Datasets:

EddieChen372

/

vietnamese-wiki-segmented

like 3

Tháng 2 năm 2004 Tháng 2 năm 2004 Thứ 5 ngày 19 tháng 2 BULLET Năm người Anh bị nghi_ngờ giúp khủng_bố đang giữ ở Vịnh Guantanamo không được ra toà sẽ được thả ra theo bộ_trưởng bộ ngoại_giao Anh Jack_Straw_Lên tới chín người Anh đã ở với 660 người ngăn_cản ở căn_cứ Mỹ trong Cu ba_bị giữ hai năm nay như người chiến_đấu thuộc về Al_Qaida hoặc Taliban_BULLET_Người thay_thế Gurgen_Markarian sĩ_quan Ác mê ni a Armenia đang dự một chương_trình của NATO Hội cho Hoà_Bình bị đốn hack giết với cái rìu với con dao Người thay_thế Ramil_Safarov một người tham_gia Azerbaijan giết ông Hai ông đó đang dự một khoá dạy tiếng Anh ở Trường đại_học quân_đội Hungary trong chương_trình Hội cho Hoà_Bình cố_gắng tăng hợp_tác giữa những nước cũ trong khối xô_viết với NATO thuộc vụ duy_trì hoà_bình với thuộc những gì khác BULLET Báo theo chủ_nghĩa_cải_lương Shargh với Yas e no bị đóng theo ý_định của các quan_toà Ba Tư chỉ là một ngày trước bầu_cử nghị_viện Thứ 4 ngày 18 tháng 2 BULLET Thư nội_tại nói là Apple Computer đã trả lại 3 000 000 Mỹ_kim nợ với bây_giờ không có nợ nữa với 4 8 tỉ Mỹ_kim billion dollars lại BULLET Ít_nhất 200 người bị chết trong Iran song xe_lửa đựng lưu_huỳnh xăng với chất cho cây_cối mọc lên fertilizer trật bánh sau nỏ lên Tai_nạn này xảy ra gần thành_phố Neyshabur trong tỉnh Khorasan_BULLET_Chiếm giữ Iraq Người nỏ bom muốn tự_tử trong hai xe giết 11 người Iraq với thương 58 người lính từ nước_ngoài với 44 người Iraq gần lối vào căn_cứ của liên_hiệp cung_cấp người Ba_lan gần thành_phố Hilla trong vùng trong cúa Iraq phía nam của Baghdad_BULLET_Tổng_thống Mỹ 2004 Ông Howard_Dean kết_thúc chính_thức cuộc vận_động của ông cho Tổng_thống Hoa_Kỳ sau bị xếp thứ ba bỏ xa trong tổng_thống sơ_cấp của đảng Dân_chủ ở Wisconsin ngày 17 tháng 2 năm 2004 Ông loan_báo Tôi không tiếp_tục đuổi theo chức tổng_thống nữa Thứ 3 ngày 10 tháng 2 BULLET Quốc_hội Pháp chấp_nhận 494 đối_với 36 cấm mặc hijab choàng khăn trùm đầu Hồi_Giáo với cả đồ tượng_trưng symbol tôn_giáo rõ_ràng trong tất_cả trường_học của nhà_nước state run Chủ_nhật ngày 8 tháng 2 BULLET Bảy người biểu_diễn leo dây Trung_quốc hết mọi người Uighur theo Hồi_giáo đào_ngũ đang khi họ đi đóng một vai ở Canada Họ nói là họ là người tị_nạn nói là họ bị hành_hạ với bị đối_xử phân_biệt trong Trung_quốc Thứ 7 ngày 7 tháng 2 BULLET Tổng_thống Sri_Lanka Chandrika_Kumaratunga giải_tán nghị_viện BULLET Cuộc diễu_hành Krewe du Vieux xuyên qua khu Marigny với Khu Pháp French_Quarter trong New_Orleans_Ngọc_Lân Louisiana bắt_đầu mùa diễu_hành Mardi_Gras trong thành_phố đấy Thứ 4 ngày 4 tháng 2 BULLET European_Space_Agency loan_báo là sẽ gửi người với rô bô ra Trăng với sao_Hoả trong vòng 30 năm nữa Thứ 3 ngày 3 tháng 2 BULLET Người thiên_văn_học nhận thấy khí Oxy với khí cacbon trong quyển khí của hành_tinh ở ngoài hệ mặt_trời Hành_tinh này gọi tạm là Osiris_Osiris nổi_tiếng vì thả khí ra vũ_trụ Chủ_nhật ngày 1 tháng 2 BULLET Một đội người khoa_học Nga ở Dubna_Viện_Chung về Nghiên_cứu Hạt_Nhân với người khoa_học Mỹ ở Phóng_Thí_Nghiệm_Quốc_gia Lawrence_Livermore loan_báo về kiếm hai nguyên_tố mới gọi nguyên_tố nặng thật vì khối_lượng atomic mass Theo tiêu_chuẩn quốc_tế về bảng_tuần_hoàn nguyên_tố nguyên_tố số 113 sẽ gọi tên tạm ununtrium Uut và nguyên_tố số 115 sẽ gọi ununpentium Uup_Vẫn phải xác_nhận điều kiếm này

Tháng 2 năm 2004

19 tháng 3 Ngày 19 tháng 3 là ngày thứ 78 trong mỗi năm thường_ngày thứ 79 trong mỗi năm nhuận Còn 287 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 1279 Quân Nguyên thắng Nam_Tống ở trận Nhai_Môn_Thừa tướng Lục_Tú_Phu ôm Tống_Đế_Bính nhảy xuống biển tự_vẫn triều Nguyên thống_nhất Trung_Quốc BULLET 1644 Minh_Tư_Tông_Sùng Trinh_Đế thắt_cổ tự_tử tại núi Môi_Sơn khi Lý_Tự_Thành đánh vào Bắc_Kinh_BULLET 1873 Quân_Pháp đánh chiếm Hưng_Trung_doanh kết_thúc Khởi_nghĩa Bảy_Thưa diễn ra trên địa_bàn An_Giang_Nam_Kỳ_BULLET 1915 Sao Diêm_Vương được chụp ảnh lần thứ nhất nhưng không được công_nhận là hành_tinh BULLET 1918 Quốc_hội Mỹ lập giờ tiêu_chuẩn và chấp_nhận chế_độ kéo_dài giờ làm_việc ban_ngày BULLET 1932 Cầu_cảng Sydney kiến_trúc cầu vòm cao nhất thế_giới chính_thức thông xe BULLET 1945 Chiến_tranh thế_giới thứ hai Máy_bay của Nhật_Bản tấn_công tàu_sân_bay USS Franklin hình của Hoa_Kỳ đang di_chuyển gần bờ biển Nhật_Bản khiến 724 người tử_vong và 265 người bị_thương BULLET 1946 Guyane thuộc Pháp Guadeloupe Martinique và Réunion trở_thành các Tỉnh hải_ngoại của Pháp BULLET 1950 ngày Toàn_quốc chống Mỹ BULLET 1967 thành_lập Binh_chủng Đặc_công BULLET 1972 Ấn_Độ và Bangladesh ký hiệp_ước hữu_nghị BULLET 1975 Chiến_tranh Việt_Nam giải_phóng Quảng_Trị BULLET 2011 Nội_chiến Lybia Sau khi lực_lượng quân_đội của Muammar_Gaddafi thất_bại trong việc đánh chiếm Benghazi không_quân Pháp triển_khai chiến_dịch Harmattan bắt_đầu sự can_thiệp của lực_lượng quân_đội nước_ngoài vào quốc_gia Bắc_Phi này BULLET 2013 Giáo_hoàng Phanxicô đăng_quang bằng Lễ khai_mạc Sứ vụ BULLET 2013 Một loạt các vụ tấn_công xảy ra đồng_loạt tại Iraq làm 98 người thiệt_mạng và 240 người bị_thương BULLET 2016 Chuyến bay 981 của Flydubai rơi khi tìm cách hạ_cánh xuống sân_bay Rostov on Don_Nga làm toàn_bộ 62 người trên máy_bay thiệt_mạng BULLET 2016 Một vụ nổ xảy ra tại quảng_trường Taksim_Istanbul_Thổ_Nhĩ Kỳ làm 5 người thiệt_mạng và 36 người bị_thương Chính_phủ cáo_buộc ISIS có liên_quan đến vụ_việc BULLET 2018 Cá_thể đực cuối_cùng của phân loài tê_giác trắng phương bắc chết Sinh BULLET 1434 Ashikaga_Yoshikatsu tướng_quân shogun người Nhật_Bản m 1443 BULLET 1684 Jean_Astruc thầy_thuốc học_giả người Pháp m 1766 BULLET 1721 Tobias_Smollett tiểu_thuyết_gia người Scotland m 1771 BULLET 1778 Edward_Pakenham tướng người Anh m 1815 BULLET 1813 David_Livingstone người truyền_giáo nhà thám_hiểm người Scotland m 1873 BULLET 1821 Richard_Francis_Burton nhà thám_hiểm nhà ngoại_giao tác_gia người Anh m 1890 BULLET 1824 1828 William_Allingham tác_gia người Ireland m 1889 BULLET 1829 Carl_Frederik_Tietgen nhà tài_chính nhà tư_bản công_nghiệp người Đan_Mạch m 1901 BULLET 1861 Lomer_Gouin chính_khách Quebec m 1929 BULLET 1864 Charles_Marion_Russell nghệ_sĩ người Mỹ m 1926 BULLET 1871 SchoHaigh cầu_thủ cricket người Anh m 1921 BULLET 1873 Max_Reger nhà soạn nhạc người Đức m 1916 BULLET 1883 Walter_Haworth nhà hoá_học giải_thưởng Nobel người Anh m 1950 BULLET 1883 Joseph_Stilwell tướng Mỹ m 1946 BULLET 1888 Josef_Albers nghệ_sĩ người Đức m 1976 BULLET 1888 Léon_Scieur vận_động_viên xe_đạp người Bỉ m 1969 BULLET 1892 James_Van_Fleet tướng người Mỹ m 1992 BULLET 1894 Moms_Mabley diễn_viên hài người Mỹ m 1975 BULLET 1900 Frédéric_Joliot nhà_vật_lý giải_thưởng Nobel người Pháp m 1958 BULLET 1904 John_Sirica quan_toà người Mỹ m 1992 BULLET 1905 Albert_Speer công_chức quốc xã m 1981 BULLET 1906 Adolf_Eichmann công_chức quốc xã m 1962 BULLET 1909 Louis_Hayward diễn_viên người Anh m 1985 BULLET 1909 Attilio_Demaria cầu_thủ bóng_đá người Argentina m 1990 BULLET 1914 Leonidas_Alaoglu nhà toán_học người Hy_Lạp m 1981 BULLET 1914 Jay_Berwanger cầu_thủ bóng_đá người Mỹ m 2002 BULLET 1914 Fred_Clark diễn_viên người Mỹ m 1968 BULLET 1916 Eric_Christmas diễn_viên người Anh m 2000 BULLET 1916 Irving_Wallace tiểu_thuyết_gia người Mỹ m 1990 BULLET 1917 Dinu_Lipatti nghệ_sĩ dương_cầm người România m 1950 BULLET 1917 Laszlo_Szabo đấu_thủ cờ_vua người Hungary m 1998 BULLET 1920 Tige_Andrews diễn_viên người Mỹ m 2007 BULLET 1920 Kjell_Aukrust tác_gia người Na_Uy m 2002 BULLET 1921 Tommy_Cooper hài_kịch Magician_Wales m 1984 BULLET 1921 Giuse_Maria_Trịnh_Văn Căn_Hồng y Công_giáo thứ 2 người Việt_Nam m 1990 BULLET 1923 Pamela_Britton nữ diễn_viên người Mỹ m 1974 BULLET 1923 Henry_Morgentaler bác_sĩ phụ_khoa người Canada BULLET 1924 Mary_Wimbush nữ diễn_viên người Anh m 2005 BULLET 1927 Richie_Ashburn vận_động_viên bóng_chày người Mỹ m 1997 BULLET 1928 Hans_Küng nhà thần_học Thuỵ_Sĩ BULLET 1928 Patrick_McGoohan diễn_viên người Mỹ BULLET 1930 Ornette_Coleman nhạc_công saxophon người Mỹ BULLET 1932 Gay_Brewer vận_động_viên golf người Mỹ m 2007 BULLET 1933 Philip_Roth tác_gia người Mỹ BULLET 1933 Renée_Taylor nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1936 Ursula_Andress nữ diễn_viên Thuỵ_Sĩ BULLET 1936 Birthe_Wilke ca_sĩ người Đan_Mạch BULLET 1937 Clarence_Frogman_Henry nhạc_sĩ người Mỹ BULLET 1939 Joe_Kapp cầu_thủ bóng_đá người Mỹ BULLET 1942 Richard_Dobson ca_sĩ người sáng_tác bài hát người Mỹ BULLET 1943 Mario_J_Molina nhà hoá_học giải_thưởng Nobel người México BULLET 1943 Mario_Monti chính_khách người Ý BULLET 1943 Vern_Schuppan người đua xe người Úc BULLET 1944 Said_Musa thủ_tướng Belize BULLET 1944 Sirhan_Sirhan kẻ ám_sát người Palestine BULLET 1945 Stefanos_Kiriakidis diễn_viên người Hy_Lạp BULLET 1946 Bigas_Luna đạo_diễn phim người Tây_Ban_Nha BULLET 1947 Glenn_Close nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1947 Marinho_Peres cầu_thủ bóng_đá người Brasil BULLET 1952 Harvey_Weinstein nhà_sản_xuất phim người Mỹ BULLET 1955 Bruce_Willis diễn_viên người Mỹ BULLET 1955 Simon_Yam diễn_viên người Hồng_Kông BULLET 1962 Ivan_Calderón vận_động_viên bóng_chày người Puerto_Rican m 2003 BULLET 1964 Yoko_Kanno nhà soạn nhạc người Nhật_Bản BULLET 1964 Jake_Weber diễn_viên người Anh BULLET 1966 Andy_Sinton cầu_thủ bóng_đá người Anh BULLET 1967 Vladimir_Konstantinov vận_động_viên khúc_côn_cầu trên băng người Nga BULLET 1968 Mots eoa Senyane nhà ngoại_giao người Lesotho BULLET 1969 Gary_Jules ca_sĩ người sáng_tác bài hát người Mỹ BULLET 1969 Connor_Trinneer diễn_viên người Mỹ BULLET 1971 Nadja_Auermann siêu_người_mẫu người Đức BULLET 1971 Sébastien_Godefroid_Sailor người Bỉ BULLET 1973 Simmone_Jade_Mackinnon nữ diễn_viên người Úc BULLET 1975 Từ Nhược_Tuyên ca_sĩ nữ diễn_viên người_mẫu người Đài_Loan BULLET 1975 Brann_Dailor nhạc_công đánh trống người Mỹ BULLET 1976 Andre_Miller cầu_thủ bóng_rổ người Mỹ BULLET 1976 Rachel_Blanchard nữ diễn_viên người Canada BULLET 1976 Alessandro_Nesta cầu_thủ bóng_đá người Ý BULLET 1977 Jorma_Taccone nhà_văn diễn_viên hài người Mỹ BULLET 1979 Hee_Seop_Choi vận_động_viên bóng_chày người Hàn_Quốc BULLET 1979 Ivan_Ljubičić vận_động_viên quần_vợt người Croatia BULLET 1979 Christos_Patsatzoglou cầu_thủ bóng_đá người Hy_Lạp BULLET 1979 Hedo_Türkoğlu cầu_thủ bóng_rổ Thổ_Nhĩ_Kỳ BULLET 1980 Mikuni_Shimokawa ca_sĩ người Nhật_Bản BULLET 1980 Don_Sparrow người minh_hoạ người Canada BULLET 1981 Kim_Rae_Won diễn_viên người_mẫu người Hàn_Quốc BULLET 1982 Brad_Jones cầu_thủ bóng_đá người Úc BULLET 1982 Matt_Littler diễn_viên người Anh BULLET 1982 Jonathan_Fanene cầu_thủ bóng_đá người Mỹ BULLET 1983 Matt_Sydal đô_vật Wrestling chuyên_nghiệp người Mỹ BULLET 1984 Tanushree_Dutta nữ diễn_viên Ấn_Độ BULLET 1985 Ernesto_Viso người đua xe người Venezuela BULLET 1987 Michal_Švec cầu_thủ bóng_đá người Séc BULLET 1996 Dế_Choắt rapper Việt_Nam BULLET 1998 Miyawaki_Sakura nữ_thần_tượng người Nhật_Bản HKT48 AKB48 IZ ONE Mất_BULLET 1263 Hugh of St_Cher giáo_chủ hồng y người Pháp BULLET 1637 Péter_Pázmány giáo_chủ hồng y chính_khách người Hungary s 1570 BULLET 1648 Nguyễn_Phúc_Lan chúa Nguyễn thứ ba của Đàng_Trong s 1601 BULLET 1649 Gerhard_Johann_Vossius nhà học_giả kinh_điển nhà thần_học người Đức s 1577 BULLET 1683 Thomas_Killigrew nhà viết kịch người Anh s 1612 BULLET 1687 Robert_Cavelier de La_Salle nhà thám_hiểm người Pháp s 1643 BULLET 1697 Nicolaus_Bruhns người chơi đàn organ nhà soạn nhạc người Đức s 1665 BULLET 1721 Giáo_hoàng Clement_XI s 1649 BULLET 1796 Hugh_Palliser sĩ_quan hải_quân người_quản_lý người Anh s 1722 BULLET 1816 Philip_Mazzei thầy_thuốc người Ý s 1730 BULLET 1847 Nguyễn_Phúc_Trang_Tĩnh phong hiệu Hoà_Mỹ_Công chúa_công chúa con vua Minh_Mạng s 1825 BULLET 1873 Trần_Văn_Thành thủ_lĩnh cuộc khởi_nghĩa Bảy_Thưa trong lịch_sử Việt_Nam BULLET 1897 Antoine_Thomson d Abbadie nhà địa_lý người Pháp s 1810 BULLET 1900 John_Bingham chính_khách luật_sư người Mỹ s 1815 BULLET 1900 Charles_Louis_Hanon nhà soạn nhạc người Pháp s 1819 BULLET 1916 Vasily_Surikov hoạ_sĩ người Nga s 1848 BULLET 1930 Arthur_Balfour thủ_tướng Anh s 1848 BULLET 1939 Lloyd_L_Gaines nhà đấu_tranh cho nhân_quyền người Mỹ BULLET 1942 Clinton_Hart_Merriam nhà động_vật_học người Mỹ s 1855 BULLET 1943 Frank_Nitti găngxtơ người Mỹ s 1883 BULLET 1944 William_Hale_Thompson thị_trưởng Chicago người Mỹ s 1869 BULLET 1945 Friedrich_Fromm quốc xã công_chức người Đức s 1888 BULLET 1950 Edgar_Rice_Burroughs tác_gia người Mỹ s 1875 BULLET 1950 Walter_Haworth nhà hoá_học giải_thưởng Nobel người Anh s 1883 BULLET 1974 Anne_Klein thời_trang nhà_thiết_kế người Mỹ s 1923 BULLET 1974 Edward_Platt diễn_viên người Mỹ s 1916 BULLET 1976 Albert_Dieudonné diễn_viên tiểu_thuyết_gia người Pháp s 1889 BULLET 1978 Gaston_Julia nhà toán_học người Pháp s 1893 BULLET 1979 Richard_Beckinsale diễn_viên người Anh s 1947 BULLET 1984 Garry_Winogrand nhà nhiếp_ảnh người Mỹ s 1928 BULLET 1995 Yasuo_Yamada diễn_viên lồng_tiếng người Nhật_Bản s 1932 BULLET 1997 Willem de Kooning hoạ_sĩ người Đức s 1904 BULLET 1999 Jaime_Sabines nhà_thơ người México s 1926 BULLET 2003 Michael_Mathias_Prechtl người minh_hoạ người Đức s 1926 BULLET 2003 Émile_Genest diễn_viên người Canada s 1921 BULLET 2004 Mitchell_Sharp chính_khách người Canada s 1911 BULLET 2005 John_De_Lorean kĩ_sư ô_tô người Mỹ s 1925 BULLET 2007 Calvert_DeForest diễn_viên người Mỹ s 1921 BULLET 2007 Luther_Ingram ca_sĩ nhạc soul người sáng_tác bài hát người Mỹ s 1937 BULLET 2008 Hugo_Claus nhà_văn người Bỉ s 1929 BULLET 2022 Đỗ_Xuân_Công một tướng_lĩnh và chính_khách Việt_Nam s 1943 Ngày lễ và kỷ_niệm BULLET Công_giáo Rôma và Anh giáo Lễ kính thánh Giuse cho thánh Giuse từ Na gia rét chồng của Đức Mẹ BULLET Ngày của Cha tại Tây_Ban_Nha Bồ_Đào_Nha Bỉ Ý và Honduras

19 tháng 3

20 tháng 3 Ngày 20 tháng 3 là ngày thứ 79 trong mỗi năm thường_ngày thứ 80 trong mỗi năm nhuận trong lịch Gregory_Còn 286 ngày nữa trong năm Đây cũng thường là ngày đầu của mùa xuân xuân phân ở Bắc_Bán_Cầu và ngày đầu của mùa thu thu phân ở Nam_Bán_Cầu do_đó nó thường là ngày lễ truyền_thống Norouz của người Iran ở nhiều quốc_gia Sự_kiện BULLET 235 Maximinus_Thrax trở_thành hoàng_đế của Đế_quốc La_Mã ông là hoàng_đế La_Mã đầu_tiên chưa bao_giờ đặt_chân đến thành La_Mã_BULLET 1127 Kim_Thái_Tông hạ chiếu phế hai tù_binh chiến_tranh là Tống_Khâm_Tông và Tống_Huy_Tông làm thứ nhân kết_thúc 167 năm cai_trị của Bắc_Tống_BULLET 1815 Napoléon_Bonaparte sau khi trốn khỏi Elba tiến vào Paris chính_thức bắt_đầu thời_kỳ trị_vì trăm ngày BULLET 1852 Cuốn tiểu_thuyết Túp lều bác Tôm của Harriet_Beecher_Stowe được xuất_bản Quyển sách gây ảnh_hưởng rất lớn đối_với công_dân Mỹ về chế_độ nô_lệ da đen BULLET 1922 USS Langley được tái biên_chế thành tàu_sân_bay đầu_tiên của Hải_quân Hoa_Kỳ BULLET 1951 Chiến_tranh Việt_Nam Chiến_dịch Hoàng_Hoa_Thám_BULLET 1967 bộ_đội pháo_binh ở Vĩnh_Linh tấn_công Cồn_Tiên trừng_phạt pháo_binh Mỹ từ bờ Nam sông Bến_Hải bắn sang miền Bắc_BULLET 1987 Cục quản_lý Thực_phẩm và Dược_phẩm Hoa_Kỳ công_nhận thuốc AZT có_thể làm chậm_tiến trình của HIV AIDS BULLET 2003 Quân_đội Hoa_Kỳ Anh Quốc_Úc_Ba_Lan bắt_đầu các chiến_dịch quân_sự tại Iraq Sinh BULLET 1477 Jerome_Emser nhà thần_học người Đức m 1527 BULLET 1502 Pierino_Belli luật_gia người Ý m 1575 BULLET 1735 Torbern_Bergman nhà hoá_học người Thuỵ_Điển m 1784 BULLET 1737 Rama I vua Thái_Lan m 1809 BULLET 1741 Jean_Antoine_Houdon nhà điêu_khắc người Pháp m 1828 BULLET 1770 Friedrich_Hölderlin nhà_văn người Đức m 1843 BULLET 1799 Karl_August_Nicander nhà_thơ người Thuỵ_Điển m 1839 BULLET 1823 Ned_Buntline nhà_xuất_bản người Mỹ m 1886 BULLET 1828 Henrik_Ibsen nhà_văn người Na_Uy m 1906 BULLET 1836 Sir_Edward_Poynter hoạ_sĩ người Anh m 1919 BULLET 1840 Illarion_Pryanishnikov hoạ_sĩ người Nga m 1894 BULLET 1856 Sir_John_Lavery nghệ_sĩ người Ireland m 1941 BULLET 1856 Frederick_Winslow_Taylor nhà_phát_minh người Mỹ m 1915 BULLET 1870 Paul_Emil von Lettow_Vorbeck tướng người Đức m 1964 BULLET 1874 Börries von Münchhausen nhà_thơ người Đức m 1945 BULLET 1876 Payne_Whitney doanh_nhân người Mỹ m 1927 BULLET 1879 Maud_Menten nhà hoá_sinh vật học người Canada m 1960 BULLET 1890 Beniamino_Gigli người hát giọng nam_cao người Ý m 1957 BULLET 1890 Lauritz_Melchior người hát giọng nam_cao người Đan_Mạch m 1973 BULLET 1895 Fredric_Wertham nhà tâm_lý_học người Đức m 1981 BULLET 1903 Edgar_Buchanan diễn_viên người Mỹ m 1979 BULLET 1904 B F Skinner nhà tâm_lý_học người Mỹ m 1990 BULLET 1906 Abraham_Beame chính_khách người Mỹ m 2001 BULLET 1906 Ozzie_Nelson người chỉ_huy_dàn_nhạc nhỏ diễn_viên người Mỹ m 1975 BULLET 1908 Michael_Redgrave diễn_viên người Anh m 1985 BULLET 1911 Alfonso_García_Robles giải_thưởng Nobel m 1991 BULLET 1914 Wendell_Corey diễn_viên người Mỹ m 1968 BULLET 1915 Rudolf_Kirchschläger tổng_thống người Áo m 2000 BULLET 1915 Sviatoslav_Richter nghệ_sĩ dương_cầm người Liên_Xô m 1997 BULLET 1916 Pierre_Messmer chính_khách thủ_tướng người Pháp m 2007 BULLET 1917 Vera_Lynn nữ diễn_viên ca_sĩ người Anh BULLET 1918 Marian_McPartland nhạc Jazz nghệ_sĩ dương_cầm người Anh BULLET 1920 Pamela_Harriman nhà ngoại_giao người Anh m 1997 BULLET 1921 Sister_Rosetta_Tharpe ca_sĩ người Mỹ m 1973 BULLET 1922 Larry_Elgart nhạc_công saxophon người chỉ_huy_dàn_nhạc nhỏ người Mỹ BULLET 1922 Ray_Goulding diễn_viên hài người Mỹ m 1990 BULLET 1922 Carl_Reiner đạo_diễn phim người Mỹ BULLET 1924 Jozef_Kroner diễn_viên người Slovakia m 1998 BULLET 1927 John_Joubert_Anh nhà soạn nhạc người Nam_Phi BULLET 1929 Germán_Robles diễn_viên người Tây_Ban_Nha BULLET 1931 Hal_Linden diễn_viên người Mỹ BULLET 1933 George_Altman vận_động_viên bóng_chày người Mỹ BULLET 1933 Alexander_Gorodnitsky nhà địa_chất nhà_thơ người Nga BULLET 1934 Willie_Brown chính_khách người Mỹ BULLET 1935 Ted_Bessell diễn_viên người Mỹ m 1996 BULLET 1936 Vaughn_Meader diễn_viên hài người Mỹ m 2004 BULLET 1937 Lam_Phương nhạc_sĩ người Việt_Nam m 2020 BULLET 1937 Jerry_Reed ca_sĩ diễn_viên người Mỹ BULLET 1939 Brian_Mulroney thủ_tướng Canada nguyên BULLET 1941 Pat_Corrales vận_động_viên bóng_chày người Mỹ BULLET 1943 Gerard_Malanga nhà_thơ nhà nhiếp_ảnh người Mỹ BULLET 1945 Jay_Ingram người dẫn_chương_trình truyền_hình tác_gia người Canada BULLET 1945 Pat_Riley cầu_thủ bóng_rổ huấn_luyện_viên người Mỹ BULLET 1947 John_Boswell sử_gia người Mỹ m 1994 BULLET 1948 John de Lancie diễn_viên người Mỹ BULLET 1948 Bobby_Orr vận_động_viên khúc_côn_cầu trên băng người Canada BULLET 1949 Marcia_Ball ca_sĩ nghệ_sĩ dương_cầm người Mỹ BULLET 1950 William_Hurt diễn_viên người Mỹ BULLET 1951 Jimmie_Vaughan nhạc blues nghệ_sĩ đàn ghita người Mỹ BULLET 1952 Geoff_Brabham người đua xe người Úc BULLET 1954 Mike_Francesa thể_thao người dẫn_chương_trình người Mỹ BULLET 1954 Liana_Kanelli nhà_báo chính_khách người Hy_Lạp BULLET 1957 Vanessa_Bell_Calloway nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1957 Spike_Lee đạo_diễn phim người Mỹ BULLET 1957 Theresa_Russell nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1958 Phil_Anderson vận_động_viên xe_đạp người Úc BULLET 1958 Holly_Hunter nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1959 Steve_McFadden diễn_viên người Anh BULLET 1959 Sting đô_vật Wrestling chuyên_nghiệp người Mỹ BULLET 1961 Jesper_Olsen cầu_thủ bóng_đá người Đan_Mạch BULLET 1962 Stephen_Sommers đạo_diễn phim người Mỹ BULLET 1963 Paul_Annacone vận_động_viên quần_vợt người Mỹ BULLET 1963 Yelena_Romanova vận_động_viên người Nga m 2007 BULLET 1963 Manabu_Suzuki người đua xe phát_thanh_viên truyền_thanh người Nhật_Bản BULLET 1963 David_Thewlis diễn_viên người Anh BULLET 1964 Natacha_Atlas ca_sĩ người Bỉ BULLET 1966 Alka_Yagnik ca_sĩ Ấn_Độ BULLET 1967 Mookie_Blaylock cầu_thủ bóng_rổ người Mỹ BULLET 1969 Mannie_Fresh nhà_sản_xuất người Mỹ BULLET 1970 Michael_Rapaport diễn_viên người Mỹ BULLET 1971 Manny_Alexander vận_động_viên bóng_chày người Dominica BULLET 1971 Touré nhà_văn người Mỹ BULLET 1973 Jane_March nữ diễn_viên người Anh BULLET 1973 Jung_Woo sung diễn_viên người Hàn_Quốc BULLET 1973 Cedric_Yarbrough diễn_viên người Mỹ BULLET 1974 Paula_Garces nữ diễn_viên người Colombia BULLET 1974 Andrzej_Pilipiuk nhà_văn người Ba_Lan BULLET 1979 Silvia_Abascal nữ diễn_viên người Tây_Ban_Nha BULLET 1979 Bianca_Lawson nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1979 Keven_Mealamu cầu_thủ bóng_bầu_dục người New_Zealand BULLET 1980 Jamal_Crawford cầu_thủ bóng_rổ người Mỹ BULLET 1980 Ock_Ju_Hyun ca_sĩ người Hàn_Quốc BULLET 1982 Terrence_Duffin cầu_thủ cricket người Zimbabwe BULLET 1982 Tomasz_Kuszczak cầu_thủ bóng_đá người Ba_Lan BULLET 1982 José_Moreira cầu_thủ bóng_đá người Bồ_Đào_Nha BULLET 1984 Rami_Malek diễn_viên Ai_Cập BULLET 1984 Markus_Niemelä người đua xe người Phần_Lan BULLET 1984 Christy_Carlson_Romano nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1984 Fernando_Torres cầu_thủ bóng_đá người Tây_Ban_Nha BULLET 1984 Marcus_Vick cầu_thủ bóng_đá người Mỹ BULLET 1984 Winta nhạc_sĩ người Na_Uy BULLET 1987 Daniel_Maa_Boumsong cầu_thủ bóng_đá người Cameroon BULLET 1987 Patrick_Boyle cầu_thủ bóng_đá người Scotland_BULLET 1987 Sergei_Kostitsyn vận_động_viên khúc_côn_cầu người Belarus BULLET 1987 Jô cầu_thủ bóng_đá người Brasil BULLET 1987 Rollo_Weeks diễn_viên người Anh BULLET 1987 Pedro_Ken cầu_thủ bóng_đá người Brasil BULLET 1989 Tamim_Iqbal cầu_thủ cricket người Bangladesh BULLET 1990 Marcos_Rojo cầu_thủ bóng_đá người Argentina BULLET 2000_Hwang_Hyun jin nam ca_sĩ người Hàn_Quốc Mất_BULLET 1586 Richard_Maitland chính_khách sử_gia người Scotland s 1496 BULLET 1619 Mathias hoàng_đế Đế_quốc La_Mã_Thần thánh s 1557 BULLET 1727 Isaac_Newton_BULLET 1730 Adrienne_Lecouvreur nữ diễn_viên người Pháp s 1692 BULLET 1732 Johann_Ernst_Hanxleden nhà ngữ_văn người Đức s 1681 BULLET 1746 Nicolas de Largillière hoạ_sĩ người Pháp s 1656 BULLET 1801 Nguyễn_Phúc_Cảnh thuỵ phong Anh Duệ_Hoàng thái_tử hoàng_tử trưởng của vua Gia_Long s 1780 BULLET 1835 Louis_Leopold_Robert hoạ_sĩ người Pháp s 1794 BULLET 1847 Nguyễn_Phúc_Miên_Ngụ hoàng_tử con vua Minh_Mạng s 1833 BULLET 1855 Joseph_Aspdin_Mason nhà_phát_minh người Anh s 1788 BULLET 1865 Keisuke_Yamanami_Samurai người Nhật_Bản s 1833 BULLET 1865 Nguyễn_Phúc_Phúc_Tường phong hiệu Nghi_Xuân Công_chúa công_chúa con vua Minh_Mạng s 1841 BULLET 1874 Hans_Christian_Lumbye nhà soạn nhạc người Đan_Mạch s 1810 BULLET 1878 Julius_Robert von Mayer thầy_thuốc nhà_vật_lý người Đức s 1814 BULLET 1890 Alexander_F_Mozhaiski người đi đầu trong lĩnh_vực hàng không s 1825 BULLET 1897 Apollon_Maykov nhà_thơ người Nga s 1821 BULLET 1899 Franz_Ritter von Hauer nhà địa_chất người Áo s 1822 BULLET 1918 Lewis_A_Grant nội_chiến tướng người Mỹ s 1828 BULLET 1925 George_Nathaniel_Curzon chính_khách người Anh s 1859 BULLET 1931 Hermann_Müller_Đức_Chancellor s 1876 BULLET 1940 Alfred_Ploetz thầy_thuốc nhà sinh_vật_học nhà ưu sinh_học người Đức s 1860 BULLET 1964 Brendan_Behan nhà soạn kịch_tác_gia người Ireland s 1923 BULLET 1969 Henri_Longchambon chính_khách người Pháp s 1896 BULLET 1972 Marilyn_Maxwell nữ diễn_viên người Mỹ s 1921 BULLET 1983 Ivan_Matveyevich_Vinogradov nhà toán_học người Nga s 1891 BULLET 1990 Lev_Yashin thủ_môn bóng_đá người Liên_Xô s 1929 BULLET 1993 Polykarp_Kusch_Mỹ nhà_vật_lý giải_thưởng Nobel người Đức s 1911 BULLET 1994 Lewis_Grizzard nghệ_sĩ hài người Mỹ s 1946 BULLET 1995 Big_John_Studd đô_vật Wrestling chuyên_nghiệp người Mỹ s 1948 BULLET 1997 Tony_Zale võ_sĩ quyền_Anh người Mỹ s 1913 BULLET 2000 Gene_Eugene diễn_viên ca_sĩ người Canada s 1961 BULLET 2001 Luis_Alvarado vận_động_viên bóng_chày người Puerto_Rican s 1949 BULLET 2003 Sailor art Thomas đô_vật Wrestling chuyên_nghiệp người Mỹ s 1924 BULLET 2004 Pierre_Sévigny sĩ_quan quân_đội chính_khách người Canada s 1917 BULLET 2005 Armand_Lohikoski đạo_diễn phim người Phần_Lan s 1912 BULLET 2007 Taha_Yassin_Ramadan chính_khách người Iraq s 1938 BULLET 2007 Hawa_Yakubu chính_khách Ghana s 1948 BULLET 2008 Eric_Ashton cầu_thủ Liên_đoàn Bóng_bầu_dục người Anh s 1935 BULLET 2008 Shoban_Babu diễn_viên Ấn_Độ s 1937 BULLET 2008 Brian_Wilde diễn_viên người Anh s 1921 BULLET 2008 Klaus_Dinger nhạc_sĩ người Đức s 1946 Ngày lễ và kỷ_niệm BULLET Ngày quốc_tế Pháp ngữ BULLET Lễ_hội holi của Ấn_Độ theo tháng Purnima của Phalgun_BULLET_Ngày_Quốc_tế Hạnh_phúc

