Datasets:

JuDDGES

/

pl-court-raw

like 0

154505000006027_XX_GC_000198_2008_Uz_2009-03-02_001

XX GC 198/08

2009-03-02 01:00:00.0 CET

2014-03-27 19:15:06.0 CET

2014-11-24 12:32:44.0 CET

15450500

6027

REASON

Sygn. akt XX GC 198/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 2 marca 2009 r. Sqd Okr ę gowy w Warszawie XX Wydzia ł Gospodarczy w składzie następującym: Przewodniczący SSO Beata Piwowarska Protokolant aplikant adwokacki Ewa Pietrzak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 lutego 2009 r. sprawy z powództwa (...) Spółki jawnej w W. przeciwko Z. B. prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Handlowe (...) w A. - o zaniechanie czynów nieuczciwej konkurencji 1 oddala powód

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Beata Sierpińska" xVersion="1.0" xYear="2008" xLang="PL" xToPage="1" xEditor="bsierpinska" xPublisher="bsierpinska" xEditorFullName="Beata Sierpińska" xFlag="published" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolType="15/450500/0006027/GC" xVolNmbr="000198"> <xName>Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText><xBx>Sygn. akt XX GC 198/08</xBx></xText> <xText xALIGNx="center"> <xBx>WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xBx></xText> <xText xALIGNx="right">Dnia 2 marca 2009 r.</xText> <xText> <xBx> Sqd Okr ę gowy w Warszawie XX Wydzia ł Gospodarczy </xBx> </xText> <xText>w składzie następującym:</xText> <xText>Przewodniczący SSO Beata Piwowarska Protokolant aplikant adwokacki Ewa Pietrzak</xText> <xText>po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 lutego 2009 r.</xText> <xText>sprawy z powództwa<xAnon>(...)</xAnon> </xText> <xText>Spółki jawnej w <xAnon>W.</xAnon></xText> <xText>przeciwko <xBx> <xAnon>Z. B.</xAnon> </xBx>prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą <xIx> </xIx> Przedsiębiorstwo Handlowe <xAnon>(...)</xAnon><xIx> </xIx>w <xAnon>A.</xAnon> </xText> <xText xALIGNx="right">- o zaniechanie czynów nieuczciwej konkurencji</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>oddala powództwo;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>zasądza od powódki<xAnon>(...)</xAnon><xIx> </xIx>Spółki jawnej<xBRx/>w <xAnon>W.</xAnon> na rzecz pozwanego <xAnon>Z. B.</xAnon> kwotę 377 (trzysta siedemdziesiąt<xBRx/>siedem) złotych, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.</xText> </xUnit> <xText>SSO Beata Piwowarska</xText> <xText/> </xBlock> </xPart>

Beata Piwowarska Protokolant aplikant adwokacki Ewa Pietrzak

Beata Sierpińska

Beata Sierpińska

Sygn. akt XX GC 198/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 2 marca 2009 r. Sqd Okr ę gowy w Warszawie XX Wydzia ł Gospodarczy w składzie następującym: Przewodniczący SSO Beata Piwowarska Protokolant aplikant adwokacki Ewa Pietrzak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 lutego 2009 r. sprawy z powództwa(...) Spółki jawnej wW. przeciwko Z. B.prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Handlowe(...)wA. - o zaniechanie czynów nieuczciwej konkurencji 1 oddala powództwo; 2 zasądza od powódki(...)Spółki jawnejwW.na rzecz pozwanegoZ. B.kwotę 377 (trzysta siedemdziesiątsiedem) złotych, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. SSO Beata Piwowarska

15/450500/0006027/GC

Sąd Okręgowy w Warszawie

XX Wydział Gospodarczy

154505000005127_XVII_AmE_000075_2008_Uz_2009-03-02_001

XVII AmE 75/08

2009-03-02 01:00:00.0 CET

2015-07-30 20:15:17.0 CEST

2015-12-06 16:56:34.0 CET

15450500

5127

SENTENCE, REASON

Sygn. akt XVII AmE 75/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 2 marca 2009r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów W składzie: Przewodniczący: SSO Bogdan Gierzyński Protokolant: asystent sędziego Adam Zaborski po rozpoznaniu w dniu 2 marca 2009r. w Warszawie na rozprawie sprawy z odwołania (...) Sp. z o.o. w M. przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki o udzielenie koncesji na obrót paliwami ciekłymi na skutek odwołania (...) Sp. z o.o. w M. od Decyzji

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Damian Siliwoniuk" xVersion="1.0" xYear="2008" xLang="PL" xToPage="5" xEditor="dsiliwoniuk" xPublisher="dsiliwoniuk" xEditorFullName="Damian Siliwoniuk" xFlag="published" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolType="15/450500/0005127/AmE" xVolNmbr="000075"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt XVII AmE 75/08</xText> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText>Dnia 2 marca 2009r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów W składzie:</xText> <xText>Przewodniczący: SSO Bogdan Gierzyński</xText> <xText>Protokolant: asystent sędziego Adam Zaborski po rozpoznaniu w dniu 2 marca 2009r. w Warszawie na rozprawie sprawy z odwołania <xAnon> (...) Sp. z o.o.</xAnon> w <xAnon>M.</xAnon> przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki o udzielenie koncesji na obrót paliwami ciekłymi</xText> <xText>na skutek odwołania <xAnon> (...) Sp. z o.o.</xAnon> w <xAnon>M.</xAnon> od Decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 20 marca 2008 roku Nr <xAnon>(...)</xAnon> </xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText><xBx>uchyla zaskarżoną Decyzję, </xBx></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText><xBx>zasądza od Skarbu Państwa - Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na rzecz <xAnon> (...) Sp. z o.o.</xAnon> w <xAnon>M.</xAnon> kwotę 100 zł (sto złotych) tytułem kosztów postępowania. </xBx></xText> </xUnit> <xText>SSO Bogdan Gierzyński</xText> <xText xALIGNx="right"> <xBx>XVII AmE 75/08</xBx></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Decyzją z dnia 20 marca 2008 roku Nr <xAnon>(...)</xAnon> pozwany -Prezes Urzędu Regulacji Energetyki postanowił odmówić powodowi - <xAnon> (...) Sp. z o.o.</xAnon> z siedzibą w <xAnon>M.</xAnon> koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej określonej w <xLexLink xArt="art. 32;art. 32 ust. 1;art. 32 ust. 1 pkt. 4" xIsapId="WDU19970540348" xTitle="Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 54, poz. 348">art. 32 ust. 1 pkt 4 ustawy - Prawo energetyczne</xLexLink>, polegającej na obrocie paliwami ciekłymi.</xText> <xText>Swoje rozstrzygnięcie Prezes URE oparł na ustaleniu, że powód nie spełnia przesłanki wynikającej z art. 33 ust. 1 pkt 2 ustawy — <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970540348" xTitle="Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 54, poz. 348">Prawo energetyczne</xLexLink>, bowiem nie dysponuje środkami finansowymi gwarantującymi prawidłowe prowadzenie działalności koncesjonowanej.</xText> <xText>Pozwany podniósł, że z przedłożonych w trakcie prowadzonego postępowania administracyjnego dokumentów wynika, że powód nie posiada żadnego majątku trwałego, który byłby wykorzystywany do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi. Ponadto, przedstawiona przez powoda „Umowa przedwstępna podjęcia współpracy" stanowi jedynie przyrzeczenie zawarcia umowy właściwej współpracy, nadto określa, iż umowa współpracy między <xAnon> (...) Sp. z o.o.</xAnon> a przedsiębiorcą zostanie zawarta pod warunkiem uzyskania przez niego koncesji na obrót paliwami ciekłymi.</xText> <xText>W ocenie pozwanego, nie można jednocześnie zgodzić się z powodem, iż współpraca z <xAnon> firmą (...) Sp. z o.o.</xAnon> zapewnia mu możliwość zakupu paliwa z odroczonym terminem płatności, bowiem § 4 ust. 4 cyt. umowy przedwstępnej podjęcia współpracy stanowi, iż przedsiębiorca zapłaci <xAnon> firmie (...) Sp. z o.o.</xAnon> za zamówione paliwo przedpłatą. Jak wskazał Prezes URE powód będzie musiał więc dokonać płatności za paliwo przed jego zakupem a nie po zakupie.</xText> <xText>Prezes URE podniósł ponadto, że powód nie udowodnił, że posiada środki finansowe w wielkości gwarantującej prawidłowe wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi. Jego zdaniem, wiarygodność finansowa winna być udokumentowana np. w formie gwarancji ubezpieczeniowych, gwarancji bankowych lub umów z osobami prawnymi lub fizycznymi. W ocenie pozwanego, promesa umowy pożyczki od osoby fizycznej - Pani <xAnon>A.</xAnon><xAnon>S.</xAnon> uzależniająca udzielnie pożyczki od uzyskania przez przedsiębiorcę koncesji na obrót paliwami ciekłymi jest</xText> <xText>gołosłowną deklaracją i nie jest wystarczającym dokumentem potwierdzającym możliwość pozyskania środków pozwalających na ewentualne zaspokojenie roszczeń osób trzecich mogących powstać wskutek niewłaściwego prowadzenia działalności objętej koncesją lub szkód w środowisku. Ponadto, zdaniem Prezesa URE powód nie przestawił dokumentów potwierdzających, że osoba fizyczna, która udzieliła promesy pożyczki posiada możliwości finansowe dla udzielenia pożyczki przedsiębiorcy.</xText> <xText>Ponadto, zdaniem pozwanego, przedstawiony przez niego jednostronny rachunek zysków i strat z uwzględnieniem bufora" oraz „Bilans z uwzględnieniem bufora" sporządzony na koniec listopada 2007 roku wskazujący, że strata netto wynosi <xAnon>(...)</xAnon> zł nie wskazuje na posiadanie przez powoda środków finansowych w wielkości gwarantującej prawidłowe wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi.</xText> <xText>Prezes URE zaznaczył, że sytuacja finansowa powoda uległa dalszemu pogorszeniu, bowiem według stanu na koniec 2007 roku starta netto wynosiła <xAnon>(...)</xAnon> zł. Wskazał przy tym, że przedłożone przez przedsiębiorcę „Sprawozdanie z działalności wraz z wprowadzeniem do sprawozdania finansowego oraz informacją dodatkową za rok 2007" wskazuje że powód od chwili rejestracji w Krajowym rejestrze Sądowym, tj. od dnia 24 kwietnia 2007 roku, nie rozpoczął prowadzenia działalności gospodarczej w żadnym zakresie określonym w umowie spółki. Zdaniem pozwanego, podobnie gołosłowne jest oświadczenie powoda, że posiada on kapitał w kasie w wysokości <xAnon>(...)</xAnon> zł.</xText> <xText>Prezes URE wskazał, że przedłożona przez powoda kserokopia zawartej z <xAnon> bankiem (...) SA</xAnon> umowy rachunku bieżącego „<xAnon>(...)</xAnon>" potwierdza jedynie otwarcie rachunku bankowego i to dopiero w dniu 9 stycznia 2008 roku, czyli po złożeniu wniosku o udzielenie koncesji na obrót paliwami ciekłymi. W przedłożonym natomiast przez przedsiębiorcę zaświadczeniu <xAnon>(...)</xAnon> S.A. <xAnon> (...) Banku</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> Biuro w <xAnon>K.</xAnon> potwierdził posiadanie przez powoda rachunku bankowego oraz poinformował, iż przedsiębiorca nie korzysta w <xAnon>(...)</xAnon> SA z produktów kredytowych jak również z poręczeń i gwarancji bankowych. Nie zawiera natomiast żadnych danych dotyczących stanu rachunku czy wysokości obrotów.</xText> <xText>Pozwany stwierdził ponadto, że przedstawione zaś przez powoda dokumenty z urzędu skarbowego i ZUS potwierdzają jedynie, że jako nowo powstała spółka nie figuruje jako płatnik składek ZUS oraz że nie jest on obciążony zobowiązaniami, nie</xText> <xText>świadczą natomiast o posiadaniu przez przedsiębiorcę środków finansowych w momencie składania wniosku o koncesję, bądź możliwościach ich pozyskania.</xText> <xText>W opinii pozwanego, kapitał zakładowy, w minimalnej wysokości <xAnon>(...)</xAnon> zł nie może stanowić wystarczającej rękojmi prawidłowego prowadzenia działalności koncesjonowanej. Gołosłowne jest również, jego zdaniem, zapewnienie przedsiębiorcy, że po otrzymaniu koncesji i przed rozpoczęciem działalności podwyższy kapitał, gdyż już w piśmie z dnia 18 stycznia 2008 roku stwierdza on, że z uwagi na strategię działania „nie zachodzi konieczność podwyższenia kapitału spółki". Z tych względów zapewnienie powoda jest niewiarygodne.</xText> <xText>Od powyższej Decyzji powód wniósł odwołanie podnosząc, że został ona wydana została z przekroczeniem zasad uznania administracyjnego.</xText> <xText>W opinii powoda, we wniosku i dołączonych dokumentach wykazał posiadanie środków technicznych i finansowych wystarczających do podjęcia i prowadzenia działalności we wskazanym rozmiarze. Powód stwierdził, że wyjaśnił organowi koncesyjnemu, iż zbędne i kosztowne jest pożyczanie pieniędzy od udziałowców, tylko po to aby pieniądze te leżały na koncie firmowym. Przedstawił natomiast promesę umowy pożyczki, dokumentując możliwość pozyskania środków pieniężnych.</xText> <xText>Zdaniem powoda, gołosłowne jest twierdzenie organu koncesyjnego, iż sytuacja finansowa spółki uległa dalszemu pogorszeniu do tego stopnia aby odmówić wydania koncesji. Powód wskazał, że poinformował Prezesa URE, iż nie prowadzi żadnej jeszcze działalności, a strata spółki jest spowodowana kosztami zawiązania spółki, kosztami prowadzenia księgowości oraz kosztami ubiegania się o koncesję. W opinii powoda, stwierdzenie organu koncesyjnego iż promesa umowy pożyczki jest gołosłowna zawarta w zaskarżonej decyzji stanowi przekroczenie dopuszczalnych granic uznania, stanowi nadinterpretację przepisów prawa cywilnego którego nadrzędnymi cechami są między innymi zasada swobody zawierania umów. Zasada ta, jak podniósł powód, zakazuje więc organom administracyjnym dokonywania wykładni przepisów cywilnoprawnych na użytek stron przyszłych umów.</xText> <xText>Powód stoi na stanowisku, że nadużyciem jest wymaganie przedstawienia przez niego umów z dostawcami i odbiorcami jeszcze przed wydaniem koncesji, tj. w sytuacji, gdy nie może się ona zobowiązać do legalnego, zgodnego z prawem, działania w tym zakresie, a w szczególności nie może dowieść kontrahentowi, że posiada wymaganą do zawarcia takiej umowy koncesji.</xText> <xText>W piśmie procesowym z dnia 13 czerwca 2008 roku powód określił swoje żądanie, wskazując, że wnosi o zmianę zaskarżonej decyzji lub jej uchylenia i przekazanie sprawy pozwanemu do ponownego rozpoznania.</xText> <xText>Pozwany w odpowiedzi na odwołanie podtrzymał swoje stanowisko wyrażone w zaskarżonej Decyzji, wniósł o oddalenie odwołania.</xText> <xText><xBx>Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:</xBx></xText> <xText>Na wniosek powoda z dnia 28 grudnia 2007 roku zostało wszczęte postępowanie administracyjne w sprawie udzielenia mu koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na obrocie paliwami ciekłymi.</xText> <xText>W uzasadnieniu wniosku powód poinformował, że zamierza prowadzić działalność polegającą na hurtowym zakupie i sprzedaży paliw ciekłych - benzyn, oleju napędowego i oleju opałowego do dużych odbiorców, głównie stacji paliw i firm posiadających własne zaplecze służące do magazynowania paliw. Przedsiębiorca oświadczył, iż przedmiotem jednorazowego obrotu będą ilości obejmujące zasadniczo ładunek jednej cysterny, a odpowiedzialność za sprawdzenie ilości dostarczonego paliwa spoczywała będzie na nabywcy lub na przewoźniku. Jednocześnie poinformował, że zamierza korzystać z transportu wynajmowanego. Przedsiębiorca wskazał także, że planowany obrót wyniesie <xAnon>(...)</xAnon> zł rocznie. Przedsiębiorca poinformował ponadto, że spółka po otrzymaniu koncesji i przed podjęciem działalności podwyższy kapitał lub skorzysta z pożyczki udziałowców o ile będzie to konieczne.</xText> <xText>Pismem z dnia 4 stycznia 2008 roku pozwany wezwał powoda do uiszczenia, w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania, opłaty oraz do uzupełnienia złożonego wniosku, w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania, poprzez przedstawienie informacji i dokumentów niezbędnych do wydania koncesji na obrót paliwami ciekłymi, w tym min.:</xText> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>zaświadczenia z banku, prowadzącego podstawowy rachunek powoda, określającego wielkość obrotów oraz zawierającego informację o udzielonych kredytach,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>zaświadczenia z właściwego Urzędu Skarbowego stwierdzającego, że przedsiębiorca nie zalega z zobowiązaniami wobec Skarbu Państwa,</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>zaświadczenia z właściwego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stwierdzającego, że Przedsiębiorca nie zalega z wpłatą składek na ubezpieczenia społeczne,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>informacji dotyczącej określenia środków finansowych jakimi dysponuje Przedsiębiorca w celu zapewnienia prawidłowego wykonywania działalności w zakresie obrotu paliwami ciekłymi,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego o niekaralności Przedsiębiorcy jako podmiotu zbiorowego.</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText>Przy piśmie z dnia 18 stycznia 2008 roku powód przedłożył kopię umowy rachunku bieżącego „<xAnon>(...)</xAnon>" zawartej z <xAnon>(...)</xAnon> S.A. w dniu 9 stycznia 2008 roku potwierdzającej otwarcie rachunku bankowego. Poinformował ponadto, że firma do tej pory nie prowadziła działalności gospodarczej i nie zaciągnęła żadnych kredytów, wobec czego nie ma jeszcze żądnych obrotów na koncie bankowym. Przedsiębiorca wskazał, że spółka posiada kapitał w wysokości <xAnon>(...)</xAnon>. zł., a biorąc pod uwagę przewidywany sposób prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi, opierający się na zasadzie, że klienci za zakupione paliwo będą płacić przedpłatą lub najpóźniej w trakcie rozładunku paliwa, nie zachodzi konieczność podwyższania kapitału spółki. Ponadto powód poinformował, że będzie kupować paliwo głównie od <xAnon> firmy (...) Sp. z o. o.</xAnon> z odroczonym terminem płatności. Przedsiębiorca wskazał jednocześnie, iż w przypadku zmiany strategii działalności firma pożyczy od swoich udziałowców dodatkowo kwotę <xAnon>(...)</xAnon> zł.</xText> <xText>W piśmie z dnia 18 lutego 2008 roku powód wskazał, że nie posiada jeszcze żadnych obrotów na koncie bankowym a gotówka przechowywana jest w kasie firmy. Poinformował, że posiada kapitał w kasie w wysokości <xAnon>(...)</xAnon> zł oraz, że będzie dysponować dodatkowo kwotą <xAnon>(...)</xAnon> zł. z chwilą otrzymania koncesji. Przedsiębiorca przedłożył równocześnie kopię promesy umowy pożyczki zawartej z <xAnon>A. S.</xAnon>, w której zobowiązała się ona do udzielenia przedsiębiorcy, pod warunkiem uzyskania przez niego koncesji na obrót paliwami ciekłymi, pożyczki w wysokości <xAnon>(...)</xAnon> zł na okres do 30 stycznia 2011 roku.</xText> <xText>Wraz z w/w pismem powód przedstawił kopię „Umowy przedwstępnej podjęcia współpracy" zawartej w dniu 17 grudnia 2007 roku z <xAnon> (...) Sp. z o.o.</xAnon> z siedzibą w <xAnon>C.</xAnon> oraz zaświadczenie nr <xAnon> (...)</xAnon> z dnia 4 lutego</xText> <xText>2008 roku wystawione przez <xAnon>(...)</xAnon> S.A. <xAnon> (...) Banku</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> Biuro w <xAnon>K.</xAnon>.</xText> <xText>Pismem z dnia 5 marca 2008 roku pozwany powiadomił powoda o zakończeniu postępowania dowodowego w sprawie udzielenia koncesji na obrót paliwami ciekłymi. Jednocześnie Przedsiębiorca został poinformowany, iż może w terminie 7 dni liczące od dnia otrzymania zawiadomienia, zapoznać się z materiałem dowodowym zebranym w ramach przedmiotowego postępowania i złożyć ewentualne dodatkowe uwagi i wyjaśnienia. Przedsiębiorca nie skorzystał z przysługującego mu uprawnienia do zapoznania się ze zgromadzonym materiałem dowodowym.</xText> <xText>W dniu 20 marca 2008 roku Prezes URE wydał zaskarżoną Decyzję Nr <xAnon>(...)</xAnon> mocą której postanowił odmówić powodowi koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej określonej w art. 32 ust. 1 pkt 4 ustawy — <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970540348" xTitle="Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 54, poz. 348">Prawo energetyczne</xLexLink>, polegającej na obrocie paliwami ciekłymi.</xText> <xText>Powyższe okoliczność nie są sporne pomiędzy stronami.</xText> <xText>Sporna pozostaje jedynie prawna interpretacja powyższych faktów, a w szczególności kwestia, czy zaistniały uzasadnione podstawy wydania przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki decyzji w przedmiocie odmowy udzielenia przedsiębiorcy koncesji na obrót paliwami ciekłymi.</xText> <xText><xBx>W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:</xBx></xText> <xText>Zaskarżona Decyzja nie może się ostać..</xText> <xText>Przedmiotowa Decyzja oparta została wyłącznie na ocenie pozwanego, że powód nie spełnia przesłanki wynikającej z <xLexLink xArt="art. 33;art. 33 ust. 1;art. 33 ust. 1 pkt. 2" xIsapId="WDU19970540348" xTitle="Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 54, poz. 348">art 33 ust 1 pkt 2 ustawy - Prawo energetyczne</xLexLink>, tj. nie dysponuje środkami finansowymi gwarantującymi prawidłowe prowadzenie działalności koncesjonowanej. Twierdzenia pozwanego są w tym zakresie całkowicie gołosłowne. Prezes URE nie wskazał, w jakiej wysokości środkami finansowymi powinien był dysponować przedsiębiorca, aby spełnić w/w przesłankę z <xLexLink xArt="art. 33;art. 33 ust. 1;art. 33 ust. 1 pkt. 2" xIsapId="WDU19970540348" xTitle="Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 54, poz. 348">art. 33 ust. 1 pkt 2 ustawy - Prawo energetyczne</xLexLink>.</xText> <xText>Zarówno w toku postępowania administracyjnego, jak i w toku postępowania przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów pozwany nie wskazał żadnych konkretnych faktów, które pozwoliłyby wyprowadzić wniosek, że posiadane przez powoda środki pieniężne w kwocie <xAnon>(...)</xAnon> zł oraz ekspektatywa pożyczki w kwocie <xAnon>(...)</xAnon> zł nie gwarantuje prawidłowego wykonywania przez niego działalności koncesjonowanej.</xText> <xText>W szczególności pozwany nie wskazał, że powyższe środki nie są wystarczające na terminowe regulowanie zobowiązań wynikających z prowadzonej działalności w deklarowanym zakresie.</xText> <xText>Należy podkreślić, że stosownie do treści <xLexLink xArt="art. 232;art. 232 zd. 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 232 zd. 1 k.p.c.</xLexLink> to na stronie postępowania spoczywa ciężar dowodu w znaczeniu procesowym, czyli obowiązek przedstawienia faktów i dowodów, z których strona ta wywodzi określony skutek prawny. W przypadku, gdy istotne fakty nie zostaną udowodnione to wówczas konsekwencje procesowe tego ponosi strona, na której dowód spoczywał.</xText> <xText>Biorąc powyższe względy pod uwagę, Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów działając na podstawie <xLexLink xArt="art. 479(53);art. 479(53) § 2" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 479<xSUPx>53</xSUPx> § 2 k.p.c.</xLexLink> uchylił zaskarżoną Decyzję w całości.</xText> <xText xALIGNx="right">O kosztach postępowania postanowiono stosownie do wyniku sporu na podstawie</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Bogdan Gierzyński

Damian Siliwoniuk

Damian Siliwoniuk

Sygn. akt XVII AmE 75/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 2 marca 2009r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów W składzie: Przewodniczący: SSO Bogdan Gierzyński Protokolant: asystent sędziego Adam Zaborski po rozpoznaniu w dniu 2 marca 2009r. w Warszawie na rozprawie sprawy z odwołania(...) Sp. z o.o.wM.przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki o udzielenie koncesji na obrót paliwami ciekłymi na skutek odwołania(...) Sp. z o.o.wM.od Decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 20 marca 2008 roku Nr(...) 1 uchyla zaskarżoną Decyzję, 2 zasądza od Skarbu Państwa - Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na rzecz(...) Sp. z o.o.wM.kwotę 100 zł (sto złotych) tytułem kosztów postępowania. SSO Bogdan Gierzyński XVII AmE 75/08 UZASADNIENIE Decyzją z dnia 20 marca 2008 roku Nr(...)pozwany -Prezes Urzędu Regulacji Energetyki postanowił odmówić powodowi -(...) Sp. z o.o.z siedzibą wM.koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej określonej wart. 32 ust. 1 pkt 4 ustawy - Prawo energetyczne, polegającej na obrocie paliwami ciekłymi. Swoje rozstrzygnięcie Prezes URE oparł na ustaleniu, że powód nie spełnia przesłanki wynikającej z art. 33 ust. 1 pkt 2 ustawy —Prawo energetyczne, bowiem nie dysponuje środkami finansowymi gwarantującymi prawidłowe prowadzenie działalności koncesjonowanej. Pozwany podniósł, że z przedłożonych w trakcie prowadzonego postępowania administracyjnego dokumentów wynika, że powód nie posiada żadnego majątku trwałego, który byłby wykorzystywany do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi. Ponadto, przedstawiona przez powoda „Umowa przedwstępna podjęcia współpracy" stanowi jedynie przyrzeczenie zawarcia umowy właściwej współpracy, nadto określa, iż umowa współpracy między(...) Sp. z o.o.a przedsiębiorcą zostanie zawarta pod warunkiem uzyskania przez niego koncesji na obrót paliwami ciekłymi. W ocenie pozwanego, nie można jednocześnie zgodzić się z powodem, iż współpraca zfirmą (...) Sp. z o.o.zapewnia mu możliwość zakupu paliwa z odroczonym terminem płatności, bowiem § 4 ust. 4 cyt. umowy przedwstępnej podjęcia współpracy stanowi, iż przedsiębiorca zapłacifirmie (...) Sp. z o.o.za zamówione paliwo przedpłatą. Jak wskazał Prezes URE powód będzie musiał więc dokonać płatności za paliwo przed jego zakupem a nie po zakupie. Prezes URE podniósł ponadto, że powód nie udowodnił, że posiada środki finansowe w wielkości gwarantującej prawidłowe wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi. Jego zdaniem, wiarygodność finansowa winna być udokumentowana np. w formie gwarancji ubezpieczeniowych, gwarancji bankowych lub umów z osobami prawnymi lub fizycznymi. W ocenie pozwanego, promesa umowy pożyczki od osoby fizycznej - PaniA.S.uzależniająca udzielnie pożyczki od uzyskania przez przedsiębiorcę koncesji na obrót paliwami ciekłymi jest gołosłowną deklaracją i nie jest wystarczającym dokumentem potwierdzającym możliwość pozyskania środków pozwalających na ewentualne zaspokojenie roszczeń osób trzecich mogących powstać wskutek niewłaściwego prowadzenia działalności objętej koncesją lub szkód w środowisku. Ponadto, zdaniem Prezesa URE powód nie przestawił dokumentów potwierdzających, że osoba fizyczna, która udzieliła promesy pożyczki posiada możliwości finansowe dla udzielenia pożyczki przedsiębiorcy. Ponadto, zdaniem pozwanego, przedstawiony przez niego jednostronny rachunek zysków i strat z uwzględnieniem bufora" oraz „Bilans z uwzględnieniem bufora" sporządzony na koniec listopada 2007 roku wskazujący, że strata netto wynosi(...)zł nie wskazuje na posiadanie przez powoda środków finansowych w wielkości gwarantującej prawidłowe wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi. Prezes URE zaznaczył, że sytuacja finansowa powoda uległa dalszemu pogorszeniu, bowiem według stanu na koniec 2007 roku starta netto wynosiła(...)zł. Wskazał przy tym, że przedłożone przez przedsiębiorcę „Sprawozdanie z działalności wraz z wprowadzeniem do sprawozdania finansowego oraz informacją dodatkową za rok 2007" wskazuje że powód od chwili rejestracji w Krajowym rejestrze Sądowym, tj. od dnia 24 kwietnia 2007 roku, nie rozpoczął prowadzenia działalności gospodarczej w żadnym zakresie określonym w umowie spółki. Zdaniem pozwanego, podobnie gołosłowne jest oświadczenie powoda, że posiada on kapitał w kasie w wysokości(...)zł. Prezes URE wskazał, że przedłożona przez powoda kserokopia zawartej zbankiem (...) SAumowy rachunku bieżącego „(...)" potwierdza jedynie otwarcie rachunku bankowego i to dopiero w dniu 9 stycznia 2008 roku, czyli po złożeniu wniosku o udzielenie koncesji na obrót paliwami ciekłymi. W przedłożonym natomiast przez przedsiębiorcę zaświadczeniu(...)S.A.(...) BankuwW.Biuro wK.potwierdził posiadanie przez powoda rachunku bankowego oraz poinformował, iż przedsiębiorca nie korzysta w(...)SA z produktów kredytowych jak również z poręczeń i gwarancji bankowych. Nie zawiera natomiast żadnych danych dotyczących stanu rachunku czy wysokości obrotów. Pozwany stwierdził ponadto, że przedstawione zaś przez powoda dokumenty z urzędu skarbowego i ZUS potwierdzają jedynie, że jako nowo powstała spółka nie figuruje jako płatnik składek ZUS oraz że nie jest on obciążony zobowiązaniami, nie świadczą natomiast o posiadaniu przez przedsiębiorcę środków finansowych w momencie składania wniosku o koncesję, bądź możliwościach ich pozyskania. W opinii pozwanego, kapitał zakładowy, w minimalnej wysokości(...)zł nie może stanowić wystarczającej rękojmi prawidłowego prowadzenia działalności koncesjonowanej. Gołosłowne jest również, jego zdaniem, zapewnienie przedsiębiorcy, że po otrzymaniu koncesji i przed rozpoczęciem działalności podwyższy kapitał, gdyż już w piśmie z dnia 18 stycznia 2008 roku stwierdza on, że z uwagi na strategię działania „nie zachodzi konieczność podwyższenia kapitału spółki". Z tych względów zapewnienie powoda jest niewiarygodne. Od powyższej Decyzji powód wniósł odwołanie podnosząc, że został ona wydana została z przekroczeniem zasad uznania administracyjnego. W opinii powoda, we wniosku i dołączonych dokumentach wykazał posiadanie środków technicznych i finansowych wystarczających do podjęcia i prowadzenia działalności we wskazanym rozmiarze. Powód stwierdził, że wyjaśnił organowi koncesyjnemu, iż zbędne i kosztowne jest pożyczanie pieniędzy od udziałowców, tylko po to aby pieniądze te leżały na koncie firmowym. Przedstawił natomiast promesę umowy pożyczki, dokumentując możliwość pozyskania środków pieniężnych. Zdaniem powoda, gołosłowne jest twierdzenie organu koncesyjnego, iż sytuacja finansowa spółki uległa dalszemu pogorszeniu do tego stopnia aby odmówić wydania koncesji. Powód wskazał, że poinformował Prezesa URE, iż nie prowadzi żadnej jeszcze działalności, a strata spółki jest spowodowana kosztami zawiązania spółki, kosztami prowadzenia księgowości oraz kosztami ubiegania się o koncesję. W opinii powoda, stwierdzenie organu koncesyjnego iż promesa umowy pożyczki jest gołosłowna zawarta w zaskarżonej decyzji stanowi przekroczenie dopuszczalnych granic uznania, stanowi nadinterpretację przepisów prawa cywilnego którego nadrzędnymi cechami są między innymi zasada swobody zawierania umów. Zasada ta, jak podniósł powód, zakazuje więc organom administracyjnym dokonywania wykładni przepisów cywilnoprawnych na użytek stron przyszłych umów. Powód stoi na stanowisku, że nadużyciem jest wymaganie przedstawienia przez niego umów z dostawcami i odbiorcami jeszcze przed wydaniem koncesji, tj. w sytuacji, gdy nie może się ona zobowiązać do legalnego, zgodnego z prawem, działania w tym zakresie, a w szczególności nie może dowieść kontrahentowi, że posiada wymaganą do zawarcia takiej umowy koncesji. W piśmie procesowym z dnia 13 czerwca 2008 roku powód określił swoje żądanie, wskazując, że wnosi o zmianę zaskarżonej decyzji lub jej uchylenia i przekazanie sprawy pozwanemu do ponownego rozpoznania. Pozwany w odpowiedzi na odwołanie podtrzymał swoje stanowisko wyrażone w zaskarżonej Decyzji, wniósł o oddalenie odwołania. Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny: Na wniosek powoda z dnia 28 grudnia 2007 roku zostało wszczęte postępowanie administracyjne w sprawie udzielenia mu koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na obrocie paliwami ciekłymi. W uzasadnieniu wniosku powód poinformował, że zamierza prowadzić działalność polegającą na hurtowym zakupie i sprzedaży paliw ciekłych - benzyn, oleju napędowego i oleju opałowego do dużych odbiorców, głównie stacji paliw i firm posiadających własne zaplecze służące do magazynowania paliw. Przedsiębiorca oświadczył, iż przedmiotem jednorazowego obrotu będą ilości obejmujące zasadniczo ładunek jednej cysterny, a odpowiedzialność za sprawdzenie ilości dostarczonego paliwa spoczywała będzie na nabywcy lub na przewoźniku. Jednocześnie poinformował, że zamierza korzystać z transportu wynajmowanego. Przedsiębiorca wskazał także, że planowany obrót wyniesie(...)zł rocznie. Przedsiębiorca poinformował ponadto, że spółka po otrzymaniu koncesji i przed podjęciem działalności podwyższy kapitał lub skorzysta z pożyczki udziałowców o ile będzie to konieczne. Pismem z dnia 4 stycznia 2008 roku pozwany wezwał powoda do uiszczenia, w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania, opłaty oraz do uzupełnienia złożonego wniosku, w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania, poprzez przedstawienie informacji i dokumentów niezbędnych do wydania koncesji na obrót paliwami ciekłymi, w tym min.: - zaświadczenia z banku, prowadzącego podstawowy rachunek powoda, określającego wielkość obrotów oraz zawierającego informację o udzielonych kredytach, zaświadczenia z właściwego Urzędu Skarbowego stwierdzającego, że przedsiębiorca nie zalega z zobowiązaniami wobec Skarbu Państwa, - zaświadczenia z właściwego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stwierdzającego, że Przedsiębiorca nie zalega z wpłatą składek na ubezpieczenia społeczne, informacji dotyczącej określenia środków finansowych jakimi dysponuje Przedsiębiorca w celu zapewnienia prawidłowego wykonywania działalności w zakresie obrotu paliwami ciekłymi, zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego o niekaralności Przedsiębiorcy jako podmiotu zbiorowego. Przy piśmie z dnia 18 stycznia 2008 roku powód przedłożył kopię umowy rachunku bieżącego „(...)" zawartej z(...)S.A. w dniu 9 stycznia 2008 roku potwierdzającej otwarcie rachunku bankowego. Poinformował ponadto, że firma do tej pory nie prowadziła działalności gospodarczej i nie zaciągnęła żadnych kredytów, wobec czego nie ma jeszcze żądnych obrotów na koncie bankowym. Przedsiębiorca wskazał, że spółka posiada kapitał w wysokości(...). zł., a biorąc pod uwagę przewidywany sposób prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi, opierający się na zasadzie, że klienci za zakupione paliwo będą płacić przedpłatą lub najpóźniej w trakcie rozładunku paliwa, nie zachodzi konieczność podwyższania kapitału spółki. Ponadto powód poinformował, że będzie kupować paliwo głównie odfirmy (...) Sp. z o. o.z odroczonym terminem płatności. Przedsiębiorca wskazał jednocześnie, iż w przypadku zmiany strategii działalności firma pożyczy od swoich udziałowców dodatkowo kwotę(...)zł. W piśmie z dnia 18 lutego 2008 roku powód wskazał, że nie posiada jeszcze żadnych obrotów na koncie bankowym a gotówka przechowywana jest w kasie firmy. Poinformował, że posiada kapitał w kasie w wysokości(...)zł oraz, że będzie dysponować dodatkowo kwotą(...)zł. z chwilą otrzymania koncesji. Przedsiębiorca przedłożył równocześnie kopię promesy umowy pożyczki zawartej zA. S., w której zobowiązała się ona do udzielenia przedsiębiorcy, pod warunkiem uzyskania przez niego koncesji na obrót paliwami ciekłymi, pożyczki w wysokości(...)zł na okres do 30 stycznia 2011 roku. Wraz z w/w pismem powód przedstawił kopię „Umowy przedwstępnej podjęcia współpracy" zawartej w dniu 17 grudnia 2007 roku z(...) Sp. z o.o.z siedzibą wC.oraz zaświadczenie nr(...)z dnia 4 lutego 2008 roku wystawione przez(...)S.A.(...) BankuwW.Biuro wK.. Pismem z dnia 5 marca 2008 roku pozwany powiadomił powoda o zakończeniu postępowania dowodowego w sprawie udzielenia koncesji na obrót paliwami ciekłymi. Jednocześnie Przedsiębiorca został poinformowany, iż może w terminie 7 dni liczące od dnia otrzymania zawiadomienia, zapoznać się z materiałem dowodowym zebranym w ramach przedmiotowego postępowania i złożyć ewentualne dodatkowe uwagi i wyjaśnienia. Przedsiębiorca nie skorzystał z przysługującego mu uprawnienia do zapoznania się ze zgromadzonym materiałem dowodowym. W dniu 20 marca 2008 roku Prezes URE wydał zaskarżoną Decyzję Nr(...)mocą której postanowił odmówić powodowi koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej określonej w art. 32 ust. 1 pkt 4 ustawy —Prawo energetyczne, polegającej na obrocie paliwami ciekłymi. Powyższe okoliczność nie są sporne pomiędzy stronami. Sporna pozostaje jedynie prawna interpretacja powyższych faktów, a w szczególności kwestia, czy zaistniały uzasadnione podstawy wydania przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki decyzji w przedmiocie odmowy udzielenia przedsiębiorcy koncesji na obrót paliwami ciekłymi. W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje: Zaskarżona Decyzja nie może się ostać.. Przedmiotowa Decyzja oparta została wyłącznie na ocenie pozwanego, że powód nie spełnia przesłanki wynikającej zart 33 ust 1 pkt 2 ustawy - Prawo energetyczne, tj. nie dysponuje środkami finansowymi gwarantującymi prawidłowe prowadzenie działalności koncesjonowanej. Twierdzenia pozwanego są w tym zakresie całkowicie gołosłowne. Prezes URE nie wskazał, w jakiej wysokości środkami finansowymi powinien był dysponować przedsiębiorca, aby spełnić w/w przesłankę zart. 33 ust. 1 pkt 2 ustawy - Prawo energetyczne. Zarówno w toku postępowania administracyjnego, jak i w toku postępowania przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów pozwany nie wskazał żadnych konkretnych faktów, które pozwoliłyby wyprowadzić wniosek, że posiadane przez powoda środki pieniężne w kwocie(...)zł oraz ekspektatywa pożyczki w kwocie(...)zł nie gwarantuje prawidłowego wykonywania przez niego działalności koncesjonowanej. W szczególności pozwany nie wskazał, że powyższe środki nie są wystarczające na terminowe regulowanie zobowiązań wynikających z prowadzonej działalności w deklarowanym zakresie. Należy podkreślić, że stosownie do treściart. 232 zd. 1 k.p.c.to na stronie postępowania spoczywa ciężar dowodu w znaczeniu procesowym, czyli obowiązek przedstawienia faktów i dowodów, z których strona ta wywodzi określony skutek prawny. W przypadku, gdy istotne fakty nie zostaną udowodnione to wówczas konsekwencje procesowe tego ponosi strona, na której dowód spoczywał. Biorąc powyższe względy pod uwagę, Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów działając na podstawieart. 47953§ 2 k.p.c.uchylił zaskarżoną Decyzję w całości. O kosztach postępowania postanowiono stosownie do wyniku sporu na podstawie

15/450500/0005127/AmE

Sąd Okręgowy w Warszawie

XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumenta

154505000007503_XXV_C_001157_2008_Uz_2009-03-11_001

XXV C 1157/08

2009-03-11 01:00:00.0 CET

2015-07-09 20:15:11.0 CEST

2013-10-02 17:12:59.0 CEST

15450500

7503

SENTENCE

Sygn. akt XXV C 1157/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 11 marca 2009 r. Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący SSR (del) Anna Błażejczyk Protokolant Michalina Kułaczkowska po rozpoznaniu w dniu 11 marca 2009 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa M. K. przeciwko E. Ż. o zapłatę 1 Powództwo oddala; 2 Nieuiszczone koszty sądowe przejmuje na rzecz Skarbu Państwa.

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Damian Siliwoniuk" xVersion="1.0" xYear="2008" xLang="PL" xToPage="1" xEditor="dsiliwoniuk" xPublisher="dsiliwoniuk" xEditorFullName="Damian Siliwoniuk" xFlag="published" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolType="15/450500/0007503/C" xVolNmbr="001157"> <xName>Wyrok</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt XXV C 1157/08</xText> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right"> Dnia 11 marca 2009 r.</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny</xBx></xText> <xText>w składzie:</xText> <xText>Przewodniczący <xBx>SSR (del) Anna Błażejczyk </xBx></xText> <xText>Protokolant Michalina Kułaczkowska</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 11 marca 2009 r. w <xBx>Warszawie</xBx> na rozprawie</xText> <xText>sprawy z powództwa <xAnon>M. K.</xAnon></xText> <xText>przeciwko <xAnon>E. Ż.</xAnon></xText> <xText>o zapłatę</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>Powództwo oddala;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>Nieuiszczone koszty sądowe przejmuje na rzecz Skarbu Państwa.</xText> </xUnit> </xUnit> </xBlock> </xPart>

del) Anna Błażejczyk

Damian Siliwoniuk

Michalina Kułaczkowska

Damian Siliwoniuk

Sygn. akt XXV C 1157/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 11 marca 2009 r. Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w składzie: PrzewodniczącySSR (del) Anna Błażejczyk Protokolant Michalina Kułaczkowska po rozpoznaniu w dniu 11 marca 2009 r. wWarszawiena rozprawie sprawy z powództwaM. K. przeciwkoE. Ż. o zapłatę 1 Powództwo oddala; 2 Nieuiszczone koszty sądowe przejmuje na rzecz Skarbu Państwa.

15/450500/0007503/C

Sąd Okręgowy w Warszawie

XXV Wydział Cywilny

154505000005127_XVII_AmA_000022_2008_Uz_2009-03-02_003

XVII AmA 22/08

2009-03-02 01:00:00.0 CET

2017-05-30 22:00:29.0 CEST

2017-07-04 16:49:54.0 CEST

15450500

5127

SENTENCE, REASON

Sygn. akr XVII AmA 22/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 2 marca 2009r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów W składzie: Przewodniczący: SSO Bogdan Gierzyński Protokolant: asystent sędziego Adam Zaborski po rozpoznaniu w dniu 2 marca 2009r. w Warszawie na rozprawie sprawy z odwołania (...) S.A. we W. przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów na skutek odwołania (...) S.A. we W. od Decyzji

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Iwona Lubańska" xPublisher="ilubanska" xEditorFullName="Iwona Lubańska" xEditor="ilubanska" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="7" xFlag="published" xVolType="15/450500/0005127/AmA" xYear="2008" xVolNmbr="000022" xDocType="Uz" xml:space="preserve"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akr XVII AmA 22/08</xText> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText>Dnia 2 marca 2009r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów W składzie:</xText> <xText>Przewodniczący: SSO Bogdan Gierzyński</xText> <xText>Protokolant: asystent sędziego Adam Zaborski</xText> <xText>po rozpoznaniu</xText> <xText>w dniu 2 marca 2009r. w Warszawie na rozprawie sprawy z odwołania <xAnon> (...) S.A.</xAnon> we <xAnon>W.</xAnon> przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów</xText> <xText>o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów</xText> <xText>na skutek odwołania <xAnon> (...) S.A.</xAnon> we <xAnon>W.</xAnon> od Decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 31 grudnia 2007 roku Nr <xAnon> (...)</xAnon></xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>oddala odwołanie,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>zasądza od <xAnon> (...) S.A.</xAnon> we <xAnon>W.</xAnon> na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.</xText> </xUnit> <xText>SSO Bogdan Gierzyński</xText> <xText><xBx>XVII AmA 22/08</xBx></xText> </xUnit> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Decyzją z dnia 31 grudnia 2007 roku Nr <xAnon> (...)</xAnon> pozwany - Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, po przeprowadzeniu postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów przeciwko powodowi <xAnon> – (...) S.A.</xAnon> z siedzibą we <xAnon>W.</xAnon>:</xText> <xText>I. uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działanie powoda polegające na zamieszczaniu w pismach kierowanych do konsumentów w toku prowadzonych czynności windykacyjnych haseł i treści, mających na celu zastraszenie konsumentów, wywołanie w nich uczucia lęku, wywarcie presji psychicznej oraz wprowadzenie w błąd, w szczególności zaś informowania dłużników o planowanych wizytach we właściwych miejscowo oddziałach ZUS, co stanowi:</xText> <xText>1. naruszenie art. 3 ust. l ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji a tym samym praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, określoną w art. 24 ust. l i 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w brzmieniu ustalonym Dz. U. Nr 50, poz. 331 i Dz. U. Nr 99, poz. 660;</xText> <xText>2. naruszenie <xLexLink xArt="art. 17" xIsapId="WDU20041731807" xTitle="Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej" xAddress="Dz. U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1807">art. 17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej</xLexLink> a tym samym praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, określoną w art. 24 ust. l i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w brzmieniu ustalonym Dz. U. Nr 50, póz. 331 i Dz. U. Nr 99, póz. 660;</xText> <xText>i stwierdził jej zaniechanie z dniem 1 marca 2007 r.</xText> <xText>II. Na podstawie <xLexLink xArt="art. 27;art. 27 ust. 1;art. 27 ust. 2" xIsapId="WDU20070500331" xTitle="Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów" xAddress="Dz. U. z 2007 r. Nr 50, poz. 331">art. 27 ust. l i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów</xLexLink> oraz stosownie do art. 33 ust. 6 tej ustawy i <xLexLink xArt="§ 7" xIsapId="WDU20071340939" xTitle="Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2007 r. w sprawie właściwości miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów" xAddress="Dz. U. z 2007 r. Nr 134, poz. 939">§ 7 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2007 r. w sprawie określenia właściwości miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 136;art. 136 ust. 1" xIsapId="WDU20070500331" xTitle="Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów" xAddress="Dz. U. z 2007 r. Nr 50, poz. 331">art. 136 ust. l</xLexLink> powołanej wyżej <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU20070500331" xTitle="Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów" xAddress="Dz. U. z 2007 r. Nr 50, poz. 331">ustawy z dnia 16 lutego 2007 <xIx>r. </xIx>o ochronie konkurencji i konsumentów</xLexLink>, uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działanie powoda polegające na zamieszczaniu w pismach kierowanych do konsumentów w toku prowadzonych czynności windykacyjnych haseł i treści, mających na celu zastraszenie konsumentów, wywołanie w nich uczucia lęku, wywarcie presji psychicznej oraz wprowadzenie w błąd, w szczególności zaś informowania dłużników o zawyżonych kosztach procesu oraz kosztach egzekucyjnych, co stanowi :</xText> <xText>1. naruszenie art. 3 ust. l ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji a tym samym praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, określoną w art. 24 ust. l i 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w brzmieniu ustalonym Dz. U. Nr 50, poz. 331 i Dz. U. Nr 99, poz. 660;</xText> <xText>2. naruszenie <xLexLink xArt="art. 17" xIsapId="WDU20041731807" xTitle="Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej" xAddress="Dz. U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1807">art. 17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej</xLexLink> a tym samym praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, określoną w art. 24 ust. l i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w brzmieniu ustalonym Dz. U. Nr 50, poz. 331 i Dz.U. Nr 99, poz. 660;</xText> <xText>i stwierdził jej zaniechanie z dniem 17 października 2007 r.</xText> <xText>III. Na podstawie art. 106 ust. l pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz stosownie do art. 33 ust. 6 tej ustawy i <xLexLink xArt="§ 6;§ 7" xIsapId="WDU20071340939" xTitle="Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2007 r. w sprawie właściwości miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów" xAddress="Dz. U. z 2007 r. Nr 134, poz. 939">§6 oraz § 7 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2007 r.</xLexLink> w sprawie określenia właściwości miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i w zw. z art. 136 ust. l powołanej wyżej ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, nałożył na powoda karę pieniężną w wysokości 90691,39 zł płatną do budżetu państwa.</xText> <xText>Od powyższej Decyzji powód złożył odwołanie domagając się jej uchylenia w całości, ewentualnie o jej zmianę w zakresie punktu III poprzez obniżenie nałożonej kary pieniężnej.</xText> <xText>Zaskarżonej decyzji powód zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego przez błędną ich wykładnie i niewłaściwe zastosowanie oraz naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie:</xText> <xText>1. art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przez uznanie za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działania <xAnon> (...) S.A.</xAnon> polegającego na zamieszczaniu w pismach kierowanych do konsumentów w toku prowadzonych czyn windykacyjnych informacji o planowanych wizytach we właściwych miejscowo oddziałach ZUS;</xText> <xText>2. art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji i <xLexLink xArt="art. 17" xIsapId="WDU20041731807" xTitle="Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej" xAddress="Dz. U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1807">art. 17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej</xLexLink> przez uznanie, że zamieszczana przez <xAnon> (...) S.A.</xAnon> w pismach kierowanych do konsumentów w toku prowadzonych czynności windykacyjnych informacja o wysokości kosztów procesowych i kosztach egzekucyjnych, w szczególności kosztów zastępstwa procesowego w wysokości stanowiącej dwukrotność stawki minimalnej określonej w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości, stanowi praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów;</xText> <xText>3. art. 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji polegające na ustaleniu, że wysyłanie korespondencji do konsumentów w toku prowadzonych czynności windykacyjnych o określonej, wskazanej w decyzji formie i/lub treści stanowi czyn nieuczciwej konkurencji;</xText> <xText>4. <xLexLink xArt="art. 233;art. 233 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 233 §1 k.p.c.</xLexLink> w związku z art. 84 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na:</xText> <xText>a) braku wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego,</xText> <xText>b) niezgodnej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenie ustalonych okoliczności faktycznych;</xText> <xText>c) przyjęciu za udowodnione subiektywnych opinii organu, nie znajdujących poparcia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, że pisma o zakwestionowanej przez organ treści były wysyłane i oddziaływały również na osoby, których zadłużenie nie istniało, a mimo tego — pod wpływem presji - osoby takie decydowały się płacić; skoro ta okoliczność uzasadnia tezę, że presja ta ma charakter silny i samoistny - tj. przełamuje wewnętrzne przekonanie konsumenta, że dług nie istnieje i spłata nie jest wynikiem wewnętrznego imperatywu konsumenta, nakazującego mu wykonanie zobowiązania, które zaciągnął – to okoliczność taka powinna znaleźć poparcie w zgromadzonym materiale dowodowym – a tymczasem organ opiera się na przeświadczeniu, co stanowi przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie dowolnej ich oceny,</xText> <xText>5. <xLexLink xArt="art. 7" xIsapId="WDU19600300168" xTitle="Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego" xAddress="Dz. U. z 1960 r. Nr 30, poz. 168">art. 7 k.p.a.</xLexLink> oraz art. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przez nieuwzględnienie i niewyrażenie przez wydający decyzję organ administracyjny interesu społecznego i interesu przedsiębiorcy;</xText> <xText>6 art. 106 w zw. z art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez nałożenie na <xAnon> (...) S.A.</xAnon> kary pieniężnej w sytuacji braku podstaw do jej nałożenia.</xText> <xText>Pozwany w odpowiedzi na odwołanie w całości podtrzymał swoje dotychczasowe <xAnon>S.</xAnon> wyrażone w zaskarżonej decyzji.</xText> <xText>Pozwany wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od powoda kosztów postępowania według norm przepisanych.</xText> <xText>Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił, co następuje:</xText> <xText>Bezspornym jest, że powód prowadzi działalność gospodarczą polegająca na nabywaniu wierzytelności od osób trzecich, które następnie stara się wyegzekwować. W ramach czynności zmierzających do wyegzekwowania długu powód kieruje do osób, które uważa za dłużników ( mi. in. P. <xAnon>N. Z.</xAnon> ( k -5 akt admin.), P. <xAnon>T. G.</xAnon> ( k-11 akt adenin.), P. <xAnon>R. K.</xAnon> (k 43 akt admin. ) pisma zatytułowane <xAnon> (...)</xAnon> zawierające sformułowania: „ W ramach dokonywanych ustaleń zaplanowane są następujące działania w trybie <xLexLink xArt="art. 9" xIsapId="WDU20020120110" xTitle="Ustawa z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych" xAddress="Dz. U. z 2002 r. Nr 12, poz. 110">art. 9 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych</xLexLink> ( Dz. U. z dnia 15 lutego 2002 r.): - wizyta w miejscu zamieszkania dłużnika, - wizyta u pracodawcy dłużnika, - wizyta we właściwym miejscowo oddziale ZUS” i „Czynności detektywistyczne zlecone przez Departament Windykacji <xAnon> (...) S.A.</xAnon> wstrzymać może jedynie spłata zadłużenia …”.</xText> <xText>Pisma te zawierały logo <xAnon> Biuro (...)</xAnon> i wyeksponowane pieczęcie detektywów.</xText> <xText>Bezspornym jest również, że z dniem 1 marca 2007 r. powód wprowadził załącznik do instrukcji IR 7.5-01 <xAnon> (...) Windykacji (...)</xAnon>, zatytułowanej „Niedozwolone elementy pism windykacyjnych” ( k 89- 119 akt adenin.), wskazując jako niedozwolone „informowanie o możliwości złożenia zapytania w danej sprawie do urzędu (w tym m.in. ZUS) podmiotu działającego na podstawie odrębnych przepisów oraz udzielającego informacji wyłącznie instytucjom wskazanych w tych przepisach”. Z tego też względu we wzorach pism wysyłanych po tej dacie brak jest klauzuli.</xText> <xText>Bezspornym jest również, że powód informował dłużników - do 12 grudnia 2006 roku - o konieczności zapłaty przez nich, w razie wytoczenia sprawy o zapłatę przed sądem, kosztów zastępstwa procesowego w wysokości cztero krotności stawki minimalnej. Po dniu 12 grudnia 2006 r. spółka informowała dłużników o konieczności zapłaty tych kosztów w wysokości dwukrotności stawki minimalnej. Podstawowy element tych kosztów stanowi bowiem opłata egzekucyjna, naliczana procentowo (15%) od wartości egzekwowanego roszczenia, do której wlicza się m.in. koszty wraz ze świadczeniem głównym. Skoro zatem do wartości egzekwowanego świadczenia wliczano zawyżone koszty zastępstwa prawnego w postępowaniu sądowym, przeto również w efekcie uzyskiwano zawyżoną, nieprawidłową wysokość opłaty egzekucyjnej, a w sumie kosztów egzekucyjnych.</xText> <xText>Zarządzeniem nr <xAnon> (...)</xAnon> Prezesa Zarządu powód z dniem 17 października 2007 roku odstąpił od przedmiotowej praktyki. Wzory pism windykacyjnych wysyłanych do dłużników po dniu 17 października 2007 roku nie zawierają już informacji o kosztach zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej. Ponadto pisma te zawierają informację o opłacie egzekucyjnej w wysokości 15% od wartości egzekwowanego świadczenia obliczonego w ten sposób, iż do wartości egzekwowanego roszczenia, stanowiącej podstawę ustalenia opłaty egzekucyjnej, wliczono m.in. koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu sądowym w wysokości jednej stawki minimalnej.</xText> <xText>W tym stanie faktycznym Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:</xText> <xText>Stosownie do treści <xLexLink xArt="art. 24;art. 24 ust. 1" xIsapId="WDU20070500331" xTitle="Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów" xAddress="Dz. U. z 2007 r. Nr 50, poz. 331">art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów</xLexLink> ( Dz. U. Nr 50, poz.331, z późn zm.), zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Przy czym, przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działanie przedsiębiorcy, w szczególności min. naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji i nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji ( <xLexLink xArt="art. 24;art. 24 ust. 2;art. 24 ust. 2 pkt. 2;art. 24 ust. 2 pkt. 3" xIsapId="WDU20070500331" xTitle="Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów" xAddress="Dz. U. z 2007 r. Nr 50, poz. 331">art. 24 ust. 2 pkt 2 i 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów</xLexLink>).</xText> <xText>Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta ( <xLexLink xArt="art. 3;art. 3 ust. 1" xIsapId="WDU19930470211" xTitle="Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji" xAddress="Dz. U. z 1993 r. Nr 47, poz. 211">art. 3 ust. l ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji</xLexLink> j.t. Dz.U.z 2003 Nr 153, poz.1503 z późn. zm.)</xText> <xText>Dodatkowo przepis <xLexLink xArt="art. 17" xIsapId="WDU20041731807" xTitle="Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej" xAddress="Dz. U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1807">art. 17 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej</xLexLink> (j.t. Dz.U. z 2007, Nr 155, poz.1095 z późn zm.) nakłada na przedsiębiorcę obowiązek wykonywania działalności gospodarczej na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów.</xText> <xText>W kontekście przytoczonych przepisów, zważyć należało, że działalność polegająca na obrocie wierzytelnościami (faktoring), którą prowadzi powód, podlega określonym wyżej zasadom. Podkreślić przy tym należy, że nabywając wierzytelność w wyniku jej cesji, powód wstępuje w prawa wierzyciela. Oznacza to, że ma taki sam zakres przysługujących mu praw, jaki służył zbywcy wierzytelności. Prawo polskie nie przyznaje przedsiębiorcom prowadzącym działalność factoringową żadnych dodatkowych uprawnień względem dłużników lub osób trzecich. Oznacza to, że powód obowiązany jest respektować konstytucyjne wolności innych podmiotów, również dłużników, a w szczególności konsumentów. Dotyczy to w szczególności swobody dysponowania przez te podmioty własnym majątkiem. Jedyne dopuszczalne ograniczenie w tym zakresie mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw (<xLexLink xArt="art. 31;art. 31 ust. 3" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">art. 31 ust. 3 Konstytucji RP</xLexLink>).</xText> <xText>Oznacza to, że powód, jak każdy wierzyciel może podejmować działania dla ochrony swoich praw w sposób ograniczający wolę innych osób jedynie w sposób oznaczony w ustawie, co w praktyce oznacza możliwość dochodzenia roszczeń na drodze cywilnoprawnej. Przepis <xLexLink xArt="art. 31;art. 31 ust. 3" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">art. 31 ust. 3 Konstytucji RP</xLexLink> jednoznacznie wyłącza zasadę: „ to co nie jest zabronione jest dozwolone” w odniesieniu do działań ograniczających wolności innych osób.</xText> <xText>Podkreślić przy tym należy, że przekonanie wierzyciela o istnieniu długu nie jest dostatecznym powodem, dla którego adresat żądania zapłaty wierzytelności musiałby je spełnić. Faktycznie, bowiem takie żądanie może nie mieć uzasadnionych podstaw np. gdy zobowiązanie nigdy nie powstało, gdy zobowiązanie wygasło wyniku zapłaty lub potrącenia, gdy roszczenie uległo przedawnieniu itp.</xText> <xText>W ocenie Sądu zamieszczanie w pismach kierowanych do dłużników sformułowań: „ W ramach dokonywanych ustaleń zaplanowane są następujące działania w trybie <xLexLink xArt="art. 9" xIsapId="WDU20020120110" xTitle="Ustawa z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych" xAddress="Dz. U. z 2002 r. Nr 12, poz. 110">art. 9 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych</xLexLink> ( Dz. U. z dnia 15 lutego 2002 r.): - wizyta we właściwym miejscowo oddziale ZUS”, służyło wyłącznie wywarciu psychicznej presji na dłużniku w celu skłonienia go działania wbrew jego woli i zapłaty długu. Ocena ta wynika w szczególności z faktu, że zamieszczenie informacji o planowanych wizytach we właściwych miejscowo oddziałach ZUS nie służyło żadnym celom informacyjnym, gdyż powód miał pełną świadomość, że nie jest to organ uprawniony do udzielania ochrony cywilnoprawnej ani też udzielania powodowi jakichkolwiek informacji o innych osobach. Uwzględniając, zatem profesjonalny charakter działalności powoda, nie budzi wątpliwości Sądu, że miał on świadomość, iż w ten sposób może wywrzeć presję na osobach, przez wywołanie w nich przeświadczenia, że niezapłacenie długu wywoła dodatkowe uciążliwości ( konieczność składania wyjaśnień, poddania się kontroli itp.). Temu celowi służy również zapis o treści: „… - wizyta u pracodawcy dłużnika”. Również i w tym przypadku, powód miał pełną świadomość, że pracodawca nie jest uprawniony do ingerowania w prywatne życie pracownika, a w szczególności do przymuszania go do regulowania jakichkolwiek zobowiązań, jak również do udzielania informacji o pracowniku jego wierzycielom na ich życzenie. W ocenie Sądu, nie ma zatem żadnych wątpliwości, że celem zapisu było wywołanie u dłużnika obawy przed kompromitacją w oczach pracodawcy lub nawet możliwością utraty pracy.</xText> <xText>W ocenie Sądu, także pisma powoda, zawierające te informacje, w których podawane były najbardziej niekorzystne dla konsumentów stawki kosztów zastępstwa procesowego, a w konsekwencji również opłaty egzekucyjnej (kosztów egzekucyjnych) służyć miały nie celom informacyjnym, ale wywieraniu presji na osobach, przeciwko którym prowadzone były czynności windykacyjne, ukierunkowanej na zmuszeniu ich do zapłaty. Powód grożąc konsumentom koniecznością zapłaty znacząco zawyżonych kosztów sądowych i egzekucyjnych o ile wcześniej nie nastąpi zapłata windykowanej kwoty, ewidentnie podawał nieprawdziwe informacje, w szczególności określające wielkość długu, jak również nieprawdziwe informacje o konsekwencjach niezapłacenia długu. Wobec tego również z tego powodu, tj. z powodu naruszenia reguł prowadzenia windykacji sformułowanych w swoistym kodeksie etycznym, za jaki uznać należy Zasady Dobrych Praktyk Windykacyjnych.</xText> <xText>Wysyłane pisma wykraczały, zatem po za zakres wezwania dłużnika do spełnienia świadczenia czy przedprocesowego wezwania do <xUx>dobrowolnego</xUx> spełnienia żądania. Dodatkowo zważyć należało, że liczba kierowanych do dłużników pism daleko wykracza po za ramy działań windykacyjnych i nosi znamiona działań nękających, a więc zmierzających do wywołania zamierzonego skutku przez ciągłość wywieranej prasji.</xText> <xText>Stosowanie presji na konsumenta w celu skłonienia go spełnienia świadczenia, wbrew jego dotychczasowej woli jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i narusza interes klienta, a zatem jest czynem nieuczciwej konkurencji (art. 3 ust. l ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji). Żaden przedsiębiorca nie jest uprawniony do jednostronnego i wiążącego orzekania o istnieniu lub nieistnieniu zobowiązania, a w przypadku, gdy druga strona istnienie wierzytelności potwierdza, do wywierania na nią presji w celu jego wykonania, innej niż wynikającej z ustawowych przepisów. Uzurpowanie sobie takich uprawnień narusza jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i narusza interes klienta. Narusza to także obowiązki wynikające z <xLexLink xArt="art. 17" xIsapId="WDU20041731807" xTitle="Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej" xAddress="Dz. U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1807">art. 17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej</xLexLink>.</xText> <xText>Z powyższych względów, zdaniem Sądu działanie powoda polegające na zamieszczaniu w pismach kierowanych do konsumentów w toku prowadzonych czynności windykacyjnych haseł i treści, mających na celu zastraszenie konsumentów, wywołanie w nich uczucia lęku, wywarcie presji psychicznej oraz wprowadzenie w błąd, w szczególności zaś informowania dłużników o planowanych wizytach we właściwych miejscowo oddziałach ZUS i informowanie dłużników o zawyżonych kosztach procesu oraz kosztach egzekucyjnych stanowi naruszenie art. 3 ust. l ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji i <xLexLink xArt="art. 17" xIsapId="WDU20041731807" xTitle="Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej" xAddress="Dz. U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1807">art. 17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej</xLexLink> a tym samym praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, określoną w art. 24 ust. l i 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, stanowiąc tym samym praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów.</xText> <xText>Uzasadniało to, wobec bezspornego zaniechania stosowania powyższych praktyk odpowiednio z dniem 1 marca 2007 r, i 17 października 2007 r., wydanie przez Prezesa UOKiK zaskarżonej Decyzji.</xText> <xText>Bezzasadne są, w związku z tym zarzuty odwołania, naruszenia art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji i <xLexLink xArt="art. 17" xIsapId="WDU20041731807" xTitle="Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej" xAddress="Dz. U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1807">art. 17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej</xLexLink>.</xText> <xText>Za bezzasadny należało uznać również zarzut naruszenia <xLexLink xArt="art. 233;art. 233 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 233 §1 k.p.c.</xLexLink> w związku z art. 84 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów. Zarówno fakt wysyłania pism do konsumentów jak i ich treść jest bezsporna. Stosownie do treści art. 1 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów dla uznania określonego działania za praktykę naruszająca zbiorowe interesy konsumentów nie jest konieczne wystąpienie skutku. Przepisy ustawy są naruszone także wtedy, gdy <xUx>mogą</xUx> wywoływać skutki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Nie ma, zatem znaczenia, czy pisma o zakwestionowanej treści były wysyłane i oddziaływały również na osoby, których zadłużenie nie istniało, gdyż ani powód ani pozwany nie byli uprawnieni do wiążącego stwierdzenia, czy zadłużenie którejkolwiek osoby istniało czy nie. Ponadto, powód nie był uprawniony do wywierania presji innej niż wynikającej wprost z przepisów ustawy, nawet jeśli zadłużenie istniało, a dłużnik celowo uchylał się od jego spłaty. Ochronie wierzyciela służą, bowiem <xUx>wyłącznie</xUx> środki przewidziane prawem, co jednoznacznie wynika z <xLexLink xArt="art. 31;art. 31 ust. 3" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">art. 31 ust. 3 Konstytucji RP</xLexLink>. Dłużnik zaś musi się liczyć <xUx>tylko z przewidzianymi prawem, konsekwencjami</xUx> swojego nieuczciwego zachowania.</xText> <xText>Uwzględniając zatem fakt, że działanie powoda naruszało sferę wolności konstytucyjnych, Prezes UOKiK w sposób należyty uwzględnił interes społeczny i interes przedsiębiorcy. Zarzut naruszenia <xLexLink xArt="art. 7" xIsapId="WDU19600300168" xTitle="Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego" xAddress="Dz. U. z 1960 r. Nr 30, poz. 168">art. 7 k.p.a.</xLexLink> i art. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów jest bezzasadny.</xText> <xText>W świetle powyższych okoliczności, zasadne było również nałożenie na powoda podstawie art. 106 w zw. z art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów kary pieniężnej, której wysokość nie budzi zastrzeżeń.</xText> <xText>Z tych względów odwołanie należało oddalić jako bezzasadne (<xLexLink xArt="art. 479" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art.479</xLexLink><xSUPx>31a</xSUPx> <xLexLink xArt="§ 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">§ 1 k.p.c.</xLexLink>).</xText> <xText>O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sporu, zasądzając na rzecz powoda koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych (<xLexLink xArt="art. 98" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art.98 k.p.c.</xLexLink>).</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Bogdan Gierzyński

Iwona Lubańska

asystent sędziego Adam Zaborski

Iwona Lubańska

Sygn. akr XVII AmA 22/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 2 marca 2009r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów W składzie: Przewodniczący: SSO Bogdan Gierzyński Protokolant: asystent sędziego Adam Zaborski po rozpoznaniu w dniu 2 marca 2009r. w Warszawie na rozprawie sprawy z odwołania(...) S.A.weW.przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów na skutek odwołania(...) S.A.weW.od Decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 31 grudnia 2007 roku Nr(...) 1 oddala odwołanie, 2 zasądza od(...) S.A.weW.na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego. SSO Bogdan Gierzyński XVII AmA 22/08 UZASADNIENIE Decyzją z dnia 31 grudnia 2007 roku Nr(...)pozwany - Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, po przeprowadzeniu postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów przeciwko powodowi– (...) S.A.z siedzibą weW.: I. uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działanie powoda polegające na zamieszczaniu w pismach kierowanych do konsumentów w toku prowadzonych czynności windykacyjnych haseł i treści, mających na celu zastraszenie konsumentów, wywołanie w nich uczucia lęku, wywarcie presji psychicznej oraz wprowadzenie w błąd, w szczególności zaś informowania dłużników o planowanych wizytach we właściwych miejscowo oddziałach ZUS, co stanowi: 1. naruszenie art. 3 ust. l ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji a tym samym praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, określoną w art. 24 ust. l i 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w brzmieniu ustalonym Dz. U. Nr 50, poz. 331 i Dz. U. Nr 99, poz. 660; 2. naruszenieart. 17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczeja tym samym praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, określoną w art. 24 ust. l i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w brzmieniu ustalonym Dz. U. Nr 50, póz. 331 i Dz. U. Nr 99, póz. 660; i stwierdził jej zaniechanie z dniem 1 marca 2007 r. II. Na podstawieart. 27 ust. l i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentóworaz stosownie do art. 33 ust. 6 tej ustawy i§ 7 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2007 r. w sprawie określenia właściwości miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentóww zw. zart. 136 ust. lpowołanej wyżejustawy z dnia 16 lutego 2007r.o ochronie konkurencji i konsumentów, uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działanie powoda polegające na zamieszczaniu w pismach kierowanych do konsumentów w toku prowadzonych czynności windykacyjnych haseł i treści, mających na celu zastraszenie konsumentów, wywołanie w nich uczucia lęku, wywarcie presji psychicznej oraz wprowadzenie w błąd, w szczególności zaś informowania dłużników o zawyżonych kosztach procesu oraz kosztach egzekucyjnych, co stanowi : 1. naruszenie art. 3 ust. l ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji a tym samym praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, określoną w art. 24 ust. l i 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w brzmieniu ustalonym Dz. U. Nr 50, poz. 331 i Dz. U. Nr 99, poz. 660; 2. naruszenieart. 17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczeja tym samym praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, określoną w art. 24 ust. l i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w brzmieniu ustalonym Dz. U. Nr 50, poz. 331 i Dz.U. Nr 99, poz. 660; i stwierdził jej zaniechanie z dniem 17 października 2007 r. III. Na podstawie art. 106 ust. l pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz stosownie do art. 33 ust. 6 tej ustawy i§6 oraz § 7 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2007 r.w sprawie określenia właściwości miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i w zw. z art. 136 ust. l powołanej wyżej ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, nałożył na powoda karę pieniężną w wysokości 90691,39 zł płatną do budżetu państwa. Od powyższej Decyzji powód złożył odwołanie domagając się jej uchylenia w całości, ewentualnie o jej zmianę w zakresie punktu III poprzez obniżenie nałożonej kary pieniężnej. Zaskarżonej decyzji powód zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego przez błędną ich wykładnie i niewłaściwe zastosowanie oraz naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie: 1. art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przez uznanie za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działania(...) S.A.polegającego na zamieszczaniu w pismach kierowanych do konsumentów w toku prowadzonych czyn windykacyjnych informacji o planowanych wizytach we właściwych miejscowo oddziałach ZUS; 2. art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji iart. 17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczejprzez uznanie, że zamieszczana przez(...) S.A.w pismach kierowanych do konsumentów w toku prowadzonych czynności windykacyjnych informacja o wysokości kosztów procesowych i kosztach egzekucyjnych, w szczególności kosztów zastępstwa procesowego w wysokości stanowiącej dwukrotność stawki minimalnej określonej w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości, stanowi praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów; 3. art. 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji polegające na ustaleniu, że wysyłanie korespondencji do konsumentów w toku prowadzonych czynności windykacyjnych o określonej, wskazanej w decyzji formie i/lub treści stanowi czyn nieuczciwej konkurencji; 4.art. 233 §1 k.p.c.w związku z art. 84 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na: a) braku wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, b) niezgodnej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenie ustalonych okoliczności faktycznych; c) przyjęciu za udowodnione subiektywnych opinii organu, nie znajdujących poparcia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, że pisma o zakwestionowanej przez organ treści były wysyłane i oddziaływały również na osoby, których zadłużenie nie istniało, a mimo tego — pod wpływem presji - osoby takie decydowały się płacić; skoro ta okoliczność uzasadnia tezę, że presja ta ma charakter silny i samoistny - tj. przełamuje wewnętrzne przekonanie konsumenta, że dług nie istnieje i spłata nie jest wynikiem wewnętrznego imperatywu konsumenta, nakazującego mu wykonanie zobowiązania, które zaciągnął – to okoliczność taka powinna znaleźć poparcie w zgromadzonym materiale dowodowym – a tymczasem organ opiera się na przeświadczeniu, co stanowi przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie dowolnej ich oceny, 5.art. 7 k.p.a.oraz art. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przez nieuwzględnienie i niewyrażenie przez wydający decyzję organ administracyjny interesu społecznego i interesu przedsiębiorcy; 6 art. 106 w zw. z art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez nałożenie na(...) S.A.kary pieniężnej w sytuacji braku podstaw do jej nałożenia. Pozwany w odpowiedzi na odwołanie w całości podtrzymał swoje dotychczasoweS.wyrażone w zaskarżonej decyzji. Pozwany wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od powoda kosztów postępowania według norm przepisanych. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił, co następuje: Bezspornym jest, że powód prowadzi działalność gospodarczą polegająca na nabywaniu wierzytelności od osób trzecich, które następnie stara się wyegzekwować. W ramach czynności zmierzających do wyegzekwowania długu powód kieruje do osób, które uważa za dłużników ( mi. in. P.N. Z.( k -5 akt admin.), P.T. G.( k-11 akt adenin.), P.R. K.(k 43 akt admin. ) pisma zatytułowane(...)zawierające sformułowania: „ W ramach dokonywanych ustaleń zaplanowane są następujące działania w trybieart. 9 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych( Dz. U. z dnia 15 lutego 2002 r.): - wizyta w miejscu zamieszkania dłużnika, - wizyta u pracodawcy dłużnika, - wizyta we właściwym miejscowo oddziale ZUS” i „Czynności detektywistyczne zlecone przez Departament Windykacji(...) S.A.wstrzymać może jedynie spłata zadłużenia …”. Pisma te zawierały logoBiuro (...)i wyeksponowane pieczęcie detektywów. Bezspornym jest również, że z dniem 1 marca 2007 r. powód wprowadził załącznik do instrukcji IR 7.5-01(...) Windykacji (...), zatytułowanej „Niedozwolone elementy pism windykacyjnych” ( k 89- 119 akt adenin.), wskazując jako niedozwolone „informowanie o możliwości złożenia zapytania w danej sprawie do urzędu (w tym m.in. ZUS) podmiotu działającego na podstawie odrębnych przepisów oraz udzielającego informacji wyłącznie instytucjom wskazanych w tych przepisach”. Z tego też względu we wzorach pism wysyłanych po tej dacie brak jest klauzuli. Bezspornym jest również, że powód informował dłużników - do 12 grudnia 2006 roku - o konieczności zapłaty przez nich, w razie wytoczenia sprawy o zapłatę przed sądem, kosztów zastępstwa procesowego w wysokości cztero krotności stawki minimalnej. Po dniu 12 grudnia 2006 r. spółka informowała dłużników o konieczności zapłaty tych kosztów w wysokości dwukrotności stawki minimalnej. Podstawowy element tych kosztów stanowi bowiem opłata egzekucyjna, naliczana procentowo (15%) od wartości egzekwowanego roszczenia, do której wlicza się m.in. koszty wraz ze świadczeniem głównym. Skoro zatem do wartości egzekwowanego świadczenia wliczano zawyżone koszty zastępstwa prawnego w postępowaniu sądowym, przeto również w efekcie uzyskiwano zawyżoną, nieprawidłową wysokość opłaty egzekucyjnej, a w sumie kosztów egzekucyjnych. Zarządzeniem nr(...)Prezesa Zarządu powód z dniem 17 października 2007 roku odstąpił od przedmiotowej praktyki. Wzory pism windykacyjnych wysyłanych do dłużników po dniu 17 października 2007 roku nie zawierają już informacji o kosztach zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej. Ponadto pisma te zawierają informację o opłacie egzekucyjnej w wysokości 15% od wartości egzekwowanego świadczenia obliczonego w ten sposób, iż do wartości egzekwowanego roszczenia, stanowiącej podstawę ustalenia opłaty egzekucyjnej, wliczono m.in. koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu sądowym w wysokości jednej stawki minimalnej. W tym stanie faktycznym Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje: Stosownie do treściart. 24 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów( Dz. U. Nr 50, poz.331, z późn zm.), zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Przy czym, przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działanie przedsiębiorcy, w szczególności min. naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji i nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji (art. 24 ust. 2 pkt 2 i 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów). Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta (art. 3 ust. l ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencjij.t. Dz.U.z 2003 Nr 153, poz.1503 z późn. zm.) Dodatkowo przepisart. 17 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej(j.t. Dz.U. z 2007, Nr 155, poz.1095 z późn zm.) nakłada na przedsiębiorcę obowiązek wykonywania działalności gospodarczej na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów. W kontekście przytoczonych przepisów, zważyć należało, że działalność polegająca na obrocie wierzytelnościami (faktoring), którą prowadzi powód, podlega określonym wyżej zasadom. Podkreślić przy tym należy, że nabywając wierzytelność w wyniku jej cesji, powód wstępuje w prawa wierzyciela. Oznacza to, że ma taki sam zakres przysługujących mu praw, jaki służył zbywcy wierzytelności. Prawo polskie nie przyznaje przedsiębiorcom prowadzącym działalność factoringową żadnych dodatkowych uprawnień względem dłużników lub osób trzecich. Oznacza to, że powód obowiązany jest respektować konstytucyjne wolności innych podmiotów, również dłużników, a w szczególności konsumentów. Dotyczy to w szczególności swobody dysponowania przez te podmioty własnym majątkiem. Jedyne dopuszczalne ograniczenie w tym zakresie mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw (art. 31 ust. 3 Konstytucji RP). Oznacza to, że powód, jak każdy wierzyciel może podejmować działania dla ochrony swoich praw w sposób ograniczający wolę innych osób jedynie w sposób oznaczony w ustawie, co w praktyce oznacza możliwość dochodzenia roszczeń na drodze cywilnoprawnej. Przepisart. 31 ust. 3 Konstytucji RPjednoznacznie wyłącza zasadę: „ to co nie jest zabronione jest dozwolone” w odniesieniu do działań ograniczających wolności innych osób. Podkreślić przy tym należy, że przekonanie wierzyciela o istnieniu długu nie jest dostatecznym powodem, dla którego adresat żądania zapłaty wierzytelności musiałby je spełnić. Faktycznie, bowiem takie żądanie może nie mieć uzasadnionych podstaw np. gdy zobowiązanie nigdy nie powstało, gdy zobowiązanie wygasło wyniku zapłaty lub potrącenia, gdy roszczenie uległo przedawnieniu itp. W ocenie Sądu zamieszczanie w pismach kierowanych do dłużników sformułowań: „ W ramach dokonywanych ustaleń zaplanowane są następujące działania w trybieart. 9 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych( Dz. U. z dnia 15 lutego 2002 r.): - wizyta we właściwym miejscowo oddziale ZUS”, służyło wyłącznie wywarciu psychicznej presji na dłużniku w celu skłonienia go działania wbrew jego woli i zapłaty długu. Ocena ta wynika w szczególności z faktu, że zamieszczenie informacji o planowanych wizytach we właściwych miejscowo oddziałach ZUS nie służyło żadnym celom informacyjnym, gdyż powód miał pełną świadomość, że nie jest to organ uprawniony do udzielania ochrony cywilnoprawnej ani też udzielania powodowi jakichkolwiek informacji o innych osobach. Uwzględniając, zatem profesjonalny charakter działalności powoda, nie budzi wątpliwości Sądu, że miał on świadomość, iż w ten sposób może wywrzeć presję na osobach, przez wywołanie w nich przeświadczenia, że niezapłacenie długu wywoła dodatkowe uciążliwości ( konieczność składania wyjaśnień, poddania się kontroli itp.). Temu celowi służy również zapis o treści: „… - wizyta u pracodawcy dłużnika”. Również i w tym przypadku, powód miał pełną świadomość, że pracodawca nie jest uprawniony do ingerowania w prywatne życie pracownika, a w szczególności do przymuszania go do regulowania jakichkolwiek zobowiązań, jak również do udzielania informacji o pracowniku jego wierzycielom na ich życzenie. W ocenie Sądu, nie ma zatem żadnych wątpliwości, że celem zapisu było wywołanie u dłużnika obawy przed kompromitacją w oczach pracodawcy lub nawet możliwością utraty pracy. W ocenie Sądu, także pisma powoda, zawierające te informacje, w których podawane były najbardziej niekorzystne dla konsumentów stawki kosztów zastępstwa procesowego, a w konsekwencji również opłaty egzekucyjnej (kosztów egzekucyjnych) służyć miały nie celom informacyjnym, ale wywieraniu presji na osobach, przeciwko którym prowadzone były czynności windykacyjne, ukierunkowanej na zmuszeniu ich do zapłaty. Powód grożąc konsumentom koniecznością zapłaty znacząco zawyżonych kosztów sądowych i egzekucyjnych o ile wcześniej nie nastąpi zapłata windykowanej kwoty, ewidentnie podawał nieprawdziwe informacje, w szczególności określające wielkość długu, jak również nieprawdziwe informacje o konsekwencjach niezapłacenia długu. Wobec tego również z tego powodu, tj. z powodu naruszenia reguł prowadzenia windykacji sformułowanych w swoistym kodeksie etycznym, za jaki uznać należy Zasady Dobrych Praktyk Windykacyjnych. Wysyłane pisma wykraczały, zatem po za zakres wezwania dłużnika do spełnienia świadczenia czy przedprocesowego wezwania dodobrowolnegospełnienia żądania. Dodatkowo zważyć należało, że liczba kierowanych do dłużników pism daleko wykracza po za ramy działań windykacyjnych i nosi znamiona działań nękających, a więc zmierzających do wywołania zamierzonego skutku przez ciągłość wywieranej prasji. Stosowanie presji na konsumenta w celu skłonienia go spełnienia świadczenia, wbrew jego dotychczasowej woli jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i narusza interes klienta, a zatem jest czynem nieuczciwej konkurencji (art. 3 ust. l ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji). Żaden przedsiębiorca nie jest uprawniony do jednostronnego i wiążącego orzekania o istnieniu lub nieistnieniu zobowiązania, a w przypadku, gdy druga strona istnienie wierzytelności potwierdza, do wywierania na nią presji w celu jego wykonania, innej niż wynikającej z ustawowych przepisów. Uzurpowanie sobie takich uprawnień narusza jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i narusza interes klienta. Narusza to także obowiązki wynikające zart. 17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Z powyższych względów, zdaniem Sądu działanie powoda polegające na zamieszczaniu w pismach kierowanych do konsumentów w toku prowadzonych czynności windykacyjnych haseł i treści, mających na celu zastraszenie konsumentów, wywołanie w nich uczucia lęku, wywarcie presji psychicznej oraz wprowadzenie w błąd, w szczególności zaś informowania dłużników o planowanych wizytach we właściwych miejscowo oddziałach ZUS i informowanie dłużników o zawyżonych kosztach procesu oraz kosztach egzekucyjnych stanowi naruszenie art. 3 ust. l ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji iart. 17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczeja tym samym praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, określoną w art. 24 ust. l i 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, stanowiąc tym samym praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Uzasadniało to, wobec bezspornego zaniechania stosowania powyższych praktyk odpowiednio z dniem 1 marca 2007 r, i 17 października 2007 r., wydanie przez Prezesa UOKiK zaskarżonej Decyzji. Bezzasadne są, w związku z tym zarzuty odwołania, naruszenia art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji iart. 17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Za bezzasadny należało uznać również zarzut naruszeniaart. 233 §1 k.p.c.w związku z art. 84 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów. Zarówno fakt wysyłania pism do konsumentów jak i ich treść jest bezsporna. Stosownie do treści art. 1 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów dla uznania określonego działania za praktykę naruszająca zbiorowe interesy konsumentów nie jest konieczne wystąpienie skutku. Przepisy ustawy są naruszone także wtedy, gdymogąwywoływać skutki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Nie ma, zatem znaczenia, czy pisma o zakwestionowanej treści były wysyłane i oddziaływały również na osoby, których zadłużenie nie istniało, gdyż ani powód ani pozwany nie byli uprawnieni do wiążącego stwierdzenia, czy zadłużenie którejkolwiek osoby istniało czy nie. Ponadto, powód nie był uprawniony do wywierania presji innej niż wynikającej wprost z przepisów ustawy, nawet jeśli zadłużenie istniało, a dłużnik celowo uchylał się od jego spłaty. Ochronie wierzyciela służą, bowiemwyłącznieśrodki przewidziane prawem, co jednoznacznie wynika zart. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Dłużnik zaś musi się liczyćtylko z przewidzianymi prawem, konsekwencjamiswojego nieuczciwego zachowania. Uwzględniając zatem fakt, że działanie powoda naruszało sferę wolności konstytucyjnych, Prezes UOKiK w sposób należyty uwzględnił interes społeczny i interes przedsiębiorcy. Zarzut naruszeniaart. 7 k.p.a.i art. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów jest bezzasadny. W świetle powyższych okoliczności, zasadne było również nałożenie na powoda podstawie art. 106 w zw. z art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów kary pieniężnej, której wysokość nie budzi zastrzeżeń. Z tych względów odwołanie należało oddalić jako bezzasadne (art.47931a§ 1 k.p.c.). O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sporu, zasądzając na rzecz powoda koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych (art.98 k.p.c.).

15/450500/0005127/AmA

Sąd Okręgowy w Warszawie

XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumenta

151500000001006_II_AKz_000173_2009_Uz_2009-03-04_001

II AKz 173/09

2009-03-04 01:00:00.0 CET

2014-04-07 20:15:05.0 CEST

2014-04-04 06:36:55.0 CEST

15150000

1006

DECISION, REASON

Sygn. akt II AKz 173/09 POSTANOWIENIE Dnia 4 marca 2009 roku Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie: Przewodniczący-Sędzia: SA Bożena Summer-Brason Sędziowie: SA Wojciech Kopczyński (spr.) SA Marek Charuza po rozpoznaniu w sprawie A. K. ( K. ) oskarżonego o przestępstwo z art.278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i inne zażalenia tłumacza przysięgłego A. Z. ( C. Z. ) na postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 16 lutego 2009 roku, sygn. akt XVI Kop 24/07 w przedmiocie w

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xVersion="1.0" xYear="2009" xLang="PL" xToPage="2" xEditor="mgierszner" xPublisher="rkopiec" xEditorFullName="Magdalena Gierszner" xFlag="published" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolType="15/150000/0001006/AKz" xVolNmbr="000173"> <xName>Postanowienie+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt II AKz 173/09</xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>POSTANOWIENIE</xName> <xText xALIGNx="right"> Dnia 4 marca 2009 roku</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie:</xBx></xText> <xText><xBx>Przewodniczący-Sędzia: SA Bożena Summer-Brason </xBx></xText> <xText><xBx>Sędziowie: SA Wojciech Kopczyński (spr.)</xBx></xText> <xText><xBx>SA Marek Charuza</xBx></xText> <xText/> <xText>po rozpoznaniu w sprawie <xBx><xAnon>A. K.</xAnon> (<xAnon>K.</xAnon>) </xBx></xText> <xText>oskarżonego o przestępstwo z <xLexLink xArt="art. 278;art. 278 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art.278 § 1 k.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 64;art. 64 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 64 § 1 k.k.</xLexLink> i inne</xText> <xText>zażalenia tłumacza przysięgłego <xAnon>A. Z.</xAnon><xBx>(<xAnon>C. Z.</xAnon>)</xBx> </xText> <xText>na postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach</xText> <xText>z dnia 16 lutego 2009 roku, sygn. akt XVI Kop 24/07</xText> <xText>w przedmiocie wysokości wynagrodzenia przyznanego tłumaczowi przysięgłemu</xText> <xText>na podstawie <xLexLink xArt="art. 437;art. 437 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 437 § 1 k.p.k.</xLexLink></xText> <xText/> <xText xALIGNx="center"> <xBx>p o s t a n a w i a</xBx></xText> <xText xALIGNx="center">zaskarżone postanowienie utrzymać w mocy.</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Zarządzeniem z dnia 4 lutego 2009 roku, sygn. akt XVI Kop 24/07, <xBRx/>Sąd Okręgowy w Katowicach zadecydował o uzupełnieniu formularza europejskiego nakazu aresztowania wobec <xAnon>A. K.</xAnon>przez podanie w części C3 wymiaru kary pozostałej tej osobie do odbycia. Pismem z dnia 6 lutego 2009 roku sąd ten zwrócił się do tłumacza przysięgłego <xAnon>A. Z.</xAnon>o przetłumaczenie na język angielski tej dodatkowej informacji.</xText> <xText>Tłumacz przysięgły złożył dnia 10 lutego 2009 roku rachunek, w którym zażądał 210,49 zł za przetłumaczenie z języka polskiego na angielski uzupełnienia nakazu oraz sporządzenie odpisu tego dokumentu.</xText> <xText>Postanowieniem z dnia 16 lutego 2009 roku, sygn. akt XVI Kop 24/07, Sąd Okręgowy w Katowicach przyznał wymienionemu tłumaczowi przysięgłemu <xBRx/>15,03 zł wyłącznie za uzupełnienie tłumaczenia z języka polskiego na język angielski.</xText> <xText>Zdaniem tego sądu, tłumacz miał jedynie poprawić formularz wymienionego europejskiego nakazu aresztowania przez dopisanie w nim wymiaru kary pozostałej do odbycia <xAnon>A. K.</xAnon>, która to czynność wiązała się z przetłumaczeniem jednej strony tekstu. Przedstawiony przez tłumacza przysięgłego rachunek obejmuje natomiast także odpis europejskiego nakazu aresztowania. Ta ostatnia czynność nie pociągała za sobą dodatkowego nakładu pracy. Kwota przyznana tłumaczowi za wykonaną pracę wynika z przedstawionego przez niego wyliczenia.</xText> <xText>Powyższe postanowienie zakwestionował tłumacz przysięgły, żądając wynagrodzenia w wysokości 210,49 zł. Autor zażalenia podał, że wprawdzie sąd pierwszej instancji zlecił mu tłumaczenie samego uzupełnienia europejskiego nakazu aresztowania, ale oczekiwał zwrotu całego dokumentu z przetłumaczonym na język angielski uzupełnieniem – łącznie 14 stron maszynopisu zawierającego 14754 znaków. Zadaniem skarżącego było zatem przetłumaczenie uzupełnienia nakazu, sprawdzenie zgodności całego dokumentu z wykonanym tłumaczeniem, wykonanie odpisu całego dokumentu oraz wydrukowanie i poświadczenie tłumaczenia przy użyciu pieczęci. Jego zdaniem, czynności te pociągały za sobą dodatkowy nakład pracy.</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:</xBx></xText> <xText/> <xText>Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.</xText> <xText>Sąd Okręgowy prawidłowo wyliczył wynagrodzenie należne tłumaczowi przysięgłemu za wykonaną pracę.</xText> <xText>Zadanie tłumacza przysięgłego sprowadzało się do przetłumaczenia na język angielski uzupełniającej informacji o karze pozostałej do odbycia <xAnon>A. K.</xAnon> i wpisania jej do rubryki C3 formularza europejskiego nakazu aresztowania.</xText> <xText>Rację ma autor zażalenia podnosząc, iż zadanie to wiązało się z koniecznością zwrotu całego dokumentu, wliczając w to przetłumaczone na język angielski tłumaczenie owej dodatkowej informacji o ściganym.</xText> <xText>Rzecz jednak w tym, że gruncie <xLexLink xArt="§ 4" xIsapId="WDU20050150131" xTitle="Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie wynagrodzenia za czynności tłumacza przysięgłego" xAddress="Dz. U. z 2005 r. Nr 15, poz. 131">§ 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości <xBRx/>z dnia 24 stycznia 2005 roku w sprawie wynagrodzenia za czynności tłumacza przysięgłego</xLexLink> nie ma podstaw do przyznania wynagrodzenia za sprawdzenie <xBRx/>i poświadczenie tłumaczenia sporządzonego przez tę samą osobę, która dokonuje poświadczenia. Wynika to z sygnalizowanego przez sąd pierwszej instancji faktu, iż nie wiąże się to z nakładem pracy tej osoby. Wynagrodzenie takie wchodziłoby w grę tylko w razie sprawdzenia i poświadczenia tłumaczenia sporządzonego przez inną osobę. Tymczasem nie ulega wątpliwości, że ten sam tłumacz przysięgły dokonywał w tej sprawie pierwotnego tłumaczenia europejskiego nakazu aresztowania, a następnie uzupełnił to tłumaczenie dodatkową informację o karze pozostałej do odbycia <xAnon>A. K.</xAnon>.</xText> <xText>Sąd Okręgowy prawidłowo wyliczył też należność przypadającą tłumaczowi przysięgłemu za rzeczywisty nakład pracy. Skarżący ma przy tym rację podając, <xBRx/>że należność za 1 stronę tekstu przetłumaczonego na język angielski w myśl § 2 pkt 2 lit. a) powołanego rozporządzenia wynosi 30,07 zł. Autor zażalenia pomija jednak, <xBRx/>iż w przedłożonym przez siebie rachunku dobrowolnie obniżył żądaną przez siebie całkowitą należność - nie tylko za odpis, ale i za tłumaczenie, o 50 %.</xText> <xText>Mając na uwadze powyższe, orzeczono o treści jak w części dyspozytywnej postanowienia.</xText> <xText/> <xText>Z.</xText> <xText>Odpis postanowienia doręczyć tłumaczowi.</xText> <xText>Katowice, dnia 04.03.2009 r.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Sędzia Bożena Summer-Brason

Renata Kopiec

Magdalena Gierszner

Sygn. akt II AKz 173/09 POSTANOWIENIE Dnia 4 marca 2009 roku Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie: Przewodniczący-Sędzia: SA Bożena Summer-Brason Sędziowie: SA Wojciech Kopczyński (spr.) SA Marek Charuza po rozpoznaniu w sprawieA. K.(K.) oskarżonego o przestępstwo zart.278 § 1 k.k.w zw. zart. 64 § 1 k.k.i inne zażalenia tłumacza przysięgłegoA. Z.(C. Z.) na postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 16 lutego 2009 roku, sygn. akt XVI Kop 24/07 w przedmiocie wysokości wynagrodzenia przyznanego tłumaczowi przysięgłemu na podstawieart. 437 § 1 k.p.k. p o s t a n a w i a zaskarżone postanowienie utrzymać w mocy. UZASADNIENIE Zarządzeniem z dnia 4 lutego 2009 roku, sygn. akt XVI Kop 24/07,Sąd Okręgowy w Katowicach zadecydował o uzupełnieniu formularza europejskiego nakazu aresztowania wobecA. K.przez podanie w części C3 wymiaru kary pozostałej tej osobie do odbycia. Pismem z dnia 6 lutego 2009 roku sąd ten zwrócił się do tłumacza przysięgłegoA. Z.o przetłumaczenie na język angielski tej dodatkowej informacji. Tłumacz przysięgły złożył dnia 10 lutego 2009 roku rachunek, w którym zażądał 210,49 zł za przetłumaczenie z języka polskiego na angielski uzupełnienia nakazu oraz sporządzenie odpisu tego dokumentu. Postanowieniem z dnia 16 lutego 2009 roku, sygn. akt XVI Kop 24/07, Sąd Okręgowy w Katowicach przyznał wymienionemu tłumaczowi przysięgłemu15,03 zł wyłącznie za uzupełnienie tłumaczenia z języka polskiego na język angielski. Zdaniem tego sądu, tłumacz miał jedynie poprawić formularz wymienionego europejskiego nakazu aresztowania przez dopisanie w nim wymiaru kary pozostałej do odbyciaA. K., która to czynność wiązała się z przetłumaczeniem jednej strony tekstu. Przedstawiony przez tłumacza przysięgłego rachunek obejmuje natomiast także odpis europejskiego nakazu aresztowania. Ta ostatnia czynność nie pociągała za sobą dodatkowego nakładu pracy. Kwota przyznana tłumaczowi za wykonaną pracę wynika z przedstawionego przez niego wyliczenia. Powyższe postanowienie zakwestionował tłumacz przysięgły, żądając wynagrodzenia w wysokości 210,49 zł. Autor zażalenia podał, że wprawdzie sąd pierwszej instancji zlecił mu tłumaczenie samego uzupełnienia europejskiego nakazu aresztowania, ale oczekiwał zwrotu całego dokumentu z przetłumaczonym na język angielski uzupełnieniem – łącznie 14 stron maszynopisu zawierającego 14754 znaków. Zadaniem skarżącego było zatem przetłumaczenie uzupełnienia nakazu, sprawdzenie zgodności całego dokumentu z wykonanym tłumaczeniem, wykonanie odpisu całego dokumentu oraz wydrukowanie i poświadczenie tłumaczenia przy użyciu pieczęci. Jego zdaniem, czynności te pociągały za sobą dodatkowy nakład pracy. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd Okręgowy prawidłowo wyliczył wynagrodzenie należne tłumaczowi przysięgłemu za wykonaną pracę. Zadanie tłumacza przysięgłego sprowadzało się do przetłumaczenia na język angielski uzupełniającej informacji o karze pozostałej do odbyciaA. K.i wpisania jej do rubryki C3 formularza europejskiego nakazu aresztowania. Rację ma autor zażalenia podnosząc, iż zadanie to wiązało się z koniecznością zwrotu całego dokumentu, wliczając w to przetłumaczone na język angielski tłumaczenie owej dodatkowej informacji o ściganym. Rzecz jednak w tym, że gruncie§ 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwościz dnia 24 stycznia 2005 roku w sprawie wynagrodzenia za czynności tłumacza przysięgłegonie ma podstaw do przyznania wynagrodzenia za sprawdzeniei poświadczenie tłumaczenia sporządzonego przez tę samą osobę, która dokonuje poświadczenia. Wynika to z sygnalizowanego przez sąd pierwszej instancji faktu, iż nie wiąże się to z nakładem pracy tej osoby. Wynagrodzenie takie wchodziłoby w grę tylko w razie sprawdzenia i poświadczenia tłumaczenia sporządzonego przez inną osobę. Tymczasem nie ulega wątpliwości, że ten sam tłumacz przysięgły dokonywał w tej sprawie pierwotnego tłumaczenia europejskiego nakazu aresztowania, a następnie uzupełnił to tłumaczenie dodatkową informację o karze pozostałej do odbyciaA. K.. Sąd Okręgowy prawidłowo wyliczył też należność przypadającą tłumaczowi przysięgłemu za rzeczywisty nakład pracy. Skarżący ma przy tym rację podając,że należność za 1 stronę tekstu przetłumaczonego na język angielski w myśl § 2 pkt 2 lit. a) powołanego rozporządzenia wynosi 30,07 zł. Autor zażalenia pomija jednak,iż w przedłożonym przez siebie rachunku dobrowolnie obniżył żądaną przez siebie całkowitą należność - nie tylko za odpis, ale i za tłumaczenie, o 50 %. Mając na uwadze powyższe, orzeczono o treści jak w części dyspozytywnej postanowienia. Z. Odpis postanowienia doręczyć tłumaczowi. Katowice, dnia 04.03.2009 r.

15/150000/0001006/AKz

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

154505000005127_XVII_AmC_000322_2008_Uz_2009-03-24_001

XVII AmC 322/08

2009-03-24 01:00:00.0 CET

2017-11-10 21:05:28.0 CET

2017-11-10 15:30:01.0 CET

15450500

5127

SENTENCE, REASON

Sygn. akt XVII AmC 322/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 24 marca 2009 r. Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w następującym składzie: Przewodniczący: Sędzia SO Hanna Kulesza Protokolant: asystent sędziego Piotr Mirosz po rozpoznaniu w dniu 24 marca 2009 r. w Warszawie sprawy z powództwa B. H. przeciwko (...) SA we W. o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone: I Uznaje za niedozwolone i zakazuje (...) SA we W. stosowania w umowach z konsument

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Iwona Lubańska" xPublisher="ilubanska" xEditorFullName="Iwona Lubańska" xEditor="ilubanska" xml:space="preserve" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="4" xFlag="published" xYear="2008" xVolNmbr="000322" xDocType="Uz" xVolType="15/450500/0005127/AmC"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText><xBx> Sygn. akt XVII AmC 322/08</xBx></xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 24 marca 2009 r.</xText> <xText/> <xText>Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów</xText> <xText>w następującym składzie:</xText> <xText>Przewodniczący: Sędzia SO Hanna Kulesza</xText> <xText>Protokolant: asystent sędziego Piotr Mirosz</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 24 marca 2009 r. w Warszawie</xText> <xText>sprawy z powództwa <xAnon>B. H.</xAnon></xText> <xText>przeciwko <xAnon> (...) SA</xAnon> we <xAnon>W.</xAnon></xText> <xText>o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">I</xName> <xText>Uznaje za niedozwolone i zakazuje <xAnon> (...) SA</xAnon> we <xAnon>W.</xAnon> stosowania w umowach z konsumentami postanowień wzorca umowy o treści:</xText> <xEnum> <xBullet>⚫</xBullet> <xEnumElem> <xText>„<xIx>Sprzedający zobowiązuje się odpłatnie prowadzić na koszt Kupującego zarząd i administrację przedmiotowej nieruchomości (budynku i gruntu), począwszy od dnia przekazania lokalu Kupującemu do użytkowania oraz przez okres 36 miesięcy od momentu ustanowienia odrębnej własności dla ostatniego lokalu mieszkalnego na <xAnon>Osiedlu (...)</xAnon> etap. Powyższe obowiązki Sprzedający może przenieść na osobę trzecią.”</xIx></xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText><xIx>„Kupujący zobowiązuje się ponieść koszty związane z administracja i eksploatacją budynku oraz koszty administracji i utrzymania urządzeń wspólnych budynku i nieruchomości gruntowej (…) w wysokości proporcjonalnej do udziału Kupującego w nieruchomości wspólnej, zgodnie z <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19940850388" xTitle="Ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali" xAddress="Dz. U. z 1994 r. Nr 85, poz. 388">ustawa o własności lokali</xLexLink>.” </xIx></xText> </xEnumElem> </xEnum> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">II</xName> <xText>Obciąża pozwanego <xAnon> - (...) SA</xAnon> z/s we <xAnon>W.</xAnon> kwotą 600 zł (sześćset złotych) tytułem wpisu stałego od pozwu i nakazuje pobranie tej kwoty od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Kasy Sądu Okręgowego w Warszawie.</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">III</xName> <xText>Zarządza publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt <xAnon> (...) SA</xAnon> we <xAnon>W.</xAnon>.</xText> </xUnit> <xText/> <xText xALIGNx="center"> <xIx>SSO Hanna Kulesza</xIx></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText><xIx>Pozwem z dnia 12.12.2008 r. powódka – <xAnon>B. H.</xAnon> wniosła o uznanie za niedozwolone postanowień wzorca umownego stosowanego przez pozwanego <xAnon> – (...) SA</xAnon> we <xAnon>W.</xAnon> o treści:</xIx></xText> <xEnum> <xBullet>⚫</xBullet> <xEnumElem> <xText><xIx>Sprzedający zobowiązuje się odpłatnie prowadzić na koszt Kupującego zarząd i administrację przedmiotowej nieruchomości (budynku i gruntu), począwszy od dnia przekazania lokalu Kupującemu do użytkowania oraz przez okres 36 miesięcy od momentu ustanowienia odrębnej własności dla ostatniego lokalu mieszkalnego na <xAnon>Osiedlu (...)</xAnon> etap. Powyższe obowiązki Sprzedający może przenieść na osobę trzecią.” </xIx></xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText><xIx>„Kupujący zobowiązuje się ponieść koszty związane z administracja i eksploatacją budynku oraz koszty administracji i utrzymania urządzeń wspólnych budynku i nieruchomości gruntowej (…) w wysokości proporcjonalnej do udziału Kupującego w nieruchomości wspólnej, zgodnie z <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19940850388" xTitle="Ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali" xAddress="Dz. U. z 1994 r. Nr 85, poz. 388">ustawa o własności lokali</xLexLink>.”</xIx></xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText><xIx>W ocenie powódki pozwany stosując wzorzec umowny pt. <xAnon>Umowa sprzedaży (...)</xAnon><xAnon>(...)</xAnon> zawarł z nią umowę deweloperską zawierającą zakwestionowane postanowienia. Powódka stwierdziła, że zakwestionowane postanowienia nie były z nią indywidualnie uzgadniane.</xIx></xText> <xText><xIx>Zdaniem powódki pierwsza z zakwestionowanych klauzul wypełnia hipotezę <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 8" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385 <xSUPx>3</xSUPx> pkt 8 kc.</xLexLink> ponieważ uzależnia okres sprawowania zarządu i administrowania nieruchomością wyłącznie od woli przedsiębiorcy. Powódka podniosła, że to od pozwanego, jako właściciela nieruchomości, zależy kiedy zostanie ustanowiona odrębna własność dla ostatniego lokalu mieszkalnego na <xAnon>osiedlu (...)</xAnon> etap.. w konsekwencji zakwestionowane postanowienia przewidują rażąco długi okres sprawowania zarządu, a w konsekwencji pozbawiają ją prawa do skorzystania z ustawowego uprawnienia właścicielskiego, o którym mowa w <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19940850388" xTitle="Ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali" xAddress="Dz. U. z 1994 r. Nr 85, poz. 388">ustawie o własności lokali</xLexLink>, polegającego na samodzielnym określaniu sposobu zarządu nieruchomością wspólną. Takie ukształtowanie umowy może w ocenie powódki prowadzić ponadto do narzucania przez dewelopera lub zarządcę wygórowanych stawek opłat za zarząd. </xIx></xText> <xText><xIx>Do pozwu powódka załączyła kopię zawartej przez siebie z pozwanym <xAnon>umowy sprzedaży nr (...)</xAnon> z dnia 26.07.2006 r., zawierającej kwestionowane w pozwie postanowienia umowne.</xIx></xText> <xText/> <xText><xIx>W odpowiedzi pozwany zastrzegł, że zaprzecza wszystkim faktom podawanym przez powódkę, o ile wyraźnie ich nie przyznaje. </xIx></xText> <xText><xIx>W ocenie pozwanego zarzuty powódki są chybione. Pozwany zauważył, że <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 8" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385 <xSUPx>3</xSUPx> pkt 8 kc</xLexLink> stanowi o „uzależnieniu spełnienia świadczenia konsumenta”. Powódka zaś traktuje o „uzależnieniu okresu sprawowania zarządu i administrowania nieruchomością”, co nie jest świadczeniem wzajemnym w stosunku prawnym między konsumentem a kontrahentem.</xIx></xText> <xText><xIx>W konsekwencji również drugie z zakwestionowanych postanowień nie stanowi niedozwolonego postanowienia umowy.</xIx></xText> <xText><xIx>Pozwany wniósł o oddalenie powództwa.</xIx></xText> <xText><xIx>W piśmie procesowym z dnia 20.02.2009 r. powódka wniosła o przeprowadzenie dowodu z dokumentu – odpisu z rejestru przedsiębiorców KRS na okoliczność wpisanie pozwanej do rejestru przedsiębiorców oraz przeprowadzenia dowodu przesłuchania w charakterze strony <xAnon>A. W.</xAnon> – członka zarządu <xAnon> (...) SA</xAnon> na okoliczność obowiązywania i niewykonywania przez pozwanego umowy zawartej z powódką. W ww. piśmie powódka podtrzymała swoje wcześniejsze stanowisko procesowe.</xIx></xText> <xText/> <xText><xIx>Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił, co następuje:</xIx></xText> <xText><xIx>Na podstawie odpisu KRS załączonego do odpowiedzi na pozew Sąd ustalił, iż pozwany prowadzi działalność gospodarczą, w tym działalność w zakresie działalności developerskiej oraz w zakresie administrowania nieruchomościami. </xIx></xText> <xText><xIx>Na podstawie kopi umowy załączonej do pozwu Sąd ustalił, iż pozwany stosował wzorzec umowny zawierający przywołane w pozwie postanowienia. Pozwany, kwestionując wszystkie oświadczenia powódki – a zatem również oświadczenie, zgodnie z którym stosuje on wzorzec umowny zawierający zakwestionowane postanowienia, nie wskazał jednocześnie, czy zaprzestał stosowania zakwestionowanych postanowień na co najmniej 6 miesięcy przed wniesieniem powództwa, co uzasadniałoby jego oddalenie na zasadzie <xLexLink xArt="art. 479(39)" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 479 <xSUPx>39 </xSUPx> KPC</xLexLink>.</xIx></xText> <xText><xIx>Na podstawie oświadczenia powódki, które Sąd uznał za wiarygodne, Sąd ustalił, iż pozwany zawarł przedmiotową umowę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej z powódką – jako konsumentką w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 22(1)" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 22 <xSUPx>1</xSUPx> kc.</xLexLink></xIx></xText> <xText><xIx>Na podstawie oświadczenia powódki, uznanego za wiarygodne, Sąd ustalił również, że zakwestionowane postanowienia nie były indywidualnie uzgadniane. Pozwany, kwestionując wszystkie oświadczenia powódki – a zatem również oświadczenie, zgodnie z którym postanowienia nie były uzgadniane indywidualnie, nie dowiódł jednocześnie, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, do czego jest zobowiązany na podstawie <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 4" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385 <xSUPx>1 </xSUPx> § 4 kc.</xLexLink></xIx></xText> <xText><xIx>W świetle powyższego Sąd ustalił, iż w sprawie mamy do czynienia z nieuzgadnianymi indywidualnie postanowieniami umowy zawartej przez przedsiębiorcę z konsumentem, przy czym pozwany nie zaniechał stosowania zakwestionowanych postanowień w okresie, co najmniej 6 miesięcy przed wytoczeniem powództwa.</xIx></xText> <xText><xIx>Powyższe ustalenia uzasadniają dokonanie oceny zakwestionowanych postanowień pod katem abuzywnosci w trybie <xLexLink xArt="art. 479(36)" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 479 <xSUPx>36 </xSUPx> kpc</xLexLink>.</xIx></xText> <xText/> <xText><xIx>Oceniając zakwestionowane postanowienia Sąd zważył, co następuje:</xIx></xText> <xText>Postanowienie o treści „<xIx>Sprzedający zobowiązuje się odpłatnie prowadzić na koszt Kupującego zarząd i administrację przedmiotowej nieruchomości (budynku i gruntu), począwszy od dnia przekazania lokalu Kupującemu do użytkowania oraz przez okres 36 miesięcy od momentu ustanowienia odrębnej własności dla ostatniego lokalu mieszkalnego na <xAnon>Osiedlu (...)</xAnon> etap. Powyższe obowiązki Sprzedający może przenieść na osobę trzecią.” </xIx> Kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszając jego interesy – stanowi zatem niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> § 1 kc.</xLexLink></xText> <xText>W ocenie Sądu, poprzez treść zakwestionowanego postanowienia pozwany zastrzega sobie niczym nie uzasadnione uprawnienie do sprawowania zarządu nad nieruchomością, którą zbył na rzecz swoich klientów. Należy zauważyć, że w chwili sprzedaży lokali mieszkalnych, własność nieruchomości oraz związane z tym prawa przechodzą w całości na właścicieli lokali mieszkalnych tworzących wspólnotę mieszkaniową. Od tego momentu wszelkie stosunki prawne pomiędzy pozwanym a właścicielami mieszkań powinny być nawiązywane na zasadzie dobrowolności. Właściciele lokali mają więc prawo powierzyć zarząd nad nieruchomością pozwanemu bądź jakiemukolwiek innemu podmiotowi, a decyzja w tym zakresie należy wyłącznie do nich. Poprzez zastrzeżenie dokonane w zakwestionowanym postanowieniu pozwany, wykorzystując swoją przewagę kontraktową, istniejącą w chwili zawierania umowy, pozbawia mieszkańców przysługującego im prawa do swobodnego wyboru kontrahenta w zakresie administrowania nieruchomością, narzucając korzystanie ze swoich usług.</xText> <xText>Postanowienie zakwestionowane w punkcie II pozwu o treści <xIx>„Kupujący zobowiązuje się ponieść koszty związane z administracja i eksploatacją budynku oraz koszty administracji i utrzymania urządzeń wspólnych budynku i nieruchomości gruntowej (…) w wysokości proporcjonalnej do udziału Kupującego w nieruchomości wspólnej, zgodnie z <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19940850388" xTitle="Ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali" xAddress="Dz. U. z 1994 r. Nr 85, poz. 388">ustawa o własności lokali</xLexLink>.” </xIx>nie ma samodzielnego charakteru, doprecyzowuje ono jedynie obowiązki nabywców nieruchomości, których źródłem jest zastrzeżenie prawa odpłatnego sprawowania zarządu nad nieruchomością na rzecz pozwanego. Konsekwencją uznania za niedozwolone pierwszego postanowienia, które stanowi źródło obowiązków konsumentów, musi być jednoczesne uznanie za niedozwolone drugiego z postanowień, które jedynie precyzuje zakres tychże obowiązków .</xText> <xText/> <xText>Sąd oddalił wniosek o przesłuchania w charakterze strony <xAnon>A. W.</xAnon> – członka zarządu <xAnon> (...) SA</xAnon> na okoliczność obowiązywania i niewykonywania przez pozwanego umowy zawartej z powódką. Okoliczności, które miały być wykazane na skutek przeprowadzenia dowodu dot. obowiązywania i niewykonywania umowy powódki z pozwanym dotyczą konkretnego stosunku prawnego i jako takie nie mają wpływu na abstrakcyjną ocenę postanowień wzorca umownego dokonywaną w trybie <xLexLink xArt="art. 479(36)" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 479<xSUPx>36</xSUPx> kpc</xLexLink>.</xText> <xText>Mając powyższe na uwadze Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów stwierdzając, że kwestionowane postanowienia wzorca umownego stosowanego przez pozwanego stanowią klauzule niedozwolone w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> § 1 kc</xLexLink>, zakazał ich wykorzystywania w obrocie - <xLexLink xArt="art. 479(42)" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 479<xSUPx>42</xSUPx> kpc</xLexLink>.</xText> <xText>O obciążeniu pozwanego wpisem od pozwu i kosztami publikacji wyroku orzeczono na podstawie <xLexLink xArt="art. 113;art. 113 ust. 1" xIsapId="WDU20051671398" xTitle="Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych" xAddress="Dz. U. z 2005 r. Nr 167, poz. 1398">art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych</xLexLink> (Dz.U.2005.167.1398)</xText> <xText>O publikacji prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym zarządzono zgodnie z <xLexLink xArt="art. 479(44)" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 479<xSUPx>44</xSUPx> kpc</xLexLink>.SSO</xText> <xText/> <xText><xBx>Hanna Kulesza </xBx></xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Hanna Kulesza

Iwona Lubańska

asystent sędziego Piotr Mirosz

Iwona Lubańska

Sygn. akt XVII AmC 322/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 24 marca 2009 r. Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w następującym składzie: Przewodniczący: Sędzia SO Hanna Kulesza Protokolant: asystent sędziego Piotr Mirosz po rozpoznaniu w dniu 24 marca 2009 r. w Warszawie sprawy z powództwaB. H. przeciwko(...) SAweW. o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone: I Uznaje za niedozwolone i zakazuje(...) SAweW.stosowania w umowach z konsumentami postanowień wzorca umowy o treści: ⚫ „Sprzedający zobowiązuje się odpłatnie prowadzić na koszt Kupującego zarząd i administrację przedmiotowej nieruchomości (budynku i gruntu), począwszy od dnia przekazania lokalu Kupującemu do użytkowania oraz przez okres 36 miesięcy od momentu ustanowienia odrębnej własności dla ostatniego lokalu mieszkalnego naOsiedlu (...)etap. Powyższe obowiązki Sprzedający może przenieść na osobę trzecią.” „Kupujący zobowiązuje się ponieść koszty związane z administracja i eksploatacją budynku oraz koszty administracji i utrzymania urządzeń wspólnych budynku i nieruchomości gruntowej (…) w wysokości proporcjonalnej do udziału Kupującego w nieruchomości wspólnej, zgodnie zustawa o własności lokali.” II Obciąża pozwanego- (...) SAz/s weW.kwotą 600 zł (sześćset złotych) tytułem wpisu stałego od pozwu i nakazuje pobranie tej kwoty od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Kasy Sądu Okręgowego w Warszawie. III Zarządza publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt(...) SAweW.. SSO Hanna Kulesza UZASADNIENIE Pozwem z dnia 12.12.2008 r. powódka –B. H.wniosła o uznanie za niedozwolone postanowień wzorca umownego stosowanego przez pozwanego– (...) SAweW.o treści: ⚫ Sprzedający zobowiązuje się odpłatnie prowadzić na koszt Kupującego zarząd i administrację przedmiotowej nieruchomości (budynku i gruntu), począwszy od dnia przekazania lokalu Kupującemu do użytkowania oraz przez okres 36 miesięcy od momentu ustanowienia odrębnej własności dla ostatniego lokalu mieszkalnego naOsiedlu (...)etap. Powyższe obowiązki Sprzedający może przenieść na osobę trzecią.” „Kupujący zobowiązuje się ponieść koszty związane z administracja i eksploatacją budynku oraz koszty administracji i utrzymania urządzeń wspólnych budynku i nieruchomości gruntowej (…) w wysokości proporcjonalnej do udziału Kupującego w nieruchomości wspólnej, zgodnie zustawa o własności lokali.” W ocenie powódki pozwany stosując wzorzec umowny pt.Umowa sprzedaży (...)(...)zawarł z nią umowę deweloperską zawierającą zakwestionowane postanowienia. Powódka stwierdziła, że zakwestionowane postanowienia nie były z nią indywidualnie uzgadniane. Zdaniem powódki pierwsza z zakwestionowanych klauzul wypełnia hipotezęart. 385 3 pkt 8 kc.ponieważ uzależnia okres sprawowania zarządu i administrowania nieruchomością wyłącznie od woli przedsiębiorcy. Powódka podniosła, że to od pozwanego, jako właściciela nieruchomości, zależy kiedy zostanie ustanowiona odrębna własność dla ostatniego lokalu mieszkalnego naosiedlu (...)etap.. w konsekwencji zakwestionowane postanowienia przewidują rażąco długi okres sprawowania zarządu, a w konsekwencji pozbawiają ją prawa do skorzystania z ustawowego uprawnienia właścicielskiego, o którym mowa wustawie o własności lokali, polegającego na samodzielnym określaniu sposobu zarządu nieruchomością wspólną. Takie ukształtowanie umowy może w ocenie powódki prowadzić ponadto do narzucania przez dewelopera lub zarządcę wygórowanych stawek opłat za zarząd. Do pozwu powódka załączyła kopię zawartej przez siebie z pozwanymumowy sprzedaży nr (...)z dnia 26.07.2006 r., zawierającej kwestionowane w pozwie postanowienia umowne. W odpowiedzi pozwany zastrzegł, że zaprzecza wszystkim faktom podawanym przez powódkę, o ile wyraźnie ich nie przyznaje. W ocenie pozwanego zarzuty powódki są chybione. Pozwany zauważył, żeart. 385 3 pkt 8 kcstanowi o „uzależnieniu spełnienia świadczenia konsumenta”. Powódka zaś traktuje o „uzależnieniu okresu sprawowania zarządu i administrowania nieruchomością”, co nie jest świadczeniem wzajemnym w stosunku prawnym między konsumentem a kontrahentem. W konsekwencji również drugie z zakwestionowanych postanowień nie stanowi niedozwolonego postanowienia umowy. Pozwany wniósł o oddalenie powództwa. W piśmie procesowym z dnia 20.02.2009 r. powódka wniosła o przeprowadzenie dowodu z dokumentu – odpisu z rejestru przedsiębiorców KRS na okoliczność wpisanie pozwanej do rejestru przedsiębiorców oraz przeprowadzenia dowodu przesłuchania w charakterze stronyA. W.– członka zarządu(...) SAna okoliczność obowiązywania i niewykonywania przez pozwanego umowy zawartej z powódką. W ww. piśmie powódka podtrzymała swoje wcześniejsze stanowisko procesowe. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił, co następuje: Na podstawie odpisu KRS załączonego do odpowiedzi na pozew Sąd ustalił, iż pozwany prowadzi działalność gospodarczą, w tym działalność w zakresie działalności developerskiej oraz w zakresie administrowania nieruchomościami. Na podstawie kopi umowy załączonej do pozwu Sąd ustalił, iż pozwany stosował wzorzec umowny zawierający przywołane w pozwie postanowienia. Pozwany, kwestionując wszystkie oświadczenia powódki – a zatem również oświadczenie, zgodnie z którym stosuje on wzorzec umowny zawierający zakwestionowane postanowienia, nie wskazał jednocześnie, czy zaprzestał stosowania zakwestionowanych postanowień na co najmniej 6 miesięcy przed wniesieniem powództwa, co uzasadniałoby jego oddalenie na zasadzieart. 479 39 KPC. Na podstawie oświadczenia powódki, które Sąd uznał za wiarygodne, Sąd ustalił, iż pozwany zawarł przedmiotową umowę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej z powódką – jako konsumentką w rozumieniuart. 22 1 kc. Na podstawie oświadczenia powódki, uznanego za wiarygodne, Sąd ustalił również, że zakwestionowane postanowienia nie były indywidualnie uzgadniane. Pozwany, kwestionując wszystkie oświadczenia powódki – a zatem również oświadczenie, zgodnie z którym postanowienia nie były uzgadniane indywidualnie, nie dowiódł jednocześnie, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, do czego jest zobowiązany na podstawieart. 385 1 § 4 kc. W świetle powyższego Sąd ustalił, iż w sprawie mamy do czynienia z nieuzgadnianymi indywidualnie postanowieniami umowy zawartej przez przedsiębiorcę z konsumentem, przy czym pozwany nie zaniechał stosowania zakwestionowanych postanowień w okresie, co najmniej 6 miesięcy przed wytoczeniem powództwa. Powyższe ustalenia uzasadniają dokonanie oceny zakwestionowanych postanowień pod katem abuzywnosci w trybieart. 479 36 kpc. Oceniając zakwestionowane postanowienia Sąd zważył, co następuje: Postanowienie o treści „Sprzedający zobowiązuje się odpłatnie prowadzić na koszt Kupującego zarząd i administrację przedmiotowej nieruchomości (budynku i gruntu), począwszy od dnia przekazania lokalu Kupującemu do użytkowania oraz przez okres 36 miesięcy od momentu ustanowienia odrębnej własności dla ostatniego lokalu mieszkalnego naOsiedlu (...)etap. Powyższe obowiązki Sprzedający może przenieść na osobę trzecią.”Kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszając jego interesy – stanowi zatem niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniuart. 3851§ 1 kc. W ocenie Sądu, poprzez treść zakwestionowanego postanowienia pozwany zastrzega sobie niczym nie uzasadnione uprawnienie do sprawowania zarządu nad nieruchomością, którą zbył na rzecz swoich klientów. Należy zauważyć, że w chwili sprzedaży lokali mieszkalnych, własność nieruchomości oraz związane z tym prawa przechodzą w całości na właścicieli lokali mieszkalnych tworzących wspólnotę mieszkaniową. Od tego momentu wszelkie stosunki prawne pomiędzy pozwanym a właścicielami mieszkań powinny być nawiązywane na zasadzie dobrowolności. Właściciele lokali mają więc prawo powierzyć zarząd nad nieruchomością pozwanemu bądź jakiemukolwiek innemu podmiotowi, a decyzja w tym zakresie należy wyłącznie do nich. Poprzez zastrzeżenie dokonane w zakwestionowanym postanowieniu pozwany, wykorzystując swoją przewagę kontraktową, istniejącą w chwili zawierania umowy, pozbawia mieszkańców przysługującego im prawa do swobodnego wyboru kontrahenta w zakresie administrowania nieruchomością, narzucając korzystanie ze swoich usług. Postanowienie zakwestionowane w punkcie II pozwu o treści„Kupujący zobowiązuje się ponieść koszty związane z administracja i eksploatacją budynku oraz koszty administracji i utrzymania urządzeń wspólnych budynku i nieruchomości gruntowej (…) w wysokości proporcjonalnej do udziału Kupującego w nieruchomości wspólnej, zgodnie zustawa o własności lokali.”nie ma samodzielnego charakteru, doprecyzowuje ono jedynie obowiązki nabywców nieruchomości, których źródłem jest zastrzeżenie prawa odpłatnego sprawowania zarządu nad nieruchomością na rzecz pozwanego. Konsekwencją uznania za niedozwolone pierwszego postanowienia, które stanowi źródło obowiązków konsumentów, musi być jednoczesne uznanie za niedozwolone drugiego z postanowień, które jedynie precyzuje zakres tychże obowiązków . Sąd oddalił wniosek o przesłuchania w charakterze stronyA. W.– członka zarządu(...) SAna okoliczność obowiązywania i niewykonywania przez pozwanego umowy zawartej z powódką. Okoliczności, które miały być wykazane na skutek przeprowadzenia dowodu dot. obowiązywania i niewykonywania umowy powódki z pozwanym dotyczą konkretnego stosunku prawnego i jako takie nie mają wpływu na abstrakcyjną ocenę postanowień wzorca umownego dokonywaną w trybieart. 47936kpc. Mając powyższe na uwadze Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów stwierdzając, że kwestionowane postanowienia wzorca umownego stosowanego przez pozwanego stanowią klauzule niedozwolone w rozumieniuart. 3851§ 1 kc, zakazał ich wykorzystywania w obrocie -art. 47942kpc. O obciążeniu pozwanego wpisem od pozwu i kosztami publikacji wyroku orzeczono na podstawieart. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych(Dz.U.2005.167.1398) O publikacji prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym zarządzono zgodnie zart. 47944kpc.SSO Hanna Kulesza

15/450500/0005127/AmC

Sąd Okręgowy w Warszawie

XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumenta

154505000007203_XXIV_C_000828_2008_Uz_2009-03-19_001

XXIV C 828/08

2009-03-19 01:00:00.0 CET

2016-01-12 18:15:28.0 CET

2016-01-12 12:58:11.0 CET

15450500

7203

REASON

Sygn. akt XXIV C 828/08 W IMIENIU RZECZPOSPOLITEJ POLSKI Dnia 19 marca 2009 roku Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXIV Cywilny w składzie następującym: Przewodniczący: SSO Jacek Tyszka Protokolant: sekretarz sądowy Marzena Mikołajewska po rozpoznaniu w dniu 10 lutego 2009 roku w Warszawie sprawy z powództwa J. J. przeciwko A. G. (1) i D. J. o ustalenie 1 oddala powództwo; 2 zasądza od J. J. na rzecz D. J. kwotę 6.817 zł (sześć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Damian Siliwoniuk" xVersion="1.0" xYear="2008" xLang="PL" xToPage="8" xEditor="dsiliwoniuk" xPublisher="dsiliwoniuk" xEditorFullName="Damian Siliwoniuk" xFlag="published" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolType="15/450500/0007203/C" xVolNmbr="000828"> <xName>Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt XXIV C 828/08</xText> <xText xALIGNx="center">W IMIENIU RZECZPOSPOLITEJ POLSKI</xText> <xText xALIGNx="right">Dnia 19 marca 2009 roku</xText> <xText>Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXIV Cywilny</xText> <xText>w składzie następującym:</xText> <xText>Przewodniczący: SSO Jacek Tyszka</xText> <xText>Protokolant: sekretarz sądowy Marzena Mikołajewska</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 10 lutego 2009 roku w Warszawie sprawy</xText> <xText>z powództwa <xAnon>J. J.</xAnon></xText> <xText>przeciwko <xAnon>A. G. (1)</xAnon> i <xAnon>D. J.</xAnon> o ustalenie</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>oddala powództwo;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>zasądza od <xAnon>J. J.</xAnon> na rzecz <xAnon>D. J.</xAnon> kwotę 6.817 zł (sześć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>zasądza od <xAnon>J. J.</xAnon> na rzecz <xAnon>A. G. (1)</xAnon> kwotę 6.300 zł (sześć tysięcy trzysta złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.</xText> </xUnit> <xText>Sygn..akt XXIV C 828/08</xText> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Pozwem z 26 marca 2003 roku, skierowanym przeciwko <xAnon>A. G. (1)</xAnon> i <xAnon>D. J.</xAnon>, <xAnon>J. J.</xAnon> wniósł o ustalenie nieważności umowy sprzedaży własnościowego prawa do <xAnon>lokalu spółdzielczego nr (...)</xAnon> przy <xAnon>ulicy (...)</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> zawartej pomiędzy <xAnon>A. G. (1)</xAnon> a <xAnon>D. J.</xAnon>. Domagał się nadto zasądzenia od pozwanych na jego rzecz kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazał, że przedmiotowy lokal należał pierwotnie do niego. Następnie powód działając poprzez pełnomocnika przeniósł prawa do tego lokalu na rzecz <xAnon>A. G. (1)</xAnon>. Czynności w postaci udz<xUx>ielenia</xUx> przez powoda pełnomocnictwa do zbycia jego lokalu i przeniesienia na pozwanego praw do lokalu przy <xAnon>ul. (...)</xAnon> zostały uznane wyrokami sądów za nieważne. W konsekwencji tak samo - zdaniem powoda - należy ocenić zbycie przez nieuprawnionego <xAnon>A. G. (1)</xAnon> na rzecz <xAnon>D. J.</xAnon> prawa do przedmiotowego lokalu (k. 3-5 - pozew). Pismem z 2 lutego 2007 roku powód zmienił powództwo w ten sposób, że w miejsce dotychczasowego roszczenia wniósł o ustalenie, że umowa z 26 października 1999 roku nie wywołała żadnych skutków prawnych. W uzasadnieniu wskazał, że <xAnon>A. G. (1)</xAnon> w dniu zawarcia umowy nie służyło spółdzielcze własnościowe prawo do przedmiotowego lokalu, gdyż umowa na podstawie której go nabył okazała się nieważna. Stąd <xAnon>D. J.</xAnon> nie mogła -zdaniem powoda - prawa do przedmiotowego lokalu od <xAnon>A. G. (1)</xAnon> skutecznie nabyć (k. 228-230 - pismo).</xText> <xText>Pozwana <xAnon>D. J.</xAnon> wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego od powoda na jej rzecz (k. 53-54 - odpowiedź na pozew, k. 237-238 - pismo).</xText> <xText>Pozwany <xAnon>A. G. (1)</xAnon> wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu (k. 223 - protokół).</xText> <xText>Wyrokiem z 4 czerwca 2007 roku Sąd ustalił bezskuteczność umowy sprzedaży własnościowego spółdzielczego prawa do przedmiotowego lokalu zawartej 26 października 1999 roku (k. 264, 268-271 - wyrok z uzasadnieniem). W wyniku apelacji złożonej przez pozwaną Sąd Apelacyjny wyrokiem z 11 grudnia 2007 roku uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie pozostawiając ostatnio wskazanemu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego (k.313 - 321 - wyrok z uzasadnieniem).</xText> <xText>W oparciu o przedstawiony przez strony materiał dowodowy Sąd ustalił następujący stan faktyczny:</xText> <xText>Powodowi przysługiwało spółdzielcze własnościowe prawo do <xAnon>lokalu nr (...)</xAnon> przy <xAnon>ulicy (...)</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon>. Lokal był zadłużony. Powód miał problemy z nadużywaniem alkoholu (niesporne).</xText> <xText>W dniu 16 września 1999 roku powód udzielił <xAnon>A. G. (1)</xAnon> pełnomocnictwa do zamiany przedmiotowego lokalu na inny (akta lokalu).</xText> <xText>Następnie, aktem notarialnym z 30 września 1999 roku, powód udzielił pełnomocnictwa do zamiany tego lokalu na inne prawo, w szczególności do zamiany na nieruchomość lub udział w nieruchomości, <xAnon>R. N. (1)</xAnon>. Powód nie odwołał pełnomocnictwa wcześniej udzielnego <xAnon>A. G. (2)</xAnon> (k. 30 akt I C 1421/00 - pełnomocnictwo).</xText> <xText>Powód współdziałał z <xAnon>A. G. (1)</xAnon> i <xAnon>R. N. (1)</xAnon> przy spłaceniu zadłużenia za korzystanie z przedmiotowego lokalu i przygotowaniu lokalu do zbycia (k.356-358 - zeznania świadka <xAnon>R. N.</xAnon> oraz akta lokalu, z których wynika, że <xAnon>A. G.</xAnon> 30 września 1999 roku odebrał ze Spółdzielni zaświadczenie o przysługiwaniu powodowi prawa do lokalu).</xText> <xText>W dniu 1 października 1999 roku <xAnon>R. N. (1)</xAnon> sprzedał <xAnon>A. G. (1)</xAnon> udział w wysokości 1/2 we własności nieruchomości położonej w <xAnon>H.</xAnon> <xAnon>R.</xAnon>. Tego samego dnia <xAnon>R. N. (3)</xAnon> działając jako pełnomocnik <xAnon>J. J.</xAnon> zawarł z <xAnon>A.</xAnon></xText> <xText><xAnon>G.</xAnon> umowę zamiany, mocą której <xAnon>A. G. (1)</xAnon> uzyskał spółdzielcze prawo do przedmiotowego lokalu w zamian za przeniesienie na powoda nabytego od <xAnon>R. N. (1)</xAnon> udziału w wysokości <xIx/><xAnon>(...)</xAnon> we własności nieruchomości położonej w <xAnon>H.</xAnon> <xAnon>R.</xAnon> (k. 7-8 - akt notarialny).</xText> <xText>W tym czasie powód osobiście okazywał lokal potencjalnym nabywcom, m.in. matce pozwanej, która wraz z mężem poszukiwała mieszkania dla córki. Powód informował ją, że formalności będą załatwiane w obecności <xAnon>R. N. (1)</xAnon>. Następnie matka pozwanej została poinformowana, że lokal został zbyty <xAnon>A. G. (2)</xAnon>, który jednak rozmyślił się, gdyż znalazł większe mieszkanie i lokal ponownie jest przeznaczony na sprzedaż. Powód w tym czasie w żaden sposób nie kwestionował, ani faktu udzielenia pełnomocnictwa <xAnon>R. N.</xAnon> ani ważności umowy zamiany (k.261-262 - zeznania świadka <xAnon>U. J.</xAnon>, k.449 - zeznania pozwanej).</xText> <xText>Umową z 26 października 1999 roku <xAnon>A. G. (1)</xAnon> sprzedał <xAnon>D. J.</xAnon> spółdzielcze własnościowe prawo do <xAnon>lokalu nr (...)</xAnon> przy <xAnon>ul. (...)</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> za cenę 85.000 zł (k. 27-28 - akt notarialny).</xText> <xText>Pozwem z 4 grudnia 2000 roku powód wniósł do Sądu Okręgowego w<xAnon>P.</xAnon>o stwierdzenie nieważności pełnomocnictwa udzielonego <xAnon>R. N. (1)</xAnon> wskazując, że udzielając pełnomocnictwa znajdował się w stanie wyłączającym świadomości i swobodę podjęcia decyzji oraz wyrażenia woli. Powoływał się na chorobę alkoholową (dołączone akta I C 1421/00). Wyrokiem zaocznym z 29 listopada 2001 roku Sąd Okręgowy w <xAnon>P.</xAnon> ustalił nieważność czynności prawnej udzielenia przez powoda <xAnon>R. N. (1)</xAnon> 30 września 1999 roku pełnomocnictwa do zamiany przedmiotowego mieszkania. Wyrok uprawomocnił się (k.9 - wyrok).</xText> <xText>Pozwem z 25 kwietnia 2002 roku powód wniósł o ustalenie, że umowa zamiany zawarta 1 października 1999 roku pomiędzy <xAnon>A. G. (1)</xAnon> i powodem reprezentowanym przez <xAnon>R. N. (1)</xAnon> jest nieważna (dołączone akta II C 879/02).Wyrokiem zaocznym z 22 stycznia 2003 roku Sąd Okręgowy w Warszawie ustalił nieważność wskazanej umowy. Wyrok</xText> <xText>stał się prawomocny (k.10 - wyrok). Skarga <xAnon>A. G. (1)</xAnon> o wznowienie postępowania w sprawie II C 879/02 została prawomocnie odrzucona (dołączone akta XXIV C 760/06).</xText> <xText>Opisany stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wymienionych wyżej dokumentów złożonych do akt sprawy przez obie strony postępowania. Nie było podstaw do kwestionowania mocy dowodowej tychże dokumentów.</xText> <xText>Jeśli chodzi o dowód z dokumentów w postaci protokołów przesłuchań sporządzonych w innych postępowaniach, to należy stwierdzić, że wobec obowiązywania w procesie cywilnym zasady bezpośredniości, Sąd nie dokonywał ustaleń w oparciu o zeznania odebrane od osób przesłuchanych nie przed Sądem, tylko w sprawach I C 1421/00 Sądu Okręgowego w <xAnon>P.</xAnon> i 3 Ds 344/06/IK Prokuratury Rejonowej <xAnon> (...)</xAnon>. Protokoły przesłuchań sporządzone w innych postępowaniach są jedynie dowodem tego, że wskazane w nich osoby złożyły zapisane w tych protokołach zeznania. Protokoły przesłuchań z innych spraw zawierające relacje osób zeznających w ! niniejszej sprawie mogły posłużyć tylko za punkt odniesienia przy ocenie <xIx>j </xIx>wiarygodności zeznań złożonych w sprawie, a nie jako bezpośrednie źródło j ustaleń faktycznych.</xText> <xText>Sąd uznał za wiarygodne zeznanie świadka <xAnon>U. J.</xAnon>, która rzeczowo i logicznie opisała zdarzenia, które poprzedzały zawarcie umowy sprzedaży przedmiotowego lokalu jej córce. Zeznaniom tym nie zaprzeczył ani powód, ani pozwany <xAnon>A. G. (1)</xAnon> (k.261-262 - protokół).</xText> <xText>Wiarygodne, choć wnoszące niewiele do sprawy były zeznania świadka <xAnon>T. J.</xAnon>. Świadek przyznał, że nie był obecny przy dokonywaniu ustaleń przez powoda, pozwanego i <xAnon>R. N. (1)</xAnon> (k.379-380 -protokół).</xText> <xText>Krytycznie należało ocenić zeznania świadka <xAnon>R. N. (1)</xAnon>. Relacja świadka była bowiem chaotyczna, niespójna, świadek w istotnych dla sprawy kwestiach zasłonił się niepamięcią. Świadek nie umiał przedstawić rzeczywistych motywów podjęcia przez powoda, <xAnon>A. G. (4)</xAnon> i</xText> <xText>samego świadka szeregu czynności faktycznych i prawnych, które poprzedziły sprzedaż przedmiotowego lokalu powódce. Świadek chwiejnie wypowiadał się nawet na temat samego przebiegu zdarzeń. Porównanie zeznań świadka z jego dyspozycjami złożonymi w sprawie karnej (k.403-495 - protokół przesłuchania) prowadzi do wniosku, że świadek mylił fakty i przedstawiał sprzeczne ze sobą wersje zdarzeń. Przed Sądem <xAnon>R. N. (1)</xAnon> podawał, że zamiarem powoda było uzyskanie innego mieszkania w zamian za dotychczasowe (k.358), natomiast przesłuchiwany w postępowaniu przygotowawczym podkreślał, że powód miał zamiar zamieszkać w małym domku poza <xAnon>W.</xAnon>, a dopiero z czasem zmienił zdanie i za nieruchomość w <xAnon>H.</xAnon> chciał otrzymać mieszkanie na <xAnon>P.</xAnon> (k.403o.). Na podstawie relacji <xAnon>R. N. (1)</xAnon> można było natomiast ustalić, że świadek i powód współpracowali, świadek zapłacił za powoda zaległości w opłatach za przedmiotowy lokal i jako pośrednik w obrocie nieruchomościami pomagał powodowi przy transakcjach związanych z tymże mieszkaniem (k.356-358 - protokół).</xText> <xText>Zeznania powoda <xAnon>J. J.</xAnon> Sąd uznał za mało wiarygodne. <xAnon>P.</xAnon>"ód przyznał, że był alkoholikiem. Nie wyjaśnił jednak, jak to się stało, że rzekomo nie znając <xAnon>A. G. (1)</xAnon> i <xAnon>R. N. (1)</xAnon> udzielił każdemu z nich pełnomocnictwa do rozporządzania jego mieszkaniem. Wypadało wątpić czy ktoś - nawet borykający się z uzależnieniem od alkoholu - udzieliłby dwóch notarialnych pełnomocnictw do rozporządzania swym lokalem nieznanym osobom. Zeznania powoda były wewnętrznie sprzeczne także w zakresie wskazania przez niego, że pełnomocnictwa do dysponowania lokalem udzielił z myślą o zamianie swego lokalu, w rezultacie czego stał się współwłaścicielem działki. Następnie powód zeznał bowiem, że chciał swe mieszkanie zamienić na mniejsze, czyli nie na nieruchomość gruntową. Przy okazji oceny zeznań powoda podkreślić wypada, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd miał zamiar przesłuchać uzupełniająco powoda ten jednak nie przyszedł na rozprawę, na której miał składać zeznania. Strona ma oczywiście swobodę w zakresie składania</xText> <xText>wyjaśnień i może nie podając żadnej przyczyny po prostu zrezygnować z dowodu w postaci własnych zeznań. Jednak w okolicznościach sprawy, które mogły budzić wątpliwości co do intencji osób uczestniczących w transakcjach mających za przedmiot lokal powoda, Sąd uznał, że powód nie stawiając się na przesłuchanie w istocie zrezygnował z próby przekonania Sądu, że on również był pokrzywdzony tymi czynnościami prawnymi (k.262 - protokół).</xText> <xText>Niewiarygodne były także dyspozycje pozwanego <xAnon>A. G. (1)</xAnon>. Pozwany nie wyjaśnił, w jakim celu nabył od <xAnon>R. N. (1)</xAnon> (1 października 1999 roku) udział w nieruchomości w <xAnon>H.</xAnon> <xAnon>R.</xAnon>, której nawet nie oglądał i którą tego samego dnia zamienił na mieszkanie powoda. Pozwany podał, że powodowi rzekomo nieruchomość w <xAnon>H.</xAnon> podobała się i że <xAnon>J. J.</xAnon> miał zamiar się tam przeprowadzić, co było sprzeczne z zeznaniami powoda, który w toku postępowania podkreślał, że nie zamierzał wyprowadzać się z <xAnon>W.</xAnon> a nieruchomości w <xAnon>H.</xAnon> nie widział na oczy (k.268-269 - protokół).</xText> <xText>Za wartościowy materiał dowodowy Sąd uznał natomiast zeznania pozwanej <xAnon>D. J.</xAnon>. Pozwana przekonująco opisała okoliczności nabycia przedmiotowego lokalu wskazując, że transakcja została zawarta z udziałem pośrednika w obrocie nieruchomościami, a zdarzenia sprzed podpisania umowy nie nastręczały wątpliwości co do stanu prawnego przedmiotowego lokalu (k.269, 449-450 - protokół).</xText> <xText>Nic istotnego nie wniosły do sprawy zeznania świadka <xAnon>D. K.</xAnon> (k.162-protokół).</xText> <xText>Sąd zważył, co następuje:</xText> <xText>Powód ostatecznie wniósł o ustalenie, że wskazana w żądaniu pozwu umowa nie wywołała żadnych skutków prawnych. Roszczenie tego rodzaju rozpoznawane jest w świetle art.'189 <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">k.p.c.</xLexLink>, który stanowi, że powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Powództwo o ustalenie stosunku prawnego lub prawa podlega zatem w pierwszym rzędzie ocenie pod kątem</xText> <xText>istnienia po stronie powoda interesu prawnego, a dopiero w drugiej kolejności sąd ocenia czy spełniona została przesłanka prawdziwości twierdzeń powoda o istnieniu lub nieistnieniu danego stosunku prawnego (jego skuteczności prawnej lub bezskuteczności).</xText> <xText>Interes prawny rozpatrywany na gruncie <xLexLink xArt="art. 189" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 189 k.p.c.</xLexLink> oznacza obiektywną potrzebę uzyskania określonej treści wyroku sądu wywołaną własną sytuacją prawną. Z reguły potrzeba uzasadniająca istnienie interesu prawnego wynika ze stanu niepewności obejmującego ustalany stosunek prawny. Powód miał interes prawny w żądaniu ustalenia bezskuteczności zaskarżonej umowy, gdyż pozwani (w szczególności <xAnon>D. J.</xAnon>) kwestionowali prawo powoda do przedmiotowego lokalu. Powodowi nie służyło też w stosunku do obojga pozwanych inne, dalej idące, roszczenie, które mógłby wysunąć, aby dochodzić ochrony swych praw.</xText> <xText>Przechodząc do ściśle merytorycznej oceny żądania pozwu należało podnieść, co następuje. Powód wskazał, że prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie wydanym 22 stycznia 2003 roku ustalona została nieważność umowy zamiany, której przedmiotem był lokal przy <xAnon>ul. (...)</xAnon>, zawartej pomiędzy powodem i <xAnon>A. G. (1)</xAnon>. Na tej podstawie powód wnioskował, że w dacie zbywania przez pozwanego <xAnon>D. J.</xAnon> zaskarżoną umową tegoż lokalu, zbywcy nie służyło do niego spółdzielcze własnościowe prawo. Wniosek ten wbrew pozorom nie należał do oczywistych. Stosownie do <xLexLink xArt="art. 365;art. 365 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 365 § 1 k.p.c</xLexLink>, orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne / sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Z przytoczonego przepisu jasno wynika, że wyrok w sprawie cywilnej wiąże tylko te podmioty stosunków cywilnoprawnych, które były stronami sprawy nim zakończonej. Związanie takim wyrokiem innych osób możliwe jest tylko w przypadkach wyraźnie w ustawie przewidzianych, np. w sytuacji przewidzianej w <xLexLink xArt="art. 435" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 435 k.p.c.</xLexLink> Istotne w niniejszej sprawie jest, że ustawa nie przewiduje, aby wyrok ustalający nieważność umowy był wiążący dla osoby, która nie była stroną tej</xText> <xText>umowy i postępowania zakończonego tym wyrokiem. Pozwana <xAnon>D.</xAnon> ^ <xAnon>J.</xAnon> nie była zatem związana wyrokiem z 22 stycznia 2003 roku. <xIx>J </xIx>Wobec niej powód nie mógł skutecznie wywodzić, że nieważność umowy zawartej 1 października 1999 roku została już przesądzona. Oceniając żądanie pozwu w relacji pomiędzy powodem i <xAnon>D. J.</xAnon> należało stwierdzić, że materiał dowodowy zebrany w sprawie nie dawał wystarczających podstaw do uznania, że umowa ^miany zawarta 1 października 1999 roku była nieważna. Powód - jak wynika to choćby z zeznań <xAnon>T. J.</xAnon> - miał problemy z nadużywaniem alkoholu, czy wręcz był alkoholikiem. Nieuprawnione byłoby jednak stwierdzenie, że z uwagi na samo uzależnienie od alkoholu dokonana przez powoda przed notariuszem czynność polegająca na udzieleniu pełnomocnictwa <xAnon>R. N. (1)</xAnon> do rozporządzania przedmiotowym lokalem - była nieważna. Gdyby powód stawił się przed notariuszem nietrzeźwy bądź w stanie wywołującym wątpliwości co do możliwości swobodnego podjęcia decyzji i wyrażenia woli, zapewne notariusz odmówiłby zaprotokołowania czynności.</xText> <xText>W świetle powyższego należało dojść do wniosku, że skoro w relacjach z pozwaną powód nie wykazał nieważności czynności w postaci udzielenia pełnomocnictwa <xAnon>R. N. (1)</xAnon> do rozporządzania jego lokalem i co za tym idzie umowy o zamianie tego lokalu na udział w nieruchomości w <xAnon>H.</xAnon> <xAnon>R.</xAnon>, to nie było podstaw do oceny umowy zawartej pomiędzy pozwanymi za bezskuteczną.</xText> <xText>Wracając jeszcze do <xLexLink xArt="art. 365" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 365 k.p.c.</xLexLink> podkreślić wypada, że związanie prawomocnym orzeczeniem sądu, który je wydał i innych sądów oznacza jedynie, że każdy sąd musi uwzględniać istnienie określonej treści wyroku przy ocenie relacji między stronami postępowania, w którym ten wyrok zapadł. Na tym jednak związanie sądu się kończy. Znaczy to, że w przypadku konieczności dokonania oceny osądzonego już stosunku prawnego wobec osoby, która nie brała udziału w zakończonej prawomocnie sprawie sąd nie może poprzestawać na wydanym już wyroku tylko samodzielnie ponownie prowadzi ustalenia i dochodzi do własnych wniosków.</xText> <xText>Zgodnie ze wskazówkami w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego należało nadto rozważyć czy w okolicznościach faktycznych sprawy nie znajduje zastosowania zasada ochrony interesów nabywcy, który działał w dobrej wierze, a nabycie było odpłatne.</xText> <xText>W tym miejscu wskazane będzie przytoczenie <xLexLink xArt="art. 83" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 83 k.c.</xLexLink> Paragraf 1 tego przepisu stanowi, że nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności. W myśl natomiast § 2, pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działała w zlej wierze.</xText> <xText>Pozorność zachodzi, gdy składający oświadczenia woli działają ze z góry powziętym zamiarem nie wywołania skutków prawnych. Pozorne są więc oświadczenia woli złożone przez osoby, które tylko udają, że dokonują określonej czynności.</xText> <xText>Zastanawiając się na temat czy udzielenie przez powoda <xAnon>R. N. (1)</xAnon> pełnomocnictwa do dysponowaniem lokalem powoda a następnie zawarcie umowy zamiany były czynnościami pozornymi Sąd zważył, że powód, pozwany i <xAnon>R. N. (1)</xAnon> nie potrafili logicznie wytłumaczyć sensu i celu podejmowanych przez nich czynności. Powód choć podkreślał, że nie znal <xAnon>A. G. (1)</xAnon> i <xAnon>R. N. (1)</xAnon>, to udzielił każdemu z nich pełnomocnictwa do rozporządzania przedmiotowym lokalem. Jak podawał powód jego zamiarem było uzyskanie w zamian za dotychczasowe mieszkanie innego mniejszego położonego w <xAnon>W.</xAnon>. Tymczasem pełnomocnictwo udzielone przez powoda <xAnon>R. N. (1)</xAnon> nie zawiera ograniczenia uprawnień pełnomocnika tylko do czynności zamiany mieszkania powoda na inny lokal. Co więcej umowa zawarta z powołaniem się na to pełnomocnictwa, to była zamiana lokalu powoda na udział w nieruchomości gruntowej położonej</xText> <xText>daleko od <xAnon>W.</xAnon>, gdzie jak twierdzi powód nigdy nie był i nie zamierzał się przenieść. Zdecydowanie odbiegające od typowego zachowania strony umowy, która chce wywołać przewidziane nią skutki prawne, było działanie <xAnon>A. G. (1)</xAnon>, który 1 października 1999 roku nabył od <xAnon>R. N. (1)</xAnon> udział w nieruchomości położonej w <xAnon>H.</xAnon> <xAnon>R.</xAnon> i tego samego dnia zamienił ten udział na mieszkanie powoda. W mieszkaniu powoda <xAnon>A. G. (1)</xAnon> jednak nie zamieszkał, tylko sprzedał je niezwłocznie pozwanej, rzekomo zamierzając nabyć inny lokal, o nabyciu którego nie ma w materiale dowodowym sprawy informacji. Najmniej jasna rola w zdarzeniach poprzedzających sprzedanie przedmiotowego lokalu przypadła jednak <xAnon>R. N. (1)</xAnon>, z którego środków - jeśli uwierzyć jego słowom - zostały opłacone zaległości ciążące na lokalu powoda, aby mógł ona zostać wykupiony i stać się przedmiotem dalszego obrotu. Ani powód, ani <xAnon>R. N. (1)</xAnon> nie wyjaśnili, jakiej treści porozumienie określające rolę <xAnon>R. N. (1)</xAnon> w tych czynnościach zawarli.</xText> <xText>Podsumowując powyższe Sąd doszedł do przekonania, że czynności w postaci udzielenia przez powoda <xAnon>R.</xAnon> _ <xAnon>N.</xAnon> pełnomocnictwa, a następnie zawarcie umowy zamiany lokalu powoda na udział w nieruchomości w <xAnon>H.</xAnon> <xAnon>R.</xAnon> - miały charakter jedynie pozorny, nie zmierzały do wywołania określonych w ich treści skutków prawnych. Jak się wydaje strony tych czynności nie zmierzały do wywołania żadnych skutków prawnych, a jedynie do stworzeniem sytuacji, w której możliwe stało się zbycie lokalu powoda osobie trzeciej i zainkasowanie zapłaty.</xText> <xText>Skoro umowa zamiany zawarta 1 października 1999 roku miała charakter</xText> <xText>pozorny, to pozwana <xAnon>D. J.</xAnon> mogła zasadnie - powołując się na odpłatny charakter nabycia i swą dobrą wiarę - podnosić, że skutecznie nabyła prawo do lokalu, którego pierwszym właścicielem był powód. A to na podstawie fikcji prawnej przewidzianej w przywołanym wyżej <xLexLink xArt="art. 83;art. 83 § 2" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 83 § 2 k.c.</xLexLink>, który przełamuje zasadę, że zbywca nie może przenieść na nabywcę więcej niż sam posiada. Umowa z 26 października 1999 roku, na mocy której <xAnon>D.</xAnon></xText> <xText><xAnon>J.</xAnon> nabyła spółdzielcze własnościowe prawo do przedmiotowego lokalu przewidywała, że nabycie następuje za cenę w kwoce 80.000 zł. Jeśli idzie o dobrą wiarę, to jej istnienie po stronie kupującej nie budziło wątpliwości Sądu. Fakt, że lokal początkowo był pokazywany przez powoda, a następnie okazało się, że nabył go pozwany i że to <xAnon>A. G. (1)</xAnon> sprzeda lokal <xAnon>D. J.</xAnon>, nie mogły być ocenione jako skutkujące utratą dobrej wiary przez pozwaną.</xText> <xText>Wreszcie należało zastanowić się czy - abstrahując od wniosków płynących z powyższych rozważań i przyjmując, że pozwana nie nabyła skutecznie prawa do przedmiotowego lokalu - powód powołując się na nieważność czynności w postaci udzielenia pełnomocnictwa i zawarcie umowy zamiany, nie nadużywał prawa podmiotowego.</xText> <xText>Jak stanowi <xLexLink xArt="art. 5" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 5 k.c.</xLexLink>, nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. W ocenie Sądu w okolicznościach sprawy powoływanie się przez powoda na nieważność umowy zamiany stanowiło nadużycie prawa podmiotowego. Sprzeczne z zasada uczciwości jest bowiem, gdy podmiot stosunków cywilnoprawnych skutkami działań własnych lub podjętych przez swych kontrahentów obciąża osobę trzecią. <xAnon>D. J.</xAnon> nabywając lokal przy <xAnon>ul. (...)</xAnon> nie uchybiła zasadzie starannego działania, w oparciu o przedstawione u notariusza dokumenty, w szczególności zaświadczenie ze spółdzielni i oświadczenie sprzedającego, któremu nie miała podstaw nie wierzyć, przystąpiła do umowy sprzedaży. Nie znała okoliczności udzielenia przez powoda <xAnon>R. N.</xAnon> pełnomocnictwa do rozporządzania lokalem, ani okoliczności zawarcia umowy zamiany. Dla przyjęcia, że powództwo opiera się na nadużyciu prawa podmiotowego nie ma przy tym - zdaniem Sądu - większego znaczenia czy powód, <xAnon>A. G. (1)</xAnon> i <xAnon>R. N. (1)</xAnon> działali wspólnie i w porozumieniu w celu oszukania przyszłego nabywcy lokalu przy <xAnon>ul. (...)</xAnon>, czy też</xText> <xText>raczej dwie ostatnio wymienione osoby wykorzystały uzależnienie od alkoholu powoda, aby podjąć działania, które doprowadziły do utraty przez powoda prawa do jego lokalu bez należnego ekwiwalentu, a przy okazji w sposób, który rodził wątpliwości co do skuteczności nabycia prawa do tego lokalu przez osobę trzecią, czyli <xAnon>D. J.</xAnon>. Nawet w przypadku, gdyby uznać, że powód również był jedynie ofiarą szeregu działań podjętych przez <xAnon>A. G. (1)</xAnon> i <xAnon>R. N. (1)</xAnon>, to - zgodnie z zasadą uczciwości - nie do pozwanej, tylko do swych kontrahentów powód powinien kierować ewentualne roszczenia.</xText> <xText>O kosztach Sąd rozstrzygnął na podstawie <xLexLink xArt="art. 98" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 98 k.p.c.</xLexLink> zobowiązując powoda jako stronę przegrywającą sprawę do zwrotu każdemu z pozwanych kosztów procesu. Na zasądzoną na rzecz pozwanej <xAnon>D. J.</xAnon> kwotę 6.817 zł złożyły się: zwrot kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą instancję w kwocie 3.600 zł i za drugą instancję w kwocie 2.700 zł, 17 zł opłaty skarbowej na pełnomocnictwie oraz 500 zł tytułem części opłaty od apelacji uiszczonej przez pozwaną (k.287 - dowód wpłaty). Na zasądzoną na rzecz pozwanego <xAnon>A. G. (1)</xAnon> kwotę 6.300 zł złożyły się: zwrot kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą instancję w kwocie 3.600 zł i za drugą instancję w kwocie 2.700 zł. Wysokość wynagrodzenia profesjonalnych pełnomocników pozwanych Sąd policzył w oparciu o <xLexLink xArt="§ 2;§ 6;§ 6 pkt. 7;§ 13;§ 13 ust. 1;§ 13 ust. 1 pkt. 2" xIsapId="WDU20021631348" xTitle="Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu" xAddress="Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1348">§ 2, § 6 pkt 7 i § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu</xLexLink> (Dz.U. nr 163, poz. 1348 ze zm.). Z tych względów Sąd orzekł jak w punkcie 2 i 3 wyroku.</xText> <xText xALIGNx="left">1</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Jacek Tyszka

Damian Siliwoniuk

sekretarz sądowy Marzena Mikołajewska

Damian Siliwoniuk

Sygn. akt XXIV C 828/08 W IMIENIU RZECZPOSPOLITEJ POLSKI Dnia 19 marca 2009 roku Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXIV Cywilny w składzie następującym: Przewodniczący: SSO Jacek Tyszka Protokolant: sekretarz sądowy Marzena Mikołajewska po rozpoznaniu w dniu 10 lutego 2009 roku w Warszawie sprawy z powództwaJ. J. przeciwkoA. G. (1)iD. J.o ustalenie 1 oddala powództwo; 2 zasądza odJ. J.na rzeczD. J.kwotę 6.817 zł (sześć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu; 3 zasądza odJ. J.na rzeczA. G. (1)kwotę 6.300 zł (sześć tysięcy trzysta złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu. Sygn..akt XXIV C 828/08 UZASADNIENIE Pozwem z 26 marca 2003 roku, skierowanym przeciwkoA. G. (1)iD. J.,J. J.wniósł o ustalenie nieważności umowy sprzedaży własnościowego prawa dolokalu spółdzielczego nr (...)przyulicy (...)wW.zawartej pomiędzyA. G. (1)aD. J.. Domagał się nadto zasądzenia od pozwanych na jego rzecz kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazał, że przedmiotowy lokal należał pierwotnie do niego. Następnie powód działając poprzez pełnomocnika przeniósł prawa do tego lokalu na rzeczA. G. (1). Czynności w postaci udzieleniaprzez powoda pełnomocnictwa do zbycia jego lokalu i przeniesienia na pozwanego praw do lokalu przyul. (...)zostały uznane wyrokami sądów za nieważne. W konsekwencji tak samo - zdaniem powoda - należy ocenić zbycie przez nieuprawnionegoA. G. (1)na rzeczD. J.prawa do przedmiotowego lokalu (k. 3-5 - pozew). Pismem z 2 lutego 2007 roku powód zmienił powództwo w ten sposób, że w miejsce dotychczasowego roszczenia wniósł o ustalenie, że umowa z 26 października 1999 roku nie wywołała żadnych skutków prawnych. W uzasadnieniu wskazał, żeA. G. (1)w dniu zawarcia umowy nie służyło spółdzielcze własnościowe prawo do przedmiotowego lokalu, gdyż umowa na podstawie której go nabył okazała się nieważna. StądD. J.nie mogła -zdaniem powoda - prawa do przedmiotowego lokalu odA. G. (1)skutecznie nabyć (k. 228-230 - pismo). PozwanaD. J.wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego od powoda na jej rzecz (k. 53-54 - odpowiedź na pozew, k. 237-238 - pismo). PozwanyA. G. (1)wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu (k. 223 - protokół). Wyrokiem z 4 czerwca 2007 roku Sąd ustalił bezskuteczność umowy sprzedaży własnościowego spółdzielczego prawa do przedmiotowego lokalu zawartej 26 października 1999 roku (k. 264, 268-271 - wyrok z uzasadnieniem). W wyniku apelacji złożonej przez pozwaną Sąd Apelacyjny wyrokiem z 11 grudnia 2007 roku uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie pozostawiając ostatnio wskazanemu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego (k.313 - 321 - wyrok z uzasadnieniem). W oparciu o przedstawiony przez strony materiał dowodowy Sąd ustalił następujący stan faktyczny: Powodowi przysługiwało spółdzielcze własnościowe prawo dolokalu nr (...)przyulicy (...)wW.. Lokal był zadłużony. Powód miał problemy z nadużywaniem alkoholu (niesporne). W dniu 16 września 1999 roku powód udzieliłA. G. (1)pełnomocnictwa do zamiany przedmiotowego lokalu na inny (akta lokalu). Następnie, aktem notarialnym z 30 września 1999 roku, powód udzielił pełnomocnictwa do zamiany tego lokalu na inne prawo, w szczególności do zamiany na nieruchomość lub udział w nieruchomości,R. N. (1). Powód nie odwołał pełnomocnictwa wcześniej udzielnegoA. G. (2)(k. 30 akt I C 1421/00 - pełnomocnictwo). Powód współdziałał zA. G. (1)iR. N. (1)przy spłaceniu zadłużenia za korzystanie z przedmiotowego lokalu i przygotowaniu lokalu do zbycia (k.356-358 - zeznania świadkaR. N.oraz akta lokalu, z których wynika, żeA. G.30 września 1999 roku odebrał ze Spółdzielni zaświadczenie o przysługiwaniu powodowi prawa do lokalu). W dniu 1 października 1999 rokuR. N. (1)sprzedałA. G. (1)udział w wysokości 1/2 we własności nieruchomości położonej wH.R.. Tego samego dniaR. N. (3)działając jako pełnomocnikJ. J.zawarł zA. G.umowę zamiany, mocą którejA. G. (1)uzyskał spółdzielcze prawo do przedmiotowego lokalu w zamian za przeniesienie na powoda nabytego odR. N. (1)udziału w wysokości(...)we własności nieruchomości położonej wH.R.(k. 7-8 - akt notarialny). W tym czasie powód osobiście okazywał lokal potencjalnym nabywcom, m.in. matce pozwanej, która wraz z mężem poszukiwała mieszkania dla córki. Powód informował ją, że formalności będą załatwiane w obecnościR. N. (1). Następnie matka pozwanej została poinformowana, że lokal został zbytyA. G. (2), który jednak rozmyślił się, gdyż znalazł większe mieszkanie i lokal ponownie jest przeznaczony na sprzedaż. Powód w tym czasie w żaden sposób nie kwestionował, ani faktu udzielenia pełnomocnictwaR. N.ani ważności umowy zamiany (k.261-262 - zeznania świadkaU. J., k.449 - zeznania pozwanej). Umową z 26 października 1999 rokuA. G. (1)sprzedałD. J.spółdzielcze własnościowe prawo dolokalu nr (...)przyul. (...)wW.za cenę 85.000 zł (k. 27-28 - akt notarialny). Pozwem z 4 grudnia 2000 roku powód wniósł do Sądu Okręgowego wP.o stwierdzenie nieważności pełnomocnictwa udzielonegoR. N. (1)wskazując, że udzielając pełnomocnictwa znajdował się w stanie wyłączającym świadomości i swobodę podjęcia decyzji oraz wyrażenia woli. Powoływał się na chorobę alkoholową (dołączone akta I C 1421/00). Wyrokiem zaocznym z 29 listopada 2001 roku Sąd Okręgowy wP.ustalił nieważność czynności prawnej udzielenia przez powodaR. N. (1)30 września 1999 roku pełnomocnictwa do zamiany przedmiotowego mieszkania. Wyrok uprawomocnił się (k.9 - wyrok). Pozwem z 25 kwietnia 2002 roku powód wniósł o ustalenie, że umowa zamiany zawarta 1 października 1999 roku pomiędzyA. G. (1)i powodem reprezentowanym przezR. N. (1)jest nieważna (dołączone akta II C 879/02).Wyrokiem zaocznym z 22 stycznia 2003 roku Sąd Okręgowy w Warszawie ustalił nieważność wskazanej umowy. Wyrok stał się prawomocny (k.10 - wyrok). SkargaA. G. (1)o wznowienie postępowania w sprawie II C 879/02 została prawomocnie odrzucona (dołączone akta XXIV C 760/06). Opisany stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wymienionych wyżej dokumentów złożonych do akt sprawy przez obie strony postępowania. Nie było podstaw do kwestionowania mocy dowodowej tychże dokumentów. Jeśli chodzi o dowód z dokumentów w postaci protokołów przesłuchań sporządzonych w innych postępowaniach, to należy stwierdzić, że wobec obowiązywania w procesie cywilnym zasady bezpośredniości, Sąd nie dokonywał ustaleń w oparciu o zeznania odebrane od osób przesłuchanych nie przed Sądem, tylko w sprawach I C 1421/00 Sądu Okręgowego wP.i 3 Ds 344/06/IK Prokuratury Rejonowej(...). Protokoły przesłuchań sporządzone w innych postępowaniach są jedynie dowodem tego, że wskazane w nich osoby złożyły zapisane w tych protokołach zeznania. Protokoły przesłuchań z innych spraw zawierające relacje osób zeznających w ! niniejszej sprawie mogły posłużyć tylko za punkt odniesienia przy oceniejwiarygodności zeznań złożonych w sprawie, a nie jako bezpośrednie źródło j ustaleń faktycznych. Sąd uznał za wiarygodne zeznanie świadkaU. J., która rzeczowo i logicznie opisała zdarzenia, które poprzedzały zawarcie umowy sprzedaży przedmiotowego lokalu jej córce. Zeznaniom tym nie zaprzeczył ani powód, ani pozwanyA. G. (1)(k.261-262 - protokół). Wiarygodne, choć wnoszące niewiele do sprawy były zeznania świadkaT. J.. Świadek przyznał, że nie był obecny przy dokonywaniu ustaleń przez powoda, pozwanego iR. N. (1)(k.379-380 -protokół). Krytycznie należało ocenić zeznania świadkaR. N. (1). Relacja świadka była bowiem chaotyczna, niespójna, świadek w istotnych dla sprawy kwestiach zasłonił się niepamięcią. Świadek nie umiał przedstawić rzeczywistych motywów podjęcia przez powoda,A. G. (4)i samego świadka szeregu czynności faktycznych i prawnych, które poprzedziły sprzedaż przedmiotowego lokalu powódce. Świadek chwiejnie wypowiadał się nawet na temat samego przebiegu zdarzeń. Porównanie zeznań świadka z jego dyspozycjami złożonymi w sprawie karnej (k.403-495 - protokół przesłuchania) prowadzi do wniosku, że świadek mylił fakty i przedstawiał sprzeczne ze sobą wersje zdarzeń. Przed SądemR. N. (1)podawał, że zamiarem powoda było uzyskanie innego mieszkania w zamian za dotychczasowe (k.358), natomiast przesłuchiwany w postępowaniu przygotowawczym podkreślał, że powód miał zamiar zamieszkać w małym domku pozaW., a dopiero z czasem zmienił zdanie i za nieruchomość wH.chciał otrzymać mieszkanie naP.(k.403o.). Na podstawie relacjiR. N. (1)można było natomiast ustalić, że świadek i powód współpracowali, świadek zapłacił za powoda zaległości w opłatach za przedmiotowy lokal i jako pośrednik w obrocie nieruchomościami pomagał powodowi przy transakcjach związanych z tymże mieszkaniem (k.356-358 - protokół). Zeznania powodaJ. J.Sąd uznał za mało wiarygodne.P."ód przyznał, że był alkoholikiem. Nie wyjaśnił jednak, jak to się stało, że rzekomo nie znającA. G. (1)iR. N. (1)udzielił każdemu z nich pełnomocnictwa do rozporządzania jego mieszkaniem. Wypadało wątpić czy ktoś - nawet borykający się z uzależnieniem od alkoholu - udzieliłby dwóch notarialnych pełnomocnictw do rozporządzania swym lokalem nieznanym osobom. Zeznania powoda były wewnętrznie sprzeczne także w zakresie wskazania przez niego, że pełnomocnictwa do dysponowania lokalem udzielił z myślą o zamianie swego lokalu, w rezultacie czego stał się współwłaścicielem działki. Następnie powód zeznał bowiem, że chciał swe mieszkanie zamienić na mniejsze, czyli nie na nieruchomość gruntową. Przy okazji oceny zeznań powoda podkreślić wypada, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd miał zamiar przesłuchać uzupełniająco powoda ten jednak nie przyszedł na rozprawę, na której miał składać zeznania. Strona ma oczywiście swobodę w zakresie składania wyjaśnień i może nie podając żadnej przyczyny po prostu zrezygnować z dowodu w postaci własnych zeznań. Jednak w okolicznościach sprawy, które mogły budzić wątpliwości co do intencji osób uczestniczących w transakcjach mających za przedmiot lokal powoda, Sąd uznał, że powód nie stawiając się na przesłuchanie w istocie zrezygnował z próby przekonania Sądu, że on również był pokrzywdzony tymi czynnościami prawnymi (k.262 - protokół). Niewiarygodne były także dyspozycje pozwanegoA. G. (1). Pozwany nie wyjaśnił, w jakim celu nabył odR. N. (1)(1 października 1999 roku) udział w nieruchomości wH.R., której nawet nie oglądał i którą tego samego dnia zamienił na mieszkanie powoda. Pozwany podał, że powodowi rzekomo nieruchomość wH.podobała się i żeJ. J.miał zamiar się tam przeprowadzić, co było sprzeczne z zeznaniami powoda, który w toku postępowania podkreślał, że nie zamierzał wyprowadzać się zW.a nieruchomości wH.nie widział na oczy (k.268-269 - protokół). Za wartościowy materiał dowodowy Sąd uznał natomiast zeznania pozwanejD. J.. Pozwana przekonująco opisała okoliczności nabycia przedmiotowego lokalu wskazując, że transakcja została zawarta z udziałem pośrednika w obrocie nieruchomościami, a zdarzenia sprzed podpisania umowy nie nastręczały wątpliwości co do stanu prawnego przedmiotowego lokalu (k.269, 449-450 - protokół). Nic istotnego nie wniosły do sprawy zeznania świadkaD. K.(k.162-protokół). Sąd zważył, co następuje: Powód ostatecznie wniósł o ustalenie, że wskazana w żądaniu pozwu umowa nie wywołała żadnych skutków prawnych. Roszczenie tego rodzaju rozpoznawane jest w świetle art.'189k.p.c., który stanowi, że powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Powództwo o ustalenie stosunku prawnego lub prawa podlega zatem w pierwszym rzędzie ocenie pod kątem istnienia po stronie powoda interesu prawnego, a dopiero w drugiej kolejności sąd ocenia czy spełniona została przesłanka prawdziwości twierdzeń powoda o istnieniu lub nieistnieniu danego stosunku prawnego (jego skuteczności prawnej lub bezskuteczności). Interes prawny rozpatrywany na gruncieart. 189 k.p.c.oznacza obiektywną potrzebę uzyskania określonej treści wyroku sądu wywołaną własną sytuacją prawną. Z reguły potrzeba uzasadniająca istnienie interesu prawnego wynika ze stanu niepewności obejmującego ustalany stosunek prawny. Powód miał interes prawny w żądaniu ustalenia bezskuteczności zaskarżonej umowy, gdyż pozwani (w szczególnościD. J.) kwestionowali prawo powoda do przedmiotowego lokalu. Powodowi nie służyło też w stosunku do obojga pozwanych inne, dalej idące, roszczenie, które mógłby wysunąć, aby dochodzić ochrony swych praw. Przechodząc do ściśle merytorycznej oceny żądania pozwu należało podnieść, co następuje. Powód wskazał, że prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie wydanym 22 stycznia 2003 roku ustalona została nieważność umowy zamiany, której przedmiotem był lokal przyul. (...), zawartej pomiędzy powodem iA. G. (1). Na tej podstawie powód wnioskował, że w dacie zbywania przez pozwanegoD. J.zaskarżoną umową tegoż lokalu, zbywcy nie służyło do niego spółdzielcze własnościowe prawo. Wniosek ten wbrew pozorom nie należał do oczywistych. Stosownie doart. 365 § 1 k.p.c, orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne / sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Z przytoczonego przepisu jasno wynika, że wyrok w sprawie cywilnej wiąże tylko te podmioty stosunków cywilnoprawnych, które były stronami sprawy nim zakończonej. Związanie takim wyrokiem innych osób możliwe jest tylko w przypadkach wyraźnie w ustawie przewidzianych, np. w sytuacji przewidzianej wart. 435 k.p.c.Istotne w niniejszej sprawie jest, że ustawa nie przewiduje, aby wyrok ustalający nieważność umowy był wiążący dla osoby, która nie była stroną tej umowy i postępowania zakończonego tym wyrokiem. PozwanaD.^J.nie była zatem związana wyrokiem z 22 stycznia 2003 roku.JWobec niej powód nie mógł skutecznie wywodzić, że nieważność umowy zawartej 1 października 1999 roku została już przesądzona. Oceniając żądanie pozwu w relacji pomiędzy powodem iD. J.należało stwierdzić, że materiał dowodowy zebrany w sprawie nie dawał wystarczających podstaw do uznania, że umowa ^miany zawarta 1 października 1999 roku była nieważna. Powód - jak wynika to choćby z zeznańT. J.- miał problemy z nadużywaniem alkoholu, czy wręcz był alkoholikiem. Nieuprawnione byłoby jednak stwierdzenie, że z uwagi na samo uzależnienie od alkoholu dokonana przez powoda przed notariuszem czynność polegająca na udzieleniu pełnomocnictwaR. N. (1)do rozporządzania przedmiotowym lokalem - była nieważna. Gdyby powód stawił się przed notariuszem nietrzeźwy bądź w stanie wywołującym wątpliwości co do możliwości swobodnego podjęcia decyzji i wyrażenia woli, zapewne notariusz odmówiłby zaprotokołowania czynności. W świetle powyższego należało dojść do wniosku, że skoro w relacjach z pozwaną powód nie wykazał nieważności czynności w postaci udzielenia pełnomocnictwaR. N. (1)do rozporządzania jego lokalem i co za tym idzie umowy o zamianie tego lokalu na udział w nieruchomości wH.R., to nie było podstaw do oceny umowy zawartej pomiędzy pozwanymi za bezskuteczną. Wracając jeszcze doart. 365 k.p.c.podkreślić wypada, że związanie prawomocnym orzeczeniem sądu, który je wydał i innych sądów oznacza jedynie, że każdy sąd musi uwzględniać istnienie określonej treści wyroku przy ocenie relacji między stronami postępowania, w którym ten wyrok zapadł. Na tym jednak związanie sądu się kończy. Znaczy to, że w przypadku konieczności dokonania oceny osądzonego już stosunku prawnego wobec osoby, która nie brała udziału w zakończonej prawomocnie sprawie sąd nie może poprzestawać na wydanym już wyroku tylko samodzielnie ponownie prowadzi ustalenia i dochodzi do własnych wniosków. Zgodnie ze wskazówkami w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego należało nadto rozważyć czy w okolicznościach faktycznych sprawy nie znajduje zastosowania zasada ochrony interesów nabywcy, który działał w dobrej wierze, a nabycie było odpłatne. W tym miejscu wskazane będzie przytoczenieart. 83 k.c.Paragraf 1 tego przepisu stanowi, że nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności. W myśl natomiast § 2, pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działała w zlej wierze. Pozorność zachodzi, gdy składający oświadczenia woli działają ze z góry powziętym zamiarem nie wywołania skutków prawnych. Pozorne są więc oświadczenia woli złożone przez osoby, które tylko udają, że dokonują określonej czynności. Zastanawiając się na temat czy udzielenie przez powodaR. N. (1)pełnomocnictwa do dysponowaniem lokalem powoda a następnie zawarcie umowy zamiany były czynnościami pozornymi Sąd zważył, że powód, pozwany iR. N. (1)nie potrafili logicznie wytłumaczyć sensu i celu podejmowanych przez nich czynności. Powód choć podkreślał, że nie znalA. G. (1)iR. N. (1), to udzielił każdemu z nich pełnomocnictwa do rozporządzania przedmiotowym lokalem. Jak podawał powód jego zamiarem było uzyskanie w zamian za dotychczasowe mieszkanie innego mniejszego położonego wW.. Tymczasem pełnomocnictwo udzielone przez powodaR. N. (1)nie zawiera ograniczenia uprawnień pełnomocnika tylko do czynności zamiany mieszkania powoda na inny lokal. Co więcej umowa zawarta z powołaniem się na to pełnomocnictwa, to była zamiana lokalu powoda na udział w nieruchomości gruntowej położonej daleko odW., gdzie jak twierdzi powód nigdy nie był i nie zamierzał się przenieść. Zdecydowanie odbiegające od typowego zachowania strony umowy, która chce wywołać przewidziane nią skutki prawne, było działanieA. G. (1), który 1 października 1999 roku nabył odR. N. (1)udział w nieruchomości położonej wH.R.i tego samego dnia zamienił ten udział na mieszkanie powoda. W mieszkaniu powodaA. G. (1)jednak nie zamieszkał, tylko sprzedał je niezwłocznie pozwanej, rzekomo zamierzając nabyć inny lokal, o nabyciu którego nie ma w materiale dowodowym sprawy informacji. Najmniej jasna rola w zdarzeniach poprzedzających sprzedanie przedmiotowego lokalu przypadła jednakR. N. (1), z którego środków - jeśli uwierzyć jego słowom - zostały opłacone zaległości ciążące na lokalu powoda, aby mógł ona zostać wykupiony i stać się przedmiotem dalszego obrotu. Ani powód, aniR. N. (1)nie wyjaśnili, jakiej treści porozumienie określające rolęR. N. (1)w tych czynnościach zawarli. Podsumowując powyższe Sąd doszedł do przekonania, że czynności w postaci udzielenia przez powodaR._N.pełnomocnictwa, a następnie zawarcie umowy zamiany lokalu powoda na udział w nieruchomości wH.R.- miały charakter jedynie pozorny, nie zmierzały do wywołania określonych w ich treści skutków prawnych. Jak się wydaje strony tych czynności nie zmierzały do wywołania żadnych skutków prawnych, a jedynie do stworzeniem sytuacji, w której możliwe stało się zbycie lokalu powoda osobie trzeciej i zainkasowanie zapłaty. Skoro umowa zamiany zawarta 1 października 1999 roku miała charakter pozorny, to pozwanaD. J.mogła zasadnie - powołując się na odpłatny charakter nabycia i swą dobrą wiarę - podnosić, że skutecznie nabyła prawo do lokalu, którego pierwszym właścicielem był powód. A to na podstawie fikcji prawnej przewidzianej w przywołanym wyżejart. 83 § 2 k.c., który przełamuje zasadę, że zbywca nie może przenieść na nabywcę więcej niż sam posiada. Umowa z 26 października 1999 roku, na mocy którejD. J.nabyła spółdzielcze własnościowe prawo do przedmiotowego lokalu przewidywała, że nabycie następuje za cenę w kwoce 80.000 zł. Jeśli idzie o dobrą wiarę, to jej istnienie po stronie kupującej nie budziło wątpliwości Sądu. Fakt, że lokal początkowo był pokazywany przez powoda, a następnie okazało się, że nabył go pozwany i że toA. G. (1)sprzeda lokalD. J., nie mogły być ocenione jako skutkujące utratą dobrej wiary przez pozwaną. Wreszcie należało zastanowić się czy - abstrahując od wniosków płynących z powyższych rozważań i przyjmując, że pozwana nie nabyła skutecznie prawa do przedmiotowego lokalu - powód powołując się na nieważność czynności w postaci udzielenia pełnomocnictwa i zawarcie umowy zamiany, nie nadużywał prawa podmiotowego. Jak stanowiart. 5 k.c., nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. W ocenie Sądu w okolicznościach sprawy powoływanie się przez powoda na nieważność umowy zamiany stanowiło nadużycie prawa podmiotowego. Sprzeczne z zasada uczciwości jest bowiem, gdy podmiot stosunków cywilnoprawnych skutkami działań własnych lub podjętych przez swych kontrahentów obciąża osobę trzecią.D. J.nabywając lokal przyul. (...)nie uchybiła zasadzie starannego działania, w oparciu o przedstawione u notariusza dokumenty, w szczególności zaświadczenie ze spółdzielni i oświadczenie sprzedającego, któremu nie miała podstaw nie wierzyć, przystąpiła do umowy sprzedaży. Nie znała okoliczności udzielenia przez powodaR. N.pełnomocnictwa do rozporządzania lokalem, ani okoliczności zawarcia umowy zamiany. Dla przyjęcia, że powództwo opiera się na nadużyciu prawa podmiotowego nie ma przy tym - zdaniem Sądu - większego znaczenia czy powód,A. G. (1)iR. N. (1)działali wspólnie i w porozumieniu w celu oszukania przyszłego nabywcy lokalu przyul. (...), czy też raczej dwie ostatnio wymienione osoby wykorzystały uzależnienie od alkoholu powoda, aby podjąć działania, które doprowadziły do utraty przez powoda prawa do jego lokalu bez należnego ekwiwalentu, a przy okazji w sposób, który rodził wątpliwości co do skuteczności nabycia prawa do tego lokalu przez osobę trzecią, czyliD. J.. Nawet w przypadku, gdyby uznać, że powód również był jedynie ofiarą szeregu działań podjętych przezA. G. (1)iR. N. (1), to - zgodnie z zasadą uczciwości - nie do pozwanej, tylko do swych kontrahentów powód powinien kierować ewentualne roszczenia. O kosztach Sąd rozstrzygnął na podstawieart. 98 k.p.c.zobowiązując powoda jako stronę przegrywającą sprawę do zwrotu każdemu z pozwanych kosztów procesu. Na zasądzoną na rzecz pozwanejD. J.kwotę 6.817 zł złożyły się: zwrot kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą instancję w kwocie 3.600 zł i za drugą instancję w kwocie 2.700 zł, 17 zł opłaty skarbowej na pełnomocnictwie oraz 500 zł tytułem części opłaty od apelacji uiszczonej przez pozwaną (k.287 - dowód wpłaty). Na zasądzoną na rzecz pozwanegoA. G. (1)kwotę 6.300 zł złożyły się: zwrot kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą instancję w kwocie 3.600 zł i za drugą instancję w kwocie 2.700 zł. Wysokość wynagrodzenia profesjonalnych pełnomocników pozwanych Sąd policzył w oparciu o§ 2, § 6 pkt 7 i § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu(Dz.U. nr 163, poz. 1348 ze zm.). Z tych względów Sąd orzekł jak w punkcie 2 i 3 wyroku. 1

15/450500/0007203/C

Sąd Okręgowy w Warszawie

XXIV Wydział Cywilny

154500000003003_VI_ACa_001560_2008_Uz_2009-03-24_001

VI ACa 1560/08

2009-03-24 01:00:00.0 CET

2012-12-21 14:48:59.0 CET

2014-04-06 19:57:08.0 CEST

15450000

3003

SENTENCE, REASON

Sygn. akt VI ACa 1560 /08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 24 marca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący – Sędzia SA– Maciej Kowalski Sędzia SA– Anna Orłowska (spr.) Sędzia SA– Ksenia Sobolewska – Filcek Protokolant– sekr. sądowy Edyta Kaczmarek po rozpoznaniu w dniu 24 marca 2009 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa J. B. przeciwko (...) Sp. z o.o. w W. o stwierdzenie nieważności uchwał na skutek apelacji pozwanego od wyroku Są

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Danuta Śliwińska" xVersion="1.0" xYear="2008" xEditorFullName="Danuta Śliwińska" xFlag="published" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xLang="PL" xToPage="4" xEditor="dsliwins" xPublisher="dsliwins" xFromPg="1" xVolNmbr="001560" xVolType="15/450000/0003003/ACa"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText/> <xText>Sygn. akt VI ACa 1560 /08</xText> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 24 marca 2009 r.</xText> <xText/> <xText>Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:</xText> <xText/> <xText>Przewodniczący – Sędzia SA– Maciej Kowalski </xText> <xText>Sędzia SA– Anna Orłowska (spr.)</xText> <xText>Sędzia SA– Ksenia Sobolewska – Filcek </xText> <xText>Protokolant– sekr. sądowy Edyta Kaczmarek </xText> <xText/> <xText>po rozpoznaniu w dniu 24 marca 2009 r. w Warszawie</xText> <xText>na rozprawie</xText> <xText>sprawy z powództwa <xAnon>J. B.</xAnon></xText> <xText>przeciwko <xAnon> (...) Sp. z o.o.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon></xText> <xText>o stwierdzenie nieważności uchwał</xText> <xText>na skutek apelacji pozwanego</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie</xText> <xText>z dnia 30 lipca 2008 r.</xText> <xText>sygn. akt XX GC 795/07</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>oddala apelację,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>zasądza od <xAnon> (...) Sp. z o.o.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> na rzecz <xAnon>J. B.</xAnon> kwotę 1890 (jeden tysiąc osiemset dziewięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym.</xText> </xUnit> <xText/> <xText>VI ACa 1560/08</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Powód <xAnon>J. B.</xAnon> wniósł o stwierdzenie nieważności uchwał podjętych w dniu 24 września 2007 r. na Nadzwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników <xAnon> (...) sp. z o. o.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon>.</xText> <xText>W uzasadnieniu pozwu wskazał, iż jako wspólnik pozwanej Spółki pismem z 1 września 2007 r. zawiadomiony został o planowanym na dzień 24 września 2007 r. Nadzwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników. Pismo zostało podpisane przez Prezesa Zarządu <xAnon>D. J.</xAnon>, który nie był uprawniony do jednoosobowej reprezentacji Spółki.</xText> <xText>Wyrokiem zaocznym z dnia 18 marca 2008 r. uwzględniono żądanie powoda.</xText> <xText>Pozwana Spółka złożyła sprzeciw od powyższego wyroku wnosząc o jego uchylenie i oddalenie powództwa. Pozwana nie kwestionowała faktu, iż przedmiotowe zawiadomienie zostało podpisane jedynie przez ówczesnego Prezesa Zarządu Spółki. Podniosła jednak, iż czyniło ono zadość wymaganiom prawa – zawierało wszelkie niezbędne elementy i wysłane zostało w odpowiednim terminie. Ponadto w tym czasie powód, jako drugi z członków zarządu, zawieszony został w pełnieniu funkcji Wiceprezesa Zarządu.</xText> <xText>Wyrokiem z dnia 30 lipca 2008 r., wydanym na posiedzeniu niejawnym, Sąd Okręgowy w Warszawie utrzymał w mocy wyrok zaoczny z dnia 18 marca 2008 r.</xText> <xText>Powyższy wyrok zapadł po dokonaniu następujących ustaleń i rozważań:</xText> <xText>W dniu 24 września 2007 r. miało miejsce Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Wspólników pozwanej Spółki. Informację o nim wspólnik <xAnon>J. B.</xAnon> otrzymał pismem z 1 września 2007 r., które zostało podpisane przez Prezesa Zarządu <xAnon>D. J.</xAnon>. Powód był wówczas, jak też w chwili wnoszenia powództwa, członkiem zarządu <xAnon> Spółki (...)</xAnon>. Uchwałą Rady Nadzorczej z dnia 17 sierpnia 2007 r. powoda zawieszono w pełnieniu funkcji Wiceprezesa Zarządu Spółki.</xText> <xText>W ocenie Sądu Okręgowego powództwo zasługiwało na uwzględnienie. Sąd Okręgowy wskazał, iż powodowi, będącemu członkiem zarządu w dacie wniesienia pozwu, przysługiwało uprawnienie do wystąpienia z powództwem o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników na podstawie <xLexLink xArt="art. 250;art. 252" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 250 i art. 252 k.s.h.</xLexLink> Z treści podjętej w dniu 24 września 2007 r. uchwały wynika, że powoda odwołano z pełnionej w ramach zarządu funkcji Wiceprezesa Zarządu Spółki, a nie z zarządu pozwanej Spółki. Zdaniem Sądu Okręgowego walne zgromadzenie, na którym podjęto zaskarżone uchwały, zostało zwołane w sposób nieprawidłowy, przez jednego z członków zarządu. Sąd Okręgowy wskazał, że podjęcie decyzji o zwołaniu zgromadzenia wspólników przez zarząd winno zapaść w formie uchwały podjętej bezwzględną większością. Jest to czynność zarządu o charakterze wewnętrznym i dopiero realizacja tej uchwały, czyli doręczenie zawiadomień wspólnikom, może zostać dokonana poprzez podpisanie zaproszeń także przez jednego członka. Wobec wadliwości zwołania, zgromadzenie z dnia 24 września 2008 r. nie było władne podjąć zaskarżonych uchwał.</xText> <xText>Apelację od powyższego wyroku złożyła pozwana Spółka zarzucając obrazę przepisów prawa materialnego, w szczególności <xLexLink xArt="art. 235;art. 235 § 1" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 235 § 1 k.s.h.</xLexLink>, poprzez niesłuszne uznanie, że Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników zostało zwołane nieprawidłowo, co skutkowało stwierdzeniem nieważności podjętych na nim uchwał oraz obrazę przepisów prawa procesowego, w szczególności <xLexLink xArt="art. 479(17);art. 479(17) § 11" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 479<xSUPx>17</xSUPx> § 11 k.p.c.</xLexLink>, poprzez niesłuszne uznanie, że przeprowadzenie rozprawy przez Sąd nie było konieczne, co skutkowało wydaniem wyroku na posiedzeniu niejawnym w oparciu o niekompletny materiał dowodowy i tym samym wbrew przepisowi <xLexLink xArt="art. 227;art. 235" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 227 i 235 k.p.c.</xLexLink> uniemożliwiło pozwanej skuteczną obronę zgłoszonych twierdzeń i zarzutów. Wskazując na powyższe zarzuty pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wydanie orzeczenia stwierdzającego ważność uchwał Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników <xAnon> (...) Sp. z o.o.</xAnon> lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:</xText> <xText>Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie. Podniesione w niej zarzuty nie podważają prawidłowości zaskarżonego orzeczenia.</xText> <xText>Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy decydujące znaczenie miała ocena prawidłowości zwołania Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Wspólników pozwanej Spółki na dzień 24 września 2007 r. Trafnie uznał Sąd Okręgowy, iż zgromadzenie to zwołane zostało w sposób nieprawidłowy i w konsekwencji nie było władne podjąć zaskarżonych uchwał. Sąd Apelacyjny podziela powyższą ocenę.</xText> <xText>W orzecznictwie i doktrynie przeważający jest pogląd, iż decyzja o zwołaniu zgromadzenia wspólników przez zarząd powinna być powzięta w formie uchwały podjętej bezwzględną większością głosów, a następnie realizacja tej uchwały może być dokonana jako czynność z zakresu reprezentacji poprzez podpisanie zaproszenia przez cały zarząd albo zgodnie z zasadami reprezentacji przez niektórych albo jednego członka (por. A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, LEX 2008, wyd. VI). Podobnie M. Litwińska – Werner w Komentarzu do <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">Kodeksu spółek handlowych</xLexLink> (Wydawnictwo C.H. BECK, Warszawa 2005, s.624) stwierdziła, iż zwoływanie zgromadzeń wspólników należy do sfery wewnętrznej funkcjonowania spółki i jest objęte prowadzeniem jej spraw. Należy ono do czynności przekraczających zwykły zarząd, choćby tylko z uwagi na rangę problemu, jaką jest odpowiedzialność za prawidłowe i zgodne z prawem odbycie obrad najwyższego organu spółki. Dlatego też najpierw konieczne jest powzięcie uchwały przez zarząd, zgodnie z regułami wskazanymi w <xLexLink xArt="art. 208;art. 208 § 4;art. 208 § 5" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 208 § 4 i 5 k.s.h.</xLexLink>, a następnie wystosowanie do wspólników zawiadomień o zgromadzeniu. Również Sąd Apelacyjny w Poznaniu w przytoczonym przez Sąd I instancji orzeczeniu, powołując się na poglądy komentatorów <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">Kodeksu spółek handlowych</xLexLink>, stanął na stanowisku, że inicjatywa zwołania walnego zgromadzenia winna pochodzić od zarządu (jako organu, a nie od jego samodzielnie działającego członka) i przybrać formę uchwały.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny przychyla się do przedstawionych wyżej poglądów nie podzielając odmiennej argumentacji zaprezentowanej w apelacji. Jak przyjmuje się w doktrynie, zwołanie zgromadzenia wspólników przez zarząd niemający składu odpowiadającego statutowi albo pominiecie jednego z członków powoduje, że takie zgromadzenie wspólników nie jest uprawnione do podejmowania jakichkolwiek uchwał. Nie było w sprawie kwestionowane, iż zarząd pozwanej Spółki w ogóle nie podjął stosownej uchwały w przedmiocie zwołania zgromadzenia. Uzasadnia to dokonanie oceny, iż sposób zwołania Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Wspólników <xAnon> Spółki (...)</xAnon> naruszał przepisy <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">Kodeksu spółek handlowych</xLexLink> i jako sprzeczny z <xLexLink xArt="art. 235;art. 235 § 1" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 235 § 1 k.s.h.</xLexLink> przesądzał o jego wadliwości. Słusznie uznał Sąd Okręgowy, że nawet ewentualny konflikt w łonie zarządu nie uchyla powyższego trybu postępowania wskazując, iż sposobem rozwiązania takiej sytuacji może być zwrócenie się do sądu o upoważnienie do zwołania zgromadzenia wspólników.</xText> <xText>Nie zasługuje na aprobatę sugestia skarżącej, jakoby fakt zawieszenia powoda przez Radę Nadzorczą w pełnieniu funkcji Wiceprezesa Zarządu pozbawiał go członkostwa w zarządzie. Pozwana błędnie utożsamia sprawowanie funkcji Wiceprezesa Zarządu (pełnienie określonej funkcji w organie) z faktem bycia członkiem zarządu spółki (sprawowaniem obowiązków członka organu). Zawieszenie w pełnieniu piastowanej funkcji nie jest równoznaczne z odwołaniem ze składu zarządu. Treść uchwały Rady Nadzorczej pozwanej Spółki z dnia 17 sierpnia 2007 r. wskazuje, że zawieszenie dotyczyło wyłącznie pełnionej przez powoda funkcji w zarządzie spółki i tym samym nie wywierało skutku na wykonywanie przez niego praw członkowskich. Nieuprawnione jest twierdzenie, iż z treści ww. uchwały jednoznacznie wynika wola pozbawienia powoda możliwości działania w zarządzie spółki.</xText> <xText>W kontekście powyższych wywodów niezasadny jest postawiony Sądowi Okręgowemu zarzut naruszenia <xLexLink xArt="art. 235;art. 235 § 1" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 235 § 1 k.s.h.</xLexLink> Bezzasadne jest również zarzucanie obrazy przepisów prawa procesowego. Przepis <xLexLink xArt="art. 479(17)" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 479<xSUPx>17</xSUPx> k.p.c.</xLexLink> dopuszcza możliwość wydania wyroku na posiedzeniu niejawnym, z której to możliwości Sąd Okręgowy skorzystał uzasadniając swoje stanowisko w tym względzie. Zgodzić się należy, iż w okolicznościach niniejszej sprawy zachodziły podstawy do wydania wyroku na posiedzeniu niejawnym i przeprowadzenie rozprawy nie było konieczne.</xText> <xText>Zważywszy na postawioną tezę dowodową zasadne było oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z zeznań zawnioskowanego świadka. Nie zachodziła też potrzeba przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron, który to dowód jest dowodem posiłkowym, dopuszczanym tylko wówczas, gdy nie można istotnych dla sprawy okoliczności wyjaśnić innymi dowodami.</xText> <xText>Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na mocy <xLexLink xArt="art. 385" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 385 k.p.c.</xLexLink> oddalił apelację, kosztami postępowania apelacyjnego obciążając na podstawie <xLexLink xArt="art. 98" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 98 k.p.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 108;art. 108 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 108 § 1 k.p.c.</xLexLink> stronę przegrywającą spór w tej instancji.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Sędzia SA– Maciej Kowalski

Danuta Śliwińska

Danuta Śliwińska

Sygn. akt VI ACa 1560 /08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 24 marca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący – Sędzia SA– Maciej Kowalski Sędzia SA– Anna Orłowska (spr.) Sędzia SA– Ksenia Sobolewska – Filcek Protokolant– sekr. sądowy Edyta Kaczmarek po rozpoznaniu w dniu 24 marca 2009 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwaJ. B. przeciwko(...) Sp. z o.o.wW. o stwierdzenie nieważności uchwał na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 30 lipca 2008 r. sygn. akt XX GC 795/07 1 oddala apelację, 2 zasądza od(...) Sp. z o.o.wW.na rzeczJ. B.kwotę 1890 (jeden tysiąc osiemset dziewięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym. VI ACa 1560/08 UZASADNIENIE PowódJ. B.wniósł o stwierdzenie nieważności uchwał podjętych w dniu 24 września 2007 r. na Nadzwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników(...) sp. z o. o.wW.. W uzasadnieniu pozwu wskazał, iż jako wspólnik pozwanej Spółki pismem z 1 września 2007 r. zawiadomiony został o planowanym na dzień 24 września 2007 r. Nadzwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników. Pismo zostało podpisane przez Prezesa ZarząduD. J., który nie był uprawniony do jednoosobowej reprezentacji Spółki. Wyrokiem zaocznym z dnia 18 marca 2008 r. uwzględniono żądanie powoda. Pozwana Spółka złożyła sprzeciw od powyższego wyroku wnosząc o jego uchylenie i oddalenie powództwa. Pozwana nie kwestionowała faktu, iż przedmiotowe zawiadomienie zostało podpisane jedynie przez ówczesnego Prezesa Zarządu Spółki. Podniosła jednak, iż czyniło ono zadość wymaganiom prawa – zawierało wszelkie niezbędne elementy i wysłane zostało w odpowiednim terminie. Ponadto w tym czasie powód, jako drugi z członków zarządu, zawieszony został w pełnieniu funkcji Wiceprezesa Zarządu. Wyrokiem z dnia 30 lipca 2008 r., wydanym na posiedzeniu niejawnym, Sąd Okręgowy w Warszawie utrzymał w mocy wyrok zaoczny z dnia 18 marca 2008 r. Powyższy wyrok zapadł po dokonaniu następujących ustaleń i rozważań: W dniu 24 września 2007 r. miało miejsce Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Wspólników pozwanej Spółki. Informację o nim wspólnikJ. B.otrzymał pismem z 1 września 2007 r., które zostało podpisane przez Prezesa ZarząduD. J.. Powód był wówczas, jak też w chwili wnoszenia powództwa, członkiem zarząduSpółki (...). Uchwałą Rady Nadzorczej z dnia 17 sierpnia 2007 r. powoda zawieszono w pełnieniu funkcji Wiceprezesa Zarządu Spółki. W ocenie Sądu Okręgowego powództwo zasługiwało na uwzględnienie. Sąd Okręgowy wskazał, iż powodowi, będącemu członkiem zarządu w dacie wniesienia pozwu, przysługiwało uprawnienie do wystąpienia z powództwem o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników na podstawieart. 250 i art. 252 k.s.h.Z treści podjętej w dniu 24 września 2007 r. uchwały wynika, że powoda odwołano z pełnionej w ramach zarządu funkcji Wiceprezesa Zarządu Spółki, a nie z zarządu pozwanej Spółki. Zdaniem Sądu Okręgowego walne zgromadzenie, na którym podjęto zaskarżone uchwały, zostało zwołane w sposób nieprawidłowy, przez jednego z członków zarządu. Sąd Okręgowy wskazał, że podjęcie decyzji o zwołaniu zgromadzenia wspólników przez zarząd winno zapaść w formie uchwały podjętej bezwzględną większością. Jest to czynność zarządu o charakterze wewnętrznym i dopiero realizacja tej uchwały, czyli doręczenie zawiadomień wspólnikom, może zostać dokonana poprzez podpisanie zaproszeń także przez jednego członka. Wobec wadliwości zwołania, zgromadzenie z dnia 24 września 2008 r. nie było władne podjąć zaskarżonych uchwał. Apelację od powyższego wyroku złożyła pozwana Spółka zarzucając obrazę przepisów prawa materialnego, w szczególnościart. 235 § 1 k.s.h., poprzez niesłuszne uznanie, że Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników zostało zwołane nieprawidłowo, co skutkowało stwierdzeniem nieważności podjętych na nim uchwał oraz obrazę przepisów prawa procesowego, w szczególnościart. 47917§ 11 k.p.c., poprzez niesłuszne uznanie, że przeprowadzenie rozprawy przez Sąd nie było konieczne, co skutkowało wydaniem wyroku na posiedzeniu niejawnym w oparciu o niekompletny materiał dowodowy i tym samym wbrew przepisowiart. 227 i 235 k.p.c.uniemożliwiło pozwanej skuteczną obronę zgłoszonych twierdzeń i zarzutów. Wskazując na powyższe zarzuty pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wydanie orzeczenia stwierdzającego ważność uchwał Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników(...) Sp. z o.o.lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie. Podniesione w niej zarzuty nie podważają prawidłowości zaskarżonego orzeczenia. Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy decydujące znaczenie miała ocena prawidłowości zwołania Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Wspólników pozwanej Spółki na dzień 24 września 2007 r. Trafnie uznał Sąd Okręgowy, iż zgromadzenie to zwołane zostało w sposób nieprawidłowy i w konsekwencji nie było władne podjąć zaskarżonych uchwał. Sąd Apelacyjny podziela powyższą ocenę. W orzecznictwie i doktrynie przeważający jest pogląd, iż decyzja o zwołaniu zgromadzenia wspólników przez zarząd powinna być powzięta w formie uchwały podjętej bezwzględną większością głosów, a następnie realizacja tej uchwały może być dokonana jako czynność z zakresu reprezentacji poprzez podpisanie zaproszenia przez cały zarząd albo zgodnie z zasadami reprezentacji przez niektórych albo jednego członka (por. A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, LEX 2008, wyd. VI). Podobnie M. Litwińska – Werner w Komentarzu doKodeksu spółek handlowych(Wydawnictwo C.H. BECK, Warszawa 2005, s.624) stwierdziła, iż zwoływanie zgromadzeń wspólników należy do sfery wewnętrznej funkcjonowania spółki i jest objęte prowadzeniem jej spraw. Należy ono do czynności przekraczających zwykły zarząd, choćby tylko z uwagi na rangę problemu, jaką jest odpowiedzialność za prawidłowe i zgodne z prawem odbycie obrad najwyższego organu spółki. Dlatego też najpierw konieczne jest powzięcie uchwały przez zarząd, zgodnie z regułami wskazanymi wart. 208 § 4 i 5 k.s.h., a następnie wystosowanie do wspólników zawiadomień o zgromadzeniu. Również Sąd Apelacyjny w Poznaniu w przytoczonym przez Sąd I instancji orzeczeniu, powołując się na poglądy komentatorówKodeksu spółek handlowych, stanął na stanowisku, że inicjatywa zwołania walnego zgromadzenia winna pochodzić od zarządu (jako organu, a nie od jego samodzielnie działającego członka) i przybrać formę uchwały. Sąd Apelacyjny przychyla się do przedstawionych wyżej poglądów nie podzielając odmiennej argumentacji zaprezentowanej w apelacji. Jak przyjmuje się w doktrynie, zwołanie zgromadzenia wspólników przez zarząd niemający składu odpowiadającego statutowi albo pominiecie jednego z członków powoduje, że takie zgromadzenie wspólników nie jest uprawnione do podejmowania jakichkolwiek uchwał. Nie było w sprawie kwestionowane, iż zarząd pozwanej Spółki w ogóle nie podjął stosownej uchwały w przedmiocie zwołania zgromadzenia. Uzasadnia to dokonanie oceny, iż sposób zwołania Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia WspólnikówSpółki (...)naruszał przepisyKodeksu spółek handlowychi jako sprzeczny zart. 235 § 1 k.s.h.przesądzał o jego wadliwości. Słusznie uznał Sąd Okręgowy, że nawet ewentualny konflikt w łonie zarządu nie uchyla powyższego trybu postępowania wskazując, iż sposobem rozwiązania takiej sytuacji może być zwrócenie się do sądu o upoważnienie do zwołania zgromadzenia wspólników. Nie zasługuje na aprobatę sugestia skarżącej, jakoby fakt zawieszenia powoda przez Radę Nadzorczą w pełnieniu funkcji Wiceprezesa Zarządu pozbawiał go członkostwa w zarządzie. Pozwana błędnie utożsamia sprawowanie funkcji Wiceprezesa Zarządu (pełnienie określonej funkcji w organie) z faktem bycia członkiem zarządu spółki (sprawowaniem obowiązków członka organu). Zawieszenie w pełnieniu piastowanej funkcji nie jest równoznaczne z odwołaniem ze składu zarządu. Treść uchwały Rady Nadzorczej pozwanej Spółki z dnia 17 sierpnia 2007 r. wskazuje, że zawieszenie dotyczyło wyłącznie pełnionej przez powoda funkcji w zarządzie spółki i tym samym nie wywierało skutku na wykonywanie przez niego praw członkowskich. Nieuprawnione jest twierdzenie, iż z treści ww. uchwały jednoznacznie wynika wola pozbawienia powoda możliwości działania w zarządzie spółki. W kontekście powyższych wywodów niezasadny jest postawiony Sądowi Okręgowemu zarzut naruszeniaart. 235 § 1 k.s.h.Bezzasadne jest również zarzucanie obrazy przepisów prawa procesowego. Przepisart. 47917k.p.c.dopuszcza możliwość wydania wyroku na posiedzeniu niejawnym, z której to możliwości Sąd Okręgowy skorzystał uzasadniając swoje stanowisko w tym względzie. Zgodzić się należy, iż w okolicznościach niniejszej sprawy zachodziły podstawy do wydania wyroku na posiedzeniu niejawnym i przeprowadzenie rozprawy nie było konieczne. Zważywszy na postawioną tezę dowodową zasadne było oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z zeznań zawnioskowanego świadka. Nie zachodziła też potrzeba przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron, który to dowód jest dowodem posiłkowym, dopuszczanym tylko wówczas, gdy nie można istotnych dla sprawy okoliczności wyjaśnić innymi dowodami. Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na mocyart. 385 k.p.c.oddalił apelację, kosztami postępowania apelacyjnego obciążając na podstawieart. 98 k.p.c.w zw. zart. 108 § 1 k.p.c.stronę przegrywającą spór w tej instancji.

15/450000/0003003/ACa

Sąd Apelacyjnyw Warszawie

VI Wydział Cywilny

151500000002503_V_ACa_000049_2009_Uz_2009-03-26_001

V ACa 49/09

2009-03-26 01:00:00.0 CET

2012-11-27 14:45:14.0 CET

2019-12-05 13:46:13.0 CET

15150000

2503

SENTENCE, REASON

Sygn. akt V ACa 49/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 26 marca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący : SSA Tomasz Pidzik Sędziowie : SA Lucjan Modrzyk (spr.) SA Barbara Kurzeja Protokolant : Mirosław Kruk po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2009 r. w Katowicach na rozprawie sprawy z powództwa M. K. (1) , J. K. i K. K. przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P. o uchylenie uchwały na skutek apelacji pozwanej od wyroku Sądu Okr

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xVolType="15/150000/0002503/ACa" xVolNmbr="000049" xFromPg="1" xPublisher="mskrobol" xEditor="ajasinska" xToPage="5" xLang="PL" xml:space="preserve" xDocType="Uz" xFlag="published" xEditorFullName="Agnieszka Jasińska-Łuszczkiewicz" xYear="2009" xVersion="1.0" xPublisherFullName="Monika Skrobol"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt V ACa 49/09</xText> <xText/> <xUnit xBold="true" xType="part" xIsTitle="true"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right"> Dnia 26 marca 2009 r.</xText> <xText/> <xText>Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny</xText> <xText>w składzie:</xText> <xRows> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący :</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>SSA Tomasz Pidzik</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie :</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>SA Lucjan Modrzyk (spr.)</xText> <xText>SA Barbara Kurzeja</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right">Protokolant :</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>Mirosław Kruk</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2009 r. w Katowicach</xText> <xText>na rozprawie</xText> <xText>sprawy z powództwa <xAnon>M. K. (1)</xAnon>, <xAnon>J. K.</xAnon> i <xAnon>K. K.</xAnon></xText> <xText>przeciwko <xAnon> (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością</xAnon> w <xAnon>P.</xAnon></xText> <xText>o uchylenie uchwały</xText> <xText>na skutek apelacji pozwanej</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach</xText> <xText>z dnia 26 listopada 2008 r., sygn. akt X GC 106/08</xText> <xText/> <xText>oddala apelację i zasądza od pozwanej na rzecz powodów kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.</xText> <xText/> <xText>Sygn. akt V ACa 49/09</xText> </xUnit> <xUnit xBold="true" xType="part" xIsTitle="true"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Powodowie <xAnon>M. K. (1)</xAnon>, <xAnon>J. K.</xAnon> i <xAnon>K. K.</xAnon> <xBRx/>w pozwie skierowanym przeciwko pozwanej <xAnon> (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością</xAnon> w <xAnon>P.</xAnon> domagali się uchylenia uchwały nr<xAnon>(...)</xAnon>Zgromadzenia Wspólników pozwanej z dnia 30 maja 2008 r. w sprawie podziału zysku za 2007 r., na mocy której przekazano zysk w wysokości 333.423,62 zł na kapitał zapasowy, jako sprzecznej <xBRx/>z dobrymi obyczajami i mającej na celu pokrzywdzenie wspólnika.</xText> <xText>Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa zarzucając, że przeznaczenie zysku na kapitał zapasowy nie miało na celu pokrzywdzenie wspólnika lecz związane jest z koniecznością posiadania środków finansowych niezbędnych do udziału <xBRx/>o przetargach, których organizatorem jest <xAnon> (...) SA</xAnon> a ponadto niezbędne są środki na ewentualny zakup nieruchomości z przeznaczeniem na nową siedzibę Spółki <xBRx/>i stolarnię.</xText> <xText>Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Gliwicach uwzględnił powództwo uchylając zaskarżoną uchwałę i zasądził od pozwanej na rzecz powoda <xAnon>M. K. (1)</xAnon> koszty procesu w kwocie 2.377 zł.</xText> <xText>Rozstrzygnięcie to zapadło przy następujących ustaleniach faktycznych.</xText> <xText>Pozwana spółka zawiązana została w 1994 r. i w umowie spółki wspólnicy ustalili, że zysk będzie wypłacany proporcjonalnie do posiadanych udziałów a rozporządzanie zyskiem powierzono Zgromadzeniu Wspólników.</xText> <xText>Do 2004 r. wszyscy czterej wspólnicy pracowali w spółce i uzyskiwali z tego tytułu wynagrodzenie.</xText> <xText>Od chwili śmierci w 2004 r. wspólnika - wiceprezesa zarządu <xAnon>M. K. (2)</xAnon> pozostali wspólnicy nadal otrzymują wynagrodzenie z pracy w spółce, a powodowie nabyli po 1/3 części udziałów zmarłego wspólnika.</xText> <xText>Zysk za 2004 r. w kwocie 179.390,67 zł zgromadzenie wspólników pozwanej przeznaczyło na pokrycia strat z 2003 r. a pozostałą część w kwocie 173.394,15 zł przeznaczyło na kapitał zapasowy. Uchwałą nr<xAnon>(...)</xAnon>zgromadzenie wspólników pozwanej przeznaczyło zysk za 2006 r. na koncie 244.589,32 zł na kapitał zapasowy.</xText> <xText>W 2007 r. działalność pozwanej związana była ze współpracą z <xAnon> (...)</xAnon>, która jako warunek przystąpienia do przetargu wskazała posiadanie środków finansowych lub zdolności kredytowej w wysokości 600 000 zł.</xText> <xText>Pozwana spółka nie posiadała szczegółowych zasad dysponowania funduszem zapasowym <xBRx/>a pieniądze z funduszu są gromadzone na koncie bankowym (obecnie ok. 500 000 zł) <xBRx/> a w przypadku braku konieczności przeznaczania ich na bieżącą działalność są wydatkowane na wynagrodzenie, świadczenie ZUS lub podatki.</xText> <xText>Wysokość wynagrodzeń członków zarządu, ich premii kwartalnych i premii od wypracowanego zysku ustalona została uchwałą nr <xAnon>(...)</xAnon></xText> <xText>30 maja 2008 r. Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników podjęło m.in. zaskarżoną uchwałę nr<xAnon>(...)</xAnon>, na mocy której zysk za 2007 r. w kwocie 333.433,62 zł przekazano na fundusz zapasowy. Za uchwałą głosowali wspólnicy posiadający 75 % kapitału zakładowego a przeciw powodowie, którzy wnieśli sprzeciw.</xText> <xText>Stan faktyczny został ustalony w oparciu o przedłożone przez stronę dokumenty, zeznania świadka <xAnon>J. L.</xAnon> i przesłuchanie stron.</xText> <xText>Uznał Sąd pierwszej instancji, iż powodowie wykazali, że zaskarżona uchwała <xBRx/>nr <xAnon> (...)</xAnon> jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i została podjęta w celu lub zamiarem pokrzywdzenia wspólnika.</xText> <xText>Pozwana nie jest zadłużona, posiada środki pieniężne w wysokości 500 – 600 tyś. zł. <xBRx/>i nie wykazała aby zgromadzenie takiej kwoty było niezbędne do uczestnictwa w przetargach, skoro warunkiem było posiadanie środków finansowych lub zdolności kredytowej <xBRx/>w wysokości nie mniejszej niż 600 000 zł.</xText> <xText>Nie wykazała także pozwana, że zgromadzenie środków było niezbędne z uwagi na planowane w przyszłości inwestycje. W ocenie Sądu pierwszej instancji działaniem godzącym w dobre obyczaje było nie domaganie się odsetek od płaconych z kilkumiesięcznym opóźnieniem należności przez <xAnon> (...)</xAnon>. Pozwana nie wykazała żadnego uzasadnienia do gromadzenie tak znacznych środków na rachunkach bankowych.</xText> <xText>W ocenie tego sądu w takiej sytuacji przeznaczenie zysku w całości na fundusz zapasowy z przeznaczeniem go na bieżące finansowanie spółki, w tym wypłaty wynagrodzeń pracowników, należności z tytułu podatków, wypłaty premii dla wspólników – członków zarządu, których wysokość została procentowo określona od wielkości wypracowanego zysku jest sprzeczna z dobrymi obyczajami.</xText> <xText>Sąd pierwszej instancji nie kwestionując wysokości premii wypłaconych wspólnikom – członkom zarządu wskazał, że nie bez znaczenia pozostaje fakt dokonywania wypłat wynagrodzeń i premii z tego samego funduszu zapasowego, na który przeznaczono wypracowany zysk.</xText> <xText>W istocie część zysku, który nie został wypłacony wspólnikom jako dywidenda, została podzielona jedynie pomiędzy niektórych wspólników zatrudnionych w spółce.</xText> <xText>Bez znaczenia natomiast było, iż w spółce nie wypłacono dywidendy w czasie, gdy <xBRx/>w zarządzie pozwanej był zmarły wspólnik, skoro w okresie tym spółka nie osiągnęła zysku.</xText> <xText>Mając to na uwadze Sąd pierwszej instancji na podstawie <xLexLink xArt="art. 249" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 249 k.s.h.</xLexLink> uchylił zaskarżoną uchwałę i orzekł o kosztach procesu na podstawie <xLexLink xArt="art. 98" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 98 k.p.c.</xLexLink></xText> <xText>Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana podnosząc zarzuty:</xText> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>nie wyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych mających wpływ na wynik sprawy a w szczególności na czym polegał zamiar pokrzywdzenia powodów, na czym polegało faktyczne pokrzywdzenie powodów oraz na czy oparte zostało stwierdzenie, że pozwana posiada zdolność kredytową w wysokości 600.000 zł.</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że pozwana nie wykazała zasadności zgromadzenia znacznych środków na rachunku bankowym oraz, że przeznaczenie zysku na kapitał zapasowy i dysponowanie nim nie jest zgodne z potrzebami spółki <xBRx/>i nie uwzględnia jej interesów.</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>naruszenie prawa materialnego – <xLexLink xArt="art. 249" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 249 k.s.h.</xLexLink> poprzez brak wskazania konkretnej normy o charakterze moralnym obowiązującej o działalności gospodarczej, której naruszenie w ocenie Sądu było u podstaw podjęcia zaskarżonej uchwały.</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText>Wskazując na powyższe zarzuty domagała się pozwana zmiany zaskarżonego wyroku <xBRx/>i oddalenia powództwa; zasądzenia kosztów postępowania apelacyjnego lub jego uchylenia <xBRx/>i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny zważył :</xBx></xText> <xText/> <xText>Apelacja pozwanej nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżony wyrok jest trafny <xBRx/>i odpowiada prawu.</xText> <xText>Sąd pierwszej instancji przeprowadził prawidłowo postępowanie dowodowe i w oparciu <xBRx/>o dowody zaoferowane przez strony dokonał trafnych ustaleń faktycznych, bez przekroczenia przysługującego mu uprawnienia do swobodnej oceny dowodów.</xText> <xText>Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny ustalenia te przyjmuje jako własne.</xText> <xText>W pierwszej kolejności rozważać należało zarzut apelacji naruszenie <xLexLink xArt="art. 249" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 249 k.s.h.</xLexLink></xText> <xText>Zgodnie z tym przepisem wspólnik domagać się uchylenia uchwały zgromadzenia wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, którą m.in. narusza dobre obyczaje <xBRx/>i ma na celu pokrzywdzenie wspólnika.</xText> <xText>Skarżąca upatruje naruszenie prawa materialnego w niewskazaniu przez Sąd pierwszej instancji konkretnej normy o charakterze moralnym obowiązującej w działalności gospodarczej, którą zaskarżona uchwała narusza.</xText> <xText>Zarzut ten nie jest uzasadniony.</xText> <xText>Pojęcie dobrych obyczajów z reguły nie jest ostre. Sąd pierwszej instancji wskazał, że przez dobre obyczaje należy rozumieć także zachowania, które wpływają pozytywnie na funkcjonowanie spółki i otoczenie gospodarcze i są związane z postrzeganiem uczciwości kupieckiej przy prowadzeniu działalności gospodarczej.</xText> <xText>Podzielając tę ocenę wyrażoną także w orzecznictwie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego <xBRx/>w Katowicach z 23 listopada 2006 r., I ACa 1373/06 nie publ.) należy jednak zwrócić uwagę, iż <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">kodeks spółek handlowych</xLexLink> nie zawęża pojęcia dobrych obyczajów do norm uczciwości panujących pomiędzy przedsiębiorcami. Należy bowiem zwrócić uwagę, iż pojęcie dobrych obyczajów użyte w treści <xLexLink xArt="art. 249" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 249 k.s.h.</xLexLink> odnosi się nie tylko do uczciwości kupieckiej skierowanej na zewnątrz funkcjonowania spółki (w stosunku do innych uczestników obrotu gospodarczego) ale przede wszystkim do stosunków wewnętrznych w spółce, w tym relacji pomiędzy wspólnikami.</xText> <xText>Przemawia to zatem do sięgnięcia do kryteriów moralnych obowiązujących nie tylko pomiędzy przedsiębiorcami ale także panujących w społeczeństwie w tym ogólnej normy przyzwoitego zachowania.</xText> <xText>Z reguły zatem uchwała zgromadzenia wspólników podjęta w celu lub z zamiarem pokrzywdzenia wspólnika mniejszościowego narusza obowiązującą w społeczeństwie normę moralną przejawiającą się obowiązkiem przyzwoitego zachowania się.</xText> <xText>Sąd pierwszej instancji dokonał także trafnej wykładni pojęcia działania w celu lub zamiarem pokrzywdzenia wspólnika.</xText> <xText>Podzielając tę ocenę, bez konieczności jej powtórzenia, należy dodatkowo wskazać, że najczęściej pokrzywdzenie wspólnika polega na podejmowaniu uchwał, które są powzięte <xBRx/>w interesie wspólników większościowych przy jednoczesnym wyrządzeniu szkody albo pozbawieniu korzyści wspólnika mniejszościowego.</xText> <xText>Przenosząc powyższe rozważana na grunt niniejszej sprawy uznać należy, iż sąd pierwszej instancji trafnie ocenił, że zaskarżona uchwała nr <xAnon>(...)</xAnon> r., na mocy której cały zysk za <xBRx/>2007 r. przeznaczono na fundusz zapasowy pozwanej spółki narusza dobry obyczaj nakazujący przyzwoite zachowanie w stosunkach pomiędzy wspólnikami i podjęta została<xBRx/> z zamiarem pokrzywdzenia powodów jako wspólników mniejszościowych.</xText> <xText>Trafnie ustalił i ocenił sąd pierwszej instancji, iż przekazanie całego zysku za 2007 r. na fundusz zapasowy nie było uzasadnione potrzebami pozwanej spółki.</xText> <xText>Skarżąca uzasadniała potrzebę podjęcia zaskarżonej uchwały dwiema okolicznościami: koniecznością czynienia nakładów inwestycyjnych i potrzebą posiadania środków finansowych niezbędnych do udziału w przetargach organizowanych przez <xAnon> (...)</xAnon>. Żadnej z powyższych okoliczności skarżąca nie udowodniła.</xText> <xText>Przeprowadzone przez sąd pierwszej instancji postępowanie dowodowe (w tym <xBRx/>z przesłuchania pozwanej) pozwoliło na poczynienia trafnych ustaleń, iż pozwana w latach 2007 i 2008 nie przeznaczała na inwestycje żadnych środków (poza zakupem samochodu) ani nie planowała takich inwestycji w przyszłości. Trafności tych ustaleń skarżąca w apelacji nie podważyła.</xText> <xText>Nie jest także trafny zarzut apelacji nie wyjaśnienia istotnej okoliczności jaką według skarżącej jest posiadanie przez nią zdolności kredytowej w wysokości 600 000 zł (będącą <xBRx/>w istocie zarzutem sprzeczności ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego).</xText> <xText>Skoro zgodnie ze specyfikacją istotnych warunków zamówienia <xAnon> (...)</xAnon> jednym z warunków przystąpienia do przetargu na wykonanie usług było posiadanie środków finansowych lub zdolności kredytowej w wysokości 600 tyś. zł. i skarżąca upatruje w tym konieczności przekazania całego zysku na fundusz zapasowy, to zgodnie z <xLexLink xArt="art. 6" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 6 k.c.</xLexLink> powinna tę okoliczność udowodnić.</xText> <xText>Innym słowy to na pozwanej spoczywał ciężar dowodu, iż nie posiada zdolności kredytowej (lub posiada ją niższej wysokości) co uzasadnia konieczność posiadania środków finansowych w pełnej wysokości wymaganej do udziału w przetargu.</xText> <xText>Przy przychodach przekraczających w 2007 r. 4 miliony złotych (k. 87 akt), prowadzeniu działalności z zyskiem od 2004 r. (k. 114 akt) pozytywnej opinii banku (k. 162 akt) pozwana z całą pewnością posiada zdolność kredytową.</xText> <xText>Wysokość zdolności kredytowej i to niższej niż wymagana przez <xAnon> (...)</xAnon> powinna być wykazana przez pozwaną i dowodu takiego pozwana nie przedłożyła.</xText> <xText>Tym samym skarżąca nie wykazała, aby obowiązana była do posiadania środków pieniężnych w wysokości 600 tyś. zł. a tym samym aby konieczne było przekazanie w całości zysku za 2007 r. na kapitał zakładowy.</xText> <xText>Bezzasadne są także zarzuty apelacji nie wyjaśnienia na czym polegało pokrzywdzenie powodów i realny zamiar ich pokrzywdzenia zaskarżoną uchwałą.</xText> <xText>Zaskarżoną uchwałą nr<xAnon>(...)</xAnon> na mocy której cały zysk za 2007 r. przekazano na kapitał zapasowy, co nie było uzasadnione ani koniecznością poniesienia nakładów inwestycyjnych ani zgromadzenie środków pieniężnych niezbędnych do udziału w przetargach oceniać należy z uwzględnieniem zachowania wspólników większościowych.</xText> <xText>Należy w pierwszej kolejności zauważyć, iż od zawiązania spółki wszyscy wspólnicy uzyskiwali korzyści z jej działalności nie z dywidendy lecz z faktu zatrudnienia w zarządzie spółki.</xText> <xText>Po śmierci jednego ze wspólników <xAnon>M. K. (2)</xAnon> w 2004 r. pozostali wspólnicy nadal otrzymywali wynagrodzenia z tego tytułu, natomiast powodowie jako spadkobiercy zmarłego wspólnika, który objęli jego udziały w spółce tych korzyści majątkowych zostali pozbawieni a pozwana nie wyraziła zgody na zatrudnienie w zarządzie żadnego z powodów.</xText> <xText>Natomiast uchwałą nr <xAnon>(...)</xAnon> z 10 kwietnia 2008 r. zgromadzenie wspólników pozwanej przyznało wspólnikom większościowym będącym jednocześnie członkami jej zarządu premie od kwoty wypracowanego zysku powyżej 50.000 zł w wysokości 18 % netto dla Prezesa Zarządu i 12 % netto dla członków zarządu.</xText> <xText>Z zeznań świadka <xAnon>J. L.</xAnon> oraz przesłuchania w charakterze pozwanej Prezesa Zarządu <xAnon>A. L.</xAnon> wynika, że fundusz zapasowy gromadzony jest na rachunku pozwanej i nie jest to wyodrębnione konto funduszu. Ze środków funduszu pozwana reguluje także bieżące należności w tym wynagrodzenia wspólników – członków zarządu, a także premie z zysku.</xText> <xText>Mając na uwadze wysokość premii z zysku dla wspólników mniejszościowych będących jednocześnie członkami zarządu pozwanej uznać należy, iż znaczna część wypracowanego zysku przeznaczona zostaje na wypłatę tych premii (a także wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji członków zarządu).</xText> <xText>W istocie więc jak zasadnie zarzucają powodowie, wspólnicy większościowi otrzymują faktycznie dywidendy z zysku w postaci premii.</xText> <xText>Przeznaczenie zaskarżoną uchwalą całego zysku za 2007 r. na fundusz zapasowy oznacza zatem, iż powodowie jako wspólnicy mniejszościowi zostali pozbawieni korzyści wypływających z prawa do dywidendy w wysokości odpowiadającej całości lub nawet części korzyści, którą wspólnicy większościowi uzyskują w postaci premii od zysku, która de facto ma charakter dywidendy.</xText> <xText>Uznać zatem należało, iż zaskarżona uchwała podjęta została w interesie wspólników większościowych z równoczesnym pozbawieniem korzyści powodów jako wspólników mniejszościowych co oznacza, że podjęto ją w celu (z zamiarem) pokrzywdzenia powodów. Takie zachowanie narusza dobre obyczaje przejawiające się obowiązkiem zachowania moralnych norm przyzwoitości w stosunkach pomiędzy wspólnikami a tym samym istniała zgodnie z <xLexLink xArt="art. 249" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 249 k.s.h.</xLexLink> podstawa do uchylenia zaskarżonej uchwały.</xText> <xText>Zarzuty apelacji pozwanej nie zasługiwały zatem na uwzględnienie a tym samym apelacja podlegała na podstawie <xLexLink xArt="art. 385" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 385 k.p.c.</xLexLink> oddaleniu jako bezpodstawna.</xText> <xText>O kosztach procesu orzeczono na podstawie <xLexLink xArt="art. 98" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 98 k.p.c.</xLexLink> w związku z <xLexLink xArt="art. 108;art. 108 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 108 § 1 k.p.c.</xLexLink></xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Tomasz Pidzik

Monika Skrobol

Mirosław Kruk

Agnieszka Jasińska-Łuszczkiewicz

Sygn. akt V ACa 49/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 26 marca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący : SSA Tomasz Pidzik Sędziowie : SA Lucjan Modrzyk (spr.) SA Barbara Kurzeja Protokolant : Mirosław Kruk po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2009 r. w Katowicach na rozprawie sprawy z powództwaM. K. (1),J. K.iK. K. przeciwko(...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnościąwP. o uchylenie uchwały na skutek apelacji pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 26 listopada 2008 r., sygn. akt X GC 106/08 oddala apelację i zasądza od pozwanej na rzecz powodów kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Sygn. akt V ACa 49/09 UZASADNIENIE PowodowieM. K. (1),J. K.iK. K.w pozwie skierowanym przeciwko pozwanej(...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnościąwP.domagali się uchylenia uchwały nr(...)Zgromadzenia Wspólników pozwanej z dnia 30 maja 2008 r. w sprawie podziału zysku za 2007 r., na mocy której przekazano zysk w wysokości 333.423,62 zł na kapitał zapasowy, jako sprzecznejz dobrymi obyczajami i mającej na celu pokrzywdzenie wspólnika. Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa zarzucając, że przeznaczenie zysku na kapitał zapasowy nie miało na celu pokrzywdzenie wspólnika lecz związane jest z koniecznością posiadania środków finansowych niezbędnych do udziałuo przetargach, których organizatorem jest(...) SAa ponadto niezbędne są środki na ewentualny zakup nieruchomości z przeznaczeniem na nową siedzibę Spółkii stolarnię. Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Gliwicach uwzględnił powództwo uchylając zaskarżoną uchwałę i zasądził od pozwanej na rzecz powodaM. K. (1)koszty procesu w kwocie 2.377 zł. Rozstrzygnięcie to zapadło przy następujących ustaleniach faktycznych. Pozwana spółka zawiązana została w 1994 r. i w umowie spółki wspólnicy ustalili, że zysk będzie wypłacany proporcjonalnie do posiadanych udziałów a rozporządzanie zyskiem powierzono Zgromadzeniu Wspólników. Do 2004 r. wszyscy czterej wspólnicy pracowali w spółce i uzyskiwali z tego tytułu wynagrodzenie. Od chwili śmierci w 2004 r. wspólnika - wiceprezesa zarząduM. K. (2)pozostali wspólnicy nadal otrzymują wynagrodzenie z pracy w spółce, a powodowie nabyli po 1/3 części udziałów zmarłego wspólnika. Zysk za 2004 r. w kwocie 179.390,67 zł zgromadzenie wspólników pozwanej przeznaczyło na pokrycia strat z 2003 r. a pozostałą część w kwocie 173.394,15 zł przeznaczyło na kapitał zapasowy. Uchwałą nr(...)zgromadzenie wspólników pozwanej przeznaczyło zysk za 2006 r. na koncie 244.589,32 zł na kapitał zapasowy. W 2007 r. działalność pozwanej związana była ze współpracą z(...), która jako warunek przystąpienia do przetargu wskazała posiadanie środków finansowych lub zdolności kredytowej w wysokości 600 000 zł. Pozwana spółka nie posiadała szczegółowych zasad dysponowania funduszem zapasowyma pieniądze z funduszu są gromadzone na koncie bankowym (obecnie ok. 500 000 zł)a w przypadku braku konieczności przeznaczania ich na bieżącą działalność są wydatkowane na wynagrodzenie, świadczenie ZUS lub podatki. Wysokość wynagrodzeń członków zarządu, ich premii kwartalnych i premii od wypracowanego zysku ustalona została uchwałą nr(...) 30 maja 2008 r. Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników podjęło m.in. zaskarżoną uchwałę nr(...), na mocy której zysk za 2007 r. w kwocie 333.433,62 zł przekazano na fundusz zapasowy. Za uchwałą głosowali wspólnicy posiadający 75 % kapitału zakładowego a przeciw powodowie, którzy wnieśli sprzeciw. Stan faktyczny został ustalony w oparciu o przedłożone przez stronę dokumenty, zeznania świadkaJ. L.i przesłuchanie stron. Uznał Sąd pierwszej instancji, iż powodowie wykazali, że zaskarżona uchwałanr(...)jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i została podjęta w celu lub zamiarem pokrzywdzenia wspólnika. Pozwana nie jest zadłużona, posiada środki pieniężne w wysokości 500 – 600 tyś. zł.i nie wykazała aby zgromadzenie takiej kwoty było niezbędne do uczestnictwa w przetargach, skoro warunkiem było posiadanie środków finansowych lub zdolności kredytowejw wysokości nie mniejszej niż 600 000 zł. Nie wykazała także pozwana, że zgromadzenie środków było niezbędne z uwagi na planowane w przyszłości inwestycje. W ocenie Sądu pierwszej instancji działaniem godzącym w dobre obyczaje było nie domaganie się odsetek od płaconych z kilkumiesięcznym opóźnieniem należności przez(...). Pozwana nie wykazała żadnego uzasadnienia do gromadzenie tak znacznych środków na rachunkach bankowych. W ocenie tego sądu w takiej sytuacji przeznaczenie zysku w całości na fundusz zapasowy z przeznaczeniem go na bieżące finansowanie spółki, w tym wypłaty wynagrodzeń pracowników, należności z tytułu podatków, wypłaty premii dla wspólników – członków zarządu, których wysokość została procentowo określona od wielkości wypracowanego zysku jest sprzeczna z dobrymi obyczajami. Sąd pierwszej instancji nie kwestionując wysokości premii wypłaconych wspólnikom – członkom zarządu wskazał, że nie bez znaczenia pozostaje fakt dokonywania wypłat wynagrodzeń i premii z tego samego funduszu zapasowego, na który przeznaczono wypracowany zysk. W istocie część zysku, który nie został wypłacony wspólnikom jako dywidenda, została podzielona jedynie pomiędzy niektórych wspólników zatrudnionych w spółce. Bez znaczenia natomiast było, iż w spółce nie wypłacono dywidendy w czasie, gdyw zarządzie pozwanej był zmarły wspólnik, skoro w okresie tym spółka nie osiągnęła zysku. Mając to na uwadze Sąd pierwszej instancji na podstawieart. 249 k.s.h.uchylił zaskarżoną uchwałę i orzekł o kosztach procesu na podstawieart. 98 k.p.c. Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana podnosząc zarzuty: - nie wyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych mających wpływ na wynik sprawy a w szczególności na czym polegał zamiar pokrzywdzenia powodów, na czym polegało faktyczne pokrzywdzenie powodów oraz na czy oparte zostało stwierdzenie, że pozwana posiada zdolność kredytową w wysokości 600.000 zł. sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że pozwana nie wykazała zasadności zgromadzenia znacznych środków na rachunku bankowym oraz, że przeznaczenie zysku na kapitał zapasowy i dysponowanie nim nie jest zgodne z potrzebami spółkii nie uwzględnia jej interesów. naruszenie prawa materialnego –art. 249 k.s.h.poprzez brak wskazania konkretnej normy o charakterze moralnym obowiązującej o działalności gospodarczej, której naruszenie w ocenie Sądu było u podstaw podjęcia zaskarżonej uchwały. Wskazując na powyższe zarzuty domagała się pozwana zmiany zaskarżonego wyrokui oddalenia powództwa; zasądzenia kosztów postępowania apelacyjnego lub jego uchyleniai przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Sąd Apelacyjny zważył : Apelacja pozwanej nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżony wyrok jest trafnyi odpowiada prawu. Sąd pierwszej instancji przeprowadził prawidłowo postępowanie dowodowe i w oparciuo dowody zaoferowane przez strony dokonał trafnych ustaleń faktycznych, bez przekroczenia przysługującego mu uprawnienia do swobodnej oceny dowodów. Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny ustalenia te przyjmuje jako własne. W pierwszej kolejności rozważać należało zarzut apelacji naruszenieart. 249 k.s.h. Zgodnie z tym przepisem wspólnik domagać się uchylenia uchwały zgromadzenia wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, którą m.in. narusza dobre obyczajei ma na celu pokrzywdzenie wspólnika. Skarżąca upatruje naruszenie prawa materialnego w niewskazaniu przez Sąd pierwszej instancji konkretnej normy o charakterze moralnym obowiązującej w działalności gospodarczej, którą zaskarżona uchwała narusza. Zarzut ten nie jest uzasadniony. Pojęcie dobrych obyczajów z reguły nie jest ostre. Sąd pierwszej instancji wskazał, że przez dobre obyczaje należy rozumieć także zachowania, które wpływają pozytywnie na funkcjonowanie spółki i otoczenie gospodarcze i są związane z postrzeganiem uczciwości kupieckiej przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Podzielając tę ocenę wyrażoną także w orzecznictwie (por. wyrok Sądu Apelacyjnegow Katowicach z 23 listopada 2006 r., I ACa 1373/06 nie publ.) należy jednak zwrócić uwagę, iżkodeks spółek handlowychnie zawęża pojęcia dobrych obyczajów do norm uczciwości panujących pomiędzy przedsiębiorcami. Należy bowiem zwrócić uwagę, iż pojęcie dobrych obyczajów użyte w treściart. 249 k.s.h.odnosi się nie tylko do uczciwości kupieckiej skierowanej na zewnątrz funkcjonowania spółki (w stosunku do innych uczestników obrotu gospodarczego) ale przede wszystkim do stosunków wewnętrznych w spółce, w tym relacji pomiędzy wspólnikami. Przemawia to zatem do sięgnięcia do kryteriów moralnych obowiązujących nie tylko pomiędzy przedsiębiorcami ale także panujących w społeczeństwie w tym ogólnej normy przyzwoitego zachowania. Z reguły zatem uchwała zgromadzenia wspólników podjęta w celu lub z zamiarem pokrzywdzenia wspólnika mniejszościowego narusza obowiązującą w społeczeństwie normę moralną przejawiającą się obowiązkiem przyzwoitego zachowania się. Sąd pierwszej instancji dokonał także trafnej wykładni pojęcia działania w celu lub zamiarem pokrzywdzenia wspólnika. Podzielając tę ocenę, bez konieczności jej powtórzenia, należy dodatkowo wskazać, że najczęściej pokrzywdzenie wspólnika polega na podejmowaniu uchwał, które są powziętew interesie wspólników większościowych przy jednoczesnym wyrządzeniu szkody albo pozbawieniu korzyści wspólnika mniejszościowego. Przenosząc powyższe rozważana na grunt niniejszej sprawy uznać należy, iż sąd pierwszej instancji trafnie ocenił, że zaskarżona uchwała nr(...)r., na mocy której cały zysk za2007 r. przeznaczono na fundusz zapasowy pozwanej spółki narusza dobry obyczaj nakazujący przyzwoite zachowanie w stosunkach pomiędzy wspólnikami i podjęta zostałaz zamiarem pokrzywdzenia powodów jako wspólników mniejszościowych. Trafnie ustalił i ocenił sąd pierwszej instancji, iż przekazanie całego zysku za 2007 r. na fundusz zapasowy nie było uzasadnione potrzebami pozwanej spółki. Skarżąca uzasadniała potrzebę podjęcia zaskarżonej uchwały dwiema okolicznościami: koniecznością czynienia nakładów inwestycyjnych i potrzebą posiadania środków finansowych niezbędnych do udziału w przetargach organizowanych przez(...). Żadnej z powyższych okoliczności skarżąca nie udowodniła. Przeprowadzone przez sąd pierwszej instancji postępowanie dowodowe (w tymz przesłuchania pozwanej) pozwoliło na poczynienia trafnych ustaleń, iż pozwana w latach 2007 i 2008 nie przeznaczała na inwestycje żadnych środków (poza zakupem samochodu) ani nie planowała takich inwestycji w przyszłości. Trafności tych ustaleń skarżąca w apelacji nie podważyła. Nie jest także trafny zarzut apelacji nie wyjaśnienia istotnej okoliczności jaką według skarżącej jest posiadanie przez nią zdolności kredytowej w wysokości 600 000 zł (będącąw istocie zarzutem sprzeczności ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego). Skoro zgodnie ze specyfikacją istotnych warunków zamówienia(...)jednym z warunków przystąpienia do przetargu na wykonanie usług było posiadanie środków finansowych lub zdolności kredytowej w wysokości 600 tyś. zł. i skarżąca upatruje w tym konieczności przekazania całego zysku na fundusz zapasowy, to zgodnie zart. 6 k.c.powinna tę okoliczność udowodnić. Innym słowy to na pozwanej spoczywał ciężar dowodu, iż nie posiada zdolności kredytowej (lub posiada ją niższej wysokości) co uzasadnia konieczność posiadania środków finansowych w pełnej wysokości wymaganej do udziału w przetargu. Przy przychodach przekraczających w 2007 r. 4 miliony złotych (k. 87 akt), prowadzeniu działalności z zyskiem od 2004 r. (k. 114 akt) pozytywnej opinii banku (k. 162 akt) pozwana z całą pewnością posiada zdolność kredytową. Wysokość zdolności kredytowej i to niższej niż wymagana przez(...)powinna być wykazana przez pozwaną i dowodu takiego pozwana nie przedłożyła. Tym samym skarżąca nie wykazała, aby obowiązana była do posiadania środków pieniężnych w wysokości 600 tyś. zł. a tym samym aby konieczne było przekazanie w całości zysku za 2007 r. na kapitał zakładowy. Bezzasadne są także zarzuty apelacji nie wyjaśnienia na czym polegało pokrzywdzenie powodów i realny zamiar ich pokrzywdzenia zaskarżoną uchwałą. Zaskarżoną uchwałą nr(...)na mocy której cały zysk za 2007 r. przekazano na kapitał zapasowy, co nie było uzasadnione ani koniecznością poniesienia nakładów inwestycyjnych ani zgromadzenie środków pieniężnych niezbędnych do udziału w przetargach oceniać należy z uwzględnieniem zachowania wspólników większościowych. Należy w pierwszej kolejności zauważyć, iż od zawiązania spółki wszyscy wspólnicy uzyskiwali korzyści z jej działalności nie z dywidendy lecz z faktu zatrudnienia w zarządzie spółki. Po śmierci jednego ze wspólnikówM. K. (2)w 2004 r. pozostali wspólnicy nadal otrzymywali wynagrodzenia z tego tytułu, natomiast powodowie jako spadkobiercy zmarłego wspólnika, który objęli jego udziały w spółce tych korzyści majątkowych zostali pozbawieni a pozwana nie wyraziła zgody na zatrudnienie w zarządzie żadnego z powodów. Natomiast uchwałą nr(...)z 10 kwietnia 2008 r. zgromadzenie wspólników pozwanej przyznało wspólnikom większościowym będącym jednocześnie członkami jej zarządu premie od kwoty wypracowanego zysku powyżej 50.000 zł w wysokości 18 % netto dla Prezesa Zarządu i 12 % netto dla członków zarządu. Z zeznań świadkaJ. L.oraz przesłuchania w charakterze pozwanej Prezesa ZarząduA. L.wynika, że fundusz zapasowy gromadzony jest na rachunku pozwanej i nie jest to wyodrębnione konto funduszu. Ze środków funduszu pozwana reguluje także bieżące należności w tym wynagrodzenia wspólników – członków zarządu, a także premie z zysku. Mając na uwadze wysokość premii z zysku dla wspólników mniejszościowych będących jednocześnie członkami zarządu pozwanej uznać należy, iż znaczna część wypracowanego zysku przeznaczona zostaje na wypłatę tych premii (a także wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji członków zarządu). W istocie więc jak zasadnie zarzucają powodowie, wspólnicy większościowi otrzymują faktycznie dywidendy z zysku w postaci premii. Przeznaczenie zaskarżoną uchwalą całego zysku za 2007 r. na fundusz zapasowy oznacza zatem, iż powodowie jako wspólnicy mniejszościowi zostali pozbawieni korzyści wypływających z prawa do dywidendy w wysokości odpowiadającej całości lub nawet części korzyści, którą wspólnicy większościowi uzyskują w postaci premii od zysku, która de facto ma charakter dywidendy. Uznać zatem należało, iż zaskarżona uchwała podjęta została w interesie wspólników większościowych z równoczesnym pozbawieniem korzyści powodów jako wspólników mniejszościowych co oznacza, że podjęto ją w celu (z zamiarem) pokrzywdzenia powodów. Takie zachowanie narusza dobre obyczaje przejawiające się obowiązkiem zachowania moralnych norm przyzwoitości w stosunkach pomiędzy wspólnikami a tym samym istniała zgodnie zart. 249 k.s.h.podstawa do uchylenia zaskarżonej uchwały. Zarzuty apelacji pozwanej nie zasługiwały zatem na uwzględnienie a tym samym apelacja podlegała na podstawieart. 385 k.p.c.oddaleniu jako bezpodstawna. O kosztach procesu orzeczono na podstawieart. 98 k.p.c.w związku zart. 108 § 1 k.p.c.

15/150000/0002503/ACa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

V Wydział Cywilny

151500000001006_II_AKa_000042_2009_Uz_2009-03-26_001

II AKa 42/09

2009-03-26 01:00:00.0 CET

2020-03-27 18:10:06.0 CET

2020-03-27 15:47:04.0 CET

15150000

1006

SENTENCE, REASON

Sygn. akt: II AKa 42/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 26 marca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Mariusz Żak (spr.) Sędziowie SSA Bożena Summer-Brason SSO del. Robert Kirejew Protokolant Dariusz Bryła przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Dariusza Wiory po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2009 r. sprawy A. P. s. A. i J. ur. (...) w B. oskarżonego z art. 151 kk w zw. z art. 12 kk na skutek apelacji prokuratora od wyroku Sądu Okręgow

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xPublisher="rkopiec" xEditorFullName="Izabela Orczyk" xEditor="iorczyk" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="3" xFlag="published" xVolType="15/150000/0001006/AKa" xYear="2009" xVolNmbr="000042" xDocType="Uz" xml:space="preserve"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText><xBx> <xUx>Sygn. akt: II AKa 42/09</xUx> </xBx></xText> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 26 marca 2009 r.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:</xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="172"/> <xCOLx xWIDTHx="539"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>SSA Mariusz Żak (spr.)</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>SSA Bożena Summer-Brason</xText> <xText>SSO del. Robert Kirejew</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right">Protokolant</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>Dariusz Bryła</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Dariusza Wiory</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2009 r. sprawy</xText> <xText><xBx><xAnon>A. P.</xAnon></xBx> s. <xAnon>A.</xAnon> i <xAnon>J.</xAnon> <xAnon>ur. (...)</xAnon> w <xAnon>B.</xAnon></xText> <xText>oskarżonego z <xLexLink xArt="art. 151" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 151 kk</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 12" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 12 kk</xLexLink></xText> <xText>na skutek apelacji prokuratora</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej</xText> <xText>z dnia 22 grudnia 2008 r. sygn. akt. III K 127/08</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa.</xText> </xUnit> <xText><xBx>II AKa 42/09</xBx></xText> </xUnit> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Wyrokiem z dnia 22 grudnia 2008r. Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej uznał oskarżonego <xAnon>A. P.</xAnon> za winnego tego, że w okresie od marca do 24 maja 2008r. w <xAnon>B.</xAnon> województwa <xAnon> (...)</xAnon>, działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu powziętego zamiaru doprowadził do targnięcia się w dniu 24 maja 2008r. przez <xAnon>I. G.</xAnon> na własne życie, poprzez udzielenie pomocy w dostarczaniu <xAnon>I. G.</xAnon> tabletek nasercowych typu biosotal i za to na podstawie <xLexLink xArt="art. 151" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 151</xLexLink> skazał go na karę 1 roku pozbawienia wolności. Na mocy <xLexLink xArt="art. 69;art. 69 § 1;art. 69 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 69 § 1 i 2 kk</xLexLink> oraz <xLexLink xArt="art. 70;art. 70 § 1;art. 70 § 1 pkt. 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 70 §1 pkt 1 kk</xLexLink> wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności oskarżonemu warunkowo zawiesił na okres próby wynoszący 5 lat. Na mocy <xLexLink xArt="art. 71;art. 71 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 71 §1 kk</xLexLink> orzekł wobec oskarżonego grzywnę w wysokości 100 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 zł. Na mocy <xLexLink xArt="art. 73;art. 73 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art.73 §1 kk</xLexLink> oddał oskarżonego na okres próby pod dozór kuratora sądowego. Na mocy <xLexLink xArt="art. 627" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art.627 kpk</xLexLink> zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe.</xText> <xText>Apelację od przedmiotowego orzeczenia na niekorzyść oskarżonego w zakresie rozstrzygnięcia o karze wywiódł prokurator, zarzucając bezzasadne zastosowanie wobec oskarżonego środka probacyjnego- zawieszenia wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności. W uzasadnieniu wniesionego środka odwoławczego skarżący podniósł, że <xAnon>A. P.</xAnon> był już dwukrotnie skazany za poważne przestępstwa, stąd błędem było uznanie przez Sąd, że zachodzi wobec niego pozytywna prognoza kryminalogiczna. Podniósł, że niezasadnie także Sąd uwzględnił wśród okoliczności łagodzących przyznanie się oskarżonego do winy, skoro nie mógł on przecież zaprzeczać okolicznościom faktycznym, przyznanym już wcześniej.</xText> <xText>W oparciu o tak skonstruowany zarzut skarżący domagał się orzeczenia wobec oskarżonego bezwzględnej kary pozbawienia wolności.</xText> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny zważył co następuje:</xBx></xText> <xText>Apelacja prokuratora nie zasługuje na uwzględnienie.</xText> <xText>Na wstępie zauważyć należy, że w sytuacji gdy skarżący nie kwestionuje ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd I-szej instancji jak i prawno-materialnej oceny zachowania oskarżonego odnoszącej się do kwalifikacji czynu, sąd odwoławczy zwolniony jest od szczegółowych w tym zakresie rozważań.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny nie podzielił argumentacji zawartej w apelacji prokuratora, a kwestionującej orzeczenie w przedmiocie kary pozbawienia wolności z warunkowym jej zawieszeniem. Nie ma racji skarżący wykazując, że wymierzona oskarżonemu kara jest nieadekwatna do stopnia społecznej szkodliwości czynu oraz nie spełnia wymogów prewencji szczególnej i ogólnej. Lektura pisemnych motywów zaskarżonego wyroku wskazuje, że Sąd Okręgowy wymierzając oskarżonemu karę i decydując o warunkowym zawieszeniu jej wykonania uwzględnił w sposób należyty wszystkie dyrektywy wymiaru kary określone w <xLexLink xArt="art. 53" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 53 kk</xLexLink>, oraz przesłanki z <xLexLink xArt="art. 69;art. 69 § 1;art. 69 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art.69§1 i 2 kk</xLexLink>.</xText> <xText>Przechodząc do szczegółowej analizy zarzutów wskazać należy, że argumenty eksponowane we wniesionym środku odwoławczym wywodzą potrzebę wymierzenia oskarżonemu bezwzględnej kary pozbawienia wolności w głównej mierze z uprzedniej jego karalności. Przedmiotowa okoliczność została jednak właściwie oceniona przez Sąd I-szej instancji. Przesłanką decydującą o tym, czy kara ma być orzeczona w postaci bezwzględnej, czy też z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, jest ocena, w jakiej postaci kara ta osiągnie cele wobec sprawcy przestępstwa, a więc rozstrzygnięcie to musi znajdować uzasadnienie w pozytywnej lub negatywnej prognozie kryminologicznej. Nie stanowi natomiast przeszkody dla zastosowania warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary dotychczasowa karalność sprawcy, także za przestępstwo umyślne. Prawidłowo, nie tracąc z pola widzenia uprzedniej karalności oskarżonego, Sąd Okręgowy uznał, że orzeczenie kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania wystarczy dla osiągnięcia wobec niego celów kary. Za Sądem tym, podkreślić trzeba, że czyny oskarżonego, za które był dotychczas karany, dotyczyły zupełnie innych rodzajowo przestępstw. Dostrzegając jednocześnie niepewność prognozy kryminologicznej trafnie, z uwagi na konieczność jej zweryfikowania, orzeczoną karę sąd zawiesił na maksymalny okres próby wynoszący 5 lat. Ustanowiony nadzór kuratorski stanowić ma gwarancje, że oskarżony nie popełni ponownie przestępstw, bowiem skutkować to może wprowadzeniem do wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności.</xText> <xText>Nie przekonują również podniesione we środku odwoławczym argumenty odnoszące się do rzekomego przecenienia okoliczności łagodzącej, związanej z przyznaniem się oskarżonego do winy. Sąd I-szej instancji trafnie uznał, że na korzyść oskarżonego przemawiają żal, skrucha, jego młody wiek, przeproszenie pokrzywdzonej i właśnie przyznanie się do winy, bo w rozpoznawanej sprawie odegrało ono istotna rolę. Odnosząc się do postawy skazanego w szpitalu i okoliczności w jakich oskarżony ujawnił nazwy przekazanych pokrzywdzonej środków, które niewątpliwie umożliwiły podjecie skutecznego leczenia, pamiętać należy, że wiązało się to przecież już na tamtym etapie z obciążeniem własnej osoby. Stąd, nie przeceniając oczywiście postawy oskarżonego, który ujawnił nazwy leków niejako pod presją lekarzy oraz rodziny, prawidłowo Sąd I instancji poczytał ten fakt jako okoliczność łagodzącą, która nie mogła pozostawać bez wpływu na wymierzenie mu kary.</xText> <xText>Z tych wszystkich powodów uznano, że orzeczona wobec oskarżonego kara pozbawienia wolności, wzmocniona dodatkowo dolegliwościami w postaci grzywny, nie cechuje się rażącą niewspółmiernością pomimo zawieszenia jej wykonania i tym samym apelacja prokuratora nie zasługuje na uwzględnienie.</xText> <xText>Kosztami postępowania odwoławczego po myśli art. 636§1, obciążono Skarb Państwa.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Mariusz Żak

Renata Kopiec

Dariusz Bryła

Izabela Orczyk

Sygn. akt: II AKa 42/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 26 marca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Mariusz Żak (spr.) Sędziowie SSA Bożena Summer-Brason SSO del. Robert Kirejew Protokolant Dariusz Bryła przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Dariusza Wiory po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2009 r. sprawy A. P.s.A.iJ.ur. (...)wB. oskarżonego zart. 151 kkw zw. zart. 12 kk na skutek apelacji prokuratora od wyroku Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z dnia 22 grudnia 2008 r. sygn. akt. III K 127/08 1 utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok; 2 kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa. II AKa 42/09 UZASADNIENIE Wyrokiem z dnia 22 grudnia 2008r. Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej uznał oskarżonegoA. P.za winnego tego, że w okresie od marca do 24 maja 2008r. wB.województwa(...), działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu powziętego zamiaru doprowadził do targnięcia się w dniu 24 maja 2008r. przezI. G.na własne życie, poprzez udzielenie pomocy w dostarczaniuI. G.tabletek nasercowych typu biosotal i za to na podstawieart. 151skazał go na karę 1 roku pozbawienia wolności. Na mocyart. 69 § 1 i 2 kkorazart. 70 §1 pkt 1 kkwykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności oskarżonemu warunkowo zawiesił na okres próby wynoszący 5 lat. Na mocyart. 71 §1 kkorzekł wobec oskarżonego grzywnę w wysokości 100 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 zł. Na mocyart.73 §1 kkoddał oskarżonego na okres próby pod dozór kuratora sądowego. Na mocyart.627 kpkzasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe. Apelację od przedmiotowego orzeczenia na niekorzyść oskarżonego w zakresie rozstrzygnięcia o karze wywiódł prokurator, zarzucając bezzasadne zastosowanie wobec oskarżonego środka probacyjnego- zawieszenia wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności. W uzasadnieniu wniesionego środka odwoławczego skarżący podniósł, żeA. P.był już dwukrotnie skazany za poważne przestępstwa, stąd błędem było uznanie przez Sąd, że zachodzi wobec niego pozytywna prognoza kryminalogiczna. Podniósł, że niezasadnie także Sąd uwzględnił wśród okoliczności łagodzących przyznanie się oskarżonego do winy, skoro nie mógł on przecież zaprzeczać okolicznościom faktycznym, przyznanym już wcześniej. W oparciu o tak skonstruowany zarzut skarżący domagał się orzeczenia wobec oskarżonego bezwzględnej kary pozbawienia wolności. Sąd Apelacyjny zważył co następuje: Apelacja prokuratora nie zasługuje na uwzględnienie. Na wstępie zauważyć należy, że w sytuacji gdy skarżący nie kwestionuje ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd I-szej instancji jak i prawno-materialnej oceny zachowania oskarżonego odnoszącej się do kwalifikacji czynu, sąd odwoławczy zwolniony jest od szczegółowych w tym zakresie rozważań. Sąd Apelacyjny nie podzielił argumentacji zawartej w apelacji prokuratora, a kwestionującej orzeczenie w przedmiocie kary pozbawienia wolności z warunkowym jej zawieszeniem. Nie ma racji skarżący wykazując, że wymierzona oskarżonemu kara jest nieadekwatna do stopnia społecznej szkodliwości czynu oraz nie spełnia wymogów prewencji szczególnej i ogólnej. Lektura pisemnych motywów zaskarżonego wyroku wskazuje, że Sąd Okręgowy wymierzając oskarżonemu karę i decydując o warunkowym zawieszeniu jej wykonania uwzględnił w sposób należyty wszystkie dyrektywy wymiaru kary określone wart. 53 kk, oraz przesłanki zart.69§1 i 2 kk. Przechodząc do szczegółowej analizy zarzutów wskazać należy, że argumenty eksponowane we wniesionym środku odwoławczym wywodzą potrzebę wymierzenia oskarżonemu bezwzględnej kary pozbawienia wolności w głównej mierze z uprzedniej jego karalności. Przedmiotowa okoliczność została jednak właściwie oceniona przez Sąd I-szej instancji. Przesłanką decydującą o tym, czy kara ma być orzeczona w postaci bezwzględnej, czy też z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, jest ocena, w jakiej postaci kara ta osiągnie cele wobec sprawcy przestępstwa, a więc rozstrzygnięcie to musi znajdować uzasadnienie w pozytywnej lub negatywnej prognozie kryminologicznej. Nie stanowi natomiast przeszkody dla zastosowania warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary dotychczasowa karalność sprawcy, także za przestępstwo umyślne. Prawidłowo, nie tracąc z pola widzenia uprzedniej karalności oskarżonego, Sąd Okręgowy uznał, że orzeczenie kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania wystarczy dla osiągnięcia wobec niego celów kary. Za Sądem tym, podkreślić trzeba, że czyny oskarżonego, za które był dotychczas karany, dotyczyły zupełnie innych rodzajowo przestępstw. Dostrzegając jednocześnie niepewność prognozy kryminologicznej trafnie, z uwagi na konieczność jej zweryfikowania, orzeczoną karę sąd zawiesił na maksymalny okres próby wynoszący 5 lat. Ustanowiony nadzór kuratorski stanowić ma gwarancje, że oskarżony nie popełni ponownie przestępstw, bowiem skutkować to może wprowadzeniem do wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności. Nie przekonują również podniesione we środku odwoławczym argumenty odnoszące się do rzekomego przecenienia okoliczności łagodzącej, związanej z przyznaniem się oskarżonego do winy. Sąd I-szej instancji trafnie uznał, że na korzyść oskarżonego przemawiają żal, skrucha, jego młody wiek, przeproszenie pokrzywdzonej i właśnie przyznanie się do winy, bo w rozpoznawanej sprawie odegrało ono istotna rolę. Odnosząc się do postawy skazanego w szpitalu i okoliczności w jakich oskarżony ujawnił nazwy przekazanych pokrzywdzonej środków, które niewątpliwie umożliwiły podjecie skutecznego leczenia, pamiętać należy, że wiązało się to przecież już na tamtym etapie z obciążeniem własnej osoby. Stąd, nie przeceniając oczywiście postawy oskarżonego, który ujawnił nazwy leków niejako pod presją lekarzy oraz rodziny, prawidłowo Sąd I instancji poczytał ten fakt jako okoliczność łagodzącą, która nie mogła pozostawać bez wpływu na wymierzenie mu kary. Z tych wszystkich powodów uznano, że orzeczona wobec oskarżonego kara pozbawienia wolności, wzmocniona dodatkowo dolegliwościami w postaci grzywny, nie cechuje się rażącą niewspółmiernością pomimo zawieszenia jej wykonania i tym samym apelacja prokuratora nie zasługuje na uwzględnienie. Kosztami postępowania odwoławczego po myśli art. 636§1, obciążono Skarb Państwa.

15/150000/0001006/AKa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

151500000001006_II_AKa_000049_2009_Uz_2009-03-26_001

II AKa 49/09

2009-03-26 01:00:00.0 CET

2020-08-13 18:42:04.0 CEST

2020-08-13 17:24:12.0 CEST

15150000

1006

SENTENCE, REASON

Sygn. akt : II AKa 49/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 26 marca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Bożena Brewczyńska (spr.) Sędziowie SSA Mirosław Ziaja SSO del. Grażyna Wilk Protokolant Izabela Rybok przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Janusza Konstantego po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2009 r. sprawy Ł. M. syna R. i M. ur. (...) w C. oskarżonego z art. 280§2 k.k. na skutek apelacji obrońcy oskarżonego od wyroku Sądu Okręgow

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xPublisher="rkopiec" xEditorFullName="Magdalena Gierszner" xEditor="mgierszner" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="4" xFlag="published" xVolType="15/150000/0001006/AKa" xYear="2009" xVolNmbr="000049" xDocType="Uz" xml:space="preserve"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText><xBx> <xUx>Sygn. akt : II AKa 49/09</xUx> </xBx></xText> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 26 marca 2009 r.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:</xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="172"/> <xCOLx xWIDTHx="539"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>SSA Bożena Brewczyńska (spr.)</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>SSA Mirosław Ziaja</xText> <xText>SSO del. Grażyna Wilk</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right">Protokolant</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText><xBx>Izabela Rybok</xBx></xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Janusza Konstantego</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2009 r. sprawy</xText> <xText> <xBx> <xAnon>Ł.</xAnon> <xAnon>M.</xAnon></xBx> syna <xAnon>R.</xAnon> i <xAnon>M.</xAnon> </xText> <xText><xAnon>ur. (...)</xAnon> w <xAnon>C.</xAnon></xText> <xText>oskarżonego z <xLexLink xArt="art. 280;art. 280 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 280§2 k.k.</xLexLink></xText> <xText>na skutek apelacji obrońcy oskarżonego</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 01 października 2007r. <xBRx/>sygn. akt. II K 70/06</xText> <xText>1/ zmienia zaskarżony wyrok w punkcie II w ten sposób, iż z opisu przypisanego oskarżonemu<xAnon>Ł.</xAnon><xAnon>M.</xAnon> czynu eliminuje ustalenie dotyczące działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i tym samym przyjmuje, że przypisany oskarżonemu czyn wyczerpał znamiona przestępstwa z <xLexLink xArt="art. 157;art. 157 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 157§1 k.k.</xLexLink> i na podstawie tego przepisu skazuje go na karę 4 (czterech) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;</xText> <xText>2/ na podstawie <xLexLink xArt="art. 63;art. 63 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 63§1 k.k.</xLexLink> zalicza oskarżonemu <xAnon>Ł.</xAnon><xAnon>M.</xAnon> na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 10 kwietnia 2006r. do dnia 19 stycznia 2009r.;</xText> <xText>3/ uchyla orzeczenie o przepadku zawarte w punkcie IV wyroku;</xText> <xText>4/ w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;</xText> <xText>5/ zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Częstochowie) na rzecz adw. <xAnon>M. W.</xAnon> – Kancelaria Adwokacka w <xAnon>C.</xAnon> kwotę 732 (siedemset trzydzieści dwa) złote, w tym 22% podatku VAT, tytułem kosztów obrony oskarżonego z urzędu w postępowaniu odwoławczym;</xText> <xText>6/ zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów procesu za postępowanie odwoławcze, którymi obciąża Skarb Państwa.</xText> <xText>Sygn. akt II AKa 49/09</xText> </xUnit> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>W wyniku rozpoznania kasacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego <xAnon>Ł.</xAnon><xAnon>M.</xAnon> , Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 16 stycznia 2009r uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach zmieniający wyrok Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 1 października 2008r w sprawie sygn. II K 70 / 06 i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.</xText> <xText>Rozpoznając kasacje wniesioną przez obrońcę oskarżonego <xAnon>Ł.</xAnon><xAnon>M.</xAnon> Sąd Najwyższy stanął na stanowisku iż jest ona zasadna , bowiem wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 21 lutego 2008r wydany został z obrazą prawa materialnego i procesowego.</xText> <xText>W ocenie Sądu Najwyższego uchybienie popełnione przez Sąd Apelacyjny polegało na uznaniu iż czyn oskarżonego <xAnon>Ł.</xAnon><xAnon>M.</xAnon>wyczerpuje znamiona przestępstw z <xLexLink xArt="art. 13;art. 13 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 13 § 1 kk</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 280;art. 280 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 280 § 2 kk</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 157;art. 157 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 157 § 1 kk</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 11;art. 11 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 11 § 2 kk</xLexLink> i wymierzeniu oskarżonemu kary na podstawie przepisu <xLexLink xArt="art. 14;art. 14 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 14 § 1 kk</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 280;art. 280 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 280 § 2 kk</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 11;art. 11 § 3" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 11 §3 kk</xLexLink>, pomimo iż w opisie przypisanego oskarżonemu czynu nie wskazano by oskarżony działał w zamiarze przywłaszczenia, a jedynie, że działał on z chęci osiągnięcia korzyści. W motywach swojego orzeczenia Sąd Najwyższy podkreślił iż z samego ustalenia, że działaniu sprawcy towarzyszył cel osiągnięcia korzyści majątkowej żadną miarą nie można wnioskować iż działał on z zamiarem dokonania kradzieży. Błędem jest stawianie znaku równości pomiędzy pojęciami „działanie z chęci osiągnięcia korzyści majątkowej” , a „działanie w celu przywłaszczenia”.</xText> <xText>Skoro zatem z uwagi na treść <xLexLink xArt="art. 434;art. 434 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 434 § 1 kpk</xLexLink> przy braku apelacji na niekorzyść oskarżonego, Sąd Apelacyjny nie miał możliwości uzupełnienia opisu przypisanego oskarżonemu czynu o elementy niezbędne do uznania czynu za rozbój , a więc o ustalenia iż oskarżony działał w celu przywłaszczenia , to niedopuszczalnym było też przyjęcie formy zjawiskowej tego przestępstwa w postaci jego usiłowania.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny rozpoznając zatem ponownie nin. sprawę zważył co następuje:</xText> <xText>Działając zgodnie z kierunkiem wniesionego środka odwoławczego i respektując zakaz reformationis in peius , a także stosując zalecenia Sądu Najwyższego niezbędnym stało się dokonanie częściowej zmiany zaskarżonego wyroku sądu I instancji i dostosowanie opisu czynu przypisanego oskarżonemu do jedynej możliwej do przyjęcia w zaistniałej sytuacji procesowej kwalifikacji prawnej , a więc kwalifikacji z <xLexLink xArt="art. 157;art. 157 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 157 § 1 kk</xLexLink>.</xText> <xText>Powyższe rozstrzygnięcie warunkowane jest treścią przepisu <xLexLink xArt="art. 413;art. 413 § 2;art. 413 § 2 pkt. 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 413 § 2 pkt 1 kpk</xLexLink>. Przepis ten nakłada bowiem na sąd obowiązek dokładnego określenia w wyroku przypisanego oskarżonemu czynu oraz jego kwalifikacji prawnej.</xText> <xText>W świetle brzmienia tegoż przepisu oczywistym jest zatem , że to właśnie treść wyroku , a nie jego uzasadnienie bądź np. materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, wskazuje na to jaki czyn został oskarżonemu przypisany, a więc za winnego popełnienia jakiego czynu oskarżony został uznany. Podkreślić przy tym trzeba iż uznanie oskarżonego w wyroku za winnego opisanego tam czynu oznacza , że wszystko to, ale też i tylko to, co zostało ujęte w opisie czynu zostało oskarżonemu przez sąd przypisane.</xText> <xText>Sąd Najwyższy w szeregu orzeczeń podkreślał nadto , że zgodnie z <xLexLink xArt="art. 413" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 413 kpk</xLexLink> - to treść wyroku powinna stwarzać podstawę do niewątpliwej odpowiedzi na pytanie, za co (za jaki czyn) sąd skazał oskarżonego / vide . OSNKW 1973/10/129 oraz OSNKW 1995/5-6/38/. Z tego też względu brak w opisie przypisanego <xAnon>Ł.</xAnon><xAnon>M.</xAnon> czynu elementu określającego jego działanie jako dokonanie zaboru mienia w celu przywłaszczenia, uniemożliwia przyjęcie iż uznano go winnym także dokonania kradzieży jako elementu sine qua non przestępstwa rozboju.</xText> <xText>Z drugiej zaś strony odwołując się do treści w/ w przepisu uznać należy , że opis czynu przypisanego oskarżonemu nie powinien w swej treści zawierać elementów dotyczących okoliczności nie mających znaczenia dla kwalifikacji prawnej. Zamieszczanie bowiem w opisie przypisanego czynu elementów zbędnych prowadzi jedynie do powstania opisów mało czytelnych i niezrozumiałych, a więc nie spełniających funkcji jaką w odbiorze społecznym, w zakresie kształtowania świadomości prawnej winien spełniać każdy wyrok.</xText> <xText>Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić zatem należy iż skoro Sąd Okręgowy nie przypisał w wyroku , bowiem nie ujął w opisie przypisanego oskarżonemu czynu tych elementów jego zachowania , które pozwalałyby i jednocześnie byłyby konieczne by jego zachowanie można uznać za przestępstwo rozboju, a orzeczenia tego nie zaskarżył na niekorzyść oskarżonego prokurator, to w obecnym stanie faktycznym i prawnym korekta błędu popełnionego przez sąd I instancji nie jest możliwa.</xText> <xText>Opis przypisanego oskarżonemu <xAnon>Ł.</xAnon> <xAnon>M.</xAnon>czynu zawiera w sobie jedynie poprawnie ustalone elementy wskazujące na popełnienie przestępstwa przeciwko zdrowiu z <xLexLink xArt="art. 157;art. 157 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 157 §1 kk</xLexLink> i wobec tego by zapadłe orzeczenie było zgodne z obowiązującymi przepisami i nie naruszało tak przepisów prawa procesowego , jak i prawa materialnego koniecznym stało się wyeliminowanie z przyjętego przez sąd opisu, ustalenia zbędnego dla kwalifikacji prawnej z <xLexLink xArt="art. 157;art. 157 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 157 §1 kk</xLexLink> , a więc świadczącego o działaniu przez oskarżonego z chęci osiągnięcia korzyści majątkowej .</xText> <xText>Reasumując stwierdzić trzeba , że pomimo iż sąd I instancji poprawnie ustalił stan faktyczny sprawy w tym także i fakt , że oskarżony działał w zamiarze osiągnięcia korzyści majątkowej poprzez dokonanie zaboru w celu przywłaszczenia mienia należącego do pokrzywdzonej <xAnon>K. O.</xAnon>, to jednak skoro skazując oskarżonego <xAnon>Ł.</xAnon><xAnon>M.</xAnon> nie przypisał mu dokonania zaboru mienia, a jedynie działanie z chęci osiągnięcia korzyści majątkowej i spowodowanie u pokrzywdzonej szeregu obrażeń ciała, co nie zostało zakwestionowane przez prokuratora , to obecnie nie jest dopuszczalne uznanie oskarżonego za winnego popełnienia zbrodni rozboju do znamion , której należy właśnie kwalifikowane działanie w celu przywłaszczenia.</xText> <xText>Błąd popełniony przez sąd I instancji i brak apelacji prokuratora w omawianej sprawie pociągają za sobą daleko idące konsekwencje prawne, nie mniej jednak poszanowanie zakazu działania na niekorzyść oskarżonego wyklucza możliwość innego rozstrzygnięcia i determinuje treść zapadłego wyroku.</xText> <xText>Przechodząc natomiast do rozważenia zarzutów podniesionych w apelacji obrońcy oskarżonego <xAnon>Ł.</xAnon><xAnon>M.</xAnon> , a kwestionujących jego winę stwierdzić należy iż , apelacja ta jest bezzasadna i to w stopniu wręcz oczywistym.</xText> <xText>Przekonanie skarżącego o naruszeniu przez sąd I instancji przepisu <xLexLink xArt="art. 7" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 7 kpk</xLexLink> i oparciu się jedynie na poszlakach nie jest niczym uzasadnione.</xText> <xText>Sąd orzekający rozważył w sprawie wszystkie zgromadzone dowody, a przy ich ocenie nie naruszył zasad wiedzy , prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego.</xText> <xText>Fakt nierozpoznania przez pokrzywdzoną oskarżonego jako napastnika jest w pełni zrozumiały gdy zważy się na występujący u pokrzywdzonej stres i przerażenie sytuacją w jakiej znalazła się , będąc z jednej strony sama zaatakowaną , a z drugiej obawiając się o los małoletniej wnuczki. Okoliczność ta nie wyklucza jednak trafności przypisania oskarżonemu winy w świetle innych dowodów. Podkreślenia wymaga bowiem fakt iż na miejscu przestępstwa ujawniono ślady DNA oskarżonego pozostawione przez niego na szklance z herbatą .</xText> <xText>Dowód ten z racji jego naukowego charakteru zaliczyć należy do dowodów o wartości bezspornej, a niezależnie od tego zauważyć też trzeba , że uzyskane tą drogą ustalenia w pełni korelują z tym fragmentem zeznań pokrzywdzonej w którym wskazała ona iż zapamiętała słowa napastnika stwierdzającego „ale dobra ta herbata”.</xText> <xText>Kolejnym dowodem wspierającym ustalenie winy oskarżonego są również zeznania świadka <xAnon>R. R.</xAnon> podającego iż w drugiej połowie grudnia 2004 roku oskarżony proponował mu sprzedaż złotej biżuterii i oświadczył iż pochodzi ona z napadu na kobietę.</xText> <xText>W świetle powyższego nie sposób zasadnie twierdzić iż brak jest dowodów winy oskarżonego, bądź iż sąd oparł się jedynie na poszlakach, Apelacja obrońcy musi zatem być uznana za niezasadną.</xText> <xText>Dokonując zmiany opisu czynu przypisanego oskarżonemu , a w ślad za tym także i kwalifikacji prawnej , jednocześnie koniecznym stało się złagodzenie orzeczonej kary.</xText> <xText>W myśl <xLexLink xArt="art. 157;art. 157 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 157 § 1 kk</xLexLink> przestępstwo to zagrożone jest karą maksymalnie 5 lat pozbawienia wolności. Mając zatem w polu widzenia z jednej strony ustawowe zagrożenie , ale nadto okoliczności popełnionego przez oskarżonego przestępstwa , w tym fakt najścia na pokrzywdzoną w jej mieszkaniu, brutalne pobicie połączone z kopaniem , kneblowaniem jej ust i skrępowaniem rąk i nóg , a także i to że pokrzywdzona jest osoba starszą co niespornie zwielokrotniało jej cierpienie, uznać należy iż stopień społecznej szkodliwości popełnionego czynu jest bardzo wysoki.</xText> <xText>Oceniając natomiast sylwetkę oskarżonego nie można nie dostrzec iż mimo , że jest on człowiekiem bardzo młodym - sprawcą młodocianym, jest człowiekiem głęboko zdemoralizowanym . Był już karany jako nieletni , z faktu tego nie wyciągnął żadnych wniosków, a przestępstwa dopuścił się w czasie gdy nie powrócił do zakładu poprawczego.</xText> <xText>Reasumując, uznać należy iż kara 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności będzie kara adekwatną do stopnia zawinienia oskarżonego , stopnia społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu , a nadto będzie spełniała zadania wychowawcze.</xText> <xText>Mając powyższe na względzie orzeczono jak w wyroku. Za uchyleniem orzeczenia opartego o przepis <xLexLink xArt="art. 45;art. 45 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 45 §1 kk</xLexLink> przemawia oczywista błędność tego rozstrzygnięcia sądu I instancji.</xText> <xText>Udział w postępowaniu obrońcy z urzędu spowodował zasądzenie kosztów obrony, z kolei sytuacja materialna oskarżonego uzasadnia zwolnienie go od ponoszenia kosztów procesu</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Bożena Brewczyńska

Renata Kopiec

Izabela Rybok

Magdalena Gierszner

Sygn. akt : II AKa 49/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 26 marca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Bożena Brewczyńska (spr.) Sędziowie SSA Mirosław Ziaja SSO del. Grażyna Wilk Protokolant Izabela Rybok przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Janusza Konstantego po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2009 r. sprawy Ł.M.synaR.iM. ur. (...)wC. oskarżonego zart. 280§2 k.k. na skutek apelacji obrońcy oskarżonego od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 01 października 2007r.sygn. akt. II K 70/06 1/ zmienia zaskarżony wyrok w punkcie II w ten sposób, iż z opisu przypisanego oskarżonemuŁ.M.czynu eliminuje ustalenie dotyczące działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i tym samym przyjmuje, że przypisany oskarżonemu czyn wyczerpał znamiona przestępstwa zart. 157§1 k.k.i na podstawie tego przepisu skazuje go na karę 4 (czterech) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności; 2/ na podstawieart. 63§1 k.k.zalicza oskarżonemuŁ.M.na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 10 kwietnia 2006r. do dnia 19 stycznia 2009r.; 3/ uchyla orzeczenie o przepadku zawarte w punkcie IV wyroku; 4/ w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy; 5/ zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Częstochowie) na rzecz adw.M. W.– Kancelaria Adwokacka wC.kwotę 732 (siedemset trzydzieści dwa) złote, w tym 22% podatku VAT, tytułem kosztów obrony oskarżonego z urzędu w postępowaniu odwoławczym; 6/ zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów procesu za postępowanie odwoławcze, którymi obciąża Skarb Państwa. Sygn. akt II AKa 49/09 UZASADNIENIE W wyniku rozpoznania kasacji wniesionej przez obrońcę oskarżonegoŁ.M., Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 16 stycznia 2009r uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach zmieniający wyrok Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 1 października 2008r w sprawie sygn. II K 70 / 06 i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym. Rozpoznając kasacje wniesioną przez obrońcę oskarżonegoŁ.M.Sąd Najwyższy stanął na stanowisku iż jest ona zasadna , bowiem wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 21 lutego 2008r wydany został z obrazą prawa materialnego i procesowego. W ocenie Sądu Najwyższego uchybienie popełnione przez Sąd Apelacyjny polegało na uznaniu iż czyn oskarżonegoŁ.M.wyczerpuje znamiona przestępstw zart. 13 § 1 kkw zw. zart. 280 § 2 kkw zw. zart. 157 § 1 kkiart. 11 § 2 kki wymierzeniu oskarżonemu kary na podstawie przepisuart. 14 § 1 kkw zw. zart. 280 § 2 kkw zw. zart. 11 §3 kk, pomimo iż w opisie przypisanego oskarżonemu czynu nie wskazano by oskarżony działał w zamiarze przywłaszczenia, a jedynie, że działał on z chęci osiągnięcia korzyści. W motywach swojego orzeczenia Sąd Najwyższy podkreślił iż z samego ustalenia, że działaniu sprawcy towarzyszył cel osiągnięcia korzyści majątkowej żadną miarą nie można wnioskować iż działał on z zamiarem dokonania kradzieży. Błędem jest stawianie znaku równości pomiędzy pojęciami „działanie z chęci osiągnięcia korzyści majątkowej” , a „działanie w celu przywłaszczenia”. Skoro zatem z uwagi na treśćart. 434 § 1 kpkprzy braku apelacji na niekorzyść oskarżonego, Sąd Apelacyjny nie miał możliwości uzupełnienia opisu przypisanego oskarżonemu czynu o elementy niezbędne do uznania czynu za rozbój , a więc o ustalenia iż oskarżony działał w celu przywłaszczenia , to niedopuszczalnym było też przyjęcie formy zjawiskowej tego przestępstwa w postaci jego usiłowania. Sąd Apelacyjny rozpoznając zatem ponownie nin. sprawę zważył co następuje: Działając zgodnie z kierunkiem wniesionego środka odwoławczego i respektując zakaz reformationis in peius , a także stosując zalecenia Sądu Najwyższego niezbędnym stało się dokonanie częściowej zmiany zaskarżonego wyroku sądu I instancji i dostosowanie opisu czynu przypisanego oskarżonemu do jedynej możliwej do przyjęcia w zaistniałej sytuacji procesowej kwalifikacji prawnej , a więc kwalifikacji zart. 157 § 1 kk. Powyższe rozstrzygnięcie warunkowane jest treścią przepisuart. 413 § 2 pkt 1 kpk. Przepis ten nakłada bowiem na sąd obowiązek dokładnego określenia w wyroku przypisanego oskarżonemu czynu oraz jego kwalifikacji prawnej. W świetle brzmienia tegoż przepisu oczywistym jest zatem , że to właśnie treść wyroku , a nie jego uzasadnienie bądź np. materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, wskazuje na to jaki czyn został oskarżonemu przypisany, a więc za winnego popełnienia jakiego czynu oskarżony został uznany. Podkreślić przy tym trzeba iż uznanie oskarżonego w wyroku za winnego opisanego tam czynu oznacza , że wszystko to, ale też i tylko to, co zostało ujęte w opisie czynu zostało oskarżonemu przez sąd przypisane. Sąd Najwyższy w szeregu orzeczeń podkreślał nadto , że zgodnie zart. 413 kpk- to treść wyroku powinna stwarzać podstawę do niewątpliwej odpowiedzi na pytanie, za co (za jaki czyn) sąd skazał oskarżonego / vide . OSNKW 1973/10/129 oraz OSNKW 1995/5-6/38/. Z tego też względu brak w opisie przypisanegoŁ.M.czynu elementu określającego jego działanie jako dokonanie zaboru mienia w celu przywłaszczenia, uniemożliwia przyjęcie iż uznano go winnym także dokonania kradzieży jako elementu sine qua non przestępstwa rozboju. Z drugiej zaś strony odwołując się do treści w/ w przepisu uznać należy , że opis czynu przypisanego oskarżonemu nie powinien w swej treści zawierać elementów dotyczących okoliczności nie mających znaczenia dla kwalifikacji prawnej. Zamieszczanie bowiem w opisie przypisanego czynu elementów zbędnych prowadzi jedynie do powstania opisów mało czytelnych i niezrozumiałych, a więc nie spełniających funkcji jaką w odbiorze społecznym, w zakresie kształtowania świadomości prawnej winien spełniać każdy wyrok. Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić zatem należy iż skoro Sąd Okręgowy nie przypisał w wyroku , bowiem nie ujął w opisie przypisanego oskarżonemu czynu tych elementów jego zachowania , które pozwalałyby i jednocześnie byłyby konieczne by jego zachowanie można uznać za przestępstwo rozboju, a orzeczenia tego nie zaskarżył na niekorzyść oskarżonego prokurator, to w obecnym stanie faktycznym i prawnym korekta błędu popełnionego przez sąd I instancji nie jest możliwa. Opis przypisanego oskarżonemuŁ.M.czynu zawiera w sobie jedynie poprawnie ustalone elementy wskazujące na popełnienie przestępstwa przeciwko zdrowiu zart. 157 §1 kki wobec tego by zapadłe orzeczenie było zgodne z obowiązującymi przepisami i nie naruszało tak przepisów prawa procesowego , jak i prawa materialnego koniecznym stało się wyeliminowanie z przyjętego przez sąd opisu, ustalenia zbędnego dla kwalifikacji prawnej zart. 157 §1 kk, a więc świadczącego o działaniu przez oskarżonego z chęci osiągnięcia korzyści majątkowej . Reasumując stwierdzić trzeba , że pomimo iż sąd I instancji poprawnie ustalił stan faktyczny sprawy w tym także i fakt , że oskarżony działał w zamiarze osiągnięcia korzyści majątkowej poprzez dokonanie zaboru w celu przywłaszczenia mienia należącego do pokrzywdzonejK. O., to jednak skoro skazując oskarżonegoŁ.M.nie przypisał mu dokonania zaboru mienia, a jedynie działanie z chęci osiągnięcia korzyści majątkowej i spowodowanie u pokrzywdzonej szeregu obrażeń ciała, co nie zostało zakwestionowane przez prokuratora , to obecnie nie jest dopuszczalne uznanie oskarżonego za winnego popełnienia zbrodni rozboju do znamion , której należy właśnie kwalifikowane działanie w celu przywłaszczenia. Błąd popełniony przez sąd I instancji i brak apelacji prokuratora w omawianej sprawie pociągają za sobą daleko idące konsekwencje prawne, nie mniej jednak poszanowanie zakazu działania na niekorzyść oskarżonego wyklucza możliwość innego rozstrzygnięcia i determinuje treść zapadłego wyroku. Przechodząc natomiast do rozważenia zarzutów podniesionych w apelacji obrońcy oskarżonegoŁ.M., a kwestionujących jego winę stwierdzić należy iż , apelacja ta jest bezzasadna i to w stopniu wręcz oczywistym. Przekonanie skarżącego o naruszeniu przez sąd I instancji przepisuart. 7 kpki oparciu się jedynie na poszlakach nie jest niczym uzasadnione. Sąd orzekający rozważył w sprawie wszystkie zgromadzone dowody, a przy ich ocenie nie naruszył zasad wiedzy , prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego. Fakt nierozpoznania przez pokrzywdzoną oskarżonego jako napastnika jest w pełni zrozumiały gdy zważy się na występujący u pokrzywdzonej stres i przerażenie sytuacją w jakiej znalazła się , będąc z jednej strony sama zaatakowaną , a z drugiej obawiając się o los małoletniej wnuczki. Okoliczność ta nie wyklucza jednak trafności przypisania oskarżonemu winy w świetle innych dowodów. Podkreślenia wymaga bowiem fakt iż na miejscu przestępstwa ujawniono ślady DNA oskarżonego pozostawione przez niego na szklance z herbatą . Dowód ten z racji jego naukowego charakteru zaliczyć należy do dowodów o wartości bezspornej, a niezależnie od tego zauważyć też trzeba , że uzyskane tą drogą ustalenia w pełni korelują z tym fragmentem zeznań pokrzywdzonej w którym wskazała ona iż zapamiętała słowa napastnika stwierdzającego „ale dobra ta herbata”. Kolejnym dowodem wspierającym ustalenie winy oskarżonego są również zeznania świadkaR. R.podającego iż w drugiej połowie grudnia 2004 roku oskarżony proponował mu sprzedaż złotej biżuterii i oświadczył iż pochodzi ona z napadu na kobietę. W świetle powyższego nie sposób zasadnie twierdzić iż brak jest dowodów winy oskarżonego, bądź iż sąd oparł się jedynie na poszlakach, Apelacja obrońcy musi zatem być uznana za niezasadną. Dokonując zmiany opisu czynu przypisanego oskarżonemu , a w ślad za tym także i kwalifikacji prawnej , jednocześnie koniecznym stało się złagodzenie orzeczonej kary. W myślart. 157 § 1 kkprzestępstwo to zagrożone jest karą maksymalnie 5 lat pozbawienia wolności. Mając zatem w polu widzenia z jednej strony ustawowe zagrożenie , ale nadto okoliczności popełnionego przez oskarżonego przestępstwa , w tym fakt najścia na pokrzywdzoną w jej mieszkaniu, brutalne pobicie połączone z kopaniem , kneblowaniem jej ust i skrępowaniem rąk i nóg , a także i to że pokrzywdzona jest osoba starszą co niespornie zwielokrotniało jej cierpienie, uznać należy iż stopień społecznej szkodliwości popełnionego czynu jest bardzo wysoki. Oceniając natomiast sylwetkę oskarżonego nie można nie dostrzec iż mimo , że jest on człowiekiem bardzo młodym - sprawcą młodocianym, jest człowiekiem głęboko zdemoralizowanym . Był już karany jako nieletni , z faktu tego nie wyciągnął żadnych wniosków, a przestępstwa dopuścił się w czasie gdy nie powrócił do zakładu poprawczego. Reasumując, uznać należy iż kara 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności będzie kara adekwatną do stopnia zawinienia oskarżonego , stopnia społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu , a nadto będzie spełniała zadania wychowawcze. Mając powyższe na względzie orzeczono jak w wyroku. Za uchyleniem orzeczenia opartego o przepisart. 45 §1 kkprzemawia oczywista błędność tego rozstrzygnięcia sądu I instancji. Udział w postępowaniu obrońcy z urzędu spowodował zasądzenie kosztów obrony, z kolei sytuacja materialna oskarżonego uzasadnia zwolnienie go od ponoszenia kosztów procesu

15/150000/0001006/AKa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

154505000005127_XVII_AmC_000124_2007_Uz_2009-03-30_001

XVII AmC 124/07

2009-03-30 02:00:00.0 CEST

2015-03-06 19:15:04.0 CET

2016-06-16 10:46:48.0 CEST

15450500

5127

REASON

Sygn. akt XVII AmC 124/07 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 30 marca 2009 r. Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XVII Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie: Przewodniczący SSO Wanda Czajkowska Protokolant: apl. radc. Agata Petrykowska po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2009 r., w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przeciwko Spółce Mieszkaniowej (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K. o uznanie postanowień wzorca umow

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Paula Wiaterska" xVersion="1.0" xLang="PL" xYear="2007" xEditor="pwiaterska" xToPage="3" xPublisher="pwiaterska" xFlag="published" xEditorFullName="Paula Wiaterska" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolNmbr="000124" xVolType="15/450500/0005127/AmC"> <xName>Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt XVII AmC 124/07</xText> <xText/> <xText xALIGNx="center">WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xText> <xText xALIGNx="right">Dnia 30 marca 2009 r.</xText> <xText>Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XVII Ochrony Konkurencji i Konsumentów w</xText> <xText>składzie:</xText> <xText>Przewodniczący SSO Wanda Czajkowska</xText> <xText>Protokolant: apl. radc. Agata Petrykowska</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2009 r., w Warszawie na rozprawie</xText> <xText>sprawy z powództwa Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów</xText> <xText>przeciwko <xAnon> Spółce Mieszkaniowej (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością</xAnon> w <xAnon>K.</xAnon></xText> <xText>o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone</xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">I</xName> <xText>uznaje za niedozwolone i zakazuje wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowień wzorców umownych o nazwach „Przedwstępne umowy sprzedaży z dnia…”o treści następującej:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>§ 1 pkt 4 „Przedwstępnej umowy sprzedaży „strony ustalają, że w ramach niniejszej umowy zostanie wybudowany dla inwestora lokal mieszkalny położony w <xAnon>budynku (...)</xAnon>, oznaczony m 3-07, kondygnacja IV, piętro III za cenę wyznaczoną przez następujące elementy:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">a</xName> <xText><xAnon>(...)</xAnon> zł brutto/m<xSUPx>2</xSUPx> powierzchni całkowitej lokalu mieszkalnego (wynoszącej zgodnie z projektem architektoniczno- budowlanym 76,28 m<xSUPx>2</xSUPx>)</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">b</xName> <xText><xAnon>(...)</xAnon> zł brutto balkonu, (wynoszącej zgodnie z projektem architektoniczno- budowlanym 8,91 m<xSUPx>2</xSUPx>)</xText> </xUnit> </xUnit> </xUnit> <xText>Powyższe ceny jednego m<xSUPx>2</xSUPx> są stałe i mogą ulec zmianie jedynie w przypadku:</xText> <xText>- zmiany stawki podatek Vat na gotowe lokale mieszkalne wynoszącej obecnie 7%</xText> <xText>- wzrostu instalacji montażowo- budowlanej w okresie od dnia 1maja 2004 do dnia 31 kwietnia 2005, łącznie ponad 3% proporcjonalnie do wzrostu cen, z tym, że zmiana dotyczyć może jedynie niezapłaconej części”</xText> <xText>2. § 2pkt 2 ”Przedwstępnej umowy sporządzonej”, strony uzgadniają termin wybudowania budynku ww mieszkalnego- wielorodzinnego oraz przekazania opisanego w § 1 niniejszej umowy lokalu mieszkalnego: II kwartał 2005, z tym, że niezawinione opóźnienie w realizacji inwestycji ze strony realizatora do 3 miesięcy nie wywołuje negatywnych skutków prawnych. Zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży nastąpi w terminie 30 dni od daty naliczenia całej ceny sprzedaży i po przekazaniu opisanego w § 1 niniejszej umowy lokalu mieszkalnego”</xText> <xText>3. § 3 pkt b. „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia…” „Strony uzgadniają termin wybudowania w/w budynku mieszkalnego wielorodzinnego i przekazanie lokalu mieszkalnego do prowadzenia prac wykończeniowych w terminie 28 dni po uzyskaniu ostatecznej decyzji o przeznaczeniu na użytkowanie i zawarciu umowy przyrzeczonej sprzedaży. Zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży nastąpi w terminie 30 dni od daty rozliczenia całej ceny sprzedaży, po uzyskaniu ostatecznej decyzji zatwierdzającej projekt podziału, oraz po uzyskaniu opinii samodzielności lokali mieszkalnych”</xText> <xText>4. § 3 pkt 4 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „ Strony uzgadniają, że realizator ma prawo odstąpić od niniejszej umowy wyłącznie:</xText> <xText>- w przypadku wystąpienia obiektywnych przeszkód uniemożliwiających wykonanie niniejszej umowy, w takim przypadku zobowiązany jest zwrócić całość nominalnie wypłaconych przez inwestora wpłat w terminie 30 dni</xText> <xText>- opóźnienia inwestora w zapłacie należności objętych niniejszą <xAnon>umową (...)</xAnon> 000, 00 zł w takim przypadku realizator zobowiązany jest w terminie 21 dni od daty udostępnienia zwrócić całość nominalnie wypłaconych przez inwestora wpłat, pomniejszonych o zadatek”</xText> <xText>5. § 4 pkt 1 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” strony uzgadniają, że ostateczny metraż lokalu mieszkalnego oraz montaż balkonów, tarasów, loggi i piwnic zostanie ustalony na podstawie tych powierzchni zgodnie z obowiązującą PN (z udziałem inwestora) po ich wybudowaniu (możliwość różnicy +/- 5%) i będzie on stanowił podstawę obliczenia ostatecznej ceny za lokal mieszkalny, której rozliczenie powinno nastąpić w terminie 30 dni od daty sporządzenia i doręczenia obmiaru w/w składników lokalu mieszkalnego.”</xText> <xText>6. § 4 pkt 5 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „strony ustalają, że realizator uprawniony jest do dokonywania zmian w przedłożonym projekcie architektonicznym o ile okażą się one konieczne ze względu na realizację przedmiotowej inwestycji, jeżeli wspomniane zmiany nie spowodują istotnego obniżenie standardu wykończenia inwestycji opisanego w § 2 pkt 3”</xText> <xText>7. § 4 pkt 6 „Przedwstępnej umowy sprzedaży”, Do czasu sprzedaży wszystkich lokali mieszkalnych w w/w obiekcie budowlanym zarząd nieruchomością wspólną pełnić będzie realizator lub podmiot przez niego wskazany, którego wynagrodzenie odpowiadać będzie siedmiu cenom rynkowym z obszaru dzielnicy <xAnon>B.</xAnon>”</xText> <xText>8. § 4 „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia …” „Strony wyrażają zgodę na przeniesienie przez realizatora praw i obowiązków wynikających z zawartej umowy przedwstępnej /zmienionej następnie niniejszym aneksem / na spółkę celową pod <xAnon> firmą (...)</xAnon> z o o z siedzibą w <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>ul. (...)</xAnon> (KRA nr <xAnon> (...)</xAnon>) powołaną w celu zakończenia prowadzonej inwestycji oraz zarządzenia osiedlem po zmianie umowy przyrzeczonej sprzedaży. Przeniesienie praw i obowiązków nastąpi na podstawie umowy zawartej pomiędzy realizatorem i spółką na podstawie umowy zawartej pomiędzy realizatorem i <xAnon> spółką (...)</xAnon> sp z o o zawartej w formie aktu notarialnego, w którym jednocześnie nastąpi przeniesienie własności nieruchomości gruntowej składającej się z <xAnon>działki Nr (...)</xAnon>/. W związku z powyższym inwestor wyraża zgodę na powierzenie <xAnon> spółce (...)</xAnon></xText> <xText>Spółce z o o na warunkach rynkowych uwzględnionych w umowie przyrzeczonej sprzedaży.”</xText> <xText>9. § 4 pkt 8 „Przedwstępnej umowy pieniężnej” „Strony ustalają, że zawiadomienia wysłane na adresy stron podane w niniejszej umowie są skutecznie doręczone. Jak również inwestor wskazuje adres elektroniczny pod którym będzie informowany o postępie robót budowlanych: …..Adres do korespondencji: j.w”</xText> <xText>II zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 720 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.</xText> <xText>III uznaje opłatę od pozwu w kwocie 600 zł za opłatę ostateczną i nakazuje pobranie kwoty 600 zł od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Kasy Sądu Okręgowego w Warszawie</xText> <xText>IV zarządza publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym koszt pozwanego</xText> <xText/> <xText xALIGNx="right">/-/ SSO Wanda Czajkowska</xText> <xText><xBx>Na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 30 marca 2009 r., sygn. akt XVII AmC 124/07, Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny wyrokiem z dnia 17 listopada 2010 r. sygn. akt VI ACa 124/10</xBx></xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName>I</xName> <xText>oddala apelację</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName>II</xName> <xText>zasądza od <xAnon> Spółki Mieszkaniowej (...) Sp. z o.o.</xAnon> w <xAnon>K.</xAnon> na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Wanda Czajkowska

Paula Wiaterska

apl. radc. Agata Petrykowska

Paula Wiaterska

Sygn. akt XVII AmC 124/07 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 30 marca 2009 r. Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XVII Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie: Przewodniczący SSO Wanda Czajkowska Protokolant: apl. radc. Agata Petrykowska po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2009 r., w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przeciwkoSpółce Mieszkaniowej (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnościąwK. o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone I uznaje za niedozwolone i zakazuje wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowień wzorców umownych o nazwach „Przedwstępne umowy sprzedaży z dnia…”o treści następującej: 1 § 1 pkt 4 „Przedwstępnej umowy sprzedaży „strony ustalają, że w ramach niniejszej umowy zostanie wybudowany dla inwestora lokal mieszkalny położony wbudynku (...), oznaczony m 3-07, kondygnacja IV, piętro III za cenę wyznaczoną przez następujące elementy: a (...)zł brutto/m2powierzchni całkowitej lokalu mieszkalnego (wynoszącej zgodnie z projektem architektoniczno- budowlanym 76,28 m2) b (...)zł brutto balkonu, (wynoszącej zgodnie z projektem architektoniczno- budowlanym 8,91 m2) Powyższe ceny jednego m2są stałe i mogą ulec zmianie jedynie w przypadku: - zmiany stawki podatek Vat na gotowe lokale mieszkalne wynoszącej obecnie 7% - wzrostu instalacji montażowo- budowlanej w okresie od dnia 1maja 2004 do dnia 31 kwietnia 2005, łącznie ponad 3% proporcjonalnie do wzrostu cen, z tym, że zmiana dotyczyć może jedynie niezapłaconej części” 2. § 2pkt 2 ”Przedwstępnej umowy sporządzonej”, strony uzgadniają termin wybudowania budynku ww mieszkalnego- wielorodzinnego oraz przekazania opisanego w § 1 niniejszej umowy lokalu mieszkalnego: II kwartał 2005, z tym, że niezawinione opóźnienie w realizacji inwestycji ze strony realizatora do 3 miesięcy nie wywołuje negatywnych skutków prawnych. Zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży nastąpi w terminie 30 dni od daty naliczenia całej ceny sprzedaży i po przekazaniu opisanego w § 1 niniejszej umowy lokalu mieszkalnego” 3. § 3 pkt b. „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia…” „Strony uzgadniają termin wybudowania w/w budynku mieszkalnego wielorodzinnego i przekazanie lokalu mieszkalnego do prowadzenia prac wykończeniowych w terminie 28 dni po uzyskaniu ostatecznej decyzji o przeznaczeniu na użytkowanie i zawarciu umowy przyrzeczonej sprzedaży. Zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży nastąpi w terminie 30 dni od daty rozliczenia całej ceny sprzedaży, po uzyskaniu ostatecznej decyzji zatwierdzającej projekt podziału, oraz po uzyskaniu opinii samodzielności lokali mieszkalnych” 4. § 3 pkt 4 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „ Strony uzgadniają, że realizator ma prawo odstąpić od niniejszej umowy wyłącznie: - w przypadku wystąpienia obiektywnych przeszkód uniemożliwiających wykonanie niniejszej umowy, w takim przypadku zobowiązany jest zwrócić całość nominalnie wypłaconych przez inwestora wpłat w terminie 30 dni - opóźnienia inwestora w zapłacie należności objętych niniejsząumową (...)000, 00 zł w takim przypadku realizator zobowiązany jest w terminie 21 dni od daty udostępnienia zwrócić całość nominalnie wypłaconych przez inwestora wpłat, pomniejszonych o zadatek” 5. § 4 pkt 1 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” strony uzgadniają, że ostateczny metraż lokalu mieszkalnego oraz montaż balkonów, tarasów, loggi i piwnic zostanie ustalony na podstawie tych powierzchni zgodnie z obowiązującą PN (z udziałem inwestora) po ich wybudowaniu (możliwość różnicy +/- 5%) i będzie on stanowił podstawę obliczenia ostatecznej ceny za lokal mieszkalny, której rozliczenie powinno nastąpić w terminie 30 dni od daty sporządzenia i doręczenia obmiaru w/w składników lokalu mieszkalnego.” 6. § 4 pkt 5 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „strony ustalają, że realizator uprawniony jest do dokonywania zmian w przedłożonym projekcie architektonicznym o ile okażą się one konieczne ze względu na realizację przedmiotowej inwestycji, jeżeli wspomniane zmiany nie spowodują istotnego obniżenie standardu wykończenia inwestycji opisanego w § 2 pkt 3” 7. § 4 pkt 6 „Przedwstępnej umowy sprzedaży”, Do czasu sprzedaży wszystkich lokali mieszkalnych w w/w obiekcie budowlanym zarząd nieruchomością wspólną pełnić będzie realizator lub podmiot przez niego wskazany, którego wynagrodzenie odpowiadać będzie siedmiu cenom rynkowym z obszaru dzielnicyB.” 8. § 4 „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia …” „Strony wyrażają zgodę na przeniesienie przez realizatora praw i obowiązków wynikających z zawartej umowy przedwstępnej /zmienionej następnie niniejszym aneksem / na spółkę celową podfirmą (...)z o o z siedzibą wK.ul. (...)(KRA nr(...)) powołaną w celu zakończenia prowadzonej inwestycji oraz zarządzenia osiedlem po zmianie umowy przyrzeczonej sprzedaży. Przeniesienie praw i obowiązków nastąpi na podstawie umowy zawartej pomiędzy realizatorem i spółką na podstawie umowy zawartej pomiędzy realizatorem ispółką (...)sp z o o zawartej w formie aktu notarialnego, w którym jednocześnie nastąpi przeniesienie własności nieruchomości gruntowej składającej się zdziałki Nr (...)/. W związku z powyższym inwestor wyraża zgodę na powierzeniespółce (...) Spółce z o o na warunkach rynkowych uwzględnionych w umowie przyrzeczonej sprzedaży.” 9. § 4 pkt 8 „Przedwstępnej umowy pieniężnej” „Strony ustalają, że zawiadomienia wysłane na adresy stron podane w niniejszej umowie są skutecznie doręczone. Jak również inwestor wskazuje adres elektroniczny pod którym będzie informowany o postępie robót budowlanych: …..Adres do korespondencji: j.w” II zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 720 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego. III uznaje opłatę od pozwu w kwocie 600 zł za opłatę ostateczną i nakazuje pobranie kwoty 600 zł od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Kasy Sądu Okręgowego w Warszawie IV zarządza publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym koszt pozwanego /-/ SSO Wanda Czajkowska Na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 30 marca 2009 r., sygn. akt XVII AmC 124/07, Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny wyrokiem z dnia 17 listopada 2010 r. sygn. akt VI ACa 124/10 I oddala apelację II zasądza odSpółki Mieszkaniowej (...) Sp. z o.o.wK.na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

15/450500/0005127/AmC

Sąd Okręgowy w Warszawie

XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumenta

154505000001203_IV_C_000034_2008_Uz_2009-04-06_001

IV C 34/08

2009-04-06 02:00:00.0 CEST

2015-11-05 18:16:07.0 CET

2017-02-19 21:14:16.0 CET

15450500

1203

SENTENCE

Sygn akt IVC 34/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 06 kwietnia 2009r. Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział IV Cywilny w następującym składzie: Przewodniczący: SSR (del) Agnieszka Derejczyk Protokolant: Bartłomiej Okurowski po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2009 r.w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa M. K. przeciwko Spółce " (...) " Sp. z o.o. z siedzibą w W. o ochronę dóbr osobistych 1. zobowiązuje pozwanego do opublikowania w sposób wyraźny pogrubioną czcionka rozmiaru nie mniejs

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xVolType="15/450500/0001203/C" xVolNmbr="000034" xFromPg="1" xml:space="preserve" xDocType="Uz" xEditorFullName="Monika Matuszczak" xFlag="published" xPublisher="mmatuszczak" xToPage="1" xEditor="mmatuszczak" xYear="2008" xLang="PL" xVersion="1.0" xPublisherFullName="Monika Matuszczak"> <xName>Wyrok</xName> <xBlock> <xText>Sygn akt IVC 34/08</xText> <xUnit xBold="true" xType="part" xIsTitle="true"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right"> Dnia 06 kwietnia 2009r.</xText> <xText>Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział IV Cywilny</xText> <xText>w następującym składzie:</xText> <xText>Przewodniczący: SSR (del) Agnieszka Derejczyk</xText> <xText>Protokolant: Bartłomiej Okurowski</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2009 r.w Warszawie</xText> <xText>na rozprawie</xText> <xText>sprawy z powództwa <xAnon>M. K.</xAnon></xText> <xText>przeciwko Spółce "<xAnon>(...)</xAnon>" Sp. z o.o. z siedzibą w <xAnon>W.</xAnon></xText> <xText>o ochronę dóbr osobistych</xText> <xText>1. zobowiązuje pozwanego do opublikowania w sposób wyraźny pogrubioną czcionka rozmiaru nie mniejszego niż 12 punktów na łamach portalu <xAnon>(...)</xAnon> na stronie głównej w miejscu pierwszego zamieszczonego artykułu przez okres czternastu dni oświadczenia o następującej treści " W imieniu redakcji portalu <xAnon>(...)</xAnon> przepraszamy Pana <xAnon>M. K.</xAnon> za naruszenie jego dóbr osobistych poprzez obraźliwe, niezgodne z prawdą, uwłaczające dobremu imieniu i czci sformułowania zawarte w publikacjach zamieszczonych na portalu w dniach <xAnon>(...)</xAnon> roku pt. "<xAnon>(...)</xAnon>", z dnia <xAnon>(...)</xAnon>roku "<xAnon>(...)</xAnon>", z dnia <xAnon>(...)</xAnon> roku pt. <xAnon> (...)</xAnon>, z dnia <xAnon>(...)</xAnon>roku pt. "<xAnon>(...)</xAnon>";</xText> <xText>2. w pozostałej części powództwo oddala;</xText> <xText>3. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 600 (sześćset) złotych tytułem opłaty od pozwu i kwotę 720 (siedemset dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

del) Agnieszka Derejczyk

Monika Matuszczak

Bartłomiej Okurowski

Monika Matuszczak

Sygn akt IVC 34/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 06 kwietnia 2009r. Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział IV Cywilny w następującym składzie: Przewodniczący: SSR (del) Agnieszka Derejczyk Protokolant: Bartłomiej Okurowski po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2009 r.w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwaM. K. przeciwko Spółce "(...)" Sp. z o.o. z siedzibą wW. o ochronę dóbr osobistych 1. zobowiązuje pozwanego do opublikowania w sposób wyraźny pogrubioną czcionka rozmiaru nie mniejszego niż 12 punktów na łamach portalu(...)na stronie głównej w miejscu pierwszego zamieszczonego artykułu przez okres czternastu dni oświadczenia o następującej treści " W imieniu redakcji portalu(...)przepraszamy PanaM. K.za naruszenie jego dóbr osobistych poprzez obraźliwe, niezgodne z prawdą, uwłaczające dobremu imieniu i czci sformułowania zawarte w publikacjach zamieszczonych na portalu w dniach(...)roku pt. "(...)", z dnia(...)roku "(...)", z dnia(...)roku pt.(...), z dnia(...)roku pt. "(...)"; 2. w pozostałej części powództwo oddala; 3. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 600 (sześćset) złotych tytułem opłaty od pozwu i kwotę 720 (siedemset dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

15/450500/0001203/C

Sąd Okręgowy w Warszawie

IV Wydział Cywilny

155025000001506_III_K_000047_2009_Uz_2009-03-31_001

III K 47/09

2009-03-31 02:00:00.0 CEST

2013-09-06 03:01:02.0 CEST

2015-01-13 02:32:01.0 CET

15502500

1506

DECISION, REASON

Sygn. akt III K 47/09 POSTANOWIENIE Dnia 31 marca2009r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu w III Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący: SSO Witold Firkowicz Protokolant: Ewa Gonerska przy udziale Prokuratora Małgorzaty Dziewońskiej w przedmiocie wydania wyroku łącznego po rozpoznaniu na posiedzeniu w sprawie D. Ł. skazanego prawomocnymi wyrokami: 1. wyrokiem Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy z dnia 13 listopada 1997r. sygn. akt VIII K 12/97 za czyny popełnione: - w dniu 6 sierpnia 1996r. tj. przes

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Patrycja Świtoń" xVersion="1.0" xLang="PL" xYear="2009" xEditor="pswiton" xToPage="2" xPublisher="pswiton" xFlag="published" xEditorFullName="Patrycja Świtoń" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolNmbr="000047" xVolType="15/502500/0001506/K"> <xName>Postanowienie+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText xALIGNx="left"> <xBx>Sygn. akt III K 47/09</xBx></xText> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>POSTANOWIENIE</xName> <xText>Dnia 31 marca2009r.</xText> <xText>Sąd Okręgowy we Wrocławiu w III Wydziale Karnym w składzie:</xText> <xText>Przewodniczący: SSO Witold Firkowicz</xText> <xText><xBx>Protokolant: Ewa Gonerska</xBx></xText> <xText>przy udziale Prokuratora Małgorzaty Dziewońskiej</xText> <xText>w przedmiocie wydania wyroku łącznego</xText> <xText>po rozpoznaniu na posiedzeniu w sprawie <xBx><xAnon>D. Ł.</xAnon></xBx></xText> <xText>skazanego prawomocnymi wyrokami:</xText> <xText/> <xText><xBx>1.</xBx> wyrokiem Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy z dnia 13 listopada 1997r. sygn. akt VIII K 12/97 za czyny popełnione:</xText> <xText>- w dniu 6 sierpnia 1996r. tj. przestępstwo z <xLexLink xArt="art. 210;art. 210 § 1" xIsapId="WDU19320600571" xTitle="Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1932 r. Nr 60, poz. 571">art. 210 § 1 d.k.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 9;art. 9 § 2" xIsapId="WDU19320600571" xTitle="Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1932 r. Nr 60, poz. 571">art. 9 § 2 d.k.k.</xLexLink> na karę 3 lat pozbawienia wolności i karę pozbawienia praw publicznych na 2 lata,</xText> <xText>- w dniu 17 września 1996r. tj. przestępstwo z <xLexLink xArt="art. 210;art. 210 § 1" xIsapId="WDU19320600571" xTitle="Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1932 r. Nr 60, poz. 571">art. 210 § 1 d.k.k.</xLexLink> na karę 3 lat pozbawienia wolności i karę pozbawienia praw publicznych na 2 lata,</xText> <xText>- w dniu 27 września 1996r. tj. przestępstwo z <xLexLink xArt="art. 210;art. 210 § 1" xIsapId="WDU19320600571" xTitle="Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1932 r. Nr 60, poz. 571">art. 210 § 1 d.k.k.</xLexLink> na karę 3 lat pozbawienia wolności i karę pozbawienia praw publicznych na 2 lata,</xText> <xText>w którym orzeczono karę łączną 3 lat pozbawienia wolności i 2 lat pozbawienia praw publicznych;</xText> <xText/> <xText><xBx>2.</xBx> wyrokiem Sadu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 2 października 2000r. sygn. akt III K 32/00 za czyny popełnione:</xText> <xText>- w dniu 17 listopada 1999r. tj. przestępstwo z <xLexLink xArt="art. 280;art. 280 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 280 § 2 k.k.</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 158;art. 158 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 158 § 1 k.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 157;art. 157 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 157 § 1 k.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 11;art. 11 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 11 § 2 k.k.</xLexLink> i w zw. z <xLexLink xArt="art. 64;art. 64 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 64 § 1 k.k.</xLexLink> na karę 4 lat pozbawienia wolności,</xText> <xText>- w dniu 17 listopada 1999r. tj. przestępstwo z <xLexLink xArt="art. 280;art. 280 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 280 § 2 k.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 64;art. 64 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 64 § 1 k.k.</xLexLink> na karę 4 lat pozbawienia wolności,</xText> <xText>- w dniu 21 listopada 1999r. tj. przestępstwo z <xLexLink xArt="art. 13;art. 13 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 13 § 1 k.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 280;art. 280 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 280 § 1 k.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 157;art. 157 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 157 § 2 k.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 11;art. 11 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 11 § 2 k.k.</xLexLink> i w zw. z <xLexLink xArt="art. 64;art. 64 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 64 § 1 k.k.</xLexLink> na karę 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności,</xText> <xText>w którym orzeczono karę łączną 5 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności;</xText> <xText><xBx>3.</xBx> wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia z dnia 24 kwietnia 2002r. sygn. akt V K 1063/00 za czyn popełniony w dniu 2 lipca 2000r. tj. przestępstwo z <xLexLink xArt="art. 280;art. 280 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 280 § 1 k.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 157;art. 157 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 157 § 2 k.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 11;art. 11 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 11 § 2 k.k.</xLexLink> i w zw. z <xLexLink xArt="art. 64;art. 64 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 64 § 1 k.k.</xLexLink> na karę 2 lat pozbawienia wolności</xText> <xText><xUx>objętych następnie wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 23 lipca 2002r., sygn. akt III K 154/02, w którym wymierzono karę łączną 6 lat pozbawienia wolności;</xUx></xText> <xText/> <xText><xBx>4.</xBx> wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia z dnia 16 listopada 2006r. sygn. akt V K 1097/06 za czyn popełniony w dniu 10 maja 2006r. tj. przestępstwo z <xLexLink xArt="art. 280;art. 280 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 280 § 1 k.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 64;art. 64 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 64 § 2 k.k.</xLexLink> na karę 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności;</xText> <xText><xBx>5.</xBx> wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia z dnia 3 lipca 2008r. sygn. akt V K 822/07 za czyn popełniony w dniu 13 stycznia 2006r. tj. przestępstwo z <xLexLink xArt="art. 158;art. 158 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 158 § 1 k.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 64;art. 64 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 64 § 2 k.k.</xLexLink> na karę 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności.</xText> <xText/> <xText xALIGNx="center"> <xBx>postanawia</xBx></xText> <xText>I. na podstawie <xLexLink xArt="art. 572" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 572 k.p.k.</xLexLink> umorzyć postępowanie w sprawie o wydanie wyroku łącznego co do wyroku opisanego w punkcie 2 części wstępnej;</xText> <xText/> <xText>II. w pozostałym zakresie na podstawie <xLexLink xArt="art. 35;art. 35 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 35 § 1 k.p.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 569;art. 569 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 569 § 1 k.p.k.</xLexLink> stwierdzić swoją niewłaściwość i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia – Śródmieścia, V Wydział Karny, jako właściwemu.</xText> <xText/> <xText>III. zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz adw. <xAnon>J. O.</xAnon> kwotę 146,40 brutto tytułem kosztów obrony z urzędu;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Postanowieniem z dnia 13 stycznia 2009r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia postanowił uznać się za niewłaściwy i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu wraz z wnioskiem skazanego <xAnon>D. Ł.</xAnon> o wydanie wyroku łącznego.</xText> <xText>W uzasadnieniu Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia wskazał, iż z danych o karalności skazanego wynika, że w pierwszej instancji orzekał Sąd Okręgowy, stąd też ten Sąd jest właściwy do wydania wyroku łącznego.</xText> <xText/> <xText><xUx>Sąd Okręgowy zważył, co następuje:</xUx></xText> <xText>Postępowanie w sprawie o wydanie wyroku łącznego wobec skazanego <xAnon>D. Ł.</xAnon> w zakresie dotyczącym wyroku Sadu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 2 października 2000r. (sygn. akt III K 32/00) należało umorzyć.</xText> <xText>Jak wynika z akt sprawy: III K 154/02, wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 2 października 2000r., którego przedmiotowe postępowanie dotyczy, był juz przedmiotem postępowania o wydanie wyroku łącznego. W tym przypadku wydano prawomocne orzeczenie i wymierzono karę łączną 6 lat pozbawienia wolności (wyrok łączny Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 23 lipca 2002r., sygn. akt III K 154/02). Ponieważ postępowanie w tej sprawie zostało już prawomocnie zakończone, należało umorzyć przedmiotowe postępowanie, gdyż brak jest warunków do wydania wyroku łącznego (<xLexLink xArt="art. 572" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 572 k.p.k.</xLexLink>) – w sprawie zachodzi ujemna przesłanka procesowa określona w <xLexLink xArt="art. 17;art. 17 § 1;art. 17 § 1 pkt. 7" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k.</xLexLink></xText> <xText>W świetle tej przesłanki nie jest dopuszczalne, aby po raz kolejny rozstrzygać co do tych samych czynów tej samej osoby. Zakaz prowadzenia postępowania karnego dotyczącego tego samego przedmiotu procesu, w stosunku do tej samej osoby, określony w art. 17 § 1 pkt 7 ma pełne odniesienie do postępowań w przedmiocie wydania wyroku łącznego.</xText> <xText>Analiza wyroków: wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu (sygn. akt akt III K 32/00) oraz wyroków późniejszych tj. wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia (sygn. akt V K 1097/06) i wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia (sygn. akt V K 822/07), pozwala stwierdzić, że w wypadku wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu, wyrok ten nie wypełnił znamion określonych w <xLexLink xArt="art. 85" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 85 k.k.</xLexLink> Wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu, <xAnon>D. Ł.</xAnon>został bowiem skazany za czyny popełnione 17 listopada 1999r. i 21 listopada 1999r. Wymierzoną mu karę pozbawienia wolności, wykonano do dnia 9 czerwca 2005r (k. 14v). Pomiędzy datą wykonania kary pozbawienia wolności w tej sprawie (09.06.2005r.) a popełnieniem kolejnego czynu (13.01.2006r.) minęło pół roku. Tym samym nie ma żadnego związku, który pozwalałby na zastosowanie instytucji kary łącznej, pomiędzy wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu (sygn. akt III K 32/00), a pozostałymi wyrokami Sadów Rejonowych.</xText> <xText>Ponieważ warunki do wydania wyroku łącznego wobec skazanego, jak wynika z akt sprawy spełniają wyroki: sygn. akt V K 1097/06 i sygn. akt V K 822/07, a zostały one wydane przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia, Sąd Okręgowy – zgodnie z dyspozycją <xLexLink xArt="art. 569;art. 569 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 569 § 1 k.p.k.</xLexLink> – przekazał w tym zakresie sprawę do rozpoznania temu sądowi.</xText> <xText>W tym stanie rzeczy orzeczono jak na wstępie.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Witold Firkowicz

Patrycja Świtoń

Ewa Gonerska

Patrycja Świtoń

Sygn. akt III K 47/09 POSTANOWIENIE Dnia 31 marca2009r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu w III Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący: SSO Witold Firkowicz Protokolant: Ewa Gonerska przy udziale Prokuratora Małgorzaty Dziewońskiej w przedmiocie wydania wyroku łącznego po rozpoznaniu na posiedzeniu w sprawieD. Ł. skazanego prawomocnymi wyrokami: 1.wyrokiem Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy z dnia 13 listopada 1997r. sygn. akt VIII K 12/97 za czyny popełnione: - w dniu 6 sierpnia 1996r. tj. przestępstwo zart. 210 § 1 d.k.k.w zw. zart. 9 § 2 d.k.k.na karę 3 lat pozbawienia wolności i karę pozbawienia praw publicznych na 2 lata, - w dniu 17 września 1996r. tj. przestępstwo zart. 210 § 1 d.k.k.na karę 3 lat pozbawienia wolności i karę pozbawienia praw publicznych na 2 lata, - w dniu 27 września 1996r. tj. przestępstwo zart. 210 § 1 d.k.k.na karę 3 lat pozbawienia wolności i karę pozbawienia praw publicznych na 2 lata, w którym orzeczono karę łączną 3 lat pozbawienia wolności i 2 lat pozbawienia praw publicznych; 2.wyrokiem Sadu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 2 października 2000r. sygn. akt III K 32/00 za czyny popełnione: - w dniu 17 listopada 1999r. tj. przestępstwo zart. 280 § 2 k.k.,art. 158 § 1 k.k.iart. 157 § 1 k.k.w zw. zart. 11 § 2 k.k.i w zw. zart. 64 § 1 k.k.na karę 4 lat pozbawienia wolności, - w dniu 17 listopada 1999r. tj. przestępstwo zart. 280 § 2 k.k.w zw. zart. 64 § 1 k.k.na karę 4 lat pozbawienia wolności, - w dniu 21 listopada 1999r. tj. przestępstwo zart. 13 § 1 k.k.w zw. zart. 280 § 1 k.k.iart. 157 § 2 k.k.w zw. zart. 11 § 2 k.k.i w zw. zart. 64 § 1 k.k.na karę 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, w którym orzeczono karę łączną 5 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności; 3.wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia z dnia 24 kwietnia 2002r. sygn. akt V K 1063/00 za czyn popełniony w dniu 2 lipca 2000r. tj. przestępstwo zart. 280 § 1 k.k.iart. 157 § 2 k.k.w zw. zart. 11 § 2 k.k.i w zw. zart. 64 § 1 k.k.na karę 2 lat pozbawienia wolności objętych następnie wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 23 lipca 2002r., sygn. akt III K 154/02, w którym wymierzono karę łączną 6 lat pozbawienia wolności; 4.wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia z dnia 16 listopada 2006r. sygn. akt V K 1097/06 za czyn popełniony w dniu 10 maja 2006r. tj. przestępstwo zart. 280 § 1 k.k.w zw. zart. 64 § 2 k.k.na karę 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności; 5.wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia z dnia 3 lipca 2008r. sygn. akt V K 822/07 za czyn popełniony w dniu 13 stycznia 2006r. tj. przestępstwo zart. 158 § 1 k.k.w zw. zart. 64 § 2 k.k.na karę 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności. postanawia I. na podstawieart. 572 k.p.k.umorzyć postępowanie w sprawie o wydanie wyroku łącznego co do wyroku opisanego w punkcie 2 części wstępnej; II. w pozostałym zakresie na podstawieart. 35 § 1 k.p.k.w zw. zart. 569 § 1 k.p.k.stwierdzić swoją niewłaściwość i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia – Śródmieścia, V Wydział Karny, jako właściwemu. III. zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz adw.J. O.kwotę 146,40 brutto tytułem kosztów obrony z urzędu; UZASADNIENIE Postanowieniem z dnia 13 stycznia 2009r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia postanowił uznać się za niewłaściwy i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu wraz z wnioskiem skazanegoD. Ł.o wydanie wyroku łącznego. W uzasadnieniu Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia wskazał, iż z danych o karalności skazanego wynika, że w pierwszej instancji orzekał Sąd Okręgowy, stąd też ten Sąd jest właściwy do wydania wyroku łącznego. Sąd Okręgowy zważył, co następuje: Postępowanie w sprawie o wydanie wyroku łącznego wobec skazanegoD. Ł.w zakresie dotyczącym wyroku Sadu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 2 października 2000r. (sygn. akt III K 32/00) należało umorzyć. Jak wynika z akt sprawy: III K 154/02, wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 2 października 2000r., którego przedmiotowe postępowanie dotyczy, był juz przedmiotem postępowania o wydanie wyroku łącznego. W tym przypadku wydano prawomocne orzeczenie i wymierzono karę łączną 6 lat pozbawienia wolności (wyrok łączny Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 23 lipca 2002r., sygn. akt III K 154/02). Ponieważ postępowanie w tej sprawie zostało już prawomocnie zakończone, należało umorzyć przedmiotowe postępowanie, gdyż brak jest warunków do wydania wyroku łącznego (art. 572 k.p.k.) – w sprawie zachodzi ujemna przesłanka procesowa określona wart. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. W świetle tej przesłanki nie jest dopuszczalne, aby po raz kolejny rozstrzygać co do tych samych czynów tej samej osoby. Zakaz prowadzenia postępowania karnego dotyczącego tego samego przedmiotu procesu, w stosunku do tej samej osoby, określony w art. 17 § 1 pkt 7 ma pełne odniesienie do postępowań w przedmiocie wydania wyroku łącznego. Analiza wyroków: wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu (sygn. akt akt III K 32/00) oraz wyroków późniejszych tj. wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia (sygn. akt V K 1097/06) i wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia (sygn. akt V K 822/07), pozwala stwierdzić, że w wypadku wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu, wyrok ten nie wypełnił znamion określonych wart. 85 k.k.Wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu,D. Ł.został bowiem skazany za czyny popełnione 17 listopada 1999r. i 21 listopada 1999r. Wymierzoną mu karę pozbawienia wolności, wykonano do dnia 9 czerwca 2005r (k. 14v). Pomiędzy datą wykonania kary pozbawienia wolności w tej sprawie (09.06.2005r.) a popełnieniem kolejnego czynu (13.01.2006r.) minęło pół roku. Tym samym nie ma żadnego związku, który pozwalałby na zastosowanie instytucji kary łącznej, pomiędzy wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu (sygn. akt III K 32/00), a pozostałymi wyrokami Sadów Rejonowych. Ponieważ warunki do wydania wyroku łącznego wobec skazanego, jak wynika z akt sprawy spełniają wyroki: sygn. akt V K 1097/06 i sygn. akt V K 822/07, a zostały one wydane przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia, Sąd Okręgowy – zgodnie z dyspozycjąart. 569 § 1 k.p.k.– przekazał w tym zakresie sprawę do rozpoznania temu sądowi. W tym stanie rzeczy orzeczono jak na wstępie.