20 tháng 3

21 tháng 3 Ngày 21 tháng 3 là ngày thứ 80 trong mỗi năm thường_ngày thứ 81 trong mỗi năm nhuận Còn 285 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 1556 Tổng_giám_mục Thomas_Cranmer bị thiêu sống vì tội dị_giáo Ông là một trong những người sáng_lập Anh giáo BULLET 1804 Bộ_luật Napoléon được thông_qua làm_luật dân_sự của Pháp BULLET 1857 trận động_đất tại Tokyo làm thiệt_mạng khoảng 107 000 người BULLET 1871 Người sáng_lập Đế_quốc Đức là Otto von Bismarck được bổ_nhiệm làm thủ_tướng đầu_tiên của chính_phủ đế_quốc BULLET 1919 Cộng_hoà Xô_viết Hungary được thành_lập đây là chính_phủ cộng_sản đầu_tiên hình_thành tại châu_Âu sau Cách_mạng Tháng_Mười tại Nga BULLET 1921 Đảng Bolshevik thi_hành Chính_sách kinh_tế mới nhằm ứng_phó với phá_sản kinh_tế bắt_nguồn từ Cộng_sản thời_chiến BULLET 1935 Ba Tư đổi tên thành Iran BULLET 1958 thành_lập Trung_đoàn 218 Sư_đoàn 361 Quân_đội nhân_dân Việt_Nam BULLET 1975 Chiến_tranh Việt_Nam Mở_màn Chiến_dịch Huế_Đà_Nẵng_BULLET 1990 Lãnh_thổ Tây_Nam Phi trở_thành một quốc_gia độc_lập với tên gọi nước Cộng_hoà Namibia BULLET 2006 Choummaly_Sayasone được bầu làm Tổng_bí_thư Đảng Nhân_dân Cách_mạng Lào ông được bầu giữ thêm chức Chủ_tịch nước Lào vào tháng 6 cùng năm BULLET 2018 Tổng_thống Peru Pablo_Kuczynski tuyên_bố từ_chức giữa bê_bối tham_nhũng Sinh BULLET 1527 Hermann_Finck nhà soạn nhạc người Đức m 1558 BULLET 1685 Johann_Sebastian_Bach nhà soạn nhạc người Đức m 1750 BULLET 1763 Jean_Paul nhà_văn người Đức m 1825 BULLET 1768 Joseph_Fourier nhà toán_học người Pháp m 1830 BULLET 1799 Nguyễn_Phúc_Tấn tước phong Diên_Khánh vương hoàng_tử con vua Gia_Long m 1854 BULLET 1811 Nathaniel_Woodard nhà_giáo_dục học người Anh m 1891 BULLET 1837 Theodore_Nicholas_Gill nhà động_vật_học người Mỹ m 1914 BULLET 1839 Modest_Petrovich_Mussorgsky nhà soạn nhạc người Nga m 1881 BULLET 1854 Alick_Bannerman cầu_thủ cricket người Úc m 1924 BULLET 1876 John_Tewksbury vận_động_viên người Mỹ m 1968 BULLET 1880 Gilbert_M_Broncho_Billy Anderson diễn_viên người Mỹ m 1971 BULLET 1895 Zlatko_Baloković nghệ_sĩ vĩ_cầm người Croatia m 1955 BULLET 1901 Karl_Arnold chính_khách người Đức m 1958 BULLET 1902 Giáo_sư Ca_Văn_Thỉnh m 1987 BULLET 1902 Son_House nhạc_sĩ người Mỹ m 1988 BULLET 1904 Nikolaos_Skalkottas nhà soạn nhạc người Hy_Lạp m 1949 BULLET 1906 Jim_Thompson nhà_thiết_kế doanh_nhân người Mỹ BULLET 1910 M S Khan người trí_thức người Bangladesh m 1978 BULLET 1913 George_Abecassis người lái_xe đua người Anh m 1991 BULLET 1914 Paul_Tortelier nghệ_sĩ vĩ_cầm người Pháp m 1990 BULLET 1920 Georg_Ots ca_sĩ người Estonia m 1975 BULLET 1921 Arthur_Grumiaux nghệ_sĩ vĩ_cầm người Bỉ m 1986 BULLET 1922 Russ_Meyer đạo_diễn phim nhà_sản_xuất người Mỹ m 2004 BULLET 1923 Philip_Abbott diễn_viên người Mỹ m 1998 BULLET 1925 Hugo_Koblet vận_động_viên xe_đạp Thuỵ_Sĩ m 1964 BULLET 1925 Peter_Brook đạo_diễn phim nhà_sản_xuất người Anh BULLET 1927 Hans_Dietrich_Genscher chính_khách người Đức BULLET 1930 James_Coco diễn_viên m 1987 BULLET 1932 Walter_Gilbert nhà hoá_học giải_thưởng Nobel người Mỹ BULLET 1932 Joseph_Silverstein nghệ_sĩ vĩ_cầm người chỉ_huy_dàn_nhạc người Mỹ BULLET 1933 Michael_Heseltine chính_khách người Anh BULLET 1935 Brian_Clough cầu_thủ bóng_đá ông_bầu bóng_đá người Anh m 2004 BULLET 1936 Ed_Broadbent chính_khách người Canada BULLET 1936 Mike_Westbrook nhạc Jazz nhà soạn nhạc người chỉ_huy_dàn_nhạc nhỏ nghệ_sĩ dương_cầm người Anh BULLET 1940 Solomon_Burke ca_sĩ người Mỹ BULLET 1942 Françoise_Dorléac nữ diễn_viên người Pháp m 1967 BULLET 1943 Hartmut_Haenchen người chỉ_huy_dàn_nhạc người Đức BULLET 1944 Marie_Christine_Barrault nữ diễn_viên người Pháp BULLET 1946 Timothy_Dalton diễn_viên người Anh BULLET 1949 Eddie_Money nhạc_sĩ người Mỹ m 2019 BULLET 1955 Philippe_Troussier cầu_thủ bóng_đá người Pháp BULLET 1956 Ingrid_Kristiansen người chạy_đua người Na_Uy BULLET 1958 Sabrina_Le_Beauf nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1958 Gary_Oldman diễn_viên người Anh BULLET 1959 Nobuo_Uematsu nhà soạn nhạc người Nhật_Bản BULLET 1959 Sarah_Jane_Morris ca_sĩ người Anh BULLET 1960 Robert_Sweet nhạc_công đánh trống người Mỹ BULLET 1961 Lothar_Matthäus cầu_thủ bóng_đá người Đức BULLET 1962 Matthew_Broderick diễn_viên người Mỹ BULLET 1962 Kathy_Greenwood nữ diễn_viên người Canada BULLET 1962 Rosie_O_Donnell diễn_viên hài nữ diễn_viên người dẫn_chương_trình nhà_xuất_bản người Mỹ BULLET 1962 Mark_Waid tác_giả truyện_tranh người Mỹ BULLET 1963 Ronald_Koeman cầu_thủ bóng_đá ông_bầu bóng_đá người Đức BULLET 1964 Jesper_Skibby chuyên_nghiệp vận_động_viên xe_đạp người Đan_Mạch BULLET 1965 Xavier_Bertrand chính_khách người Pháp BULLET 1969 Ali_Daei cầu_thủ bóng_đá người Iran BULLET 1972 Chris_Candido đô_vật Wrestling chuyên_nghiệp m 2005 BULLET 1973 Stuart_Nethercott cầu_thủ bóng_đá người Anh BULLET 1973 Jerry_Supiran diễn_viên người Mỹ BULLET 1974 Jose_Clayton cầu_thủ bóng_đá người Tunisia BULLET 1974 Laura_Allen nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1975 Fabricio_Oberto cầu_thủ bóng_rổ người Argentina BULLET 1975 Justin_Pierce diễn_viên người Anh m 2000 BULLET 1975 Mark_Williams người chơi bi_da Wales_BULLET 1978 Rani_Mukherjee nữ diễn_viên Ấn_Độ BULLET 1980 Ronaldinho_Gaucho cầu_thủ bóng_đá người Brasil BULLET 1982 Aaron_Hill vận_động_viên bóng_chày người Mỹ BULLET 1982 Colin_Turkington người đua xe người Anh BULLET 1985 Adrian_Peterson cầu_thủ bóng_đá người Mỹ BULLET 1988 Lee_Cattermole cầu_thủ bóng_đá người Anh BULLET 1989 Jordi_Alba cầu_thủ bóng_đá người Tây_Ban_Nha BULLET 1991 Antoine_Griezmann cầu_thủ bóng_đá người Pháp Mất_BULLET 1676 Henri_Sauval sử_gia người Pháp s 1623 BULLET 1729 John_Law nhà_kinh_tế học người Scotland s 1671 BULLET 1734 Robert_Wodrow sử_gia người Scotland s 1679 BULLET 1751 Johann_Heinrich_Zedler nhà_xuất_bản người Đức s 1706 BULLET 1762 Nicolas_Louis de Lacaille nhà thiên_văn người Pháp s 1713 BULLET 1772 Jacques_Nicolas_Bellin người vẽ bản_đồ người Pháp s 1703 BULLET 1795 Giovanni_Arduino nhà địa_chất người Ý s 1714 BULLET 1801 Andrea_Luchesi nhà soạn nhạc người Ý s 1741 BULLET 1843 Robert_Southey nhà_thơ người Anh s 1774 BULLET 1843 Guadalupe_Victoria tổng_thống México đầu_tiên s 1786 BULLET 1863 Edwin_Vose_Sumner nội_chiến tướng người Mỹ s 1797 BULLET 1884 Ezra_Abbot học_giả kinh_thánh người Mỹ s 1819 BULLET 1910 Nadar nhà nhiếp_ảnh người Pháp s 1820 BULLET 1915 Frederick_Winslow_Taylor nhà_phát_minh người Mỹ s 1856 BULLET 1934 Franz_Schreker nhà soạn nhạc người Áo s 1878 BULLET 1936 Alexander_Glazunov nhà soạn nhạc người Nga s 1865 BULLET 1951 Willem_Mengelberg người chỉ_huy_dàn_nhạc người Đức s 1871 BULLET 1958 Cyril_M_Kornbluth nhà_văn người Mỹ s 1923 BULLET 1970 Manolis_Chiotis người sáng_tác bài hát nhạc_sĩ người Hy_Lạp s 1920 BULLET 1975 Joe_Medwick vận_động_viên bóng_chày s 1911 BULLET 1984 Shauna_Grant nữ diễn_viên tự_sát người Mỹ s 1963 BULLET 1985 Sir_Michael_Redgrave diễn_viên người Anh s 1908 BULLET 1987 Dean_Paul_Martin nhạc_sĩ người Mỹ s 1951 BULLET 1987 Robert_Preston diễn_viên người Mỹ s 1918 BULLET 1992 John_Ireland diễn_viên người đạo_diễn người Canada s 1914 BULLET 1992 Natalie_Sleeth nhà soạn nhạc người Mỹ s 1930 BULLET 1994 Macdonald_Carey diễn_viên người Mỹ s 1913 BULLET 1994 Dack_Rambo diễn_viên người Mỹ s 1941 BULLET 1994 Lili_Damita nữ diễn_viên người Pháp s 1904 BULLET 1997 W V Awdry trẻ_em nhà_văn người Anh s 1911 BULLET 1999 Ernie_Wise diễn_viên hài người Anh s 1925 BULLET 2001 Chung_Ju yung nhà tư_bản công_nghiệp người Hàn_Quốc s 1915 BULLET 2001 Anthony_Steel diễn_viên người Anh s 1920 BULLET 2002 Herman_Talmadge chính_khách người Mỹ s 1913 BULLET 2005 Barney_Martin diễn_viên người Mỹ s 1923 BULLET 2005 Bobby_Short ca_sĩ người Mỹ s 1924 Ngày lễ và kỷ_niệm BULLET Ngày Quốc_tế Xoá_bỏ phân_biệt chủng_tộc International_Day for the Elimination of Racial_Discrimination theo quyết_định của Liên_Hợp_Quốc BULLET Nam_Phi Ngày quyền_lợi BULLET Ngày truyền_thống xuân phân dùng cho xác_định lễ Phục_sinh Xuân phân đúng thường thường là một ngày trước BULLET Năm mới theo Lịch_Ba_Tư_Norouz xảy vào xuân phân BULLET Tôn_giáo Bahá í Naw_Rúz_Norouz năm mới của lịch Baha i BULLET Tôn_giáo Bahá í Cuối thời_kỳ ăn_chay mà kéo 19 ngày từ sáng đến chiều BULLET Lễ_Ostara của Neopagan_BULLET_Ngày_Quốc_tế ngủ của Tổ_chức Y_tế Thế_giới BULLET Ngày Quốc_tế thơ của UNESCO

21 tháng 3

22 tháng 3 Ngày 22 tháng 3 là ngày thứ 81 trong mỗi năm thường_ngày thứ 82 trong mỗi năm nhuận Còn 284 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 238 Gordianus I cùng con trai là Gordianus II được tuyên_bố là những đồng hoàng_đế của Đế_quốc La_Mã_BULLET 1471 Quân Đại_Việt chiếm được kinh_thành Chà_Bàn của Chiêm_Thành bắt Quốc_vương Trà Toàn BULLET 1894 Trận đấu_loại trực_tiếp playoff đầu_tiên cho giải Stanley_Cup bắt_đầu BULLET 1895 Auguste và Louis_Lumière trình_chiếu phim riêng_tư lần đầu_tiên BULLET 1916 Trước các áp_lực từ trong và ngoài nước Hoàng_đế Trung_Hoa đế_quốc_Viên Thế_Khải tuyên_bố thủ_tiêu chế_độ_quân_chủ Trung_Hoa_Dân_Quốc được phục_hồi BULLET 1930 công_nhân Nhà_máy diêm Bến_Thuỷ bãi_công BULLET 1939 Đệ_Nhị_Thế_Chiến Đức chiếm Memel của Litva BULLET 1945 Liên_đoàn Ả_Rập được thành_lập tại Cairo_Ai_Cập với việc thông_qua Nghị_định_thư Alexandria các thành_viên ban_đầu gồm Ai_Cập Ả_Rập_Xê_Út_Liban Syria Iraq Yemen và Jordan BULLET 1946 Hoa_Kỳ trao_trả quyền quản_trị quần_đảo Izu cho Nhật_Bản BULLET 1947 Báo Vệ_quốc_quân ra số đầu_tiên BULLET 1955 thành_lập Đảng Nhân_dân Cách_mạng Lào BULLET 1958 Faisal của Ả_Rập_Xê_Út trở_thành Vua_Saudi_BULLET 1963 Album đầu_tay của ban nhạc The_Beatles là Please_Please_Me phát_hành tại Anh Quốc_BULLET 1973 Việt_Nam và Bỉ thiết_lập quan_hệ ngoại_giao cấp đại_sứ BULLET 1995 Nhà du_hành_vũ_trụ Valeri_Polyakov trở_lại trái_đất sau khi thiết_lập kỷ_lục mới ở ngoài khoảng_không vũ_trụ là 438 ngày Sinh BULLET 924 Đinh_Tiên_Hoàng_Hoàng đế đầu_tiên của Việt_Nam m 979 BULLET 1459 Maximilian I hoàng_đế Đế_quốc La_Mã_Thần thánh m 1519 BULLET 1503 Antonio_Francesco_Grazzini nhà_văn người Ý m 1583 BULLET 1712 Edward_Moore nhà_văn người Anh m 1757 BULLET 1720 Nicolas_Henri_Jardin kiến_trúc_sư người Pháp m 1799 BULLET 1723 Charles_Carroll chính_khách người Mỹ m 1783 BULLET 1759 Hedwig_Elizabeth_Charlotte of Holstein_Gottorp nữ_hoàng Thuỵ_Điển Na_Uy m 1818 BULLET 1817 Braxton_Bragg tướng Liên_bang miền Nam người Mỹ m 1876 BULLET 1857 Paul_Doumer tổng_thống người Pháp m 1932 BULLET 1860 Alfred_Ploetz thầy_thuốc người Đức m 1940 BULLET 1866 Jack_Boyle vận_động_viên bóng_chày người Mỹ m 1913 BULLET 1868 Robert_Millikan nhà_vật_lý giải_thưởng Nobel người Mỹ m 1953 BULLET 1878 Michel_Théato vận_động_viên người Luxembourg m 1919 BULLET 1880 Ernie_Quigley thể_thao công_chức người Canada m 1960 BULLET 1887 Chico_Marx diễn_viên hài diễn_viên người Mỹ m 1961 BULLET 1896 He_Long_Marshal người Trung_Quốc m 1969 BULLET 1901 Greta_Kempton nghệ_sĩ người Mỹ m 1991 BULLET 1907 James_Gavin tướng đại_sứ người Mỹ m 1990 BULLET 1907 Lúcia_Santos_Nun người Bồ_Đào_Nha m 2005 BULLET 1908 Jack_Crawford vận_động_viên quần_vợt người Úc m 1991 BULLET 1908 Louis_L_Amour tác_gia người Mỹ m 1988 BULLET 1909 Gabrielle_Roy tác_gia người Canada m 1983 BULLET 1910 Nicholas_Monsarrat tiểu_thuyết_gia người Anh m 1979 BULLET 1912 Wilfrid_Brambell diễn_viên người Ireland m 1985 BULLET 1912 Karl_Malden diễn_viên người Mỹ m 2009 BULLET 1915 Georgiy_Zhzhonov diễn_viên nhà_văn người Nga m 2005 BULLET 1917 Virginia_Grey nữ diễn_viên người Mỹ m 2004 BULLET 1918 Cheddi_Jagan tổng_thống Guyana m 1997 BULLET 1920 Werner_Klemperer diễn_viên người Đức m 2000 BULLET 1920 Ross_Martin diễn_viên người Ba_Lan m 1981 BULLET 1921 Nino_Manfredi diễn_viên người Ý m 2004 BULLET 1924 Allen_Neuharth doanh_nhân người Mỹ BULLET 1928 Carrie_Donovan thời_trang chủ_bút người Mỹ m 2001 BULLET 1928 Ed_Macauley cầu_thủ bóng_rổ người Mỹ BULLET 1930 Derek_Bok luật_sư nhà_sư phạm người Mỹ BULLET 1930 Pat_Robertson televangelist người Mỹ BULLET 1930 Stephen_Sondheim nhà soạn nhạc nhà_thơ trữ_tình người Mỹ BULLET 1931 Burton_Richter nhà_vật_lý giải_thưởng Nobel người Mỹ BULLET 1931 William_Shatner diễn_viên người Canada BULLET 1933 Abolhassan_Banisadr tổng_thống Iran nguyên BULLET 1933 May_Britt nữ diễn_viên người Thuỵ_Điển BULLET 1934 Orrin_Hatch chính_khách người Mỹ BULLET 1934 Larry_Martyn hài_kịch diễn_viên người Anh m 1994 BULLET 1935 M Emmet_Walsh diễn_viên người Mỹ BULLET 1936 Roger_Whittaker ca_sĩ người Anh BULLET 1937 Angelo_Badalamenti nhà soạn nhạc người Mỹ BULLET 1937 Armin_Hary vận_động_viên người Đức BULLET 1940 Dave_Keon vận_động_viên khúc_côn_cầu trên băng người Canada BULLET 1940 Haing_S_Ngor_Mỹ diễn_viên người Campuchia m 1996 BULLET 1940 1942 Jorge_Ben_Jor nhạc_sĩ người Brasil BULLET 1941 Billy_Collins nhà_thơ người Mỹ BULLET 1941 Bruno_Ganz diễn_viên Thuỵ_Sĩ BULLET 1942 Bernd_Herzsprung diễn_viên người Đức BULLET 1943 George_Benson nhạc_sĩ người Mỹ BULLET 1946 Rudy_Rucker tác_gia người Mỹ BULLET 1949 Fanny_Ardant nữ diễn_viên người Pháp BULLET 1952 Bob_Costas thể_thao nhà bình_luận người Mỹ BULLET 1952 Jay_Dee_Daugherty nhạc_công đánh trống người Mỹ BULLET 1955 Pete_Sessions chính_khách người Mỹ BULLET 1955 Lena_Olin nữ diễn_viên người Thuỵ_Điển BULLET 1955 Valdis_Zatlers tổng_thống Latvia thứ 7 BULLET 1957 Stephanie_Mills nữ diễn_viên ca_sĩ người Mỹ BULLET 1958 Pete_Wylie ca_sĩ người sáng_tác bài hát người Anh BULLET 1959 Matthew_Modine diễn_viên người Mỹ BULLET 1965 John_Kordic vận_động_viên khúc_côn_cầu trên băng người Canada m 1992 BULLET 1965 Emma_Wray nữ diễn_viên người Anh BULLET 1966 Artis_Pabriks chính_khách người Latvia BULLET 1967 Mario_Cipollini vận_động_viên xe_đạp người Ý BULLET 1970 Andreas_Johnson ca_sĩ người Thuỵ_Điển BULLET 1970 Leontien van Moorsel vận_động_viên xe_đạp người Đức BULLET 1971 Will_Yun_Lee diễn_viên người Mỹ BULLET 1972 Shawn_Bradley cầu_thủ bóng_rổ người Mỹ BULLET 1972 Cory_Lidle vận_động_viên bóng_chày người Mỹ m 2006 BULLET 1972 Elvis_Stojko vận_động_viên trượt_băng nghệ_thuật người Canada BULLET 1973 Beverley_Knight ca_sĩ người Anh BULLET 1973 Joe_Nedney cầu_thủ bóng_đá người Mỹ BULLET 1974 Marcus_Camby cầu_thủ bóng_rổ người Mỹ BULLET 1974 Philippe_Clement cầu_thủ bóng_đá người Bỉ BULLET 1974 Kidada_Jones nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1975 Cole_Hauser diễn_viên người Mỹ BULLET 1975 Jiří_Novák vận_động_viên quần_vợt người Séc BULLET 1976 Teun de Nooijer vận_động_viên khúc_côn_cầu người Đức BULLET 1976 Reese_Witherspoon nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1977 Joey_Porter cầu_thủ bóng_đá người Mỹ BULLET 1978 Tom_Poti vận_động_viên khúc_côn_cầu chuyên_nghiệp BULLET 1979 Aaron_North nhạc_sĩ người Mỹ BULLET 1979 Juan_Uribe vận_động_viên bóng_chày người Dominica BULLET 1981 MIMS ca_sĩ nhạc Rapp người Mỹ BULLET 1985 Mike_Jenkins cầu_thủ bóng_đá người Mỹ BULLET 1988 Tania_Raymonde nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1992 Luke_Freeman cầu_thủ bóng_đá người Anh BULLET 1984 Trương_Tử_Lâm hoa_hậu thế_giới 2007 người Trung_Quốc BULLET 1986 Jeon_Boram nữ ca_sĩ diễn_viên người Hàn_Quốc BULLET 2001 Ham_Wonjin nam ca_sĩ thành_viên nhóm Cravity_Mất_BULLET 1011 Khuông_Việt thiền_sư Tăng_thống đầu_tiên của trong lịch_sử Phật_giáo Việt_Nam s 933 BULLET 1471 Giáo_hoàng Paulus_II s vào 1418 BULLET 1418 Dietrich of Nieheim sử_gia người Đức BULLET 1602 Agostino_Carracci nghệ_sĩ người Ý s 1557 BULLET 1687 Jean_Baptiste_Lully nhà soạn nhạc Pháp s vào 1632 BULLET 1758 Jonathan_Edwards bộ_trưởng người Mỹ s 1703 BULLET 1772 John_Canton nhà_vật_lý người Anh s 1718 BULLET 1820 Stephen_Decatur sĩ_quan hải_quân người Mỹ s 1779 BULLET 1832 Johann_Wolfgang von Goethe nhà_văn người Đức s 1749 BULLET 1840 Étienne_Bobillier nhà toán_học người Pháp s 1798 BULLET 1880 Võ_Thị_Viên phong hiệu Nhất giai Lương phi phi_tần của vua Thiệu_Trị nhà Nguyễn s 1815 BULLET 1896 Thomas_Hughes tiểu_thuyết_gia người Anh s 1822 BULLET 1924 William_Macewen bác_sĩ giải_phẫu người Scotland s 1848 BULLET 1934 Theophilos_Hatzimihail hoạ_sĩ người Hy_Lạp s 1870 BULLET 1951 Willem_Mengelberg người chỉ_huy_dàn_nhạc người Đức s 1871 BULLET 1952 Uncle_Dave_Macon nhạc_sĩ người Mỹ s 1870 BULLET 1958 Mike_Todd nhà_sản_xuất phim người Mỹ s 1909 BULLET 1977 A K Gopalan nhà cộng_sản lãnh_tụ Ấn_Độ s 1904 BULLET 1978 Karl_Wallenda nghệ_sĩ nhào_lộn người Đức s 1905 BULLET 1986 Mark_Dinning ca_sĩ người Mỹ s 1933 BULLET 1986 Charles_Starrett diễn_viên người Mỹ s 1903 BULLET 1990 Gerald_Bull kĩ_sư người Canada s 1928 BULLET 1991 Léon_Balcer chính_khách người Pháp s 1917 BULLET 1991 Gloria_Holden nữ diễn_viên người Mỹ s 1908 BULLET 1994 Walter_Lantz người vẽ tranh biếm_hoạ người Mỹ s 1900 BULLET 1999 David_Strickland diễn_viên người Mỹ s 1969 BULLET 2003 Terry_Lloyd phóng_viên người Anh s 1952 BULLET 2005 Kenzo_Tange kiến_trúc_sư người Nhật_Bản s 1913 BULLET 2007 Uppaluri_Gopala_Krishnamurti nhà triết_học Ấn_Độ s 1918 BULLET 2015 Đồng_Văn Khuyên_Trung tướng Quân_lực Việt_Nam Cộng_hoà s 1927 BULLET 2021 Elgin_Baylor s 1934 Ngày lễ và kỷ_niệm BULLET Ngày Nước Thế_giới