15/502500/0001506/K

Sąd Okręgowy we Wrocławiu

III Wydział Karny

151000000000503_I_ACa_000238_2009_Uz_2009-04-07_001

I ACa 238/09

2009-04-07 02:00:00.0 CEST

2013-10-01 03:01:01.0 CEST

2017-04-26 03:23:43.0 CEST

15100000

503

SENTENCE, REASON

Sygn. akt I ACa 238/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 7 kwietnia 2009 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział I Cywilny w składzie: Przewodniczący: SSA Włodzimierz Gawrylczyk (spr.) Sędziowie: SA Irma Kul SA Marek Machnij Protokolant: st. sekretarz sądowy Karolina Najda po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2009 r. w Gdańsku na rozprawie sprawy z powództwa A. przeciwko Skarbowi Państwa - Aresztowi Śledczemu w (...) o zapłatę na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xVolNmbr="000238" xVolType="15/100000/0000503/ACa" xFromPg="1" xml:space="preserve" xDocType="Uz" xFlag="published" xEditorFullName="Karolina Najda" xPublisher="knajda" xEditor="knajda" xToPage="3" xLang="PL" xYear="2009" xVersion="1.0" xPublisherFullName="Karolina Najda"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt I ACa 238/09</xText> <xUnit xType="part" xBold="true" xIsTitle="true"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 7 kwietnia 2009 r.</xText> <xText/> <xText>Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział I Cywilny</xText> <xText>w składzie:</xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="214"/> <xCOLx xWIDTHx="492"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xVALIGNx="middle" xALIGNx="left"> <xText>Przewodniczący:</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="middle" xALIGNx="left"> <xText>SSA Włodzimierz Gawrylczyk (spr.)</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>Sędziowie:</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="middle" xALIGNx="left"> <xText>SA Irma Kul</xText> <xText>SA Marek Machnij</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="middle" xALIGNx="left"> <xText>Protokolant:</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="middle" xALIGNx="left"> <xText>st. sekretarz sądowy Karolina Najda</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText/> <xText>po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2009 r. w Gdańsku na rozprawie</xText> <xText>sprawy z powództwa <xAnon>A.</xAnon> </xText> <xText>przeciwko Skarbowi Państwa - Aresztowi Śledczemu w <xAnon>(...)</xAnon> </xText> <xText>o zapłatę</xText> <xText>na skutek apelacji powoda</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku</xText> <xText>z dnia 19 listopada 2008 r. sygn. akt I C 641/08</xText> <xText/> <xText>oddala apelację.</xText> <xText/> <xText>Na oryginale właściwe podpisy.</xText> <xText>I ACa 238/09</xText> </xUnit> <xUnit xType="part" xBold="true" xIsTitle="true"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z 19 listopada 2008 r. oddalił powództwo <xAnon>A.</xAnon> przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu w <xAnon>(...)</xAnon> o zapłatę kwoty 80.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę.</xText> <xText>W uzasadnieniu wyroku Sąd podał, że powód domagał się zasądzenia tej kwoty, gdyż miał utrudniony dostęp do zajęć kulturalno-oświatowych, sanitariatów i brak mu było większego ruchu. Pozwany wnosił o oddalenie powództwa. Przyznał, że powód przebywał okresowo w celach, w których powierzchnia przypadająca na jednego osadzonego była mniejsza niż 3 m<xSUPx>2</xSUPx>, ale przebywał też w celach mieszkalnych, gdzie przeludnienie nie występowało. Twierdził, że cele mieszkalne, w których powód był osadzony, były wyposażone m.in. w oddzielne łóżka dla każdego, stoły więzienne, taborety, wieszak, półkę na przybory i sprzęt do utrzymywania higieny i czystości, we wszystkich celach, w których powód przebywał toalety były odgrodzone ścianką działową o pełnej wysokości, powód miał dostęp do bieżącej wody, miał możność co najmniej jednej ciepłej kąpieli w tygodniu, co najmniej godzinnego spaceru i możliwość korzystania z zajęć kulturalno-oświatowych. Powód w późniejszym piśmie procesowym oświadczył, że podstawą jego roszczenia jest umieszczenie go przeludnionej celi. Powołał się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie Sk 25/07.</xText> <xText>Sąd Okręgowy ustalił, że powód okresowo przebywał w celi, w której na jednego osadzonego przypadało mniej niż 3 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx> powierzchni. Najdłuższe okresy takiego pobytu to od <xAnon>(...)</xAnon>. do <xAnon>(...)</xAnon>., kiedy w jednoosobowej celi o pow. 5,52 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx> przebywały dwie osoby i w okresie od <xAnon>(...)</xAnon> do <xAnon>(...)</xAnon> kiedy w pięcioosobowej celi o pow. 15,99 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx> przebywało 6 osób, w sześcioosobowej celi o pow. 18,17 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx> przebywało 7 osób i w czteroosobowej celi o pow. 12 m<xSUPx>(( 2 ))</xSUPx>przebywało 6 osób. Pozwany zapewnił wyposażenie cel w sprzęt kwaterunkowy i warunki do utrzymania higieny osobistej i czystości oraz prawo do co najmniej godzinnego spaceru i do zajęć kulturalno-oświatowych. Pozwany – rozmieszczając osadzonych w celach z przekroczeniem 3 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx> powierzchni na osobę – postępował zgodnie z <xLexLink xArt="art. 248" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 k.k.w.</xLexLink>, informował też o tej sytuacji właściwy sąd penitencjarny.</xText> <xText>Sąd Okręgowy uznał, że trafne były zarzuty powoda co do okresowego przebywania w celach, w których na jednego osadzonego przypadało mniej niż 3 m<xSUPx>2</xSUPx> powierzchni, bezpodstawne zaś były zarzuty, że miał utrudniony dostęp do sanitariatów, zajęć kulturalno-oświatowych i większego ruchu. Okresowe przebywanie w celach o mniejszej powierzchni przypadającej na jednego osadzonego nie stanowi dostatecznej podstawy do zasądzenia zadośćuczynienia za krzywdę. W myśl <xLexLink xArt="art. 248;art. 248 § 1" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 § 1 k.k.w.</xLexLink> w szczególnie uzasadnionych przypadkach dyrektor aresztu śledczego może umieścić osadzonych na czas określony w warunkach, w których powierzchnia w celi na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m<xSUPx>2</xSUPx>. Sąd stwierdził, że powód nie wykazał, by z tej przyczyny poniósł szkodę, a zarzuty powoda uznał za ogólnikowe. Dlatego Sąd oddalił powództwo na podstawie <xLexLink xArt="art. 24;art. 25;art. 25 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 i 25 § 1 k.c.</xLexLink></xText> <xText/> <xText>Powód złożył apelację. Zaskarżył wyrok w całości. Zarzucił nierzetelne przeprowadzenie procesu. Domagał się zmiany wyroku i uwzględnienia powództwa. Ponownie powołał się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego oraz na wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2007 r. sygn. V CSK 431/00.</xText> <xText/> <xText>Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:</xText> <xText/> <xText>Nie ma podstaw do uwzględnienia apelacji. Zarzut nierzetelnego przeprowadzenia procesu jest ogólnikowy, nie wskazuje okoliczności, z których miałaby wynikać jego trafność, a ponadto takie okoliczności nie występują.</xText> <xText>Przekroczenie minimalnej normy powierzchni celi przypadającej na jednego osadzonego nie było nadmierne, długotrwałe ani stałe. Dyrektor Aresztu Śledczego w <xAnon>(...)</xAnon> informował na piśmie Sąd Okręgowy – Wydział Penitencjarny o przekroczeniu norm zaludnienia w celach, co wynika ze złożonych do akt odpisów tych pism (k. 30 i 31), nie było też kwestionowane. Ustalone fakty pozwalają uznać, że w odniesieniu do powoda zaistniała sytuacja wyjątkowa, o której jest mowa w <xLexLink xArt="art. 248;art. 248 § 1" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 § 1 k.k.w.</xLexLink>, pozwalająca na umieszczenie go czasowo w celach, w których powierzchnia na jednego osadzonego była nieco mniejsza od 3 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>.</xText> <xText>Istnieje problem przeludnienia w celach więziennych. Niesporne jest, że zasadą jest, iż każdy osadzony powinien mieć do swojej dyspozycji co najmniej 3 m<xSUPx>2</xSUPx> powierzchni, niemniej zapewnienie jej nie zawsze jeszcze jest możliwe z uwagi na niedobór powierzchni mieszkalnej w zakładach karnych i aresztach śledczych i brak dostatecznych środków finansowych w budżecie państwa na ten cel. Budżet państwa nie pozwala na zapewnienie każdemu osadzonemu minimalnej powierzchni w krótkim czasie od przyjęcia minimalnej normy powierzchni na poziomie 3 m<xSUPx>2</xSUPx>.</xText> <xText>Wprawdzie Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 26 maja 2008 r. w sprawie SK 25/07 orzekł, że <xLexLink xArt="art. 248;art. 248 § 1" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 § 1 k.k.w.</xLexLink> jest niezgodny z <xLexLink xArt="art. 40;art. 41;art. 41 ust. 4;art. 2" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">art. 40, art. 41 ust. 4 i art. 2 Konstytucji</xLexLink>, niemniej orzekł również, że przepis ten traci moc z upływem 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Przepis ten nie utracił jeszcze mocy obowiązującej, może więc w drodze wyjątku stanowić podstawę do umieszczenia skazanych i tymczasowo aresztowanych w celach, w których powierzchnia na jednego osadzonego okresowo jest mniejsza od 3m<xSUPx>2</xSUPx>. Taka wyjątkowa sytuacja zachodzi w stosunku do powoda. Trafnie więc Sąd Okręgowy oddalił powództwo na podstawie <xLexLink xArt="art. 24;art. 24 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 § 1 k.c.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink></xText> <xText>Powołany w apelacji wyrok Sądu Najwyższego sygn. akt VI CSK 431/00 odnosi się do innej indywidualnej sprawy i nie może być automatycznie wzorcem dla rozstrzygnięcia wszystkich spraw, w których podstawą roszczenia jest przeludnienie w celach. Każda sprawa jest inna, mimo podobieństw co do przeludnienia występują w każdej sprawie różne inne okoliczności, które także trzeba brać pod uwagę. W szczególności powód nie wykazał, aby okoliczności faktyczne w jego sprawie były choćby zbliżone w zasadniczych kwestiach do opisanych w tamtym wyroku. Tak więc ogólnikowe powołanie się na ten wyrok nie może automatycznie stanowić podstawy do uwzględnienia apelacji.</xText> <xText>Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd Apelacyjny oddalił apelację na podstawie <xLexLink xArt="art. 385" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 385 k.p.c.</xLexLink></xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Włodzimierz Gawrylczyk

Karolina Najda

st. sekretarz sądowy Karolina Najda

Karolina Najda

Sygn. akt I ACa 238/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 7 kwietnia 2009 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział I Cywilny w składzie: Przewodniczący: SSA Włodzimierz Gawrylczyk (spr.) Sędziowie: SA Irma Kul SA Marek Machnij Protokolant: st. sekretarz sądowy Karolina Najda po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2009 r. w Gdańsku na rozprawie sprawy z powództwaA. przeciwko Skarbowi Państwa - Aresztowi Śledczemu w(...) o zapłatę na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 19 listopada 2008 r. sygn. akt I C 641/08 oddala apelację. Na oryginale właściwe podpisy. I ACa 238/09 UZASADNIENIE Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z 19 listopada 2008 r. oddalił powództwoA.przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu w(...)o zapłatę kwoty 80.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę. W uzasadnieniu wyroku Sąd podał, że powód domagał się zasądzenia tej kwoty, gdyż miał utrudniony dostęp do zajęć kulturalno-oświatowych, sanitariatów i brak mu było większego ruchu. Pozwany wnosił o oddalenie powództwa. Przyznał, że powód przebywał okresowo w celach, w których powierzchnia przypadająca na jednego osadzonego była mniejsza niż 3 m2, ale przebywał też w celach mieszkalnych, gdzie przeludnienie nie występowało. Twierdził, że cele mieszkalne, w których powód był osadzony, były wyposażone m.in. w oddzielne łóżka dla każdego, stoły więzienne, taborety, wieszak, półkę na przybory i sprzęt do utrzymywania higieny i czystości, we wszystkich celach, w których powód przebywał toalety były odgrodzone ścianką działową o pełnej wysokości, powód miał dostęp do bieżącej wody, miał możność co najmniej jednej ciepłej kąpieli w tygodniu, co najmniej godzinnego spaceru i możliwość korzystania z zajęć kulturalno-oświatowych. Powód w późniejszym piśmie procesowym oświadczył, że podstawą jego roszczenia jest umieszczenie go przeludnionej celi. Powołał się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie Sk 25/07. Sąd Okręgowy ustalił, że powód okresowo przebywał w celi, w której na jednego osadzonego przypadało mniej niż 3 m(( 2))powierzchni. Najdłuższe okresy takiego pobytu to od(...). do(...)., kiedy w jednoosobowej celi o pow. 5,52 m(( 2))przebywały dwie osoby i w okresie od(...)do(...)kiedy w pięcioosobowej celi o pow. 15,99 m(( 2))przebywało 6 osób, w sześcioosobowej celi o pow. 18,17 m(( 2))przebywało 7 osób i w czteroosobowej celi o pow. 12 m(( 2 ))przebywało 6 osób. Pozwany zapewnił wyposażenie cel w sprzęt kwaterunkowy i warunki do utrzymania higieny osobistej i czystości oraz prawo do co najmniej godzinnego spaceru i do zajęć kulturalno-oświatowych. Pozwany – rozmieszczając osadzonych w celach z przekroczeniem 3 m(( 2))powierzchni na osobę – postępował zgodnie zart. 248 k.k.w., informował też o tej sytuacji właściwy sąd penitencjarny. Sąd Okręgowy uznał, że trafne były zarzuty powoda co do okresowego przebywania w celach, w których na jednego osadzonego przypadało mniej niż 3 m2powierzchni, bezpodstawne zaś były zarzuty, że miał utrudniony dostęp do sanitariatów, zajęć kulturalno-oświatowych i większego ruchu. Okresowe przebywanie w celach o mniejszej powierzchni przypadającej na jednego osadzonego nie stanowi dostatecznej podstawy do zasądzenia zadośćuczynienia za krzywdę. W myślart. 248 § 1 k.k.w.w szczególnie uzasadnionych przypadkach dyrektor aresztu śledczego może umieścić osadzonych na czas określony w warunkach, w których powierzchnia w celi na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m2. Sąd stwierdził, że powód nie wykazał, by z tej przyczyny poniósł szkodę, a zarzuty powoda uznał za ogólnikowe. Dlatego Sąd oddalił powództwo na podstawieart. 24 i 25 § 1 k.c. Powód złożył apelację. Zaskarżył wyrok w całości. Zarzucił nierzetelne przeprowadzenie procesu. Domagał się zmiany wyroku i uwzględnienia powództwa. Ponownie powołał się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego oraz na wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2007 r. sygn. V CSK 431/00. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Nie ma podstaw do uwzględnienia apelacji. Zarzut nierzetelnego przeprowadzenia procesu jest ogólnikowy, nie wskazuje okoliczności, z których miałaby wynikać jego trafność, a ponadto takie okoliczności nie występują. Przekroczenie minimalnej normy powierzchni celi przypadającej na jednego osadzonego nie było nadmierne, długotrwałe ani stałe. Dyrektor Aresztu Śledczego w(...)informował na piśmie Sąd Okręgowy – Wydział Penitencjarny o przekroczeniu norm zaludnienia w celach, co wynika ze złożonych do akt odpisów tych pism (k. 30 i 31), nie było też kwestionowane. Ustalone fakty pozwalają uznać, że w odniesieniu do powoda zaistniała sytuacja wyjątkowa, o której jest mowa wart. 248 § 1 k.k.w., pozwalająca na umieszczenie go czasowo w celach, w których powierzchnia na jednego osadzonego była nieco mniejsza od 3 m(( 2)). Istnieje problem przeludnienia w celach więziennych. Niesporne jest, że zasadą jest, iż każdy osadzony powinien mieć do swojej dyspozycji co najmniej 3 m2powierzchni, niemniej zapewnienie jej nie zawsze jeszcze jest możliwe z uwagi na niedobór powierzchni mieszkalnej w zakładach karnych i aresztach śledczych i brak dostatecznych środków finansowych w budżecie państwa na ten cel. Budżet państwa nie pozwala na zapewnienie każdemu osadzonemu minimalnej powierzchni w krótkim czasie od przyjęcia minimalnej normy powierzchni na poziomie 3 m2. Wprawdzie Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 26 maja 2008 r. w sprawie SK 25/07 orzekł, żeart. 248 § 1 k.k.w.jest niezgodny zart. 40, art. 41 ust. 4 i art. 2 Konstytucji, niemniej orzekł również, że przepis ten traci moc z upływem 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Przepis ten nie utracił jeszcze mocy obowiązującej, może więc w drodze wyjątku stanowić podstawę do umieszczenia skazanych i tymczasowo aresztowanych w celach, w których powierzchnia na jednego osadzonego okresowo jest mniejsza od 3m2. Taka wyjątkowa sytuacja zachodzi w stosunku do powoda. Trafnie więc Sąd Okręgowy oddalił powództwo na podstawieart. 24 § 1 k.c.iart. 448 k.c. Powołany w apelacji wyrok Sądu Najwyższego sygn. akt VI CSK 431/00 odnosi się do innej indywidualnej sprawy i nie może być automatycznie wzorcem dla rozstrzygnięcia wszystkich spraw, w których podstawą roszczenia jest przeludnienie w celach. Każda sprawa jest inna, mimo podobieństw co do przeludnienia występują w każdej sprawie różne inne okoliczności, które także trzeba brać pod uwagę. W szczególności powód nie wykazał, aby okoliczności faktyczne w jego sprawie były choćby zbliżone w zasadniczych kwestiach do opisanych w tamtym wyroku. Tak więc ogólnikowe powołanie się na ten wyrok nie może automatycznie stanowić podstawy do uwzględnienia apelacji. Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd Apelacyjny oddalił apelację na podstawieart. 385 k.p.c.

15/100000/0000503/ACa

Sąd Apelacyjny w Gdańsku

I Wydział Cywilny

154505000005127_XVII_AmC_000124_2007_Uz_2009-03-30_002

XVII AmC 124/07

2009-03-30 02:00:00.0 CEST

2015-03-06 19:15:04.0 CET

2016-06-16 10:46:56.0 CEST

15450500

5127

REASON

Sygn. akt. AmC – 124/07 UZASADNIENIE Powód – Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wniósł o uznanie za niedozwolone i zakazanie pozwanej Spółce Mieszkaniowej (...) Sp. z o.o. w K. wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowień wzorców o nazwach „Przedwstępna umowa sprzedaży” oraz „Aneks do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia ….” o treści: 1. § 1 pkt 4 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Strony ustalają, że w ramach niniejszej umowy zostanie wybudowany dla Inwestora lokal mieszkalny

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Paula Wiaterska" xVersion="1.0" xLang="PL" xYear="2007" xEditor="pwiaterska" xToPage="13" xPublisher="pwiaterska" xFlag="published" xEditorFullName="Paula Wiaterska" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolNmbr="000124" xVolType="15/450500/0005127/AmC"> <xName>Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText><xBx>Sygn. akt. AmC – 124/07</xBx></xText> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Powód – Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wniósł o uznanie za niedozwolone i zakazanie pozwanej <xAnon> Spółce Mieszkaniowej (...) Sp. z o.o.</xAnon> w <xAnon>K.</xAnon> wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowień wzorców o nazwach „Przedwstępna umowa sprzedaży” oraz „Aneks do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia ….” o treści:</xText> <xText>1. § 1 pkt 4 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Strony ustalają, że w ramach niniejszej umowy zostanie wybudowany dla Inwestora lokal mieszkalny położony w <xAnon>budynku (...)</xAnon>, oznaczony nr 3-07, kondygnacja IV, piętro III, za cenę wyznaczoną przez następujące elementy:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">a</xName> <xText><xAnon>(...)</xAnon> zł brutto/m<xSUPx>2</xSUPx> powierzchni całkowitej lokalu mieszkalnego (wynoszącej zgodnie z projektem architektoniczno – budowlanym 76,28 m<xSUPx>2</xSUPx>),</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">b</xName> <xText><xAnon>(...)</xAnon>zł brutto/m<xSUPx>2</xSUPx> balkonu, (wynoszącej zgodnie z projektem architektoniczno – budowlanym 8,91 m<xSUPx>2</xSUPx>).</xText> </xUnit> <xText>Powyższe ceny jednego m<xSUPx>2</xSUPx> są stałe i mogą ulec zmianie jedynie w przypadku:</xText> <xText>- zmiany stawki podatku VAT na gotowe lokale mieszkalne wynoszącej obecnie 7%,</xText> <xText>- wzrostu inflacji montażowo – budowlanej w okresie od dnia 1 maja 2004r. do dnia 31 kwietnia 2005r. łącznie ponad 3% proporcjonalnie do wzrostu cen, z tym, że zmiana dotyczyć może jedynie niezapłaconej części”</xText> <xText>2. § 2 pkt 2 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Strony uzgadniają termin wybudowania budynku ww. mieszkalnego – wielorodzinnego oraz przekazania opisanego w § 1 niniejszej umowy lokalu mieszkalnego: II kwartał 2005r., z tym że niezawinione opóźnienie w realizacji inwestycji ze strony Realizatora do 3 miesięcy nie wywołuje negatywnych skutków prawnych. Zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży nastąpi w terminie 30 dni od daty rozliczenia całej ceny sprzedaży i po przekazaniu opisanego w § 1 niniejszej umowy lokalu mieszkalnego”</xText> <xText>3. § 3 pkt b „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia…..” „Strony uzgadniają termin wybudowania w/w budynku mieszkalnego wielorodzinnego i przekazanie lokalu mieszkalnego do prowadzenia prac wykończeniowych w terminie 28 dni po uzyskaniu ostatecznej decyzji o pozwoleniu na użytkowanie i zawarciu umowy przyrzeczonej sprzedaży. Zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży nastąpi w terminie do 30 dni od daty *rozliczenia całej ceny sprzedaży, * po uzyskaniu ostatecznej decyzji zatwierdzającej Projekt Podziału, oraz *po uzyskaniu opinii o samodzielności lokali mieszkalnych”</xText> <xText>4. § 3 pkt 4 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Strony uzgadniają, że Realizator ma prawo odstąpić od niniejszej umowy wyłącznie:</xText> <xText>- w przypadku wystąpienia obiektywnych przeszkód uniemożliwiających wykonanie niniejszej umowy, w taki przypadku zobowiązany jest zwrócić całość nominalnie wpłaconych przez Inwestora wpłat w terminie 30 dni,</xText> <xText>- opóźnienia Inwestora w zapłacie należności objętych niniejszą umową przekraczających 30.000,00 zł, w taki przypadku Realizator zobowiązany jest w terminie 21 dni od daty odstąpienia zwrócić całość nominalnie wpłaconych przez Inwestora wpłat, pomniejszonych o zadatek”</xText> <xText>5. § 4 pkt 1 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „ Strony uzgadniają, że ostateczny metraż lokalu mieszkalnego oraz metraż balkonów, tarasów, loggii i piwnic zostanie ustalony na podstawie obmiaru tych powierzchni zgodnie z obowiązującą PN (z udziałem Inwestora) po ich wybudowaniu (możliwość różnicy +/- 5%) i będzie on stanowił podstawę obliczenia ostatecznej ceny za lokal mieszkalny, której rozliczenie powinno nastąpić w terminie 30 dni od daty sporządzenia i doręczenia obmiaru ww. składników lokalu mieszkalnego”</xText> <xText>6. § 4 pkt 5 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Strony ustalają, iż Realizator uprawniony jest do dokonywania zmian w przedłożonym projekcie architektonicznym o ile okażą się one konieczne ze względu na realizację przedmiotowej inwestycji, jeżeli wspomniane zmiany nie spowodują istotnego obniżenia standardu wykończenia inwestycji opisanego w § 2 pkt 3”</xText> <xText>7. § 4 pkt 6 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Do czasu sprzedaży wszystkich lokali mieszkalnych w ww. obiekcie budowlanym – zarząd nieruchomością wspólną pełnić będzie Realizator lub podmiot przez niego wskazany, którego wynagrodzenie odpowiadać będzie średnim cenom rynkowym z obszaru dzielnicy <xAnon>B.</xAnon>”</xText> <xText>8. § 4 „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia…..” „ Strony wyrażają zgodę na przeniesienie przez Realizatora praw i obowiązków wynikających z zawartej umowy przedwstępnej /zmienionej następnie niniejszym aneksem/ na spółkę celową pod <xAnon> firmą (...) Sp. z o.o.</xAnon> z siedzibą w <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>ul. (...)</xAnon> /<xAnon>(...)</xAnon> nr <xAnon> (...)</xAnon> powołaną w celu zakończenia prowadzonej inwestycji oraz zarządzania osiedlem po zawarciu umowy przyrzeczonej sprzedaży. Przeniesienie praw i obowiązków nastąpi na podstawie umowy zawartej pomiędzy Realizatorem a <xAnon> spółką (...) Sp. z o.o.</xAnon> zawartej w formie aktu notarialnego, w którym jednocześnie nastąpi przeniesienie własności nieruchomości gruntowej składającej się z <xAnon>działki nr (...)</xAnon>. W związku z powyższym Inwestor wyrażą zgodę na powierzenie zarządzania nieruchomością wspólną <xAnon> spółce (...) Sp. z o.o.</xAnon> na warunkach rynkowych uzgodnionych w umowie przyrzeczonej sprzedaży”</xText> <xText>9. § 4 pkt 8 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Strony ustalają że zawiadomienia wysyłane na adresy stron podane w niniejszej umowie są skutecznie doręczone. Jak również Inwestor wskazuje adres elektroniczny pod którym będzie informowany o postępie robót budowlanych: …………. Adres do korespondencji: jw.”</xText> <xText/> <xText>W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, że pozwana w prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej posługuje się wzorcami umów. Przykładem takiego wzorca jest wzorzec umowy przedwstępnej opracowany dla celów sprzedaży lokali mieszkalnych w budynku wielolokalowym przy <xAnon>ul. (...)</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon>, w którym zawarte są zakwestionowane w pozwie postanowienia umowne. Powód wskazał, że pozwana takie samej treści postanowienia stosuje również w innych realizowanych przez nią inwestycjach., np. wzorzec opracowany dla celów sprzedaży lokali mieszkalnych w budynku wielolokalowym przy u. Pilotów w <xAnon>K.</xAnon>.</xText> <xText>W ocenie powoda zakwestionowane w pozwie postanowienia umowne stanowią niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1)" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> kc</xLexLink>, albowiem kształtują one prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z obowiązującymi przepisami oraz dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.</xText> <xText>Postanowieniu zawartemu w § 1 pkt 4 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” powód zarzucił, iż w zakresie „zmiany stawki podatku VAT" stanowi postanowienie, o którym mowa w <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 20" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>3</xSUPx> pkt 20 k.c.</xLexLink> Postanowienie to przyznaje pozwanemu uprawnienie do podwyższenia wysokości ceny lokalu, po zawarciu umowy, poprzez waloryzację wysokości rat - o różnicę pomiędzy nową i starą stawką podatku VAT - następujące po wprowadzeniu nowej, wyższej stawki tego podatku. Postanowienie to ma charakter jednostronny, albowiem przyznaje powyższe uprawnienie wyłącznie pozwanemu - jednocześnie nie uprawniając w takim przypadku konsumenta do odstąpienia od umowy.</xText> <xText>Powód podniósł, że omawiane postanowienie w części dotyczącej „wzrostu inflacji montażowo - budowlanej" jest niejasna i niejednoznaczna., stanowi również niedozwoloną klauzulę umowną, o której mowa w <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 9;art. 385(3) pkt. 11" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>3</xSUPx> pkt 9 oraz 11 k.c.</xLexLink> Konsument pozostaje w niepewności jaka stawka inflacji zostanie wobec niego zastosowana, zaś pozwana dysponuje znaczną swobodą w zakresie poszukiwania źródeł określających wysokość inflacji, a następnie ich stosowania. W ocenie powoda zakwestionowane postanowienie przyznaje pozwanemu możliwość uzupełniania stosunku umownego z konsumentem w trakcie jego trwania, kształtowania treści świadczenia konsumenta (w zakresie wysokości uiszczanej przez niego ceny lokalu mieszkalnego) oraz interpretowania ich treści.</xText> <xText>Postanowieniu zawartemu w <xLexLink xArt="art. 355 § 2;art. 355 § 2 pkt. 2" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">§ 2 pkt 2</xLexLink> „Przedwstępnej umowy sprzedaży” powód zarzucił, iż wyłącza odpowiedzialność pozwanego za nienależyte wykonanie umowy. Zakwestionowane postanowienie uwalnia pozwanego od odpowiedzialności za opóźnienia w realizacji inwestycji spowodowane okolicznościami zewnętrznymi, na które pozwana, pomimo zachowania należytej staranności nie ma wpływu. Powód wskazał, że zgodnie z <xLexLink xArt="art. 355;art. 355 § 2" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 355 § 2 k.c.</xLexLink>, należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności i pozwana jako profesjonalista powininna przy określaniu terminu realizacji inwestycji mieć na względzie typowe okoliczności zewnętrzne, które mogą wpływać na przedłużenie okresu prowadzenia robót budowlanych.</xText> <xText>Powód podniósł, że zakwestionowane postanowienie wyłącza odpowiedzialność pozwanego za wszelkie opóźnienia spowodowane niegospodarnością, czy wręcz zaniedbaniem pozwanego, w tym wynikające z działań organów administracyjnych, warunków atmosferycznych, które uniemożliwiają wykonywanie robót budowlanych oraz innych niezależnych od pozwanego przeszkód, np.: wstrzymanie realizacji inwestycji przez organ nadzoru budowlanego na skutek uchybień wykonawcy, opóźnienie wydania pozwolenia na budowę lub użytkowanie obiektu budowlanego.</xText> <xText>Powód podniósł, że zakwestionowane postanowienie stanowi próbę przeniesienia ryzyka gospodarczego na konsumenta, co godzi w dobre obyczaje takie jak: wzajemne zaufanie stron, uczciwość kupiecką czy zasadę rzetelnego traktowania kontrahenta.</xText> <xText>Powód wskazał, że w/w zarzuty w stosunku do § 2 pkt 2 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” są również aktualne w odniesieniu do postanowienia zawartego w oraz w § 3 pkt b „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia…..”. Przy czym treść tego postanowienia o tyle bardziej niekorzystna dla konsumenta, że nie określa żadnego wyraźnego terminu ostatecznego zakończenia budowy budynku wielolokalowego przy <xAnon>ul. (...)</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon>, jak również terminów wydzielenia samodzielnych lokali mieszalnych i ich przekazania kupującym oraz zawarcia umowy przyrzeczonej kupna - sprzedaży tych lokali. A zatem stawia konsumentów w jeszcze gorszej pozycji kontraktowej.</xText> <xText>Postanowieniu zawartemu w § 3 pkt 4 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” powód zarzucił, że jest sprzeczne z <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 16" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>3</xSUPx> pkt 16 k.c.</xLexLink>, wprowadza nierówność stron umowy. W razie nie wykonania zobowiązania z winy klienta, traci on na rzecz pozwanego zadatek zaś w sytuacji odwrotnej gdy wina leży po strome pozwanej, gdyż to z powodu jego działania (zaniechania, zaniedbań) umowa ulega rozwiązaniu - pozwana nie jest zobowiązany do jakichkolwiek wypłat na rzecz konsumenta.</xText> <xText>Postanowieniu zawartemu w § 4 pkt 1 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” powód zarzucił, że stanowi w świetle <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 20" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>3</xSUPx> pkt 20 kc</xLexLink> niedozwolone postanowienie umowne, albowiem przyznaje pozwanemu uprawnienie do zmiany ceny lokalu po zawarciu umowy, nie uprawniając jednak w takim przypadku konsumenta do odstąpienia od umowy.</xText> <xText>W odniesieniu do postanowienia zawartego w § 4 pkt 5 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” powód podniósł, iż stanowi ono niedozwolone postanowienie umowne, o którym mowa w <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 19" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>3 </xSUPx>pkt 19 kc</xLexLink>, albowiem przyznaje pozwanemu jednostronne <xIx>uprawnienie do zmiany istotnych cech świadczenia.</xIx> Zgodnie z tym postanowieniem pozwana uprawniona jest do jednostronnego dokonywania zmian w dokumentacji budynku -„<xIx>do dokonywania zmian w przedłożonym projekcie architektonicznym"</xIx>. Dzieje się tak pomimo, że umowa przedwstępna sprzedaży lokalu mieszkalnego jest umową wzajemną oraz umową dwustronnie zobowiązującą. Tym samym na każdą zmianę świadczenia umownego, pozwana powininna uzyskać zgodę swojego klienta - w drodze renegocjacji umowy, aneksu do niej lub nowej treści umowy .</xText> <xText>Postanowieniu zawartemu w § 4 pkt 6 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” oraz § 4 „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia…..” powód zarzucił, że uniemożliwiają konsumentowi korzystanie z uprawnień właścicielskich określonych w art.. 18 <xLexLink xArt="ust. 1" xIsapId="WDU19940850388" xTitle="Ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali" xAddress="Dz. U. z 1994 r. Nr 85, poz. 388">ust. 1 <xIx>ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali</xIx></xLexLink><xIx> </xIx>(Dz. U. z 2000 r. Nr 80, póz. 903, z późn. zm.). Skutkiem tych postanowień jest związanie konsumentów z ustanowionym przez pozwanego zarządem przez nieograniczony wyraźnym terminem okres czasu. Pozbawia to konsumenta swobody wyboru kontrahenta w zakresie administrowania nieruchomością. Powód podniósł, że pozwana wykorzystując posiadaną przewagę kontraktową, narzuca konsumentom obowiązek korzystania z jego własnych usług lub usług podmiotu przez niego wskazanego. W jego ocenie, takie zachowanie pozwanego jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interes konsumentów.</xText> <xText>Postanowieniu zawartemu w § 4 pkt 8 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” powód zarzucił, że na jego podstawie wyłącznie pozwana jest uprawniona do decydowania o skuteczności doręczeń i wynikających z nich skutków prawnych. Takie działanie, w ocenie powoda, może naruszać standardy prawne wynikające z przepisów <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">kc</xLexLink> oraz obowiązujących w obrocie dobrych obyczajów. Powód podniósł, że w razie wątpliwości, czy oświadczenie zostało złożone prawidłowo, a jego treść wywołuje przewidziane skutki prawne, podmiotem właściwym do rozstrzygnięcia tych kwestii jest sąd powszechny, a nie pozwana. W ocenie powoda niedopuszczalny w obrocie, zwłaszcza konsumenckim, i sprzeczne z dobrymi obyczajami jest postanowienie wprowadzające doręczenie zastępcze, które w istocie odwołują się do przepisów <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">kpc</xLexLink><xIx>. </xIx>Instytucja doręczenia zastępczego należy do prawa procesowego i nakłada na osoby trzecie określone obowiązki związane z dostarczeniem stronom postępowania pism procesowych. Są one nałożone w drodze ustawowej i nie mogą być rozszerzane na obrót gospodarczy poprzez aprioryczne postanowienia wzorca umowy.</xText> <xText>Powód podniósł ponadto, że zakwestionowane postanowienie rażąco narusza interesy konsumentów, albowiem pozwala ono pozwanemu na interpretację działań konsumenta (bądź ich braku) w zakresie skuteczności składanych przez niego oświadczeń woli, których przedmiotem może być wypowiedzenie, odstąpienie lub rozwiązanie umowy w innym trybie oraz przerzucenie na konsumenta podobnego ryzyka związanego z doręczeniem korespondencji, w tym oświadczeń.</xText> <xText>W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych..</xText> <xText>Pozwana wniosła o dopuszczenie dowodów zawnioskowanych w odpowiedzi na odwołanie, m. innymi dopuszczenie dowodów z zeznań świadka <xAnon>E. W.</xAnon> i przesłuchanie w charakterze strony <xAnon>J. J.</xAnon> na okoliczności, że pozwana zaniechała stosowania spornego wzorca umownego we wrześniu 2006r.</xText> <xText>Pozwana zarzuciła, iż zaniechała stosowania wzorca umownego objętego żądaniem pozwu najpóźniej we wrześniu 2006r., co oznacza że upłynął termin zawity do wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie.</xText> <xText>Pozwana podniosła ponadto, że postanowienia umów zostały z klientami uzgodnione indywidualnie, na dowód czego wskazała oświadczenia klientów.</xText> <xText>Postanowieniem z dnia 28 lutego 2008r. Sąd dopuścił dowód z zeznań świadka <xAnon>E. W.</xAnon> na okoliczność, że pozwana zaniechała stosowania spornego wzorca umownego we wrześniu 2006r., na oraz pominął dowód z przesłuchania stron ze względu na nieusprawiedliwione niestawiennictwo pozwanej na rozprawie w dniu 28 lutego 2008r.</xText> <xText>Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:</xText> <xText>Pozwana – <xAnon> Spółka Mieszkaniowa (...) Sp. z o.o.</xAnon> w <xAnon>K.</xAnon> prowadzi działalność gospodarczą w zakresie m. innymi wykonywania robót ogólnobudowlanych związanych z wnoszeniem budynków, kupnie i sprzedaży nieruchomości, zarządzania nieruchomości (KRS, k. 36-42).</xText> <xText>Pozwana w 2006r. realizowała inwestycję w <xAnon>W.</xAnon> przy <xAnon>ul. (...)</xAnon> oraz w <xAnon>K.</xAnon> przy <xAnon>ul. (...)</xAnon>. Przy realizowaniu tych inwestycji w obrocie z konsumentami pozwana wykorzystywała dokumenty o nazwie „Przedwstępna umowa sprzedaży”, przy realizacji inwestycji <xAnon>M.</xAnon> 103 pozwana posługiwała się również „Aneksem do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia ….r.”. Treść tych dokumentów (k. 9-18) daje podstawy do ustalenia, że są to typowe wzorce umowy. Zostały przygotowane w całości przez pozwaną na papierze firmowym (na pierwszych stronach, na górze, znajdują się wszystkie dane dotyczące pozwanej), są w formie wydruku komputerowego, podzielone na mniejsze kolejno ponumerowane jednostki redakcyjne.</xText> <xText>W „Aneksie do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia ….r.” pozostawiono jedynie wolne miejsca do wpisania danych dotyczących osób podpisujących umowę, daty zawarcia umowy.</xText> <xText>Treść i forma „Przedwstępnych umów sprzedaży” uzasadniają ustalenie, że pozwana posługuje się szablonem zapisanym na elektronicznym nośniku, w którym przy zawieraniu konkretnej umowy wpisuje dane indywidualizujące transakcję, tj. dane dotyczące klienta oraz nieruchomości, wszystkie inne zapisy pozostają bez zmian. Po czym taka „uzupełniona” umowa jest drukowana i przedstawiana do podpisu konsumentom..</xText> <xText>Te ustalenia potwierdzają również zeznania świadka <xAnon>E. W.</xAnon>, która zeznała, że:</xText> <xText>- czasami zdarzały się przypadki, że klienci korzystając z pomocy prawnej radców prawnych konsultowali z pozwaną treść umowy,</xText> <xText>- były przypadki, ze klienci podejmowali rozmowy na temat poszczególnych postanowień projektu umowy,</xText> <xText>- w większości proponowane zmiany były wprowadzane do umowy.</xText> <xText>Sąd ustalił, że jedynie zdarzały się przypadki indywidualnych negocjacji postanowień umownych i zmiany były nanoszone na przygotowany wzorzec, zaś w większości umowy były podpisywane przez konsumentów bez zastrzeżeń.</xText> <xText>Sąd ustalił, że konsumenci oprócz zawieranej umowy podpisywali również tzw. Oświadczenie (k. 60) o treści:</xText> <xText>„Niniejszym oświadczam, iż zawarta w dniu 16 sierpień 2004r., ze <xAnon> Spółką Mieszkaniową (...) Sp. z o.o.</xAnon> umowa przedwstępna sprzedaży lokalu mieszkalnego nie zawiera postanowień, które nie zostały indywidualnie uzgodnione w rozumieniu art.. <xAnon> (...)</xAnon> i n.<xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">k.c.</xLexLink>,</xText> <xText>w szczególności:</xText> <xText>- projekt umowy został Mi ze stosownym wyprzedzeniem przedłożony do zapoznania,</xText> <xText>- miałem możliwość konsultacji ww. projektu umowy,</xText> <xText>- ostateczna treść umowy zawiera postanowienia indywidualnie wynegocjowane.”</xText> <xText>Mając na uwadze w/w ustalenia Sąd ustalił, że treść w/w dokumentów była jednostronnie przygotowana w całości przez pozwana i przedstawiana konsumentom do podpisu Sąd ustalił, że faktycznie treść postanowień umownych nie była indywidualnie uzgadniana z konsumentami.</xText> <xText>Sąd ustalił zatem, że postanowienia „Przedwstępnej umowy sprzedaży” oraz „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia ….r.” nie były uzgadniane indywidualnie z konsumentami a jedynie „zdarzały się przypadki” negocjacji poszczególnych postanowień.</xText> <xText>Sąd ustalił, ze przy realizacji inwestycji w <xAnon>W.</xAnon> przy <xAnon>ul. (...)</xAnon> pozwana stosowała wzorce umowne o nazwie „Przedwstępna umowa sprzedaży” oraz „Aneks do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia ….r.”, w których zawarte są zakwestionowane w pozwie postanowienia umowne.</xText> <xText>1. § 1 pkt 4 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Strony ustalają, że w ramach niniejszej umowy zostanie wybudowany dla Inwestora lokal mieszkalny położony w <xAnon>budynku (...)</xAnon>, oznaczony nr 3-07, kondygnacja IV, piętro III, za cenę wyznaczoną przez następujące elementy:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">c</xName> <xText><xAnon>(...)</xAnon> zł brutto/m<xSUPx>2</xSUPx> powierzchni całkowitej lokalu mieszkalnego (wynoszącej zgodnie z projektem architektoniczno – budowlanym 76,28 m<xSUPx>2</xSUPx>),</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">d</xName> <xText><xAnon>(...)</xAnon> zł brutto/m<xSUPx>2</xSUPx> balkonu, (wynoszącej zgodnie z projektem architektoniczno – budowlanym 8,91 m<xSUPx>2</xSUPx>).</xText> </xUnit> <xText>Powyższe ceny jednego m<xSUPx>2</xSUPx> są stałe i mogą ulec zmianie jedynie w przypadku:</xText> <xText>- zmiany stawki podatku VAT na gotowe lokale mieszkalne wynoszącej obecnie 7%,</xText> <xText>- wzrostu inflacji montażowo – budowlanej w okresie od dnia 1 maja 2004r. do dnia 31 kwietnia 2005r. łącznie ponad 3% proporcjonalnie do wzrostu cen, z tym, że zmiana dotyczyć może jedynie niezapłaconej części”</xText> <xText>2. § 2 pkt 2 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Strony uzgadniają termin wybudowania budynku ww. mieszkalnego – wielorodzinnego oraz przekazania opisanego w § 1 niniejszej umowy lokalu mieszkalnego: II kwartał 2005r., z tym że niezawinione opóźnienie w realizacji inwestycji ze strony Realizatora do 3 miesięcy nie wywołuje negatywnych skutków prawnych. Zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży nastąpi w terminie 30 dni od daty rozliczenia całej ceny sprzedaży i po przekazaniu opisanego w § 1 niniejszej umowy lokalu mieszkalnego”</xText> <xText>3. § 3 pkt b „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia…..” „Strony uzgadniają termin wybudowania w/w budynku mieszkalnego wielorodzinnego i przekazanie lokalu mieszkalnego do prowadzenia prac wykończeniowych w terminie 28 dni po uzyskaniu ostatecznej decyzji o pozwoleniu na użytkowanie i zawarciu umowy przyrzeczonej sprzedaży. Zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży nastąpi w terminie do 30 dni od daty *rozliczenia całej ceny sprzedaży, * po uzyskaniu ostatecznej decyzji zatwierdzającej Projekt Podziału, oraz *po uzyskaniu opinii o samodzielności lokali mieszkalnych”</xText> <xText>4. § 3 pkt 4 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Strony uzgadniają, że Realizator ma prawo odstąpić od niniejszej umowy wyłącznie:</xText> <xText>- w przypadku wystąpienia obiektywnych przeszkód uniemożliwiających wykonanie niniejszej umowy, w taki przypadku zobowiązany jest zwrócić całość nominalnie wpłaconych przez Inwestora wpłat w terminie 30 dni,</xText> <xText>- opóźnienia Inwestora w zapłacie należności objętych niniejszą umową przekraczających 30.000,00 zł, w taki przypadku Realizator zobowiązany jest w terminie 21 dni od daty odstąpienia zwrócić całość nominalnie wpłaconych przez Inwestora wpłat, pomniejszonych o zadatek”</xText> <xText>5. § 4 pkt 1 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „ Strony uzgadniają, że ostateczny metraż lokalu mieszkalnego oraz metraż balkonów, tarasów, loggii i piwnic zostanie ustalony na podstawie obmiaru tych powierzchni zgodnie z obowiązującą PN (z udziałem Inwestora) po ich wybudowaniu (możliwość różnicy +/- 5%) i będzie on stanowił podstawę obliczenia ostatecznej ceny za lokal mieszkalny, której rozliczenie powinno nastąpić w terminie 30 dni od daty sporządzenia i doręczenia obmiaru ww. składników lokalu mieszkalnego”</xText> <xText>6. § 4 pkt 5 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Strony ustalają, iż Realizator uprawniony jest do dokonywania zmian w przedłożonym projekcie architektonicznym o ile okażą się one konieczne ze względu na realizację przedmiotowej inwestycji, jeżeli wspomniane zmiany nie spowodują istotnego obniżenia standardu wykończenia inwestycji opisanego w § 2 pkt 3”</xText> <xText>7. § 4 pkt 6 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Do czasu sprzedaży wszystkich lokali mieszkalnych w ww. obiekcie budowlanym – zarząd nieruchomością wspólną pełnić będzie Realizator lub podmiot przez niego wskazany, którego wynagrodzenie odpowiadać będzie średnim cenom rynkowym z obszaru dzielnicy <xAnon>B.</xAnon>”</xText> <xText>8. § 4 „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia…..” „ Strony wyrażają zgodę na przeniesienie przez Realizatora praw i obowiązków wynikających z zawartej umowy przedwstępnej /zmienionej następnie niniejszym aneksem/ na spółkę celową pod <xAnon> firmą (...) Sp. z o.o.</xAnon> z siedzibą w <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>ul. (...)</xAnon> <xAnon>(...)</xAnon> nr <xAnon> (...)</xAnon> powołaną w celu zakończenia prowadzonej inwestycji oraz zarządzania osiedlem po zawarciu umowy przyrzeczonej sprzedaży. Przeniesienie praw i obowiązków nastąpi na podstawie umowy zawartej pomiędzy Realizatorem a <xAnon> spółką (...) Sp. z o.o.</xAnon> zawartej w formie aktu notarialnego, w którym jednocześnie nastąpi przeniesienie własności nieruchomości gruntowej składającej się z <xAnon>działki nr (...)</xAnon>. W związku z powyższym Inwestor wyrażą zgodę na powierzenie zarządzania nieruchomością wspólną <xAnon> spółce (...) Sp. z o.o.</xAnon> na warunkach rynkowych uzgodnionych w umowie przyrzeczonej sprzedaży”</xText> <xText>9. § 4 pkt 8 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Strony ustalają że zawiadomienia wysyłane na adresy stron podane w niniejszej umowie są skutecznie doręczone. Jak również Inwestor wskazuje adres elektroniczny pod którym będzie informowany o postępie robót budowlanych: …………. Adres do korespondencji: jw.”</xText> <xText/> <xText>Sad ustalił, że pozwana po zakończeniu w końcu 2006r. realizacji inwestycji w <xAnon>W.</xAnon> przy <xAnon>ul. (...)</xAnon> oraz w <xAnon>K.</xAnon> przy <xAnon>ul. (...)</xAnon> w 2007r. realizowała następujące inwestycje:</xText> <xText>- <xAnon>K.</xAnon>, <xAnon>ul. (...)</xAnon>/<xAnon>P.</xAnon>,</xText> <xText>- <xAnon>U.</xAnon>,</xText> <xText>- <xAnon>K.</xAnon>, Osiedle im. W.<xAnon>A. M.</xAnon>,</xText> <xText>- <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>B.</xAnon>, <xAnon>S. T.</xAnon>,</xText> <xText>(wydruki ze strony internetowej powódki z dnia 3 sierpnia 2007r., k. 10-113).</xText> <xText>Zakwestionowane postanowienia były przedmiotem postępowania wyjaśniającego prowadzonego przez powoda. W piśmie z 25 kwietnia 2007r. (k. 24-25) pozwana uznała zasadność zarzutów Prezesa UOKiK w stosunku do wzorca umowy wykorzystywanego w inwestycji przy <xAnon>ul. (...)</xAnon> i zobowiązała się wyeliminować z wzorca zakwestionowane przez Prezesa UOKiK postanowienia. Pozwana poinformowała, ze opracowuje nowy wzorzec, który zobowiązała się dostarczyć Prezesowi UOKiK do 11 maja 2007r.</xText> <xText>Przy piśmie z dnia 15 maja 2007r. (k. 115) pozwana przesłała nowy projekt umowy sprzedaży i poinformowała, że został on opracowany na wszystkie inwestycje. Wzorzec ten jest projektem aktu notarialnego oznaczony „Repertorium A …/2006”.</xText> <xText>Sąd ustalił zatem, że powódka do maja 2007r., tj. do wprowadzenia w swojej działalności nowego wzorca umowy o nazwie „Repertorium A …/2006” wykorzystywała w obrocie z konsumentami wzorzec umowny o nazwie „Przedwstępnej umowy sprzedaży” zawierający zakwestionowane w pozwie postanowienia. Powód złożył pozew o uznanie w/w postanowień za niedozwolone 13 czerwca 2007r. (k. 28).</xText> <xText>Okoliczność, iż pozwana zaprzestała (maj 2007r.) stosowania zakwestionowanych w pozwie postanowień nie może mieć wpływu na rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy. Zgodnie bowiem z treścią <xLexLink xArt="art. 479(39)" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 479<xSUPx>39</xSUPx> kpc</xLexLink> z żądaniem uznania postanowienia wzorca umowy za niedozwolone można wystąpić również wtedy, gdy pozwana zaniechała jego stosowania, jeżeli od tego zaniechania nie minęło sześć miesięcy. Powództwo wytoczone zostało przed upływem sześciomiesięcznego terminu do jego wytoczenia (data złożenia przez powoda pozwu: 13 czerwca 2007 r., k. 28). Z uwagi na powyższe, pomimo zaprzestania stosowania zakwestionowanych postanowień Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zobowiązany jest do dokonania merytorycznej oceny wskazanych w pozwie postanowień wzorca umownego.</xText> <xText>Sąd Okręgowy zważył, co następuje:</xText> <xText>Zakwestionowane postanowienia umowne podlegają ocenie czy są postanowieniami niedozwolonymi w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1)" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> kc.</xLexLink> Zgodnie z treścią ww. przepisu postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtuj ą prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interes.</xText> <xText>Przesłanki sprzeczności z dobrymi obyczajami i rażącego naruszenia interesów konsumenta muszą być spełnione łącznie. Istotą pojęcia dobrego obyczaju jest szeroko rozumiany szacunek dla drugiego człowieka. W stosunkach z konsumentami powinien wyrażać się on właściwym informowaniem o wynikających z umowy uprawnieniach, niewykorzystywaniu uprzywilejowanej pozycji profesjonalisty przy zawieraniu umowy i jej realizacji, rzetelnym traktowaniu równorzędnego partnera umowy. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można więc uznać działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy łub naiwności, ukształtowania stosunku zobowiązaniowego niezgodnie z zasadą równorzędności stron (M. Śmigieł Wzorce s.360). Chodzi więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, od­biegające in minus od przyjętych standardów postępowania natomiast naruszenie interesów konsumenta wynikające z niedozwolonego postanowienia musi być rażące a więc doniosłe.</xText> <xText>Sąd ocenił, ze zakwestionowane w pozwie postanowienia są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy konsumentów a zatem są niedozwolonymi postanowieniami w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> § 1 kc.</xLexLink></xText> <xText>Niedozwolone jest postanowienie zawarte w § 1 pkt 4 zd. 2 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” o treści: „Strony ustalają, że w ramach niniejszej umowy zostanie wybudowany dla Inwestora lokal mieszkalny położony w <xAnon>budynku (...)</xAnon>, oznaczony nr 3-07, kondygnacja IV, piętro III, za cenę wyznaczoną przez następujące elementy:</xText> <xText>a. <xAnon>(...)</xAnon> zł brutto/m<xSUPx>2</xSUPx> powierzchni całkowitej lokalu mieszkalnego (wynoszącej zgodnie z projektem architektoniczno – budowlanym 76,28 m<xSUPx>2</xSUPx>),</xText> <xText>b. <xAnon>(...)</xAnon> zł brutto/m<xSUPx>2</xSUPx> balkonu, (wynoszącej zgodnie z projektem architektoniczno – budowlanym 8,91 m<xSUPx>2</xSUPx>).</xText> <xText>Powyższe ceny jednego m<xSUPx>2</xSUPx> są stałe i mogą ulec zmianie jedynie w przypadku:</xText> <xText>- zmiany stawki podatku VAT na gotowe lokale mieszkalne wynoszącej obecnie 7%,</xText> <xText>- wzrostu inflacji montażowo – budowlanej w okresie od dnia 1 maja 2004r. do dnia 31 kwietnia 2005r. łącznie ponad 3% proporcjonalnie do wzrostu cen, z tym, że zmiana dotyczyć może jedynie niezapłaconej części”,</xText> <xText>albowiem postanowienie to przyznaje pozwanej uprawnienie do podwyższenia, już po zawarciu umowy, ceny lokalu w przypadku zmiany stawki podatku VAT oraz wzrostu inflacji montażowo – budowlanej, nie przyznając jednocześnie konsumentowi prawa odstąpienia od umowy, co niewątpliwie jest sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz narusza interes konsumentów. Ponadto zakwestionowane postanowienie jest niejasne i niejednoznaczne, pozostawia pozwanej swobodę interpretacyjną i umożliwia kształtowanie treści świadczenia konsumenta w trakcie trwania umowy. Przyznaje bowiem pozwanej uprawnienie podwyższenie ceny lokalu w przypadku „wzrostu inflacji montażowo – budowlanej” nie precyzując przy tym co dokładnie kryje się pod tym pojęciem oraz nie wskazując źródła informacji na temat w/w poziomu inflacji. W konsekwencji, konsument przez cały okres trwania umowy pozostaje w niepewności, czy a jeśli tak, to jaka stawka inflacji zostanie wobec niego zastosowana, zaś pozwana dysponuje znaczną swobodą w zakresie poszukiwania źródeł określających wysokość inflacji, a następnie ich stosowania. W ocenie Sądu zakwestionowane postanowienie nie określa, o jaką wysokość wzrost inflacji spowoduje podwyżkę cen lokalu mieszkalnego.</xText> <xText>Postanowienie zawarte w § 2 pkt 2 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” o treści: „Strony uzgadniają termin wybudowania budynku ww. mieszkalnego – wielorodzinnego oraz przekazania opisanego w § 1 niniejszej umowy lokalu mieszkalnego: II kwartał 2005r., z tym że niezawinione opóźnienie w realizacji inwestycji ze strony Realizatora do 3 miesięcy nie wywołuje negatywnych skutków prawnych. Zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży nastąpi w terminie 30 dni od daty rozliczenia całej ceny sprzedaży i po przekazaniu opisanego w § 1 niniejszej umowy lokalu mieszkalnego” stanowi, w ocenie Sądu niedozwolone postanowienie umowne, albowiem wyłącza odpowiedzialność pozwanej względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. Wprawdzie postanowienie to dotyczy sytuacji, gdy niewykonanie lub niewykonanie umowy następuje z przyczyn niezależnych od pozwanej, jednakże pozwana jako profesjonalista winna przy ustalaniu terminów wykonania swojego zobowiązania uwzględnić możliwość ich wystąpienia. W ocenie Sądu, zakwestionowane postanowienia zmierzają do dezorientacji konsumentów w celu przeniesienia ryzyka gospodarczego na konsumenta. Nadto należy wskazać, że zakwestionowane postanowienie zawiera otwarty katalog przyczyn wyłączających odpowiedzialność pozwanej, na jego podstawie nie jest możliwe jednoznaczne ustalenie w jakich wypadkach ta odpowiedzialność jest wyłączona.</xText> <xText>Z tych samych względów za niedozwolone postanowienie umowne należy uznać postanowienie zawarte w § 3 pkt b „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia…..” o treści: „Strony uzgadniają termin wybudowania w/w budynku mieszkalnego wielorodzinnego i przekazanie lokalu mieszkalnego do prowadzenia prac wykończeniowych w terminie 28 dni po uzyskaniu ostatecznej decyzji o pozwoleniu na użytkowanie i zawarciu umowy przyrzeczonej sprzedaży. Zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży nastąpi w terminie do 30 dni od daty *rozliczenia całej ceny sprzedaży, * po uzyskaniu ostatecznej decyzji zatwierdzającej Projekt Podziału, oraz *po uzyskaniu opinii o samodzielności lokali mieszkalnych”, z tym że postanowienie to jest jeszcze bardziej niekorzystne dla konsumenta, bowiem nie określa żadnego terminu ostatecznego zakończenia budowy.</xText> <xText>Niedozwolone jest również postanowienie zawarte w § 3 pkt 4 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” o treści: „Strony uzgadniają, że Realizator ma prawo odstąpić od niniejszej umowy wyłącznie:</xText> <xText>- w przypadku wystąpienia obiektywnych przeszkód uniemożliwiających wykonanie niniejszej umowy, w taki przypadku zobowiązany jest zwrócić całość nominalnie wpłaconych przez Inwestora wpłat w terminie 30 dni,</xText> <xText>- opóźnienia Inwestora w zapłacie należności objętych niniejszą umową przekraczających 30.000,00 zł, w taki przypadku Realizator zobowiązany jest w terminie 21 dni od daty odstąpienia zwrócić całość nominalnie wpłaconych przez Inwestora wpłat, pomniejszonych o zadatek”</xText> <xText>albowiem nakłada wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy w przypadku niedojścia umowy do skutku. Zgodnie z tym postanowieniem, pozwana w przypadku gdy konsument opóźnia się w zapłacie należności w kwocie przekraczającej 30.000 zł, i to bez względu na przyczyny tego opóźnienia i bez względu na wielkość dotychczas wpłaconych kwot, jest uprawniona do:</xText> <xText>- odstąpienia od umowy,</xText> <xText>- dysponowania kwotami wpłaconymi przez konsumenta jeszcze przez 21 dni od daty odstąpienia,</xText> <xText>- zatrzymania wpłaconego przez konsumenta zadatku.</xText> <xText>Podkreślić należy, że zakwestionowane postanowienie, oraz inne postanowienia „Przedwstępnej umowy sprzedaży” (§ 3 pkt 3) odwołują się do instytucji zadatku, a zgodnie z <xLexLink xArt="art. 394" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.394 kc</xLexLink> w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dala, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Przedwstępna umowa sprzedaży jednakże nie przewiduje możliwości żądania przez konsumenta żadnych kwot w przypadku odstąpienia od umowy. W ocenie Sądu taka konstrukcja może wprowadzać w błąd konsumenta, jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta.</xText> <xText>Niedozwolone jest również postanowienie zawarte w § 4 pkt 1 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” o treści:„ Strony uzgadniają, że ostateczny metraż lokalu mieszkalnego oraz metraż balkonów, tarasów, loggii i piwnic zostanie ustalony na podstawie obmiaru tych powierzchni zgodnie z obowiązującą PN (z udziałem Inwestora) po ich wybudowaniu (możliwość różnicy +/- 5%) i będzie on stanowił podstawę obliczenia ostatecznej ceny za lokal mieszkalny, której rozliczenie powinno nastąpić w terminie 30 dni od daty sporządzenia i doręczenia obmiaru ww. składników lokalu mieszkalnego”, albowiem przewiduje uprawnienie pozwanej do określenia lub podwyższenia ceny lub po zawarciu urnowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy. Zakwestionowane postanowienie określa sposób wyliczenia ostatecznej ceny lokalu w przypadku, gdy jego powierzchnia rzeczywista ulegnie zmianie w stosunku do powierzchni umownej. Różnica może wynosić maksymalnie 5%. Zgodnie z tym postanowieniem rozliczenie końcowe zawierać będzie zmiany ceny wynikające ze zwiększenia bądź zmniejszenia powierzchni tego lokalu. Mając na uwadze, że w inwestycji <xAnon>M.</xAnon> 103 cena 1m<xSUPx>( 2)</xSUPx> wynosi <xAnon>(...)</xAnon> zł, to konsument może być obowiązany do dopłaty kwoty w wysokości nawet <xAnon>(...)</xAnon> zł, o czym dowie się dopiero po ich wybudowaniu i do tego momentu będzie pozostawał w niepewności co do ostatecznego metrażu i ceny mieszkania, które są niewątpliwie przesłankami mającymi decydujące znaczenie przy wyborze konkretnego mieszkania przez konsumenta. W ocenie Sądu obowiązkiem będącego profesjonalistą sprzedawcy jest jednoznaczne poinformowanie konsumenta o ostatecznej cenie jeszcze przed zawarciem umowy, a zapis tej treści jest sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumentów.</xText> <xText>Niedozwolone jest postanowienie zawarte w § 4 pkt 5 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” o treści: „Strony ustalają, iż Realizator uprawniony jest do dokonywania zmian w przedłożonym projekcie architektonicznym o ile okażą się one konieczne ze względu na realizację przedmiotowej inwestycji, jeżeli wspomniane zmiany nie spowodują istotnego obniżenia standardu wykończenia inwestycji opisanego w § 2 pkt 3”, albowiem daje prawo wyłącznie pozwanej do jednostronnej zmiany w dokumentacji projektowej (po zawarciu umowy), tj. do istotnych zmian dotyczących lokalu mieszkalnego, co narusza podstawowe zasady stosunku zobowiązaniowego, kłóci się z dobrymi obyczajami i jest rażąco niekorzystna dla konsumenta. Konsument w rzeczywistości nie ma realnego wpływu na dokonywane zmiany inwestycyjno – budowlane. Pozwana powołując się jedynie na konieczność ze względu na realizację przedmiotowej inwestycji, może dokonywać wszelkich zmian, z zastrzeżeniem jedynie, że nie spowodują istotnego obniżenia standardu wykończenia inwestycji. Zatem konsumentowi może zostać przedstawiony do odbioru lokal pozbawiony cech, które skłoniły go do zakupu tego konkretnego mieszkania, np. lokal o zupełnie innym rozkładzie pomieszczeń, bądź innym usytuowaniu, co więcej o obniżonym standardzie wykończenia, jednakże wedle oceny pozwanej nie istotnym. Takie ukształtowanie wzajemnych praw i obowiązków jest w ocenie Sądu jest sprzeczne z dobrymi obyczajami.</xText> <xText>Niedozwolone są również postanowienia zawarte w § 4 pkt 6 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” a treści: „Do czasu sprzedaży wszystkich lokali mieszkalnych w ww. obiekcie budowlanym – zarząd nieruchomością wspólną pełnić będzie Realizator lub podmiot przez niego wskazany, którego wynagrodzenie odpowiadać będzie średnim cenom rynkowym z obszaru dzielnicy <xAnon>B.</xAnon>” oraz w § 4 „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia…..” o treści: „ Strony wyrażają zgodę na przeniesienie przez Realizatora praw i obowiązków wynikających z zawartej umowy przedwstępnej /zmienionej następnie niniejszym aneksem/ na spółkę celową pod <xAnon> firmą (...) Sp. z o.o.</xAnon> z siedzibą w <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>ul. (...)</xAnon> /<xAnon>(...)</xAnon> nr <xAnon> (...)</xAnon> powołaną w celu zakończenia prowadzonej inwestycji oraz zarządzania osiedlem po zawarciu umowy przyrzeczonej sprzedaży. Przeniesienie praw i obowiązków nastąpi na podstawie umowy zawartej pomiędzy Realizatorem a <xAnon> spółką (...) Sp. z o.o.</xAnon> zawartej w formie aktu notarialnego, w którym jednocześnie nastąpi przeniesienie własności nieruchomości gruntowej składającej się z <xAnon>działki nr (...)</xAnon>. W związku z powyższym Inwestor wyrażą zgodę na powierzenie zarządzania nieruchomością wspólną <xAnon> spółce (...) Sp. z o.o.</xAnon> na warunkach rynkowych uzgodnionych w umowie przyrzeczonej sprzedaży”</xText> <xText>Postanowienie te narzucają konsumentowi korzystanie z usług pozwanej, bądź podmiotu przez nią wskazanemu przez nieograniczony żadnym terminem okres czasu (do czasu sprzedaży wszystkich lokali, co może również nigdy nie nastąpić) i uniemożliwiają konsumentowi korzystanie z określonych w <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19940850388" xTitle="Ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali" xAddress="Dz. U. z 1994 r. Nr 85, poz. 388">ustawie z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali</xLexLink> uprawnień właścicielskich. Treść tego postanowienia uzasadnia ocenę, że pozwana wykorzystywała swoją przewagę kontraktową i narzucała niekorzystne dla konsumenta obowiązki. W ocenie Sądu postanowienia te są zatem sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interes konsumentów.</xText> <xText>Niedozwolone jest postanowienie zawarte w § 4 pkt 8 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” o treści: „Strony ustalają że zawiadomienia wysyłane na adresy stron podane w niniejszej umowie są skutecznie doręczone. Jak również Inwestor wskazuje adres elektroniczny pod którym będzie informowany o postępie robót budowlanych: …………. Adres do korespondencji: jw.” Treść tego postanowienia jest nieuczciwa, nierzetelna w świetle <xLexLink xArt="art. 61;art. 61 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 61 § 1 kc</xLexLink>, który stanowi, że oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej. Do oceny prawidłowości złożonych tak oświadczeń jest Sąd a nie pozwana. Postanowienie to jest zatem, w ocenie Sądu, sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumentów.</xText> <xText>Z tych względów i na podstawie <xLexLink xArt="art. 385(1)" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> kc</xLexLink> uwzględniono żądania pozwu.</xText> <xText>Na podstawie <xLexLink xArt="art. 479(44)" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 479<xSUPx>44 </xSUPx>kpc</xLexLink> zarządzono publikację prawomocnego wyroku.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Paula Wiaterska

Paula Wiaterska

Sygn. akt. AmC – 124/07 UZASADNIENIE Powód – Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wniósł o uznanie za niedozwolone i zakazanie pozwanejSpółce Mieszkaniowej (...) Sp. z o.o.wK.wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowień wzorców o nazwach „Przedwstępna umowa sprzedaży” oraz „Aneks do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia ….” o treści: 1. § 1 pkt 4 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Strony ustalają, że w ramach niniejszej umowy zostanie wybudowany dla Inwestora lokal mieszkalny położony wbudynku (...), oznaczony nr 3-07, kondygnacja IV, piętro III, za cenę wyznaczoną przez następujące elementy: a (...)zł brutto/m2powierzchni całkowitej lokalu mieszkalnego (wynoszącej zgodnie z projektem architektoniczno – budowlanym 76,28 m2), b (...)zł brutto/m2balkonu, (wynoszącej zgodnie z projektem architektoniczno – budowlanym 8,91 m2). Powyższe ceny jednego m2są stałe i mogą ulec zmianie jedynie w przypadku: - zmiany stawki podatku VAT na gotowe lokale mieszkalne wynoszącej obecnie 7%, - wzrostu inflacji montażowo – budowlanej w okresie od dnia 1 maja 2004r. do dnia 31 kwietnia 2005r. łącznie ponad 3% proporcjonalnie do wzrostu cen, z tym, że zmiana dotyczyć może jedynie niezapłaconej części” 2. § 2 pkt 2 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Strony uzgadniają termin wybudowania budynku ww. mieszkalnego – wielorodzinnego oraz przekazania opisanego w § 1 niniejszej umowy lokalu mieszkalnego: II kwartał 2005r., z tym że niezawinione opóźnienie w realizacji inwestycji ze strony Realizatora do 3 miesięcy nie wywołuje negatywnych skutków prawnych. Zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży nastąpi w terminie 30 dni od daty rozliczenia całej ceny sprzedaży i po przekazaniu opisanego w § 1 niniejszej umowy lokalu mieszkalnego” 3. § 3 pkt b „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia…..” „Strony uzgadniają termin wybudowania w/w budynku mieszkalnego wielorodzinnego i przekazanie lokalu mieszkalnego do prowadzenia prac wykończeniowych w terminie 28 dni po uzyskaniu ostatecznej decyzji o pozwoleniu na użytkowanie i zawarciu umowy przyrzeczonej sprzedaży. Zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży nastąpi w terminie do 30 dni od daty *rozliczenia całej ceny sprzedaży, * po uzyskaniu ostatecznej decyzji zatwierdzającej Projekt Podziału, oraz *po uzyskaniu opinii o samodzielności lokali mieszkalnych” 4. § 3 pkt 4 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Strony uzgadniają, że Realizator ma prawo odstąpić od niniejszej umowy wyłącznie: - w przypadku wystąpienia obiektywnych przeszkód uniemożliwiających wykonanie niniejszej umowy, w taki przypadku zobowiązany jest zwrócić całość nominalnie wpłaconych przez Inwestora wpłat w terminie 30 dni, - opóźnienia Inwestora w zapłacie należności objętych niniejszą umową przekraczających 30.000,00 zł, w taki przypadku Realizator zobowiązany jest w terminie 21 dni od daty odstąpienia zwrócić całość nominalnie wpłaconych przez Inwestora wpłat, pomniejszonych o zadatek” 5. § 4 pkt 1 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „ Strony uzgadniają, że ostateczny metraż lokalu mieszkalnego oraz metraż balkonów, tarasów, loggii i piwnic zostanie ustalony na podstawie obmiaru tych powierzchni zgodnie z obowiązującą PN (z udziałem Inwestora) po ich wybudowaniu (możliwość różnicy +/- 5%) i będzie on stanowił podstawę obliczenia ostatecznej ceny za lokal mieszkalny, której rozliczenie powinno nastąpić w terminie 30 dni od daty sporządzenia i doręczenia obmiaru ww. składników lokalu mieszkalnego” 6. § 4 pkt 5 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Strony ustalają, iż Realizator uprawniony jest do dokonywania zmian w przedłożonym projekcie architektonicznym o ile okażą się one konieczne ze względu na realizację przedmiotowej inwestycji, jeżeli wspomniane zmiany nie spowodują istotnego obniżenia standardu wykończenia inwestycji opisanego w § 2 pkt 3” 7. § 4 pkt 6 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Do czasu sprzedaży wszystkich lokali mieszkalnych w ww. obiekcie budowlanym – zarząd nieruchomością wspólną pełnić będzie Realizator lub podmiot przez niego wskazany, którego wynagrodzenie odpowiadać będzie średnim cenom rynkowym z obszaru dzielnicyB.” 8. § 4 „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia…..” „ Strony wyrażają zgodę na przeniesienie przez Realizatora praw i obowiązków wynikających z zawartej umowy przedwstępnej /zmienionej następnie niniejszym aneksem/ na spółkę celową podfirmą (...) Sp. z o.o.z siedzibą wK.ul. (...)/(...)nr(...)powołaną w celu zakończenia prowadzonej inwestycji oraz zarządzania osiedlem po zawarciu umowy przyrzeczonej sprzedaży. Przeniesienie praw i obowiązków nastąpi na podstawie umowy zawartej pomiędzy Realizatorem aspółką (...) Sp. z o.o.zawartej w formie aktu notarialnego, w którym jednocześnie nastąpi przeniesienie własności nieruchomości gruntowej składającej się zdziałki nr (...). W związku z powyższym Inwestor wyrażą zgodę na powierzenie zarządzania nieruchomością wspólnąspółce (...) Sp. z o.o.na warunkach rynkowych uzgodnionych w umowie przyrzeczonej sprzedaży” 9. § 4 pkt 8 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Strony ustalają że zawiadomienia wysyłane na adresy stron podane w niniejszej umowie są skutecznie doręczone. Jak również Inwestor wskazuje adres elektroniczny pod którym będzie informowany o postępie robót budowlanych: …………. Adres do korespondencji: jw.” W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, że pozwana w prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej posługuje się wzorcami umów. Przykładem takiego wzorca jest wzorzec umowy przedwstępnej opracowany dla celów sprzedaży lokali mieszkalnych w budynku wielolokalowym przyul. (...)wW., w którym zawarte są zakwestionowane w pozwie postanowienia umowne. Powód wskazał, że pozwana takie samej treści postanowienia stosuje również w innych realizowanych przez nią inwestycjach., np. wzorzec opracowany dla celów sprzedaży lokali mieszkalnych w budynku wielolokalowym przy u. Pilotów wK.. W ocenie powoda zakwestionowane w pozwie postanowienia umowne stanowią niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniuart. 3851kc, albowiem kształtują one prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z obowiązującymi przepisami oraz dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Postanowieniu zawartemu w § 1 pkt 4 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” powód zarzucił, iż w zakresie „zmiany stawki podatku VAT" stanowi postanowienie, o którym mowa wart. 3853pkt 20 k.c.Postanowienie to przyznaje pozwanemu uprawnienie do podwyższenia wysokości ceny lokalu, po zawarciu umowy, poprzez waloryzację wysokości rat - o różnicę pomiędzy nową i starą stawką podatku VAT - następujące po wprowadzeniu nowej, wyższej stawki tego podatku. Postanowienie to ma charakter jednostronny, albowiem przyznaje powyższe uprawnienie wyłącznie pozwanemu - jednocześnie nie uprawniając w takim przypadku konsumenta do odstąpienia od umowy. Powód podniósł, że omawiane postanowienie w części dotyczącej „wzrostu inflacji montażowo - budowlanej" jest niejasna i niejednoznaczna., stanowi również niedozwoloną klauzulę umowną, o której mowa wart. 3853pkt 9 oraz 11 k.c.Konsument pozostaje w niepewności jaka stawka inflacji zostanie wobec niego zastosowana, zaś pozwana dysponuje znaczną swobodą w zakresie poszukiwania źródeł określających wysokość inflacji, a następnie ich stosowania. W ocenie powoda zakwestionowane postanowienie przyznaje pozwanemu możliwość uzupełniania stosunku umownego z konsumentem w trakcie jego trwania, kształtowania treści świadczenia konsumenta (w zakresie wysokości uiszczanej przez niego ceny lokalu mieszkalnego) oraz interpretowania ich treści. Postanowieniu zawartemu w§ 2 pkt 2„Przedwstępnej umowy sprzedaży” powód zarzucił, iż wyłącza odpowiedzialność pozwanego za nienależyte wykonanie umowy. Zakwestionowane postanowienie uwalnia pozwanego od odpowiedzialności za opóźnienia w realizacji inwestycji spowodowane okolicznościami zewnętrznymi, na które pozwana, pomimo zachowania należytej staranności nie ma wpływu. Powód wskazał, że zgodnie zart. 355 § 2 k.c., należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności i pozwana jako profesjonalista powininna przy określaniu terminu realizacji inwestycji mieć na względzie typowe okoliczności zewnętrzne, które mogą wpływać na przedłużenie okresu prowadzenia robót budowlanych. Powód podniósł, że zakwestionowane postanowienie wyłącza odpowiedzialność pozwanego za wszelkie opóźnienia spowodowane niegospodarnością, czy wręcz zaniedbaniem pozwanego, w tym wynikające z działań organów administracyjnych, warunków atmosferycznych, które uniemożliwiają wykonywanie robót budowlanych oraz innych niezależnych od pozwanego przeszkód, np.: wstrzymanie realizacji inwestycji przez organ nadzoru budowlanego na skutek uchybień wykonawcy, opóźnienie wydania pozwolenia na budowę lub użytkowanie obiektu budowlanego. Powód podniósł, że zakwestionowane postanowienie stanowi próbę przeniesienia ryzyka gospodarczego na konsumenta, co godzi w dobre obyczaje takie jak: wzajemne zaufanie stron, uczciwość kupiecką czy zasadę rzetelnego traktowania kontrahenta. Powód wskazał, że w/w zarzuty w stosunku do § 2 pkt 2 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” są również aktualne w odniesieniu do postanowienia zawartego w oraz w § 3 pkt b „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia…..”. Przy czym treść tego postanowienia o tyle bardziej niekorzystna dla konsumenta, że nie określa żadnego wyraźnego terminu ostatecznego zakończenia budowy budynku wielolokalowego przyul. (...)wW., jak również terminów wydzielenia samodzielnych lokali mieszalnych i ich przekazania kupującym oraz zawarcia umowy przyrzeczonej kupna - sprzedaży tych lokali. A zatem stawia konsumentów w jeszcze gorszej pozycji kontraktowej. Postanowieniu zawartemu w § 3 pkt 4 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” powód zarzucił, że jest sprzeczne zart. 3853pkt 16 k.c., wprowadza nierówność stron umowy. W razie nie wykonania zobowiązania z winy klienta, traci on na rzecz pozwanego zadatek zaś w sytuacji odwrotnej gdy wina leży po strome pozwanej, gdyż to z powodu jego działania (zaniechania, zaniedbań) umowa ulega rozwiązaniu - pozwana nie jest zobowiązany do jakichkolwiek wypłat na rzecz konsumenta. Postanowieniu zawartemu w § 4 pkt 1 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” powód zarzucił, że stanowi w świetleart. 3853pkt 20 kcniedozwolone postanowienie umowne, albowiem przyznaje pozwanemu uprawnienie do zmiany ceny lokalu po zawarciu umowy, nie uprawniając jednak w takim przypadku konsumenta do odstąpienia od umowy. W odniesieniu do postanowienia zawartego w § 4 pkt 5 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” powód podniósł, iż stanowi ono niedozwolone postanowienie umowne, o którym mowa wart. 3853pkt 19 kc, albowiem przyznaje pozwanemu jednostronneuprawnienie do zmiany istotnych cech świadczenia.Zgodnie z tym postanowieniem pozwana uprawniona jest do jednostronnego dokonywania zmian w dokumentacji budynku -„do dokonywania zmian w przedłożonym projekcie architektonicznym". Dzieje się tak pomimo, że umowa przedwstępna sprzedaży lokalu mieszkalnego jest umową wzajemną oraz umową dwustronnie zobowiązującą. Tym samym na każdą zmianę świadczenia umownego, pozwana powininna uzyskać zgodę swojego klienta - w drodze renegocjacji umowy, aneksu do niej lub nowej treści umowy . Postanowieniu zawartemu w § 4 pkt 6 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” oraz § 4 „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia…..” powód zarzucił, że uniemożliwiają konsumentowi korzystanie z uprawnień właścicielskich określonych w art.. 18ust. 1ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali(Dz. U. z 2000 r. Nr 80, póz. 903, z późn. zm.). Skutkiem tych postanowień jest związanie konsumentów z ustanowionym przez pozwanego zarządem przez nieograniczony wyraźnym terminem okres czasu. Pozbawia to konsumenta swobody wyboru kontrahenta w zakresie administrowania nieruchomością. Powód podniósł, że pozwana wykorzystując posiadaną przewagę kontraktową, narzuca konsumentom obowiązek korzystania z jego własnych usług lub usług podmiotu przez niego wskazanego. W jego ocenie, takie zachowanie pozwanego jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interes konsumentów. Postanowieniu zawartemu w § 4 pkt 8 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” powód zarzucił, że na jego podstawie wyłącznie pozwana jest uprawniona do decydowania o skuteczności doręczeń i wynikających z nich skutków prawnych. Takie działanie, w ocenie powoda, może naruszać standardy prawne wynikające z przepisówkcoraz obowiązujących w obrocie dobrych obyczajów. Powód podniósł, że w razie wątpliwości, czy oświadczenie zostało złożone prawidłowo, a jego treść wywołuje przewidziane skutki prawne, podmiotem właściwym do rozstrzygnięcia tych kwestii jest sąd powszechny, a nie pozwana. W ocenie powoda niedopuszczalny w obrocie, zwłaszcza konsumenckim, i sprzeczne z dobrymi obyczajami jest postanowienie wprowadzające doręczenie zastępcze, które w istocie odwołują się do przepisówkpc.Instytucja doręczenia zastępczego należy do prawa procesowego i nakłada na osoby trzecie określone obowiązki związane z dostarczeniem stronom postępowania pism procesowych. Są one nałożone w drodze ustawowej i nie mogą być rozszerzane na obrót gospodarczy poprzez aprioryczne postanowienia wzorca umowy. Powód podniósł ponadto, że zakwestionowane postanowienie rażąco narusza interesy konsumentów, albowiem pozwala ono pozwanemu na interpretację działań konsumenta (bądź ich braku) w zakresie skuteczności składanych przez niego oświadczeń woli, których przedmiotem może być wypowiedzenie, odstąpienie lub rozwiązanie umowy w innym trybie oraz przerzucenie na konsumenta podobnego ryzyka związanego z doręczeniem korespondencji, w tym oświadczeń. W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.. Pozwana wniosła o dopuszczenie dowodów zawnioskowanych w odpowiedzi na odwołanie, m. innymi dopuszczenie dowodów z zeznań świadkaE. W.i przesłuchanie w charakterze stronyJ. J.na okoliczności, że pozwana zaniechała stosowania spornego wzorca umownego we wrześniu 2006r. Pozwana zarzuciła, iż zaniechała stosowania wzorca umownego objętego żądaniem pozwu najpóźniej we wrześniu 2006r., co oznacza że upłynął termin zawity do wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie. Pozwana podniosła ponadto, że postanowienia umów zostały z klientami uzgodnione indywidualnie, na dowód czego wskazała oświadczenia klientów. Postanowieniem z dnia 28 lutego 2008r. Sąd dopuścił dowód z zeznań świadkaE. W.na okoliczność, że pozwana zaniechała stosowania spornego wzorca umownego we wrześniu 2006r., na oraz pominął dowód z przesłuchania stron ze względu na nieusprawiedliwione niestawiennictwo pozwanej na rozprawie w dniu 28 lutego 2008r. Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny: Pozwana –Spółka Mieszkaniowa (...) Sp. z o.o.wK.prowadzi działalność gospodarczą w zakresie m. innymi wykonywania robót ogólnobudowlanych związanych z wnoszeniem budynków, kupnie i sprzedaży nieruchomości, zarządzania nieruchomości (KRS, k. 36-42). Pozwana w 2006r. realizowała inwestycję wW.przyul. (...)oraz wK.przyul. (...). Przy realizowaniu tych inwestycji w obrocie z konsumentami pozwana wykorzystywała dokumenty o nazwie „Przedwstępna umowa sprzedaży”, przy realizacji inwestycjiM.103 pozwana posługiwała się również „Aneksem do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia ….r.”. Treść tych dokumentów (k. 9-18) daje podstawy do ustalenia, że są to typowe wzorce umowy. Zostały przygotowane w całości przez pozwaną na papierze firmowym (na pierwszych stronach, na górze, znajdują się wszystkie dane dotyczące pozwanej), są w formie wydruku komputerowego, podzielone na mniejsze kolejno ponumerowane jednostki redakcyjne. W „Aneksie do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia ….r.” pozostawiono jedynie wolne miejsca do wpisania danych dotyczących osób podpisujących umowę, daty zawarcia umowy. Treść i forma „Przedwstępnych umów sprzedaży” uzasadniają ustalenie, że pozwana posługuje się szablonem zapisanym na elektronicznym nośniku, w którym przy zawieraniu konkretnej umowy wpisuje dane indywidualizujące transakcję, tj. dane dotyczące klienta oraz nieruchomości, wszystkie inne zapisy pozostają bez zmian. Po czym taka „uzupełniona” umowa jest drukowana i przedstawiana do podpisu konsumentom.. Te ustalenia potwierdzają również zeznania świadkaE. W., która zeznała, że: - czasami zdarzały się przypadki, że klienci korzystając z pomocy prawnej radców prawnych konsultowali z pozwaną treść umowy, - były przypadki, ze klienci podejmowali rozmowy na temat poszczególnych postanowień projektu umowy, - w większości proponowane zmiany były wprowadzane do umowy. Sąd ustalił, że jedynie zdarzały się przypadki indywidualnych negocjacji postanowień umownych i zmiany były nanoszone na przygotowany wzorzec, zaś w większości umowy były podpisywane przez konsumentów bez zastrzeżeń. Sąd ustalił, że konsumenci oprócz zawieranej umowy podpisywali również tzw. Oświadczenie (k. 60) o treści: „Niniejszym oświadczam, iż zawarta w dniu 16 sierpień 2004r., zeSpółką Mieszkaniową (...) Sp. z o.o.umowa przedwstępna sprzedaży lokalu mieszkalnego nie zawiera postanowień, które nie zostały indywidualnie uzgodnione w rozumieniu art..(...)i n.k.c., w szczególności: - projekt umowy został Mi ze stosownym wyprzedzeniem przedłożony do zapoznania, - miałem możliwość konsultacji ww. projektu umowy, - ostateczna treść umowy zawiera postanowienia indywidualnie wynegocjowane.” Mając na uwadze w/w ustalenia Sąd ustalił, że treść w/w dokumentów była jednostronnie przygotowana w całości przez pozwana i przedstawiana konsumentom do podpisu Sąd ustalił, że faktycznie treść postanowień umownych nie była indywidualnie uzgadniana z konsumentami. Sąd ustalił zatem, że postanowienia „Przedwstępnej umowy sprzedaży” oraz „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia ….r.” nie były uzgadniane indywidualnie z konsumentami a jedynie „zdarzały się przypadki” negocjacji poszczególnych postanowień. Sąd ustalił, ze przy realizacji inwestycji wW.przyul. (...)pozwana stosowała wzorce umowne o nazwie „Przedwstępna umowa sprzedaży” oraz „Aneks do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia ….r.”, w których zawarte są zakwestionowane w pozwie postanowienia umowne. 1. § 1 pkt 4 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Strony ustalają, że w ramach niniejszej umowy zostanie wybudowany dla Inwestora lokal mieszkalny położony wbudynku (...), oznaczony nr 3-07, kondygnacja IV, piętro III, za cenę wyznaczoną przez następujące elementy: c (...)zł brutto/m2powierzchni całkowitej lokalu mieszkalnego (wynoszącej zgodnie z projektem architektoniczno – budowlanym 76,28 m2), d (...)zł brutto/m2balkonu, (wynoszącej zgodnie z projektem architektoniczno – budowlanym 8,91 m2). Powyższe ceny jednego m2są stałe i mogą ulec zmianie jedynie w przypadku: - zmiany stawki podatku VAT na gotowe lokale mieszkalne wynoszącej obecnie 7%, - wzrostu inflacji montażowo – budowlanej w okresie od dnia 1 maja 2004r. do dnia 31 kwietnia 2005r. łącznie ponad 3% proporcjonalnie do wzrostu cen, z tym, że zmiana dotyczyć może jedynie niezapłaconej części” 2. § 2 pkt 2 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Strony uzgadniają termin wybudowania budynku ww. mieszkalnego – wielorodzinnego oraz przekazania opisanego w § 1 niniejszej umowy lokalu mieszkalnego: II kwartał 2005r., z tym że niezawinione opóźnienie w realizacji inwestycji ze strony Realizatora do 3 miesięcy nie wywołuje negatywnych skutków prawnych. Zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży nastąpi w terminie 30 dni od daty rozliczenia całej ceny sprzedaży i po przekazaniu opisanego w § 1 niniejszej umowy lokalu mieszkalnego” 3. § 3 pkt b „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia…..” „Strony uzgadniają termin wybudowania w/w budynku mieszkalnego wielorodzinnego i przekazanie lokalu mieszkalnego do prowadzenia prac wykończeniowych w terminie 28 dni po uzyskaniu ostatecznej decyzji o pozwoleniu na użytkowanie i zawarciu umowy przyrzeczonej sprzedaży. Zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży nastąpi w terminie do 30 dni od daty *rozliczenia całej ceny sprzedaży, * po uzyskaniu ostatecznej decyzji zatwierdzającej Projekt Podziału, oraz *po uzyskaniu opinii o samodzielności lokali mieszkalnych” 4. § 3 pkt 4 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Strony uzgadniają, że Realizator ma prawo odstąpić od niniejszej umowy wyłącznie: - w przypadku wystąpienia obiektywnych przeszkód uniemożliwiających wykonanie niniejszej umowy, w taki przypadku zobowiązany jest zwrócić całość nominalnie wpłaconych przez Inwestora wpłat w terminie 30 dni, - opóźnienia Inwestora w zapłacie należności objętych niniejszą umową przekraczających 30.000,00 zł, w taki przypadku Realizator zobowiązany jest w terminie 21 dni od daty odstąpienia zwrócić całość nominalnie wpłaconych przez Inwestora wpłat, pomniejszonych o zadatek” 5. § 4 pkt 1 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „ Strony uzgadniają, że ostateczny metraż lokalu mieszkalnego oraz metraż balkonów, tarasów, loggii i piwnic zostanie ustalony na podstawie obmiaru tych powierzchni zgodnie z obowiązującą PN (z udziałem Inwestora) po ich wybudowaniu (możliwość różnicy +/- 5%) i będzie on stanowił podstawę obliczenia ostatecznej ceny za lokal mieszkalny, której rozliczenie powinno nastąpić w terminie 30 dni od daty sporządzenia i doręczenia obmiaru ww. składników lokalu mieszkalnego” 6. § 4 pkt 5 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Strony ustalają, iż Realizator uprawniony jest do dokonywania zmian w przedłożonym projekcie architektonicznym o ile okażą się one konieczne ze względu na realizację przedmiotowej inwestycji, jeżeli wspomniane zmiany nie spowodują istotnego obniżenia standardu wykończenia inwestycji opisanego w § 2 pkt 3” 7. § 4 pkt 6 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Do czasu sprzedaży wszystkich lokali mieszkalnych w ww. obiekcie budowlanym – zarząd nieruchomością wspólną pełnić będzie Realizator lub podmiot przez niego wskazany, którego wynagrodzenie odpowiadać będzie średnim cenom rynkowym z obszaru dzielnicyB.” 8. § 4 „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia…..” „ Strony wyrażają zgodę na przeniesienie przez Realizatora praw i obowiązków wynikających z zawartej umowy przedwstępnej /zmienionej następnie niniejszym aneksem/ na spółkę celową podfirmą (...) Sp. z o.o.z siedzibą wK.ul. (...)(...)nr(...)powołaną w celu zakończenia prowadzonej inwestycji oraz zarządzania osiedlem po zawarciu umowy przyrzeczonej sprzedaży. Przeniesienie praw i obowiązków nastąpi na podstawie umowy zawartej pomiędzy Realizatorem aspółką (...) Sp. z o.o.zawartej w formie aktu notarialnego, w którym jednocześnie nastąpi przeniesienie własności nieruchomości gruntowej składającej się zdziałki nr (...). W związku z powyższym Inwestor wyrażą zgodę na powierzenie zarządzania nieruchomością wspólnąspółce (...) Sp. z o.o.na warunkach rynkowych uzgodnionych w umowie przyrzeczonej sprzedaży” 9. § 4 pkt 8 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” „Strony ustalają że zawiadomienia wysyłane na adresy stron podane w niniejszej umowie są skutecznie doręczone. Jak również Inwestor wskazuje adres elektroniczny pod którym będzie informowany o postępie robót budowlanych: …………. Adres do korespondencji: jw.” Sad ustalił, że pozwana po zakończeniu w końcu 2006r. realizacji inwestycji wW.przyul. (...)oraz wK.przyul. (...)w 2007r. realizowała następujące inwestycje: -K.,ul. (...)/P., -U., -K., Osiedle im. W.A. M., -K.B.,S. T., (wydruki ze strony internetowej powódki z dnia 3 sierpnia 2007r., k. 10-113). Zakwestionowane postanowienia były przedmiotem postępowania wyjaśniającego prowadzonego przez powoda. W piśmie z 25 kwietnia 2007r. (k. 24-25) pozwana uznała zasadność zarzutów Prezesa UOKiK w stosunku do wzorca umowy wykorzystywanego w inwestycji przyul. (...)i zobowiązała się wyeliminować z wzorca zakwestionowane przez Prezesa UOKiK postanowienia. Pozwana poinformowała, ze opracowuje nowy wzorzec, który zobowiązała się dostarczyć Prezesowi UOKiK do 11 maja 2007r. Przy piśmie z dnia 15 maja 2007r. (k. 115) pozwana przesłała nowy projekt umowy sprzedaży i poinformowała, że został on opracowany na wszystkie inwestycje. Wzorzec ten jest projektem aktu notarialnego oznaczony „Repertorium A …/2006”. Sąd ustalił zatem, że powódka do maja 2007r., tj. do wprowadzenia w swojej działalności nowego wzorca umowy o nazwie „Repertorium A …/2006” wykorzystywała w obrocie z konsumentami wzorzec umowny o nazwie „Przedwstępnej umowy sprzedaży” zawierający zakwestionowane w pozwie postanowienia. Powód złożył pozew o uznanie w/w postanowień za niedozwolone 13 czerwca 2007r. (k. 28). Okoliczność, iż pozwana zaprzestała (maj 2007r.) stosowania zakwestionowanych w pozwie postanowień nie może mieć wpływu na rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy. Zgodnie bowiem z treściąart. 47939kpcz żądaniem uznania postanowienia wzorca umowy za niedozwolone można wystąpić również wtedy, gdy pozwana zaniechała jego stosowania, jeżeli od tego zaniechania nie minęło sześć miesięcy. Powództwo wytoczone zostało przed upływem sześciomiesięcznego terminu do jego wytoczenia (data złożenia przez powoda pozwu: 13 czerwca 2007 r., k. 28). Z uwagi na powyższe, pomimo zaprzestania stosowania zakwestionowanych postanowień Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zobowiązany jest do dokonania merytorycznej oceny wskazanych w pozwie postanowień wzorca umownego. Sąd Okręgowy zważył, co następuje: Zakwestionowane postanowienia umowne podlegają ocenie czy są postanowieniami niedozwolonymi w rozumieniuart. 3851kc.Zgodnie z treścią ww. przepisu postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtuj ą prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interes. Przesłanki sprzeczności z dobrymi obyczajami i rażącego naruszenia interesów konsumenta muszą być spełnione łącznie. Istotą pojęcia dobrego obyczaju jest szeroko rozumiany szacunek dla drugiego człowieka. W stosunkach z konsumentami powinien wyrażać się on właściwym informowaniem o wynikających z umowy uprawnieniach, niewykorzystywaniu uprzywilejowanej pozycji profesjonalisty przy zawieraniu umowy i jej realizacji, rzetelnym traktowaniu równorzędnego partnera umowy. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można więc uznać działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy łub naiwności, ukształtowania stosunku zobowiązaniowego niezgodnie z zasadą równorzędności stron (M. Śmigieł Wzorce s.360). Chodzi więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, od­biegające in minus od przyjętych standardów postępowania natomiast naruszenie interesów konsumenta wynikające z niedozwolonego postanowienia musi być rażące a więc doniosłe. Sąd ocenił, ze zakwestionowane w pozwie postanowienia są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy konsumentów a zatem są niedozwolonymi postanowieniami w rozumieniuart. 3851§ 1 kc. Niedozwolone jest postanowienie zawarte w § 1 pkt 4 zd. 2 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” o treści: „Strony ustalają, że w ramach niniejszej umowy zostanie wybudowany dla Inwestora lokal mieszkalny położony wbudynku (...), oznaczony nr 3-07, kondygnacja IV, piętro III, za cenę wyznaczoną przez następujące elementy: a.(...)zł brutto/m2powierzchni całkowitej lokalu mieszkalnego (wynoszącej zgodnie z projektem architektoniczno – budowlanym 76,28 m2), b.(...)zł brutto/m2balkonu, (wynoszącej zgodnie z projektem architektoniczno – budowlanym 8,91 m2). Powyższe ceny jednego m2są stałe i mogą ulec zmianie jedynie w przypadku: - zmiany stawki podatku VAT na gotowe lokale mieszkalne wynoszącej obecnie 7%, - wzrostu inflacji montażowo – budowlanej w okresie od dnia 1 maja 2004r. do dnia 31 kwietnia 2005r. łącznie ponad 3% proporcjonalnie do wzrostu cen, z tym, że zmiana dotyczyć może jedynie niezapłaconej części”, albowiem postanowienie to przyznaje pozwanej uprawnienie do podwyższenia, już po zawarciu umowy, ceny lokalu w przypadku zmiany stawki podatku VAT oraz wzrostu inflacji montażowo – budowlanej, nie przyznając jednocześnie konsumentowi prawa odstąpienia od umowy, co niewątpliwie jest sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz narusza interes konsumentów. Ponadto zakwestionowane postanowienie jest niejasne i niejednoznaczne, pozostawia pozwanej swobodę interpretacyjną i umożliwia kształtowanie treści świadczenia konsumenta w trakcie trwania umowy. Przyznaje bowiem pozwanej uprawnienie podwyższenie ceny lokalu w przypadku „wzrostu inflacji montażowo – budowlanej” nie precyzując przy tym co dokładnie kryje się pod tym pojęciem oraz nie wskazując źródła informacji na temat w/w poziomu inflacji. W konsekwencji, konsument przez cały okres trwania umowy pozostaje w niepewności, czy a jeśli tak, to jaka stawka inflacji zostanie wobec niego zastosowana, zaś pozwana dysponuje znaczną swobodą w zakresie poszukiwania źródeł określających wysokość inflacji, a następnie ich stosowania. W ocenie Sądu zakwestionowane postanowienie nie określa, o jaką wysokość wzrost inflacji spowoduje podwyżkę cen lokalu mieszkalnego. Postanowienie zawarte w § 2 pkt 2 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” o treści: „Strony uzgadniają termin wybudowania budynku ww. mieszkalnego – wielorodzinnego oraz przekazania opisanego w § 1 niniejszej umowy lokalu mieszkalnego: II kwartał 2005r., z tym że niezawinione opóźnienie w realizacji inwestycji ze strony Realizatora do 3 miesięcy nie wywołuje negatywnych skutków prawnych. Zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży nastąpi w terminie 30 dni od daty rozliczenia całej ceny sprzedaży i po przekazaniu opisanego w § 1 niniejszej umowy lokalu mieszkalnego” stanowi, w ocenie Sądu niedozwolone postanowienie umowne, albowiem wyłącza odpowiedzialność pozwanej względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. Wprawdzie postanowienie to dotyczy sytuacji, gdy niewykonanie lub niewykonanie umowy następuje z przyczyn niezależnych od pozwanej, jednakże pozwana jako profesjonalista winna przy ustalaniu terminów wykonania swojego zobowiązania uwzględnić możliwość ich wystąpienia. W ocenie Sądu, zakwestionowane postanowienia zmierzają do dezorientacji konsumentów w celu przeniesienia ryzyka gospodarczego na konsumenta. Nadto należy wskazać, że zakwestionowane postanowienie zawiera otwarty katalog przyczyn wyłączających odpowiedzialność pozwanej, na jego podstawie nie jest możliwe jednoznaczne ustalenie w jakich wypadkach ta odpowiedzialność jest wyłączona. Z tych samych względów za niedozwolone postanowienie umowne należy uznać postanowienie zawarte w § 3 pkt b „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia…..” o treści: „Strony uzgadniają termin wybudowania w/w budynku mieszkalnego wielorodzinnego i przekazanie lokalu mieszkalnego do prowadzenia prac wykończeniowych w terminie 28 dni po uzyskaniu ostatecznej decyzji o pozwoleniu na użytkowanie i zawarciu umowy przyrzeczonej sprzedaży. Zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży nastąpi w terminie do 30 dni od daty *rozliczenia całej ceny sprzedaży, * po uzyskaniu ostatecznej decyzji zatwierdzającej Projekt Podziału, oraz *po uzyskaniu opinii o samodzielności lokali mieszkalnych”, z tym że postanowienie to jest jeszcze bardziej niekorzystne dla konsumenta, bowiem nie określa żadnego terminu ostatecznego zakończenia budowy. Niedozwolone jest również postanowienie zawarte w § 3 pkt 4 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” o treści: „Strony uzgadniają, że Realizator ma prawo odstąpić od niniejszej umowy wyłącznie: - w przypadku wystąpienia obiektywnych przeszkód uniemożliwiających wykonanie niniejszej umowy, w taki przypadku zobowiązany jest zwrócić całość nominalnie wpłaconych przez Inwestora wpłat w terminie 30 dni, - opóźnienia Inwestora w zapłacie należności objętych niniejszą umową przekraczających 30.000,00 zł, w taki przypadku Realizator zobowiązany jest w terminie 21 dni od daty odstąpienia zwrócić całość nominalnie wpłaconych przez Inwestora wpłat, pomniejszonych o zadatek” albowiem nakłada wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy w przypadku niedojścia umowy do skutku. Zgodnie z tym postanowieniem, pozwana w przypadku gdy konsument opóźnia się w zapłacie należności w kwocie przekraczającej 30.000 zł, i to bez względu na przyczyny tego opóźnienia i bez względu na wielkość dotychczas wpłaconych kwot, jest uprawniona do: - odstąpienia od umowy, - dysponowania kwotami wpłaconymi przez konsumenta jeszcze przez 21 dni od daty odstąpienia, - zatrzymania wpłaconego przez konsumenta zadatku. Podkreślić należy, że zakwestionowane postanowienie, oraz inne postanowienia „Przedwstępnej umowy sprzedaży” (§ 3 pkt 3) odwołują się do instytucji zadatku, a zgodnie zart.394 kcw braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dala, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Przedwstępna umowa sprzedaży jednakże nie przewiduje możliwości żądania przez konsumenta żadnych kwot w przypadku odstąpienia od umowy. W ocenie Sądu taka konstrukcja może wprowadzać w błąd konsumenta, jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta. Niedozwolone jest również postanowienie zawarte w § 4 pkt 1 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” o treści:„ Strony uzgadniają, że ostateczny metraż lokalu mieszkalnego oraz metraż balkonów, tarasów, loggii i piwnic zostanie ustalony na podstawie obmiaru tych powierzchni zgodnie z obowiązującą PN (z udziałem Inwestora) po ich wybudowaniu (możliwość różnicy +/- 5%) i będzie on stanowił podstawę obliczenia ostatecznej ceny za lokal mieszkalny, której rozliczenie powinno nastąpić w terminie 30 dni od daty sporządzenia i doręczenia obmiaru ww. składników lokalu mieszkalnego”, albowiem przewiduje uprawnienie pozwanej do określenia lub podwyższenia ceny lub po zawarciu urnowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy. Zakwestionowane postanowienie określa sposób wyliczenia ostatecznej ceny lokalu w przypadku, gdy jego powierzchnia rzeczywista ulegnie zmianie w stosunku do powierzchni umownej. Różnica może wynosić maksymalnie 5%. Zgodnie z tym postanowieniem rozliczenie końcowe zawierać będzie zmiany ceny wynikające ze zwiększenia bądź zmniejszenia powierzchni tego lokalu. Mając na uwadze, że w inwestycjiM.103 cena 1m( 2)wynosi(...)zł, to konsument może być obowiązany do dopłaty kwoty w wysokości nawet(...)zł, o czym dowie się dopiero po ich wybudowaniu i do tego momentu będzie pozostawał w niepewności co do ostatecznego metrażu i ceny mieszkania, które są niewątpliwie przesłankami mającymi decydujące znaczenie przy wyborze konkretnego mieszkania przez konsumenta. W ocenie Sądu obowiązkiem będącego profesjonalistą sprzedawcy jest jednoznaczne poinformowanie konsumenta o ostatecznej cenie jeszcze przed zawarciem umowy, a zapis tej treści jest sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumentów. Niedozwolone jest postanowienie zawarte w § 4 pkt 5 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” o treści: „Strony ustalają, iż Realizator uprawniony jest do dokonywania zmian w przedłożonym projekcie architektonicznym o ile okażą się one konieczne ze względu na realizację przedmiotowej inwestycji, jeżeli wspomniane zmiany nie spowodują istotnego obniżenia standardu wykończenia inwestycji opisanego w § 2 pkt 3”, albowiem daje prawo wyłącznie pozwanej do jednostronnej zmiany w dokumentacji projektowej (po zawarciu umowy), tj. do istotnych zmian dotyczących lokalu mieszkalnego, co narusza podstawowe zasady stosunku zobowiązaniowego, kłóci się z dobrymi obyczajami i jest rażąco niekorzystna dla konsumenta. Konsument w rzeczywistości nie ma realnego wpływu na dokonywane zmiany inwestycyjno – budowlane. Pozwana powołując się jedynie na konieczność ze względu na realizację przedmiotowej inwestycji, może dokonywać wszelkich zmian, z zastrzeżeniem jedynie, że nie spowodują istotnego obniżenia standardu wykończenia inwestycji. Zatem konsumentowi może zostać przedstawiony do odbioru lokal pozbawiony cech, które skłoniły go do zakupu tego konkretnego mieszkania, np. lokal o zupełnie innym rozkładzie pomieszczeń, bądź innym usytuowaniu, co więcej o obniżonym standardzie wykończenia, jednakże wedle oceny pozwanej nie istotnym. Takie ukształtowanie wzajemnych praw i obowiązków jest w ocenie Sądu jest sprzeczne z dobrymi obyczajami. Niedozwolone są również postanowienia zawarte w § 4 pkt 6 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” a treści: „Do czasu sprzedaży wszystkich lokali mieszkalnych w ww. obiekcie budowlanym – zarząd nieruchomością wspólną pełnić będzie Realizator lub podmiot przez niego wskazany, którego wynagrodzenie odpowiadać będzie średnim cenom rynkowym z obszaru dzielnicyB.” oraz w § 4 „Aneksu do przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia…..” o treści: „ Strony wyrażają zgodę na przeniesienie przez Realizatora praw i obowiązków wynikających z zawartej umowy przedwstępnej /zmienionej następnie niniejszym aneksem/ na spółkę celową podfirmą (...) Sp. z o.o.z siedzibą wK.ul. (...)/(...)nr(...)powołaną w celu zakończenia prowadzonej inwestycji oraz zarządzania osiedlem po zawarciu umowy przyrzeczonej sprzedaży. Przeniesienie praw i obowiązków nastąpi na podstawie umowy zawartej pomiędzy Realizatorem aspółką (...) Sp. z o.o.zawartej w formie aktu notarialnego, w którym jednocześnie nastąpi przeniesienie własności nieruchomości gruntowej składającej się zdziałki nr (...). W związku z powyższym Inwestor wyrażą zgodę na powierzenie zarządzania nieruchomością wspólnąspółce (...) Sp. z o.o.na warunkach rynkowych uzgodnionych w umowie przyrzeczonej sprzedaży” Postanowienie te narzucają konsumentowi korzystanie z usług pozwanej, bądź podmiotu przez nią wskazanemu przez nieograniczony żadnym terminem okres czasu (do czasu sprzedaży wszystkich lokali, co może również nigdy nie nastąpić) i uniemożliwiają konsumentowi korzystanie z określonych wustawie z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokaliuprawnień właścicielskich. Treść tego postanowienia uzasadnia ocenę, że pozwana wykorzystywała swoją przewagę kontraktową i narzucała niekorzystne dla konsumenta obowiązki. W ocenie Sądu postanowienia te są zatem sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interes konsumentów. Niedozwolone jest postanowienie zawarte w § 4 pkt 8 „Przedwstępnej umowy sprzedaży” o treści: „Strony ustalają że zawiadomienia wysyłane na adresy stron podane w niniejszej umowie są skutecznie doręczone. Jak również Inwestor wskazuje adres elektroniczny pod którym będzie informowany o postępie robót budowlanych: …………. Adres do korespondencji: jw.” Treść tego postanowienia jest nieuczciwa, nierzetelna w świetleart. 61 § 1 kc, który stanowi, że oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej. Do oceny prawidłowości złożonych tak oświadczeń jest Sąd a nie pozwana. Postanowienie to jest zatem, w ocenie Sądu, sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumentów. Z tych względów i na podstawieart. 3851kcuwzględniono żądania pozwu. Na podstawieart. 47944kpczarządzono publikację prawomocnego wyroku.

15/450500/0005127/AmC

Sąd Okręgowy w Warszawie

XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumenta

151500000001006_II_AKa_000062_2009_Uz_2009-04-07_001

II AKa 62/09

2009-04-07 02:00:00.0 CEST

2013-02-21 02:01:06.0 CET

2013-12-04 16:55:09.0 CET

15150000

1006

SENTENCE, REASON

Sygn. akt : II AKa 62/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 7 kwietnia 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie: Przewodniczący SSA Witold Mazur Sędziowie SSA Elżbieta Mieszczańska ( spr.) SSA Paweł Węgrzynek Protokolant Izabela Rybok przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Janusza Konstantego po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2009r. sprawy z wniosku J. A. o odszkodowanie i zadośćuczynienie z tytułu internowania M. A. na skutek apelacji prokuratora od wyroku Sądu O

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xVersion="1.0" xYear="2009" xFlag="published" xEditorFullName="Magdalena Gierszner" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xLang="PL" xEditor="mgierszner" xToPage="3" xPublisher="rkopiec" xFromPg="1" xVolNmbr="000062" xVolType="15/150000/0001006/AKa"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt : II AKa 62/09</xText> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 7 kwietnia 2009 r.</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie:</xBx></xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="172"/> <xCOLx xWIDTHx="539"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Witold Mazur</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Elżbieta Mieszczańska ( spr.)</xText> <xText><xBx>SSA Paweł Węgrzynek</xBx></xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Protokolant</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>Izabela Rybok</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Janusza Konstantego</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2009r.</xText> <xText>sprawy z wniosku <xBx><xAnon>J. A.</xAnon></xBx></xText> <xText><xUx>o odszkodowanie i zadośćuczynienie z tytułu internowania <xAnon>M. A.</xAnon> </xUx></xText> <xText>na skutek apelacji prokuratora</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 18 grudnia 2008r. <xBRx/>sygn. akt V Ko 25/08</xText> <xText/> <xText>uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu <xBRx/>w Katowicach do ponownego rozpoznania.</xText> <xText>II AKa 62/09</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText><xBx> Zaskarżonym wyrokiem z dnia 18 grudnia 2008 roku Sąd Okręgowy w Katowicach zasadził od Skarbu Państwa, na mocy <xLexLink xArt="art. 8;art. 8 ust. 1;art. 8 ust. 1 a" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">art. 8 ust. 1, 1a</xLexLink>, i 3 oraz <xLexLink xArt="art. 13" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego</xLexLink> )Dz. U. Nr 54 poz. 149 z późniejszymi zmianami), na rzecz wnioskodawczyni <xAnon>J. A.</xAnon> kwotę 25.000 złotych z ustawowymi odsetkami od daty uprawomocnienia się wyroku, tytułem zadośćuczynienia i w pozostałej części wniosek oddalił, a kosztami postępowania w sprawie obciążył Skarb Państwa.</xBx></xText> <xText><xBx> Powyższy wyrok zaskarżył Prokurator zarzucając obrazę prawa materialnego, a to art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 25 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, poprzez błędne przyjęcie, iż wnioskodawczyni jako jednej z trojga uprawnionych do żądania odszkodowania i zadośćuczynienia z tytułu internowania <xAnon>M. A.</xAnon>, przysługuje roszczenie do całości tego odszkodowania i zadośćuczynienia i w konsekwencji zasądzenie na jej rzecz kwoty 25.000 złotych, podczas gdy istnienie kilku wierzycieli i podzielność dochodzonego świadczenia uprawniały do zasądzenia na jej rzecz jedynie trzeciej części możliwej do ustalenia kwoty odszkodowania i zadośćuczynienia. Ponadto Prokurator zarzucił obrazę przepisu <xLexLink xArt="art. 266;art. 266 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 266 § 1 kpk</xLexLink> mającą wpływ na treść wyroku, polegającą na zaniechaniu ustalenia w oparciu o reguły obowiązujące w prawie cywilnym, a w szczególności zawarte w przepisach <xLexLink xArt="art. 361;art. 361 § 2" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 361 § 2 kc</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 445;art. 445 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 445 § 1 kc</xLexLink> , należnego z tytułu internowania <xAnon>M. A.</xAnon> odszkodowania i prawidłowego określenia wysokości przysługującego z tego tytułu zadośćuczynienia, ze szczególnym odniesieniem go do okoliczności wyrządzonej szkody. </xBx></xText> <xText><xBx> Stawiając powyższe zarzuty, Prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.</xBx></xText> <xText><xBx> Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: </xBx></xText> <xText/> <xText>Apelacja Prokuratora zasługuje na uwzględnienie. Ewidentnie błędnym jest zasądzenie na rzecz jednej z osób uprawnionych, całej kwoty w wysokości przysługującej z mocy ustawy, tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania należnego osobie internowanej. Błędnym jest także oddalenie wniosku o odszkodowanie na tej tylko podstawie, że całość kwoty przysługującej ustawowo tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia, została uznana jako należna z tytułu zadośćuczynienia.</xText> <xText>W zakresie pierwszej kwestii, zważyć należy, że roszczenie w kwocie do 25.000 złotych, tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia, przewidziane w art. 8 ustawy z dnia 21 lutego 1991 roku o uznanie za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, dotyczy osoby internowanej i stąd wszystkie osoby uprawnione do tego roszczenia, w razie śmierci osoby internowanej, mogą dochodzić łącznie tylko takiej kwoty, jaka należna byłaby osobie represjonowanej, gdyby żyła ona w czasie ustalania odszkodowania i zadośćuczynienia. Zgodnie zaś z <xLexLink xArt="art. 337;art. 337 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 337 § 1 kc</xLexLink> cała wierzytelność należna osobie internowanej, dzieli się na tyle części ilu jest wierzycieli – osób uprawnionych, przy czym istnieje domniemanie, że części te są równe, bo podział na części nierówne nie wynika ani z art. 8 ust. 1 wyżej cytowanej ustawy, ani w sposób dorozumiany z łączącego wierzycieli stosunku prawnego. Z kolei w wypadku, gdy tylko jedna z osób uprawnionych według art. 8 ust. 1 cytowanej ustawy, występuje z roszczeniem, Sąd powinien uprzednio wyjaśnić i ustalić, na ile w ogóle osób przeszło uprawnienie po osobie internowanej, a następnie zasądzić na rzecz osoby występującej z roszczeniem tylko tę część odszkodowania i zadośćuczynienia, jaka w wyniku podziału całej kwoty przysługującej osobie internowanej, na nią przypada, bez względu na powody, dla których pozostałe osoby uprawnione z takim wnioskiem nie wystąpiły.</xText> <xText>W przedmiotowej sprawie, Sąd wprawdzie ustalił, iż poza wnioskodawczynią <xAnon>J. A.</xAnon>, uprawnionymi z mocy ustawy do odpowiedniej części odszkodowania i zadośćuczynienia należnego internowanemu <xAnon>M. A.</xAnon>, są również jego dwaj synowie, mimo to przyznał <xAnon>J. A.</xAnon>, jako jednej z trzech osób uprawnionych, całość kwoty w jej górnej wysokości zakreślonej przez ustawę, o jaką mógłby ubiegać się internowany <xAnon>M. A.</xAnon>, gdyby żył, wywodząc bezpodstawny wniosek, że synowie internowanego, wobec upływu czasu zakreślonego przez ustawę do występowania z wnioskiem o zasądzenie odszkodowania i zadośćuczynienia, prawa swe utracili.</xText> <xText>Taki wniosek był, z racji powyżej naprowadzonych, nieuprawniony nawet w stanie prawnym obowiązującym w czasie orzekania przez Sąd I instancji, a jest tym bardziej obecnie, skoro nowela z dnia 29 stycznia 2008 roku do ustawy z dnia 21 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, zniosła przedawnienie zgłoszenia roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie z tytułu internowania, ponownie otwierając synom uprawnionego <xAnon>M. A.</xAnon> drogę do wystąpienia z przedmiotowym roszczeniem.</xText> <xText>Błędnym i bezpodstawnym jest również oddalenie przez Sąd wniosku <xAnon>J. A.</xAnon> o przyznanie jej odszkodowania, tylko na tej podstawie, że cała kwota możliwa do zasadzenia w świetle ustawy lutowej, została przez Sąd uznana za należną z tytułu zadośćuczynienia. Wnioskodawczyni miała pełne prawo ubiegać się o odszkodowanie. W swych zeznaniach wyszczególniła szkody materialne, jakie zostały poniesione ze wspólnego majątku małżonków <xAnon>A.</xAnon> w związku z internowaniem <xAnon>M. A.</xAnon>, a które nie powstałyby, gdyby internowanie nie miało miejsca. Zgodnie z duchem ustawy, która w literalnym brzmieniu, w pierwszym rzędzie wymienia prawo do odszkodowania, winien był Sąd wcześniej dokonać ustaleń w zakresie należnego odszkodowania co do jego istoty i wysokości, a dopiero w następnej kolejności dokonać ustaleń w zakresie zadośćuczynienia, gdyż ustalenie, jaka konkretnie kwota zadośćuczynienia jest „odpowiednia”, w odróżnieniu od kwoty należnego odszkodowania, z istoty należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego, choć nie może to być uznanie dowolne, a uwzględniać musi wszystkie okoliczności sprawy i opierać się na czytelnych kryteriach. W tym miejscu zgodzić się również należy z apelacją Prokuratora, iż Sąd I instancji nie dokonał w zakresie przyznanej kwoty zadośćuczynienia precyzyjnych i odnoszących się do okoliczności sprawy, ustaleń faktycznych oraz szczegółowych rozważań, poprzestając na stwierdzeniu, że żądana kwota roszczenia jest stosowna do doznanej przez <xAnon>M. A.</xAnon> krzywdy, objawiającej się długim okresem internowania, zatrzymaniem w dramatycznych okolicznościach, rozłąką z rodziną, brakiem możliwości zajmowania się wychowywaniem dzieci. Nie negując powyższych ustaleń, zważyć należy, iż zgodnie z ustawą z dnia 21 lutego 1991 roku, kwota odszkodowania i zadośćuczynienia nie może przekroczyć 25.000 złotych łącznie, co nakazuje szczególnie wnikliwą analizę okoliczności mających wpływ na wysokość zadośćuczynienia.</xText> <xText>W powyższej sytuacji, zważywszy, iż w ramach kontroli odwoławczej, nie jest możliwe wkraczania w sferę swobodnego uznania sędziowskiego, zaskarżony wyrok należało uchylić i sprawę przekazać Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania stosownie do powyższych wytycznych.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Witold Mazur

Renata Kopiec

Izabela Rybok

Magdalena Gierszner

Sygn. akt : II AKa 62/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 7 kwietnia 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie: Przewodniczący SSA Witold Mazur Sędziowie SSA Elżbieta Mieszczańska ( spr.) SSA Paweł Węgrzynek Protokolant Izabela Rybok przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Janusza Konstantego po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2009r. sprawy z wnioskuJ. A. o odszkodowanie i zadośćuczynienie z tytułu internowaniaM. A. na skutek apelacji prokuratora od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 18 grudnia 2008r.sygn. akt V Ko 25/08 uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemuw Katowicach do ponownego rozpoznania. II AKa 62/09 UZASADNIENIE Zaskarżonym wyrokiem z dnia 18 grudnia 2008 roku Sąd Okręgowy w Katowicach zasadził od Skarbu Państwa, na mocyart. 8 ust. 1, 1a, i 3 orazart. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego)Dz. U. Nr 54 poz. 149 z późniejszymi zmianami), na rzecz wnioskodawczyniJ. A.kwotę 25.000 złotych z ustawowymi odsetkami od daty uprawomocnienia się wyroku, tytułem zadośćuczynienia i w pozostałej części wniosek oddalił, a kosztami postępowania w sprawie obciążył Skarb Państwa. Powyższy wyrok zaskarżył Prokurator zarzucając obrazę prawa materialnego, a to art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 25 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, poprzez błędne przyjęcie, iż wnioskodawczyni jako jednej z trojga uprawnionych do żądania odszkodowania i zadośćuczynienia z tytułu internowaniaM. A., przysługuje roszczenie do całości tego odszkodowania i zadośćuczynienia i w konsekwencji zasądzenie na jej rzecz kwoty 25.000 złotych, podczas gdy istnienie kilku wierzycieli i podzielność dochodzonego świadczenia uprawniały do zasądzenia na jej rzecz jedynie trzeciej części możliwej do ustalenia kwoty odszkodowania i zadośćuczynienia. Ponadto Prokurator zarzucił obrazę przepisuart. 266 § 1 kpkmającą wpływ na treść wyroku, polegającą na zaniechaniu ustalenia w oparciu o reguły obowiązujące w prawie cywilnym, a w szczególności zawarte w przepisachart. 361 § 2 kciart. 445 § 1 kc, należnego z tytułu internowaniaM. A.odszkodowania i prawidłowego określenia wysokości przysługującego z tego tytułu zadośćuczynienia, ze szczególnym odniesieniem go do okoliczności wyrządzonej szkody. Stawiając powyższe zarzuty, Prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Apelacja Prokuratora zasługuje na uwzględnienie. Ewidentnie błędnym jest zasądzenie na rzecz jednej z osób uprawnionych, całej kwoty w wysokości przysługującej z mocy ustawy, tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania należnego osobie internowanej. Błędnym jest także oddalenie wniosku o odszkodowanie na tej tylko podstawie, że całość kwoty przysługującej ustawowo tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia, została uznana jako należna z tytułu zadośćuczynienia. W zakresie pierwszej kwestii, zważyć należy, że roszczenie w kwocie do 25.000 złotych, tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia, przewidziane w art. 8 ustawy z dnia 21 lutego 1991 roku o uznanie za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, dotyczy osoby internowanej i stąd wszystkie osoby uprawnione do tego roszczenia, w razie śmierci osoby internowanej, mogą dochodzić łącznie tylko takiej kwoty, jaka należna byłaby osobie represjonowanej, gdyby żyła ona w czasie ustalania odszkodowania i zadośćuczynienia. Zgodnie zaś zart. 337 § 1 kccała wierzytelność należna osobie internowanej, dzieli się na tyle części ilu jest wierzycieli – osób uprawnionych, przy czym istnieje domniemanie, że części te są równe, bo podział na części nierówne nie wynika ani z art. 8 ust. 1 wyżej cytowanej ustawy, ani w sposób dorozumiany z łączącego wierzycieli stosunku prawnego. Z kolei w wypadku, gdy tylko jedna z osób uprawnionych według art. 8 ust. 1 cytowanej ustawy, występuje z roszczeniem, Sąd powinien uprzednio wyjaśnić i ustalić, na ile w ogóle osób przeszło uprawnienie po osobie internowanej, a następnie zasądzić na rzecz osoby występującej z roszczeniem tylko tę część odszkodowania i zadośćuczynienia, jaka w wyniku podziału całej kwoty przysługującej osobie internowanej, na nią przypada, bez względu na powody, dla których pozostałe osoby uprawnione z takim wnioskiem nie wystąpiły. W przedmiotowej sprawie, Sąd wprawdzie ustalił, iż poza wnioskodawczyniąJ. A., uprawnionymi z mocy ustawy do odpowiedniej części odszkodowania i zadośćuczynienia należnego internowanemuM. A., są również jego dwaj synowie, mimo to przyznałJ. A., jako jednej z trzech osób uprawnionych, całość kwoty w jej górnej wysokości zakreślonej przez ustawę, o jaką mógłby ubiegać się internowanyM. A., gdyby żył, wywodząc bezpodstawny wniosek, że synowie internowanego, wobec upływu czasu zakreślonego przez ustawę do występowania z wnioskiem o zasądzenie odszkodowania i zadośćuczynienia, prawa swe utracili. Taki wniosek był, z racji powyżej naprowadzonych, nieuprawniony nawet w stanie prawnym obowiązującym w czasie orzekania przez Sąd I instancji, a jest tym bardziej obecnie, skoro nowela z dnia 29 stycznia 2008 roku do ustawy z dnia 21 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, zniosła przedawnienie zgłoszenia roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie z tytułu internowania, ponownie otwierając synom uprawnionegoM. A.drogę do wystąpienia z przedmiotowym roszczeniem. Błędnym i bezpodstawnym jest również oddalenie przez Sąd wnioskuJ. A.o przyznanie jej odszkodowania, tylko na tej podstawie, że cała kwota możliwa do zasadzenia w świetle ustawy lutowej, została przez Sąd uznana za należną z tytułu zadośćuczynienia. Wnioskodawczyni miała pełne prawo ubiegać się o odszkodowanie. W swych zeznaniach wyszczególniła szkody materialne, jakie zostały poniesione ze wspólnego majątku małżonkówA.w związku z internowaniemM. A., a które nie powstałyby, gdyby internowanie nie miało miejsca. Zgodnie z duchem ustawy, która w literalnym brzmieniu, w pierwszym rzędzie wymienia prawo do odszkodowania, winien był Sąd wcześniej dokonać ustaleń w zakresie należnego odszkodowania co do jego istoty i wysokości, a dopiero w następnej kolejności dokonać ustaleń w zakresie zadośćuczynienia, gdyż ustalenie, jaka konkretnie kwota zadośćuczynienia jest „odpowiednia”, w odróżnieniu od kwoty należnego odszkodowania, z istoty należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego, choć nie może to być uznanie dowolne, a uwzględniać musi wszystkie okoliczności sprawy i opierać się na czytelnych kryteriach. W tym miejscu zgodzić się również należy z apelacją Prokuratora, iż Sąd I instancji nie dokonał w zakresie przyznanej kwoty zadośćuczynienia precyzyjnych i odnoszących się do okoliczności sprawy, ustaleń faktycznych oraz szczegółowych rozważań, poprzestając na stwierdzeniu, że żądana kwota roszczenia jest stosowna do doznanej przezM. A.krzywdy, objawiającej się długim okresem internowania, zatrzymaniem w dramatycznych okolicznościach, rozłąką z rodziną, brakiem możliwości zajmowania się wychowywaniem dzieci. Nie negując powyższych ustaleń, zważyć należy, iż zgodnie z ustawą z dnia 21 lutego 1991 roku, kwota odszkodowania i zadośćuczynienia nie może przekroczyć 25.000 złotych łącznie, co nakazuje szczególnie wnikliwą analizę okoliczności mających wpływ na wysokość zadośćuczynienia. W powyższej sytuacji, zważywszy, iż w ramach kontroli odwoławczej, nie jest możliwe wkraczania w sferę swobodnego uznania sędziowskiego, zaskarżony wyrok należało uchylić i sprawę przekazać Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania stosownie do powyższych wytycznych.

15/150000/0001006/AKa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

151000000000503_I_ACa_000086_2009_Uz_2009-03-26_001

I ACa 86/09

2009-03-26 01:00:00.0 CET

2013-05-25 03:01:01.0 CEST

2017-04-26 03:06:31.0 CEST

15100000

503

SENTENCE

Sygn. akt I ACa 86/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 26 marca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku I Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący - SSA Katarzyna Przybylska Sędziowie: SA Ewa Giezek SA Marek Machnij (spr.) Protokolant: stażytka Małgorzta Chełchowska po rozpoznaniu w dniu 24 lutego 2009 r. w Gdańsku na rozprawie przy udziale sprawy z powództwa K. P. przeciwko Skarb Państwa - Zakład Karny w (...) o zapłatę na skutek apelacji powoda K. P. od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgos

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xVolNmbr="000086" xVolType="15/100000/0000503/ACa" xFromPg="1" xml:space="preserve" xDocType="Uz" xFlag="published" xEditorFullName="Karolina Najda" xPublisher="knajda" xEditor="knajda" xToPage="34" xLang="PL" xYear="2009" xVersion="1.0" xPublisherFullName="Karolina Najda"> <xName>Wyrok</xName> <xBlock> <xText><xBx>Sygn. akt I ACa 86/09</xBx></xText> <xUnit xType="part" xBold="true" xIsTitle="true"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText><xBx> Dnia 26 marca 2009 r.</xBx></xText> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny w Gdańsku I Wydział Cywilny</xBx></xText> <xText><xBx>w składzie: </xBx></xText> <xText><xBx>Przewodniczący - SSA Katarzyna Przybylska</xBx></xText> <xText><xBx>Sędziowie: SA Ewa Giezek</xBx></xText> <xText><xBx> <xUx> SA Marek Machnij (spr.)</xUx> </xBx></xText> <xText> <xBx> Protokolant: stażytka Małgorzta Chełchowska </xBx> </xText> <xText><xBx>po rozpoznaniu w dniu 24 lutego 2009 r. w Gdańsku</xBx></xText> <xText><xBx>na rozprawie przy udziale</xBx></xText> <xText><xBx>sprawy z powództwa</xBx></xText> <xText> <xBx> <xAnon>K. P.</xAnon></xBx> </xText> <xText><xBx>przeciwko </xBx></xText> <xText> <xBx> Skarb Państwa - Zakład Karny w <xAnon>(...)</xAnon> </xBx> </xText> <xText><xBx>o zapłatę</xBx></xText> <xText><xBx>na skutek apelacji powoda <xAnon>K. P.</xAnon></xBx></xText> <xText><xBx>od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy </xBx></xText> <xText><xBx>z dnia 14 listopada 2008 sygn. akt I C 417/08</xBx></xText> <xText><xBx>1) zmienia zaskarżony wyrok:</xBx></xText> <xText> <xBx> a) w punkcie 2 (drugim) w ten sposób, że zasądza od pozwanego Skarbu Państwa - Zakładu Karnego w <xAnon>(...)</xAnon> na rzecz powoda <xAnon>K. P.</xAnon> kwotę 11.250 (jedenaście tysięcy dwieście pięćdziesiąt) zł z odsetkami ustawowymi od dnia 23 czerwca 2005 r.,</xBx> </xText> <xText><xBx>b) w punckie 3 (trzecim) w ten sposób, że nie obciąża powoda kosztami procesu, poniesionymi przez pozwanego,</xBx></xText> <xText><xBx>c) w punkcie 4 (czwartym) w ten sposób, że zasądza od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Bydgoszczy na rzecz radcy prawnego <xAnon>S. R.</xAnon>, prowadzącego Kancelarię Radcy Prawnego w <xAnon>B.</xAnon> przy <xAnon>ul. (...)</xAnon>, tytułem nieopłaconego wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu kwotę 13.176 (trzynaście tysięcy sto siedemdziesiąt sześć) zł, w tym 22 % VAT, w miejsce kwoty 7.686 (siedem tysięcy sześćset osiemdziesiąt sześć) zł,</xBx></xText> <xText><xBx>2) oddala apelację w pozostałej części,</xBx></xText> <xText><xBx>3) zasądza od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Bydgoszczy na rzecz radcy prawnego <xAnon>S. R.</xAnon>, prowadzącego Kancelarię Radcy Prawnego w <xAnon>B.</xAnon> przy <xAnon>ul. (...)</xAnon>, kwotę 6.588 (sześć tysięcy pięćset osiemdziesiąt osiem) zł, w tym 22 % VAT, tytułem nieopłaconego wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.</xBx></xText> <xText/> <xText>Sygn. akt: I ACa 86/09</xText> <xText xALIGNx="center">Uzasadnienie:</xText> <xText>Powód <xAnon>K. P.</xAnon> wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w <xAnon>(...)</xAnon>kwoty 200.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, w tym kwoty 150.000 zł z powodu uszczerbku na zdrowiu, związanego z odbywaniem przez niego kary pozbawienia wolności u pozwanego w okresie od dnia <xAnon>(...)</xAnon>r. do dnia<xAnon>(...)</xAnon>r. (z wyjątkiem okresu od dnia <xAnon>(...)</xAnon>r. do dnia<xAnon>(...)</xAnon>r., w którym przebywał w Areszcie Śledczym w <xAnon>(...)</xAnon>) w celach z osobami palącymi, pomimo że był osobą niepalącą, co wpłynęło na pogorszenie stanu jego zdrowia, zwłaszcza z uwagi na istniejącą u niego chorobę <xAnon>(...)</xAnon>, z powodu której był wielokrotnie hospitalizowany oraz kwoty 50.000 zł za naruszenie przez pozwanego jego dóbr osobistych w postaci godności i nietykalności cielesnej przez niezapewnienie mu w celi minimum 3 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx> powierzchni na jedną osobę, co było sprzeczne z przepisami prawa.</xText> <xText>Pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Przyznał, iż w w/w okresie powód odbywał w nim karę pozbawienia wolności, zaprzeczył jednak, aby jego funkcjonariusze przyczynili się do utraty zdrowia powoda przez niewłaściwe osadzenie, twierdząc, że cele, w których był osadzony, były przeznaczone dla osób niepalących. Ponadto podniósł, iż powód nie wykazał bezprawności jego działania przez osadzanie go w celach mieszkalnych bez zachowania ustawowej normy powierzchni 3 m<xSUPx>2</xSUPx>, wskazując, że zgodnie z obowiązującymi przepisami, gdy liczba osadzonych w zakładach karnym lub aresztach śledczych przekroczy w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów, dyrektor zakładu karnego lub aresztu śledczego może umieścić osadzonych na czas określony w warunkach, w których powierzchnia celi na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m<xSUPx>2</xSUPx>.</xText> <xText>Sąd Okręgowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 8 grudnia 2006 r. oddalił powództwo, zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu. Sąd uznał, iż powód nie wykazał, że pogorszenie się stanu jego zdrowia pozostawało w związku przyczynowym z biernym paleniem i wobec nieudowodnienia jednej z podstawowych przesłanek odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych powództwo w tej części zostało oddalone na podstawie <xLexLink xArt="art. 417;art. 417 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 417 § 1 k.c.</xLexLink> <xIx>a contrario</xIx> w zw. z <xLexLink xArt="art. 445;art. 445 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 445 § 1 k.c.</xLexLink> <xIx>a contrario</xIx> w zw. z <xLexLink xArt="art. 361;art. 361 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 361 § 1 k.c.</xLexLink> Sąd Okręgowy stwierdził ponadto, iż zaistniała przesłanka uchylająca ewentualną bezprawność naruszenia dóbr osobistych powoda, gdyż działanie pozwanego było zgodne z porządkiem prawnym, a mianowicie <xLexLink xArt="art. 248" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 k.k.w.</xLexLink> Poza tym powoływanie się przez skazanych na przekroczenie norm obłożenia cel mieszkalnych w sytuacji, gdy przeludnienie jednostek penitencjarnych jest ogólnie znane w Polsce, zostało uznane za nadużycie prawa w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 5" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 5 k.c.</xLexLink> Sąd Okręgowy uznał ponadto, iż nastąpiło wyłączenie bezprawności, stanowiącej niezbędną przesłankę odpowiedzialności zarówno z tytułu czynu niedozwolonego, jak i naruszenia dóbr osobistych, ponieważ powód wyrażał zgodę lub przynajmniej nie zgłaszał sprzeciwu wobec osadzenia go w celi dla palących albo w przeludnionej celi.</xText> <xText>W wyniku apelacji powoda powyższy wyrok został uchylony wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29 czerwca 2007 r. sygn. akt I ACa 376/07 z jednoczesnym przekazaniem sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji, że powód nie wykazał przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego z tytułu czynu niedozwolonego, polegającego na umieszczeniu go w celach z osobami palącymi, ale jednocześnie stwierdził, iż ten Sąd nie rozważył, czy dochodzone żądanie nie znajduje uzasadnionej podstawy jako roszczenie o zadośćuczynienie za naruszenie jednego z podstawowych dóbr osoby fizycznej, jakim jest zdrowie (<xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink>), a zatem w tym zakresie nie rozpoznał istoty sprawy, gdyż nie zbadał materialnoprawnych podstaw tego roszczenia. Wskazał ponadto, że Sąd pierwszej instancji błędnie przyjął, iż powód godził się na naruszanie jego dóbr osobistych. W związku z tym w oparciu o <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> powinien zbadać żądanie, dotyczące zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę za naruszenie dobra osobistego w postaci zdrowia w związku z umieszczeniem powoda w celach dla palących, a także w celach niezapewniających minimum 3 m<xSUPx>2 </xSUPx>powierzchni zgodnie ze szczegółowymi wytycznymi, sformułowanymi przez Sąd Apelacyjny.</xText> <xText>Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 30 stycznia 2008 r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23 czerwca 2005 r., oddalił powództwo w pozostałej części, zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.510 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej powodowi z urzędu oraz o kosztach sądowych. Sąd uznał, że wskutek umieszczenia powoda w celach z osobami palącymi doszło do naruszenia jego dobra osobistego, które uzasadnia przyznanie mu zadośćuczynienia w tej kwocie na podstawie <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink></xText> <xText>Powyższy wyrok został zaskarżony apelacjami przez obie strony. Powód wniósł o jego zmianę i uwzględnienie powództwa w całości, zarzucając naruszenie prawa materialnego, tj. <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink>, przez określenie zadośćuczynienia w wysokości nieodpowiedniej do okoliczności, stanowiących podstawę jego przyznania. Natomiast pozwany zarzucił, iż Sąd błędnie ustalił, że powód był osadzony w celach dla palących i naruszył treść przepisu <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink>, nie ustalając, czy jego zachowanie nosiło znamiona winy, od czego uzależniona jest możliwość przyznania zadośćuczynienia na podstawie tego przepisu.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 9 lipca 2008 r. sygn. akt I ACa 535/08 uchylił w/w wyrok w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego. Sąd Apelacyjny generalnie uwzględnił obie apelacje, stwierdzając, iż zaskarżone rozstrzygnięcie jest wadliwe, a co najmniej przedwczesne. Wskazał w szczególności, że nie wiadomo, jakie fakty zadecydowały o przyznaniu przez Sąd Okręgowy zadośćuczynienia w kwocie 5.000 zł, a więc czy, orzekając o nim, uwzględnił obie formy naruszenia dóbr osobistych powoda, czy ograniczył je tylko do wynagrodzenia krzywdy, związanej z osadzeniem go w celi z osobami palącymi papierosy. Ponadto warunkiem przyznania zadośćuczynienia, przewidzianego w <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink>, jest ustalenie winy po stronie podmiotu, naruszającego dobra osobiste innej osoby, wobec czego należało ustalić, czy do naruszenia dóbr osobistych powoda doprowadziło zawinione zachowanie pozwanego. W związku z tym Sąd Apelacyjny w wytycznych wyjaśnił, iż przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd powinien przede wszystkim ustalić, jakie dobra osobiste powoda i jakimi działaniami zostały naruszone przez pozwanego oraz czy jego zachowanie było zawinione.</xText> <xText>Sąd Okręgowy w Bydgoszczy, po rozpoznaniu sprawy po raz trzeci, wyrokiem z dnia 14 listopada 2008 r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 23 czerwca 2005 r., oddalił powództwo w pozostałej części, zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.528 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu i o nieuiszczonych kosztach sądowych.</xText> <xText>W pisemnym uzasadnieniu tego wyroku Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód przebywał w Zakładzie Karnym w <xAnon>(...)</xAnon>od dnia <xAnon>(...)</xAnon>r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon>r. z przerwą od dnia<xAnon>(...)</xAnon>r. do <xAnon>(...)</xAnon> r. oraz wskazał, w jakich konkretnych celach był umieszczony u pozwanego w powyższym okresie, a także dla ilu osób te cele były przeznaczone i ile osób faktycznie w nich przebywało wtedy razem z powodem. Ustalił ponadto, iż powód jest osobą niepalącą. Od około dwudziestu lat choruje na <xAnon>d. b.</xAnon> i <xAnon>d. p.</xAnon>. Od dnia <xAnon>(...)</xAnon>r., tj. od dnia osadzenia w zakładzie karnym, do dnia <xAnon>(...)</xAnon>r. przebywał w celach z osobami palącymi papierosy. Sąd wskazał poza tym, że przeludnienie w pozwanym zakładzie karnym występuje od 2001 r. do chwili obecnej i sędzia penitencjarny jest poinformowany o tym fakcie.</xText> <xText>Sąd Okręgowy wyjaśnił, iż powyższy stan faktyczny ustalił na podstawie bezspornych twierdzeń stron oraz dowodów z dokumentów, które nie budziły wątpliwości co do ich zgodności z prawdziwym stanem rzeczy i nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Ponadto uwzględnił zeznania świadków <xAnon>L. J.</xAnon>, <xAnon>W. L.</xAnon>, <xAnon>D. G.</xAnon> i <xAnon>I. S.</xAnon> oraz zeznania dyrektora pozwanego <xAnon> zakładu (...)</xAnon>, które uznał za wiarygodne. Nie budziły wątpliwości także zeznania świadka <xAnon>R. K.</xAnon>. Waloru wiarygodności odmówił natomiast zeznaniom świadka <xAnon>I. C. (1)</xAnon> w zakresie, w jakim podała, że powód był osobą palącą papierosy i że w pozwanym zakładzie karnym cele dla niepalących były specjalnie oznaczone. Zeznań powoda nie uwzględnił jedynie w tym zakresie, w którym twierdził, że przez cały okres pobytu w pozwanym zakładzie przebywał w celach dla palących, gdyż było to sprzeczne z zeznaniami świadka <xAnon>R. K.</xAnon> i informacjami, znajdującymi w jego aktach osobowych.</xText> <xText>Oceniając zasadność żądania powoda, Sąd wskazał, iż jego roszczenia są wyprowadzane z dwóch faktów: umieszczenia go w celach dla palących, pomimo że był osobą niepalącą (kwota 150.000 zł) oraz umieszczenia go w celach ponadnormatywnie przeludnionych (kwota 50.000 zł).</xText> <xText>Podstawę prawną pierwszego żądania stanowił przepis <xLexLink xArt="art. 445" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 445 k.c.</xLexLink>, natomiast zgodnie z wytycznymi, zawartymi w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29 czerwca 2007 r. sygn. akt I ACa 376/07, jako jego podstawę faktyczną rozważyć należało możliwość żądania zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych na mocy <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> Powód domagał się zasądzenia tego zadośćuczynienia za naruszenie jego godności i nietykalności cielesnej przez umieszczenie go w przeludnionych celach. Takie roszczenie wymaga spełnienia ogólnych przesłanek odpowiedzialności deliktowej: zdarzenia, wywołującego szkodę, szkody i adekwatnego związku przyczynowego między tym zdarzeniem a powstałą szkodą. Te przesłanki, zgodnie z <xLexLink xArt="art. 6" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 6 k.c.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 232" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 232 k.p.c.</xLexLink>, powinien udowodnić powód, a zatem powinien wykazać fakt umieszczenia go w celach dla palących, poniesienia szkody w postaci rozstroju zdrowia i tego, że ta szkoda była normalnym następstwem umieszczenia go w celach dla palących.</xText> <xText>Co do pierwszej przesłanki Sąd uznał, iż w świetle zgromadzonego materiału dowodowego należy przyjąć, że powód faktycznie przebywał w celach dla palących, ale jedynie w okresie dwóch miesięcy, tj. od <xAnon>(...)</xAnon>r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r., ponieważ dla oceny tego faktu miarodajna była informacja, sporządzona w jego aktach osobowych przez pracownika pozwanego zakładu karnego – <xAnon>I. C. (1)</xAnon>, z której wynika, że w dniu<xAnon>(...)</xAnon>r. powód został osadzony w celi dla niepalących i był z tego faktu zadowolony. Treść tej notatki jest zbieżna z zeznaniami świadka <xAnon>L. J.</xAnon>, który wskazał, iż przez ten okres przebywał wraz z powodem w celach, w których osadzeni palili papierosy. Z drugiej strony pozwany nie zdołał wykazać, że powód od samego początku przebywał w celach dla niepalących, gdyż w tamtym okresie nie prowadził ewidencji cel przeznaczonych dla osób niepalących, zwłaszcza iż nie były to stałe cele dla niepalących, lecz o ich statusie decydowały preferencje osadzonych w nich w danym okresie osób.</xText> <xText>Od dnia<xAnon>(...)</xAnon>r. powód był już osadzony w celi dla niepalących, a mianowicie do dnia <xAnon>(...)</xAnon>r. w celi nr <xAnon>(...)</xAnon>na <xAnon>(...)</xAnon> oddziale pawilonu drugiego, przeznaczonej dla osób niepalących, a następnie został przeniesiony na oddział <xAnon>(...)</xAnon> pawilonu pierwszego i umieszczony w celi dla niepalących, nie zgłaszając wychowawcom faktu, że ktoś pali w jego celi. Powód nie wykazał, aby było inaczej, więc należało uznać, iż taki stan trwał do końca odbywania przez niego kary w pozwanym zakładzie.</xText> <xText>Odnośnie do pozostałych przesłanek odpowiedzialności deliktowej pozwanego Sąd Okręgowy oparł się na opinii sądowo – lekarskiej, sporządzonej wprawdzie w innej sprawie, ale którą strony zgodnie wskazały jako dowód również w niniejszej sprawie. Z tej opinii jednoznacznie wynika, że nie ma jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, iż przebywanie w celach dla palących wpłynęło na stan zdrowia powoda przez pogorszenie istniejących wcześniej lub pojawianie się nowych schorzeń. Biegli nie stwierdzili wpływu biernego palenia na stan zdrowia powoda i wskazali, że przebieg choroby<xAnon>(...)</xAnon>jest u niego stabilny, a objawy tej choroby wystąpiły już około trzydzieści lat temu, a więc jeszcze przed osadzeniem go w pozwanym zakładzie karnym. Powód nie wnosił o przeprowadzenie innych dowodów, które podważałyby powyższe ustalenia biegłych i wykazały, iż pogorszenie się stanu jego zdrowia pozostawało w normalnym związku przyczynowym z biernym paleniem. Nie udowodnił zatem powstania u niego szkody zdrowotnej, pozostającej w adekwatnym związku przyczynowym z przebywaniem w celach dla palących, a tym samym nie zostały spełnione wszystkie przesłanki, warunkujące przyznanie zadośćuczynienia na podstawie <xLexLink xArt="art. 445;art. 445 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 445 § 1 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 417;art. 417 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 417 § 1 k.c.</xLexLink></xText> <xText>Sąd Okręgowy rozważył następnie, czy działania pozwanego, który umieścił powoda w celach dla palących, doprowadziły do naruszenia jego dobra osobistego w postaci zdrowia i mogą uzasadniać zasądzenie zadośćuczynienia w oparciu o inną podstawę prawną, tj. <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> W tym zakresie Sąd wskazał, że nie każde naruszenie dóbr osobistych może zostać uznane za bezprawne, ponieważ istnieją okoliczności, wyłączające bezprawność, takie jak: działanie w ramach porządku prawnego, wykonywanie prawa podmiotowego, zgoda pokrzywdzonego lub działanie w obronie uzasadnionego interesu. Na pozwanym spoczywał ciężar wykazania, że jego zachowanie nie było bezprawne.</xText> <xText>Działaniem, naruszającym dobro osobiste powoda w postaci zdrowia, było osadzenie go przez pozwanego w celi z osobami palącymi. Powód udowodnił, iż faktycznie przebywał w celi z osobami palącymi w okresie od dnia <xAnon>(...)</xAnon>r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon>r. Zgodnie z przepisami <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19961400658" xTitle="Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 listopada 1996 r. w sprawie określenia zasad dopuszczalności używania wyrobów tytoniowych w obiektach zamkniętych podległych Ministrowi Sprawiedliwości" xAddress="Dz. U. z 1996 r. Nr 140, poz. 658">rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 listopada 1996 r. w sprawie określenia zasad dopuszczalności używania wyrobów tytoniowych w obiektach zamkniętych podległych Ministrowi Sprawiedliwości</xLexLink> (Dz.U. Nr 140, poz. 658 ze zm.) w zakładach karnych typu zamkniętego dopuszcza się możliwość używania wyrobów tytoniowych w celach mieszkalnych przez osoby pozbawione wolności, jednak dla osadzonych, używających wyrobów tytoniowych, wyznacza się odrębne cele mieszkalne. Obowiązkiem pozwanego było osadzenie powoda, deklarującego się jako osoba niepaląca, w celi mieszkalnej z osobami niepalącymi, więc umieszczenie go w w/w okresie (przez niepełne dwa miesiące) w celi z osobami palącymi było działaniem bezprawnym, a pozwany nie wykazał faktu przeciwnego lub okoliczności wyłączającej bezprawność jego działania.</xText> <xText>Naruszenie dobra osobistego powoda i bezprawność działania pozwanego otworzyło możliwość zasądzenia zadośćuczynienia pieniężnego na podstawie <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> Sąd wskazał, iż w doktrynie i orzecznictwie prezentowany jest pogląd, iż ten przepis ma zastosowanie tylko w razie zawinionego naruszenia dóbr osobistych, jednak uznał, że przyjęcie takiego stanowiska jest możliwe jedynie w stosunku do podmiotów, które mogą odpowiadać na zasadzie winy. Podstawą odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa jest przepis <xLexLink xArt="art. 417" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 417 k.c.</xLexLink>, który przewiduje jego odpowiedzialność na zasadzie ryzyka. Powód odbywał karę pozbawienia wolności w pozwanym zakładzie przed zmianą tego przepisu, jednak po wejściu w życie <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">Konstytucji RP z 1997 r.</xLexLink> w drodze jego wykładni, dokonanej wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r. sygn. akt SK 18/00, wyeliminowano dotychczas przyjmowaną przesłankę winy funkcjonariusza państwowego. W związku z tym Sąd wskazał, że w aktualnym orzecznictwie jest prezentowany pogląd, iż przepis <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> nie ustanawia samodzielnej podstawy odpowiedzialności za doznaną krzywdę, wyrządzoną naruszeniem dóbr osobistych, lecz wskazuje tylko jeden z przypadków, w których dopuszczalne jest zasądzenie zadośćuczynienia, natomiast podstawy odpowiedzialności należy poszukiwać w innych przepisach o czynach niedozwolonych, wobec czego nie można wykluczyć również innych – niż wina – zasad odpowiedzialności deliktowej.</xText> <xText>Sąd wyjaśnił, iż te rozważania były konieczne z uwagi na treść wytycznych, zawartych w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 9 lipca 2008 r. sygn. akt I ACa 535/08, w których wskazano, że w toku ponownego rozpoznania sprawy należy ustalić, czy działanie pozwanego nosiło znamiona winy, ponieważ ze względu na fakt, że pozwanym jest Skarb Państwa do zaistnienia przesłanek z <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 417" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 417 k.c.</xLexLink> wystarczające jest ustalenie, że jego działanie było niezgodne z prawem. Jednak z uwagi na związanie oceną prawną i wskazaniami co do dalszego postępowania, wyrażone w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji (<xLexLink xArt="art. 386;art. 386 § 6" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 386 § 6 k.p.c.</xLexLink>), Sąd Okręgowy przedstawił powyższe rozważania co do winy pozwanego w celu wykonania tych zaleceń.</xText> <xText>Sąd pierwszej instancji dokonał następnie analizy żądania pod kątem wysokości należnego powodowi zadośćuczynienia w oparciu o bliżej wskazane przesłanki (rozmiar i intensywność doznanej krzywdy, stopień i rozmiar ujemnych następstw naruszenia dobra osobistego, stopień ewentualnej winy sprawcy). W szczególności powód, jako osoba niepaląca, został umieszczony przez pozwanego przez okres dwóch miesięcy w celach z osobami palącymi. Ponadto cierpi na <xAnon>d. b.</xAnon>i <xAnon>d. p.</xAnon>, a także choroby układu krążenia, w związku z czym wręcz przeciwwskazaniem dla niego było przebywanie w jednym pomieszczeniu z osobami palącymi. Sąd stwierdził, że nawet niezależnie od tych chorób zamknięcie osoby niepalącej w niewielkim pomieszczeniu z osobami palącymi przez dwa miesiące stanowi dodatkową i znaczną uciążliwość. Natomiast przy chorobach powoda przebywanie w niekorzystnych dla niego warunkach spowodowało dodatkowy dyskomfort i poczucie krzywdy, chociaż nie miało wpływ na stan jego zdrowia.</xText> <xText>Mając na uwadze te okoliczności, Sąd uznał, iż powodowi przysługuje zadośćuczynienie w kwocie 2.000 zł za naruszenie zdrowia jako dobra osobistego. Na wysokość zasądzonej kwoty znaczący wpływ miała wielkość okresu, w którym był on umieszczony w celach z osobami palącymi. W ocenie Sądu kwota 1.000 zł za każdy miesiąc przebywania w tych warunkach w odpowiednim stopniu zrekompensuje doznane przez niego krzywdy. Zachowanie pozwanego naruszyło jedno z najważniejszych dóbr osobistych człowieka, ale przebywanie powoda w celi z palącymi nie spowodowało ujemnych skutków zdrowotnych, jakie musiałby znosić w przyszłości. Ponadto taka kwota stanowić będzie dla niego odczuwalną ekonomicznie wartość.</xText> <xText>Podstawę prawną pozostałej części roszczenia powoda, dotyczącej zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych w postaci godności i nietykalności cielesnej przez umieszczenie go w przeludnionych celach, także stanowił przepis <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> Powód precyzyjnie wskazał, w jakich celach był umieszczony i ile osób w rzeczywistości w nich przebywało w czasie odbywania przez niego kary pozbawienia wolności w pozwanym zakładzie karnym. Jego twierdzenia co do zasady pokrywały się ze stanowiskiem, wyrażonym przez pozwanego, tym bardziej, że fakt przeludnienia był bezsporny. Nie ulega zatem wątpliwości, iż był on osadzony w warunkach, w których powierzchnia mieszkalna nie spełniała ustawowych norm. Ten fakt mógł stanowić przejaw poniżającego traktowania, prowadzącego do naruszenia dóbr osobistych powoda, tj. godności i nietykalności cielesnej.</xText> <xText>Wobec tego na stronie pozwanej ciążył obowiązek udowodnienia, że jego działanie nie było bezprawne. Zgodnie z <xLexLink xArt="art. 110;art. 110 § 2" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 110 § 2 k.k.w.</xLexLink> powierzchnia w celi mieszkalnej, przypadająca na skazanego, wynosi nie mniej niż 3 m<xSUPx>2</xSUPx>. Jednakże ustawodawca przewidział wyjątek od tej zasady, stanowiąc w <xLexLink xArt="art. 248" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 k.k.w.</xLexLink>, iż w szczególnie uzasadnionych wypadkach dyrektor zakładu karnego lub aresztu śledczego może umieścić osadzonych, na czas określony, w warunkach, w których powierzchnia w celi na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m<xSUPx>2</xSUPx>. Ten przepis daje możliwość zakładom karnym umieszczenia określonych osób w tzw. przeludnionych celach, a spełnienie wymienionych w nim przesłanek pozwala uchylić bezprawność działania pozwanego.</xText> <xText>W ocenie Sądu Okręgowego, przeludnienie w skali kraju, niemożność zapewnienia innych lokali oraz konieczność wykonywania aresztów i wyroków skazujących, stanowi wystarczającą przesłankę do uznania danej sytuacji faktycznej za wypadek szczególnie uzasadniony. Za spełnioną uznał również przesłankę poinformowania sędziego penitencjarnego o fakcie przeludnienia, a tym samym o fakcie osadzenia skazanych w celach o mniejszej powierzchni, stwierdzając dodatkowo, że przepisy nie określają częstotliwości składania takich informacji. W konsekwencji działaniu pozwanego nie można zarzucić bezprawności i to roszczenie polegało oddaleniu na podstawie <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> <xIx>a contrario</xIx> w związku z <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> <xIx>a contrario</xIx>.</xText> <xText>O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie 98 <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">k.p.c.</xLexLink>, stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu stosownie do tego, iż powód wygrał sprawę w 1%.</xText> <xText>Powyższy wyrok został zaskarżony apelacją przez powoda, wniesioną zarówno przez niego osobiście, jak i przez jego pełnomocnika z urzędu.</xText> <xText>Z osobistej apelacji powoda wynika, iż zarzuca on wadliwą interpretację przepisów <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> przez niekorzystne dla niego uznanie, że wysokość przyznanego mu zadośćuczynienia jest odpowiednia do rozmiaru doznanej krzywdy, podczas gdy w rzeczywistości jest wręcz rażąco zaniżone. W uzasadnieniu wywodził, iż Sąd pierwszej instancji błędnie uznał, że nie ma rzeczywistego związku przyczynowego między przebywaniem przez niego w zadymionych celach, bez wentylacji i światła a dalszą utratą jego zdrowia, pomimo iż ten Sąd mógł i powinien był zgodnie ze swoimi uprawnieniami dążyć do rzetelnego wyjaśnienia tych okoliczności bez względu na to, czy skarżący korzystał z pomocy pełnomocnika z urzędu. Podkreślił, że jest powszechnie wiadome, iż przebywanie w celach z osobami palącymi stanowi poważne niebezpieczeństwo dla zdrowia. Zakwestionował także wysokość zasądzonego zadośćuczynienia, w tym ustalenie długości okresu, w jakim przebywał w celach z osobami palącymi oraz określenie wysokości należnej mu kwoty. W konsekwencji domagał się zmiany zaskarżonego wyroku przez zasądzenie zadośćuczynienia odpowiadającego następującym okolicznościom: jego wiekowi, stopniowi doznanych cierpień fizycznych i psychicznych, intensywności i okresowi ich trwania oraz rozstrojowi zdrowia i jego skutkom. Ewentualnie wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.</xText> <xText>Pełnomocnik powoda zaskarżył wyrok w części oddalającej powództwo i orzekającej o kosztach procesu. Zarzucił Sądowi pierwszej instancji:</xText> <xText>a) naruszenie <xLexLink xArt="art. 248" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 k.k.w.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> przez przyjęcie, że działanie pozwanego, który umieszczał powoda w przeludnionych celach, było zgodne z prawem,</xText> <xText>b) naruszenie <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> przez określenie zadośćuczynienia w wysokości nieodpowiedniej do okoliczności, stanowiących podstawę jego przyznania,</xText> <xText>c) naruszenie <xLexLink xArt="art. 6" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 6 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> wskutek błędnego przyjęcia, iż na powodzie spoczywał obowiązek wykazania faktu przebywania w celach z osobami palącymi,</xText> <xText>d) popełnienie błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, przez uznanie, że powód przebywał w celach z palącymi tylko przez dwa miesiące,</xText> <xText>e) błędne zastosowanie <xLexLink xArt="art. 102" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 102 k.p.c.</xLexLink> przez obciążenie powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu,</xText> <xText>f) naruszenie <xLexLink xArt="§ 2" xIsapId="WDU20021631349" xTitle="Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu" xAddress="Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1349">§ 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu</xLexLink> przez nieuwzględnienie charakteru sprawy i wkładu pracy pełnomocnika z urzędu do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.</xText> <xText>Na tych podstawach wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 200.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwu i rozstrzygnięcie o kosztach zastępstwa procesowego z urzędu za obie instancje przez przyznanie pełnomocnikowi 150% stawki minimalnej, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego.</xText> <xText>Pozwany nie ustosunkował się do apelacji.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:</xText> <xText>Apelacja zasługuje na częściowe uwzględnienie.</xText> <xText>Powód trafnie zakwestionował ustalenia faktyczne, dokonane przez Sąd pierwszej instancji i przyjęte za podstawę zaskarżonego wyroku, ponieważ są one zbyt ogólne i nie pozostają w należytej zgodności z całością zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego. W związku z tym w pierwszej kolejności niezbędne jest uzupełnienie tych ustaleń oraz przedstawienie istniejących w nich błędów lub nieścisłości.</xText> <xText>Zacząć wypada od konstatacji, że między stronami nie było sporne i także obecnie nie budzi żadnych wątpliwości, iż powód przebywał w pozwanym zakładzie karnym w okresie od dnia <xAnon>(...)</xAnon>r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon>r. oraz ponownie od dnia <xAnon>(...)</xAnon> do dnia<xAnon>(...)</xAnon>r. Niesporne było także, w jakich celach i przez jaki czas powód był umieszczony przez pozwanego w powyższym okresie, a mianowicie: 1) w celi nr <xAnon>(...)</xAnon> – od dnia <xAnon>(...)</xAnon>r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon>r. i od dnia<xAnon>(...)</xAnon>r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon>r., 2) w celi nr <xAnon>(...)</xAnon>– od dnia <xAnon>(...)</xAnon>r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon>r., 3) w celi nr<xAnon>(...)</xAnon>– od dnia<xAnon>(...)</xAnon>r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon>r. i od dnia <xAnon>(...)</xAnon>r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon>r., 4) w celi nr<xAnon>(...)</xAnon>– od dnia <xAnon>(...)</xAnon>r. do dnia<xAnon>(...)</xAnon> r. Za niesporną okoliczność uznać można także powierzchnię mieszkalną w/w cel, ponieważ powód nie zakwestionował informacji na ten temat podanych przez pozwanego, a zatem można przyjąć, iż cela nr <xAnon>(...)</xAnon> miała powierzchnię 23,05 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>, cela nr <xAnon>(...)</xAnon> – 19,04 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>, cela nr<xAnon>(...)</xAnon>– 11,88 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>, a cela nr <xAnon>(...)</xAnon> – 7,42 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>.</xText> <xText>Pozostałe okoliczności faktyczne, mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia o zasadności żądania dochodzonego przez powoda, a dotyczące ilości skazanych, przebywających razem z nim w powyższych celach (tzw. przeludnienia) oraz charakteru tych cel w okresach, w których był w nich umieszczony (dla palących lub niepalących), były natomiast sporne, a przyjęte co do tego przez Sąd Okręgowy ustalenia budzą istotne wątpliwości.</xText> <xText>W pierwszej kwestii za punkt wyjścia przyjąć należało twierdzenia powoda co do ilości osadzonych z nim osób, przytoczone w pozwie (początkowej fazie postępowania – zob. zwłaszcza k. 2 – 3 i k. 21 – 24), ponieważ z jednej strony odpowiada to istocie procesu cywilnego, w którym przedmiotem weryfikacji dowodowej są przede wszystkim twierdzenia tej strony, która wyprowadza z nich korzystne dla siebie wnioski prawne, a z drugiej strony logiczne i przekonujące jest stanowisko, iż na początku niniejszego procesu, trwającego ponad cztery lata, powód w lepszym stopniu pamiętał te okoliczności, zwłaszcza ze względu na stosunkowo niedługi wtedy okres od zakończenia jego pobytu w pozwanym zakładzie. Następnie te twierdzenia wypadało porównać z wyjaśnieniami pozwanego, odnoszącymi się do powierzchni cel i ilości osadzonych, podanymi zwłaszcza w odpowiedzi na pozew (k. 28 – 29), które z tych samych względów także należało uznać za bardziej przekonujące. W ten sposób można było ustalić zakres ewentualnych rozbieżności między stronami, mogących mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia oraz wymagających dodatkowego wyjaśnienia i udowodnienia.</xText> <xText>I tak, według powoda w celi nr <xAnon>(...)</xAnon> przebywało razem z nim siedem osób, natomiast według pozwanego – także siedem osób, a zatem przy uwzględnieniu jej powierzchni podanej przez pozwanego (23,05 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>) w okresie od dnia <xAnon>(...)</xAnon>r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon>r. i od dnia <xAnon>(...)</xAnon>r. do dnia<xAnon>(...)</xAnon>r. nie można było w ogóle mówić w tym wypadku o przeludnieniu, stanowiącym zachowanie bezprawne w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 110" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 110 k.k.w.</xLexLink> (3,29 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx> na jedną osobę). W celi nr <xAnon>(...)</xAnon> według powoda było osadzonych razem z nim siedem osób, a według pozwanego – sześć osób. Ponieważ powierzchnia tej celi wynosiła 19,04 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>, więc według stanowiska powoda na jednego skazanego przypadałoby 2,72 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>, a w wersji pozwanego – 3,17 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>. W celi nr <xAnon>(...)</xAnon> według powoda przebywało razem z nim pięć osób, a według pozwanego – trzy osoby. Biorąc pod uwagę jej powierzchnię (11,88 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>), według powoda na jedną osobę przypadało około 2,38 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>, a według pozwanego – 3,96 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>. Wreszcie, co do celi nr <xAnon>(...)</xAnon> powód początkowo w ogóle nie podał ilości osadzonych osób, natomiast według pozwanego przebywały w niej dwie osoby, a więc przy jej powierzchni, wynoszącej 7,42 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>, nie było przeludnienia (3,71 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx> na jedną osobę).</xText> <xText>Do powyższych ustaleń dodać wypada, że wprawdzie początkowo powód podawał, iż w celi nr <xAnon>(...)</xAnon> przebywał nie do dnia<xAnon>(...)</xAnon>r., lecz do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r., lecz następnie w swoich zeznaniach wskazał tę pierwszą datę, która została przyjęta przez Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i także w ocenie Sądu Apelacyjnego w świetle zebranego materiału dowodowego nie ma podstaw do jej zmiany, tym bardziej że także pozwany nie zakwestionował takiego twierdzenia powoda. Sąd Apelacyjny nie uwzględnił natomiast późniejszych zeznań powoda, z których wynikało, iż w tej celi przebywały razem z nim trzy osoby (k. 341), uznając, że nie ma podstaw do przyjęcia, iż po tak długim okresie powód lepiej pamiętał tę okoliczność. Z tych samych przyczyn Sąd Apelacyjny nie wziął pod uwagę zeznań powoda, że w celi nr <xAnon>(...)</xAnon> nie przebywało siedem osób, jak twierdził początkowo, lecz dziewięć osób lub od ośmiu do dziesięciu osób (k. 341).</xText> <xText>W konsekwencji ustalić należy, iż powód przebywał w pozwanym zakładzie w celach przeludnionych łącznie w okresach od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r., od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. i od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r., czyli około siedem i pół miesiąca (spośród około dziesięciu miesięcy całego pobytu). Zauważyć ponadto wypada, że pozwany nawet nie negował stanowczo faktu osadzania powoda w celach, w których nie przestrzegano obowiązującej normy zaludnienia, lecz przede wszystkim podnosił zgodność jego zachowania z prawem, która to okoliczność zostanie oceniona w dalszej części niniejszego uzasadnienia.</xText> <xText>Co do przebywania powoda, jako osoby niepalącej, w celach z osobami palącymi, stwierdzić trzeba, iż zarówno powód, jak i jego pełnomocnik, zasadnie zakwestionowali ustalenie Sądu pierwszej instancji, zgodnie z którym przebywał on w takich warunkach jedynie od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia<xAnon>(...)</xAnon>r. Przede wszystkim skarżący trafnie podnieśli, że w tym ostatnim dniu powód w ogóle nie zmieniał celi, więc przyjęcie tej daty jest zupełnie dowolne i bezpodstawne. Ponadto wziąć trzeba pod uwagę, iż takie ustalenie opierało się wyłącznie na adnotacji pracownika pozwanego <xAnon>I. C. (1)</xAnon> w aktach osobowych powoda, pomimo że ta osoba, jako świadek, została uznana za całkowicie niewiarygodną m. in. właśnie z powodu jej twierdzeń co do rzekomego palenia papierosów przez powoda. Przeciwko wiarygodności tej notatki przemawia także pominięta przez Sąd Okręgowy okoliczność, iż z tych samych akt osobowych wynika, że jeszcze w późniejszym okresie powód narzekał na osadzenie z osobami palącymi. Świadczy o tym treść adnotacji oraz notatki służbowej, sporządzonych w czerwcu 2004 r. przez świadka <xAnon>R. K.</xAnon> (k. 307 i k. 308), z których wynika, iż w tamtym okresie powód został umieszczony w celach z osobami niepalącymi i był z tego zadowolony, a zatem w poprzednim okresie ta kwestia – wbrew stanowisku Sądu pierwszej instancji – musiała jeszcze nie być załatwiona zgodnie z jego oczekiwaniami i wywoływać jego protesty.</xText> <xText>Dodać należy, że – na co pełnomocnik powoda słusznie zwrócił uwagę w apelacji – zgodnie z wytycznymi Sądu Apelacyjnego, zawartymi w wyroku z dnia <xAnon>(...)</xAnon>r. (k. 277), a odmiennie niż przyjął Sąd pierwszej instancji, na powodzie nie spoczywał ciężar wykazania, iż przebywał w celach dla osób palących, lecz to pozwany powinien wykazać, że powód jest osobą palącą lub że – jako osoba niepaląca – był umieszczany zgodnie z obowiązującymi przepisami w celi dla niepalących i że w tych celach faktycznie nie przebywały osoby palące. Zresztą, podobnie Sąd Apelacyjny stwierdził w tychże wskazówkach, iż to pozwany powinien wykazać, że powód nie odbywał kary pozbawienia wolności w celach przeludnionych lub że jego [pozwanego] zachowanie nie było bezprawne.</xText> <xText>W tym kontekście zauważyć wypada, że w pozwanym zakładzie – co nawet generalnie nie było przez niego kwestionowane – w okresie, w jakim powód był w nim osadzony, niewątpliwie istniało przeludnienie, a pozwany nie przestrzegał należycie reguł postępowania, obowiązujących w przypadku wystąpienia przeludnienia, o czym jeszcze będzie szczegółowo mowa w dalszej części uzasadnienia. Z tego punktu widzenia nie jest więc przekonujące, iż akurat w kwestii przestrzegania praw więźniów niepalących pozwany ściśle stosował się do obowiązującego prawa, tak jak twierdziła świadek <xAnon>I. C.</xAnon> w swoich zeznaniach (k. 322). Biorąc pod uwagę wspomniany wyżej rozkład ciężar dowodu, stwierdzić można, że pozwany nie zdołał wykazać, iż umieszczał powoda, jako osobę niepalącą, w celach z osobami niepalącymi. Ponieważ powód przyznawał, że tylko w stosunkowo krótkim okresie (w celi nr <xAnon>(...)</xAnon> od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r.) przebywał z osobą niepalącą, a zatem tylko ten okres można było wyłączyć z ustalenia, zgodnie z którym pozwany nie przestrzegał wobec powoda obowiązujących przepisów, regulujących zasady umieszczania więźniów niepalących papierosów. W pozostałym zakresie, tj. przez okres około dziewięciu i pół miesiąca, ustalić należy, iż powód znajdował się w celach z osobami palącymi.</xText> <xText>Chybione są natomiast osobiste zarzuty powoda, dotyczące rzekomo błędnego nieustalenia przez Sąd Okręgowy istnienia „rzeczywistego” związku przyczynowego między przebywaniem przez niego w zadymionych celach, bez wentylacji i światła a dalszą utratą jego zdrowia. Przede wszystkim wziąć trzeba pod uwagę, że obie strony zgodziły się na dokonanie ustaleń faktycznych w tej kwestii na podstawie dowodu z opinii biegłych, sporządzonej w innej sprawie, z której to opinii w żadnej mierze nie wynikała możliwość przyjęcia istnienia adekwatnego związku przyczynowego między obecnym stanem zdrowia powoda lub jego pogorszeniem a przebywaniem przez niego w celach razem z osobami palącymi. To stanowisko było wiarygodne i przekonujące, ponieważ opierało się na obszernym i uzasadnionym wywodzie, uwzględniającym przypuszczalny okres powstania schorzeń, wskazywanych przez powoda i ich typowy przebieg. Wbrew powodowi, w/w Sąd nie miał obowiązku dopuszczać z urzędu dalszych dowodów na tę okoliczność. Obowiązek dążenia do rzetelnego wyjaśnienia tych okoliczności nie może być utożsamiany z koniecznością ich ustalenia zgodnie z twierdzeniami zainteresowanej strony, tym bardziej że sąd powinien być bezstronny, a proces ma charakter kontradyktoryjny, polegającym na sporze stron i związanym z tym obowiązkiem przedstawiania twierdzeń, argumentów i dowodów na ich zasadność. W związku z tym nie było podstaw do dokonania odmiennych ustaleń w kwestii niewykazania związku przyczynowego między pogorszeniem się stanu zdrowia powoda a zachowaniem pozwanego.</xText> <xText>W związku z tym podzielić można stanowisko Sądu Okręgowego, że podstawę oceny żądania powoda stanowić mogą jedynie przepisy o ochronie dóbr osobistych. W tym ujęciu umieszczanie go w celach z osobami palącymi godziło przede wszystkim w jego zdrowie i szeroko rozumianą wolność decydowania o swoim losie – w tym wypadku w zakresie wyboru życia bez dymu nikotynowego. Ponieważ ta sfera wolności była prawnie chroniona przepisami regulującymi zasady postępowania w zakładach karnych z osobami palącymi wyroby tytoniowe, więc jednocześnie uznać można, iż zachowanie pozwanego było bezprawne z uwagi na sprzeczność z powyższymi przepisami.</xText> <xText>Jeśli chodzi o przebywanie powoda w celach ponadnormatywnie przeludnionych, problem jest znacznie bardziej złożony. W zasadzie nie było sporne między stronami, że taka sytuacja godziła w dobra osobiste powoda, takie jak: godność osobista i nietykalność cielesna. Takie stanowisko zasługuje na akceptację, ponieważ bez konieczności szczegółowego wykazywania można uznać, iż pobyt w bardzo ciasnych pomieszczeniach, i to warunkach zamkniętych, które w zasadzie nie dają praktycznie żadnej możliwości wyboru innego sposobu zachowania, naraża na naruszenie poczucia swobody, przestrzeni osobistej, intymności itp., ponieważ prowadzi do różnych i częstych sytuacji krępujących lub wręcz poniżających. Uwzględnić tu oczywiście należy ograniczenia dóbr osobistych, wynikające z samej istoty kary pozbawienia wolności, niemniej nie budzi żadnych wątpliwości, że te ograniczenia – zgodnie z zasadą humanitaryzmu – nie powinny mieć charakteru nadmiernego, zbędnego lub poniżającego. W związku z tym jakiekolwiek dalsze ograniczenia tych dóbr, nieprzewidziane obowiązującymi przepisami lub sprzeczne z zasadą humanitaryzmu, powinny być interpretowane bardzo ściśle i podlegać stosownej sankcji prawnej.</xText> <xText>Powód trafnie zarzucił, że Sąd pierwszej instancji z naruszeniem <xLexLink xArt="art. 248" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 k.k.w.</xLexLink> błędnie uznał, iż powyższe zachowanie pozwanego nie było bezprawne. Zgodnie z <xLexLink xArt="art. 248;art. 248 § 1" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 § 1 k.k.w.</xLexLink> w szczególnie uzasadnionych wypadkach dyrektor zakładu karnego lub aresztu śledczego może umieścić osadzonych, na czas określony, w warunkach, w których powierzchnia w celi na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m<xSUPx>2</xSUPx>; o takim umieszczeniu należy bezzwłocznie powiadomić sędziego penitencjarnego. W świetle tego przepisu stwierdzić należy, że dla wyłączenia bezprawności umieszczenia osadzonego w celi, w której powierzchnia na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m<xSUPx>2</xSUPx>, konieczne jest, aby takie umieszczenie odpowiadało jednocześnie następującym przesłankom: a) nastąpiło w szczególnie uzasadnionych wypadkach, b) na czas określony, c) został o nim niezwłocznie powiadomiony sędzia penitencjarny.</xText> <xText>Poza pierwszą z powyższych przesłanek, nie można podzielić stanowiska Sądu Okręgowego o zgodności zachowania pozwanego z powołanym przepisem. W ocenie orzekającego składu Sądu Apelacyjnego, przede wszystkim podkreślić wypada, iż w/w przepis ma charakter wyjątku od zasady, określonej w <xLexLink xArt="art. 110;art. 110 § 2" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 110 § 2</xLexLink> zd. I <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">k.k.w.</xLexLink>, a więc powinien być interpretowany ściśle, a nie rozszerzająco. Temu postulatowi odpowiada, po pierwsze, konieczność traktowania możliwości jego zastosowania jako wyjątku, podczas gdy umieszczanie osadzonych sprzecznie z zasadą, wyrażoną w <xLexLink xArt="art. 110;art. 110 § 2" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 110 § 2 k.k.w.</xLexLink>, nie tylko w pozwanym zakładzie, ale także w skali kraju – co wynika choćby z przedstawionych przez niego informacji o liczbie osadzonych – wydaje się być już regułą, a nie wyjątkiem. Po wtóre, zastosowanie tego przepisu powinno mieć charakter zindywidualizowany, tzn. odniesiony do konkretnego osadzonego, a nie ogólny, rozumiany w ten sposób – tak jak zresztą uważał pozwany – iż z chwilą powstania przeludnienia aż do jego likwidacji powstaje możliwość niemal nieograniczonego umieszczania osadzonych niezgodnie z normatywem, określonym w <xLexLink xArt="art. 110;art. 110 § 2" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 110 § 2 k.k.w.</xLexLink> Wręcz karykaturalny wyraz przybrało to poprzez tylko jednorazowe zawiadomienie sędziego penitencjarnego w 2001 r. o powstaniu sytuacji, określonej w <xLexLink xArt="art. 248;art. 248 § 1" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 § 1 k.k.w.</xLexLink></xText> <xText>W ocenie Sądu Apelacyjnego, ze sformułowania, zawartego w powołanym ostatnio przepisie, że umieszczenie osadzonego w przeludnionej celi może nastąpić na czas określony i należy o tym bezzwłocznie zawiadomić sędziego penitencjarnego, wynika, iż z jednej strony określenie czasu pobytu powinno – jak trafnie argumentuje pełnomocnik powoda – nastąpić z góry, tj. już w chwili umieszczenia w przeludnionej celi i ze swojej istoty nie powinno być nadmierne jako sprzeczne z zasadą, wyrażoną w <xLexLink xArt="art. 110;art. 110 § 2" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 110 § 2 k.k.w.</xLexLink>, a z drugiej strony sędzia penitencjarny powinien być zawiadomiony odrębnie o każdym indywidualnym przypadku skorzystania z <xLexLink xArt="art. 248;art. 248 § 1" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 § 1 k.k.w.</xLexLink> W przeciwnym razie jego kontrola byłaby jedynie iluzoryczna i fasadowa. Poza tym mogą istnieć różne szczególne okoliczności, przemawiające za tym, żeby akurat konkretnego osadzonego nie umieszczać w przeludnionej celi w ogóle lub w danym okresie. Wreszcie, nie bez znaczenia może być kontrola nad w miarę równomiernym i sprawiedliwym umieszczaniem poszczególnych osadzonych w przeludnionych celach, skoro ma to być sytuacja wyjątkowa i przejściowa, wobec czego należy zwracać uwagę, aby nie dotykała tylko niektórych osadzonych albo żeby nie była wobec nich nadmierna i nadużywana.</xText> <xText>W konsekwencji nie można zgodzić się z Sądem Okręgowym, że jednorazowe zawiadomienie sędziego penitencjarnego przez pozwanego, i to w 2001 r., a więc stosunkowo dawno przed osadzeniem powoda, odpowiadało treści w/w przepisu i eliminowało bezprawność zachowania pozwanego w stosunku do tej osoby. Przeciwko brakowi bezprawności zachowania pozwanego świadczy także nieustalanie przez niego okresu, na jaki umieszczał powoda w przeludnionych celach, co doprowadziło do tego, że obecnie pozwany nawet nie był w stanie przekonująco wykazać, ile osób faktycznie przebywało razem z nim w konkretnych okresach, a ponadto powód przez zdecydowaną większość swojego pobytu (około ¾ okresu) w pozwanym zakładzie znajdował się w celach, nieodpowiadających <xLexLink xArt="art. 110;art. 110 § 2" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 110 § 2 k.k.w.</xLexLink></xText> <xText>Sąd Apelacyjny w obecnie orzekającym składzie uznaje, że Sąd pierwszej instancji prawidłowo wykonał wskazówki, dotyczące wykładni <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink>, zawarte w wyroku sądu odwoławczego z dnia 9 lipca 2008 r. sygn. akt I ACa 535/08. Na podkreślenie zasługuje zwłaszcza trafne dostrzeżenie i uwzględnienie specyfiki odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa, która w obecnym stanie prawnym nie jest oparta na zasadzie winy funkcjonariusza państwowego, lecz na zasadzie ryzyka, uzależniającej odpowiedzialność odszkodowawczą wyłącznie od obiektywnej bezprawności zachowania funkcjonariusza państwowego. Wobec tego Sąd <xIx>a quo </xIx>słusznie zwrócił uwagę, że skoro aktualnie wina w ogóle nie jest przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej deliktowej Skarbu Państwa, to dotyczy to także odpowiedzialności za krzywdę niemajątkową, wyrządzoną w cudzych dobrach osobistych, podlegającej naprawieniu przez zapłatę zadośćuczynienia pieniężnego.</xText> <xText>Taka wykładnia <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> w odniesieniu do ochrony dóbr osobistych jest w pełni zgodna z brzmieniem <xLexLink xArt="art. 24;art. 24 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 § 1</xLexLink> zd. ost. <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">k.c.</xLexLink>, po myśli którego osoba, której dobra osobiste zostały naruszone, może żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny <xUx>na zasadach przewidzianych w kodeksie</xUx>. Oznacza to, że zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego za naruszenie dóbr osobistych może nastąpić w każdym z wypadków, z którym <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">kodeks cywilny</xLexLink> wiąże odpowiedzialność deliktową, a nie tylko w jednym z nich, a mianowicie w razie odpowiedzialności na zasadzie winy. Dodać wypada, iż za taką wykładnią przemawia również fakt zmiany pierwotnej treści <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink>, dokonanej z dniem 28 grudnia 1996 r., polegającej na wyeliminowaniu z tego przepisu przesłanki <xUx>umyślnego</xUx> naruszenia dóbr osobistych, nawiązującej do koncepcji odpowiedzialności na zasadzie winy, wobec czego zastosowanie tego przepisu jest możliwe bez względu na rodzaj zamiaru sprawcy.</xText> <xText>Powyższe stanowisko nie jest sprzeczne z poglądem, wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 stycznia 2007 r. sygn. akt <xAnon>(...)</xAnon> CSK 358/06 (Lex nr 277289), zgodnie z którym <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> znajduje zastosowanie tylko w wypadku zawinionego naruszenia dóbr osobistych, ponieważ gdyby ustawodawca chciał, aby przesłanką przewidzianych w nim roszczeń była wyłącznie bezprawność naruszenia dobra osobistego, to umieściłby ten przepis w części ogólnej prawa cywilnego (w obrębie <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink>). Wziąć bowiem trzeba pod uwagę, że powyższy pogląd Sądu Najwyższego nie odnosił się do odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa, lecz innego podmiotu, która była oparta na zasadzie winy, wobec czego jedynie na tej samej zasadzie mógł on odpowiadać także za szkodę niemajątkową, wyrządzoną w cudzych dobrach osobistych. Bezkrytyczne przyjęcie takiego stanowiska także w odniesieniu do Skarbu Państwa mogłoby prowadzić z jednej strony do uwolnienia go od odpowiedzialności za niektóre skutki jego zachowania (niemieszczące się w granicach zwykłej bezprawności), a z drugiej strony mogłoby zmuszać pokrzywdzonego do wykazywania winy, czyli subiektywnej wadliwości zachowania Skarbu Państwa, pomimo że taka okoliczność generalnie jest bezprzedmiotowa dla odpowiedzialności deliktowej tego podmiotu.</xText> <xText>W tej sytuacji przejść należy następnie do oceny zarzutów apelacyjnych, odnoszących się do wysokości przysługującego powodowi zadośćuczynienia. W związku z tym wskazać wypada, że z dotychczasowych rozważań wynika, iż pozwany swoim bezprawnym zachowaniem naruszył dobra osobiste powoda w dwojaki sposób: przez umieszczanie go w celach ponadnormatywnie przeludnionych oraz przez osadzanie go, jako osoby niepalącej, z osobami palącymi.</xText> <xText>Odnośnie do sposobu ustalenia wysokości odpowiedniego zadośćuczynienia pieniężnego za powyższe zachowanie co do zasady zaaprobować można przyjętą przez Sąd pierwszej instancji metodę jego obliczenia z uwzględnieniem długości okresu, w jakim konkretne dobra osobiste powoda były naruszane przez pozwanego. Przemawia za tym okoliczność, że powyższe naruszenia nie wywołały u powoda wymiernego uszczerbku na chronionych dobrach osobistych ani w inny sposób nie dają się obiektywnie wycenić, a jednocześnie wielkość okresu, w jakim te dobra osobiste były naruszane, niewątpliwie istotnie wpływał na stopień i intensywność odczuwanej przez niego krzywdy oraz świadczył o stopniu naganności bezprawnego zachowania pozwanego. W związku z tym spośród wymienionych przez powoda w osobistej apelacji przesłanek (jego wieku, stopnia doznanych cierpień fizycznych i psychicznych, intensywności i okresu ich trwania oraz rozstroju zdrowia i jego skutków) z pewnością uwzględnić należy intensywność i okres trwania naruszania jego dóbr osobistych, natomiast pozostałe przesłanki nie mają istotnego znaczenia (wiek pokrzywdzonego) lub nie zostały w niniejszej sprawie wykazane (stopień doznanych cierpień fizycznych i psychicznych oraz wywołanie rozstroju zdrowia i jego skutki).</xText> <xText>W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji, zgodnie z którym za każdy miesiąc naruszenia dóbr osobistych powoda przez przetrzymywanie go z osobami palącymi przysługuje mu zadośćuczynienie pieniężne w kwocie 1.000 zł. Wbrew powodowi, takie zadośćuczynienie nie jest rażąco zaniżone, ponieważ uwzględnić trzeba, iż naruszenie jego dóbr osobistych – w świetle zebranego materiału dowodowego – nie doprowadziło do powstania wymiernych i trwałych następstw w stanie jego zdrowia. Jednocześnie w konkretnych okolicznościach nie powinno zostać uznane za zbyt wysokie, gdyż wziąć trzeba pod uwagę, że powód był osobą chorą, której stan zdrowia stanowczo przemawiał przeciwko umieszczaniu go w celach z osobami palącymi, o czym pozwany doskonale wiedział, ponieważ powód konsekwentnie domagał się osadzenia go z osobami niepalącymi, lecz pomimo tego jedynie przez około pół miesiąca spośród dziesięciu miesięcy całego pobytu był umieszczony w celi z osobą niepalącą. W konsekwencji z tego tytułu należne zadośćuczynienie pieniężne odpowiada łącznie kwocie 9.500 zł.</xText> <xText>Odnośnie do zadośćuczynienia za pobyt w celach ponadnormatywnie przeludnionych, Sąd Apelacyjny wziął pod uwagę, że taka okoliczność nie stwarzała dla powoda tak daleko idącego zagrożenia jak pobyt w celach z osobami palącymi, zwłaszcza nie rodziła niebezpieczeństwa pogorszenia się stanu jego zdrowia, lecz obejmowała przede wszystkim przykre i negatywne doznania w sferze psychicznej i emocjonalnej, o czym świadczy m. in. zgłaszanie skarg przez powoda, ponieważ wynika z tego, iż jego dyskomfort i poczucie krzywdy z powodu niezgodnych z prawem warunków odbywania kary pozbawienia wolności były znaczne. Uwzględnić także wypada znaczną długość okresu pobytu powoda w przeludnionych celach, ponieważ taka okoliczność również wpływała na zwiększenie poczucia doznawanej krzywdy. W związku z tym Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, że odpowiednie zadośćuczynienie pieniężne z tego tytułu powinno wynosić 500 zł miesięcznie, tj. łącznie 3.750 zł (7,5 miesiąca x 500 zł).</xText> <xText>Przy ocenie wysokości przyznanego powodowi zadośćuczynienia wypada podkreślić, że w niniejszej sprawie pozytywne znaczenie dla powoda ma nie tylko wysokość tego świadczenia, ale także sam fakt, iż jego żądanie co do zasady zostało uwzględnione, gdyż może to dawać moralną satysfakcję z przyznania mu przez sądy orzekające racji w sporze z pozwanym, który w ogóle negował, że dopuścił się jakiegokolwiek bezprawnego naruszenia dóbr osobistych drugiej strony. W tym ujęciu powyższe zadośćuczynienie ma przede wszystkim wzmocnić poczucie uzyskania odpowiedniej satysfakcji z tytułu naruszenia dóbr osobistych, ale nie ma na celu jej całkowitego zastąpienia lub wyeliminowania.</xText> <xText>Biorąc powyższe pod uwagę, stwierdzić należy, iż z obu tytułów ostatecznie przysługuje powodowi zadośćuczynienie w kwocie 13.250 zł, a ponieważ Sąd pierwszej instancji w zaskarżonym wyroku – prawomocnym w tej części – zasądził dotychczas od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.000 zł, więc pozostawała do zasądzenia dalsza kwota w wysokości 11.250 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie ustalonymi analogicznie jak w zaskarżonym wyroku, ponieważ w tym zakresie nie było sporu między stronami, jak również z urzędu to rozstrzygnięcie nie budziło wątpliwości. Dalej idące żądanie powoda, a tym samym – również obecna apelacja, było nieuzasadnione jako nadmiernie wygórowane.</xText> <xText>Apelacja zasługiwała na uwzględnienie także w odniesieniu do kosztów procesu.</xText> <xText>Jeśli chodzi o koszty procesu, rozliczane między stronami, zasadny był zarzut naruszenia <xLexLink xArt="art. 102" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 102 k.p.c.</xLexLink> Przemawiają za tym nie tylko argumenty podniesione w pisemnej apelacji, ale także wyjaśnienia, złożone przez powoda na rozprawie apelacyjnej, z których wynika, iż wbrew Sądowi pierwszej instancji jego sytuacja materialna jest stosunkowo trudna, ponieważ poza rentą w kwocie około 600 zł miesięcznie utrzymuje się jedynie z prac dorywczych. W szczególności nie uzyskuje żadnych dochodów lub wynagrodzenia z tytułu prowadzenia spraw spółki, która nie prowadzi obecnie żadnej działalności.</xText> <xText>Co do wysokości wynagrodzenia, przysługującego pełnomocnikowi powoda z urzędu, zwrócić wypada uwagę na bardzo znaczny nakład jego pracy, ponieważ przedmiotowa sprawa do chwili wydania zaskarżonego wyroku aż trzykrotnie była rozpoznawana przez Sąd pierwszej instancji i dwukrotnie w postępowaniu apelacyjnym. Ponadto na pozytywną ocenę zasługuje właściwe zaangażowanie pełnomocnika w należyte wyjaśnienie sprawy i jego przyczynienie się do uzyskania przez powoda częściowego uwzględnienia żądania. W związku z tym żądane wynagrodzenie w wysokości 150% stawki minimalnej w okolicznościach konkretnej sprawy w żadnej mierze nie było wygórowane.</xText> <xText>Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny na mocy <xLexLink xArt="art. 386;art. 386 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 386 § 1 k.p.c.</xLexLink> częściowo zmienił zaskarżony wyrok, a w pozostałym zakresie oddalił apelację na podstawie <xLexLink xArt="art. 385" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 385 k.p.c.</xLexLink> Ponadto zgodnie z właściwymi przepisami orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.</xText> <xText/> <xText><xBx>Sygn. akt I ACa 86/09</xBx></xText> </xUnit> <xUnit xType="part" xBold="true" xIsTitle="true"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText><xBx> <xUx> Dnia 26 marca 2009 r.</xUx> </xBx></xText> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny w Gdańsku I Wydział Cywilny</xBx></xText> <xText><xBx>w składzie: </xBx></xText> <xText><xBx>Przewodniczący - SSA Katarzyna Przybylska</xBx></xText> <xText><xBx>Sędziowie: SA Ewa Giezek</xBx></xText> <xText><xBx> SA Marek Machnij (spr.)</xBx></xText> <xText> <xBx> Protokolant: stażytka Małgorzta Chełchowska </xBx> </xText> <xText><xBx>po rozpoznaniu w dniu 24 lutego 2009 r. w Gdańsku</xBx></xText> <xText><xBx>na rozprawie przy udziale</xBx></xText> <xText><xBx>sprawy z powództwa</xBx></xText> <xText><xBx><xAnon>K. P.</xAnon> </xBx></xText> <xText><xBx>przeciwko </xBx></xText> <xText> <xBx> Skarb Państwa - Zakład Karny w <xAnon>(...)</xAnon></xBx> </xText> <xText><xBx>o zapłatę</xBx></xText> <xText><xBx>na skutek apelacji powoda <xAnon>K. P.</xAnon></xBx></xText> <xText><xBx>od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy </xBx></xText> <xText><xBx>z dnia 14 listopada 2008 sygn. akt I C 417/08</xBx></xText> <xText><xBx>1) zmienia zaskarżony wyrok:</xBx></xText> <xText> <xBx> a) w punkcie 2 (drugim) w ten sposób, że zasądza od pozwanego Skarbu Państwa - Zakładu Karnego w<xAnon>(...)</xAnon> na rzecz powoda <xAnon>K. P.</xAnon> kwotę 11.250 (jedenaście tysięcy dwieście pięćdziesiąt) zł z odsetkami ustawowymi od dnia 23 czerwca 2005 r.,</xBx> </xText> <xText><xBx>b) w punckie 3 (trzecim) w ten sposób, że nie obciąża powoda kosztami procesu, poniesionymi przez pozwanego,</xBx></xText> <xText><xBx>c) w punkcie 4 (czwartym) w ten sposób, że zasądza od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Bydgoszczy na rzecz radcy prawnego <xAnon>S. R.</xAnon>, prowadzącego Kancelarię Radcy Prawnego w <xAnon>B.</xAnon> przy <xAnon>ul. (...)</xAnon>, tytułem nieopłaconego wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu kwotę 13.176 (trzynaście tysięcy sto siedemdziesiąt sześć) zł, w tym 22 % VAT, w miejsce kwoty 7.686 (siedem tysięcy sześćset osiemdziesiąt sześć) zł,</xBx></xText> <xText><xBx>2) oddala apelację w pozostałej części,</xBx></xText> <xText><xBx>3) zasądza od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Bydgoszczy na rzecz radcy prawnego <xAnon>S. R.</xAnon>, prowadzącego Kancelarię Radcy Prawnego w <xAnon>B.</xAnon> przy <xAnon>ul. (...)</xAnon>, kwotę 6.588 (sześć tysięcy pięćset osiemdziesiąt osiem) zł, w tym 22 % VAT, tytułem nieopłaconego wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.</xBx></xText> <xText/> <xText>Sygn. akt: I ACa 86/09</xText> <xText xALIGNx="center">Uzasadnienie:</xText> <xText>Powód <xAnon>K. P.</xAnon> wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w <xAnon>(...)</xAnon>kwoty 200.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, w tym kwoty 150.000 zł z powodu uszczerbku na zdrowiu, związanego z odbywaniem przez niego kary pozbawienia wolności u pozwanego w okresie od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. (z wyjątkiem okresu od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r., w którym przebywał w Areszcie Śledczym w <xAnon>(...)</xAnon>) w celach z osobami palącymi, pomimo że był osobą niepalącą, co wpłynęło na pogorszenie stanu jego zdrowia, zwłaszcza z uwagi na istniejącą u niego chorobę <xAnon>(...)</xAnon>, z powodu której był wielokrotnie hospitalizowany oraz kwoty 50.000 zł za naruszenie przez pozwanego jego dóbr osobistych w postaci godności i nietykalności cielesnej przez niezapewnienie mu w celi minimum 3 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx> powierzchni na jedną osobę, co było sprzeczne z przepisami prawa.</xText> <xText>Pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Przyznał, iż w w/w okresie powód odbywał w nim karę pozbawienia wolności, zaprzeczył jednak, aby jego funkcjonariusze przyczynili się do utraty zdrowia powoda przez niewłaściwe osadzenie, twierdząc, że cele, w których był osadzony, były przeznaczone dla osób niepalących. Ponadto podniósł, iż powód nie wykazał bezprawności jego działania przez osadzanie go w celach mieszkalnych bez zachowania ustawowej normy powierzchni 3 m<xSUPx>2</xSUPx>, wskazując, że zgodnie z obowiązującymi przepisami, gdy liczba osadzonych w zakładach karnym lub aresztach śledczych przekroczy w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów, dyrektor zakładu karnego lub aresztu śledczego może umieścić osadzonych na czas określony w warunkach, w których powierzchnia celi na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m<xSUPx>2</xSUPx>.</xText> <xText>Sąd Okręgowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 8 grudnia 2006 r. oddalił powództwo, zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu. Sąd uznał, iż powód nie wykazał, że pogorszenie się stanu jego zdrowia pozostawało w związku przyczynowym z biernym paleniem i wobec nieudowodnienia jednej z podstawowych przesłanek odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych powództwo w tej części zostało oddalone na podstawie <xLexLink xArt="art. 417;art. 417 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 417 § 1 k.c.</xLexLink> <xIx>a contrario</xIx> w zw. z <xLexLink xArt="art. 445;art. 445 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 445 § 1 k.c.</xLexLink> <xIx>a contrario</xIx> w zw. z <xLexLink xArt="art. 361;art. 361 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 361 § 1 k.c.</xLexLink> Sąd Okręgowy stwierdził ponadto, iż zaistniała przesłanka uchylająca ewentualną bezprawność naruszenia dóbr osobistych powoda, gdyż działanie pozwanego było zgodne z porządkiem prawnym, a mianowicie <xLexLink xArt="art. 248" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 k.k.w.</xLexLink> Poza tym powoływanie się przez skazanych na przekroczenie norm obłożenia cel mieszkalnych w sytuacji, gdy przeludnienie jednostek penitencjarnych jest ogólnie znane w Polsce, zostało uznane za nadużycie prawa w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 5" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 5 k.c.</xLexLink> Sąd Okręgowy uznał ponadto, iż nastąpiło wyłączenie bezprawności, stanowiącej niezbędną przesłankę odpowiedzialności zarówno z tytułu czynu niedozwolonego, jak i naruszenia dóbr osobistych, ponieważ powód wyrażał zgodę lub przynajmniej nie zgłaszał sprzeciwu wobec osadzenia go w celi dla palących albo w przeludnionej celi.</xText> <xText>W wyniku apelacji powoda powyższy wyrok został uchylony wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29 czerwca 2007 r. sygn. akt I ACa 376/07 z jednoczesnym przekazaniem sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji, że powód nie wykazał przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego z tytułu czynu niedozwolonego, polegającego na umieszczeniu go w celach z osobami palącymi, ale jednocześnie stwierdził, iż ten Sąd nie rozważył, czy dochodzone żądanie nie znajduje uzasadnionej podstawy jako roszczenie o zadośćuczynienie za naruszenie jednego z podstawowych dóbr osoby fizycznej, jakim jest zdrowie (<xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink>), a zatem w tym zakresie nie rozpoznał istoty sprawy, gdyż nie zbadał materialnoprawnych podstaw tego roszczenia. Wskazał ponadto, że Sąd pierwszej instancji błędnie przyjął, iż powód godził się na naruszanie jego dóbr osobistych. W związku z tym w oparciu o <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> powinien zbadać żądanie, dotyczące zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę za naruszenie dobra osobistego w postaci zdrowia w związku z umieszczeniem powoda w celach dla palących, a także w celach niezapewniających minimum 3 m<xSUPx>2 </xSUPx>powierzchni zgodnie ze szczegółowymi wytycznymi, sformułowanymi przez Sąd Apelacyjny.</xText> <xText>Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 30 stycznia 2008 r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23 czerwca 2005 r., oddalił powództwo w pozostałej części, zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.510 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej powodowi z urzędu oraz o kosztach sądowych. Sąd uznał, że wskutek umieszczenia powoda w celach z osobami palącymi doszło do naruszenia jego dobra osobistego, które uzasadnia przyznanie mu zadośćuczynienia w tej kwocie na podstawie <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink></xText> <xText>Powyższy wyrok został zaskarżony apelacjami przez obie strony. Powód wniósł o jego zmianę i uwzględnienie powództwa w całości, zarzucając naruszenie prawa materialnego, tj. <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink>, przez określenie zadośćuczynienia w wysokości nieodpowiedniej do okoliczności, stanowiących podstawę jego przyznania. Natomiast pozwany zarzucił, iż Sąd błędnie ustalił, że powód był osadzony w celach dla palących i naruszył treść przepisu <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink>, nie ustalając, czy jego zachowanie nosiło znamiona winy, od czego uzależniona jest możliwość przyznania zadośćuczynienia na podstawie tego przepisu.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 9 lipca 2008 r. sygn. akt I ACa 535/08 uchylił w/w wyrok w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego. Sąd Apelacyjny generalnie uwzględnił obie apelacje, stwierdzając, iż zaskarżone rozstrzygnięcie jest wadliwe, a co najmniej przedwczesne. Wskazał w szczególności, że nie wiadomo, jakie fakty zadecydowały o przyznaniu przez Sąd Okręgowy zadośćuczynienia w kwocie 5.000 zł, a więc czy, orzekając o nim, uwzględnił obie formy naruszenia dóbr osobistych powoda, czy ograniczył je tylko do wynagrodzenia krzywdy, związanej z osadzeniem go w celi z osobami palącymi papierosy. Ponadto warunkiem przyznania zadośćuczynienia, przewidzianego w <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink>, jest ustalenie winy po stronie podmiotu, naruszającego dobra osobiste innej osoby, wobec czego należało ustalić, czy do naruszenia dóbr osobistych powoda doprowadziło zawinione zachowanie pozwanego. W związku z tym Sąd Apelacyjny w wytycznych wyjaśnił, iż przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd powinien przede wszystkim ustalić, jakie dobra osobiste powoda i jakimi działaniami zostały naruszone przez pozwanego oraz czy jego zachowanie było zawinione.</xText> <xText>Sąd Okręgowy w Bydgoszczy, po rozpoznaniu sprawy po raz trzeci, wyrokiem z dnia 14 listopada 2008 r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 23 czerwca 2005 r., oddalił powództwo w pozostałej części, zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.528 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu i o nieuiszczonych kosztach sądowych.</xText> <xText>W pisemnym uzasadnieniu tego wyroku Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód przebywał w Zakładzie Karnym w <xAnon>(...)</xAnon>od dnia<xAnon>(...)</xAnon>r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. z przerwą od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. oraz wskazał, w jakich konkretnych celach był umieszczony u pozwanego w powyższym okresie, a także dla ilu osób te cele były przeznaczone i ile osób faktycznie w nich przebywało wtedy razem z powodem. Ustalił ponadto, iż powód jest osobą niepalącą. Od około dwudziestu lat choruje na <xAnon>d. b.</xAnon> i <xAnon>d. p.</xAnon>. Od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r., tj. od dnia osadzenia w zakładzie karnym, do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. przebywał w celach z osobami palącymi papierosy. Sąd wskazał poza tym, że przeludnienie w pozwanym zakładzie karnym występuje od 2001 r. do chwili obecnej i sędzia penitencjarny jest poinformowany o tym fakcie.</xText> <xText>Sąd Okręgowy wyjaśnił, iż powyższy stan faktyczny ustalił na podstawie bezspornych twierdzeń stron oraz dowodów z dokumentów, które nie budziły wątpliwości co do ich zgodności z prawdziwym stanem rzeczy i nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Ponadto uwzględnił zeznania świadków <xAnon>L. J.</xAnon>, <xAnon>W. L.</xAnon>, <xAnon>D. G.</xAnon> i <xAnon>I. S.</xAnon> oraz zeznania dyrektora pozwanego <xAnon> zakładu (...)</xAnon>, które uznał za wiarygodne. Nie budziły wątpliwości także zeznania świadka <xAnon>R. K.</xAnon>. Waloru wiarygodności odmówił natomiast zeznaniom świadka <xAnon>I. C. (1)</xAnon> w zakresie, w jakim podała, że powód był osobą palącą papierosy i że w pozwanym zakładzie karnym cele dla niepalących były specjalnie oznaczone. Zeznań powoda nie uwzględnił jedynie w tym zakresie, w którym twierdził, że przez cały okres pobytu w pozwanym zakładzie przebywał w celach dla palących, gdyż było to sprzeczne z zeznaniami świadka <xAnon>R. K.</xAnon> i informacjami, znajdującymi w jego aktach osobowych.</xText> <xText>Oceniając zasadność żądania powoda, Sąd wskazał, iż jego roszczenia są wyprowadzane z dwóch faktów: umieszczenia go w celach dla palących, pomimo że był osobą niepalącą (kwota 150.000 zł) oraz umieszczenia go w celach ponadnormatywnie przeludnionych (kwota 50.000 zł).</xText> <xText>Podstawę prawną pierwszego żądania stanowił przepis <xLexLink xArt="art. 445" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 445 k.c.</xLexLink>, natomiast zgodnie z wytycznymi, zawartymi w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29 czerwca 2007 r. sygn. akt I ACa 376/07, jako jego podstawę faktyczną rozważyć należało możliwość żądania zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych na mocy <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> Powód domagał się zasądzenia tego zadośćuczynienia za naruszenie jego godności i nietykalności cielesnej przez umieszczenie go w przeludnionych celach. Takie roszczenie wymaga spełnienia ogólnych przesłanek odpowiedzialności deliktowej: zdarzenia, wywołującego szkodę, szkody i adekwatnego związku przyczynowego między tym zdarzeniem a powstałą szkodą. Te przesłanki, zgodnie z <xLexLink xArt="art. 6" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 6 k.c.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 232" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 232 k.p.c.</xLexLink>, powinien udowodnić powód, a zatem powinien wykazać fakt umieszczenia go w celach dla palących, poniesienia szkody w postaci rozstroju zdrowia i tego, że ta szkoda była normalnym następstwem umieszczenia go w celach dla palących.</xText> <xText>Co do pierwszej przesłanki Sąd uznał, iż w świetle zgromadzonego materiału dowodowego należy przyjąć, że powód faktycznie przebywał w celach dla palących, ale jedynie w okresie dwóch miesięcy, tj. od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r., ponieważ dla oceny tego faktu miarodajna była informacja, sporządzona w jego aktach osobowych przez pracownika pozwanego zakładu karnego – <xAnon>I. C. (1)</xAnon>, z której wynika, że w dniu <xAnon>(...)</xAnon> r. powód został osadzony w celi dla niepalących i był z tego faktu zadowolony. Treść tej notatki jest zbieżna z zeznaniami świadka <xAnon>L. J.</xAnon>, który wskazał, iż przez ten okres przebywał wraz z powodem w celach, w których osadzeni palili papierosy. Z drugiej strony pozwany nie zdołał wykazać, że powód od samego początku przebywał w celach dla niepalących, gdyż w tamtym okresie nie prowadził ewidencji cel przeznaczonych dla osób niepalących, zwłaszcza iż nie były to stałe cele dla niepalących, lecz o ich statusie decydowały preferencje osadzonych w nich w danym okresie osób.</xText> <xText>Od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. powód był już osadzony w celi dla niepalących, a mianowicie do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. w celi nr <xAnon>(...)</xAnon> na <xAnon>(...)</xAnon> oddziale pawilonu drugiego, przeznaczonej dla osób niepalących, a następnie został przeniesiony na oddział <xAnon>(...)</xAnon> pawilonu pierwszego i umieszczony w celi dla niepalących, nie zgłaszając wychowawcom faktu, że ktoś pali w jego celi. Powód nie wykazał, aby było inaczej, więc należało uznać, iż taki stan trwał do końca odbywania przez niego kary w pozwanym zakładzie.</xText> <xText>Odnośnie do pozostałych przesłanek odpowiedzialności deliktowej pozwanego Sąd Okręgowy oparł się na opinii sądowo – lekarskiej, sporządzonej wprawdzie w innej sprawie, ale którą strony zgodnie wskazały jako dowód również w niniejszej sprawie. Z tej opinii jednoznacznie wynika, że nie ma jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, iż przebywanie w celach dla palących wpłynęło na stan zdrowia powoda przez pogorszenie istniejących wcześniej lub pojawianie się nowych schorzeń. Biegli nie stwierdzili wpływu biernego palenia na stan zdrowia powoda i wskazali, że przebieg choroby <xAnon>(...)</xAnon> jest u niego stabilny, a objawy tej choroby wystąpiły już około trzydzieści lat temu, a więc jeszcze przed osadzeniem go w pozwanym zakładzie karnym. Powód nie wnosił o przeprowadzenie innych dowodów, które podważałyby powyższe ustalenia biegłych i wykazały, iż pogorszenie się stanu jego zdrowia pozostawało w normalnym związku przyczynowym z biernym paleniem. Nie udowodnił zatem powstania u niego szkody zdrowotnej, pozostającej w adekwatnym związku przyczynowym z przebywaniem w celach dla palących, a tym samym nie zostały spełnione wszystkie przesłanki, warunkujące przyznanie zadośćuczynienia na podstawie <xLexLink xArt="art. 445;art. 445 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 445 § 1 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 417;art. 417 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 417 § 1 k.c.</xLexLink></xText> <xText>Sąd Okręgowy rozważył następnie, czy działania pozwanego, który umieścił powoda w celach dla palących, doprowadziły do naruszenia jego dobra osobistego w postaci zdrowia i mogą uzasadniać zasądzenie zadośćuczynienia w oparciu o inną podstawę prawną, tj. <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> W tym zakresie Sąd wskazał, że nie każde naruszenie dóbr osobistych może zostać uznane za bezprawne, ponieważ istnieją okoliczności, wyłączające bezprawność, takie jak: działanie w ramach porządku prawnego, wykonywanie prawa podmiotowego, zgoda pokrzywdzonego lub działanie w obronie uzasadnionego interesu. Na pozwanym spoczywał ciężar wykazania, że jego zachowanie nie było bezprawne.</xText> <xText>Działaniem, naruszającym dobro osobiste powoda w postaci zdrowia, było osadzenie go przez pozwanego w celi z osobami palącymi. Powód udowodnił, iż faktycznie przebywał w celi z osobami palącymi w okresie od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. Zgodnie z przepisami <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19961400658" xTitle="Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 listopada 1996 r. w sprawie określenia zasad dopuszczalności używania wyrobów tytoniowych w obiektach zamkniętych podległych Ministrowi Sprawiedliwości" xAddress="Dz. U. z 1996 r. Nr 140, poz. 658">rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 listopada 1996 r. w sprawie określenia zasad dopuszczalności używania wyrobów tytoniowych w obiektach zamkniętych podległych Ministrowi Sprawiedliwości</xLexLink> (Dz.U. Nr 140, poz. 658 ze zm.) w zakładach karnych typu zamkniętego dopuszcza się możliwość używania wyrobów tytoniowych w celach mieszkalnych przez osoby pozbawione wolności, jednak dla osadzonych, używających wyrobów tytoniowych, wyznacza się odrębne cele mieszkalne. Obowiązkiem pozwanego było osadzenie powoda, deklarującego się jako osoba niepaląca, w celi mieszkalnej z osobami niepalącymi, więc umieszczenie go w w/w okresie (przez niepełne dwa miesiące) w celi z osobami palącymi było działaniem bezprawnym, a pozwany nie wykazał faktu przeciwnego lub okoliczności wyłączającej bezprawność jego działania.</xText> <xText>Naruszenie dobra osobistego powoda i bezprawność działania pozwanego otworzyło możliwość zasądzenia zadośćuczynienia pieniężnego na podstawie <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> Sąd wskazał, iż w doktrynie i orzecznictwie prezentowany jest pogląd, iż ten przepis ma zastosowanie tylko w razie zawinionego naruszenia dóbr osobistych, jednak uznał, że przyjęcie takiego stanowiska jest możliwe jedynie w stosunku do podmiotów, które mogą odpowiadać na zasadzie winy. Podstawą odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa jest przepis <xLexLink xArt="art. 417" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 417 k.c.</xLexLink>, który przewiduje jego odpowiedzialność na zasadzie ryzyka. Powód odbywał karę pozbawienia wolności w pozwanym zakładzie przed zmianą tego przepisu, jednak po wejściu w życie <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">Konstytucji RP z 1997 r.</xLexLink> w drodze jego wykładni, dokonanej wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r. sygn. akt SK 18/00, wyeliminowano dotychczas przyjmowaną przesłankę winy funkcjonariusza państwowego. W związku z tym Sąd wskazał, że w aktualnym orzecznictwie jest prezentowany pogląd, iż przepis <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> nie ustanawia samodzielnej podstawy odpowiedzialności za doznaną krzywdę, wyrządzoną naruszeniem dóbr osobistych, lecz wskazuje tylko jeden z przypadków, w których dopuszczalne jest zasądzenie zadośćuczynienia, natomiast podstawy odpowiedzialności należy poszukiwać w innych przepisach o czynach niedozwolonych, wobec czego nie można wykluczyć również innych – niż wina – zasad odpowiedzialności deliktowej.</xText> <xText>Sąd wyjaśnił, iż te rozważania były konieczne z uwagi na treść wytycznych, zawartych w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 9 lipca 2008 r. sygn. akt I ACa 535/08, w których wskazano, że w toku ponownego rozpoznania sprawy należy ustalić, czy działanie pozwanego nosiło znamiona winy, ponieważ ze względu na fakt, że pozwanym jest Skarb Państwa do zaistnienia przesłanek z <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 417" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 417 k.c.</xLexLink> wystarczające jest ustalenie, że jego działanie było niezgodne z prawem. Jednak z uwagi na związanie oceną prawną i wskazaniami co do dalszego postępowania, wyrażone w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji (<xLexLink xArt="art. 386;art. 386 § 6" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 386 § 6 k.p.c.</xLexLink>), Sąd Okręgowy przedstawił powyższe rozważania co do winy pozwanego w celu wykonania tych zaleceń.</xText> <xText>Sąd pierwszej instancji dokonał następnie analizy żądania pod kątem wysokości należnego powodowi zadośćuczynienia w oparciu o bliżej wskazane przesłanki (rozmiar i intensywność doznanej krzywdy, stopień i rozmiar ujemnych następstw naruszenia dobra osobistego, stopień ewentualnej winy sprawcy). W szczególności powód, jako osoba niepaląca, został umieszczony przez pozwanego przez okres dwóch miesięcy w celach z osobami palącymi. Ponadto cierpi na <xAnon>d. b.</xAnon> i <xAnon>d. p.</xAnon>, a także choroby układu krążenia, w związku z czym wręcz przeciwwskazaniem dla niego było przebywanie w jednym pomieszczeniu z osobami palącymi. Sąd stwierdził, że nawet niezależnie od tych chorób zamknięcie osoby niepalącej w niewielkim pomieszczeniu z osobami palącymi przez dwa miesiące stanowi dodatkową i znaczną uciążliwość. Natomiast przy chorobach powoda przebywanie w niekorzystnych dla niego warunkach spowodowało dodatkowy dyskomfort i poczucie krzywdy, chociaż nie miało wpływ na stan jego zdrowia.</xText> <xText>Mając na uwadze te okoliczności, Sąd uznał, iż powodowi przysługuje zadośćuczynienie w kwocie 2.000 zł za naruszenie zdrowia jako dobra osobistego. Na wysokość zasądzonej kwoty znaczący wpływ miała wielkość okresu, w którym był on umieszczony w celach z osobami palącymi. W ocenie Sądu kwota 1.000 zł za każdy miesiąc przebywania w tych warunkach w odpowiednim stopniu zrekompensuje doznane przez niego krzywdy. Zachowanie pozwanego naruszyło jedno z najważniejszych dóbr osobistych człowieka, ale przebywanie powoda w celi z palącymi nie spowodowało ujemnych skutków zdrowotnych, jakie musiałby znosić w przyszłości. Ponadto taka kwota stanowić będzie dla niego odczuwalną ekonomicznie wartość.</xText> <xText>Podstawę prawną pozostałej części roszczenia powoda, dotyczącej zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych w postaci godności i nietykalności cielesnej przez umieszczenie go w przeludnionych celach, także stanowił przepis <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> Powód precyzyjnie wskazał, w jakich celach był umieszczony i ile osób w rzeczywistości w nich przebywało w czasie odbywania przez niego kary pozbawienia wolności w pozwanym zakładzie karnym. Jego twierdzenia co do zasady pokrywały się ze stanowiskiem, wyrażonym przez pozwanego, tym bardziej, że fakt przeludnienia był bezsporny. Nie ulega zatem wątpliwości, iż był on osadzony w warunkach, w których powierzchnia mieszkalna nie spełniała ustawowych norm. Ten fakt mógł stanowić przejaw poniżającego traktowania, prowadzącego do naruszenia dóbr osobistych powoda, tj. godności i nietykalności cielesnej.</xText> <xText>Wobec tego na stronie pozwanej ciążył obowiązek udowodnienia, że jego działanie nie było bezprawne. Zgodnie z <xLexLink xArt="art. 110;art. 110 § 2" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 110 § 2 k.k.w.</xLexLink> powierzchnia w celi mieszkalnej, przypadająca na skazanego, wynosi nie mniej niż 3 m<xSUPx>2</xSUPx>. Jednakże ustawodawca przewidział wyjątek od tej zasady, stanowiąc w <xLexLink xArt="art. 248" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 k.k.w.</xLexLink>, iż w szczególnie uzasadnionych wypadkach dyrektor zakładu karnego lub aresztu śledczego może umieścić osadzonych, na czas określony, w warunkach, w których powierzchnia w celi na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m<xSUPx>2</xSUPx>. Ten przepis daje możliwość zakładom karnym umieszczenia określonych osób w tzw. przeludnionych celach, a spełnienie wymienionych w nim przesłanek pozwala uchylić bezprawność działania pozwanego.</xText> <xText>W ocenie Sądu Okręgowego, przeludnienie w skali kraju, niemożność zapewnienia innych lokali oraz konieczność wykonywania aresztów i wyroków skazujących, stanowi wystarczającą przesłankę do uznania danej sytuacji faktycznej za wypadek szczególnie uzasadniony. Za spełnioną uznał również przesłankę poinformowania sędziego penitencjarnego o fakcie przeludnienia, a tym samym o fakcie osadzenia skazanych w celach o mniejszej powierzchni, stwierdzając dodatkowo, że przepisy nie określają częstotliwości składania takich informacji. W konsekwencji działaniu pozwanego nie można zarzucić bezprawności i to roszczenie polegało oddaleniu na podstawie <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> <xIx>a contrario</xIx> w związku z <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> <xIx>a contrario</xIx>.</xText> <xText>O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie 98 <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">k.p.c.</xLexLink>, stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu stosownie do tego, iż powód wygrał sprawę w 1%.</xText> <xText>Powyższy wyrok został zaskarżony apelacją przez powoda, wniesioną zarówno przez niego osobiście, jak i przez jego pełnomocnika z urzędu.</xText> <xText>Z osobistej apelacji powoda wynika, iż zarzuca on wadliwą interpretację przepisów <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> przez niekorzystne dla niego uznanie, że wysokość przyznanego mu zadośćuczynienia jest odpowiednia do rozmiaru doznanej krzywdy, podczas gdy w rzeczywistości jest wręcz rażąco zaniżone. W uzasadnieniu wywodził, iż Sąd pierwszej instancji błędnie uznał, że nie ma rzeczywistego związku przyczynowego między przebywaniem przez niego w zadymionych celach, bez wentylacji i światła a dalszą utratą jego zdrowia, pomimo iż ten Sąd mógł i powinien był zgodnie ze swoimi uprawnieniami dążyć do rzetelnego wyjaśnienia tych okoliczności bez względu na to, czy skarżący korzystał z pomocy pełnomocnika z urzędu. Podkreślił, że jest powszechnie wiadome, iż przebywanie w celach z osobami palącymi stanowi poważne niebezpieczeństwo dla zdrowia. Zakwestionował także wysokość zasądzonego zadośćuczynienia, w tym ustalenie długości okresu, w jakim przebywał w celach z osobami palącymi oraz określenie wysokości należnej mu kwoty. W konsekwencji domagał się zmiany zaskarżonego wyroku przez zasądzenie zadośćuczynienia odpowiadającego następującym okolicznościom: jego wiekowi, stopniowi doznanych cierpień fizycznych i psychicznych, intensywności i okresowi ich trwania oraz rozstrojowi zdrowia i jego skutkom. Ewentualnie wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.</xText> <xText>Pełnomocnik powoda zaskarżył wyrok w części oddalającej powództwo i orzekającej o kosztach procesu. Zarzucił Sądowi pierwszej instancji:</xText> <xText>a) naruszenie <xLexLink xArt="art. 248" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 k.k.w.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> przez przyjęcie, że działanie pozwanego, który umieszczał powoda w przeludnionych celach, było zgodne z prawem,</xText> <xText>b) naruszenie <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> przez określenie zadośćuczynienia w wysokości nieodpowiedniej do okoliczności, stanowiących podstawę jego przyznania,</xText> <xText>c) naruszenie <xLexLink xArt="art. 6" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 6 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> wskutek błędnego przyjęcia, iż na powodzie spoczywał obowiązek wykazania faktu przebywania w celach z osobami palącymi,</xText> <xText>d) popełnienie błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, przez uznanie, że powód przebywał w celach z palącymi tylko przez dwa miesiące,</xText> <xText>e) błędne zastosowanie <xLexLink xArt="art. 102" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 102 k.p.c.</xLexLink> przez obciążenie powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu,</xText> <xText>f) naruszenie <xLexLink xArt="§ 2" xIsapId="WDU20021631349" xTitle="Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu" xAddress="Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1349">§ 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu</xLexLink> przez nieuwzględnienie charakteru sprawy i wkładu pracy pełnomocnika z urzędu do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.</xText> <xText>Na tych podstawach wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 200.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwu i rozstrzygnięcie o kosztach zastępstwa procesowego z urzędu za obie instancje przez przyznanie pełnomocnikowi 150% stawki minimalnej, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego.</xText> <xText>Pozwany nie ustosunkował się do apelacji.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:</xText> <xText>Apelacja zasługuje na częściowe uwzględnienie.</xText> <xText>Powód trafnie zakwestionował ustalenia faktyczne, dokonane przez Sąd pierwszej instancji i przyjęte za podstawę zaskarżonego wyroku, ponieważ są one zbyt ogólne i nie pozostają w należytej zgodności z całością zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego. W związku z tym w pierwszej kolejności niezbędne jest uzupełnienie tych ustaleń oraz przedstawienie istniejących w nich błędów lub nieścisłości.</xText> <xText>Zacząć wypada od konstatacji, że między stronami nie było sporne i także obecnie nie budzi żadnych wątpliwości, iż powód przebywał w pozwanym zakładzie karnym w okresie od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. oraz ponownie od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. Niesporne było także, w jakich celach i przez jaki czas powód był umieszczony przez pozwanego w powyższym okresie, a mianowicie: 1) w celi nr <xAnon>(...)</xAnon> – od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. i od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r., 2) w celi nr <xAnon>(...)</xAnon> – od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r., 3) w celi nr <xAnon>(...)</xAnon> – od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. i od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r., 4) w celi nr <xAnon>(...)</xAnon> – od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. Za niesporną okoliczność uznać można także powierzchnię mieszkalną w/w cel, ponieważ powód nie zakwestionował informacji na ten temat podanych przez pozwanego, a zatem można przyjąć, iż cela nr <xAnon>(...)</xAnon> miała powierzchnię 23,05 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>, cela nr <xAnon>(...)</xAnon> – 19,04 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>, cela nr <xAnon>(...)</xAnon> – 11,88 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>, a cela nr <xAnon>(...)</xAnon> – 7,42 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>.</xText> <xText>Pozostałe okoliczności faktyczne, mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia o zasadności żądania dochodzonego przez powoda, a dotyczące ilości skazanych, przebywających razem z nim w powyższych celach (tzw. przeludnienia) oraz charakteru tych cel w okresach, w których był w nich umieszczony (dla palących lub niepalących), były natomiast sporne, a przyjęte co do tego przez Sąd Okręgowy ustalenia budzą istotne wątpliwości.</xText> <xText>W pierwszej kwestii za punkt wyjścia przyjąć należało twierdzenia powoda co do ilości osadzonych z nim osób, przytoczone w pozwie (początkowej fazie postępowania – zob. zwłaszcza k. 2 – 3 i k. 21 – 24), ponieważ z jednej strony odpowiada to istocie procesu cywilnego, w którym przedmiotem weryfikacji dowodowej są przede wszystkim twierdzenia tej strony, która wyprowadza z nich korzystne dla siebie wnioski prawne, a z drugiej strony logiczne i przekonujące jest stanowisko, iż na początku niniejszego procesu, trwającego ponad cztery lata, powód w lepszym stopniu pamiętał te okoliczności, zwłaszcza ze względu na stosunkowo niedługi wtedy okres od zakończenia jego pobytu w pozwanym zakładzie. Następnie te twierdzenia wypadało porównać z wyjaśnieniami pozwanego, odnoszącymi się do powierzchni cel i ilości osadzonych, podanymi zwłaszcza w odpowiedzi na pozew (k. 28 – 29), które z tych samych względów także należało uznać za bardziej przekonujące. W ten sposób można było ustalić zakres ewentualnych rozbieżności między stronami, mogących mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia oraz wymagających dodatkowego wyjaśnienia i udowodnienia.</xText> <xText>I tak, według powoda w celi nr <xAnon>(...)</xAnon> przebywało razem z nim siedem osób, natomiast według pozwanego – także siedem osób, a zatem przy uwzględnieniu jej powierzchni podanej przez pozwanego (23,05 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>) w okresie od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. i od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. nie można było w ogóle mówić w tym wypadku o przeludnieniu, stanowiącym zachowanie bezprawne w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 110" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 110 k.k.w.</xLexLink> (3,29 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx> na jedną osobę). W celi nr <xAnon>(...)</xAnon> według powoda było osadzonych razem z nim siedem osób, a według pozwanego – sześć osób. Ponieważ powierzchnia tej celi wynosiła 19,04 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>, więc według stanowiska powoda na jednego skazanego przypadałoby 2,72 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>, a w wersji pozwanego – 3,17 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>. W celi nr <xAnon>(...)</xAnon> według powoda przebywało razem z nim pięć osób, a według pozwanego – trzy osoby. Biorąc pod uwagę jej powierzchnię (11,88 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>), według powoda na jedną osobę przypadało około 2,38 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>, a według pozwanego – 3,96 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>. Wreszcie, co do celi nr <xAnon>(...)</xAnon> powód początkowo w ogóle nie podał ilości osadzonych osób, natomiast według pozwanego przebywały w niej dwie osoby, a więc przy jej powierzchni, wynoszącej 7,42 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>, nie było przeludnienia (3,71 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx> na jedną osobę).</xText> <xText>Do powyższych ustaleń dodać wypada, że wprawdzie początkowo powód podawał, iż w celi nr <xAnon>(...)</xAnon> przebywał nie do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r., lecz do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r., lecz następnie w swoich zeznaniach wskazał tę pierwszą datę, która została przyjęta przez Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i także w ocenie Sądu Apelacyjnego w świetle zebranego materiału dowodowego nie ma podstaw do jej zmiany, tym bardziej że także pozwany nie zakwestionował takiego twierdzenia powoda. Sąd Apelacyjny nie uwzględnił natomiast późniejszych zeznań powoda, z których wynikało, iż w tej celi przebywały razem z nim trzy osoby (k. 341), uznając, że nie ma podstaw do przyjęcia, iż po tak długim okresie powód lepiej pamiętał tę okoliczność. Z tych samych przyczyn Sąd Apelacyjny nie wziął pod uwagę zeznań powoda, że w celi nr <xAnon>(...)</xAnon> nie przebywało siedem osób, jak twierdził początkowo, lecz dziewięć osób lub od ośmiu do dziesięciu osób (k. 341).</xText> <xText>W konsekwencji ustalić należy, iż powód przebywał w pozwanym zakładzie w celach przeludnionych łącznie w okresach od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r., od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. i od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r., czyli około siedem i pół miesiąca (spośród około dziesięciu miesięcy całego pobytu). Zauważyć ponadto wypada, że pozwany nawet nie negował stanowczo faktu osadzania powoda w celach, w których nie przestrzegano obowiązującej normy zaludnienia, lecz przede wszystkim podnosił zgodność jego zachowania z prawem, która to okoliczność zostanie oceniona w dalszej części niniejszego uzasadnienia.</xText> <xText>Co do przebywania powoda, jako osoby niepalącej, w celach z osobami palącymi, stwierdzić trzeba, iż zarówno powód, jak i jego pełnomocnik, zasadnie zakwestionowali ustalenie Sądu pierwszej instancji, zgodnie z którym przebywał on w takich warunkach jedynie od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. Przede wszystkim skarżący trafnie podnieśli, że w tym ostatnim dniu powód w ogóle nie zmieniał celi, więc przyjęcie tej daty jest zupełnie dowolne i bezpodstawne. Ponadto wziąć trzeba pod uwagę, iż takie ustalenie opierało się wyłącznie na adnotacji pracownika pozwanego <xAnon>I. C. (1)</xAnon> w aktach osobowych powoda, pomimo że ta osoba, jako świadek, została uznana za całkowicie niewiarygodną m. in. właśnie z powodu jej twierdzeń co do rzekomego palenia papierosów przez powoda. Przeciwko wiarygodności tej notatki przemawia także pominięta przez Sąd Okręgowy okoliczność, iż z tych samych akt osobowych wynika, że jeszcze w późniejszym okresie powód narzekał na osadzenie z osobami palącymi. Świadczy o tym treść adnotacji oraz notatki służbowej, sporządzonych w czerwcu 2004 r. przez świadka <xAnon>R. K.</xAnon> (k. 307 i k. 308), z których wynika, iż w tamtym okresie powód został umieszczony w celach z osobami niepalącymi i był z tego zadowolony, a zatem w poprzednim okresie ta kwestia – wbrew stanowisku Sądu pierwszej instancji – musiała jeszcze nie być załatwiona zgodnie z jego oczekiwaniami i wywoływać jego protesty.</xText> <xText>Dodać należy, że – na co pełnomocnik powoda słusznie zwrócił uwagę w apelacji – zgodnie z wytycznymi Sądu Apelacyjnego, zawartymi w wyroku z dnia 29 czerwca 2007 r. (k. 277), a odmiennie niż przyjął Sąd pierwszej instancji, na powodzie nie spoczywał ciężar wykazania, iż przebywał w celach dla osób palących, lecz to pozwany powinien wykazać, że powód jest osobą palącą lub że – jako osoba niepaląca – był umieszczany zgodnie z obowiązującymi przepisami w celi dla niepalących i że w tych celach faktycznie nie przebywały osoby palące. Zresztą, podobnie Sąd Apelacyjny stwierdził w tychże wskazówkach, iż to pozwany powinien wykazać, że powód nie odbywał kary pozbawienia wolności w celach przeludnionych lub że jego [pozwanego] zachowanie nie było bezprawne.</xText> <xText>W tym kontekście zauważyć wypada, że w pozwanym zakładzie – co nawet generalnie nie było przez niego kwestionowane – w okresie, w jakim powód był w nim osadzony, niewątpliwie istniało przeludnienie, a pozwany nie przestrzegał należycie reguł postępowania, obowiązujących w przypadku wystąpienia przeludnienia, o czym jeszcze będzie szczegółowo mowa w dalszej części uzasadnienia. Z tego punktu widzenia nie jest więc przekonujące, iż akurat w kwestii przestrzegania praw więźniów niepalących pozwany ściśle stosował się do obowiązującego prawa, tak jak twierdziła świadek <xAnon>I. C.</xAnon> w swoich zeznaniach (k. 322). Biorąc pod uwagę wspomniany wyżej rozkład ciężar dowodu, stwierdzić można, że pozwany nie zdołał wykazać, iż umieszczał powoda, jako osobę niepalącą, w celach z osobami niepalącymi. Ponieważ powód przyznawał, że tylko w stosunkowo krótkim okresie (w celi nr <xAnon>(...)</xAnon> od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do dnia <xAnon>(...)</xAnon> r.) przebywał z osobą niepalącą, a zatem tylko ten okres można było wyłączyć z ustalenia, zgodnie z którym pozwany nie przestrzegał wobec powoda obowiązujących przepisów, regulujących zasady umieszczania więźniów niepalących papierosów. W pozostałym zakresie, tj. przez okres około dziewięciu i pół miesiąca, ustalić należy, iż powód znajdował się w celach z osobami palącymi.</xText> <xText>Chybione są natomiast osobiste zarzuty powoda, dotyczące rzekomo błędnego nieustalenia przez Sąd Okręgowy istnienia „rzeczywistego” związku przyczynowego między przebywaniem przez niego w zadymionych celach, bez wentylacji i światła a dalszą utratą jego zdrowia. Przede wszystkim wziąć trzeba pod uwagę, że obie strony zgodziły się na dokonanie ustaleń faktycznych w tej kwestii na podstawie dowodu z opinii biegłych, sporządzonej w innej sprawie, z której to opinii w żadnej mierze nie wynikała możliwość przyjęcia istnienia adekwatnego związku przyczynowego między obecnym stanem zdrowia powoda lub jego pogorszeniem a przebywaniem przez niego w celach razem z osobami palącymi. To stanowisko było wiarygodne i przekonujące, ponieważ opierało się na obszernym i uzasadnionym wywodzie, uwzględniającym przypuszczalny okres powstania schorzeń, wskazywanych przez powoda i ich typowy przebieg. Wbrew powodowi, w/w Sąd nie miał obowiązku dopuszczać z urzędu dalszych dowodów na tę okoliczność. Obowiązek dążenia do rzetelnego wyjaśnienia tych okoliczności nie może być utożsamiany z koniecznością ich ustalenia zgodnie z twierdzeniami zainteresowanej strony, tym bardziej że sąd powinien być bezstronny, a proces ma charakter kontradyktoryjny, polegającym na sporze stron i związanym z tym obowiązkiem przedstawiania twierdzeń, argumentów i dowodów na ich zasadność. W związku z tym nie było podstaw do dokonania odmiennych ustaleń w kwestii niewykazania związku przyczynowego między pogorszeniem się stanu zdrowia powoda a zachowaniem pozwanego.</xText> <xText>W związku z tym podzielić można stanowisko Sądu Okręgowego, że podstawę oceny żądania powoda stanowić mogą jedynie przepisy o ochronie dóbr osobistych. W tym ujęciu umieszczanie go w celach z osobami palącymi godziło przede wszystkim w jego zdrowie i szeroko rozumianą wolność decydowania o swoim losie – w tym wypadku w zakresie wyboru życia bez dymu nikotynowego. Ponieważ ta sfera wolności była prawnie chroniona przepisami regulującymi zasady postępowania w zakładach karnych z osobami palącymi wyroby tytoniowe, więc jednocześnie uznać można, iż zachowanie pozwanego było bezprawne z uwagi na sprzeczność z powyższymi przepisami.</xText> <xText>Jeśli chodzi o przebywanie powoda w celach ponadnormatywnie przeludnionych, problem jest znacznie bardziej złożony. W zasadzie nie było sporne między stronami, że taka sytuacja godziła w dobra osobiste powoda, takie jak: godność osobista i nietykalność cielesna. Takie stanowisko zasługuje na akceptację, ponieważ bez konieczności szczegółowego wykazywania można uznać, iż pobyt w bardzo ciasnych pomieszczeniach, i to warunkach zamkniętych, które w zasadzie nie dają praktycznie żadnej możliwości wyboru innego sposobu zachowania, naraża na naruszenie poczucia swobody, przestrzeni osobistej, intymności itp., ponieważ prowadzi do różnych i częstych sytuacji krępujących lub wręcz poniżających. Uwzględnić tu oczywiście należy ograniczenia dóbr osobistych, wynikające z samej istoty kary pozbawienia wolności, niemniej nie budzi żadnych wątpliwości, że te ograniczenia – zgodnie z zasadą humanitaryzmu – nie powinny mieć charakteru nadmiernego, zbędnego lub poniżającego. W związku z tym jakiekolwiek dalsze ograniczenia tych dóbr, nieprzewidziane obowiązującymi przepisami lub sprzeczne z zasadą humanitaryzmu, powinny być interpretowane bardzo ściśle i podlegać stosownej sankcji prawnej.</xText> <xText>Powód trafnie zarzucił, że Sąd pierwszej instancji z naruszeniem <xLexLink xArt="art. 248" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 k.k.w.</xLexLink> błędnie uznał, iż powyższe zachowanie pozwanego nie było bezprawne. Zgodnie z <xLexLink xArt="art. 248;art. 248 § 1" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 § 1 k.k.w.</xLexLink> w szczególnie uzasadnionych wypadkach dyrektor zakładu karnego lub aresztu śledczego może umieścić osadzonych, na czas określony, w warunkach, w których powierzchnia w celi na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m<xSUPx>2</xSUPx>; o takim umieszczeniu należy bezzwłocznie powiadomić sędziego penitencjarnego. W świetle tego przepisu stwierdzić należy, że dla wyłączenia bezprawności umieszczenia osadzonego w celi, w której powierzchnia na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m<xSUPx>2</xSUPx>, konieczne jest, aby takie umieszczenie odpowiadało jednocześnie następującym przesłankom: a) nastąpiło w szczególnie uzasadnionych wypadkach, b) na czas określony, c) został o nim niezwłocznie powiadomiony sędzia penitencjarny.</xText> <xText>Poza pierwszą z powyższych przesłanek, nie można podzielić stanowiska Sądu Okręgowego o zgodności zachowania pozwanego z powołanym przepisem. W ocenie orzekającego składu Sądu Apelacyjnego, przede wszystkim podkreślić wypada, iż w/w przepis ma charakter wyjątku od zasady, określonej w <xLexLink xArt="art. 110;art. 110 § 2" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 110 § 2</xLexLink> zd. I <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">k.k.w.</xLexLink>, a więc powinien być interpretowany ściśle, a nie rozszerzająco. Temu postulatowi odpowiada, po pierwsze, konieczność traktowania możliwości jego zastosowania jako wyjątku, podczas gdy umieszczanie osadzonych sprzecznie z zasadą, wyrażoną w <xLexLink xArt="art. 110;art. 110 § 2" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 110 § 2 k.k.w.</xLexLink>, nie tylko w pozwanym zakładzie, ale także w skali kraju – co wynika choćby z przedstawionych przez niego informacji o liczbie osadzonych – wydaje się być już regułą, a nie wyjątkiem. Po wtóre, zastosowanie tego przepisu powinno mieć charakter zindywidualizowany, tzn. odniesiony do konkretnego osadzonego, a nie ogólny, rozumiany w ten sposób – tak jak zresztą uważał pozwany – iż z chwilą powstania przeludnienia aż do jego likwidacji powstaje możliwość niemal nieograniczonego umieszczania osadzonych niezgodnie z normatywem, określonym w <xLexLink xArt="art. 110;art. 110 § 2" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 110 § 2 k.k.w.</xLexLink> Wręcz karykaturalny wyraz przybrało to poprzez tylko jednorazowe zawiadomienie sędziego penitencjarnego w 2001 r. o powstaniu sytuacji, określonej w <xLexLink xArt="art. 248;art. 248 § 1" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 § 1 k.k.w.</xLexLink></xText> <xText>W ocenie Sądu Apelacyjnego, ze sformułowania, zawartego w powołanym ostatnio przepisie, że umieszczenie osadzonego w przeludnionej celi może nastąpić na czas określony i należy o tym bezzwłocznie zawiadomić sędziego penitencjarnego, wynika, iż z jednej strony określenie czasu pobytu powinno – jak trafnie argumentuje pełnomocnik powoda – nastąpić z góry, tj. już w chwili umieszczenia w przeludnionej celi i ze swojej istoty nie powinno być nadmierne jako sprzeczne z zasadą, wyrażoną w <xLexLink xArt="art. 110;art. 110 § 2" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 110 § 2 k.k.w.</xLexLink>, a z drugiej strony sędzia penitencjarny powinien być zawiadomiony odrębnie o każdym indywidualnym przypadku skorzystania z <xLexLink xArt="art. 248;art. 248 § 1" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 § 1 k.k.w.</xLexLink> W przeciwnym razie jego kontrola byłaby jedynie iluzoryczna i fasadowa. Poza tym mogą istnieć różne szczególne okoliczności, przemawiające za tym, żeby akurat konkretnego osadzonego nie umieszczać w przeludnionej celi w ogóle lub w danym okresie. Wreszcie, nie bez znaczenia może być kontrola nad w miarę równomiernym i sprawiedliwym umieszczaniem poszczególnych osadzonych w przeludnionych celach, skoro ma to być sytuacja wyjątkowa i przejściowa, wobec czego należy zwracać uwagę, aby nie dotykała tylko niektórych osadzonych albo żeby nie była wobec nich nadmierna i nadużywana.</xText> <xText>W konsekwencji nie można zgodzić się z Sądem Okręgowym, że jednorazowe zawiadomienie sędziego penitencjarnego przez pozwanego, i to w 2001 r., a więc stosunkowo dawno przed osadzeniem powoda, odpowiadało treści w/w przepisu i eliminowało bezprawność zachowania pozwanego w stosunku do tej osoby. Przeciwko brakowi bezprawności zachowania pozwanego świadczy także nieustalanie przez niego okresu, na jaki umieszczał powoda w przeludnionych celach, co doprowadziło do tego, że obecnie pozwany nawet nie był w stanie przekonująco wykazać, ile osób faktycznie przebywało razem z nim w konkretnych okresach, a ponadto powód przez zdecydowaną większość swojego pobytu (około ¾ okresu) w pozwanym zakładzie znajdował się w celach, nieodpowiadających <xLexLink xArt="art. 110;art. 110 § 2" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 110 § 2 k.k.w.</xLexLink></xText> <xText>Sąd Apelacyjny w obecnie orzekającym składzie uznaje, że Sąd pierwszej instancji prawidłowo wykonał wskazówki, dotyczące wykładni <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink>, zawarte w wyroku sądu odwoławczego z dnia 9 lipca 2008 r. sygn. akt I ACa 535/08. Na podkreślenie zasługuje zwłaszcza trafne dostrzeżenie i uwzględnienie specyfiki odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa, która w obecnym stanie prawnym nie jest oparta na zasadzie winy funkcjonariusza państwowego, lecz na zasadzie ryzyka, uzależniającej odpowiedzialność odszkodowawczą wyłącznie od obiektywnej bezprawności zachowania funkcjonariusza państwowego. Wobec tego Sąd <xIx>a quo </xIx>słusznie zwrócił uwagę, że skoro aktualnie wina w ogóle nie jest przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej deliktowej Skarbu Państwa, to dotyczy to także odpowiedzialności za krzywdę niemajątkową, wyrządzoną w cudzych dobrach osobistych, podlegającej naprawieniu przez zapłatę zadośćuczynienia pieniężnego.</xText> <xText>Taka wykładnia <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> w odniesieniu do ochrony dóbr osobistych jest w pełni zgodna z brzmieniem <xLexLink xArt="art. 24;art. 24 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 § 1</xLexLink> zd. ost. <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">k.c.</xLexLink>, po myśli którego osoba, której dobra osobiste zostały naruszone, może żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny <xUx>na zasadach przewidzianych w kodeksie</xUx>. Oznacza to, że zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego za naruszenie dóbr osobistych może nastąpić w każdym z wypadków, z którym <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">kodeks cywilny</xLexLink> wiąże odpowiedzialność deliktową, a nie tylko w jednym z nich, a mianowicie w razie odpowiedzialności na zasadzie winy. Dodać wypada, iż za taką wykładnią przemawia również fakt zmiany pierwotnej treści <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink>, dokonanej z dniem 28 grudnia 1996 r., polegającej na wyeliminowaniu z tego przepisu przesłanki <xUx>umyślnego</xUx> naruszenia dóbr osobistych, nawiązującej do koncepcji odpowiedzialności na zasadzie winy, wobec czego zastosowanie tego przepisu jest możliwe bez względu na rodzaj zamiaru sprawcy.</xText> <xText>Powyższe stanowisko nie jest sprzeczne z poglądem, wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 stycznia 2007 r. sygn. akt III CSK 358/06 (Lex nr 277289), zgodnie z którym <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> znajduje zastosowanie tylko w wypadku zawinionego naruszenia dóbr osobistych, ponieważ gdyby ustawodawca chciał, aby przesłanką przewidzianych w nim roszczeń była wyłącznie bezprawność naruszenia dobra osobistego, to umieściłby ten przepis w części ogólnej prawa cywilnego (w obrębie <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink>). Wziąć bowiem trzeba pod uwagę, że powyższy pogląd Sądu Najwyższego nie odnosił się do odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa, lecz innego podmiotu, która była oparta na zasadzie winy, wobec czego jedynie na tej samej zasadzie mógł on odpowiadać także za szkodę niemajątkową, wyrządzoną w cudzych dobrach osobistych. Bezkrytyczne przyjęcie takiego stanowiska także w odniesieniu do Skarbu Państwa mogłoby prowadzić z jednej strony do uwolnienia go od odpowiedzialności za niektóre skutki jego zachowania (niemieszczące się w granicach zwykłej bezprawności), a z drugiej strony mogłoby zmuszać pokrzywdzonego do wykazywania winy, czyli subiektywnej wadliwości zachowania Skarbu Państwa, pomimo że taka okoliczność generalnie jest bezprzedmiotowa dla odpowiedzialności deliktowej tego podmiotu.</xText> <xText>W tej sytuacji przejść należy następnie do oceny zarzutów apelacyjnych, odnoszących się do wysokości przysługującego powodowi zadośćuczynienia. W związku z tym wskazać wypada, że z dotychczasowych rozważań wynika, iż pozwany swoim bezprawnym zachowaniem naruszył dobra osobiste powoda w dwojaki sposób: przez umieszczanie go w celach ponadnormatywnie przeludnionych oraz przez osadzanie go, jako osoby niepalącej, z osobami palącymi.</xText> <xText>Odnośnie do sposobu ustalenia wysokości odpowiedniego zadośćuczynienia pieniężnego za powyższe zachowanie co do zasady zaaprobować można przyjętą przez Sąd pierwszej instancji metodę jego obliczenia z uwzględnieniem długości okresu, w jakim konkretne dobra osobiste powoda były naruszane przez pozwanego. Przemawia za tym okoliczność, że powyższe naruszenia nie wywołały u powoda wymiernego uszczerbku na chronionych dobrach osobistych ani w inny sposób nie dają się obiektywnie wycenić, a jednocześnie wielkość okresu, w jakim te dobra osobiste były naruszane, niewątpliwie istotnie wpływał na stopień i intensywność odczuwanej przez niego krzywdy oraz świadczył o stopniu naganności bezprawnego zachowania pozwanego. W związku z tym spośród wymienionych przez powoda w osobistej apelacji przesłanek (jego wieku, stopnia doznanych cierpień fizycznych i psychicznych, intensywności i okresu ich trwania oraz rozstroju zdrowia i jego skutków) z pewnością uwzględnić należy intensywność i okres trwania naruszania jego dóbr osobistych, natomiast pozostałe przesłanki nie mają istotnego znaczenia (wiek pokrzywdzonego) lub nie zostały w niniejszej sprawie wykazane (stopień doznanych cierpień fizycznych i psychicznych oraz wywołanie rozstroju zdrowia i jego skutki).</xText> <xText>W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji, zgodnie z którym za każdy miesiąc naruszenia dóbr osobistych powoda przez przetrzymywanie go z osobami palącymi przysługuje mu zadośćuczynienie pieniężne w kwocie 1.000 zł. Wbrew powodowi, takie zadośćuczynienie nie jest rażąco zaniżone, ponieważ uwzględnić trzeba, iż naruszenie jego dóbr osobistych – w świetle zebranego materiału dowodowego – nie doprowadziło do powstania wymiernych i trwałych następstw w stanie jego zdrowia. Jednocześnie w konkretnych okolicznościach nie powinno zostać uznane za zbyt wysokie, gdyż wziąć trzeba pod uwagę, że powód był osobą chorą, której stan zdrowia stanowczo przemawiał przeciwko umieszczaniu go w celach z osobami palącymi, o czym pozwany doskonale wiedział, ponieważ powód konsekwentnie domagał się osadzenia go z osobami niepalącymi, lecz pomimo tego jedynie przez około pół miesiąca spośród dziesięciu miesięcy całego pobytu był umieszczony w celi z osobą niepalącą. W konsekwencji z tego tytułu należne zadośćuczynienie pieniężne odpowiada łącznie kwocie 9.500 zł.</xText> <xText>Odnośnie do zadośćuczynienia za pobyt w celach ponadnormatywnie przeludnionych, Sąd Apelacyjny wziął pod uwagę, że taka okoliczność nie stwarzała dla powoda tak daleko idącego zagrożenia jak pobyt w celach z osobami palącymi, zwłaszcza nie rodziła niebezpieczeństwa pogorszenia się stanu jego zdrowia, lecz obejmowała przede wszystkim przykre i negatywne doznania w sferze psychicznej i emocjonalnej, o czym świadczy m. in. zgłaszanie skarg przez powoda, ponieważ wynika z tego, iż jego dyskomfort i poczucie krzywdy z powodu niezgodnych z prawem warunków odbywania kary pozbawienia wolności były znaczne. Uwzględnić także wypada znaczną długość okresu pobytu powoda w przeludnionych celach, ponieważ taka okoliczność również wpływała na zwiększenie poczucia doznawanej krzywdy. W związku z tym Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, że odpowiednie zadośćuczynienie pieniężne z tego tytułu powinno wynosić 500 zł miesięcznie, tj. łącznie 3.750 zł (7,5 miesiąca x 500 zł).</xText> <xText>Przy ocenie wysokości przyznanego powodowi zadośćuczynienia wypada podkreślić, że w niniejszej sprawie pozytywne znaczenie dla powoda ma nie tylko wysokość tego świadczenia, ale także sam fakt, iż jego żądanie co do zasady zostało uwzględnione, gdyż może to dawać moralną satysfakcję z przyznania mu przez sądy orzekające racji w sporze z pozwanym, który w ogóle negował, że dopuścił się jakiegokolwiek bezprawnego naruszenia dóbr osobistych drugiej strony. W tym ujęciu powyższe zadośćuczynienie ma przede wszystkim wzmocnić poczucie uzyskania odpowiedniej satysfakcji z tytułu naruszenia dóbr osobistych, ale nie ma na celu jej całkowitego zastąpienia lub wyeliminowania.</xText> <xText>Biorąc powyższe pod uwagę, stwierdzić należy, iż z obu tytułów ostatecznie przysługuje powodowi zadośćuczynienie w kwocie 13.250 zł, a ponieważ Sąd pierwszej instancji w zaskarżonym wyroku – prawomocnym w tej części – zasądził dotychczas od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.000 zł, więc pozostawała do zasądzenia dalsza kwota w wysokości 11.250 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie ustalonymi analogicznie jak w zaskarżonym wyroku, ponieważ w tym zakresie nie było sporu między stronami, jak również z urzędu to rozstrzygnięcie nie budziło wątpliwości. Dalej idące żądanie powoda, a tym samym – również obecna apelacja, było nieuzasadnione jako nadmiernie wygórowane.</xText> <xText>Apelacja zasługiwała na uwzględnienie także w odniesieniu do kosztów procesu.</xText> <xText>Jeśli chodzi o koszty procesu, rozliczane między stronami, zasadny był zarzut naruszenia <xLexLink xArt="art. 102" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 102 k.p.c.</xLexLink> Przemawiają za tym nie tylko argumenty podniesione w pisemnej apelacji, ale także wyjaśnienia, złożone przez powoda na rozprawie apelacyjnej, z których wynika, iż wbrew Sądowi pierwszej instancji jego sytuacja materialna jest stosunkowo trudna, ponieważ poza rentą w kwocie około 600 zł miesięcznie utrzymuje się jedynie z prac dorywczych. W szczególności nie uzyskuje żadnych dochodów lub wynagrodzenia z tytułu prowadzenia spraw spółki, która nie prowadzi obecnie żadnej działalności.</xText> <xText>Co do wysokości wynagrodzenia, przysługującego pełnomocnikowi powoda z urzędu, zwrócić wypada uwagę na bardzo znaczny nakład jego pracy, ponieważ przedmiotowa sprawa do chwili wydania zaskarżonego wyroku aż trzykrotnie była rozpoznawana przez Sąd pierwszej instancji i dwukrotnie w postępowaniu apelacyjnym. Ponadto na pozytywną ocenę zasługuje właściwe zaangażowanie pełnomocnika w należyte wyjaśnienie sprawy i jego przyczynienie się do uzyskania przez powoda częściowego uwzględnienia żądania. W związku z tym żądane wynagrodzenie w wysokości 150% stawki minimalnej w okolicznościach konkretnej sprawy w żadnej mierze nie było wygórowane.</xText> <xText>Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny na mocy <xLexLink xArt="art. 386;art. 386 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 386 § 1 k.p.c.</xLexLink> częściowo zmienił zaskarżony wyrok, a w pozostałym zakresie oddalił apelację na podstawie <xLexLink xArt="art. 385" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 385 k.p.c.</xLexLink> Ponadto zgodnie z właściwymi przepisami orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Katarzyna Przybylska

Karolina Najda

stażytka Małgorzta Chełchowska

Karolina Najda

Sygn. akt I ACa 86/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 26 marca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku I Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący - SSA Katarzyna Przybylska Sędziowie: SA Ewa Giezek SA Marek Machnij (spr.) Protokolant: stażytka Małgorzta Chełchowska po rozpoznaniu w dniu 24 lutego 2009 r. w Gdańsku na rozprawie przy udziale sprawy z powództwa K. P. przeciwko Skarb Państwa - Zakład Karny w(...) o zapłatę na skutek apelacji powodaK. P. od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 14 listopada 2008 sygn. akt I C 417/08 1) zmienia zaskarżony wyrok: a) w punkcie 2 (drugim) w ten sposób, że zasądza od pozwanego Skarbu Państwa - Zakładu Karnego w(...)na rzecz powodaK. P.kwotę 11.250 (jedenaście tysięcy dwieście pięćdziesiąt) zł z odsetkami ustawowymi od dnia 23 czerwca 2005 r., b) w punckie 3 (trzecim) w ten sposób, że nie obciąża powoda kosztami procesu, poniesionymi przez pozwanego, c) w punkcie 4 (czwartym) w ten sposób, że zasądza od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Bydgoszczy na rzecz radcy prawnegoS. R., prowadzącego Kancelarię Radcy Prawnego wB.przyul. (...), tytułem nieopłaconego wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu kwotę 13.176 (trzynaście tysięcy sto siedemdziesiąt sześć) zł, w tym 22 % VAT, w miejsce kwoty 7.686 (siedem tysięcy sześćset osiemdziesiąt sześć) zł, 2) oddala apelację w pozostałej części, 3) zasądza od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Bydgoszczy na rzecz radcy prawnegoS. R., prowadzącego Kancelarię Radcy Prawnego wB.przyul. (...), kwotę 6.588 (sześć tysięcy pięćset osiemdziesiąt osiem) zł, w tym 22 % VAT, tytułem nieopłaconego wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym. Sygn. akt: I ACa 86/09 Uzasadnienie: PowódK. P.wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w(...)kwoty 200.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, w tym kwoty 150.000 zł z powodu uszczerbku na zdrowiu, związanego z odbywaniem przez niego kary pozbawienia wolności u pozwanego w okresie od dnia(...)r. do dnia(...)r. (z wyjątkiem okresu od dnia(...)r. do dnia(...)r., w którym przebywał w Areszcie Śledczym w(...)) w celach z osobami palącymi, pomimo że był osobą niepalącą, co wpłynęło na pogorszenie stanu jego zdrowia, zwłaszcza z uwagi na istniejącą u niego chorobę(...), z powodu której był wielokrotnie hospitalizowany oraz kwoty 50.000 zł za naruszenie przez pozwanego jego dóbr osobistych w postaci godności i nietykalności cielesnej przez niezapewnienie mu w celi minimum 3 m(( 2))powierzchni na jedną osobę, co było sprzeczne z przepisami prawa. Pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Przyznał, iż w w/w okresie powód odbywał w nim karę pozbawienia wolności, zaprzeczył jednak, aby jego funkcjonariusze przyczynili się do utraty zdrowia powoda przez niewłaściwe osadzenie, twierdząc, że cele, w których był osadzony, były przeznaczone dla osób niepalących. Ponadto podniósł, iż powód nie wykazał bezprawności jego działania przez osadzanie go w celach mieszkalnych bez zachowania ustawowej normy powierzchni 3 m2, wskazując, że zgodnie z obowiązującymi przepisami, gdy liczba osadzonych w zakładach karnym lub aresztach śledczych przekroczy w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów, dyrektor zakładu karnego lub aresztu śledczego może umieścić osadzonych na czas określony w warunkach, w których powierzchnia celi na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m2. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 8 grudnia 2006 r. oddalił powództwo, zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu. Sąd uznał, iż powód nie wykazał, że pogorszenie się stanu jego zdrowia pozostawało w związku przyczynowym z biernym paleniem i wobec nieudowodnienia jednej z podstawowych przesłanek odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych powództwo w tej części zostało oddalone na podstawieart. 417 § 1 k.c.a contrariow zw. zart. 445 § 1 k.c.a contrariow zw. zart. 361 § 1 k.c.Sąd Okręgowy stwierdził ponadto, iż zaistniała przesłanka uchylająca ewentualną bezprawność naruszenia dóbr osobistych powoda, gdyż działanie pozwanego było zgodne z porządkiem prawnym, a mianowicieart. 248 k.k.w.Poza tym powoływanie się przez skazanych na przekroczenie norm obłożenia cel mieszkalnych w sytuacji, gdy przeludnienie jednostek penitencjarnych jest ogólnie znane w Polsce, zostało uznane za nadużycie prawa w rozumieniuart. 5 k.c.Sąd Okręgowy uznał ponadto, iż nastąpiło wyłączenie bezprawności, stanowiącej niezbędną przesłankę odpowiedzialności zarówno z tytułu czynu niedozwolonego, jak i naruszenia dóbr osobistych, ponieważ powód wyrażał zgodę lub przynajmniej nie zgłaszał sprzeciwu wobec osadzenia go w celi dla palących albo w przeludnionej celi. W wyniku apelacji powoda powyższy wyrok został uchylony wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29 czerwca 2007 r. sygn. akt I ACa 376/07 z jednoczesnym przekazaniem sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego. Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji, że powód nie wykazał przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego z tytułu czynu niedozwolonego, polegającego na umieszczeniu go w celach z osobami palącymi, ale jednocześnie stwierdził, iż ten Sąd nie rozważył, czy dochodzone żądanie nie znajduje uzasadnionej podstawy jako roszczenie o zadośćuczynienie za naruszenie jednego z podstawowych dóbr osoby fizycznej, jakim jest zdrowie (art. 24 k.c.w zw. zart. 448 k.c.), a zatem w tym zakresie nie rozpoznał istoty sprawy, gdyż nie zbadał materialnoprawnych podstaw tego roszczenia. Wskazał ponadto, że Sąd pierwszej instancji błędnie przyjął, iż powód godził się na naruszanie jego dóbr osobistych. W związku z tym w oparciu oart. 448 k.c.powinien zbadać żądanie, dotyczące zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę za naruszenie dobra osobistego w postaci zdrowia w związku z umieszczeniem powoda w celach dla palących, a także w celach niezapewniających minimum 3 m2powierzchni zgodnie ze szczegółowymi wytycznymi, sformułowanymi przez Sąd Apelacyjny. Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 30 stycznia 2008 r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23 czerwca 2005 r., oddalił powództwo w pozostałej części, zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.510 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej powodowi z urzędu oraz o kosztach sądowych. Sąd uznał, że wskutek umieszczenia powoda w celach z osobami palącymi doszło do naruszenia jego dobra osobistego, które uzasadnia przyznanie mu zadośćuczynienia w tej kwocie na podstawieart. 24 k.c.w zw. zart. 448 k.c. Powyższy wyrok został zaskarżony apelacjami przez obie strony. Powód wniósł o jego zmianę i uwzględnienie powództwa w całości, zarzucając naruszenie prawa materialnego, tj.art. 24 k.c.w zw. zart. 448 k.c., przez określenie zadośćuczynienia w wysokości nieodpowiedniej do okoliczności, stanowiących podstawę jego przyznania. Natomiast pozwany zarzucił, iż Sąd błędnie ustalił, że powód był osadzony w celach dla palących i naruszył treść przepisuart. 448 k.c., nie ustalając, czy jego zachowanie nosiło znamiona winy, od czego uzależniona jest możliwość przyznania zadośćuczynienia na podstawie tego przepisu. Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 9 lipca 2008 r. sygn. akt I ACa 535/08 uchylił w/w wyrok w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego. Sąd Apelacyjny generalnie uwzględnił obie apelacje, stwierdzając, iż zaskarżone rozstrzygnięcie jest wadliwe, a co najmniej przedwczesne. Wskazał w szczególności, że nie wiadomo, jakie fakty zadecydowały o przyznaniu przez Sąd Okręgowy zadośćuczynienia w kwocie 5.000 zł, a więc czy, orzekając o nim, uwzględnił obie formy naruszenia dóbr osobistych powoda, czy ograniczył je tylko do wynagrodzenia krzywdy, związanej z osadzeniem go w celi z osobami palącymi papierosy. Ponadto warunkiem przyznania zadośćuczynienia, przewidzianego wart. 448 k.c., jest ustalenie winy po stronie podmiotu, naruszającego dobra osobiste innej osoby, wobec czego należało ustalić, czy do naruszenia dóbr osobistych powoda doprowadziło zawinione zachowanie pozwanego. W związku z tym Sąd Apelacyjny w wytycznych wyjaśnił, iż przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd powinien przede wszystkim ustalić, jakie dobra osobiste powoda i jakimi działaniami zostały naruszone przez pozwanego oraz czy jego zachowanie było zawinione. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy, po rozpoznaniu sprawy po raz trzeci, wyrokiem z dnia 14 listopada 2008 r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 23 czerwca 2005 r., oddalił powództwo w pozostałej części, zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.528 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu i o nieuiszczonych kosztach sądowych. W pisemnym uzasadnieniu tego wyroku Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód przebywał w Zakładzie Karnym w(...)od dnia(...)r. do dnia(...)r. z przerwą od dnia(...)r. do(...)r. oraz wskazał, w jakich konkretnych celach był umieszczony u pozwanego w powyższym okresie, a także dla ilu osób te cele były przeznaczone i ile osób faktycznie w nich przebywało wtedy razem z powodem. Ustalił ponadto, iż powód jest osobą niepalącą. Od około dwudziestu lat choruje nad. b.id. p.. Od dnia(...)r., tj. od dnia osadzenia w zakładzie karnym, do dnia(...)r. przebywał w celach z osobami palącymi papierosy. Sąd wskazał poza tym, że przeludnienie w pozwanym zakładzie karnym występuje od 2001 r. do chwili obecnej i sędzia penitencjarny jest poinformowany o tym fakcie. Sąd Okręgowy wyjaśnił, iż powyższy stan faktyczny ustalił na podstawie bezspornych twierdzeń stron oraz dowodów z dokumentów, które nie budziły wątpliwości co do ich zgodności z prawdziwym stanem rzeczy i nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Ponadto uwzględnił zeznania świadkówL. J.,W. L.,D. G.iI. S.oraz zeznania dyrektora pozwanegozakładu (...), które uznał za wiarygodne. Nie budziły wątpliwości także zeznania świadkaR. K.. Waloru wiarygodności odmówił natomiast zeznaniom świadkaI. C. (1)w zakresie, w jakim podała, że powód był osobą palącą papierosy i że w pozwanym zakładzie karnym cele dla niepalących były specjalnie oznaczone. Zeznań powoda nie uwzględnił jedynie w tym zakresie, w którym twierdził, że przez cały okres pobytu w pozwanym zakładzie przebywał w celach dla palących, gdyż było to sprzeczne z zeznaniami świadkaR. K.i informacjami, znajdującymi w jego aktach osobowych. Oceniając zasadność żądania powoda, Sąd wskazał, iż jego roszczenia są wyprowadzane z dwóch faktów: umieszczenia go w celach dla palących, pomimo że był osobą niepalącą (kwota 150.000 zł) oraz umieszczenia go w celach ponadnormatywnie przeludnionych (kwota 50.000 zł). Podstawę prawną pierwszego żądania stanowił przepisart. 445 k.c., natomiast zgodnie z wytycznymi, zawartymi w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29 czerwca 2007 r. sygn. akt I ACa 376/07, jako jego podstawę faktyczną rozważyć należało możliwość żądania zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych na mocyart. 24 k.c.w zw. zart. 448 k.c.Powód domagał się zasądzenia tego zadośćuczynienia za naruszenie jego godności i nietykalności cielesnej przez umieszczenie go w przeludnionych celach. Takie roszczenie wymaga spełnienia ogólnych przesłanek odpowiedzialności deliktowej: zdarzenia, wywołującego szkodę, szkody i adekwatnego związku przyczynowego między tym zdarzeniem a powstałą szkodą. Te przesłanki, zgodnie zart. 6 k.c.iart. 232 k.p.c., powinien udowodnić powód, a zatem powinien wykazać fakt umieszczenia go w celach dla palących, poniesienia szkody w postaci rozstroju zdrowia i tego, że ta szkoda była normalnym następstwem umieszczenia go w celach dla palących. Co do pierwszej przesłanki Sąd uznał, iż w świetle zgromadzonego materiału dowodowego należy przyjąć, że powód faktycznie przebywał w celach dla palących, ale jedynie w okresie dwóch miesięcy, tj. od(...)r. do dnia(...)r., ponieważ dla oceny tego faktu miarodajna była informacja, sporządzona w jego aktach osobowych przez pracownika pozwanego zakładu karnego –I. C. (1), z której wynika, że w dniu(...)r. powód został osadzony w celi dla niepalących i był z tego faktu zadowolony. Treść tej notatki jest zbieżna z zeznaniami świadkaL. J., który wskazał, iż przez ten okres przebywał wraz z powodem w celach, w których osadzeni palili papierosy. Z drugiej strony pozwany nie zdołał wykazać, że powód od samego początku przebywał w celach dla niepalących, gdyż w tamtym okresie nie prowadził ewidencji cel przeznaczonych dla osób niepalących, zwłaszcza iż nie były to stałe cele dla niepalących, lecz o ich statusie decydowały preferencje osadzonych w nich w danym okresie osób. Od dnia(...)r. powód był już osadzony w celi dla niepalących, a mianowicie do dnia(...)r. w celi nr(...)na(...)oddziale pawilonu drugiego, przeznaczonej dla osób niepalących, a następnie został przeniesiony na oddział(...)pawilonu pierwszego i umieszczony w celi dla niepalących, nie zgłaszając wychowawcom faktu, że ktoś pali w jego celi. Powód nie wykazał, aby było inaczej, więc należało uznać, iż taki stan trwał do końca odbywania przez niego kary w pozwanym zakładzie. Odnośnie do pozostałych przesłanek odpowiedzialności deliktowej pozwanego Sąd Okręgowy oparł się na opinii sądowo – lekarskiej, sporządzonej wprawdzie w innej sprawie, ale którą strony zgodnie wskazały jako dowód również w niniejszej sprawie. Z tej opinii jednoznacznie wynika, że nie ma jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, iż przebywanie w celach dla palących wpłynęło na stan zdrowia powoda przez pogorszenie istniejących wcześniej lub pojawianie się nowych schorzeń. Biegli nie stwierdzili wpływu biernego palenia na stan zdrowia powoda i wskazali, że przebieg choroby(...)jest u niego stabilny, a objawy tej choroby wystąpiły już około trzydzieści lat temu, a więc jeszcze przed osadzeniem go w pozwanym zakładzie karnym. Powód nie wnosił o przeprowadzenie innych dowodów, które podważałyby powyższe ustalenia biegłych i wykazały, iż pogorszenie się stanu jego zdrowia pozostawało w normalnym związku przyczynowym z biernym paleniem. Nie udowodnił zatem powstania u niego szkody zdrowotnej, pozostającej w adekwatnym związku przyczynowym z przebywaniem w celach dla palących, a tym samym nie zostały spełnione wszystkie przesłanki, warunkujące przyznanie zadośćuczynienia na podstawieart. 445 § 1 k.c.w zw. zart. 417 § 1 k.c. Sąd Okręgowy rozważył następnie, czy działania pozwanego, który umieścił powoda w celach dla palących, doprowadziły do naruszenia jego dobra osobistego w postaci zdrowia i mogą uzasadniać zasądzenie zadośćuczynienia w oparciu o inną podstawę prawną, tj.art. 24 k.c.w zw. zart. 448 k.c.W tym zakresie Sąd wskazał, że nie każde naruszenie dóbr osobistych może zostać uznane za bezprawne, ponieważ istnieją okoliczności, wyłączające bezprawność, takie jak: działanie w ramach porządku prawnego, wykonywanie prawa podmiotowego, zgoda pokrzywdzonego lub działanie w obronie uzasadnionego interesu. Na pozwanym spoczywał ciężar wykazania, że jego zachowanie nie było bezprawne. Działaniem, naruszającym dobro osobiste powoda w postaci zdrowia, było osadzenie go przez pozwanego w celi z osobami palącymi. Powód udowodnił, iż faktycznie przebywał w celi z osobami palącymi w okresie od dnia(...)r. do dnia(...)r. Zgodnie z przepisamirozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 listopada 1996 r. w sprawie określenia zasad dopuszczalności używania wyrobów tytoniowych w obiektach zamkniętych podległych Ministrowi Sprawiedliwości(Dz.U. Nr 140, poz. 658 ze zm.) w zakładach karnych typu zamkniętego dopuszcza się możliwość używania wyrobów tytoniowych w celach mieszkalnych przez osoby pozbawione wolności, jednak dla osadzonych, używających wyrobów tytoniowych, wyznacza się odrębne cele mieszkalne. Obowiązkiem pozwanego było osadzenie powoda, deklarującego się jako osoba niepaląca, w celi mieszkalnej z osobami niepalącymi, więc umieszczenie go w w/w okresie (przez niepełne dwa miesiące) w celi z osobami palącymi było działaniem bezprawnym, a pozwany nie wykazał faktu przeciwnego lub okoliczności wyłączającej bezprawność jego działania. Naruszenie dobra osobistego powoda i bezprawność działania pozwanego otworzyło możliwość zasądzenia zadośćuczynienia pieniężnego na podstawieart. 448 k.c.Sąd wskazał, iż w doktrynie i orzecznictwie prezentowany jest pogląd, iż ten przepis ma zastosowanie tylko w razie zawinionego naruszenia dóbr osobistych, jednak uznał, że przyjęcie takiego stanowiska jest możliwe jedynie w stosunku do podmiotów, które mogą odpowiadać na zasadzie winy. Podstawą odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa jest przepisart. 417 k.c., który przewiduje jego odpowiedzialność na zasadzie ryzyka. Powód odbywał karę pozbawienia wolności w pozwanym zakładzie przed zmianą tego przepisu, jednak po wejściu w życieKonstytucji RP z 1997 r.w drodze jego wykładni, dokonanej wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r. sygn. akt SK 18/00, wyeliminowano dotychczas przyjmowaną przesłankę winy funkcjonariusza państwowego. W związku z tym Sąd wskazał, że w aktualnym orzecznictwie jest prezentowany pogląd, iż przepisart. 448 k.c.nie ustanawia samodzielnej podstawy odpowiedzialności za doznaną krzywdę, wyrządzoną naruszeniem dóbr osobistych, lecz wskazuje tylko jeden z przypadków, w których dopuszczalne jest zasądzenie zadośćuczynienia, natomiast podstawy odpowiedzialności należy poszukiwać w innych przepisach o czynach niedozwolonych, wobec czego nie można wykluczyć również innych – niż wina – zasad odpowiedzialności deliktowej. Sąd wyjaśnił, iż te rozważania były konieczne z uwagi na treść wytycznych, zawartych w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 9 lipca 2008 r. sygn. akt I ACa 535/08, w których wskazano, że w toku ponownego rozpoznania sprawy należy ustalić, czy działanie pozwanego nosiło znamiona winy, ponieważ ze względu na fakt, że pozwanym jest Skarb Państwa do zaistnienia przesłanek zart. 448 k.c.w zw. zart. 417 k.c.wystarczające jest ustalenie, że jego działanie było niezgodne z prawem. Jednak z uwagi na związanie oceną prawną i wskazaniami co do dalszego postępowania, wyrażone w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji (art. 386 § 6 k.p.c.), Sąd Okręgowy przedstawił powyższe rozważania co do winy pozwanego w celu wykonania tych zaleceń. Sąd pierwszej instancji dokonał następnie analizy żądania pod kątem wysokości należnego powodowi zadośćuczynienia w oparciu o bliżej wskazane przesłanki (rozmiar i intensywność doznanej krzywdy, stopień i rozmiar ujemnych następstw naruszenia dobra osobistego, stopień ewentualnej winy sprawcy). W szczególności powód, jako osoba niepaląca, został umieszczony przez pozwanego przez okres dwóch miesięcy w celach z osobami palącymi. Ponadto cierpi nad. b.id. p., a także choroby układu krążenia, w związku z czym wręcz przeciwwskazaniem dla niego było przebywanie w jednym pomieszczeniu z osobami palącymi. Sąd stwierdził, że nawet niezależnie od tych chorób zamknięcie osoby niepalącej w niewielkim pomieszczeniu z osobami palącymi przez dwa miesiące stanowi dodatkową i znaczną uciążliwość. Natomiast przy chorobach powoda przebywanie w niekorzystnych dla niego warunkach spowodowało dodatkowy dyskomfort i poczucie krzywdy, chociaż nie miało wpływ na stan jego zdrowia. Mając na uwadze te okoliczności, Sąd uznał, iż powodowi przysługuje zadośćuczynienie w kwocie 2.000 zł za naruszenie zdrowia jako dobra osobistego. Na wysokość zasądzonej kwoty znaczący wpływ miała wielkość okresu, w którym był on umieszczony w celach z osobami palącymi. W ocenie Sądu kwota 1.000 zł za każdy miesiąc przebywania w tych warunkach w odpowiednim stopniu zrekompensuje doznane przez niego krzywdy. Zachowanie pozwanego naruszyło jedno z najważniejszych dóbr osobistych człowieka, ale przebywanie powoda w celi z palącymi nie spowodowało ujemnych skutków zdrowotnych, jakie musiałby znosić w przyszłości. Ponadto taka kwota stanowić będzie dla niego odczuwalną ekonomicznie wartość. Podstawę prawną pozostałej części roszczenia powoda, dotyczącej zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych w postaci godności i nietykalności cielesnej przez umieszczenie go w przeludnionych celach, także stanowił przepisart. 24 k.c.w zw. zart. 448 k.c.Powód precyzyjnie wskazał, w jakich celach był umieszczony i ile osób w rzeczywistości w nich przebywało w czasie odbywania przez niego kary pozbawienia wolności w pozwanym zakładzie karnym. Jego twierdzenia co do zasady pokrywały się ze stanowiskiem, wyrażonym przez pozwanego, tym bardziej, że fakt przeludnienia był bezsporny. Nie ulega zatem wątpliwości, iż był on osadzony w warunkach, w których powierzchnia mieszkalna nie spełniała ustawowych norm. Ten fakt mógł stanowić przejaw poniżającego traktowania, prowadzącego do naruszenia dóbr osobistych powoda, tj. godności i nietykalności cielesnej. Wobec tego na stronie pozwanej ciążył obowiązek udowodnienia, że jego działanie nie było bezprawne. Zgodnie zart. 110 § 2 k.k.w.powierzchnia w celi mieszkalnej, przypadająca na skazanego, wynosi nie mniej niż 3 m2. Jednakże ustawodawca przewidział wyjątek od tej zasady, stanowiąc wart. 248 k.k.w., iż w szczególnie uzasadnionych wypadkach dyrektor zakładu karnego lub aresztu śledczego może umieścić osadzonych, na czas określony, w warunkach, w których powierzchnia w celi na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m2. Ten przepis daje możliwość zakładom karnym umieszczenia określonych osób w tzw. przeludnionych celach, a spełnienie wymienionych w nim przesłanek pozwala uchylić bezprawność działania pozwanego. W ocenie Sądu Okręgowego, przeludnienie w skali kraju, niemożność zapewnienia innych lokali oraz konieczność wykonywania aresztów i wyroków skazujących, stanowi wystarczającą przesłankę do uznania danej sytuacji faktycznej za wypadek szczególnie uzasadniony. Za spełnioną uznał również przesłankę poinformowania sędziego penitencjarnego o fakcie przeludnienia, a tym samym o fakcie osadzenia skazanych w celach o mniejszej powierzchni, stwierdzając dodatkowo, że przepisy nie określają częstotliwości składania takich informacji. W konsekwencji działaniu pozwanego nie można zarzucić bezprawności i to roszczenie polegało oddaleniu na podstawieart. 24 k.c.a contrariow związku zart. 448 k.c.a contrario. O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie 98k.p.c., stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu stosownie do tego, iż powód wygrał sprawę w 1%. Powyższy wyrok został zaskarżony apelacją przez powoda, wniesioną zarówno przez niego osobiście, jak i przez jego pełnomocnika z urzędu. Z osobistej apelacji powoda wynika, iż zarzuca on wadliwą interpretację przepisówart. 24 k.c.w zw. zart. 448 k.c.przez niekorzystne dla niego uznanie, że wysokość przyznanego mu zadośćuczynienia jest odpowiednia do rozmiaru doznanej krzywdy, podczas gdy w rzeczywistości jest wręcz rażąco zaniżone. W uzasadnieniu wywodził, iż Sąd pierwszej instancji błędnie uznał, że nie ma rzeczywistego związku przyczynowego między przebywaniem przez niego w zadymionych celach, bez wentylacji i światła a dalszą utratą jego zdrowia, pomimo iż ten Sąd mógł i powinien był zgodnie ze swoimi uprawnieniami dążyć do rzetelnego wyjaśnienia tych okoliczności bez względu na to, czy skarżący korzystał z pomocy pełnomocnika z urzędu. Podkreślił, że jest powszechnie wiadome, iż przebywanie w celach z osobami palącymi stanowi poważne niebezpieczeństwo dla zdrowia. Zakwestionował także wysokość zasądzonego zadośćuczynienia, w tym ustalenie długości okresu, w jakim przebywał w celach z osobami palącymi oraz określenie wysokości należnej mu kwoty. W konsekwencji domagał się zmiany zaskarżonego wyroku przez zasądzenie zadośćuczynienia odpowiadającego następującym okolicznościom: jego wiekowi, stopniowi doznanych cierpień fizycznych i psychicznych, intensywności i okresowi ich trwania oraz rozstrojowi zdrowia i jego skutkom. Ewentualnie wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Pełnomocnik powoda zaskarżył wyrok w części oddalającej powództwo i orzekającej o kosztach procesu. Zarzucił Sądowi pierwszej instancji: a) naruszenieart. 248 k.k.w.w zw. zart. 24 k.c.iart. 448 k.c.przez przyjęcie, że działanie pozwanego, który umieszczał powoda w przeludnionych celach, było zgodne z prawem, b) naruszenieart. 24 k.c.w zw. zart. 448 k.c.przez określenie zadośćuczynienia w wysokości nieodpowiedniej do okoliczności, stanowiących podstawę jego przyznania, c) naruszenieart. 6 k.c.w zw. zart. 24 k.c.iart. 448 k.c.wskutek błędnego przyjęcia, iż na powodzie spoczywał obowiązek wykazania faktu przebywania w celach z osobami palącymi, d) popełnienie błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, przez uznanie, że powód przebywał w celach z palącymi tylko przez dwa miesiące, e) błędne zastosowanieart. 102 k.p.c.przez obciążenie powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu, f) naruszenie§ 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzęduprzez nieuwzględnienie charakteru sprawy i wkładu pracy pełnomocnika z urzędu do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. Na tych podstawach wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 200.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwu i rozstrzygnięcie o kosztach zastępstwa procesowego z urzędu za obie instancje przez przyznanie pełnomocnikowi 150% stawki minimalnej, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego. Pozwany nie ustosunkował się do apelacji. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Apelacja zasługuje na częściowe uwzględnienie. Powód trafnie zakwestionował ustalenia faktyczne, dokonane przez Sąd pierwszej instancji i przyjęte za podstawę zaskarżonego wyroku, ponieważ są one zbyt ogólne i nie pozostają w należytej zgodności z całością zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego. W związku z tym w pierwszej kolejności niezbędne jest uzupełnienie tych ustaleń oraz przedstawienie istniejących w nich błędów lub nieścisłości. Zacząć wypada od konstatacji, że między stronami nie było sporne i także obecnie nie budzi żadnych wątpliwości, iż powód przebywał w pozwanym zakładzie karnym w okresie od dnia(...)r. do dnia(...)r. oraz ponownie od dnia(...)do dnia(...)r. Niesporne było także, w jakich celach i przez jaki czas powód był umieszczony przez pozwanego w powyższym okresie, a mianowicie: 1) w celi nr(...)– od dnia(...)r. do dnia(...)r. i od dnia(...)r. do dnia(...)r., 2) w celi nr(...)– od dnia(...)r. do dnia(...)r., 3) w celi nr(...)– od dnia(...)r. do dnia(...)r. i od dnia(...)r. do dnia(...)r., 4) w celi nr(...)– od dnia(...)r. do dnia(...)r. Za niesporną okoliczność uznać można także powierzchnię mieszkalną w/w cel, ponieważ powód nie zakwestionował informacji na ten temat podanych przez pozwanego, a zatem można przyjąć, iż cela nr(...)miała powierzchnię 23,05 m(( 2)), cela nr(...)– 19,04 m(( 2)), cela nr(...)– 11,88 m(( 2)), a cela nr(...)– 7,42 m(( 2)). Pozostałe okoliczności faktyczne, mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia o zasadności żądania dochodzonego przez powoda, a dotyczące ilości skazanych, przebywających razem z nim w powyższych celach (tzw. przeludnienia) oraz charakteru tych cel w okresach, w których był w nich umieszczony (dla palących lub niepalących), były natomiast sporne, a przyjęte co do tego przez Sąd Okręgowy ustalenia budzą istotne wątpliwości. W pierwszej kwestii za punkt wyjścia przyjąć należało twierdzenia powoda co do ilości osadzonych z nim osób, przytoczone w pozwie (początkowej fazie postępowania – zob. zwłaszcza k. 2 – 3 i k. 21 – 24), ponieważ z jednej strony odpowiada to istocie procesu cywilnego, w którym przedmiotem weryfikacji dowodowej są przede wszystkim twierdzenia tej strony, która wyprowadza z nich korzystne dla siebie wnioski prawne, a z drugiej strony logiczne i przekonujące jest stanowisko, iż na początku niniejszego procesu, trwającego ponad cztery lata, powód w lepszym stopniu pamiętał te okoliczności, zwłaszcza ze względu na stosunkowo niedługi wtedy okres od zakończenia jego pobytu w pozwanym zakładzie. Następnie te twierdzenia wypadało porównać z wyjaśnieniami pozwanego, odnoszącymi się do powierzchni cel i ilości osadzonych, podanymi zwłaszcza w odpowiedzi na pozew (k. 28 – 29), które z tych samych względów także należało uznać za bardziej przekonujące. W ten sposób można było ustalić zakres ewentualnych rozbieżności między stronami, mogących mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia oraz wymagających dodatkowego wyjaśnienia i udowodnienia. I tak, według powoda w celi nr(...)przebywało razem z nim siedem osób, natomiast według pozwanego – także siedem osób, a zatem przy uwzględnieniu jej powierzchni podanej przez pozwanego (23,05 m(( 2))) w okresie od dnia(...)r. do dnia(...)r. i od dnia(...)r. do dnia(...)r. nie można było w ogóle mówić w tym wypadku o przeludnieniu, stanowiącym zachowanie bezprawne w rozumieniuart. 110 k.k.w.(3,29 m(( 2))na jedną osobę). W celi nr(...)według powoda było osadzonych razem z nim siedem osób, a według pozwanego – sześć osób. Ponieważ powierzchnia tej celi wynosiła 19,04 m(( 2)), więc według stanowiska powoda na jednego skazanego przypadałoby 2,72 m(( 2)), a w wersji pozwanego – 3,17 m(( 2)). W celi nr(...)według powoda przebywało razem z nim pięć osób, a według pozwanego – trzy osoby. Biorąc pod uwagę jej powierzchnię (11,88 m(( 2))), według powoda na jedną osobę przypadało około 2,38 m(( 2)), a według pozwanego – 3,96 m(( 2)). Wreszcie, co do celi nr(...)powód początkowo w ogóle nie podał ilości osadzonych osób, natomiast według pozwanego przebywały w niej dwie osoby, a więc przy jej powierzchni, wynoszącej 7,42 m(( 2)), nie było przeludnienia (3,71 m(( 2))na jedną osobę). Do powyższych ustaleń dodać wypada, że wprawdzie początkowo powód podawał, iż w celi nr(...)przebywał nie do dnia(...)r., lecz do dnia(...)r., lecz następnie w swoich zeznaniach wskazał tę pierwszą datę, która została przyjęta przez Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i także w ocenie Sądu Apelacyjnego w świetle zebranego materiału dowodowego nie ma podstaw do jej zmiany, tym bardziej że także pozwany nie zakwestionował takiego twierdzenia powoda. Sąd Apelacyjny nie uwzględnił natomiast późniejszych zeznań powoda, z których wynikało, iż w tej celi przebywały razem z nim trzy osoby (k. 341), uznając, że nie ma podstaw do przyjęcia, iż po tak długim okresie powód lepiej pamiętał tę okoliczność. Z tych samych przyczyn Sąd Apelacyjny nie wziął pod uwagę zeznań powoda, że w celi nr(...)nie przebywało siedem osób, jak twierdził początkowo, lecz dziewięć osób lub od ośmiu do dziesięciu osób (k. 341). W konsekwencji ustalić należy, iż powód przebywał w pozwanym zakładzie w celach przeludnionych łącznie w okresach od dnia(...)r. do dnia(...)r., od dnia(...)r. do dnia(...)r. i od dnia(...)r. do dnia(...)r., czyli około siedem i pół miesiąca (spośród około dziesięciu miesięcy całego pobytu). Zauważyć ponadto wypada, że pozwany nawet nie negował stanowczo faktu osadzania powoda w celach, w których nie przestrzegano obowiązującej normy zaludnienia, lecz przede wszystkim podnosił zgodność jego zachowania z prawem, która to okoliczność zostanie oceniona w dalszej części niniejszego uzasadnienia. Co do przebywania powoda, jako osoby niepalącej, w celach z osobami palącymi, stwierdzić trzeba, iż zarówno powód, jak i jego pełnomocnik, zasadnie zakwestionowali ustalenie Sądu pierwszej instancji, zgodnie z którym przebywał on w takich warunkach jedynie od dnia(...)r. do dnia(...)r. Przede wszystkim skarżący trafnie podnieśli, że w tym ostatnim dniu powód w ogóle nie zmieniał celi, więc przyjęcie tej daty jest zupełnie dowolne i bezpodstawne. Ponadto wziąć trzeba pod uwagę, iż takie ustalenie opierało się wyłącznie na adnotacji pracownika pozwanegoI. C. (1)w aktach osobowych powoda, pomimo że ta osoba, jako świadek, została uznana za całkowicie niewiarygodną m. in. właśnie z powodu jej twierdzeń co do rzekomego palenia papierosów przez powoda. Przeciwko wiarygodności tej notatki przemawia także pominięta przez Sąd Okręgowy okoliczność, iż z tych samych akt osobowych wynika, że jeszcze w późniejszym okresie powód narzekał na osadzenie z osobami palącymi. Świadczy o tym treść adnotacji oraz notatki służbowej, sporządzonych w czerwcu 2004 r. przez świadkaR. K.(k. 307 i k. 308), z których wynika, iż w tamtym okresie powód został umieszczony w celach z osobami niepalącymi i był z tego zadowolony, a zatem w poprzednim okresie ta kwestia – wbrew stanowisku Sądu pierwszej instancji – musiała jeszcze nie być załatwiona zgodnie z jego oczekiwaniami i wywoływać jego protesty. Dodać należy, że – na co pełnomocnik powoda słusznie zwrócił uwagę w apelacji – zgodnie z wytycznymi Sądu Apelacyjnego, zawartymi w wyroku z dnia(...)r. (k. 277), a odmiennie niż przyjął Sąd pierwszej instancji, na powodzie nie spoczywał ciężar wykazania, iż przebywał w celach dla osób palących, lecz to pozwany powinien wykazać, że powód jest osobą palącą lub że – jako osoba niepaląca – był umieszczany zgodnie z obowiązującymi przepisami w celi dla niepalących i że w tych celach faktycznie nie przebywały osoby palące. Zresztą, podobnie Sąd Apelacyjny stwierdził w tychże wskazówkach, iż to pozwany powinien wykazać, że powód nie odbywał kary pozbawienia wolności w celach przeludnionych lub że jego [pozwanego] zachowanie nie było bezprawne. W tym kontekście zauważyć wypada, że w pozwanym zakładzie – co nawet generalnie nie było przez niego kwestionowane – w okresie, w jakim powód był w nim osadzony, niewątpliwie istniało przeludnienie, a pozwany nie przestrzegał należycie reguł postępowania, obowiązujących w przypadku wystąpienia przeludnienia, o czym jeszcze będzie szczegółowo mowa w dalszej części uzasadnienia. Z tego punktu widzenia nie jest więc przekonujące, iż akurat w kwestii przestrzegania praw więźniów niepalących pozwany ściśle stosował się do obowiązującego prawa, tak jak twierdziła świadekI. C.w swoich zeznaniach (k. 322). Biorąc pod uwagę wspomniany wyżej rozkład ciężar dowodu, stwierdzić można, że pozwany nie zdołał wykazać, iż umieszczał powoda, jako osobę niepalącą, w celach z osobami niepalącymi. Ponieważ powód przyznawał, że tylko w stosunkowo krótkim okresie (w celi nr(...)od dnia(...)r. do dnia(...)r.) przebywał z osobą niepalącą, a zatem tylko ten okres można było wyłączyć z ustalenia, zgodnie z którym pozwany nie przestrzegał wobec powoda obowiązujących przepisów, regulujących zasady umieszczania więźniów niepalących papierosów. W pozostałym zakresie, tj. przez okres około dziewięciu i pół miesiąca, ustalić należy, iż powód znajdował się w celach z osobami palącymi. Chybione są natomiast osobiste zarzuty powoda, dotyczące rzekomo błędnego nieustalenia przez Sąd Okręgowy istnienia „rzeczywistego” związku przyczynowego między przebywaniem przez niego w zadymionych celach, bez wentylacji i światła a dalszą utratą jego zdrowia. Przede wszystkim wziąć trzeba pod uwagę, że obie strony zgodziły się na dokonanie ustaleń faktycznych w tej kwestii na podstawie dowodu z opinii biegłych, sporządzonej w innej sprawie, z której to opinii w żadnej mierze nie wynikała możliwość przyjęcia istnienia adekwatnego związku przyczynowego między obecnym stanem zdrowia powoda lub jego pogorszeniem a przebywaniem przez niego w celach razem z osobami palącymi. To stanowisko było wiarygodne i przekonujące, ponieważ opierało się na obszernym i uzasadnionym wywodzie, uwzględniającym przypuszczalny okres powstania schorzeń, wskazywanych przez powoda i ich typowy przebieg. Wbrew powodowi, w/w Sąd nie miał obowiązku dopuszczać z urzędu dalszych dowodów na tę okoliczność. Obowiązek dążenia do rzetelnego wyjaśnienia tych okoliczności nie może być utożsamiany z koniecznością ich ustalenia zgodnie z twierdzeniami zainteresowanej strony, tym bardziej że sąd powinien być bezstronny, a proces ma charakter kontradyktoryjny, polegającym na sporze stron i związanym z tym obowiązkiem przedstawiania twierdzeń, argumentów i dowodów na ich zasadność. W związku z tym nie było podstaw do dokonania odmiennych ustaleń w kwestii niewykazania związku przyczynowego między pogorszeniem się stanu zdrowia powoda a zachowaniem pozwanego. W związku z tym podzielić można stanowisko Sądu Okręgowego, że podstawę oceny żądania powoda stanowić mogą jedynie przepisy o ochronie dóbr osobistych. W tym ujęciu umieszczanie go w celach z osobami palącymi godziło przede wszystkim w jego zdrowie i szeroko rozumianą wolność decydowania o swoim losie – w tym wypadku w zakresie wyboru życia bez dymu nikotynowego. Ponieważ ta sfera wolności była prawnie chroniona przepisami regulującymi zasady postępowania w zakładach karnych z osobami palącymi wyroby tytoniowe, więc jednocześnie uznać można, iż zachowanie pozwanego było bezprawne z uwagi na sprzeczność z powyższymi przepisami. Jeśli chodzi o przebywanie powoda w celach ponadnormatywnie przeludnionych, problem jest znacznie bardziej złożony. W zasadzie nie było sporne między stronami, że taka sytuacja godziła w dobra osobiste powoda, takie jak: godność osobista i nietykalność cielesna. Takie stanowisko zasługuje na akceptację, ponieważ bez konieczności szczegółowego wykazywania można uznać, iż pobyt w bardzo ciasnych pomieszczeniach, i to warunkach zamkniętych, które w zasadzie nie dają praktycznie żadnej możliwości wyboru innego sposobu zachowania, naraża na naruszenie poczucia swobody, przestrzeni osobistej, intymności itp., ponieważ prowadzi do różnych i częstych sytuacji krępujących lub wręcz poniżających. Uwzględnić tu oczywiście należy ograniczenia dóbr osobistych, wynikające z samej istoty kary pozbawienia wolności, niemniej nie budzi żadnych wątpliwości, że te ograniczenia – zgodnie z zasadą humanitaryzmu – nie powinny mieć charakteru nadmiernego, zbędnego lub poniżającego. W związku z tym jakiekolwiek dalsze ograniczenia tych dóbr, nieprzewidziane obowiązującymi przepisami lub sprzeczne z zasadą humanitaryzmu, powinny być interpretowane bardzo ściśle i podlegać stosownej sankcji prawnej. Powód trafnie zarzucił, że Sąd pierwszej instancji z naruszeniemart. 248 k.k.w.błędnie uznał, iż powyższe zachowanie pozwanego nie było bezprawne. Zgodnie zart. 248 § 1 k.k.w.w szczególnie uzasadnionych wypadkach dyrektor zakładu karnego lub aresztu śledczego może umieścić osadzonych, na czas określony, w warunkach, w których powierzchnia w celi na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m2; o takim umieszczeniu należy bezzwłocznie powiadomić sędziego penitencjarnego. W świetle tego przepisu stwierdzić należy, że dla wyłączenia bezprawności umieszczenia osadzonego w celi, w której powierzchnia na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m2, konieczne jest, aby takie umieszczenie odpowiadało jednocześnie następującym przesłankom: a) nastąpiło w szczególnie uzasadnionych wypadkach, b) na czas określony, c) został o nim niezwłocznie powiadomiony sędzia penitencjarny. Poza pierwszą z powyższych przesłanek, nie można podzielić stanowiska Sądu Okręgowego o zgodności zachowania pozwanego z powołanym przepisem. W ocenie orzekającego składu Sądu Apelacyjnego, przede wszystkim podkreślić wypada, iż w/w przepis ma charakter wyjątku od zasady, określonej wart. 110 § 2zd. Ik.k.w., a więc powinien być interpretowany ściśle, a nie rozszerzająco. Temu postulatowi odpowiada, po pierwsze, konieczność traktowania możliwości jego zastosowania jako wyjątku, podczas gdy umieszczanie osadzonych sprzecznie z zasadą, wyrażoną wart. 110 § 2 k.k.w., nie tylko w pozwanym zakładzie, ale także w skali kraju – co wynika choćby z przedstawionych przez niego informacji o liczbie osadzonych – wydaje się być już regułą, a nie wyjątkiem. Po wtóre, zastosowanie tego przepisu powinno mieć charakter zindywidualizowany, tzn. odniesiony do konkretnego osadzonego, a nie ogólny, rozumiany w ten sposób – tak jak zresztą uważał pozwany – iż z chwilą powstania przeludnienia aż do jego likwidacji powstaje możliwość niemal nieograniczonego umieszczania osadzonych niezgodnie z normatywem, określonym wart. 110 § 2 k.k.w.Wręcz karykaturalny wyraz przybrało to poprzez tylko jednorazowe zawiadomienie sędziego penitencjarnego w 2001 r. o powstaniu sytuacji, określonej wart. 248 § 1 k.k.w. W ocenie Sądu Apelacyjnego, ze sformułowania, zawartego w powołanym ostatnio przepisie, że umieszczenie osadzonego w przeludnionej celi może nastąpić na czas określony i należy o tym bezzwłocznie zawiadomić sędziego penitencjarnego, wynika, iż z jednej strony określenie czasu pobytu powinno – jak trafnie argumentuje pełnomocnik powoda – nastąpić z góry, tj. już w chwili umieszczenia w przeludnionej celi i ze swojej istoty nie powinno być nadmierne jako sprzeczne z zasadą, wyrażoną wart. 110 § 2 k.k.w., a z drugiej strony sędzia penitencjarny powinien być zawiadomiony odrębnie o każdym indywidualnym przypadku skorzystania zart. 248 § 1 k.k.w.W przeciwnym razie jego kontrola byłaby jedynie iluzoryczna i fasadowa. Poza tym mogą istnieć różne szczególne okoliczności, przemawiające za tym, żeby akurat konkretnego osadzonego nie umieszczać w przeludnionej celi w ogóle lub w danym okresie. Wreszcie, nie bez znaczenia może być kontrola nad w miarę równomiernym i sprawiedliwym umieszczaniem poszczególnych osadzonych w przeludnionych celach, skoro ma to być sytuacja wyjątkowa i przejściowa, wobec czego należy zwracać uwagę, aby nie dotykała tylko niektórych osadzonych albo żeby nie była wobec nich nadmierna i nadużywana. W konsekwencji nie można zgodzić się z Sądem Okręgowym, że jednorazowe zawiadomienie sędziego penitencjarnego przez pozwanego, i to w 2001 r., a więc stosunkowo dawno przed osadzeniem powoda, odpowiadało treści w/w przepisu i eliminowało bezprawność zachowania pozwanego w stosunku do tej osoby. Przeciwko brakowi bezprawności zachowania pozwanego świadczy także nieustalanie przez niego okresu, na jaki umieszczał powoda w przeludnionych celach, co doprowadziło do tego, że obecnie pozwany nawet nie był w stanie przekonująco wykazać, ile osób faktycznie przebywało razem z nim w konkretnych okresach, a ponadto powód przez zdecydowaną większość swojego pobytu (około ¾ okresu) w pozwanym zakładzie znajdował się w celach, nieodpowiadającychart. 110 § 2 k.k.w. Sąd Apelacyjny w obecnie orzekającym składzie uznaje, że Sąd pierwszej instancji prawidłowo wykonał wskazówki, dotyczące wykładniart. 448 k.c., zawarte w wyroku sądu odwoławczego z dnia 9 lipca 2008 r. sygn. akt I ACa 535/08. Na podkreślenie zasługuje zwłaszcza trafne dostrzeżenie i uwzględnienie specyfiki odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa, która w obecnym stanie prawnym nie jest oparta na zasadzie winy funkcjonariusza państwowego, lecz na zasadzie ryzyka, uzależniającej odpowiedzialność odszkodowawczą wyłącznie od obiektywnej bezprawności zachowania funkcjonariusza państwowego. Wobec tego Sąda quosłusznie zwrócił uwagę, że skoro aktualnie wina w ogóle nie jest przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej deliktowej Skarbu Państwa, to dotyczy to także odpowiedzialności za krzywdę niemajątkową, wyrządzoną w cudzych dobrach osobistych, podlegającej naprawieniu przez zapłatę zadośćuczynienia pieniężnego. Taka wykładniaart. 448 k.c.w odniesieniu do ochrony dóbr osobistych jest w pełni zgodna z brzmieniemart. 24 § 1zd. ost.k.c., po myśli którego osoba, której dobra osobiste zostały naruszone, może żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społecznyna zasadach przewidzianych w kodeksie. Oznacza to, że zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego za naruszenie dóbr osobistych może nastąpić w każdym z wypadków, z którymkodeks cywilnywiąże odpowiedzialność deliktową, a nie tylko w jednym z nich, a mianowicie w razie odpowiedzialności na zasadzie winy. Dodać wypada, iż za taką wykładnią przemawia również fakt zmiany pierwotnej treściart. 448 k.c., dokonanej z dniem 28 grudnia 1996 r., polegającej na wyeliminowaniu z tego przepisu przesłankiumyślnegonaruszenia dóbr osobistych, nawiązującej do koncepcji odpowiedzialności na zasadzie winy, wobec czego zastosowanie tego przepisu jest możliwe bez względu na rodzaj zamiaru sprawcy. Powyższe stanowisko nie jest sprzeczne z poglądem, wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 stycznia 2007 r. sygn. akt(...)CSK 358/06 (Lex nr 277289), zgodnie z którymart. 448 k.c.znajduje zastosowanie tylko w wypadku zawinionego naruszenia dóbr osobistych, ponieważ gdyby ustawodawca chciał, aby przesłanką przewidzianych w nim roszczeń była wyłącznie bezprawność naruszenia dobra osobistego, to umieściłby ten przepis w części ogólnej prawa cywilnego (w obrębieart. 24 k.c.). Wziąć bowiem trzeba pod uwagę, że powyższy pogląd Sądu Najwyższego nie odnosił się do odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa, lecz innego podmiotu, która była oparta na zasadzie winy, wobec czego jedynie na tej samej zasadzie mógł on odpowiadać także za szkodę niemajątkową, wyrządzoną w cudzych dobrach osobistych. Bezkrytyczne przyjęcie takiego stanowiska także w odniesieniu do Skarbu Państwa mogłoby prowadzić z jednej strony do uwolnienia go od odpowiedzialności za niektóre skutki jego zachowania (niemieszczące się w granicach zwykłej bezprawności), a z drugiej strony mogłoby zmuszać pokrzywdzonego do wykazywania winy, czyli subiektywnej wadliwości zachowania Skarbu Państwa, pomimo że taka okoliczność generalnie jest bezprzedmiotowa dla odpowiedzialności deliktowej tego podmiotu. W tej sytuacji przejść należy następnie do oceny zarzutów apelacyjnych, odnoszących się do wysokości przysługującego powodowi zadośćuczynienia. W związku z tym wskazać wypada, że z dotychczasowych rozważań wynika, iż pozwany swoim bezprawnym zachowaniem naruszył dobra osobiste powoda w dwojaki sposób: przez umieszczanie go w celach ponadnormatywnie przeludnionych oraz przez osadzanie go, jako osoby niepalącej, z osobami palącymi. Odnośnie do sposobu ustalenia wysokości odpowiedniego zadośćuczynienia pieniężnego za powyższe zachowanie co do zasady zaaprobować można przyjętą przez Sąd pierwszej instancji metodę jego obliczenia z uwzględnieniem długości okresu, w jakim konkretne dobra osobiste powoda były naruszane przez pozwanego. Przemawia za tym okoliczność, że powyższe naruszenia nie wywołały u powoda wymiernego uszczerbku na chronionych dobrach osobistych ani w inny sposób nie dają się obiektywnie wycenić, a jednocześnie wielkość okresu, w jakim te dobra osobiste były naruszane, niewątpliwie istotnie wpływał na stopień i intensywność odczuwanej przez niego krzywdy oraz świadczył o stopniu naganności bezprawnego zachowania pozwanego. W związku z tym spośród wymienionych przez powoda w osobistej apelacji przesłanek (jego wieku, stopnia doznanych cierpień fizycznych i psychicznych, intensywności i okresu ich trwania oraz rozstroju zdrowia i jego skutków) z pewnością uwzględnić należy intensywność i okres trwania naruszania jego dóbr osobistych, natomiast pozostałe przesłanki nie mają istotnego znaczenia (wiek pokrzywdzonego) lub nie zostały w niniejszej sprawie wykazane (stopień doznanych cierpień fizycznych i psychicznych oraz wywołanie rozstroju zdrowia i jego skutki). W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji, zgodnie z którym za każdy miesiąc naruszenia dóbr osobistych powoda przez przetrzymywanie go z osobami palącymi przysługuje mu zadośćuczynienie pieniężne w kwocie 1.000 zł. Wbrew powodowi, takie zadośćuczynienie nie jest rażąco zaniżone, ponieważ uwzględnić trzeba, iż naruszenie jego dóbr osobistych – w świetle zebranego materiału dowodowego – nie doprowadziło do powstania wymiernych i trwałych następstw w stanie jego zdrowia. Jednocześnie w konkretnych okolicznościach nie powinno zostać uznane za zbyt wysokie, gdyż wziąć trzeba pod uwagę, że powód był osobą chorą, której stan zdrowia stanowczo przemawiał przeciwko umieszczaniu go w celach z osobami palącymi, o czym pozwany doskonale wiedział, ponieważ powód konsekwentnie domagał się osadzenia go z osobami niepalącymi, lecz pomimo tego jedynie przez około pół miesiąca spośród dziesięciu miesięcy całego pobytu był umieszczony w celi z osobą niepalącą. W konsekwencji z tego tytułu należne zadośćuczynienie pieniężne odpowiada łącznie kwocie 9.500 zł. Odnośnie do zadośćuczynienia za pobyt w celach ponadnormatywnie przeludnionych, Sąd Apelacyjny wziął pod uwagę, że taka okoliczność nie stwarzała dla powoda tak daleko idącego zagrożenia jak pobyt w celach z osobami palącymi, zwłaszcza nie rodziła niebezpieczeństwa pogorszenia się stanu jego zdrowia, lecz obejmowała przede wszystkim przykre i negatywne doznania w sferze psychicznej i emocjonalnej, o czym świadczy m. in. zgłaszanie skarg przez powoda, ponieważ wynika z tego, iż jego dyskomfort i poczucie krzywdy z powodu niezgodnych z prawem warunków odbywania kary pozbawienia wolności były znaczne. Uwzględnić także wypada znaczną długość okresu pobytu powoda w przeludnionych celach, ponieważ taka okoliczność również wpływała na zwiększenie poczucia doznawanej krzywdy. W związku z tym Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, że odpowiednie zadośćuczynienie pieniężne z tego tytułu powinno wynosić 500 zł miesięcznie, tj. łącznie 3.750 zł (7,5 miesiąca x 500 zł). Przy ocenie wysokości przyznanego powodowi zadośćuczynienia wypada podkreślić, że w niniejszej sprawie pozytywne znaczenie dla powoda ma nie tylko wysokość tego świadczenia, ale także sam fakt, iż jego żądanie co do zasady zostało uwzględnione, gdyż może to dawać moralną satysfakcję z przyznania mu przez sądy orzekające racji w sporze z pozwanym, który w ogóle negował, że dopuścił się jakiegokolwiek bezprawnego naruszenia dóbr osobistych drugiej strony. W tym ujęciu powyższe zadośćuczynienie ma przede wszystkim wzmocnić poczucie uzyskania odpowiedniej satysfakcji z tytułu naruszenia dóbr osobistych, ale nie ma na celu jej całkowitego zastąpienia lub wyeliminowania. Biorąc powyższe pod uwagę, stwierdzić należy, iż z obu tytułów ostatecznie przysługuje powodowi zadośćuczynienie w kwocie 13.250 zł, a ponieważ Sąd pierwszej instancji w zaskarżonym wyroku – prawomocnym w tej części – zasądził dotychczas od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.000 zł, więc pozostawała do zasądzenia dalsza kwota w wysokości 11.250 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie ustalonymi analogicznie jak w zaskarżonym wyroku, ponieważ w tym zakresie nie było sporu między stronami, jak również z urzędu to rozstrzygnięcie nie budziło wątpliwości. Dalej idące żądanie powoda, a tym samym – również obecna apelacja, było nieuzasadnione jako nadmiernie wygórowane. Apelacja zasługiwała na uwzględnienie także w odniesieniu do kosztów procesu. Jeśli chodzi o koszty procesu, rozliczane między stronami, zasadny był zarzut naruszeniaart. 102 k.p.c.Przemawiają za tym nie tylko argumenty podniesione w pisemnej apelacji, ale także wyjaśnienia, złożone przez powoda na rozprawie apelacyjnej, z których wynika, iż wbrew Sądowi pierwszej instancji jego sytuacja materialna jest stosunkowo trudna, ponieważ poza rentą w kwocie około 600 zł miesięcznie utrzymuje się jedynie z prac dorywczych. W szczególności nie uzyskuje żadnych dochodów lub wynagrodzenia z tytułu prowadzenia spraw spółki, która nie prowadzi obecnie żadnej działalności. Co do wysokości wynagrodzenia, przysługującego pełnomocnikowi powoda z urzędu, zwrócić wypada uwagę na bardzo znaczny nakład jego pracy, ponieważ przedmiotowa sprawa do chwili wydania zaskarżonego wyroku aż trzykrotnie była rozpoznawana przez Sąd pierwszej instancji i dwukrotnie w postępowaniu apelacyjnym. Ponadto na pozytywną ocenę zasługuje właściwe zaangażowanie pełnomocnika w należyte wyjaśnienie sprawy i jego przyczynienie się do uzyskania przez powoda częściowego uwzględnienia żądania. W związku z tym żądane wynagrodzenie w wysokości 150% stawki minimalnej w okolicznościach konkretnej sprawy w żadnej mierze nie było wygórowane. Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny na mocyart. 386 § 1 k.p.c.częściowo zmienił zaskarżony wyrok, a w pozostałym zakresie oddalił apelację na podstawieart. 385 k.p.c.Ponadto zgodnie z właściwymi przepisami orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym. Sygn. akt I ACa 86/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 26 marca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku I Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący - SSA Katarzyna Przybylska Sędziowie: SA Ewa Giezek SA Marek Machnij (spr.) Protokolant: stażytka Małgorzta Chełchowska po rozpoznaniu w dniu 24 lutego 2009 r. w Gdańsku na rozprawie przy udziale sprawy z powództwa K. P. przeciwko Skarb Państwa - Zakład Karny w(...) o zapłatę na skutek apelacji powodaK. P. od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 14 listopada 2008 sygn. akt I C 417/08 1) zmienia zaskarżony wyrok: a) w punkcie 2 (drugim) w ten sposób, że zasądza od pozwanego Skarbu Państwa - Zakładu Karnego w(...)na rzecz powodaK. P.kwotę 11.250 (jedenaście tysięcy dwieście pięćdziesiąt) zł z odsetkami ustawowymi od dnia 23 czerwca 2005 r., b) w punckie 3 (trzecim) w ten sposób, że nie obciąża powoda kosztami procesu, poniesionymi przez pozwanego, c) w punkcie 4 (czwartym) w ten sposób, że zasądza od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Bydgoszczy na rzecz radcy prawnegoS. R., prowadzącego Kancelarię Radcy Prawnego wB.przyul. (...), tytułem nieopłaconego wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu kwotę 13.176 (trzynaście tysięcy sto siedemdziesiąt sześć) zł, w tym 22 % VAT, w miejsce kwoty 7.686 (siedem tysięcy sześćset osiemdziesiąt sześć) zł, 2) oddala apelację w pozostałej części, 3) zasądza od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Bydgoszczy na rzecz radcy prawnegoS. R., prowadzącego Kancelarię Radcy Prawnego wB.przyul. (...), kwotę 6.588 (sześć tysięcy pięćset osiemdziesiąt osiem) zł, w tym 22 % VAT, tytułem nieopłaconego wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym. Sygn. akt: I ACa 86/09 Uzasadnienie: PowódK. P.wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w(...)kwoty 200.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, w tym kwoty 150.000 zł z powodu uszczerbku na zdrowiu, związanego z odbywaniem przez niego kary pozbawienia wolności u pozwanego w okresie od dnia(...)r. do dnia(...)r. (z wyjątkiem okresu od dnia(...)r. do dnia(...)r., w którym przebywał w Areszcie Śledczym w(...)) w celach z osobami palącymi, pomimo że był osobą niepalącą, co wpłynęło na pogorszenie stanu jego zdrowia, zwłaszcza z uwagi na istniejącą u niego chorobę(...), z powodu której był wielokrotnie hospitalizowany oraz kwoty 50.000 zł za naruszenie przez pozwanego jego dóbr osobistych w postaci godności i nietykalności cielesnej przez niezapewnienie mu w celi minimum 3 m(( 2))powierzchni na jedną osobę, co było sprzeczne z przepisami prawa. Pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Przyznał, iż w w/w okresie powód odbywał w nim karę pozbawienia wolności, zaprzeczył jednak, aby jego funkcjonariusze przyczynili się do utraty zdrowia powoda przez niewłaściwe osadzenie, twierdząc, że cele, w których był osadzony, były przeznaczone dla osób niepalących. Ponadto podniósł, iż powód nie wykazał bezprawności jego działania przez osadzanie go w celach mieszkalnych bez zachowania ustawowej normy powierzchni 3 m2, wskazując, że zgodnie z obowiązującymi przepisami, gdy liczba osadzonych w zakładach karnym lub aresztach śledczych przekroczy w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów, dyrektor zakładu karnego lub aresztu śledczego może umieścić osadzonych na czas określony w warunkach, w których powierzchnia celi na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m2. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 8 grudnia 2006 r. oddalił powództwo, zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu. Sąd uznał, iż powód nie wykazał, że pogorszenie się stanu jego zdrowia pozostawało w związku przyczynowym z biernym paleniem i wobec nieudowodnienia jednej z podstawowych przesłanek odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych powództwo w tej części zostało oddalone na podstawieart. 417 § 1 k.c.a contrariow zw. zart. 445 § 1 k.c.a contrariow zw. zart. 361 § 1 k.c.Sąd Okręgowy stwierdził ponadto, iż zaistniała przesłanka uchylająca ewentualną bezprawność naruszenia dóbr osobistych powoda, gdyż działanie pozwanego było zgodne z porządkiem prawnym, a mianowicieart. 248 k.k.w.Poza tym powoływanie się przez skazanych na przekroczenie norm obłożenia cel mieszkalnych w sytuacji, gdy przeludnienie jednostek penitencjarnych jest ogólnie znane w Polsce, zostało uznane za nadużycie prawa w rozumieniuart. 5 k.c.Sąd Okręgowy uznał ponadto, iż nastąpiło wyłączenie bezprawności, stanowiącej niezbędną przesłankę odpowiedzialności zarówno z tytułu czynu niedozwolonego, jak i naruszenia dóbr osobistych, ponieważ powód wyrażał zgodę lub przynajmniej nie zgłaszał sprzeciwu wobec osadzenia go w celi dla palących albo w przeludnionej celi. W wyniku apelacji powoda powyższy wyrok został uchylony wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29 czerwca 2007 r. sygn. akt I ACa 376/07 z jednoczesnym przekazaniem sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego. Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji, że powód nie wykazał przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego z tytułu czynu niedozwolonego, polegającego na umieszczeniu go w celach z osobami palącymi, ale jednocześnie stwierdził, iż ten Sąd nie rozważył, czy dochodzone żądanie nie znajduje uzasadnionej podstawy jako roszczenie o zadośćuczynienie za naruszenie jednego z podstawowych dóbr osoby fizycznej, jakim jest zdrowie (art. 24 k.c.w zw. zart. 448 k.c.), a zatem w tym zakresie nie rozpoznał istoty sprawy, gdyż nie zbadał materialnoprawnych podstaw tego roszczenia. Wskazał ponadto, że Sąd pierwszej instancji błędnie przyjął, iż powód godził się na naruszanie jego dóbr osobistych. W związku z tym w oparciu oart. 448 k.c.powinien zbadać żądanie, dotyczące zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę za naruszenie dobra osobistego w postaci zdrowia w związku z umieszczeniem powoda w celach dla palących, a także w celach niezapewniających minimum 3 m2powierzchni zgodnie ze szczegółowymi wytycznymi, sformułowanymi przez Sąd Apelacyjny. Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 30 stycznia 2008 r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23 czerwca 2005 r., oddalił powództwo w pozostałej części, zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.510 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej powodowi z urzędu oraz o kosztach sądowych. Sąd uznał, że wskutek umieszczenia powoda w celach z osobami palącymi doszło do naruszenia jego dobra osobistego, które uzasadnia przyznanie mu zadośćuczynienia w tej kwocie na podstawieart. 24 k.c.w zw. zart. 448 k.c. Powyższy wyrok został zaskarżony apelacjami przez obie strony. Powód wniósł o jego zmianę i uwzględnienie powództwa w całości, zarzucając naruszenie prawa materialnego, tj.art. 24 k.c.w zw. zart. 448 k.c., przez określenie zadośćuczynienia w wysokości nieodpowiedniej do okoliczności, stanowiących podstawę jego przyznania. Natomiast pozwany zarzucił, iż Sąd błędnie ustalił, że powód był osadzony w celach dla palących i naruszył treść przepisuart. 448 k.c., nie ustalając, czy jego zachowanie nosiło znamiona winy, od czego uzależniona jest możliwość przyznania zadośćuczynienia na podstawie tego przepisu. Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 9 lipca 2008 r. sygn. akt I ACa 535/08 uchylił w/w wyrok w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego. Sąd Apelacyjny generalnie uwzględnił obie apelacje, stwierdzając, iż zaskarżone rozstrzygnięcie jest wadliwe, a co najmniej przedwczesne. Wskazał w szczególności, że nie wiadomo, jakie fakty zadecydowały o przyznaniu przez Sąd Okręgowy zadośćuczynienia w kwocie 5.000 zł, a więc czy, orzekając o nim, uwzględnił obie formy naruszenia dóbr osobistych powoda, czy ograniczył je tylko do wynagrodzenia krzywdy, związanej z osadzeniem go w celi z osobami palącymi papierosy. Ponadto warunkiem przyznania zadośćuczynienia, przewidzianego wart. 448 k.c., jest ustalenie winy po stronie podmiotu, naruszającego dobra osobiste innej osoby, wobec czego należało ustalić, czy do naruszenia dóbr osobistych powoda doprowadziło zawinione zachowanie pozwanego. W związku z tym Sąd Apelacyjny w wytycznych wyjaśnił, iż przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd powinien przede wszystkim ustalić, jakie dobra osobiste powoda i jakimi działaniami zostały naruszone przez pozwanego oraz czy jego zachowanie było zawinione. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy, po rozpoznaniu sprawy po raz trzeci, wyrokiem z dnia 14 listopada 2008 r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 23 czerwca 2005 r., oddalił powództwo w pozostałej części, zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.528 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu i o nieuiszczonych kosztach sądowych. W pisemnym uzasadnieniu tego wyroku Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód przebywał w Zakładzie Karnym w(...)od dnia(...)r. do dnia(...)r. z przerwą od dnia(...)r. do dnia(...)r. oraz wskazał, w jakich konkretnych celach był umieszczony u pozwanego w powyższym okresie, a także dla ilu osób te cele były przeznaczone i ile osób faktycznie w nich przebywało wtedy razem z powodem. Ustalił ponadto, iż powód jest osobą niepalącą. Od około dwudziestu lat choruje nad. b.id. p.. Od dnia(...)r., tj. od dnia osadzenia w zakładzie karnym, do dnia(...)r. przebywał w celach z osobami palącymi papierosy. Sąd wskazał poza tym, że przeludnienie w pozwanym zakładzie karnym występuje od 2001 r. do chwili obecnej i sędzia penitencjarny jest poinformowany o tym fakcie. Sąd Okręgowy wyjaśnił, iż powyższy stan faktyczny ustalił na podstawie bezspornych twierdzeń stron oraz dowodów z dokumentów, które nie budziły wątpliwości co do ich zgodności z prawdziwym stanem rzeczy i nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Ponadto uwzględnił zeznania świadkówL. J.,W. L.,D. G.iI. S.oraz zeznania dyrektora pozwanegozakładu (...), które uznał za wiarygodne. Nie budziły wątpliwości także zeznania świadkaR. K.. Waloru wiarygodności odmówił natomiast zeznaniom świadkaI. C. (1)w zakresie, w jakim podała, że powód był osobą palącą papierosy i że w pozwanym zakładzie karnym cele dla niepalących były specjalnie oznaczone. Zeznań powoda nie uwzględnił jedynie w tym zakresie, w którym twierdził, że przez cały okres pobytu w pozwanym zakładzie przebywał w celach dla palących, gdyż było to sprzeczne z zeznaniami świadkaR. K.i informacjami, znajdującymi w jego aktach osobowych. Oceniając zasadność żądania powoda, Sąd wskazał, iż jego roszczenia są wyprowadzane z dwóch faktów: umieszczenia go w celach dla palących, pomimo że był osobą niepalącą (kwota 150.000 zł) oraz umieszczenia go w celach ponadnormatywnie przeludnionych (kwota 50.000 zł). Podstawę prawną pierwszego żądania stanowił przepisart. 445 k.c., natomiast zgodnie z wytycznymi, zawartymi w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29 czerwca 2007 r. sygn. akt I ACa 376/07, jako jego podstawę faktyczną rozważyć należało możliwość żądania zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych na mocyart. 24 k.c.w zw. zart. 448 k.c.Powód domagał się zasądzenia tego zadośćuczynienia za naruszenie jego godności i nietykalności cielesnej przez umieszczenie go w przeludnionych celach. Takie roszczenie wymaga spełnienia ogólnych przesłanek odpowiedzialności deliktowej: zdarzenia, wywołującego szkodę, szkody i adekwatnego związku przyczynowego między tym zdarzeniem a powstałą szkodą. Te przesłanki, zgodnie zart. 6 k.c.iart. 232 k.p.c., powinien udowodnić powód, a zatem powinien wykazać fakt umieszczenia go w celach dla palących, poniesienia szkody w postaci rozstroju zdrowia i tego, że ta szkoda była normalnym następstwem umieszczenia go w celach dla palących. Co do pierwszej przesłanki Sąd uznał, iż w świetle zgromadzonego materiału dowodowego należy przyjąć, że powód faktycznie przebywał w celach dla palących, ale jedynie w okresie dwóch miesięcy, tj. od dnia(...)r. do dnia(...)r., ponieważ dla oceny tego faktu miarodajna była informacja, sporządzona w jego aktach osobowych przez pracownika pozwanego zakładu karnego –I. C. (1), z której wynika, że w dniu(...)r. powód został osadzony w celi dla niepalących i był z tego faktu zadowolony. Treść tej notatki jest zbieżna z zeznaniami świadkaL. J., który wskazał, iż przez ten okres przebywał wraz z powodem w celach, w których osadzeni palili papierosy. Z drugiej strony pozwany nie zdołał wykazać, że powód od samego początku przebywał w celach dla niepalących, gdyż w tamtym okresie nie prowadził ewidencji cel przeznaczonych dla osób niepalących, zwłaszcza iż nie były to stałe cele dla niepalących, lecz o ich statusie decydowały preferencje osadzonych w nich w danym okresie osób. Od dnia(...)r. powód był już osadzony w celi dla niepalących, a mianowicie do dnia(...)r. w celi nr(...)na(...)oddziale pawilonu drugiego, przeznaczonej dla osób niepalących, a następnie został przeniesiony na oddział(...)pawilonu pierwszego i umieszczony w celi dla niepalących, nie zgłaszając wychowawcom faktu, że ktoś pali w jego celi. Powód nie wykazał, aby było inaczej, więc należało uznać, iż taki stan trwał do końca odbywania przez niego kary w pozwanym zakładzie. Odnośnie do pozostałych przesłanek odpowiedzialności deliktowej pozwanego Sąd Okręgowy oparł się na opinii sądowo – lekarskiej, sporządzonej wprawdzie w innej sprawie, ale którą strony zgodnie wskazały jako dowód również w niniejszej sprawie. Z tej opinii jednoznacznie wynika, że nie ma jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, iż przebywanie w celach dla palących wpłynęło na stan zdrowia powoda przez pogorszenie istniejących wcześniej lub pojawianie się nowych schorzeń. Biegli nie stwierdzili wpływu biernego palenia na stan zdrowia powoda i wskazali, że przebieg choroby(...)jest u niego stabilny, a objawy tej choroby wystąpiły już około trzydzieści lat temu, a więc jeszcze przed osadzeniem go w pozwanym zakładzie karnym. Powód nie wnosił o przeprowadzenie innych dowodów, które podważałyby powyższe ustalenia biegłych i wykazały, iż pogorszenie się stanu jego zdrowia pozostawało w normalnym związku przyczynowym z biernym paleniem. Nie udowodnił zatem powstania u niego szkody zdrowotnej, pozostającej w adekwatnym związku przyczynowym z przebywaniem w celach dla palących, a tym samym nie zostały spełnione wszystkie przesłanki, warunkujące przyznanie zadośćuczynienia na podstawieart. 445 § 1 k.c.w zw. zart. 417 § 1 k.c. Sąd Okręgowy rozważył następnie, czy działania pozwanego, który umieścił powoda w celach dla palących, doprowadziły do naruszenia jego dobra osobistego w postaci zdrowia i mogą uzasadniać zasądzenie zadośćuczynienia w oparciu o inną podstawę prawną, tj.art. 24 k.c.w zw. zart. 448 k.c.W tym zakresie Sąd wskazał, że nie każde naruszenie dóbr osobistych może zostać uznane za bezprawne, ponieważ istnieją okoliczności, wyłączające bezprawność, takie jak: działanie w ramach porządku prawnego, wykonywanie prawa podmiotowego, zgoda pokrzywdzonego lub działanie w obronie uzasadnionego interesu. Na pozwanym spoczywał ciężar wykazania, że jego zachowanie nie było bezprawne. Działaniem, naruszającym dobro osobiste powoda w postaci zdrowia, było osadzenie go przez pozwanego w celi z osobami palącymi. Powód udowodnił, iż faktycznie przebywał w celi z osobami palącymi w okresie od dnia(...)r. do dnia(...)r. Zgodnie z przepisamirozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 listopada 1996 r. w sprawie określenia zasad dopuszczalności używania wyrobów tytoniowych w obiektach zamkniętych podległych Ministrowi Sprawiedliwości(Dz.U. Nr 140, poz. 658 ze zm.) w zakładach karnych typu zamkniętego dopuszcza się możliwość używania wyrobów tytoniowych w celach mieszkalnych przez osoby pozbawione wolności, jednak dla osadzonych, używających wyrobów tytoniowych, wyznacza się odrębne cele mieszkalne. Obowiązkiem pozwanego było osadzenie powoda, deklarującego się jako osoba niepaląca, w celi mieszkalnej z osobami niepalącymi, więc umieszczenie go w w/w okresie (przez niepełne dwa miesiące) w celi z osobami palącymi było działaniem bezprawnym, a pozwany nie wykazał faktu przeciwnego lub okoliczności wyłączającej bezprawność jego działania. Naruszenie dobra osobistego powoda i bezprawność działania pozwanego otworzyło możliwość zasądzenia zadośćuczynienia pieniężnego na podstawieart. 448 k.c.Sąd wskazał, iż w doktrynie i orzecznictwie prezentowany jest pogląd, iż ten przepis ma zastosowanie tylko w razie zawinionego naruszenia dóbr osobistych, jednak uznał, że przyjęcie takiego stanowiska jest możliwe jedynie w stosunku do podmiotów, które mogą odpowiadać na zasadzie winy. Podstawą odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa jest przepisart. 417 k.c., który przewiduje jego odpowiedzialność na zasadzie ryzyka. Powód odbywał karę pozbawienia wolności w pozwanym zakładzie przed zmianą tego przepisu, jednak po wejściu w życieKonstytucji RP z 1997 r.w drodze jego wykładni, dokonanej wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r. sygn. akt SK 18/00, wyeliminowano dotychczas przyjmowaną przesłankę winy funkcjonariusza państwowego. W związku z tym Sąd wskazał, że w aktualnym orzecznictwie jest prezentowany pogląd, iż przepisart. 448 k.c.nie ustanawia samodzielnej podstawy odpowiedzialności za doznaną krzywdę, wyrządzoną naruszeniem dóbr osobistych, lecz wskazuje tylko jeden z przypadków, w których dopuszczalne jest zasądzenie zadośćuczynienia, natomiast podstawy odpowiedzialności należy poszukiwać w innych przepisach o czynach niedozwolonych, wobec czego nie można wykluczyć również innych – niż wina – zasad odpowiedzialności deliktowej. Sąd wyjaśnił, iż te rozważania były konieczne z uwagi na treść wytycznych, zawartych w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 9 lipca 2008 r. sygn. akt I ACa 535/08, w których wskazano, że w toku ponownego rozpoznania sprawy należy ustalić, czy działanie pozwanego nosiło znamiona winy, ponieważ ze względu na fakt, że pozwanym jest Skarb Państwa do zaistnienia przesłanek zart. 448 k.c.w zw. zart. 417 k.c.wystarczające jest ustalenie, że jego działanie było niezgodne z prawem. Jednak z uwagi na związanie oceną prawną i wskazaniami co do dalszego postępowania, wyrażone w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji (art. 386 § 6 k.p.c.), Sąd Okręgowy przedstawił powyższe rozważania co do winy pozwanego w celu wykonania tych zaleceń. Sąd pierwszej instancji dokonał następnie analizy żądania pod kątem wysokości należnego powodowi zadośćuczynienia w oparciu o bliżej wskazane przesłanki (rozmiar i intensywność doznanej krzywdy, stopień i rozmiar ujemnych następstw naruszenia dobra osobistego, stopień ewentualnej winy sprawcy). W szczególności powód, jako osoba niepaląca, został umieszczony przez pozwanego przez okres dwóch miesięcy w celach z osobami palącymi. Ponadto cierpi nad. b.id. p., a także choroby układu krążenia, w związku z czym wręcz przeciwwskazaniem dla niego było przebywanie w jednym pomieszczeniu z osobami palącymi. Sąd stwierdził, że nawet niezależnie od tych chorób zamknięcie osoby niepalącej w niewielkim pomieszczeniu z osobami palącymi przez dwa miesiące stanowi dodatkową i znaczną uciążliwość. Natomiast przy chorobach powoda przebywanie w niekorzystnych dla niego warunkach spowodowało dodatkowy dyskomfort i poczucie krzywdy, chociaż nie miało wpływ na stan jego zdrowia. Mając na uwadze te okoliczności, Sąd uznał, iż powodowi przysługuje zadośćuczynienie w kwocie 2.000 zł za naruszenie zdrowia jako dobra osobistego. Na wysokość zasądzonej kwoty znaczący wpływ miała wielkość okresu, w którym był on umieszczony w celach z osobami palącymi. W ocenie Sądu kwota 1.000 zł za każdy miesiąc przebywania w tych warunkach w odpowiednim stopniu zrekompensuje doznane przez niego krzywdy. Zachowanie pozwanego naruszyło jedno z najważniejszych dóbr osobistych człowieka, ale przebywanie powoda w celi z palącymi nie spowodowało ujemnych skutków zdrowotnych, jakie musiałby znosić w przyszłości. Ponadto taka kwota stanowić będzie dla niego odczuwalną ekonomicznie wartość. Podstawę prawną pozostałej części roszczenia powoda, dotyczącej zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych w postaci godności i nietykalności cielesnej przez umieszczenie go w przeludnionych celach, także stanowił przepisart. 24 k.c.w zw. zart. 448 k.c.Powód precyzyjnie wskazał, w jakich celach był umieszczony i ile osób w rzeczywistości w nich przebywało w czasie odbywania przez niego kary pozbawienia wolności w pozwanym zakładzie karnym. Jego twierdzenia co do zasady pokrywały się ze stanowiskiem, wyrażonym przez pozwanego, tym bardziej, że fakt przeludnienia był bezsporny. Nie ulega zatem wątpliwości, iż był on osadzony w warunkach, w których powierzchnia mieszkalna nie spełniała ustawowych norm. Ten fakt mógł stanowić przejaw poniżającego traktowania, prowadzącego do naruszenia dóbr osobistych powoda, tj. godności i nietykalności cielesnej. Wobec tego na stronie pozwanej ciążył obowiązek udowodnienia, że jego działanie nie było bezprawne. Zgodnie zart. 110 § 2 k.k.w.powierzchnia w celi mieszkalnej, przypadająca na skazanego, wynosi nie mniej niż 3 m2. Jednakże ustawodawca przewidział wyjątek od tej zasady, stanowiąc wart. 248 k.k.w., iż w szczególnie uzasadnionych wypadkach dyrektor zakładu karnego lub aresztu śledczego może umieścić osadzonych, na czas określony, w warunkach, w których powierzchnia w celi na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m2. Ten przepis daje możliwość zakładom karnym umieszczenia określonych osób w tzw. przeludnionych celach, a spełnienie wymienionych w nim przesłanek pozwala uchylić bezprawność działania pozwanego. W ocenie Sądu Okręgowego, przeludnienie w skali kraju, niemożność zapewnienia innych lokali oraz konieczność wykonywania aresztów i wyroków skazujących, stanowi wystarczającą przesłankę do uznania danej sytuacji faktycznej za wypadek szczególnie uzasadniony. Za spełnioną uznał również przesłankę poinformowania sędziego penitencjarnego o fakcie przeludnienia, a tym samym o fakcie osadzenia skazanych w celach o mniejszej powierzchni, stwierdzając dodatkowo, że przepisy nie określają częstotliwości składania takich informacji. W konsekwencji działaniu pozwanego nie można zarzucić bezprawności i to roszczenie polegało oddaleniu na podstawieart. 24 k.c.a contrariow związku zart. 448 k.c.a contrario. O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie 98k.p.c., stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu stosownie do tego, iż powód wygrał sprawę w 1%. Powyższy wyrok został zaskarżony apelacją przez powoda, wniesioną zarówno przez niego osobiście, jak i przez jego pełnomocnika z urzędu. Z osobistej apelacji powoda wynika, iż zarzuca on wadliwą interpretację przepisówart. 24 k.c.w zw. zart. 448 k.c.przez niekorzystne dla niego uznanie, że wysokość przyznanego mu zadośćuczynienia jest odpowiednia do rozmiaru doznanej krzywdy, podczas gdy w rzeczywistości jest wręcz rażąco zaniżone. W uzasadnieniu wywodził, iż Sąd pierwszej instancji błędnie uznał, że nie ma rzeczywistego związku przyczynowego między przebywaniem przez niego w zadymionych celach, bez wentylacji i światła a dalszą utratą jego zdrowia, pomimo iż ten Sąd mógł i powinien był zgodnie ze swoimi uprawnieniami dążyć do rzetelnego wyjaśnienia tych okoliczności bez względu na to, czy skarżący korzystał z pomocy pełnomocnika z urzędu. Podkreślił, że jest powszechnie wiadome, iż przebywanie w celach z osobami palącymi stanowi poważne niebezpieczeństwo dla zdrowia. Zakwestionował także wysokość zasądzonego zadośćuczynienia, w tym ustalenie długości okresu, w jakim przebywał w celach z osobami palącymi oraz określenie wysokości należnej mu kwoty. W konsekwencji domagał się zmiany zaskarżonego wyroku przez zasądzenie zadośćuczynienia odpowiadającego następującym okolicznościom: jego wiekowi, stopniowi doznanych cierpień fizycznych i psychicznych, intensywności i okresowi ich trwania oraz rozstrojowi zdrowia i jego skutkom. Ewentualnie wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Pełnomocnik powoda zaskarżył wyrok w części oddalającej powództwo i orzekającej o kosztach procesu. Zarzucił Sądowi pierwszej instancji: a) naruszenieart. 248 k.k.w.w zw. zart. 24 k.c.iart. 448 k.c.przez przyjęcie, że działanie pozwanego, który umieszczał powoda w przeludnionych celach, było zgodne z prawem, b) naruszenieart. 24 k.c.w zw. zart. 448 k.c.przez określenie zadośćuczynienia w wysokości nieodpowiedniej do okoliczności, stanowiących podstawę jego przyznania, c) naruszenieart. 6 k.c.w zw. zart. 24 k.c.iart. 448 k.c.wskutek błędnego przyjęcia, iż na powodzie spoczywał obowiązek wykazania faktu przebywania w celach z osobami palącymi, d) popełnienie błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, przez uznanie, że powód przebywał w celach z palącymi tylko przez dwa miesiące, e) błędne zastosowanieart. 102 k.p.c.przez obciążenie powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu, f) naruszenie§ 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzęduprzez nieuwzględnienie charakteru sprawy i wkładu pracy pełnomocnika z urzędu do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. Na tych podstawach wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 200.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwu i rozstrzygnięcie o kosztach zastępstwa procesowego z urzędu za obie instancje przez przyznanie pełnomocnikowi 150% stawki minimalnej, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego. Pozwany nie ustosunkował się do apelacji. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Apelacja zasługuje na częściowe uwzględnienie. Powód trafnie zakwestionował ustalenia faktyczne, dokonane przez Sąd pierwszej instancji i przyjęte za podstawę zaskarżonego wyroku, ponieważ są one zbyt ogólne i nie pozostają w należytej zgodności z całością zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego. W związku z tym w pierwszej kolejności niezbędne jest uzupełnienie tych ustaleń oraz przedstawienie istniejących w nich błędów lub nieścisłości. Zacząć wypada od konstatacji, że między stronami nie było sporne i także obecnie nie budzi żadnych wątpliwości, iż powód przebywał w pozwanym zakładzie karnym w okresie od dnia(...)r. do dnia(...)r. oraz ponownie od dnia(...)r. do dnia(...)r. Niesporne było także, w jakich celach i przez jaki czas powód był umieszczony przez pozwanego w powyższym okresie, a mianowicie: 1) w celi nr(...)– od dnia(...)r. do dnia(...)r. i od dnia(...)r. do dnia(...)r., 2) w celi nr(...)– od dnia(...)r. do dnia(...)r., 3) w celi nr(...)– od dnia(...)r. do dnia(...)r. i od dnia(...)r. do dnia(...)r., 4) w celi nr(...)– od dnia(...)r. do dnia(...)r. Za niesporną okoliczność uznać można także powierzchnię mieszkalną w/w cel, ponieważ powód nie zakwestionował informacji na ten temat podanych przez pozwanego, a zatem można przyjąć, iż cela nr(...)miała powierzchnię 23,05 m(( 2)), cela nr(...)– 19,04 m(( 2)), cela nr(...)– 11,88 m(( 2)), a cela nr(...)– 7,42 m(( 2)). Pozostałe okoliczności faktyczne, mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia o zasadności żądania dochodzonego przez powoda, a dotyczące ilości skazanych, przebywających razem z nim w powyższych celach (tzw. przeludnienia) oraz charakteru tych cel w okresach, w których był w nich umieszczony (dla palących lub niepalących), były natomiast sporne, a przyjęte co do tego przez Sąd Okręgowy ustalenia budzą istotne wątpliwości. W pierwszej kwestii za punkt wyjścia przyjąć należało twierdzenia powoda co do ilości osadzonych z nim osób, przytoczone w pozwie (początkowej fazie postępowania – zob. zwłaszcza k. 2 – 3 i k. 21 – 24), ponieważ z jednej strony odpowiada to istocie procesu cywilnego, w którym przedmiotem weryfikacji dowodowej są przede wszystkim twierdzenia tej strony, która wyprowadza z nich korzystne dla siebie wnioski prawne, a z drugiej strony logiczne i przekonujące jest stanowisko, iż na początku niniejszego procesu, trwającego ponad cztery lata, powód w lepszym stopniu pamiętał te okoliczności, zwłaszcza ze względu na stosunkowo niedługi wtedy okres od zakończenia jego pobytu w pozwanym zakładzie. Następnie te twierdzenia wypadało porównać z wyjaśnieniami pozwanego, odnoszącymi się do powierzchni cel i ilości osadzonych, podanymi zwłaszcza w odpowiedzi na pozew (k. 28 – 29), które z tych samych względów także należało uznać za bardziej przekonujące. W ten sposób można było ustalić zakres ewentualnych rozbieżności między stronami, mogących mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia oraz wymagających dodatkowego wyjaśnienia i udowodnienia. I tak, według powoda w celi nr(...)przebywało razem z nim siedem osób, natomiast według pozwanego – także siedem osób, a zatem przy uwzględnieniu jej powierzchni podanej przez pozwanego (23,05 m(( 2))) w okresie od dnia(...)r. do dnia(...)r. i od dnia(...)r. do dnia(...)r. nie można było w ogóle mówić w tym wypadku o przeludnieniu, stanowiącym zachowanie bezprawne w rozumieniuart. 110 k.k.w.(3,29 m(( 2))na jedną osobę). W celi nr(...)według powoda było osadzonych razem z nim siedem osób, a według pozwanego – sześć osób. Ponieważ powierzchnia tej celi wynosiła 19,04 m(( 2)), więc według stanowiska powoda na jednego skazanego przypadałoby 2,72 m(( 2)), a w wersji pozwanego – 3,17 m(( 2)). W celi nr(...)według powoda przebywało razem z nim pięć osób, a według pozwanego – trzy osoby. Biorąc pod uwagę jej powierzchnię (11,88 m(( 2))), według powoda na jedną osobę przypadało około 2,38 m(( 2)), a według pozwanego – 3,96 m(( 2)). Wreszcie, co do celi nr(...)powód początkowo w ogóle nie podał ilości osadzonych osób, natomiast według pozwanego przebywały w niej dwie osoby, a więc przy jej powierzchni, wynoszącej 7,42 m(( 2)), nie było przeludnienia (3,71 m(( 2))na jedną osobę). Do powyższych ustaleń dodać wypada, że wprawdzie początkowo powód podawał, iż w celi nr(...)przebywał nie do dnia(...)r., lecz do dnia(...)r., lecz następnie w swoich zeznaniach wskazał tę pierwszą datę, która została przyjęta przez Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i także w ocenie Sądu Apelacyjnego w świetle zebranego materiału dowodowego nie ma podstaw do jej zmiany, tym bardziej że także pozwany nie zakwestionował takiego twierdzenia powoda. Sąd Apelacyjny nie uwzględnił natomiast późniejszych zeznań powoda, z których wynikało, iż w tej celi przebywały razem z nim trzy osoby (k. 341), uznając, że nie ma podstaw do przyjęcia, iż po tak długim okresie powód lepiej pamiętał tę okoliczność. Z tych samych przyczyn Sąd Apelacyjny nie wziął pod uwagę zeznań powoda, że w celi nr(...)nie przebywało siedem osób, jak twierdził początkowo, lecz dziewięć osób lub od ośmiu do dziesięciu osób (k. 341). W konsekwencji ustalić należy, iż powód przebywał w pozwanym zakładzie w celach przeludnionych łącznie w okresach od dnia(...)r. do dnia(...)r., od dnia(...)r. do dnia(...)r. i od dnia(...)r. do dnia(...)r., czyli około siedem i pół miesiąca (spośród około dziesięciu miesięcy całego pobytu). Zauważyć ponadto wypada, że pozwany nawet nie negował stanowczo faktu osadzania powoda w celach, w których nie przestrzegano obowiązującej normy zaludnienia, lecz przede wszystkim podnosił zgodność jego zachowania z prawem, która to okoliczność zostanie oceniona w dalszej części niniejszego uzasadnienia. Co do przebywania powoda, jako osoby niepalącej, w celach z osobami palącymi, stwierdzić trzeba, iż zarówno powód, jak i jego pełnomocnik, zasadnie zakwestionowali ustalenie Sądu pierwszej instancji, zgodnie z którym przebywał on w takich warunkach jedynie od dnia(...)r. do dnia(...)r. Przede wszystkim skarżący trafnie podnieśli, że w tym ostatnim dniu powód w ogóle nie zmieniał celi, więc przyjęcie tej daty jest zupełnie dowolne i bezpodstawne. Ponadto wziąć trzeba pod uwagę, iż takie ustalenie opierało się wyłącznie na adnotacji pracownika pozwanegoI. C. (1)w aktach osobowych powoda, pomimo że ta osoba, jako świadek, została uznana za całkowicie niewiarygodną m. in. właśnie z powodu jej twierdzeń co do rzekomego palenia papierosów przez powoda. Przeciwko wiarygodności tej notatki przemawia także pominięta przez Sąd Okręgowy okoliczność, iż z tych samych akt osobowych wynika, że jeszcze w późniejszym okresie powód narzekał na osadzenie z osobami palącymi. Świadczy o tym treść adnotacji oraz notatki służbowej, sporządzonych w czerwcu 2004 r. przez świadkaR. K.(k. 307 i k. 308), z których wynika, iż w tamtym okresie powód został umieszczony w celach z osobami niepalącymi i był z tego zadowolony, a zatem w poprzednim okresie ta kwestia – wbrew stanowisku Sądu pierwszej instancji – musiała jeszcze nie być załatwiona zgodnie z jego oczekiwaniami i wywoływać jego protesty. Dodać należy, że – na co pełnomocnik powoda słusznie zwrócił uwagę w apelacji – zgodnie z wytycznymi Sądu Apelacyjnego, zawartymi w wyroku z dnia 29 czerwca 2007 r. (k. 277), a odmiennie niż przyjął Sąd pierwszej instancji, na powodzie nie spoczywał ciężar wykazania, iż przebywał w celach dla osób palących, lecz to pozwany powinien wykazać, że powód jest osobą palącą lub że – jako osoba niepaląca – był umieszczany zgodnie z obowiązującymi przepisami w celi dla niepalących i że w tych celach faktycznie nie przebywały osoby palące. Zresztą, podobnie Sąd Apelacyjny stwierdził w tychże wskazówkach, iż to pozwany powinien wykazać, że powód nie odbywał kary pozbawienia wolności w celach przeludnionych lub że jego [pozwanego] zachowanie nie było bezprawne. W tym kontekście zauważyć wypada, że w pozwanym zakładzie – co nawet generalnie nie było przez niego kwestionowane – w okresie, w jakim powód był w nim osadzony, niewątpliwie istniało przeludnienie, a pozwany nie przestrzegał należycie reguł postępowania, obowiązujących w przypadku wystąpienia przeludnienia, o czym jeszcze będzie szczegółowo mowa w dalszej części uzasadnienia. Z tego punktu widzenia nie jest więc przekonujące, iż akurat w kwestii przestrzegania praw więźniów niepalących pozwany ściśle stosował się do obowiązującego prawa, tak jak twierdziła świadekI. C.w swoich zeznaniach (k. 322). Biorąc pod uwagę wspomniany wyżej rozkład ciężar dowodu, stwierdzić można, że pozwany nie zdołał wykazać, iż umieszczał powoda, jako osobę niepalącą, w celach z osobami niepalącymi. Ponieważ powód przyznawał, że tylko w stosunkowo krótkim okresie (w celi nr(...)od dnia(...)r. do dnia(...)r.) przebywał z osobą niepalącą, a zatem tylko ten okres można było wyłączyć z ustalenia, zgodnie z którym pozwany nie przestrzegał wobec powoda obowiązujących przepisów, regulujących zasady umieszczania więźniów niepalących papierosów. W pozostałym zakresie, tj. przez okres około dziewięciu i pół miesiąca, ustalić należy, iż powód znajdował się w celach z osobami palącymi. Chybione są natomiast osobiste zarzuty powoda, dotyczące rzekomo błędnego nieustalenia przez Sąd Okręgowy istnienia „rzeczywistego” związku przyczynowego między przebywaniem przez niego w zadymionych celach, bez wentylacji i światła a dalszą utratą jego zdrowia. Przede wszystkim wziąć trzeba pod uwagę, że obie strony zgodziły się na dokonanie ustaleń faktycznych w tej kwestii na podstawie dowodu z opinii biegłych, sporządzonej w innej sprawie, z której to opinii w żadnej mierze nie wynikała możliwość przyjęcia istnienia adekwatnego związku przyczynowego między obecnym stanem zdrowia powoda lub jego pogorszeniem a przebywaniem przez niego w celach razem z osobami palącymi. To stanowisko było wiarygodne i przekonujące, ponieważ opierało się na obszernym i uzasadnionym wywodzie, uwzględniającym przypuszczalny okres powstania schorzeń, wskazywanych przez powoda i ich typowy przebieg. Wbrew powodowi, w/w Sąd nie miał obowiązku dopuszczać z urzędu dalszych dowodów na tę okoliczność. Obowiązek dążenia do rzetelnego wyjaśnienia tych okoliczności nie może być utożsamiany z koniecznością ich ustalenia zgodnie z twierdzeniami zainteresowanej strony, tym bardziej że sąd powinien być bezstronny, a proces ma charakter kontradyktoryjny, polegającym na sporze stron i związanym z tym obowiązkiem przedstawiania twierdzeń, argumentów i dowodów na ich zasadność. W związku z tym nie było podstaw do dokonania odmiennych ustaleń w kwestii niewykazania związku przyczynowego między pogorszeniem się stanu zdrowia powoda a zachowaniem pozwanego. W związku z tym podzielić można stanowisko Sądu Okręgowego, że podstawę oceny żądania powoda stanowić mogą jedynie przepisy o ochronie dóbr osobistych. W tym ujęciu umieszczanie go w celach z osobami palącymi godziło przede wszystkim w jego zdrowie i szeroko rozumianą wolność decydowania o swoim losie – w tym wypadku w zakresie wyboru życia bez dymu nikotynowego. Ponieważ ta sfera wolności była prawnie chroniona przepisami regulującymi zasady postępowania w zakładach karnych z osobami palącymi wyroby tytoniowe, więc jednocześnie uznać można, iż zachowanie pozwanego było bezprawne z uwagi na sprzeczność z powyższymi przepisami. Jeśli chodzi o przebywanie powoda w celach ponadnormatywnie przeludnionych, problem jest znacznie bardziej złożony. W zasadzie nie było sporne między stronami, że taka sytuacja godziła w dobra osobiste powoda, takie jak: godność osobista i nietykalność cielesna. Takie stanowisko zasługuje na akceptację, ponieważ bez konieczności szczegółowego wykazywania można uznać, iż pobyt w bardzo ciasnych pomieszczeniach, i to warunkach zamkniętych, które w zasadzie nie dają praktycznie żadnej możliwości wyboru innego sposobu zachowania, naraża na naruszenie poczucia swobody, przestrzeni osobistej, intymności itp., ponieważ prowadzi do różnych i częstych sytuacji krępujących lub wręcz poniżających. Uwzględnić tu oczywiście należy ograniczenia dóbr osobistych, wynikające z samej istoty kary pozbawienia wolności, niemniej nie budzi żadnych wątpliwości, że te ograniczenia – zgodnie z zasadą humanitaryzmu – nie powinny mieć charakteru nadmiernego, zbędnego lub poniżającego. W związku z tym jakiekolwiek dalsze ograniczenia tych dóbr, nieprzewidziane obowiązującymi przepisami lub sprzeczne z zasadą humanitaryzmu, powinny być interpretowane bardzo ściśle i podlegać stosownej sankcji prawnej. Powód trafnie zarzucił, że Sąd pierwszej instancji z naruszeniemart. 248 k.k.w.błędnie uznał, iż powyższe zachowanie pozwanego nie było bezprawne. Zgodnie zart. 248 § 1 k.k.w.w szczególnie uzasadnionych wypadkach dyrektor zakładu karnego lub aresztu śledczego może umieścić osadzonych, na czas określony, w warunkach, w których powierzchnia w celi na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m2; o takim umieszczeniu należy bezzwłocznie powiadomić sędziego penitencjarnego. W świetle tego przepisu stwierdzić należy, że dla wyłączenia bezprawności umieszczenia osadzonego w celi, w której powierzchnia na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m2, konieczne jest, aby takie umieszczenie odpowiadało jednocześnie następującym przesłankom: a) nastąpiło w szczególnie uzasadnionych wypadkach, b) na czas określony, c) został o nim niezwłocznie powiadomiony sędzia penitencjarny. Poza pierwszą z powyższych przesłanek, nie można podzielić stanowiska Sądu Okręgowego o zgodności zachowania pozwanego z powołanym przepisem. W ocenie orzekającego składu Sądu Apelacyjnego, przede wszystkim podkreślić wypada, iż w/w przepis ma charakter wyjątku od zasady, określonej wart. 110 § 2zd. Ik.k.w., a więc powinien być interpretowany ściśle, a nie rozszerzająco. Temu postulatowi odpowiada, po pierwsze, konieczność traktowania możliwości jego zastosowania jako wyjątku, podczas gdy umieszczanie osadzonych sprzecznie z zasadą, wyrażoną wart. 110 § 2 k.k.w., nie tylko w pozwanym zakładzie, ale także w skali kraju – co wynika choćby z przedstawionych przez niego informacji o liczbie osadzonych – wydaje się być już regułą, a nie wyjątkiem. Po wtóre, zastosowanie tego przepisu powinno mieć charakter zindywidualizowany, tzn. odniesiony do konkretnego osadzonego, a nie ogólny, rozumiany w ten sposób – tak jak zresztą uważał pozwany – iż z chwilą powstania przeludnienia aż do jego likwidacji powstaje możliwość niemal nieograniczonego umieszczania osadzonych niezgodnie z normatywem, określonym wart. 110 § 2 k.k.w.Wręcz karykaturalny wyraz przybrało to poprzez tylko jednorazowe zawiadomienie sędziego penitencjarnego w 2001 r. o powstaniu sytuacji, określonej wart. 248 § 1 k.k.w. W ocenie Sądu Apelacyjnego, ze sformułowania, zawartego w powołanym ostatnio przepisie, że umieszczenie osadzonego w przeludnionej celi może nastąpić na czas określony i należy o tym bezzwłocznie zawiadomić sędziego penitencjarnego, wynika, iż z jednej strony określenie czasu pobytu powinno – jak trafnie argumentuje pełnomocnik powoda – nastąpić z góry, tj. już w chwili umieszczenia w przeludnionej celi i ze swojej istoty nie powinno być nadmierne jako sprzeczne z zasadą, wyrażoną wart. 110 § 2 k.k.w., a z drugiej strony sędzia penitencjarny powinien być zawiadomiony odrębnie o każdym indywidualnym przypadku skorzystania zart. 248 § 1 k.k.w.W przeciwnym razie jego kontrola byłaby jedynie iluzoryczna i fasadowa. Poza tym mogą istnieć różne szczególne okoliczności, przemawiające za tym, żeby akurat konkretnego osadzonego nie umieszczać w przeludnionej celi w ogóle lub w danym okresie. Wreszcie, nie bez znaczenia może być kontrola nad w miarę równomiernym i sprawiedliwym umieszczaniem poszczególnych osadzonych w przeludnionych celach, skoro ma to być sytuacja wyjątkowa i przejściowa, wobec czego należy zwracać uwagę, aby nie dotykała tylko niektórych osadzonych albo żeby nie była wobec nich nadmierna i nadużywana. W konsekwencji nie można zgodzić się z Sądem Okręgowym, że jednorazowe zawiadomienie sędziego penitencjarnego przez pozwanego, i to w 2001 r., a więc stosunkowo dawno przed osadzeniem powoda, odpowiadało treści w/w przepisu i eliminowało bezprawność zachowania pozwanego w stosunku do tej osoby. Przeciwko brakowi bezprawności zachowania pozwanego świadczy także nieustalanie przez niego okresu, na jaki umieszczał powoda w przeludnionych celach, co doprowadziło do tego, że obecnie pozwany nawet nie był w stanie przekonująco wykazać, ile osób faktycznie przebywało razem z nim w konkretnych okresach, a ponadto powód przez zdecydowaną większość swojego pobytu (około ¾ okresu) w pozwanym zakładzie znajdował się w celach, nieodpowiadającychart. 110 § 2 k.k.w. Sąd Apelacyjny w obecnie orzekającym składzie uznaje, że Sąd pierwszej instancji prawidłowo wykonał wskazówki, dotyczące wykładniart. 448 k.c., zawarte w wyroku sądu odwoławczego z dnia 9 lipca 2008 r. sygn. akt I ACa 535/08. Na podkreślenie zasługuje zwłaszcza trafne dostrzeżenie i uwzględnienie specyfiki odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa, która w obecnym stanie prawnym nie jest oparta na zasadzie winy funkcjonariusza państwowego, lecz na zasadzie ryzyka, uzależniającej odpowiedzialność odszkodowawczą wyłącznie od obiektywnej bezprawności zachowania funkcjonariusza państwowego. Wobec tego Sąda quosłusznie zwrócił uwagę, że skoro aktualnie wina w ogóle nie jest przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej deliktowej Skarbu Państwa, to dotyczy to także odpowiedzialności za krzywdę niemajątkową, wyrządzoną w cudzych dobrach osobistych, podlegającej naprawieniu przez zapłatę zadośćuczynienia pieniężnego. Taka wykładniaart. 448 k.c.w odniesieniu do ochrony dóbr osobistych jest w pełni zgodna z brzmieniemart. 24 § 1zd. ost.k.c., po myśli którego osoba, której dobra osobiste zostały naruszone, może żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społecznyna zasadach przewidzianych w kodeksie. Oznacza to, że zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego za naruszenie dóbr osobistych może nastąpić w każdym z wypadków, z którymkodeks cywilnywiąże odpowiedzialność deliktową, a nie tylko w jednym z nich, a mianowicie w razie odpowiedzialności na zasadzie winy. Dodać wypada, iż za taką wykładnią przemawia również fakt zmiany pierwotnej treściart. 448 k.c., dokonanej z dniem 28 grudnia 1996 r., polegającej na wyeliminowaniu z tego przepisu przesłankiumyślnegonaruszenia dóbr osobistych, nawiązującej do koncepcji odpowiedzialności na zasadzie winy, wobec czego zastosowanie tego przepisu jest możliwe bez względu na rodzaj zamiaru sprawcy. Powyższe stanowisko nie jest sprzeczne z poglądem, wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 stycznia 2007 r. sygn. akt III CSK 358/06 (Lex nr 277289), zgodnie z którymart. 448 k.c.znajduje zastosowanie tylko w wypadku zawinionego naruszenia dóbr osobistych, ponieważ gdyby ustawodawca chciał, aby przesłanką przewidzianych w nim roszczeń była wyłącznie bezprawność naruszenia dobra osobistego, to umieściłby ten przepis w części ogólnej prawa cywilnego (w obrębieart. 24 k.c.). Wziąć bowiem trzeba pod uwagę, że powyższy pogląd Sądu Najwyższego nie odnosił się do odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa, lecz innego podmiotu, która była oparta na zasadzie winy, wobec czego jedynie na tej samej zasadzie mógł on odpowiadać także za szkodę niemajątkową, wyrządzoną w cudzych dobrach osobistych. Bezkrytyczne przyjęcie takiego stanowiska także w odniesieniu do Skarbu Państwa mogłoby prowadzić z jednej strony do uwolnienia go od odpowiedzialności za niektóre skutki jego zachowania (niemieszczące się w granicach zwykłej bezprawności), a z drugiej strony mogłoby zmuszać pokrzywdzonego do wykazywania winy, czyli subiektywnej wadliwości zachowania Skarbu Państwa, pomimo że taka okoliczność generalnie jest bezprzedmiotowa dla odpowiedzialności deliktowej tego podmiotu. W tej sytuacji przejść należy następnie do oceny zarzutów apelacyjnych, odnoszących się do wysokości przysługującego powodowi zadośćuczynienia. W związku z tym wskazać wypada, że z dotychczasowych rozważań wynika, iż pozwany swoim bezprawnym zachowaniem naruszył dobra osobiste powoda w dwojaki sposób: przez umieszczanie go w celach ponadnormatywnie przeludnionych oraz przez osadzanie go, jako osoby niepalącej, z osobami palącymi. Odnośnie do sposobu ustalenia wysokości odpowiedniego zadośćuczynienia pieniężnego za powyższe zachowanie co do zasady zaaprobować można przyjętą przez Sąd pierwszej instancji metodę jego obliczenia z uwzględnieniem długości okresu, w jakim konkretne dobra osobiste powoda były naruszane przez pozwanego. Przemawia za tym okoliczność, że powyższe naruszenia nie wywołały u powoda wymiernego uszczerbku na chronionych dobrach osobistych ani w inny sposób nie dają się obiektywnie wycenić, a jednocześnie wielkość okresu, w jakim te dobra osobiste były naruszane, niewątpliwie istotnie wpływał na stopień i intensywność odczuwanej przez niego krzywdy oraz świadczył o stopniu naganności bezprawnego zachowania pozwanego. W związku z tym spośród wymienionych przez powoda w osobistej apelacji przesłanek (jego wieku, stopnia doznanych cierpień fizycznych i psychicznych, intensywności i okresu ich trwania oraz rozstroju zdrowia i jego skutków) z pewnością uwzględnić należy intensywność i okres trwania naruszania jego dóbr osobistych, natomiast pozostałe przesłanki nie mają istotnego znaczenia (wiek pokrzywdzonego) lub nie zostały w niniejszej sprawie wykazane (stopień doznanych cierpień fizycznych i psychicznych oraz wywołanie rozstroju zdrowia i jego skutki). W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji, zgodnie z którym za każdy miesiąc naruszenia dóbr osobistych powoda przez przetrzymywanie go z osobami palącymi przysługuje mu zadośćuczynienie pieniężne w kwocie 1.000 zł. Wbrew powodowi, takie zadośćuczynienie nie jest rażąco zaniżone, ponieważ uwzględnić trzeba, iż naruszenie jego dóbr osobistych – w świetle zebranego materiału dowodowego – nie doprowadziło do powstania wymiernych i trwałych następstw w stanie jego zdrowia. Jednocześnie w konkretnych okolicznościach nie powinno zostać uznane za zbyt wysokie, gdyż wziąć trzeba pod uwagę, że powód był osobą chorą, której stan zdrowia stanowczo przemawiał przeciwko umieszczaniu go w celach z osobami palącymi, o czym pozwany doskonale wiedział, ponieważ powód konsekwentnie domagał się osadzenia go z osobami niepalącymi, lecz pomimo tego jedynie przez około pół miesiąca spośród dziesięciu miesięcy całego pobytu był umieszczony w celi z osobą niepalącą. W konsekwencji z tego tytułu należne zadośćuczynienie pieniężne odpowiada łącznie kwocie 9.500 zł. Odnośnie do zadośćuczynienia za pobyt w celach ponadnormatywnie przeludnionych, Sąd Apelacyjny wziął pod uwagę, że taka okoliczność nie stwarzała dla powoda tak daleko idącego zagrożenia jak pobyt w celach z osobami palącymi, zwłaszcza nie rodziła niebezpieczeństwa pogorszenia się stanu jego zdrowia, lecz obejmowała przede wszystkim przykre i negatywne doznania w sferze psychicznej i emocjonalnej, o czym świadczy m. in. zgłaszanie skarg przez powoda, ponieważ wynika z tego, iż jego dyskomfort i poczucie krzywdy z powodu niezgodnych z prawem warunków odbywania kary pozbawienia wolności były znaczne. Uwzględnić także wypada znaczną długość okresu pobytu powoda w przeludnionych celach, ponieważ taka okoliczność również wpływała na zwiększenie poczucia doznawanej krzywdy. W związku z tym Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, że odpowiednie zadośćuczynienie pieniężne z tego tytułu powinno wynosić 500 zł miesięcznie, tj. łącznie 3.750 zł (7,5 miesiąca x 500 zł). Przy ocenie wysokości przyznanego powodowi zadośćuczynienia wypada podkreślić, że w niniejszej sprawie pozytywne znaczenie dla powoda ma nie tylko wysokość tego świadczenia, ale także sam fakt, iż jego żądanie co do zasady zostało uwzględnione, gdyż może to dawać moralną satysfakcję z przyznania mu przez sądy orzekające racji w sporze z pozwanym, który w ogóle negował, że dopuścił się jakiegokolwiek bezprawnego naruszenia dóbr osobistych drugiej strony. W tym ujęciu powyższe zadośćuczynienie ma przede wszystkim wzmocnić poczucie uzyskania odpowiedniej satysfakcji z tytułu naruszenia dóbr osobistych, ale nie ma na celu jej całkowitego zastąpienia lub wyeliminowania. Biorąc powyższe pod uwagę, stwierdzić należy, iż z obu tytułów ostatecznie przysługuje powodowi zadośćuczynienie w kwocie 13.250 zł, a ponieważ Sąd pierwszej instancji w zaskarżonym wyroku – prawomocnym w tej części – zasądził dotychczas od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.000 zł, więc pozostawała do zasądzenia dalsza kwota w wysokości 11.250 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie ustalonymi analogicznie jak w zaskarżonym wyroku, ponieważ w tym zakresie nie było sporu między stronami, jak również z urzędu to rozstrzygnięcie nie budziło wątpliwości. Dalej idące żądanie powoda, a tym samym – również obecna apelacja, było nieuzasadnione jako nadmiernie wygórowane. Apelacja zasługiwała na uwzględnienie także w odniesieniu do kosztów procesu. Jeśli chodzi o koszty procesu, rozliczane między stronami, zasadny był zarzut naruszeniaart. 102 k.p.c.Przemawiają za tym nie tylko argumenty podniesione w pisemnej apelacji, ale także wyjaśnienia, złożone przez powoda na rozprawie apelacyjnej, z których wynika, iż wbrew Sądowi pierwszej instancji jego sytuacja materialna jest stosunkowo trudna, ponieważ poza rentą w kwocie około 600 zł miesięcznie utrzymuje się jedynie z prac dorywczych. W szczególności nie uzyskuje żadnych dochodów lub wynagrodzenia z tytułu prowadzenia spraw spółki, która nie prowadzi obecnie żadnej działalności. Co do wysokości wynagrodzenia, przysługującego pełnomocnikowi powoda z urzędu, zwrócić wypada uwagę na bardzo znaczny nakład jego pracy, ponieważ przedmiotowa sprawa do chwili wydania zaskarżonego wyroku aż trzykrotnie była rozpoznawana przez Sąd pierwszej instancji i dwukrotnie w postępowaniu apelacyjnym. Ponadto na pozytywną ocenę zasługuje właściwe zaangażowanie pełnomocnika w należyte wyjaśnienie sprawy i jego przyczynienie się do uzyskania przez powoda częściowego uwzględnienia żądania. W związku z tym żądane wynagrodzenie w wysokości 150% stawki minimalnej w okolicznościach konkretnej sprawy w żadnej mierze nie było wygórowane. Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny na mocyart. 386 § 1 k.p.c.częściowo zmienił zaskarżony wyrok, a w pozostałym zakresie oddalił apelację na podstawieart. 385 k.p.c.Ponadto zgodnie z właściwymi przepisami orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

15/100000/0000503/ACa

Sąd Apelacyjny w Gdańsku

I Wydział Cywilny

151500000001006_II_AKa_000068_2009_Uz_2009-04-07_001

II AKa 68/09

2009-04-07 02:00:00.0 CEST

2013-02-21 02:01:06.0 CET

2013-12-04 16:57:03.0 CET

15150000

1006

SENTENCE, REASON

Sygn. akt : II AKa 68/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 7 kwietnia 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie: Przewodniczący SSA Witold Mazur (spr.) Sędziowie SSA Elżbieta Mieszczańska SSA Paweł Węgrzynek Protokolant Izabela Rybok przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Janusza Konstantego po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2009r. sprawy z wniosku K. K. o zadośćuczynienie za internowanie na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawcy od wyroku Sądu Okręgowego w Kat

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xVersion="1.0" xYear="2009" xFlag="published" xEditorFullName="Magdalena Gierszner" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xLang="PL" xEditor="mgierszner" xToPage="5" xPublisher="rkopiec" xFromPg="1" xVolNmbr="000068" xVolType="15/150000/0001006/AKa"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt : II AKa 68/09</xText> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 7 kwietnia 2009 r.</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie:</xBx></xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="172"/> <xCOLx xWIDTHx="539"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Witold Mazur (spr.)</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Elżbieta Mieszczańska</xText> <xText>SSA Paweł Węgrzynek</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Protokolant</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>Izabela Rybok</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Janusza Konstantego</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2009r. sprawy <xBRx/>z wniosku <xBx><xAnon>K. K.</xAnon></xBx> <xBRx/><xUx> o zadośćuczynienie za internowanie</xUx></xText> <xText>na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawcy</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 16 grudnia 2008r. <xBRx/>sygn. akt XVI Ko 8/08</xText> <xText/> <xText>1/ zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I ten sposób, że podwyższa zasądzone na rzecz wnioskodawcy <xAnon>K. K.</xAnon> zadośćuczynienie do kwoty <xBRx/>18 000 (osiemnaście tysięcy) złotych, z ustawowymi odsetkami od dnia prawomocności wyroku;</xText> <xText>2/ w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;</xText> <xText>3/ zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Katowicach) na rzecz <xBRx/>adw. <xAnon>A. K.</xAnon>- Kancelaria Adwokacka w <xAnon>K.</xAnon> kwotę 146,40 (sto czterdzieści sześć, 40/100) złotych, w tym 22% podatku VAT, tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym;</xText> <xText>4/ wydatkami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa.</xText> <xText>Sygn. II AKa 68/09</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z dnia 16 grudnia 2008 roku wydanym <xBRx/>w sprawie sygn. akt XVI Ko 8/08 orzekł:</xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">I</xName> <xText>na zasadzie <xLexLink xArt="art. 8;art. 8 ust. 1" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">art.8 ust.1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego</xLexLink> zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy <xAnon>K. K.</xAnon>, syna <xAnon>J.</xAnon> i <xAnon>J.</xAnon>, <xAnon>urodzonego (...)</xAnon> w <xAnon>B.</xAnon>, zamieszkałego w <xAnon>B.</xAnon> przy <xAnon>ulicy (...)</xAnon> kwotę 14.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od daty prawomocności wyroku, tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikłą z wykonania decyzji o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu <xBRx/>13 grudnia 1981 roku w Polsce stanu wojennego o okresie od 16 grudnia <xBRx/>1981 roku do 15 lipca 1982 roku,</xText> </xUnit> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">II</xName> <xText>w pozostałym zakresie wniosek oddalił,</xText> </xUnit> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">III</xName> <xText>zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokata <xAnon>A. K.</xAnon> kwotę 234zł 24gr tytułem udzielonej pomocy prawnej wnioskodawcy,</xText> </xUnit> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">IV</xName> <xText>zwolnił wnioskodawcę od ponoszenia kosztów sądowych.</xText> </xUnit> <xText/> <xText>Od wyroku apelację złożył pełnomocnik wnioskodawcy <xAnon>K. K.</xAnon> zaskarżając go w punkcie II oddalającym wniosek i zarzucając błąd <xBRx/>w ustaleniach faktycznych, które stanowiły podstawę zaskarżonego orzeczenia, poprzez uznanie, iż żądana przez wnioskodawcę kwota 25.000 zł tytułem zadośćuczynienia za internowanie jest wygórowana w stosunku do cierpień <xBRx/>i warunków bytowych w czasie internowania w sytuacji, gdy z treści zebranego <xBRx/>w sprawie materiału dowodowego wynika, że jedynie zasądzenie na rzecz <xAnon>K. K.</xAnon> maksymalnej ustawowej kwoty zadośćuczynienia może stanowić rekompensatę za doznaną krzywdę.</xText> <xText>Wskazując na powyższy zarzut autor apelacji wniósł o zmianę wyroku <xBRx/>w zaskarżonej części i zasądzenie na rzecz wnioskodawcy <xAnon>K. K.</xAnon> zadośćuczynienia w maksymalnej ustawowej wysokości kwocie 25.000 zł.</xText> <xText/> <xText xALIGNx="center"> <xBx>Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:</xBx></xText> <xText/> <xText>Apelacja pełnomocnika wnioskodawcy <xAnon>K. K.</xAnon> jest częściowo zasadna w zakresie, w którym domaga się zasądzenia zadośćuczynienia w kwocie wyższej niż w zaskarżonym wyroku.</xText> <xText>Zgodnie z brzmieniem przepisów <xLexLink xArt="art. 8;art. 8 ust. 1;art. 8;art. 8 ust. 1 a" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">art.8ust.1 i art.8ust.1a ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego</xLexLink> osobie, wobec której wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia <xBRx/>1981 roku w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wykonania tej decyzji. Należy jednak pamiętać, że łączna wysokość przyznanego świadczenia pieniężnego z tych dwóch odrębnych tytułów nie może przekroczyć kwoty 25.000 zł.</xText> <xText>Odnosząc się do ustaleń faktycznych i prawnych poczynionych w niniejszej sprawie przez Sąd Okręgowy należy stwierdzić, że uzasadniony jest zarzut błędu <xBRx/>w ustaleniach faktycznych, sprowadzający się do zakwestionowania wysokości przyznanego wnioskodawcy <xAnon>K. K.</xAnon> zadośćuczynienia za doznaną krzywdę powstałą w wyniku wykonania decyzji o internowaniu. W tym miejscu trzeba zauważyć, że dla wykładni pojęcia „zadośćuczynienie” mają wprost zastosowanie przepisy prawa cywilnego materialnego, zwłaszcza art.445§1i2kc, który wskazuje, że zadośćuczynienie winno być „odpowiednie”. Ustalenie jaka kwota pieniężna w konkretnych okolicznościach jest odpowiednia z istoty należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego. Nie oznacza to jednak dowolności, bo przecież <xBRx/>z jednej strony zadośćuczynienie nie może mieć charakteru symbolicznego, a z drugiej powinno odzwierciedlać rzeczywiście doznaną krzywdę i służyć jej skompensowaniu. Niewątpliwie wysokość zadośćuczynienia za doznaną krzywdę nie jest łatwa do obiektywnego oraz precyzyjnego ustalenia, to sposób jego obliczenia przez Sąd Okręgowy na gruncie przedmiotowej sprawie nie może być uznany za prawidłowy. Sąd Apelacyjny w Katowicach w niniejszym składzie prezentuje stanowisko, że przeliczanie przyznanej sumy zadośćuczynienia poprzez ustalanie stawki za każdy dzień izolacji nie jest właściwe. W sytuacji, gdy pozbawienie wolności wnioskodawcy <xAnon>K. K.</xAnon> było wynikiem wykonania decyzji o internowaniu, przyjęcie takiego przelicznika nie znajduje żadnego uzasadnienia i musi być zakwestionowane.</xText> <xText>Odosobnienie związane z internowaniem skutkowało niewątpliwie większym rozmiarem krzywd psychicznych i fizycznych, niż izolacja spowodowana tymczasowym aresztowaniem, nawet gdy następnie okazało się ono niewątpliwie niesłuszne. Dlatego też czynienie w tym przypadku jakichkolwiek porównań przy zasądzaniu zadośćuczynienia związanego z krzywdą spowodowaną izolacją opartą <xBRx/>na dwóch jakże różnych podstawach prawnych, nie znajduje racjonalnego uzasadnienia i akceptacji. Podkreślić trzeba przede wszystkim to, że decyzja <xBRx/>o internowaniu w stanie wojennym nie była orzeczeniem organów wymiaru sprawiedliwości. To Komendant Wojewódzki Milicji Obywatelskiej wydawał decyzję o internowaniu i tym samym decydował o izolacji człowieka. Nie ulega wątpliwości, że internowanie było bezprawne i żadną miarą nie może być porównywane do okresów izolacji opartych na innych podstawach.</xText> <xText>Ponadto z samego charakteru internowania wynikało również i to, że rozmiar krzywdy nim spowodowanej był zdecydowanie większy, bo funkcjonowanie <xBRx/>w warunkach internowania było daleko gorsze niż w warunkach aresztu tymczasowego. Osoba internowana nie miała żadnej wiedzy o tym, gdzie i jak długo będzie izolowana, nie informowano jej o transportach do innej jednostki, przewożono często w porze nocnej, a izolacja przeważnie nie wiązała się z żadnymi czynnościami procesowymi. Tak też działo się z wnioskodawcą <xAnon>K. K.</xAnon>, który <xBRx/>w ciągu okresu izolacji, zmieniał miejsca pobytu, a transporty powodowały dodatkowe dolegliwości, a w szczególności ten związany z przewozem na znaczną odległość <xBRx/>do <xAnon>D.</xAnon>. Z uwagi na okoliczności towarzyszące internowaniu, niepewność, bezprawne oderwanie od środowiska rodzinnego i zawodowego, początkowy okres izolacji powodował największy stres i krzywdę psychiczną. Dlatego też choć przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia nie bez znaczenia jest czasokres pozbawienia wolności, to jeśli jest ono wynikiem internowania, nie można kierować się jedynie długością pozbawionej podstaw prawnych izolacji, a wszelkie próby wyliczenia zadośćuczynienia za doznaną krzywdę przy pomocy przyjętego przez Sąd I instancji przelicznika nie są trafne i powodują, że nie odzwierciedla ono rozmiaru rzeczywistej krzywdy.</xText> <xText>Słusznie zatem pełnomocnik podniósł w apelacji, iż Sąd Okręgowy nie uwzględnił w sposób należyty wszystkich okoliczności świadczących o cierpieniach <xBRx/>i krzywdzie wnioskodawcy, a mających wpływ na ustalenie zadośćuczynienia <xBRx/>w odpowiedniej, sprawiedliwej wysokości. W momencie internowania <xAnon>K. K.</xAnon> miał 54 lata, był w sile wieku, posiadał pozycję zawodową, będąc zatrudniony w <xAnon> (...) Zakładach (...)</xAnon>. Był również autorem wielu projektów racjonalizatorskich oraz wynalazczych. Jego sytuacja rodzinna była ustabilizowana. Miał żonę i dwoje dorosłych dzieci. Posiadał pozytywną opinię w pracy i w środowisku, w którym zamieszkiwał. Internowanie nie tylko przerwało jego stabilizację rodzinną i zawodową, ale stanowiło też naruszenie podstawowych dóbr osobistych. Wiązało się z uczuciem poniżenia i lekceważenia oraz spowodowało wyjątkowo ciężkie dolegliwości. Nie sposób kwestionować opisanych przez wnioskodawcę metod postępowania mających na celu jego zastraszanie <xBRx/>i upokorzenie oraz zadawanie cierpień psychicznych, w szczególności przez okres jednego miesiąca, gdy przebywał w Zakładzie Karnym w <xAnon>Z.</xAnon> w ciasnej celi <xBRx/>z wieloma osadzonymi. Pobyt w tej jednostce penitencjarnej był szczególnie dokuczliwy i bolesny. Wnioskodawca był poddawany szykanom ze strony funkcjonariuszy Milicji, często przesłuchiwany i przymuszany do współpracy. Powodowało to u niego narastający stres i stałe pogłębianie krzywdy psychicznej. Był poddawany represjom za swoje poglądy i przekonania oraz działalność związkową nakierowaną na walkę o wolność i niepodległość Polski.</xText> <xText>W tej sytuacji Sąd Apelacyjny uznał za konieczne podwyższenie zasądzonego na rzecz wnioskodawcy <xAnon>K. K.</xAnon> zadośćuczynienia do kwoty 18.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia prawomocności wyroku. Niewątpliwie doznał on cierpień osobistych związanych z rozłąką z rodziną, zakładem pracy i subiektywnie odczuwał krzywdę wynikającą z niesłusznej decyzji o internowaniu. Pobyt w izolacji był dla niego niewątpliwie dolegliwy, ponieważ musiał opuścić najbliższe otoczenie rodzinne i zawodowe i był po raz pierwszy w tym trybie pozbawiony wolności. Jednak przebywanie w jednostkach internowania nie spowodowało u niego pogorszenia stanu zdrowia i nie wiązało się z zastosowaniem wobec jego osoby przemocy fizycznej. Zadośćuczynienie za wykonanie decyzji o internowaniu ma zrekompensować krzywdy psychiczne oraz musi być odpowiednie do rozmiaru cierpień i uciążliwości, rodzaju <xBRx/>i stopnia dolegliwości oraz czasu ich trwania. Ma ono przede wszystkim charakter kompensacyjny i jego wysokość nie może stanowić kwoty symbolicznej i musi przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną. Z drugiej natomiast strony nie może to być kwota nadmiernie wysoka w stosunku do doznanej krzywdy. W realiach niniejszej sprawy powyższa kwota jest adekwatna do krzywdy oraz cierpień moralnych doznanych przez wnioskodawcę. Nie przekracza rozsądnych granic, przy uwzględnieniu 7-mio miesięcznego internowania, warunków jego odbywania oraz skutków dla jego zdrowia psychicznego oraz odnośnie jego kariery zawodowej. Określone we wniosku pełnomocnika wnioskodawcy żądanie zasądzenia kwoty 25.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę moralną oraz rozłąkę <xBRx/>z rodziną jest nadmiernie wygórowane i z wyżej naprowadzonych powodów oraz braku racjonalnych podstaw zasądzenia nie mogło być uwzględnione.</xText> <xText>Oczywistym jest, że pełne zrekompensowanie doznanej krzywdy i tak nie jest możliwe, bo trudno ją przeliczyć na pieniądze. Uwzględnić jednak trzeba, na co wskazano powyżej, że pozbawienie wolności w oparciu o decyzję o internowaniu było bezprawne, a intensywność negatywnych przeżyć z nim związanych, rozmiar cierpień psychicznych doznanych przez wnioskodawcę, były zdecydowanie wyższe niż przeciętne.</xText> <xText>W tej sytuacji Sąd Apelacyjny uznał, że odpowiednim do rozmiaru krzywd psychicznych doznanych przez wnioskodawcę <xAnon>K. K.</xAnon> będzie zadośćuczynienie pieniężne w wysokości 18.000 zł. Mając to na względzie, apelacja pełnomocnika kwestionująca wysokość zadośćuczynienia zasądzonego przez Sąd Okręgowy w kwocie 14.000 zł stała się zatem częściowo zasadna i skutkowała potrzebą zmiany wyroku w tym zakresie, natomiast żądanie tytułem zadośćuczynienia wyższej kwoty, czyli 25.000 zł, nie znalazło w realiach przedmiotowej sprawy żadnego uzasadnienia. Zgodnie bowiem z <xLexLink xArt="art. 8;art. 8 ust. 1 a" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">art. 8 ust.1a ustawy z dnia 23 lutego <xBRx/>1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego</xLexLink> kwota 25 tys. zł jest należnością maksymalną, jaką sąd orzekający może zasądzić w oparciu o tę ustawę. Jednak po stronie wnioskodawcy nie zachodziły szczególne okoliczności, aby zasądzić mu zadośćuczynienie w takiej właśnie wysokości.</xText> <xText>Mając na uwadze powyższe wywody należało w tych warunkach dokonać zmiany zaskarżonego wyroku, a w pozostałym zakresie Sąd Apelacyjny utrzymał go <xBRx/>w mocy, uznając go za słuszny i prawidłowy. Podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowi przepis <xLexLink xArt="art. 437;art. 437 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art.437§1kpk</xLexLink>.</xText> <xText>Zasądzenie wynagrodzenia pełnomocnikowi z urzędu wnioskodawcy <xAnon>K. K.</xAnon> znajduje oparcie w treści <xLexLink xArt="§ 14;§ 14 ust. 6" xIsapId="WDU20021631348" xTitle="Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu" xAddress="Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1348">§14 ust.6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu</xLexLink> (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).</xText> <xText>O wydatkach postępowania odwoławczego orzeczono zgodnie z przepisem <xLexLink xArt="art. 13" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">art.13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego</xLexLink>.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Witold Mazur

Renata Kopiec

Izabela Rybok

Magdalena Gierszner

Sygn. akt : II AKa 68/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 7 kwietnia 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie: Przewodniczący SSA Witold Mazur (spr.) Sędziowie SSA Elżbieta Mieszczańska SSA Paweł Węgrzynek Protokolant Izabela Rybok przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Janusza Konstantego po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2009r. sprawyz wnioskuK. K.o zadośćuczynienie za internowanie na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawcy od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 16 grudnia 2008r.sygn. akt XVI Ko 8/08 1/ zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I ten sposób, że podwyższa zasądzone na rzecz wnioskodawcyK. K.zadośćuczynienie do kwoty18 000 (osiemnaście tysięcy) złotych, z ustawowymi odsetkami od dnia prawomocności wyroku; 2/ w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy; 3/ zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Katowicach) na rzeczadw.A. K.- Kancelaria Adwokacka wK.kwotę 146,40 (sto czterdzieści sześć, 40/100) złotych, w tym 22% podatku VAT, tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym; 4/ wydatkami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa. Sygn. II AKa 68/09 UZASADNIENIE Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z dnia 16 grudnia 2008 roku wydanymw sprawie sygn. akt XVI Ko 8/08 orzekł: I na zasadzieart.8 ust.1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiegozasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcyK. K., synaJ.iJ.,urodzonego (...)wB., zamieszkałego wB.przyulicy (...)kwotę 14.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od daty prawomocności wyroku, tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikłą z wykonania decyzji o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu13 grudnia 1981 roku w Polsce stanu wojennego o okresie od 16 grudnia1981 roku do 15 lipca 1982 roku, II w pozostałym zakresie wniosek oddalił, III zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokataA. K.kwotę 234zł 24gr tytułem udzielonej pomocy prawnej wnioskodawcy, IV zwolnił wnioskodawcę od ponoszenia kosztów sądowych. Od wyroku apelację złożył pełnomocnik wnioskodawcyK. K.zaskarżając go w punkcie II oddalającym wniosek i zarzucając błądw ustaleniach faktycznych, które stanowiły podstawę zaskarżonego orzeczenia, poprzez uznanie, iż żądana przez wnioskodawcę kwota 25.000 zł tytułem zadośćuczynienia za internowanie jest wygórowana w stosunku do cierpieńi warunków bytowych w czasie internowania w sytuacji, gdy z treści zebranegow sprawie materiału dowodowego wynika, że jedynie zasądzenie na rzeczK. K.maksymalnej ustawowej kwoty zadośćuczynienia może stanowić rekompensatę za doznaną krzywdę. Wskazując na powyższy zarzut autor apelacji wniósł o zmianę wyrokuw zaskarżonej części i zasądzenie na rzecz wnioskodawcyK. K.zadośćuczynienia w maksymalnej ustawowej wysokości kwocie 25.000 zł. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Apelacja pełnomocnika wnioskodawcyK. K.jest częściowo zasadna w zakresie, w którym domaga się zasądzenia zadośćuczynienia w kwocie wyższej niż w zaskarżonym wyroku. Zgodnie z brzmieniem przepisówart.8ust.1 i art.8ust.1a ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiegoosobie, wobec której wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia1981 roku w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wykonania tej decyzji. Należy jednak pamiętać, że łączna wysokość przyznanego świadczenia pieniężnego z tych dwóch odrębnych tytułów nie może przekroczyć kwoty 25.000 zł. Odnosząc się do ustaleń faktycznych i prawnych poczynionych w niniejszej sprawie przez Sąd Okręgowy należy stwierdzić, że uzasadniony jest zarzut błęduw ustaleniach faktycznych, sprowadzający się do zakwestionowania wysokości przyznanego wnioskodawcyK. K.zadośćuczynienia za doznaną krzywdę powstałą w wyniku wykonania decyzji o internowaniu. W tym miejscu trzeba zauważyć, że dla wykładni pojęcia „zadośćuczynienie” mają wprost zastosowanie przepisy prawa cywilnego materialnego, zwłaszcza art.445§1i2kc, który wskazuje, że zadośćuczynienie winno być „odpowiednie”. Ustalenie jaka kwota pieniężna w konkretnych okolicznościach jest odpowiednia z istoty należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego. Nie oznacza to jednak dowolności, bo przecieżz jednej strony zadośćuczynienie nie może mieć charakteru symbolicznego, a z drugiej powinno odzwierciedlać rzeczywiście doznaną krzywdę i służyć jej skompensowaniu. Niewątpliwie wysokość zadośćuczynienia za doznaną krzywdę nie jest łatwa do obiektywnego oraz precyzyjnego ustalenia, to sposób jego obliczenia przez Sąd Okręgowy na gruncie przedmiotowej sprawie nie może być uznany za prawidłowy. Sąd Apelacyjny w Katowicach w niniejszym składzie prezentuje stanowisko, że przeliczanie przyznanej sumy zadośćuczynienia poprzez ustalanie stawki za każdy dzień izolacji nie jest właściwe. W sytuacji, gdy pozbawienie wolności wnioskodawcyK. K.było wynikiem wykonania decyzji o internowaniu, przyjęcie takiego przelicznika nie znajduje żadnego uzasadnienia i musi być zakwestionowane. Odosobnienie związane z internowaniem skutkowało niewątpliwie większym rozmiarem krzywd psychicznych i fizycznych, niż izolacja spowodowana tymczasowym aresztowaniem, nawet gdy następnie okazało się ono niewątpliwie niesłuszne. Dlatego też czynienie w tym przypadku jakichkolwiek porównań przy zasądzaniu zadośćuczynienia związanego z krzywdą spowodowaną izolacją opartąna dwóch jakże różnych podstawach prawnych, nie znajduje racjonalnego uzasadnienia i akceptacji. Podkreślić trzeba przede wszystkim to, że decyzjao internowaniu w stanie wojennym nie była orzeczeniem organów wymiaru sprawiedliwości. To Komendant Wojewódzki Milicji Obywatelskiej wydawał decyzję o internowaniu i tym samym decydował o izolacji człowieka. Nie ulega wątpliwości, że internowanie było bezprawne i żadną miarą nie może być porównywane do okresów izolacji opartych na innych podstawach. Ponadto z samego charakteru internowania wynikało również i to, że rozmiar krzywdy nim spowodowanej był zdecydowanie większy, bo funkcjonowaniew warunkach internowania było daleko gorsze niż w warunkach aresztu tymczasowego. Osoba internowana nie miała żadnej wiedzy o tym, gdzie i jak długo będzie izolowana, nie informowano jej o transportach do innej jednostki, przewożono często w porze nocnej, a izolacja przeważnie nie wiązała się z żadnymi czynnościami procesowymi. Tak też działo się z wnioskodawcąK. K., któryw ciągu okresu izolacji, zmieniał miejsca pobytu, a transporty powodowały dodatkowe dolegliwości, a w szczególności ten związany z przewozem na znaczną odległośćdoD.. Z uwagi na okoliczności towarzyszące internowaniu, niepewność, bezprawne oderwanie od środowiska rodzinnego i zawodowego, początkowy okres izolacji powodował największy stres i krzywdę psychiczną. Dlatego też choć przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia nie bez znaczenia jest czasokres pozbawienia wolności, to jeśli jest ono wynikiem internowania, nie można kierować się jedynie długością pozbawionej podstaw prawnych izolacji, a wszelkie próby wyliczenia zadośćuczynienia za doznaną krzywdę przy pomocy przyjętego przez Sąd I instancji przelicznika nie są trafne i powodują, że nie odzwierciedla ono rozmiaru rzeczywistej krzywdy. Słusznie zatem pełnomocnik podniósł w apelacji, iż Sąd Okręgowy nie uwzględnił w sposób należyty wszystkich okoliczności świadczących o cierpieniachi krzywdzie wnioskodawcy, a mających wpływ na ustalenie zadośćuczynieniaw odpowiedniej, sprawiedliwej wysokości. W momencie internowaniaK. K.miał 54 lata, był w sile wieku, posiadał pozycję zawodową, będąc zatrudniony w(...) Zakładach (...). Był również autorem wielu projektów racjonalizatorskich oraz wynalazczych. Jego sytuacja rodzinna była ustabilizowana. Miał żonę i dwoje dorosłych dzieci. Posiadał pozytywną opinię w pracy i w środowisku, w którym zamieszkiwał. Internowanie nie tylko przerwało jego stabilizację rodzinną i zawodową, ale stanowiło też naruszenie podstawowych dóbr osobistych. Wiązało się z uczuciem poniżenia i lekceważenia oraz spowodowało wyjątkowo ciężkie dolegliwości. Nie sposób kwestionować opisanych przez wnioskodawcę metod postępowania mających na celu jego zastraszaniei upokorzenie oraz zadawanie cierpień psychicznych, w szczególności przez okres jednego miesiąca, gdy przebywał w Zakładzie Karnym wZ.w ciasnej celiz wieloma osadzonymi. Pobyt w tej jednostce penitencjarnej był szczególnie dokuczliwy i bolesny. Wnioskodawca był poddawany szykanom ze strony funkcjonariuszy Milicji, często przesłuchiwany i przymuszany do współpracy. Powodowało to u niego narastający stres i stałe pogłębianie krzywdy psychicznej. Był poddawany represjom za swoje poglądy i przekonania oraz działalność związkową nakierowaną na walkę o wolność i niepodległość Polski. W tej sytuacji Sąd Apelacyjny uznał za konieczne podwyższenie zasądzonego na rzecz wnioskodawcyK. K.zadośćuczynienia do kwoty 18.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia prawomocności wyroku. Niewątpliwie doznał on cierpień osobistych związanych z rozłąką z rodziną, zakładem pracy i subiektywnie odczuwał krzywdę wynikającą z niesłusznej decyzji o internowaniu. Pobyt w izolacji był dla niego niewątpliwie dolegliwy, ponieważ musiał opuścić najbliższe otoczenie rodzinne i zawodowe i był po raz pierwszy w tym trybie pozbawiony wolności. Jednak przebywanie w jednostkach internowania nie spowodowało u niego pogorszenia stanu zdrowia i nie wiązało się z zastosowaniem wobec jego osoby przemocy fizycznej. Zadośćuczynienie za wykonanie decyzji o internowaniu ma zrekompensować krzywdy psychiczne oraz musi być odpowiednie do rozmiaru cierpień i uciążliwości, rodzajui stopnia dolegliwości oraz czasu ich trwania. Ma ono przede wszystkim charakter kompensacyjny i jego wysokość nie może stanowić kwoty symbolicznej i musi przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną. Z drugiej natomiast strony nie może to być kwota nadmiernie wysoka w stosunku do doznanej krzywdy. W realiach niniejszej sprawy powyższa kwota jest adekwatna do krzywdy oraz cierpień moralnych doznanych przez wnioskodawcę. Nie przekracza rozsądnych granic, przy uwzględnieniu 7-mio miesięcznego internowania, warunków jego odbywania oraz skutków dla jego zdrowia psychicznego oraz odnośnie jego kariery zawodowej. Określone we wniosku pełnomocnika wnioskodawcy żądanie zasądzenia kwoty 25.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę moralną oraz rozłąkęz rodziną jest nadmiernie wygórowane i z wyżej naprowadzonych powodów oraz braku racjonalnych podstaw zasądzenia nie mogło być uwzględnione. Oczywistym jest, że pełne zrekompensowanie doznanej krzywdy i tak nie jest możliwe, bo trudno ją przeliczyć na pieniądze. Uwzględnić jednak trzeba, na co wskazano powyżej, że pozbawienie wolności w oparciu o decyzję o internowaniu było bezprawne, a intensywność negatywnych przeżyć z nim związanych, rozmiar cierpień psychicznych doznanych przez wnioskodawcę, były zdecydowanie wyższe niż przeciętne. W tej sytuacji Sąd Apelacyjny uznał, że odpowiednim do rozmiaru krzywd psychicznych doznanych przez wnioskodawcęK. K.będzie zadośćuczynienie pieniężne w wysokości 18.000 zł. Mając to na względzie, apelacja pełnomocnika kwestionująca wysokość zadośćuczynienia zasądzonego przez Sąd Okręgowy w kwocie 14.000 zł stała się zatem częściowo zasadna i skutkowała potrzebą zmiany wyroku w tym zakresie, natomiast żądanie tytułem zadośćuczynienia wyższej kwoty, czyli 25.000 zł, nie znalazło w realiach przedmiotowej sprawy żadnego uzasadnienia. Zgodnie bowiem zart. 8 ust.1a ustawy z dnia 23 lutego1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiegokwota 25 tys. zł jest należnością maksymalną, jaką sąd orzekający może zasądzić w oparciu o tę ustawę. Jednak po stronie wnioskodawcy nie zachodziły szczególne okoliczności, aby zasądzić mu zadośćuczynienie w takiej właśnie wysokości. Mając na uwadze powyższe wywody należało w tych warunkach dokonać zmiany zaskarżonego wyroku, a w pozostałym zakresie Sąd Apelacyjny utrzymał gow mocy, uznając go za słuszny i prawidłowy. Podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowi przepisart.437§1kpk. Zasądzenie wynagrodzenia pełnomocnikowi z urzędu wnioskodawcyK. K.znajduje oparcie w treści§14 ust.6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu(Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.). O wydatkach postępowania odwoławczego orzeczono zgodnie z przepisemart.13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

15/150000/0001006/AKa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

151500000000503_I_ACa_000151_2009_Uz_2009-04-08_001

I ACa 151/09

2009-04-08 02:00:00.0 CEST

2012-11-27 14:45:14.0 CET

2013-08-12 14:26:20.0 CEST

15150000

503

SENTENCE, REASON

Sygn. akt I ACa 151/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 8 kwietnia 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący : SSA Piotr Wójtowicz Sędziowie : SA Mieczysław Brzdąk (spr.) SA Joanna Skwara-Kałwa Protokolant : Iwona Posyniak po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2009 r. w Katowicach na rozprawie sprawy z powództwa M. S. (1) przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w C. o uchylenie uchwały na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego w Często

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Barbara Panek" xEditorFullName="Barbara Panek" xPublisher="bpanek" xVersion="1.0" xLang="PL" xYear="2009" xEditor="bpanek" xToPage="5" xFlag="published" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolType="15/150000/0000503/ACa" xVolNmbr="000151"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt I ACa 151/09</xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right"> Dnia 8 kwietnia 2009 r.</xText> <xText/> <xText>Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny</xText> <xText>w składzie:</xText> <xRows> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący :</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Piotr Wójtowicz</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie :</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SA Mieczysław Brzdąk (spr.)</xText> <xText>SA Joanna Skwara-Kałwa</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Protokolant :</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>Iwona Posyniak</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2009 r. w Katowicach</xText> <xText>na rozprawie</xText> <xText>sprawy z powództwa <xAnon>M. S. (1)</xAnon></xText> <xText>przeciwko <xAnon> Spółdzielni Mieszkaniowej (...)</xAnon> w <xAnon>C.</xAnon></xText> <xText>o uchylenie uchwały</xText> <xText>na skutek apelacji powódki</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie</xText> <xText>z dnia 3 grudnia 2008 r., sygn. akt I C 308/07</xText> <xText/> <xText xALIGNx="center">oddala apelację.</xText> <xText/> <xText>Sygn. akt I ACa 151/09</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Powódka w pozwie wniesionym w dniu 21 listopada 2007 r. po ostatecznym sprecyzowaniu żądania wniosła o uchylenie uchwały Rady Nadzorczej pozwanej Spółdzielni z dnia 7 listopada 2006 r., na podstawie której wykluczono powódkę z grona członków Spółdzielni.</xText> <xText>Na uzasadnienie żądania powódka podała, że nie została powiadomiona o podjęciu przez Radę Nadzorczą pozwanej Spółdzielni decyzji o wykluczeniu. Nie była też obecna na posiedzeniu Rady Nadzorczej w dniu 7 listopada 2006 r., nie mogła zatem wypowiedzieć się, ani odwołać od tej decyzji, a o wykluczeniu jej z grona członków Spółdzielni dowiedziała się w dnu 18 marca 2007 r. z pozwu Sądu Rejonowego w Częstochowie o eksmisję z lokalu mieszkalnego.</xText> <xText>Pozwana Spółdzielnia wniosła o oddalenie powództwa podając m.in., że z uwagi na zadłużenie w opłatach eksploatacyjnych, Rada Nadzorcza Spółdzielni podjęła uchwałę nr 331 z dnia 7 listopada 2006 r. o wykluczeniu powódki ze spółdzielni. Uchwała ta stała się prawomocna w dniu 24 stycznia 2007 r., bowiem powódka nie skorzystała z prawa wniesienia w terminie 30 dni odwołania w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym lub wniesienia powództwa do sądu w terminie 6 tygodni od dnia doręczenia uchwały z uzasadnieniem. Pozew w niniejszej sprawie powódka złożyła prawie 10 miesięcy po terminie.</xText> <xText>Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Częstochowie oddalił powództwo, a swoje rozstrzygnięcie następująco uzasadnił.</xText> <xText>Powódka została przyjęta w poczet członków <xAnon> Spółdzielni Mieszkaniowej (...)</xAnon> w <xAnon>C.</xAnon> w 1980 r. i wpisana do rejestru członkowskiego za nr <xAnon> (...)</xAnon>. W dniu 9 września 1980 r. powódka otrzymała przydział lokalu mieszkalnego na zasadzie spółdzielczego lokatorskiego prawa do <xAnon>lokalu mieszkalnego nr (...)</xAnon> położonego w budynku przy <xAnon>ul . (...)</xAnon>.</xText> <xText>Powódka do sierpnia 2007 r. zamieszkiwała w tym lokalu wraz z synem <xAnon>M.</xAnon> (<xAnon>ur. (...)</xAnon>). Od około 1998 r. utrzymywała się z prac dorywczych w charakterze pracownika fizycznego. W 2006 r. z prac tych uzyskiwała dochód średnio 500 – 600 zł miesięcznie. Otrzymywała alimenty w kwocie 300 zł miesięcznie na syna <xAnon>M.</xAnon>. Powódka od 26 lipca 1999 r. zarejestrowana jest w Powiatowym Urzędzie Pracy w <xAnon>C.</xAnon> jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku.</xText> <xText>Powódka przebywała w szpitalu w okresie od 7 czerwca 2004 r. do 8 czerwca 2004 r., w dniu 12 lipca 2004 r. i 16 maja 2005 r., od 28 lipca 2006 r. do 29 lipca 2006 r. od 18 sierpnia 2006 r. do 21 sierpnia 2006 r., a następnie w okresie od 4 czerwca 2008 r. do 5 czerwca 2008 r.</xText> <xText>Dalej ustalił Sąd Okręgowy, że od 2004 r. zaczęły narastać zadłużenia powódki w opłatach eksploatacyjnych za mieszkanie. Zadłużenie powódki w opłatach za użytkowanie mieszkania lokatorskiego na dzień 19 października 2006 r. wynosiło kwotę 3128,10 zł.</xText> <xText>Na dzień 31 października 2006 r. powódka posiadała również zadłużenie w opłatach za wodę, które wynosiło – według wskazań wodomierza na 30 września 2006 r. – kwotę 804,96 zł. Wpłaty na poczet zadłużenia miały miejsce od 4 stycznia 2007 r.</xText> <xText>W dniu 2 października 2006 r. Rada Nadzorcza pozwanej Spółdzielni zawiadomiła powódkę o posiedzeniu w dniu 7 listopada 2006 r., którego przedmiotem miało być rozpatrzenie wniosku zarządu o wykluczenie powódki z grona członków spółdzielni z powodu zadłużeń czynszowych oraz wezwała powódkę do przybycia i udział w tym posiedzeniu. Przesyłka polecona o nr nadawczym R-<xAnon>(...)</xAnon> zawierająca to zawiadomienie została dwukrotnie awizowana z powodu niezastania adresata, po raz pierwszy w dniu 6 października 2006 r., a powtórnie – w dniu 13 października 2006 r.</xText> <xText>Na posiedzeniu w dniu 7 listopada 2006 r. Rada Nadzorcza <xAnon> Spółdzielni Mieszkaniowej (...)</xAnon> w <xAnon>C.</xAnon> podjęła uchwałę nr 331 o wykluczeniu powódki z grona członków Spółdzielni.</xText> <xText>Jako podstawę wykluczenia wskazano naruszenie § 12 ust. 2 lit. d Statutu <xAnon> SM (...)</xAnon>. W uzasadnieniu uchwały podano, iż podstawę rozwiązania stosunku członkostwa stanowi naruszenie obowiązków członka spółdzielni tj. niewykonywanie zobowiązań wobec spółdzielni z tytułu opłat związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na lokal powódki oraz eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie Spółdzielni. Wskazano, iż z dokumentacji wynika, że na dzień 31 października 2006 r. zaległość z tego tytułu wynosi 4 252,33 zł wraz z odsetkami.</xText> <xText>Uchwałę tę przesłano powódce wraz z pismem przewodnim, w którym informowano powódkę, że w okresie 30 dni istnieje możliwość dokonania wpłaty całego zadłużenia bądź też złożenia podania o zmianę mieszkania na mniejsze.</xText> <xText>Przesyłka została awizowana z powodu niezastania adresata: po raz pierwszy w dniu 24 listopada 2006 r. i powtórnie w dniu 1 grudnia 2006 r.</xText> <xText>Dalej ustalił Sąd Okręgowy, że Sąd Rejonowy w Częstochowie nakazem zapłaty z dnia 13 listopada 2006 r. w sprawie XII Nc 5556/06 zasądził od pozwanych <xAnon>M. S. (1)</xAnon> i <xAnon>M. S. (2)</xAnon> solidarnie na rzecz <xAnon> Spółdzielni Mieszkaniowej (...)</xAnon> w <xAnon>C.</xAnon> kwotę 3128,10 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 9 listopada 2006 r. do dnia zapłaty wraz z kwotą 715 zł tytułem koszów postępowania. Nakaz zapłaty uprawomocnił się z dniem 28 grudnia 2006 r.</xText> <xText>Wyrokiem z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie IC 323/07 Sąd Rejonowy w Częstochowie nakazał pozwanym <xAnon>M. S. (1)</xAnon> i <xAnon>M. S. (2)</xAnon>, aby opuścili i opróżnili z należących do nich rzecz lokal <xAnon>mieszkalny oznaczony nr (...)</xAnon> położony w budynku przy <xAnon>ulicy (...)</xAnon> w <xAnon>C.</xAnon> i wydali go <xAnon> Spółdzielni Mieszkaniowej (...)</xAnon> w <xAnon>C.</xAnon>.</xText> <xText>Sąd Okręgowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie VI Ca 619/07, po rozpoznaniu apelacji pozwanych <xAnon>M. S. (1)</xAnon> i <xAnon>M. S. (2)</xAnon>, oddalił apelację i odstąpił od obciążenia pozwanych kosztami procesu apelacyjnego.</xText> <xText>Ustalił też Sąd Okręgowy, że pismem z 26 maja 2008 r. Spółdzielnia powiadomiła powódkę, że decyzją Zarządu Spółdzielni z dnia 26 maja 2008 r. została ponownie przyjęta w poczet członków i wpisana do rejestru członków pod nr <xAnon> (...)</xAnon> w związku z uregulowaniem zaległości czynszowych występujących na zajmowanym mieszkaniu. Pozwana wyraziła również zgodę na umorzenie odsetek w związku z całkowitą spłatą zadłużenia czynszowego oraz spłatę kosztów postępowania sądowego w sprawie XII Nc 5556/06 w kwocie 405 zł po 50 zł miesięcznie począwszy od czerwca 2008 r., o czym powiadomiła powódkę pismem z dnia 2 czerwca 2008 r. Powódka podpisała ze Spółdzielnią umowę z 26 maja 2008 r. o spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego dotyczące <xAnon>mieszkania nr (...)</xAnon> w budynku przy <xAnon>ul . (...)</xAnon> w <xAnon>C.</xAnon>.</xText> <xText>Oceniając zasadność żądania wskazał Sąd Okręgowy, że powódka wytoczyła powództwo o uchylenie uchwały po upływie terminu przewidzianego w <xLexLink xArt="art. 24;art. 24 § 6" xIsapId="WDU19820300210" xTitle="Ustawa z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze" xAddress="Dz. U. z 1982 r. Nr 30, poz. 210">art. 24 § 6 Prawa spółdzielczego</xLexLink>, a w toku procesu nie wykazała żadnych wyjątkowych okoliczności, które usprawiedliwiałyby opóźnienie w zaskarżeniu tej uchwały.</xText> <xText>Powódka ostatni raz przed podjęciem uchwały przez Spółdzielnię przebywała w szpitalu w okresie od 18 sierpnia 2006 r. do 21 sierpnia 2006 r. Fakt choroby nie usprawiedliwia więc opóźnienia w zaskarżeniu uchwały, zwłaszcza że powódka aktywnie uczestniczyła w postępowaniu sądowym w sprawie o eksmisję. Wobec toczącego się postępowania o eksmisję z powództwa Spółdzielni powódka nie miała również podstaw, aby sądzić, że Spółdzielnia nie będzie egzekwowała wobec powódki swoich roszczeń powstałych w związku z utratą tytułu prawnego do zajmowania mieszkania spółdzielczego typu lokatorskiego na skutek wykluczenia ze spółdzielni.</xText> <xText>Powódka nie udowodniła również, że utrzymanie uchwały w mocy wywołałoby dla niej szczególnie dotkliwe skutki, tym bardziej, że po spłacie zadłużenia powódka została ponownie przyjęta w poczet członków <xAnon> Spółdzielni Mieszkaniowej (...)</xAnon> i została z nią zwarta umowa o spółdzielcze lokatorskie prawo do przedmiotowego lokalu mieszkalnego.</xText> <xText>Poza tym – według Sądu – nie została spełniona ostatnia przesłanka z <xLexLink xArt="art. 42;art. 42 § 8" xIsapId="WDU19820300210" xTitle="Ustawa z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze" xAddress="Dz. U. z 1982 r. Nr 30, poz. 210">art. 42 § 8 Prawa spółdzielczego</xLexLink>, a mianowicie nie można przyjąć, że opóźnienie w zaskarżeniu uchwały nr 331 z dnia 7 listopada 2006 r. nie jest nadmierne. Uchwałę wraz z pismem z dnia 20 listopada 2006 r. przesłano powódce listem poleconym o nr R-<xAnon>(...)</xAnon> nadanym w dniu 20 listopada 2006 r. Przesyłkę awizowano z powodu niezastania adresata po raz pierwszy w dniu 24 listopada 2006 r. i powtórnie w dniu 1 grudnia 2006 r. Skutek zatem w postaci doręczenia uchwały nastąpił z dniem 8 grudnia 2006 r. Wobec powyższego, termin do wniesienia odwołania od uchwały w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym upłynął z dniem 7 stycznia 2007 r., natomiast termin do zaskarżenia uchwały do sądu upłynął z dniem 19 stycznia 2007 r. Niewątpliwie zatem opóźnienie jest znaczne.</xText> <xText>Ponadto nawet gdyby liczyć termin do zaskarżenia uchwały od daty doręczenia powódce odpisu uchwały z pouczeniem i pismem przewodnim wraz z pozwem w sprawie IC 323/07, to termin do zaskarżenia uchwały do sądu wpłynął z dniem 10 maja 2007 r.</xText> <xText/> <xText>Według Sądu I instancji powódka nie wykazała też okoliczności, które uzasadniałyby uchylenie uchwały o wykluczeniu jej z członkostwa w Spółdzielni.</xText> <xText>W szczególności powódka nie została pozbawiona przez Spółdzielnię możliwości złożenia wyjaśnień na posiedzeniu Rady Nadzorczej w dniu 7 listopada 2006 r., bowiem zawiadomienie o posiedzeniu zostało doręczone przesyłką poleconą awizowaną dwukrotnie, po raz pierwszy w dniu 6 października 2006 r., a powtórnie – w dniu 13 października 2006 r.</xText> <xText>Podał też Sąd, że „okolicznością bezsporną jest również fakt istnienia na datę podjęcia uchwały zadłużenia powódki w opłatach za użytkowanie lokalu mieszkalnego”. Powódka kwestionowała jedynie wysokość tego zadłużenia podnosząc, iż było ono niższe niż wskazane w uchwale, lecz wobec prawomocnego zasądzenia należności w sprawie XII Nc 5556/06 wiążące było ustalenie, że na dzień 30 września 2006 r. (z uwzględnieniem wpłaty w październiku 2006 r.) zaległość powódki w opłatach za użytkowanie mieszkania wynosiła nie mniej niż 3128,10 zł.</xText> <xText>Stosownie do § 12 ust. 2 lit. d) statutu Spółdzielni wykluczenie w szczególności może nastąpić w przypadku, gdy członek uporczywie narusza postanowienia statutu, regulaminów i innych uchwał organów spółdzielni i swym działaniem bądź zaniechaniem naraża spółdzielnię na szkodę, a – w ocenie Sądu I instancji – „długotrwałość nieterminowego uiszczania opłat pozwala przypisać zachowaniu powódki naruszającemu statut cechę uporczywości, a tym samym rażące niedbalstwo stanowiące podstawę wykluczenia ze spółdzielni”.</xText> <xText>Z tych przyczyn Sąd Okręgowy oddalił powództwo, a na podstawie <xLexLink xArt="art. 102" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 102 kpc</xLexLink>, uwzględniając sytuację majątkową powódki, nie obciążył powódki kosztami procesu poniesionymi przez pozwaną Spółdzielnię.</xText> <xText>Wyrok ten zaskarżyła powódka, która zarzuciła w apelacji rażącą obrazę przepisów <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19820300210" xTitle="Ustawa z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze" xAddress="Dz. U. z 1982 r. Nr 30, poz. 210">ustawy Prawo spółdzielcze</xLexLink> tj. <xLexLink xArt="art. 24;art. 24 § 2;art. 24 § 4;art. 42;art. 42 § 8" xIsapId="WDU19820300210" xTitle="Ustawa z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze" xAddress="Dz. U. z 1982 r. Nr 30, poz. 210">art. 24 § 2 i 4 i art. 42 § 8</xLexLink> oraz rażącą obrazę § 14 ust. 1 Statutu <xAnon> Spółdzielni Mieszkaniowej (...)</xAnon> w <xAnon>C.</xAnon> i wniosła o uwzględnienie powództwa oraz uchylenie uchwały nr 331 z 7 listopada 2006 r. Rady Nadzorczej <xAnon> Spółdzielni Mieszkaniowej (...)</xAnon> w <xAnon>C.</xAnon>.</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny zważył co następuje.</xBx></xText> <xText/> <xText>Niewątpliwie trafnie podkreśla autor apelacji, że zgodnie z <xLexLink xArt="art. 24;art. 24 § 4" xIsapId="WDU19820300210" xTitle="Ustawa z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze" xAddress="Dz. U. z 1982 r. Nr 30, poz. 210">art. 24 § 4 ustawy z 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze</xLexLink> ( j.t. Dz.U z 2003 r., Nr 188, poz. 1848) organ (spółdzielni), do którego kompetencji należy podejmowanie uchwał w sprawie wykluczenia albo wykreślenia, ma obowiązek wysłuchać zainteresowanego członka spółdzielni.</xText> <xText>Oczywistym przy tym jest, że obowiązek ten nie może być uważany za bezwzględnie wiążący, niezależnie od okoliczności związanych z wysłuchaniem zainteresowanego członka spółdzielni.</xText> <xText>Przepis ten należy bowiem rozumieć tak, że organ spółdzielni ma obowiązek stworzenia zainteresowanemu członkowi możliwości wypowiedzenia się w sprawie wykreślenia czy wykluczenia.</xText> <xText>Traktowanie tego przepisu jako bezwzględnego obowiązku wysłuchania członka spółdzielni mogłoby bowiem prowadzić do zupełnie niezamierzonych przez ustawodawcę i absolutnie nieakceptowanych sytuacji gdyby np. zainteresowany członek nie stawił się celem wysłuchania przez organ spółdzielni i w ten sposób odwlekał w czasie możliwości podjęcia przez uprawniony organ decyzji w sprawie wykluczenia czy wykreślenia przy czym, z oczywistych względów, organ spółdzielni nie może zmusić członka spółdzielni do osobistego stawiennictwa.</xText> <xText>Dlatego też – jak wyżej wspominano – organ Spółdzielni powinien (ma obowiązek) stworzyć tylko członkowi spółdzielni możliwości stawienia się w swej sprawie celem wysłuchania go.</xText> <xText>Z niekwestionowanych w tym zakresie ustaleń Sądu I instancji wynika, że Rada Nadzorcza pozwanej stworzyła powódce taką możliwość, o czym zawiadomiła powódkę za pomocą listu poleconego, którego powódka nie odebrała, mimo dwukrotnego „awizowania”.</xText> <xText>Wbrew zatem wywodom apelacji należy przyjąć, że Rada Nadzorcza wypełniła obowiązek zawiadomienia powódki o posiedzeniu w dniu 7 listopada 2006 r., na którym zamierzano wysłuchać powódkę.</xText> <xText>Zarzut naruszenia <xLexLink xArt="art. 24;art. 24 § 4" xIsapId="WDU19820300210" xTitle="Ustawa z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze" xAddress="Dz. U. z 1982 r. Nr 30, poz. 210">art. 24 § 4 Prawa spółdzielczego</xLexLink> oraz § 14 statutu jest zatem nieuzasadniony.</xText> <xText>Okoliczności te jednak – z punktu widzenia rozpatrywanej sprawy – mają drugorzędne znaczenie.</xText> <xText>Przede wszystkim istotnym jest to, że powódka zaskarżyła uchwałę o wykluczeniu ze znacznym przekroczeniem terminu przewidzianego w art. 24 § 6</xText> <xText><xLexLink xArt="pkt. 2" xIsapId="WDU19820300210" xTitle="Ustawa z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze" xAddress="Dz. U. z 1982 r. Nr 30, poz. 210">pkt 2 Prawa spółdzielczego</xLexLink>.</xText> <xText>Przyjmując bowiem nawet najbardziej korzystną dla powódki sytuację tj., że odpis uchwały o wykluczeniu jej z grona członków doręczono powódce wraz z odpisem pozwu w sprawie o eksmisję, co nastąpiło 29 marca 2007 r., to – jak trafnie zauważa Sąd Okręgowy – termin do zaskarżenia uchwały upłynął z dniem 10 maja 2007 roku, podczas gdy powódka wniosła pozew dopiero 21 listopada 2007r., a więc po upływie ponad 5 miesięcy, od wpływu terminu do zaskarżenia uchwały.</xText> <xText>Niewątpliwie zatem jest to opóźnienie nadmierne w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 42;art. 42 § 8" xIsapId="WDU19820300210" xTitle="Ustawa z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze" xAddress="Dz. U. z 1982 r. Nr 30, poz. 210">art. 42 § 8 Prawa spółdzielczego</xLexLink>. Nie można też przyjąć by było ono usprawiedliwione wyjątkowymi okolicznościami, jak to trafnie zauważył Sad I instancji.</xText> <xText>Przede wszystkim zaś opóźnienie w zaskarżeniu uchwały nie wywołuje jakichkolwiek dotkliwych skutków dla powódki, która ponownie została przyjęta w poczet członków pozwanej spółdzielni, która zawarła z powódką umowę o spółdzielcze, lokatorskie prawo do zajmowanego do tej pory lokalu.</xText> <xText>Za taki „dotkliwy skutek” nie może też być uważane wydanie przeciwko powódce wyroku eksmisyjnego skoro powódka zawarła z pozwaną umowę <xBRx/>o mieszkanie lokatorskie, wskutek czego uzyskała tytuł prawny do zajmowania tego lokalu.</xText> <xText>Okoliczności te wskazują, że już z tych przyczyn rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego jest prawidłowe, chociaż Sąd ten zbędnie zajmował się ustaleniem merytorycznej prawidłowości zaskarżonej uchwały.</xText> <xText>Powyższe uwagi prowadzą do wniosku, że apelacja powódki jest nieuzasadniona w związku z czym na podstawie <xLexLink xArt="art. 385" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 385 kpc</xLexLink> ulegała oddaleniu.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Piotr Wójtowicz

Barbara Panek

Iwona Posyniak

Barbara Panek

Sygn. akt I ACa 151/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 8 kwietnia 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący : SSA Piotr Wójtowicz Sędziowie : SA Mieczysław Brzdąk (spr.) SA Joanna Skwara-Kałwa Protokolant : Iwona Posyniak po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2009 r. w Katowicach na rozprawie sprawy z powództwaM. S. (1) przeciwkoSpółdzielni Mieszkaniowej (...)wC. o uchylenie uchwały na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 3 grudnia 2008 r., sygn. akt I C 308/07 oddala apelację. Sygn. akt I ACa 151/09 UZASADNIENIE Powódka w pozwie wniesionym w dniu 21 listopada 2007 r. po ostatecznym sprecyzowaniu żądania wniosła o uchylenie uchwały Rady Nadzorczej pozwanej Spółdzielni z dnia 7 listopada 2006 r., na podstawie której wykluczono powódkę z grona członków Spółdzielni. Na uzasadnienie żądania powódka podała, że nie została powiadomiona o podjęciu przez Radę Nadzorczą pozwanej Spółdzielni decyzji o wykluczeniu. Nie była też obecna na posiedzeniu Rady Nadzorczej w dniu 7 listopada 2006 r., nie mogła zatem wypowiedzieć się, ani odwołać od tej decyzji, a o wykluczeniu jej z grona członków Spółdzielni dowiedziała się w dnu 18 marca 2007 r. z pozwu Sądu Rejonowego w Częstochowie o eksmisję z lokalu mieszkalnego. Pozwana Spółdzielnia wniosła o oddalenie powództwa podając m.in., że z uwagi na zadłużenie w opłatach eksploatacyjnych, Rada Nadzorcza Spółdzielni podjęła uchwałę nr 331 z dnia 7 listopada 2006 r. o wykluczeniu powódki ze spółdzielni. Uchwała ta stała się prawomocna w dniu 24 stycznia 2007 r., bowiem powódka nie skorzystała z prawa wniesienia w terminie 30 dni odwołania w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym lub wniesienia powództwa do sądu w terminie 6 tygodni od dnia doręczenia uchwały z uzasadnieniem. Pozew w niniejszej sprawie powódka złożyła prawie 10 miesięcy po terminie. Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Częstochowie oddalił powództwo, a swoje rozstrzygnięcie następująco uzasadnił. Powódka została przyjęta w poczet członkówSpółdzielni Mieszkaniowej (...)wC.w 1980 r. i wpisana do rejestru członkowskiego za nr(...). W dniu 9 września 1980 r. powódka otrzymała przydział lokalu mieszkalnego na zasadzie spółdzielczego lokatorskiego prawa dolokalu mieszkalnego nr (...)położonego w budynku przyul . (...). Powódka do sierpnia 2007 r. zamieszkiwała w tym lokalu wraz z synemM.(ur. (...)). Od około 1998 r. utrzymywała się z prac dorywczych w charakterze pracownika fizycznego. W 2006 r. z prac tych uzyskiwała dochód średnio 500 – 600 zł miesięcznie. Otrzymywała alimenty w kwocie 300 zł miesięcznie na synaM.. Powódka od 26 lipca 1999 r. zarejestrowana jest w Powiatowym Urzędzie Pracy wC.jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku. Powódka przebywała w szpitalu w okresie od 7 czerwca 2004 r. do 8 czerwca 2004 r., w dniu 12 lipca 2004 r. i 16 maja 2005 r., od 28 lipca 2006 r. do 29 lipca 2006 r. od 18 sierpnia 2006 r. do 21 sierpnia 2006 r., a następnie w okresie od 4 czerwca 2008 r. do 5 czerwca 2008 r. Dalej ustalił Sąd Okręgowy, że od 2004 r. zaczęły narastać zadłużenia powódki w opłatach eksploatacyjnych za mieszkanie. Zadłużenie powódki w opłatach za użytkowanie mieszkania lokatorskiego na dzień 19 października 2006 r. wynosiło kwotę 3128,10 zł. Na dzień 31 października 2006 r. powódka posiadała również zadłużenie w opłatach za wodę, które wynosiło – według wskazań wodomierza na 30 września 2006 r. – kwotę 804,96 zł. Wpłaty na poczet zadłużenia miały miejsce od 4 stycznia 2007 r. W dniu 2 października 2006 r. Rada Nadzorcza pozwanej Spółdzielni zawiadomiła powódkę o posiedzeniu w dniu 7 listopada 2006 r., którego przedmiotem miało być rozpatrzenie wniosku zarządu o wykluczenie powódki z grona członków spółdzielni z powodu zadłużeń czynszowych oraz wezwała powódkę do przybycia i udział w tym posiedzeniu. Przesyłka polecona o nr nadawczym R-(...)zawierająca to zawiadomienie została dwukrotnie awizowana z powodu niezastania adresata, po raz pierwszy w dniu 6 października 2006 r., a powtórnie – w dniu 13 października 2006 r. Na posiedzeniu w dniu 7 listopada 2006 r. Rada NadzorczaSpółdzielni Mieszkaniowej (...)wC.podjęła uchwałę nr 331 o wykluczeniu powódki z grona członków Spółdzielni. Jako podstawę wykluczenia wskazano naruszenie § 12 ust. 2 lit. d StatutuSM (...). W uzasadnieniu uchwały podano, iż podstawę rozwiązania stosunku członkostwa stanowi naruszenie obowiązków członka spółdzielni tj. niewykonywanie zobowiązań wobec spółdzielni z tytułu opłat związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na lokal powódki oraz eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie Spółdzielni. Wskazano, iż z dokumentacji wynika, że na dzień 31 października 2006 r. zaległość z tego tytułu wynosi 4 252,33 zł wraz z odsetkami. Uchwałę tę przesłano powódce wraz z pismem przewodnim, w którym informowano powódkę, że w okresie 30 dni istnieje możliwość dokonania wpłaty całego zadłużenia bądź też złożenia podania o zmianę mieszkania na mniejsze. Przesyłka została awizowana z powodu niezastania adresata: po raz pierwszy w dniu 24 listopada 2006 r. i powtórnie w dniu 1 grudnia 2006 r. Dalej ustalił Sąd Okręgowy, że Sąd Rejonowy w Częstochowie nakazem zapłaty z dnia 13 listopada 2006 r. w sprawie XII Nc 5556/06 zasądził od pozwanychM. S. (1)iM. S. (2)solidarnie na rzeczSpółdzielni Mieszkaniowej (...)wC.kwotę 3128,10 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 9 listopada 2006 r. do dnia zapłaty wraz z kwotą 715 zł tytułem koszów postępowania. Nakaz zapłaty uprawomocnił się z dniem 28 grudnia 2006 r. Wyrokiem z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie IC 323/07 Sąd Rejonowy w Częstochowie nakazał pozwanymM. S. (1)iM. S. (2), aby opuścili i opróżnili z należących do nich rzecz lokalmieszkalny oznaczony nr (...)położony w budynku przyulicy (...)wC.i wydali goSpółdzielni Mieszkaniowej (...)wC.. Sąd Okręgowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie VI Ca 619/07, po rozpoznaniu apelacji pozwanychM. S. (1)iM. S. (2), oddalił apelację i odstąpił od obciążenia pozwanych kosztami procesu apelacyjnego. Ustalił też Sąd Okręgowy, że pismem z 26 maja 2008 r. Spółdzielnia powiadomiła powódkę, że decyzją Zarządu Spółdzielni z dnia 26 maja 2008 r. została ponownie przyjęta w poczet członków i wpisana do rejestru członków pod nr(...)w związku z uregulowaniem zaległości czynszowych występujących na zajmowanym mieszkaniu. Pozwana wyraziła również zgodę na umorzenie odsetek w związku z całkowitą spłatą zadłużenia czynszowego oraz spłatę kosztów postępowania sądowego w sprawie XII Nc 5556/06 w kwocie 405 zł po 50 zł miesięcznie począwszy od czerwca 2008 r., o czym powiadomiła powódkę pismem z dnia 2 czerwca 2008 r. Powódka podpisała ze Spółdzielnią umowę z 26 maja 2008 r. o spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego dotyczącemieszkania nr (...)w budynku przyul . (...)wC.. Oceniając zasadność żądania wskazał Sąd Okręgowy, że powódka wytoczyła powództwo o uchylenie uchwały po upływie terminu przewidzianego wart. 24 § 6 Prawa spółdzielczego, a w toku procesu nie wykazała żadnych wyjątkowych okoliczności, które usprawiedliwiałyby opóźnienie w zaskarżeniu tej uchwały. Powódka ostatni raz przed podjęciem uchwały przez Spółdzielnię przebywała w szpitalu w okresie od 18 sierpnia 2006 r. do 21 sierpnia 2006 r. Fakt choroby nie usprawiedliwia więc opóźnienia w zaskarżeniu uchwały, zwłaszcza że powódka aktywnie uczestniczyła w postępowaniu sądowym w sprawie o eksmisję. Wobec toczącego się postępowania o eksmisję z powództwa Spółdzielni powódka nie miała również podstaw, aby sądzić, że Spółdzielnia nie będzie egzekwowała wobec powódki swoich roszczeń powstałych w związku z utratą tytułu prawnego do zajmowania mieszkania spółdzielczego typu lokatorskiego na skutek wykluczenia ze spółdzielni. Powódka nie udowodniła również, że utrzymanie uchwały w mocy wywołałoby dla niej szczególnie dotkliwe skutki, tym bardziej, że po spłacie zadłużenia powódka została ponownie przyjęta w poczet członkówSpółdzielni Mieszkaniowej (...)i została z nią zwarta umowa o spółdzielcze lokatorskie prawo do przedmiotowego lokalu mieszkalnego. Poza tym – według Sądu – nie została spełniona ostatnia przesłanka zart. 42 § 8 Prawa spółdzielczego, a mianowicie nie można przyjąć, że opóźnienie w zaskarżeniu uchwały nr 331 z dnia 7 listopada 2006 r. nie jest nadmierne. Uchwałę wraz z pismem z dnia 20 listopada 2006 r. przesłano powódce listem poleconym o nr R-(...)nadanym w dniu 20 listopada 2006 r. Przesyłkę awizowano z powodu niezastania adresata po raz pierwszy w dniu 24 listopada 2006 r. i powtórnie w dniu 1 grudnia 2006 r. Skutek zatem w postaci doręczenia uchwały nastąpił z dniem 8 grudnia 2006 r. Wobec powyższego, termin do wniesienia odwołania od uchwały w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym upłynął z dniem 7 stycznia 2007 r., natomiast termin do zaskarżenia uchwały do sądu upłynął z dniem 19 stycznia 2007 r. Niewątpliwie zatem opóźnienie jest znaczne. Ponadto nawet gdyby liczyć termin do zaskarżenia uchwały od daty doręczenia powódce odpisu uchwały z pouczeniem i pismem przewodnim wraz z pozwem w sprawie IC 323/07, to termin do zaskarżenia uchwały do sądu wpłynął z dniem 10 maja 2007 r. Według Sądu I instancji powódka nie wykazała też okoliczności, które uzasadniałyby uchylenie uchwały o wykluczeniu jej z członkostwa w Spółdzielni. W szczególności powódka nie została pozbawiona przez Spółdzielnię możliwości złożenia wyjaśnień na posiedzeniu Rady Nadzorczej w dniu 7 listopada 2006 r., bowiem zawiadomienie o posiedzeniu zostało doręczone przesyłką poleconą awizowaną dwukrotnie, po raz pierwszy w dniu 6 października 2006 r., a powtórnie – w dniu 13 października 2006 r. Podał też Sąd, że „okolicznością bezsporną jest również fakt istnienia na datę podjęcia uchwały zadłużenia powódki w opłatach za użytkowanie lokalu mieszkalnego”. Powódka kwestionowała jedynie wysokość tego zadłużenia podnosząc, iż było ono niższe niż wskazane w uchwale, lecz wobec prawomocnego zasądzenia należności w sprawie XII Nc 5556/06 wiążące było ustalenie, że na dzień 30 września 2006 r. (z uwzględnieniem wpłaty w październiku 2006 r.) zaległość powódki w opłatach za użytkowanie mieszkania wynosiła nie mniej niż 3128,10 zł. Stosownie do § 12 ust. 2 lit. d) statutu Spółdzielni wykluczenie w szczególności może nastąpić w przypadku, gdy członek uporczywie narusza postanowienia statutu, regulaminów i innych uchwał organów spółdzielni i swym działaniem bądź zaniechaniem naraża spółdzielnię na szkodę, a – w ocenie Sądu I instancji – „długotrwałość nieterminowego uiszczania opłat pozwala przypisać zachowaniu powódki naruszającemu statut cechę uporczywości, a tym samym rażące niedbalstwo stanowiące podstawę wykluczenia ze spółdzielni”. Z tych przyczyn Sąd Okręgowy oddalił powództwo, a na podstawieart. 102 kpc, uwzględniając sytuację majątkową powódki, nie obciążył powódki kosztami procesu poniesionymi przez pozwaną Spółdzielnię. Wyrok ten zaskarżyła powódka, która zarzuciła w apelacji rażącą obrazę przepisówustawy Prawo spółdzielczetj.art. 24 § 2 i 4 i art. 42 § 8oraz rażącą obrazę § 14 ust. 1 StatutuSpółdzielni Mieszkaniowej (...)wC.i wniosła o uwzględnienie powództwa oraz uchylenie uchwały nr 331 z 7 listopada 2006 r. Rady NadzorczejSpółdzielni Mieszkaniowej (...)wC.. Sąd Apelacyjny zważył co następuje. Niewątpliwie trafnie podkreśla autor apelacji, że zgodnie zart. 24 § 4 ustawy z 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze( j.t. Dz.U z 2003 r., Nr 188, poz. 1848) organ (spółdzielni), do którego kompetencji należy podejmowanie uchwał w sprawie wykluczenia albo wykreślenia, ma obowiązek wysłuchać zainteresowanego członka spółdzielni. Oczywistym przy tym jest, że obowiązek ten nie może być uważany za bezwzględnie wiążący, niezależnie od okoliczności związanych z wysłuchaniem zainteresowanego członka spółdzielni. Przepis ten należy bowiem rozumieć tak, że organ spółdzielni ma obowiązek stworzenia zainteresowanemu członkowi możliwości wypowiedzenia się w sprawie wykreślenia czy wykluczenia. Traktowanie tego przepisu jako bezwzględnego obowiązku wysłuchania członka spółdzielni mogłoby bowiem prowadzić do zupełnie niezamierzonych przez ustawodawcę i absolutnie nieakceptowanych sytuacji gdyby np. zainteresowany członek nie stawił się celem wysłuchania przez organ spółdzielni i w ten sposób odwlekał w czasie możliwości podjęcia przez uprawniony organ decyzji w sprawie wykluczenia czy wykreślenia przy czym, z oczywistych względów, organ spółdzielni nie może zmusić członka spółdzielni do osobistego stawiennictwa. Dlatego też – jak wyżej wspominano – organ Spółdzielni powinien (ma obowiązek) stworzyć tylko członkowi spółdzielni możliwości stawienia się w swej sprawie celem wysłuchania go. Z niekwestionowanych w tym zakresie ustaleń Sądu I instancji wynika, że Rada Nadzorcza pozwanej stworzyła powódce taką możliwość, o czym zawiadomiła powódkę za pomocą listu poleconego, którego powódka nie odebrała, mimo dwukrotnego „awizowania”. Wbrew zatem wywodom apelacji należy przyjąć, że Rada Nadzorcza wypełniła obowiązek zawiadomienia powódki o posiedzeniu w dniu 7 listopada 2006 r., na którym zamierzano wysłuchać powódkę. Zarzut naruszeniaart. 24 § 4 Prawa spółdzielczegooraz § 14 statutu jest zatem nieuzasadniony. Okoliczności te jednak – z punktu widzenia rozpatrywanej sprawy – mają drugorzędne znaczenie. Przede wszystkim istotnym jest to, że powódka zaskarżyła uchwałę o wykluczeniu ze znacznym przekroczeniem terminu przewidzianego w art. 24 § 6 pkt 2 Prawa spółdzielczego. Przyjmując bowiem nawet najbardziej korzystną dla powódki sytuację tj., że odpis uchwały o wykluczeniu jej z grona członków doręczono powódce wraz z odpisem pozwu w sprawie o eksmisję, co nastąpiło 29 marca 2007 r., to – jak trafnie zauważa Sąd Okręgowy – termin do zaskarżenia uchwały upłynął z dniem 10 maja 2007 roku, podczas gdy powódka wniosła pozew dopiero 21 listopada 2007r., a więc po upływie ponad 5 miesięcy, od wpływu terminu do zaskarżenia uchwały. Niewątpliwie zatem jest to opóźnienie nadmierne w rozumieniuart. 42 § 8 Prawa spółdzielczego. Nie można też przyjąć by było ono usprawiedliwione wyjątkowymi okolicznościami, jak to trafnie zauważył Sad I instancji. Przede wszystkim zaś opóźnienie w zaskarżeniu uchwały nie wywołuje jakichkolwiek dotkliwych skutków dla powódki, która ponownie została przyjęta w poczet członków pozwanej spółdzielni, która zawarła z powódką umowę o spółdzielcze, lokatorskie prawo do zajmowanego do tej pory lokalu. Za taki „dotkliwy skutek” nie może też być uważane wydanie przeciwko powódce wyroku eksmisyjnego skoro powódka zawarła z pozwaną umowęo mieszkanie lokatorskie, wskutek czego uzyskała tytuł prawny do zajmowania tego lokalu. Okoliczności te wskazują, że już z tych przyczyn rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego jest prawidłowe, chociaż Sąd ten zbędnie zajmował się ustaleniem merytorycznej prawidłowości zaskarżonej uchwały. Powyższe uwagi prowadzą do wniosku, że apelacja powódki jest nieuzasadniona w związku z czym na podstawieart. 385 kpculegała oddaleniu.

15/150000/0000503/ACa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

I Wydział Cywilny

151500000001006_II_AKa_000072_2009_Uz_2009-04-08_001

II AKa 72/09

2009-04-08 02:00:00.0 CEST

2020-04-06 19:10:05.0 CEST

2020-04-06 10:16:26.0 CEST

15150000

1006

SENTENCE, REASON

Sygn. akt: II AKa 72/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 8 kwietnia 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Bożena Brewczyńska Sędziowie SSA Piotr Mirek SSA Mirosław Ziaja (spr.) Protokolant Agnieszka Przewoźnik przy udziale Prokuratora Prok. Kraj. del. do Prok. Apel. Przemysława Piątka po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2009 r. sprawy A. P. s. P. i D. , ur. (...) w P. oskarżonego z art. 197 § 1 kk , art. 189 § 1 kk . S. S. s. M. i J. ,

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xPublisher="rkopiec" xEditorFullName="Renata Kopiec" xEditor="rkopiec" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="5" xFlag="published" xVolType="15/150000/0001006/AKa" xYear="2009" xVolNmbr="000072" xDocType="Uz" xml:space="preserve"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText><xBx> <xUx>Sygn. akt: II AKa 72/09</xUx> </xBx></xText> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 8 kwietnia 2009 r.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:</xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="172"/> <xCOLx xWIDTHx="539"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>SSA Bożena Brewczyńska</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>SSA Piotr Mirek</xText> <xText>SSA Mirosław Ziaja (spr.)</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right">Protokolant</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>Agnieszka Przewoźnik</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>przy udziale Prokuratora Prok. Kraj. del. do Prok. Apel. Przemysława Piątka</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2009 r. sprawy</xText> <xText><xBx><xAnon>A. P.</xAnon></xBx> s. <xAnon>P.</xAnon> i <xAnon>D.</xAnon>, <xAnon>ur. (...)</xAnon> w <xAnon>P.</xAnon></xText> <xText>oskarżonego z <xLexLink xArt="art. 197;art. 197 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 197 § 1 kk</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 189;art. 189 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 189 § 1 kk</xLexLink>.</xText> <xText><xBx><xAnon>S. S.</xAnon></xBx> s. <xAnon>M.</xAnon> i <xAnon>J.</xAnon>, <xAnon>ur. (...)</xAnon> w <xAnon>P.</xAnon></xText> <xText>oskarżonego z <xLexLink xArt="art. 197;art. 197 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 197 § 1 kk</xLexLink></xText> <xText>na skutek apelacji obrońcy oskarżonych</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 22 grudnia 2008 r.</xText> <xText>sygn. akt. IV K 123/08</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że łagodzi orzeczone wobec oskarżonych w punktach 1 i 2 kary do 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności, a nadto łagodzi orzeczoną co do oskarżonego <xAnon>A. P.</xAnon> w punkcie 4 karę łączną pozbawienia wolności do 2 (dwóch) lat;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>na podstawie <xLexLink xArt="art. 69;art. 69 § 1;art. 69 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 69§1 i §2 kk</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 70;art. 70 § 1;art. 70 § 1 pkt. 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 70§1 pkt 1 kk</xLexLink> oraz <xLexLink xArt="art. 72;art. 72 § 1;art. 72 § 1 pkt. 4;art. 72 § 1 pkt. 5" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 72§1 pkt 4 i 5 kk</xLexLink>, <xBRx/><xLexLink xArt="art. 71;art. 71 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 71§1 kk</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 73;art. 73 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 73§1 kk</xLexLink> warunkowo zawiesza wykonanie orzeczonej wobec oskarżonych <xAnon>A. P.</xAnon> i <xAnon>S. S.</xAnon> kar pozbawienia wolności na okres próby wynoszącej 5 (pięć) lat, zobowiązując ich w tym czasie do wykonywania pracy zarobkowej i powstrzymania się od nadużywania alkoholu oraz oddając ich pod dozór kuratora sądowego, a nadto orzeka wobec każdego <xBRx/>z oskarżonych karę grzywny w wysokości 50 (pięćdziesięciu) stawek dziennych, przyjmując, że 1 (jedna) stawka dzienna wynosi 30 (trzydzieści) złotych, na poczet której na mocy <xLexLink xArt="art. 63;art. 63 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 63§1 kk</xLexLink> zalicza im okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 4 stycznia 2006 roku do dnia 6 stycznia 2006 roku, uznając tym samym grzywnę za wykonaną do wysokości 6 (sześciu) stawek dziennych;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">4</xName> <xText>zasądza od oskarżonych <xAnon>A. P.</xAnon> i <xAnon>S. S.</xAnon> na rzecz Skarbu Państwa po połowie koszty sądowe postępowania odwoławczego, w tym opłaty za obie instancje w kwotach po 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych.</xText> </xUnit> <xText>Sygn. akt II AKa 72/09</xText> </xUnit> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText><xAnon>A. P.</xAnon> i <xAnon>S. S.</xAnon> oskarżeni zostali o to, że:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">I</xName> <xText>w nocy z 28/29.12.2005 r. w <xAnon>P.</xAnon> w mieszkanku przy <xAnon>ul. (...)</xAnon>, używając przemocy poprzez przytrzymywanie za ręce doprowadzili małoletnią <xAnon>S. P.</xAnon> do obcowania płciowego, tj. czyn z <xLexLink xArt="art. 197;art. 197 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 197 § 1 k.k.</xLexLink>;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">II</xName> <xText>nadto <xAnon>A. P.</xAnon> oskarżono o to, że w dniu 29.12.2005 r. w <xAnon>P.</xAnon> w mieszkaniu przy <xAnon>ul. (...)</xAnon> pozbawił wolności małoletnią <xAnon>S. P.</xAnon>, zamykając ją w swoim mieszkaniu, tj. czyn z <xLexLink xArt="art. 189;art. 189 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 189 § 1 k.k.</xLexLink></xText> </xUnit> <xText>Sąd Okręgowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 22 grudnia 2008 r., sygn. akt IV K 123/08:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>oskarżonego <xAnon>A. P.</xAnon> uznał za winnego tego, że w nocy z 28 na 29 grudnia 2005 r. w <xAnon>P.</xAnon>, używając przemocy poprzez przytrzymywanie za ręce, doprowadził małoletnią <xAnon>S. P.</xAnon> wbrew jej woli do obcowania płciowego, czym wyczerpał znamiona przestępstwa z <xLexLink xArt="art. 197;art. 197 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 197 § 1 k.k.</xLexLink> - i za to skazał go na mocy <xLexLink xArt="art. 197;art. 197 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 197 § 1 k.k.</xLexLink> na karę 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>oskarżonego <xAnon>S. S.</xAnon> uznał za winnego tego, że w nocy z 28 na 29 grudnia 2005 r. w <xAnon>P.</xAnon>, używając przemocy poprzez przytrzymywanie za ręce, doprowadził małoletnią <xAnon>S. P.</xAnon> wbrew jej woli do obcowania płciowego, czym wyczerpał znamiona przestępstwa z <xLexLink xArt="art. 197;art. 197 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 197 § 1 k.k.</xLexLink> – i za to skazał go na mocy <xLexLink xArt="art. 197;art. 197 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 197 § 1 k.k.</xLexLink> na karę 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>oskarżonego <xAnon>A. P.</xAnon> uznał za winnego popełnienia czynu opisanego w <xLexLink xArt="art. 189 § 1 pkt. 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">punkcie II</xLexLink>, czym wyczerpał znamiona przestępstwa z <xLexLink xArt="art. 189;art. 189 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 189 § 1 k.k.</xLexLink> – i za to skazał go na mocy <xLexLink xArt="art. 189;art. 189 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 189 § 1 k.k.</xLexLink> na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności.</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">4</xName> <xText>na mocy <xLexLink xArt="art. 85" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 85 k.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 86;art. 86 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 86 § 1 k.k.</xLexLink> wymierzył oskarżonemu <xAnon>A. P.</xAnon> karę łączną 2 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">5</xName> <xText>na mocy <xLexLink xArt="art. 63;art. 63 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 63 § 1 k.k.</xLexLink> na poczet orzeczonych kar pozbawienia wolności zaliczył oskarżonym okresy rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 4 stycznia 2006 r. do dnia 6 stycznia 2006 r.;</xText> </xUnit> <xText>Jednocześnie na podstawie <xLexLink xArt="art. 230;art. 230 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 230 § 2 k.p.k.</xLexLink> zarządzono zwrot oskarżonemu <xAnon>A. P.</xAnon> przedmiotów zapisanych w wykazie dowodów rzeczowych, szczegółowo tam opisanych, a na mocy <xLexLink xArt="art. 627" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 627 k.p.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 2;art. 2 ust. 1" xIsapId="WDU19730270152" xTitle="Ustawa z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych" xAddress="Dz. U. z 1973 r. Nr 27, poz. 152">art. 2 ust. 1 ustawy o opłatach w sprawach karnych</xLexLink> zasądził od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe obejmujące wydatki poniesione w sprawie i obciążył ich opłatami w kwocie po 400,00 zł.</xText> <xText>Od tego wyroku apelację złożył obrońca obu oskarżonych, zaskarżając go w całości i zarzucając obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia, a w szczególności:</xText> <xText>a/ przekroczenie przez sąd I instancji granicy swobodnej oceny dowodów – <xLexLink xArt="art. 7" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 7 k.p.k.</xLexLink>, poprzez dowolną ocenę dowodów, które w sposób ewidentny wykluczają wersję zdarzeń przedstawioną przez pokrzywdzoną;</xText> <xText>b/ rozstrzygniecie przez sąd I instancji nie dających się usunąć wątpliwości na niekorzyść oskarżonych – <xLexLink xArt="art. 5;art. 5 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 5 § 2 k.p.k.</xLexLink></xText> <xText>Wskazując na powyższy zarzut wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uniewinnienie oskarżonych od popełnienia zarzucanych im czynów, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.</xText> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:</xBx></xText> <xText>Jakkolwiek apelacja obrońcy nie zasługiwała na uwzględnienie, to jednak jej rozpoznanie skutkowało korzystnym dla oskarżonych złagodzeniem kary i zreformowaniem w tym zakresie zaskarżonego wyroku.</xText> <xText>Retoryka wniesionego środka odwoławczego nie podnosząca zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych dotyczących przyjęcia sprawstwa oskarżonych (chociaż de facto zarzut taki można z apelacji wyczytać), a ograniczająca się jedynie do zarzutu naruszenia przepisów prawa procesowego, a to <xLexLink xArt="art. 5;art. 5 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 5 § 2 kpk</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 7" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 7 kpk</xLexLink>, żadną miarą nie była trafna i nie mogła skutkować zmianą zaskarżonego wyroku i uniewinnieniem oskarżonych od zarzucanych im czynów, bądź też orzeczeniem o charakterze kasatoryjnym.</xText> <xText>Nie budzi wątpliwości, że dowód z zeznań pokrzywdzonej <xAnon>S. P.</xAnon> ma kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, a fundamentalnym zagadnieniem sądów była ocena wiarygodności tego dowodu, w zestawieniu z oceną wiarygodności zmiennych wyjaśnień oskarżonych (początkowo twierdzili, że doszło między nimi, a pokrzywdzoną, za jej zgodą, do zbliżenia płciowego, by później przeczyć, że w ogóle doszło między nimi do aktu spółkowania).</xText> <xText>Sąd Okręgowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy w pełni zrealizował zalecenia zawarte w wyroku tut. sądu z dnia 29 maja 2008r. sygn. akt 138/08 i przesłuchał bezpośrednio na rozprawie w charakterze świadka pokrzywdzoną <xAnon>S. P.</xAnon>, która stanowczo podtrzymała uprzednie swe zeznania rekonstruujące przebieg zdarzeń w krytycznym czasie.</xText> <xText>Sąd I instancji miał zatem pełną możliwość zetknięcia się ze wszystkimi osobowymi źródłami dowodowymi, co niewątpliwie ułatwiło, poprzez osobiste wrażenia, ocenę wiarygodności każdego z nich.</xText> <xText>Sąd a quo miał też w polu widzenia dowody o charakterze rzeczowym w postaci informacji z badania ginekologicznego, ekspertyzy z zakresu badań biologicznych DNA i opinii biegłego z zakresu ginekologii prof. <xAnon>J. S.</xAnon>, które z punktu widzenia uwag zawartych w apelacji przez obrońcę oskarżonych, miałyby dyskredytować depozycje pokrzywdzonej, trafnie dochodząc do przekonania, że wiarygodność zeznań <xAnon>S. P.</xAnon> nie budzi zastrzeżeń.</xText> <xText>Nie budzi wątpliwości, że przeprowadzone krótko po zdarzeniu badanie ginekologiczne pokrzywdzonej nie wykazało obrażeń w obrębie jej ud i narządów rodnych, a w wymazie z jej pochwy nie stwierdzono obecności plemników, co w zestawieniu z faktem, że nie ujawniono przy tym okoliczności świadczących o defloracji prowadzić mogło do wniosku lansowanego przez obronę, iż działanie oskarżonych nie nosiło znamion „zgwałcenia”, do których odwołuje się retoryka <xLexLink xArt="art. 197" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 197 kk</xLexLink>.</xText> <xText>Pogląd ten uznać należy za błędny, jeśli przyjąć, że oskarżeni tempore criminis nie musieli używać nadmiernej przemocy wobec pokrzywdzonej, będącej wówczas dzieckiem o drobnej posturze, dla przełamania jej oporu, a jak wyjaśnili pierwotnie oskarżeni, nie doszło u nich wówczas do ejakulacji, przy czym <xAnon>S. S.</xAnon> używał przy tym prezerwatywę.</xText> <xText>Także badania DNA nie mają waloru pozwalającego na falsyfikację zeznań pokrzywdzonej, co szerzej omówione zostało w poprawny sposób przez Sąd Okręgowy.</xText> <xText>Zwrócić uwagę trzeba, że z opinii psychologicznych (k.39–41;48–51) wynikało, że <xAnon>S. P.</xAnon> ma zachowaną zdolność spostrzegania, zapamiętywania i odtwarzania spostrzeżeń, a jej zeznania są szczere, konkretne, logiczne i oparte na autentycznych przeżyciach.</xText> <xText>Powyższy dowód, w bezpośrednim zetknięciu sądu meriti z zeznaniami pokrzywdzonej, w pełni daje asumpt do twierdzenia, że brak jest podstaw do kontestowania przydatności procesowej i obiektywizmu tego dowodu, stanowiącego podstawę przyjętych ustaleń.</xText> <xText>Omawiane opinie psychologiczne eksponują też elementarne cechy osobowości pokrzywdzonej jak: małą odporność na stres, postawę lękową, naiwność, trudności z przewidywaniem negatywnych skutków niektórych sytuacji, submisyjność, bezradność, bezsilność, postawę poddawania się, brak umiejętności obrony, uległość, podporządkowanie się innym, które niewątpliwie lepiej pozwalają na zrozumienie jej zachowania w inkryminowanym miejscu i czasie.</xText> <xText>Bez wątpienia zatem pokrzywdzona, będąca osobą drobną fizycznie, uległą, lękliwą i naiwną, manifestowała swój brak zgody na obcowanie płciowe z oskarżonymi w sposób możliwy dla realizacji przez nią, wykorzystując dostępne środki obrony, jeśli zważyć na przewagę oskarżonych i obce miejsce, w którym się znalazła. Mówiła im, że nie chce z nimi współżyć, płakała, szarpała się przeciwstawiając w ten sposób przemocy w postaci przytrzymywanych do góry rąk. Okazywała ona zatem oskarżonym na tyle na ile mogła dezaprobatę dla ich działania, które ewidentnie naruszało jej wolność seksualną i było wystarczające, aby odbić się w ich świadomości. Oskarżeni nie uszanowali jednak woli pokrzywdzonej.</xText> <xText>Czyn z <xLexLink xArt="art. 197" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 197 kk</xLexLink> stanowi zamach na wolność seksualną ofiary oraz nie musi łączyć się z powstaniem na ciele w wypadku zgwałcenia obrażeń ciała i o ile uzewnętrzniony jest brak zgody pokrzywdzonej, racjonalnie do proporcji sił, to mamy do czynienia z realizacją znamion tego przestępstwa.</xText> <xText>Zauważyć też należy, że opór ofiary nie musi polegać na fizycznym przeciwstawieniu się użytym przez sprawcę środkom zmuszania i w zależności od sytuacji jego dostrzegane dla sprawcy uzewnętrznienie, może sprowadzać się do innych form np. płaczu, ustnych wypowiedzi, szarpania, czy prób wzywania pomocy.</xText> <xText>Jeżeli zatem w krytycznym momencie oskarżeni mieli świadomość, iż mają do czynienia z bezradną, bardzo młodą osobą, nad którą górowali fizycznie, to mając nadto w polu widzenia i miejsce zdarzenia, jakim było obce dla pokrzywdzonej mieszkanie, podzielić należy twierdzenie, iż nie musieli oni używać nadmiernej siły dla przełamania jej oporu wobec chęci spółkowania z nimi, który uzewnętrzniała w sposób dla siebie możliwy.</xText> <xText>Dlatego też skoro w takich warunkach doszło do obcowania płciowego między <xAnon>S. P.</xAnon>, a oskarżonymi, to trafnie Sąd Okręgowy ich zachowanie zakwalifikował, jako realizujące znamiona występku określonego w przepisie <xLexLink xArt="art. 197;art. 197 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 197 § 1 kk</xLexLink>.</xText> <xText>W pełni zasadnie sąd meriti uznał też, że zamknięcie pokrzywdzonej przez oskarżonego <xAnon>A. P.</xAnon> w jego, położonym na trzecim piętrze mieszkaniu, uniemożliwiające, wbrew jej woli, powrót do swego miejsca zamieszkania, stanowiło krótkotrwałe pozbawienia wolności, realizujące znamiona występku o jakim mowa w <xLexLink xArt="art. 189;art. 189 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 189 § 1 kk</xLexLink>.</xText> <xText>O ile zatem Sąd Apelacyjny w całości podzielił ustalenia faktyczno-prawne Sądu Okręgowego w przedmiocie sprawstwa i zawinienia oskarżonych oraz poprzedzającą je ocenę całokształtu ujawnionego w sprawie materiału dowodowego, która była chroniona zasadą wynikającą z <xLexLink xArt="art. 7" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 7 kpk</xLexLink>, o tyle za wymagający konwalidacji uznał ten fragment zaskarżonego wyroku, który dotykał orzeczenia o karze.</xText> <xText>Jak wynika z akt sprawy oskarżeni byli uprzednio karani za drobne występki, jednak nie orzeczono wobec nich kar izolacyjnych. Posiadają oni też pozytywne opinie środowiskowe. W toku postępowania apelacyjnego oskarżeni potwierdzili też, że pracują zarobkowo, opiekują się dziećmi i nie byli w międzyczasie karani, co świadczy o tym, że prowadzą pożądany społecznie i ustabilizowany tryb życia przemawiający za tezą, iż stwarzają gwarancje przestrzegania na wolności porządku prawnego, pozytywnie prognozując na przyszłość.</xText> <xText>Sąd II instancji złagodził też orzeczone wobec nich kary jednostkowe pozbawienia wolności za czyn z <xLexLink xArt="art. 197;art. 197 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 197 § 1 kk</xLexLink> do 2 lat mając w polu widzenia, iż pokrzywdzona, w całej swej naiwności, przyczyniła się swoją postawą do inkryminowanego, co nie znalazło należytego odzwierciedlenia w karze orzeczonej wobec nich przez Sąd Okręgowy.</xText> <xText>W odniesieniu do oskarżonego <xAnon>A. P.</xAnon> Sąd Apelacyjny orzekł nową łączną karę pozbawienia wolności przy zastosowaniu zasady absorpcji, mając w polu widzenia to, że w istocie oba przypisane przestępstwa naruszają zbliżone dobro chronione prawem i ściśle łączą się ze sobą czasem oraz miejscem popełnienia.</xText> <xText>Ponadto uznając, że w odniesieniu do oskarżonych zachodzi pozytywna prognoza kryminologiczno-społeczna sąd ad quem uznał za zasadne zastosowanie wobec nich dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonych kar pozbawienia wolności, których skuteczność wykonania obwarował dozorem kuratora sądowego i stosownymi obowiązkami probacyjnymi.</xText> <xText>Ponadto Sąd Apelacyjny po myśli <xLexLink xArt="art. 71;art. 71 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 71 § 1 kk</xLexLink> urealnił wymiar orzeczonej wobec oskarżonych kary, nałożoną grzywną w faktycznej wysokości 1500 zł, co nie przekracza efektywnych możliwości płatniczych oskarżonych, zaliczając na jej poczet trzydniowe zatrzymanie w sprawie, w oparciu o przepis <xLexLink xArt="art. 63;art. 63 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 63 § 1 kk</xLexLink>.</xText> <xText>Reasumując stwierdzić należy, że skoro oskarżeni nie użyli wobec pokrzywdzonej nadmiernej przemocy, a ta swoiście przyczyniła się do zajścia, przy założeniu, że pozytywnie prognozują oni na przyszłość Sąd Apelacyjny uznał, że nieizolacyjne i warunkowe wykonanie orzeczonej wobec oskarżonych kary pozbawienia wolności, stanowić będzie wystarczającą i adekwatną represję, w stosunku do ich, mimo niewątpliwie zasługujących na dezaprobatę zachowań odnośnie małoletniej pokrzywdzonej.</xText> <xText>Powyższe skutkowało orzeczeniem o charakterze reformatoryjnym, jak w części dyspozytywnej wyroku oraz zasądzeniem kosztów sądowych stosownie do <xLexLink xArt="art. 636;art. 636 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 636 § 1 kpk</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 633" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 633 kpk</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 10" xIsapId="WDU19730270152" xTitle="Ustawa z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych" xAddress="Dz. U. z 1973 r. Nr 27, poz. 152">art. 10 ustawy o opłatach w sprawach karnych</xLexLink>.</xText> <xText>/AW</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Bożena Brewczyńska

Renata Kopiec

Agnieszka Przewoźnik

Renata Kopiec

Sygn. akt: II AKa 72/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 8 kwietnia 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Bożena Brewczyńska Sędziowie SSA Piotr Mirek SSA Mirosław Ziaja (spr.) Protokolant Agnieszka Przewoźnik przy udziale Prokuratora Prok. Kraj. del. do Prok. Apel. Przemysława Piątka po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2009 r. sprawy A. P.s.P.iD.,ur. (...)wP. oskarżonego zart. 197 § 1 kk,art. 189 § 1 kk. S. S.s.M.iJ.,ur. (...)wP. oskarżonego zart. 197 § 1 kk na skutek apelacji obrońcy oskarżonych od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 22 grudnia 2008 r. sygn. akt. IV K 123/08 1 zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że łagodzi orzeczone wobec oskarżonych w punktach 1 i 2 kary do 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności, a nadto łagodzi orzeczoną co do oskarżonegoA. P.w punkcie 4 karę łączną pozbawienia wolności do 2 (dwóch) lat; 2 na podstawieart. 69§1 i §2 kkiart. 70§1 pkt 1 kkorazart. 72§1 pkt 4 i 5 kk,art. 71§1 kkiart. 73§1 kkwarunkowo zawiesza wykonanie orzeczonej wobec oskarżonychA. P.iS. S.kar pozbawienia wolności na okres próby wynoszącej 5 (pięć) lat, zobowiązując ich w tym czasie do wykonywania pracy zarobkowej i powstrzymania się od nadużywania alkoholu oraz oddając ich pod dozór kuratora sądowego, a nadto orzeka wobec każdegoz oskarżonych karę grzywny w wysokości 50 (pięćdziesięciu) stawek dziennych, przyjmując, że 1 (jedna) stawka dzienna wynosi 30 (trzydzieści) złotych, na poczet której na mocyart. 63§1 kkzalicza im okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 4 stycznia 2006 roku do dnia 6 stycznia 2006 roku, uznając tym samym grzywnę za wykonaną do wysokości 6 (sześciu) stawek dziennych; 3 w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy; 4 zasądza od oskarżonychA. P.iS. S.na rzecz Skarbu Państwa po połowie koszty sądowe postępowania odwoławczego, w tym opłaty za obie instancje w kwotach po 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych. Sygn. akt II AKa 72/09 UZASADNIENIE A. P.iS. S.oskarżeni zostali o to, że: I w nocy z 28/29.12.2005 r. wP.w mieszkanku przyul. (...), używając przemocy poprzez przytrzymywanie za ręce doprowadzili małoletniąS. P.do obcowania płciowego, tj. czyn zart. 197 § 1 k.k.; II nadtoA. P.oskarżono o to, że w dniu 29.12.2005 r. wP.w mieszkaniu przyul. (...)pozbawił wolności małoletniąS. P., zamykając ją w swoim mieszkaniu, tj. czyn zart. 189 § 1 k.k. Sąd Okręgowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 22 grudnia 2008 r., sygn. akt IV K 123/08: 1 oskarżonegoA. P.uznał za winnego tego, że w nocy z 28 na 29 grudnia 2005 r. wP., używając przemocy poprzez przytrzymywanie za ręce, doprowadził małoletniąS. P.wbrew jej woli do obcowania płciowego, czym wyczerpał znamiona przestępstwa zart. 197 § 1 k.k.- i za to skazał go na mocyart. 197 § 1 k.k.na karę 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności; 2 oskarżonegoS. S.uznał za winnego tego, że w nocy z 28 na 29 grudnia 2005 r. wP., używając przemocy poprzez przytrzymywanie za ręce, doprowadził małoletniąS. P.wbrew jej woli do obcowania płciowego, czym wyczerpał znamiona przestępstwa zart. 197 § 1 k.k.– i za to skazał go na mocyart. 197 § 1 k.k.na karę 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności; 3 oskarżonegoA. P.uznał za winnego popełnienia czynu opisanego wpunkcie II, czym wyczerpał znamiona przestępstwa zart. 189 § 1 k.k.– i za to skazał go na mocyart. 189 § 1 k.k.na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności. 4 na mocyart. 85 k.k.iart. 86 § 1 k.k.wymierzył oskarżonemuA. P.karę łączną 2 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności; 5 na mocyart. 63 § 1 k.k.na poczet orzeczonych kar pozbawienia wolności zaliczył oskarżonym okresy rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 4 stycznia 2006 r. do dnia 6 stycznia 2006 r.; Jednocześnie na podstawieart. 230 § 2 k.p.k.zarządzono zwrot oskarżonemuA. P.przedmiotów zapisanych w wykazie dowodów rzeczowych, szczegółowo tam opisanych, a na mocyart. 627 k.p.k.iart. 2 ust. 1 ustawy o opłatach w sprawach karnychzasądził od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe obejmujące wydatki poniesione w sprawie i obciążył ich opłatami w kwocie po 400,00 zł. Od tego wyroku apelację złożył obrońca obu oskarżonych, zaskarżając go w całości i zarzucając obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia, a w szczególności: a/ przekroczenie przez sąd I instancji granicy swobodnej oceny dowodów –art. 7 k.p.k., poprzez dowolną ocenę dowodów, które w sposób ewidentny wykluczają wersję zdarzeń przedstawioną przez pokrzywdzoną; b/ rozstrzygniecie przez sąd I instancji nie dających się usunąć wątpliwości na niekorzyść oskarżonych –art. 5 § 2 k.p.k. Wskazując na powyższy zarzut wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uniewinnienie oskarżonych od popełnienia zarzucanych im czynów, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Jakkolwiek apelacja obrońcy nie zasługiwała na uwzględnienie, to jednak jej rozpoznanie skutkowało korzystnym dla oskarżonych złagodzeniem kary i zreformowaniem w tym zakresie zaskarżonego wyroku. Retoryka wniesionego środka odwoławczego nie podnosząca zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych dotyczących przyjęcia sprawstwa oskarżonych (chociaż de facto zarzut taki można z apelacji wyczytać), a ograniczająca się jedynie do zarzutu naruszenia przepisów prawa procesowego, a toart. 5 § 2 kpkiart. 7 kpk, żadną miarą nie była trafna i nie mogła skutkować zmianą zaskarżonego wyroku i uniewinnieniem oskarżonych od zarzucanych im czynów, bądź też orzeczeniem o charakterze kasatoryjnym. Nie budzi wątpliwości, że dowód z zeznań pokrzywdzonejS. P.ma kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, a fundamentalnym zagadnieniem sądów była ocena wiarygodności tego dowodu, w zestawieniu z oceną wiarygodności zmiennych wyjaśnień oskarżonych (początkowo twierdzili, że doszło między nimi, a pokrzywdzoną, za jej zgodą, do zbliżenia płciowego, by później przeczyć, że w ogóle doszło między nimi do aktu spółkowania). Sąd Okręgowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy w pełni zrealizował zalecenia zawarte w wyroku tut. sądu z dnia 29 maja 2008r. sygn. akt 138/08 i przesłuchał bezpośrednio na rozprawie w charakterze świadka pokrzywdzonąS. P., która stanowczo podtrzymała uprzednie swe zeznania rekonstruujące przebieg zdarzeń w krytycznym czasie. Sąd I instancji miał zatem pełną możliwość zetknięcia się ze wszystkimi osobowymi źródłami dowodowymi, co niewątpliwie ułatwiło, poprzez osobiste wrażenia, ocenę wiarygodności każdego z nich. Sąd a quo miał też w polu widzenia dowody o charakterze rzeczowym w postaci informacji z badania ginekologicznego, ekspertyzy z zakresu badań biologicznych DNA i opinii biegłego z zakresu ginekologii prof.J. S., które z punktu widzenia uwag zawartych w apelacji przez obrońcę oskarżonych, miałyby dyskredytować depozycje pokrzywdzonej, trafnie dochodząc do przekonania, że wiarygodność zeznańS. P.nie budzi zastrzeżeń. Nie budzi wątpliwości, że przeprowadzone krótko po zdarzeniu badanie ginekologiczne pokrzywdzonej nie wykazało obrażeń w obrębie jej ud i narządów rodnych, a w wymazie z jej pochwy nie stwierdzono obecności plemników, co w zestawieniu z faktem, że nie ujawniono przy tym okoliczności świadczących o defloracji prowadzić mogło do wniosku lansowanego przez obronę, iż działanie oskarżonych nie nosiło znamion „zgwałcenia”, do których odwołuje się retorykaart. 197 kk. Pogląd ten uznać należy za błędny, jeśli przyjąć, że oskarżeni tempore criminis nie musieli używać nadmiernej przemocy wobec pokrzywdzonej, będącej wówczas dzieckiem o drobnej posturze, dla przełamania jej oporu, a jak wyjaśnili pierwotnie oskarżeni, nie doszło u nich wówczas do ejakulacji, przy czymS. S.używał przy tym prezerwatywę. Także badania DNA nie mają waloru pozwalającego na falsyfikację zeznań pokrzywdzonej, co szerzej omówione zostało w poprawny sposób przez Sąd Okręgowy. Zwrócić uwagę trzeba, że z opinii psychologicznych (k.39–41;48–51) wynikało, żeS. P.ma zachowaną zdolność spostrzegania, zapamiętywania i odtwarzania spostrzeżeń, a jej zeznania są szczere, konkretne, logiczne i oparte na autentycznych przeżyciach. Powyższy dowód, w bezpośrednim zetknięciu sądu meriti z zeznaniami pokrzywdzonej, w pełni daje asumpt do twierdzenia, że brak jest podstaw do kontestowania przydatności procesowej i obiektywizmu tego dowodu, stanowiącego podstawę przyjętych ustaleń. Omawiane opinie psychologiczne eksponują też elementarne cechy osobowości pokrzywdzonej jak: małą odporność na stres, postawę lękową, naiwność, trudności z przewidywaniem negatywnych skutków niektórych sytuacji, submisyjność, bezradność, bezsilność, postawę poddawania się, brak umiejętności obrony, uległość, podporządkowanie się innym, które niewątpliwie lepiej pozwalają na zrozumienie jej zachowania w inkryminowanym miejscu i czasie. Bez wątpienia zatem pokrzywdzona, będąca osobą drobną fizycznie, uległą, lękliwą i naiwną, manifestowała swój brak zgody na obcowanie płciowe z oskarżonymi w sposób możliwy dla realizacji przez nią, wykorzystując dostępne środki obrony, jeśli zważyć na przewagę oskarżonych i obce miejsce, w którym się znalazła. Mówiła im, że nie chce z nimi współżyć, płakała, szarpała się przeciwstawiając w ten sposób przemocy w postaci przytrzymywanych do góry rąk. Okazywała ona zatem oskarżonym na tyle na ile mogła dezaprobatę dla ich działania, które ewidentnie naruszało jej wolność seksualną i było wystarczające, aby odbić się w ich świadomości. Oskarżeni nie uszanowali jednak woli pokrzywdzonej. Czyn zart. 197 kkstanowi zamach na wolność seksualną ofiary oraz nie musi łączyć się z powstaniem na ciele w wypadku zgwałcenia obrażeń ciała i o ile uzewnętrzniony jest brak zgody pokrzywdzonej, racjonalnie do proporcji sił, to mamy do czynienia z realizacją znamion tego przestępstwa. Zauważyć też należy, że opór ofiary nie musi polegać na fizycznym przeciwstawieniu się użytym przez sprawcę środkom zmuszania i w zależności od sytuacji jego dostrzegane dla sprawcy uzewnętrznienie, może sprowadzać się do innych form np. płaczu, ustnych wypowiedzi, szarpania, czy prób wzywania pomocy. Jeżeli zatem w krytycznym momencie oskarżeni mieli świadomość, iż mają do czynienia z bezradną, bardzo młodą osobą, nad którą górowali fizycznie, to mając nadto w polu widzenia i miejsce zdarzenia, jakim było obce dla pokrzywdzonej mieszkanie, podzielić należy twierdzenie, iż nie musieli oni używać nadmiernej siły dla przełamania jej oporu wobec chęci spółkowania z nimi, który uzewnętrzniała w sposób dla siebie możliwy. Dlatego też skoro w takich warunkach doszło do obcowania płciowego międzyS. P., a oskarżonymi, to trafnie Sąd Okręgowy ich zachowanie zakwalifikował, jako realizujące znamiona występku określonego w przepisieart. 197 § 1 kk. W pełni zasadnie sąd meriti uznał też, że zamknięcie pokrzywdzonej przez oskarżonegoA. P.w jego, położonym na trzecim piętrze mieszkaniu, uniemożliwiające, wbrew jej woli, powrót do swego miejsca zamieszkania, stanowiło krótkotrwałe pozbawienia wolności, realizujące znamiona występku o jakim mowa wart. 189 § 1 kk. O ile zatem Sąd Apelacyjny w całości podzielił ustalenia faktyczno-prawne Sądu Okręgowego w przedmiocie sprawstwa i zawinienia oskarżonych oraz poprzedzającą je ocenę całokształtu ujawnionego w sprawie materiału dowodowego, która była chroniona zasadą wynikającą zart. 7 kpk, o tyle za wymagający konwalidacji uznał ten fragment zaskarżonego wyroku, który dotykał orzeczenia o karze. Jak wynika z akt sprawy oskarżeni byli uprzednio karani za drobne występki, jednak nie orzeczono wobec nich kar izolacyjnych. Posiadają oni też pozytywne opinie środowiskowe. W toku postępowania apelacyjnego oskarżeni potwierdzili też, że pracują zarobkowo, opiekują się dziećmi i nie byli w międzyczasie karani, co świadczy o tym, że prowadzą pożądany społecznie i ustabilizowany tryb życia przemawiający za tezą, iż stwarzają gwarancje przestrzegania na wolności porządku prawnego, pozytywnie prognozując na przyszłość. Sąd II instancji złagodził też orzeczone wobec nich kary jednostkowe pozbawienia wolności za czyn zart. 197 § 1 kkdo 2 lat mając w polu widzenia, iż pokrzywdzona, w całej swej naiwności, przyczyniła się swoją postawą do inkryminowanego, co nie znalazło należytego odzwierciedlenia w karze orzeczonej wobec nich przez Sąd Okręgowy. W odniesieniu do oskarżonegoA. P.Sąd Apelacyjny orzekł nową łączną karę pozbawienia wolności przy zastosowaniu zasady absorpcji, mając w polu widzenia to, że w istocie oba przypisane przestępstwa naruszają zbliżone dobro chronione prawem i ściśle łączą się ze sobą czasem oraz miejscem popełnienia. Ponadto uznając, że w odniesieniu do oskarżonych zachodzi pozytywna prognoza kryminologiczno-społeczna sąd ad quem uznał za zasadne zastosowanie wobec nich dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonych kar pozbawienia wolności, których skuteczność wykonania obwarował dozorem kuratora sądowego i stosownymi obowiązkami probacyjnymi. Ponadto Sąd Apelacyjny po myśliart. 71 § 1 kkurealnił wymiar orzeczonej wobec oskarżonych kary, nałożoną grzywną w faktycznej wysokości 1500 zł, co nie przekracza efektywnych możliwości płatniczych oskarżonych, zaliczając na jej poczet trzydniowe zatrzymanie w sprawie, w oparciu o przepisart. 63 § 1 kk. Reasumując stwierdzić należy, że skoro oskarżeni nie użyli wobec pokrzywdzonej nadmiernej przemocy, a ta swoiście przyczyniła się do zajścia, przy założeniu, że pozytywnie prognozują oni na przyszłość Sąd Apelacyjny uznał, że nieizolacyjne i warunkowe wykonanie orzeczonej wobec oskarżonych kary pozbawienia wolności, stanowić będzie wystarczającą i adekwatną represję, w stosunku do ich, mimo niewątpliwie zasługujących na dezaprobatę zachowań odnośnie małoletniej pokrzywdzonej. Powyższe skutkowało orzeczeniem o charakterze reformatoryjnym, jak w części dyspozytywnej wyroku oraz zasądzeniem kosztów sądowych stosownie doart. 636 § 1 kpk,art. 633 kpkiart. 10 ustawy o opłatach w sprawach karnych. /AW

15/150000/0001006/AKa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

151500000001006_II_AKa_000063_2009_Uz_2009-04-08_001

II AKa 63/09

2009-04-08 02:00:00.0 CEST

2012-11-27 14:45:14.0 CET

2013-12-04 16:55:36.0 CET

15150000

1006

SENTENCE, REASON

Sygn. akt: II AKa 63/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 8 kwietnia 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Bożena Brewczyńska Sędziowie SSA Piotr Mirek (spr.) SSA Mirosław Ziaja Protokolant Agnieszka Przewoźnik przy udziale Prokuratora Prok. Kraj. del. do Prok. Apel. Przemysława Piątka po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2009 r. sprawy 1 J. D. c. H. i M. , ur. (...) w B. 2 A. D. s. A. i A. , ur. (...) w B. oskarżonych z art. 286 § 1 kk

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xVersion="1.0" xYear="2009" xFlag="published" xEditorFullName="Magdalena Gierszner" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xLang="PL" xEditor="mgierszner" xToPage="4" xPublisher="rkopiec" xFromPg="1" xVolType="15/150000/0001006/AKa" xVolNmbr="000063"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText><xBx> <xUx>Sygn. akt: II AKa 63/09</xUx> </xBx></xText> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 8 kwietnia 2009 r.</xText> <xText/> <xText>Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:</xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="172"/> <xCOLx xWIDTHx="539"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Bożena Brewczyńska</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Piotr Mirek (spr.)</xText> <xText>SSA Mirosław Ziaja</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Protokolant</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>Agnieszka Przewoźnik</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>przy udziale Prokuratora Prok. Kraj. del. do Prok. Apel. Przemysława Piątka</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2009 r. sprawy</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText><xBx><xAnon>J. D.</xAnon></xBx> c. <xAnon>H.</xAnon> i <xAnon>M.</xAnon>, <xAnon>ur. (...)</xAnon> w <xAnon>B.</xAnon></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText><xBx><xAnon>A. D.</xAnon></xBx> s. <xAnon>A.</xAnon> i <xAnon>A.</xAnon>, <xAnon>ur. (...)</xAnon> w <xAnon>B.</xAnon></xText> </xUnit> <xText>oskarżonych z <xLexLink xArt="art. 286;art. 286 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 286 § 1 kk</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 294;art. 294 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 294 § 1 kk</xLexLink></xText> <xText>na skutek apelacji obrońcy oskarżonych</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z dnia 12 grudnia 2008 r.</xText> <xText>sygn. akt. III K 123/08</xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>zasądza od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa wydatki postępowania odwoławczego po ½ (jednej drugiej) części i opłaty za drugą instancję w kwotach po 30 (trzydzieści) złotych.</xText> </xUnit> <xText/> <xText>Sygn. akt II AKa 63/09</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej wyrokiem z dnia 12 grudnia 2008 r. wydanym w sprawie o sygn. akt III K 123/08 uznał oskarżonych <xAnon>J. D.</xAnon> <xBRx/>i <xAnon>A. D.</xAnon> za winnych tego, że w dniu 4 kwietnia 1997 r., działając wspólnie i w porozumieniu, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadzili <xAnon>R.</xAnon> <xBRx/>i <xAnon>E. S.</xAnon> do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem w postaci pieniędzy w kwocie 100 000 zł, wydanych na podstawie zawartej umowy pożyczki, wprowadzając w błąd pożyczkodawców, co do zamiaru i możliwości wywiązania się z zawartej umowy, a w szczególności zwrotu pożyczonych pieniędzy, działając na szkodę wymienionych, przy czym czynu tego dopuścili się w stosunku do mienia znacznej wartości i za to na mocy <xLexLink xArt="art. 286;art. 286 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 286 § 1 kk</xLexLink>. w zw. z <xLexLink xArt="art. 294;art. 294 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 294 § 1 kk</xLexLink>. i <xLexLink xArt="art. 33;art. 33 § 1;art. 33 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 33 § 1 i 2 kk</xLexLink>. skazał ich na kary po 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz 100 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na 20 złotych.</xText> <xText>Wykonanie orzeczonych kar pozbawienia wolności zawiesił oskarżonym na okres próby 5 lat, oddając ich w tym czasie pod dozór kuratora sądowego. Jednocześnie na mocy <xLexLink xArt="art. 72;art. 72 § 1;art. 72 § 1 pkt. 8" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 72 § 1 pkt 8 kk</xLexLink>. zobowiązał oskarżonych do wykonania prawomocnego nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 21 lipca 2006 r., wydanego przez Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej w sprawie I Nc 38/06, <xBRx/>w terminie 2 lat od prawomocności wyroku. Obciążył też oskarżonych ponoszeniem kosztów sądowych.</xText> <xText>Powyższy wyrok zaskarżony został przez obrońcę oskarżonych, który zarzucił mu:</xText> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>obrazę przepisów prawa materialnego, a to <xLexLink xArt="art. 72;art. 72 § 1;art. 72 § 1 pkt. 8" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 72 § 1 pkt 8 kk</xLexLink>., poprzez błędną jego wykładnię polegającą na przyjęciu, iż zawieszając wykonanie kary sąd może zobowiązać skazanego do „innego stosownego postępowania w okresie próby" - w niniejszym wypadku do wykonania prawomocnego nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej Wydział I Cywilny w dniu <xBRx/>21 lipca 2006 r., pomimo, iż nałożony obowiązek w żaden sposób nie zmierza do zapobiegnięcia popełnieniu ponownie przestępstwa przez skazanego. Prawidłowa wykładnia <xLexLink xArt="art. 72;art. 72 § 1;art. 72 § 1 pkt. 8" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 72 § 1 pkt 8 kk</xLexLink>. prowadzi do wniosku wprost przeciwnego, to znaczy takiego, że (jak wynika z literalnej treści przepisu) zobowiązanie skazanego do „innego stosownego postępowania" może służyć tylko i wyłącznie do osiągnięcia skutku wskazanego przez ustawodawcę <xBRx/>w drugiej części zdania, to jest zapobiegnięcia powrotowi do przestępstwa przez skazanego,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>rażącą niewspółmierność orzeczonej kary, będąca wynikiem niesłusznego zastosowania środków, o jakich mowa w <xLexLink xArt="art. 72;art. 72 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 72 § 1 kk</xLexLink>., zawartych w pkt 4 wyroku, a polegających na zobowiązaniu oskarżonych do wykonania prawomocnego nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 21 lipca 2006 r. wydanego przez Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej w sprawie I Nc 38/06 w terminie 2 lat od prawomocności wyroku. Nałożenie na <xAnon>J.</xAnon> i <xAnon>A. D.</xAnon> takiego obowiązku, którego nie są oni w stanie wykonać ze względu na swoją sytuację materialną oraz wysokość kwoty objętej wymienionym nakazem zapłaty, co rodzi skutki opisane w <xLexLink xArt="art. 75" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 75 kk</xLexLink>. i oznacza, iż orzeczona kara może stać się karą bezwzględnego pozbawienia wolności, pomimo, że określone w <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">kodeksie karnym</xLexLink> zasady wymiaru kary nie wskazują na to, by w niniejszej sprawie wskazane było orzeczenie tak surowej kary zwłaszcza, że zostały spełnione przesłanki z <xLexLink xArt="art. 69" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 69 kk</xLexLink>. umożliwiające warunkowe zawieszenie wykonanie orzeczonej kary, co zresztą zasadnie stwierdził Sąd I instancji.</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText>Stawiając te zarzuty obrońca oskarżonych wniósł o uchylenie rozstrzygnięć zawartych w punktach 3 i 4 skarżonego wyroku, a opartych o przepisy <xLexLink xArt="art. 73;art. 73 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 73 § 1 kk</xLexLink>. <xBRx/>i <xLexLink xArt="art. 72;art. 72 § 1;art. 72 § 1 pkt. 8" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 72 § 1 pkt 8 kk</xLexLink>. Sformułował też apelacyjny wniosek alternatywny o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. 4 poprzez zobowiązanie oskarżonych do wykonania prawomocnego nakazu zapłaty Sądu okręgowego w Bielsku-Białej, sygn. akt I Nc 38/06 w terminie realnym, to jest w niniejszej sprawie nie krótszym niż pięć lat od prawomocności wyroku.</xText> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny stwierdził, co następuje:</xBx></xText> <xText>Apelacja obrońcy oskarżonych nie jest zasadna. Poddając zaskarżone orzeczenie kontroli odwoławczej Sąd Apelacyjny nie stwierdził, aby wyrok Sądu I instancji został wydany z sugerowaną przez apelującego obrazą prawa materialnego, albo był dotknięty rażącą niewspółmiernością orzeczonej kary.</xText> <xText>Nie ulega jakiejkolwiek wątpliwości, że z treści przepisów <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">kodeksu karnego</xLexLink>, regulujących stosowanie warunkowego zawieszenia wykonania kary wynika jednoznacznie, że w katalogu środków probacyjnych instytucją powołaną w pierwszej kolejności przez ustawodawcę do spełniania naprawczej i kompensacyjnej funkcji kary jest przewidziane w <xLexLink xArt="art. 72;art. 72 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 72 § 2 kk</xLexLink>. zobowiązanie oskarżonego do naprawienia szkody. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie temu, aby realizacja jednej z podstawowych dyrektyw procesu karnego, jaką jest uwzględnienie prawnie chronionych interesów pokrzywdzonego następowała w ramach środka probacyjnego z <xLexLink xArt="art. 72;art. 72 § 1;art. 72 § 1 pkt. 8" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 72 § 1 pkt 8 kk</xLexLink>.</xText> <xText>Jest oczywistym, że choć w tym przypadku ustawowodawca pozostawił Sądowi swobodę w kształtowaniu zobowiązania nakładanego na oskarżonego, to nie powinno ono odpowiadać w treści pozostałym obowiązkom określonym w <xLexLink xArt="art. 72;art. 72 § 1;art. 72 § 1 pkt. 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 72 § 1 pkt 1</xLexLink> - 7b i<xLexLink xArt="§ 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">§2kk</xLexLink>.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny dostrzega, że w realiach niniejszej sprawy spełnienie przez oskarżonych, nałożonego na nich obowiązku wykonania nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Okręgowy w Bielsku - Białej w sprawie o sygn. akt I Nc 38/06 będzie stanowiło naprawienie szkody wyrządzonej pokrzywdzonym, Mimo tego zastosowany środek probacyjny był dopuszczalny.</xText> <xText>Sformułowany w <xLexLink xArt="art. 415;art. 415 § 5" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 415 § 5 kpk</xLexLink> zakaz orzekania obowiązku naprawienia szkody, w sytuacji, gdy o roszczeniu wynikającym z przestępstwa rozstrzygnięto <xBRx/><xBRx/>prawomocnie w innym postępowaniu nie sprzeciwia się zobowiązaniu oskarżonego <xBRx/>w trybie <xLexLink xArt="art. 72;art. 72 § 1;art. 72 § 1 pkt. 8" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 72 § 1 pkt 8 kk</xLexLink>. do wykonania orzeczenia, w którym o roszczeniu tym rozstrzygnięto.</xText> <xText>Choć wykonanie tak określonego obowiązku będzie w istocie rzeczy stanowiło naprawienie szkody wyrządzonej pokrzywdzonemu, to jednakże zastosowany środek probacyjny nie jest tożsamy ze zobowiązaniem do naprawienia szkody, o którym mowa w <xLexLink xArt="art. 72;art. 72 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 72 § 2 kk</xLexLink>. W przeciwieństwie do obowiązku naprawienia szkody orzekanego na podstawie tego przepisu orzeczenie zawierające zobowiązanie z <xLexLink xArt="art. 72;art. 72 § 1;art. 72 § 1 pkt. 8" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 72 § 1 pkt 8 kk</xLexLink>. nie jest uważane za orzeczenie, co do roszczeń majątkowych w rozumieniu przepisu <xLexLink xArt="art. 107;art. 107 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 107 § 2 kpk</xLexLink> i nie podlega wykonaniu <xBRx/>w drodze egzekucji.</xText> <xText>Wyrażone wyżej stanowisko Sądu Apelacyjnego zdaje się pozostawać <xBRx/>w zgodzie z celowościową wykładnią przepisu <xLexLink xArt="art. 415;art. 415 § 5" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 415 § 5 kpk</xLexLink>. <xIx>Ratio legis </xIx>wprowadzenia do tego przepisu klauzuli antykumulacyjnej nie stanowiło przecież osłabienie pozycji pokrzywdzonego w realizacji swoich uprawnień do uzyskania naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa, lecz uniknięcia dwukrotnego orzekania w tym samym przedmiocie i funkcjonowania w obrocie prawnych dwóch tytułów egzekucyjnych dotyczących tego samego roszczenia.</xText> <xText>Odmienna interpretacja normy zawartej w powołanym przepisie stawiałaby w znacznie gorszej sytuacji tych pokrzywdzonego, którzy wykazując właściwą inicjatywę zdecydowali się na dochodzenie roszczeń majątkowych wynikających <xBRx/>z przestępstwa w procesie cywilnym. Trudno byłoby przeczyć temu, że nadanie ciążącej na oskarżonym powinność rygoru środka probacyjnego stymuluje go pożądanego działania i wydatnie urealnia uzyskanie przez pokrzywdzonego naprawienia szkody.</xText> <xText>Chybionym jest twierdzenie apelującego, że orzeczenie Sądu I instancji pozostaje w sprzeczności z celem środka karnego, określonego w <xLexLink xArt="art. 72;art. 72 § 1;art. 72 § 1 pkt. 8" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 72 § 1 pkt 8 kk</xLexLink>., którym jest zapobieganie popełnieniu ponownie przestępstwa. Oczywistym wydaje się bowiem, że konieczność realizacji roszczeń majątkowych, będących następstwem popełnienia przestępstwa jest obok groźby wymierzenia za nie kary najskuteczniejszym sposobem przeciwdziałania powrotowi do przestępstwa.</xText> <xText>Pozbawiona racji jest też przedstawiona przez apelującego argumentacja, mająca stanowić uzasadnienie dla twierdzenia, że nałożenie na oskarżonych obowiązku, którego nie są oni stanie spełnić jest będzie w konsekwencji oznaczało przekształcenie wymierzonych im kar w kary pozbawienia wolności o charakterze bezwzględnym.</xText> <xText>Argumentacja apelującego zdaje się opierać założeniu, że podstawą zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności jest już samo niewykonanie nałożonego obowiązku. Założenie to jest jednak błędne. Zgodnie z dyspozycją przepisu <xLexLink xArt="art. 75;art. 75 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 75 § 2 kk</xLexLink>. do zarządzenia wykonania kary nie jest wystarczającym stwierdzenie, że nałożony obowiązek nie został wykonany, ale koniecznym jest ustalenie, iż przyczyną takiego stanu rzeczy jest postawa skazanego, który od wykonania nałożonego obowiązku się uchyla. Postawa ta wyraża się w złej woli skazanego, który mając możliwość realizacji ciążącego na nim zobowiązania niw wykonuje, gdyż tego nie chce.</xText> <xText>Jeżeli zatem skazani w granicach swoich możliwości, będą podejmowali starania, aby uczynić zadość obowiązkowi, który stał się jednym z warunków skorzystania z dobrodziejstwa zawieszenia wykonania kary, to wyrażane przez apelującego przeświadczenie o konieczności wykonania kary okaże się nieuzasadnione.</xText> <xText>Nie można też zapominać o tym, że podjęcie decyzji o zarządzeniu wykonania kary wymaga przeprowadzenia stosownego postępowania, którego przedmiotem jest wyjaśnienie, czy niewykonanie obowiązku zostało przez skazanego zawinione, czy też było następstwem obiektywnych przeszkód i wynikało wyłącznie <xBRx/>z okoliczności od niego niezależnych.</xText> <xText>W ocenie Sądu Apelacyjnego, brak jest obecnie uzasadnienia do wydłużania okresu wykonania nałożonego na oskarżonych obowiązku. Przypisanego im przestępstwa oskarżeni dopuścili się w dniu 4 kwietnia 1997 r. W zwłoce <xBRx/>w naprawieniu szkody pozostają już zatem 12 lat. Co więcej od wydania nakazu zapłaty w postępowaniu cywilnym upłynął już okres blisko 3 lat. Oskarżeni dysponowali, czasem, który przy wykazaniu minimum dobrej woli umożliwiał im naprawienie szkody w nieporównywalnie większym zakresie niż to uczynili. Prolongowanie wykonania nałożonego obowiązku do końca okresu próby nie jest niczym racjonalnym uzasadnione i osłabiałoby kompensacyjny charakter nałożonego na oskarżonych obowiązku.</xText> <xText>Tak samo pozbawionym racji jest domaganie się uchylenia orzeczenia <xBRx/>o oddaniu oskarżonych pod dozór kuratora. Dla właściwej realizacji warunków, od których zależy osiągnięcie celów stawianych warunkowemu zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności koniecznym jest monitorowanie zachowania oskarżonych.</xText> <xText>Oddanie oskarżonych pod dozór kuratora sądowego pozwoli Sądowi niezwłoczne reagować na ewentualne zakłócenia w przebiegu okresu próby <xBRx/>i właściwie korzystać z instytucji określonej w <xLexLink xArt="art. 74;art. 74 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 74 § 2 kk</xLexLink>. W szczególności zaś pozwoli kontrolować wykonywanie nałożonego obowiązku, a w przypadku, gdy nie będzie on wykonywany ocenić przyczyny braku jego realizacji.</xText> <xText>O kosztach sądowych postępowania odwoławczego orzeczono po myśli przepisu <xLexLink xArt="art. 636;art. 636 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 636 § 1 kpk</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 11" xIsapId="WDU19730270152" xTitle="Ustawa z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych" xAddress="Dz. U. z 1973 r. Nr 27, poz. 152">art. 11 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach <xBRx/>w sprawach karnych</xLexLink> (Dz. U. z 1983r. Nr 49, poz.223).</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Bożena Brewczyńska

Renata Kopiec

Agnieszka Przewoźnik

Magdalena Gierszner

Sygn. akt: II AKa 63/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 8 kwietnia 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Bożena Brewczyńska Sędziowie SSA Piotr Mirek (spr.) SSA Mirosław Ziaja Protokolant Agnieszka Przewoźnik przy udziale Prokuratora Prok. Kraj. del. do Prok. Apel. Przemysława Piątka po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2009 r. sprawy 1 J. D.c.H.iM.,ur. (...)wB. 2 A. D.s.A.iA.,ur. (...)wB. oskarżonych zart. 286 § 1 kkw zw. zart. 294 § 1 kk na skutek apelacji obrońcy oskarżonych od wyroku Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z dnia 12 grudnia 2008 r. sygn. akt. III K 123/08 1 utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, 2 zasądza od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa wydatki postępowania odwoławczego po ½ (jednej drugiej) części i opłaty za drugą instancję w kwotach po 30 (trzydzieści) złotych. Sygn. akt II AKa 63/09 UZASADNIENIE Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej wyrokiem z dnia 12 grudnia 2008 r. wydanym w sprawie o sygn. akt III K 123/08 uznał oskarżonychJ. D.iA. D.za winnych tego, że w dniu 4 kwietnia 1997 r., działając wspólnie i w porozumieniu, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadziliR.iE. S.do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem w postaci pieniędzy w kwocie 100 000 zł, wydanych na podstawie zawartej umowy pożyczki, wprowadzając w błąd pożyczkodawców, co do zamiaru i możliwości wywiązania się z zawartej umowy, a w szczególności zwrotu pożyczonych pieniędzy, działając na szkodę wymienionych, przy czym czynu tego dopuścili się w stosunku do mienia znacznej wartości i za to na mocyart. 286 § 1 kk. w zw. zart. 294 § 1 kk. iart. 33 § 1 i 2 kk. skazał ich na kary po 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz 100 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na 20 złotych. Wykonanie orzeczonych kar pozbawienia wolności zawiesił oskarżonym na okres próby 5 lat, oddając ich w tym czasie pod dozór kuratora sądowego. Jednocześnie na mocyart. 72 § 1 pkt 8 kk. zobowiązał oskarżonych do wykonania prawomocnego nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 21 lipca 2006 r., wydanego przez Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej w sprawie I Nc 38/06,w terminie 2 lat od prawomocności wyroku. Obciążył też oskarżonych ponoszeniem kosztów sądowych. Powyższy wyrok zaskarżony został przez obrońcę oskarżonych, który zarzucił mu: - obrazę przepisów prawa materialnego, a toart. 72 § 1 pkt 8 kk., poprzez błędną jego wykładnię polegającą na przyjęciu, iż zawieszając wykonanie kary sąd może zobowiązać skazanego do „innego stosownego postępowania w okresie próby" - w niniejszym wypadku do wykonania prawomocnego nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej Wydział I Cywilny w dniu21 lipca 2006 r., pomimo, iż nałożony obowiązek w żaden sposób nie zmierza do zapobiegnięcia popełnieniu ponownie przestępstwa przez skazanego. Prawidłowa wykładniaart. 72 § 1 pkt 8 kk. prowadzi do wniosku wprost przeciwnego, to znaczy takiego, że (jak wynika z literalnej treści przepisu) zobowiązanie skazanego do „innego stosownego postępowania" może służyć tylko i wyłącznie do osiągnięcia skutku wskazanego przez ustawodawcęw drugiej części zdania, to jest zapobiegnięcia powrotowi do przestępstwa przez skazanego, rażącą niewspółmierność orzeczonej kary, będąca wynikiem niesłusznego zastosowania środków, o jakich mowa wart. 72 § 1 kk., zawartych w pkt 4 wyroku, a polegających na zobowiązaniu oskarżonych do wykonania prawomocnego nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 21 lipca 2006 r. wydanego przez Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej w sprawie I Nc 38/06 w terminie 2 lat od prawomocności wyroku. Nałożenie naJ.iA. D.takiego obowiązku, którego nie są oni w stanie wykonać ze względu na swoją sytuację materialną oraz wysokość kwoty objętej wymienionym nakazem zapłaty, co rodzi skutki opisane wart. 75 kk. i oznacza, iż orzeczona kara może stać się karą bezwzględnego pozbawienia wolności, pomimo, że określone wkodeksie karnymzasady wymiaru kary nie wskazują na to, by w niniejszej sprawie wskazane było orzeczenie tak surowej kary zwłaszcza, że zostały spełnione przesłanki zart. 69 kk. umożliwiające warunkowe zawieszenie wykonanie orzeczonej kary, co zresztą zasadnie stwierdził Sąd I instancji. Stawiając te zarzuty obrońca oskarżonych wniósł o uchylenie rozstrzygnięć zawartych w punktach 3 i 4 skarżonego wyroku, a opartych o przepisyart. 73 § 1 kk.iart. 72 § 1 pkt 8 kk. Sformułował też apelacyjny wniosek alternatywny o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. 4 poprzez zobowiązanie oskarżonych do wykonania prawomocnego nakazu zapłaty Sądu okręgowego w Bielsku-Białej, sygn. akt I Nc 38/06 w terminie realnym, to jest w niniejszej sprawie nie krótszym niż pięć lat od prawomocności wyroku. Sąd Apelacyjny stwierdził, co następuje: Apelacja obrońcy oskarżonych nie jest zasadna. Poddając zaskarżone orzeczenie kontroli odwoławczej Sąd Apelacyjny nie stwierdził, aby wyrok Sądu I instancji został wydany z sugerowaną przez apelującego obrazą prawa materialnego, albo był dotknięty rażącą niewspółmiernością orzeczonej kary. Nie ulega jakiejkolwiek wątpliwości, że z treści przepisówkodeksu karnego, regulujących stosowanie warunkowego zawieszenia wykonania kary wynika jednoznacznie, że w katalogu środków probacyjnych instytucją powołaną w pierwszej kolejności przez ustawodawcę do spełniania naprawczej i kompensacyjnej funkcji kary jest przewidziane wart. 72 § 2 kk. zobowiązanie oskarżonego do naprawienia szkody. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie temu, aby realizacja jednej z podstawowych dyrektyw procesu karnego, jaką jest uwzględnienie prawnie chronionych interesów pokrzywdzonego następowała w ramach środka probacyjnego zart. 72 § 1 pkt 8 kk. Jest oczywistym, że choć w tym przypadku ustawowodawca pozostawił Sądowi swobodę w kształtowaniu zobowiązania nakładanego na oskarżonego, to nie powinno ono odpowiadać w treści pozostałym obowiązkom określonym wart. 72 § 1 pkt 1- 7b i§2kk. Sąd Apelacyjny dostrzega, że w realiach niniejszej sprawy spełnienie przez oskarżonych, nałożonego na nich obowiązku wykonania nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Okręgowy w Bielsku - Białej w sprawie o sygn. akt I Nc 38/06 będzie stanowiło naprawienie szkody wyrządzonej pokrzywdzonym, Mimo tego zastosowany środek probacyjny był dopuszczalny. Sformułowany wart. 415 § 5 kpkzakaz orzekania obowiązku naprawienia szkody, w sytuacji, gdy o roszczeniu wynikającym z przestępstwa rozstrzygniętoprawomocnie w innym postępowaniu nie sprzeciwia się zobowiązaniu oskarżonegow trybieart. 72 § 1 pkt 8 kk. do wykonania orzeczenia, w którym o roszczeniu tym rozstrzygnięto. Choć wykonanie tak określonego obowiązku będzie w istocie rzeczy stanowiło naprawienie szkody wyrządzonej pokrzywdzonemu, to jednakże zastosowany środek probacyjny nie jest tożsamy ze zobowiązaniem do naprawienia szkody, o którym mowa wart. 72 § 2 kk. W przeciwieństwie do obowiązku naprawienia szkody orzekanego na podstawie tego przepisu orzeczenie zawierające zobowiązanie zart. 72 § 1 pkt 8 kk. nie jest uważane za orzeczenie, co do roszczeń majątkowych w rozumieniu przepisuart. 107 § 2 kpki nie podlega wykonaniuw drodze egzekucji. Wyrażone wyżej stanowisko Sądu Apelacyjnego zdaje się pozostawaćw zgodzie z celowościową wykładnią przepisuart. 415 § 5 kpk.Ratio legiswprowadzenia do tego przepisu klauzuli antykumulacyjnej nie stanowiło przecież osłabienie pozycji pokrzywdzonego w realizacji swoich uprawnień do uzyskania naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa, lecz uniknięcia dwukrotnego orzekania w tym samym przedmiocie i funkcjonowania w obrocie prawnych dwóch tytułów egzekucyjnych dotyczących tego samego roszczenia. Odmienna interpretacja normy zawartej w powołanym przepisie stawiałaby w znacznie gorszej sytuacji tych pokrzywdzonego, którzy wykazując właściwą inicjatywę zdecydowali się na dochodzenie roszczeń majątkowych wynikającychz przestępstwa w procesie cywilnym. Trudno byłoby przeczyć temu, że nadanie ciążącej na oskarżonym powinność rygoru środka probacyjnego stymuluje go pożądanego działania i wydatnie urealnia uzyskanie przez pokrzywdzonego naprawienia szkody. Chybionym jest twierdzenie apelującego, że orzeczenie Sądu I instancji pozostaje w sprzeczności z celem środka karnego, określonego wart. 72 § 1 pkt 8 kk., którym jest zapobieganie popełnieniu ponownie przestępstwa. Oczywistym wydaje się bowiem, że konieczność realizacji roszczeń majątkowych, będących następstwem popełnienia przestępstwa jest obok groźby wymierzenia za nie kary najskuteczniejszym sposobem przeciwdziałania powrotowi do przestępstwa. Pozbawiona racji jest też przedstawiona przez apelującego argumentacja, mająca stanowić uzasadnienie dla twierdzenia, że nałożenie na oskarżonych obowiązku, którego nie są oni stanie spełnić jest będzie w konsekwencji oznaczało przekształcenie wymierzonych im kar w kary pozbawienia wolności o charakterze bezwzględnym. Argumentacja apelującego zdaje się opierać założeniu, że podstawą zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności jest już samo niewykonanie nałożonego obowiązku. Założenie to jest jednak błędne. Zgodnie z dyspozycją przepisuart. 75 § 2 kk. do zarządzenia wykonania kary nie jest wystarczającym stwierdzenie, że nałożony obowiązek nie został wykonany, ale koniecznym jest ustalenie, iż przyczyną takiego stanu rzeczy jest postawa skazanego, który od wykonania nałożonego obowiązku się uchyla. Postawa ta wyraża się w złej woli skazanego, który mając możliwość realizacji ciążącego na nim zobowiązania niw wykonuje, gdyż tego nie chce. Jeżeli zatem skazani w granicach swoich możliwości, będą podejmowali starania, aby uczynić zadość obowiązkowi, który stał się jednym z warunków skorzystania z dobrodziejstwa zawieszenia wykonania kary, to wyrażane przez apelującego przeświadczenie o konieczności wykonania kary okaże się nieuzasadnione. Nie można też zapominać o tym, że podjęcie decyzji o zarządzeniu wykonania kary wymaga przeprowadzenia stosownego postępowania, którego przedmiotem jest wyjaśnienie, czy niewykonanie obowiązku zostało przez skazanego zawinione, czy też było następstwem obiektywnych przeszkód i wynikało wyłączniez okoliczności od niego niezależnych. W ocenie Sądu Apelacyjnego, brak jest obecnie uzasadnienia do wydłużania okresu wykonania nałożonego na oskarżonych obowiązku. Przypisanego im przestępstwa oskarżeni dopuścili się w dniu 4 kwietnia 1997 r. W zwłocew naprawieniu szkody pozostają już zatem 12 lat. Co więcej od wydania nakazu zapłaty w postępowaniu cywilnym upłynął już okres blisko 3 lat. Oskarżeni dysponowali, czasem, który przy wykazaniu minimum dobrej woli umożliwiał im naprawienie szkody w nieporównywalnie większym zakresie niż to uczynili. Prolongowanie wykonania nałożonego obowiązku do końca okresu próby nie jest niczym racjonalnym uzasadnione i osłabiałoby kompensacyjny charakter nałożonego na oskarżonych obowiązku. Tak samo pozbawionym racji jest domaganie się uchylenia orzeczeniao oddaniu oskarżonych pod dozór kuratora. Dla właściwej realizacji warunków, od których zależy osiągnięcie celów stawianych warunkowemu zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności koniecznym jest monitorowanie zachowania oskarżonych. Oddanie oskarżonych pod dozór kuratora sądowego pozwoli Sądowi niezwłoczne reagować na ewentualne zakłócenia w przebiegu okresu próbyi właściwie korzystać z instytucji określonej wart. 74 § 2 kk. W szczególności zaś pozwoli kontrolować wykonywanie nałożonego obowiązku, a w przypadku, gdy nie będzie on wykonywany ocenić przyczyny braku jego realizacji. O kosztach sądowych postępowania odwoławczego orzeczono po myśli przepisuart. 636 § 1 kpkiart. 11 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatachw sprawach karnych(Dz. U. z 1983r. Nr 49, poz.223).

15/150000/0001006/AKa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

154505000007503_XXV_C_001464_2008_Uz_2009-04-20_001

XXV C 1464/08

2009-04-20 02:00:00.0 CEST

2015-11-25 18:15:28.0 CET

2015-11-25 13:39:42.0 CET

15450500

7503

SENTENCE

Sygn. akt XXV C 1464/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 20 kwietnia 2009 r. Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w składzie następującym: Przewodniczący SSR (del) Aleksandra Kempczyńska Protokolant apl. radc. Julia Walicka po rozpoznaniu w dniu 20 kwietnia 2009 r. w Warszawie sprawy z powództwa (...) spółka z o.o. z siedzibą we W. przeciwko (...) w W. o zapłatę 1 oddala powództwo; 2 zasądza od powoda (...) spółka z o.o. z siedzibą we W. na rzecz pozwanego (...) w W. kwotę

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Monika Matuszczak" xVersion="1.0" xLang="PL" xYear="2008" xEditor="mkomuda" xToPage="1" xPublisher="mmatuszczak" xFlag="published" xEditorFullName="Marlena Komuda" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolNmbr="001464" xVolType="15/450500/0007503/C"> <xName>Wyrok</xName> <xBlock> <xBx>Sygn. akt XXV C 1464/08</xBx> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right"> Dnia 20 kwietnia 2009 r.</xText> <xText/> <xText>Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny</xText> <xText>w składzie następującym:</xText> <xText>Przewodniczący SSR (del) Aleksandra Kempczyńska</xText> <xText>Protokolant apl. radc. Julia Walicka</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 20 kwietnia 2009 r. w Warszawie</xText> <xText>sprawy z powództwa <xAnon> (...) spółka z o.o.</xAnon> z siedzibą we <xAnon>W.</xAnon></xText> <xText>przeciwko <xAnon>(...)</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon></xText> <xText>o zapłatę</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>oddala powództwo;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>zasądza od powoda <xAnon> (...) spółka z o.o.</xAnon> z siedzibą we <xAnon>W.</xAnon> na rzecz pozwanego <xAnon>(...)</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> kwotę 7.217 zł /siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych/ tytułem zwrotu kosztów procesu;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>przejmuje na rachunek Skarbu Państwa nieuiszczone w sprawie koszty sądowe.</xText> </xUnit> </xUnit> </xBlock> </xPart>

del) Aleksandra Kempczyńska

Monika Matuszczak

apl. radc. Julia Walicka

Marlena Komuda

Sygn. akt XXV C 1464/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 20 kwietnia 2009 r. Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w składzie następującym: Przewodniczący SSR (del) Aleksandra Kempczyńska Protokolant apl. radc. Julia Walicka po rozpoznaniu w dniu 20 kwietnia 2009 r. w Warszawie sprawy z powództwa(...) spółka z o.o.z siedzibą weW. przeciwko(...)wW. o zapłatę 1 oddala powództwo; 2 zasądza od powoda(...) spółka z o.o.z siedzibą weW.na rzecz pozwanego(...)wW.kwotę 7.217 zł /siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych/ tytułem zwrotu kosztów procesu; 3 przejmuje na rachunek Skarbu Państwa nieuiszczone w sprawie koszty sądowe.

15/450500/0007503/C

Sąd Okręgowy w Warszawie

XXV Wydział Cywilny

151515000004021_VIII_Pa_000035_2009_Uz_2009-04-16_001

VIII Pa 35/09

2009-04-16 02:00:00.0 CEST

2019-07-15 19:13:07.0 CEST

2019-07-15 11:08:37.0 CEST

15151500

4021

SENTENCE

Sygn. akt VIII Pa 35/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 16 kwietnia 2009 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie: Przewodniczący: SSO Ewelina Kocurek-Grabowska Sędziowie: SSO Małgorzata Andrzejewska SSO Jacek Wieczorek (spr.) Protokolant: Dominika Smyrak po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2009r. w Gliwicach sprawy z powództwa E. S. przeciwko Szkole Podstawowej w K. o wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych na skutek ape

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Dominika Smyrak" xPublisher="smyrakd" xEditorFullName="Dominika Smyrak" xEditor="smyrakd" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="9" xFlag="published" xVolType="15/151500/0004021/Pa" xYear="2009" xVolNmbr="000035" xDocType="Uz" xml:space="preserve"> <xName>Wyrok</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt <xBx>VIII Pa 35/09</xBx></xText> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 16 kwietnia 2009 r.</xText> <xText><xBx>Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych</xBx></xText> <xText><xBx>w składzie:</xBx></xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="167"/> <xCOLx xWIDTHx="442"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right"> <xBx>Przewodniczący:</xBx></xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText><xBx>SSO Ewelina Kocurek-Grabowska</xBx></xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right"> <xBx>Sędziowie:</xBx></xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText><xBx>SSO Małgorzata Andrzejewska</xBx></xText> <xText><xBx>SSO Jacek Wieczorek (spr.)</xBx></xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right"> <xBx>Protokolant:</xBx></xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText><xBx>Dominika Smyrak</xBx></xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText><xBx>po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2009r. w Gliwicach</xBx></xText> <xText><xBx>sprawy z powództwa</xBx> <xAnon>E. S.</xAnon></xText> <xText><xBx>przeciwko</xBx> Szkole Podstawowej w <xAnon>K.</xAnon></xText> <xText><xBx>o</xBx> wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych</xText> <xText><xBx>na skutek apelacji</xBx> strony pozwanej</xText> <xText><xBx>od wyroku</xBx> Sądu Rejonowego w Gliwicach</xText> <xText><xBx>z dnia</xBx> 20 października 2008 r. <xBx>sygn. akt</xBx> VI P 1651/07</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>oddala apelację;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 225 zł (dwieście dwadzieścia pięć złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.</xText> </xUnit> <xText>(-) SSO <xAnon>M. A.</xAnon> (-) SSO E, <xAnon>K.</xAnon>-<xAnon>G.</xAnon> (-) SSO <xAnon>J. W.</xAnon></xText> <xText>Sędzia Przewodniczący Sędzia</xText> <xText><xBx>1.Sygn. akt VIII Pa 35/09</xBx></xText> <xText xALIGNx="center"> <xBx>a.b.U Z A S A D N I E N I E</xBx></xText> <xText>Powódka <xAnon>E. S.</xAnon>, po sprecyzowaniu żądania, domagała się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanej Szkoły Podstawowej w <xAnon>K.</xAnon> kwoty 7.088 zł tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych i ponadwymiarowych, dodatku za pracę w nocy na tzw. „zielonej szkole”, z ustawowymi odsetkami od dnia 27 października 2007r. do dnia zapłaty oraz poniesione koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych.</xText> <xText>W odpowiedzi na pozew pozwana Szkoła Podstawowa w <xAnon>K.</xAnon> wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na swoją rzecz od powódki poniesionych kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.</xText> <xText>W uzasadnieniu pozwana podniosła, iż wyjazd na tzw. zieloną szkołę nie był obligatoryjny i został zorganizowany przez rodziców uczniów oraz wychowawcę, gdyż w części jest on dotowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska, a jego organizacja polega na wyborze opiekunów, terminu oraz miejsca pobytu uczniów. Dalej pozwana podała, że powódka co prawda otrzymała formularz delegacji, jednakże nie można tej okoliczności wiązać z poleceniem wyjazdu służbowego. Następnie pozwana wskazała, iż powódka za czas spędzony na tzw. zielonej szkole otrzymała tylko cztery dni wolnego, a przepisy prawa nie przewidywały dodatkowego świadczenia pieniężnego za sprawowanie opieki nad uczniami podczas takiego pobytu.</xText> <xText>W piśmie procesowym z dnia 28 kwietnia 2008r. pozwana podała, że powódka podczas pobytu na tzw. zielonej szkole nie świadczyła pracy w godzinach ponadwymiarowych, bowiem norma prawna zawarta w <xLexLink xArt="art. 35" xIsapId="WDU19820030019" xTitle="Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela" xAddress="Dz. U. z 1982 r. Nr 3, poz. 19">art. 35 ustawy Karta Nauczyciela</xLexLink> enumeratywnie wylicza przypadki, kiedy nauczyciel może pracować w godzinach ponadwymiarowych.</xText> <xText><xUx>Wyrokiem z dnia 20 października 2008r. (sygn. akt VI P 1651/07) Sąd Rejonowy w Gliwicach w punkcie pierwszym orzeczenia zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 3.837,66 zł tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych i dodatku za pracę w nocy z ustawowymi odsetkami od dnia 27 października 2007r. do dnia zapłaty, w punkcie drugim wyroku oddalił powództwo w pozostałym zakresie, w punkcie trzecim orzekł o rygorze natychmiastowej wykonalności, w punkcie czwartym zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 450 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, a w punkcie piątym nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 192 zł tytułem opłaty sądowej.</xUx></xText> <xText>Sąd ten ustalił, że powódka <xAnon>E. S.</xAnon> jest nauczycielem mianowanym. U pozwanej, tj. w Szkole Podstawowej w <xAnon>K.</xAnon> jest zatrudniona od dnia 1 września 1973 r. do nadal w pełnym wymiarze czasu pracy. W roku szkolnym 2006/2007 powódka pracowała u pozwanej w charakterze nauczyciela kształcenia zintegrowanego klasy III w wymiarze 18 godzin tygodniowo oraz prowadziła zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i sprawowała opiekę nad uczniami w świetlicy w wymiarze 3 godzin tygodniowo. W maju 2007r. wynagrodzenie powódki wynosiło 2.445,30 zł i obejmowało następujące stałe składniki: wynagrodzenie zasadnicze: 1.829 zł, dodatek za wychowawstwo: 40 zł, dodatek wiejski: 182,90 zł, dodatek mieszkaniowy: 45 zł, dodatek za wysługę lat: 348,40 zł.</xText> <xText>Z uwagi na dotacje Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska organizowane są u pozwanej dla uczniów klas trzecich wyjazdy na tzw. zieloną szkołę, podczas której odbywają się zajęcia dydaktyczne, zgodnie z planem zajęć połączone z programem profilaktyki zdrowotnej (wycieczki, spacery po terenach uzdrowiskowych). Za zgodą pozwanej, rodzice uczniów klas trzecich oraz wychowawca ustalają termin wyjazdu i miejsce pobytu na czas tzw. zielonej szkoły.</xText> <xText>Powódka otrzymała od pozwanej polecenie wyjazdu służbowego na tzw. zieloną szkołę do miejscowości <xAnon>D.</xAnon> w okresie od dnia 8 maja 2007r. do dnia 22 maja 2007r. Podczas pobytu powódka miała obowiązek odbywać z siedemnastoma uczniami klasy III, której była wychowawcą, zajęcia dydaktyczne oraz sprawować nad nimi opiekę podczas odbywanych wycieczek, spacerów i czasu wolnego przeznaczonego dla uczniów. Była także zobowiązana do sporządzenia sprawozdania z przebiegu tzw. zielonej szkoły oraz przedstawienia tematów odbytych zajęć edukacyjnych. <xAnon>M. J.</xAnon> – rodzic jednego z uczniów biorących udział w „zielonej szkole”, pomagała powódce w wykonywaniu obowiązków wychowawcy.</xText> <xText>Powódka przeciętnie wstawała o godzinie 6.00 rano, gdyż o tej porze budziła się już część uczniów. Do obowiązków powódki należało wówczas dopilnowanie, aby pozostali uczniowie wstali, wszyscy odbyli poranna toaletę, ubrali się i posłali łóżka. Następnie powódka przeprowadzała poranną gimnastykę i wraz z uczniami udawała się na śniadanie. W zależności od ustalonego na dany dzień programu, zajęcia dydaktyczne odbywały się w godzinach rannych albo popołudniowych. Organizowane były wycieczki dla uczniów, podczas których powódka sprawowała opiekę nad nimi i dbała o ich bezpieczeństwo. Około godziny 13.00 powódka wraz z uczniami udawała się na obiad, po którym następowała przerwa na odpoczynek. Następnie albo odbywały się zajęcia dydaktyczne, albo powódka organizowała spacery lub uczyła uczniów pływać w basenie. Około godziny 18.00 była przygotowywana kolacja, po której powódka organizowała dla uczniów zabawy lub spacery. Przeciętnie około godziny 23.00 uczniowie po odbyciu wieczornej toalety udawali się na spoczynek do swoich pokoi. Powódka praktycznie jednak do północy musiała sprawować opiekę nad dziećmi, które z uwagi na wiek, przeżywały rozstanie z rodzicami na czas wyjazdu oraz występujące problemy rodzinne.</xText> <xText>Sąd I instancji podał, ż powódka nie otrzymała świadczenia pieniężnego za udział w tzw. zielonej szkole. Natomiast za pracę w dwie soboty i dwie niedziele otrzymała cztery dni wolne po powrocie z wyjazdu służbowego na podstawie art. 42 c ust. 3 ustawy- Karta nauczyciela.</xText> <xText>Sąd Rejonowy uznał, że – wbrew twierdzeniom strony pozwanej – powódka wykonywała swoje czynności pracownicze podczas „zielonej szkoły” w ramach polecenia służbowego, bowiem to pozwana szkoła była przede wszystkim odpowiedzialna za prawidłową organizację i przebieg tzw. zielonej szkoły, zgodnie z <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU20030060069" xTitle="Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach" xAddress="Dz. U. z 2003 r. Nr 6, poz. 69">rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach</xLexLink> (Dz. U. z 2003r., Nr 6, poz. 69).</xText> <xText>Sąd I instancji podkreślił, iż zajęcia szkolne to nie tylko lekcje, ale także prowadzone poza szkołą lekcje plenerowe, wycieczki, zielone szkoły, podczas których pedagodzy lub opiekunowie muszą dbać o bezpieczeństwo uczniów, gdyż za ewentualny wypadek podczas takich zajęć odpowiedzialność ponosi szkoła i jej pracownicy, zaś pełną odpowiedzialność za wypadek ucznia znajdującego się pod opieką nauczycieli i wychowawców ponosi dyrektor szkoły.</xText> <xText>Następnie Sąd Rejonowy wskazał, iż fakt że powódka i rodzice uczniów dokonali wyboru terminu wyjazdu na „zieloną szkołę”, miejsca pobytu i zebrali środki finansowe na ten wyjazd nie oznacza braku udziału szkoły w organizacji tego wyjazdu oraz braku odpowiedzialności za prawidłowy przebieg „zielonej szkoły”. Wyjazd ten bowiem był uzależniony wyłącznie od zgody pozwanej szkoły, gdyż odbywał się w trakcie trwania roku szkolnego, kiedy prowadzone są zajęcia dydaktyczne. W tym miejscu Sąd I instancji podkreślił, iż termin „zielona szkoła” oznacza sytuację, kiedy uczniowie i ich wychowawca wyjeżdżają poza miejsce zamieszkania w jakieś interesujące pod względem przyrodniczym czy kulturowym miejsce, gdzie zajęcia szkolne toczą się według normalnego programu nauczania, przy czym uczniowie maja także okazję brać udział w zajęciach tematycznych związanych z celem wyjazdu. Pozwana zgadzając się na zorganizowanie tzw. zielonej szkoły musiała delegować nauczyciela, którego obowiązkiem było sprawowanie należytej opieki nad uczniami i prowadzenie zajęć szkolnych. Z przebiegu „zielonej szkoły” delegowany nauczyciel musiał złożyć na piśmie sprawozdanie, w którym opisywał nie tylko przebieg pobytu uczniów poza szkołą, ale także zakres materiału dydaktycznego przedstawionego uczniom.</xText> <xText>Następnie Sąd I instancji stwierdził, iż powierzenie pracownikowi przez pracodawcę wykonania określonego zadania służbowego poza stałym miejscem pracy wymaga odpowiedniego udokumentowania. Takim dokumentem najczęściej jest polecenie wyjazdu służbowego (delegacja). Wbrew twierdzeniom pozwanej, wystawiony druk polecenia wyjazdu służbowego dla powódki na okres od dnia 8 maja 2007r. do dnia 22 maja 2007r. na tzw. zieloną szkołę w <xAnon>D.</xAnon> jest dokumentem potwierdzającym fakt, że pracodawca zlecił nauczycielowi konkretne obowiązki pracownicze do wykonania, tj. sprawowanie opieki nad uczniami na czas ich pobytu poza szkołą oraz odbywanie zajęć dydaktycznych. Pozwana szkoła wyraziła zgodę na zorganizowanie w okresie roku szkolnego wyjazdu uczniów poza siedzibę szkoły, który łączył zajęcia szkolne oraz profilaktykę zdrowotną. Organizując taki wyjazd pozwana musiała zapewnić uczniom całodobową opiekę, bezpieczeństwo oraz odbywanie zajęć lekcyjnych. W tym właśnie celu pozwana oddelegowała powódkę – wychowawcę klasy do wzięcia udziału w tzw. zielonej szkole w okresie od dnia 8 maja 2007r. do dnia 22 maja 2007r., co oznacza iż podczas pobytu na „zielonej szkole” powódka świadczyła pracę na rzecz pozwanej przeciętnie każdego dnia po 18 godzin, przy czym po 4 godziny w nocy.</xText> <xText>Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd Rejonowy uznał, iż roszczenie powódki zasługuje na częściowe uwzględnienie.</xText> <xText>Zgodnie z treścią <xLexLink xArt="art. 42;art. 42 ust. 1" xIsapId="WDU19820030019" xTitle="Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela" xAddress="Dz. U. z 1982 r. Nr 3, poz. 19">art.42 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982r.</xLexLink> – Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 1997r., Nr 56, poz. 357) czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin tygodniowo, zaś w myśl <xLexLink xArt="art. 42 ust. 3" xIsapId="WDU19820030019" xTitle="Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela" xAddress="Dz. U. z 1982 r. Nr 3, poz. 19">ustępu 3</xLexLink> tego przepisu tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych - prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz – nauczycieli szkół podstawowych zatrudnionych w pełnym wymiarze zajęć wynosi 18 godzin.</xText> <xText>Dalej Sąd Rejonowy wskazał, że na tygodniową normę nauczyciela składa się pensum (tj. zajęcia dydaktyczne, wychowawcze, opiekuńcze prowadzone bezpośrednio z uczniami albo na ich rzecz) oraz inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, na przykład udział w posiedzeniach rady pedagogicznej, przeprowadzanie wywiadówek z udziałem rodziców, sprawdzanie prac pisemnych uczniów. Zgodnie z art. 42 ust.7a ustawy - Karta Nauczyciela rejestrowane i rozliczane w dziennikach są zajęcia realizowane w ramach pensum, czyli prowadzone bezpośrednio z uczniami. Nie rozlicza się natomiast pozostałych zajęć i czynności, choć niektóre z nich też są odnotowywane w dziennikach, na przykład wycieczki klasowe. Zapis, że czas pracy nauczyciela wynosi 40 godzin tygodniowo nie oznacza, że nauczyciel ma obowiązek przebywać w szkole 40 godzin w tygodniu, bowiem jak wskazano wyżej w ramach czasu pracy nauczyciel wykonuje pewne czynności poza terenem szkoły, na przykład w domu.</xText> <xText>Dalej Sąd Rejonowy stwierdził, że po myśli art. 35 ust. 1 zd.1 cytowanej wyżej ustawy w szczególnych wypadkach podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji programu nauczania lub zapewnienia opieki w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, nauczyciel może być obowiązany do odpłatnej pracy w godzinach ponadwymiarowych zgodnie z posiadaną specjalnością, których liczba nie może przekroczyć ¼ tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. W ustępie 2 zaś wskazano, iż przez godzinę ponadwymiarową rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych.</xText> <xText>W ocenie Sądu I instancji cytowane wyżej normy prawne wskazują, że nauczycieli obowiązuje tygodniowy wymiar godzin dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz (tzw. pensum, które w przypadku powódki wynosi 18 godzin lekcyjnych tygodniowo), a ponad tę normę nauczyciel może pracować- w godzinach ponadwymiarowych) - jedynie „w szczególnych wypadkach podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji programu nauczania lub zapewnienia opieki w placówkach opiekuńczo-wychowawczych”. Zatem godziny ponadwymiarowe mogą realizować wyłącznie nauczyciele i tylko w sytuacjach wskazanych w normie prawnej zawartej w art. 35 ust. 1 ustawy- Karta Nauczyciela. Godziny ponadwymiarowe nie są natomiast związane z czasem pracy nauczycieli określonym w art.42 cytowanej wyżej ustawy.</xText> <xText>W przedmiotowej sprawie problem prawny sprowadzał się do oceny, czy udział nauczyciela w tzw. zielonej szkole jest świadczeniem pracy w godzinach ponadwymiarowych.</xText> <xText>W ocenie Sądu Rejonowego teza, zgodnie z którą praca nauczyciela podczas „zielonej szkoły” jest realizacją programu nauczania budzi poważne wątpliwości, albowiem podczas tzw. zielonej szkoły są wykonywane obowiązkowe zajęcia edukacyjne i jest realizowany program nauczania oraz są zajęcia wychowawczo-opiekuńcze, które nie są wykonywane w ramach programu nauczania szkoły - wycieczki, spacery, czas wolny dla uczniów po lub przed zajęciami lekcyjnymi.</xText> <xText>Zdaniem Sądu I instancji powódka nie świadczyła pracy w godzinach ponadwymiarowych podczas tzw. zielonej szkoły, gdyż jej czynności pracownicze poza odbywaniem zajęć lekcyjnych nie były wykonywane w ramach programu nauczania szkoły. Zajęcia lekcyjne odbywały się zgodnie z ustalonym w podziale czynności na rok szkolny 2006/2007 pensum, w wymiarze 18 godzin lekcyjnych tygodniowo, a zatem w opinii Sądu Rejonowego powództwo o wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe należało oddalić wobec braku przesłanek z art. 35 ust.1 i ust. 2 ustawy- Karta Nauczyciela. Pozwana bowiem słusznie podnosiła, że powódka nie świadczyła pracy w godzinach ponadwymiarowych, gdyż praca podczas „zielonej szkoły” nie jest w pełni realizacją programu nauczania.</xText> <xText>Sąd Rejonowy nie podzielił natomiast poglądu pozwanej, iż powódka nie posiada prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę podczas tzw. zielonej szkoły, gdyż przepisy prawne, a szczególności przepisy prawa miejscowego nie przewidują świadczenia pieniężnego za pracę podczas „zielonej szkoły”. Pozwana podała, że dopiero uchwałą Rady Miejskiej w <xAnon>S.</xAnon> z dnia 15 listopada 2007r. wprowadzono normę prawną, zgodnie z którą nauczycielom sprawującym opiekę podczas tzw. zielonej szkoły przysługuje dodatkowe wynagrodzenie ryczałtowe za sprawowanie opieki w wysokości 10 godzin ponadwymiarowych za każdy tydzień.</xText> <xText>Stanowiska tego nie podzielił Sąd I instancji, albowiem każdemu pracownikowi za świadczoną pracę przysługuje wynagrodzenie. Zgodnie z art. 91c ust. 1 ustawy- Karta Nauczyciela w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy nieuregulowanych przepisami ustawy, mają zastosowanie przepisy <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19740240141" xTitle="Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy" xAddress="Dz. U. z 1974 r. Nr 24, poz. 141">Kodeksu pracy</xLexLink>. Cytowana norma wskazuje, że przepisy prawne zawarte w Karcie Nauczyciela mają pierwszeństwo przed przepisami <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19740240141" xTitle="Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy" xAddress="Dz. U. z 1974 r. Nr 24, poz. 141">Kodeksu pracy</xLexLink>. Z normą tą koresponduje przepis prawny zawarty w <xLexLink xArt="art. 5" xIsapId="WDU19740240141" xTitle="Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy" xAddress="Dz. U. z 1974 r. Nr 24, poz. 141">art. 5 k.p.</xLexLink>, zgodnie z którym, jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu stosuje się w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami. <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19740240141" xTitle="Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy" xAddress="Dz. U. z 1974 r. Nr 24, poz. 141">Kodeks pracy</xLexLink> zaś posługuje się pojęciem godzin nadliczbowych, które stanowią czas przepracowany ponad normy czasu pracy. W odróżnieniu od godzin nadliczbowych godziny ponadwymiarowe to godziny zrealizowane ponad obowiązujący nauczyciela tygodniowy wymiar zajęć - pensum.</xText> <xText>W ocenie Sądu Rejonowego powyższe rozważania dają podstawę do przyjęcia poglądu, zgodnie z którym w przypadku, gdy nauczyciel świadczy pracę ponad ustalone pensum i z uwagi na przesłanki prawne zawarte w art.35 Karty Nauczyciela pracy tej nie można zakwalifikować jako pracy świadczonej w godzinach ponadwymiarowych, to praca ta jest świadczona w godzinach nadliczbowych zgodnie z przepisami <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19740240141" xTitle="Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy" xAddress="Dz. U. z 1974 r. Nr 24, poz. 141">Kodeksu pracy</xLexLink>, jeżeli wymiar czasu pracy przekracza 40 godzin tygodniowo. Stosownie bowiem do <xLexLink xArt="art. 129;art. 129 § 1;art. 129 § 2;art. 151(1);art. 151(1) § 1" xIsapId="WDU19740240141" xTitle="Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy" xAddress="Dz. U. z 1974 r. Nr 24, poz. 141">art. 129 § 1 i 2 oraz art. 151<xSUPx>1</xSUPx> §1 k.p.</xLexLink> praca wykonywana ponad 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, za którą oprócz normalnego wynagrodzenia przysługuje dodatek w wysokości albo 100% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w nocy, w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub święto zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy albo 50% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony powyżej.</xText> <xText>Zgodnie z <xLexLink xArt="art. 151(7);art. 151(7) § 1" xIsapId="WDU19740240141" xTitle="Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy" xAddress="Dz. U. z 1974 r. Nr 24, poz. 141">art. 151<xSUPx>7 </xSUPx>§ 1 k.p.</xLexLink> pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 21.00 a 7.00. Natomiast <xLexLink xArt="art. 151(8);art. 151(8) § 1" xIsapId="WDU19740240141" xTitle="Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy" xAddress="Dz. U. z 1974 r. Nr 24, poz. 141">art. 151<xSUPx>8 </xSUPx>§ 1 k.p.</xLexLink> stanowi, iż pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie odrębnych przepisów. W 2007r. minimalnie wynagrodzenie za pracę wynosiło 936 zł.</xText> <xText>Sąd Rejonowy przyjął –wobec tego, iż trudności w rozliczaniu czasu pracy powódki nie mogą obciążać pracownika, w niniejszej sprawie należy zastosować przepis <xLexLink xArt="art. 322" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 322 k.p.c.</xLexLink> i w oparciu o zeznania świadka, powódki, sprawozdania z pobytu na tzw. zielonej szkole wyliczył, iż w okresie objętym sporem powódka pracowała poza godzinami pracy mieszczącymi się w normatywnym czasie pracy po 10 dziennie, przy czym 4 godziny świadczone były w nocy. Powódka łącznie pracowała dziennie po 18 godzin od 6.00 rano do 24.00, w tym 8 godzin dziennie od poniedziałku do piątku mieści się w normie czasu pracy- 40 godzin. W tych 40 godzinach pracy powódki mieści się pensum 18 godzin lekcyjnych oraz 3 godziny ponadwymiarowe.</xText> <xText>Sąd Rejonowy dokonał obliczenia wynagrodzenia za przepracowane godziny nadliczbowe oraz godziny nocne i wskazał, na kwotę 3.837,66 zł składa się: 2.167,50 zł tytułem wynagrodzenia za pracę w nadgodzinach - 150 h x 14,45 zł; 1.040,40 zł tytułem 100% dodatku -72h x 14,45 zł; 563,16 zł tytułem 50% dodatku -78h x 7,22; 66,60 zł tytułem dodatku za pracę w nocy - 60h x 1,11 zł.</xText> <xText>Dalej Sąd I instancji wskazał, iż art. 42c ust. 1 zd. 1 Karty Nauczyciela mówi, iż nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć obowiązuje pięciodniowy tydzień pracy. Natomiast ustęp 3 zd. 1 tego przepisu formułuje zasadę, iż za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze, wykonywane w dniu wolnym od pracy nauczyciel otrzymuje inny dzień wolny od pracy. Udzielone przez pozwaną cztery dni wolnego po powrocie z tzw. zielonej szkoły, rekompensują powódce pracę w soboty i niedziele po 8 godzin dziennie (łącznie dwie soboty i dwie niedziele), biorąc pod uwagę, iż przeciętna dzienna norma czasu pracy nie może przekraczać 8 godzin. Natomiast czas pracy ponad 8 godzin dziennie w soboty i niedziele jest już pracą świadczoną w godzinach nadliczbowych, za które powódka nie otrzymała ani czasu wolnego ani dodatkowego wynagrodzenia.</xText> <xText><xBx>Apelację od powyższego orzeczenia wniosła pozwana</xBx> i zaskarżając go w całości, pozwana zarzuciła:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>naruszenie prawa materialnego poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, a w szczególności art.91 c ust.1 Karty Nauczyciela oraz <xLexLink xArt="art. 129;art. 151(1);art. 151(7);art. 151(8)" xIsapId="WDU19740240141" xTitle="Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy" xAddress="Dz. U. z 1974 r. Nr 24, poz. 141">art.129, 151<xSUPx>1</xSUPx>, 151<xSUPx>7</xSUPx>, 151<xSUPx>8</xSUPx> k.p.</xLexLink>,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału poprzez przyjęcie, iż powódka w trakcie tzw. zielonej szkoły pracowała w godzinach nadliczbowych i nocnych.</xText> </xUnit> <xText>Wskazując na powyższe zarzuty pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie powództwa ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.</xText> <xText>Na uzasadnienie pozwana wskazała, że powódka powinna była tak zorganizować dzienny 16-godzinny czas opieki nad uczniami, by jej czas pracy wynosił 8 godzin na dobę, zwłaszcza, że jest nauczycielem z prawie czterdziestoletnim stażem pracy i wielokrotnie prowadziła „zieloną szkołę” nigdy nie zgłaszając problemów wynikających z długości czasu pracy. Ponadto pozwana przedstawiła powódce kilka ofert ośrodków również takich, które zapewniały dodatkowych opiekunów, powódka jednak nie zdecydowała się na nie. Z powyższego względu, jak wskazała dalej pozwana, pogląd Sądu I instancji, iż za sytuację taką, gdzie nauczyciel sam podejmuje decyzję o wyjeździe i ilości osób do pomocy jako opiekunów czyni się odpowiedzialnym szkołę co do godzin pracy tegoż nauczyciela, nie zasługuje na uwzględnienie.</xText> <xText>Następnie pozwana stwierdziła, że to powódka sama podjęła decyzję o uczestnictwie i prowadzeniu „zielonej szkoły” z uczniami jej klasy w danym ośrodku. Podkreśliła, iż pozwana nie ma możliwości jako pracodawca do zobowiązania nauczyciela do uczestnictwa w „zielonej szkole”, co może potwierdzić poprzedni wyjazd klasy na „zieloną szkołę”, której powódka była wychowawcą i który odbył się bez jej udziału.</xText> <xText>Ostatecznie na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2009r. pozwana sprecyzowała apelację, iż nie dotyczy ona punktu drugiego wyroku.</xText> <xText>W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o oddalenie apelacji pozwanej w całości oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów zastępstwa adwokackiego w postępowaniu odwoławczym według norm przepisanych.</xText> <xText><xBx>Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach zważył, co następuje:</xBx></xText> <xText><xBx> <xUx>Apelacja pozwanej nie zasługuje na uwzględnienie.</xUx> </xBx></xText> <xText>W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia odnośnie stanu faktycznego, prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe, a następnie w sposób prawidłowy i logiczny dokonał oceny zebranych dowodów, a wynikłe stąd wnioski legły u podstaw wydania wyroku o zaskarżonej treści. Ustalenia te Sąd odwoławczy przyjmuje za własne.</xText> <xText>Sąd II-giej instancji w pełni aprobuje również rozważania prawne i konkluzje z nich wyciągnięte przez Sąd Rejonowy i wobec ich szczegółowego przedstawienia w pisemnych motywach wyroku nie zachodzi potrzeba powtarzania tych wywodów w tym miejscu.</xText> <xText>Wobec zarzutów apelacyjnych należy jednak stanowczo stwierdzić, że wyjazd powódki na tzw. „zieloną szkołę” był wyjazdem służbowym, co tylko potwierdza wystawione przez pozwaną szkołę „Polecenie wyjazdu służbowego”. W żadnym momencie szkoła nie utraciła kontroli nad swoimi wychowankami i nauczycielem na tym wyjeździe, a co za tym idzie nie zwolniła się z odpowiedzialności za nich. Ponadto pozwana wiedziała w jaki sposób jest sprawowana opieka przez powódkę, przy pomocy jednego rodzica. Nie może obecnie zarzucać powódce nieudolności w organizacji jej pracy, skoro delegowała ją do tego wyjazdu i mogła narzucić jej swój model sprawowania opieki nad powierzonymi jej uczniami na „zielonej szkole”. Dyrektor pozwanej szkoły była bowiem przełożoną powódki również podczas tego wyjazdu.</xText> <xText>Zastrzeżenia do organizacji pracy powódki pojawiły się dopiero po wystąpieniu przez nią z przedmiotowymi roszczeniami, wbrew dotychczasowej utartej praktyce, że nauczyciele, którzy wyjeżdżają na tzw. „zielone szkoły” nie zgłaszają żadnych roszczeń z tytułu pracy wykonywanej na takim wyjeździe. Mają zatem charakter działań opozycyjnych wobec żądań powódki i zostały podniesione na użytek niniejszego procesu. W szczególności skoro pozwana uważa, że powódka niewłaściwie wykonywała swoje obowiązki np. poprzez dopuszczanie do sytuacji, w której wychowankowie nie spali do godziny 24-tej, mogła podjąć odpowiednie kroki dyscyplinujące.</xText> <xText>Wobec powyższego, Sąd Okręgowy w pełni podzielił twierdzenie Sądu I instancji, że powódka nie świadczyła pracy w godzinach ponadwymiarowych podczas tzw. zielonej szkoły, gdyż jej czynności pracownicze poza odbywaniem zajęć lekcyjnych nie były wykonywane w ramach programu nauczania szkoły.</xText> <xText>W ocenie Sądu II instancji na uwzględnienie zasługuje także pogląd Sądu Rejonowego co do kwestii uprawnień powódki do dodatkowego wynagrodzenia za pracę podczas „zielonej szkoły”, albowiem w przypadku, gdy nauczyciel świadczy pracę ponad ustalone pensum i z uwagi na przesłanki prawne zawarte w art. 35 Karty Nauczyciela, pracy tej nie można zakwalifikować jako pracy świadczonej w godzinach ponadwymiarowych, to praca ta jest świadczona w godzinach nadliczbowych zgodnie z przepisami <xLexLink xArt="art. 129;art. 129 § 1;art. 129 § 2" xIsapId="WDU19740240141" xTitle="Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy" xAddress="Dz. U. z 1974 r. Nr 24, poz. 141">art. 129 § 1 i 2 k.p.</xLexLink> oraz <xLexLink xArt="art. 151;art. 151 § 1" xIsapId="WDU19740240141" xTitle="Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy" xAddress="Dz. U. z 1974 r. Nr 24, poz. 141">art. 151 § 1 k.p.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 151(1);art. 151(1) § 1" xIsapId="WDU19740240141" xTitle="Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy" xAddress="Dz. U. z 1974 r. Nr 24, poz. 141">art. 151<xSUPx>1</xSUPx> § 1 k.p.</xLexLink>, jeżeli wymiar czasu pracy przekracza 40 godzin tygodniowo.</xText> <xText>Dlatego też, uznając apelację pozwanej za bezzasadną, Sąd odwoławczy, na podstawie <xLexLink xArt="art. 385" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 385 k.p.c.</xLexLink> orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku.</xText> <xText>O kosztach orzeczono na podstawie <xLexLink xArt="art. 98" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 98 k.p.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 108;art. 108 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 108 § 1 k.p.c.</xLexLink> oraz <xLexLink xArt="§ 4;§ 6;§ 6 pkt. 3;§ 12;§ 12 ust. 1;§ 12 ust. 1 pkt. 2" xIsapId="WDU20021631348" xTitle="Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu" xAddress="Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1348">§ 4, § 6 pkt 3, § 12 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu</xLexLink> (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 z późn.zm.) - w punkcie drugim sentencji wyroku.</xText> <xText><xIx>SSO <xAnon>M. A.</xAnon> SSO <xAnon>E. G.</xAnon> SSO <xAnon>J. W.</xAnon>(ref.)</xIx></xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Ewelina Kocurek-Grabowska

Dominika Smyrak

Dominika Smyrak

Dominika Smyrak

Sygn. aktVIII Pa 35/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 16 kwietnia 2009 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie: Przewodniczący: SSO Ewelina Kocurek-Grabowska Sędziowie: SSO Małgorzata Andrzejewska SSO Jacek Wieczorek (spr.) Protokolant: Dominika Smyrak po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2009r. w Gliwicach sprawy z powództwaE. S. przeciwkoSzkole Podstawowej wK. owynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych na skutek apelacjistrony pozwanej od wyrokuSądu Rejonowego w Gliwicach z dnia20 października 2008 r.sygn. aktVI P 1651/07 1 oddala apelację; 2 zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 225 zł (dwieście dwadzieścia pięć złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym. (-) SSOM. A.(-) SSO E,K.-G.(-) SSOJ. W. Sędzia Przewodniczący Sędzia 1.Sygn. akt VIII Pa 35/09 a.b.U Z A S A D N I E N I E PowódkaE. S., po sprecyzowaniu żądania, domagała się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanej Szkoły Podstawowej wK.kwoty 7.088 zł tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych i ponadwymiarowych, dodatku za pracę w nocy na tzw. „zielonej szkole”, z ustawowymi odsetkami od dnia 27 października 2007r. do dnia zapłaty oraz poniesione koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W odpowiedzi na pozew pozwana Szkoła Podstawowa wK.wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na swoją rzecz od powódki poniesionych kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwana podniosła, iż wyjazd na tzw. zieloną szkołę nie był obligatoryjny i został zorganizowany przez rodziców uczniów oraz wychowawcę, gdyż w części jest on dotowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska, a jego organizacja polega na wyborze opiekunów, terminu oraz miejsca pobytu uczniów. Dalej pozwana podała, że powódka co prawda otrzymała formularz delegacji, jednakże nie można tej okoliczności wiązać z poleceniem wyjazdu służbowego. Następnie pozwana wskazała, iż powódka za czas spędzony na tzw. zielonej szkole otrzymała tylko cztery dni wolnego, a przepisy prawa nie przewidywały dodatkowego świadczenia pieniężnego za sprawowanie opieki nad uczniami podczas takiego pobytu. W piśmie procesowym z dnia 28 kwietnia 2008r. pozwana podała, że powódka podczas pobytu na tzw. zielonej szkole nie świadczyła pracy w godzinach ponadwymiarowych, bowiem norma prawna zawarta wart. 35 ustawy Karta Nauczycielaenumeratywnie wylicza przypadki, kiedy nauczyciel może pracować w godzinach ponadwymiarowych. Wyrokiem z dnia 20 października 2008r. (sygn. akt VI P 1651/07) Sąd Rejonowy w Gliwicach w punkcie pierwszym orzeczenia zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 3.837,66 zł tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych i dodatku za pracę w nocy z ustawowymi odsetkami od dnia 27 października 2007r. do dnia zapłaty, w punkcie drugim wyroku oddalił powództwo w pozostałym zakresie, w punkcie trzecim orzekł o rygorze natychmiastowej wykonalności, w punkcie czwartym zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 450 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, a w punkcie piątym nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 192 zł tytułem opłaty sądowej. Sąd ten ustalił, że powódkaE. S.jest nauczycielem mianowanym. U pozwanej, tj. w Szkole Podstawowej wK.jest zatrudniona od dnia 1 września 1973 r. do nadal w pełnym wymiarze czasu pracy. W roku szkolnym 2006/2007 powódka pracowała u pozwanej w charakterze nauczyciela kształcenia zintegrowanego klasy III w wymiarze 18 godzin tygodniowo oraz prowadziła zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i sprawowała opiekę nad uczniami w świetlicy w wymiarze 3 godzin tygodniowo. W maju 2007r. wynagrodzenie powódki wynosiło 2.445,30 zł i obejmowało następujące stałe składniki: wynagrodzenie zasadnicze: 1.829 zł, dodatek za wychowawstwo: 40 zł, dodatek wiejski: 182,90 zł, dodatek mieszkaniowy: 45 zł, dodatek za wysługę lat: 348,40 zł. Z uwagi na dotacje Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska organizowane są u pozwanej dla uczniów klas trzecich wyjazdy na tzw. zieloną szkołę, podczas której odbywają się zajęcia dydaktyczne, zgodnie z planem zajęć połączone z programem profilaktyki zdrowotnej (wycieczki, spacery po terenach uzdrowiskowych). Za zgodą pozwanej, rodzice uczniów klas trzecich oraz wychowawca ustalają termin wyjazdu i miejsce pobytu na czas tzw. zielonej szkoły. Powódka otrzymała od pozwanej polecenie wyjazdu służbowego na tzw. zieloną szkołę do miejscowościD.w okresie od dnia 8 maja 2007r. do dnia 22 maja 2007r. Podczas pobytu powódka miała obowiązek odbywać z siedemnastoma uczniami klasy III, której była wychowawcą, zajęcia dydaktyczne oraz sprawować nad nimi opiekę podczas odbywanych wycieczek, spacerów i czasu wolnego przeznaczonego dla uczniów. Była także zobowiązana do sporządzenia sprawozdania z przebiegu tzw. zielonej szkoły oraz przedstawienia tematów odbytych zajęć edukacyjnych.M. J.– rodzic jednego z uczniów biorących udział w „zielonej szkole”, pomagała powódce w wykonywaniu obowiązków wychowawcy. Powódka przeciętnie wstawała o godzinie 6.00 rano, gdyż o tej porze budziła się już część uczniów. Do obowiązków powódki należało wówczas dopilnowanie, aby pozostali uczniowie wstali, wszyscy odbyli poranna toaletę, ubrali się i posłali łóżka. Następnie powódka przeprowadzała poranną gimnastykę i wraz z uczniami udawała się na śniadanie. W zależności od ustalonego na dany dzień programu, zajęcia dydaktyczne odbywały się w godzinach rannych albo popołudniowych. Organizowane były wycieczki dla uczniów, podczas których powódka sprawowała opiekę nad nimi i dbała o ich bezpieczeństwo. Około godziny 13.00 powódka wraz z uczniami udawała się na obiad, po którym następowała przerwa na odpoczynek. Następnie albo odbywały się zajęcia dydaktyczne, albo powódka organizowała spacery lub uczyła uczniów pływać w basenie. Około godziny 18.00 była przygotowywana kolacja, po której powódka organizowała dla uczniów zabawy lub spacery. Przeciętnie około godziny 23.00 uczniowie po odbyciu wieczornej toalety udawali się na spoczynek do swoich pokoi. Powódka praktycznie jednak do północy musiała sprawować opiekę nad dziećmi, które z uwagi na wiek, przeżywały rozstanie z rodzicami na czas wyjazdu oraz występujące problemy rodzinne. Sąd I instancji podał, ż powódka nie otrzymała świadczenia pieniężnego za udział w tzw. zielonej szkole. Natomiast za pracę w dwie soboty i dwie niedziele otrzymała cztery dni wolne po powrocie z wyjazdu służbowego na podstawie art. 42 c ust. 3 ustawy- Karta nauczyciela. Sąd Rejonowy uznał, że – wbrew twierdzeniom strony pozwanej – powódka wykonywała swoje czynności pracownicze podczas „zielonej szkoły” w ramach polecenia służbowego, bowiem to pozwana szkoła była przede wszystkim odpowiedzialna za prawidłową organizację i przebieg tzw. zielonej szkoły, zgodnie zrozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach(Dz. U. z 2003r., Nr 6, poz. 69). Sąd I instancji podkreślił, iż zajęcia szkolne to nie tylko lekcje, ale także prowadzone poza szkołą lekcje plenerowe, wycieczki, zielone szkoły, podczas których pedagodzy lub opiekunowie muszą dbać o bezpieczeństwo uczniów, gdyż za ewentualny wypadek podczas takich zajęć odpowiedzialność ponosi szkoła i jej pracownicy, zaś pełną odpowiedzialność za wypadek ucznia znajdującego się pod opieką nauczycieli i wychowawców ponosi dyrektor szkoły. Następnie Sąd Rejonowy wskazał, iż fakt że powódka i rodzice uczniów dokonali wyboru terminu wyjazdu na „zieloną szkołę”, miejsca pobytu i zebrali środki finansowe na ten wyjazd nie oznacza braku udziału szkoły w organizacji tego wyjazdu oraz braku odpowiedzialności za prawidłowy przebieg „zielonej szkoły”. Wyjazd ten bowiem był uzależniony wyłącznie od zgody pozwanej szkoły, gdyż odbywał się w trakcie trwania roku szkolnego, kiedy prowadzone są zajęcia dydaktyczne. W tym miejscu Sąd I instancji podkreślił, iż termin „zielona szkoła” oznacza sytuację, kiedy uczniowie i ich wychowawca wyjeżdżają poza miejsce zamieszkania w jakieś interesujące pod względem przyrodniczym czy kulturowym miejsce, gdzie zajęcia szkolne toczą się według normalnego programu nauczania, przy czym uczniowie maja także okazję brać udział w zajęciach tematycznych związanych z celem wyjazdu. Pozwana zgadzając się na zorganizowanie tzw. zielonej szkoły musiała delegować nauczyciela, którego obowiązkiem było sprawowanie należytej opieki nad uczniami i prowadzenie zajęć szkolnych. Z przebiegu „zielonej szkoły” delegowany nauczyciel musiał złożyć na piśmie sprawozdanie, w którym opisywał nie tylko przebieg pobytu uczniów poza szkołą, ale także zakres materiału dydaktycznego przedstawionego uczniom. Następnie Sąd I instancji stwierdził, iż powierzenie pracownikowi przez pracodawcę wykonania określonego zadania służbowego poza stałym miejscem pracy wymaga odpowiedniego udokumentowania. Takim dokumentem najczęściej jest polecenie wyjazdu służbowego (delegacja). Wbrew twierdzeniom pozwanej, wystawiony druk polecenia wyjazdu służbowego dla powódki na okres od dnia 8 maja 2007r. do dnia 22 maja 2007r. na tzw. zieloną szkołę wD.jest dokumentem potwierdzającym fakt, że pracodawca zlecił nauczycielowi konkretne obowiązki pracownicze do wykonania, tj. sprawowanie opieki nad uczniami na czas ich pobytu poza szkołą oraz odbywanie zajęć dydaktycznych. Pozwana szkoła wyraziła zgodę na zorganizowanie w okresie roku szkolnego wyjazdu uczniów poza siedzibę szkoły, który łączył zajęcia szkolne oraz profilaktykę zdrowotną. Organizując taki wyjazd pozwana musiała zapewnić uczniom całodobową opiekę, bezpieczeństwo oraz odbywanie zajęć lekcyjnych. W tym właśnie celu pozwana oddelegowała powódkę – wychowawcę klasy do wzięcia udziału w tzw. zielonej szkole w okresie od dnia 8 maja 2007r. do dnia 22 maja 2007r., co oznacza iż podczas pobytu na „zielonej szkole” powódka świadczyła pracę na rzecz pozwanej przeciętnie każdego dnia po 18 godzin, przy czym po 4 godziny w nocy. Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd Rejonowy uznał, iż roszczenie powódki zasługuje na częściowe uwzględnienie. Zgodnie z treściąart.42 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982r.– Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 1997r., Nr 56, poz. 357) czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin tygodniowo, zaś w myślustępu 3tego przepisu tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych - prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz – nauczycieli szkół podstawowych zatrudnionych w pełnym wymiarze zajęć wynosi 18 godzin. Dalej Sąd Rejonowy wskazał, że na tygodniową normę nauczyciela składa się pensum (tj. zajęcia dydaktyczne, wychowawcze, opiekuńcze prowadzone bezpośrednio z uczniami albo na ich rzecz) oraz inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, na przykład udział w posiedzeniach rady pedagogicznej, przeprowadzanie wywiadówek z udziałem rodziców, sprawdzanie prac pisemnych uczniów. Zgodnie z art. 42 ust.7a ustawy - Karta Nauczyciela rejestrowane i rozliczane w dziennikach są zajęcia realizowane w ramach pensum, czyli prowadzone bezpośrednio z uczniami. Nie rozlicza się natomiast pozostałych zajęć i czynności, choć niektóre z nich też są odnotowywane w dziennikach, na przykład wycieczki klasowe. Zapis, że czas pracy nauczyciela wynosi 40 godzin tygodniowo nie oznacza, że nauczyciel ma obowiązek przebywać w szkole 40 godzin w tygodniu, bowiem jak wskazano wyżej w ramach czasu pracy nauczyciel wykonuje pewne czynności poza terenem szkoły, na przykład w domu. Dalej Sąd Rejonowy stwierdził, że po myśli art. 35 ust. 1 zd.1 cytowanej wyżej ustawy w szczególnych wypadkach podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji programu nauczania lub zapewnienia opieki w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, nauczyciel może być obowiązany do odpłatnej pracy w godzinach ponadwymiarowych zgodnie z posiadaną specjalnością, których liczba nie może przekroczyć ¼ tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. W ustępie 2 zaś wskazano, iż przez godzinę ponadwymiarową rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych. W ocenie Sądu I instancji cytowane wyżej normy prawne wskazują, że nauczycieli obowiązuje tygodniowy wymiar godzin dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz (tzw. pensum, które w przypadku powódki wynosi 18 godzin lekcyjnych tygodniowo), a ponad tę normę nauczyciel może pracować- w godzinach ponadwymiarowych) - jedynie „w szczególnych wypadkach podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji programu nauczania lub zapewnienia opieki w placówkach opiekuńczo-wychowawczych”. Zatem godziny ponadwymiarowe mogą realizować wyłącznie nauczyciele i tylko w sytuacjach wskazanych w normie prawnej zawartej w art. 35 ust. 1 ustawy- Karta Nauczyciela. Godziny ponadwymiarowe nie są natomiast związane z czasem pracy nauczycieli określonym w art.42 cytowanej wyżej ustawy. W przedmiotowej sprawie problem prawny sprowadzał się do oceny, czy udział nauczyciela w tzw. zielonej szkole jest świadczeniem pracy w godzinach ponadwymiarowych. W ocenie Sądu Rejonowego teza, zgodnie z którą praca nauczyciela podczas „zielonej szkoły” jest realizacją programu nauczania budzi poważne wątpliwości, albowiem podczas tzw. zielonej szkoły są wykonywane obowiązkowe zajęcia edukacyjne i jest realizowany program nauczania oraz są zajęcia wychowawczo-opiekuńcze, które nie są wykonywane w ramach programu nauczania szkoły - wycieczki, spacery, czas wolny dla uczniów po lub przed zajęciami lekcyjnymi. Zdaniem Sądu I instancji powódka nie świadczyła pracy w godzinach ponadwymiarowych podczas tzw. zielonej szkoły, gdyż jej czynności pracownicze poza odbywaniem zajęć lekcyjnych nie były wykonywane w ramach programu nauczania szkoły. Zajęcia lekcyjne odbywały się zgodnie z ustalonym w podziale czynności na rok szkolny 2006/2007 pensum, w wymiarze 18 godzin lekcyjnych tygodniowo, a zatem w opinii Sądu Rejonowego powództwo o wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe należało oddalić wobec braku przesłanek z art. 35 ust.1 i ust. 2 ustawy- Karta Nauczyciela. Pozwana bowiem słusznie podnosiła, że powódka nie świadczyła pracy w godzinach ponadwymiarowych, gdyż praca podczas „zielonej szkoły” nie jest w pełni realizacją programu nauczania. Sąd Rejonowy nie podzielił natomiast poglądu pozwanej, iż powódka nie posiada prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę podczas tzw. zielonej szkoły, gdyż przepisy prawne, a szczególności przepisy prawa miejscowego nie przewidują świadczenia pieniężnego za pracę podczas „zielonej szkoły”. Pozwana podała, że dopiero uchwałą Rady Miejskiej wS.z dnia 15 listopada 2007r. wprowadzono normę prawną, zgodnie z którą nauczycielom sprawującym opiekę podczas tzw. zielonej szkoły przysługuje dodatkowe wynagrodzenie ryczałtowe za sprawowanie opieki w wysokości 10 godzin ponadwymiarowych za każdy tydzień. Stanowiska tego nie podzielił Sąd I instancji, albowiem każdemu pracownikowi za świadczoną pracę przysługuje wynagrodzenie. Zgodnie z art. 91c ust. 1 ustawy- Karta Nauczyciela w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy nieuregulowanych przepisami ustawy, mają zastosowanie przepisyKodeksu pracy. Cytowana norma wskazuje, że przepisy prawne zawarte w Karcie Nauczyciela mają pierwszeństwo przed przepisamiKodeksu pracy. Z normą tą koresponduje przepis prawny zawarty wart. 5 k.p., zgodnie z którym, jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu stosuje się w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami.Kodeks pracyzaś posługuje się pojęciem godzin nadliczbowych, które stanowią czas przepracowany ponad normy czasu pracy. W odróżnieniu od godzin nadliczbowych godziny ponadwymiarowe to godziny zrealizowane ponad obowiązujący nauczyciela tygodniowy wymiar zajęć - pensum. W ocenie Sądu Rejonowego powyższe rozważania dają podstawę do przyjęcia poglądu, zgodnie z którym w przypadku, gdy nauczyciel świadczy pracę ponad ustalone pensum i z uwagi na przesłanki prawne zawarte w art.35 Karty Nauczyciela pracy tej nie można zakwalifikować jako pracy świadczonej w godzinach ponadwymiarowych, to praca ta jest świadczona w godzinach nadliczbowych zgodnie z przepisamiKodeksu pracy, jeżeli wymiar czasu pracy przekracza 40 godzin tygodniowo. Stosownie bowiem doart. 129 § 1 i 2 oraz art. 1511§1 k.p.praca wykonywana ponad 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, za którą oprócz normalnego wynagrodzenia przysługuje dodatek w wysokości albo 100% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w nocy, w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub święto zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy albo 50% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony powyżej. Zgodnie zart. 1517§ 1 k.p.pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 21.00 a 7.00. Natomiastart. 1518§ 1 k.p.stanowi, iż pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie odrębnych przepisów. W 2007r. minimalnie wynagrodzenie za pracę wynosiło 936 zł. Sąd Rejonowy przyjął –wobec tego, iż trudności w rozliczaniu czasu pracy powódki nie mogą obciążać pracownika, w niniejszej sprawie należy zastosować przepisart. 322 k.p.c.i w oparciu o zeznania świadka, powódki, sprawozdania z pobytu na tzw. zielonej szkole wyliczył, iż w okresie objętym sporem powódka pracowała poza godzinami pracy mieszczącymi się w normatywnym czasie pracy po 10 dziennie, przy czym 4 godziny świadczone były w nocy. Powódka łącznie pracowała dziennie po 18 godzin od 6.00 rano do 24.00, w tym 8 godzin dziennie od poniedziałku do piątku mieści się w normie czasu pracy- 40 godzin. W tych 40 godzinach pracy powódki mieści się pensum 18 godzin lekcyjnych oraz 3 godziny ponadwymiarowe. Sąd Rejonowy dokonał obliczenia wynagrodzenia za przepracowane godziny nadliczbowe oraz godziny nocne i wskazał, na kwotę 3.837,66 zł składa się: 2.167,50 zł tytułem wynagrodzenia za pracę w nadgodzinach - 150 h x 14,45 zł; 1.040,40 zł tytułem 100% dodatku -72h x 14,45 zł; 563,16 zł tytułem 50% dodatku -78h x 7,22; 66,60 zł tytułem dodatku za pracę w nocy - 60h x 1,11 zł. Dalej Sąd I instancji wskazał, iż art. 42c ust. 1 zd. 1 Karty Nauczyciela mówi, iż nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć obowiązuje pięciodniowy tydzień pracy. Natomiast ustęp 3 zd. 1 tego przepisu formułuje zasadę, iż za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze, wykonywane w dniu wolnym od pracy nauczyciel otrzymuje inny dzień wolny od pracy. Udzielone przez pozwaną cztery dni wolnego po powrocie z tzw. zielonej szkoły, rekompensują powódce pracę w soboty i niedziele po 8 godzin dziennie (łącznie dwie soboty i dwie niedziele), biorąc pod uwagę, iż przeciętna dzienna norma czasu pracy nie może przekraczać 8 godzin. Natomiast czas pracy ponad 8 godzin dziennie w soboty i niedziele jest już pracą świadczoną w godzinach nadliczbowych, za które powódka nie otrzymała ani czasu wolnego ani dodatkowego wynagrodzenia. Apelację od powyższego orzeczenia wniosła pozwanai zaskarżając go w całości, pozwana zarzuciła: 1 naruszenie prawa materialnego poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, a w szczególności art.91 c ust.1 Karty Nauczyciela orazart.129, 1511, 1517, 1518k.p., 2 sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału poprzez przyjęcie, iż powódka w trakcie tzw. zielonej szkoły pracowała w godzinach nadliczbowych i nocnych. Wskazując na powyższe zarzuty pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie powództwa ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. Na uzasadnienie pozwana wskazała, że powódka powinna była tak zorganizować dzienny 16-godzinny czas opieki nad uczniami, by jej czas pracy wynosił 8 godzin na dobę, zwłaszcza, że jest nauczycielem z prawie czterdziestoletnim stażem pracy i wielokrotnie prowadziła „zieloną szkołę” nigdy nie zgłaszając problemów wynikających z długości czasu pracy. Ponadto pozwana przedstawiła powódce kilka ofert ośrodków również takich, które zapewniały dodatkowych opiekunów, powódka jednak nie zdecydowała się na nie. Z powyższego względu, jak wskazała dalej pozwana, pogląd Sądu I instancji, iż za sytuację taką, gdzie nauczyciel sam podejmuje decyzję o wyjeździe i ilości osób do pomocy jako opiekunów czyni się odpowiedzialnym szkołę co do godzin pracy tegoż nauczyciela, nie zasługuje na uwzględnienie. Następnie pozwana stwierdziła, że to powódka sama podjęła decyzję o uczestnictwie i prowadzeniu „zielonej szkoły” z uczniami jej klasy w danym ośrodku. Podkreśliła, iż pozwana nie ma możliwości jako pracodawca do zobowiązania nauczyciela do uczestnictwa w „zielonej szkole”, co może potwierdzić poprzedni wyjazd klasy na „zieloną szkołę”, której powódka była wychowawcą i który odbył się bez jej udziału. Ostatecznie na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2009r. pozwana sprecyzowała apelację, iż nie dotyczy ona punktu drugiego wyroku. W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o oddalenie apelacji pozwanej w całości oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów zastępstwa adwokackiego w postępowaniu odwoławczym według norm przepisanych. Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach zważył, co następuje: Apelacja pozwanej nie zasługuje na uwzględnienie. W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia odnośnie stanu faktycznego, prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe, a następnie w sposób prawidłowy i logiczny dokonał oceny zebranych dowodów, a wynikłe stąd wnioski legły u podstaw wydania wyroku o zaskarżonej treści. Ustalenia te Sąd odwoławczy przyjmuje za własne. Sąd II-giej instancji w pełni aprobuje również rozważania prawne i konkluzje z nich wyciągnięte przez Sąd Rejonowy i wobec ich szczegółowego przedstawienia w pisemnych motywach wyroku nie zachodzi potrzeba powtarzania tych wywodów w tym miejscu. Wobec zarzutów apelacyjnych należy jednak stanowczo stwierdzić, że wyjazd powódki na tzw. „zieloną szkołę” był wyjazdem służbowym, co tylko potwierdza wystawione przez pozwaną szkołę „Polecenie wyjazdu służbowego”. W żadnym momencie szkoła nie utraciła kontroli nad swoimi wychowankami i nauczycielem na tym wyjeździe, a co za tym idzie nie zwolniła się z odpowiedzialności za nich. Ponadto pozwana wiedziała w jaki sposób jest sprawowana opieka przez powódkę, przy pomocy jednego rodzica. Nie może obecnie zarzucać powódce nieudolności w organizacji jej pracy, skoro delegowała ją do tego wyjazdu i mogła narzucić jej swój model sprawowania opieki nad powierzonymi jej uczniami na „zielonej szkole”. Dyrektor pozwanej szkoły była bowiem przełożoną powódki również podczas tego wyjazdu. Zastrzeżenia do organizacji pracy powódki pojawiły się dopiero po wystąpieniu przez nią z przedmiotowymi roszczeniami, wbrew dotychczasowej utartej praktyce, że nauczyciele, którzy wyjeżdżają na tzw. „zielone szkoły” nie zgłaszają żadnych roszczeń z tytułu pracy wykonywanej na takim wyjeździe. Mają zatem charakter działań opozycyjnych wobec żądań powódki i zostały podniesione na użytek niniejszego procesu. W szczególności skoro pozwana uważa, że powódka niewłaściwie wykonywała swoje obowiązki np. poprzez dopuszczanie do sytuacji, w której wychowankowie nie spali do godziny 24-tej, mogła podjąć odpowiednie kroki dyscyplinujące. Wobec powyższego, Sąd Okręgowy w pełni podzielił twierdzenie Sądu I instancji, że powódka nie świadczyła pracy w godzinach ponadwymiarowych podczas tzw. zielonej szkoły, gdyż jej czynności pracownicze poza odbywaniem zajęć lekcyjnych nie były wykonywane w ramach programu nauczania szkoły. W ocenie Sądu II instancji na uwzględnienie zasługuje także pogląd Sądu Rejonowego co do kwestii uprawnień powódki do dodatkowego wynagrodzenia za pracę podczas „zielonej szkoły”, albowiem w przypadku, gdy nauczyciel świadczy pracę ponad ustalone pensum i z uwagi na przesłanki prawne zawarte w art. 35 Karty Nauczyciela, pracy tej nie można zakwalifikować jako pracy świadczonej w godzinach ponadwymiarowych, to praca ta jest świadczona w godzinach nadliczbowych zgodnie z przepisamiart. 129 § 1 i 2 k.p.orazart. 151 § 1 k.p.iart. 1511§ 1 k.p., jeżeli wymiar czasu pracy przekracza 40 godzin tygodniowo. Dlatego też, uznając apelację pozwanej za bezzasadną, Sąd odwoławczy, na podstawieart. 385 k.p.c.orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku. O kosztach orzeczono na podstawieart. 98 k.p.c.w zw. zart. 108 § 1 k.p.c.oraz§ 4, § 6 pkt 3, § 12 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu(Dz.U. Nr 163, poz. 1348 z późn.zm.) - w punkcie drugim sentencji wyroku. SSOM. A.SSOE. G.SSOJ. W.(ref.)

15/151500/0004021/Pa

Sąd Okręgowy w Gliwicach

VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

152510000002506_V_Ka_000252_2009_Uz_2009-04-21_001

V Ka 252/09

2009-04-21 02:00:00.0 CEST

2020-05-21 19:10:07.0 CEST

2020-05-21 12:30:29.0 CEST

15251000

2506

SENTENCE

Sygn. akt V Ka 252/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 21 kwietnia 2009 r. Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie: Przewodnicząca: Sędzia S.O. Marzena Lesiuk Sędziowie: S.O. Piotr Augustyniak del. S.R. M. W. (sprawozdawca) Protokolant: sekr. sąd. Dominika Łukasiak przy udziale Prokuratora Jolanty Urbaniak po rozpoznaniu w dniu 21 kwietnia 2009 r. sprawy T. K. , M. K. , L. K. i J. W. oskarżonych z art. 220 § 1 k.k. i innych na skutek apelacji wniesionych prz

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Agnieszka Kmieciak" xPublisher="agnieszka.kmieciak" xEditorFullName="Agnieszka Kmieciak" xEditor="agnieszka.kmieciak" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="1" xFlag="published" xVolType="15/251000/0002506/Ka" xYear="2009" xVolNmbr="000252" xDocType="Uz" xml:space="preserve"> <xName>Wyrok</xName> <xBlock> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> <xText><xBx>Sygn. akt V Ka 252/09 </xBx></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> </xUnit> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> </xUnit> <xText xALIGNx="center"> Dnia 21 kwietnia 2009 r.</xText> <xText><xBx>Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym </xBx></xText> <xText><xBx>w składzie: </xBx></xText> <xText><xBx>Przewodnicząca: Sędzia S.O. Marzena Lesiuk </xBx></xText> <xText><xBx>Sędziowie: S.O. Piotr Augustyniak </xBx></xText> <xText><xBx> del. S.R. <xAnon>M. W.</xAnon> (sprawozdawca) </xBx></xText> <xText>Protokolant: sekr. sąd. Dominika Łukasiak</xText> <xText>przy udziale Prokuratora Jolanty Urbaniak</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 21 kwietnia 2009 r.</xText> <xText>sprawy<xBx> <xAnon>T. K.</xAnon>, <xAnon>M. K.</xAnon>, <xAnon>L. K.</xAnon> i <xAnon>J. W.</xAnon></xBx></xText> <xText>oskarżonych z <xLexLink xArt="art. 220;art. 220 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 220 § 1 k.k.</xLexLink> i innych</xText> <xText>na skutek apelacji wniesionych przez obrońców wszystkich oskarżonych oraz pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej <xAnon>E. A.</xAnon> w stosunku do oskarżonych <xAnon>M. K.</xAnon>, <xAnon>L. K.</xAnon> <xBRx/>i <xAnon>J. W.</xAnon></xText> <xText>od wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi Widzewa w Łodzi <xBRx/>z dnia 3 listopada 2008 roku <xBx>sygn. akt IIIK 202/07</xBx></xText> <xText>na podstawie <xLexLink xArt="art. 437;art. 437 § 1;art. 437 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 437 § 1 i 2 k.p.k.</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 438;art. 438 pkt. 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 438 pkt 2 k.p.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 632;art. 632 pkt. 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 632 pkt 2 k.p.k.</xLexLink>:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>uchyla zaskarżony wyrok w pkt 1,2,3 i w pkt 6,7,8,9,10 odnośnie oskarżonych <xAnon>L. K.</xAnon>, <xAnon>J. W.</xAnon> <xBRx/>i <xAnon>M. K.</xAnon> i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Łodzi Widzewa w Łodzi;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>na podstawie <xLexLink xArt="art. 439;art. 439 § 1;art. 439 § 1 pkt. 9" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k.</xLexLink> uchyla zaskarżony wyrok w pkt 4 odnośnie oskarżonego <xAnon>T. K.</xAnon> i na podstawie <xLexLink xArt="art. 17;art. 17 § 1;art. 17 § 1 pkt. 6" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 45;art. 45 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 45 § 1</xLexLink> k.w. w tym zakresie umarza postępowanie karne, a kosztami za obie instancje obciąża Skarb Państwa;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. <xAnon>P. T.</xAnon><xBRx/>kwotę 512, 40 złotych (pięćset dwanaście złotych i czterdzieści groszy) tytułem kosztów zastępstwa procesowego udzielonego oskarżycielce posiłkowej <xAnon>K. O.</xAnon> z urzędu przed sądem odwoławczym;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">4</xName> <xText>zasądza od Skarbu Państwa na rzecz oskarżonego <xAnon>T. K.</xAnon> kwotę 1.428 (jeden tysiąc czterysta dwadzieścia osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów obrony udzielonej oskarżonemu <xBRx/>z wyboru za obie instancje.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Marzena Lesiuk

Agnieszka Kmieciak

sekr. sąd. Dominika Łukasiak

Agnieszka Kmieciak

Sygn. akt V Ka 252/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 21 kwietnia 2009 r. Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie: Przewodnicząca: Sędzia S.O. Marzena Lesiuk Sędziowie: S.O. Piotr Augustyniak del. S.R.M. W.(sprawozdawca) Protokolant: sekr. sąd. Dominika Łukasiak przy udziale Prokuratora Jolanty Urbaniak po rozpoznaniu w dniu 21 kwietnia 2009 r. sprawyT. K.,M. K.,L. K.iJ. W. oskarżonych zart. 220 § 1 k.k.i innych na skutek apelacji wniesionych przez obrońców wszystkich oskarżonych oraz pełnomocnika oskarżycielki posiłkowejE. A.w stosunku do oskarżonychM. K.,L. K.iJ. W. od wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi Widzewa w Łodziz dnia 3 listopada 2008 rokusygn. akt IIIK 202/07 na podstawieart. 437 § 1 i 2 k.p.k.,art. 438 pkt 2 k.p.k.iart. 632 pkt 2 k.p.k.: 1 uchyla zaskarżony wyrok w pkt 1,2,3 i w pkt 6,7,8,9,10 odnośnie oskarżonychL. K.,J. W.iM. K.i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Łodzi Widzewa w Łodzi; 2 na podstawieart. 439 § 1 pkt 9 k.p.k.uchyla zaskarżony wyrok w pkt 4 odnośnie oskarżonegoT. K.i na podstawieart. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.w zw. zart. 45 § 1k.w. w tym zakresie umarza postępowanie karne, a kosztami za obie instancje obciąża Skarb Państwa; 3 zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw.P. T.kwotę 512, 40 złotych (pięćset dwanaście złotych i czterdzieści groszy) tytułem kosztów zastępstwa procesowego udzielonego oskarżycielce posiłkowejK. O.z urzędu przed sądem odwoławczym; 4 zasądza od Skarbu Państwa na rzecz oskarżonegoT. K.kwotę 1.428 (jeden tysiąc czterysta dwadzieścia osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów obrony udzielonej oskarżonemuz wyboru za obie instancje.

15/251000/0002506/Ka

Sąd Okręgowy w Łodzi

V Wydział Karny Odwoławczy

151500000001006_II_AKa_000064_2009_Uz_2009-04-30_001

II AKa 64/09

2009-04-30 02:00:00.0 CEST

2013-02-23 02:01:01.0 CET

2013-12-04 16:55:59.0 CET

15150000

1006

SENTENCE, REASON

Sygn. akt : II AKa 64/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 30 kwietnia 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Piotr Mirek Sędziowie SSA Małgorzata Niementowska (spr.) SSA Grażyna Wilk Protokolant Agnieszka Przewoźnik przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Przemysława Piątka po rozpoznaniu w dniu 30 kwietnia 2009 r. sprawy wnioskodawczyni J. P. - w przedmiocie odszkodowania - na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawczyni od wyroku Sądu

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xVersion="1.0" xYear="2009" xEditorFullName="Magdalena Gierszner" xFlag="published" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xLang="PL" xToPage="2" xEditor="mgierszner" xPublisher="rkopiec" xFromPg="1" xVolType="15/150000/0001006/AKa" xVolNmbr="000064"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText><xBx> <xUx>Sygn. akt : II AKa 64/09</xUx> </xBx></xText> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 30 kwietnia 2009 r.</xText> <xText/> <xText>Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:</xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="172"/> <xCOLx xWIDTHx="539"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Piotr Mirek</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Małgorzata Niementowska (spr.)</xText> <xText>SSA Grażyna Wilk</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Protokolant</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>Agnieszka Przewoźnik</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Przemysława Piątka</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 30 kwietnia 2009 r. sprawy</xText> <xText>wnioskodawczyni <xBx><xAnon>J. P.</xAnon></xBx></xText> <xText>- w przedmiocie odszkodowania -</xText> <xText>na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawczyni</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z dnia 13 listopada 2008 r.</xText> <xText>sygn. akt. III Ko 216/07</xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>wydatkami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa.</xText> </xUnit> <xText>Sygn. akt. II AKa 64/09</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>W dniu 31 sierpnia 2007 roku <xAnon>J. P.</xAnon> złożyła w Sadzie Okręgowym <xBRx/>w Katowicach wniosek o stwierdzenie nieważności orzeczenia o przymusowym umieszczeniu w obozie pracy w <xAnon>J.</xAnon> i <xAnon>P.</xAnon> w latach 1946-1947 oraz <xBRx/>o należne jej odszkodowanie i zadośćuczynienie.</xText> <xText>Sąd Okręgowy w Bielsku- Białej, któremu została przekazana do rozpoznania sprawa na mocy postanowienia Sądu Okręgowego w Katowicach, wyrokiem z dnia <xBRx/>13 listopada 2008 roku oddalił wniosek o odszkodowanie złożony przez wnioskodawczynie, zasądzając od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika z urzędu <xAnon>T. S.</xAnon> kwotę 146, 40 złotych tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu <xAnon>J. P.</xAnon>.</xText> <xText>Powyższy wyrok zaskarżył pełnomocnik wnioskodawczyni zarzucając mu błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku i mający wpływ na jego treść, a polegający na przyjęciu, że wnioskodawczyni nie prowadziła działalności <xBRx/>na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 1" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">art. 1 ustawy <xBRx/>z dnia 23.02.1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego</xLexLink>, mimo, że prawidłowa analiza jej pobytu w obozach pracy w <xAnon>J.</xAnon> i w <xAnon>P.</xAnon> w okresie od 16.02.1946 roku do 22.03.1947 roku prowadzi do wniosku, że działalność taką właśnie prowadziła.</xText> <xText>Podnosząc powyższy zarzut skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie wniosku w całości ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Bielsku – Białej.</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:</xBx></xText> <xText/> <xText>Apelacja pełnomocnika okazała się niezasadna stąd też nie zasługiwał na uwzględnienie. Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i na ich bazie wywiódł słuszną i logiczną ocenę prawną roszczenia wnioskodawczyni. Sąd Okręgowy w żadnym stopniu nie kwestionował treści relacji wnioskodawczyni, ustalając, że <xAnon>J. P.</xAnon>została osadzona w dniu <xAnon>(...)</xAnon>roku <xBRx/>w <xAnon>(...)</xAnon>w <xAnon>J.</xAnon>na mocy wydanego w dniu 02 marca <xBRx/>1946 roku przez Prokuratora Specjalnego Sądu Karnego w Katowicach zarządzenia <xBRx/>o odosobnieniu, a w dniu 22 maja 1946 roku została przetransportowana do <xAnon>(...)</xAnon>w <xAnon>P.</xAnon>, z którego została zwolniona w dniu 22 marca 1947 roku. Podstawą wydania powyższego zarządzenia był zarzut dopuszczenia sie przez wnioskodawczynię przestępstwa z art. 1 Dekretu P.K.W.N. z dnia 04 listopada 1944 roku. Natomiast zatrzymanie i umieszczenie na czas nieoznaczony w miejscu odosobnienia i poddania przymusowej pracy zarządzono na podstawie art. 2 Dekretu P.K.W.N. z dnia 04 listopada 1944 roku.</xText> <xText><xAnon>J. P.</xAnon> nie prowadziła działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego jak również działalności przeciwko kolektywizacji wsi oraz obowiązkowym dostawom. Żaden z dokumentów przedstawionych wraz z rozpoznawanym wnioskiem nie zawiera treści, które podważałyby zasadność tego ustalenia, stąd nie sposób podzielić zarzutu skarżącego.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny zaakceptował stanowisko Sądu Okręgowego, aprobując dokonaną przezeń ocenę materiału dowodowego. Jest więc oczywiste, że w takiej sytuacji materialną przyczyną oddalenia wniosku o zasądzenie odszkodowania <xBRx/>i zadośćuczynienia w trybie przepisów ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku było ustalenie, iż zatrzymanie wnioskodawczyni i wszystkie skutki tego zatrzymania nie stanowiły represji za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego – ponieważ były następstwem odstępstwa od narodowości polskiej.</xText> <xText>Nadmienić należy, iż formalnoprawnym warunkiem odnośnie trybu odszkodowawczego, przewidzianego w ustawie z dnia 23 lutego 1991 roku jest stwierdzenie nieważności orzeczenia, będącego podstawą wniosku o odszkodowanie. Dopiero stwierdzenie nieważności orzeczenia uznaje się za równoznaczne <xBRx/>z uniewinnieniem, zatem powinnością Sądu, (czego nie uczyniono na gruncie tej sprawy), w pierwszej kolejności winno być stwierdzenie nieważności takiego orzeczenia, które dotyczyło osoby represjonowane. W niniejszej sprawie nie mamy do czynienia z orzeczeniem gdyż za takowe nie można uznać zarządzenia Prokuratora Specjalnego Sadu Karnego w Katowicach z dnia 02 marca 1946 roku. Jak wynika <xBRx/>z art. 2 ust 2 Dekretu PKWN o środkach zabezpieczających w stosunku do zdrajców Narodu na umotywowany wniosek prokuratora, specjalny sad karny na niejawnym posiedzeniu wydaje postanowienie, którym bądź utrzymuje w mocy, bądź uchyla zarządzenie prokuratora o przymusowy odosobnieniu. Tylko w takiej sytuacji można byłoby mówić o orzeczeniu. Brak byłoby wiec podstaw do stwierdzenia nieważności nie tylko z uwagi na to, iż, zatrzymanie wnioskodawczyni i wszystkie skutki tego zatrzymania nie stanowiły represji za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, ale także z przedstawionego wyżej powodu.</xText> <xText>Pomimo drobnych mankamentów, o których napomknięto wyżej, wyrok Sądu Okręgowego należało uznać z prawidłowy i należycie uzasadniony, stąd też Sąd Apelacyjny utrzymał go w mocy.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Piotr Mirek

Renata Kopiec

Agnieszka Przewoźnik

Magdalena Gierszner

Sygn. akt : II AKa 64/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 30 kwietnia 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Piotr Mirek Sędziowie SSA Małgorzata Niementowska (spr.) SSA Grażyna Wilk Protokolant Agnieszka Przewoźnik przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Przemysława Piątka po rozpoznaniu w dniu 30 kwietnia 2009 r. sprawy wnioskodawczyniJ. P. - w przedmiocie odszkodowania - na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawczyni od wyroku Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z dnia 13 listopada 2008 r. sygn. akt. III Ko 216/07 1 utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy, 2 wydatkami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa. Sygn. akt. II AKa 64/09 UZASADNIENIE W dniu 31 sierpnia 2007 rokuJ. P.złożyła w Sadzie Okręgowymw Katowicach wniosek o stwierdzenie nieważności orzeczenia o przymusowym umieszczeniu w obozie pracy wJ.iP.w latach 1946-1947 orazo należne jej odszkodowanie i zadośćuczynienie. Sąd Okręgowy w Bielsku- Białej, któremu została przekazana do rozpoznania sprawa na mocy postanowienia Sądu Okręgowego w Katowicach, wyrokiem z dnia13 listopada 2008 roku oddalił wniosek o odszkodowanie złożony przez wnioskodawczynie, zasądzając od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika z urzęduT. S.kwotę 146, 40 złotych tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzęduJ. P.. Powyższy wyrok zaskarżył pełnomocnik wnioskodawczyni zarzucając mu błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku i mający wpływ na jego treść, a polegający na przyjęciu, że wnioskodawczyni nie prowadziła działalnościna rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego w rozumieniuart. 1 ustawyz dnia 23.02.1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, mimo, że prawidłowa analiza jej pobytu w obozach pracy wJ.i wP.w okresie od 16.02.1946 roku do 22.03.1947 roku prowadzi do wniosku, że działalność taką właśnie prowadziła. Podnosząc powyższy zarzut skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie wniosku w całości ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Bielsku – Białej. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Apelacja pełnomocnika okazała się niezasadna stąd też nie zasługiwał na uwzględnienie. Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i na ich bazie wywiódł słuszną i logiczną ocenę prawną roszczenia wnioskodawczyni. Sąd Okręgowy w żadnym stopniu nie kwestionował treści relacji wnioskodawczyni, ustalając, żeJ. P.została osadzona w dniu(...)rokuw(...)wJ.na mocy wydanego w dniu 02 marca1946 roku przez Prokuratora Specjalnego Sądu Karnego w Katowicach zarządzeniao odosobnieniu, a w dniu 22 maja 1946 roku została przetransportowana do(...)wP., z którego została zwolniona w dniu 22 marca 1947 roku. Podstawą wydania powyższego zarządzenia był zarzut dopuszczenia sie przez wnioskodawczynię przestępstwa z art. 1 Dekretu P.K.W.N. z dnia 04 listopada 1944 roku. Natomiast zatrzymanie i umieszczenie na czas nieoznaczony w miejscu odosobnienia i poddania przymusowej pracy zarządzono na podstawie art. 2 Dekretu P.K.W.N. z dnia 04 listopada 1944 roku. J. P.nie prowadziła działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego jak również działalności przeciwko kolektywizacji wsi oraz obowiązkowym dostawom. Żaden z dokumentów przedstawionych wraz z rozpoznawanym wnioskiem nie zawiera treści, które podważałyby zasadność tego ustalenia, stąd nie sposób podzielić zarzutu skarżącego. Sąd Apelacyjny zaakceptował stanowisko Sądu Okręgowego, aprobując dokonaną przezeń ocenę materiału dowodowego. Jest więc oczywiste, że w takiej sytuacji materialną przyczyną oddalenia wniosku o zasądzenie odszkodowaniai zadośćuczynienia w trybie przepisów ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku było ustalenie, iż zatrzymanie wnioskodawczyni i wszystkie skutki tego zatrzymania nie stanowiły represji za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego – ponieważ były następstwem odstępstwa od narodowości polskiej. Nadmienić należy, iż formalnoprawnym warunkiem odnośnie trybu odszkodowawczego, przewidzianego w ustawie z dnia 23 lutego 1991 roku jest stwierdzenie nieważności orzeczenia, będącego podstawą wniosku o odszkodowanie. Dopiero stwierdzenie nieważności orzeczenia uznaje się za równoznacznez uniewinnieniem, zatem powinnością Sądu, (czego nie uczyniono na gruncie tej sprawy), w pierwszej kolejności winno być stwierdzenie nieważności takiego orzeczenia, które dotyczyło osoby represjonowane. W niniejszej sprawie nie mamy do czynienia z orzeczeniem gdyż za takowe nie można uznać zarządzenia Prokuratora Specjalnego Sadu Karnego w Katowicach z dnia 02 marca 1946 roku. Jak wynikaz art. 2 ust 2 Dekretu PKWN o środkach zabezpieczających w stosunku do zdrajców Narodu na umotywowany wniosek prokuratora, specjalny sad karny na niejawnym posiedzeniu wydaje postanowienie, którym bądź utrzymuje w mocy, bądź uchyla zarządzenie prokuratora o przymusowy odosobnieniu. Tylko w takiej sytuacji można byłoby mówić o orzeczeniu. Brak byłoby wiec podstaw do stwierdzenia nieważności nie tylko z uwagi na to, iż, zatrzymanie wnioskodawczyni i wszystkie skutki tego zatrzymania nie stanowiły represji za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, ale także z przedstawionego wyżej powodu. Pomimo drobnych mankamentów, o których napomknięto wyżej, wyrok Sądu Okręgowego należało uznać z prawidłowy i należycie uzasadniony, stąd też Sąd Apelacyjny utrzymał go w mocy.

15/150000/0001006/AKa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

151000000000503_I_ACa_000249_2009_Uz_2009-04-30_001

I ACa 249/09

2009-04-30 02:00:00.0 CEST

2013-07-19 03:01:01.0 CEST

2017-04-26 03:18:38.0 CEST

15100000

503

SENTENCE, REASON

Sygn. akt I ACa 249/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 30 kwietnia 2009 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku Wydział I Cywilny w składzie: Przewodniczący – Sędzia SA Teresa Sobolewska Sędzia SA Arina Perkowska Sędzia SA Barbara Lewandowska (spr.) Protokolant sekr.sąd. Marta Zaborska po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2009 r. w Gdańsku na rozprawie sprawy z powództwa L. O. przeciwko Z. N. i G. N. o zapłatę na skutek apelacji pozwanych od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 23 grudnia 2008

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xVolNmbr="000249" xVolType="15/100000/0000503/ACa" xFromPg="1" xml:space="preserve" xDocType="Uz" xFlag="published" xEditorFullName="Karolina Najda" xPublisher="knajda" xEditor="knajda" xToPage="8" xLang="PL" xYear="2009" xVersion="1.0" xPublisherFullName="Karolina Najda"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt I ACa 249/09</xText> <xText/> <xUnit xType="part" xBold="true" xIsTitle="true"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 30 kwietnia 2009 r.</xText> <xText/> <xText>Sąd Apelacyjny w Gdańsku Wydział I Cywilny w składzie:</xText> <xText>Przewodniczący – Sędzia SA Teresa Sobolewska</xText> <xText>Sędzia SA Arina Perkowska </xText> <xText>Sędzia SA Barbara Lewandowska (spr.)</xText> <xText>Protokolant sekr.sąd. Marta Zaborska</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2009 r. w Gdańsku na rozprawie</xText> <xText>sprawy z powództwa <xAnon>L. O.</xAnon></xText> <xText>przeciwko <xAnon>Z. N.</xAnon> i <xAnon>G. N.</xAnon></xText> <xText>o zapłatę</xText> <xText>na skutek apelacji pozwanych</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku</xText> <xText>z dnia 23 grudnia 2008r. sygn. akt IC 513/08</xText> <xText/> <xUnit xType="none" xIsTitle="false"> <xName xSffx="/">I</xName> <xText>zmienia zaskarżony wyrok:</xText> <xUnit xType="none" xIsTitle="false"> <xName xSffx=")">a</xName> <xText>w punkcie I (pierwszym) w ten sposób, że oddala powództwo,</xText> </xUnit> <xUnit xType="none" xIsTitle="false"> <xName xSffx=")">b</xName> <xText>w punkcie II (drugim) w ten sposób, że zasądza od powódki na rzecz pozwanych solidarnie kwotę 3.600,- (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;</xText> <xUnit xType="none" xIsTitle="false"> <xName xSffx="/">II</xName> <xText>zasądza od powódki na rzecz pozwanych solidarnie kwotę 8.800,- (osiem tysięcy osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.</xText> </xUnit> </xUnit> </xUnit> <xText/> <xText>Na oryginale właściwe podpisy.</xText> <xText/> <xText>I ACa 249/09</xText> </xUnit> <xUnit xType="part" xBold="true" xIsTitle="true"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Powódka <xAnon>L. O.</xAnon> wnosiła o zasądzenie na jej rzecz solidarnie od pozwanych <xAnon>Z.</xAnon> i <xAnon>G.</xAnon> małżonków <xAnon>N.</xAnon> kwoty 122.000 zł z ustawowymi odsetkami z tytułu prowizji należnej jej z łączącej strony umowy pośrednictwa w sprzedaży nieruchomości, zawartej na wyłączność na okres 12 miesięcy.</xText> <xText>Pozwani wnosili o oddalenie powództwa, podnosząc w pierwszym rzędzie zarzut skutecznego rozwiązania umowy, której cel odpadł wobec samodzielnego znalezienia przez nich kontrahenta, a także podnosząc, że w umowie z powódką występowali jako konsumenci, przez co niekorzystne dla nich postanowienia tej umowy nie są dla nich wiążące. Ponadto pozwani z ostrożności procesowej zgłosili zarzut przedawnienia co do kwoty 61.000 zł, odnosząc stosunek prawny łączący strony do regulacji umowy agencyjnej i umowy zlecenia.</xText> <xText>Wyrokiem z dnia 23 grudnia 2008 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku uwzględnił powództwo w całości. Rozstrzygnięcie zapadło w następującym stanie faktycznym ustalonym przez Sąd pierwszej instancji:</xText> <xText>W dniu 28.10.2005 r. strony zawarły pisemną umowę pośrednictwa w sprzedaży nieruchomości położonej w <xAnon>G.</xAnon> przy <xAnon>ulicy (...)</xAnon>. W myśl § 1 umowy powódka zobowiązała się do dokonywania dla pozwanych, za wynagrodzeniem, czynności faktycznych zmierzających do skojarzenia kontrahentów i zawarcia z nimi umowy sprzedaży powyższej nieruchomości, zaś pozwani powierzyli jej wyłączne pośrednictwo, co według umowy miało oznaczać, że "umówione wynagrodzenie zostanie pośrednikowi zapłacone w każdym wypadku dokonania transakcji z kontrahentem w okresie objętym niniejszą umową", zawartą na czas określony wynoszący 12 miesięcy. Po upływie tego okresu umowa miała ulegać automatycznemu przedłużeniu na czas nieoznaczony bez zastrzeżenia wyłączności. Strony postanowiły nadto, że rozwiązanie umowy w czasie trwania klauzuli wyłączności będzie możliwe tylko w przypadku całkowitej rezygnacji pozwanych ze sprzedaży, wyrażonej pisemnym oświadczeniem woli i po zwrocie pośrednikowi udokumentowanych kosztów poniesionych przez niego przy realizacji umowy, w kwocie jednak nie mniejszej niż 800 zł.</xText> <xText>Powódka wykonała swoje zobowiązanie wynikające z powyższej umowy w ten sposób, że zamieszczała ogłoszenia w prasie, rozsyłała też oferty sprzedaży do salonów samochodowych, umawiała i przedstawiała pozwanym potencjalnych kontrahentów.</xText> <xText>Pozwani prowadzili również negocjacje w sprawie sprzedaży działki bez udziału pośrednika. W taki to sposób, za pośrednictwem centrali <xAnon>R.</xAnon>, skojarzony został z nimi <xAnon>T. Z.</xAnon>, który ostatecznie nabył od pozwanych powyższą nieruchomość. W dniu 29.03.2006 r. pozwani złożyli powódce oświadczenie o rozwiązaniu umowy, po czym w dniu 12.04.2006 r. zawarli z <xAnon>T. Z.</xAnon> umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości przy <xAnon>ulicy (...)</xAnon> w <xAnon>G.</xAnon>, zaś w dniu 30.06.2006 r. - umowę przyrzeczoną.</xText> <xText>Pismem z dnia 9.02.2007 r. powódka wezwała pozwanych do zapłaty jej prowizji. W odpowiedzi pismem z dnia 21.02.2007 r. pozwani odmówili spełnienia świadczenia.</xText> <xText>Mając na uwadze przytoczone ustalenia faktyczne Sąd pierwszej instancji ocenił powództwo jako zasadne. W oparciu o przeprowadzone dowody Sąd orzekający uznał, że pozwani nie udowodnili, by sens klauzuli wyłączności był inny niż ten wynikający z postanowień umowy, a pozwany wiedział, że niezależnie od tego, kto kupi nieruchomość, powódce będzie się należała prowizja. W ocenie Sądu pierwszej instancji powódka wykazała fakt wykonania swojego zobowiązania poprzez zamieszczenie ogłoszeń w prasie i rozesłanie oferty sprzedaży do centrali innych marek samochodowych, przy czym świadek <xAnon>J. Ś.</xAnon>, którego zeznaniom w tym zakresie Sąd dał wiarę, potwierdził, że "do <xAnon>R.</xAnon> Polska wpłynęło pismo od pośrednika w sprzedaży" przedmiotowej nieruchomości. Sąd Okręgowy dał także wiarę zeznaniom powyższego świadka w zakresie przebiegu i sposobu negocjacji oraz jego roli w nabyciu nieruchomości przez <xAnon>T. Z.</xAnon>, jak również za wiarygodne uznał zeznania świadka <xAnon>T. Z.</xAnon> co do okoliczności i powodów, dla których nabył on nieruchomość od pozwanych, a także co do tego, iż nie wiedział on, że pozwany poprzez usługę pośrednika szuka potencjalnych kontrahentów skłonnych nabyć tę nieruchomość.</xText> <xText>Jednocześnie Sąd orzekający nie dał wiary zeznaniom pozwanego i nie podzielił jego rozumienia klauzuli wyłączności zawartej w umowie, zgodnie z którym w razie samodzielnego znalezienia kontrahenta przez pozwanych powódce miałby się należeć jedynie zwrot poniesionych kosztów. Za wiarygodne natomiast uznał Sąd twierdzenia pozwanego, że on sam osobiście przekazał informację o chęci sprzedaży salonu w <xAnon>G.</xAnon> przedstawicielom centrali <xAnon> (...)</xAnon> i że to oni namówili <xAnon>T. Z.</xAnon> do nabycia tej nieruchomości. Sąd pierwszej instancji dał także wiarę twierdzeniom powódki co do faktu wykonania przez nią zobowiązania, jak i co do wykładni zawartej w umowie klauzuli wyłączności zgodnej z wersją przez nią przedstawianą, a także co do tego, że również pozwani w taki sam sposób pojmowali treść i znaczenie tej klauzuli.</xText> <xText>Sąd Okręgowy zważył, że umowa zawarta przez strony jest umową pośrednictwa uregulowaną w <xLexLink xArt="art. 180;art. 180 ust. 3" xIsapId="WDU19971150741" xTitle="Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 115, poz. 741">art.180 ust.3 ustawy o gospodarce nieruchomościami</xLexLink>, do której w zakresie nieobjętym regulacją w tej ustawie zastosowanie mają przepisy <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">kodeksu cywilnego</xLexLink>. W związku z tym do umowy tej odnosi się, zdaniem Sądu orzekającego, zasada, że terminowe stosunki prawne nie mogą być wypowiadane. Tym samym Sąd nie podzielił poglądu pozwanych co do skutecznego rozwiązania umowy pośrednictwa ich pismem z dnia 29.03.2006 r.</xText> <xText>Zdaniem Sądu do umowy stron nie mogą też mieć zastosowania przepisy o umowie agencyjnej czy umowie zlecenia. Sąd pierwszej instancji wskazał, że zgodnie z <xLexLink xArt="art. 180;art. 180 ust. 3 a" xIsapId="WDU19971150741" xTitle="Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 115, poz. 741">art.180 ust.3a ustawy o gospodarce nieruchomościami</xLexLink> do umowy stron odpowiednie zastosowanie ma natomiast przepis <xLexLink xArt="art. 550" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.550 k.c.</xLexLink>, zakazujący zawierania przez zamawiającego wyłącznie kolejnych umów pośrednictwa z innymi podmiotami trudniącymi się tego rodzaju usługami. Jednakże, w ocenie Sądu pierwszej instancji, w § 3 ust.1 umowy strony postanowiły rozszerzyć ustawowe pojęcie wyłączności i przyjęły fikcję prawną, że każda transakcja zbycia nieruchomości w czasie określonym w umowie będzie traktowana jako wynik starań pośrednika i za taką należne mu będzie wynagrodzenie. W związku z powyższym Sąd orzekający nie podzielił argumentacji pozwanych, jakoby poprzez ograniczenie możliwości sprzedaży salonu w ramach sieci <xAnon>R.</xAnon> i wskazanie przez <xAnon> (...)</xAnon> preferowanego nabywcy w osobie <xAnon>T. Z.</xAnon> odpadł cel umowy zawartej z powódką.</xText> <xText>Sąd pierwszej instancji nie zgodził się też z tezą pozwanych, że zawierając sporną umowę posiadali status prawny konsumenta w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 22(1)" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.22(1) k.c.</xLexLink> Należąca do nich nieruchomość była bowiem wykorzystywana przez <xAnon> przedsiębiorstwo (...) Spółkę z o.o.</xAnon> w <xAnon>K.</xAnon>, w której pozwani pozostawali jedynymi udziałowcami, wobec czego posiadali oni odpowiednią wiedzę i doświadczenie jako uczestnicy obrotu gospodarczego.</xText> <xText>Za niezasadny uznał nadto Sąd pierwszej instancji podniesiony przez pozwanych zarzut przedawnienia, wskazując, że wobec ustawowego uregulowania umowy pośrednictwa jako umowy nazwanej nie mają do niej zastosowania przepisy o umowie agencyjnej czy umowie zlecenia, a tym samym termin przedawnienia roszczeń z takiej umowy wynosi, na zasadach ogólnych, trzy lata. Sąd powołał się przy tym na stanowisko przyjęte w orzecznictwie Sądu Najwyższego.</xText> <xText>Jako podstawę prawną uwzględnienia powództwa Sąd pierwszej instancji wskazał przepisy <xLexLink xArt="art. 353(1)" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.353(1) k.c.</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 180;art. 180 ust. 3;art. 180 ust. 3 a" xIsapId="WDU19971150741" xTitle="Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 115, poz. 741">art.180 ust.3 i 3a ustawy o gospodarce nieruchomościami</xLexLink> oraz <xLexLink xArt="art. 118" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.118 k.c.</xLexLink></xText> <xText>Od przedstawionego wyroku pozwani wnieśli apelację, zarzucając sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, przejawiającą się w ustaleniu, że <xAnon>T. Z.</xAnon> powziął informację o możliwości nabycia nieruchomości dzięki staraniom powódki, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że świadek informację tę powziął wcześniej. Skarżący zarzucili nadto naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie <xLexLink xArt="art. 180;art. 180 ust. 3 a" xIsapId="WDU19971150741" xTitle="Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 115, poz. 741">art.180 ust.3a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami</xLexLink> (Dz.U. z 2004 r., Nr 261, poz.2603 ze zm.) w związku z <xLexLink xArt="art. 550" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.550 k.c.</xLexLink> poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie, że pośrednik uprawniony jest do wynagrodzenia nawet w sytuacji zawarcia transakcji z klientem zainteresowanym nabyciem nieruchomości jeszcze przed zawarciem umowy pośrednictwa, a także w razie sprzedaży nieruchomości kontrahentowi nie skojarzonemu dzięki działaniom pośrednika, co zdaniem skarżących narusza równowagę stron stosunku zobowiązaniowego i zasadę ekwiwalentności świadczeń w umowie wzajemnej, jaką jest umowa pośrednictwa w obrocie nieruchomościami.</xText> <xText>Pozwani zarzucali także naruszenie <xLexLink xArt="art. 746;art. 746 § 1;art. 746 § 3" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.746 § 1 i 3 k.c.</xLexLink>, ewentualnie <xLexLink xArt="art. 764(2);art. 764(2) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.764(2) § 1 k.c.</xLexLink> poprzez ich niezastosowanie i uznanie wypowiedzenia umowy za bezskuteczne, jak również naruszenie <xLexLink xArt="art. 751" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.751 k.c.</xLexLink> poprzez jego niezastosowanie mimo podniesionego przez pozwanych zarzutu przedawnienia roszczenia powódki co do kwoty 61.000 zł, wreszcie - naruszenie <xLexLink xArt="art. 22(1)" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.22(1) k.c.</xLexLink> polegające na jego błędnej wykładni i wyinterpretowaniu pozaustawowych przesłanek negatywnych dla prawno-konsumenckiego statusu strony, a mianowicie posiadanie wiedzy i doświadczenia w profesjonalnym obrocie gospodarczym dostatecznych do zrozumienia sensu poszczególnych postanowień umowy z powódką.</xText> <xText>Zdaniem pozwanych wyrok zapadł przy tym z naruszeniem przepisów prawa procesowego, a mianowicie <xLexLink xArt="art. 233;art. 233 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art.233 § 1 k.p.c.</xLexLink> w związku z <xLexLink xArt="art. 65;art. 65 § 2" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.65 § 2 k.c.</xLexLink> poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów i rekonstrukcję treści wzajemnych zobowiązań stron wynikających z § 1 ust.3 umowy z pominięciem postanowienia § 6 ust.2 jako sprzecznej z dyspozycją przepisu <xLexLink xArt="art. 65;art. 65 § 2" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.65 § 2 k.c.</xLexLink>, które to naruszenie przepisów prawa procesowego miało istotny wpływ na wynik sprawy, a ponadto poprzez wykładnię sprzeczną z dyspozycją <xLexLink xArt="art. 65;art. 65 § 2" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.65 § 2 k.c.</xLexLink>, sprowadzającą się do nadania postanowieniu umowy oczywiście niewłaściwego znaczenia.</xText> <xText>Wskazując na powyższe zarzuty pozwani wnosili o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na ich rzecz od powódki kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie domagali się uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji. Apelacja zawiera ponadto wniosek o rozważenie potrzeby przedstawienia Sądowi Najwyższemu zagadnienia prawnego w przedmiotowej sprawie, sformułowanego w jej treści.</xText> <xText>Powódka w odpowiedzi na apelację wnosiła o jej oddalenie, oddalenie wniosku o przedstawienie zapytania prawnego Sądowi Najwyższemu i o zasądzenie na jej rzecz od pozwanych solidarnie kosztów postępowania odwoławczego.</xText> <xText/> <xText>Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:</xText> <xText/> <xText>Apelacja zasługuje na uwzględnienie. Zasadny jest zarzut sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, wynikający z wadliwej z punktu widzenia wymogów <xLexLink xArt="art. 233;art. 233 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art.233 § 1 k.p.c.</xLexLink> oceny tego materiału. Sąd pierwszej instancji, podzielając w istocie prezentowaną przez pozwanych wykładnię <xLexLink xArt="art. 180;art. 180 ust. 3 a" xIsapId="WDU19971150741" xTitle="Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 115, poz. 741">art.180 ust.3a ustawy o gospodarce nieruchomościami</xLexLink>, w tym w zakresie znaczenia zastrzeżenia wyłączności przy odpowiednim stosowaniu <xLexLink xArt="art. 550" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.550 k.c.</xLexLink>, przyjął, że strony umowy o pośrednictwo zawartej w dniu 28.10.2005 r. rozszerzyły rozumienie klauzuli wyłączności na przesłanki pozaustawowe, rażąco niekorzystne dla pozwanych. W ocenie Sądu Apelacyjnego ustalenie takie nie znajduje jednak dostatecznego oparcia w materiale dowodowym.</xText> <xText>Sąd Okręgowy, wbrew zarzutowi apelacji, nie ustalił wcale, że <xAnon>T. Z.</xAnon> powziął informację o możliwości nabycia nieruchomości dzięki staraniom powódki i że do zawarcia przez niego umowy z pozwanymi doszło w wyniku tych starań - przeciwnie, z treści uzasadnienia wyroku (s.3 in fine - K.119) wynika, że obecny <xAnon> (...)</xAnon> został skojarzony z pozwanym za pośrednictwem "centrali <xAnon>R.</xAnon>". Mimo takiego ustalenia Sąd pierwszej instancji uznał, że okoliczność ta nie ma żadnego znaczenia dla możliwości żądania przez powódkę wynagrodzenia, z uwagi na szersze niż przewidziane w ustawie rozumienie klauzuli wyłączności, nadane jej przez strony w umowie o pośrednictwo w sprzedaży nieruchomości. Sąd przyjął bowiem za powódką, że wolą stron było wypłacenie powódce przez pozwanych wynagrodzenia, wynoszącego - wobec znacznej wartości nieruchomości - 122.000 zł, w każdym przypadku zawarcia transakcji w ciągu pierwszych 12 miesięcy od dnia zawarcia umowy o pośrednictwo, niezależnie od tego, czy transakcja ta będzie wynikiem starań pośrednika, czy też nie będzie miała z nimi żadnego związku.</xText> <xText>W ocenie Sądu Apelacyjnego taka wykładnia treści umowy o pośrednictwo jest nieuzasadniona. Nie ma podstaw do przyjęcia, że pozwani, prowadzący na dużą skalę działalność gospodarczą przedsiębiorcy, godzili się w umowie z innym przedsiębiorcą - powódką na świadczenie na jej rzecz tak znacznej kwoty za samo podjęcie czynności polegających na zamieszczeniu ogłoszeń w prasie i wysłanie korespondencji do kilku potencjalnych adresatów oferty. Przeczy temu sama treść § 1 umowy (K.6), w której powódka zobowiązała się do dokonywania dla pozwanych czynności faktycznych zmierzających do skojarzenia kontrahentów i zawarcia między nimi umowy, a pozwani, powierzając jej wyłączne pośrednictwo, zobowiązali się do zapłaty pośrednikowi umówionego wynagrodzenia w każdym wypadku dokonania transakcji z kontrahentem w okresie objętym umową. W § 1 pkt 3, a także w § 3 umowy mowa jest o kontrahencie jako takim podmiocie, którego oferujący sprzedaż pozyskali w wyniku starań pośrednika. Wspomniany § 3 umowy nakładał na pozwanych obowiązek zawiadomienia powódki w ciągu 3 dni o akceptacji kontrahenta, co jednoznacznie wskazuje, że chodzi o kontrahenta "doprowadzonego" do pozwanych przez pośrednika. Nie sposób bowiem przyjąć, by pozwani mieli zgodnie z tym zapisem umownym obowiązek zawiadomienia powódki, że zaakceptowali jako nabywcę osobę, która o ofercie sprzedaży dowiedziała się z innych źródeł, niezwiązanych z działaniami pośrednika.</xText> <xText>Analiza tego zapisu umownego, w powiązaniu z treścią <xLexLink xArt="art. 180;art. 180 ust. 3 a" xIsapId="WDU19971150741" xTitle="Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 115, poz. 741">art.180 ust.3a ustawy o gospodarce nieruchomościami</xLexLink> w związku z <xLexLink xArt="art. 550" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.550 k.c.</xLexLink>, wskazuje, że uprawnienie powódki do wynagrodzenia przewidziane w niej zostało dla przypadku każdej transakcji z kontrahentem skojarzonym przez pośrednika, a nie z jakimkolwiek kontrahentem pozostającym poza zakresem działań pośrednika. Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie bez racji pozwani zarzucają, że przyjęcie tej ostatniej wersji znaczenia klauzuli wyłączności oznaczałoby zastrzeżenie dla powódki świadczeń całkowicie oderwanych od ich wartości - i majątkowej, i "niemajątkowej" wyrażającej się w jej staraniach zwieńczonych zawarciem transakcji. Przy takiej interpretacji umowy zachodziłaby rażąca nieekwiwalentność świadczeń stron umowy wzajemnej. Z tego względu oparcie przez Sąd pierwszej instancji ustalenia, że pozwani rozumieli zastrzeżenie wyłączności w tej umowie w sposób przedstawiany przez powódkę, o zeznania powódki i jej małżonka świadka <xAnon>Z. O.</xAnon>, prowadzącego wspólnie z nią biuro pośrednictwa, jako osób zainteresowanych w sprawie, należy ocenić jako nieprawidłowe. Zeznania powódki i jej małżonka w tym zakresie obciążone są bowiem ich subiektywną oceną, że pozwani podzielają ich interpretację spornego zapisu umowy.</xText> <xText>W ocenie Sądu Apelacyjnego zastrzeżenie na okres 12 miesięcy wyłączności na rzecz powódki miało to znaczenie, że w okresie tym pozwani zobowiązani byli do niewiązania się analogiczną umową z innymi pośrednikami w zakresie oferty sprzedaży tej samej nieruchomości. Taka wykładnia wynika z treści <xLexLink xArt="art. 550" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.550 k.c.</xLexLink>, mającego odpowiednie zastosowanie do umowy stron. W umowie o pośrednictwo w sprzedaży nieruchomości zawartej z zastrzeżeniem wyłączności na rzecz pośrednika, powódka występowała jako odpowiednik "kupującego" z <xLexLink xArt="art. 550" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.550 k.c.</xLexLink>, a pozwani - jako odpowiednik "sprzedawcy", o jakim mowa w tym przepisie.</xText> <xText>Istotę umowy pośrednictwa w sprzedaży nieruchomości wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23.11.2004 r. (I CK 270/04, LEX nr 339711), wskazując, że "pośrednik nabywa prawo do wynagrodzenia tylko wtedy, gdy stworzone przez niego warunki doprowadzą zainteresowanych do zawarcia głównej umowy, a zatem całe ryzyko gospodarcze spoczywa na pośredniku". W orzeczeniu tym Sąd Najwyższy podniósł, że "decydujące dla powstania prawa pośrednika do wynagrodzenia jest stworzenie przez niego sposobności i możliwości zawarcia przez kontrahentów umowy kupna-sprzedaży nieruchomości, jeżeli rzeczywiście w wyniku tego doszło do zawarcia takiej umowy". Ciężar zaś wykazania, że pośrednik dochodzący wynagrodzenia faktycznie stworzył sprzedającym sposobność do zawarcia umowy sprzedaży, spoczywa na pośredniku.</xText> <xText>W ocenie Sądu Apelacyjnego na gruncie okoliczności faktycznych przedmiotowej sprawy powódka nie wykazała powyższej przesłanki. Należy mieć na względzie, że pozwany <xAnon>Z. N.</xAnon> na oferowanej do sprzedaży nieruchomości prowadził działalność gospodarczą w postaci salonu sprzedaży samochodów marki <xAnon>R.</xAnon>, objętą, z uwagi na jej charakter, ścisłą współpracą z "centralą" tej marki, tj. <xAnon> (...) spółką z o.o.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon>. Jak wynika z pisemnej informacji tej Spółki, udzielonej Sądowi pierwszej instancji (v.pismo K.105), utrzymywała ona kontrolę nad tworzeniem i rozwojem sieci Autoryzowanych Partnerów <xAnon>R.</xAnon> w Polsce, w związku z czym spółki zgrupowane w sieci autoryzowanych partnerów tej marki miały obowiązek informowania o zamiarach ewentualnej sprzedaży salonu i jej warunkach. Jednym z autoryzowanych partnerów <xAnon>R.</xAnon> w Polsce jest także <xAnon>T. Z.</xAnon>, nabywca przedmiotowej nieruchomości, prowadzący salon sprzedaży tych samochodów w <xAnon>G.</xAnon> pod <xAnon> firmą (...) Spółka z o.o.</xAnon> Zgodnie z powyższym wymogiem pozwany i <xAnon>T. Z.</xAnon> powiadomili <xAnon> (...) spółkę z o.o.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> o możliwości zawarcia transakcji sprzedaży nieruchomości, na której usytuowany był salon sprzedaży przy <xAnon>ulicy (...)</xAnon> w <xAnon>G.</xAnon>. Jak wynika przy tym z informacji <xAnon> (...) spółki z o.o.</xAnon>, nie otrzymała ona oferty sprzedaży tej nieruchomości od powódki w jakiejkolwiek formie (listownie, pocztą elektroniczną).</xText> <xText>Powyższa informacja jest zbieżna z treścią zeznań świadków <xAnon>T. Z.</xAnon> oraz <xAnon>J. Ś.</xAnon>, dyrektora regionalnego <xAnon> (...)</xAnon> na obszar północno-wschodni. Z dowodów tych wynika, że w środowisku znających się między sobą dealerów marki <xAnon>R.</xAnon> wiedziano, iż pozwany zamierza sprzedać salon w <xAnon>G.</xAnon> i że <xAnon>T. Z.</xAnon> wszedł w kontakt z pozwanym w tej sprawie na początku 2006 roku. Świadek prowadził samodzielnie rozmowy z pozwanym nie wiedząc o zaangażowaniu przez niego powódki jako pośrednika w obrocie nieruchomościami. O zamiarze kupna nieruchomości przez <xAnon>T. Z.</xAnon> poinformowana została <xAnon> spółka (...)</xAnon>, zainteresowana pozostaniem w tym samym miejscu jej autoryzowanego salonu. W rozmowach pozwanego z przyszłym nabywcą uczestniczył świadek <xAnon>J. Ś.</xAnon>, który zamierzał pomóc ewentualnym kontrahentom w osiągnięciu porozumienia co do warunków sprzedaży. Świadek ten o zamiarze sprzedaży salonu przez pozwanego dowiedział się już w maju lub czerwcu 2005 roku od pozwanego. Podejmując się udziału w rozmowach na temat sprzedaży świadek kierował się interesem sieci <xAnon>R.</xAnon> i celem, jakim było zachowanie autoryzowanego salonu w <xAnon>G.</xAnon>. Także świadek <xAnon>Ś.</xAnon> nie miał wiedzy o zawarciu przez pozwanego umowy o pośrednictwo z powódką. W rozmowach tych nie brała ona udziału.</xText> <xText>Zeznania obu świadków nie pozostawiają wątpliwości co do tego, że do skojarzenia obu dealerów w sprawie przyszłej umowy doszło poza powódką. Zeznania świadków są w tym zakresie zgodne i wiarygodne - świadek <xAnon>Ś.</xAnon> działał mając na względzie interes swojej firmy, a świadek <xAnon>Z.</xAnon> był od dawna zainteresowany rozszerzeniem działalności i poszukiwał lokalizacji na nowy salon sprzedaży samochodów. Jak wynika przy tym z zeznań świadka <xAnon>J. Ś.</xAnon>, <xAnon>T. Z.</xAnon> i pozwany byli w przeszłości konkurentami na tym samym rynku, występowały między nimi na tym tle animozje, które świadek <xAnon>Ś.</xAnon> zamierzał "neutralizować" poprzez swój udział w negocjacjach. Postępowanie pozwanego i wymienionych świadków znajduje w tych warunkach racjonalne uzasadnienie. Można zasadnie uznać, że nie mieli oni (zwłaszcza <xAnon>T. Z.</xAnon>) żadnego interesu w zeznawaniu w sprawie na korzyść pozwanych.</xText> <xText>Powódka nie przedstawiła w niniejszym procesie przekonujących dowodów pozwalających na ustalenie, że do skojarzenia obu kontrahentów doszło w wyniku jej działań. Przeczą temu dowody z zeznań pozwanego i świadków <xAnon>T. Z.</xAnon> oraz <xAnon>J. Ś.</xAnon>, ale i obiektywna informacja <xAnon> (...)</xAnon> z o.o. w <xAnon>W.</xAnon>, natomiast z zeznań pozostałych świadków <xAnon>A. Ś.</xAnon>, <xAnon>Z. O.</xAnon> i <xAnon>W. T.</xAnon> wynika jedynie, że niewątpliwie powódka podejmowała czynności faktyczne przewidziane w umowie o pośrednictwo, zamieszczając stosowne ogłoszenia w prasie i wysyłając pisma z ofertą sprzedaży nieruchomości do przedstawicieli innych marek. Powódka nie przedstawiła jednak dowodu przesłania korespondencji w tej sprawie konkretnie do <xAnon>T. Z.</xAnon> bądź jego przedsiębiorstwa. Wobec treści zeznań <xAnon>T. Z.</xAnon> i informacji <xAnon> (...) spółki z o.o.</xAnon> za niewystarczające w tym zakresie należy uznać zeznania świadków <xAnon>A. Ś.</xAnon> i <xAnon>Z. O.</xAnon> - pracownicy i małżonka powódki, którzy twierdzili, że <xAnon> firma (...)</xAnon> była jednym z adresatów ich wystąpień. Świadek <xAnon>W. T.</xAnon>, pracownik pozwanych, potwierdził, że strona powodowa podczas rozmowy okazywała mu pisma zawierające takie zawiadomienia, kierowane do innych dealerów, wymieniając <xAnon>T.</xAnon>. Przyznał też, że w sprawie oferty zgłosił się do niego przedstawiciel <xAnon>V.</xAnon>. Okoliczności te stanowią potwierdzenie, że powódka kierowała korespondencję do innych podmiotów z branży samochodowej, jednak nie uzasadniają ustalenia, że jednym z takich adresatów był <xAnon>T. Z.</xAnon>. Wobec pozostałych przytoczonych dowodów nie jest możliwe dokonanie takiego ustalenia jedynie w oparciu o domniemanie, które da się wyprowadzić z dowodów z zeznań świadków <xAnon>Ś.</xAnon>, <xAnon>O.</xAnon> i <xAnon>T.</xAnon> w omawianym zakresie.</xText> <xText>Z przedstawionych wyżej względów Sąd Apelacyjny podzielił zawarty w apelacji pozwanych podstawowy zarzut naruszenia prawa materialnego - <xLexLink xArt="art. 180;art. 180 ust. 3 a" xIsapId="WDU19971150741" xTitle="Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 115, poz. 741">art.180 ust 3a ustawy o gospodarce nieruchomościami</xLexLink> w związku z <xLexLink xArt="art. 550" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.550 k.c.</xLexLink>, a także naruszenia prawa procesowego - <xLexLink xArt="art. 233;art. 233 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art.233 § 1 k.p.c.</xLexLink> w związku z <xLexLink xArt="art. 65" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.65 k.c.</xLexLink> przy dokonywaniu wykładni treści umowy stron. Uwzględnienie powyższego zarzutu uzasadniało odmienną ocenę roszczenia powódki, a w konsekwencji - zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa.</xText> <xText>Pozostałe zarzuty skarżących w ocenie Sądu Apelacyjnego nie są zasadne. Trafnie Sąd pierwszej instancji uznał za niemożliwe stosowanie do umowy łączącej strony przepisów <xLexLink xArt="art. 746;art. 746 § 1;art. 746 § 3" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.746 § 1 i 3 k.c.</xLexLink>, ewentualnie <xLexLink xArt="art. 764(2);art. 764(2) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.764(2) § 1 k.c.</xLexLink> oraz <xLexLink xArt="art. 751" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art.751 k.c.</xLexLink>, wskazując, że umowa o pośrednictwo w sprzedaży nieruchomości jest odrębną umową nazwaną, unormowaną w <xLexLink xArt="art. 180" xIsapId="WDU19971150741" xTitle="Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 115, poz. 741">art.180 ustawy o gospodarce nieruchomościami</xLexLink>. Zapisy tej umowy wskazują, że strony przewidziały możliwość jej wcześniejszego rozwiązania tylko w jednym wypadku - w razie rezygnacji pozwanych z zamiaru sprzedaży nieruchomości. Nie ulega wątpliwości, że po stronie pozwanych zamiar taki nie wystąpił, przeciwnie, podejmowali oni także poza umową z powódką samodzielne działania prowadzące do znalezienia kontrahenta i zawarcia umowy oraz że sprzedaż nieruchomości miała miejsce. Nie zachodziły zatem przewidziane w umowie warunki do wcześniejszego rozwiązania umowy stron.</xText> <xText>Sąd orzekający zasadnie przy tym nie przyznał pozwanym statusu konsumentów, stwierdzając, że zwrócenie się do powódki o podjęcie czynności w celu znalezienia nabywcy nieruchomości objętej umową bezpośrednio wiązało się z ich działalnością zawodową, skoro na nieruchomości tej prowadzone było ich przedsiębiorstwo, a sprzedaż salonu wynikała z zamiaru likwidacji działalności gospodarczej na terenie <xAnon>G.</xAnon>, a pozostawienia drugiego salonu w <xAnon>K.</xAnon>. Zdaniem Sądu dla przyjęcia, że w omawianej czynności prawnej pozwani mieliby występować jako konsumenci nie ma znaczenia fakt, że strony umowy o pośrednictwo prowadziły działalność zawodową w różnych dziedzinach, jeśli dla każdej ze stron transakcja miała bezpośredni związek z jej zakresem działalności.</xText> <xText>Mając powyższe na uwadze, na podstawie <xLexLink xArt="art. 386;art. 386 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art.386 § 1 k.p.c.</xLexLink>, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji. O kosztach procesu rozstrzygnięto w oparciu o <xLexLink xArt="art. 108;art. 108 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art.108 § 1 k.p.c.</xLexLink> w związku z <xLexLink xArt="art. 98" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art.98 k.p.c.</xLexLink> oraz na podstawie § 6 pkt 6 w związku z <xLexLink xArt="§ 13;§ 13 ust. 1;§ 13 ust. 1 pkt. 2" xIsapId="WDU20021631348" xTitle="Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu" xAddress="Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1348">§ 13 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu</xLexLink> (Dz.U.Nr 163, poz. 1348 ze zm.)</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Teresa Sobolewska

Karolina Najda

sekr.sąd. Marta Zaborska

Karolina Najda

Sygn. akt I ACa 249/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 30 kwietnia 2009 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku Wydział I Cywilny w składzie: Przewodniczący – Sędzia SA Teresa Sobolewska Sędzia SA Arina Perkowska Sędzia SA Barbara Lewandowska (spr.) Protokolant sekr.sąd. Marta Zaborska po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2009 r. w Gdańsku na rozprawie sprawy z powództwaL. O. przeciwkoZ. N.iG. N. o zapłatę na skutek apelacji pozwanych od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 23 grudnia 2008r. sygn. akt IC 513/08 I zmienia zaskarżony wyrok: a w punkcie I (pierwszym) w ten sposób, że oddala powództwo, b w punkcie II (drugim) w ten sposób, że zasądza od powódki na rzecz pozwanych solidarnie kwotę 3.600,- (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego; II zasądza od powódki na rzecz pozwanych solidarnie kwotę 8.800,- (osiem tysięcy osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Na oryginale właściwe podpisy. I ACa 249/09 UZASADNIENIE PowódkaL. O.wnosiła o zasądzenie na jej rzecz solidarnie od pozwanychZ.iG.małżonkówN.kwoty 122.000 zł z ustawowymi odsetkami z tytułu prowizji należnej jej z łączącej strony umowy pośrednictwa w sprzedaży nieruchomości, zawartej na wyłączność na okres 12 miesięcy. Pozwani wnosili o oddalenie powództwa, podnosząc w pierwszym rzędzie zarzut skutecznego rozwiązania umowy, której cel odpadł wobec samodzielnego znalezienia przez nich kontrahenta, a także podnosząc, że w umowie z powódką występowali jako konsumenci, przez co niekorzystne dla nich postanowienia tej umowy nie są dla nich wiążące. Ponadto pozwani z ostrożności procesowej zgłosili zarzut przedawnienia co do kwoty 61.000 zł, odnosząc stosunek prawny łączący strony do regulacji umowy agencyjnej i umowy zlecenia. Wyrokiem z dnia 23 grudnia 2008 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku uwzględnił powództwo w całości. Rozstrzygnięcie zapadło w następującym stanie faktycznym ustalonym przez Sąd pierwszej instancji: W dniu 28.10.2005 r. strony zawarły pisemną umowę pośrednictwa w sprzedaży nieruchomości położonej wG.przyulicy (...). W myśl § 1 umowy powódka zobowiązała się do dokonywania dla pozwanych, za wynagrodzeniem, czynności faktycznych zmierzających do skojarzenia kontrahentów i zawarcia z nimi umowy sprzedaży powyższej nieruchomości, zaś pozwani powierzyli jej wyłączne pośrednictwo, co według umowy miało oznaczać, że "umówione wynagrodzenie zostanie pośrednikowi zapłacone w każdym wypadku dokonania transakcji z kontrahentem w okresie objętym niniejszą umową", zawartą na czas określony wynoszący 12 miesięcy. Po upływie tego okresu umowa miała ulegać automatycznemu przedłużeniu na czas nieoznaczony bez zastrzeżenia wyłączności. Strony postanowiły nadto, że rozwiązanie umowy w czasie trwania klauzuli wyłączności będzie możliwe tylko w przypadku całkowitej rezygnacji pozwanych ze sprzedaży, wyrażonej pisemnym oświadczeniem woli i po zwrocie pośrednikowi udokumentowanych kosztów poniesionych przez niego przy realizacji umowy, w kwocie jednak nie mniejszej niż 800 zł. Powódka wykonała swoje zobowiązanie wynikające z powyższej umowy w ten sposób, że zamieszczała ogłoszenia w prasie, rozsyłała też oferty sprzedaży do salonów samochodowych, umawiała i przedstawiała pozwanym potencjalnych kontrahentów. Pozwani prowadzili również negocjacje w sprawie sprzedaży działki bez udziału pośrednika. W taki to sposób, za pośrednictwem centraliR., skojarzony został z nimiT. Z., który ostatecznie nabył od pozwanych powyższą nieruchomość. W dniu 29.03.2006 r. pozwani złożyli powódce oświadczenie o rozwiązaniu umowy, po czym w dniu 12.04.2006 r. zawarli zT. Z.umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości przyulicy (...)wG., zaś w dniu 30.06.2006 r. - umowę przyrzeczoną. Pismem z dnia 9.02.2007 r. powódka wezwała pozwanych do zapłaty jej prowizji. W odpowiedzi pismem z dnia 21.02.2007 r. pozwani odmówili spełnienia świadczenia. Mając na uwadze przytoczone ustalenia faktyczne Sąd pierwszej instancji ocenił powództwo jako zasadne. W oparciu o przeprowadzone dowody Sąd orzekający uznał, że pozwani nie udowodnili, by sens klauzuli wyłączności był inny niż ten wynikający z postanowień umowy, a pozwany wiedział, że niezależnie od tego, kto kupi nieruchomość, powódce będzie się należała prowizja. W ocenie Sądu pierwszej instancji powódka wykazała fakt wykonania swojego zobowiązania poprzez zamieszczenie ogłoszeń w prasie i rozesłanie oferty sprzedaży do centrali innych marek samochodowych, przy czym świadekJ. Ś., którego zeznaniom w tym zakresie Sąd dał wiarę, potwierdził, że "doR.Polska wpłynęło pismo od pośrednika w sprzedaży" przedmiotowej nieruchomości. Sąd Okręgowy dał także wiarę zeznaniom powyższego świadka w zakresie przebiegu i sposobu negocjacji oraz jego roli w nabyciu nieruchomości przezT. Z., jak również za wiarygodne uznał zeznania świadkaT. Z.co do okoliczności i powodów, dla których nabył on nieruchomość od pozwanych, a także co do tego, iż nie wiedział on, że pozwany poprzez usługę pośrednika szuka potencjalnych kontrahentów skłonnych nabyć tę nieruchomość. Jednocześnie Sąd orzekający nie dał wiary zeznaniom pozwanego i nie podzielił jego rozumienia klauzuli wyłączności zawartej w umowie, zgodnie z którym w razie samodzielnego znalezienia kontrahenta przez pozwanych powódce miałby się należeć jedynie zwrot poniesionych kosztów. Za wiarygodne natomiast uznał Sąd twierdzenia pozwanego, że on sam osobiście przekazał informację o chęci sprzedaży salonu wG.przedstawicielom centrali(...)i że to oni namówiliT. Z.do nabycia tej nieruchomości. Sąd pierwszej instancji dał także wiarę twierdzeniom powódki co do faktu wykonania przez nią zobowiązania, jak i co do wykładni zawartej w umowie klauzuli wyłączności zgodnej z wersją przez nią przedstawianą, a także co do tego, że również pozwani w taki sam sposób pojmowali treść i znaczenie tej klauzuli. Sąd Okręgowy zważył, że umowa zawarta przez strony jest umową pośrednictwa uregulowaną wart.180 ust.3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, do której w zakresie nieobjętym regulacją w tej ustawie zastosowanie mają przepisykodeksu cywilnego. W związku z tym do umowy tej odnosi się, zdaniem Sądu orzekającego, zasada, że terminowe stosunki prawne nie mogą być wypowiadane. Tym samym Sąd nie podzielił poglądu pozwanych co do skutecznego rozwiązania umowy pośrednictwa ich pismem z dnia 29.03.2006 r. Zdaniem Sądu do umowy stron nie mogą też mieć zastosowania przepisy o umowie agencyjnej czy umowie zlecenia. Sąd pierwszej instancji wskazał, że zgodnie zart.180 ust.3a ustawy o gospodarce nieruchomościamido umowy stron odpowiednie zastosowanie ma natomiast przepisart.550 k.c., zakazujący zawierania przez zamawiającego wyłącznie kolejnych umów pośrednictwa z innymi podmiotami trudniącymi się tego rodzaju usługami. Jednakże, w ocenie Sądu pierwszej instancji, w § 3 ust.1 umowy strony postanowiły rozszerzyć ustawowe pojęcie wyłączności i przyjęły fikcję prawną, że każda transakcja zbycia nieruchomości w czasie określonym w umowie będzie traktowana jako wynik starań pośrednika i za taką należne mu będzie wynagrodzenie. W związku z powyższym Sąd orzekający nie podzielił argumentacji pozwanych, jakoby poprzez ograniczenie możliwości sprzedaży salonu w ramach sieciR.i wskazanie przez(...)preferowanego nabywcy w osobieT. Z.odpadł cel umowy zawartej z powódką. Sąd pierwszej instancji nie zgodził się też z tezą pozwanych, że zawierając sporną umowę posiadali status prawny konsumenta w rozumieniuart.22(1) k.c.Należąca do nich nieruchomość była bowiem wykorzystywana przezprzedsiębiorstwo (...) Spółkę z o.o.wK., w której pozwani pozostawali jedynymi udziałowcami, wobec czego posiadali oni odpowiednią wiedzę i doświadczenie jako uczestnicy obrotu gospodarczego. Za niezasadny uznał nadto Sąd pierwszej instancji podniesiony przez pozwanych zarzut przedawnienia, wskazując, że wobec ustawowego uregulowania umowy pośrednictwa jako umowy nazwanej nie mają do niej zastosowania przepisy o umowie agencyjnej czy umowie zlecenia, a tym samym termin przedawnienia roszczeń z takiej umowy wynosi, na zasadach ogólnych, trzy lata. Sąd powołał się przy tym na stanowisko przyjęte w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Jako podstawę prawną uwzględnienia powództwa Sąd pierwszej instancji wskazał przepisyart.353(1) k.c.,art.180 ust.3 i 3a ustawy o gospodarce nieruchomościamiorazart.118 k.c. Od przedstawionego wyroku pozwani wnieśli apelację, zarzucając sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, przejawiającą się w ustaleniu, żeT. Z.powziął informację o możliwości nabycia nieruchomości dzięki staraniom powódki, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że świadek informację tę powziął wcześniej. Skarżący zarzucili nadto naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicieart.180 ust.3a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami(Dz.U. z 2004 r., Nr 261, poz.2603 ze zm.) w związku zart.550 k.c.poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie, że pośrednik uprawniony jest do wynagrodzenia nawet w sytuacji zawarcia transakcji z klientem zainteresowanym nabyciem nieruchomości jeszcze przed zawarciem umowy pośrednictwa, a także w razie sprzedaży nieruchomości kontrahentowi nie skojarzonemu dzięki działaniom pośrednika, co zdaniem skarżących narusza równowagę stron stosunku zobowiązaniowego i zasadę ekwiwalentności świadczeń w umowie wzajemnej, jaką jest umowa pośrednictwa w obrocie nieruchomościami. Pozwani zarzucali także naruszenieart.746 § 1 i 3 k.c., ewentualnieart.764(2) § 1 k.c.poprzez ich niezastosowanie i uznanie wypowiedzenia umowy za bezskuteczne, jak również naruszenieart.751 k.c.poprzez jego niezastosowanie mimo podniesionego przez pozwanych zarzutu przedawnienia roszczenia powódki co do kwoty 61.000 zł, wreszcie - naruszenieart.22(1) k.c.polegające na jego błędnej wykładni i wyinterpretowaniu pozaustawowych przesłanek negatywnych dla prawno-konsumenckiego statusu strony, a mianowicie posiadanie wiedzy i doświadczenia w profesjonalnym obrocie gospodarczym dostatecznych do zrozumienia sensu poszczególnych postanowień umowy z powódką. Zdaniem pozwanych wyrok zapadł przy tym z naruszeniem przepisów prawa procesowego, a mianowicieart.233 § 1 k.p.c.w związku zart.65 § 2 k.c.poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów i rekonstrukcję treści wzajemnych zobowiązań stron wynikających z § 1 ust.3 umowy z pominięciem postanowienia § 6 ust.2 jako sprzecznej z dyspozycją przepisuart.65 § 2 k.c., które to naruszenie przepisów prawa procesowego miało istotny wpływ na wynik sprawy, a ponadto poprzez wykładnię sprzeczną z dyspozycjąart.65 § 2 k.c., sprowadzającą się do nadania postanowieniu umowy oczywiście niewłaściwego znaczenia. Wskazując na powyższe zarzuty pozwani wnosili o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na ich rzecz od powódki kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie domagali się uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji. Apelacja zawiera ponadto wniosek o rozważenie potrzeby przedstawienia Sądowi Najwyższemu zagadnienia prawnego w przedmiotowej sprawie, sformułowanego w jej treści. Powódka w odpowiedzi na apelację wnosiła o jej oddalenie, oddalenie wniosku o przedstawienie zapytania prawnego Sądowi Najwyższemu i o zasądzenie na jej rzecz od pozwanych solidarnie kosztów postępowania odwoławczego. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Apelacja zasługuje na uwzględnienie. Zasadny jest zarzut sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, wynikający z wadliwej z punktu widzenia wymogówart.233 § 1 k.p.c.oceny tego materiału. Sąd pierwszej instancji, podzielając w istocie prezentowaną przez pozwanych wykładnięart.180 ust.3a ustawy o gospodarce nieruchomościami, w tym w zakresie znaczenia zastrzeżenia wyłączności przy odpowiednim stosowaniuart.550 k.c., przyjął, że strony umowy o pośrednictwo zawartej w dniu 28.10.2005 r. rozszerzyły rozumienie klauzuli wyłączności na przesłanki pozaustawowe, rażąco niekorzystne dla pozwanych. W ocenie Sądu Apelacyjnego ustalenie takie nie znajduje jednak dostatecznego oparcia w materiale dowodowym. Sąd Okręgowy, wbrew zarzutowi apelacji, nie ustalił wcale, żeT. Z.powziął informację o możliwości nabycia nieruchomości dzięki staraniom powódki i że do zawarcia przez niego umowy z pozwanymi doszło w wyniku tych starań - przeciwnie, z treści uzasadnienia wyroku (s.3 in fine - K.119) wynika, że obecny(...)został skojarzony z pozwanym za pośrednictwem "centraliR.". Mimo takiego ustalenia Sąd pierwszej instancji uznał, że okoliczność ta nie ma żadnego znaczenia dla możliwości żądania przez powódkę wynagrodzenia, z uwagi na szersze niż przewidziane w ustawie rozumienie klauzuli wyłączności, nadane jej przez strony w umowie o pośrednictwo w sprzedaży nieruchomości. Sąd przyjął bowiem za powódką, że wolą stron było wypłacenie powódce przez pozwanych wynagrodzenia, wynoszącego - wobec znacznej wartości nieruchomości - 122.000 zł, w każdym przypadku zawarcia transakcji w ciągu pierwszych 12 miesięcy od dnia zawarcia umowy o pośrednictwo, niezależnie od tego, czy transakcja ta będzie wynikiem starań pośrednika, czy też nie będzie miała z nimi żadnego związku. W ocenie Sądu Apelacyjnego taka wykładnia treści umowy o pośrednictwo jest nieuzasadniona. Nie ma podstaw do przyjęcia, że pozwani, prowadzący na dużą skalę działalność gospodarczą przedsiębiorcy, godzili się w umowie z innym przedsiębiorcą - powódką na świadczenie na jej rzecz tak znacznej kwoty za samo podjęcie czynności polegających na zamieszczeniu ogłoszeń w prasie i wysłanie korespondencji do kilku potencjalnych adresatów oferty. Przeczy temu sama treść § 1 umowy (K.6), w której powódka zobowiązała się do dokonywania dla pozwanych czynności faktycznych zmierzających do skojarzenia kontrahentów i zawarcia między nimi umowy, a pozwani, powierzając jej wyłączne pośrednictwo, zobowiązali się do zapłaty pośrednikowi umówionego wynagrodzenia w każdym wypadku dokonania transakcji z kontrahentem w okresie objętym umową. W § 1 pkt 3, a także w § 3 umowy mowa jest o kontrahencie jako takim podmiocie, którego oferujący sprzedaż pozyskali w wyniku starań pośrednika. Wspomniany § 3 umowy nakładał na pozwanych obowiązek zawiadomienia powódki w ciągu 3 dni o akceptacji kontrahenta, co jednoznacznie wskazuje, że chodzi o kontrahenta "doprowadzonego" do pozwanych przez pośrednika. Nie sposób bowiem przyjąć, by pozwani mieli zgodnie z tym zapisem umownym obowiązek zawiadomienia powódki, że zaakceptowali jako nabywcę osobę, która o ofercie sprzedaży dowiedziała się z innych źródeł, niezwiązanych z działaniami pośrednika. Analiza tego zapisu umownego, w powiązaniu z treściąart.180 ust.3a ustawy o gospodarce nieruchomościamiw związku zart.550 k.c., wskazuje, że uprawnienie powódki do wynagrodzenia przewidziane w niej zostało dla przypadku każdej transakcji z kontrahentem skojarzonym przez pośrednika, a nie z jakimkolwiek kontrahentem pozostającym poza zakresem działań pośrednika. Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie bez racji pozwani zarzucają, że przyjęcie tej ostatniej wersji znaczenia klauzuli wyłączności oznaczałoby zastrzeżenie dla powódki świadczeń całkowicie oderwanych od ich wartości - i majątkowej, i "niemajątkowej" wyrażającej się w jej staraniach zwieńczonych zawarciem transakcji. Przy takiej interpretacji umowy zachodziłaby rażąca nieekwiwalentność świadczeń stron umowy wzajemnej. Z tego względu oparcie przez Sąd pierwszej instancji ustalenia, że pozwani rozumieli zastrzeżenie wyłączności w tej umowie w sposób przedstawiany przez powódkę, o zeznania powódki i jej małżonka świadkaZ. O., prowadzącego wspólnie z nią biuro pośrednictwa, jako osób zainteresowanych w sprawie, należy ocenić jako nieprawidłowe. Zeznania powódki i jej małżonka w tym zakresie obciążone są bowiem ich subiektywną oceną, że pozwani podzielają ich interpretację spornego zapisu umowy. W ocenie Sądu Apelacyjnego zastrzeżenie na okres 12 miesięcy wyłączności na rzecz powódki miało to znaczenie, że w okresie tym pozwani zobowiązani byli do niewiązania się analogiczną umową z innymi pośrednikami w zakresie oferty sprzedaży tej samej nieruchomości. Taka wykładnia wynika z treściart.550 k.c., mającego odpowiednie zastosowanie do umowy stron. W umowie o pośrednictwo w sprzedaży nieruchomości zawartej z zastrzeżeniem wyłączności na rzecz pośrednika, powódka występowała jako odpowiednik "kupującego" zart.550 k.c., a pozwani - jako odpowiednik "sprzedawcy", o jakim mowa w tym przepisie. Istotę umowy pośrednictwa w sprzedaży nieruchomości wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23.11.2004 r. (I CK 270/04, LEX nr 339711), wskazując, że "pośrednik nabywa prawo do wynagrodzenia tylko wtedy, gdy stworzone przez niego warunki doprowadzą zainteresowanych do zawarcia głównej umowy, a zatem całe ryzyko gospodarcze spoczywa na pośredniku". W orzeczeniu tym Sąd Najwyższy podniósł, że "decydujące dla powstania prawa pośrednika do wynagrodzenia jest stworzenie przez niego sposobności i możliwości zawarcia przez kontrahentów umowy kupna-sprzedaży nieruchomości, jeżeli rzeczywiście w wyniku tego doszło do zawarcia takiej umowy". Ciężar zaś wykazania, że pośrednik dochodzący wynagrodzenia faktycznie stworzył sprzedającym sposobność do zawarcia umowy sprzedaży, spoczywa na pośredniku. W ocenie Sądu Apelacyjnego na gruncie okoliczności faktycznych przedmiotowej sprawy powódka nie wykazała powyższej przesłanki. Należy mieć na względzie, że pozwanyZ. N.na oferowanej do sprzedaży nieruchomości prowadził działalność gospodarczą w postaci salonu sprzedaży samochodów markiR., objętą, z uwagi na jej charakter, ścisłą współpracą z "centralą" tej marki, tj.(...) spółką z o.o.wW.. Jak wynika z pisemnej informacji tej Spółki, udzielonej Sądowi pierwszej instancji (v.pismo K.105), utrzymywała ona kontrolę nad tworzeniem i rozwojem sieci Autoryzowanych PartnerówR.w Polsce, w związku z czym spółki zgrupowane w sieci autoryzowanych partnerów tej marki miały obowiązek informowania o zamiarach ewentualnej sprzedaży salonu i jej warunkach. Jednym z autoryzowanych partnerówR.w Polsce jest takżeT. Z., nabywca przedmiotowej nieruchomości, prowadzący salon sprzedaży tych samochodów wG.podfirmą (...) Spółka z o.o.Zgodnie z powyższym wymogiem pozwany iT. Z.powiadomili(...) spółkę z o.o.wW.o możliwości zawarcia transakcji sprzedaży nieruchomości, na której usytuowany był salon sprzedaży przyulicy (...)wG.. Jak wynika przy tym z informacji(...) spółki z o.o., nie otrzymała ona oferty sprzedaży tej nieruchomości od powódki w jakiejkolwiek formie (listownie, pocztą elektroniczną). Powyższa informacja jest zbieżna z treścią zeznań świadkówT. Z.orazJ. Ś., dyrektora regionalnego(...)na obszar północno-wschodni. Z dowodów tych wynika, że w środowisku znających się między sobą dealerów markiR.wiedziano, iż pozwany zamierza sprzedać salon wG.i żeT. Z.wszedł w kontakt z pozwanym w tej sprawie na początku 2006 roku. Świadek prowadził samodzielnie rozmowy z pozwanym nie wiedząc o zaangażowaniu przez niego powódki jako pośrednika w obrocie nieruchomościami. O zamiarze kupna nieruchomości przezT. Z.poinformowana zostałaspółka (...), zainteresowana pozostaniem w tym samym miejscu jej autoryzowanego salonu. W rozmowach pozwanego z przyszłym nabywcą uczestniczył świadekJ. Ś., który zamierzał pomóc ewentualnym kontrahentom w osiągnięciu porozumienia co do warunków sprzedaży. Świadek ten o zamiarze sprzedaży salonu przez pozwanego dowiedział się już w maju lub czerwcu 2005 roku od pozwanego. Podejmując się udziału w rozmowach na temat sprzedaży świadek kierował się interesem sieciR.i celem, jakim było zachowanie autoryzowanego salonu wG.. Także świadekŚ.nie miał wiedzy o zawarciu przez pozwanego umowy o pośrednictwo z powódką. W rozmowach tych nie brała ona udziału. Zeznania obu świadków nie pozostawiają wątpliwości co do tego, że do skojarzenia obu dealerów w sprawie przyszłej umowy doszło poza powódką. Zeznania świadków są w tym zakresie zgodne i wiarygodne - świadekŚ.działał mając na względzie interes swojej firmy, a świadekZ.był od dawna zainteresowany rozszerzeniem działalności i poszukiwał lokalizacji na nowy salon sprzedaży samochodów. Jak wynika przy tym z zeznań świadkaJ. Ś.,T. Z.i pozwany byli w przeszłości konkurentami na tym samym rynku, występowały między nimi na tym tle animozje, które świadekŚ.zamierzał "neutralizować" poprzez swój udział w negocjacjach. Postępowanie pozwanego i wymienionych świadków znajduje w tych warunkach racjonalne uzasadnienie. Można zasadnie uznać, że nie mieli oni (zwłaszczaT. Z.) żadnego interesu w zeznawaniu w sprawie na korzyść pozwanych. Powódka nie przedstawiła w niniejszym procesie przekonujących dowodów pozwalających na ustalenie, że do skojarzenia obu kontrahentów doszło w wyniku jej działań. Przeczą temu dowody z zeznań pozwanego i świadkówT. Z.orazJ. Ś., ale i obiektywna informacja(...)z o.o. wW., natomiast z zeznań pozostałych świadkówA. Ś.,Z. O.iW. T.wynika jedynie, że niewątpliwie powódka podejmowała czynności faktyczne przewidziane w umowie o pośrednictwo, zamieszczając stosowne ogłoszenia w prasie i wysyłając pisma z ofertą sprzedaży nieruchomości do przedstawicieli innych marek. Powódka nie przedstawiła jednak dowodu przesłania korespondencji w tej sprawie konkretnie doT. Z.bądź jego przedsiębiorstwa. Wobec treści zeznańT. Z.i informacji(...) spółki z o.o.za niewystarczające w tym zakresie należy uznać zeznania świadkówA. Ś.iZ. O.- pracownicy i małżonka powódki, którzy twierdzili, żefirma (...)była jednym z adresatów ich wystąpień. ŚwiadekW. T., pracownik pozwanych, potwierdził, że strona powodowa podczas rozmowy okazywała mu pisma zawierające takie zawiadomienia, kierowane do innych dealerów, wymieniającT.. Przyznał też, że w sprawie oferty zgłosił się do niego przedstawicielV.. Okoliczności te stanowią potwierdzenie, że powódka kierowała korespondencję do innych podmiotów z branży samochodowej, jednak nie uzasadniają ustalenia, że jednym z takich adresatów byłT. Z.. Wobec pozostałych przytoczonych dowodów nie jest możliwe dokonanie takiego ustalenia jedynie w oparciu o domniemanie, które da się wyprowadzić z dowodów z zeznań świadkówŚ.,O.iT.w omawianym zakresie. Z przedstawionych wyżej względów Sąd Apelacyjny podzielił zawarty w apelacji pozwanych podstawowy zarzut naruszenia prawa materialnego -art.180 ust 3a ustawy o gospodarce nieruchomościamiw związku zart.550 k.c., a także naruszenia prawa procesowego -art.233 § 1 k.p.c.w związku zart.65 k.c.przy dokonywaniu wykładni treści umowy stron. Uwzględnienie powyższego zarzutu uzasadniało odmienną ocenę roszczenia powódki, a w konsekwencji - zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa. Pozostałe zarzuty skarżących w ocenie Sądu Apelacyjnego nie są zasadne. Trafnie Sąd pierwszej instancji uznał za niemożliwe stosowanie do umowy łączącej strony przepisówart.746 § 1 i 3 k.c., ewentualnieart.764(2) § 1 k.c.orazart.751 k.c., wskazując, że umowa o pośrednictwo w sprzedaży nieruchomości jest odrębną umową nazwaną, unormowaną wart.180 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zapisy tej umowy wskazują, że strony przewidziały możliwość jej wcześniejszego rozwiązania tylko w jednym wypadku - w razie rezygnacji pozwanych z zamiaru sprzedaży nieruchomości. Nie ulega wątpliwości, że po stronie pozwanych zamiar taki nie wystąpił, przeciwnie, podejmowali oni także poza umową z powódką samodzielne działania prowadzące do znalezienia kontrahenta i zawarcia umowy oraz że sprzedaż nieruchomości miała miejsce. Nie zachodziły zatem przewidziane w umowie warunki do wcześniejszego rozwiązania umowy stron. Sąd orzekający zasadnie przy tym nie przyznał pozwanym statusu konsumentów, stwierdzając, że zwrócenie się do powódki o podjęcie czynności w celu znalezienia nabywcy nieruchomości objętej umową bezpośrednio wiązało się z ich działalnością zawodową, skoro na nieruchomości tej prowadzone było ich przedsiębiorstwo, a sprzedaż salonu wynikała z zamiaru likwidacji działalności gospodarczej na terenieG., a pozostawienia drugiego salonu wK.. Zdaniem Sądu dla przyjęcia, że w omawianej czynności prawnej pozwani mieliby występować jako konsumenci nie ma znaczenia fakt, że strony umowy o pośrednictwo prowadziły działalność zawodową w różnych dziedzinach, jeśli dla każdej ze stron transakcja miała bezpośredni związek z jej zakresem działalności. Mając powyższe na uwadze, na podstawieart.386 § 1 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji. O kosztach procesu rozstrzygnięto w oparciu oart.108 § 1 k.p.c.w związku zart.98 k.p.c.oraz na podstawie § 6 pkt 6 w związku z§ 13 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu(Dz.U.Nr 163, poz. 1348 ze zm.)