22 tháng 3

Tháng ba Tháng ba là tháng thứ ba theo Lịch_Gregorius với 31 ngày Những sự_kiện trong tháng 3 BULLET 11 tháng 3 Ngày Tổ_chức Y_tế Thế_giới WHO tuyên_bố dịch_bệnh COVID 19 là một đại_dịch toàn_cầu Sự_kiện vào tháng 3 BULLET Vào mọi chủ_nhật trong tháng 3 các cuộc thi trượt_tuyết băng đồng Vasaloppet diễn ra ở Thuỵ_Điển để tỏ lòng tôn_kính chuyến trượt_tuyết của hoàng_đế Gustav_Vasa vào năm 1520 BULLET Ngày 3 tháng 3 là Ngày Truyền_thống Bộ_đội Biên_phòng Việt_Nam BULLET Ngày 8 tháng 3 là Ngày Quốc_tế_Phụ_nữ BULLET Ngày 10 tháng 3 Giải_phóng Buôn_Ma_Thuột mở_đầu cho chiến_dịch giải phòng toàn Tây_Nguyên BULLET Ngày 11 tháng 3 là Tưởng_niệm động_đất sóng_thần ở Nhật_Bản năm 2011 BULLET Ngày 15 tháng 3 là ngày Quyền của người tiêu_dùng Việt_Nam BULLET Ngày 17 tháng 3 là Lễ_Thánh_Patrick một trong những ngày lễ chung ở Ireland Theo Lịch_Ireland tháng này gọi là Márta và tháng này là tháng ở giữa mùa xuân BULLET Ngày 20 tháng 3 là Ngày Quốc_tế Hạnh_phúc BULLET Ngày 21 tháng 3 Xuân phân BULLET Ngày 22 tháng 3 là Ngày nước_sạch thế_giới BULLET Ngày 24 tháng 3 Giải_phóng tỉnh Quảng_Nam BULLET Ngày 29 tháng 3 Giải_phóng thành_phố Đà_Nẵng BULLET Ngày 25 tháng 3 là Ngày lễ Mẹ ở Vương_quốc Liên_hiệp Anh và Bắc_Ireland_Lễ_Truyền Tin_BULLET_Lễ_Phục Sinh là một chủ_nhật từ ngày 22 tháng 3 đến ngày 25 tháng 4 BULLET Ngày 26 tháng 3 là ngày thành_lập Đoàn Thanh_niên Cộng_sản Hồ_Chí_Minh BULLET Ngày 27 tháng 3 là ngày truyền_thống ngành thể_thao Việt_Nam BULLET Ngày 27 tháng 3 Thảm_hoạ sân_bay Tenerife vụ tai_nạn thản khốc nhất lịch_sử hàng không BULLET Ngày 28 tháng 3 là ngày Truyền_thống dân_quân_tự_vệ BULLET Ngày 31 tháng 3 là ngày thành_lập kênh VTV3 Tam khoa BULLET Tháng 3 bắt_đầu vào cùng ngày trong tuần_lễ với tháng 11 vào bất_kỳ năm nào và với tháng 2 vào những năm thường Xem thêm BULLET Những ngày kỷ_niệm

Tháng ba

23 tháng 3 Ngày 23 tháng 3 là ngày thứ 82 trong mỗi năm thường_ngày thứ 83 trong mỗi năm nhuận Còn 283 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 1324 Giáo_hoàng Gioan_XXII rút_phép_thông_công Hoàng_đế Ludwig_IV của La_Mã_Thần thánh BULLET 1400 Hồ_Quý_Ly buộc cháu ngoại là Trần_Thiếu_Đế của triều Trần phải nhường hoàng vị cho mình khởi_đầu triều Hồ tại Việt_Nam BULLET 1901 Chiến_tranh Philippines Mỹ Tổng_thống Philippines Emilio_Aguinaldo bị quân Mỹ bắt tại tỉnh Isabela kết_thúc chính_thể này trên thực_tế BULLET 1903 Anh_em nhà Wright nộp đơn xin cấp bằng_sáng_chế phát_minh của họ một trong những chiếc máy_bay đầu_tiên trong lịch_sử BULLET 1919 Ở Milano_Ý_Benito_Mussolini thành_lập Đảng phát_xít BULLET 1933 Hội_nghị Reichstag chấp_nhận Đạo_Luật Cho Quyền mà cho Adolf_Hitler quyền độc_tài về làm_luật Đức BULLET 1935 Hiến_pháp Philippines được chấp_nhận BULLET 1942 Chiến_tranh thế_giới thứ hai Quân Nhật chiếm được hòn đảo Anadaman ở Ấn_Độ Dương_BULLET 1951 Chiến_tranh Đông_Dương_Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam bắt_đầu tiến_công quân Pháp tại các vị_trí ven đường 18 đoạn Phả_Lại_Uông_Bí mở_màn Chiến_dịch Hoàng_Hoa_Thám_BULLET 1956 Pakistan trở_thành cộng_hoà hồi_giáo thứ nhất BULLET 1973 Chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà và Chính_phủ Cộng_hoà Italia quyết_định thiết_lập quan_hệ ngoại_giao BULLET 1996 Đài_Loan tỏ chức bầu_cử trực_tiếp thứ nhất và chọn Lý_Đăng_Huy làm Tổng_thống BULLET 2001 Trạm vũ_trụ Hoà_Bình chấm_dứt sứ_mệnh lịch_sử BULLET 2013 khánh_thành quảng_trường mang tên Hiệp_định Paris và cột Biểu_tượng vì Hoà_Bình tại Choisy le Roi_Paris_Sinh_BULLET 1638 Frederik_Ruysch thầy_thuốc nhà giải_phẫu_học người Đức m 1731 BULLET 1699 John_Bartram nhà thực_vật_học người Mỹ m 1777 BULLET 1723 Agha_Mohammad_Khan_Ghajar vua Iran m 1771 BULLET 1749 Pierre_Simon de Laplace nhà toán_học nhà thiên_văn người Pháp m 1827 BULLET 1769 William_Smith nhà địa_chất người vẽ bản_đồ người Anh m 1839 BULLET 1769 Augustin_Daniel_Belliard tướng người Pháp m 1832 BULLET 1826 Léon_Minkus người Séc nhà soạn nhạc nghệ_sĩ vĩ_cầm người Đức m 1917 BULLET 1831 Eduard_Schlagintweit nhà_văn người Đức m 1866 BULLET 1834 Julius_Reubke nhà soạn nhạc người Đức m 1858 BULLET 1878 Henry_Weed_Fowler nhà động_vật_học người Mỹ m 1965 BULLET 1878 Franz_Schreker nhà soạn nhạc người Áo m 1934 BULLET 1880 Heikki_Ritavuori chính_khách người Phần_Lan m 1922 BULLET 1881 Roger_Martin du Gard nhà_văn giải_thưởng Nobel người Pháp m 1958 BULLET 1881 Hermann_Staudinger nhà hoá_học giải_thưởng Nobel người Đức m 1965 BULLET 1882 Emmy_Noether nhà toán_học người Đức m 1935 BULLET 1887 Juan_Gris nghệ_sĩ người Tây_Ban_Nha m 1927 BULLET 1887 Josef_Čapek nhà_văn người Séc m 1945 BULLET 1889 Yukichi_Chuganji đàn_ông lớn_tuổi nhất vào năm 2003 chết vào 2003 BULLET 1893 Cedric_Gibbons giám_đốc mĩ_thuật người Mỹ m 1960 BULLET 1899 Dora_Gerson nữ Diễn_viên ca_sĩ người Đức m 1943 BULLET 1900 Erich_Fromm nhà_phân_tích tâm_lý người Đức m 1980 BULLET 1905 Joan_Crawford nữ Diễn_viên người Mỹ m 1977 BULLET 1907 Daniel_Bovet nhà_khoa_học giải_thưởng Nobel_Thuỵ_Sĩ m 1992 BULLET 1910 Akira_Kurosawa đạo_diễn phim người Nhật_Bản m 1998 BULLET 1912 Wernher von Braun nhà_vật_lý kĩ_sư người Đức m 1977 BULLET 1915 Vasily_Zaytsev xạ_thủ bắn tỉa người Liên_Xô_Anh hùng Liên_bang Xô_viết m 1991 BULLET 1920 Tetsuharu_Kawakami vận_động_viên bóng_chày huấn_luyện_viên người Nhật_Bản BULLET 1922 Marty_Allen_Diễn_viên hài Diễn_viên người Mỹ BULLET 1922 Ugo_Tognazzi_Diễn_viên người đạo_diễn người viết kịch_bản_phim người Ý m 1990 BULLET 1924 Bette_Nesmith_Graham nhà_phát_minh người Mỹ m 1980 BULLET 1925 David_Watkin nhà điện_ảnh người Anh m 2008 BULLET 1929 Sir_Roger_Bannister người chạy_đua người Anh BULLET 1931 Yevgenij_Grishin vận_động_viên trượt_băng tốc_độ người Nga m 2005 BULLET 1931 Viktor_Korchnoi đấu_thủ cờ_vua người Thuỵ_Sĩ gốc Nga BULLET 1932 Don_Marshall vận_động_viên khúc_côn_cầu trên băng người Canada BULLET 1934 Ludvig_Faddeev nhà toán_học người Nga BULLET 1934 Fernand_Gignac ca_sĩ Diễn_viên người Canada m 2006 BULLET 1937 Robert_Gallo thầy_thuốc người Mỹ BULLET 1938 Dave_Pike nhạc Jazz nhạc_sĩ người Mỹ BULLET 1943 Nils_Aslak_Valkeapää nhà_văn người Phần_Lan m 2001 BULLET 1945 Franco_Battiato ca_sĩ người sáng_tác bài hát nhà_sản_xuất phim người Ý BULLET 1948 David_Olney nhạc_sĩ người Mỹ BULLET 1950 Anthony_De_Longis_Diễn_viên người Mỹ BULLET 1950 Corinne_Clery nữ Diễn_viên người Pháp BULLET 1951 Ron_Jaworski cầu_thủ bóng_đá nhà_phân_tích người Mỹ BULLET 1952 Kim_Stanley_Robinson tác_gia người Mỹ BULLET 1953 Bo_Diaz vận_động_viên bóng_chày người Venezuela m 1990 BULLET 1953 Chaka_Khan ca_sĩ người Mỹ BULLET 1954 Geno_Auriemma bóng_rổ huấn_luyện_viên người Mỹ BULLET 1955 Moses_Malone cầu_thủ bóng_rổ người Mỹ BULLET 1955 Petrea_Burchard nữ Diễn_viên người Mỹ BULLET 1957 Amanda_Plummer nữ Diễn_viên người Mỹ BULLET 1957 Robbie_James cầu_thủ bóng_đá Wales m 1998 BULLET 1959 Catherine_Keener nữ Diễn_viên người Mỹ BULLET 1959 Philippe_Volter_Diễn_viên người Bỉ m 2005 BULLET 1963 Míchel_José_Miguel_González Martín cầu_thủ bóng_đá người Tây_Ban_Nha BULLET 1964 Hope_Davis nữ Diễn_viên người Mỹ BULLET 1964 John_Pinette_Diễn_viên hài người Mỹ BULLET 1965 Sarah_Buxton nữ Diễn_viên người Mỹ BULLET 1965 Richard_Grieco_Diễn_viên ca_sĩ người Mỹ BULLET 1965 Marti_Pellow ca_sĩ người Scotland_BULLET 1965 Gary_Whitehead nhà_thơ người Mỹ BULLET 1968 Mitch_Cullin tiểu_thuyết_gia người Mỹ BULLET 1968 Fernando_Hierro cầu_thủ bóng_đá người Tây_Ban_Nha BULLET 1968 Michael_Atherton cầu_thủ cricket người Anh BULLET 1971 Yasmeen_Ghauri siêu_người_mẫu người Canada BULLET 1971 Karen_McDougal người_mẫu người Mỹ BULLET 1971 Gail_Porter người dẫn_chương_trình truyền_hình người Anh BULLET 1971 Alexander_Selivanov vận_động_viên khúc_côn_cầu trên băng người Nga BULLET 1971 Hiroyoshi_Tenzan đô_vật Wrestling chuyên_nghiệp người Nhật_Bản BULLET 1972 Joe_Calzaghe võ_sĩ quyền_Anh Wales_BULLET 1972 Judith_Godrèche nữ Diễn_viên tác_gia người Pháp BULLET 1973 Jerzy_Dudek cầu_thủ bóng_đá người Ba_Lan BULLET 1973 Wim_Eyckmans người đua xe người Bỉ BULLET 1973 Jason_Kidd cầu_thủ bóng_rổ người Mỹ BULLET 1976 Michelle_Monaghan nữ Diễn_viên người Mỹ BULLET 1976 Jeremy_Newberry cầu_thủ bóng_đá người Mỹ BULLET 1976 Joel_Peralta vận_động_viên bóng_chày người Dominica BULLET 1976 Keri_Russell nữ Diễn_viên người Mỹ BULLET 1976 Jayson_Blair nhà_báo tác_gia người Mỹ BULLET 1976 Ricardo_Zonta người lái_xe đua người Brasil BULLET 1978 Walter_Samuel cầu_thủ bóng_đá người Argentina BULLET 1978 Nicholle_Tom nữ Diễn_viên người Mỹ BULLET 1979 Mark_Buehrle vận_động_viên bóng_chày người Mỹ BULLET 1979 Emraan_Hashmi_Diễn_viên Ấn_Độ BULLET 1979 Misty_Hyman vận_động_viên bơi_lội người Mỹ BULLET 1979 Donncha_O_Callaghan quốc_tế cầu_thủ bóng_bầu_dục người Ireland BULLET 1980 Russell_Howard_Diễn_viên hài người Anh BULLET 1981 Luciana_Carro nữ Diễn_viên người Canada BULLET 1982 José_Raúl_Contreras cầu_thủ bóng_đá Chile BULLET 1983 Jerome_Thomas cầu_thủ bóng_đá người Anh BULLET 1985 Maurice_Jones_Drew cầu_thủ bóng_đá người Mỹ BULLET 1986 Steven_Strait_Diễn_viên người Mỹ BULLET 1992 Kyrie_Irving_BULLET 1995 Jan_Lisiecki nghệ_sĩ dương_cầm người Canada BULLET 2000 Huang_Renjun ca_sĩ người Trung_Quốc của nhóm nhạc Hàn_Quốc NCT BULLET 2000 Amee ca_sĩ diễn_viên người Việt_Nam Mất_BULLET 1555 Giáo_hoàng Giuliô_III s 1487 BULLET 1801 Sa hoàng Pavel I của Nga s vào 1754 BULLET 1596 Henry_Unton nhà ngoại_giao người Anh BULLET 1653 Johan van Galen sĩ_quan hải_quân người Đức s 1604 BULLET 1680 Nicolas_Fouquet chính_khách người Pháp s 1615 BULLET 1742 Jean_Baptiste_Dubos nhà_văn người Pháp s 1670 BULLET 1747 Claude_Alexandre de Bonneval người lính người Pháp s 1675 BULLET 1754 Johann_Jakob_Wettstein nhà thần_học Thuỵ_Sĩ s 1693 BULLET 1900 Emil von Berger tướng_lĩnh Phổ s 1813 BULLET 1842 Stendhal nhà_văn người Pháp s 1783 BULLET 1927 Paul_César_Helleu nghệ_sĩ người Pháp s 1859 BULLET 1935 Florence_Moore nữ Diễn_viên người Mỹ s 1886 BULLET 1947 Archduchess_Luise of aoAus Tuscany công_chúa s 1870 BULLET 1955 Artur da Silva_Bernardes tổng_thống Brasil s 1875 BULLET 1964 Peter_Lorre_Diễn_viên người Hungary s 1904 BULLET 1965 Mae_Murray nữ Diễn_viên người Mỹ s 1885 BULLET 1970 Del_Lord người đạo_diễn người Canada s 1894 BULLET 1972 Cristóbal_Balenciaga thời_trang nhà_thiết_kế người Tây_Ban_Nha s 1895 BULLET 1979 Ted_Anderson cầu_thủ bóng_đá người Anh s 1911 BULLET 1980 Arthur_Melvin_Okun nhà_kinh_tế học người Mỹ s 1928 BULLET 1985 Peter_Charanis học_giả giáo_sư người Hy_Lạp s 1908 BULLET 1992 Friedrich_Hayek nhà_kinh_tế học giải_thưởng Nobel người Áo s 1899 BULLET 1994 Luis_Donaldo_Colosio chính_khách người México s 1950 BULLET 1994 Giulietta_Masina nữ Diễn_viên người Ý s 1921 BULLET 1994 Donald_Swann nhà soạn nhạc nhạc_sĩ người dẫn chuyện giải_trí người Anh s 1923 BULLET 1995 Davie_Cooper cầu_thủ bóng_đá người Scotland s 1956 BULLET 1998 Gerald_Stano kẻ giết người hàng_loạt người Mỹ s 1951 BULLET 2001 Rowland_Evans nhà_báo người Mỹ s 1921 BULLET 2002 Eileen_Farrell ca_sĩ soprano người Mỹ s 1920 BULLET 2002 Ben_Hollioake cầu_thủ cricket người Anh s 1977 BULLET 2003 Fritz_Spiegl nhà_báo người Áo s 1926 BULLET 2004 Rupert_Hamer chính_khách người Úc s 1916 BULLET 2006 Cindy_Walker ca_sĩ người sáng_tác bài hát Diễn_viên múa người Mỹ s 1918 BULLET 2011 Elizabeth_Taylor_Diễn_viên s 1932 BULLET 2015 Lý_Quang_Diệu Thủ_tướng đầu_tiên của nước Cộng_hoà Singapore s 1923 BULLET 2018 Trần_Bá_Di_Thiếu tướng Quân_lực Việt_Nam Cộng_hoà những đã lưu_vong Sinh năm 1931 Ngày lễ và kỷ_niệm BULLET Ngày Khí_tượng Thế_giới BULLET Quốc_khánh Pakistan

23 tháng 3

24 tháng 3 Ngày 24 tháng 3 là ngày thứ 83 trong mỗi năm thường_ngày thứ 84 trong mỗi năm nhuận trong lịch Gregory_Còn 282 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 1603 Thiên hoàng Go_Yozei ban tước_hiệu Shōgun cho Tokugawa_Ieyasu chính_thức khởi_đầu chính_quyền Mạc phủ Tokugawa tại Nhật_Bản BULLET 1860 Thủ_tướng Nhật_Bản Ii_Naosuke bị samurai Ronin và phiên Mito ám_sát vì vai_trò của ông trong việc mở_cửa Nhật_Bản với thế_giới BULLET 1882 Bác_sĩ nhà sinh_học người Đức Robert_Koch tuyên_bố khám_phá ra Mycobacterium tuberculosis vi_khuẩn gây bệnh lao BULLET 1953 Thái hoàng_thái_hậu Mary của Anh qua_đời BULLET 1967 thành_lập Sư_đoàn không_quân 371 BULLET 1972 Vương_quốc_Anh bắt Bắc_Ireland phải chịu Thống_trị trực_thu BULLET 1980 Người vác súng bắn tổng_Giám_mục Óscar_Romero khi ông đang tổ_chức lễ ở San_Salvador_BULLET 1975 Chiến_tranh Việt_Nam giải_phóng thị_xã Tam_Kỳ thị_xã Gia_Nghĩa kết_thúc Chiến_dịch Tây_Nguyên BULLET 1989 Tràn dầu tàu Exxon_Valdez_Trong eo_biển Hoàng_tử William ở Alaska tàu Exxon_Valdez thả 240 000 thùng 27 750 000 lít dầu sau chạy trên đất BULLET 1993 Sao_chổi Shoemaker_Levy 9 được phát_hiện từ một bức ảnh chụp từ kính_viễn_vọng Schmidt ở Đài_thiên_văn Palomar_California_Hoa_Kỳ BULLET 1999 NATO bắt_đầu chiến_dịch ném bom Cộng_hoà Liên_bang Nam_Tư trong chiến_tranh Kosovo BULLET 2008 Đảng Hoà_bình và Thịnh_vượng Bhutan giành được 45 47 ghế tại Quốc_hội Bhutan trong tổng_tuyển_cử đầu_tiên tại quốc_gia này BULLET 2011 Một trận động_đất có chấn tâm ở đông bộ bang Shan của Myanmar khiến 151 người thiệt_mạng BULLET 2015 Một máy_bay của hãng Germanwings gặp nạn tại miền đông nam Pháp khiến toàn_bộ 150 người thiệt_mạng tai_nạn được cho là hành_động có chủ_ý của cơ phó Sinh BULLET 1103 Nhạc_Phi danh_tướng nhà Nam_Tống m 1142 BULLET 1494 Georg_Agricola nhà_khoa_học người Đức m 1555 BULLET 1607 Michiel_Adriaenszoon de Ruyter đô_đốc người Đức m 1667 BULLET 1628 Sophie_Amalie of Brunswick_Lüneburg nữ_hoàng Đan_Mạch Na_Uy m 1685 BULLET 1657 Arai_Hakuseki nhà_văn chính_khách người Nhật_Bản m 1725 BULLET 1693 John_Harrison_Clockmaker người Anh m 1776 BULLET 1782 Orest_Kiprensky hoạ_sĩ người Nga m 1836 BULLET 1796 John_Corry_Wilson_Daly chính_khách người Canada m 1878 BULLET 1808 Maria_Malibran ca_sĩ người Tây_Ban_Nha m 1836 BULLET 1809 Mariano_José de Larra nhà_báo nhà_văn người Tây_Ban_Nha m 1837 BULLET 1809 Joseph_Liouville nhà toán_học người Pháp m 1882 BULLET 1820 A E Becquerel nhà_vật_lý người Pháp m 1891 BULLET 1829 George_Francis_Train doanh_nhân người Mỹ m 1904 BULLET 1829 Ignacio_Zaragoza tướng người México m 1862 BULLET 1830 Robert_Hamerling nhà_thơ người Áo m 1889 BULLET 1834 William_Morris nhà_văn nhà_thiết_kế người Anh m 1896 BULLET 1834 John_Wesley_Powell nhà thám_hiểm nhà môi_trường học người Mỹ m 1902 BULLET 1835 Jožef_Stefan nhà_vật_lý người Slovenia m 1893 BULLET 1850 Silas_Hocking tiểu_thuyết_gia người thuyết_giáo người Anh m 1935 BULLET 1855 Andrew_Mellon_Financier người Mỹ m 1937 BULLET 1855 Olive_Schreiner nhà_văn người Nam_Phi m 1920 BULLET 1859 Alexander_Stepanovich_Popov nhà_vật_lý người Nga m 1906 BULLET 1874 Harry_Houdini_Weisz_Erik thuật_sĩ người Hungary m 1926 BULLET 1884 Peter_Debye nhà hoá_học giải_thưởng Nobel người Đức m 1966 BULLET 1886 Edward_Weston nhà nhiếp_ảnh người Mỹ m 1958 BULLET 1887 Roscoe_Arbuckle diễn_viên người Mỹ m 1933 BULLET 1889 Albert_Hill vận_động_viên người Anh m 1969 BULLET 1891 Sergey_Ivanovich_Vavilov nhà_vật_lý người Liên_Xô m 1951 BULLET 1893 George_Sisler vận_động_viên bóng_chày người Mỹ m 1973 BULLET 1893 Walter_Baade nhà thiên_văn người Đức m 1960 BULLET 1901 Ub_Iwerks người vẽ tranh biếm_hoạ người Mỹ m 1971 BULLET 1902 Thomas_Dewey chính_khách người Mỹ m 1971 BULLET 1903 Adolf_Butenandt nhà hoá_học giải_thưởng Nobel người Đức m 1995 BULLET 1903 Malcolm_Muggeridge tác_gia học_giả người Anh m 1990 BULLET 1906 Klavdiya_Shulzhenko ca_sĩ người Liên_Xô m 1984 BULLET 1907 Paul_Sauvé chính_khách Quebec m 1960 BULLET 1910 Richard_Conte diễn_viên người Mỹ m 1975 BULLET 1911 Joseph_Barbera người vẽ tranh biếm_hoạ người Mỹ m 2006 BULLET 1915 Gorgeous_George đô_vật Wrestling chuyên_nghiệp người Mỹ m 1963 BULLET 1916 Donald_Hamilton tiểu_thuyết_gia người Thuỵ_Điển m 2006 BULLET 1917 Constantine_Andreou nghệ_sĩ người Hy_Lạp m 2007 BULLET 1919 Lawrence_Ferlinghetti tác_gia nhà_xuất_bản người Mỹ BULLET 1920 Gene_Nelson diễn_viên người Mỹ m 1996 BULLET 1921 Vasily_Smyslov đấu_thủ cờ_vua người Nga BULLET 1922 Onna_White biên_đạo múa người Canada m 2005 BULLET 1923 Murray_Hamilton diễn_viên người Mỹ m 1986 BULLET 1924 Norman_Fell diễn_viên người Mỹ m 1998 BULLET 1925 Puig_Aubert cầu_thủ Liên_đoàn Bóng_bầu_dục người Pháp m 1994 BULLET 1926 Dario_Fo nhà_văn giải_thưởng Nobel người Ý BULLET 1927 Martin_Walser tác_gia người Đức BULLET 1928 Byron_Janis nghệ_sĩ dương_cầm người Mỹ BULLET 1930 David_Dacko tổng_thống Trung_Phi thứ 1 m 2003 BULLET 1930 Agustín_González diễn_viên người Tây_Ban_Nha m 2005 BULLET 1930 Steve_McQueen diễn_viên người Mỹ m 1980 BULLET 1934 William_Smith diễn_viên người Mỹ BULLET 1935 Peter_Bichsel nhà_văn Thuỵ_Sĩ BULLET 1936 David_Suzuki nhà_khoa_học nhà môi_trường học người Canada BULLET 1937 Billy_Stewart ca_sĩ người Mỹ m 1970 BULLET 1938 Hồ_Ngọc_Cẩn_Đại_tá Quân_lực Việt_Nam Cộng_hoà m 1975 BULLET 1938 David_Irving sử_gia người Anh BULLET 1940 Bob_Mackie thời_trang nhà_thiết_kế người Mỹ BULLET 1940 Don_Jardine đô_vật Wrestling chuyên_nghiệp người Canada m 2006 BULLET 1944 R Lee_Ermey diễn_viên người Mỹ BULLET 1944 Vojislav_Koštunica thủ_tướng người Serbia BULLET 1945 Robert_T_Bakker_Paleontologist người Mỹ BULLET 1945 Curtis_Hanson đạo_diễn phim người Mỹ BULLET 1947 Meiko_Kaji ca_sĩ nữ diễn_viên người Nhật_Bản BULLET 1947 Alan_Sugar doanh_nhân người Anh BULLET 1949 Nick_Lowe nhạc_sĩ người Anh BULLET 1951 Pat_Bradley vận_động_viên golf người Mỹ BULLET 1951 Tommy_Hilfiger thời_trang nhà_thiết_kế người Mỹ BULLET 1954 Robert_Carradine diễn_viên người Mỹ BULLET 1954 Donna_Pescow nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1955 Doug_Jarvis vận_động_viên khúc_côn_cầu trên băng người Canada BULLET 1960 Kelly_LeBrock nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1960 Barry_Horowitz đô_vật Wrestling chuyên_nghiệp người Mỹ BULLET 1960 Nena nhạc pop ca_sĩ người Đức BULLET 1960 Scott_Pruett người lái_xe đua người Mỹ BULLET 1961 Dean_Jones cầu_thủ cricket người Úc BULLET 1962 Angèle_Dubeau nghệ_sĩ vĩ_cầm người Canada BULLET 1964 Annabella_Sciorra nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1965 Peter_Jacobson diễn_viên người Mỹ BULLET 1965 Gurmit_Singh diễn_viên người Singapore BULLET 1965 The_Undertaker đô_vật Wrestling chuyên_nghiệp người Mỹ BULLET 1970 Lara_Flynn_Boyle nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1970 Judith_Draxler vận_động_viên bơi_lội người Áo BULLET 1970 Mike_Vanderjagt cầu_thủ bóng_đá người Canada BULLET 1971 Megyn_Price nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1972 Steve_Karsay vận_động_viên bóng_chày người Mỹ BULLET 1973 Jacek_Bąk cầu_thủ bóng_đá người Ba_Lan BULLET 1973 Steve_Corica cầu_thủ bóng_đá người Úc BULLET 1974 Alyson_Hannigan nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1975 Thomas_Johansson vận_động_viên quần_vợt người Thuỵ_Điển BULLET 1976 Aaron_Brooks cầu_thủ bóng_đá người Mỹ BULLET 1976 Aliou_Cissé cầu_thủ bóng_đá người Sénégal_BULLET 1976 Athanasios_Kostoulas cầu_thủ bóng_đá người Hy_Lạp BULLET 1976 Peyton_Manning cầu_thủ bóng_đá người Mỹ BULLET 1977 Corneille ca_sĩ người Canada BULLET 1977 Darren_Lockyer cầu_thủ Liên_đoàn Bóng_bầu_dục người Úc BULLET 1979 Lake_Bell nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1979 Emraan_Hashmi diễn_viên Ấn_Độ BULLET 1979 Norris_Hopper vận_động_viên bóng_chày người Mỹ BULLET 1979 Periklis_Iakovakis vận_động_viên người Hy_Lạp BULLET 1979 Graeme_Swann cầu_thủ cricket người Anh BULLET 1980 Tassos_Venetis cầu_thủ bóng_đá người Hy_Lạp BULLET 1981 Ron_Hainsey vận_động_viên khúc_côn_cầu trên băng người Mỹ BULLET 1982 Corey_Hart vận_động_viên bóng_chày người Mỹ BULLET 1982 Dustin_McGowan vận_động_viên bóng_chày người Mỹ BULLET 1982 Nivea ca_sĩ người Mỹ BULLET 1983 T J Ford cầu_thủ bóng_rổ người Mỹ BULLET 1984 Chris_Bosh cầu_thủ bóng_rổ người Mỹ BULLET 1985 Haruka_Ayase nữ diễn_viên người_mẫu người Nhật_Bản BULLET 1986 Kohei_Hirate người đua xe người Nhật_Bản BULLET 1986 Anthony_McMahon cầu_thủ bóng_đá người Anh BULLET 1988_Ryan_Higgins cầu_thủ cricket người Zimbabwe BULLET 1990 Keisha_Castle_Hughes_New Zealand nữ diễn_viên người Úc BULLET 1992 Thomas_Law diễn_viên người Anh BULLET 1997 Myoui_Mina thành_viên nhóm nhạc Hàn_Quốc Twice người Nhật_Bản Mất_BULLET 1381 Saint_Catharine of Sweden người được phong thánh người Thuỵ_Điển BULLET 1396 Walter_Hilton người thần_bí người Anh BULLET 1455 Giáo_hoàng Nicholas_V_Giáo hoàng thời phục_hưng thứ nhất s vào 1397 BULLET 1563 Hosokawa_Harumoto chỉ_huy quân_sự người Nhật_Bản s 1514 BULLET 1570 Trịnh_Kiểm_Chúa_Trịnh đầu_tiên trong lịch_sử Việt_Nam s 1503 BULLET 1575 Yosef_Karo giáo_sĩ Do Thái người Tây_Ban_Nha s 1488 BULLET 1603 Nữ_hoàng Anh Elizabeth I_BULLET 1653 Samuel_Scheidt nhà soạn nhạc người Đức s 1587 BULLET 1773 Philip_Dormer_Stanhope chính_khách người Anh s 1694 BULLET 1776 John_Harrison_Clockmaker người Anh s 1693 BULLET 1863 Nguyễn_Phúc_Nhàn_Tĩnh phong hiệu Thuận_Hoà Công_chúa công_chúa con vua Minh_Mạng s 1832 BULLET 1869 Antoine_Henri_Jomini tướng người Pháp s 1779 BULLET 1881 Joseph_Delesse nhà địa_chất người Pháp s 1817 BULLET 1882 Henry_Wadsworth_Longfellow tác_gia người Mỹ s 1807 BULLET 1887 Ivan_Kramskoi hoạ_sĩ nhà phê_bình nghệ_thuật người Nga s 1837 BULLET 1888 Vsevolod_Garshin tác_gia người Nga s 1855 BULLET 1905 Jules_Verne tác_gia người Pháp s 1828 BULLET 1909 John_Millington_Synge nhà soạn kịch người Ireland s 1871 BULLET 1911 Joseph_Barbera nhà làm phim_hoạt_hình người Mỹ m năm 2006 BULLET 1915 Karol_Olszewski nhà_khoa_học người Ba_Lan s 1846 BULLET 1916 Enrique_Granados nhà soạn nhạc người Tây_Ban_Nha s 1867 BULLET 1921 Larry_McLean vận_động_viên bóng_chày người Canada s 1881 BULLET 1926 Phan_Châu_Trinh chính_khách người Việt_Nam BULLET 1944 Orde_Wingate người lính người Anh s 1903 BULLET 1946 Alexander_Alekhine đấu_thủ cờ_vua người Nga s 1892 BULLET 1950 James_Rudolph_Garfield chính_khách người Mỹ s 1865 BULLET 1962 Jean_Goldkette nhạc_sĩ người Hy_Lạp s 1899 BULLET 1962 Auguste_Piccard nhà_vật_lý nhà thám_hiểm Thuỵ_Sĩ s 1884 BULLET 1968 Alice_Guy_Blaché đạo_diễn phim người Mỹ s 1873 BULLET 1973 Huỳnh_Công_Thành_Chuẩn tướng Quân_lực Việt_Nam Cộng_hoà Sinh 1930 BULLET 1976 Bernard_Montgomery nguyên_soái người Anh s 1887 BULLET 1980 Óscar_Romero tổng_Giám_mục của El_Salvador BULLET 1984 Sam_Jaffe diễn_viên người Mỹ s 1891 BULLET 1990 Ray_Goulding diễn_viên hài người Mỹ s 1922 BULLET 1990 An_Wang kỹ_sư máy_tính người Trung_Quốc s 1920 BULLET 1991 Sir_John_Kerr chính_khách người Úc s 1914 BULLET 1993 John_Hersey tác_gia người Mỹ s 1914 BULLET 1997 Martin_Caidin hàng_không nhà_văn người Mỹ s 1927 BULLET 1997 Đỗ_Lễ nhạc_sĩ người Việt_Nam s 1941 BULLET 1999 Birdie_Tebbetts vận_động_viên bóng_chày người_quản_lý người Mỹ s 1912 BULLET 2002 César_Milstein nhà_khoa_học giải Nobel_Sinh lý và Y_khoa người Argentina s 1927 BULLET 2006 Lynne_Perrie nữ diễn_viên người Anh s 1931 BULLET 2008 Chalmers_Spanky_Alford nghệ_sĩ đàn ghita người Mỹ s 1955 BULLET 2008 Richard_Widmark diễn_viên người Mỹ s 1914 BULLET 2016 Johan_Cruyff huyền_thoại bóng_đá người Hà_Lan s 1947 BULLET 2021 Jessica_Walter dien viên Mỹ s 1941 Ngày lễ và kỷ_niệm BULLET Ngày Quốc_tế bệnh lao quốc_tế BULLET Ngày kết_thúc chiến_dịch tây_nguyên chuẩn_bị cho chiến_dịch Huế Đà_Nẵng vào năm 1975 Việt_Nam