15/100000/0000503/ACa

Sąd Apelacyjny w Gdańsku

I Wydział Cywilny

Zawarta w umowie o pośrednictwo w sprzedaży nieruchomości klauzula wyłączności, przewidująca uprawnienie pośrednika do otrzymania wynagrodzenia prowizyjnego, oznacza (w warunkach umowy stron) prawo do żądania wynagrodzenia w przypadku każdej transakcji z kontrahentem skojarzonym przez pośrednika, a nie z jakimkolwiek kontrahentem pozostającym poza zakresem działania pośrednika.

154505000005127_XVII_AmC_000048_2008_Uz_2009-05-04_001

XVII AmC 48/08

2009-05-04 02:00:00.0 CEST

2018-01-26 21:05:27.0 CET

2018-01-26 11:28:24.0 CET

15450500

5127

SENTENCE, REASON

Sygn. akt XVII AmC 48/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 4 maja 2009r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie: Przewodniczący: SSO Bogdan Gierzyński Protokolant: asystent sędziego Adam Zaborski po rozpoznaniu w dniu 4 maja 2009r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa R. S. przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W. o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone I Uznaje za niedozwolone i zakazuje stosowania przez Towarzystwo (...) S.A. w W

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Iwona Lubańska" xPublisher="ilubanska" xEditorFullName="Iwona Lubańska" xEditor="ilubanska" xml:space="preserve" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="7" xFlag="published" xYear="2008" xVolNmbr="000048" xDocType="Uz" xVolType="15/450500/0005127/AmC"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt XVII AmC 48/08</xText> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right"> Dnia 4 maja 2009r.</xText> <xText>Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów</xText> <xText>w składzie:</xText> <xText>Przewodniczący: SSO Bogdan Gierzyński</xText> <xText>Protokolant: asystent sędziego Adam Zaborski</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 4 maja 2009r. w Warszawie na rozprawie</xText> <xText>sprawy z powództwa <xAnon>R. S.</xAnon></xText> <xText>przeciwko <xAnon> Towarzystwu (...) S.A.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon></xText> <xText>o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">I</xName> <xText><xBx>Uznaje za niedozwolone i zakazuje stosowania przez <xAnon> Towarzystwo (...) S.A.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> w obrocie z konsumentami postanowienia wzorca umowy o następującej treści: </xBx></xText> </xUnit> <xText><xBx>„[koszt części zamiennych:] z uwzględnieniem procentowo ustalonego rynkowego ubytku wartości części – nie przekraczającego procentowo ustalonego poziomu ubytku wartości rynkowej pojazdu ustalonego przez <xAnon> (...) S.A.</xAnon> – określonego w kalkulacji naprawy …” . </xBx></xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">II</xName> <xText><xBx>Zasądza od <xAnon> Towarzystwa (...) S.A.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> na rzecz <xAnon>R. S.</xAnon> kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.</xBx></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">III</xName> <xText><xBx>Poleca pobranie kasie Sądu Okręgowego w Warszawie od <xAnon> Towarzystwa (...) S.A.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> kwotę 600 zł (sześćset złotych) tytułem opłaty stałej od pozwu, od której uiszczenia powód był zwolniony z mocy prawa. </xBx></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">IV</xName> <xText><xBx>Zarządza publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt <xAnon> Towarzystwa (...) S.A.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon>. </xBx></xText> </xUnit> <xText/> <xText>SSO Bogdan Gierzyński</xText> <xText xALIGNx="right"> <xBx>XVII AmC 48/08</xBx></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>W dniu 2 czerwca 2008 roku powód – <xAnon>R. S.</xAnon> wniósł pozew, w którym domagał się uznania za niedozwolone postanowienia Części I § 18.4.1.2 wzorca umowy stosowanego przez pozwanego – <xAnon> Towarzystwo (...) S.A.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> o następującej treści: „[koszt części zamiennych:] z uwzględnieniem procentowo ustalonego rynkowego ubytku wartości części – nie przekraczającego procentowo ustalonego poziomu ubytku wartości rynkowej pojazdu ustalonego przez <xAnon> (...) S.A.</xAnon> – określonego w kalkulacji naprawy …”.</xText> <xText>Powód wniósł ponadto o zasądzenie od pozwanej spółki na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych w tym kosztów zastępstwa procesowego w co najmniej podwójnej wysokości stawki minimalnej, ewentualnie według spisu kosztów jeżeli taki zostanie złożony oraz o rozpoznanie sprawy także pod nieobecność powoda.</xText> <xText>W ocenie powoda, zakwestionowane postanowienie nie podaje żadnych reguł, na podstawie których można by w sposób obiektywny ustalić jakiej wysokości przyjętej amortyzacji osoba ubezpieczona może się spodziewać.</xText> <xText>Zdaniem powoda, jedynym kryterium jest tylko i wyłącznie arbitralna decyzja pozwanego, który może dowolnie ustalać ten ubytek.</xText> <xText>W opinii powoda, na tle przedmiotowego wzorca umownego mamy do czynienia z istnieniem klauzuli abuzywnej, o której mowa w <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 4;art. 385(3) pkt. 9" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>3</xSUPx> pkt 4 i 9 k.c.</xLexLink></xText> <xText>Powód podniósł, iż przyjmowany umownie procent amortyzacji nie jest pojęciem obiektywnym. Nie można więc, jego zdaniem, ustalić w jakim zakresie części w danym samochodzie uległy amortyzacji. W ocenie powoda, na okoliczność tę wpływa wiele czynników, jak wiek pojazdu, jego zużycie, stan zadbania czy też sytuacja rynkowa na rynku części zamiennych.</xText> <xText>Powód podkreślił, że co do zasady przyjmowanie amortyzacji części w polisach AC nie jest samo przez się postanowieniem niedozwolonym, jednakże autor ogólnych warunków umów powinien już wprost w OWU określić w jakim procencie amortyzacja ta będzie przyjmowana. Jego zdaniem, całkowicie niedopuszczalnym jest taka konstrukcja jak w zaskarżonym przepisie, gdzie jedynym podmiotem który może stwierdzić o ile będzie mniejsze odszkodowanie należne poszkodowanemu jest pozwany zakład ubezpieczeń.</xText> <xText>Powód podniósł, że z całą pewnością taka konstrukcja przepisu OWU pozostaje w jaskrawej sprzeczności z przepisami prawa, chociażby z <xLexLink xArt="art. 805" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 805 k.c.</xLexLink> skoro bowiem z jednej strony konsument, ubezpieczony opłaca składkę w określonej wysokości, to powinien móc na podstawie zawartej umowy przewidzieć jakie w przypadku szkody odszkodowanie będzie w stanie uzyskać. Można założyć, iż konsument gdyby wiedział, iż za określoną składkę otrzyma odszkodowanie mniejsze o 38,5 % od kosztów naprawy, to mógłby skorzystać z oferty konkurencji, gdzie za podobną składkę, czy nawet mniejszą amortyzacja określona zostałaby na poziomie 20% (jak chociażby w przypadku OWU <xAnon> (...)</xAnon>).</xText> <xText>W opinii powoda, obecna konstrukcja OWU wprowadza klientów pozwanego w błąd, co do rzeczywistych intencji wypływających z tak określonego przepisu a praktyki działania pozwanego zakładu ubezpieczeń. Co więcej posługiwanie się dla wprowadzania w błąd zmodyfikowanym programem <xAnon>I.</xAnon>, bez informowania o tej okoliczności jest już działaniem na tyle zaawansowanym, iż nawet podmioty zajmujące się na co dzień ubezpieczeniami dały się zwieść co do zgodności ustalanego uszczerbku z kryteriami obiektywnymi.</xText> <xText>Wobec powyższego strona powodowa stoi na stanowisku, iż taka konstrukcja OWU celowo wprowadza konsumentów w błąd, naruszając dobre obyczaje i rażąco uprzywilejowując pozwany zakład ubezpieczeń.</xText> <xText/> <xText>Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa, dopuszczenie dowodów z dokumentów wskazanych w treści odpowiedzi na pozew oraz o zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.</xText> <xText>W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany podniósł, że nie podziela stanowiska powoda, iż zaskarżona klauzula rażąco narusza interesy konsumentów oraz kształtuje ich prawa w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami.</xText> <xText>Pozwany wyjaśnił, iż ustalenie ubytku wartości części nie jest dokonywane przez pozwanego w sposób dowolny. Wskazał, że na jego zlecenie został opracowany program jako narzędzie w zakresie wyceny ubytku wartości części jako pochodna ubytku wartości rynkowej pojazdu zgodnie z brzmieniem klauzuli. W przeciwieństwie do stosowanych obecnie zasad, iż do każdego typu pojazdu przyjmuje się jedną wartość zużycia, która co stwierdza powód nie jest pojęciem obiektywnym, gdyż nie uwzględnia wielu czynników związanych z eksploatacją pojazdu, opracowany na zlecenie pozwanego program do wyceny ubytku wartości rynkowej części jest na pewno bardziej obiektywny gdyż wprowadza zróżnicowanie elementów do wyceny oraz ustala ubytek wartości na wskazany dzień.</xText> <xText>Pozwany nie mógł podawać konsumentom, w chwili zawierania umowy, w jakiej wysokości przyjmuje tzw. wskaźnik amortyzacji, gdyż nie był on wartością stałą lecz wyliczaną na dzień ustalenia wysokości szkody indywidualnie dla danego pojazdu zgodnie z ogólnymi warunkami ubezpieczenia. Jeżeli szkoda wystąpiła w pierwszym miesiącu użytkowania pojazdu to wskaźnik ten był mniejszy, niż jeżeli szkoda wystąpiła w 9 miesiącu użytkowania pojazdu. Wyliczanie ubytku wartości w oparciu o specjalnie stworzone do tego narzędzie jakim jest program komputerowy przeczy zarzutom o dowolności i braku reguł przy ustalaniu ubytku wartości części. Wartości ubytku przenoszona była do formularza kalkulacji naprawy pojazdu w systemie <xAnon>A.</xAnon> i przedstawiana klientowi jako jeden z elementów kalkulacji naprawy zgodnie z § 18. ust.4 pkt.1.2 lit.b ogólnych warunków ubezpieczenia AC/KR. Wszystkie elementy kalkulacji naprawy, a za taki jest traktowany zgodnie z ogólnymi warunkami ubezpieczeń ubytek wartości części, wyliczone są dzień ustalania wysokości szkody, przy użyciu arkuszy kalkulacyjnych programów komputerowych (<xAnon>A.</xAnon>) a ich wysokość nigdy nie jest znana w momencie zawierania umowy.</xText> <xText>Pozwany podniósł, iż ustalanie wysokości szkody i odszkodowania jest ustawowym obowiązkiem pozwanego. Na podstawie <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU20031241151" xTitle="Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej" xAddress="Dz. U. z 2003 r. Nr 124, poz. 1151">ustawy z dnia 22 maja 2003r o działalności ubezpieczeniowej</xLexLink> do czynności ubezpieczeniowych wykonywanych przez zakład ubezpieczeń należy ustalanie wysokości szkód oraz rozmiaru odszkodowań oraz innych świadczeń należnych uprawnionym z umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych (art.3 ust.5 pkt.2 ustawy). Ponadto, jak wskazał pozwany, zgodnie z art.16 ust.1 ustawy zakład ubezpieczeń podejmuje postępowanie dotyczące ustalenia stanu faktycznego zdarzenia, zasadności zgłoszonych roszczeń i wysokości świadczenia, a także informuje osobę występującą z roszczeniem pisemnie lub w inny sposób, na który osoba ta wyraziła zgodę, jakie dokumenty są potrzebne do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń lub wysokości świadczenia, jeżeli jest to niezbędne do dalszego prowadzenia postępowania. Ponadto, pozwany =stwierdził, że w/w ustawa nakłada na zakład ubezpieczeń terminy do przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego, w których zakład ubezpieczeń zobowiązany jest ustalić swoją odpowiedzialność oraz wysokość należnego poszkodowanemu odszkodowania (<xLexLink xArt="art. 817" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 817 k.c.</xLexLink>). Stąd też zarzut, iż pozwany uprawniony jest do dokonywania wiążącej interpretacji umowy nie znajduje, w opinii pozwanego, uzasadnienia. Pozwany wskazał, że obowiązek ustalania wysokości szkody i odszkodowania jest obowiązkiem nałożonym na pozwanego przez ustawodawcę, a klient ma możliwość odwołania się od ustaleń w trybie skargowym wskazanym w ogólnych warunkach ubezpieczenia.</xText> <xText>Zdaniem pozwanego, obowiązek nałożony przez ustawodawcę na pozwanego nie może być traktowany, jako klauzula abuzywna rozumiana, jako uprawnienie do wiążącej interpretacji umowy. Sama treść klauzuli dotycząca technicznych zasad ustalania wysokości szkody może być mało zrozumiała, lecz nie jest to tożsame z jej abuzywnością.</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny: </xBx></xText> <xText/> <xText>Pozwany – „<xAnon> Towarzystwo (...) S.A.</xAnon> z siedzibą w <xAnon>W.</xAnon> prowadzi działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług ubezpieczeniowych.</xText> <xText>Bezsporne jest, że pozwany posługuje się w obrocie z konsumentami wzorcem umownym o nazwie „OGÓLNE WARUNKI UBEZPIECZENIA POJAZDÓW LĄDOWYCH OD USZKODZEŃ AUTOCASCO (AC)”, który zawiera zakwestionowane przez powoda postanowienie o następującej treści: „[koszt części zamiennych:] z uwzględnieniem procentowo ustalonego rynkowego ubytku wartości części – nie przekraczającego procentowo ustalonego poziomu ubytku wartości rynkowej pojazdu ustalonego przez <xAnon> (...) S.A.</xAnon> – określonego w kalkulacji naprawy …”.</xText> <xText>Pozwany nie zakwestionował wiarygodności dołączonego do pozwu wzorca umownego, ani też nie zarzucił niezgodności kwestionowanego postanowienia z jego treścią, dlatego okoliczności te należało uznać za udowodnione na podstawie <xLexLink xArt="art. 230" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 230 k.p.c.</xLexLink></xText> <xText/> <xText><xBx>W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje: </xBx></xText> <xText/> <xText>W postępowaniu o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone Sąd dokonuje abstrakcyjnej oceny wzorca celem ustalenia, czy zawarte w nim klauzule mają charakter niedozwolonych postanowień umownych w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1)" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> k.c.</xLexLink> Niedozwolone postanowienia umowne to konstrukcja przewidziana w <xLexLink xArt="art. 385(1)" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx></xLexLink> – 385<xSUPx>3</xSUPx> <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">k.c.</xLexLink>, mająca na celu ochronę konsumenta przed niekorzystnymi postanowieniami umowy łączącej go z profesjonalistą. Należy podkreślić, że ocena kwestionowanych klauzul prowadzona jest w oderwaniu od konkretnego stosunku umownego z określonym konsumentem, a jej przedmiotem jest badanie tylko tych klauzul wzorca, a nie praktyki i konsekwencji ich stosowania w umowach z konsumentami.</xText> <xText>W myśl <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> § 1 k.c.</xLexLink>, za niedozwolone postanowienia umowne uznaje się postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.</xText> <xText>Z przytoczonego sformułowania wynika zatem, że możliwość uznania danego postanowienia umownego za niedozwolone i wyeliminowanie go z praktyki stosowania zależna jest od spełnienia następujących przesłanek:</xText> <xText>1) postanowienie nie zostało uzgodnione indywidualnie, a więc nie podlegało negocjacjom;</xText> <xText>2) ukształtowane w ten sposób prawa i obowiązki konsumenta pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami;</xText> <xText>3) ukształtowane we wskazany sposób prawa i obowiązki rażąco naruszają interesy konsumenta;</xText> <xText>4) postanowienie umowy nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron, w tym ceny lub wynagrodzenia.</xText> <xText>Powyższe przesłanki muszą zostać spełnione łącznie, natomiast brak jednej z nich skutkuje, że Sąd nie dokonuje oceny danego postanowienia pod kątem abuzywności.</xText> <xText>Analizując zakwestionowane przez powoda postanowienie w oparciu o w/w kryteria, nie budzi wątpliwości Sądu, że konsumenci nie mieli wpływu na jego treść, a zatem należało uznać, że nie było ono z nimi uzgadniane indywidualnie. Przedmiotowe postanowienie nie dotyczy także, zdaniem Sądu, głównych świadczeń stron umowy, którymi są: ze strony pozwanej – świadczenie ochrony ubezpieczeniowej, ze strony zaś konsumenta – zapłata ceny za usługę ubezpieczeniową.</xText> <xText>Do rozstrzygnięcia pozostała zatem jedynie kwestia, czy zakwestionowane przez powoda postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.</xText> <xText>Należy w tym miejscu wskazać, że „dobre obyczaje” to reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można uznać także działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, a więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające od przyjętych standardów postępowania. Pojęcie „interesów konsumenta” należy rozumieć szeroko, nie tylko jako interes ekonomiczny, mogą tu wejść w grę także inne aspekty: zdrowia konsumenta (i jego bliskich), jego czasu zbędnie traconego, dezorganizacji toku życia, przykrości, zawodu itp. Naruszenie interesów konsumenta wynikające z niedozwolonego postanowienia musi być rażące, a więc szczególnie doniosłe. Pełnię treści pojęciu „dobrych obyczajów” (w szczególności w stosunkach umownych między profesjonalistą a konsumentem) nadaje judykatura - w orzeczeniu SN z 13 lipca 2005 r., I CK 832/04, IC Biul. SN 2006, nr 2, s. 86 wskazano, że za „sprzeczne z dobrymi obyczajami” należy uznać wprowadzenie klauzul godzących w równowagę kontraktową, „rażące naruszenie interesów konsumenta” zaś polega na nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta w określonym stosunku umownym.</xText> <xText>Mają powyższe na względzie Sąd uznał, że kwestionowana przez powoda klauzula o treści „[koszt części zamiennych:] z uwzględnieniem procentowo ustalonego rynkowego ubytku wartości części – nie przekraczającego procentowo ustalonego poziomu ubytku wartości rynkowej pojazdu ustalonego przez <xAnon> (...) S.A.</xAnon> – określonego w kalkulacji naprawy …” stanowi niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> § 1 k.c.</xLexLink>, bowiem spełnia przesłanki określone w <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 4;art. 385(3) pkt. 9" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>3</xSUPx> pkt 4 i 9 k.c.</xLexLink></xText> <xText>Stosownie do treści <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 4" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>3</xSUPx> pkt 4 k.c.</xLexLink> w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy.</xText> <xText>Natomiast zgodnie z <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 9" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>3</xSUPx> pkt 9 k.c.</xLexLink> w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności przyznają kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy.</xText> <xText>Zgodnie z <xLexLink xArt="art. 12;art. 12 ust. 1" xIsapId="WDU20031241151" xTitle="Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej" xAddress="Dz. U. z 2003 r. Nr 124, poz. 1151">art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej</xLexLink> (Dz.U. Nr 124, poz. 1151 ze zm.) źródłem ochrony ubezpieczeniowej jest umowa. Wymieniona ustawa nie definiuje jednak umowy ubezpieczenia. Zawiera ją <xLexLink xArt="art. 805;art. 805 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 805 § 1 k.c.</xLexLink> określający po stronie ubezpieczyciela obowiązek spełnienia określonego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku tj. zdarzenia losowego, zaś po stronie ubezpieczającego obowiązek zapłacenia składki. Wobec tego, że przepisy <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">kodeksu cywilnego</xLexLink>, ani ustawy ubezpieczeniowej nie regulują szczegółowo całokształtu kwestii związanych z ubezpieczeniem w każdym z jego rodzajów, dlatego też szczegółowe postanowienia dotyczące konkretnego ubezpieczenia ustalane są w ogólnych warunkach ubezpieczenia, zazwyczaj stanowiących integralną cześć umowy.</xText> <xText>Ogólne warunki poszczególnych rodzajów ubezpieczeń określają zdarzenia uzasadniające spełnienie przez zakład ubezpieczeń głównego świadczenia, jakim jest wypłata odszkodowania. Wystąpienie określonego w umowie zdarzenia warunkuje spełnienie świadczenia ubezpieczyciela względem ubezpieczającego i jest bezsprzecznie z tym świadczeniem związana.</xText> <xText>Zaskarżone przez powoda postanowienie zawarte jest w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia i dotyczy ustalania kosztu części zamiennych z uwzględnieniem amortyzacji. Jednakże należy zauważyć, że ani przedmiotowa klauzula, ani też wzorzec w którym jest ona zawarta nie wskazuje reguł, na podstawie których pozwany dokonuje takiego ustalenia. Przedmiotowy zapis nie podaje bowiem żadnych kryteriów, na podstawie których można by, w sposób obiektywny, ustalić jakiej wysokości amortyzacji konsument może się spodziewać od zakładu ubezpieczeniowego.</xText> <xText>Należy wskazać, że uregulowany w przedmiotowym postanowieniu procent amortyzacji jest zależy wyłącznie do jednostronnej i arbitralnej decyzji pozwanego towarzystwa ubezpieczeniowego. Pozwany w sposób dowolny może zatem ustalić procentową wartość ubytku pojazdu. Jedynym zatem podmiotem uprawnionym do interpretacji przedmiotowego zapisu jest pozwany a konsumenci nie mają żadnego wpływ na decyzję pozwanego w tym zakresie.</xText> <xText>W ocenie Sądu postanowienie to jest zbyt ogólne a przy tym niejednoznaczne, przez co umożliwia zbyt dużą swobodę pozwanego do ustalenia wartości amortyzacji, której konsument nie będzie, ani w stanie przewidzieć, ani też obiektywnie zweryfikować jej zasadności.</xText> <xText>Należy podkreślić, na co również wskazuje powód, że postanowienia zgodnie z którymi przyjmuje się amortyzację nie stanowi jeszcze niedozwolonego postanowienia umownego pod warunkiem, iż sposób jej ustalania jest jasno i czytelnie wskazany we wzorcu umownym.</xText> <xText>Posługiwanie się przedmiotowym postanowieniem daje natomiast pozwanemu możliwość dokonywania wiążącej interpretacji umowy. Do pozwanego będzie należała bowiem ocena tego jaki jest de facto ostateczny procent poziomu ubytku wartości rynkowej pojazdu. Wskazanym powyżej skutkiem dokonywania interpretacji przez pozwaną jest, iż konsument o bardzo istotnej dla siebie okoliczności, jaką jest sposób ustalania odszkodowania, dowiaduje się dopiero po zaistnieniu zdarzenia ubezpieczeniowego.</xText> <xText>Powyższe postanowienie umowne, stosowane przez pozwanego w obrocie z konsumentami, w ocenie Sądu, powoduje nierównomierne rozłożenie praw i obowiązków stron umowy ze szkodą dla konsumenta. Zakwestionowane postanowienie stanowi nadużycie przewagi kontraktowej pozwanego, jako profesjonalisty względem konsumenta, przyznając pozwanemu przewagę w łączącym ich stosunku umownym.</xText> <xText>Należy również podkreślić, że skoro pozwany, jako profesjonalista, prowadzi działalność gospodarczą nastawioną na zysk, to ponosi również ryzyko gospodarcze z tą działalnością związane. Trudno więc, w ocenie Sądu, zaakceptować przenoszenie tego ryzyka gospodarczego na konsumenta, gdyż jest to sprzeczne z dobrymi obyczajami.</xText> <xText>Przedmiotowa klauzula godzi zatem w równowagę kontraktową i prowadzi do nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta.</xText> <xText>W ocenie Sądu, takie ukształtowanie stosunku prawnego we wzorcu umownym nie znajduje żadnego uzasadnienia i w sposób rażący narusza interesy ekonomiczne konsumentów, jak również kształtuje ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami.</xText> <xText>Z tych względów Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał, że zakwestionowane postanowienie wzorca umownego stosowanego przez pozwanego w obrocie z konsumentami stanowi niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> § 1 k.c.</xLexLink> i zakazał jego stosowania na podstawie <xLexLink xArt="art. 479(42)" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 479<xSUPx>42</xSUPx> k.p.c.</xLexLink></xText> <xText>O wysokości wpisu od pozwu i obciążeniu nim pozwanego na rzecz Skarbu Państwa orzeczono na podstawie <xLexLink xArt="art. 26;art. 26 ust. 1;art. 26 ust. 1 pkt. 6" xIsapId="WDU20051671398" xTitle="Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych" xAddress="Dz. U. z 2005 r. Nr 167, poz. 1398">art. 26 ust. 1 pkt 6</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 113;art. 113 ust. 1;art. 96;art. 96 ust. 1;art. 96 ust. 1 pkt. 3;art. 94" xIsapId="WDU20051671398" xTitle="Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych" xAddress="Dz. U. z 2005 r. Nr 167, poz. 1398">art. 113 ust. 1 oraz art. 96 ust. 1 pkt 3 i art. 94 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych</xLexLink> (Dz.U. Nr 167, poz. 1398).</xText> <xText>O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono stosowanie do wyniku sporu na podstawie <xLexLink xArt="art. 98;art. 99" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 98 i 99 k.p.c.</xLexLink></xText> <xText>Publikację prawomocnego wyroku na koszt pozwanego zarządzono na podstawie <xLexLink xArt="art. 479(44)" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 479<xSUPx>44</xSUPx> k.p.c.</xLexLink></xText> <xText/> <xText>SSO Bogdan Gierzyński</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Bogdan Gierzyński

Iwona Lubańska

asystent sędziego Adam Zaborski

Iwona Lubańska

Sygn. akt XVII AmC 48/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 4 maja 2009r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie: Przewodniczący: SSO Bogdan Gierzyński Protokolant: asystent sędziego Adam Zaborski po rozpoznaniu w dniu 4 maja 2009r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwaR. S. przeciwkoTowarzystwu (...) S.A.wW. o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone I Uznaje za niedozwolone i zakazuje stosowania przezTowarzystwo (...) S.A.wW.w obrocie z konsumentami postanowienia wzorca umowy o następującej treści: „[koszt części zamiennych:] z uwzględnieniem procentowo ustalonego rynkowego ubytku wartości części – nie przekraczającego procentowo ustalonego poziomu ubytku wartości rynkowej pojazdu ustalonego przez(...) S.A.– określonego w kalkulacji naprawy …” . II Zasądza odTowarzystwa (...) S.A.wW.na rzeczR. S.kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego. III Poleca pobranie kasie Sądu Okręgowego w Warszawie odTowarzystwa (...) S.A.wW.kwotę 600 zł (sześćset złotych) tytułem opłaty stałej od pozwu, od której uiszczenia powód był zwolniony z mocy prawa. IV Zarządza publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na kosztTowarzystwa (...) S.A.wW.. SSO Bogdan Gierzyński XVII AmC 48/08 UZASADNIENIE W dniu 2 czerwca 2008 roku powód –R. S.wniósł pozew, w którym domagał się uznania za niedozwolone postanowienia Części I § 18.4.1.2 wzorca umowy stosowanego przez pozwanego –Towarzystwo (...) S.A.wW.o następującej treści: „[koszt części zamiennych:] z uwzględnieniem procentowo ustalonego rynkowego ubytku wartości części – nie przekraczającego procentowo ustalonego poziomu ubytku wartości rynkowej pojazdu ustalonego przez(...) S.A.– określonego w kalkulacji naprawy …”. Powód wniósł ponadto o zasądzenie od pozwanej spółki na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych w tym kosztów zastępstwa procesowego w co najmniej podwójnej wysokości stawki minimalnej, ewentualnie według spisu kosztów jeżeli taki zostanie złożony oraz o rozpoznanie sprawy także pod nieobecność powoda. W ocenie powoda, zakwestionowane postanowienie nie podaje żadnych reguł, na podstawie których można by w sposób obiektywny ustalić jakiej wysokości przyjętej amortyzacji osoba ubezpieczona może się spodziewać. Zdaniem powoda, jedynym kryterium jest tylko i wyłącznie arbitralna decyzja pozwanego, który może dowolnie ustalać ten ubytek. W opinii powoda, na tle przedmiotowego wzorca umownego mamy do czynienia z istnieniem klauzuli abuzywnej, o której mowa wart. 3853pkt 4 i 9 k.c. Powód podniósł, iż przyjmowany umownie procent amortyzacji nie jest pojęciem obiektywnym. Nie można więc, jego zdaniem, ustalić w jakim zakresie części w danym samochodzie uległy amortyzacji. W ocenie powoda, na okoliczność tę wpływa wiele czynników, jak wiek pojazdu, jego zużycie, stan zadbania czy też sytuacja rynkowa na rynku części zamiennych. Powód podkreślił, że co do zasady przyjmowanie amortyzacji części w polisach AC nie jest samo przez się postanowieniem niedozwolonym, jednakże autor ogólnych warunków umów powinien już wprost w OWU określić w jakim procencie amortyzacja ta będzie przyjmowana. Jego zdaniem, całkowicie niedopuszczalnym jest taka konstrukcja jak w zaskarżonym przepisie, gdzie jedynym podmiotem który może stwierdzić o ile będzie mniejsze odszkodowanie należne poszkodowanemu jest pozwany zakład ubezpieczeń. Powód podniósł, że z całą pewnością taka konstrukcja przepisu OWU pozostaje w jaskrawej sprzeczności z przepisami prawa, chociażby zart. 805 k.c.skoro bowiem z jednej strony konsument, ubezpieczony opłaca składkę w określonej wysokości, to powinien móc na podstawie zawartej umowy przewidzieć jakie w przypadku szkody odszkodowanie będzie w stanie uzyskać. Można założyć, iż konsument gdyby wiedział, iż za określoną składkę otrzyma odszkodowanie mniejsze o 38,5 % od kosztów naprawy, to mógłby skorzystać z oferty konkurencji, gdzie za podobną składkę, czy nawet mniejszą amortyzacja określona zostałaby na poziomie 20% (jak chociażby w przypadku OWU(...)). W opinii powoda, obecna konstrukcja OWU wprowadza klientów pozwanego w błąd, co do rzeczywistych intencji wypływających z tak określonego przepisu a praktyki działania pozwanego zakładu ubezpieczeń. Co więcej posługiwanie się dla wprowadzania w błąd zmodyfikowanym programemI., bez informowania o tej okoliczności jest już działaniem na tyle zaawansowanym, iż nawet podmioty zajmujące się na co dzień ubezpieczeniami dały się zwieść co do zgodności ustalanego uszczerbku z kryteriami obiektywnymi. Wobec powyższego strona powodowa stoi na stanowisku, iż taka konstrukcja OWU celowo wprowadza konsumentów w błąd, naruszając dobre obyczaje i rażąco uprzywilejowując pozwany zakład ubezpieczeń. Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa, dopuszczenie dowodów z dokumentów wskazanych w treści odpowiedzi na pozew oraz o zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany podniósł, że nie podziela stanowiska powoda, iż zaskarżona klauzula rażąco narusza interesy konsumentów oraz kształtuje ich prawa w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. Pozwany wyjaśnił, iż ustalenie ubytku wartości części nie jest dokonywane przez pozwanego w sposób dowolny. Wskazał, że na jego zlecenie został opracowany program jako narzędzie w zakresie wyceny ubytku wartości części jako pochodna ubytku wartości rynkowej pojazdu zgodnie z brzmieniem klauzuli. W przeciwieństwie do stosowanych obecnie zasad, iż do każdego typu pojazdu przyjmuje się jedną wartość zużycia, która co stwierdza powód nie jest pojęciem obiektywnym, gdyż nie uwzględnia wielu czynników związanych z eksploatacją pojazdu, opracowany na zlecenie pozwanego program do wyceny ubytku wartości rynkowej części jest na pewno bardziej obiektywny gdyż wprowadza zróżnicowanie elementów do wyceny oraz ustala ubytek wartości na wskazany dzień. Pozwany nie mógł podawać konsumentom, w chwili zawierania umowy, w jakiej wysokości przyjmuje tzw. wskaźnik amortyzacji, gdyż nie był on wartością stałą lecz wyliczaną na dzień ustalenia wysokości szkody indywidualnie dla danego pojazdu zgodnie z ogólnymi warunkami ubezpieczenia. Jeżeli szkoda wystąpiła w pierwszym miesiącu użytkowania pojazdu to wskaźnik ten był mniejszy, niż jeżeli szkoda wystąpiła w 9 miesiącu użytkowania pojazdu. Wyliczanie ubytku wartości w oparciu o specjalnie stworzone do tego narzędzie jakim jest program komputerowy przeczy zarzutom o dowolności i braku reguł przy ustalaniu ubytku wartości części. Wartości ubytku przenoszona była do formularza kalkulacji naprawy pojazdu w systemieA.i przedstawiana klientowi jako jeden z elementów kalkulacji naprawy zgodnie z § 18. ust.4 pkt.1.2 lit.b ogólnych warunków ubezpieczenia AC/KR. Wszystkie elementy kalkulacji naprawy, a za taki jest traktowany zgodnie z ogólnymi warunkami ubezpieczeń ubytek wartości części, wyliczone są dzień ustalania wysokości szkody, przy użyciu arkuszy kalkulacyjnych programów komputerowych (A.) a ich wysokość nigdy nie jest znana w momencie zawierania umowy. Pozwany podniósł, iż ustalanie wysokości szkody i odszkodowania jest ustawowym obowiązkiem pozwanego. Na podstawieustawy z dnia 22 maja 2003r o działalności ubezpieczeniowejdo czynności ubezpieczeniowych wykonywanych przez zakład ubezpieczeń należy ustalanie wysokości szkód oraz rozmiaru odszkodowań oraz innych świadczeń należnych uprawnionym z umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych (art.3 ust.5 pkt.2 ustawy). Ponadto, jak wskazał pozwany, zgodnie z art.16 ust.1 ustawy zakład ubezpieczeń podejmuje postępowanie dotyczące ustalenia stanu faktycznego zdarzenia, zasadności zgłoszonych roszczeń i wysokości świadczenia, a także informuje osobę występującą z roszczeniem pisemnie lub w inny sposób, na który osoba ta wyraziła zgodę, jakie dokumenty są potrzebne do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń lub wysokości świadczenia, jeżeli jest to niezbędne do dalszego prowadzenia postępowania. Ponadto, pozwany =stwierdził, że w/w ustawa nakłada na zakład ubezpieczeń terminy do przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego, w których zakład ubezpieczeń zobowiązany jest ustalić swoją odpowiedzialność oraz wysokość należnego poszkodowanemu odszkodowania (art. 817 k.c.). Stąd też zarzut, iż pozwany uprawniony jest do dokonywania wiążącej interpretacji umowy nie znajduje, w opinii pozwanego, uzasadnienia. Pozwany wskazał, że obowiązek ustalania wysokości szkody i odszkodowania jest obowiązkiem nałożonym na pozwanego przez ustawodawcę, a klient ma możliwość odwołania się od ustaleń w trybie skargowym wskazanym w ogólnych warunkach ubezpieczenia. Zdaniem pozwanego, obowiązek nałożony przez ustawodawcę na pozwanego nie może być traktowany, jako klauzula abuzywna rozumiana, jako uprawnienie do wiążącej interpretacji umowy. Sama treść klauzuli dotycząca technicznych zasad ustalania wysokości szkody może być mało zrozumiała, lecz nie jest to tożsame z jej abuzywnością. Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny: Pozwany – „Towarzystwo (...) S.A.z siedzibą wW.prowadzi działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług ubezpieczeniowych. Bezsporne jest, że pozwany posługuje się w obrocie z konsumentami wzorcem umownym o nazwie „OGÓLNE WARUNKI UBEZPIECZENIA POJAZDÓW LĄDOWYCH OD USZKODZEŃ AUTOCASCO (AC)”, który zawiera zakwestionowane przez powoda postanowienie o następującej treści: „[koszt części zamiennych:] z uwzględnieniem procentowo ustalonego rynkowego ubytku wartości części – nie przekraczającego procentowo ustalonego poziomu ubytku wartości rynkowej pojazdu ustalonego przez(...) S.A.– określonego w kalkulacji naprawy …”. Pozwany nie zakwestionował wiarygodności dołączonego do pozwu wzorca umownego, ani też nie zarzucił niezgodności kwestionowanego postanowienia z jego treścią, dlatego okoliczności te należało uznać za udowodnione na podstawieart. 230 k.p.c. W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje: W postępowaniu o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone Sąd dokonuje abstrakcyjnej oceny wzorca celem ustalenia, czy zawarte w nim klauzule mają charakter niedozwolonych postanowień umownych w rozumieniuart. 3851k.c.Niedozwolone postanowienia umowne to konstrukcja przewidziana wart. 3851– 3853k.c., mająca na celu ochronę konsumenta przed niekorzystnymi postanowieniami umowy łączącej go z profesjonalistą. Należy podkreślić, że ocena kwestionowanych klauzul prowadzona jest w oderwaniu od konkretnego stosunku umownego z określonym konsumentem, a jej przedmiotem jest badanie tylko tych klauzul wzorca, a nie praktyki i konsekwencji ich stosowania w umowach z konsumentami. W myślart. 3851§ 1 k.c., za niedozwolone postanowienia umowne uznaje się postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Z przytoczonego sformułowania wynika zatem, że możliwość uznania danego postanowienia umownego za niedozwolone i wyeliminowanie go z praktyki stosowania zależna jest od spełnienia następujących przesłanek: 1) postanowienie nie zostało uzgodnione indywidualnie, a więc nie podlegało negocjacjom; 2) ukształtowane w ten sposób prawa i obowiązki konsumenta pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami; 3) ukształtowane we wskazany sposób prawa i obowiązki rażąco naruszają interesy konsumenta; 4) postanowienie umowy nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron, w tym ceny lub wynagrodzenia. Powyższe przesłanki muszą zostać spełnione łącznie, natomiast brak jednej z nich skutkuje, że Sąd nie dokonuje oceny danego postanowienia pod kątem abuzywności. Analizując zakwestionowane przez powoda postanowienie w oparciu o w/w kryteria, nie budzi wątpliwości Sądu, że konsumenci nie mieli wpływu na jego treść, a zatem należało uznać, że nie było ono z nimi uzgadniane indywidualnie. Przedmiotowe postanowienie nie dotyczy także, zdaniem Sądu, głównych świadczeń stron umowy, którymi są: ze strony pozwanej – świadczenie ochrony ubezpieczeniowej, ze strony zaś konsumenta – zapłata ceny za usługę ubezpieczeniową. Do rozstrzygnięcia pozostała zatem jedynie kwestia, czy zakwestionowane przez powoda postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Należy w tym miejscu wskazać, że „dobre obyczaje” to reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można uznać także działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, a więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające od przyjętych standardów postępowania. Pojęcie „interesów konsumenta” należy rozumieć szeroko, nie tylko jako interes ekonomiczny, mogą tu wejść w grę także inne aspekty: zdrowia konsumenta (i jego bliskich), jego czasu zbędnie traconego, dezorganizacji toku życia, przykrości, zawodu itp. Naruszenie interesów konsumenta wynikające z niedozwolonego postanowienia musi być rażące, a więc szczególnie doniosłe. Pełnię treści pojęciu „dobrych obyczajów” (w szczególności w stosunkach umownych między profesjonalistą a konsumentem) nadaje judykatura - w orzeczeniu SN z 13 lipca 2005 r., I CK 832/04, IC Biul. SN 2006, nr 2, s. 86 wskazano, że za „sprzeczne z dobrymi obyczajami” należy uznać wprowadzenie klauzul godzących w równowagę kontraktową, „rażące naruszenie interesów konsumenta” zaś polega na nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta w określonym stosunku umownym. Mają powyższe na względzie Sąd uznał, że kwestionowana przez powoda klauzula o treści „[koszt części zamiennych:] z uwzględnieniem procentowo ustalonego rynkowego ubytku wartości części – nie przekraczającego procentowo ustalonego poziomu ubytku wartości rynkowej pojazdu ustalonego przez(...) S.A.– określonego w kalkulacji naprawy …” stanowi niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniuart. 3851§ 1 k.c., bowiem spełnia przesłanki określone wart. 3853pkt 4 i 9 k.c. Stosownie do treściart. 3853pkt 4 k.c.w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy. Natomiast zgodnie zart. 3853pkt 9 k.c.w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności przyznają kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy. Zgodnie zart. 12 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej(Dz.U. Nr 124, poz. 1151 ze zm.) źródłem ochrony ubezpieczeniowej jest umowa. Wymieniona ustawa nie definiuje jednak umowy ubezpieczenia. Zawiera jąart. 805 § 1 k.c.określający po stronie ubezpieczyciela obowiązek spełnienia określonego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku tj. zdarzenia losowego, zaś po stronie ubezpieczającego obowiązek zapłacenia składki. Wobec tego, że przepisykodeksu cywilnego, ani ustawy ubezpieczeniowej nie regulują szczegółowo całokształtu kwestii związanych z ubezpieczeniem w każdym z jego rodzajów, dlatego też szczegółowe postanowienia dotyczące konkretnego ubezpieczenia ustalane są w ogólnych warunkach ubezpieczenia, zazwyczaj stanowiących integralną cześć umowy. Ogólne warunki poszczególnych rodzajów ubezpieczeń określają zdarzenia uzasadniające spełnienie przez zakład ubezpieczeń głównego świadczenia, jakim jest wypłata odszkodowania. Wystąpienie określonego w umowie zdarzenia warunkuje spełnienie świadczenia ubezpieczyciela względem ubezpieczającego i jest bezsprzecznie z tym świadczeniem związana. Zaskarżone przez powoda postanowienie zawarte jest w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia i dotyczy ustalania kosztu części zamiennych z uwzględnieniem amortyzacji. Jednakże należy zauważyć, że ani przedmiotowa klauzula, ani też wzorzec w którym jest ona zawarta nie wskazuje reguł, na podstawie których pozwany dokonuje takiego ustalenia. Przedmiotowy zapis nie podaje bowiem żadnych kryteriów, na podstawie których można by, w sposób obiektywny, ustalić jakiej wysokości amortyzacji konsument może się spodziewać od zakładu ubezpieczeniowego. Należy wskazać, że uregulowany w przedmiotowym postanowieniu procent amortyzacji jest zależy wyłącznie do jednostronnej i arbitralnej decyzji pozwanego towarzystwa ubezpieczeniowego. Pozwany w sposób dowolny może zatem ustalić procentową wartość ubytku pojazdu. Jedynym zatem podmiotem uprawnionym do interpretacji przedmiotowego zapisu jest pozwany a konsumenci nie mają żadnego wpływ na decyzję pozwanego w tym zakresie. W ocenie Sądu postanowienie to jest zbyt ogólne a przy tym niejednoznaczne, przez co umożliwia zbyt dużą swobodę pozwanego do ustalenia wartości amortyzacji, której konsument nie będzie, ani w stanie przewidzieć, ani też obiektywnie zweryfikować jej zasadności. Należy podkreślić, na co również wskazuje powód, że postanowienia zgodnie z którymi przyjmuje się amortyzację nie stanowi jeszcze niedozwolonego postanowienia umownego pod warunkiem, iż sposób jej ustalania jest jasno i czytelnie wskazany we wzorcu umownym. Posługiwanie się przedmiotowym postanowieniem daje natomiast pozwanemu możliwość dokonywania wiążącej interpretacji umowy. Do pozwanego będzie należała bowiem ocena tego jaki jest de facto ostateczny procent poziomu ubytku wartości rynkowej pojazdu. Wskazanym powyżej skutkiem dokonywania interpretacji przez pozwaną jest, iż konsument o bardzo istotnej dla siebie okoliczności, jaką jest sposób ustalania odszkodowania, dowiaduje się dopiero po zaistnieniu zdarzenia ubezpieczeniowego. Powyższe postanowienie umowne, stosowane przez pozwanego w obrocie z konsumentami, w ocenie Sądu, powoduje nierównomierne rozłożenie praw i obowiązków stron umowy ze szkodą dla konsumenta. Zakwestionowane postanowienie stanowi nadużycie przewagi kontraktowej pozwanego, jako profesjonalisty względem konsumenta, przyznając pozwanemu przewagę w łączącym ich stosunku umownym. Należy również podkreślić, że skoro pozwany, jako profesjonalista, prowadzi działalność gospodarczą nastawioną na zysk, to ponosi również ryzyko gospodarcze z tą działalnością związane. Trudno więc, w ocenie Sądu, zaakceptować przenoszenie tego ryzyka gospodarczego na konsumenta, gdyż jest to sprzeczne z dobrymi obyczajami. Przedmiotowa klauzula godzi zatem w równowagę kontraktową i prowadzi do nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta. W ocenie Sądu, takie ukształtowanie stosunku prawnego we wzorcu umownym nie znajduje żadnego uzasadnienia i w sposób rażący narusza interesy ekonomiczne konsumentów, jak również kształtuje ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. Z tych względów Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał, że zakwestionowane postanowienie wzorca umownego stosowanego przez pozwanego w obrocie z konsumentami stanowi niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniuart. 3851§ 1 k.c.i zakazał jego stosowania na podstawieart. 47942k.p.c. O wysokości wpisu od pozwu i obciążeniu nim pozwanego na rzecz Skarbu Państwa orzeczono na podstawieart. 26 ust. 1 pkt 6w zw. zart. 113 ust. 1 oraz art. 96 ust. 1 pkt 3 i art. 94 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych(Dz.U. Nr 167, poz. 1398). O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono stosowanie do wyniku sporu na podstawieart. 98 i 99 k.p.c. Publikację prawomocnego wyroku na koszt pozwanego zarządzono na podstawieart. 47944k.p.c. SSO Bogdan Gierzyński

15/450500/0005127/AmC

Sąd Okręgowy w Warszawie

XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumenta

151500000001006_II_AKa_000394_2008_Uz_2009-05-06_001

II AKa 394/08

2009-05-06 02:00:00.0 CEST

2020-08-27 22:00:05.0 CEST

2020-08-27 12:43:27.0 CEST

15150000

1006

SENTENCE

Sygn. akt : II AKa 394/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 6 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Piotr Mirek Sędziowie SSA Małgorzata Niementowska SSA Grażyna Wilk (spr.) Protokolant Agnieszka Przewoźnik przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Przemysława Piątka po rozpoznaniu w dniu 30 kwietnia 2009 r. sprawy 1 A. K. s. W. i B. , ur. (...) w C. 2 D. W. s. S. i Z. , ur. (...) w C. oskarżonych z art. 148§ 1 kk na skutek apelacji

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xPublisher="rkopiec" xEditorFullName="Renata Kopiec" xEditor="rkopiec" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="31" xFlag="published" xVolType="15/150000/0001006/AKa" xYear="2008" xVolNmbr="000394" xDocType="Uz" xml:space="preserve"> <xName>Wyrok</xName> <xBlock> <xText><xBx> <xUx>Sygn. akt : II AKa 394/08</xUx> </xBx></xText> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 6 maja 2009 r.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:</xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="172"/> <xCOLx xWIDTHx="539"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>SSA Piotr Mirek</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>SSA Małgorzata Niementowska</xText> <xText>SSA Grażyna Wilk (spr.)</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right">Protokolant</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>Agnieszka Przewoźnik</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Przemysława Piątka</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 30 kwietnia 2009 r. sprawy</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText><xBx><xAnon>A. K.</xAnon></xBx> s. <xAnon>W.</xAnon> i <xAnon>B.</xAnon>, <xAnon>ur. (...)</xAnon> <xBRx/>w <xAnon>C.</xAnon></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText><xBx><xAnon>D. W.</xAnon></xBx> s. <xAnon>S.</xAnon> i <xAnon>Z.</xAnon>, <xAnon>ur. (...)</xAnon> <xBRx/>w <xAnon>C.</xAnon></xText> </xUnit> <xText>oskarżonych z <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148§ 1 kk</xLexLink></xText> <xText>na skutek apelacji obrońców</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 14 lipca 2008 r.</xText> <xText>sygn. akt. II K 37/07</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">I</xName> <xText>zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon> uznaje za winnego tego, że w dniu 25 września 2002 roku w <xAnon>C.</xAnon> działając z zamiarem bezpośrednim pozbawienia życia <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> uderzył go kilkakrotnie dłonią <xBRx/>w twarz powodując jego upadek i w ten sposób doprowadził pokrzywdzonego do chwilowej bezwładności, a następnie przy pomocy <xAnon>D. W.</xAnon> przeniósł go do zbiornika z wodą i umieścił go tam, po czym przytrzymywał <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon> przez kilka minut pod wodą, doprowadzając do jego śmierci czym wyczerpał znamiona przestępstwa z <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148§1 kk</xLexLink> i za to na mocy <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148§1 kk</xLexLink> skazuje go na karę 25 (dwudziestu pięciu) lat pozbawienia wolności, zaliczając na jej poczet na mocy <xLexLink xArt="art. 63;art. 63 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 63§1 kk</xLexLink> okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 10 września 2003 roku do dnia 6 maja 2009 roku,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>oskarżonego <xAnon>D. W.</xAnon> uznaje za winnego tego, że w dniu <xBRx/>25 września 2002 roku w <xAnon>C.</xAnon> w zamiarze, aby <xAnon>A. K.</xAnon> pozbawił życia <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon>, swoim zachowaniem ułatwił jego popełnienie w ten sposób, że pomógł <xAnon>A. K.</xAnon> przenieść pokrzywdzonego do pobliskiego zbiornika z wodą i umieścić go tam, gdzie następnie <xAnon>A. K.</xAnon> przetrzymując pokrzywdzonego pod wodą doprowadził do jego śmierci czym wyczerpał znamiona przestępstwa z <xLexLink xArt="art. 18;art. 18 § 3" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 18§3 kk</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148§1 kk</xLexLink> i za to na mocy <xLexLink xArt="art. 19;art. 19 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 19§1 kk</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148§1 kk</xLexLink> skazuje <xAnon>D. W.</xAnon> na karę 8 (ośmiu) lat pozbawienia wolności zaliczając na jej poczet na mocy <xLexLink xArt="art. 63;art. 63 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 63§1 kk</xLexLink> okres rzeczywistego pozbawienia wolności w dniu 9 września 2003 roku i od 12 września 2003 roku do dnia 6 maja 2009 roku,</xText> </xUnit> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">II</xName> <xText>na podstawie <xLexLink xArt="art. 624;art. 624 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 624§1 kpk</xLexLink> zwalnia oskarżonych <xAnon>A. K.</xAnon> <xBRx/>i <xAnon>D. W.</xAnon> od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, obciążając nimi Skarb Państwa.</xText> </xUnit> <xText>Sygn. akt. II AKa 394/08</xText> <xText xALIGNx="center"> <xBx>I.UZASADNIENIE</xBx></xText> <xText> <xAnon>A. K.</xAnon> i <xAnon>D. W.</xAnon> zostali oskarżeni o to, że:</xText> <xEnum> <xBullet>–</xBullet> <xEnumElem> <xText>w dniu 25 września 2002r., w <xAnon>C.</xAnon> działając wspólnie <xBRx/>i w porozumieniu, w zamiarze bezpośrednim pozbawienia życia <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> z terenu posesji w dzielnicy <xAnon>D.</xAnon> przenieśli pokrzywdzonego do znajdującego się w pobliżu zbiornika wodnego, gdzie następnie <xAnon>A. K.</xAnon> przytrzymywał pokrzywdzonego pod wodą, czym doprowadził do jego śmierci, tj., przestępstwa z art.148§1k.k.</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText>Sąd Okręgowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 14 lipca 2008 roku sygn. akt. II K 37/07 uznał oskarżonych <xAnon>A. K.</xAnon> i <xAnon>D. W.</xAnon> za winnych tego, że:</xText> <xEnum> <xBullet>–</xBullet> <xEnumElem> <xText>w dniu 25 września 2002r., w <xAnon>C.</xAnon> w czasie wspólnego spożywania alkoholu, na posesji w dzielnicy <xAnon>D.</xAnon>, <xAnon>ul. (...)</xAnon> <xAnon>A. K.</xAnon> działając z zamiarem bezpośrednim pozbawienia życia <xAnon>K. J.</xAnon>, uderzył go kilkakrotnie dłonią w twarz powodując jego upadek i w ten sposób doprowadził pokrzywdzonego do chwilowej bezwładności, a następnie wraz z <xAnon>D. W.</xAnon> przenieśli go do pobliskiego zbiornika z wodą i umieścili go tam, po czym <xAnon>A. K.</xAnon> przytrzymywał <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> przez kilka minut pod wodą, doprowadzając do jego śmierci, natomiast <xAnon>D. W.</xAnon> stojąc nad brzegiem tegoż zbiornika, akceptował zachowanie <xAnon>A. K.</xAnon> i godził się z ewentualnym skutkiem w postaci pozbawienia życia pokrzywdzonego i przyjmując, że działaniem swym wyczerpali znamiona przestępstwa z <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art.148§1 k.k.</xLexLink>, za tak przypisany czyn na mocy <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 1 k" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art.148§1k</xLexLink>.k., skazał oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon> na karę 25 lat pozbawienia wolności, a oskarżonego <xAnon>D. W.</xAnon> na karę 10 lat pozbawienia wolności;</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xEnum> <xBullet>–</xBullet> <xEnumElem> <xText>na mocy art. 63§1k.k.,zaliczył oskarżonym na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności:</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText><xAnon>A. K.</xAnon> od dnia 10.09.2003r., do dnia 14.07.2008r.,</xText> <xText><xAnon>D. W.</xAnon> dzień 9.09.2003r., i od dnia 12.09.2003r., do dnia 14.07.2008r., nadto orzekł w przedmiocie kosztów sądowych zwalniając oskarżonych od ich ponoszenia na podstawie art. 624§1k.p.k.</xText> <xText>Apelację od powyższego wyroku wnieśli obrońcy oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon> zarzucając wyrokowi:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">I</xName> <xText><xBx>mające wpływ na treść zaskarżonego wyroku naruszenie przepisów postępowania, a w szczególności: </xBx></xText> </xUnit> <xText> <xBx> <xLexLink xArt="art. 4" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 4 kpk</xLexLink></xBx> poprzez naruszenie zasady obiektywizmu w rozpoznaniu niniejszej sprawy w postaci nie dochowania nakazu bezstronności, a także nie znajdującego podstaw w realiach niniejszej sprawy bezpodstawnego przypisania nieproporcjonalnie wielkiej wartości części zeznań i wyjaśnień <xAnon>R. S.</xAnon> oraz części wyjaśnień <xAnon>D. W.</xAnon> stanowiących podstawę (zdaniem Sadu) przyjęcia winy i sprawstwa <xAnon>A. K.</xAnon>, przy jednoczesnym niedowartościowaniu dowodów korzystnych dla oskarżonego (w tym części zeznań <xAnon>R. S.</xAnon>) co objawiało się:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>przyjęciem jeszcze przed zamknięciem przewodu sadowego obrazu sprawy, z którego wynikało, że oskarżony <xAnon>A. K.</xAnon> jest „obiektywnie winny” (str. 66 uzasadnienia) zarzucanego mu czynu, a działania obrońców podejmowane w toku poprzedniego rozpoznania sprawy przez Sąd pierwszej instancji miały na celu jego bezpodstawne uniewinnienie od stawianych zarzutów;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>przyjęciem całkowicie dowolnej i nie popartej żadnymi dowodami ani też okolicznościami zaistniałymi w toku postępowania przed sądem (które winny mieć odzwierciedlenie w protokołach rozpraw) tezy, że oskarżony <xAnon>A. K.</xAnon> jest osobą która gotowa jest zrobić wszystko, aby tylko uniknąć odpowiedzialności za popełnione przestępstwo;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>zawarciu w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku sugestii, jakoby <xAnon>A. K.</xAnon> przyznał, iż przypomniał <xAnon>D. W.</xAnon> i <xAnon>R. S.</xAnon> przebieg wydarzeń łącznie z tym jak doszło do utopienia <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> w sytuacji, gdy oskarżony w swych wyjaśnieniach jednoznacznie wskazał, iż przypominany <xAnon>D. W.</xAnon> przebieg wydarzeń odpowiadał temu co wyjaśnił podczas przesłuchania i kończył się na momencie gdy opuścił on kolegów udając się na przystanek autobusowy;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">4</xName> <xText>uznaniem, że zeznania złożone przez <xAnon>R. S.</xAnon> w dniu 09.09.2003 roku opisujące moment opuszczenia przez <xAnon>A. K.</xAnon> kolegów krótko po wejściu na posesje w <xAnon>D.</xAnon> „… oczywiście nie polegały już na prawdzie” albowiem w tym zakresie były zasadniczo zgodne z konsekwentnymi wyjaśnieniami oskarżonego <xAnon>K.</xAnon>;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">5</xName> <xText>pominięciem faktu, iż wersja wydarzeń wynikająca z wyjaśnień <xAnon>A. K.</xAnon> została potwierdzona również przez uznane za wiarygodne przez Sąd zeznania świadka <xAnon>M. N.</xAnon> (k. 2108) posiadającego wiedzę na temat zdarzenia pochodzącą z relacji obu oskarżonych i <xAnon>R. S.</xAnon>;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">6</xName> <xText>pominięciem wniosków, jakie wynikają z opinii biegłej <xAnon>M. C.</xAnon> dotyczącej osoby <xAnon>R. S.</xAnon>, a w szczególności, iż:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">a</xName> <xText>świadek jest osobą w pełni świadomą swoich decyzji podejmowanych w toku procesu, a to, że nie chce ujawniać tego, czym kierował się ciągle zmieniając zeznania i wyjaśnienia wynika z przyjętej przez niego postawy obronnej;</xText> </xUnit> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">b</xName> <xText>świadek jest osobą nieuczciwą, która oszukuje w celu uzyskania korzyści własnej i nie przestrzega norm społeczno-prawnych;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">c</xName> <xText>w dotychczasowej postawie świadka niewątpliwie wiodącym motywem jest chęć obrony własnej osoby przed odpowiedzialnością karną;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">d</xName> <xText>świadek jest zdolny do tworzenia fikcyjnych („ładnych”) historii; które to wnioski uprawdopodobniają tezę, iż wersje zdarzeń przedstawione przez <xAnon>R. S.</xAnon> zostały przez niego wymyślone w celu przerzucenia odpowiedzialności karnej za śmierć <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon>na <xAnon>A. K.</xAnon>;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">7</xName> <xText>bezpodstawne odmówienie obrońcom oskarżonego sporządzenia odpisów z akt sprawy w formie fotografii cyfrowej w sytuacji, w której stanowisko obrony w tym zakresie znajdowało oparcie w piśmie Ministra Sprawiedliwości z dnia 11.03.2001r. sygn. DOI 0133/33/01 skierowanym do wszystkich Prezesów Sądów Okręgowych i potwierdzone zostało pismem Prezesa Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 25.04.2008r.;</xText> </xUnit> <xText> <xBx> art. 5§2k.p.k.</xBx>, poprzez rozstrzygnięcie na niekorzyść oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon> nie dających się usunąć wątpliwości dotyczących rzeczywistego przebiegu wydarzeń mających miejsce 25 września 2002r., na nieruchomości położonej w dzielnicy <xAnon>D.</xAnon> przy <xAnon>ul. (...)</xAnon>, w szczególności przyczyn, dla których <xAnon>D. W.</xAnon> oraz <xAnon>R. S.</xAnon> podawali wewnętrznie <xBRx/>i wzajemnie sprzeczne opisy przebiegu tych wydarzeń;</xText> <xText> <xBx> <xLexLink xArt="art. 6" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 6 k.p.k.</xLexLink></xBx>, poprzez naruszenie przysługującego oskarżonemu prawa do obrony przez bezpodstawne oddalenie wniosku <xAnon>A. K.</xAnon> o udostępnienie całości akt sprawy przed zamknięciem przewodu sądowego i przystąpieniem do wygłaszania przez oskarżonego ostatniego słowa, w sytuacji, gdy od czasu ostatniego udostępnienia akt sprawy oskarżonemu – co miało miejsce kilka lat temu, po wpłynięciu aktu oskarżenia do Sądu – zostało przeprowadzonych szereg czynności dowodowych przez Sad pierwszy raz rozpoznający sprawę, odbyło się postępowanie apelacyjne oraz przeprowadzono szereg czynności dowodowych podczas drugiego rozpoznania sprawy przez Sąd pierwszej instancji;</xText> <xText><xBx><xLexLink xArt="art. 7" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 7 k.p.k.</xLexLink></xBx> poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów, a szczególności poprzez:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>uznanie za niewiarygodne wyjaśnień <xAnon>A. K.</xAnon>, w sytuacji, gdy wyjaśnienia te nawet zdaniem Sądu są konsekwentne i spójne, a nadto znajdują potwierdzenie z zeznaniach <xAnon>M. N.</xAnon> oraz w zeznaniach <xAnon>R. S.</xAnon> złożonych 09.09.2003 roku;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>przyjęcie, że gdyby oskarżony rzeczywiście nie uczestniczył w zabójstwie <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon>, nie byłby on w stanie przypomnieć <xAnon>D. W.</xAnon> i <xAnon>R. S.</xAnon> przebiegu wydarzeń, jakie rozegrały się 25 września 2002 roku, podczas gdy w swych wyjaśnieniach oskarżony jednoznacznie wskazał, iż przypomniany <xAnon>D. W.</xAnon> przebieg wydarzeń odpowiadał temu, co oskarżony wyjaśnił podczas przesłuchania i kończył się na momencie, gdy opuścił on kolegów udając się na przystanek autobusowy;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>pominięcie z ocenie wyjaśnień <xAnon>D. W.</xAnon> faktu, iż:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">A</xName> <xText>wyjaśnienia te w zakresie, w jakim odnoszą się do rzekomego ukrycia zwłok<xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon> w studzience:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">a</xName> <xText>nie dają się pogodzić z treścią protokołu z eksperymentu procesowego wykonanego z udziałem <xAnon>D. W.</xAnon> w dniu 11 września 2003r., treścią protokołu oględzin miejsca ujawnienia szkieletu ludzkiego z dnia 12 września 2003r. oraz nagraniem VHS dokumentującym miejsce odnalezienia zwłok, z których to dowodów wynika, że zwłoki <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon>, odnalezione zostały w zaroślach w niecce stawu, w którym miało dojść do utopienia pokrzywdzonego – wyjaśnienia te nie znajdują potwierdzenia w przebiegu wizji lokalnej – eksperymentu procesowego, w trakcie którego Sąd nie okazał nawet oskarżonemu studzienki wskazanej przez świadka <xAnon>S. K.</xAnon>, albowiem jej usytuowanie i odległość od miejsca odnalezienia zwłok w oczywisty sposób wykluczały, aby mogła to być rzekoma studzienka, o której mówił <xAnon>D. W.</xAnon>;</xText> </xUnit> </xUnit> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">b</xName> <xText>nie dadzą się pogodzić z zasadami logicznego rozumowania, albowiem:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">–</xName> <xEnum> <xBullet>–</xBullet> <xEnumElem> <xText>ani <xAnon>D. W.</xAnon> ani <xAnon>A. K.</xAnon> nie znali ukształtowania terenu nieruchomości przy <xAnon>ulicy (...)</xAnon>, nie mogli więc wiedzieć, że na tej nieruchomości znajdują się jakiekolwiek studzienki;</xText> </xEnumElem> </xEnum> </xUnit> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">–</xName> <xEnum> <xBullet>–</xBullet> <xEnumElem> <xText>ukrycie zwłok w studzience wymagałoby przemieszczania się oskarżonych wraz z mokrym ciałem <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon> w biały dzień po otwartym terenie położonym w niedalekiej odległości od zabudowań mieszkalnych oraz drogi publicznej;</xText> </xEnumElem> </xEnum> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">–</xName> <xEnum> <xBullet>–</xBullet> <xEnumElem> <xText>z wyjaśnień tych wynika, że <xAnon>A. K.</xAnon> wszedł do wody po to, by wyciągnąć ciało <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon>, po czym chwycił je za ramiona, a <xAnon>D. W.</xAnon> za nogi, które to czynności musiały doprowadzić do zamoczenia ubrań oskarżonych, w tym przede wszystkim <xAnon>A. K.</xAnon>, który miał wejść do wody, przy czym ani z wyjaśnień i zeznań <xAnon>R. S.</xAnon> (Sąd ustala, że po wyciągnięciu zwłok i ich ukryciu w studzience oskarżeniu udali się pieszo do domu <xAnon>R. S.</xAnon>), ani z zeznań <xAnon>B. J.</xAnon> (Sąd ustala, że bezpośrednio to tym jak oskarżeni dotarli pieszo do <xAnon>R. S.</xAnon> udali się wraz z nim do rodziców pokrzywdzonego) nie wynika, aby oskarżeni mieli na sobie mokre ubrania, co musiało nastąpić skoro oskarżeni mieli bezpośredni kontakt z wodą i mokrym ciałem pokrzywdzonego;</xText> </xEnumElem> </xEnum> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">B</xName> <xText>z wyjaśnień tych wynika, że podczas przenoszenia do stawu<xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon>, cały czas był przytomny i wyrywał się oskarżonym, co nie da się pogodzić:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">a</xName> <xText>z ustaleniem Sądu opartym na wyjaśnieniach <xAnon>R. S.</xAnon>, że po uderzeniu zadanym przez <xAnon>A. K.</xAnon> <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> przewrócił się i stracił przytomność i w takim stanie był też przenoszony do stawu, przy czym co należy podkreślić, w tym zakresie w ocenie Sądu <xAnon>D. W.</xAnon> miał lepszą niż <xAnon>R. S.</xAnon> możliwość obserwacji <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon>;</xText> </xUnit> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">b</xName> <xText>z zasadami logicznego rozumowania, albowiem:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">-</xName> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>skoro ani <xAnon>A. K.</xAnon> ani <xAnon>D. W.</xAnon> nie znali ukształtowania terenu nieruchomości przy <xAnon>ulicy (...)</xAnon> i byli tam pierwszy raz, to nie mogli wiedzieć gdzie znajduje się miejsce – staw, w którym można utopić człowieka;</xText> </xEnumElem> </xEnum> </xUnit> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">-</xName> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>nieprawdopodobnym jest, aby przytomna osoba o posturze <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon> pozwoliła pochwycić się i nie zdołała uwolnić w czasie, gdy była przenoszona na znaczną, odległość (według ustaleń Sądu – około 30 metrów);</xText> </xEnumElem> </xEnum> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">-</xName> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>nieprawdopodobnym jest, alby przytomny i wyrywający się pokrzywdzony nie zdołał podnieść się w czasie pomiędzy tym, jak został położony na bardzo płytkiej wodzie a tym jak <xAnon>A. K.</xAnon> uklęknął przy pokrzywdzonym, jak również nie był wstanie podnieść się w momencie, gdy <xAnon>A. K.</xAnon> wstał i przeszedł na głębszą wodę;</xText> </xEnumElem> </xEnum> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">-</xName> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>nieprawdopodobnym jest, aby <xAnon>A. K.</xAnon> był w stanie ograniczyć skuteczność ruchów obronnych pokrzywdzonego poprzez przytrzymywanie go jedną ręką w okolicach mostka i aby samo przytrzymywanie mostka pokrzywdzonego spowodowało zanurzenie całej jego głowy, przy założeniu, że był przytomny;</xText> </xEnumElem> </xEnum> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">c</xName> <xText>z wynikami oględzin miejsca zdarzenia, albowiem:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">-</xName> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>brzeg stawu wskazanego jako (miejsce utopienia <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> w miesiącu wrześniu porośnięty jest gęstą roślinnością, w tym tatarakiem, wobec czego ani bezpośrednio przy brzegu, ani też w odległości ok. 2 - 3 metrów od brzegu nie ma otwartego lustra wody, a z wyjaśnień <xAnon>D. W.</xAnon> w żaden sposób nie wynika, aby<xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> wniesiony został w głąb niecki stawu, a oskarżeni przenosząc go poruszali się po grząskim terenie porośniętym tatarakiem;</xText> </xEnumElem> </xEnum> </xUnit> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">-</xName> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>rosnący w niecce stawu tatarak uniemożliwiał utopienia pokrzywdzonego, czego dowodem jest fakt, iż funkcjonariusze Policji w momencie ujawnienia zwłok poruszali się po niecce stawu w pozycji stojącej;</xText> </xEnumElem> </xEnum> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">C</xName> <xText>ocena wyjaśnień oskarżonego <xAnon>D. W.</xAnon> w żadnym stopniu nie uwzględnia istniejących w momencie przedstawianych przez niego zdarzeń warunków atmosferycznych (całkowite zachmurzenie i opady atmosferyczne w dniu 25.09.2002r.), stopnia zaciemnienia (godzina 22:00 w dniu 25.09.2002r., brak światła księżyca wobec całkowitego zachmurzenia), braku jakiegokolwiek źródła światła na terenie posesji i w jej najbliższej okolicy (kilka hektarów powierzchni terenu) oraz faktu, iż teren, na którym oskarżony czynił swoje obserwacje jest gęsto porośnięty wysokimi zaroślami, krzewami oraz drzewami zdziczałego parku, co absolutnie uniemożliwiało dokonywanie obserwacji szczegółów opisywanych w jego wyjaśnieniach;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">D</xName> <xText>wyjaśnienia te w zakresie, w jakim dotyczą ułożenia ciała <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> na wodzie w dniu następnym po zabójstwie, z których wynika, że ciało <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> ułożone było na wodzie twarzą do góry, pozostają w jaskrawej sprzeczności z opisem tego samego faktu przedstawionym przez świadka <xAnon>R. S.</xAnon>, który zarówno w śledztwie, jak i w trakcie całego przewodu sądowego konsekwentnie wyjaśniał i zeznawał, że ciało <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> ułożone było na wodzie i twarzą w dół:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">E</xName> <xText>wyjaśnienia te w zakresie, w jakim dotyczą zachowania oskarżonego w czasie bezpośrednio po rzekomym ułożeniu <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> przez oskarżonego <xAnon>D. W.</xAnon> i <xAnon>A. K.</xAnon> na wodzie, tj. spożywanie przez <xAnon>D. W.</xAnon> nalewki, są sprzeczne logicznie i nie posiadają potwierdzenia w materiale dowodowym, gdyż oskarżony w żaden sposób nie tłumaczy, w jaki sposób wszedł w posiadanie przedmiotowej nalewki w opisywanym w swych wyjaśnieniach momencie, skoro niosąc pokrzywdzonego miał zajęte obie ręce, a z wielokrotnie składanych wyjaśnień przez <xAnon>D. W.</xAnon> i <xAnon>R. S.</xAnon>, tym również jego zeznań, nie wynika, aby przed przeniesieniem <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon>do stawu <xAnon>D. W.</xAnon> umieścił tą nalewkę np. w kieszeni ubrania; ponadto jest niemożliwym, aby <xAnon>S.</xAnon> i <xAnon>W.</xAnon> w tym czasie razem spożywali nalewkę, skoro jeden stać miał na skarpie w odległości co najmniej kilku metrów, a drugi nad brzegiem stawu, niżej;</xText> </xUnit> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">F</xName> <xText>wyjaśnienia te złożone w toku postępowania przygotowawczego w dniu 11 września 2003 roku, w dniu 22 października 2003r. oraz podczas wizji lokalnej – eksperymentu procesowego w dniu 28 września 2005r. pozostają we wzajemnej sprzeczności, co do opisywanego przez <xAnon>D. W.</xAnon> przebiegu wydarzeń w dniu 25 września 2002r.;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">G</xName> <xText>z zeznań świadka <xAnon>J. K.</xAnon> wynika, że osobą, która przytrzymywała <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon> pod wodą był <xAnon>D. W.</xAnon>, to jest ten „oskarżony,, którego świadek przesłuchiwał;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">4</xName> <xText>pominięciu faktu, iż wyjaśnienia <xAnon>D. W.</xAnon>:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">A</xName> <xText>w zakresie, w jakim dotyczą rzekomego uprzedniego pobytu oskarżonego <xAnon>W.</xAnon> wraz z <xAnon>A. K.</xAnon> na nieruchomości położonej w <xAnon>D.</xAnon> przy <xAnon>ul. (...)</xAnon>, gdzie miało dojść według ustaleń Sądu, do zabójstwa<xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon>, pozostają w jaskrawej sprzeczności z wyjaśnieniami oskarżonego złożonymi podczas wizji lokalnej – eksperymentu procesowego, jaka odbyła się w dniu 28 września 2005 roku oraz z wyjaśnieniami oskarżonego <xAnon>S.</xAnon> (k-823), jak również z końcowymi ustaleniami Sądu – Sąd przy tym w żaden sposób nie wyjaśnił:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">a</xName> <xText>powodów, dla których <xAnon>D. W.</xAnon> złożył w jego ocenie nieprawdziwe wyjaśnienia, które wprost wskazują na zaplanowanie zabójstwa <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon> przez <xAnon>A. K.</xAnon>;</xText> </xUnit> </xUnit> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">b</xName> <xText>dlaczego okoliczność świadomego podania nieprawdy nie wpłynęła na ocenę pozostałych wyjaśnień oskarżonego;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">B</xName> <xText>zawierają nieprawdziwe wiadomości, albowiem z kserokopii dziennika szkolnego, jak również zeznań świadka <xAnon>M. W.</xAnon> jednoznacznie wynika, ze we wrześniu 2002 roku <xAnon>A. K.</xAnon> i <xAnon>D. W.</xAnon> nie byli już uczniami <xAnon> Centrum (...)</xAnon>, a zatem stwierdzenie zawarte w wyjaśnieniach <xAnon>D. W.</xAnon>, iż „impreza została ustalona na piątek, gdyż w tym dniu była klasówka z języka polskiego ponieważ mieliśmy iść na wagary" nie polega na prawdzie, przy tym w żaden sposób Sąd nie wyjaśnił:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">a</xName> <xText>powodów, dla których <xAnon>D. W.</xAnon> złożył w jego ocenie nieprawdziwe wyjaśnienia;</xText> </xUnit> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">b</xName> <xText>dlaczego okoliczność świadomego podania nieprawdy przez <xAnon>D. W.</xAnon> nie wpłynęła na ocenę pozostałych jego wyjaśnień;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">C</xName> <xText>są zbieżne z wyjaśnieniami <xAnon>R. S.</xAnon> co do opisu rzekomego rozboju na kwotę 12 złotych jakiego miał się dopuścić <xAnon>A. K.</xAnon>, co potwierdza tezę o istnieniu uzgodnionej pomiędzy<xAnon>R. S.</xAnon> i <xAnon>D. W.</xAnon> wersji wydarzeń;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">5</xName> <xText>dokonanie niepełnej oceny zeznań i wyjaśnień <xAnon>R. S.</xAnon>, co w szczególności polegało na:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">A</xName> <xText>pominięciu w tej ocenie faktu, iż tezie o narzuceniu przez <xAnon>A. K.</xAnon> <xAnon>R. S.</xAnon> „oficjalnej wersji wydarzeń”, na wypadek gdyby sprawą zaginięcie <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon> zaczęła się interesować Policja przeczy:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">a</xName> <xText>treść notatki służbowej z dnia 28.02.2003r. sporządzonej przez <xAnon>P. D.</xAnon>;</xText> </xUnit> </xUnit> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">b</xName> <xText>treść zeznań <xAnon>R. S.</xAnon> złożonych w dniu 11.09.2003r., w których świadek podał, iż zgodnie z ustalonym i spisanym na kartce przez <xAnon>A. K.</xAnon> przebiegiem wydarzeń <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon> miał poślizgnąć się i w ten sposób. wpaść do stawu;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">c</xName> <xText>treść ustaleń faktycznych Sądu, z których wynika, że <xAnon>R. S.</xAnon> w rozmowie telefonicznej poinformował <xAnon>H. J.</xAnon> o tym, że pokrzywdzony spożywał alkohol i „nie chciał wracać taki pijany do domu", przy czym informacja ta została przekazana jeszcze przed spotkaniem świadka z oskarżonymi, a w konsekwencji przed sporządzeniem „oficjalnej wersji wydarzeń",</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">B</xName> <xText>pominięciu w ocenie zeznań i wyjaśnień <xAnon>R. S.</xAnon> wszystkich wniosków wynikających z opinii biegłej <xAnon>M. C.</xAnon>, a w szczególności wskazujących na to, że:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">a</xName> <xText>świadek ten jest osobą w pełni świadomą swoich decyzji podejmowanych w toku procesu, a to, że nie chce ujawnić tego, czym kierował się ciągle zmieniając zeznania i wyjaśnienia wynika z przyjętej przez niego postawy obronnej;</xText> </xUnit> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">b</xName> <xText>świadek, jest osobą nieuczciwą, która oszukuje w celu uzyskania korzyści własnej, nie przestrzega norm społeczno — prawnych;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">c</xName> <xText>w dotychczasowej postawie świadka niewątpliwie wiodącym motywem jest chęć obrony własnej osoby przed odpowiedzialnością karną;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">d</xName> <xText>świadek jest zdolny do tworzenia fikcyjnych („ładnych") historii;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">C</xName> <xText>bezpodstawnym i sprzecznym z wnioskami opinii biegłej <xAnon>M. C.</xAnon> wytłumaczeniu niepamięcią wszystkich sprzeczności w zeznaniach i wyjaśnieniach <xAnon>R. S.</xAnon>;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">D</xName> <xText>niewyjaśnieniu przyczyn, dla których w ocenie zeznań i wyjaśnień <xAnon>R. S.</xAnon> Sąd nie uwzględnił faktu, iż zgodnie z dokonanymi ustaleniami świadek podał nieprawdę twierdząc, że widział, a następnie szczegółowo opisywał, jakie czynności wykonywał <xAnon>A. K.</xAnon> w celu utopienia<xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon>;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">E</xName> <xText>pominięciu istotnych różnic pomiędzy opisem zachowania <xAnon>A. K.</xAnon> zawartym w zeznaniach z dnia 11.09.2003r. (są to pierwsze zeznania obciążające <xAnon>A. K.</xAnon>), zgodnie z którymi do uderzenia<xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon> powodującego utratę przytomności doszło w połowie drogi do miejsca gdzie miał być spożywany alkohol, przy czym w tym miejscu <xAnon>A. K.</xAnon> miał się zwrócić do kolegów o pomoc w przeniesieniu pokrzywdzonego do stawu, a opisem zdarzenia wnikającym z pierwszych wyjaśnień oskarżonego, z których wynika, że do uderzenia powodującego utratę przytomności doszło w miejscu gdzie był spożywany alkohol, tj. w okolicach tzw. rybaczówki;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">F</xName> <xText>pominięciu faktu, iż zgodnie z ustaleniami Sądu oskarżeni <xAnon>A. K.</xAnon> i <xAnon>D. W.</xAnon> nie znali terenu, na który przyprowadził ich <xAnon>R. S.</xAnon>, i:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">a</xName> <xText>biorąc po uwagę panujące warunki atmosferyczne, późną porę oraz bujną roślinność, nie mogli oni wiedzieć gdzie znajduje się staw, do którego zamierzali przenieść <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon>;</xText> </xUnit> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">b</xName> <xText>nie mogli oni wiedzieć, że na tym terenie znajdują się jakiekolwiek studzienki, a w szczególności studzienka, w której można byłoby złożyć w pozycji pionowej ciało dorosłego człowieka, przy czym ani z zeznań ani z wyjaśnień <xAnon>R. S.</xAnon> nie wynika, aby informował on oskarżonych, że na tym terenie znajdują się jakiekolwiek studzienki, ani tym bardziej, gdzie konkretnie taka studzienka się znajduje;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">G</xName> <xText>pominięciu okoliczności, iż zbieżność pomiędzy wyjaśnieniami <xAnon>R. S.</xAnon> i <xAnon>D. W.</xAnon> w opisie rzekomego rozboju na kwotę 12 złotych jakiego miał się dopuścić <xAnon>A. K.</xAnon> potwierdza tezę o istnieniu uzgodnionej pomiędzy <xAnon>R. S.</xAnon> i <xAnon>D. W.</xAnon> wersji wydarzeń;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">6</xName> <xText>przyjęcie założenia, iż zasadniczo zbieżne z wyjaśnieniami <xAnon>A. K.</xAnon> zeznania złożone przez <xAnon>R. S.</xAnon> w dniu 09.09.2003r. są nieprawdziwe i stanowią powielenie narzuconej przez <xAnon>A. K.</xAnon> wersji wydarzeń, w sytuacji gdy analiza logiczna późniejszych zeznań i wyjaśnień <xAnon>R. S.</xAnon> podważa tezę o przekazaniu świadkowi ustalonej przez <xAnon>A. K.</xAnon> wersji wydarzeń;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">7</xName> <xText>pominięcie w ocenie ustnej uzupełniającej opinii biegłych <xAnon>J. B.</xAnon> i <xAnon>K.</xAnon><xAnon>K.</xAnon> faktu, iż biegli ci utożsamiając prawdę z treścią zarzutu stawianego oskarżonym de facto opowiedzieli się po stronie oskarżyciela publicznego, co podważa ich obiektywizm w sprawowaniu obowiązków biegłych;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">8</xName> <xText>dokonanie oceny wiarygodności zeznań <xAnon>Z. C.</xAnon> przez pryzmat założenia, że <xAnon>A. K.</xAnon> utopił <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon> w stawie znajdującym się na nieruchomości położonej przy <xAnon>ulicy (...)</xAnon>;</xText> </xUnit> <xText><xBx> <xLexLink xArt="art. 170;art. 170 § 1;art. 170 § 1 pkt. 5" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 170 § 1 pkt 5 k.p.k.</xLexLink></xBx> poprzez:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>oddalenie „Wniosku" oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon> z dnia 15.06.2008 roku o dostarczenie do Aresztu Śledczego w <xAnon>C.</xAnon> całości akt sprawy, w sytuacji, gdy wniosek ten nie stanowił wniosku dowodowego, w związku z czym norma <xLexLink xArt="art. 170" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 170 k.p.k.</xLexLink> nie mogła mieć do niego zastosowania;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>oddalenie „Wniosku" oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon> z dnia 19.06.2008 roku o dostarczenie do Aresztu Śledczego w <xAnon>C.</xAnon> stenogramu z wizji lokalnej, w sytuacji, gdy wniosek ten nie stanowił wniosku dowodowego, w związku z czym norma <xLexLink xArt="art. 170" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 170 k.p.k.</xLexLink> nie mogła mieć do niego zastosowania;</xText> </xUnit> <xText> <xBx> <xLexLink xArt="art. 177;art. 177 § 1 a" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 177 § 1a k.p.k.</xLexLink> w związku <xLexLink xArt="art. 197;art. 197 § 3" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 197 § 3 k.p.k.</xLexLink></xBx> poprzez przeprowadzenie bez udziału Sądu wezwanego dowodu z uzupełniającej ustnej opinii biegłych <xAnon>J. B.</xAnon>, <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>K.</xAnon> i <xAnon>M. C.</xAnon> z wykorzystaniem aparatury umożliwiającej dokonanie tej czynności na odległość, tj. w budynku Sądu Okręgowego w Łodzi;</xText> <xText> <xBx> <xLexLink xArt="art. 205;art. 205 § 1;art. 205 § 3" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 205 § 1 i 3 k.p.k.</xLexLink></xBx> poprzez zaniechanie wskazania osób specjalistów, z których udziałem odbyło się przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej ustnej opinii biegłych <xAnon>J. B.</xAnon>, <xAnon>K.</xAnon><xAnon>K.</xAnon> i <xAnon>M. C.</xAnon> z wykorzystaniem aparatury umożliwiającej dokonanie tej czynności na odległość, tj. w budynku Sądu Okręgowego w Łodzi;</xText> <xText><xBx><xLexLink xArt="art. 167" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 167 k.p.k.</xLexLink> w związku z <xLexLink xArt="art. 9;art. 9 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 9 § 1 k.p.k.</xLexLink></xBx> poprzez nie przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka <xAnon>D. T.</xAnon> i nie wydanie w tym zakresie przez Sąd żadnej decyzji procesowej, w sytuacji, gdy nie zostały wyczerpane możliwości sprowadzenia świadka na rozprawę, a konieczność przeprowadzenia dowodu z jego zeznań wynikała także z wytycznych Sądu Apelacyjnego; .</xText> <xText> <xBx> <xLexLink xArt="art. 170;art. 170 § 1;art. 170 § 1 pkt. 3;art. 170 § 1 pkt. 5" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 170 § 1 pkt 3 i 5 k.p.k.</xLexLink></xBx> poprzez bezzasadne oddalenie wniosku o przeprowadzenie eksperymentu procesowego w miejscu ujawnienia zwłok pokrzywdzonego, w sytuacji, gdy dowód ten mógł posłużyć do weryfikacji wyjaśnień <xAnon>D. W.</xAnon> oraz zeznań i wyjaśnień <xAnon>R. S.</xAnon> w zakresie między innymi miejsca, gdzie został położony, a następnie przepchnięty i utopiony <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon>;</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">II</xName> <xText><xBx>błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na przyjęciu, iż: </xBx></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>w dniu 25 września 2002 roku <xAnon>A. K.</xAnon> wraz z oskarżonymi <xAnon>D. W.</xAnon> i <xAnon>R. S.</xAnon> oraz pokrzywdzonym <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> dotarł w pobliże opuszczonego domu, gdzie następnie spożywał wraz z pozostałymi osobami alkohol, przy czym w trakcie drogi do tego miejsca doszło do spięcia pomiędzy <xAnon>A. K.</xAnon> i <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon>, następnie podczas kłótni w miejscu, gdzie oskarżeni wraz z pokrzywdzonym spożywali alkohol doszło do kolejnej kłótni <xAnon>A. K.</xAnon> z <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon>, w trakcie której <xAnon>A. K.</xAnon> pchnął i uderzył w twarz <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon>, co spowodowało, że ten się przewrócił, następnie gdy <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> wstał ponownie, został kilkakrotnie uderzony pięścią w twarz przez <xAnon>A. K.</xAnon>, na skutek czego pokrzywdzony upadł i się nie ruszał, następnie <xAnon>A. K.</xAnon> wraz z <xAnon>D. W.</xAnon> przenieśli (<xAnon>A. K.</xAnon> za ramiona, <xAnon>D. W.</xAnon> za nogi) <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> w kierunki stawu oddalonego o około 30 metrów od miejsca gdzie spożywali alkohol, gdzie ułożyli go na płytkiej wodzie, co spowodowało, że <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> zaczął się bronić, jednak <xAnon>A. K.</xAnon> przytrzymywał go jedną ręką w okolicach mostka, a następnie przepchnął go na wodę sięgającą do kolan, gdzie zanurzył ciało pokrzywdzonego przyciskając je ręką przez kilka minut, następnie wyszedł z zagłębienia pozostawiając w nim <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon>, który się nie ruszał, podczas gdy ustalenia te opierają się wyłącznie na nielogicznych, niekonsekwentnych, niespójnych, sprzecznych wzajemnie oraz faktycznie nie poddanych weryfikacji w miejscu zdarzenia wyjaśnieniach i zeznaniach <xAnon>R. S.</xAnon> i wyjaśnieniach <xAnon>D. W.</xAnon>, tj. osób bezpośrednio zainteresowanych w przerzuceniu winy na <xAnon>A. K.</xAnon> w celu uniknięcia lub umniejszenia odpowiedzialności karnej, a konsekwentne wyjaśnienia oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon> przeczą przyjętemu ustaleniu;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">a</xName> <xText>w momencie, gdy<xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> na skutek uderzenia przewrócił się i utracił przytomność <xAnon>A. K.</xAnon> powziął zamiar pozbawienia go życia, podczas gdy:</xText> <xEnum> <xBullet>–</xBullet> <xEnumElem> <xText>ustalenie to nie znajduje żadnego potwierdzenia w materiale dowodowym, a w szczególności nie potwierdzają jego ani wyjaśnienia <xAnon>D. W.</xAnon>, ani też wyjaśnienia i zeznania <xAnon>R. S.</xAnon>;</xText> </xEnumElem> </xEnum> </xUnit> <xEnum> <xBullet>–</xBullet> <xEnumElem> <xText>w dniu 27 września 2002 roku <xAnon>A. K.</xAnon> i <xAnon>D. W.</xAnon> udali się ponownie na nieruchomość położoną w <xAnon>C.</xAnon> w dzielnicy <xAnon>D.</xAnon> przy <xAnon>ulicy (...)</xAnon>, a następnie wyciągnęli ciało <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon>z wody i umieścili je w jednej ze studzienek znajdujących się na tym terenie, dalej zaś po przeniesieniu zwłok <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> do studzienki <xAnon>A. K.</xAnon> oraz <xAnon>D. W.</xAnon> pieszo udali się do miejsca zamieszkania <xAnon>R. S.</xAnon>, podczas gdy:</xText> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>ustalenia te opierają się wyłącznie na nielogicznych, niekonsekwentnych, niespójnych, sprzecznych wzajemnie oraz sprzecznych z dokumentacją filmową i fotograficzną miejsca odnalezienia zwłok wyjaśnieniach oskarżonego <xAnon>D. W.</xAnon>;</xText> </xEnumElem> </xEnum> </xEnumElem> </xEnum> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>nie mogli oni wiedzieć, że na tym terenie znajdują się jakiekolwiek studzienki, a w szczególności studzienka, w której można byłoby złożyć w pozycji pionowej ciało dorosłego człowieka, podczas gdy ani z zeznań ani z wyjaśnień <xAnon>R. S.</xAnon> nie wynika, aby informował on oskarżonych, że na tym terenie znajdują się jakiekolwiek studzienki, ani tym bardziej, gdzie konkretnie taka studzienka się znajduje, co wskazuje, że teza o ukryciu zwłok pokrzywdzonego w studzience została narzucona <xAnon>D. W.</xAnon> przez <xAnon>R. S.</xAnon>, albowiem tylko <xAnon>R. S.</xAnon> był osobą, która doskonale orientowała się w topografii terenu i tylko on mógł mieć wiedzę, na temat znajdujących się na tym terenie studzienek;</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>w dniu 27 września 2002 roku podczas powrotu z miejsca zamieszkania pokrzywdzonego <xAnon>A. K.</xAnon> spisał na kartce wersję wydarzeń, której <xAnon>R. S.</xAnon> i <xAnon>D. W.</xAnon> mieli się nauczyć, podczas gdy:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">a</xName> <xText>ustalenie to opiera się wyłącznie na nielogicznych, niekonsekwentnych, niespójnych, sprzecznych wzajemnie, również co do tej okoliczności, wyjaśnieniach oskarżonego <xAnon>D. W.</xAnon> oraz zeznaniach i wyjaśnieniach <xAnon>R. S.</xAnon> tj. osób bezpośrednio zainteresowanych w przerzuceniu winy na <xAnon>A. K.</xAnon> w celu uniknięcia odpowiedzialności karnej, a z konsekwentnych wyjaśnień <xAnon>A. K.</xAnon> wynika, że spisał on jedynie na prośbę <xAnon>D. W.</xAnon> przebieg wydarzeń, do momentu kiedy opuścił trójkę kolegów kierując się w stronę przystanku autobusowego;</xText> </xUnit> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">b</xName> <xText> <xAnon>A. K.</xAnon> przekazał plecak pokrzywdzonego jego ojcu, z którym rozmawiał, informując go, że w czwórkę razem z jego synem spożywali alkohol na działce w <xAnon>D.</xAnon>, a następnie <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> odłączył się od nich, przy czym temu ustaleniu przeczą zarówno konsekwentne wyjaśnienia oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon>, zgodnie z którymi osobą, która prowadziła rozmowę z <xAnon>B. J.</xAnon> i przekazała plecak pokrzywdzonego był <xAnon>R. S.</xAnon>, tj. osoba którą rodzice pokrzywdzonego najlepiej znali i która jako jedyna bywała w domu u pokrzywdzonego, jak również wyjaśnieniami i zeznaniami <xAnon>R. S.</xAnon>, zgodnie z którymi rozmowę z ojcem <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon>prowadzili wszyscy oskarżeni oraz zeznania <xAnon>B. J.</xAnon>, który w odmienny sposób przedstawia przebieg rozmowy z oskarżonymi i <xAnon>R. S.</xAnon>;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">c</xName> <xText>nieustalone osoby dokonały przemieszczenia zwłok <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> ze studzienki do zagłębienia wodnego- kilkanaście metrów od miejsca gdzie dokonano zabójstwa pokrzywdzonego, podczas gdy ustalenie to nie znajduje oparcia w żadnym z przeprowadzonych w sprawie dowodów.</xText> </xUnit> <xText>Podnosząc te zarzuty wnieśli o:</xText> <xEnum> <xBullet>–</xBullet> <xEnumElem> <xText>uniewinnienie oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon> od popełnienia zarzucanego i przypisanego mu czynu,</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xEnum> <xBullet>–</xBullet> <xEnumElem> <xText>ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Częstochowie do ponownego rozpoznania.</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText>Powyższy wyrok zaskarżył w całości w odniesieniu do oskarżonego <xAnon>D. W.</xAnon> również jego obrońca zarzucając:</xText> <xEnum> <xBullet>–</xBullet> <xEnumElem> <xText>obrazę prawa materialnego – a to art. 148 §1k.k., poprzez przyjęcie, że oskarżony <xAnon>D. W.</xAnon> powziął zamiar popełnienia czynu zabronionego wspólnie z oskarżonym <xAnon>A. K.</xAnon> i działaniem swym wyczerpał znamiona art. 148§1k.k.,godząc się na skutek swego działania w postaci śmierci pokrzywdzonego,</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xEnum> <xBullet>–</xBullet> <xEnumElem> <xText>obrazę prawa procesowego – art. 5§2k.p.k., poprzez przyjęcie, że <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> żył w czasie, gdy był niesiony przez oskarżonych, podczas, gdy brak jest na te okoliczności jednoznacznych dowodów, a nie da się usunąć istniejących wątpliwości, w sytuacji, gdy Sąd czyni ustalenia jedynie na podstawie zeznań świadka <xAnon>R. S.</xAnon> jednocześnie przyjmując, iż świadek ten nie mógł obserwować działań <xAnon>A. K.</xAnon>, jakie ten wykonywał stojąc w stawie, co miało wpływ na treść wyroku,</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xEnum> <xBullet>–</xBullet> <xEnumElem> <xText>błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, a polegający na uznaniu, że oskarżony <xAnon>D. W.</xAnon> działając w normalnej sytuacji motywacyjnej miał możliwość zachowania się zgodnego z prawem, podczas, gdy z treści zgromadzonych dowodów, w szczególności z opinii biegłych psychiatrów i biegłej psycholog wynika, że oskarżony <xAnon>D. W.</xAnon> z uwagi na możliwości intelektualne i cechy osobowości działając w sytuacji nietypowej ma zaburzone możliwości przewidywania, a zatem nie jest uprawniony wniosek, iż działanie oskarżonego <xAnon>D. W.</xAnon> było działaniem w normalnej sytuacji motywacyjnej, co miało wpływ na treść wyroku.</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText>Podnosząc te zarzuty wniósł o:</xText> <xEnum> <xBullet>–</xBullet> <xEnumElem> <xText>uniewinnienie oskarżonego od dokonania zarzuconego mu czynu,</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xEnum> <xBullet>–</xBullet> <xEnumElem> <xText>ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText xALIGNx="center"> <xBx>Sąd Apelacyjny zważył co następuje:</xBx></xText> <xText>Zarzuty obrońców oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon> sprowadzają się do obrazy przepisów postępowania mogących mieć wpływ na treść orzeczenia oraz błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia.</xText> <xText>Obrazy przepisów postępowania obrońcy upatrują w naruszeniu norm o charakterze ogólnym, jak też norm tworzących konkretne nakazy i zakazy. W pierwszej kolejności należy odnieść się do naruszenia norm dotyczących postępowania dowodowego z uwagi na podnoszone w środku odwoławczym zarzuty, iż wadliwość poczynionych przez sąd ustaleń faktycznych jest rezultatem nieprawidłowego zastosowania tych przepisów prawa procesowego.</xText> <xText>Skarżący podnoszą, iż Sąd I instancji uchybił treści przepisu <xLexLink xArt="art. 170;art. 170 § 1;art. 170 § 1 pkt. 3;art. 170 § 1 pkt. 5" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 170 § 1 pkt 3 i 5 k.p.k.</xLexLink>, poprzez bezzasadne oddalenie wniosku o przeprowadzenie eksperymentu procesowego w miejscu ujawnienia zwłok pokrzywdzonego, w sytuacji gdy dowód ten mógł posłużyć do weryfikacji wyjaśnień <xAnon>D. W.</xAnon> oraz zeznań i wyjaśnień <xAnon>R. S.</xAnon> w zakresie między innymi miejsca, gdzie został położony, a następnie przepchnięty i utopiony <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon></xText> <xText>Odnosząc się do tego zarzutu należy wskazać, że organ procesowy przed dopuszczeniem wnioskowanego dowodu dokonując wstępnej jego oceny; musi stwierdzić, czy określony dowód, który ma być przeprowadzony jest przydatny do stwierdzenia postawionej tezy, czy jest możliwy do przeprowadzenia oraz czy jest dopuszczalny. W pełni należy też zaaprobować stanowisko Sądu I instancji, że wnioskowany przez obrońców dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia okoliczności na jaką ma być przeprowadzony. Eksperyment procesowy jest bowiem badaniem odtwórczym – ma na celu odtworzenie zdarzenia w warunkach najbardziej zbliżonych do warunków z czasu zdarzenia, natomiast rację ma Sąd I instancji podnosząc, iż teren ten z uwagi na upływ około 6 lat od zdarzenia uległ istotnym zmianom. Między innymi Sąd I instancji zasadnie wskazuje, że obszar na którym miało dojść do zdarzenia jest terenem niezamieszkałym, opuszczonym, z widocznym brakiem śladów jakiejkolwiek ingerencji ludzkiej w przyrodę na przestrzeni kilku lat i uległ ogromnemu przeobrażeniu w stosunku do tego co miało być na tym terenie we wrześniu 2002r. W szczególności podnosi, że nie ma śladu po kamieniach, budynku, w pobliżu miejsca w którym miano spożywać alkohol, a na miejscu gdzie była ścieżka rosną drzewa i krzewy. Nadto oceniając zasadność tego zarzutu należy mieć w polu widzenia zeznania świadka <xAnon>A. J.</xAnon> – funkcjonariusza Policji, który przesłuchany w charakterze świadka zeznał, że w tym roku gdy odnaleziono zwłoki pokrzywdzonego nie padało dużo deszcze i „zbiornik po prostu wysechł”, a „dno było porośnięte tatarakiem” (k- 2539-2541). Tak więc rację ma Sąd I instancji, że nie ma nawet mowy o przeprowadzeniu czynności procesowych w warunkach zbliżonych do tych z czasów zdarzenia. W sytuacji, gdy warunki są diametralne inne, to wnioskowany dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności, gdyż jego wynik absolutnie nie może udzielić odpowiedzi na postawione pytanie i nie może służyć do udowodnienia postawionej we wniosku tezy dowodowej. Tak więc zarzut naruszenia normy <xLexLink xArt="art. 170;art. 170 § 1;art. 170 § 1 pkt. 3" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 170§1 pkt 3 k.p.k.</xLexLink>, jest całkowicie chybiony.</xText> <xText>Natomiast oddalenie wniosku dowodowego na podstawie <xLexLink xArt="art. 170" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 170</xLexLink>§1pkt5 <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">k.p.k.</xLexLink>, dopuszczalne jest jedynie wówczas, gdy intencją wnioskodawcy jest przedłużenie postępowania, a intencja ta jest oczywista. Chodzi więc o taki wniosek, co do którego nie zachodzą podstawy do oddalenia na podstawie <xLexLink xArt="art. 170" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 170</xLexLink>§1pkt1-4 <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">k.p.k.</xLexLink>, a w sytuacji w jakiej jest on składany można w oczywisty sposób wnioskować, że złożono go w zamiarze przedłużenia procesu, przy czym chodzić może jedynie o przedłużenie zbędne z punktu widzenia celów postępowania. Tak więc w przypadku wskazanym w pkt 5 art. 170§1k.p.k., chodzi o to, że celem wniosku jest w istocie samo przedłużenie procesu, jako cel sam w sobie. W okolicznościach niniejszej sprawy nie można zasadnie wykazywać, iż jedyną intencją wnioskodawcy było przedłużenie postępowania. Oddalenie tego wniosku winno nastąpić jedynie na podstawie <xLexLink xArt="art. 170;art. 170 § 1;art. 170 § 1 pkt. 3" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 170§1 pkt 3 k.p.k.</xLexLink>, ale jest oczywiste, że to formalne uchybienie nie miało wpływu na treść orzeczenia gdyż nie zmienia to faktu, że ten wnioskowany dowód nie mógł zostać przeprowadzony.</xText> <xText>Zasadnie natomiast autorzy apelacji wywodzą, iż wnioski oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon> o dostarczenie akt sprawy i stenogramu z wizji lokalnej nie stanowiły wniosku dowodowego, dlatego norma <xLexLink xArt="art. 170;art. 170 § 1;art. 170 § 1 pkt. 5" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 170§1 pkt 5 k.p.k.</xLexLink>, nie mogła mieć zastosowania, jednakże uchybienie to nie miało wpływu na treść orzeczenia. Fakt odmowy udostępnienia akt może być natomiast potraktowany jako naruszenie prawa do obrony materialnej, jako że obrona materialna może być realizowana przez korzystanie z uprawnień procesowych, w tym także przez możliwość dostępu do akt sprawy, o czym jednakże szerzej przy omówieniu ewentualnego naruszenia normy <xLexLink xArt="art. 6 k" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 6k</xLexLink>.p.k.</xText> <xText>Kolejnym uchybieniem – w zakresie postępowania dowodowego – było zdaniem obrońców naruszenie art. 167k.p.k., w zw. z art. 9§1k.p.k., a polegające na nieprzeprowadzeniu dowodu z zeznań świadka <xAnon>D. T.</xAnon> i nie wydanie w tym zakresie przez Sąd I instancji żadnej decyzji procesowej, w sytuacji, gdy nie zostały wyczerpane możliwości sprowadzenia świadka na rozprawę, a konieczność przeprowadzenia dowodu z jego zeznań wynikała także z wytycznych Sądu Apelacyjnego.</xText> <xText>Wbrew twierdzeniom obrońców nie zachodzi obraza <xLexLink xArt="art. 167" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 167 k.p.k.</xLexLink>, gdy sąd pomija dowód dopuszczony z urzędu jeżeli dowodu tego nie da się przeprowadzić, na co wskazują podejmowane w tym zakresie przez Sąd I instancji liczne czynności procesowe w tym kolejne decyzje o zatrzymaniu i doprowadzeniu świadka (k-2072, 2121, 2129, 2198, 2262, 2288, 2300, 2303, 2425). Przyznać też należy rację Sądowi I instancji, iż w tej sytuacji nie było konieczności i podstaw do wydania postanowienia o oddaleniu wniosku dowodowego w trybie <xLexLink xArt="art. 170;art. 170 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 170§1</xLexLink>pk 4k.p.k., gdyż taki wniosek nie został złożony, tym niemniej pominięcie dowodu dopuszczonego z urzędu powinno zapaść w formie decyzji procesowej.</xText> <xText>Należy też wskazać, że wbrew sugestii obrońców z uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 08.03.2007r., (k 1739) nie wynika też konieczność, a jedynie możliwość przeprowadzenia – przy ponownym rozpoznaniu przez Sąd I instancji – pominiętego już w pierwotnym rozpoznaniu sprawy- dowodu z zeznań tego świadka.</xText> <xText>Tak więc niezależnie od tego, że dowodu tego nie dało się przeprowadzić, to dla skuteczności sformułowanego w apelacji zarzutu należałoby wykazać, że to formalne uchybienie, mogłoby mieć wpływ na treść wyroku. Ocena zaś, czy określone uchybienie procesowe mogło mieć wpływ na treść orzeczenia, zależy nie tyle od wagi stwierdzonego uchybienia, ile od realiów rozpoznawanej sprawy. W pełni należy podzielić pogląd wyrażony w orzecznictwie, że „w sytuacji, gdy uchybienie wiąże się z naruszeniem prawa dowodowego, zasadnicze znaczenie dla oceny hipotetycznego związku pomiędzy uchybieniem, a treścią orzeczenia ma to, jakie znaczenie dla oceny stanu faktycznego na tle innych dowodów zebranych w sprawie ma dowód, którego przeprowadzenia dotyczy uchybienie” (por. w. S.A w Łodzi z dnia 25.10.2000r., II AKa 161/00. W tym też zakresie rację ma Sąd I instancji, ze żaden z przeprowadzonych w sprawie dowodów nie wskazuje, że świadek <xAnon>D. T.</xAnon> ma informacje dotyczące przebiegu zdarzenia w wyniku którego doszło do śmierci <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon>, a rola świadka miałaby się sprowadzać jedynie do pożyczenia wybierającym się na imprezę oskarżonym, <xAnon>R. S.</xAnon> i pokrzywdzonemu drobnej kwoty pieniędzy. Tak więc zeznania tego świadka nie dotyczą okoliczności istotnej dla rozstrzygnięcia, a nadto Sąd I instancji w tym zakresie nie odmówił wiarygodności wyjaśnieniom <xAnon>A. K.</xAnon>.</xText> <xText>Co do podnoszonej obrazy <xLexLink xArt="art. 177;art. 177 § 1;art. 177 § a" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 177§1„a” k.p.k.</xLexLink>, w związku z <xLexLink xArt="art. 197;art. 197 § 3 k" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 197§3k</xLexLink>.p.k.,poprzez przeprowadzenie bez udziału sądu wezwanego dowodu z uzupełniającej ustnej opinii biegłych <xAnon>J. B.</xAnon>,<xAnon>K.</xAnon> <xAnon>K.</xAnon> i <xAnon>M. C.</xAnon> z wykorzystaniem aparatury umożliwiającej dokonanie tej czynności na odległość, tj., w budynku Sądu Okręgowego w Łodzi, to zgodzić się należy ze skarżącymi, iż istotnie uchybiono treści <xLexLink xArt="art. 177;art. 177 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 177§1</xLexLink>”a”<xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">k.p.k.</xLexLink> Przepis ten bowiem wymaga, by w fazie jurysdykcyjnej w czynności przesłuchania brał udział sąd, o którym mowa w <xLexLink xArt="art. 396;art. 396 § 2 k" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 396§2k</xLexLink>.p.k., a więc sąd wezwany. Jeżeli więc przesłuchanie ma miejsce w toku postępowania przed sądem, w czynności uczestniczy – oprócz sądu przesłuchującego – także znajdujący się w miejscu pobytu biegłych sąd wezwany (por. Komentarz do <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">k.p.k.</xLexLink>, pod redakcją P. Hofmańskiego wydanie 3 Tom I s. 812, tak też Paweł Wiliński „Przesłuchanie świadka na odległość w postępowaniu karnym Przegląd Sądowy 2005/6/16, Marcin Dudkiewicz „Przesłuchanie świadka na odległość w świetle <xLexLink xArt="art. 177;art. 177 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 177§1</xLexLink>”a”<xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">k.p.k</xLexLink>”, Palestra 2008 z 3-4 s 74). Uchybiono też treści <xLexLink xArt="art. 205;art. 205 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 205§1</xLexLink>i3 <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">k.p.k.</xLexLink>, bowiem nie wskazano specjalistów, z których udziałem odbyło się przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej ustnej opinii biegłych. Jednakże należy uwzględnić, że zgodnie z treścią <xLexLink xArt="art. 177;art. 177 § 1;art. 177 § a" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 177§1„a” k.p.k.</xLexLink>, sąd wezwany „bierze” jedynie udział w tej czynności, a nie ją przeprowadza, a rola sądu wezwanego sprowadza się wyłącznie do przeprowadzenia czynności o charakterze techniczno – organizacyjnym jak: sprawdzenie stawiennictwa, personaliów, nadzorowanie przygotowania i prawidłowej pracy aparatury i.t.p. Obrońcy nie kwestionowali tożsamości biegłych, kompletności zapisów w protokole rozprawy, prawidłowej pracy aparatury. Tak więc należy przyjąć, iż uchybienie to, nie miało wpływu na treść orzeczenia, tym bardziej, że biegli zostali przesłuchani przed Sądem Apelacyjnym w Katowicach.</xText> <xText>Kolejne zarzuty odnoszą się do obrazy norm o charakterze ogólnym. Naruszenia przez Sąd I instancji zasady obiektywizmu obrońcy upatrują tak w niedochowaniu nakazu bezstronności, jak też – nie znajdującym podstaw w realiach rozpoznawanej sprawy – bezpodstawnym przypisaniu nieproporcjonalnie wielkiej wartości części zeznań i wyjaśnień <xAnon>R. S.</xAnon> oraz części wyjaśnień <xAnon>D. W.</xAnon> stanowiących podstawę przyjęcia winy i sprawstwa <xAnon>A. K.</xAnon>, przy jednoczesnym niedowartościowaniu dowodów korzystnych dla oskarżonego (w tym części zeznań <xAnon>R. S.</xAnon>).</xText> <xText>Odnosząc się do tych zarzutów, to przypomnieć należy, że przepis art. 4k.p.k. formułuje ogólną dyrektywę postępowania określającą w jaki sposób powinny procedować organy prowadzące postępowanie karne. Przyjmuje się, że określona w tym przepisie zasada obiektywizmu oznacza zarówno nakaz bezstronności w traktowaniu przez organy procesowe stron oraz innych uczestników postępowania, jak i zakaz kierunkowego nastawienia do sprawy. W piśmiennictwie podnosi się, że o braku bezstronności można mówić wówczas, gdy organy procesowe przystępują do wypełniania swych procesowych powinności z osobistym pozytywnym lub negatywnym nastawieniem, z uprzedzeniem, a podejmowane w toku postępowania decyzje są stronnicze (por. Komentarz do KPK pod red. P. Hofmańskiego T. I s.40 Duże komentarze Becka wydanie3). Wskazuje się też, że „nakaz bezstronności oznacza zakaz przyjmowania przez sąd określonego obrazu sprawy przed zakończeniem postępowania dowodowego na rozprawie i dawania stronom do zrozumienia, że sąd ma już określoną wersję zdarzenia w przedmiocie odpowiedzialności, za które ma orzec (por. T. Grzegorczyk Komentarz do KPK Zakamycze 2003 s.36). Nadto podkreśla się, że brak obiektywizmu to nie tylko nieuzasadnione, pozytywne lub negatywne, nastawienie do jednej ze stron postępowania, to także nieznajdujące podstaw w realiach rozpoznawanej sprawy przewartościowanie lub niedowartościowanie okoliczności przemawiających za taką lub inną reakcją.</xText> <xText>Przenosząc te poglądy natury ogólnej na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że podnoszony w środku odwoławczym zarzut niedochowania nakazu bezstronności, to zarzut chybiony albowiem okoliczności na jakie powołuje się obrońca nie potwierdzają braku bezstronności organu procesowego.</xText> <xText>Stwierdzenie Sądu I instancji, iż oskarżony <xAnon>A. K.</xAnon> jest „obiektywnie winny”, nie wynikało – wbrew temu co twierdzą obrońcy – z przyjęcia przez Sąd określonego obrazu sprawy przed zakończeniem postępowania dowodowego i dania stronom do zrozumienia, że Sąd ma już ustaloną wersję zdarzenia w przedmiocie odpowiedzialności oskarżonych, a zostało wyrażone w końcowej części pisemnych motywów wyroku, i było wynikiem analizy i oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.</xText> <xText>Kolejne stwierdzenie Sądu I instancji „o braku akceptacji dla zachowań obrońców” ograniczało się do kwestionowanej przez obrońców tożsamości ujawnionych zwłok, jak też bezzasadnego zarzutu braku narady nad wyrokiem. Takie odniesienie Sądu I instancji – co szczególnie należy podkreślić – miało zakotwiczenie w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego przekazującego sprawę oskarżonych do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu tym za nietrafny, a wręcz budzący zdziwienie uznano zarzut braku narady nad wyrokiem, jak też stwierdzono, że aby uniknąć jakichkolwiek niedomówień „mocno podkreślić należy, że aktualny stan rzeczy nie wskazuje na potrzebę dokonywania sugerowanej przez obrońcę oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon> kolejnej ekshumacji szczątków zidentyfikowanych jako ciało pokrzywdzonego, co jawi się jako nie tylko niecelowe ale i mogące narazić rodziców pokrzywdzonego na kolejne bolesne dla nich przeżycie (k-1738-1739). Wprawdzie przyznać należy rację skarżącym, że wniosek o ekshumację nie został ponowiony, niemniej kwestionowanie połączenia czaszki ze szkieletem w czasie ujawnienia zwłok i kolejne w tym zakresie liczne wnioski dowodowe w istocie sugerowały konieczność kolejnej ekshumacji i dalszych badań na tych szczątkach celem ustalenia ich tożsamości.</xText> <xText>Nie można też zgodzić się z zarzutem obrońców, że odmowa sporządzania fotografii cyfrowej akt sprawy stanowi przejaw naruszenia zasady obiektywizmu – wobec rozbieżnej praktyki w tym zakresie i ujednolicenia jej pod koniec 2008r., na co wskazuje pismo Dyrektora Departamentu Organizacyjnego Ministerstwa Sprawiedliwości z dnia 02.12.2008r. DO-I-015-129/08, w którym za dozwolone uznano wszystkie techniki kopiowania, o ile nie powodują niszczenia akt sądowych.</xText> <xText>Z całą też mocą należy podkreślić, że zasada obiektywizmu nie oznacza obojętnej postawy sędziego wobec moralnej naganności przestępstwa, a stwierdzenie Sądu I instancji, że oskarżony <xAnon>A. K.</xAnon> jest „osobą gotową uczynić wszystko aby tylko uniknąć odpowiedzialności” nie wynikało z osobistego, negatywnego nastawienia organu procesowego, a z obiektywnych dowodów i było wynikiem ich oceny przeprowadzonej zgodnie z regułami określonymi w <xLexLink xArt="art. 7" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 7 k.p.k.</xLexLink> Dowody te wskazywały, że oskarżony <xAnon>A. K.</xAnon> po dokonanym zabójstwie zacierał ślady przestępstwa (przenoszenie zwłok w inne miejsce), sporządził wersje zdarzenia na potrzeby Policji. Natomiast stwierdzenie, ze oskarżony jest „osobą niezwykle silną psychicznie” wynikało z bezpośredniego i wielokrotnego kontaktu z oskarżonym (proces toczył się od czerwca 2007 do lipca 2008), tym bardziej, że zostało to potwierdzenie w opiniach biegłych, zwłaszcza opinii psychologicznej. W tym miejscu należy podkreślić, że w orzecznictwie wskazuje się, iż spostrzeżenia i wrażenia odniesione w toku bezpośredniego przesłuchania na rozprawie mają istotne znaczenie przy ocenie środka dowodowego, podnosi się bowiem, że „istotnym czynnikiem (chociaż nie decydującym) kształtującym przekonanie sądu o wartości osobowego źródła dowodowego są spostrzeżenia i wrażenia odniesione w toku bezpośredniego przesłuchania na rozprawie (por. w. SN z dnia 13.01.1975r. II KR 323/74).</xText> <xText>Kolejny przykład podawany przez obrońców na brak bezstronności Sądu I instancji równie nie może być uznany za skuteczny. Zdanie, że zeznania świadka <xAnon>R. S.</xAnon> „nie polegały na prawdzie albowiem w tym zakresie były zasadniczo zgodne z konsekwentnymi wyjaśnieniami oskarżonego <xAnon>K.</xAnon>” wyrwano z kontekstu i wypaczono ich treść. Otóż intencję Sądu I instancji – wbrew sugestiom obrońców – można odczytać jedynie w tym znaczeniu, że zeznania świadka <xAnon>R. S.</xAnon> są nieprawdziwe nie przez sam fakt zgodności z wyjaśnieniami oskarżonego, a przez fakt, iż są zbieżne z prezentowaną przez <xAnon>A. K.</xAnon> linią obrony, a zbieżność ta nie jest przypadkowa i wynika z faktu spisania przez <xAnon>A. K.</xAnon> „oficjalnej” wersji zdarzenia (s. 39 uzasadnienia).</xText> <xText>Naruszenia zasady obiektywizmu obrońcy upatrują też w pominięciu faktu, iż wersja wydarzeń wynikająca z wyjaśnień oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon> została potwierdzona przez zeznania świadka <xAnon>M. N.</xAnon> i świadka <xAnon>R. S.</xAnon> w zakresie w jakim zeznali, iż oskarżony opuścił kolegów po przekroczeniu bramy posesji, a nadto pominięciu wniosków, jakie wynikają z opinii biegłej <xAnon>M. C.</xAnon> dotyczącej osoby <xAnon>R. S.</xAnon>, a które to wnioski uprawdopodabniają tezę, iż wersje zdarzeń przedstawione przez <xAnon>R. S.</xAnon> zostały przez niego wymyślone w celu przerzucenia odpowiedzialności za śmierć <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> na <xAnon>A. K.</xAnon>.</xText> <xText>Odnosząc się do tych zarzutów, to wskazać należy, że zachowanie obiektywizmu wyraża się według dyrektywy wyrażonej w art. 4k.p.k., w uwzględnieniu okoliczności przemawiających zarówno na korzyść jaki i niekorzyść oskarżonego, a sens tego nakazu sprowadza się do tego, że organ procesowy, po dokonaniu oceny dowodów w sposób zgodny z dyrektywami wynikającymi z art. 7k.p.k., i ustaleniu faktów rozpoznawanej sprawy, wszystkie te fakty powinien następnie wsiąść pod uwagę przy podejmowaniu decyzji procesowych. W orzecznictwie słusznie przyjmuje się, że ”generalne zasady procedowania w procesie karnym nakazują organom badać oraz uwzględniać wszystkie okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i niekorzyść oskarżonego. Jest to przecież wyraz postulatu ustawowego, by ustalenia faktyczne odpowiadały prawdzie. W postępowaniu jest to osiągnięte tylko wtedy, gdy przedmiotem zainteresowania jest cały zebrany w sprawie materiał dowodowy bez pominięcia istotnych jego części i gdy całokształt tego materiału – po prawidłowym ujawnieniu go w procesie – stanie się następnie przedmiotem rozważań sądu (por. w. SN z dnia 29.06.1999r. V KKN 459/97).</xText> <xText>Wbrew twierdzeniom obrońców Sąd I instancji tej zasady nie naruszył, bowiem fakty te uwzględnił przy podejmowaniu ostatecznej decyzji procesowej, niemniej inaczej ocenił ich wartość dowodową. Uznał bowiem, że pierwsze zeznania świadka <xAnon>R. S.</xAnon>, jak też zeznania świadka <xAnon>M. N.</xAnon> nie przemawiają za wersją <xAnon>A. K.</xAnon>, że istotnie opuścił on kolegów w chwilę po wejściu na teren posesji w <xAnon>D.</xAnon>, a za tym, że oskarżeni mieli uzgodnioną wersję zdarzenia na potrzeby Policji, której <xAnon>A. K.</xAnon> jako jedyny trzymał się do końca. Sąd I instancji logicznie argumentował, że wersja ta nie była dopracowana w szczegółach i różniła się w sposób zasadniczy – co do motywów opuszczenia kolegów przez oskarżonego. <xAnon>R. S.</xAnon> jako powód opuszczenia kolegów przez <xAnon>A. K.</xAnon> – wskazywał na konflikt między <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> a <xAnon>A. K.</xAnon> – gdy tymczasem <xAnon>A.</xAnon><xAnon>K.</xAnon> wskazywał na późną porę i chęć udania się do domu. Sąd I instancji podkreśla, że wersja oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon> jest niewiarygodna nie tylko dlatego, że oskarżony wskazuje na inny motyw opuszczenia kolegów ale przede wszystkim, że motyw ten jest sprzeczny z doświadczeniem życiowym. Sąd I instancji podkreśla, że skoro wszyscy zgodnie twierdzą (również oskarżony <xAnon>A. K.</xAnon>), że udali się na posesję w <xAnon>D.</xAnon> w tym celu, żeby wspólnie wypić zakupiony wcześniej alkohol, to nielogicznym jest, żeby oskarżony chwilę po przekroczeniu granic posesji zrezygnował z tego zamiaru, opuścił kolegów w tym najlepszego <xAnon>D. W.</xAnon> i zdecydował się na samodzielny powrót autobusem do domu. Podnieść należy, że jedynie <xAnon>R. S.</xAnon> zamieszkiwał w dzielnicy <xAnon>D.</xAnon> natomiast pozostali zamieszkiwali w miejscu znacznie oddalonym od tego miejsca tj., w rejonie centrum <xAnon>C.</xAnon>. Nie sposób też pominąć, że w tym dniu chodziło właśnie o pożegnanie <xAnon>A. K.</xAnon>, który od 02.10.2002r., rozpoczął odbywanie zasadniczej służby wojskowej, więc późna pora na jaką powołuje się oskarżony nie jest logicznym wytłumaczeniem powodów dla których miał opuścić kolegów. Uwzględniając powyższe okoliczności stwierdzić więc należy, że naruszenia zasady obiektywizmu nie można upatrywać jedynie w odmiennej ocenie przeprowadzonych w sprawie dowodów, a ocena ta jak wyżej wykazano nie może być uznana za dowolną gdyż została poparta logiczną i rzeczową argumentacją.</xText> <xText>Także w wypadkach gdy pewne ustalenia faktyczne zależne są od dania wiary tej lub innej grupie dowodów czy też np., dania wiary lub odmówienia wiary wyjaśnieniom oskarżonego, nie można też mówić o naruszeniu zasady in dubio pro reo, a ewentualne zastrzeżenia, co do oceny wiarygodności konkretnego dowodu lub grupy dowodów mogą być rozstrzygnięte jedynie na płaszczyźnie utrzymania się przez sąd w granicach sędziowskiej swobody ocen, wynikającej z treści art. 7k.p.k., lub tez przekroczenia przez sąd tych granic i wkroczenia w sferę dowolności ocen (por. w. SN z 5.04.2000r., III KKN 60/98). Tak więc podniesiony zarzut obrazy art. 5§2k.p.k., jest również zarzutem chybionym. Jego istota sprowadzała się do oceny wyjaśnień <xAnon>D. W.</xAnon> i <xAnon>R. S.</xAnon> odnośnie okoliczności dotyczących przebiegu zdarzenia. W takiej sytuacji reguła in dubio pro reo, nie miała zastosowania bowiem reguła ta, dotyczy sytuacji gdy zostały wyczerpane możliwości poznawcze, a nie w wypadku, w których punkt ciężkości spoczywa na konieczności dokonania ustaleń w oparciu o zasadę swobodnej oceny dowodów, z której to zasady Sąd I instancji skorzystał, co zostanie szczegółowo uzasadnione w dalszej części pisemnych motywów zaskarżonego orzeczenia.</xText> <xText>Kolejny zarzut obrazy prawa procesowego dotyczył naruszenia treści art. 6k.p.k. Naruszenia tego przepisu obrońcy upatrują w bezpodstawnej odmowie udostępnienia akt sprawy oskarżonemu <xAnon>A. K.</xAnon>. Podnoszą, że oskarżonemu wprawdzie udostępniono akta sądowe jednakże miało to miejsce bezpośrednio po wpłynięciu aktu oskarżenia, a więc kilka lat wcześniej, a od tego czasu przeprowadzono w sprawie szereg czynności dowodowych w tym podczas pierwszego i ponownego rozpoznania sprawy, tak więc odmowa udostępnienia akt przed zamknięciem przewodu sądowego naruszała przysługujące oskarżonemu prawo do obrony.</xText> <xText>Przyznać należy rację skarżącym, że obrona materialna może być realizowana przez korzystanie z uprawnień procesowych jakie kodeks nadaje oskarżonemu, w tym także przez zapewnienie oskarżonemu wglądu w akta sprawy, bowiem podstawową zasadą, jeśli chodzi o akta sprawy sądowej jest, że udostępnia się je stronom, podmiotowi określonemu w <xLexLink xArt="art. 416" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 416 k.p.k.</xLexLink>, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym (<xLexLink xArt="art. 156;art. 156 § 1 k" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 156§1k</xLexLink>.p.k.). Bez wątpienia odmowa udostępnienia akt sprawy narusza normę <xLexLink xArt="art. 156;art. 156 § 1 k" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art.156§1k</xLexLink>.p.k.,a pośrednio w jakimś stopniu także art.6k.p.k., podkreślić jednakże należy, że jakkolwiek prawo do obrony jest gwarancją o charakterze wręcz fundamentalnym, to nie oznacza to, że nie doznaje żadnych ograniczeń i nie może też być wykorzystywane przez oskarżonego w sposób instrumentalny. Nadto należy wskazać, że niezależnie od tego, że korzystanie z uprawnień w sposób naruszający ich funkcję gwarancyjną może być uznane za nadużycie prawa do obrony, to obraza prawa procesowego, żeby mogła być skutecznie podnoszona musi rzutować na treść zaskarżonego wyroku. W realiach niniejszej sprawy na fakt instrumentalnego wykorzystywania swoich uprawnień procesowych przez oskarżonego wskazują okoliczności sprawy. Sąd I instancji przystąpił do końcowych czynności w sprawie w dniu 04.06.2008r., (ujawniono szereg dowodów), a rozprawę przerwano jedynie w tym celu by umożliwić obrońcom zapoznanie się ze stenogramem z wizji lokalnej. Oskarżony <xAnon>A. K.</xAnon> – co wymaga podkreślenia – na tej rozprawie nie złożył wniosku o udostępnienie mu akt sprawy. Na kolejnej w dniu 19.06.2008r., oskarżony również nie złożył wniosku o akta sprawy, a rozprawę przerwano gdyż po uprzedzeniu w trybie art.399§1k.p.k., obrońca oskarżonego wnosił o zarządzenie przerwy celem umożliwienia mu przygotowania się do końcowego wystąpienia. Dopiero na następnej rozprawie w dniu 07.07.2008r., (a więc bezpośrednio przed zamknięciem przewodu sądowego), oskarżony jednoznacznie określił, że domaga się całości akt sprawy. Wcześniejszy wniosek z dnia 15.06.2008r., który wpłynął do Sądu 19.06.2008r., można było po pierwsze odczytać jako doręczenie oskarżonemu jedynie tego tomu akt w którym mieści się stenogramem z wizji lokalnej, a po drugie oskarżony na rozprawie w dniu 19.06.2008r., wniosku o akta sprawy nie ponowił.</xText> <xText>Nadto należy mieć na uwadze, że obraza prawa procesowego, żeby mogła być skutecznie podnoszona, to musiała rzutować na treść wyroku. Natomiast już na etapie śledztwa obrońcy oskarżonego doręczano protokoły przesłuchania, opinie, a celem zaznajomienia się z materiałami śledztwa kilkakrotnie wyznaczano dodatkowe terminy zaznajomienia z aktami postępowania – przygotowawczego. Po wpłynięciu aktu oskarżenia udostępniono oskarżonemu całość akt sprawy. Istotne dla rozstrzygnięcia sprawy dowody były przeprowadzane w obecności oskarżonego i jego obrońców. Oskarżony mógł się też w sposób całkowicie swobodny ustosunkować do każdego przeprowadzonego w sprawie dowodu. Każdorazowo też było realizowane bezwzględne uprawnienie doręczania obrońcy <xAnon>M. K.</xAnon> kserokopii protokołów rozpraw (wszystkich), nagrań VHS, płyt CD, zdjęć, opinii biegłych i innych dokumentów z akt sprawy. W tej sytuacji oskarżony nie może skutecznie powoływać się na pogwałcenie jego prawa do obrony.</xText> <xText>Podnoszony kolejny zarzut – naruszenia przez Sąd I instancji zasady swobodnej oceny dowodów nierozerwalnie wiąże się z zarzutem błędu w ustaleniach faktycznych, jako, że błąd w ustaleniach faktycznych (error facti) przyjętych za podstawę orzeczenia to błąd, który wynika bądź to z niepełności postępowania dowodowego (tzw., błąd „braku), bądź też z przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów (błąd „dowolności”). Co do błędu „dowolności”, to prowadzi do oparcia ustaleń faktycznych o wadliwie ocenione przez sąd dowody, a więc takie, którym danie wiary nastąpiło wbrew zasadom wiedzy, regułom logicznego rozumowania oraz doświadczeniu życiowemu (por. T. Grzegorczyk Komentarz do KPK Zakamycze wydanie 3 s.1133).</xText> <xText>Przekroczenia zasady swobodnej oceny dowodów obrońcy upatrują w uznaniu za niewiarygodne wyjaśnień <xAnon>A. K.</xAnon>, w sytuacji, gdy wyjaśnienia te są konsekwentne i spójne, a nadto znajdują potwierdzenie w zeznaniach <xAnon>M. N.</xAnon> oraz zeznaniach <xAnon>R. S.</xAnon> złożonych 09.09.2003r., oraz bezpodstawnym oparciu ustaleń faktycznych na wyjaśnieniach <xAnon>D. W.</xAnon> i świadka <xAnon>R. S.</xAnon> w sytuacji gdy są niekonsekwentne, zachodzą między nimi sprzeczności, a nadto są niezgodne z zasadami prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego.</xText> <xText>Istotnie wyjaśnienia oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon> odnośnie wydarzeń jakie miały miejsce w dniu 25.09.2002r.,na terenie posesji przy <xAnon>ul. (...)</xAnon> w <xAnon>C.</xAnon> są spójne i konsekwentne. Prawidłowo jednakże Sąd I instancji pomimo ich konsekwencji i wewnętrznej spójności – w tym niezwykle istotnym zakresie – odmówił im wiarygodności. Uznał, że stanowiły jedynie konsekwentną linię obrony, polegająca na potwierdzeniu części faktów, które nie obciążały oskarżonego i zaprzeczeniu faktom wynikającym z wyjaśnień <xAnon>D. W.</xAnon> i zeznań <xAnon>R. S.</xAnon> wskazujących na jego sprawstwo. Wyjaśnienia oskarżonego w toku całego procesu zmierzały bowiem głównie do wykazania, że nie był razem z kolegami na terenie posesji w <xAnon>D.</xAnon>, ponieważ rozstał się z nimi zaraz po przekroczeniu bramy wejściowej i tym samym nie brał udziału w zabójstwie pokrzywdzonego i nie miał też motywu żeby pozbawić go życia.</xText> <xText>Rację ma Sąd I instancji, że wyjaśnienia oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon> w konfrontacji z dogłębną analizą całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego można ocenić jedynie krytycznie. Niezależnie od tego, że wyjaśnieniom <xAnon>A. K.</xAnon> przeczą wyjaśnienia <xAnon>D. W.</xAnon> i zeznania <xAnon>R. S.</xAnon>, to pozostają w opozycji do innych obiektywnych dowodów, logiki wypadków, doświadczenia życiowego, a co istotne, to sam oskarżony potwierdza wysoce obciążające go okoliczności. Oskarżony potwierdza, bowiem że spisał wersję wydarzeń, jak również i to, że już następnego dnia po zwrocie rodzicom pokrzywdzonego plecaka dowiedział się, że zwłoki kolegi znajdują się w studni, o czym też powiadomił matkę i wujka (k-102-107).</xText> <xText>Tych obciążających go faktów oskarżony nie był w stanie logicznie wytłumaczyć. Prawidłowo Sąd I instancji odmówił wiarygodności twierdzeniom oskarżonego, że wersję wydarzeń spisał na prośbę <xAnon>D. W.</xAnon> dlatego tylko, że ten ostatni prosił go żeby mu wszystko przypomnieć. Zgodzić się należy z Sądem I instancji, ze gdyby istotnie było tak jak twierdzi oskarżony <xAnon>A. K.</xAnon>, to relacja ta powinna ograniczać się do kilku zdań, skoro zgodnie z twierdzeniem oskarżonego opuścił kolegów zaraz po wejściu na teren posesji, więc po co ją spisywać, tym bardziej, ze jak dalej argumentuje to Sąd I instancji <xAnon>D. W.</xAnon> nie miał żadnych zaburzeń sfery poznawczej i pamięci i nie powinien mieć żadnych problemów z odtworzeniem przekazanej mu ustnie relacji.</xText> <xText>Wniosek nasuwa sie tylko jeden, że nie chodziło o przypomnienie <xAnon>D. W.</xAnon> tej nieistotnej fazy (przed rzekomym opuszczeniem kolegów przez <xAnon>A. K.</xAnon>), a w istocie spisania fikcyjnej – korzystnej dla oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon> – wersji na potrzeby Policji. Przemawia za tym w szczególności, to że zarówno <xAnon>D. W.</xAnon>, jak i <xAnon>R. S.</xAnon> potwierdzają istnienie „oficjalnej” wersję na potrzeby Policji spisanej przez <xAnon>A. K.</xAnon> (różnią się jedynie, co do tego w którym momencie doszło do jej spisania: czy miało to miejsce w mieszkaniu, na przystanku, czy w trakcie jazdy tramwajem), a dowody z tych osobowych źródeł dowodowych w pełni zasługują na uwzględnienie. Ze wszech miar bowiem rację ma Sąd I instancji, że po co kartkę z wersją wydarzeń było przekazywać również <xAnon>R. S.</xAnon>, skoro on nie powoływał się na niepamięć, po co było spisywać oficjalną wersję już 2 dni po zdarzeniu, skoro sam oskarżony przyznał, że myślał, iż <xAnon>J.</xAnon> udał się do swojego dziadka, a co w tym wszystkim najistotniejsze, to przewidywać, że sprawą będzie interesować się Policja i asekurować się, że pokrzywdzonemu mogło przecież „przydarzyć się coś złego”, mógł „uderzyć się o coś” lub „zakrztusić wymiocinami”(k-102-107).</xText> <xText>W pełni też należy zgodzić się z ustaleniami Sądu I instancji, że do spisania „oficjalnej” wersji doszło podczas powrotu z miejsca zamieszkania rodziców <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon>. Zwrócić należy uwagę na to, że przecież z zeznań zarówno <xAnon>B.</xAnon> jak i <xAnon>H. J.</xAnon> jednoznacznie wynika, iż oskarżeni <xAnon>A. K.</xAnon>, <xAnon>D. W.</xAnon> oraz <xAnon>R. S.</xAnon> gdy przyszli zwrócić plecak, to przecież twierdzili, że razem pili alkohol na działkach, spali tam, a jak się rano obudzili to pokrzywdzonego z nimi już nie było, został tylko plecak (-339, 341, 882, 884). Relacja ta była jednakże niekorzystna dla oskarżonego, co tłumaczy fakt spisania już „oficjalnej” wersji na potrzeby Policji. Rodzice pokrzywdzonego wskazywali, że właśnie różnica w tym co oskarżeni mówili im i na Policji dała podstawy do weryfikacji ich relacji, a w konsekwencji do podjęcia bardziej intensywnych działań przez Policję. Natomiast fakt spisania tej wersji właśnie przez<xAnon>A. K.</xAnon>, uzasadnia nasuwający się jako jedyny logiczny wniosek, że ta „oficjalna” wersja miało właśnie na celu odsunąć od niego podejrzenia, a skierować na pozostałych kolegów, bo przecież miał on ich opuścić po minięciu bramy wejściowej. Istotne też są w tym zakresie zeznania <xAnon>R. S.</xAnon>, który podnosi, że wprawdzie zabrał kartkę spisaną przez <xAnon>A. K.</xAnon> ale zaznaczył, że w przypadku jakichkolwiek pytań Policji powie prawdę, natomiast słysząc to koledzy przekonywali, że jest ich dwóch i im uwierzy Policja. Tłumaczy to, też fakt, iż początkowo <xAnon>R. S.</xAnon> potwierdził wersję oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon> lecz później się z niej wycofał.</xText> <xText>Wysoce obciążająca poszlaką jest także zachowanie po zdarzeniu samego oskarżonego jak też członków jego najbliższej rodziny. Przyznać należy rację argumentom Sądu I instancji, że jeśli oskarżony nie miał nic wspólnego ze zbrodnią, to dlaczego nie poinformował rodziców pokrzywdzonego, jak też Policji, że pokrzywdzony nie żyje, a on zna miejsce ukrycia zwłok. Abstrahując nawet od tego, ze <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon>był kolegą oskarżonego, jak również miał świadomość, że matka pokrzywdzonego martwi się o niego (dzwoniła do oskarżonego), miał też świadomość, że rodzice pokrzywdzonego zgłosili fakt jego zaginięcia na Policji, to przecież normalną reakcją każdego człowieka jest poinformowanie o takim fakcie co najmniej najbliższej rodziny denata. Tak więc poszlaki te potwierdzają, iż <xAnon>A. K.</xAnon> nie tylko chciał ukryć swój związek z tą zbrodnią ale nadto uzasadniają tezę, że sporządzenie „oficjalnej” wersji zdarzenia miało odsunąć od niego podejrzenia, tym bardziej, że obawa denuncjacji była realna z uwagi na zachowanie <xAnon>R. S.</xAnon>, który poinformował swoją matkę „że widział trupa”. Tłumaczy to też przemieszczenie i ukrycie zwłok w studni. Zresztą oskarżony <xAnon>A. K.</xAnon> faktu przemieszczenia zwłok nie neguje, na co wskazują jego konsekwentne w tym zakresie wyjaśnienia w toku całego procesu, tym niemniej podaje, że o ty dowiedział się od <xAnon>D. W.</xAnon>, a ten od <xAnon>R. S.</xAnon>. Wyjaśnił bowiem, że „następnego dnia po rozmowie z ojcem <xAnon>K.</xAnon>, przyszedł do mnie do domu <xAnon>D. W.</xAnon> i powiedział mi, że był u <xAnon>R. S.</xAnon>, który powiedział mu, że zwłoki <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> znajdują się w studni na polach w <xAnon>D.</xAnon>” (k-106).Tym samym – wbrew temu co twierdzą obrońcy – to oskarżony <xAnon>A. K.</xAnon> już w toku pierwszego przesłuchania zasugerował, że ślady zbrodni zacierał <xAnon>R. S.</xAnon> przerzucając w ten sposób na niego podejrzenia. Wyjaśnienia w tym zakresie podtrzymał też w czasie konfrontacji z <xAnon>R. S.</xAnon> (k-109), jak też w czasie przesłuchania przez prokuratora (k-129) i przed Sądem Rejonowym w Częstochowie w trakcie rozpoznawania wniosku w przedmiocie tymczasowego aresztowania. Słusznie Sąd I instancji odmówił wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego, który w toku kolejnych przesłuchań wskazuje też, na inny moment w jakim dowiedział się o zwłokach kolegi, bowiem twierdzenie, że wcześniejsze wyjaśnienia wymuszone zostały na nim przez funkcjonariuszy Policji w trakcie przesłuchania, nie wytrzymują krytyki gdy się zważy, że przecież podtrzymał je również przed sądem stosującym środek zapobiegawczy i prokuratorem.</xText> <xText>Co się zaś tyczy braku reakcji jego najbliższych, to również jednoznacznie potwierdza tezę, że zdawali sobie sprawę zarówno z udziału oskarżonego w tym zdarzeniu jak też i z tego, że organy ścigania będą wiązać śmierć<xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> z jego osobą. Symptomatyczne są też zeznania <xAnon>H. J.</xAnon>, że w dniu zdarzenia około godz. 18 zadzwoniła do niej matka <xAnon>A. K.</xAnon> mówiąc, żeby do „czasu gdy ten nie wyjedzie do wojska celem odbycia zasadniczej służby wojskowej”<xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> „nie przychodził do jej syna i żeby razem nie chodzili pod szkołę”. Jakkolwiek <xAnon>H. J.</xAnon>, nie zapytała o przyczynę, to wywnioskowała, że „zaistniał jakiś konflikt między jej synem, a <xAnon>A. K.</xAnon>” (k-341, 2049).</xText> <xText>Oprócz tych obciążających oskarżonego okoliczności kluczowymi dowodami w sprawie są wyjaśnienia <xAnon>D. W.</xAnon> i zeznania <xAnon>R. S.</xAnon>. Dowody te przemawiają przeciwko oskarżonemu i potwierdzają, że to oskarżony <xAnon>A. K.</xAnon> wywołał zajście z pokrzywdzonym i spowodował jego śmierć przez utopienie w zagłębieniu z wodą. Jakkolwiek pomiędzy tymi osobowymi źródłami dowodowymi wystąpiły liczne sprzeczności, to ich swobodna ocena – wbrew twierdzeniom obrońców – nie musi prowadzić jedynie do zanegowania ich wiarygodności. Dowody te korespondują ze sobą jak też z pozostałym materiałem dowodowym tworząc logiczna całość, wykazując też pełną zgodność, co do okoliczności najistotniejszej, że aktywną i inicjatorską rolę w zabójstwie odegrał <xAnon>A. K.</xAnon>. Natomiast sprzeczności dotyczą szczegółów które nie miały zasadniczego wpływu na ustalenia faktyczne i nie dotyczyły okoliczności głównej, a mianowicie w jaki sposób doszło do pozbawienia życia <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon>. Sprzeczności te jednakże Sąd I instancji zauważył i należycie je ocenił w konfrontacji z prawidłowo zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Z całą mocą należy też podkreślić, że konsekwencją obowiązywania zasady swobodnej oceny dowodów jest przecież to, że nie ma reguły nakazującej całkowite uznanie wiarygodności lub jej braku określonego środka dowodowego. Jak słusznie przyjmuje się w orzecznictwie „z istoty wyrażonej w art. 7k.p.k., wynika, że sąd realizując ustawowy postulat poczynienia ustaleń faktycznych odpowiadających prawdzie ma prawo uznać za wiarygodne zeznania świadka lub wyjaśnienia oskarżonego, co do niektórych przedstawionych przezeń okoliczności i nie dać wiary zeznaniom tego samego świadka lub wyjaśnieniom tego samego oskarżonego, co do innych okoliczności – pod warunkiem, że stanowisko sądu w kwestii oceny zeznań świadka czy wyjaśnień oskarżonego zostanie należycie uzasadnione” (por. w. SN z dnia 14.07.1975r. Rw 323/75).</xText> <xText>Odnosząc się w szczegółach do oceny dowodu z wyjaśnień oskarżonego <xAnon>D. W.</xAnon>, to Sąd I instancji nie popełnił błędu, a ocena ta nie może być uznana za dowolną. Przyznać należy rację Sądowi I instancji, że wyjaśnienia <xAnon>D. W.</xAnon> złożone w początkowej fazie postępowania – przygotowawczego (przed zmianą zarzutu) polegają w znacznej mierze na prawdzie pomimo zaprzeczenia im w toku ponownego rozpoznania sprawy. Niezależnie od tego, że wyjaśnienia oskarżonego korespondują z zeznaniami <xAnon>R. S.</xAnon>, to przecież w wyjaśnieniach tych oskarżony obciąża sam siebie, jak też najlepszego kolegę twierdząc, że po tym jak <xAnon>A. K.</xAnon> uderzył kilkakrotnie pokrzywdzonego i po jego upadku na ziemię, na jego prośbę pomagał przenieść pokrzywdzonego do stawu, że obserwował jak <xAnon>A. K.</xAnon> topił <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon>, a po zdarzeniu również na prośbę <xAnon>A. K.</xAnon> pomagał mu ukryć zwłoki.</xText> <xText>Nie ulega wątpliwości, że <xAnon>A. K.</xAnon> i <xAnon>D. W.</xAnon> przyjaźnili się i spędzali ze sobą najwięcej czasu. <xAnon>D. W.</xAnon> był na oficjalnym spotkaniu pożegnalnym przed wyjazdem <xAnon>A. K.</xAnon> do wojska, był też na jego przysiędze. Widywali się też w czasie przepustek (do czasu zatrzymania tj. 10.09.2003r., <xAnon>A. K.</xAnon> był na przepustkach 5-6 razy k-734). Tak więc <xAnon>D. W.</xAnon> nie miał żadnego motywy żeby bezpodstawnie obciążać najlepszego kolegę. Nadto na akceptację zasługuje twierdzenie Sądu I instancji, że przecież <xAnon>D. W.</xAnon> miał możliwość obciążenia odpowiedzialnością za śmierć <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> – <xAnon>R. S.</xAnon> ale nie zdecydował się na to i po prostu zgodnie z prawdą wyjaśnił, że winnym śmierci pokrzywdzonego jest przede wszystkim <xAnon>A. K.</xAnon>. Zresztą co do udziału <xAnon>A. K.</xAnon>, to <xAnon>D. W.</xAnon> był niezwykle konsekwentny – za wyjątkiem wyjaśnień złożonych w toku ponownego rozpoznania sprawy gdzie <xAnon>D. W.</xAnon> idąc w zaparte zaprzeczał wszystkim wcześniejszym wyjaśnieniom, bez podejmowania jakiejkolwiek próby uzasadnienia swojego stanowiska – co słusznie zostało ocenione jako próba uniknięcia odpowiedzialności. Zasadnie też przyjmuje Sąd I instancji, że na to, iż <xAnon>D. W.</xAnon> ani przez chwilę nie zaprzeczał udziałowi<xAnon>A.</xAnon><xAnon>K.</xAnon> w zbrodni wskazują również zeznania świadka <xAnon>Z. K.</xAnon> z którym <xAnon>D. W.</xAnon> przebywał w jednej celi w marcu 2007r., co jak słusznie zauważa Sąd I instancji stanowi kolejne potwierdzenie wiarygodności jego relacji.</xText> <xText>Wyjaśnień oskarżonego <xAnon>D. W.</xAnon> nie dyskwalifikuje też fakt, iż nie był w stanie odnaleźć studzienki do której wspólnie z <xAnon>A. K.</xAnon> przenieśli zwłoki pokrzywdzonego z uwagi na rozległość terenu, a w szczególności na fakt, iż teren ten w tym czasie tj., we wrześniu 2003r., był już porośnięty gęstą roślinnością – tatarakiem i wysoką trawą (k-560). Podkreślić w tym miejscu należy, że czynności poszukiwawcze Policji z uwagi m.in., na rozległość terenu trwały 2 dni i do tych czynności był zaangażowany pluton SPP (k-2543, 2545).Obrońcy kwestionując wyjaśnienia <xAnon>D. W.</xAnon> podnoszą też, że pozostają one w sprzeczności z dokumentacją filmową i zdjęciową zapominając jednakże, iż dokumentacja ta była sporządzona dokładnie 1 rok po zdarzeniu, a teren ten uległ przeobrażeniom. Uwzględnić należy chociażby przywołane już wcześniej zeznania świadka <xAnon>A. J.</xAnon>, który zeznał, że w 2003r., nie padało dużo deszczu i zbiornik wysechł, a dno porosło tatarakiem i wysoką trawą nadto teren wokół był podmokły i bagnisty (k- 2539-2541). Tak więc nie mogą skutecznie podważać wyjaśnień oskarżonego twierdzenia obrońców, którzy odwołując się do warunków jakie zaistniały rok po zdarzeniu wykazują niemożliwość jego popełnienia w sposób i miejscu przez niego wskazanym (utopienie pokrzywdzonego 2 metry od brzegu z uwagi na rosnący tam tatarak). Również bezzasadne są twierdzenie, obrońców, że <xAnon>D. W.</xAnon> i <xAnon>A. K.</xAnon> nie mogli wiedzieć gdzie znajduje się staw, jak bezpiecznie do niego wejść, jak też gdzie na tej nieruchomości znajdują się studzienki, skoro nie byli wcześniej na terenie tej posesji. Ani fakt ten, jak też warunki pogodowe jakie miały miejsce w dniu zdarzenia nie wykluczają możliwości popełnienia tego przestępstwa w sposób wskazany przez <xAnon>D. W.</xAnon>, zwłaszcza gdy się zważy, że staw w którym doszło do utopienia pokrzywdzonego znajduje się w bliskiej odległości od miejsca gdzie spożywano alkohol (około 30 metrów). Tak więc fakty te nie mogą skutecznie podważać wiarygodności <xAnon>D. W.</xAnon> i poczynionych w oparciu o nie ustaleń Sądu I instancji.</xText> <xText>Obrońcy kwestionując wyjaśnienia <xAnon>D. W.</xAnon> podnoszą też, iż z wyjaśnień tych wynika, że <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> był przytomny wyrywał się zarówno podczas przenoszenia go do stawu jak też gdy został położony w wodzie, mógł więc podjąć skuteczne działania obronne, tym bardziej, że woda w miejscu gdzie go położono sięgała do kostek. Istotnie z wyjaśnień oskarżonego <xAnon>D. W.</xAnon> wynikało, iż pokrzywdzony był przytomny i wyrywał się, natomiast z zeznań <xAnon>R. S.</xAnon> wynikało, iż pokrzywdzony po uderzeniu go przez oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon> doznał chwilowej utraty przytomności. Sąd I instancji kierując się zasadą swobodnej oceny dowodów uznał, iż zeznania świadka <xAnon>R. S.</xAnon> w tym zakresie gdy twierdził, że po uderzeniu pokrzywdzony doznał chwilowej utraty przytomności pozostają w zgodzie z opinią biegłego patomorfologa, że uderzenie w twarz (pięścią, czy nasadą dłoni) spotęgowane działaniem alkoholu mogło spowodować utratę przytomności. Zeznania te korespondują z logiką wypadków i doświadczeniem życiowym, bowiem tłumaczą dlaczego pokrzywdzony nie podjął skutecznych działań obronnych gdy był niesiony, jak też gdy położono go w płytkiej wodzie. Natomiast ustalenia Sądu I instancji, że dopiero kontakt z zimną wodą spowodował „ocucenie” pokrzywdzonego, pozostają w zgodzie z wyjaśnieniami <xAnon>D.</xAnon> <xAnon>W.</xAnon>, który twierdził, że <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> bronił się przed działaniami oskarżonego <xAnon>D. K.</xAnon>. W tym też zakresie ustalenia Sądu I instancji zasługują na akceptację ponieważ w przeciwnym wypadku - jak słusznie zauważa Sąd I instancji gdyby pokrzywdzony przez cały czas pozostawał nieprzytomny nie byłoby konieczności trzymania go przez <xAnon>A. K.</xAnon> i przyciskania go do dna stawu. Za ustaleniami Sądu I instancji, że pokrzywdzony podjął działania obronne w ostatniej chwili przemawia też łatwość z jaką oskarżonemu <xAnon>A. K.</xAnon> udało się przepchnąć <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon> na głębszą wodę, jak też następnie pozbawić go życia - topiąc go w ten sposób, że przytrzymywał go jedynie za mostek pod wodą, aż pokrzywdzony przestał dawać jakiekolwiek oznaki życia.</xText> <xText>Dalsze rozbieżności w wyjaśnieniach <xAnon>D. W.</xAnon> i zeznaniach <xAnon>R. S.</xAnon> dotyczące tego, czy pokrzywdzony był niesiony twarzą do góry czy w dół jak też w jakiej pozycji został następnie położony w wodzie Sąd I instancji również rozstrzygnął w oparciu o regułę wyrażoną w art. 7k.p.k., zasadnie argumentując, że skoro obaj byli zgodni co do tego, że pokrzywdzony upadł na plecy, to logicznym było, że w takiej pozycji został podniesiony i zaniesiony do stawu. Nadto Sąd I instancji wskazał też na ograniczoną możliwość obserwacji przez idącego w pewnej odległości (około 5 metrów) za nimi <xAnon>R. S.</xAnon>, zważywszy na porę dnia i warunki pogodowe, co również zasługuje na akceptację. Przy tej ocenie należy też uwzględnić wyjaśnienia <xAnon>D. W.</xAnon>, który utrzymywał, że oskarżony <xAnon>A. K.</xAnon> topił pokrzywdzonego naciskając na jego mostek, a więc gdy leżał on w pozycji na plecach.</xText> <xText>Również nie zasługują na akceptację twierdzenia obrońców, ze wyjaśnienia <xAnon>D. W.</xAnon>, co do sposobu ukrycia zwłok nie dają się pogodzić z zasadami logicznego rozumowania, bowiem ukrycie zwłok wymagało przemieszczenia się oskarżonych w biały dzień po otwartym terenie w niedalekiej odległości od zabudowań i drogi publicznej, nadto wyjęcie pokrzywdzonego z wody musiało doprowadzić do zamoczenia ubrań oskarżonych, a nikt też nie zauważył tego faktu. Wbrew twierdzeniom obrońców teren na którym odbywała się impreza jest terenem rozległym, zadrzewionym, zarośniętym bujna roślinnością i jakkolwiek znajduje się w pobliżu drogi publicznej, tym niemniej otoczony jest wysokim murem, co powoduje, że można tam się swobodnie poruszać, żeby nie zostać zauważonym. Natomiast wniosek obrońców, iż przemieszczenie zwłok musiało doprowadzić do zamoczenia ubrań jest daleko idący. Z wyjaśnień <xAnon>D. W.</xAnon> wynika, iż do wody wchodził jedynie <xAnon>A. K.</xAnon>, nadto istniała przecież możliwość zdjęcia obuwia, podwiniecie spodni. Tak więc fakt ten nie wyklucza wiarygodności wyjaśnień oskarżonego <xAnon>D. W.</xAnon>.</xText> <xText>Natomiast w sposób zupełnie dowolny obrońcy twierdzą, że osobą która przytrzymywała pokrzywdzonego pod woda był <xAnon>D. W.</xAnon>, a na poparcie swojej tezy przytaczając jedynie fragment zeznań świadka <xAnon>J. K.</xAnon> nie zauważając, że świadek ten w dalszej części zeznał, że „przetrzymywać <xAnon>J.</xAnon> pod woda miał <xAnon>K.</xAnon>”.</xText> <xText>Wbrew twierdzeniom obrońców również ocena zeznań świadka <xAnon>R. S.</xAnon> nie może być uznana za dowolną. Zeznań tych nie dyskwalifikują drobne nieścisłości, czy też częściowa odmienność jego relacji i relacji <xAnon>D. W.</xAnon>. Zgodzić się należy z Sądem I instancji, że generalnie zeznania i wyjaśnienia <xAnon>R. S.</xAnon> za wyjątkiem pierwszych z dnia 09.09.2003r., polegają na prawdzie i z możliwą dokładnością oddają przebieg zdarzeń związanych z pozbawieniem życia <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon>. Odnośnie przyczyn rozbieżności, to słusznie Sąd I instancji wskazuje na naturalny, spowodowany upływem czasu proces zacierania się w pamięci pewnych szczegółów dotyczących wydarzeń, jak też brak możliwości dokładnego obserwowania w przeciwieństwie do <xAnon>D. W.</xAnon> przebiegu wydarzeń ale też wpływ na zeznania świadka miała jego świadoma postawa obronna.</xText> <xText>Dowolne też i nie poparte żadną racjonalną argumentacją są twierdzenia obrońców, że to pomiędzy oskarżonym <xAnon>D. W.</xAnon>, a <xAnon>R. S.</xAnon> doszło do ustalenia wersji wydarzeń w której <xAnon>A. K.</xAnon> jest głównym sprawcą zabójstwa, a rola <xAnon>D. W.</xAnon> sprowadzała się do pomocy w przeniesieniu pokrzywdzonego do stawu. Obrońcy w sposób zupełnie nieuprawniony twierdzą, że wersja ta została narzucona przez <xAnon>R.</xAnon> <xAnon>S.</xAnon> jako osobowości silniejszej i w takim kształcie była bezpieczna dla nich obu, bowiem <xAnon>D. W.</xAnon> prosto rozumując, nie uważał, że jego zachowanie może zostać poczynione za współudział w zabójstwie. Na poparcie lansowanej tezy obrońcy nie przedstawiają żadnych dowodów i zupełnie też nieprzekonywująca jest ich argumentacja, że uprawdopodobnieniem tej tezy są notatki służbowe sporządzone w dniu 28.02.2003r., i 12.03.2003r., przez funkcjonariuszy Policji. Skarżący podnoszą, że wynika z nich iż do momentu zatrzymania <xAnon>A. K.</xAnon> nie brał udziału w żadnych czynnościach procesowych z udziałem Policji, a informacje na temat zdarzenia pochodziły tylko i wyłącznie od <xAnon>D. W.</xAnon> i <xAnon>R. S.</xAnon>, z którego to faktu obrońcy wyprowadzają ostatecznie wniosek, iż to <xAnon>R. S.</xAnon> i <xAnon>D. W.</xAnon> ustalili ogólny opis zdarzenia na wypadek gdyby doszło do ich zatrzymania i przesłuchania przez Policję. Odnosząc się do tych zarzutów uwzględnić należy, że informacje na temat zdarzenia pierwotnie pochodziły od <xAnon>D. W.</xAnon> i <xAnon>R. S.</xAnon> z tej prostej przyczyny, że <xAnon>D. W.</xAnon> zamieszkiwał w <xAnon>C.</xAnon>, <xAnon>R. S.</xAnon> odbywał zasadniczą służbę wojskowa w pobliskiej jednostce wojskowej i kontakt z nimi był łatwiejszy, natomiast <xAnon>A. K.</xAnon> w odległym <xAnon>K.</xAnon> i został przesłuchany jako ostatni. Słusznie Sąd I instancji wytyka w tym zakresie organom ścigania opieszałość, co doprowadziło do znacznego wydłużenia i skomplikowania postępowania. Natomiast z samego tylko faktu zainteresowania się Policji <xAnon>D. W.</xAnon> i <xAnon>R. S.</xAnon> nie można wyciągać daleko idących wniosków o wysokim prawdopodobieństwie, że te osoby ustaliły wersję i bezpodstawnie pomawiają <xAnon>A. K.</xAnon>, że jest on głównym sprawcą zbrodni. Potwierdzeniem tezy stawianej przez obrońców nie jest również fakt, iż obaj pomawiają <xAnon>A.</xAnon><xAnon>K.</xAnon> o zabór nieznanemu chłopakowi kwoty 12 zł. (obrońcy w sposób nieuprawniony twierdzą, że pomawiali o rozbój). W tym zakresie zarówno z uwagi na chwiejność zeznań <xAnon>R. S.</xAnon>, jak też wyjaśnień oskarżonego <xAnon>D. W.</xAnon> i odwołanie ich w toku późniejszych przesłuchań oraz braku potwierdzenia tego faktu przez jakikolwiek obiektywny dowód Sąd odmówił im wiarygodności. Jakkolwiek zgodzić się należy, że jest to okoliczność obciążająca oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon>, tym niemniej nie można z niej w sposób kategoryczny wnioskować, iż przemawia ona również za tym, iż <xAnon>R. S.</xAnon> i <xAnon>D. W.</xAnon> ustalili też, że to właśnie <xAnon>A. K.</xAnon> ma być głównym sprawcą zabójstwa.</xText> <xText>Co istotne, to obrońcy zauważają przecież, że analiza porównawcza wyjaśnień <xAnon>D. W.</xAnon> i <xAnon>R. S.</xAnon> jest zbieżna co do ogólnego opisu wydarzeń mających doprowadzić do śmierci <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon>, a więc, że wszyscy udali się na posesję w <xAnon>D.</xAnon>, by spożywać tam alkohol, że pomiędzy <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon>, a <xAnon>A. K.</xAnon> doszło do kłótni w czasie której <xAnon>K.</xAnon> kilkakrotnie uderzył pokrzywdzonego powodując jego upadek na ziemię, że <xAnon>D. W.</xAnon> na prośbę <xAnon>A. K.</xAnon> pomógł przenieść pokrzywdzonego do stawu, że po położeniu go w wodzie <xAnon>A.</xAnon><xAnon>K.</xAnon> go utopił, a następnie <xAnon>A. K.</xAnon> z <xAnon>D. W.</xAnon> ukryli zwłoki w studzience. Wbrew jednakże logice, doświadczeniu życiowemu, obiektywnym faktom zbieżność tą obrońcy tłumaczą na korzyść oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon> wskazując, że musiał to być schemat narzucony przez <xAnon>R. S.</xAnon>, a że jest na tyle ogólny, to bez trudu mogła się go nauczyć także osoba o ograniczonych możliwościach intelektualnych jakim jest <xAnon>D. W.</xAnon>. Rodzi się jednakże pytanie dlaczego <xAnon>D. W.</xAnon> miałby uczyć się na pamięć tego schematu i bezpodstawnie pomawiać <xAnon>A. K.</xAnon> – najlepszego kolegę – a ochraniać w ten sposób <xAnon>R. S.</xAnon>. Odpowiedź jest tylko jedna, nie było żadnych ustaleń pomiędzy <xAnon>R. S.</xAnon> i <xAnon>D. W.</xAnon>, a schemat o jakim piszą obrońcy wynika z ich odmiennej i dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.</xText> <xText>Reasumując należy uznać, iż Sąd Okręgowy przy dokonywaniu ustaleń faktycznych nie pominął żadnych dowodów, lecz je przeanalizował i rozważył, a w konsekwencji swego rozumowania doszedł do przekonania o wiarygodności jednych i niewiarygodności drugich. Ocena dowodów oparta jest na całokształcie materiałów postępowania ujawnionych na rozprawie. Stanowisko swoje w przedmiocie oceny dowodów sąd orzekający należycie uzasadnił, z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego, a także wskazań wiedzy. Ocena ta nie przekracza granic zakreślonych w <xLexLink xArt="art. 7" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 7 k.p.k.</xLexLink> i tym samym korzysta z ochrony przewidzianej w tym przepisie.</xText> <xText>Prawidłowo więc Sąd I instancji uznał, iż oskarżony <xAnon>A. K.</xAnon> dopuścił się zbrodni zabójstwa działając z zamiarem bezpośrednim. Oskarżony uczynił wszystko, co było konieczne oraz możliwe do osiągnięcia zamierzonego celu pozbawienia życia<xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon>, bowiem położył nieprzytomnego pokrzywdzonego w zbiorniku wodnym, a gdy ten w kontakcie z zimną woda odzyskał przytomność i podjął próbę obrony przesunął go na głębszą wodę i przytrzymywał go pod wodą przez kilka minut, aż ten przestał dawać oznaki życia. Następnie wyszedł z wody pozostawił go tam, po czym opuścił teren posesji. Fakty te jednoznacznie wskazują, iż oskarżony chciał popełnić zbrodnię zabójstwa i obejmował swoją świadomością wszystkie ustawowe znamiona tego czynu.</xText> <xText>Również nie znalazł Sąd Apelacyjny podstaw do zmiany zaskarżonego orzeczenia w zakresie orzeczenia o karze. W ocenie Sądu zastosowana wobec oskarżonego represja karna jest trafna i uwzględnia wszystkie okoliczności determinujące takie orzeczenia, a wynikające z <xLexLink xArt="art. 53" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 53 k.k.</xLexLink></xText> <xText>Kara 25 lat pozbawienia wolności, po dożywotnim pozbawieniu wolności jest drugą pod względem surowości karą, mającą charakter eliminacyjny, gdyż ze względu na bardzo długi czas izolacji skazanego, trudno przypisywać jej pełnienie jakiejkolwiek funkcji resocjalizacyjnej. Z tego więc względu należy stosować ją w wypadkach najcięższych zbrodni, gdy okoliczności obciążające zdecydowanie przeważają nad okolicznościami łagodzącymi. Za orzeczeniem kary 25 lat pozbawienia wolności w stosunku do oskarżonego przemawia szczególnie wysoki stopień winy i społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu popełniony w stanie pełnej poczytalności. Zgodzić się należy z Sądem I instancji, że oskarżony dopuścił się najcięższej zbrodni z błahego motywu – zwykłej niechęci – wykazując brak skrupułów i skrajną pogardę dla życia bliskiego kolegi. Za jej orzeczeniem przemawia nadto cały szereg okoliczności obciążających takich jak działanie z zamiarem bezpośrednim, inicjatorska rola w przestępstwie, zachowanie oskarżonego po popełnieniu zarzuconego mu czynu – zacieranie śladów przestępstwa, a których nie równoważy dotychczasowa niekaralność i pozytywna opinia środowiskowa.</xText> <xText>Odnośnie apelacji obrońcy oskarżonego <xAnon>D. W.</xAnon>, to skarżący zarzuca naruszenie art. 5§2k.p.k., twierdząc, że zachodzą niedające się usunąć wątpliwości, co do tego czy pokrzywdzony <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon> żył gdy był przenoszony do stawu. Żeby skutecznie postawić zarzut naruszenia dyspozycji art. 5§2k.p.k., to wątpliwości musi mieć organ procesowy. Miarodajne są więc wątpliwości sądu, a nie wątpliwości zgłaszane przez obronę. Nadto nie można mówić o naruszeniu zasady in dubio pro reo jeżeli wątpliwości można rozstrzygnąć poprzez danie wiary tej lub innej grupie dowodów. W realiach rozpoznawanej sprawy zarzut naruszenia art. 5§2k.p.k., jest niezasadny, bowiem ustaleń w zakresie tego czy pokrzywdzony żył w czasie przenoszenia do stawu Sąd I instancji dokonał w oparciu o wyjaśnienia <xAnon>D. W.</xAnon>. Wbrew sugestii obrońcy <xAnon>D. W.</xAnon> miał świadomość, że pokrzywdzony żyje, a nadto, że zagrożenie dla jego życia jest oczywiste.</xText> <xText>Co do obrazy prawa materialnego, to Sąd Apelacyjny uznał ten zarzut za zasadny aczkolwiek z innych względów niż podnosi to obrońca. W tym zakresie nie podzielił stanowiska Sądu I instancji, iż zachowanie oskarżonego <xAnon>D. W.</xAnon> należy traktować jako współsprawstwo (art. 18§1k.k.) i przychylił się do stanowiska prokuratora wyrażonego na rozprawie apelacyjnej, że zachowanie oskarżonego należy zakwalifikować jako niesprawczą formę współdziałania uregulowaną w art. 18§3k.k., a więc pomocnictwo do przestępstwa z art. 148§1k.k.</xText> <xText>W niniejszej sprawie bezspornym jest, że oskarżony <xAnon>D. W.</xAnon> nie wykonywał sam czasownikowej czynności „zabijania”, bowiem w miejscu gdzie pozostawił <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon> woda była płytka, pokrzywdzony leżał twarzą do góry, a jego usta i nos znajdowały się ponad jej powierzchnią, nie kierował też wykonaniem takiej czynności przez inną osobę. Czynność czasownikowa „zabijania” realizował oskarżony <xAnon>A. K.</xAnon> podejmując czynności bezpośrednio zmierzające do zabójstwa – przeciągając pokrzywdzonego na głębszą wodę i wykonując własnoręcznie działania powodujące śmierć pokrzywdzonego, a więc topiąc go – przytrzymując za mostek pod wodą do czasu aż przestał dawać jakiekolwiek oznaki życia.</xText> <xText>W przypadku gdy osoba nie wykonuje bezpośrednich czynności wykonawczych urzeczywistniających znamiona przestępstwa, nie kieruje też wykonaniem takich czynności przez inną osobę – sporną jest kwesta jest czy w takim przypadku należy ją traktować jako sprawcę sensu stricto, czy też sprawcą sensu largo.</xText> <xText>W piśmiennictwie jak też orzecznictwie dominuje stanowisko oparte na materialno – obiektywnej koncepcji sprawstwa. Obejmuje ono zakresem współsprawstwa również sytuacje w których zachowanie jednego ze współdziałających nie wypełnia nawet części znamion typu czynu zabronionego, lecz „istotnie” przyczynia się do wypełnienia tych znamion przez współdziałających. Przyjmuje się, że „dla przyjęcia współsprawstwa (art. 18§1k.k.) nie jest konieczne, aby każda z osób działających w porozumieniu realizowała własnoręcznie znamiona czynu zabronionego, czy nawet część tych znamion. Wystarczy natomiast, że osoba taka działa w ramach uzgodnionego podziału ról ułatwiając bezpośredniemu sprawcy realizację wspólnie zamierzonego celu. W rezultacie o wspólnym działaniu możemy mówić nie tylko wtedy, gdy każdy ze współsprawców realizuje część znamion czynu zabronionego, ale także wtedy gdy, gdy współdziałający nie realizuje żadnego znamienia czasownikowego uzgodnionego czynu zabronionego, ale wykonane wcześniej przez niego czynności stanowią istotny wkład we wspólne przedsięwzięcie. Z istoty konstrukcji współsprawstwa wynika więc, że każdy ze współsprawców ponosi odpowiedzialność za całość popełnionego (wspólnie i w porozumieniu) przestępstwa, a więc także i w tej części, w jakiej znamiona czynu zabronionego zostały wypełnione zachowaniem innego ze współsprawców. Decydujące jest jednakże to, czy współdziałający dążyli do tego samego celu wspólnymi siłami communi auxilio w ramach wspólnego porozumienia communi consilio (por. w. SN z dnia 29.06.2006r. V KK 391/05).</xText> <xText>Podnieść należy, że koncepcja, przyjmująca współsprawstwo w sytuacjach, gdy współdziałający nie wypełnia nawet części znamion typu zabronionego tylko „istotnie” przyczynia się do wypełnienia tych znamion przez pozostałych współdziałających zasadza się na ocenie wkładu współdziałającego w realizację znamion czynu zabronionego – zakładając wartościowanie „istotności wkładu”. Przyjmuje się, że istotny wkład w realizację wspólnego przedsięwzięcia wyraża się w tym, że „ bez jego udziału w ogóle nie doszłoby do popełnienia czynu zabronionego lub też doszłoby do jego popełnienia w inny sposób (por. A. Wasek, Kodeks …, s.251). Tak więc o tym, czy wykonana czynność stanowi istotny wkład w realizację czynu zabronionego świadczy hipotetyczne przyjęcie, że przez odstąpienie współdziałającego od działania, czyn zabroniony w ogóle nie byłby popełniony albo byłby popełniony w inny sposób. Przy ocenie więc współsprawstwa nacisk kładzie się na charakter przestępczego porozumienia, jego związku z planem i podziałem ról oraz istotności działania z punktu widzenia skutecznej realizacji wspólnego zamiaru.</xText> <xText>Niezależnie od tego przy rozszerzonej w taki sposób koncepcji współsprawstwa istotny staje się jednak również element subiektywny (animus auctoris), który wyraża się w tym, by zarówno on sam, jak również inni współdziałający sprawcy postrzegali go – z punktu widzenia powierzonego mu zadania – jako "pełnoprawnego" współsprawcę przestępstwa. Od strony podmiotowej współdziałający muszą mieć świadomość wspólnego wykonywania czynu zabronionego, a zatem zdawać sobie sprawę, że podejmowana czynność składa się na realizację wspólnie wykonanej całości przedsięwzięcia. Natomiast odnośnie pomocnika, to czynu tego nie uważa on za swój i nie obejmują go własną wolą popełnienia - nie działa więc animus auctoris.</xText> <xText>Okoliczności sprawy świadczą o tym, że subiektywny stosunek <xAnon>D. W.</xAnon> do czynu zabronionego (zabójstwa <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon>) był zgoła inny, niż to ustalił Sąd I instancji. Jego zaangażowanie nie wyszło poza uwarunkowania podmiotowe właściwe dla pomocnictwa i jego zachowanie sytuowało się poza współwykonawstwem czynu zabronionego. Za przyjęciem, że rola oskarżonego <xAnon>D. W.</xAnon> ograniczała się do ułatwienia <xAnon>A.</xAnon> <xAnon>K.</xAnon> popełnienia zbrodni świadczy fakt, iż oskarżony zaraz też jak pomógł umieścić pokrzywdzonego w płytkiej wodzie opuścił staw i stanął w pewnej odległości na brzegu (mógł pozostać razem z <xAnon>A. K.</xAnon> w wodzie, tym bardziej, że jak twierdził <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon>bronił się). Wykonał jedynie czynność o która prosił go wcześniej <xAnon>A. K.</xAnon>, natomiast bezpośrednich czynności zmierzających do pozbawienia, życia – bez których nie nastąpiłaby śmierć pokrzywdzonego – już nie wykonywał. W tym czasie stał na brzegu i obserwował zajście, a następnie razem z <xAnon>R. S.</xAnon> spożywał zakupioną wcześniej nalewkę. Przy tej ocenie nie sposób też pominąć opinii sądowo-psychologicznej sporządzonej po obserwacji oskarżonego, z której wynika, iż oskarżony wykazuje cechy osobowości niedojrzałej emocjonalnie, jest uległy podporządkowany, a cechy jego osobowości predestynują go raczej do roli drugorzędnej, pomocniczej niż kierowniczej (k-478).</xText> <xText>Tak więc należy uznać, iż oskarżony <xAnon>D. W.</xAnon> nie działał z wolą sprawczą cum animo auctoris zabójstwa <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon>, natomiast ułatwił popełnienie tego czynu przez osobę, która powzięła zamiar popełnienia. Wskazać należy, że od strony podmiotowej pomocnictwo charakteryzuje się zamiarem, aby inna osoba popełniła czyn zabroniony, przy czym pojęcie „zamiar” użyte w art. 18§3k.k., odniesiony jest do wszystkich znamion strony przedmiotowej pomocnictwa. Udzielający pomocy obejmować musi świadomością to, że podejmując określone czynności w ten sposób ułatwia innej osobie popełnienie czynu zabronionego oraz obejmować świadomością, że czyni to w odniesieniu do konkretnego scharakteryzowanego w odpowiednim przepisie części szczególnej czynu zabronionego (por. w SN z dnia 10.05.1982r., Rw 317/82). Okoliczności sprawy wskazują, że <xAnon>D. W.</xAnon> obejmował świadomością zarówno prawną charakterystykę czynu zabronionego, popełnionego przez <xAnon>A. K.</xAnon>, a którego to popełnienie ułatwił, oraz miał świadomość znaczenia swojego zachowania w tym w szczególności tego, że stanowi ono w istocie ułatwienie popełnienia go przez bezpośredniego sprawcę.</xText> <xText>Natomiast nie zasługuje na uwzględnienie twierdzenie obrońcy, że z oskarżony, który ma znacznie bardziej niż przeciętną zdolność ulegania wpływom, w trudnej sytuacji w jakiej się znalazł – będąc wcześniej świadkiem bójki, jak też zaskoczony sposobem zachowania <xAnon>A. K.</xAnon> wobec pozostałych kolegów nie miał możliwości przeciwstawienia się i uległ nakazowi działania oskarżonego <xAnon>A. K.</xAnon> jako osoby dominującej, mającej zdolności przywódcze.</xText> <xText>Po pierwsze prawidłowo Sąd I instancji ustala, iż oskarżony <xAnon>D. W.</xAnon> w chwili zajścia nie znajdował się w sytuacji zagrożenia. W tym zakresie słusznie Sąd odmówił wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego, że pomagał <xAnon>A. K.</xAnon> w przeniesieniu <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>J.</xAnon> do stawu, gdyż bał się go. Jak zasadnie przyjmuje to Sąd wyjaśnienia <xAnon>D. W.</xAnon> pozostają w sprzeczności tak z jego pierwotnymi wyjaśnieniami ale też przeczą im zeznania świadka <xAnon>R. S.</xAnon>, z których wynika, iż oskarżony dość ochoczo zgodził się pomóc <xAnon>A. K.</xAnon>. Po drugie nawet uwzględniając mankamenty psychiczne oskarżonego i jego cechy osobowości, które wskazują na to, że jest osobą uległą podporządkowaną, to wobec faktu, iż w czasie zarzuconego mu czynu miał tylko w nieznacznym stopniu ograniczoną zdolność rozpoznania jego znaczenia i pokierowania postępowaniem należy przyjąć, iż miał możliwość realnej oceny sytuacji i przewidywania skutków swego działania.</xText> <xText>Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Apelacyjny uznał oskarżonego <xAnon>D.</xAnon> <xAnon>W.</xAnon> za winnego, tego, że w dniu 25 września 2002r., w <xAnon>C.</xAnon> w zamiarze, aby <xAnon>A. K.</xAnon> pozbawił życia <xAnon>K.</xAnon><xAnon>J.</xAnon>, swoim zachowaniem ułatwił jego popełnienie w ten sposób, że pomógł <xAnon>A. K.</xAnon> przenieść pokrzywdzonego do pobliskiego zbiornika z wodą i umieścić go tam, gdzie następnie <xAnon>A. K.</xAnon> przytrzymując pokrzywdzonego pod woda doprowadził do jego śmierci czym wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 18§3k.k., w zw. z art. 148§1k.k.</xText> <xText>Przy wymiarze kary oskarżonemu <xAnon>D. W.</xAnon> Sąd miał na uwadze treść <xLexLink xArt="art. 19;art. 19 § 1 k" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 19§1k</xLexLink>.k., zgodnie z którym, sąd wymierza karę za pomocnictwo w granicach zagrożenia przewidzianego za sprawstwo. Pomocnictwo traktowane jest jednakże przez ustawodawcę jako odmiana przestępstwa o mniejszym natężeniu bezprawia jak współsprawstwo, bowiem zgodnie z dyrektywą określoną w <xLexLink xArt="art. 19;art. 19 § 2 k" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 19§2k</xLexLink>.k., wymierzając karę za pomocnictwo sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary. W piśmiennictwie podkreśla się, że przepis <xLexLink xArt="art. 19;art. 19 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 19 § 2 k.k.</xLexLink> sygnalizuje organom stosującym prawo, że pomocnictwo traktować należy "z reguły łagodniej w porównaniu do sprawstwa kierowniczego, sprawstwa polecającego, współsprawstwa oraz podżegania" (A. Wąsek, <xIx> Kodeks...</xIx>, s. 279-280; podobnie A. Zoll (w:) K. Buchała, A. Zoll, <xIx> Kodeks...</xIx>, s. 189; J. Giezek, <xIx> Kodeks...</xIx>, s. 125.</xText> <xText>Tak więc jakkolwiek ustawowy wymiar kary dla pomocników nie różni się od wymiaru kary dla sprawców, to "nie oznacza to jednak, że sąd nie powinien różnicować wymiaru kary w zależności od stopnia przyczynienia się do dokonania przestępstwa. Indywidualizacja kary w wypadkach przestępstw popełnionych przez większą liczbę osób ma istotne znaczenie z punktu widzenia tzw. wewnętrznej sprawiedliwości orzeczenia i powinna być oparta na zasadach określonych nie tylko w <xLexLink xArt="art. 50" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 50 k.k.</xLexLink> (<xLexLink xArt="art. 53" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 53 k.k. z 1997 r.</xLexLink>), ale również między innymi w <xLexLink xArt="art. 53" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 53 k.k.</xLexLink> (<xLexLink xArt="art. 55" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 55 k.k. z 1997 r.</xLexLink>)" .</xText> <xText>Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny uznał, iż karą pozbawienia wolności w wymiarze 8 lat, a więc w dolnej granicy ustawowego zagrożenia w stosunku do oskarżonego <xAnon>D. W.</xAnon> w sposób właściwy odzwierciedlać będzie stopień społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu, jednocześnie będzie adekwatną do stopnia jego zawinienia spełni też cele kary w zakresie prewencji indywidualnej, a także potrzeby w zakresie świadomości prawnej społeczeństwa.</xText> <xText>W stosunku do oskarżonego uwzględniono bowiem wysoki stopień winy, społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu z tym, że na stopień zawinienia oskarżonego (w kierunki jego zmniejszenia) miało niewątpliwie wpływ to, iż w chwili czynu miał w stopniu nieznacznym ograniczoną zdolność rozpoznania znaczenia czynu jak i zdolność do pokierowania swoim postępowaniem. Jako okoliczności łagodzące uwzględniono dotychczasową niekaralność, pozytywną opinię. Natomiast jako okoliczności obciążające, fakt iż przypisanego mu czynu dopuścił się pod wpływem alkoholu, jak też to, iż wspólnie z <xAnon>A. K.</xAnon> zacierał ślady przestępstwa.</xText> <xText>Sąd miał możliwość skorzystania z nadzwyczajnego złagodzenia kary jednakże z tej możliwości nie skorzystał. Fakultatywny charakter nadzwyczajnego złagodzenia kary za pomocnictwo pozostawia organom stosującym prawo znaczną swobodę w ocenie stopnia bezprawia pomocnictwa, który w przypadku oskarżonego <xAnon>D. W.</xAnon> jest wysoki, mamy bowiem do czynienia z pomocnictwem dokonanym albowiem jego czynności ułatwiły popełnienie czynu zabronionego bezpośredniemu wykonawcy <xAnon>A. K.</xAnon>, który popełnił czyn zabroniony godząc w dobro najwyższej wartości.</xText> <xText>Z uwagi na fakt, iż oskarżeni nie posiadają majątku, a wymierzono im długoterminowe kary pozbawienia wolności za celowe uznano zwolnienie ich od ponoszenia kosztów sądowych, którymi obciążono Skarb Państwa.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Piotr Mirek

Renata Kopiec

Agnieszka Przewoźnik

Renata Kopiec

Sygn. akt : II AKa 394/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 6 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Piotr Mirek Sędziowie SSA Małgorzata Niementowska SSA Grażyna Wilk (spr.) Protokolant Agnieszka Przewoźnik przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Przemysława Piątka po rozpoznaniu w dniu 30 kwietnia 2009 r. sprawy 1 A. K.s.W.iB.,ur. (...)wC. 2 D. W.s.S.iZ.,ur. (...)wC. oskarżonych zart. 148§ 1 kk na skutek apelacji obrońców od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 14 lipca 2008 r. sygn. akt. II K 37/07 I zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że: 1 oskarżonegoA. K.uznaje za winnego tego, że w dniu 25 września 2002 roku wC.działając z zamiarem bezpośrednim pozbawienia życiaK. J.uderzył go kilkakrotnie dłoniąw twarz powodując jego upadek i w ten sposób doprowadził pokrzywdzonego do chwilowej bezwładności, a następnie przy pomocyD. W.przeniósł go do zbiornika z wodą i umieścił go tam, po czym przytrzymywałK.J.przez kilka minut pod wodą, doprowadzając do jego śmierci czym wyczerpał znamiona przestępstwa zart. 148§1 kki za to na mocyart. 148§1 kkskazuje go na karę 25 (dwudziestu pięciu) lat pozbawienia wolności, zaliczając na jej poczet na mocyart. 63§1 kkokres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 10 września 2003 roku do dnia 6 maja 2009 roku, 2 oskarżonegoD. W.uznaje za winnego tego, że w dniu25 września 2002 roku wC.w zamiarze, abyA. K.pozbawił życiaK. J., swoim zachowaniem ułatwił jego popełnienie w ten sposób, że pomógłA. K.przenieść pokrzywdzonego do pobliskiego zbiornika z wodą i umieścić go tam, gdzie następnieA. K.przetrzymując pokrzywdzonego pod wodą doprowadził do jego śmierci czym wyczerpał znamiona przestępstwa zart. 18§3 kkw zw. zart. 148§1 kki za to na mocyart. 19§1 kkw zw. zart. 148§1 kkskazujeD. W.na karę 8 (ośmiu) lat pozbawienia wolności zaliczając na jej poczet na mocyart. 63§1 kkokres rzeczywistego pozbawienia wolności w dniu 9 września 2003 roku i od 12 września 2003 roku do dnia 6 maja 2009 roku, II na podstawieart. 624§1 kpkzwalnia oskarżonychA. K.iD. W.od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, obciążając nimi Skarb Państwa. Sygn. akt. II AKa 394/08 I.UZASADNIENIE A. K.iD. W.zostali oskarżeni o to, że: – w dniu 25 września 2002r., wC.działając wspólniei w porozumieniu, w zamiarze bezpośrednim pozbawienia życiaK.J.z terenu posesji w dzielnicyD.przenieśli pokrzywdzonego do znajdującego się w pobliżu zbiornika wodnego, gdzie następnieA. K.przytrzymywał pokrzywdzonego pod wodą, czym doprowadził do jego śmierci, tj., przestępstwa z art.148§1k.k. Sąd Okręgowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 14 lipca 2008 roku sygn. akt. II K 37/07 uznał oskarżonychA. K.iD. W.za winnych tego, że: – w dniu 25 września 2002r., wC.w czasie wspólnego spożywania alkoholu, na posesji w dzielnicyD.,ul. (...)A. K.działając z zamiarem bezpośrednim pozbawienia życiaK. J., uderzył go kilkakrotnie dłonią w twarz powodując jego upadek i w ten sposób doprowadził pokrzywdzonego do chwilowej bezwładności, a następnie wraz zD. W.przenieśli go do pobliskiego zbiornika z wodą i umieścili go tam, po czymA. K.przytrzymywałK.J.przez kilka minut pod wodą, doprowadzając do jego śmierci, natomiastD. W.stojąc nad brzegiem tegoż zbiornika, akceptował zachowanieA. K.i godził się z ewentualnym skutkiem w postaci pozbawienia życia pokrzywdzonego i przyjmując, że działaniem swym wyczerpali znamiona przestępstwa zart.148§1 k.k., za tak przypisany czyn na mocyart.148§1k.k., skazał oskarżonegoA. K.na karę 25 lat pozbawienia wolności, a oskarżonegoD. W.na karę 10 lat pozbawienia wolności; – na mocy art. 63§1k.k.,zaliczył oskarżonym na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności: A. K.od dnia 10.09.2003r., do dnia 14.07.2008r., D. W.dzień 9.09.2003r., i od dnia 12.09.2003r., do dnia 14.07.2008r., nadto orzekł w przedmiocie kosztów sądowych zwalniając oskarżonych od ich ponoszenia na podstawie art. 624§1k.p.k. Apelację od powyższego wyroku wnieśli obrońcy oskarżonegoA. K.zarzucając wyrokowi: I mające wpływ na treść zaskarżonego wyroku naruszenie przepisów postępowania, a w szczególności: art. 4 kpkpoprzez naruszenie zasady obiektywizmu w rozpoznaniu niniejszej sprawy w postaci nie dochowania nakazu bezstronności, a także nie znajdującego podstaw w realiach niniejszej sprawy bezpodstawnego przypisania nieproporcjonalnie wielkiej wartości części zeznań i wyjaśnieńR. S.oraz części wyjaśnieńD. W.stanowiących podstawę (zdaniem Sadu) przyjęcia winy i sprawstwaA. K., przy jednoczesnym niedowartościowaniu dowodów korzystnych dla oskarżonego (w tym części zeznańR. S.) co objawiało się: 1 przyjęciem jeszcze przed zamknięciem przewodu sadowego obrazu sprawy, z którego wynikało, że oskarżonyA. K.jest „obiektywnie winny” (str. 66 uzasadnienia) zarzucanego mu czynu, a działania obrońców podejmowane w toku poprzedniego rozpoznania sprawy przez Sąd pierwszej instancji miały na celu jego bezpodstawne uniewinnienie od stawianych zarzutów; 2 przyjęciem całkowicie dowolnej i nie popartej żadnymi dowodami ani też okolicznościami zaistniałymi w toku postępowania przed sądem (które winny mieć odzwierciedlenie w protokołach rozpraw) tezy, że oskarżonyA. K.jest osobą która gotowa jest zrobić wszystko, aby tylko uniknąć odpowiedzialności za popełnione przestępstwo; 3 zawarciu w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku sugestii, jakobyA. K.przyznał, iż przypomniałD. W.iR. S.przebieg wydarzeń łącznie z tym jak doszło do utopieniaK.J.w sytuacji, gdy oskarżony w swych wyjaśnieniach jednoznacznie wskazał, iż przypominanyD. W.przebieg wydarzeń odpowiadał temu co wyjaśnił podczas przesłuchania i kończył się na momencie gdy opuścił on kolegów udając się na przystanek autobusowy; 4 uznaniem, że zeznania złożone przezR. S.w dniu 09.09.2003 roku opisujące moment opuszczenia przezA. K.kolegów krótko po wejściu na posesje wD.„… oczywiście nie polegały już na prawdzie” albowiem w tym zakresie były zasadniczo zgodne z konsekwentnymi wyjaśnieniami oskarżonegoK.; 5 pominięciem faktu, iż wersja wydarzeń wynikająca z wyjaśnieńA. K.została potwierdzona również przez uznane za wiarygodne przez Sąd zeznania świadkaM. N.(k. 2108) posiadającego wiedzę na temat zdarzenia pochodzącą z relacji obu oskarżonych iR. S.; 6 pominięciem wniosków, jakie wynikają z opinii biegłejM. C.dotyczącej osobyR. S., a w szczególności, iż: a świadek jest osobą w pełni świadomą swoich decyzji podejmowanych w toku procesu, a to, że nie chce ujawniać tego, czym kierował się ciągle zmieniając zeznania i wyjaśnienia wynika z przyjętej przez niego postawy obronnej; b świadek jest osobą nieuczciwą, która oszukuje w celu uzyskania korzyści własnej i nie przestrzega norm społeczno-prawnych; c w dotychczasowej postawie świadka niewątpliwie wiodącym motywem jest chęć obrony własnej osoby przed odpowiedzialnością karną; d świadek jest zdolny do tworzenia fikcyjnych („ładnych”) historii; które to wnioski uprawdopodobniają tezę, iż wersje zdarzeń przedstawione przezR. S.zostały przez niego wymyślone w celu przerzucenia odpowiedzialności karnej za śmierćK.J.naA. K.; 7 bezpodstawne odmówienie obrońcom oskarżonego sporządzenia odpisów z akt sprawy w formie fotografii cyfrowej w sytuacji, w której stanowisko obrony w tym zakresie znajdowało oparcie w piśmie Ministra Sprawiedliwości z dnia 11.03.2001r. sygn. DOI 0133/33/01 skierowanym do wszystkich Prezesów Sądów Okręgowych i potwierdzone zostało pismem Prezesa Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 25.04.2008r.; art. 5§2k.p.k., poprzez rozstrzygnięcie na niekorzyść oskarżonegoA. K.nie dających się usunąć wątpliwości dotyczących rzeczywistego przebiegu wydarzeń mających miejsce 25 września 2002r., na nieruchomości położonej w dzielnicyD.przyul. (...), w szczególności przyczyn, dla którychD. W.orazR. S.podawali wewnętrzniei wzajemnie sprzeczne opisy przebiegu tych wydarzeń; art. 6 k.p.k., poprzez naruszenie przysługującego oskarżonemu prawa do obrony przez bezpodstawne oddalenie wnioskuA. K.o udostępnienie całości akt sprawy przed zamknięciem przewodu sądowego i przystąpieniem do wygłaszania przez oskarżonego ostatniego słowa, w sytuacji, gdy od czasu ostatniego udostępnienia akt sprawy oskarżonemu – co miało miejsce kilka lat temu, po wpłynięciu aktu oskarżenia do Sądu – zostało przeprowadzonych szereg czynności dowodowych przez Sad pierwszy raz rozpoznający sprawę, odbyło się postępowanie apelacyjne oraz przeprowadzono szereg czynności dowodowych podczas drugiego rozpoznania sprawy przez Sąd pierwszej instancji; art. 7 k.p.k.poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów, a szczególności poprzez: 1 uznanie za niewiarygodne wyjaśnieńA. K., w sytuacji, gdy wyjaśnienia te nawet zdaniem Sądu są konsekwentne i spójne, a nadto znajdują potwierdzenie z zeznaniachM. N.oraz w zeznaniachR. S.złożonych 09.09.2003 roku; 2 przyjęcie, że gdyby oskarżony rzeczywiście nie uczestniczył w zabójstwieK.J., nie byłby on w stanie przypomniećD. W.iR. S.przebiegu wydarzeń, jakie rozegrały się 25 września 2002 roku, podczas gdy w swych wyjaśnieniach oskarżony jednoznacznie wskazał, iż przypomnianyD. W.przebieg wydarzeń odpowiadał temu, co oskarżony wyjaśnił podczas przesłuchania i kończył się na momencie, gdy opuścił on kolegów udając się na przystanek autobusowy; 3 pominięcie z ocenie wyjaśnieńD. W.faktu, iż: A wyjaśnienia te w zakresie, w jakim odnoszą się do rzekomego ukrycia zwłokK.J.w studzience: a nie dają się pogodzić z treścią protokołu z eksperymentu procesowego wykonanego z udziałemD. W.w dniu 11 września 2003r., treścią protokołu oględzin miejsca ujawnienia szkieletu ludzkiego z dnia 12 września 2003r. oraz nagraniem VHS dokumentującym miejsce odnalezienia zwłok, z których to dowodów wynika, że zwłokiK.J., odnalezione zostały w zaroślach w niecce stawu, w którym miało dojść do utopienia pokrzywdzonego – wyjaśnienia te nie znajdują potwierdzenia w przebiegu wizji lokalnej – eksperymentu procesowego, w trakcie którego Sąd nie okazał nawet oskarżonemu studzienki wskazanej przez świadkaS. K., albowiem jej usytuowanie i odległość od miejsca odnalezienia zwłok w oczywisty sposób wykluczały, aby mogła to być rzekoma studzienka, o której mówiłD. W.; b nie dadzą się pogodzić z zasadami logicznego rozumowania, albowiem: – – aniD. W.aniA. K.nie znali ukształtowania terenu nieruchomości przyulicy (...), nie mogli więc wiedzieć, że na tej nieruchomości znajdują się jakiekolwiek studzienki; – – ukrycie zwłok w studzience wymagałoby przemieszczania się oskarżonych wraz z mokrym ciałemK.J.w biały dzień po otwartym terenie położonym w niedalekiej odległości od zabudowań mieszkalnych oraz drogi publicznej; – – z wyjaśnień tych wynika, żeA. K.wszedł do wody po to, by wyciągnąć ciałoK.J., po czym chwycił je za ramiona, aD. W.za nogi, które to czynności musiały doprowadzić do zamoczenia ubrań oskarżonych, w tym przede wszystkimA. K., który miał wejść do wody, przy czym ani z wyjaśnień i zeznańR. S.(Sąd ustala, że po wyciągnięciu zwłok i ich ukryciu w studzience oskarżeniu udali się pieszo do domuR. S.), ani z zeznańB. J.(Sąd ustala, że bezpośrednio to tym jak oskarżeni dotarli pieszo doR. S.udali się wraz z nim do rodziców pokrzywdzonego) nie wynika, aby oskarżeni mieli na sobie mokre ubrania, co musiało nastąpić skoro oskarżeni mieli bezpośredni kontakt z wodą i mokrym ciałem pokrzywdzonego; B z wyjaśnień tych wynika, że podczas przenoszenia do stawuK.J., cały czas był przytomny i wyrywał się oskarżonym, co nie da się pogodzić: a z ustaleniem Sądu opartym na wyjaśnieniachR. S., że po uderzeniu zadanym przezA. K.K. J.przewrócił się i stracił przytomność i w takim stanie był też przenoszony do stawu, przy czym co należy podkreślić, w tym zakresie w ocenie SąduD. W.miał lepszą niżR. S.możliwość obserwacjiK.J.; b z zasadami logicznego rozumowania, albowiem: - - skoro aniA. K.aniD. W.nie znali ukształtowania terenu nieruchomości przyulicy (...)i byli tam pierwszy raz, to nie mogli wiedzieć gdzie znajduje się miejsce – staw, w którym można utopić człowieka; - - nieprawdopodobnym jest, aby przytomna osoba o posturzeK.J.pozwoliła pochwycić się i nie zdołała uwolnić w czasie, gdy była przenoszona na znaczną, odległość (według ustaleń Sądu – około 30 metrów); - - nieprawdopodobnym jest, alby przytomny i wyrywający się pokrzywdzony nie zdołał podnieść się w czasie pomiędzy tym, jak został położony na bardzo płytkiej wodzie a tym jakA. K.uklęknął przy pokrzywdzonym, jak również nie był wstanie podnieść się w momencie, gdyA. K.wstał i przeszedł na głębszą wodę; - - nieprawdopodobnym jest, abyA. K.był w stanie ograniczyć skuteczność ruchów obronnych pokrzywdzonego poprzez przytrzymywanie go jedną ręką w okolicach mostka i aby samo przytrzymywanie mostka pokrzywdzonego spowodowało zanurzenie całej jego głowy, przy założeniu, że był przytomny; c z wynikami oględzin miejsca zdarzenia, albowiem: - - brzeg stawu wskazanego jako (miejsce utopieniaK.J.w miesiącu wrześniu porośnięty jest gęstą roślinnością, w tym tatarakiem, wobec czego ani bezpośrednio przy brzegu, ani też w odległości ok. 2 - 3 metrów od brzegu nie ma otwartego lustra wody, a z wyjaśnieńD. W.w żaden sposób nie wynika, abyK.J.wniesiony został w głąb niecki stawu, a oskarżeni przenosząc go poruszali się po grząskim terenie porośniętym tatarakiem; - - rosnący w niecce stawu tatarak uniemożliwiał utopienia pokrzywdzonego, czego dowodem jest fakt, iż funkcjonariusze Policji w momencie ujawnienia zwłok poruszali się po niecce stawu w pozycji stojącej; C ocena wyjaśnień oskarżonegoD. W.w żadnym stopniu nie uwzględnia istniejących w momencie przedstawianych przez niego zdarzeń warunków atmosferycznych (całkowite zachmurzenie i opady atmosferyczne w dniu 25.09.2002r.), stopnia zaciemnienia (godzina 22:00 w dniu 25.09.2002r., brak światła księżyca wobec całkowitego zachmurzenia), braku jakiegokolwiek źródła światła na terenie posesji i w jej najbliższej okolicy (kilka hektarów powierzchni terenu) oraz faktu, iż teren, na którym oskarżony czynił swoje obserwacje jest gęsto porośnięty wysokimi zaroślami, krzewami oraz drzewami zdziczałego parku, co absolutnie uniemożliwiało dokonywanie obserwacji szczegółów opisywanych w jego wyjaśnieniach; D wyjaśnienia te w zakresie, w jakim dotyczą ułożenia ciałaK. J.na wodzie w dniu następnym po zabójstwie, z których wynika, że ciałoK.J.ułożone było na wodzie twarzą do góry, pozostają w jaskrawej sprzeczności z opisem tego samego faktu przedstawionym przez świadkaR. S., który zarówno w śledztwie, jak i w trakcie całego przewodu sądowego konsekwentnie wyjaśniał i zeznawał, że ciałoK.J.ułożone było na wodzie i twarzą w dół: E wyjaśnienia te w zakresie, w jakim dotyczą zachowania oskarżonego w czasie bezpośrednio po rzekomym ułożeniuK. J.przez oskarżonegoD. W.iA. K.na wodzie, tj. spożywanie przezD. W.nalewki, są sprzeczne logicznie i nie posiadają potwierdzenia w materiale dowodowym, gdyż oskarżony w żaden sposób nie tłumaczy, w jaki sposób wszedł w posiadanie przedmiotowej nalewki w opisywanym w swych wyjaśnieniach momencie, skoro niosąc pokrzywdzonego miał zajęte obie ręce, a z wielokrotnie składanych wyjaśnień przezD. W.iR. S., tym również jego zeznań, nie wynika, aby przed przeniesieniemK.J.do stawuD. W.umieścił tą nalewkę np. w kieszeni ubrania; ponadto jest niemożliwym, abyS.iW.w tym czasie razem spożywali nalewkę, skoro jeden stać miał na skarpie w odległości co najmniej kilku metrów, a drugi nad brzegiem stawu, niżej; F wyjaśnienia te złożone w toku postępowania przygotowawczego w dniu 11 września 2003 roku, w dniu 22 października 2003r. oraz podczas wizji lokalnej – eksperymentu procesowego w dniu 28 września 2005r. pozostają we wzajemnej sprzeczności, co do opisywanego przezD. W.przebiegu wydarzeń w dniu 25 września 2002r.; G z zeznań świadkaJ. K.wynika, że osobą, która przytrzymywałaK.J.pod wodą byłD. W., to jest ten „oskarżony,, którego świadek przesłuchiwał; 4 pominięciu faktu, iż wyjaśnieniaD. W.: A w zakresie, w jakim dotyczą rzekomego uprzedniego pobytu oskarżonegoW.wraz zA. K.na nieruchomości położonej wD.przyul. (...), gdzie miało dojść według ustaleń Sądu, do zabójstwaK.J., pozostają w jaskrawej sprzeczności z wyjaśnieniami oskarżonego złożonymi podczas wizji lokalnej – eksperymentu procesowego, jaka odbyła się w dniu 28 września 2005 roku oraz z wyjaśnieniami oskarżonegoS.(k-823), jak również z końcowymi ustaleniami Sądu – Sąd przy tym w żaden sposób nie wyjaśnił: a powodów, dla którychD. W.złożył w jego ocenie nieprawdziwe wyjaśnienia, które wprost wskazują na zaplanowanie zabójstwaK.J.przezA. K.; b dlaczego okoliczność świadomego podania nieprawdy nie wpłynęła na ocenę pozostałych wyjaśnień oskarżonego; B zawierają nieprawdziwe wiadomości, albowiem z kserokopii dziennika szkolnego, jak również zeznań świadkaM. W.jednoznacznie wynika, ze we wrześniu 2002 rokuA. K.iD. W.nie byli już uczniamiCentrum (...), a zatem stwierdzenie zawarte w wyjaśnieniachD. W., iż „impreza została ustalona na piątek, gdyż w tym dniu była klasówka z języka polskiego ponieważ mieliśmy iść na wagary" nie polega na prawdzie, przy tym w żaden sposób Sąd nie wyjaśnił: a powodów, dla którychD. W.złożył w jego ocenie nieprawdziwe wyjaśnienia; b dlaczego okoliczność świadomego podania nieprawdy przezD. W.nie wpłynęła na ocenę pozostałych jego wyjaśnień; C są zbieżne z wyjaśnieniamiR. S.co do opisu rzekomego rozboju na kwotę 12 złotych jakiego miał się dopuścićA. K., co potwierdza tezę o istnieniu uzgodnionej pomiędzyR. S.iD. W.wersji wydarzeń; 5 dokonanie niepełnej oceny zeznań i wyjaśnieńR. S., co w szczególności polegało na: A pominięciu w tej ocenie faktu, iż tezie o narzuceniu przezA. K.R. S.„oficjalnej wersji wydarzeń”, na wypadek gdyby sprawą zaginięcieK.J.zaczęła się interesować Policja przeczy: a treść notatki służbowej z dnia 28.02.2003r. sporządzonej przezP. D.; b treść zeznańR. S.złożonych w dniu 11.09.2003r., w których świadek podał, iż zgodnie z ustalonym i spisanym na kartce przezA. K.przebiegiem wydarzeńK.J.miał poślizgnąć się i w ten sposób. wpaść do stawu; c treść ustaleń faktycznych Sądu, z których wynika, żeR. S.w rozmowie telefonicznej poinformowałH. J.o tym, że pokrzywdzony spożywał alkohol i „nie chciał wracać taki pijany do domu", przy czym informacja ta została przekazana jeszcze przed spotkaniem świadka z oskarżonymi, a w konsekwencji przed sporządzeniem „oficjalnej wersji wydarzeń", B pominięciu w ocenie zeznań i wyjaśnieńR. S.wszystkich wniosków wynikających z opinii biegłejM. C., a w szczególności wskazujących na to, że: a świadek ten jest osobą w pełni świadomą swoich decyzji podejmowanych w toku procesu, a to, że nie chce ujawnić tego, czym kierował się ciągle zmieniając zeznania i wyjaśnienia wynika z przyjętej przez niego postawy obronnej; b świadek, jest osobą nieuczciwą, która oszukuje w celu uzyskania korzyści własnej, nie przestrzega norm społeczno — prawnych; c w dotychczasowej postawie świadka niewątpliwie wiodącym motywem jest chęć obrony własnej osoby przed odpowiedzialnością karną; d świadek jest zdolny do tworzenia fikcyjnych („ładnych") historii; C bezpodstawnym i sprzecznym z wnioskami opinii biegłejM. C.wytłumaczeniu niepamięcią wszystkich sprzeczności w zeznaniach i wyjaśnieniachR. S.; D niewyjaśnieniu przyczyn, dla których w ocenie zeznań i wyjaśnieńR. S.Sąd nie uwzględnił faktu, iż zgodnie z dokonanymi ustaleniami świadek podał nieprawdę twierdząc, że widział, a następnie szczegółowo opisywał, jakie czynności wykonywałA. K.w celu utopieniaK.J.; E pominięciu istotnych różnic pomiędzy opisem zachowaniaA. K.zawartym w zeznaniach z dnia 11.09.2003r. (są to pierwsze zeznania obciążająceA. K.), zgodnie z którymi do uderzeniaK.J.powodującego utratę przytomności doszło w połowie drogi do miejsca gdzie miał być spożywany alkohol, przy czym w tym miejscuA. K.miał się zwrócić do kolegów o pomoc w przeniesieniu pokrzywdzonego do stawu, a opisem zdarzenia wnikającym z pierwszych wyjaśnień oskarżonego, z których wynika, że do uderzenia powodującego utratę przytomności doszło w miejscu gdzie był spożywany alkohol, tj. w okolicach tzw. rybaczówki; F pominięciu faktu, iż zgodnie z ustaleniami Sądu oskarżeniA. K.iD. W.nie znali terenu, na który przyprowadził ichR. S., i: a biorąc po uwagę panujące warunki atmosferyczne, późną porę oraz bujną roślinność, nie mogli oni wiedzieć gdzie znajduje się staw, do którego zamierzali przenieśćK.J.; b nie mogli oni wiedzieć, że na tym terenie znajdują się jakiekolwiek studzienki, a w szczególności studzienka, w której można byłoby złożyć w pozycji pionowej ciało dorosłego człowieka, przy czym ani z zeznań ani z wyjaśnieńR. S.nie wynika, aby informował on oskarżonych, że na tym terenie znajdują się jakiekolwiek studzienki, ani tym bardziej, gdzie konkretnie taka studzienka się znajduje; G pominięciu okoliczności, iż zbieżność pomiędzy wyjaśnieniamiR. S.iD. W.w opisie rzekomego rozboju na kwotę 12 złotych jakiego miał się dopuścićA. K.potwierdza tezę o istnieniu uzgodnionej pomiędzyR. S.iD. W.wersji wydarzeń; 6 przyjęcie założenia, iż zasadniczo zbieżne z wyjaśnieniamiA. K.zeznania złożone przezR. S.w dniu 09.09.2003r. są nieprawdziwe i stanowią powielenie narzuconej przezA. K.wersji wydarzeń, w sytuacji gdy analiza logiczna późniejszych zeznań i wyjaśnieńR. S.podważa tezę o przekazaniu świadkowi ustalonej przezA. K.wersji wydarzeń; 7 pominięcie w ocenie ustnej uzupełniającej opinii biegłychJ. B.iK.K.faktu, iż biegli ci utożsamiając prawdę z treścią zarzutu stawianego oskarżonym de facto opowiedzieli się po stronie oskarżyciela publicznego, co podważa ich obiektywizm w sprawowaniu obowiązków biegłych; 8 dokonanie oceny wiarygodności zeznańZ. C.przez pryzmat założenia, żeA. K.utopiłK.J.w stawie znajdującym się na nieruchomości położonej przyulicy (...); art. 170 § 1 pkt 5 k.p.k.poprzez: 1 oddalenie „Wniosku" oskarżonegoA. K.z dnia 15.06.2008 roku o dostarczenie do Aresztu Śledczego wC.całości akt sprawy, w sytuacji, gdy wniosek ten nie stanowił wniosku dowodowego, w związku z czym normaart. 170 k.p.k.nie mogła mieć do niego zastosowania; 2 oddalenie „Wniosku" oskarżonegoA. K.z dnia 19.06.2008 roku o dostarczenie do Aresztu Śledczego wC.stenogramu z wizji lokalnej, w sytuacji, gdy wniosek ten nie stanowił wniosku dowodowego, w związku z czym normaart. 170 k.p.k.nie mogła mieć do niego zastosowania; art. 177 § 1a k.p.k.w związkuart. 197 § 3 k.p.k.poprzez przeprowadzenie bez udziału Sądu wezwanego dowodu z uzupełniającej ustnej opinii biegłychJ. B.,K.K.iM. C.z wykorzystaniem aparatury umożliwiającej dokonanie tej czynności na odległość, tj. w budynku Sądu Okręgowego w Łodzi; art. 205 § 1 i 3 k.p.k.poprzez zaniechanie wskazania osób specjalistów, z których udziałem odbyło się przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej ustnej opinii biegłychJ. B.,K.K.iM. C.z wykorzystaniem aparatury umożliwiającej dokonanie tej czynności na odległość, tj. w budynku Sądu Okręgowego w Łodzi; art. 167 k.p.k.w związku zart. 9 § 1 k.p.k.poprzez nie przeprowadzenie dowodu z zeznań świadkaD. T.i nie wydanie w tym zakresie przez Sąd żadnej decyzji procesowej, w sytuacji, gdy nie zostały wyczerpane możliwości sprowadzenia świadka na rozprawę, a konieczność przeprowadzenia dowodu z jego zeznań wynikała także z wytycznych Sądu Apelacyjnego; . art. 170 § 1 pkt 3 i 5 k.p.k.poprzez bezzasadne oddalenie wniosku o przeprowadzenie eksperymentu procesowego w miejscu ujawnienia zwłok pokrzywdzonego, w sytuacji, gdy dowód ten mógł posłużyć do weryfikacji wyjaśnieńD. W.oraz zeznań i wyjaśnieńR. S.w zakresie między innymi miejsca, gdzie został położony, a następnie przepchnięty i utopionyK.J.; II błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na przyjęciu, iż: 1 w dniu 25 września 2002 rokuA. K.wraz z oskarżonymiD. W.iR. S.oraz pokrzywdzonymK. J.dotarł w pobliże opuszczonego domu, gdzie następnie spożywał wraz z pozostałymi osobami alkohol, przy czym w trakcie drogi do tego miejsca doszło do spięcia pomiędzyA. K.iK. J., następnie podczas kłótni w miejscu, gdzie oskarżeni wraz z pokrzywdzonym spożywali alkohol doszło do kolejnej kłótniA. K.zK.J., w trakcie którejA. K.pchnął i uderzył w twarzK. J., co spowodowało, że ten się przewrócił, następnie gdyK. J.wstał ponownie, został kilkakrotnie uderzony pięścią w twarz przezA. K., na skutek czego pokrzywdzony upadł i się nie ruszał, następnieA. K.wraz zD. W.przenieśli (A. K.za ramiona,D. W.za nogi)K. J.w kierunki stawu oddalonego o około 30 metrów od miejsca gdzie spożywali alkohol, gdzie ułożyli go na płytkiej wodzie, co spowodowało, żeK. J.zaczął się bronić, jednakA. K.przytrzymywał go jedną ręką w okolicach mostka, a następnie przepchnął go na wodę sięgającą do kolan, gdzie zanurzył ciało pokrzywdzonego przyciskając je ręką przez kilka minut, następnie wyszedł z zagłębienia pozostawiając w nimK.J., który się nie ruszał, podczas gdy ustalenia te opierają się wyłącznie na nielogicznych, niekonsekwentnych, niespójnych, sprzecznych wzajemnie oraz faktycznie nie poddanych weryfikacji w miejscu zdarzenia wyjaśnieniach i zeznaniachR. S.i wyjaśnieniachD. W., tj. osób bezpośrednio zainteresowanych w przerzuceniu winy naA. K.w celu uniknięcia lub umniejszenia odpowiedzialności karnej, a konsekwentne wyjaśnienia oskarżonegoA. K.przeczą przyjętemu ustaleniu; a w momencie, gdyK.J.na skutek uderzenia przewrócił się i utracił przytomnośćA. K.powziął zamiar pozbawienia go życia, podczas gdy: – ustalenie to nie znajduje żadnego potwierdzenia w materiale dowodowym, a w szczególności nie potwierdzają jego ani wyjaśnieniaD. W., ani też wyjaśnienia i zeznaniaR. S.; – w dniu 27 września 2002 rokuA. K.iD. W.udali się ponownie na nieruchomość położoną wC.w dzielnicyD.przyulicy (...), a następnie wyciągnęli ciałoK.J.z wody i umieścili je w jednej ze studzienek znajdujących się na tym terenie, dalej zaś po przeniesieniu zwłokK.J.do studzienkiA. K.orazD. W.pieszo udali się do miejsca zamieszkaniaR. S., podczas gdy: - ustalenia te opierają się wyłącznie na nielogicznych, niekonsekwentnych, niespójnych, sprzecznych wzajemnie oraz sprzecznych z dokumentacją filmową i fotograficzną miejsca odnalezienia zwłok wyjaśnieniach oskarżonegoD. W.; - nie mogli oni wiedzieć, że na tym terenie znajdują się jakiekolwiek studzienki, a w szczególności studzienka, w której można byłoby złożyć w pozycji pionowej ciało dorosłego człowieka, podczas gdy ani z zeznań ani z wyjaśnieńR. S.nie wynika, aby informował on oskarżonych, że na tym terenie znajdują się jakiekolwiek studzienki, ani tym bardziej, gdzie konkretnie taka studzienka się znajduje, co wskazuje, że teza o ukryciu zwłok pokrzywdzonego w studzience została narzuconaD. W.przezR. S., albowiem tylkoR. S.był osobą, która doskonale orientowała się w topografii terenu i tylko on mógł mieć wiedzę, na temat znajdujących się na tym terenie studzienek; 2 w dniu 27 września 2002 roku podczas powrotu z miejsca zamieszkania pokrzywdzonegoA. K.spisał na kartce wersję wydarzeń, którejR. S.iD. W.mieli się nauczyć, podczas gdy: a ustalenie to opiera się wyłącznie na nielogicznych, niekonsekwentnych, niespójnych, sprzecznych wzajemnie, również co do tej okoliczności, wyjaśnieniach oskarżonegoD. W.oraz zeznaniach i wyjaśnieniachR. S.tj. osób bezpośrednio zainteresowanych w przerzuceniu winy naA. K.w celu uniknięcia odpowiedzialności karnej, a z konsekwentnych wyjaśnieńA. K.wynika, że spisał on jedynie na prośbęD. W.przebieg wydarzeń, do momentu kiedy opuścił trójkę kolegów kierując się w stronę przystanku autobusowego; b A. K.przekazał plecak pokrzywdzonego jego ojcu, z którym rozmawiał, informując go, że w czwórkę razem z jego synem spożywali alkohol na działce wD., a następnieK. J.odłączył się od nich, przy czym temu ustaleniu przeczą zarówno konsekwentne wyjaśnienia oskarżonegoA. K., zgodnie z którymi osobą, która prowadziła rozmowę zB. J.i przekazała plecak pokrzywdzonego byłR. S., tj. osoba którą rodzice pokrzywdzonego najlepiej znali i która jako jedyna bywała w domu u pokrzywdzonego, jak również wyjaśnieniami i zeznaniamiR. S., zgodnie z którymi rozmowę z ojcemK.J.prowadzili wszyscy oskarżeni oraz zeznaniaB. J., który w odmienny sposób przedstawia przebieg rozmowy z oskarżonymi iR. S.; c nieustalone osoby dokonały przemieszczenia zwłokK.J.ze studzienki do zagłębienia wodnego- kilkanaście metrów od miejsca gdzie dokonano zabójstwa pokrzywdzonego, podczas gdy ustalenie to nie znajduje oparcia w żadnym z przeprowadzonych w sprawie dowodów. Podnosząc te zarzuty wnieśli o: – uniewinnienie oskarżonegoA. K.od popełnienia zarzucanego i przypisanego mu czynu, – ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Częstochowie do ponownego rozpoznania. Powyższy wyrok zaskarżył w całości w odniesieniu do oskarżonegoD. W.również jego obrońca zarzucając: – obrazę prawa materialnego – a to art. 148 §1k.k., poprzez przyjęcie, że oskarżonyD. W.powziął zamiar popełnienia czynu zabronionego wspólnie z oskarżonymA. K.i działaniem swym wyczerpał znamiona art. 148§1k.k.,godząc się na skutek swego działania w postaci śmierci pokrzywdzonego, – obrazę prawa procesowego – art. 5§2k.p.k., poprzez przyjęcie, żeK.J.żył w czasie, gdy był niesiony przez oskarżonych, podczas, gdy brak jest na te okoliczności jednoznacznych dowodów, a nie da się usunąć istniejących wątpliwości, w sytuacji, gdy Sąd czyni ustalenia jedynie na podstawie zeznań świadkaR. S.jednocześnie przyjmując, iż świadek ten nie mógł obserwować działańA. K., jakie ten wykonywał stojąc w stawie, co miało wpływ na treść wyroku, – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, a polegający na uznaniu, że oskarżonyD. W.działając w normalnej sytuacji motywacyjnej miał możliwość zachowania się zgodnego z prawem, podczas, gdy z treści zgromadzonych dowodów, w szczególności z opinii biegłych psychiatrów i biegłej psycholog wynika, że oskarżonyD. W.z uwagi na możliwości intelektualne i cechy osobowości działając w sytuacji nietypowej ma zaburzone możliwości przewidywania, a zatem nie jest uprawniony wniosek, iż działanie oskarżonegoD. W.było działaniem w normalnej sytuacji motywacyjnej, co miało wpływ na treść wyroku. Podnosząc te zarzuty wniósł o: – uniewinnienie oskarżonego od dokonania zarzuconego mu czynu, – ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Sąd Apelacyjny zważył co następuje: Zarzuty obrońców oskarżonegoA. K.sprowadzają się do obrazy przepisów postępowania mogących mieć wpływ na treść orzeczenia oraz błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia. Obrazy przepisów postępowania obrońcy upatrują w naruszeniu norm o charakterze ogólnym, jak też norm tworzących konkretne nakazy i zakazy. W pierwszej kolejności należy odnieść się do naruszenia norm dotyczących postępowania dowodowego z uwagi na podnoszone w środku odwoławczym zarzuty, iż wadliwość poczynionych przez sąd ustaleń faktycznych jest rezultatem nieprawidłowego zastosowania tych przepisów prawa procesowego. Skarżący podnoszą, iż Sąd I instancji uchybił treści przepisuart. 170 § 1 pkt 3 i 5 k.p.k., poprzez bezzasadne oddalenie wniosku o przeprowadzenie eksperymentu procesowego w miejscu ujawnienia zwłok pokrzywdzonego, w sytuacji gdy dowód ten mógł posłużyć do weryfikacji wyjaśnieńD. W.oraz zeznań i wyjaśnieńR. S.w zakresie między innymi miejsca, gdzie został położony, a następnie przepchnięty i utopionyK.J. Odnosząc się do tego zarzutu należy wskazać, że organ procesowy przed dopuszczeniem wnioskowanego dowodu dokonując wstępnej jego oceny; musi stwierdzić, czy określony dowód, który ma być przeprowadzony jest przydatny do stwierdzenia postawionej tezy, czy jest możliwy do przeprowadzenia oraz czy jest dopuszczalny. W pełni należy też zaaprobować stanowisko Sądu I instancji, że wnioskowany przez obrońców dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia okoliczności na jaką ma być przeprowadzony. Eksperyment procesowy jest bowiem badaniem odtwórczym – ma na celu odtworzenie zdarzenia w warunkach najbardziej zbliżonych do warunków z czasu zdarzenia, natomiast rację ma Sąd I instancji podnosząc, iż teren ten z uwagi na upływ około 6 lat od zdarzenia uległ istotnym zmianom. Między innymi Sąd I instancji zasadnie wskazuje, że obszar na którym miało dojść do zdarzenia jest terenem niezamieszkałym, opuszczonym, z widocznym brakiem śladów jakiejkolwiek ingerencji ludzkiej w przyrodę na przestrzeni kilku lat i uległ ogromnemu przeobrażeniu w stosunku do tego co miało być na tym terenie we wrześniu 2002r. W szczególności podnosi, że nie ma śladu po kamieniach, budynku, w pobliżu miejsca w którym miano spożywać alkohol, a na miejscu gdzie była ścieżka rosną drzewa i krzewy. Nadto oceniając zasadność tego zarzutu należy mieć w polu widzenia zeznania świadkaA. J.– funkcjonariusza Policji, który przesłuchany w charakterze świadka zeznał, że w tym roku gdy odnaleziono zwłoki pokrzywdzonego nie padało dużo deszcze i „zbiornik po prostu wysechł”, a „dno było porośnięte tatarakiem” (k- 2539-2541). Tak więc rację ma Sąd I instancji, że nie ma nawet mowy o przeprowadzeniu czynności procesowych w warunkach zbliżonych do tych z czasów zdarzenia. W sytuacji, gdy warunki są diametralne inne, to wnioskowany dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności, gdyż jego wynik absolutnie nie może udzielić odpowiedzi na postawione pytanie i nie może służyć do udowodnienia postawionej we wniosku tezy dowodowej. Tak więc zarzut naruszenia normyart. 170§1 pkt 3 k.p.k., jest całkowicie chybiony. Natomiast oddalenie wniosku dowodowego na podstawieart. 170§1pkt5k.p.k., dopuszczalne jest jedynie wówczas, gdy intencją wnioskodawcy jest przedłużenie postępowania, a intencja ta jest oczywista. Chodzi więc o taki wniosek, co do którego nie zachodzą podstawy do oddalenia na podstawieart. 170§1pkt1-4k.p.k., a w sytuacji w jakiej jest on składany można w oczywisty sposób wnioskować, że złożono go w zamiarze przedłużenia procesu, przy czym chodzić może jedynie o przedłużenie zbędne z punktu widzenia celów postępowania. Tak więc w przypadku wskazanym w pkt 5 art. 170§1k.p.k., chodzi o to, że celem wniosku jest w istocie samo przedłużenie procesu, jako cel sam w sobie. W okolicznościach niniejszej sprawy nie można zasadnie wykazywać, iż jedyną intencją wnioskodawcy było przedłużenie postępowania. Oddalenie tego wniosku winno nastąpić jedynie na podstawieart. 170§1 pkt 3 k.p.k., ale jest oczywiste, że to formalne uchybienie nie miało wpływu na treść orzeczenia gdyż nie zmienia to faktu, że ten wnioskowany dowód nie mógł zostać przeprowadzony. Zasadnie natomiast autorzy apelacji wywodzą, iż wnioski oskarżonegoA. K.o dostarczenie akt sprawy i stenogramu z wizji lokalnej nie stanowiły wniosku dowodowego, dlatego normaart. 170§1 pkt 5 k.p.k., nie mogła mieć zastosowania, jednakże uchybienie to nie miało wpływu na treść orzeczenia. Fakt odmowy udostępnienia akt może być natomiast potraktowany jako naruszenie prawa do obrony materialnej, jako że obrona materialna może być realizowana przez korzystanie z uprawnień procesowych, w tym także przez możliwość dostępu do akt sprawy, o czym jednakże szerzej przy omówieniu ewentualnego naruszenia normyart. 6k.p.k. Kolejnym uchybieniem – w zakresie postępowania dowodowego – było zdaniem obrońców naruszenie art. 167k.p.k., w zw. z art. 9§1k.p.k., a polegające na nieprzeprowadzeniu dowodu z zeznań świadkaD. T.i nie wydanie w tym zakresie przez Sąd I instancji żadnej decyzji procesowej, w sytuacji, gdy nie zostały wyczerpane możliwości sprowadzenia świadka na rozprawę, a konieczność przeprowadzenia dowodu z jego zeznań wynikała także z wytycznych Sądu Apelacyjnego. Wbrew twierdzeniom obrońców nie zachodzi obrazaart. 167 k.p.k., gdy sąd pomija dowód dopuszczony z urzędu jeżeli dowodu tego nie da się przeprowadzić, na co wskazują podejmowane w tym zakresie przez Sąd I instancji liczne czynności procesowe w tym kolejne decyzje o zatrzymaniu i doprowadzeniu świadka (k-2072, 2121, 2129, 2198, 2262, 2288, 2300, 2303, 2425). Przyznać też należy rację Sądowi I instancji, iż w tej sytuacji nie było konieczności i podstaw do wydania postanowienia o oddaleniu wniosku dowodowego w trybieart. 170§1pk 4k.p.k., gdyż taki wniosek nie został złożony, tym niemniej pominięcie dowodu dopuszczonego z urzędu powinno zapaść w formie decyzji procesowej. Należy też wskazać, że wbrew sugestii obrońców z uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 08.03.2007r., (k 1739) nie wynika też konieczność, a jedynie możliwość przeprowadzenia – przy ponownym rozpoznaniu przez Sąd I instancji – pominiętego już w pierwotnym rozpoznaniu sprawy- dowodu z zeznań tego świadka. Tak więc niezależnie od tego, że dowodu tego nie dało się przeprowadzić, to dla skuteczności sformułowanego w apelacji zarzutu należałoby wykazać, że to formalne uchybienie, mogłoby mieć wpływ na treść wyroku. Ocena zaś, czy określone uchybienie procesowe mogło mieć wpływ na treść orzeczenia, zależy nie tyle od wagi stwierdzonego uchybienia, ile od realiów rozpoznawanej sprawy. W pełni należy podzielić pogląd wyrażony w orzecznictwie, że „w sytuacji, gdy uchybienie wiąże się z naruszeniem prawa dowodowego, zasadnicze znaczenie dla oceny hipotetycznego związku pomiędzy uchybieniem, a treścią orzeczenia ma to, jakie znaczenie dla oceny stanu faktycznego na tle innych dowodów zebranych w sprawie ma dowód, którego przeprowadzenia dotyczy uchybienie” (por. w. S.A w Łodzi z dnia 25.10.2000r., II AKa 161/00. W tym też zakresie rację ma Sąd I instancji, ze żaden z przeprowadzonych w sprawie dowodów nie wskazuje, że świadekD. T.ma informacje dotyczące przebiegu zdarzenia w wyniku którego doszło do śmierciK.J., a rola świadka miałaby się sprowadzać jedynie do pożyczenia wybierającym się na imprezę oskarżonym,R. S.i pokrzywdzonemu drobnej kwoty pieniędzy. Tak więc zeznania tego świadka nie dotyczą okoliczności istotnej dla rozstrzygnięcia, a nadto Sąd I instancji w tym zakresie nie odmówił wiarygodności wyjaśnieniomA. K.. Co do podnoszonej obrazyart. 177§1„a” k.p.k., w związku zart. 197§3k.p.k.,poprzez przeprowadzenie bez udziału sądu wezwanego dowodu z uzupełniającej ustnej opinii biegłychJ. B.,K.K.iM. C.z wykorzystaniem aparatury umożliwiającej dokonanie tej czynności na odległość, tj., w budynku Sądu Okręgowego w Łodzi, to zgodzić się należy ze skarżącymi, iż istotnie uchybiono treściart. 177§1”a”k.p.k.Przepis ten bowiem wymaga, by w fazie jurysdykcyjnej w czynności przesłuchania brał udział sąd, o którym mowa wart. 396§2k.p.k., a więc sąd wezwany. Jeżeli więc przesłuchanie ma miejsce w toku postępowania przed sądem, w czynności uczestniczy – oprócz sądu przesłuchującego – także znajdujący się w miejscu pobytu biegłych sąd wezwany (por. Komentarz dok.p.k., pod redakcją P. Hofmańskiego wydanie 3 Tom I s. 812, tak też Paweł Wiliński „Przesłuchanie świadka na odległość w postępowaniu karnym Przegląd Sądowy 2005/6/16, Marcin Dudkiewicz „Przesłuchanie świadka na odległość w świetleart. 177§1”a”k.p.k”, Palestra 2008 z 3-4 s 74). Uchybiono też treściart. 205§1i3k.p.k., bowiem nie wskazano specjalistów, z których udziałem odbyło się przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej ustnej opinii biegłych. Jednakże należy uwzględnić, że zgodnie z treściąart. 177§1„a” k.p.k., sąd wezwany „bierze” jedynie udział w tej czynności, a nie ją przeprowadza, a rola sądu wezwanego sprowadza się wyłącznie do przeprowadzenia czynności o charakterze techniczno – organizacyjnym jak: sprawdzenie stawiennictwa, personaliów, nadzorowanie przygotowania i prawidłowej pracy aparatury i.t.p. Obrońcy nie kwestionowali tożsamości biegłych, kompletności zapisów w protokole rozprawy, prawidłowej pracy aparatury. Tak więc należy przyjąć, iż uchybienie to, nie miało wpływu na treść orzeczenia, tym bardziej, że biegli zostali przesłuchani przed Sądem Apelacyjnym w Katowicach. Kolejne zarzuty odnoszą się do obrazy norm o charakterze ogólnym. Naruszenia przez Sąd I instancji zasady obiektywizmu obrońcy upatrują tak w niedochowaniu nakazu bezstronności, jak też – nie znajdującym podstaw w realiach rozpoznawanej sprawy – bezpodstawnym przypisaniu nieproporcjonalnie wielkiej wartości części zeznań i wyjaśnieńR. S.oraz części wyjaśnieńD. W.stanowiących podstawę przyjęcia winy i sprawstwaA. K., przy jednoczesnym niedowartościowaniu dowodów korzystnych dla oskarżonego (w tym części zeznańR. S.). Odnosząc się do tych zarzutów, to przypomnieć należy, że przepis art. 4k.p.k. formułuje ogólną dyrektywę postępowania określającą w jaki sposób powinny procedować organy prowadzące postępowanie karne. Przyjmuje się, że określona w tym przepisie zasada obiektywizmu oznacza zarówno nakaz bezstronności w traktowaniu przez organy procesowe stron oraz innych uczestników postępowania, jak i zakaz kierunkowego nastawienia do sprawy. W piśmiennictwie podnosi się, że o braku bezstronności można mówić wówczas, gdy organy procesowe przystępują do wypełniania swych procesowych powinności z osobistym pozytywnym lub negatywnym nastawieniem, z uprzedzeniem, a podejmowane w toku postępowania decyzje są stronnicze (por. Komentarz do KPK pod red. P. Hofmańskiego T. I s.40 Duże komentarze Becka wydanie3). Wskazuje się też, że „nakaz bezstronności oznacza zakaz przyjmowania przez sąd określonego obrazu sprawy przed zakończeniem postępowania dowodowego na rozprawie i dawania stronom do zrozumienia, że sąd ma już określoną wersję zdarzenia w przedmiocie odpowiedzialności, za które ma orzec (por. T. Grzegorczyk Komentarz do KPK Zakamycze 2003 s.36). Nadto podkreśla się, że brak obiektywizmu to nie tylko nieuzasadnione, pozytywne lub negatywne, nastawienie do jednej ze stron postępowania, to także nieznajdujące podstaw w realiach rozpoznawanej sprawy przewartościowanie lub niedowartościowanie okoliczności przemawiających za taką lub inną reakcją. Przenosząc te poglądy natury ogólnej na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że podnoszony w środku odwoławczym zarzut niedochowania nakazu bezstronności, to zarzut chybiony albowiem okoliczności na jakie powołuje się obrońca nie potwierdzają braku bezstronności organu procesowego. Stwierdzenie Sądu I instancji, iż oskarżonyA. K.jest „obiektywnie winny”, nie wynikało – wbrew temu co twierdzą obrońcy – z przyjęcia przez Sąd określonego obrazu sprawy przed zakończeniem postępowania dowodowego i dania stronom do zrozumienia, że Sąd ma już ustaloną wersję zdarzenia w przedmiocie odpowiedzialności oskarżonych, a zostało wyrażone w końcowej części pisemnych motywów wyroku, i było wynikiem analizy i oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Kolejne stwierdzenie Sądu I instancji „o braku akceptacji dla zachowań obrońców” ograniczało się do kwestionowanej przez obrońców tożsamości ujawnionych zwłok, jak też bezzasadnego zarzutu braku narady nad wyrokiem. Takie odniesienie Sądu I instancji – co szczególnie należy podkreślić – miało zakotwiczenie w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego przekazującego sprawę oskarżonych do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu tym za nietrafny, a wręcz budzący zdziwienie uznano zarzut braku narady nad wyrokiem, jak też stwierdzono, że aby uniknąć jakichkolwiek niedomówień „mocno podkreślić należy, że aktualny stan rzeczy nie wskazuje na potrzebę dokonywania sugerowanej przez obrońcę oskarżonegoA. K.kolejnej ekshumacji szczątków zidentyfikowanych jako ciało pokrzywdzonego, co jawi się jako nie tylko niecelowe ale i mogące narazić rodziców pokrzywdzonego na kolejne bolesne dla nich przeżycie (k-1738-1739). Wprawdzie przyznać należy rację skarżącym, że wniosek o ekshumację nie został ponowiony, niemniej kwestionowanie połączenia czaszki ze szkieletem w czasie ujawnienia zwłok i kolejne w tym zakresie liczne wnioski dowodowe w istocie sugerowały konieczność kolejnej ekshumacji i dalszych badań na tych szczątkach celem ustalenia ich tożsamości. Nie można też zgodzić się z zarzutem obrońców, że odmowa sporządzania fotografii cyfrowej akt sprawy stanowi przejaw naruszenia zasady obiektywizmu – wobec rozbieżnej praktyki w tym zakresie i ujednolicenia jej pod koniec 2008r., na co wskazuje pismo Dyrektora Departamentu Organizacyjnego Ministerstwa Sprawiedliwości z dnia 02.12.2008r. DO-I-015-129/08, w którym za dozwolone uznano wszystkie techniki kopiowania, o ile nie powodują niszczenia akt sądowych. Z całą też mocą należy podkreślić, że zasada obiektywizmu nie oznacza obojętnej postawy sędziego wobec moralnej naganności przestępstwa, a stwierdzenie Sądu I instancji, że oskarżonyA. K.jest „osobą gotową uczynić wszystko aby tylko uniknąć odpowiedzialności” nie wynikało z osobistego, negatywnego nastawienia organu procesowego, a z obiektywnych dowodów i było wynikiem ich oceny przeprowadzonej zgodnie z regułami określonymi wart. 7 k.p.k.Dowody te wskazywały, że oskarżonyA. K.po dokonanym zabójstwie zacierał ślady przestępstwa (przenoszenie zwłok w inne miejsce), sporządził wersje zdarzenia na potrzeby Policji. Natomiast stwierdzenie, ze oskarżony jest „osobą niezwykle silną psychicznie” wynikało z bezpośredniego i wielokrotnego kontaktu z oskarżonym (proces toczył się od czerwca 2007 do lipca 2008), tym bardziej, że zostało to potwierdzenie w opiniach biegłych, zwłaszcza opinii psychologicznej. W tym miejscu należy podkreślić, że w orzecznictwie wskazuje się, iż spostrzeżenia i wrażenia odniesione w toku bezpośredniego przesłuchania na rozprawie mają istotne znaczenie przy ocenie środka dowodowego, podnosi się bowiem, że „istotnym czynnikiem (chociaż nie decydującym) kształtującym przekonanie sądu o wartości osobowego źródła dowodowego są spostrzeżenia i wrażenia odniesione w toku bezpośredniego przesłuchania na rozprawie (por. w. SN z dnia 13.01.1975r. II KR 323/74). Kolejny przykład podawany przez obrońców na brak bezstronności Sądu I instancji równie nie może być uznany za skuteczny. Zdanie, że zeznania świadkaR. S.„nie polegały na prawdzie albowiem w tym zakresie były zasadniczo zgodne z konsekwentnymi wyjaśnieniami oskarżonegoK.” wyrwano z kontekstu i wypaczono ich treść. Otóż intencję Sądu I instancji – wbrew sugestiom obrońców – można odczytać jedynie w tym znaczeniu, że zeznania świadkaR. S.są nieprawdziwe nie przez sam fakt zgodności z wyjaśnieniami oskarżonego, a przez fakt, iż są zbieżne z prezentowaną przezA. K.linią obrony, a zbieżność ta nie jest przypadkowa i wynika z faktu spisania przezA. K.„oficjalnej” wersji zdarzenia (s. 39 uzasadnienia). Naruszenia zasady obiektywizmu obrońcy upatrują też w pominięciu faktu, iż wersja wydarzeń wynikająca z wyjaśnień oskarżonegoA. K.została potwierdzona przez zeznania świadkaM. N.i świadkaR. S.w zakresie w jakim zeznali, iż oskarżony opuścił kolegów po przekroczeniu bramy posesji, a nadto pominięciu wniosków, jakie wynikają z opinii biegłejM. C.dotyczącej osobyR. S., a które to wnioski uprawdopodabniają tezę, iż wersje zdarzeń przedstawione przezR. S.zostały przez niego wymyślone w celu przerzucenia odpowiedzialności za śmierćK.J.naA. K.. Odnosząc się do tych zarzutów, to wskazać należy, że zachowanie obiektywizmu wyraża się według dyrektywy wyrażonej w art. 4k.p.k., w uwzględnieniu okoliczności przemawiających zarówno na korzyść jaki i niekorzyść oskarżonego, a sens tego nakazu sprowadza się do tego, że organ procesowy, po dokonaniu oceny dowodów w sposób zgodny z dyrektywami wynikającymi z art. 7k.p.k., i ustaleniu faktów rozpoznawanej sprawy, wszystkie te fakty powinien następnie wsiąść pod uwagę przy podejmowaniu decyzji procesowych. W orzecznictwie słusznie przyjmuje się, że ”generalne zasady procedowania w procesie karnym nakazują organom badać oraz uwzględniać wszystkie okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i niekorzyść oskarżonego. Jest to przecież wyraz postulatu ustawowego, by ustalenia faktyczne odpowiadały prawdzie. W postępowaniu jest to osiągnięte tylko wtedy, gdy przedmiotem zainteresowania jest cały zebrany w sprawie materiał dowodowy bez pominięcia istotnych jego części i gdy całokształt tego materiału – po prawidłowym ujawnieniu go w procesie – stanie się następnie przedmiotem rozważań sądu (por. w. SN z dnia 29.06.1999r. V KKN 459/97). Wbrew twierdzeniom obrońców Sąd I instancji tej zasady nie naruszył, bowiem fakty te uwzględnił przy podejmowaniu ostatecznej decyzji procesowej, niemniej inaczej ocenił ich wartość dowodową. Uznał bowiem, że pierwsze zeznania świadkaR. S., jak też zeznania świadkaM. N.nie przemawiają za wersjąA. K., że istotnie opuścił on kolegów w chwilę po wejściu na teren posesji wD., a za tym, że oskarżeni mieli uzgodnioną wersję zdarzenia na potrzeby Policji, którejA. K.jako jedyny trzymał się do końca. Sąd I instancji logicznie argumentował, że wersja ta nie była dopracowana w szczegółach i różniła się w sposób zasadniczy – co do motywów opuszczenia kolegów przez oskarżonego.R. S.jako powód opuszczenia kolegów przezA. K.– wskazywał na konflikt międzyK. J.aA. K.– gdy tymczasemA.K.wskazywał na późną porę i chęć udania się do domu. Sąd I instancji podkreśla, że wersja oskarżonegoA. K.jest niewiarygodna nie tylko dlatego, że oskarżony wskazuje na inny motyw opuszczenia kolegów ale przede wszystkim, że motyw ten jest sprzeczny z doświadczeniem życiowym. Sąd I instancji podkreśla, że skoro wszyscy zgodnie twierdzą (również oskarżonyA. K.), że udali się na posesję wD.w tym celu, żeby wspólnie wypić zakupiony wcześniej alkohol, to nielogicznym jest, żeby oskarżony chwilę po przekroczeniu granic posesji zrezygnował z tego zamiaru, opuścił kolegów w tym najlepszegoD. W.i zdecydował się na samodzielny powrót autobusem do domu. Podnieść należy, że jedynieR. S.zamieszkiwał w dzielnicyD.natomiast pozostali zamieszkiwali w miejscu znacznie oddalonym od tego miejsca tj., w rejonie centrumC.. Nie sposób też pominąć, że w tym dniu chodziło właśnie o pożegnanieA. K., który od 02.10.2002r., rozpoczął odbywanie zasadniczej służby wojskowej, więc późna pora na jaką powołuje się oskarżony nie jest logicznym wytłumaczeniem powodów dla których miał opuścić kolegów. Uwzględniając powyższe okoliczności stwierdzić więc należy, że naruszenia zasady obiektywizmu nie można upatrywać jedynie w odmiennej ocenie przeprowadzonych w sprawie dowodów, a ocena ta jak wyżej wykazano nie może być uznana za dowolną gdyż została poparta logiczną i rzeczową argumentacją. Także w wypadkach gdy pewne ustalenia faktyczne zależne są od dania wiary tej lub innej grupie dowodów czy też np., dania wiary lub odmówienia wiary wyjaśnieniom oskarżonego, nie można też mówić o naruszeniu zasady in dubio pro reo, a ewentualne zastrzeżenia, co do oceny wiarygodności konkretnego dowodu lub grupy dowodów mogą być rozstrzygnięte jedynie na płaszczyźnie utrzymania się przez sąd w granicach sędziowskiej swobody ocen, wynikającej z treści art. 7k.p.k., lub tez przekroczenia przez sąd tych granic i wkroczenia w sferę dowolności ocen (por. w. SN z 5.04.2000r., III KKN 60/98). Tak więc podniesiony zarzut obrazy art. 5§2k.p.k., jest również zarzutem chybionym. Jego istota sprowadzała się do oceny wyjaśnieńD. W.iR. S.odnośnie okoliczności dotyczących przebiegu zdarzenia. W takiej sytuacji reguła in dubio pro reo, nie miała zastosowania bowiem reguła ta, dotyczy sytuacji gdy zostały wyczerpane możliwości poznawcze, a nie w wypadku, w których punkt ciężkości spoczywa na konieczności dokonania ustaleń w oparciu o zasadę swobodnej oceny dowodów, z której to zasady Sąd I instancji skorzystał, co zostanie szczegółowo uzasadnione w dalszej części pisemnych motywów zaskarżonego orzeczenia. Kolejny zarzut obrazy prawa procesowego dotyczył naruszenia treści art. 6k.p.k. Naruszenia tego przepisu obrońcy upatrują w bezpodstawnej odmowie udostępnienia akt sprawy oskarżonemuA. K.. Podnoszą, że oskarżonemu wprawdzie udostępniono akta sądowe jednakże miało to miejsce bezpośrednio po wpłynięciu aktu oskarżenia, a więc kilka lat wcześniej, a od tego czasu przeprowadzono w sprawie szereg czynności dowodowych w tym podczas pierwszego i ponownego rozpoznania sprawy, tak więc odmowa udostępnienia akt przed zamknięciem przewodu sądowego naruszała przysługujące oskarżonemu prawo do obrony. Przyznać należy rację skarżącym, że obrona materialna może być realizowana przez korzystanie z uprawnień procesowych jakie kodeks nadaje oskarżonemu, w tym także przez zapewnienie oskarżonemu wglądu w akta sprawy, bowiem podstawową zasadą, jeśli chodzi o akta sprawy sądowej jest, że udostępnia się je stronom, podmiotowi określonemu wart. 416 k.p.k., obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym (art. 156§1k.p.k.). Bez wątpienia odmowa udostępnienia akt sprawy narusza normęart.156§1k.p.k.,a pośrednio w jakimś stopniu także art.6k.p.k., podkreślić jednakże należy, że jakkolwiek prawo do obrony jest gwarancją o charakterze wręcz fundamentalnym, to nie oznacza to, że nie doznaje żadnych ograniczeń i nie może też być wykorzystywane przez oskarżonego w sposób instrumentalny. Nadto należy wskazać, że niezależnie od tego, że korzystanie z uprawnień w sposób naruszający ich funkcję gwarancyjną może być uznane za nadużycie prawa do obrony, to obraza prawa procesowego, żeby mogła być skutecznie podnoszona musi rzutować na treść zaskarżonego wyroku. W realiach niniejszej sprawy na fakt instrumentalnego wykorzystywania swoich uprawnień procesowych przez oskarżonego wskazują okoliczności sprawy. Sąd I instancji przystąpił do końcowych czynności w sprawie w dniu 04.06.2008r., (ujawniono szereg dowodów), a rozprawę przerwano jedynie w tym celu by umożliwić obrońcom zapoznanie się ze stenogramem z wizji lokalnej. OskarżonyA. K.– co wymaga podkreślenia – na tej rozprawie nie złożył wniosku o udostępnienie mu akt sprawy. Na kolejnej w dniu 19.06.2008r., oskarżony również nie złożył wniosku o akta sprawy, a rozprawę przerwano gdyż po uprzedzeniu w trybie art.399§1k.p.k., obrońca oskarżonego wnosił o zarządzenie przerwy celem umożliwienia mu przygotowania się do końcowego wystąpienia. Dopiero na następnej rozprawie w dniu 07.07.2008r., (a więc bezpośrednio przed zamknięciem przewodu sądowego), oskarżony jednoznacznie określił, że domaga się całości akt sprawy. Wcześniejszy wniosek z dnia 15.06.2008r., który wpłynął do Sądu 19.06.2008r., można było po pierwsze odczytać jako doręczenie oskarżonemu jedynie tego tomu akt w którym mieści się stenogramem z wizji lokalnej, a po drugie oskarżony na rozprawie w dniu 19.06.2008r., wniosku o akta sprawy nie ponowił. Nadto należy mieć na uwadze, że obraza prawa procesowego, żeby mogła być skutecznie podnoszona, to musiała rzutować na treść wyroku. Natomiast już na etapie śledztwa obrońcy oskarżonego doręczano protokoły przesłuchania, opinie, a celem zaznajomienia się z materiałami śledztwa kilkakrotnie wyznaczano dodatkowe terminy zaznajomienia z aktami postępowania – przygotowawczego. Po wpłynięciu aktu oskarżenia udostępniono oskarżonemu całość akt sprawy. Istotne dla rozstrzygnięcia sprawy dowody były przeprowadzane w obecności oskarżonego i jego obrońców. Oskarżony mógł się też w sposób całkowicie swobodny ustosunkować do każdego przeprowadzonego w sprawie dowodu. Każdorazowo też było realizowane bezwzględne uprawnienie doręczania obrońcyM. K.kserokopii protokołów rozpraw (wszystkich), nagrań VHS, płyt CD, zdjęć, opinii biegłych i innych dokumentów z akt sprawy. W tej sytuacji oskarżony nie może skutecznie powoływać się na pogwałcenie jego prawa do obrony. Podnoszony kolejny zarzut – naruszenia przez Sąd I instancji zasady swobodnej oceny dowodów nierozerwalnie wiąże się z zarzutem błędu w ustaleniach faktycznych, jako, że błąd w ustaleniach faktycznych (error facti) przyjętych za podstawę orzeczenia to błąd, który wynika bądź to z niepełności postępowania dowodowego (tzw., błąd „braku), bądź też z przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów (błąd „dowolności”). Co do błędu „dowolności”, to prowadzi do oparcia ustaleń faktycznych o wadliwie ocenione przez sąd dowody, a więc takie, którym danie wiary nastąpiło wbrew zasadom wiedzy, regułom logicznego rozumowania oraz doświadczeniu życiowemu (por. T. Grzegorczyk Komentarz do KPK Zakamycze wydanie 3 s.1133). Przekroczenia zasady swobodnej oceny dowodów obrońcy upatrują w uznaniu za niewiarygodne wyjaśnieńA. K., w sytuacji, gdy wyjaśnienia te są konsekwentne i spójne, a nadto znajdują potwierdzenie w zeznaniachM. N.oraz zeznaniachR. S.złożonych 09.09.2003r., oraz bezpodstawnym oparciu ustaleń faktycznych na wyjaśnieniachD. W.i świadkaR. S.w sytuacji gdy są niekonsekwentne, zachodzą między nimi sprzeczności, a nadto są niezgodne z zasadami prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego. Istotnie wyjaśnienia oskarżonegoA. K.odnośnie wydarzeń jakie miały miejsce w dniu 25.09.2002r.,na terenie posesji przyul. (...)wC.są spójne i konsekwentne. Prawidłowo jednakże Sąd I instancji pomimo ich konsekwencji i wewnętrznej spójności – w tym niezwykle istotnym zakresie – odmówił im wiarygodności. Uznał, że stanowiły jedynie konsekwentną linię obrony, polegająca na potwierdzeniu części faktów, które nie obciążały oskarżonego i zaprzeczeniu faktom wynikającym z wyjaśnieńD. W.i zeznańR. S.wskazujących na jego sprawstwo. Wyjaśnienia oskarżonego w toku całego procesu zmierzały bowiem głównie do wykazania, że nie był razem z kolegami na terenie posesji wD., ponieważ rozstał się z nimi zaraz po przekroczeniu bramy wejściowej i tym samym nie brał udziału w zabójstwie pokrzywdzonego i nie miał też motywu żeby pozbawić go życia. Rację ma Sąd I instancji, że wyjaśnienia oskarżonegoA. K.w konfrontacji z dogłębną analizą całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego można ocenić jedynie krytycznie. Niezależnie od tego, że wyjaśnieniomA. K.przeczą wyjaśnieniaD. W.i zeznaniaR. S., to pozostają w opozycji do innych obiektywnych dowodów, logiki wypadków, doświadczenia życiowego, a co istotne, to sam oskarżony potwierdza wysoce obciążające go okoliczności. Oskarżony potwierdza, bowiem że spisał wersję wydarzeń, jak również i to, że już następnego dnia po zwrocie rodzicom pokrzywdzonego plecaka dowiedział się, że zwłoki kolegi znajdują się w studni, o czym też powiadomił matkę i wujka (k-102-107). Tych obciążających go faktów oskarżony nie był w stanie logicznie wytłumaczyć. Prawidłowo Sąd I instancji odmówił wiarygodności twierdzeniom oskarżonego, że wersję wydarzeń spisał na prośbęD. W.dlatego tylko, że ten ostatni prosił go żeby mu wszystko przypomnieć. Zgodzić się należy z Sądem I instancji, ze gdyby istotnie było tak jak twierdzi oskarżonyA. K., to relacja ta powinna ograniczać się do kilku zdań, skoro zgodnie z twierdzeniem oskarżonego opuścił kolegów zaraz po wejściu na teren posesji, więc po co ją spisywać, tym bardziej, ze jak dalej argumentuje to Sąd I instancjiD. W.nie miał żadnych zaburzeń sfery poznawczej i pamięci i nie powinien mieć żadnych problemów z odtworzeniem przekazanej mu ustnie relacji. Wniosek nasuwa sie tylko jeden, że nie chodziło o przypomnienieD. W.tej nieistotnej fazy (przed rzekomym opuszczeniem kolegów przezA. K.), a w istocie spisania fikcyjnej – korzystnej dla oskarżonegoA. K.– wersji na potrzeby Policji. Przemawia za tym w szczególności, to że zarównoD. W., jak iR. S.potwierdzają istnienie „oficjalnej” wersję na potrzeby Policji spisanej przezA. K.(różnią się jedynie, co do tego w którym momencie doszło do jej spisania: czy miało to miejsce w mieszkaniu, na przystanku, czy w trakcie jazdy tramwajem), a dowody z tych osobowych źródeł dowodowych w pełni zasługują na uwzględnienie. Ze wszech miar bowiem rację ma Sąd I instancji, że po co kartkę z wersją wydarzeń było przekazywać równieżR. S., skoro on nie powoływał się na niepamięć, po co było spisywać oficjalną wersję już 2 dni po zdarzeniu, skoro sam oskarżony przyznał, że myślał, iżJ.udał się do swojego dziadka, a co w tym wszystkim najistotniejsze, to przewidywać, że sprawą będzie interesować się Policja i asekurować się, że pokrzywdzonemu mogło przecież „przydarzyć się coś złego”, mógł „uderzyć się o coś” lub „zakrztusić wymiocinami”(k-102-107). W pełni też należy zgodzić się z ustaleniami Sądu I instancji, że do spisania „oficjalnej” wersji doszło podczas powrotu z miejsca zamieszkania rodzicówK.J.. Zwrócić należy uwagę na to, że przecież z zeznań zarównoB.jak iH. J.jednoznacznie wynika, iż oskarżeniA. K.,D. W.orazR. S.gdy przyszli zwrócić plecak, to przecież twierdzili, że razem pili alkohol na działkach, spali tam, a jak się rano obudzili to pokrzywdzonego z nimi już nie było, został tylko plecak (-339, 341, 882, 884). Relacja ta była jednakże niekorzystna dla oskarżonego, co tłumaczy fakt spisania już „oficjalnej” wersji na potrzeby Policji. Rodzice pokrzywdzonego wskazywali, że właśnie różnica w tym co oskarżeni mówili im i na Policji dała podstawy do weryfikacji ich relacji, a w konsekwencji do podjęcia bardziej intensywnych działań przez Policję. Natomiast fakt spisania tej wersji właśnie przezA. K., uzasadnia nasuwający się jako jedyny logiczny wniosek, że ta „oficjalna” wersja miało właśnie na celu odsunąć od niego podejrzenia, a skierować na pozostałych kolegów, bo przecież miał on ich opuścić po minięciu bramy wejściowej. Istotne też są w tym zakresie zeznaniaR. S., który podnosi, że wprawdzie zabrał kartkę spisaną przezA. K.ale zaznaczył, że w przypadku jakichkolwiek pytań Policji powie prawdę, natomiast słysząc to koledzy przekonywali, że jest ich dwóch i im uwierzy Policja. Tłumaczy to, też fakt, iż początkowoR. S.potwierdził wersję oskarżonegoA. K.lecz później się z niej wycofał. Wysoce obciążająca poszlaką jest także zachowanie po zdarzeniu samego oskarżonego jak też członków jego najbliższej rodziny. Przyznać należy rację argumentom Sądu I instancji, że jeśli oskarżony nie miał nic wspólnego ze zbrodnią, to dlaczego nie poinformował rodziców pokrzywdzonego, jak też Policji, że pokrzywdzony nie żyje, a on zna miejsce ukrycia zwłok. Abstrahując nawet od tego, zeK.J.był kolegą oskarżonego, jak również miał świadomość, że matka pokrzywdzonego martwi się o niego (dzwoniła do oskarżonego), miał też świadomość, że rodzice pokrzywdzonego zgłosili fakt jego zaginięcia na Policji, to przecież normalną reakcją każdego człowieka jest poinformowanie o takim fakcie co najmniej najbliższej rodziny denata. Tak więc poszlaki te potwierdzają, iżA. K.nie tylko chciał ukryć swój związek z tą zbrodnią ale nadto uzasadniają tezę, że sporządzenie „oficjalnej” wersji zdarzenia miało odsunąć od niego podejrzenia, tym bardziej, że obawa denuncjacji była realna z uwagi na zachowanieR. S., który poinformował swoją matkę „że widział trupa”. Tłumaczy to też przemieszczenie i ukrycie zwłok w studni. Zresztą oskarżonyA. K.faktu przemieszczenia zwłok nie neguje, na co wskazują jego konsekwentne w tym zakresie wyjaśnienia w toku całego procesu, tym niemniej podaje, że o ty dowiedział się odD. W., a ten odR. S.. Wyjaśnił bowiem, że „następnego dnia po rozmowie z ojcemK., przyszedł do mnie do domuD. W.i powiedział mi, że był uR. S., który powiedział mu, że zwłokiK.J.znajdują się w studni na polach wD.” (k-106).Tym samym – wbrew temu co twierdzą obrońcy – to oskarżonyA. K.już w toku pierwszego przesłuchania zasugerował, że ślady zbrodni zacierałR. S.przerzucając w ten sposób na niego podejrzenia. Wyjaśnienia w tym zakresie podtrzymał też w czasie konfrontacji zR. S.(k-109), jak też w czasie przesłuchania przez prokuratora (k-129) i przed Sądem Rejonowym w Częstochowie w trakcie rozpoznawania wniosku w przedmiocie tymczasowego aresztowania. Słusznie Sąd I instancji odmówił wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego, który w toku kolejnych przesłuchań wskazuje też, na inny moment w jakim dowiedział się o zwłokach kolegi, bowiem twierdzenie, że wcześniejsze wyjaśnienia wymuszone zostały na nim przez funkcjonariuszy Policji w trakcie przesłuchania, nie wytrzymują krytyki gdy się zważy, że przecież podtrzymał je również przed sądem stosującym środek zapobiegawczy i prokuratorem. Co się zaś tyczy braku reakcji jego najbliższych, to również jednoznacznie potwierdza tezę, że zdawali sobie sprawę zarówno z udziału oskarżonego w tym zdarzeniu jak też i z tego, że organy ścigania będą wiązać śmierćK.J.z jego osobą. Symptomatyczne są też zeznaniaH. J., że w dniu zdarzenia około godz. 18 zadzwoniła do niej matkaA. K.mówiąc, żeby do „czasu gdy ten nie wyjedzie do wojska celem odbycia zasadniczej służby wojskowej”K.J.„nie przychodził do jej syna i żeby razem nie chodzili pod szkołę”. JakkolwiekH. J., nie zapytała o przyczynę, to wywnioskowała, że „zaistniał jakiś konflikt między jej synem, aA. K.” (k-341, 2049). Oprócz tych obciążających oskarżonego okoliczności kluczowymi dowodami w sprawie są wyjaśnieniaD. W.i zeznaniaR. S.. Dowody te przemawiają przeciwko oskarżonemu i potwierdzają, że to oskarżonyA. K.wywołał zajście z pokrzywdzonym i spowodował jego śmierć przez utopienie w zagłębieniu z wodą. Jakkolwiek pomiędzy tymi osobowymi źródłami dowodowymi wystąpiły liczne sprzeczności, to ich swobodna ocena – wbrew twierdzeniom obrońców – nie musi prowadzić jedynie do zanegowania ich wiarygodności. Dowody te korespondują ze sobą jak też z pozostałym materiałem dowodowym tworząc logiczna całość, wykazując też pełną zgodność, co do okoliczności najistotniejszej, że aktywną i inicjatorską rolę w zabójstwie odegrałA. K.. Natomiast sprzeczności dotyczą szczegółów które nie miały zasadniczego wpływu na ustalenia faktyczne i nie dotyczyły okoliczności głównej, a mianowicie w jaki sposób doszło do pozbawienia życiaK.J.. Sprzeczności te jednakże Sąd I instancji zauważył i należycie je ocenił w konfrontacji z prawidłowo zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Z całą mocą należy też podkreślić, że konsekwencją obowiązywania zasady swobodnej oceny dowodów jest przecież to, że nie ma reguły nakazującej całkowite uznanie wiarygodności lub jej braku określonego środka dowodowego. Jak słusznie przyjmuje się w orzecznictwie „z istoty wyrażonej w art. 7k.p.k., wynika, że sąd realizując ustawowy postulat poczynienia ustaleń faktycznych odpowiadających prawdzie ma prawo uznać za wiarygodne zeznania świadka lub wyjaśnienia oskarżonego, co do niektórych przedstawionych przezeń okoliczności i nie dać wiary zeznaniom tego samego świadka lub wyjaśnieniom tego samego oskarżonego, co do innych okoliczności – pod warunkiem, że stanowisko sądu w kwestii oceny zeznań świadka czy wyjaśnień oskarżonego zostanie należycie uzasadnione” (por. w. SN z dnia 14.07.1975r. Rw 323/75). Odnosząc się w szczegółach do oceny dowodu z wyjaśnień oskarżonegoD. W., to Sąd I instancji nie popełnił błędu, a ocena ta nie może być uznana za dowolną. Przyznać należy rację Sądowi I instancji, że wyjaśnieniaD. W.złożone w początkowej fazie postępowania – przygotowawczego (przed zmianą zarzutu) polegają w znacznej mierze na prawdzie pomimo zaprzeczenia im w toku ponownego rozpoznania sprawy. Niezależnie od tego, że wyjaśnienia oskarżonego korespondują z zeznaniamiR. S., to przecież w wyjaśnieniach tych oskarżony obciąża sam siebie, jak też najlepszego kolegę twierdząc, że po tym jakA. K.uderzył kilkakrotnie pokrzywdzonego i po jego upadku na ziemię, na jego prośbę pomagał przenieść pokrzywdzonego do stawu, że obserwował jakA. K.topiłK.J., a po zdarzeniu również na prośbęA. K.pomagał mu ukryć zwłoki. Nie ulega wątpliwości, żeA. K.iD. W.przyjaźnili się i spędzali ze sobą najwięcej czasu.D. W.był na oficjalnym spotkaniu pożegnalnym przed wyjazdemA. K.do wojska, był też na jego przysiędze. Widywali się też w czasie przepustek (do czasu zatrzymania tj. 10.09.2003r.,A. K.był na przepustkach 5-6 razy k-734). Tak więcD. W.nie miał żadnego motywy żeby bezpodstawnie obciążać najlepszego kolegę. Nadto na akceptację zasługuje twierdzenie Sądu I instancji, że przecieżD. W.miał możliwość obciążenia odpowiedzialnością za śmierćK. J.–R. S.ale nie zdecydował się na to i po prostu zgodnie z prawdą wyjaśnił, że winnym śmierci pokrzywdzonego jest przede wszystkimA. K.. Zresztą co do udziałuA. K., toD. W.był niezwykle konsekwentny – za wyjątkiem wyjaśnień złożonych w toku ponownego rozpoznania sprawy gdzieD. W.idąc w zaparte zaprzeczał wszystkim wcześniejszym wyjaśnieniom, bez podejmowania jakiejkolwiek próby uzasadnienia swojego stanowiska – co słusznie zostało ocenione jako próba uniknięcia odpowiedzialności. Zasadnie też przyjmuje Sąd I instancji, że na to, iżD. W.ani przez chwilę nie zaprzeczał udziałowiA.K.w zbrodni wskazują również zeznania świadkaZ. K.z którymD. W.przebywał w jednej celi w marcu 2007r., co jak słusznie zauważa Sąd I instancji stanowi kolejne potwierdzenie wiarygodności jego relacji. Wyjaśnień oskarżonegoD. W.nie dyskwalifikuje też fakt, iż nie był w stanie odnaleźć studzienki do której wspólnie zA. K.przenieśli zwłoki pokrzywdzonego z uwagi na rozległość terenu, a w szczególności na fakt, iż teren ten w tym czasie tj., we wrześniu 2003r., był już porośnięty gęstą roślinnością – tatarakiem i wysoką trawą (k-560). Podkreślić w tym miejscu należy, że czynności poszukiwawcze Policji z uwagi m.in., na rozległość terenu trwały 2 dni i do tych czynności był zaangażowany pluton SPP (k-2543, 2545).Obrońcy kwestionując wyjaśnieniaD. W.podnoszą też, że pozostają one w sprzeczności z dokumentacją filmową i zdjęciową zapominając jednakże, iż dokumentacja ta była sporządzona dokładnie 1 rok po zdarzeniu, a teren ten uległ przeobrażeniom. Uwzględnić należy chociażby przywołane już wcześniej zeznania świadkaA. J., który zeznał, że w 2003r., nie padało dużo deszczu i zbiornik wysechł, a dno porosło tatarakiem i wysoką trawą nadto teren wokół był podmokły i bagnisty (k- 2539-2541). Tak więc nie mogą skutecznie podważać wyjaśnień oskarżonego twierdzenia obrońców, którzy odwołując się do warunków jakie zaistniały rok po zdarzeniu wykazują niemożliwość jego popełnienia w sposób i miejscu przez niego wskazanym (utopienie pokrzywdzonego 2 metry od brzegu z uwagi na rosnący tam tatarak). Również bezzasadne są twierdzenie, obrońców, żeD. W.iA. K.nie mogli wiedzieć gdzie znajduje się staw, jak bezpiecznie do niego wejść, jak też gdzie na tej nieruchomości znajdują się studzienki, skoro nie byli wcześniej na terenie tej posesji. Ani fakt ten, jak też warunki pogodowe jakie miały miejsce w dniu zdarzenia nie wykluczają możliwości popełnienia tego przestępstwa w sposób wskazany przezD. W., zwłaszcza gdy się zważy, że staw w którym doszło do utopienia pokrzywdzonego znajduje się w bliskiej odległości od miejsca gdzie spożywano alkohol (około 30 metrów). Tak więc fakty te nie mogą skutecznie podważać wiarygodnościD. W.i poczynionych w oparciu o nie ustaleń Sądu I instancji. Obrońcy kwestionując wyjaśnieniaD. W.podnoszą też, iż z wyjaśnień tych wynika, żeK. J.był przytomny wyrywał się zarówno podczas przenoszenia go do stawu jak też gdy został położony w wodzie, mógł więc podjąć skuteczne działania obronne, tym bardziej, że woda w miejscu gdzie go położono sięgała do kostek. Istotnie z wyjaśnień oskarżonegoD. W.wynikało, iż pokrzywdzony był przytomny i wyrywał się, natomiast z zeznańR. S.wynikało, iż pokrzywdzony po uderzeniu go przez oskarżonegoA. K.doznał chwilowej utraty przytomności. Sąd I instancji kierując się zasadą swobodnej oceny dowodów uznał, iż zeznania świadkaR. S.w tym zakresie gdy twierdził, że po uderzeniu pokrzywdzony doznał chwilowej utraty przytomności pozostają w zgodzie z opinią biegłego patomorfologa, że uderzenie w twarz (pięścią, czy nasadą dłoni) spotęgowane działaniem alkoholu mogło spowodować utratę przytomności. Zeznania te korespondują z logiką wypadków i doświadczeniem życiowym, bowiem tłumaczą dlaczego pokrzywdzony nie podjął skutecznych działań obronnych gdy był niesiony, jak też gdy położono go w płytkiej wodzie. Natomiast ustalenia Sądu I instancji, że dopiero kontakt z zimną wodą spowodował „ocucenie” pokrzywdzonego, pozostają w zgodzie z wyjaśnieniamiD. W., który twierdził, żeK.J.bronił się przed działaniami oskarżonegoD. K.. W tym też zakresie ustalenia Sądu I instancji zasługują na akceptację ponieważ w przeciwnym wypadku - jak słusznie zauważa Sąd I instancji gdyby pokrzywdzony przez cały czas pozostawał nieprzytomny nie byłoby konieczności trzymania go przezA. K.i przyciskania go do dna stawu. Za ustaleniami Sądu I instancji, że pokrzywdzony podjął działania obronne w ostatniej chwili przemawia też łatwość z jaką oskarżonemuA. K.udało się przepchnąćK.J.na głębszą wodę, jak też następnie pozbawić go życia - topiąc go w ten sposób, że przytrzymywał go jedynie za mostek pod wodą, aż pokrzywdzony przestał dawać jakiekolwiek oznaki życia. Dalsze rozbieżności w wyjaśnieniachD. W.i zeznaniachR. S.dotyczące tego, czy pokrzywdzony był niesiony twarzą do góry czy w dół jak też w jakiej pozycji został następnie położony w wodzie Sąd I instancji również rozstrzygnął w oparciu o regułę wyrażoną w art. 7k.p.k., zasadnie argumentując, że skoro obaj byli zgodni co do tego, że pokrzywdzony upadł na plecy, to logicznym było, że w takiej pozycji został podniesiony i zaniesiony do stawu. Nadto Sąd I instancji wskazał też na ograniczoną możliwość obserwacji przez idącego w pewnej odległości (około 5 metrów) za nimiR. S., zważywszy na porę dnia i warunki pogodowe, co również zasługuje na akceptację. Przy tej ocenie należy też uwzględnić wyjaśnieniaD. W., który utrzymywał, że oskarżonyA. K.topił pokrzywdzonego naciskając na jego mostek, a więc gdy leżał on w pozycji na plecach. Również nie zasługują na akceptację twierdzenia obrońców, ze wyjaśnieniaD. W., co do sposobu ukrycia zwłok nie dają się pogodzić z zasadami logicznego rozumowania, bowiem ukrycie zwłok wymagało przemieszczenia się oskarżonych w biały dzień po otwartym terenie w niedalekiej odległości od zabudowań i drogi publicznej, nadto wyjęcie pokrzywdzonego z wody musiało doprowadzić do zamoczenia ubrań oskarżonych, a nikt też nie zauważył tego faktu. Wbrew twierdzeniom obrońców teren na którym odbywała się impreza jest terenem rozległym, zadrzewionym, zarośniętym bujna roślinnością i jakkolwiek znajduje się w pobliżu drogi publicznej, tym niemniej otoczony jest wysokim murem, co powoduje, że można tam się swobodnie poruszać, żeby nie zostać zauważonym. Natomiast wniosek obrońców, iż przemieszczenie zwłok musiało doprowadzić do zamoczenia ubrań jest daleko idący. Z wyjaśnieńD. W.wynika, iż do wody wchodził jedynieA. K., nadto istniała przecież możliwość zdjęcia obuwia, podwiniecie spodni. Tak więc fakt ten nie wyklucza wiarygodności wyjaśnień oskarżonegoD. W.. Natomiast w sposób zupełnie dowolny obrońcy twierdzą, że osobą która przytrzymywała pokrzywdzonego pod woda byłD. W., a na poparcie swojej tezy przytaczając jedynie fragment zeznań świadkaJ. K.nie zauważając, że świadek ten w dalszej części zeznał, że „przetrzymywaćJ.pod woda miałK.”. Wbrew twierdzeniom obrońców również ocena zeznań świadkaR. S.nie może być uznana za dowolną. Zeznań tych nie dyskwalifikują drobne nieścisłości, czy też częściowa odmienność jego relacji i relacjiD. W.. Zgodzić się należy z Sądem I instancji, że generalnie zeznania i wyjaśnieniaR. S.za wyjątkiem pierwszych z dnia 09.09.2003r., polegają na prawdzie i z możliwą dokładnością oddają przebieg zdarzeń związanych z pozbawieniem życiaK.J.. Odnośnie przyczyn rozbieżności, to słusznie Sąd I instancji wskazuje na naturalny, spowodowany upływem czasu proces zacierania się w pamięci pewnych szczegółów dotyczących wydarzeń, jak też brak możliwości dokładnego obserwowania w przeciwieństwie doD. W.przebiegu wydarzeń ale też wpływ na zeznania świadka miała jego świadoma postawa obronna. Dowolne też i nie poparte żadną racjonalną argumentacją są twierdzenia obrońców, że to pomiędzy oskarżonymD. W., aR. S.doszło do ustalenia wersji wydarzeń w którejA. K.jest głównym sprawcą zabójstwa, a rolaD. W.sprowadzała się do pomocy w przeniesieniu pokrzywdzonego do stawu. Obrońcy w sposób zupełnie nieuprawniony twierdzą, że wersja ta została narzucona przezR. S.jako osobowości silniejszej i w takim kształcie była bezpieczna dla nich obu, bowiemD. W.prosto rozumując, nie uważał, że jego zachowanie może zostać poczynione za współudział w zabójstwie. Na poparcie lansowanej tezy obrońcy nie przedstawiają żadnych dowodów i zupełnie też nieprzekonywująca jest ich argumentacja, że uprawdopodobnieniem tej tezy są notatki służbowe sporządzone w dniu 28.02.2003r., i 12.03.2003r., przez funkcjonariuszy Policji. Skarżący podnoszą, że wynika z nich iż do momentu zatrzymaniaA. K.nie brał udziału w żadnych czynnościach procesowych z udziałem Policji, a informacje na temat zdarzenia pochodziły tylko i wyłącznie odD. W.iR. S., z którego to faktu obrońcy wyprowadzają ostatecznie wniosek, iż toR. S.iD. W.ustalili ogólny opis zdarzenia na wypadek gdyby doszło do ich zatrzymania i przesłuchania przez Policję. Odnosząc się do tych zarzutów uwzględnić należy, że informacje na temat zdarzenia pierwotnie pochodziły odD. W.iR. S.z tej prostej przyczyny, żeD. W.zamieszkiwał wC.,R. S.odbywał zasadniczą służbę wojskowa w pobliskiej jednostce wojskowej i kontakt z nimi był łatwiejszy, natomiastA. K.w odległymK.i został przesłuchany jako ostatni. Słusznie Sąd I instancji wytyka w tym zakresie organom ścigania opieszałość, co doprowadziło do znacznego wydłużenia i skomplikowania postępowania. Natomiast z samego tylko faktu zainteresowania się PolicjiD. W.iR. S.nie można wyciągać daleko idących wniosków o wysokim prawdopodobieństwie, że te osoby ustaliły wersję i bezpodstawnie pomawiająA. K., że jest on głównym sprawcą zbrodni. Potwierdzeniem tezy stawianej przez obrońców nie jest również fakt, iż obaj pomawiająA.K.o zabór nieznanemu chłopakowi kwoty 12 zł. (obrońcy w sposób nieuprawniony twierdzą, że pomawiali o rozbój). W tym zakresie zarówno z uwagi na chwiejność zeznańR. S., jak też wyjaśnień oskarżonegoD. W.i odwołanie ich w toku późniejszych przesłuchań oraz braku potwierdzenia tego faktu przez jakikolwiek obiektywny dowód Sąd odmówił im wiarygodności. Jakkolwiek zgodzić się należy, że jest to okoliczność obciążająca oskarżonegoA. K., tym niemniej nie można z niej w sposób kategoryczny wnioskować, iż przemawia ona również za tym, iżR. S.iD. W.ustalili też, że to właśnieA. K.ma być głównym sprawcą zabójstwa. Co istotne, to obrońcy zauważają przecież, że analiza porównawcza wyjaśnieńD. W.iR. S.jest zbieżna co do ogólnego opisu wydarzeń mających doprowadzić do śmierciK.J., a więc, że wszyscy udali się na posesję wD., by spożywać tam alkohol, że pomiędzyK. J., aA. K.doszło do kłótni w czasie którejK.kilkakrotnie uderzył pokrzywdzonego powodując jego upadek na ziemię, żeD. W.na prośbęA. K.pomógł przenieść pokrzywdzonego do stawu, że po położeniu go w wodzieA.K.go utopił, a następnieA. K.zD. W.ukryli zwłoki w studzience. Wbrew jednakże logice, doświadczeniu życiowemu, obiektywnym faktom zbieżność tą obrońcy tłumaczą na korzyść oskarżonegoA. K.wskazując, że musiał to być schemat narzucony przezR. S., a że jest na tyle ogólny, to bez trudu mogła się go nauczyć także osoba o ograniczonych możliwościach intelektualnych jakim jestD. W.. Rodzi się jednakże pytanie dlaczegoD. W.miałby uczyć się na pamięć tego schematu i bezpodstawnie pomawiaćA. K.– najlepszego kolegę – a ochraniać w ten sposóbR. S.. Odpowiedź jest tylko jedna, nie było żadnych ustaleń pomiędzyR. S.iD. W., a schemat o jakim piszą obrońcy wynika z ich odmiennej i dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Reasumując należy uznać, iż Sąd Okręgowy przy dokonywaniu ustaleń faktycznych nie pominął żadnych dowodów, lecz je przeanalizował i rozważył, a w konsekwencji swego rozumowania doszedł do przekonania o wiarygodności jednych i niewiarygodności drugich. Ocena dowodów oparta jest na całokształcie materiałów postępowania ujawnionych na rozprawie. Stanowisko swoje w przedmiocie oceny dowodów sąd orzekający należycie uzasadnił, z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego, a także wskazań wiedzy. Ocena ta nie przekracza granic zakreślonych wart. 7 k.p.k.i tym samym korzysta z ochrony przewidzianej w tym przepisie. Prawidłowo więc Sąd I instancji uznał, iż oskarżonyA. K.dopuścił się zbrodni zabójstwa działając z zamiarem bezpośrednim. Oskarżony uczynił wszystko, co było konieczne oraz możliwe do osiągnięcia zamierzonego celu pozbawienia życiaK.J., bowiem położył nieprzytomnego pokrzywdzonego w zbiorniku wodnym, a gdy ten w kontakcie z zimną woda odzyskał przytomność i podjął próbę obrony przesunął go na głębszą wodę i przytrzymywał go pod wodą przez kilka minut, aż ten przestał dawać oznaki życia. Następnie wyszedł z wody pozostawił go tam, po czym opuścił teren posesji. Fakty te jednoznacznie wskazują, iż oskarżony chciał popełnić zbrodnię zabójstwa i obejmował swoją świadomością wszystkie ustawowe znamiona tego czynu. Również nie znalazł Sąd Apelacyjny podstaw do zmiany zaskarżonego orzeczenia w zakresie orzeczenia o karze. W ocenie Sądu zastosowana wobec oskarżonego represja karna jest trafna i uwzględnia wszystkie okoliczności determinujące takie orzeczenia, a wynikające zart. 53 k.k. Kara 25 lat pozbawienia wolności, po dożywotnim pozbawieniu wolności jest drugą pod względem surowości karą, mającą charakter eliminacyjny, gdyż ze względu na bardzo długi czas izolacji skazanego, trudno przypisywać jej pełnienie jakiejkolwiek funkcji resocjalizacyjnej. Z tego więc względu należy stosować ją w wypadkach najcięższych zbrodni, gdy okoliczności obciążające zdecydowanie przeważają nad okolicznościami łagodzącymi. Za orzeczeniem kary 25 lat pozbawienia wolności w stosunku do oskarżonego przemawia szczególnie wysoki stopień winy i społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu popełniony w stanie pełnej poczytalności. Zgodzić się należy z Sądem I instancji, że oskarżony dopuścił się najcięższej zbrodni z błahego motywu – zwykłej niechęci – wykazując brak skrupułów i skrajną pogardę dla życia bliskiego kolegi. Za jej orzeczeniem przemawia nadto cały szereg okoliczności obciążających takich jak działanie z zamiarem bezpośrednim, inicjatorska rola w przestępstwie, zachowanie oskarżonego po popełnieniu zarzuconego mu czynu – zacieranie śladów przestępstwa, a których nie równoważy dotychczasowa niekaralność i pozytywna opinia środowiskowa. Odnośnie apelacji obrońcy oskarżonegoD. W., to skarżący zarzuca naruszenie art. 5§2k.p.k., twierdząc, że zachodzą niedające się usunąć wątpliwości, co do tego czy pokrzywdzonyK.J.żył gdy był przenoszony do stawu. Żeby skutecznie postawić zarzut naruszenia dyspozycji art. 5§2k.p.k., to wątpliwości musi mieć organ procesowy. Miarodajne są więc wątpliwości sądu, a nie wątpliwości zgłaszane przez obronę. Nadto nie można mówić o naruszeniu zasady in dubio pro reo jeżeli wątpliwości można rozstrzygnąć poprzez danie wiary tej lub innej grupie dowodów. W realiach rozpoznawanej sprawy zarzut naruszenia art. 5§2k.p.k., jest niezasadny, bowiem ustaleń w zakresie tego czy pokrzywdzony żył w czasie przenoszenia do stawu Sąd I instancji dokonał w oparciu o wyjaśnieniaD. W.. Wbrew sugestii obrońcyD. W.miał świadomość, że pokrzywdzony żyje, a nadto, że zagrożenie dla jego życia jest oczywiste. Co do obrazy prawa materialnego, to Sąd Apelacyjny uznał ten zarzut za zasadny aczkolwiek z innych względów niż podnosi to obrońca. W tym zakresie nie podzielił stanowiska Sądu I instancji, iż zachowanie oskarżonegoD. W.należy traktować jako współsprawstwo (art. 18§1k.k.) i przychylił się do stanowiska prokuratora wyrażonego na rozprawie apelacyjnej, że zachowanie oskarżonego należy zakwalifikować jako niesprawczą formę współdziałania uregulowaną w art. 18§3k.k., a więc pomocnictwo do przestępstwa z art. 148§1k.k. W niniejszej sprawie bezspornym jest, że oskarżonyD. W.nie wykonywał sam czasownikowej czynności „zabijania”, bowiem w miejscu gdzie pozostawiłK.J.woda była płytka, pokrzywdzony leżał twarzą do góry, a jego usta i nos znajdowały się ponad jej powierzchnią, nie kierował też wykonaniem takiej czynności przez inną osobę. Czynność czasownikowa „zabijania” realizował oskarżonyA. K.podejmując czynności bezpośrednio zmierzające do zabójstwa – przeciągając pokrzywdzonego na głębszą wodę i wykonując własnoręcznie działania powodujące śmierć pokrzywdzonego, a więc topiąc go – przytrzymując za mostek pod wodą do czasu aż przestał dawać jakiekolwiek oznaki życia. W przypadku gdy osoba nie wykonuje bezpośrednich czynności wykonawczych urzeczywistniających znamiona przestępstwa, nie kieruje też wykonaniem takich czynności przez inną osobę – sporną jest kwesta jest czy w takim przypadku należy ją traktować jako sprawcę sensu stricto, czy też sprawcą sensu largo. W piśmiennictwie jak też orzecznictwie dominuje stanowisko oparte na materialno – obiektywnej koncepcji sprawstwa. Obejmuje ono zakresem współsprawstwa również sytuacje w których zachowanie jednego ze współdziałających nie wypełnia nawet części znamion typu czynu zabronionego, lecz „istotnie” przyczynia się do wypełnienia tych znamion przez współdziałających. Przyjmuje się, że „dla przyjęcia współsprawstwa (art. 18§1k.k.) nie jest konieczne, aby każda z osób działających w porozumieniu realizowała własnoręcznie znamiona czynu zabronionego, czy nawet część tych znamion. Wystarczy natomiast, że osoba taka działa w ramach uzgodnionego podziału ról ułatwiając bezpośredniemu sprawcy realizację wspólnie zamierzonego celu. W rezultacie o wspólnym działaniu możemy mówić nie tylko wtedy, gdy każdy ze współsprawców realizuje część znamion czynu zabronionego, ale także wtedy gdy, gdy współdziałający nie realizuje żadnego znamienia czasownikowego uzgodnionego czynu zabronionego, ale wykonane wcześniej przez niego czynności stanowią istotny wkład we wspólne przedsięwzięcie. Z istoty konstrukcji współsprawstwa wynika więc, że każdy ze współsprawców ponosi odpowiedzialność za całość popełnionego (wspólnie i w porozumieniu) przestępstwa, a więc także i w tej części, w jakiej znamiona czynu zabronionego zostały wypełnione zachowaniem innego ze współsprawców. Decydujące jest jednakże to, czy współdziałający dążyli do tego samego celu wspólnymi siłami communi auxilio w ramach wspólnego porozumienia communi consilio (por. w. SN z dnia 29.06.2006r. V KK 391/05). Podnieść należy, że koncepcja, przyjmująca współsprawstwo w sytuacjach, gdy współdziałający nie wypełnia nawet części znamion typu zabronionego tylko „istotnie” przyczynia się do wypełnienia tych znamion przez pozostałych współdziałających zasadza się na ocenie wkładu współdziałającego w realizację znamion czynu zabronionego – zakładając wartościowanie „istotności wkładu”. Przyjmuje się, że istotny wkład w realizację wspólnego przedsięwzięcia wyraża się w tym, że „ bez jego udziału w ogóle nie doszłoby do popełnienia czynu zabronionego lub też doszłoby do jego popełnienia w inny sposób (por. A. Wasek, Kodeks …, s.251). Tak więc o tym, czy wykonana czynność stanowi istotny wkład w realizację czynu zabronionego świadczy hipotetyczne przyjęcie, że przez odstąpienie współdziałającego od działania, czyn zabroniony w ogóle nie byłby popełniony albo byłby popełniony w inny sposób. Przy ocenie więc współsprawstwa nacisk kładzie się na charakter przestępczego porozumienia, jego związku z planem i podziałem ról oraz istotności działania z punktu widzenia skutecznej realizacji wspólnego zamiaru. Niezależnie od tego przy rozszerzonej w taki sposób koncepcji współsprawstwa istotny staje się jednak również element subiektywny (animus auctoris), który wyraża się w tym, by zarówno on sam, jak również inni współdziałający sprawcy postrzegali go – z punktu widzenia powierzonego mu zadania – jako "pełnoprawnego" współsprawcę przestępstwa. Od strony podmiotowej współdziałający muszą mieć świadomość wspólnego wykonywania czynu zabronionego, a zatem zdawać sobie sprawę, że podejmowana czynność składa się na realizację wspólnie wykonanej całości przedsięwzięcia. Natomiast odnośnie pomocnika, to czynu tego nie uważa on za swój i nie obejmują go własną wolą popełnienia - nie działa więc animus auctoris. Okoliczności sprawy świadczą o tym, że subiektywny stosunekD. W.do czynu zabronionego (zabójstwaK. J.) był zgoła inny, niż to ustalił Sąd I instancji. Jego zaangażowanie nie wyszło poza uwarunkowania podmiotowe właściwe dla pomocnictwa i jego zachowanie sytuowało się poza współwykonawstwem czynu zabronionego. Za przyjęciem, że rola oskarżonegoD. W.ograniczała się do ułatwieniaA.K.popełnienia zbrodni świadczy fakt, iż oskarżony zaraz też jak pomógł umieścić pokrzywdzonego w płytkiej wodzie opuścił staw i stanął w pewnej odległości na brzegu (mógł pozostać razem zA. K.w wodzie, tym bardziej, że jak twierdziłK.J.bronił się). Wykonał jedynie czynność o która prosił go wcześniejA. K., natomiast bezpośrednich czynności zmierzających do pozbawienia, życia – bez których nie nastąpiłaby śmierć pokrzywdzonego – już nie wykonywał. W tym czasie stał na brzegu i obserwował zajście, a następnie razem zR. S.spożywał zakupioną wcześniej nalewkę. Przy tej ocenie nie sposób też pominąć opinii sądowo-psychologicznej sporządzonej po obserwacji oskarżonego, z której wynika, iż oskarżony wykazuje cechy osobowości niedojrzałej emocjonalnie, jest uległy podporządkowany, a cechy jego osobowości predestynują go raczej do roli drugorzędnej, pomocniczej niż kierowniczej (k-478). Tak więc należy uznać, iż oskarżonyD. W.nie działał z wolą sprawczą cum animo auctoris zabójstwaK.J., natomiast ułatwił popełnienie tego czynu przez osobę, która powzięła zamiar popełnienia. Wskazać należy, że od strony podmiotowej pomocnictwo charakteryzuje się zamiarem, aby inna osoba popełniła czyn zabroniony, przy czym pojęcie „zamiar” użyte w art. 18§3k.k., odniesiony jest do wszystkich znamion strony przedmiotowej pomocnictwa. Udzielający pomocy obejmować musi świadomością to, że podejmując określone czynności w ten sposób ułatwia innej osobie popełnienie czynu zabronionego oraz obejmować świadomością, że czyni to w odniesieniu do konkretnego scharakteryzowanego w odpowiednim przepisie części szczególnej czynu zabronionego (por. w SN z dnia 10.05.1982r., Rw 317/82). Okoliczności sprawy wskazują, żeD. W.obejmował świadomością zarówno prawną charakterystykę czynu zabronionego, popełnionego przezA. K., a którego to popełnienie ułatwił, oraz miał świadomość znaczenia swojego zachowania w tym w szczególności tego, że stanowi ono w istocie ułatwienie popełnienia go przez bezpośredniego sprawcę. Natomiast nie zasługuje na uwzględnienie twierdzenie obrońcy, że z oskarżony, który ma znacznie bardziej niż przeciętną zdolność ulegania wpływom, w trudnej sytuacji w jakiej się znalazł – będąc wcześniej świadkiem bójki, jak też zaskoczony sposobem zachowaniaA. K.wobec pozostałych kolegów nie miał możliwości przeciwstawienia się i uległ nakazowi działania oskarżonegoA. K.jako osoby dominującej, mającej zdolności przywódcze. Po pierwsze prawidłowo Sąd I instancji ustala, iż oskarżonyD. W.w chwili zajścia nie znajdował się w sytuacji zagrożenia. W tym zakresie słusznie Sąd odmówił wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego, że pomagałA. K.w przeniesieniuK.J.do stawu, gdyż bał się go. Jak zasadnie przyjmuje to Sąd wyjaśnieniaD. W.pozostają w sprzeczności tak z jego pierwotnymi wyjaśnieniami ale też przeczą im zeznania świadkaR. S., z których wynika, iż oskarżony dość ochoczo zgodził się pomócA. K.. Po drugie nawet uwzględniając mankamenty psychiczne oskarżonego i jego cechy osobowości, które wskazują na to, że jest osobą uległą podporządkowaną, to wobec faktu, iż w czasie zarzuconego mu czynu miał tylko w nieznacznym stopniu ograniczoną zdolność rozpoznania jego znaczenia i pokierowania postępowaniem należy przyjąć, iż miał możliwość realnej oceny sytuacji i przewidywania skutków swego działania. Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Apelacyjny uznał oskarżonegoD.W.za winnego, tego, że w dniu 25 września 2002r., wC.w zamiarze, abyA. K.pozbawił życiaK.J., swoim zachowaniem ułatwił jego popełnienie w ten sposób, że pomógłA. K.przenieść pokrzywdzonego do pobliskiego zbiornika z wodą i umieścić go tam, gdzie następnieA. K.przytrzymując pokrzywdzonego pod woda doprowadził do jego śmierci czym wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 18§3k.k., w zw. z art. 148§1k.k. Przy wymiarze kary oskarżonemuD. W.Sąd miał na uwadze treśćart. 19§1k.k., zgodnie z którym, sąd wymierza karę za pomocnictwo w granicach zagrożenia przewidzianego za sprawstwo. Pomocnictwo traktowane jest jednakże przez ustawodawcę jako odmiana przestępstwa o mniejszym natężeniu bezprawia jak współsprawstwo, bowiem zgodnie z dyrektywą określoną wart. 19§2k.k., wymierzając karę za pomocnictwo sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary. W piśmiennictwie podkreśla się, że przepisart. 19 § 2 k.k.sygnalizuje organom stosującym prawo, że pomocnictwo traktować należy "z reguły łagodniej w porównaniu do sprawstwa kierowniczego, sprawstwa polecającego, współsprawstwa oraz podżegania" (A. Wąsek, Kodeks..., s. 279-280; podobnie A. Zoll (w:) K. Buchała, A. Zoll, Kodeks..., s. 189; J. Giezek, Kodeks..., s. 125. Tak więc jakkolwiek ustawowy wymiar kary dla pomocników nie różni się od wymiaru kary dla sprawców, to "nie oznacza to jednak, że sąd nie powinien różnicować wymiaru kary w zależności od stopnia przyczynienia się do dokonania przestępstwa. Indywidualizacja kary w wypadkach przestępstw popełnionych przez większą liczbę osób ma istotne znaczenie z punktu widzenia tzw. wewnętrznej sprawiedliwości orzeczenia i powinna być oparta na zasadach określonych nie tylko wart. 50 k.k.(art. 53 k.k. z 1997 r.), ale również między innymi wart. 53 k.k.(art. 55 k.k. z 1997 r.)" . Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny uznał, iż karą pozbawienia wolności w wymiarze 8 lat, a więc w dolnej granicy ustawowego zagrożenia w stosunku do oskarżonegoD. W.w sposób właściwy odzwierciedlać będzie stopień społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu, jednocześnie będzie adekwatną do stopnia jego zawinienia spełni też cele kary w zakresie prewencji indywidualnej, a także potrzeby w zakresie świadomości prawnej społeczeństwa. W stosunku do oskarżonego uwzględniono bowiem wysoki stopień winy, społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu z tym, że na stopień zawinienia oskarżonego (w kierunki jego zmniejszenia) miało niewątpliwie wpływ to, iż w chwili czynu miał w stopniu nieznacznym ograniczoną zdolność rozpoznania znaczenia czynu jak i zdolność do pokierowania swoim postępowaniem. Jako okoliczności łagodzące uwzględniono dotychczasową niekaralność, pozytywną opinię. Natomiast jako okoliczności obciążające, fakt iż przypisanego mu czynu dopuścił się pod wpływem alkoholu, jak też to, iż wspólnie zA. K.zacierał ślady przestępstwa. Sąd miał możliwość skorzystania z nadzwyczajnego złagodzenia kary jednakże z tej możliwości nie skorzystał. Fakultatywny charakter nadzwyczajnego złagodzenia kary za pomocnictwo pozostawia organom stosującym prawo znaczną swobodę w ocenie stopnia bezprawia pomocnictwa, który w przypadku oskarżonegoD. W.jest wysoki, mamy bowiem do czynienia z pomocnictwem dokonanym albowiem jego czynności ułatwiły popełnienie czynu zabronionego bezpośredniemu wykonawcyA. K., który popełnił czyn zabroniony godząc w dobro najwyższej wartości. Z uwagi na fakt, iż oskarżeni nie posiadają majątku, a wymierzono im długoterminowe kary pozbawienia wolności za celowe uznano zwolnienie ich od ponoszenia kosztów sądowych, którymi obciążono Skarb Państwa.

15/150000/0001006/AKa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

151500000001006_II_AKa_000396_2008_Uz_2009-05-06_001

II AKa 396/08

2009-05-06 02:00:00.0 CEST

2019-05-30 19:08:33.0 CEST

2019-05-30 16:00:51.0 CEST

15150000

1006

SENTENCE, REASON

Sygn. akt : II AKa 396/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 6 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Witold Mazur Sędziowie SSA Bożena Summer-Brason SSA Wojciech Kopczyński (spr.) Protokolant Izabela Rybok przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Krzysztofa Błacha po rozpoznaniu w dniach 19 lutego, 26 lutego i 29 kwietnia 2009 r. sprawy 1/ Ł. N. syna M. i B. ur. (...) w R. , 2/ T. Z. syna T. i G. ur. (...) w W. oskarżonych z art. 148

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xPublisher="rkopiec" xEditorFullName="Magdalena Gierszner" xEditor="mgierszner" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="14" xFlag="published" xVolType="15/150000/0001006/AKa" xYear="2008" xVolNmbr="000396" xDocType="Uz" xml:space="preserve"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText><xBx> <xUx>Sygn. akt : II AKa 396/08</xUx> </xBx></xText> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 6 maja 2009 r.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:</xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="172"/> <xCOLx xWIDTHx="539"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>SSA Witold Mazur</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>SSA Bożena Summer-Brason</xText> <xText>SSA Wojciech Kopczyński (spr.)</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right">Protokolant</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>Izabela Rybok</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Krzysztofa Błacha</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniach 19 lutego, 26 lutego i 29 kwietnia 2009 r. sprawy</xText> <xText><xBx>1/ <xAnon>Ł. N.</xAnon></xBx> syna <xAnon>M.</xAnon> i <xAnon>B.</xAnon></xText> <xText><xAnon>ur. (...)</xAnon> w <xAnon>R.</xAnon>,</xText> <xText><xBx>2/ <xAnon>T. Z.</xAnon></xBx> syna <xAnon>T.</xAnon> i <xAnon>G.</xAnon></xText> <xText><xAnon>ur. (...)</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon></xText> <xText>oskarżonych z <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2;art. 148 § 2 pkt. 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148§ 2 pkt 2 k.k.</xLexLink> i inne</xText> <xText>na skutek apelacji obrońców oskarżonych</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach V Wydział Karny w <xAnon>W.</xAnon></xText> <xText>z dnia 21 kwietnia 2008 r. sygn. akt. V K 11/07</xText> <xText>uchyla wyrok w zaskarżonej części, odnośnie orzeczeń zawartych w punktach: 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8,10 i 11 i w tym zakresie przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gliwicach.</xText> <xText>Sygn. akt II AKa 396/08</xText> </xUnit> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Sąd Okręgowy w Gliwicach w V Wydziale Zamiejscowym w Wodzisławiu Śląskim wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2008 roku w sprawie o sygn. akt V K 11/07 uznał oskarżonych <xAnon>Ł. N.</xAnon> i <xAnon>T. Z.</xAnon> za winnych tego, że w dniu 6 lutego 2006 roku w <xAnon>R.</xAnon>, działając wspólnie i w porozumieniu, używając podstępu wobec małoletniego <xAnon>M. D.</xAnon> poprzez złożenie obietnicy zaprowadzenia w miejsce ślizgania się na śniegu, a następnie używając przemocy doprowadzili pokrzywdzonego do obcowania płciowego w ten sposób, że odbyli z nim stosunek płciowy poprzez wielokrotne wkładanie członka w odbyt oraz doprowadzili go do poddania się innej czynności seksualnej poprzez wkładanie członka między nogi, wykręcając i przytrzymując przy tym pokrzywdzonego za ręce, a następnie działając wspólnie i w porozumieniu oraz w zamiarze ewentualnym pozbawienia życia wielokrotnie zadawali mu uderzania pięściami i rękami po twarzy i głowie doprowadzając go do stanu nieprzytomności i pozostawiając na mrozie, w następstwie czego pokrzywdzony poniósł śmierć, to jest popełnienia przestępstwa z <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2;art. 148 § 2 pkt. 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 2 pkt. 2 k.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 200;art. 200 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 200 § 1 k.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 197;art. 197 § 3" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 197 § 3 k.k.</xLexLink> przy zast. <xLexLink xArt="art. 11;art. 11 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 11 § 2 k.k.</xLexLink> i za to na mocy <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2;art. 148 § 2 pkt. 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 2 pkt. 2 k.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 11;art. 11 § 3" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 11 § 3 k.k.</xLexLink> skazał ich ma karę po 25 lat pozbawienia wolności. <xBx>/punkt 1 zaskarżonego wyroku/</xBx></xText> <xText>Sąd pierwszej instancji uznał też oskarżonych <xAnon>Ł. N.</xAnon> i <xAnon>T. Z.</xAnon> za winnych popełnienia przestępstwa opisanego w punkcie II aktu oskarżenia polegającego na tym, że w bliżej nieustalonym czasie, w okresie stycznia – lutego 2006 roku w <xAnon>R.</xAnon>, działając wspólnie i w porozumieniu, używając przemocy w postaci wykręcania i przytrzymywania za ręce oraz zadawania uderzeń rękami po twarzy i całym ciele doprowadzili małoletniego - poniżej 15 roku życia chłopca – o nieustalonej dotychczas tożsamości, do poddania się innej czynności seksualnej poprzez rozebranie go i dotykanie po całym ciele i w okolicach krocza, położeniu się na nim, to jest występku z <xLexLink xArt="art. 200;art. 200 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 200 § 1 k.k.</xLexLink> i za to na mocy tego przepisu skazał ich na karę po 3 lata pozbawienia wolności. <xBx>/punkt 2 zaskarżonego wyroku/</xBx></xText> <xText>Ponadto Sąd Okręgowy uznał oskarżonego <xAnon>T. Z.</xAnon> za winnego popełnienia przestępstwa opisanego w punkcie IV aktu oskarżenia polegającego na tym, że w okresie od 2003 roku do lutego 2006 roku w <xAnon>R.</xAnon>, działając w krótkich odstępach czasu, z góry powziętym zamiarem, groźbą pobicia wielokrotnie doprowadził małoletniego <xAnon>P. Z.</xAnon> do obcowania płciowego w ten sposób, że odbywał z nim stosunki płciowe poprzez wielokrotne wkładanie członka w odbyt oraz do poddania się innym czynnościom seksualnym w taki sposób, że dotykał go po całym ciele, po pośladkach, po członku, zmuszał do dotykania swoich narządów płciowych, to jest występku z <xLexLink xArt="art. 197;art. 197 § 1;art. 197 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 197 § 1 i 2 k.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 200;art. 200 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 200 § 1 k.k.</xLexLink> przy zast. <xLexLink xArt="art. 11;art. 11 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 11 § 2 k.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 12" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 12 k.k.</xLexLink> i za to na mocy <xLexLink xArt="art. 197;art. 197 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 197 § 1 k.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 11;art. 11 § 3" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 11 § 3 k.k.</xLexLink> skazał go na karę 5 lat pozbawienia wolności. <xBx>/punkt 3 zaskarżonego wyroku/</xBx></xText> <xText>Ponadto sąd I instancji uznał oskarżonego <xAnon>T. Z.</xAnon> za winnego popełnienia przestępstw opisanych w punktach V – VII aktu oskarżenia, polegających na tym, że:</xText> <xText>- V. w bliżej nieustalonym czasie, w okresie wakacji szkolnych w lipcu – sierpniu 2005 roku w <xAnon>R.</xAnon>, na terenie <xAnon> Szkoły Podstawowej nr (...)</xAnon>, doprowadził małoletniego <xAnon>M. D.</xAnon>, do poddania się innej czynności seksualnej poprzez rozebranie go i dotykanie po nogach, pośladkach i członku, tj. występku z <xLexLink xArt="art. 200;art. 200 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 200 § 1 k.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 199;art. 199 § 3" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 199 § 3 k.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 11;art. 11 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 11 § 2 k.k.</xLexLink>,</xText> <xText>- VI. w bliżej nieustalonym czasie, w okresie września – października 2005 roku w <xAnon>R.</xAnon>, na terenie <xAnon> Szkoły Podstawowej nr (...)</xAnon>, doprowadził małoletniego <xAnon>M. D.</xAnon>, do poddania się innej czynności seksualnej poprzez rozebranie go i dotykanie po nogach, pośladkach i członku, tj. występku z <xLexLink xArt="art. 200;art. 200 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 200 § 1 k.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 199;art. 199 § 3" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 199 § 3 k.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 11;art. 11 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 11 § 2 k.k.</xLexLink>,</xText> <xText>- VII. W bliżej nieustalonym czasie, w styczniu 2006 roku, w <xAnon>R.</xAnon>, na terenie <xAnon> Szkoły Podstawowej nr (...)</xAnon>, doprowadził małoletniego <xAnon>M. D.</xAnon>, do poddania się innej czynności seksualnej poprzez rozebranie go i dotykanie po nogach, pośladkach i członku, tj. występku z <xLexLink xArt="art. 200;art. 200 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 200 § 1 k.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 199;art. 199 § 3" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 199 § 3 k.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 11;art. 11 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 11 § 2 k.k.</xLexLink>,</xText> <xText>i przyjmując, iż popełnione one zostały w warunkach ciągu przestępstw, na mocy <xLexLink xArt="art. 200;art. 200 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 200 § 1 k.k.</xLexLink> przy zast. <xLexLink xArt="art. 11;art. 11 § 3" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 11 § 3 k.k.</xLexLink> oraz <xLexLink xArt="art. 91;art. 91 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 91 § 1 k.k.</xLexLink> skazał go na karę 4 lat pozbawienia wolności. <xBx>/punkt 4 zaskarżonego wyroku/</xBx></xText> <xText>Poza tym sąd merytoryczny uniewinnił oskarżonego <xAnon>Ł. N.</xAnon> od popełnienia czynu z <xLexLink xArt="art. 200;art. 200 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 200 § 2 k.k.</xLexLink> opisanego w punkcie III aktu oskarżenia polegającego na tym, że w styczniu 2006 roku w <xAnon>R.</xAnon>, działając w zamiarze zaspokojenia własnego popędu płciowego obnażał się i pokazywał, wykonując czynność seksualną, swoje narządy płciowe małoletniej poniżej lat 15 <xAnon>A. P.</xAnon>. <xBx>/punkt 5 zaskarżonego wyroku/</xBx></xText> <xText>Nadto na zasadzie <xLexLink xArt="art. 88" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 88 k.k.</xLexLink> orzekł wobec obu oskarżonych karę łączną 25 lat pozbawienia wolności. <xBx>/punkt 6 zaskarżonego wyroku/</xBx></xText> <xText>Na zasadzie <xLexLink xArt="art. 63;art. 63 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 63 § 1 k.k.</xLexLink> zaliczył obu oskarżonym na poczet orzeczonych kar łącznych pozbawienia wolności okresy ich rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie: <xAnon>T. Z.</xAnon> od dnia 14 marca 2006 roku do 21 kwietnia 2008 roku, a <xAnon>Ł. N.</xAnon> od dnia 16 lutego 2006 roku do dnia 21 kwietnia 2008 roku. <xBx>/punkt 7 zaskarżonego wyroku/</xBx></xText> <xText>Na podstawie <xLexLink xArt="art. 44;art. 44 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 44 § 2 k.k.</xLexLink> sąd orzekł przepadek dowodu rzeczowego w postaci łopaty z drewnianym członkiem, zapisanego pod pozycją DRZ 31/07 księgi przechowywanych przedmiotów. <xBx>/punkt 8 zaskarżonego wyroku/</xBx></xText> <xText>Orzekł też o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonym przez obrońców wyznaczonych z urzędu. <xBx>/punkt 9 zaskarżonego wyroku/</xBx> Ponadto obciążył oskarżonego <xAnon>T. Z.</xAnon> kosztami sądowymi, w tym opłatę w kwocie 600 złotych, oraz zwolnił od nich oskarżonego <xAnon>Ł. N.</xAnon> i w tej części obciążył nimi Skarb Państwa. <xBx>/punkt 10 i 11 zaskarżonego wyroku/</xBx></xText> <xText>Powyższy wyrok sądu pierwszej instancji zaskarżyli obrońcy oskarżonych.</xText> <xText>Obrońca oskarżonego <xAnon>Ł. N.</xAnon> zaskarżył punkt 1 i 2 wyroku dotyczący jego klienta i zarzucił mu obrazę przepisów <xLexLink xArt="art. 4;art. 5;art. 5 § 2;art. 5 § 7;art. 5 § 410;art. 5 § 424;art. 5 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 4, 5 § 2 , 7, 410, 424 § 1 k.p.k.</xLexLink>, która mogła mieć wpływ na treść wyroku, przez rozstrzygnięcie wątpliwości wyłącznie na niekorzyść oskarżonego, dowolna ocenę dowodów i nienależyte uzasadnienie rozstrzygnięcia.</xText> <xText>Skarżący postawił też zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, który mógł mieć wpływ na jego treść, przez niesłuszne odrzucenie tych wyjaśnień oskarżonego, w których odwołał poprzednie przyznanie się do popełnienia zarzucanych mu czynów, a także wyciągnięcie nietrafnego wniosku z wewnętrznych sprzeczności w poszczególnych wyjaśnieniach oskarżonego <xAnon>Ł. N.</xAnon> i sprzeczności z wyjaśnieniami oskarżonego <xAnon>T. Z.</xAnon>.</xText> <xText>Wskazując na powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego <xAnon>Ł. N.</xAnon> od zarzucanych mu w akcie oskarżenia czynów, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gliwicach V Wydział Karny Zamiejscowy w Wodzisławiu Śląskim.</xText> <xText>Nadto, niezależnie od powyższych zarzutów i wniosków apelacyjnych, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w trybie <xLexLink xArt="art. 439;art. 439 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 439 § 1 k.p.k.</xLexLink> w części skazującej oskarżonego <xAnon>Ł. N.</xAnon> za przestępstwo z <xLexLink xArt="art. 200;art. 200 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 200 § 1 k.k.</xLexLink>, opisane w punkcie II aktu oskarżenia (punkt 2 wyroku), z powodu przesłuchania świadka <xAnon>A. C.</xAnon> oraz biegłej <xAnon>A. K.</xAnon> na rozprawie głównej w dniu 11 stycznia 2008 roku, podczas nieobecności oskarżonych (<xLexLink xArt="art. 439;art. 439 § 1;art. 439 § 1 pkt. 11" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 439 § 1 pkt. 11 k.p.k.</xLexLink>) Przy czym powołał się na pogląd komentatorów – P. Hofmański, E. Sadzik i K. Zgryzek – <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">Kodeks Postępowania Karnego</xLexLink>, Tom II, Warszawa 2007r. str. 705, wskazujący na to że „do uchybienia o którym mowa dochodzi niezależnie od tego, czy brak uczestnictwa oskarżonego w czynności, w której jego udział jest obowiązkowy, dotyczy całej czynności (od chwili jej rozpoczęcia do zakończenia), czy też jej części.</xText> <xText>Natomiast obrońca <xAnon>T. Z.</xAnon> zaskarżył powyższy wyrok w całości na korzyść tego oskarżonego. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił na zasadzie <xLexLink xArt="art. 438;art. 438 pkt. 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 438 pkt 2 k.p.k.</xLexLink> obrazę przepisów postępowania, mogących mieć wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a to:</xText> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText><xLexLink xArt="art. 439;art. 439 § 1;art. 439 § 1 pkt. 11" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 439 § 1 pkt. 11 k.p.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 390;art. 390 § 1;art. 390 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 390 § 1 i 2 k.p.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 375;art. 375 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 375 § 2 k.p.k.</xLexLink>, poprzez zarządzenie na rozprawie w dniu 11 stycznia 2008 roku opuszczenie przez oskarżonych sali rozpraw na czas przesłuchania małoletnich świadków: <xAnon>P. B.</xAnon>, <xAnon>N. B.</xAnon>, <xAnon>I. G.</xAnon> oraz <xAnon>A. C.</xAnon>, a następnie przesłuchanie podczas nieobecności oskarżonych biegłej <xAnon>A. K.</xAnon> (biegłą przesłuchiwano podczas nieobecności oskarżonych również po przesłuchaniu wcześniejszych świadków na rozprawie tego dnia), pomimo, że przesłuchanie biegłej nie było już objęte przedmiotowym zarządzeniem sądu, a także nie poinformowanie oskarżonych o przebiegu rozprawy w czasie ich nieobecności oraz uniemożliwienie im złożenia wyjaśnień, co do przeprowadzonych w czasie ich nieobecności dowodów, czym w sposób rażący naruszono prawo do obrony obu oskarżonych, w tym oskarżonego <xAnon>T. Z.</xAnon>;</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText><xLexLink xArt="art. 392;art. 392 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 392 § 1 k.p.k.</xLexLink> oraz <xLexLink xArt="art. 394;art. 394 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 394 § 2 k.p.k.</xLexLink>, poprzez naruszenie zasady bezpośredniości, polegającej na niedopuszczalnym ujawnieniu bez odczytywania zeznań <xAnon>K.</xAnon><xAnon>P.</xAnon> złożonych w postępowaniu przygotowawczym (k. 51 i 291), w sytuacji kiedy zeznania tego świadka dotyczyły kwestii o zasadniczym znaczeniu dla obrony oskarżonego (świadek wskazał, że widział <xAnon>M. D.</xAnon> w dniu zabójstwa krótko przed godziną siedemnastą), a przez to wymagały bezpośredniego przeprowadzenia dowodu z tych zeznań na rozprawie głównej;</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText><xLexLink xArt="art. 410" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 410 k.p.k.</xLexLink> poprzez przyjęcie za podstawę zaskarżonego wyroku tylko części okoliczności ujawnionych w toku rozprawy, przy jednoczesnym pominięciu przy rozważaniu nad rozstrzyganiem szeregu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy, a związanych między innymi z poszukiwaniem pokrzywdzonego, śladami na śniegu, a konkretnie brakiem tych śladów odchodzących od miejsca przeznaczonego do ślizgania na <xAnon> (...)</xAnon>, okoliczności związanych z ciałem pokrzywdzonego, warunkami atmosferycznymi, a także wskazywanych przez szereg świadków okoliczności wskazujących na możliwość uprowadzenia pokrzywdzonego, a także stanowcze zaprzeczenia przez rodzinę pokrzywdzonego oraz szereg świadków, aby <xAnon>M. D.</xAnon> mógł być wcześniej molestowany seksualnie, które to uchybienia miały wpływ na wynik sprawy;</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText><xLexLink xArt="art. 4" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 4 k.p.k.</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 5;art. 5 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 5 § 2 k.p.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 7" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 7 k.p.k.</xLexLink> poprzez uwzględnienie przy wyrokowaniu wyłącznie okoliczności przemawiających na niekorzyść oskarżonego, wynikających z przyznania się oskarżonych do winy na etapie postępowania przygotowawczego, a następnie odwołanych, przy jednoczesnym przyjęciu, w sposób całkowicie dowolny i sprzeczny z zasadami swobodnej oceny dowodów, że dowody przemawiające na korzyść oskarżonego, a to między innymi potwierdzone przez świadków: <xAnon>T. O.</xAnon>, <xAnon>R. B.</xAnon>, <xAnon>A. O.</xAnon> oraz <xAnon>K.</xAnon> <xAnon>P.</xAnon> zrzucanie węgla przez oskarżonych w dniu i w godzinach rzekomego zdarzenia z udziałem oskarżonych, a także dostrzeżenie pokrzywdzonego w okolicach bloków tuż przed godziną siedemnastą, czy też stanowcze zaprzeczenie przez rodzinę pokrzywdzonego oraz szereg świadków co do tego aby pokrzywdzony mógł być wcześniej molestowany seksualnie – w całości nie zasługują na wiarę, a nie dające się usunąć wątpliwości dostrzeżone przez sad – wynikające chociażby z niemożliwości jednoczesnego popełnienia zbrodni zabójstwa i zrzucanie węgla, momentu zgonu chłopca, czy też molestowania nieustalonego pod względem tożsamości chłopca, którego wieku nie można było obiektywnie ustalić, a mimo to przyjęcie, że miał on poniżej 15 lat – rozstrzygnięcie wyłącznie na niekorzyść oskarżonego,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText><xLexLink xArt="art. 8;art. 8 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 8 § 1 k.p.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 193;art. 193 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 193 § 1 k.p.k.</xLexLink> poprzez wykorzystanie opinii biegłych z zakresu psychologii do oceny, czy oskarżeni w swoich wyjaśnieniach mówili prawdę, w sytuacji gdy taka ocena należała wyłącznie do sądu, zaś przedmiotem ocen biegłych z psychologii jest poziom rozwoju umysłowego i emocjonalnego człowieka oraz próby wyjaśnienia pobudek, które kierują jego zachowaniami, nie zaś ocena, czy zeznający w danej sprawie zeznawał prawdę, kwestią zaś wiarygodności może być przedmiotem ocen biegłego, tylko w kontekście zaobserwowania u badanego jakiegoś defektu psychicznego;</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText><xLexLink xArt="art. 2;art. 2 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 2 § 2 k.p.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 9" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 9 k.p.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 167" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 167 k.p.k.</xLexLink>, poprzez niedopuszczenie z urzędu dowodu z zeznań w charakterze świadków <xAnon>K. Ł.</xAnon> i <xAnon>A. M.</xAnon>, pomimo, że osoby te zostały wskazane przez matkę pokrzywdzonego – <xAnon>B. D.</xAnon> jako mające informacje na temat zaginięcia jej syna, a których przesłuchanie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy;</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText><xLexLink xArt="art. 424" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 424 k.p.k.</xLexLink>, poprzez nie spełniające wymagań ustawowych sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku, wskazujące defekty zarówno, co do wskazania, jakie fakty sąd uznał za udowodnione, a jakie za nie udowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych, a także w wyjaśnieniu podstawy prawnej wyroku.</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText>Skarżący zarzucił też błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, mogących mieć wpływ na treść wydanego orzeczenia, poprzez przyjęcie, że oskarżony dopuścił się zarzucanych mu czynów, w sytuacji w której całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności:</xText> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>fakt zrzucania przez oskarżonych węgla w czasie, w którym miało dojść do zdarzenia,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>fakt dostrzeżenia pokrzywdzonego w okolicy bloków tuż przed godziną siedemnastą w dniu zdarzenia,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>braku śladów odchodzących od miejsca zjeżdżania na górce <xAnon> (...)</xAnon>,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>brak ciała, jak również jakichkolwiek jego szczątków bądź fragmentów ubioru, a także brak śladów i dowodów na to, aby oskarżeni w tym dniu mieli kontakt z pokrzywdzonym,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>brak dowodów potwierdzających odwołane wyjaśnienia oskarżonych na popełnienie czynów opisanych w pkt. II, IV, V – VII aktu oskarżenia,</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText>oceniany w sposób całościowy, zgodny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego daje podstawę do odmiennego od ustalonego przez sąd przebiegu zdarzeń.</xText> <xText>Stawiając powyższe zarzuty obrońca oskarżonego <xAnon>T. Z.</xAnon> wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.</xText> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: </xBx></xText> <xText>Mimo podjęcia przez Sąd Apelacyjny starań mających na celu uzupełnienie przewodu sądowego w trybie <xLexLink xArt="art. 452;art. 452 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 452 § 2 k.p.k.</xLexLink>, zaskarżony wyrok nie mógł się ostać. Przeprowadzenie na rozprawie odwoławczej dowodów z zeznań dwóch świadków oraz wezwanie osoby uprawnionej do złożenia w imieniu małoletniego pokrzywdzonego oświadczenia, co do wniosku o ściganie karne, w zakresie jednego z czynów zarzucanych oskarżonemu <xAnon>T. Z.</xAnon>, na niewiele się zdało. Sąd Okręgowy w Gliwicach - Wydział Zamiejscowy w Wodzisławiu Śląskim dopuścił się bowiem w tracie rozpoznania powyższej sprawy szeregu uchybień procesowych różnej rangi<xBx>,</xBx> od tych skutkujących wystąpieniem bezwzględnej przyczyny odwoławczej z <xLexLink xArt="art. 439;art. 439 § 1;art. 439 § 1 pkt. 11" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 439 § 1 pkt. 11 k.p.k.</xLexLink>, polegającej na prowadzeniu części rozprawy pod nieobecność oskarżonych, do innych mających istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia.</xText> <xText>Doszło też do obrazy prawa materialnego w zakresie oceny względności ustaw, co do jednego z czynów oskarżonego <xAnon>T. Z.</xAnon>, będącego elementem przypisanego mu ciągu przestępstw. W kumulatywnej kwalifikacji prawnej pojawił się bowiem przepis <xLexLink xArt="art. 199;art. 199 § 3" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 199 § 3 k.k.</xLexLink> Tymczasem <xLexLink xArt="art. 199 § 3" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">§ 3</xLexLink> tego przepisu nie obowiązywał w chwili, gdy oskarżony miał się tego czynu dopuścić. Poza tym tylko część z tych uchybień wychwycili skarżący.</xText> <xText>Na pozostałe zwrócił uwagę sąd odwoławczy w ramach totalnej kontroli zaskarżonego orzeczenia, gdyż przy apelacji na korzyść oskarżonego sąd odwoławczy nie jest związany granicami podniesionych w środku odwoławczym zarzutów.</xText> <xText><xBx>„</xBx>Z obowiązku skontrolowania orzeczenia sądu pierwszej instancji nie zwalnia sądu odwoławczego okoliczność, iż autor apelacji nie zajmował się określoną problematyką w uzasadnieniu apelacji. Sąd odwoławczy, w przeciwieństwie do sądu kasacyjnego (por. <xLexLink xArt="art. 433;art. 433 § 1;art. 536" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 433 § 1 i art. 536 k.p.k.</xLexLink>), nie jest związany granicami podniesionych w środku zaskarżenia zarzutów. Związanie takie występuje jedynie w wypadku apelacji wniesionej na niekorzyść oskarżonego i tylko wtedy, gdy apelacja pochodzi od oskarżyciela publicznego lub pełnomocnika (<xLexLink xArt="art. 434;art. 434 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 434 § 1 <xIx>in fine</xIx> k.p.k.</xLexLink>)” - /wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 stycznia 2006 roku sygn. III KK 266/2005/.</xText> <xText>Podobnie Piotr Hofmański, Elżbieta Sadzik, Kazimierz Zgryzek – „można orzekać na korzyść oskarżonego z powodu stwierdzenia uchybień nie podniesionych w środku odwoławczym” - teza 13 do <xLexLink xArt="art. 433" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 433 k.p.k.</xLexLink> - Komentarza do <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">K.p.k.</xLexLink>, tom II, 3 wydanie, Warszawa 2007.</xText> <xText>Niemniej jednak najistotniejszy wpływ na wynik rozprawy odwoławczej, przynajmniej w zakresie najpoważniejszego przestępstwa zarzucanego oskarżonym, to jest uprowadzenia, zgwałcenia i zabójstwa małoletniego, 8-letniego chłopca<xBx>, </xBx>miało orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego<xBx> z dnia 16 kwietnia 2009 roku, P 11/08 </xBx>dotyczące <xBx>sankcji bezwzględnie oznaczonej za kwalifikowane zabójstwo.</xBx></xText> <xText>Nie miał więc racji prokurator obecny na rozprawie odwoławczej w dniu 29 kwietnia 2009 roku podnosząc, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 kwietnia 2009 roku w sprawie sankcji bezwzględnie oznaczonej nie ma znaczenia dla niniejszej sprawy, albowiem nie obowiązuje, gdyż nie zostało opublikowane.</xText> <xText>Przeciwnie<xBx>,</xBx> wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 kwietnia 2009 roku nie tylko, że obowiązywał w dniu w którym zamknięto przewód sądowy na rozprawie odwoławczej, wszak ogłoszono go w Dzienniku Ustaw Nr. 63 z dnia 23 kwietnia 2009 roku, to jeszcze miał decydujące znaczenie dla powyższej sprawy. I to mimo, że jego uzasadnienie w dniu wydawania niniejszego rozstrzygnięcia nie zostało jeszcze opublikowane. Znana była jednak sentencja orzeczenia i najważniejsze, ustne jego motywy opublikowane na stronach internetowych Trybunału Konstytucyjnego.</xText> <xText>Z dniem ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego obalone zostało domniemanie konstytucyjności tego przepisu. Z dniem ogłoszenie wyroku Trybunału Konstytucyjnego przepis <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 §2 k.k.</xLexLink> stracił moc.</xText> <xText>Późniejsze ogłoszenie uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie P 11/08, już w trakcie sporządzania przez sąd odwoławczy pisemnych motywów niniejszego rozstrzygnięcia, nie miało tu najmniejszego znaczenia.</xText> <xText>W konsekwencji powyższa sprawa jest dobrym przykładem, jak doniosłe skutki może rodzić zakwestionowanie konstytucyjności jednej, wydawałoby się drobnej, nowelizacji obowiązującego <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">Kodeksu karnego z 6 czerwca 1997 roku</xLexLink>.</xText> <xText>W zamyśle autorów wspomnianej nowelizacji <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">Kodeksu karnego</xLexLink>, tej z dnia 27 lipca 2005 roku, miała ona zaostrzyć odpowiedzialność karną za niektóre z przestępstw, w tym za pedofilię. Jednak w istocie rzeczy znacznie zawęziła ona pole manewru sędziów przy wymiarze kary za kwalifikowane zabójstwo z <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 2 k.k.</xLexLink> Poważnie ograniczyła swobodę sędziowską w zakresie tzw. dyskrecjonalnej władzy sędziego w zakresie sankcji.</xText> <xText>Tymczasem obowiązujący dotąd, w wypadku wspomnianej zbrodni i innych przestępstw, system sankcji względnie oznaczonych dawał sądom możliwość realizacji zasady trafnej reakcji karnej. Możliwość określenia rodzaju i wymiaru kary w zależności od indywidualnych, specyficznych, niepowtarzalnych okoliczności konkretnego czynu i jego sprawcy. Tak, aby kara nie przekraczała stopnia winy, aby była karą sprawiedliwą.</xText> <xText>Nowelizacja <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 2 k.k.</xLexLink> wprowadziła sankcję bezwzględnie oznaczoną za kwalifikowane zabójstwo. Zadecydował o niej ustawodawca i tym samym rola sądu, jako organu wymierzającego sprawiedliwość, została znacznie ograniczona.</xText> <xText>Należy przypomnieć, że do czasu wspomnianej nowelizacji <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">Kodeks karny z 1997 roku</xLexLink> w <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 2 k.k.</xLexLink> przewidywał za zabójstwo kwalifikowane karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 12 lat, karę 25 lat pozbawienia wolności albo karę dożywotniego pozbawienia wolności.</xText> <xText>W wyniku nowelizacji obowiązującego obecnie <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">Kodeksu karnego</xLexLink>, dokonanej <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU20051641365" xTitle="Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym" xAddress="Dz. U. z 2005 r. Nr 164, poz. 1365">ustawą z dnia 27 lipca 2005 roku</xLexLink>, wspomnianą sankcję zastąpiono karą 25 lat pozbawienia wolności albo karą dożywotniego pozbawienia wolności.</xText> <xText>Niemniej jednak uchwalona ona została przez parlament w dotkniętym wadami procesie legislacyjnym, w nieprawidłowym trybie ustawodawczym. Wytknął to Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z dnia 16 kwietnia 2009 roku, P 11/08, którego sentencję opublikowano w Dzienniku Ustaw Nr. 63 z 23 kwietnia 2009 roku, pozycja 553.</xText> <xText>Wspomniany wyrok Trybunału Konstytucyjnego zapadł w związku z pytaniem prawnym skierowanym przez Sąd Apelacyjny w Krakowie, który powziął wątpliwość rozpatrując apelacje obrońców oskarżonych od wyroku Sądu Okręgowego, którym za usiłowanie dokonania zabójstwa kwalifikowanego, ale w związku z rozbojem, wymierzono sprawcom karę 25 lat pozbawienia wolności. Jeden z nich w czasie popełnienia przestępstwa nie miał ukończonych 18 lat.</xText> <xText>Choć Trybunał Konstytucyjny nie odniósł się do zarzutów merytorycznych postawionych w pytaniu prawnym sądu, nie badał materialnoprawnej zgodności zakwestionowanego przepisu ze wskazanymi w pytaniu prawnym wzorcami kontroli, to jednak stanął na stanowisku, że stwierdzenie naruszenia przepisów proceduralnych jest wystarczającą przesłanka uznania niekonstytucyjności kwestionowanego przepisu.</xText> <xText>Trybunał Konstytucyjny stwierdził mianowicie, że <xLexLink xArt="art. 1;art. 1 pkt. 15" xIsapId="WDU20051641365" xTitle="Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym" xAddress="Dz. U. z 2005 r. Nr 164, poz. 1365">art. 1 pkt. 15 ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku</xLexLink> o zmianie <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">ustawy Kodeks karny</xLexLink> i innych, wprowadzający z dniem 26 września 2005 roku, sankcje bezwzględnie oznaczoną za zabójstwo z <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 2 k.k.</xLexLink>, jest niezgodny z <xLexLink xArt="art. 118;art. 118 ust. 1;art. 119;art. 119 ust. 1;art. 119 ust. 2" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">art. 118 ust. 1 i art. 119 ust. 1 i 2 Konstytucji RP</xLexLink> przez to, że został uchwalony przez Sejm bez dochowania trybu wymaganego do jego wydania. Poprawka zmieniająca <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 2 k.k.</xLexLink> wykroczyła poza zakres złożeń pierwotnego projektu.</xText> <xText>Proces legislacyjny zmierzający do uchwalenia przepisu nadającego <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 2 k.k.</xLexLink> obowiązujące, od dnia 26 września 2005 roku brzmienie, dotknięty był uchybieniami kolidującymi z wymogami wynikającymi z <xLexLink xArt="art. 118;art. 119" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">art. 118 i 119 Konstytucji</xLexLink> w zakresie płynących z nich wymogów dotyczących dopuszczalności poprawek.</xText> <xText>Ustawa zmieniająca <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 2 k.k.</xLexLink> została uchwalona z naruszeniem zasady proporcjonalności, gdyż tak daleko idąca ingerencja ustawodawcy nie była konieczna do osiągnięcia zamierzonego celu.</xText> <xText>Jednak najważniejsze jest to, że z chwilą ogłoszenia tego wyroku Trybunału Konstytucyjnego kwestionowany przepis <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 2 k.k.</xLexLink> utracił moc obowiązującą w zakresie sankcji bezwzględnie oznaczonej (kara 25 lat pozbawienia wolności albo kara dożywotniego pozbawienia wolności), a więc <xIx>de facto</xIx> cały przepis utracił moc, albowiem przepis karny bez sankcji nie może obowiązywać.</xText> <xText>W myśl zasady <xIx>nullum crimen sine lege poenali</xIx> nie może istnieć przestępstwo pozbawione sankcji.</xText> <xText>Należy więc jeszcze raz zaznaczyć, że zgodnie z cytowanym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego wymieniony wyżej przepis <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 2 k.k.</xLexLink> utracił moc obowiązującą z dniem 23 kwietnia 2009 roku. Po tej dacie pozbawiony sankcji <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 2 k.k.</xLexLink> nie może być już stosowany do czasu nowelizacji tego przepisu przez parlament. Nowelizacji zmierzającej do dodania do tego przepisu sankcji mieszczącej się w porządku konstytucyjnym.</xText> <xText>W jego miejsce nie wchodzi też przepis <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 2 k.k.</xLexLink> w brzmieniu z przed nowelizacją, albowiem Trybunał Konstytucyjny konsekwentnie, za wyjątkiem jednego orzeczenia w sprawie SK 4/99, stoi dotąd na stanowisku, że na skutek uchylenie niekonstytucyjnego przepisu, nawet z przyczyn proceduralnych, nie „odżywa”, „odradza się” zaskarżony przepis w brzmieniu sprzed nowelizacji.</xText> <xText>Tak, więc do czasu nowelizacji <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 2 k.k.</xLexLink> w dalszym ciągu pozostaje w mocy <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 1 k.k.</xLexLink>, dotyczący zwykłego zabójstwa, w typie podstawowym z sankcją 25 lat pozbawienia wolności oraz dożywotnim pozbawieniem wolności, ale i możliwością wymierzenie kary od 8 do 15 lat pozbawienia wolności.</xText> <xText>Nieobowiązywanie po 23 kwietnia 2009 roku <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 2 k.k.</xLexLink> rodzić będzie też inne doniosłe skutki na przyszłość, a mianowicie takie, że poprzez <xLexLink xArt="art. 4;art. 4 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 4 § 1 k.k.</xLexLink> będzie można sięgać przy ocenie prawnej kwalifikowanych zabójstw po ustawę względniejszą dla sprawców, a więc po <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 1 k.k.</xLexLink> Wszak nawet kolejna nowelizacja <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">Kodeksu karnego z 1997 roku</xLexLink> i ewentualne przywrócenie <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 2 k.k.</xLexLink> w brzmieniu z przed zmianą z dnia 27 lipca 2005 roku, a więc także w zakresie sankcji, czy też trwałe wyeliminowanie z porządku prawnego kwalifikowanej postaci zabójstwa i pozostawienie tylko i wyłącznie <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 1 k.k.</xLexLink>, nie zmieni tego, że poprzez <xLexLink xArt="art. 4;art. 4 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 4 § 1 k.k.</xLexLink> trzeba będzie stosować ustawę względniejszą dla sprawcy, a więc z okresu po uchyleniu przez Trybunał Konstytucyjny <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 2 k.k.</xLexLink></xText> <xText><xBx>W konsekwencji prowadzić to będzie do konieczności kwalifikowania zachowań wyczerpujących znamiona opisane w <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 2 k.k.</xLexLink> jako przestępstw z <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 1 k.k.</xLexLink> i stosowania kar przewidzianych w tym ostatnim przepisie. </xBx></xText> <xText>Ponadto orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego daje też podstawę do wznowienia na wniosek stron innych postępowań sądowych zakończonych prawomocnymi wyrokami na mocy <xLexLink xArt="art. 540;art. 540 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 540 § 2 k.p.k.</xLexLink></xText> <xText>Powyższe uwagi mają o tyle istotne znaczenie dla powyższej sprawy, że Sąd Okręgowy przypisał oskarżonym kwalifikowane zabójstwo z <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 2 k.k.</xLexLink> i wymierzył im kary 25 lat pozbawienia wolności.</xText> <xText>Za podstawę prawną skazania i podstawę prawną wymiaru kary sąd pierwszej instancji przyjął przepis prawa, który na mocy orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego przestał obowiązywać.</xText> <xText>Przy sankcji bezwzględnie oznaczonej sąd merytoryczny w uzasadnieniu wyroku nie przytoczył więc okoliczności, które miał na względzie przy wymiarze kary.</xText> <xText>Tymczasem w chwili obecnej, po orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego, a do czasu nowelizacji <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">Kodeksu karnego</xLexLink> w zakresie przywrócenia <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 2 k.k.</xLexLink> sankcji, istnieje możliwość skazywania sprawców podobnie okrutnych przestępstw z <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 1 k.k.</xLexLink></xText> <xText>Jednak aby to zrobić sąd pierwszej instancji musi dokonywać stosownych ustaleń, wypowiadając się miedzy innymi dlaczego nie uznaje kary w granicach od 8 do 15 lat za wystarczającą. Ta więc z uwagi na możliwość orzeczenia za to przestępstwo kary także od 8 do 15 lat pozbawienia wolności, sąd wymierzający karę powinien to należycie uzasadnić, w szczególności to, dlaczego nie wymierzył takiej łagodniejszej kary.</xText> <xText><xBx>Dokonywanie po raz pierwszy niekorzystnych dla oskarżonych ustaleń nie leży w gestii sądu odwoławczego, którego zadaniem jest kontrola ustaleń poczynionych w tym zakresie przez sąd pierwszej instancji.</xBx> W przeciwnym wypadku sąd odwoławczy byłby w istocie sądem pierwszej instancji. Sam czyniłby ustalenia, co do okoliczności wpływających na karę, a tego czynić mu nie wolno. Prowadziłoby to do przejmowania przez sąd odwoławczy funkcji sądu I instancji. Sąd odwoławczy działając, jako sąd pierwszej instancji, pozbawiałby też strony możliwości odwołania się do wyższej instancji w drodze zwykłego środka odwoławczego.</xText> <xText>Przechodząc do zarzutów zawartych w środkach odwoławczych należy zauważyć, że niewątpliwie <xBx>część rozprawy przeprowadzono pod nieobecność oskarżonych. </xBx>Słuchano wtedy nieletnich świadków w obecności biegłego psychologa, który następnie wydał uzupełniającą opinię. Przewodniczący zarządził przesłuchanie nieletnich świadków pod nieobecność oskarżonych, którzy w następstwie takiej decyzji opuścili salę rozpraw, (protokół rozprawy karta 1874). Następnie biegły psycholog, także pod nieobecność oskarżonych, wydał uzupełniającą opinię, (karta 1877 akt).</xText> <xText>Potwierdza to nie tylko protokół rozprawy, ale i oświadczenie protokolanta, (karta 2081 akt). Wynika z niego jednak i to, że oskarżonych poinformowano o treści zeznań świadków przesłuchanych pod ich nieobecność.</xText> <xText>Niemniej jednak mimo tego oświadczenia protokolanta sąd pierwszej instancji nie sprostował w tym zakresie protokołu rozprawy, a w konsekwencji pozostał zapis wskazujący na to, że oskarżonych nie zapoznano z treścią zeznań świadków przesłuchanych pod ich nieobecność.</xText> <xText>Poza sporem jest jednak to, że słuchano biegłego pod nieobecność oskarżonych i nie zapoznano ich z treścią wydanej przez niego uzupełniającej opinii. Nie mieli więc możliwości podjęcia polemiki z treścią tej opinii. Nie mogli się do niej ustosunkować. Nie mieli sposobności zadania pytań biegłemu.</xText> <xText>Prawo oskarżonego do obrony wymaga natomiast jego obecności podczas wszystkich czynności dowodowych. „Prawa oskarżonego do udziału w całym postępowaniu dowodowym nie można traktować jak zwykłej formalności procesowej, albowiem udział oskarżonego w rozprawie jest jedną z gwarancji prawa do obrony oraz stwarza sądowi dodatkowe przesłanki do dokonywania prawidłowych ustaleń faktycznych i trafnych ocen, również na podstawie odbioru wrażeń wynikających z zachowania uczestników procesu (np. świadków, oskarżonych), sposobu składania zeznań (wyjaśnień), udzielania odpowiedzi na zadawane pytania itp. – co w sumie daje sądowi pełniejsze możliwości dla oceny wszystkich występujących w sprawie dowodów” /wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 1975 roku, I KR 222/74, OSNKW 1975, nr 7, poz. 92/</xText> <xText>Niewątpliwie przepis <xLexLink xArt="art. 390;art. 390 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 390 § 2 k.p.k.</xLexLink> pozwala przewodniczącemu na wydanie zarządzenia o słuchania pod nieobecność oskarżonych także biegłego.</xText> <xText>Niemniej jednak w niniejszej sprawie zarządzono słuchanie pod nieobecność oskarżonych tylko nieletnich świadków, a nie biegłego.</xText> <xText>Sąd Okręgowy miał możliwość sanować, usunąć wspomnianą wadę czynności procesowych poprzez powtórzenie części rozprawy, ponawiając przeprowadzenie tych dowodów już z udziałem oskarżonych.</xText> <xText>Doktryna dopuszcza przecież możliwość konwalidowania czynności procesowych dotkniętych uchybieniami stanowiącymi bezwzględne przyczyny odwoławcze.</xText> <xText>Sąd merytoryczny nie podjął jednak niezbędnych czynności, aby ten brak usunąć mimo, że jeden z obrońców zasygnalizował mu wspomniane uchybienie składając wniosek o sprostowanie protokołu rozprawy.</xText> <xText>Sąd pierwszej instancji nie powtórzył wspomnianych czynności procesowych tylko szybko doprowadził do zamknięcia przewodu sądowego i wydania zaskarżonego wyroku.</xText> <xText>Bezspornie dopuścił się więc uchybienia mającego charakter bezwzględnej przyczyny odwoławczej określonej w <xLexLink xArt="art. 439;art. 439 § 1;art. 439 § 1 pkt. 11" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k.</xLexLink>, gdyż sprawę rozpoznawano pod nieobecność oskarżonych, których obecność była obowiązkowa.</xText> <xText>Tego rodzaju rażące uchybienie skutkuje obowiązkiem uchylenia, dotkniętego nim orzeczenia, bez potrzeby badania związku przyczynowego między uchybieniem, a treścią orzeczenia. Niemniej jednak zdaniem sądu odwoławczego z tego powodu nie zachodziła konieczność uchylenia całego wyroku, albowiem przeprowadzone pod nieobecność oskarżonych dowody w postaci zeznań nieletnich świadków i uzupełniającej opinii biegłego psychologa, związane były wyłącznie z okolicznościami dotyczącymi tylko jednego z zarzutów stawianych oskarżonym, opisanego w punkcie II aktu oskarżenia.</xText> <xText>W wyroku z dnia 21 listopada 2001 roku, III KKN 81/01 Sąd Najwyższy stwierdził bowiem wyraźnie, że <xBx>„jeżeli oskarżony lub jego obrońca, mimo ustawowego obowiązku udziału w rozprawie, nie uczestniczyli tylko w tej części rozprawy, na której przeprowadzone zostały czynności dowodowe związane wyłącznie z okolicznościami odnoszącymi się do jednego lub kilku z wielu zarzuconych temu oskarżonemu przestępstwa, to takie uchybienie powoduje konieczność uchylenia zaskarżonego orzeczenia jedynie w części obejmującej skazanie za te przestępstwo”, (</xBx>Stanisław Zabłocki – Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego – Izba Karna, pkt. 11, Palestra 5-6, 2002r. str. 139-150; OSNKW, 2002, Nr 5-6, poz. 43).</xText> <xText>Za takim poglądem przemawiają w ocenie SN względy racjonalności i sprawności postępowania oraz postulat oszczędności.</xText> <xText>Powyższe stanowisko zyskało też aprobatę przedstawicieli doktryny. (zob. Sławomir Steinborn – Konwalidacja wadliwej rozprawy oraz częściowe uchylenie wyroku w świetle bezwzględnych przyczyn odwoławczych z art. 439 § 1 k.p.k., Palestra Nr 5-6. z 2003 roku, str. 73-90)</xText> <xText>Taka sytuacja zaistniała w powyższej sprawie. <xBx>W tej części rozprawy w której nie uczestniczyli oskarżeni przeprowadzono dowody odnoszące się tylko do jednego z zarzucanych oskarżonym czynów na szkodę chłopca nieustalonej tożsamości,</xBx> tego przypisanego im w punkcie 2 zaskarżonego wyroku.</xText> <xText>Nie było przy tym najmniejszych wątpliwości, iż wspomniane czynności dowodowe dotyczyły tylko tego jednego czynu zarzucanego oskarżonym.</xText> <xText>Nie było więc konieczności uchylenia z tego powodu całego orzeczenia, obejmującego wszak skazania za inne przestępstwa, co do których wszystkie dowody przeprowadzone zostały na rozprawie w obecności oskarżonych.</xText> <xText>Zasadnie zwrócił na to uwagę obrońca oskarżonego <xAnon>Ł. N.</xAnon> wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku tylko w części dotyczącej jednego z czynów zarzucanych oskarżonym.</xText> <xText>Tak wiec tylko w tym zakresie istniał obowiązek uchylenia wyroku z uwagi na uchybienie o charakterze bezwzględnej przyczyny odwoławczej.</xText> <xText>Jednak kolejne ujawnione uchybienia sądu pierwszej instancji doprowadziły do tego, że zaskarżony wyrok należało uchylić w zaskarżonej części w całości.</xText> <xText>Następnym istotnym uchybieniem było to, że zapomniano odebrać od matki nieletniego pokrzywdzonego <xAnon>P. Z.</xAnon> oświadczenia, co do wniosku o ściganie karne przestępstwa na jego szkodę z <xLexLink xArt="art. 197;art. 197 § 1;art. 197 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 197 § 1 i 2 k.k.</xLexLink>, które zarzucano <xAnon>T. Z.</xAnon>.</xText> <xText>O tym, że przedstawiciel ustawowy – matka małoletniego pokrzywdzonego, nie złożyła w zastępstwie syna stosownego oświadczenia, co o wniosku o ściganie przestępstwa z <xLexLink xArt="art. 197;art. 197 § 1;art. 197 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 197 § 1 i 2 k.k.</xLexLink> zapomniał na etapie postępowania przygotowawczego prokurator, a później przeoczył sąd pierwszej instancji.</xText> <xText>Tymczasem przepisy nie zakreślają terminu, w jakim złożenie wniosku powinno nastąpić. Można to zrobić także przed sądem odwoławczym byleby nastąpiło to przed upływem przedawnienia. W myśl <xLexLink xArt="art. 51;art. 51 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 51 § 2 k.p.k.</xLexLink> jeśli pokrzywdzony jest małoletni albo ubezwłasnowolniony całkowicie lub częściowo, prawa jego wykonuje przedstawiciel ustawowy albo osoba, pod której pieczą pokrzywdzony pozostaje.</xText> <xText>Natomiast <xLexLink xArt="art. 205" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 205 k.k.</xLexLink> stanowi, że ściganie przestępstw z <xLexLink xArt="art. 197" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 197 k.k.</xLexLink> następuje na wniosek pokrzywdzonego. Zgodnie zaś z <xLexLink xArt="art. 17;art. 17 § 1;art. 17 § 1 pkt. 10" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 17 § 1 pkt. 10 k.p.k.</xLexLink> nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza się gdy brak jest wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej.</xText> <xText>Wezwana na rozprawę matka małoletniego pokrzywdzonego oświadczyła, że ojciec jej małoletniego syna <xAnon>P. Z.</xAnon>, pokrzywdzonego w niniejszej sprawie, jest nieznany. Pouczona zaś o konsekwencjach złożenia wniosku o ściganie i możliwych następstwach oświadczenia o nie złożenia wniosku, oświadczyła, że nie składa wniosku o ściganie karne brata – <xAnon>T. Z.</xAnon> w zakresie przestępstwa na szkodę jej syna.</xText> <xText>Z uwagi na inne liczne uchybienia sądu pierwszej instancji, skutkujące koniecznością uchylenia wyroku w zaskarżonej części, nie było zasadnym kolejne odraczanie rozprawy odwoławczej, o co wnosił prokurator, celem zwrócenia się do sądu opiekuńczego o wydanie odpowiednich zarządzeń w związku z tym, że przedstawiciel ustawowy pod którego pieczą pozostaje pokrzywdzony <xAnon>P. Z.</xAnon> nie złożył wniosku o ściganie.</xText> <xText>W tym kontekście należy przypomnieć, że w dalszym ciągu <xBx>nie straciła na aktualności uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego</xBx> z dnia 17 grudnia 1970 roku, VI KZP 43/68, OSNKW 1971, nr 7-8, poz. 101, wpisana do księgi zasad prawnych, wskazująca na to, że „<xBx>w wypadku gdy przedstawiciel ustawowy</xBx> albo osoba, pod której stałą pieczą pokrzywdzony pozostaje, <xBx>nie składa – z naruszeniem dobra małoletniego – takiego wniosku, sąd rodzinny</xBx> (opiekuńczy) <xBx>wydaje odpowiednie zarządzenia</xBx> (<xLexLink xArt="art. 109;art. 147;art. 168" xIsapId="WDU19640090059" xTitle="Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 9, poz. 59">art. 109, 147, 168 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z 25 lutego 1964 roku</xLexLink>)”.</xText> <xText>W wypadku pokrzywdzonych małoletnich złożenie wniosku o ściganie przestępstwa dokonanego na ich szkodę stanowi przejaw wykonywania władzy rodzicielskiej i z reguły leży w ich interesie. Bezczynność w tym względzie rodziców może być oceniana jako nienależyte wykonywanie władzy rodzicielskiej i uzasadniać wydanie przez sąd stosownych zarządzeń. Przykładowo mogą polegać na wydaniu rodzicowi polecenia złożenia wniosku o ściganie albo - w wypadku nie zrealizowania zaleconego mu obowiązku – na ustanowieniu do tej czynności specjalnego kuratora.</xText> <xText>Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 9 czerwca 1976r., III CZP 46/75. OSNCP 1976, nr 9, poz. 184), w wypadku nieprawidłowego wykonywania władzy rodzicielskiej (zarówno z przyczyn zawinionych, jak i niezawinionych) sąd opiekuńczy może skorzystać z szerokiego wachlarza środków zaradczych.</xText> <xText>„Zasadą jest, że sąd ten może wydać każde zarządzenie, jakie w danych okolicznościach jest konieczne lub celowe ze względu na dobro dziecka”, (teza 2 do art. 109 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – Komentarz do kodeksu rodzinnego i opiekuńczego Krzemiński Z.). Podobnie stanowisko reprezentują Jerzy Ignatowicz, Kazimierz Piasecki, Janusz Pietrzykowski i Jan Winiarz w <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640090059" xTitle="Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 9, poz. 59">Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym</xLexLink> z Komentarzem, Warszawa 1990r.</xText> <xText>Tak więc przy ponownym rozpoznaniu sprawy <xBx>konieczne jest więc rozważenie</xBx>, <xBx>czy nie złożenie wniosku przez matkę małoletniego gwałconego chłopca, nie narusza jego dobra, </xBx>a <xBx>jeśli tak, </xBx>czy nie celowym jest <xBx>wydanie stosownych zarządzeń, wydania poleceń, </xBx>a w ostateczności ustanowienia specjalnego kuratora.</xText> <xText>W przeciwnym razie, w wypadku przypisania oskarżonemu sprawstwa, z kumulatywnej kwalifikacji trzeba będzie wyeliminować <xLexLink xArt="art. 197;art. 197 § 1;art. 197 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 197 § 1 i 2 k.k.</xLexLink> Pozostanie <xLexLink xArt="art. 200;art. 200 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 200 § 1 k.k.</xLexLink> wskazujący na przestępstwo ścigane z urzędu.</xText> <xText>W kumulatywnej kwalifikacji prawnej nie może bowiem pojawić się przepis dotyczący przestępstwa ściganego na wniosek, gdy stosowny wniosek nie zostanie złożony.</xText> <xText>Ponadto nie jest dopuszczalne zamieszczenie w opisie czynu przypisanego sprawcy takich znamion, które przyporządkowane są przestępstwu ściganego na wniosek w sytuacji, gdy ściganie tego występku nie jest możliwe z uwagi na brak wspomnianego wniosku.</xText> <xText>Pamiętać przy tym trzeba, że <xBx>ewentualna konieczność wydania stosownych zarządzeń przez sąd rodzinny ma mieć na celu jedynie ochronę dobra małoletniego dziecka, a nie jakiekolwiek nękanie matki dziecka, która znalazła się w szczególnej sytuacji motywacyjnej, w której doszło do swoistej kolizji interesów. W jej wypadku chęć ochrony małoletniego dziecko, koliduje z dążeniem do tego, aby nie pogorszyć sytuacji jej brata. </xBx></xText> <xText>Przy rozpoznawaniu niniejszej sprawy doszło też do obrazy prawa materialnego w zakresie oceny względności ustaw, co do czynu przypisanego w ramach ciągu przestępstw oskarżonemu <xAnon>T. Z.</xAnon> w punkcie 4 zaskarżonego wyroku, o czym była już mowa na wstępie</xText> <xText>W kumulatywnej kwalifikacji prawnej pojawił się bowiem przepis <xLexLink xArt="art. 199;art. 199 § 3" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 199 § 3 k.k.</xLexLink> Tymczasem <xLexLink xArt="art. 199 § 3" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">§ 3</xLexLink> tego przepisu nie obowiązywał w chwili, gdy oskarżony miał się tego czynu dopuścić. Dopiero z dniem 26 września 2005 roku weszła w życie zmiana do <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">Kodeksu karnego z 1997 roku</xLexLink> na mocy której dotychczasowy <xLexLink xArt="art. 199" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 199 k.k.</xLexLink> zyskał <xLexLink xArt="art. 199 § 1;art. 199 § 2;art. 199 § 3" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">paragraf 1, 2 i 3</xLexLink>. Natomiast jedno z przestępstw przypisanych oskarżonemu w ramach tego ciągu zostało popełnione w styczniu 2006 roku.</xText> <xText>Należy też pamiętać, że w wypadku przypisania oskarżonemu sprawstwa w odniesieniu do tych przestępstw, nie mogą tworzyć ciągu przestępstw występki o różnej kwalifikacji prawnej.</xText> <xText>Ciąg przestępstw wymaga tożsamości kwalifikacji prawnej, identyczności podstawy kwalifikacji prawnej w odniesieniu do każdego przestępstwa składającego się na ciąg w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 91;art. 91 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 91 § 1 k.k.</xLexLink></xText> <xText>Sąd ponownie rozpoznający sprawę musi też zwrócić uwagę na to, że opisy tych przestępstw zawarte w punktach V, VI i VII aktu oskarżenia wcale nie wskazują na wypełnienie znamion przestępstwa z <xLexLink xArt="art. 199;art. 199 § 3" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 199 § 3 k.k.</xLexLink></xText> <xText>We wspomnianym przepisie prawa materialnego ustawodawca spenalizował bowiem doprowadzenie małoletniego do obcowania płciowego lub poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności poprzez nadużycie zaufania lub w zamian za udzielenie albo obietnicę korzyści majątkowej.</xText> <xText>Zwrócił na to uwagę prokurator obecny na rozprawie odwoławczej wnosząc o zmianę w tej części zaskarżonego rozstrzygnięcia poprzez wyeliminowanie z podstawy prawnej skazania <xLexLink xArt="art. 199;art. 199 § 3" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 199 § 3 k.k.</xLexLink></xText> <xText>Tak więc w wypadku każdego z przypisanych oskarżonym przestępstw doszło do uchybień ze strony sądu pierwszej instancji.</xText> <xText>W związku z powyższym z przyczyn wymienionych na wstępie należało uchylić wyrok w zaskarżonej części i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.</xText> <xText>W konsekwencji bezcelowe było odnoszenie się do pozostałych zarzutów zawartych w apelacjach obrońców, badanie ich zasadności, albowiem <xLexLink xArt="art. 436" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 436 k.p.k.</xLexLink> pozwala sądowi odwoławczemu ograniczyć rozpoznanie środka odwoławczego tylko do poszczególnych uchybień podniesionych przez stronę lub podlegających uwzględnieniu z urzędu, jeśli rozpoznanie w tym zakresie jest wystarczające do wydania orzeczenia.</xText> <xText>Pomimo tego należy jeszcze zaznaczyć, że analizowano też możliwość sięgnięcia po instytucję tzw. prawomocności horyzontalnej wyroku i w związku z tym rozważano uchylanie wyroku w części dotyczącej orzeczenia o karze za kwalifikowane zabójstwo, ale uznano, że nie miałoby sensu, albowiem należałoby wtedy utrzymać w mocy orzeczenie w części dotyczącej winy, a więc i kwalifikacji prawnej, a ta przyjęta w zaskarżonym wyroku z <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 2;art. 148 § 2 pkt. 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 2 pkt. 2 k.k.</xLexLink> nie mogła się ostać z uwagi na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego i utratę mocy obowiązującej wspomnianego przepisu prawa.</xText> <xText>Sąd pierwszej instancji pochopnie też uznał, że zeznania <xAnon>R. B.</xAnon> nie zasługują na wiarę. Jego wersja wypadków, podtrzymana na rozprawie odwoławcze, co do wrzucania przez oskarżonego węgla, nie przeczy wersji oskarżenia. W szczególności wspomniany świadek potwierdził, że w dniu 6 lutego 2006 roku po raz pierwszy spotkał <xAnon>T. Z.</xAnon> dopiero w godzinach popołudniowych.</xText> <xText>Błędem było też nie przesłuchanie przez sąd pierwszej instancji na rozprawie świadka <xAnon>K.</xAnon><xAnon>P.</xAnon> i poprzestanie na ujawnieniu jego zeznań złożonych w toku postępowania przygotowawczego. Kolejnym uchybieniem było też orzeczenie przepadku dowodu rzeczowego w postaci łopaty z drewnianym trzonkiem, skoro nie była ona własnością oskarżonych. Z ustaleń sądu pierwszej instancji bezspornie wynikało, że była ona własnością babki oskarżonych <xAnon>A. O.</xAnon>.</xText> <xText>Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny uchylił wyrok w zaskarżonej części, odnośnie orzeczeń zawartych w punktach: 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 10 i 11 i w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gliwicach Wydział Zamiejscowy w Wodzisławiu Śląskim.</xText> <xText>Sąd odwoławczy nie uchylił jednak orzeczenia o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonym w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji przez obrońców wyznaczonych z urzędu, aby nie czekali oni zbyt długo na należne im wynagrodzenie.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Witold Mazur

Renata Kopiec

Izabela Rybok

Magdalena Gierszner

Sygn. akt : II AKa 396/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 6 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Witold Mazur Sędziowie SSA Bożena Summer-Brason SSA Wojciech Kopczyński (spr.) Protokolant Izabela Rybok przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Krzysztofa Błacha po rozpoznaniu w dniach 19 lutego, 26 lutego i 29 kwietnia 2009 r. sprawy 1/Ł. N.synaM.iB. ur. (...)wR., 2/T. Z.synaT.iG. ur. (...)wW. oskarżonych zart. 148§ 2 pkt 2 k.k.i inne na skutek apelacji obrońców oskarżonych od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach V Wydział Karny wW. z dnia 21 kwietnia 2008 r. sygn. akt. V K 11/07 uchyla wyrok w zaskarżonej części, odnośnie orzeczeń zawartych w punktach: 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8,10 i 11 i w tym zakresie przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gliwicach. Sygn. akt II AKa 396/08 UZASADNIENIE Sąd Okręgowy w Gliwicach w V Wydziale Zamiejscowym w Wodzisławiu Śląskim wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2008 roku w sprawie o sygn. akt V K 11/07 uznał oskarżonychŁ. N.iT. Z.za winnych tego, że w dniu 6 lutego 2006 roku wR., działając wspólnie i w porozumieniu, używając podstępu wobec małoletniegoM. D.poprzez złożenie obietnicy zaprowadzenia w miejsce ślizgania się na śniegu, a następnie używając przemocy doprowadzili pokrzywdzonego do obcowania płciowego w ten sposób, że odbyli z nim stosunek płciowy poprzez wielokrotne wkładanie członka w odbyt oraz doprowadzili go do poddania się innej czynności seksualnej poprzez wkładanie członka między nogi, wykręcając i przytrzymując przy tym pokrzywdzonego za ręce, a następnie działając wspólnie i w porozumieniu oraz w zamiarze ewentualnym pozbawienia życia wielokrotnie zadawali mu uderzania pięściami i rękami po twarzy i głowie doprowadzając go do stanu nieprzytomności i pozostawiając na mrozie, w następstwie czego pokrzywdzony poniósł śmierć, to jest popełnienia przestępstwa zart. 148 § 2 pkt. 2 k.k.iart. 200 § 1 k.k.w zw. zart. 197 § 3 k.k.przy zast.art. 11 § 2 k.k.i za to na mocyart. 148 § 2 pkt. 2 k.k.w zw. zart. 11 § 3 k.k.skazał ich ma karę po 25 lat pozbawienia wolności./punkt 1 zaskarżonego wyroku/ Sąd pierwszej instancji uznał też oskarżonychŁ. N.iT. Z.za winnych popełnienia przestępstwa opisanego w punkcie II aktu oskarżenia polegającego na tym, że w bliżej nieustalonym czasie, w okresie stycznia – lutego 2006 roku wR., działając wspólnie i w porozumieniu, używając przemocy w postaci wykręcania i przytrzymywania za ręce oraz zadawania uderzeń rękami po twarzy i całym ciele doprowadzili małoletniego - poniżej 15 roku życia chłopca – o nieustalonej dotychczas tożsamości, do poddania się innej czynności seksualnej poprzez rozebranie go i dotykanie po całym ciele i w okolicach krocza, położeniu się na nim, to jest występku zart. 200 § 1 k.k.i za to na mocy tego przepisu skazał ich na karę po 3 lata pozbawienia wolności./punkt 2 zaskarżonego wyroku/ Ponadto Sąd Okręgowy uznał oskarżonegoT. Z.za winnego popełnienia przestępstwa opisanego w punkcie IV aktu oskarżenia polegającego na tym, że w okresie od 2003 roku do lutego 2006 roku wR., działając w krótkich odstępach czasu, z góry powziętym zamiarem, groźbą pobicia wielokrotnie doprowadził małoletniegoP. Z.do obcowania płciowego w ten sposób, że odbywał z nim stosunki płciowe poprzez wielokrotne wkładanie członka w odbyt oraz do poddania się innym czynnościom seksualnym w taki sposób, że dotykał go po całym ciele, po pośladkach, po członku, zmuszał do dotykania swoich narządów płciowych, to jest występku zart. 197 § 1 i 2 k.k.iart. 200 § 1 k.k.przy zast.art. 11 § 2 k.k.w zw. zart. 12 k.k.i za to na mocyart. 197 § 1 k.k.w zw. zart. 11 § 3 k.k.skazał go na karę 5 lat pozbawienia wolności./punkt 3 zaskarżonego wyroku/ Ponadto sąd I instancji uznał oskarżonegoT. Z.za winnego popełnienia przestępstw opisanych w punktach V – VII aktu oskarżenia, polegających na tym, że: - V. w bliżej nieustalonym czasie, w okresie wakacji szkolnych w lipcu – sierpniu 2005 roku wR., na terenieSzkoły Podstawowej nr (...), doprowadził małoletniegoM. D., do poddania się innej czynności seksualnej poprzez rozebranie go i dotykanie po nogach, pośladkach i członku, tj. występku zart. 200 § 1 k.k.iart. 199 § 3 k.k.w zw. zart. 11 § 2 k.k., - VI. w bliżej nieustalonym czasie, w okresie września – października 2005 roku wR., na terenieSzkoły Podstawowej nr (...), doprowadził małoletniegoM. D., do poddania się innej czynności seksualnej poprzez rozebranie go i dotykanie po nogach, pośladkach i członku, tj. występku zart. 200 § 1 k.k.iart. 199 § 3 k.k.w zw. zart. 11 § 2 k.k., - VII. W bliżej nieustalonym czasie, w styczniu 2006 roku, wR., na terenieSzkoły Podstawowej nr (...), doprowadził małoletniegoM. D., do poddania się innej czynności seksualnej poprzez rozebranie go i dotykanie po nogach, pośladkach i członku, tj. występku zart. 200 § 1 k.k.iart. 199 § 3 k.k.w zw. zart. 11 § 2 k.k., i przyjmując, iż popełnione one zostały w warunkach ciągu przestępstw, na mocyart. 200 § 1 k.k.przy zast.art. 11 § 3 k.k.orazart. 91 § 1 k.k.skazał go na karę 4 lat pozbawienia wolności./punkt 4 zaskarżonego wyroku/ Poza tym sąd merytoryczny uniewinnił oskarżonegoŁ. N.od popełnienia czynu zart. 200 § 2 k.k.opisanego w punkcie III aktu oskarżenia polegającego na tym, że w styczniu 2006 roku wR., działając w zamiarze zaspokojenia własnego popędu płciowego obnażał się i pokazywał, wykonując czynność seksualną, swoje narządy płciowe małoletniej poniżej lat 15A. P../punkt 5 zaskarżonego wyroku/ Nadto na zasadzieart. 88 k.k.orzekł wobec obu oskarżonych karę łączną 25 lat pozbawienia wolności./punkt 6 zaskarżonego wyroku/ Na zasadzieart. 63 § 1 k.k.zaliczył obu oskarżonym na poczet orzeczonych kar łącznych pozbawienia wolności okresy ich rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie:T. Z.od dnia 14 marca 2006 roku do 21 kwietnia 2008 roku, aŁ. N.od dnia 16 lutego 2006 roku do dnia 21 kwietnia 2008 roku./punkt 7 zaskarżonego wyroku/ Na podstawieart. 44 § 2 k.k.sąd orzekł przepadek dowodu rzeczowego w postaci łopaty z drewnianym członkiem, zapisanego pod pozycją DRZ 31/07 księgi przechowywanych przedmiotów./punkt 8 zaskarżonego wyroku/ Orzekł też o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonym przez obrońców wyznaczonych z urzędu./punkt 9 zaskarżonego wyroku/Ponadto obciążył oskarżonegoT. Z.kosztami sądowymi, w tym opłatę w kwocie 600 złotych, oraz zwolnił od nich oskarżonegoŁ. N.i w tej części obciążył nimi Skarb Państwa./punkt 10 i 11 zaskarżonego wyroku/ Powyższy wyrok sądu pierwszej instancji zaskarżyli obrońcy oskarżonych. Obrońca oskarżonegoŁ. N.zaskarżył punkt 1 i 2 wyroku dotyczący jego klienta i zarzucił mu obrazę przepisówart. 4, 5 § 2 , 7, 410, 424 § 1 k.p.k., która mogła mieć wpływ na treść wyroku, przez rozstrzygnięcie wątpliwości wyłącznie na niekorzyść oskarżonego, dowolna ocenę dowodów i nienależyte uzasadnienie rozstrzygnięcia. Skarżący postawił też zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, który mógł mieć wpływ na jego treść, przez niesłuszne odrzucenie tych wyjaśnień oskarżonego, w których odwołał poprzednie przyznanie się do popełnienia zarzucanych mu czynów, a także wyciągnięcie nietrafnego wniosku z wewnętrznych sprzeczności w poszczególnych wyjaśnieniach oskarżonegoŁ. N.i sprzeczności z wyjaśnieniami oskarżonegoT. Z.. Wskazując na powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonegoŁ. N.od zarzucanych mu w akcie oskarżenia czynów, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gliwicach V Wydział Karny Zamiejscowy w Wodzisławiu Śląskim. Nadto, niezależnie od powyższych zarzutów i wniosków apelacyjnych, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w trybieart. 439 § 1 k.p.k.w części skazującej oskarżonegoŁ. N.za przestępstwo zart. 200 § 1 k.k., opisane w punkcie II aktu oskarżenia (punkt 2 wyroku), z powodu przesłuchania świadkaA. C.oraz biegłejA. K.na rozprawie głównej w dniu 11 stycznia 2008 roku, podczas nieobecności oskarżonych (art. 439 § 1 pkt. 11 k.p.k.) Przy czym powołał się na pogląd komentatorów – P. Hofmański, E. Sadzik i K. Zgryzek –Kodeks Postępowania Karnego, Tom II, Warszawa 2007r. str. 705, wskazujący na to że „do uchybienia o którym mowa dochodzi niezależnie od tego, czy brak uczestnictwa oskarżonego w czynności, w której jego udział jest obowiązkowy, dotyczy całej czynności (od chwili jej rozpoczęcia do zakończenia), czy też jej części. Natomiast obrońcaT. Z.zaskarżył powyższy wyrok w całości na korzyść tego oskarżonego. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił na zasadzieart. 438 pkt 2 k.p.k.obrazę przepisów postępowania, mogących mieć wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a to: - art. 439 § 1 pkt. 11 k.p.k.w zw. zart. 390 § 1 i 2 k.p.k.iart. 375 § 2 k.p.k., poprzez zarządzenie na rozprawie w dniu 11 stycznia 2008 roku opuszczenie przez oskarżonych sali rozpraw na czas przesłuchania małoletnich świadków:P. B.,N. B.,I. G.orazA. C., a następnie przesłuchanie podczas nieobecności oskarżonych biegłejA. K.(biegłą przesłuchiwano podczas nieobecności oskarżonych również po przesłuchaniu wcześniejszych świadków na rozprawie tego dnia), pomimo, że przesłuchanie biegłej nie było już objęte przedmiotowym zarządzeniem sądu, a także nie poinformowanie oskarżonych o przebiegu rozprawy w czasie ich nieobecności oraz uniemożliwienie im złożenia wyjaśnień, co do przeprowadzonych w czasie ich nieobecności dowodów, czym w sposób rażący naruszono prawo do obrony obu oskarżonych, w tym oskarżonegoT. Z.; art. 392 § 1 k.p.k.orazart. 394 § 2 k.p.k., poprzez naruszenie zasady bezpośredniości, polegającej na niedopuszczalnym ujawnieniu bez odczytywania zeznańK.P.złożonych w postępowaniu przygotowawczym (k. 51 i 291), w sytuacji kiedy zeznania tego świadka dotyczyły kwestii o zasadniczym znaczeniu dla obrony oskarżonego (świadek wskazał, że widziałM. D.w dniu zabójstwa krótko przed godziną siedemnastą), a przez to wymagały bezpośredniego przeprowadzenia dowodu z tych zeznań na rozprawie głównej; art. 410 k.p.k.poprzez przyjęcie za podstawę zaskarżonego wyroku tylko części okoliczności ujawnionych w toku rozprawy, przy jednoczesnym pominięciu przy rozważaniu nad rozstrzyganiem szeregu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy, a związanych między innymi z poszukiwaniem pokrzywdzonego, śladami na śniegu, a konkretnie brakiem tych śladów odchodzących od miejsca przeznaczonego do ślizgania na(...), okoliczności związanych z ciałem pokrzywdzonego, warunkami atmosferycznymi, a także wskazywanych przez szereg świadków okoliczności wskazujących na możliwość uprowadzenia pokrzywdzonego, a także stanowcze zaprzeczenia przez rodzinę pokrzywdzonego oraz szereg świadków, abyM. D.mógł być wcześniej molestowany seksualnie, które to uchybienia miały wpływ na wynik sprawy; art. 4 k.p.k.,art. 5 § 2 k.p.k.iart. 7 k.p.k.poprzez uwzględnienie przy wyrokowaniu wyłącznie okoliczności przemawiających na niekorzyść oskarżonego, wynikających z przyznania się oskarżonych do winy na etapie postępowania przygotowawczego, a następnie odwołanych, przy jednoczesnym przyjęciu, w sposób całkowicie dowolny i sprzeczny z zasadami swobodnej oceny dowodów, że dowody przemawiające na korzyść oskarżonego, a to między innymi potwierdzone przez świadków:T. O.,R. B.,A. O.orazK.P.zrzucanie węgla przez oskarżonych w dniu i w godzinach rzekomego zdarzenia z udziałem oskarżonych, a także dostrzeżenie pokrzywdzonego w okolicach bloków tuż przed godziną siedemnastą, czy też stanowcze zaprzeczenie przez rodzinę pokrzywdzonego oraz szereg świadków co do tego aby pokrzywdzony mógł być wcześniej molestowany seksualnie – w całości nie zasługują na wiarę, a nie dające się usunąć wątpliwości dostrzeżone przez sad – wynikające chociażby z niemożliwości jednoczesnego popełnienia zbrodni zabójstwa i zrzucanie węgla, momentu zgonu chłopca, czy też molestowania nieustalonego pod względem tożsamości chłopca, którego wieku nie można było obiektywnie ustalić, a mimo to przyjęcie, że miał on poniżej 15 lat – rozstrzygnięcie wyłącznie na niekorzyść oskarżonego, art. 8 § 1 k.p.k.w zw. zart. 193 § 1 k.p.k.poprzez wykorzystanie opinii biegłych z zakresu psychologii do oceny, czy oskarżeni w swoich wyjaśnieniach mówili prawdę, w sytuacji gdy taka ocena należała wyłącznie do sądu, zaś przedmiotem ocen biegłych z psychologii jest poziom rozwoju umysłowego i emocjonalnego człowieka oraz próby wyjaśnienia pobudek, które kierują jego zachowaniami, nie zaś ocena, czy zeznający w danej sprawie zeznawał prawdę, kwestią zaś wiarygodności może być przedmiotem ocen biegłego, tylko w kontekście zaobserwowania u badanego jakiegoś defektu psychicznego; art. 2 § 2 k.p.k.w zw. zart. 9 k.p.k.iart. 167 k.p.k., poprzez niedopuszczenie z urzędu dowodu z zeznań w charakterze świadkówK. Ł.iA. M., pomimo, że osoby te zostały wskazane przez matkę pokrzywdzonego –B. D.jako mające informacje na temat zaginięcia jej syna, a których przesłuchanie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy; art. 424 k.p.k., poprzez nie spełniające wymagań ustawowych sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku, wskazujące defekty zarówno, co do wskazania, jakie fakty sąd uznał za udowodnione, a jakie za nie udowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych, a także w wyjaśnieniu podstawy prawnej wyroku. Skarżący zarzucił też błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, mogących mieć wpływ na treść wydanego orzeczenia, poprzez przyjęcie, że oskarżony dopuścił się zarzucanych mu czynów, w sytuacji w której całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności: - fakt zrzucania przez oskarżonych węgla w czasie, w którym miało dojść do zdarzenia, fakt dostrzeżenia pokrzywdzonego w okolicy bloków tuż przed godziną siedemnastą w dniu zdarzenia, braku śladów odchodzących od miejsca zjeżdżania na górce(...), brak ciała, jak również jakichkolwiek jego szczątków bądź fragmentów ubioru, a także brak śladów i dowodów na to, aby oskarżeni w tym dniu mieli kontakt z pokrzywdzonym, brak dowodów potwierdzających odwołane wyjaśnienia oskarżonych na popełnienie czynów opisanych w pkt. II, IV, V – VII aktu oskarżenia, oceniany w sposób całościowy, zgodny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego daje podstawę do odmiennego od ustalonego przez sąd przebiegu zdarzeń. Stawiając powyższe zarzuty obrońca oskarżonegoT. Z.wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Mimo podjęcia przez Sąd Apelacyjny starań mających na celu uzupełnienie przewodu sądowego w trybieart. 452 § 2 k.p.k., zaskarżony wyrok nie mógł się ostać. Przeprowadzenie na rozprawie odwoławczej dowodów z zeznań dwóch świadków oraz wezwanie osoby uprawnionej do złożenia w imieniu małoletniego pokrzywdzonego oświadczenia, co do wniosku o ściganie karne, w zakresie jednego z czynów zarzucanych oskarżonemuT. Z., na niewiele się zdało. Sąd Okręgowy w Gliwicach - Wydział Zamiejscowy w Wodzisławiu Śląskim dopuścił się bowiem w tracie rozpoznania powyższej sprawy szeregu uchybień procesowych różnej rangi,od tych skutkujących wystąpieniem bezwzględnej przyczyny odwoławczej zart. 439 § 1 pkt. 11 k.p.k., polegającej na prowadzeniu części rozprawy pod nieobecność oskarżonych, do innych mających istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia. Doszło też do obrazy prawa materialnego w zakresie oceny względności ustaw, co do jednego z czynów oskarżonegoT. Z., będącego elementem przypisanego mu ciągu przestępstw. W kumulatywnej kwalifikacji prawnej pojawił się bowiem przepisart. 199 § 3 k.k.Tymczasem§ 3tego przepisu nie obowiązywał w chwili, gdy oskarżony miał się tego czynu dopuścić. Poza tym tylko część z tych uchybień wychwycili skarżący. Na pozostałe zwrócił uwagę sąd odwoławczy w ramach totalnej kontroli zaskarżonego orzeczenia, gdyż przy apelacji na korzyść oskarżonego sąd odwoławczy nie jest związany granicami podniesionych w środku odwoławczym zarzutów. „Z obowiązku skontrolowania orzeczenia sądu pierwszej instancji nie zwalnia sądu odwoławczego okoliczność, iż autor apelacji nie zajmował się określoną problematyką w uzasadnieniu apelacji. Sąd odwoławczy, w przeciwieństwie do sądu kasacyjnego (por.art. 433 § 1 i art. 536 k.p.k.), nie jest związany granicami podniesionych w środku zaskarżenia zarzutów. Związanie takie występuje jedynie w wypadku apelacji wniesionej na niekorzyść oskarżonego i tylko wtedy, gdy apelacja pochodzi od oskarżyciela publicznego lub pełnomocnika (art. 434 § 1in finek.p.k.)” - /wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 stycznia 2006 roku sygn. III KK 266/2005/. Podobnie Piotr Hofmański, Elżbieta Sadzik, Kazimierz Zgryzek – „można orzekać na korzyść oskarżonego z powodu stwierdzenia uchybień nie podniesionych w środku odwoławczym” - teza 13 doart. 433 k.p.k.- Komentarza doK.p.k., tom II, 3 wydanie, Warszawa 2007. Niemniej jednak najistotniejszy wpływ na wynik rozprawy odwoławczej, przynajmniej w zakresie najpoważniejszego przestępstwa zarzucanego oskarżonym, to jest uprowadzenia, zgwałcenia i zabójstwa małoletniego, 8-letniego chłopca,miało orzeczenie Trybunału Konstytucyjnegoz dnia 16 kwietnia 2009 roku, P 11/08dotyczącesankcji bezwzględnie oznaczonej za kwalifikowane zabójstwo. Nie miał więc racji prokurator obecny na rozprawie odwoławczej w dniu 29 kwietnia 2009 roku podnosząc, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 kwietnia 2009 roku w sprawie sankcji bezwzględnie oznaczonej nie ma znaczenia dla niniejszej sprawy, albowiem nie obowiązuje, gdyż nie zostało opublikowane. Przeciwnie,wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 kwietnia 2009 roku nie tylko, że obowiązywał w dniu w którym zamknięto przewód sądowy na rozprawie odwoławczej, wszak ogłoszono go w Dzienniku Ustaw Nr. 63 z dnia 23 kwietnia 2009 roku, to jeszcze miał decydujące znaczenie dla powyższej sprawy. I to mimo, że jego uzasadnienie w dniu wydawania niniejszego rozstrzygnięcia nie zostało jeszcze opublikowane. Znana była jednak sentencja orzeczenia i najważniejsze, ustne jego motywy opublikowane na stronach internetowych Trybunału Konstytucyjnego. Z dniem ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego obalone zostało domniemanie konstytucyjności tego przepisu. Z dniem ogłoszenie wyroku Trybunału Konstytucyjnego przepisart. 148 §2 k.k.stracił moc. Późniejsze ogłoszenie uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie P 11/08, już w trakcie sporządzania przez sąd odwoławczy pisemnych motywów niniejszego rozstrzygnięcia, nie miało tu najmniejszego znaczenia. W konsekwencji powyższa sprawa jest dobrym przykładem, jak doniosłe skutki może rodzić zakwestionowanie konstytucyjności jednej, wydawałoby się drobnej, nowelizacji obowiązującegoKodeksu karnego z 6 czerwca 1997 roku. W zamyśle autorów wspomnianej nowelizacjiKodeksu karnego, tej z dnia 27 lipca 2005 roku, miała ona zaostrzyć odpowiedzialność karną za niektóre z przestępstw, w tym za pedofilię. Jednak w istocie rzeczy znacznie zawęziła ona pole manewru sędziów przy wymiarze kary za kwalifikowane zabójstwo zart. 148 § 2 k.k.Poważnie ograniczyła swobodę sędziowską w zakresie tzw. dyskrecjonalnej władzy sędziego w zakresie sankcji. Tymczasem obowiązujący dotąd, w wypadku wspomnianej zbrodni i innych przestępstw, system sankcji względnie oznaczonych dawał sądom możliwość realizacji zasady trafnej reakcji karnej. Możliwość określenia rodzaju i wymiaru kary w zależności od indywidualnych, specyficznych, niepowtarzalnych okoliczności konkretnego czynu i jego sprawcy. Tak, aby kara nie przekraczała stopnia winy, aby była karą sprawiedliwą. Nowelizacjaart. 148 § 2 k.k.wprowadziła sankcję bezwzględnie oznaczoną za kwalifikowane zabójstwo. Zadecydował o niej ustawodawca i tym samym rola sądu, jako organu wymierzającego sprawiedliwość, została znacznie ograniczona. Należy przypomnieć, że do czasu wspomnianej nowelizacjiKodeks karny z 1997 rokuwart. 148 § 2 k.k.przewidywał za zabójstwo kwalifikowane karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 12 lat, karę 25 lat pozbawienia wolności albo karę dożywotniego pozbawienia wolności. W wyniku nowelizacji obowiązującego obecnieKodeksu karnego, dokonanejustawą z dnia 27 lipca 2005 roku, wspomnianą sankcję zastąpiono karą 25 lat pozbawienia wolności albo karą dożywotniego pozbawienia wolności. Niemniej jednak uchwalona ona została przez parlament w dotkniętym wadami procesie legislacyjnym, w nieprawidłowym trybie ustawodawczym. Wytknął to Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z dnia 16 kwietnia 2009 roku, P 11/08, którego sentencję opublikowano w Dzienniku Ustaw Nr. 63 z 23 kwietnia 2009 roku, pozycja 553. Wspomniany wyrok Trybunału Konstytucyjnego zapadł w związku z pytaniem prawnym skierowanym przez Sąd Apelacyjny w Krakowie, który powziął wątpliwość rozpatrując apelacje obrońców oskarżonych od wyroku Sądu Okręgowego, którym za usiłowanie dokonania zabójstwa kwalifikowanego, ale w związku z rozbojem, wymierzono sprawcom karę 25 lat pozbawienia wolności. Jeden z nich w czasie popełnienia przestępstwa nie miał ukończonych 18 lat. Choć Trybunał Konstytucyjny nie odniósł się do zarzutów merytorycznych postawionych w pytaniu prawnym sądu, nie badał materialnoprawnej zgodności zakwestionowanego przepisu ze wskazanymi w pytaniu prawnym wzorcami kontroli, to jednak stanął na stanowisku, że stwierdzenie naruszenia przepisów proceduralnych jest wystarczającą przesłanka uznania niekonstytucyjności kwestionowanego przepisu. Trybunał Konstytucyjny stwierdził mianowicie, żeart. 1 pkt. 15 ustawy z dnia 27 lipca 2005 rokuo zmianieustawy Kodeks karnyi innych, wprowadzający z dniem 26 września 2005 roku, sankcje bezwzględnie oznaczoną za zabójstwo zart. 148 § 2 k.k., jest niezgodny zart. 118 ust. 1 i art. 119 ust. 1 i 2 Konstytucji RPprzez to, że został uchwalony przez Sejm bez dochowania trybu wymaganego do jego wydania. Poprawka zmieniającaart. 148 § 2 k.k.wykroczyła poza zakres złożeń pierwotnego projektu. Proces legislacyjny zmierzający do uchwalenia przepisu nadającegoart. 148 § 2 k.k.obowiązujące, od dnia 26 września 2005 roku brzmienie, dotknięty był uchybieniami kolidującymi z wymogami wynikającymi zart. 118 i 119 Konstytucjiw zakresie płynących z nich wymogów dotyczących dopuszczalności poprawek. Ustawa zmieniającaart. 148 § 2 k.k.została uchwalona z naruszeniem zasady proporcjonalności, gdyż tak daleko idąca ingerencja ustawodawcy nie była konieczna do osiągnięcia zamierzonego celu. Jednak najważniejsze jest to, że z chwilą ogłoszenia tego wyroku Trybunału Konstytucyjnego kwestionowany przepisart. 148 § 2 k.k.utracił moc obowiązującą w zakresie sankcji bezwzględnie oznaczonej (kara 25 lat pozbawienia wolności albo kara dożywotniego pozbawienia wolności), a więcde factocały przepis utracił moc, albowiem przepis karny bez sankcji nie może obowiązywać. W myśl zasadynullum crimen sine lege poenalinie może istnieć przestępstwo pozbawione sankcji. Należy więc jeszcze raz zaznaczyć, że zgodnie z cytowanym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego wymieniony wyżej przepisart. 148 § 2 k.k.utracił moc obowiązującą z dniem 23 kwietnia 2009 roku. Po tej dacie pozbawiony sankcjiart. 148 § 2 k.k.nie może być już stosowany do czasu nowelizacji tego przepisu przez parlament. Nowelizacji zmierzającej do dodania do tego przepisu sankcji mieszczącej się w porządku konstytucyjnym. W jego miejsce nie wchodzi też przepisart. 148 § 2 k.k.w brzmieniu z przed nowelizacją, albowiem Trybunał Konstytucyjny konsekwentnie, za wyjątkiem jednego orzeczenia w sprawie SK 4/99, stoi dotąd na stanowisku, że na skutek uchylenie niekonstytucyjnego przepisu, nawet z przyczyn proceduralnych, nie „odżywa”, „odradza się” zaskarżony przepis w brzmieniu sprzed nowelizacji. Tak, więc do czasu nowelizacjiart. 148 § 2 k.k.w dalszym ciągu pozostaje w mocyart. 148 § 1 k.k., dotyczący zwykłego zabójstwa, w typie podstawowym z sankcją 25 lat pozbawienia wolności oraz dożywotnim pozbawieniem wolności, ale i możliwością wymierzenie kary od 8 do 15 lat pozbawienia wolności. Nieobowiązywanie po 23 kwietnia 2009 rokuart. 148 § 2 k.k.rodzić będzie też inne doniosłe skutki na przyszłość, a mianowicie takie, że poprzezart. 4 § 1 k.k.będzie można sięgać przy ocenie prawnej kwalifikowanych zabójstw po ustawę względniejszą dla sprawców, a więc poart. 148 § 1 k.k.Wszak nawet kolejna nowelizacjaKodeksu karnego z 1997 rokui ewentualne przywrócenieart. 148 § 2 k.k.w brzmieniu z przed zmianą z dnia 27 lipca 2005 roku, a więc także w zakresie sankcji, czy też trwałe wyeliminowanie z porządku prawnego kwalifikowanej postaci zabójstwa i pozostawienie tylko i wyłącznieart. 148 § 1 k.k., nie zmieni tego, że poprzezart. 4 § 1 k.k.trzeba będzie stosować ustawę względniejszą dla sprawcy, a więc z okresu po uchyleniu przez Trybunał Konstytucyjnyart. 148 § 2 k.k. W konsekwencji prowadzić to będzie do konieczności kwalifikowania zachowań wyczerpujących znamiona opisane wart. 148 § 2 k.k.jako przestępstw zart. 148 § 1 k.k.i stosowania kar przewidzianych w tym ostatnim przepisie. Ponadto orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego daje też podstawę do wznowienia na wniosek stron innych postępowań sądowych zakończonych prawomocnymi wyrokami na mocyart. 540 § 2 k.p.k. Powyższe uwagi mają o tyle istotne znaczenie dla powyższej sprawy, że Sąd Okręgowy przypisał oskarżonym kwalifikowane zabójstwo zart. 148 § 2 k.k.i wymierzył im kary 25 lat pozbawienia wolności. Za podstawę prawną skazania i podstawę prawną wymiaru kary sąd pierwszej instancji przyjął przepis prawa, który na mocy orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego przestał obowiązywać. Przy sankcji bezwzględnie oznaczonej sąd merytoryczny w uzasadnieniu wyroku nie przytoczył więc okoliczności, które miał na względzie przy wymiarze kary. Tymczasem w chwili obecnej, po orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego, a do czasu nowelizacjiKodeksu karnegow zakresie przywróceniaart. 148 § 2 k.k.sankcji, istnieje możliwość skazywania sprawców podobnie okrutnych przestępstw zart. 148 § 1 k.k. Jednak aby to zrobić sąd pierwszej instancji musi dokonywać stosownych ustaleń, wypowiadając się miedzy innymi dlaczego nie uznaje kary w granicach od 8 do 15 lat za wystarczającą. Ta więc z uwagi na możliwość orzeczenia za to przestępstwo kary także od 8 do 15 lat pozbawienia wolności, sąd wymierzający karę powinien to należycie uzasadnić, w szczególności to, dlaczego nie wymierzył takiej łagodniejszej kary. Dokonywanie po raz pierwszy niekorzystnych dla oskarżonych ustaleń nie leży w gestii sądu odwoławczego, którego zadaniem jest kontrola ustaleń poczynionych w tym zakresie przez sąd pierwszej instancji.W przeciwnym wypadku sąd odwoławczy byłby w istocie sądem pierwszej instancji. Sam czyniłby ustalenia, co do okoliczności wpływających na karę, a tego czynić mu nie wolno. Prowadziłoby to do przejmowania przez sąd odwoławczy funkcji sądu I instancji. Sąd odwoławczy działając, jako sąd pierwszej instancji, pozbawiałby też strony możliwości odwołania się do wyższej instancji w drodze zwykłego środka odwoławczego. Przechodząc do zarzutów zawartych w środkach odwoławczych należy zauważyć, że niewątpliwieczęść rozprawy przeprowadzono pod nieobecność oskarżonych.Słuchano wtedy nieletnich świadków w obecności biegłego psychologa, który następnie wydał uzupełniającą opinię. Przewodniczący zarządził przesłuchanie nieletnich świadków pod nieobecność oskarżonych, którzy w następstwie takiej decyzji opuścili salę rozpraw, (protokół rozprawy karta 1874). Następnie biegły psycholog, także pod nieobecność oskarżonych, wydał uzupełniającą opinię, (karta 1877 akt). Potwierdza to nie tylko protokół rozprawy, ale i oświadczenie protokolanta, (karta 2081 akt). Wynika z niego jednak i to, że oskarżonych poinformowano o treści zeznań świadków przesłuchanych pod ich nieobecność. Niemniej jednak mimo tego oświadczenia protokolanta sąd pierwszej instancji nie sprostował w tym zakresie protokołu rozprawy, a w konsekwencji pozostał zapis wskazujący na to, że oskarżonych nie zapoznano z treścią zeznań świadków przesłuchanych pod ich nieobecność. Poza sporem jest jednak to, że słuchano biegłego pod nieobecność oskarżonych i nie zapoznano ich z treścią wydanej przez niego uzupełniającej opinii. Nie mieli więc możliwości podjęcia polemiki z treścią tej opinii. Nie mogli się do niej ustosunkować. Nie mieli sposobności zadania pytań biegłemu. Prawo oskarżonego do obrony wymaga natomiast jego obecności podczas wszystkich czynności dowodowych. „Prawa oskarżonego do udziału w całym postępowaniu dowodowym nie można traktować jak zwykłej formalności procesowej, albowiem udział oskarżonego w rozprawie jest jedną z gwarancji prawa do obrony oraz stwarza sądowi dodatkowe przesłanki do dokonywania prawidłowych ustaleń faktycznych i trafnych ocen, również na podstawie odbioru wrażeń wynikających z zachowania uczestników procesu (np. świadków, oskarżonych), sposobu składania zeznań (wyjaśnień), udzielania odpowiedzi na zadawane pytania itp. – co w sumie daje sądowi pełniejsze możliwości dla oceny wszystkich występujących w sprawie dowodów” /wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 1975 roku, I KR 222/74, OSNKW 1975, nr 7, poz. 92/ Niewątpliwie przepisart. 390 § 2 k.p.k.pozwala przewodniczącemu na wydanie zarządzenia o słuchania pod nieobecność oskarżonych także biegłego. Niemniej jednak w niniejszej sprawie zarządzono słuchanie pod nieobecność oskarżonych tylko nieletnich świadków, a nie biegłego. Sąd Okręgowy miał możliwość sanować, usunąć wspomnianą wadę czynności procesowych poprzez powtórzenie części rozprawy, ponawiając przeprowadzenie tych dowodów już z udziałem oskarżonych. Doktryna dopuszcza przecież możliwość konwalidowania czynności procesowych dotkniętych uchybieniami stanowiącymi bezwzględne przyczyny odwoławcze. Sąd merytoryczny nie podjął jednak niezbędnych czynności, aby ten brak usunąć mimo, że jeden z obrońców zasygnalizował mu wspomniane uchybienie składając wniosek o sprostowanie protokołu rozprawy. Sąd pierwszej instancji nie powtórzył wspomnianych czynności procesowych tylko szybko doprowadził do zamknięcia przewodu sądowego i wydania zaskarżonego wyroku. Bezspornie dopuścił się więc uchybienia mającego charakter bezwzględnej przyczyny odwoławczej określonej wart. 439 § 1 pkt 11 k.p.k., gdyż sprawę rozpoznawano pod nieobecność oskarżonych, których obecność była obowiązkowa. Tego rodzaju rażące uchybienie skutkuje obowiązkiem uchylenia, dotkniętego nim orzeczenia, bez potrzeby badania związku przyczynowego między uchybieniem, a treścią orzeczenia. Niemniej jednak zdaniem sądu odwoławczego z tego powodu nie zachodziła konieczność uchylenia całego wyroku, albowiem przeprowadzone pod nieobecność oskarżonych dowody w postaci zeznań nieletnich świadków i uzupełniającej opinii biegłego psychologa, związane były wyłącznie z okolicznościami dotyczącymi tylko jednego z zarzutów stawianych oskarżonym, opisanego w punkcie II aktu oskarżenia. W wyroku z dnia 21 listopada 2001 roku, III KKN 81/01 Sąd Najwyższy stwierdził bowiem wyraźnie, że„jeżeli oskarżony lub jego obrońca, mimo ustawowego obowiązku udziału w rozprawie, nie uczestniczyli tylko w tej części rozprawy, na której przeprowadzone zostały czynności dowodowe związane wyłącznie z okolicznościami odnoszącymi się do jednego lub kilku z wielu zarzuconych temu oskarżonemu przestępstwa, to takie uchybienie powoduje konieczność uchylenia zaskarżonego orzeczenia jedynie w części obejmującej skazanie za te przestępstwo”, (Stanisław Zabłocki – Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego – Izba Karna, pkt. 11, Palestra 5-6, 2002r. str. 139-150; OSNKW, 2002, Nr 5-6, poz. 43). Za takim poglądem przemawiają w ocenie SN względy racjonalności i sprawności postępowania oraz postulat oszczędności. Powyższe stanowisko zyskało też aprobatę przedstawicieli doktryny. (zob. Sławomir Steinborn – Konwalidacja wadliwej rozprawy oraz częściowe uchylenie wyroku w świetle bezwzględnych przyczyn odwoławczych z art. 439 § 1 k.p.k., Palestra Nr 5-6. z 2003 roku, str. 73-90) Taka sytuacja zaistniała w powyższej sprawie.W tej części rozprawy w której nie uczestniczyli oskarżeni przeprowadzono dowody odnoszące się tylko do jednego z zarzucanych oskarżonym czynów na szkodę chłopca nieustalonej tożsamości,tego przypisanego im w punkcie 2 zaskarżonego wyroku. Nie było przy tym najmniejszych wątpliwości, iż wspomniane czynności dowodowe dotyczyły tylko tego jednego czynu zarzucanego oskarżonym. Nie było więc konieczności uchylenia z tego powodu całego orzeczenia, obejmującego wszak skazania za inne przestępstwa, co do których wszystkie dowody przeprowadzone zostały na rozprawie w obecności oskarżonych. Zasadnie zwrócił na to uwagę obrońca oskarżonegoŁ. N.wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku tylko w części dotyczącej jednego z czynów zarzucanych oskarżonym. Tak wiec tylko w tym zakresie istniał obowiązek uchylenia wyroku z uwagi na uchybienie o charakterze bezwzględnej przyczyny odwoławczej. Jednak kolejne ujawnione uchybienia sądu pierwszej instancji doprowadziły do tego, że zaskarżony wyrok należało uchylić w zaskarżonej części w całości. Następnym istotnym uchybieniem było to, że zapomniano odebrać od matki nieletniego pokrzywdzonegoP. Z.oświadczenia, co do wniosku o ściganie karne przestępstwa na jego szkodę zart. 197 § 1 i 2 k.k., które zarzucanoT. Z.. O tym, że przedstawiciel ustawowy – matka małoletniego pokrzywdzonego, nie złożyła w zastępstwie syna stosownego oświadczenia, co o wniosku o ściganie przestępstwa zart. 197 § 1 i 2 k.k.zapomniał na etapie postępowania przygotowawczego prokurator, a później przeoczył sąd pierwszej instancji. Tymczasem przepisy nie zakreślają terminu, w jakim złożenie wniosku powinno nastąpić. Można to zrobić także przed sądem odwoławczym byleby nastąpiło to przed upływem przedawnienia. W myślart. 51 § 2 k.p.k.jeśli pokrzywdzony jest małoletni albo ubezwłasnowolniony całkowicie lub częściowo, prawa jego wykonuje przedstawiciel ustawowy albo osoba, pod której pieczą pokrzywdzony pozostaje. Natomiastart. 205 k.k.stanowi, że ściganie przestępstw zart. 197 k.k.następuje na wniosek pokrzywdzonego. Zgodnie zaś zart. 17 § 1 pkt. 10 k.p.k.nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza się gdy brak jest wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej. Wezwana na rozprawę matka małoletniego pokrzywdzonego oświadczyła, że ojciec jej małoletniego synaP. Z., pokrzywdzonego w niniejszej sprawie, jest nieznany. Pouczona zaś o konsekwencjach złożenia wniosku o ściganie i możliwych następstwach oświadczenia o nie złożenia wniosku, oświadczyła, że nie składa wniosku o ściganie karne brata –T. Z.w zakresie przestępstwa na szkodę jej syna. Z uwagi na inne liczne uchybienia sądu pierwszej instancji, skutkujące koniecznością uchylenia wyroku w zaskarżonej części, nie było zasadnym kolejne odraczanie rozprawy odwoławczej, o co wnosił prokurator, celem zwrócenia się do sądu opiekuńczego o wydanie odpowiednich zarządzeń w związku z tym, że przedstawiciel ustawowy pod którego pieczą pozostaje pokrzywdzonyP. Z.nie złożył wniosku o ściganie. W tym kontekście należy przypomnieć, że w dalszym ciągunie straciła na aktualności uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższegoz dnia 17 grudnia 1970 roku, VI KZP 43/68, OSNKW 1971, nr 7-8, poz. 101, wpisana do księgi zasad prawnych, wskazująca na to, że „w wypadku gdy przedstawiciel ustawowyalbo osoba, pod której stałą pieczą pokrzywdzony pozostaje,nie składa – z naruszeniem dobra małoletniego – takiego wniosku, sąd rodzinny(opiekuńczy)wydaje odpowiednie zarządzenia(art. 109, 147, 168 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z 25 lutego 1964 roku)”. W wypadku pokrzywdzonych małoletnich złożenie wniosku o ściganie przestępstwa dokonanego na ich szkodę stanowi przejaw wykonywania władzy rodzicielskiej i z reguły leży w ich interesie. Bezczynność w tym względzie rodziców może być oceniana jako nienależyte wykonywanie władzy rodzicielskiej i uzasadniać wydanie przez sąd stosownych zarządzeń. Przykładowo mogą polegać na wydaniu rodzicowi polecenia złożenia wniosku o ściganie albo - w wypadku nie zrealizowania zaleconego mu obowiązku – na ustanowieniu do tej czynności specjalnego kuratora. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 9 czerwca 1976r., III CZP 46/75. OSNCP 1976, nr 9, poz. 184), w wypadku nieprawidłowego wykonywania władzy rodzicielskiej (zarówno z przyczyn zawinionych, jak i niezawinionych) sąd opiekuńczy może skorzystać z szerokiego wachlarza środków zaradczych. „Zasadą jest, że sąd ten może wydać każde zarządzenie, jakie w danych okolicznościach jest konieczne lub celowe ze względu na dobro dziecka”, (teza 2 do art. 109 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – Komentarz do kodeksu rodzinnego i opiekuńczego Krzemiński Z.). Podobnie stanowisko reprezentują Jerzy Ignatowicz, Kazimierz Piasecki, Janusz Pietrzykowski i Jan Winiarz wKodeksie rodzinnym i opiekuńczymz Komentarzem, Warszawa 1990r. Tak więc przy ponownym rozpoznaniu sprawykonieczne jest więc rozważenie,czy nie złożenie wniosku przez matkę małoletniego gwałconego chłopca, nie narusza jego dobra,ajeśli tak,czy nie celowym jestwydanie stosownych zarządzeń, wydania poleceń,a w ostateczności ustanowienia specjalnego kuratora. W przeciwnym razie, w wypadku przypisania oskarżonemu sprawstwa, z kumulatywnej kwalifikacji trzeba będzie wyeliminowaćart. 197 § 1 i 2 k.k.Pozostanieart. 200 § 1 k.k.wskazujący na przestępstwo ścigane z urzędu. W kumulatywnej kwalifikacji prawnej nie może bowiem pojawić się przepis dotyczący przestępstwa ściganego na wniosek, gdy stosowny wniosek nie zostanie złożony. Ponadto nie jest dopuszczalne zamieszczenie w opisie czynu przypisanego sprawcy takich znamion, które przyporządkowane są przestępstwu ściganego na wniosek w sytuacji, gdy ściganie tego występku nie jest możliwe z uwagi na brak wspomnianego wniosku. Pamiętać przy tym trzeba, żeewentualna konieczność wydania stosownych zarządzeń przez sąd rodzinny ma mieć na celu jedynie ochronę dobra małoletniego dziecka, a nie jakiekolwiek nękanie matki dziecka, która znalazła się w szczególnej sytuacji motywacyjnej, w której doszło do swoistej kolizji interesów. W jej wypadku chęć ochrony małoletniego dziecko, koliduje z dążeniem do tego, aby nie pogorszyć sytuacji jej brata. Przy rozpoznawaniu niniejszej sprawy doszło też do obrazy prawa materialnego w zakresie oceny względności ustaw, co do czynu przypisanego w ramach ciągu przestępstw oskarżonemuT. Z.w punkcie 4 zaskarżonego wyroku, o czym była już mowa na wstępie W kumulatywnej kwalifikacji prawnej pojawił się bowiem przepisart. 199 § 3 k.k.Tymczasem§ 3tego przepisu nie obowiązywał w chwili, gdy oskarżony miał się tego czynu dopuścić. Dopiero z dniem 26 września 2005 roku weszła w życie zmiana doKodeksu karnego z 1997 rokuna mocy której dotychczasowyart. 199 k.k.zyskałparagraf 1, 2 i 3. Natomiast jedno z przestępstw przypisanych oskarżonemu w ramach tego ciągu zostało popełnione w styczniu 2006 roku. Należy też pamiętać, że w wypadku przypisania oskarżonemu sprawstwa w odniesieniu do tych przestępstw, nie mogą tworzyć ciągu przestępstw występki o różnej kwalifikacji prawnej. Ciąg przestępstw wymaga tożsamości kwalifikacji prawnej, identyczności podstawy kwalifikacji prawnej w odniesieniu do każdego przestępstwa składającego się na ciąg w rozumieniuart. 91 § 1 k.k. Sąd ponownie rozpoznający sprawę musi też zwrócić uwagę na to, że opisy tych przestępstw zawarte w punktach V, VI i VII aktu oskarżenia wcale nie wskazują na wypełnienie znamion przestępstwa zart. 199 § 3 k.k. We wspomnianym przepisie prawa materialnego ustawodawca spenalizował bowiem doprowadzenie małoletniego do obcowania płciowego lub poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności poprzez nadużycie zaufania lub w zamian za udzielenie albo obietnicę korzyści majątkowej. Zwrócił na to uwagę prokurator obecny na rozprawie odwoławczej wnosząc o zmianę w tej części zaskarżonego rozstrzygnięcia poprzez wyeliminowanie z podstawy prawnej skazaniaart. 199 § 3 k.k. Tak więc w wypadku każdego z przypisanych oskarżonym przestępstw doszło do uchybień ze strony sądu pierwszej instancji. W związku z powyższym z przyczyn wymienionych na wstępie należało uchylić wyrok w zaskarżonej części i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji. W konsekwencji bezcelowe było odnoszenie się do pozostałych zarzutów zawartych w apelacjach obrońców, badanie ich zasadności, albowiemart. 436 k.p.k.pozwala sądowi odwoławczemu ograniczyć rozpoznanie środka odwoławczego tylko do poszczególnych uchybień podniesionych przez stronę lub podlegających uwzględnieniu z urzędu, jeśli rozpoznanie w tym zakresie jest wystarczające do wydania orzeczenia. Pomimo tego należy jeszcze zaznaczyć, że analizowano też możliwość sięgnięcia po instytucję tzw. prawomocności horyzontalnej wyroku i w związku z tym rozważano uchylanie wyroku w części dotyczącej orzeczenia o karze za kwalifikowane zabójstwo, ale uznano, że nie miałoby sensu, albowiem należałoby wtedy utrzymać w mocy orzeczenie w części dotyczącej winy, a więc i kwalifikacji prawnej, a ta przyjęta w zaskarżonym wyroku zart. 148 § 2 pkt. 2 k.k.nie mogła się ostać z uwagi na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego i utratę mocy obowiązującej wspomnianego przepisu prawa. Sąd pierwszej instancji pochopnie też uznał, że zeznaniaR. B.nie zasługują na wiarę. Jego wersja wypadków, podtrzymana na rozprawie odwoławcze, co do wrzucania przez oskarżonego węgla, nie przeczy wersji oskarżenia. W szczególności wspomniany świadek potwierdził, że w dniu 6 lutego 2006 roku po raz pierwszy spotkałT. Z.dopiero w godzinach popołudniowych. Błędem było też nie przesłuchanie przez sąd pierwszej instancji na rozprawie świadkaK.P.i poprzestanie na ujawnieniu jego zeznań złożonych w toku postępowania przygotowawczego. Kolejnym uchybieniem było też orzeczenie przepadku dowodu rzeczowego w postaci łopaty z drewnianym trzonkiem, skoro nie była ona własnością oskarżonych. Z ustaleń sądu pierwszej instancji bezspornie wynikało, że była ona własnością babki oskarżonychA. O.. Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny uchylił wyrok w zaskarżonej części, odnośnie orzeczeń zawartych w punktach: 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 10 i 11 i w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gliwicach Wydział Zamiejscowy w Wodzisławiu Śląskim. Sąd odwoławczy nie uchylił jednak orzeczenia o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonym w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji przez obrońców wyznaczonych z urzędu, aby nie czekali oni zbyt długo na należne im wynagrodzenie.

15/150000/0001006/AKa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

151500000000503_I_ACa_000247_2009_Uz_2009-05-07_001

I ACa 247/09

2009-05-07 02:00:00.0 CEST

2012-11-27 14:45:14.0 CET

2013-08-12 14:26:20.0 CEST

15150000

503

SENTENCE, REASON

Sygn. akt I ACa 247/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 7 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący : SSA Małgorzata Wołczańska Sędziowie : SA Rafał Dzyr (spr.) SA Ewa Jastrzębska Protokolant : Agnieszka Mustroń po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2009 r. w Katowicach na rozprawie sprawy z powództwa R. K. przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Aresztu Śledczego w M. o zapłatę na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z d

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Barbara Panek" xEditorFullName="Justyna Wnuk" xPublisher="bpanek" xVersion="1.0" xLang="PL" xYear="2009" xEditor="jwnuk" xToPage="8" xFlag="published" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolType="15/150000/0000503/ACa" xVolNmbr="000247"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt I ACa 247/09</xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right"> Dnia 7 maja 2009 r.</xText> <xText/> <xText>Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny</xText> <xText>w składzie:</xText> <xRows> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący :</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Małgorzata Wołczańska</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie :</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SA Rafał Dzyr (spr.)</xText> <xText>SA Ewa Jastrzębska</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Protokolant :</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>Agnieszka Mustroń</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2009 r. w Katowicach</xText> <xText>na rozprawie</xText> <xText>sprawy z powództwa <xAnon>R. K.</xAnon></xText> <xText>przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Aresztu Śledczego w <xAnon>M.</xAnon></xText> <xText>o zapłatę</xText> <xText>na skutek apelacji powoda</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach</xText> <xText>z dnia 18 grudnia 2008 r., sygn. akt I C 312/08</xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">1</xName> <xText>zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powoda 3000 (trzy tysiące) złotych, a w pozostałej części powództwo oddala;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">2</xName> <xText>oddala apelację w pozostałej części.</xText> </xUnit> <xText/> <xText>Sygn. akt I ACa 247/09</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Powód <xAnon>R. K.</xAnon> wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w <xAnon>M.</xAnon> kwoty 150000 zł tytułem zadośćuczynienia za to, że w okresie od 25.10.2006 r. do 19.05.2008 r. pozwany naruszył jego dobra osobiste: godność i prawo do intymności oraz doprowadził do uszczerbku na zdrowiu.</xText> <xText>Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu wg norm przepisanych.</xText> <xText>Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z dnia 18 grudnia 2008 r. sygn. akt I C 312/08 oddalił powództwo i nie obciążył powoda kosztami procesu.</xText> <xText>Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:</xText> <xText>Powód <xAnon>R. K.</xAnon>, <xAnon>urodzony (...)</xAnon>, syn <xAnon>J.</xAnon> i <xAnon>M.</xAnon>, w okresie od 15.09.1999 r. do 1.07.2008 r. pięciokrotnie przebywał w Areszcie Śledczym w <xAnon>M.</xAnon>. Ostatni raz był w nim osadzony od 25.10.2006 r. do 1.07.2008 r. Następnie został przetransportowany do Aresztu Śledczego w <xAnon>S.</xAnon>.</xText> <xText>Areszt Śledczy w <xAnon>M.</xAnon> jest przewidziany na 399 osadzonych. Liczba ta w okresie wskazanym w pozwie była stale przekroczona. I tak 22.11.2006 r. stan ewidencyjny wynosił 571 osadzonych, a 14.11.2007 r. - 478. W związku z tym nie było możliwości zapewnienia wszystkim osadzonym przewidzianej przez <xLexLink xArt="art. 110;art. 110 § 2" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 110 § 2 Kodeksu karnego wykonawczego</xLexLink> normy 3 m² powierzchni mieszkalnej na osobę. W okresie wskazanym <xBRx/>w pozwie powód przebywał w celach o następujących numerach:</xText> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>od 25 do 26.10.2006 r. – nr <xAnon>(...)</xAnon> (cela przejściowa),</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>od 26.10.2006 r. do 2.03.2007 r. – nr <xAnon>(...)</xAnon>,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>od 2 do 27.03.2007 r. – nr <xAnon>(...)</xAnon>,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>od 27.03 do 2.04.2007 r. – nr <xAnon>(...)</xAnon>,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>od 2.04 do 4.06.2007 r. – nr<xAnon>(...)</xAnon>,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>od 4.06 do 21.12.2007 r. – nr <xAnon>(...)</xAnon>,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>od 21.12.2007 r. do 7.01.2008 r. – nr <xAnon>(...)</xAnon>,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>od 7.01. do 7.02.2008 r. – nr <xAnon>(...)</xAnon>,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>od 7.02 do 9.02.2008 r. – nr <xAnon>(...)</xAnon>,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>od 9.02 do 6.06.2008 r. – nr <xAnon>(...)</xAnon> (dawne oznaczenie to cela nr <xAnon>(...)</xAnon>).</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText>W tych celach za wyjątkiem celi nr <xAnon>(...)</xAnon> (przemianowanej później na nr <xAnon>(...)</xAnon>) powód zetknął się ze zjawiskiem przeludnienia. Osadzenie w takich warunkach następowało na mocy kolejnych decyzji Dyrektora Aresztu Śledczego, o których każdorazowo informowano Prezesa Sądu Okręgowego. W dniach od 22 do 24 listopada 2006 r. i od 14 do 16 listopada 2007 r. sędzia wizytator z zakresu spraw penitencjarnych przeprowadził okresowe wizytacje Aresztu. Wskazując na problemy związane z przeludnieniem sędzia wizytator podał, że jednostka funkcjonowała prawidłowo i dlatego nie zawarł zaleceń powizytacyjnych. Następstwami przeludnienia był brak miejsca przy stole w czasie posiłków dla wszystkich osadzonych, usytuowanie muszli klozetowej i łóżek w odległości nieprzekraczającej 1 metra od stołu. W celach znajdowały się kąciki sanitarne zaopatrzone w umywalkę z bieżącą, zimną wodą i ubikację. Nad toaletami wmurowane były dwa pręty, na których były zawieszone płócienne zasłony. Zgodnie ze wskazaniami <xAnon> (...)</xAnon> zasłony są obecnie sukcesywnie zastępowane wydzielonymi konstrukcjami z płyt <xAnon> (...)</xAnon>, które w sposób stały oddzielają kącik sanitarny od pozostałej części celi. Taka modernizacja została przeprowadzona w marcu 2008 r. w celach nr <xAnon>(...)</xAnon> i nr <xAnon>(...)</xAnon>. W celi nr <xAnon>(...)</xAnon> powód przebywał kolejno z <xAnon>S. W.</xAnon>, <xAnon>J. P.</xAnon> i najdłużej z <xAnon>J. L.</xAnon>.</xText> <xText>Okna w celach są otwierane. Umożliwia to przewietrzanie cel i zapewnia właściwą wentylację. Za oknami zamontowane są blendy. Jest to typowe zabezpieczenie, uniemożliwiające osadzonym nawiązanie kontaktu wzrokowego z osobami na zewnątrz. Cele są wietrzone raz dziennie przez godzinę w czasie, gdy osadzeni korzystają z regulaminowego spaceru. W okresie letnim w celi nr <xAnon>(...)</xAnon> na ostatniej kondygnacji temperatura dochodziła do 37 stopni Celsjusza.</xText> <xText>Na terenie budynków Aresztu zewnętrzna firma przeprowadzała cyklicznie co dwa miesiące akcje dezynsekcji i deratyzacji. Sąd Okręgowy nie dał wiary zeznaniom świadka <xAnon>S. W.</xAnon> i powoda, że w Areszcie panowała plaga insektów – karaluchów oraz, że przeprowadzane dezynsekcje były nieskuteczne. Zeznania te stały bowiem w sprzeczności z wnioskami zawartymi w protokołach z wizytacji i kontroli w tym Areszcie. Kontrole zostały przeprowadzone przez Powiatowego Inspektora Sanitarnego w maju i grudniu 2006 r., <xBRx/>w maju i październiku 2007 r. oraz w lutym i marcu 2008 r.</xText> <xText>Powód pozostawał w Areszcie pod opieką lekarzy w związku z bólem kolana <xBRx/>i podudzia. Stwierdzono u niego przewlekły stan zapalny kolan i wdrożono leczenie farmakologiczne.</xText> <xText>Sąd Okręgowy nie dał wiary zeznaniom powoda, że dolegliwości kończyn dolnych zostały spowodowane wilgocią i chłodem panującym w okresie zimowym w celi nr <xAnon>(...)</xAnon>. Pozostawało to bowiem w sprzeczności z zaświadczeniem lek. med. specjalisty chirurgii <xAnon>A. N.</xAnon> z 17.06.2008 r.</xText> <xText>Sąd Okręgowy zważył, że odbywanie kary pozbawienia wolności w przeludnionej celi, z nieoddzieloną toaletą i węzłem sanitarnym, nieodpowiednią wentylacją i plagą karaluchów może stanowić przejaw poniżającego traktowania naruszającego godność więźnia i jego prawo do intymności. W niniejszej sprawie powód wykazał, że doszło do naruszenia jego dóbr osobistych przez osadzenie go w przeludnionych celach. Odbywanie kary w takich warunkach jest niezgodne z polskimi i europejskimi normami. Pozwany wykazał jednak, że osadzenie powoda w przeludnionych celach nastąpiło zgodnie z prawem, albowiem zostały spełnione przesłanki z <xLexLink xArt="art. 248" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 Kodeksu karnego wykonawczego</xLexLink>. Skoro zaś zachowanie pozwanego nie było bezprawne, to nie powstawała jego odpowiedzialność z <xLexLink xArt="art. 24;art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 i 448 Kodeksu cywilnego</xLexLink>.</xText> <xText>Pozwany nie naruszył dóbr osobistych osadzając go w celi o nieodpowiedniej wentylacji w okresie letnim, a także w celach, w których toalety były odgrodzone tylko zasłonką. W celach tych nie zostały bowiem przekroczone obowiązujące normy, których nie można odrywać od przeciętnych warunków panujących w szpitalach, domach pomocy społecznej, internatach i akademikach. Klimatyzacja w tej strefie jest rzadkością. W czasie upałów każdy obywatel musi znosić niedogodności związane z upałem. Osłonięcie sanitariatu płócienną zasłoną lub płytami <xAnon> (...)</xAnon> w dostateczny sposób zapewniały osadzonym prawo do intymności. W Areszcie nie panowała plaga karaluchów. Prawidłowo została również rozwiązana kwestia oświetlenia cel światłem elektrycznym.</xText> <xText>Powód nie wykazał istnienia związku przyczynowego pomiędzy rozstrojem zdrowia (stanem zapalnym kolan), a warunkami panującymi w celi nr <xAnon>(...)</xAnon>. W związku z tym w świetle <xLexLink xArt="art. 361;art. 361 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 361 § 1 k.c.</xLexLink> należało uznać, że nie zachodziła odpowiedzialność deliktowa pozwanego, uregulowana w <xLexLink xArt="art. 417;art. 417 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 417 § 1 k.c.</xLexLink></xText> <xText>O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie <xLexLink xArt="art. 102" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 102 Kodeksu postępowania cywilnego</xLexLink>.</xText> <xText>Powód w apelacji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.</xText> <xText>Powód zarzucił:</xText> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>nieuzasadnione oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków <xAnon>K. K.</xAnon> i <xAnon>J. L.</xAnon>,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>niedanie wiary zeznaniom świadka <xAnon>S. W.</xAnon> i powoda na okoliczność istnienia plagi karaluchów i nieskuteczności akcji dezynsekcji,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>niedanie wiary zeznaniom powoda, iż w celi nie było właściwej wentylacji i dopływu świeżego powietrza, chociaż w drugim protokole z wizytacji przeprowadzonej 13.12.2006 r. (k. 95) wskazano na brak wentylacji,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>niewzięcie pod uwagę wpływu blendy bez atestu zamontowanej za oknem i braku kratek wentylacyjnych (zamontowanych dopiero w lutym 2008 r.) na możliwość przewietrzania celi,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>błędne uznanie braku związku czasowego pomiędzy osadzeniem powoda w zawilgoconej <xBRx/>i zagrzybionej celi - co zostało potwierdzone w protokole kontroli sanitarnej z 26.03.2008 r. (k. 120) – a rozpoczęciem się u niego choroby nóg i podjęciem leczenia,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>niewzięcie pod uwagę, że brak oddzielenia toalet wpływał na intensywność fetoru <xBRx/>w celach, a istniejące zasłonki nie pozwalały na zachowanie intymności.</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText>Powód podkreślił wpływ przeludnienia na warunki przebywania w celi, a nawet na brak możliwości skorzystania w pełnym zakresie z łóżka (niemożność położenia się na wznak na skutek ciasnoty). Powołał się na to, że podobne powództwa innych osadzonych w Areszcie Śledczym w <xAnon>M.</xAnon> zostały już uwzględnione przez sądy.</xText> <xText>Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda kosztów postępowania odwoławczego wg norm przepisanych.</xText> <xText xALIGNx="center"> <xBx>Sąd Apelacyjny ustalił, co następuje:</xBx></xText> <xText>Ustalenia Sądu Okręgowego dotyczącego pomieszczeń, w których powód przebywał w okresie objętym pozwem Sąd Apelacyjny przyjął za własne. Wprawdzie zeznania powoda w tym zakresie nie były zbieżne z ustaleniami Sądu, ale ostatecznie w apelacji powód tych ustaleń nie zakwestionował. Z przedłożonych przez pozwanego odpisów informacji skierowanych w okresie od stycznia 2006 r. maja 2008 r. do Prezesa Sądu Okręgowego <xBRx/>w Katowicach (k. 37 – 65) wynika, że powód przebywał w przeludnionych celach <xBRx/>w następujących terminach:</xText> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>od 26 października 2006 r. do 2 marca 2007 r. w celi nr <xAnon>(...)</xAnon>,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>od 2 do 27 marca 2007 r. w celi nr <xAnon>(...)</xAnon>,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>od 4 czerwca do 21 grudnia 2007 r. w celi nr <xAnon>(...)</xAnon>.</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText>Oznacza to, że przez okres około 12 miesięcy powód był osadzony w pomieszczeniu, <xBRx/>w którym przypadało na niego poniżej 3 m² powierzchni. Przeludnienie wiązało się z takimi konsekwencjami jak: brak możliwości przestawiania sprzętów, niemożność spożywania posiłków przez wszystkich osadzonych przy jednym stole, kłopoty z leżeniem na wznak na łóżku pod oknem, spożywanie posiłków w bardzo bliskiej odległości od toalety, konieczność znoszenia fetoru związanego z używaniem toalety przez inne osoby, brak intymności przy korzystaniu z toalety.</xText> <xText>We wszystkich celach powód zetknął się z toaletą oddzieloną jedynie płócienną, prześwitującą zasłoną. Dopiero w marcu 2008 r. dokonano modernizacji celi nr <xAnon>(...)</xAnon>, wstawiając ścianki z płyty <xAnon> (...)</xAnon>.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia Sądu Okręgowego dotyczące występowania <xBRx/>w celach insektów. W Areszcie tym stale występował problem z karaluchami i był on zwalczany przy pomocy wyspecjalizowanych firm zewnętrznych. Kwestia ta podlegała kontroli ze strony innych służb publicznych. Problem ten nigdy nie przybrał postaci plagi. Gdyby tak bowiem było, to Areszt Śledczy nie mógłby ukryć tego zjawiska przed służbami zajmującymi się kontrolą sanitarną i warunkami przebywania więźniów. Zeznania świadków <xBRx/>i powoda potwierdzają jedynie, że obecność karaluchów była zauważalna przez powoda i jego towarzyszy oraz denerwująca dla nich. Nie oznacza to jedna, że doszło do stanu, który można byłoby określić mianem plagi. Należy również mieć na uwadze, że ze zjawiskiem tym administracja pozwanego konsekwentnie walczyła.</xText> <xText>Kolejnym problemem były warunki przebywania powoda w celi nr <xAnon>(...)</xAnon>, przemianowanej później na nr <xAnon>(...)</xAnon>. Powód był osadzony w niej od 2 kwietnia do 4 czerwca 2007 r., od 21 grudnia do 7 stycznia 2008 r. oraz od 7 lutego do 6 czerwca 2008 r. W celi tej przebywało dwóch osadzonych. Specyfika tej celi wynikała z usytuowania jej na najwyższym piętrze, pod samym dachem od nasłonecznionej strony. W tej celi przez prawie cały okres pobytu powoda nie było odrębnej kratki wentylacyjnej. Okno było przysłonięte od zewnątrz blendą, która dodatkowo utrudniała dostęp świeżego powietrza. Cela była przewietrzana przez otwarcie drzwi jedynie pod nieobecność wszystkich osadzonych. W praktyce oznaczało to, że była wietrzona raz na dobę przez godzinę w trakcie spacerów osadzonych. Powód <xBRx/>i świadek <xAnon>S. W.</xAnon> w swoich zeznaniach podkreślali, że w celi było bardzo gorąco i duszno. Wg świadka, który nie dysponował termometrem, temperatura wynosiła nawet 50º C (k. 205). Na skutek takich warunków ściana w celi była zagrzybiona, co potwierdzono <xBRx/>w protokole kontroli sanitarnej. Stan taki częściowo potwierdzili również funkcjonariusze Służby Więziennej. Świadek <xAnon>Z. M.</xAnon> zeznał, że w okresie letnim wydawano osadzonym zwiększoną ilość napojów. Świadek <xAnon>M. S.</xAnon> zeznał, że w celi nr <xAnon>(...)</xAnon> latem bywa gorąco. Osadzeni muszą być lekko ubrani i leżeć w łóżkach. Mają do dyspozycji wentylatory. Powodowi zaproponowano przeniesienie do lepszej i wyremontowanej celi na oddziale V, jednakże powód odmówił z uwagi na to, że oddział V był izolowany od pozostałych oddziałów.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny uznał za własne ustalenia Sądu Okręgowego dotyczące stanu zdrowia powoda.</xText> <xText xALIGNx="center"> <xBx>Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:</xBx></xText> <xText>Apelacja częściowo zasługiwała na uwzględnienie.</xText> <xText>Zarzut naruszenia przepisów o postępowaniu dowodowym był uzasadniony o tyle, że Sąd Okręgowy nie wyjaśnił przyczyn, dla których nie zgodził się na ich przeprowadzenie. <xBRx/>Z akt sprawy wynika, że powód na rozprawie 23.10.2008 r. (k. 209) wniósł o dopuszczenie dowodu ze świadków <xAnon>J. L.</xAnon> i <xAnon>W. K.</xAnon> na okoliczność warunków socjalno - bytowych w celach, w których w różnych terminach przebywali <xBRx/>z powodem. Sąd Okręgowy oddalił wnioski powoda o dopuszczenie dowodu z zeznań tych świadków. Po zaprotokołowaniu protestu powoda Sąd Okręgowy zmienił swoje postanowienie w ten sposób, że dopuścił dowody wskazane przez powoda (k. 211). <xAnon>J. L.</xAnon> w piśmie z dnia 27.10.2008 r. wniósł o pominięcie jego zeznań, ponieważ nie miał nic do powiedzenia w sprawie warunków odbywania kary, a z uwagi na stan zdrowia powinien unikać stresów. <xAnon>W. K.</xAnon> został zwolniony z aresztu 22.08.2008 r. Wezwanie wysłane na adres wskazany przez powoda zostało awizowane 26.11.2008 r. i zwrócone Sądowi z adnotacją „nie podjęto w terminie”. Sąd Okręgowy na rozprawie w dniu 18.12.2008 r. zmienił swoje postanowienie z 23.10.2008 r. w ten sposób, że wnioski powoda o przesłuchanie w/w świadków oddalił.</xText> <xText>Zauważyć należało, że stanowisko zajęte przez <xAnon>J. L.</xAnon> w jego oświadczeniu nie było przeszkodą do odebrania od niego zeznań. W kwestii możliwości przesłuchania go ze względu na stan zdrowia powinien był wypowiedzieć się lekarz. Oczywistym było natomiast, że <xAnon>J. L.</xAnon> musiał mieć wiedzę na temat warunków, w jakich przebywał w celi nr <xAnon>(...)</xAnon>. Zwrócenie awizowanego wezwania, wysłanego na adres świadka <xAnon>W. K.</xAnon>, nie było równoznaczne z uzyskaniem informacji o zmianie adresu tego świadka. Należało zatem sprawdzić, czy świadek ten istotnie przebywał pod adresem wskazanym przez powoda i rozważyć zastosowanie środków przymusu, od których mowa w <xLexLink xArt="art. 274;art. 274 § 1;art. 274 § 276" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 274 § 1 i 276 Kodeksu postępowania cywilnego</xLexLink>.</xText> <xText>Pominięcie dowodu z zeznań tych świadków ostatecznie nie miało jednak wpływu na wynik rozstrzygnięcia. Nie zachodziła konieczność ich przesłuchania, ponieważ <xBRx/>w ocenie Sądu Apelacyjnego zgromadzony materiał dowodowy w dostateczny sposób potwierdził niektóre twierdzenia powoda. Natomiast w tym zakresie, w który twierdzenia powoda nie zostały uznane za wykazane, dowód z samych świadków byłby dowodem niewystarczającym.</xText> <xText>Stan prawny związany z możliwością odstąpienia od stosowania normy 3 m² powierzchni mieszkalnej na osobę został szczegółowo opisany w uzasadnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 maja 2008 r. sygn. akt SK 25/07 (Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Seria A rok 2008, Nr 4, poz. 62). Z treści sentencji tego wyroku wynika, że przepis <xLexLink xArt="art. 248;art. 248 § 1" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 § 1 k.k.w.</xLexLink> jest niezgodny z <xLexLink xArt="art. 40;art. 41;art. 41 ust. 4;art. 2" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">art. 40, 41 ust. 4 i art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej</xLexLink> oraz, że utraci on moc z upływem 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Dziennik Ustaw nr 96 (poz. 620) został ogłoszony 5 czerwca 2008 r. Przepis <xLexLink xArt="art. 248;art. 248 § 1" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 § 1 k.k.w.</xLexLink> straci zatem moc dopiero <xBRx/>z dniem 6.12.2009 r. Sąd Okręgowy trafnie zatem wskazał, że pozwanemu nie można było zarzucić naruszenia tego przepisu w okresie objętym pozwem, gdyż aż do 6.12.2009 r. norma ta obowiązuje w polskim porządku prawnym. Ograniczenie się przez Sąd Okręgowy do analizy zachowania pozwanego tylko w świetle tego przepisu doprowadziło do błędnej oceny przesłanki bezprawności. Zabrakło bowiem oceny całokształtu zachowań pozwanego względem powoda pod kątem wymagań nałożonych na Państwo przez <xLexLink xArt="art. 40;art. 41;art. 41 ust. 4" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">art. 40 i 41 ust. 4 Konstytucji</xLexLink> oraz art. 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.). Przepisy te zawierają zakaz poniżającego i nieludzkiego traktowania oraz karania, a także nakazują traktowanie w sposób humanitarny osoby pozbawione wolności. Rozpoznając powództwo należało w świetle tych przepisów ocenić sytuację powoda, w jakiej faktycznie odbywał karę pozbawienia wolności. Z zaleceń Europejskiego Komitetu Zapobiegania Torturom wynika, że powierzchnia celi mieszalnej przypadająca na więźnia powinna wynosić 4 m². Wg <xLexLink xArt="art. 110" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 110 k.k.w.</xLexLink> norma ta wynosi 3 m². Normy innych państw europejskich określają większą powierzchnię mieszkalną na jednego osadzonego, niż ma to miejsce w Polsce. Ponadto obowiązujący nadal przepis <xLexLink xArt="art. 248;art. 248 § 1" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 § 1 k.k.w.</xLexLink> pozwala na permanentne odstępowanie od bardzo już niskiej normy 3 m². Już w świetle tych danych należało stwierdzić, że w Areszcie Śledczym w <xAnon>M.</xAnon> powód przebywał w przeludnionej celi, a stan taki był sprzeczny z wymogami przewidzianymi w art. 3 Konwencji.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny wziął pod uwagę wykładnię Konwencji dokonaną przez Europejski Trybunał Praw Człowieka. W wyroku z dnia 15 lipca 2002 r. (Kałasznikow przeciwko Rosji, nr 47095/99) Trybunał stwierdził, że warunki, na które uskarżają się więźniowie przebywający w przeludnionych celach nie ograniczają się do samego nieprzestrzegania metrażu. Ocenie prawnej podlega skumulowany efekt tych warunków takich jak np: złe warunki sanitarne, niehigieniczność i brak prywatności przy korzystaniu z urządzeń sanitarnych, zła wentylacja. Mając na uwadze to stanowisko Sąd Apelacyjny uznał, że osadzenie powoda przez okres 12 miesięcy w przeludnionych celach, niezapewniających prywatności przy korzystaniu z toalety, pozbawiających możliwości spożywania posiłków przy stole, zmuszających do przebywania w tym samym pomieszczeniu z osobą załatwiającą swoje potrzeby fizjologiczne, stanowiło przejaw poniżającego traktowania. Tym samym pozwany naruszył godność powoda i jego prawo do zachowania intymności. Zachowanie pozwanego w świetle zarówno <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej</xLexLink>, jaki i <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19930610284" xTitle="Konwencja z dnia 4 listopada 1950 r. o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2" xAddress="Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284">Konwencji <xBRx/>o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności</xLexLink> należało uznać za bezprawne. Rodziło to odpowiedzialność pozwanego określoną w <xLexLink xArt="art. 24;art. 24 § 1;art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 § 1 art. 448 k.c.</xLexLink></xText> <xText>Sąd Apelacyjny uznał, że godność powoda została naruszona również na skutek umieszczenia go w celi nr <xAnon>(...)</xAnon> w miesiącach charakteryzujących się wysoką temperaturą, a to w związku z brakiem wystarczającej wentylacji tego pomieszczenia i możliwości zmniejszenia panującej w nim temperatury. W powiązaniu z otwartą toaletą warunki w tej celi uznać należało za nieznośne i niehumanitarne. W warunkach takich powód spędził około 4 miesięcy. Istnienie niekorzystnych warunków w tej celi zostało potwierdzone zeznaniami funkcjonariusza Służby Więziennej, faktem zaoferowania powodowi możliwości przeniesienia do innej celi, protokołami z kontroli wskazującymi na brak wentylacji <xBRx/>i zagrzybienie ściany. Zachowanie pozwanego w tym zakresie pozostawało w sprzeczności nie tylko z wyżej wymienionymi przepisami Konstytucji i Konwencji, lecz także z <xLexLink xArt="art. 110;art. 110 § 2" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 110 § 2 k.k.w.</xLexLink> Przepis ten wprost nakazuje zapewnienie osadzonemu dostatecznego dopływu powietrza i odpowiedniej do pory roku temperatury. W tym zakresie pozwany ponosił odpowiedzialność uregulowaną w <xLexLink xArt="art. 24;art. 24 § 1;art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 § 1 art. 448 k.c.</xLexLink></xText> <xText>Określając wysokość zadośćuczynienia Sąd Apelacyjny miał na uwadze rozmiar krzywdy jakiej powód doznał na skutek długotrwałego przebywania w warunkach naruszających jego dobra osobiste. Szacunki samego powoda (kwota 150000 zł obejmująca ponadto zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną doznanym uszczerbkiem na zdrowiu) należało uznać za zupełnie nieadekwatne do doznanej krzywdy. Powód odbywa karę pozbawienia wolności i już przez to znalazł się w niezwykle niekomfortowej sytuacji, wywołanej jego własnym zachowaniem, a stanowiącej element kary. Zadośćuczynienie ma na celu jedynie naprawienie tej części krzywdy, która związana jest z niezgodnym z prawem zwiększeniem uciążliwości odbywania kary pozbawienia wolności. Określając wysokość zadośćuczynienia trzeba mieć na uwadze zarówno możliwości zarobkowe powoda w warunkach pozbawienia wolności, jak i możliwości zaspokajania przez niego potrzeb osobistych. Kwota dochodzona przez powoda wskazywałaby natomiast nie tyle na chęć uzyskania rekompensaty za krzywdę, lecz na dążenie do wzbogacenia się. Nie można również abstrahować od realiów życia w naszym kraju w którym zjawisko zagęszczenia osób w jednym mieszkaniu, czy konieczność znoszenia wysokich temperatur w miesiącach letnich jest nadal powszechne. Wiąże się to bowiem z poziomem zamożności społeczeństwa i jego zdolnością do wypełniania różnych zadań społecznych, w tym utrzymywaniu więziennictwa. Nie można jednak zgodzić się ze stanowiskiem Sądu Okręgowego, że wzgląd na warunki panujące w niektórych szpitalach, czy innych instytucjach oraz mieszkaniach może uzasadniać całkowite zwolnienie pozwanego od odpowiedzialności związanej z naruszeniem dóbr osobistych. Polska przyjęła bowiem na siebie obowiązek respektowania wysokich standardów uregulowanych zarówno <xBRx/>w <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">Konstytucji</xLexLink> i <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">k.k.w.</xLexLink>, jak i prawie konwencyjnym. Powinna zatem stopniowo dążyć do ich wypełniania. Trzeba również mieć świadomość, że w przeciwieństwie do osób pozbawionych wolności, inne osoby mają możliwość opuszczenia na pewien czas przeludnionego lub przegrzanego pomieszczenia. Poza tym nieprawidłowości panujące w niektórych instytucjach publicznych takich jak szpitale nierespektujące obowiązujących standardów, nie mogą usprawiedliwiać ich nieprzestrzegania w innych instytucjach, w tym w aresztach śledczych <xBRx/>i zakładach karnych. Określając wysokość zadośćuczynienia trzeba było również wziąć pod uwagę zachowanie samego pozwanego, który przebywając w przegrzanej celi nie wykorzystywał wszystkich możliwości jej opuszczenia przez udział w zajęciach zorganizowanych przez Służbę Więzienną. Powód bez podania przekonywujących przyczyn odmówił również zgody na przeniesienie do lepszej celi na innym oddziale. W tym jednak przypadku trudno zrozumieć zachowanie administracji Aresztu Śledczego, która dysponując celą o lepszych warunkach uznała za konieczne respektowanie woli osadzonego powoda. Mając to wszystko na uwadze, Sąd Apelacyjny uznał kwotę 3000 zł za odpowiednią sumę zadośćuczynienia pieniężnego. Zasądzając tą sumę Sąd miał świadomość, że administracja Aresztu Śledczego w <xAnon>M.</xAnon> tylko w niewielkim zakresie była odpowiedzialna za warunki, w których powód odbywał karę pozbawienia wolności. Niniejsza sprawa jest tylko konsekwencją braku koniecznych inwestycji we wcześniejszym okresie oraz rezultatem prowadzonej polityki karnej. Problem ten wymaga ze względu na swoją skalę, nieograniczającą się do przypadku powoda, wprowadzenia rozwiązań systemowych. Do tego jednak czasu pozwany Skarb Państwa jest reprezentowany w niniejszej sprawie przez Dyrektora Aresztu Śledczego w <xAnon>M.</xAnon> i ze środków budżetowych, którymi to <xIx>statio fisci</xIx> dysponuje, muszą zostać pokryte usprawiedliwione roszczenia powoda.</xText> <xText>Zmiana wyroku nastąpiła w oparciu o <xLexLink xArt="art. 386;art. 386 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 386 § 1 k.p.c.</xLexLink> W pozostałej części apelacja kwestionująca rozstrzygnięcie powództwa o ochronę dóbr osobistych została oddalona na podstawie <xLexLink xArt="art. 385" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 385 k.p.c.</xLexLink></xText> <xText>Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu Okręgowego w kwestii niewykazania przez powoda związku przyczynowego pomiędzy przebywaniem w celi nr <xAnon>(...)</xAnon>, a powstaniem zapalnego w kolanach. Powód oparł swoje twierdzenia na zeznaniach świadka i swoich oraz na podkreśleniu związku czasowego. Jednakże z dokumentacji lekarskiej nie wynikało, aby to warunki w celi doprowadziły do powstania stanu zapalnego. Powód nie wniósł <xBRx/>o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego lekarza, który mógłby wypowiedzieć się od strony medycznej, czy istniał związek pomiędzy warunkami mieszkalnymi w tej konkretnie celi, a rozstrojem zdrowia. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na powodzie zgodnie z <xLexLink xArt="art. 6" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 6 k.c.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 232" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">232 k.p.c.</xLexLink> Z tych względów Sąd Apelacyjny uznał, że roszczenie <xBRx/>o zasądzenie zadośćuczynienia, oparte na przepisach <xLexLink xArt="art. 417;art. 417 § 1;art. 445;art. 445 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 417 § 1 i art. 445 § 1 k.c.</xLexLink> prawidłowo zostało oddalone przez Sąd pierwszej instancji. Apelacja w tym zakresie podlegała oddaleniu na mocy <xLexLink xArt="art. 385" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 385 k.p.c.</xLexLink></xText> <xText>Powód przegrał postępowanie w drugiej instancji w 98 %. Jednakże żądanie pozwanego obciążenia powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu wg norm przepisanych było bezzasadne, ponieważ pozwany nie był reprezentowany w postępowaniu apelacyjnym przez adwokata lub radcę prawnego. Pozwany nie wykazał również, aby udział w tym postępowaniu zastępcy Dyrektora wiązał się z kosztami podlegającymi zwrotowi.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Małgorzata Wołczańska

Barbara Panek

Agnieszka Mustroń

Justyna Wnuk

Sygn. akt I ACa 247/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 7 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący : SSA Małgorzata Wołczańska Sędziowie : SA Rafał Dzyr (spr.) SA Ewa Jastrzębska Protokolant : Agnieszka Mustroń po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2009 r. w Katowicach na rozprawie sprawy z powództwaR. K. przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Aresztu Śledczego wM. o zapłatę na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 18 grudnia 2008 r., sygn. akt I C 312/08 1 zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powoda 3000 (trzy tysiące) złotych, a w pozostałej części powództwo oddala; 2 oddala apelację w pozostałej części. Sygn. akt I ACa 247/09 UZASADNIENIE PowódR. K.wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego wM.kwoty 150000 zł tytułem zadośćuczynienia za to, że w okresie od 25.10.2006 r. do 19.05.2008 r. pozwany naruszył jego dobra osobiste: godność i prawo do intymności oraz doprowadził do uszczerbku na zdrowiu. Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu wg norm przepisanych. Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z dnia 18 grudnia 2008 r. sygn. akt I C 312/08 oddalił powództwo i nie obciążył powoda kosztami procesu. Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny: PowódR. K.,urodzony (...), synJ.iM., w okresie od 15.09.1999 r. do 1.07.2008 r. pięciokrotnie przebywał w Areszcie Śledczym wM.. Ostatni raz był w nim osadzony od 25.10.2006 r. do 1.07.2008 r. Następnie został przetransportowany do Aresztu Śledczego wS.. Areszt Śledczy wM.jest przewidziany na 399 osadzonych. Liczba ta w okresie wskazanym w pozwie była stale przekroczona. I tak 22.11.2006 r. stan ewidencyjny wynosił 571 osadzonych, a 14.11.2007 r. - 478. W związku z tym nie było możliwości zapewnienia wszystkim osadzonym przewidzianej przezart. 110 § 2 Kodeksu karnego wykonawczegonormy 3 m² powierzchni mieszkalnej na osobę. W okresie wskazanymw pozwie powód przebywał w celach o następujących numerach: - od 25 do 26.10.2006 r. – nr(...)(cela przejściowa), od 26.10.2006 r. do 2.03.2007 r. – nr(...), od 2 do 27.03.2007 r. – nr(...), od 27.03 do 2.04.2007 r. – nr(...), od 2.04 do 4.06.2007 r. – nr(...), od 4.06 do 21.12.2007 r. – nr(...), od 21.12.2007 r. do 7.01.2008 r. – nr(...), od 7.01. do 7.02.2008 r. – nr(...), od 7.02 do 9.02.2008 r. – nr(...), od 9.02 do 6.06.2008 r. – nr(...)(dawne oznaczenie to cela nr(...)). W tych celach za wyjątkiem celi nr(...)(przemianowanej później na nr(...)) powód zetknął się ze zjawiskiem przeludnienia. Osadzenie w takich warunkach następowało na mocy kolejnych decyzji Dyrektora Aresztu Śledczego, o których każdorazowo informowano Prezesa Sądu Okręgowego. W dniach od 22 do 24 listopada 2006 r. i od 14 do 16 listopada 2007 r. sędzia wizytator z zakresu spraw penitencjarnych przeprowadził okresowe wizytacje Aresztu. Wskazując na problemy związane z przeludnieniem sędzia wizytator podał, że jednostka funkcjonowała prawidłowo i dlatego nie zawarł zaleceń powizytacyjnych. Następstwami przeludnienia był brak miejsca przy stole w czasie posiłków dla wszystkich osadzonych, usytuowanie muszli klozetowej i łóżek w odległości nieprzekraczającej 1 metra od stołu. W celach znajdowały się kąciki sanitarne zaopatrzone w umywalkę z bieżącą, zimną wodą i ubikację. Nad toaletami wmurowane były dwa pręty, na których były zawieszone płócienne zasłony. Zgodnie ze wskazaniami(...)zasłony są obecnie sukcesywnie zastępowane wydzielonymi konstrukcjami z płyt(...), które w sposób stały oddzielają kącik sanitarny od pozostałej części celi. Taka modernizacja została przeprowadzona w marcu 2008 r. w celach nr(...)i nr(...). W celi nr(...)powód przebywał kolejno zS. W.,J. P.i najdłużej zJ. L.. Okna w celach są otwierane. Umożliwia to przewietrzanie cel i zapewnia właściwą wentylację. Za oknami zamontowane są blendy. Jest to typowe zabezpieczenie, uniemożliwiające osadzonym nawiązanie kontaktu wzrokowego z osobami na zewnątrz. Cele są wietrzone raz dziennie przez godzinę w czasie, gdy osadzeni korzystają z regulaminowego spaceru. W okresie letnim w celi nr(...)na ostatniej kondygnacji temperatura dochodziła do 37 stopni Celsjusza. Na terenie budynków Aresztu zewnętrzna firma przeprowadzała cyklicznie co dwa miesiące akcje dezynsekcji i deratyzacji. Sąd Okręgowy nie dał wiary zeznaniom świadkaS. W.i powoda, że w Areszcie panowała plaga insektów – karaluchów oraz, że przeprowadzane dezynsekcje były nieskuteczne. Zeznania te stały bowiem w sprzeczności z wnioskami zawartymi w protokołach z wizytacji i kontroli w tym Areszcie. Kontrole zostały przeprowadzone przez Powiatowego Inspektora Sanitarnego w maju i grudniu 2006 r.,w maju i październiku 2007 r. oraz w lutym i marcu 2008 r. Powód pozostawał w Areszcie pod opieką lekarzy w związku z bólem kolanai podudzia. Stwierdzono u niego przewlekły stan zapalny kolan i wdrożono leczenie farmakologiczne. Sąd Okręgowy nie dał wiary zeznaniom powoda, że dolegliwości kończyn dolnych zostały spowodowane wilgocią i chłodem panującym w okresie zimowym w celi nr(...). Pozostawało to bowiem w sprzeczności z zaświadczeniem lek. med. specjalisty chirurgiiA. N.z 17.06.2008 r. Sąd Okręgowy zważył, że odbywanie kary pozbawienia wolności w przeludnionej celi, z nieoddzieloną toaletą i węzłem sanitarnym, nieodpowiednią wentylacją i plagą karaluchów może stanowić przejaw poniżającego traktowania naruszającego godność więźnia i jego prawo do intymności. W niniejszej sprawie powód wykazał, że doszło do naruszenia jego dóbr osobistych przez osadzenie go w przeludnionych celach. Odbywanie kary w takich warunkach jest niezgodne z polskimi i europejskimi normami. Pozwany wykazał jednak, że osadzenie powoda w przeludnionych celach nastąpiło zgodnie z prawem, albowiem zostały spełnione przesłanki zart. 248 Kodeksu karnego wykonawczego. Skoro zaś zachowanie pozwanego nie było bezprawne, to nie powstawała jego odpowiedzialność zart. 24 i 448 Kodeksu cywilnego. Pozwany nie naruszył dóbr osobistych osadzając go w celi o nieodpowiedniej wentylacji w okresie letnim, a także w celach, w których toalety były odgrodzone tylko zasłonką. W celach tych nie zostały bowiem przekroczone obowiązujące normy, których nie można odrywać od przeciętnych warunków panujących w szpitalach, domach pomocy społecznej, internatach i akademikach. Klimatyzacja w tej strefie jest rzadkością. W czasie upałów każdy obywatel musi znosić niedogodności związane z upałem. Osłonięcie sanitariatu płócienną zasłoną lub płytami(...)w dostateczny sposób zapewniały osadzonym prawo do intymności. W Areszcie nie panowała plaga karaluchów. Prawidłowo została również rozwiązana kwestia oświetlenia cel światłem elektrycznym. Powód nie wykazał istnienia związku przyczynowego pomiędzy rozstrojem zdrowia (stanem zapalnym kolan), a warunkami panującymi w celi nr(...). W związku z tym w świetleart. 361 § 1 k.c.należało uznać, że nie zachodziła odpowiedzialność deliktowa pozwanego, uregulowana wart. 417 § 1 k.c. O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawieart. 102 Kodeksu postępowania cywilnego. Powód w apelacji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. Powód zarzucił: - nieuzasadnione oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z zeznań świadkówK. K.iJ. L., niedanie wiary zeznaniom świadkaS. W.i powoda na okoliczność istnienia plagi karaluchów i nieskuteczności akcji dezynsekcji, niedanie wiary zeznaniom powoda, iż w celi nie było właściwej wentylacji i dopływu świeżego powietrza, chociaż w drugim protokole z wizytacji przeprowadzonej 13.12.2006 r. (k. 95) wskazano na brak wentylacji, niewzięcie pod uwagę wpływu blendy bez atestu zamontowanej za oknem i braku kratek wentylacyjnych (zamontowanych dopiero w lutym 2008 r.) na możliwość przewietrzania celi, błędne uznanie braku związku czasowego pomiędzy osadzeniem powoda w zawilgoconeji zagrzybionej celi - co zostało potwierdzone w protokole kontroli sanitarnej z 26.03.2008 r. (k. 120) – a rozpoczęciem się u niego choroby nóg i podjęciem leczenia, niewzięcie pod uwagę, że brak oddzielenia toalet wpływał na intensywność fetoruw celach, a istniejące zasłonki nie pozwalały na zachowanie intymności. Powód podkreślił wpływ przeludnienia na warunki przebywania w celi, a nawet na brak możliwości skorzystania w pełnym zakresie z łóżka (niemożność położenia się na wznak na skutek ciasnoty). Powołał się na to, że podobne powództwa innych osadzonych w Areszcie Śledczym wM.zostały już uwzględnione przez sądy. Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda kosztów postępowania odwoławczego wg norm przepisanych. Sąd Apelacyjny ustalił, co następuje: Ustalenia Sądu Okręgowego dotyczącego pomieszczeń, w których powód przebywał w okresie objętym pozwem Sąd Apelacyjny przyjął za własne. Wprawdzie zeznania powoda w tym zakresie nie były zbieżne z ustaleniami Sądu, ale ostatecznie w apelacji powód tych ustaleń nie zakwestionował. Z przedłożonych przez pozwanego odpisów informacji skierowanych w okresie od stycznia 2006 r. maja 2008 r. do Prezesa Sądu Okręgowegow Katowicach (k. 37 – 65) wynika, że powód przebywał w przeludnionych celachw następujących terminach: - od 26 października 2006 r. do 2 marca 2007 r. w celi nr(...), od 2 do 27 marca 2007 r. w celi nr(...), od 4 czerwca do 21 grudnia 2007 r. w celi nr(...). Oznacza to, że przez okres około 12 miesięcy powód był osadzony w pomieszczeniu,w którym przypadało na niego poniżej 3 m² powierzchni. Przeludnienie wiązało się z takimi konsekwencjami jak: brak możliwości przestawiania sprzętów, niemożność spożywania posiłków przez wszystkich osadzonych przy jednym stole, kłopoty z leżeniem na wznak na łóżku pod oknem, spożywanie posiłków w bardzo bliskiej odległości od toalety, konieczność znoszenia fetoru związanego z używaniem toalety przez inne osoby, brak intymności przy korzystaniu z toalety. We wszystkich celach powód zetknął się z toaletą oddzieloną jedynie płócienną, prześwitującą zasłoną. Dopiero w marcu 2008 r. dokonano modernizacji celi nr(...), wstawiając ścianki z płyty(...). Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia Sądu Okręgowego dotyczące występowaniaw celach insektów. W Areszcie tym stale występował problem z karaluchami i był on zwalczany przy pomocy wyspecjalizowanych firm zewnętrznych. Kwestia ta podlegała kontroli ze strony innych służb publicznych. Problem ten nigdy nie przybrał postaci plagi. Gdyby tak bowiem było, to Areszt Śledczy nie mógłby ukryć tego zjawiska przed służbami zajmującymi się kontrolą sanitarną i warunkami przebywania więźniów. Zeznania świadkówi powoda potwierdzają jedynie, że obecność karaluchów była zauważalna przez powoda i jego towarzyszy oraz denerwująca dla nich. Nie oznacza to jedna, że doszło do stanu, który można byłoby określić mianem plagi. Należy również mieć na uwadze, że ze zjawiskiem tym administracja pozwanego konsekwentnie walczyła. Kolejnym problemem były warunki przebywania powoda w celi nr(...), przemianowanej później na nr(...). Powód był osadzony w niej od 2 kwietnia do 4 czerwca 2007 r., od 21 grudnia do 7 stycznia 2008 r. oraz od 7 lutego do 6 czerwca 2008 r. W celi tej przebywało dwóch osadzonych. Specyfika tej celi wynikała z usytuowania jej na najwyższym piętrze, pod samym dachem od nasłonecznionej strony. W tej celi przez prawie cały okres pobytu powoda nie było odrębnej kratki wentylacyjnej. Okno było przysłonięte od zewnątrz blendą, która dodatkowo utrudniała dostęp świeżego powietrza. Cela była przewietrzana przez otwarcie drzwi jedynie pod nieobecność wszystkich osadzonych. W praktyce oznaczało to, że była wietrzona raz na dobę przez godzinę w trakcie spacerów osadzonych. Powódi świadekS. W.w swoich zeznaniach podkreślali, że w celi było bardzo gorąco i duszno. Wg świadka, który nie dysponował termometrem, temperatura wynosiła nawet 50º C (k. 205). Na skutek takich warunków ściana w celi była zagrzybiona, co potwierdzonow protokole kontroli sanitarnej. Stan taki częściowo potwierdzili również funkcjonariusze Służby Więziennej. ŚwiadekZ. M.zeznał, że w okresie letnim wydawano osadzonym zwiększoną ilość napojów. ŚwiadekM. S.zeznał, że w celi nr(...)latem bywa gorąco. Osadzeni muszą być lekko ubrani i leżeć w łóżkach. Mają do dyspozycji wentylatory. Powodowi zaproponowano przeniesienie do lepszej i wyremontowanej celi na oddziale V, jednakże powód odmówił z uwagi na to, że oddział V był izolowany od pozostałych oddziałów. Sąd Apelacyjny uznał za własne ustalenia Sądu Okręgowego dotyczące stanu zdrowia powoda. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Apelacja częściowo zasługiwała na uwzględnienie. Zarzut naruszenia przepisów o postępowaniu dowodowym był uzasadniony o tyle, że Sąd Okręgowy nie wyjaśnił przyczyn, dla których nie zgodził się na ich przeprowadzenie.Z akt sprawy wynika, że powód na rozprawie 23.10.2008 r. (k. 209) wniósł o dopuszczenie dowodu ze świadkówJ. L.iW. K.na okoliczność warunków socjalno - bytowych w celach, w których w różnych terminach przebywaliz powodem. Sąd Okręgowy oddalił wnioski powoda o dopuszczenie dowodu z zeznań tych świadków. Po zaprotokołowaniu protestu powoda Sąd Okręgowy zmienił swoje postanowienie w ten sposób, że dopuścił dowody wskazane przez powoda (k. 211).J. L.w piśmie z dnia 27.10.2008 r. wniósł o pominięcie jego zeznań, ponieważ nie miał nic do powiedzenia w sprawie warunków odbywania kary, a z uwagi na stan zdrowia powinien unikać stresów.W. K.został zwolniony z aresztu 22.08.2008 r. Wezwanie wysłane na adres wskazany przez powoda zostało awizowane 26.11.2008 r. i zwrócone Sądowi z adnotacją „nie podjęto w terminie”. Sąd Okręgowy na rozprawie w dniu 18.12.2008 r. zmienił swoje postanowienie z 23.10.2008 r. w ten sposób, że wnioski powoda o przesłuchanie w/w świadków oddalił. Zauważyć należało, że stanowisko zajęte przezJ. L.w jego oświadczeniu nie było przeszkodą do odebrania od niego zeznań. W kwestii możliwości przesłuchania go ze względu na stan zdrowia powinien był wypowiedzieć się lekarz. Oczywistym było natomiast, żeJ. L.musiał mieć wiedzę na temat warunków, w jakich przebywał w celi nr(...). Zwrócenie awizowanego wezwania, wysłanego na adres świadkaW. K., nie było równoznaczne z uzyskaniem informacji o zmianie adresu tego świadka. Należało zatem sprawdzić, czy świadek ten istotnie przebywał pod adresem wskazanym przez powoda i rozważyć zastosowanie środków przymusu, od których mowa wart. 274 § 1 i 276 Kodeksu postępowania cywilnego. Pominięcie dowodu z zeznań tych świadków ostatecznie nie miało jednak wpływu na wynik rozstrzygnięcia. Nie zachodziła konieczność ich przesłuchania, ponieważw ocenie Sądu Apelacyjnego zgromadzony materiał dowodowy w dostateczny sposób potwierdził niektóre twierdzenia powoda. Natomiast w tym zakresie, w który twierdzenia powoda nie zostały uznane za wykazane, dowód z samych świadków byłby dowodem niewystarczającym. Stan prawny związany z możliwością odstąpienia od stosowania normy 3 m² powierzchni mieszkalnej na osobę został szczegółowo opisany w uzasadnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 maja 2008 r. sygn. akt SK 25/07 (Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Seria A rok 2008, Nr 4, poz. 62). Z treści sentencji tego wyroku wynika, że przepisart. 248 § 1 k.k.w.jest niezgodny zart. 40, 41 ust. 4 i art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiejoraz, że utraci on moc z upływem 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Dziennik Ustaw nr 96 (poz. 620) został ogłoszony 5 czerwca 2008 r. Przepisart. 248 § 1 k.k.w.straci zatem moc dopieroz dniem 6.12.2009 r. Sąd Okręgowy trafnie zatem wskazał, że pozwanemu nie można było zarzucić naruszenia tego przepisu w okresie objętym pozwem, gdyż aż do 6.12.2009 r. norma ta obowiązuje w polskim porządku prawnym. Ograniczenie się przez Sąd Okręgowy do analizy zachowania pozwanego tylko w świetle tego przepisu doprowadziło do błędnej oceny przesłanki bezprawności. Zabrakło bowiem oceny całokształtu zachowań pozwanego względem powoda pod kątem wymagań nałożonych na Państwo przezart. 40 i 41 ust. 4 Konstytucjioraz art. 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.). Przepisy te zawierają zakaz poniżającego i nieludzkiego traktowania oraz karania, a także nakazują traktowanie w sposób humanitarny osoby pozbawione wolności. Rozpoznając powództwo należało w świetle tych przepisów ocenić sytuację powoda, w jakiej faktycznie odbywał karę pozbawienia wolności. Z zaleceń Europejskiego Komitetu Zapobiegania Torturom wynika, że powierzchnia celi mieszalnej przypadająca na więźnia powinna wynosić 4 m². Wgart. 110 k.k.w.norma ta wynosi 3 m². Normy innych państw europejskich określają większą powierzchnię mieszkalną na jednego osadzonego, niż ma to miejsce w Polsce. Ponadto obowiązujący nadal przepisart. 248 § 1 k.k.w.pozwala na permanentne odstępowanie od bardzo już niskiej normy 3 m². Już w świetle tych danych należało stwierdzić, że w Areszcie Śledczym wM.powód przebywał w przeludnionej celi, a stan taki był sprzeczny z wymogami przewidzianymi w art. 3 Konwencji. Sąd Apelacyjny wziął pod uwagę wykładnię Konwencji dokonaną przez Europejski Trybunał Praw Człowieka. W wyroku z dnia 15 lipca 2002 r. (Kałasznikow przeciwko Rosji, nr 47095/99) Trybunał stwierdził, że warunki, na które uskarżają się więźniowie przebywający w przeludnionych celach nie ograniczają się do samego nieprzestrzegania metrażu. Ocenie prawnej podlega skumulowany efekt tych warunków takich jak np: złe warunki sanitarne, niehigieniczność i brak prywatności przy korzystaniu z urządzeń sanitarnych, zła wentylacja. Mając na uwadze to stanowisko Sąd Apelacyjny uznał, że osadzenie powoda przez okres 12 miesięcy w przeludnionych celach, niezapewniających prywatności przy korzystaniu z toalety, pozbawiających możliwości spożywania posiłków przy stole, zmuszających do przebywania w tym samym pomieszczeniu z osobą załatwiającą swoje potrzeby fizjologiczne, stanowiło przejaw poniżającego traktowania. Tym samym pozwany naruszył godność powoda i jego prawo do zachowania intymności. Zachowanie pozwanego w świetle zarównoKonstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, jaki iKonwencjio ochronie praw człowieka i podstawowych wolnościnależało uznać za bezprawne. Rodziło to odpowiedzialność pozwanego określoną wart. 24 § 1 art. 448 k.c. Sąd Apelacyjny uznał, że godność powoda została naruszona również na skutek umieszczenia go w celi nr(...)w miesiącach charakteryzujących się wysoką temperaturą, a to w związku z brakiem wystarczającej wentylacji tego pomieszczenia i możliwości zmniejszenia panującej w nim temperatury. W powiązaniu z otwartą toaletą warunki w tej celi uznać należało za nieznośne i niehumanitarne. W warunkach takich powód spędził około 4 miesięcy. Istnienie niekorzystnych warunków w tej celi zostało potwierdzone zeznaniami funkcjonariusza Służby Więziennej, faktem zaoferowania powodowi możliwości przeniesienia do innej celi, protokołami z kontroli wskazującymi na brak wentylacjii zagrzybienie ściany. Zachowanie pozwanego w tym zakresie pozostawało w sprzeczności nie tylko z wyżej wymienionymi przepisami Konstytucji i Konwencji, lecz także zart. 110 § 2 k.k.w.Przepis ten wprost nakazuje zapewnienie osadzonemu dostatecznego dopływu powietrza i odpowiedniej do pory roku temperatury. W tym zakresie pozwany ponosił odpowiedzialność uregulowaną wart. 24 § 1 art. 448 k.c. Określając wysokość zadośćuczynienia Sąd Apelacyjny miał na uwadze rozmiar krzywdy jakiej powód doznał na skutek długotrwałego przebywania w warunkach naruszających jego dobra osobiste. Szacunki samego powoda (kwota 150000 zł obejmująca ponadto zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną doznanym uszczerbkiem na zdrowiu) należało uznać za zupełnie nieadekwatne do doznanej krzywdy. Powód odbywa karę pozbawienia wolności i już przez to znalazł się w niezwykle niekomfortowej sytuacji, wywołanej jego własnym zachowaniem, a stanowiącej element kary. Zadośćuczynienie ma na celu jedynie naprawienie tej części krzywdy, która związana jest z niezgodnym z prawem zwiększeniem uciążliwości odbywania kary pozbawienia wolności. Określając wysokość zadośćuczynienia trzeba mieć na uwadze zarówno możliwości zarobkowe powoda w warunkach pozbawienia wolności, jak i możliwości zaspokajania przez niego potrzeb osobistych. Kwota dochodzona przez powoda wskazywałaby natomiast nie tyle na chęć uzyskania rekompensaty za krzywdę, lecz na dążenie do wzbogacenia się. Nie można również abstrahować od realiów życia w naszym kraju w którym zjawisko zagęszczenia osób w jednym mieszkaniu, czy konieczność znoszenia wysokich temperatur w miesiącach letnich jest nadal powszechne. Wiąże się to bowiem z poziomem zamożności społeczeństwa i jego zdolnością do wypełniania różnych zadań społecznych, w tym utrzymywaniu więziennictwa. Nie można jednak zgodzić się ze stanowiskiem Sądu Okręgowego, że wzgląd na warunki panujące w niektórych szpitalach, czy innych instytucjach oraz mieszkaniach może uzasadniać całkowite zwolnienie pozwanego od odpowiedzialności związanej z naruszeniem dóbr osobistych. Polska przyjęła bowiem na siebie obowiązek respektowania wysokich standardów uregulowanych zarównowKonstytucjiik.k.w., jak i prawie konwencyjnym. Powinna zatem stopniowo dążyć do ich wypełniania. Trzeba również mieć świadomość, że w przeciwieństwie do osób pozbawionych wolności, inne osoby mają możliwość opuszczenia na pewien czas przeludnionego lub przegrzanego pomieszczenia. Poza tym nieprawidłowości panujące w niektórych instytucjach publicznych takich jak szpitale nierespektujące obowiązujących standardów, nie mogą usprawiedliwiać ich nieprzestrzegania w innych instytucjach, w tym w aresztach śledczychi zakładach karnych. Określając wysokość zadośćuczynienia trzeba było również wziąć pod uwagę zachowanie samego pozwanego, który przebywając w przegrzanej celi nie wykorzystywał wszystkich możliwości jej opuszczenia przez udział w zajęciach zorganizowanych przez Służbę Więzienną. Powód bez podania przekonywujących przyczyn odmówił również zgody na przeniesienie do lepszej celi na innym oddziale. W tym jednak przypadku trudno zrozumieć zachowanie administracji Aresztu Śledczego, która dysponując celą o lepszych warunkach uznała za konieczne respektowanie woli osadzonego powoda. Mając to wszystko na uwadze, Sąd Apelacyjny uznał kwotę 3000 zł za odpowiednią sumę zadośćuczynienia pieniężnego. Zasądzając tą sumę Sąd miał świadomość, że administracja Aresztu Śledczego wM.tylko w niewielkim zakresie była odpowiedzialna za warunki, w których powód odbywał karę pozbawienia wolności. Niniejsza sprawa jest tylko konsekwencją braku koniecznych inwestycji we wcześniejszym okresie oraz rezultatem prowadzonej polityki karnej. Problem ten wymaga ze względu na swoją skalę, nieograniczającą się do przypadku powoda, wprowadzenia rozwiązań systemowych. Do tego jednak czasu pozwany Skarb Państwa jest reprezentowany w niniejszej sprawie przez Dyrektora Aresztu Śledczego wM.i ze środków budżetowych, którymi tostatio fiscidysponuje, muszą zostać pokryte usprawiedliwione roszczenia powoda. Zmiana wyroku nastąpiła w oparciu oart. 386 § 1 k.p.c.W pozostałej części apelacja kwestionująca rozstrzygnięcie powództwa o ochronę dóbr osobistych została oddalona na podstawieart. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu Okręgowego w kwestii niewykazania przez powoda związku przyczynowego pomiędzy przebywaniem w celi nr(...), a powstaniem zapalnego w kolanach. Powód oparł swoje twierdzenia na zeznaniach świadka i swoich oraz na podkreśleniu związku czasowego. Jednakże z dokumentacji lekarskiej nie wynikało, aby to warunki w celi doprowadziły do powstania stanu zapalnego. Powód nie wniósło przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego lekarza, który mógłby wypowiedzieć się od strony medycznej, czy istniał związek pomiędzy warunkami mieszkalnymi w tej konkretnie celi, a rozstrojem zdrowia. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na powodzie zgodnie zart. 6 k.c.i232 k.p.c.Z tych względów Sąd Apelacyjny uznał, że roszczenieo zasądzenie zadośćuczynienia, oparte na przepisachart. 417 § 1 i art. 445 § 1 k.c.prawidłowo zostało oddalone przez Sąd pierwszej instancji. Apelacja w tym zakresie podlegała oddaleniu na mocyart. 385 k.p.c. Powód przegrał postępowanie w drugiej instancji w 98 %. Jednakże żądanie pozwanego obciążenia powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu wg norm przepisanych było bezzasadne, ponieważ pozwany nie był reprezentowany w postępowaniu apelacyjnym przez adwokata lub radcę prawnego. Pozwany nie wykazał również, aby udział w tym postępowaniu zastępcy Dyrektora wiązał się z kosztami podlegającymi zwrotowi.

15/150000/0000503/ACa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

I Wydział Cywilny

154500000003003_VI_ACa_001377_2008_Uz_2009-05-08_001

VI ACa 1377/08

2009-05-08 02:00:00.0 CEST

2013-09-17 03:01:35.0 CEST

2014-04-06 19:57:28.0 CEST

15450000

3003

SENTENCE, REASON

Sygn. akt VIA Ca 1377/08 Sygn. akt VIA Ca 1377/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 8 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący – Sędzia SA – Agata Wolkenberg Sędzia SA – Wanda Lasocka Sędzia SA – Witold Okniński (spr.) Protokolant: sekr. sąd. Julia Gotówka po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2009 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa Gminy i Miasta W. przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o ochronę konkurencj

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Danuta Śliwińska" xVersion="1.0" xLang="PL" xYear="2008" xEditor="dsliwins" xToPage="9" xPublisher="dsliwins" xFlag="published" xEditorFullName="Danuta Śliwińska" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolNmbr="001377" xVolType="15/450000/0003003/ACa"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText><xBx> <xIx>Sygn. akt VIA Ca 1377/08 Sygn. akt VIA Ca 1377/08 </xIx> </xBx></xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right"> <xBx>Dnia 8 maja 2009 r.</xBx></xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie: </xBx></xText> <xText/> <xText> <xBx> Przewodniczący – Sędzia SA – Agata Wolkenberg </xBx> </xText> <xText> <xBx> Sędzia SA – Wanda Lasocka </xBx> </xText> <xText><xBx> Sędzia SA – Witold Okniński (spr.)</xBx></xText> <xText><xBx> Protokolant: sekr. sąd. Julia Gotówka </xBx></xText> <xText><xBx>po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2009 r. w Warszawie</xBx></xText> <xText><xBx>na rozprawie </xBx></xText> <xText><xBx>sprawy z powództwa Gminy i Miasta <xAnon>W.</xAnon> </xBx></xText> <xText><xBx>przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów </xBx></xText> <xText><xBx>o ochronę konkurencji i karę pieniężną </xBx></xText> <xText><xBx>na skutek apelacji powoda </xBx></xText> <xText><xBx>od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów </xBx></xText> <xText><xBx>z dnia 21 lipca 2008 r. </xBx></xText> <xText><xBx>sygn. akt XVII AmA 21/08</xBx></xText> <xText><xBx>I zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 w ten sposób, że nadaje mu następującą treść:</xBx></xText> <xText><xBx>1. zmienia zaskarżoną decyzję Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 13 grudnia 2007r. Nr <xAnon> (...)</xAnon> w punkcie 1 w ten sposób, że nie uznaje za ograniczającą konkurencję i naruszającą zakaz, o którym mowa w art. 9 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, praktykę polegającą na nadużywaniu przez Gminę i Miasto <xAnon>W.</xAnon> pozycji dominującej na rynku dzierżawy gruntów rekreacyjnych nad <xAnon>jeziorem N.</xAnon> w gminie <xAnon>W.</xAnon>, przez nieuzasadnioną i dyskryminującą odmowę zawarcia umowy dzierżawy z panią <xAnon>E. I.</xAnon> </xBx></xText> <xText><xBx>- i uchyla punkt 2;</xBx></xText> <xText><xBx>II uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 2;</xBx></xText> <xText><xBx>III zasądza od Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na rzecz Gminy i Miasta <xAnon>W.</xAnon> kwotę 1270 ( jeden tysiąc dwieście siedemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów w postępowaniu apelacyjnym.</xBx></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Decyzją z dnia 13 grudnia 2007 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał za ograniczającą konkurencję oraz naruszającą zakaz, o którym mowa w <xLexLink xArt="art. 9;art. 9 ust. 1" xIsapId="WDU20070500331" xTitle="Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów" xAddress="Dz. U. z 2007 r. Nr 50, poz. 331">art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów</xLexLink>, praktykę polegającą na nadużywaniu przez Gminę i Miasto <xAnon>W.</xAnon> pozycji dominującej na rynku dzierżawy gruntów rekreacyjnych położonych na <xAnon>jeziorem N.</xAnon> w gminie <xAnon>W.</xAnon>, poprzez nieuzasadnioną i dyskryminującą odmowę zawarcia umowy dzierżawy z panią <xAnon>E. I.</xAnon> i nakazał zaniechanie jej stosowania (punkt 1.). Na podstawie art. 106 ust. 1 punkt 1 powołanej ustawy nałożył na Gminę i Miasto <xAnon>W.</xAnon> karę pieniężną w wysokości 39.770,45 zł.</xText> <xText>Odwołanie od powyższej decyzji złożyła Gmina i Miasto <xAnon>W.</xAnon> zarzucając naruszenie prawa materialnego, to jest <xLexLink xArt="art. 1;art. 9" xIsapId="WDU20070500331" xTitle="Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów" xAddress="Dz. U. z 2007 r. Nr 50, poz. 331">art. 1 i 9 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów</xLexLink> poprzez przyjęcie, że: Gmina stosowała praktyki ograniczające konkurencję oraz, że nadużyła pozycji dominującej, co naruszyło interes publiczny oraz nie wykazanie naruszenia interesu publicznego; art. 24 ustawy poprzez jego niezastosowanie, <xLexLink xArt="art. 140;art. 353(1)" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 140 i 353<xSUPx>1</xSUPx> k.c.</xLexLink> poprzez ograniczenie swobody rozporządzania rzeczą oraz przyjęcie, że podstawą stanowiska Gminy była zasada swobody umów. Skarżąca zarzuciła też naruszenie przepisów <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19600300168" xTitle="Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego" xAddress="Dz. U. z 1960 r. Nr 30, poz. 168">k.p.a.</xLexLink> w szczególności <xLexLink xArt="art. 7;art. 77" xIsapId="WDU19600300168" xTitle="Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego" xAddress="Dz. U. z 1960 r. Nr 30, poz. 168">art. 7 i 77</xLexLink> poprzez niewyjaśnienie wszelkich okoliczności sprawy polegające na niewykazaniu negatywnych skutków działań Gminy na rynku, dowolności ustaleń poprzez przyjęcie za udowodniony zamiar wyeliminowania dzierżawcy skutecznie dochodzącego swoich praw, co ma wywołać wpływ na innych dzierżawców a nadto całkowite pominięcie kwestii nielegalności zabudowy działki dzierżawionej wspólnie przez <xAnon>E. A.</xAnon>, <xAnon>M. K.</xAnon>, <xAnon>B. K.</xAnon> oraz <xAnon>E. I.</xAnon>. Wskazując na te zarzuty Gmina wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i orzeczenie, że nie nadużyła pozycji dominującej, nie stosowała niedozwolonych praktyk ograniczających konkurencję i nie naruszyła zbiorowego interesu konsumentów.</xText> <xText>Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wyrokiem z 21 lipca 2008 r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że w pkt 1 uznał za ograniczającą konkurencję oraz naruszającą zakaz, o którym mowa w art. 9 ust. 1, praktykę polegającą na nadużywaniu przez Gminę i Miasto <xAnon>W.</xAnon> pozycji dominującej na rynku dzierżawy gruntów rekreacyjnych położonych na <xAnon>jeziorem N.</xAnon> w gminie <xAnon>W.</xAnon>, poprzez nieuzasadnioną i dyskryminującą odmowę zawierania umów dzierżawy i nakazał zaniechanie jej stosowania (pkt. 1.). Zasądził od Gminy i Miasta <xAnon>W.</xAnon> na rzecz Prezesa Urzędu Konkurencji i Konsumentów kwotę 720 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 2.).</xText> <xText>Z uzasadnienia orzeczenia wynika, że zostało ono wydane na podstawie następujących ustaleń faktycznych:</xText> <xText>Zgodnie z <xLexLink xArt="art. 4;art. 4 pkt. 9" xIsapId="WDU20070500331" xTitle="Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów" xAddress="Dz. U. z 2007 r. Nr 50, poz. 331">art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów</xLexLink> Prezes Urzędu w sposób prawidłowy, niekwestionowany przez skarżącą, określił rynek właściwy jako rynek oddawania w dzierżawę na cele rekreacyjne terenów położonych w najbliższym otoczeniu <xAnon>jeziora N.</xAnon> w gminie <xAnon>W.</xAnon>. Rynek produktowy nie obejmuje wydzierżawiania gruntów dla celów prowadzenia działalności gospodarczej, związanej np. ze świadczeniem usług na rzecz osób wypoczywających nad tym jeziorem. W istocie mamy tu do czynienia ze stosunkami konkurencyjnymi, siła rynkowa Gminy i Miasta <xAnon>W.</xAnon> oddziałuje na konsumentów – dzierżawców i zainteresowanych dzierżawą gruntów wyłącznie na cele rekreacyjne.</xText> <xText>Gmina <xAnon>W.</xAnon> jest właścicielem gruntów na terenie <xAnon> Ośrodka (...)</xAnon> w <xAnon>S.</xAnon>. Jest to jeden z największych kompleksów turystycznych w Polsce, położony pomiędzy <xAnon>jeziorami N.</xAnon> i <xAnon>B.</xAnon>. Na tak określonym rynku Gmina zajmuje pozycję zbliżoną do monopolistycznej, wydzierżawiając należące do niej 54 ha gruntów; niewielką powierzchnię, około 0,9 ha wydzierżawia Nadleśnictwo <xAnon>G.</xAnon>.</xText> <xText>Prezes Urzędu poczynił konieczne ustalenia odnoszące się do praktyki wydzierżawia gruntów na cele rekreacyjne. Nie ulega wątpliwości, że Gmina <xAnon>W.</xAnon> tylko w jednym, dotychczas, przypadku <xAnon>E. I.</xAnon> odmówiła zawarcia umowy dzierżawy po wygaśnięciu poprzedniej, z upływem dziesięcioletniego okresu, na jaki została zawarta. W pozostałych przypadkach, w latach 2005-2007 umowy takie były zawierane, chyba że dzierżawcy popadli w zwłokę z zapłatą czynszu.</xText> <xText>W ocenie Sądu, jakkolwiek różne są argumenty stron, motywem odmowy zawarcia umowy na dalszy okres były wzajemne odniesienia wydzierżawiającego i dzierżawcy, który na drodze sądowej starał się, z reguły skutecznie, dochodzić swoich praw. Przekonują o tym dokumenty złożone do akt postępowania administracyjnego, a w szczególności wyroki sądów, niekorzystne dla Gminy.</xText> <xText>Skarżąca twierdzi, że <xAnon>E. I.</xAnon> była nielojalnym kontrahentem. Zarzutu tego nie popiera żadnymi dowodami, które pozwoliłyby Sądowi na ustalenie, że na skutek działań godzących w dobre imię wydzierżawiającej i podważających zaufanie do organów Gminy, kontynuowanie umowy nie jest możliwe. Po tym stwierdzeniu Sąd Okręgowy odwołał się do zasad wyrażonych w <xLexLink xArt="art. 232;art. 3" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art.232 i 3 k.p.c.</xLexLink> i przypomniał, z powołaniem się na wyrok SN z 16 XII 1997 r. II UKN 406/97, że obowiązująca w procesie cywilnym zasada kontradyktoryjności zwalnia sąd orzekający z odpowiedzialności za rezultat postępowania dowodowego, którego dysponentem są same strony</xText> <xText>W ocenie Sądu Okręgowego, teza postawiona przez Prezesa UOKiK o dyskryminacyjnym charakterze decyzji Gminy o odmowie zawarcia z <xAnon>E. I.</xAnon> umowy dzierżawy na dalszy, 10-letni okres, jest uzasadniona. Nie ma przy tym znaczenia, czy istotnie dzierżawcy poczynili na tej nieruchomości jakiekolwiek nakłady, bowiem nie wywodzą z tego żadnych roszczeń.</xText> <xText>Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie można poczynić innych ustaleń co do motywów działania Gminy, której zasadniczym zarzutem wobec dzierżawcy było skuteczne dochodzenie przez <xAnon>E. I.</xAnon> jej praw na drodze sądowej.</xText> <xText>Gmina nie kwestionuje dokonanej przez Prezesa Urzędu oceny jej pozycji na rynku właściwym. Zaprzecza jedynie, aby oddawanie gruntów w dzierżawę miało cechy nadużywania pozycji dominującej, w rozumieniu art. 4 pkt 10 ustawy, bądź też stwarzało realną groźbę nadużywania pozycji dominującej. W przekonaniu powódki, sposób w jaki rozporządza ona nieruchomościami mieści się w zakresie przysługującego jej prawa własności i w granicach swobody umów.</xText> <xText>Zdaniem Sądu Okręgowego Gmina słusznie odwołuje się do swych uprawnień do rozporządzania nieruchomością wynikających z prawa własności. Nie ma też wątpliwości, że korzystając ze swobody kontraktowania zapisanej w <xLexLink xArt="art. 353(1)" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 353<xSUPx>1</xSUPx> k.c.</xLexLink> może zdecydować o zawarciu umowy dzierżawy i wyborze kontrahenta. Przynależne jej prawa nie są jednak nieograniczone, własność nieruchomości nie wyłącza Gminy <xAnon>W.</xAnon>, posiadającej dominującą, graniczącą z monopolistyczną, pozycję na rynku właściwym, spod kontroli i oceny pod kątem zgodności stosowanych praktyk z ustawą o ochronie konkurencji i</xText> <xText>konsumentów.</xText> <xText>W przekonaniu powódki fakt, że <xAnon>E. I.</xAnon> i pozostali dzierżawcy gruntów rekreacyjnych położonych nad <xAnon>jeziorem N.</xAnon> nie są jej konkurentami, uzasadnia zastosowanie do oceny jej działań jako wydzierżawiającego, normy art. 24 ustawy. Taki zarzut nie został jednak postawiony przez Prezesa Urzędu.</xText> <xText>Sąd Okręgowy nie stwierdził podstaw do czynienia własnych ustaleń i dokonywania oceny ewentualnego naruszenia art. 24 ustawy, niejako na wniosek samej Gminy, której Prezes UOKiK nie postawił zarzutu naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, abstrahując od przedmiotu decyzji, kwalifikowanego jako naruszenie art. 9 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.</xText> <xText>Sąd podkreślił, że Gmina w pierwszym rzędzie kwestionuje uznanie przez Prezesa Urzędu, że jej działania naruszyły interes publiczno-prawny.</xText> <xText>Po przypomnieniu treści <xLexLink xArt="art. 1" xIsapId="WDU20070500331" xTitle="Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów" xAddress="Dz. U. z 2007 r. Nr 50, poz. 331">art. 1 ustawy z dnia 16 II 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów</xLexLink> Sąd Okręgowy podkreślił, że w doktrynie i orzecznictwie wyróżnia się dwa typy praktyk ograniczających konkurencję: antykonkurencyjne i eksploatacyjne. Pierwsze w nich mają bezpośredni wpływ na stan lub rozwój konkurencji oraz interesy innych przedsiębiorców. Celem bądź skutkiem drugich jest naruszenie przede wszystkim innych niż konkurencyjne interesów pozostałych uczestników rynku. Wymuszają one uczestnictwo wskazanych podmiotów w obrocie gospodarczym na zasadach mniej dla nich korzystnych niż miałoby to miejsce w warunkach wolnej konkurencji, to jest gdyby te podmioty miały swobodę wyboru.</xText> <xText>Celem ustawy jest m.in. ochrona konsumentów oraz innych przedsiębiorców przed eksploatacją ze strony silniejszych od nich uczestników rynku. Ustawa służy ochronie interesu publicznego (art. 1 ust. 1), polegającego na zapewnieniu właściwych warunków funkcjonowania rynku, a nie ochronie prywatnych interesów poszczególnych osób.</xText> <xText>Sąd podzielił pogląd Prezesa Urzędu, że nadużywanie pozycji dominującej przez Gminę <xAnon>W.</xAnon> może być kwalifikowane jako naruszenie normy art. 9 ustawy, także w tym przypadku, gdy odnosi się ono nie do konkurentów (nieistniejących na rynku w praktyce zmonopolizowanym przez Gminę) lecz do konsumentów. Istotą działania Gminy jest ograniczenie wpływu innych uczestników rynku, w tym przypadku konsumentów, na zawarcie umowy dzierżawy gruntów rekreacyjnych na <xAnon>jeziorem N.</xAnon>.</xText> <xText>Jednostkowy przypadek wskazany przez Prezesa Urzędu odmowy zawarcia na dalszy okres umowy dzierżawy z <xAnon>E. I.</xAnon> ujawnia istnienie zagrożenia wolnej konkurencji, któremu organ antymonopolowy obowiązany jest przeciwstawić. Reakcja na złożone zawiadomienie była więc prawidłowa i uzasadniona zaistniałymi okolicznościami.</xText> <xText>Zdaniem Sądu pierwszej instancji ustawodawca zakreślił w ustawie bardzo szeroki przedmiotowy zakres ochrony. Znajduje ona zastosowanie zarówno do antykonkurencyjnych praktyk, które faktycznie wywołują lub już wywołały określony skutek na obszarze Polski, ale także do tych praktyk, które skutek taki mogą wywołać. Chroniąc konkurencję ustawodawca przeciwdziała monopolizacji rynku, rozumianej jako narzucanie przez przedsiębiorcę posiadającego pozycję dominującą warunków umownych niekorzystnych z punktu widzenia jego kontrahentów (tu także konsumentów). Ochrona nie ogranicza się do sytuacji, w których doszło już do pokrzywdzenia kontrahenta przez monopolistę, lecz obejmuje także istnienie samego stanu realnego zagrożenia. Zarówno Prezes Urzędu, jak i Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów są zobowiązani oceniać postępowanie przedsiębiorcy od strony skutków, jakie może ono (hipotetycznie) wywołać na rynku, uwzględniając represyjny, jak i prewencyjny charakter przepisów ustawy.</xText> <xText>Sąd podkreślił, że wnioskowanie o istnieniu realnego zagrożenia dla swobodnej konkurencji wiąże się z szeregiem trudności, w szczególności dowodowych, które znalazły wyraz także w niniejszym postępowaniu. Nie można bowiem w prosty sposób ustalić faktów i poddać ich ocenie pod kątem wywołania w przeszłości lub wywoływania antykonkurencyjnego skutku. W sytuacji zagrożenia dla swobodnej konkurencji nie jest możliwe przedstawienie dowodów. Ustalone fakty stanowią wyłącznie punkt wyjścia dla procesu wnioskowania, w którym dokonuje się oceny argumentów przemawiających za i przeciw możliwości zagrożenia konkurencji.</xText> <xText>Zarzuty stawiane przez Gminę w odwołaniu, są wiec o tyle zasadne, o ile wskazują na brak dowodów, co jednak w tym przypadku wynika z kwalifikacji naruszenia. Przedmiotem dowodu jest wyłącznie fakt jednostkowej odmowy zwarcia umowy dzierżawy gruntu na dalszy okres pomimo braku uzasadnionych okoliczności leżących po stronie dotychczasowego dzierżawcy. Trudno natomiast wykazać, przy użyciu dopuszczalnych środków dowodowych, że takie działanie Gminy stanowi praktykę zagrażającą swobodnej konkurencji. O tym można wyłącznie wnioskować, jak to uczynił w motywach decyzji Prezes Urzędu.</xText> <xText>W ocenie Sądu Okręgowego ustalone fakty i ich ocena uzasadniają postawienie zarzutu stosowania przez Gminę i Miasto <xAnon>W.</xAnon> praktyk ograniczających konkurencję. Silnie dominująca, granicząca z monopolistyczną, pozycja Gminy na rynku wydzierżawiania działek rekreacyjnych atrakcyjnie położonych nad <xAnon>jeziorem N.</xAnon> umożliwia jej, całkowicie niezależnie od innych uczestników tego rynku, decydowanie o oddawaniu terenów w dzierżawę i wybór kontrahentów, którzy nie mają żadnego wpływu na zawarcie i warunki kontraktu.</xText> <xText>Przykład <xAnon>E. I.</xAnon> wskazuje na to, że Gmina może w sposób nieskrępowany decydować o niezawarci umowy dzierżawy na dalszy okres, bez względu na to, że dzierżawca dotychczas wykonywał wynikające dla niego z umowy obowiązki. Upewnia Gminę w jej sile rynkowej i niezależności od dzierżawców, tych ostatnich przekonując, że występując przeciw wydzierżawiającej w obronie swych słusznych praw, muszą się liczyć z konsekwencjami w postaci nieprzedłużenia umowy na dalszy okres. Ich pozycja praktycznie uzależniona jest od woli wydzierżawiającej, której warunki muszą akceptować jeśli są zainteresowani dalszą dzierżawą.</xText> <xText>Wbrew zapewnieniom powódki, takie zagrożenie swobody konkurencji, w rozumieniu właściwie funkcjonującego wolnego rynku, istnieje i jest realne, tym bardziej im większy jest popyt i zainteresowanie dzierżawą atrakcyjnych gruntów nad <xAnon>jeziorem N.</xAnon>.</xText> <xText>Sąd Okręgowy przypomniał też, że pojęcie interesu publicznego nie zostało przez ustawodawcę zdefiniowane. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że w każdej sprawie konieczne jest jego indywidualne określenie (skonkretyzowanie). Co do zasady, interes publiczny dotyczy ogółu i dostrzegany jest przez nieokreśloną z góry liczbę osób, a nie jednostki czy też określone grupy. Do jego naruszenia dochodzi zatem, gdy skutki określonych działań mają charakter powszechny, dotykają wszystkich potencjalnych podmiotów na rynku relewantnym, a nie jednostek czy ściśle określonej grupy już działających podmiotów. Istnienie interesu publicznoprawnego należy oceniać, uwzględniając całość zaistniałych lub grożących negatywnych skutków działań przedsiębiorcy posiadającego pozycję dominującą lub monopolistyczną na określonym rynku. W doktrynie wskazuje się, że ustawa antymonopolowa powinna dawać ochronę wszelkim podmiotom dotkniętym praktykami antykonkurencyjnymi, także pojedynczymi działaniami przedsiębiorcy. W takich sytuacjach dla naruszenia interesu publicznego wystarczające jest dowolne nadużycie siły rynkowej w stosunku do słabszych uczestników rynku. Oczywiście w pewnych przypadkach jednoznaczne ustalenie, czy doszło do naruszenia wyłącznie interesu prywatnego, czy też mamy też do czynienia z naruszeniem interesu publicznego może być utrudnione. Dokonując oceny istnienia interesu publicznego należy uwzględniać nie liczbę faktycznie zagrożonych konkurentów, kontrahentów, czy konsumentów, lecz charakter takiej praktyki i jej ewentualne skutki wobec tych podmiotów.</xText> <xText>Przy ocenie praktyki stosowanej przez przedsiębiorcę nie można interesu publicznego traktować wyłącznie w kategoriach ilościowych, trzeba także rozważyć jakie skutki praktyka ta wywołuje lub może wywołać na rynku. Zatem również wszczęcie postępowania antymonopolowego oraz wydane po jego zakończeniu orzeczenie w sprawie dotyczącej pojedynczego konsumenta lub przedsiębiorcy może służyć ochronie interesów nieograniczonej liczby kolejnych konsumentów lub przedsiębiorców.</xText> <xText>Zdaniem Sądu Okręgowego jakkolwiek odmowa zawarcia umowy dzierżawy na dalszy okres ograniczyła się dotychczas do jednego przypadku <xAnon>E. I.</xAnon>, to zagrożenie dla swobody konkurencji odnosi się do nieograniczonej liczby osób. W tym, zdaniem Sądu, należy upatrywać istnienia interesu publicznego, decydującego o dopuszczalności postawienia Gminie <xAnon>W.</xAnon> zarzutu nadużywania pozycji dominującej.</xText> <xText>Praktyka uzasadniająca nałożenie przez Prezesa Urzędu nakazu zaniechania nadużywania przez gminę pozycji dominującej powinna być określona w sposób ogólny, tak jak na to wskazuje stwierdzone zagrożenie. Nie można ograniczać się wyłącznie do jednego przypadku niezawarci umowy z <xAnon>E. I.</xAnon>, który jest wyłącznie jej elementem, symptomem, ale nie wyczerpuje zakresu naruszenia art. 9 ust. 1 ustawy. Tak jak została opisana w decyzji z dnia 13 XII 2007 r. praktyka ma charakter jednostkowy. Słusznie zatem powódka zarzuca Prezesowi Urzędu niewykazanie istnienia interesu publicznego, o którym mowa w art. 1 ust. 1 ustawy.</xText> <xText>Sąd Okręgowy podzielił pogląd Prezesa UOKiK dopuszczającego zakwalifikowanie działania powódki jako praktyki stanowiącej przejaw nadużycia pozycji dominującej, pomimo, że nie została ona wymieniona w ust. 2 art. 9 ustawy. Określony w tym przepisie katalog zachowań przedsiębiorcy, które mogą zostać zakwalifikowane jako takie nadużycie pozycji dominującej jest otwarty i ma wyłącznie przykładowy charakter.</xText> <xText>Stwierdzając zasadnie naruszenie art. 9 ust. 1 ustawy Prezes Urzędu był uprawniony do nałożenia na Gminę i Miasto <xAnon>W.</xAnon> kary pieniężnej (art. 106 ust. 1 pkt 1 ustawy). Zdaniem Sądu przedstawione w motywach decyzji argumenty przemawiają za uznaniem, że wysokość kary została prawidłowo określona. Nie jest ona kwestionowana w odwołaniu.</xText> <xText>Z powołanych przyczyn uznając, że brak jest uzasadnionych podstaw do uwzględnienia odwołania Sąd orzekł o zmianie decyzji wyłącznie w zakresie wskazania na czym polega ograniczająca konkurencję praktyka Gminy i Miasta <xAnon>W.</xAnon>.</xText> <xText>Sąd uznał za ograniczającą konkurencję oraz naruszającą zakaz, o którym mowa w art. 9 ust. 1, praktykę polegającą na nadużywaniu przez Gminę i Miasto <xAnon>W.</xAnon> pozycji dominującej na rynku dzierżawy gruntów rekreacyjnych położonych na <xAnon>jeziorem N.</xAnon> w gminie <xAnon>W.</xAnon>, poprzez nieuzasadnioną i dyskryminującą odmowę zawierania umów dzierżawy i nakazał zaniechanie jej stosowania (<xLexLink xArt="art. 479" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 479</xLexLink><xSUPx>31a</xSUPx> <xLexLink xArt="§ 3" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">§ 3 k.p.c.</xLexLink> w związku z <xLexLink xArt="art. 9;art. 9 ust. 1;art. 10;art. 106;art. 106 ust. 1;art. 106 ust. 1 pkt. 1" xIsapId="WDU20070500331" xTitle="Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów" xAddress="Dz. U. z 2007 r. Nr 50, poz. 331">art. 9 ust. 1, art. 10 i 106 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 II 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów</xLexLink>.</xText> <xText>O kosztach Sąd orzekł na podstawie <xLexLink xArt="art. 98" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 98 k.p.c.</xLexLink></xText> <xText>Apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie– Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów złożyła Gmina i Miasto <xAnon>W.</xAnon>. Zaskarżając orzeczenie w całości zarzuciła naruszenie prawa materialnego przez błędną interpretację, to jest: a) <xLexLink xArt="art. 1;art. 9;art. 24" xIsapId="WDU20070500331" xTitle="Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów" xAddress="Dz. U. z 2007 r. Nr 50, poz. 331">art. 1, 9 i 24 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów</xLexLink> przez przyjęcie, że gmina stosowała praktyki ograniczające konkurencję, że nadużyła pozycji dominującej co naruszyło interes publiczny oraz ze swoim działaniem naruszyła zbiorowe interesy konsumentów; b) <xLexLink xArt="art. 140;art. 353(1)" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 140 oraz 353<xSUPx>1</xSUPx> k.c.</xLexLink> poprzez ograniczenie swobody rozporządzania rzeczą oraz przyjęcie, że zasada swobody umów obejmuje dokonanie przez Gminę wyboru strony umowy dzierżawy; 2) naruszenie przepisów postępowania, to jest: a) <xLexLink xArt="art. 479" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 479</xLexLink><xSUPx>31a</xSUPx> <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">k.p.c.</xLexLink> poprzez dokonanie zmiany decyzji Prezesa UOKiK pomimo nieuwzględnienia odwołania Gminy, braku rozstrzygnięcia dotyczącego samego odwołania w zakresie jego uwzględnienia bądź oddalenia oraz pogorszenie sytuacji strony wnoszącej odwołanie; b) <xLexLink xArt="art. 233" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 233 k.p.c.</xLexLink> polegające na sprzeczności istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału przez przyjęcie, że jedynym powodem odmowy zawarcia przez Gminę umowy dzierżawy jest odwet za skuteczne dochodzenie swoich praw przez dzierżawcę.</xText> <xText>Apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie o zmianie decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 14 grudnia 2007 r. w ten sposób, że Gmina i Miasto <xAnon>W.</xAnon> nie nadużyła pozycji dominującej, nie stosowała niedozwolonych praktyk ograniczających konkurencję i nie nadużyła zbiorowego interesu konsumentów, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Wniosła także o orzeczenie o kosztach procesu według norm przepisanych.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny w Warszawie zważył, co następuje:</xText> <xText>Apelacja jest zasadna.</xText> <xText>Zasadnicze rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego (zawarte w punkcie 1) nie mogło się ostać, ponieważ jego formuła pozostawała w oczywistej sprzeczności z <xLexLink xArt="art. 479" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 479</xLexLink><xSUPx>31a</xSUPx> <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">k.p.c.</xLexLink> Sąd pierwszej instancji zmienił zaskarżoną decyzję w sposób opisany w sentencji wyroku a w uzasadnieniu podkreślił, iż orzeczona zmiana dotyczy wyłącznie zakresu wskazania na czym polegała ograniczająca konkurencję praktyka Gminy i Miasta <xAnon>W.</xAnon>. Jednocześnie w motywach Sąd Okręgowy stwierdził wyraźnie brak uzasadnionych podstaw do uwzględnienia odwołania chociaż stwierdzenie powyższe nie koresponduje z merytoryczną treścią orzeczenia, gdyż w żadnym punkcie ani w żadnym zakresie odwołanie nie zostało oddalone.</xText> <xText>Zdaniem Sądu Apelacyjnego dokonanej zmiany nie można traktować jako formalnej ale nieistotnej poprawki lub korekty. Jest to zmiana decyzji na niekorzyść powódki, w dodatku nieuzasadniona stanem faktycznym sprawy.</xText> <xText>Zmiana zaskarżonej decyzji przez Sąd w zakresie wskazania na czym polega ograniczająca i naruszająca zakaz, o którym mowa w art. 9 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów praktyka Gminy i Miasta <xAnon>W.</xAnon> wcale nie usuwa jakiejś luki decyzji tylko ją zasadniczo i niekorzystnie dla powódki zmienia. Prezes UOKiK w sentencji decyzji nadużywanie pozycji dominującej przez Gminę na rynku dzierżawy gruntów rekreacyjnych położonych nad <xAnon>jeziorem N.</xAnon> zobrazował przykładem nieuzasadnionej i dyskryminującej odmowy zawarcia umowy dzierżawy z panią <xAnon>E. I.</xAnon>. Sąd Okręgowy mając zastrzeżenia, że praktyka opisana w decyzji z 13 XII 2007 r. ma charakter jednostkowy i nie wyczerpuje zakresu naruszenia art. 9 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w toku badania zasadności odwołania postanowił poprawić mankamenty decyzji przez zastąpienie pojedynczego przypadku słowami: „ poprzez nieuzasadnioną i dyskryminującą odmowę zawierania umów dzierżawy”. Tym samym Sąd pierwszej instancji w istocie zmienił decyzję na niekorzyść powódki nie czyniąc własnych ustaleń faktycznych ani też nie oceniając inaczej, niż uczynił to Prezes Urzędu, dowodów zebranych w postępowaniu administracyjnym. Podstawą prawną takiej zmiany nie może być wskazany przez Sąd <xLexLink xArt="art. 479" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 479</xLexLink><xSUPx>31a</xSUPx> <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">k.p.c.</xLexLink>, ponieważ przewiduje on - w przypadku uwzględnienia odwołania - możliwość uchylenia albo zmiany w całości lub w części zaskarżonej decyzji i orzeczenie co do istoty sprawy.</xText> <xText>W ocenie Sądu Apelacyjnego zmiana dokonana przez Sąd Okręgowy jest wyraźnym dowodem merytorycznej słabości zaskarżonej decyzji i próbą ratowania jej wbrew przyznanym uprawnieniom. Sąd pierwszej instancji powinien ocenić zasadność odwołania w kontekście decyzji wydanej przez organ antymonopolowy. Zważyć należy, że w kilku miejscach uzasadnienia wyroku Sąd pierwszej instancji krytycznie ocenił decyzję. O tym, że przypadek niezawarcia umowy z <xAnon>E. I.</xAnon> nie wyczerpuje zakresu naruszenia art. 9 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów była już mowa wyżej. Jednak oprócz tego Sąd uznał, że powódka słusznie zarzuciła pozwanemu niewykazanie istnienia interesu publicznego, o którym mowa w art. 1 ust. 1 powołanej ustawy, a jeszcze wcześniej zarzuty stawiane w odwołaniu ocenił jako zasadne o tyle, o ile wskazują na brak dowodów, co jednak w tym przypadku wynika z kwalifikacji naruszenia. Sąd podkreślił, że przedmiotem dowodu jest wyłącznie fakt jednostkowej odmowy zawarcia umowy dzierżawy gruntu na dalszy okres pomimo braku uzasadnionych okoliczności leżących po stronie dotychczasowego dzierżawcy. Trudno natomiast wykazać, przy użyciu dopuszczalnych środków dowodowych, że takie działanie Gminy stanowi praktykę zagrażającą swobodnej konkurencji. Pomimo tego zastrzeżenia Sąd uznał, że o tym można wyłącznie wnioskować, jak to uczynił Prezes Urzędu w motywach decyzji.</xText> <xText>Zdaniem Sądu Apelacyjnego respektując okoliczności sprawy, czyli podzielając ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy, a także jego wszystkie krytyczne uwagi pod adresem zaskarżonej decyzji należało uwzględnić apelację i zmienić zaskarżoną decyzję w punkcie 1 w ten sposób, że nie uznaje się za ograniczającą konkurencję oraz naruszającą zakaz, o którym mowa w art. 9 ust. 1ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, praktykę polegającą na nadużywaniu przez Gminę i Miasto <xAnon>W.</xAnon> pozycji dominującej na rynku dzierżawy gruntów rekreacyjnych położonych na <xAnon>jeziorem N.</xAnon> w gminie <xAnon>W.</xAnon>, poprzez nieuzasadnioną i dyskryminującą odmowę zawarcia umowy dzierżawy z panią <xAnon>E. I.</xAnon>. Konsekwencją takiego rozstrzygnięcia jest też uchylenie punktu 2 decyzji , dotyczącego kary pieniężnej, a także uchylenie zaskarżonego wyroku w punkcie 2, czyli w przedmiocie kosztów. Niekwestionowanego jednostkowego przypadku niezawarcia umowy dzierżawy nie można zastąpić nieudowodnioną praktyką polegającą na odmowach zawierania umów dzierżawy.</xText> <xText>Podzielając pogląd Sądu Okręgowego o tym, że w pewnych przypadkach jednoznaczne ustalenie, czy doszło do naruszenia wyłącznie interesu prywatnego, czy też mamy do czynienia z naruszeniem interesu publicznego może być utrudnione, to jednak ujawnionych wątpliwości nie można rozstrzygać na wyrost i bazować wyłącznie na poprawności wnioskowania. Pojedynczy przypadek równie dobrze może być i nie być zagrożeniem swobody konkurencji. Ustawa nie chroni konkurenta lecz konkurencję więc badając skutki danej praktyki obecnie lub w przyszłości należy się zastanowić czy praktyczne przyznanie ochrony prawnej dzierżawcy nie oznacza przypadkiem przeciwdziałania konkurencji poprzez przyznanie monopolu na dzierżawę gruntów rekreacyjnych dotychczasowym długoletnim dzierżawcom.</xText> <xText>Z tych wszystkich względów i na podstawie <xLexLink xArt="art. 386;art. 386 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 386 § 1 k.p.c.</xLexLink> Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie I wyroku. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie <xLexLink xArt="art. 98" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 98 k.p.c.</xLexLink></xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Agata Wolkenberg

Danuta Śliwińska

sekr. sąd. Julia Gotówka

Danuta Śliwińska

Sygn. akt VIA Ca 1377/08 Sygn. akt VIA Ca 1377/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 8 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący – Sędzia SA – Agata Wolkenberg Sędzia SA – Wanda Lasocka Sędzia SA – Witold Okniński (spr.) Protokolant: sekr. sąd. Julia Gotówka po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2009 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa Gminy i MiastaW. przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o ochronę konkurencji i karę pieniężną na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 21 lipca 2008 r. sygn. akt XVII AmA 21/08 I zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 w ten sposób, że nadaje mu następującą treść: 1. zmienia zaskarżoną decyzję Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 13 grudnia 2007r. Nr(...)w punkcie 1 w ten sposób, że nie uznaje za ograniczającą konkurencję i naruszającą zakaz, o którym mowa w art. 9 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, praktykę polegającą na nadużywaniu przez Gminę i MiastoW.pozycji dominującej na rynku dzierżawy gruntów rekreacyjnych nadjeziorem N.w gminieW., przez nieuzasadnioną i dyskryminującą odmowę zawarcia umowy dzierżawy z paniąE. I. - i uchyla punkt 2; II uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 2; III zasądza od Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na rzecz Gminy i MiastaW.kwotę 1270 ( jeden tysiąc dwieście siedemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów w postępowaniu apelacyjnym. UZASADNIENIE Decyzją z dnia 13 grudnia 2007 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał za ograniczającą konkurencję oraz naruszającą zakaz, o którym mowa wart. 9 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, praktykę polegającą na nadużywaniu przez Gminę i MiastoW.pozycji dominującej na rynku dzierżawy gruntów rekreacyjnych położonych najeziorem N.w gminieW., poprzez nieuzasadnioną i dyskryminującą odmowę zawarcia umowy dzierżawy z paniąE. I.i nakazał zaniechanie jej stosowania (punkt 1.). Na podstawie art. 106 ust. 1 punkt 1 powołanej ustawy nałożył na Gminę i MiastoW.karę pieniężną w wysokości 39.770,45 zł. Odwołanie od powyższej decyzji złożyła Gmina i MiastoW.zarzucając naruszenie prawa materialnego, to jestart. 1 i 9 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentówpoprzez przyjęcie, że: Gmina stosowała praktyki ograniczające konkurencję oraz, że nadużyła pozycji dominującej, co naruszyło interes publiczny oraz nie wykazanie naruszenia interesu publicznego; art. 24 ustawy poprzez jego niezastosowanie,art. 140 i 3531k.c.poprzez ograniczenie swobody rozporządzania rzeczą oraz przyjęcie, że podstawą stanowiska Gminy była zasada swobody umów. Skarżąca zarzuciła też naruszenie przepisówk.p.a.w szczególnościart. 7 i 77poprzez niewyjaśnienie wszelkich okoliczności sprawy polegające na niewykazaniu negatywnych skutków działań Gminy na rynku, dowolności ustaleń poprzez przyjęcie za udowodniony zamiar wyeliminowania dzierżawcy skutecznie dochodzącego swoich praw, co ma wywołać wpływ na innych dzierżawców a nadto całkowite pominięcie kwestii nielegalności zabudowy działki dzierżawionej wspólnie przezE. A.,M. K.,B. K.orazE. I.. Wskazując na te zarzuty Gmina wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i orzeczenie, że nie nadużyła pozycji dominującej, nie stosowała niedozwolonych praktyk ograniczających konkurencję i nie naruszyła zbiorowego interesu konsumentów. Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wyrokiem z 21 lipca 2008 r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że w pkt 1 uznał za ograniczającą konkurencję oraz naruszającą zakaz, o którym mowa w art. 9 ust. 1, praktykę polegającą na nadużywaniu przez Gminę i MiastoW.pozycji dominującej na rynku dzierżawy gruntów rekreacyjnych położonych najeziorem N.w gminieW., poprzez nieuzasadnioną i dyskryminującą odmowę zawierania umów dzierżawy i nakazał zaniechanie jej stosowania (pkt. 1.). Zasądził od Gminy i MiastaW.na rzecz Prezesa Urzędu Konkurencji i Konsumentów kwotę 720 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 2.). Z uzasadnienia orzeczenia wynika, że zostało ono wydane na podstawie następujących ustaleń faktycznych: Zgodnie zart. 4 pkt 9 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentówPrezes Urzędu w sposób prawidłowy, niekwestionowany przez skarżącą, określił rynek właściwy jako rynek oddawania w dzierżawę na cele rekreacyjne terenów położonych w najbliższym otoczeniujeziora N.w gminieW.. Rynek produktowy nie obejmuje wydzierżawiania gruntów dla celów prowadzenia działalności gospodarczej, związanej np. ze świadczeniem usług na rzecz osób wypoczywających nad tym jeziorem. W istocie mamy tu do czynienia ze stosunkami konkurencyjnymi, siła rynkowa Gminy i MiastaW.oddziałuje na konsumentów – dzierżawców i zainteresowanych dzierżawą gruntów wyłącznie na cele rekreacyjne. GminaW.jest właścicielem gruntów na terenieOśrodka (...)wS.. Jest to jeden z największych kompleksów turystycznych w Polsce, położony pomiędzyjeziorami N.iB.. Na tak określonym rynku Gmina zajmuje pozycję zbliżoną do monopolistycznej, wydzierżawiając należące do niej 54 ha gruntów; niewielką powierzchnię, około 0,9 ha wydzierżawia NadleśnictwoG.. Prezes Urzędu poczynił konieczne ustalenia odnoszące się do praktyki wydzierżawia gruntów na cele rekreacyjne. Nie ulega wątpliwości, że GminaW.tylko w jednym, dotychczas, przypadkuE. I.odmówiła zawarcia umowy dzierżawy po wygaśnięciu poprzedniej, z upływem dziesięcioletniego okresu, na jaki została zawarta. W pozostałych przypadkach, w latach 2005-2007 umowy takie były zawierane, chyba że dzierżawcy popadli w zwłokę z zapłatą czynszu. W ocenie Sądu, jakkolwiek różne są argumenty stron, motywem odmowy zawarcia umowy na dalszy okres były wzajemne odniesienia wydzierżawiającego i dzierżawcy, który na drodze sądowej starał się, z reguły skutecznie, dochodzić swoich praw. Przekonują o tym dokumenty złożone do akt postępowania administracyjnego, a w szczególności wyroki sądów, niekorzystne dla Gminy. Skarżąca twierdzi, żeE. I.była nielojalnym kontrahentem. Zarzutu tego nie popiera żadnymi dowodami, które pozwoliłyby Sądowi na ustalenie, że na skutek działań godzących w dobre imię wydzierżawiającej i podważających zaufanie do organów Gminy, kontynuowanie umowy nie jest możliwe. Po tym stwierdzeniu Sąd Okręgowy odwołał się do zasad wyrażonych wart.232 i 3 k.p.c.i przypomniał, z powołaniem się na wyrok SN z 16 XII 1997 r. II UKN 406/97, że obowiązująca w procesie cywilnym zasada kontradyktoryjności zwalnia sąd orzekający z odpowiedzialności za rezultat postępowania dowodowego, którego dysponentem są same strony W ocenie Sądu Okręgowego, teza postawiona przez Prezesa UOKiK o dyskryminacyjnym charakterze decyzji Gminy o odmowie zawarcia zE. I.umowy dzierżawy na dalszy, 10-letni okres, jest uzasadniona. Nie ma przy tym znaczenia, czy istotnie dzierżawcy poczynili na tej nieruchomości jakiekolwiek nakłady, bowiem nie wywodzą z tego żadnych roszczeń. Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie można poczynić innych ustaleń co do motywów działania Gminy, której zasadniczym zarzutem wobec dzierżawcy było skuteczne dochodzenie przezE. I.jej praw na drodze sądowej. Gmina nie kwestionuje dokonanej przez Prezesa Urzędu oceny jej pozycji na rynku właściwym. Zaprzecza jedynie, aby oddawanie gruntów w dzierżawę miało cechy nadużywania pozycji dominującej, w rozumieniu art. 4 pkt 10 ustawy, bądź też stwarzało realną groźbę nadużywania pozycji dominującej. W przekonaniu powódki, sposób w jaki rozporządza ona nieruchomościami mieści się w zakresie przysługującego jej prawa własności i w granicach swobody umów. Zdaniem Sądu Okręgowego Gmina słusznie odwołuje się do swych uprawnień do rozporządzania nieruchomością wynikających z prawa własności. Nie ma też wątpliwości, że korzystając ze swobody kontraktowania zapisanej wart. 3531k.c.może zdecydować o zawarciu umowy dzierżawy i wyborze kontrahenta. Przynależne jej prawa nie są jednak nieograniczone, własność nieruchomości nie wyłącza GminyW., posiadającej dominującą, graniczącą z monopolistyczną, pozycję na rynku właściwym, spod kontroli i oceny pod kątem zgodności stosowanych praktyk z ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów. W przekonaniu powódki fakt, żeE. I.i pozostali dzierżawcy gruntów rekreacyjnych położonych nadjeziorem N.nie są jej konkurentami, uzasadnia zastosowanie do oceny jej działań jako wydzierżawiającego, normy art. 24 ustawy. Taki zarzut nie został jednak postawiony przez Prezesa Urzędu. Sąd Okręgowy nie stwierdził podstaw do czynienia własnych ustaleń i dokonywania oceny ewentualnego naruszenia art. 24 ustawy, niejako na wniosek samej Gminy, której Prezes UOKiK nie postawił zarzutu naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, abstrahując od przedmiotu decyzji, kwalifikowanego jako naruszenie art. 9 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Sąd podkreślił, że Gmina w pierwszym rzędzie kwestionuje uznanie przez Prezesa Urzędu, że jej działania naruszyły interes publiczno-prawny. Po przypomnieniu treściart. 1 ustawy z dnia 16 II 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentówSąd Okręgowy podkreślił, że w doktrynie i orzecznictwie wyróżnia się dwa typy praktyk ograniczających konkurencję: antykonkurencyjne i eksploatacyjne. Pierwsze w nich mają bezpośredni wpływ na stan lub rozwój konkurencji oraz interesy innych przedsiębiorców. Celem bądź skutkiem drugich jest naruszenie przede wszystkim innych niż konkurencyjne interesów pozostałych uczestników rynku. Wymuszają one uczestnictwo wskazanych podmiotów w obrocie gospodarczym na zasadach mniej dla nich korzystnych niż miałoby to miejsce w warunkach wolnej konkurencji, to jest gdyby te podmioty miały swobodę wyboru. Celem ustawy jest m.in. ochrona konsumentów oraz innych przedsiębiorców przed eksploatacją ze strony silniejszych od nich uczestników rynku. Ustawa służy ochronie interesu publicznego (art. 1 ust. 1), polegającego na zapewnieniu właściwych warunków funkcjonowania rynku, a nie ochronie prywatnych interesów poszczególnych osób. Sąd podzielił pogląd Prezesa Urzędu, że nadużywanie pozycji dominującej przez GminęW.może być kwalifikowane jako naruszenie normy art. 9 ustawy, także w tym przypadku, gdy odnosi się ono nie do konkurentów (nieistniejących na rynku w praktyce zmonopolizowanym przez Gminę) lecz do konsumentów. Istotą działania Gminy jest ograniczenie wpływu innych uczestników rynku, w tym przypadku konsumentów, na zawarcie umowy dzierżawy gruntów rekreacyjnych najeziorem N.. Jednostkowy przypadek wskazany przez Prezesa Urzędu odmowy zawarcia na dalszy okres umowy dzierżawy zE. I.ujawnia istnienie zagrożenia wolnej konkurencji, któremu organ antymonopolowy obowiązany jest przeciwstawić. Reakcja na złożone zawiadomienie była więc prawidłowa i uzasadniona zaistniałymi okolicznościami. Zdaniem Sądu pierwszej instancji ustawodawca zakreślił w ustawie bardzo szeroki przedmiotowy zakres ochrony. Znajduje ona zastosowanie zarówno do antykonkurencyjnych praktyk, które faktycznie wywołują lub już wywołały określony skutek na obszarze Polski, ale także do tych praktyk, które skutek taki mogą wywołać. Chroniąc konkurencję ustawodawca przeciwdziała monopolizacji rynku, rozumianej jako narzucanie przez przedsiębiorcę posiadającego pozycję dominującą warunków umownych niekorzystnych z punktu widzenia jego kontrahentów (tu także konsumentów). Ochrona nie ogranicza się do sytuacji, w których doszło już do pokrzywdzenia kontrahenta przez monopolistę, lecz obejmuje także istnienie samego stanu realnego zagrożenia. Zarówno Prezes Urzędu, jak i Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów są zobowiązani oceniać postępowanie przedsiębiorcy od strony skutków, jakie może ono (hipotetycznie) wywołać na rynku, uwzględniając represyjny, jak i prewencyjny charakter przepisów ustawy. Sąd podkreślił, że wnioskowanie o istnieniu realnego zagrożenia dla swobodnej konkurencji wiąże się z szeregiem trudności, w szczególności dowodowych, które znalazły wyraz także w niniejszym postępowaniu. Nie można bowiem w prosty sposób ustalić faktów i poddać ich ocenie pod kątem wywołania w przeszłości lub wywoływania antykonkurencyjnego skutku. W sytuacji zagrożenia dla swobodnej konkurencji nie jest możliwe przedstawienie dowodów. Ustalone fakty stanowią wyłącznie punkt wyjścia dla procesu wnioskowania, w którym dokonuje się oceny argumentów przemawiających za i przeciw możliwości zagrożenia konkurencji. Zarzuty stawiane przez Gminę w odwołaniu, są wiec o tyle zasadne, o ile wskazują na brak dowodów, co jednak w tym przypadku wynika z kwalifikacji naruszenia. Przedmiotem dowodu jest wyłącznie fakt jednostkowej odmowy zwarcia umowy dzierżawy gruntu na dalszy okres pomimo braku uzasadnionych okoliczności leżących po stronie dotychczasowego dzierżawcy. Trudno natomiast wykazać, przy użyciu dopuszczalnych środków dowodowych, że takie działanie Gminy stanowi praktykę zagrażającą swobodnej konkurencji. O tym można wyłącznie wnioskować, jak to uczynił w motywach decyzji Prezes Urzędu. W ocenie Sądu Okręgowego ustalone fakty i ich ocena uzasadniają postawienie zarzutu stosowania przez Gminę i MiastoW.praktyk ograniczających konkurencję. Silnie dominująca, granicząca z monopolistyczną, pozycja Gminy na rynku wydzierżawiania działek rekreacyjnych atrakcyjnie położonych nadjeziorem N.umożliwia jej, całkowicie niezależnie od innych uczestników tego rynku, decydowanie o oddawaniu terenów w dzierżawę i wybór kontrahentów, którzy nie mają żadnego wpływu na zawarcie i warunki kontraktu. PrzykładE. I.wskazuje na to, że Gmina może w sposób nieskrępowany decydować o niezawarci umowy dzierżawy na dalszy okres, bez względu na to, że dzierżawca dotychczas wykonywał wynikające dla niego z umowy obowiązki. Upewnia Gminę w jej sile rynkowej i niezależności od dzierżawców, tych ostatnich przekonując, że występując przeciw wydzierżawiającej w obronie swych słusznych praw, muszą się liczyć z konsekwencjami w postaci nieprzedłużenia umowy na dalszy okres. Ich pozycja praktycznie uzależniona jest od woli wydzierżawiającej, której warunki muszą akceptować jeśli są zainteresowani dalszą dzierżawą. Wbrew zapewnieniom powódki, takie zagrożenie swobody konkurencji, w rozumieniu właściwie funkcjonującego wolnego rynku, istnieje i jest realne, tym bardziej im większy jest popyt i zainteresowanie dzierżawą atrakcyjnych gruntów nadjeziorem N.. Sąd Okręgowy przypomniał też, że pojęcie interesu publicznego nie zostało przez ustawodawcę zdefiniowane. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że w każdej sprawie konieczne jest jego indywidualne określenie (skonkretyzowanie). Co do zasady, interes publiczny dotyczy ogółu i dostrzegany jest przez nieokreśloną z góry liczbę osób, a nie jednostki czy też określone grupy. Do jego naruszenia dochodzi zatem, gdy skutki określonych działań mają charakter powszechny, dotykają wszystkich potencjalnych podmiotów na rynku relewantnym, a nie jednostek czy ściśle określonej grupy już działających podmiotów. Istnienie interesu publicznoprawnego należy oceniać, uwzględniając całość zaistniałych lub grożących negatywnych skutków działań przedsiębiorcy posiadającego pozycję dominującą lub monopolistyczną na określonym rynku. W doktrynie wskazuje się, że ustawa antymonopolowa powinna dawać ochronę wszelkim podmiotom dotkniętym praktykami antykonkurencyjnymi, także pojedynczymi działaniami przedsiębiorcy. W takich sytuacjach dla naruszenia interesu publicznego wystarczające jest dowolne nadużycie siły rynkowej w stosunku do słabszych uczestników rynku. Oczywiście w pewnych przypadkach jednoznaczne ustalenie, czy doszło do naruszenia wyłącznie interesu prywatnego, czy też mamy też do czynienia z naruszeniem interesu publicznego może być utrudnione. Dokonując oceny istnienia interesu publicznego należy uwzględniać nie liczbę faktycznie zagrożonych konkurentów, kontrahentów, czy konsumentów, lecz charakter takiej praktyki i jej ewentualne skutki wobec tych podmiotów. Przy ocenie praktyki stosowanej przez przedsiębiorcę nie można interesu publicznego traktować wyłącznie w kategoriach ilościowych, trzeba także rozważyć jakie skutki praktyka ta wywołuje lub może wywołać na rynku. Zatem również wszczęcie postępowania antymonopolowego oraz wydane po jego zakończeniu orzeczenie w sprawie dotyczącej pojedynczego konsumenta lub przedsiębiorcy może służyć ochronie interesów nieograniczonej liczby kolejnych konsumentów lub przedsiębiorców. Zdaniem Sądu Okręgowego jakkolwiek odmowa zawarcia umowy dzierżawy na dalszy okres ograniczyła się dotychczas do jednego przypadkuE. I., to zagrożenie dla swobody konkurencji odnosi się do nieograniczonej liczby osób. W tym, zdaniem Sądu, należy upatrywać istnienia interesu publicznego, decydującego o dopuszczalności postawienia GminieW.zarzutu nadużywania pozycji dominującej. Praktyka uzasadniająca nałożenie przez Prezesa Urzędu nakazu zaniechania nadużywania przez gminę pozycji dominującej powinna być określona w sposób ogólny, tak jak na to wskazuje stwierdzone zagrożenie. Nie można ograniczać się wyłącznie do jednego przypadku niezawarci umowy zE. I., który jest wyłącznie jej elementem, symptomem, ale nie wyczerpuje zakresu naruszenia art. 9 ust. 1 ustawy. Tak jak została opisana w decyzji z dnia 13 XII 2007 r. praktyka ma charakter jednostkowy. Słusznie zatem powódka zarzuca Prezesowi Urzędu niewykazanie istnienia interesu publicznego, o którym mowa w art. 1 ust. 1 ustawy. Sąd Okręgowy podzielił pogląd Prezesa UOKiK dopuszczającego zakwalifikowanie działania powódki jako praktyki stanowiącej przejaw nadużycia pozycji dominującej, pomimo, że nie została ona wymieniona w ust. 2 art. 9 ustawy. Określony w tym przepisie katalog zachowań przedsiębiorcy, które mogą zostać zakwalifikowane jako takie nadużycie pozycji dominującej jest otwarty i ma wyłącznie przykładowy charakter. Stwierdzając zasadnie naruszenie art. 9 ust. 1 ustawy Prezes Urzędu był uprawniony do nałożenia na Gminę i MiastoW.kary pieniężnej (art. 106 ust. 1 pkt 1 ustawy). Zdaniem Sądu przedstawione w motywach decyzji argumenty przemawiają za uznaniem, że wysokość kary została prawidłowo określona. Nie jest ona kwestionowana w odwołaniu. Z powołanych przyczyn uznając, że brak jest uzasadnionych podstaw do uwzględnienia odwołania Sąd orzekł o zmianie decyzji wyłącznie w zakresie wskazania na czym polega ograniczająca konkurencję praktyka Gminy i MiastaW.. Sąd uznał za ograniczającą konkurencję oraz naruszającą zakaz, o którym mowa w art. 9 ust. 1, praktykę polegającą na nadużywaniu przez Gminę i MiastoW.pozycji dominującej na rynku dzierżawy gruntów rekreacyjnych położonych najeziorem N.w gminieW., poprzez nieuzasadnioną i dyskryminującą odmowę zawierania umów dzierżawy i nakazał zaniechanie jej stosowania (art. 47931a§ 3 k.p.c.w związku zart. 9 ust. 1, art. 10 i 106 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 II 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. O kosztach Sąd orzekł na podstawieart. 98 k.p.c. Apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie– Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów złożyła Gmina i MiastoW.. Zaskarżając orzeczenie w całości zarzuciła naruszenie prawa materialnego przez błędną interpretację, to jest: a)art. 1, 9 i 24 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentówprzez przyjęcie, że gmina stosowała praktyki ograniczające konkurencję, że nadużyła pozycji dominującej co naruszyło interes publiczny oraz ze swoim działaniem naruszyła zbiorowe interesy konsumentów; b)art. 140 oraz 3531k.c.poprzez ograniczenie swobody rozporządzania rzeczą oraz przyjęcie, że zasada swobody umów obejmuje dokonanie przez Gminę wyboru strony umowy dzierżawy; 2) naruszenie przepisów postępowania, to jest: a)art. 47931ak.p.c.poprzez dokonanie zmiany decyzji Prezesa UOKiK pomimo nieuwzględnienia odwołania Gminy, braku rozstrzygnięcia dotyczącego samego odwołania w zakresie jego uwzględnienia bądź oddalenia oraz pogorszenie sytuacji strony wnoszącej odwołanie; b)art. 233 k.p.c.polegające na sprzeczności istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału przez przyjęcie, że jedynym powodem odmowy zawarcia przez Gminę umowy dzierżawy jest odwet za skuteczne dochodzenie swoich praw przez dzierżawcę. Apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie o zmianie decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 14 grudnia 2007 r. w ten sposób, że Gmina i MiastoW.nie nadużyła pozycji dominującej, nie stosowała niedozwolonych praktyk ograniczających konkurencję i nie nadużyła zbiorowego interesu konsumentów, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Wniosła także o orzeczenie o kosztach procesu według norm przepisanych. Sąd Apelacyjny w Warszawie zważył, co następuje: Apelacja jest zasadna. Zasadnicze rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego (zawarte w punkcie 1) nie mogło się ostać, ponieważ jego formuła pozostawała w oczywistej sprzeczności zart. 47931ak.p.c.Sąd pierwszej instancji zmienił zaskarżoną decyzję w sposób opisany w sentencji wyroku a w uzasadnieniu podkreślił, iż orzeczona zmiana dotyczy wyłącznie zakresu wskazania na czym polegała ograniczająca konkurencję praktyka Gminy i MiastaW.. Jednocześnie w motywach Sąd Okręgowy stwierdził wyraźnie brak uzasadnionych podstaw do uwzględnienia odwołania chociaż stwierdzenie powyższe nie koresponduje z merytoryczną treścią orzeczenia, gdyż w żadnym punkcie ani w żadnym zakresie odwołanie nie zostało oddalone. Zdaniem Sądu Apelacyjnego dokonanej zmiany nie można traktować jako formalnej ale nieistotnej poprawki lub korekty. Jest to zmiana decyzji na niekorzyść powódki, w dodatku nieuzasadniona stanem faktycznym sprawy. Zmiana zaskarżonej decyzji przez Sąd w zakresie wskazania na czym polega ograniczająca i naruszająca zakaz, o którym mowa w art. 9 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów praktyka Gminy i MiastaW.wcale nie usuwa jakiejś luki decyzji tylko ją zasadniczo i niekorzystnie dla powódki zmienia. Prezes UOKiK w sentencji decyzji nadużywanie pozycji dominującej przez Gminę na rynku dzierżawy gruntów rekreacyjnych położonych nadjeziorem N.zobrazował przykładem nieuzasadnionej i dyskryminującej odmowy zawarcia umowy dzierżawy z paniąE. I.. Sąd Okręgowy mając zastrzeżenia, że praktyka opisana w decyzji z 13 XII 2007 r. ma charakter jednostkowy i nie wyczerpuje zakresu naruszenia art. 9 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w toku badania zasadności odwołania postanowił poprawić mankamenty decyzji przez zastąpienie pojedynczego przypadku słowami: „ poprzez nieuzasadnioną i dyskryminującą odmowę zawierania umów dzierżawy”. Tym samym Sąd pierwszej instancji w istocie zmienił decyzję na niekorzyść powódki nie czyniąc własnych ustaleń faktycznych ani też nie oceniając inaczej, niż uczynił to Prezes Urzędu, dowodów zebranych w postępowaniu administracyjnym. Podstawą prawną takiej zmiany nie może być wskazany przez Sądart. 47931ak.p.c., ponieważ przewiduje on - w przypadku uwzględnienia odwołania - możliwość uchylenia albo zmiany w całości lub w części zaskarżonej decyzji i orzeczenie co do istoty sprawy. W ocenie Sądu Apelacyjnego zmiana dokonana przez Sąd Okręgowy jest wyraźnym dowodem merytorycznej słabości zaskarżonej decyzji i próbą ratowania jej wbrew przyznanym uprawnieniom. Sąd pierwszej instancji powinien ocenić zasadność odwołania w kontekście decyzji wydanej przez organ antymonopolowy. Zważyć należy, że w kilku miejscach uzasadnienia wyroku Sąd pierwszej instancji krytycznie ocenił decyzję. O tym, że przypadek niezawarcia umowy zE. I.nie wyczerpuje zakresu naruszenia art. 9 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów była już mowa wyżej. Jednak oprócz tego Sąd uznał, że powódka słusznie zarzuciła pozwanemu niewykazanie istnienia interesu publicznego, o którym mowa w art. 1 ust. 1 powołanej ustawy, a jeszcze wcześniej zarzuty stawiane w odwołaniu ocenił jako zasadne o tyle, o ile wskazują na brak dowodów, co jednak w tym przypadku wynika z kwalifikacji naruszenia. Sąd podkreślił, że przedmiotem dowodu jest wyłącznie fakt jednostkowej odmowy zawarcia umowy dzierżawy gruntu na dalszy okres pomimo braku uzasadnionych okoliczności leżących po stronie dotychczasowego dzierżawcy. Trudno natomiast wykazać, przy użyciu dopuszczalnych środków dowodowych, że takie działanie Gminy stanowi praktykę zagrażającą swobodnej konkurencji. Pomimo tego zastrzeżenia Sąd uznał, że o tym można wyłącznie wnioskować, jak to uczynił Prezes Urzędu w motywach decyzji. Zdaniem Sądu Apelacyjnego respektując okoliczności sprawy, czyli podzielając ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy, a także jego wszystkie krytyczne uwagi pod adresem zaskarżonej decyzji należało uwzględnić apelację i zmienić zaskarżoną decyzję w punkcie 1 w ten sposób, że nie uznaje się za ograniczającą konkurencję oraz naruszającą zakaz, o którym mowa w art. 9 ust. 1ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, praktykę polegającą na nadużywaniu przez Gminę i MiastoW.pozycji dominującej na rynku dzierżawy gruntów rekreacyjnych położonych najeziorem N.w gminieW., poprzez nieuzasadnioną i dyskryminującą odmowę zawarcia umowy dzierżawy z paniąE. I.. Konsekwencją takiego rozstrzygnięcia jest też uchylenie punktu 2 decyzji , dotyczącego kary pieniężnej, a także uchylenie zaskarżonego wyroku w punkcie 2, czyli w przedmiocie kosztów. Niekwestionowanego jednostkowego przypadku niezawarcia umowy dzierżawy nie można zastąpić nieudowodnioną praktyką polegającą na odmowach zawierania umów dzierżawy. Podzielając pogląd Sądu Okręgowego o tym, że w pewnych przypadkach jednoznaczne ustalenie, czy doszło do naruszenia wyłącznie interesu prywatnego, czy też mamy do czynienia z naruszeniem interesu publicznego może być utrudnione, to jednak ujawnionych wątpliwości nie można rozstrzygać na wyrost i bazować wyłącznie na poprawności wnioskowania. Pojedynczy przypadek równie dobrze może być i nie być zagrożeniem swobody konkurencji. Ustawa nie chroni konkurenta lecz konkurencję więc badając skutki danej praktyki obecnie lub w przyszłości należy się zastanowić czy praktyczne przyznanie ochrony prawnej dzierżawcy nie oznacza przypadkiem przeciwdziałania konkurencji poprzez przyznanie monopolu na dzierżawę gruntów rekreacyjnych dotychczasowym długoletnim dzierżawcom. Z tych wszystkich względów i na podstawieart. 386 § 1 k.p.c.Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie I wyroku. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawieart. 98 k.p.c.

15/450000/0003003/ACa

Sąd Apelacyjnyw Warszawie

VI Wydział Cywilny

150500000001521_III_AUa_000270_2009_Uz_2009-05-12_001

III AUa 270/09

2009-05-12 02:00:00.0 CEST

2014-05-26 20:15:05.0 CEST

2015-02-06 21:48:57.0 CET

15050000

1521

SENTENCE, REASON

Sygn.akt III AUa 270/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 12 maja 2009r. Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie: Przewodniczący: SSA Maria Jolanta Kazberuk (spr.) Sędziowie: SA Tomasz Kajewski SA Barbara Orechwa-Zawadzka Protokolant: Daniel Komorowski po rozpoznaniu w dniu 12 maja 2009 r. w Białymstoku sprawy z wniosku K. S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B. o rentę socjalną

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Romualda Stroczkowska" xVersion="1.0" xYear="2009" xLang="PL" xToPage="7" xEditor="eradziwonska" xPublisher="rstroczkowska" xEditorFullName="Edyta Radziwońska" xFlag="published" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolType="15/050000/0001521/AUa" xVolNmbr="000270"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn.akt III AUa 270/09</xText> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 12 maja 2009r.</xText> <xText/> <xText>Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku,</xText> <xText>III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:</xText> <xText/> <xText><xBx> Przewodniczący: SSA Maria Jolanta Kazberuk (spr.)</xBx></xText> <xText><xBx> Sędziowie: SA Tomasz Kajewski</xBx></xText> <xText><xBx>SA Barbara Orechwa-Zawadzka</xBx></xText> <xText><xBx> Protokolant: Daniel Komorowski</xBx></xText> <xText/> <xText>po rozpoznaniu w dniu 12 maja 2009 r. w Białymstoku</xText> <xText><xBx>sprawy z wniosku <xAnon>K. S.</xAnon> </xBx></xText> <xText>przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w <xAnon>B.</xAnon></xText> <xText>o rentę socjalną</xText> <xText><xBx>na skutek apelacji wnioskodawczyni <xAnon>K. S.</xAnon></xBx></xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych</xText> <xText>z dnia 2 lutego 2009 r. sygn. akt V U 1126/08</xText> <xText/> <xText xALIGNx="center"> <xBx> <xIx>oddala apelację.</xIx> </xBx></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w <xAnon>B.</xAnon> decyzją z dnia 26 maja 2008 roku, wydaną na podstawie przepisów <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU20031351268" xTitle="Ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej" xAddress="Dz. U. z 2003 r. Nr 135, poz. 1268">ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej</xLexLink> (Dz. U. Nr 135, poz. 1268 ze zm.) oraz <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19981621118" xTitle="Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych" xAddress="Dz. U. z 1998 r. Nr 162, poz. 1118">ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych</xLexLink> (tekst jednolity: DZ. U. z 2004 roku, Nr 39, poz. 353 ze zm.) odmówił <xAnon>K. S.</xAnon> przywrócenia prawa do renty socjalnej. Zdaniem organu rentowego wnioskodawczyni nie spełniła ustawowych przesłanek, warunkujących przyznanie prawa do świadczenia, bowiem Komisja lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych orzeczeniem dnia 8 maja 2008 roku nie stwierdziła u wnioskodawczyni całkowitej niezdolności do pracy.</xText> <xText><xAnon>K. S.</xAnon> w odwołaniu od powyższej decyzji wskazywała, że jej zdaniem jest całkowicie niezdolna do pracy i na tej podstawie wniosła o przyznanie jej prawa do renty socjalnej na kolejny okres, do ukończenia studiów prawniczych.</xText> <xText>Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku po rozpoznaniu powyższego odwołania, wyrokiem z dnia 2 lutego 2009 roku oddalił odwołanie. Sąd Okręgowy ustalił, że <xAnon>K. S.</xAnon> do dnia 31 marca 2008 roku otrzymywała okresową rentę socjalną. Celem ustalenia aktualnego stanu zdrowia wnioskodawczyni, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy z zakresu neurologii i rehabilitacji medycznej. Biegli po zapoznaniu się z materiałem dowodowym zgromadzonym w aktach sprawy oraz na podstawie badania wnioskodawczyni rozpoznali: mózgowe porażenie dziecięce – postać niedowładu spastycznego prawostronnego oraz zaburzenia mowy o typie dyslalii. Zdaniem biegłych stwierdzone schorzenia i ich stopień nasilenia nie powodują całkowitej niezdolności do pracy zarobkowej. Po zapoznaniu się z dodatkową dokumentacja lekarską, biegli w opinii uzupełniającej poparli swoje dotychczasowe stanowisko wskazując, że zaistniały deficyt funkcjonalny prawych kończyn u osoby z dominacją lewej strony nie kwalifikuje jej jako całkowicie niezdolnej do pracy, co oznacza, że wnioskodawczyni nie utraciła zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Także na rozprawie w dniu 2 lutego 2009 roku, biegli podtrzymali swoje dotychczasowe stanowisko w zakresie oceny stanu zdrowia <xAnon>K. S.</xAnon> i kategorycznie stwierdzili, że w aktualnym stanie klinicznym brakuje podstaw do zakwalifikowania wnioskodawczyni do osób całkowicie niezdolnych do pracy. Zdaniem Sądu Okręgowego, ustalenia biegłych są szczegółowe, logiczne i wewnętrznie spójne, a nadto poparte wiedzą i autorytetem zawodowym. Opierając się na powyższej opinii, Sąd Okręgowy uznał, że <xAnon>K. S.</xAnon> nie spełnia przesłanek z <xLexLink xArt="art. 4" xIsapId="WDU20031351268" xTitle="Ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej" xAddress="Dz. U. z 2003 r. Nr 135, poz. 1268">art. 4 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej</xLexLink>, umożliwiających przywrócenie jej prawa do świadczenia. Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie <xLexLink xArt="art. 477(14);art. 477(14) § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 477<xSUPx>14</xSUPx>§ 1 kpc</xLexLink> orzekł jak w sentencji wyroku.</xText> <xText><xAnon>K. S.</xAnon> zaskarżyła powyższy wyrok w całości, zarzucając mu:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie <xLexLink xArt="art. 233;art. 233 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 233 § 1 kpc</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 217" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 217 kpc</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 227" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 227 kpc</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 232;art. 232 zd. 2" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 232 zdanie 2 kpc</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 278;art. 278 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 278 § 1 kpc</xLexLink> w związku z <xLexLink xArt="art. 286" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 286 kpc</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 290" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 290 kpc</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 316;art. 316 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 316 § 1 kpc</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 328;art. 328 § 2" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 328 § 2 kpc</xLexLink> oraz <xLexLink xArt="art. 5" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 5 kpc</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 472" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 472 kpc</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 477(14);art. 477(14) § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 477<xSUPx>14</xSUPx>§ 1 kpc</xLexLink> poprzez dowolną ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, nierozpoznanie istoty niniejszej sprawy, wybiórczą i jednostronną ocenę opinii biegłych, niepowołanie z urzędu innego zespołu biegłych, brak uzasadnienia w kwestii niepodzielenia zarzutów wnioskodawczyni, pominięcie dokumentacji lekarskiej i innych istotnych faktów w sprawie, brak niezbędnych pouczeń co do czynności procesowych, naruszenie praw strony,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, polegający na niezasadnym uznaniu, że <xAnon>K. S.</xAnon> nie kwalifikuje się do osób całkowicie niezdolnych do pracy, czemu przeczy zebrany w sprawie materiał dowodowy,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>naruszenie prawa materialnego, to jest <xLexLink xArt="art. 4" xIsapId="WDU20031351268" xTitle="Ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej" xAddress="Dz. U. z 2003 r. Nr 135, poz. 1268">art. 4 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej</xLexLink> oraz <xLexLink xArt="art. 61" xIsapId="WDU19981621118" xTitle="Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych" xAddress="Dz. U. z 1998 r. Nr 162, poz. 1118">art. 61 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych</xLexLink> poprzez błędną wykładnię polegającą na niezasadnym uznaniu, iż wnioskodawczyni nie przysługuje renta socjalna, w sytuacji gdy jej stan zdrowia uległ pogorszeniu w stosunku dętego, który istniał do dnia 31 marca 2008 roku.</xText> </xUnit> <xText>Wskazując na powyższe, <xAnon>K. S.</xAnon> wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie jej prawa do renty socjalnej od dnia 1 kwietnia 2008 roku ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.</xText> <xText xALIGNx="center">Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:</xText> <xText>Apelacja nie jest zasadna.</xText> <xText>Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych stanu zdrowia <xAnon>K. S.</xAnon> i na ich podstawie wywiódł trafne wnioski. Sąd Apelacyjny w całości aprobuje stanowisko Sądu Okręgowego wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i ustalenia poczynione przez Sąd Okręgowy przyjmuje za swoje.</xText> <xText>Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 2003 roku o rencie socjalnej (Dz. U. z 2003 roku Nr 135, poz. 1268) renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 roku życia; w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25 roku życia; w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. Osobie, która spełnia warunki określone w ust. 1, przysługuje: renta socjalna stała - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała; renta socjalna okresowa - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa. Wnioskodawczyni miała już przyznane prawo do renty socjalnej do dnia 31 marca 2008 roku. Kwestią sporną w niniejszej sprawie był stan zdrowia wnioskodawczyni, warunkujący przyznanie tego świadczenia na kolejny okres. Ustalenie charakteru niezdolności do pracy oraz okresu jej trwania wymaga wiadomości specjalnych, co uzasadnia powołanie biegłych lekarzy odpowiednich specjalności.</xText> <xText>W niniejszej sprawie ocena stanu zdrowia <xAnon>K. S.</xAnon> została dokonana przez biegłych z zakresu neurologii i rehabilitacji medycznej. Biegli po zapoznaniu się z materiałem dowodowym zgromadzonym w katach sprawy oraz na podstawie badania wnioskodawczyni rozpoznali: mózgowe porażenie dziecięce – postać niedowładu spastycznego prawostronnego oraz zaburzenia mowy o typie dyslalii. Zdaniem biegłych stwierdzone schorzenia i ich stopień nasilenia nie powodują całkowitej niezdolności do pracy zarobkowej. Po zapoznaniu się z dodatkową dokumentacja lekarską, biegli w opinii uzupełniającej poparli swoje dotychczasowe stanowisko wskazując, że zaistniały deficyt funkcjonalny prawych kończyn u osoby z dominacją lewej strony nie kwalifikuje jej jako całkowicie niezdolnej do pracy, co oznacza, że wnioskodawczyni nie utraciła zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Na rozprawie przed Sądem Okręgowym (k. 80-81) biegli wyraźnie wskazali, że wraz z upływem czasu <xAnon>K. S.</xAnon> łatwiej radzi sobie we wszystkich czynnościach życia codziennego. Niedowład nie ma cech porażenia i funkcje prawnych kończyn podkorowe, czy chwytne u wnioskodawczyni są zachowane. Stopień schorzenia, brak postępu choroby, możliwość kompensacji ruchów i dostosowanie się chorej na dzień dzisiejszy nie pozwala jej zaliczyć do osób całkowicie niezdolnych do pracy. Wraz z upływającym czasem wnioskodawczyni potrafiła dostosować się, systematycznie korzysta z leczenia usprawniającego. W jej przypadku mamy do czynienia ze skutkami choroby, a nie z rozwojem schorzenia. Są to skutki, które powstały w okresie okołoporodowym.</xText> <xText>Zdaniem Sądu Apelacyjnego opinia biegłych jest opinią szczegółową, wyczerpująco oceniającą stan zdrowia <xAnon>K. S.</xAnon>. Biegli odnieśli się do zarzutów wnioskodawczyni, zapoznali się z przedstawioną dokumentacją lekarską i szczegółowo uzasadnili swoje stanowisko. Stąd też nie istniała potrzeba powołania opinii kolejnego zespołu biegłych zgodnie z wnioskiem <xAnon>K. S.</xAnon>. Odnosząc się do twierdzeń skarżącej, należy podnieść, że wprawdzie Sąd nie jest związany opinią biegłych i ocenia ją na podstawie <xLexLink xArt="art. 233" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 233 kpc</xLexLink>. Jednakże swoistość tej oceny polega na tym, że nie chodzi tu o kwestię wiarygodności, jak przy dowodzie z zeznań świadków i stron, lecz o pozytywne lub negatywne uznanie wartości rozumowania zawartego w opinii i uzasadnienie, dlaczego pogląd biegłego trafił lub nie do przekonania Sądu. Z jednej strony, konieczna jest kontrola z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania i źródeł poznania, z drugiej - istotną rolę odgrywa stopień zaufania do wiedzy reprezentowanej przez biegłego. Sąd może oceniać opinię biegłego pod względem fachowości, rzetelności czy logiczności. Może pomijać oczywiste pomyłki czy błędy rachunkowe. Nie może jednak nie podzielać merytorycznych poglądów biegłego, czy zamiast nich wprowadzać własne stwierdzenia (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1990 roku, I PR 148/90, OSP 1991, nr 11-12, poz. 300). Oceniając opinię sporządzoną w niniejszej sprawie według powyższych kryteriów, nie sposób odmówić jej wiarygodności. Sąd II instancji może poprzestać na dowodzie z opinii biegłych lekarzy sądowych, przeprowadzonym w postępowaniu przed Sądem I instancji, w sytuacji, gdy uzna ją za wystarczającą i nie ma obowiązku powoływania dowodu z opinii innych biegłych lekarzy tylko dlatego, że strona uważa, iż opinia taka mogłaby być dla niej bardziej korzystna (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 listopada 2001 roku, II UKN 604/2000, Prawo pracy i prawo socjalne - Przegląd orzecznictwa 2003/9 str. 67). Nie sposób podzielić zarzutów wnioskodawczyni, iż biegli nie wypowiedzieli się na temat poprawy jej stanu zdrowia. Biegli wyraźnie wskazali, że biorąc pod uwagę stopień schorzenia, brak postępu choroby, możliwość kompensacji ruchów i dostosowanie się chorej na dzień dzisiejszy, nie pozwala jej zaliczyć do osób całkowicie niezdolnych do pracy.</xText> <xText>Pojęcie osoby niezdolnej do pracy zostało zdefiniowane w <xLexLink xArt="art. 12" xIsapId="WDU19981621118" xTitle="Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych" xAddress="Dz. U. z 1998 r. Nr 162, poz. 1118">art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych</xLexLink>. W myśl tego przepisu całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przy ocenie, czy dana osoba jest całkowicie niezdolna do pracy należy brać pod uwagę zarówno kryterium biologiczne (stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy), jak i ekonomiczne (całkowita utrata zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy). W orzecznictwie przyjmuje się (wyroki z dnia 20 sierpnia 2003 r. II UK 11/2003 oraz z dnia 5 lipca 2005 r. I UK 222/2004 niepublikowane), że decydującą dla stwierdzenia niezdolności do pracy jest utrata możliwości wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu przy braku rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Gdy więc biologiczny stan kalectwa lub choroba, nie powodują naruszenia sprawności organizmu w stopniu mającym wpływ na zdolność do pracy dotychczas wykonywanej lub innej mieszczącej się w ramach posiadanych lub możliwych do uzyskania kwalifikacji, to nie sposób przyznać takiej osobie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Obiektywna możliwość podjęcia dotychczasowego lub innego zatrudnienia, zgodnie z poziomem kwalifikacji, wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych może być brana pod uwagę tylko wówczas, gdy ubiegający się o rentę jest niezdolny do pracy z medycznego punktu widzenia, gdyż oba te aspekty muszą występować łącznie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r. II UKN 675/98 OSNAPiUS 2000/16 poz. 624). O niezdolności do pracy decyduje więc koniunkcja niezdolności do pracy z niezdolnością do przekwalifikowania się do innego zawodu. Odnosząc się do niniejszej sprawy należy wskazać, że wnioskodawczyni nie spełnia ani warunków biologicznych, ani ekonomicznych do uznania za całkowicie niezdolną do pracy. Wprawdzie schorzenia, na które cierpi, powodują znaczne uszkodzenie narządu ruchu, to jednak jako osoba młoda zaadoptowała się do istniejącej sytuacji, kontynuuje kształcenie. Natomiast z punktu widzenia ekonomicznego należy wskazać, że wnioskodawczyni nie utraciła zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy, dotychczas nie wykonywała żadnego zawodu. Odnosząc się do twierdzeń wnioskodawczyni należy podkreślić, że całkowita niezdolność do pracy oznacza niemożliwość wykonywania jakiejkolwiek pracy, nie zaś pracy zgodnej ze swoimi kwalifikacjami. Utrata w znacznym stopniu zdolności wykonywania pracy zgodnej ze swoimi kwalifikacjami skutkuje powstaniem częściowej niezdolności do pracy, która nie umożliwia przyznania prawa do renty socjalnej. Zatem mając na uwadze powyższe, naruszenie sprawności organizmu w rzeczywistości nie nastąpiło w takim stopniu, że nie ma ona możliwości podjęcia jakiejkolwiek pracy zarobkowej. Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy prawidłowo ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, uwzględniając zasady z <xLexLink xArt="art. 233;art. 233 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 233 § 1 kpc</xLexLink>. Wobec jednoznacznego stanowiska biegłych, <xAnon>K. S.</xAnon> aktualnie nie jest całkowicie niezdolna do pracy, a co za tym idzie nie spełnia ustawowych przesłanek warunkujących przyznanie prawa do renty socjalnej.</xText> <xText>Wbrew stanowisku wnioskodawczyni, Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku odniósł się do jej twierdzeń, wskazując na dowody, na których się oparł wyrokując w niniejszej sprawie. Jednocześnie Sąd Okręgowy, wbrew twierdzeniom wnioskodawczyni, nie odmówił wiarygodności jej zeznaniom złożonym w charakterze strony, gdyż nie była ona przesłuchiwana w takim charakterze. Nadto należy podkreślić, że w rozpoznawanej sprawie istota sporu nie sprowadzała się do oceny kwestii prawnych, lecz do dokonania ustaleń faktycznych (zasadniczo w oparciu o dokumentację lekarską, opinie biegłych), czy <xAnon>K. S.</xAnon> jest całkowicie niezdolna do pracy. Nie sposób zatem zgodzić się z zarzutami apelacji, iż była to sprawa skomplikowana, w której Sąd Okręgowy powinien pouczyć wnioskodawczynię zgodnie z regułą wyrażoną w <xLexLink xArt="art. 5" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 5 kpc</xLexLink>. Przepis <xLexLink xArt="art. 5" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 5 kpc</xLexLink>, zgodnie z brzmieniem obowiązującym od 5 lutego 2005 roku, w razie uzasadnionej potrzeby jedynie uprawnia Sąd do udzielenia stronom procesu występującym bez fachowego pełnomocnika do udzielenia stosownych pouczeń co do czynności procesowych. Sąd nie ma więc już obowiązku udzielania takim stronom potrzebnych wskazówek co do czynności procesowych i pouczania o skutkach prawnych tych czynności oraz skutkach zaniedbań (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2006 roku, I UK 220/2005, OSNP 2007/5-6 poz. 83). Tylko w sytuacjach zupełnie wyjątkowych można przyjąć naruszenie <xLexLink xArt="art. 5" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 5 kpc</xLexLink> i jego wpływ na wynik sprawy. Biorąc pod uwagę aktywność wnioskodawczyni w niniejszej sprawie, ilość wniosków i pism przez nią składanych, nie wymagała ona udzielenia stosownych pouczeń co do możliwości podejmowania czynności procesowych.</xText> <xText>Odnosząc się do argumentów zawartych w piśmie z dnia 12 maja 2009 roku, należy dodatkowo wskazać, że przy ocenie niezdolności do pracy określonej w <xLexLink xArt="art. 12" xIsapId="WDU19981621118" xTitle="Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych" xAddress="Dz. U. z 1998 r. Nr 162, poz. 1118">art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych</xLexLink> nie można pomijać stopnia niepełnosprawności ubezpieczonego ustalonego na podstawie <xLexLink xArt="art. 3;art. 4;art. 6" xIsapId="WDU19971230776" xTitle="Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 123, poz. 776">art. 3, art. 4 i art. 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych</xLexLink> (Dz. U. 1997 r. Nr 123 poz. 776 ze zm.; tak Sąd Najwyższy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w wyroku z dnia 11 lutego 2005 roku, , I UK 177/2004, LexPolonica nr 386453, OSNP 2005/18 poz. 290). Jednakże w niniejszej sprawie orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z dnia 23 kwietnia 2009 roku (k. 109) nie mogło mieć decydującego znaczenia. W <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19971230776" xTitle="Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 123, poz. 776">ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych</xLexLink> wprowadzono samoistne kryteria oceny stanu zdrowia badanych. W art. 3 ust. 1 i 2 tej ustawy ustalono się trzy stopnie niepełnosprawności, które stosuje się do realizacji celów określonych ustawą: znaczny, umiarkowany i lekki. Orzeczenie ustalające stopień niepełnosprawności stanowi także podstawę do przyznania ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów. Z kolei w art. 4 ust. 2 tej ustawy wskazano, że do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych. Zatem powyższa definicja umiarkowanego stopnia niepełnosprawności różni się znacznie od definicji osoby całkowicie niezdolnej do pracy przedstawionej powyżej, a zawartej w <xLexLink xArt="art. 12;art. 12 ust. 2" xIsapId="WDU19981621118" xTitle="Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych" xAddress="Dz. U. z 1998 r. Nr 162, poz. 1118">art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych</xLexLink>. Ustalenia stopnia niepełnosprawności dokonuje się, aby zrealizować cele <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19971230776" xTitle="Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 123, poz. 776">ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych</xLexLink>. Takie ustalenie nie może zostać pominięte przy ocenie ewentualnych uprawnień do prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, lecz jednocześnie nie może automatycznie skutkować przyznaniem takiego prawa. Podkreślić przy tym należy, że biegli oceniając stan zdrowia <xAnon>K. S.</xAnon>, dysponowali wiedzą na temat stopnia niepełnosprawności (orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z dnia 22 maja 2003 roku i z dnia 20 kwietnia 2006 roku – k.6).</xText> <xText>W świetle powyższego, zdaniem Sądu Apelacyjnego uznać należy, że zarzut naruszenia prawa materialnego, a mianowicie art. 4 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku i <xLexLink xArt="art. 61" xIsapId="WDU19981621118" xTitle="Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych" xAddress="Dz. U. z 1998 r. Nr 162, poz. 1118">art. 61 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych</xLexLink> nie jest adekwatny do jego uzasadnienia. Zarzut błędnej oceny stanu zdrowia wnioskodawczyni nie mieści się w zarzucie naruszenia prawa materialnego, lecz zmierza w istocie do zakwestionowania okoliczności związanych z kwestią procesową, dotyczącą ustalenia faktów za pomocą określonych środków dowodowych. Zakwestionowanie tego właśnie etapu stosowania prawa stanowi wkroczenie w sferę faktów i możliwe jest z powołaniem się na naruszenie prawa procesowego - <xLexLink xArt="art. 233;art. 233 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 233 § 1 kpc</xLexLink>, który to zarzut również został ujęty w podstawach apelacji i okazał się niezasadny.</xText> <xText>W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku (<xLexLink xArt="art. 385" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 385 kpc</xLexLink>).</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Maria Jolanta Kazberuk

Romualda Stroczkowska

Daniel Komorowski

Edyta Radziwońska

Sygn.akt III AUa 270/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 12 maja 2009r. Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie: Przewodniczący: SSA Maria Jolanta Kazberuk (spr.) Sędziowie: SA Tomasz Kajewski SA Barbara Orechwa-Zawadzka Protokolant: Daniel Komorowski po rozpoznaniu w dniu 12 maja 2009 r. w Białymstoku sprawy z wnioskuK. S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi wB. o rentę socjalną na skutek apelacji wnioskodawczyniK. S. od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 2 lutego 2009 r. sygn. akt V U 1126/08 oddala apelację. UZASADNIENIE Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział wB.decyzją z dnia 26 maja 2008 roku, wydaną na podstawie przepisówustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej(Dz. U. Nr 135, poz. 1268 ze zm.) orazustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych(tekst jednolity: DZ. U. z 2004 roku, Nr 39, poz. 353 ze zm.) odmówiłK. S.przywrócenia prawa do renty socjalnej. Zdaniem organu rentowego wnioskodawczyni nie spełniła ustawowych przesłanek, warunkujących przyznanie prawa do świadczenia, bowiem Komisja lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych orzeczeniem dnia 8 maja 2008 roku nie stwierdziła u wnioskodawczyni całkowitej niezdolności do pracy. K. S.w odwołaniu od powyższej decyzji wskazywała, że jej zdaniem jest całkowicie niezdolna do pracy i na tej podstawie wniosła o przyznanie jej prawa do renty socjalnej na kolejny okres, do ukończenia studiów prawniczych. Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku po rozpoznaniu powyższego odwołania, wyrokiem z dnia 2 lutego 2009 roku oddalił odwołanie. Sąd Okręgowy ustalił, żeK. S.do dnia 31 marca 2008 roku otrzymywała okresową rentę socjalną. Celem ustalenia aktualnego stanu zdrowia wnioskodawczyni, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy z zakresu neurologii i rehabilitacji medycznej. Biegli po zapoznaniu się z materiałem dowodowym zgromadzonym w aktach sprawy oraz na podstawie badania wnioskodawczyni rozpoznali: mózgowe porażenie dziecięce – postać niedowładu spastycznego prawostronnego oraz zaburzenia mowy o typie dyslalii. Zdaniem biegłych stwierdzone schorzenia i ich stopień nasilenia nie powodują całkowitej niezdolności do pracy zarobkowej. Po zapoznaniu się z dodatkową dokumentacja lekarską, biegli w opinii uzupełniającej poparli swoje dotychczasowe stanowisko wskazując, że zaistniały deficyt funkcjonalny prawych kończyn u osoby z dominacją lewej strony nie kwalifikuje jej jako całkowicie niezdolnej do pracy, co oznacza, że wnioskodawczyni nie utraciła zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Także na rozprawie w dniu 2 lutego 2009 roku, biegli podtrzymali swoje dotychczasowe stanowisko w zakresie oceny stanu zdrowiaK. S.i kategorycznie stwierdzili, że w aktualnym stanie klinicznym brakuje podstaw do zakwalifikowania wnioskodawczyni do osób całkowicie niezdolnych do pracy. Zdaniem Sądu Okręgowego, ustalenia biegłych są szczegółowe, logiczne i wewnętrznie spójne, a nadto poparte wiedzą i autorytetem zawodowym. Opierając się na powyższej opinii, Sąd Okręgowy uznał, żeK. S.nie spełnia przesłanek zart. 4 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej, umożliwiających przywrócenie jej prawa do świadczenia. Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawieart. 47714§ 1 kpcorzekł jak w sentencji wyroku. K. S.zaskarżyła powyższy wyrok w całości, zarzucając mu: 1 naruszenie przepisów postępowania, a mianowicieart. 233 § 1 kpc,art. 217 kpc,art. 227 kpc,art. 232 zdanie 2 kpc,art. 278 § 1 kpcw związku zart. 286 kpciart. 290 kpc,art. 316 § 1 kpc,art. 328 § 2 kpcorazart. 5 kpc,art. 472 kpciart. 47714§ 1 kpcpoprzez dowolną ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, nierozpoznanie istoty niniejszej sprawy, wybiórczą i jednostronną ocenę opinii biegłych, niepowołanie z urzędu innego zespołu biegłych, brak uzasadnienia w kwestii niepodzielenia zarzutów wnioskodawczyni, pominięcie dokumentacji lekarskiej i innych istotnych faktów w sprawie, brak niezbędnych pouczeń co do czynności procesowych, naruszenie praw strony, 2 błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, polegający na niezasadnym uznaniu, żeK. S.nie kwalifikuje się do osób całkowicie niezdolnych do pracy, czemu przeczy zebrany w sprawie materiał dowodowy, 3 naruszenie prawa materialnego, to jestart. 4 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnejorazart. 61 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznychpoprzez błędną wykładnię polegającą na niezasadnym uznaniu, iż wnioskodawczyni nie przysługuje renta socjalna, w sytuacji gdy jej stan zdrowia uległ pogorszeniu w stosunku dętego, który istniał do dnia 31 marca 2008 roku. Wskazując na powyższe,K. S.wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie jej prawa do renty socjalnej od dnia 1 kwietnia 2008 roku ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Apelacja nie jest zasadna. Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych stanu zdrowiaK. S.i na ich podstawie wywiódł trafne wnioski. Sąd Apelacyjny w całości aprobuje stanowisko Sądu Okręgowego wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i ustalenia poczynione przez Sąd Okręgowy przyjmuje za swoje. Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 2003 roku o rencie socjalnej (Dz. U. z 2003 roku Nr 135, poz. 1268) renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 roku życia; w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25 roku życia; w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. Osobie, która spełnia warunki określone w ust. 1, przysługuje: renta socjalna stała - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała; renta socjalna okresowa - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa. Wnioskodawczyni miała już przyznane prawo do renty socjalnej do dnia 31 marca 2008 roku. Kwestią sporną w niniejszej sprawie był stan zdrowia wnioskodawczyni, warunkujący przyznanie tego świadczenia na kolejny okres. Ustalenie charakteru niezdolności do pracy oraz okresu jej trwania wymaga wiadomości specjalnych, co uzasadnia powołanie biegłych lekarzy odpowiednich specjalności. W niniejszej sprawie ocena stanu zdrowiaK. S.została dokonana przez biegłych z zakresu neurologii i rehabilitacji medycznej. Biegli po zapoznaniu się z materiałem dowodowym zgromadzonym w katach sprawy oraz na podstawie badania wnioskodawczyni rozpoznali: mózgowe porażenie dziecięce – postać niedowładu spastycznego prawostronnego oraz zaburzenia mowy o typie dyslalii. Zdaniem biegłych stwierdzone schorzenia i ich stopień nasilenia nie powodują całkowitej niezdolności do pracy zarobkowej. Po zapoznaniu się z dodatkową dokumentacja lekarską, biegli w opinii uzupełniającej poparli swoje dotychczasowe stanowisko wskazując, że zaistniały deficyt funkcjonalny prawych kończyn u osoby z dominacją lewej strony nie kwalifikuje jej jako całkowicie niezdolnej do pracy, co oznacza, że wnioskodawczyni nie utraciła zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Na rozprawie przed Sądem Okręgowym (k. 80-81) biegli wyraźnie wskazali, że wraz z upływem czasuK. S.łatwiej radzi sobie we wszystkich czynnościach życia codziennego. Niedowład nie ma cech porażenia i funkcje prawnych kończyn podkorowe, czy chwytne u wnioskodawczyni są zachowane. Stopień schorzenia, brak postępu choroby, możliwość kompensacji ruchów i dostosowanie się chorej na dzień dzisiejszy nie pozwala jej zaliczyć do osób całkowicie niezdolnych do pracy. Wraz z upływającym czasem wnioskodawczyni potrafiła dostosować się, systematycznie korzysta z leczenia usprawniającego. W jej przypadku mamy do czynienia ze skutkami choroby, a nie z rozwojem schorzenia. Są to skutki, które powstały w okresie okołoporodowym. Zdaniem Sądu Apelacyjnego opinia biegłych jest opinią szczegółową, wyczerpująco oceniającą stan zdrowiaK. S.. Biegli odnieśli się do zarzutów wnioskodawczyni, zapoznali się z przedstawioną dokumentacją lekarską i szczegółowo uzasadnili swoje stanowisko. Stąd też nie istniała potrzeba powołania opinii kolejnego zespołu biegłych zgodnie z wnioskiemK. S.. Odnosząc się do twierdzeń skarżącej, należy podnieść, że wprawdzie Sąd nie jest związany opinią biegłych i ocenia ją na podstawieart. 233 kpc. Jednakże swoistość tej oceny polega na tym, że nie chodzi tu o kwestię wiarygodności, jak przy dowodzie z zeznań świadków i stron, lecz o pozytywne lub negatywne uznanie wartości rozumowania zawartego w opinii i uzasadnienie, dlaczego pogląd biegłego trafił lub nie do przekonania Sądu. Z jednej strony, konieczna jest kontrola z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania i źródeł poznania, z drugiej - istotną rolę odgrywa stopień zaufania do wiedzy reprezentowanej przez biegłego. Sąd może oceniać opinię biegłego pod względem fachowości, rzetelności czy logiczności. Może pomijać oczywiste pomyłki czy błędy rachunkowe. Nie może jednak nie podzielać merytorycznych poglądów biegłego, czy zamiast nich wprowadzać własne stwierdzenia (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1990 roku, I PR 148/90, OSP 1991, nr 11-12, poz. 300). Oceniając opinię sporządzoną w niniejszej sprawie według powyższych kryteriów, nie sposób odmówić jej wiarygodności. Sąd II instancji może poprzestać na dowodzie z opinii biegłych lekarzy sądowych, przeprowadzonym w postępowaniu przed Sądem I instancji, w sytuacji, gdy uzna ją za wystarczającą i nie ma obowiązku powoływania dowodu z opinii innych biegłych lekarzy tylko dlatego, że strona uważa, iż opinia taka mogłaby być dla niej bardziej korzystna (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 listopada 2001 roku, II UKN 604/2000, Prawo pracy i prawo socjalne - Przegląd orzecznictwa 2003/9 str. 67). Nie sposób podzielić zarzutów wnioskodawczyni, iż biegli nie wypowiedzieli się na temat poprawy jej stanu zdrowia. Biegli wyraźnie wskazali, że biorąc pod uwagę stopień schorzenia, brak postępu choroby, możliwość kompensacji ruchów i dostosowanie się chorej na dzień dzisiejszy, nie pozwala jej zaliczyć do osób całkowicie niezdolnych do pracy. Pojęcie osoby niezdolnej do pracy zostało zdefiniowane wart. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W myśl tego przepisu całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przy ocenie, czy dana osoba jest całkowicie niezdolna do pracy należy brać pod uwagę zarówno kryterium biologiczne (stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy), jak i ekonomiczne (całkowita utrata zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy). W orzecznictwie przyjmuje się (wyroki z dnia 20 sierpnia 2003 r. II UK 11/2003 oraz z dnia 5 lipca 2005 r. I UK 222/2004 niepublikowane), że decydującą dla stwierdzenia niezdolności do pracy jest utrata możliwości wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu przy braku rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Gdy więc biologiczny stan kalectwa lub choroba, nie powodują naruszenia sprawności organizmu w stopniu mającym wpływ na zdolność do pracy dotychczas wykonywanej lub innej mieszczącej się w ramach posiadanych lub możliwych do uzyskania kwalifikacji, to nie sposób przyznać takiej osobie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Obiektywna możliwość podjęcia dotychczasowego lub innego zatrudnienia, zgodnie z poziomem kwalifikacji, wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych może być brana pod uwagę tylko wówczas, gdy ubiegający się o rentę jest niezdolny do pracy z medycznego punktu widzenia, gdyż oba te aspekty muszą występować łącznie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r. II UKN 675/98 OSNAPiUS 2000/16 poz. 624). O niezdolności do pracy decyduje więc koniunkcja niezdolności do pracy z niezdolnością do przekwalifikowania się do innego zawodu. Odnosząc się do niniejszej sprawy należy wskazać, że wnioskodawczyni nie spełnia ani warunków biologicznych, ani ekonomicznych do uznania za całkowicie niezdolną do pracy. Wprawdzie schorzenia, na które cierpi, powodują znaczne uszkodzenie narządu ruchu, to jednak jako osoba młoda zaadoptowała się do istniejącej sytuacji, kontynuuje kształcenie. Natomiast z punktu widzenia ekonomicznego należy wskazać, że wnioskodawczyni nie utraciła zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy, dotychczas nie wykonywała żadnego zawodu. Odnosząc się do twierdzeń wnioskodawczyni należy podkreślić, że całkowita niezdolność do pracy oznacza niemożliwość wykonywania jakiejkolwiek pracy, nie zaś pracy zgodnej ze swoimi kwalifikacjami. Utrata w znacznym stopniu zdolności wykonywania pracy zgodnej ze swoimi kwalifikacjami skutkuje powstaniem częściowej niezdolności do pracy, która nie umożliwia przyznania prawa do renty socjalnej. Zatem mając na uwadze powyższe, naruszenie sprawności organizmu w rzeczywistości nie nastąpiło w takim stopniu, że nie ma ona możliwości podjęcia jakiejkolwiek pracy zarobkowej. Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy prawidłowo ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, uwzględniając zasady zart. 233 § 1 kpc. Wobec jednoznacznego stanowiska biegłych,K. S.aktualnie nie jest całkowicie niezdolna do pracy, a co za tym idzie nie spełnia ustawowych przesłanek warunkujących przyznanie prawa do renty socjalnej. Wbrew stanowisku wnioskodawczyni, Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku odniósł się do jej twierdzeń, wskazując na dowody, na których się oparł wyrokując w niniejszej sprawie. Jednocześnie Sąd Okręgowy, wbrew twierdzeniom wnioskodawczyni, nie odmówił wiarygodności jej zeznaniom złożonym w charakterze strony, gdyż nie była ona przesłuchiwana w takim charakterze. Nadto należy podkreślić, że w rozpoznawanej sprawie istota sporu nie sprowadzała się do oceny kwestii prawnych, lecz do dokonania ustaleń faktycznych (zasadniczo w oparciu o dokumentację lekarską, opinie biegłych), czyK. S.jest całkowicie niezdolna do pracy. Nie sposób zatem zgodzić się z zarzutami apelacji, iż była to sprawa skomplikowana, w której Sąd Okręgowy powinien pouczyć wnioskodawczynię zgodnie z regułą wyrażoną wart. 5 kpc. Przepisart. 5 kpc, zgodnie z brzmieniem obowiązującym od 5 lutego 2005 roku, w razie uzasadnionej potrzeby jedynie uprawnia Sąd do udzielenia stronom procesu występującym bez fachowego pełnomocnika do udzielenia stosownych pouczeń co do czynności procesowych. Sąd nie ma więc już obowiązku udzielania takim stronom potrzebnych wskazówek co do czynności procesowych i pouczania o skutkach prawnych tych czynności oraz skutkach zaniedbań (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2006 roku, I UK 220/2005, OSNP 2007/5-6 poz. 83). Tylko w sytuacjach zupełnie wyjątkowych można przyjąć naruszenieart. 5 kpci jego wpływ na wynik sprawy. Biorąc pod uwagę aktywność wnioskodawczyni w niniejszej sprawie, ilość wniosków i pism przez nią składanych, nie wymagała ona udzielenia stosownych pouczeń co do możliwości podejmowania czynności procesowych. Odnosząc się do argumentów zawartych w piśmie z dnia 12 maja 2009 roku, należy dodatkowo wskazać, że przy ocenie niezdolności do pracy określonej wart. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznychnie można pomijać stopnia niepełnosprawności ubezpieczonego ustalonego na podstawieart. 3, art. 4 i art. 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych(Dz. U. 1997 r. Nr 123 poz. 776 ze zm.; tak Sąd Najwyższy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w wyroku z dnia 11 lutego 2005 roku, , I UK 177/2004, LexPolonica nr 386453, OSNP 2005/18 poz. 290). Jednakże w niniejszej sprawie orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z dnia 23 kwietnia 2009 roku (k. 109) nie mogło mieć decydującego znaczenia. Wustawie z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnychwprowadzono samoistne kryteria oceny stanu zdrowia badanych. W art. 3 ust. 1 i 2 tej ustawy ustalono się trzy stopnie niepełnosprawności, które stosuje się do realizacji celów określonych ustawą: znaczny, umiarkowany i lekki. Orzeczenie ustalające stopień niepełnosprawności stanowi także podstawę do przyznania ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów. Z kolei w art. 4 ust. 2 tej ustawy wskazano, że do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych. Zatem powyższa definicja umiarkowanego stopnia niepełnosprawności różni się znacznie od definicji osoby całkowicie niezdolnej do pracy przedstawionej powyżej, a zawartej wart. 12 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ustalenia stopnia niepełnosprawności dokonuje się, aby zrealizować celeustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Takie ustalenie nie może zostać pominięte przy ocenie ewentualnych uprawnień do prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, lecz jednocześnie nie może automatycznie skutkować przyznaniem takiego prawa. Podkreślić przy tym należy, że biegli oceniając stan zdrowiaK. S., dysponowali wiedzą na temat stopnia niepełnosprawności (orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z dnia 22 maja 2003 roku i z dnia 20 kwietnia 2006 roku – k.6). W świetle powyższego, zdaniem Sądu Apelacyjnego uznać należy, że zarzut naruszenia prawa materialnego, a mianowicie art. 4 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku iart. 61 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznychnie jest adekwatny do jego uzasadnienia. Zarzut błędnej oceny stanu zdrowia wnioskodawczyni nie mieści się w zarzucie naruszenia prawa materialnego, lecz zmierza w istocie do zakwestionowania okoliczności związanych z kwestią procesową, dotyczącą ustalenia faktów za pomocą określonych środków dowodowych. Zakwestionowanie tego właśnie etapu stosowania prawa stanowi wkroczenie w sferę faktów i możliwe jest z powołaniem się na naruszenie prawa procesowego -art. 233 § 1 kpc, który to zarzut również został ujęty w podstawach apelacji i okazał się niezasadny. W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku (art. 385 kpc).

15/050000/0001521/AUa

Sąd Apelacyjnyw Białymstoku

III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

151500000001006_II_AKa_000102_2009_Uz_2009-05-15_001

II AKa 102/09

2009-05-15 02:00:00.0 CEST

2020-05-04 19:10:08.0 CEST

2020-05-04 12:20:23.0 CEST

15150000

1006

SENTENCE, REASON

Sygn. akt II AKa 102/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 15 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Waldemar Szmidt Sędziowie SSA Elżbieta Mieszczańska (spr.) SSA Beata Basiura Protokolant Izabela Rybok przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Małgorzaty Bednarek po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2009r. sprawy N. S. syna Z. i M. ur. (...) w M. oskarżonego z art. 197§4 k.k. i art. 157§1 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. i inne na skutek apelacj

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xPublisher="rkopiec" xEditorFullName="Renata Kopiec" xEditor="rkopiec" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="5" xFlag="published" xVolType="15/150000/0001006/AKa" xYear="2009" xVolNmbr="000102" xDocType="Uz" xml:space="preserve"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText><xBx> <xUx>Sygn. akt II AKa 102/09</xUx> </xBx></xText> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 15 maja 2009 r.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:</xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="172"/> <xCOLx xWIDTHx="539"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>SSA Waldemar Szmidt</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>SSA Elżbieta Mieszczańska (spr.)</xText> <xText>SSA Beata Basiura</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText xALIGNx="right">Protokolant</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>Izabela Rybok</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Małgorzaty Bednarek</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2009r. sprawy</xText> <xText><xBx><xAnon>N. S.</xAnon></xBx> syna <xAnon>Z.</xAnon> i <xAnon>M.</xAnon></xText> <xText><xAnon>ur. (...)</xAnon> w <xAnon>M.</xAnon></xText> <xText>oskarżonego z <xLexLink xArt="art. 197;art. 197 § 4" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 197§4 k.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 157;art. 157 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 157§1 k.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 11;art. 11 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 11§2 k.k.</xLexLink> i inne <xBRx/>na skutek apelacji obrońcy oskarżonego</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 25 listopada 2008 r.</xText> <xText>sygn. akt. V K 68/07</xText> <xText>1/ utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną;</xText> <xText>2/ zwalnia oskarżonego od uiszczenia kosztów sądowych związanych <xBRx/>z postępowaniem odwoławczym, wydatkami tego postępowania obciążając Skarb Państwa.</xText> <xText>Sygn. akt II AKa 102/09</xText> </xUnit> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Zaskarżonym wyrokiem z dnia 25 listopada 2008 roku Sąd Okręgowy <xBRx/>w <xAnon>K.</xAnon>, uznał oskarżonego <xAnon>N. S.</xAnon> winnym tego, że:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">1</xName> <xText>w nocy z 4 na 5 października 2006 roku w <xAnon>K.</xAnon>, wykorzystując bezradność pokrzywdzonej <xAnon>P. S.</xAnon> wynikająca z jej stanu upojenia alkoholowego i odurzenia amfetaminą, a także wynikającą z jej niepełnosprawności fizycznej w postaci niedowładu kończyn dolnych, doprowadził ją do obcowania płciowego używając przy tym nieustalonego narzędzia, które wprowadził do jej narządów rodnych, przez co spowodował u niej obrażenia ciała w postaci głębokiego rozerwania pochwy po stronie prawej ciągnącego się do szyjki macicy i częściowego oderwania śluzówki pochwy od mięśni o długości 5cm, rozerwania pochwy po stronie lewej obejmującego całkowicie zwieracz odbytu, które to obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządów jej ciała na okres powyżej 7 dni, to jest winnym przestępstwa z <xLexLink xArt="art. 198" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 198 kk</xLexLink> i z <xLexLink xArt="art. 157;art. 157 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 157 § 1 kk</xLexLink> w związku z <xLexLink xArt="art. 11;art. 11 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 11 § 2 kk</xLexLink> i za ten czyn na mocy <xLexLink xArt="art. 198" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 198 kk</xLexLink> w związku z <xLexLink xArt="art. 11;art. 11 § 3" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 11 § 3 kk</xLexLink> skazał oskarżonego na karę 5 lat pozbawienia wolności;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">2</xName> <xText>w dniu 5 października 2006 roku w <xAnon>K.</xAnon> naraził <xAnon>P. S.</xAnon> na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia w ten sposób, że mając świadomość, że doznała ona obrażeń ciała opisanych powyżej, w wyniku których doszło u niej do krwawienia, pozostawił ją w porze nocnej, bez odzieży, w miejscu odosobnionym, wiedząc nadto, iż nie może się ona poruszać samodzielnie z powodu niedowładu kończyn dolnych, to jest winnym przestępstwa z <xLexLink xArt="art. 160;art. 160 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 160 § 1 kk</xLexLink> i na mocy tego przepisu skazał oskarżonego na karę 2 lat pozbawienia wolności;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">3</xName> <xText>w dniu 5 października 2006 roku w <xAnon>K.</xAnon>, przywłaszczył sobie dowód osobisty, należący do <xAnon>P. S.</xAnon>, a także kartę bankomatową wydaną przez <xAnon>(...)</xAnon> stanowiącą własność <xAnon>P. S.</xAnon>, to jest winnym przestępstwa z <xLexLink xArt="art. 275;art. 275 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 275 § 1 kk</xLexLink> i na mocy tego przepisu skazał go na karę 1 roku pozbawienia wolności.</xText> </xUnit> <xText>Na mocy <xLexLink xArt="art. 85;art. 86;art. 86 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 85 i art. 86 § 1 kk</xLexLink> Sąd wymierzył oskarżonemu <xAnon>N. S.</xAnon> jedną karę łączną 6 lat pozbawienia wolności, na poczet której z mocy <xLexLink xArt="art. 63;art. 63 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 63 § 1 kk</xLexLink> zaliczył okres rzeczywistego pozbawienia wolności oskarżonego w sprawie od 9 października 2006 roku do 11 lipca 2008 roku.</xText> <xText>Powyższy wyrok zaskarżył obrońca oskarżonego zarzucając obrazę przepisów prawa materialnego poprzez naruszenie <xLexLink xArt="art. 198" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 198 kk</xLexLink>, polegającą na przyjęciu, że oskarżony swoim działaniem wyczerpał wszystkie znamiona tego przestępstwa współżycia płciowego z osobą o stanie ograniczonej poczytalności, błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, polegający na wyrażeniu poglądu, iż oskarżony dopuścił się czynu z <xLexLink xArt="art. 198" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 198 kk</xLexLink>, podczas gdy prawidłowa analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, nie daje ku temu wyraźnych przesłanek. Ponadto autor apelacji zarzucił rażącą niewspółmierność wymierzonej kary do stopnia społecznej szkodliwości przypisanych mu czynów i stopnia jego winy, wynikającą z orzeczenia kary 5 lat pozbawienia wolności za czyn z <xLexLink xArt="art. 198" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 198 kk</xLexLink>.</xText> <xText>Zarzucając powyższe obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego, bądź o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.</xText> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny zważył co następuje</xBx>:</xText> <xText>Apelacja obrońcy oskarżonego nie zasługuje na uwzględnienie, a zawarte w niej zarzuty odwoławcze są oczywiście bezzasadne.</xText> <xText>Uzasadniając zarzuty obrazy <xLexLink xArt="art. 198" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 198 kk</xLexLink> i błędu w ustaleniach faktycznych, autor apelacji podniósł, że pokrzywdzonej jako osobie pełnoletniej i zdrowej umysłowo znane są skutki działania alkoholu i amfetaminy i nie była ona niezdolna do stawiania, chociażby nieskutecznego, oporu, a przeciwnie od samego początku akceptowała cielesne zbliżenie z oskarżonym, a zatem oskarżony nie wykorzystał sytuacji, iż pokrzywdzona nagle lub po jakimś czasie była tak pijana, że nie była w pełni świadoma swych poczynań.</xText> <xText>Na wstępie należy zauważyć, iż wobec faktu całkowitej niepamięci zdarzeń przez pokrzywdzoną, Sąd Okręgowy dysponując jedynym dowodem osobowym w postaci wyjaśnień oskarżonego, szereg faktów interpretował w sposób dla niego najbardziej korzystny i w efekcie dokonał ustaleń faktycznych z pełnym respektowaniem zasad zawartych w <xLexLink xArt="art. 5;art. 5 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 5 § 2 kpk</xLexLink> i w <xLexLink xArt="art. 7" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 7 kpk</xLexLink>. Apelujący zarzucając Sądowi dokonanie błędnych ustaleń faktycznych, nie wskazuje jakich błędów w zakresie zasad logiki, wskazań wiedzy medycznej i doświadczenia życiowego, miałby dopuścić się Sąd ustalając, iż w czasie obcowania płciowego, polegającego na wprowadzeniu przez oskarżonego do narządów rodnych pokrzywdzonej nieustalonego narzędzia, co spowodowało poważne obrażenia jej ciała, była ona osobą całkowicie bezradną w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 198" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 198 kk</xLexLink>.</xText> <xText>Z opinii biegłego dr <xAnon>R. C.</xAnon> (k-913 akt), wynika jednoznacznie, iż pokrzywdzona <xAnon>P. S.</xAnon> w czasie, gdy pobrano jej do badań krew i mocz, znajdowała się pod znacznym działaniem alkoholu i amfetaminy, mimo iż organizm jej w tym czasie znajdował się już w fazie eliminacji alkoholu i metabolizowania amfetaminy. Stwierdził on ponadto, iż amfetamina i alkohol wchodzą w interakcje, powodując wzajemne wzmożenie działania i jego spotęgowanie, a w konsekwencji utratę świadomości poprzez działanie na ośrodkowy układ nerwowy i obniżenie poziomu odczuwania bólu. W opinii kolejnej (k-1137 akt), biegły dodatkowo podniósł, iż sama amfetamina może spowodować utratę przytomności, a stwierdzony w organizmie pokrzywdzonej jej poziom, wskazuje na zażycie przez pokrzywdzoną dawki toksycznej mogącej prowadzić do utraty przytomności, również stwierdzone u pokrzywdzonej stężenie alkoholu było dominującym czynnikiem utraty przez nią świadomości i przytomności oraz braku autoobrony organizmu przed podejmowanymi wobec niej czynnościami innej osoby.</xText> <xText>Z zeznań świadka <xAnon>M. K.</xAnon> – lekarza z zakresu ginekologii (k-870 akt), wynika, że obrażenia pochwy i odbytu pokrzywdzonej, musiały nastąpić w wyniku użycia przemocy i na pewno łączyły się one ze znacznym bólem.</xText> <xText>Biegła psycholog <xAnon>M. S.</xAnon> z kolei zeznała (k-842), że tak silna niepamięć co do przeżytego bólu, jaka wystąpiła u pokrzywdzonej, świadczy, iż w pewnym momencie nastąpiło u niej zerwanie kontaktu z rzeczywistością w wyniku zadziałania substancji znieczulającej – w postaci środków chemicznych.</xText> <xText>Reasumując powyższe trafnie przyjął Sąd Okręgowy, iż w czasie wprowadzania przez oskarżonego do narządów rodnych pokrzywdzonej, bliżej nieustalonego narzędzia, znajdowała się ona w stanie wyłączenia świadomości, a zatem brak jest podstaw do przyjęcia, jak sugeruje to apelujący, aby na taką formę obcowania płciowego wyrażała pokrzywdzona zgodę lub ją akceptowała. Przeciwnie z powyższego wynika, że będąc pod silnym działaniem amfetaminy i alkoholu, pokrzywdzona mając wyłączoną świadomość w wyniku, jak to oceniła biegła psycholog, „zerwania kontaktu z rzeczywistością”, była osobą całkowicie bezradną w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 198" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 198 kk</xLexLink>, tym bardziej, iż na skutek niedowładu kończyn dolnych, była dodatkowo pozbawiona możliwości samodzielnego poruszania się i podjęcia jakichkolwiek akcji obronnych.</xText> <xText>To z kolei wskazuje jednoznacznie, iż pokrzywdzona nie była w stanie podjąć w sposób niezakłócony i swobodny decyzji woli w sferze przyzwolenia na akt seksualny, polegający na wprowadzeniu do jej narządów rodnych bliżej nieustalonego narzędzia twardego, tępego, tępokrawędzistego (przykładowo pięść, butelka, pałka), choćby wcześniej wyrażała swe przyzwolenie na zbliżenie cielesne, pozwalając całować się i przenieść na tylne siedzenie celem dalszych pieszczot cielesnych i nawet celem odbycia stosunku płciowego, do którego wszak nie doszło, skoro w pochwie pokrzywdzonej nie stwierdzono plemników oskarżonego. Przeciwne powyższemu ustalenie, że pokrzywdzona akceptowała wprowadzenie do swych narządów rodnych narzędzia powodującego tak rozległe obrażenia pochwy i odbytu, jakich w efekcie doznała, byłoby niezgodne ze wskazaniami doświadczenia życiowego, zwłaszcza jeśli się zważy, co wynika i z zeznań pokrzywdzonej i z zeznań bliskich jej osób, nie miała ona doświadczeń seksualnych.</xText> <xText>Stan bezradności w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 198" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 198 kk</xLexLink>, nie musi się wiązać z niemożliwością rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem. Bezradność bowiem należy rozumieć również jako stan, w którym pokrzywdzona osoba nie ma na tyle sił czy możliwości, aby wyrazić skutecznie swój sprzeciw wobec sprawcy lub w ogóle nie jest w stanie podjąć decyzji.</xText> <xText>Osoba bezradna to osoba bezsilna, słaba lub tylko osłabiona pod względem fizycznym lub psychicznym. Za taką zaś, zważywszy stan upojenia alkoholem i stan stężenia amfetaminy w jej organizmie oraz stan kalectwa w postaci niedowładu obu kończyn dolnych, z pewnością należy uznać pokrzywdzoną <xAnon>P. S.</xAnon>, przy czym bez znaczenia pozostaje czy, oskarżony zmuszał ją do picia alkoholu lub zażycia amfetaminy, czy też ona dobrowolnie alkohol piła i zażywała amfetaminę.</xText> <xText>Zachodzi jedynie pytanie, czy oskarżony miał świadomość, iż wprowadzając do narządów rodnych pokrzywdzonej narzędzie twarde, tępe i tępokrawędziste, że wykorzystuje stan jej bezradności, skoro przestępstwo z <xLexLink xArt="art. 198" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 198 kk</xLexLink> może być popełnione wyłącznie umyślnie w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym, a także quasi – ewentualnym, będącym odmianą zamiaru bezpośredniego.</xText> <xText>Zdaniem biegłego <xAnon>R. C.</xAnon> (k-1138 akt), osoba, która widzi drugą osobę będącą pod działaniem alkoholu i amfetaminy, jest w stanie zaobserwować jej nienaturalne zachowania, brak kontaktu werbalnego, lub bełkotliwość mowy, a także bezwładność ciała, a takie skutki, zdaniem biegłego wystąpiły u pokrzywdzonej biorąc pod uwagę stężenie alkoholu i amfetaminy w jej organizmie, a oskarżony, pomimo iż także był pod działaniem alkoholu, był jednak zdolny do prowadzenia samochodu, przenoszenia pokrzywdzonej na tylne siedzenie auta i wreszcie wyboru miejsca jej porzucenia.</xText> <xText>W tych okolicznościach ewidentnym jest, że oskarżony co najmniej godził się, że jego ofiara znajduje się w stanie bezradności i ten jej stan wykorzystał dla zachowania się wobec niej agresywnego, w postaci wprowadzenia do jej narządów rodnych twardego i tępokrawędzistego przedmiotu powodującego rozerwanie ścian pochwy i odbytu, tym bardziej, iż jak wynika z opinii psychiatrycznych i psychologicznych, oskarżony cechujący się nieprawidłową osobowością (dyssocjalną) i zespołem zależności alkoholowej, ma skłonności pod wpływem alkoholu, do zachowań agresywnych, również w sferze działań seksualnych, o zróżnicowanym stopniu dolegliwości dla ofiary.</xText> <xText>Reasumując, stwierdzić zatem należy, iż Sąd I instancji w zakresie czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie 1 wyroku, nie popełnił błędu w dokonanych ustaleniach faktycznych, albowiem oparł je na przeprowadzonym w sprawie materiale dowodowym, który ocenił z zachowaniem zasad logicznego rozumowania, wskazań wiedzy, w szczególności medycznej i psychologicznej oraz z zachowaniem zasad doświadczenia życiowego. Nie dopuścił się także Sąd Okręgowy obrazy prawa materialnego w zakresie zarzucanym apelacją. Odnosząc się zaś do czynów przypisanych oskarżonemu w punktach 2 i 3, zauważyć przede wszystkim należy, iż zaskarżając wyrok w całości, apelujący nie sformułował w apelacji żadnych zarzutów w zakresie tych przestępstw, jak również w uzasadnieniu apelacji nie podniósł żadnej argumentacji czynów tych dotyczącej. W takiej sytuacji Sąd Apelacyjny jest pozbawiony możliwości oceny apelacji w tym zakresie. Niemniej dokonując analizy materiału dowodowego, w oparciu o który Sąd I instancji czynił ustalenia w zakresie czynów przypisanych oskarżonemu w punktach 2 i 3 zaskarżonego wyroku, stwierdzić należy, iż dokonane ustalenia faktyczne jak i ocena tych dowodów i przyjęta kwalifikacja prawna czynów oraz wymierzona za te czyny kara, są prawidłowe i nie budzą żadnych zastrzeżeń.</xText> <xText>Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut apelacji podnoszący rażącą niewspółmierność kary w stosunku do stopnia winy oskarżonego i stopnia społecznej szkodliwości czynu przypisanego, wymierzonej za przestępstwo z <xLexLink xArt="art. 198" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 198 kk</xLexLink>. Przede wszystkim należy zauważyć, iż czyn przypisany oskarżonemu w punkcie 1, został słusznie zakwalifikowany przez Sąd I instancji, jako wyczerpujący znamiona przestępstwa z <xLexLink xArt="art. 198" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 198 kk</xLexLink> i z <xLexLink xArt="art. 157;art. 157 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 157 § 1 kk</xLexLink> przy zastosowaniu <xLexLink xArt="art. 11;art. 11 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 11 § 2 kk</xLexLink>. Wyczerpanie jednym czynem znamion dwóch przestępstw, jest okolicznością zwiększającą stopień społecznej szkodliwości takiego czynu, jak i stopień winy oskarżonego. Jeśli zaś zważy się, że obrażenia ciała zadane pokrzywdzonej naraziły ją na konieczność zabiegu chirurgiczno – ginekologicznego, dość długą hospitalizację, spowodowały rozstrój jej zdrowia na okres kilku tygodni, a także zagrażały możliwością trwałego kalectwa, przy uwzględnieniu, iż cierpienia powyższe dotknęły osobę ciężko upośledzoną fizycznie, z czego niewątpliwie oskarżony zdawał sobie sprawę, to trudno uznać, że wymierzona oskarżonemu kara jest karą rażąco niewspółmierną do stopnia winy oskarżonego i stopnia społecznej szkodliwości popełnionego czynu. W aspekcie powyższych zaś okoliczności, nawet przyjęcie, że pokrzywdzona tego wieczoru zachowała się lekkomyślnie, nie może wskazywać na mniejszy od przyjętego przez Sąd Okręgowy stopnia winy oskarżonego, a tym bardziej stopnia społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu. Ponadto z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że Sąd I instancji miał na względzie przy wymiarze kary zarówno okoliczności obciążające, jak i okoliczności łagodzące, przy czym brak jest podstaw do uznania, że nadmierną wagę przydał okolicznościom niekorzystnym dla oskarżonego, a w niewystarczającym stopniu ocenił wagę okoliczności łagodzących.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Waldemar Szmidt

Renata Kopiec

Izabela Rybok

Renata Kopiec

Sygn. akt II AKa 102/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 15 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Waldemar Szmidt Sędziowie SSA Elżbieta Mieszczańska (spr.) SSA Beata Basiura Protokolant Izabela Rybok przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Małgorzaty Bednarek po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2009r. sprawy N. S.synaZ.iM. ur. (...)wM. oskarżonego zart. 197§4 k.k.iart. 157§1 k.k.w zw. zart. 11§2 k.k.i innena skutek apelacji obrońcy oskarżonego od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 25 listopada 2008 r. sygn. akt. V K 68/07 1/ utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną; 2/ zwalnia oskarżonego od uiszczenia kosztów sądowych związanychz postępowaniem odwoławczym, wydatkami tego postępowania obciążając Skarb Państwa. Sygn. akt II AKa 102/09 UZASADNIENIE Zaskarżonym wyrokiem z dnia 25 listopada 2008 roku Sąd OkręgowywK., uznał oskarżonegoN. S.winnym tego, że: 1 w nocy z 4 na 5 października 2006 roku wK., wykorzystując bezradność pokrzywdzonejP. S.wynikająca z jej stanu upojenia alkoholowego i odurzenia amfetaminą, a także wynikającą z jej niepełnosprawności fizycznej w postaci niedowładu kończyn dolnych, doprowadził ją do obcowania płciowego używając przy tym nieustalonego narzędzia, które wprowadził do jej narządów rodnych, przez co spowodował u niej obrażenia ciała w postaci głębokiego rozerwania pochwy po stronie prawej ciągnącego się do szyjki macicy i częściowego oderwania śluzówki pochwy od mięśni o długości 5cm, rozerwania pochwy po stronie lewej obejmującego całkowicie zwieracz odbytu, które to obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządów jej ciała na okres powyżej 7 dni, to jest winnym przestępstwa zart. 198 kki zart. 157 § 1 kkw związku zart. 11 § 2 kki za ten czyn na mocyart. 198 kkw związku zart. 11 § 3 kkskazał oskarżonego na karę 5 lat pozbawienia wolności; 2 w dniu 5 października 2006 roku wK.naraziłP. S.na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia w ten sposób, że mając świadomość, że doznała ona obrażeń ciała opisanych powyżej, w wyniku których doszło u niej do krwawienia, pozostawił ją w porze nocnej, bez odzieży, w miejscu odosobnionym, wiedząc nadto, iż nie może się ona poruszać samodzielnie z powodu niedowładu kończyn dolnych, to jest winnym przestępstwa zart. 160 § 1 kki na mocy tego przepisu skazał oskarżonego na karę 2 lat pozbawienia wolności; 3 w dniu 5 października 2006 roku wK., przywłaszczył sobie dowód osobisty, należący doP. S., a także kartę bankomatową wydaną przez(...)stanowiącą własnośćP. S., to jest winnym przestępstwa zart. 275 § 1 kki na mocy tego przepisu skazał go na karę 1 roku pozbawienia wolności. Na mocyart. 85 i art. 86 § 1 kkSąd wymierzył oskarżonemuN. S.jedną karę łączną 6 lat pozbawienia wolności, na poczet której z mocyart. 63 § 1 kkzaliczył okres rzeczywistego pozbawienia wolności oskarżonego w sprawie od 9 października 2006 roku do 11 lipca 2008 roku. Powyższy wyrok zaskarżył obrońca oskarżonego zarzucając obrazę przepisów prawa materialnego poprzez naruszenieart. 198 kk, polegającą na przyjęciu, że oskarżony swoim działaniem wyczerpał wszystkie znamiona tego przestępstwa współżycia płciowego z osobą o stanie ograniczonej poczytalności, błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, polegający na wyrażeniu poglądu, iż oskarżony dopuścił się czynu zart. 198 kk, podczas gdy prawidłowa analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, nie daje ku temu wyraźnych przesłanek. Ponadto autor apelacji zarzucił rażącą niewspółmierność wymierzonej kary do stopnia społecznej szkodliwości przypisanych mu czynów i stopnia jego winy, wynikającą z orzeczenia kary 5 lat pozbawienia wolności za czyn zart. 198 kk. Zarzucając powyższe obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego, bądź o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Sąd Apelacyjny zważył co następuje: Apelacja obrońcy oskarżonego nie zasługuje na uwzględnienie, a zawarte w niej zarzuty odwoławcze są oczywiście bezzasadne. Uzasadniając zarzuty obrazyart. 198 kki błędu w ustaleniach faktycznych, autor apelacji podniósł, że pokrzywdzonej jako osobie pełnoletniej i zdrowej umysłowo znane są skutki działania alkoholu i amfetaminy i nie była ona niezdolna do stawiania, chociażby nieskutecznego, oporu, a przeciwnie od samego początku akceptowała cielesne zbliżenie z oskarżonym, a zatem oskarżony nie wykorzystał sytuacji, iż pokrzywdzona nagle lub po jakimś czasie była tak pijana, że nie była w pełni świadoma swych poczynań. Na wstępie należy zauważyć, iż wobec faktu całkowitej niepamięci zdarzeń przez pokrzywdzoną, Sąd Okręgowy dysponując jedynym dowodem osobowym w postaci wyjaśnień oskarżonego, szereg faktów interpretował w sposób dla niego najbardziej korzystny i w efekcie dokonał ustaleń faktycznych z pełnym respektowaniem zasad zawartych wart. 5 § 2 kpki wart. 7 kpk. Apelujący zarzucając Sądowi dokonanie błędnych ustaleń faktycznych, nie wskazuje jakich błędów w zakresie zasad logiki, wskazań wiedzy medycznej i doświadczenia życiowego, miałby dopuścić się Sąd ustalając, iż w czasie obcowania płciowego, polegającego na wprowadzeniu przez oskarżonego do narządów rodnych pokrzywdzonej nieustalonego narzędzia, co spowodowało poważne obrażenia jej ciała, była ona osobą całkowicie bezradną w rozumieniuart. 198 kk. Z opinii biegłego drR. C.(k-913 akt), wynika jednoznacznie, iż pokrzywdzonaP. S.w czasie, gdy pobrano jej do badań krew i mocz, znajdowała się pod znacznym działaniem alkoholu i amfetaminy, mimo iż organizm jej w tym czasie znajdował się już w fazie eliminacji alkoholu i metabolizowania amfetaminy. Stwierdził on ponadto, iż amfetamina i alkohol wchodzą w interakcje, powodując wzajemne wzmożenie działania i jego spotęgowanie, a w konsekwencji utratę świadomości poprzez działanie na ośrodkowy układ nerwowy i obniżenie poziomu odczuwania bólu. W opinii kolejnej (k-1137 akt), biegły dodatkowo podniósł, iż sama amfetamina może spowodować utratę przytomności, a stwierdzony w organizmie pokrzywdzonej jej poziom, wskazuje na zażycie przez pokrzywdzoną dawki toksycznej mogącej prowadzić do utraty przytomności, również stwierdzone u pokrzywdzonej stężenie alkoholu było dominującym czynnikiem utraty przez nią świadomości i przytomności oraz braku autoobrony organizmu przed podejmowanymi wobec niej czynnościami innej osoby. Z zeznań świadkaM. K.– lekarza z zakresu ginekologii (k-870 akt), wynika, że obrażenia pochwy i odbytu pokrzywdzonej, musiały nastąpić w wyniku użycia przemocy i na pewno łączyły się one ze znacznym bólem. Biegła psychologM. S.z kolei zeznała (k-842), że tak silna niepamięć co do przeżytego bólu, jaka wystąpiła u pokrzywdzonej, świadczy, iż w pewnym momencie nastąpiło u niej zerwanie kontaktu z rzeczywistością w wyniku zadziałania substancji znieczulającej – w postaci środków chemicznych. Reasumując powyższe trafnie przyjął Sąd Okręgowy, iż w czasie wprowadzania przez oskarżonego do narządów rodnych pokrzywdzonej, bliżej nieustalonego narzędzia, znajdowała się ona w stanie wyłączenia świadomości, a zatem brak jest podstaw do przyjęcia, jak sugeruje to apelujący, aby na taką formę obcowania płciowego wyrażała pokrzywdzona zgodę lub ją akceptowała. Przeciwnie z powyższego wynika, że będąc pod silnym działaniem amfetaminy i alkoholu, pokrzywdzona mając wyłączoną świadomość w wyniku, jak to oceniła biegła psycholog, „zerwania kontaktu z rzeczywistością”, była osobą całkowicie bezradną w rozumieniuart. 198 kk, tym bardziej, iż na skutek niedowładu kończyn dolnych, była dodatkowo pozbawiona możliwości samodzielnego poruszania się i podjęcia jakichkolwiek akcji obronnych. To z kolei wskazuje jednoznacznie, iż pokrzywdzona nie była w stanie podjąć w sposób niezakłócony i swobodny decyzji woli w sferze przyzwolenia na akt seksualny, polegający na wprowadzeniu do jej narządów rodnych bliżej nieustalonego narzędzia twardego, tępego, tępokrawędzistego (przykładowo pięść, butelka, pałka), choćby wcześniej wyrażała swe przyzwolenie na zbliżenie cielesne, pozwalając całować się i przenieść na tylne siedzenie celem dalszych pieszczot cielesnych i nawet celem odbycia stosunku płciowego, do którego wszak nie doszło, skoro w pochwie pokrzywdzonej nie stwierdzono plemników oskarżonego. Przeciwne powyższemu ustalenie, że pokrzywdzona akceptowała wprowadzenie do swych narządów rodnych narzędzia powodującego tak rozległe obrażenia pochwy i odbytu, jakich w efekcie doznała, byłoby niezgodne ze wskazaniami doświadczenia życiowego, zwłaszcza jeśli się zważy, co wynika i z zeznań pokrzywdzonej i z zeznań bliskich jej osób, nie miała ona doświadczeń seksualnych. Stan bezradności w rozumieniuart. 198 kk, nie musi się wiązać z niemożliwością rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem. Bezradność bowiem należy rozumieć również jako stan, w którym pokrzywdzona osoba nie ma na tyle sił czy możliwości, aby wyrazić skutecznie swój sprzeciw wobec sprawcy lub w ogóle nie jest w stanie podjąć decyzji. Osoba bezradna to osoba bezsilna, słaba lub tylko osłabiona pod względem fizycznym lub psychicznym. Za taką zaś, zważywszy stan upojenia alkoholem i stan stężenia amfetaminy w jej organizmie oraz stan kalectwa w postaci niedowładu obu kończyn dolnych, z pewnością należy uznać pokrzywdzonąP. S., przy czym bez znaczenia pozostaje czy, oskarżony zmuszał ją do picia alkoholu lub zażycia amfetaminy, czy też ona dobrowolnie alkohol piła i zażywała amfetaminę. Zachodzi jedynie pytanie, czy oskarżony miał świadomość, iż wprowadzając do narządów rodnych pokrzywdzonej narzędzie twarde, tępe i tępokrawędziste, że wykorzystuje stan jej bezradności, skoro przestępstwo zart. 198 kkmoże być popełnione wyłącznie umyślnie w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym, a także quasi – ewentualnym, będącym odmianą zamiaru bezpośredniego. Zdaniem biegłegoR. C.(k-1138 akt), osoba, która widzi drugą osobę będącą pod działaniem alkoholu i amfetaminy, jest w stanie zaobserwować jej nienaturalne zachowania, brak kontaktu werbalnego, lub bełkotliwość mowy, a także bezwładność ciała, a takie skutki, zdaniem biegłego wystąpiły u pokrzywdzonej biorąc pod uwagę stężenie alkoholu i amfetaminy w jej organizmie, a oskarżony, pomimo iż także był pod działaniem alkoholu, był jednak zdolny do prowadzenia samochodu, przenoszenia pokrzywdzonej na tylne siedzenie auta i wreszcie wyboru miejsca jej porzucenia. W tych okolicznościach ewidentnym jest, że oskarżony co najmniej godził się, że jego ofiara znajduje się w stanie bezradności i ten jej stan wykorzystał dla zachowania się wobec niej agresywnego, w postaci wprowadzenia do jej narządów rodnych twardego i tępokrawędzistego przedmiotu powodującego rozerwanie ścian pochwy i odbytu, tym bardziej, iż jak wynika z opinii psychiatrycznych i psychologicznych, oskarżony cechujący się nieprawidłową osobowością (dyssocjalną) i zespołem zależności alkoholowej, ma skłonności pod wpływem alkoholu, do zachowań agresywnych, również w sferze działań seksualnych, o zróżnicowanym stopniu dolegliwości dla ofiary. Reasumując, stwierdzić zatem należy, iż Sąd I instancji w zakresie czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie 1 wyroku, nie popełnił błędu w dokonanych ustaleniach faktycznych, albowiem oparł je na przeprowadzonym w sprawie materiale dowodowym, który ocenił z zachowaniem zasad logicznego rozumowania, wskazań wiedzy, w szczególności medycznej i psychologicznej oraz z zachowaniem zasad doświadczenia życiowego. Nie dopuścił się także Sąd Okręgowy obrazy prawa materialnego w zakresie zarzucanym apelacją. Odnosząc się zaś do czynów przypisanych oskarżonemu w punktach 2 i 3, zauważyć przede wszystkim należy, iż zaskarżając wyrok w całości, apelujący nie sformułował w apelacji żadnych zarzutów w zakresie tych przestępstw, jak również w uzasadnieniu apelacji nie podniósł żadnej argumentacji czynów tych dotyczącej. W takiej sytuacji Sąd Apelacyjny jest pozbawiony możliwości oceny apelacji w tym zakresie. Niemniej dokonując analizy materiału dowodowego, w oparciu o który Sąd I instancji czynił ustalenia w zakresie czynów przypisanych oskarżonemu w punktach 2 i 3 zaskarżonego wyroku, stwierdzić należy, iż dokonane ustalenia faktyczne jak i ocena tych dowodów i przyjęta kwalifikacja prawna czynów oraz wymierzona za te czyny kara, są prawidłowe i nie budzą żadnych zastrzeżeń. Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut apelacji podnoszący rażącą niewspółmierność kary w stosunku do stopnia winy oskarżonego i stopnia społecznej szkodliwości czynu przypisanego, wymierzonej za przestępstwo zart. 198 kk. Przede wszystkim należy zauważyć, iż czyn przypisany oskarżonemu w punkcie 1, został słusznie zakwalifikowany przez Sąd I instancji, jako wyczerpujący znamiona przestępstwa zart. 198 kki zart. 157 § 1 kkprzy zastosowaniuart. 11 § 2 kk. Wyczerpanie jednym czynem znamion dwóch przestępstw, jest okolicznością zwiększającą stopień społecznej szkodliwości takiego czynu, jak i stopień winy oskarżonego. Jeśli zaś zważy się, że obrażenia ciała zadane pokrzywdzonej naraziły ją na konieczność zabiegu chirurgiczno – ginekologicznego, dość długą hospitalizację, spowodowały rozstrój jej zdrowia na okres kilku tygodni, a także zagrażały możliwością trwałego kalectwa, przy uwzględnieniu, iż cierpienia powyższe dotknęły osobę ciężko upośledzoną fizycznie, z czego niewątpliwie oskarżony zdawał sobie sprawę, to trudno uznać, że wymierzona oskarżonemu kara jest karą rażąco niewspółmierną do stopnia winy oskarżonego i stopnia społecznej szkodliwości popełnionego czynu. W aspekcie powyższych zaś okoliczności, nawet przyjęcie, że pokrzywdzona tego wieczoru zachowała się lekkomyślnie, nie może wskazywać na mniejszy od przyjętego przez Sąd Okręgowy stopnia winy oskarżonego, a tym bardziej stopnia społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu. Ponadto z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że Sąd I instancji miał na względzie przy wymiarze kary zarówno okoliczności obciążające, jak i okoliczności łagodzące, przy czym brak jest podstaw do uznania, że nadmierną wagę przydał okolicznościom niekorzystnym dla oskarżonego, a w niewystarczającym stopniu ocenił wagę okoliczności łagodzących.

15/150000/0001006/AKa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

154505000006027_XX_GC_000617_2007_Uz_2009-05-21_001

XX GC 617/07

2009-05-21 02:00:00.0 CEST

2014-04-15 20:22:05.0 CEST

2016-05-26 02:49:10.0 CEST

15450500

6027

SENTENCE

Sygn. akt XX GC 617/07 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 21 maja 2009 r. Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy w składzie: Przewodniczący: SSO Agata Saryusz Szarska Protokolant: Apl. radc. Maryla Surowiec po rozpoznaniu w dniu 21 maja 2009 w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa (...) Spółka z o.o. w P. przeciwko (...) Spółka z o.o. i Spółka Spółka Komandytowa w W. o zapłatę I. Zasądza od (...) Spółka z o.o. i Spółka Spółka Komandytowa w W. na rzecz (...) Spółka z o.o.