24 tháng 3

Vương_quốc_Anh 1707 1800 Vương_quốc_Anh là một phần của Vương_quốc Liên_hiệp Anh và Bắc_Ireland nằm hoàn_toàn trên Đảo Anh Great_Britain_Vương quốc Anh do_đó bao_gồm ba nước country là Anh England_Scotland_Wales với_lại những quần_đảo Scilly_Hebride_Orkney và Shetland nhưng không bao_gồm Đảo_Man hoặc Quần_đảo Eo_biển Channel_Islands_Giữa những năm 1707 1800 nó là vương_quốc ở Tây_Âu đóng_đô ở Luân_Đôn_Nó được thành_lập do Đạo_luật Liên_hiệp năm 1707 và được thay bởi Vương_quốc Liên_hiệp Anh và Ireland năm 1801 khi Vương_quốc Ireland bị sáp_nhập vào do Đạo_luật Liên_hiệp năm 1800 sau cuộc nổi_loạn Ireland năm 1798 bị đàn_áp Từ nguyên Tên này bắt_nguồn từ tiếng Latinh của Vương_quốc_Anh Britannia hoặc Brittānia vùng_đất của người Anh thông_qua tiếng Pháp cổ là Bretaigne tiếng Pháp hiện_đại là Brittany và Tiếng Anh trung_cổ là Bretayne_Breteyne_Thuật ngữ Vương_quốc_Anh lần đầu_tiên được sử_dụng chính_thức vào năm 1474 Trước Britain việc sử_dụng từ Great có nguồn_gốc từ tiếng Pháp và Bretagne đã được sử_dụng ở cả Britain và Brittany_Do đó người Pháp đã phân_biệt hai loại này và gọi của Anh là la Grande_Bretagne và sự khác_biệt này sau đó được phản_ánh bằng tiếng Anh Lịch_sử Anh trước thế_kỷ 18 và sau năm 1707 đã trở_thành một cường_quốc thực_dân có ảnh_hưởng thế_giới và là đối_thủ chính của Pháp trong cuộc cạnh_tranh thuộc địa Sau năm 1707 các thuộc địa hải_ngoại của Anh mở_rộng nhanh_chóng ở châu_Mỹ Phi và Ấn_Độ và sớm trở_thành trụ_cột của nền kinh_tế và dân_số của Đế_quốc Anh Thống_nhất Sự hợp_nhất chính_trị của vương_quốc là một chính_sách quốc_gia quan_trọng của Nữ_hoàng Anne khiến triều_đại Stuart của hai vương_quốc trước_đây trở_thành triều_đại đầu_tiên của Vương_quốc Liên_hiệp Anh Năm 1706 Đạo_luật Liên_minh đã diễn ra suôn_sẻ trong các cuộc đàm_phán giữa Quốc_hội Anh và Scotland và sau đó hai quốc_hội từng phê_chuẩn hiệp_ước thông_qua các dự_luật riêng_biệt Đạo_luật có hiệu_lực vào ngày 1 tháng 5 năm 1707 khi các quốc_hội độc_lập của Anh và Scotland sáp_nhập để tạo thành một Vương_quốc_Anh thống_nhất Nữ_hoàng Anne trở_thành Nữ_hoàng đầu_tiên của Vương_quốc Liên_hiệp Anh Scotland đã gửi 45 nghị_sĩ tham_gia Quốc_hội mới của Anh cùng với tất_cả các nghị_sĩ Anh Đệ_Nhất_Đế quốc Ngày 01 tháng 11 năm 1700 Carlos II của Habsburg thuộc Tây_Ban_Nha băng_hà trong di_chúc của mình ông đã để lại danh_hiệu vua Tây_Ban_Nha cho cháu trai của vua Pháp Công_tước Philipe_V của Anjo và cầu_hôn với một phụ_nữ Pháp Triển_vọng thống_nhất với Tây_Ban_Nha và các thuộc địa của nó Điều này là không_thể chấp_nhận được đối_với các cường_quốc châu_Âu khác Nhà Habsburg của Áo tin rằng ngai_vàng Tây_Ban_Nha nên được thừa_kế bởi Charles_VI của Pháp người cũng là người thuộc gia_tộc Habsburg và tích_cực tìm_kiếm đồng_minh để tuyên_chiến với Pháp Năm 1701 chiến_tranh Kế_vị Tây_Ban_Nha nổ ra và Vương_quốc_Anh Bồ_Đào_Nha và Cộng_hoà Hà_Lan đứng về phía Đế_quốc La_Mã_Thần thánh chiến_đấu chống lại Tây_Ban_Nha và Pháp Năm 1707 Anh và Scotland sáp_nhập vào Vương_quốc Liên_hiệp Anh và vẫn còn trong chiến_tranh Cho đến năm 1714 Pháp và Tây_Ban_Nha đã đánh_bại và ký Hiệp_ước Utrecht_Philip_V từ_bỏ quyền của con_cháu ông và ngai_vàng của mình và Tây_Ban_Nha mất vị_thế trong các đế_quốc tại châu_Âu_Mặc dù Tây_Ban_Nha vẫn duy_trì các thuộc địa lớn của mình ở châu_Mỹ và Philippines nhưng cuộc_chiến đã làm suy_yếu đáng_kể sức_mạnh quốc_gia của Tây_Ban_Nha Và Đế_quốc mới của Anh đã mở_rộng lãnh_thổ của mình kể từ năm 1707 với việc Anh chiếm Newfoundland và Arcadia từ Pháp và đã giành được Gibraltar và Menorca từ Tây_Ban_Nha Do_đó Gibraltar đã trở_thành một căn_cứ hải_quân quan_trọng cho Vương_quốc_Anh và tiếp_tục cho đến ngày_nay cho_phép Vương_quốc_Anh kiểm_soát kênh quan_trọng giữa Địa_Trung_Hải và Đại_Tây_Dương_Eo biển Gibraltar Chiến_tranh Bảy năm Chiến_tranh kéo_dài 7 năm bắt_đầu vào năm 1756 là cuộc_chiến đầu_tiên trong lịch_sử lan rộng trên toàn_cầu Anh chiến_đấu ở châu_Âu_Ấn_Độ_Bắc Mỹ Caribe_Quần đảo Philippine và bờ biển châu_Phi_Năm 1763 Pháp lại bị đánh_bại và Hiệp_định Paris mà họ ký_kết là một biểu_tượng quan_trọng của cuộc diễu_hành của Anh tới Đế_quốc Anh Trong hợp_đồng lãnh_thổ rộng_lớn của Pháp ở Bắc_Mỹ_Tân_Pháp đã được nhượng lại cho Vương_quốc_Anh bao_gồm một khu_vực tập_trung nhiều người nói tiếng Pháp và Tây_Ban_Nha nhượng Florida cho Vương_quốc_Anh Kết_quả là Anh đánh_bại Pháp trong cuộc đấu_tranh thuộc địa và trở_thành lực_lượng thực_dân thống_trị trên thế_giới Quân_chủ Nhà Stuart_BULLET_Anne 1707 1714 trước_đây là Nữ_vương Anh Nữ_hoàng Scotland và Nữ_hoàng Ireland từ năm 1702 Nhà Hanover_BULLET_George_I 1714 1727 BULLET George II 1727 1760 BULLET George_III 1760 1801 tiếp_tục làm vua của Anh cho đến khi qua_đời vào năm 1820 Xem thêm BULLET Anh BULLET Scotland_BULLET_Wales_BULLET Vương_quốc Liên_hiệp Anh và Ireland Liên_kết ngoài BULLET Hiệp_ước Liên_minh Nghị_viện Scotland_BULLET_Văn bản của Liên_minh với Đạo_luật Anh BULLET Văn_bản của Liên_minh với Đạo_luật Anh

Vương_quốc_Anh ( 1707 – 1800 )

25 tháng 3 Ngày 25 tháng 3 là ngày thứ 84 trong mỗi năm thường_ngày thứ 85 trong mỗi năm nhuận Còn 281 ngày nữa trong năm

25 tháng 3

26 tháng 3 Ngày 26 tháng 3 là ngày thứ 85 trong mỗi năm thường_ngày thứ 86 trong mỗi năm nhuận Còn 280 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 908 Một năm sau khi tiếm_vị Hậu_Lương_Thái_Tổ cho hạ độc giết chết Lý_Chúc tức Đường Ai_Đế hoàng_đế cuối_cùng của triều Đường BULLET 1129 Hai tướng_quân Miêu_Phó và Lưu_Chính_Ngạn tiến_hành binh_biến phế_truất Tống_Cao_Tông và đưa thái_tử Triệu_Phu mới 3 tuổi làm hoàng_đế BULLET 1861 Chiến_dịch Nam_Kỳ_Quân_Pháp bắt_đầu tiến_quân đánh chiếm thành Mỹ_Tho BULLET 1931 Đoàn Thanh_niên Cộng_sản Hồ_Chí_Minh được thành_lập tại Việt_Nam BULLET 1945 Đảo Iwo_Jima của Nhật_Bản bị Hải_quân Hoa_Kỳ chiếm_đóng sau hơn 1 tháng giao_tranh ác_liệt giữa 110 000 quân Mỹ và 22 000 quân Nhật_Trận chiến Iwo_Jima đã giết chết hơn 27 000 người đây được xem là một trong những trận chiến ác_liệt nhất tại Chiến_trường Thái_Bình Dương Chiến_tranh Thế_giới II BULLET 1953 Jonas_Salk thông_báo về vacxin cho bệnh bại_liệt BULLET 1965 Chiến_tranh Việt_Nam_bộ_đội pháo_cao_xạ bắn rơi 12 máy_bay Mỹ tại Hà_Tĩnh BULLET 1970 Tổng_thống Việt_Nam Cộng_hoà Nguyễn_Văn_Thiệu ban_hành Luật Người cày có ruộng và Cải_cách_ruộng_đất tại miền Nam Việt_Nam_BULLET 1971 Đông_Pakistan tuyên_bố độc_lập với tên gọi Bangladesh Chiến_tranh_giải_phóng Bangladesh bùng_phát BULLET 1975 Chiến_tranh Việt_Nam Mặt_trận Dân_tộc Giải_phóng Miền Nam Việt_Nam làm chủ tỉnh Thừa_Thiên_Huế sau các hoạt_động quân_sự trong Chiến_dịch Huế_Đà_Nẵng_BULLET 1978 Bốn ngày trước khánh_thành Sân_bay quốc_tế Narita tại Nhật_Bản một nhóm người biểu_tình đã dùng chai cháy phá_huỷ nhiều thiết_bị trong phòng điều_khiển không_lưu BULLET 1979 Anwar al Sadat_Menachem_Begin và Jimmy_Carter ký Hiệp_ước Hoà_bình Ai_Cập Israel ở Washington_D_C_Ai Cập trở_thành nước Ả_Rập đầu_tiên chính_thức công_nhận Israel BULLET 1982 Nghi_lễ bắt_đầu xây_dựng Đài tưởng_niệm cựu_chiến_binh Mỹ tại Việt_Nam ở Washington_D_C_BULLET 1991 Argentina Brasil Uruguay và Paraguay ký_kết Hiệp_định Asunción thành_lập Mercosur_BULLET 1995 Hiệp_ước Schengen có hiệu_lực BULLET 1998 Nội_chiến tại Algérie xảy ra vụ Thảm_sát Oued_Bouaicha khiến 52 người thiệt_mạng BULLET 2005 Khoảng 200 đến 300 ngàn người xuống_đường tuần_hành ở thủ_phủ Đài_Bắc_Đài_Loan nhằm phản_đối Luật chống ly_khai của chính_quyền CHND Trung_Hoa_BULLET 2010 Tàu tuần_tra Cheonan của Hải_quân Hàn_Quốc bị đắm trên vùng_biển Hoàng_Hải gần đảo Baengnyeong_Hàn_Quốc tuyên_bố Triều_Tiên tấn_công tàu bằng ngư_lôi BULLET 2015 Ả_Rập_Xê_Út bắt_đầu can_thiệp quân_sự vào Yemen dẫn đến hàng nghìn người chết trong đó có dân_thường BULLET 2017 Một cuộc biểu_tình quy_mô lớn diễn ra tại 99 thành_phố của Nga nhằm phản_đối chính_quyền của Tổng_thống Vladimir_Putin_Sinh_BULLET 1516 Conrad_Gessner nhà tự_nhiên_học Thuỵ_Sĩ m 1565 BULLET 1749 William_Blount chính_khách người Mỹ m 1800 BULLET 1753 Benjamin_Thompson nhà_vật_lý nhà_phát_minh người Mỹ m 1814 BULLET 1794 Julius_Schnorr von Carolsfeld hoạ_sĩ người Đức m 1872 BULLET 1859 Alfred_Edward_Housman nhà_thơ người Anh m 1936 BULLET 1859 Adolf_Hurwitz nhà toán_học người Đức m 1919 BULLET 1874 Robert_Frost nhà_thơ người Mỹ m 1963 BULLET 1875 Syngman_Rhee tổng_thống Hàn_Quốc m 1965 BULLET 1875 Max_Abraham nhà_vật_lý người Đức m 1922 BULLET 1875 Syngman_Rhee tổng_thống người Hàn_Quốc m 1965 BULLET 1881 Guccio_Gucci m 1953 BULLET 1882 Hermann_Obrecht luật_gia Thuỵ_Sĩ m 1940 BULLET 1884 Wilhelm_Backhaus nghệ_sĩ dương_cầm người Đức m 1969 BULLET 1886 Hugh_Mulzac sĩ_quan quân_đội người Mỹ m 1971 BULLET 1894 Viorica_Ursuleac ca_sĩ soprano người România m 1985 BULLET 1898 Charles_Shadwell người chỉ_huy_dàn_nhạc người chỉ_huy_dàn_nhạc nhỏ người Anh m 1979 BULLET 1888 Elsa_Brändström người giữ trẻ người Thuỵ_Điển m 1948 BULLET 1893 Palmiro_Togliatti nhà cộng_sản lãnh_tụ người Ý m 1964 BULLET 1904 Joseph_Campbell tác_gia người Mỹ m 1987 BULLET 1904 Emilio_Fernández diễn_viên người viết kịch_bản_phim đạo_diễn phim người México m 1986 BULLET 1904 Xenophon_Zolotas nhà_kinh_tế học thủ_tướng Hy_Lạp người Hy_Lạp m 2004 BULLET 1911 Tennessee_Williams nhà viết kịch người Mỹ m 1983 BULLET 1911 T Hee hoạ_sĩ phim_hoạt_hình người Mỹ m 1988 BULLET 1913 Paul_Erdős nhà toán_học người Hungary m 1996 BULLET 1914 Toru_Kumon nhà_sư phạm người Nhật_Bản m 1995 BULLET 1914 William_Westmoreland tướng Mỹ m 2005 BULLET 1916 Christian_B_Anfinsen nhà hoá_học giải_thưởng Nobel người Mỹ m 1995 BULLET 1916 Bill_Edrich cầu_thủ cricket người Anh m 1986 BULLET 1916 Sterling_Hayden diễn_viên người Mỹ m 1986 BULLET 1917 Rufus_Thomas nhạc_sĩ người Mỹ m 2001 BULLET 1919 Roger_Leger vận_động_viên khúc_côn_cầu trên băng Quebec m 1965 BULLET 1919 Strother_Martin diễn_viên người Mỹ m 1980 BULLET 1922 Oscar_Sala nhà_vật_lý người Ý BULLET 1923 Gert_Bastian chính_khách người Đức m 1992 BULLET 1923 Bob_Elliott diễn_viên hài người Mỹ BULLET 1925 Pierre_Boulez nhà soạn nhạc người chỉ_huy_dàn_nhạc người Pháp BULLET 1925 James_Moody nhạc Jazz nhạc_sĩ nhà soạn nhạc diễn_viên người Mỹ BULLET 1929 Edwin_Turney doanh_nhân người Mỹ BULLET 1930 Gregory_Corso nhà_thơ người Mỹ m 2001 BULLET 1931 Leonard_Nimoy diễn_viên người đạo_diễn người Mỹ BULLET 1934 Alan_Arkin diễn_viên người Mỹ BULLET 1937 Wayne_Embry cầu_thủ bóng_rổ người Mỹ BULLET 1938 Anthony_James_Leggett nhà_vật_lý giải_thưởng Nobel người Mỹ BULLET 1940 James_Caan diễn_viên người Mỹ BULLET 1941 Richard_Dawkins tiến_hoá nhà sinh_vật_học người Anh BULLET 1941 Yvon_Marcoux chính_khách Quebec_BULLET 1942 Erica_Jong tác_gia người Mỹ BULLET 1943 Bob_Woodward nhà_báo người Mỹ BULLET 1944 Diana_Ross ca_sĩ diễn_viên và nhà_sản_xuất ghi_âm người Mỹ Thành_viên nhóm The_Supremes_BULLET 1945 Mikhail_Voronin vận_động_viên thể_dục người Liên_Xô m 2004 BULLET 1946 Johnny_Crawford diễn_viên người Mỹ BULLET 1946 Alain_Madelin chính_khách người Pháp BULLET 1947 Dar_Robinson diễn_viên đóng thế người Mỹ m 1986 BULLET 1949 Vicki_Lawrence nữ diễn_viên ca_sĩ người Mỹ BULLET 1949 Patrick_Süskind nhà_văn người Đức BULLET 1950 Teddy_Pendergrass ca_sĩ người Mỹ BULLET 1950 Martin_Short diễn_viên hài người Canada BULLET 1950 Ernest_Thomas diễn_viên người Mỹ BULLET 1951 Carl_Wieman nhà_vật_lý giải_thưởng Nobel người Mỹ BULLET 1952 Didier_Pironi tay_đua xe Công_thức 1 người Pháp m 1987 BULLET 1955 Danny_Arndt vận_động_viên khúc_côn_cầu trên băng người Canada BULLET 1956 Charly_McClain ca_sĩ người Mỹ BULLET 1957 Leeza_Gibbons người dẫn_chương_trình truyền_hình người Mỹ BULLET 1958 Elio de Angelis người đua xe người Ý m 1986 BULLET 1959 Chris_Hansen phóng_viên Correspondent người Mỹ BULLET 1960 Marcus_Allen cầu_thủ bóng_đá người Mỹ BULLET 1960 Jennifer_Grey nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1961 William_Hague chính_khách người Anh BULLET 1962 John_Stockton cầu_thủ bóng_rổ người Mỹ BULLET 1962 Paul de Leeuw người dẫn_chương_trình truyền_hình người Đức BULLET 1963 Natsuhiko_Kyogoku nhà_văn người Nhật_Bản BULLET 1963 Amparo_Larrañaga nữ diễn_viên người Tây_Ban_Nha BULLET 1963 Roch_Voisine ca_sĩ người sáng_tác bài hát người Canada BULLET 1964 Ulf_Samuelsson vận_động_viên khúc_côn_cầu trên băng người Thuỵ_Điển BULLET 1966 Nick_Wirth kĩ_sư người Anh BULLET 1966 Michael_Imperioli diễn_viên người Mỹ BULLET 1968 Kenny_Chesney ca_sĩ người Mỹ BULLET 1968 Laurent_Brochard vận_động_viên xe_đạp người Pháp BULLET 1970 Paul_Bosvelt cầu_thủ bóng_đá người Đức BULLET 1972 Jon_Reep diễn_viên hài diễn_viên người Mỹ BULLET 1973 Heather_Goldenhersh nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1973 T R Knight diễn_viên người Mỹ BULLET 1973 Matt_Burke cầu_thủ bóng_bầu_dục người Úc BULLET 1974 Mike_Peca vận_động_viên khúc_côn_cầu trên băng người Canada BULLET 1976 Joachim_Alcine_Quebec võ_sĩ quyền_Anh Haiti BULLET 1976 Amy_Smart nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1976 Natalia_Livingston nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1976 Nurgül_Yeşilçay nữ diễn_viên Thổ_Nhĩ_Kỳ BULLET 1976 Ufuk_Talay cầu_thủ bóng_đá người Úc BULLET 1977 Kevin_Davies cầu_thủ bóng_đá người Anh BULLET 1977 Sylvain_Grenier đô_vật Wrestling chuyên_nghiệp người Canada BULLET 1978 Anastasia_Kostaki cầu_thủ bóng_rổ người Hy_Lạp BULLET 1979 Hiromi_Uehara nhạc Jazz nghệ_sĩ dương_cầm người Nhật_Bản BULLET 1979 Pierre_Wome cầu_thủ bóng_đá người Cameroon BULLET 1979 Nacho_Novo cầu_thủ bóng_đá người Tây_Ban_Nha BULLET 1980 Son_Ho young ca_sĩ người Hàn_Quốc BULLET 1981 Baruch_Dego cầu_thủ bóng_đá người Israel BULLET 1981 Josh_Wilson vận_động_viên bóng_chày người Mỹ BULLET 1982 Mikel_Arteta cầu_thủ bóng_đá người Tây_Ban_Nha BULLET 1983 Michael_Brendli đô_vật Wrestling chuyên_nghiệp người Mỹ BULLET 1984 Stéphanie_Lapointe ca_sĩ người Pháp BULLET 1984 Sara_Jean_Underwood người_mẫu người Mỹ BULLET 1985 Keira_Knightley nữ diễn_viên người Anh BULLET 1987 Yui nhạc_sĩ người Nhật_Bản BULLET 1987 Steven_Fletcher cầu_thủ bóng_đá người Scotland_BULLET 1989 Simon_Kjær cầu_thủ bóng_đá người Đan_Mạch BULLET 1990 Xiumin thành_viên nhóm nhạc EXO người Hàn_Quốc BULLET 1990 Choi_Woo shik diễn_viên người Hàn_Quốc BULLET 1990 Patrick_Ekeng cầu_thủ bóng_đá người Cameroon BULLET 1998 Kim_Kyung ju ca_sĩ người Hàn_Quốc nhóm Cherry_Bullet_BULLET 2005 Ella_Anderson diễn_viên nhí người Mỹ Mất_BULLET 929 Vương_Đô quân_phiệt người Trung_Quốc tức ngày Quý_Sửu 13 tháng 2 năm Kỉ_Sửu_BULLET 1212 Vua_Sancho_I của Bồ_Đào_Nha s vào 1154 BULLET 1535 Georg_Tannstetter nhà_khoa_học người Áo s 1482 BULLET 1546 Thomas_Elyot nhà ngoại_giao người Anh BULLET 1566 Antonio de Cabezón nhà soạn nhạc người Tây_Ban_Nha s 1510 BULLET 1726 Sir_John_Vanbrugh nhà viết kịch người Anh s 1664 BULLET 1772 Charles_Pinot_Duclos nhà_văn người Pháp s 1704 BULLET 1776 Samuel_Ward chính_khách người Mỹ s 1725 BULLET 1793 John_Mudge thầy_thuốc người Anh s 1721 BULLET 1797 James_Hutton nhà địa_chất người Scotland s 1726 BULLET 1827 Ludwig van Beethoven nhà soạn nhạc người Đức s 1770 BULLET 1858 John_Addison_Thomas người lính người Mỹ s 1811 BULLET 1881 Roman_Sanguszko quý_tộc người Ba_Lan s 1800 BULLET 1892 Walt_Whitman nhà_thơ người Mỹ s 1819 BULLET 1902 Cecil_Rhodes nhà thám_hiểm người Anh s 1853 BULLET 1910 Auguste_Charlois nhà thiên_văn người Pháp s 1864 BULLET 1923 Sarah_Bernhardt nữ diễn_viên người Pháp s 1844 BULLET 1926 Konstantin_Fehrenbach_Đức_Chancellor s 1852 BULLET 1929 Katharine_Lee_Bates nhà_thơ người Mỹ s 1859 BULLET 1933 Eddie_Lang nhạc_sĩ người Mỹ s 1902 BULLET 1942 Jimmy_Burke vận_động_viên bóng_chày người Mỹ s 1874 BULLET 1945 David_Lloyd_George thủ_tướng Anh s 1863 BULLET 1957 Édouard_Herriot chính_khách người Pháp s 1872 BULLET 1958 Phil_Mead cầu_thủ cricket người Anh s 1887 BULLET 1959 Raymond_Chandler tiểu_thuyết_gia người Mỹ s 1888 BULLET 1969 John_Kennedy_Toole tác_gia người Mỹ s 1937 BULLET 1973 Noel_Coward nhà soạn nhạc nhà soạn kịch người Anh s 1899 BULLET 1973 Johnny_Drake cầu_thủ bóng_đá người Mỹ s 1916 BULLET 1973 George_Sisler vận_động_viên bóng_chày người Mỹ s 1893 BULLET 1976 Josef_Albers nghệ_sĩ người Đức s 1888 BULLET 1976 Lin_Yutang nhà_văn người Trung_Quốc s 1895 BULLET 1978 Wilfred_Pickles diễn_viên phát_thanh_viên truyền_thanh người Anh s 1904 BULLET 1987 Eugen_Jochum người chỉ_huy_dàn_nhạc người Đức s 1902 BULLET 1990 Halston thời_trang nhà_thiết_kế người Mỹ s 1932 BULLET 1992 Barbara_Frum nhà_báo người Canada s 1937 BULLET 1996 Edmund_Muskie chính_khách người Mỹ s 1914 BULLET 1996 David_Packard kĩ_sư doanh_nhân người Mỹ s 1912 BULLET 2000 Alex_Comfort tác_gia người Mỹ s 1920 BULLET 2003 Daniel_Patrick_Moynihan thượng_nghị_sĩ Mỹ s 1927 BULLET 2004 Jan_Sterling nữ diễn_viên người Mỹ s 1921 BULLET 2005 James_Callaghan thủ_tướng Anh s 1912 BULLET 2005 Gérard_Filion doanh_nhân nhà_báo Quebec s 1909 BULLET 2005 Marius_Russo vận_động_viên bóng_chày người Mỹ s 1914 BULLET 2006 Anil_Biswas chính_khách Ấn_Độ s 1944 BULLET 2006 Paul_Dana người lái_xe đua người Mỹ s 1975 BULLET 2006 Nikki_Sudden ca_sĩ người sáng_tác bài hát người Anh s 1956 BULLET 2007 Mikhail_Alexandrovich_Ulyanov diễn_viên Nga Nghệ_sĩ_Nhân_dân Liên_Xô s 1927 BULLET 2008 Heath_Benedict cầu_thủ bóng_đá người Mỹ s 1983 BULLET 2008 Robert_Fagles dịch_giả giáo_sư người Mỹ s 1933 BULLET 2008 Wally_Phillips nhân_vật truyền_thanh nổi_tiếng người Mỹ s 1925 BULLET 2016 Jim_Harrison tiểu_thuyết_gia người Mỹ s 1937 BULLET 2022 Trung_tướng Lê_Nam_Phong tướng_lĩnh Quân_đội nhân_dân Việt_Nam s 1927 Ngày lễ và ngày kỷ_niệm BULLET Thành_lập Đoàn Thanh_niên Cộng_sản Hồ_Chí_Minh Việt_Nam 1931 BULLET Quốc_khánh Bangladesh 1971