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Beata Gonera" xVersion="1.0" xYear="2007" xLang="PL" xToPage="1" xEditor="bgonera" xPublisher="bgonera" xEditorFullName="Beata Gonera" xFlag="published" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolType="15/450500/0006027/GC" xVolNmbr="000617"> <xName>Wyrok</xName> <xBlock><xText/>Sygn. akt XX GC 617/07 <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"><xName>WYROK</xName><xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle><xText xALIGNx="right"> Dnia 21 maja 2009 r.</xText><xText/><xText>Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy</xText><xText>w składzie:</xText><xRows><xCOLGROUPx><xCOLx xWIDTHx="186"/><xCOLx xWIDTHx="525"/></xCOLGROUPx><xRow><xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"><xText xALIGNx="right">Przewodniczący:</xText></xClmn><xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"><xText>SSO Agata Saryusz Szarska</xText></xClmn></xRow><xRow><xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"><xText xALIGNx="right">Protokolant:</xText></xClmn><xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"><xText>Apl. radc. Maryla Surowiec</xText></xClmn></xRow></xRows><xText>po rozpoznaniu w dniu 21 maja 2009 w Warszawie</xText><xText>na rozprawie</xText><xText>sprawy z powództwa <xBx><xAnon> (...) Spółka z o.o.</xAnon> w <xAnon>P.</xAnon> </xBx></xText><xText>przeciwko <xBx><xAnon> (...) Spółka z o.o.</xAnon> i Spółka Spółka Komandytowa w <xAnon>W.</xAnon> </xBx></xText><xText>o zapłatę</xText><xText>I. Zasądza od <xAnon> (...) Spółka z o.o.</xAnon> i Spółka Spółka Komandytowa w <xAnon>W.</xAnon> na rzecz <xAnon> (...) Spółka z o.o.</xAnon> w <xAnon>P.</xAnon> kwotę:</xText><xText>1) 1.382.312,99 zł ( jeden milion trzysta osiemdziesiąt dwa tysiące trzysta dwanaście złotych, 99/100) z ustawowymi odsetkami od kwot:</xText><xText>- 1.960,74 zł od dnia 01.09.2004 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 6.226,45 zł od dnia 01.10.2004 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 8.945,89 zł od dnia 29.10.2004 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 60.778,67 zł od dnia 08.12.2004 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 29.858,17 zł od dnia 03.03.2005 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 136.190,65 zł od dnia 20.04.2005 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 3.783,64 zł od dnia 18.05.2005 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 6.532,15 zł od dnia 06.07.2005 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 4.943,28 zł od dnia 20.07.2005 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 3.403,64 zł od dnia 17.08.2005 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 9.534,28 zł od dnia 21.09.2005 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 156.510,10 zł od dnia 07.10.2005 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 83.733,81 zł od dnia 21.12.2005 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 24.400,00 zł od dnia 04.01.2006 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 126.968,59 zł od dnia 08.02.2006 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 8.928,62 zł od dnia 01.03.2006 do dnia zapłaty</xText><xText>- 62.614 zł od dnia 05.04.2006 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 135.371,29 zł od dnia 10.05.2006 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 13.710, 59 zł od dnia 17.05.2006 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 35.940,75 zł od dnia 05.07 2006 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 5.622,04 zł od dnia 21.07.2006 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 5.628,18 zł od dnia 17.08.2006 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 12.810,00 zł od dnia 06.09.2006 do dnia zapłaty,</xText><xText>-6.638,23 zł od dnia 27.09.2006 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 99.219,77 zł od dnia 08.11.2006 do dnia zapłaty,</xText><xText>-20.477,45 zł od dnia 06.12.2006 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 51.343,05 zł od dnia 20.12.2006 do dnia zapłaty,</xText><xText>-85,687,81 zł od dnia 14.02.2007 do dnia zapłaty,</xText><xText>-14.962,23 zł od dnia 21.02.2007 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 76.996,28 zł od dnia 05.04.2007 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 75.950, 16 zł od dnia 09.05.2007 do dnia zapłaty,</xText><xText>- 6.642, 44 ł od dnia 16.05.2007 do dnia zapłaty.</xText><xText>2) 69.175 zł (sześćdziesiąt dziewięć tysięcy sto siedemdziesiąt pięć złotych) tytułem zwrotu opłaty od pozwu od uwzględnionego powództwa.</xText><xText>3) 28.817 zł (dwadzieścia osiem tysięcy osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego</xText><xText/><xText>II. Umarza postępowanie w pozostałej części.</xText><xText/><xText>III. Zasądza od <xAnon>(...) Spółka z o.o.</xAnon>w <xAnon>P.</xAnon>na rzecz <xAnon>(...) Spółka z o.o.</xAnon>i Spółka Spółka Komandytowa w <xAnon>W.</xAnon> 14..417 zł (czternaście tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w zakresie cofniętego powództwa.</xText><xText/><xText xALIGNx="right">SSO Agata Saryusz Szarska</xText></xUnit></xBlock> </xPart>

Agata Saryusz Szarska

Beata Gonera

Apl. radc. Maryla Surowiec

Beata Gonera

Sygn. akt XX GC 617/07WYROKW IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJDnia 21 maja 2009 r.Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczyw składzie:Przewodniczący:SSO Agata Saryusz SzarskaProtokolant:Apl. radc. Maryla Surowiecpo rozpoznaniu w dniu 21 maja 2009 w Warszawiena rozprawiesprawy z powództwa(...) Spółka z o.o.wP.przeciwko(...) Spółka z o.o.i Spółka Spółka Komandytowa wW.o zapłatęI. Zasądza od(...) Spółka z o.o.i Spółka Spółka Komandytowa wW.na rzecz(...) Spółka z o.o.wP.kwotę:1) 1.382.312,99 zł ( jeden milion trzysta osiemdziesiąt dwa tysiące trzysta dwanaście złotych, 99/100) z ustawowymi odsetkami od kwot:- 1.960,74 zł od dnia 01.09.2004 do dnia zapłaty,- 6.226,45 zł od dnia 01.10.2004 do dnia zapłaty,- 8.945,89 zł od dnia 29.10.2004 do dnia zapłaty,- 60.778,67 zł od dnia 08.12.2004 do dnia zapłaty,- 29.858,17 zł od dnia 03.03.2005 do dnia zapłaty,- 136.190,65 zł od dnia 20.04.2005 do dnia zapłaty,- 3.783,64 zł od dnia 18.05.2005 do dnia zapłaty,- 6.532,15 zł od dnia 06.07.2005 do dnia zapłaty,- 4.943,28 zł od dnia 20.07.2005 do dnia zapłaty,- 3.403,64 zł od dnia 17.08.2005 do dnia zapłaty,- 9.534,28 zł od dnia 21.09.2005 do dnia zapłaty,- 156.510,10 zł od dnia 07.10.2005 do dnia zapłaty,- 83.733,81 zł od dnia 21.12.2005 do dnia zapłaty,- 24.400,00 zł od dnia 04.01.2006 do dnia zapłaty,- 126.968,59 zł od dnia 08.02.2006 do dnia zapłaty,- 8.928,62 zł od dnia 01.03.2006 do dnia zapłaty- 62.614 zł od dnia 05.04.2006 do dnia zapłaty,- 135.371,29 zł od dnia 10.05.2006 do dnia zapłaty,- 13.710, 59 zł od dnia 17.05.2006 do dnia zapłaty,- 35.940,75 zł od dnia 05.07 2006 do dnia zapłaty,- 5.622,04 zł od dnia 21.07.2006 do dnia zapłaty,- 5.628,18 zł od dnia 17.08.2006 do dnia zapłaty,- 12.810,00 zł od dnia 06.09.2006 do dnia zapłaty,-6.638,23 zł od dnia 27.09.2006 do dnia zapłaty,- 99.219,77 zł od dnia 08.11.2006 do dnia zapłaty,-20.477,45 zł od dnia 06.12.2006 do dnia zapłaty,- 51.343,05 zł od dnia 20.12.2006 do dnia zapłaty,-85,687,81 zł od dnia 14.02.2007 do dnia zapłaty,-14.962,23 zł od dnia 21.02.2007 do dnia zapłaty,- 76.996,28 zł od dnia 05.04.2007 do dnia zapłaty,- 75.950, 16 zł od dnia 09.05.2007 do dnia zapłaty,- 6.642, 44 ł od dnia 16.05.2007 do dnia zapłaty.2) 69.175 zł (sześćdziesiąt dziewięć tysięcy sto siedemdziesiąt pięć złotych) tytułem zwrotu opłaty od pozwu od uwzględnionego powództwa.3) 28.817 zł (dwadzieścia osiem tysięcy osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowegoII. Umarza postępowanie w pozostałej części.III. Zasądza od(...) Spółka z o.o.wP.na rzecz(...) Spółka z o.o.i Spółka Spółka Komandytowa wW.14..417 zł (czternaście tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w zakresie cofniętego powództwa.SSO Agata Saryusz Szarska

15/450500/0006027/GC

Sąd Okręgowy w Warszawie

XX Wydział Gospodarczy

151500000000503_I_ACa_000284_2009_Uz_2009-05-22_001

I ACa 284/09

2009-05-22 02:00:00.0 CEST

2012-11-27 14:45:14.0 CET

2014-05-15 06:07:22.0 CEST

15150000

503

SENTENCE, REASON

Sygn. akt I ACa 284/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 22 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący : SSA Bogumiła Ustjanicz (spr.) Sędziowie : SA Elżbieta Karpeta SA Joanna Kurpierz Protokolant : Agnieszka Mustroń po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2009 r. w Katowicach na rozprawie sprawy z powództwa J. M. przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu w H. , Aresztowi Śledczemu w W. i Aresztowi Śledczemu w C. o zapłatę na skutek apelacji po

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Barbara Panek" xEditorFullName="Justyna Wnuk" xPublisher="bpanek" xVersion="1.0" xYear="2009" xLang="PL" xToPage="6" xEditor="jwnuk" xFlag="published" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolNmbr="000284" xVolType="15/150000/0000503/ACa"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt I ACa 284/09</xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right"> Dnia 22 maja 2009 r.</xText> <xText/> <xText>Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny</xText> <xText>w składzie:</xText> <xRows> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący :</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Bogumiła Ustjanicz (spr.)</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie :</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SA Elżbieta Karpeta</xText> <xText>SA Joanna Kurpierz</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Protokolant :</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>Agnieszka Mustroń</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2009 r. w Katowicach</xText> <xText>na rozprawie</xText> <xText>sprawy z powództwa <xAnon>J. M.</xAnon></xText> <xText>przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu w <xAnon>H.</xAnon>, Aresztowi Śledczemu <xBRx/>w <xAnon>W.</xAnon>i Aresztowi Śledczemu w <xAnon>C.</xAnon> </xText> <xText>o zapłatę</xText> <xText>na skutek apelacji powoda</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie</xText> <xText>z dnia 12 listopada 2008 r., sygn. akt I C 104/07</xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">1</xName> <xText>zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 i 2 w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powoda 7000 (siedem tysięcy) złotych z ustawowymi odsetkami od 22 maja 2009 r., a w pozostałej części powództwo oddala i odstępuje od obciążenia powoda obowiązkiem zwrotu kosztów pozwanemu Skarbowi Państwa Aresztowi Śledczemu <xBRx/>w <xAnon>W.</xAnon>;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">2</xName> <xText>oddala apelację w pozostałej części;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">3</xName> <xText>przyznaje adwokatowi <xAnon>M. P.</xAnon> od Skarbu Państwa –Sądu Okręgowego <xBRx/>w Częstochowie 6588 (sześć tysięcy pięćset osiemdziesiąt osiem) złotych, w tym 1188 (jeden tysiąc sto osiemdziesiąt osiem) złotych podatku od towarów i usług tytułem nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.</xText> </xUnit> <xText/> <xText>I ACa 284/09</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Powód <xAnon>J. M.</xAnon> domagał się zasądzenia od Skarbu Państwa Aresztu Śledczego w <xAnon>W.</xAnon>, Aresztu Śledczego</xText> <xText>w <xAnon>C.</xAnon> i Zakładu Karnego w <xAnon>H.</xAnon>, po ostatecznym sprecyzowaniu żądania pismem z dnia 19 maja 2008 r., 300 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wydania wyroku tytułem zadośćuczynienia za przetrzymywanie go</xText> <xText>w nieludzkich warunkach.</xText> <xText>Na uzasadnienie podał, że od 2 czerwca 2000 r. przebywa w jednostkach penitencjarnych, w których nie zapewniono odpowiednich warunków bytowych, ponieważ pomieszczenia przeznaczone na cele miały powierzchnię mniejszą od 3 m <xSUPx>2 </xSUPx>na jednego osadzonego. Wpływało to negatywnie na jego samopoczucie, odczuwa dolegliwości bólowe głowy i żołądka, ma zaburzenia snu, choruje na serce, ma nawet myśli samobójcze.</xText> <xText>Reprezentujące Skarb Państwa jednostki organizacyjne wniosły</xText> <xText>o oddalenie powództwa, zarzucając że powód mógł przebywać również</xText> <xText>w celach, w których mogło występować okresowo przeludnienie, o czym powiadamiano sędziego penitencjarnego, ale przekroczenia powierzchni nie były duże i spowodowane okolicznościami od nich niezależnymi. Nie wywołały one jednak szkody.</xText> <xText>Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Częstochowie oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz Skarbu Państwa Aresztu Śledczego</xText> <xText>w <xAnon>W.</xAnon> 7 200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.</xText> <xText>Rozstrzygnięcie to oparte zostało na następujących ustaleniach :</xText> <xText>W okresie od 20 stycznia 2001 r. do 16 października 2002 r. powód przebywał w Areszcie Śledczym w <xAnon>W.</xAnon> , od 13 marca 2003 r. do</xText> <xText>1 czerwca 2004 r. oraz od 2 marca 2005 r. do 20 maja 2006 r. w Areszcie Śledczym w <xAnon>C.</xAnon>, a od 29 maja 2006 r. przebywa w Zakładzie Karnym w <xAnon>H.</xAnon>.</xText> <xText>We wszystkich tych jednostkach występowało zjawisko przeludnienia, ponieważ powierzchnia cel nie spełniała minimalnego wymogu ( <xLexLink xArt="art. 110;art. 110 § 2" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 110 § 2 k.k.w.</xLexLink>), co do powierzchni na jednego osadzonego, który wynosi 3 m <xSUPx>2</xSUPx>.</xText> <xText>Przekroczenie tej normy było przyczyną powiadamiania sędziego penitencjarnego.</xText> <xText>Powód nie zgłaszał skarg związanych z takim przeludnieniem, jak też innymi warunkami bytowymi. W Areszcie Śledczym w <xAnon>C.</xAnon> pozostawał pod stałą opieką lekarza.</xText> <xText>Przeprowadzane w tym Areszcie i Zakładzie Karnym w <xAnon>H.</xAnon> przez sędziów penitencjarnych wizytacje nie wykazały żadnych nieprawidłowości w ich działalności.<xBRx/></xText> <xText>Przebywając w Zakładzie Karnym w <xAnon>H.</xAnon> powód uczestniczy w różnych kołach zainteresowań, jak też bierze udział w zajęciach kulturalno-oświatowych.</xText> <xText>Dwukrotnie zgłosił się do psychologa, którego informował o swojej trudnej sytuacji procesowej, nie skarżył się na warunki bytowe, nie korzystał</xText> <xText>z porady psychiatry, nie zgłaszał skarg pod adresem służby więziennej, czy też administracji.</xText> <xText>Stwierdzone u niego zaburzenia osobowości istnieją od wielu lat, a obecne dolegliwości psychiczne mają reaktywny charakter. Powód cierpi na nadciśnienie, nerwicę wegetatywną układu krążenia i otyłość. Nie zdiagnozowano u niego, ani schorzenia przewodu pokarmowego, ani kardiologicznego, poza nadciśnieniem.</xText> <xText>Powołany <xLexLink xArt="art. 110" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 110 k.k.w.</xLexLink>, określa minimalny rozmiar powierzchni, jaki powinien być przeznaczony dla skazanego, a <xLexLink xArt="art. 248;art. 248 § 1" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 § 1 k.k.w.</xLexLink> wskazuje, że</xText> <xText>w szczególnie uzasadnionych wypadkach dyrektor zakładu karnego lub aresztu śledczego może umieścić osadzonych na czas określony w celi, której powierzchnia nie spełnia tych wymogów, o czym powinien niezwłocznie zawiadomić sędziego penitencjarnego. Szczegółowy tryb postępowania określony został rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 kwietnia 2006 r. w sprawie trybu postępowania właściwych organów w wypadku, gdy liczba osadzonych w zakładach karnych lub aresztach śledczych przekroczy</xText> <xText>w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów ( Dz U nr 65, poz.459).</xText> <xText>W każdym przypadku umieszczenia powoda w celi niespełniającej wymagań co do powierzchni dochowywany był tryb postępowania przewidziany powyższymi przepisami. Dopełnione zostały wszelkie działania w celu pozyskania miejsca na potrzeby cel mieszkalnych. Ponadto zaniżenia powierzchni w stosunku do przewidzianej przepisami nie były znaczne. Aktualnie powód przebywa</xText> <xText>w sześcioosobowej celi o powierzchni 18,23 m<xSUPx>2 </xSUPx>, co nawet po odjęciu powierzchni zajmowanej przez toaletę i grzejnik nie daje znacznego przekroczenia norm.</xText> <xText>Opisanego działania jednostek organizacyjnych pozwanego nie można traktować jako bezprawnego, takie też stanowisko wyrażone zostało w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2007 r., II CSK 269/07, OSNC – ZD 2008/3/75.</xText> <xText>Sąd Okręgowy uznał, że nie ma wpływu na stan prawny w rozpoznawanej sprawie wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 maja 2008 r., SK 25/07, skoro odroczył on utratę mocy obowiązującej zakwestionowanego <xLexLink xArt="art. 248;art. 248 § 1" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 § 1 k.k.w.</xLexLink> na okres 18 miesięcy.</xText> <xText>Nie podzielił ten Sąd twierdzenia powoda, że był przetrzymywany</xText> <xText>w nieludzkich warunkach. Dolegliwości, na które skarży się nie są związane</xText> <xText>z tym pobytem w przeludnionych celach, nie wykazał, że były w nich nieodpowiednie warunki sanitarne, regularnie przeprowadzano dezynfekcję.</xText> <xText>Za niewiarogodne uznał Sąd Okręgowy twierdzenia powoda, że źle wpływało na niego przebywanie w zatłoczonej celi, skoro z przedstawionych dokumentów wynika, że regularnie uczestniczy w zajęciach kulturalno- oświatowych</xText> <xText>i otrzymuje nagrody regulaminowe.</xText> <xText>Z uwagi na niewskazanie żadnej szkody i krzywdy powództwo podlegało oddaleniu.</xText> <xText>Powód w apelacji domagał się zmiany wyroku i uwzględnienia powództwa, zarzucając że narusza on prawo materialne – <xLexLink xArt="art. 24;art. 24 § 1;art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 § 1 i art. 448 k.c.</xLexLink> w związku z <xLexLink xArt="art. 8;art. 8 ust. 2;art. 40;art. 41;art. 41 ust. 4;art. 41 ust. 2" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">art. 8 ust. 2 oraz art. 40, 41 ust.4 i 2 Konstytucji</xLexLink> przez uznanie, że działanie pozwanego w zakresie normy <xLexLink xArt="art. 248;art. 248 § 1" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 § 1 k.k.w.</xLexLink> spowodowało powstanie stanu zgodnego z prawem, mimo niezapewnienia osadzonemu minimum 3 m <xSUPx>2 </xSUPx>powierzchni.</xText> <xText>Sprzecznie z zebranym materiałem dowodowym przyjął Sąd Okręgowy, że zapewniono powodowi należyte warunki bytowe i sanitarne inne niż powierzchnia celi. Nie uwzględnił, że z przeludnieniem cel związany jest dyskomfort wyznaczony złymi warunkami sanitarnymi, niehigieniczność i brak prywatności w korzystaniu z urządzeń sanitarnych, niewystarczająca wentylacja, hałas uniemożliwiający sen, niedostateczne oświetlenie uniemożliwiające czytanie, niezapewnienie właściwej temperatury, rodzące konflikty osadzanie palących z niepalącymi.</xText> <xText>Pozwany wniósł o oddalenie apelacji, podnosząc że warunki przebywania w jednostkach penitencjarnych nie uchybiają wymaganiom przewidzianym <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">Konstytucją</xLexLink>, a powód nie poniósł żadnej szkody.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje :</xText> <xText>Apelacja zasługiwała na częściowe uwzględnienie. Nietrafnie przyjął Sąd Okręgowy, że powód nie wykazał przesłanek odpowiedzialności pozwanego za wykonywanie pozbawienia wolności w niegodziwych warunkach.</xText> <xText>Przytoczone ustalenia faktyczne Sąd Apelacyjny podziela i uznaje za własne, poza nieprecyzyjnym przyjęciem, że powód obecnie przebywa</xText> <xText>w sześcioosobowej celi, podczas gdy umieszczono tam poza nim siedem innych osób, czego pozwany nie zakwestionował.</xText> <xText>Zachodzi jednak potrzeba następującego ich uzupełnienia:</xText> <xText>Zasady określania powierzchni celi ujęte zostały w opracowanej przez Dyrektora Generalnego Służby Więziennej instrukcji, która przewiduje, że do powierzchni mieszkalnej nie wlicza się kącika sanitarnego, a jeśli kaloryfer jest zamontowany na wewnętrznej ścianie, to nie wlicza się polowy obrysu ścian. Do wymaganego wyposażenia celi należy łóżko dla każdego osadzonego część szafki, w której dla każdego z nich przeznaczone jest miejsce na osobiste rzeczy, taboret i stół, którego rozmiary uwzględniają miejsce dla każdego. Kącik sanitarny jest oddzielony od reszty pomieszczenia osadzonymi na metalowym stelażu grubymi płytami pilśniowymi, które mają wysokość około 2 metrów, nie dochodzą do sufitu. Znajduje się w nim toaleta i umywalka z zimną wodą. Kąpiel w łaźni odbywa się jeden raz w miesiącu, z taką też częstotliwością wydawane są osadzonym środki czystości. Poza tym osadzeni mogą kupować te środki we własnym zakresie ( zeznania kierownika działu penitencjarnego</xText> <xText><xAnon>P. K.</xAnon>, kierownika działu ewidencji <xAnon>M. R.</xAnon> Zakładu Karnego w <xAnon>H.</xAnon></xText> <xText>i kierownika działu penitencjarnego Aresztu Śledczego w <xAnon>C.</xAnon></xText> <xText><xAnon>L. G.</xAnon>).</xText> <xText>W Zakładzie Karnym w <xAnon>H.</xAnon> okresowo przeprowadzane są zabiegi tępienia robaków i gryzoni przez zewnętrzny podmiot, dokonuje się tego również incydentalnie na wniosek osadzonych, jeśli mimo tego pojawią się robaki</xText> <xText>( zeznania <xAnon>P. K.</xAnon>).</xText> <xText>Z zeznań świadków, którzy przebywali w celach Zakładu Karnego w <xAnon>H.</xAnon> wraz z powodem wynikają pretensje nie tylko powoda, ale również i tych osób</xText> <xText>(<xAnon>R. L.</xAnon>, <xAnon>M. s.</xAnon>, <xAnon>A. S.</xAnon>) na złe warunki sanitarne, higieniczne bez bliższego wskazania czego konkretnie to dotyczyło, na nieskuteczność tępienia robaków, nieoddzielenie kącika sanitarnego, ponieważ wejście do niego było oddzielane przewieszaniem tkaniny, niedostateczną wentylację, trudności z otwieraniem okien, pojawianie się zagrzybień.</xText> <xText>Skargi wszystkich osadzonych ( poza wymienionymi także <xAnon>R. Ł.</xAnon>,</xText> <xText><xAnon>W. G.</xAnon>, <xAnon>A. K.</xAnon>) dotyczyły w głównej mierze nadmiernej ilości osób przebywających w celach, co powód źle znosił, bo skarżył się na trudności ze snem, bóle w klatce piersiowej i żołądka.</xText> <xText>Z zeznań <xAnon>M. R.</xAnon> i <xAnon>L. G.</xAnon> wynika, że cele były i są przeludnione, nie było możliwości przeniesienia powoda do mniej zatłoczonego pomieszczenia, nawet gdyby o to wnosił. Nie zaprzeczył temu również Areszt Śledczy w <xAnon>W.</xAnon>.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny uznał za uzasadnione twierdzenie powoda, że warunki,</xText> <xText>w jakich przebywał w aresztach śledczych i zakładzie karnym były niewłaściwe, sprzeczne z przewidzianymi przepisami ( <xLexLink xArt="art. 110;art. 110 § 1;art. 110 § 2" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 110 § 1,2</xLexLink>, i 3 <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">k.k.w.</xLexLink>)</xText> <xText>w odniesieniu do wymaganej, minimalnej powierzchni na jednego aresztowanego lub skazanego, co nie zostało podważone przez żadną</xText> <xText>z jednostek reprezentujących Skarb Państwa.</xText> <xText>Takie określenie powierzchni w wymienionym przepisie wskazuje, że obniżenie jej jest niedopuszczalne, co także podkreślone zostało także w <xLexLink xArt="art. 248;art. 248 § 1" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 §1 k.k.w.</xLexLink>, który zezwala jednak na umieszczenie osoby pozbawionej wolności „w warunkach, w których powierzchnia celi na 1 osobę wynosi mniej niż 3 m<xSUPx>2 </xSUPx>w szczególnie uzasadnionych wypadkach, na czas określony”. Przewidziane odstępstwo od najmniejszego wymiaru powierzchni ma charakter wyjątku, a zatem dla zastosowania go należy dochować wszystkich wymogów wynikających z <xLexLink xArt="art. 248" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 k.k.w.</xLexLink> Wynika stąd, że w odniesieniu do każdego odstępstwa od najniższej normy należy podać, czy i jakie „szczególnie uzasadnione wypadki” zaistniały oraz określić czas jego trwania. Nie można podzielić stanowiska pozwanego, że wystarczające było powołanie się na obowiązek przyjęcia każdej osoby kierowanej do jednostki oraz przekazywanie informacji o przekroczeniu najniższej normy sędziemu penitencjarnemu. Nie uchyla to niezgodnego z prawem umieszczania osób pozbawionych wolności</xText> <xText>w celach niespełniających minimalnych wymagań na czas nieokreślony, bo</xText> <xText>w istocie doprowadza do tego, że wyjątek przekształca się w regułę, która nie zasługuje na akceptację.</xText> <xText>Odroczenie utraty mocy obowiązującej <xLexLink xArt="art. 248;art. 248 § 1" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 § 1 k.k.w.</xLexLink>, orzeczone wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 maja 2008 r. SK 25/07, nie daje podstaw do przyjęcia, że może on być do tego czasu ( 18 miesięcy od 5 czerwca 2008 r.) stosowany w powyżej opisany sposób, który nie spełnia nawet tych, uznanych za niekonstytucyjne reguł.</xText> <xText>Nie ma podstaw do przyjęcia, że pozwany stosował wymienione uregulowanie zgodnie z powyższymi warunkami. Powołany przez Sąd Okręgowy pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2007 r. II CSK 269/07 (OSNC-<xLexLink xArt="art. 248 § 1 zd. 2008/3" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">ZD 2008/3</xLexLink>/75) odnosi się do takiego właśnie stosowania <xLexLink xArt="art. 248;art. 248 § 1" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 248 § 1 k.k.w.</xLexLink></xText> <xText>Nie zwalnia pozwanego od odpowiedzialności za wykonywanie pozbawienia wolności w przeludnionych celach podnoszony przez niego brak możliwości</xText> <xText>dochowania ustawowych warunków. Odpowiedzialność ta oparta jest na</xText> <xText><xLexLink xArt="art. 417;art. 417 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 417 § 1 k.c.</xLexLink>, także w brzmieniu sprzed 1 września 2004 r. Utrzymywanie bowiem takiego stanu jest sprzeczne z podstawowymi prawami człowieka, chronionymi tak <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19930610284" xTitle="Konwencja z dnia 4 listopada 1950 r. o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2" xAddress="Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284">Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności</xLexLink> sporządzonej w Rzymie 4 listopada 1950 r., jak i <xLexLink xArt="art. 30" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">art. 30 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej</xLexLink> oraz <xLexLink xArt="art. 23" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 23 k. c.</xLexLink> i prowadzi do tego, że kara pozbawienia wolności wykonywana jest w niehumanitarnych, poniżających warunkach. Takiego traktowania zabrania wymieniona Konwencja ( <xLexLink xArt="art. 3" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 3</xLexLink>) oraz <xLexLink xArt="art. 40;art. 41;art. 41 ust. 4" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">art. 40 i 41 ust. 4 Konstytucji</xLexLink>.</xText> <xText>Łączy się to także z innymi niepożądanymi następstwami w postaci braku możliwości uzyskania pożądanej resocjalizacji, stanowi źródło konfliktów pomiędzy pozbawionymi wolności, pozbawia ich intymności, może wreszcie negatywnie oddziaływać na stan zdrowia.</xText> <xText>Odmienne stanowisko Sądu Okręgowego nie zasługuje na podzielenie.</xText> <xText>Ocena stopnia dolegliwości związanej z przeludnieniem uwzględniać musi ewentualną kumulację także innych czynników wpływających na warunki pozbawienia wolności, jak też i to, że osoba osadzona musi liczyć się</xText> <xText>z ograniczeniami i dolegliwościami wykonywania tego rodzaju kary, które jednak nie mogą być większe, niż wynika to z koniecznej izolacji ułożonej według zasad przewidzianych przepisami.</xText> <xText>Powoływane przez powoda zastrzeżenia do stworzonych przez pozwanego warunków przebywania w jednostkach penitencjarnych uzasadnione są</xText> <xText>w odniesieniu nieprzestrzegania minimalnej powierzchni w celach, pozostałe zaś związane są bezpośrednio z jego następstwami. Odnosi się to do niemożności właściwej wentylacji, utrudnionej koniecznością korzystania</xText> <xText>z toalety i urządzeń sanitarnych przez zbyt dużą liczbę osób. Wywołany tym dyskomfort utrudnia przebywanie w tym pomieszczeniu i odpoczynek, wywołuje odczucie stałego zmęczenia, stanowi powód do nieporozumień, także z przyczyny palenia tytoniu. Nie można uznać za godzące w dobra osobiste powoda, warunków sanitarnych, w odniesieniu do których pretensje nie zostały sprecyzowane, czy też zastrzeżeń do skuteczności zwalczania insektów. Sposób odgrodzenia toalety uznać można za spełniający minimalne wymagania, chociaż może wywoływać osobiste negatywne odczucia przebywających tam osób, które z pewnością byłyby znacznie mniejsze, gdyby korzystało z niej mniej osób.</xText> <xText>Przeprowadzone dowody nie dały podstaw do stwierdzenia, że nie było właściwego oświetlenia umożliwiającego czytanie oraz podzielenia twierdzenia</xText> <xText>o niezapewnieniu właściwej temperatury w celi. Powód nie powoływał takiej podstawy powództwa. Nie wynika to, ani z okoliczności przytoczonych na uzasadnienie pozwu ani z zeznań powoda. Jedynie Świadek <xAnon>M. S.</xAnon> zeznał, że na podniesione zastrzeżenia do mocy żarówki przedstawiciel administracji wyraził gotowość podjęcia działań mających na celu zaradzenie tej niedogodności.</xText> <xText>Podkreślenia wymaga, że podejmowane przez pozwanego działania</xText> <xText>umożliwiające osadzonym czynne i atrakcyjne spędzanie wolnego czasu</xText> <xText>( zawody sportowe, zajęcia kulturalne, korzystanie z biblioteki, posług religijnych) ocenić należy także jako dążenie do skrócenia czasu przebywania</xText> <xText>w celi.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny uznał, że żądanie zasądzenia zadośćuczynienia za krzywdę związaną z niezapewnieniem wymaganych warunków godnego odbywania pozbawienia wolności spełnia wymogi przewidziane <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink></xText> <xText>Analiza czynników, które negatywnie oddziałują na powoda, uwzględniająca około siedmioletni okres trwania tych niedogodności, jak też konieczność znoszenia dolegliwości wymierzonej kary oraz starań pozwanego</xText> <xText>w celu zmniejszenia dokuczliwości przebywania w przeludnionej celi przemawiała za przyjęciem, że odpowiednią sumą tytułem zadośćuczynienia jest 7000 zł, która wraz z odsetkami przewidzianymi <xLexLink xArt="art. 481;art. 481 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 481§1 k.c.</xLexLink> w pożądanym stopniu złagodzi odczuwaną przez powoda krzywdę. Wbrew jego twierdzeniom warunki te nie wywołały u niego żadnych trwałych następstw w zdrowiu fizycznym i psychicznym. Opracowane przez biegłych opinie nie wiążą zgłaszanych skarg z warunkami pobytu w ramach odbywania kary, jak też pogłębienia tych, wynikających z samoistnych dolegliwości. Wobec tego żądanie zadośćuczynienia przewyższającego przyznaną sumę uznać należało za rażąco wygórowane.</xText> <xText>Z powyższych względów zaskarżony wyrok został zmieniony w omówionym zakresie na podstawie <xLexLink xArt="art. 386;art. 386 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 386 § 1 k.p.c.</xLexLink>, a w pozostałej części apelacja jako pozbawiona uzasadnionych podstaw podlegała oddaleniu w oparciu o <xLexLink xArt="art. 385" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 385 k.p.c.</xLexLink></xText> <xText>Orzeczenie o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokata <xAnon>M. P.</xAnon> wynika z uregulowania <xLexLink xArt="§ 6;§ 6 pkt. 7;§ 19" xIsapId="WDU20021631348" xTitle="Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu" xAddress="Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1348">§ 6 pkt. 7 i § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu</xLexLink> ( Dz U Nr 163, poz. 1348 ze zm.).</xText> <xText>W oparciu o <xLexLink xArt="art. 102" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 102 k.p.c.</xLexLink> Sąd nie obciążył powoda obowiązkiem zwrotu kosztów pozwanemu, ponieważ określenie wysokości sumy zadośćuczynienia oparte zostało na subiektywnie ocenianym pokrzywdzeniu, a rozmiar kosztów uczyniłby przyznane świadczenie iluzorycznym.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Bogumiła Ustjanicz

Barbara Panek

Agnieszka Mustroń

Justyna Wnuk

Sygn. akt I ACa 284/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 22 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący : SSA Bogumiła Ustjanicz (spr.) Sędziowie : SA Elżbieta Karpeta SA Joanna Kurpierz Protokolant : Agnieszka Mustroń po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2009 r. w Katowicach na rozprawie sprawy z powództwaJ. M. przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu wH., Aresztowi ŚledczemuwW.i Aresztowi Śledczemu wC. o zapłatę na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 12 listopada 2008 r., sygn. akt I C 104/07 1 zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 i 2 w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powoda 7000 (siedem tysięcy) złotych z ustawowymi odsetkami od 22 maja 2009 r., a w pozostałej części powództwo oddala i odstępuje od obciążenia powoda obowiązkiem zwrotu kosztów pozwanemu Skarbowi Państwa Aresztowi ŚledczemuwW.; 2 oddala apelację w pozostałej części; 3 przyznaje adwokatowiM. P.od Skarbu Państwa –Sądu Okręgowegow Częstochowie 6588 (sześć tysięcy pięćset osiemdziesiąt osiem) złotych, w tym 1188 (jeden tysiąc sto osiemdziesiąt osiem) złotych podatku od towarów i usług tytułem nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym. I ACa 284/09 UZASADNIENIE PowódJ. M.domagał się zasądzenia od Skarbu Państwa Aresztu Śledczego wW., Aresztu Śledczego wC.i Zakładu Karnego wH., po ostatecznym sprecyzowaniu żądania pismem z dnia 19 maja 2008 r., 300 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wydania wyroku tytułem zadośćuczynienia za przetrzymywanie go w nieludzkich warunkach. Na uzasadnienie podał, że od 2 czerwca 2000 r. przebywa w jednostkach penitencjarnych, w których nie zapewniono odpowiednich warunków bytowych, ponieważ pomieszczenia przeznaczone na cele miały powierzchnię mniejszą od 3 m2na jednego osadzonego. Wpływało to negatywnie na jego samopoczucie, odczuwa dolegliwości bólowe głowy i żołądka, ma zaburzenia snu, choruje na serce, ma nawet myśli samobójcze. Reprezentujące Skarb Państwa jednostki organizacyjne wniosły o oddalenie powództwa, zarzucając że powód mógł przebywać również w celach, w których mogło występować okresowo przeludnienie, o czym powiadamiano sędziego penitencjarnego, ale przekroczenia powierzchni nie były duże i spowodowane okolicznościami od nich niezależnymi. Nie wywołały one jednak szkody. Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Częstochowie oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz Skarbu Państwa Aresztu Śledczego wW.7 200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Rozstrzygnięcie to oparte zostało na następujących ustaleniach : W okresie od 20 stycznia 2001 r. do 16 października 2002 r. powód przebywał w Areszcie Śledczym wW., od 13 marca 2003 r. do 1 czerwca 2004 r. oraz od 2 marca 2005 r. do 20 maja 2006 r. w Areszcie Śledczym wC., a od 29 maja 2006 r. przebywa w Zakładzie Karnym wH.. We wszystkich tych jednostkach występowało zjawisko przeludnienia, ponieważ powierzchnia cel nie spełniała minimalnego wymogu (art. 110 § 2 k.k.w.), co do powierzchni na jednego osadzonego, który wynosi 3 m2. Przekroczenie tej normy było przyczyną powiadamiania sędziego penitencjarnego. Powód nie zgłaszał skarg związanych z takim przeludnieniem, jak też innymi warunkami bytowymi. W Areszcie Śledczym wC.pozostawał pod stałą opieką lekarza. Przeprowadzane w tym Areszcie i Zakładzie Karnym wH.przez sędziów penitencjarnych wizytacje nie wykazały żadnych nieprawidłowości w ich działalności. Przebywając w Zakładzie Karnym wH.powód uczestniczy w różnych kołach zainteresowań, jak też bierze udział w zajęciach kulturalno-oświatowych. Dwukrotnie zgłosił się do psychologa, którego informował o swojej trudnej sytuacji procesowej, nie skarżył się na warunki bytowe, nie korzystał z porady psychiatry, nie zgłaszał skarg pod adresem służby więziennej, czy też administracji. Stwierdzone u niego zaburzenia osobowości istnieją od wielu lat, a obecne dolegliwości psychiczne mają reaktywny charakter. Powód cierpi na nadciśnienie, nerwicę wegetatywną układu krążenia i otyłość. Nie zdiagnozowano u niego, ani schorzenia przewodu pokarmowego, ani kardiologicznego, poza nadciśnieniem. Powołanyart. 110 k.k.w., określa minimalny rozmiar powierzchni, jaki powinien być przeznaczony dla skazanego, aart. 248 § 1 k.k.w.wskazuje, że w szczególnie uzasadnionych wypadkach dyrektor zakładu karnego lub aresztu śledczego może umieścić osadzonych na czas określony w celi, której powierzchnia nie spełnia tych wymogów, o czym powinien niezwłocznie zawiadomić sędziego penitencjarnego. Szczegółowy tryb postępowania określony został rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 kwietnia 2006 r. w sprawie trybu postępowania właściwych organów w wypadku, gdy liczba osadzonych w zakładach karnych lub aresztach śledczych przekroczy w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów ( Dz U nr 65, poz.459). W każdym przypadku umieszczenia powoda w celi niespełniającej wymagań co do powierzchni dochowywany był tryb postępowania przewidziany powyższymi przepisami. Dopełnione zostały wszelkie działania w celu pozyskania miejsca na potrzeby cel mieszkalnych. Ponadto zaniżenia powierzchni w stosunku do przewidzianej przepisami nie były znaczne. Aktualnie powód przebywa w sześcioosobowej celi o powierzchni 18,23 m2, co nawet po odjęciu powierzchni zajmowanej przez toaletę i grzejnik nie daje znacznego przekroczenia norm. Opisanego działania jednostek organizacyjnych pozwanego nie można traktować jako bezprawnego, takie też stanowisko wyrażone zostało w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2007 r., II CSK 269/07, OSNC – ZD 2008/3/75. Sąd Okręgowy uznał, że nie ma wpływu na stan prawny w rozpoznawanej sprawie wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 maja 2008 r., SK 25/07, skoro odroczył on utratę mocy obowiązującej zakwestionowanegoart. 248 § 1 k.k.w.na okres 18 miesięcy. Nie podzielił ten Sąd twierdzenia powoda, że był przetrzymywany w nieludzkich warunkach. Dolegliwości, na które skarży się nie są związane z tym pobytem w przeludnionych celach, nie wykazał, że były w nich nieodpowiednie warunki sanitarne, regularnie przeprowadzano dezynfekcję. Za niewiarogodne uznał Sąd Okręgowy twierdzenia powoda, że źle wpływało na niego przebywanie w zatłoczonej celi, skoro z przedstawionych dokumentów wynika, że regularnie uczestniczy w zajęciach kulturalno- oświatowych i otrzymuje nagrody regulaminowe. Z uwagi na niewskazanie żadnej szkody i krzywdy powództwo podlegało oddaleniu. Powód w apelacji domagał się zmiany wyroku i uwzględnienia powództwa, zarzucając że narusza on prawo materialne –art. 24 § 1 i art. 448 k.c.w związku zart. 8 ust. 2 oraz art. 40, 41 ust.4 i 2 Konstytucjiprzez uznanie, że działanie pozwanego w zakresie normyart. 248 § 1 k.k.w.spowodowało powstanie stanu zgodnego z prawem, mimo niezapewnienia osadzonemu minimum 3 m2powierzchni. Sprzecznie z zebranym materiałem dowodowym przyjął Sąd Okręgowy, że zapewniono powodowi należyte warunki bytowe i sanitarne inne niż powierzchnia celi. Nie uwzględnił, że z przeludnieniem cel związany jest dyskomfort wyznaczony złymi warunkami sanitarnymi, niehigieniczność i brak prywatności w korzystaniu z urządzeń sanitarnych, niewystarczająca wentylacja, hałas uniemożliwiający sen, niedostateczne oświetlenie uniemożliwiające czytanie, niezapewnienie właściwej temperatury, rodzące konflikty osadzanie palących z niepalącymi. Pozwany wniósł o oddalenie apelacji, podnosząc że warunki przebywania w jednostkach penitencjarnych nie uchybiają wymaganiom przewidzianymKonstytucją, a powód nie poniósł żadnej szkody. Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje : Apelacja zasługiwała na częściowe uwzględnienie. Nietrafnie przyjął Sąd Okręgowy, że powód nie wykazał przesłanek odpowiedzialności pozwanego za wykonywanie pozbawienia wolności w niegodziwych warunkach. Przytoczone ustalenia faktyczne Sąd Apelacyjny podziela i uznaje za własne, poza nieprecyzyjnym przyjęciem, że powód obecnie przebywa w sześcioosobowej celi, podczas gdy umieszczono tam poza nim siedem innych osób, czego pozwany nie zakwestionował. Zachodzi jednak potrzeba następującego ich uzupełnienia: Zasady określania powierzchni celi ujęte zostały w opracowanej przez Dyrektora Generalnego Służby Więziennej instrukcji, która przewiduje, że do powierzchni mieszkalnej nie wlicza się kącika sanitarnego, a jeśli kaloryfer jest zamontowany na wewnętrznej ścianie, to nie wlicza się polowy obrysu ścian. Do wymaganego wyposażenia celi należy łóżko dla każdego osadzonego część szafki, w której dla każdego z nich przeznaczone jest miejsce na osobiste rzeczy, taboret i stół, którego rozmiary uwzględniają miejsce dla każdego. Kącik sanitarny jest oddzielony od reszty pomieszczenia osadzonymi na metalowym stelażu grubymi płytami pilśniowymi, które mają wysokość około 2 metrów, nie dochodzą do sufitu. Znajduje się w nim toaleta i umywalka z zimną wodą. Kąpiel w łaźni odbywa się jeden raz w miesiącu, z taką też częstotliwością wydawane są osadzonym środki czystości. Poza tym osadzeni mogą kupować te środki we własnym zakresie ( zeznania kierownika działu penitencjarnego P. K., kierownika działu ewidencjiM. R.Zakładu Karnego wH. i kierownika działu penitencjarnego Aresztu Śledczego wC. L. G.). W Zakładzie Karnym wH.okresowo przeprowadzane są zabiegi tępienia robaków i gryzoni przez zewnętrzny podmiot, dokonuje się tego również incydentalnie na wniosek osadzonych, jeśli mimo tego pojawią się robaki ( zeznaniaP. K.). Z zeznań świadków, którzy przebywali w celach Zakładu Karnego wH.wraz z powodem wynikają pretensje nie tylko powoda, ale również i tych osób (R. L.,M. s.,A. S.) na złe warunki sanitarne, higieniczne bez bliższego wskazania czego konkretnie to dotyczyło, na nieskuteczność tępienia robaków, nieoddzielenie kącika sanitarnego, ponieważ wejście do niego było oddzielane przewieszaniem tkaniny, niedostateczną wentylację, trudności z otwieraniem okien, pojawianie się zagrzybień. Skargi wszystkich osadzonych ( poza wymienionymi takżeR. Ł., W. G.,A. K.) dotyczyły w głównej mierze nadmiernej ilości osób przebywających w celach, co powód źle znosił, bo skarżył się na trudności ze snem, bóle w klatce piersiowej i żołądka. Z zeznańM. R.iL. G.wynika, że cele były i są przeludnione, nie było możliwości przeniesienia powoda do mniej zatłoczonego pomieszczenia, nawet gdyby o to wnosił. Nie zaprzeczył temu również Areszt Śledczy wW.. Sąd Apelacyjny uznał za uzasadnione twierdzenie powoda, że warunki, w jakich przebywał w aresztach śledczych i zakładzie karnym były niewłaściwe, sprzeczne z przewidzianymi przepisami (art. 110 § 1,2, i 3k.k.w.) w odniesieniu do wymaganej, minimalnej powierzchni na jednego aresztowanego lub skazanego, co nie zostało podważone przez żadną z jednostek reprezentujących Skarb Państwa. Takie określenie powierzchni w wymienionym przepisie wskazuje, że obniżenie jej jest niedopuszczalne, co także podkreślone zostało także wart. 248 §1 k.k.w., który zezwala jednak na umieszczenie osoby pozbawionej wolności „w warunkach, w których powierzchnia celi na 1 osobę wynosi mniej niż 3 m2w szczególnie uzasadnionych wypadkach, na czas określony”. Przewidziane odstępstwo od najmniejszego wymiaru powierzchni ma charakter wyjątku, a zatem dla zastosowania go należy dochować wszystkich wymogów wynikających zart. 248 k.k.w.Wynika stąd, że w odniesieniu do każdego odstępstwa od najniższej normy należy podać, czy i jakie „szczególnie uzasadnione wypadki” zaistniały oraz określić czas jego trwania. Nie można podzielić stanowiska pozwanego, że wystarczające było powołanie się na obowiązek przyjęcia każdej osoby kierowanej do jednostki oraz przekazywanie informacji o przekroczeniu najniższej normy sędziemu penitencjarnemu. Nie uchyla to niezgodnego z prawem umieszczania osób pozbawionych wolności w celach niespełniających minimalnych wymagań na czas nieokreślony, bo w istocie doprowadza do tego, że wyjątek przekształca się w regułę, która nie zasługuje na akceptację. Odroczenie utraty mocy obowiązującejart. 248 § 1 k.k.w., orzeczone wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 maja 2008 r. SK 25/07, nie daje podstaw do przyjęcia, że może on być do tego czasu ( 18 miesięcy od 5 czerwca 2008 r.) stosowany w powyżej opisany sposób, który nie spełnia nawet tych, uznanych za niekonstytucyjne reguł. Nie ma podstaw do przyjęcia, że pozwany stosował wymienione uregulowanie zgodnie z powyższymi warunkami. Powołany przez Sąd Okręgowy pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2007 r. II CSK 269/07 (OSNC-ZD 2008/3/75) odnosi się do takiego właśnie stosowaniaart. 248 § 1 k.k.w. Nie zwalnia pozwanego od odpowiedzialności za wykonywanie pozbawienia wolności w przeludnionych celach podnoszony przez niego brak możliwości dochowania ustawowych warunków. Odpowiedzialność ta oparta jest na art. 417 § 1 k.c., także w brzmieniu sprzed 1 września 2004 r. Utrzymywanie bowiem takiego stanu jest sprzeczne z podstawowymi prawami człowieka, chronionymi takKonwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolnościsporządzonej w Rzymie 4 listopada 1950 r., jak iart. 30 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiejorazart. 23 k. c.i prowadzi do tego, że kara pozbawienia wolności wykonywana jest w niehumanitarnych, poniżających warunkach. Takiego traktowania zabrania wymieniona Konwencja (art. 3) orazart. 40 i 41 ust. 4 Konstytucji. Łączy się to także z innymi niepożądanymi następstwami w postaci braku możliwości uzyskania pożądanej resocjalizacji, stanowi źródło konfliktów pomiędzy pozbawionymi wolności, pozbawia ich intymności, może wreszcie negatywnie oddziaływać na stan zdrowia. Odmienne stanowisko Sądu Okręgowego nie zasługuje na podzielenie. Ocena stopnia dolegliwości związanej z przeludnieniem uwzględniać musi ewentualną kumulację także innych czynników wpływających na warunki pozbawienia wolności, jak też i to, że osoba osadzona musi liczyć się z ograniczeniami i dolegliwościami wykonywania tego rodzaju kary, które jednak nie mogą być większe, niż wynika to z koniecznej izolacji ułożonej według zasad przewidzianych przepisami. Powoływane przez powoda zastrzeżenia do stworzonych przez pozwanego warunków przebywania w jednostkach penitencjarnych uzasadnione są w odniesieniu nieprzestrzegania minimalnej powierzchni w celach, pozostałe zaś związane są bezpośrednio z jego następstwami. Odnosi się to do niemożności właściwej wentylacji, utrudnionej koniecznością korzystania z toalety i urządzeń sanitarnych przez zbyt dużą liczbę osób. Wywołany tym dyskomfort utrudnia przebywanie w tym pomieszczeniu i odpoczynek, wywołuje odczucie stałego zmęczenia, stanowi powód do nieporozumień, także z przyczyny palenia tytoniu. Nie można uznać za godzące w dobra osobiste powoda, warunków sanitarnych, w odniesieniu do których pretensje nie zostały sprecyzowane, czy też zastrzeżeń do skuteczności zwalczania insektów. Sposób odgrodzenia toalety uznać można za spełniający minimalne wymagania, chociaż może wywoływać osobiste negatywne odczucia przebywających tam osób, które z pewnością byłyby znacznie mniejsze, gdyby korzystało z niej mniej osób. Przeprowadzone dowody nie dały podstaw do stwierdzenia, że nie było właściwego oświetlenia umożliwiającego czytanie oraz podzielenia twierdzenia o niezapewnieniu właściwej temperatury w celi. Powód nie powoływał takiej podstawy powództwa. Nie wynika to, ani z okoliczności przytoczonych na uzasadnienie pozwu ani z zeznań powoda. Jedynie ŚwiadekM. S.zeznał, że na podniesione zastrzeżenia do mocy żarówki przedstawiciel administracji wyraził gotowość podjęcia działań mających na celu zaradzenie tej niedogodności. Podkreślenia wymaga, że podejmowane przez pozwanego działania umożliwiające osadzonym czynne i atrakcyjne spędzanie wolnego czasu ( zawody sportowe, zajęcia kulturalne, korzystanie z biblioteki, posług religijnych) ocenić należy także jako dążenie do skrócenia czasu przebywania w celi. Sąd Apelacyjny uznał, że żądanie zasądzenia zadośćuczynienia za krzywdę związaną z niezapewnieniem wymaganych warunków godnego odbywania pozbawienia wolności spełnia wymogi przewidzianeart. 448 k.c. Analiza czynników, które negatywnie oddziałują na powoda, uwzględniająca około siedmioletni okres trwania tych niedogodności, jak też konieczność znoszenia dolegliwości wymierzonej kary oraz starań pozwanego w celu zmniejszenia dokuczliwości przebywania w przeludnionej celi przemawiała za przyjęciem, że odpowiednią sumą tytułem zadośćuczynienia jest 7000 zł, która wraz z odsetkami przewidzianymiart. 481§1 k.c.w pożądanym stopniu złagodzi odczuwaną przez powoda krzywdę. Wbrew jego twierdzeniom warunki te nie wywołały u niego żadnych trwałych następstw w zdrowiu fizycznym i psychicznym. Opracowane przez biegłych opinie nie wiążą zgłaszanych skarg z warunkami pobytu w ramach odbywania kary, jak też pogłębienia tych, wynikających z samoistnych dolegliwości. Wobec tego żądanie zadośćuczynienia przewyższającego przyznaną sumę uznać należało za rażąco wygórowane. Z powyższych względów zaskarżony wyrok został zmieniony w omówionym zakresie na podstawieart. 386 § 1 k.p.c., a w pozostałej części apelacja jako pozbawiona uzasadnionych podstaw podlegała oddaleniu w oparciu oart. 385 k.p.c. Orzeczenie o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokataM. P.wynika z uregulowania§ 6 pkt. 7 i § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu( Dz U Nr 163, poz. 1348 ze zm.). W oparciu oart. 102 k.p.c.Sąd nie obciążył powoda obowiązkiem zwrotu kosztów pozwanemu, ponieważ określenie wysokości sumy zadośćuczynienia oparte zostało na subiektywnie ocenianym pokrzywdzeniu, a rozmiar kosztów uczyniłby przyznane świadczenie iluzorycznym.

15/150000/0000503/ACa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

I Wydział Cywilny

151500000002503_V_ACz_000300_2009_Uz_2009-05-25_001

V ACz 300/09

2009-05-25 02:00:00.0 CEST

2012-11-27 14:45:14.0 CET

2013-08-12 14:29:01.0 CEST

15150000

2503

DECISION, REASON

Sygn. akt V ACz 300/09 POSTANOWIENIE Dnia 25 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny w składzie następującym: Przewodniczący SSA Lucjan Modrzyk Sędziowie SA Tomasz Pidzik SA Janusz Kiercz (spr.) po rozpoznaniu w dniu 25 maja 2009 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w C. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K. o ustalenie na skutek zażalenia powódki od postanowienia Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 7 kwietnia 2009 r. sygn

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Monika Skrobol" xVersion="1.0" xYear="2009" xEditorFullName="Agnieszka Jasińska-Łuszczkiewicz" xFlag="published" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xLang="PL" xToPage="4" xEditor="ajasinska" xPublisher="mskrobol" xFromPg="1" xVolNmbr="000300" xVolType="15/150000/0002503/ACz"> <xName>Postanowienie+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt V ACz 300/09</xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>POSTANOWIENIE</xName> <xText xALIGNx="right">Dnia 25 maja 2009 r.</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny</xBx></xText> <xText>w składzie następującym:</xText> <xRows> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>Przewodniczący</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Lucjan Modrzyk</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>Sędziowie</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SA Tomasz Pidzik</xText> <xText>SA Janusz Kiercz (spr.)</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>po rozpoznaniu w dniu 25 maja 2009 r.</xText> <xText>na posiedzeniu niejawnym</xText> <xRows> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>sprawy z powództwa</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText> <xAnon>(...)</xAnon> Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością <xBRx/>w <xAnon>C.</xAnon> </xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>przeciwko</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText> <xAnon>(...)</xAnon> Spółce Akcyjnej w <xAnon>K.</xAnon> </xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>o ustalenie</xText> <xText>na skutek zażalenia powódki</xText> <xText>od postanowienia Sądu Okręgowego w Katowicach</xText> <xText>z dnia 7 kwietnia 2009 r. sygn. akt XIII GC 65/09</xText> <xText><xBx>p o s t a n a w i a :</xBx></xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText><xBx>o d d a l i ć zażalenie </xBx></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText><xBx>zasądzić od powódki na rzecz pozwanej kwotę 3 600 (trzy tysiące sześćset) </xBx></xText> </xUnit> <xText><xBx>złotych tytułem kosztów postępowania zażaleniowego</xBx>.</xText> <xText/> <xText>Sygn. akt V ACz 300/09</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy odrzucił pozew.</xText> <xText>Podniósł Sąd, że strony w zawartej umowie ramowej z dnia 6 marca 2007 r. wskazały (w § 48), że sprawy jakie powstaną w związku z realizacją tej umowy rozstrzygane będą przez Sąd Polubowny przy Związku Banków Polskich. Zapis na sąd polubowny jest ważny <xBRx/>i żadna ze stron procesu tego faktu nie kwestionuje.</xText> <xText>Bezzasadne jest twierdzenie powódki, że ów zapis na sąd polubowny nie obejmuje transakcji będących przedmiotem sporu w niniejszej sprawie.</xText> <xText>Z samej nazwy umowy z 6 marca 2007 r., jak i określenia jej przedmiotu wynika, że umowa ta określa zasady zawierania i rozliczania transakcji między stronami. Znajduje to potwierdzenie w poszczególnych regulacjach umownych, w których strony określiły m.in. rodzaje transakcji, sposób zawierania transakcji i sposób realizacji świadczeń wynikających <xBRx/>z zawartych transakcji.</xText> <xText>W § 4 umowy strony uznały, iż umowa ramowa i umowa dodatkowa stanowią łącznie jeden stosunek prawny, a umowa dodatkowa uzupełnia postanowienia umowy ramowej.</xText> <xText>W sytuacji, gdy z kontekstu umowy ramowej nie wynika nic innego, pojęcie „umowa ramowa” oznacza łącznie umowę ramową i umowę dodatkową.</xText> <xText>Podniósł nadto Sąd Okręgowy, że znamiennym jest, iż uzasadniając swoje roszczenie, powódka dokonuje szczegółowej analizy postanowień umowy ramowej i umowy dodatkowej – by w oparciu o jej brzmienie wskazać, iż w ramach wiążącego ją z pozwaną stosunku prawnego ukształtowanego na mocy umów z dnia 6 marca 2007 r. nie było możliwe skuteczne zawarcie zakwestionowanych transakcji.</xText> <xText>Dlatego nie może budzić wątpliwości fakt, iż roszczenie powódki wynika ze stosunku prawnego, którego treść została ukształtowana w umowie z dnia 6 marca 2007 r.</xText> <xText>Zgodnie z <xLexLink xArt="art. 1167" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 1167 k.p.c.</xLexLink> pełnomocnictwo do dokonania czynności prawnej, udzielone przez przedsiębiorcę obejmuje również umocowanie do sporządzenia zapisu na Sąd polubowny – w zakresie sporów wynikających z tej czynności prawnej, chyba że <xBRx/>z pełnomocnictwa wynika co innego.</xText> <xText>Powódka nie wykazała, że osoby działające w imieniu pozwanej – przy zawarciu umowy z dnia 6 marca 2007 r. nie były umocowane do sporządzenia zapisu na sąd polubowny.</xText> <xText>Zgodnie z treścią <xLexLink xArt="art. 1165;art. 1165 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 1165 § 1 k.p.c.</xLexLink> sąd odrzuca pozew jeżeli pozwany podniósł zarzut zapisu na sąd polubowny, przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy.</xText> <xText>Pozwana podniosła taki zarzut przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy zaś powódka nie wykazała okoliczności dotyczących nieważności, bezskuteczności, niewykonalności lub wygaśnięcia zapisu (<xLexLink xArt="art. 1165;art. 1165 § 2" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 1165 § 2 k.p.c.</xLexLink>).</xText> <xText>Dlatego pozew podlegał odrzuceniu na podstawie <xLexLink xArt="art. 1165;art. 1165 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 1165 § 1 k.p.c.</xLexLink></xText> <xText/> <xText>W zażaleniu powódka wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia i oddalenie wniosku pozwanej o odrzucenie pozwu.</xText> <xText/> <xText>Zarzuciła skarżąca naruszenie <xLexLink xArt="art. 1165;art. 1165 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 1165 § 1 k.p.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 45;art. 45 ust. 1" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">art. 45 ust. 1 Konstytucji RP</xLexLink>, poprzez jego nieuzasadnione zastosowanie.</xText> <xText>Nadto zrzuciła naruszenie <xLexLink xArt="art. 1161;art. 1161 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 1161 § 1 k.p.c.</xLexLink>, poprzez jego błędne zastosowanie.</xText> <xText>Wreszcie zarzuciła skarżąca naruszenie prawa materialnego, a w szczególności <xBRx/><xLexLink xArt="art. 65;art. 65 § 2" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 65 § 2 k.c.</xLexLink> w zw. z § 48 umowy ramowej i w zw. z <xLexLink xArt="art. 45;art. 45 ust. 1" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">art. 45 ust. 1 Konstytucji RP</xLexLink>, poprzez jego błędną wykładnię.</xText> <xText>W uzasadnieniu podniosła skarżąca, że dokonując wykładni umowy ramowej winien Sąd I instancji mieć na względzie wszystkie jej postanowienia i zastosować dwie techniki wykładni: wykładni w zgodzie z <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">Konstytucją RP</xLexLink> i wykładni zawężającej.</xText> <xText>Nie można zakładać, ze strony umowy rezygnują z konstytucyjnego prawa do sądu bez względu na to co się między nimi wydarzy w przyszłości.</xText> <xText>Przyjąć jedynie można, że strony umowy ramowej poddały przed rozstrzygnięcie sądu polubownego spór, który mógł wyniknąć z dokładnie i ściśle opisanego w umowie stosunku prawnego.</xText> <xText>Tymczasem Sąd I instancji dokonał zgoła odmiennej wykładni i przyjął że zapis § 48 tej umowy pozbawia strony prawa do sądu we wszystkich sprawach, które wyniknęły w związku ze składaniem przez strony oświadczeń woli – nawet tych, które nie dotyczą stosunków prawnych opisanych w „opisach transakcji”, stanowiących integralną część umowy ramowej.</xText> <xText>Tym samym Sąd ten naruszył przepis <xLexLink xArt="art. 65;art. 65 § 2" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 65 § 2 k.c.</xLexLink> w zw. z § 48 umowy ramowej <xBRx/>i w zw. z <xLexLink xArt="art. 45;art. 45 ust. 1" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">art. 45 ust. 1 Konstytucji RP</xLexLink>. Właśnie przez pryzmat tych prawnych uwarunkowań winien być przecież wykładany przepis <xLexLink xArt="art. 1161;art. 1161 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 1161 § 1 k.p.c.</xLexLink></xText> <xText>Pozwana – w odpowiedzi na zażalenie – wniosła o oddalenie zażalenia i zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania zażaleniowego.</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: </xBx></xText> <xText>zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.</xText> <xText/> <xText>Ustalenia dokonane przez Sąd I instancji są prawidłowe zaś samo rozstrzygnięcie odpowiada prawu.</xText> <xText/> <xText>Wbrew zarzutom skarżącej Sąd I instancji dokonał prawidłowej wykładni zapisu na sąd polubowny zawartego w § 48 umowy ramowej.</xText> <xText>W pierwszej kolejności Sąd ten dokonał oceny ważności zapisu na sąd polubowny – <xBRx/>w aspekcie wymogów wynikających z <xLexLink xArt="art. 1157" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 1157 k.p.c.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 1161;art. 1161 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 1161 § 1 k.p.c.</xLexLink></xText> <xText>Zważyć należało, że spór jaki zaistniał z inicjatywy powódki dotyczy praw majątkowych i może być przedmiotem ugody sądowej.</xText> <xText>Dlatego też strony sporu mogły poddać jego rozstrzygnięcie pod kognicję sądu polubownego (<xLexLink xArt="art. 1157" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 1157 k.p.c.</xLexLink>).</xText> <xText>W następnej kolejności należało zatem zbadać czy strony dokonały ważnego zapisu na sąd polubowny i takiej oceny Sąd I instancji dokonał.</xText> <xText>W szczególności prawidłowo ustalił ten Sąd, że skuteczność owego zapisu na sąd polubowny jest bezsporna - skoro umowę ramową niewątpliwie podpisały osoby uprawnione do reprezentacji obu stron sporu.</xText> <xText>Sporna natomiast między stronami jest okoliczność, czy roszczenie, którego dochodzi powódka objęta jest tym zapisem czy też stanowi roszczenie takim zapisem nie objęte.</xText> <xText>Podzielić należało wywód Sądu I instancji, że przedmiotowe roszczenie objęte jest zapisem na Sąd polubowny zawartym w § 48 umowy ramowej.</xText> <xText>Nie sposób podzielić stanowiska skarżącej, że wniesione powództwo (o ustalenie nieistnienia stosunków prawnych) nie wynika z zakresu przedmiotowego objętego umową zawartą przez strony w dniu 6 marca 2007 r.</xText> <xText>Zważyć należało, że w § 3 w/w umowy strony ustaliły, że dokumentami, które regulują stosunki prawne między nimi jest umowa ramowa, umowa dodatkowa, umowa zabezpieczająca i potwierdzenie transakcji.</xText> <xText>Natomiast w § 4 ust. 1 tej umowy strony jednoznacznie stwierdziły, że umowa ramowa i umowa dodatkowa stanowią łącznie jeden stosunek prawny (k. 36).</xText> <xText>Winno być miedzy stronami bezsporne, że poza umowami z dnia 6 marca 2007 r. nie zawierały one ze sobą innych umów dotyczących współpracy w zakresie zawierania transakcji finansowych.</xText> <xText>Dlatego też po zawarciu spornych transakcji opcji walutowych – po uzgodnieniu ich warunków w drodze rozmów telefonicznych – były one potwierdzone na piśmie i wtedy odwoływano się do umowy ramowej jako podstawy prawnej do ich skutecznego zawarcie <xBRx/>(co winno być okolicznością bezsporną między stronami).</xText> <xText>Dlatego prawidłowo zważył Sąd I instancji, że nie może budzić wątpliwości twierdzenie, że kwestionowane przez powódkę transakcje opcji walutowych mieszczą się <xBRx/>w spektrum transakcji objętych umową ramową.</xText> <xText>W konsekwencji nie może być wątpliwości, że roszczenie kreowane przez powódkę objęte jest zakresem przedmiotowym umowy ramowej.</xText> <xText>Skoro przedmiotowy spór powstał w związku z realizacją umowy ramowej to zgodnie z brzmieniem § 48 tej umowy objęty jest zapisem na sąd polubowny.</xText> <xText>Chybiony jest zarzut naruszenia przez Sąd I instancji <xLexLink xArt="art. 1165;art. 1165 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 1165 § 1 k.c.</xLexLink> przez jego błędną wykładnie i bezprawne zastosowanie.</xText> <xText>Wbrew skarżącej obowiązkiem Sądu I instancji było sprawdzenie, czy zaistniały spór dotyczy sprawy objętej zapisem na sąd polubowny.</xText> <xText>Nie miał w tej kwestii Sąd obowiązku kierowania się zasadami wynikającymi <xBRx/>z <xLexLink xArt="art. 45;art. 45 ust. 1" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">art. 45 ust. 1 Konstytucji RP</xLexLink>. Gdyby przyjąć koncepcję skarżącej, to należałoby dojść do wniosku, że sąd powszechny może zakwestionować skuteczność zapisu na sąd polubowny tylko dlatego, że jego zdaniem jest naruszone prawo do sądu przewidziane w <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">Konstytucji</xLexLink>.</xText> <xText>Zważyć należało, że istnienie instytucji, „sądu polubownego” stanowi wyraz rezygnacji przez Państwo ze swojego imperium władzy – w tym przypadku władzy sądowniczej.</xText> <xText>Dlatego też ustawodawca (państwo) daje stronom pewnych stosunków prawnych możliwość dochodzenia sporów wynikających z tych stosunków poza sądem powszechnym (państwowym).</xText> <xText>To od decyzji tych stron zależy, czy poddadzą swoje spory pod rozstrzygnięcie sądu polubownego – dokonując stosownego zapisu na kognicję takiego sądu.</xText> <xText>Zważyć należy, że ustawodawca wcale nie rezygnuje definitywnie z części swojej władzy sądowej i przewiduje w stosownych przepisach proceduralnych, że mimo istnienia ważnego zapisu na sąd polubowny, może strona sporu i tak wnieść pozew (wniosek ) do Sądu powszechnego, który rozpozna spór merytorycznie - o ile nie sprzeciwi się temu przeciwnik procesowy ( i to w stosownym czasie – <xLexLink xArt="art. 1165" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 1165 § k.p.c.</xLexLink>).</xText> <xText>Właśnie powódka nie chcąc skorzystać z zapisu na sąd polubowny wniosła pozew do sądu powszechnego.</xText> <xText>Ponadto ustawodawca przewidział swoistą „kontrolę” orzeczeń sądów polubownych – poprzez instytucję skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego (<xLexLink xArt="art. 1205" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 1205 k.p.c.</xLexLink>) oraz instytucję uznania i stwierdzenia wykonalności wyroku Sądu polubownego (lub ugody przed nim zawartej) - <xLexLink xArt="art. 1212" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 1212</xLexLink> i następne <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">k.p.c.</xLexLink></xText> <xText>Nie miał zatem Sąd I instancji potrzeby dokonywać wykładni treści zapisu na sąd polubowny w aspekcie jego zgodności z Ustawą Zasadniczą.</xText> <xText>Ma sąd natomiast obowiązek rozstrzygnięcia, czy zaistniały spór wynika ze stosunku prawnego objętego zapisem na sąd polubowny - i to wyłącznie na zarzut przeciwnika procesowego podniesionych przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy.</xText> <xText>Sąd I instancji takiej weryfikacji zarzutów dokonał i prawidłowo zinterpretował treść zapisu zawartego w § 48 ustawy ramowej oraz dokonał prawidłowej oceny sporu zaistniałego między stronami (w aspekcie objęcia go zapisem na sąd polubowny).</xText> <xText>Chybiony jest wreszcie zarzut skarżącej o naruszeniu przez Sąd I instancji <xLexLink xArt="art. 65;art. 65 § 2" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 65 § 2 k.c.</xLexLink></xText> <xText>Zważyć należało, że stronami sporu są przedsiębiorcy, a sam zapis zawarty w § 48 umowy ramowej jest jasny i jednoznaczny skoro wcześniej rozstrzygnięto, że między stronami zawarte zostały tylko dwie umowy w dniu 6 marca 2007 r. (a w istocie jedna – tj. ramowa) to nie sposób twierdzić, że transakcje opcji walutowych nie mieściły się w ramach tych umów.</xText> <xText>Z kolei z zapisu na sąd polubowny wynika, że kognicją sądu polubownego (i to konkretnie wskazanego) objęte są sprawy które mogą powstać w związku z realizacją umowy ramowej – co należy rozumieć, że zapisem objęte są wszelkie sprawy jakie mogą wyniknąć <xBRx/>z realizacji zawartej umowy.</xText> <xText>Skarżąca nie wykazała, że ów zapis nie był ważny. Nie wykazała także, że spór nie jest objęty zapisem na sąd polubowny (<xLexLink xArt="art. 1165;art. 1165 § 2" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 1165 § 2 k.p.c.</xLexLink>).</xText> <xText>Wobec skutecznego podniesienia przez skarżącą zarzutu zapisu na sąd polubowny, obowiązkiem Sądu I instancji było odrzucenie pozwu – co Sąd ten uczynił zaskarżonym postanowieniem (<xLexLink xArt="art. 1165;art. 1165 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 1165 § 1 k.p.c.</xLexLink>)</xText> <xText/> <xText>Z powyższych względów zażalenie – jako bezzasadne – podlegało oddaleniu na podstawie <xLexLink xArt="art. 385" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 385 k.p.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 397;art. 397 § 2" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 397 § 2 k.p.c.</xLexLink></xText> <xText>O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu – <xLexLink xArt="art. 98" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 98 k.p.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 108;art. 108 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 108 § 1 k.p.c.</xLexLink> i przy uwzględnieniu <xLexLink xArt="art. 108 § 13;art. 108 § 13 ust. 2;art. 108 § 13 ust. 2 pkt. 2" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">§ 13 ust. 2 pkt 2</xLexLink> w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie ...</xText> <xText/> <xText><xAnon>(...)</xAnon></xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText><xAnon>(...)</xAnon></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText> <xAnon>(...)</xAnon> (<xAnon>(...)</xAnon> <xSUPx>1</xSUPx> <xAnon>(...)</xAnon>)</xText> </xUnit> <xText> <xAnon>(...)</xAnon> r.</xText> <xText><xAnon>(...)</xAnon></xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Lucjan Modrzyk

Monika Skrobol

Agnieszka Jasińska-Łuszczkiewicz

Sygn. akt V ACz 300/09 POSTANOWIENIE Dnia 25 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny w składzie następującym: Przewodniczący SSA Lucjan Modrzyk Sędziowie SA Tomasz Pidzik SA Janusz Kiercz (spr.) po rozpoznaniu w dniu 25 maja 2009 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa (...)Spółki z ograniczoną odpowiedzialnościąwC. przeciwko (...)Spółce Akcyjnej wK. o ustalenie na skutek zażalenia powódki od postanowienia Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 7 kwietnia 2009 r. sygn. akt XIII GC 65/09 p o s t a n a w i a : 1 o d d a l i ć zażalenie 2 zasądzić od powódki na rzecz pozwanej kwotę 3 600 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem kosztów postępowania zażaleniowego. Sygn. akt V ACz 300/09 UZASADNIENIE Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy odrzucił pozew. Podniósł Sąd, że strony w zawartej umowie ramowej z dnia 6 marca 2007 r. wskazały (w § 48), że sprawy jakie powstaną w związku z realizacją tej umowy rozstrzygane będą przez Sąd Polubowny przy Związku Banków Polskich. Zapis na sąd polubowny jest ważnyi żadna ze stron procesu tego faktu nie kwestionuje. Bezzasadne jest twierdzenie powódki, że ów zapis na sąd polubowny nie obejmuje transakcji będących przedmiotem sporu w niniejszej sprawie. Z samej nazwy umowy z 6 marca 2007 r., jak i określenia jej przedmiotu wynika, że umowa ta określa zasady zawierania i rozliczania transakcji między stronami. Znajduje to potwierdzenie w poszczególnych regulacjach umownych, w których strony określiły m.in. rodzaje transakcji, sposób zawierania transakcji i sposób realizacji świadczeń wynikającychz zawartych transakcji. W § 4 umowy strony uznały, iż umowa ramowa i umowa dodatkowa stanowią łącznie jeden stosunek prawny, a umowa dodatkowa uzupełnia postanowienia umowy ramowej. W sytuacji, gdy z kontekstu umowy ramowej nie wynika nic innego, pojęcie „umowa ramowa” oznacza łącznie umowę ramową i umowę dodatkową. Podniósł nadto Sąd Okręgowy, że znamiennym jest, iż uzasadniając swoje roszczenie, powódka dokonuje szczegółowej analizy postanowień umowy ramowej i umowy dodatkowej – by w oparciu o jej brzmienie wskazać, iż w ramach wiążącego ją z pozwaną stosunku prawnego ukształtowanego na mocy umów z dnia 6 marca 2007 r. nie było możliwe skuteczne zawarcie zakwestionowanych transakcji. Dlatego nie może budzić wątpliwości fakt, iż roszczenie powódki wynika ze stosunku prawnego, którego treść została ukształtowana w umowie z dnia 6 marca 2007 r. Zgodnie zart. 1167 k.p.c.pełnomocnictwo do dokonania czynności prawnej, udzielone przez przedsiębiorcę obejmuje również umocowanie do sporządzenia zapisu na Sąd polubowny – w zakresie sporów wynikających z tej czynności prawnej, chyba żez pełnomocnictwa wynika co innego. Powódka nie wykazała, że osoby działające w imieniu pozwanej – przy zawarciu umowy z dnia 6 marca 2007 r. nie były umocowane do sporządzenia zapisu na sąd polubowny. Zgodnie z treściąart. 1165 § 1 k.p.c.sąd odrzuca pozew jeżeli pozwany podniósł zarzut zapisu na sąd polubowny, przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy. Pozwana podniosła taki zarzut przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy zaś powódka nie wykazała okoliczności dotyczących nieważności, bezskuteczności, niewykonalności lub wygaśnięcia zapisu (art. 1165 § 2 k.p.c.). Dlatego pozew podlegał odrzuceniu na podstawieart. 1165 § 1 k.p.c. W zażaleniu powódka wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia i oddalenie wniosku pozwanej o odrzucenie pozwu. Zarzuciła skarżąca naruszenieart. 1165 § 1 k.p.c.w zw. zart. 45 ust. 1 Konstytucji RP, poprzez jego nieuzasadnione zastosowanie. Nadto zrzuciła naruszenieart. 1161 § 1 k.p.c., poprzez jego błędne zastosowanie. Wreszcie zarzuciła skarżąca naruszenie prawa materialnego, a w szczególnościart. 65 § 2 k.c.w zw. z § 48 umowy ramowej i w zw. zart. 45 ust. 1 Konstytucji RP, poprzez jego błędną wykładnię. W uzasadnieniu podniosła skarżąca, że dokonując wykładni umowy ramowej winien Sąd I instancji mieć na względzie wszystkie jej postanowienia i zastosować dwie techniki wykładni: wykładni w zgodzie zKonstytucją RPi wykładni zawężającej. Nie można zakładać, ze strony umowy rezygnują z konstytucyjnego prawa do sądu bez względu na to co się między nimi wydarzy w przyszłości. Przyjąć jedynie można, że strony umowy ramowej poddały przed rozstrzygnięcie sądu polubownego spór, który mógł wyniknąć z dokładnie i ściśle opisanego w umowie stosunku prawnego. Tymczasem Sąd I instancji dokonał zgoła odmiennej wykładni i przyjął że zapis § 48 tej umowy pozbawia strony prawa do sądu we wszystkich sprawach, które wyniknęły w związku ze składaniem przez strony oświadczeń woli – nawet tych, które nie dotyczą stosunków prawnych opisanych w „opisach transakcji”, stanowiących integralną część umowy ramowej. Tym samym Sąd ten naruszył przepisart. 65 § 2 k.c.w zw. z § 48 umowy ramoweji w zw. zart. 45 ust. 1 Konstytucji RP. Właśnie przez pryzmat tych prawnych uwarunkowań winien być przecież wykładany przepisart. 1161 § 1 k.p.c. Pozwana – w odpowiedzi na zażalenie – wniosła o oddalenie zażalenia i zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania zażaleniowego. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie. Ustalenia dokonane przez Sąd I instancji są prawidłowe zaś samo rozstrzygnięcie odpowiada prawu. Wbrew zarzutom skarżącej Sąd I instancji dokonał prawidłowej wykładni zapisu na sąd polubowny zawartego w § 48 umowy ramowej. W pierwszej kolejności Sąd ten dokonał oceny ważności zapisu na sąd polubowny –w aspekcie wymogów wynikających zart. 1157 k.p.c.iart. 1161 § 1 k.p.c. Zważyć należało, że spór jaki zaistniał z inicjatywy powódki dotyczy praw majątkowych i może być przedmiotem ugody sądowej. Dlatego też strony sporu mogły poddać jego rozstrzygnięcie pod kognicję sądu polubownego (art. 1157 k.p.c.). W następnej kolejności należało zatem zbadać czy strony dokonały ważnego zapisu na sąd polubowny i takiej oceny Sąd I instancji dokonał. W szczególności prawidłowo ustalił ten Sąd, że skuteczność owego zapisu na sąd polubowny jest bezsporna - skoro umowę ramową niewątpliwie podpisały osoby uprawnione do reprezentacji obu stron sporu. Sporna natomiast między stronami jest okoliczność, czy roszczenie, którego dochodzi powódka objęta jest tym zapisem czy też stanowi roszczenie takim zapisem nie objęte. Podzielić należało wywód Sądu I instancji, że przedmiotowe roszczenie objęte jest zapisem na Sąd polubowny zawartym w § 48 umowy ramowej. Nie sposób podzielić stanowiska skarżącej, że wniesione powództwo (o ustalenie nieistnienia stosunków prawnych) nie wynika z zakresu przedmiotowego objętego umową zawartą przez strony w dniu 6 marca 2007 r. Zważyć należało, że w § 3 w/w umowy strony ustaliły, że dokumentami, które regulują stosunki prawne między nimi jest umowa ramowa, umowa dodatkowa, umowa zabezpieczająca i potwierdzenie transakcji. Natomiast w § 4 ust. 1 tej umowy strony jednoznacznie stwierdziły, że umowa ramowa i umowa dodatkowa stanowią łącznie jeden stosunek prawny (k. 36). Winno być miedzy stronami bezsporne, że poza umowami z dnia 6 marca 2007 r. nie zawierały one ze sobą innych umów dotyczących współpracy w zakresie zawierania transakcji finansowych. Dlatego też po zawarciu spornych transakcji opcji walutowych – po uzgodnieniu ich warunków w drodze rozmów telefonicznych – były one potwierdzone na piśmie i wtedy odwoływano się do umowy ramowej jako podstawy prawnej do ich skutecznego zawarcie(co winno być okolicznością bezsporną między stronami). Dlatego prawidłowo zważył Sąd I instancji, że nie może budzić wątpliwości twierdzenie, że kwestionowane przez powódkę transakcje opcji walutowych mieszczą sięw spektrum transakcji objętych umową ramową. W konsekwencji nie może być wątpliwości, że roszczenie kreowane przez powódkę objęte jest zakresem przedmiotowym umowy ramowej. Skoro przedmiotowy spór powstał w związku z realizacją umowy ramowej to zgodnie z brzmieniem § 48 tej umowy objęty jest zapisem na sąd polubowny. Chybiony jest zarzut naruszenia przez Sąd I instancjiart. 1165 § 1 k.c.przez jego błędną wykładnie i bezprawne zastosowanie. Wbrew skarżącej obowiązkiem Sądu I instancji było sprawdzenie, czy zaistniały spór dotyczy sprawy objętej zapisem na sąd polubowny. Nie miał w tej kwestii Sąd obowiązku kierowania się zasadami wynikającymizart. 45 ust. 1 Konstytucji RP. Gdyby przyjąć koncepcję skarżącej, to należałoby dojść do wniosku, że sąd powszechny może zakwestionować skuteczność zapisu na sąd polubowny tylko dlatego, że jego zdaniem jest naruszone prawo do sądu przewidziane wKonstytucji. Zważyć należało, że istnienie instytucji, „sądu polubownego” stanowi wyraz rezygnacji przez Państwo ze swojego imperium władzy – w tym przypadku władzy sądowniczej. Dlatego też ustawodawca (państwo) daje stronom pewnych stosunków prawnych możliwość dochodzenia sporów wynikających z tych stosunków poza sądem powszechnym (państwowym). To od decyzji tych stron zależy, czy poddadzą swoje spory pod rozstrzygnięcie sądu polubownego – dokonując stosownego zapisu na kognicję takiego sądu. Zważyć należy, że ustawodawca wcale nie rezygnuje definitywnie z części swojej władzy sądowej i przewiduje w stosownych przepisach proceduralnych, że mimo istnienia ważnego zapisu na sąd polubowny, może strona sporu i tak wnieść pozew (wniosek ) do Sądu powszechnego, który rozpozna spór merytorycznie - o ile nie sprzeciwi się temu przeciwnik procesowy ( i to w stosownym czasie –art. 1165 § k.p.c.). Właśnie powódka nie chcąc skorzystać z zapisu na sąd polubowny wniosła pozew do sądu powszechnego. Ponadto ustawodawca przewidział swoistą „kontrolę” orzeczeń sądów polubownych – poprzez instytucję skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego (art. 1205 k.p.c.) oraz instytucję uznania i stwierdzenia wykonalności wyroku Sądu polubownego (lub ugody przed nim zawartej) -art. 1212i następnek.p.c. Nie miał zatem Sąd I instancji potrzeby dokonywać wykładni treści zapisu na sąd polubowny w aspekcie jego zgodności z Ustawą Zasadniczą. Ma sąd natomiast obowiązek rozstrzygnięcia, czy zaistniały spór wynika ze stosunku prawnego objętego zapisem na sąd polubowny - i to wyłącznie na zarzut przeciwnika procesowego podniesionych przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy. Sąd I instancji takiej weryfikacji zarzutów dokonał i prawidłowo zinterpretował treść zapisu zawartego w § 48 ustawy ramowej oraz dokonał prawidłowej oceny sporu zaistniałego między stronami (w aspekcie objęcia go zapisem na sąd polubowny). Chybiony jest wreszcie zarzut skarżącej o naruszeniu przez Sąd I instancjiart. 65 § 2 k.c. Zważyć należało, że stronami sporu są przedsiębiorcy, a sam zapis zawarty w § 48 umowy ramowej jest jasny i jednoznaczny skoro wcześniej rozstrzygnięto, że między stronami zawarte zostały tylko dwie umowy w dniu 6 marca 2007 r. (a w istocie jedna – tj. ramowa) to nie sposób twierdzić, że transakcje opcji walutowych nie mieściły się w ramach tych umów. Z kolei z zapisu na sąd polubowny wynika, że kognicją sądu polubownego (i to konkretnie wskazanego) objęte są sprawy które mogą powstać w związku z realizacją umowy ramowej – co należy rozumieć, że zapisem objęte są wszelkie sprawy jakie mogą wyniknąćz realizacji zawartej umowy. Skarżąca nie wykazała, że ów zapis nie był ważny. Nie wykazała także, że spór nie jest objęty zapisem na sąd polubowny (art. 1165 § 2 k.p.c.). Wobec skutecznego podniesienia przez skarżącą zarzutu zapisu na sąd polubowny, obowiązkiem Sądu I instancji było odrzucenie pozwu – co Sąd ten uczynił zaskarżonym postanowieniem (art. 1165 § 1 k.p.c.) Z powyższych względów zażalenie – jako bezzasadne – podlegało oddaleniu na podstawieart. 385 k.p.c.w zw. zart. 397 § 2 k.p.c. O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu –art. 98 k.p.c.w zw. zart. 108 § 1 k.p.c.i przy uwzględnieniu§ 13 ust. 2 pkt 2w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie ... (...) 1 (...) 2 (...)((...) 1(...)) (...)r. (...)

15/150000/0002503/ACz

Sąd Apelacyjny w Katowicach

V Wydział Cywilny

151000000000503_I_ACa_000342_2009_Uz_2009-05-27_001

I ACa 342/09

2009-05-27 02:00:00.0 CEST

2015-11-25 18:15:28.0 CET

2017-04-26 03:18:02.0 CEST

15100000

503

SENTENCE, REASON

Sygn. akt I ACa 342/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 27 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział I Cywilny w składzie: Przewodniczący: SSA Dariusz Dończyk (spr.) Sędziowie: SA Andrzej Lewandowski SA Mirosław Ożóg Protokolant: sekretarz sądowy Marta Zaborska po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2009 r. w Gdańsku na rozprawie sprawy z powództwa Skarbu Państwa - Ministra Skarbu Państwa w W. przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością we W. o uchylenie uchwał na skutek ap

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xVolNmbr="000342" xVolType="15/100000/0000503/ACa" xFromPg="1" xml:space="preserve" xDocType="Uz" xFlag="published" xEditorFullName="Karolina Najda" xPublisher="knajda" xEditor="knajda" xToPage="18" xLang="PL" xYear="2009" xVersion="1.0" xPublisherFullName="Karolina Najda"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt I ACa 342/09</xText> <xUnit xType="part" xBold="true" xIsTitle="true"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 27 maja 2009 r.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział I Cywilny w składzie:</xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="214"/> <xCOLx xWIDTHx="492"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xVALIGNx="middle" xALIGNx="left"> <xText>Przewodniczący:</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="middle" xALIGNx="left"> <xText>SSA Dariusz Dończyk (spr.)</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>Sędziowie:</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="middle" xALIGNx="left"> <xText>SA Andrzej Lewandowski</xText> <xText>SA Mirosław Ożóg</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="middle" xALIGNx="left"> <xText>Protokolant:</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="middle" xALIGNx="left"> <xText>sekretarz sądowy Marta Zaborska</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2009 r. w Gdańsku na rozprawie</xText> <xText>sprawy z powództwa Skarbu Państwa - Ministra Skarbu Państwa <xBRx/>w <xAnon>W.</xAnon></xText> <xText>przeciwko <xAnon> (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością</xAnon> we <xAnon>W.</xAnon></xText> <xText>o uchylenie uchwał</xText> <xText>na skutek apelacji powoda</xText> <xText>od wyroku łącznego Sądu Okręgowego w Toruniu</xText> <xText>z dnia 6 lutego 2009 r. sygn. akt VI GC 29/07</xText> <xUnit xType="none" xIsTitle="false"> <xName xSffx=".">I</xName> <xText>oddala apelację;</xText> </xUnit> <xUnit xType="none" xIsTitle="false"> <xName xSffx=".">II</xName> <xText>zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 810 (osiemset dziesięć) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.</xText> </xUnit> <xText>Sygn. akt I ACa 342/09</xText> </xUnit> <xUnit xType="part" xBold="true" xIsTitle="true"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Powód Skarb Państwa - Minister Skarbu Państwa w <xAnon>W.</xAnon> w pozwie (zarejestrowanym pod sygnaturą VI GC 29/07) przeciwko <xAnon> (...) spółce z o.o.</xAnon> we <xAnon>W.</xAnon> wniósł o uchylenie uchwał nr <xAnon>(...)</xAnon>, nr <xAnon> (...)</xAnon> i nr <xAnon> (...)</xAnon> Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników pozwanej spółki z dnia 14 lutego 2007 r. Na podstawie uchwały nr <xAnon>(...)</xAnon><xAnon>(...)</xAnon>W wyraziło zgodę na zaciągnięcie przez spółkę zobowiązań o wartości dwukrotnie przewyższającej wysokość kapitału zakładowego w sprawach związanych z zabezpieczeniem kredytu zaciągniętego przez <xAnon> (...) sp. z o.o.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> w <xAnon> (...) S.A.</xAnon>, <xAnon> Banku (...) S.A.</xAnon> oraz <xAnon> Banku (...) S.A.</xAnon> Na podstawie drugiej z zaskarżonych uchwał, tj. uchwały nr <xAnon>(...)</xAnon><xAnon>(...)</xAnon>W wyraziło zgodę na ustanowienie zastawu rejestrowego na przedsiębiorstwie spółki w celu zabezpieczenia spłaty 6-letniego kredytu konsorcjalnego zaciągniętego przez <xAnon> (...) sp. z o.o.</xAnon> w <xAnon> (...) S.A.</xAnon>, <xAnon> Banku (...) S.A.</xAnon> oraz <xAnon> Banku (...) S.A.</xAnon> Uchwała ta miała wejść w życie w dniu nabycia przez <xAnon> spółkę (...) S.A.</xAnon> w <xAnon>Z.</xAnon> udziałów <xAnon> (...) sp. z o.o.</xAnon> Na podstawie uchwały nr <xAnon>(...)</xAnon><xAnon>(...)</xAnon>W wyraziło zgodę na zbycie bliżej określonych nieruchomości spółki. Powód podniósł, że jest mniejszościowym wspólnikiem pozwanej spółki oraz że głosował przeciwko zaskarżonym uchwałom i zażądał zaprotokołowania sprzeciwu. Według powoda zaskarżone uchwały są sprzeczne z dobrymi obyczajami, godzą w interesy spółki oraz mają na celu pokrzywdzenie wspólnika. Według powoda uchwała nr <xAnon>(...)</xAnon> jest też sprzeczna z umową spółki.</xText> <xText>W odpowiedzi na pozew pozwana spółka wniosła o oddalenie powództwa. Zaskarżone uchwały nie są sprzeczne z dobrymi obyczajami. Udzielanie wzajemnych poręczeń i zabezpieczeń między spółkami należącymi do tej samej grupy kapitałowej jest typowym działaniem w obrocie gospodarczym i jest stosowane w praktyce bankowej. Nadto w ramach <xAnon> grupy (...)</xAnon>, której członkiem jest pozwana spółka, przyjęte jest wzajemne wspieranie się członków grupy w wypadku konieczności zaciągania kredytów. W ramach tej współpracy <xAnon> (...) sp. z o.o.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> udzielała nieodpłatnie w ostatnim okresie poręczeń i zabezpieczeń kredytów zaciąganych przez pozwaną spółkę. Zaskarżone uchwały nie godzą w interes spółki. Umowa kredytowa zakłada wykorzystanie części udzielonego kredytu na zrefinansowanie zadłużenia pozwanej - spłatę zadłużenia pozwanej w <xAnon> Banku (...) S.A.</xAnon> Odwołując się do ścisłych związków gospodarczych z <xAnon>(...)</xAnon> <xAnon> (...)</xAnon>, pozwana wskazała, że jej kondycja gospodarcza jest uzależniona od sytuacji całej grupy kapitałowej. Kredyt <xAnon>(...)</xAnon> <xAnon> (...)</xAnon> jest zabezpieczony przede wszystkim na jej majątku oraz na majątku <xAnon> (...) SA</xAnon>. (większościowego wspólnika <xAnon>(...)</xAnon> <xAnon> (...)</xAnon>), a zatem ryzyko utraty przedsiębiorstwa przez pozwaną w wyniku wykorzystania przez bank zabezpieczeń jest ograniczone. Zaskarżone uchwały nie mają na celu pokrzywdzenia wspólnika. W tym celu konieczne byłoby wykazanie celowego, realnego zamiaru wyrządzenia wspólnikowi szkody przy podejmowaniu uchwały. Gdyby zaistniała konieczność wykorzystania zabezpieczeń udzielonych przez pozwaną, to największą szkodę poniósłby wspólnik większościowy – <xAnon> spółka (...)</xAnon>. Ryzyko związane z udzielonym zabezpieczeniem jest równomiernie rozłożone na wszystkich wspólnikach. Głównym zabezpieczeniem kredytu jest cały majątek <xAnon> spółki (...)</xAnon> i jego wspólnika <xAnon> (...) S.A.</xAnon> i to te podmioty ponoszą całe ryzyko związane z tym zobowiązaniem. Nieuzasadniony jest też zarzut sprzeczności uchwały nr <xAnon>(...)</xAnon> z umową spółki, ponieważ uchwala zgromadzenia wspólników nie może zastępować uchwały rady nadzorczej i zarząd będzie zobowiązany ją uzyskać, niezależnie od uprzedniej zgody zgromadzenia wspólników.</xText> <xText>Pismem procesowym z dnia 17 kwietnia 2007 r. powód cofnął pozew w zakresie zaskarżenia uchwały nr <xAnon>(...)</xAnon>. Sąd Okręgowy w Toruniu postanowieniem z dnia 7 maja 2007 r. umorzył postępowanie o uchylenie tej uchwały.</xText> <xText>Pozwem z dnia 16 listopada 2007 r. (w sprawie sygn. akt VI GC 102/07 Sądu Okręgowego w Toruniu) powód Skarb Państwa - Minister Skarbu Państwa w <xAnon>W.</xAnon> wniósł o uchylenie uchwały nr <xAnon>(...)</xAnon> Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników pozwanego <xAnon> (...) sp. z o.o.</xAnon> we <xAnon>W.</xAnon> z dnia 16 października 2007 r. Zaskarżoną uchwałą <xAnon>(...)</xAnon> wyraziło zgodę na zaciągnięcie przez spółkę zobowiązań do świadczenia o wartości dwukrotnie przewyższającej wartość kapitału zakładowego w postaci udzielenia przez pozwaną spółkę poręczenia spłaty przez <xAnon> (...) sp. z o.o.</xAnon> 6-letniego kredytu konsorcjalnego zaciągniętego w <xAnon> (...) S.A.</xAnon>, <xAnon> Banku (...) S.A.</xAnon> i <xAnon> Banku (...) S.A.</xAnon> oraz <xAnon> Banku (...) S.A.</xAnon> w łącznej kwocie 356.000.000 zł na rzecz <xAnon> Banku (...) S.A.</xAnon> oraz obciążenie nieruchomości pozwanej spółki hipoteką na zabezpieczenie kredytu na rzecz <xAnon> Banku (...) S.A.</xAnon> Uchwała ta narusza dobre obyczaje, godzi w interes spółki oraz krzywdzi mniejszościowych wspólników - Skarb Państwa i osoby fizyczne.</xText> <xText>Pozwana spółka wniosła o oddalenie powództwa podnosząc, że zaskarżona uchwała wiązała się z koniecznością modyfikacji dokumentacji kredytu wynikającej z przystąpienia do konsorcjum bankowego <xAnon> Banku (...) S.A.</xAnon> Nie narusza ona dobrych obyczajów, nie godzi w interes spółki, ani też nie krzywdzi wspólnika.</xText> <xText>Postanowieniem z dnia 10 marca 2008 r. Sąd Okręgowy połączył sprawę sygn. akt VI GC 102/07 ze sprawą sygn. akt VI GC 29/07 w celu łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia. Wyrokiem łącznym z dnia 6 lutego 2009 r. Sąd Okręgowy w Toruniu oddalił powództwa w sprawach VI GC 29/07 oraz VI GC 102/07 o uchylenie uchwał zgromadzenia wspólników pozwanej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością; zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwoty 47.668,57 zł oraz 1.097 zł tytułem kosztów procesu oraz obciążył Skarb Państwa – Sąd Okręgowy w Toruniu kosztami sądowymi, od uiszczenia których powód był zwolniony.</xText> <xText>Sąd Okręgowy ustalił, że kapitał zakładowy pozwanej spółki wynosi 30.000.000 zł. Większościowym wspólnikiem jest <xAnon> (...) sp. z o.o.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon>, posiadając 84,87%, tj. 509.200 udziałów o łącznej wartości 25.461.000 zł. Powodowy Skarb Państwa dysponuje 10,63%, tj. 63.767 udziałami o łącznej wartości 3.188.350 zł. Pozwana spółka działa w ramach <xAnon> grupy (...)</xAnon>, do której należy także <xAnon> (...) sp. z o.o.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon>. Ta ostatnia spółka jest dla pozwanej głównym odbiorcą i kooperantem. Przeważająca część sprzedaży pozwanej spółki ma miejsce w obrębie grupy kapitałowej, a <xAnon> (...)</xAnon> jest odbiorcą ok. 70% produkcji pozwanej. W praktyce pozwana spółka jest całkowicie uzależniona od <xAnon> (...)</xAnon>, a narzucane przez nią warunki odbioru produktów decydują o wynikach finansowych pozwanej. Współpraca pozwanej spółki i <xAnon> (...)</xAnon> opiera się na umowie z dnia 10 maja 2004 r. W <xAnon> spółce (...)</xAnon> wspólnikami są dwa fundusze inwestycyjne, tj. <xAnon> (...)</xAnon> <xAnon>E.</xAnon> <xAnon> (...)</xAnon>.P. oraz <xAnon> (...)</xAnon> <xAnon>E.</xAnon> <xAnon> (...)</xAnon>.P. posiadający łącznie 60% udziałów w tej spółce. Fundusze te hamowały rozwój całej grupy kapitałowej oraz jej członków, w tym pozwanej spółki, były bowiem zainteresowane bardziej osiąganiem zysku niż rozwojem inwestycyjnym grupy. W 2005 r. postawa Funduszy uniemożliwiła grupie kapitałowej przejęcie <xAnon> spółki (...)</xAnon>; od tej chwili konflikt z funduszami przybrał na sile, utrudniały one zatwierdzenie budżetu spółki i dążyły do odwołania członków jej zarządu. <xAnon> Spółka z o.o. (...)</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> zamierzała zaciągnąć kredyt z przeznaczeniem na sfinansowanie wykupienia i umorzenia udziałów powyższych Funduszy, blokujących rozwój grupy kapitałowej i na dalszy rozwój grupy oraz jej członków, w tym pozwanej spółki. Banki udzielające kredytu oceniły wykupienie funduszy jako korzystne i sprzyjające interesowi grupy kapitałowej. Stosownie do umowy pozwanej spółki, do kompetencji Rady Nadzorczej należy m.in. opiniowanie spraw wymagających uchwały wspólników. Posiedzenie tego organu odbyło się w dniu 2 lutego 2007 r. W jego toku przewodniczący Rady Nadzorczej <xAnon>A. N.</xAnon> poinformował o celu zaciągnięcia kredytu i korzyściach, jakie odniesie z niego pozwana spółka oraz cała grupa kapitałowa oraz wyjaśnił potrzebę wykupienia udziałów Funduszy. Na posiedzeniu Rady Nadzorczej obecny był przedstawiciel Skarbu Państwa w osobie <xAnon>J. N.</xAnon>, na której wniosek przewodniczący przesłał Ministrowi Skarbu Państwa pisemne uzasadnienie celowości ustanowienia zabezpieczeń i przeznaczenia kredytu. Rada Nadzorcza podjęła uchwałę rekomendującą zgromadzeniu wspólników podjęcie uchwały w sprawie wyrażenia zgody na ustanowienie zastawu rejestrowego na przedsiębiorstwie spółki w celu zabezpieczenia kredytu konsorcjalnego <xAnon> (...)</xAnon>. Powód, w odpowiedzi na otrzymane od pozwanej uzasadnienie, zażądał przesłania bardziej szczegółowych informacji związanych z projektowanymi uchwałami. W dniu 14 lutego 2007 r. odbyło się zgromadzenie wspólników pozwanej spółki, na którym została podjęta uchwała nr <xAnon>(...)</xAnon> wyrażająca zgodę na zaciągnięcie przez pozwaną spółkę zobowiązań o wartości dwukrotnie przewyższającej wysokość kapitału zakładowego spółki, związanych z zabezpieczeniem kredytu zaciągniętego przez <xAnon> (...) sp. z o.o.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> w konsorcium banków: <xAnon> (...) S.A.</xAnon>, <xAnon> Bank (...) S.A.</xAnon> oraz <xAnon> Bank (...) S.A.</xAnon> Na tym samym zgromadzeniu podjęta została również uchwała nr <xAnon>(...)</xAnon>, na mocy której na podstawie <xLexLink xArt="art. 228;art. 228 pkt. 3" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 228 pkt 3 k.s.h.</xLexLink> i § 25 ust. 2 pkt 4 umowy spółki wyrażono zgodę na ustanowienie zastawu rejestrowego na przedsiębiorstwie pozwanej spółki w celu zabezpieczenia spłaty 6-letniego kredytu konsorcjalnego zaciągniętego przez <xAnon> (...) sp. z o.o.</xAnon> w <xAnon> (...) S.A.</xAnon>, <xAnon> Banku (...) S.A.</xAnon> oraz <xAnon> Banku (...) S.A.</xAnon> Na zgromadzeniu w dniu 14 lutego 2007 r. było reprezentowane 95,73% kapitału zakładowego pozwanej spółki. Za podjęciem każdej z uchwał oddano 88,65% głosów, przeciwko 11,35%. W każdym przypadku przedstawiciel Skarbu Państwa żądał zaprotokołowania sprzeciwu wobec każdej z podjętych uchwał.</xText> <xText>Na podstawie umowy z dnia 28 lutego 2007 r. konsorcjum trzech banków: <xAnon> (...)</xAnon>, <xAnon> (...)</xAnon> i <xAnon>R.</xAnon> udzieliło <xAnon> spółce (...)</xAnon> kredytu w wysokości 349 mln zł. Zabezpieczenia kredytu zostały ustanowione bezpośrednio przez <xAnon> spółkę (...)</xAnon>, jej wspólnika <xAnon> (...) S.A.</xAnon> oraz jej akcjonariuszy, a także przez pozwaną spółkę. Zabezpieczenie kredytu stanowiły m.in.: - zastaw rejestrowy na wszystkich udziałach <xAnon> (...) S.A.</xAnon> w <xAnon> spółce (...)</xAnon>, - zastaw rejestrowy na <xAnon> przedsiębiorstwie (...)</xAnon>, - oświadczenie <xAnon> (...)</xAnon> o poddaniu się egzekucji, - zastawy finansowe na rachunkach bankowych <xAnon> (...)</xAnon>, - udzielenie pełnomocnictw do rachunków bankowych <xAnon> (...)</xAnon>, - hipoteki kaucyjne na wszystkich nieruchomościach <xAnon> (...)</xAnon>, - weksle i oświadczenia o poddaniu się egzekucji akcjonariuszy <xAnon> (...) S.A.</xAnon>, - zastaw rejestrowy na przedsiębiorstwie pozwanej. Warunkiem udzielenia kredytu było ustanowienie zabezpieczeń m.in. przez pozwaną spółkę, a banki uwzględniały fakt, że pozwana spółka będzie jednym z beneficjentów kredytu. Taki sposób zabezpieczenia jest standardowym postępowaniem w przypadku udzielania kredytów grupom kapitałowym. Banki są bardziej skłonne do udzielania kredytów grupom kapitałowym, w których ryzyko rozkłada się na kilka podmiotów powiązanych kapitałowo. Biorąc bowiem pod uwagę łatwość transferowania zysków między podmiotami grupy kapitałowej, wyłączenie odpowiedzialności niektórych podmiotów grupy zwiększałoby ryzyko kredytodawcy. Z tego powodu banki żądają udzielenia zabezpieczeń przez wszystkich członków grupy kapitałowej. Umowa kredytowa przewidywała wykorzystanie środków z tzw. transzy D na ogólne potrzeby inwestycyjne kredytobiorcy, co pozwalało na transfer środków do innych podmiotów grupy kapitałowej. Niezależnie od tego, na konkretny wniosek kredytobiorcy, możliwy był transfer dodatkowych środków na rzecz pozwanej. Na etapie zawierania umowy nie określono konkretnych kwot przeznaczonych dla pozwanej, co wiązało się z potrzebą sporządzenia nowego biznesplanu wynikającego ze zmiany struktury podmiotowej grupy kapitałowej.</xText> <xText>W dniu 2 października 2007 r. pozwana spółka i <xAnon> spółka (...)</xAnon> zawarły umowę pożyczki, na mocy której <xAnon> (...)</xAnon> pożyczyła pozwanej kwotę 5 mln zł, na warunkach korzystniejszych niż rynkowe. Środki te pochodziły z kredytu zaciągniętego przez <xAnon> (...)</xAnon>.</xText> <xText>W związku z przystąpieniem do konsorcjum bankowego czwartego banku, tj. <xAnon> Banku (...) S.A.</xAnon>, zaistniała konieczność udzielenia zabezpieczeń także temu bankowi, przy czym kwota i zakres zabezpieczeń nie zmieniły się. Przystępujący do <xAnon> konsorcjum (...)</xAnon> przejął część wierzytelności i jednocześnie proporcjonalnie część zabezpieczeń. Ewentualny brak zabezpieczeń wykluczał przystąpienie <xAnon> (...)</xAnon> do Konsorcjum. Przystąpienie <xAnon> (...)</xAnon> do konsorcjum stało się konieczne z tego względu, że pozostałe banki nie były w stanie samodzielnie sfinansować kredytu. Objęcie zabezpieczeniami <xAnon> (...)</xAnon> dotyczyło wszystkich podmiotów, które uprzednio udzieliły zabezpieczeń pozostałym bankom. W związku z koniecznością podjęcia uchwały modyfikującej zabezpieczenie kredytu, do Ministra Skarbu Państwa wpłynęło zawiadomienie wraz z porządkiem obrad i projektem uchwały. Z uwagi na brak informacji o okolicznościach uzasadniających podjęcie uchwały, powód zwrócił się o pisemne uzasadnienie. Po nadejściu informacji, ocenionej przez powoda jako ogólnikowa, podjęto decyzję o głosowaniu przeciwko uchwale.</xText> <xText>W dniu 16 października 2007 r. odbyło się posiedzenie Rady Nadzorczej pozwanej spółki, na które zaproszenia otrzymali wszyscy jej członkowie. W toku posiedzenia przewodniczący Rady Nadzorczej <xAnon>A. N.</xAnon> wyjaśnił konieczność przyjęcia uchwał, tłumacząc tę konieczność rozszerzeniem konsorcjum bankowego o <xAnon> Bank (...)</xAnon>. Rada Nadzorcza podjęła uchwałę rekomendującą zgromadzeniu wspólników przyjęcie uchwały rozszerzającej zabezpieczenia na <xAnon> (...)</xAnon>. Następnie na nadzwyczajnym zgromadzeniu wspólników w tym samym dniu została podjęta uchwała nr <xAnon>(...)</xAnon>, w której organ ten wyraził zarządowi zgodę na zaciągnięcie przez spółkę zobowiązania do świadczenia o wartości dwukrotnie przewyższającej wartość kapitału zakładowego spółki w postaci udzielenia przez spółkę poręczenia spłaty przez <xAnon> (...) sp. z o.o.</xAnon> 6-letniego kredytu konsorcjalnego zaciąganego w <xAnon> (...) S.A.</xAnon>, <xAnon> Banku (...) S.A.</xAnon>, <xAnon> Banku (...) S.A.</xAnon> oraz <xAnon> Banku (...) S.A.</xAnon> w łącznej kwocie 365.000.000 zł na rzecz <xAnon> Banku (...) S.A.</xAnon> oraz obciążenie nieruchomości spółki hipoteką na zabezpieczenie spłaty kredytu na rzecz <xAnon> Banku (...) S.A.</xAnon> Przedstawiciel Skarbu Państwa głosował przeciwko uchwale i wniósł o zaprotokołowanie sprzeciwu.</xText> <xText>Jedynym bezpośrednim ujemnym skutkiem udzielenia przez pozwaną spółkę zabezpieczeń na rzecz <xAnon> spółki (...)</xAnon> było obniżenie jej samodzielnej zdolności kredytowej. Jednak ze względu na to, że pozwana prowadzi działalność w ramach grupy kapitałowej, może kontynuować działalność na co najmniej takich samym warunkach, jak przed udzieleniem zabezpieczenia. W 2007 r. wskaźniki rentowności pozwanej na wszystkich płaszczyznach uległy poprawie, co wynikało ze wzrostu zysku netto w tym roku. Znacząco polepszyła się płynność finansowa spółki. Pozwana spółka regulowała swoje zobowiązania wcześniej, niż otrzymywała środki finansowe, co świadczy o istnieniu nadpłynności finansowej. Poprawie uległ także wskaźnik zdolności i wiarygodności kredytowej spółki. Jest on wprawdzie poniżej dolnej granicy, pozwana jednak nie miała potrzeby, aby zaciągać kredyty ponieważ otrzymuje środki finansowe w ramach grupy kapitałowej. Z uwagi na wartość sprzedaży pozwanej spółki do grupy kapitałowej (ponad 75%), wyniki finansowe pozwanej w kolejnych latach będą ściśle powiązanie z funkcjonowaniem całej grupy kapitałowej i obowiązującymi w jej obrębie warunkami sprzedaży. Udzielenie zabezpieczeń nie przełożyło się na zmianę wartości udziałów powoda w pozwanej spółce. Praktycznie całkowite uzależnienie pozwanej od <xAnon> spółki (...)</xAnon> istniało bowiem od chwili jej powstania, natomiast wykorzystanie jej majątku jako zabezpieczenia kredytu zaciągniętego przez <xAnon> spółkę (...)</xAnon> nie zmieniło ryzyka związanego z uzależnieniem jej wyników finansowych od głównego wspólnika. Ewentualna realizacja zabezpieczeń oznaczałaby w praktyce upadek całej grupy kapitałowej, a wówczas udziały w pozwanej spółce i tak nie przedstawiałyby żadnej wartości. Wartość udziałów zależy nie tyle od wartości majątku spółki, ale od perspektyw jej rozwoju. W następstwie uzyskania kredytu i przejęcia udziałów funduszy inwestycyjnych, wartość ta powinna wzrosnąć.</xText> <xText>Stan faktyczny sprawy Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów urzędowych i prywatnych przedłożonych przez strony, dowodów z przesłuchania świadków: <xAnon>J. N.</xAnon>, <xAnon>A. N.</xAnon>, <xAnon>M. S.</xAnon> i <xAnon>P. P.</xAnon> oraz na podstawie opinii sądowej sporządzonej przez <xAnon> Instytut Organizacji i (...)</xAnon> w <xAnon>P.</xAnon> <xAnon> (...)</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon>.</xText> <xText>Powództwo podlegało ocenie na podstawie <xLexLink xArt="art. 249;art. 249 § 1" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 249 § 1 k.s.h.</xLexLink> Uchylenie uchwały wspólników byłoby uzasadnione gdyby zaskarżona uchwała była sprzeczna z umową spółki bądź dobrymi obyczajami i godząca w interesy spółki lub mająca na celu pokrzywdzenie wspólnika. Możliwe są warianty, że: 1) uchwała jest sprzeczna z umową spółki i godzi w interesy spółki; 2) uchwała jest sprzeczna z umową spółki i ma na celu pokrzywdzenie wspólnika; 3) uchwała jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i godzi w interesy spółki; 4) uchwała jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i ma na celu pokrzywdzenie wspólnika, przy czym warianty te mogą się krzyżować. Nie jest uzasadnione stanowisko powoda, według którego przyjęcie, że uchwała naruszająca interes spółki lub mająca na celu pokrzywdzenie wspólnika jest jednocześnie sprzeczna z dobrymi obyczajami.</xText> <xText>Uchwała nr <xAnon>(...)</xAnon> z dnia 14 lutego 2007 r. nie jest niezgodna z § 19 pkt 8 lit. c umowy spółki zastrzegającym dla Rady Nadzorczej prawo do wyrażenia zgody na obciążanie nieruchomości. Uchwała upoważniająca zarząd do zaciągania zobowiązań o wartości przekraczającej 2-krotnie kapitał zakładowy spółki, nie pozostaje w konflikcie z umową spółki, gdyż nie zastępuje wymaganej przez umowę spółki uchwały Rady Nadzorczej, która byłaby niezbędna w przypadku rzeczywistego obciążenia nieruchomości spółki. Zaskarżona uchwała nr <xAnon>(...)</xAnon>, nie ustanawia zabezpieczeń na nieruchomościach spółki, a jedynie uprawnia zarząd do zaciągnięcia zobowiązań określonej wysokości.</xText> <xText>Zaskarżone uchwały nie są sprzeczne z dobrymi obyczajami, które należy łączyć z takimi zachowaniami, które pozytywnie wpływają na funkcjonowanie spółki i jej otoczenie gospodarcze. Niezgodności z dobrymi obyczajami uchwał nr <xAnon>(...)</xAnon> i nr <xAnon> (...)</xAnon> z dnia 14 lutego 2007 r. powód upatrywał w fakcie, że ich skutkiem była korzyść tylko jednej ze stron. W ocenie Sądu Okręgowego nieuprawniona jest teza, że zaskarżone uchwały miały na celu przysporzenie korzyści tylko jednemu podmiotowi. Pozwana spółka jest praktycznie uzależniona od <xAnon> spółki (...)</xAnon>, a w konsekwencji kondycja finansowa tej spółki bezpośrednio przekłada się na korzyść pozwanej. Adresatem kredytu, w oczach konsorcjum bankowego, była nie tyle <xAnon> spółka (...)</xAnon>, ale cała grupa kapitałowa, a więc także pozwana spółka. Znaczną wagę ma motywacja zaciągnięcia kredytu - umożliwienie wykupu udziałów w <xAnon> spółce (...)</xAnon> Funduszy w celu ich umorzenia - a więc eliminacja ze struktury grupy kapitałowej podmiotów, które hamowały jej rozwój i w przeszłości stanęły już na przeszkodzie rozszerzeniu jej działalności. Umowa kredytu przewidywała także przeznaczenie środków na inwestycje w ramach całej grupy kapitałowej.</xText> <xText>Zaskarżone uchwały nie naruszały także dobrego obyczaju w postaci obowiązku poinformowania wspólnika o celu i zasadności podjęcia uchwał. Przepisy <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">K.s.h.</xLexLink> taksatywnie wyliczają przypadki, w których spółka jest obowiązana przedstawić wspólnikom uzasadnienie lub informację na temat podejmowanych uchwał, np. w <xLexLink xArt="art. 199;art. 199 § 2" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 199 § 2 k.s.h.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 359;art. 359 § 2" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 359 § 2</xLexLink> k.s..h. A contrario, nie można uznać, że obowiązek taki występuje w przypadku wszystkich innych uchwał, tyle że wprowadzony nie normą prawną, a klauzulą dobrych obyczajów. Mimo tego nie jest uzasadnione twierdzenie powoda, że nie dysponował on wystarczającą wiedzą o przyczynach i skutkach podejmowanych uchwał. Przed zgromadzeniem wspólników w dniu 14 lutego 2007 r. miało miejsce posiedzenie Rady Nadzorczej pozwanej spółki (w dniu 2 lutego 2007 r.), na którym podjęto uchwały wyrażające zgodę na zaciągnięcie przez pozwaną spółkę kredytu. Na posiedzeniu tym obecny był przedstawiciel Skarbu Państwa w osobie <xAnon>J. N.</xAnon>, która została poinformowana przez przewodniczącego Rady Nadzorczej <xAnon>A. N.</xAnon> o celu zaciągnięcia kredytu oraz korzyściach płynących z tego dla pozwanej. Ponadto to powoda obciążał dowód uchybienia obowiązkowi informacyjnemu (<xLexLink xArt="art. 6" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 6 k.c.</xLexLink>). Powyższe uwagi odnoszą się także do zaskarżonej uchwały z dnia 16 października 2007 r. Uchwała ta miała w istocie charakter techniczny i dotyczyła objęcia zabezpieczeniami dodatkowego banku (tj. <xAnon> (...)</xAnon>) przystępującego do konsorcjum, nie zmieniając zakresu i kwoty zabezpieczenia. Także w tym wypadku, przed dniem zgromadzenia wspólników odbyło się posiedzenie Rady Nadzorczej, zaś przedtem Minister Skarbu otrzymał informację na temat uchwały i konieczności jej podjęcia, związanej ze zmienioną strukturą konsorcjum bankowego. O niezgodności z przepisem <xLexLink xArt="art. 20" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 20 k.s.h.</xLexLink> można by mówić wówczas, gdyby skutkiem uchwały było nieuzasadnione zróżnicowanie pozycji wspólników (dyskryminacja), a taka sytuacja nie miała miejsca. Nie podpada pod nią to, że jeden wspólnik (dominujący) dysponuje większą wiedzą o podejmowanych uchwałach. Pozwana (ani <xAnon> spółka (...)</xAnon>) nie ukrywały przez powodem żadnych okoliczności związanych z zaskarżonymi uchwałami, a to, że powód oceniał otrzymywane informacje jako ogólnikowe i niewystarczające, nie może prowadzić do ich uchylenia.</xText> <xText>Za chybiony uznał Sąd Okręgowy zarzut, że uchwała nr <xAnon>(...)</xAnon> z dnia 14 lutego 2007 r. ma nieprecyzyjną treść, gdyż nie określa, jaki majątek może być obciążony, a tym samym jej blankietowy charakter umożliwia zarządowi dowolne rozporządzanie znaczącymi środkami finansowymi. Uchwała spełnia wymóg z <xLexLink xArt="art. 230" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 230 k.s.h.</xLexLink>, zaś umowa spółki nie formułowała dalszych rygorów co do treści uchwały.</xText> <xText>Zaskarżone uchwały nie krzywdzą wspólnika, co ma miejsce wtedy, gdy uchwała prowadzi do osłabienia jego pozycji w porównaniu z innymi wspólnikami albo też gdy spółka odnosi nieuzasadnioną korzyść kosztem wspólników. Wykładnia <xLexLink xArt="art. 249;art. 249 § 1" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 249 § 1 k.s.h.</xLexLink> prowadzi do wniosku, że działanie w celu pokrzywdzenia wspólnika musi być działaniem umyślnym, zorientowanym na wyrządzenie wspólnikowi szkody, a podejmowaniu uchwały musi towarzyszyć wyraźny taki zamiar. Za krzywdzącą może być uznania także taka uchwała, która nie zakładała pokrzywdzenia wspólnika, jednak doprowadziła do takiego skutku. Zaskarżone uchwały wiązały się ze strukturą podmiotową grupy kapitałowej i z koniecznością wykupienia i umorzenia udziałów Funduszy, a więc podmiotów, które uniemożliwiały jej rozwój rynkowy. Taki zabieg – w ocenie konsorcjum bankowego - był celowy i miał strategiczne znaczenie dla dalszego <xAnon> (...) spółki (...)</xAnon> i całej grupy kapitałowej. Podmiotem, który zyska bezpośrednio na zaciągnięciu kredytu zabezpieczonego na majątku pozwanej spółki, będzie <xAnon> spółka (...)</xAnon>. Wobec jednak ścisłego powiązania gospodarczego i uzależnienia pozwanej od tej spółki, sukces rynkowy dotyczy obu tych podmiotów.</xText> <xText>Zaskarżone uchwały nie doprowadziły do spadku wartości udziałów wspólników, w tym powoda, w pozwanej spółce. Czynnikiem decydującym o cenie udziałów są perspektywy rozwoju spółki i związane z tym rokowania co do wysokości dywidendy. Ustanowione zabezpieczenia kredytu na majątku pozwanej spółki nie były przeszkodą do osiągania zysku, nie doprowadziły do zmniejszenia wyników finansowych pozwanej spółki, ani nie zablokowały potencjalnej transakcji sprzedaży udziałów w pozwanej spółce. Ponadto ustanowienie obciążeń na całym majątku spółki dotyka w równym stopniu wszystkich wspólników, a więc zarówno Skarbu Państwa jak i <xAnon> spółkę (...)</xAnon>. Pozycja majątkowa powoda w spółce została więc naruszona w identycznym stopniu jak dominującego wspólnika.</xText> <xText>Zaskarżone uchwały nie godzą w interesy spółki, co ma miejsce wówczas gdy uchwała może doprowadzić do zmniejszenia majątku spółki, ograniczenia jej zysku, a także gdy narusza dobre imię spółki lub chroni interes wspólników lub osób trzecich kosztem spółki. O godzeniu w interesy spółki można mówić, gdy zagrożone zostają jej obecne lub przyszłe interesy. Zaskarżone uchwały mają na celu korzyść całej grupy kapitałowej, co w dalszej perspektywie przekłada się na rozwój wszystkich jej członków, w tym pozwanej spółki. Wprawdzie bezpośrednim skutkiem obciążenia majątku spółki było zmniejszenie jej zdolności kredytowej, to jednak mogła ona niezakłócenie kontynuować działalność na dotychczasowych zasadach. Dzięki kredytowi otrzymała od dominującego wspólnika pożyczkę w kwocie 5 mln zł na warunkach lepszych od rynkowych, a zatem obniżenie zdolności kredytowej w żaden sposób nie ograniczyło możliwości uzyskiwania przez pozwaną środków finansowych. Skutki podjętych uchwał w dalszej perspektywie okażą się dla pozwanej spółki opłacalne. Zakres obciążeń na majątku pozwanej nie jest nadmierny. Powód nie uprawdopodobnił, aby istniejące zabezpieczenia pociągały za sobą realne zagrożenie dla bytu spółki. Ryzyko utraty majątku przez pozwaną jest czysto hipotetyczne i dlatego – w ocenie Sądu Okręgowego - nie przekracza granic dopuszczalnego ryzyka w działalności gospodarczej. Jednocześnie ryzyko to jest zrównoważone istotnymi korzyściami wynikającymi z dobrych perspektyw rozwoju grupy po wykupieniu Funduszy oraz uzyskaną od <xAnon> spółki (...)</xAnon> pożyczką pochodzącą ze spornego kredytu. Wzajemne udzielanie zabezpieczeń jest standardowym działaniem w ramach grup kapitałowych. W 2004 i w 2005 r. <xAnon> spółka (...)</xAnon> udzieliła pozwanej poręczeń na zabezpieczenie kredytów, na łączną kwotę ponad 9 mln zł. Zdaniem Sądu, korelatem korzyści płynących z funkcjonowania w ramach silnej grupy kapitałowej, jest obowiązek jej członków udzielenia wsparcia niezbędnego dla rozwoju grupy - o tyle, o ile nie zagraża to ich istotnym interesom gospodarczym.</xText> <xText>Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy oddalił powództwa w obu połączonych sprawach na podstawie <xLexLink xArt="art. 249;art. 249 § 1" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 249 § 1 k.s.h.</xLexLink> a contrario. O kosztach procesu rozstrzygnął na podstawie <xLexLink xArt="art. 98;art. 98 § 1;art. 98 § 3" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 98 § l i 3 k.p.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 99" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 99 k.p.c.</xLexLink></xText> <xText>Od powyższego wyroku łącznego apelację wniósł powód, który zaskarżył go w całości zarzucając:</xText> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>naruszenie prawa materialnego - <xLexLink xArt="art. 249;art. 249 § 1" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 249 § 1 kodeksu spółek handlowych</xLexLink> poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że zaskarżone uchwały Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników <xAnon> (...)</xAnon> z dnia 14 lutego 2007 r. oraz z dnia 16 października 2007 r. nie są sprzeczne z dobrymi obyczajami, nie krzywdzą wspólnika Skarbu Państwa oraz nie godzą w interesy pozwanej spółki;</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>błędną wykładnię <xLexLink xArt="art. 249;art. 249 § 1" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 249 § 1 k.s.h.</xLexLink> polegającą na uznaniu, że nie każda uchwała sprzeczna z interesem spółki lub krzywdząca wspólnika narusza dobre obyczaje i w konsekwencji uznanie, że jest dopuszczalne istnienie uchwał krzywdzących wspólników lub naruszających interesy spółki, a mimo to zgodnych z dobrymi obyczajami;</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy, a w szczególności naruszenie <xLexLink xArt="art. 233;art. 233 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 233 § 1 k.p.c.</xLexLink> polegające na braku właściwej oceny dowodów i uznanie, że powód nie wykazał, że zaskarżone uchwały krzywdzą wspólnika, godzą w interes spółki oraz naruszają dobre obyczaje;</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>sprzeczność istotnych ustaleń i wniosków Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText>Z uwagi na powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku łącznego w całości i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez uchylenie uchwał nr <xAnon>(...)</xAnon> i <xAnon>(...)</xAnon> z dnia 14 lutego 2007 r. oraz uchwały nr <xAnon>(...)</xAnon> Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników <xAnon> Spółki (...) sp. z o.o.</xAnon> we <xAnon>W.</xAnon> z dnia 16 października 2007 r. oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania przed Sądem I instancji oraz kosztów postępowania apelacyjnego, według norm przepisanych.</xText> <xText>Pozwana spółka wniosła o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od powoda na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.</xText> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:</xBx></xText> <xText>Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.</xText> <xText>Sąd Okręgowy nie naruszył przepisu <xLexLink xArt="art. 233;art. 233 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 233 § 1 k.p.c.</xLexLink> ustanawiającego zasadę swobodnej oceny dowodów albowiem ocena dowodów tego Sądu jest wszechstronna, logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego. Dokonując ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy uwzględnił zarówno dowody z dokumentów, zeznań świadków oraz dowodów z opinii <xAnon>(...)</xAnon> w <xAnon>P.</xAnon> <xAnon> (...)</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon>. Kwestionując ocenę dowodów sądu pierwszej instancji powód nie wskazał treści dowodów, które wykazują inne ustalenia faktyczne niż zostały dokonane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Powód nie wskazał także na uchybienia sądu polegające na błędach w logicznym rozumowaniu, czy też wyciągnięciu przez Sąd wniosków sprzecznych z zasadami doświadczenia życiowego, czy zasadami wiedzy. Zarzutu naruszenia <xLexLink xArt="art. 233;art. 233 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 233 § 1 k.p.c.</xLexLink> nie może uzasadniać jedynie to, że treść ustaleń faktycznych Sądu dokonanych na podstawie wskazanych przez sąd dowodów jest sprzeczna z twierdzeniami faktycznymi strony. Wbrew wywodom powoda zawartym w uzasadnieniu apelacji Sąd Okręgowy ustalił, że w procedurze ubiegania się o kredyt konsorcjalny przez <xAnon> spółkę (...)</xAnon> nie sporządzono szczegółowych planów inwestycyjnych grupy kapitałowej, w tym planów inwestycyjnych dotyczących pozwanej spółki. Wbrew zarzutowi apelacji Sąd Okręgowy nie przyjął, że umowa kredytowa zaciągnięta przez <xAnon> (...)</xAnon> przewidywała refinansowanie kredytu zaciągniętego przez pozwaną spółkę w innym banku, a jedynie to, że umowa ta zawierała mechanizm umożliwiający na transfer środków finansowych na potrzeby innych podmiotów, w tym pozwanej spółki, wchodzących w skład grupy kapitałowej. Potwierdza to treść umowy kredytowej, jak również zeznania świadka <xAnon>M. S.</xAnon>, według którego na etapie ubiegania się o kredyt były brane pod uwagę potrzeby całej grupy kapitałowej, a sama umowa przewidywała elastyczny mechanizm umożliwiający transfer środków finansowych na rzecz innych podmiotów wchodzących w skład grupy kapitałowej.</xText> <xText>Na podstawie wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku dowodów Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy z punktu widzenia przesłanek przewidzianych w <xLexLink xArt="art. 249;art. 249 § 1" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 249 § 1 k.s.h.</xLexLink> W szczególności na podstawie tych dowodów Sąd Okręgowy ustalił okoliczności faktyczne poprzedzające podjęcie zaskarżonych uchwał, a mianowicie co do funkcjonowania pozwanej spółki w ramach grupy kapitałowej skupionej wokół <xAnon> spółki (...)</xAnon>, więzów gospodarczych pomiędzy pozwaną spółką a <xAnon> spółką (...)</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon>, struktury dostaw pozwanej na rzecz jej kontrahentów, zabezpieczeń zobowiązań pozwanej spółki ustanowionych przez <xAnon> spółkę (...)</xAnon>. W sposób prawidłowy ustalił także Sąd Okręgowy znaczenie gospodarcze kredytu udzielonego przez konsorcjum banków dla <xAnon> spółki (...)</xAnon>, jak również dla całej grupy kapitałowej, w tym dla pozwanej spółki. W oparciu o wskazaną wyżej opinię <xAnon>(...)</xAnon> w <xAnon>P.</xAnon> <xAnon> (...)</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> Sąd Okręgowy ustalił również, że ustanowione przez pozwaną spółkę zabezpieczenia kredytu udzielonego <xAnon> spółce (...)</xAnon> nie wpłynęły niekorzystnie na sytuację rynkową pozwanej spółki i osiągane wyniki finansowe, wręcz przeciwnie wskaźniki rentowności i płynności finansowej wzrosły. Na podstawie wskazanej wyżej opinii Sąd Okręgowy ustalił, wbrew twierdzeniom powoda, że skutkiem wykonania zaskarżonych uchwał nie było ograniczenia możliwości zbycia przez powoda jako wspólnika udziałów pozwanej spółki, ani też nie obniżyła się wartość tych udziałów. Z ustaleń Sądu Okręgowego, mających oparcie w treści opinii Instytutu, wynika że negatywnym ekonomicznym następstwem ustanowienia przez pozwaną spółkę zabezpieczeń kredytu zaciągniętego przez <xAnon> spółkę (...)</xAnon> jest nieznaczne – według tej opinii - ograniczenie samodzielnej zdolności kredytowej spółki, przy czym powyższe zostało zrekompensowane możliwością udzielenia pożyczki przez <xAnon> spółkę (...)</xAnon> – co faktycznie nastąpiło, jak również poprawą warunków funkcjonowania pozwanej w ramach całej grupy kapitałowej – co również nastąpiło i znalazło odzwierciedlenie w lepszych wynikach finansowych osiągniętych przez pozwaną spółkę już po podjęciu zaskarżonych uchwał. Na podstawie dowodów ze wskazanych dokumentów, jak również powołanej wcześniej opinii Instytutu Sąd Okręgowy ustalił także, iż nie tylko pozwana spółka, jako podmiot funkcjonującej grupy kapitałowej, udzieliła zabezpieczeń kredytu udzielonego przez konsorcjum banków. Z treści opinii <xAnon> Instytutu (...)</xAnon> wynika, że wartościowo zabezpieczenia udzielone przez pozwaną spółkę stanowiły 10,60% wartości wszystkich zabezpieczeń kredytu. Za trafny należy uznać jedynie zarzut – bliżej umotywowany w uzasadnieniu apelacji - odnoszący się do wadliwej argumentacji Sądu Okręgowego, że powód nie wykazał, że nie otrzymał innych informacji od pozwanej spółki ponad te, które zostały przekazane podczas posiedzeń Rady Nadzorczej spółki i które wynikały z załączonej do pozwów korespondencji prowadzonej przed Nadzwyczajnymi Zgromadzeniami Wspólników pomiędzy powodem i zarządem pozwanej spółki. To ewentualnie pozwana spółka mogła wykazywać, że przesłała Ministrowi Skarbu Państwa dodatkowe informacje bądź dokumenty niż wskazane przez powoda przed podjęciem zaskarżonych uchwał. Z dowodów przedstawionych przez strony wynika więc, że przed Nadzwyczajnym Zgromadzeniem Wspólników w dniu 14 lutego 2007 r. pismo wyjaśniające przyczyny projektowanych uchwał wysłał wspólnik pozwanej spółki – <xAnon> spółka (...)</xAnon> w dniu 6 lutego 2007 r. (dowód: kopia pisma – k. 36). Następne pismo podpisane przez <xAnon>A. N.</xAnon> dotyczące kredytu zostało sporządzone w dniu 10 kwietnia 2007 r. (dowód: k. 182 oraz k. 49 akt VI GC 102/07). Natomiast przed podjęciem uchwały z dnia 16 października 2007 r. do powoda zostało wysłane pismo z dnia 10 października 2007 r. podpisane przez prezesa zarządu pozwanej (dowód: kopia pisma – k. 50 akt VI GC 102/07).</xText> <xText>Wbrew zarzutowi zawartemu w apelacji za prawidłową należy uznać wykładnię Sądu Okręgowego <xLexLink xArt="art. 249;art. 249 § 1" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 249 § 1 k.s.h.</xLexLink>, według której nie każda uchwała sprzeczna z interesem spółki albo mająca na celu pokrzywdzenie wspólnika automatycznie narusza także dobre obyczaje (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 1938 r., C I 1691/37, <xAnon> (...)</xAnon> z 1939 r., Nr 9, poz. 1855). Trafnie przyjął sąd pierwszej instancji, że literalna treść przepisu <xLexLink xArt="art. 249;art. 249 § 1" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 249 § 1 k.s.h.</xLexLink> przy założeniu racjonalności ustawodawcy, nakazuje przyjąć, że ustawodawca w <xLexLink xArt="art. 249;art. 249 § 1" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 249 § 1 k.s.h.</xLexLink> określił, że zachodzi podstawa do zaskarżenia uchwały wspólników wtedy, gdy uchwała jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i ponadto godzi w interesy spółki albo ma na celu pokrzywdzenie wspólnika. W każdym więc wypadku zaskarżenia takiej uchwały należy wykazać, że uchwała nie tylko narusza dobre obyczaje, ale także godzi w interesy spółki albo ma na celu pokrzywdzenie wspólnika. Bez znaczenia jest powoływanie się na to, że w praktyce trudno znaleźć przykład takiej uchwały, która godziłaby w interes spółki albo miała na celu pokrzywdzenie wspólnika i jednocześnie nie naruszała dobrych obyczajów. Taki argument oznacza jedynie to, że dla oceny, czy określona uchwała wspólników narusza dobre obyczaje nie jest bez znaczenia, że uchwała ta godzi w interesy spółki albo ma na celu pokrzywdzenie wspólnika, co jednak nie przesądza automatycznie o sprzeczności takiej uchwały z dobrymi obyczajami.</xText> <xText>Ze względu na to, że <xAnon> spółka (...)</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> posiadała ponad 84% udziałów w kapitale zakładowym pozwanej spółki, była ona spółką dominującą w stosunku do pozwanej spółki jako spółki zależnej w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 4;art. 4 § 1;art. 4 § 1 pkt. 4" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 4 § 1 pkt 4 k.s.h.</xLexLink> Taki stosunek zależności – w ujęciu czysto teoretycznym, oderwanym od konkretnych okoliczności rozpoznawanej sprawy - stwarza niebezpieczeństwo wykorzystania przez podmiot dominujący swojej pozycji w spółce zależnej wyłącznie w swoim interesie jako wspólnika mającego pozycję dominującą, co może odbyć się także ze szkodą dla interesu samej spółki zależnej, interesów jej mniejszościowych udziałowców, czy też ze szkodą dla wierzycieli spółki zależnej. Celem działania spółki handlowej, w tym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, powinno być przede wszystkim szeroko pojęte dobro tej spółki. Powyższy wniosek wyprowadzić można z analizy przepisów penalizujących działania na szkodę spółki (por. <xLexLink xArt="art. 585" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 585 k.s.h.</xLexLink>), czy też ustanawiających odpowiedzialność z tytułu szkody wyrządzonej spółce (por. <xLexLink xArt="art. 293" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 293 k.s.h.</xLexLink>). Spółka zależna ma własne interesy, które nie są podporządkowane interesowi podmiotu dominującego. Czynności prawne polegające na ustanowieniu zabezpieczeń na majątku spółki dla zabezpieczenia zobowiązań znacznych wartości osoby trzeciej, w tym dominującego wspólnika, są zazwyczaj sprzeczne z interesem tej spółki. Typowymi następstwami takiej czynności są bowiem takie skutki jak pogorszenie sytuacji finansowej tej spółki, jej zdolności kredytowej, spadek wartości majątku spółki, a w konsekwencji także spadek wartości udziałów wspólników. Powyższe stwierdzenie nie wyklucza jednak, że w pewnych okolicznościach udzielenie takiego zabezpieczenia nie będzie naruszało interesu spółki oraz nie będzie prowadziło do pokrzywdzenia wspólników spółki.</xText> <xText>Mając na uwadze ustalone w sprawie okoliczności za prawidłową należy uznać ocenę Sądu Okręgowego, że zaskarżone uchwały nie godzą w interes pozwanej spółki. Dokonując takiej oceny należy bowiem mieć na względzie nie tylko hipotetyczne oderwane od okoliczności rozpoznawanej sprawy negatywne następstwa uchwał wyrażających zgodę na obciążenie przez zarząd spółki majątku spółki zabezpieczeniami dla kredytu udzielonego większościowemu wspólnikowi, ale także wszystkie okoliczności podjęcia tej uchwały. W szczególności należy mieć na uwadze, że pomiędzy pozwaną spółką a <xAnon> spółką (...)</xAnon> zachodzą nie tylko określone relacje kapitałowe, polegające na posiadaniu przez tę ostatnią spółkę większości udziałów w pozwanej spółce, ale także inne relacje – technologiczne, marketingowe, zaopatrzeniowe i sprzedażne (według opinii <xAnon> Instytutu (...)</xAnon>) – będące następstwem zawartej pomiędzy tymi spółkami umowy o współpracy. Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika także, iż <xAnon> spółka (...)</xAnon> jest głównym odbiorcą pozwanej spółki, w takim stopniu, że byt gospodarczy pozwanej spółki zależy od zamówień składanych przez <xAnon> spółkę (...)</xAnon>. Ze względu na taki układ powiązań pomiędzy tymi podmiotami, sytuacja finansowa i <xAnon> (...) spółki (...)</xAnon> oraz perspektywy prowadzenia działalności gospodarczej w przyszłości mają bezpośredni wpływ na stabilizację obecnej sytuacji gospodarczej pozwanej spółki oraz widoki prowadzenia tej działalności w przyszłości. Istota tej zależności – nie wynikającej z relacji kapitałowej – lecz z ukształtowanych faktycznych stosunków gospodarczych pomiędzy tymi podmiotami polega na tym, że istnieje bezpośrednia zależność szeroko rozumianego interesu pozwanej spółki od sytuacji oraz perspektyw gospodarczych jej większościowego wspólnika – <xAnon> spółki (...)</xAnon>. Z tego względu – jak potwierdza to sporządzona w sprawie opinia <xAnon> Instytutu (...)</xAnon> pozwana spółka może bezpośrednio oraz w dłuższej perspektywie czasowej korzyści z kredytu, który zaciągnie większościowy wspólnik tej spółki w celu wyeliminowania pasywnych wspólników tej spółki.</xText> <xText>W następstwie udzielenia zabezpieczeń na majątku pozwanej spółki nie doszło do pomniejszenia majątku pozwanej spółki, ani pogorszenia warunków wykonywania przez pozwaną spółkę bieżącej działalności gospodarczej. Jedynym bowiem negatywnym skutkiem ustanowienia zabezpieczeń na majątku pozwanej spółki było pogorszenie zdolności kredytowej tej spółki. Jednakże – jak zasadnie przyjął to Sąd Okręgowy – zostało to zrekompensowane możliwością pozyskania środków finansowych od większościowego wspólnika ze środków pochodzących z udzielonego kredytu przez konsorcjum banków i to na warunkach korzystniejszych od rynkowych. W apelacji podnosi się, że kredyt nie przewidywał przydzielenia pozwanej spółce jakichkolwiek środków finansowych. Ten zarzut pomija jednak dowody – w postaci samej umowy kredytowej, jak również zeznań świadka <xAnon>M. S.</xAnon> (k. 659-663) – z których wynika, że kredyt uwzględniał sytuację całej grupy kapitałowej i zawierał „elastyczny” mechanizm umożliwiający transfer środków finansowych z kredytu na potrzeby pozostałych podmiotów wchodzących w skład grupy kapitałowej, w tym na rzecz pozwanej, co faktycznie też nastąpiło. Treść zaskarżonych uchwał nie musiała wymieniać ewentualnych korzyści, jakie z tytułu wyrażenia zgody na zabezpieczenie <xAnon> (...) spółki (...)</xAnon> miała uzyskać pozwana spółka. Ewentualne, spodziewane korzyści odnosiły się do sfery motywacji podjęcia tych uchwał, a nie jej treści. Motywy podjęcia uchwał nie są wskazywane w jej treści, chyba że przepisy <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">Kodeksu spółek handlowych</xLexLink> przewidują wymóg uzasadnienia danej uchwały zgromadzenia wspólników. O godzeniu w interes spółki nie przesądza to, że zaskarżone uchwały nie przewidywały warunku w postaci uzyskania przez pozwaną spółkę określonego bezpośredniego ekwiwalentu ekonomicznego za ustanowienie zabezpieczeń <xAnon> (...) spółki (...)</xAnon>, np. w formie wynagrodzenia, czy też bezpośrednio wskazanych w umowie kredytowej środków finansowych przez <xAnon> (...)</xAnon> na potrzeby pozwanej spółki. Oceniając kwestię ekwiwalentności czynności zabezpieczających, na które wyrazili zgodę wspólnicy pozwanej spółki, należy uwzględnić bowiem nie tylko cele, jakie zamierzał osiągnąć kredytobiorca, ale także całokształt dotychczasowych stosunków łączących pozwaną spółkę z jej dominującym wspólnikiem poprzedzających podjęcie zaskarżonych uchwał. Jak wynika z ustaleń faktycznych sądu pierwszej instancji wcześniej także <xAnon> spółka (...)</xAnon> udzielała zabezpieczeń na swoim majątku dla zobowiązań pozwanej spółki. Jako pozbawiony znaczenia ekonomicznego – z punktu widzenia wartości czynności prawnej polegających na zabezpieczeniu kredytu na majątku spółki – Sąd Apelacyjny uznaje argument powoda, że o naruszeniu interesu spółki świadczy to, że koszty ustanowienia zabezpieczeń poniosła pozwana spółka. Po pierwsze, w procesie nie wskazano, jaki był koszt ustanowienia tych zabezpieczeń. Po drugie, zaskarżone uchwały nie dotyczyły kwestii, czy pozwana spółka poniesie koszty zaciągnięcia zobowiązań, o których była mowa w tych uchwałach, co zależało od decyzji podjętych przez zarząd pozwanej spółki. Zważywszy na powyższe argumenty w ocenie Sądu Apelacyjnego zaskarżone uchwały nie godziły w interes pozwanej spółki.</xText> <xText>Uchwała wspólników ma na celu pokrzywdzenie wspólnika, gdy jest podjęta z zamiarem pokrzywdzenia wspólnika względnie gdy treść uchwały jest tego rodzaju, że jej wykonanie wiedzie do pokrzywdzenia wspólnika. Wbrew zarzutowi apelacji oceniając, czy zaskarżone uchwały mają na celu pokrzywdzenie wspólnika należało uwzględnić wszelkie okoliczności związane z podjętymi uchwałami, w tym to, że pozwana spółka działała w grupie kapitałowej. Niewątpliwie największą i bezpośrednią korzyść z wykonania przez zarząd pozwanej spółki zaskarżonych uchwał miał większościowy wspólnik – <xAnon> spółka (...)</xAnon>, który dzięki wyrażeniu zgody na ustanowienie tych zabezpieczeń mógł uzyskać kredyt w konsorcjum banków. Istotne jednak jest to, że celem zaciągnięcia tego kredytu nie było jedynie polepszenie sytuacji większościowego wspólnika, lecz także i przede wszystkim polepszenie warunków funkcjonowania całej grupy kapitałowej, w której uczestniczyła także pozwana spółka. W konsekwencji pozytywne następstwa realizacji tych celów dotyczyły zarówno wspólnika większościowego, jak również powoda jako wspólnika mniejszościowego. Zaciągnięcie kredytu przez <xAnon> spółkę (...)</xAnon> wiązało się z ustanowieniem zabezpieczeń przez wszystkie podmioty uczestniczące w grupie kapitałowej, w tym więc także przez <xAnon> spółkę (...)</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon>. Ryzyko ekonomiczne obciążało więc nie tylko powoda jako mniejszościowego wspólnika.</xText> <xText>Dla uznania, że zaskarżone uchwały nie miały na celu pokrzywdzenia powoda jako jej mniejszościowego wspólnika istotne jest także to, że wykonanie zaskarżonych uchwał nie doprowadziło – wbrew twierdzeniom powoda – do obniżenia wartości aktywów spółki, wartości udziałów wspólników, ani możliwości ich zbycia. Wykonanie tych uchwał nie zmieniało także stopnia uzależnienia pozwanej spółki od jej większościowego wspólnika w stopniu mającym znaczenie dla oceny możliwości zbycia udziałów powoda w pozwanej spółce. Już bowiem przed podjęciem zaskarżonych uchwał ukształtował się układ kapitałowy, jak również powiązania gospodarcze tego rodzaju, że każdy potencjalny nabywca udziałów musiałby okoliczności te uwzględnić nabywając udziały w spółce od powoda jako mniejszościowego wspólnika (dowód: opinia <xAnon> Instytutu (...)</xAnon>).</xText> <xText>Zaskarżone uchwały nie naruszają także dobrych obyczajów z przyczyn podanych przez powoda w apelacji. Ustanowione przez pozwaną spółkę zabezpieczenia dotyczyły kredytu zaciągniętego przez jej większościowego wspólnika dla uporządkowania jego sytuacji własnościowej w celu jednak polepszenia sytuacji gospodarczej tej spółki i jej perspektyw rozwoju z czym ściśle był skorelowany także interes pozwanej spółki wchodzącej w skład grupy kapitałowej. Tworzenie się grup spółek, czy grup kapitałowych (koncernów) jest obiektywnie obserwowanym zjawiskiem ekonomicznym i prawnym, związanym z funkcjonowaniem przedsiębiorstw na rynku, służącym realizacji określonych strategii ekonomicznych, ułatwiającym oraz obniżającym koszty pozyskania kapitału niezbędnego do prowadzenia działalności gospodarczej, służy koncentracji kapitału niezbędnego dla realizacji przedsięwzięć ekonomicznych o większych rozmiarach itp. Wzajemne udzielanie zabezpieczeń w ramach grup kapitałowych jest normalnym, obiektywnie występującym w obrocie gospodarczym zjawiskiem. W ramach grupy kapitałowej również pozwana wcześniej korzystała z zabezpieczeń udzielanych przez większościowego wspólnika tej spółki dla zabezpieczenia zobowiązań pozwanej spółki.</xText> <xText>Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się zawsze z podejmowaniem ryzyka ekonomicznego. Dlatego uchwała wspólników, która dotyczy podjęcia przez zarząd spółki czynności wiążących się z ryzykiem ekonomicznym, nie może być uznana za sprzeczną z dobrymi obyczajami tylko z tego względu, że powoduje takie ryzyko, jeżeli jednocześnie wiąże się to ze spodziewanymi bezpośrednio bądź w pewnej perspektywie czasowej korzyściami ekonomicznymi dla tej spółki, a stopień podejmowanego ryzyka jest rozsądny. Stopień ryzyka ekonomicznego podejmowanego przez pozwaną spółkę nie przekraczał rozsądnych granic skoro stopień tego ryzyka był przedmiotem oceny konsorcjum banków, które udzieliły <xAnon> (...) spółce (...)</xAnon>. Jest rzeczą powszechnie znaną i wynikającą także z uregulowań normatywnych zawartych w <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19971400939" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 140, poz. 939">prawie bankowym</xLexLink>, że banki w sposób profesjonalny i z najwyższą starannością oceniają stopień ryzyka ekonomicznego związanego z czynnościami bankowymi. Brak w sprawie twierdzeń, że w tym wypadku rzecz miała się inaczej. Ponadto skala ryzyka ekonomicznego pozwanej spółki była ograniczona na skutek ustanowienia innych zabezpieczeń przez pozostałe podmioty tworzące grupę kapitałową. Należy mieć przy tym na uwadze, że wykorzystanie przez banki zabezpieczeń ustanowionych przez pozwaną spółkę rodziłoby odpowiedzialność odszkodowawczą <xAnon> spółki (...)</xAnon> wobec pozwanej spółki.</xText> <xText>Zaskarżone uchwały nie zmieniały polityki rozwojowej spółki – rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej, strategii rozwoju, skali inwestycji itp. Udzielenie zabezpieczeń umożliwiało jedynie zaciągnięcie kredytu przez większościowego wspólnika spółki co miało prowadzić także do polepszenia warunków prowadzenia działalności gospodarczej przez pozwaną spółkę.</xText> <xText>Dobre obyczaje nie zostały naruszane także tym, że według zarzutu powoda zaskarżona uchwała nr <xAnon>(...)</xAnon> z dnia 14 lutego 2007 r. jest mało precyzyjna (blankietowa). Dobre obyczaje nie odnoszą się do kwestii uregulowanej wprost w przepisach <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">kodeksu spółek handlowych</xLexLink>. Treść uchwały wspólników zezwalającej na zaciągnięcie zobowiązania przekraczającego dwukrotność kapitału zakładowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością została uregulowana w przepisie <xLexLink xArt="art. 230" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 230 k.s.h.</xLexLink> Zarzut blankietowości uchwały wspólników wyrażającej zgodę na zaciągnięcia zobowiązania do świadczenia o wartości dwukrotnie przewyższającego wysokość kapitału zakładowego dotyczy więc naruszenia przepisu <xLexLink xArt="art. 230" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 230 k.s.h.</xLexLink> W takim jednak wypadku właściwą formą ochrony byłoby powództwo o unieważnienie uchwały na podstawie <xLexLink xArt="art. 252;art. 252 § 1" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 252 § 1 k.s.h.</xLexLink> jako sprzecznej z ustawą.</xText> <xText>Uchylenie uchwały zgromadzenia wspólników może być uzasadnione nie tylko w sytuacji, gdy treść zaskarżonych uchwał zgromadzenia wspólników wyczerpuje przesłanki określone w <xLexLink xArt="art. 249;art. 249 § 1" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 249 § 1 k.s.h.</xLexLink> Uchylenie uchwały może być uzasadnione także wadliwością procedury poprzedzającej podjęcie uchwały. Tego zagadnienia dotyczy zarzut powoda, że przed podjęciem zaskarżonych uchwał pozbawiono powoda prawa do informacji o okolicznościach mających znaczenie dla oceny przez wspólnika czy głosować za czy przeciwko projektowanym uchwałom. Każdemu wspólnikowi przysługuje prawo kontroli, co wynika wprost z <xLexLink xArt="art. 212;art. 212 § 1" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 212 § 1 k.s.h.</xLexLink> W ramach prawa kontroli wspólnik może żądać wyjaśnień od zarządu. Zgodnie z <xLexLink xArt="art. 213;art. 213 § 3" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 213 § 3 k.s.h.</xLexLink> w przypadku ustanowienia rady nadzorczej umowa spółki może wyłączyć bądź ograniczyć indywidualną kontrolę wspólników. Tak też nastąpiło w przypadku pozwanej spółki, skoro w § 21 umowy spółki wyłączono indywidualną kontrolę wspólników. Powyższe nie oznacza jednak, że wspólnikowi nie przysługuje prawo dostępu do informacji mających znaczenie dla oceny okoliczności uzasadniających podjęcie określonych uchwał na zgromadzeniu wspólników. Umożliwienie dostępu do takich informacji przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialność uznać należy za dobry obyczaj. Ustalenia faktyczne nie uzasadniają przyjęcia, że naruszono dobry obyczaj na skutek pozbawienia powoda do informacji o celach, skutkach i warunkach transakcji, która miała być przedmiotem zabezpieczenia na majątku pozwanej spółki.</xText> <xText>Należy wykluczyć, podnoszone przez powoda w kontekście tego zarzutu, naruszenie <xLexLink xArt="art. 20" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 20 k.s.h.</xLexLink>, według którego wspólnicy spółki kapitałowej powinni być traktowani jednakowo w takich samych okolicznościach. Z przepisu tego – jak zasadnie przyjął sąd pierwszej instancji – wyprowadzany jest zakaz działań dyskryminujących wspólników. Dyskryminacja wspólników w zakresie dostępu do informacji miałaby miejsce wówczas gdyby organy spółki udzielali informacji mających znaczenie przy głosowaniu nad uchwałami w różnym stopniu poszczególnym wspólnikom. Naruszałoby to także przepis <xLexLink xArt="art. 174;art. 174 § 1" xIsapId="WDU20000941037" xTitle="Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych" xAddress="Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037">art. 174 § 1 k.s.h.</xLexLink> mówiący o tym, że wspólnicy mają równe prawa. Ani twierdzenia powoda, ani też ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji tego nie uzasadniają. Naruszenie dobrego obyczaju polegającego na dostępie wspólnika do informacji o okolicznościach uzasadniających podjęcie projektowanej uchwały zgromadzenia wspólników miałoby miejsce także wówczas gdyby organy spółki zataiły przed wspólnikiem istotne informacje mające znaczenie dla wyrobienia sobie przez wspólnika stanowiska co do projektowanych uchwał. Ustalone okoliczności faktyczne nie dają podstaw do przyjęcia, że tak było przed podjęciem zaskarżonych uchwał. Przed podjęciem uchwał przez Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników z dnia 14 lutego 2007 r. kwestia okoliczności uzasadniających podjęcie uchwał była szczegółowo omawiana na posiedzeniu Rady Nadzorczej w dniu 2 lutego 2007 r. Co prawda przedstawiciel powoda, uczestniczący w tym posiedzeniu, jak również powód w piśmie z dnia 7 lutego 2007 r. (k. 71 akt VI GC 29/07) zażądał nadesłania informacji na temat planowanego zaciągnięcia zobowiązań przez pozwaną spółkę oraz planowanych zabezpieczeń zaciąganych zobowiązań, to jednak zgłoszenie takich żądań nie uzasadnia przyjęcia, że pozwana spółka uchybiła obowiązkowi przedstawienia powodowi informacji dotyczących uchwał, które miały być podjęte na Nadzwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników w dniu 14 lutego 2007 r. Po pierwsze, żądanie powoda było bardzo nieprecyzyjne: nie określało dokładnie, jakich informacji powód żąda oraz jakich dokumentów. Po drugie, uczynienie zadość prośbie powoda w zakresie udzielenia dodatkowych informacji, nie musiało przybrać formy pisemnej odpowiedzi. Dodatkowych informacji można było udzielić także podczas posiedzenia zgromadzenia wspólników. Po trzecie, w sprawie nie dowodzono, że organy spółki przed podjęciem zaskarżonych uchwał posiadały także większą wiedzę o warunkach udzielenia <xAnon> (...) spółce (...)</xAnon> ponad tę, którą przedstawiono na posiedzeniu rady nadzorczej, a następnie na zgromadzeniu wspólników. Nie było przedmiotem dowodu w sprawie to, że przed podjęciem zaskarżonych uchwał organy pozwanej spółki posiadały dokumenty, których treści nie ujawniono powodowi jako wspólnikowi. Należy mieć przy tym na względzie, że umowa kredytowa pomiędzy konsorcjum banków a <xAnon> spółką (...)</xAnon> została zawarta dopiero w dniu 28 lutego 2007 r., a więc już po Nadzwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników w dniu 14 lutego 2007 r. Te same uwagi dotyczą także okoliczności poprzedzających podjęcie uchwały Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników z dnia 16 października 2007 r.</xText> <xText>Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie <xLexLink xArt="art. 385" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 385 k.p.c.</xLexLink> oddalił apelację jako bezzasadną. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie <xLexLink xArt="art. 98;art. 98 § 1;art. 98 § 3" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 98 § 1 i 3 k.p.c.</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 99" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 99 k.p.c.</xLexLink> w związku z <xLexLink xArt="art. 391;art. 391 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 391 § 1 k.p.c.</xLexLink> oraz przepisów <xLexLink xArt="art. 391 § 2;art. 391 § 2 ust. 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">§ 2 ust. 1</xLexLink> w związku z <xLexLink xArt="§ 10;§ 10 ust. 1;§ 10 ust. 1 pkt. 21;§ 12;§ 12 ust. 1;§ 12 ust. 1 pkt. 2" xIsapId="WDU20021631349" xTitle="Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu" xAddress="Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1349">§ 10 ust. 1 pkt 21 i § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu</xLexLink> (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Dariusz Dończyk

Karolina Najda

sekretarz sądowy Marta Zaborska

Karolina Najda

Sygn. akt I ACa 342/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 27 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział I Cywilny w składzie: Przewodniczący: SSA Dariusz Dończyk (spr.) Sędziowie: SA Andrzej Lewandowski SA Mirosław Ożóg Protokolant: sekretarz sądowy Marta Zaborska po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2009 r. w Gdańsku na rozprawie sprawy z powództwa Skarbu Państwa - Ministra Skarbu PaństwawW. przeciwko(...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnościąweW. o uchylenie uchwał na skutek apelacji powoda od wyroku łącznego Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 6 lutego 2009 r. sygn. akt VI GC 29/07 I oddala apelację; II zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 810 (osiemset dziesięć) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Sygn. akt I ACa 342/09 UZASADNIENIE Powód Skarb Państwa - Minister Skarbu Państwa wW.w pozwie (zarejestrowanym pod sygnaturą VI GC 29/07) przeciwko(...) spółce z o.o.weW.wniósł o uchylenie uchwał nr(...), nr(...)i nr(...)Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników pozwanej spółki z dnia 14 lutego 2007 r. Na podstawie uchwały nr(...)(...)W wyraziło zgodę na zaciągnięcie przez spółkę zobowiązań o wartości dwukrotnie przewyższającej wysokość kapitału zakładowego w sprawach związanych z zabezpieczeniem kredytu zaciągniętego przez(...) sp. z o.o.wW.w(...) S.A.,Banku (...) S.A.orazBanku (...) S.A.Na podstawie drugiej z zaskarżonych uchwał, tj. uchwały nr(...)(...)W wyraziło zgodę na ustanowienie zastawu rejestrowego na przedsiębiorstwie spółki w celu zabezpieczenia spłaty 6-letniego kredytu konsorcjalnego zaciągniętego przez(...) sp. z o.o.w(...) S.A.,Banku (...) S.A.orazBanku (...) S.A.Uchwała ta miała wejść w życie w dniu nabycia przezspółkę (...) S.A.wZ.udziałów(...) sp. z o.o.Na podstawie uchwały nr(...)(...)W wyraziło zgodę na zbycie bliżej określonych nieruchomości spółki. Powód podniósł, że jest mniejszościowym wspólnikiem pozwanej spółki oraz że głosował przeciwko zaskarżonym uchwałom i zażądał zaprotokołowania sprzeciwu. Według powoda zaskarżone uchwały są sprzeczne z dobrymi obyczajami, godzą w interesy spółki oraz mają na celu pokrzywdzenie wspólnika. Według powoda uchwała nr(...)jest też sprzeczna z umową spółki. W odpowiedzi na pozew pozwana spółka wniosła o oddalenie powództwa. Zaskarżone uchwały nie są sprzeczne z dobrymi obyczajami. Udzielanie wzajemnych poręczeń i zabezpieczeń między spółkami należącymi do tej samej grupy kapitałowej jest typowym działaniem w obrocie gospodarczym i jest stosowane w praktyce bankowej. Nadto w ramachgrupy (...), której członkiem jest pozwana spółka, przyjęte jest wzajemne wspieranie się członków grupy w wypadku konieczności zaciągania kredytów. W ramach tej współpracy(...) sp. z o.o.wW.udzielała nieodpłatnie w ostatnim okresie poręczeń i zabezpieczeń kredytów zaciąganych przez pozwaną spółkę. Zaskarżone uchwały nie godzą w interes spółki. Umowa kredytowa zakłada wykorzystanie części udzielonego kredytu na zrefinansowanie zadłużenia pozwanej - spłatę zadłużenia pozwanej wBanku (...) S.A.Odwołując się do ścisłych związków gospodarczych z(...)(...), pozwana wskazała, że jej kondycja gospodarcza jest uzależniona od sytuacji całej grupy kapitałowej. Kredyt(...)(...)jest zabezpieczony przede wszystkim na jej majątku oraz na majątku(...) SA. (większościowego wspólnika(...)(...)), a zatem ryzyko utraty przedsiębiorstwa przez pozwaną w wyniku wykorzystania przez bank zabezpieczeń jest ograniczone. Zaskarżone uchwały nie mają na celu pokrzywdzenia wspólnika. W tym celu konieczne byłoby wykazanie celowego, realnego zamiaru wyrządzenia wspólnikowi szkody przy podejmowaniu uchwały. Gdyby zaistniała konieczność wykorzystania zabezpieczeń udzielonych przez pozwaną, to największą szkodę poniósłby wspólnik większościowy –spółka (...). Ryzyko związane z udzielonym zabezpieczeniem jest równomiernie rozłożone na wszystkich wspólnikach. Głównym zabezpieczeniem kredytu jest cały majątekspółki (...)i jego wspólnika(...) S.A.i to te podmioty ponoszą całe ryzyko związane z tym zobowiązaniem. Nieuzasadniony jest też zarzut sprzeczności uchwały nr(...)z umową spółki, ponieważ uchwala zgromadzenia wspólników nie może zastępować uchwały rady nadzorczej i zarząd będzie zobowiązany ją uzyskać, niezależnie od uprzedniej zgody zgromadzenia wspólników. Pismem procesowym z dnia 17 kwietnia 2007 r. powód cofnął pozew w zakresie zaskarżenia uchwały nr(...). Sąd Okręgowy w Toruniu postanowieniem z dnia 7 maja 2007 r. umorzył postępowanie o uchylenie tej uchwały. Pozwem z dnia 16 listopada 2007 r. (w sprawie sygn. akt VI GC 102/07 Sądu Okręgowego w Toruniu) powód Skarb Państwa - Minister Skarbu Państwa wW.wniósł o uchylenie uchwały nr(...)Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników pozwanego(...) sp. z o.o.weW.z dnia 16 października 2007 r. Zaskarżoną uchwałą(...)wyraziło zgodę na zaciągnięcie przez spółkę zobowiązań do świadczenia o wartości dwukrotnie przewyższającej wartość kapitału zakładowego w postaci udzielenia przez pozwaną spółkę poręczenia spłaty przez(...) sp. z o.o.6-letniego kredytu konsorcjalnego zaciągniętego w(...) S.A.,Banku (...) S.A.iBanku (...) S.A.orazBanku (...) S.A.w łącznej kwocie 356.000.000 zł na rzeczBanku (...) S.A.oraz obciążenie nieruchomości pozwanej spółki hipoteką na zabezpieczenie kredytu na rzeczBanku (...) S.A.Uchwała ta narusza dobre obyczaje, godzi w interes spółki oraz krzywdzi mniejszościowych wspólników - Skarb Państwa i osoby fizyczne. Pozwana spółka wniosła o oddalenie powództwa podnosząc, że zaskarżona uchwała wiązała się z koniecznością modyfikacji dokumentacji kredytu wynikającej z przystąpienia do konsorcjum bankowegoBanku (...) S.A.Nie narusza ona dobrych obyczajów, nie godzi w interes spółki, ani też nie krzywdzi wspólnika. Postanowieniem z dnia 10 marca 2008 r. Sąd Okręgowy połączył sprawę sygn. akt VI GC 102/07 ze sprawą sygn. akt VI GC 29/07 w celu łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia. Wyrokiem łącznym z dnia 6 lutego 2009 r. Sąd Okręgowy w Toruniu oddalił powództwa w sprawach VI GC 29/07 oraz VI GC 102/07 o uchylenie uchwał zgromadzenia wspólników pozwanej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością; zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwoty 47.668,57 zł oraz 1.097 zł tytułem kosztów procesu oraz obciążył Skarb Państwa – Sąd Okręgowy w Toruniu kosztami sądowymi, od uiszczenia których powód był zwolniony. Sąd Okręgowy ustalił, że kapitał zakładowy pozwanej spółki wynosi 30.000.000 zł. Większościowym wspólnikiem jest(...) sp. z o.o.wW., posiadając 84,87%, tj. 509.200 udziałów o łącznej wartości 25.461.000 zł. Powodowy Skarb Państwa dysponuje 10,63%, tj. 63.767 udziałami o łącznej wartości 3.188.350 zł. Pozwana spółka działa w ramachgrupy (...), do której należy także(...) sp. z o.o.wW.. Ta ostatnia spółka jest dla pozwanej głównym odbiorcą i kooperantem. Przeważająca część sprzedaży pozwanej spółki ma miejsce w obrębie grupy kapitałowej, a(...)jest odbiorcą ok. 70% produkcji pozwanej. W praktyce pozwana spółka jest całkowicie uzależniona od(...), a narzucane przez nią warunki odbioru produktów decydują o wynikach finansowych pozwanej. Współpraca pozwanej spółki i(...)opiera się na umowie z dnia 10 maja 2004 r. Współce (...)wspólnikami są dwa fundusze inwestycyjne, tj.(...)E.(...).P. oraz(...)E.(...).P. posiadający łącznie 60% udziałów w tej spółce. Fundusze te hamowały rozwój całej grupy kapitałowej oraz jej członków, w tym pozwanej spółki, były bowiem zainteresowane bardziej osiąganiem zysku niż rozwojem inwestycyjnym grupy. W 2005 r. postawa Funduszy uniemożliwiła grupie kapitałowej przejęciespółki (...); od tej chwili konflikt z funduszami przybrał na sile, utrudniały one zatwierdzenie budżetu spółki i dążyły do odwołania członków jej zarządu.Spółka z o.o. (...)wW.zamierzała zaciągnąć kredyt z przeznaczeniem na sfinansowanie wykupienia i umorzenia udziałów powyższych Funduszy, blokujących rozwój grupy kapitałowej i na dalszy rozwój grupy oraz jej członków, w tym pozwanej spółki. Banki udzielające kredytu oceniły wykupienie funduszy jako korzystne i sprzyjające interesowi grupy kapitałowej. Stosownie do umowy pozwanej spółki, do kompetencji Rady Nadzorczej należy m.in. opiniowanie spraw wymagających uchwały wspólników. Posiedzenie tego organu odbyło się w dniu 2 lutego 2007 r. W jego toku przewodniczący Rady NadzorczejA. N.poinformował o celu zaciągnięcia kredytu i korzyściach, jakie odniesie z niego pozwana spółka oraz cała grupa kapitałowa oraz wyjaśnił potrzebę wykupienia udziałów Funduszy. Na posiedzeniu Rady Nadzorczej obecny był przedstawiciel Skarbu Państwa w osobieJ. N., na której wniosek przewodniczący przesłał Ministrowi Skarbu Państwa pisemne uzasadnienie celowości ustanowienia zabezpieczeń i przeznaczenia kredytu. Rada Nadzorcza podjęła uchwałę rekomendującą zgromadzeniu wspólników podjęcie uchwały w sprawie wyrażenia zgody na ustanowienie zastawu rejestrowego na przedsiębiorstwie spółki w celu zabezpieczenia kredytu konsorcjalnego(...). Powód, w odpowiedzi na otrzymane od pozwanej uzasadnienie, zażądał przesłania bardziej szczegółowych informacji związanych z projektowanymi uchwałami. W dniu 14 lutego 2007 r. odbyło się zgromadzenie wspólników pozwanej spółki, na którym została podjęta uchwała nr(...)wyrażająca zgodę na zaciągnięcie przez pozwaną spółkę zobowiązań o wartości dwukrotnie przewyższającej wysokość kapitału zakładowego spółki, związanych z zabezpieczeniem kredytu zaciągniętego przez(...) sp. z o.o.wW.w konsorcium banków:(...) S.A.,Bank (...) S.A.orazBank (...) S.A.Na tym samym zgromadzeniu podjęta została również uchwała nr(...), na mocy której na podstawieart. 228 pkt 3 k.s.h.i § 25 ust. 2 pkt 4 umowy spółki wyrażono zgodę na ustanowienie zastawu rejestrowego na przedsiębiorstwie pozwanej spółki w celu zabezpieczenia spłaty 6-letniego kredytu konsorcjalnego zaciągniętego przez(...) sp. z o.o.w(...) S.A.,Banku (...) S.A.orazBanku (...) S.A.Na zgromadzeniu w dniu 14 lutego 2007 r. było reprezentowane 95,73% kapitału zakładowego pozwanej spółki. Za podjęciem każdej z uchwał oddano 88,65% głosów, przeciwko 11,35%. W każdym przypadku przedstawiciel Skarbu Państwa żądał zaprotokołowania sprzeciwu wobec każdej z podjętych uchwał. Na podstawie umowy z dnia 28 lutego 2007 r. konsorcjum trzech banków:(...),(...)iR.udzieliłospółce (...)kredytu w wysokości 349 mln zł. Zabezpieczenia kredytu zostały ustanowione bezpośrednio przezspółkę (...), jej wspólnika(...) S.A.oraz jej akcjonariuszy, a także przez pozwaną spółkę. Zabezpieczenie kredytu stanowiły m.in.: - zastaw rejestrowy na wszystkich udziałach(...) S.A.współce (...), - zastaw rejestrowy naprzedsiębiorstwie (...), - oświadczenie(...)o poddaniu się egzekucji, - zastawy finansowe na rachunkach bankowych(...), - udzielenie pełnomocnictw do rachunków bankowych(...), - hipoteki kaucyjne na wszystkich nieruchomościach(...), - weksle i oświadczenia o poddaniu się egzekucji akcjonariuszy(...) S.A., - zastaw rejestrowy na przedsiębiorstwie pozwanej. Warunkiem udzielenia kredytu było ustanowienie zabezpieczeń m.in. przez pozwaną spółkę, a banki uwzględniały fakt, że pozwana spółka będzie jednym z beneficjentów kredytu. Taki sposób zabezpieczenia jest standardowym postępowaniem w przypadku udzielania kredytów grupom kapitałowym. Banki są bardziej skłonne do udzielania kredytów grupom kapitałowym, w których ryzyko rozkłada się na kilka podmiotów powiązanych kapitałowo. Biorąc bowiem pod uwagę łatwość transferowania zysków między podmiotami grupy kapitałowej, wyłączenie odpowiedzialności niektórych podmiotów grupy zwiększałoby ryzyko kredytodawcy. Z tego powodu banki żądają udzielenia zabezpieczeń przez wszystkich członków grupy kapitałowej. Umowa kredytowa przewidywała wykorzystanie środków z tzw. transzy D na ogólne potrzeby inwestycyjne kredytobiorcy, co pozwalało na transfer środków do innych podmiotów grupy kapitałowej. Niezależnie od tego, na konkretny wniosek kredytobiorcy, możliwy był transfer dodatkowych środków na rzecz pozwanej. Na etapie zawierania umowy nie określono konkretnych kwot przeznaczonych dla pozwanej, co wiązało się z potrzebą sporządzenia nowego biznesplanu wynikającego ze zmiany struktury podmiotowej grupy kapitałowej. W dniu 2 października 2007 r. pozwana spółka ispółka (...)zawarły umowę pożyczki, na mocy której(...)pożyczyła pozwanej kwotę 5 mln zł, na warunkach korzystniejszych niż rynkowe. Środki te pochodziły z kredytu zaciągniętego przez(...). W związku z przystąpieniem do konsorcjum bankowego czwartego banku, tj.Banku (...) S.A., zaistniała konieczność udzielenia zabezpieczeń także temu bankowi, przy czym kwota i zakres zabezpieczeń nie zmieniły się. Przystępujący dokonsorcjum (...)przejął część wierzytelności i jednocześnie proporcjonalnie część zabezpieczeń. Ewentualny brak zabezpieczeń wykluczał przystąpienie(...)do Konsorcjum. Przystąpienie(...)do konsorcjum stało się konieczne z tego względu, że pozostałe banki nie były w stanie samodzielnie sfinansować kredytu. Objęcie zabezpieczeniami(...)dotyczyło wszystkich podmiotów, które uprzednio udzieliły zabezpieczeń pozostałym bankom. W związku z koniecznością podjęcia uchwały modyfikującej zabezpieczenie kredytu, do Ministra Skarbu Państwa wpłynęło zawiadomienie wraz z porządkiem obrad i projektem uchwały. Z uwagi na brak informacji o okolicznościach uzasadniających podjęcie uchwały, powód zwrócił się o pisemne uzasadnienie. Po nadejściu informacji, ocenionej przez powoda jako ogólnikowa, podjęto decyzję o głosowaniu przeciwko uchwale. W dniu 16 października 2007 r. odbyło się posiedzenie Rady Nadzorczej pozwanej spółki, na które zaproszenia otrzymali wszyscy jej członkowie. W toku posiedzenia przewodniczący Rady NadzorczejA. N.wyjaśnił konieczność przyjęcia uchwał, tłumacząc tę konieczność rozszerzeniem konsorcjum bankowego oBank (...). Rada Nadzorcza podjęła uchwałę rekomendującą zgromadzeniu wspólników przyjęcie uchwały rozszerzającej zabezpieczenia na(...). Następnie na nadzwyczajnym zgromadzeniu wspólników w tym samym dniu została podjęta uchwała nr(...), w której organ ten wyraził zarządowi zgodę na zaciągnięcie przez spółkę zobowiązania do świadczenia o wartości dwukrotnie przewyższającej wartość kapitału zakładowego spółki w postaci udzielenia przez spółkę poręczenia spłaty przez(...) sp. z o.o.6-letniego kredytu konsorcjalnego zaciąganego w(...) S.A.,Banku (...) S.A.,Banku (...) S.A.orazBanku (...) S.A.w łącznej kwocie 365.000.000 zł na rzeczBanku (...) S.A.oraz obciążenie nieruchomości spółki hipoteką na zabezpieczenie spłaty kredytu na rzeczBanku (...) S.A.Przedstawiciel Skarbu Państwa głosował przeciwko uchwale i wniósł o zaprotokołowanie sprzeciwu. Jedynym bezpośrednim ujemnym skutkiem udzielenia przez pozwaną spółkę zabezpieczeń na rzeczspółki (...)było obniżenie jej samodzielnej zdolności kredytowej. Jednak ze względu na to, że pozwana prowadzi działalność w ramach grupy kapitałowej, może kontynuować działalność na co najmniej takich samym warunkach, jak przed udzieleniem zabezpieczenia. W 2007 r. wskaźniki rentowności pozwanej na wszystkich płaszczyznach uległy poprawie, co wynikało ze wzrostu zysku netto w tym roku. Znacząco polepszyła się płynność finansowa spółki. Pozwana spółka regulowała swoje zobowiązania wcześniej, niż otrzymywała środki finansowe, co świadczy o istnieniu nadpłynności finansowej. Poprawie uległ także wskaźnik zdolności i wiarygodności kredytowej spółki. Jest on wprawdzie poniżej dolnej granicy, pozwana jednak nie miała potrzeby, aby zaciągać kredyty ponieważ otrzymuje środki finansowe w ramach grupy kapitałowej. Z uwagi na wartość sprzedaży pozwanej spółki do grupy kapitałowej (ponad 75%), wyniki finansowe pozwanej w kolejnych latach będą ściśle powiązanie z funkcjonowaniem całej grupy kapitałowej i obowiązującymi w jej obrębie warunkami sprzedaży. Udzielenie zabezpieczeń nie przełożyło się na zmianę wartości udziałów powoda w pozwanej spółce. Praktycznie całkowite uzależnienie pozwanej odspółki (...)istniało bowiem od chwili jej powstania, natomiast wykorzystanie jej majątku jako zabezpieczenia kredytu zaciągniętego przezspółkę (...)nie zmieniło ryzyka związanego z uzależnieniem jej wyników finansowych od głównego wspólnika. Ewentualna realizacja zabezpieczeń oznaczałaby w praktyce upadek całej grupy kapitałowej, a wówczas udziały w pozwanej spółce i tak nie przedstawiałyby żadnej wartości. Wartość udziałów zależy nie tyle od wartości majątku spółki, ale od perspektyw jej rozwoju. W następstwie uzyskania kredytu i przejęcia udziałów funduszy inwestycyjnych, wartość ta powinna wzrosnąć. Stan faktyczny sprawy Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów urzędowych i prywatnych przedłożonych przez strony, dowodów z przesłuchania świadków:J. N.,A. N.,M. S.iP. P.oraz na podstawie opinii sądowej sporządzonej przezInstytut Organizacji i (...)wP.(...)wW.. Powództwo podlegało ocenie na podstawieart. 249 § 1 k.s.h.Uchylenie uchwały wspólników byłoby uzasadnione gdyby zaskarżona uchwała była sprzeczna z umową spółki bądź dobrymi obyczajami i godząca w interesy spółki lub mająca na celu pokrzywdzenie wspólnika. Możliwe są warianty, że: 1) uchwała jest sprzeczna z umową spółki i godzi w interesy spółki; 2) uchwała jest sprzeczna z umową spółki i ma na celu pokrzywdzenie wspólnika; 3) uchwała jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i godzi w interesy spółki; 4) uchwała jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i ma na celu pokrzywdzenie wspólnika, przy czym warianty te mogą się krzyżować. Nie jest uzasadnione stanowisko powoda, według którego przyjęcie, że uchwała naruszająca interes spółki lub mająca na celu pokrzywdzenie wspólnika jest jednocześnie sprzeczna z dobrymi obyczajami. Uchwała nr(...)z dnia 14 lutego 2007 r. nie jest niezgodna z § 19 pkt 8 lit. c umowy spółki zastrzegającym dla Rady Nadzorczej prawo do wyrażenia zgody na obciążanie nieruchomości. Uchwała upoważniająca zarząd do zaciągania zobowiązań o wartości przekraczającej 2-krotnie kapitał zakładowy spółki, nie pozostaje w konflikcie z umową spółki, gdyż nie zastępuje wymaganej przez umowę spółki uchwały Rady Nadzorczej, która byłaby niezbędna w przypadku rzeczywistego obciążenia nieruchomości spółki. Zaskarżona uchwała nr(...), nie ustanawia zabezpieczeń na nieruchomościach spółki, a jedynie uprawnia zarząd do zaciągnięcia zobowiązań określonej wysokości. Zaskarżone uchwały nie są sprzeczne z dobrymi obyczajami, które należy łączyć z takimi zachowaniami, które pozytywnie wpływają na funkcjonowanie spółki i jej otoczenie gospodarcze. Niezgodności z dobrymi obyczajami uchwał nr(...)i nr(...)z dnia 14 lutego 2007 r. powód upatrywał w fakcie, że ich skutkiem była korzyść tylko jednej ze stron. W ocenie Sądu Okręgowego nieuprawniona jest teza, że zaskarżone uchwały miały na celu przysporzenie korzyści tylko jednemu podmiotowi. Pozwana spółka jest praktycznie uzależniona odspółki (...), a w konsekwencji kondycja finansowa tej spółki bezpośrednio przekłada się na korzyść pozwanej. Adresatem kredytu, w oczach konsorcjum bankowego, była nie tylespółka (...), ale cała grupa kapitałowa, a więc także pozwana spółka. Znaczną wagę ma motywacja zaciągnięcia kredytu - umożliwienie wykupu udziałów współce (...)Funduszy w celu ich umorzenia - a więc eliminacja ze struktury grupy kapitałowej podmiotów, które hamowały jej rozwój i w przeszłości stanęły już na przeszkodzie rozszerzeniu jej działalności. Umowa kredytu przewidywała także przeznaczenie środków na inwestycje w ramach całej grupy kapitałowej. Zaskarżone uchwały nie naruszały także dobrego obyczaju w postaci obowiązku poinformowania wspólnika o celu i zasadności podjęcia uchwał. PrzepisyK.s.h.taksatywnie wyliczają przypadki, w których spółka jest obowiązana przedstawić wspólnikom uzasadnienie lub informację na temat podejmowanych uchwał, np. wart. 199 § 2 k.s.h.iart. 359 § 2k.s..h. A contrario, nie można uznać, że obowiązek taki występuje w przypadku wszystkich innych uchwał, tyle że wprowadzony nie normą prawną, a klauzulą dobrych obyczajów. Mimo tego nie jest uzasadnione twierdzenie powoda, że nie dysponował on wystarczającą wiedzą o przyczynach i skutkach podejmowanych uchwał. Przed zgromadzeniem wspólników w dniu 14 lutego 2007 r. miało miejsce posiedzenie Rady Nadzorczej pozwanej spółki (w dniu 2 lutego 2007 r.), na którym podjęto uchwały wyrażające zgodę na zaciągnięcie przez pozwaną spółkę kredytu. Na posiedzeniu tym obecny był przedstawiciel Skarbu Państwa w osobieJ. N., która została poinformowana przez przewodniczącego Rady NadzorczejA. N.o celu zaciągnięcia kredytu oraz korzyściach płynących z tego dla pozwanej. Ponadto to powoda obciążał dowód uchybienia obowiązkowi informacyjnemu (art. 6 k.c.). Powyższe uwagi odnoszą się także do zaskarżonej uchwały z dnia 16 października 2007 r. Uchwała ta miała w istocie charakter techniczny i dotyczyła objęcia zabezpieczeniami dodatkowego banku (tj.(...)) przystępującego do konsorcjum, nie zmieniając zakresu i kwoty zabezpieczenia. Także w tym wypadku, przed dniem zgromadzenia wspólników odbyło się posiedzenie Rady Nadzorczej, zaś przedtem Minister Skarbu otrzymał informację na temat uchwały i konieczności jej podjęcia, związanej ze zmienioną strukturą konsorcjum bankowego. O niezgodności z przepisemart. 20 k.s.h.można by mówić wówczas, gdyby skutkiem uchwały było nieuzasadnione zróżnicowanie pozycji wspólników (dyskryminacja), a taka sytuacja nie miała miejsca. Nie podpada pod nią to, że jeden wspólnik (dominujący) dysponuje większą wiedzą o podejmowanych uchwałach. Pozwana (anispółka (...)) nie ukrywały przez powodem żadnych okoliczności związanych z zaskarżonymi uchwałami, a to, że powód oceniał otrzymywane informacje jako ogólnikowe i niewystarczające, nie może prowadzić do ich uchylenia. Za chybiony uznał Sąd Okręgowy zarzut, że uchwała nr(...)z dnia 14 lutego 2007 r. ma nieprecyzyjną treść, gdyż nie określa, jaki majątek może być obciążony, a tym samym jej blankietowy charakter umożliwia zarządowi dowolne rozporządzanie znaczącymi środkami finansowymi. Uchwała spełnia wymóg zart. 230 k.s.h., zaś umowa spółki nie formułowała dalszych rygorów co do treści uchwały. Zaskarżone uchwały nie krzywdzą wspólnika, co ma miejsce wtedy, gdy uchwała prowadzi do osłabienia jego pozycji w porównaniu z innymi wspólnikami albo też gdy spółka odnosi nieuzasadnioną korzyść kosztem wspólników. Wykładniaart. 249 § 1 k.s.h.prowadzi do wniosku, że działanie w celu pokrzywdzenia wspólnika musi być działaniem umyślnym, zorientowanym na wyrządzenie wspólnikowi szkody, a podejmowaniu uchwały musi towarzyszyć wyraźny taki zamiar. Za krzywdzącą może być uznania także taka uchwała, która nie zakładała pokrzywdzenia wspólnika, jednak doprowadziła do takiego skutku. Zaskarżone uchwały wiązały się ze strukturą podmiotową grupy kapitałowej i z koniecznością wykupienia i umorzenia udziałów Funduszy, a więc podmiotów, które uniemożliwiały jej rozwój rynkowy. Taki zabieg – w ocenie konsorcjum bankowego - był celowy i miał strategiczne znaczenie dla dalszego(...) spółki (...)i całej grupy kapitałowej. Podmiotem, który zyska bezpośrednio na zaciągnięciu kredytu zabezpieczonego na majątku pozwanej spółki, będziespółka (...). Wobec jednak ścisłego powiązania gospodarczego i uzależnienia pozwanej od tej spółki, sukces rynkowy dotyczy obu tych podmiotów. Zaskarżone uchwały nie doprowadziły do spadku wartości udziałów wspólników, w tym powoda, w pozwanej spółce. Czynnikiem decydującym o cenie udziałów są perspektywy rozwoju spółki i związane z tym rokowania co do wysokości dywidendy. Ustanowione zabezpieczenia kredytu na majątku pozwanej spółki nie były przeszkodą do osiągania zysku, nie doprowadziły do zmniejszenia wyników finansowych pozwanej spółki, ani nie zablokowały potencjalnej transakcji sprzedaży udziałów w pozwanej spółce. Ponadto ustanowienie obciążeń na całym majątku spółki dotyka w równym stopniu wszystkich wspólników, a więc zarówno Skarbu Państwa jak ispółkę (...). Pozycja majątkowa powoda w spółce została więc naruszona w identycznym stopniu jak dominującego wspólnika. Zaskarżone uchwały nie godzą w interesy spółki, co ma miejsce wówczas gdy uchwała może doprowadzić do zmniejszenia majątku spółki, ograniczenia jej zysku, a także gdy narusza dobre imię spółki lub chroni interes wspólników lub osób trzecich kosztem spółki. O godzeniu w interesy spółki można mówić, gdy zagrożone zostają jej obecne lub przyszłe interesy. Zaskarżone uchwały mają na celu korzyść całej grupy kapitałowej, co w dalszej perspektywie przekłada się na rozwój wszystkich jej członków, w tym pozwanej spółki. Wprawdzie bezpośrednim skutkiem obciążenia majątku spółki było zmniejszenie jej zdolności kredytowej, to jednak mogła ona niezakłócenie kontynuować działalność na dotychczasowych zasadach. Dzięki kredytowi otrzymała od dominującego wspólnika pożyczkę w kwocie 5 mln zł na warunkach lepszych od rynkowych, a zatem obniżenie zdolności kredytowej w żaden sposób nie ograniczyło możliwości uzyskiwania przez pozwaną środków finansowych. Skutki podjętych uchwał w dalszej perspektywie okażą się dla pozwanej spółki opłacalne. Zakres obciążeń na majątku pozwanej nie jest nadmierny. Powód nie uprawdopodobnił, aby istniejące zabezpieczenia pociągały za sobą realne zagrożenie dla bytu spółki. Ryzyko utraty majątku przez pozwaną jest czysto hipotetyczne i dlatego – w ocenie Sądu Okręgowego - nie przekracza granic dopuszczalnego ryzyka w działalności gospodarczej. Jednocześnie ryzyko to jest zrównoważone istotnymi korzyściami wynikającymi z dobrych perspektyw rozwoju grupy po wykupieniu Funduszy oraz uzyskaną odspółki (...)pożyczką pochodzącą ze spornego kredytu. Wzajemne udzielanie zabezpieczeń jest standardowym działaniem w ramach grup kapitałowych. W 2004 i w 2005 r.spółka (...)udzieliła pozwanej poręczeń na zabezpieczenie kredytów, na łączną kwotę ponad 9 mln zł. Zdaniem Sądu, korelatem korzyści płynących z funkcjonowania w ramach silnej grupy kapitałowej, jest obowiązek jej członków udzielenia wsparcia niezbędnego dla rozwoju grupy - o tyle, o ile nie zagraża to ich istotnym interesom gospodarczym. Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy oddalił powództwa w obu połączonych sprawach na podstawieart. 249 § 1 k.s.h.a contrario. O kosztach procesu rozstrzygnął na podstawieart. 98 § l i 3 k.p.c.w zw. zart. 99 k.p.c. Od powyższego wyroku łącznego apelację wniósł powód, który zaskarżył go w całości zarzucając: - naruszenie prawa materialnego -art. 249 § 1 kodeksu spółek handlowychpoprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że zaskarżone uchwały Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników(...)z dnia 14 lutego 2007 r. oraz z dnia 16 października 2007 r. nie są sprzeczne z dobrymi obyczajami, nie krzywdzą wspólnika Skarbu Państwa oraz nie godzą w interesy pozwanej spółki; błędną wykładnięart. 249 § 1 k.s.h.polegającą na uznaniu, że nie każda uchwała sprzeczna z interesem spółki lub krzywdząca wspólnika narusza dobre obyczaje i w konsekwencji uznanie, że jest dopuszczalne istnienie uchwał krzywdzących wspólników lub naruszających interesy spółki, a mimo to zgodnych z dobrymi obyczajami; naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy, a w szczególności naruszenieart. 233 § 1 k.p.c.polegające na braku właściwej oceny dowodów i uznanie, że powód nie wykazał, że zaskarżone uchwały krzywdzą wspólnika, godzą w interes spółki oraz naruszają dobre obyczaje; sprzeczność istotnych ustaleń i wniosków Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego. Z uwagi na powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku łącznego w całości i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez uchylenie uchwał nr(...)i(...)z dnia 14 lutego 2007 r. oraz uchwały nr(...)Nadzwyczajnego Zgromadzenia WspólnikówSpółki (...) sp. z o.o.weW.z dnia 16 października 2007 r. oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania przed Sądem I instancji oraz kosztów postępowania apelacyjnego, według norm przepisanych. Pozwana spółka wniosła o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od powoda na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie. Sąd Okręgowy nie naruszył przepisuart. 233 § 1 k.p.c.ustanawiającego zasadę swobodnej oceny dowodów albowiem ocena dowodów tego Sądu jest wszechstronna, logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego. Dokonując ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy uwzględnił zarówno dowody z dokumentów, zeznań świadków oraz dowodów z opinii(...)wP.(...)wW.. Kwestionując ocenę dowodów sądu pierwszej instancji powód nie wskazał treści dowodów, które wykazują inne ustalenia faktyczne niż zostały dokonane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Powód nie wskazał także na uchybienia sądu polegające na błędach w logicznym rozumowaniu, czy też wyciągnięciu przez Sąd wniosków sprzecznych z zasadami doświadczenia życiowego, czy zasadami wiedzy. Zarzutu naruszeniaart. 233 § 1 k.p.c.nie może uzasadniać jedynie to, że treść ustaleń faktycznych Sądu dokonanych na podstawie wskazanych przez sąd dowodów jest sprzeczna z twierdzeniami faktycznymi strony. Wbrew wywodom powoda zawartym w uzasadnieniu apelacji Sąd Okręgowy ustalił, że w procedurze ubiegania się o kredyt konsorcjalny przezspółkę (...)nie sporządzono szczegółowych planów inwestycyjnych grupy kapitałowej, w tym planów inwestycyjnych dotyczących pozwanej spółki. Wbrew zarzutowi apelacji Sąd Okręgowy nie przyjął, że umowa kredytowa zaciągnięta przez(...)przewidywała refinansowanie kredytu zaciągniętego przez pozwaną spółkę w innym banku, a jedynie to, że umowa ta zawierała mechanizm umożliwiający na transfer środków finansowych na potrzeby innych podmiotów, w tym pozwanej spółki, wchodzących w skład grupy kapitałowej. Potwierdza to treść umowy kredytowej, jak również zeznania świadkaM. S., według którego na etapie ubiegania się o kredyt były brane pod uwagę potrzeby całej grupy kapitałowej, a sama umowa przewidywała elastyczny mechanizm umożliwiający transfer środków finansowych na rzecz innych podmiotów wchodzących w skład grupy kapitałowej. Na podstawie wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku dowodów Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy z punktu widzenia przesłanek przewidzianych wart. 249 § 1 k.s.h.W szczególności na podstawie tych dowodów Sąd Okręgowy ustalił okoliczności faktyczne poprzedzające podjęcie zaskarżonych uchwał, a mianowicie co do funkcjonowania pozwanej spółki w ramach grupy kapitałowej skupionej wokółspółki (...), więzów gospodarczych pomiędzy pozwaną spółką aspółką (...)wW., struktury dostaw pozwanej na rzecz jej kontrahentów, zabezpieczeń zobowiązań pozwanej spółki ustanowionych przezspółkę (...). W sposób prawidłowy ustalił także Sąd Okręgowy znaczenie gospodarcze kredytu udzielonego przez konsorcjum banków dlaspółki (...), jak również dla całej grupy kapitałowej, w tym dla pozwanej spółki. W oparciu o wskazaną wyżej opinię(...)wP.(...)wW.Sąd Okręgowy ustalił również, że ustanowione przez pozwaną spółkę zabezpieczenia kredytu udzielonegospółce (...)nie wpłynęły niekorzystnie na sytuację rynkową pozwanej spółki i osiągane wyniki finansowe, wręcz przeciwnie wskaźniki rentowności i płynności finansowej wzrosły. Na podstawie wskazanej wyżej opinii Sąd Okręgowy ustalił, wbrew twierdzeniom powoda, że skutkiem wykonania zaskarżonych uchwał nie było ograniczenia możliwości zbycia przez powoda jako wspólnika udziałów pozwanej spółki, ani też nie obniżyła się wartość tych udziałów. Z ustaleń Sądu Okręgowego, mających oparcie w treści opinii Instytutu, wynika że negatywnym ekonomicznym następstwem ustanowienia przez pozwaną spółkę zabezpieczeń kredytu zaciągniętego przezspółkę (...)jest nieznaczne – według tej opinii - ograniczenie samodzielnej zdolności kredytowej spółki, przy czym powyższe zostało zrekompensowane możliwością udzielenia pożyczki przezspółkę (...)– co faktycznie nastąpiło, jak również poprawą warunków funkcjonowania pozwanej w ramach całej grupy kapitałowej – co również nastąpiło i znalazło odzwierciedlenie w lepszych wynikach finansowych osiągniętych przez pozwaną spółkę już po podjęciu zaskarżonych uchwał. Na podstawie dowodów ze wskazanych dokumentów, jak również powołanej wcześniej opinii Instytutu Sąd Okręgowy ustalił także, iż nie tylko pozwana spółka, jako podmiot funkcjonującej grupy kapitałowej, udzieliła zabezpieczeń kredytu udzielonego przez konsorcjum banków. Z treści opiniiInstytutu (...)wynika, że wartościowo zabezpieczenia udzielone przez pozwaną spółkę stanowiły 10,60% wartości wszystkich zabezpieczeń kredytu. Za trafny należy uznać jedynie zarzut – bliżej umotywowany w uzasadnieniu apelacji - odnoszący się do wadliwej argumentacji Sądu Okręgowego, że powód nie wykazał, że nie otrzymał innych informacji od pozwanej spółki ponad te, które zostały przekazane podczas posiedzeń Rady Nadzorczej spółki i które wynikały z załączonej do pozwów korespondencji prowadzonej przed Nadzwyczajnymi Zgromadzeniami Wspólników pomiędzy powodem i zarządem pozwanej spółki. To ewentualnie pozwana spółka mogła wykazywać, że przesłała Ministrowi Skarbu Państwa dodatkowe informacje bądź dokumenty niż wskazane przez powoda przed podjęciem zaskarżonych uchwał. Z dowodów przedstawionych przez strony wynika więc, że przed Nadzwyczajnym Zgromadzeniem Wspólników w dniu 14 lutego 2007 r. pismo wyjaśniające przyczyny projektowanych uchwał wysłał wspólnik pozwanej spółki –spółka (...)w dniu 6 lutego 2007 r. (dowód: kopia pisma – k. 36). Następne pismo podpisane przezA. N.dotyczące kredytu zostało sporządzone w dniu 10 kwietnia 2007 r. (dowód: k. 182 oraz k. 49 akt VI GC 102/07). Natomiast przed podjęciem uchwały z dnia 16 października 2007 r. do powoda zostało wysłane pismo z dnia 10 października 2007 r. podpisane przez prezesa zarządu pozwanej (dowód: kopia pisma – k. 50 akt VI GC 102/07). Wbrew zarzutowi zawartemu w apelacji za prawidłową należy uznać wykładnię Sądu Okręgowegoart. 249 § 1 k.s.h., według której nie każda uchwała sprzeczna z interesem spółki albo mająca na celu pokrzywdzenie wspólnika automatycznie narusza także dobre obyczaje (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 1938 r., C I 1691/37,(...)z 1939 r., Nr 9, poz. 1855). Trafnie przyjął sąd pierwszej instancji, że literalna treść przepisuart. 249 § 1 k.s.h.przy założeniu racjonalności ustawodawcy, nakazuje przyjąć, że ustawodawca wart. 249 § 1 k.s.h.określił, że zachodzi podstawa do zaskarżenia uchwały wspólników wtedy, gdy uchwała jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i ponadto godzi w interesy spółki albo ma na celu pokrzywdzenie wspólnika. W każdym więc wypadku zaskarżenia takiej uchwały należy wykazać, że uchwała nie tylko narusza dobre obyczaje, ale także godzi w interesy spółki albo ma na celu pokrzywdzenie wspólnika. Bez znaczenia jest powoływanie się na to, że w praktyce trudno znaleźć przykład takiej uchwały, która godziłaby w interes spółki albo miała na celu pokrzywdzenie wspólnika i jednocześnie nie naruszała dobrych obyczajów. Taki argument oznacza jedynie to, że dla oceny, czy określona uchwała wspólników narusza dobre obyczaje nie jest bez znaczenia, że uchwała ta godzi w interesy spółki albo ma na celu pokrzywdzenie wspólnika, co jednak nie przesądza automatycznie o sprzeczności takiej uchwały z dobrymi obyczajami. Ze względu na to, żespółka (...)wW.posiadała ponad 84% udziałów w kapitale zakładowym pozwanej spółki, była ona spółką dominującą w stosunku do pozwanej spółki jako spółki zależnej w rozumieniuart. 4 § 1 pkt 4 k.s.h.Taki stosunek zależności – w ujęciu czysto teoretycznym, oderwanym od konkretnych okoliczności rozpoznawanej sprawy - stwarza niebezpieczeństwo wykorzystania przez podmiot dominujący swojej pozycji w spółce zależnej wyłącznie w swoim interesie jako wspólnika mającego pozycję dominującą, co może odbyć się także ze szkodą dla interesu samej spółki zależnej, interesów jej mniejszościowych udziałowców, czy też ze szkodą dla wierzycieli spółki zależnej. Celem działania spółki handlowej, w tym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, powinno być przede wszystkim szeroko pojęte dobro tej spółki. Powyższy wniosek wyprowadzić można z analizy przepisów penalizujących działania na szkodę spółki (por.art. 585 k.s.h.), czy też ustanawiających odpowiedzialność z tytułu szkody wyrządzonej spółce (por.art. 293 k.s.h.). Spółka zależna ma własne interesy, które nie są podporządkowane interesowi podmiotu dominującego. Czynności prawne polegające na ustanowieniu zabezpieczeń na majątku spółki dla zabezpieczenia zobowiązań znacznych wartości osoby trzeciej, w tym dominującego wspólnika, są zazwyczaj sprzeczne z interesem tej spółki. Typowymi następstwami takiej czynności są bowiem takie skutki jak pogorszenie sytuacji finansowej tej spółki, jej zdolności kredytowej, spadek wartości majątku spółki, a w konsekwencji także spadek wartości udziałów wspólników. Powyższe stwierdzenie nie wyklucza jednak, że w pewnych okolicznościach udzielenie takiego zabezpieczenia nie będzie naruszało interesu spółki oraz nie będzie prowadziło do pokrzywdzenia wspólników spółki. Mając na uwadze ustalone w sprawie okoliczności za prawidłową należy uznać ocenę Sądu Okręgowego, że zaskarżone uchwały nie godzą w interes pozwanej spółki. Dokonując takiej oceny należy bowiem mieć na względzie nie tylko hipotetyczne oderwane od okoliczności rozpoznawanej sprawy negatywne następstwa uchwał wyrażających zgodę na obciążenie przez zarząd spółki majątku spółki zabezpieczeniami dla kredytu udzielonego większościowemu wspólnikowi, ale także wszystkie okoliczności podjęcia tej uchwały. W szczególności należy mieć na uwadze, że pomiędzy pozwaną spółką aspółką (...)zachodzą nie tylko określone relacje kapitałowe, polegające na posiadaniu przez tę ostatnią spółkę większości udziałów w pozwanej spółce, ale także inne relacje – technologiczne, marketingowe, zaopatrzeniowe i sprzedażne (według opiniiInstytutu (...)) – będące następstwem zawartej pomiędzy tymi spółkami umowy o współpracy. Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika także, iżspółka (...)jest głównym odbiorcą pozwanej spółki, w takim stopniu, że byt gospodarczy pozwanej spółki zależy od zamówień składanych przezspółkę (...). Ze względu na taki układ powiązań pomiędzy tymi podmiotami, sytuacja finansowa i(...) spółki (...)oraz perspektywy prowadzenia działalności gospodarczej w przyszłości mają bezpośredni wpływ na stabilizację obecnej sytuacji gospodarczej pozwanej spółki oraz widoki prowadzenia tej działalności w przyszłości. Istota tej zależności – nie wynikającej z relacji kapitałowej – lecz z ukształtowanych faktycznych stosunków gospodarczych pomiędzy tymi podmiotami polega na tym, że istnieje bezpośrednia zależność szeroko rozumianego interesu pozwanej spółki od sytuacji oraz perspektyw gospodarczych jej większościowego wspólnika –spółki (...). Z tego względu – jak potwierdza to sporządzona w sprawie opiniaInstytutu (...)pozwana spółka może bezpośrednio oraz w dłuższej perspektywie czasowej korzyści z kredytu, który zaciągnie większościowy wspólnik tej spółki w celu wyeliminowania pasywnych wspólników tej spółki. W następstwie udzielenia zabezpieczeń na majątku pozwanej spółki nie doszło do pomniejszenia majątku pozwanej spółki, ani pogorszenia warunków wykonywania przez pozwaną spółkę bieżącej działalności gospodarczej. Jedynym bowiem negatywnym skutkiem ustanowienia zabezpieczeń na majątku pozwanej spółki było pogorszenie zdolności kredytowej tej spółki. Jednakże – jak zasadnie przyjął to Sąd Okręgowy – zostało to zrekompensowane możliwością pozyskania środków finansowych od większościowego wspólnika ze środków pochodzących z udzielonego kredytu przez konsorcjum banków i to na warunkach korzystniejszych od rynkowych. W apelacji podnosi się, że kredyt nie przewidywał przydzielenia pozwanej spółce jakichkolwiek środków finansowych. Ten zarzut pomija jednak dowody – w postaci samej umowy kredytowej, jak również zeznań świadkaM. S.(k. 659-663) – z których wynika, że kredyt uwzględniał sytuację całej grupy kapitałowej i zawierał „elastyczny” mechanizm umożliwiający transfer środków finansowych z kredytu na potrzeby pozostałych podmiotów wchodzących w skład grupy kapitałowej, w tym na rzecz pozwanej, co faktycznie też nastąpiło. Treść zaskarżonych uchwał nie musiała wymieniać ewentualnych korzyści, jakie z tytułu wyrażenia zgody na zabezpieczenie(...) spółki (...)miała uzyskać pozwana spółka. Ewentualne, spodziewane korzyści odnosiły się do sfery motywacji podjęcia tych uchwał, a nie jej treści. Motywy podjęcia uchwał nie są wskazywane w jej treści, chyba że przepisyKodeksu spółek handlowychprzewidują wymóg uzasadnienia danej uchwały zgromadzenia wspólników. O godzeniu w interes spółki nie przesądza to, że zaskarżone uchwały nie przewidywały warunku w postaci uzyskania przez pozwaną spółkę określonego bezpośredniego ekwiwalentu ekonomicznego za ustanowienie zabezpieczeń(...) spółki (...), np. w formie wynagrodzenia, czy też bezpośrednio wskazanych w umowie kredytowej środków finansowych przez(...)na potrzeby pozwanej spółki. Oceniając kwestię ekwiwalentności czynności zabezpieczających, na które wyrazili zgodę wspólnicy pozwanej spółki, należy uwzględnić bowiem nie tylko cele, jakie zamierzał osiągnąć kredytobiorca, ale także całokształt dotychczasowych stosunków łączących pozwaną spółkę z jej dominującym wspólnikiem poprzedzających podjęcie zaskarżonych uchwał. Jak wynika z ustaleń faktycznych sądu pierwszej instancji wcześniej takżespółka (...)udzielała zabezpieczeń na swoim majątku dla zobowiązań pozwanej spółki. Jako pozbawiony znaczenia ekonomicznego – z punktu widzenia wartości czynności prawnej polegających na zabezpieczeniu kredytu na majątku spółki – Sąd Apelacyjny uznaje argument powoda, że o naruszeniu interesu spółki świadczy to, że koszty ustanowienia zabezpieczeń poniosła pozwana spółka. Po pierwsze, w procesie nie wskazano, jaki był koszt ustanowienia tych zabezpieczeń. Po drugie, zaskarżone uchwały nie dotyczyły kwestii, czy pozwana spółka poniesie koszty zaciągnięcia zobowiązań, o których była mowa w tych uchwałach, co zależało od decyzji podjętych przez zarząd pozwanej spółki. Zważywszy na powyższe argumenty w ocenie Sądu Apelacyjnego zaskarżone uchwały nie godziły w interes pozwanej spółki. Uchwała wspólników ma na celu pokrzywdzenie wspólnika, gdy jest podjęta z zamiarem pokrzywdzenia wspólnika względnie gdy treść uchwały jest tego rodzaju, że jej wykonanie wiedzie do pokrzywdzenia wspólnika. Wbrew zarzutowi apelacji oceniając, czy zaskarżone uchwały mają na celu pokrzywdzenie wspólnika należało uwzględnić wszelkie okoliczności związane z podjętymi uchwałami, w tym to, że pozwana spółka działała w grupie kapitałowej. Niewątpliwie największą i bezpośrednią korzyść z wykonania przez zarząd pozwanej spółki zaskarżonych uchwał miał większościowy wspólnik –spółka (...), który dzięki wyrażeniu zgody na ustanowienie tych zabezpieczeń mógł uzyskać kredyt w konsorcjum banków. Istotne jednak jest to, że celem zaciągnięcia tego kredytu nie było jedynie polepszenie sytuacji większościowego wspólnika, lecz także i przede wszystkim polepszenie warunków funkcjonowania całej grupy kapitałowej, w której uczestniczyła także pozwana spółka. W konsekwencji pozytywne następstwa realizacji tych celów dotyczyły zarówno wspólnika większościowego, jak również powoda jako wspólnika mniejszościowego. Zaciągnięcie kredytu przezspółkę (...)wiązało się z ustanowieniem zabezpieczeń przez wszystkie podmioty uczestniczące w grupie kapitałowej, w tym więc także przezspółkę (...)wW.. Ryzyko ekonomiczne obciążało więc nie tylko powoda jako mniejszościowego wspólnika. Dla uznania, że zaskarżone uchwały nie miały na celu pokrzywdzenia powoda jako jej mniejszościowego wspólnika istotne jest także to, że wykonanie zaskarżonych uchwał nie doprowadziło – wbrew twierdzeniom powoda – do obniżenia wartości aktywów spółki, wartości udziałów wspólników, ani możliwości ich zbycia. Wykonanie tych uchwał nie zmieniało także stopnia uzależnienia pozwanej spółki od jej większościowego wspólnika w stopniu mającym znaczenie dla oceny możliwości zbycia udziałów powoda w pozwanej spółce. Już bowiem przed podjęciem zaskarżonych uchwał ukształtował się układ kapitałowy, jak również powiązania gospodarcze tego rodzaju, że każdy potencjalny nabywca udziałów musiałby okoliczności te uwzględnić nabywając udziały w spółce od powoda jako mniejszościowego wspólnika (dowód: opiniaInstytutu (...)). Zaskarżone uchwały nie naruszają także dobrych obyczajów z przyczyn podanych przez powoda w apelacji. Ustanowione przez pozwaną spółkę zabezpieczenia dotyczyły kredytu zaciągniętego przez jej większościowego wspólnika dla uporządkowania jego sytuacji własnościowej w celu jednak polepszenia sytuacji gospodarczej tej spółki i jej perspektyw rozwoju z czym ściśle był skorelowany także interes pozwanej spółki wchodzącej w skład grupy kapitałowej. Tworzenie się grup spółek, czy grup kapitałowych (koncernów) jest obiektywnie obserwowanym zjawiskiem ekonomicznym i prawnym, związanym z funkcjonowaniem przedsiębiorstw na rynku, służącym realizacji określonych strategii ekonomicznych, ułatwiającym oraz obniżającym koszty pozyskania kapitału niezbędnego do prowadzenia działalności gospodarczej, służy koncentracji kapitału niezbędnego dla realizacji przedsięwzięć ekonomicznych o większych rozmiarach itp. Wzajemne udzielanie zabezpieczeń w ramach grup kapitałowych jest normalnym, obiektywnie występującym w obrocie gospodarczym zjawiskiem. W ramach grupy kapitałowej również pozwana wcześniej korzystała z zabezpieczeń udzielanych przez większościowego wspólnika tej spółki dla zabezpieczenia zobowiązań pozwanej spółki. Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się zawsze z podejmowaniem ryzyka ekonomicznego. Dlatego uchwała wspólników, która dotyczy podjęcia przez zarząd spółki czynności wiążących się z ryzykiem ekonomicznym, nie może być uznana za sprzeczną z dobrymi obyczajami tylko z tego względu, że powoduje takie ryzyko, jeżeli jednocześnie wiąże się to ze spodziewanymi bezpośrednio bądź w pewnej perspektywie czasowej korzyściami ekonomicznymi dla tej spółki, a stopień podejmowanego ryzyka jest rozsądny. Stopień ryzyka ekonomicznego podejmowanego przez pozwaną spółkę nie przekraczał rozsądnych granic skoro stopień tego ryzyka był przedmiotem oceny konsorcjum banków, które udzieliły(...) spółce (...). Jest rzeczą powszechnie znaną i wynikającą także z uregulowań normatywnych zawartych wprawie bankowym, że banki w sposób profesjonalny i z najwyższą starannością oceniają stopień ryzyka ekonomicznego związanego z czynnościami bankowymi. Brak w sprawie twierdzeń, że w tym wypadku rzecz miała się inaczej. Ponadto skala ryzyka ekonomicznego pozwanej spółki była ograniczona na skutek ustanowienia innych zabezpieczeń przez pozostałe podmioty tworzące grupę kapitałową. Należy mieć przy tym na uwadze, że wykorzystanie przez banki zabezpieczeń ustanowionych przez pozwaną spółkę rodziłoby odpowiedzialność odszkodowawcząspółki (...)wobec pozwanej spółki. Zaskarżone uchwały nie zmieniały polityki rozwojowej spółki – rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej, strategii rozwoju, skali inwestycji itp. Udzielenie zabezpieczeń umożliwiało jedynie zaciągnięcie kredytu przez większościowego wspólnika spółki co miało prowadzić także do polepszenia warunków prowadzenia działalności gospodarczej przez pozwaną spółkę. Dobre obyczaje nie zostały naruszane także tym, że według zarzutu powoda zaskarżona uchwała nr(...)z dnia 14 lutego 2007 r. jest mało precyzyjna (blankietowa). Dobre obyczaje nie odnoszą się do kwestii uregulowanej wprost w przepisachkodeksu spółek handlowych. Treść uchwały wspólników zezwalającej na zaciągnięcie zobowiązania przekraczającego dwukrotność kapitału zakładowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością została uregulowana w przepisieart. 230 k.s.h.Zarzut blankietowości uchwały wspólników wyrażającej zgodę na zaciągnięcia zobowiązania do świadczenia o wartości dwukrotnie przewyższającego wysokość kapitału zakładowego dotyczy więc naruszenia przepisuart. 230 k.s.h.W takim jednak wypadku właściwą formą ochrony byłoby powództwo o unieważnienie uchwały na podstawieart. 252 § 1 k.s.h.jako sprzecznej z ustawą. Uchylenie uchwały zgromadzenia wspólników może być uzasadnione nie tylko w sytuacji, gdy treść zaskarżonych uchwał zgromadzenia wspólników wyczerpuje przesłanki określone wart. 249 § 1 k.s.h.Uchylenie uchwały może być uzasadnione także wadliwością procedury poprzedzającej podjęcie uchwały. Tego zagadnienia dotyczy zarzut powoda, że przed podjęciem zaskarżonych uchwał pozbawiono powoda prawa do informacji o okolicznościach mających znaczenie dla oceny przez wspólnika czy głosować za czy przeciwko projektowanym uchwałom. Każdemu wspólnikowi przysługuje prawo kontroli, co wynika wprost zart. 212 § 1 k.s.h.W ramach prawa kontroli wspólnik może żądać wyjaśnień od zarządu. Zgodnie zart. 213 § 3 k.s.h.w przypadku ustanowienia rady nadzorczej umowa spółki może wyłączyć bądź ograniczyć indywidualną kontrolę wspólników. Tak też nastąpiło w przypadku pozwanej spółki, skoro w § 21 umowy spółki wyłączono indywidualną kontrolę wspólników. Powyższe nie oznacza jednak, że wspólnikowi nie przysługuje prawo dostępu do informacji mających znaczenie dla oceny okoliczności uzasadniających podjęcie określonych uchwał na zgromadzeniu wspólników. Umożliwienie dostępu do takich informacji przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialność uznać należy za dobry obyczaj. Ustalenia faktyczne nie uzasadniają przyjęcia, że naruszono dobry obyczaj na skutek pozbawienia powoda do informacji o celach, skutkach i warunkach transakcji, która miała być przedmiotem zabezpieczenia na majątku pozwanej spółki. Należy wykluczyć, podnoszone przez powoda w kontekście tego zarzutu, naruszenieart. 20 k.s.h., według którego wspólnicy spółki kapitałowej powinni być traktowani jednakowo w takich samych okolicznościach. Z przepisu tego – jak zasadnie przyjął sąd pierwszej instancji – wyprowadzany jest zakaz działań dyskryminujących wspólników. Dyskryminacja wspólników w zakresie dostępu do informacji miałaby miejsce wówczas gdyby organy spółki udzielali informacji mających znaczenie przy głosowaniu nad uchwałami w różnym stopniu poszczególnym wspólnikom. Naruszałoby to także przepisart. 174 § 1 k.s.h.mówiący o tym, że wspólnicy mają równe prawa. Ani twierdzenia powoda, ani też ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji tego nie uzasadniają. Naruszenie dobrego obyczaju polegającego na dostępie wspólnika do informacji o okolicznościach uzasadniających podjęcie projektowanej uchwały zgromadzenia wspólników miałoby miejsce także wówczas gdyby organy spółki zataiły przed wspólnikiem istotne informacje mające znaczenie dla wyrobienia sobie przez wspólnika stanowiska co do projektowanych uchwał. Ustalone okoliczności faktyczne nie dają podstaw do przyjęcia, że tak było przed podjęciem zaskarżonych uchwał. Przed podjęciem uchwał przez Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników z dnia 14 lutego 2007 r. kwestia okoliczności uzasadniających podjęcie uchwał była szczegółowo omawiana na posiedzeniu Rady Nadzorczej w dniu 2 lutego 2007 r. Co prawda przedstawiciel powoda, uczestniczący w tym posiedzeniu, jak również powód w piśmie z dnia 7 lutego 2007 r. (k. 71 akt VI GC 29/07) zażądał nadesłania informacji na temat planowanego zaciągnięcia zobowiązań przez pozwaną spółkę oraz planowanych zabezpieczeń zaciąganych zobowiązań, to jednak zgłoszenie takich żądań nie uzasadnia przyjęcia, że pozwana spółka uchybiła obowiązkowi przedstawienia powodowi informacji dotyczących uchwał, które miały być podjęte na Nadzwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników w dniu 14 lutego 2007 r. Po pierwsze, żądanie powoda było bardzo nieprecyzyjne: nie określało dokładnie, jakich informacji powód żąda oraz jakich dokumentów. Po drugie, uczynienie zadość prośbie powoda w zakresie udzielenia dodatkowych informacji, nie musiało przybrać formy pisemnej odpowiedzi. Dodatkowych informacji można było udzielić także podczas posiedzenia zgromadzenia wspólników. Po trzecie, w sprawie nie dowodzono, że organy spółki przed podjęciem zaskarżonych uchwał posiadały także większą wiedzę o warunkach udzielenia(...) spółce (...)ponad tę, którą przedstawiono na posiedzeniu rady nadzorczej, a następnie na zgromadzeniu wspólników. Nie było przedmiotem dowodu w sprawie to, że przed podjęciem zaskarżonych uchwał organy pozwanej spółki posiadały dokumenty, których treści nie ujawniono powodowi jako wspólnikowi. Należy mieć przy tym na względzie, że umowa kredytowa pomiędzy konsorcjum banków aspółką (...)została zawarta dopiero w dniu 28 lutego 2007 r., a więc już po Nadzwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników w dniu 14 lutego 2007 r. Te same uwagi dotyczą także okoliczności poprzedzających podjęcie uchwały Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników z dnia 16 października 2007 r. Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawieart. 385 k.p.c.oddalił apelację jako bezzasadną. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawieart. 98 § 1 i 3 k.p.c.,art. 99 k.p.c.w związku zart. 391 § 1 k.p.c.oraz przepisów§ 2 ust. 1w związku z§ 10 ust. 1 pkt 21 i § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu(Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).

15/100000/0000503/ACa

Sąd Apelacyjny w Gdańsku

I Wydział Cywilny

151500000001006_II_AKz_000343_2009_Uz_2009-05-27_001

II AKz 343/09

2009-05-27 02:00:00.0 CEST

2020-08-27 22:00:05.0 CEST

2020-08-27 12:46:10.0 CEST

15150000

1006

DECISION, REASON

Sygn. akt II AKz 343/09 POSTANOWIENIE Dnia 27 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący-Sędzia: SA Elżbieta Mieszczańska Sędziowie: SA Alicja Bochenek SA Wojciech Kopczyński (spr.) Protokolant: Dariusz Bryła przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Dariusza Wiory po rozpoznaniu w sprawie przeciwko S. S. ( S. ) podejrzanemu o przestępstwa z art. 258 § 2 k.k. i inne zażalenia Prokuratora Apelacyjnego w Katowicach na postanowienie Sądu Okręgowego w Katowic

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xPublisher="rkopiec" xEditorFullName="Izabela Orczyk" xEditor="iorczyk" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="3" xFlag="published" xVolType="15/150000/0001006/AKz" xYear="2009" xVolNmbr="000343" xDocType="Uz" xml:space="preserve"> <xName>Postanowienie+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt II AKz 343/09</xText> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>POSTANOWIENIE</xName> <xText xALIGNx="right"> <xBx> Dnia 27 maja 2009 r.</xBx></xText> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:</xBx></xText> <xText><xBx> Przewodniczący-Sędzia: SA Elżbieta Mieszczańska</xBx></xText> <xText><xBx>Sędziowie: SA Alicja Bochenek </xBx></xText> <xText><xBx> SA Wojciech Kopczyński (spr.)</xBx></xText> <xText>Protokolant: Dariusz Bryła</xText> <xText>przy udziale <xBx>Prokuratora Prok. Apel. Dariusza Wiory</xBx></xText> <xText>po rozpoznaniu w sprawie przeciwko <xBx><xAnon>S. S.</xAnon> (<xAnon>S.</xAnon>)</xBx></xText> <xText>podejrzanemu o przestępstwa z <xLexLink xArt="art. 258;art. 258 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 258 § 2 k.k.</xLexLink> i inne</xText> <xText>zażalenia Prokuratora Apelacyjnego w Katowicach</xText> <xText>na postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach</xText> <xText>z dnia 27 kwietnia 2009 r., w sprawie o sygn. akt XXI Kop 16/09</xText> <xText>w przedmiocie właściwości miejscowej sądu</xText> <xText>na podstawie <xLexLink xArt="art. 437;art. 437 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 437 §1 k.p.k.</xLexLink></xText> <xText xALIGNx="center"> <xBx>postanawia</xBx></xText> <xText xALIGNx="center">uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę</xText> <xText xALIGNx="center">Sądowi Okręgowemu w Katowicach w celu rozpoznania</xText> <xText xALIGNx="center">wniosku o wydanie europejskiego nakazu aresztowania.</xText> </xUnit> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Dnia 9 kwietnia 2009 r. Prokurator Apelacyjny w Katowicach wystąpił do Sądu Okręgowego w Katowicach z wnioskiem o wydanie europejskiego nakazu aresztowania względem <xAnon>S. S.</xAnon>.</xText> <xText>Postanowieniem z dnia 27 kwietnia 2009 r., sygn. akt XXI Kop 16/09, Sąd Okręgowy w Katowicach stwierdził swoją niewłaściwość miejscową i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie.</xText> <xText>Sąd pierwszej instancji stanął na stanowisku, że zawarty w przepisie <xLexLink xArt="art. 607 a" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607a k.p.k.</xLexLink> zwrot: „właściwy miejscowo sąd okręgowy” odwołuje się do reguł ogólnych <xBRx/>z <xLexLink xArt="art. 31" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 31 k.p.k.</xLexLink>, a ewentualnie – do kryteriów pomocniczych z <xLexLink xArt="art. 32" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 32 k.p.k.</xLexLink> Ustawodawca regulując instytucję europejskiego nakazu aresztowania nie przewidział bowiem odmiennych, aniżeli ogólne, reguł ustalania właściwości miejscowej sądu. Decydujące znaczenie ma zatem miejsce popełnienia czynu zabronionego, a właściwy do rozpoznania wniosku o wydanie europejskiego nakazu aresztowania jest sąd właściwy do rozpoznania sprawy. Sąd Okręgowy zdecydowanie odrzucił przy tym stanowisko, iż w wypadku prowadzenia postępowania przygotowawczego właściwy do rozpoznania wniosku o wydanie europejskiego nakazu aresztowania jest sąd okręgowy, w którego okręgu prowadzone jest postępowanie przygotowawcze. Zdaniem Sądu Okręgowego, przepis <xLexLink xArt="art. 607 a" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607a k.p.k.</xLexLink> w ogóle nie odwołuje się do takiego dodatkowego kryterium.</xText> <xText>Zażalenie na to postanowienie złożył Prokurator Apelacyjny w Katowicach, który zarzucił temu orzeczeniu obrazę przepisu <xLexLink xArt="art. 607 a" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607a k.p.k.</xLexLink>, która miała wpływ na treść zapadłego rozstrzygnięcia, poprzez uznanie, iż właściwym miejscowo sądem okręgowym do wydania europejskiego nakazu aresztowania jest sąd właściwy do rozpoznania sprawy – Sąd Okręgowy w Warszawie, podczas gdy z treści cytowanego przepisu taka właściwość nie wynika.</xText> <xText>Skarżący wskazał, że w doktrynie i orzecznictwie występuje spór dotyczący sposobu interpretowania przepisu <xLexLink xArt="art. 607 a" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607a k.p.k.</xLexLink> Pogląd, iż o właściwości sądu okręgowego na gruncie tego przepisu decyduje miejsce prowadzenia postępowania przygotowawczego, został jednak zaprezentowany w przeszłości w orzecznictwie Sądu Apelacyjnego w Katowicach. Na rzecz tego poglądu przemawia zaś przede wszystkim sposób zredagowania podanego przepisu, brak komplikacji związanych <xBRx/>z ewentualnym przekazaniem sprawy innemu sądowi w trybie <xLexLink xArt="art. 36" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 36 k.p.k.</xLexLink>, <xBRx/><xLexLink xArt="art. 37" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 37 k.p.k.</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 43" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 43 k.p.k.</xLexLink> lub art. 11a przepisów wprowadzających Kodeks postępowania karnego, czy wreszcie – usunięcie ewentualnych wątpliwości <xBRx/>mogących powstać na etapie postępowania wykonawczego. <xBx>Na koniec autor zażalenia podkreślił, że sądem właściwym miejscowo do rozpoznania prowadzonej przeciwko podejrzanemu sprawy nie jest bynajmniej Sąd Okręgowy w Warszawie, lecz Sąd Okręgowy w Częstochowie. </xBx></xText> <xText>Podnosząc ów zarzut, skarżący postuluje uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Katowicach w celu rozpoznania wniosku o wydanie Europejskiego Nakazu Aresztowania wobec <xAnon>S. S.</xAnon>.</xText> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny stwierdził, co następuje:</xBx></xText> <xText>Zażalenie jest zasadne i spowodowało uchylenie zakwestionowanego postanowienia oraz przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Katowicach w celu rozpoznania wniosku o wydanie europejskiego nakazu aresztowania przeciwko <xAnon>S. S.</xAnon>.</xText> <xText>Właściwość sądu okręgowego do rozstrzygnięcia o wniosku prokuratora <xBRx/>o wydanie europejskiego nakazu aresztowania jest niewątpliwie zagadnieniem skomplikowanym, o czym najlepiej świadczy fakt, iż w doktrynie zdążyły już pojawić się na ten temat dwa sprzeczne z sobą poglądy.</xText> <xText>Zgodnie z pierwszym z nich, do wydania europejskiego nakazu aresztowania uprawniony jest z mocy ustawy sąd okręgowy, który w danym wypadku jest właściwy miejscowo. Pogląd ów odwołuje się zatem wprost do wyznaczających tę ostatnią właściwość przepisów ogólnych z <xLexLink xArt="art. 31" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 31 k.p.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 32" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 32 k.p.k.</xLexLink> (tak S. Steinborn [w:]<xBRx/> J. Grajewski, L.K. Paprzycki, S. Steinborn, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Zakamycze 2006, tom II, teza 9 do art. 607a).</xText> <xText>Drugi pogląd zakłada natomiast, iż europejski nakaz aresztowania wydaje sąd okręgowy, w którego okręgu prowadzone jest postępowanie przygotowawcze <xBRx/>lub sądowe, albo w którego okręgu zapadł podlegający wykonaniu wyrok (tak <xBRx/>P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2007, teza 5 do art. 607a oraz T. Grzegorczyk [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Kraków 2005, teza 3 do art. 607a).</xText> <xText>Sąd Apelacyjny podziela drugi z przedstawionych poglądów.</xText> <xText>Przemawia za nim już samo językowe brzmienie analizowanego przepisu. Ustawodawca wskazuje bowiem na, verba legis, „właściwy miejscowo sąd okręgowy”. Określenie to odwołuje się zatem wyraźnie do miejsca, w którym toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe albo miejsca, w którym zapadł wyrok. Rozwiązanie to zostało podyktowane najpewniej względami pragmatycznymi. Sądowi Okręgowemu, który w swojej argumentacji odwołuje się po wielokroć do racjonalności ustawodawcy, należy natomiast wskazać, iż gdyby rzeczywiście chodziło w tym wypadku o stosowanie reguł ogólnych, to ustawodawca nie użyłby przecież takiej formuły. Wystarczyłoby samo określenie: „sąd okręgowy”, które wyznacza właściwość funkcjonalną, bez potrzeby dopisywania wcześniej: „właściwy miejscowo”. W takim przypadku byłoby bowiem jasne, że należy zastosować reguły ogólne i przekazać sprawę sądowi okręgowemu, który pozostaje miejscowo właściwy w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 31" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 31 k.p.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 32" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 32 k.p.k.</xLexLink></xText> <xText><xBx>Warto też zaakcentować słuszną uwagę Sądu Okręgowego, iż w kolejnych przepisach <xLexLink xArt="rozdział 65" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">rozdziału 65 k.p.k.</xLexLink>, a mianowicie w <xLexLink xArt="art. 607 g" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607g k.p.k</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 607 j" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607j k.p.k.</xLexLink>, ustawodawca posługuje się już zwrotem: „sąd właściwy do rozpoznania sprawy”. Nie jest to jednak bynajmniej, jak chce tego sąd pierwszej instancji, swoiste potwierdzenie odwoływania się <xLexLink xArt="art. 607 a" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607a k.p.k.</xLexLink> do reguł ogólnych właściwości miejscowej. Wręcz przeciwnie: wiadomo wszak, że zasady prawidłowej techniki legislacyjnej wykluczają używanie dwóch różnych formuł językowych na określenie tej samej kwestii. </xBx></xText> <xText>Przedstawione przez Sąd Apelacyjny stanowisko pozwala przy tym uniknąć szeregu kuriozalnych konsekwencji, jakie wiązałyby się ze stanowiskiem przyjętym przez Sąd Okręgowy.</xText> <xText>Otóż w razie przyjęcia tego stanowiska, przekazanie głównej sprawy na <xBRx/>etapie postępowanie sądowego innemu sądowi w trybie <xLexLink xArt="art. 36" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 36 k.p.k.</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 37" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 37 k.p.k.</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 43 k" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 43 k</xLexLink>.pk lub art.11a przepisów wprowadzających kodeks postępowania karnego, spowodowałoby, że do wydania europejskiego nakazu aresztowania i tak właściwym pozostawałby sąd okręgowy określony wedle reguł ogólnych z <xLexLink xArt="art. 31" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 31 k.p.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 32" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. <xBRx/>32 k.p.k.</xLexLink> S. Steinborn (zob. Kodeks…, j.w.), który w doktrynie wyraził stanowisko tożsame z tym, które zaprezentował obecnie sąd pierwszej instancji, przyznaje jednak, iż w takim wypadku należałoby odwoływać się do wykładni celowościowej <xBRx/>i powierzyć rozpoznanie o wydanie europejskiego nakazu aresztowania sądowi okręgowemu miejsca prowadzenia postępowania. Rzecz w tym, iż takie postąpienie dyskredytowałoby znaczenie językowe przepisu <xLexLink xArt="art. 607 a" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607a k.p.k.</xLexLink> odczytane po myśli tego autora, a także Sądu Okręgowego i podważałoby, podkreślaną przez ten sąd, racjonalność ustawodawcy.</xText> <xText>Prezentowana przez Sąd Apelacyjny wykładnia umożliwia też uniknięcie istotnych wątpliwości dotyczących wydania europejskiego nakazu aresztowania na etapie postępowania wykonawczego. Chodziłoby mianowicie o rozstrzygnięcie, czy należałoby wówczas stosować reguły ustalania właściwości miejscowej z <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">Kodeksu postępowania karnego</xLexLink>, czy też z Kodeksu wykonawczego.</xText> <xText>Na kwestie te Sąd Apelacyjny zwracał już uwagę w przeszłości, a mianowicie w swoim postanowieniu z dnia 11 października 2006 r., II AKz 643/06, Prok. <xBRx/>i Prawo 2007/10/40 (wkładka). Sąd Okręgowy odrzucił wyrażone w tym <xBRx/>orzeczeniu stanowisko, ale uczynił to w formie jednozdaniowego stwierdzenia, bez ustosunkowania się do zasygnalizowanych w tym postanowieniu, dalej idących problemów interpretacyjnych. Obecny skład Sądu Apelacyjnego w pełni podziela tymczasem tamto rozstrzygnięcie i argumentację przedstawioną na jego uzasadnienie, mając na uwadze, że przyjęcie odmiennego stanowiska doprowadziłoby w rezultacie do wniosku o niekonsekwencji ustawodawcy i niespójności uregulowań prawnych. Przeczyłoby zatem, akcentowanej przez Sąd Okręgowy, racjonalności ustawodawcy.</xText> <xText>Mając na uwadze wszystkie przedstawione okoliczności, orzeczono jak <xBRx/>w części dyspozytywnej postanowienia.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Sędzia Elżbieta Mieszczańska

Renata Kopiec

Dariusz Bryła

Izabela Orczyk

Sygn. akt II AKz 343/09 POSTANOWIENIE Dnia 27 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący-Sędzia: SA Elżbieta Mieszczańska Sędziowie: SA Alicja Bochenek SA Wojciech Kopczyński (spr.) Protokolant: Dariusz Bryła przy udzialeProkuratora Prok. Apel. Dariusza Wiory po rozpoznaniu w sprawie przeciwkoS. S.(S.) podejrzanemu o przestępstwa zart. 258 § 2 k.k.i inne zażalenia Prokuratora Apelacyjnego w Katowicach na postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 27 kwietnia 2009 r., w sprawie o sygn. akt XXI Kop 16/09 w przedmiocie właściwości miejscowej sądu na podstawieart. 437 §1 k.p.k. postanawia uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Sądowi Okręgowemu w Katowicach w celu rozpoznania wniosku o wydanie europejskiego nakazu aresztowania. UZASADNIENIE Dnia 9 kwietnia 2009 r. Prokurator Apelacyjny w Katowicach wystąpił do Sądu Okręgowego w Katowicach z wnioskiem o wydanie europejskiego nakazu aresztowania względemS. S.. Postanowieniem z dnia 27 kwietnia 2009 r., sygn. akt XXI Kop 16/09, Sąd Okręgowy w Katowicach stwierdził swoją niewłaściwość miejscową i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie. Sąd pierwszej instancji stanął na stanowisku, że zawarty w przepisieart. 607a k.p.k.zwrot: „właściwy miejscowo sąd okręgowy” odwołuje się do reguł ogólnychzart. 31 k.p.k., a ewentualnie – do kryteriów pomocniczych zart. 32 k.p.k.Ustawodawca regulując instytucję europejskiego nakazu aresztowania nie przewidział bowiem odmiennych, aniżeli ogólne, reguł ustalania właściwości miejscowej sądu. Decydujące znaczenie ma zatem miejsce popełnienia czynu zabronionego, a właściwy do rozpoznania wniosku o wydanie europejskiego nakazu aresztowania jest sąd właściwy do rozpoznania sprawy. Sąd Okręgowy zdecydowanie odrzucił przy tym stanowisko, iż w wypadku prowadzenia postępowania przygotowawczego właściwy do rozpoznania wniosku o wydanie europejskiego nakazu aresztowania jest sąd okręgowy, w którego okręgu prowadzone jest postępowanie przygotowawcze. Zdaniem Sądu Okręgowego, przepisart. 607a k.p.k.w ogóle nie odwołuje się do takiego dodatkowego kryterium. Zażalenie na to postanowienie złożył Prokurator Apelacyjny w Katowicach, który zarzucił temu orzeczeniu obrazę przepisuart. 607a k.p.k., która miała wpływ na treść zapadłego rozstrzygnięcia, poprzez uznanie, iż właściwym miejscowo sądem okręgowym do wydania europejskiego nakazu aresztowania jest sąd właściwy do rozpoznania sprawy – Sąd Okręgowy w Warszawie, podczas gdy z treści cytowanego przepisu taka właściwość nie wynika. Skarżący wskazał, że w doktrynie i orzecznictwie występuje spór dotyczący sposobu interpretowania przepisuart. 607a k.p.k.Pogląd, iż o właściwości sądu okręgowego na gruncie tego przepisu decyduje miejsce prowadzenia postępowania przygotowawczego, został jednak zaprezentowany w przeszłości w orzecznictwie Sądu Apelacyjnego w Katowicach. Na rzecz tego poglądu przemawia zaś przede wszystkim sposób zredagowania podanego przepisu, brak komplikacji związanychz ewentualnym przekazaniem sprawy innemu sądowi w trybieart. 36 k.p.k.,art. 37 k.p.k.,art. 43 k.p.k.lub art. 11a przepisów wprowadzających Kodeks postępowania karnego, czy wreszcie – usunięcie ewentualnych wątpliwościmogących powstać na etapie postępowania wykonawczego.Na koniec autor zażalenia podkreślił, że sądem właściwym miejscowo do rozpoznania prowadzonej przeciwko podejrzanemu sprawy nie jest bynajmniej Sąd Okręgowy w Warszawie, lecz Sąd Okręgowy w Częstochowie. Podnosząc ów zarzut, skarżący postuluje uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Katowicach w celu rozpoznania wniosku o wydanie Europejskiego Nakazu Aresztowania wobecS. S.. Sąd Apelacyjny stwierdził, co następuje: Zażalenie jest zasadne i spowodowało uchylenie zakwestionowanego postanowienia oraz przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Katowicach w celu rozpoznania wniosku o wydanie europejskiego nakazu aresztowania przeciwkoS. S.. Właściwość sądu okręgowego do rozstrzygnięcia o wniosku prokuratorao wydanie europejskiego nakazu aresztowania jest niewątpliwie zagadnieniem skomplikowanym, o czym najlepiej świadczy fakt, iż w doktrynie zdążyły już pojawić się na ten temat dwa sprzeczne z sobą poglądy. Zgodnie z pierwszym z nich, do wydania europejskiego nakazu aresztowania uprawniony jest z mocy ustawy sąd okręgowy, który w danym wypadku jest właściwy miejscowo. Pogląd ów odwołuje się zatem wprost do wyznaczających tę ostatnią właściwość przepisów ogólnych zart. 31 k.p.k.iart. 32 k.p.k.(tak S. Steinborn [w:] J. Grajewski, L.K. Paprzycki, S. Steinborn, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Zakamycze 2006, tom II, teza 9 do art. 607a). Drugi pogląd zakłada natomiast, iż europejski nakaz aresztowania wydaje sąd okręgowy, w którego okręgu prowadzone jest postępowanie przygotowawczelub sądowe, albo w którego okręgu zapadł podlegający wykonaniu wyrok (takP. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2007, teza 5 do art. 607a oraz T. Grzegorczyk [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Kraków 2005, teza 3 do art. 607a). Sąd Apelacyjny podziela drugi z przedstawionych poglądów. Przemawia za nim już samo językowe brzmienie analizowanego przepisu. Ustawodawca wskazuje bowiem na, verba legis, „właściwy miejscowo sąd okręgowy”. Określenie to odwołuje się zatem wyraźnie do miejsca, w którym toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe albo miejsca, w którym zapadł wyrok. Rozwiązanie to zostało podyktowane najpewniej względami pragmatycznymi. Sądowi Okręgowemu, który w swojej argumentacji odwołuje się po wielokroć do racjonalności ustawodawcy, należy natomiast wskazać, iż gdyby rzeczywiście chodziło w tym wypadku o stosowanie reguł ogólnych, to ustawodawca nie użyłby przecież takiej formuły. Wystarczyłoby samo określenie: „sąd okręgowy”, które wyznacza właściwość funkcjonalną, bez potrzeby dopisywania wcześniej: „właściwy miejscowo”. W takim przypadku byłoby bowiem jasne, że należy zastosować reguły ogólne i przekazać sprawę sądowi okręgowemu, który pozostaje miejscowo właściwy w rozumieniuart. 31 k.p.k.iart. 32 k.p.k. Warto też zaakcentować słuszną uwagę Sądu Okręgowego, iż w kolejnych przepisachrozdziału 65 k.p.k., a mianowicie wart. 607g k.p.kiart. 607j k.p.k., ustawodawca posługuje się już zwrotem: „sąd właściwy do rozpoznania sprawy”. Nie jest to jednak bynajmniej, jak chce tego sąd pierwszej instancji, swoiste potwierdzenie odwoływania sięart. 607a k.p.k.do reguł ogólnych właściwości miejscowej. Wręcz przeciwnie: wiadomo wszak, że zasady prawidłowej techniki legislacyjnej wykluczają używanie dwóch różnych formuł językowych na określenie tej samej kwestii. Przedstawione przez Sąd Apelacyjny stanowisko pozwala przy tym uniknąć szeregu kuriozalnych konsekwencji, jakie wiązałyby się ze stanowiskiem przyjętym przez Sąd Okręgowy. Otóż w razie przyjęcia tego stanowiska, przekazanie głównej sprawy naetapie postępowanie sądowego innemu sądowi w trybieart. 36 k.p.k.,art. 37 k.p.k.,art. 43 k.pk lub art.11a przepisów wprowadzających kodeks postępowania karnego, spowodowałoby, że do wydania europejskiego nakazu aresztowania i tak właściwym pozostawałby sąd okręgowy określony wedle reguł ogólnych zart. 31 k.p.k.iart.32 k.p.k.S. Steinborn (zob. Kodeks…, j.w.), który w doktrynie wyraził stanowisko tożsame z tym, które zaprezentował obecnie sąd pierwszej instancji, przyznaje jednak, iż w takim wypadku należałoby odwoływać się do wykładni celowościoweji powierzyć rozpoznanie o wydanie europejskiego nakazu aresztowania sądowi okręgowemu miejsca prowadzenia postępowania. Rzecz w tym, iż takie postąpienie dyskredytowałoby znaczenie językowe przepisuart. 607a k.p.k.odczytane po myśli tego autora, a także Sądu Okręgowego i podważałoby, podkreślaną przez ten sąd, racjonalność ustawodawcy. Prezentowana przez Sąd Apelacyjny wykładnia umożliwia też uniknięcie istotnych wątpliwości dotyczących wydania europejskiego nakazu aresztowania na etapie postępowania wykonawczego. Chodziłoby mianowicie o rozstrzygnięcie, czy należałoby wówczas stosować reguły ustalania właściwości miejscowej zKodeksu postępowania karnego, czy też z Kodeksu wykonawczego. Na kwestie te Sąd Apelacyjny zwracał już uwagę w przeszłości, a mianowicie w swoim postanowieniu z dnia 11 października 2006 r., II AKz 643/06, Prok.i Prawo 2007/10/40 (wkładka). Sąd Okręgowy odrzucił wyrażone w tymorzeczeniu stanowisko, ale uczynił to w formie jednozdaniowego stwierdzenia, bez ustosunkowania się do zasygnalizowanych w tym postanowieniu, dalej idących problemów interpretacyjnych. Obecny skład Sądu Apelacyjnego w pełni podziela tymczasem tamto rozstrzygnięcie i argumentację przedstawioną na jego uzasadnienie, mając na uwadze, że przyjęcie odmiennego stanowiska doprowadziłoby w rezultacie do wniosku o niekonsekwencji ustawodawcy i niespójności uregulowań prawnych. Przeczyłoby zatem, akcentowanej przez Sąd Okręgowy, racjonalności ustawodawcy. Mając na uwadze wszystkie przedstawione okoliczności, orzeczono jakw części dyspozytywnej postanowienia.

15/150000/0001006/AKz

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

151000000000503_I_ACa_000341_2009_Uz_2009-05-27_001

I ACa 341/09

2009-05-27 02:00:00.0 CEST

2013-11-28 02:01:02.0 CET

2017-04-26 03:26:53.0 CEST

15100000

503

SENTENCE, REASON

Sygn. akt: I ACa 341/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 27 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku I Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący: SSA Włodzimierz Gawrylczyk (spr.) Sędziowie: SA Teresa Sobolewska SA Michał Kopeć Protokolant: st. sekr. sąd. Karolina Najda po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2008 r. w Gdańsku na rozprawie sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa (...) SA w G. z udziałem interwenienta ubocznego T. J. przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W. o za

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xVolType="15/100000/0000503/ACa" xVolNmbr="000341" xFromPg="1" xml:space="preserve" xDocType="Uz" xFlag="published" xEditorFullName="Karolina Najda" xPublisher="knajda" xEditor="knajda" xToPage="9" xLang="PL" xYear="2009" xVersion="1.0" xPublisherFullName="Karolina Najda"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock><xText xALIGNx="left">Sygn. akt: I ACa 341/09</xText> <xUnit xType="part" xBold="true" xIsTitle="true"><xName>WYROK</xName><xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle><xText>Dnia 27 maja 2009 r.</xText><xText/><xText>Sąd Apelacyjny w Gdańsku I Wydział Cywilny</xText><xText>w składzie:</xText><xText>Przewodniczący: SSA Włodzimierz Gawrylczyk (spr.)</xText><xText>Sędziowie: SA Teresa Sobolewska</xText><xText>SA Michał Kopeć</xText><xText>Protokolant: st. sekr. sąd. Karolina Najda</xText><xText/><xText>po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2008 r. w Gdańsku na rozprawie</xText><xText>sprawy z powództwa <xAnon> Przedsiębiorstwa (...) SA</xAnon> w <xAnon>G.</xAnon></xText><xText>z udziałem interwenienta ubocznego <xAnon>T. J.</xAnon></xText><xText>przeciwko <xAnon> (...)</xAnon> spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w <xAnon>W.</xAnon></xText><xText>o zakazanie naruszania prawa do znaku towarowego i o zapłatę</xText><xText>na skutek apelacji pozwanego</xText><xText>od wyroku końcowego Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 30 grudnia 2008 r.</xText><xText>sygn. akt VI GC 44/08</xText><xText/><xText>zmienia zaskarżony wyrok:</xText><xText>a/ w punkcie I (pierwszym) i w miejsce zasądzonej od pozwanego <xAnon> (...)</xAnon> spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w <xAnon>W.</xAnon> na rzecz powoda <xAnon> Przedsiębiorstwa (...) SA</xAnon> w <xAnon>G.</xAnon> kwoty 151.257 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 8 listopada 2001 r. do dnia zapłaty zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 75.628 (siedemdziesiąt pięć tysięcy sześćset dwadzieścia osiem) zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 6.904 (sześć tysięcy dziewięćset cztery) zł od dnia 1 stycznia 2002 r. , od kwoty 15.658 (piętnaście tysięcy sześćset pięćdziesiąt osiem) zł od dnia 1 stycznia 2003 r., od kwoty 25.152 (dwadzieścia pięć tysięcy sto pięćdziesiąt dwa) zł od dnia 1 stycznia 2004 r., od kwoty 25.921 (dwadzieścia pięć tysięcy dziewięćset dwadzieścia jeden) zł od dnia 1 stycznia 2005 r. i od kwoty 1.993 (jeden tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiąt trzy) zł od dnia 1 lutego 2005 r., w każdym przypadku do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie oddala powództwo o zapłatę,</xText><xText>b/ w punkcie III (trzecim) w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 16.673 (szesnaście tysięcy sześćset siedemdziesiąt trzy) zł i na rzecz interwenienta ubocznego kwotę 7.295 (siedem tysięcy dwieście dziewięćdziesiąt pięć) zł tytułem kosztów procesu;</xText><xText>oddala apelację w pozostałej części;</xText><xText>znosi wzajemnie między stronami koszty procesu za drugą instancję.</xText><xText/><xText xALIGNx="left">Na oryginale właściwe podpisy.</xText><xText xALIGNx="left">I ACa 341/09</xText></xUnit><xUnit xType="part" xBold="true" xIsTitle="true"><xName>UZASADNIENIE</xName><xText>Sąd Okręgowy w Toruniu w sprawie z powództwa <xAnon> Przedsiębiorstwa (...) SA</xAnon> w <xAnon>G.</xAnon> przy udziale interwenienta ubocznego <xAnon>T. J.</xAnon> przeciwko <xAnon> (...) spółce z o.o.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> o zakazanie naruszania prawa do znaku towarowego i o zasądzenie odszkodowania w kwocie 800.000 zł wyrokiem końcowym z 30 grudnia 2008 r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 151.257 zł z ustawowymi odsetkami od 8 listopada 2001 r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo o zapłatę w pozostałej części oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 33.346,16 zł i na rzecz interwenienta ubocznego kwotę 14.591,87 zł tytułem kosztów procesu.</xText><xText/><xText>Zasadnicze motywy tego wyroku są następujące:</xText><xText/><xText>Powód domagał się:</xText><xText>1/ zakazania pozwanemu korzystania z oznaczenia <xAnon> (...)</xAnon> i jakichkolwiek oznaczeń podobnych, w tym wprowadzania do obrotu towarów oznaczonych tym znakiem albo posługiwania się nim w celu reklamy,</xText><xText>2/ nakazania mu usunięcia tego znaku towarowego ze wszystkich „<xAnon>Skwerów (...)</xAnon>”, innych budowli, urządzeń, towarów i dokumentacji handlowej będących w jego dyspozycji,</xText><xText>3/ nakazania opublikowania w prasie na koszt pozwanego wskazanego oświadczenia,</xText><xText>4/ upoważnienia powoda do wykonania zastępczego na koszt pozwanego zobowiązania wskazanego w punkcie 3,</xText><xText>5/ zasądzenia od pozwanego odszkodowania w wysokości 800.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwu,</xText><xText>6/ zasądzenia kosztów procesu.</xText><xText>Pozwany wnosił o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 24.000 zł.</xText><xText/><xText>Wyrokiem częściowym z 10 marca 2003 r. Sąd Okręgowy w Toruniu uznał roszczenie za usprawiedliwione w zasadzie i nakazał pozwanemu zaprzestania korzystania z oznaczenia <xAnon> (...)</xAnon> i jakichkolwiek oznaczeń podobnych, usunięcie znaku towarowego <xAnon> (...)</xAnon> ze wszystkich „<xAnon>Skwerów (...)</xAnon>”, innych budowli, urządzeń, towarów i dokumentacji handlowej będących w jego dyspozycji, opublikowanie na koszt pozwanego wskazanych oświadczeń we wskazanych gazetach oraz upoważnił powoda do wykonania zastępczego tego ostatniego obowiązku na koszt pozwanego.</xText><xText>Sąd Apelacyjny oddalił apelację pozwanego od tego wyroku (k. 454), a Sąd Najwyższy oddalił jego skargę kasacyjną (k. 529).</xText><xText/><xText xALIGNx="left">Sąd Okręgowy w Toruniu wyrokiem końcowym z 13 lutego 2006 r. oddalił powództwo o zapłatę kwoty 800.000 zł, zasądził od powoda na rzecz pozwanego koszty procesu, ustalił wpis ostateczny od powództwa o zakazanie naruszania prawa do znaku towarowego w wysokości 1.500 zł oraz zarządził zwrot na rzecz stron określonych kwot tytułem niewykorzystanych zaliczek na wydatki.</xText><xText>Sąd Okręgowy wówczas stwierdził m.in., że naruszenie przez pozwanego prawa powoda stwierdzone zostało prawomocnym wyrokiem wstępnym, w którym uwzględnione zostały roszczenia niepieniężne a roszczenie odszkodowawcze uznane zostało za usprawiedliwione w zasadzie, w tej sprawie mają zastosowanie przepisy <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19850050017" xTitle="Ustawa z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych" xAddress="Dz. U. z 1985 r. Nr 5, poz. 17">ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych</xLexLink>, co wynika z <xLexLink xArt="art. 315;art. 315 ust. 1" xIsapId="WDU20010490508" xTitle="Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej" xAddress="Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 508">art. 315 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej</xLexLink>, choć kwestia ta nie ma istotnego znaczenia, bo regulacje te w obu ustawach są takie same, nie regulują one wprost problemu odszkodowania za naruszenie prawa do znaku towarowego, odsyłając do zasad ogólnych. Powód twierdził, że jego szkoda jest równa opłacie licencyjnej, która by mu przysługiwała, gdyby pozwany używał znaku towarowego <xAnon> (...)</xAnon> na podstawie umowy, opłata licencyjna wynosi od 0,5% do 5% uzyskanego przychodu. Sąd Okręgowy ustalił wysokość obrotów, przychodów netto i wartość sprzedaży detalicznej uzyskanej przez powoda w latach 2000-2004, opinie biegłych za nazbyt teoretyczne i nieprzydatne do obliczenia wysokości szkody. Stwierdził, że odszkodowanie można ustalać albo według fikcyjnej opłaty licencyjnej albo na podstawie przepisów <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">kodeksu cywilnego</xLexLink>. Ponieważ powód nie udowodnił wysokości szkody, a nawet nie twierdził, że pozwany osiągnął korzyść majątkową z bezprawnego posługiwania się znakiem towarowym powoda, metoda fikcyjnej opłaty licencyjnej budzi zastrzeżenia, sprzeciwia się istocie odszkodowania, więc Sąd oddalił powództwo.</xText><xText>Do sprawy po stronie powoda przystąpiła <xAnon>T. J.</xAnon> w charakterze interwenienta ubocznego (k. 1058-1059).</xText><xText>Powód zaskarżył wyrok, a jego apelacja została oddalona wyrokiem z 7 listopada 2006 r. Wskutek skargi kasacyjnej interwenienta ubocznego Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego i przekazał mu sprawę do ponownego rozpoznania. Sąd Najwyższy stwierdził m.in., że:</xText><xText>1/ sporna między stronami data zaprzestania przez pozwanego oznaczania swoich centrów handlowych znakiem <xAnon> (...)</xAnon> nie została ustalona;</xText><xText>2/ nieuzasadnione było ustalenie Sądu Apelacyjnego, jakoby powód na rozprawie w dniu 30 stycznia 2006 r. dokonał kolejnej zmiany powództwa;</xText><xText>3/ z oświadczeń powoda wynika, że domagał się zasądzenia kwoty 800.000 zł za cały okres naruszeń jego prawa, choć jego roszczenie przekracza tę kwotę, ale on domaga się zasądzenia tej kwoty;</xText><xText>4/ trafny był zarzut powoda, że naruszony był <xLexLink xArt="art. 315;art. 315 ust. 2" xIsapId="WDU20010490508" xTitle="Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej" xAddress="Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 508">art. 315 ust. 2 ustawy – Prawo własności przemysłowej</xLexLink>; zgodnie z utrwalonym kierunkiem orzecznictwa do skutków naruszenia prawa po 22 sierpnia 2001 r. prawa z rejestracji znaku towarowego stosuje się przepisy tej ustawy również wówczas, gdy prawo z rejestracji istniało w dniu wejścia w życie tej ustawy; do zastosowania art. 296 ust. 1 tej ustawy jest wystarczające, by określony w nim czyn rozpoczęty przed jego wejściem w życie w dniu 22 sierpnia 2001 r. był kontynuowany po tym dniu;</xText><xText>5/ po wejściu w życie tej ustawy nastąpiła istotna zmiana stanu prawnego dotyczącego przesłanek dochodzenia roszczenia o wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści;</xText><xText>6/ art. 20 ust. 2 ustawy o znakach towarowych stanowił, że uprawniony z tytułu rejestracji może również na zasadach ogólnych żądać naprawienia wyrządzonej szkody i wydania korzyści majątkowej uzyskanej bez podstawy prawnej w następstwie naruszenia prawa z rejestracji; odesłanie do zasad ogólnych obejmuje zarówno roszczenie odszkodowawcze, jak i roszczenie o zwrot bezpodstawnie uzyskanej korzyści; pod pojęciem zasady ogólnej rozumieć należy przepis <xLexLink xArt="art. 405" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 405 k.c.</xLexLink>, więc roszczenie to jest tożsame z roszczeniem z bezpodstawnego wzbogacenia;</xText><xText>7/ oparte na powyższym przepisie roszczenie o wydanie bezpodstawnie uzyskanej korzyści majątkowej wymaga wykazania braku tytułu do używania znaku towarowego przez naruszyciela, uzyskania korzyści majątkowej (wzbogacenia) cudzym kosztem i odpowiadającego temu zubożeniu po stronie uprawnionego oraz związku pomiędzy zubożeniem uprawnionego a wzbogaceniem naruszyciela, ujmowanego jednak nie jako związek przyczynowy, ale współzależność między uzyskaniem korzyści majątkowej przez wzbogaconego, a doznaniem uszczerbku majątkowego przez zubożonego;</xText><xText>8/ naruszyciel bezprawnie używający cudzego znaku towarowego wzbogaca się o wartość tego używania, oszczędzając wydatku w postaci opłaty licencyjnej, jaka należna byłaby w razie używania tego znaku na podstawie umowy licencyjnej i której nie uzyskuje uprawniony z rejestracji znaku towarowego;</xText><xText>9/ unormowanie <xLexLink xArt="art. 296;art. 296 ust. 1" xIsapId="WDU20010490508" xTitle="Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej" xAddress="Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 508">art. 296 ust. 1 ustawy – Prawo własności przemysłowej</xLexLink> zmieniło charakter roszczenia o wydanie korzyści majątkowej przez zerwanie jego związku z instytucją bezpodstawnego wzbogacenia, a odesłanie w nim do zasad ogólnych nie obejmuje roszczenia o wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści i ogranicza się do roszczenia odszkodowawczego; roszczenie o wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści w następstwie naruszenia prawa z rejestracji znaku towarowego zachowało autonomiczny charakter po zmianie tego przepisu wprowadzonej <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU20070990662" xTitle="Ustawa z dnia 9 maja 2007 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz niektórych innych ustaw" xAddress="Dz. U. z 2007 r. Nr 99, poz. 662">ustawą z 9 maja 2007 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz niektórych innych ustaw</xLexLink> (Dz. U. Nr 99, poz. 662) wprowadzającej obok roszczenia o naprawienie szkody na zasadach ogólnych roszczenie o naprawienie szkody przez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej opłacie licencyjnej albo innego stosownego wynagrodzenia, które w chwili ich dochodzenia byłyby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie ze znaku towarowego;</xText><xText>10/ w tym stanie prawnym zubożenie uprawnionego polega na korzystaniu przez inny podmiot jego kosztem bez podstawy prawnej z jego prawa wyłącznego; nie musi on udowadniać, że uzyskane przez naruszyciela w ten sposób korzyści powiększyły jego majątek oraz że on sam uzyskałby korzyść, którą uzyskał naruszyciel;</xText><xText>11/ powód opierał swoje roszczenie na podstawie deliktowej, w ramach której domagał się naprawienia szkody w postaci utraconych korzyści oraz alternatywnie na podstawie <xLexLink xArt="art. 405" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 405 k.c.</xLexLink>, jednak Sąd Okręgowy rozpoznał sprawę jedynie na podstawie reżimu odpowiedzialności <xIx>ex delicto; </xIx>oddalenia powództwa i apelacji powoda w oparciu o jej przesłanki skarżący nie kwestionował w skardze kasacyjnej;</xText><xText>12/ w przypadku, gdy następuje bezprawne przywłaszczenie cudzego prawa wyłącznego, wymagany w <xLexLink xArt="art. 405" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 405 k.c.</xLexLink> związek między wzbogaceniem a zubożeniem nie może być zasadnie kwestionowany, skoro bezpodstawnie wzbogacony oszczędza wydatku, którego nie uzyskuje zubożony, będący uprawnionym z prawa z rejestracji znaku towarowego;</xText><xText>13/ wykazanie korzyści uzyskanej przez wtargnięcie w prawnie chronioną sferę innego podmiotu z zasady nasuwa istotne trudności dowodowe z uwagi na to, że ekonomiczne skutki działalności na rynku uprawnionego i naruszyciela stanowią wypadkową licznych okoliczności mających różny charakter, nie może to jednak prowadzić do akceptacji uzyskiwania korzyści przez wzbogaconego drogą działań sprzecznych z porządkiem prawnym;</xText><xText>14/ przy istotnym wzmocnieniu zasady kontradyktoryjności zachowany został cel postępowania cywilnego w postaci dążenia do wydania orzeczenia zgodnego ze stosowną normą, a więc odpowiadającego rzeczywistym okolicznościom sprawy; wobec tego powinnością sądu jest czuwanie nad przestrzeganiem form postępowania, tak by doprowadziły one do prawidłowych ustaleń faktycznych; sąd nie jest pozbawiony inicjatywy dowodowej opartej na jego uznaniu, a inicjatywa zawsze będzie uzasadniona w przypadku dowodu mającego służyć zweryfikowaniu już zgromadzonego materiału dowodowego; na tym tle nie można pominąć możliwości skorzystania przez sąd z przepisów <xLexLink xArt="art. 248;art. 249" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 248 i 249 k.p.c.</xLexLink>, zwłaszcza że powód tego żądał w piśmie procesowym z 9 stycznia 2003 r. (k. 264);</xText><xText>15/ jest w tej sprawie możliwość przezwyciężenia istotnych trudności dowodowych w wykazaniu przez powoda jego roszczenia o zwrot bezpodstawnie uzyskanych korzyści przez zastosowanie <xLexLink xArt="art. 322" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 322 k.p.c.</xLexLink>;</xText><xText>16/ ciężar oceny wpływu okoliczności determinujących efektywność działalności rynkowej powoda i pozwanego na wysokość kwoty korzyści uzyskanej przez pozwanego spoczywał na sądzie, który nie powinien obciążać powoda obowiązkiem ścisłego wykazania jej wysokości ponad możliwość jego wykonania.</xText><xText>W tych okolicznościach Sąd Apelacyjny w Gdańsku, po ponownym rozpoznaniu apelacji powoda, uchylił wyrok Sądu Okręgowego i przekazał mu sprawę odszkodowania do ponownego rozpoznania, uznając że Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał drugiej podstawy roszczenia powoda, do czego konieczne jest poczynienie odpowiednich ustaleń przy zachowaniu wskazówek Sądu Najwyższego, konieczna też będzie ocena zasadności roszczenia co do wysokości, bo co do zasady roszczenie to jest usprawiedliwione.</xText><xText/><xText>Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy poczynił następujące ustalenia:</xText><xText>Pozwany administrował centralami handlowymi w <xAnon>(...)</xAnon> od 22 stycznia 2001 r., w <xAnon>G.</xAnon> od 22 marca 2002 r i w <xAnon>G.</xAnon> od 12 listopada 2002 r., które od dnia oddania ich do użytku do końca stycznia 2005 r. były oznaczone znakiem towarowym <xAnon> (...)</xAnon>, do którego wyłączne prawo ma powód. Uzyskiwał przychody z tytułu czynszu za wydzierżawioną powierzchnię w administrowanych obiektach handlowych oraz opłat usługowych i marketingowych ponoszonych przez dzierżawców. Jego przychody z tego tytułu w 2002 r. wyniosły 1.567.754,37 zł, w 2003 r. kwotę 2.515.177,27 zł, w 2004 r. kwotę 2.592.095,52 zł i w 2005 r. kwotę 2.392.120,17 zł. W 2001 r. przychody pozwanego wyniosły 1.078.398,71 zł (według informacji pozwanego).</xText><xText/><xText>Sąd Okręgowy uwzględnił też materiał dowodowy zebrany przed ponownym rozpoznaniem sprawy, w szczególności opinie biegłych <xAnon>M. R.</xAnon> i <xAnon>J. C. (1)</xAnon>. Przeprowadził też dowód z opinii biegłego <xAnon>W. K.</xAnon> z dziedziny ochrony własności intelektualnej w celu określenia kryteriów ustalenia wysokości bezprawnie uzyskanej korzyści przez pozwanego. Przyjmując metodę fikcyjnej opłaty licencyjnej, Sąd stwierdził, że nie ma jednolitego kryterium ustalenia fikcyjnej opłaty licencyjnej oraz że należy brać pod uwagę renomę znaku, jej pozycję na rynku i rozpoznawalność. Sąd oddalił wniosek pozwanego o powołanie kolejnego biegłego, gdyż opinia biegłego <xAnon>W. K.</xAnon> była wystarczająca do obliczenia należnego odszkodowania.</xText><xText>Sąd stwierdził, że powód domagał się zasądzenia kwoty 800.000 zł z ustawowymi odsetkami od 11 maja 2001 r. tytułem odszkodowania za bezpodstawnie uzyskane korzyści z posługiwania się znakiem towarowym powoda przez cały okres naruszeń od września 2000 r. do końca stycznia 2005 r. Niewątpliwie pozwany uzyskał korzyść majątkową z naruszenia prawa powoda, istnieją więc przesłanki do żądania przez powoda wydania korzyści na podstawie <xLexLink xArt="art. 296" xIsapId="WDU20010490508" xTitle="Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej" xAddress="Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 508">art. 296 Prawa własności przemysłowej</xLexLink>. Korzyści pozwanego polegały na pobieraniu czynszu dzierżawnego od obiektów oznaczonych znakiem towarowym powoda a nie na zwiększonych przychodach ze sprzedaży towarów. Niemniej możliwe jest zastosowanie metody fikcyjnej opłaty licencyjnej. Ponieważ powód nie udowodnił, że jego znak towarowy przedstawia szczególnie wysoką wartość, więc Sąd uznał, iż odpowiednią opłatą licencyjną będzie 2% przychodów pozwanego, a nie 20-25% jak wskazywał interwenient uboczny. Przychody za styczeń 2005 r. Sąd ustalił jako średnią miesięczną rocznych przychodów, podobnie przychody za 11 miesięcy 2001 r. Na tej podstawie Sąd ustalił, że opłata licencyjna, którą powód mógłby uzyskać, wynosi 151.257 zł. Zasądzając tę kwotę, Sąd powołał się na <xLexLink xArt="art. 296;art. 296 § 1" xIsapId="WDU20010490508" xTitle="Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej" xAddress="Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 508">art. 296 § 1 ustawy – Prawo własności przemysłowej</xLexLink> oraz <xLexLink xArt="art. 322" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 322 k.p.c.</xLexLink></xText><xText>Orzekając o kosztach procesu, Sąd miał na uwadze <xLexLink xArt="art. 100" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 100 k.p.c.</xLexLink></xText><xText/><xText>Pozwany złożył apelację. Zaskarżył wyrok w części uwzględniającej powództwo i orzekającej o kosztach procesu. Domagał się zmiany wyroku i oddalenia powództwa oraz zasądzenia kosztów procesu od powoda i interwenienta ubocznego według norm przepisanych, ewentualnie uchylenia wyroku w zaskarżonej części i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Wyrokowi zarzucił:</xText><xText>1/ naruszenie <xLexLink xArt="art. 296;art. 296 ust. 1" xIsapId="WDU20010490508" xTitle="Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej" xAddress="Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 508">art. 296 ust. 1 ustawy – Prawo własności przemysłowej</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 6" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 6 k.c.</xLexLink> polegające na uznaniu, że pozwany osiągnął korzyść majątkową przez naruszenie prawa powoda do znaku towarowego <xAnon> (...)</xAnon>, mimo niewykaznia przez powoda uzyskania tych korzyści, oraz naruszenie <xLexLink xArt="art. 481" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 481 k.c.</xLexLink> przez zasądzenie odsetek ustawowych od 8 listopada 2001 r. bez uzasadnienia tego rozstrzygnięcia,</xText><xText>2/ naruszenie przepisów postępowania, tj: a) <xLexLink xArt="art. 217;art. 217 § 2" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 217 § 2 k.p.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 230" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 230 k.p.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 233;art. 233 § 2" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 233 § 2 k.p.c.</xLexLink> przez oddalenie wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego z dziedziny ochrony własności intelektualnej w osobie <xAnon>A. P.</xAnon> lub <xAnon>J. K.</xAnon> względnie innego biegłego w celu wyceny znaku towarowego <xAnon> (...)</xAnon> i wysokości bezpodstawnie uzyskanej przez pozwanego korzyści przy uwzględnieniu rodzaju prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, b) <xLexLink xArt="art. 322" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 322 k.p.c.</xLexLink> przez jego zastosowanie mimo niewyczerpania dostępnych i znanych Sądowi środków dowodowych, c) <xLexLink xArt="art. 328;art. 328 § 2" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 328 § 2 k.p.c.</xLexLink> polegające na niedostatecznym uzasadnieniu wyroku utrudniającym merytoryczną polemikę i kontrolę instancyjną wyroku, d) <xLexLink xArt="art. 100;art. 100 zd. 2" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 100 zd. 2 k.p.c.</xLexLink> przez częściowe (w 18,9%) zasądzenie kosztów postępowania od pozwanego mimo wygrania sprawy w 81,1%.</xText><xText/><xText>Interwenient uboczny złożył pisemną odpowiedź na apelację, w której domagał się oddalenia apelacji i zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych. Powód także złożył taki wniosek, przychylając się do tej odpowiedzi na apelację.</xText><xText/><xText>Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:</xText><xText/><xText>Apelacja jest częściowo zasadna co do wysokości i co do określenia daty, od której powodowi należą się odsetki, a w konsekwencji tego także co do rozstrzygnięcia o kosztach procesu, nie ma jednak usprawiedliwionych podstaw do kwestionowania samej zasady odpowiedzialności pozwanego za naruszenie prawa powoda do znaku towarowego metodologii wyliczenia należnego powodowi wynagrodzenia. Bezpodstawne są jego zarzuty, z zastrzeżeniem tej części, która prowadzi do zasygnalizowanej wyżej zmiany zaskarżonego wyroku.</xText><xText>Powód wykazał brak tytułu prawnego po stronie pozwanego do posługiwania się znakiem towarowym <xAnon> (...)</xAnon> zastrzeżonym na rzecz powoda. Na podstawie <xLexLink xArt="art. 296;art. 296 § 1" xIsapId="WDU20010490508" xTitle="Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej" xAddress="Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 508">art. 296 § 1 ustawy – Prawo własności przemysłowej</xLexLink> ma roszczenie do pozwanego o zwrot bezpodstawnie uzyskanej korzyści z tytułu posługiwania się jego znakiem towarowym. Dopuszczalne jest ustalenie tej korzyści przy zastosowaniu metody ustalenia fikcyjnej opłaty licencyjnej, co wynika także z cytowanego wyżej wyroku Sądu Najwyższego, który wiąże sądy i strony w tej sprawie. Oczywiste jest, że gdyby powód zawarł umowę licencyjną na posługiwanie się jego znakiem towarowym, to otrzymałby opłatę licencyjną. Skoro pozwany bezprawnie posługiwał się znakiem towarowym powoda, to zaoszczędził wydatków na opłatę licencyjną. Ta jego oszczędność stanowi przedmiot bezpodstawnego wzbogacenia. Sąd Apelacyjny uznaje też za oczywiste, że pozwany był zainteresowany posługiwaniem się tym znakiem, skoro przez kilka lat uporczywie z niego korzystał mimo wezwania do zaprzestania i mimo wytoczenia powództwa w celu zakazania posługiwania się nim, a celem tego korzystania było uzyskanie korzyści majątkowej.</xText><xText>W zasadzie nie sposób w takim sporze wyliczyć wysokość korzyści naruszyciela z precyzją właściwą dla stosunków umownych, dlatego dopuszczalne jest ustalenie wysokości korzyści przy zastosowaniu <xLexLink xArt="art. 322" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 322 k.p.c.</xLexLink>, przy uwzględnieniu – co oczywiste – istotnych okoliczności sprawy, w szczególności okresu, w którym naruszyciel uzyskiwał korzyść przez zaoszczędzenie opłat licencyjnych, renomy znaku towarowego i jego rozpoznawalności. Nieuprawniony jest więc zarzut naruszenia tego przepisu.</xText><xText>W tym sporze nie chodzi o ustalenie odszkodowania za naruszenie prawa do znaku towarowego, a o ustalenie wysokości opłaty licencyjnej, którą powód mógłby uzyskać na podstawie umowy. Biegli, którzy wydali opinie w tej sprawie przedstawili różne metody wyliczenia szkody uprawnionego do znaku towarowego lub bezprawnie uzyskanej korzyści przez naruszyciela, zgodni przy tym byli, że można stosować metodę hipotetycznej opłaty licencyjnej. W opinii biegłej <xAnon>M. R.</xAnon> opłata licencyjna może wynosić od 0,5% do 1% wysokości obrotów handlowych uzyskanych przez naruszyciela w okresie trwania naruszenia (k. 143). W opinii biegłego <xAnon>J. C. (2)</xAnon> opłata licencyjna byłaby zależna od umowy zawartej między stronami, ale można ocenić, że mogłaby być określona w granicach od 10% do 20% korzyści pozwanego uzyskanych z naruszenia praw powoda (k. 242). W ocenie biegłego <xAnon>W. K.</xAnon> metoda hipotetycznej opłaty licencyjnej jest najtrafniejsza, jest rozpowszechniona w krajowej i zagranicznej praktyce w dziedzinie prawa na dobrach niematerialnych, wskazuje bowiem ile naruszyciel prawa musiałby zapłacić, gdyby zawarł umowę licencyjną. Jego zdaniem do przyjęcia w okolicznościach tej sprawy jest ustalenie opłaty licencyjnej w wysokości 1% obrotów, a opłaty takie – według jego rozeznania – wynoszą od 0,5% do 2% obrotów (k. 612). Opinie te co do zasady są wiarygodne, jako zbieżne z sobą i oparte na doświadczeniu zawodowym biegłych oraz materiale dowodowym w tej sprawie. <xAnon>O.</xAnon> jest, i może być sporna, wysokość opłaty licencyjnej (jej stopa od obrotów), którą powód mógłby uzyskać. Powód uważał, że w praktyce obrotu prawami z rejestracji znaków towarowych opłaty mieszczą się w granicach od 0,5% do 5% uzyskanego przychodu. Biegły <xAnon>W. K.</xAnon> w późniejszej opinie podał, że należałoby przyjąć wysokość opłaty 10% od przychodu z dzierżawy, ale opinii tej nie uzasadnił (k. 1425).</xText><xText>Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie można posłużyć się wskaźnikami podanymi przez biegłego <xAnon>J. C. (2)</xAnon>, bo trzeba by ustalać wysokość korzyści uzyskanych z naruszenia znaku towarowego i ustalić należność powoda jako część tej korzyści. Prostsze i trafniejsze jest uznanie, że korzyścią jest zaoszczędzony wydatek na opłacie licencyjnej, której naruszyciel nie poniósł. Nie ma też uzasadnienia dla zastosowania stopy 10% od przychodu dla ustalenia wysokości takiej opłaty.</xText><xText>Skoro metoda hipotetycznej opłaty licencyjnej jest prawidłowa, a opinie biegłych i ustalenia co do miejsc, w których obie strony posługiwały się znakiem towarowym <xAnon> (...)</xAnon> oraz zasięgu terytorialnego działalności gospodarczej powoda wskazują, że renoma znaku towarowego powoda nie jest szczególnie duża, to w ocenie Sądu Apelacyjnego uzasadnione jest ustalenie wysokości hipotetycznej opłaty licencyjnej w wysokości 1% od przychodów pozwanego uzyskanych z najmu lokali opatrzonych tym znakiem towarowym. Nie zachodziła więc potrzeba przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w celu wyceny znaku towarowego i wysokości uzyskanej przez pozwanego korzyści. Sąd Okręgowy zasadnie pominął ten wniosek dowodowy pozwanego. Nietrafny jest więc zarzut naruszenia <xLexLink xArt="art. 217;art. 217 § 2" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 217 § 2 k.p.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 230" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 230 k.p.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 233;art. 233 § 2" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 233 § 2 k.p.c.</xLexLink></xText><xText>Skoro renoma znaku towarowego powoda nie jest wysoka, uzasadnione jest ustalenie hipotetycznej opłaty licencyjnej, którą mógłby uzyskać przy zawarciu umowy licencyjnej, w wysokości 1% od przychodów pozwanego uzyskanych z tytułu czynszu najmu. Pozwany nie ma racji, uznając że skoro sam bezpośrednio nie prowadził sprzedaży detalicznej, to nie można stosować tej metody obliczenia bezpodstawnie uzyskanej korzyści. Motywy tej tezy podano wyżej.</xText><xText>Skoro Sąd Okręgowy przyjął do obliczenia bezprawnie uzyskanej przez pozwanego korzyści stopę 2% przychodów pozwanego, to przy ustaleniu, że stopa powinna wynosić 1%, bezpodstawnie uzyskane przez pozwanego korzyści wynoszą połowę kwot ustalonych przez Sąd Okręgowy. Sąd Apelacyjny uważa, że opłata licencyjna może, i z reguły ma, charakter okresowy, więc uzasadniony jest zarzut bezpodstawnego zasądzenia odsetek od dnia 8 listopada 2001 r. od całej zasądzonej kwoty, skoro naruszenie trwało do końca stycznia 2005 r. Dlatego Sąd Apelacyjny – uwzględniając częściowo apelację na podstawie <xLexLink xArt="art. 386;art. 386 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 386 § 1 k.p.c.</xLexLink> – zasądził świadczenia obliczone za okresy roczne z ustawowymi odsetkami liczonymi od każdej hipotetycznej opłaty rocznej wymagalnej w ostatnim dniu każdego roku, a za styczeń 2005 r. – w ostatnim dniu tego miesiąca. Odsetki za opóźnienie liczone są więc od dnia następnego po dniu wymagalności świadczenia.</xText><xText>Sąd uznał za bezpodstawny zarzut naruszenia <xLexLink xArt="art. 328;art. 328 § 2" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 328 § 2 k.p.c.</xLexLink> w takim stopniu, żeby uzasadnienie zaskarżonego wyroku utrudniało merytoryczną polemikę i kontrolę instancyjną. W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy odwołał się do materiału dowodowego zebranego przed ponownym rozpoznaniem sprawy. Wyrok zawiera ocenę dowodów, choć czasem lakoniczną, z którą Sąd Apelacyjny się zgadza, z zastrzeżeniem prowadzącym do częściowej zmiany wyroku.</xText><xText>Oceniając rozstrzygniecie o kosztach procesu, Sąd Apelacyjny podkreśla, że zaskarżony wyrok ma charakter końcowy i uwzględnia także koszty procesu poniesione w części odnoszącej się do rozstrzygnięć zawartych w prawomocnym wyroku częściowym, więc nie w pełni zasadny jest zarzut błędnego zastosowania <xLexLink xArt="art. 100" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 100 k.p.c.</xLexLink> Biorąc pod uwagę opisaną wyżej zmianę wyroku dotyczącego roszczenia pieniężnego, polegającą na zasądzeniu świadczenia o połowę niższego od wskazanego w zaskarżonym wyroku, Sąd obniżył o połowę zasądzone od pozwanego koszty procesu (<xLexLink xArt="art. 100" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 100 k.p.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 391;art. 391 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 391 § 1 k.p.c.</xLexLink>). Ponieważ Sąd uwzględnił apelację w połowie, a obie strony były reprezentowane przez profesjonalnych pełnomocników, Sąd na podstawie powyższych przepisów zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu za drugą instancję.</xText></xUnit></xBlock> </xPart>

Włodzimierz Gawrylczyk

Karolina Najda

st. sekr. sąd. Karolina Najda

Karolina Najda

Sygn. akt: I ACa 341/09WYROKW IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJDnia 27 maja 2009 r.Sąd Apelacyjny w Gdańsku I Wydział Cywilnyw składzie:Przewodniczący: SSA Włodzimierz Gawrylczyk (spr.)Sędziowie: SA Teresa SobolewskaSA Michał KopećProtokolant: st. sekr. sąd. Karolina Najdapo rozpoznaniu w dniu 13 maja 2008 r. w Gdańsku na rozprawiesprawy z powództwaPrzedsiębiorstwa (...) SAwG.z udziałem interwenienta ubocznegoT. J.przeciwko(...)spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wW.o zakazanie naruszania prawa do znaku towarowego i o zapłatęna skutek apelacji pozwanegood wyroku końcowego Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 30 grudnia 2008 r.sygn. akt VI GC 44/08zmienia zaskarżony wyrok:a/ w punkcie I (pierwszym) i w miejsce zasądzonej od pozwanego(...)spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wW.na rzecz powodaPrzedsiębiorstwa (...) SAwG.kwoty 151.257 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 8 listopada 2001 r. do dnia zapłaty zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 75.628 (siedemdziesiąt pięć tysięcy sześćset dwadzieścia osiem) zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 6.904 (sześć tysięcy dziewięćset cztery) zł od dnia 1 stycznia 2002 r. , od kwoty 15.658 (piętnaście tysięcy sześćset pięćdziesiąt osiem) zł od dnia 1 stycznia 2003 r., od kwoty 25.152 (dwadzieścia pięć tysięcy sto pięćdziesiąt dwa) zł od dnia 1 stycznia 2004 r., od kwoty 25.921 (dwadzieścia pięć tysięcy dziewięćset dwadzieścia jeden) zł od dnia 1 stycznia 2005 r. i od kwoty 1.993 (jeden tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiąt trzy) zł od dnia 1 lutego 2005 r., w każdym przypadku do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie oddala powództwo o zapłatę,b/ w punkcie III (trzecim) w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 16.673 (szesnaście tysięcy sześćset siedemdziesiąt trzy) zł i na rzecz interwenienta ubocznego kwotę 7.295 (siedem tysięcy dwieście dziewięćdziesiąt pięć) zł tytułem kosztów procesu;oddala apelację w pozostałej części;znosi wzajemnie między stronami koszty procesu za drugą instancję.Na oryginale właściwe podpisy.I ACa 341/09UZASADNIENIESąd Okręgowy w Toruniu w sprawie z powództwaPrzedsiębiorstwa (...) SAwG.przy udziale interwenienta ubocznegoT. J.przeciwko(...) spółce z o.o.wW.o zakazanie naruszania prawa do znaku towarowego i o zasądzenie odszkodowania w kwocie 800.000 zł wyrokiem końcowym z 30 grudnia 2008 r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 151.257 zł z ustawowymi odsetkami od 8 listopada 2001 r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo o zapłatę w pozostałej części oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 33.346,16 zł i na rzecz interwenienta ubocznego kwotę 14.591,87 zł tytułem kosztów procesu.Zasadnicze motywy tego wyroku są następujące:Powód domagał się:1/ zakazania pozwanemu korzystania z oznaczenia(...)i jakichkolwiek oznaczeń podobnych, w tym wprowadzania do obrotu towarów oznaczonych tym znakiem albo posługiwania się nim w celu reklamy,2/ nakazania mu usunięcia tego znaku towarowego ze wszystkich „Skwerów (...)”, innych budowli, urządzeń, towarów i dokumentacji handlowej będących w jego dyspozycji,3/ nakazania opublikowania w prasie na koszt pozwanego wskazanego oświadczenia,4/ upoważnienia powoda do wykonania zastępczego na koszt pozwanego zobowiązania wskazanego w punkcie 3,5/ zasądzenia od pozwanego odszkodowania w wysokości 800.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwu,6/ zasądzenia kosztów procesu.Pozwany wnosił o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 24.000 zł.Wyrokiem częściowym z 10 marca 2003 r. Sąd Okręgowy w Toruniu uznał roszczenie za usprawiedliwione w zasadzie i nakazał pozwanemu zaprzestania korzystania z oznaczenia(...)i jakichkolwiek oznaczeń podobnych, usunięcie znaku towarowego(...)ze wszystkich „Skwerów (...)”, innych budowli, urządzeń, towarów i dokumentacji handlowej będących w jego dyspozycji, opublikowanie na koszt pozwanego wskazanych oświadczeń we wskazanych gazetach oraz upoważnił powoda do wykonania zastępczego tego ostatniego obowiązku na koszt pozwanego.Sąd Apelacyjny oddalił apelację pozwanego od tego wyroku (k. 454), a Sąd Najwyższy oddalił jego skargę kasacyjną (k. 529).Sąd Okręgowy w Toruniu wyrokiem końcowym z 13 lutego 2006 r. oddalił powództwo o zapłatę kwoty 800.000 zł, zasądził od powoda na rzecz pozwanego koszty procesu, ustalił wpis ostateczny od powództwa o zakazanie naruszania prawa do znaku towarowego w wysokości 1.500 zł oraz zarządził zwrot na rzecz stron określonych kwot tytułem niewykorzystanych zaliczek na wydatki.Sąd Okręgowy wówczas stwierdził m.in., że naruszenie przez pozwanego prawa powoda stwierdzone zostało prawomocnym wyrokiem wstępnym, w którym uwzględnione zostały roszczenia niepieniężne a roszczenie odszkodowawcze uznane zostało za usprawiedliwione w zasadzie, w tej sprawie mają zastosowanie przepisyustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych, co wynika zart. 315 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej, choć kwestia ta nie ma istotnego znaczenia, bo regulacje te w obu ustawach są takie same, nie regulują one wprost problemu odszkodowania za naruszenie prawa do znaku towarowego, odsyłając do zasad ogólnych. Powód twierdził, że jego szkoda jest równa opłacie licencyjnej, która by mu przysługiwała, gdyby pozwany używał znaku towarowego(...)na podstawie umowy, opłata licencyjna wynosi od 0,5% do 5% uzyskanego przychodu. Sąd Okręgowy ustalił wysokość obrotów, przychodów netto i wartość sprzedaży detalicznej uzyskanej przez powoda w latach 2000-2004, opinie biegłych za nazbyt teoretyczne i nieprzydatne do obliczenia wysokości szkody. Stwierdził, że odszkodowanie można ustalać albo według fikcyjnej opłaty licencyjnej albo na podstawie przepisówkodeksu cywilnego. Ponieważ powód nie udowodnił wysokości szkody, a nawet nie twierdził, że pozwany osiągnął korzyść majątkową z bezprawnego posługiwania się znakiem towarowym powoda, metoda fikcyjnej opłaty licencyjnej budzi zastrzeżenia, sprzeciwia się istocie odszkodowania, więc Sąd oddalił powództwo.Do sprawy po stronie powoda przystąpiłaT. J.w charakterze interwenienta ubocznego (k. 1058-1059).Powód zaskarżył wyrok, a jego apelacja została oddalona wyrokiem z 7 listopada 2006 r. Wskutek skargi kasacyjnej interwenienta ubocznego Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego i przekazał mu sprawę do ponownego rozpoznania. Sąd Najwyższy stwierdził m.in., że:1/ sporna między stronami data zaprzestania przez pozwanego oznaczania swoich centrów handlowych znakiem(...)nie została ustalona;2/ nieuzasadnione było ustalenie Sądu Apelacyjnego, jakoby powód na rozprawie w dniu 30 stycznia 2006 r. dokonał kolejnej zmiany powództwa;3/ z oświadczeń powoda wynika, że domagał się zasądzenia kwoty 800.000 zł za cały okres naruszeń jego prawa, choć jego roszczenie przekracza tę kwotę, ale on domaga się zasądzenia tej kwoty;4/ trafny był zarzut powoda, że naruszony byłart. 315 ust. 2 ustawy – Prawo własności przemysłowej; zgodnie z utrwalonym kierunkiem orzecznictwa do skutków naruszenia prawa po 22 sierpnia 2001 r. prawa z rejestracji znaku towarowego stosuje się przepisy tej ustawy również wówczas, gdy prawo z rejestracji istniało w dniu wejścia w życie tej ustawy; do zastosowania art. 296 ust. 1 tej ustawy jest wystarczające, by określony w nim czyn rozpoczęty przed jego wejściem w życie w dniu 22 sierpnia 2001 r. był kontynuowany po tym dniu;5/ po wejściu w życie tej ustawy nastąpiła istotna zmiana stanu prawnego dotyczącego przesłanek dochodzenia roszczenia o wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści;6/ art. 20 ust. 2 ustawy o znakach towarowych stanowił, że uprawniony z tytułu rejestracji może również na zasadach ogólnych żądać naprawienia wyrządzonej szkody i wydania korzyści majątkowej uzyskanej bez podstawy prawnej w następstwie naruszenia prawa z rejestracji; odesłanie do zasad ogólnych obejmuje zarówno roszczenie odszkodowawcze, jak i roszczenie o zwrot bezpodstawnie uzyskanej korzyści; pod pojęciem zasady ogólnej rozumieć należy przepisart. 405 k.c., więc roszczenie to jest tożsame z roszczeniem z bezpodstawnego wzbogacenia;7/ oparte na powyższym przepisie roszczenie o wydanie bezpodstawnie uzyskanej korzyści majątkowej wymaga wykazania braku tytułu do używania znaku towarowego przez naruszyciela, uzyskania korzyści majątkowej (wzbogacenia) cudzym kosztem i odpowiadającego temu zubożeniu po stronie uprawnionego oraz związku pomiędzy zubożeniem uprawnionego a wzbogaceniem naruszyciela, ujmowanego jednak nie jako związek przyczynowy, ale współzależność między uzyskaniem korzyści majątkowej przez wzbogaconego, a doznaniem uszczerbku majątkowego przez zubożonego;8/ naruszyciel bezprawnie używający cudzego znaku towarowego wzbogaca się o wartość tego używania, oszczędzając wydatku w postaci opłaty licencyjnej, jaka należna byłaby w razie używania tego znaku na podstawie umowy licencyjnej i której nie uzyskuje uprawniony z rejestracji znaku towarowego;9/ unormowanieart. 296 ust. 1 ustawy – Prawo własności przemysłowejzmieniło charakter roszczenia o wydanie korzyści majątkowej przez zerwanie jego związku z instytucją bezpodstawnego wzbogacenia, a odesłanie w nim do zasad ogólnych nie obejmuje roszczenia o wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści i ogranicza się do roszczenia odszkodowawczego; roszczenie o wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści w następstwie naruszenia prawa z rejestracji znaku towarowego zachowało autonomiczny charakter po zmianie tego przepisu wprowadzonejustawą z 9 maja 2007 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz niektórych innych ustaw(Dz. U. Nr 99, poz. 662) wprowadzającej obok roszczenia o naprawienie szkody na zasadach ogólnych roszczenie o naprawienie szkody przez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej opłacie licencyjnej albo innego stosownego wynagrodzenia, które w chwili ich dochodzenia byłyby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie ze znaku towarowego;10/ w tym stanie prawnym zubożenie uprawnionego polega na korzystaniu przez inny podmiot jego kosztem bez podstawy prawnej z jego prawa wyłącznego; nie musi on udowadniać, że uzyskane przez naruszyciela w ten sposób korzyści powiększyły jego majątek oraz że on sam uzyskałby korzyść, którą uzyskał naruszyciel;11/ powód opierał swoje roszczenie na podstawie deliktowej, w ramach której domagał się naprawienia szkody w postaci utraconych korzyści oraz alternatywnie na podstawieart. 405 k.c., jednak Sąd Okręgowy rozpoznał sprawę jedynie na podstawie reżimu odpowiedzialnościex delicto;oddalenia powództwa i apelacji powoda w oparciu o jej przesłanki skarżący nie kwestionował w skardze kasacyjnej;12/ w przypadku, gdy następuje bezprawne przywłaszczenie cudzego prawa wyłącznego, wymagany wart. 405 k.c.związek między wzbogaceniem a zubożeniem nie może być zasadnie kwestionowany, skoro bezpodstawnie wzbogacony oszczędza wydatku, którego nie uzyskuje zubożony, będący uprawnionym z prawa z rejestracji znaku towarowego;13/ wykazanie korzyści uzyskanej przez wtargnięcie w prawnie chronioną sferę innego podmiotu z zasady nasuwa istotne trudności dowodowe z uwagi na to, że ekonomiczne skutki działalności na rynku uprawnionego i naruszyciela stanowią wypadkową licznych okoliczności mających różny charakter, nie może to jednak prowadzić do akceptacji uzyskiwania korzyści przez wzbogaconego drogą działań sprzecznych z porządkiem prawnym;14/ przy istotnym wzmocnieniu zasady kontradyktoryjności zachowany został cel postępowania cywilnego w postaci dążenia do wydania orzeczenia zgodnego ze stosowną normą, a więc odpowiadającego rzeczywistym okolicznościom sprawy; wobec tego powinnością sądu jest czuwanie nad przestrzeganiem form postępowania, tak by doprowadziły one do prawidłowych ustaleń faktycznych; sąd nie jest pozbawiony inicjatywy dowodowej opartej na jego uznaniu, a inicjatywa zawsze będzie uzasadniona w przypadku dowodu mającego służyć zweryfikowaniu już zgromadzonego materiału dowodowego; na tym tle nie można pominąć możliwości skorzystania przez sąd z przepisówart. 248 i 249 k.p.c., zwłaszcza że powód tego żądał w piśmie procesowym z 9 stycznia 2003 r. (k. 264);15/ jest w tej sprawie możliwość przezwyciężenia istotnych trudności dowodowych w wykazaniu przez powoda jego roszczenia o zwrot bezpodstawnie uzyskanych korzyści przez zastosowanieart. 322 k.p.c.;16/ ciężar oceny wpływu okoliczności determinujących efektywność działalności rynkowej powoda i pozwanego na wysokość kwoty korzyści uzyskanej przez pozwanego spoczywał na sądzie, który nie powinien obciążać powoda obowiązkiem ścisłego wykazania jej wysokości ponad możliwość jego wykonania.W tych okolicznościach Sąd Apelacyjny w Gdańsku, po ponownym rozpoznaniu apelacji powoda, uchylił wyrok Sądu Okręgowego i przekazał mu sprawę odszkodowania do ponownego rozpoznania, uznając że Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał drugiej podstawy roszczenia powoda, do czego konieczne jest poczynienie odpowiednich ustaleń przy zachowaniu wskazówek Sądu Najwyższego, konieczna też będzie ocena zasadności roszczenia co do wysokości, bo co do zasady roszczenie to jest usprawiedliwione.Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy poczynił następujące ustalenia:Pozwany administrował centralami handlowymi w(...)od 22 stycznia 2001 r., wG.od 22 marca 2002 r i wG.od 12 listopada 2002 r., które od dnia oddania ich do użytku do końca stycznia 2005 r. były oznaczone znakiem towarowym(...), do którego wyłączne prawo ma powód. Uzyskiwał przychody z tytułu czynszu za wydzierżawioną powierzchnię w administrowanych obiektach handlowych oraz opłat usługowych i marketingowych ponoszonych przez dzierżawców. Jego przychody z tego tytułu w 2002 r. wyniosły 1.567.754,37 zł, w 2003 r. kwotę 2.515.177,27 zł, w 2004 r. kwotę 2.592.095,52 zł i w 2005 r. kwotę 2.392.120,17 zł. W 2001 r. przychody pozwanego wyniosły 1.078.398,71 zł (według informacji pozwanego).Sąd Okręgowy uwzględnił też materiał dowodowy zebrany przed ponownym rozpoznaniem sprawy, w szczególności opinie biegłychM. R.iJ. C. (1). Przeprowadził też dowód z opinii biegłegoW. K.z dziedziny ochrony własności intelektualnej w celu określenia kryteriów ustalenia wysokości bezprawnie uzyskanej korzyści przez pozwanego. Przyjmując metodę fikcyjnej opłaty licencyjnej, Sąd stwierdził, że nie ma jednolitego kryterium ustalenia fikcyjnej opłaty licencyjnej oraz że należy brać pod uwagę renomę znaku, jej pozycję na rynku i rozpoznawalność. Sąd oddalił wniosek pozwanego o powołanie kolejnego biegłego, gdyż opinia biegłegoW. K.była wystarczająca do obliczenia należnego odszkodowania.Sąd stwierdził, że powód domagał się zasądzenia kwoty 800.000 zł z ustawowymi odsetkami od 11 maja 2001 r. tytułem odszkodowania za bezpodstawnie uzyskane korzyści z posługiwania się znakiem towarowym powoda przez cały okres naruszeń od września 2000 r. do końca stycznia 2005 r. Niewątpliwie pozwany uzyskał korzyść majątkową z naruszenia prawa powoda, istnieją więc przesłanki do żądania przez powoda wydania korzyści na podstawieart. 296 Prawa własności przemysłowej. Korzyści pozwanego polegały na pobieraniu czynszu dzierżawnego od obiektów oznaczonych znakiem towarowym powoda a nie na zwiększonych przychodach ze sprzedaży towarów. Niemniej możliwe jest zastosowanie metody fikcyjnej opłaty licencyjnej. Ponieważ powód nie udowodnił, że jego znak towarowy przedstawia szczególnie wysoką wartość, więc Sąd uznał, iż odpowiednią opłatą licencyjną będzie 2% przychodów pozwanego, a nie 20-25% jak wskazywał interwenient uboczny. Przychody za styczeń 2005 r. Sąd ustalił jako średnią miesięczną rocznych przychodów, podobnie przychody za 11 miesięcy 2001 r. Na tej podstawie Sąd ustalił, że opłata licencyjna, którą powód mógłby uzyskać, wynosi 151.257 zł. Zasądzając tę kwotę, Sąd powołał się naart. 296 § 1 ustawy – Prawo własności przemysłowejorazart. 322 k.p.c.Orzekając o kosztach procesu, Sąd miał na uwadzeart. 100 k.p.c.Pozwany złożył apelację. Zaskarżył wyrok w części uwzględniającej powództwo i orzekającej o kosztach procesu. Domagał się zmiany wyroku i oddalenia powództwa oraz zasądzenia kosztów procesu od powoda i interwenienta ubocznego według norm przepisanych, ewentualnie uchylenia wyroku w zaskarżonej części i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Wyrokowi zarzucił:1/ naruszenieart. 296 ust. 1 ustawy – Prawo własności przemysłowejw zw. zart. 6 k.c.polegające na uznaniu, że pozwany osiągnął korzyść majątkową przez naruszenie prawa powoda do znaku towarowego(...), mimo niewykaznia przez powoda uzyskania tych korzyści, oraz naruszenieart. 481 k.c.przez zasądzenie odsetek ustawowych od 8 listopada 2001 r. bez uzasadnienia tego rozstrzygnięcia,2/ naruszenie przepisów postępowania, tj: a)art. 217 § 2 k.p.c.w zw. zart. 230 k.p.c.w zw. zart. 233 § 2 k.p.c.przez oddalenie wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego z dziedziny ochrony własności intelektualnej w osobieA. P.lubJ. K.względnie innego biegłego w celu wyceny znaku towarowego(...)i wysokości bezpodstawnie uzyskanej przez pozwanego korzyści przy uwzględnieniu rodzaju prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, b)art. 322 k.p.c.przez jego zastosowanie mimo niewyczerpania dostępnych i znanych Sądowi środków dowodowych, c)art. 328 § 2 k.p.c.polegające na niedostatecznym uzasadnieniu wyroku utrudniającym merytoryczną polemikę i kontrolę instancyjną wyroku, d)art. 100 zd. 2 k.p.c.przez częściowe (w 18,9%) zasądzenie kosztów postępowania od pozwanego mimo wygrania sprawy w 81,1%.Interwenient uboczny złożył pisemną odpowiedź na apelację, w której domagał się oddalenia apelacji i zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych. Powód także złożył taki wniosek, przychylając się do tej odpowiedzi na apelację.Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:Apelacja jest częściowo zasadna co do wysokości i co do określenia daty, od której powodowi należą się odsetki, a w konsekwencji tego także co do rozstrzygnięcia o kosztach procesu, nie ma jednak usprawiedliwionych podstaw do kwestionowania samej zasady odpowiedzialności pozwanego za naruszenie prawa powoda do znaku towarowego metodologii wyliczenia należnego powodowi wynagrodzenia. Bezpodstawne są jego zarzuty, z zastrzeżeniem tej części, która prowadzi do zasygnalizowanej wyżej zmiany zaskarżonego wyroku.Powód wykazał brak tytułu prawnego po stronie pozwanego do posługiwania się znakiem towarowym(...)zastrzeżonym na rzecz powoda. Na podstawieart. 296 § 1 ustawy – Prawo własności przemysłowejma roszczenie do pozwanego o zwrot bezpodstawnie uzyskanej korzyści z tytułu posługiwania się jego znakiem towarowym. Dopuszczalne jest ustalenie tej korzyści przy zastosowaniu metody ustalenia fikcyjnej opłaty licencyjnej, co wynika także z cytowanego wyżej wyroku Sądu Najwyższego, który wiąże sądy i strony w tej sprawie. Oczywiste jest, że gdyby powód zawarł umowę licencyjną na posługiwanie się jego znakiem towarowym, to otrzymałby opłatę licencyjną. Skoro pozwany bezprawnie posługiwał się znakiem towarowym powoda, to zaoszczędził wydatków na opłatę licencyjną. Ta jego oszczędność stanowi przedmiot bezpodstawnego wzbogacenia. Sąd Apelacyjny uznaje też za oczywiste, że pozwany był zainteresowany posługiwaniem się tym znakiem, skoro przez kilka lat uporczywie z niego korzystał mimo wezwania do zaprzestania i mimo wytoczenia powództwa w celu zakazania posługiwania się nim, a celem tego korzystania było uzyskanie korzyści majątkowej.W zasadzie nie sposób w takim sporze wyliczyć wysokość korzyści naruszyciela z precyzją właściwą dla stosunków umownych, dlatego dopuszczalne jest ustalenie wysokości korzyści przy zastosowaniuart. 322 k.p.c., przy uwzględnieniu – co oczywiste – istotnych okoliczności sprawy, w szczególności okresu, w którym naruszyciel uzyskiwał korzyść przez zaoszczędzenie opłat licencyjnych, renomy znaku towarowego i jego rozpoznawalności. Nieuprawniony jest więc zarzut naruszenia tego przepisu.W tym sporze nie chodzi o ustalenie odszkodowania za naruszenie prawa do znaku towarowego, a o ustalenie wysokości opłaty licencyjnej, którą powód mógłby uzyskać na podstawie umowy. Biegli, którzy wydali opinie w tej sprawie przedstawili różne metody wyliczenia szkody uprawnionego do znaku towarowego lub bezprawnie uzyskanej korzyści przez naruszyciela, zgodni przy tym byli, że można stosować metodę hipotetycznej opłaty licencyjnej. W opinii biegłejM. R.opłata licencyjna może wynosić od 0,5% do 1% wysokości obrotów handlowych uzyskanych przez naruszyciela w okresie trwania naruszenia (k. 143). W opinii biegłegoJ. C. (2)opłata licencyjna byłaby zależna od umowy zawartej między stronami, ale można ocenić, że mogłaby być określona w granicach od 10% do 20% korzyści pozwanego uzyskanych z naruszenia praw powoda (k. 242). W ocenie biegłegoW. K.metoda hipotetycznej opłaty licencyjnej jest najtrafniejsza, jest rozpowszechniona w krajowej i zagranicznej praktyce w dziedzinie prawa na dobrach niematerialnych, wskazuje bowiem ile naruszyciel prawa musiałby zapłacić, gdyby zawarł umowę licencyjną. Jego zdaniem do przyjęcia w okolicznościach tej sprawy jest ustalenie opłaty licencyjnej w wysokości 1% obrotów, a opłaty takie – według jego rozeznania – wynoszą od 0,5% do 2% obrotów (k. 612). Opinie te co do zasady są wiarygodne, jako zbieżne z sobą i oparte na doświadczeniu zawodowym biegłych oraz materiale dowodowym w tej sprawie.O.jest, i może być sporna, wysokość opłaty licencyjnej (jej stopa od obrotów), którą powód mógłby uzyskać. Powód uważał, że w praktyce obrotu prawami z rejestracji znaków towarowych opłaty mieszczą się w granicach od 0,5% do 5% uzyskanego przychodu. BiegłyW. K.w późniejszej opinie podał, że należałoby przyjąć wysokość opłaty 10% od przychodu z dzierżawy, ale opinii tej nie uzasadnił (k. 1425).Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie można posłużyć się wskaźnikami podanymi przez biegłegoJ. C. (2), bo trzeba by ustalać wysokość korzyści uzyskanych z naruszenia znaku towarowego i ustalić należność powoda jako część tej korzyści. Prostsze i trafniejsze jest uznanie, że korzyścią jest zaoszczędzony wydatek na opłacie licencyjnej, której naruszyciel nie poniósł. Nie ma też uzasadnienia dla zastosowania stopy 10% od przychodu dla ustalenia wysokości takiej opłaty.Skoro metoda hipotetycznej opłaty licencyjnej jest prawidłowa, a opinie biegłych i ustalenia co do miejsc, w których obie strony posługiwały się znakiem towarowym(...)oraz zasięgu terytorialnego działalności gospodarczej powoda wskazują, że renoma znaku towarowego powoda nie jest szczególnie duża, to w ocenie Sądu Apelacyjnego uzasadnione jest ustalenie wysokości hipotetycznej opłaty licencyjnej w wysokości 1% od przychodów pozwanego uzyskanych z najmu lokali opatrzonych tym znakiem towarowym. Nie zachodziła więc potrzeba przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w celu wyceny znaku towarowego i wysokości uzyskanej przez pozwanego korzyści. Sąd Okręgowy zasadnie pominął ten wniosek dowodowy pozwanego. Nietrafny jest więc zarzut naruszeniaart. 217 § 2 k.p.c.w zw. zart. 230 k.p.c.w zw. zart. 233 § 2 k.p.c.Skoro renoma znaku towarowego powoda nie jest wysoka, uzasadnione jest ustalenie hipotetycznej opłaty licencyjnej, którą mógłby uzyskać przy zawarciu umowy licencyjnej, w wysokości 1% od przychodów pozwanego uzyskanych z tytułu czynszu najmu. Pozwany nie ma racji, uznając że skoro sam bezpośrednio nie prowadził sprzedaży detalicznej, to nie można stosować tej metody obliczenia bezpodstawnie uzyskanej korzyści. Motywy tej tezy podano wyżej.Skoro Sąd Okręgowy przyjął do obliczenia bezprawnie uzyskanej przez pozwanego korzyści stopę 2% przychodów pozwanego, to przy ustaleniu, że stopa powinna wynosić 1%, bezpodstawnie uzyskane przez pozwanego korzyści wynoszą połowę kwot ustalonych przez Sąd Okręgowy. Sąd Apelacyjny uważa, że opłata licencyjna może, i z reguły ma, charakter okresowy, więc uzasadniony jest zarzut bezpodstawnego zasądzenia odsetek od dnia 8 listopada 2001 r. od całej zasądzonej kwoty, skoro naruszenie trwało do końca stycznia 2005 r. Dlatego Sąd Apelacyjny – uwzględniając częściowo apelację na podstawieart. 386 § 1 k.p.c.– zasądził świadczenia obliczone za okresy roczne z ustawowymi odsetkami liczonymi od każdej hipotetycznej opłaty rocznej wymagalnej w ostatnim dniu każdego roku, a za styczeń 2005 r. – w ostatnim dniu tego miesiąca. Odsetki za opóźnienie liczone są więc od dnia następnego po dniu wymagalności świadczenia.Sąd uznał za bezpodstawny zarzut naruszeniaart. 328 § 2 k.p.c.w takim stopniu, żeby uzasadnienie zaskarżonego wyroku utrudniało merytoryczną polemikę i kontrolę instancyjną. W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy odwołał się do materiału dowodowego zebranego przed ponownym rozpoznaniem sprawy. Wyrok zawiera ocenę dowodów, choć czasem lakoniczną, z którą Sąd Apelacyjny się zgadza, z zastrzeżeniem prowadzącym do częściowej zmiany wyroku.Oceniając rozstrzygniecie o kosztach procesu, Sąd Apelacyjny podkreśla, że zaskarżony wyrok ma charakter końcowy i uwzględnia także koszty procesu poniesione w części odnoszącej się do rozstrzygnięć zawartych w prawomocnym wyroku częściowym, więc nie w pełni zasadny jest zarzut błędnego zastosowaniaart. 100 k.p.c.Biorąc pod uwagę opisaną wyżej zmianę wyroku dotyczącego roszczenia pieniężnego, polegającą na zasądzeniu świadczenia o połowę niższego od wskazanego w zaskarżonym wyroku, Sąd obniżył o połowę zasądzone od pozwanego koszty procesu (art. 100 k.p.c.w zw. zart. 391 § 1 k.p.c.). Ponieważ Sąd uwzględnił apelację w połowie, a obie strony były reprezentowane przez profesjonalnych pełnomocników, Sąd na podstawie powyższych przepisów zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu za drugą instancję.

15/100000/0000503/ACa

Sąd Apelacyjny w Gdańsku

I Wydział Cywilny

152510000002506_V_Ka_000457_2009_Uz_2009-05-29_001

V Ka 457/09

2009-05-29 02:00:00.0 CEST

2020-05-21 19:10:07.0 CEST

2020-05-21 11:24:30.0 CEST

15251000

2506

SENTENCE

Sygn. akt V Ka 457/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 29 maja 2009 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie: Przewodniczący: Sędzia S.O. Wojciech Cerski Sędziowie: S.O. Anna Wesołowska (sprawozdawca) S.O. Marzena Lesiuk Protokolant: st. sekr. sąd. Robert Frączek przy udziale Prokuratora Marii Sałaty po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2009 roku sprawy I. K. oskarżonej z art. 286 § 1 k.k. i innych na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę od wyroku Sądu Rejo

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Agnieszka Kmieciak" xPublisher="agnieszka.kmieciak" xEditorFullName="Agnieszka Kmieciak" xEditor="agnieszka.kmieciak" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="1" xFlag="published" xVolType="15/251000/0002506/Ka" xYear="2009" xVolNmbr="000457" xDocType="Uz" xml:space="preserve"> <xName>Wyrok</xName> <xBlock> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> <xText><xBx>Sygn. akt V Ka 457/09 </xBx></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> </xUnit> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> </xUnit> <xText xALIGNx="center"> Dnia 29 maja 2009 roku</xText> <xText><xBx>Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym </xBx></xText> <xText><xBx>w składzie: </xBx></xText> <xText><xBx>Przewodniczący: Sędzia S.O. Wojciech Cerski</xBx></xText> <xText><xBx>Sędziowie: S.O. Anna Wesołowska (sprawozdawca)</xBx></xText> <xText><xBx> S.O. Marzena Lesiuk</xBx></xText> <xText>Protokolant: st. sekr. sąd. Robert Frączek</xText> <xText>przy udziale Prokuratora Marii Sałaty</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2009 roku</xText> <xText>sprawy <xBx><xAnon>I. K.</xAnon></xBx></xText> <xText>oskarżonej z <xLexLink xArt="art. 286;art. 286 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 286 § 1 k.k.</xLexLink> i innych</xText> <xText>na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę</xText> <xText>od wyroku Sądu Rejonowego w Pabianicach</xText> <xText>z dnia 11 czerwca 2008 roku <xBx>sygn. akt II K 132/07</xBx></xText> <xText>na podstawie <xLexLink xArt="art. 437;art. 437 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 437 § 1 k.p.k.</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 636;art. 636 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 636 § 1 k.p.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 624;art. 624 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 624 § 1 k.p.k.</xLexLink>:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok uznając apelację za oczywiście bezzasadną;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>zasądza od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem części kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, zaś w pozostałej części od tychże kosztów zwalnia.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Wojciech Cerski

Agnieszka Kmieciak

st. sekr. sąd. Robert Frączek

Agnieszka Kmieciak

Sygn. akt V Ka 457/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 29 maja 2009 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie: Przewodniczący: Sędzia S.O. Wojciech Cerski Sędziowie: S.O. Anna Wesołowska (sprawozdawca) S.O. Marzena Lesiuk Protokolant: st. sekr. sąd. Robert Frączek przy udziale Prokuratora Marii Sałaty po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2009 roku sprawyI. K. oskarżonej zart. 286 § 1 k.k.i innych na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę od wyroku Sądu Rejonowego w Pabianicach z dnia 11 czerwca 2008 rokusygn. akt II K 132/07 na podstawieart. 437 § 1 k.p.k.,art. 636 § 1 k.p.k.iart. 624 § 1 k.p.k.: 1 utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok uznając apelację za oczywiście bezzasadną; 2 zasądza od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem części kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, zaś w pozostałej części od tychże kosztów zwalnia.

15/251000/0002506/Ka

Sąd Okręgowy w Łodzi

V Wydział Karny Odwoławczy

151500000001006_II_AKa_000138_2009_Uz_2009-05-28_001

II AKa 138/09

2009-05-28 02:00:00.0 CEST

2013-02-22 02:01:02.0 CET

2013-12-04 17:09:21.0 CET

15150000

1006

SENTENCE, REASON

Sygn. akt : II AKa 138/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 28 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie: Przewodniczący SSA Bożena Summer-Brason Sędziowie SSA Beata Basiura SSO del. Robert Kirejew (spr.) Protokolant Izabela Rybok przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Tadeusza Trzęsimiecha po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2009r. sprawy z wniosku A. O. o odszkodowanie i zadośćuczynienie za okres internowania na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawcy od wyrok

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xVersion="1.0" xYear="2009" xEditorFullName="Magdalena Gierszner" xFlag="published" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xLang="PL" xToPage="5" xEditor="mgierszner" xPublisher="rkopiec" xFromPg="1" xVolType="15/150000/0001006/AKa" xVolNmbr="000138"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt : II AKa 138/09</xText> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 28 maja 2009 r.</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie:</xBx></xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="172"/> <xCOLx xWIDTHx="539"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Bożena Summer-Brason</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Beata Basiura</xText> <xText>SSO del. Robert Kirejew (spr.)</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Protokolant</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>Izabela Rybok</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Tadeusza Trzęsimiecha</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2009r.</xText> <xText>sprawy z wniosku <xAnon>A. O.</xAnon></xText> <xText><xUx>o odszkodowanie i zadośćuczynienie za okres internowania</xUx></xText> <xText>na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawcy</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 12 marca 2009r. <xBRx/>sygn. akt II Ko 44/08</xText> <xText/> <xText>1/ utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;</xText> <xText/> <xText>2/ kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa.</xText> <xText>Sygn. akt II AKa 138/09</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText><xAnon>A. O.</xAnon>działając za pośrednictwem swojego pełnomocnika złożył wniosek o zasądzenie od Skarbu Państwa kwoty 25.000 złotych tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia za krzywdy moralne oraz straty finansowe poniesione w związku z internowaniem w okresie od 12 grudnia 1981 r. do 15 marca 1982 r.</xText> <xText>Sąd Okręgowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 12 marca 2009 r., sygnatura akt II Ko 44/08, na podstawie <xLexLink xArt="art. 8;art. 8 ust. 1" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego</xLexLink> zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy <xAnon>A. O.</xAnon>kwotę 2679 złotych tytułem odszkodowania oraz kwotę 7500 złotych tytułem zadośćuczynienia za internowanie w okresie od dnia 12 grudnia 1981 r. do dnia 12 marca 1982 r. w związku z wprowadzeniem w Polsce stanu wojennego w dniu 13 grudnia 1981 r. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku, a w pozostałej części wniosek oddalił obciążając kosztami postępowania Skarb Państwa.</xText> <xText>Apelację od tego orzeczenia wniósł pełnomocnik wnioskodawcy zaskarżając wyrok w części oddalającej wniosek <xAnon>A. O.</xAnon>i zarzucając naruszenie prawa materialnego, tj. przepisu <xLexLink xArt="art. 8;art. 8 ust. 1;art. 8 ust. 1 a" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">art. 8 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. <xBRx/>o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego</xLexLink> poprzez uznanie, że utrata zarobków po wyjściu z ośrodka odosobnienia, będąca rodzajem szykany pozostającej w związku przyczynowym z faktem internowania, nie jest objęta odszkodowaniem wypłacanym na gruncie ustawy. W oparciu o ten zarzut pełnomocnik wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kwoty 17.500 złotych tytułem odszkodowania.</xText> <xText/> <xText>Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.</xText> <xText>Apelacja pełnomocnika wnioskodawcy nie była zasadna i dlatego nie została uwzględniona.</xText> <xText>Za chybiony uznać należy zarzut naruszenia przez sąd I instancji prawa materialnego, co miało sprowadzać się do przyjęcia błędnego poglądu, że na podstawie przepisu <xLexLink xArt="art. 8;art. 8 ust. 1" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego</xLexLink> odszkodowanie ograniczone jest jedynie do strat związanych bezpośrednio z pobytem w ośrodku odosobnienia i nie obejmuje dalszych uszczerbków majątkowych powiązanych przyczynowo z wykonaniem decyzji o internowaniu.</xText> <xText>Nie ulega wątpliwości, że rację ma pełnomocnik skarżącego wywodząc, <xBRx/>z powołaniem się na literaturę prawniczą (glosa K. Sychty do post. SN z dnia 11 grudnia 2003 r., sygn. IV KK 46/03, WPP 2005/3/145), iż odszkodowanie należne osobie represjonowanej powinno zrekompensować każdy uszczerbek w jej mieniu pozostający w związku przyczynowym z wydaniem orzeczenia lub decyzji, o których mowa w art. 8 ust. 1 cytowanej ustawy, zarówno w zakresie rzeczywiście poniesionej straty, jak i utraconych przez wnioskodawcę korzyści. Zbieżne z powyższym stanowisko wyraził już także Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia <xBRx/>13 listopada 2008 r., sygn. II AKa 239/08, (Biul. S.A. Ka 2009/1/12), stwierdzając na kanwie podobnej sprawy, że okoliczność, iż szkoda powinna wynikać bezpośrednio <xBRx/>z pozbawienia wolności (w tym przypadku będącego rezultatem wykonania decyzji <xBRx/>o internowaniu w trakcie stanu wojennego), nie oznacza ograniczenia szkody do skutków powstałych w wyniku fizycznego pozbawienia wolności i tylko w czasie jego trwania, a skutki te mogą wykraczać poza moment zwolnienia wnioskodawcy nie tracąc przymiotu bezpośredniości. Każda szkoda ma bowiem charakter dynamiczny<xBRx/>i obok pierwotnego uszczerbku mogą się pojawiać dalsze, pozostające w normalnym związku przyczynowym ze zdarzeniem rodzącym odpowiedzialność odszkodowawczą, uszczerbki majątkowe zarówno o charakterze utraconych korzyści, jak i poniesionych strat.</xText> <xText>Faktem jest, że w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku znalazło się nieprecyzyjne i przez to niefortunne sformułowanie, że na podstawie wyżej wymienionej ustawy przewiduje się odszkodowanie i zadośćuczynienie wynikające wyłącznie z wykonania decyzji o internowaniu w związku z wprowadzeniem stanu wojennego, co nie odnosi się do późniejszych reperkusji i negatywnych skutków z tym faktem i działalnością polityczną ewentualnie związanych. Niemniej jednak analiza całości pisemnych motywów rozstrzygnięcia sądu I instancji pozwala stwierdzić, że powodem częściowego oddalenia powództwa nie było przyjęcie ograniczenia odpowiedzialności odszkodowawczej do szkody tylko w postaci damnum emergens, tj. rzeczywiście poniesionej straty i to występującej w czasie wykonywania decyzji <xBRx/>o internowaniu, z wyłączeniem późniejszych jej skutków o charakterze lucrum cessans. Tą przyczyną nie uwzględnienia części żądania wnioskodawcy było natomiast leżące w sferze ustaleń faktycznych sądu stwierdzenie o braku bezpośredniego związku przyczynowego odsunięcia <xAnon>A. O.</xAnon> od zajęć dydaktycznych <xBRx/>i przeniesienia go na stanowisko techniczne z wcześniejszym wykonaniem decyzji <xBRx/>o jego internowaniu. Jak wynika w szczególności z końcowego fragmentu uzasadnienia wyroku sądu I instancji, przyjęte zostało przez sąd meriti, że odsunięcie wnioskodawcy od zajęć dydaktycznych i przeniesienie na stanowisko techniczne, mające wywołać uszczuplenia majątkowe po stronie wnioskodawcy w postaci obniżenia miesięcznego wynagrodzenia, nie uwzględniania jego zarobków przy tzw. regulacji płac pełniącej funkcję waloryzacyjną i w rezultacie – zaniżenia jego świadczenia emerytalnego, nie wynikało z wykonania decyzji o internowaniu, a było efektem działalności politycznej, jaką wnioskodawca w tamtych czasach prowadził.</xText> <xText>Ponieważ odszkodowanie, o którym mowa w <xLexLink xArt="art. 8;art. 8 ust. 1" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">art. 8 ust. 1 ustawy z dnia <xBRx/>23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego</xLexLink> ma charakter cywilnoprawny, należy do niego odnosić normy <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">kodeksu cywilnego</xLexLink> jako ogólne przepisy materialnoprawne. Uwzględniać więc należy także przepisy <xLexLink xArt="art. 361;art. 361 § 1;art. 361 § 2" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. <xBRx/>361 § 1 i 2 k.c.</xLexLink> stanowiące, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła i w tych granicach może dochodzić naprawienia szkody obejmującej poniesione straty oraz korzyści, które mógł osiągnąć, gdyby szkoda nie wystąpiła. Zatem dla uwzględnienia roszczenia o odszkodowanie konieczne jest wykazanie <xBRx/>także normalnego związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem rodzącym odpowiedzialność odszkodowawczą, a szkodą, która powstała na skutek tego zdarzenia. Zgodnie z przepisem art. 8 ust. 3 cytowanej ustawy oraz <xLexLink xArt="art. 558" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 558 k.p.k.</xLexLink> zastosowanie w sprawie o odszkodowanie znajdzie także przepis <xLexLink xArt="art. 232" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 232 k.p.k.</xLexLink>, <xBRx/>w myśl którego ciężar dowodu spoczywa na stronie wywodzącej z danego faktu skutki prawne, co nie wyklucza dopuszczenia dowodów przez sąd z urzędu.</xText> <xText>W rozpatrywanej sprawie na wnioskodawcy spoczywał zatem ciężar wykazania, że późniejsze w stosunku do czasu trwania internowania uszczerbki majątkowe, jakich miał doznać, pozostawały w normalnym związku przyczynowym <xBRx/>z faktem wykonania wobec niego decyzji o internowaniu. Tymczasem sam wnioskodawca <xAnon>A. O.</xAnon>będąc przesłuchiwany na rozprawie w dniu <xBRx/>24 października 2008 r. stwierdził, że nie wie, czy powodem tego, że uczelniana komisja weryfikacyjna wystąpiła o jego zwolnienie i odsunięto go od pracy dydaktycznej, przez co przebywał najpierw na urlopie w celu poratowania zdrowia, <xBRx/>a następnie przeszedł na gorzej płatne stanowisko techniczne, był fakt internowania, czy jego działalność w ramach związków zawodowych, czy w ogóle jego działalność polityczna, bo wykładał też historię w Klubie<xAnon>(...)</xAnon>.</xText> <xText>Podkreślić także należy, że w okresie od połowy 1981 r., a więc w czasie poprzedzającym internowanie, <xAnon>A. O.</xAnon>był etatowym pracownikiem Zarządu <xAnon>(...)</xAnon> <xAnon>(...)</xAnon>, co było wiadome w jego zakładzie pracy – Politechnice <xAnon>(...)</xAnon>, gdyż z tego względu uzyskał najpierw zwolnienie od świadczenia pracy na uczelni, a następnie powrócił do zatrudnienia tam, ale tylko <xBRx/>w wymiarze ½ etatu. Z dokumentów dotyczących zatrudnienia wnioskodawcy uzyskanych z Politechniki <xAnon>(...)</xAnon>nie wynika, aby jego negatywna weryfikacja jako pracownika dydaktycznego uczelni powiązana była akurat z faktem jego internowania, a nie z działalnością związkową lub polityczną. Z pisma rozwiązującego z wnioskodawcą stosunek pracy, które jednak nie zostało mu doręczone (k. 43 akt osobowych wnioskodawcy), wynika, że miało to nastąpić z uwagi na „brak odpowiedzialności politycznej w kontaktach z młodzieżą oraz gwarancji prawidłowego wychowania studentów w duchu socjalistycznym”.</xText> <xText>Wszystko to wskazuje, że jak słusznie uznał sąd I instancji, w niniejszej sprawie nie zostało wykazane powiązanie przyczynowe pomiędzy internowaniem wnioskodawcy, a późniejszymi niekorzystnymi dla niego posunięciami pracodawcy, prowadzącymi do korzystania przez <xAnon>A. O.</xAnon>z urlopu dla poratowania zdrowia i przejścia na stanowisko techniczne, co spowodować miało obniżenie jego wynagrodzenia w stosunku do tego, jakie mógł uzyskać, gdyby nadal pracował jako wykładowca. Nie został spełniony w rozpatrywanym przypadku niezbędny dla ustalenia obiektywnego powiązania przyczynowo – skutkowego test warunku sine qua non, gdyż w świetle zebranych dowodów trzeba stwierdzić, że nawet gdyby <xAnon>A. O.</xAnon>nie był internowany, to ze względu na jego działalność w strukturach <xAnon>(...)</xAnon>i zaangażowanie polityczne po stronie opozycyjnej wobec ówczesnej władzy, co zresztą było przyczyną wydania decyzji o internowaniu, nie uniknąłby on negatywnej weryfikacji przez uczelnianą komisję oceniającą <xBRx/>i doświadczyłby negatywnych konsekwencji finansowych, których wyrównania domaga się w apelacji, jako wywołanych przez wykonanie decyzji o internowaniu. Uszczerbek finansowy, o zrekompensowania którego wniósł skarżący w środku odwoławczym, nie mógł więc zostać uznany za następstwo internowania i wobec braku związku przyczynowego rozumianego jako zjawisko obiektywne, nie zachodziła potrzeba oceny jego „adekwatności”, czy „normalności” (stanowisko takie przedstawiał już Sąd Najwyższy, np. w wyroku z dnia 15 lutego 2008 r., sygn. I CSK 359/07, Lex nr 371447).</xText> <xText>Należy przy tym wskazać na okoliczność, że z przedłożonego przez wnioskodawcę opracowania dotyczącego osób represjonowanych w czasie stanu wojennego pracowników Politechniki <xAnon> (...)</xAnon> (k. 14 akt sprawy) wynika, że osób internowanych było jedynie 4, natomiast liczba osób zwolnionych z pracy lub zmuszonych do odejścia wynosiła 22. Pozbawionych stanowiska lub funkcji, albo odsuniętych od zajęć dydaktycznych było poza wnioskodawcą dalszych 9 osób, <xBRx/>z których żadna nie była internowana. Wspiera to tezę, że represje w postaci zwolnienia z pracy, czy odsunięcia od zajęć dydaktycznych nie pozostawały <xBRx/>w bezpośrednim powiązaniu z internowaniem, a musiały być wykładnikiem innych czynników – zapewne związanych z aktywnością polityczną po stronie opozycyjnej względem ówczesnej władzy.</xText> <xText>Treść znowelizowanego przepisu art. 8 ust. 1 powoływanej już ustawy z dnia <xBRx/>23 lutego 1991 r. nie pozostawia wątpliwości, że w aktualnym stanie prawnym odszkodowanie i zadośćuczynienie na podstawie tego przepisu przysługuje wyłącznie za wykonanie orzeczenia, którego nieważność stwierdzono w trybie tejże ustawy, lub za wykonanie decyzji o internowaniu. Poza odpowiedzialnością odszkodowawczą Skarbu Państwa w tym trybie pozostają natomiast inne przejawy represji za działalność związaną z walką o niepodległy byt Państwa Polskiego, takie jak zwolnienie z pracy, czy zmuszenie przez pracodawcę do przejścia na gorzej płatne stanowisko.</xText> <xText>Na marginesie zaznaczyć też należy, że wyliczenie wynagrodzenia za pracę <xAnon>A. O.</xAnon>, nadesłane z Politechniki <xAnon>(...)</xAnon>(k. 47) nie potwierdza tez formułowanych przez wnioskodawcę i jego pełnomocnika o znaczącej wysokości obniżenia zarobków <xAnon>A. O.</xAnon>w związku z przebywaniem przez niego na urlopie dla poratowania zdrowia, a następnie z uwagi na przejście na stanowisko techniczne, w zestawieniu z okresem poprzedzającym wprowadzenie stanu wojennego.</xText> <xText>Nie wzbudzały wątpliwości sądu odwoławczego ustalenia i rozstrzygnięcia sądu I instancji w nie kwestionowanym zakresie obejmującym wysokość zasądzonego na rzecz <xAnon>A. O.</xAnon>zadośćuczynienia za krzywdę wynikłą z internowania oraz odszkodowania wyliczonego na podstawie kwot zarobków, których wnioskodawca faktycznie nie otrzymał z uwagi na pobyt w ośrodku odosobnienia <xBRx/>w charakterze internowanego.</xText> <xText>Wszystkie przedstawione okoliczności zdecydowały o uznaniu wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie w sprawie wniosku <xAnon>A. O.</xAnon><xBRx/>o odszkodowanie i zadośćuczynienie w związku z internowaniem za w pełni trafny <xBRx/>i oparty na prawidłowo poczynionych ustaleniach faktycznych, które następnie zostały należycie ocenione w świetle obowiązujących w tym zakresie, właściwie odtworzonych w toku wykładni sądowej i bezbłędnie zastosowanych przez sąd meriti przepisów prawa. Dlatego orzeczono o utrzymaniu zaskarżonego wyroku w mocy, obciążając kosztami postępowania odwoławczego Skarb Państwa, stosownie do przepisu <xLexLink xArt="art. 13" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego</xLexLink>.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Bożena Summer-Brason

Renata Kopiec

Izabela Rybok

Magdalena Gierszner

Sygn. akt : II AKa 138/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 28 maja 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie: Przewodniczący SSA Bożena Summer-Brason Sędziowie SSA Beata Basiura SSO del. Robert Kirejew (spr.) Protokolant Izabela Rybok przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Tadeusza Trzęsimiecha po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2009r. sprawy z wnioskuA. O. o odszkodowanie i zadośćuczynienie za okres internowania na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawcy od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 12 marca 2009r.sygn. akt II Ko 44/08 1/ utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok; 2/ kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa. Sygn. akt II AKa 138/09 UZASADNIENIE A. O.działając za pośrednictwem swojego pełnomocnika złożył wniosek o zasądzenie od Skarbu Państwa kwoty 25.000 złotych tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia za krzywdy moralne oraz straty finansowe poniesione w związku z internowaniem w okresie od 12 grudnia 1981 r. do 15 marca 1982 r. Sąd Okręgowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 12 marca 2009 r., sygnatura akt II Ko 44/08, na podstawieart. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiegozasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcyA. O.kwotę 2679 złotych tytułem odszkodowania oraz kwotę 7500 złotych tytułem zadośćuczynienia za internowanie w okresie od dnia 12 grudnia 1981 r. do dnia 12 marca 1982 r. w związku z wprowadzeniem w Polsce stanu wojennego w dniu 13 grudnia 1981 r. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku, a w pozostałej części wniosek oddalił obciążając kosztami postępowania Skarb Państwa. Apelację od tego orzeczenia wniósł pełnomocnik wnioskodawcy zaskarżając wyrok w części oddalającej wniosekA. O.i zarzucając naruszenie prawa materialnego, tj. przepisuart. 8 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 23 lutego 1991 r.o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiegopoprzez uznanie, że utrata zarobków po wyjściu z ośrodka odosobnienia, będąca rodzajem szykany pozostającej w związku przyczynowym z faktem internowania, nie jest objęta odszkodowaniem wypłacanym na gruncie ustawy. W oparciu o ten zarzut pełnomocnik wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kwoty 17.500 złotych tytułem odszkodowania. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje. Apelacja pełnomocnika wnioskodawcy nie była zasadna i dlatego nie została uwzględniona. Za chybiony uznać należy zarzut naruszenia przez sąd I instancji prawa materialnego, co miało sprowadzać się do przyjęcia błędnego poglądu, że na podstawie przepisuart. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiegoodszkodowanie ograniczone jest jedynie do strat związanych bezpośrednio z pobytem w ośrodku odosobnienia i nie obejmuje dalszych uszczerbków majątkowych powiązanych przyczynowo z wykonaniem decyzji o internowaniu. Nie ulega wątpliwości, że rację ma pełnomocnik skarżącego wywodząc,z powołaniem się na literaturę prawniczą (glosa K. Sychty do post. SN z dnia 11 grudnia 2003 r., sygn. IV KK 46/03, WPP 2005/3/145), iż odszkodowanie należne osobie represjonowanej powinno zrekompensować każdy uszczerbek w jej mieniu pozostający w związku przyczynowym z wydaniem orzeczenia lub decyzji, o których mowa w art. 8 ust. 1 cytowanej ustawy, zarówno w zakresie rzeczywiście poniesionej straty, jak i utraconych przez wnioskodawcę korzyści. Zbieżne z powyższym stanowisko wyraził już także Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia13 listopada 2008 r., sygn. II AKa 239/08, (Biul. S.A. Ka 2009/1/12), stwierdzając na kanwie podobnej sprawy, że okoliczność, iż szkoda powinna wynikać bezpośrednioz pozbawienia wolności (w tym przypadku będącego rezultatem wykonania decyzjio internowaniu w trakcie stanu wojennego), nie oznacza ograniczenia szkody do skutków powstałych w wyniku fizycznego pozbawienia wolności i tylko w czasie jego trwania, a skutki te mogą wykraczać poza moment zwolnienia wnioskodawcy nie tracąc przymiotu bezpośredniości. Każda szkoda ma bowiem charakter dynamicznyi obok pierwotnego uszczerbku mogą się pojawiać dalsze, pozostające w normalnym związku przyczynowym ze zdarzeniem rodzącym odpowiedzialność odszkodowawczą, uszczerbki majątkowe zarówno o charakterze utraconych korzyści, jak i poniesionych strat. Faktem jest, że w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku znalazło się nieprecyzyjne i przez to niefortunne sformułowanie, że na podstawie wyżej wymienionej ustawy przewiduje się odszkodowanie i zadośćuczynienie wynikające wyłącznie z wykonania decyzji o internowaniu w związku z wprowadzeniem stanu wojennego, co nie odnosi się do późniejszych reperkusji i negatywnych skutków z tym faktem i działalnością polityczną ewentualnie związanych. Niemniej jednak analiza całości pisemnych motywów rozstrzygnięcia sądu I instancji pozwala stwierdzić, że powodem częściowego oddalenia powództwa nie było przyjęcie ograniczenia odpowiedzialności odszkodowawczej do szkody tylko w postaci damnum emergens, tj. rzeczywiście poniesionej straty i to występującej w czasie wykonywania decyzjio internowaniu, z wyłączeniem późniejszych jej skutków o charakterze lucrum cessans. Tą przyczyną nie uwzględnienia części żądania wnioskodawcy było natomiast leżące w sferze ustaleń faktycznych sądu stwierdzenie o braku bezpośredniego związku przyczynowego odsunięciaA. O.od zajęć dydaktycznychi przeniesienia go na stanowisko techniczne z wcześniejszym wykonaniem decyzjio jego internowaniu. Jak wynika w szczególności z końcowego fragmentu uzasadnienia wyroku sądu I instancji, przyjęte zostało przez sąd meriti, że odsunięcie wnioskodawcy od zajęć dydaktycznych i przeniesienie na stanowisko techniczne, mające wywołać uszczuplenia majątkowe po stronie wnioskodawcy w postaci obniżenia miesięcznego wynagrodzenia, nie uwzględniania jego zarobków przy tzw. regulacji płac pełniącej funkcję waloryzacyjną i w rezultacie – zaniżenia jego świadczenia emerytalnego, nie wynikało z wykonania decyzji o internowaniu, a było efektem działalności politycznej, jaką wnioskodawca w tamtych czasach prowadził. Ponieważ odszkodowanie, o którym mowa wart. 8 ust. 1 ustawy z dnia23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiegoma charakter cywilnoprawny, należy do niego odnosić normykodeksu cywilnegojako ogólne przepisy materialnoprawne. Uwzględniać więc należy także przepisyart.361 § 1 i 2 k.c.stanowiące, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła i w tych granicach może dochodzić naprawienia szkody obejmującej poniesione straty oraz korzyści, które mógł osiągnąć, gdyby szkoda nie wystąpiła. Zatem dla uwzględnienia roszczenia o odszkodowanie konieczne jest wykazanietakże normalnego związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem rodzącym odpowiedzialność odszkodowawczą, a szkodą, która powstała na skutek tego zdarzenia. Zgodnie z przepisem art. 8 ust. 3 cytowanej ustawy orazart. 558 k.p.k.zastosowanie w sprawie o odszkodowanie znajdzie także przepisart. 232 k.p.k.,w myśl którego ciężar dowodu spoczywa na stronie wywodzącej z danego faktu skutki prawne, co nie wyklucza dopuszczenia dowodów przez sąd z urzędu. W rozpatrywanej sprawie na wnioskodawcy spoczywał zatem ciężar wykazania, że późniejsze w stosunku do czasu trwania internowania uszczerbki majątkowe, jakich miał doznać, pozostawały w normalnym związku przyczynowymz faktem wykonania wobec niego decyzji o internowaniu. Tymczasem sam wnioskodawcaA. O.będąc przesłuchiwany na rozprawie w dniu24 października 2008 r. stwierdził, że nie wie, czy powodem tego, że uczelniana komisja weryfikacyjna wystąpiła o jego zwolnienie i odsunięto go od pracy dydaktycznej, przez co przebywał najpierw na urlopie w celu poratowania zdrowia,a następnie przeszedł na gorzej płatne stanowisko techniczne, był fakt internowania, czy jego działalność w ramach związków zawodowych, czy w ogóle jego działalność polityczna, bo wykładał też historię w Klubie(...). Podkreślić także należy, że w okresie od połowy 1981 r., a więc w czasie poprzedzającym internowanie,A. O.był etatowym pracownikiem Zarządu(...)(...), co było wiadome w jego zakładzie pracy – Politechnice(...), gdyż z tego względu uzyskał najpierw zwolnienie od świadczenia pracy na uczelni, a następnie powrócił do zatrudnienia tam, ale tylkow wymiarze ½ etatu. Z dokumentów dotyczących zatrudnienia wnioskodawcy uzyskanych z Politechniki(...)nie wynika, aby jego negatywna weryfikacja jako pracownika dydaktycznego uczelni powiązana była akurat z faktem jego internowania, a nie z działalnością związkową lub polityczną. Z pisma rozwiązującego z wnioskodawcą stosunek pracy, które jednak nie zostało mu doręczone (k. 43 akt osobowych wnioskodawcy), wynika, że miało to nastąpić z uwagi na „brak odpowiedzialności politycznej w kontaktach z młodzieżą oraz gwarancji prawidłowego wychowania studentów w duchu socjalistycznym”. Wszystko to wskazuje, że jak słusznie uznał sąd I instancji, w niniejszej sprawie nie zostało wykazane powiązanie przyczynowe pomiędzy internowaniem wnioskodawcy, a późniejszymi niekorzystnymi dla niego posunięciami pracodawcy, prowadzącymi do korzystania przezA. O.z urlopu dla poratowania zdrowia i przejścia na stanowisko techniczne, co spowodować miało obniżenie jego wynagrodzenia w stosunku do tego, jakie mógł uzyskać, gdyby nadal pracował jako wykładowca. Nie został spełniony w rozpatrywanym przypadku niezbędny dla ustalenia obiektywnego powiązania przyczynowo – skutkowego test warunku sine qua non, gdyż w świetle zebranych dowodów trzeba stwierdzić, że nawet gdybyA. O.nie był internowany, to ze względu na jego działalność w strukturach(...)i zaangażowanie polityczne po stronie opozycyjnej wobec ówczesnej władzy, co zresztą było przyczyną wydania decyzji o internowaniu, nie uniknąłby on negatywnej weryfikacji przez uczelnianą komisję oceniającąi doświadczyłby negatywnych konsekwencji finansowych, których wyrównania domaga się w apelacji, jako wywołanych przez wykonanie decyzji o internowaniu. Uszczerbek finansowy, o zrekompensowania którego wniósł skarżący w środku odwoławczym, nie mógł więc zostać uznany za następstwo internowania i wobec braku związku przyczynowego rozumianego jako zjawisko obiektywne, nie zachodziła potrzeba oceny jego „adekwatności”, czy „normalności” (stanowisko takie przedstawiał już Sąd Najwyższy, np. w wyroku z dnia 15 lutego 2008 r., sygn. I CSK 359/07, Lex nr 371447). Należy przy tym wskazać na okoliczność, że z przedłożonego przez wnioskodawcę opracowania dotyczącego osób represjonowanych w czasie stanu wojennego pracowników Politechniki(...)(k. 14 akt sprawy) wynika, że osób internowanych było jedynie 4, natomiast liczba osób zwolnionych z pracy lub zmuszonych do odejścia wynosiła 22. Pozbawionych stanowiska lub funkcji, albo odsuniętych od zajęć dydaktycznych było poza wnioskodawcą dalszych 9 osób,z których żadna nie była internowana. Wspiera to tezę, że represje w postaci zwolnienia z pracy, czy odsunięcia od zajęć dydaktycznych nie pozostawaływ bezpośrednim powiązaniu z internowaniem, a musiały być wykładnikiem innych czynników – zapewne związanych z aktywnością polityczną po stronie opozycyjnej względem ówczesnej władzy. Treść znowelizowanego przepisu art. 8 ust. 1 powoływanej już ustawy z dnia23 lutego 1991 r. nie pozostawia wątpliwości, że w aktualnym stanie prawnym odszkodowanie i zadośćuczynienie na podstawie tego przepisu przysługuje wyłącznie za wykonanie orzeczenia, którego nieważność stwierdzono w trybie tejże ustawy, lub za wykonanie decyzji o internowaniu. Poza odpowiedzialnością odszkodowawczą Skarbu Państwa w tym trybie pozostają natomiast inne przejawy represji za działalność związaną z walką o niepodległy byt Państwa Polskiego, takie jak zwolnienie z pracy, czy zmuszenie przez pracodawcę do przejścia na gorzej płatne stanowisko. Na marginesie zaznaczyć też należy, że wyliczenie wynagrodzenia za pracęA. O., nadesłane z Politechniki(...)(k. 47) nie potwierdza tez formułowanych przez wnioskodawcę i jego pełnomocnika o znaczącej wysokości obniżenia zarobkówA. O.w związku z przebywaniem przez niego na urlopie dla poratowania zdrowia, a następnie z uwagi na przejście na stanowisko techniczne, w zestawieniu z okresem poprzedzającym wprowadzenie stanu wojennego. Nie wzbudzały wątpliwości sądu odwoławczego ustalenia i rozstrzygnięcia sądu I instancji w nie kwestionowanym zakresie obejmującym wysokość zasądzonego na rzeczA. O.zadośćuczynienia za krzywdę wynikłą z internowania oraz odszkodowania wyliczonego na podstawie kwot zarobków, których wnioskodawca faktycznie nie otrzymał z uwagi na pobyt w ośrodku odosobnieniaw charakterze internowanego. Wszystkie przedstawione okoliczności zdecydowały o uznaniu wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie w sprawie wnioskuA. O.o odszkodowanie i zadośćuczynienie w związku z internowaniem za w pełni trafnyi oparty na prawidłowo poczynionych ustaleniach faktycznych, które następnie zostały należycie ocenione w świetle obowiązujących w tym zakresie, właściwie odtworzonych w toku wykładni sądowej i bezbłędnie zastosowanych przez sąd meriti przepisów prawa. Dlatego orzeczono o utrzymaniu zaskarżonego wyroku w mocy, obciążając kosztami postępowania odwoławczego Skarb Państwa, stosownie do przepisuart. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

15/150000/0001006/AKa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

152510000002506_V_Ka_000472_2009_Uz_2009-06-01_001

V Ka 472/09

2009-06-01 02:00:00.0 CEST

2020-05-21 19:10:07.0 CEST

2020-05-21 11:21:45.0 CEST

15251000

2506

SENTENCE

Sygn. akt V Ka 472/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 1 czerwca 2009 r. Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie: Przewodniczący: S.S.O. Wojciech Cerski Sędziowie: S.O. Anna Wesołowska (sprawozdawca) S.O. Piotr Cięciwa Protokolant: sekr. sąd. Marta Kacperska przy udziale Prokuratora Eugeniusza Pietrzaka po rozpoznaniu w dniu 1 czerwca 2009 r. sprawy T. B. oskarżonego z art. 286 § 1 k.k. i innych na skutek apelacji wniesionej przez oskarżonego od wyroku Sądu

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Agnieszka Kmieciak" xPublisher="agnieszka.kmieciak" xEditorFullName="Agnieszka Kmieciak" xEditor="agnieszka.kmieciak" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="1" xFlag="published" xVolType="15/251000/0002506/Ka" xYear="2009" xVolNmbr="000472" xDocType="Uz" xml:space="preserve"> <xName>Wyrok</xName> <xBlock> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> <xText><xBx>Sygn. akt V Ka 472/09 </xBx></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> </xUnit> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> </xUnit> <xText xALIGNx="center"> Dnia 1 czerwca 2009 r.</xText> <xText><xBx>Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym </xBx></xText> <xText><xBx>w składzie: </xBx></xText> <xText><xBx>Przewodniczący: S.S.O. Wojciech Cerski </xBx></xText> <xText><xBx>Sędziowie: S.O. Anna Wesołowska (sprawozdawca)</xBx></xText> <xText><xBx> S.O. Piotr Cięciwa</xBx></xText> <xText>Protokolant: sekr. sąd. Marta Kacperska</xText> <xText>przy udziale Prokuratora Eugeniusza Pietrzaka</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 1 czerwca 2009 r.</xText> <xText>sprawy <xBx><xAnon>T. B.</xAnon></xBx></xText> <xText>oskarżonego z <xLexLink xArt="art. 286;art. 286 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 286 § 1 k.k.</xLexLink> i innych</xText> <xText>na skutek apelacji wniesionej przez oskarżonego</xText> <xText>od wyroku Sądu Rejonowego w Zgierzu</xText> <xText>z dnia <xBx>10 marca 2009 r. sygn. akt II K 43/09</xBx></xText> <xText>na podstawie <xLexLink xArt="art. 437;art. 437 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 437 § 1 k.p.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 624;art. 624 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 624 § 1 k.p.k.</xLexLink>:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok uznając apelację za oczywiście bezzasadną;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>zwalnia oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Wojciech Cerski

Agnieszka Kmieciak

sekr. sąd. Marta Kacperska

Agnieszka Kmieciak

Sygn. akt V Ka 472/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 1 czerwca 2009 r. Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie: Przewodniczący: S.S.O. Wojciech Cerski Sędziowie: S.O. Anna Wesołowska (sprawozdawca) S.O. Piotr Cięciwa Protokolant: sekr. sąd. Marta Kacperska przy udziale Prokuratora Eugeniusza Pietrzaka po rozpoznaniu w dniu 1 czerwca 2009 r. sprawyT. B. oskarżonego zart. 286 § 1 k.k.i innych na skutek apelacji wniesionej przez oskarżonego od wyroku Sądu Rejonowego w Zgierzu z dnia10 marca 2009 r. sygn. akt II K 43/09 na podstawieart. 437 § 1 k.p.k.iart. 624 § 1 k.p.k.: 1 utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok uznając apelację za oczywiście bezzasadną; 2 zwalnia oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

15/251000/0002506/Ka

Sąd Okręgowy w Łodzi

V Wydział Karny Odwoławczy

151500000001006_II_AKz_000335_2009_Uz_2009-06-03_001

II AKz 335/09

2009-06-03 02:00:00.0 CEST

2020-05-29 19:10:04.0 CEST

2020-05-29 10:04:43.0 CEST

15150000

1006

DECISION, REASON

Sygn. akt II AKz 335/09 POSTANOWIENIE Dnia 3 czerwca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący-Sędzia: SA Aleksandra Malorny (spr.) Sędziowie: SA Jolanta Śpiechowicz SA Paweł Węgrzynek Protokolant: Dariusz Bryła przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej Krzysztofa Błacha po rozpoznaniu w sprawie E. K. ( K. ) osoby ściganej na mocy europejskiego nakazu aresztowania o czyn zabroniony określony w prawie irlandzkim w Części 53 (1) (z poprawkami według

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xPublisher="rkopiec" xEditorFullName="Renata Kopiec" xEditor="rkopiec" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="7" xFlag="published" xVolType="15/150000/0001006/AKz" xYear="2009" xVolNmbr="000335" xDocType="Uz" xml:space="preserve"> <xName>Postanowienie+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt II AKz 335/09</xText> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>POSTANOWIENIE</xName> <xText xALIGNx="right"> <xBx> Dnia 3 czerwca 2009 r.</xBx></xText> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:</xBx></xText> <xText><xBx> Przewodniczący-Sędzia: SA Aleksandra Malorny (spr.) </xBx></xText> <xText><xBx>Sędziowie: SA Jolanta Śpiechowicz</xBx></xText> <xText><xBx> SA Paweł Węgrzynek </xBx></xText> <xText>Protokolant: Dariusz Bryła</xText> <xText>przy udziale <xBx>Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej Krzysztofa Błacha</xBx></xText> <xText>po rozpoznaniu w sprawie <xBx><xAnon>E. K.</xAnon> (<xAnon>K.</xAnon>)</xBx></xText> <xText>osoby ściganej na mocy europejskiego nakazu aresztowania o czyn zabroniony określony w prawie irlandzkim w Części 53 (1) (z poprawkami według Części <xBRx/>51 ustawy o ruchu drogowym z 1968 roku) oraz Częścią 2 punktem a) (z poprawkami według Części 49 (1) punkt f) ustawy o ruchu drogowym z 1994 roku) ustawy <xBRx/>o ruchu drogowym z 1961 roku z poprawkami wprowadzonymi do ustawy o ruchu drogowym z 2002 roku</xText> <xText>zażalenia wniesionego przez prokuratora</xText> <xText>na postanowienie Sądu Okręgowego w Gliwicach w Wydziale V Karnym Zamiejscowym w Wodzisławiu Śląskim</xText> <xText>z dnia 17 kwietnia 2009 r., sygn. akt V Kop 5/09</xText> <xText>w przedmiocie odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania wydanego przez Sąd Najwyższy w Dublinie</xText> <xText>na podstawie <xLexLink xArt="art. 437;art. 437 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 437 § 1 k.p.k.</xLexLink></xText> <xText xALIGNx="center"> <xBx>p o s t a n a w i a:</xBx></xText> <xText>uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę o wykonanie europejskiego nakazu aresztowania, wydanego przez Sąd Najwyższy w Dublinie przeciwko <xAnon>E. K.</xAnon>, do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu <xBRx/>w Gliwicach w Wydziale V Karnym Zamiejscowym w Wodzisławiu Śląskim.<xBRx/> </xText> </xUnit> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Postanowieniem z dnia 17 kwietnia 2009 r., sygn. akt V Kop 5/09, Sąd Okręgowy w Gliwicach w Wydziale V Karnym Zamiejscowym w Wodzisławiu Śląskim odmówił wykonania europejskiego nakazu aresztowania wydanego w dniu <xBRx/>17 grudnia 2008 roku przez Sąd Najwyższy w Dublinie wobec <xAnon>E. K.</xAnon>, <xBRx/>w celu przeprowadzenia postępowania karnego o przestępstwo określone prawem irlandzkim – Część 53 (1) (z poprawkami według części 51 Ustawy o ruchu drogowym z 1968 roku) oraz Częścią 2 punktem a (z poprawkami według części <xBRx/>49 (1) punkt f Ustawy o ruchu drogowym z 1994 roku) Ustawy o Ruchu Drogowym <xBRx/>z 1961 roku z poprawkami wprowadzonymi do Ustawy o Ruchu Drogowym z 2002 roku, popełnionego w dniu 5 grudnia 2005 r. Ponadto Sąd pierwszej instancji zwolnił <xAnon>E. K.</xAnon> od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych. Sąd Okręgowy uzasadnił swoją decyzję tym, iż mimo dwukrotnego zwracania się do strony irlandzkiej (państwa wydania europejskiego nakazu aresztowania), do dnia wydania zaskarżonego postanowienia nie nadesłała ona oryginalnej dokumentacji związanej z wydanym nakazem.</xText> <xText>W uzasadnieniu skarżonego postanowienia Sąd Okręgowy wskazał na inne okoliczności, które dostrzegł i rozważał rozstrzygając w przedmiocie wykonania europejskiego nakazu aresztowania. Sąd Okręgowy wskazał, że w nadesłanej kopii europejskiego nakazu aresztowania wystąpiły błędy, które nie zostały całkowicie usunięte, a jedynie sprostowane, przez podanie poprawnej informacji odrębnym pismem. Z informacji przekazanych przez stronę irlandzką w ogóle nie wynikało przy tym, aby <xAnon>E. K.</xAnon> wiedział o toczącym się przeciw niemu postępowaniu karnym, ani nie zostało wykazane, by osoba ta ukrywała się lub uchylała od owego procesu. Z pewnością nie świadczy o tym podawany w europejskim nakazie aresztowania fakt, iż zaraz po wypisaniu ze szpitala osoba ścigana wróciła do Polski, bo powrót do kraju nastąpił w celu kontynuowania leczenia oraz spędzenia tutaj Świąt Bożego Narodzenia, a osoba ta przebywała w Polsce w stałym miejscu zamieszkania, znanym jego irlandzkiemu pracodawcy. Ubezpieczyciel tego pracodawcy nie miał zresztą żadnego problemu, aby skontaktować się w tym czasie z osobą ściganą. Co więcej, po wypadku <xAnon>E. K.</xAnon> przez dwa tygodnie był hospitalizowany <xBRx/>w Irlandii, przy czym nikt z prowadzących postępowanie karne nie nakazał mu złożenia wyjaśnień lub nie zakazał opuszczania tego kraju. Osoba ścigana nie wiedziała zatem o prowadzonym przeciwko niej procesie karnym, co samo przez się wyklucza ukrywanie się, a więc czynność zamierzoną i świadomą. Po powzięciu wiadomości o tej sprawie, <xAnon>E. K.</xAnon> wystosował nadto prośbę o dobrowolne stawiennictwo przed sądem irlandzkim i poddanie się tam karze, ale mimo upływu dwóch miesięcy, pozostała ona bez odpowiedzi. Z kolei przeciwko tymczasowemu aresztowaniu osoby ściganej przemawia fakt, iż nierealne jest orzeczenia wobec niej surowej kary. Ponadto <xAnon>E. K.</xAnon> ma pod opieką żonę, która przebyła chorobę nowotworowa, a teraz jest niemal niewidoma i wymaga stałej opieki. Jest też jedynym żywicielem rodziny, łożącym nie tylko na utrzymanie żony, ale też dwóch uczących się córek. Sąd pierwszej instancji wskazał wreszcie, że uregulowania konwencyjne gwarantują każdej osobie, przeciwko której toczy się proces karny, prawo do obrony prowadzonej osobiście lub przez pełnomocnika. Osoba ścigana, po powzięciu wiadomości o prowadzonej przeciw niej sprawie karnej, bezskutecznie występowała tymczasem do sądu irlandzkiego o ustanowienie jej obrońcy z urzędu oraz udzielenie pomocy tłumacza, zapewniając o stawieniu się na każde wezwanie i złożeniu wyczerpujących wyjaśnień. Na koniec Sąd Okręgowy wyraźnie podkreślił, że niezależnie od przedstawionych rozważań, odmawia wykonania europejskiego nakazu aresztowania z uwagi na braki formalne, a mianowicie brak oryginalnej dokumentacji oraz braku jakiejkolwiek pieczęci na kopii owego nakazu .</xText> <xText>Powyższe postanowienie zakwestionował w całości, na niekorzyść osoby ściganej, prokurator. Skarżący zarzucił temu orzeczeniu:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>obrazę przepisu <xLexLink xArt="art. 607 c" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607c k.p.k.</xLexLink> przez dowolne uznanie przez Sąd pierwszej instancji, że przekazany europejski nakaz aresztowania nie spełnia warunków formalnych pozwalających na wydanie <xAnon>E. K.</xAnon> stronie irlandzkiej, co w konsekwencji doprowadziło do bezpodstawnej odmowy realizacji powyższego nakazu,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na treść skarżonej decyzji, polegający na błędnej ocenie przez sąd, że poczynione w tej sprawie ustalenia wskazują, iż <xAnon>E. K.</xAnon> odmówiono prawa do obrony <xBRx/>z naruszeniem przepisu <xLexLink xArt="art. 607;art. 607 § 1;art. 607 § 1 pkt. 5" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607p § 1 pkt 5 k.p.k.</xLexLink>, podczas gdy w istocie miał on to prawo zapewnione,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>obrazę przepisu <xLexLink xArt="art. 94;art. 94 § 1;art. 94 § 1 pkt. 3" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 94 § 1 pkt 3 k.p.k.</xLexLink> przez błędne oznaczenie kwestii, której skarżone postanowienie dotyczy, co doprowadziło do rażącej sprzeczności <xBRx/>z treścią rozstrzygnięcia.</xText> </xUnit> <xText>Skarżący uzasadnił, że sąd musi wprawdzie badać warunki formalne <xBRx/>z <xLexLink xArt="art. 607 c" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607c k.p.k.</xLexLink>, ale nie może na tej podstawie prawnej odmawiać wykonania europejskiego nakazu aresztowania. Zwrócił przy tym uwagę, że wadliwość wypełnienia europejskiego nakazu aresztowania została usunięta, a strona irlandzka dodatkowo podała też sygnaturę akt prowadzonej przez nią sprawy. Przekazała też wydany przez siebie nakaz, którego oryginału żądał Sąd Okręgowy, tyle że w postaci elektronicznej. Autor zażalenia podkreślił również, że sam oryginał nakazu także wpłynął do Prokuratury Okręgowej w Gliwicach, ale już po wydaniu zaskarżonego postanowienia, a mianowicie w dniu 20 kwietnia 2009 r. Sąd Okręgowy mógł zatem nie przystępować tak szybko do rozpoznania sprawy, zwłaszcza że nie minęło jeszcze 90 dni od daty zatrzymania osoby ściganej. Cytując wypowiedzi komentatorów, skarżący podał też, że dokumenty będące podstawą wykonania europejskiego nakazu aresztowania można także przedstawić po wydaniu orzeczenia w pierwszej instancji <xBRx/>i jego zaskarżeniu, a w takim wypadku sąd odwoławczy powinien zmienić decyzję sądu pierwszej instancji o odmowie przekazania osoby ściganej. Prokurator zauważa też, iż żaden przepis <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">Kodeksu postępowania karnego</xLexLink> nie przewiduje odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania z powodu braku oryginału tego dokumenty. Sąd Okręgowy miał przy tym możliwość wymiany informacji ze stroną irlandzką, która to strona potwierdziła istnienie takiego nakazu. Sąd pierwszej instancji był też niekonsekwentny: pisemnie zażądał bowiem „sprostowania” informacji o dacie wydania nakazu i sygnatury irlandzkiej sprawy karnej, a potem uznał, że obie te informacje, nadesłane na piśmie, nie wystarczą do wykonania nakazu. Skarżący wskazuje wreszcie, że nie można wymagać od strony irlandzkiej wyznaczenia osobie ściganej adwokata z urzędu, bo przed tamtejszymi sądami nie rozpoczęto żadnego postępowania z faktycznym udziałem <xAnon>E. K.</xAnon>. Sąd Okręgowy nie powinien też powoływać w motywach faktu nie wykazania przez stronę irlandzką obawy ukrywania się lub uchylania od postępowania, bo nie miał dostępu do akt prowadzonej tam sprawy karnej, a zatem nie znał ustaleń prowadzącego ją organu. Ów fakt nie ukrywania się Sąd pierwszej instancji ustalił zresztą tylko na podstawie wyjaśnień <xAnon>E. K.</xAnon>, mimo iż nie ma jakiejkolwiek możliwości ich zweryfikowania. Na koniec autor zażalenia zaakcentował sprzeczność między tytułem zakwestionowanego postanowienia, a jego faktyczną treścią. Skarżący podsumował, że w wypadku procedowania w przedmiocie wykonania europejskiego nakazu aresztowania, odmowa wykonania może nastąpić tylko w oparciu o <xLexLink xArt="art. 607;art. 607 pkt. 607 r" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607p i 607r k.p.k.</xLexLink> Z kolei kontrola warunków formalnych wchodzi w grę, ale nie przez pryzmat <xLexLink xArt="art. 607 c" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607c k.p.k.</xLexLink>, lecz w oparciu o odpowiednie uregulowania prawa państwa wydającego nakaz. Tymczasem Sąd Okręgowy nie wykazał, iż nie spełnianie przez nakaz warunków formalnych miało związek z <xLexLink xArt="art. 607;art. 607 § 1;art. 607 § 1 pkt. 5" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607 p § 1 pkt 5 k.p.k.</xLexLink> Samo wydanie Irlandii <xAnon>E. K.</xAnon> nie naruszałoby natomiast podanego przepisu. Przeszkodą ku temu nie jest też trudna sytuacja rodzinna osoby ściganej. Prokurator zauważa na marginesie, że Sąd Okręgowy nie ustosunkował się do jego wniosku <xBRx/>z dnia 16 kwietnia 2009 r. o zmianę wniosku w przedmiocie europejskiego nakazu aresztowania.</xText> <xText>Na podstawie przedstawionych zarzutów, prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia przez podjęcie decyzji o przekazaniu osoby ściganej stronie irlandzkiej, z zastrzeżeniem wynikającym z treści <xLexLink xArt="art. 607 t;art. 607 t § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607t § 1 k.p.k.</xLexLink> <xBRx/>i w związku z tym o zastosowanie na podstawie <xLexLink xArt="art. 258;art. 258 § 1;art. 258 § 1 pkt. 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 258 § 1 pkt 1 k.p.k.</xLexLink>, bądź <xBRx/><xLexLink xArt="art. 258;art. 258 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 258 § 2 k.p.k.</xLexLink> środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania celem zapewnienia prawidłowego wykonania europejskiego nakazu aresztowania Sądu Najwyższego w Dublinie.</xText> <xText>Obecny na posiedzeniu odwoławczym prokurator zmodyfikował wniosek końcowy zażalenia postulując uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy <xBRx/>w przedmiocie wykonania europejskiego nakazu aresztowania do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.</xText> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny stwierdził, co następuje: </xBx></xText> <xText>Zażalenie okazało się być skuteczne, bowiem spowodowało uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy o wykonanie europejskiego<xBRx/>nakazu aresztowania wydanego przez Sąd Najwyższy w Dublinie przeciwko <xAnon>E. K.</xAnon> do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu <xBRx/>w Gliwicach w Wydziale V Karnym Zamiejscowym w Wodzisławiu Śląskim, zgodnie z treścią zmodyfikowanego wniosku skarżącego prokuratora.</xText> <xText>Przed przystąpieniem do analizy zaskarżonego postanowienia zauważyć trzeba, że prokurator po otrzymaniu drogą faksową wysłanej przez stronę irlandzką kopii europejskiego nakazu aresztowania dokonał niezwłocznego zatrzymania osoby ściganej. Nie wdając się w merytoryczną ocenę zasadności tej decyzji procesowej nie sposób nie zauważyć, że determinowała ona kolejno podejmowane przez prokuratora czynności, tym razem mające już przełożenie na bieg czynności podejmowanych przez Sąd Okręgowy. Zaznaczyć w tym miejscu stanowczo należy, że nie jest obecnie rzeczą Sądu ocenianie zasadności zatrzymania osoby ściganej w kontekście realizacji przesłanek sformułowanych w przepisie <xLexLink xArt="art. 247;art. 247 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 247 § 1 k.p.k.</xLexLink></xText> <xText>W pierwszym rzędzie stwierdzić trzeba, że w toku postępowania o wykonanie nakazu europejskiego stosuje się z zasady przepisy polskiej ustawy karnej procesowej. Uwaga ta prowadzi do wniosku, że w wypadku, zaistniałego w niniejszym postępowaniu, zatrzymania osoby ściganej na podstawie samej tylko kopii nakazu europejskiego, prokurator miał od tej chwili, w myśl polskiego <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">Kodeksu postępowania karnego</xLexLink>, 48 godzin na uzyskanie oryginału owego nakazu (art. 119 k.p.k. i art. 248 § 1 k.p.k.; zob. też np. Adam Górski, Piotr Hofmański, Andrzej Sakowicz, Dobrosława Szumiło-Kulczycka, Europejski nakaz aresztowania w teorii i praktyce państw członkowskich Unii Europejskiej, Warszawa 2008, rozdział 3.3.). Wszak dopiero <xBRx/>w razie faktycznego otrzymania europejskiego nakazu aresztowania, a więc oryginału, prokurator przystępuje do przesłuchania osoby ściganej (<xLexLink xArt="art. 607 k;art. 607 k § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607k § 2 k.p.k.</xLexLink>). <xBRx/>Z momentem przekazania oryginału nakazu rozpoczyna się więc dopiero postępowanie w przedmiocie jego wykonania (zob. T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2008, str. 1290) Stanowisko <xBRx/>o konieczności uzyskania oryginału potwierdza zresztą przepis art. 9 ust. 1 Decyzji Ramowej Rady z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowanie i procedur dostarczania między Państwami Członkowskimi, 2002/584/JAI (zob. Europejski nakaz aresztowania…, j.w.). Przepis podanej Decyzji, z uwagi na jej charakter, nie ma, rzecz oczywista, bezpośredniego zastosowania, ale jest oczywiste, że organy sądowe państw unijnych mają obowiązek interpretowania swoich przepisów krajowych zgodnie z decyzją ramową (zob. wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-105/03 Pupino).</xText> <xText>Nie dysponując oryginałem europejskiego nakazu aresztowania, prokurator nie powinien zatem w ogóle występować do Sądu Okręgowego z wnioskiem o wykonanie tego nakazu. Nie można bowiem żądać wykonania czegoś, czego istnienia żądający należycie, a więc w sposób umożliwiający kategoryczne ustalenie autentyczności dokumentu, nie wykazał.</xText> <xText>W sytuacji, gdy mimo braku oryginału dokumentu, prokurator wystąpił jednak do Sądu pierwszej instancji z takim wnioskiem, Sąd ten winien był postąpić stosownie do przepisów <xLexLink xArt="art. 119" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 119 k.p.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 120" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 120 k.p.k.</xLexLink> Należało zatem wezwać osobę wnoszącą pismo procesowe, a więc prokuratora, bowiem, to od niego pochodzi wniosek, którego immanentną częścią winien być nakaz europejski, do przedstawienia oryginału nakazu w terminie 7 dni, pod rygorem wynikającym z <xLexLink xArt="art. 120;art. 120 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 120 § 2 k.p.k.</xLexLink></xText> <xText>Fakt posiadania samej tylko kopii, bez możliwości skutecznego zweryfikowania autentyczności dokumentu, jest bowiem brakiem uniemożliwiającym w ogóle nadanie sprawie biegu.</xText> <xText>Wprawdzie wedle <xLexLink xArt="art. 10;art. 10 ust. 5" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 10 ust. 5</xLexLink> wspomnianej wcześniej Decyzji ramowej, <xBRx/>który należy uwzględniać przy interpretowaniu <xLexLink xArt="art. 120" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 120 k.p.k.</xLexLink>, wszelkie trudności związane z przekazaniem lub autentycznością dokumentów niezbędnych do wykonania europejskiego nakazu aresztowania są rozwiązywane – co do zasady – <xBRx/>w drodze bezpośrednich kontaktów między zainteresowanymi organami sądowymi. Rzecz jednak w tym, że aby w ogóle wszcząć procedurę w przedmiocie wykonania nakazu europejskiego lub kwestionować jego autentyczność, potrzebny jest sam nakaz, a więc jego oryginał. Podane uregulowanie decyzji ramowej w zakresie, <xBRx/>w jakim obejmuje ono możliwość żądania oryginału nakazu należy odnieść raczej do etapu sprzed wszczęcia postępowania o wykonanie nakazu europejskiego. Europejskie nakazy aresztowania z zewnątrz są wszak przekazywane odpowiednim organom sądowym, a one dopiero przekazują je prokuratorowi celem podjęcia pierwszej czynności postępowania. Po wszczęciu takiego postępowania prowadzący je Sąd Okręgowy może zaś kontrolować warunki formalne nadesłanego nakazu, w tym kwestionować jego autentyczność oraz zwracać się o inne potrzebne informacje <xBRx/>w trybie <xLexLink xArt="art. 607 z" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607z k.p.k.</xLexLink>, jeśli te nadesłane wraz z oryginałem uznał za niewystarczające.</xText> <xText>Jeśli zaś prokurator nie przedstawi w wyznaczonym terminie oryginału nakazu, jego wniosek należałoby uznać za bezskuteczny. W razie przyjęcia takiego wniosku, przedstawiona sytuacja oznaczałaby natomiast wyłączenie dopuszczalności ścigania osoby, której dotyczyła kopia nakazu europejskiego, a więc powodowałaby konieczność umorzenia postępowania z uwagi na inną okoliczność wyłączającą ściganie. W świetle bowiem <xLexLink xArt="art. 607 k;art. 607 k § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607k § 1 k.p.k.</xLexLink>, podstawowym, wstępnym <xBRx/>i niezbędnym warunkiem ścigania określonej osoby przebywającej w Polsce, jest wydanie przez inne państwo unijne nakazu aresztowania, który, z przedstawionych wcześniej względów, musi być przedstawiony w oryginale. Brak oryginału uniemożliwia więc kategoryczne stwierdzenie, że nakaz taki rzeczywiście funkcjonuje, a zatem wyłącza dopuszczalność ścigania, a więc stanowi ujemną przesłankę procesową z <xLexLink xArt="art. 17;art. 17 § 1;art. 17 § 1 pkt. 11" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 17 § 1 pkt 11 k.p.k.</xLexLink> Przesłanka braku oryginału dokumentu ma przy tym, z natury rzeczy, względny charakter, a więc nie uniemożliwia podjęcia ścigania w przyszłości.</xText> <xText>Reasumując dotychczasowe uwagi skonstatować trzeba, że Sąd Okręgowy nie dysponujący w dacie orzekania oryginałem nakazu europejskiego, nie mógł orzekać merytorycznie co do wniosku prokuratora w przedmiocie wykonania tego nakazu. Jednak wobec faktu, że Sąd Okręgowy podjął decyzję o merytorycznym charakterze, a główną przyczyną tej decyzji, mimo poruszania w motywach swojego uzasadnienia innych jeszcze kwestii, uczynił brak oryginału dokumentu, konieczne stało się uchylenie zaskarżonego postanowienia.</xText> <xText>Oceniając argumentację Sądu Okręgowego, należy zwrócić uwagę, że istotnie badanie dopuszczalności wydania danej osoby na podstawie nakazu europejskiego przebiega dwuetapowo. W pierwszej kolejności badaniu podlegają warunki formalne nakazu, a dopiero następnie ocenie należy poddać bezwzględne i względne przyczyny odmowy wykonania nakazu określone w przepisach <xLexLink xArt="art. 607" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607p k.p.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 607 r" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607r k.p.k.</xLexLink> (na temat praktyki sądów w krajach unijnych, w tym w Polsce, zob. Małgorzata Wąsek-Wiaderek, Dopuszczalność badania przesłanek wystąpienia z europejskim nakazem aresztowania przez sąd orzekający o jego wykonaniu [w:] Krzysztof <xBRx/> Ślebzak (red.), Włodzimierz Wróbel (red.), Studia i Analizy Sąd Najwyższego, Tom II, Warszawa 2008, str. 132 i nast.; por. także postanowienie SA w Krakowie z dnia <xBRx/>15 lipca 2004 r., II AKz 257/04, KZS 2004/9/41). Rzecz jednak w tym, że owa analiza warunków formalnych jest potrzebą aktualizującą się w chwili rzeczywistego nadesłania nakazu europejskiego, a zatem nie może dotyczyć czegoś, co w oryginale nie zostało zawarte w aktach sprawy.</xText> <xText>Ponadto badanie, o którym mowa, przebiega nie na podstawie przepisów prawa krajowego, a zwłaszcza nieadekwatnego w tej sytuacji <xLexLink xArt="art. 607 c" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607c k.p.k.</xLexLink>, w którym chodzi o europejski nakaz aresztowania wydawany przez sąd polski, lecz na podstawie przepisów prawa państwa wydania nakazu, implementowanych w wykonaniu wymienionej wcześniej decyzji ramowej (por. postanowienie SN z dnia 8 grudnia 2008 r., V KK 332/08, Biul. PK 2009/1/84). Nie można zatem utożsamiać braku nakazu europejskiego w ogóle – ocenianego na gruncie prawa krajowego, jako braku formalnego uniemożliwiającego procedowanie, oraz braków formalnych nadesłanego nakazu – ocenianych na gruncie prawa kraju wydania nakazu, których nie uzupełnienie nie wyklucza przy tym wydania osoby ściganej.</xText> <xText>Sąd Okręgowy, jak się wydaje, utożsamiał oba te pojęcia i celem usunięcia obu kategorii braków zastosował tryb przewidziany w <xLexLink xArt="art. 607 z" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607z k.p.k.</xLexLink> Przepis ten dotyczy tymczasem uzupełniania informacji zawartych w nadesłanym skutecznie, czyli <xBRx/>w oryginale, nakazie, a nie uzupełniania braku polegającego na nie nadesłaniu w ogóle oryginału nakazu europejskiego.</xText> <xText>W rezultacie, aby usunąć brak polegający na nie nadesłaniu takiego oryginału, Sąd pierwszej instancji nie wykorzystał trybu przewidzianego przez przepis <xLexLink xArt="art. 120" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 120 k.p.k.</xLexLink> Uniemożliwia to obecnie uznania pisma procesowego w postaci wniosku prokuratora za wniesionego bezskutecznie, zwłaszcza że już po wydaniu zaskarżonego postanowienia, brak ów został ostatecznie konwalidowany, a oryginał nakazu europejskiego został przedstawiony przez stronę irlandzką. Naruszenie przez sąd <xLexLink xArt="art. 120" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 120 kpk</xLexLink> nie może jednak prowadzić do pozbawienia strony uprawnienia wynikającego z ustawy, zatem uzupełnienie braku formalnego nie może być uznane za nieskuteczne z tego tylko powodu, że brak uzupełniony został jeszcze przed wezwaniem strony do jego uzupełnienia (tak postanowienie SN z dnia 22 stycznia 1998 r., IV KZ 3/98, OSNKW 3-4/1998, poz. 14).</xText> <xText>Obecnie więc nadal istnieje możliwość rozpoznania wniosku prokuratora <xBRx/>o wykonanie tego nakazu, a zatem konsekwencją uchylenia zakwestionowanego postanowienia nie było umorzenie postępowania, lecz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.</xText> <xText>W przedstawionym stanie rzeczy rozpoznawanie pozostałych zarzutów zgłoszonych w zażaleniu byłoby zdecydowanie przedwczesne, także w kontekście zmodyfikowanego wniosku przedstawionego przez prokuratora. Wydaje się, że wniosek w kształcie sformułowanym w pisemnym zażaleniu, przed jego modyfikacją pozostawałby w sprzeczności z zasadą dwuinstancyjnego rozpoznania sprawy. Zauważyć bowiem trzeba, że rzeczywistą podstawą odmowy wykonania nakazu był brak jego oryginału, a zatem przyczyna o charakterze formalnym.</xText> <xText>Uwagi Sądu Apelacyjnego nie umknęła okoliczność, że obecne postępowanie <xBRx/>w przedmiocie wykonania nakazu europejskiego będzie prowadzone z przekroczeniem terminów określonych w <xLexLink xArt="art. 607 m;art. 607 m § 1;art. 607 m § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 607m § 1 i 2 k.p.k.</xLexLink> Terminy te mają jednak charakter instrukcyjny.</xText> <xText>Rozpoznając ponownie tę sprawę, Sąd Okręgowy skontroluje w pierwszej kolejności wymogi formalne nadesłanego oryginału europejskiego nakazu aresztowania, w zakresie i na zasadach opisanych wcześniej, a następnie przeprowadzi analizę przesłanek dopuszczalności wydania osoby ściganej do państwa wydania nakazu.</xText> <xText>Mając na uwadze wszystkie przedstawione okoliczności, postanowiono zatem jak w części dyspozytywnej.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Sędzia Aleksandra Malorny

Renata Kopiec

Dariusz Bryła

Renata Kopiec

Sygn. akt II AKz 335/09 POSTANOWIENIE Dnia 3 czerwca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący-Sędzia: SA Aleksandra Malorny (spr.) Sędziowie: SA Jolanta Śpiechowicz SA Paweł Węgrzynek Protokolant: Dariusz Bryła przy udzialeProkuratora Prokuratury Apelacyjnej Krzysztofa Błacha po rozpoznaniu w sprawieE. K.(K.) osoby ściganej na mocy europejskiego nakazu aresztowania o czyn zabroniony określony w prawie irlandzkim w Części 53 (1) (z poprawkami według Części51 ustawy o ruchu drogowym z 1968 roku) oraz Częścią 2 punktem a) (z poprawkami według Części 49 (1) punkt f) ustawy o ruchu drogowym z 1994 roku) ustawyo ruchu drogowym z 1961 roku z poprawkami wprowadzonymi do ustawy o ruchu drogowym z 2002 roku zażalenia wniesionego przez prokuratora na postanowienie Sądu Okręgowego w Gliwicach w Wydziale V Karnym Zamiejscowym w Wodzisławiu Śląskim z dnia 17 kwietnia 2009 r., sygn. akt V Kop 5/09 w przedmiocie odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania wydanego przez Sąd Najwyższy w Dublinie na podstawieart. 437 § 1 k.p.k. p o s t a n a w i a: uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę o wykonanie europejskiego nakazu aresztowania, wydanego przez Sąd Najwyższy w Dublinie przeciwkoE. K., do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemuw Gliwicach w Wydziale V Karnym Zamiejscowym w Wodzisławiu Śląskim. UZASADNIENIE Postanowieniem z dnia 17 kwietnia 2009 r., sygn. akt V Kop 5/09, Sąd Okręgowy w Gliwicach w Wydziale V Karnym Zamiejscowym w Wodzisławiu Śląskim odmówił wykonania europejskiego nakazu aresztowania wydanego w dniu17 grudnia 2008 roku przez Sąd Najwyższy w Dublinie wobecE. K.,w celu przeprowadzenia postępowania karnego o przestępstwo określone prawem irlandzkim – Część 53 (1) (z poprawkami według części 51 Ustawy o ruchu drogowym z 1968 roku) oraz Częścią 2 punktem a (z poprawkami według części49 (1) punkt f Ustawy o ruchu drogowym z 1994 roku) Ustawy o Ruchu Drogowymz 1961 roku z poprawkami wprowadzonymi do Ustawy o Ruchu Drogowym z 2002 roku, popełnionego w dniu 5 grudnia 2005 r. Ponadto Sąd pierwszej instancji zwolniłE. K.od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych. Sąd Okręgowy uzasadnił swoją decyzję tym, iż mimo dwukrotnego zwracania się do strony irlandzkiej (państwa wydania europejskiego nakazu aresztowania), do dnia wydania zaskarżonego postanowienia nie nadesłała ona oryginalnej dokumentacji związanej z wydanym nakazem. W uzasadnieniu skarżonego postanowienia Sąd Okręgowy wskazał na inne okoliczności, które dostrzegł i rozważał rozstrzygając w przedmiocie wykonania europejskiego nakazu aresztowania. Sąd Okręgowy wskazał, że w nadesłanej kopii europejskiego nakazu aresztowania wystąpiły błędy, które nie zostały całkowicie usunięte, a jedynie sprostowane, przez podanie poprawnej informacji odrębnym pismem. Z informacji przekazanych przez stronę irlandzką w ogóle nie wynikało przy tym, abyE. K.wiedział o toczącym się przeciw niemu postępowaniu karnym, ani nie zostało wykazane, by osoba ta ukrywała się lub uchylała od owego procesu. Z pewnością nie świadczy o tym podawany w europejskim nakazie aresztowania fakt, iż zaraz po wypisaniu ze szpitala osoba ścigana wróciła do Polski, bo powrót do kraju nastąpił w celu kontynuowania leczenia oraz spędzenia tutaj Świąt Bożego Narodzenia, a osoba ta przebywała w Polsce w stałym miejscu zamieszkania, znanym jego irlandzkiemu pracodawcy. Ubezpieczyciel tego pracodawcy nie miał zresztą żadnego problemu, aby skontaktować się w tym czasie z osobą ściganą. Co więcej, po wypadkuE. K.przez dwa tygodnie był hospitalizowanyw Irlandii, przy czym nikt z prowadzących postępowanie karne nie nakazał mu złożenia wyjaśnień lub nie zakazał opuszczania tego kraju. Osoba ścigana nie wiedziała zatem o prowadzonym przeciwko niej procesie karnym, co samo przez się wyklucza ukrywanie się, a więc czynność zamierzoną i świadomą. Po powzięciu wiadomości o tej sprawie,E. K.wystosował nadto prośbę o dobrowolne stawiennictwo przed sądem irlandzkim i poddanie się tam karze, ale mimo upływu dwóch miesięcy, pozostała ona bez odpowiedzi. Z kolei przeciwko tymczasowemu aresztowaniu osoby ściganej przemawia fakt, iż nierealne jest orzeczenia wobec niej surowej kary. PonadtoE. K.ma pod opieką żonę, która przebyła chorobę nowotworowa, a teraz jest niemal niewidoma i wymaga stałej opieki. Jest też jedynym żywicielem rodziny, łożącym nie tylko na utrzymanie żony, ale też dwóch uczących się córek. Sąd pierwszej instancji wskazał wreszcie, że uregulowania konwencyjne gwarantują każdej osobie, przeciwko której toczy się proces karny, prawo do obrony prowadzonej osobiście lub przez pełnomocnika. Osoba ścigana, po powzięciu wiadomości o prowadzonej przeciw niej sprawie karnej, bezskutecznie występowała tymczasem do sądu irlandzkiego o ustanowienie jej obrońcy z urzędu oraz udzielenie pomocy tłumacza, zapewniając o stawieniu się na każde wezwanie i złożeniu wyczerpujących wyjaśnień. Na koniec Sąd Okręgowy wyraźnie podkreślił, że niezależnie od przedstawionych rozważań, odmawia wykonania europejskiego nakazu aresztowania z uwagi na braki formalne, a mianowicie brak oryginalnej dokumentacji oraz braku jakiejkolwiek pieczęci na kopii owego nakazu . Powyższe postanowienie zakwestionował w całości, na niekorzyść osoby ściganej, prokurator. Skarżący zarzucił temu orzeczeniu: 1 obrazę przepisuart. 607c k.p.k.przez dowolne uznanie przez Sąd pierwszej instancji, że przekazany europejski nakaz aresztowania nie spełnia warunków formalnych pozwalających na wydanieE. K.stronie irlandzkiej, co w konsekwencji doprowadziło do bezpodstawnej odmowy realizacji powyższego nakazu, 2 błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na treść skarżonej decyzji, polegający na błędnej ocenie przez sąd, że poczynione w tej sprawie ustalenia wskazują, iżE. K.odmówiono prawa do obronyz naruszeniem przepisuart. 607p § 1 pkt 5 k.p.k., podczas gdy w istocie miał on to prawo zapewnione, 3 obrazę przepisuart. 94 § 1 pkt 3 k.p.k.przez błędne oznaczenie kwestii, której skarżone postanowienie dotyczy, co doprowadziło do rażącej sprzecznościz treścią rozstrzygnięcia. Skarżący uzasadnił, że sąd musi wprawdzie badać warunki formalnezart. 607c k.p.k., ale nie może na tej podstawie prawnej odmawiać wykonania europejskiego nakazu aresztowania. Zwrócił przy tym uwagę, że wadliwość wypełnienia europejskiego nakazu aresztowania została usunięta, a strona irlandzka dodatkowo podała też sygnaturę akt prowadzonej przez nią sprawy. Przekazała też wydany przez siebie nakaz, którego oryginału żądał Sąd Okręgowy, tyle że w postaci elektronicznej. Autor zażalenia podkreślił również, że sam oryginał nakazu także wpłynął do Prokuratury Okręgowej w Gliwicach, ale już po wydaniu zaskarżonego postanowienia, a mianowicie w dniu 20 kwietnia 2009 r. Sąd Okręgowy mógł zatem nie przystępować tak szybko do rozpoznania sprawy, zwłaszcza że nie minęło jeszcze 90 dni od daty zatrzymania osoby ściganej. Cytując wypowiedzi komentatorów, skarżący podał też, że dokumenty będące podstawą wykonania europejskiego nakazu aresztowania można także przedstawić po wydaniu orzeczenia w pierwszej instancjii jego zaskarżeniu, a w takim wypadku sąd odwoławczy powinien zmienić decyzję sądu pierwszej instancji o odmowie przekazania osoby ściganej. Prokurator zauważa też, iż żaden przepisKodeksu postępowania karnegonie przewiduje odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania z powodu braku oryginału tego dokumenty. Sąd Okręgowy miał przy tym możliwość wymiany informacji ze stroną irlandzką, która to strona potwierdziła istnienie takiego nakazu. Sąd pierwszej instancji był też niekonsekwentny: pisemnie zażądał bowiem „sprostowania” informacji o dacie wydania nakazu i sygnatury irlandzkiej sprawy karnej, a potem uznał, że obie te informacje, nadesłane na piśmie, nie wystarczą do wykonania nakazu. Skarżący wskazuje wreszcie, że nie można wymagać od strony irlandzkiej wyznaczenia osobie ściganej adwokata z urzędu, bo przed tamtejszymi sądami nie rozpoczęto żadnego postępowania z faktycznym udziałemE. K.. Sąd Okręgowy nie powinien też powoływać w motywach faktu nie wykazania przez stronę irlandzką obawy ukrywania się lub uchylania od postępowania, bo nie miał dostępu do akt prowadzonej tam sprawy karnej, a zatem nie znał ustaleń prowadzącego ją organu. Ów fakt nie ukrywania się Sąd pierwszej instancji ustalił zresztą tylko na podstawie wyjaśnieńE. K., mimo iż nie ma jakiejkolwiek możliwości ich zweryfikowania. Na koniec autor zażalenia zaakcentował sprzeczność między tytułem zakwestionowanego postanowienia, a jego faktyczną treścią. Skarżący podsumował, że w wypadku procedowania w przedmiocie wykonania europejskiego nakazu aresztowania, odmowa wykonania może nastąpić tylko w oparciu oart. 607p i 607r k.p.k.Z kolei kontrola warunków formalnych wchodzi w grę, ale nie przez pryzmatart. 607c k.p.k., lecz w oparciu o odpowiednie uregulowania prawa państwa wydającego nakaz. Tymczasem Sąd Okręgowy nie wykazał, iż nie spełnianie przez nakaz warunków formalnych miało związek zart. 607 p § 1 pkt 5 k.p.k.Samo wydanie IrlandiiE. K.nie naruszałoby natomiast podanego przepisu. Przeszkodą ku temu nie jest też trudna sytuacja rodzinna osoby ściganej. Prokurator zauważa na marginesie, że Sąd Okręgowy nie ustosunkował się do jego wnioskuz dnia 16 kwietnia 2009 r. o zmianę wniosku w przedmiocie europejskiego nakazu aresztowania. Na podstawie przedstawionych zarzutów, prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia przez podjęcie decyzji o przekazaniu osoby ściganej stronie irlandzkiej, z zastrzeżeniem wynikającym z treściart. 607t § 1 k.p.k.i w związku z tym o zastosowanie na podstawieart. 258 § 1 pkt 1 k.p.k., bądźart. 258 § 2 k.p.k.środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania celem zapewnienia prawidłowego wykonania europejskiego nakazu aresztowania Sądu Najwyższego w Dublinie. Obecny na posiedzeniu odwoławczym prokurator zmodyfikował wniosek końcowy zażalenia postulując uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawyw przedmiocie wykonania europejskiego nakazu aresztowania do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu. Sąd Apelacyjny stwierdził, co następuje: Zażalenie okazało się być skuteczne, bowiem spowodowało uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy o wykonanie europejskiegonakazu aresztowania wydanego przez Sąd Najwyższy w Dublinie przeciwkoE. K.do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemuw Gliwicach w Wydziale V Karnym Zamiejscowym w Wodzisławiu Śląskim, zgodnie z treścią zmodyfikowanego wniosku skarżącego prokuratora. Przed przystąpieniem do analizy zaskarżonego postanowienia zauważyć trzeba, że prokurator po otrzymaniu drogą faksową wysłanej przez stronę irlandzką kopii europejskiego nakazu aresztowania dokonał niezwłocznego zatrzymania osoby ściganej. Nie wdając się w merytoryczną ocenę zasadności tej decyzji procesowej nie sposób nie zauważyć, że determinowała ona kolejno podejmowane przez prokuratora czynności, tym razem mające już przełożenie na bieg czynności podejmowanych przez Sąd Okręgowy. Zaznaczyć w tym miejscu stanowczo należy, że nie jest obecnie rzeczą Sądu ocenianie zasadności zatrzymania osoby ściganej w kontekście realizacji przesłanek sformułowanych w przepisieart. 247 § 1 k.p.k. W pierwszym rzędzie stwierdzić trzeba, że w toku postępowania o wykonanie nakazu europejskiego stosuje się z zasady przepisy polskiej ustawy karnej procesowej. Uwaga ta prowadzi do wniosku, że w wypadku, zaistniałego w niniejszym postępowaniu, zatrzymania osoby ściganej na podstawie samej tylko kopii nakazu europejskiego, prokurator miał od tej chwili, w myśl polskiegoKodeksu postępowania karnego, 48 godzin na uzyskanie oryginału owego nakazu (art. 119 k.p.k. i art. 248 § 1 k.p.k.; zob. też np. Adam Górski, Piotr Hofmański, Andrzej Sakowicz, Dobrosława Szumiło-Kulczycka, Europejski nakaz aresztowania w teorii i praktyce państw członkowskich Unii Europejskiej, Warszawa 2008, rozdział 3.3.). Wszak dopierow razie faktycznego otrzymania europejskiego nakazu aresztowania, a więc oryginału, prokurator przystępuje do przesłuchania osoby ściganej (art. 607k § 2 k.p.k.).Z momentem przekazania oryginału nakazu rozpoczyna się więc dopiero postępowanie w przedmiocie jego wykonania (zob. T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2008, str. 1290) Stanowiskoo konieczności uzyskania oryginału potwierdza zresztą przepis art. 9 ust. 1 Decyzji Ramowej Rady z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowanie i procedur dostarczania między Państwami Członkowskimi, 2002/584/JAI (zob. Europejski nakaz aresztowania…, j.w.). Przepis podanej Decyzji, z uwagi na jej charakter, nie ma, rzecz oczywista, bezpośredniego zastosowania, ale jest oczywiste, że organy sądowe państw unijnych mają obowiązek interpretowania swoich przepisów krajowych zgodnie z decyzją ramową (zob. wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-105/03 Pupino). Nie dysponując oryginałem europejskiego nakazu aresztowania, prokurator nie powinien zatem w ogóle występować do Sądu Okręgowego z wnioskiem o wykonanie tego nakazu. Nie można bowiem żądać wykonania czegoś, czego istnienia żądający należycie, a więc w sposób umożliwiający kategoryczne ustalenie autentyczności dokumentu, nie wykazał. W sytuacji, gdy mimo braku oryginału dokumentu, prokurator wystąpił jednak do Sądu pierwszej instancji z takim wnioskiem, Sąd ten winien był postąpić stosownie do przepisówart. 119 k.p.k.iart. 120 k.p.k.Należało zatem wezwać osobę wnoszącą pismo procesowe, a więc prokuratora, bowiem, to od niego pochodzi wniosek, którego immanentną częścią winien być nakaz europejski, do przedstawienia oryginału nakazu w terminie 7 dni, pod rygorem wynikającym zart. 120 § 2 k.p.k. Fakt posiadania samej tylko kopii, bez możliwości skutecznego zweryfikowania autentyczności dokumentu, jest bowiem brakiem uniemożliwiającym w ogóle nadanie sprawie biegu. Wprawdzie wedleart. 10 ust. 5wspomnianej wcześniej Decyzji ramowej,który należy uwzględniać przy interpretowaniuart. 120 k.p.k., wszelkie trudności związane z przekazaniem lub autentycznością dokumentów niezbędnych do wykonania europejskiego nakazu aresztowania są rozwiązywane – co do zasady –w drodze bezpośrednich kontaktów między zainteresowanymi organami sądowymi. Rzecz jednak w tym, że aby w ogóle wszcząć procedurę w przedmiocie wykonania nakazu europejskiego lub kwestionować jego autentyczność, potrzebny jest sam nakaz, a więc jego oryginał. Podane uregulowanie decyzji ramowej w zakresie,w jakim obejmuje ono możliwość żądania oryginału nakazu należy odnieść raczej do etapu sprzed wszczęcia postępowania o wykonanie nakazu europejskiego. Europejskie nakazy aresztowania z zewnątrz są wszak przekazywane odpowiednim organom sądowym, a one dopiero przekazują je prokuratorowi celem podjęcia pierwszej czynności postępowania. Po wszczęciu takiego postępowania prowadzący je Sąd Okręgowy może zaś kontrolować warunki formalne nadesłanego nakazu, w tym kwestionować jego autentyczność oraz zwracać się o inne potrzebne informacjew trybieart. 607z k.p.k., jeśli te nadesłane wraz z oryginałem uznał za niewystarczające. Jeśli zaś prokurator nie przedstawi w wyznaczonym terminie oryginału nakazu, jego wniosek należałoby uznać za bezskuteczny. W razie przyjęcia takiego wniosku, przedstawiona sytuacja oznaczałaby natomiast wyłączenie dopuszczalności ścigania osoby, której dotyczyła kopia nakazu europejskiego, a więc powodowałaby konieczność umorzenia postępowania z uwagi na inną okoliczność wyłączającą ściganie. W świetle bowiemart. 607k § 1 k.p.k., podstawowym, wstępnymi niezbędnym warunkiem ścigania określonej osoby przebywającej w Polsce, jest wydanie przez inne państwo unijne nakazu aresztowania, który, z przedstawionych wcześniej względów, musi być przedstawiony w oryginale. Brak oryginału uniemożliwia więc kategoryczne stwierdzenie, że nakaz taki rzeczywiście funkcjonuje, a zatem wyłącza dopuszczalność ścigania, a więc stanowi ujemną przesłankę procesową zart. 17 § 1 pkt 11 k.p.k.Przesłanka braku oryginału dokumentu ma przy tym, z natury rzeczy, względny charakter, a więc nie uniemożliwia podjęcia ścigania w przyszłości. Reasumując dotychczasowe uwagi skonstatować trzeba, że Sąd Okręgowy nie dysponujący w dacie orzekania oryginałem nakazu europejskiego, nie mógł orzekać merytorycznie co do wniosku prokuratora w przedmiocie wykonania tego nakazu. Jednak wobec faktu, że Sąd Okręgowy podjął decyzję o merytorycznym charakterze, a główną przyczyną tej decyzji, mimo poruszania w motywach swojego uzasadnienia innych jeszcze kwestii, uczynił brak oryginału dokumentu, konieczne stało się uchylenie zaskarżonego postanowienia. Oceniając argumentację Sądu Okręgowego, należy zwrócić uwagę, że istotnie badanie dopuszczalności wydania danej osoby na podstawie nakazu europejskiego przebiega dwuetapowo. W pierwszej kolejności badaniu podlegają warunki formalne nakazu, a dopiero następnie ocenie należy poddać bezwzględne i względne przyczyny odmowy wykonania nakazu określone w przepisachart. 607p k.p.k.iart. 607r k.p.k.(na temat praktyki sądów w krajach unijnych, w tym w Polsce, zob. Małgorzata Wąsek-Wiaderek, Dopuszczalność badania przesłanek wystąpienia z europejskim nakazem aresztowania przez sąd orzekający o jego wykonaniu [w:] Krzysztof Ślebzak (red.), Włodzimierz Wróbel (red.), Studia i Analizy Sąd Najwyższego, Tom II, Warszawa 2008, str. 132 i nast.; por. także postanowienie SA w Krakowie z dnia15 lipca 2004 r., II AKz 257/04, KZS 2004/9/41). Rzecz jednak w tym, że owa analiza warunków formalnych jest potrzebą aktualizującą się w chwili rzeczywistego nadesłania nakazu europejskiego, a zatem nie może dotyczyć czegoś, co w oryginale nie zostało zawarte w aktach sprawy. Ponadto badanie, o którym mowa, przebiega nie na podstawie przepisów prawa krajowego, a zwłaszcza nieadekwatnego w tej sytuacjiart. 607c k.p.k., w którym chodzi o europejski nakaz aresztowania wydawany przez sąd polski, lecz na podstawie przepisów prawa państwa wydania nakazu, implementowanych w wykonaniu wymienionej wcześniej decyzji ramowej (por. postanowienie SN z dnia 8 grudnia 2008 r., V KK 332/08, Biul. PK 2009/1/84). Nie można zatem utożsamiać braku nakazu europejskiego w ogóle – ocenianego na gruncie prawa krajowego, jako braku formalnego uniemożliwiającego procedowanie, oraz braków formalnych nadesłanego nakazu – ocenianych na gruncie prawa kraju wydania nakazu, których nie uzupełnienie nie wyklucza przy tym wydania osoby ściganej. Sąd Okręgowy, jak się wydaje, utożsamiał oba te pojęcia i celem usunięcia obu kategorii braków zastosował tryb przewidziany wart. 607z k.p.k.Przepis ten dotyczy tymczasem uzupełniania informacji zawartych w nadesłanym skutecznie, czyliw oryginale, nakazie, a nie uzupełniania braku polegającego na nie nadesłaniu w ogóle oryginału nakazu europejskiego. W rezultacie, aby usunąć brak polegający na nie nadesłaniu takiego oryginału, Sąd pierwszej instancji nie wykorzystał trybu przewidzianego przez przepisart. 120 k.p.k.Uniemożliwia to obecnie uznania pisma procesowego w postaci wniosku prokuratora za wniesionego bezskutecznie, zwłaszcza że już po wydaniu zaskarżonego postanowienia, brak ów został ostatecznie konwalidowany, a oryginał nakazu europejskiego został przedstawiony przez stronę irlandzką. Naruszenie przez sądart. 120 kpknie może jednak prowadzić do pozbawienia strony uprawnienia wynikającego z ustawy, zatem uzupełnienie braku formalnego nie może być uznane za nieskuteczne z tego tylko powodu, że brak uzupełniony został jeszcze przed wezwaniem strony do jego uzupełnienia (tak postanowienie SN z dnia 22 stycznia 1998 r., IV KZ 3/98, OSNKW 3-4/1998, poz. 14). Obecnie więc nadal istnieje możliwość rozpoznania wniosku prokuratorao wykonanie tego nakazu, a zatem konsekwencją uchylenia zakwestionowanego postanowienia nie było umorzenie postępowania, lecz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu. W przedstawionym stanie rzeczy rozpoznawanie pozostałych zarzutów zgłoszonych w zażaleniu byłoby zdecydowanie przedwczesne, także w kontekście zmodyfikowanego wniosku przedstawionego przez prokuratora. Wydaje się, że wniosek w kształcie sformułowanym w pisemnym zażaleniu, przed jego modyfikacją pozostawałby w sprzeczności z zasadą dwuinstancyjnego rozpoznania sprawy. Zauważyć bowiem trzeba, że rzeczywistą podstawą odmowy wykonania nakazu był brak jego oryginału, a zatem przyczyna o charakterze formalnym. Uwagi Sądu Apelacyjnego nie umknęła okoliczność, że obecne postępowaniew przedmiocie wykonania nakazu europejskiego będzie prowadzone z przekroczeniem terminów określonych wart. 607m § 1 i 2 k.p.k.Terminy te mają jednak charakter instrukcyjny. Rozpoznając ponownie tę sprawę, Sąd Okręgowy skontroluje w pierwszej kolejności wymogi formalne nadesłanego oryginału europejskiego nakazu aresztowania, w zakresie i na zasadach opisanych wcześniej, a następnie przeprowadzi analizę przesłanek dopuszczalności wydania osoby ściganej do państwa wydania nakazu. Mając na uwadze wszystkie przedstawione okoliczności, postanowiono zatem jak w części dyspozytywnej.

15/150000/0001006/AKz

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

151500000001006_II_AKz_000362_2009_Uz_2009-06-03_001

II AKz 362/09

2009-06-03 02:00:00.0 CEST

2015-03-03 19:15:03.0 CET

2015-02-27 23:19:15.0 CET

15150000

1006

DECISION, REASON

Sygn. akt II AKz 362/09 POSTANOWIENIE Dnia 3 czerwca 2009 roku Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący-Sędzia: SA Aleksandra Malorny (spr.) Sędziowie: SA Jolanta Śpiechowicz SA Paweł Węgrzynek Protokolant: Dariusz Bryła przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej Krzysztofa Błacha po rozpoznaniu w sprawie przeciwko D. Z. ( Z. ) i innym oskarżonemu o przestępstwo z art. 280 § 2 kk zażaleń wniesionych oskarżonego D. Z. i jego obrońcę na postanowienie Sądu A

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xVersion="1.0" xLang="PL" xYear="2009" xEditor="mgierszner" xToPage="5" xPublisher="rkopiec" xFlag="published" xEditorFullName="Magdalena Gierszner" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolNmbr="000362" xVolType="15/150000/0001006/AKz"> <xName>Postanowienie+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText><xBx>Sygn. akt II AKz 362/09</xBx></xText> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>POSTANOWIENIE</xName> <xText xALIGNx="right">Dnia 3 czerwca 2009 roku</xText> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:</xBx></xText> <xText><xBx>Przewodniczący-Sędzia: SA Aleksandra Malorny (spr.)</xBx></xText> <xText><xBx>Sędziowie: SA Jolanta Śpiechowicz</xBx></xText> <xText><xBx> SA Paweł Węgrzynek</xBx></xText> <xText><xBx>Protokolant: Dariusz Bryła </xBx></xText> <xText>przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej Krzysztofa Błacha</xText> <xText>po rozpoznaniu w sprawie przeciwko <xBx><xAnon>D. Z.</xAnon>(<xAnon>Z.</xAnon>) i innym</xBx></xText> <xText>oskarżonemu o przestępstwo z <xLexLink xArt="art. 280;art. 280 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 280 § 2 kk</xLexLink></xText> <xText>zażaleń wniesionych oskarżonego <xAnon>D. Z.</xAnon>i jego obrońcę</xText> <xText>na postanowienie Sądu Apelacyjnego w <xAnon>K.</xAnon></xText> <xText>z dnia 13 maja 2009 roku sygn. akt <xAnon>(...)</xAnon></xText> <xText>w przedmiocie przedłużenia tymczasowego aresztowania</xText> <xText>na podstawie <xLexLink xArt="art. 426;art. 426 § 3" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 426 § 3 kpk</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 437;art. 437 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 437 §1 kpk</xLexLink></xText> <xText xALIGNx="center"> <xBx>postanawia</xBx></xText> <xText xALIGNx="center">zaskarżone postanowienie utrzymać w mocy.</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Postanowieniem z dnia 13 maja 2009 roku, sygn. akt <xAnon>(...)</xAnon>, Sąd Apelacyjny w <xAnon>K.</xAnon>utrzymał w mocy tymczasowe aresztowanie wobec oskarżonych <xAnon>K. G.</xAnon>i <xAnon>D. Z.</xAnon>oraz określił dalszy czas jego trwania na okres do dnia 30 września 2009 roku.</xText> <xText>Zażalenia na powyższe postanowienie złożyli oskarżony <xAnon>D. Z.</xAnon>i jego obrońca.</xText> <xText>Oskarżony <xAnon>D. Z.</xAnon>zarzucił temu orzeczeniu:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText><xUx>obrazę <xLexLink xArt="art. 257;art. 257 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 257 § 1 kpk</xLexLink> przez przedłużenie stosowania wobec niego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, w sytuacji gdy okoliczności sprawy, a w szczególności fakt odbywania przez oskarżonego <xAnon>D. Z.</xAnon>kary pozbawienia wolności wskazują, iż nie zachodzi konieczność stosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, </xUx></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">a</xName> <xText>w przypadku pozostawania na wolności oskarżony będzie ingerował w tok postępowania,</xText> </xUnit> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">b</xName> <xText>istnieje realna możliwość wymierzenia oskarżonemu surowej kary.</xText> </xUnit> <xText>Skarżący podniósł, że wyrokiem Sądu Okręgowego w <xAnon>K.</xAnon>z dnia <xBRx/>22 grudnia 2006 roku, w sprawie o sygn. akt <xAnon>(...)</xAnon>, został skazany na karę <xBRx/>4 lat pozbawienia wolności, którą będzie odbywał do dnia 8 lutego 2011 roku. Zdaniem skarżącego nie ma on zatem faktycznie możliwości utrudniania obecnego procesu karnego, ani nawet uchylenia się od odbycia kary w tej sprawie. Oskarżony podał nadto, że nie ma obawy ingerowania przezeń w tok obecnego postępowania, <xBRx/>a zwłaszcza mataczenia, gdyż wcześniej w ogóle nie podejmował takich prób. Co więcej, zarówno on, jak i pozostali oskarżeni złożyli już w tej sprawie wyjaśnienia. Świadkowie także przedstawili już swoje relacje. Skarżący podkreślił wreszcie, że dotychczasowy okres tymczasowego aresztowania wynosi już ponad połowę kary nieprawomocnie wymierzonej mu obecnie przez Sąd Okręgowy. Powołując się na szereg orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, skarżący podniósł, że surowa kara oraz ocena zarzucanego mu czynu mogą być podstawą tymczasowego aresztowania tylko w początkowej fazie procesu, a nie na zaawansowanym jego etapie, jak to ma miejsce w tym wypadku.</xText> <xText>Na podstawie przedstawionych zarzutów, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.</xText> <xText>Z kolei obrońca oskarżonego zaskarżając powyższe postanowienie w całości zarzucił obrazę przepisów postępowania mającą istotny wpływ na treść zaskarżonego postanowienia, a w szczególności:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText><xLexLink xArt="art. 257;art. 257 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 257 § 1 kpk</xLexLink> poprzez przedłużenie stosowania wobec oskarżonego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, w sytuacji gdy okoliczności sprawy, a w szczególności fakt odbywania kary pozbawienia wolności przez oskarżonego wskazują, iż nie zachodzi konieczność stosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>przesłanki z <xLexLink xArt="art. 258;art. 258 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 258 § 2 kpk</xLexLink>, która nie stanowi wystarczającej przyczyny do stosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztu, powołując się przy tym na dodatkową konieczność zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania odwoławczego.</xText> </xUnit> <xText>Autor zażalenia w uzasadnieniu wskazał, że z uwagi na trwający ponad sześć lat okres tymczasowego aresztowania oskarżonego oraz ośmioletni wymiar orzeczonej wobec niego nieprawomocnie kary pozbawienia wolności, niesłuszne jest powoływanie się na przesłankę grożącej surowej kary, bo okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie zostanie zaliczony oskarżonemu <xAnon>D. Z.</xAnon>na poczet kary. Skarżący stwierdził, że znaczenie tej przesłanki obecnie zmalało, <xBRx/>a przy tym i tak surowość grożącej kary nie stanowi sama w sobie podstawy tymczasowego aresztowania. Ponadto skarżący zauważył, iż Europejski Trybunał Praw Człowieka wyklucza przedłużanie tymczasowego aresztowania, gdy nie jest to należycie usprawiedliwione. Podniósł, że Trybunał wydał ostatnio szereg wyroków przeciwko Polsce, w związku z naruszeniem art. 5 par. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, wynikłej z nadmiernie wydłużonego stosowania tymczasowego aresztowania (takich spraw jest tam ponad 30 rocznie). Obrońca oskarżonego wskazał przy tym na rezolucję Komitetu Ministrów z 2007 roku, w której stwierdzono, że jest to problem strukturalny. Jednakże, jak zaznaczył skarżący, sąd wydający postanowienie o tymczasowym aresztowaniu może dokonywać interpretacji przepisów indywidualnie wobec każdego oskarżonego. Tymczasem – jak zauważył skarżący – <xLexLink xArt="art. 258;art. 258 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 258 § 2 kpk</xLexLink> ma charakter fakultatywny, a sąd winien nadto uwzględnić etap postępowania, na którym dowody są już zgromadzone, a także okres tymczasowego aresztowania, sylwetkę oskarżonego i realnie grożącą mu za dany czyn karę. Na koniec autor zażalenia wyraził pogląd, że przesłanka z <xLexLink xArt="art. 258;art. 258 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 258 § 2 kpk</xLexLink> dotyczy zastosowania tymczasowego aresztowania, a nie dalszego jego przedłużania, zwłaszcza że ów środek zapobiegawczy stosowany jest już od ponad 6 lat. Skarżący podsumował, że skoro rozprawę odwoławczą wyznaczono na dzień 4 czerwca <xBRx/>2009 roku, to nie ma podstaw do obaw związanych z zakłóceniem przez oskarżonego prawidłowego toku postępowania.</xText> <xText>Powołując się na przedstawione zarzuty, autor zażalenia wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.</xText> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny stwierdził, co następuje:</xBx></xText> <xText>Oba zażalenia, jako oczywiście bezzasadne, nie zasługiwały na uwzględnienie.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny, wydając zaskarżone postanowienie, dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz zaprezentował właściwą ich ocenę prawną. Kontrola odwoławcza nie wykazała błędów w ustaleniach faktycznych lub naruszenia prawa procesowego, mających wpływ na treść rozstrzygnięcia.</xText> <xText>W przedmiotowej sprawie wobec oskarżonego zapadł nieprawomocny wyrok Sądu pierwszej instancji, którym uznano oskarżonego za winnego czynu z <xLexLink xArt="art. 280;art. 280 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 280 § 2 kk</xLexLink>. Okoliczność ta zwalnia sądy orzekające aktualnie w przedmiocie przedłużenia tymczasowego aresztowania od powinności wykazywania istnienia wysokiego prawdopodobieństwa popełnienia przez oskarżonego zarzucanego mu przestępstwa (por. postanowienie SA w Katowicach z dnia 10 czerwca 2003 r., sygn. akt II AKz 473/03, KZS 2003/11/55).</xText> <xText>Powołanym wyrokiem Sądu Okręgowego wymierzono oskarżonemu nieprawomocnie karę 8 lat pozbawienia wolności. Dyspozycja przepisu <xLexLink xArt="art. 258;art. 258 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 258 § 2 kpk</xLexLink> nakazuje wyprowadzić ocenę, że kara nieprawomocnie orzeczona w takim wymiarze przez Sąd pierwszej instancji jest karą surową. Sam fakt nieprawomocnego orzeczenia wobec oskarżonego takiej kary niesie zaś z sobą domniemanie prawne <xBRx/>w postaci realnej obawy zakłócania przez niego prawidłowego toku postępowania. Należy wyjaśnić, iż okoliczność ta z woli ustawodawcy daje podstawę do stosowania środka zapobiegawczego, bez potrzeby wykazywania, aby podejmował on <xBRx/>w przeszłości jakiekolwiek próby bezprawnego wpływania na toczący się obecnie proces karny.</xText> <xText>Należy przy tym przypomnieć, że fakt wykonywania wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności w innej sprawie nie niweczy sam w sobie obawy zakłócania przezeń innego, nie zakończonego jeszcze procesu karnego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych od dawna prezentowane jest wszak trafne stanowisko, że obie formy faktycznego pozbawienia wolności, to znaczy kara pozbawienia wolności oraz tymczasowe aresztowanie, różnią się od siebie znacząco, zwłaszcza z uwagi na dopuszczalne możliwości kontaktów z osobami z zewnątrz <xBRx/>i możliwości uzyskiwania przepustek, przerw, tudzież warunkowego przedterminowego zwolnienia (por. np. postanowienie SN z dnia 8 sierpnia 1970 r., <xBRx/>IV Kz 85/70, OSNKW 1970/11/151).</xText> <xText>Funkcją środków zapobiegawczych jest zabezpieczenie prawidłowego przebiegu całego postępowania, w toku którego je zastosowano, z uwzględnieniem konkretnych potrzeb tej, a nie innych spraw. Dokonując takiej indywidualnej oceny należy przede wszystkim pamiętać, że potrzeba zabezpieczenia przebiegu niniejszej sprawy nie odpadła automatycznie po wydaniu wyroku przez Sąd pierwszej instancji. Apelacje stron zainicjowały bowiem obecnie postępowanie odwoławcze, które, siłą rzeczy, odsuwa nieco w czasie ewentualne przystąpienie do wykonania kary orzeczonej wobec oskarżonego w tej sprawie. Nie ulega przy tym wątpliwości, że funkcją środka zapobiegawczego jest zabezpieczenie prawidłowego toku całego procesu karnego, a więc nie tylko postępowania dowodowego, ale też kolejnych jego etapów – łącznie z przystąpieniem do wykonania kary. Okoliczność tę dostrzega <xBRx/>i respektuje ustawodawca, który w <xLexLink xArt="art. 249;art. 249 § 4" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 249 § 4 kpk</xLexLink> dopuszcza stosowanie środka zapobiegawczego aż do chwili rozpoczęcia wykonania kary, a w <xLexLink xArt="art. 258;art. 258 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 258 § 2 kpk</xLexLink> statuuje przesłankę szczególną stosowania takiego środka, opartą na wymiarze kary orzeczonej nieprawomocnie, a więc obejmującą, z natury rzeczy, etap postępowania karnego przed Sądem odwoławczym.</xText> <xText>Przedstawione uwagi prowadzą także wprost do wniosku, że zdecydowanie nietrafne i pozbawione podstaw było stwierdzenie obrońcy oskarżonego, iż przesłanka z <xLexLink xArt="art. 258;art. 258 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 258 § 2 kpk</xLexLink> może dotyczyć tylko (pierwszego) zastosowania tymczasowego aresztowania, a już nie jego przedłużenia. Ponadto świadczą one o bezskuteczności wysiłków zmierzających do wykazania, że w wypadku oskarżonego nie zachodzi obawa mataczenia. Należy bowiem podkreślić, że tymczasowe aresztowanie stosowane w oparciu o <xLexLink xArt="art. 258;art. 258 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 258 § 2 kpk</xLexLink> nie wynika z obawy bezprawnego wpływania na relacje świadków oraz innych oskarżonych w tej sprawie, gdyż tej dotyczy odrębna przesłanka z <xLexLink xArt="art. 258;art. 258 § 1;art. 258 § 1 pkt. 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 258 § 1 pkt 2 kpk</xLexLink>. W tym przypadku chodzi natomiast o wszelkie inne, niż wymienione w <xLexLink xArt="art. 258 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">§ 1</xLexLink> powołanego przepisu, możliwości utrudniania prowadzonego procesu.</xText> <xText>Zaskarżone postanowienie nie obrażało przy tym <xLexLink xArt="art. 257;art. 257 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 257 § 1 kpk</xLexLink>. Wybór tymczasowego aresztowania, jako jedynego adekwatnego w realiach tej sprawy środka zapobiegawczego, był prawidłowy i wynikał z trafnej oceny szczególnej intensywności, zachodzącej w wypadku oskarżonego <xAnon>D. Z.</xAnon>, przesłanki szczególnej z <xLexLink xArt="art. 258;art. 258 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 258 § 2 kpk</xLexLink>. Warto wpierw zwrócić uwagę, że wymiar kary orzeczonej nieprawomocnie wobec tego oskarżonego zdecydowanie przenosi przewidziany przez ustawodawcę w powołanym przepisie minimalny wymiar kary wynoszący 3 lata, który daje podstawę do zastosowania środka zapobiegawczego po zakończeniu postępowania przed Sądem pierwszej instancji. Intensywność tę wzmaga dodatkowo fakt, że orzeczona nieprawomocnie wobec oskarżonego <xAnon>D. Z.</xAnon>kara została obecnie zakwestionowana na jego niekorzyść przez prokuratora. Oskarżyciel podniósł w swojej apelacji, że kara ta jest za niska i nie uwzględnienia dostatecznie szeregu okoliczności związanych z czynem przypisanym oskarżonemu <xAnon>D. Z.</xAnon>, wysokiego stopnia społecznej szkodliwości społecznej owego czynu oraz uprzedniej karalności oskarżonego. Należy wreszcie uwzględniać sylwetkę oskarżonego, który jest kawalerem, nie mającym przed zatrzymaniem stałej pracy. Nie ciążą więc na oskarżonym żadne istotne zobowiązania, które w wypadku ustania tymczasowego aresztowania, w miarę skutecznie wiązałyby go z określonymi osobami i miejscem, wpływając na ugruntowanie poczucia odpowiedzialności, które z kolei skłaniałoby tego oskarżonego do nie uchylania się od wymiaru sprawiedliwości na obecnie prowadzonym etapie procesu.</xText> <xText>W żadnym wypadku intensywności owej przesłanki nie znosi natomiast fakt stosunkowo długiego, co należy przyznać, tymczasowego aresztowania. Obaj skarżący winni bowiem wziąć pod uwagę, że okres wprowadzonej wobec oskarżonego do wykonania kary pozbawienia wolności, orzeczonej w innej sprawie, częściowo pokrywa się z tymczasowym aresztowaniem w niniejszym procesie. Okres ten nie zostanie zaliczony oskarżonemu <xAnon>D. Z.</xAnon>na poczet kary, która zostanie mu ewentualnie wymierzona w tej sprawie. Z tego powodu ów „procesowy” czas trwania tymczasowego aresztowania w niniejszej sprawie, wywołuje daleko mniej idące konsekwencje „materialnoprawne” w postaci rzeczywistego pozbawienia wolności w niniejszym postępowaniu.</xText> <xText>Z gruntu chybione były wreszcie sugestie oskarżonego i jego obrońcy, wyrażone w uzasadnieniach obu zgłoszonych zażaleń, jakoby zaskarżone postanowienie naruszało art. 5 ust. 3 Europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz.U z 1993 r., Nr 61, poz. 284). Przepis ten nie może stanowić kryterium oceny zakwestionowanego postanowienia, bo ma zastosowanie jedynie do chwili wydania wyroku przez Sąd pierwszej instancji (tak też Marek A. Nowicki [w:] Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2009, komentarz do art. 5 ust. 3). Z kolei pozbawienie wolności osoby skazanej w pierwszej instancji powinno być analizowane na podstawie art. 5 ust. 1 lit. a) tej Konwencji, również wtedy, gdy w procedurze odwoławczej od wyroku skazującego według prawa krajowego uważa się je nadal za tymczasowe aresztowanie (tak wyroki ETPCz: z dnia 27 czerwca 1968 r. w sprawie Wemhoff przeciwko Niemcom, z dnia 28 marca 1990 r. w sprawie B. przeciwko Austrii oraz z dnia 29 maja 1997 r. w sprawie Tsirlis i Kouloumpas przeciwko Grecji; cyt. za Markiem A. Nowickim, j.w.). Od chwili wydania wyroku nieprawomocnego oskarżony jest bowiem pozbawiony wolności nie „dla celów postawienia go przed właściwą władzą(...)” (art. 5 ust. 3 Konwencji), lecz „po wydaniu wyroku przez właściwy sąd” (art. 5 ust. 1 lit. a) Konwencji (zob. uzasadnienie wyroku ETPCz z dnia 11 lipca 2000 r. w sprawie Trzaska przeciwko Polsce, skarga nr 25792/94). Oceniając tę kwestię z punktu widzenia orzecznictwa organów strasburskich, nie ulega przy tym wątpliwości, że w niniejszej sprawie oskarżony istotnie jest pozbawiony wolności <xBRx/>w rezultacie wydania wyroku przez właściwy sąd.</xText> <xText>Podsumowując, w żadnym ze zgłoszonych zażaleń nie wskazano argumentów podważających skutecznie zasadność kwestionowanego postanowienia. W wypadku oskarżonego nie zachodzą przy tym przesłanki z <xLexLink xArt="art. 259" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 259 kpk</xLexLink>, które wymagałyby zmiany lub uchylenia tymczasowego aresztowania.</xText> <xText>Mając na uwadze wszystkie przedstawione okoliczności, postanowiono jak <xBRx/>w części dyspozytywnej.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Sędzia Aleksandra Malorny

Renata Kopiec

Dariusz Bryła

Magdalena Gierszner

Sygn. akt II AKz 362/09 POSTANOWIENIE Dnia 3 czerwca 2009 roku Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący-Sędzia: SA Aleksandra Malorny (spr.) Sędziowie: SA Jolanta Śpiechowicz SA Paweł Węgrzynek Protokolant: Dariusz Bryła przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej Krzysztofa Błacha po rozpoznaniu w sprawie przeciwkoD. Z.(Z.) i innym oskarżonemu o przestępstwo zart. 280 § 2 kk zażaleń wniesionych oskarżonegoD. Z.i jego obrońcę na postanowienie Sądu Apelacyjnego wK. z dnia 13 maja 2009 roku sygn. akt(...) w przedmiocie przedłużenia tymczasowego aresztowania na podstawieart. 426 § 3 kpkiart. 437 §1 kpk postanawia zaskarżone postanowienie utrzymać w mocy. UZASADNIENIE Postanowieniem z dnia 13 maja 2009 roku, sygn. akt(...), Sąd Apelacyjny wK.utrzymał w mocy tymczasowe aresztowanie wobec oskarżonychK. G.iD. Z.oraz określił dalszy czas jego trwania na okres do dnia 30 września 2009 roku. Zażalenia na powyższe postanowienie złożyli oskarżonyD. Z.i jego obrońca. OskarżonyD. Z.zarzucił temu orzeczeniu: 1 obrazęart. 257 § 1 kpkprzez przedłużenie stosowania wobec niego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, w sytuacji gdy okoliczności sprawy, a w szczególności fakt odbywania przez oskarżonegoD. Z.kary pozbawienia wolności wskazują, iż nie zachodzi konieczność stosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, 2 błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że: a w przypadku pozostawania na wolności oskarżony będzie ingerował w tok postępowania, b istnieje realna możliwość wymierzenia oskarżonemu surowej kary. Skarżący podniósł, że wyrokiem Sądu Okręgowego wK.z dnia22 grudnia 2006 roku, w sprawie o sygn. akt(...), został skazany na karę4 lat pozbawienia wolności, którą będzie odbywał do dnia 8 lutego 2011 roku. Zdaniem skarżącego nie ma on zatem faktycznie możliwości utrudniania obecnego procesu karnego, ani nawet uchylenia się od odbycia kary w tej sprawie. Oskarżony podał nadto, że nie ma obawy ingerowania przezeń w tok obecnego postępowania,a zwłaszcza mataczenia, gdyż wcześniej w ogóle nie podejmował takich prób. Co więcej, zarówno on, jak i pozostali oskarżeni złożyli już w tej sprawie wyjaśnienia. Świadkowie także przedstawili już swoje relacje. Skarżący podkreślił wreszcie, że dotychczasowy okres tymczasowego aresztowania wynosi już ponad połowę kary nieprawomocnie wymierzonej mu obecnie przez Sąd Okręgowy. Powołując się na szereg orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, skarżący podniósł, że surowa kara oraz ocena zarzucanego mu czynu mogą być podstawą tymczasowego aresztowania tylko w początkowej fazie procesu, a nie na zaawansowanym jego etapie, jak to ma miejsce w tym wypadku. Na podstawie przedstawionych zarzutów, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia. Z kolei obrońca oskarżonego zaskarżając powyższe postanowienie w całości zarzucił obrazę przepisów postępowania mającą istotny wpływ na treść zaskarżonego postanowienia, a w szczególności: 1 art. 257 § 1 kpkpoprzez przedłużenie stosowania wobec oskarżonego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, w sytuacji gdy okoliczności sprawy, a w szczególności fakt odbywania kary pozbawienia wolności przez oskarżonego wskazują, iż nie zachodzi konieczność stosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, 2 przesłanki zart. 258 § 2 kpk, która nie stanowi wystarczającej przyczyny do stosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztu, powołując się przy tym na dodatkową konieczność zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania odwoławczego. Autor zażalenia w uzasadnieniu wskazał, że z uwagi na trwający ponad sześć lat okres tymczasowego aresztowania oskarżonego oraz ośmioletni wymiar orzeczonej wobec niego nieprawomocnie kary pozbawienia wolności, niesłuszne jest powoływanie się na przesłankę grożącej surowej kary, bo okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie zostanie zaliczony oskarżonemuD. Z.na poczet kary. Skarżący stwierdził, że znaczenie tej przesłanki obecnie zmalało,a przy tym i tak surowość grożącej kary nie stanowi sama w sobie podstawy tymczasowego aresztowania. Ponadto skarżący zauważył, iż Europejski Trybunał Praw Człowieka wyklucza przedłużanie tymczasowego aresztowania, gdy nie jest to należycie usprawiedliwione. Podniósł, że Trybunał wydał ostatnio szereg wyroków przeciwko Polsce, w związku z naruszeniem art. 5 par. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, wynikłej z nadmiernie wydłużonego stosowania tymczasowego aresztowania (takich spraw jest tam ponad 30 rocznie). Obrońca oskarżonego wskazał przy tym na rezolucję Komitetu Ministrów z 2007 roku, w której stwierdzono, że jest to problem strukturalny. Jednakże, jak zaznaczył skarżący, sąd wydający postanowienie o tymczasowym aresztowaniu może dokonywać interpretacji przepisów indywidualnie wobec każdego oskarżonego. Tymczasem – jak zauważył skarżący –art. 258 § 2 kpkma charakter fakultatywny, a sąd winien nadto uwzględnić etap postępowania, na którym dowody są już zgromadzone, a także okres tymczasowego aresztowania, sylwetkę oskarżonego i realnie grożącą mu za dany czyn karę. Na koniec autor zażalenia wyraził pogląd, że przesłanka zart. 258 § 2 kpkdotyczy zastosowania tymczasowego aresztowania, a nie dalszego jego przedłużania, zwłaszcza że ów środek zapobiegawczy stosowany jest już od ponad 6 lat. Skarżący podsumował, że skoro rozprawę odwoławczą wyznaczono na dzień 4 czerwca2009 roku, to nie ma podstaw do obaw związanych z zakłóceniem przez oskarżonego prawidłowego toku postępowania. Powołując się na przedstawione zarzuty, autor zażalenia wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia. Sąd Apelacyjny stwierdził, co następuje: Oba zażalenia, jako oczywiście bezzasadne, nie zasługiwały na uwzględnienie. Sąd Apelacyjny, wydając zaskarżone postanowienie, dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz zaprezentował właściwą ich ocenę prawną. Kontrola odwoławcza nie wykazała błędów w ustaleniach faktycznych lub naruszenia prawa procesowego, mających wpływ na treść rozstrzygnięcia. W przedmiotowej sprawie wobec oskarżonego zapadł nieprawomocny wyrok Sądu pierwszej instancji, którym uznano oskarżonego za winnego czynu zart. 280 § 2 kk. Okoliczność ta zwalnia sądy orzekające aktualnie w przedmiocie przedłużenia tymczasowego aresztowania od powinności wykazywania istnienia wysokiego prawdopodobieństwa popełnienia przez oskarżonego zarzucanego mu przestępstwa (por. postanowienie SA w Katowicach z dnia 10 czerwca 2003 r., sygn. akt II AKz 473/03, KZS 2003/11/55). Powołanym wyrokiem Sądu Okręgowego wymierzono oskarżonemu nieprawomocnie karę 8 lat pozbawienia wolności. Dyspozycja przepisuart. 258 § 2 kpknakazuje wyprowadzić ocenę, że kara nieprawomocnie orzeczona w takim wymiarze przez Sąd pierwszej instancji jest karą surową. Sam fakt nieprawomocnego orzeczenia wobec oskarżonego takiej kary niesie zaś z sobą domniemanie prawnew postaci realnej obawy zakłócania przez niego prawidłowego toku postępowania. Należy wyjaśnić, iż okoliczność ta z woli ustawodawcy daje podstawę do stosowania środka zapobiegawczego, bez potrzeby wykazywania, aby podejmował onw przeszłości jakiekolwiek próby bezprawnego wpływania na toczący się obecnie proces karny. Należy przy tym przypomnieć, że fakt wykonywania wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności w innej sprawie nie niweczy sam w sobie obawy zakłócania przezeń innego, nie zakończonego jeszcze procesu karnego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych od dawna prezentowane jest wszak trafne stanowisko, że obie formy faktycznego pozbawienia wolności, to znaczy kara pozbawienia wolności oraz tymczasowe aresztowanie, różnią się od siebie znacząco, zwłaszcza z uwagi na dopuszczalne możliwości kontaktów z osobami z zewnątrzi możliwości uzyskiwania przepustek, przerw, tudzież warunkowego przedterminowego zwolnienia (por. np. postanowienie SN z dnia 8 sierpnia 1970 r.,IV Kz 85/70, OSNKW 1970/11/151). Funkcją środków zapobiegawczych jest zabezpieczenie prawidłowego przebiegu całego postępowania, w toku którego je zastosowano, z uwzględnieniem konkretnych potrzeb tej, a nie innych spraw. Dokonując takiej indywidualnej oceny należy przede wszystkim pamiętać, że potrzeba zabezpieczenia przebiegu niniejszej sprawy nie odpadła automatycznie po wydaniu wyroku przez Sąd pierwszej instancji. Apelacje stron zainicjowały bowiem obecnie postępowanie odwoławcze, które, siłą rzeczy, odsuwa nieco w czasie ewentualne przystąpienie do wykonania kary orzeczonej wobec oskarżonego w tej sprawie. Nie ulega przy tym wątpliwości, że funkcją środka zapobiegawczego jest zabezpieczenie prawidłowego toku całego procesu karnego, a więc nie tylko postępowania dowodowego, ale też kolejnych jego etapów – łącznie z przystąpieniem do wykonania kary. Okoliczność tę dostrzegai respektuje ustawodawca, który wart. 249 § 4 kpkdopuszcza stosowanie środka zapobiegawczego aż do chwili rozpoczęcia wykonania kary, a wart. 258 § 2 kpkstatuuje przesłankę szczególną stosowania takiego środka, opartą na wymiarze kary orzeczonej nieprawomocnie, a więc obejmującą, z natury rzeczy, etap postępowania karnego przed Sądem odwoławczym. Przedstawione uwagi prowadzą także wprost do wniosku, że zdecydowanie nietrafne i pozbawione podstaw było stwierdzenie obrońcy oskarżonego, iż przesłanka zart. 258 § 2 kpkmoże dotyczyć tylko (pierwszego) zastosowania tymczasowego aresztowania, a już nie jego przedłużenia. Ponadto świadczą one o bezskuteczności wysiłków zmierzających do wykazania, że w wypadku oskarżonego nie zachodzi obawa mataczenia. Należy bowiem podkreślić, że tymczasowe aresztowanie stosowane w oparciu oart. 258 § 2 kpknie wynika z obawy bezprawnego wpływania na relacje świadków oraz innych oskarżonych w tej sprawie, gdyż tej dotyczy odrębna przesłanka zart. 258 § 1 pkt 2 kpk. W tym przypadku chodzi natomiast o wszelkie inne, niż wymienione w§ 1powołanego przepisu, możliwości utrudniania prowadzonego procesu. Zaskarżone postanowienie nie obrażało przy tymart. 257 § 1 kpk. Wybór tymczasowego aresztowania, jako jedynego adekwatnego w realiach tej sprawy środka zapobiegawczego, był prawidłowy i wynikał z trafnej oceny szczególnej intensywności, zachodzącej w wypadku oskarżonegoD. Z., przesłanki szczególnej zart. 258 § 2 kpk. Warto wpierw zwrócić uwagę, że wymiar kary orzeczonej nieprawomocnie wobec tego oskarżonego zdecydowanie przenosi przewidziany przez ustawodawcę w powołanym przepisie minimalny wymiar kary wynoszący 3 lata, który daje podstawę do zastosowania środka zapobiegawczego po zakończeniu postępowania przed Sądem pierwszej instancji. Intensywność tę wzmaga dodatkowo fakt, że orzeczona nieprawomocnie wobec oskarżonegoD. Z.kara została obecnie zakwestionowana na jego niekorzyść przez prokuratora. Oskarżyciel podniósł w swojej apelacji, że kara ta jest za niska i nie uwzględnienia dostatecznie szeregu okoliczności związanych z czynem przypisanym oskarżonemuD. Z., wysokiego stopnia społecznej szkodliwości społecznej owego czynu oraz uprzedniej karalności oskarżonego. Należy wreszcie uwzględniać sylwetkę oskarżonego, który jest kawalerem, nie mającym przed zatrzymaniem stałej pracy. Nie ciążą więc na oskarżonym żadne istotne zobowiązania, które w wypadku ustania tymczasowego aresztowania, w miarę skutecznie wiązałyby go z określonymi osobami i miejscem, wpływając na ugruntowanie poczucia odpowiedzialności, które z kolei skłaniałoby tego oskarżonego do nie uchylania się od wymiaru sprawiedliwości na obecnie prowadzonym etapie procesu. W żadnym wypadku intensywności owej przesłanki nie znosi natomiast fakt stosunkowo długiego, co należy przyznać, tymczasowego aresztowania. Obaj skarżący winni bowiem wziąć pod uwagę, że okres wprowadzonej wobec oskarżonego do wykonania kary pozbawienia wolności, orzeczonej w innej sprawie, częściowo pokrywa się z tymczasowym aresztowaniem w niniejszym procesie. Okres ten nie zostanie zaliczony oskarżonemuD. Z.na poczet kary, która zostanie mu ewentualnie wymierzona w tej sprawie. Z tego powodu ów „procesowy” czas trwania tymczasowego aresztowania w niniejszej sprawie, wywołuje daleko mniej idące konsekwencje „materialnoprawne” w postaci rzeczywistego pozbawienia wolności w niniejszym postępowaniu. Z gruntu chybione były wreszcie sugestie oskarżonego i jego obrońcy, wyrażone w uzasadnieniach obu zgłoszonych zażaleń, jakoby zaskarżone postanowienie naruszało art. 5 ust. 3 Europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz.U z 1993 r., Nr 61, poz. 284). Przepis ten nie może stanowić kryterium oceny zakwestionowanego postanowienia, bo ma zastosowanie jedynie do chwili wydania wyroku przez Sąd pierwszej instancji (tak też Marek A. Nowicki [w:] Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2009, komentarz do art. 5 ust. 3). Z kolei pozbawienie wolności osoby skazanej w pierwszej instancji powinno być analizowane na podstawie art. 5 ust. 1 lit. a) tej Konwencji, również wtedy, gdy w procedurze odwoławczej od wyroku skazującego według prawa krajowego uważa się je nadal za tymczasowe aresztowanie (tak wyroki ETPCz: z dnia 27 czerwca 1968 r. w sprawie Wemhoff przeciwko Niemcom, z dnia 28 marca 1990 r. w sprawie B. przeciwko Austrii oraz z dnia 29 maja 1997 r. w sprawie Tsirlis i Kouloumpas przeciwko Grecji; cyt. za Markiem A. Nowickim, j.w.). Od chwili wydania wyroku nieprawomocnego oskarżony jest bowiem pozbawiony wolności nie „dla celów postawienia go przed właściwą władzą(...)” (art. 5 ust. 3 Konwencji), lecz „po wydaniu wyroku przez właściwy sąd” (art. 5 ust. 1 lit. a) Konwencji (zob. uzasadnienie wyroku ETPCz z dnia 11 lipca 2000 r. w sprawie Trzaska przeciwko Polsce, skarga nr 25792/94). Oceniając tę kwestię z punktu widzenia orzecznictwa organów strasburskich, nie ulega przy tym wątpliwości, że w niniejszej sprawie oskarżony istotnie jest pozbawiony wolnościw rezultacie wydania wyroku przez właściwy sąd. Podsumowując, w żadnym ze zgłoszonych zażaleń nie wskazano argumentów podważających skutecznie zasadność kwestionowanego postanowienia. W wypadku oskarżonego nie zachodzą przy tym przesłanki zart. 259 kpk, które wymagałyby zmiany lub uchylenia tymczasowego aresztowania. Mając na uwadze wszystkie przedstawione okoliczności, postanowiono jakw części dyspozytywnej.

15/150000/0001006/AKz

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

154505000006027_XX_GC_000617_2007_Uz_2009-06-05_001

XX GC 617/07

2009-06-05 02:00:00.0 CEST

2014-04-15 20:22:05.0 CEST

2016-05-26 02:49:12.0 CEST

15450500

6027

REASON

Sygn. XX GC 617/07 UZASADNIENIE Powód (...) Spółka z o.o. w P. wniósł o zasądzenie od strony pozwanej (...) Spółka z o.o. i Spółka Komandytowa w W. na rzecz powoda kwoty 1.441.129,90 PLN wraz z ustawowymi odsetkami od dnia następnego po dniu zapłaty przez powoda do dnia zapłaty tj. od kwoty: 1 1.960 PLN od dnia 2004-09-01 do dnia zapłaty 2 6.226,45 PLN od dnia 2004-10-01 do dnia zapłaty 3 8.945,89 PLN od dnia 2004-10-29 do dnia zapłaty 4 60.778,67 PLN od dnia 2004-12-08 do dnia zapłaty 5 40.516,

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Beata Gonera" xVersion="1.0" xYear="2007" xLang="PL" xToPage="7" xEditor="bgonera" xPublisher="bgonera" xEditorFullName="Beata Gonera" xFlag="published" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolType="15/450500/0006027/GC" xVolNmbr="000617"> <xName>Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText><xBx>Sygn. XX GC </xBx>617/07</xText> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Powód <xAnon> (...) Spółka z o.o.</xAnon> w <xAnon>P.</xAnon> wniósł o zasądzenie od strony pozwanej <xAnon> (...) Spółka z o.o.</xAnon> i Spółka Komandytowa w <xAnon>W.</xAnon> na rzecz powoda kwoty 1.441.129,90 PLN wraz z ustawowymi odsetkami od dnia następnego po dniu zapłaty przez powoda do dnia zapłaty tj. od kwoty:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">1</xName> <xText>1.960 PLN od dnia 2004-09-01 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">2</xName> <xText>6.226,45 PLN od dnia 2004-10-01 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">3</xName> <xText>8.945,89 PLN od dnia 2004-10-29 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">4</xName> <xText>60.778,67 PLN od dnia 2004-12-08 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">5</xName> <xText>40.516,91 PLN od dnia 2004-12-29 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">6</xName> <xText>29.858,17 PLN od dnia 2005-03-03 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">7</xName> <xText>18.300,00 PLN od dnia 2004-01-07 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">8</xName> <xText>136.190,65 PLN od dnia 2005-04-20 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">9</xName> <xText>3.783,64 PLN od dnia 2005-05-18 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">10</xName> <xText>6.532,15 PLN od dnia 2005-07-06 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">11</xName> <xText>4.943,28 PLN od dnia 2005-07-20 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">12</xName> <xText>3.403,64 PLN od dnia 2005-08-17 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">13</xName> <xText>9.534,28 PLN od dnia 2005-09-21 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xText>14) 156.510, l O PLN od dnia 2005-l 0-07 do dnia zapłaty</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">15</xName> <xText>83.733,81 PLN od dnia 2005-12-21 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">16</xName> <xText>24,400,00 PLN od dnia 2006-01-04 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">17</xName> <xText>126.968,59 PLN od dnia 2006-02-08 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">18</xName> <xText>8.928,62 PLN od dnia 2006-03-01 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">19</xName> <xText>62.614,04 PLN od dnia 2006-04-05 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">20</xName> <xText>135371,29 PLN od dnia 2006-05-10 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">21</xName> <xText>13.710,59 PLN od dnia 2006-05-17 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">22</xName> <xText>3 5.940,75 PLN od dnia 2006-07-05 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">23</xName> <xText>5.622,04 PLN od dnia 2006-07-21 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xText>24) 5 5.628,18 PLN od dnia 2006-08-17 do dnia zapłaty</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">25</xName> <xText>12.810,00 PLN od dnia 2006-09-06 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">26</xName> <xText>6.63 8,23 PLN od dnia 2006-09-27 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">27</xName> <xText>99.219,77 PLN od dnia 2006-11-08 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">28</xName> <xText>20.477,45 PLN od dnia 2006-12-06 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">29</xName> <xText>51.343,05 PLN od dnia 2006-12-20 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">30</xName> <xText>85.687,81 PLN od dnia 2007-02-14 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">31</xName> <xText>14.962,23 PLN od dnia 2007-02-21 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">32</xName> <xText>76.996,28 PLN od dnia 2007-04-05 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">33</xName> <xText>75.950,16 PLN od dnia 2007-05-09 do dnia zapłaty</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">34</xName> <xText>6.642,44 PLN od dnia 2007-05-16 do dnia zapłaty.</xText> </xUnit> <xText>Powód zarzucił pozwanemu dopuszczenie się czynu nieuczciwej konkurencji określonego w art. 15 ust. l pkt. 14 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji Dz. U. nr 47 z 1993 r. póz. 211 z późniejszymi zmianami (dalej: ZNKu) polegającego na pobieraniu innych niż marża handlowa opłat z tytułu dopuszczenia towarów do sprzedaży. W świetle powyższego powód zażądał na podstawie art. 18 ust. l pkt 5 ustawy o ZNKu zwrotu bezpodstawnie uzyskanych przez pozwanej korzyści (k. 2 i n.).</xText> <xText>Pozwana w odpowiedzi na pozew (k. 342) wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz wniósł następujące zarzuty (k. 348 i n.):</xText> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>pozwana nie pobierała opłaty z tytułu dopuszczenia towarów powódki do<xBRx/>sprzedaży, gdyż zgodnie z umową świadczyła na rzecz powódki usługi, za<xBRx/>które przysługiwało jej wynagrodzenie (usługi MIS, reklamowe,<xBRx/>transportowe).</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>działanie pozwanej nie może kwalifikować się jako delikt z art. 15 ust. l<xBRx/>pkt 4 ustawy o ZNKu, gdyż w żaden sposób nie ingeruje w wysokość i<xBRx/>sposób ustalanych między stronami marż czy cen. Art. 536 ust. l kc<xBRx/>dopuszcza określenie ceny poprzez wskazanie podstaw do jej ustalenia.</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>powódka nie przedstawiła jakichkolwiek dowodów na okoliczność, iż<xBRx/>działania pozwanej uniemożliwiały jej rynkową konfrontację<xBRx/>sprzedawanych przez siebie produktów i dotarcie do finalnego odbiorcy.</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>premie pieniężne nie są „innymi niż marża handlowa opłatami z tytułu<xBRx/>przyjęcia towaru do sprzedaży", lecz ustaloną pomiędzy stronami premią</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText>z tytułu zakupienia od powódki towaru w kwocie przekraczającej ustalony pomiędzy stronami wolumen sprzedaży,</xText> <xText>- hipotezą art. 15 ust. l pkt 4 ustawy o ZNKu nie są objęte przypadki, gdy przedsiębiorca prowadzący hipermarket staje się właścicielem towaru dostawcy, który to towar jest następnie przez tego przedsiębiorcę (już jako właściciela) odsprzedawany; W przedmiotowym sporze nastąpiło nabycie towarów od powódki, a nie przyjęcie ich do sprzedaży, co wyłącza możliwość uznania, iż takie działanie stanowi czyn nieuczciwej konkurencji określony w art. 15 ust. l pkt 4 ustawy o ZNKu (k. 352).</xText> <xText>- powódka nie wykazała na czym miałaby polegać sprzeczność działań pozwanej z prawem lub dobrymi obyczajami.</xText> <xText>- zarzut potrącenia należności z tytułu prowadzonej działalności promocyjnej towarów dostawcy jest dopuszczalny i skuteczny. Opłaty za świadczenie usług promocyjnych na rzecz dostawcy nie są opłatami półkowymi zakazanymi na gruncie art. 15 ust. l pkt 4 ustawy o ZNKu (wyr. SN z dnia 26 stycznia 2006 r., sygn. II CK 378/05),</xText> <xText>- zakazy z ustawy o ZNKu, w tym przewidziane w art. 15 ustawy należy traktować wąsko, gdyż inaczej stanowią one niedozwolone ograniczenie swobody działalności gospodarczej gwarantowanej przez <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">Konstytucję</xLexLink>,</xText> <xText>- nie znajduje zastosowania <xLexLink xArt="art. 83;art. 83 ust. 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 83 ust. l kc</xLexLink> dotyczący wady oświadczenia woli polegającego na pozorności. Powódka myli pozorność jako wadę oświadczenia woli z okolicznością, iż — wedle powódki - określone usługi nie zostały wykonane na jej rzecz, a zatem były „pozorne" (k. 16 i k. 354),</xText> <xText>- usługi świadczone na rzecz powódki były skonkretyzowane w umowach z powódką i faktycznie wykonywane (k. 360-372),</xText> <xText>usługi marketingowe świadczone przez pozwaną mogły być wykonywane na rzecz powódki także wtedy, gdy towar stanowił już własność strony pozwanej,</xText> <xText>ekwiwalentności świadczeń w umowach wzajemnych ma charakter subiektywny. Jeżeli w chwili zawierania umowy strony ustaliły wysokości i sposób wyliczenia wynagrodzenia za określone usługi, to późniejsze kwestionowanie takiej umowy z powodu braku ekwiwalentności nie może prowadzić do skutecznego podważenia zawartej umowy i należy takie działanie traktować jako naruszenie zasad lojalności kontraktowej,</xText> <xText>powódka nie była zmuszana do współpracy z pozwaną, a zatem oceniając współpracę z pozwaną jako niekorzystną - mogła podjąć kroki zmierzające do zmiany tego stanu rzeczy (k. 375),</xText> <xText>— roszczenie dochodzone przez powódkę odnoszące się do kwoty 18.300 PLN dot. faktury VAT nr 6381/03/1090 z dnia 11 grudnia 2003 r. uległo przedawnieniu,</xText> <xText>- roszczenie powódki dotyczące kwoty 40.516,91 PLN (k. 89-92, k. 93 i k. 95).</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd ustalił co następuje:</xBx></xText> <xText>Powoda i pozwanego łączyła ze sobą umowa o współpracy z dnia 15 grudnia 2004 r. Umowa ta określała warunki sprzedaży produktów oferowanych przez stronę powodową do sklepów strony pozwanej. W ramach przedmiotowej umowy powódka miałka dostarczać i sprzedawać pozwanej towary, które strona pozwana odsprzedawała we własnym imieniu i na własną rzecz finalnemu odbiorcy.</xText> <xText>Produkty dostarczane przez powódkę a umieszczane w sklepach pozwanej stawały się własnością pozwanej.</xText> <xText>Przedmiotem postanowień umownych były również usługi marketingowo- promocyjne świadczone przez pozwaną na rzecz powódki odnoszące się do</xText> <xText>dostarczanych przez powódkę produktów.</xText> <xText>Umowa ulegała renegocjowaniu w toku trwania na niekorzyść powódki.</xText> <xText>O ile na początku współpraca nie generowała po strofie powodowej konieczności uiszczania dodatkowych opłat, z czasem strona powodowa - celem utrzymania współpracy z pozwaną dysponującą znaczącym rynkiem zbytu -ponosiła coraz większe koszty z tytułu usług marketingowych świadczonych „w pakiecie" razem z przyjęciem towaru do sprzedaży.</xText> <xText>W pierwszym roku współpracy te procentowe należności za usługi wzrosły o 3,5 % <xBRx/>w kolejnym – o następne 3,5 % (k. 1225). W ostatnim roku współpracy nie</xText> <xText>doszło do uzyskania porozumienia, gdyż strony nie doszły do porozumienia w zakresie kolejnego wzrostu opłat z tytułu prowadzonego przez pozwaną</xText> <xText>marketingu w wysokości 10 % wartości towaru dostarczanego przez stronę</xText> <xText>powodową. Dodatkowo przedłużenie ww. _umowy było uwarunkowane<xBRx/>uiszczeniem dodatkowych opłat z tytułu kolejnych usług. Do świadczonych w</xText> <xText>ramach umowy usług marketingowo-promocyjnych należały:</xText> <xText>- usługa reklamowa – polegała na umieszczeniu zdjęcia produktu w gazetce</xText> <xText>pozwanej, jak zostało wykazane w foku postępowania dowodowego</xText> <xText>zdjęcie nie pozwala na identyfikację dostawcy produktu - powódki. <xUx>Za tę usługę pozwana pobierała opłatę w wysokości 7,8% od całości wszystkich dostaw miodu w ciągu roku, a nie tylko od towaru reklamowanego lub konkretnej partii miodu (k. 1226),</xUx></xText> <xText>- usługa promocyjna - polegała na umieszczeniu towaru dostarczonego przez powódkę w konkretnym miejscu w sklepie pozwanego, za którą pozwana pobierała procent,</xText> <xText>- usługa przewozowa – stroną umowy przewozowej była pozwana i przewoźnik, tym niemniej pozwana pobierała procentową opłatę od całości dostarczonego towaru tytułem należności za transport</xText> <xText>- usługa CRM l — w wysokości 21.000 PLN za otwarcie przez pozwaną nowej hali, w której miał być -sprzedawany towar dostarczany przez powódkę,</xText> <xText>- usługa CRM 2 - w wysokości 10.500 PLN z tytułu tzw. „reotwarcia" w razie remontu hali należącej do pozwanej, w której miała być prowadzona sprzedaż towaru dostarczanego przez powódkę,</xText> <xText>- usługa MIS - w wysokości 3 %, usługa informacyjna o ilości towaru znajdującego się w danej hali pozwanej,</xText> <xText>- premia pieniężna roczna - opłata, którą powódka uiszczała w wysokości 2 % od dostawy dostarczanego towaru w skali roku - bez ekwiwalentu ze strony pozwanej.</xText> <xText>W ciągu trzech lat współpracy opłaty za ww. usługi wyniosły ca. l .400.000 PLN przy sprzedaży miodu dostarczanego pozwanej o łącznej wartości 2.500.000 PLN.</xText> <xText>Współpraca została wypowiedziana przez pozwaną gdy powódka nie zgodziła się na kolejne renegocjowanie umowy zaproponowane przez pozwaną.</xText> <xText><xBx>Sąd zważył co następuje:</xBx></xText> <xText>Sąd podzielił pogląd strony powodowej, iż opłaty z tytułu świadczonych przez</xText> <xText>pozwaną usług marketingowych mają charakter innych niż marża handlowa</xText> <xText>opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży w rozumieniu art. 15 ust.1 pkt 4 ustawy o ZNKu, a zatem stanowią czyn nieuczciwej konkurencji polegający na utrudnianiu innemu przedsiębiorcy dostępu do rynku.</xText> <xText>I tak:</xText> <xText>- usługa reklamowa było to przedstawienie sprzedawanego towaru w gazetach reklamowych pozwanego, lecz na tych zdjęciach nie można było zidentyfikować producenta towaru – zatem reklama ta dotyczyła towarów znajdujących się w sklepach pozwanej - była to zatem usługa pozwanej na swoją rzecz.</xText> <xText>- usługa promocyjna — polegała na umieszczeniu towarów w konkretnym<xBRx/>miejscu sklepu. Towary eksponowane w sklepie były po ich zakupie własnością pozwanej. Brak zatem jakiegokolwiek logicznego wytłumaczenia, dlaczego powódka była obciążona procentową opłatą za towar będący już własnością pozwanej i eksponowanych w sklepach należących do pozwanej.</xText> <xText>- usługa przewozowa — była to procentowa opłata od dostarczanego towaru. Ta opłata zdaniem Sądu była całkowicie nieuzasadniona, gdyż umowa przewozu zawierała pozwana z przewoźnikiem i powódka w ogóle nie była stroną tej umowy przewozu.</xText> <xText>Zdaniem Sądu było to kolejne przerzucenie przez pozwaną własnych kosztów na powódkę — całkowicie nieuzasadnione żadnym stosunkiem prawnym.</xText> <xText>Usługa CRM l - opłata za otwarcie przez pozwaną nowej hali przeznaczonej do sprzedaży towarów.</xText> <xText>Usługa CRM2 – opłata za otwarcie po remoncie hali sprzedaży towarów.</xText> <xText>Zaznaczyć tu trzeba, że hale te były własnością pozwanej.</xText> <xText>Usługi te również były kosztami, którymi pozwana obciążała powódkę jako sprzedawcę towarów — co zdaniem Sądu również nie było niczym logicznym uzasadnione.</xText> <xText>- usługa MIS — to usługa — informacja dotycząca ile pozwana posiada towarów<xBRx/>zakupionych u powódki w swoim magazynie.</xText> <xText>Taka informacja służyła zdaniem Sądu interesowi pozwanej do planowania</xText> <xText>ewentualnych zakupów towarów u powódki była dla powódki zbędna, bowiem<xBRx/>powódka sprzedając towar pozwanej miała swoje wykazy magazynowe o ilości</xText> <xText>sprzedawanych pozwanej towarów, zaś planowanie sprzedaży towarów</xText> <xText>dokonywała na podstawie złożonych przez pozwaną jednostkowych zamówień -zgodnie z ramową umową sprzedaży.</xText> <xText>- premia pieniężna roczna - był to ustalony procent od sprzedanych pozwanej<xBRx/>towarów w skali rocznej (2%)</xText> <xText>Wyliczoną tak kwotą pozwana obciążała powódkę .</xText> <xText>Zdaniem Sądu takie obciążenie było całkowicie nieuzasadnione i nie miało charakteru stosowanej w handlu marży.</xText> <xText>W świetle powyższego zdaniem Sądu bezsporne w sprawie jest, iż świadczone usługi nie były przez pozwaną wykonywane na rzecz powódki, tylko były wykonywane na rzecz pozwanej, w jej imieniu i na swoją rzecz.</xText> <xText>Powyższe opłaty miały inny charakter niż marża.</xText> <xText>Kwestią wymagającą rozstrzygnięcia przez Sąd była relacja istniejąca między sprzedażą towarów pozwanej a świadczeniem przez nią usług marketingowych na rzecz powódki. Jak zostało ustalone w toku postępowania dowodowego nabycie towaru przez pozwaną było uzależnione od opłacania przez powódkę usług marketingowych świadczonych przez pozwaną a odnoszących się do towarów dostarczanych przez powódkę (k. 1225 - 1228).</xText> <xText>Rezygnacja z usług marketingowych świadczonych przez pozwaną - a bez<xBRx/>znaczenia z punktu widzenia informacji potrzebnych powódce do prowadzenia<xBRx/>działalności czy promocji marki pozwanej (k. 1020-1024). Przykładowo<xBRx/>powódka opłacała usługę marketingową polegającą na umieszczaniu<xBRx/>dostarczonych przez nią, ale nienależących do niej towarów w gazetce dla<xBRx/>konsumentów, w której zdjęcie produktu nie pozwalało na identyfikację<xBRx/>dostawcy (k. 1022). Powódka uiszczała opłatę w ramach CRM l (otwarcie hali)w celu zapewnienia dostarczanym przez siebie produktom obecności na półce.</xText> <xText>Takie działanie pozwanej - niezależnie od użytej terminologii stanowi opłatę inną niż marża handlowa, od zależy przyjęcie towaru do sprzedaży, gdyż uiszczenie jej przez dostawcę stanowi warunek <xIx>sine quo non </xIx>obecności towaru w sklepie.</xText> <xText>W świetle ustaleń dokonywanych w toku postępowania nie było możliwości dostarczania miodu w ramach umowy przy rezygnacji ze świadczenia usług marketingowych przez pozwaną (k.1226).</xText> <xText>W świetle powyższego pozwana sama dla siebie wykonywała te usługi, za które<xBRx/>pobierała opłatę od strony powodowej, pomniejszając przysługujące jej<xBRx/>należności za dostarczany przez powódkę miód. Takie działanie pozwanej<xBRx/>zmierzało do minimalizacji kosztów pozwanej poprzez ich maksymalne</xText> <xText>przeniesienie na dostawców towarów. Takie działanie było kontynuowane do</xText> <xText>momentu, kiedy stało się ono całkowicie nieopłacalne dla powódki.</xText> <xText>Sąd uznał także za istotne wielkość opłat ponoszonych przez powódkę z tytułu dodatkowych usług marketingowych świadczonych przez pozwaną i stosunek tych opłat do wynagrodzenia uzyskanego przez powódkę z tytułu dostawy miodu dla pozwanej. Stosunek kwoty 1.400.000 PLN z tytułu opłat marketingowych do kwoty 2.500.000 PLN z tytułu dostawy miodu za cały okres współpracy świadczy, iż opłaty te w znacznym stopniu obciążały powódkę (56 %).</xText> <xText>Zgodnie z wyr. SN z dnia 12 czerwca 2008 r., sygn. III CSK 23/08 element nieuczciwości w działaniu kupującego (dużej sieci handlowej) pojawi się m.in. wówczas, gdy opłaty marketingowe, ponoszone przez dostawcę do takiej sieci, byłyby jednak niewspółmiernie większym obciążeniem finansowym dla dostawcy niż koszty stworzenia przez dostawcę samodzielnej akcji marketingowej, tj. bez powiązania jej z umową główną (umową sprzedaży towarów do sieci handlowej). Wysokość opłat (56 % zysku) oraz konieczność uiszczania opłat doprowadziła do sytuacji, w której dalsze prowadzenie współpracy z pozwaną okazało się dla powódki całkowicie nieopłacalne.</xText> <xText>Mając na uwadze zarzuty zgłoszone przez pozwaną, Sąd przyjął, co następuje:</xText> <xText>- Sąd nie podzielił poglądu pozwanej, iż pozwana nie pobierała opłaty z tytułu dopuszczenia towarów powódki do sprzedaży, gdyż zgodnie z umową świadczyła na rzecz powódki usługi, za które przysługiwało jej wynagrodzenie (usługi MIS, reklamowe, transportowe). Zgodnie z wyr. SN z dnia 12 czerwca 2008 r., sygn. III CSK <xIx>23/08 przewidziany w art. 15 ust. l pkt 4 ustawy o ZNKu delikt pobierania innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży może przybrać postać, zawieranych obok umowy sprzedaży tego towaru do dużej sieci handlowej, tzw. porozumień marketingowo-promocyjnych. (...) Innymi słowy, wspomniany delikt nie musi zatem przybierać postaci jedynie działań o charakterze faktycznym, może też polegać na zawarciu określonego porozumienia (obok umowy sprzedaży), uzasadniającego pobieranie od sprzedającego (dostawcy) odpowiednich, odrębnych opłat. (...)[Dla konstruowania deliktu określonego w art. 15 ust. l pkt 4ustawy o ZNKu nie ma znaczenia prawna skuteczność porozumień marketingowych, jeżeli uzyskana przez kupującego opłata oznacza jednocześnie pobieranie innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży w rozumieniu wspomnianego przepisu.</xIx> </xText> <xText>- Sąd nie zgodził się z poglądem pozwanej, iż powódka nie przedstawiła jakichkolwiek dowodów na okoliczność, iż działania pozwanej uniemożliwiały jej rynkową konfrontację sprzedawanych przez siebie produktów i dotarcie do finalnego odbiorcy. Sąd ocenił zachowanie pozwanej z punktu widzenia stopnia utrudniania przez pozwaną dostępu do rynku powódce z jej produktami. Wielość usług marketingowych kwalifikujących się do miana „nadmarketingu", ich znikome, jeżeli nie żadne znaczenie dla działalności powódki oraz wysokość uiszczanych przez powódkę z tego tytułu opłat przemawiają za uznaniem, iż takie utrudnianie dostępu do rynku w niniejszej sprawie wystąpiło.</xText> <xText>- Sąd nie podzielił poglądu pozwanej, iż hipotezą art. 15 ust. l pkt 4 ustawy o ZNKu nieobjęte są przypadki, gdy przedsiębiorca prowadzący hipermarket staje się właścicielem towaru dostawcy, który to towar jest następnie przez tego przedsiębiorcę (już jako właściciela) odsprzedawany. Bezsporne jest, iż w przedmiotowej sprawie nastąpiło nabycie towarów od powódki. Niemniej w opinii sądu „przyjęcie do sprzedaży" w rozumieniu ww. przepisu może polegać nie tylko na fizycznym wprowadzeniu do sklepu towarów pozostających własnością dostawcy, ale również na odsprzedaniu produktu podmiotowi, który następnie odsprzedaje produktu odbiorcy finalnemu. Z tego powodu nie zachodzi wyłączenie stosowania art. 15 ust. l pkt 4 ustawy o ZNKu.</xText> <xText>- Sąd nie zgodził się z opinią pozwanej, iż zarzut potrącenia należności z tytułu prowadzonej działalności promocyjnej towarów dostawcy jest dopuszczalny i skuteczny. Opłaty za świadczenie usług promocyjnych na rzecz dostawcy nie są opłatami półkowymi zakazanymi na gruncie art. 15 ust. l pkt 4 ustawy o ZNKu. Sąd uznał, iż usługi marketingowe świadczone przez pozwaną narzucane powódce, za które powódka musiała uiszczać wysokie opłaty stanowią czyn nieuczciwej konkurencji. W związku z tym zgłoszenie zarzutu potrącenia z tytułu działań kwalifikujących się jako opłaty za „wprowadzenie do sklepu” jest niedopuszczalne. Doprowadzając do takiego porozumienia pozwana popełniła w ten sposób delikt w postaci czynu nieuczciwej konkurencji.</xText> <xText/> <xText>Stosowanie zaś do treści <xLexLink xArt="art. 505;art. 505 pkt. 3" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 505 pkt 3 kc</xLexLink> nie mogą być umorzone przez</xText> <xText>potrącenie wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych, (tak:</xText> <xText>wyrok SN z dnia 26 stycznia2006 r., sygn. II CK 378/05).</xText> <xText>- Sąd nie podzielił poglądu strony powodowej, iż w niniejszej sprawie znajduje zastosowanie <xLexLink xArt="art. 83;art. 83 ust. 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 83 ust. l kc</xLexLink> dotyczący pozorności jako wady oświadczenia woli. Sąd przychylił się do <xIx>zdania </xIx>pozwanej, iż niewykonanie zdaniem powódki pewnych usług przez pozwaną, a zatem sugerowanego przez powódkę pozornego charakteru tych usług nie można utożsamiać z pozornością jako wadą oświadczenia woli, która w przedmiotowej sprawie nie wystąpiła (k. 16 i k. 354),</xText> <xText>- Sąd uznał, iż zagadnienie ekwiwalentności świadczeń ma drugorzędne znaczenie w sytuacji, gdy <xIx>działania </xIx>podjęte przez pozwaną wypełniły przesłanki czynu nieuczciwej konkurencji określonego w art. 15 ust. l pkt 4 ustawy o ZNKu, będącego podstawą prawną roszczenia powoda,</xText> <xText>- Sąd nie przychylił się do argumentacji pozwanej wskazującej, iż powódka<xBRx/>nie była zmuszana do współpracy z pozwaną, a zatem oceniając<xBRx/>współpracę z pozwaną jako niekorzystną - mogła podjąć kroki<xBRx/>zmierzające do zmiany tego stanu <xIx> rzeczy </xIx>(k. 375). W przekonaniu Sądu<xBRx/>względy ekonomiczne były głównym motorem postępowania powódki w zakresie pozostawania w relacji współpracy z pozwaną.</xText> <xText>Art. 18 ust. l ustawy o ZNKu w zw. z art. 15 ust. l pkt 4 ustawy o ZNKu stanowi samodzielną podstawę prawną. Roszczenie powódki nie jest roszczeniem z umowy sprzedaży, a roszczeniem opartym o przepisy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Dlatego właściwym okresem przedawnienia dla roszczenia powoda jest okres trzyletni, a nie okres dwóch lat przewidziany w <xLexLink xArt="art. 554" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 554 kc.</xLexLink></xText> <xText>W świetle powyższych ustaleń Sąd na podstawie art. 18 ust. <xIx>I w </xIx>zw. z art. 15 ust. l pkt 4 ustawy o ZNKu zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 1.382.312,99 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej (<xLexLink xArt="art. 481;art. 481 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 481 § l kc</xLexLink>) od dnia pobrania (obciążenia powódki) przez pozwanego kwot wymienionych w wyroku.</xText> <xText>Sąd uznał, że owo „pobranie" było działaniem - efektem czynu nieuczciwej konkurencji, zatem od tej daty należą się powódce odsetki.</xText> <xText>W pozostałym zakresie Sąd umorzył postępowanie na podstawie <xLexLink xArt="art. 355" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 355 kpc</xLexLink> w związku z okolicznością, że powódka w tym zakresie cofnęła powództwo, a pozwany na to cofnięcie wyraził zgodę.</xText> <xText>O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie <xLexLink xArt="art. 98" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 98 kpc</xLexLink>.</xText> <xText>Sąd uwzględnił wnioski pełnomocników procesowych stron i przyznał czterokrotną stawkę minimalną kosztów zastępstwa procesowego.</xText> <xText>Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie i radców prawnych uznając, iż znaczny nakład pracy pełnomocników oraz rozległość rozliczeń i materiału dowodowego w pełni uzasadniają przyznanie takiego wynagrodzenia.</xText> <xText>(Dz. U. nr. 163 z 2002 r. póz. 1348 i póz. 1349)</xText> <xText>W tym stanie rzeczy orzeczono jak w sentencji.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Beata Gonera

Beata Gonera

Sygn. XX GC617/07 UZASADNIENIE Powód(...) Spółka z o.o.wP.wniósł o zasądzenie od strony pozwanej(...) Spółka z o.o.i Spółka Komandytowa wW.na rzecz powoda kwoty 1.441.129,90 PLN wraz z ustawowymi odsetkami od dnia następnego po dniu zapłaty przez powoda do dnia zapłaty tj. od kwoty: 1 1.960 PLN od dnia 2004-09-01 do dnia zapłaty 2 6.226,45 PLN od dnia 2004-10-01 do dnia zapłaty 3 8.945,89 PLN od dnia 2004-10-29 do dnia zapłaty 4 60.778,67 PLN od dnia 2004-12-08 do dnia zapłaty 5 40.516,91 PLN od dnia 2004-12-29 do dnia zapłaty 6 29.858,17 PLN od dnia 2005-03-03 do dnia zapłaty 7 18.300,00 PLN od dnia 2004-01-07 do dnia zapłaty 8 136.190,65 PLN od dnia 2005-04-20 do dnia zapłaty 9 3.783,64 PLN od dnia 2005-05-18 do dnia zapłaty 10 6.532,15 PLN od dnia 2005-07-06 do dnia zapłaty 11 4.943,28 PLN od dnia 2005-07-20 do dnia zapłaty 12 3.403,64 PLN od dnia 2005-08-17 do dnia zapłaty 13 9.534,28 PLN od dnia 2005-09-21 do dnia zapłaty 14) 156.510, l O PLN od dnia 2005-l 0-07 do dnia zapłaty 15 83.733,81 PLN od dnia 2005-12-21 do dnia zapłaty 16 24,400,00 PLN od dnia 2006-01-04 do dnia zapłaty 17 126.968,59 PLN od dnia 2006-02-08 do dnia zapłaty 18 8.928,62 PLN od dnia 2006-03-01 do dnia zapłaty 19 62.614,04 PLN od dnia 2006-04-05 do dnia zapłaty 20 135371,29 PLN od dnia 2006-05-10 do dnia zapłaty 21 13.710,59 PLN od dnia 2006-05-17 do dnia zapłaty 22 3 5.940,75 PLN od dnia 2006-07-05 do dnia zapłaty 23 5.622,04 PLN od dnia 2006-07-21 do dnia zapłaty 24) 5 5.628,18 PLN od dnia 2006-08-17 do dnia zapłaty 25 12.810,00 PLN od dnia 2006-09-06 do dnia zapłaty 26 6.63 8,23 PLN od dnia 2006-09-27 do dnia zapłaty 27 99.219,77 PLN od dnia 2006-11-08 do dnia zapłaty 28 20.477,45 PLN od dnia 2006-12-06 do dnia zapłaty 29 51.343,05 PLN od dnia 2006-12-20 do dnia zapłaty 30 85.687,81 PLN od dnia 2007-02-14 do dnia zapłaty 31 14.962,23 PLN od dnia 2007-02-21 do dnia zapłaty 32 76.996,28 PLN od dnia 2007-04-05 do dnia zapłaty 33 75.950,16 PLN od dnia 2007-05-09 do dnia zapłaty 34 6.642,44 PLN od dnia 2007-05-16 do dnia zapłaty. Powód zarzucił pozwanemu dopuszczenie się czynu nieuczciwej konkurencji określonego w art. 15 ust. l pkt. 14 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji Dz. U. nr 47 z 1993 r. póz. 211 z późniejszymi zmianami (dalej: ZNKu) polegającego na pobieraniu innych niż marża handlowa opłat z tytułu dopuszczenia towarów do sprzedaży. W świetle powyższego powód zażądał na podstawie art. 18 ust. l pkt 5 ustawy o ZNKu zwrotu bezpodstawnie uzyskanych przez pozwanej korzyści (k. 2 i n.). Pozwana w odpowiedzi na pozew (k. 342) wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz wniósł następujące zarzuty (k. 348 i n.): - pozwana nie pobierała opłaty z tytułu dopuszczenia towarów powódki dosprzedaży, gdyż zgodnie z umową świadczyła na rzecz powódki usługi, zaktóre przysługiwało jej wynagrodzenie (usługi MIS, reklamowe,transportowe). działanie pozwanej nie może kwalifikować się jako delikt z art. 15 ust. lpkt 4 ustawy o ZNKu, gdyż w żaden sposób nie ingeruje w wysokość isposób ustalanych między stronami marż czy cen. Art. 536 ust. l kcdopuszcza określenie ceny poprzez wskazanie podstaw do jej ustalenia. powódka nie przedstawiła jakichkolwiek dowodów na okoliczność, iżdziałania pozwanej uniemożliwiały jej rynkową konfrontacjęsprzedawanych przez siebie produktów i dotarcie do finalnego odbiorcy. premie pieniężne nie są „innymi niż marża handlowa opłatami z tytułuprzyjęcia towaru do sprzedaży", lecz ustaloną pomiędzy stronami premią z tytułu zakupienia od powódki towaru w kwocie przekraczającej ustalony pomiędzy stronami wolumen sprzedaży, - hipotezą art. 15 ust. l pkt 4 ustawy o ZNKu nie są objęte przypadki, gdy przedsiębiorca prowadzący hipermarket staje się właścicielem towaru dostawcy, który to towar jest następnie przez tego przedsiębiorcę (już jako właściciela) odsprzedawany; W przedmiotowym sporze nastąpiło nabycie towarów od powódki, a nie przyjęcie ich do sprzedaży, co wyłącza możliwość uznania, iż takie działanie stanowi czyn nieuczciwej konkurencji określony w art. 15 ust. l pkt 4 ustawy o ZNKu (k. 352). - powódka nie wykazała na czym miałaby polegać sprzeczność działań pozwanej z prawem lub dobrymi obyczajami. - zarzut potrącenia należności z tytułu prowadzonej działalności promocyjnej towarów dostawcy jest dopuszczalny i skuteczny. Opłaty za świadczenie usług promocyjnych na rzecz dostawcy nie są opłatami półkowymi zakazanymi na gruncie art. 15 ust. l pkt 4 ustawy o ZNKu (wyr. SN z dnia 26 stycznia 2006 r., sygn. II CK 378/05), - zakazy z ustawy o ZNKu, w tym przewidziane w art. 15 ustawy należy traktować wąsko, gdyż inaczej stanowią one niedozwolone ograniczenie swobody działalności gospodarczej gwarantowanej przezKonstytucję, - nie znajduje zastosowaniaart. 83 ust. l kcdotyczący wady oświadczenia woli polegającego na pozorności. Powódka myli pozorność jako wadę oświadczenia woli z okolicznością, iż — wedle powódki - określone usługi nie zostały wykonane na jej rzecz, a zatem były „pozorne" (k. 16 i k. 354), - usługi świadczone na rzecz powódki były skonkretyzowane w umowach z powódką i faktycznie wykonywane (k. 360-372), usługi marketingowe świadczone przez pozwaną mogły być wykonywane na rzecz powódki także wtedy, gdy towar stanowił już własność strony pozwanej, ekwiwalentności świadczeń w umowach wzajemnych ma charakter subiektywny. Jeżeli w chwili zawierania umowy strony ustaliły wysokości i sposób wyliczenia wynagrodzenia za określone usługi, to późniejsze kwestionowanie takiej umowy z powodu braku ekwiwalentności nie może prowadzić do skutecznego podważenia zawartej umowy i należy takie działanie traktować jako naruszenie zasad lojalności kontraktowej, powódka nie była zmuszana do współpracy z pozwaną, a zatem oceniając współpracę z pozwaną jako niekorzystną - mogła podjąć kroki zmierzające do zmiany tego stanu rzeczy (k. 375), — roszczenie dochodzone przez powódkę odnoszące się do kwoty 18.300 PLN dot. faktury VAT nr 6381/03/1090 z dnia 11 grudnia 2003 r. uległo przedawnieniu, - roszczenie powódki dotyczące kwoty 40.516,91 PLN (k. 89-92, k. 93 i k. 95). Sąd ustalił co następuje: Powoda i pozwanego łączyła ze sobą umowa o współpracy z dnia 15 grudnia 2004 r. Umowa ta określała warunki sprzedaży produktów oferowanych przez stronę powodową do sklepów strony pozwanej. W ramach przedmiotowej umowy powódka miałka dostarczać i sprzedawać pozwanej towary, które strona pozwana odsprzedawała we własnym imieniu i na własną rzecz finalnemu odbiorcy. Produkty dostarczane przez powódkę a umieszczane w sklepach pozwanej stawały się własnością pozwanej. Przedmiotem postanowień umownych były również usługi marketingowo- promocyjne świadczone przez pozwaną na rzecz powódki odnoszące się do dostarczanych przez powódkę produktów. Umowa ulegała renegocjowaniu w toku trwania na niekorzyść powódki. O ile na początku współpraca nie generowała po strofie powodowej konieczności uiszczania dodatkowych opłat, z czasem strona powodowa - celem utrzymania współpracy z pozwaną dysponującą znaczącym rynkiem zbytu -ponosiła coraz większe koszty z tytułu usług marketingowych świadczonych „w pakiecie" razem z przyjęciem towaru do sprzedaży. W pierwszym roku współpracy te procentowe należności za usługi wzrosły o 3,5 %w kolejnym – o następne 3,5 % (k. 1225). W ostatnim roku współpracy nie doszło do uzyskania porozumienia, gdyż strony nie doszły do porozumienia w zakresie kolejnego wzrostu opłat z tytułu prowadzonego przez pozwaną marketingu w wysokości 10 % wartości towaru dostarczanego przez stronę powodową. Dodatkowo przedłużenie ww. _umowy było uwarunkowaneuiszczeniem dodatkowych opłat z tytułu kolejnych usług. Do świadczonych w ramach umowy usług marketingowo-promocyjnych należały: - usługa reklamowa – polegała na umieszczeniu zdjęcia produktu w gazetce pozwanej, jak zostało wykazane w foku postępowania dowodowego zdjęcie nie pozwala na identyfikację dostawcy produktu - powódki.Za tę usługę pozwana pobierała opłatę w wysokości 7,8% od całości wszystkich dostaw miodu w ciągu roku, a nie tylko od towaru reklamowanego lub konkretnej partii miodu (k. 1226), - usługa promocyjna - polegała na umieszczeniu towaru dostarczonego przez powódkę w konkretnym miejscu w sklepie pozwanego, za którą pozwana pobierała procent, - usługa przewozowa – stroną umowy przewozowej była pozwana i przewoźnik, tym niemniej pozwana pobierała procentową opłatę od całości dostarczonego towaru tytułem należności za transport - usługa CRM l — w wysokości 21.000 PLN za otwarcie przez pozwaną nowej hali, w której miał być -sprzedawany towar dostarczany przez powódkę, - usługa CRM 2 - w wysokości 10.500 PLN z tytułu tzw. „reotwarcia" w razie remontu hali należącej do pozwanej, w której miała być prowadzona sprzedaż towaru dostarczanego przez powódkę, - usługa MIS - w wysokości 3 %, usługa informacyjna o ilości towaru znajdującego się w danej hali pozwanej, - premia pieniężna roczna - opłata, którą powódka uiszczała w wysokości 2 % od dostawy dostarczanego towaru w skali roku - bez ekwiwalentu ze strony pozwanej. W ciągu trzech lat współpracy opłaty za ww. usługi wyniosły ca. l .400.000 PLN przy sprzedaży miodu dostarczanego pozwanej o łącznej wartości 2.500.000 PLN. Współpraca została wypowiedziana przez pozwaną gdy powódka nie zgodziła się na kolejne renegocjowanie umowy zaproponowane przez pozwaną. Sąd zważył co następuje: Sąd podzielił pogląd strony powodowej, iż opłaty z tytułu świadczonych przez pozwaną usług marketingowych mają charakter innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży w rozumieniu art. 15 ust.1 pkt 4 ustawy o ZNKu, a zatem stanowią czyn nieuczciwej konkurencji polegający na utrudnianiu innemu przedsiębiorcy dostępu do rynku. I tak: - usługa reklamowa było to przedstawienie sprzedawanego towaru w gazetach reklamowych pozwanego, lecz na tych zdjęciach nie można było zidentyfikować producenta towaru – zatem reklama ta dotyczyła towarów znajdujących się w sklepach pozwanej - była to zatem usługa pozwanej na swoją rzecz. - usługa promocyjna — polegała na umieszczeniu towarów w konkretnymmiejscu sklepu. Towary eksponowane w sklepie były po ich zakupie własnością pozwanej. Brak zatem jakiegokolwiek logicznego wytłumaczenia, dlaczego powódka była obciążona procentową opłatą za towar będący już własnością pozwanej i eksponowanych w sklepach należących do pozwanej. - usługa przewozowa — była to procentowa opłata od dostarczanego towaru. Ta opłata zdaniem Sądu była całkowicie nieuzasadniona, gdyż umowa przewozu zawierała pozwana z przewoźnikiem i powódka w ogóle nie była stroną tej umowy przewozu. Zdaniem Sądu było to kolejne przerzucenie przez pozwaną własnych kosztów na powódkę — całkowicie nieuzasadnione żadnym stosunkiem prawnym. Usługa CRM l - opłata za otwarcie przez pozwaną nowej hali przeznaczonej do sprzedaży towarów. Usługa CRM2 – opłata za otwarcie po remoncie hali sprzedaży towarów. Zaznaczyć tu trzeba, że hale te były własnością pozwanej. Usługi te również były kosztami, którymi pozwana obciążała powódkę jako sprzedawcę towarów — co zdaniem Sądu również nie było niczym logicznym uzasadnione. - usługa MIS — to usługa — informacja dotycząca ile pozwana posiada towarówzakupionych u powódki w swoim magazynie. Taka informacja służyła zdaniem Sądu interesowi pozwanej do planowania ewentualnych zakupów towarów u powódki była dla powódki zbędna, bowiempowódka sprzedając towar pozwanej miała swoje wykazy magazynowe o ilości sprzedawanych pozwanej towarów, zaś planowanie sprzedaży towarów dokonywała na podstawie złożonych przez pozwaną jednostkowych zamówień -zgodnie z ramową umową sprzedaży. - premia pieniężna roczna - był to ustalony procent od sprzedanych pozwanejtowarów w skali rocznej (2%) Wyliczoną tak kwotą pozwana obciążała powódkę . Zdaniem Sądu takie obciążenie było całkowicie nieuzasadnione i nie miało charakteru stosowanej w handlu marży. W świetle powyższego zdaniem Sądu bezsporne w sprawie jest, iż świadczone usługi nie były przez pozwaną wykonywane na rzecz powódki, tylko były wykonywane na rzecz pozwanej, w jej imieniu i na swoją rzecz. Powyższe opłaty miały inny charakter niż marża. Kwestią wymagającą rozstrzygnięcia przez Sąd była relacja istniejąca między sprzedażą towarów pozwanej a świadczeniem przez nią usług marketingowych na rzecz powódki. Jak zostało ustalone w toku postępowania dowodowego nabycie towaru przez pozwaną było uzależnione od opłacania przez powódkę usług marketingowych świadczonych przez pozwaną a odnoszących się do towarów dostarczanych przez powódkę (k. 1225 - 1228). Rezygnacja z usług marketingowych świadczonych przez pozwaną - a bezznaczenia z punktu widzenia informacji potrzebnych powódce do prowadzeniadziałalności czy promocji marki pozwanej (k. 1020-1024). Przykładowopowódka opłacała usługę marketingową polegającą na umieszczaniudostarczonych przez nią, ale nienależących do niej towarów w gazetce dlakonsumentów, w której zdjęcie produktu nie pozwalało na identyfikacjędostawcy (k. 1022). Powódka uiszczała opłatę w ramach CRM l (otwarcie hali)w celu zapewnienia dostarczanym przez siebie produktom obecności na półce. Takie działanie pozwanej - niezależnie od użytej terminologii stanowi opłatę inną niż marża handlowa, od zależy przyjęcie towaru do sprzedaży, gdyż uiszczenie jej przez dostawcę stanowi waruneksine quo nonobecności towaru w sklepie. W świetle ustaleń dokonywanych w toku postępowania nie było możliwości dostarczania miodu w ramach umowy przy rezygnacji ze świadczenia usług marketingowych przez pozwaną (k.1226). W świetle powyższego pozwana sama dla siebie wykonywała te usługi, za którepobierała opłatę od strony powodowej, pomniejszając przysługujące jejnależności za dostarczany przez powódkę miód. Takie działanie pozwanejzmierzało do minimalizacji kosztów pozwanej poprzez ich maksymalne przeniesienie na dostawców towarów. Takie działanie było kontynuowane do momentu, kiedy stało się ono całkowicie nieopłacalne dla powódki. Sąd uznał także za istotne wielkość opłat ponoszonych przez powódkę z tytułu dodatkowych usług marketingowych świadczonych przez pozwaną i stosunek tych opłat do wynagrodzenia uzyskanego przez powódkę z tytułu dostawy miodu dla pozwanej. Stosunek kwoty 1.400.000 PLN z tytułu opłat marketingowych do kwoty 2.500.000 PLN z tytułu dostawy miodu za cały okres współpracy świadczy, iż opłaty te w znacznym stopniu obciążały powódkę (56 %). Zgodnie z wyr. SN z dnia 12 czerwca 2008 r., sygn. III CSK 23/08 element nieuczciwości w działaniu kupującego (dużej sieci handlowej) pojawi się m.in. wówczas, gdy opłaty marketingowe, ponoszone przez dostawcę do takiej sieci, byłyby jednak niewspółmiernie większym obciążeniem finansowym dla dostawcy niż koszty stworzenia przez dostawcę samodzielnej akcji marketingowej, tj. bez powiązania jej z umową główną (umową sprzedaży towarów do sieci handlowej). Wysokość opłat (56 % zysku) oraz konieczność uiszczania opłat doprowadziła do sytuacji, w której dalsze prowadzenie współpracy z pozwaną okazało się dla powódki całkowicie nieopłacalne. Mając na uwadze zarzuty zgłoszone przez pozwaną, Sąd przyjął, co następuje: - Sąd nie podzielił poglądu pozwanej, iż pozwana nie pobierała opłaty z tytułu dopuszczenia towarów powódki do sprzedaży, gdyż zgodnie z umową świadczyła na rzecz powódki usługi, za które przysługiwało jej wynagrodzenie (usługi MIS, reklamowe, transportowe). Zgodnie z wyr. SN z dnia 12 czerwca 2008 r., sygn. III CSK23/08 przewidziany w art. 15 ust. l pkt 4 ustawy o ZNKu delikt pobierania innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży może przybrać postać, zawieranych obok umowy sprzedaży tego towaru do dużej sieci handlowej, tzw. porozumień marketingowo-promocyjnych. (...) Innymi słowy, wspomniany delikt nie musi zatem przybierać postaci jedynie działań o charakterze faktycznym, może też polegać na zawarciu określonego porozumienia (obok umowy sprzedaży), uzasadniającego pobieranie od sprzedającego (dostawcy) odpowiednich, odrębnych opłat. (...)[Dla konstruowania deliktu określonego w art. 15 ust. l pkt 4ustawy o ZNKu nie ma znaczenia prawna skuteczność porozumień marketingowych, jeżeli uzyskana przez kupującego opłata oznacza jednocześnie pobieranie innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży w rozumieniu wspomnianego przepisu. - Sąd nie zgodził się z poglądem pozwanej, iż powódka nie przedstawiła jakichkolwiek dowodów na okoliczność, iż działania pozwanej uniemożliwiały jej rynkową konfrontację sprzedawanych przez siebie produktów i dotarcie do finalnego odbiorcy. Sąd ocenił zachowanie pozwanej z punktu widzenia stopnia utrudniania przez pozwaną dostępu do rynku powódce z jej produktami. Wielość usług marketingowych kwalifikujących się do miana „nadmarketingu", ich znikome, jeżeli nie żadne znaczenie dla działalności powódki oraz wysokość uiszczanych przez powódkę z tego tytułu opłat przemawiają za uznaniem, iż takie utrudnianie dostępu do rynku w niniejszej sprawie wystąpiło. - Sąd nie podzielił poglądu pozwanej, iż hipotezą art. 15 ust. l pkt 4 ustawy o ZNKu nieobjęte są przypadki, gdy przedsiębiorca prowadzący hipermarket staje się właścicielem towaru dostawcy, który to towar jest następnie przez tego przedsiębiorcę (już jako właściciela) odsprzedawany. Bezsporne jest, iż w przedmiotowej sprawie nastąpiło nabycie towarów od powódki. Niemniej w opinii sądu „przyjęcie do sprzedaży" w rozumieniu ww. przepisu może polegać nie tylko na fizycznym wprowadzeniu do sklepu towarów pozostających własnością dostawcy, ale również na odsprzedaniu produktu podmiotowi, który następnie odsprzedaje produktu odbiorcy finalnemu. Z tego powodu nie zachodzi wyłączenie stosowania art. 15 ust. l pkt 4 ustawy o ZNKu. - Sąd nie zgodził się z opinią pozwanej, iż zarzut potrącenia należności z tytułu prowadzonej działalności promocyjnej towarów dostawcy jest dopuszczalny i skuteczny. Opłaty za świadczenie usług promocyjnych na rzecz dostawcy nie są opłatami półkowymi zakazanymi na gruncie art. 15 ust. l pkt 4 ustawy o ZNKu. Sąd uznał, iż usługi marketingowe świadczone przez pozwaną narzucane powódce, za które powódka musiała uiszczać wysokie opłaty stanowią czyn nieuczciwej konkurencji. W związku z tym zgłoszenie zarzutu potrącenia z tytułu działań kwalifikujących się jako opłaty za „wprowadzenie do sklepu” jest niedopuszczalne. Doprowadzając do takiego porozumienia pozwana popełniła w ten sposób delikt w postaci czynu nieuczciwej konkurencji. Stosowanie zaś do treściart. 505 pkt 3 kcnie mogą być umorzone przez potrącenie wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych, (tak: wyrok SN z dnia 26 stycznia2006 r., sygn. II CK 378/05). - Sąd nie podzielił poglądu strony powodowej, iż w niniejszej sprawie znajduje zastosowanieart. 83 ust. l kcdotyczący pozorności jako wady oświadczenia woli. Sąd przychylił się dozdaniapozwanej, iż niewykonanie zdaniem powódki pewnych usług przez pozwaną, a zatem sugerowanego przez powódkę pozornego charakteru tych usług nie można utożsamiać z pozornością jako wadą oświadczenia woli, która w przedmiotowej sprawie nie wystąpiła (k. 16 i k. 354), - Sąd uznał, iż zagadnienie ekwiwalentności świadczeń ma drugorzędne znaczenie w sytuacji, gdydziałaniapodjęte przez pozwaną wypełniły przesłanki czynu nieuczciwej konkurencji określonego w art. 15 ust. l pkt 4 ustawy o ZNKu, będącego podstawą prawną roszczenia powoda, - Sąd nie przychylił się do argumentacji pozwanej wskazującej, iż powódkanie była zmuszana do współpracy z pozwaną, a zatem oceniającwspółpracę z pozwaną jako niekorzystną - mogła podjąć krokizmierzające do zmiany tego stanu rzeczy(k. 375). W przekonaniu Sąduwzględy ekonomiczne były głównym motorem postępowania powódki w zakresie pozostawania w relacji współpracy z pozwaną. Art. 18 ust. l ustawy o ZNKu w zw. z art. 15 ust. l pkt 4 ustawy o ZNKu stanowi samodzielną podstawę prawną. Roszczenie powódki nie jest roszczeniem z umowy sprzedaży, a roszczeniem opartym o przepisy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Dlatego właściwym okresem przedawnienia dla roszczenia powoda jest okres trzyletni, a nie okres dwóch lat przewidziany wart. 554 kc. W świetle powyższych ustaleń Sąd na podstawie art. 18 ust.I wzw. z art. 15 ust. l pkt 4 ustawy o ZNKu zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 1.382.312,99 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej (art. 481 § l kc) od dnia pobrania (obciążenia powódki) przez pozwanego kwot wymienionych w wyroku. Sąd uznał, że owo „pobranie" było działaniem - efektem czynu nieuczciwej konkurencji, zatem od tej daty należą się powódce odsetki. W pozostałym zakresie Sąd umorzył postępowanie na podstawieart. 355 kpcw związku z okolicznością, że powódka w tym zakresie cofnęła powództwo, a pozwany na to cofnięcie wyraził zgodę. O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawieart. 98 kpc. Sąd uwzględnił wnioski pełnomocników procesowych stron i przyznał czterokrotną stawkę minimalną kosztów zastępstwa procesowego. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie i radców prawnych uznając, iż znaczny nakład pracy pełnomocników oraz rozległość rozliczeń i materiału dowodowego w pełni uzasadniają przyznanie takiego wynagrodzenia. (Dz. U. nr. 163 z 2002 r. póz. 1348 i póz. 1349) W tym stanie rzeczy orzeczono jak w sentencji.

15/450500/0006027/GC

Sąd Okręgowy w Warszawie

XX Wydział Gospodarczy

151500000001006_II_AKa_000144_2009_Uz_2009-06-09_001

II AKa 144/09

2009-06-09 02:00:00.0 CEST

2013-02-22 02:01:02.0 CET

2013-08-12 14:27:41.0 CEST

15150000

1006

SENTENCE, REASON

Sygn. akt: II AKa 144/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 9 czerwca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie: Przewodniczący SSA Aleksandra Malorny Sędziowie SSA Bożena Summer-Brason (spr.) SSA Alicja Bochenek Protokolant Dariusz Bryła przy udziale Prokuratora Krzysztofa Błacha po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 2009 sprawy wnioskodawcy A. R. - o odszkodowanie i zadośćuczynienie za represjonowanie w okresie stanu wojennego na skutek apelacji pełnomocnika wniosko

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xVersion="1.0" xYear="2009" xFlag="published" xEditorFullName="Magdalena Gierszner" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xLang="PL" xEditor="mgierszner" xToPage="4" xPublisher="rkopiec" xFromPg="1" xVolNmbr="000144" xVolType="15/150000/0001006/AKa"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt: II AKa 144/09</xText> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 9 czerwca 2009 r.</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie:</xBx></xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="172"/> <xCOLx xWIDTHx="539"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Aleksandra Malorny</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Bożena Summer-Brason (spr.)</xText> <xText>SSA Alicja Bochenek</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Protokolant</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>Dariusz Bryła</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>przy udziale Prokuratora Krzysztofa Błacha</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 2009</xText> <xText>sprawy wnioskodawcy <xBx><xAnon>A. R.</xAnon></xBx> - o odszkodowanie i zadośćuczynienie za represjonowanie w okresie stanu wojennego</xText> <xText>na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawcy</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach</xText> <xText>z dnia 2 marca 2009 r. sygn. akt IV Ko 42/08</xText> <xText/> <xText>uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gliwicach.</xText> <xText/> <xText>sygn. akt II AKa 144/09</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Sąd Okręgowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 2 marca 2009r. w sprawie o sygn. IV Ko 42/08 oddalił wniosek <xAnon>A. R.</xAnon> o odszkodowanie i zadośćuczynienie za represjonowanie w okresie stanu wojennego – w oparciu o przepis <xLexLink xArt="art. 8;art. 8 ust. 5;art. 13" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">art. 8 ust. 5 i art. 13 Ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego</xLexLink> (Dz.U. Nr 34 poz. 149 z późn. zm.).</xText> <xText/> <xText>Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik wnioskodawcy.</xText> <xText>Zarzucił on temuż wyrokowi:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">1</xName> <xText>błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, a polegający na uznaniu, iż:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">a</xName> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">a</xName> <xText>internowanie <xAnon>A. R.</xAnon> nie nastąpiło w związku z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">b</xName> <xText>wnioskodawca w okresie będącym podstawą stwierdzenia nieważności albo uznania za nieważne decyzji określonej w art. 8 ust. 1 cyt. Ustawy prowadził działalność stanowiącą zaprzeczenie działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">c</xName> <xText>wnioskodawca był tajnym współpracownikiem Służby Bezpieczeństwa PRL o pseudonimie <xAnon> (...)</xAnon>;</xText> </xUnit> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">2</xName> <xText>naruszenie prawa procesowego mającego wpływ na treść zapadłego orzeczenia tj. <xLexLink xArt="art. 170;art. 170 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 170 § 1 kpk</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 193" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 193 kpk</xLexLink> poprzez oddalenie wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu pisma dla sprawdzenia autentyczności i tożsamości podpisów znajdujących się na wniosku oraz na materiałach nadesłanych z IPN-u;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">3</xName> <xText>naruszenie przepisów prawa procesowego mające wpływ na treść zapadłego orzeczenia a to, <xLexLink xArt="art. 170;art. 170 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 170 § 1 kpk</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 177" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 177 kpk</xLexLink>, poprzez oddalenie wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność działania wnioskodawcy na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.</xText> </xUnit> </xUnit> <xText/> <xText>Stawiając te zarzuty pełnomocnik wniósł</xText> <xText>o zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie odszkodowania i zadośćuczynienie dla <xAnon>A. R.</xAnon></xText> <xText>ewentualnie</xText> <xText>o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.</xText> <xText/> <xText><xBx> <xIx> Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: </xIx> </xBx></xText> <xText>Apelacja jest zasadna w części, w której zarzuca wyrokowi Sądu I instancji obrazę <xLexLink xArt="art. 170" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 170 kpk</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 193" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 193 kpk</xLexLink>, które to naruszenie przepisów prawa procesowego mogło mieć wpływ na treść zapadłego orzeczenia. Powoduje to konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.</xText> <xText>Niewątpliwie, kardynalnym zagadnieniem w niniejszej sprawie jest to, czy wnioskodawca zanim został internowany – co jest faktem bezspornym – był tajnym współpracownikiem Służby Bezpieczeństwa PRL, a o czym mają świadczyć materiały IPN.</xText> <xText>Na wstępie należy zauważyć, iż zgodnie z treścią <xLexLink xArt="art. 193;art. 193 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 193 § 1 kpk</xLexLink> jeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia wymaga wiadomości specjalnych <xUx>zasięga się</xUx> opinii biegłego. Interpretacja tego przepisu tak w judykaturze, jak i w doktrynie nie pozostawia żadnych wątpliwości co do tego, że powołanie biegłego w sytuacji o jakiej mowa w <xLexLink xArt="art. 193 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">§ 1</xLexLink> omawianego przepisu nie jest prawem, a obowiązkiem sądu. Jeżeli więc w sprawie konieczne jest zasięgnięcie opinii biegłego to, dowodu tego nie można zastąpić innym dowodem, a tym bardziej poprzestać na wiedzy sądu, nawet gdyby to była wiedza specjalistyczna, która nie stanowi dowodu w sprawie, a jedynie umożliwia i ułatwia sądowi ocenę dowodu z opinii biegłego.</xText> <xText>Przenosząc te zapatrywania w realia niniejszej sprawy stwierdzić trzeba, iż dokonana przez Sąd ocena podpisów wnioskodawcy na przedmiotowym wniosku i znajdujących się w materiałach IPN jest niewystarczająca do uznania, że wnioskodawca jest autorem informacji i złożonych pod nim podpisów, oraz autorem podpisów na pokwitowaniach pieniędzy, które znajdują się w aktach IPN, w sytuacji gdy wnioskodawca temu przeczył. Znane bowiem są powszechnie sprawy, w których funkcjonariusze SB preparowali informacje, które następnie odnajdywano w materiałach IPN w czasie procesów lustracyjnych.</xText> <xText>Dlatego też Sąd miał obowiązek zasięgnąć opinii biegłego z zakresu pismoznawstwa, dla ustalenia, czy materiały w postaci informacji i pokwitowań wynagrodzenia znajdujące się w aktach IPN zostały nakreślone przez wnioskodawcę.</xText> <xText>Niezależnie od powyższego, stwierdzić trzeba, że Sąd I instancji dopuścił się również obrazy <xLexLink xArt="art. 424;art. 424 § 1;art. 424 § 1 pkt. 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 424 § 1 pkt 2 kpk</xLexLink>, albowiem zaskarżony wyrok nie zawiera wyjaśnienia jego podstawy prawnej. Sąd meriti ograniczył się do zacytowania dwóch ustępów art. 8 (1 i 5) <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego</xLexLink>, bez analizy tych przepisów, zwłaszcza ust. 5 art. 8 cyt. ustawy i odniesieniu ich do sytuacji wnioskodawcy nawet przy założeniu przyjętym przez Sąd I instancji, że był on tajnym współpracownikiem Służby Bezpieczeństwa.</xText> <xText>Zauważyć trzeba, że uważna analiza treści art. 8 ust. 5 cyt. ustawy powodować może zasadnicze trudności interpretacyjne. Powodem takiego stanu rzeczy jest redakcja art. 8 ust. 5 ustawy, który precyzując okoliczności wyłączające stosowanie art. 8 ust. 1 ustawy wskazuje, że nie stosuje się go wobec osób, których działalność w okresie będącym podstawą stwierdzenia nieważności orzeczenia lub uznania za nieważne decyzji określonej w ust. 1 stanowiła zaprzeczenie działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.</xText> <xText>Ustawodawca zatem określił temporalne granice w których oceniać należy „działanie wnioskodawcy” w kontekście ewentualnego zachowania stanowiącego zaprzeczenie działalności patriotycznej.</xText> <xText>Stwierdzenie, iż działalność ta ograniczona jest do okresu „będącego podstawą stwierdzenia nieważności orzeczenia lub uznania go za nieważne, zdaje się nie uwzględniać w sposób wyraźny wypadku, w którym uprawnienia odszkodowawcze przysługują osobom internowanym wobec których przecież w toku stosowania ustawy nie orzeka się o „uznaniu za nieważne decyzji o internowaniu w związku z wprowadzeniem stanu wojennego, bowiem te decyzje z mocy prawa są nieważne.</xText> <xText>Nader niejasno zresztą dookreśla ustawodawca pojęcie owego „okresu” – jako „podstawy stwierdzenia nieważności” (jak się wydaje, chodzi o zachowanie w ramach czasowo zakreślonego „czynu zarzuconego lub przypisanego” – tak jak w art. 1 ust. 1 ustawy).</xText> <xText>Powyższe nie wyjaśnia jednak temporalnych granic oceny zachowania osób internowanych w kontekście wymagań przepisu art. 8 ust. 5 ustawy.</xText> <xText>Wypełniając w drodze analogii zaistniałą lukę Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 12 lutego 2009r. w sprawie II AKa 8/09 uznał, że pojęciu „okresu będącego podstawą stwierdzenia nieważności orzeczenia lub uznania za nieważne decyzji” – wobec osób internowanych odpowiada czas poprzedzający wydanie decyzji o internowaniu, w którym cezurę będą stanowić z jednej strony data określona w ustawie jako początkowa – 1 stycznia 1944r. z drugiej zaś – data wykonania decyzji o internowaniu.</xText> <xText>Za taką interpretacją przepisu art. 8 ust. 5 ustawy przemawia wykładnia celowościowa i historyczna. Pozwala ona na uwzględnienie „podstawowych racji moralnych” przy stosowaniu ustawy „lutowej” akcentowanych w uzasadnieniu projektu tej ustawy i leżących u podstaw jej kolejnych nowelizacji.</xText> <xText>W omawianej kwestii zwłaszcza istotne znaczenie ma poselski projekt ustawy o zmianie ustawy „lutowej”, a który to projekt stał się częścią obowiązującej ustawy, gdzie ust. 5 art. 8 stwierdza: „Przepisu ust. 1 nie stosuje się do osób będących współpracownikami organów bezpieczeństwa państwa w rozumieniu <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970700443" xTitle="Ustawa z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 70, poz. 443">ustawy z dnia 11 kwietnia 1997r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944–1990 osób pełniących funkcje publiczne</xLexLink>”, zaś w uzasadnieniu tego projektowanego przepisu mówi się wprost, że „prawa do występowania o odszkodowanie nie przyznaje się osobom, będącym tajnymi i świadomymi współpracownikami organów bezpieczeństwa państwa”.</xText> <xText>Wzgląd na racje moralne winien towarzyszyć każdej decyzji sądowej podejmowanej na podstawie <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego</xLexLink>, bowiem intencją ustawodawcy było naprawienie krzywd i szkód wynikłych z faktycznej zazwyczaj długotrwałej działalności na rzecz niepodległego Państwa Polskiego osób dotkniętych w czasach PRL represjami za taką działalność.</xText> <xText>Reasumując, Sąd Apelacyjny uznał, iż przy obecnym stanie dowodów nie sposób jednoznacznie stwierdzić, czy wnioskodawca był tajnym współpracownikiem organów bezpieczeństwa PRL, a w konsekwencji, czy należy stosować wobec niego wyłączenia wynikające z art. 8. 5 cyt. ustawy, przy założeniu, że okres o którym mowa w tym przepisie to czas poprzedzający wydanie decyzji o internowaniu, gdzie datą początkową będzie 1 stycznia 1944r., zaś datą końcową data wykonania decyzji o internowaniu.</xText> <xText/> <xText>Z tych wszystkich względów orzeczono jak na wstępie.</xText> <xText>Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd dopuści dowód z opinii biegłego z zakresu pismoznawstwa w zakresie o jakim była mowa w powyższych wywodach, a następnie dokona oceny prawnej ustalonych przez siebie faktów.</xText> <xText/> <xText>/AW</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Aleksandra Malorny

Renata Kopiec

Dariusz Bryła

Magdalena Gierszner

Sygn. akt: II AKa 144/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 9 czerwca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie: Przewodniczący SSA Aleksandra Malorny Sędziowie SSA Bożena Summer-Brason (spr.) SSA Alicja Bochenek Protokolant Dariusz Bryła przy udziale Prokuratora Krzysztofa Błacha po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 2009 sprawy wnioskodawcyA. R.- o odszkodowanie i zadośćuczynienie za represjonowanie w okresie stanu wojennego na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawcy od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 2 marca 2009 r. sygn. akt IV Ko 42/08 uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gliwicach. sygn. akt II AKa 144/09 UZASADNIENIE Sąd Okręgowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 2 marca 2009r. w sprawie o sygn. IV Ko 42/08 oddalił wniosekA. R.o odszkodowanie i zadośćuczynienie za represjonowanie w okresie stanu wojennego – w oparciu o przepisart. 8 ust. 5 i art. 13 Ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego(Dz.U. Nr 34 poz. 149 z późn. zm.). Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik wnioskodawcy. Zarzucił on temuż wyrokowi: 1 błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, a polegający na uznaniu, iż: a a internowanieA. R.nie nastąpiło w związku z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego; b wnioskodawca w okresie będącym podstawą stwierdzenia nieważności albo uznania za nieważne decyzji określonej w art. 8 ust. 1 cyt. Ustawy prowadził działalność stanowiącą zaprzeczenie działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego; c wnioskodawca był tajnym współpracownikiem Służby Bezpieczeństwa PRL o pseudonimie(...); 2 naruszenie prawa procesowego mającego wpływ na treść zapadłego orzeczenia tj.art. 170 § 1 kpkw zw. zart. 193 kpkpoprzez oddalenie wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu pisma dla sprawdzenia autentyczności i tożsamości podpisów znajdujących się na wniosku oraz na materiałach nadesłanych z IPN-u; 3 naruszenie przepisów prawa procesowego mające wpływ na treść zapadłego orzeczenia a to,art. 170 § 1 kpkw zw. zart. 177 kpk, poprzez oddalenie wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność działania wnioskodawcy na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Stawiając te zarzuty pełnomocnik wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie odszkodowania i zadośćuczynienie dlaA. R. ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Apelacja jest zasadna w części, w której zarzuca wyrokowi Sądu I instancji obrazęart. 170 kpkw zw. zart. 193 kpk, które to naruszenie przepisów prawa procesowego mogło mieć wpływ na treść zapadłego orzeczenia. Powoduje to konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Niewątpliwie, kardynalnym zagadnieniem w niniejszej sprawie jest to, czy wnioskodawca zanim został internowany – co jest faktem bezspornym – był tajnym współpracownikiem Służby Bezpieczeństwa PRL, a o czym mają świadczyć materiały IPN. Na wstępie należy zauważyć, iż zgodnie z treściąart. 193 § 1 kpkjeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia wymaga wiadomości specjalnychzasięga sięopinii biegłego. Interpretacja tego przepisu tak w judykaturze, jak i w doktrynie nie pozostawia żadnych wątpliwości co do tego, że powołanie biegłego w sytuacji o jakiej mowa w§ 1omawianego przepisu nie jest prawem, a obowiązkiem sądu. Jeżeli więc w sprawie konieczne jest zasięgnięcie opinii biegłego to, dowodu tego nie można zastąpić innym dowodem, a tym bardziej poprzestać na wiedzy sądu, nawet gdyby to była wiedza specjalistyczna, która nie stanowi dowodu w sprawie, a jedynie umożliwia i ułatwia sądowi ocenę dowodu z opinii biegłego. Przenosząc te zapatrywania w realia niniejszej sprawy stwierdzić trzeba, iż dokonana przez Sąd ocena podpisów wnioskodawcy na przedmiotowym wniosku i znajdujących się w materiałach IPN jest niewystarczająca do uznania, że wnioskodawca jest autorem informacji i złożonych pod nim podpisów, oraz autorem podpisów na pokwitowaniach pieniędzy, które znajdują się w aktach IPN, w sytuacji gdy wnioskodawca temu przeczył. Znane bowiem są powszechnie sprawy, w których funkcjonariusze SB preparowali informacje, które następnie odnajdywano w materiałach IPN w czasie procesów lustracyjnych. Dlatego też Sąd miał obowiązek zasięgnąć opinii biegłego z zakresu pismoznawstwa, dla ustalenia, czy materiały w postaci informacji i pokwitowań wynagrodzenia znajdujące się w aktach IPN zostały nakreślone przez wnioskodawcę. Niezależnie od powyższego, stwierdzić trzeba, że Sąd I instancji dopuścił się również obrazyart. 424 § 1 pkt 2 kpk, albowiem zaskarżony wyrok nie zawiera wyjaśnienia jego podstawy prawnej. Sąd meriti ograniczył się do zacytowania dwóch ustępów art. 8 (1 i 5)ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, bez analizy tych przepisów, zwłaszcza ust. 5 art. 8 cyt. ustawy i odniesieniu ich do sytuacji wnioskodawcy nawet przy założeniu przyjętym przez Sąd I instancji, że był on tajnym współpracownikiem Służby Bezpieczeństwa. Zauważyć trzeba, że uważna analiza treści art. 8 ust. 5 cyt. ustawy powodować może zasadnicze trudności interpretacyjne. Powodem takiego stanu rzeczy jest redakcja art. 8 ust. 5 ustawy, który precyzując okoliczności wyłączające stosowanie art. 8 ust. 1 ustawy wskazuje, że nie stosuje się go wobec osób, których działalność w okresie będącym podstawą stwierdzenia nieważności orzeczenia lub uznania za nieważne decyzji określonej w ust. 1 stanowiła zaprzeczenie działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Ustawodawca zatem określił temporalne granice w których oceniać należy „działanie wnioskodawcy” w kontekście ewentualnego zachowania stanowiącego zaprzeczenie działalności patriotycznej. Stwierdzenie, iż działalność ta ograniczona jest do okresu „będącego podstawą stwierdzenia nieważności orzeczenia lub uznania go za nieważne, zdaje się nie uwzględniać w sposób wyraźny wypadku, w którym uprawnienia odszkodowawcze przysługują osobom internowanym wobec których przecież w toku stosowania ustawy nie orzeka się o „uznaniu za nieważne decyzji o internowaniu w związku z wprowadzeniem stanu wojennego, bowiem te decyzje z mocy prawa są nieważne. Nader niejasno zresztą dookreśla ustawodawca pojęcie owego „okresu” – jako „podstawy stwierdzenia nieważności” (jak się wydaje, chodzi o zachowanie w ramach czasowo zakreślonego „czynu zarzuconego lub przypisanego” – tak jak w art. 1 ust. 1 ustawy). Powyższe nie wyjaśnia jednak temporalnych granic oceny zachowania osób internowanych w kontekście wymagań przepisu art. 8 ust. 5 ustawy. Wypełniając w drodze analogii zaistniałą lukę Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 12 lutego 2009r. w sprawie II AKa 8/09 uznał, że pojęciu „okresu będącego podstawą stwierdzenia nieważności orzeczenia lub uznania za nieważne decyzji” – wobec osób internowanych odpowiada czas poprzedzający wydanie decyzji o internowaniu, w którym cezurę będą stanowić z jednej strony data określona w ustawie jako początkowa – 1 stycznia 1944r. z drugiej zaś – data wykonania decyzji o internowaniu. Za taką interpretacją przepisu art. 8 ust. 5 ustawy przemawia wykładnia celowościowa i historyczna. Pozwala ona na uwzględnienie „podstawowych racji moralnych” przy stosowaniu ustawy „lutowej” akcentowanych w uzasadnieniu projektu tej ustawy i leżących u podstaw jej kolejnych nowelizacji. W omawianej kwestii zwłaszcza istotne znaczenie ma poselski projekt ustawy o zmianie ustawy „lutowej”, a który to projekt stał się częścią obowiązującej ustawy, gdzie ust. 5 art. 8 stwierdza: „Przepisu ust. 1 nie stosuje się do osób będących współpracownikami organów bezpieczeństwa państwa w rozumieniuustawy z dnia 11 kwietnia 1997r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944–1990 osób pełniących funkcje publiczne”, zaś w uzasadnieniu tego projektowanego przepisu mówi się wprost, że „prawa do występowania o odszkodowanie nie przyznaje się osobom, będącym tajnymi i świadomymi współpracownikami organów bezpieczeństwa państwa”. Wzgląd na racje moralne winien towarzyszyć każdej decyzji sądowej podejmowanej na podstawieustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, bowiem intencją ustawodawcy było naprawienie krzywd i szkód wynikłych z faktycznej zazwyczaj długotrwałej działalności na rzecz niepodległego Państwa Polskiego osób dotkniętych w czasach PRL represjami za taką działalność. Reasumując, Sąd Apelacyjny uznał, iż przy obecnym stanie dowodów nie sposób jednoznacznie stwierdzić, czy wnioskodawca był tajnym współpracownikiem organów bezpieczeństwa PRL, a w konsekwencji, czy należy stosować wobec niego wyłączenia wynikające z art. 8. 5 cyt. ustawy, przy założeniu, że okres o którym mowa w tym przepisie to czas poprzedzający wydanie decyzji o internowaniu, gdzie datą początkową będzie 1 stycznia 1944r., zaś datą końcową data wykonania decyzji o internowaniu. Z tych wszystkich względów orzeczono jak na wstępie. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd dopuści dowód z opinii biegłego z zakresu pismoznawstwa w zakresie o jakim była mowa w powyższych wywodach, a następnie dokona oceny prawnej ustalonych przez siebie faktów. /AW

15/150000/0001006/AKa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

154505000005127_XVII_AmC_000036_2009_Uz_2009-06-08_001

XVII AmC 36/09

2009-06-08 02:00:00.0 CEST

2015-11-05 18:16:07.0 CET

2015-11-12 15:30:16.0 CET

15450500

5127

SENTENCE, REASON

Sygn. akt XVII AmC 36/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 8 czerwca 2009r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie: Przewodniczący: SSO Maria Witkowska po rozpoznaniu w dniu 8 czerwca 2009r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Stowarzyszenia (...) z siedzibą w P. przeciwko „ (...) ” Spółki Akcyjnej z siedzibą we W. o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone I Uznaje za niedozwolone i zakazuje stosowania przez „ (...) ”

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Monika Matuszczak" xVersion="1.0" xYear="2009" xLang="PL" xToPage="9" xEditor="mmatuszczak" xPublisher="mmatuszczak" xEditorFullName="Monika Matuszczak" xFlag="published" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolType="15/450500/0005127/AmC" xVolNmbr="000036"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt XVII AmC 36/09</xText> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right"> Dnia 8 czerwca 2009r.</xText> <xText>Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów</xText> <xText>w składzie:</xText> <xText>Przewodniczący: SSO Maria Witkowska</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 8 czerwca 2009r. w Warszawie</xText> <xText>na posiedzeniu niejawnym</xText> <xText>sprawy z powództwa <xAnon>Stowarzyszenia (...)</xAnon> z siedzibą w <xAnon>P.</xAnon></xText> <xText>przeciwko „<xAnon>(...)</xAnon>” Spółki Akcyjnej z siedzibą we <xAnon>W.</xAnon> </xText> <xText>o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">I</xName> <xText>Uznaje za niedozwolone i zakazuje stosowania przez „<xAnon>(...)</xAnon>” Spółkę Akcyjną z siedzibą we <xAnon>W.</xAnon> w obrocie z konsumentami następujących postanowień wzorca umowy o treści:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText> „<xAnon>(...)</xAnon> nie udziela gwarancji, że korzystanie z Serwisu będzie przebiegało bez usterek, wad, przerw czy braku możliwości połączenia z <xAnon> (...)</xAnon> oraz co do tego, że rezultat poszukiwań sprosta Państwa oczekiwaniom, co do merytorycznej zawartości, dokładności czy przydatności uzyskanych informacji.”,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>„Dane osoby, na którą rezerwacja jest założona, powinny zgadzać się z danymi w paszporcie lub w dowodzie osobistym przy podróżach na terenie Unii Europejskiej pod rygorem nie zrealizowania świadczeń wykupionych. W taki przypadku dokonana zapłata za wycieczkę turystyczną nie podlega zwrotowi.”,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>„Z uwagi na fakt, że cena wycieczki turystycznej może być wyrażona przez niektórych Organizatorów zarówno w PLN jak i w walutach obcych, cena za wycieczkę turystyczną może ulec niewielkim zmianom, wynikającym z dziennego kursu danej waluty.”,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">4</xName> <xText>„Prawidłowo złożona reklamacja powinna, co najmniej zawierać: oznaczenie Usługobiorcy (imię, nazwisko, adres zamieszkania, adres poczty elektronicznej, telefon kontaktowy), opis reklamowanego faktu lub usługi. Reklamacje, które nie zawierają wskazanych danych nie będą rozpatrywane.”,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">5</xName> <xText>„Wszelkie spory związane z usługami świadczonymi przez <xAnon>(...)</xAnon> rozstrzygane są przez sądy właściwe miejscowo dla siedziby <xAnon>(...)</xAnon>.”.</xText> </xUnit> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">II</xName> <xText>Zasądza od „<xAnon>(...)</xAnon>” Spółki Akcyjnej z siedzibą we <xAnon>W.</xAnon> na rzecz <xAnon>Stowarzyszenia (...)</xAnon> z siedzibą w <xAnon>P.</xAnon> kwotę 1800 zł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">III</xName> <xText>Poleca pobranie kasie Sądu Okręgowego w <xAnon>W.</xAnon> od „<xAnon>(...)</xAnon>” Spółki Akcyjnej z siedzibą we <xAnon>W.</xAnon> kwotę 3000 zł (trzy tysiące złotych) tytułem opłaty stałej od pozwu, od której uiszczenia powód był zwolniony z mocy prawa.</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">IV</xName> <xText>Zarządza publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt „<xAnon>(...)</xAnon>” Spółki Akcyjnej z siedzibą we <xAnon>W.</xAnon>.</xText> </xUnit> <xText>/-/SSO Maria Witkowska</xText> <xText xALIGNx="right"> <xBx>XVII AmC 36/09</xBx></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>W dniu 31 grudnia 2008 roku powód - <xAnon>Stowarzyszenie (...)</xAnon> z siedzibą w <xAnon>P.</xAnon> wniósł szereg pozwów przeciwko pozwanemu – „<xAnon>(...)</xAnon>” S.A. z siedzibą we <xAnon>W.</xAnon>, w których domagał się uznania za niedozwolone następujących postanowień zawartych w stosowanym przez niego wzorcu umownym o nazwie „Regulamin korzystania z serwisu internetowego <xAnon>(...)</xAnon> (Regulamin)”:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText> „<xAnon>(...)</xAnon> nie udziela gwarancji, że korzystanie z Serwisu będzie przebiegało bez usterek, wad, przerw czy braku możliwości połączenia z <xAnon> (...)</xAnon> oraz co do tego, że rezultat poszukiwań sprosta Państwa oczekiwaniom, co do merytorycznej zawartości, dokładności czy przydatności uzyskanych informacji.”,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>„Dane osoby, na którą rezerwacja jest założona, powinny zgadzać się z danymi w paszporcie lub w dowodzie osobistym przy podróżach na terenie Unii Europejskiej pod rygorem nie zrealizowania świadczeń wykupionych. W taki przypadku dokonana zapłata za wycieczkę turystyczną nie podlega zwrotowi.”,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>„Z uwagi na fakt, że cena wycieczki turystycznej może być wyrażona przez niektórych Organizatorów zarówno w PLN jak i w walutach obcych, cena za wycieczkę turystyczną może ulec niewielkim zmianom, wynikającym z dziennego kursu danej waluty.”,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">4</xName> <xText>„Prawidłowo złożona reklamacja powinna, co najmniej zawierać: oznaczenie Usługobiorcy (imię, nazwisko, adres zamieszkania, adres poczty elektronicznej, telefon kontaktowy), opis reklamowanego faktu lub usługi. Reklamacje, które nie zawierają wskazanych danych nie będą rozpatrywane.”,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">5</xName> <xText>„Wszelkie spory związane z usługami świadczonymi przez <xAnon>(...)</xAnon> rozstrzygane są przez sądy właściwe miejscowo dla siedziby <xAnon>(...)</xAnon>.”.</xText> </xUnit> <xText>Powód wniósł ponadto o wydanie wyroku zaocznego zaopatrzonego w rygor natychmiastowej wykonalności w przypadkach prawem przewidzianych, wydanie wyroku uwzględniającego powództwo w całości na posiedzeniu niejawnym, rozpoznanie sprawy również pod nieobecność powoda bądź jego pełnomocnika procesowego oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 360 zł.</xText> <xText>Swoje roszczenie powód oparł na fakcie, że pozwany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie biura podróży posługuje się wzorcem umownym zawierającym zakwestionowane postanowienia.</xText> <xText>Jako dowód na poparcie swojego stanowiska powód przedstawił wzorzec umowny pod nazwą „Regulamin korzystania z serwisu internetowego <xAnon>(...)</xAnon> (Regulamin)” zawierający kwestionowane w pozwach postanowienia.</xText> <xText>W ocenie powoda zakwestionowane przez niego postanowienia umowne kształtują prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy – stanowią zatem niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1)" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> Kodeksu cywilnego</xLexLink>.</xText> <xText>Pozwany w odpowiedziach na pozwy wniósł o oddalenie powództw w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów sądowych oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.</xText> <xText>W uzasadnieniu pozwany podniósł, że zakwestionowane przez pozwanego klauzule nie są sprzeczne z prawem i nie naruszają przepisów prawa. W ocenie pozwanego, przedmiotowe postanowienia nie są również klauzulami wpisanymi do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.</xText> <xText>Zdaniem pozwanego, fakt, iż w rejestrze prowadzonym przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów znalazły się klauzule, które mogą być interpretowane jako klauzule zbliżone do postanowień regulaminu stosowanego przez pozwanego, nie świadczy o tym, iż klauzule stosowane przez pozwanego są niedozwolone.</xText> <xText>Zarządzeniem z dnia 26 maja 2009 Sąd Okręgowy w <xAnon>W.</xAnon> – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów mając na uwadze, że wniesione przez powoda przeciw pozwanemu sprawy o sygnaturach XVII AmC 36/09, XVII AmC 37/09, XVII AmC 38/09, XVII AmC 39/09oraz XVII AmC 40/09 są ze sobą w związku, ponieważ dotyczą tego samego wzorca umownego stosowanego przez stronę pozwaną i mogły być objęte jednym pozwem, na podstawie <xLexLink xArt="art. 219" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 219 k.p.c.</xLexLink> roku połączył je do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygnaturą XVII AmC 36/09.</xText> <xText><xBx>Rozpoznając sprawę Sad Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny: </xBx></xText> <xText>Bezsporne w sprawie jest, że pozwany – „<xAnon>(...)</xAnon>” S.A. z siedzibą we <xAnon>W.</xAnon> prowadzi działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług turystycznych na rzecz konsumentów.</xText> <xText>Bezspornym jest także, że pozwany posługuje się w obrocie z konsumentami wzorcem umownym o nazwie „Regulamin korzystania z serwisu internetowego <xAnon>(...)</xAnon> (Regulamin)”:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText> „<xAnon>(...)</xAnon> nie udziela gwarancji, że korzystanie z Serwisu będzie przebiegało bez usterek, wad, przerw czy braku możliwości połączenia z <xAnon> (...)</xAnon> oraz co do tego, że rezultat poszukiwań sprosta Państwa oczekiwaniom, co do merytorycznej zawartości, dokładności czy przydatności uzyskanych informacji.”,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>„Dane osoby, na którą rezerwacja jest założona, powinny zgadzać się z danymi w paszporcie lub w dowodzie osobistym przy podróżach na terenie Unii Europejskiej pod rygorem nie zrealizowania świadczeń wykupionych. W taki przypadku dokonana zapłata za wycieczkę turystyczną nie podlega zwrotowi.”,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>„Z uwagi na fakt, że cena wycieczki turystycznej może być wyrażona przez niektórych Organizatorów zarówno w PLN jak i w walutach obcych, cena za wycieczkę turystyczną może ulec niewielkim zmianom, wynikającym z dziennego kursu danej waluty.”,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">4</xName> <xText>„Prawidłowo złożona reklamacja powinna, co najmniej zawierać: oznaczenie Usługobiorcy (imię, nazwisko, adres zamieszkania, adres poczty elektronicznej, telefon kontaktowy), opis reklamowanego faktu lub usługi. Reklamacje, które nie zawierają wskazanych danych nie będą rozpatrywane.”,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">5</xName> <xText>„Wszelkie spory związane z usługami świadczonymi przez <xAnon>(...)</xAnon> rozstrzygane są przez sądy właściwe miejscowo dla siedziby <xAnon>(...)</xAnon>.”.</xText> </xUnit> <xText>Pozwany nie zakwestionował wiarygodności dołączonego do pozwu wzorca umownego, ani też nie zarzucił niezgodności kwestionowanych postanowień z jego treścią. Z tych względów okoliczności te należało uznać za udowodnione na podstawie <xLexLink xArt="art. 230" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 230 k.p.c.</xLexLink></xText> <xText><xBx>W tym stanie faktycznym Sad Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:</xBx></xText> <xText>Powództwo jest uzasadnione.</xText> <xText>Należy podkreślić, że w postępowaniu o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone Sąd dokonuje abstrakcyjnej oceny wzorca celem ustalenia, czy zawarte w nim klauzule mają charakter niedozwolonych postanowień umownych w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1)" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> k.c.</xLexLink> Niedozwolone postanowienia umowne to konstrukcja przewidziana w <xLexLink xArt="art. 385(1)" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx></xLexLink> – 385<xSUPx>3</xSUPx> <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">k.c.</xLexLink>, mająca na celu ochronę konsumenta przed niekorzystnymi postanowieniami umowy łączącej go z profesjonalistą. Należy podkreślić, że ocena kwestionowanych klauzul prowadzona jest w oderwaniu od konkretnego stosunku umownego z określonym konsumentem, a jej przedmiotem jest badanie tylko tych klauzul wzorca, a nie praktyki i konsekwencji ich stosowania w umowach z konsumentami.</xText> <xText>W myśl <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> § 1 k.c.</xLexLink>, za niedozwolone postanowienia umowne uznaje się postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.</xText> <xText>Z przytoczonego sformułowania wynika zatem, że możliwość uznania danego postanowienia umownego za niedozwolone i wyeliminowanie go z praktyki stosowania zależna jest od spełnienia następujących przesłanek:</xText> <xText>1) postanowienie nie zostało uzgodnione indywidualnie, a więc nie podlegało negocjacjom;</xText> <xText>2) ukształtowane w ten sposób prawa i obowiązki konsumenta pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami;</xText> <xText>3) ukształtowane we wskazany sposób prawa i obowiązki rażąco naruszają interesy konsumenta;</xText> <xText>4) postanowienie umowy nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron, w tym ceny lub wynagrodzenia.</xText> <xText>Powyższe przesłanki muszą zostać spełnione łącznie, natomiast brak jednej z nich skutkuje, że Sąd nie dokonuje oceny danego postanowienia pod kątem abuzywności.</xText> <xText>Analizując zakwestionowane przez powoda postanowienia w oparciu o w/w kryteria, nie budzi wątpliwości Sądu, że konsumenci nie mieli wpływu na ich treść, a zatem należało uznać, że nie były one z nimi uzgadniane indywidualnie.</xText> <xText>Przedmiotowe postanowienia nie dotyczą także, zdaniem Sądu, głównych świadczeń stron umowy, którymi są: ze strony pozwanego – realizacja imprezy, ze strony zaś konsumenta – zapłata ceny.</xText> <xText>Do rozstrzygnięcia pozostała zatem jedynie kwestia, czy zakwestionowane przez powoda postanowienia kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.</xText> <xText>Należy wskazać, że „dobre obyczaje” to reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można uznać także działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, a więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające od przyjętych standardów postępowania. Pojęcie „interesów konsumenta” należy rozumieć szeroko, nie tylko jako interes ekonomiczny, mogą tu wejść w grę także inne aspekty: zdrowia konsumenta (i jego bliskich), jego czasu zbędnie traconego, dezorganizacji toku życia, przykrości, zawodu itp. Naruszenie interesów konsumenta wynikające z niedozwolonego postanowienia musi być rażące, a więc szczególnie doniosłe. Pełnię treści pojęciu „dobrych obyczajów” (w szczególności w stosunkach umownych między profesjonalistą a konsumentem) nadaje judykatura - w orzeczeniu SN z 13 lipca 2005 r., I CK 832/04, IC Biul. SN 2006, nr 2, s. 86 wskazano, że za „sprzeczne z dobrymi obyczajami” należy uznać wprowadzenie klauzul godzących w równowagę kontraktową, „rażące naruszenie interesów konsumenta” zaś polega na nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta w określonym stosunku umownym).</xText> <xText>Mają powyższe na względzie Sąd uznał, że kwestionowane przez powoda klauzule niewątpliwie stanowią niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> § 1 k.c.</xLexLink></xText> <xText>W ocenie Sądu pierwsza zakwestionowana przez powoda klauzula o treści „<xAnon>(...)</xAnon> nie udziela gwarancji, że korzystanie z Serwisu będzie przebiegało bez usterek, wad, przerw czy braku możliwości połączenia z <xAnon> (...)</xAnon> oraz co do tego, że rezultat poszukiwań sprosta Państwa oczekiwaniom, co do merytorycznej zawartości, dokładności czy przydatności uzyskanych informacji.” stanowi niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>( 1)</xSUPx> § 1 k.c.</xLexLink> bowiem spełnia przesłanki określone w <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 2" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>( 3)</xSUPx> pkt 2 k.c.</xLexLink></xText> <xText>Stosownie do treści <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 2" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>3</xSUPx> pkt 2 k.c.</xLexLink> w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.</xText> <xText>W ocenie Sądu, przedmiotowa klauzula stosowana przez pozwanego niewątpliwie prowadzi do wyłączenia lub istotnego ograniczenia odpowiedzialności względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.</xText> <xText>Sąd stanął na stanowisku, że przedmiotowe postanowienie umowne przyznaje pozwanemu prawo do wyłączenia swojej odpowiedzialności względem konsumentów za jakość korzystania z serwisu. Tymczasem profesjonalny przedsiębiorca, jakim niewątpliwie jest pozwany, obowiązany jest do świadczenia usługi o odpowiedniej, możliwie najwyższej jakości. Od przedsiębiorcy wymaga się bowiem wysokiego poziomu świadczonych usług, natomiast wyłączenie odpowiedzialności za złą jakość świadczenia nie znajduje, w ocenie Sądu, żadnego racjonalnego uzasadnienia.</xText> <xText>Zakwestionowane postanowienie stanowi zatem, w ocenie Sądu, nadużycie przewagi kontraktowej pozwanego, jako profesjonalisty względem konsumenta, przyznając pozwanemu przewagę w łączącym ich stosunku umownym.</xText> <xText>Przedmiotowa klauzula godzi zatem w równowagę kontraktową i prowadzi do nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta.</xText> <xText>W ocenie Sądu, takie ukształtowanie stosunku prawnego we wzorcu umownym nie znajduje żadnego uzasadnienia i w sposób rażący narusza interesy konsumentów, jak również kształtuje ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami.</xText> <xText>Odnośnie drugiej zakwestionowanej przez powoda klauzuli o treści „Dane osoby, na którą rezerwacja jest założona, powinny zgadzać się z danymi w paszporcie lub w dowodzie osobistym przy podróżach na terenie Unii Europejskiej pod rygorem nie zrealizowania świadczeń wykupionych. W taki przypadku dokonana zapłata za wycieczkę turystyczną nie podlega zwrotowi.” Sąd uznał, że stanowi ona niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> § 1 k.c.</xLexLink> bowiem kształtuje prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy ekonomiczne.</xText> <xText>Przedmiotowe postanowienie, w ocenie Sądu, zmierza do wyłączenia obowiązku zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie niespełnione w całości lub części w przypadku, gdy dane w paszporcie lub dowodzie osobistym nie będą się zgadzały z danymi osoby, na którą rezerwacja została założona.</xText> <xText>W ocenie Sądu, w zakwestionowanym postanowieniu pozwany wyłączył obowiązek zwrotu konsumentowi opłaty za świadczenia, które nie zostały przez niego wykorzystane, tym samym pozbawiając go możliwości zwrotu kwoty za niewykorzystane świadczenie objęte umową.</xText> <xText>Należy podkreślić, że cena imprezy turystycznej jest wynikiem zsumowania opłat za poszczególne świadczenia realizowane na rzecz klienta. Przedmiotowy zapis nie różnicuje natomiast przyczyn nie wykorzystania świadczenia objętego umową. Zapis ten rażąco narusza natomiast interesy konsumenta, gdyż prowadzi do obciążenia go całością umówionego świadczenia w sytuacji, gdy pozwany nie realizuje na jego rzecz świadczenia.</xText> <xText>Pozwany świadcząc usługi turystyczne potrąca zatem w sposób dowolny całość świadczenia uregulowanego przez klienta i w ten sposób zatrzymuje całość świadczenia klienta, sam będąc zwolniony z wykonania własnego świadczenia.</xText> <xText>Przedmiotowe postanowienie, w ocenie Sądu, narusza zasadę ekwiwalentności świadczeń stron umowy, powodując nierówne rozłożenie praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta.</xText> <xText>Z powyższych względów Sąd uznał, że zakwestionowany zapis kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.</xText> <xText>Również klauzula o treści „Z uwagi na fakt, że cena wycieczki turystycznej może być wyrażona przez niektórych Organizatorów zarówno w PLN jak i w walutach obcych, cena za wycieczkę turystyczną może ulec niewielkim zmianom, wynikającym z dziennego kursu danej waluty.” stanowi, w ocenie Sądu, niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> § 1 k.c.</xLexLink> bowiem kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.</xText> <xText>Należy zważyć, że cena imprezy turystycznej niewątpliwie jest świadczeniem głównym, jednak zapis wzorca odnoszący się do jej zmiany nie został sformułowany w sposób jednoznaczny, co daje podstawę do oceny kwestionowanego postanowienia pod kątem abuzywności.</xText> <xText>Stosownie do treści <xLexLink xArt="art. 17;art. 17 ust. 1" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o usługach turystycznych</xLexLink> (Dz. U. z 2004 r., Nr 223, poz. 2268 z późn. zm.) cena ustalona w umowie nie może być podwyższona, chyba że umowa wyraźnie przewiduje możliwość podwyższenia ceny, a organizator turystyki udokumentuje wpływ na podwyższenie ceny jednej z następujących okoliczności:</xText> <xText>1)wzrostu kosztów transportu;</xText> <xText>2)wzrostu opłat urzędowych, podatków lub opłat należnych za takie usługi, jak lotniskowe, załadunkowe lub przeładunkowe w portach morskich i lotniczych;</xText> <xText>3)wzrostu kursów walut.</xText> <xText>Zgodnie natomiast z <xLexLink xArt="art. 17;art. 17 ust. 2" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">art. 17 ust. 2 ustawy o usługach turystycznych</xLexLink> w okresie 20 dni przed datą wyjazdu cena ustalona w umowie nie może być podwyższona.</xText> <xText>Określony w <xLexLink xArt="art. 17;art. 17 ust. 1" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">art. 17 ust. 1 ustawy o usługach turystycznych</xLexLink> katalog okoliczności uzasadniających zmianę ceny imprezy turystycznej jest zamknięty, natomiast podwyższenie ceny na skutek innych okoliczności jest niedopuszczalne. Ponadto, przepis <xLexLink xArt="art. 17;art. 17 ust. 2" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">art. 17 ust. 2 ustawy o usługach turystycznych</xLexLink> wprowadza bezwzględny zakaz podwyższania ceny imprezy turystycznej w okresie 20 dni przed datą jej rozpoczęcia.</xText> <xText>Z analizy przedmiotowego postanowienia wynika, że pozwany zastrzegł w nim możliwość „niewielkiej” zmiany ceny wycieczki turystycznej, wynikającej z dziennego kursu danej waluty. Zapis ten daje zatem pozwanej podstawę do zmiany warunków umowy (cena). Takie uregulowanie pozostaje zatem w zgodzie z przepisem <xLexLink xArt="art. 17;art. 17 ust. 1" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">art. 17 ust. 1 ustawy o usługach turystycznych</xLexLink>, bowiem przyznaje pozwanemu uprawnienie do zmiany ceny na skutek wzrostu kursów walut.</xText> <xText>Jednakże należy zważyć, że przedmiotowe postanowienie nie wskazuje, w jakim okresie cena za imprezę turystyczną może zostać podwyższona. Kwestionowany zapis daje zatem, zdaniem Sądu, podstawę do podwyższenia przez pozwanego ceny bez uwzględnienia 20 dniowego okresu ochronnego wskazanego w <xLexLink xArt="art. 17" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">art. 17 ustawy o usługach turystycznych</xLexLink>.</xText> <xText>Słusznie, w ocenie Sądu, wywodzi powód w pozwie, że przedmiotowe postanowienie w sposób sprzeczny z prawem i <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">ustawą o usługach turystycznych</xLexLink> przewiduje możliwość podwyższenia ceny, bez żadnych ograniczeń czasowych.</xText> <xText>Postanowienie to, w ocenie Sądu, stawia pozwanego w uprzywilejowanej pozycji względem konsumenta i narusza jego istotne ekonomiczne interesy.</xText> <xText>W związku z powyższym Sąd stanął na stanowisku, że przedmiotowe postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.</xText> <xText>Niedozwolonym postanowieniem umownym w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1)" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> k.c.</xLexLink> jest także klauzula o następującej treści „Prawidłowo złożona reklamacja powinna, co najmniej zawierać: oznaczenie Usługobiorcy (imię, nazwisko, adres zamieszkania, adres poczty elektronicznej, telefon kontaktowy), opis reklamowanego faktu lub usługi. Reklamacje, które nie zawierają wskazanych danych nie będą rozpatrywane.”.</xText> <xText>W ocenie Sądu, przedmiotowa klauzula stosowana przez pozwanego niewątpliwie uzależnia odpowiedzialność przedsiębiorcy od spełnienia nadmiernie uciążliwych warunków przez konsumenta.</xText> <xText>Zgodnie z treścią kwestionowanego postanowienia, konsument, aby nie narazić się na ryzyko nierozpatrzenia jego reklamacji, zobowiązany jest do wskazania imienia i nazwiska, adresu zamieszkania, adresu poczty elektronicznej, telefonu kontaktowego, opisu reklamowanego faktu lub usługi. Słusznie podnosi powód w pozwie, że poprzez przedmiotowe postanowienie pozwany w sposób sprzeczny z prawem uzależnia możliwość złożenia reklamacji np. od posiadania adresu poczty elektronicznej. W ten sposób pozwany uzyskuje nieuzasadnioną przewagę kontraktową nad konsumentem. Rezultatem takiej sytuacji może być całkowita utrata przez konsumenta prawa do rozpatrzenia przez pozwanego złożonej reklamacji wskutek nie wskazania w niej wszystkich informacji, których na podstawie kwestionowanego postanowienia wzorca umownego może domagać się pozwany. Będzie to skutkowało nierozpoznaniem reklamacji i ewentualną koniecznością dochodzenia przez konsumenta swych roszczeń na drodze procesu sądowego. Okoliczność ta z kolei może stanowić dodatkowe utrudnienie dla konsumenta i zniechęcić go do odchodzenia swoich uprawnień wynikających z nienależytego wykonania umowy przez pozwanego.</xText> <xText>Ponadto, w ocenie Sądu, możliwość jednostronnego określenia warunków niezbędnych do rozpatrzenia reklamacji może prowadzić do utraty przez konsumenta możliwości jej złożenia. Nie można bowiem wykluczyć, że nie będący profesjonalistą konsument nie sprosta wszystkim wymaganiom stawianym przez zawodowego przedsiębiorcę i pominie przy składaniu reklamacji wszystkich żądanych przez niego informacji. Rezultatem tego będzie pozostawienie reklamacji bez rozpoznania.</xText> <xText>Z powyższych względów należy uznać, że przedmiotowe postanowienie przede wszystkim nie uwzględnia i nie zabezpiecza interesu konsumenta, jako słabszej strony umowy, co nie znajduje żadnego uzasadnienia i prowadzi do ukształtowania stosunku zobowiązaniowego w sposób nie równorzędny i rażąco niekorzystny dla konsumenta.</xText> <xText>Zakwestionowany zapis bezsprzecznie zatem, w ocenie Sądu, kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.</xText> <xText>Ostatnie ze wskazanych przez powoda postanowień o treści „Wszelkie spory związane z usługami świadczonymi przez <xAnon>(...)</xAnon> rozstrzygane są przez sądy właściwe miejscowo dla siedziby <xAnon>(...)</xAnon>.” stanowi niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>( 1)</xSUPx> § 1 k.c.</xLexLink> bowiem spełnia przesłanki określone w <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 23" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>( 3)</xSUPx> pkt 23 k.c.</xLexLink></xText> <xText>Stosownie do treści <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 23" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>3</xSUPx> pkt 23 k.c.</xLexLink> w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności wyłączają jurysdykcję sadów polskich lub poddają sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a także narzucają rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy.</xText> <xText>Należy podkreślić, że w przypadku, gdy stroną umowy jest konsument, a postanowienie umowne dotyczące właściwości sądu zamieszczone zostało we wzorcu umownym narzuconym konsumentowi przez przedsiębiorcę, zastrzeżenie wyłącznej właściwości jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta.</xText> <xText>Przedmiotowe postanowienie niewątpliwie natomiast przewiduje poddanie sporu do rozpoznania przez sąd, który nie zawsze będzie właściwy miejscowo.</xText> <xText>W ocenie Sądu zakwestionowany zapis pozbawia konsumenta możliwości wytoczenia ewentualnego powództwa przed sąd właściwości przemiennej. Należy wskazać, że w sytuacjach, gdy miejsce zamieszkania konsumenta i miejsce wykonania umowy będzie położone poza okręgiem sądu właściwego dla siedziby pozwanego, powyższy zapis będzie narzucał rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy.</xText> <xText>Podkreślenia wymaga, że w umowach z konsumentami zasada swobody umów ulega ograniczeniu ze względu na treść <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> § 1 k.c.</xLexLink> Dopuszczalne jest więc zawarcie we wzorcu umownym klauzuli prorogacyjnej, ale tylko takiej, która nie poddaje sprawy pod rozstrzygnięcie sądu, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy (a więc w praktyce wskazanie, albo sądu właściwości ogólnej, albo właściwości przemiennej).</xText> <xText>Sąd zważył także, że zakwestionowane postanowienie jest przejawem nadużywania przez pozwanego uprzywilejowanej pozycji kontraktowej profesjonalisty liczącego na brak świadomości prawnej konsumenta. Ponadto, postanowienie to może narazić konsumenta na dodatkowe wydatki i dolegliwości związane z ochroną swoich praw, utratą czasu, koniecznością dojazdów a w skrajnym przypadku pozbawić konsument prawa do ochrony prawnej.</xText> <xText>Zakwestionowany zapis bezsprzecznie zatem, w ocenie Sądu, kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.</xText> <xText>Z tych względów Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał, że zakwestionowane przez powoda postanowienia wzorca umownego stosowanego przez pozwanego w obrocie z konsumentami stanowią niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> § 1 k.c.</xLexLink> i zakazał ich stosowania na podstawie <xLexLink xArt="art. 479(42)" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 479<xSUPx>42</xSUPx> k.p.c.</xLexLink></xText> <xText>O wysokości wpisu od pozwu i obciążeniu nim pozwanego na rzecz Skarbu Państwa orzeczono na podstawie <xLexLink xArt="art. 26;art. 26 ust. 1;art. 26 ust. 1 pkt. 6" xIsapId="WDU20051671398" xTitle="Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych" xAddress="Dz. U. z 2005 r. Nr 167, poz. 1398">art. 26 ust. 1 pkt 6</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 113;art. 113 ust. 1;art. 96;art. 96 ust. 1;art. 96 ust. 1 pkt. 3;art. 94" xIsapId="WDU20051671398" xTitle="Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych" xAddress="Dz. U. z 2005 r. Nr 167, poz. 1398">art. 113 ust. 1 oraz art. 96 ust. 1 pkt 3 i art. 94 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych</xLexLink> (Dz.U. Nr 167, poz. 1398).</xText> <xText>O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono stosowanie do wyniku sporu na podstawie <xLexLink xArt="art. 98;art. 99" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 98 i 99 k.p.c.</xLexLink></xText> <xText>Publikację prawomocnego wyroku na koszt pozwanego zarządzono na podstawie <xLexLink xArt="art. 479(44)" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 479<xSUPx>44</xSUPx> k.p.c.</xLexLink></xText> <xText>SSO Maria Witkowska</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Maria Witkowska

Monika Matuszczak

Monika Matuszczak

Sygn. akt XVII AmC 36/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 8 czerwca 2009r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie: Przewodniczący: SSO Maria Witkowska po rozpoznaniu w dniu 8 czerwca 2009r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwaStowarzyszenia (...)z siedzibą wP. przeciwko „(...)” Spółki Akcyjnej z siedzibą weW. o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone I Uznaje za niedozwolone i zakazuje stosowania przez „(...)” Spółkę Akcyjną z siedzibą weW.w obrocie z konsumentami następujących postanowień wzorca umowy o treści: 1 „(...)nie udziela gwarancji, że korzystanie z Serwisu będzie przebiegało bez usterek, wad, przerw czy braku możliwości połączenia z(...)oraz co do tego, że rezultat poszukiwań sprosta Państwa oczekiwaniom, co do merytorycznej zawartości, dokładności czy przydatności uzyskanych informacji.”, 2 „Dane osoby, na którą rezerwacja jest założona, powinny zgadzać się z danymi w paszporcie lub w dowodzie osobistym przy podróżach na terenie Unii Europejskiej pod rygorem nie zrealizowania świadczeń wykupionych. W taki przypadku dokonana zapłata za wycieczkę turystyczną nie podlega zwrotowi.”, 3 „Z uwagi na fakt, że cena wycieczki turystycznej może być wyrażona przez niektórych Organizatorów zarówno w PLN jak i w walutach obcych, cena za wycieczkę turystyczną może ulec niewielkim zmianom, wynikającym z dziennego kursu danej waluty.”, 4 „Prawidłowo złożona reklamacja powinna, co najmniej zawierać: oznaczenie Usługobiorcy (imię, nazwisko, adres zamieszkania, adres poczty elektronicznej, telefon kontaktowy), opis reklamowanego faktu lub usługi. Reklamacje, które nie zawierają wskazanych danych nie będą rozpatrywane.”, 5 „Wszelkie spory związane z usługami świadczonymi przez(...)rozstrzygane są przez sądy właściwe miejscowo dla siedziby(...).”. II Zasądza od „(...)” Spółki Akcyjnej z siedzibą weW.na rzeczStowarzyszenia (...)z siedzibą wP.kwotę 1800 zł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego. III Poleca pobranie kasie Sądu Okręgowego wW.od „(...)” Spółki Akcyjnej z siedzibą weW.kwotę 3000 zł (trzy tysiące złotych) tytułem opłaty stałej od pozwu, od której uiszczenia powód był zwolniony z mocy prawa. IV Zarządza publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt „(...)” Spółki Akcyjnej z siedzibą weW.. /-/SSO Maria Witkowska XVII AmC 36/09 UZASADNIENIE W dniu 31 grudnia 2008 roku powód -Stowarzyszenie (...)z siedzibą wP.wniósł szereg pozwów przeciwko pozwanemu – „(...)” S.A. z siedzibą weW., w których domagał się uznania za niedozwolone następujących postanowień zawartych w stosowanym przez niego wzorcu umownym o nazwie „Regulamin korzystania z serwisu internetowego(...)(Regulamin)”: 1 „(...)nie udziela gwarancji, że korzystanie z Serwisu będzie przebiegało bez usterek, wad, przerw czy braku możliwości połączenia z(...)oraz co do tego, że rezultat poszukiwań sprosta Państwa oczekiwaniom, co do merytorycznej zawartości, dokładności czy przydatności uzyskanych informacji.”, 2 „Dane osoby, na którą rezerwacja jest założona, powinny zgadzać się z danymi w paszporcie lub w dowodzie osobistym przy podróżach na terenie Unii Europejskiej pod rygorem nie zrealizowania świadczeń wykupionych. W taki przypadku dokonana zapłata za wycieczkę turystyczną nie podlega zwrotowi.”, 3 „Z uwagi na fakt, że cena wycieczki turystycznej może być wyrażona przez niektórych Organizatorów zarówno w PLN jak i w walutach obcych, cena za wycieczkę turystyczną może ulec niewielkim zmianom, wynikającym z dziennego kursu danej waluty.”, 4 „Prawidłowo złożona reklamacja powinna, co najmniej zawierać: oznaczenie Usługobiorcy (imię, nazwisko, adres zamieszkania, adres poczty elektronicznej, telefon kontaktowy), opis reklamowanego faktu lub usługi. Reklamacje, które nie zawierają wskazanych danych nie będą rozpatrywane.”, 5 „Wszelkie spory związane z usługami świadczonymi przez(...)rozstrzygane są przez sądy właściwe miejscowo dla siedziby(...).”. Powód wniósł ponadto o wydanie wyroku zaocznego zaopatrzonego w rygor natychmiastowej wykonalności w przypadkach prawem przewidzianych, wydanie wyroku uwzględniającego powództwo w całości na posiedzeniu niejawnym, rozpoznanie sprawy również pod nieobecność powoda bądź jego pełnomocnika procesowego oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 360 zł. Swoje roszczenie powód oparł na fakcie, że pozwany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie biura podróży posługuje się wzorcem umownym zawierającym zakwestionowane postanowienia. Jako dowód na poparcie swojego stanowiska powód przedstawił wzorzec umowny pod nazwą „Regulamin korzystania z serwisu internetowego(...)(Regulamin)” zawierający kwestionowane w pozwach postanowienia. W ocenie powoda zakwestionowane przez niego postanowienia umowne kształtują prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy – stanowią zatem niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniuart. 3851Kodeksu cywilnego. Pozwany w odpowiedziach na pozwy wniósł o oddalenie powództw w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów sądowych oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwany podniósł, że zakwestionowane przez pozwanego klauzule nie są sprzeczne z prawem i nie naruszają przepisów prawa. W ocenie pozwanego, przedmiotowe postanowienia nie są również klauzulami wpisanymi do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Zdaniem pozwanego, fakt, iż w rejestrze prowadzonym przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów znalazły się klauzule, które mogą być interpretowane jako klauzule zbliżone do postanowień regulaminu stosowanego przez pozwanego, nie świadczy o tym, iż klauzule stosowane przez pozwanego są niedozwolone. Zarządzeniem z dnia 26 maja 2009 Sąd Okręgowy wW.– Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów mając na uwadze, że wniesione przez powoda przeciw pozwanemu sprawy o sygnaturach XVII AmC 36/09, XVII AmC 37/09, XVII AmC 38/09, XVII AmC 39/09oraz XVII AmC 40/09 są ze sobą w związku, ponieważ dotyczą tego samego wzorca umownego stosowanego przez stronę pozwaną i mogły być objęte jednym pozwem, na podstawieart. 219 k.p.c.roku połączył je do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygnaturą XVII AmC 36/09. Rozpoznając sprawę Sad Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny: Bezsporne w sprawie jest, że pozwany – „(...)” S.A. z siedzibą weW.prowadzi działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług turystycznych na rzecz konsumentów. Bezspornym jest także, że pozwany posługuje się w obrocie z konsumentami wzorcem umownym o nazwie „Regulamin korzystania z serwisu internetowego(...)(Regulamin)”: 1 „(...)nie udziela gwarancji, że korzystanie z Serwisu będzie przebiegało bez usterek, wad, przerw czy braku możliwości połączenia z(...)oraz co do tego, że rezultat poszukiwań sprosta Państwa oczekiwaniom, co do merytorycznej zawartości, dokładności czy przydatności uzyskanych informacji.”, 2 „Dane osoby, na którą rezerwacja jest założona, powinny zgadzać się z danymi w paszporcie lub w dowodzie osobistym przy podróżach na terenie Unii Europejskiej pod rygorem nie zrealizowania świadczeń wykupionych. W taki przypadku dokonana zapłata za wycieczkę turystyczną nie podlega zwrotowi.”, 3 „Z uwagi na fakt, że cena wycieczki turystycznej może być wyrażona przez niektórych Organizatorów zarówno w PLN jak i w walutach obcych, cena za wycieczkę turystyczną może ulec niewielkim zmianom, wynikającym z dziennego kursu danej waluty.”, 4 „Prawidłowo złożona reklamacja powinna, co najmniej zawierać: oznaczenie Usługobiorcy (imię, nazwisko, adres zamieszkania, adres poczty elektronicznej, telefon kontaktowy), opis reklamowanego faktu lub usługi. Reklamacje, które nie zawierają wskazanych danych nie będą rozpatrywane.”, 5 „Wszelkie spory związane z usługami świadczonymi przez(...)rozstrzygane są przez sądy właściwe miejscowo dla siedziby(...).”. Pozwany nie zakwestionował wiarygodności dołączonego do pozwu wzorca umownego, ani też nie zarzucił niezgodności kwestionowanych postanowień z jego treścią. Z tych względów okoliczności te należało uznać za udowodnione na podstawieart. 230 k.p.c. W tym stanie faktycznym Sad Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje: Powództwo jest uzasadnione. Należy podkreślić, że w postępowaniu o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone Sąd dokonuje abstrakcyjnej oceny wzorca celem ustalenia, czy zawarte w nim klauzule mają charakter niedozwolonych postanowień umownych w rozumieniuart. 3851k.c.Niedozwolone postanowienia umowne to konstrukcja przewidziana wart. 3851– 3853k.c., mająca na celu ochronę konsumenta przed niekorzystnymi postanowieniami umowy łączącej go z profesjonalistą. Należy podkreślić, że ocena kwestionowanych klauzul prowadzona jest w oderwaniu od konkretnego stosunku umownego z określonym konsumentem, a jej przedmiotem jest badanie tylko tych klauzul wzorca, a nie praktyki i konsekwencji ich stosowania w umowach z konsumentami. W myślart. 3851§ 1 k.c., za niedozwolone postanowienia umowne uznaje się postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Z przytoczonego sformułowania wynika zatem, że możliwość uznania danego postanowienia umownego za niedozwolone i wyeliminowanie go z praktyki stosowania zależna jest od spełnienia następujących przesłanek: 1) postanowienie nie zostało uzgodnione indywidualnie, a więc nie podlegało negocjacjom; 2) ukształtowane w ten sposób prawa i obowiązki konsumenta pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami; 3) ukształtowane we wskazany sposób prawa i obowiązki rażąco naruszają interesy konsumenta; 4) postanowienie umowy nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron, w tym ceny lub wynagrodzenia. Powyższe przesłanki muszą zostać spełnione łącznie, natomiast brak jednej z nich skutkuje, że Sąd nie dokonuje oceny danego postanowienia pod kątem abuzywności. Analizując zakwestionowane przez powoda postanowienia w oparciu o w/w kryteria, nie budzi wątpliwości Sądu, że konsumenci nie mieli wpływu na ich treść, a zatem należało uznać, że nie były one z nimi uzgadniane indywidualnie. Przedmiotowe postanowienia nie dotyczą także, zdaniem Sądu, głównych świadczeń stron umowy, którymi są: ze strony pozwanego – realizacja imprezy, ze strony zaś konsumenta – zapłata ceny. Do rozstrzygnięcia pozostała zatem jedynie kwestia, czy zakwestionowane przez powoda postanowienia kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Należy wskazać, że „dobre obyczaje” to reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można uznać także działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, a więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające od przyjętych standardów postępowania. Pojęcie „interesów konsumenta” należy rozumieć szeroko, nie tylko jako interes ekonomiczny, mogą tu wejść w grę także inne aspekty: zdrowia konsumenta (i jego bliskich), jego czasu zbędnie traconego, dezorganizacji toku życia, przykrości, zawodu itp. Naruszenie interesów konsumenta wynikające z niedozwolonego postanowienia musi być rażące, a więc szczególnie doniosłe. Pełnię treści pojęciu „dobrych obyczajów” (w szczególności w stosunkach umownych między profesjonalistą a konsumentem) nadaje judykatura - w orzeczeniu SN z 13 lipca 2005 r., I CK 832/04, IC Biul. SN 2006, nr 2, s. 86 wskazano, że za „sprzeczne z dobrymi obyczajami” należy uznać wprowadzenie klauzul godzących w równowagę kontraktową, „rażące naruszenie interesów konsumenta” zaś polega na nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta w określonym stosunku umownym). Mają powyższe na względzie Sąd uznał, że kwestionowane przez powoda klauzule niewątpliwie stanowią niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniuart. 3851§ 1 k.c. W ocenie Sądu pierwsza zakwestionowana przez powoda klauzula o treści „(...)nie udziela gwarancji, że korzystanie z Serwisu będzie przebiegało bez usterek, wad, przerw czy braku możliwości połączenia z(...)oraz co do tego, że rezultat poszukiwań sprosta Państwa oczekiwaniom, co do merytorycznej zawartości, dokładności czy przydatności uzyskanych informacji.” stanowi niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniuart. 385( 1)§ 1 k.c.bowiem spełnia przesłanki określone wart. 385( 3)pkt 2 k.c. Stosownie do treściart. 3853pkt 2 k.c.w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. W ocenie Sądu, przedmiotowa klauzula stosowana przez pozwanego niewątpliwie prowadzi do wyłączenia lub istotnego ograniczenia odpowiedzialności względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. Sąd stanął na stanowisku, że przedmiotowe postanowienie umowne przyznaje pozwanemu prawo do wyłączenia swojej odpowiedzialności względem konsumentów za jakość korzystania z serwisu. Tymczasem profesjonalny przedsiębiorca, jakim niewątpliwie jest pozwany, obowiązany jest do świadczenia usługi o odpowiedniej, możliwie najwyższej jakości. Od przedsiębiorcy wymaga się bowiem wysokiego poziomu świadczonych usług, natomiast wyłączenie odpowiedzialności za złą jakość świadczenia nie znajduje, w ocenie Sądu, żadnego racjonalnego uzasadnienia. Zakwestionowane postanowienie stanowi zatem, w ocenie Sądu, nadużycie przewagi kontraktowej pozwanego, jako profesjonalisty względem konsumenta, przyznając pozwanemu przewagę w łączącym ich stosunku umownym. Przedmiotowa klauzula godzi zatem w równowagę kontraktową i prowadzi do nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta. W ocenie Sądu, takie ukształtowanie stosunku prawnego we wzorcu umownym nie znajduje żadnego uzasadnienia i w sposób rażący narusza interesy konsumentów, jak również kształtuje ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. Odnośnie drugiej zakwestionowanej przez powoda klauzuli o treści „Dane osoby, na którą rezerwacja jest założona, powinny zgadzać się z danymi w paszporcie lub w dowodzie osobistym przy podróżach na terenie Unii Europejskiej pod rygorem nie zrealizowania świadczeń wykupionych. W taki przypadku dokonana zapłata za wycieczkę turystyczną nie podlega zwrotowi.” Sąd uznał, że stanowi ona niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniuart. 3851§ 1 k.c.bowiem kształtuje prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy ekonomiczne. Przedmiotowe postanowienie, w ocenie Sądu, zmierza do wyłączenia obowiązku zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie niespełnione w całości lub części w przypadku, gdy dane w paszporcie lub dowodzie osobistym nie będą się zgadzały z danymi osoby, na którą rezerwacja została założona. W ocenie Sądu, w zakwestionowanym postanowieniu pozwany wyłączył obowiązek zwrotu konsumentowi opłaty za świadczenia, które nie zostały przez niego wykorzystane, tym samym pozbawiając go możliwości zwrotu kwoty za niewykorzystane świadczenie objęte umową. Należy podkreślić, że cena imprezy turystycznej jest wynikiem zsumowania opłat za poszczególne świadczenia realizowane na rzecz klienta. Przedmiotowy zapis nie różnicuje natomiast przyczyn nie wykorzystania świadczenia objętego umową. Zapis ten rażąco narusza natomiast interesy konsumenta, gdyż prowadzi do obciążenia go całością umówionego świadczenia w sytuacji, gdy pozwany nie realizuje na jego rzecz świadczenia. Pozwany świadcząc usługi turystyczne potrąca zatem w sposób dowolny całość świadczenia uregulowanego przez klienta i w ten sposób zatrzymuje całość świadczenia klienta, sam będąc zwolniony z wykonania własnego świadczenia. Przedmiotowe postanowienie, w ocenie Sądu, narusza zasadę ekwiwalentności świadczeń stron umowy, powodując nierówne rozłożenie praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta. Z powyższych względów Sąd uznał, że zakwestionowany zapis kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Również klauzula o treści „Z uwagi na fakt, że cena wycieczki turystycznej może być wyrażona przez niektórych Organizatorów zarówno w PLN jak i w walutach obcych, cena za wycieczkę turystyczną może ulec niewielkim zmianom, wynikającym z dziennego kursu danej waluty.” stanowi, w ocenie Sądu, niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniuart. 3851§ 1 k.c.bowiem kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Należy zważyć, że cena imprezy turystycznej niewątpliwie jest świadczeniem głównym, jednak zapis wzorca odnoszący się do jej zmiany nie został sformułowany w sposób jednoznaczny, co daje podstawę do oceny kwestionowanego postanowienia pod kątem abuzywności. Stosownie do treściart. 17 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o usługach turystycznych(Dz. U. z 2004 r., Nr 223, poz. 2268 z późn. zm.) cena ustalona w umowie nie może być podwyższona, chyba że umowa wyraźnie przewiduje możliwość podwyższenia ceny, a organizator turystyki udokumentuje wpływ na podwyższenie ceny jednej z następujących okoliczności: 1)wzrostu kosztów transportu; 2)wzrostu opłat urzędowych, podatków lub opłat należnych za takie usługi, jak lotniskowe, załadunkowe lub przeładunkowe w portach morskich i lotniczych; 3)wzrostu kursów walut. Zgodnie natomiast zart. 17 ust. 2 ustawy o usługach turystycznychw okresie 20 dni przed datą wyjazdu cena ustalona w umowie nie może być podwyższona. Określony wart. 17 ust. 1 ustawy o usługach turystycznychkatalog okoliczności uzasadniających zmianę ceny imprezy turystycznej jest zamknięty, natomiast podwyższenie ceny na skutek innych okoliczności jest niedopuszczalne. Ponadto, przepisart. 17 ust. 2 ustawy o usługach turystycznychwprowadza bezwzględny zakaz podwyższania ceny imprezy turystycznej w okresie 20 dni przed datą jej rozpoczęcia. Z analizy przedmiotowego postanowienia wynika, że pozwany zastrzegł w nim możliwość „niewielkiej” zmiany ceny wycieczki turystycznej, wynikającej z dziennego kursu danej waluty. Zapis ten daje zatem pozwanej podstawę do zmiany warunków umowy (cena). Takie uregulowanie pozostaje zatem w zgodzie z przepisemart. 17 ust. 1 ustawy o usługach turystycznych, bowiem przyznaje pozwanemu uprawnienie do zmiany ceny na skutek wzrostu kursów walut. Jednakże należy zważyć, że przedmiotowe postanowienie nie wskazuje, w jakim okresie cena za imprezę turystyczną może zostać podwyższona. Kwestionowany zapis daje zatem, zdaniem Sądu, podstawę do podwyższenia przez pozwanego ceny bez uwzględnienia 20 dniowego okresu ochronnego wskazanego wart. 17 ustawy o usługach turystycznych. Słusznie, w ocenie Sądu, wywodzi powód w pozwie, że przedmiotowe postanowienie w sposób sprzeczny z prawem iustawą o usługach turystycznychprzewiduje możliwość podwyższenia ceny, bez żadnych ograniczeń czasowych. Postanowienie to, w ocenie Sądu, stawia pozwanego w uprzywilejowanej pozycji względem konsumenta i narusza jego istotne ekonomiczne interesy. W związku z powyższym Sąd stanął na stanowisku, że przedmiotowe postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Niedozwolonym postanowieniem umownym w rozumieniuart. 3851k.c.jest także klauzula o następującej treści „Prawidłowo złożona reklamacja powinna, co najmniej zawierać: oznaczenie Usługobiorcy (imię, nazwisko, adres zamieszkania, adres poczty elektronicznej, telefon kontaktowy), opis reklamowanego faktu lub usługi. Reklamacje, które nie zawierają wskazanych danych nie będą rozpatrywane.”. W ocenie Sądu, przedmiotowa klauzula stosowana przez pozwanego niewątpliwie uzależnia odpowiedzialność przedsiębiorcy od spełnienia nadmiernie uciążliwych warunków przez konsumenta. Zgodnie z treścią kwestionowanego postanowienia, konsument, aby nie narazić się na ryzyko nierozpatrzenia jego reklamacji, zobowiązany jest do wskazania imienia i nazwiska, adresu zamieszkania, adresu poczty elektronicznej, telefonu kontaktowego, opisu reklamowanego faktu lub usługi. Słusznie podnosi powód w pozwie, że poprzez przedmiotowe postanowienie pozwany w sposób sprzeczny z prawem uzależnia możliwość złożenia reklamacji np. od posiadania adresu poczty elektronicznej. W ten sposób pozwany uzyskuje nieuzasadnioną przewagę kontraktową nad konsumentem. Rezultatem takiej sytuacji może być całkowita utrata przez konsumenta prawa do rozpatrzenia przez pozwanego złożonej reklamacji wskutek nie wskazania w niej wszystkich informacji, których na podstawie kwestionowanego postanowienia wzorca umownego może domagać się pozwany. Będzie to skutkowało nierozpoznaniem reklamacji i ewentualną koniecznością dochodzenia przez konsumenta swych roszczeń na drodze procesu sądowego. Okoliczność ta z kolei może stanowić dodatkowe utrudnienie dla konsumenta i zniechęcić go do odchodzenia swoich uprawnień wynikających z nienależytego wykonania umowy przez pozwanego. Ponadto, w ocenie Sądu, możliwość jednostronnego określenia warunków niezbędnych do rozpatrzenia reklamacji może prowadzić do utraty przez konsumenta możliwości jej złożenia. Nie można bowiem wykluczyć, że nie będący profesjonalistą konsument nie sprosta wszystkim wymaganiom stawianym przez zawodowego przedsiębiorcę i pominie przy składaniu reklamacji wszystkich żądanych przez niego informacji. Rezultatem tego będzie pozostawienie reklamacji bez rozpoznania. Z powyższych względów należy uznać, że przedmiotowe postanowienie przede wszystkim nie uwzględnia i nie zabezpiecza interesu konsumenta, jako słabszej strony umowy, co nie znajduje żadnego uzasadnienia i prowadzi do ukształtowania stosunku zobowiązaniowego w sposób nie równorzędny i rażąco niekorzystny dla konsumenta. Zakwestionowany zapis bezsprzecznie zatem, w ocenie Sądu, kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Ostatnie ze wskazanych przez powoda postanowień o treści „Wszelkie spory związane z usługami świadczonymi przez(...)rozstrzygane są przez sądy właściwe miejscowo dla siedziby(...).” stanowi niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniuart. 385( 1)§ 1 k.c.bowiem spełnia przesłanki określone wart. 385( 3)pkt 23 k.c. Stosownie do treściart. 3853pkt 23 k.c.w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności wyłączają jurysdykcję sadów polskich lub poddają sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a także narzucają rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy. Należy podkreślić, że w przypadku, gdy stroną umowy jest konsument, a postanowienie umowne dotyczące właściwości sądu zamieszczone zostało we wzorcu umownym narzuconym konsumentowi przez przedsiębiorcę, zastrzeżenie wyłącznej właściwości jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta. Przedmiotowe postanowienie niewątpliwie natomiast przewiduje poddanie sporu do rozpoznania przez sąd, który nie zawsze będzie właściwy miejscowo. W ocenie Sądu zakwestionowany zapis pozbawia konsumenta możliwości wytoczenia ewentualnego powództwa przed sąd właściwości przemiennej. Należy wskazać, że w sytuacjach, gdy miejsce zamieszkania konsumenta i miejsce wykonania umowy będzie położone poza okręgiem sądu właściwego dla siedziby pozwanego, powyższy zapis będzie narzucał rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy. Podkreślenia wymaga, że w umowach z konsumentami zasada swobody umów ulega ograniczeniu ze względu na treśćart. 3851§ 1 k.c.Dopuszczalne jest więc zawarcie we wzorcu umownym klauzuli prorogacyjnej, ale tylko takiej, która nie poddaje sprawy pod rozstrzygnięcie sądu, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy (a więc w praktyce wskazanie, albo sądu właściwości ogólnej, albo właściwości przemiennej). Sąd zważył także, że zakwestionowane postanowienie jest przejawem nadużywania przez pozwanego uprzywilejowanej pozycji kontraktowej profesjonalisty liczącego na brak świadomości prawnej konsumenta. Ponadto, postanowienie to może narazić konsumenta na dodatkowe wydatki i dolegliwości związane z ochroną swoich praw, utratą czasu, koniecznością dojazdów a w skrajnym przypadku pozbawić konsument prawa do ochrony prawnej. Zakwestionowany zapis bezsprzecznie zatem, w ocenie Sądu, kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Z tych względów Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał, że zakwestionowane przez powoda postanowienia wzorca umownego stosowanego przez pozwanego w obrocie z konsumentami stanowią niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniuart. 3851§ 1 k.c.i zakazał ich stosowania na podstawieart. 47942k.p.c. O wysokości wpisu od pozwu i obciążeniu nim pozwanego na rzecz Skarbu Państwa orzeczono na podstawieart. 26 ust. 1 pkt 6w zw. zart. 113 ust. 1 oraz art. 96 ust. 1 pkt 3 i art. 94 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych(Dz.U. Nr 167, poz. 1398). O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono stosowanie do wyniku sporu na podstawieart. 98 i 99 k.p.c. Publikację prawomocnego wyroku na koszt pozwanego zarządzono na podstawieart. 47944k.p.c. SSO Maria Witkowska

15/450500/0005127/AmC

Sąd Okręgowy w Warszawie

XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumenta

151500000001006_II_AKa_000133_2009_Uz_2009-06-09_001

II AKa 133/09

2009-06-09 02:00:00.0 CEST

2013-02-23 02:01:01.0 CET

2013-12-04 17:08:27.0 CET

15150000

1006

SENTENCE, REASON

Sygn. akt: II AKa 133/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 9 czerwca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie: Przewodniczący SSA Aleksandra Malorny Sędziowie SSA Bożena Summer-Brason SSA Alicja Bochenek (spr.) Protokolant Dariusz Bryła przy udziale Prokuratora Krzysztofa Błacha po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 2009 sprawy wnioskodawcy J. P. - o odszkodowanie i zadośćuczynienie za okres internowania na skutek apelacji prokuratora od wyroku Sądu Okręgowego w Czę

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xVersion="1.0" xYear="2009" xFlag="published" xEditorFullName="Magdalena Gierszner" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xLang="PL" xEditor="mgierszner" xToPage="3" xPublisher="rkopiec" xFromPg="1" xVolNmbr="000133" xVolType="15/150000/0001006/AKa"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt: II AKa 133/09</xText> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 9 czerwca 2009 r.</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie:</xBx></xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="172"/> <xCOLx xWIDTHx="539"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Aleksandra Malorny</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Bożena Summer-Brason</xText> <xText>SSA Alicja Bochenek (spr.)</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Protokolant</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>Dariusz Bryła</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>przy udziale Prokuratora Krzysztofa Błacha</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 2009</xText> <xText>sprawy wnioskodawcy <xBx><xAnon>J. P.</xAnon></xBx> - o odszkodowanie i zadośćuczynienie za okres internowania</xText> <xText>na skutek apelacji prokuratora</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie</xText> <xText>z dnia 19 marca 2009 r. sygn. akt II Ko 82/08</xText> <xText/> <xText>uchyla wyrok w zaskarżonej części i w tym zakresie sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Częstochowie do ponownego rozpoznania.</xText> <xText>Sygn. akt II AKa 133//09</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Sąd Okręgowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 19 marca 2009 roku – sygn. akt II Ko 82/08 na podstawie <xLexLink xArt="art. 8;art. 8 ust. 1;art. 8 ust. 1 a" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">art. 8 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku <xBRx/>o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego</xLexLink> (Dz. U. z 23.02.1991 r. <xBRx/>z późn. zm., znowelizowanej ustawą z dnia 19 września 2007 r. – Dz. U. z dn. 18.10.2007 r.) zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy <xAnon>J. P.</xAnon> kwotę 5.800 złotych tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz kwotę 1.008 złotych tytułem odszkodowania za poniesioną szkodę z powodu wykonania decyzji <xBRx/>o internowaniu w okresie od dnia 30 grudnia 1981 roku do dnia 9 marca 1982 roku w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 roku w Polsce stanu wojennego, wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku.</xText> <xText>W pozostałej części wniosek <xAnon>J. P.</xAnon> oddalił, a kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa.</xText> <xText/> <xText>Wyrok ten zaskarżył prokurator na niekorzyść wnioskodawcy <xAnon>J. P.</xAnon> <xBRx/>w części dotyczącej rozstrzygnięcia w przedmiocie odszkodowania.</xText> <xText/> <xText>Powołując się na treść <xLexLink xArt="art. 438;art. 438 pkt. 2;art. 438 pkt. 3" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 438 pkt 2 i 3 kpk</xLexLink> wyrokowi temu zarzucił:</xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">1</xName> <xText>obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a to <xLexLink xArt="art. 167" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 167 kpk</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 366;art. 366 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 366 § 1 kpk</xLexLink> poprzez nie wyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy dotyczących utraconego przez wnioskodawcę wynagrodzenia ze stosunku pracy z powodu wykonywania wobec niego decyzji o internowaniu,</xText> </xUnit> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">2</xName> <xText>błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na nieprawidłowym ustaleniu wysokości zasądzonego na rzecz wnioskodawcy <xAnon>J. P.</xAnon> odszkodowania za utracone przez niego zarobki za czas internowania go od dnia 30 grudnia 1981 rok do dnia 9 marca 1982 roku na skutek zastosowania wadliwej metody jego obliczenia.</xText> </xUnit> <xText>Stawiając powyższe zarzuty, prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku <xBRx/>w części zasądzającej od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy <xAnon>J. P.</xAnon> odszkodowanie i przekazanie w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Częstochowie.</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:</xBx></xText> <xText/> <xText>Apelacja prokuratora okazała się zasadna i skutkowała uchyleniem wyroku – <xBRx/>w zaskarżonej części i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania sądowi <xBRx/>I instancji.</xText> <xText>Zgodnie z powszechnie przyjętym w orzecznictwie i podzielanym przez Sąd Apelacyjny stanowiskiem szkoda, za którą należy się odszkodowanie, to różnica między stanem majątkowym, jaki istniałby gdyby poszkodowanego nie pozbawiono wolności a stanem rzeczywistym w chwili jej odzyskania (vide: wyrok SN z dnia 18.08.2000 roku, II KKN 3/98 – Prokuratura i Prawo 2000/12/12). Co prawda zgodzić należy się z sądem orzekającym, że podstawę ustalenia wysokości odszkodowania powinny stanowić utracone przez wnioskodawcę w okresie internowania zarobki, niemniej zarobki te winne być pomniejszone o kwotę, którą wnioskodawca w tym czasie byłby zmuszony przeznaczyć na swoje utrzymanie. Powyższe, jak wynika <xBRx/>z treści pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku – umknęło uwadze sądu orzekającego.</xText> <xText>Równocześnie ma rację skarżący, że sąd rozpoznający wniosek <xAnon>J. P.</xAnon> <xBRx/>o odszkodowanie nie wyjaśnił wszystkich istotnych okoliczności dotyczących utraconego przez wnioskodawcę wynagrodzenia za pracę z powodu wykonania <xBRx/>wobec niego decyzji o internowaniu, chociaż nie można wykluczyć, że prawidłowe, <xBRx/>a zarazem pełne ustalenia poczynione w tej sprawie mogą doprowadzić do zgoła odmiennych wniosków, niż zawarte w apelacji prokuratora tj. przyznania wnioskodawcy wyższej kwoty odszkodowania niż orzeczona została przez sąd <xBRx/>I instancji.</xText> <xText>Jak wynika z zeznań złożonych przez wnioskodawcę (k.24), począwszy od stycznia 1982 roku pracownicy <xAnon> KWK (...)</xAnon> w której pracował, otrzymali znaczne podwyżki, które jego objęły dopiero w marcu 1982 roku, po tym jak wrócił do pracy, <xBRx/>po uchyleniu wobec niego decyzji o nr 591/82 o internowaniu. Kwestia ta, a więc ewentualnego podniesienia zarobków pracownikom <xAnon> KWK (...)</xAnon> od stycznia 1982 roku – z pominięciem wnioskodawcy – całkowicie umknęła uwadze Sądu I instancji <xBRx/>i nie została w żaden sposób zweryfikowana, chociaż pośrednio potwierdzało ją zaświadczenie wydane przez <xAnon> (...) S.A.</xAnon> Oddział <xAnon> KWK (...)</xAnon> z dnia 13.02.2008 roku (k. 11), z którego wynikało, że w istocie wynagrodzenie, które wnioskodawca otrzymał w marcu 1982 roku było ponad dwukrotnie wyższe niż <xBRx/>w lutym 1982 roku, a ponad czterokrotnie wyższe niż w styczniu 1982 roku. Sąd natomiast wyliczając należną wnioskodawcy kwotę odszkodowania, uśrednił uzyskane przez wnioskodawcę zarobki w miesiącach październiku, listopadzie i grudniu <xBRx/>1981 roku, które następnie porównał do średniego wynagrodzenia z okresu internowania tj. z miesięcy stycznia i lutego 1982 roku. Jak wynika z treści pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku, otrzymaną w ten sposób różnicę <xBRx/>w wynagrodzeniach, sąd uznał za faktyczną szkodę jaką poniósł <xAnon>J. P.</xAnon>, <xBRx/>którą następnie zwaloryzował poprzez odniesienie jej do średniego miesięcznego wynagrodzenia z 1982 roku i do aktualnego średniego wynagrodzenia. <xBRx/>O ile zaprezentowany sposób „zwaloryzowania” kwoty wyliczonej szkody nie budzi zastrzeżeń sądu odwoławczego, o tyle sam sposób wyliczenia szkody, z pominięciem ustaleń dotyczących, czy faktycznie w sytuacji gdyby nie został internowany otrzymałby od stycznia 1982 roku podwyżkę wynagrodzenia przyjąć należy, że oparty został na niepełnym materiale dowodowym.</xText> <xText>W pierwszej kolejności sąd ponownie rozpoznający sprawę winien ustalić, czy <xBRx/>w istocie począwszy od stycznia 1982 roku pracownicy <xAnon> KWK (...)</xAnon> zatrudnieni na takich samych lub zbliżonych co wnioskodawca stanowiskach pracy otrzymali podwyżki, jeżeli tak, to w jakiej wysokości otrzymywali wynagrodzenie w miesiącach: styczniu, lutym i marcu 1982 roku i porównanie uzyskanych przez nich wynagrodzeń do wynagrodzenia otrzymanego przez wnioskodawcę w okresie internowania. Nadto, ustalenie czy podwyżkę wynagrodzenia otrzymał wnioskodawca i z jaką datą, bo być może znacznie wyższe wynagrodzenie jakie otrzymał w marcu 1982 roku obejmowało wyrównanie tych różnic. Powyższe wątpliwości wymagają wyjaśnienia i nie mogą opierać się na przypuszczeniach. Tym samym, sąd winien zwrócić się do <xAnon> (...) S.A.</xAnon> Oddział <xAnon> KWK (...)</xAnon> o wyjaśnienie powyższych kwestii, a także<xBRx/>o wyjaśnienie co było powodem tak znacznych różnic w otrzymanych przez wnioskodawcę wynagrodzeniach w pierwszych trzech miesiącach 1982 roku.</xText> <xText>Wyliczoną kwotę utraconych przez wnioskodawcę zarobków należy następnie pomniejszyć o kwotę, którą byłby on zmuszony przeznaczyć na własne utrzymanie, <xBRx/>w sytuacji, gdyby pozostawał na wolności. Dopiero tak wyliczoną szkodę należy urealnić odnosząc ją do średnich wynagrodzeń uzyskiwanych w 1982 roku oraz aktualnych. Równocześnie sąd orzekający winien pamiętać, że zgodnie z dyspozycją <xLexLink xArt="art. 434;art. 434 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 434 § 2 k.p.k.</xLexLink> – środek odwoławczy wniesiony na niekorzyść może spowodować orzeczenie także na korzyść wnioskodawcy.</xText> <xText>Z tych wszystkich powodów Sąd Apelacyjny uchylił w zaskarżonej części wyrok Sądu Okręgowego w Częstochowie i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania temu Sądowi uznając, że obecnie zgromadzony materiał dowodowy nie jest wystarczający do wydania orzeczenia w przedmiocie należnego wnioskodawcy odszkodowania za poniesioną szkodę z powodu wykonania decyzji o jego internowaniu. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd Okręgowy uwzględni powyższe uwagi i zapatrywania sądu odwoławczego oraz uzupełni zgodnie z nimi materiał dowodowy, który właściwie oceni i dopiero na jego podstawie określi wysokość należnego wnioskodawcy odszkodowania.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Aleksandra Malorny

Renata Kopiec

Dariusz Bryła

Magdalena Gierszner

Sygn. akt: II AKa 133/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 9 czerwca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie: Przewodniczący SSA Aleksandra Malorny Sędziowie SSA Bożena Summer-Brason SSA Alicja Bochenek (spr.) Protokolant Dariusz Bryła przy udziale Prokuratora Krzysztofa Błacha po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 2009 sprawy wnioskodawcyJ. P.- o odszkodowanie i zadośćuczynienie za okres internowania na skutek apelacji prokuratora od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 19 marca 2009 r. sygn. akt II Ko 82/08 uchyla wyrok w zaskarżonej części i w tym zakresie sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Częstochowie do ponownego rozpoznania. Sygn. akt II AKa 133//09 UZASADNIENIE Sąd Okręgowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 19 marca 2009 roku – sygn. akt II Ko 82/08 na podstawieart. 8 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 23 lutego 1991 rokuo uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego(Dz. U. z 23.02.1991 r.z późn. zm., znowelizowanej ustawą z dnia 19 września 2007 r. – Dz. U. z dn. 18.10.2007 r.) zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcyJ. P.kwotę 5.800 złotych tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz kwotę 1.008 złotych tytułem odszkodowania za poniesioną szkodę z powodu wykonania decyzjio internowaniu w okresie od dnia 30 grudnia 1981 roku do dnia 9 marca 1982 roku w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 roku w Polsce stanu wojennego, wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku. W pozostałej części wniosekJ. P.oddalił, a kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa. Wyrok ten zaskarżył prokurator na niekorzyść wnioskodawcyJ. P.w części dotyczącej rozstrzygnięcia w przedmiocie odszkodowania. Powołując się na treśćart. 438 pkt 2 i 3 kpkwyrokowi temu zarzucił: 1 obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a toart. 167 kpkiart. 366 § 1 kpkpoprzez nie wyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy dotyczących utraconego przez wnioskodawcę wynagrodzenia ze stosunku pracy z powodu wykonywania wobec niego decyzji o internowaniu, 2 błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na nieprawidłowym ustaleniu wysokości zasądzonego na rzecz wnioskodawcyJ. P.odszkodowania za utracone przez niego zarobki za czas internowania go od dnia 30 grudnia 1981 rok do dnia 9 marca 1982 roku na skutek zastosowania wadliwej metody jego obliczenia. Stawiając powyższe zarzuty, prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyrokuw części zasądzającej od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcyJ. P.odszkodowanie i przekazanie w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Częstochowie. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Apelacja prokuratora okazała się zasadna i skutkowała uchyleniem wyroku –w zaskarżonej części i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania sądowiI instancji. Zgodnie z powszechnie przyjętym w orzecznictwie i podzielanym przez Sąd Apelacyjny stanowiskiem szkoda, za którą należy się odszkodowanie, to różnica między stanem majątkowym, jaki istniałby gdyby poszkodowanego nie pozbawiono wolności a stanem rzeczywistym w chwili jej odzyskania (vide: wyrok SN z dnia 18.08.2000 roku, II KKN 3/98 – Prokuratura i Prawo 2000/12/12). Co prawda zgodzić należy się z sądem orzekającym, że podstawę ustalenia wysokości odszkodowania powinny stanowić utracone przez wnioskodawcę w okresie internowania zarobki, niemniej zarobki te winne być pomniejszone o kwotę, którą wnioskodawca w tym czasie byłby zmuszony przeznaczyć na swoje utrzymanie. Powyższe, jak wynikaz treści pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku – umknęło uwadze sądu orzekającego. Równocześnie ma rację skarżący, że sąd rozpoznający wniosekJ. P.o odszkodowanie nie wyjaśnił wszystkich istotnych okoliczności dotyczących utraconego przez wnioskodawcę wynagrodzenia za pracę z powodu wykonaniawobec niego decyzji o internowaniu, chociaż nie można wykluczyć, że prawidłowe,a zarazem pełne ustalenia poczynione w tej sprawie mogą doprowadzić do zgoła odmiennych wniosków, niż zawarte w apelacji prokuratora tj. przyznania wnioskodawcy wyższej kwoty odszkodowania niż orzeczona została przez sądI instancji. Jak wynika z zeznań złożonych przez wnioskodawcę (k.24), począwszy od stycznia 1982 roku pracownicyKWK (...)w której pracował, otrzymali znaczne podwyżki, które jego objęły dopiero w marcu 1982 roku, po tym jak wrócił do pracy,po uchyleniu wobec niego decyzji o nr 591/82 o internowaniu. Kwestia ta, a więc ewentualnego podniesienia zarobków pracownikomKWK (...)od stycznia 1982 roku – z pominięciem wnioskodawcy – całkowicie umknęła uwadze Sądu I instancjii nie została w żaden sposób zweryfikowana, chociaż pośrednio potwierdzało ją zaświadczenie wydane przez(...) S.A.OddziałKWK (...)z dnia 13.02.2008 roku (k. 11), z którego wynikało, że w istocie wynagrodzenie, które wnioskodawca otrzymał w marcu 1982 roku było ponad dwukrotnie wyższe niżw lutym 1982 roku, a ponad czterokrotnie wyższe niż w styczniu 1982 roku. Sąd natomiast wyliczając należną wnioskodawcy kwotę odszkodowania, uśrednił uzyskane przez wnioskodawcę zarobki w miesiącach październiku, listopadzie i grudniu1981 roku, które następnie porównał do średniego wynagrodzenia z okresu internowania tj. z miesięcy stycznia i lutego 1982 roku. Jak wynika z treści pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku, otrzymaną w ten sposób różnicęw wynagrodzeniach, sąd uznał za faktyczną szkodę jaką poniósłJ. P.,którą następnie zwaloryzował poprzez odniesienie jej do średniego miesięcznego wynagrodzenia z 1982 roku i do aktualnego średniego wynagrodzenia.O ile zaprezentowany sposób „zwaloryzowania” kwoty wyliczonej szkody nie budzi zastrzeżeń sądu odwoławczego, o tyle sam sposób wyliczenia szkody, z pominięciem ustaleń dotyczących, czy faktycznie w sytuacji gdyby nie został internowany otrzymałby od stycznia 1982 roku podwyżkę wynagrodzenia przyjąć należy, że oparty został na niepełnym materiale dowodowym. W pierwszej kolejności sąd ponownie rozpoznający sprawę winien ustalić, czyw istocie począwszy od stycznia 1982 roku pracownicyKWK (...)zatrudnieni na takich samych lub zbliżonych co wnioskodawca stanowiskach pracy otrzymali podwyżki, jeżeli tak, to w jakiej wysokości otrzymywali wynagrodzenie w miesiącach: styczniu, lutym i marcu 1982 roku i porównanie uzyskanych przez nich wynagrodzeń do wynagrodzenia otrzymanego przez wnioskodawcę w okresie internowania. Nadto, ustalenie czy podwyżkę wynagrodzenia otrzymał wnioskodawca i z jaką datą, bo być może znacznie wyższe wynagrodzenie jakie otrzymał w marcu 1982 roku obejmowało wyrównanie tych różnic. Powyższe wątpliwości wymagają wyjaśnienia i nie mogą opierać się na przypuszczeniach. Tym samym, sąd winien zwrócić się do(...) S.A.OddziałKWK (...)o wyjaśnienie powyższych kwestii, a takżeo wyjaśnienie co było powodem tak znacznych różnic w otrzymanych przez wnioskodawcę wynagrodzeniach w pierwszych trzech miesiącach 1982 roku. Wyliczoną kwotę utraconych przez wnioskodawcę zarobków należy następnie pomniejszyć o kwotę, którą byłby on zmuszony przeznaczyć na własne utrzymanie,w sytuacji, gdyby pozostawał na wolności. Dopiero tak wyliczoną szkodę należy urealnić odnosząc ją do średnich wynagrodzeń uzyskiwanych w 1982 roku oraz aktualnych. Równocześnie sąd orzekający winien pamiętać, że zgodnie z dyspozycjąart. 434 § 2 k.p.k.– środek odwoławczy wniesiony na niekorzyść może spowodować orzeczenie także na korzyść wnioskodawcy. Z tych wszystkich powodów Sąd Apelacyjny uchylił w zaskarżonej części wyrok Sądu Okręgowego w Częstochowie i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania temu Sądowi uznając, że obecnie zgromadzony materiał dowodowy nie jest wystarczający do wydania orzeczenia w przedmiocie należnego wnioskodawcy odszkodowania za poniesioną szkodę z powodu wykonania decyzji o jego internowaniu. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd Okręgowy uwzględni powyższe uwagi i zapatrywania sądu odwoławczego oraz uzupełni zgodnie z nimi materiał dowodowy, który właściwie oceni i dopiero na jego podstawie określi wysokość należnego wnioskodawcy odszkodowania.

15/150000/0001006/AKa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

152510000002506_V_Ka_000475_2009_Uz_2009-06-15_001

V Ka 475/09

2009-06-15 02:00:00.0 CEST

2020-05-21 19:10:07.0 CEST

2020-05-21 11:20:07.0 CEST

15251000

2506

DECISION, RECORD

Sygn. akt V Ka 475/09 PROTOKÓŁ ROZPRAWY APELACYJNEJ Dnia 15 czerwca 2009 roku Sąd Okręgowy w Łodzi V Wydział Karny Odwoławczy w składzie: Przewodnicząca: S.S.O. Anna Wesołowska Protokolant: sekr. sąd. Anna Orszulak przy udziale Prokuratora Katarzyny Durzyńskiej rozpoznał sprawę R. W. oskarżonego z art. 178 a § 1 k.k. na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora, co do winy od wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 2 marca 2009 r. Sprawę wywołano o godzinie 10 min. 15 Na r

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Agnieszka Kmieciak" xPublisher="agnieszka.kmieciak" xEditorFullName="Agnieszka Kmieciak" xEditor="agnieszka.kmieciak" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="1" xFlag="published" xVolType="15/251000/0002506/Ka" xYear="2009" xVolNmbr="000475" xDocType="Uz" xml:space="preserve"> <xName>Protokół+Postanowienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt V Ka 475/09</xText> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>PROTOKÓŁ</xName> <xTitle>ROZPRAWY APELACYJNEJ</xTitle> <xText>Dnia 15 czerwca 2009 roku</xText> <xText><xBx>Sąd Okręgowy w Łodzi V Wydział Karny Odwoławczy w składzie:</xBx></xText> <xText><xBx>Przewodnicząca: S.S.O. Anna Wesołowska </xBx></xText> <xText>Protokolant: sekr. sąd. Anna Orszulak</xText> <xText>przy udziale Prokuratora Katarzyny Durzyńskiej</xText> <xText>rozpoznał sprawę <xBx><xAnon>R. W.</xAnon> </xBx></xText> <xText>oskarżonego z <xLexLink xArt="art. 178 a;art. 178 a § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 178 a § 1 k.k.</xLexLink></xText> <xText>na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora, co do winy</xText> <xText>od wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi</xText> <xText>z dnia 2 marca 2009 r.</xText> <xText>Sprawę wywołano o godzinie 10 min. 15</xText> <xText>Na rozprawę stawił się oskarżony <xAnon>R. W.</xAnon>.</xText> <xText>Stawiła się obrońca oskarżonego z urzędu adw. <xAnon>P. T.</xAnon>.</xText> <xText>Przewodnicząca stwierdza, że do akt sprawy w dniu 25 maja 2009 r. wpłynęło pismo oskarżonego.</xText> <xText>Oskarżony oświadcza, że złożył je jako odpowiedź na apelację. Nie złożył apelacji w terminie, ponieważ odwoływał się do Komendanta Wojewódzkiego i sądził, że tam najpierw sprawa musi się zakończyć.</xText> <xText>Prokurator oświadcza, iż cofa wniesioną apelację i wnosi o pozostawienie jej bez rozpoznania.</xText> <xText>Obrońca oskarżonego i oskarżony przyłączają się do stanowiska prokuratora.</xText> <xText>Obrońca oskarżonego wnosi o zasądzenie kosztów obrony z urzędu, oświadcza, że nie zostały one uiszczone.</xText> </xUnit> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>POSTANOWIENIE</xName> <xText>z uwagi na to, iż prokurator cofnął wywiedzioną apelację oraz wobec braku okoliczności wymienionych w <xLexLink xArt="art. 439" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 439 k.p.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 440" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 440 k.p.k.</xLexLink></xText> <xText xALIGNx="center"> <xBx>Sąd postanowił</xBx></xText> <xText>na podstawie <xLexLink xArt="art. 432" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 432 k.p.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 636;art. 636 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 636 § 1 k.p.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 637;art. 637 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 637 § 1 k.p.k.</xLexLink></xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>apelację prokuratora pozostawić bez rozpoznania;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz adw. <xAnon>P. T.</xAnon> kwotę 512,40 złotych (pięćset dwanaście złotych i czterdzieści groszy) tytułem nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu przed sądem drugiej instancji;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze obciążyć Skarb Państwa.</xText> </xUnit> <xText>ogłoszono</xText> <xText>Przewodnicząca pouczyła, że postanowienie jest prawomocne.</xText> <xText>Rozprawę zakończono o godzinie 10 min. 30</xText> <xText>Przewodniczący …………………</xText> <xText>Protokolant ………………………</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Anna Wesołowska

Agnieszka Kmieciak

sekr. sąd. Anna Orszulak

Agnieszka Kmieciak

Sygn. akt V Ka 475/09 PROTOKÓŁ ROZPRAWY APELACYJNEJ Dnia 15 czerwca 2009 roku Sąd Okręgowy w Łodzi V Wydział Karny Odwoławczy w składzie: Przewodnicząca: S.S.O. Anna Wesołowska Protokolant: sekr. sąd. Anna Orszulak przy udziale Prokuratora Katarzyny Durzyńskiej rozpoznał sprawęR. W. oskarżonego zart. 178 a § 1 k.k. na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora, co do winy od wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 2 marca 2009 r. Sprawę wywołano o godzinie 10 min. 15 Na rozprawę stawił się oskarżonyR. W.. Stawiła się obrońca oskarżonego z urzędu adw.P. T.. Przewodnicząca stwierdza, że do akt sprawy w dniu 25 maja 2009 r. wpłynęło pismo oskarżonego. Oskarżony oświadcza, że złożył je jako odpowiedź na apelację. Nie złożył apelacji w terminie, ponieważ odwoływał się do Komendanta Wojewódzkiego i sądził, że tam najpierw sprawa musi się zakończyć. Prokurator oświadcza, iż cofa wniesioną apelację i wnosi o pozostawienie jej bez rozpoznania. Obrońca oskarżonego i oskarżony przyłączają się do stanowiska prokuratora. Obrońca oskarżonego wnosi o zasądzenie kosztów obrony z urzędu, oświadcza, że nie zostały one uiszczone. POSTANOWIENIE z uwagi na to, iż prokurator cofnął wywiedzioną apelację oraz wobec braku okoliczności wymienionych wart. 439 k.p.k.iart. 440 k.p.k. Sąd postanowił na podstawieart. 432 k.p.k.iart. 636 § 1 k.p.k.w zw. zart. 637 § 1 k.p.k. 1 apelację prokuratora pozostawić bez rozpoznania; 2 zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz adw.P. T.kwotę 512,40 złotych (pięćset dwanaście złotych i czterdzieści groszy) tytułem nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu przed sądem drugiej instancji; 3 kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze obciążyć Skarb Państwa. ogłoszono Przewodnicząca pouczyła, że postanowienie jest prawomocne. Rozprawę zakończono o godzinie 10 min. 30 Przewodniczący ………………… Protokolant ………………………

15/251000/0002506/Ka

Sąd Okręgowy w Łodzi

V Wydział Karny Odwoławczy

151000000000503_I_ACa_000508_2009_Uz_2009-06-17_001

I ACa 508/09

2009-06-17 02:00:00.0 CEST

2013-10-01 03:01:01.0 CEST

2017-04-26 03:22:39.0 CEST

15100000

503

SENTENCE, REASON

Sygn. akt I ACa 508/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 17 czerwca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział I Cywilny w składzie: Przewodniczący: SSA Marek Machnij Sędziowie: SA Irma Kul (spr.) SA Jacek Grela Protokolant: sekr. sądowy Katarzyna Cieślicka po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2009 r. w Gdańsku na rozprawie sprawy z powództwa D. przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu w (...) o zapłatę na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 22 sty

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xVolNmbr="000508" xVolType="15/100000/0000503/ACa" xFromPg="1" xml:space="preserve" xDocType="Uz" xFlag="published" xEditorFullName="Karolina Najda" xPublisher="knajda" xEditor="knajda" xToPage="4" xLang="PL" xYear="2009" xVersion="1.0" xPublisherFullName="Karolina Najda"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt I ACa 508/09</xText> <xText/> <xUnit xType="part" xBold="true" xIsTitle="true"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 17 czerwca 2009 r.</xText> <xText/> <xText>Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział I Cywilny</xText> <xText>w składzie:</xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="214"/> <xCOLx xWIDTHx="492"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xVALIGNx="middle" xALIGNx="left"> <xText>Przewodniczący:</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="middle" xALIGNx="left"> <xText>SSA Marek Machnij</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>Sędziowie:</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="middle" xALIGNx="left"> <xText>SA Irma Kul (spr.)</xText> <xText>SA Jacek Grela</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="middle" xALIGNx="left"> <xText>Protokolant:</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="middle" xALIGNx="left"> <xText>sekr. sądowy Katarzyna Cieślicka</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText/> <xText>po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2009 r. w Gdańsku na rozprawie</xText> <xText>sprawy z powództwa <xAnon>D.</xAnon> </xText> <xText>przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu w <xAnon>(...)</xAnon> </xText> <xText>o zapłatę</xText> <xText>na skutek apelacji pozwanego</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku</xText> <xText>z dnia 22 stycznia 2009 r. sygn. akt I C 67/08</xText> <xText>zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 (pierwszym) w ten sposób, że powództwo oddala.</xText> <xText/> <xText><xIx>Na oryginale właściwe podpisy.</xIx></xText> </xUnit> <xUnit xType="part" xBold="true" xIsTitle="true"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Powód - <xAnon>D.</xAnon> wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa - Zakładu Karnego w <xAnon>(...)</xAnon> kwoty 80.000 zł. tytułem zadośćuczynienia, za nieludzkie i uwłaczające godności człowieka traktowanie podczas odbywania przez powoda kary pozbawienia wolności. To nieludzkie traktowanie polegało zdaniem powoda na nadmiernym przeludnieniu w celach (co z kolei uniemożliwiało przechowywanie w należyty sposób <xIx> rzeczy </xIx>osobistych, pozbawiało powoda prywatności i intymności zwłaszcza, że pomieszczenie sanitarne znajduje się w celach, potęgowało przemoc między osadzonymi i między osadzonymi a personelem, co w efekcie prowadziło do wypaczenia procesu resocjalizacji), kąpieli tylko raz w tygodniu, osadzenia powoda w celi zbudowanej z metalu, utrudnieniu z korzystania ze świetlicy, zbyt krótkich spacerach w niewłaściwych warunkach. Wniósł o dopuszczenie dowodu z zeznań trzech świadków.</xText> <xText>Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa. Przyznał, że w celach w których powód przebywał dostawiono jedno łóżko. Pozostałym twierdzeniom powoda zaprzeczył, przedstawiając szereg dokumentów świadczących -jego zdaniem - o bezpodstawności żądania.</xText> <xText>Zaskarżonym wyrokiem z dnia <xIx>22 </xIx>stycznia 2009 r. Sąd Okręgowy w Słupsku zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.200 zł i oddalił powództwo w pozostałym zakresie.</xText> <xText>Sąd ten ustalił, że powód przebywał w pozwanym Zakładzie Karnym w okresie od <xAnon>(...)</xAnon>. do <xAnon>(...)</xAnon> W trakcie pobytu przebywał w celach w których przypadało na jednego osadzonego kolejno 2,97 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>, 2,90 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>, 2,33 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>, 2,55 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>. Wszystkie cele wyposażone były standardowo, adekwatnie do liczby osadzonych, kąciki sanitarne były wydzielone od reszty pomieszczeń. Skazani korzystali raz w tygodniu z cieplej kąpieli. Wszyscy osadzeni wyposażani byli raz w miesiącu w środki higieny osobistej a cele wyposażone w środki do utrzymania czystości. Powód miał możliwość korzystania co drugi dzień ze świetlicy do zajęć sportowych. Podczas wizytacji pomieszczeń nie zgłaszał żadnych uwag co do warunków bytowych w celach. Mając na uwadze powyższe ustalenia Sąd Okręgowy uznał, że przebywanie przez pozwanego bezterminowo w celach zagęszczonych naruszało jego godność i uzasadnia przyznanie w oparciu o <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 kc</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 kc</xLexLink> -zadośćuczynienia pieniężnego stosownie do doznanej krzywdy. Ustalając wysokość zadośćuczynienia Sąd miał na uwadze okoliczność, że powód przez 22 miesiące przebywał w celach w których na l osadzonego przypadało mniej niż 3 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>. Sąd uznał, że odpowiednią kwotą zadośćuczynienia jest kwota 100 zł za każdy miesiąc łącznie 2.200 zł. W ocenie Sądu powyższa kwota jest odpowiednia tak do charakteru i rodzaju naruszonego dobra osobistego jak i do stopnia i zakresu jego naruszenia. Oddalając powództwo w pozostałym zakresie Sąd uznał, iż powód nie udowodnił swoich twierdzeń (<xLexLink xArt="art. 6" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 6 kc</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 227" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">227 kpc</xLexLink>).</xText> <xText>Powód nie sprecyzował okoliczności na jakie mieliby zeznawać wskazani przez niego świadkowie (mimo iż Sąd wzywał do dokonania tego sprecyzowania (nie stawił się też na rozprawę mimo prawidłowego wezwania celem przesłuchania w charakterze strony) i dowód z jego przesłuchania został pominięty.</xText> <xText>Pozwany natomiast wykazał swoje twierdzenia, stosownymi dokumentami i dlatego Sąd uznał, iż poza nadmiernym zagęszczeniem cel, pozwany nie naruszył prawa.</xText> <xText>Pozwany zaskarżył wyrok w Części w jakiej zostało uwzględnione powództwo, domagając się jego zmiany i oddalenia powództwa. Zarzucił naruszenie <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24</xLexLink> w zw <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 kc.</xLexLink> Skarżący twierdził, że jego działanie nie było bezprawne ponieważ dyrektor jednostki nie może swobodnie umieszczać osadzonych w dowolnych celach lecz kieruje się wieloma kryteriami (np. stopień zdemoralizowania, wiek, zapewnienie skazanym bezpieczeństwa osobistego, czas pozostały do odbycia kary, stan zdrowia fizycznego i psychicznego, stopień uzależnienia od alkoholu, środków odurzających i psychotropowych ect). Nadto dyrektor jednostki ma obowiązek przyjąć każdego, kto posiada prawomocne skierowanie do odbycia kary. Na wypadek gdyby Sąd nie podzielił stanowiska skarżącego o braku bezprawności, wnosi o przyjęcie, że powód nie wykazał naruszenie*,/ konkretnego dobra osobistego. Samo przeludnienie nie może być podstawą do zasądzenia zadośćuczynienia. Powód należał do subkultury grypserów i nie chciał się resocjalizować w związku z czym nie polega na prawdzie jego twierdzenie, że istniejące przeludnienie uniemożliwiało jego resocjalizację.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny zważył co następuje:</xText> <xText>W sprawie tylko jedna okoliczność (przyznana przez stronę pozwaną) nie budzi wątpliwości a mianowicie, że powód w trakcie osadzenia w pozwanym Zakładzie Karnym przypadającego na okres od dnia <xAnon>(...)</xAnon> r. do <xAnon>(...)</xAnon>, przebywał w celach w których nie były dochowywane normy „metrażowe" wynikające <xIx> z </xIx><xLexLink xArt="art. 110;art. 110 § 2" xIsapId="WDU19970900557" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557">art. 110 § <xIx> 2 </xIx>kkw</xLexLink>. Sąd Najwyższy w ugruntowanym już orzecznictwie nawiązującym do unormowań zawartych w <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19970780483" xTitle="Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r." xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483">Konstytucji</xLexLink> oraz wiążących Państwo Polskie konwencji międzynarodowych wielokrotnie zwracał uwagę na konieczność zapewnienia przez Państwo godziwych warunków odbywania kary ' pozbawienia wolności. Obecnie obowiązujące normy są już i tak jednymi z najbardziej rygorystycznych w krajach europejskich. Niewątpliwie zatem osadzenie powoda w celach przeludnionych mogło naruszać jego poczucie godności (chodzi tu przede wszystkim o przebywanie w celach w których na jednego osadzonego przypadało 2,33 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx> i 2,55 m<xSUPx>(( 2))</xSUPx>).</xText> <xText>Trzeba jednak mieć na uwadze, że dobra osobiste powoda nie zostały naruszone działaniami, które to działania stanowić by miały indywidualnie skierowaną przeciwko powodowi represją. Powód w pozwie opisywał jedynie sytuacje, które w takim samym stopniu dotyczyły innych osadzonych.</xText> <xText>Pomimo uznania, że warunki w których był osadzony powód mogły w jakimś stopniu naruszać jego godność, to gradacja tych naruszeń nie przybrała jednak takiej formy w której można by podzielić twierdzenie powoda o osadzeniu go w niegodziwych, nieludzkich warunkach. Inaczej rzecz ujmując samo osadzenie w przeludnionej celi nie jest wystarczającą podstawą do uwzględnienia żądania zasądzenia zadośćuczynienia. Taka podstawa istniałaby wtedy gdyby powód wykazał, iż jednocześnie doszło do naruszenia takich podstawowych standardów jak niezapewnienie każdemu osadzonemu oddzielnego miejsca do spania, nieoddzielenia węzła sanitarnego od ogólnej powierzchni celi, niezapewnienie możliwości korzystania ze świetlicy, biblioteki, zajęć sportowych, spacerów, kąpieli ect. W niniejszej sprawie brak było podstaw do przyjęcia, że powód odbywał karę w nieludzkich warunkach, ponieważ wszystkie pozostałe standardy poza przypisanym metrażem - zostały zachowane.</xText> <xText>Europejski Trybunał Praw Człowieka dokonując wykładni <xLexLink xArt="art. 3" xIsapId="WDU19930610284" xTitle="Konwencja z dnia 4 listopada 1950 r. o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2" xAddress="Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284">art. 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z dnia 4 listopada 1950 r.</xLexLink> (Dz.U. z 1993 Nr 61 póz. 284) stwierdził, że cierpienie i upokorzenie muszą w każdym razie przekraczać nieunikniony element cierpienia wpisanego w pozbawienie wolności, aby stanowiły naruszenie tego przepisu (np. orzeczenie z dnia 29 kwietnia 2003 r. nr <xAnon> (...)</xAnon>, <xAnon>P.</xAnon> przeciwko Ukrainie, oraz nr <xAnon> (...)</xAnon> <xAnon>M. G.</xAnon> i inni przeciwko Zjednoczonemu Królestwu).</xText> <xText>Uwzględniając wynik przeprowadzonego przez Sąd Okręgowy postępowania dowodowego brak było podstaw do zasądzenia na rzecz powoda jakiejkolwiek kwoty zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych, które wiązało się z odbywaniem kary. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest bowiem pogląd, zgodnie z którym Sąd nie ma obowiązku zasądzenia zadośćuczynienia w każdym przypadku naruszenia dóbr osobistych (por. wyrok SN z dnia 19.04.2006 r. II PK 245/05 OSNP 2007/7-8/101).</xText> <xText>Krzywdę moralną naprawia się bowiem przede wszystkim poprzez inne środki ochrony niemajątkowej przewidziane w <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 kc</xLexLink> ukierunkowane na usunięcie skutków wyrządzonej szkody lub zapobieżenie im na przyszłość. Zadośćuczynienie ma charakter fakultatywny i od oceny sądu, opartej na analizie okoliczności konkretnej sprawy, zależy przyznanie pokrzywdzonemu ochrony w tej formie. Skoro roszczenie majątkowe ma służyć złagodzeniu krzywdy moralnej to w pierwszej kolejności należy ocenić jej rozmiar.</xText> <xText>Nadto podstawowym kryterium decydującym o możliwości zasądzenia zadośćuczynienia winien być stopień winy naruszyciela, rodzaj naruszonego dobra oraz poczucie krzywdy poszkodowanego. Z kolei w wyroku SN z dnia 12.12.2002 r. (V CKN 1581/00 OSNC 2004/4/53) podkreślono iż decyzja o zasądzeniu zadośćuczynienia winna być poprzedzona także zbadaniem nasilenia zlej woli naruszyciela i celowości zastosowania tego środka.</xText> <xText><xIx>Z </xIx>uwagi na niezaoferowanie przez powoda jakichkolwiek dowodów (nawet w postaci własnych zeznań) nie ma możliwości zbadania rozmiaru ujemnych następstw w jego w sferze psychicznej (przyznanie ochrony w formie majątkowej ma <xIx>złagodzić </xIx>doznaną krzywdę) czy rozmiaru cierpień. Powód przed wytoczeniem powództwa nie składał • żadnych skarg na przeludnienie w celach co wskazuje, że w jakiś sposób warunki te akceptował. Nadto należy przypomnieć, że powód będąc osadzonym należał do subkultury przestępczej . Świadczy to raczej o braku wrażliwości i nieprzywiązywania wagi ani do resocjalizacji ani do układania poprawnych stosunków z innymi więźniami (nie należącymi do subkultury) czy z personelem.</xText> <xText>Powód z pozwie (a tylko tym pismem powoda Sąd Okręgowy dysponował) raczej przedstawia ogólną sytuację jaka panowała w pozwanym Zakładzie Karnym, bez podania konkretów w odniesieniu do swojej osoby. W tej sytuacji nie ma możliwości ani oceny stopnia pokrzywdzenia ani rozmiaru krzywdy ani też ujemnych następstw w sferze psychicznej powoda, który po opuszczeniu Zakładu karnego przestał się interesować procesem. Skoro zatem, można co najwyżej przyjąć, że w przypadku powoda pokrzywdzenie i ujemne następstwa spowodowane pobytem w przeludnionych celach, były nieznaczne lub znikome, to stanowić winno to podstawę do oddalenia powództwa o przyznanie zadośćuczynienia. Słusznie zatem skarżący zarzucił naruszenie przez Sąd Okręgowy <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 kc</xLexLink> poprzez jego zastosowanie.</xText> <xText>Mając na uwadze powyższe zaskarżony wyrok należało zmienić w oparciu o <xLexLink xArt="art. 3/86;art. 3/86 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 3.86 § l kpc</xLexLink> .</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Marek Machnij

Karolina Najda

sekr. sądowy Katarzyna Cieślicka

Karolina Najda

Sygn. akt I ACa 508/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 17 czerwca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział I Cywilny w składzie: Przewodniczący: SSA Marek Machnij Sędziowie: SA Irma Kul (spr.) SA Jacek Grela Protokolant: sekr. sądowy Katarzyna Cieślicka po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2009 r. w Gdańsku na rozprawie sprawy z powództwaD. przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu w(...) o zapłatę na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 22 stycznia 2009 r. sygn. akt I C 67/08 zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 (pierwszym) w ten sposób, że powództwo oddala. Na oryginale właściwe podpisy. UZASADNIENIE Powód -D.wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa - Zakładu Karnego w(...)kwoty 80.000 zł. tytułem zadośćuczynienia, za nieludzkie i uwłaczające godności człowieka traktowanie podczas odbywania przez powoda kary pozbawienia wolności. To nieludzkie traktowanie polegało zdaniem powoda na nadmiernym przeludnieniu w celach (co z kolei uniemożliwiało przechowywanie w należyty sposób rzeczyosobistych, pozbawiało powoda prywatności i intymności zwłaszcza, że pomieszczenie sanitarne znajduje się w celach, potęgowało przemoc między osadzonymi i między osadzonymi a personelem, co w efekcie prowadziło do wypaczenia procesu resocjalizacji), kąpieli tylko raz w tygodniu, osadzenia powoda w celi zbudowanej z metalu, utrudnieniu z korzystania ze świetlicy, zbyt krótkich spacerach w niewłaściwych warunkach. Wniósł o dopuszczenie dowodu z zeznań trzech świadków. Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa. Przyznał, że w celach w których powód przebywał dostawiono jedno łóżko. Pozostałym twierdzeniom powoda zaprzeczył, przedstawiając szereg dokumentów świadczących -jego zdaniem - o bezpodstawności żądania. Zaskarżonym wyrokiem z dnia22stycznia 2009 r. Sąd Okręgowy w Słupsku zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.200 zł i oddalił powództwo w pozostałym zakresie. Sąd ten ustalił, że powód przebywał w pozwanym Zakładzie Karnym w okresie od(...). do(...)W trakcie pobytu przebywał w celach w których przypadało na jednego osadzonego kolejno 2,97 m(( 2)), 2,90 m(( 2)), 2,33 m(( 2)), 2,55 m(( 2)). Wszystkie cele wyposażone były standardowo, adekwatnie do liczby osadzonych, kąciki sanitarne były wydzielone od reszty pomieszczeń. Skazani korzystali raz w tygodniu z cieplej kąpieli. Wszyscy osadzeni wyposażani byli raz w miesiącu w środki higieny osobistej a cele wyposażone w środki do utrzymania czystości. Powód miał możliwość korzystania co drugi dzień ze świetlicy do zajęć sportowych. Podczas wizytacji pomieszczeń nie zgłaszał żadnych uwag co do warunków bytowych w celach. Mając na uwadze powyższe ustalenia Sąd Okręgowy uznał, że przebywanie przez pozwanego bezterminowo w celach zagęszczonych naruszało jego godność i uzasadnia przyznanie w oparciu oart. 24 kcw zw. zart. 448 kc-zadośćuczynienia pieniężnego stosownie do doznanej krzywdy. Ustalając wysokość zadośćuczynienia Sąd miał na uwadze okoliczność, że powód przez 22 miesiące przebywał w celach w których na l osadzonego przypadało mniej niż 3 m(( 2)). Sąd uznał, że odpowiednią kwotą zadośćuczynienia jest kwota 100 zł za każdy miesiąc łącznie 2.200 zł. W ocenie Sądu powyższa kwota jest odpowiednia tak do charakteru i rodzaju naruszonego dobra osobistego jak i do stopnia i zakresu jego naruszenia. Oddalając powództwo w pozostałym zakresie Sąd uznał, iż powód nie udowodnił swoich twierdzeń (art. 6 kci227 kpc). Powód nie sprecyzował okoliczności na jakie mieliby zeznawać wskazani przez niego świadkowie (mimo iż Sąd wzywał do dokonania tego sprecyzowania (nie stawił się też na rozprawę mimo prawidłowego wezwania celem przesłuchania w charakterze strony) i dowód z jego przesłuchania został pominięty. Pozwany natomiast wykazał swoje twierdzenia, stosownymi dokumentami i dlatego Sąd uznał, iż poza nadmiernym zagęszczeniem cel, pozwany nie naruszył prawa. Pozwany zaskarżył wyrok w Części w jakiej zostało uwzględnione powództwo, domagając się jego zmiany i oddalenia powództwa. Zarzucił naruszenieart. 24w zwart. 448 kc.Skarżący twierdził, że jego działanie nie było bezprawne ponieważ dyrektor jednostki nie może swobodnie umieszczać osadzonych w dowolnych celach lecz kieruje się wieloma kryteriami (np. stopień zdemoralizowania, wiek, zapewnienie skazanym bezpieczeństwa osobistego, czas pozostały do odbycia kary, stan zdrowia fizycznego i psychicznego, stopień uzależnienia od alkoholu, środków odurzających i psychotropowych ect). Nadto dyrektor jednostki ma obowiązek przyjąć każdego, kto posiada prawomocne skierowanie do odbycia kary. Na wypadek gdyby Sąd nie podzielił stanowiska skarżącego o braku bezprawności, wnosi o przyjęcie, że powód nie wykazał naruszenie*,/ konkretnego dobra osobistego. Samo przeludnienie nie może być podstawą do zasądzenia zadośćuczynienia. Powód należał do subkultury grypserów i nie chciał się resocjalizować w związku z czym nie polega na prawdzie jego twierdzenie, że istniejące przeludnienie uniemożliwiało jego resocjalizację. Sąd Apelacyjny zważył co następuje: W sprawie tylko jedna okoliczność (przyznana przez stronę pozwaną) nie budzi wątpliwości a mianowicie, że powód w trakcie osadzenia w pozwanym Zakładzie Karnym przypadającego na okres od dnia(...)r. do(...), przebywał w celach w których nie były dochowywane normy „metrażowe" wynikające zart. 110 § 2kkw. Sąd Najwyższy w ugruntowanym już orzecznictwie nawiązującym do unormowań zawartych wKonstytucjioraz wiążących Państwo Polskie konwencji międzynarodowych wielokrotnie zwracał uwagę na konieczność zapewnienia przez Państwo godziwych warunków odbywania kary ' pozbawienia wolności. Obecnie obowiązujące normy są już i tak jednymi z najbardziej rygorystycznych w krajach europejskich. Niewątpliwie zatem osadzenie powoda w celach przeludnionych mogło naruszać jego poczucie godności (chodzi tu przede wszystkim o przebywanie w celach w których na jednego osadzonego przypadało 2,33 m(( 2))i 2,55 m(( 2))). Trzeba jednak mieć na uwadze, że dobra osobiste powoda nie zostały naruszone działaniami, które to działania stanowić by miały indywidualnie skierowaną przeciwko powodowi represją. Powód w pozwie opisywał jedynie sytuacje, które w takim samym stopniu dotyczyły innych osadzonych. Pomimo uznania, że warunki w których był osadzony powód mogły w jakimś stopniu naruszać jego godność, to gradacja tych naruszeń nie przybrała jednak takiej formy w której można by podzielić twierdzenie powoda o osadzeniu go w niegodziwych, nieludzkich warunkach. Inaczej rzecz ujmując samo osadzenie w przeludnionej celi nie jest wystarczającą podstawą do uwzględnienia żądania zasądzenia zadośćuczynienia. Taka podstawa istniałaby wtedy gdyby powód wykazał, iż jednocześnie doszło do naruszenia takich podstawowych standardów jak niezapewnienie każdemu osadzonemu oddzielnego miejsca do spania, nieoddzielenia węzła sanitarnego od ogólnej powierzchni celi, niezapewnienie możliwości korzystania ze świetlicy, biblioteki, zajęć sportowych, spacerów, kąpieli ect. W niniejszej sprawie brak było podstaw do przyjęcia, że powód odbywał karę w nieludzkich warunkach, ponieważ wszystkie pozostałe standardy poza przypisanym metrażem - zostały zachowane. Europejski Trybunał Praw Człowieka dokonując wykładniart. 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z dnia 4 listopada 1950 r.(Dz.U. z 1993 Nr 61 póz. 284) stwierdził, że cierpienie i upokorzenie muszą w każdym razie przekraczać nieunikniony element cierpienia wpisanego w pozbawienie wolności, aby stanowiły naruszenie tego przepisu (np. orzeczenie z dnia 29 kwietnia 2003 r. nr(...),P.przeciwko Ukrainie, oraz nr(...)M. G.i inni przeciwko Zjednoczonemu Królestwu). Uwzględniając wynik przeprowadzonego przez Sąd Okręgowy postępowania dowodowego brak było podstaw do zasądzenia na rzecz powoda jakiejkolwiek kwoty zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych, które wiązało się z odbywaniem kary. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest bowiem pogląd, zgodnie z którym Sąd nie ma obowiązku zasądzenia zadośćuczynienia w każdym przypadku naruszenia dóbr osobistych (por. wyrok SN z dnia 19.04.2006 r. II PK 245/05 OSNP 2007/7-8/101). Krzywdę moralną naprawia się bowiem przede wszystkim poprzez inne środki ochrony niemajątkowej przewidziane wart. 24 kcukierunkowane na usunięcie skutków wyrządzonej szkody lub zapobieżenie im na przyszłość. Zadośćuczynienie ma charakter fakultatywny i od oceny sądu, opartej na analizie okoliczności konkretnej sprawy, zależy przyznanie pokrzywdzonemu ochrony w tej formie. Skoro roszczenie majątkowe ma służyć złagodzeniu krzywdy moralnej to w pierwszej kolejności należy ocenić jej rozmiar. Nadto podstawowym kryterium decydującym o możliwości zasądzenia zadośćuczynienia winien być stopień winy naruszyciela, rodzaj naruszonego dobra oraz poczucie krzywdy poszkodowanego. Z kolei w wyroku SN z dnia 12.12.2002 r. (V CKN 1581/00 OSNC 2004/4/53) podkreślono iż decyzja o zasądzeniu zadośćuczynienia winna być poprzedzona także zbadaniem nasilenia zlej woli naruszyciela i celowości zastosowania tego środka. Zuwagi na niezaoferowanie przez powoda jakichkolwiek dowodów (nawet w postaci własnych zeznań) nie ma możliwości zbadania rozmiaru ujemnych następstw w jego w sferze psychicznej (przyznanie ochrony w formie majątkowej mazłagodzićdoznaną krzywdę) czy rozmiaru cierpień. Powód przed wytoczeniem powództwa nie składał • żadnych skarg na przeludnienie w celach co wskazuje, że w jakiś sposób warunki te akceptował. Nadto należy przypomnieć, że powód będąc osadzonym należał do subkultury przestępczej . Świadczy to raczej o braku wrażliwości i nieprzywiązywania wagi ani do resocjalizacji ani do układania poprawnych stosunków z innymi więźniami (nie należącymi do subkultury) czy z personelem. Powód z pozwie (a tylko tym pismem powoda Sąd Okręgowy dysponował) raczej przedstawia ogólną sytuację jaka panowała w pozwanym Zakładzie Karnym, bez podania konkretów w odniesieniu do swojej osoby. W tej sytuacji nie ma możliwości ani oceny stopnia pokrzywdzenia ani rozmiaru krzywdy ani też ujemnych następstw w sferze psychicznej powoda, który po opuszczeniu Zakładu karnego przestał się interesować procesem. Skoro zatem, można co najwyżej przyjąć, że w przypadku powoda pokrzywdzenie i ujemne następstwa spowodowane pobytem w przeludnionych celach, były nieznaczne lub znikome, to stanowić winno to podstawę do oddalenia powództwa o przyznanie zadośćuczynienia. Słusznie zatem skarżący zarzucił naruszenie przez Sąd Okręgowyart. 448 kcpoprzez jego zastosowanie. Mając na uwadze powyższe zaskarżony wyrok należało zmienić w oparciu oart. 3.86 § l kpc.

15/100000/0000503/ACa

Sąd Apelacyjny w Gdańsku

I Wydział Cywilny

151000000001006_II_AKa_000127_2009_Uz_2009-06-18_001

II AKa 127/09

2009-06-18 02:00:00.0 CEST

2013-05-21 03:01:01.0 CEST

2017-04-25 21:07:47.0 CEST

15100000

1006

SENTENCE, REASON

Sygn. akt II AKa 127/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 18 czerwca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku II Wydział Karny w składzie: Przewodniczący: SSA Dorota Wróblewska (spr.) Sędziowie: SA Lech Magnuszewski del. SO Włodzimierz Brazewicz Protokolant:Iwona Gruszka przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Gdańsku M. B. po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2009 r. sprawy A. O. oskarżonej z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zb.z art. 156 § 1 pkt. 2 k.k. w zw. z art. 11

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Monika Nowacka" xVersion="1.0" xLang="PL" xYear="2009" xEditor="mgrzonka" xToPage="7" xPublisher="mnowacka" xFlag="published" xEditorFullName="Monika Grzonka" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolNmbr="000127" xVolType="15/100000/0001006/AKa"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText><xBx>Sygn. akt II AKa 127/09</xBx></xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 18 czerwca 2009 r.</xText> <xText/> <xText>Sąd Apelacyjny w Gdańsku II Wydział Karny</xText> <xText>w składzie:</xText> <xText/> <xText>Przewodniczący: SSA Dorota Wróblewska (spr.)</xText> <xText>Sędziowie: SA Lech Magnuszewski</xText> <xText>del. SO Włodzimierz Brazewicz</xText> <xText/> <xText>Protokolant:Iwona Gruszka</xText> <xText/> <xText>przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Gdańsku <xAnon>M. B.</xAnon></xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2009 r.</xText> <xText>sprawy <xAnon>A. O.</xAnon> </xText> <xText>oskarżonej z <xLexLink xArt="art. 13;art. 13 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 13 § 1 k.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 148 § 1 k.k.</xLexLink> w zb.z <xLexLink xArt="art. 156;art. 156 § 1;art. 156 § 1 pkt. 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 156 § 1 pkt. 2 k.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 11;art. 11 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 11 § 2 k.k.</xLexLink></xText> <xText>na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonej</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku</xText> <xText>z dnia 8 stycznia 2009 r. sygn. akt IV K 180/07</xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">I</xName> <xText>utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">II</xName> <xText>zwalnia oskarżoną od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, obciążając wydatkami z nim związanymi Skarb Państwa.</xText> </xUnit> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText> <xAnon>A. O.</xAnon> została oskarżona o to, że w dniu 6 stycznia 2006 roku w <xAnon>G.</xAnon> działając w zamiarze bezpośrednim pozbawienia życia <xAnon>A. Ł.</xAnon> zadała mu przy użyciu narzędzia ostrego kończystego jakim był nóż cios w klatkę piersiową, co skutkowało powstaniem rany kłutej klatki piersiowej po stronie lewej zlokalizowanej w czwartym międzyżebrzu, z uszkodzeniem w obrębie jej kanału serca i płuca lewego, z krwotokiem do worka osierdziowego powodującym tamponadę osierdzia, co stanowiło ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci choroby realnie zagrażającej życiu, przy czym wyżej wymieniona nie osiągnęła zamierzonego celu, z uwagi na interwencję funkcjonariuszy policji oraz udzielenie pokrzywdzonemu pomocy przez służbę medyczną, tj. o przestępstwo z <xLexLink xArt="art. 13;art. 13 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art.13§1 kk</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art.148§1 kk</xLexLink> w zb. z <xLexLink xArt="art. 156;art. 156 § 1;art. 156 § 1 pkt. 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art.156§1 punkt 2 kk</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 11;art. 11 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art.11§2 kk</xLexLink>.</xText> <xText>Wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 8 stycznia 2009 r. wydanym w sprawie IV K 180/07, w wyniku ponownego jej rozpoznania, <xAnon>A. O.</xAnon> została uznana za winną tego, że w dniu 6 stycznia 2006 roku w <xAnon>G.</xAnon> działając w zamiarze ewentualnym pozbawienia życia <xAnon>A. Ł.</xAnon> zadała mu przy użyciu narzędzia ostrego kończystego jakim był nóż, cios w klatkę piersiową, co skutkowało powstaniem rany kłutej klatki piersiowej po stronie lewej zlokalizowanej w czwartym międzyżebrzu, z uszkodzeniem w obrębie jej kanału serca i płuca lewego, z krwotokiem do worka osierdziowego powodującym tamponadę osierdzia, co stanowiło ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci choroby realnie zagrażającej życiu, przy czym zamierzonego celu nie osiągnęła, z uwagi na interwencję funkcjonariuszy policji oraz udzielenie pokrzywdzonemu pomocy medycznej, to jest przestępstwa z <xLexLink xArt="art. 13;art. 13 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 13§1 kk</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art.148§1 kk</xLexLink> w zb. z <xLexLink xArt="art. 156;art. 156 § 1;art. 156 § 1 pkt. 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art.156§1 punkt 2 kk</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 11;art. 11 § 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art.11§2 kk</xLexLink> i za czyn ten na podstawie powołanych przepisów została skazana, a przy zastosowaniu <xLexLink xArt="art. 11;art. 11 § 3" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art.11§3 kk</xLexLink> na podstawie <xLexLink xArt="art. 14;art. 14 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art.14§1 kk</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 148;art. 148 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art.148§1 kk</xLexLink> wymierzono jej karę 8 (ośmiu) lat pozbawienia wolności.</xText> <xText>Na podstawie <xLexLink xArt="art. 63;art. 63 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art.63§ 1 kk</xLexLink> na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności zaliczono oskarżonej okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 6 stycznia 2006 r. do dnia 8 stycznia 2009 r.</xText> <xText>Zwolniono oskarżoną od ponoszenia kosztów sądowych.</xText> <xText>Apelację od wyroku wywiódł obrońca oskarżonej, który zaskarżył wyrok w całości na jej korzyść. Rozstrzygnięciu zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za jego podstawę, mający wpływ na jego treść, a polegający na niezasadnym przyjęciu, iż oskarżona <xAnon>A. O.</xAnon> miała zamiar pozbawić życia pokrzywdzonego <xAnon>A. Ł.</xAnon>, podczas gdy prawidłowa ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego pozwala tylko na ustalenie, że oskarżona miała zamiar spowodowania u w/w pokrzywdzonego ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.</xText> <xText>Wobec tak postawionego zarzutu, obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie, iż oskarżona <xAnon>A. O.</xAnon> dopuściła się przestępstwa z <xLexLink xArt="art. 156;art. 156 § 1;art. 156 § 1 pkt. 2" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art.156§1 pkt 2 kk</xLexLink> i wymierzenie jej kary pozbawienia wolności w wymiarze stosownym do przyjętej kwalifikacji prawnej czynu, tj. w wymiarze znacznie mniejszym niż kara orzeczona w zaskarżonym wyroku.</xText> <xText><xBx> Sąd Apelacyjny zważył co następuje:</xBx></xText> <xText>Apelacja obrońcy oskarżonej <xAnon>A. O.</xAnon> nie zasługiwała na uwzględnienie, jako oczywiście bezzasadna.</xText> <xText>W pierwszej kolejności należało stwierdzić, że Sąd Okręgowy prawidłowo przeprowadził przewód sądowy gromadząc materiał dowodowy pozwalający na merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy.</xText> <xText>Ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji, podczas ponownego rozpoznania sprawy, nie wykraczają poza granice swobodnej oceny dowodów, poczynione zostały na podstawie wszechstronnej analizy przeprowadzonych dowodów, których ocena nie wykazała błędów natury faktycznej i logicznej, zgodna była ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, znajdując odzwierciedlenie w uzasadnieniu orzeczenia. W uzasadnieniu Sąd wskazał jakie fakty uznał za ustalone, na czym oparł poszczególne ustalenia i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych, a następnie wyprowadził z dokonanych ustaleń prawidłowe wnioski w zakresie sprawstwa oskarżonej, jej zamiaru, a w konsekwencji przyjętej kwalifikacji prawnej przypisanej jej czynu, jak również orzeczonej kary.</xText> <xText>Wskazać w tym miejscu należy, że zarzut błędu w ustaleniach faktycznych może być uznany za trafny jedynie wówczas, gdy skarżący wykaże, iż rozstrzygnięcie Sądu nie uwzględnia całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego, bądź, że ocena poszczególnych dowodów sprzeczna jest z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego, czy też wskazaniami wiedzy. Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie może jednak sprowadzać się tylko do polemiki ze stanowiskiem sądu wyrażonym w uzasadnieniu wyroku i prezentowania odmiennej subiektywnej oceny dowodów. Sama możliwość przeciwstawienia ustaleniom sądu orzekającego odmiennego poglądu nie może prowadzić do wniosku o dokonaniu przez sąd błędu w ustaleniach faktycznych.</xText> <xText>Mając to na uwadze - odnosząc się do apelacji obrońcy, należało stwierdzić, że miała ona charakter polemiczny w stosunku do prawidłowych i nie budzących wątpliwości ustaleń Sądu I instancji dotyczących zamiaru sprawcy, a te wyłącznie kwestionował apelujący. Swobodna, a więc zgodna z zasadami sformułowanymi w <xLexLink xArt="art. 7" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 7 k.p.k.</xLexLink>, ocena materiału dowodowego stanowi uprawnienie sądu meriti i pozostaje pod ochroną <xLexLink xArt="art. 7" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 7 k.p.k.</xLexLink>, tak długo, dopóki skarżący nie wykaże, iż Sąd ten oparł rozstrzygnięcie bądź na okolicznościach nieujawnionych w toku przewodu sądowego, bądź też jak już wskazano, ujawnionych, ale ocenionych w sposób sprzeczny ze wskazaniami wiedzy, logiki i doświadczeniem życiowym. W przedmiotowej sprawie tego rodzaju okoliczności nie zostały skutecznie wykazane przez skarżącego. To stanowisko wyrażone w apelacji obrońcy oskarżonej posiada cechy dowolności i braku obiektywizmu. Stwierdzić należy, że taka metoda kwestionowania trafności skarżonego wyroku nie może być skuteczną.</xText> <xText>W pierwszej kolejności na podkreślenie zasługuje, że Sąd I instancji odtwarzając zamiar towarzyszący <xAnon>A. O.</xAnon>, miał na względzie wszelkie występujące w sprawie okoliczności przedmiotowe i podmiotowe. Okoliczności te znajdowały oparcie w trafnej i nasuwającej żadnych zastrzeżeń analizie zgromadzonych w sprawie dowodów. Rozważania Sądu I instancji w powyższym zakresie były skrupulatne i drobiazgowe. Zgodnie z zaleceniami Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy rozpoznając sprawę po raz drugi skoncentrował się właśnie na odtworzeniu tego zamiaru i słusznie w oparciu o dostrzeżone okoliczności doszedł do przekonania, że <xAnon>A. O.</xAnon> działała z zamiarem ewentualnym pozbawienia życia <xAnon>A. Ł.</xAnon>. Rozważania zaprezentowane przez Sąd I instancji w powyższym zakresie w pełni podzielił Sąd odwoławczy, bez konieczności ich ponownego przytaczania.</xText> <xText>Za zupełnie chybiony uznano zarzut obrońcy sprowadzający się do stwierdzenia, że zgromadzony materiał dowodowy nie daje podstaw do przyjęcia, „iż zamiarem (ewentualnym) oskarżonej było pozbawienie życia pokrzywdzonego”. Tego rodzaju zarzut, nie znajdował bowiem pokrycia właśnie w zebranych dowodach i świadczył o pozostawieniu poza zasięgiem zainteresowania skarżącego oceny dowodów, którą poczynił Sąd orzekający. Apelujący nie wykazał, by ocena ta była błędna lub niepełna.</xText> <xText>Błędne jest przy tym twierdzenie skarżącego, że Sąd Okręgowy odtwarzając zamiar oskarżonej domyślał się go jedynie, opierając się na domniemaniach faktycznych, gdy jednocześnie za nieprawidłowe apelujący uznał przyjmowanie na podstawie określonych faktów istnienia innego faktu – zamiaru ewentualnego.</xText> <xText>Podnosząc tego rodzaju zarzut apelujący, najwyraźniej nie dostrzegł, że Sąd Okręgowy po prostu, w celu odtworzenia zamiaru oskarżonej, odwołał się do okoliczności przedmiotowych i podmiotowych występujących w sprawie, co w świetle orzecznictwa i doktryny jest w pełni prawidłowe i wręcz konieczne dla dokonania ustaleń faktycznych w tym zakresie. Przykładem jest choćby powołany przez apelującego wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 maja 1995 r. w sprawie I AKa 153/95. Tego rodzaju postępowanie Sądu Okręgowego miału na celu i doprowadziło do odtworzenia zamiaru oskarżonej, a nie świadczyło wyłącznie o jego domyślaniu się, jak podniósł skarżący.</xText> <xText>Nie ma też racji obrońca oskarżonej, gdy stara się wykazać, że oskarżonej nie można przypisać zamiaru ewentualnego pozbawienia życia pokrzywdzonego, w sytuacji gdy oskarżona w znacznym stopniu przyczyniła się do uratowania jego życia. W tym zakresie, apelujący przeprowadził cechujące się dowolnością wnioskowanie, zupełnie oderwane od całokształtu przesłanek, które zadecydowały o odtworzeniu zamiaru <xAnon>A. O.</xAnon>, jak też od przedstawionych w tym zakresie rozważań Sądu Okręgowego, nie wykazując przy tym, na czym miało polegać uchybienie Sądu I instancji oceniającego zachowanie oskarżonej już po popełnieniu czynu. Przede wszystkim należało się zgodzić z Sądem orzekającym, że z pewnością działanie oskarżonej nie świadczyło o tym, że zamierzała odwrócić niebezpieczeństwo zagrażające życiu <xAnon>A. Ł.</xAnon>, skoro po zadaniu mu ciosu nożem, gdy ten już leżał, oskarżona zajęła się wycieraniem podłogi, przebrała się. Nie przemawiało też za tym jej dalsze zachowanie, w szczególności nawiązanie połączenia telefonicznego z <xAnon>J. D.</xAnon>, którą oskarżona wyłącznie poinformowała o tym co się wydarzyło. Nie prosiła jej o udzielenie pomocy, wykonanie telefonu na pogotowie czy policję. Co więcej, oskarżona nie uczyniła w zasadzie nic, po przeprowadzeniu tej rozmowy, by uratować życie pokrzywdzonemu. Uwagę zwraca przy tym, że <xAnon>J. D.</xAnon> w czasie rozmowy nakazała oskarżonej, by wróciła do domu i dzwoniła po pogotowie. <xAnon>A. O.</xAnon>, jak ustalił trafnie Sąd orzekający, w pełni zdawała sobie sprawę z tego w jak poważnym stanie znajduje się <xAnon>A. Ł.</xAnon>, skoro informowała <xAnon>J. D.</xAnon>, że dźgnęła pokrzywdzonego dużym nożem w okolice serca, a następnie po powrocie do domu prosiła pokrzywdzonego, by nie umierał i przyciskała ręką jego klatkę piersiową. W tych okolicznościach, za trafny należy uznać wniosek Sądu I instancji, że zachowanie oskarżonej nie przemawiało za tym, że w sposób realny zmierzała do zapobiegnięcia skutkowi swego działania, przy wykorzystaniu wszystkich dostępnych możliwości. Rację ma też Sąd Okręgowy, gdy dochodzi do przekonania (w kontekście <xLexLink xArt="art. 15;art. 15 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art.15§1 kk</xLexLink>), że zachowanie oskarżonej, a więc jej telefon do <xAnon>J. D.</xAnon> nie był wyrazem chęci uruchomienia przez nią akcji ratunkowej, a więc, by oskarżona posłużyła się wskazanym świadkiem dla jej podjęcia. Oskarżona nie prosiła świadka o pomoc, nie zastosowała się do jej poleceń wezwania pogotowia. Nie miała też racjonalnych podstaw, by zakładać z pewnością, że <xAnon>J. D.</xAnon> uruchomi taką akcję. Ostatecznie więc, fakt, że do mieszkania oskarżonej i pokrzywdzonego dotarli funkcjonariusze policji, którzy wezwali pogotowie nie było zasługą oskarżonej. Zachowanie oskarżonej, po dokonanym przez nią czynie, nie sprzeciwia się również temu, że zadając <xAnon>A. Ł.</xAnon> cios „dużym” jak sama przyznała nożem w okolice serca - przewidywała, że może go pozbawić życia i na to się godziła. Oskarżona zrobiła bowiem wszystko, by pozbawić życia pokrzywdzonego, a następnie nie uczyniła nic, by realnie ten skutek odwrócić. Bez znaczenia przy tym dla elementu godzenia się na skutek w postaci śmierci, pozostają wypowiadane przez oskarżoną prośby, kierowane do pokrzywdzonego, by nie umierał. Słowa takie mogły być bowiem rozważane jedynie jako wyraz spóźnionej refleksji nad tym co uczyniła <xAnon>A. O.</xAnon>, ale już po zdarzeniu. Sąd Okręgowy trafnie natomiast odtworzył zamiar oskarżonej w chwili czynu, odnosząc się również do jej emocji w tym momencie.</xText> <xText>Za nieuzasadnione, a zatem nieskuteczne należy uznać twierdzenie apelującego, że przyjęcie zamiaru ewentualnego było błędem, gdy uwzględni się stan emocjonalny oskarżonej, stopień upojenia alkoholowego oraz poziom intelektualny. Podobnie jak za chybiony, bo nie znajdujący oparcia w faktach należało uznać pogląd, że Sąd Okręgowy zamiar oskarżonej odtworzył wyłącznie na podstawie narzędzia, którym posłużyła się oskarżona i umiejscowienia ciosu w ważne dla życia okolice ciała, a poza zasięgiem zainteresowania pozostały pozostałe okoliczności czynu i osobowości <xAnon>A. O.</xAnon>.</xText> <xText>Poza percepcją apelującego pozostało to, że Sąd I instancji w sposób skrupulatny, rzeczowy, logiczny i wyczerpujący odniósł się stanu emocjonalnego oskarżonej w chwili czynu, jej osobowości, uczuć i poziomu intelektualnego, a także faktu, że znajdowała się w stanie nietrzeźwości. Zaprezentowaną w tym zakresie ocenę w pełni podzielił Sąd odwoławczy, bez konieczności jej ponownego przytaczania, zwłaszcza, gdy apelujący nie wykazał, by zaprezentowane rozważania były błędne.</xText> <xText>Nie negując tego, że oskarżona jak ujął to obrońca, kochała oskarżonego, zamierzała zawrzeć z nim związek małżeński, nie chciała od niego odejść – to dostrzec należało również, że związek oskarżonej i pokrzywdzonego w okresie poprzedzającym zaistniałe zdarzenie, miał niezwykle burzliwy przebieg, przepełniony był licznymi konfliktami, nacechowanych wzajemną agresją.</xText> <xText>W tym kontekście okoliczności przytoczone przez obrońcę nie przekreślają zamiaru ewentualnego pozbawienia życia, który towarzyszył oskarżonej zadającej cios nożem pokrzywdzonemu, gdy w tym momencie, jak sama twierdzi i co ustalił Sąd Okręgowy, czuła do <xAnon>A. Ł.</xAnon> nienawiść, której przyczyną było, że „przyszedł taki pijany i ją zaczepiał”. Przyjętego przez Sąd orzekający zamiaru nie przekreślało również to, że zamiar ten miał charakter nagły, a więc i nie planowany. Do tej kwestii odniósł się Sąd Okręgowy, a skarżący nie przedstawił argumentacji, która mogłaby podważyć przedstawione rozważania. Jako nietrafione oceniono przesłanki, które zdaniem apelującego miały przekreślić zamiar przypisany oskarżonej w postaci: „przypadkowego przedmiotu” w sytuacji, gdy intelekt oskarżonej pozwalał jej w pełni ocenić charakter narzędzia po, które sięgnęła; że do uderzenia doszło „w trakcie awantury połączonej z dużym zaangażowaniem emocjonalnym sprawcy i ofiary” w sytuacji, gdy niejednokrotnie właśnie w czasie nieporozumień, kłótni, awantur dochodzi do zabójstw, a u nich sprawców rodzi się adekwatny do czynu zamiar pozbawienia życia.</xText> <xText>Nie ma racji obrońca, gdy twierdzi, że Sąd Okręgowy nie wyjaśnił na jakiej podstawie przyjął u pokrzywdzonej świadomość nastąpienia skutku śmiertelnego jej czynu, nie wskazał jakie dowody miałyby przemawiać za istnieniem zgody na taki skutek.</xText> <xText>Przede wszystkim Sąd Okręgowy wykazał, że oskarżona była w pełni świadoma lokalizacji ciosu, który zadała pokrzywdzonemu, już przecież w czasie rozmowy z <xAnon>J. D.</xAnon> informowała ją, że uderzyła <xAnon>A. Ł.</xAnon> dużym nożem w okolicę serca, a przed Sądem wyjaśniła, że pamięta moment wbicia noża w ciało pokrzywdzonego. Nadto Sąd orzekający wykazał w oparciu o opinie sądowo psychiatryczną i psychologiczną, że oskarżona dysponowała sprawnym intelektem mieszczącym się w granicach normy, posiadała też zdolność do przewidywania konsekwencji własnych zachowań, a zatem musiała w pełni zdawać sobie sprawę z tego, że wbicie noża w klatkę piersiową pokrzywdzonego, w okolice serca, może doprowadzić do jego śmierci. Przy przyjętym przez oskarżoną działaniu, możliwy skutek w postaci śmierci ofiary, jawić się musi jako oczywisty nawet dla osób o niskim potencjale intelektualnym, a przecież intelekt oskarżonej mieścił się w granicach normy.</xText> <xText>Opisane zachowanie <xAnon>A. O.</xAnon>, stopień jej rozwoju intelektualnego, a także mając na uwadze poprzedzającą zadanie ciosu sytuację konfliktową, uczucie nienawiści, które pojawiło się u oskarżonej, gdy zdecydowała się na wyprowadzenie ciosu nożem, wskazywały jednoznacznie, że godziła się ona na śmierć <xAnon>A. Ł.</xAnon>. W pełni, należało przy tym podzielić wyrażone przez Sąd Okręgowy stanowisko, że tej właśnie nienawiści oskarżona dała wyraz wbijając nóź w klatkę piersiową pokrzywdzonego. Nie bez znaczenia pozostawał spożyty wówczas alkohol (oskarżona była świadoma jego działania na swój organizm), a także podwyższona reaktywność emocjonalna na bodźce zewnętrzne i łatwość ujawniania przez oskarżoną zachowań gwałtownych.</xText> <xText>Jak już wcześniej wskazano, przypisanego przez Sąd Okręgowy zamiaru oskarżonej nie podważało to, że zadzwoniła do koleżanki czy prosiła pokrzywdzonego, by nie umierał, uciskając jego klatkę piersiową, gdy były to zachowania, które nie świadczyły o realnej chęci odwrócenia skutku wcześniejszego działania, a stanowiły jedynie wyraz refleksji, która nastąpiła u oskarżonej po tym, jak uczyniła wszystko, by pozbawić życia <xAnon>A. Ł.</xAnon>, powiązanej z uświadomieniem sobie również konsekwencji własnego zachowania, związanych z tym obaw, co wynikało również z przeprowadzonych przez Sąd I instancji rozważań, opartych o właściwą ocenę zgromadzonych w sprawie dowodów.</xText> <xText>W sposób zupełnie chybiony obrońca odwołuje się do opinii biegłych psychiatrów i psychologa, którzy wyrazili pogląd, iż „oskarżona nie chciała zabić pokrzywdzonego” i nie było chęci pozbawienia życia”. Pomijając już, że w tym zakresie biegli wyrażając takie poglądy wykroczyli poza swoje uprawnienia, na co wskazał również Sąd Okręgowy, a więc ich zdanie w tym zakresie nie mogłoby mieć znaczenia w sprawie, to obrońca najwyraźniej nie dostrzegł, że nawet te nieuprawnione wypowiedzi nie sprzeciwiały się zamiarowi ewentualnemu, który przypisał oskarżonej Sąd orzekający. Zamiar ewentualny, co należy przypomnieć, nie polega na tym, że sprawca chce pozbawić życia ofiarę i podejmuje działania zmierzające w tym kierunku, tym bowiem charakteryzuje się zamiar bezpośredni pozbawienia życia, a takiego Sąd nie przypisał oskarżonej. Sąd I instancji trafnie uznał natomiast, że <xAnon>A. O.</xAnon> zadając pokrzywdzonemu cios z dużą siłą, nożem w klatkę piersiową, w której umiejscowione są istotne dla życia organy, czyniąc to w sytuacji, gdy pokrzywdzony nie spodziewał się ciosu, po prostu stał, był nim zaskoczony, gdy jednocześnie oskarżoną powodowało uczucie nienawiści, a jej intelekt pozwalał na ocenę własnego, bardzo prostego zachowania i możliwych skutków – przewidywała, że może pozbawić życia <xAnon>A. Ł.</xAnon> i na to się godziła. Dodatkowo za trafnością przedmiotowego wniosku przemawiał charakter obrażeń doznanych przez pokrzywdzonego.</xText> <xText>Wobec powyższego, uznać należało, że apelacja obrońcy oskarżonej nie zasługiwała na uwzględnienie jako oczywiście bezzasadna.</xText> <xText>Na podkreślenie zasługiwało przy tym, że wymierzona oskarżonej kara pozbawienia wolności w rozmiarze 8 lat była w pełni adekwatna do prawidłowo ocenionego przez Sąd orzekający stopnia społecznej szkodliwości czynu, nie wykraczała poza stopień winy oskarżonej i jako taką należało ocenić ją jako sprawiedliwą, wyważoną i taką, która odniesie pokładane w niej cele wychowawcze i zapobiegawcze wobec <xAnon>A. O.</xAnon>, jak też w zakresie prewencji generalnej, w sposób właściwy kształtując wyobrażenie społeczne o obowiązujących normach prawnych i konieczności ich przestrzegania.</xText> <xText>Mając na uwadze trudną sytuację materialną oskarżonej, Sąd na podstawie <xLexLink xArt="art. 624;art. 624 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art.624 § 1 k.p.k.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 634" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 634 k.p.k.</xLexLink> oraz <xLexLink xArt="art. 17;art. 17 ust. 1" xIsapId="WDU19730270152" xTitle="Ustawa z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych" xAddress="Dz. U. z 1973 r. Nr 27, poz. 152">art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych</xLexLink> (Dz. U. Nr 49 z 1983 r., poz. 223 z późn. zm.) zwolnił ją od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, obciążając wydatkami z nim związanymi Skarb Państwa.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Dorota Wróblewska

Monika Nowacka

Iwona Gruszka

Monika Grzonka

Sygn. akt II AKa 127/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 18 czerwca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku II Wydział Karny w składzie: Przewodniczący: SSA Dorota Wróblewska (spr.) Sędziowie: SA Lech Magnuszewski del. SO Włodzimierz Brazewicz Protokolant:Iwona Gruszka przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w GdańskuM. B. po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2009 r. sprawyA. O. oskarżonej zart. 13 § 1 k.k.w zw. zart. 148 § 1 k.k.w zb.zart. 156 § 1 pkt. 2 k.k.w zw. zart. 11 § 2 k.k. na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonej od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 8 stycznia 2009 r. sygn. akt IV K 180/07 I utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną; II zwalnia oskarżoną od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, obciążając wydatkami z nim związanymi Skarb Państwa. UZASADNIENIE A. O.została oskarżona o to, że w dniu 6 stycznia 2006 roku wG.działając w zamiarze bezpośrednim pozbawienia życiaA. Ł.zadała mu przy użyciu narzędzia ostrego kończystego jakim był nóż cios w klatkę piersiową, co skutkowało powstaniem rany kłutej klatki piersiowej po stronie lewej zlokalizowanej w czwartym międzyżebrzu, z uszkodzeniem w obrębie jej kanału serca i płuca lewego, z krwotokiem do worka osierdziowego powodującym tamponadę osierdzia, co stanowiło ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci choroby realnie zagrażającej życiu, przy czym wyżej wymieniona nie osiągnęła zamierzonego celu, z uwagi na interwencję funkcjonariuszy policji oraz udzielenie pokrzywdzonemu pomocy przez służbę medyczną, tj. o przestępstwo zart.13§1 kkw zw. zart.148§1 kkw zb. zart.156§1 punkt 2 kkw zw. zart.11§2 kk. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 8 stycznia 2009 r. wydanym w sprawie IV K 180/07, w wyniku ponownego jej rozpoznania,A. O.została uznana za winną tego, że w dniu 6 stycznia 2006 roku wG.działając w zamiarze ewentualnym pozbawienia życiaA. Ł.zadała mu przy użyciu narzędzia ostrego kończystego jakim był nóż, cios w klatkę piersiową, co skutkowało powstaniem rany kłutej klatki piersiowej po stronie lewej zlokalizowanej w czwartym międzyżebrzu, z uszkodzeniem w obrębie jej kanału serca i płuca lewego, z krwotokiem do worka osierdziowego powodującym tamponadę osierdzia, co stanowiło ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci choroby realnie zagrażającej życiu, przy czym zamierzonego celu nie osiągnęła, z uwagi na interwencję funkcjonariuszy policji oraz udzielenie pokrzywdzonemu pomocy medycznej, to jest przestępstwa zart. 13§1 kkw zw. zart.148§1 kkw zb. zart.156§1 punkt 2 kkw zw. zart.11§2 kki za czyn ten na podstawie powołanych przepisów została skazana, a przy zastosowaniuart.11§3 kkna podstawieart.14§1 kkw zw. zart.148§1 kkwymierzono jej karę 8 (ośmiu) lat pozbawienia wolności. Na podstawieart.63§ 1 kkna poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności zaliczono oskarżonej okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 6 stycznia 2006 r. do dnia 8 stycznia 2009 r. Zwolniono oskarżoną od ponoszenia kosztów sądowych. Apelację od wyroku wywiódł obrońca oskarżonej, który zaskarżył wyrok w całości na jej korzyść. Rozstrzygnięciu zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za jego podstawę, mający wpływ na jego treść, a polegający na niezasadnym przyjęciu, iż oskarżonaA. O.miała zamiar pozbawić życia pokrzywdzonegoA. Ł., podczas gdy prawidłowa ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego pozwala tylko na ustalenie, że oskarżona miała zamiar spowodowania u w/w pokrzywdzonego ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Wobec tak postawionego zarzutu, obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie, iż oskarżonaA. O.dopuściła się przestępstwa zart.156§1 pkt 2 kki wymierzenie jej kary pozbawienia wolności w wymiarze stosownym do przyjętej kwalifikacji prawnej czynu, tj. w wymiarze znacznie mniejszym niż kara orzeczona w zaskarżonym wyroku. Sąd Apelacyjny zważył co następuje: Apelacja obrońcy oskarżonejA. O.nie zasługiwała na uwzględnienie, jako oczywiście bezzasadna. W pierwszej kolejności należało stwierdzić, że Sąd Okręgowy prawidłowo przeprowadził przewód sądowy gromadząc materiał dowodowy pozwalający na merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy. Ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji, podczas ponownego rozpoznania sprawy, nie wykraczają poza granice swobodnej oceny dowodów, poczynione zostały na podstawie wszechstronnej analizy przeprowadzonych dowodów, których ocena nie wykazała błędów natury faktycznej i logicznej, zgodna była ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, znajdując odzwierciedlenie w uzasadnieniu orzeczenia. W uzasadnieniu Sąd wskazał jakie fakty uznał za ustalone, na czym oparł poszczególne ustalenia i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych, a następnie wyprowadził z dokonanych ustaleń prawidłowe wnioski w zakresie sprawstwa oskarżonej, jej zamiaru, a w konsekwencji przyjętej kwalifikacji prawnej przypisanej jej czynu, jak również orzeczonej kary. Wskazać w tym miejscu należy, że zarzut błędu w ustaleniach faktycznych może być uznany za trafny jedynie wówczas, gdy skarżący wykaże, iż rozstrzygnięcie Sądu nie uwzględnia całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego, bądź, że ocena poszczególnych dowodów sprzeczna jest z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego, czy też wskazaniami wiedzy. Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie może jednak sprowadzać się tylko do polemiki ze stanowiskiem sądu wyrażonym w uzasadnieniu wyroku i prezentowania odmiennej subiektywnej oceny dowodów. Sama możliwość przeciwstawienia ustaleniom sądu orzekającego odmiennego poglądu nie może prowadzić do wniosku o dokonaniu przez sąd błędu w ustaleniach faktycznych. Mając to na uwadze - odnosząc się do apelacji obrońcy, należało stwierdzić, że miała ona charakter polemiczny w stosunku do prawidłowych i nie budzących wątpliwości ustaleń Sądu I instancji dotyczących zamiaru sprawcy, a te wyłącznie kwestionował apelujący. Swobodna, a więc zgodna z zasadami sformułowanymi wart. 7 k.p.k., ocena materiału dowodowego stanowi uprawnienie sądu meriti i pozostaje pod ochronąart. 7 k.p.k., tak długo, dopóki skarżący nie wykaże, iż Sąd ten oparł rozstrzygnięcie bądź na okolicznościach nieujawnionych w toku przewodu sądowego, bądź też jak już wskazano, ujawnionych, ale ocenionych w sposób sprzeczny ze wskazaniami wiedzy, logiki i doświadczeniem życiowym. W przedmiotowej sprawie tego rodzaju okoliczności nie zostały skutecznie wykazane przez skarżącego. To stanowisko wyrażone w apelacji obrońcy oskarżonej posiada cechy dowolności i braku obiektywizmu. Stwierdzić należy, że taka metoda kwestionowania trafności skarżonego wyroku nie może być skuteczną. W pierwszej kolejności na podkreślenie zasługuje, że Sąd I instancji odtwarzając zamiar towarzyszącyA. O., miał na względzie wszelkie występujące w sprawie okoliczności przedmiotowe i podmiotowe. Okoliczności te znajdowały oparcie w trafnej i nasuwającej żadnych zastrzeżeń analizie zgromadzonych w sprawie dowodów. Rozważania Sądu I instancji w powyższym zakresie były skrupulatne i drobiazgowe. Zgodnie z zaleceniami Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy rozpoznając sprawę po raz drugi skoncentrował się właśnie na odtworzeniu tego zamiaru i słusznie w oparciu o dostrzeżone okoliczności doszedł do przekonania, żeA. O.działała z zamiarem ewentualnym pozbawienia życiaA. Ł.. Rozważania zaprezentowane przez Sąd I instancji w powyższym zakresie w pełni podzielił Sąd odwoławczy, bez konieczności ich ponownego przytaczania. Za zupełnie chybiony uznano zarzut obrońcy sprowadzający się do stwierdzenia, że zgromadzony materiał dowodowy nie daje podstaw do przyjęcia, „iż zamiarem (ewentualnym) oskarżonej było pozbawienie życia pokrzywdzonego”. Tego rodzaju zarzut, nie znajdował bowiem pokrycia właśnie w zebranych dowodach i świadczył o pozostawieniu poza zasięgiem zainteresowania skarżącego oceny dowodów, którą poczynił Sąd orzekający. Apelujący nie wykazał, by ocena ta była błędna lub niepełna. Błędne jest przy tym twierdzenie skarżącego, że Sąd Okręgowy odtwarzając zamiar oskarżonej domyślał się go jedynie, opierając się na domniemaniach faktycznych, gdy jednocześnie za nieprawidłowe apelujący uznał przyjmowanie na podstawie określonych faktów istnienia innego faktu – zamiaru ewentualnego. Podnosząc tego rodzaju zarzut apelujący, najwyraźniej nie dostrzegł, że Sąd Okręgowy po prostu, w celu odtworzenia zamiaru oskarżonej, odwołał się do okoliczności przedmiotowych i podmiotowych występujących w sprawie, co w świetle orzecznictwa i doktryny jest w pełni prawidłowe i wręcz konieczne dla dokonania ustaleń faktycznych w tym zakresie. Przykładem jest choćby powołany przez apelującego wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 maja 1995 r. w sprawie I AKa 153/95. Tego rodzaju postępowanie Sądu Okręgowego miału na celu i doprowadziło do odtworzenia zamiaru oskarżonej, a nie świadczyło wyłącznie o jego domyślaniu się, jak podniósł skarżący. Nie ma też racji obrońca oskarżonej, gdy stara się wykazać, że oskarżonej nie można przypisać zamiaru ewentualnego pozbawienia życia pokrzywdzonego, w sytuacji gdy oskarżona w znacznym stopniu przyczyniła się do uratowania jego życia. W tym zakresie, apelujący przeprowadził cechujące się dowolnością wnioskowanie, zupełnie oderwane od całokształtu przesłanek, które zadecydowały o odtworzeniu zamiaruA. O., jak też od przedstawionych w tym zakresie rozważań Sądu Okręgowego, nie wykazując przy tym, na czym miało polegać uchybienie Sądu I instancji oceniającego zachowanie oskarżonej już po popełnieniu czynu. Przede wszystkim należało się zgodzić z Sądem orzekającym, że z pewnością działanie oskarżonej nie świadczyło o tym, że zamierzała odwrócić niebezpieczeństwo zagrażające życiuA. Ł., skoro po zadaniu mu ciosu nożem, gdy ten już leżał, oskarżona zajęła się wycieraniem podłogi, przebrała się. Nie przemawiało też za tym jej dalsze zachowanie, w szczególności nawiązanie połączenia telefonicznego zJ. D., którą oskarżona wyłącznie poinformowała o tym co się wydarzyło. Nie prosiła jej o udzielenie pomocy, wykonanie telefonu na pogotowie czy policję. Co więcej, oskarżona nie uczyniła w zasadzie nic, po przeprowadzeniu tej rozmowy, by uratować życie pokrzywdzonemu. Uwagę zwraca przy tym, żeJ. D.w czasie rozmowy nakazała oskarżonej, by wróciła do domu i dzwoniła po pogotowie.A. O., jak ustalił trafnie Sąd orzekający, w pełni zdawała sobie sprawę z tego w jak poważnym stanie znajduje sięA. Ł., skoro informowałaJ. D., że dźgnęła pokrzywdzonego dużym nożem w okolice serca, a następnie po powrocie do domu prosiła pokrzywdzonego, by nie umierał i przyciskała ręką jego klatkę piersiową. W tych okolicznościach, za trafny należy uznać wniosek Sądu I instancji, że zachowanie oskarżonej nie przemawiało za tym, że w sposób realny zmierzała do zapobiegnięcia skutkowi swego działania, przy wykorzystaniu wszystkich dostępnych możliwości. Rację ma też Sąd Okręgowy, gdy dochodzi do przekonania (w kontekścieart.15§1 kk), że zachowanie oskarżonej, a więc jej telefon doJ. D.nie był wyrazem chęci uruchomienia przez nią akcji ratunkowej, a więc, by oskarżona posłużyła się wskazanym świadkiem dla jej podjęcia. Oskarżona nie prosiła świadka o pomoc, nie zastosowała się do jej poleceń wezwania pogotowia. Nie miała też racjonalnych podstaw, by zakładać z pewnością, żeJ. D.uruchomi taką akcję. Ostatecznie więc, fakt, że do mieszkania oskarżonej i pokrzywdzonego dotarli funkcjonariusze policji, którzy wezwali pogotowie nie było zasługą oskarżonej. Zachowanie oskarżonej, po dokonanym przez nią czynie, nie sprzeciwia się również temu, że zadającA. Ł.cios „dużym” jak sama przyznała nożem w okolice serca - przewidywała, że może go pozbawić życia i na to się godziła. Oskarżona zrobiła bowiem wszystko, by pozbawić życia pokrzywdzonego, a następnie nie uczyniła nic, by realnie ten skutek odwrócić. Bez znaczenia przy tym dla elementu godzenia się na skutek w postaci śmierci, pozostają wypowiadane przez oskarżoną prośby, kierowane do pokrzywdzonego, by nie umierał. Słowa takie mogły być bowiem rozważane jedynie jako wyraz spóźnionej refleksji nad tym co uczyniłaA. O., ale już po zdarzeniu. Sąd Okręgowy trafnie natomiast odtworzył zamiar oskarżonej w chwili czynu, odnosząc się również do jej emocji w tym momencie. Za nieuzasadnione, a zatem nieskuteczne należy uznać twierdzenie apelującego, że przyjęcie zamiaru ewentualnego było błędem, gdy uwzględni się stan emocjonalny oskarżonej, stopień upojenia alkoholowego oraz poziom intelektualny. Podobnie jak za chybiony, bo nie znajdujący oparcia w faktach należało uznać pogląd, że Sąd Okręgowy zamiar oskarżonej odtworzył wyłącznie na podstawie narzędzia, którym posłużyła się oskarżona i umiejscowienia ciosu w ważne dla życia okolice ciała, a poza zasięgiem zainteresowania pozostały pozostałe okoliczności czynu i osobowościA. O.. Poza percepcją apelującego pozostało to, że Sąd I instancji w sposób skrupulatny, rzeczowy, logiczny i wyczerpujący odniósł się stanu emocjonalnego oskarżonej w chwili czynu, jej osobowości, uczuć i poziomu intelektualnego, a także faktu, że znajdowała się w stanie nietrzeźwości. Zaprezentowaną w tym zakresie ocenę w pełni podzielił Sąd odwoławczy, bez konieczności jej ponownego przytaczania, zwłaszcza, gdy apelujący nie wykazał, by zaprezentowane rozważania były błędne. Nie negując tego, że oskarżona jak ujął to obrońca, kochała oskarżonego, zamierzała zawrzeć z nim związek małżeński, nie chciała od niego odejść – to dostrzec należało również, że związek oskarżonej i pokrzywdzonego w okresie poprzedzającym zaistniałe zdarzenie, miał niezwykle burzliwy przebieg, przepełniony był licznymi konfliktami, nacechowanych wzajemną agresją. W tym kontekście okoliczności przytoczone przez obrońcę nie przekreślają zamiaru ewentualnego pozbawienia życia, który towarzyszył oskarżonej zadającej cios nożem pokrzywdzonemu, gdy w tym momencie, jak sama twierdzi i co ustalił Sąd Okręgowy, czuła doA. Ł.nienawiść, której przyczyną było, że „przyszedł taki pijany i ją zaczepiał”. Przyjętego przez Sąd orzekający zamiaru nie przekreślało również to, że zamiar ten miał charakter nagły, a więc i nie planowany. Do tej kwestii odniósł się Sąd Okręgowy, a skarżący nie przedstawił argumentacji, która mogłaby podważyć przedstawione rozważania. Jako nietrafione oceniono przesłanki, które zdaniem apelującego miały przekreślić zamiar przypisany oskarżonej w postaci: „przypadkowego przedmiotu” w sytuacji, gdy intelekt oskarżonej pozwalał jej w pełni ocenić charakter narzędzia po, które sięgnęła; że do uderzenia doszło „w trakcie awantury połączonej z dużym zaangażowaniem emocjonalnym sprawcy i ofiary” w sytuacji, gdy niejednokrotnie właśnie w czasie nieporozumień, kłótni, awantur dochodzi do zabójstw, a u nich sprawców rodzi się adekwatny do czynu zamiar pozbawienia życia. Nie ma racji obrońca, gdy twierdzi, że Sąd Okręgowy nie wyjaśnił na jakiej podstawie przyjął u pokrzywdzonej świadomość nastąpienia skutku śmiertelnego jej czynu, nie wskazał jakie dowody miałyby przemawiać za istnieniem zgody na taki skutek. Przede wszystkim Sąd Okręgowy wykazał, że oskarżona była w pełni świadoma lokalizacji ciosu, który zadała pokrzywdzonemu, już przecież w czasie rozmowy zJ. D.informowała ją, że uderzyłaA. Ł.dużym nożem w okolicę serca, a przed Sądem wyjaśniła, że pamięta moment wbicia noża w ciało pokrzywdzonego. Nadto Sąd orzekający wykazał w oparciu o opinie sądowo psychiatryczną i psychologiczną, że oskarżona dysponowała sprawnym intelektem mieszczącym się w granicach normy, posiadała też zdolność do przewidywania konsekwencji własnych zachowań, a zatem musiała w pełni zdawać sobie sprawę z tego, że wbicie noża w klatkę piersiową pokrzywdzonego, w okolice serca, może doprowadzić do jego śmierci. Przy przyjętym przez oskarżoną działaniu, możliwy skutek w postaci śmierci ofiary, jawić się musi jako oczywisty nawet dla osób o niskim potencjale intelektualnym, a przecież intelekt oskarżonej mieścił się w granicach normy. Opisane zachowanieA. O., stopień jej rozwoju intelektualnego, a także mając na uwadze poprzedzającą zadanie ciosu sytuację konfliktową, uczucie nienawiści, które pojawiło się u oskarżonej, gdy zdecydowała się na wyprowadzenie ciosu nożem, wskazywały jednoznacznie, że godziła się ona na śmierćA. Ł.. W pełni, należało przy tym podzielić wyrażone przez Sąd Okręgowy stanowisko, że tej właśnie nienawiści oskarżona dała wyraz wbijając nóź w klatkę piersiową pokrzywdzonego. Nie bez znaczenia pozostawał spożyty wówczas alkohol (oskarżona była świadoma jego działania na swój organizm), a także podwyższona reaktywność emocjonalna na bodźce zewnętrzne i łatwość ujawniania przez oskarżoną zachowań gwałtownych. Jak już wcześniej wskazano, przypisanego przez Sąd Okręgowy zamiaru oskarżonej nie podważało to, że zadzwoniła do koleżanki czy prosiła pokrzywdzonego, by nie umierał, uciskając jego klatkę piersiową, gdy były to zachowania, które nie świadczyły o realnej chęci odwrócenia skutku wcześniejszego działania, a stanowiły jedynie wyraz refleksji, która nastąpiła u oskarżonej po tym, jak uczyniła wszystko, by pozbawić życiaA. Ł., powiązanej z uświadomieniem sobie również konsekwencji własnego zachowania, związanych z tym obaw, co wynikało również z przeprowadzonych przez Sąd I instancji rozważań, opartych o właściwą ocenę zgromadzonych w sprawie dowodów. W sposób zupełnie chybiony obrońca odwołuje się do opinii biegłych psychiatrów i psychologa, którzy wyrazili pogląd, iż „oskarżona nie chciała zabić pokrzywdzonego” i nie było chęci pozbawienia życia”. Pomijając już, że w tym zakresie biegli wyrażając takie poglądy wykroczyli poza swoje uprawnienia, na co wskazał również Sąd Okręgowy, a więc ich zdanie w tym zakresie nie mogłoby mieć znaczenia w sprawie, to obrońca najwyraźniej nie dostrzegł, że nawet te nieuprawnione wypowiedzi nie sprzeciwiały się zamiarowi ewentualnemu, który przypisał oskarżonej Sąd orzekający. Zamiar ewentualny, co należy przypomnieć, nie polega na tym, że sprawca chce pozbawić życia ofiarę i podejmuje działania zmierzające w tym kierunku, tym bowiem charakteryzuje się zamiar bezpośredni pozbawienia życia, a takiego Sąd nie przypisał oskarżonej. Sąd I instancji trafnie uznał natomiast, żeA. O.zadając pokrzywdzonemu cios z dużą siłą, nożem w klatkę piersiową, w której umiejscowione są istotne dla życia organy, czyniąc to w sytuacji, gdy pokrzywdzony nie spodziewał się ciosu, po prostu stał, był nim zaskoczony, gdy jednocześnie oskarżoną powodowało uczucie nienawiści, a jej intelekt pozwalał na ocenę własnego, bardzo prostego zachowania i możliwych skutków – przewidywała, że może pozbawić życiaA. Ł.i na to się godziła. Dodatkowo za trafnością przedmiotowego wniosku przemawiał charakter obrażeń doznanych przez pokrzywdzonego. Wobec powyższego, uznać należało, że apelacja obrońcy oskarżonej nie zasługiwała na uwzględnienie jako oczywiście bezzasadna. Na podkreślenie zasługiwało przy tym, że wymierzona oskarżonej kara pozbawienia wolności w rozmiarze 8 lat była w pełni adekwatna do prawidłowo ocenionego przez Sąd orzekający stopnia społecznej szkodliwości czynu, nie wykraczała poza stopień winy oskarżonej i jako taką należało ocenić ją jako sprawiedliwą, wyważoną i taką, która odniesie pokładane w niej cele wychowawcze i zapobiegawcze wobecA. O., jak też w zakresie prewencji generalnej, w sposób właściwy kształtując wyobrażenie społeczne o obowiązujących normach prawnych i konieczności ich przestrzegania. Mając na uwadze trudną sytuację materialną oskarżonej, Sąd na podstawieart.624 § 1 k.p.k.w zw. zart. 634 k.p.k.orazart. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych(Dz. U. Nr 49 z 1983 r., poz. 223 z późn. zm.) zwolnił ją od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, obciążając wydatkami z nim związanymi Skarb Państwa.