26 tháng 3

27 tháng 3 Ngày 27 tháng 3 là ngày thứ 86 trong mỗi năm thường_ngày thứ 87 trong mỗi năm nhuận Còn 279 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 913 Cấm_binh của Hậu_Lương tiến_hành binh_biến Hoàng_đế Chu_Hữu_Khuê quyết_định tự_sát Chu_Hữu_Trinh sau đó được tôn làm người kế_vị BULLET 1883 Trong Chiến_tranh Pháp Đại_Nam quân Pháp chiếm được thành Nam_Định từ quân Nguyễn_Cờ_Đen_BULLET 1884 Cuộc điện_thoại đường dài đầu_tiên được gọi từ Boston đến New_York_BULLET 1964 Động_đất Thứ_sáu Tuần_Thánh với cường_độ 9 2 độ Richter xảy ra tại Alaska khiến 125 người thiệt_mạng BULLET 1977 Hai chiếc máy_bay Boeing 747 của hãng hàng_không Néerlandaise_KLM và Pan_American đụng nhau trên đường_bay 583 người thiệt_mạng BULLET 1993 Giang_Trạch_Dân được bổ_nhiệm làm Chủ_tịch Trung_Quốc BULLET 1994 Nguyên_mẫu chiến_đấu_cơ Typhoon do hãng liên_doanh Eurofighter_GmbH thiết_kế và chế_tạo bay vòng_quanh bang Bayern của Đức trong chuyến bay thử_nghiệm đầu_tiên BULLET 2010 Barnaby_Hands thành_lập Senya một vi quốc_gia không được công_nhận ở Anh Quốc_Sinh_BULLET 1416 Antonio_Squarcialupi nhà soạn nhạc người Ý m 1480 BULLET 1627 Stephen_Fox chính_khách người Anh m 1716 BULLET 1702 Johann_Ernst_Eberlin nhà soạn nhạc người Đức m 1762 BULLET 1714 Francesco_Antonio_Zaccaria nhà thần_học sử_gia người Ý m 1795 BULLET 1730 Thomas_Tyrwhitt nhà học_giả kinh_điển người Anh m 1786 BULLET 1746 Michael_Bruce nhà_thơ Scotland m 1767 BULLET 1765 Franz_Xaver von Baader nhà triết_học thần_học người Đức m 1841 BULLET 1785 Vua_Louis_XVII của Pháp m vào 1795 BULLET 1797 Alfred de Vigny tác_gia người Pháp m 1863 BULLET 1810 William_Hepworth_Thompson nhà học_giả kinh_điển người Anh m 1886 BULLET 1813 Nathaniel_Currier người minh_hoạ người Mỹ m 1888 BULLET 1817 Karl_Wilhelm von Nägeli nhà sinh_vật_học Thuỵ_Sĩ m 1891 BULLET 1845 Wilhelm_Conrad_Röntgen nhà bác_học vật_lý đoạt Giải_thưởng Nobel vật_lý thứ nhất 1901 người Đức m 1923 BULLET 1847 Otto_Wallach nhà hoá_học giải_thưởng Nobel người Đức m 1931 BULLET 1851 Vincent d Indy nhà soạn nhạc giáo_viên người Pháp m 1931 BULLET 1857 Karl_Pearson kĩ_thuật_viên thống_kê người Anh m 1936 BULLET 1859 George_Giffen cầu_thủ cricket người Úc m 1927 BULLET 1860 Frank_Frost_Abbott nhà học_giả kinh_điển người Mỹ m 1924 BULLET 1863 Sir_Henry_Royce ô_tô người đi đầu trong lĩnh_vực người Anh m 1933 BULLET 1869 James_McNeill chính_khách người Ireland m 1938 BULLET 1871 Heinrich_Mann nhà_văn người Đức m 1950 BULLET 1879 Miller_Huggins vận_động_viên bóng_chày người_quản_lý người Mỹ m 1929 BULLET 1883 Marie_Under tác_gia nhà_thơ người Estonia m 1980 BULLET 1886 Ludwig_Mies van der Rohe kiến_trúc_sư người Đức m 1969 BULLET 1892 Ferde_Grofé nhà soạn nhạc người Mỹ m 1972 BULLET 1893 Karl_Mannheim nhà xã_hội_học người Hungary m 1947 BULLET 1899 Gloria_Swanson nữ diễn_viên người Mỹ m 1983 BULLET 1901 Carl_Barks người minh_hoạ người Mỹ m 2000 BULLET 1901 Erich_Ollenhauer chính_khách người Đức m 1963 BULLET 1901 Kenneth_Slessor nhà_thơ người Úc m 1971 BULLET 1902 Charles_Lang nhà điện_ảnh người Mỹ m 1998 BULLET 1906 Pee_Wee_Russell nhạc_sĩ người Mỹ m 1969 BULLET 1909 Golo_Mann sử_gia người Đức m 1994 BULLET 1909 Ben_Webster nhạc Jazz nhạc_công saxophon người Mỹ m 1973 BULLET 1912 James_Callaghan thủ_tướng Anh m 2005 BULLET 1914 Richard_Denning diễn_viên người Mỹ m 1998 BULLET 1914 Budd_Schulberg người viết kịch_bản_phim tiểu_thuyết_gia người Mỹ BULLET 1917 Cyrus_Vance chính_khách người Mỹ m 2002 BULLET 1920 Robin_Jacques người minh_hoạ m 1995 BULLET 1921 Harold_Nicholas diễn_viên múa người Mỹ m 2000 BULLET 1922 Stefan_Wul tác_gia người Pháp m 2003 BULLET 1923 Endo_Shusaku tác_gia người Nhật_Bản m 1996 BULLET 1923 Louis_Simpson nhà_thơ người Jamaica BULLET 1924 Sarah_Vaughan ca_sĩ người Mỹ m 1990 BULLET 1927 Mstislav_Rostropovich nghệ_sĩ vĩ_cầm người chỉ_huy_dàn_nhạc người Nga m 2007 BULLET 1931 David_Janssen diễn_viên người Mỹ m 1980 BULLET 1933 Lê_Văn_Hưng_Chuẩn tướng Quân_lực Việt_Nam Cộng_hoà Mất 1975 BULLET 1935 Abelardo_Castillo nhà_văn người Argentina BULLET 1935 Julian_Glover diễn_viên người Anh BULLET 1937 Thomas_Aquinas_Daly hoạ_sĩ người Mỹ BULLET 1939 Cale_Yarborough người lái_xe đua người Mỹ BULLET 1940 Janis_Martin ca_sĩ người Mỹ m 2007 BULLET 1940 Austin_Pendleton diễn_viên người Mỹ BULLET 1941 Ivan_Gašparovič tổng_thống Slovakia BULLET 1942 John_E_Sulston nhà hoá_học giải Nobel_Sinh lý và Y_khoa người Anh BULLET 1942 Michael_York diễn_viên người Anh BULLET 1942 Michael_Jackson nhà_văn người Anh m 2007 BULLET 1943 Phil_Frank người vẽ tranh biếm_hoạ người Mỹ m 2007 BULLET 1947 Brian_Jones_Balloonist người Anh BULLET 1950 Petros_Efthimiou chính_khách người Hy_Lạp BULLET 1950 Lynn_McGlothen vận_động_viên bóng_chày người Mỹ m 1984 BULLET 1952 Maria_Schneider nữ diễn_viên người Pháp BULLET 1952 Richard_Séguin ca_sĩ người sáng_tác bài hát Quebec_BULLET 1956 Leung_Kwok_Hung nhà hoạt_động người Hồng_Kông BULLET 1957 Nick_Hawkins chính_khách người Anh BULLET 1960 Hans_Pflügler cầu_thủ bóng_đá người Đức BULLET 1961 Tony_Rominger vận_động_viên xe_đạp Thuỵ_Sĩ BULLET 1962 Jann_Arden nhạc_sĩ người Canada BULLET 1963 Charly_Alberti nhạc_sĩ người Argentina BULLET 1963 Quentin_Tarantino người đạo_diễn nhà_văn nhà_sản_xuất người Mỹ BULLET 1963 Xuxa nu ca_sĩ dien viên nguoi Pop_Brazil_BULLET 1966 Paula_Trickey nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1967 Talisa_Soto nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1968 Sandra_Hess nữ diễn_viên người_mẫu Thuỵ_Sĩ BULLET 1969 Kevin_Corrigan diễn_viên người Mỹ BULLET 1969 Pauley_Perrette nữ diễn_viên nhà nhiếp_ảnh nhà_thơ nhà_văn người Mỹ BULLET 1970 Mariah_Carey ca_sĩ người Mỹ BULLET 1970 Elizabeth_Mitchell nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1971 David_Coulthard tay_đua xe Công_thức 1 người Scotland_BULLET 1971 Nathan_Fillion diễn_viên người Canada BULLET 1972 Jimmy_Floyd_Hasselbaink cầu_thủ bóng_đá người Đức BULLET 1974 Russ_Haas đô_vật Wrestling m 2001 BULLET 1974 Gaizka_Mendieta cầu_thủ bóng_đá người Tây_Ban_Nha BULLET 1976 Djamel_Belmadi cầu_thủ bóng_đá người Algérie BULLET 1976 Carl_Ng_Anh diễn_viên người_mẫu người Hồng_Kông BULLET 1977 Vitor_Meira người đua xe người Brasil BULLET 1977 Adrian_Anca cầu_thủ bóng_đá người România BULLET 1981 Lin_Jun_Jie ca_sĩ người Trung_Quốc BULLET 1981 Terry_McFlynn cầu_thủ bóng_đá người Bắc_Ireland_BULLET 1985 Caroline_Winberg siêu_người_mẫu người Thuỵ_Điển BULLET 1985 Dario_Baldauf cầu_thủ bóng_đá người Áo BULLET 1986 Manuel_Neuer cầu_thủ bóng_đá người Đức BULLET 1987 Chad Denny vận_động_viên khúc_côn_cầu trên băng người Canada BULLET 1988 Brenda_Song nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1988 Jessie_J ca_sĩ người Mỹ BULLET 1988 Atsuto_Uchida cầu_thủ bóng_đá người Nhật_Bản BULLET 1992 Marc_Muniesa cầu_thủ bóng_đá người Tây_Ban_Nha BULLET 1995 Taylor_Atelian nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1997 Lalisa_Manoban ca_sĩ và vũ_công người Thái của nhóm nhạc Hàn_Quốc BLACKPINK Mất_BULLET 1191 Giáo_hoàng Clement_III_BULLET 1378 Giáo_hoàng Gregory_XI s khoảng năm 1336 BULLET 1635 Robert_Naunton chính_khách người Anh s 1563 BULLET 1757 Johann_Stamitz nhà soạn nhạc người Séc s 1717 BULLET 1770 Giovanni_Battista_Tiepolo nghệ_sĩ người Ý s 1696 BULLET 1809 Joseph_Marie_Vien hoạ_sĩ người Pháp s 1716 BULLET 1836 James_Fannin nhà cánh mạng Texas s 1804 BULLET 1843 Karl_Salomo_Zachariae von Lingenthal luật_gia người Đức s 1769 BULLET 1850 Wilhelm_Beer nhà thiên_văn người Đức s 1797 BULLET 1864 Jean_Jacques_Ampère học_giả người Pháp s 1800 BULLET 1865 Petrus_Hoffman_Peerlkamp học_giả người Đức s 1786 BULLET 1873 Amedée_Simon_Dominique_Thierry nhà_báo sử_gia người Pháp s 1797 BULLET 1875 Edgar_Quinet sử_gia người Pháp s 1803 BULLET 1878 Sir_George_Gilbert_Scott kiến_trúc_sư người Anh s 1811 BULLET 1889 John_Bright chính_khách người Anh s 1811 BULLET 1897 Andreas_Anagnostakis thầy_thuốc người Hy_Lạp s 1826 BULLET 1918 Henry_Adams sử_gia người Mỹ s 1838 BULLET 1923 Sir_James_Dewar nhà hoá_học người Scotland s 1842 BULLET 1924 Walter_Parratt nhà soạn nhạc người Anh s 1841 BULLET 1926 Georges_Vézina vận_động_viên khúc_côn_cầu trên băng người Canada s 1887 BULLET 1927 Joe_Start vận_động_viên bóng_chày người Mỹ s 1842 BULLET 1931 Arnold_Bennett tiểu_thuyết_gia người Anh s 1867 BULLET 1940 Michael_Joseph_Savage thủ_tướng New_Zealand s 1872 BULLET 1967 Jaroslav_Heyrovský nhà hoá_học giải_thưởng Nobel người Séc s 1890 BULLET 1968 Yuri_Gagarin nhà du_hành_vũ_trụ người Liên_Xô là người bay vào quỹ_đạo Trái_Đất đầu_tiên s 1934 BULLET 1972 Sharkey_Bonano nhạc_sĩ người Mỹ s 1904 BULLET 1972 M C Escher nghệ_sĩ người Đức s 1898 BULLET 1977 A P Hamann chính_khách người Mỹ BULLET 1977 Diana_Hyland nữ diễn_viên người Mỹ s 1936 BULLET 1981 Mao_Dun nhà_văn người Trung_Quốc s 1895 BULLET 1988 Renato_Salvatori diễn_viên người Ý s 1934 BULLET 1989 May_Allison nữ diễn_viên người Mỹ s 1890 BULLET 1989 Jack_Starrett diễn_viên đạo_diễn phim người Mỹ s 1936 BULLET 1991 Ralph_Bates diễn_viên người Anh s 1940 BULLET 1991 Aldo_Ray diễn_viên người Mỹ s 1926 BULLET 1993 Clifford_Jordan nhạc_công saxophon người chỉ_huy_dàn_nhạc nhỏ người Mỹ s 1931 BULLET 1993 Paul_László chuyên_viên trang_trí nội_thất kiến_trúc_sư người Hungary s 1900 BULLET 1998 David_McClelland nhà tâm_lý_học người Mỹ s 1917 BULLET 1998 Ferry_Porsche ô_tô nhà_sản_xuất người Áo s 1909 BULLET 2000 Ian_Dury nhạc_sĩ người Anh s 1942 BULLET 2002 Milton_Berle diễn_viên diễn_viên hài người Mỹ s 1908 BULLET 2002 Dudley_Moore diễn_viên người Anh s 1935 BULLET 2002 Billy_Wilder người đạo_diễn người Mỹ s 1906 BULLET 2003 Daniel_Ceccaldi diễn_viên người Pháp s 1927 BULLET 2003 Paul_Zindel nhà_văn người Mỹ s 1936 BULLET 2004 Adán_Sánchez ca_sĩ người México s 1984 BULLET 2005 Bob_Casey bóng_chày người đọc bản giới_thiệu tin_tức người Mỹ s 1925 BULLET 2006 Ian_Hamilton_Finlay nhà_thơ nhà_văn nghệ_sĩ Gardener người Scotland s 1925 BULLET 2006 Stanisław_Lem nhà_văn người Ba_Lan s 1921 BULLET 2007 Paul_Lauterbur nhà hoá_học giải_thưởng Nobel người Mỹ s 1929 BULLET 2008 George_Pruteanu nhà phê_bình_văn_học chính_khách người România s 1947 BULLET 2011 Nguyễn_Đức_Quang nhạc_sĩ chính của phong_trào Du ca ở Miền Nam Việt_Nam s 1944 Ngày lễ và ngày kỷ_niệm BULLET 1946 Ngày thể_thao Việt_Nam BULLET 2005 2016 Lễ_Phục sinh

27 tháng 3

28 tháng 3 Ngày 28 tháng 3 là ngày thứ 87 trong mỗi năm thường_ngày thứ 88 trong mỗi năm nhuận Còn 278 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 193 Hoàng_đế La_Mã_Pertinax bị đội cận_vệ ám_sát đội cận_vệ sau đó bán hoàng vị cho Didius_Julianus trong một cuộc đấu_giá BULLET 845 Paris bị cướp phá bởi cướp_biển Bắc_Âu có_lẽ dưới sự cầm_đầu của Ragnar_Lodbrok người đã thu rất nhiều tiền chuộc để thả người BULLET 1863 Cố_đạo Lefebvre tổ_chức Lễ đặt viên đá đầu_tiên xây_dựng nhà_thờ Saigon ở Việt_Nam bằng gỗ bên bờ Kinh_Lớn_BULLET 1911 Tàu_tuần_dương SMS Goeben của Hải_quân Đế_quốc Đức được hạ_thuỷ chính_phủ Tây_Đức tháo_dỡ tàu vào năm 1973 BULLET 1930 Hai thành_phố lớn của Thổ_Nhĩ_Kỳ là Constantinopolis và Angora đổi tên thành Istanbul và Ankara trong quá_trình cải_cách của Mustafa_Kemal_Atatürk_BULLET 1935 thành_lập Dân_quân_tự_vệ Việt_Nam BULLET 1979 Ở tiểu_bang Pennsylvania một bơm trong hệ_thống làm mát lò phản_ứng không hoạt_động tại Lò phản_ứng hạt_nhân ở Đảo Ba Dặm sau khi một_ít nước bẩn bốc_hơi tạo ra sự nung chảy hạt_nhân Sinh BULLET 931 Lưu_Thừa_Hựu tức Hậu_Hán_Ẩn_Đế hoàng_đế thứ 2 và cũng là cuối_cùng của nhà Hậu_Hán thời Ngũ_Đại_Thập_Quốc trong lịch_sử Trung_Quốc m 951 BULLET 1472 Fra_Bartolommeo nghệ_sĩ người Ý m 1517 BULLET 1592 Nhà_giáo ngôn_ngữ_học khoa_học_tự_nhiên nhà chính_trị nhà triết_học Jan_Amos_Komenský m 1670 BULLET 1592 Comenius giám_mục người Séc m 1670 BULLET 1599 Witte_Corneliszoon de With sĩ_quan hải_quân người Đức m 1658 BULLET 1609 Vua_Frederik_III của Đan_Mạch m vào 1670 BULLET 1652 Samuel_Sewall_Magistrate người Mỹ m 1730 BULLET 1725 Andrew_Kippis tu_sĩ Biographer người Anh m 1795 BULLET 1750 Francisco de Miranda nhà cánh mạng người Venezuela m 1816 BULLET 1793 Henry_Schoolcraft_Geographer nhà địa_chất người Mỹ m 1864 BULLET 1795 Georg_Heinrich_Pertz sử_gia người Đức m 1876 BULLET 1806 Thomas_Hare_Barrister người Anh m 1891 BULLET 1815 Arsène_Houssaye tiểu_thuyết_gia người Pháp m 1896 BULLET 1818 Wade_Hampton_III người lính chính_khách người Mỹ m 1902 BULLET 1819 Sir_Joseph_Bazalgette kĩ_sư dân_sự người Anh m 1891 BULLET 1836 Frederick_Pabst người ủ rượu người Mỹ m 1904 BULLET 1840 Emin_Pasha chính_khách người Guinea_Xích_Đạo m 1892 BULLET 1851 Bernardino_Machado chính_khách người Bồ_Đào_Nha m 1944 BULLET 1862 Aristide_Briand chính_khách giải_thưởng Nobel hoà_bình người Pháp m 1932 BULLET 1866 Jimmy_Ross cầu_thủ bóng_đá người Scotland m 1902 BULLET 1868 Maxim_Gorky tác_gia người Nga m 1936 BULLET 1871 Willem_Mengelberg người chỉ_huy_dàn_nhạc người Đức m 1951 BULLET 1890 Paul_Whiteman người chỉ_huy_dàn_nhạc nhỏ người Mỹ m 1967 BULLET 1892 Corneille_Heymans_Physiologist giải_thưởng Nobel người Bỉ m 1968 BULLET 1895 Spencer_W_Kimball lãnh_đạo tôn_giáo người Mỹ m 1985 BULLET 1897 Sepp_Herberger huấn_luyện_viên bóng_đá người Đức m 1977 BULLET 1899 Harold_B_Lee lãnh_đạo tôn_giáo người Mỹ m 1973 BULLET 1899 Ernst_Lindemann sĩ_quan hải_quân người Đức m 1941 BULLET 1899 Buck_Shaw huấn_luyện_viên bóng_đá người Mỹ m 1977 BULLET 1900 Edward_Wagenknecht nhà phê_bình_văn_học người Mỹ m 2004 BULLET 1902 Dame_Flora_Robson nữ diễn_viên người Anh m 1984 BULLET 1902 Jaromír_Vejvoda nhà soạn nhạc người Séc m 1988 BULLET 1903 Rudolf_Serkin nghệ_sĩ dương_cầm người Áo m 1991 BULLET 1903 Charles_Starrett diễn_viên người Mỹ m 1986 BULLET 1905 Marlin_Perkins nhà tự_nhiên_học người dẫn_chương_trình truyền_hình người Mỹ m 1986 BULLET 1905 Pandro_S_Berman nhà_sản_xuất phim người Mỹ m 1996 BULLET 1909 Nelson_Algren nhà_văn người Mỹ m 1981 BULLET 1910 Jimmie_Dodd diễn_viên người Mỹ m 1964 BULLET 1912 Lê_Văn_Lương nhà cách_mạng nguyên Bí_thư Thành_uỷ Hà_Nội m 1995 BULLET 1912 Marina_Raskova nhà_hàng hải người Nga m 1943 BULLET 1914 Edward_Anhalt người viết kịch_bản_phim người Mỹ m 2000 BULLET 1914 Bohumil_Hrabal nhà_văn người Séc m 1997 BULLET 1914 Edmund_Muskie chính_khách người Mỹ m 1996 BULLET 1914 Kenneth_Richard_Norris nhà_nghiên_cứu sâu_bọ người Úc m 2003 BULLET 1915 Jay_Livingston nhà soạn nhạc người sáng_tác bài hát người Mỹ m 2001 BULLET 1919 Vic_Raschi cầu_thủ bóng_chày người Mỹ m 1988 BULLET 1921 Dirk_Bogarde diễn_viên người Anh m 1999 BULLET 1922 Neville_Bonner chính_khách người Úc m 1999 BULLET 1922 Felice_Chiusano ca_sĩ người Ý m 1990 BULLET 1922 Joey_Maxim võ_sĩ quyền_Anh người Mỹ m 2001 BULLET 1924 Freddie_Bartholomew diễn_viên người Ireland m 1992 BULLET 1925 Dorothy_DeBorba diễn_viên trẻ_em người Mỹ BULLET 1927 Marianne_Fredriksson tác_gia người Thuỵ_Điển m 2007 BULLET 1928 Alexander_Grothendieck nhà toán_học người Đức BULLET 1929 Paul_England người đua xe người Úc BULLET 1930 Robert_Ashley nhà soạn nhạc người Mỹ BULLET 1930 Elizabeth_Bainbridge ca_sĩ nhạc_kịch người Anh BULLET 1930 Jerome_Isaac_Friedman nhà_vật_lý giải_thưởng Nobel người Mỹ BULLET 1933 Frank_Murkowski chính_khách người Mỹ BULLET 1935 Michael_Parkinson phát_ngôn_viên truyền_thanh người Anh BULLET 1941 Jim_Turner cầu_thủ bóng_đá người Mỹ BULLET 1942 Daniel_Dennett nhà triết_học người Mỹ BULLET 1942 Neil Kinnock chính_khách người Anh BULLET 1942 Mike_Newell đạo_diễn phim người Anh BULLET 1942 Samuel_Ramey ca_sĩ nhạc_kịch người Mỹ BULLET 1943 Conchata_Ferrell nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1944 Rick_Barry cầu_thủ bóng_rổ người Mỹ BULLET 1944 Ken_Howard diễn_viên người Mỹ BULLET 1945 Count_Björn_Hamilton chính_khách người Thuỵ_Điển BULLET 1946 Alejandro_Toledo tổng_thống Peru BULLET 1946 Wubbo_Ockels nhà_vật_lý nhà du_hành_vũ_trụ người Đức BULLET 1947 John_Landecker disk jockey người Mỹ BULLET 1948 Dianne_Wiest nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1948 Gerry_House nhân_vật truyền_thanh nổi_tiếng người Mỹ BULLET 1951 Karen_Kain nữ diễn_viên ba_lê người Canada BULLET 1951 Matti_Pellonpää diễn_viên nhạc_sĩ người Phần_Lan m 1995 BULLET 1952 Tony_Brise người đua xe m 1975 BULLET 1953 Melchior_Ndadaye chính_khách người Burundi m 1993 BULLET 1955 John_Alderdice chính_khách người Bắc_Ireland_BULLET 1955 Reba_McEntire ca_sĩ nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1958 Curt_Hennig đô_vật chuyên_nghiệp người Mỹ m 2003 BULLET 1960 Chris_Barrie diễn_viên người Anh BULLET 1960 Éric_Emmanuel_Schmitt tác_gia nhà viết kịch người Pháp BULLET 1961 Orla_Brady nữ diễn_viên người Ireland BULLET 1961 Byron_Scott cầu_thủ bóng_rổ người Mỹ BULLET 1962 Jure_Franko vân động_viên trượt_tuyết người Slovenia BULLET 1965 Steve_Bull cầu_thủ bóng_đá người Anh BULLET 1968 Iris_Chang tác_gia người Mỹ m 2004 BULLET 1968 Nasser_Hussain cầu_thủ cricket người Anh BULLET 1968 Jon_Lee nhạc_công đánh trống người Anh m 2002 BULLET 1968 Tim Lovejoy người dẫn_chương_trình truyền_hình người Anh BULLET 1968 Max_Perlich diễn_viên người Mỹ BULLET 1969 Brett_Ratner đạo_diễn phim người Mỹ BULLET 1970 Vince_Vaughn diễn_viên người Mỹ BULLET 1971 Mr_Cheeks ca_sĩ nhạc rap người Mỹ BULLET 1972 Nick_Frost diễn_viên hài diễn_viên người Anh BULLET 1972 Keith_Tkachuk cầu_thủ khúc_côn_cầu trên băng người Mỹ BULLET 1973 Eddie_Fatu đô_vật chuyên_nghiệp Samoa BULLET 1974 Mark_King người chơi bi_da người Anh BULLET 1975 Iván_Helguera cầu_thủ bóng_đá người Tây_Ban_Nha BULLET 1975 Richard_Kelly đạo_diễn phim người Mỹ BULLET 1975 Derek_Hill người đua xe người Mỹ BULLET 1977 Erik_Rasmussen cầu_thủ khúc_côn_cầu trên băng người Mỹ BULLET 1977 Lauren_Weisberger tiểu_thuyết_gia người Mỹ BULLET 1979 Park_Chae rim nữ diễn_viên người Hàn_Quốc BULLET 1980 Luke_Walton cầu_thủ bóng_rổ người Mỹ BULLET 1981 Julia_Stiles nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1981 Gareth_David_Lloyd diễn_viên Wales_BULLET 1981 Edwar_Ramirez cầu_thủ bóng_chày người Mỹ BULLET 1981 Lindsay_Frimodt người_mẫu người Mỹ BULLET 1982 Sonia_Agarwal nữ diễn_viên Ấn_Độ BULLET 1983_Ryan_Ashington cầu_thủ bóng_đá người Anh BULLET 1984 Christopher_Samba cầu_thủ bóng_đá người Pháp BULLET 1984 Nikki_Sanderson nữ diễn_viên người_mẫu người Anh BULLET 1984 Yordanos_Abay cầu_thủ bóng_đá người Ethiopia BULLET 1986 J Kwon ca_sĩ nhạc rap người Mỹ BULLET 1986 Lady_Gaga ca_sĩ nhạc_sĩ người Mỹ gốc Ý BULLET 1986 Barbora_Strýcová vận_động_viên quần_vợt người Séc BULLET 1989 Marek_Suchý cầu_thủ bóng_đá người Séc BULLET 1989 Lukas_Jutkiewicz cầu_thủ bóng_đá người Anh BULLET 1989 Mira_Leung vận_động_viên trượt_băng nghệ_thuật người Canada BULLET 1991 Amy_Bruckner nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1991 Lee_Howon_Hoya diễn_viên ca_sĩ vũ_công người Hàn_Quốc cựu thành_viên nhóm nhạc INFINITE của Hàn_Quốc BULLET 1994 Jackson_Wang ca_sĩ thuộc nhóm nhạc GOT7 của Hàn_Quốc BULLET 1996 Benjamin_Pavard cầu_thủ bóng_đá người Pháp Mất_BULLET 193 Pertinax_Hoàng đế La mã vì bị ám_sát s 126 BULLET 1285 Giáo_hoàng Martin_IV s khoảng 1210 BULLET 1566 Sigismund von Herberstein nhà ngoại_giao sử_gia người Áo s 1486 BULLET 1677 Václav_Hollar diễn_viên người Séc s 1607 BULLET 1687 Constantijn_Huygens nhà_thơ nhà soạn nhạc người Đức s 1596 BULLET 1794 Marquis de Condorcet nhà toán_học nhà triết_học người Pháp s 1743 BULLET 1814 Joseph_Ignace_Guillotin người chế máy_chém s 1738 BULLET 1850 Gerard_C_Brandon chính_khách người Mỹ s 1788 BULLET 1866 Solomon_Foot chính_khách người Mỹ s 1802 BULLET 1870 George_Henry_Thomas tướng người Mỹ s 1816 BULLET 1874 Peter_Andreas_Hansen nhà thiên_văn người Đan_Mạch s 1795 BULLET 1881 Modest_Mussorgsky nhà soạn nhạc người Nga s 1839 BULLET 1910 Edouard_Judas_Colonne nghệ_sĩ vĩ_cầm người Pháp s 1838 BULLET 1929 Lomer_Gouin chính_khách Québec s 1861 BULLET 1939 Francis_Matthew_John_Baker chính_khách người Úc s 1903 BULLET 1941 Virginia_Woolf người theo thuyết nam_nữ_bình_quyền nhà_văn người Anh s 1882 BULLET 1943 Sergei_Rachmaninoff nhà soạn nhạc nghệ_sĩ dương_cầm người Nga s 1873 BULLET 1944 Stephen_Leacock nghệ_sĩ hài người Canada s 1869 BULLET 1946 Chick_Fullis cầu_thủ bóng_chày s 1904 BULLET 1947 Karol_Świerczewski tướng người Ba_Lan s 1897 BULLET 1949 Grigoraş_Dinicu nhà soạn nhạc nghệ_sĩ vĩ_cầm người România s 1889 BULLET 1953 Jim_Thorpe vận_động_viên người Mỹ s 1887 BULLET 1958 W C Handy nhà soạn nhạc người Mỹ s 1873 BULLET 1962 Hugo_Wast nhà_văn người Argentina s 1883 BULLET 1965 Clemence_Dane tiểu_thuyết_gia nhà soạn kịch người Anh s 1888 BULLET 1969 Dwight_D_Eisenhower_Tướng của Quân_đội Mỹ Tổng_thống Hoa_Kỳ thứ 34 s 1890 BULLET 1974 Dorothy_Fields_Librettist nhà_thơ trữ_tình người Mỹ s 1905 BULLET 1976 Arthur_Crudup ca_sĩ nhạc blues nghệ_sĩ đàn ghita người Mỹ s 1905 BULLET 1976 Richard_Arlen diễn_viên người Mỹ s 1898 BULLET 1978 Dino_Ciani nghệ_sĩ dương_cầm người Ý m 1941 BULLET 1979 Emmett_Kelly anh hề người Mỹ s 1898 BULLET 1980 Dick_Haymes ca_sĩ diễn_viên người Argentina s 1918 BULLET 1982 William_Giauque nhà hoá_học giải_thưởng Nobel người Canada s 1895 BULLET 1985 Marc_Chagall hoạ_sĩ người Nga s 1887 BULLET 1987 Maria von Trapp ca_sĩ người Áo s 1905 BULLET 1987 Lê_Văn_Kim_Trung tướng Việt_Nam Cộng_hoà BULLET 1987 Patrick_Troughton diễn_viên người Anh s 1920 BULLET 1994 Eugène_Ionesco_Pháp nhà soạn kịch người România s 1909 BULLET 1995 Hugh_O_Connor diễn_viên người Mỹ s 1962 BULLET 2000 Anthony_Powell tiểu_thuyết_gia người Anh s 1905 BULLET 2001 Moe_Koffman nhạc_sĩ người Canada s 1928 BULLET 2003 Rusty_Draper ca_sĩ nhạc country nhạc pop người Mỹ s 1923 BULLET 2004 art James người dẫn_chương_trình trò_chơi người Mỹ s 1929 BULLET 2004 Peter_Ustinov diễn_viên người Anh s 1921 BULLET 2005 Dame_Moura_Lympany nghệ_sĩ dương_cầm người Anh s 1916 BULLET 2006 Charles_Schepens bác_sĩ nhãn_khoa người Mỹ s 1912 BULLET 2006 Kevin_Pro_Hart nghệ_sĩ người Úc s 1928 BULLET 2006 Proinsias_Ó_Maonaigh nhạc_sĩ người Ireland s 1922 BULLET 2020 Phong_Nhã nhạc_sĩ người Việt_Nam s 1924 BULLET 2020 Mai_Phương diễn_viên người Việt_Nam s 1985 Ngày lễ và ngày kỷ_niệm BULLET Ngày nhà_giáo của Slovakia nhằm ngày_sinh của nhà_giáo Jan_Amos_Komenský

28 tháng 3

29 tháng 3 Ngày 29 tháng 3 là ngày thứ 88 trong mỗi năm thường_ngày thứ 89 trong mỗi năm nhuận Còn 277 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 57 Hoàng_thái_tử Lưu_Trang đăng cơ làm hoàng_đế thứ hai của triều Đông_Hán tức Hán_Minh_Đế_BULLET 1792 Gustav_III vua của Thuỵ_Điển bị nhiễm_bệnh và qua_đời sau khi bị ám_sát vào ngày 16 tháng 3 BULLET 1807 Tiểu hành_tinh 4 Vesta được tìm ra gần quỹ_đạo của Sao Mộc_BULLET 1849 Anh sáp_nhập miền Punjab_BULLET 1867 Nữ_hoàng Victoria ký Đạo_luật Anh về châu Bắc_Mỹ lập Nước tự_trị Canada bắt_đầu ngày 1 tháng 7 BULLET 1971 Tàn_sát ở làng Mỹ Lai_Trung uý William_Calley bị tuyên_bố phạm_tội giết người có tính_toán và bị kết_án tù chung_thân BULLET 1972 Máy_bay AC 130 đã bị bắn rơi trong một phi_vụ ban_đêm bởi tên_lửa đất đối không vác vai SAM 7 ở gần Tchepone_BULLET 1973 Chiến_tranh Việt_Nam Lính Mỹ cuối_cùng rời khỏi Việt_Nam BULLET 1975 Chiến_dịch Mùa_Xuân 1975 Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam tiến vào Đà_Nẵng Chiến_dịch Huế Đà_Nẵng kết_thúc BULLET 1973 Tổng_thống Việt_Nam Cộng_hoà Nguyễn_Văn_Thiệu ký Sắc_Lệnh số 264 TT SL thành_lập Viện Đại_học Bách_khoa Thủ_Đức BULLET 1974 Các nông_dân tại Lâm_Đồng Tây_An_Trung_Quốc phát_hiện ra Đội quân đất_nung hình được tuỳ_táng cùng Tần_Thuỷ_Hoàng_BULLET 1976 Bay trên tổ chim cúc_cu của đạo_diễn Tomáš_Forman trở_thành phim thứ hai giành được cả năm giải Oscar chính trong một lễ trao giải Oscar_BULLET 1981 London marathon một trong những cuộc thi chạy_việt_dã lớn nhất thế_giới diễn ra lần đầu_tiên tại Luân_Đôn_BULLET 1990 Cộng_hoà_Xã_hội_chủ_nghĩa Tiệp_Khắc đổi tên thành Cộng_hoà Liên_bang Tiệp_Khắc_BULLET 2010 Các phần_tử ly_khai Chesnya tiến_hành hai vụ đánh bom nhằm vào hệ_thống tàu_điện_ngầm Moskva tại Nga khiến 40 người thiệt_mạng Sinh BULLET 1602 John_Lightfoot giáo_sĩ người Anh m 1675 BULLET 1681 Ái_Tân_Giác_La Dận_Tự hoàng_tử thứ 8 của Khang_Hi_Đế m 1726 BULLET 1713 John_Ponsonby chính_khách người Ireland m 1789 BULLET 1769 Nicolas_Jean de Dieu_Soult_Marshal người Pháp m 1851 BULLET 1790 John_Tyler tổng_thống Mỹ thứ 10 m 1862 BULLET 1824 Ludwig_Büchner nhà triết_học thầy_thuốc người Đức m 1899 BULLET 1826 Wilhelm_Liebknecht nhà_báo chính_khách người Đức m 1900 BULLET 1867 Cy_Young vận_động_viên bóng_chày người Mỹ m 1955 BULLET 1873 Tullio_Levi_Civita nhà toán_học người Ý m 1941 BULLET 1888 Enea_Bossi kĩ_sư hàng không người đi đầu trong lĩnh_vực người Ý m 1963 BULLET 1889 Warner_Baxter diễn_viên người Mỹ m 1951 BULLET 1891 Yvan_Goll nhà_văn người Pháp m 1950 BULLET 1892 József_Cardinal_Mindszenty hồng_y_giáo_chủ thiên chúa người Hungary m 1975 BULLET 1895 Ernst_Jünger tác_gia người Đức m 1998 BULLET 1899 Lavrenty_Beria nhà cộng_sản lãnh_tụ người Liên_Xô m 1953 BULLET 1900 Bill_Aston người đua xe người Anh m 1974 BULLET 1901 Andrija_Maurovic người minh_hoạ người Croatia m 1981 BULLET 1902 Marcel_Aymé nhà_văn người Pháp m 1967 BULLET 1902 William_Walton nhà soạn nhạc người Anh m 1983 BULLET 1905 Philip_Ahn diễn_viên người Mỹ m 1978 BULLET 1907 Braguinha người sáng_tác bài hát người Brasil m 2006 BULLET 1908 Arthur_O_Connell diễn_viên người Mỹ m 1981 BULLET 1908 Dennis_O_Keefe diễn_viên người Mỹ m 1968 BULLET 1911 Brigitte_Horney nữ diễn_viên người Đức m 1988 BULLET 1913 Tony_Zale võ_sĩ quyền_Anh người Mỹ m 1997 BULLET 1913 R S Thomas nhà_thơ Wales m 2000 BULLET 1914 Phil_Foster diễn_viên người Mỹ m 1985 BULLET 1916 Eugene_McCarthy chính_khách người Mỹ m 2005 BULLET 1918 Lê_Văn_Thiêm nhà toán_học Việt_Nam m 1991 BULLET 1918 Pearl_Bailey ca_sĩ nữ diễn_viên người Mỹ m 1990 BULLET 1918 Sam_Walton doanh_nhân người Mỹ m 1992 BULLET 1919 Eileen_Heckart nữ diễn_viên người Mỹ m 2001 BULLET 1929 Lennart_Meri tổng_thống Estonia m 2006 BULLET 1929 Richard_Lewontin nhà sinh_vật_học người Mỹ BULLET 1929 Utpal_Dutt diễn_viên Ấn_Độ m 1993 BULLET 1931 Aleksei_Gubarev nhà du_hành_vũ_trụ người Liên_Xô_BULLET 1931 Norman_Tebbit chính_khách người Anh BULLET 1933 Jacques_Brault nhà_thơ người Pháp BULLET 1934 Paul_Crouch televangelist người Mỹ BULLET 1936 Judith_Guest tác_gia người Mỹ BULLET 1936 Mogens_Camre chính_khách người Đan_Mạch BULLET 1939 Terence_Hill diễn_viên người Ý BULLET 1940 Ray_Davis nhạc_sĩ người Mỹ m 2005 BULLET 1940 Astrud_Gilberto ca_sĩ người Brasil BULLET 1941 Eden_Kane ca_sĩ người Anh BULLET 1943 Eric_Idle diễn_viên nhà_văn nhà soạn nhạc người Anh BULLET 1943 Sir_John_Major thủ_tướng Anh BULLET 1943 Vangelis nhạc_sĩ nhà soạn nhạc người Hy_Lạp BULLET 1944 Terry_Jacks nhạc_sĩ người sáng_tác bài hát nhà hoạt_động người Canada BULLET 1944 Denny_McLain vận_động_viên bóng_chày người Mỹ BULLET 1945 Walt_Frazier cầu_thủ bóng_rổ người Mỹ BULLET 1946 Billy_Thorpe ca_sĩ người Úc m 2007 BULLET 1947 Bobby_Kimball ca_sĩ người Mỹ BULLET 1948 Bud_Cort diễn_viên người Mỹ BULLET 1949 Keith_Simpson chính_khách người Anh BULLET 1949 Michael_Brecker nhạc Jazz nhạc_công saxophon người Mỹ m 2007 BULLET 1949 John_Arthur_Spenkelink kẻ giết người_người Mỹ m 1979 BULLET 1952 Teófilo_Stevenson võ_sĩ quyền_Anh Cuba BULLET 1954 Dianne_Kay nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1955 Earl_Campbell cầu_thủ bóng_đá người Mỹ BULLET 1955 Brendan_Gleeson diễn_viên người Ireland BULLET 1955 Christopher_Lawford diễn_viên người Ireland BULLET 1955 Marina_Sirtis nữ diễn_viên người Anh BULLET 1956 Patty_Donahue ca_sĩ người Mỹ m 1996 BULLET 1956 Stephen_Cole nhà_báo người Anh BULLET 1956 Kurt_Thomas vận_động_viên thể_dục người Mỹ BULLET 1957 Christopher_Lambert diễn_viên người Pháp BULLET 1958 Victor_Salva đạo_diễn phim người Mỹ BULLET 1959 Perry_Farrell nhạc_sĩ người Mỹ BULLET 1959 Brad_McCrimmon vận_động_viên khúc_côn_cầu trên băng người Canada BULLET 1961 Mike_Kingery vận_động_viên bóng_chày người Mỹ BULLET 1961 Amy_Sedaris nữ diễn_viên diễn_viên hài người Mỹ BULLET 1961 Gary_Brabham người đua xe người Úc BULLET 1964 Elle_Macpherson người_mẫu người Úc BULLET 1965 William_Oefelein nhà du_hành_vũ_trụ người Mỹ BULLET 1965 Voula_Patoulidou vận_động_viên người Hy_Lạp BULLET 1965 Emilios_T_Harlaftis nhà_vật_lý thiên_văn người Hy_Lạp m 2005 BULLET 1967 Brian_Jordan vận_động_viên bóng_chày người Mỹ BULLET 1967 John_Popper nhạc_sĩ người Mỹ BULLET 1968 Sue_Foley ca_sĩ nghệ_sĩ đàn ghita người Canada BULLET 1968 Lucy_Lawless nữ diễn_viên ca_sĩ người New_Zealand BULLET 1972 Rui_Costa cầu_thủ bóng_đá người Bồ_Đào_Nha BULLET 1972 Junichi_Suwabe diễn_viên lồng_tiếng người Nhật_Bản BULLET 1973 Marc_Overmars cầu_thủ bóng_đá người Đức BULLET 1974 Kristoffer_Cusick diễn_viên người Mỹ BULLET 1974 Marc_Gené người lái_xe đua người Tây_Ban_Nha BULLET 1976 Igor_Astarloa vận_động_viên xe_đạp người Tây_Ban_Nha BULLET 1976 Jennifer_Capriati vận_động_viên quần_vợt người Mỹ BULLET 1978 Michael_Kaczurak ca_sĩ diễn_viên người Mỹ BULLET 1979 Park_Si_Yeon hoa_hậu và diễn_viên người Hàn_Quốc BULLET 1980 Kim_Tae hee nữ diễn_viên người Hàn_Quốc BULLET 1980 Prince_Hamzah bin Al_Hussein_Jordan_BULLET 1980 Amy_Mathews nữ diễn_viên người Úc BULLET 1981 Megan_Hilty nữ diễn_viên người Mỹ BULLET 1982 Hideaki_Takizawa nghệ_sĩ người Nhật_Bản BULLET 1983 Luiza_Sá nhạc_sĩ người Brasil BULLET 1986 Sylvan_Ebanks_Blake cầu_thủ bóng_đá người Anh BULLET 1987 Dimitri_Payet cầu_thủ bóng_đá người Pháp BULLET 1989 Tâm_Tít ca_sĩ diễn_viên người_mẫu ảnh người Việt_Nam BULLET 1991 N Golo_Kante cầu_thủ bóng_đá người Pháp BULLET 1991 Fabio_Borini cầu_thủ bóng_đá người Ý BULLET 1991 Irene ca_sĩ diễn_viên thành_viên nhóm nhạc Hàn_Quốc Red_Velvet_BULLET 1992 Jo_Woori diễn_viên Hàn_Quốc BULLET 1993 Thorgan_Hazard cầu_thủ bóng_đá người Bỉ BULLET 1994 Sulli_Choi ca_sĩ diễn_viên Hàn_Quốc BULLET 1994 One rapper rapper diễn_viên Hàn_Quốc Mất_BULLET 57 Hán_Quang_Vũ_Đế hoàng_đế đầu_tiên của nhà Đông_Hán_BULLET 1368 Emperor_Go murakami hoàng_đế người Nhật_Bản s 1328 BULLET 1578 Arthur_Champernowne đô_đốc người Anh s 1524 BULLET 1578 Louis I giáo_chủ hồng y người Pháp s 1527 BULLET 1625 Antonio de Herrera y Tordesillas sử_gia người Tây_Ban_Nha s 1549 BULLET 1629 Jacob de Gheyn II nghệ_sĩ người Đức s 1565 BULLET 1772 Emanuel_Swedenborg nhà triết_học nhà toán_học người Thuỵ_Điển s 1688 BULLET 1803 Gottfried van Swieten nhà soạn nhạc người Đức s 1733 BULLET 1826 Johann_Heinrich_Voß nhà_thơ người Đức s 1751 BULLET 1848 John_Jacob_Astor doanh_nhân người Mỹ s 1763 BULLET 1873 Francesco_Zantedeschi nhà_vật_lý người Ý s 1797 BULLET 1888 Charles_Valentin_Alkan nhà soạn nhạc người Pháp s 1813 BULLET 1906 Slava_Raskaj hoạ_sĩ người Croatia s 1878 BULLET 1924 Charles_Villiers_Stanford nhà soạn nhạc người Ireland s 1852 BULLET 1937 Karol_Szymanowski nhà soạn nhạc người Ba_Lan s 1882 BULLET 1948 Olev_Siinmaa kiến_trúc_sư người Estonia s 1881 BULLET 1957 Joyce_Cary tác_gia người Ireland s 1888 BULLET 1959 Barthelemy_Boganda tổng_thống Trung_Phi đầu_tiên s 1910 BULLET 1970 Anna_Louise_Strong nhà cộng_sản nhà_báo người Mỹ s 1885 BULLET 1971 Dhirendranath_Datta chính_khách người Bangladesh s 1886 BULLET 1975 Nguyễn_Văn_Điềm_Chuẩn tướng Quân_lực Việt_Nam Cộng_hoà Sinh 1930 BULLET 1982 Carl_Orff nhà soạn nhạc người Đức s 1895 BULLET 1985 Luther_Terry tướng Mỹ bác_sĩ giải_phẫu s 1911 BULLET 1986 Harry_Ritz diễn_viên diễn_viên hài người Mỹ s 1907 BULLET 1988 Ted_Kluszewski vận_động_viên bóng_chày người Mỹ s 1924 BULLET 1989 Bernard_Blier diễn_viên người Pháp s 1916 BULLET 1992 Paul_Henreid diễn_viên người Áo s 1908 BULLET 1994 Bill_Travers diễn_viên người Anh s 1922 BULLET 1995 Baltimora ca_sĩ người Anh s 1957 BULLET 1995 Terry_Moore vận_động_viên bóng_chày người Mỹ s 1912 BULLET 1996 Frank_Daniel nhà_văn người đạo_diễn nhà_sản_xuất giáo_viên người Séc s 1926 BULLET 1996 Bill_Goldsworthy vận_động_viên khúc_côn_cầu trên băng người Canada s 1944 BULLET 1999 Joe_Williams ca_sĩ người Mỹ s 1918 BULLET 2001 Helge_Ingstad nhà thám_hiểm người Na_Uy s 1899 BULLET 2001 John_Lewis nhạc Jazz nghệ_sĩ dương_cầm người Mỹ s 1920 BULLET 2003 Carlo_Urbani người tìm ra SARS s 1956 BULLET 2005 Johnnie_Cochran luật_sư người Mỹ s 1937 BULLET 2005 Miltos_Sahtouris nhà_thơ người Hy_Lạp s 1919 BULLET 2006 Salvador_Elizondo nhà_văn người México s 1932 BULLET 2007 Calvin_Lockhart diễn_viên người Bahamas s 1934 BULLET 2020 Shimura_Ken diễn_viên hài người Nhật_Bản s 1950 BULLET 2022 Lê_Hoà_Bình chính_trị_gia người Việt_Nam s 1970 Ngày lễ và kỷ_niệm Ngày 29 tháng 3 hằng năm là ngày Giải_phóng thành_phố Đà_Nẵng

29 tháng 3

Chủ_nhật Chủ_nhật Hán_Nôm_主日_CN 星期日_JA_日曜日_EN Sunday hay còn gọi Chúa_nhật là một ngày trong bảy ngày của tuần Các quốc_gia phương Tây và những quốc_gia khác như Trung_Quốc Việt_Nam gọi ngày này là ngày cuối tuần ngày nghỉ các quốc_gia còn lại trên thế_giới gọi ngày này là ngày đầu tuần Hầu_hết tín_đồ Kitô gọi là ngày Chúa_nhật có nghĩa là Ngày của Chúa_Lord s Day là ngày Chúa_Kitô phục_sinh ngày đi lễ và nghỉ_ngơi Các nước như Hoa_Kỳ Canada Trung_Quốc Nhật_Bản Philippines cũng như các nước Nam_Mỹ gọi ngày Chúa_nhật là ngày đầu tuần Theo lịch Do Thái và các lịch truyền_thống bao_gồm các lịch Thiên_Chúa_giáo Chúa_nhật là ngày đầu_tiên trong tuần Hội Tôn_giáo Tín_hữu xem_ngày Chùa nhật là ngày đầu_tiên hợp với các lời chứng về sự đơn_giản của họ Từ nguyên Chủ_nhật hay Chúa_nhật đều là phát_âm của một từ 主日_Hán_Nôm_Chủ là âm Hán_Việt_Chúa là âm_Nôm_Cả hai âm_chủ và chúa là hai âm khác nhau của một danh_từ 主 nghĩa_là đứng đầu Chủ_nhật trong tiếng Trung đặt tên là 星期日 tinh_kỳ nhật tiếng Nhật đặt là 日曜日 nhật diệu nhật là ngày mặt_trời thái_dương Theo kinh_điển Do Thái_cổ ngày thứ Bảy là ngày Sabát_Với những dân_tộc không thuộc ảnh_hưởng văn_hoá Do Thái và Ki tô giáo thì không có tên_riêng cho những ngày trong tuần_lễ Khi các giáo_sĩ Âu châu sang Viễn_Đông dùng tiếng Việt truyền_đạo thì đặt ngày Sabát tức ngày thứ_bảy của tuần_lễ theo thứ_tự số đếm của ngôn_ngữ gốc Vì giáo_sĩ người Bồ_Đào_Nha đi tiên_phong nên tên đặt cho bảy ngày của tiếng Việt cũng theo lối gọi của tiếng Bồ Một số ngôn_ngữ châu_Âu đặt tên bảy ngày trong tuần theo nguồn_gốc xa_xưa hơn_nữa có từ trước khi Ki tô giáo du_nhập Trong khi đó các giáo_hội Chính_Thống_giáo Đông phương phân_biệt ngày Sabát thứ Bảy và ngày của Chúa_Chủ nhật Đối_với Công_giáo Rôma thì không đặt nặng việc phân_biệt này nên nhiều tín_hữu theo nhất_là trong ngôn_ngữ thường_ngày gọi ngày Chủ_nhật là ngày Sabát_Giáo hội Tin_Lành cũng vậy Tiếng Trung gọi ngày này là Tinh_kỳ Nhật chữ hán 星期日 nghĩa_là kỳ sao mặt_trời Tiếng Nhật và Hàn thì ngày này gọi là Nhật_Diệu_Nhật_Kanji Hanja_日曜日_Kana_にちようび nichi yōbi Hangeul_일요일 il yo il có nghĩa là ngày Nhật_Diệu hay ngày Mặt_Trời Vai_trò của ngày Chủ_nhật Theo quy_định của Tổ_chức tiêu_chuẩn_hoá quốc_tế ISO ngày Chủ_nhật là ngày cuối_cùng của một tuần Việt_Nam và đa_số các nước trên thế_giới đều theo chuẩn này Ở một_số quốc_gia khác như Hoa_Kỳ Chủ_nhật lại là ngày đầu_tiên của tuần Theo truyền_thống Do Thái cũng như Công_giáo Rôma ngày Chủ_nhật được gọi là ngày bắt_đầu vì_thế nó được xem là ngày đầu tuần trước thứ hai Tham_khảo BULLET Names of the days of the week BULLET Hán_Việt từ_điển giản_yếu 1932 Đào_Duy_Anh_Liên kết ngoài BULLET Lắt_léo chữ_nghĩa Chủ_nhật không đồng_nghĩa với chúa_nhật BULLET Ngày trong tuần tiếng Việt được so_sánh với ngày trong tuần tiếng Trung_Hoa và Nhật tiếng_Anh

Chủ_nhật

Lá cờ Ohio_Lá cờ Ohio là một cờ_đuôi_nheo tiếng Anh burgee được chấp_nhận vào năm 1902 và được vẽ bởi John_Eisenmann cho Cuộc triển_lãm Liên_Mỹ_Pan_American Exposition năm 1901 Tam_giác lớn màu xanh tượng_trưng cho các đồi và thung_lũng của Ohio và năm sọc tượng_trưng cho đường_sá và đường_sông Mười_bảy hình sao có nghĩa rằng Ohio là tiểu_bang thứ 17 được gia_nhập vào liên_bang Hình_tròn màu trắng với tâm vòng_tròn màu đỏ không_chỉ là chữ đầu_tiên trong tên của tiểu_bang này mà cũng miêu_tả cây mắt nai buckeye cây chính_thức của Ohio có trong tên_hiệu tiểu_bang cây mắt nai Đây là cờ tiểu_bang duy_nhất ở nước Mỹ không theo hình_chữ_nhật và là một trong hai cờ chính_phủ cấp tiểu_bang trở lên trên thế_giới cờ kia là Quốc_kỳ Nepal Nó dựa tí trên những cờ kỵ_binh trong Nội_chiến Mỹ và Chiến_tranh Tây_Ban_Nha Mỹ Xem thêm BULLET Huy_hiệu Ohio_Liên kết ngoài BULLET Trang về lá cờ Ohio ở Flags of the World tiếng Anh BULLET Đại_Hội_đồng Ohio số 125 đạo_luật hạ_viện 552 cách đúng để gấp lá cờ Ohio

Lá cờ Ohio

Tháng tư Tháng tư là tháng thứ tư theo lịch Gregorius có 30 ngày Những sự_kiện trong tháng 4 Tháng 4 bắt_đầu cùng một ngày trong tuần với tháng 7 trong bất_kỳ năm nào và cùng ngày trong tuần với tháng 1 trong những năm nhuận BULLET Ngày Cá tháng Tư là ngày 1 tháng 4 BULLET Ngày Thế_giới nhận_thức về chứng tự kỷ 2 4 BULLET Ngày Valentine_Đen 14 04 BULLET Ngày giỗ tổ Hùng_Vương là ngày lễ của người Kinh nhằm tưởng_nhớ đến công_lập quốc của Hùng_Vương 10 tháng 3 âm_lịch BULLET Lễ_Phục sinh là một Chủ_Nhật giữa ngày 22 tháng 3 và ngày 25 tháng 4 trong Công_giáo Rôma muộn hơn đối_với Chính_Thống_giáo Đông phương BULLET Theo lịch Ireland tháng này gọi Aibreán và tháng này là tháng thứ_ba và tháng cuối trong mùa xuân BULLET Vladimir_Ilyich_Lenin 22 tháng 4 năm 1870 21 tháng 1 năm 1924 BULLET Ngày Trái_Đất 22 tháng 4 năm 1970 BULLET Ngày phát_sóng kênh_truyền_hình VTV6 29 tháng 4 năm 2007 BULLET Sự_kiện 30 tháng 4 năm 1975 kết_thúc Chiến_tranh Việt_Nam thống_nhất đất_nước Xem thêm BULLET Những ngày kỷ_niệm

Tháng tư

3 tháng 4 Ngày 3 tháng 4 là ngày thứ 93 trong mỗi năm thường_ngày thứ 94 trong mỗi năm nhuận Còn 272 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 1314 Vua_Trần_Anh_Tông nhường ngôi cho Thái_tử Trần_Mạnh vua Trần_Minh_Tông sau_này lui về làm Thái_thượng_hoàng BULLET 1329 Nguyên_Văn Tông_phái người đem bảo tỉ hoàng_đế dâng cho Nguyên_Minh_Tông chính_thức nhượng lại hoàng vị triều Nguyên và hãn vị đế_quốc Mông_Cổ BULLET 1922 Joseph_Stalin trở_thành Tổng_bí_thư đầu_tiên của Đảng Cộng_sản Liên_Xô_BULLET 1948 Tổng_thống Hoa_Kỳ Harry_S_Truman ký Kế_hoạch Marshall theo đó giành 5 tỷ Đô_la Mỹ để viện_trợ cho 16 quốc_gia BULLET 1948 Tại đảo Jeju_Nam_Triều_Tiên bùng_phát hành_động khởi_nghĩa vũ_trang kết_quả làm 30 000 người thiệt_mạng do xung_đột BULLET 1965 Chiến_tranh Việt_Nam Biên_đội không_quân Phạm_Ngọc lan lập chiến_công đầu bắn rơi 2 máy_bay_phản_lực hiện_đại F8 trên vùng_trời Hàm_Rồng_Thanh_Hoá BULLET 1969 Chiến_tranh Việt_Nam_Bộ_trưởng Quốc_phòng Hoa_Kỳ Melvin_Laird thông_báo Hoa_Kỳ sẽ bắt_đầu nỗ_lực Việt_Nam_hoá chiến_tranh BULLET 1975 Chiến_tranh Việt_Nam giải_phóng thành_phố Đà_Lạt Lâm_Đồng BULLET 1981 Việt_Nam tham_gia Công_ước về Ngăn_ngừa và Trừng_phạt tội Diệt_chủng và Công_ước về ngăn_ngừa và trừng_trị tội_ác của chủ_nghĩa Apácthai_BULLET 1992 Đại_hội đại_biểu Nhân_dân toàn_quốc Trung_Quốc thông_qua quyết_nghị liên_quan đến việc xây_dựng đập Tam_Hiệp trên Trường_Giang_BULLET 2010 Chiếc iPad đầu_tiên của Apple được phát_hành tại Mỹ BULLET 2016 Công_bố một bộ gồm 11 5 triệu tài_liệu mật từ công_ty Mossack_Fonseca tại Panama có thông_tin chi_tiết về hơn 214 000 công_ty ma Sinh BULLET 1831 Nguyễn_Phúc_Gia_Trang công_chúa con vua Minh_Mạng s 1847 BULLET 1845 Đào_Tấn nhà soạn tuồng nổi_tiếng ông_tổ hát_bội Việt_Nam m 1907 BULLET 1922 Doris_Day nữ ca_sĩ diễn_viên Mỹ m 2019 BULLET 1938 Thế_Anh diễn_viên NSND người Việt_Nam m 2019 BULLET 1942 Chế_Linh ca_sĩ nhạc_sĩ người Việt_Nam BULLET 1961 Eddie_Murphy ca_sĩ diễn_viên Mỹ BULLET 1972 Jennie_Garth diễn_viên Mỹ BULLET 1983 Ben_Foster thủ_môn người Anh BULLET 1988 Tim Krul thủ_môn người Hà_Lan BULLET 1997 Gabriel_Jesus cầu_thủ bóng_đá người Brazil Mất_BULLET 33 SCN Jesus_Nhân vật lịch_sử người Do Thái nhà thuyết_giảng người chữa lành và là người sáng_lập ra Kitô giáo s 6 TCN BULLET 1287 Giáo_hoàng Honorius_IV s khoảng năm 1210 BULLET 1897 Johannes_Brahms nhà soạn nhạc s 1833 BULLET 1981 Juan_Trippe nhà_doanh_nghiệp và người tiên_phong trong hàng_không sáng_lập ra Pan_American_World_Airways s 1899