15/100000/0001006/AKa

Sąd Apelacyjny w Gdańsku

II Wydział Karny

152510000002506_V_Ka_000340_2009_Uz_2009-06-18_001

V Ka 340/09

2009-06-18 02:00:00.0 CEST

2020-05-21 19:10:07.0 CEST

2020-05-21 11:30:01.0 CEST

15251000

2506

SENTENCE

Sygn. akt V Ka 340/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 18 czerwca 2009 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie: Przewodniczący: Sędzia S.O. Anna Wesołowska (sprawozdawca) Sędziowie: S.O. Krystyna Pisarska del. S.R. E. M. Protokolant: st. sekr. sąd. Robert Frączek przy udziale Prokuratora Ewy Filipskiej po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2009 roku sprawy M. T. oskarżonego z art. 244 k.k. na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę od wyroku Sądu Rejonowego

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Agnieszka Kmieciak" xPublisher="agnieszka.kmieciak" xEditorFullName="Agnieszka Kmieciak" xEditor="agnieszka.kmieciak" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="1" xFlag="published" xVolType="15/251000/0002506/Ka" xYear="2009" xVolNmbr="000340" xDocType="Uz" xml:space="preserve"> <xName>Wyrok</xName> <xBlock> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> <xText><xBx>Sygn. akt V Ka 340/09 </xBx></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> </xUnit> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> </xUnit> <xText xALIGNx="center"> Dnia 18 czerwca 2009 roku</xText> <xText><xBx>Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym </xBx></xText> <xText><xBx>w składzie: </xBx></xText> <xText><xBx>Przewodniczący: Sędzia S.O. Anna Wesołowska (sprawozdawca)</xBx></xText> <xText><xBx>Sędziowie: S.O. Krystyna Pisarska</xBx></xText> <xText><xBx> del. S.R. <xAnon>E. M.</xAnon></xBx></xText> <xText>Protokolant: st. sekr. sąd. Robert Frączek</xText> <xText>przy udziale Prokuratora Ewy Filipskiej</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2009 roku</xText> <xText>sprawy <xBx><xAnon>M. T.</xAnon></xBx></xText> <xText>oskarżonego z <xLexLink xArt="art. 244" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 244 k.k.</xLexLink></xText> <xText>na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę</xText> <xText>od wyroku Sądu Rejonowego w Pabianicach</xText> <xText>z dnia 6 stycznia 2009 roku<xBx> sygn. akt VI K 575/08</xBx></xText> <xText>na podstawie <xLexLink xArt="art. 437;art. 437 § 1;art. 437 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 437 § 1 i 2 k.p.k.</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 438;art. 438 pkt. 2;art. 438 pkt. 4" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 438 pkt 2 i 4 k.p.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 624;art. 624 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 624 § 1 k.p.k.</xLexLink>:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">a</xName> <xText>uchyla rozstrzygnięcia w punktach 2 i 3;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">b</xName> <xText>w miejsce orzeczonej w <xLexLink xArt="art. 244 pkt. 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">punkcie 1</xLexLink> kary 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności, na podstawie <xLexLink xArt="art. 244" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 244 k.k.</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 58;art. 58 § 3" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 58 § 3 k.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 35;art. 35 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 35 § 1 k.k.</xLexLink> orzeka wobec oskarżonego <xAnon>M. T.</xAnon> karę 3 (trzech) miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 (dwudziestu) godzin w stosunku miesięcznym;</xText> </xUnit> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>w pozostałej części tenże wyrok utrzymuje w mocy;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>zwalnia oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Anna Wesołowska

Agnieszka Kmieciak

st. sekr. sąd. Robert Frączek

Agnieszka Kmieciak

Sygn. akt V Ka 340/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 18 czerwca 2009 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie: Przewodniczący: Sędzia S.O. Anna Wesołowska (sprawozdawca) Sędziowie: S.O. Krystyna Pisarska del. S.R.E. M. Protokolant: st. sekr. sąd. Robert Frączek przy udziale Prokuratora Ewy Filipskiej po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2009 roku sprawyM. T. oskarżonego zart. 244 k.k. na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę od wyroku Sądu Rejonowego w Pabianicach z dnia 6 stycznia 2009 rokusygn. akt VI K 575/08 na podstawieart. 437 § 1 i 2 k.p.k.,art. 438 pkt 2 i 4 k.p.k.iart. 624 § 1 k.p.k.: 1 zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że: a uchyla rozstrzygnięcia w punktach 2 i 3; b w miejsce orzeczonej wpunkcie 1kary 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności, na podstawieart. 244 k.k.,art. 58 § 3 k.k.iart. 35 § 1 k.k.orzeka wobec oskarżonegoM. T.karę 3 (trzech) miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 (dwudziestu) godzin w stosunku miesięcznym; 2 w pozostałej części tenże wyrok utrzymuje w mocy; 3 zwalnia oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

15/251000/0002506/Ka

Sąd Okręgowy w Łodzi

V Wydział Karny Odwoławczy

152510000002506_V_Ka_000486_2009_Uz_2009-06-22_001

V Ka 486/09

2009-06-22 02:00:00.0 CEST

2020-05-21 19:10:07.0 CEST

2020-05-21 11:17:52.0 CEST

15251000

2506

SENTENCE

Sygn. akt V Ka 486/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 22 czerwca 2009 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie: Przewodniczący: Sędzia S.O. Marzena Lesiuk Sędziowie: S.O. Anna Wesołowska (sprawozdawca) S.O. Wojciech Janicki Protokolant: st. sekr. sąd. Robert Frączek przy udziale Prokuratora Eugeniusza Pietrzaka po rozpoznaniu w dniu 22 czerwca 2009 roku sprawy J. K. (1) i J. S. oskarżonych z art. 279 § 1 k.k. i innych na skutek apelacji wniesionych prze

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Agnieszka Kmieciak" xPublisher="agnieszka.kmieciak" xEditorFullName="Agnieszka Kmieciak" xEditor="agnieszka.kmieciak" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="1" xFlag="published" xVolType="15/251000/0002506/Ka" xYear="2009" xVolNmbr="000486" xDocType="Uz" xml:space="preserve"> <xName>Wyrok</xName> <xBlock> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> <xText><xBx>Sygn. akt V Ka 486/09 </xBx></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> </xUnit> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> </xUnit> <xText xALIGNx="center"> Dnia 22 czerwca 2009 roku</xText> <xText><xBx>Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym </xBx></xText> <xText><xBx>w składzie: </xBx></xText> <xText><xBx>Przewodniczący: Sędzia S.O. Marzena Lesiuk</xBx></xText> <xText><xBx>Sędziowie: S.O. Anna Wesołowska (sprawozdawca)</xBx></xText> <xText><xBx> S.O. Wojciech Janicki</xBx></xText> <xText>Protokolant: st. sekr. sąd. Robert Frączek</xText> <xText>przy udziale Prokuratora Eugeniusza Pietrzaka</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 22 czerwca 2009 roku</xText> <xText>sprawy <xBx><xAnon>J. K. (1)</xAnon> i <xAnon>J. S.</xAnon></xBx></xText> <xText>oskarżonych z <xLexLink xArt="art. 279;art. 279 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 279 § 1 k.k.</xLexLink> i innych</xText> <xText>na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonych i obrońcę oskarżonego <xAnon>J. S.</xAnon></xText> <xText>od wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi</xText> <xText>z dnia 10 lutego 2009 roku<xBx> sygn. akt XVIII K 506/08</xBx></xText> <xText>na podstawie <xLexLink xArt="art. 437;art. 437 § 1;art. 437 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 437 § 1 i 2 k.p.k.</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 438;art. 438 pkt. 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 438 pkt 2 k.p.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 624;art. 624 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 624 § 1 k.p.k.</xLexLink>:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>uchyla zaskarżony wyrok co do oskarżonego <xAnon>J. K. (2)</xAnon> w całości i w tej części sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok co do oskarżonego <xAnon>J. S.</xAnon> uznając apelacje za oczywiście bezzasadne;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>zwalnia oskarżonego <xAnon>J. S.</xAnon> od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Marzena Lesiuk

Agnieszka Kmieciak

st. sekr. sąd. Robert Frączek

Agnieszka Kmieciak

Sygn. akt V Ka 486/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 22 czerwca 2009 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie: Przewodniczący: Sędzia S.O. Marzena Lesiuk Sędziowie: S.O. Anna Wesołowska (sprawozdawca) S.O. Wojciech Janicki Protokolant: st. sekr. sąd. Robert Frączek przy udziale Prokuratora Eugeniusza Pietrzaka po rozpoznaniu w dniu 22 czerwca 2009 roku sprawyJ. K. (1)iJ. S. oskarżonych zart. 279 § 1 k.k.i innych na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonych i obrońcę oskarżonegoJ. S. od wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 10 lutego 2009 rokusygn. akt XVIII K 506/08 na podstawieart. 437 § 1 i 2 k.p.k.,art. 438 pkt 2 k.p.k.iart. 624 § 1 k.p.k.: 1 uchyla zaskarżony wyrok co do oskarżonegoJ. K. (2)w całości i w tej części sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi; 2 utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok co do oskarżonegoJ. S.uznając apelacje za oczywiście bezzasadne; 3 zwalnia oskarżonegoJ. S.od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

15/251000/0002506/Ka

Sąd Okręgowy w Łodzi

V Wydział Karny Odwoławczy

151500000001006_II_AKa_000156_2009_Uz_2009-06-18_001

II AKa 156/09

2009-06-18 02:00:00.0 CEST

2013-02-22 02:01:02.0 CET

2014-03-04 04:56:59.0 CET

15150000

1006

SENTENCE, REASON

Sygn. akt: II AKa 156/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 18 czerwca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie: Przewodniczący SSA Barbara Suchowska Sędziowie SSA Mariusz Żak (spr.) SSO del. Piotr Pośpiech Protokolant Dariusz Bryła przy udziale Prokuratora Dariusza Wiory po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2009 r. sprawy wnioskodawcy W. K. w przedmiocie odszkodowania i zadośćuczynienia za okres internowania na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawcy od wyroku S

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xVersion="1.0" xYear="2009" xFlag="published" xEditorFullName="Magdalena Gierszner" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xLang="PL" xEditor="mgierszner" xToPage="3" xPublisher="rkopiec" xFromPg="1" xVolNmbr="000156" xVolType="15/150000/0001006/AKa"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt: II AKa 156/09</xText> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 18 czerwca 2009 r.</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie:</xBx></xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="172"/> <xCOLx xWIDTHx="539"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Barbara Suchowska</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Mariusz Żak (spr.)</xText> <xText>SSO del. Piotr Pośpiech</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Protokolant</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>Dariusz Bryła</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>przy udziale Prokuratora Dariusza Wiory</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2009 r.</xText> <xText>sprawy wnioskodawcy <xBx><xAnon>W. K.</xAnon></xBx> w przedmiocie odszkodowania <xBRx/>i zadośćuczynienia za okres internowania</xText> <xText>na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawcy</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie</xText> <xText>z dnia 26 marca 2009 r. sygn. akt II Ko 90/08</xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że podwyższa kwotę zasądzoną na rzecz wnioskodawcy tytułem zadośćuczynienia do 4000 (czterech tysięcy) zł, wraz <xBRx/>z ustawowymi odsetkami od dnia 18 czerwca 2009 roku;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa.</xText> </xUnit> <xText/> <xText>sygn. akt II AKa 156/09</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Wyrokiem z 26 marca 2009r. Sąd Okręgowy w Częstochowie,</xText> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>na podstawie <xLexLink xArt="art. 8;art. 8 ust. 1;art. 8 ust. 1 a" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">art. 8 ustęp 1 i 1a Ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego</xLexLink> (Dz.U. z dnia 23.02.1991r. z późn. zmianami znowelizowanej ustawą z dnia 19 września 2007r. Dz.U. z dnia 18.10.2007r.) zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy <xAnon>W. K.</xAnon> kwotę 2.000 (dwa tysiące) złotych tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę z powodu wykonania decyzji o internowaniu w okresie od dnia 28 sierpnia 1982r. do dnia 1 października 1982r., w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981r. w Polsce stanu wojennego, wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>w pozostałej części wniosek <xAnon>W. K.</xAnon> o zadośćuczynienie i odszkodowanie za okres internowania oddalił</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>kosztami postępowania Sąd Okręgowy obciążył Skarb Państwa.</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText/> <xText>Wyrok zaskarżył pełnomocnik wnioskodawcy w części oddalającej żądania wniosku.</xText> <xText>Zarzucił on:</xText> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, iż zasądzona kwota w wys. 2.000 zł stanowi dostateczną rekompensatę z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w postaci internowania w okresie od 28 sierpnia do 1 października 1982r.</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zgromadzonego w sprawie materiału</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na treść wyroku, a to <xLexLink xArt="art. 233;art. 233 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 233 § 1 k.p.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 299" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 299 k.p.k.</xLexLink> poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów oraz odmowę wiarygodności dowodowi z treści zeznań <xAnon>W. K.</xAnon> przesłuchanego w charakterze strony</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText>i wniósł o:</xText> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie zgodnie z żądaniem wniosku,</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>zasądzenie od pozwanego na rzecz wnioskodawcy zwrotu kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego,</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText>lub ewentualnie</xText> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText/> <xText><xBx> <xIx> Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.</xIx> </xBx></xText> <xText>Wywiedziona apelacja okazała się jedynie częściowo uzasadniona i to wyłącznie w zakresie odnoszącym się do wysokości zadośćuczynienia przyznanego wnioskodawcy przez Sąd Okręgowy.</xText> <xText>Zgodzić się należało ze skarżącym wyrok, że kwota 2.000 zł nie jest w tym przypadku wystarczająca.</xText> <xText>Wprawdzie określając jej wysokość Sąd I instancji powołał się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku na generalnie trafne kryteria i okoliczności to jednak – w ocenie Sądu Apelacyjnego – nie wyprowadził z nich w pełni właściwych wniosków.</xText> <xText>Niewątpliwie bardzo trudno jest zmierzyć rozmiar krzywdy wyrządzonej osobie pozbawionej wolności na skutek internowania, a jeszcze trudniej określić kwotę zadośćuczynienia, która – przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności z tym związanych – stanowiłaby należytą rekompensatę. Nadto należy mieć na uwadze, że już sam ustawodawca, zakreślając górną granicę dla wszystkich roszczeń jakie mogą być w takim przypadku dochodzone na sumę 25.000 zł, założył że „należna” kwota musi być odpowiednio miarkowana.</xText> <xText><xAnon>W. K.</xAnon> był internowany przez 35 dni. Wprawdzie nie jest to okres relatywnie długi, albowiem jak powszechnie wiadomo czasem sięgał on nawet kilkunastu miesięcy, to jednak należało mieć na uwadze, w stopniu większym niż uczynił to Sąd Okręgowy, że zazwyczaj najbardziej dotkliwe skutki wykonania decyzji o internowaniu, w postaci traumatycznych przeżyć, ujawniały się u osób internowanych już w pierwszym okresie pozbawienia wolności.</xText> <xText>Wskazał na to wnioskodawca w swoich zeznaniach wskazując na szok wywołany samym zatrzymaniem i związany z tym lęk o własny los, niepewność i poczucie zagrożenia dla zdrowia a nawet życia, poczucie bezradności wynikające z autorytatywnego charakteru decyzji o internowaniu, gwałtowne oderwanie od środowiska rodzinnego jak i wreszcie sposób traktowania przy zatrzymaniu przez ówczesną Milicję, której funkcjonariusze wprawdzie nie sięgnęli do środków przemocy fizycznej, to jednak poniżali go i celowo zwiększali jego poczucie zagrożenia.</xText> <xText>Nadto rację ma autor apelacji kwestionując stanowisko Sądu Okręgowego w zakresie, w jakim Sąd ten odwołał się do faktu, że wnioskodawca nie był gorzej traktowany niż inni internowani.</xText> <xText>Z oczywistych powodów okoliczność ta nie może być przesłanką negatywną, wpływającą na obniżenie kwoty zadośćuczynienia.</xText> <xText>Mając powyższe na uwadze, jak również kierując się dążeniem do tego, aby zasądzone na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienie wykroczyło w istotny sposób ponad symboliczne znaczenie i stanowiło odczuwalną przez niego wartość ekonomiczną, rekompensującą do pewnego stopnia wyrządzoną mu krzywdę, Sąd Apelacyjny zwiększył jego wysokość do 4.000 zł, a więc kwoty przekraczającej nieznacznie wysokość przeciętnego wynagrodzenia otrzymywanego aktualnie przez pracowników zatrudnionych w gospodarce krajowej. Jednocześnie, z przyczyn naprowadzonych wcześniej, żądanie zasądzenia wyższego zadośćuczynienia oceniono jako nieuzasadnione.</xText> <xText>Bezzasadną i to w stopniu oczywistym, okazała się wywiedziona apelacja w części dotyczącej oddalonego przez Sąd Okręgowy roszczenia o odszkodowanie.</xText> <xText>Uzasadnienie zaskarżonego wyroku jest w tym zakresie pełne i całkowicie przekonujące.</xText> <xText>Przede wszystkim trafnie wskazał Sąd Okręgowy na to, że w świetle regulacji wynikającej z <xLexLink xArt="art. 232" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 232 kpc</xLexLink>, mającego w tym przypadku zastosowanie, ciężar dowodu spoczywał na wnioskodawcy, który powinien był wykazać, że rzeczywiście poniósł szkodę materialną na skutek wykonania decyzji o internowaniu oraz określić i udowodnić jej wysokość.</xText> <xText>Zasadnie uznał Sąd Okręgowy, że obowiązkowi temu wnioskodawca nie sprostał, a naprowadzona w apelacji argumentacja tezy tej w żaden sposób nie podważyła.</xText> <xText>Odwołując się do trafnego w tym zakresie uzasadnienia zaskarżonego wyroku przede wszystkim należy podkreślić, że w zasadzie jedynym bezpośrednim dowodem, jaki na poparcie swoich roszczeń odszkodowawczych wskazał wnioskodawca, są jego zeznania.</xText> <xText>Oczywiście, w znaczeniu procesowym jest to pełnowartościowy dowód, mogący stanowić podstawę ustaleń Sądu, podlegający jego swobodnej ocenie.</xText> <xText>Powołując się na ten argument autor apelacji zdaje się jednak nie dostrzegać, że Sąd I instancji dowód ten poddał ocenie i szeroko uzasadnił dlaczego nie może być on podstawą ustaleń faktycznych.</xText> <xText>Przywołane w tym przedmiocie argumenty Sądu Okręgowego mają pełne oparcie w okolicznościach ujawnionych na rozprawie i są wsparte logicznym rozumowaniem, a wywiedziona apelacja ich skutecznie nie podważyła.</xText> <xText>Przede wszystkim słusznie zauważył Sąd Okręgowy, że <xAnon>W. K.</xAnon> domagając się odszkodowania, najpierw powołał się na zupełnie inne podstawy („zabór” bydła przed internowaniem, konfiskatę broni myśliwskiej), a następnie w bardzo zmienny, niekonsekwentny i całkowicie nieprecyzyjny sposób określał straty jakie miał ponieść na skutek zaniedbań w opiece nad bydłem oraz z tytułu kradzieży kukurydzy. W istocie, jak sam przyznał, jest to ocena „na oko”.</xText> <xText>Wartość dowodową jego zeznań obniża nadto fakt, że strat, na które się powołuje, nie zgłosił ani organom ścigania (kradzież), ani ubezpieczycielowi, choć nie było ku temu przeszkód, z uzasadnieniem, że „nic to by nie dało”.</xText> <xText>Wbrew wywodom zamieszczonym w uzasadnieniu apelacji krytycznej oceny zeznań wnioskodawcy, dokonanej przez Sąd I instancji nie podważają okoliczności wynikające z zeznań świadka <xAnon>M. C.</xAnon>.</xText> <xText>Przeciwnie i w tym wypadku Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej oceny, zwracając w szczególności uwagę na to, że w świetle jego twierdzeń kradzieży kukurydzy dokonywano zarówno w trakcie internowania wnioskodawcy, jak i w okresie wcześniejszym i późniejszym.</xText> <xText>Mając powyższe na uwadze zaskarżony wyrok, w części dotyczącej odszkodowania, utrzymano w całości w mocy.</xText> <xText>Zgodnie z obowiązującymi przepisami kosztami postępowania odwoławczego obciążono Skarb Państwa, nie znajdując jednak podstaw do zasądzenia na rzecz wnioskodawcy kosztów zastępstwa adwokackiego ustanowionego z wyboru.</xText> <xText/> <xText>/AW</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Barbara Suchowska

Renata Kopiec

Dariusz Bryła

Magdalena Gierszner

Sygn. akt: II AKa 156/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 18 czerwca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie: Przewodniczący SSA Barbara Suchowska Sędziowie SSA Mariusz Żak (spr.) SSO del. Piotr Pośpiech Protokolant Dariusz Bryła przy udziale Prokuratora Dariusza Wiory po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2009 r. sprawy wnioskodawcyW. K.w przedmiocie odszkodowaniai zadośćuczynienia za okres internowania na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawcy od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 26 marca 2009 r. sygn. akt II Ko 90/08 1 zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że podwyższa kwotę zasądzoną na rzecz wnioskodawcy tytułem zadośćuczynienia do 4000 (czterech tysięcy) zł, wrazz ustawowymi odsetkami od dnia 18 czerwca 2009 roku; 2 w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy; 3 kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa. sygn. akt II AKa 156/09 UZASADNIENIE Wyrokiem z 26 marca 2009r. Sąd Okręgowy w Częstochowie, - na podstawieart. 8 ustęp 1 i 1a Ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego(Dz.U. z dnia 23.02.1991r. z późn. zmianami znowelizowanej ustawą z dnia 19 września 2007r. Dz.U. z dnia 18.10.2007r.) zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcyW. K.kwotę 2.000 (dwa tysiące) złotych tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę z powodu wykonania decyzji o internowaniu w okresie od dnia 28 sierpnia 1982r. do dnia 1 października 1982r., w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981r. w Polsce stanu wojennego, wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku w pozostałej części wniosekW. K.o zadośćuczynienie i odszkodowanie za okres internowania oddalił kosztami postępowania Sąd Okręgowy obciążył Skarb Państwa. Wyrok zaskarżył pełnomocnik wnioskodawcy w części oddalającej żądania wniosku. Zarzucił on: - błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, iż zasądzona kwota w wys. 2.000 zł stanowi dostateczną rekompensatę z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w postaci internowania w okresie od 28 sierpnia do 1 października 1982r. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zgromadzonego w sprawie materiału naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na treść wyroku, a toart. 233 § 1 k.p.c.w zw. zart. 299 k.p.k.poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów oraz odmowę wiarygodności dowodowi z treści zeznańW. K.przesłuchanego w charakterze strony i wniósł o: - zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie zgodnie z żądaniem wniosku, zasądzenie od pozwanego na rzecz wnioskodawcy zwrotu kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, lub ewentualnie - uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje. Wywiedziona apelacja okazała się jedynie częściowo uzasadniona i to wyłącznie w zakresie odnoszącym się do wysokości zadośćuczynienia przyznanego wnioskodawcy przez Sąd Okręgowy. Zgodzić się należało ze skarżącym wyrok, że kwota 2.000 zł nie jest w tym przypadku wystarczająca. Wprawdzie określając jej wysokość Sąd I instancji powołał się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku na generalnie trafne kryteria i okoliczności to jednak – w ocenie Sądu Apelacyjnego – nie wyprowadził z nich w pełni właściwych wniosków. Niewątpliwie bardzo trudno jest zmierzyć rozmiar krzywdy wyrządzonej osobie pozbawionej wolności na skutek internowania, a jeszcze trudniej określić kwotę zadośćuczynienia, która – przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności z tym związanych – stanowiłaby należytą rekompensatę. Nadto należy mieć na uwadze, że już sam ustawodawca, zakreślając górną granicę dla wszystkich roszczeń jakie mogą być w takim przypadku dochodzone na sumę 25.000 zł, założył że „należna” kwota musi być odpowiednio miarkowana. W. K.był internowany przez 35 dni. Wprawdzie nie jest to okres relatywnie długi, albowiem jak powszechnie wiadomo czasem sięgał on nawet kilkunastu miesięcy, to jednak należało mieć na uwadze, w stopniu większym niż uczynił to Sąd Okręgowy, że zazwyczaj najbardziej dotkliwe skutki wykonania decyzji o internowaniu, w postaci traumatycznych przeżyć, ujawniały się u osób internowanych już w pierwszym okresie pozbawienia wolności. Wskazał na to wnioskodawca w swoich zeznaniach wskazując na szok wywołany samym zatrzymaniem i związany z tym lęk o własny los, niepewność i poczucie zagrożenia dla zdrowia a nawet życia, poczucie bezradności wynikające z autorytatywnego charakteru decyzji o internowaniu, gwałtowne oderwanie od środowiska rodzinnego jak i wreszcie sposób traktowania przy zatrzymaniu przez ówczesną Milicję, której funkcjonariusze wprawdzie nie sięgnęli do środków przemocy fizycznej, to jednak poniżali go i celowo zwiększali jego poczucie zagrożenia. Nadto rację ma autor apelacji kwestionując stanowisko Sądu Okręgowego w zakresie, w jakim Sąd ten odwołał się do faktu, że wnioskodawca nie był gorzej traktowany niż inni internowani. Z oczywistych powodów okoliczność ta nie może być przesłanką negatywną, wpływającą na obniżenie kwoty zadośćuczynienia. Mając powyższe na uwadze, jak również kierując się dążeniem do tego, aby zasądzone na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienie wykroczyło w istotny sposób ponad symboliczne znaczenie i stanowiło odczuwalną przez niego wartość ekonomiczną, rekompensującą do pewnego stopnia wyrządzoną mu krzywdę, Sąd Apelacyjny zwiększył jego wysokość do 4.000 zł, a więc kwoty przekraczającej nieznacznie wysokość przeciętnego wynagrodzenia otrzymywanego aktualnie przez pracowników zatrudnionych w gospodarce krajowej. Jednocześnie, z przyczyn naprowadzonych wcześniej, żądanie zasądzenia wyższego zadośćuczynienia oceniono jako nieuzasadnione. Bezzasadną i to w stopniu oczywistym, okazała się wywiedziona apelacja w części dotyczącej oddalonego przez Sąd Okręgowy roszczenia o odszkodowanie. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku jest w tym zakresie pełne i całkowicie przekonujące. Przede wszystkim trafnie wskazał Sąd Okręgowy na to, że w świetle regulacji wynikającej zart. 232 kpc, mającego w tym przypadku zastosowanie, ciężar dowodu spoczywał na wnioskodawcy, który powinien był wykazać, że rzeczywiście poniósł szkodę materialną na skutek wykonania decyzji o internowaniu oraz określić i udowodnić jej wysokość. Zasadnie uznał Sąd Okręgowy, że obowiązkowi temu wnioskodawca nie sprostał, a naprowadzona w apelacji argumentacja tezy tej w żaden sposób nie podważyła. Odwołując się do trafnego w tym zakresie uzasadnienia zaskarżonego wyroku przede wszystkim należy podkreślić, że w zasadzie jedynym bezpośrednim dowodem, jaki na poparcie swoich roszczeń odszkodowawczych wskazał wnioskodawca, są jego zeznania. Oczywiście, w znaczeniu procesowym jest to pełnowartościowy dowód, mogący stanowić podstawę ustaleń Sądu, podlegający jego swobodnej ocenie. Powołując się na ten argument autor apelacji zdaje się jednak nie dostrzegać, że Sąd I instancji dowód ten poddał ocenie i szeroko uzasadnił dlaczego nie może być on podstawą ustaleń faktycznych. Przywołane w tym przedmiocie argumenty Sądu Okręgowego mają pełne oparcie w okolicznościach ujawnionych na rozprawie i są wsparte logicznym rozumowaniem, a wywiedziona apelacja ich skutecznie nie podważyła. Przede wszystkim słusznie zauważył Sąd Okręgowy, żeW. K.domagając się odszkodowania, najpierw powołał się na zupełnie inne podstawy („zabór” bydła przed internowaniem, konfiskatę broni myśliwskiej), a następnie w bardzo zmienny, niekonsekwentny i całkowicie nieprecyzyjny sposób określał straty jakie miał ponieść na skutek zaniedbań w opiece nad bydłem oraz z tytułu kradzieży kukurydzy. W istocie, jak sam przyznał, jest to ocena „na oko”. Wartość dowodową jego zeznań obniża nadto fakt, że strat, na które się powołuje, nie zgłosił ani organom ścigania (kradzież), ani ubezpieczycielowi, choć nie było ku temu przeszkód, z uzasadnieniem, że „nic to by nie dało”. Wbrew wywodom zamieszczonym w uzasadnieniu apelacji krytycznej oceny zeznań wnioskodawcy, dokonanej przez Sąd I instancji nie podważają okoliczności wynikające z zeznań świadkaM. C.. Przeciwnie i w tym wypadku Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej oceny, zwracając w szczególności uwagę na to, że w świetle jego twierdzeń kradzieży kukurydzy dokonywano zarówno w trakcie internowania wnioskodawcy, jak i w okresie wcześniejszym i późniejszym. Mając powyższe na uwadze zaskarżony wyrok, w części dotyczącej odszkodowania, utrzymano w całości w mocy. Zgodnie z obowiązującymi przepisami kosztami postępowania odwoławczego obciążono Skarb Państwa, nie znajdując jednak podstaw do zasądzenia na rzecz wnioskodawcy kosztów zastępstwa adwokackiego ustanowionego z wyboru. /AW

15/150000/0001006/AKa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

151500000001006_II_AKa_000134_2009_Uz_2009-06-18_001

II AKa 134/09

2009-06-18 02:00:00.0 CEST

2013-02-22 02:01:02.0 CET

2013-12-04 17:08:46.0 CET

15150000

1006

SENTENCE, REASON

Sygn. akt : II AKa 134/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 18 czerwca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Piotr Mirek Sędziowie SSA Beata Basiura SSA Marek Charuza (spr.) Protokolant Agnieszka Przewoźnik przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Janusza Konstantego po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2009 r. sprawy wnioskodawcy E. S. - o odszkodowanie i zadośćuczynienie za okres internowania - na skutek apelacji prokuratora i pełnomocnika

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xVersion="1.0" xYear="2009" xFlag="published" xEditorFullName="Magdalena Gierszner" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xLang="PL" xEditor="mgierszner" xToPage="3" xPublisher="rkopiec" xFromPg="1" xVolNmbr="000134" xVolType="15/150000/0001006/AKa"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText><xBx> <xUx>Sygn. akt : II AKa 134/09</xUx> </xBx></xText> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 18 czerwca 2009 r.</xText> <xText/> <xText>Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:</xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="172"/> <xCOLx xWIDTHx="539"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Piotr Mirek</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Beata Basiura</xText> <xText>SSA Marek Charuza (spr.)</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Protokolant</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>Agnieszka Przewoźnik</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Janusza Konstantego</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2009 r. sprawy</xText> <xText>wnioskodawcy <xBx><xAnon>E. S.</xAnon></xBx></xText> <xText>- o odszkodowanie i zadośćuczynienie za okres internowania -</xText> <xText>na skutek apelacji prokuratora i pełnomocnika wnioskodawcy</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 26 lutego 2009 r.</xText> <xText>sygn. akt. II Ko 35/08</xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa.</xText> </xUnit> <xText>Sygn. akt II AKa 134/09</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Częstochowie zasadził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy <xAnon>E. S.</xAnon> kwotę 7 000 zł tytułem zadośćuczynienia i kwotę 3 500 zł tytułem odszkodowania za internowanie <xBRx/>w okresach od dnia 13 grudnia 1981r. do dnia 23 stycznia 1982r. oraz od dnia <xBRx/>22 października 1982r. do dnia 4 grudnia 1982r. w związku z wprowadzeniem <xBRx/>w Polsce stanu wojennego w dniu 13 grudnia 1981r. wraz z ustawowymi odsetkami <xBRx/>od dnia uprawomocnienia wyroku, zaś w pozostałej części wniosek <xAnon>E. S.</xAnon> oddalił.</xText> <xText/> <xText>Apelacje od powyższego wyroku wnieśli prokurator na niekorzyść wnioskodawcy oraz pełnomocnik wnioskodawcy.</xText> <xText/> <xText>Prokurator zaskarżył wyrok w części dotyczącej rozstrzygnięcia w przedmiocie odszkodowania na niekorzyść wnioskodawcy i zarzucając:</xText> <xText/> <xEnum> <xBullet>–</xBullet> <xEnumElem> <xText>obrazę przepisów postępowania, a to <xLexLink xArt="art. 167" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 167 k.p.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 366;art. 366 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 366 § 1 k.p.k.</xLexLink> poprzez niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy dotyczących utraconych przez wnioskodawcę zarobków z powodu wykonania wobec niego pierwszej decyzji o internowaniu i oparcie ustaleń w tym zakresie i nie w pełni zweryfikowane zeznania <xAnon>E. S.</xAnon> w sytuacji, gdy sąd z urzędu winien był dopuścić inne dowody, w tym m.in. z zeznań córki wnioskodawcy</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText/> <xEnum> <xBullet>–</xBullet> <xEnumElem> <xText>błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na niezasadnym przyjęciu, że zakład pracy wnioskodawcy nie wypłacił żadnych pieniędzy tytułem wynagrodzenia <xAnon>E. S.</xAnon> za czas internowania od dnia 13 grudnia 1981r. do 23 stycznia 1982r., jak również przyjęciu, że <xBRx/>w niniejszej sprawie brak jest podstaw do ustalenia i pomniejszenia zasądzonego na rzecz wnioskodawcy odszkodowania o koszty jakie poniósłby na własne utrzymanie</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText/> <xText>wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w części zasądzającej od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy odszkodowanie i przekazanie w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Częstochowie.</xText> <xText/> <xText>Z kolei pełnomocnik wnioskodawcy zarzucił:</xText> <xText/> <xEnum> <xBullet>–</xBullet> <xEnumElem> <xText>błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na wyrok polegający na nieustaleniu, mimo wystarczających dowodów, że wnioskodawca nie pobierał wynagrodzenia po opuszczeniu przez niego ośrodka internowania w sytuacji jego stanowczych zeznań,</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText/> <xEnum> <xBullet>–</xBullet> <xEnumElem> <xText>naruszenie prawa materialnego, a to art. 8 ust.1 i 1a ustawy z dnia 23 lutego 1991r. poprzez uznanie, że utrata zarobków po wyjściu z ośrodka odosobnienia, będąca rodzajem szykany pozostającej w związku przyczynowym z faktem internowania, nie jest objęta odszkodowaniem wypłacanym na gruncie ustawy oraz naruszenie <xLexLink xArt="art. 445;art. 445 § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 445 § 1 k.c.</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 445;art. 445 § 2" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 445 § 2 k.c.</xLexLink> poprzez ustalenie, że w warunkach sprawy, zasądzona kwota zadośćuczynienia za doznaną krzywdę jest odpowiednia.</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText/> <xText>Wniósł zatem o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kwoty 25 000 zł, przy czym kwoty 10 000 zł tytułem zadośćuczynienia a 15 000 zł tytułem odszkodowania.</xText> <xText/> <xText>Obie apelacje ocenić należało jako bezzasadne.</xText> <xText/> <xText>Wbrew twierdzeniom skarżących Sąd Okręgowy zgodnie z regułami procedury poczynił trafne ustalenia faktyczne, nie naruszając wskazanych w apelacjach <xBRx/>norm oraz przeprowadzając postępowanie dowodowe w zakresie niezbędnym <xBRx/>i wystarczającym do wyjaśnienia zasadniczych okoliczności rozpatrywanej sprawy.</xText> <xText>Nie doszło także do naruszenia przepisów prawa materialnego wymienionych <xBRx/>w apelacji pełnomocnika wnioskodawcy.</xText> <xText/> <xText>Rozpoczynając od uwag sformułowanych w apelacji prokuratora stwierdzić trzeba, że nie ma racji skarżący wywodząc, że błędnie zostało ustalone, iż wnioskodawca nie otrzymał wynagrodzenia za pierwszy okres jego internowania, które to ustalenie stało się bazą do zasądzenia za ten okres odszkodowania.</xText> <xText>Twierdzenia wnioskodawcy zawarte w jego zeznaniach nie znajdują żadnego realnego kontrargumentu, albowiem nie zostały zachowane dokumenty odnoszące <xBRx/>się do pokwitowań odbioru otrzymywanych wynagrodzeń w latach 1981 – 1982 <xBRx/>(treść informacji <xAnon> (...)</xAnon> – k. 66).</xText> <xText>I chociaż z dołączonych akt emerytalnych wynika, że podstawą do obliczenia świadczeń emerytalnych było i wynagrodzenie wnioskodawcy przysługujące mu <xBRx/>w grudniu 1981r. oraz w styczniu 1982r., to jednak okoliczność ta nie świadczy jednocześnie o tym, że wnioskodawca owo przysługujące mu wynagrodzenie otrzymał.</xText> <xText/> <xText>W zeznaniach wnioskodawcy brak jest przy tym informacji o tym, aby udzielał w owym czasie komukolwiek pełnomocnictwa do odbioru wynagrodzenia, zatem nie ma faktycznego uzasadnienia złożony dopiero w środku odwoławczym wniosek <xBRx/>o dopuszczenie dowodu z zeznań córki wnioskodawcy na okoliczność, czy ona odbierała wynagrodzenie w okresie internowania ojca.</xText> <xText/> <xText>Odnosząc się do zarzutu prokuratora dotyczącego wysokości zasądzonego odszkodowania bez uwzględnienia wydatków jakie wnioskodawcy ponosiłby na własne utrzymanie pozostając na wolności stwierdzić trzeba, że problemowi temu sąd orzekający poświęcił należytą uwagę – strona 5 uzasadnienia wyroku – a wyrażony pogląd, zwracający uwagę na konieczność dbania przez wnioskodawcę w okresie internowania o własne utrzymanie, w realiach przedmiotowej sprawy nie budzi krytycznych uwag.</xText> <xText/> <xText>Pozostając przy kwestii wynagrodzenia, a nawiązując już do podniesionych <xBRx/>w apelacji pełnomocnika zastrzeżeń dotyczących okresu za jaki przyznano odszkodowanie stwierdzić trzeba, że zastrzeżenia te są chybione.</xText> <xText>Odszkodowanie winno być ściśle powiązane ze szkodą wynikającą <xBRx/>z wykonaniem decyzji o internowaniu, a ponieważ decyzja ta była wykonywana <xBRx/>w określonym czasie, to właśnie do okresu internowania nawiązywać winno stosowne odszkodowanie zasądzane na podstawie art. 8 ust.1 ustawy z dnia 23 lutego 1991r.</xText> <xText>W rozpatrywanej sprawie nie były już zatem konieczne ustalenia dotyczące tego, czy wnioskodawca otrzymywał wynagrodzenie po pierwszym opuszczeniu miejsca internowania a przed uzyskaniem świadczeń emerytalnych.</xText> <xText>Przypomnieć trzeba w tym miejscu, że wnioskodawca utracił wynagrodzenie<xBRx/>w okresie wykonywania pierwszej decyzji o jego internowaniu, natomiast w drugim okresie internowania otrzymywał już przyznaną mu wcześniej emeryturę.</xText> <xText/> <xText>Niezasadne okazały się także zarzuty zawarte w apelacji pełnomocnika wnioskodawcy dotyczące wysokości zasądzonego zadośćuczynienia.</xText> <xText>Jak wynika z pisemnych motywów zaskarżonego wyroku kwestii tej sad orzekający także poświecił stosowną uwagę, szeroko i wnikliwie wskazując racje które zadecydowały o przyjętej w zaskarżonym wyroku kwocie zadośćuczynienia – strony 5 - 6 uzasadnienia wyroku Sądu I instancji.</xText> <xText>Aprobując te racje sądu orzekającego, nie ma już potrzeby ich ponownej, pełnej prezentacji.</xText> <xText>Zaznaczyć jedynie wypada, że poza uwagę Sądu Okręgowego nie pozostał <xBRx/>i wpływ warunków internowania na przejściowe pogorszenie stanu zdrowia wnioskodawcy, która to okoliczność wbrew twierdzeniom skarżącego we właściwym stopniu znalazła odzwierciedlenie w wysokości przyznanego zadośćuczynienia.</xText> <xText>Nie można również zgodzić się ze daniem skarżącego, że po zakończeniu internowania wnioskodawca utrzymywał się z zapomogi, albowiem uzyskiwał on przecież należne mu świadczenia emerytalne.</xText> <xText/> <xText>Oceniając zatem zarzuty obydwu apelacji jako bezzasadne, orzec należało jak <xBRx/>w wyroku, orzeczenie o kosztach postępowania opierając o treść art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991r.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Piotr Mirek

Renata Kopiec

Agnieszka Przewoźnik

Magdalena Gierszner

Sygn. akt : II AKa 134/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 18 czerwca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Piotr Mirek Sędziowie SSA Beata Basiura SSA Marek Charuza (spr.) Protokolant Agnieszka Przewoźnik przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Janusza Konstantego po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2009 r. sprawy wnioskodawcyE. S. - o odszkodowanie i zadośćuczynienie za okres internowania - na skutek apelacji prokuratora i pełnomocnika wnioskodawcy od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 26 lutego 2009 r. sygn. akt. II Ko 35/08 1 utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, 2 kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa. Sygn. akt II AKa 134/09 UZASADNIENIE Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Częstochowie zasadził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcyE. S.kwotę 7 000 zł tytułem zadośćuczynienia i kwotę 3 500 zł tytułem odszkodowania za internowaniew okresach od dnia 13 grudnia 1981r. do dnia 23 stycznia 1982r. oraz od dnia22 października 1982r. do dnia 4 grudnia 1982r. w związku z wprowadzeniemw Polsce stanu wojennego w dniu 13 grudnia 1981r. wraz z ustawowymi odsetkamiod dnia uprawomocnienia wyroku, zaś w pozostałej części wniosekE. S.oddalił. Apelacje od powyższego wyroku wnieśli prokurator na niekorzyść wnioskodawcy oraz pełnomocnik wnioskodawcy. Prokurator zaskarżył wyrok w części dotyczącej rozstrzygnięcia w przedmiocie odszkodowania na niekorzyść wnioskodawcy i zarzucając: – obrazę przepisów postępowania, a toart. 167 k.p.k.iart. 366 § 1 k.p.k.poprzez niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy dotyczących utraconych przez wnioskodawcę zarobków z powodu wykonania wobec niego pierwszej decyzji o internowaniu i oparcie ustaleń w tym zakresie i nie w pełni zweryfikowane zeznaniaE. S.w sytuacji, gdy sąd z urzędu winien był dopuścić inne dowody, w tym m.in. z zeznań córki wnioskodawcy – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na niezasadnym przyjęciu, że zakład pracy wnioskodawcy nie wypłacił żadnych pieniędzy tytułem wynagrodzeniaE. S.za czas internowania od dnia 13 grudnia 1981r. do 23 stycznia 1982r., jak również przyjęciu, żew niniejszej sprawie brak jest podstaw do ustalenia i pomniejszenia zasądzonego na rzecz wnioskodawcy odszkodowania o koszty jakie poniósłby na własne utrzymanie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w części zasądzającej od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy odszkodowanie i przekazanie w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Częstochowie. Z kolei pełnomocnik wnioskodawcy zarzucił: – błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na wyrok polegający na nieustaleniu, mimo wystarczających dowodów, że wnioskodawca nie pobierał wynagrodzenia po opuszczeniu przez niego ośrodka internowania w sytuacji jego stanowczych zeznań, – naruszenie prawa materialnego, a to art. 8 ust.1 i 1a ustawy z dnia 23 lutego 1991r. poprzez uznanie, że utrata zarobków po wyjściu z ośrodka odosobnienia, będąca rodzajem szykany pozostającej w związku przyczynowym z faktem internowania, nie jest objęta odszkodowaniem wypłacanym na gruncie ustawy oraz naruszenieart. 445 § 1 k.c.w zw. zart. 445 § 2 k.c.poprzez ustalenie, że w warunkach sprawy, zasądzona kwota zadośćuczynienia za doznaną krzywdę jest odpowiednia. Wniósł zatem o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kwoty 25 000 zł, przy czym kwoty 10 000 zł tytułem zadośćuczynienia a 15 000 zł tytułem odszkodowania. Obie apelacje ocenić należało jako bezzasadne. Wbrew twierdzeniom skarżących Sąd Okręgowy zgodnie z regułami procedury poczynił trafne ustalenia faktyczne, nie naruszając wskazanych w apelacjachnorm oraz przeprowadzając postępowanie dowodowe w zakresie niezbędnymi wystarczającym do wyjaśnienia zasadniczych okoliczności rozpatrywanej sprawy. Nie doszło także do naruszenia przepisów prawa materialnego wymienionychw apelacji pełnomocnika wnioskodawcy. Rozpoczynając od uwag sformułowanych w apelacji prokuratora stwierdzić trzeba, że nie ma racji skarżący wywodząc, że błędnie zostało ustalone, iż wnioskodawca nie otrzymał wynagrodzenia za pierwszy okres jego internowania, które to ustalenie stało się bazą do zasądzenia za ten okres odszkodowania. Twierdzenia wnioskodawcy zawarte w jego zeznaniach nie znajdują żadnego realnego kontrargumentu, albowiem nie zostały zachowane dokumenty odnoszącesię do pokwitowań odbioru otrzymywanych wynagrodzeń w latach 1981 – 1982(treść informacji(...)– k. 66). I chociaż z dołączonych akt emerytalnych wynika, że podstawą do obliczenia świadczeń emerytalnych było i wynagrodzenie wnioskodawcy przysługujące muw grudniu 1981r. oraz w styczniu 1982r., to jednak okoliczność ta nie świadczy jednocześnie o tym, że wnioskodawca owo przysługujące mu wynagrodzenie otrzymał. W zeznaniach wnioskodawcy brak jest przy tym informacji o tym, aby udzielał w owym czasie komukolwiek pełnomocnictwa do odbioru wynagrodzenia, zatem nie ma faktycznego uzasadnienia złożony dopiero w środku odwoławczym wnioseko dopuszczenie dowodu z zeznań córki wnioskodawcy na okoliczność, czy ona odbierała wynagrodzenie w okresie internowania ojca. Odnosząc się do zarzutu prokuratora dotyczącego wysokości zasądzonego odszkodowania bez uwzględnienia wydatków jakie wnioskodawcy ponosiłby na własne utrzymanie pozostając na wolności stwierdzić trzeba, że problemowi temu sąd orzekający poświęcił należytą uwagę – strona 5 uzasadnienia wyroku – a wyrażony pogląd, zwracający uwagę na konieczność dbania przez wnioskodawcę w okresie internowania o własne utrzymanie, w realiach przedmiotowej sprawy nie budzi krytycznych uwag. Pozostając przy kwestii wynagrodzenia, a nawiązując już do podniesionychw apelacji pełnomocnika zastrzeżeń dotyczących okresu za jaki przyznano odszkodowanie stwierdzić trzeba, że zastrzeżenia te są chybione. Odszkodowanie winno być ściśle powiązane ze szkodą wynikającąz wykonaniem decyzji o internowaniu, a ponieważ decyzja ta była wykonywanaw określonym czasie, to właśnie do okresu internowania nawiązywać winno stosowne odszkodowanie zasądzane na podstawie art. 8 ust.1 ustawy z dnia 23 lutego 1991r. W rozpatrywanej sprawie nie były już zatem konieczne ustalenia dotyczące tego, czy wnioskodawca otrzymywał wynagrodzenie po pierwszym opuszczeniu miejsca internowania a przed uzyskaniem świadczeń emerytalnych. Przypomnieć trzeba w tym miejscu, że wnioskodawca utracił wynagrodzeniew okresie wykonywania pierwszej decyzji o jego internowaniu, natomiast w drugim okresie internowania otrzymywał już przyznaną mu wcześniej emeryturę. Niezasadne okazały się także zarzuty zawarte w apelacji pełnomocnika wnioskodawcy dotyczące wysokości zasądzonego zadośćuczynienia. Jak wynika z pisemnych motywów zaskarżonego wyroku kwestii tej sad orzekający także poświecił stosowną uwagę, szeroko i wnikliwie wskazując racje które zadecydowały o przyjętej w zaskarżonym wyroku kwocie zadośćuczynienia – strony 5 - 6 uzasadnienia wyroku Sądu I instancji. Aprobując te racje sądu orzekającego, nie ma już potrzeby ich ponownej, pełnej prezentacji. Zaznaczyć jedynie wypada, że poza uwagę Sądu Okręgowego nie pozostałi wpływ warunków internowania na przejściowe pogorszenie stanu zdrowia wnioskodawcy, która to okoliczność wbrew twierdzeniom skarżącego we właściwym stopniu znalazła odzwierciedlenie w wysokości przyznanego zadośćuczynienia. Nie można również zgodzić się ze daniem skarżącego, że po zakończeniu internowania wnioskodawca utrzymywał się z zapomogi, albowiem uzyskiwał on przecież należne mu świadczenia emerytalne. Oceniając zatem zarzuty obydwu apelacji jako bezzasadne, orzec należało jakw wyroku, orzeczenie o kosztach postępowania opierając o treść art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991r.

15/150000/0001006/AKa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

151500000001006_II_AKa_000172_2009_Uz_2009-06-30_001

II AKa 172/09

2009-06-30 02:00:00.0 CEST

2013-02-21 02:01:06.0 CET

2013-12-04 16:53:57.0 CET

15150000

1006

SENTENCE

Sygn. akt : II AKa 172/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 30 czerwca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Jolanta Śpiechowicz Sędziowie SSA Michał Marzec (spr.) SSA Grażyna Wilk Protokolant Bożena Drzymalla przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Tomasza Janeczka po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2009 r. sprawy wnioskodawcy K. S. - o odszkodowanie i zadośćuczynienie z tytułu internowania - na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawcy

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xVersion="1.0" xYear="2009" xFlag="published" xEditorFullName="Magdalena Gierszner" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xLang="PL" xEditor="mgierszner" xToPage="1" xPublisher="rkopiec" xFromPg="1" xVolNmbr="000172" xVolType="15/150000/0001006/AKa"> <xName>Wyrok</xName> <xBlock> <xText><xBx> <xUx>Sygn. akt : II AKa 172/09</xUx> </xBx></xText> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 30 czerwca 2009 r.</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:</xBx></xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="172"/> <xCOLx xWIDTHx="539"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right"> <xBx>Przewodniczący</xBx></xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText><xBx>SSA Jolanta Śpiechowicz</xBx></xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right"> <xBx>Sędziowie</xBx></xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText><xBx>SSA Michał Marzec (spr.)</xBx></xText> <xText><xBx>SSA Grażyna Wilk</xBx></xText> <xText/> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Protokolant</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>Bożena Drzymalla</xText> <xText/> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>przy udziale <xBx>Prokuratora Prok. Apel. Tomasza Janeczka</xBx></xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2009 r. sprawy</xText> <xText>wnioskodawcy <xBx><xAnon>K. S.</xAnon></xBx></xText> <xText>- o odszkodowanie i zadośćuczynienie z tytułu internowania -</xText> <xText>na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawcy</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach</xText> <xText>z dnia 6 kwietnia 2009 r. sygn. akt. XXI Ko 76/08</xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację pełnomocnika wnioskodawcy za oczywiście bezzasadną,</xText> </xUnit> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Katowicach) na rzecz adw. <xAnon>J. D.</xAnon> – Kancelaria Adwokacka w <xAnon>K.</xAnon> kwotę 146,40 (sto czterdzieści sześć 40/100) zł w tym 22% VAT tytułem nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy <xAnon>K. S.</xAnon> w postępowaniu odwoławczym,</xText> </xUnit> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>kosztami sądowymi postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa.</xText> </xUnit> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Jolanta Śpiechowicz

Renata Kopiec

Bożena Drzymalla

Magdalena Gierszner

Sygn. akt : II AKa 172/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 30 czerwca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Jolanta Śpiechowicz Sędziowie SSA Michał Marzec (spr.) SSA Grażyna Wilk Protokolant Bożena Drzymalla przy udzialeProkuratora Prok. Apel. Tomasza Janeczka po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2009 r. sprawy wnioskodawcyK. S. - o odszkodowanie i zadośćuczynienie z tytułu internowania - na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawcy od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 6 kwietnia 2009 r. sygn. akt. XXI Ko 76/08 1 utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację pełnomocnika wnioskodawcy za oczywiście bezzasadną, 2 zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Katowicach) na rzecz adw.J. D.– Kancelaria Adwokacka wK.kwotę 146,40 (sto czterdzieści sześć 40/100) zł w tym 22% VAT tytułem nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcyK. S.w postępowaniu odwoławczym, 3 kosztami sądowymi postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa.

15/150000/0001006/AKa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

154505000006927_XXIII_Ga_000320_2009_Uz_2009-06-25_001

XXIII Ga 320/09

2009-06-25 02:00:00.0 CEST

2014-12-04 19:15:04.0 CET

2014-11-29 06:32:56.0 CET

15450500

6927

SENTENCE

Sygn. akt XXIII Ga 320/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 25 czerwca 2009 r. Sąd Okręgowy w Warszawie XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy w składzie: Przewodniczący - SSO Bolesław Wadowski Sędziowie - SO Anna Miśkiewicz SO Maria Więckowska - Rzepka (spr.) Protokolant - apl. sąd. Aleksandra Stachowiak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 czerwca 2009 r. w Warszawie sprawy z powództwa (...) Sp.z o.o. w M. przeciwko (...) Sp. z o.o. w W. o zapłatę na skutek apelacji powoda od wyrok

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Paula Wiaterska" xVersion="1.0" xLang="PL" xYear="2009" xEditor="pwiaterska" xToPage="1" xPublisher="pwiaterska" xFlag="published" xEditorFullName="Paula Wiaterska" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolNmbr="000320" xVolType="15/450500/0006927/Ga"> <xName>Wyrok</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt XXIII Ga 320/09</xText> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right"> Dnia 25 czerwca 2009 r.</xText> <xText/> <xText>Sąd Okręgowy w Warszawie XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy</xText> <xText>w składzie:</xText> <xText><xBx> Przewodniczący - SSO Bolesław Wadowski </xBx></xText> <xText><xBx> Sędziowie - SO Anna Miśkiewicz</xBx></xText> <xText><xBx> SO Maria Więckowska - Rzepka (spr.)</xBx></xText> <xText/> <xText><xBx> Protokolant - apl. sąd. Aleksandra Stachowiak </xBx></xText> <xText>po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 czerwca 2009 r. w Warszawie</xText> <xText><xBx>sprawy z powództwa <xAnon> (...) Sp.z o.o.</xAnon> w <xAnon>M.</xAnon> </xBx></xText> <xText><xBx>przeciwko <xAnon> (...) Sp. z o.o.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> </xBx></xText> <xText><xBx>o zapłatę </xBx></xText> <xText>na skutek apelacji powoda</xText> <xText>od wyroku Sądu Rejonowego dla<xAnon>(...)</xAnon>w <xAnon>W.</xAnon></xText> <xText>z dnia 6 października 2008 r. Sygn. akt IX GC 2169/07</xText> <xText/> <xText>1. zmienia zaskarżony wyrok w zakresie oddalonego powództwa i kosztów postępowania i zasądza od <xAnon> (...) Sp. z o.o.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> na rzecz <xAnon> (...) Sp. z o.o.</xAnon> w <xAnon>M.</xAnon> kwotę 38.981, 60 zł (trzydzieści osiem tysięcy osiemset dziewięćdziesiąt jeden złotych 60/100) z odsetkami w wysokości odsetek od zaległości podatkowych od kwoty 7.049,60 zł od dnia 15 września 2007 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 31.842 zł od dnia 23 października 2007roku do dnia zapłaty oraz kwotę 4.345 zł(cztery tysiące trzysta czterdzieści pięć złotych) tytułem kosztów procesu i oddala powództwo o odsetki w pozostałej części,</xText> <xText>2. zasądza od <xAnon> (...) Sp. z o.o.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> na rzecz <xAnon> (...) Sp. z o.o.</xAnon> w <xAnon>M.</xAnon> kwote 3.145 zł (trzy tysiące sto czterdzieści pięć złotych ) tytułem kosztów postępowania za drugą instancję.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Bolesław Wadowski

Paula Wiaterska

apl. sąd. Aleksandra Stachowiak

Paula Wiaterska

Sygn. akt XXIII Ga 320/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 25 czerwca 2009 r. Sąd Okręgowy w Warszawie XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy w składzie: Przewodniczący - SSO Bolesław Wadowski Sędziowie - SO Anna Miśkiewicz SO Maria Więckowska - Rzepka (spr.) Protokolant - apl. sąd. Aleksandra Stachowiak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 czerwca 2009 r. w Warszawie sprawy z powództwa(...) Sp.z o.o.wM. przeciwko(...) Sp. z o.o.wW. o zapłatę na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego dla(...)wW. z dnia 6 października 2008 r. Sygn. akt IX GC 2169/07 1. zmienia zaskarżony wyrok w zakresie oddalonego powództwa i kosztów postępowania i zasądza od(...) Sp. z o.o.wW.na rzecz(...) Sp. z o.o.wM.kwotę 38.981, 60 zł (trzydzieści osiem tysięcy osiemset dziewięćdziesiąt jeden złotych 60/100) z odsetkami w wysokości odsetek od zaległości podatkowych od kwoty 7.049,60 zł od dnia 15 września 2007 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 31.842 zł od dnia 23 października 2007roku do dnia zapłaty oraz kwotę 4.345 zł(cztery tysiące trzysta czterdzieści pięć złotych) tytułem kosztów procesu i oddala powództwo o odsetki w pozostałej części, 2. zasądza od(...) Sp. z o.o.wW.na rzecz(...) Sp. z o.o.wM.kwote 3.145 zł (trzy tysiące sto czterdzieści pięć złotych ) tytułem kosztów postępowania za drugą instancję.

15/450500/0006927/Ga

Sąd Okręgowy w Warszawie

XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy

154505000005127_XVII_AmC_000513_2009_Uz_2009-06-30_001

XVII AmC 513/09

2009-06-30 02:00:00.0 CEST

2013-07-10 03:01:03.0 CEST

2014-11-29 18:40:27.0 CET

15450500

5127

SENTENCE

Sygn. akt XVII AmC 513/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 30 czerwca 2009r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie: Przewodniczący: SSO Maria Witkowska po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2009r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa S. M. przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone I Uznaje za niedozwolone i zakazuje stosowania przez (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. w ob

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Beata Gonera" xVersion="1.0" xYear="2009" xLang="PL" xToPage="1" xEditor="bgonera" xPublisher="bgonera" xEditorFullName="Beata Gonera" xFlag="published" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolType="15/450500/0005127/AmC" xVolNmbr="000513"> <xName>Wyrok</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt XVII AmC 513/09</xText> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right"> Dnia 30 czerwca 2009r.</xText> <xText>Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów</xText> <xText>w składzie:</xText> <xText>Przewodniczący: SSO Maria Witkowska</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2009r. w Warszawie</xText> <xText>na posiedzeniu niejawnym</xText> <xText>sprawy z powództwa <xAnon>S. M.</xAnon></xText> <xText>przeciwko <xAnon> (...) Bank (...) S.A.</xAnon> z siedzibą w <xAnon>W.</xAnon></xText> <xText>o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone</xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">I</xName> <xText>Uznaje za niedozwolone i zakazuje stosowania przez <xAnon> (...) Bank (...) S.A.</xAnon> z siedzibą w <xAnon>W.</xAnon> w obrocie z konsumentami postanowienia wzorca umowy o następującej treści:</xText> </xUnit> <xText>„Wszelka korespondencja wysłana przez Bank do Kredytobiorcy pocztą lub kurierem na ostatni podany przez niego adres do korespondencji (adres zameldowania, w przypadku, gdy Kredytobiorca nie podał adresu do korespondencji), będzie uważana za doręczoną.”.</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">II</xName> <xText>Zasądza od <xAnon> (...) Bank (...) S.A.</xAnon> z siedzibą w <xAnon>W.</xAnon> na rzecz <xAnon>S. M.</xAnon> kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">III</xName> <xText>Poleca pobranie kasie Sądu Okręgowego w Warszawie od <xAnon> (...) Bank (...) S.A.</xAnon> z siedzibą w <xAnon>W.</xAnon> kwotę 600 zł (sześćset złotych) tytułem opłaty stałej od pozwu, od której uiszczenia powód był zwolniony z mocy prawa.</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">IV</xName> <xText>Zarządza publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt <xAnon> (...) Bank (...) S.A.</xAnon> z siedzibą w <xAnon>W.</xAnon>.</xText> </xUnit> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Maria Witkowska

Beata Gonera

Beata Gonera

Sygn. akt XVII AmC 513/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 30 czerwca 2009r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie: Przewodniczący: SSO Maria Witkowska po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2009r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwaS. M. przeciwko(...) Bank (...) S.A.z siedzibą wW. o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone I Uznaje za niedozwolone i zakazuje stosowania przez(...) Bank (...) S.A.z siedzibą wW.w obrocie z konsumentami postanowienia wzorca umowy o następującej treści: „Wszelka korespondencja wysłana przez Bank do Kredytobiorcy pocztą lub kurierem na ostatni podany przez niego adres do korespondencji (adres zameldowania, w przypadku, gdy Kredytobiorca nie podał adresu do korespondencji), będzie uważana za doręczoną.”. II Zasądza od(...) Bank (...) S.A.z siedzibą wW.na rzeczS. M.kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego. III Poleca pobranie kasie Sądu Okręgowego w Warszawie od(...) Bank (...) S.A.z siedzibą wW.kwotę 600 zł (sześćset złotych) tytułem opłaty stałej od pozwu, od której uiszczenia powód był zwolniony z mocy prawa. IV Zarządza publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt(...) Bank (...) S.A.z siedzibą wW..

15/450500/0005127/AmC

Sąd Okręgowy w Warszawie

XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumenta

151500000001006_II_AKa_000163_2009_Uz_2009-07-02_001

II AKa 163/09

2009-07-02 02:00:00.0 CEST

2013-02-21 02:01:06.0 CET

2013-08-12 14:27:40.0 CEST

15150000

1006

SENTENCE, REASON

Sygn. akt : II AKa 163/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 2 lipca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Michał Marzec Sędziowie SSA Helena Kubaty (spr.) SSA Alicja Bochenek Protokolant Agnieszka Przewoźnik przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Janusza Konstantego po rozpoznaniu w dniu 2 lipca 2009 r. sprawy wnioskodawcy Z. J. - o zadośćuczynienie z tytułu internowania w związku z wprowadzeniem w dniu 3 grudnia 1981 r. w Polsce stanu

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xVersion="1.0" xYear="2009" xFlag="published" xEditorFullName="Magdalena Gierszner" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xLang="PL" xEditor="mgierszner" xToPage="3" xPublisher="rkopiec" xFromPg="1" xVolNmbr="000163" xVolType="15/150000/0001006/AKa"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText><xBx> <xUx>Sygn. akt : II AKa 163/09</xUx> </xBx></xText> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 2 lipca 2009 r.</xText> <xText/> <xText>Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:</xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="172"/> <xCOLx xWIDTHx="539"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Michał Marzec</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Helena Kubaty (spr.)</xText> <xText>SSA Alicja Bochenek</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Protokolant</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>Agnieszka Przewoźnik</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Janusza Konstantego</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 2 lipca 2009 r. sprawy</xText> <xText>wnioskodawcy <xBx><xAnon>Z. J.</xAnon></xBx></xText> <xText>- o zadośćuczynienie z tytułu internowania w związku z wprowadzeniem w dniu <xBRx/>3 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego -</xText> <xText>na skutek apelacji prokuratora</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 23 marca 2009 r.</xText> <xText>sygn. akt. XVI Ko 141/08</xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze obciąża Skarb Państwa.</xText> </xUnit> <xText/> <xText>sygn. akt II AKa 163/09</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Wyrokiem z dnia 23 marca 2009r. sygn. XVI Ko 141/08 Sąd Okręgowy w Katowicach częściowo uwzględnił wniosek <xBx><xAnon>Z. J.</xAnon></xBx> o zadośćuczynienie z tytułu internowania w związku z wprowadzeniem w dniu 13.12.1981r. w Polsce stanu wojennego zasądzając mu kwotę 10.000 zł z ustawowymi odsetkami od prawomocności wyroku, a w pozostałej części wniosek oddalił (domagał się 25.000 zł), zaś kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa.</xText> <xText/> <xText>Zaskarżył je prokurator zarzucając:</xText> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mogący mieć wpływ na treść tego orzeczenia, a polegający na niesłusznym uznaniu, że kwota 10.000 zł stanowi zadośćuczynienie adekwatne do doznanej przez wnioskodawcę krzywdy w sytuacji, gdy ustalone na podstawie zebranych dowodów okoliczności wpływające na określenie wysokości tegoż zadośćuczynienia nie dały podstaw do jego zasądzenia w tak zawyżonej wysokości;</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>obrazę przepisów postępowania, mogącą mieć wpływ na treść tego orzeczenia, a to <xLexLink xArt="art. 424;art. 424 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 424 § 2 kpk</xLexLink> polegającą na niewyjaśnieniu w uzasadnieniu wyroku wszystkich istotnych okoliczności będących podstawą rozstrzygnięcia, w szczególności niewskazanie jakich konkretnie cierpień w sferze stanu zdrowia doznał wnioskodawca w trakcie internowania oraz niewskazanie dlaczego adekwatną kwotą zadośćuczynienia w ocenie Sądu jest kwota 10.000 zł za okres 1 miesiąca i 18 dni internowania.</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText/> <xText>W konsekwencji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.</xText> <xText/> <xText xALIGNx="center"> <xBx> <xIx>Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:</xIx> </xBx></xText> <xText>Apelacja prokuratora jest niezasadna. Już w swym orzeczeniu z dnia 20.03.2008r. sygn. II AKa 71/08 tut. sąd akcentował, na co zresztą powołuje się też sąd I instancji, że odosobnienie związane z internowaniem nie może być z punktu widzenia ustalania wysokości zadośćuczynienia porównywane z aresztowaniem, ostatecznie uznanym za niesłuszne. Była to przecież specyficzna forma izolacji człowieka, uderzająca w jego podstawowe dobra osobiste jak godność czy wolność, a przy tym dotycząca ludzi ogólnie szanowanych w miejscu zamieszkania i pracy, którzy bronili interesów i praw ludzi pracy i dążyli do tego, by obywatele korzystać mogli z pełni przysługujących im praw. Nie byli to więc w żadnej mierze przestępcy, a traktowano ich gorzej niż osoby tymczasowo aresztowane za przestępstwa kryminalne.</xText> <xText>Wszak nie dochodziło do internowania w oparciu o weryfikowalne procesowo orzeczenia organów wymiaru sprawiedliwości, lecz jednoosobowe decyzje właściwego Komendanta Milicji Obywatelskiej, które nie podlegały jakiejkolwiek kontroli, a przy tym były bezprawne. Na dodatek decyzje te upatrując zupełnie bezpodstawnie po stronie osób internowanych zagrożenie dla bezpieczeństwa Państwa i porządku publicznego odwoływały się niejednokrotnie, tak jak w przypadku wnioskodawcy do jego rzekomych „zdolności do grabieży i rozbojów”, co było równoznaczne ze zrównaniem go z kategorią przestępców kryminalnych i to popełniających najcięższe przestępstwa.</xText> <xText>Tego rodzaju zaś sytuacja musi być oceniana jako wyraz poniżenia, upokorzenia, a wręcz odarcia z godności, co jako wyjątkowa, niezasłużona krzywda rzutuje w sposób oczywisty na wymiar kwoty zadośćuczynienia.</xText> <xText>Dodać do tego trzeba, że internowanie łączyło się z niepewnością zarówno co do miejsca izolacji jak i dalszych losów, powodując ogromny stres. Było przy tym absolutnie nieoczekiwane, a zabieranie ludzi z ich domów nocą, nierzadko nieodpowiednio do pory roku ubranych, w obecności pozostającej w szoku rodziny dostarczało dodatkowych, niezasłużonych dolegliwości psychicznych.</xText> <xText>Wszystkie te naprowadzone wyżej okoliczności uzasadniają ustalanie wysokości zadośćuczynienia za internowanie na zdecydowanie wyższym poziomie, niż ma to miejsce w przypadku uznania tymczasowego aresztowania za oczywiście niesłuszne.</xText> <xText>Tym samym czasokres internowania i jego warunki są jedynie dodatkowymi, a nie głównymi przesłankami rzutującymi na jego wysokość.</xText> <xText/> <xText>Nie można przy tym zgodzić się z prokuratorem, że na tę ostatnią nie ma wpływu indywidualna wrażliwość osoby internowanej, bo przecież zadośćuczynienie zawsze musi być oceniane indywidualnie, a zatem odnosić się do konkretnej osoby, a tym samym również jej wrażliwości tym bardziej, gdy większa od przeciętnej wrażliwość niesie ze sobą konsekwencje zdrowotne, tak jak w przypadku wnioskodawcy.</xText> <xText>Faktem jest, iż w realiach niniejszej sprawy nie wykazano bezpośredniego związku internowania z przejściem wnioskodawcy na rentę w 1992 roku, ale z całą pewnością były podstawy do uznania, że stan zdrowia Z. <xAnon>J.</xAnon> po internowaniu uległ pogorszeniu i tak zresztą przyjął sąd I instancji. Nie do podważenia są przecież jego twierdzenia, o dręczących go w trakcie izolacji biegunkach związanych z podawaniem mu zbyt tłustego jak na jego wrodzone kłopoty żołądkowe pożywienia, czy problemów z nerkami będących efektem wychłodzenia, skoro w trakcie internowania był hospitalizowany.</xText> <xText>Nie jest również pozbawione podstaw łączenie późniejszych dolegliwości kardiologicznych, nasilających się w miarę upływu lat z przeżyciami towarzyszącymi internowaniu choćby w sposób pośredni, bo przecież jest oczywiste, że trwający miesiąc i 18 dni stres nie jest obojętny dla zdrowia tym bardziej gdy zważy się, że niepewności co do własnego losu towarzyszyły przeżycia innych internowanych, w tym próba samobójcza kolegi z sąsiedniej celi, internowanie zabranego z domu jedynie w piżamie mężczyzny z rozrusznikiem serca, czy płaczącej, bo oderwanej od malutkich dzieci kobiety, które – jak zapewniał wnioskodawca – były dla niego bardzo traumatyczne.</xText> <xText>Trzeba w końcu wspomnieć o licznych wpisach w książeczce ubezpieczeniowej wnioskodawcy i wykazie zasiłków potwierdzających, że po internowaniu chorował.</xText> <xText/> <xText>Wszystkie te okoliczności muszą zatem być w polu widzenia przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia, zaś lojalnie przyznany przez wnioskodawcę fakt, że funkcjonariusze SB nie traktowali go źle świadczy o jego wiarygodności i nie może w świetle naprowadzonych wyżej argumentów skutkować zaniżenie kwoty zadośćuczynienia.</xText> <xText>Odnosząc się zaś do jego wysokości sąd odwoławczy nie podziela stanowiska prokuratora, iż kwota zasądzona wnioskodawcy jest zawyżona, a w uzasadnieniu z obrazą <xLexLink xArt="art. 424;art. 424 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 424 § 2 kpk</xLexLink> nie została należycie wyjaśniona.</xText> <xText>Choć w istocie uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera dość skąpą argumentację, to jednak wynika z niego wyraźnie, że sąd ten miał na względzie wyższą niż przeciętna dolegliwość związaną z internowaniem wnioskodawcy z uwagi na cierpienia fizyczne związane z pogorszeniem stanu jego zdrowia oraz negatywne przeżycia. Odwołał się też do specyfiki internowania i jego bezprawności na tle izolacji spowodowanej aresztowaniem. Brak zatem podstaw do podzielenia zarzutów apelacji tym bardziej, że w niniejszym uzasadnieniu sąd odwoławczy argumentację Sądu Okręgowego uzupełnił.</xText> <xText>Podkreślenia wymaga, że każda sprawa dotycząca odszkodowania i zadośćuczynienia za internowanie musi być traktowana indywidualnie, więc odwoływanie się skarżącego do kwot zasądzonych w innych tego typu sprawach nie może być zaakceptowane. Nie było też konieczne odnoszenie się przez sąd I instytucji do kwoty zadośćuczynienia wnioskowanej przez prokuratora (3.500 zł). Skoro bowiem uznał za odpowiednią kwotę 10.000 zł jest oczywiste, że nie podzielił tym samym tego stanowiska.</xText> <xText/> <xText>Reasumując – Sąd Apelacyjny uznał apelację prokuratora za niezasadną i utrzymał zaskarżony wyrok w mocy, zaś rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego oparł na treści <xLexLink xArt="art. 13" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego</xLexLink>.</xText> <xText/> <xText>/AW</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Michał Marzec

Renata Kopiec

Agnieszka Przewoźnik

Magdalena Gierszner

Sygn. akt : II AKa 163/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 2 lipca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Michał Marzec Sędziowie SSA Helena Kubaty (spr.) SSA Alicja Bochenek Protokolant Agnieszka Przewoźnik przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Janusza Konstantego po rozpoznaniu w dniu 2 lipca 2009 r. sprawy wnioskodawcyZ. J. - o zadośćuczynienie z tytułu internowania w związku z wprowadzeniem w dniu3 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego - na skutek apelacji prokuratora od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 23 marca 2009 r. sygn. akt. XVI Ko 141/08 1 utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy, 2 kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze obciąża Skarb Państwa. sygn. akt II AKa 163/09 UZASADNIENIE Wyrokiem z dnia 23 marca 2009r. sygn. XVI Ko 141/08 Sąd Okręgowy w Katowicach częściowo uwzględnił wniosekZ. J.o zadośćuczynienie z tytułu internowania w związku z wprowadzeniem w dniu 13.12.1981r. w Polsce stanu wojennego zasądzając mu kwotę 10.000 zł z ustawowymi odsetkami od prawomocności wyroku, a w pozostałej części wniosek oddalił (domagał się 25.000 zł), zaś kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa. Zaskarżył je prokurator zarzucając: - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mogący mieć wpływ na treść tego orzeczenia, a polegający na niesłusznym uznaniu, że kwota 10.000 zł stanowi zadośćuczynienie adekwatne do doznanej przez wnioskodawcę krzywdy w sytuacji, gdy ustalone na podstawie zebranych dowodów okoliczności wpływające na określenie wysokości tegoż zadośćuczynienia nie dały podstaw do jego zasądzenia w tak zawyżonej wysokości; obrazę przepisów postępowania, mogącą mieć wpływ na treść tego orzeczenia, a toart. 424 § 2 kpkpolegającą na niewyjaśnieniu w uzasadnieniu wyroku wszystkich istotnych okoliczności będących podstawą rozstrzygnięcia, w szczególności niewskazanie jakich konkretnie cierpień w sferze stanu zdrowia doznał wnioskodawca w trakcie internowania oraz niewskazanie dlaczego adekwatną kwotą zadośćuczynienia w ocenie Sądu jest kwota 10.000 zł za okres 1 miesiąca i 18 dni internowania. W konsekwencji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Apelacja prokuratora jest niezasadna. Już w swym orzeczeniu z dnia 20.03.2008r. sygn. II AKa 71/08 tut. sąd akcentował, na co zresztą powołuje się też sąd I instancji, że odosobnienie związane z internowaniem nie może być z punktu widzenia ustalania wysokości zadośćuczynienia porównywane z aresztowaniem, ostatecznie uznanym za niesłuszne. Była to przecież specyficzna forma izolacji człowieka, uderzająca w jego podstawowe dobra osobiste jak godność czy wolność, a przy tym dotycząca ludzi ogólnie szanowanych w miejscu zamieszkania i pracy, którzy bronili interesów i praw ludzi pracy i dążyli do tego, by obywatele korzystać mogli z pełni przysługujących im praw. Nie byli to więc w żadnej mierze przestępcy, a traktowano ich gorzej niż osoby tymczasowo aresztowane za przestępstwa kryminalne. Wszak nie dochodziło do internowania w oparciu o weryfikowalne procesowo orzeczenia organów wymiaru sprawiedliwości, lecz jednoosobowe decyzje właściwego Komendanta Milicji Obywatelskiej, które nie podlegały jakiejkolwiek kontroli, a przy tym były bezprawne. Na dodatek decyzje te upatrując zupełnie bezpodstawnie po stronie osób internowanych zagrożenie dla bezpieczeństwa Państwa i porządku publicznego odwoływały się niejednokrotnie, tak jak w przypadku wnioskodawcy do jego rzekomych „zdolności do grabieży i rozbojów”, co było równoznaczne ze zrównaniem go z kategorią przestępców kryminalnych i to popełniających najcięższe przestępstwa. Tego rodzaju zaś sytuacja musi być oceniana jako wyraz poniżenia, upokorzenia, a wręcz odarcia z godności, co jako wyjątkowa, niezasłużona krzywda rzutuje w sposób oczywisty na wymiar kwoty zadośćuczynienia. Dodać do tego trzeba, że internowanie łączyło się z niepewnością zarówno co do miejsca izolacji jak i dalszych losów, powodując ogromny stres. Było przy tym absolutnie nieoczekiwane, a zabieranie ludzi z ich domów nocą, nierzadko nieodpowiednio do pory roku ubranych, w obecności pozostającej w szoku rodziny dostarczało dodatkowych, niezasłużonych dolegliwości psychicznych. Wszystkie te naprowadzone wyżej okoliczności uzasadniają ustalanie wysokości zadośćuczynienia za internowanie na zdecydowanie wyższym poziomie, niż ma to miejsce w przypadku uznania tymczasowego aresztowania za oczywiście niesłuszne. Tym samym czasokres internowania i jego warunki są jedynie dodatkowymi, a nie głównymi przesłankami rzutującymi na jego wysokość. Nie można przy tym zgodzić się z prokuratorem, że na tę ostatnią nie ma wpływu indywidualna wrażliwość osoby internowanej, bo przecież zadośćuczynienie zawsze musi być oceniane indywidualnie, a zatem odnosić się do konkretnej osoby, a tym samym również jej wrażliwości tym bardziej, gdy większa od przeciętnej wrażliwość niesie ze sobą konsekwencje zdrowotne, tak jak w przypadku wnioskodawcy. Faktem jest, iż w realiach niniejszej sprawy nie wykazano bezpośredniego związku internowania z przejściem wnioskodawcy na rentę w 1992 roku, ale z całą pewnością były podstawy do uznania, że stan zdrowia Z.J.po internowaniu uległ pogorszeniu i tak zresztą przyjął sąd I instancji. Nie do podważenia są przecież jego twierdzenia, o dręczących go w trakcie izolacji biegunkach związanych z podawaniem mu zbyt tłustego jak na jego wrodzone kłopoty żołądkowe pożywienia, czy problemów z nerkami będących efektem wychłodzenia, skoro w trakcie internowania był hospitalizowany. Nie jest również pozbawione podstaw łączenie późniejszych dolegliwości kardiologicznych, nasilających się w miarę upływu lat z przeżyciami towarzyszącymi internowaniu choćby w sposób pośredni, bo przecież jest oczywiste, że trwający miesiąc i 18 dni stres nie jest obojętny dla zdrowia tym bardziej gdy zważy się, że niepewności co do własnego losu towarzyszyły przeżycia innych internowanych, w tym próba samobójcza kolegi z sąsiedniej celi, internowanie zabranego z domu jedynie w piżamie mężczyzny z rozrusznikiem serca, czy płaczącej, bo oderwanej od malutkich dzieci kobiety, które – jak zapewniał wnioskodawca – były dla niego bardzo traumatyczne. Trzeba w końcu wspomnieć o licznych wpisach w książeczce ubezpieczeniowej wnioskodawcy i wykazie zasiłków potwierdzających, że po internowaniu chorował. Wszystkie te okoliczności muszą zatem być w polu widzenia przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia, zaś lojalnie przyznany przez wnioskodawcę fakt, że funkcjonariusze SB nie traktowali go źle świadczy o jego wiarygodności i nie może w świetle naprowadzonych wyżej argumentów skutkować zaniżenie kwoty zadośćuczynienia. Odnosząc się zaś do jego wysokości sąd odwoławczy nie podziela stanowiska prokuratora, iż kwota zasądzona wnioskodawcy jest zawyżona, a w uzasadnieniu z obraząart. 424 § 2 kpknie została należycie wyjaśniona. Choć w istocie uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera dość skąpą argumentację, to jednak wynika z niego wyraźnie, że sąd ten miał na względzie wyższą niż przeciętna dolegliwość związaną z internowaniem wnioskodawcy z uwagi na cierpienia fizyczne związane z pogorszeniem stanu jego zdrowia oraz negatywne przeżycia. Odwołał się też do specyfiki internowania i jego bezprawności na tle izolacji spowodowanej aresztowaniem. Brak zatem podstaw do podzielenia zarzutów apelacji tym bardziej, że w niniejszym uzasadnieniu sąd odwoławczy argumentację Sądu Okręgowego uzupełnił. Podkreślenia wymaga, że każda sprawa dotycząca odszkodowania i zadośćuczynienia za internowanie musi być traktowana indywidualnie, więc odwoływanie się skarżącego do kwot zasądzonych w innych tego typu sprawach nie może być zaakceptowane. Nie było też konieczne odnoszenie się przez sąd I instytucji do kwoty zadośćuczynienia wnioskowanej przez prokuratora (3.500 zł). Skoro bowiem uznał za odpowiednią kwotę 10.000 zł jest oczywiste, że nie podzielił tym samym tego stanowiska. Reasumując – Sąd Apelacyjny uznał apelację prokuratora za niezasadną i utrzymał zaskarżony wyrok w mocy, zaś rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego oparł na treściart. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. /AW

15/150000/0001006/AKa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

151500000001521_III_AUa_000908_2009_Uz_2009-07-09_001

III AUa 908/09

2009-07-09 02:00:00.0 CEST

2012-11-27 14:45:14.0 CET

2023-04-09 13:28:39.0 CEST

15150000

1521

SENTENCE, REASON

Sygn. akt III AUa 908/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 9 lipca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie: Przewodniczący SSA Witold Nowakowski (spr.) Sędziowie SSA Alicja Kolonko SSA Zbigniew Gwizdak Protokolant Agnieszka Turczyńska Przy udziale – po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2009r. w Katowicach sprawy z odwołania A. B. ( A. B. ) przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi Wojewódzkiemu w C. o wysokość podstawy wymiaru

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xVolNmbr="000908" xVolType="15/150000/0001521/AUa" xFromPg="1" xml:space="preserve" xDocType="Uz" xFlag="published" xToPage="3" xEditor="rgaj" xYear="2009" xLang="PL" xVersion="1.0" xPublisher="hmegger" xEditorFullName="Radosław Gaj" xPublisherFullName="Hanna Megger"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt III AUa 908/09</xText> <xUnit xBold="true" xType="part" xIsTitle="true"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 9 lipca 2009 r.</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny w Katowicach</xBx> III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych</xText> <xText>w składzie:</xText> <xRows> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>Przewodniczący</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>SSA Witold Nowakowski (spr.)</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>Sędziowie</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>SSA Alicja Kolonko</xText> <xText>SSA Zbigniew Gwizdak</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>Protokolant</xText> </xClmn> <xClmn xVALIGNx="top" xALIGNx="left"> <xText>Agnieszka Turczyńska</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>Przy udziale –</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2009r. w Katowicach</xText> <xText>sprawy z odwołania <xAnon>A. B.</xAnon> (<xAnon>A. B.</xAnon> )</xText> <xText>przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi</xText> <xText>Wojewódzkiemu w <xAnon>C.</xAnon></xText> <xText>o wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne</xText> <xText>na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału</xText> <xText>Wojewódzkiego w <xAnon>C.</xAnon></xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach</xText> <xText>z dnia 18 września 2008r. sygn. akt X U 2175/08</xText> <xText xALIGNx="center"> <xBx>oddala apelację.</xBx></xText> <xText>/-/SSA Z.Gwizdak /-/SSA W.Nowakowski /-/SSA A.Kolonko </xText> <xText>Sędzia Przewodniczący Sędzia</xText> <xText/> <xText>Sygn. akt III AUa 908/09</xText> </xUnit> <xUnit xBold="true" xType="part" xIsTitle="true"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w <xAnon>C.</xAnon> stwierdził, że podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej przez <xAnon>A. B.</xAnon> za luty 2004 r., maj, czerwiec i lipiec 2007 r. stanowi kwota 2000 zł, bowiem jeżeli podstawa wymiaru została zadeklarowana „w wysokości wyższej od obowiązującego minimum”, nie podlega ona zmniejszeniu.</xText> <xText>W odwołaniu <xAnon>A. B.</xAnon> wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i ustalenie, że za sporne miesiące podstawa wymiaru składek stanowi kwota zgodna z korektą deklaracji rozliczeniowej, z podstawami wymiaru składek pomniejszonymi o wypłacone zasiłki chorobowe i świadczenie rehabilitacyjne.</xText> <xText>W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, z przyczyn, które stanowiły podstawę wydania zaskarżonej decyzji.</xText> <xText>Sąd Okręgowy w Katowicach stwierdził, że poza sporem pozostaje, iż <xAnon>A. B.</xAnon> od 1 stycznia 2002 r. zgłosiła się do ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Za miesiące: luty 2004 r., maj, czerwiec i lipiec 2007 r. zadeklarowała i odprowadziła składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru wynoszącej 2000 zł. Następnie złożyła deklaracje korygujące, pomniejszając składki za te miesiące o wypłacone zasiłki chorobowe i a nadto – za lipiec 2007 r., w związku z przyznanym świadczeniem rehabilitacyjnym. Prawo do tych świadczeń także nie było sporne.</xText> <xText>Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy wskazał dyspozycje <xLexLink xArt="art. 18;art. 18 ust. 8;art. 18 ust. 9;art. 18 ust. 10" xIsapId="WDU19981370887" xTitle="Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych" xAddress="Dz. U. z 1998 r. Nr 137, poz. 887">art.18 ust.8, 9 i 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych</xLexLink> i stwierdził, że w kontekście zapisu stanowiącego, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w poprzednim kwartale, ustępy 9 i 10 wprowadzone zostały celem uniknięcia wątpliwości co do możliwości pomniejszenia proporcjonalnego składek na ubezpieczenia społeczne zadeklarowanych w kwocie minimalnej. Bez takiej regulacji niewątpliwie powstawałyby bowiem spory co do możliwości opłacenia przez ubezpieczonych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości ustalonej od postawy wymiaru niższej od zastrzeżonej przez prawodawcę minimalnej podstawy – w wypadku prowadzenia działalności tylko przez część miesiąca, czy też w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca. Omawiana regulacja zawarta w art.18 ust.9 i 10 ustawy systemowej miała zatem na celu, w ocenie Sądu, uniknięcie wątpliwości co do możliwości pomniejszenia składek zadeklarowanych w kwocie minimalnej – w wypadku zaistnienia określonych w nich przesłanek.</xText> <xText>Jednak w żadnym razie regulacja ta nie stanowi o braku możliwości proporcjonalnego pomniejszenia składek na ubezpieczenia społeczne przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą i deklarujące ich podstawę wymiaru w kwocie wyższej od minimalnej. Dodatkowo Sąd Okręgowy wskazał na treść art.2a ust.1 i 2 ustawy systemowej, statuujących zasadę równego traktowania wszystkich ubezpieczonych, dotyczącą w szczególności warunków objęcia systemem ubezpieczeń społecznych, obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenia społeczne, obliczania wysokości świadczeń, okresu ich wypłaty a także zachowania do nich prawa. Przyjęcie stanowiska organu rentowego prowadziłoby do naruszenia zasady równego traktowania wszystkich ubezpieczonych w zakresie obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenia społeczne. Ubezpieczona, deklarująca i opłacająca składki w kwocie wyższej od minimalnej, postawiona byłaby w sytuacji gorszej, niż osoby opłacające składki od minimalnej podstawy wymiaru, mogące je dodatkowo, proporcjonalnie obniżyć poniżej kwoty minimalnej, w związku z zaistnieniem okoliczności określonych w art.18 ust.9 i 10 ustawy systemowej. Stanowisko Sądu nie stanowi przy tym interpretacji rozszerzającej tych norm, które zgodnie z powyższymi wywodami stanowią wyjątki od reguły wyrażonej w art.18 ust.8 ustawy i pozwalają na proporcjonalne pomniejszenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą. Wyjątkowość ust.9 i 10 nie sprowadza się jednak do zawężenia możliwości proporcjonalnego pomniejszenia jedynie najniższej podstawy wymiaru składek, lecz tylko do wskazania, że nawet najniższa podstawa wymiaru może ulec proporcjonalnemu obniżeniu. Z tych przyczyn Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję ustalając, iż podstawę wymiaru składek <xAnon>A. B.</xAnon> na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w lutym 2004 r. w maju, czerwcu i lipcu 2007 r. stanowi zadeklarowana przez nią kwota, proporcjonalnie pomniejszona w związku z pobieraniem w tych okresach świadczeń z ubezpieczenia chorobowego.</xText> <xText>Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł organ rentowy, zarzucając naruszenie przez błędną wykładnię <xLexLink xArt="art. 18;art. 18 ust. 8;art. 18 ust. 9" xIsapId="WDU19981370887" xTitle="Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych" xAddress="Dz. U. z 1998 r. Nr 137, poz. 887">art.18 ust.8 i 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych</xLexLink>, wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku przez stwierdzenie, że podstawę wymiaru składek <xAnon>A. B.</xAnon> za luty 2004 r. oraz maj, czerwiec i lipiec 2007 r. stanowi kwota 2000 zł i o zasądzenie na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.</xText> <xText>Na uzasadnienie skarżący podniósł, że w jego ocenie, dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą zmiana zadeklarowanej już podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dopuszczalna jest tylko pod warunkiem wykazania „w dokumencie pierwszorazowym” podstawy wymiaru składek w wysokości 60 % przeciętnego wynagrodzenia i wystąpienia sytuacji określonej w art.18 ust.9 i 10 ustawy. W przypadku <xAnon>A. B.</xAnon> podstawa wymiaru składek zadeklarowana w „dokumentach pierwszorazowych” wynosiła 2000 zł i była wyższa od najniższej podstawy wymiaru składek. Z uwagi na to, że zmniejszeniu podlega jedynie najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczonej nie przysługuje prawo skorygowania dokumentów rozliczeniowych w celu wykazania niższej podstawy wymiaru składek z uwagi na niezdolność do pracy w lutym 2004 r., maju, czerwcu i lipcu 2007 r. Skarżący nie zgadza się ze stanowiskiem Sądu Okręgowego, iż taka interpretacja narusza zasadę równego traktowania ubezpieczonych określoną w art.2a ust.1 i 2 ustawy systemowej, bowiem art.18 daje płatnikom składek możliwość wyboru opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Dokonując wyboru płatnik wyraża tym samym zgodę na konsekwencje związane z wyborem, w tym przypadku zgodę na to, że zmniejszeniu podlega wyłącznie najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:</xBx></xText> <xText>apelacja jest bezzasadna.</xText> <xText>Stan faktyczny w niniejszej sprawie pozostawał bezsporny i został prawidłowo przedstawiony przez Sąd Okręgowy. Nie budzą też wątpliwości: trafność rozstrzygnięcia i rozważania przedstawione na jego uzasadnienie, które Sąd Apelacyjny w całości przyjmuje za swoje.</xText> <xText>Natomiast organ rentowy w apelacji ponawia jedynie swoją nieprawidłową wykładnię art.18 ust. 9 i 10 w zw. z <xLexLink xArt="ust. 8" xIsapId="WDU19981370887" xTitle="Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych" xAddress="Dz. U. z 1998 r. Nr 137, poz. 887">ust.8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych</xLexLink>. Także w ocenie Sądu Apelacyjnego normy te nie odbierają ubezpieczonym, którzy zadeklarowali składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w rozmiarze przekraczającym ustawowe minimum, prawa do proporcjonalnego zmniejszenia podstawy wymiaru składki w miesiącu w którym nastąpiło objęcie lub ostatnie ubezpieczeniami, bądź w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca. Skoro prawo takie zachowują osoby deklarujące minimalną podstawę wymiaru składek, to tym bardziej winni z niego korzystać ubezpieczeni wnoszący składki wyższe od minimalnych. Jak trafnie stwierdził Sąd Okręgowy, celem norm ust.9 i 10 art.18 cytowanej ustawy, jest wyraźne wskazanie, iż zmniejszenie podstawy wymiaru składki jest możliwe także wówczas, gdy została ona zadeklarowana w wysokości minimalnej. Całkowicie dowolne jest przy tym twierdzenie skarżącego, że zadeklarowanie składki wyższej od minimalnej oznacza domniemaną zgodę ubezpieczonego na brak możliwości zmniejszenia takiej podstawy wymiaru składki w sytuacjach opisanych w cytowanym przepisie.</xText> <xText>Mając na uwadze powyższe, z mocy <xLexLink xArt="art. 385" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art.385 kpc</xLexLink> orzeczono, jak w sentencji.</xText> <xText/> <xText>/-/SSA Z.Gwizdak /-/SSA W.Nowakowski /-/SSA A.Kolonko </xText> <xText>Sędzia Przewodniczący Sędzia</xText> <xText/> <xText>GB</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Witold Nowakowski

Hanna Megger

Agnieszka Turczyńska

Radosław Gaj

Sygn. akt III AUa 908/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 9 lipca 2009 r. Sąd Apelacyjny w KatowicachIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie: Przewodniczący SSA Witold Nowakowski (spr.) Sędziowie SSA Alicja Kolonko SSA Zbigniew Gwizdak Protokolant Agnieszka Turczyńska Przy udziale – po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2009r. w Katowicach sprawy z odwołaniaA. B.(A. B.) przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi Wojewódzkiemu wC. o wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału Wojewódzkiego wC. od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 18 września 2008r. sygn. akt X U 2175/08 oddala apelację. /-/SSA Z.Gwizdak /-/SSA W.Nowakowski /-/SSA A.Kolonko Sędzia Przewodniczący Sędzia Sygn. akt III AUa 908/09 UZASADNIENIE Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział wC.stwierdził, że podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej przezA. B.za luty 2004 r., maj, czerwiec i lipiec 2007 r. stanowi kwota 2000 zł, bowiem jeżeli podstawa wymiaru została zadeklarowana „w wysokości wyższej od obowiązującego minimum”, nie podlega ona zmniejszeniu. W odwołaniuA. B.wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i ustalenie, że za sporne miesiące podstawa wymiaru składek stanowi kwota zgodna z korektą deklaracji rozliczeniowej, z podstawami wymiaru składek pomniejszonymi o wypłacone zasiłki chorobowe i świadczenie rehabilitacyjne. W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, z przyczyn, które stanowiły podstawę wydania zaskarżonej decyzji. Sąd Okręgowy w Katowicach stwierdził, że poza sporem pozostaje, iżA. B.od 1 stycznia 2002 r. zgłosiła się do ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Za miesiące: luty 2004 r., maj, czerwiec i lipiec 2007 r. zadeklarowała i odprowadziła składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru wynoszącej 2000 zł. Następnie złożyła deklaracje korygujące, pomniejszając składki za te miesiące o wypłacone zasiłki chorobowe i a nadto – za lipiec 2007 r., w związku z przyznanym świadczeniem rehabilitacyjnym. Prawo do tych świadczeń także nie było sporne. Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy wskazał dyspozycjeart.18 ust.8, 9 i 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznychi stwierdził, że w kontekście zapisu stanowiącego, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w poprzednim kwartale, ustępy 9 i 10 wprowadzone zostały celem uniknięcia wątpliwości co do możliwości pomniejszenia proporcjonalnego składek na ubezpieczenia społeczne zadeklarowanych w kwocie minimalnej. Bez takiej regulacji niewątpliwie powstawałyby bowiem spory co do możliwości opłacenia przez ubezpieczonych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości ustalonej od postawy wymiaru niższej od zastrzeżonej przez prawodawcę minimalnej podstawy – w wypadku prowadzenia działalności tylko przez część miesiąca, czy też w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca. Omawiana regulacja zawarta w art.18 ust.9 i 10 ustawy systemowej miała zatem na celu, w ocenie Sądu, uniknięcie wątpliwości co do możliwości pomniejszenia składek zadeklarowanych w kwocie minimalnej – w wypadku zaistnienia określonych w nich przesłanek. Jednak w żadnym razie regulacja ta nie stanowi o braku możliwości proporcjonalnego pomniejszenia składek na ubezpieczenia społeczne przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą i deklarujące ich podstawę wymiaru w kwocie wyższej od minimalnej. Dodatkowo Sąd Okręgowy wskazał na treść art.2a ust.1 i 2 ustawy systemowej, statuujących zasadę równego traktowania wszystkich ubezpieczonych, dotyczącą w szczególności warunków objęcia systemem ubezpieczeń społecznych, obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenia społeczne, obliczania wysokości świadczeń, okresu ich wypłaty a także zachowania do nich prawa. Przyjęcie stanowiska organu rentowego prowadziłoby do naruszenia zasady równego traktowania wszystkich ubezpieczonych w zakresie obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenia społeczne. Ubezpieczona, deklarująca i opłacająca składki w kwocie wyższej od minimalnej, postawiona byłaby w sytuacji gorszej, niż osoby opłacające składki od minimalnej podstawy wymiaru, mogące je dodatkowo, proporcjonalnie obniżyć poniżej kwoty minimalnej, w związku z zaistnieniem okoliczności określonych w art.18 ust.9 i 10 ustawy systemowej. Stanowisko Sądu nie stanowi przy tym interpretacji rozszerzającej tych norm, które zgodnie z powyższymi wywodami stanowią wyjątki od reguły wyrażonej w art.18 ust.8 ustawy i pozwalają na proporcjonalne pomniejszenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą. Wyjątkowość ust.9 i 10 nie sprowadza się jednak do zawężenia możliwości proporcjonalnego pomniejszenia jedynie najniższej podstawy wymiaru składek, lecz tylko do wskazania, że nawet najniższa podstawa wymiaru może ulec proporcjonalnemu obniżeniu. Z tych przyczyn Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję ustalając, iż podstawę wymiaru składekA. B.na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w lutym 2004 r. w maju, czerwcu i lipcu 2007 r. stanowi zadeklarowana przez nią kwota, proporcjonalnie pomniejszona w związku z pobieraniem w tych okresach świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł organ rentowy, zarzucając naruszenie przez błędną wykładnięart.18 ust.8 i 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku przez stwierdzenie, że podstawę wymiaru składekA. B.za luty 2004 r. oraz maj, czerwiec i lipiec 2007 r. stanowi kwota 2000 zł i o zasądzenie na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego za II instancję. Na uzasadnienie skarżący podniósł, że w jego ocenie, dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą zmiana zadeklarowanej już podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dopuszczalna jest tylko pod warunkiem wykazania „w dokumencie pierwszorazowym” podstawy wymiaru składek w wysokości 60 % przeciętnego wynagrodzenia i wystąpienia sytuacji określonej w art.18 ust.9 i 10 ustawy. W przypadkuA. B.podstawa wymiaru składek zadeklarowana w „dokumentach pierwszorazowych” wynosiła 2000 zł i była wyższa od najniższej podstawy wymiaru składek. Z uwagi na to, że zmniejszeniu podlega jedynie najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczonej nie przysługuje prawo skorygowania dokumentów rozliczeniowych w celu wykazania niższej podstawy wymiaru składek z uwagi na niezdolność do pracy w lutym 2004 r., maju, czerwcu i lipcu 2007 r. Skarżący nie zgadza się ze stanowiskiem Sądu Okręgowego, iż taka interpretacja narusza zasadę równego traktowania ubezpieczonych określoną w art.2a ust.1 i 2 ustawy systemowej, bowiem art.18 daje płatnikom składek możliwość wyboru opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Dokonując wyboru płatnik wyraża tym samym zgodę na konsekwencje związane z wyborem, w tym przypadku zgodę na to, że zmniejszeniu podlega wyłącznie najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: apelacja jest bezzasadna. Stan faktyczny w niniejszej sprawie pozostawał bezsporny i został prawidłowo przedstawiony przez Sąd Okręgowy. Nie budzą też wątpliwości: trafność rozstrzygnięcia i rozważania przedstawione na jego uzasadnienie, które Sąd Apelacyjny w całości przyjmuje za swoje. Natomiast organ rentowy w apelacji ponawia jedynie swoją nieprawidłową wykładnię art.18 ust. 9 i 10 w zw. zust.8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Także w ocenie Sądu Apelacyjnego normy te nie odbierają ubezpieczonym, którzy zadeklarowali składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w rozmiarze przekraczającym ustawowe minimum, prawa do proporcjonalnego zmniejszenia podstawy wymiaru składki w miesiącu w którym nastąpiło objęcie lub ostatnie ubezpieczeniami, bądź w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca. Skoro prawo takie zachowują osoby deklarujące minimalną podstawę wymiaru składek, to tym bardziej winni z niego korzystać ubezpieczeni wnoszący składki wyższe od minimalnych. Jak trafnie stwierdził Sąd Okręgowy, celem norm ust.9 i 10 art.18 cytowanej ustawy, jest wyraźne wskazanie, iż zmniejszenie podstawy wymiaru składki jest możliwe także wówczas, gdy została ona zadeklarowana w wysokości minimalnej. Całkowicie dowolne jest przy tym twierdzenie skarżącego, że zadeklarowanie składki wyższej od minimalnej oznacza domniemaną zgodę ubezpieczonego na brak możliwości zmniejszenia takiej podstawy wymiaru składki w sytuacjach opisanych w cytowanym przepisie. Mając na uwadze powyższe, z mocyart.385 kpcorzeczono, jak w sentencji. /-/SSA Z.Gwizdak /-/SSA W.Nowakowski /-/SSA A.Kolonko Sędzia Przewodniczący Sędzia GB

15/150000/0001521/AUa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

151500000001006_II_AKa_000169_2009_Uz_2009-07-09_001

II AKa 169/09

2009-07-09 02:00:00.0 CEST

2013-02-22 02:01:02.0 CET

2013-08-12 14:27:40.0 CEST

15150000

1006

SENTENCE, REASON

Sygn. akt : II AKa 169/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 9 lipca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Wojciech Kopczyński Sędziowie SSA Bożena Brewczyńska SSA Mirosław Ziaja (spr.) Protokolant Agnieszka Przewoźnik przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Stefana Jarskiego po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2009 r. sprawy wnioskodawcy M. W. - o odszkodowanie i zadośćuczynienie za okres internowania - na skutek apelacji prokuratora i pełnom

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xVersion="1.0" xYear="2009" xFlag="published" xEditorFullName="Magdalena Gierszner" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xLang="PL" xEditor="mgierszner" xToPage="4" xPublisher="rkopiec" xFromPg="1" xVolNmbr="000169" xVolType="15/150000/0001006/AKa"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText><xBx> <xUx>Sygn. akt : II AKa 169/09</xUx> </xBx></xText> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 9 lipca 2009 r.</xText> <xText/> <xText>Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:</xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="172"/> <xCOLx xWIDTHx="539"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Wojciech Kopczyński</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Bożena Brewczyńska</xText> <xText>SSA Mirosław Ziaja (spr.)</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Protokolant</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>Agnieszka Przewoźnik</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Stefana Jarskiego</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2009 r. sprawy</xText> <xText>wnioskodawcy <xBx><xAnon>M. W.</xAnon></xBx></xText> <xText>- o odszkodowanie i zadośćuczynienie za okres internowania -</xText> <xText>na skutek apelacji prokuratora i pełnomocnika wnioskodawcy</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 6 marca 2009 r.</xText> <xText>sygn. akt. II Ko 41/08</xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej odszkodowania i w tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Częstochowie do ponownego rozpoznania,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa.</xText> </xUnit> <xText><xBx>Sygn. akt II AKa 169/09</xBx></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Sąd Okręgowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 6 marca 2009r sygn. akt II Ko 41/08 zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy <xAnon>M. W.</xAnon>, na podstawie <xLexLink xArt="art. 8;art. 8 ust. 1;art. 8 ust. 1 a" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">art. 8 ust. 1 i 1a Ustawy z dnia 23 lutego 1991r o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego</xLexLink> (zwaną dalej ustawą rehabilitacyjną), kwotę 3.600 zł tytułem odszkodowania i kwotę 11. 500 zł tytułem zadośćuczynienia za internowanie go w okresie od 14 grudnia 1981r do 29 kwietnia 1982r i od 4 listopada 1982r do 1 grudnia 1982r w związku z wprowadzeniem w Polsce stanu wojennego w dniu 13 grudnia 1981r wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku, a w pozostałej części wniosek oddalił.</xText> <xText>Powyższy wyrok w części dotyczącej jedynie odszkodowania zaskarżyli pełnomocnik wnioskodawcy oraz na niekorzyść wnioskodawcy prokurator.</xText> <xText/> <xText>Prokurator zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia, a to <xLexLink xArt="art. 167" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 167 kpk</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 366;art. 366 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 366 §1 kpk</xLexLink> poprzez niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy dotyczących utraconego przez wnioskodawcę wynagrodzenia ze stosunku pracy z powodu wykonania wobec niego decyzji o internowaniu;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na nieprawidłowym ustaleniu wysokości zasądzonego na rzecz wnioskodawcy <xAnon>M. W.</xAnon> odszkodowania za utracone przez niego zarobki za czas internowania go od dnia 14 grudnia 1981r do dnia 29 kwietnia 1982r i od dnia 4 listopada 1982r do dnia 1 grudnia 1982r. na skutek zastosowania wadliwej metody jego obliczenia.</xText> </xUnit> <xText/> <xText>W konkluzji prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w części zasadzającej od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy <xAnon>M. W.</xAnon> odszkodowanie i przekazanie w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Częstochowie.</xText> <xText/> <xText>Pełnomocnik wnioskodawcy zarzucając zaskarżonemu wyrokowi:</xText> <xEnum> <xBullet>-</xBullet> <xEnumElem> <xText>błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na wyrok w sprawie, polegający na nieustaleniu, mimo wystarczających dowodów, że wnioskodawca w okresie całego roku 1982 i pierwszych trzech miesięcy roku 1983 pobierał obniżone wynagrodzenie, co miało związek z faktem jego internowania;</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na wyrok w sprawie, polegający na wyliczeniach utraconego wynagrodzenia w oparciu o przeciętne miesięczne wynagrodzenie z roku 1981, także w kolejnym roku;</xText> </xEnumElem> <xEnumElem> <xText>naruszenie prawa materialnego, a to <xLexLink xArt="art. 8;art. 8 ust. 1;art. 8 ust. 1 a" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">art. 8 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 23 lutego 1991r o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego</xLexLink>, poprzez uznanie, że odszkodowanie winno zostać pomniejszone o kwoty należne Skarbowi Państwa z tytułu poniesienia kosztów utrzymania wnioskodawcy w okresie przebywania w ośrodku odosobnienia, w sytuacji gdy materiał dowodowy uzasadnia tezę, że koszty te ponosi wnioskodawca i jego rodzina oraz organizacje społeczne niezależne od Skarbu Państwa</xText> </xEnumElem> </xEnum> <xText/> <xText>wniósł o zmianę tego wyroku i zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kwoty 13.500 zł tytułem odszkodowania, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Częstochowie.</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:</xBx></xText> <xText/> <xText>Apelacje, a w szczególności apelacja wniesiona przez prokuratora zasługiwały na uwzględnienie.</xText> <xText>W pierwszej kolejności nie budzi wątpliwości, że wnioskodawcy, co do zasady przysługiwało roszczenie o odszkodowanie i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę przeciwko Skarbowi Państwa, wynikające z przepisów art. 8 ust. 1 i 1a ustawy rehabilitacyjnej. Nadto niekontrowersyjna dla stron okazała się również kwota zasądzonego na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, wynikająca z internowania go związanego z wprowadzeniem w Polce stanu wojennego w 1981r</xText> <xText/> <xText>W tym zakresie sąd pierwszej instancji stanowisko swe w sposób przekonywujący uzasadnił i nie zostało ono podważone skutecznie przez żadną ze stron występujących w niniejszym postępowaniu.</xText> <xText>Mając zatem w polu widzenia granice zakreślone wniesionymi środkami odwoławczymi oraz fakt, iż zaskarżone rozstrzygnięcie w tym fragmencie nie nosi cech o jakich mowa w <xLexLink xArt="art. 440" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 440 kpk</xLexLink>, powyższa problematyka znalazła się poza zakresem rozważań szczegółowych Sądu Apelacyjnego w niniejszym postępowaniu instancyjnym.</xText> <xText>Zwrócić natomiast należy uwagę na to, że zaskarżony wyrok w części dotyczącej odszkodowania nie tylko nie został objęty należytymi i starannymi ustaleniami faktycznymi, wspieranymi przez odpowiednio przeprowadzone dowody, ale też nie zawiera właściwego uzasadnienia rozstrzyganej problematyki, stosownie do stanowiska wyrażanego w postępowaniu przez obie strony, co sprawia, że rozstrzygnięcie to wymykało się spod kontroli odwoławczej i skutkować musiało orzeczeniem o charakterze kasatoryjnym.</xText> <xText/> <xText>Podkreślić trzeba, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego szkoda wynikająca z niesłusznego skazania (w tym wypadku pozbawienia wolności związanego z internowaniem), to różnica między stanem majątkowym, jaki by istniał gdyby skazanego (internowanego), nie pozbawiono wolności, a stanem rzeczywistym z chwili odzyskania wolności. Właśnie taka wykładnia jest zgodna z określeniem szkody zawartej w <xLexLink xArt="art. 361;art. 361 § 2" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 361 §2 Kc</xLexLink> i obejmuje straty poniesione, i utracone przez pozbawionego wolności korzyści, przy czym wykazanie szkody w postaci <xIx>lucrum cessans</xIx> z natury rzeczy ma charakter hipotetyczny (por. wyr SN z 8,11.2006r sygn. akt II KK 64/06 lex 295351). Powyższe stanowisko nie stoi w sprzeczności z dotychczasową ugruntowaną praktyką sądów, wynikającą z wytycznych Sądu Najwyższego z 1958r że "szkoda wynikająca z niesłusznego skazania nie jest sumą utraconych zarobków, lecz różnicą między stanem majątkowym, jaki by istniał, gdyby poszkodowanego nie uwięziono, a stanem rzeczywistym w chwili uzyskania wolności". Uszczegółowiając powyższą problematykę Sąd Najwyższy podkreślił też, że "powstanie i rozmiar takiej szkody zależne są od tego, czy i jakie poszkodowany miałby możliwości zarobkowe, gdyby pozostawał na wolności i w jakim zakresie byłby je rzeczywiście wykorzystał, jakie wydatki poniósłby na utrzymanie własne i rodziny, wychowanie i kształcenie dzieci, na potrzeby kulturalne, rozrywkowe i inne, czy i ile poświęciłby na oszczędności lub zwiększenie trwałych składników majątku, na jakie mógłby być narażone straty."(por. też lex nr 265825).</xText> <xText>Zauważyć także należy, że odpowiedzialność odszkodowawcza wynikająca nie tylko z <xLexLink xArt="art. 552" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 552 kpk</xLexLink>, ale również ustawy rehabilitacyjnej jest szczególną odpowiedzialnością Skarbu Państwa z tytułu czynu niedozwolonego w rozumieniu prawa cywilnego, a skoro rozpoznawana ona jest w sposób specyficzny na gruncie przepisów postępowania karnego, unormowania te winny być interpretowane zwężająco.</xText> <xText>W innym ze swoich judykatów Sąd Najwyższy wyjaśnił – co może mieć szczególnie znaczenie z punktu widzenia apelacji pełnomocnika wnioskodawcy – iż rekompensowane mogą być jedynie szkoda i krzywda będące <xBx>bezpośrednim</xBx> następstwem niesłuszności zastosowanego środka przymusu, a w przypadku dalszych szkód, nic nie stoi na przeszkodzie dochodzeniu w tym zakresie roszczenia od Skarbu Państwa na drodze procesu cywilnego.</xText> <xText>Sąd Najwyższy wskazał również, że zrekompensowanie omawianej szkody materialnej bezpośrednio wynikające z bezprawnego pozbawienia wolności wcale nie musi oznaczać ograniczenia szkody wyłącznie do skutków powstałych w następstwie fizycznego pozbawienia wolności i tylko w czasie jej trwania, skoro skutki te w czasie mogą wykraczać poza moment zwolnienia wnioskodawcy z pozbawienia wolności, choćby w związku z pogorszeniem jego stanu zdrowia, czy utratą zatrudnienia, co każdorazowo winno podlegać zindywidualizowanej ocenie sądu orzekającego w przedmiocie odszkodowania (por. lex 277255 i 234849).</xText> <xText>Przenosząc powyższe ogólne wywody na grunt przedmiotowej sprawy nie sposób oprzeć się wrażeniu, że sąd a quo pominął w rozstrzygnięciu tak ukształtowane w judykaturze reguły przy określeniu wysokości odszkodowania należnego <xAnon>M. W.</xAnon> w związku z jego internowaniem, skoro ustalił jedynie (i to błędnie, co przyznał w uzasadnieniu wyroku), że należna wnioskodawcy kwota odszkodowania z tytułu utraconych zarobków, to po unettowieniu i stosownej rewaloryzacji różnica pomiędzy wynagrodzeniem, jakie otrzymywał on w chwili internowania, a wynagrodzeniem pomniejszonym o 30 %, które pobierała jego żona w czasie, gdy był on pozbawiony wolności.</xText> <xText/> <xText>Taki sposób rozumowania niewątpliwie nie odpowiada właściwemu rozstrzygnięciu w sprawie.</xText> <xText>Trafnie zatem wywiódł w apelacji prokurator, że sąd pierwszej instancji nie ustalił szeregu istotnych okoliczności, pozwalających na określenie hipotetycznych wydatków, które represjonowany poniósłby na utrzymanie własne i rodziny, gdyby nie został pozbawiony wolności. W szczególności w drodze przesłuchania wnioskodawcy w charakterze strony w trybie <xLexLink xArt="art. 303" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 303 kpc</xLexLink>, czy też zeznań odpowiednich świadków, sąd ten winien ustalić sytuację rodzinną wnioskodawcy w dacie internowania i jego sytuację materialną, co pozwoliłoby na wyprowadzenie wniosku, jakie kwoty z uzyskiwanego wynagrodzenia przeznaczał na utrzymanie dzieci oraz żony, przy zaspokojeniu nie tylko ich potrzeb fizycznych, ale i duchowych, czy wynagrodzenie to mogło efektywnie wzrosnąć, na skutek ewentualnej podwyżki uposażenia, stosownie do odpowiednio zajmowanego przed odosobnieniem stanowiska, czy żona wnioskodawcy w tym czasie pracowała i jakie osiągała dochody wspierające budżet domowy, czy rodzina posiadała zadłużenie, bądź osiągała przychody z innych źródeł, co w konsekwencji dawałoby podstawę do określenia, czy represjonowany i jego rodzina mogli cokolwiek zaoszczędzić. Dopiero bowiem ta kwota po odpowiednim zrewaloryzowaniu mogłaby stanowić podstawę do dalszego ustalenia wysokości szkody, na którą nadto składałyby się także wydatki, których rodzina nie musiałaby ponosić, gdyby wnioskodawcy nie internowano, a które niekoniecznie należałoby wiązać jedynie z proporcjonalnym zmniejszeniem wynagrodzenia za pracę.</xText> <xText/> <xText>W kontekście powyższych rozważań Sąd Okręgowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy winien zwrócić też uwagę na argumentację zaprezentowaną przez pełnomocnika wnioskodawcy, której istota sprowadza się do tezy, iż po opuszczeniu miejsca odosobnienia i przywrócenia do pracy w tym samym zakładzie pracy, na innym stanowisku, uzyskiwał on niższe przychody, a jeśli tak, to czy fakt ten, o ile miał miejsce, bezpośrednio związany był z internowaniem, stanowiąc element dalszej represji.</xText> <xText>Mając zatem w polu widzenia powyższe okoliczności, orzeczono jak w części dyspozytywnej.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Wojciech Kopczyński

Renata Kopiec

Agnieszka Przewoźnik

Magdalena Gierszner

Sygn. akt : II AKa 169/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 9 lipca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Wojciech Kopczyński Sędziowie SSA Bożena Brewczyńska SSA Mirosław Ziaja (spr.) Protokolant Agnieszka Przewoźnik przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Stefana Jarskiego po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2009 r. sprawy wnioskodawcyM. W. - o odszkodowanie i zadośćuczynienie za okres internowania - na skutek apelacji prokuratora i pełnomocnika wnioskodawcy od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 6 marca 2009 r. sygn. akt. II Ko 41/08 1 uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej odszkodowania i w tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Częstochowie do ponownego rozpoznania, 2 w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy, 3 kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa. Sygn. akt II AKa 169/09 UZASADNIENIE Sąd Okręgowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 6 marca 2009r sygn. akt II Ko 41/08 zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcyM. W., na podstawieart. 8 ust. 1 i 1a Ustawy z dnia 23 lutego 1991r o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego(zwaną dalej ustawą rehabilitacyjną), kwotę 3.600 zł tytułem odszkodowania i kwotę 11. 500 zł tytułem zadośćuczynienia za internowanie go w okresie od 14 grudnia 1981r do 29 kwietnia 1982r i od 4 listopada 1982r do 1 grudnia 1982r w związku z wprowadzeniem w Polsce stanu wojennego w dniu 13 grudnia 1981r wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku, a w pozostałej części wniosek oddalił. Powyższy wyrok w części dotyczącej jedynie odszkodowania zaskarżyli pełnomocnik wnioskodawcy oraz na niekorzyść wnioskodawcy prokurator. Prokurator zaskarżonemu wyrokowi zarzucił: 1 obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia, a toart. 167 kpkiart. 366 §1 kpkpoprzez niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy dotyczących utraconego przez wnioskodawcę wynagrodzenia ze stosunku pracy z powodu wykonania wobec niego decyzji o internowaniu; 2 błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na nieprawidłowym ustaleniu wysokości zasądzonego na rzecz wnioskodawcyM. W.odszkodowania za utracone przez niego zarobki za czas internowania go od dnia 14 grudnia 1981r do dnia 29 kwietnia 1982r i od dnia 4 listopada 1982r do dnia 1 grudnia 1982r. na skutek zastosowania wadliwej metody jego obliczenia. W konkluzji prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w części zasadzającej od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcyM. W.odszkodowanie i przekazanie w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Częstochowie. Pełnomocnik wnioskodawcy zarzucając zaskarżonemu wyrokowi: - błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na wyrok w sprawie, polegający na nieustaleniu, mimo wystarczających dowodów, że wnioskodawca w okresie całego roku 1982 i pierwszych trzech miesięcy roku 1983 pobierał obniżone wynagrodzenie, co miało związek z faktem jego internowania; błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na wyrok w sprawie, polegający na wyliczeniach utraconego wynagrodzenia w oparciu o przeciętne miesięczne wynagrodzenie z roku 1981, także w kolejnym roku; naruszenie prawa materialnego, a toart. 8 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 23 lutego 1991r o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, poprzez uznanie, że odszkodowanie winno zostać pomniejszone o kwoty należne Skarbowi Państwa z tytułu poniesienia kosztów utrzymania wnioskodawcy w okresie przebywania w ośrodku odosobnienia, w sytuacji gdy materiał dowodowy uzasadnia tezę, że koszty te ponosi wnioskodawca i jego rodzina oraz organizacje społeczne niezależne od Skarbu Państwa wniósł o zmianę tego wyroku i zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kwoty 13.500 zł tytułem odszkodowania, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Częstochowie. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Apelacje, a w szczególności apelacja wniesiona przez prokuratora zasługiwały na uwzględnienie. W pierwszej kolejności nie budzi wątpliwości, że wnioskodawcy, co do zasady przysługiwało roszczenie o odszkodowanie i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę przeciwko Skarbowi Państwa, wynikające z przepisów art. 8 ust. 1 i 1a ustawy rehabilitacyjnej. Nadto niekontrowersyjna dla stron okazała się również kwota zasądzonego na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, wynikająca z internowania go związanego z wprowadzeniem w Polce stanu wojennego w 1981r W tym zakresie sąd pierwszej instancji stanowisko swe w sposób przekonywujący uzasadnił i nie zostało ono podważone skutecznie przez żadną ze stron występujących w niniejszym postępowaniu. Mając zatem w polu widzenia granice zakreślone wniesionymi środkami odwoławczymi oraz fakt, iż zaskarżone rozstrzygnięcie w tym fragmencie nie nosi cech o jakich mowa wart. 440 kpk, powyższa problematyka znalazła się poza zakresem rozważań szczegółowych Sądu Apelacyjnego w niniejszym postępowaniu instancyjnym. Zwrócić natomiast należy uwagę na to, że zaskarżony wyrok w części dotyczącej odszkodowania nie tylko nie został objęty należytymi i starannymi ustaleniami faktycznymi, wspieranymi przez odpowiednio przeprowadzone dowody, ale też nie zawiera właściwego uzasadnienia rozstrzyganej problematyki, stosownie do stanowiska wyrażanego w postępowaniu przez obie strony, co sprawia, że rozstrzygnięcie to wymykało się spod kontroli odwoławczej i skutkować musiało orzeczeniem o charakterze kasatoryjnym. Podkreślić trzeba, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego szkoda wynikająca z niesłusznego skazania (w tym wypadku pozbawienia wolności związanego z internowaniem), to różnica między stanem majątkowym, jaki by istniał gdyby skazanego (internowanego), nie pozbawiono wolności, a stanem rzeczywistym z chwili odzyskania wolności. Właśnie taka wykładnia jest zgodna z określeniem szkody zawartej wart. 361 §2 Kci obejmuje straty poniesione, i utracone przez pozbawionego wolności korzyści, przy czym wykazanie szkody w postacilucrum cessansz natury rzeczy ma charakter hipotetyczny (por. wyr SN z 8,11.2006r sygn. akt II KK 64/06 lex 295351). Powyższe stanowisko nie stoi w sprzeczności z dotychczasową ugruntowaną praktyką sądów, wynikającą z wytycznych Sądu Najwyższego z 1958r że "szkoda wynikająca z niesłusznego skazania nie jest sumą utraconych zarobków, lecz różnicą między stanem majątkowym, jaki by istniał, gdyby poszkodowanego nie uwięziono, a stanem rzeczywistym w chwili uzyskania wolności". Uszczegółowiając powyższą problematykę Sąd Najwyższy podkreślił też, że "powstanie i rozmiar takiej szkody zależne są od tego, czy i jakie poszkodowany miałby możliwości zarobkowe, gdyby pozostawał na wolności i w jakim zakresie byłby je rzeczywiście wykorzystał, jakie wydatki poniósłby na utrzymanie własne i rodziny, wychowanie i kształcenie dzieci, na potrzeby kulturalne, rozrywkowe i inne, czy i ile poświęciłby na oszczędności lub zwiększenie trwałych składników majątku, na jakie mógłby być narażone straty."(por. też lex nr 265825). Zauważyć także należy, że odpowiedzialność odszkodowawcza wynikająca nie tylko zart. 552 kpk, ale również ustawy rehabilitacyjnej jest szczególną odpowiedzialnością Skarbu Państwa z tytułu czynu niedozwolonego w rozumieniu prawa cywilnego, a skoro rozpoznawana ona jest w sposób specyficzny na gruncie przepisów postępowania karnego, unormowania te winny być interpretowane zwężająco. W innym ze swoich judykatów Sąd Najwyższy wyjaśnił – co może mieć szczególnie znaczenie z punktu widzenia apelacji pełnomocnika wnioskodawcy – iż rekompensowane mogą być jedynie szkoda i krzywda będącebezpośrednimnastępstwem niesłuszności zastosowanego środka przymusu, a w przypadku dalszych szkód, nic nie stoi na przeszkodzie dochodzeniu w tym zakresie roszczenia od Skarbu Państwa na drodze procesu cywilnego. Sąd Najwyższy wskazał również, że zrekompensowanie omawianej szkody materialnej bezpośrednio wynikające z bezprawnego pozbawienia wolności wcale nie musi oznaczać ograniczenia szkody wyłącznie do skutków powstałych w następstwie fizycznego pozbawienia wolności i tylko w czasie jej trwania, skoro skutki te w czasie mogą wykraczać poza moment zwolnienia wnioskodawcy z pozbawienia wolności, choćby w związku z pogorszeniem jego stanu zdrowia, czy utratą zatrudnienia, co każdorazowo winno podlegać zindywidualizowanej ocenie sądu orzekającego w przedmiocie odszkodowania (por. lex 277255 i 234849). Przenosząc powyższe ogólne wywody na grunt przedmiotowej sprawy nie sposób oprzeć się wrażeniu, że sąd a quo pominął w rozstrzygnięciu tak ukształtowane w judykaturze reguły przy określeniu wysokości odszkodowania należnegoM. W.w związku z jego internowaniem, skoro ustalił jedynie (i to błędnie, co przyznał w uzasadnieniu wyroku), że należna wnioskodawcy kwota odszkodowania z tytułu utraconych zarobków, to po unettowieniu i stosownej rewaloryzacji różnica pomiędzy wynagrodzeniem, jakie otrzymywał on w chwili internowania, a wynagrodzeniem pomniejszonym o 30 %, które pobierała jego żona w czasie, gdy był on pozbawiony wolności. Taki sposób rozumowania niewątpliwie nie odpowiada właściwemu rozstrzygnięciu w sprawie. Trafnie zatem wywiódł w apelacji prokurator, że sąd pierwszej instancji nie ustalił szeregu istotnych okoliczności, pozwalających na określenie hipotetycznych wydatków, które represjonowany poniósłby na utrzymanie własne i rodziny, gdyby nie został pozbawiony wolności. W szczególności w drodze przesłuchania wnioskodawcy w charakterze strony w trybieart. 303 kpc, czy też zeznań odpowiednich świadków, sąd ten winien ustalić sytuację rodzinną wnioskodawcy w dacie internowania i jego sytuację materialną, co pozwoliłoby na wyprowadzenie wniosku, jakie kwoty z uzyskiwanego wynagrodzenia przeznaczał na utrzymanie dzieci oraz żony, przy zaspokojeniu nie tylko ich potrzeb fizycznych, ale i duchowych, czy wynagrodzenie to mogło efektywnie wzrosnąć, na skutek ewentualnej podwyżki uposażenia, stosownie do odpowiednio zajmowanego przed odosobnieniem stanowiska, czy żona wnioskodawcy w tym czasie pracowała i jakie osiągała dochody wspierające budżet domowy, czy rodzina posiadała zadłużenie, bądź osiągała przychody z innych źródeł, co w konsekwencji dawałoby podstawę do określenia, czy represjonowany i jego rodzina mogli cokolwiek zaoszczędzić. Dopiero bowiem ta kwota po odpowiednim zrewaloryzowaniu mogłaby stanowić podstawę do dalszego ustalenia wysokości szkody, na którą nadto składałyby się także wydatki, których rodzina nie musiałaby ponosić, gdyby wnioskodawcy nie internowano, a które niekoniecznie należałoby wiązać jedynie z proporcjonalnym zmniejszeniem wynagrodzenia za pracę. W kontekście powyższych rozważań Sąd Okręgowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy winien zwrócić też uwagę na argumentację zaprezentowaną przez pełnomocnika wnioskodawcy, której istota sprowadza się do tezy, iż po opuszczeniu miejsca odosobnienia i przywrócenia do pracy w tym samym zakładzie pracy, na innym stanowisku, uzyskiwał on niższe przychody, a jeśli tak, to czy fakt ten, o ile miał miejsce, bezpośrednio związany był z internowaniem, stanowiąc element dalszej represji. Mając zatem w polu widzenia powyższe okoliczności, orzeczono jak w części dyspozytywnej.

15/150000/0001006/AKa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

154505000006627_XXII_GWzt_000016_2008_Uz_2009-07-13_001

XXII GWzt 16/08

2009-07-13 02:00:00.0 CEST

2016-08-09 19:15:28.0 CEST

2016-08-09 12:40:49.0 CEST

15450500

6627

DECISION

Sygn. akt XXII GWzt 16/08 POSTANOWIENIE Dnia 13 lipca 2009 r. Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXII Sąd Wspólnotowych Znaków Towarowych i Wzorów Przemysłowych w składzie następującym : Przewodniczący SSO Beata Piwowarska Protokolant aplikant radcowski Inga Jaroszuk po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 lipca 2009 r. sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w P. przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. o ochronę prawa ochronnego na znak towarowy (...) postanawia : 1 umorzyć po

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Paula Wiaterska" xVersion="1.0" xLang="PL" xYear="2008" xEditor="dzagorska" xToPage="1" xPublisher="pwiaterska" xFlag="published" xEditorFullName="Dorota Zagórska" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolNmbr="000016" xVolType="15/450500/0006627/GWzt"> <xName>Postanowienie</xName> <xBlock> <xText><xBx> <xIx>Sygn. akt XXII GWzt 16/08 </xIx> </xBx></xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>POSTANOWIENIE</xName> <xText xALIGNx="right">Dnia 13 lipca 2009 r.</xText> <xText/> <xText><xBx>Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXII</xBx></xText> <xText><xBx>Sąd Wspólnotowych Znaków Towarowych i Wzorów Przemysłowych</xBx></xText> <xText/> <xText>w składzie następującym :</xText> <xText>Przewodniczący SSO Beata Piwowarska</xText> <xText>Protokolant aplikant radcowski Inga Jaroszuk </xText> <xText/> <xText>po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 lipca 2009 r.</xText> <xText>sprawy z powództwa<xBx> </xBx><xAnon> (...) S.A.</xAnon> z siedzibą w <xAnon>P.</xAnon></xText> <xText>przeciwko <xAnon> (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością</xAnon> w <xAnon>Ł.</xAnon></xText> <xText/> <xText>o ochronę prawa ochronnego na znak towarowy <xAnon> (...)</xAnon></xText> <xText/> <xText><xBx>postanawia :</xBx></xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>umorzyć postępowanie;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>zwrócić powodowi <xAnon> (...) S.A.</xAnon> z siedzibą w <xAnon>P.</xAnon> z kasy sądu kwotę 1.900 (tysiąc dziewięćset) złotych, zaksięgowaną dnia 17 grudnia 2008 r. pod pozycją §0690-9 poz.3655/08.</xText> </xUnit> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Beata Piwowarska

Paula Wiaterska

aplikant radcowski Inga Jaroszuk

Dorota Zagórska

Sygn. akt XXII GWzt 16/08 POSTANOWIENIE Dnia 13 lipca 2009 r. Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXII Sąd Wspólnotowych Znaków Towarowych i Wzorów Przemysłowych w składzie następującym : Przewodniczący SSO Beata Piwowarska Protokolant aplikant radcowski Inga Jaroszuk po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 lipca 2009 r. sprawy z powództwa(...) S.A.z siedzibą wP. przeciwko(...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnościąwŁ. o ochronę prawa ochronnego na znak towarowy(...) postanawia : 1 umorzyć postępowanie; 2 zwrócić powodowi(...) S.A.z siedzibą wP.z kasy sądu kwotę 1.900 (tysiąc dziewięćset) złotych, zaksięgowaną dnia 17 grudnia 2008 r. pod pozycją §0690-9 poz.3655/08.

15/450500/0006627/GWzt

Sąd Okręgowy w Warszawie

XXII Wydział Sąd Wspólnotowych Znaków Towarowych i Wzorów Przemysłowych

154505000005127_XVII_AmC_000240_2008_Uz_2009-01-27_001

XVII AmC 240/08

2009-07-09 02:00:00.0 CEST

2018-12-07 21:10:08.0 CET

2018-12-07 13:39:15.0 CET

15450500

5127

SENTENCE, REASON

Sygn. akt XVII AmC 240/08 WYROK I.W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 9 lipca 2009r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie: Przewodniczący: SSO Maria Witkowska Protokolant: Piotr Grzywacz po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2009r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa Stowarzyszenia (...) w P. przeciwko P. S. prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą Biuro (...) z siedzibą w G. o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone wyrok zaoczny z dnia

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Iwona Lubańska" xPublisher="ilubanska" xEditorFullName="Iwona Lubańska" xEditor="ilubanska" xml:space="preserve" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="12" xFlag="published" xYear="2008" xVolNmbr="000240" xDocType="Uz" xVolType="15/450500/0005127/AmC"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText>Sygn. akt XVII AmC 240/08</xText> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>WYROK</xName> <xText xALIGNx="center"> <xBx>I.W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xBx></xText> <xText xALIGNx="right"> Dnia 9 lipca 2009r.</xText> <xText>Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów</xText> <xText>w składzie:</xText> <xText>Przewodniczący: SSO Maria Witkowska</xText> <xText>Protokolant: Piotr Grzywacz</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2009r. w Warszawie na rozprawie</xText> <xText>sprawy z powództwa <xAnon>Stowarzyszenia (...)</xAnon> w <xAnon>P.</xAnon></xText> <xText>przeciwko <xAnon>P. S.</xAnon> prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą <xAnon> Biuro (...)</xAnon> z siedzibą w <xAnon>G.</xAnon></xText> <xText>o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone</xText> <xText/> <xText><xBx>wyrok zaoczny z dnia 27 stycznia 2009 roku utrzymuje w mocy w całości.</xBx></xText> <xText/> <xText xALIGNx="right"> <xBx> <xIx>XVII AmC 240/08</xIx> </xBx></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xType="part" xBold="true"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>W dniu 20 listopada 2008 roku powód - <xAnon>Stowarzyszenie (...)</xAnon> z siedzibą w <xAnon>P.</xAnon> wniósł szereg pozwów przeciwko pozwanemu – <xAnon>P. S.</xAnon> prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą <xAnon> Biuro (...)</xAnon> z siedzibą w <xAnon>G.</xAnon>, w których domagał się uznania za niedozwolone następujących postanowień zawartych w stosowanym przez niego wzorcu umownym o nazwie „Warunki Uczestnictwa w Imprezach Turystycznych Organizowanych przez <xAnon> Biuro (...)</xAnon>”:</xText> <xText/> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>„Odstąpienie z tych przyczyn może nastąpić w ciągu trzech dni od otrzymania od Organizatora pisemnego zawiadomienia. Brak odpowiedzi w tym terminie uważa się za akceptację zmienionych warunków Umowy.”.</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>„Klientowi przysługuje zwrot uiszczonej ceny imprezy, jeżeli odstąpienie następuje z przyczyn leżących po stronie Organizatora. Należą do nich:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">a</xName> <xText>zmiana istotnych warunków Umowy, w szczególności wzrost ceny imprezy, z innych przyczyn niż określone w pkt.4 WARUNKÓW PŁATNOŚCI powyżej 10%, zmiana terminu imprezy.”.</xText> </xUnit> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>„Organizator zastrzega sobie możliwość podwyższenia ceny imprezy do 20 dni przed datą wyjazdu, w związku ze wzrostem kosztów transportu, ceł, podatków lub opłat należnych za takie usługi, jak lotniskowe, załadunkowe lub przeładunkowe w portach morskich i lotniczych oraz wzrostem kursów walut.”.</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">4</xName> <xText>„W przypadku odstąpienia Klienta od udziału w imprezie z przyczyn nie leżących po stronie Organizatora (jak np. odmowa wydania paszportu, brak wizy, brak dokumentów upoważniających do przekroczenia granicy), organizator dokonuje następujących potrąceń z dokonanych wpłat od osoby:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">a</xName> <xText>na 31 lub więcej dni przed datą wyjazdu – opłatę w wysokości 50 zł,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">b</xName> <xText>w terminie 30-21 dni przed datą wyjazdu potrąca się 20% imprezy, jednak nie mniej niż wysokość opłaty o której mowa w lit. a,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">c</xName> <xText>w terminie 20-7 dni przed datą wyjazdu potrąca się 50% ceny imprezy,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">d</xName> <xText>w terminie krótszym niż 7 dni przed datą wyjazdu potrąca się 80% ceny wyjazdu w przypadku imprez organizowanych, 100% w przypadku apartamentów,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">e</xName> <xText>w dniu rozpoczęcia imprezy Organizator nie zwraca wpłat dokonanych przez Klienta.”.</xText> </xUnit> </xUnit> <xText/> <xText>Powód wniósł ponadto o wydanie wyroku zaocznego zaopatrzonego w rygor natychmiastowej wykonalności w przypadkach prawem przewidzianych, wydanie wyroku uwzględniającego powództwo w całości na posiedzeniu niejawnym, rozpoznanie sprawy również pod nieobecność powoda bądź jego pełnomocnika procesowego oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 360 zł.</xText> <xText><xIx>Swoje roszczenie powód oparł na fakcie, że pozwany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie biura podróży posługuje się wzorcem umownym zawierającym zakwestionowane postanowienia.</xIx></xText> <xText>Jako dowód na poparcie swojego stanowiska powód przedstawił wzorzec umowny pod nazwą „Warunki Uczestnictwa w Imprezach Turystycznych Organizowanych przez <xAnon> Biuro (...)</xAnon>” zawierający kwestionowane w pozwach postanowienia.</xText> <xText>W ocenie powoda zakwestionowane przez niego postanowienia umowne kształtują prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy– stanowią zatem niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1)" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> Kodeksu cywilnego</xLexLink>.</xText> <xText>Zarządzeniami z dnia 6 stycznia 2009 roku Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, działając na podstawie <xLexLink xArt="art. 479(9);art. 479(9) § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 479<xSUPx>9</xSUPx> § 1 k.p.c.</xLexLink>, zwrócił pozwanemu pisma procesowe z dnia 10 grudnia 2008 roku zatytułowane „odpowiedź na pozew” wobec faktu nie dołączenia dowodu doręczenia jego odpisu lub dowodu wysłania przesyłką poleconą pełnomocnikowi powoda.</xText> <xText>Zarządzeniem z dnia 27 stycznia 2009 Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów mając na uwadze, że wniesione przez powoda przeciw pozwanemu sprawy o sygnaturach XVII AmC 240/08, XVII AmC 241/08, XVII AmC 242/08 oraz XVII AmC 243/08 są ze sobą w związku, ponieważ dotyczą tego samego wzorca umownego stosowanego przez stronę pozwaną i mogły być objęte jednym pozwem, na podstawie <xLexLink xArt="art. 219" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 219 k.p.c.</xLexLink> roku połączył je do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygnaturą XVII AmC 244/08.</xText> <xText><xIx>W dniu 27 stycznia 2009 roku Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydał wyrok zaoczny uwzględniający w całości żądania pozwów. </xIx></xText> <xText><xIx>Pismem z dnia 16 lutego 2009 roku pozwany złożył sprzeciw od wyroku zaocznego domagając się jego uchylenia oraz oddalenia powództwa w całości. </xIx></xText> <xText><xIx>Pozwany wniósł ponadto o zawieszenie rygoru natychmiastowej wykonalności nadanej wyrokowi zaocznemu, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz w przypadku uwzględnienia powództwa zwrot kosztów procesu w oparciu o <xLexLink xArt="art. 102" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 102 k.p.c.</xLexLink> </xIx></xText> <xText><xIx>Pozwany podniósł, że kwestionowane przez powoda klauzule są wynikiem doświadczeń Organizatora imprez turystycznych i korelują i są zgodne z przepisami <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">Kodeksu cywilnego</xLexLink> oraz <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">ustawy o usługach turystycznych</xLexLink>. </xIx></xText> <xText><xIx>W opinii pozwanego, uznanie zakwestionowanych klauzul za niedozwolone ukształtowałoby obowiązki stron umowy w sposób całkowicie nierównorzędny i obciążałoby w większym stopniu Organizatora. </xIx></xText> <xText><xIx>Pozwany podniósł, że przedmiotowe klauzule nie są sprzeczne z dobrymi obyczajami i nie naruszają rażąco interesów konsumentów, jak również nie pozostają w sprzeczności z przepisami <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">Kodeksu cywilnego</xLexLink> i <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">ustawy o usługach turystycznych</xLexLink>. Zdaniem pozwanego, powód w żadnej mierze nie wykazał, że stosowanie kwestionowanych klauzul może mieć dla klientów ujemne konsekwencje, zaś przytoczone przez powoda argumenty w tej kwestii uznać należy za całkowicie chybione. </xIx></xText> <xText/> <xText><xBx> <xIx>Rozpoznając sprawę Sad Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny: </xIx> </xBx></xText> <xText/> <xText>Bezsporne w sprawie jest, że pozwany – <xAnon>P. S.</xAnon> prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą <xAnon> Biuro (...)</xAnon> z siedzibą w <xAnon>G.</xAnon> polegającą na świadczeniu usług turystycznych na rzecz konsumentów.</xText> <xText>Bezspornym jest także, że pozwany posługuje się w obrocie z konsumentami wzorcem umownym o nazwie „Warunki Uczestnictwa w Imprezach Turystycznych Organizowanych przez <xAnon> Biuro (...)</xAnon>”. Przedmiotowy wzorzec zawiera zakwestionowane przez powoda postanowienia o następującej treści:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>„Odstąpienie z tych przyczyn może nastąpić w ciągu trzech dni od otrzymania od Organizatora pisemnego zawiadomienia. Brak odpowiedzi w tym terminie uważa się za akceptację zmienionych warunków Umowy.”.</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>„Klientowi przysługuje zwrot uiszczonej ceny imprezy, jeżeli odstąpienie następuje z przyczyn leżących po stronie Organizatora. Należą do nich:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">a</xName> <xText>zmiana istotnych warunków Umowy, w szczególności wzrost ceny imprezy, z innych przyczyn niż określone w pkt.4 WARUNKÓW PŁATNOŚCI powyżej 10%, zmiana terminu imprezy.”.</xText> </xUnit> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>„Organizator zastrzega sobie możliwość podwyższenia ceny imprezy do 20 dni przed datą wyjazdu, w związku ze wzrostem kosztów transportu, ceł, podatków lub opłat należnych za takie usługi, jak lotniskowe, załadunkowe lub przeładunkowe w portach morskich i lotniczych oraz wzrostem kursów walut.”.</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">4</xName> <xText>„W przypadku odstąpienia Klienta od udziału w imprezie z przyczyn nie leżących po stronie Organizatora (jak np. odmowa wydania paszportu, brak wizy, brak dokumentów upoważniających do przekroczenia granicy), organizator dokonuje następujących potrąceń z dokonanych wpłat od osoby:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">a</xName> <xText>na 31 lub więcej dni przed datą wyjazdu – opłatę w wysokości 50 zł,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">b</xName> <xText>w terminie 30-21 dni przed datą wyjazdu potrąca się 20% imprezy, jednak nie mniej niż wysokość opłaty o której mowa w lit. a,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">c</xName> <xText>w terminie 20-7 dni przed datą wyjazdu potrąca się 50% ceny imprezy,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">d</xName> <xText>w terminie krótszym niż 7 dni przed datą wyjazdu potrąca się 80% ceny wyjazdu w przypadku imprez organizowanych, 100% w przypadku apartamentów,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">e</xName> <xText>w dniu rozpoczęcia imprezy Organizator nie zwraca wpłat dokonanych przez Klienta.”.</xText> </xUnit> </xUnit> <xText/> <xText>Pozwany nie zakwestionował wiarygodności dołączonego do pozwu wzorca umownego, ani też nie zarzucił niezgodności kwestionowanych postanowień z jego treścią. Z tych względów okoliczności te należało uznać za udowodnione na podstawie <xLexLink xArt="art. 230" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 230 k.p.c.</xLexLink></xText> <xText/> <xText><xBx> <xIx>W tym stanie faktycznym Sad Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:</xIx> </xBx></xText> <xText/> <xText>Powództwo jest uzasadnione.</xText> <xText>Należy podkreślić, że w postępowaniu o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone Sąd dokonuje abstrakcyjnej oceny wzorca celem ustalenia, czy zawarte w nim klauzule mają charakter niedozwolonych postanowień umownych w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1)" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> k.c.</xLexLink> Niedozwolone postanowienia umowne to konstrukcja przewidziana w <xLexLink xArt="art. 385(1)" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx></xLexLink> – 385<xSUPx>3</xSUPx> <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">k.c.</xLexLink>, mająca na celu ochronę konsumenta przed niekorzystnymi postanowieniami umowy łączącej go z profesjonalistą. Należy podkreślić, że ocena kwestionowanych klauzul prowadzona jest w oderwaniu od konkretnego stosunku umownego z określonym konsumentem, a jej przedmiotem jest badanie tylko tych klauzul wzorca, a nie praktyki i konsekwencji ich stosowania w umowach z konsumentami.</xText> <xText>W myśl <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> § 1 k.c.</xLexLink>, za niedozwolone postanowienia umowne uznaje się postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.</xText> <xText>Z przytoczonego sformułowania wynika zatem, że możliwość uznania danego postanowienia umownego za niedozwolone i wyeliminowanie go z praktyki stosowania zależna jest od spełnienia następujących przesłanek:</xText> <xText>1) postanowienie nie zostało uzgodnione indywidualnie, a więc nie podlegało negocjacjom;</xText> <xText>2) ukształtowane w ten sposób prawa i obowiązki konsumenta pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami;</xText> <xText>3) ukształtowane we wskazany sposób prawa i obowiązki rażąco naruszają interesy konsumenta;</xText> <xText>4) postanowienie umowy nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron, w tym ceny lub wynagrodzenia.</xText> <xText>Powyższe przesłanki muszą zostać spełnione łącznie, natomiast brak jednej z nich skutkuje, że Sąd nie dokonuje oceny danego postanowienia pod kątem abuzywności.</xText> <xText>Analizując zakwestionowane przez powoda postanowienia w oparciu o w/w kryteria, nie budzi wątpliwości Sądu, że konsumenci nie mieli wpływu na ich treść, a zatem należało uznać, że nie były one z nimi uzgadniane indywidualnie.</xText> <xText>Przedmiotowe postanowienia nie dotyczą także, zdaniem Sądu, głównych świadczeń stron umowy, którymi są: ze strony pozwanego – realizacja imprezy, ze strony zaś konsumenta – zapłata ceny.</xText> <xText>Do rozstrzygnięcia pozostała zatem jedynie kwestia, czy zakwestionowane przez powoda postanowienia kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.</xText> <xText>Należy wskazać, że „dobre obyczaje” to reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można uznać także działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, a więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające od przyjętych standardów postępowania. Pojęcie „interesów konsumenta” należy rozumieć szeroko, nie tylko jako interes ekonomiczny, mogą tu wejść w grę także inne aspekty: zdrowia konsumenta (i jego bliskich), jego czasu zbędnie traconego, dezorganizacji toku życia, przykrości, zawodu itp. Naruszenie interesów konsumenta wynikające z niedozwolonego postanowienia musi być rażące, a więc szczególnie doniosłe. Pełnię treści pojęciu „dobrych obyczajów” (w szczególności w stosunkach umownych między profesjonalistą a konsumentem) nadaje judykatura - w orzeczeniu SN z 13 lipca 2005 r., I CK 832/04, IC Biul. SN 2006, nr 2, s. 86 wskazano, że <xIx>za „sprzeczne z dobrymi obyczajami” </xIx>należy uznać wprowadzenie klauzul godzących w równowagę kontraktową, <xIx>„rażące naruszenie interesów konsumenta” </xIx>zaś polega na nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta w określonym stosunku umownym).</xText> <xText><xIx>Mają powyższe na względzie Sąd uznał, że kwestionowane przez powoda klauzule niewątpliwie stanowią niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385 <xSUPx>1</xSUPx> § 1 k.c.</xLexLink> </xIx></xText> <xText/> <xText><xIx>W ocenie Sądu pierwsza zakwestionowana przez powoda klauzula o treści „Odstąpienie z tych przyczyn może nastąpić w ciągu trzech dni od otrzymania od Organizatora pisemnego zawiadomienia. Brak odpowiedzi w tym terminie uważa się za akceptację zmienionych warunków Umowy.” stanowi niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385 <xSUPx>1</xSUPx> § 1 k.c.</xLexLink> bowiem spełnia przesłanki określone w <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 10;art. 385(3) pkt. 19" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385 <xSUPx>3</xSUPx> pkt 10 i 19 k.c.</xLexLink> </xIx></xText> <xText><xIx>Stosownie do treści <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 10" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385 <xSUPx>3</xSUPx> pkt 10 k.c.</xLexLink> w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie. </xIx></xText> <xText><xIx>Natomiast zgodnie z <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 19" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385 <xSUPx>3</xSUPx> pkt 19 k.c.</xLexLink> w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności przewidują wyłącznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech świadczenia.</xIx></xText> <xText>Należy wskazać, że sporna klauzula przewiduje możliwość wyłącznie dla pozwanej możliwość zmiany istotnych warunków umowy. Konsument w tej sytuacji ma zatem wyłącznie wybór pomiędzy zgodą na tę zmianę lub rezygnację z imprezy (odstąpienie od umowy). Wyklucza to więc możliwość domagania się wykonania umowy zgodnie z jej treścią, w przypadku gdy świadczenie stało się niemożliwym, a w razie niewykonania umowy, żądania stosowanego odszkodowania. Za słuszne uznać należy stanowisko powoda wyrażone w pozwie, że zastrzeżenie, iż przyjęcie zmiany, a tym samym faktycznie nowej oferty, może nastąpić poprzez jej milczące przyjęcie stoi w sprzeczności z przepisami <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">Kodeksu cywilnego</xLexLink> normującymi zasady zawierania umowy w trybie złożenia i przyjęcia oferty. W świetle przepisu <xLexLink xArt="art. 68(2)" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 68<xSUPx>2</xSUPx> k.c.</xLexLink>, jeżeli przedsiębiorca otrzymał od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych, ofertę zawarcia umowy w ramach swej działalności, brak niezwłocznej odpowiedzi poczytuje się za przyjęcie oferty. Przywołany przepis nie odnosi się w sposób bezpośredni do stosunku prawnego łączącego organizatora turystyki z konsumentem, nie mniej jednak daje wskazówkę do oceny zakwestionowanego postanowienia. Skoro bowiem regulacja <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">Kodeksu cywilnego</xLexLink> zastrzega możliwość dorozumianego przyjęcia oferty jedyni w stosunkach między profesjonalistą, dodatkowo pozostającymi ze sobą w stałych stosunkach gospodarczych, to a contrario wnioskować należy, że nie jest to właściwa regulacja dla stosunków między posiadającym przewagę kontraktową profesjonalistą – organizatorem turystyki a konsumentem.</xText> <xText>Ocena braku reakcji konsumenta na zaproponowaną zmianę warunków umowy i wynikające z tego skutki prawne, powinny być, w ocenie Sądu, każdorazowo oceniane indywidualnie, z uwzględnieniem występujących w sprawie okoliczności faktycznych. Niewłaściwe jest natomiast generalne i kategoryczne zastrzeżenie dorozumianego przyjęcia zmienionych warunków umowy.</xText> <xText><xIx>Zakwestionowane postanowienia nie zawierają również zastrzeżenia, że zmiany warunków umowy mogą nastąpić z ważnych i niezależnych od pozwanej względów, jako uzasadnienia dla podjęcia jednostronnej decyzji pozwanego. </xIx></xText> <xText>Przedmiotowe postanowienie daje nadto pozwanej uprawnienie do dokonywania jednostronnych zmian istotnych cech świadczenia, gwarantując konsumentom prawo do rezygnacji z usług pozwanej w zbyt krótkim czasie. Określony w zaskarżonym postanowieniu termin w wielu przypadkach może okazać się zbyt krótki na zapoznanie się przez klienta ze zmianą umowy, może nie wystarczyć na przemyślenie, jak i skonsultowanie decyzji ze współuczestnikami podróży. W ocenie Sadu, termin na odstąpienie przez konsumenta od umowy powinien zostać określony w taki sposób, aby dawać mu realne szanse na podjęcie rozsądnej i przemyślanej decyzji. W przedmiotowym przypadku konsument został postawiony presji zbyt krótkiego terminu na podjęcie wyboru co do przyjęcia nowej oferty przedsiębiorcy, bądź też odstąpienia od umowy. Okoliczność ta skutkować może natomiast dokonaniem przez niego błędnej decyzji.</xText> <xText>Wskazać przy tym należy, że zgodnie z treścią <xLexLink xArt="art. 14;art. 14 ust. 5" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">art. 14 ust. 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o usługach turystycznych</xLexLink> (Dz. U. z 2004 r., Nr 223, poz. 2268 z późń. zm.) organizator, który przed rozpoczęciem imprezy turystycznej jest zmuszony, z przyczyn od niego niezależnych, zmienić istotne warunki umowy z klientem, z zastrzeżeniem <xLexLink xArt="art. 17" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">art. 17</xLexLink>, powinien niezwłocznie o tym powiadomić klienta. W takiej sytuacji klient powinien niezwłocznie poinformować organizatora, czy przyjmuje proponowaną zmianę umowy albo odstępuje od umowy za natychmiastowym zwrotem wszystkich wniesionych świadczeń i bez obowiązku zapłaty kary umownej. Jeżeli klient, zgodnie z <xLexLink xArt="art. 14 ust. 5" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">ust. 5</xLexLink>, odstępuje od umowy lub jeżeli organizator odwołuje imprezę turystyczną z przyczyn niezależnych od klienta, klient ma prawo, według swojego wyboru uczestniczyć w imprezie zastępczej o tym samym lub wyższym standardzie, chyba że zgodzi się na imprezę o niższym standardzie za zwrotem różnicy w cenie bądź też żądać natychmiastowego zwrotu wszystkich wniesionych świadczeń.</xText> <xText><xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">Ustawa o usługach turystycznych</xLexLink> mająca zastosowanie do rozstrzyganej kwestii posługuje się pojęciem „niezwłocznie” bez wskazania o jaki okres czasu chodzi. Podobnie nie określa tego czasu Dyrektywa Rady z dnia 13 czerwca 1990 roku w sprawie zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek (Dz.U.UE.L.90.158.59), posługując się natomiast w art. 4 ust. 5 sformułowaniem, że „konsument zawiadomi jak najszybciej o swojej decyzji”. Nie mniej jednak należałoby przyjąć, że pojęcia „niezwłocznie” nie da się zamknąć w sztywnych ramach czasowych, ale może oznaczać realny w konkretnych okolicznościach termin. Podobne Stanowisko, co do określenia tego pojęcia zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 marca 2001 roku sygn. akt V CKN 769/00 (OSNC 2001, nr 11, poz. 166). Zatem wprowadzenie przesłanki negatywnej – rygorystycznego terminu 3 dni do złożenia stosownego oświadczenia przez konsumenta w sposób oczywisty narusza zasadę równorzędnego ustanowienia prawa i obowiązków strony, przy braku określenia takiego terminu dla poinformowania kontrahenta o zmianach przez profesjonalną stronę umowy, jaką jest pozwana.</xText> <xText>W ocenie Sądu, rażąco krótki termin na przekazanie informacji przez klienta, co do ewentualnej rezygnacji z imprezy jest korzystnym rozwiązaniem dla pozwanej i jednocześnie ewidentnie krzywdzącym warunkiem umowy dla konsumenta, co oznacza, że przedmiotowe postanowienie umowne kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.</xText> <xText>Powyższe postanowienie umowne, stosowane przez pozwanego w obrocie z konsumentami, w ocenie Sądu, powoduje nierównomierne rozłożenie praw i obowiązków stron umowy ze szkodą dla konsumenta. Zakwestionowane postanowienie stanowi nadużycie przewagi kontraktowej pozwanego, jako profesjonalisty względem konsumenta, przyznając pozwanemu przewagę w łączącym ich stosunku umownym.</xText> <xText>Przedmiotowa klauzula godzi zatem w równowagę kontraktową i prowadzi do nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta.</xText> <xText>W ocenie Sądu, takie ukształtowanie stosunku prawnego we wzorcu umownym nie znajduje żadnego uzasadnienia i w sposób rażący narusza interesy ekonomiczne konsumentów, jak również kształtuje ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami.</xText> <xText/> <xText>Odnośnie drugiej zakwestionowanej przez powoda klauzuli o treści „Klientowi przysługuje zwrot uiszczonej ceny imprezy, jeżeli odstąpienie następuje z przyczyn leżących po stronie Organizatora. Należą do nich:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">a</xName> <xText>zmiana istotnych warunków Umowy, w szczególności wzrost ceny imprezy, z innych przyczyn niż określone w pkt.4 WARUNKÓW PŁATNOŚCI powyżej 10%, zmiana terminu imprezy.” Sąd uznał, że stanowi ona niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> § 1 k.c.</xLexLink> bowiem spełnia przesłanki określone w <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 14;art. 385(3) pkt. 20" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>3</xSUPx> pkt 14 i 20 k.c.</xLexLink></xText> </xUnit> <xText>Stosownie do treści <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 14" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>3</xSUPx> pkt 14 k.c.</xLexLink> w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownym są, które w szczególności pozbawiają wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia.</xText> <xText>Z kolei przepis <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 20" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>3</xSUPx> pkt 20 k.c.</xLexLink> stanowi, że w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownym są te postanowienia, które przewidują uprawnienie kontrahenta konsumenta do określania lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy.</xText> <xText>Wskazać należy, że zgodnie z treścią <xLexLink xArt="art. 14;art. 14 ust. 5" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">art. 14 ust. 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o usługach turystycznych</xLexLink> (Dz. U. z 2004 r., Nr 223, poz. 2268 z późń. zm.) organizator, który przed rozpoczęciem imprezy turystycznej jest zmuszony, z przyczyn od niego niezależnych, zmienić istotne warunki umowy z klientem, z zastrzeżeniem <xLexLink xArt="art. 17" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">art. 17</xLexLink>, powinien niezwłocznie o tym powiadomić klienta. W takiej sytuacji klient powinien niezwłocznie poinformować organizatora, czy przyjmuje proponowaną zmianę umowy albo odstępuje od umowy za natychmiastowym zwrotem wszystkich wniesionych świadczeń i bez obowiązku zapłaty kary umownej. Jeżeli klient, zgodnie z <xLexLink xArt="art. 14 ust. 5" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">ust. 5</xLexLink>, odstępuje od umowy lub jeżeli organizator odwołuje imprezę turystyczną z przyczyn niezależnych od klienta, klient ma prawo, według swojego wyboru uczestniczyć w imprezie zastępczej o tym samym lub wyższym standardzie, chyba że zgodzi się na imprezę o niższym standardzie za zwrotem różnicy w cenie bądź też żądać natychmiastowego zwrotu wszystkich wniesionych świadczeń.</xText> <xText>W przedmiotowym postanowieniu pozwana zagwarantowała prawo odstąpienia przez konsumenta od umowy i zwrotu pełnej wpłaty w przypadku, gdy jest to spowodowane przyczynami leżącymi po stronie pozwanego. Dozwolone jest zatem stosowanie klauzul przewidujących możliwość podniesienia ustalonej pierwotnie ceny wyłącznie w przypadku, gdy konsument ma zagwarantowane prawo odstąpienia od umowy.</xText> <xText>Tymczasem zakwestionowane postanowienie przewiduje uprawnienie pozwanego do określenia lub podwyższenia ceny po zawarciu umowy bez jednoczesnego przyznania konsumentowi prawa do odstąpienia od umowy. Prawo anulowania imprezy pozwany przyznał konsumentowi tylko w przypadku wzrostu imprezy o więcej niż 10 %. Postanowienie to zatem ogranicza prawa konsumenta wynikające z w/w przepisów <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">ustawy o usługach turystycznych</xLexLink>, albowiem w przypadku podwyżki ceny imprezy nie przekraczającej 10% konsument jest pozbawiony do odstąpienia od umowy.</xText> <xText>Każde podwyższenie ceny usługi turystycznej stanowi zmianę istotnych warunków umowy, co uzasadnia zastosowanie w takim przypadku <xLexLink xArt="art. 14;art. 14 ust. 5" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">art. 14 ust. 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych</xLexLink> (Dz. U. z 2004 r. nr 23, póz. 2268, ze zm.), zgodnie z którym każda zmiana istotnych warunków umowy dokonana przez organizatora turystyki rodzi po stronie konsumenta prawo do odstąpienia od umowy za natychmiastowym zwrotem wszystkich wniesionych świadczeń , bez obowiązku zapłaty kary umownej. Zakwestionowane postanowienie kształtuje prawa konsumenta w sposób mniej korzystny niż określony w cytowanej ustawie, co narusza przepis art. 19 tej ustawy. Postanowienie to zawęża bowiem zakres przesłanek uzasadniających rezygnację konsumenta z imprezy turystycznej bez konieczności ponoszenia dodatkowych dolegliwości finansowych do sytuacji, w których podwyżka przekracza 10% ceny imprezy.</xText> <xText/> <xText>Również klauzula o treści „Organizator zastrzega sobie możliwość podwyższenia ceny imprezy do 20 dni przed datą wyjazdu, w związku ze wzrostem kosztów transportu, ceł, podatków lub opłat należnych za takie usługi, jak lotniskowe, załadunkowe lub przeładunkowe w portach morskich i lotniczych oraz wzrostem kursów walut” stanowi, w ocenie Sądu, niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> § 1 k.c.</xLexLink> bowiem kształtuje prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.</xText> <xText>Należy wskazać, że stosownie do treści przepisu <xLexLink xArt="art. 17;art. 17 ust. 1" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o usługach turystycznych</xLexLink> (Dz. U. z 2004 r., Nr 223, poz. 2268 z późń. zm.) cena ustalona w umowie nie może być podwyższona, chyba że umowa wyraźnie przewiduje możliwość podwyższenia ceny, a organizator turystyki udokumentuje wpływ na podwyższenie ceny jednej z następujących okoliczności:</xText> <xText>1)wzrostu kosztów transportu;</xText> <xText>2)wzrostu opłat urzędowych, podatków lub opłat należnych za takie usługi, jak lotniskowe, załadunkowe lub przeładunkowe w portach morskich i lotniczych;</xText> <xText>3)wzrostu kursów walut.</xText> <xText>Z kolei stosownie do treści art. 17 ust. 2 w/w ustawy w okresie 20 dni przed datą wyjazdu cena ustalona w umowie nie może być podwyższona.</xText> <xText>Mając powyższe na względzie należy stwierdzić, że dozwolone jest zatem stosowanie klauzul przewidujących możliwość podniesienia ustalonej pierwotnie ceny wyłącznie w przypadku, gdy związane jest to zaistnieniem jednej z następujących okoliczności: wzrostu kosztów transportu, wzrostu opłat urzędowych, podatków lub opłat należnych za takie usługi, jak lotniskowe, załadunkowe lub przeładunkowe w portach morskich i lotniczych lub wzrostu kursów walut. Istotne jest także, że cena za imprezę turystyczną nie może zostać przez organizatora podwyższona, nawet w przypadku zaistnienia w/w okoliczności, do 20 dni przed planowaną datą wyjazdu.</xText> <xText>Określony w <xLexLink xArt="art. 17;art. 17 ust. 1" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">art. 17 ust. 1 ustawy o usługach turystycznych</xLexLink> katalog okoliczności uzasadniających zmianę ceny imprezy turystycznej jest zamknięty, natomiast podwyższenie ceny na skutek innych okoliczności jest niedopuszczalne. Ponadto, przepis <xLexLink xArt="art. 17;art. 17 ust. 2" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">art. 17 ust. 2 ustawy o usługach turystycznych</xLexLink> wprowadza bezwzględny zakaz podwyższania ceny imprezy turystycznej w okresie 20 dni przed datą jej rozpoczęcia. W świetle przywołanego przepisu podniesienie ceny imprezy dopuszczalne jest zatem wyłącznie do 21-go dnia przed datą wyjazdu.</xText> <xText>Z analizy przedmiotowego postanowienia wynika, że pozwany zastrzegł w nim możliwość podwyższenia ceny imprezy turystycznej w przypadku wzrostu kosztów transportu, ceł, podatków lub opłat należnych za takie usługi, jak lotniskowe, załadunkowe lub przeładunkowe w portach morskich i lotniczych oraz wzrostu kursów walut. Zapis ten daje zatem pozwanej podstawę do zmiany warunków umowy (cena). Takie uregulowanie pozostaje zatem w zgodzie z przepisem <xLexLink xArt="art. 17;art. 17 ust. 1" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">art. 17 ust. 1 ustawy o usługach turystycznych</xLexLink>, bowiem przyznaje pozwanemu uprawnienie do zmiany ceny na skutek wzrostu kursów walut.</xText> <xText>Jednakże należy zważyć, że przedmiotowe postanowienie wskazuje, że pozwany może podwyższyć cenę imprezy do 20 dni przed datą wyjazdu. Kwestionowany zapis daje zatem podstawę do podwyższenia przez pozwanego ceny także w 20 dniu przed planowaną datą rozpoczęcia imprezy a zatem cena może być zmieniona w czasie okresu ochronnego, o którym mowa w <xLexLink xArt="art. 17;art. 17 ust. 2" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">art. 17 ust. 2 ustawy o usługach turystycznych</xLexLink>.</xText> <xText>Należy podkreślić, że przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą w zakresie organizacji turystyki może ukształtować uprawnienia konsumenta w sposób bardziej korzystny niż zapisy <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">ustawy o usługach turystycznych</xLexLink>, nie może zaś kształtować tych uprawnień w sposób mniej korzystny. Wynika to z treści przepisu <xLexLink xArt="art. 19;art. 19 ust. 1" xIsapId="WDU19971330884" xTitle="Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 884">art. 19 ust. 1 ustawy o usługach turystycznych</xLexLink>, zgodnie z którym postanowienia umów zawieranych przez organizatorów turystyki z klientem mniej korzystne dla klientów niż postanowienia ustawy są nieważne.</xText> <xText>Z uwagi na powyższe uznać należało, że kwestionowane postanowienie jest sprzeczne z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa i zmierza do pozbawienia konsumentów przysługujących im z mocy prawa uprawnień. W ocenie Sądu, stwierdzenie niezgodności ocenianej klauzuli z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa stanowi przesłankę uznania, iż kształtuje ona prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy – stanowi zatem niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> § 1 k.c.</xLexLink></xText> <xText/> <xText>Niedozwolonym postanowieniem umownym w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1)" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> k.c.</xLexLink> jest także klauzula o następującej treści: „W przypadku odstąpienia Klienta od udziału w imprezie z przyczyn nie leżących po stronie Organizatora (jak np. odmowa wydania paszportu, brak wizy, brak dokumentów upoważniających do przekroczenia granicy), organizator dokonuje następujących potrąceń z dokonanych wpłat od osoby:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">a</xName> <xText>na 31 lub więcej dni przed datą wyjazdu – opłatę w wysokości 50 zł,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">b</xName> <xText>w terminie 30-21 dni przed datą wyjazdu potrąca się 20% imprezy, jednak nie mniej niż wysokość opłaty o której mowa w lit. a,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">c</xName> <xText>w terminie 20-7 dni przed datą wyjazdu potrąca się 50% ceny imprezy,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">d</xName> <xText>w terminie krótszym niż 7 dni przed datą wyjazdu potrąca się 80% ceny wyjazdu w przypadku imprez organizowanych, 100% w przypadku apartamentów,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=")">e</xName> <xText>w dniu rozpoczęcia imprezy Organizator nie zwraca wpłat dokonanych przez Klienta.”.</xText> </xUnit> <xText>Przedmiotowe postanowienie spełnia, bowiem, zdaniem Sądu, przesłanki określone w <xLexLink xArt="art. 383(3);art. 383(3) pkt. 12;art. 383(3) pkt. 16;art. 383(3) pkt. 17" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 383<xSUPx>3</xSUPx> pkt 12, 16 i 17 k.c.</xLexLink></xText> <xText><xIx>Stosownie do treści <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 12" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385 <xSUPx>3</xSUPx> pkt 12 k.c.</xLexLink> w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie nie spełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania.</xIx></xText> <xText><xIx>Z kolei stosowanie do treści przepisu <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 16" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385 <xSUPx>3</xSUPx> pkt 16 k.c.</xLexLink> w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcie lub wykonania umowy. </xIx></xText> <xText><xIx>Natomiast <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 17" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385 <xSUPx>3</xSUPx> pkt 17 k.c.</xLexLink> przewiduje, że w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego.</xIx></xText> <xText><xIx>Należy wskazać, że rezygnacja konsumenta z uczestnictwa w imprezie turystycznej jest odstąpieniem od umowy zawartej z pozwanym. Zatem zastosowanie powinien w tym przypadku znaleźć przepis <xLexLink xArt="art. 395;art. 395 § 2" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 395 § 2 k.c.</xLexLink>, zgodnie z którym to, co strony już świadczyły ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Za świadczone usługi należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie. Ponieważ świadczenie konsumenta jest świadczeniem pieniężnym i jego zwrot jest możliwy, jego rezygnacja z uczestnictwa w imprezie turystycznej obliguje pozwanego do zwrotu uiszczonej przez konsumenta kwoty. </xIx></xText> <xText>Podkreślić przy tym należy, że przedsiębiorca ma prawo do potrącenia poczynionych nakładów, jak również kompensaty poniesionych strat, w przypadku rezygnacji konsumenta z usługi. Kwota podlegająca potrąceniu powinna jednak zostać ustalona w zakresie zbliżonym do rzeczywistej straty poniesionej przez pozwanego. W związku z tym, zwrotowi powinna podlegać część niewykorzystana po odliczeniu w/w kosztów. Pozwany zaś nie wykazał, że ponosi straty lub, że poniósł już nakłady w wysokości zbliżonej do wielkości wskazanych w kwestionowanym zapisie. Określone w kwestionowanym postanowieniu należności pozostają, w ocenie Sadu, w sprzeczności z unormowaniem powołanego przepisu <xLexLink xArt="art. 395;art. 395 § 2" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 395 § 2 k.c.</xLexLink> i prowadzą do przekonania, iż wysokość płaconej w tych warunkach przez konsumenta kwoty odszkodowania jest niewspółmierna i zbyt wygórowana w stosunku do poniesionych przez pozwanego nakładów i utraconych korzyści.</xText> <xText>W ocenie Sądu, pozwany w sposób dowolny potrąca w przedmiotowym postanowieniu znaczną część ceny uiszczonej przez klienta w związku z jego rezygnacją z oferowanej imprezy. W ten sposób pozwany otrzymuje część świadczenia klienta sam będąc zwolniony od spełnienia własnego świadczenia. Postanowienie to zatem stanowi niedozwolone postanowienie umowne określone w <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 12" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>3</xSUPx> pkt 12 k.c.</xLexLink>, gdyż wyłącza obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie niespełnione w całości lub części, gdy rezygnuje on z wykonania umowy.</xText> <xText><xIx>Należy podkreślić, że pozwany - stosownie do treści <xLexLink xArt="art. 396" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 396 k.c.</xLexLink>, może zastrzec w umowie, że jednej lub obu stronom umowy wolno od umowy odstąpić za zapłatą oznaczonej sumy pieniężnej. Warunkiem jest jednak, aby kwota ta, w umowach zawieranych z konsumentami, nie była rażąco wygórowana i pozostawała we współmiernej wysokości do ponoszonej zwykle szkody. Zgodnie bowiem z <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 17" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385 <xSUPx>3</xSUPx> pkt 17 k.c.</xLexLink> w razie wątpliwości niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego. </xIx></xText> <xText><xIx>W ocenie Sądu, zastrzeżone przez pozwanego w przedmiotowym postanowieniu potrącenia są rażąco wygórowane i nie pozostają w proporcjonalnej relacji z utraconymi korzyściami i ewentualną szkodą, jaką może ponieść pozwany w przypadku rezygnacji przez konsumenta z umowy. Określony w tym postanowieniu procentowy wzrost należności nie podlegającej zwrotowi pozostaje ponadto w sprzeczności z unormowaniem <xLexLink xArt="art. 395" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 395 k.c.</xLexLink> i prowadzi do przekonania, że wysokość płaconej w tych warunkach przez konsumenta kwoty odstępnego jest niewspółmierna i zbyt wygórowana w stosunku do poniesionych nakładów i utraconych korzyści. Należy bowiem wskazać, że w przypadku rezygnacji konsumenta z wykonania umowy w określonych terminach, pozwany w ramach oferty „last minute” może jeszcze sprzedać ofertę i w ten sposób zarobić podwójnie. W takiej sytuacji pozwany odzyska znaczną część ceny imprezy i dodatkowo uzyska korzyść w postaci potrąconej ryczałtowo części świadczenia rezygnującego klienta. W ocenie Sądu, pozwany przewiduje wygórowane stawki odszkodowania już na wiele dni przed rozpoczęciem imprezy, nie uwzględniając, że ma możliwość nie ponoszenia żadnych kosztów w związku z rezygnacją konsumenta i możliwością ponownej sprzedaży tej samej oferty. </xIx></xText> <xText><xIx>Zdaniem Sądu, kwoty odstępnego w przedmiotowej sprawie stanowią rażącą dysproporcję interesów konsumenta a proponowane przez pozwanego stawki ryczałtowych opłat są rażąco wygórowane. Pozwany ustalając ryczałtowe stawki odstępnego w wysokości kilkudziesięciu do aż 100% ceny imprezy, przerzuca na klientów rezygnujących z imprezy turystycznej koszty i ryzyko prowadzonej przez siebie działalności. Celem zaś odstępnego jest wyłącznie zrekompensowanie strat wynikających z konkretnej umowy, nie zaś zmniejszenie strat całej prowadzonej działalności. Zatem, w ocenie Sądu, przedmiotowe postanowienie, poprzez zastrzeżenie rażąco wygórowanych kwot odstępnego zastrzeżone na wypadek rezygnacji konsumenta z wykonania umowy może przynosić pozwanemu nieuzasadniony zysk kosztem konsumenta.</xIx></xText> <xText>Należy również zwrócić uwagę na okoliczność, iż ryczałtowo ustalona opłata na wypadek rezygnacji z wykonania umowy obciąża wyłącznie konsumenta, zaś pozwany, w przypadku odwołania imprezy, ogranicza się jedynie do następujących obowiązków: w pierwszym rzędzie przedstawienia oferty zastępczej a w razie odmowy w jej udziale przez Uczestnika, do zwrotu określonej umową należności bez potrąceń, które zostały zastrzeżone wyłącznie po stronie konsumenta (pkt III, ust. 6 wzorca umownego – k. 14 akt sprawy). Obowiązek ustalonej opłaty określono zatem w niniejszym przypadku jedynie po stronie konsumenta, co jest niezgodne z <xLexLink xArt="art. 385(3);art. 385(3) pkt. 16" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>3</xSUPx> pkt 16 k.c.</xLexLink>, który stanowi, iż w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy.</xText> <xText>Przedmiotowa klauzula godzi zatem w równowagę kontraktową i prowadzi do nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta.</xText> <xText>W ocenie Sądu, takie ukształtowanie stosunku prawnego we wzorcu umownym nie znajduje żadnego uzasadnienia i w sposób rażący narusza ekonomiczne interesy konsumentów.</xText> <xText>Zakwestionowany zapis bezsprzecznie zatem, w ocenie Sądu, kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.</xText> <xText>Z tych względów Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał, że zakwestionowane przez powoda postanowienia wzorca umownego stosowanego przez pozwanego w obrocie z konsumentami stanowią niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu <xLexLink xArt="art. 385(1);art. 385(1) § 1" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 385<xSUPx>1</xSUPx> § 1 k.c.</xLexLink> i zakazał ich stosowania na podstawie <xLexLink xArt="art. 479(42)" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 479<xSUPx>42</xSUPx> k.p.c.</xLexLink></xText> <xText>O wysokości wpisu od pozwu i obciążeniu nim pozwanego na rzecz Skarbu Państwa orzeczono na podstawie <xLexLink xArt="art. 26;art. 26 ust. 1;art. 26 ust. 1 pkt. 6" xIsapId="WDU20051671398" xTitle="Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych" xAddress="Dz. U. z 2005 r. Nr 167, poz. 1398">art. 26 ust. 1 pkt 6</xLexLink> w zw. z <xLexLink xArt="art. 113;art. 113 ust. 1;art. 96;art. 96 ust. 1;art. 96 ust. 1 pkt. 3;art. 94" xIsapId="WDU20051671398" xTitle="Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych" xAddress="Dz. U. z 2005 r. Nr 167, poz. 1398">art. 113 ust. 1 oraz art. 96 ust. 1 pkt 3 i art. 94 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych</xLexLink> (Dz.U. Nr 167, poz. 1398).</xText> <xText>O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono stosowanie do wyniku sporu na podstawie <xLexLink xArt="art. 98;art. 99" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 98 i 99 k.p.c.</xLexLink></xText> <xText>Publikację prawomocnego wyroku na koszt pozwanego zarządzono na podstawie <xLexLink xArt="art. 479(44)" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 479<xSUPx>44</xSUPx> k.p.c.</xLexLink></xText> <xText/> <xText>SSO Maria Witkowska</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Maria Witkowska

Iwona Lubańska

Piotr Grzywacz

Iwona Lubańska

Sygn. akt XVII AmC 240/08 WYROK I.W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 9 lipca 2009r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie: Przewodniczący: SSO Maria Witkowska Protokolant: Piotr Grzywacz po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2009r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwaStowarzyszenia (...)wP. przeciwkoP. S.prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwąBiuro (...)z siedzibą wG. o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone wyrok zaoczny z dnia 27 stycznia 2009 roku utrzymuje w mocy w całości. XVII AmC 240/08 UZASADNIENIE W dniu 20 listopada 2008 roku powód -Stowarzyszenie (...)z siedzibą wP.wniósł szereg pozwów przeciwko pozwanemu –P. S.prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwąBiuro (...)z siedzibą wG., w których domagał się uznania za niedozwolone następujących postanowień zawartych w stosowanym przez niego wzorcu umownym o nazwie „Warunki Uczestnictwa w Imprezach Turystycznych Organizowanych przezBiuro (...)”: 1 „Odstąpienie z tych przyczyn może nastąpić w ciągu trzech dni od otrzymania od Organizatora pisemnego zawiadomienia. Brak odpowiedzi w tym terminie uważa się za akceptację zmienionych warunków Umowy.”. 2 „Klientowi przysługuje zwrot uiszczonej ceny imprezy, jeżeli odstąpienie następuje z przyczyn leżących po stronie Organizatora. Należą do nich: a zmiana istotnych warunków Umowy, w szczególności wzrost ceny imprezy, z innych przyczyn niż określone w pkt.4 WARUNKÓW PŁATNOŚCI powyżej 10%, zmiana terminu imprezy.”. 3 „Organizator zastrzega sobie możliwość podwyższenia ceny imprezy do 20 dni przed datą wyjazdu, w związku ze wzrostem kosztów transportu, ceł, podatków lub opłat należnych za takie usługi, jak lotniskowe, załadunkowe lub przeładunkowe w portach morskich i lotniczych oraz wzrostem kursów walut.”. 4 „W przypadku odstąpienia Klienta od udziału w imprezie z przyczyn nie leżących po stronie Organizatora (jak np. odmowa wydania paszportu, brak wizy, brak dokumentów upoważniających do przekroczenia granicy), organizator dokonuje następujących potrąceń z dokonanych wpłat od osoby: a na 31 lub więcej dni przed datą wyjazdu – opłatę w wysokości 50 zł, b w terminie 30-21 dni przed datą wyjazdu potrąca się 20% imprezy, jednak nie mniej niż wysokość opłaty o której mowa w lit. a, c w terminie 20-7 dni przed datą wyjazdu potrąca się 50% ceny imprezy, d w terminie krótszym niż 7 dni przed datą wyjazdu potrąca się 80% ceny wyjazdu w przypadku imprez organizowanych, 100% w przypadku apartamentów, e w dniu rozpoczęcia imprezy Organizator nie zwraca wpłat dokonanych przez Klienta.”. Powód wniósł ponadto o wydanie wyroku zaocznego zaopatrzonego w rygor natychmiastowej wykonalności w przypadkach prawem przewidzianych, wydanie wyroku uwzględniającego powództwo w całości na posiedzeniu niejawnym, rozpoznanie sprawy również pod nieobecność powoda bądź jego pełnomocnika procesowego oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 360 zł. Swoje roszczenie powód oparł na fakcie, że pozwany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie biura podróży posługuje się wzorcem umownym zawierającym zakwestionowane postanowienia. Jako dowód na poparcie swojego stanowiska powód przedstawił wzorzec umowny pod nazwą „Warunki Uczestnictwa w Imprezach Turystycznych Organizowanych przezBiuro (...)” zawierający kwestionowane w pozwach postanowienia. W ocenie powoda zakwestionowane przez niego postanowienia umowne kształtują prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy– stanowią zatem niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniuart. 3851Kodeksu cywilnego. Zarządzeniami z dnia 6 stycznia 2009 roku Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, działając na podstawieart. 4799§ 1 k.p.c., zwrócił pozwanemu pisma procesowe z dnia 10 grudnia 2008 roku zatytułowane „odpowiedź na pozew” wobec faktu nie dołączenia dowodu doręczenia jego odpisu lub dowodu wysłania przesyłką poleconą pełnomocnikowi powoda. Zarządzeniem z dnia 27 stycznia 2009 Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów mając na uwadze, że wniesione przez powoda przeciw pozwanemu sprawy o sygnaturach XVII AmC 240/08, XVII AmC 241/08, XVII AmC 242/08 oraz XVII AmC 243/08 są ze sobą w związku, ponieważ dotyczą tego samego wzorca umownego stosowanego przez stronę pozwaną i mogły być objęte jednym pozwem, na podstawieart. 219 k.p.c.roku połączył je do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygnaturą XVII AmC 244/08. W dniu 27 stycznia 2009 roku Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydał wyrok zaoczny uwzględniający w całości żądania pozwów. Pismem z dnia 16 lutego 2009 roku pozwany złożył sprzeciw od wyroku zaocznego domagając się jego uchylenia oraz oddalenia powództwa w całości. Pozwany wniósł ponadto o zawieszenie rygoru natychmiastowej wykonalności nadanej wyrokowi zaocznemu, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz w przypadku uwzględnienia powództwa zwrot kosztów procesu w oparciu oart. 102 k.p.c. Pozwany podniósł, że kwestionowane przez powoda klauzule są wynikiem doświadczeń Organizatora imprez turystycznych i korelują i są zgodne z przepisamiKodeksu cywilnegoorazustawy o usługach turystycznych. W opinii pozwanego, uznanie zakwestionowanych klauzul za niedozwolone ukształtowałoby obowiązki stron umowy w sposób całkowicie nierównorzędny i obciążałoby w większym stopniu Organizatora. Pozwany podniósł, że przedmiotowe klauzule nie są sprzeczne z dobrymi obyczajami i nie naruszają rażąco interesów konsumentów, jak również nie pozostają w sprzeczności z przepisamiKodeksu cywilnegoiustawy o usługach turystycznych. Zdaniem pozwanego, powód w żadnej mierze nie wykazał, że stosowanie kwestionowanych klauzul może mieć dla klientów ujemne konsekwencje, zaś przytoczone przez powoda argumenty w tej kwestii uznać należy za całkowicie chybione. Rozpoznając sprawę Sad Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny: Bezsporne w sprawie jest, że pozwany –P. S.prowadzi działalność gospodarczą pod nazwąBiuro (...)z siedzibą wG.polegającą na świadczeniu usług turystycznych na rzecz konsumentów. Bezspornym jest także, że pozwany posługuje się w obrocie z konsumentami wzorcem umownym o nazwie „Warunki Uczestnictwa w Imprezach Turystycznych Organizowanych przezBiuro (...)”. Przedmiotowy wzorzec zawiera zakwestionowane przez powoda postanowienia o następującej treści: 1 „Odstąpienie z tych przyczyn może nastąpić w ciągu trzech dni od otrzymania od Organizatora pisemnego zawiadomienia. Brak odpowiedzi w tym terminie uważa się za akceptację zmienionych warunków Umowy.”. 2 „Klientowi przysługuje zwrot uiszczonej ceny imprezy, jeżeli odstąpienie następuje z przyczyn leżących po stronie Organizatora. Należą do nich: a zmiana istotnych warunków Umowy, w szczególności wzrost ceny imprezy, z innych przyczyn niż określone w pkt.4 WARUNKÓW PŁATNOŚCI powyżej 10%, zmiana terminu imprezy.”. 3 „Organizator zastrzega sobie możliwość podwyższenia ceny imprezy do 20 dni przed datą wyjazdu, w związku ze wzrostem kosztów transportu, ceł, podatków lub opłat należnych za takie usługi, jak lotniskowe, załadunkowe lub przeładunkowe w portach morskich i lotniczych oraz wzrostem kursów walut.”. 4 „W przypadku odstąpienia Klienta od udziału w imprezie z przyczyn nie leżących po stronie Organizatora (jak np. odmowa wydania paszportu, brak wizy, brak dokumentów upoważniających do przekroczenia granicy), organizator dokonuje następujących potrąceń z dokonanych wpłat od osoby: a na 31 lub więcej dni przed datą wyjazdu – opłatę w wysokości 50 zł, b w terminie 30-21 dni przed datą wyjazdu potrąca się 20% imprezy, jednak nie mniej niż wysokość opłaty o której mowa w lit. a, c w terminie 20-7 dni przed datą wyjazdu potrąca się 50% ceny imprezy, d w terminie krótszym niż 7 dni przed datą wyjazdu potrąca się 80% ceny wyjazdu w przypadku imprez organizowanych, 100% w przypadku apartamentów, e w dniu rozpoczęcia imprezy Organizator nie zwraca wpłat dokonanych przez Klienta.”. Pozwany nie zakwestionował wiarygodności dołączonego do pozwu wzorca umownego, ani też nie zarzucił niezgodności kwestionowanych postanowień z jego treścią. Z tych względów okoliczności te należało uznać za udowodnione na podstawieart. 230 k.p.c. W tym stanie faktycznym Sad Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje: Powództwo jest uzasadnione. Należy podkreślić, że w postępowaniu o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone Sąd dokonuje abstrakcyjnej oceny wzorca celem ustalenia, czy zawarte w nim klauzule mają charakter niedozwolonych postanowień umownych w rozumieniuart. 3851k.c.Niedozwolone postanowienia umowne to konstrukcja przewidziana wart. 3851– 3853k.c., mająca na celu ochronę konsumenta przed niekorzystnymi postanowieniami umowy łączącej go z profesjonalistą. Należy podkreślić, że ocena kwestionowanych klauzul prowadzona jest w oderwaniu od konkretnego stosunku umownego z określonym konsumentem, a jej przedmiotem jest badanie tylko tych klauzul wzorca, a nie praktyki i konsekwencji ich stosowania w umowach z konsumentami. W myślart. 3851§ 1 k.c., za niedozwolone postanowienia umowne uznaje się postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Z przytoczonego sformułowania wynika zatem, że możliwość uznania danego postanowienia umownego za niedozwolone i wyeliminowanie go z praktyki stosowania zależna jest od spełnienia następujących przesłanek: 1) postanowienie nie zostało uzgodnione indywidualnie, a więc nie podlegało negocjacjom; 2) ukształtowane w ten sposób prawa i obowiązki konsumenta pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami; 3) ukształtowane we wskazany sposób prawa i obowiązki rażąco naruszają interesy konsumenta; 4) postanowienie umowy nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron, w tym ceny lub wynagrodzenia. Powyższe przesłanki muszą zostać spełnione łącznie, natomiast brak jednej z nich skutkuje, że Sąd nie dokonuje oceny danego postanowienia pod kątem abuzywności. Analizując zakwestionowane przez powoda postanowienia w oparciu o w/w kryteria, nie budzi wątpliwości Sądu, że konsumenci nie mieli wpływu na ich treść, a zatem należało uznać, że nie były one z nimi uzgadniane indywidualnie. Przedmiotowe postanowienia nie dotyczą także, zdaniem Sądu, głównych świadczeń stron umowy, którymi są: ze strony pozwanego – realizacja imprezy, ze strony zaś konsumenta – zapłata ceny. Do rozstrzygnięcia pozostała zatem jedynie kwestia, czy zakwestionowane przez powoda postanowienia kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Należy wskazać, że „dobre obyczaje” to reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można uznać także działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, a więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające od przyjętych standardów postępowania. Pojęcie „interesów konsumenta” należy rozumieć szeroko, nie tylko jako interes ekonomiczny, mogą tu wejść w grę także inne aspekty: zdrowia konsumenta (i jego bliskich), jego czasu zbędnie traconego, dezorganizacji toku życia, przykrości, zawodu itp. Naruszenie interesów konsumenta wynikające z niedozwolonego postanowienia musi być rażące, a więc szczególnie doniosłe. Pełnię treści pojęciu „dobrych obyczajów” (w szczególności w stosunkach umownych między profesjonalistą a konsumentem) nadaje judykatura - w orzeczeniu SN z 13 lipca 2005 r., I CK 832/04, IC Biul. SN 2006, nr 2, s. 86 wskazano, żeza „sprzeczne z dobrymi obyczajami”należy uznać wprowadzenie klauzul godzących w równowagę kontraktową,„rażące naruszenie interesów konsumenta”zaś polega na nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta w określonym stosunku umownym). Mają powyższe na względzie Sąd uznał, że kwestionowane przez powoda klauzule niewątpliwie stanowią niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniuart. 385 1 § 1 k.c. W ocenie Sądu pierwsza zakwestionowana przez powoda klauzula o treści „Odstąpienie z tych przyczyn może nastąpić w ciągu trzech dni od otrzymania od Organizatora pisemnego zawiadomienia. Brak odpowiedzi w tym terminie uważa się za akceptację zmienionych warunków Umowy.” stanowi niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniuart. 385 1 § 1 k.c.bowiem spełnia przesłanki określone wart. 385 3 pkt 10 i 19 k.c. Stosownie do treściart. 385 3 pkt 10 k.c.w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie. Natomiast zgodnie zart. 385 3 pkt 19 k.c.w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności przewidują wyłącznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech świadczenia. Należy wskazać, że sporna klauzula przewiduje możliwość wyłącznie dla pozwanej możliwość zmiany istotnych warunków umowy. Konsument w tej sytuacji ma zatem wyłącznie wybór pomiędzy zgodą na tę zmianę lub rezygnację z imprezy (odstąpienie od umowy). Wyklucza to więc możliwość domagania się wykonania umowy zgodnie z jej treścią, w przypadku gdy świadczenie stało się niemożliwym, a w razie niewykonania umowy, żądania stosowanego odszkodowania. Za słuszne uznać należy stanowisko powoda wyrażone w pozwie, że zastrzeżenie, iż przyjęcie zmiany, a tym samym faktycznie nowej oferty, może nastąpić poprzez jej milczące przyjęcie stoi w sprzeczności z przepisamiKodeksu cywilnegonormującymi zasady zawierania umowy w trybie złożenia i przyjęcia oferty. W świetle przepisuart. 682k.c., jeżeli przedsiębiorca otrzymał od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych, ofertę zawarcia umowy w ramach swej działalności, brak niezwłocznej odpowiedzi poczytuje się za przyjęcie oferty. Przywołany przepis nie odnosi się w sposób bezpośredni do stosunku prawnego łączącego organizatora turystyki z konsumentem, nie mniej jednak daje wskazówkę do oceny zakwestionowanego postanowienia. Skoro bowiem regulacjaKodeksu cywilnegozastrzega możliwość dorozumianego przyjęcia oferty jedyni w stosunkach między profesjonalistą, dodatkowo pozostającymi ze sobą w stałych stosunkach gospodarczych, to a contrario wnioskować należy, że nie jest to właściwa regulacja dla stosunków między posiadającym przewagę kontraktową profesjonalistą – organizatorem turystyki a konsumentem. Ocena braku reakcji konsumenta na zaproponowaną zmianę warunków umowy i wynikające z tego skutki prawne, powinny być, w ocenie Sądu, każdorazowo oceniane indywidualnie, z uwzględnieniem występujących w sprawie okoliczności faktycznych. Niewłaściwe jest natomiast generalne i kategoryczne zastrzeżenie dorozumianego przyjęcia zmienionych warunków umowy. Zakwestionowane postanowienia nie zawierają również zastrzeżenia, że zmiany warunków umowy mogą nastąpić z ważnych i niezależnych od pozwanej względów, jako uzasadnienia dla podjęcia jednostronnej decyzji pozwanego. Przedmiotowe postanowienie daje nadto pozwanej uprawnienie do dokonywania jednostronnych zmian istotnych cech świadczenia, gwarantując konsumentom prawo do rezygnacji z usług pozwanej w zbyt krótkim czasie. Określony w zaskarżonym postanowieniu termin w wielu przypadkach może okazać się zbyt krótki na zapoznanie się przez klienta ze zmianą umowy, może nie wystarczyć na przemyślenie, jak i skonsultowanie decyzji ze współuczestnikami podróży. W ocenie Sadu, termin na odstąpienie przez konsumenta od umowy powinien zostać określony w taki sposób, aby dawać mu realne szanse na podjęcie rozsądnej i przemyślanej decyzji. W przedmiotowym przypadku konsument został postawiony presji zbyt krótkiego terminu na podjęcie wyboru co do przyjęcia nowej oferty przedsiębiorcy, bądź też odstąpienia od umowy. Okoliczność ta skutkować może natomiast dokonaniem przez niego błędnej decyzji. Wskazać przy tym należy, że zgodnie z treściąart. 14 ust. 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o usługach turystycznych(Dz. U. z 2004 r., Nr 223, poz. 2268 z późń. zm.) organizator, który przed rozpoczęciem imprezy turystycznej jest zmuszony, z przyczyn od niego niezależnych, zmienić istotne warunki umowy z klientem, z zastrzeżeniemart. 17, powinien niezwłocznie o tym powiadomić klienta. W takiej sytuacji klient powinien niezwłocznie poinformować organizatora, czy przyjmuje proponowaną zmianę umowy albo odstępuje od umowy za natychmiastowym zwrotem wszystkich wniesionych świadczeń i bez obowiązku zapłaty kary umownej. Jeżeli klient, zgodnie zust. 5, odstępuje od umowy lub jeżeli organizator odwołuje imprezę turystyczną z przyczyn niezależnych od klienta, klient ma prawo, według swojego wyboru uczestniczyć w imprezie zastępczej o tym samym lub wyższym standardzie, chyba że zgodzi się na imprezę o niższym standardzie za zwrotem różnicy w cenie bądź też żądać natychmiastowego zwrotu wszystkich wniesionych świadczeń. Ustawa o usługach turystycznychmająca zastosowanie do rozstrzyganej kwestii posługuje się pojęciem „niezwłocznie” bez wskazania o jaki okres czasu chodzi. Podobnie nie określa tego czasu Dyrektywa Rady z dnia 13 czerwca 1990 roku w sprawie zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek (Dz.U.UE.L.90.158.59), posługując się natomiast w art. 4 ust. 5 sformułowaniem, że „konsument zawiadomi jak najszybciej o swojej decyzji”. Nie mniej jednak należałoby przyjąć, że pojęcia „niezwłocznie” nie da się zamknąć w sztywnych ramach czasowych, ale może oznaczać realny w konkretnych okolicznościach termin. Podobne Stanowisko, co do określenia tego pojęcia zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 marca 2001 roku sygn. akt V CKN 769/00 (OSNC 2001, nr 11, poz. 166). Zatem wprowadzenie przesłanki negatywnej – rygorystycznego terminu 3 dni do złożenia stosownego oświadczenia przez konsumenta w sposób oczywisty narusza zasadę równorzędnego ustanowienia prawa i obowiązków strony, przy braku określenia takiego terminu dla poinformowania kontrahenta o zmianach przez profesjonalną stronę umowy, jaką jest pozwana. W ocenie Sądu, rażąco krótki termin na przekazanie informacji przez klienta, co do ewentualnej rezygnacji z imprezy jest korzystnym rozwiązaniem dla pozwanej i jednocześnie ewidentnie krzywdzącym warunkiem umowy dla konsumenta, co oznacza, że przedmiotowe postanowienie umowne kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Powyższe postanowienie umowne, stosowane przez pozwanego w obrocie z konsumentami, w ocenie Sądu, powoduje nierównomierne rozłożenie praw i obowiązków stron umowy ze szkodą dla konsumenta. Zakwestionowane postanowienie stanowi nadużycie przewagi kontraktowej pozwanego, jako profesjonalisty względem konsumenta, przyznając pozwanemu przewagę w łączącym ich stosunku umownym. Przedmiotowa klauzula godzi zatem w równowagę kontraktową i prowadzi do nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta. W ocenie Sądu, takie ukształtowanie stosunku prawnego we wzorcu umownym nie znajduje żadnego uzasadnienia i w sposób rażący narusza interesy ekonomiczne konsumentów, jak również kształtuje ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. Odnośnie drugiej zakwestionowanej przez powoda klauzuli o treści „Klientowi przysługuje zwrot uiszczonej ceny imprezy, jeżeli odstąpienie następuje z przyczyn leżących po stronie Organizatora. Należą do nich: a zmiana istotnych warunków Umowy, w szczególności wzrost ceny imprezy, z innych przyczyn niż określone w pkt.4 WARUNKÓW PŁATNOŚCI powyżej 10%, zmiana terminu imprezy.” Sąd uznał, że stanowi ona niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniuart. 3851§ 1 k.c.bowiem spełnia przesłanki określone wart. 3853pkt 14 i 20 k.c. Stosownie do treściart. 3853pkt 14 k.c.w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownym są, które w szczególności pozbawiają wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia. Z kolei przepisart. 3853pkt 20 k.c.stanowi, że w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownym są te postanowienia, które przewidują uprawnienie kontrahenta konsumenta do określania lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy. Wskazać należy, że zgodnie z treściąart. 14 ust. 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o usługach turystycznych(Dz. U. z 2004 r., Nr 223, poz. 2268 z późń. zm.) organizator, który przed rozpoczęciem imprezy turystycznej jest zmuszony, z przyczyn od niego niezależnych, zmienić istotne warunki umowy z klientem, z zastrzeżeniemart. 17, powinien niezwłocznie o tym powiadomić klienta. W takiej sytuacji klient powinien niezwłocznie poinformować organizatora, czy przyjmuje proponowaną zmianę umowy albo odstępuje od umowy za natychmiastowym zwrotem wszystkich wniesionych świadczeń i bez obowiązku zapłaty kary umownej. Jeżeli klient, zgodnie zust. 5, odstępuje od umowy lub jeżeli organizator odwołuje imprezę turystyczną z przyczyn niezależnych od klienta, klient ma prawo, według swojego wyboru uczestniczyć w imprezie zastępczej o tym samym lub wyższym standardzie, chyba że zgodzi się na imprezę o niższym standardzie za zwrotem różnicy w cenie bądź też żądać natychmiastowego zwrotu wszystkich wniesionych świadczeń. W przedmiotowym postanowieniu pozwana zagwarantowała prawo odstąpienia przez konsumenta od umowy i zwrotu pełnej wpłaty w przypadku, gdy jest to spowodowane przyczynami leżącymi po stronie pozwanego. Dozwolone jest zatem stosowanie klauzul przewidujących możliwość podniesienia ustalonej pierwotnie ceny wyłącznie w przypadku, gdy konsument ma zagwarantowane prawo odstąpienia od umowy. Tymczasem zakwestionowane postanowienie przewiduje uprawnienie pozwanego do określenia lub podwyższenia ceny po zawarciu umowy bez jednoczesnego przyznania konsumentowi prawa do odstąpienia od umowy. Prawo anulowania imprezy pozwany przyznał konsumentowi tylko w przypadku wzrostu imprezy o więcej niż 10 %. Postanowienie to zatem ogranicza prawa konsumenta wynikające z w/w przepisówustawy o usługach turystycznych, albowiem w przypadku podwyżki ceny imprezy nie przekraczającej 10% konsument jest pozbawiony do odstąpienia od umowy. Każde podwyższenie ceny usługi turystycznej stanowi zmianę istotnych warunków umowy, co uzasadnia zastosowanie w takim przypadkuart. 14 ust. 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych(Dz. U. z 2004 r. nr 23, póz. 2268, ze zm.), zgodnie z którym każda zmiana istotnych warunków umowy dokonana przez organizatora turystyki rodzi po stronie konsumenta prawo do odstąpienia od umowy za natychmiastowym zwrotem wszystkich wniesionych świadczeń , bez obowiązku zapłaty kary umownej. Zakwestionowane postanowienie kształtuje prawa konsumenta w sposób mniej korzystny niż określony w cytowanej ustawie, co narusza przepis art. 19 tej ustawy. Postanowienie to zawęża bowiem zakres przesłanek uzasadniających rezygnację konsumenta z imprezy turystycznej bez konieczności ponoszenia dodatkowych dolegliwości finansowych do sytuacji, w których podwyżka przekracza 10% ceny imprezy. Również klauzula o treści „Organizator zastrzega sobie możliwość podwyższenia ceny imprezy do 20 dni przed datą wyjazdu, w związku ze wzrostem kosztów transportu, ceł, podatków lub opłat należnych za takie usługi, jak lotniskowe, załadunkowe lub przeładunkowe w portach morskich i lotniczych oraz wzrostem kursów walut” stanowi, w ocenie Sądu, niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniuart. 3851§ 1 k.c.bowiem kształtuje prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Należy wskazać, że stosownie do treści przepisuart. 17 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o usługach turystycznych(Dz. U. z 2004 r., Nr 223, poz. 2268 z późń. zm.) cena ustalona w umowie nie może być podwyższona, chyba że umowa wyraźnie przewiduje możliwość podwyższenia ceny, a organizator turystyki udokumentuje wpływ na podwyższenie ceny jednej z następujących okoliczności: 1)wzrostu kosztów transportu; 2)wzrostu opłat urzędowych, podatków lub opłat należnych za takie usługi, jak lotniskowe, załadunkowe lub przeładunkowe w portach morskich i lotniczych; 3)wzrostu kursów walut. Z kolei stosownie do treści art. 17 ust. 2 w/w ustawy w okresie 20 dni przed datą wyjazdu cena ustalona w umowie nie może być podwyższona. Mając powyższe na względzie należy stwierdzić, że dozwolone jest zatem stosowanie klauzul przewidujących możliwość podniesienia ustalonej pierwotnie ceny wyłącznie w przypadku, gdy związane jest to zaistnieniem jednej z następujących okoliczności: wzrostu kosztów transportu, wzrostu opłat urzędowych, podatków lub opłat należnych za takie usługi, jak lotniskowe, załadunkowe lub przeładunkowe w portach morskich i lotniczych lub wzrostu kursów walut. Istotne jest także, że cena za imprezę turystyczną nie może zostać przez organizatora podwyższona, nawet w przypadku zaistnienia w/w okoliczności, do 20 dni przed planowaną datą wyjazdu. Określony wart. 17 ust. 1 ustawy o usługach turystycznychkatalog okoliczności uzasadniających zmianę ceny imprezy turystycznej jest zamknięty, natomiast podwyższenie ceny na skutek innych okoliczności jest niedopuszczalne. Ponadto, przepisart. 17 ust. 2 ustawy o usługach turystycznychwprowadza bezwzględny zakaz podwyższania ceny imprezy turystycznej w okresie 20 dni przed datą jej rozpoczęcia. W świetle przywołanego przepisu podniesienie ceny imprezy dopuszczalne jest zatem wyłącznie do 21-go dnia przed datą wyjazdu. Z analizy przedmiotowego postanowienia wynika, że pozwany zastrzegł w nim możliwość podwyższenia ceny imprezy turystycznej w przypadku wzrostu kosztów transportu, ceł, podatków lub opłat należnych za takie usługi, jak lotniskowe, załadunkowe lub przeładunkowe w portach morskich i lotniczych oraz wzrostu kursów walut. Zapis ten daje zatem pozwanej podstawę do zmiany warunków umowy (cena). Takie uregulowanie pozostaje zatem w zgodzie z przepisemart. 17 ust. 1 ustawy o usługach turystycznych, bowiem przyznaje pozwanemu uprawnienie do zmiany ceny na skutek wzrostu kursów walut. Jednakże należy zważyć, że przedmiotowe postanowienie wskazuje, że pozwany może podwyższyć cenę imprezy do 20 dni przed datą wyjazdu. Kwestionowany zapis daje zatem podstawę do podwyższenia przez pozwanego ceny także w 20 dniu przed planowaną datą rozpoczęcia imprezy a zatem cena może być zmieniona w czasie okresu ochronnego, o którym mowa wart. 17 ust. 2 ustawy o usługach turystycznych. Należy podkreślić, że przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą w zakresie organizacji turystyki może ukształtować uprawnienia konsumenta w sposób bardziej korzystny niż zapisyustawy o usługach turystycznych, nie może zaś kształtować tych uprawnień w sposób mniej korzystny. Wynika to z treści przepisuart. 19 ust. 1 ustawy o usługach turystycznych, zgodnie z którym postanowienia umów zawieranych przez organizatorów turystyki z klientem mniej korzystne dla klientów niż postanowienia ustawy są nieważne. Z uwagi na powyższe uznać należało, że kwestionowane postanowienie jest sprzeczne z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa i zmierza do pozbawienia konsumentów przysługujących im z mocy prawa uprawnień. W ocenie Sądu, stwierdzenie niezgodności ocenianej klauzuli z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa stanowi przesłankę uznania, iż kształtuje ona prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy – stanowi zatem niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniuart. 3851§ 1 k.c. Niedozwolonym postanowieniem umownym w rozumieniuart. 3851k.c.jest także klauzula o następującej treści: „W przypadku odstąpienia Klienta od udziału w imprezie z przyczyn nie leżących po stronie Organizatora (jak np. odmowa wydania paszportu, brak wizy, brak dokumentów upoważniających do przekroczenia granicy), organizator dokonuje następujących potrąceń z dokonanych wpłat od osoby: a na 31 lub więcej dni przed datą wyjazdu – opłatę w wysokości 50 zł, b w terminie 30-21 dni przed datą wyjazdu potrąca się 20% imprezy, jednak nie mniej niż wysokość opłaty o której mowa w lit. a, c w terminie 20-7 dni przed datą wyjazdu potrąca się 50% ceny imprezy, d w terminie krótszym niż 7 dni przed datą wyjazdu potrąca się 80% ceny wyjazdu w przypadku imprez organizowanych, 100% w przypadku apartamentów, e w dniu rozpoczęcia imprezy Organizator nie zwraca wpłat dokonanych przez Klienta.”. Przedmiotowe postanowienie spełnia, bowiem, zdaniem Sądu, przesłanki określone wart. 3833pkt 12, 16 i 17 k.c. Stosownie do treściart. 385 3 pkt 12 k.c.w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie nie spełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania. Z kolei stosowanie do treści przepisuart. 385 3 pkt 16 k.c.w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcie lub wykonania umowy. Natomiastart. 385 3 pkt 17 k.c.przewiduje, że w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego. Należy wskazać, że rezygnacja konsumenta z uczestnictwa w imprezie turystycznej jest odstąpieniem od umowy zawartej z pozwanym. Zatem zastosowanie powinien w tym przypadku znaleźć przepisart. 395 § 2 k.c., zgodnie z którym to, co strony już świadczyły ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Za świadczone usługi należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie. Ponieważ świadczenie konsumenta jest świadczeniem pieniężnym i jego zwrot jest możliwy, jego rezygnacja z uczestnictwa w imprezie turystycznej obliguje pozwanego do zwrotu uiszczonej przez konsumenta kwoty. Podkreślić przy tym należy, że przedsiębiorca ma prawo do potrącenia poczynionych nakładów, jak również kompensaty poniesionych strat, w przypadku rezygnacji konsumenta z usługi. Kwota podlegająca potrąceniu powinna jednak zostać ustalona w zakresie zbliżonym do rzeczywistej straty poniesionej przez pozwanego. W związku z tym, zwrotowi powinna podlegać część niewykorzystana po odliczeniu w/w kosztów. Pozwany zaś nie wykazał, że ponosi straty lub, że poniósł już nakłady w wysokości zbliżonej do wielkości wskazanych w kwestionowanym zapisie. Określone w kwestionowanym postanowieniu należności pozostają, w ocenie Sadu, w sprzeczności z unormowaniem powołanego przepisuart. 395 § 2 k.c.i prowadzą do przekonania, iż wysokość płaconej w tych warunkach przez konsumenta kwoty odszkodowania jest niewspółmierna i zbyt wygórowana w stosunku do poniesionych przez pozwanego nakładów i utraconych korzyści. W ocenie Sądu, pozwany w sposób dowolny potrąca w przedmiotowym postanowieniu znaczną część ceny uiszczonej przez klienta w związku z jego rezygnacją z oferowanej imprezy. W ten sposób pozwany otrzymuje część świadczenia klienta sam będąc zwolniony od spełnienia własnego świadczenia. Postanowienie to zatem stanowi niedozwolone postanowienie umowne określone wart. 3853pkt 12 k.c., gdyż wyłącza obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie niespełnione w całości lub części, gdy rezygnuje on z wykonania umowy. Należy podkreślić, że pozwany - stosownie do treściart. 396 k.c., może zastrzec w umowie, że jednej lub obu stronom umowy wolno od umowy odstąpić za zapłatą oznaczonej sumy pieniężnej. Warunkiem jest jednak, aby kwota ta, w umowach zawieranych z konsumentami, nie była rażąco wygórowana i pozostawała we współmiernej wysokości do ponoszonej zwykle szkody. Zgodnie bowiem zart. 385 3 pkt 17 k.c.w razie wątpliwości niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego. W ocenie Sądu, zastrzeżone przez pozwanego w przedmiotowym postanowieniu potrącenia są rażąco wygórowane i nie pozostają w proporcjonalnej relacji z utraconymi korzyściami i ewentualną szkodą, jaką może ponieść pozwany w przypadku rezygnacji przez konsumenta z umowy. Określony w tym postanowieniu procentowy wzrost należności nie podlegającej zwrotowi pozostaje ponadto w sprzeczności z unormowaniemart. 395 k.c.i prowadzi do przekonania, że wysokość płaconej w tych warunkach przez konsumenta kwoty odstępnego jest niewspółmierna i zbyt wygórowana w stosunku do poniesionych nakładów i utraconych korzyści. Należy bowiem wskazać, że w przypadku rezygnacji konsumenta z wykonania umowy w określonych terminach, pozwany w ramach oferty „last minute” może jeszcze sprzedać ofertę i w ten sposób zarobić podwójnie. W takiej sytuacji pozwany odzyska znaczną część ceny imprezy i dodatkowo uzyska korzyść w postaci potrąconej ryczałtowo części świadczenia rezygnującego klienta. W ocenie Sądu, pozwany przewiduje wygórowane stawki odszkodowania już na wiele dni przed rozpoczęciem imprezy, nie uwzględniając, że ma możliwość nie ponoszenia żadnych kosztów w związku z rezygnacją konsumenta i możliwością ponownej sprzedaży tej samej oferty. Zdaniem Sądu, kwoty odstępnego w przedmiotowej sprawie stanowią rażącą dysproporcję interesów konsumenta a proponowane przez pozwanego stawki ryczałtowych opłat są rażąco wygórowane. Pozwany ustalając ryczałtowe stawki odstępnego w wysokości kilkudziesięciu do aż 100% ceny imprezy, przerzuca na klientów rezygnujących z imprezy turystycznej koszty i ryzyko prowadzonej przez siebie działalności. Celem zaś odstępnego jest wyłącznie zrekompensowanie strat wynikających z konkretnej umowy, nie zaś zmniejszenie strat całej prowadzonej działalności. Zatem, w ocenie Sądu, przedmiotowe postanowienie, poprzez zastrzeżenie rażąco wygórowanych kwot odstępnego zastrzeżone na wypadek rezygnacji konsumenta z wykonania umowy może przynosić pozwanemu nieuzasadniony zysk kosztem konsumenta. Należy również zwrócić uwagę na okoliczność, iż ryczałtowo ustalona opłata na wypadek rezygnacji z wykonania umowy obciąża wyłącznie konsumenta, zaś pozwany, w przypadku odwołania imprezy, ogranicza się jedynie do następujących obowiązków: w pierwszym rzędzie przedstawienia oferty zastępczej a w razie odmowy w jej udziale przez Uczestnika, do zwrotu określonej umową należności bez potrąceń, które zostały zastrzeżone wyłącznie po stronie konsumenta (pkt III, ust. 6 wzorca umownego – k. 14 akt sprawy). Obowiązek ustalonej opłaty określono zatem w niniejszym przypadku jedynie po stronie konsumenta, co jest niezgodne zart. 3853pkt 16 k.c., który stanowi, iż w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy. Przedmiotowa klauzula godzi zatem w równowagę kontraktową i prowadzi do nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta. W ocenie Sądu, takie ukształtowanie stosunku prawnego we wzorcu umownym nie znajduje żadnego uzasadnienia i w sposób rażący narusza ekonomiczne interesy konsumentów. Zakwestionowany zapis bezsprzecznie zatem, w ocenie Sądu, kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Z tych względów Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał, że zakwestionowane przez powoda postanowienia wzorca umownego stosowanego przez pozwanego w obrocie z konsumentami stanowią niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniuart. 3851§ 1 k.c.i zakazał ich stosowania na podstawieart. 47942k.p.c. O wysokości wpisu od pozwu i obciążeniu nim pozwanego na rzecz Skarbu Państwa orzeczono na podstawieart. 26 ust. 1 pkt 6w zw. zart. 113 ust. 1 oraz art. 96 ust. 1 pkt 3 i art. 94 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych(Dz.U. Nr 167, poz. 1398). O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono stosowanie do wyniku sporu na podstawieart. 98 i 99 k.p.c. Publikację prawomocnego wyroku na koszt pozwanego zarządzono na podstawieart. 47944k.p.c. SSO Maria Witkowska

15/450500/0005127/AmC

Sąd Okręgowy w Warszawie

XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumenta

151500000001006_II_AKa_000192_2009_Uz_2009-07-23_001

II AKa 192/09

2009-07-23 02:00:00.0 CEST

2013-02-22 02:01:02.0 CET

2013-08-12 14:27:40.0 CEST

15150000

1006

SENTENCE, REASON

Sygn. akt : II AKa 192/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 23 lipca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Marek Charuza (spr.) Sędziowie SSA Michał Marzec SSA Waldemar Szmidt Protokolant Izabela Rybok przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Dariusza Wiory po rozpoznaniu w dniu 23 lipca 2009 r. sprawy z wniosku S. D. - o odszkodowanie i zadośćuczynienie z tytułu internowania na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawcy od wyroku Sądu Ok

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Renata Kopiec" xVersion="1.0" xYear="2009" xFlag="published" xEditorFullName="Magdalena Gierszner" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xLang="PL" xEditor="mgierszner" xToPage="6" xPublisher="rkopiec" xFromPg="1" xVolNmbr="000192" xVolType="15/150000/0001006/AKa"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText><xBx> <xUx>Sygn. akt : II AKa 192/09</xUx> </xBx></xText> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 23 lipca 2009 r.</xText> <xText/> <xText>Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:</xText> <xRows> <xCOLGROUPx> <xCOLx xWIDTHx="172"/> <xCOLx xWIDTHx="539"/> </xCOLGROUPx> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Przewodniczący</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Marek Charuza (spr.)</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Sędziowie</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>SSA Michał Marzec</xText> <xText>SSA Waldemar Szmidt</xText> </xClmn> </xRow> <xRow> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText xALIGNx="right">Protokolant</xText> </xClmn> <xClmn xALIGNx="left" xVALIGNx="top"> <xText>Izabela Rybok</xText> </xClmn> </xRow> </xRows> <xText>przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Dariusza Wiory</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 23 lipca 2009 r. sprawy</xText> <xText>z wniosku <xBx><xAnon>S. D.</xAnon></xBx> <xBRx/><xUx>- o odszkodowanie i zadośćuczynienie z tytułu internowania </xUx></xText> <xText>na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawcy</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 23 kwietnia 2009r. <xBRx/>sygn. akt. V Ko 158/08</xText> <xText/> <xText>1/ zmienia zaskarżony wyrok w pkt 1 w ten sposób, że podwyższa do 10 000 <xBRx/>(dziesięciu tysięcy) złotych kwotę zasądzonego na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienia;</xText> <xText>2/ w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje mocy;</xText> <xText>3/ zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Katowicach) na rzecz adw. <xAnon>R. K.</xAnon> – Kancelaria Adwokacka w <xAnon>K.</xAnon> kwotę 720 (siedemset dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu poniesionych kosztów zastępstwa adwokackiego w postępowaniu odwoławczym;</xText> <xText>4/ obciąża Skarb Państwa kosztami postępowania w sprawie.</xText> <xText>Sygn. akt II AKa 192/09</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Wnioskodawca <xAnon>S. D.</xAnon> złożył wniosek o zasądzenie zadośćuczynienia i odszkodowania w łącznej kwocie 25.000 zł za internowanie w okresie od dnia <xBRx/>23 czerwca 1982 r. do dnia 5 sierpnia 1982 r.</xText> <xText/> <xText>Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2009 r. Sąd Okręgowy <xBRx/>w Katowicach zasądził na rzecz wnioskodawcy od Skarbu Państwa tytułem zadośćuczynienia kwotę 3.000 zł oraz tytułem odszkodowania kwotę 200 złotych <xBRx/>z ustawowymi odsetkami od daty uprawomocnienia się wyroku, zaś w pozostałej części wniosek oddalił.</xText> <xText/> <xText>Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik wnioskodawcy <xBRx/>i formułując bliżej niesprecyzowane zarzuty obrazy prawa materialnego, obrazy przepisów postępowania oraz błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za <xBRx/>podstawę orzeczenia, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od <xBRx/>Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy kwoty 12.000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz kwoty 13.000 zł tytułem odszkodowania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.</xText> <xText/> <xText>Apelację ocenić należało jako częściowo zasadną w zakresie odnoszącym się <xBRx/>do kwoty zasądzonego na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienia.</xText> <xText/> <xText>Zanim jednak wskazane zostaną okoliczności, które zadecydowały <xBRx/>o podwyższeniu do sumy 10.000 zł kwoty należnego wnioskodawcy zadośćuczynienia, odnieść się należy do przedstawionej w uzasadnieniu apelacji <xBRx/>uwagi skarżącego, nawiązującej do jakoby błędnie ustalonego przez sąd orzekający okresu internowania wnioskodawcy.</xText> <xText/> <xText>Analiza akt przedmiotowej sprawy, w tym materiałów wynikających <xBRx/>z dokumentów w postaci karty depozytowej z Zakładu Karnego w <xAnon>Z.</xAnon> skąd zwolniono wnioskodawcę z internowania, prowadzi do wniosku, że Sąd Okręgowy poczynił trafne ustalenia faktyczne odnośnie końcowej daty internowania <xAnon>S. D.</xAnon>, przy czym poza uwagą sądu orzekającego nie pozostały i treści zawarte <xBRx/>w Biuletynie Informacji Publicznej IPN Ka 043/1029, do których odniesiono się <xBRx/>w sposób, w niczym niewykraczający poza granice swobodnej oceny dowodów (strony 3 – 4 uzasadnienia zaskarżonego wyroku).</xText> <xText>Podkreślić należy, że sąd orzekający swe ustalenia faktyczne poczynił <xBRx/>w oparciu o pierwotne materiały źródłowe w postaci decyzji o uchyleniu <xBRx/>internowania wnioskodawcy – k. 6, niepodpisanego przez wnioskodawcę <xBRx/>oświadczenia z dnia 24 lipca 1982 r. (tzw. lojalki) – k. 7 oraz zapisku na wymienionej już wyżej karcie depozytowej Zakładu Karnego w <xAnon>Z.</xAnon>, z których to wszystkich dokumentów wynika, że <xAnon>S. D.</xAnon> zwolniony zastał z internowania w dniu <xBRx/>24 lipca 1982 r.</xText> <xText>To, że w notatkach urzędowych zawartych na kartach 8 i 9 akt IPN Ka 043/1029 wskazana jest data 5 sierpnia 1982 r., nie może prowadzić do prostego wniosku, że właśnie tego dnia zwolniono wnioskodawcę, skoro data ta odnosi się <xBRx/>do czynności komisyjnego zniszczenia rzeczy zatrzymanych podczas przeszukania <xAnon>S. D.</xAnon>, zatem – jak to trafnie podkreślił sąd orzekający w swym uzasadnieniu – zdarzenia wcześniejszego niźli data sporządzenia tychże notatek.<xBRx/></xText> <xText>Wykraczając już poza uwagi nakreślone przez skarżącego, a odnosząc się do uwypuklonej na rozprawie odwoławczej przez prokuratora okoliczności, że <xBRx/>w powołanej karcie depozytowej Zakładu Karnego w <xAnon>Z.</xAnon> jako data wydania przedmiotów wpisany jest dzień 26 lipca 1982 r., co wskazywałoby na to, iż tego <xBRx/>dnia faktycznie zwolniono wnioskodawcę z ośrodka internowania, uznać należy, że znaczenie tej okoliczności nie może jednak prowadzić do konieczności korekty <xBRx/>ustaleń faktycznych sądu orzekającego co do okresu internowania <xAnon>S. D.</xAnon>, jeśli przypomnieć treść jednoznacznego zapisku na tychże aktach Zakładu Karnego <xBRx/>w <xAnon>Z.</xAnon> wprost odnoszącego się do materii daty zwolnienia wnioskodawcy.</xText> <xText/> <xText>Tak więc, biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, zaaprobować należało ustalenia sądu orzekającego co do okresu internowania wnioskodawcy, mającego trwać od dnia 23 czerwca 1982 r. do dnia 24 lipca 1982 r.</xText> <xText/> <xText>Nawiązując już do tych uwag skarżącego, które dotyczyły problemu wysokości kwoty zasądzonego wnioskodawcy zadośćuczynienia, jako zasadny – acz nie w całej rozciągłości – uznać wypadało wniosek skarżącego zmierzającego do podwyższenia sumy zadośćuczynienia.</xText> <xText/> <xText>Zdaniem Sądu Apelacyjnego orzekającego w przedmiotowej sprawie, odosobnienie wnioskodawcy związane z internowaniem powodowało większy rozmiar krzywd psychicznych i fizycznych, niźli izolacja spowodowana aresztowaniem, nawet w rezultacie niesłusznym.</xText> <xText>Stąd też nie znajduje aprobaty porównywanie takich różnych co do podstawy pobytów w izolacji, jeśli przypomnieć, że decyzja o internowaniu nie była orzeczeniem organów wymiaru sprawiedliwości, lecz rezultatem jednoosobowej decyzji odpowiedniego Komendanta Milicji, wydanej bez możliwości odwołania i na czas bliżej nieokreślony.</xText> <xText/> <xText>Stąd też z samego faktu internowania wynika, że rozmiar krzywdy nim spowodowanej był większy aniżeli wynikający z aresztu, albowiem trudniejsze były warunki pobytu w izolacji na skutek decyzji o internowaniu, która nie była związana <xBRx/>z żadnymi czynnościami procesowymi.</xText> <xText/> <xText>Aczkolwiek w motywach zaskarżonego wyroku (strona 8 uzasadnienia wyroku), dostrzeżono trudne okoliczności w jakich wnioskodawca – szczególnie <xBRx/>w pierwszym okresie pozbawienia wolności – przebywał w izolacji, w tym i doznane przez <xAnon>S. D.</xAnon> upokorzenia oraz cierpienia fizyczne, to jednak nie znalazło to adekwatnego odzwierciedlenia w kwocie zasądzonego zadośćuczynienia.</xText> <xText/> <xText>Nie może także znaleźć aprobaty pogląd sądu orzekającego, że z uwagi na określony w <xLexLink xArt="art. 8;art. 8 ust. 1 a" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">art. 8 ust. 1 a ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność za rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego</xLexLink> górny pułap możliwego do zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia, nałożony został obowiązek miarkowania zasądzanych sum, przy uwzględnieniu okresu internowania oraz wskazanej <xBRx/>ustawowo kwoty.</xText> <xText>Spowodowane możliwościami budżetu państwa łączne ograniczenie wysokości zadośćuczynienia i odszkodowania (uzasadnienie poselskiego projektu zmiany <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność za rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego</xLexLink>), nie może bowiem <xBRx/>nieść szczególnych, negatywnych w skutkach reguł dla tych licznych osób, które internowane były przez stosunkowo krótki czas.</xText> <xText>Brak jest bowiem jakichkolwiek ustawowych wskazań, wynikających tak <xBRx/>z powołanej ustawy z dnia 23 lutego 1991 r., jak i mających zastosowanie dla określenia wysokości zadośćuczynienia unormowań prawa cywilnego materialnego – przede wszystkim <xLexLink xArt="art. 445;art. 445 § 1;art. 445 § 2" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 445 § 1 i 2 k.c.</xLexLink>, aby górny pułap możliwego do zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia miał funkcję limitującą i dla tych świadczeń, których prognozowana wysokość z racji krótszego pobytu w izolacji nie wykraczałyby poza tenże górny pułap.</xText> <xText>Przyjmując zatem, że wynikające z decyzji o internowaniu pozbawienie wolności <xAnon>S. D.</xAnon> spowodowało dla niego zdecydowanie wyższy niźli przeciętny rozmiar cierpień psychicznych i fizycznych, za konieczne uznano podwyższenie do kwoty 10.000 złotych należnego wnioskodawcy zadośćuczynienia, jako adekwatnego do doznanych przez wnioskodawcę krzywd.</xText> <xText/> <xText>Nie znalazło natomiast uzasadnienia dalsze, żądane przez skarżącego zwiększenie kwoty zadośćuczynienia, jeśli przypomnieć, że stwierdzone <xBRx/>u wnioskodawcy schorzenia związane były z procesem starzenia się, i nie miały związku z internowaniem (treść opinii sądowo – lekarskiej k. 63 – 67).</xText> <xText/> <xText>Jako bezzasadne uznano także te uwagi skarżącego, które zmierzały do podwyższenia przyznanego wnioskodawcy odszkodowania.</xText> <xText/> <xText>W tym zakresie w pełni zaaprobować wypadało racje sądu orzekającego, szczegółowo odnoszące się tak do kwestii wynagrodzenia otrzymywanego przez wnioskodawcę w okresie internowania, jak i powodów jego zwolnienia z pracy <xBRx/>w 1992 r. (strony 4 – 6 uzasadnienia zaskarżonego wyroku), których to racji nie ma już potrzeby ponownie, wyczerpująco prezentować.</xText> <xText/> <xText>Odnosząc się do nakreślonych w motywach apelacji negatywnych dla wnioskodawcy skutków i tła jego zwolnienia z pracy w 1992 r., podkreślić należy, że wszakże zdarzenia te miały miejsce kilka lat po przełomowych zmianach ustrojowych w Polsce, zatem z oczywistych względów nie sposób ich łączyć z miesięcznym internowaniem wnioskodawcy w 1982 r.</xText> <xText/> <xText>Z tych wszystkich względów orzec należało jak w wyroku, rozstrzygnięcie <xBRx/>o kosztach postępowania opierając o przepis art. 13 powołanej wyżej ustawy z dnia <xBRx/>23 lutego 1991 r.</xText> <xText>Sygn. akt II AKa 192/09</xText> <xText/> <xText xALIGNx="center"> <xBx>Uzasadnienie zdania odrębnego do wyroku Sądu Apelacyjnego</xBx></xText> <xText xALIGNx="center"><xBx>w Katowicach z dnia 23 lipca 2009r.</xBx> </xText> <xText/> <xText>Wyrażam pogląd, że w odniesieniu do osób internowanych określenie kwoty stosownego zadośćuczynienia, wynikającego z przepisu <xLexLink xArt="art. 8;art. 8 ust. 1" xIsapId="WDU19910340149" xTitle="Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego" xAddress="Dz. U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149">art. 8 ust. 1 ustawy z dnia <xBRx/>23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego</xLexLink> <xBRx/>(Dz. U. Nr 34, poz. 149 z późn.zm.), winno następować wedle takich samych <xBRx/>zasad i kryteriów, jakie stosowane są wobec innych osób uprawnionych wymienionych w powołanej ustawie.</xText> <xText/> <xText>Brak jest bowiem podstaw do uznania, aby w przedmiotowej sprawie odosobnienie wynikające z internowania skutkowało niewątpliwie większym rozmiarem krzywd niźli izolacja spowodowana aresztowaniem, pozbawieniem wolności bądź pobytem w obozie pracy.</xText> <xText/> <xText>Przypomnieć trzeba, że dla wykładni pojęcia zadośćuczynienia, o którym mowa w powołanej ustawie z dnia 23 lutego 1991r., odwołać należy się do przepisów prawa cywilnego materialnego.</xText> <xText/> <xText>Stosownie do właściwej normy <xLexLink xArt="art. 445;art. 445 § 2" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 445 § 2 k.c.</xLexLink> zadośćuczynienie winno być <xIx>odpowiednie</xIx>, zaś ustalenie jaka kwota w konkretnej sprawie i konkretnych okolicznościach jest <xIx>odpowiednia</xIx>, należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego.</xText> <xText/> <xText>W orzecznictwie wskazano kryteria, którymi należy kierować się przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia – przede wszystkim zadośćuczynienie musi mieć charakter kompensacyjny, czyli przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną, nie będącą jednakże wartością nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy.</xText> <xText/> <xText>Zatem wysokość <xIx>odpowiednia</xIx>, to wartość utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa – por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2008r., III KK 349/07, Biuletyn PK 2008, 4, poz. 7, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2008r., II CSK 78/08, LEX nr 420389, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1985r., II CR 94/85.</xText> <xText/> <xText>Przy ustalaniu <xIx>odpowiedniego</xIx> zadośćuczynienia powszechnie przyjęte jest odniesienie jego rozmiaru do wysokości średniego wynagrodzenia z chwili orzekania, w powiązaniu z okresem pozbawienia wolności osoby uprawnionej – por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2005r., V KK 413/04, LEX nr 149653.</xText> <xText>Pamiętać przy tym należy, że na wysokość zadośćuczynienia składają się cierpienia pokrzywdzonego – tak fizyczne jak i psychiczne – których rodzaj, czas trwania i natężenie, należy każdorazowo określić na podstawie materiału dowodowego sprawy, przy uwzględnieniu właśnie okresu izolowania uprawnionego, rodzaju zakładu w którym go umieszczono, sposobu odbywania izolacji (tzn. warunków panujących w celi, liczby widzeń, przepustek itd.), upokorzeń <xBRx/>i dolegliwości fizycznych związane z osadzeniem.</xText> <xText>Nie bez znaczenia jest i subiektywne poczucie krzywdy osoby uprawnionej – por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1994r., II KRN 235/94, Informacja Prawnicza – Prawo Karne 1994, 10 – 12, poz. 13.</xText> <xText/> <xText>Indywidualny charakter zadośćuczynienia przesądza więc o tym, że ostateczne ustalenie, jaka konkretnie kwota zadośćuczynienia jest <xIx>odpowiednia</xIx> z istoty swej należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego, przy podkreśleniu, że nie może to być uznanie dowolne, lecz właśnie osadzone na bazie przedstawionych powyżej kryteriów.</xText> <xText/> <xText>Powyższe, dość szerokie przypomnienie wypracowanych już w orzecznictwie zasad regulujących ustalanie wysokości <xIx>odpowiedniego</xIx> zadośćuczynienia, moim zdaniem w pełni ma zastosowanie i do ustalania kwoty zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w wyniku wykonania decyzji o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981r. stanu wojennego.</xText> <xText/> <xText>Internowanie sprowadzało się przecież do pozbawienia wolności osoby represjonowanej, a wynikające z tego faktu krzywdy tożsame były ze swej istoty <xBRx/>z tymi, jakich doznawały osoby niesłusznie aresztowane czy też pozbawione wolności w okresie wskazanym w art. 1 ust. 1 powołanej wyżej ustawy z dnia 23 lutego 1991r.</xText> <xText/> <xText>Brak jest przy tym ustawowych wskazań, aby wysokość zadośćuczynienia zależna była od tego, czy źródłem izolacji było orzeczenie wydane przez organy ściągania i wymiaru sprawiedliwości, czy też organy pozasądowe – tak jak było <xBRx/>w przypadku internowania, następującego w wyniku decyzji funkcjonariusza Milicji Obywatelskiej.</xText> <xText>Charakter decyzji o internowaniu nie odbiegał wówczas radykalnie od praktyki wymiaru sprawiedliwości – wszakże unormowania obowiązującego w 1981r. <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19690130096" xTitle="Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1969 r. Nr 13, poz. 96">kodeksu postępowania karnego z 1969r.</xLexLink> nie przewidywały sądowej kontroli decyzji <xBRx/>o tymczasowym aresztowaniu wydanej przez prokuratora w postępowaniu przygotowawczym, wskazania terminu tymczasowego aresztowania jeśli postanowienie w tym przedmiocie wydawał sąd, zaś decyzje o zatrzymaniu leżały <xBRx/>w głównej mierze w gestii Milicji Obywatelskiej.</xText> <xText/> <xText>Powyższe przypomnienie nie oznacza w żadnej mierze aprobaty dla ówczesnych standardów praw obywatelskich, a ma jedynie na celu osadzenie decyzji <xBRx/>o internowaniu w szerszym kontekście praktyki z początku lat osiemdziesiątych.</xText> <xText>Pozwala to obiektywnie ocenić poczucie krzywdy doznanej przez uprawnionego, represje wobec którego były elementem powszechnej praktyki z czasów stanu wojennego, a nie wyrazem zastosowanych wobec osoby wnioskodawcy działań szczególnych, odbiegających od ówcześnie stosowanego postępowania.</xText> <xText/> <xText>Trudne warunki, w jakich wnioskodawca przebywał w pierwszym okresie izolacji, doznane przezeń upokorzenia i szok towarzyszący pozbawieniu wolności, powinny i mogą znaleźć stosowne odzwierciedlenie w wysokości zadośćuczynienia, określanego jednak wedle wcześniej przypomnianych kryteriów.</xText> <xText/> <xText>Zaznaczyć przy tym wypada, że osobom internowanym towarzyszyło i nadal towarzyszy powszechne uznanie i szacunek należny tym, którzy podejmują ryzyko starań o dobro powszechne, narażając się na represje i osobiste cierpienia.</xText> <xText/> <xText>Z tych też względów ich izolacja pozbawiona była poczucia napiętnowania <xBRx/>i ostracyzmu społecznego, jakiego doznają osoby niesłusznie pozbawione wolności <xBRx/>z powodu błędnego oskarżenia o czyny karalne.</xText> <xText/> <xText>Choć jednak każdy przypadek izolacji winien być oceniany przy uwzględnieniu indywidualnych okoliczności, uznaniowość w zakresie przyznania, jak i określania wysokości zadośćuczynienia nie może prowadzić do rażącego odstąpienia od ukształtowanej praktyki sądowej, której względna jednolitość odpowiada poczuciu sprawiedliwości i równości wobec prawa.</xText> <xText/> <xText>Jednocześnie i z tych względów nie można podzielić oceny sądu orzekającego, że górny limit kwotowy ustalony w art. 8 ust.1a ustawy z dnia 23 lutego 1991r. miałby uzasadniać miarkowanie wysokości zadośćuczynienia osobom stosunkowo krótko izolowanym, a szczegółowe racje w tym zakresie przedstawione już zostały <xBRx/>w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 23 lipca 2009r.</xText> <xText/> <xText>Z tych zatem względów, oceniając przyznaną wnioskodawcy kwotę zadośćuczynienia jako zawyżoną, przedstawiłem zdanie odrębne, mocno akcentując, że nie jest ono wyrazem deprecjonowania krzywd doznanych przez wnioskodawcę, których – co jest rzeczą oczywistą – nie jest w stanie w pełni wyrównać żadna kwota pieniężna, lecz wynika z potrzeby zachowania zasady równości wobec prawa.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Marek Charuza

Renata Kopiec

Izabela Rybok

Magdalena Gierszner

Sygn. akt : II AKa 192/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 23 lipca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie: Przewodniczący SSA Marek Charuza (spr.) Sędziowie SSA Michał Marzec SSA Waldemar Szmidt Protokolant Izabela Rybok przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Dariusza Wiory po rozpoznaniu w dniu 23 lipca 2009 r. sprawy z wnioskuS. D.- o odszkodowanie i zadośćuczynienie z tytułu internowania na skutek apelacji pełnomocnika wnioskodawcy od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 23 kwietnia 2009r.sygn. akt. V Ko 158/08 1/ zmienia zaskarżony wyrok w pkt 1 w ten sposób, że podwyższa do 10 000(dziesięciu tysięcy) złotych kwotę zasądzonego na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienia; 2/ w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje mocy; 3/ zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Katowicach) na rzecz adw.R. K.– Kancelaria Adwokacka wK.kwotę 720 (siedemset dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu poniesionych kosztów zastępstwa adwokackiego w postępowaniu odwoławczym; 4/ obciąża Skarb Państwa kosztami postępowania w sprawie. Sygn. akt II AKa 192/09 UZASADNIENIE WnioskodawcaS. D.złożył wniosek o zasądzenie zadośćuczynienia i odszkodowania w łącznej kwocie 25.000 zł za internowanie w okresie od dnia23 czerwca 1982 r. do dnia 5 sierpnia 1982 r. Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2009 r. Sąd Okręgowyw Katowicach zasądził na rzecz wnioskodawcy od Skarbu Państwa tytułem zadośćuczynienia kwotę 3.000 zł oraz tytułem odszkodowania kwotę 200 złotychz ustawowymi odsetkami od daty uprawomocnienia się wyroku, zaś w pozostałej części wniosek oddalił. Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik wnioskodawcyi formułując bliżej niesprecyzowane zarzuty obrazy prawa materialnego, obrazy przepisów postępowania oraz błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych zapodstawę orzeczenia, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie odSkarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy kwoty 12.000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz kwoty 13.000 zł tytułem odszkodowania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Apelację ocenić należało jako częściowo zasadną w zakresie odnoszącym siędo kwoty zasądzonego na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienia. Zanim jednak wskazane zostaną okoliczności, które zadecydowałyo podwyższeniu do sumy 10.000 zł kwoty należnego wnioskodawcy zadośćuczynienia, odnieść się należy do przedstawionej w uzasadnieniu apelacjiuwagi skarżącego, nawiązującej do jakoby błędnie ustalonego przez sąd orzekający okresu internowania wnioskodawcy. Analiza akt przedmiotowej sprawy, w tym materiałów wynikającychz dokumentów w postaci karty depozytowej z Zakładu Karnego wZ.skąd zwolniono wnioskodawcę z internowania, prowadzi do wniosku, że Sąd Okręgowy poczynił trafne ustalenia faktyczne odnośnie końcowej daty internowaniaS. D., przy czym poza uwagą sądu orzekającego nie pozostały i treści zawartew Biuletynie Informacji Publicznej IPN Ka 043/1029, do których odniesiono sięw sposób, w niczym niewykraczający poza granice swobodnej oceny dowodów (strony 3 – 4 uzasadnienia zaskarżonego wyroku). Podkreślić należy, że sąd orzekający swe ustalenia faktyczne poczyniłw oparciu o pierwotne materiały źródłowe w postaci decyzji o uchyleniuinternowania wnioskodawcy – k. 6, niepodpisanego przez wnioskodawcęoświadczenia z dnia 24 lipca 1982 r. (tzw. lojalki) – k. 7 oraz zapisku na wymienionej już wyżej karcie depozytowej Zakładu Karnego wZ., z których to wszystkich dokumentów wynika, żeS. D.zwolniony zastał z internowania w dniu24 lipca 1982 r. To, że w notatkach urzędowych zawartych na kartach 8 i 9 akt IPN Ka 043/1029 wskazana jest data 5 sierpnia 1982 r., nie może prowadzić do prostego wniosku, że właśnie tego dnia zwolniono wnioskodawcę, skoro data ta odnosi siędo czynności komisyjnego zniszczenia rzeczy zatrzymanych podczas przeszukaniaS. D., zatem – jak to trafnie podkreślił sąd orzekający w swym uzasadnieniu – zdarzenia wcześniejszego niźli data sporządzenia tychże notatek. Wykraczając już poza uwagi nakreślone przez skarżącego, a odnosząc się do uwypuklonej na rozprawie odwoławczej przez prokuratora okoliczności, żew powołanej karcie depozytowej Zakładu Karnego wZ.jako data wydania przedmiotów wpisany jest dzień 26 lipca 1982 r., co wskazywałoby na to, iż tegodnia faktycznie zwolniono wnioskodawcę z ośrodka internowania, uznać należy, że znaczenie tej okoliczności nie może jednak prowadzić do konieczności korektyustaleń faktycznych sądu orzekającego co do okresu internowaniaS. D., jeśli przypomnieć treść jednoznacznego zapisku na tychże aktach Zakładu KarnegowZ.wprost odnoszącego się do materii daty zwolnienia wnioskodawcy. Tak więc, biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, zaaprobować należało ustalenia sądu orzekającego co do okresu internowania wnioskodawcy, mającego trwać od dnia 23 czerwca 1982 r. do dnia 24 lipca 1982 r. Nawiązując już do tych uwag skarżącego, które dotyczyły problemu wysokości kwoty zasądzonego wnioskodawcy zadośćuczynienia, jako zasadny – acz nie w całej rozciągłości – uznać wypadało wniosek skarżącego zmierzającego do podwyższenia sumy zadośćuczynienia. Zdaniem Sądu Apelacyjnego orzekającego w przedmiotowej sprawie, odosobnienie wnioskodawcy związane z internowaniem powodowało większy rozmiar krzywd psychicznych i fizycznych, niźli izolacja spowodowana aresztowaniem, nawet w rezultacie niesłusznym. Stąd też nie znajduje aprobaty porównywanie takich różnych co do podstawy pobytów w izolacji, jeśli przypomnieć, że decyzja o internowaniu nie była orzeczeniem organów wymiaru sprawiedliwości, lecz rezultatem jednoosobowej decyzji odpowiedniego Komendanta Milicji, wydanej bez możliwości odwołania i na czas bliżej nieokreślony. Stąd też z samego faktu internowania wynika, że rozmiar krzywdy nim spowodowanej był większy aniżeli wynikający z aresztu, albowiem trudniejsze były warunki pobytu w izolacji na skutek decyzji o internowaniu, która nie była związanaz żadnymi czynnościami procesowymi. Aczkolwiek w motywach zaskarżonego wyroku (strona 8 uzasadnienia wyroku), dostrzeżono trudne okoliczności w jakich wnioskodawca – szczególniew pierwszym okresie pozbawienia wolności – przebywał w izolacji, w tym i doznane przezS. D.upokorzenia oraz cierpienia fizyczne, to jednak nie znalazło to adekwatnego odzwierciedlenia w kwocie zasądzonego zadośćuczynienia. Nie może także znaleźć aprobaty pogląd sądu orzekającego, że z uwagi na określony wart. 8 ust. 1 a ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność za rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiegogórny pułap możliwego do zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia, nałożony został obowiązek miarkowania zasądzanych sum, przy uwzględnieniu okresu internowania oraz wskazanejustawowo kwoty. Spowodowane możliwościami budżetu państwa łączne ograniczenie wysokości zadośćuczynienia i odszkodowania (uzasadnienie poselskiego projektu zmianyustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność za rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego), nie może bowiemnieść szczególnych, negatywnych w skutkach reguł dla tych licznych osób, które internowane były przez stosunkowo krótki czas. Brak jest bowiem jakichkolwiek ustawowych wskazań, wynikających takz powołanej ustawy z dnia 23 lutego 1991 r., jak i mających zastosowanie dla określenia wysokości zadośćuczynienia unormowań prawa cywilnego materialnego – przede wszystkimart. 445 § 1 i 2 k.c., aby górny pułap możliwego do zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia miał funkcję limitującą i dla tych świadczeń, których prognozowana wysokość z racji krótszego pobytu w izolacji nie wykraczałyby poza tenże górny pułap. Przyjmując zatem, że wynikające z decyzji o internowaniu pozbawienie wolnościS. D.spowodowało dla niego zdecydowanie wyższy niźli przeciętny rozmiar cierpień psychicznych i fizycznych, za konieczne uznano podwyższenie do kwoty 10.000 złotych należnego wnioskodawcy zadośćuczynienia, jako adekwatnego do doznanych przez wnioskodawcę krzywd. Nie znalazło natomiast uzasadnienia dalsze, żądane przez skarżącego zwiększenie kwoty zadośćuczynienia, jeśli przypomnieć, że stwierdzoneu wnioskodawcy schorzenia związane były z procesem starzenia się, i nie miały związku z internowaniem (treść opinii sądowo – lekarskiej k. 63 – 67). Jako bezzasadne uznano także te uwagi skarżącego, które zmierzały do podwyższenia przyznanego wnioskodawcy odszkodowania. W tym zakresie w pełni zaaprobować wypadało racje sądu orzekającego, szczegółowo odnoszące się tak do kwestii wynagrodzenia otrzymywanego przez wnioskodawcę w okresie internowania, jak i powodów jego zwolnienia z pracyw 1992 r. (strony 4 – 6 uzasadnienia zaskarżonego wyroku), których to racji nie ma już potrzeby ponownie, wyczerpująco prezentować. Odnosząc się do nakreślonych w motywach apelacji negatywnych dla wnioskodawcy skutków i tła jego zwolnienia z pracy w 1992 r., podkreślić należy, że wszakże zdarzenia te miały miejsce kilka lat po przełomowych zmianach ustrojowych w Polsce, zatem z oczywistych względów nie sposób ich łączyć z miesięcznym internowaniem wnioskodawcy w 1982 r. Z tych wszystkich względów orzec należało jak w wyroku, rozstrzygnięcieo kosztach postępowania opierając o przepis art. 13 powołanej wyżej ustawy z dnia23 lutego 1991 r. Sygn. akt II AKa 192/09 Uzasadnienie zdania odrębnego do wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23 lipca 2009r. Wyrażam pogląd, że w odniesieniu do osób internowanych określenie kwoty stosownego zadośćuczynienia, wynikającego z przepisuart. 8 ust. 1 ustawy z dnia23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego(Dz. U. Nr 34, poz. 149 z późn.zm.), winno następować wedle takich samychzasad i kryteriów, jakie stosowane są wobec innych osób uprawnionych wymienionych w powołanej ustawie. Brak jest bowiem podstaw do uznania, aby w przedmiotowej sprawie odosobnienie wynikające z internowania skutkowało niewątpliwie większym rozmiarem krzywd niźli izolacja spowodowana aresztowaniem, pozbawieniem wolności bądź pobytem w obozie pracy. Przypomnieć trzeba, że dla wykładni pojęcia zadośćuczynienia, o którym mowa w powołanej ustawie z dnia 23 lutego 1991r., odwołać należy się do przepisów prawa cywilnego materialnego. Stosownie do właściwej normyart. 445 § 2 k.c.zadośćuczynienie winno byćodpowiednie, zaś ustalenie jaka kwota w konkretnej sprawie i konkretnych okolicznościach jestodpowiednia, należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego. W orzecznictwie wskazano kryteria, którymi należy kierować się przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia – przede wszystkim zadośćuczynienie musi mieć charakter kompensacyjny, czyli przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną, nie będącą jednakże wartością nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy. Zatem wysokośćodpowiednia, to wartość utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa – por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2008r., III KK 349/07, Biuletyn PK 2008, 4, poz. 7, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2008r., II CSK 78/08, LEX nr 420389, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1985r., II CR 94/85. Przy ustalaniuodpowiedniegozadośćuczynienia powszechnie przyjęte jest odniesienie jego rozmiaru do wysokości średniego wynagrodzenia z chwili orzekania, w powiązaniu z okresem pozbawienia wolności osoby uprawnionej – por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2005r., V KK 413/04, LEX nr 149653. Pamiętać przy tym należy, że na wysokość zadośćuczynienia składają się cierpienia pokrzywdzonego – tak fizyczne jak i psychiczne – których rodzaj, czas trwania i natężenie, należy każdorazowo określić na podstawie materiału dowodowego sprawy, przy uwzględnieniu właśnie okresu izolowania uprawnionego, rodzaju zakładu w którym go umieszczono, sposobu odbywania izolacji (tzn. warunków panujących w celi, liczby widzeń, przepustek itd.), upokorzeńi dolegliwości fizycznych związane z osadzeniem. Nie bez znaczenia jest i subiektywne poczucie krzywdy osoby uprawnionej – por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1994r., II KRN 235/94, Informacja Prawnicza – Prawo Karne 1994, 10 – 12, poz. 13. Indywidualny charakter zadośćuczynienia przesądza więc o tym, że ostateczne ustalenie, jaka konkretnie kwota zadośćuczynienia jestodpowiedniaz istoty swej należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego, przy podkreśleniu, że nie może to być uznanie dowolne, lecz właśnie osadzone na bazie przedstawionych powyżej kryteriów. Powyższe, dość szerokie przypomnienie wypracowanych już w orzecznictwie zasad regulujących ustalanie wysokościodpowiedniegozadośćuczynienia, moim zdaniem w pełni ma zastosowanie i do ustalania kwoty zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w wyniku wykonania decyzji o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981r. stanu wojennego. Internowanie sprowadzało się przecież do pozbawienia wolności osoby represjonowanej, a wynikające z tego faktu krzywdy tożsame były ze swej istotyz tymi, jakich doznawały osoby niesłusznie aresztowane czy też pozbawione wolności w okresie wskazanym w art. 1 ust. 1 powołanej wyżej ustawy z dnia 23 lutego 1991r. Brak jest przy tym ustawowych wskazań, aby wysokość zadośćuczynienia zależna była od tego, czy źródłem izolacji było orzeczenie wydane przez organy ściągania i wymiaru sprawiedliwości, czy też organy pozasądowe – tak jak byłow przypadku internowania, następującego w wyniku decyzji funkcjonariusza Milicji Obywatelskiej. Charakter decyzji o internowaniu nie odbiegał wówczas radykalnie od praktyki wymiaru sprawiedliwości – wszakże unormowania obowiązującego w 1981r.kodeksu postępowania karnego z 1969r.nie przewidywały sądowej kontroli decyzjio tymczasowym aresztowaniu wydanej przez prokuratora w postępowaniu przygotowawczym, wskazania terminu tymczasowego aresztowania jeśli postanowienie w tym przedmiocie wydawał sąd, zaś decyzje o zatrzymaniu leżaływ głównej mierze w gestii Milicji Obywatelskiej. Powyższe przypomnienie nie oznacza w żadnej mierze aprobaty dla ówczesnych standardów praw obywatelskich, a ma jedynie na celu osadzenie decyzjio internowaniu w szerszym kontekście praktyki z początku lat osiemdziesiątych. Pozwala to obiektywnie ocenić poczucie krzywdy doznanej przez uprawnionego, represje wobec którego były elementem powszechnej praktyki z czasów stanu wojennego, a nie wyrazem zastosowanych wobec osoby wnioskodawcy działań szczególnych, odbiegających od ówcześnie stosowanego postępowania. Trudne warunki, w jakich wnioskodawca przebywał w pierwszym okresie izolacji, doznane przezeń upokorzenia i szok towarzyszący pozbawieniu wolności, powinny i mogą znaleźć stosowne odzwierciedlenie w wysokości zadośćuczynienia, określanego jednak wedle wcześniej przypomnianych kryteriów. Zaznaczyć przy tym wypada, że osobom internowanym towarzyszyło i nadal towarzyszy powszechne uznanie i szacunek należny tym, którzy podejmują ryzyko starań o dobro powszechne, narażając się na represje i osobiste cierpienia. Z tych też względów ich izolacja pozbawiona była poczucia napiętnowaniai ostracyzmu społecznego, jakiego doznają osoby niesłusznie pozbawione wolnościz powodu błędnego oskarżenia o czyny karalne. Choć jednak każdy przypadek izolacji winien być oceniany przy uwzględnieniu indywidualnych okoliczności, uznaniowość w zakresie przyznania, jak i określania wysokości zadośćuczynienia nie może prowadzić do rażącego odstąpienia od ukształtowanej praktyki sądowej, której względna jednolitość odpowiada poczuciu sprawiedliwości i równości wobec prawa. Jednocześnie i z tych względów nie można podzielić oceny sądu orzekającego, że górny limit kwotowy ustalony w art. 8 ust.1a ustawy z dnia 23 lutego 1991r. miałby uzasadniać miarkowanie wysokości zadośćuczynienia osobom stosunkowo krótko izolowanym, a szczegółowe racje w tym zakresie przedstawione już zostaływ uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 23 lipca 2009r. Z tych zatem względów, oceniając przyznaną wnioskodawcy kwotę zadośćuczynienia jako zawyżoną, przedstawiłem zdanie odrębne, mocno akcentując, że nie jest ono wyrazem deprecjonowania krzywd doznanych przez wnioskodawcę, których – co jest rzeczą oczywistą – nie jest w stanie w pełni wyrównać żadna kwota pieniężna, lecz wynika z potrzeby zachowania zasady równości wobec prawa.

15/150000/0001006/AKa

Sąd Apelacyjny w Katowicach

II Wydział Karny

154500000003003_VI_ACa_000005_2009_Uz_2009-07-17_001

VI ACa 5/09

2009-07-17 02:00:00.0 CEST

2014-05-05 20:15:13.0 CEST

2014-06-09 23:27:58.0 CEST

15450000

3003

SENTENCE, REASON

Sygn. akt VI ACa 5/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 17 lipca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący – Sędzia SA – Małgorzata Manowska (spr.) Sędzia SA – Urszula Wiercińska Sędzia SA – Witold Okniński Protokolant – sekr. sądowy Edyta Kaczmarek po rozpoznaniu w dniu 17 lipca 2009 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa T. Z. przeciwko (...) Sp. z o.o. w W. o ochronę dóbr osobistych na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgow

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Danuta Śliwińska" xVersion="1.0" xLang="PL" xYear="2009" xEditor="dsliwins" xToPage="4" xPublisher="dsliwins" xFlag="published" xEditorFullName="Danuta Śliwińska" xDocType="Uz" xml:space="preserve" xFromPg="1" xVolNmbr="000005" xVolType="15/450000/0003003/ACa"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText/> <xText><xIx>Sygn. akt VI ACa 5/09 </xIx></xText> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right">Dnia 17 lipca 2009 r.</xText> <xText/> <xText>Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:</xText> <xText/> <xText>Przewodniczący – Sędzia SA – Małgorzata Manowska (spr.)</xText> <xText>Sędzia SA – Urszula Wiercińska</xText> <xText>Sędzia SA – Witold Okniński</xText> <xText>Protokolant – sekr. sądowy Edyta Kaczmarek</xText> <xText/> <xText>po rozpoznaniu w dniu 17 lipca 2009 r. w Warszawie</xText> <xText>na rozprawie</xText> <xText>sprawy z powództwa <xAnon>T. Z.</xAnon></xText> <xText>przeciwko <xAnon> (...) Sp. z o.o.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon></xText> <xText>o ochronę dóbr osobistych</xText> <xText>na skutek apelacji pozwanego</xText> <xText>od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie</xText> <xText>z dnia 19 września 2008 r.</xText> <xText>sygn. akt III C 1302/07</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">I</xName> <xText>zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że powództwo oddala,</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">II</xName> <xText>nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanego kosztów procesu.</xText> </xUnit> <xText/> <xText>Sygn. akt VI ACa 5/09</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="true" xBold="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText> <xAnon>T. Z.</xAnon> wnosił o zobowiązanie <xAnon> (...) Spółki z o.o.</xAnon> w <xAnon>W.</xAnon> do zamieszczenia na łamach <xAnon> (...)</xAnon>, „<xAnon>(...)</xAnon>” i „<xAnon>(...)</xAnon>” oświadczenia następującej treści: <xAnon> Wydawnictwo (...) spółka z o.o.</xAnon> przeprasza Pana <xAnon>T. Z.</xAnon> za naruszenie jego dóbr osobistych poprzez bezprawne zamieszczenie jego wizerunku w artykule „<xAnon>(...)</xAnon>” opublikowanym w numerze dziennika <xAnon> (...) Gazeta (...)</xAnon> z dnia 13 września 2005 r. bez jego zgody. Wydawnictwo informuje jednocześnie, że treść samego artykułu oraz informacje znajdujące się w jego bezpośrednim sąsiedztwie nie są w żaden sposób powiązane z Panem <xAnon>T. Z.</xAnon>”. Powód wnosił także o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kwoty 7.000 zł. tytułem zadośćuczynienia, przy czym według powoda kwota 5.000 zł. należy się jego rodzicom.</xText> <xText>Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 19 września 2008 r. uwzględnił powództwo z tym, że zobowiązał pozwanego do opublikowania treści oświadczenia na łamach dziennika <xAnon> (...) Gazeta (...)</xAnon>. Zasądził również od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2000 zł. oddalając powództwo w pozostałym zakresie.</xText> <xText>Sąd Okręgowy ustalił, że powód skontaktował się z agencją fotograficzną <xAnon> (...)</xAnon> celem umówienia się na sesję fotograficzną. Powód zamierzał bowiem, aby jego zdjęcia znalazły się w zasobach agencji i aby agencja promowała powoda jako modela innym podmiotom.</xText> <xText>W tym samym dniu w mieszkaniu powoda wykonano serię zdjęć <xAnon>T. Z.</xAnon> w różnych pozycjach i z różnymi wyrazami twarzy. Powód był przekonany, że ma prezentować różne emocje w celu uzewnętrznienia jego predyspozycji jako modela. Był również przekonany o tym, że zdjęcia te znajdą się w zasobach <xAnon> agencji (...)</xAnon> jako jego portfolio. W trakcie robienia zdjęć, oprócz powoda i fotografa obecna była osoba przebrana za lekarza. Powód nie został poinformowany, że zdjęcia posłużą do ilustracji artykułu „<xAnon>(...)</xAnon> i zostaną opublikowane w <xAnon> gazecie (...)</xAnon>.</xText> <xText>W dniu 13 września 2005 r. artykuł „<xAnon>(...)</xAnon>” wraz z wizerunkiem powoda ukazał się na łamach gazety codziennej <xAnon> (...)</xAnon>. Powód dowiedział się o publikacji artykułu od swoich rodziców. Prowadził korespondencję mailową z <xAnon>W. R.</xAnon> – pracownikiem <xAnon> gazety (...)</xAnon>. <xAnon>W. R.</xAnon> proponował powodowi wynagrodzenie za sesję zdjęciową w kwocie 200 zł. Powód zażądał zapłaty w kwocie 700 zł. (100 zł. za zdjęcie). Podał w korespondencji swoje dane osobowe konieczne do wypłaty wynagrodzenia.</xText> <xText>Na skutek zamieszczenia dużego zdjęcia powoda w sąsiedztwie artykułu „<xAnon>(...)</xAnon>” dzieci na osiedlu, na którym mieszka powód śmiały się z niego i wytykały palcami.</xText> <xText>Pozwany przedstawił powodowi do podpisania umowę zlecenia z dnia 27 października 2005 r., jednakże <xAnon>T. Z.</xAnon> odmówił jej podpisania.</xText> <xText>Sąd Okręgowy uznał roszczenie powoda za uzasadnione w świetle art. 81 ustęp 1 prawa autorskiego oraz <xLexLink xArt="art. 23" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 23 k.c.</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">24 k.c.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink></xText> <xText>Sąd I instancji wskazał, że postępowanie dowodowe wykazało, iż powód pozował do zdjęć w przekonaniu, że trafią do bazy modeli agencji fotograficznej <xAnon> (...)</xAnon>, a dopiero później posłużą innym podmiotom do zawierania umów z powodem. Zdaniem Sądu I instancji pozwany nie wykazał w sposób wystarczający, że powód poinformowany został o celu sesji zdjęciowej i wyraził zgodę na publikację swojego wizerunku w prasie. Z zeznań świadka <xAnon>K.</xAnon> – fotografa <xAnon> (...)</xAnon> wynika, że istnieje praktyka odbierania pisemnej zgody od osób pozujących do zdjęć na ich publikację, a w niniejszej sprawie nastąpiło niedopatrzenie. Sąd Okręgowy wskazał, że pozwany jako profesjonalista powinien był dopilnować wszelkich formalności związanych z publikacją wizerunku powoda, również pod względem prawnym. Ciężar dowodu wyrażenia przez powoda zgody na publikację wizerunku, w świetle art. 81 ustęp 1 prawa autorskiego obciążał powoda. Istnienia przy tym zgody uprawnionego ani jej zakresu nie domniemywa się. Zdaniem Sądu Okręgowego powód nie wykazał również, że przed sesją fotograficzną umówił z powodem zapłatę za pozowanie. Skoro powód był przekonany, że pozuje w innym celu i bez wynagrodzenia, to późniejsze zabiegi powoda w celu uzyskania wynagrodzenia za pozowanie do zdjęć nie wyczerpują przesłanki wynikającej ze zdania drugiego art. 81 ustęp 1 prawa autorskiego.</xText> <xText>Sąd I instancji uznał, że sporna publikacja naruszyła również dobra osobiste powoda. Sąsiedztwo największego ze zdjęć powoda z artykułem „<xAnon>(...)</xAnon>”, biorąc pod uwagę minę, jaką <xAnon>T. Z.</xAnon> zrobił na tym zdjęciu sugeruje, że to powód jest właśnie tym zboczeńcem. Zdaniem Sądu Okręgowego kwota 2000 zł. zasądzona tytułem zadośćuczynienia nie jest wygórowana biorąc pod uwagę okoliczności naruszenia dobra osobistego (wizerunku) powoda. Sąd I instancji oddalił żądanie w zakresie zasądzenia zadośćuczynienia w kwocie 5.000 zł. z uwagi na fakt, że powód w procesie o ochronę dóbr osobistych może domagać się ochrony jedynie własnych dóbr.</xText> <xText>Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł pozwany.</xText> <xText>W apelacji zarzucił:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>naruszenie przepisów postępowania, to jest <xLexLink xArt="art. 233" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 233 k.p.c.</xLexLink> przez ustalenie stanu faktycznego jedynie w oparciu o zeznania powoda i jego ojca przy jednoczesnym pominięciu zeznań świadków <xAnon>W. R.</xAnon> i <xAnon>M. K.</xAnon> oraz dokumentu z korespondencji mailowej prowadzonej pomiędzy powodem a <xAnon>W. R.</xAnon>;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>naruszenie prawa materialnego, to jest <xLexLink xArt="art. 23" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 23 k.c.</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 38" xIsapId="WDU19840050024" xTitle="Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe" xAddress="Dz. U. z 1984 r. Nr 5, poz. 24">art. 38 prawa prasowego</xLexLink> przez uznanie, że publikacja na temat powoda jest bezprawna i narusza jego dobro osobiste w postaci prawa do wizerunku, przez bezzasadną kumulację środków służących usunięciu skutków naruszenia dóbr osobistych przez zasądzenie obowiązku przeprosin wraz z zadośćuczynieniem jak również przez zobowiązanie pozwanej do opublikowania oświadczenia o treści i wielkości określonej w wyroku;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>naruszenie prawa materialnego, to jest art. 6 Konwencji o Ochronie Człowieka i Podstawowych Wolności, <xLexLink xArt="art. 448" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 448 k.c.</xLexLink> oraz <xLexLink xArt="art. 24" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 24 k.c.</xLexLink> przez uznanie, że powód w wyniku publikacji doznał krzywdy oraz przez zasądzenie od pozwanego kwoty 2000 zł., podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na przyjęcie, że pozwany w sposób zawiniony dopuścił się naruszenia dóbr osobistych powoda, że powód doznał krzywdy w wyniku publikacji artykułu i oparcie wyroku w tym zakresie jedynie na przesłuchaniu stron.</xText> </xUnit> <xText>W konkluzji skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa w całości.</xText> <xText>Sąd Apelacyjny zważył co następuje:</xText> <xText>Apelacja zasługuje na uwzględnienie. Zasadnie zarzuca skarżący naruszenie przez Sąd Okręgowy <xLexLink xArt="art. 233" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 233 k.p.c.</xLexLink> i w konsekwencji błędne ustalenie, że powód nie wyraził zgody na publikację swojego wizerunku w dzienniku <xAnon> (...)</xAnon> jako ilustracji artykułu „<xAnon>(...)</xAnon>”.</xText> <xText>Prawidłowo wskazał Sąd I instancji, że zgody na publikację wizerunku nie domniemywa się, jednakże art. 81 ustęp 1 prawa autorskiego nie wymaga także, aby zgoda ta wyrażona została w formie pisemnej. Jej udzielenie może nastąpić w każdej formie, a ustalenie faktu wyrażenia zgody na publikację wizerunku może nastąpić przy użyciu wszelkich środków dowodowych.</xText> <xText>W przedmiotowej sprawie Sąd I instancji dysponował zasadniczo dwoma osobowymi źródłami dowodowymi, bezpośrednimi świadkami sesji fotograficznej. Powód zeznał, że nie wyrażał zgody na publikację jego zdjęć w dzienniku <xAnon> (...)</xAnon> w związku z artykułem „<xAnon>(...)</xAnon>. Świadek <xAnon>M. K.</xAnon> zeznał z kolei, że powód był informowany w jakim celu i do jakiego artykułu robione są zdjęcia. Wyraził na to zgodę. Później temu zaprzeczył.</xText> <xText>Zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy w kontekście całego materiału dowodowego, nieprawidłowo dał wiarę zeznaniom powoda, odmawiając wiarygodności zeznaniom świadka <xAnon>K.</xAnon>. Za prawdziwością zeznań tego świadka przemawiają dwie istotne okoliczności.</xText> <xText>Po pierwsze, Sąd I instancji nie ocenił w ogóle faktu, że w sesji zdjęciowej brała udział osoba ubrana w fartuch lekarski wykonująca wobec <xAnon>T. Z.</xAnon> czynności pozorujące badanie lekarskie, które korespondują z treścią opublikowanego następnie artykułu. Świadczy to (w powiązaniu z zeznaniami świadka <xAnon>K.</xAnon>) o wiedzy i zgodzie powoda na wykorzystanie jego zdjęć jako ilustracji artykułu „<xAnon>(...)</xAnon>”. Powód jest osobą o wyższym wykształceniu, a ponadto trudniącą się udziałem w sesjach zdjęciowych i reklamach. Nie sposób zatem przyjąć, że pozy, jakie przyjmował podczas spornej sesji z udziałem osoby grającej rolę lekarza (zaglądanie do gardła, do oczu) traktował jako sposób wyrażania emocji na potrzeby skompletowania portfolio.</xText> <xText>Po drugie, bezpośrednio po opublikowaniu zdjęć i artykułu powód (który jak twierdzi był bardzo wzburzony tym zdarzeniem) nie zwrócił się do pozwanego o dokonanie czynności potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia jego dóbr osobistych. Wprost przeciwnie, w korespondencji mailowej prowadzonej z <xAnon>W. R.</xAnon> powód domagał się jedynie wyższego wynagrodzenia za udział w sesji zdjęciowej, mianowicie 100 zł. za zdjęcie. Zdaniem świadka <xAnon>R.</xAnon> cena wnosiła natomiast 100 zł. za udział w całej sesji.</xText> <xText>Powyższe okoliczności wskazują, że powód, stosownie do art. 81 ustęp 1 prawa autorskiego, wyraził zgodę na opublikowanie swoich zdjęć w dzienniku <xAnon> (...)</xAnon> jako ilustracji artykułu „<xAnon>(...)</xAnon>”, a jedynie strony nie porozumiały się w sposób dostateczny co do wynagrodzenia za te zdjęcia. Powód rozumiał, że będzie to 100 zł. za zdjęcie, a pozwany, że 100 zł. za sesję. Kwestia wysokości wynagrodzenia natomiast za wykorzystanie wizerunku, nie była przedmiotem niniejszej sprawy.</xText> <xText>W konkluzji Sąd Apelacyjny uznał, że pozwany udowodnił w stopniu wystarczającym fakt uzyskania zgody <xAnon>T. Z.</xAnon> na wykorzystanie jego wizerunku w konkretnym celu. Prowadzi to do uznania, że na skutek opublikowania zdjęć powoda w dzienniku <xAnon> (...)</xAnon> jako ilustracji artykułu „<xAnon>(...)</xAnon>” nie doszło do naruszenia dobra osobistego <xAnon>T. Z.</xAnon> – jego wizerunku. Dobra osobiste powoda nie zostały również naruszone przez umieszczenie jego zdjęcia w sąsiedztwie rubryki „W skrócie”, zawierającej krótkie informacje pt. „<xAnon>(...)</xAnon>”, „<xAnon>(...)</xAnon>”, „<xAnon>(...)</xAnon>”, czy „<xAnon>(...)</xAnon>”. Rubryka ta wyraźnie została oddzielona od artykułu pt. „<xAnon>(...)</xAnon>” i dla przeciętnego czytelnika gazety, obiektywnie rzecz biorąc, nie powinno budzić wątpliwości, że zdjęcie powoda jest ilustracją tej drugiej publikacji, a nie rubryki „W skrócie”. Wobec zgody powoda na opublikowanie jego zdjęć w dzienniku <xAnon> (...)</xAnon> pozwany nie może natomiast ponosić odpowiedzialności jak stosowaną przez niego szatę graficzną i układ artykułów odbiorą dzieci.</xText> <xText>Uznając, że Sąd I instancji naruszając <xLexLink xArt="art. 233" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 233 k.p.c.</xLexLink> błędnie ustalił stan faktyczny w sprawie, zasadne również okazały się zarzuty naruszenia prawa materialnego, to jest <xLexLink xArt="art. 23" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 23 k.c.</xLexLink>, 24. <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">k.c.</xLexLink>, i 448 <xLexLink xArt="" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">k.c.</xLexLink></xText> <xText>Bezzasadny natomiast i nieadekwatny do kategorii problemów występujących w sprawie niniejszej był zarzut naruszenia art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, to jest przeprowadzenia przez Sąd Okręgowy postępowania w sposób nierzetelny i stronniczy. Ocena dowodów, nawet jeśli okaże się błędna pozostaje w sferze uprawnień procesowych Sądu. Wskazać zresztą należy, że pomimo sporządzenia apelacji przez profesjonalnego pełnomocnika (od którego należałoby oczekiwać większej powściągliwości), w jej uzasadnieniu nie wyartykułowano jakichkolwiek argumentów za powyższym zarzutem.</xText> <xText>Mając na uwadze przedstawione wyżej okoliczności Sąd Apelacyjny na podstawie <xLexLink xArt="art. 386;art. 386 § 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 386 par. 1 k.p.c.</xLexLink> orzekł jak na wstępie. O kosztach procesu za obie instancje orzeczono na podstawie <xLexLink xArt="art. 102" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">art. 102 k.p.c.</xLexLink></xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Małgorzata Manowska

Danuta Śliwińska

sekr. sądowy Edyta Kaczmarek

Danuta Śliwińska

Sygn. akt VI ACa 5/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 17 lipca 2009 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący – Sędzia SA – Małgorzata Manowska (spr.) Sędzia SA – Urszula Wiercińska Sędzia SA – Witold Okniński Protokolant – sekr. sądowy Edyta Kaczmarek po rozpoznaniu w dniu 17 lipca 2009 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwaT. Z. przeciwko(...) Sp. z o.o.wW. o ochronę dóbr osobistych na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 19 września 2008 r. sygn. akt III C 1302/07 I zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że powództwo oddala, II nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanego kosztów procesu. Sygn. akt VI ACa 5/09 UZASADNIENIE T. Z.wnosił o zobowiązanie(...) Spółki z o.o.wW.do zamieszczenia na łamach(...), „(...)” i „(...)” oświadczenia następującej treści:Wydawnictwo (...) spółka z o.o.przeprasza PanaT. Z.za naruszenie jego dóbr osobistych poprzez bezprawne zamieszczenie jego wizerunku w artykule „(...)” opublikowanym w numerze dziennika(...) Gazeta (...)z dnia 13 września 2005 r. bez jego zgody. Wydawnictwo informuje jednocześnie, że treść samego artykułu oraz informacje znajdujące się w jego bezpośrednim sąsiedztwie nie są w żaden sposób powiązane z PanemT. Z.”. Powód wnosił także o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kwoty 7.000 zł. tytułem zadośćuczynienia, przy czym według powoda kwota 5.000 zł. należy się jego rodzicom. Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 19 września 2008 r. uwzględnił powództwo z tym, że zobowiązał pozwanego do opublikowania treści oświadczenia na łamach dziennika(...) Gazeta (...). Zasądził również od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2000 zł. oddalając powództwo w pozostałym zakresie. Sąd Okręgowy ustalił, że powód skontaktował się z agencją fotograficzną(...)celem umówienia się na sesję fotograficzną. Powód zamierzał bowiem, aby jego zdjęcia znalazły się w zasobach agencji i aby agencja promowała powoda jako modela innym podmiotom. W tym samym dniu w mieszkaniu powoda wykonano serię zdjęćT. Z.w różnych pozycjach i z różnymi wyrazami twarzy. Powód był przekonany, że ma prezentować różne emocje w celu uzewnętrznienia jego predyspozycji jako modela. Był również przekonany o tym, że zdjęcia te znajdą się w zasobachagencji (...)jako jego portfolio. W trakcie robienia zdjęć, oprócz powoda i fotografa obecna była osoba przebrana za lekarza. Powód nie został poinformowany, że zdjęcia posłużą do ilustracji artykułu „(...)i zostaną opublikowane wgazecie (...). W dniu 13 września 2005 r. artykuł „(...)” wraz z wizerunkiem powoda ukazał się na łamach gazety codziennej(...). Powód dowiedział się o publikacji artykułu od swoich rodziców. Prowadził korespondencję mailową zW. R.– pracownikiemgazety (...).W. R.proponował powodowi wynagrodzenie za sesję zdjęciową w kwocie 200 zł. Powód zażądał zapłaty w kwocie 700 zł. (100 zł. za zdjęcie). Podał w korespondencji swoje dane osobowe konieczne do wypłaty wynagrodzenia. Na skutek zamieszczenia dużego zdjęcia powoda w sąsiedztwie artykułu „(...)” dzieci na osiedlu, na którym mieszka powód śmiały się z niego i wytykały palcami. Pozwany przedstawił powodowi do podpisania umowę zlecenia z dnia 27 października 2005 r., jednakżeT. Z.odmówił jej podpisania. Sąd Okręgowy uznał roszczenie powoda za uzasadnione w świetle art. 81 ustęp 1 prawa autorskiego orazart. 23 k.c.,24 k.c.iart. 448 k.c. Sąd I instancji wskazał, że postępowanie dowodowe wykazało, iż powód pozował do zdjęć w przekonaniu, że trafią do bazy modeli agencji fotograficznej(...), a dopiero później posłużą innym podmiotom do zawierania umów z powodem. Zdaniem Sądu I instancji pozwany nie wykazał w sposób wystarczający, że powód poinformowany został o celu sesji zdjęciowej i wyraził zgodę na publikację swojego wizerunku w prasie. Z zeznań świadkaK.– fotografa(...)wynika, że istnieje praktyka odbierania pisemnej zgody od osób pozujących do zdjęć na ich publikację, a w niniejszej sprawie nastąpiło niedopatrzenie. Sąd Okręgowy wskazał, że pozwany jako profesjonalista powinien był dopilnować wszelkich formalności związanych z publikacją wizerunku powoda, również pod względem prawnym. Ciężar dowodu wyrażenia przez powoda zgody na publikację wizerunku, w świetle art. 81 ustęp 1 prawa autorskiego obciążał powoda. Istnienia przy tym zgody uprawnionego ani jej zakresu nie domniemywa się. Zdaniem Sądu Okręgowego powód nie wykazał również, że przed sesją fotograficzną umówił z powodem zapłatę za pozowanie. Skoro powód był przekonany, że pozuje w innym celu i bez wynagrodzenia, to późniejsze zabiegi powoda w celu uzyskania wynagrodzenia za pozowanie do zdjęć nie wyczerpują przesłanki wynikającej ze zdania drugiego art. 81 ustęp 1 prawa autorskiego. Sąd I instancji uznał, że sporna publikacja naruszyła również dobra osobiste powoda. Sąsiedztwo największego ze zdjęć powoda z artykułem „(...)”, biorąc pod uwagę minę, jakąT. Z.zrobił na tym zdjęciu sugeruje, że to powód jest właśnie tym zboczeńcem. Zdaniem Sądu Okręgowego kwota 2000 zł. zasądzona tytułem zadośćuczynienia nie jest wygórowana biorąc pod uwagę okoliczności naruszenia dobra osobistego (wizerunku) powoda. Sąd I instancji oddalił żądanie w zakresie zasądzenia zadośćuczynienia w kwocie 5.000 zł. z uwagi na fakt, że powód w procesie o ochronę dóbr osobistych może domagać się ochrony jedynie własnych dóbr. Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł pozwany. W apelacji zarzucił: 1 naruszenie przepisów postępowania, to jestart. 233 k.p.c.przez ustalenie stanu faktycznego jedynie w oparciu o zeznania powoda i jego ojca przy jednoczesnym pominięciu zeznań świadkówW. R.iM. K.oraz dokumentu z korespondencji mailowej prowadzonej pomiędzy powodem aW. R.; 2 naruszenie prawa materialnego, to jestart. 23 k.c.,art. 24 k.c.,art. 448 k.c.iart. 38 prawa prasowegoprzez uznanie, że publikacja na temat powoda jest bezprawna i narusza jego dobro osobiste w postaci prawa do wizerunku, przez bezzasadną kumulację środków służących usunięciu skutków naruszenia dóbr osobistych przez zasądzenie obowiązku przeprosin wraz z zadośćuczynieniem jak również przez zobowiązanie pozwanej do opublikowania oświadczenia o treści i wielkości określonej w wyroku; 3 naruszenie prawa materialnego, to jest art. 6 Konwencji o Ochronie Człowieka i Podstawowych Wolności,art. 448 k.c.orazart. 24 k.c.przez uznanie, że powód w wyniku publikacji doznał krzywdy oraz przez zasądzenie od pozwanego kwoty 2000 zł., podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na przyjęcie, że pozwany w sposób zawiniony dopuścił się naruszenia dóbr osobistych powoda, że powód doznał krzywdy w wyniku publikacji artykułu i oparcie wyroku w tym zakresie jedynie na przesłuchaniu stron. W konkluzji skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa w całości. Sąd Apelacyjny zważył co następuje: Apelacja zasługuje na uwzględnienie. Zasadnie zarzuca skarżący naruszenie przez Sąd Okręgowyart. 233 k.p.c.i w konsekwencji błędne ustalenie, że powód nie wyraził zgody na publikację swojego wizerunku w dzienniku(...)jako ilustracji artykułu „(...)”. Prawidłowo wskazał Sąd I instancji, że zgody na publikację wizerunku nie domniemywa się, jednakże art. 81 ustęp 1 prawa autorskiego nie wymaga także, aby zgoda ta wyrażona została w formie pisemnej. Jej udzielenie może nastąpić w każdej formie, a ustalenie faktu wyrażenia zgody na publikację wizerunku może nastąpić przy użyciu wszelkich środków dowodowych. W przedmiotowej sprawie Sąd I instancji dysponował zasadniczo dwoma osobowymi źródłami dowodowymi, bezpośrednimi świadkami sesji fotograficznej. Powód zeznał, że nie wyrażał zgody na publikację jego zdjęć w dzienniku(...)w związku z artykułem „(...). ŚwiadekM. K.zeznał z kolei, że powód był informowany w jakim celu i do jakiego artykułu robione są zdjęcia. Wyraził na to zgodę. Później temu zaprzeczył. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy w kontekście całego materiału dowodowego, nieprawidłowo dał wiarę zeznaniom powoda, odmawiając wiarygodności zeznaniom świadkaK.. Za prawdziwością zeznań tego świadka przemawiają dwie istotne okoliczności. Po pierwsze, Sąd I instancji nie ocenił w ogóle faktu, że w sesji zdjęciowej brała udział osoba ubrana w fartuch lekarski wykonująca wobecT. Z.czynności pozorujące badanie lekarskie, które korespondują z treścią opublikowanego następnie artykułu. Świadczy to (w powiązaniu z zeznaniami świadkaK.) o wiedzy i zgodzie powoda na wykorzystanie jego zdjęć jako ilustracji artykułu „(...)”. Powód jest osobą o wyższym wykształceniu, a ponadto trudniącą się udziałem w sesjach zdjęciowych i reklamach. Nie sposób zatem przyjąć, że pozy, jakie przyjmował podczas spornej sesji z udziałem osoby grającej rolę lekarza (zaglądanie do gardła, do oczu) traktował jako sposób wyrażania emocji na potrzeby skompletowania portfolio. Po drugie, bezpośrednio po opublikowaniu zdjęć i artykułu powód (który jak twierdzi był bardzo wzburzony tym zdarzeniem) nie zwrócił się do pozwanego o dokonanie czynności potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia jego dóbr osobistych. Wprost przeciwnie, w korespondencji mailowej prowadzonej zW. R.powód domagał się jedynie wyższego wynagrodzenia za udział w sesji zdjęciowej, mianowicie 100 zł. za zdjęcie. Zdaniem świadkaR.cena wnosiła natomiast 100 zł. za udział w całej sesji. Powyższe okoliczności wskazują, że powód, stosownie do art. 81 ustęp 1 prawa autorskiego, wyraził zgodę na opublikowanie swoich zdjęć w dzienniku(...)jako ilustracji artykułu „(...)”, a jedynie strony nie porozumiały się w sposób dostateczny co do wynagrodzenia za te zdjęcia. Powód rozumiał, że będzie to 100 zł. za zdjęcie, a pozwany, że 100 zł. za sesję. Kwestia wysokości wynagrodzenia natomiast za wykorzystanie wizerunku, nie była przedmiotem niniejszej sprawy. W konkluzji Sąd Apelacyjny uznał, że pozwany udowodnił w stopniu wystarczającym fakt uzyskania zgodyT. Z.na wykorzystanie jego wizerunku w konkretnym celu. Prowadzi to do uznania, że na skutek opublikowania zdjęć powoda w dzienniku(...)jako ilustracji artykułu „(...)” nie doszło do naruszenia dobra osobistegoT. Z.– jego wizerunku. Dobra osobiste powoda nie zostały również naruszone przez umieszczenie jego zdjęcia w sąsiedztwie rubryki „W skrócie”, zawierającej krótkie informacje pt. „(...)”, „(...)”, „(...)”, czy „(...)”. Rubryka ta wyraźnie została oddzielona od artykułu pt. „(...)” i dla przeciętnego czytelnika gazety, obiektywnie rzecz biorąc, nie powinno budzić wątpliwości, że zdjęcie powoda jest ilustracją tej drugiej publikacji, a nie rubryki „W skrócie”. Wobec zgody powoda na opublikowanie jego zdjęć w dzienniku(...)pozwany nie może natomiast ponosić odpowiedzialności jak stosowaną przez niego szatę graficzną i układ artykułów odbiorą dzieci. Uznając, że Sąd I instancji naruszającart. 233 k.p.c.błędnie ustalił stan faktyczny w sprawie, zasadne również okazały się zarzuty naruszenia prawa materialnego, to jestart. 23 k.c., 24.k.c., i 448k.c. Bezzasadny natomiast i nieadekwatny do kategorii problemów występujących w sprawie niniejszej był zarzut naruszenia art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, to jest przeprowadzenia przez Sąd Okręgowy postępowania w sposób nierzetelny i stronniczy. Ocena dowodów, nawet jeśli okaże się błędna pozostaje w sferze uprawnień procesowych Sądu. Wskazać zresztą należy, że pomimo sporządzenia apelacji przez profesjonalnego pełnomocnika (od którego należałoby oczekiwać większej powściągliwości), w jej uzasadnieniu nie wyartykułowano jakichkolwiek argumentów za powyższym zarzutem. Mając na uwadze przedstawione wyżej okoliczności Sąd Apelacyjny na podstawieart. 386 par. 1 k.p.c.orzekł jak na wstępie. O kosztach procesu za obie instancje orzeczono na podstawieart. 102 k.p.c.

15/450000/0003003/ACa

Sąd Apelacyjnyw Warszawie

VI Wydział Cywilny

151520100000503_I_C_000009_2009_Uz_2009-07-29_001

I C 9/09

2009-07-29 02:00:00.0 CEST

2017-02-21 18:15:26.0 CET

2017-02-27 09:51:31.0 CET

15152010

503

SENTENCE, REASON

Sygn. akt I C 9/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 29 lipca 2009 roku SĄD REJONOWY W BYTOMIU WYDZIAŁ I CYWILNY w składzie: Przewodniczący: SSR Jarosław Jakubiec Protokolant: Grzegorz Gajdzik po rozpoznaniu w dniu 22 lipca 2009 roku w Bytomiu sprawy z powództwa B. Z. przeciwko (...) Bank Spółce Akcyjnej w G. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego 1. oddala powództwo; 2. odstępuje od obciążenia powódki kosztami postępowania. I C 9/09 UZASADNIENIE Powódka B. Z. wystąpiła z po

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Ewa Zając" xPublisher="zajac_e" xEditorFullName="Adam Lech" xEditor="lech_a" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="3" xFlag="published" xVolType="15/152010/0000503/C" xYear="2009" xVolNmbr="000009" xDocType="Uz" xml:space="preserve"> <xName>Wyrok+Uzasadnienie</xName> <xBlock> <xText><xBx>Sygn. akt I C 9/09</xBx></xText> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> <xText xALIGNx="right"> <xBx>Dnia 29 lipca 2009 roku</xBx></xText> <xText><xBx>SĄD REJONOWY W BYTOMIU WYDZIAŁ I CYWILNY</xBx></xText> <xText>w składzie:</xText> <xText>Przewodniczący: <xBx>SSR Jarosław Jakubiec</xBx></xText> <xText><xBx> Protokolant: Grzegorz Gajdzik</xBx></xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 22 lipca 2009 roku w Bytomiu</xText> <xText>sprawy z powództwa</xText> <xText><xBx><xAnon>B. Z.</xAnon></xBx></xText> <xText>przeciwko</xText> <xText><xBx><xAnon> (...) Bank Spółce Akcyjnej</xAnon> w <xAnon>G.</xAnon></xBx></xText> <xText>o <xBx>pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego </xBx></xText> <xText>1. oddala powództwo;</xText> <xText>2. odstępuje od obciążenia powódki kosztami postępowania.</xText> <xText>I C 9/09</xText> </xUnit> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>UZASADNIENIE</xName> <xText>Powódka <xAnon>B. Z.</xAnon> wystąpiła z powództwem przeciwko <xAnon> (...) Bank Spółce Akcyjnej</xAnon> w <xAnon>G.</xAnon> o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, podając w uzasadnieniu okoliczności, wskazujące na naruszenie przez bank normy <xLexLink xArt="art. 5" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">art. 5 kc.</xLexLink></xText> <xText>W odpowiedzi na pozew, pozwana wniosła o oddalenie powództwa, ustosunkowując się do argumentacji powódki.</xText> <xText>W kolejnych pismach procesowych, strony podtrzymały swoje stanowisko.</xText> <xText>Sąd ustalił:</xText> <xText><xAnon>S. Z.</xAnon> i <xAnon>B. Z.</xAnon> w dniu 19 sierpnia 2003 r. zawarli z <xAnon> (...) Bank S.A.</xAnon> w <xAnon>G.</xAnon> kredytu pożyczki nr <xAnon> (...)</xAnon> w kwocie 3.049,42 zł, która miała być spłacona w 36 ratach po 130,06 zł miesięcznie (umowa, k. 19, harmonogram spłat, k. 11). Postanowieniem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 27 września 2004 r. <xAnon>B. Z.</xAnon> została ubezwłasnowolniona, opiekunem prawnym został wyznaczony mąż <xAnon>S. Z.</xAnon> (postanowienie, k. 15). Stan zdrowia prowadzący do ubezwłasnowolnienia związany był z wypadkiem samochodowym, do którego doszło w styczniu 2004 r., w wyniku którego <xAnon>B. Z.</xAnon> była nieprzytomna przez kilka miesięcy (opinie lekarskie, k. 28 – 33, dokumentacja medyczna, k. 34 – 42, zeznania <xAnon>M. Z. (1)</xAnon>). <xAnon>S. Z.</xAnon> zmarł w dniu 01 marca 2005 r. i postanowieniem Sądu Rejonowego w Bytomiu z dnia 07 czerwca 2005 r. opiekunem dla <xAnon>B. Z.</xAnon> została wyznaczona jej córka <xAnon>M. Z. (1)</xAnon> (postanowienie, k.16). Poinformowała ona bank o śmierci ojca przesyłając jego akt zgonu. Ponadto kontaktowała się z innymi wierzycielami dokonując spłaty zadłużeń związanych z brakiem opłat za media, lokal mieszkalny, spłat w koncie bankowym (zeznania świadka <xAnon>M. Z. (2)</xAnon>, k. 99).</xText> <xText>Pozwany pismem z dnia 07 października 2005 r. wzywał kredytobiorców do spłaty zadłużenia, a następnie dokonał wypowiedzenia kredytu (pisma, k. 110 – 113). W dniu 29 marca 2006 r. bank wystąpił do Sądu Rejonowego w Bytomiu z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności wystawionemu bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Postanowienie zostało wydane w dniu 25 kwietnia 2006 r. i odebrane przez bank w dniu 17 maja 2006 r. (akta I <xAnon>C.</xAnon> 1237/06). Postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte w listopadzie 2008 r. (akta <xAnon>K.</xAnon> 4306/08). Odsetki karne wynosiły 1.917,71 zł.</xText> <xText>Sąd zważył:</xText> <xText>Powództwo nie było zasadne i należało je oddalić.</xText> <xText><xLexLink xArt="art. 840;art. 840 § 1;art. 840 § 1 pkt. 1" xIsapId="WDU19640430296" xTitle="Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296">Art. 840 § 1 pkt 1 kpc</xLexLink> stanowi, iż dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście.</xText> <xText>Powyższy przepis był podstawą żądania pozwu. Strona powodowa opierała swoje żądanie na naruszeniu zasad współżycia społecznego w związku z wypowiedzeniem umowy kredytu, co skutkowało naliczaniem odsetek karnych. <xLexLink xArt="art. 5" xIsapId="WDU19640160093" xTitle="Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny" xAddress="Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93">Art. 5 kc</xLexLink> nie może być samodzielną podstawą powództwa przeciwegzekucyjnego, co zauważone zostało przez obie strony. Samo zaś zastosowanie tego przepisu w zakresie szczególnych okoliczności danej sprawy, wymaga wskazania naruszenia tych zasad przez jedną ze stron przy uwzględnieniu konkretnej zasady i konkretnej czynności.</xText> <xText>Powyższe nie zostało w ocenie Sądu wykonane. Rzeczywiście sytuacja faktyczna powódki jest szczególna. Jest ona osobą ubezwłasnowolnioną całkowicie, a praktycznie od stycznia 2004 r. samodzielnie nie była w stanie podejmować jakiejkolwiek aktywności prawnej. Drugi kredytobiorca zmarł w marcu 2005 r.. O tym fakcie <xAnon>M. Z. (1)</xAnon> – opiekun prawny <xAnon>B. Z.</xAnon> zawiadomiła bank, który otrzymał akt zgonu w dniu 20 kwietnia 2005 r. (k. 114).</xText> <xText>W ocenie Sądu nie można jednak bankowi zarzucić naruszenia zasad współżycia społecznego. Dokonując wypowiedzenia umowy kredytowej bank zmierzał do ochrony swoich interesów finansowych i zachowanie takie nie może być uznane za naganne (choć błędne było pismo kierowane do <xAnon>S. Z.</xAnon>, skoro bank już od kwietnia 2005 r. miał informację o jego śmierci). Nie zostało wykazane, aby bank swoje czynności wykonywał celowo, znając sytuację powódki i próbując ją wykorzystać. <xAnon>M. Z. (1)</xAnon> otrzymała korespondencję z banku, co sama przyznała i co również wynika z dowodu doręczenia bankowi aktu zgonu <xAnon>S. Z.</xAnon>. Wprawdzie, jak wynika z jej zeznań, nie pamięta co było w korespondencji banku, jednakże z tą chwilą powzięła informacje o istnieniu jakiegokolwiek zadłużenia. Fakt chowania, jak zeznawała <xAnon>M. Z. (1)</xAnon>, korespondencji kierowanej na jej adres, przez matkę <xAnon>B. Z.</xAnon> nie może obciążać banku.</xText> <xText>Nie można stwierdzić jaką zasadę współżycia społecznego bank miał złamać, wystosowując oświadczenie o wypowiedzeniu. Wprawdzie skutkiem powyższego jest możliwość naliczania odsetek karnych, ale też kredytobiorca miał obowiązek spłacać zadłużenie w termie. Ciężka sytuacja finansowa kredytobiorcy nie zwalnia go z tego obowiązku. Wiedza <xAnon>M. Z. (1)</xAnon>, w ocenie Sądu, była wystarczająca, aby po przesłaniu aktu zgonu pozwanemu, co najmniej kontynuować korespondencję celem uzyskania dodatkowych informacji. Jakkolwiek samo jej zachowanie, w związku ze spłatą innych należności należy ocenić pozytywnie, to jednak brak dalszych kroków w stosunku do pozwanego określić należy co najmniej jako niestaranne. <xAnon>M. Z. (1)</xAnon> miała możliwość uzyskania dalszych informacji i spłaty zadłużenia w dogodnych terminach, po wzajemnych uzgodnieniach.</xText> <xText>Brak wykazania nagannego działania banku, czyni zarzut naruszenia zasad współżycia społecznego za niezasadny.</xText> <xText>Nawet jednak w przypadku odmiennej oceny, roszczenie nie mogło by być uwzględnione z uwagi na brak jego sprecyzowania. Niewątpliwie pozwany posiada roszczenie o zwrot wypłaconych kwot z tytułu udzielonego kredytu wraz z odsetkami umownymi. Nie byłoby podstaw kwestionować tego roszczenia i bankowy tytuł egzekucyjny w tym zakresie musiałby się ostać.</xText> <xText>Przy ustalanie jednak zasadności żądania pozwu w zakresie pozostałej kwoty, należy stwierdzić, iż postępowanie egzekucyjne jest w toku. Zostały dokonane czynności, które skutkowały zajęciem dochodu powódki. Częściowo egzekucja została więc przeprowadzona, przy czym nie jest możliwe ustalenie czy pobrane kwoty zostały zaliczone na kapitał, czy odsetki i jakie. Wobec niemożności pozbawienia tytułu wykonawczego w zakresie wyegzekwowanego świadczenia (powstaje wówczas ewentualnie roszczenie o zapłatę), należy uznać, iż roszczenie ewentualnego częściowego pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, nie zostało również szczegółowo wykazane.</xText> <xText>Z tego względu, powództwo ewentualnie również podlegałoby oddaleniu.</xText> <xText>Na marginesie należy jedynie zaznaczyć, iż pozwany dobrowolnie może uwzględnić szczególną sytuację powódki i ugodowo ustalić sposób spłaty i jej wysokość. Takie ustalenie jednak winny być dokonane poza procesem cywilnym.</xText> <xText>Ze względu na wyjątkową sytuację powódki, Sąd odstąpił od obciążania jej kosztami postępowania.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Jarosław Jakubiec

Ewa Zając

Grzegorz Gajdzik

Adam Lech

Sygn. akt I C 9/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 29 lipca 2009 roku SĄD REJONOWY W BYTOMIU WYDZIAŁ I CYWILNY w składzie: Przewodniczący:SSR Jarosław Jakubiec Protokolant: Grzegorz Gajdzik po rozpoznaniu w dniu 22 lipca 2009 roku w Bytomiu sprawy z powództwa B. Z. przeciwko (...) Bank Spółce AkcyjnejwG. opozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego 1. oddala powództwo; 2. odstępuje od obciążenia powódki kosztami postępowania. I C 9/09 UZASADNIENIE PowódkaB. Z.wystąpiła z powództwem przeciwko(...) Bank Spółce AkcyjnejwG.o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, podając w uzasadnieniu okoliczności, wskazujące na naruszenie przez bank normyart. 5 kc. W odpowiedzi na pozew, pozwana wniosła o oddalenie powództwa, ustosunkowując się do argumentacji powódki. W kolejnych pismach procesowych, strony podtrzymały swoje stanowisko. Sąd ustalił: S. Z.iB. Z.w dniu 19 sierpnia 2003 r. zawarli z(...) Bank S.A.wG.kredytu pożyczki nr(...)w kwocie 3.049,42 zł, która miała być spłacona w 36 ratach po 130,06 zł miesięcznie (umowa, k. 19, harmonogram spłat, k. 11). Postanowieniem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 27 września 2004 r.B. Z.została ubezwłasnowolniona, opiekunem prawnym został wyznaczony mążS. Z.(postanowienie, k. 15). Stan zdrowia prowadzący do ubezwłasnowolnienia związany był z wypadkiem samochodowym, do którego doszło w styczniu 2004 r., w wyniku któregoB. Z.była nieprzytomna przez kilka miesięcy (opinie lekarskie, k. 28 – 33, dokumentacja medyczna, k. 34 – 42, zeznaniaM. Z. (1)).S. Z.zmarł w dniu 01 marca 2005 r. i postanowieniem Sądu Rejonowego w Bytomiu z dnia 07 czerwca 2005 r. opiekunem dlaB. Z.została wyznaczona jej córkaM. Z. (1)(postanowienie, k.16). Poinformowała ona bank o śmierci ojca przesyłając jego akt zgonu. Ponadto kontaktowała się z innymi wierzycielami dokonując spłaty zadłużeń związanych z brakiem opłat za media, lokal mieszkalny, spłat w koncie bankowym (zeznania świadkaM. Z. (2), k. 99). Pozwany pismem z dnia 07 października 2005 r. wzywał kredytobiorców do spłaty zadłużenia, a następnie dokonał wypowiedzenia kredytu (pisma, k. 110 – 113). W dniu 29 marca 2006 r. bank wystąpił do Sądu Rejonowego w Bytomiu z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności wystawionemu bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Postanowienie zostało wydane w dniu 25 kwietnia 2006 r. i odebrane przez bank w dniu 17 maja 2006 r. (akta IC.1237/06). Postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte w listopadzie 2008 r. (aktaK.4306/08). Odsetki karne wynosiły 1.917,71 zł. Sąd zważył: Powództwo nie było zasadne i należało je oddalić. Art. 840 § 1 pkt 1 kpcstanowi, iż dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście. Powyższy przepis był podstawą żądania pozwu. Strona powodowa opierała swoje żądanie na naruszeniu zasad współżycia społecznego w związku z wypowiedzeniem umowy kredytu, co skutkowało naliczaniem odsetek karnych.Art. 5 kcnie może być samodzielną podstawą powództwa przeciwegzekucyjnego, co zauważone zostało przez obie strony. Samo zaś zastosowanie tego przepisu w zakresie szczególnych okoliczności danej sprawy, wymaga wskazania naruszenia tych zasad przez jedną ze stron przy uwzględnieniu konkretnej zasady i konkretnej czynności. Powyższe nie zostało w ocenie Sądu wykonane. Rzeczywiście sytuacja faktyczna powódki jest szczególna. Jest ona osobą ubezwłasnowolnioną całkowicie, a praktycznie od stycznia 2004 r. samodzielnie nie była w stanie podejmować jakiejkolwiek aktywności prawnej. Drugi kredytobiorca zmarł w marcu 2005 r.. O tym fakcieM. Z. (1)– opiekun prawnyB. Z.zawiadomiła bank, który otrzymał akt zgonu w dniu 20 kwietnia 2005 r. (k. 114). W ocenie Sądu nie można jednak bankowi zarzucić naruszenia zasad współżycia społecznego. Dokonując wypowiedzenia umowy kredytowej bank zmierzał do ochrony swoich interesów finansowych i zachowanie takie nie może być uznane za naganne (choć błędne było pismo kierowane doS. Z., skoro bank już od kwietnia 2005 r. miał informację o jego śmierci). Nie zostało wykazane, aby bank swoje czynności wykonywał celowo, znając sytuację powódki i próbując ją wykorzystać.M. Z. (1)otrzymała korespondencję z banku, co sama przyznała i co również wynika z dowodu doręczenia bankowi aktu zgonuS. Z.. Wprawdzie, jak wynika z jej zeznań, nie pamięta co było w korespondencji banku, jednakże z tą chwilą powzięła informacje o istnieniu jakiegokolwiek zadłużenia. Fakt chowania, jak zeznawałaM. Z. (1), korespondencji kierowanej na jej adres, przez matkęB. Z.nie może obciążać banku. Nie można stwierdzić jaką zasadę współżycia społecznego bank miał złamać, wystosowując oświadczenie o wypowiedzeniu. Wprawdzie skutkiem powyższego jest możliwość naliczania odsetek karnych, ale też kredytobiorca miał obowiązek spłacać zadłużenie w termie. Ciężka sytuacja finansowa kredytobiorcy nie zwalnia go z tego obowiązku. WiedzaM. Z. (1), w ocenie Sądu, była wystarczająca, aby po przesłaniu aktu zgonu pozwanemu, co najmniej kontynuować korespondencję celem uzyskania dodatkowych informacji. Jakkolwiek samo jej zachowanie, w związku ze spłatą innych należności należy ocenić pozytywnie, to jednak brak dalszych kroków w stosunku do pozwanego określić należy co najmniej jako niestaranne.M. Z. (1)miała możliwość uzyskania dalszych informacji i spłaty zadłużenia w dogodnych terminach, po wzajemnych uzgodnieniach. Brak wykazania nagannego działania banku, czyni zarzut naruszenia zasad współżycia społecznego za niezasadny. Nawet jednak w przypadku odmiennej oceny, roszczenie nie mogło by być uwzględnione z uwagi na brak jego sprecyzowania. Niewątpliwie pozwany posiada roszczenie o zwrot wypłaconych kwot z tytułu udzielonego kredytu wraz z odsetkami umownymi. Nie byłoby podstaw kwestionować tego roszczenia i bankowy tytuł egzekucyjny w tym zakresie musiałby się ostać. Przy ustalanie jednak zasadności żądania pozwu w zakresie pozostałej kwoty, należy stwierdzić, iż postępowanie egzekucyjne jest w toku. Zostały dokonane czynności, które skutkowały zajęciem dochodu powódki. Częściowo egzekucja została więc przeprowadzona, przy czym nie jest możliwe ustalenie czy pobrane kwoty zostały zaliczone na kapitał, czy odsetki i jakie. Wobec niemożności pozbawienia tytułu wykonawczego w zakresie wyegzekwowanego świadczenia (powstaje wówczas ewentualnie roszczenie o zapłatę), należy uznać, iż roszczenie ewentualnego częściowego pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, nie zostało również szczegółowo wykazane. Z tego względu, powództwo ewentualnie również podlegałoby oddaleniu. Na marginesie należy jedynie zaznaczyć, iż pozwany dobrowolnie może uwzględnić szczególną sytuację powódki i ugodowo ustalić sposób spłaty i jej wysokość. Takie ustalenie jednak winny być dokonane poza procesem cywilnym. Ze względu na wyjątkową sytuację powódki, Sąd odstąpił od obciążania jej kosztami postępowania.

15/152010/0000503/C

Sąd Rejonowy w Bytomiu

I Wydział Cywilny

152510000002506_V_Ka_000652_2009_Uz_2009-08-10_001

V Ka 652/09

2009-08-10 02:00:00.0 CEST

2020-05-11 19:10:05.0 CEST

2020-05-11 14:05:15.0 CEST

15251000

2506

SENTENCE

Sygn. akt V Ka 652/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 10 sierpnia 2009 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie: Przewodniczący: Sędzia S.O. Anna Wesołowska (sprawozdawca) Sędziowie: S.O. Ewa Krajewska del. S.R. J. D. Protokolant: st. sekr. sąd. Robert Frączek przy udziale Prokuratora Marii Sałaty po rozpoznaniu w dniu 10 sierpnia 2009 roku sprawy B. L. oskarżonej z art. 278 § 1 k.k. na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę od wyroku Sądu Rejonowego

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Agnieszka Kmieciak" xPublisher="agnieszka.kmieciak" xEditorFullName="Agnieszka Kmieciak" xEditor="agnieszka.kmieciak" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="1" xFlag="published" xVolType="15/251000/0002506/Ka" xYear="2009" xVolNmbr="000652" xDocType="Uz" xml:space="preserve"> <xName>Wyrok</xName> <xBlock> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> <xText><xBx>Sygn. akt V Ka 652/09 </xBx></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> </xUnit> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> </xUnit> <xText xALIGNx="center"> Dnia 10 sierpnia 2009 roku</xText> <xText><xBx>Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym </xBx></xText> <xText><xBx>w składzie: </xBx></xText> <xText><xBx>Przewodniczący: Sędzia S.O. Anna Wesołowska (sprawozdawca)</xBx></xText> <xText><xBx>Sędziowie: S.O. Ewa Krajewska</xBx></xText> <xText><xBx> del. S.R. <xAnon>J. D.</xAnon> </xBx></xText> <xText>Protokolant: st. sekr. sąd. Robert Frączek</xText> <xText>przy udziale Prokuratora Marii Sałaty</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 10 sierpnia 2009 roku</xText> <xText>sprawy <xBx><xAnon>B. L.</xAnon></xBx></xText> <xText>oskarżonej z <xLexLink xArt="art. 278;art. 278 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 278 § 1 k.k.</xLexLink></xText> <xText>na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę</xText> <xText>od wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi</xText> <xText>z dnia 10 kwietnia 2009 roku<xBx> sygn. akt XVII K 128/07</xBx></xText> <xText>na podstawie <xLexLink xArt="art. 437;art. 437 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 437 § 1 k.p.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 636;art. 636 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 636 § 1 k.p.k.</xLexLink>:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>zasądza od oskarżonej <xAnon>B. L.</xAnon> na rzecz Skarbu Państwa kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Anna Wesołowska

Agnieszka Kmieciak

st. sekr. sąd. Robert Frączek

Agnieszka Kmieciak

Sygn. akt V Ka 652/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 10 sierpnia 2009 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie: Przewodniczący: Sędzia S.O. Anna Wesołowska (sprawozdawca) Sędziowie: S.O. Ewa Krajewska del. S.R.J. D. Protokolant: st. sekr. sąd. Robert Frączek przy udziale Prokuratora Marii Sałaty po rozpoznaniu w dniu 10 sierpnia 2009 roku sprawyB. L. oskarżonej zart. 278 § 1 k.k. na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę od wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 10 kwietnia 2009 rokusygn. akt XVII K 128/07 na podstawieart. 437 § 1 k.p.k.iart. 636 § 1 k.p.k.: 1 utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną; 2 zasądza od oskarżonejB. L.na rzecz Skarbu Państwa kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

15/251000/0002506/Ka

Sąd Okręgowy w Łodzi

V Wydział Karny Odwoławczy

152510000002506_V_Ka_000679_2009_Uz_2009-08-10_001

V Ka 679/09

2009-08-10 02:00:00.0 CEST

2020-05-11 19:10:05.0 CEST

2020-05-11 14:03:40.0 CEST

15251000

2506

SENTENCE

Sygn. akt V Ka 679/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 10 sierpnia 2009 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie: Przewodniczący: Sędzia S.O. Anna Wesołowska (sprawozdawca) Sędziowie: S.O. Ewa Krajewska del. S.R. J. D. Protokolant: st. sekr. sąd. Robert Frączek przy udziale Prokuratora Marii Sałaty po rozpoznaniu w dniu 10 sierpnia 2009 roku sprawy D. W. oskarżonego z art. 177 § 1 k.k. i innych na skutek apelacji wniesionych przez obrońcę i pełnomocnika

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> <xPart xPublisherFullName="Agnieszka Kmieciak" xPublisher="agnieszka.kmieciak" xEditorFullName="Agnieszka Kmieciak" xEditor="agnieszka.kmieciak" xVersion="1.0" xLang="PL" xFromPg="1" xToPage="1" xFlag="published" xVolType="15/251000/0002506/Ka" xYear="2009" xVolNmbr="000679" xDocType="Uz" xml:space="preserve"> <xName>Wyrok</xName> <xBlock> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> <xText><xBx>Sygn. akt V Ka 679/09 </xBx></xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> </xUnit> <xUnit xBold="true" xIsTitle="true" xType="part"> <xName>WYROK</xName> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName/> <xTitle>W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ</xTitle> </xUnit> <xText xALIGNx="center"> Dnia 10 sierpnia 2009 roku</xText> <xText><xBx>Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym </xBx></xText> <xText><xBx>w składzie: </xBx></xText> <xText><xBx>Przewodniczący: Sędzia S.O. Anna Wesołowska (sprawozdawca)</xBx></xText> <xText><xBx>Sędziowie: S.O. Ewa Krajewska</xBx></xText> <xText><xBx> del. S.R. <xAnon>J. D.</xAnon> </xBx></xText> <xText>Protokolant: st. sekr. sąd. Robert Frączek</xText> <xText>przy udziale Prokuratora Marii Sałaty</xText> <xText>po rozpoznaniu w dniu 10 sierpnia 2009 roku</xText> <xText>sprawy <xBx><xAnon>D. W.</xAnon></xBx></xText> <xText>oskarżonego z <xLexLink xArt="art. 177;art. 177 § 1" xIsapId="WDU19970880553" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553">art. 177 § 1 k.k.</xLexLink> i innych</xText> <xText>na skutek apelacji wniesionych przez obrońcę i pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej</xText> <xText>od wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi</xText> <xText>z dnia 24 marca 2009 roku<xBx> sygn. akt VI K 778/07</xBx></xText> <xText>na podstawie <xLexLink xArt="art. 437;art. 437 § 1;art. 437 § 2" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 437 § 1 i 2 k.p.k.</xLexLink>, <xLexLink xArt="art. 438;art. 438 pkt. 4" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 438 pkt 4 k.p.k.</xLexLink> i <xLexLink xArt="art. 624;art. 624 § 1" xIsapId="WDU19970890555" xTitle="Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego" xAddress="Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555">art. 624 § 1 k.p.k.</xLexLink>:</xText> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">1</xName> <xText>zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 w ten sposób, że orzeczoną wobec oskarżonego <xAnon>D. W.</xAnon> karę pozbawienia wolności podwyższa do 3 (trzech) lat;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">2</xName> <xText>w pozostałej części tenże wyrok utrzymuje w mocy;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">3</xName> <xText>zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. <xAnon>H. K.</xAnon> kwotę 512, 40 złotych (pięćset dwanaście złotych czterdzieści groszy) tytułem nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu przed sądem drugiej instancji;</xText> </xUnit> <xUnit xIsTitle="false" xType="none"> <xName xSffx=".">4</xName> <xText>zwalnia oskarżonego od opłaty za obie instancje oraz od kosztów za postępowanie odwoławcze.</xText> </xUnit> </xBlock> </xPart>

Anna Wesołowska

Agnieszka Kmieciak

st. sekr. sąd. Robert Frączek

Agnieszka Kmieciak

Sygn. akt V Ka 679/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 10 sierpnia 2009 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie: Przewodniczący: Sędzia S.O. Anna Wesołowska (sprawozdawca) Sędziowie: S.O. Ewa Krajewska del. S.R.J. D. Protokolant: st. sekr. sąd. Robert Frączek przy udziale Prokuratora Marii Sałaty po rozpoznaniu w dniu 10 sierpnia 2009 roku sprawyD. W. oskarżonego zart. 177 § 1 k.k.i innych na skutek apelacji wniesionych przez obrońcę i pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej od wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 24 marca 2009 rokusygn. akt VI K 778/07 na podstawieart. 437 § 1 i 2 k.p.k.,art. 438 pkt 4 k.p.k.iart. 624 § 1 k.p.k.: 1 zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 w ten sposób, że orzeczoną wobec oskarżonegoD. W.karę pozbawienia wolności podwyższa do 3 (trzech) lat; 2 w pozostałej części tenże wyrok utrzymuje w mocy; 3 zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw.H. K.kwotę 512, 40 złotych (pięćset dwanaście złotych czterdzieści groszy) tytułem nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu przed sądem drugiej instancji; 4 zwalnia oskarżonego od opłaty za obie instancje oraz od kosztów za postępowanie odwoławcze.