3 tháng 4

4 tháng 4 Ngày 4 tháng 4 là ngày thứ 94 trong mỗi năm thường_ngày thứ 95 trong mỗi năm nhuận Còn 271 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 1287 Wareru lập ra vương_quốc Hanthawaddy tại miền nam Myanmar ngày_nay và xưng_vương sau khi triều Pagan sụp_đổ BULLET 1581 Francis_Drake kết_thúc chuyến đi vòng_quanh thế_giới bằng đường_biển và được Nữ_hoàng Elizabeth I phong tước hiệp_sĩ BULLET 1814 Hoàng_đế Napoléon I thoái_vị lần đầu_tiên BULLET 1818 Quốc_hội Mỹ chấp_nhận lá cờ Mỹ với 13 sọc đỏ và trắng và một hình sao cho mỗi tiểu_bang 20 hình sao với mỗi hình sao được thêm vào khi một tiểu_bang nào đó được nhận vào nước Mỹ BULLET 1841 Tổng_thống William_Henry_Harrison chết vì viêm phổi trở_thành Tổng_thống Mỹ đầu_tiên chết khi đương_nhiệm và vì chỉ là Tổng_thống trong vòng một tháng ông là Tổng_thống có nhiệm_kỳ ngắn nhất BULLET 1850 Los_Angeles được hợp_nhất thành một thành_phố hiện là thành_phố lớn nhất tiểu_bang California và lớn thứ nhì tại Hoa_Kỳ BULLET 1905 Ở Ấn_Độ động_đất gần Kangra làm chết 370 000 người BULLET 1928 Trọng_tài_viên Max_Huber của Toà_Trọng tài Thường_trực La_Haye đưa ra kết_luận đảo Palmas thuộc về Đông_Ấn_Hà_Lan trong vụ kiện giữa Hà_Lan và Hoa_Kỳ BULLET 1939 Faisal II trở_thành Vua_Iraq_BULLET 1945 Chiến_tranh thế_giới thứ hai Quân Mỹ giải_phóng trại_tập_trung Ohrdruf ở Đức BULLET 1949 12 quốc_gia Tây_Âu và Bắc_Mỹ ký Hiệp_ước Bắc_Đại_Tây_Dương tại Washington_D_C thành_lập Tổ_chức Hiệp_ước Bắc_Đại_Tây_Dương NATO BULLET 1964 Tướng Nguyễn_Khánh giải_tán Hội_đồng Nhân_sĩ 1963 ở Sài_Gòn BULLET 1968 Nhà hoạt_động người Mỹ Martin_Luther_King bị ám_sát trên ban_công khách_sạn ở Memphis_Tennessee_Hoa_Kỳ BULLET 1968 Chương_trình Apollo_NASA phóng tàu Apollo 6 BULLET 1973 Trung_tâm Thương_mại Thế_giới ở Thành_phố New_York được khánh_thành chính_thức BULLET 1975 Chiến_tranh Việt_Nam Chiến_dịch Baby_Lift_Một máy_bay C 5A Galaxy của Không_quân Mỹ chở trẻ_em mồ_côi rớt xuống gần Sài_Gòn ngay sau khi bay lên 172 người chết BULLET 1976 Norodom_Sihanouk từ_chức nguyên_thủ quốc_gia của Campuchia Dân_chủ vì sự tàn_bạo của Khmer đỏ sau đó ông lưu_vong tại Trung_Quốc và Triều_Tiên Sinh BULLET 1910 Đặng_Văn_Ngữ bác_sĩ y_khoa nhà ký_sinh_trùng nổi_tiếng Việt_Nam m 1967 BULLET 1964 Đặng_Thân nhà_văn người Việt_Nam BULLET 1965 Robert_Downey_Junior diễn_viên người Mỹ BULLET 1969 Lê_Tấn_Tới thiếu_tướng Công_an Nhân_dân Việt_Nam BULLET 1976 Emerson_Ferreira da Rosa cầu_thủ bóng_đá người Brazil BULLET 1979 Joe_Chen ca_sĩ và diễn_viên người Đài_Loan BULLET 1979 Heath_Ledger diễn_viên người Úc m 2008 BULLET 1986 Eunhyuk ca_sĩ người Hàn_Quốc Nhóm Super_Junior_BULLET 1987 Sami_Khedira cầu_thủ bóng_đá người Đức BULLET 1990 Ninh_Dương_Lan_Ngọc nữ diễn_viên người Việt_Nam BULLET 1991 Jamie_Lynn_Spears ca_sĩ diễn_viên Mỹ BULLET 1996 Austin_Mahone ca_sĩ người Mỹ Mất_BULLET 397 Thánh_Ambrose_Giám mục Milano_BULLET 1292 Giáo_hoàng Nicôla_IV_BULLET 1841 William_H_Harrison tổng_thống Hoa_Kỳ s 1773 BULLET 1968 Mục_sư Martin_Luther_King_Jr tiến_sĩ thần_học nhà hoạt_động cho nhân_quyền của người da đen s 1929 BULLET 2005 Trương_Trọng_Thi kỹ_sư máy_tính BULLET 2015 Thanh_Sơn nhạc_sĩ s 1940 Ngày lễ và kỷ_niệm BULLET Ngày Zip ở Thác nước Newton_Ohio

4 tháng 4

5 tháng 4 Ngày 5 tháng 4 là ngày thứ 95 trong mỗi năm thường_ngày thứ 96 trong mỗi năm nhuận Còn 270 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 184 Hán_Linh_Đế ban_bố đại_xá Đảng nhân trong nước lệnh cho công_khanh và tướng_lĩnh thảo phạt quân Khăn_Vàng tức ngày Nhâm_Tý 7 tháng 3 năm Giáp_Tý_BULLET 1242 Trong Trận hồ Chudskoe lực_lượng của Cộng_hoà Novgorod dập tắt nỗ_lực xâm_chiếm của Hiệp_sĩ Teuton_BULLET 1722 Nhà thám_hiểm người Hà_Lan Jakob_Roggeveen phát_hiện ra một hòn đảo trên Thái_Bình_Dương vào ngày lễ Phục_sinh hòn đảo được đặt tên là Phục_Sinh BULLET 1908 Tại Basel_Đội tuyển bóng_đá Quốc_gia Đức tham_dự trận thi_đấu quốc_tế chính_thức đầu_tiên của mình với kết_quả chiến_bại trước Thuỵ_Sĩ BULLET 1923 Công_ty Cao_su và Lốp xe Firestone bắt_đầu làm lốp xe bóng BULLET 1930 Để thể_hiện sự bất phục_tùng Mohandas_Gandhi đã vi_phạm luật Anh sau khi đi ra biển và hành_nghề làm muối BULLET 1937 Công_nhân Nhà_máy Ba Son_Sài_Gòn bãi_công BULLET 1942 Chiến_tranh thế_giới thứ hai Hải_quân Đế_quốc Nhật_Bản tiến_hành không_kích Colombo_Ceylon sử_dụng các tàu_sân_bay của họ BULLET 1957 Tại Ấn_Độ Đảng Cộng_sản thắng bầu_cử đầu_tiên ở Kerala và E M S Namboodiripad được cử làm thủ_tướng đầu_tiên BULLET 1963 Chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà công_bố Pháp_lệnh phòng cháy chữa_cháy BULLET 1969 Chiến_tranh Việt_Nam phản_chiến lớn xảy ra ở Thành_phố New_York_San_Francisco Los_Angeles_Washington_D C và các thành_phố khác khắp Hoa_Kỳ BULLET 1972 Chiến_tranh Việt_Nam Quân Giải_phóng miền Nam chiếm tỉnh Bình_Long bắt_đầu trận thứ hai trong Chiến_dịch Nguyễn_Huệ_BULLET 1975 Seri_Himitsu_Sentai_Goranger lần đầu_tiên được phát_sóng trên TV Ashahi với tập seri này kéo_dài 84 tập và khởi_đầu cho loạt seri Super_Sentai kéo_dài từ đó tới nay BULLET 1976 Ở Trung_Quốc Phong_trào ngày 5 tháng 4 dẫn đến Sự_kiện Thiên_An_Môn_BULLET 1998 Nhật_Bản khánh_thành cầu lớn Akashi nối đảo Honshu và đảo Awaji trở_thành cầu dây võng có nhịp dài nhất thế_giới tại thời_điểm đó BULLET 2009 Bắc_Triều_Tiên phóng tên_lửa Kwangmyongsong 2 vụ phóng tên_lửa bị Hội_đồng Bảo_an Liên_Hợp_Quốc lên_án BULLET 2021 Nguyễn_Xuân_Phúc được bầu làm Chủ_tịch nước Cộng_hoà_xã_hội_chủ_nghĩa_Việt_Nam BULLET 2021 Phạm_Minh_Chính được bầu làm Thủ_tướng Chính_phủ nước Cộng_hoà_xã_hội_chủ_nghĩa_Việt_Nam Sinh BULLET 1838 Nguyễn_Phúc_Miên_Ký tước phong Cẩm_Xuyên Quận vương hoàng_tử con vua Minh_Mạng m 1881 BULLET 1887 Hedwig_Kohn nhà_vật_lý người Ba_Lan BULLET 1908 Bette_Davis huyền_thoại điện_ảnh Mỹ m 1989 BULLET 1923 Nguyễn_Văn_Thiệu tổng_thống của Việt_Nam Cộng_hoà m 2001 BULLET 1937 Colin_Powell_Ngoại trưởng Mỹ BULLET 1947 Gloria_Macapagal_Arroyo tổng_thống Philippines BULLET 1984 Shin_Min ah nữ Diễn_viên người Hàn_Quốc BULLET 1991 Lê_Huỳnh_Thuý_Ngân nữ Diễn_viên người_mẫu và MC người Việt_Nam Mất_BULLET 1697 Vua_Karl_XI của Thuỵ_Điển s 1655 BULLET 1794 Georges_Danton lãnh_đạo Cách_mạng Pháp BULLET 1975 Tưởng_Giới_Thạch lãnh_tụ Quốc_Dân Đảng s 1887 BULLET 1994 Kurt_Cobain ca_sĩ người Mỹ

5 tháng 4

Tháng 3 năm 2004 2004 Tháng 1 tháng 2 tháng 3 tháng 4 tháng 5 tháng 6 tháng 7 tháng 8 tháng 9 tháng 10 tháng 11 tháng 12 Tháng 3 năm 2004 Thứ 2 ngày 22 tháng 3 BULLET Microsoft sẽ bị Hội_đồng châu_Âu phạt 497 triệu gần 10 000 000 vì hãng này giữ quyền với Windows theo tin_đồn trước hội_nghị quan_trọng của những uỷ_viên hội_đồng của Nghị_viện châu_Âu thứ tư Financial_Times_BULLET_Bầu cử El_Salvador Tony_Saca của Liên_minh Cộng_hoà Dân_tộc ARENA chiến_thắng trước lãnh_đạo phái du_kích của đảng Cộng_sản với 60 phần_trăm số phiếu Seattle_Times_CoLatino_El Salvador_BULLET_Israel ám_sát Sheikh_Ahmed_Yassin lãnh_tụ tinh_thần của Hamas tại Gaza Sau đó chặn đường vòng trong Bờ_Tây và dải Gaza_Chính phủ Anh Pháp và Đức cùng với chính_phủ khác lên_án vụ sát_hại đó BBC BULLET Richard_Clarke một cựu phụ_tá về chống khủng_bố cho Tổng_thống Hoa_Kỳ Bush nói là ông Bush hướng chú_ý sang chuyện Iraq trong khi không để_ý mối nguy_hiểm chính từ Al_Qaeda_BBC_BULLET Vương_quốc Liên_hiệp Anh và Bắc_Ireland đóng_cửa sứ_quán ở Algiers_Algérie vì lo_ngại vấn_đề an_ninh BBC CNN Thứ 6 ngày 19 tháng 3 BULLET Quân Pakistan kiểm_soát khu_vực Waziristan mà họ đang nghi là có Ayman al Zawahiri ẩn trốn BULLET Tổng_thống Đài_Loan BULLET Trung_Quốc loan_báo là quân_đội của họ sẽ tập với quân Pháp gần Đài_Loan vào đúng dịp bầu_cử này BBC BULLET Tổng_thống Trần_Thuỷ_Biển và Phó tổng_thống Lữ_Tú_Liên bị bắn lúc khi đi chiến_dịch ở Đài Nam_Một_viên đạn đã trúng bà Lữ_Tú_Liên ở mắt_cá chân trước khi trúng ông Trần_Thuỷ_Biển vào bụng Hai ông_bà đang đi trong đoàn xe hộ_tống tổng_thống Hai ông_bà đã rời bệnh_viện sau khi chữa_trị BBC Thứ 5 ngày 18 tháng 3 BULLET Howard_Dean loan_báo kế_hoạch Democracy for America_Tổ_chức Dân_chủ cho nước Mỹ một tổ_chức chính_trị để giúp_đỡ những người ứng_cử tiến_bộ có ý_kiến giống nhau CNN BULLET Chính_quyền Ấn_Độ báo cho biết là người nổi_loạn từ miền đông bắc từ Bangladesh Myanma và Bhutan đang đặt kế_hoạch cho cuộc tấn_công lớn cho phá bầu_cử sắp tới Reuters_Sự kiện qua theo tháng 2004 Tháng 2 tháng 2

Tháng 3 năm 2004

VN VN hay Vn có_thể là BULLET từ viết tắt của Việt_Nam mã quốc_gia ISO 3166 1 alpha 2 VN BULLET vn tên_miền quốc_gia cấp cao nhất của Việt_Nam BULLET Vietnam_Airlines mã IATA VN BULLET Visual novel một loại tiểu_thuyết tương_tác BULLET Vanilla_Ninja một nhóm nhạc nữ của Estonia

VN

Bách_khoa_toàn_thư Bách_khoa_toàn_thư là bộ sách tra_cứu về nhiều lĩnh_vực kiến_thức nhân_loại Bách_khoa_toàn_thư là bộ sách tra_cứu kiến_thức tổng_quát trên nhiều lĩnh_vực kiến_thức khác nhau ví_dụ Encyclopædia_Britannica bằng tiếng Anh và Brockhaus bằng tiếng Đức là những bộ khá nổi_tiếng hoặc có_thể là bộ sách tra_cứu chuyên_sâu về một lĩnh_vực nào đó ví_dụ như bách_khoa_toàn_thư về y_học triết_học hoặc luật Cũng có những bộ bách_khoa_toàn_thư đề_cập đến nhiều chủ_đề khác nhau trên một góc_độ văn_hoá sắc_tộc hay quốc_gia nhất_định ví_dụ như bộ Đại_Bách khoa thư Xô_Viết Tên gọi của bách_khoa_toàn_thư trong tiếng Anh encyclopedia bắt_nguồn từ_từ tiếng Hy_Lạp cổ_đại εγκύκλιος có nghĩa là phổ_biến rộng_rãi và παιδεία có nghĩa là giáo_dục hàm_nghĩa là kiến_thức phổ_thông đại_chúng Bách_khoa_toàn_thư đã tồn_tại khoảng 2 000 năm và đã phát_triển đáng_kể trong thời_gian đó liên_quan đến ngôn_ngữ được viết bằng ngôn_ngữ quốc_tế hoặc ngôn_ngữ địa_phương kích_thước ít hoặc nhiều tập ý_định trình_bày kiến_thức toàn_cầu hoặc giới_hạn nhận_thức văn_hoá có thẩm_quyền ý_thức_hệ mô_phạm thực_dụng quyền_tác_giả trình_độ phong_cách độc_giả trình_độ học_vấn nền_tảng sở_thích khả_năng và các công_nghệ có sẵn để sản_xuất và phân_phối bản_thảo viết_tay sách nhỏ hoặc sách in lớn phổ_biến internet Là một nguồn thông_tin đáng tin_cậy được biên_soạn bởi các chuyên_gia các phiên_bản in của Bách_khoa_toàn_thư luôn có một vị_trí nổi_bật trong các thư_viện trường_học và các tổ_chức giáo_dục khác Có hai phương_pháp chính xây_dựng bách_khoa_toàn_thư phương_pháp trong đó các mục_từ được sắp_xếp theo thứ_tự trong bảng_chữ_cái hoặc phương_pháp theo thể_loại chủ_đề có phân bậc Phương_pháp đầu là phổ_biến nhất đặc_biệt đối_với những bộ trình_bày kiến_thức phổ_thông Những công_trình bách_khoa_toàn_thư đầu_tiên Ý_tưởng tập_hợp mọi kiến_thức của thế_giới vào trong tầm tay tại một nơi nhất_định có từ thời Thư_viện Alexandria và Pergamon cổ_đại Nhiều tác_giả thời cổ_đại như Aristotle đã cố_gắng tập_hợp lại toàn_bộ kiến_thức của nhân_loại Một trong những soạn_giả bách_khoa_thư cổ đáng chú_ý nhất là Pliny già thế_kỷ thứ nhất Công_nguyên đã viết bộ Naturalis historia Lịch_sử tự_nhiên gồm 37 tập về thế_giới tự_nhiên và trở_nên cực_kỳ phổ_biến ở Tây_Âu trong suốt thời_kỳ Trung_cổ Hoàng_đế Trung_Quốc Thành Tổ nhà Minh đã trực_tiếp trông_coi việc biên_soạn bộ Vĩnh_Lạc đại điển 永樂大典 là một trong những bộ bách_khoa_thư lớn nhất trong lịch_sử được hoàn_thành vào năm 1408 và bao_gồm hơn 11 000 tập viết_tay trong số đó chỉ có 400 tập còn tồn_tại đến ngày_nay Trong triều_đại tiếp_theo hoàng_đế Trung_Quốc Càn_Long nhà Thanh đã sáng_tác 40 000 bài thơ rồi đưa vào trong một thư_viện 4 khu với 4 7 triệu trang viết cùng với hàng ngàn bài luận Bộ Tứ khố toàn thư 四庫全書 có_thể sánh với bách_khoa_thư kiểu phương Tây_Việc biên_soạn kiến_thức Hồi_giáo thời_kỳ đầu_vào thời Trung_cổ đã tạo ra nhiều công_trình toàn_diện và có một_số đóng_góp mà ngày_nay chúng_ta gọi là phương_pháp khoa_học phương_pháp lịch_sử và phương_pháp trích_dẫn Những công_trình đáng_kể bao_gồm bách_khoa_thư khoa_học của Abu_Bakr al Razi bộ Mutazilite gồm 270 quyển rất phong_phú về nội_dung của Al_Kindi và bách_khoa_thư y_học của Ibn_Sina là một công_trình tham_khảo có giá_trị hàng thế_kỷ Cũng phải kể tới các tác_phẩm về lịch_sử vạn_vật hay còn gọi là xã_hội_học của Asharites al Tabri al Masudi_Ibn_Rustah al Athir và Ibn_Khaldun trong đó bộ Muqadimmah đề cao nguyên_tắc mà ngày_nay hoàn_toàn tiếp_tục được áp_dụng đó là phải luôn_luôn thận_trọng kiểm_chứng mọi kết_luận trong các bài viết Những học_giả này có một ảnh_hưởng đáng_kể đối_với các phương_pháp nghiên_cứu và biên_soạn một phần do thông_lệ isnad của Hồi_giáo nhấn_mạnh sự trung_thực so với bài viết gốc cũng như việc kiểm_chứng nguồn tham_khảo và việc luôn đặt lại vấn_đề khi nghiên_cứu Bách_khoa_thư hiện_đại Ý_tưởng hiện_đại về việc xây_dựng các bộ bách_khoa_thư dưới dạng in đa_dụng và phân_phối rộng_rãi xuất_hiện ngay trước thời Denis_Diderot và các soạn_giả bách_khoa_thư thế_kỷ thứ 18 Mặc_dù John_Harris được coi là người đã định khổ sách mà ngày_nay đã trở_nên phổ_biến cho bách_khoa_thư từ năm 1704 với bộ Lexicon technicum thực_tế ngay từ năm 1646 thầy_thuốc và triết_gia người Anh Thomas_Browne đã đặc_biệt dùng từ encyclopaedia trong lời_tựa cho tác_phẩm của mình là Pseudodoxia_Epidemica hay Vulgar_Errors_Các lỗi thông_thường Browne đã cấu_trúc bách_khoa_thư của mình dựa trên lược_đồ có tiếng một thời của thời_kỳ Phục_hưng lược_đồ này gọi_nôm_na là nấc sáng_tạo tức_là theo như kiểu leo bậc thang từ thế_giới khoáng_vật đến thế_giới thực_vật động_vật con_người hành_tinh và cuối_cùng là thế_giới vũ_trụ Bộ sách tập_hợp những lỗi thông_thường vào thời đó được Browne liệt_kê đã trở_thành bách_khoa_thư gia_đình phổ_biến đầu_tiên ở Anh Sự phổ_biến của nó được khẳng_định thông_qua việc nó được tái_bản ít_nhất là năm lần mỗi lần đều có sửa_chữa và bổ_sung lần xuất_bản cuối_cùng là vào năm 1672 Pseudodoxia_Epidemica cũng xuất_hiện trong tủ_sách của nhiều học_giả châu_Âu trong suốt cuối thế_kỷ 17 và đầu thế_kỷ 18 Nó được dịch sang tiếng Pháp tiếng Hà_Lan và tiếng Đức cũng như tiếng La tinh Vì_vậy nó được coi là những cuốn sách hữu_dụng nhất cho người đọc Ephraim_Chambers xuất_bản tác_phẩm Cyclopaedia vào năm 1723 Bản dịch tiếng Pháp của nó trở_thành nguồn cảm_hứng cho việc ra_đời bộ Encyclopédie có_lẽ là bách_khoa_thư sớm đạt được thành_công nhất do Jean le Rond d Alembert và Denis_Diderot biên_soạn và hoàn_thành vào năm 1772 bao_gồm 28 tập 71 818 đề_mục 2 885 hình minh_hoạ Bộ Encyclopædia_Britannica nổi_tiếng xuất_hiện một_cách khiêm_tốn lúc ban_đầu ở Scotland từ năm 1768 đến 1797 chỉ có ba ấn_bản Những năm đầu của thế_kỷ 19 chứng_kiến sự thăng_hoa của các bách_khoa_thư xuất_bản ở Anh châu_Âu và Mỹ Ở Anh bộ Rees s Cyclopaedia 1802 1819 chứa_đựng một lượng thông_tin khổng_lồ về những cuộc cách_mạng_khoa_học và công_nghiệp thời_kỳ đó Điểm nổi_bật của những ấn_bản này là những hình minh_hoạ chất_lượng cao do những nhà chạm_khắc như Wilson_Lowry tạo ra và các hình nghệ_thuật do những chuyên_gia như John_Farey_Jr phác_hoạ Nhiều bộ bách_khoa_thư xuất_bản ở Scotland là kết_quả của thời_kỳ Khai_sáng Scotland do nền giáo_dục ở đây có chất_lượng trung_bình cao hơn hẳn những vùng còn lại ở Anh Encyclopædia_Britannica xuất_hiện dưới nhiều ấn_bản xuyên suốt thế_kỷ cùng với sự phát_triển của giáo_dục đại_chúng và các học_viện Mechanics_Institutes ở Anh Hiệp_hội phổ_biến kiến_thức hữu_dụng tiên_phong cho ra_đời các Penny_Cyclopaedia_Bách khoa ba_xu tên này có nghĩa là các số được phát_hành hằng tuần và với giá rẻ như báo_chí thông_thường Vào thế_kỷ thứ 20 Encyclopædia_Britannica đạt đến lần tái_bản thứ mười_lăm và những bách_khoa_thư giá rẻ như Bách_khoa_thư Harmsworth và Everyman s Encyclopaedia_Bách khoa thư cho mọi người trở_nên phổ_biến Gần đây có nhiều bách_khoa_toàn_thư cũng được xuất_bản trực_tuyến Wikipedia là một ví_dụ Bách_khoa_thư truyền_thống thường được soạn bởi các soạn_giả có trình_độ hàn_lâm Tuy_nhiên với Wikipedia thì lại khác dự_án này bắt_đầu từ năm 2001 với mục_đích là tạo ra một bách_khoa_thư mở đối_với tất_cả mọi người Bất_kỳ ai cũng đều có_thể sửa_chữa bổ_sung văn_bản hình_ảnh và âm_thanh trên đó Nội_dung của nó tuân theo giấy_phép bản_quyền công_cộng copyleft tự_do GFDL Đến năm 2004 dự_án đã có tổng_cộng hơn một_triệu mục_từ với hơn 80 ngôn_ngữ khác nhau Việc biên_soạn bách_khoa_thư Cấu_trúc phân_cấp và bản_chất luôn thay_đổi của bách_khoa_thư đặc_biệt thích_hợp khi lưu_trữ trên đĩa máy_tính hoặc trực_tuyến và đến cuối thế_kỷ thứ 20 phần_lớn những bách_khoa_thư quan_trọng đều chuyển sang những phương_pháp lưu_trữ này Việc xuất_bản trên đĩa tiêu_biểu là đĩa CD ROM có lợi_thế là chi_phí_sản_xuất rẻ và rất tiện mang đi_lại Ngoài_ra chúng có_thể chứa_đựng các phương_tiện không_thể có được trên bản in_như hoạt_hình âm_thanh và video Siêu_liên_kết giữa các mục có liên_quan về mặt nội_dung cũng là một lợi_thế nữa Các bách_khoa_thư trực_tuyến có lợi_thế ở điểm năng_động các thông_tin mới cho vào có_thể được xem ngay_tức_thì mà không phải chờ đến khi ra ấn_bản tĩnh trong trường_hợp in trên giấy hoặc đĩa Thông_tin trên một bách_khoa_thư in cần có một cấu_trúc phân_cấp nào đó và thông_thường thì các đề_mục được sắp_xếp theo thứ_tự trong bảng_chữ_cái Tuy_nhiên với định_dạng lưu_trữ điện_tử_động việc áp_đặt một cấu_trúc định sẵn là hoàn_toàn không cần_thiết Thay vào đó hầu_hết các bách_khoa_thư điện_tử cho_phép sắp_xếp các đề_mục bằng nhiều cách khác nhau kể_cả theo chủ_đề lẫn theo thứ_tự trong bảng_chữ_cái Danh_sách các bách_khoa_thư Những bách_khoa_thư và soạn_giả có tiếng trước năm 1700 BULLET Lịch_sử tự_nhiên của Pliny 77 Rất có ảnh_hưởng vào thời Trung_cổ BULLET Institutiones của Cassiodorus 560 Bách_khoa_thư Cơ đốc giáo đầu_tiên BULLET Etymologiae của thánh Isidore of Seville 636 Bách_khoa_thư Cơ đốc giáo có ảnh_hưởng nhất đầu thời_kỳ Trung_cổ BULLET Adab al kātib Sách kiến_thức của Ibn_Qutayba 828 889 Công_trình Ả_Rập sớm nhất được coi là bách_khoa_thư BULLET Bibliotheke của Patriarch_Photios thế_kỷ thứ 9 Công_trình La_Mã phương Đông_Byzantine sớm nhất được gọi là bách_khoa_thư BULLET Hrabanus_Maurus 842 De rerum naturis Về bản_chất sự_vật Xuất_phát từ công_trình của Isidore_BULLET_Suda thế_kỷ thứ 10 BULLET Bartholomeus de Glanvilla_De proprietatibus rerum 1240 Bách_khoa_thư được đọc và trích_dẫn nhiều nhất vào cuối thời Trung_cổ BULLET Vincent de Beauvais_Speculum_Majus 1260 Bách_khoa_thư tham_vọng nhất vào cuối thời Trung_cổ với 3 triệu từ mục BULLET Vĩnh_Lạc đại điển 1403 1408 Bách_khoa_thư sớm nhất của Trung_quốc BULLET Theodor_Zwinger 1533 1588 Theatrum_Vitae_Humanae 1588 BULLET Louis_Moréri_The_Great Historical_Dictionary 1671 BULLET Pierre_Bayle_Historical and Critical_Dictionary 1695 BULLET Vincenzo_Coronelli xuất_bản Biblioteca_Universale_Sacro_Profana vào đầu thế_kỷ thứ 18 bách_khoa_toàn_thư đầu_tiên theo phương_pháp sắp theo thứ_tự trong bảng_chữ_cái BULLET John_Henry_Alsted_BULLET John_Jacob_Hoffman_Những bách_khoa_thư xuất_bản từ năm 1700 1800 BULLET Lexicon technicum 1704 BULLET Cyclopaedia or Universal_Dictionary of Arts and Sciences 1723 và các ấn_bản sau thường được gọi là Chambers s Cyclopaedia_BULLET_An_Universal History of Arts and Sciences 1745 BULLET Encyclopædia_Britannica 1771 ấn_bản lần thứ 2 và 3 năm 1800 BULLET Encyclopædia_Perthensis 1796 1806 ấn_bản lần thứ 2 năm1816 Bách_khoa_toàn_thư tiếng Pháp BULLET Encyclopédie 1751 1772 BULLET Encyclopédie_Méthodique_Bách khoa thư có phương_pháp BULLET Grand dictionnaire universel du XIXme siècle Đại_từ điển phổ_thông thế_kỷ 19 của Pierre_Larousse_BULLET_Nouveau Petit_Larousse_Illustre của Claude_Auge_Bách khoa thư tiếng Đức BULLET Grosses vollständiges Universal_Lexicon 1751 1754 BULLET Conversations_Lexikon mit vorzüglicher Rücksicht auf die gegenwärtigen Zeiten 1796 1808 xem Brockhaus_Những bách_khoa_thư được xuất_bản từ năm 1800 1900 BULLET Rees s Cyclopaedia 1802 1819 BULLET Encyclopædia_Britannica ấn_bản lần 4 9 đến năm 1900 BULLET Edinburgh_Encyclopaedia 1808 BULLET British_Encyclopaedia 1809 BULLET Encyclopaedia_Londinensis 1810 BULLET Pantologia 1813 BULLET Encyclopaedia_Metropolitana 1817 1845 BULLET Penny_Cyclopaedia 1833 1846 BULLET English_Encyclopaedia 1854 1862 phụ_lục 1869 1873 BULLET Chambers s Encyclopaedia 1860 1868 không liên_hệ gì với Chambers s Cyclopaedia thế_kỷ 18 Những bách_khoa_thư đặc_biệt BULLET Engineer s and Mechanic s Encyclopaedia 1836 1837 ấn_bản lần 2 1849 thường được gọi là Bách_khoa_thư Hebert_BULLET_Cyclopaedia of Useful_Arts and Manufactures 1852 thường được gọi là Bách_khoa_thư Tomlinson_BULLET_A_Dictionary of Greek and Roman_Antiquities 1842 Bách_khoa_thư của Mỹ BULLET New_American_Encyclopaedia 1858 1863 phụ_lục hằng năm đến năm 1902 BULLET American_Encyclopaededia 1873 1876 BULLET New_Universal_Encyclopaedia 1875 1877 BULLET Johnson s Universal_Encyclopaedia 1893 1895 BULLET Encyclopedia_Americana 1839 1847 BULLET International_Encyclopaedia 1884 1898 Bách_khoa_thư tiếng Đức BULLET Ökonomische_Encyklopädie_Hệ_thống tổng_quan tiểu_bang thành_phố nhà_cửa và nông_nghiệp Biên_tập_viên D Johann_Georg_Krünitz 242 tập 1773 1858 BULLET Brockhaus xuất_bản lần 1 14 đến năm 1900 BULLET Pierers_Universal_Lexikon 1824 1836 xuất_bản lần 7 1888 1893 BULLET Meyers_Konversations_Lexikon 1839 1855 xuất_bản lần 5 1893 1897 BULLET Herders_Konversations_Lexikon 1854 1857 xuất_bản lần 2 1875 1879 Những bách_khoa_thư được xuất_bản từ năm 1900 2000 BULLET Encyclopædia_Britannica xuất_bản lần 10 16 đến năm 2000 BULLET Harmsworth s Encyclopaedia 1905 được biết đến ở Mỹ với tên Nelson s Encyclopaedia_BULLET_Everyman_Encyclopaedia khoảng 1910 BULLET The_Children s Encyclopedia 1911 BULLET The_World_Book_Encyclopedia 1917 BULLET Encyclopedia_International 1963 BULLET Encarta 1993 lấy nội_dung từ Funk and Wagnalls_BULLET_Encyclopedia of Life_Support_Systems_BULLET Funk and Wagnalls 1912 2001 Bách_khoa_thư tiếng Anh Mỹ BULLET New_International_Encyclopaedia 1902 BULLET Collier s Encyclopedia 1951 1952 BULLET The_Nuttall_Encyclopaedia_Bách khoa thư tiếng Đức BULLET Meyers_Konversations_Lexikon 4 ed 1885 1892 BULLET Brockhaus xuất_bản lần thứ 15 20 đến năm 2000 BULLET Meyers_Konversations_Lexikon xuất_bản lần thứ 6 1902 1908 lần thứ 9 cuối_cùng 1971 1979 BULLET Herders_Konversations_Lexikon xuất_bản lần thứ 3 1902 1907 lần thứ 5 1952 1956 Bách_khoa_thư tiếng Nga BULLET Đại_Bách khoa toàn thư Xô_viết Большая советская энциклопедия xuất_bản lần thứ nhất 1926 1933 lần thứ 3 cuối_cùng 1969 1978 Bách_khoa_thư tôn_giáo BULLET Jewish_Encyclopedia_Bách khoa thư Do thái giáo 1901 1906 BULLET Encyclopedia_Judaica_Bách khoa thư Do thái giáo BULLET Catholic_Encyclopedia_Bách khoa thư Thiên_chúa_giáo 1913 BULLET Schaff_Herzog_Encyclopedia of Religious_Knowledge_Bách khoa thư kiến_thức tôn_giáo Schaff_Herzog 1914 BULLET Encyclopedia of Mormonism_Bách khoa thư Mormon giáo 1992 BULLET Orthodox_Encyclopedia_Bách khoa thư Chính_thống_giáo Serbe_Những bách_khoa_thư được xuất_bản từ năm 2000 trở đi BULLET Wikipedia 2001 trở đi BULLET Everything2 BULLET Open_Site 2002 trở đi BULLET Free_Encyclopedia of Articles_Sorted_By_Rank Bách_khoa_thư tiếng Tây_Ban_Nha BULLET Gran_Enciclopedia_Planeta 2004 Tây_Ban_Nha Bách_khoa_thư tiếng Nga BULLET Đại_Bách khoa toàn thư Nga Большая российская энциклопедия tập 1 2004 Trung_Quốc đại bách_khoa_toàn_thư Trung_Quốc đại bách_khoa_toàn_thư gồm 80 quyển mỗi quyển 1 200 000 1 500 000 chữ phân quyển theo từng ngành khoa_học như Triết_học Luật_học_Lực học Toán_học Vật_lý_học Hoá_học Thiên_văn_học vv Xem thêm BULLET Từ_điển BULLET Soạn_giả bách_khoa BULLET Lịch_sử khoa_học và kỹ_thuật BULLET Thư_viện và khoa_học về thông_tin BULLET Danh_sách các bách_khoa_toàn_thư BULLET Văn_học BULLET Từ_điển_học BULLET Công_trình tham_khảo Tham_khảo BULLET Từ_điển_Bách_khoa Việt_Nam BULLET Robert_Collison_Encyclopaedias_Their History_Throughout the Ages xuất_bản lần 2 New_York_London_Hafner 1966 Liên_kết ngoài BULLET Sẽ đưa 4 tập Từ_điển_Bách_khoa Việt_Nam lên Internet_Chu_Minh_Vũ báo Thanh_Niên 22 35 19 10 2005 BULLET Xuất_bản Bách_khoa_toàn_thư Britannica bằng tiếng Việt_BULLET_Khởi nguồn của bách_khoa_toàn_thư trên Từ_điển_bách_khoa Việt_Nam

Bách_khoa_toàn_thư

9 tháng 4 Ngày 9 tháng 4 là ngày thứ 99 trong mỗi năm thường_ngày thứ 100 trong mỗi năm nhuận Còn 266 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 88 Thái_tử Lưu_Triệu kế_vị hoàng_đế triều Hán tức Hán_Hoà_Đế_Đậu thái_hậu nhiếp_chính BULLET 1241 Trận_Legnica giữa quân Ba_Lan và Đế_quốc Mông_Cổ BULLET 1288 Trần_Hưng_Đạo giành chiến_thắng trước quân Nguyên trên sông Bạch_Đằng kết_thúc chiến_tranh Nguyên Mông_Đại_Việt lần 3 tức 8 tháng 3 năm Mậu_Tý_BULLET 1682 Robert de LaSalle khám_phá ra cửa_sông Mississippi và yêu_sách giành nó cho Pháp và đặt tên_miền đó là Louisiana_BULLET 1865 Nội_chiến Hoa_Kỳ chấm_dứt trên thực_tế khi tướng miền Nam_Robert_E_Lee đầu_hàng Binh_đoàn Bắc_Virginia_BULLET 1867 Trong một cuộc bỏ_phiếu Thượng_nghị_viện Mỹ chấp_nhận hiệp_ước với Nga để mua Alaska_BULLET 1940 Chiến_tranh thế_giới thứ hai Quân_đội Đức tiến_hành Chiến_dịch Weserübung đồng_thời tiến_công Đan_Mạch và Na_Uy BULLET 1953 Warner_Brothers bất đầu chiếu_phim 3 D đầu_tiên gọi House of Wax_Nhà_Bằng_Sáp Ong BULLET 1959 Kế_hoạch Mercury_NASA thông_báo bảy phi_hành_gia astronaut Mỹ được chọn Tin_tức báo_chí nhanh_chóng gọi họ là Bảy_Người_Mercury_BULLET 1967 Nguyên_mẫu máy_bay Boeing 737 tiến_hành chuyến bay đầu_tiên hiện là dòng máy_bay_phản_lực bán_chạy nhất trong lịch_sử hàng không BULLET 1991 Nước Gruzia rút khỏi Liên_Xô_BULLET 1999 Ismail_Omar_Guelleh trở_thành tổng_thống Djibouti BULLET 1999 Tổng_thống Nigeria Ibrahim_Baré_Maïnassara bị ám_sát BULLET 2002 Nữ_hoàng Elizabeth mẹ nữ_hoàng từ Vương_quốc_Anh có lễ thang ở Tu_viện Westminster_BULLET 2003 Xâm_chiếm của Mỹ vào Iraq vào 2003 Chế_độ Ba ath ở Iraq của Saddam_Hussein bị lật_đổ Sinh BULLET 1835 Vua_Leopold_II của Bỉ m 1909 BULLET 1829 Nguyễn_Phúc_Thuỵ_Thận phong hiệu Bình_Thạnh Công_chúa công_chúa con vua Minh_Mạng m 1907 BULLET 1919 J Presper_Eckert người chế_tạo_máy tính ENIAC BULLET 1986 Leighton_Meester nữ Diễn_viên người Mỹ BULLET 1938 Viktor_Stepanovich_Chernomyrdin thủ_tướng Nga năm 1992 1998 BULLET 1926 Hugh_Hefner người sáng_lập và là giám_đốc sáng_tạo của tạp_chí Playboy_BULLET 1931 Hironaka_Heisuke nhà toán_học Nhật_Bản đoạt Huy_chương Fields năm 1970 BULLET 1987 Blaise_Matuidi cầu_thủ bóng_đá người Pháp BULLET 1995 Kim_Da mi nữ diễn_viên người Hàn_Quốc Mất_BULLET 88 Hán_Chương_Đế vua thứ 18 của Nhà Hán_BULLET 491 Zeno hoàng_đế thuộc La_Mã phương Đông s 474 BULLET 879 Louis vua nói_lắp Vua_Pháp s vào 846 BULLET 1024 Giáo_hoàng Bê nê đích VIII BULLET 1322 Lê_Văn_Hưu nhà_sử_học đời nhà Trần tác_giả bộ Đại_Việt sử_ký bộ quốc_sử đầu_tiên của Việt_Nam s 1230 BULLET 1626 Francis_Bacon nhà triết_học chính_khách nhà_văn tiểu_luận s 1561 BULLET 1959 Frank_Lloyd_Wright kiến_trúc_sư s vào 1867 BULLET 2013 Nghệ_sĩ_ưu_tú Văn_Hiệp nghệ_sĩ hài_kịch nổi_tiếng người Việt_Nam BULLET 2021 BULLET DMX ca_sĩ Mỹ s 1970 BULLET Philip_Vương_tế Anh s 1921 2021 Những ngày lễ và ngày kỷ_niệm BULLET Đạo_Bahá í Lễ_Jalál_Ngày lễ đầu_tiên vào tháng hai thuộc Lịch_Bahá í BULLET 1993 2004 2015 Thứ_Sáu Tuần_Thánh

9 tháng 4

10 tháng 4 Ngày 10 tháng 4 là ngày thứ 100 trong mỗi năm thường_ngày thứ 101 trong mỗi năm nhuận Còn 265 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 428 Nestorius trở_thành Thượng phụ Đại kết thành Constantinopolis_BULLET 1609 Quân_đội phiên Satsuma đến đảo lớn Amami khởi_đầu xâm_chiếm Vương_quốc Lưu_Cầu BULLET 1741 Quân_đội Phổ của nhà_vua Friedrich_II_Đại_Đế đánh_bại quân Áo trong trận đánh tại Mollwitz_BULLET 1815 Núi Tambora phun ra tro của nó che_phủ vài đảo ở Indonesia BULLET 1865 Nội_chiến Mỹ Một ngày sau việc đầu_hàng của lính miền Nam_Hoa_Kỳ_Tướng Hợp_Bang_Mỹ_Robert E Lee nói_chuyện với lính của ông lần cuối_cùng BULLET 1912 Tàu RMS Titanic rời hải_cảng Southampton_Anh_BULLET 1919 Emiliano_Zapata người dẫn_đầu Cách_mạng Mexico bị lực_lượng chính_phủ phục_kích và bắn chết tại Morelos_BULLET 1925 Tiểu_thuyết Đại_gia Gatsby của nhà_văn F Scott_Fitzgerald được phát_hành lần đầu_tiên tại New_York_BULLET 1926 Toàn_quyền Đông_Dương_Alexandre_Varenne ký nghị_định thành_lập Viện_Dân_biểu Bắc_Kỳ và Viện_Dân_biểu Trung_Kỳ_BULLET 1938 Edouard_Daladier trở_thành Thủ_tướng Pháp BULLET 1941 Thế_chiến thứ hai Trục Berlin_Roma và Tokyo ở châu_Âu lập Quốc_gia Độc_lập Croatia từ Nam_Tư với người nổi_dậy phát_xít Ustase của Ante_Pavelić làm thủ_lĩnh BULLET 1957 Kênh đào Suez được mở lại cho mọi chuyến tàu sau khi đóng_cửa trong ba tháng BULLET 1959 Hoàng_thái_tử Akihito kết_hôn với Michiko bà là người đầu_tiên có xuất_thân thường_dân trở_thành thành_viên của Hoàng_tộc Nhật_Bản BULLET 1970 Chiến_tranh Việt_Nam 48 người Mỹ được thăm_dò ý_kiến trong Cuộc thăm_dò ý_kiến Gallop đồng_ý với chính_sách của Tổng_thống Mỹ Richard_M_Nixon về Việt_Nam trong khi 41 chê chính_sách này BULLET 1970 Ban nhạc The_Beatles đưa ra tuyên_bố chính_thức tan_rã trong một cuộc họp_báo BULLET 1971 Chiến_tranh_Lạnh Trong khi cố_gắng làm tan băng giao_thiệp với Hoa_Kỳ Trung_Quốc tổ_chức chuyến thi_đấu giao_hữu với đội bóng_bàn Mỹ BULLET 1972 Chiến_tranh Việt_Nam Lần đầu_tiên kể từ tháng 11 năm 1967 B 52 Mỹ bắt_đầu thả bom xuống Bắc_Việt_BULLET 1972 Phát_hiện các ngôi mộ có chứa các thẻ tre trong đó ghi lại các chương thất_truyền của Tôn_Tẫn binh_pháp và Tôn_Tử binh_pháp BULLET 1979 Tổng_thống Hoa_Kỳ Jimmy_Carter ký Luật Quan_hệ Đài_Loan duy_trì quan_hệ ngoại_giao thực_chất với Đài_Loan BULLET 2010 Một máy_bay của Không_quân Ba_Lan chở các quan_chức cấp cao Ba_Lan gồm cả Tổng_thống Lech_Kaczyński gặp nạn tại Smolensk_Nga khiến toàn_bộ 96 người trên khoang thiệt_mạng BULLET 2019 Các nhà_khoa_học từ dự_án Kính_thiên_văn Chân_trời sự_kiện công_bố hình_ảnh đầu_tiên của nhân_loại về một lỗ_đen nằm ở trung_tâm của thiên_hà M87 Sinh BULLET 1783 Hortense de Beauharnais_Nữ hoàng Hà_Lan vợ của Louis_Bonaparte m 1837 BULLET 1870 theo lịch Julius_Vladimir_Ilyich_Lenin m 1924 BULLET 1926 Mạc_Đình_Vịnh_Thiếu tướng Bộ Quốc_phòng Bộ Tổng_Tham_mưu Quân_đội nhân_dân Việt_Nam m 2022 BULLET 1970 Phi_Nhung cố ca_sĩ Việt_kiều m 2021 BULLET 1973 Roberto_Carlos cầu_thủ bóng_đá người Brazil BULLET 1986_Shin_Hyun bin diễn_viên người Hàn_Quốc BULLET 1986 Vincent_Kompany cầu_thủ bóng_đá người Bỉ BULLET 1992 Sadio_Mané cầu_thủ bóng_đá người Sénégal_Mất_BULLET 1585 Giáo_hoàng Gregory_XIII s 1502 Những ngày lễ và ngày kỷ_niệm BULLET 1993 2004 2015 Thứ_Bảy Tuần thánh

10 tháng 4

11 tháng 4 Ngày 11 tháng 4 là ngày thứ 101 trong mỗi năm thường_ngày thứ 102 trong mỗi năm nhuận Còn 264 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 618 Vũ_Văn_Hoá_Cập lãnh_đạo binh_sĩ Kiêu_Quả quân tiến_hành binh_biến sát_hại Tuỳ_Dạng_Đế tại Giang Đô_BULLET 1241 Đế_quốc Mông_Cổ đánh_bại Vương_quốc Hungary trong trận Mohi_BULLET 1803 Ngoại_trưởng Pháp Charles_Talleyrand đề_nghị bán toàn_bộ lãnh_thổ hạt Louisiana cho Hoa_Kỳ BULLET 1814 Napoléon_Bonaparte từ_bỏ ngôi và bị đày_ải qua đảo Elba_BULLET 1868 Chế_độ tướng_quân bị thủ_tiêu ở Nhật_BULLET 1898 Hiệp_định Paris giữa Tây_Ban_Nha và Hoa_Kỳ có hiệu_lực Hoa_Kỳ giành lấy quyền kiểm_soát Cuba Puerto_Rico một phần Tây_Ấn_Guam_Philippines BULLET 1908 Tàu_tuần_dương SMS Blücher được hạ_thuỷ đây là tàu_tuần_dương bọc thép cuối_cùng được Hải_quân Đế_quốc Đức chế_tạo BULLET 1921 Vương_quốc Transjordan được thành_lập BULLET 1951 Chiến_tranh Triều_Tiên Tổng_thống Harry_S_Truman cách_chức tướng Douglas_MacArthur khỏi Hàn_Quốc BULLET 1970 Tàu Apollo 13 được phóng lên BULLET 1979 Nhà độc_tài Uganda Idi_Amin bị lật_đổ BULLET 1980 Công_ước Liên_Hợp_Quốc về Hợp_đồng mua_bán hàng_hoá quốc_tế được ký_kết tại Wien_Áo_BULLET 2001 Phi_hành_đoàn bị cầm_giữ thuộc máy_bay EP 3E của Mỹ hạ_cánh xuống đảo Hải_Nam Trung_Quốc sau khi đụng_độ với máy_bay chiến_đấu F 8 đã được thả ra Sinh BULLET 999 Bao_Công quan đại_thần nhà Tống m 1062 BULLET 1357 Vua_João_I của Bồ_Đào_Nha m 1433 BULLET 1966 Lisa_Stansfield ca_sĩ Anh BULLET 1984 Yoo_Yeon seok diễn_viên người Hàn_Quốc BULLET 1989 Nhậm_Gia_Luân nam diễn_viên ca_sĩ người Trung_Quốc BULLET 1991 Thiago_Alcântara cầu_thủ bóng_đá người Tây_Ban_Nha Ý Brazil BULLET 1995 Lee_Do hyun nam diễn_viên Hàn_Quốc BULLET 1996 Phan_Văn_Đức cầu_thủ bóng_đá người Việt_Nam Mất_BULLET 1887 Phạm_Bành danh_thần nhà Nguyễn một trong những thủ_lĩnh phong_trào Cần_Vương chống Pháp cuối thế_kỷ 19 s 1827 BULLET 2002 Đỗ_Mậu_Thiếu tướng Quân_lực Việt_Nam Cộng_hoà BULLET 2021 Daunte_Wright s 2000 Ngày lễ và ngày kỷ_niệm BULLET 1993 2004 2015 Lễ_Phục Sinh

11 tháng 4

12 tháng 4 Ngày 12 tháng 4 là ngày thứ 102 trong mỗi năm thường_ngày thứ 103 trong mỗi năm nhuận Còn 263 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 1820 Alexander_Ypsilantis được tuyên_bố là thủ_lĩnh của Filiki_Eteria một tổ_chức bí_mật có mục_đích lật_đổ sự cai_trị của Đế_quốc Ottoman đối_với Hy_Lạp BULLET 1861 Nội_chiến Mỹ Chiến_tranh bắt_đầu khi mà binh_lính Liên_minh miền Nam_Hoa_Kỳ bắn phá đồn Sumter trong cảng Charleston_Nam_Carolina_BULLET 1861 Thành Định_Tường của quân Đại_Nam thất_thủ Quân_Pháp kiểm_soát Định_Tường_BULLET 1877 Vương_quốc Liên_hiệp Anh và Bắc_Ireland sáp_nhập Transvaal_BULLET 1884 Chiến_tranh Pháp Đại_Nam_Quân_Pháp chiếm được thành Hưng_Hoá từ quân Nguyễn_Cờ đen BULLET 1931 Nhà_thờ chính toà Thánh_Isaac tại Leningrad_Liên_Xô mở_cửa với vai_trò một bảo_tàng chống tôn_giáo thông_qua biểu_diễn con_lắc Foucault lớn nhất thế_giới BULLET 1945 Harry_S_Truman trở_thành Tổng_thống Mỹ thứ 33 BULLET 1956 Thành_lập Trường Quốc_gia Âm_nhạc và Kịch_nghệ ở Sài_Gòn BULLET 1961 Nhà du_hành_vũ_trụ Liên_Xô_Yuri_Gagarin trở_thành người đầu_tiên đi vào không_gian ngoài thiên_thể BULLET 1975 Trong khi quân Khmer_Đỏ bao quanh thủ_đô Phnôm_Pênh của Campuchia Hoa_Kỳ tiến_hành chiến_dịch di_tản bằng đường không khỏi thành_phố BULLET 1980 Terry_Fox bắt_đầu Marathon_Hy vọng của mình từ St_John s Newfoundland hướng về Vancouver nhằm gây quỹ trên toàn Canada cho nghiên_cứu ung_thư Sinh BULLET 1852 Ferdinand von Lindemann nhà toán_học người Đức BULLET 1925 Nguyễn_Đức_Cảnh nhà cách_mạng Việt_Nam BULLET 1954 Nguyễn_Thị_Kim_Ngân nguyên Chủ_tịch Quốc_hội nước Cộng_hoà_xã_hội_Chủ_nghĩa_Việt_Nam BULLET 1971 Shannen_Doherty diễn_viên Mỹ BULLET 1979 Nguyễn_Anh_Tuấn chính_trị_gia Việt_Nam BULLET 1989 Karik rapper nhạc_sĩ Việt_Nam BULLET 1994 Sehun thành_viên nhóm nhạc EXO người Hàn_Quốc BULLET 1996 Nguyễn_Văn_Toàn cầu_thủ bóng_đá người Việt_Nam BULLET 1997 Nguyễn_Quang_Hải cầu_thủ bóng_đá người Việt_Nam BULLET 1997 Jack ca_sĩ Việt_Nam Mất_BULLET 1863 Đỗ_Thị_Tâm phong hiệu Quý_nhân thứ_phi của vua Minh_Mạng nhà Nguyễn s 1804 BULLET 1945 Franklin_Delano_Roosevelt_Tổng_thống Mỹ thứ 32 s 1882 BULLET 1989 Sugar_Ray_Robinson võ_sĩ quyền_Anh_Hoa Kỳ được nhiều đánh_giá là võ_sĩ quyền_Anh vĩ_đại nhất mọi thời_đại s 1921 BULLET 2009 Marilyn_Chambers ca_sĩ diễn_viên Mỹ s 1952 Những ngày lễ và ngày kỷ_niệm BULLET Ngày Vũ_trụ Quốc_tế tổ_chức quốc_tế về người bay lên vũ_trụ đầu_tiên Yuri_Gagarin

12 tháng 4

13 tháng 4 Ngày 13 tháng 4 là ngày thứ 103 trong mỗi năm thường_ngày thứ 104 trong mỗi năm nhuận Còn 262 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 710 Thiên hoàng Genmei thiên_đô từ Fujiwara kyo đến Heijo kyo khởi_đầu Thời_kỳ Nara trong lịch_sử Nhật_Bản BULLET 1111 Henry_V trở_thành Hoàng_đế La_Mã_Thần thánh BULLET 1204 Thập tự_quân chiếm kinh_thành Constantinopolis trong Thập_tự_chinh thứ tư kết_thúc tạm_thời Đế_quốc Đông_La_Mã_BULLET 1598 Vua_Henri_IV của Pháp ra Chỉ_dụ Nantes cho những người Huguenot quyền tự_do tín_ngưỡng BULLET 1742 Ôratô_Messiah của George_Frideric_Handel ra_mắt công_chúng tại Dublin_Ireland_BULLET 1829 Nghị_viện Anh cho người theo Giáo_hội Công_giáo Rôma được quyền tự_do tín_ngưỡng BULLET 1849 Hungary trở_thành một nước cộng_hoà BULLET 1861 Nội_chiến Mỹ Fort_Sumter đầu_hàng BULLET 1919 Quân_đội Ấn_Độ thuộc Anh sát_hại hàng trăm người biểu_tình không vũ_trang tại Jallianwala_Bagh_Amritsar_Punjab BULLET 1941 Hiệp_ước Xô_Nhật được ký_kết tại Moskva đảm_bảo tính trung_lập giữa Liên_Xô và Nhật_Bản trong Chiến_tranh thế_giới thứ hai BULLET 1943 Chiến_tranh thế_giới thứ hai Đức tuyên_bố tìm thấy mộ tập_thể của tù_binh Ba_Lan bị Hồng_quân Liên_Xô hành_quyết trong khu rừng Katyn gây chia_rẽ giữa Đồng_Minh chính_phủ Ba_Lan lưu_vong ở Luân_Đôn và Liên_Xô_BULLET 1943 Khánh_thành Đài kỷ_niệm Jefferson ở Washington_D_C nhân_dịp 200 năm ngày_sinh Thomas_Jefferson_BULLET 1947 ngày truyền_thống Lực_lượng_vũ_trang tỉnh Bắc_Kạn BULLET 1967 Chiến_tranh Việt_Nam quân và dân miền Đông Nam_Bộ đánh_bại cuộc hành_quân Gianxon_Xity_BULLET 1970 Bình chứa oxy trên phi_thuyền Apollo 13 nổ phi_hành_đoàn lâm_nguy BULLET 1983 Harold_Washington là người Mỹ gốc Phi đầu_tiên được bầu làm thị_trưởng thành_phố Chicago_BULLET 1985 Ramiz_Alia thay Enver_Hoxha làm lãnh_tụ Albania BULLET 1987 Bản tuyên_bố Liên_minh Trung_Bồ được ký tại Bắc_Kinh theo đó Bồ_Đào_Nha giao quyền cai_quản Ma_Cao cho Trung_Quốc vào năm 1999 BULLET 1997 Tiger_Woods trở_thành người trẻ tuổi nhất giành chiến_thắng trong giải đấu golf chuyên_nghiệp Masters_Tournament ở tuổi 21 BULLET 2010 Đĩa đơn Not_Myself_Tonight của Christina_Aguilera được phát_hành BULLET 2029 Tiểu hành_tinh 2004 MN4 sẽ đi qua gần Trái_Đất cách khoảng 65 000 km Sinh BULLET 1519 Catherine de Medici hoàng_hậu nước Pháp m 1589 BULLET 1570 Guy_Fawkes kẻ đặt chất_nổ dưới hầm toà nhà Nghị_viện Anh năm 1605 m 1606 BULLET 1743 Thomas_Jefferson_Tổng_thống Mỹ thứ ba tác_giả bản Tuyên_ngôn Độc_lập của Hoa_Kỳ m 1826 BULLET 1747 Louis_Philippe_II_Quận công Orléans m 1793 BULLET 1769 Thomas_Lawrence hoạ_sĩ Anh m 1830 BULLET 1771 Richard_Trevithick kỹ_sư cơ_khí phát_triển đầu_máy xe_lửa đầu_tiên m 1833 BULLET 1808 Antonio_Meucci nhà_phát_minh nhà cải_cách nhà_kinh_doanh người Mỹ gốc Ý m 1889 BULLET 1885 György_Lukács triết_gia nhà phê_bình_văn_học Hungary m 1971 BULLET 1892 Sir_Robert_Alexander_Watson Watt người sáng_chế radar m 1973 BULLET 1894 Arthur_Fadden Thủ_tướng Úc thứ 13 m 1973 BULLET 1906 Samuel_Beckett nhà_văn Ireland giải Nobel văn_chương năm 1969 m 1989 BULLET 1926 John_Spencer_Churchill_Quận công Marlborough thứ 11 BULLET 1939 Seamus_Heaney nhà_thơ Bắc_Ireland giải Nobel văn_chương năm 1995 BULLET 1951 Peabo_Bryson ca_sĩ pop BULLET 1955 Trương_Hoà_Bình_Uỷ_viên Bộ_Chính_trị Phó Thủ_tướng Thường_trực Chính_phủ 2016 nay BULLET 1960 Rudi_Völler huấn_luyện_viên bóng_đá người Đức BULLET 1963 Garry_Kasparov đại kiện_tướng cờ_vua người Nga gốc Azerbaidjan vô_địch thế_giới 1985 2003 BULLET 1978 Carles_Puyol cầu_thủ bóng_đá người Tây_Ban_Nha BULLET 2000 Nancy ca_sĩ diễn_viên người Hàn_Quốc Mất_BULLET 814 Krum hãn xứ Bulgaria BULLET 1093 Vsevolod I của Kiev s 1093 BULLET 1279 Boleslaus_Ngoan đạo công_tước Ba_Lan BULLET 1605 Boris_Godunov_Sa hoàng BULLET 1695 Jean de la Fontaine tác_giả Pháp s 1621 BULLET 1856 Nguyễn_Phúc_Thục_Tĩnh phong hiệu Xuân_An_Công chúa_công chúa con vua Minh_Mạng s 1825 BULLET 1865 Achille_Valenciennes nhà động_vật_học người Pháp s 1794 BULLET 1943 Oskar_Schlemmer hoạ_sĩ nhà điêu_khắc nhà_thiết_kế và biên_đạo múa Đức BULLET 1955 nhân_sĩ Bùi_Bằng_Đoàn s 1889 BULLET 1972 Trương_Hữu_Đức_Chuẩn tướng Việt_Nam Cộng_hoà Sinh 1930 BULLET 2007 Doãn_Mẫn nhạc_sĩ nhạc tiền_chiến người Việt_Nam s 1919 Ngày lễ và kỷ_niệm BULLET Lễ_hội Chol_Chnam_Thmay_BULLET Ngày đầu_tiên trong Tết Thái_Tết_Miến_Điện Tết Campuchia tết Lào Liên_kết ngoài BULLET BBC On_This_Day tiếng_Anh

13 tháng 4

14 tháng 4 Ngày 14 tháng 4 là ngày thứ 104 trong lịch Gregory_Còn 261 ngày trong năm 262 ngày trong năm nhuận Sự_kiện BULLET 924 Hậu_Đường Trang_Tông sách phong Cao_Quý Hưng tước_hiệu Nam_Bình vương khởi_đầu nước Nam_Bình BULLET 1865 John_Wilkes_Booth ám_sát tổng_thống Mỹ Abraham_Lincoln_Abraham_Lincoln qua_đời vào ngày hôm sau BULLET 1894 Thomas_Alva_Edison nhà_phát_minh người Mỹ trình_bày máy_chiếu_phim sơ_khai có_thể xem qua một cửa_sổ nhỏ thành_tựu này là tiền_thân của điện_ảnh BULLET 1912 Tàu Titanic đâm vào băng trôi trong chuyến đi đầu_tiên nó chìm hẳn vào_khoảng 2 giờ 30 sáng hôm sau BULLET 1931 Lưỡng viện lập_pháp Tây_Ban_Nha Cortes_Generales phế_truất vua Alfonso_XIII tuyên_cáo nền Đệ nhị Cộng_hoà Tây_Ban_Nha BULLET 1939 Tiểu_thuyết Chùm nho uất_hận của nhà_văn người Mỹ John_Steinbeck được phát_hành BULLET 1944 Nổ lớn rung_chuyển Cảng Bombay làm chết 300 người gây thiệt_hại 20 triệu bảng Anh vào thời đó BULLET 1962 Georges_Pompidou trở_thành Thủ_tướng Pháp BULLET 1969 Tại lễ trao giải Oscar điện_ảnh Katharine_Hepburn và Barbra_Streisand ngang phiếu nên cùng được giải dành cho nữ diễn_viên chính xuất_sắc nhất Katharine_Hepburn trở_thành nữ diễn_viên duy_nhất 3 lần đoạt giải Oscar điện_ảnh cho nữ diễn_viên chính xuất_sắc nhất BULLET 1986 Hoa_Kỳ ném bom xuống các thành_phố Tripoli và Benghazi của Libya đáp lại vụ đánh bom vào hộp_đêm ở Tây_Berlin_BULLET 1999 Một trận mưa_đá xảy ra tại Sydney với khoảng 500 000 tấn mưa_đá rơi xuống làm thiệt_hại 2 3 tỷ đô_la Úc thiệt_hại nặng nhất trong lịch_sử kinh_tế và bảo_hiểm Úc BULLET 2002 Tổng_thống Venezuela Hugo_Chávez phục_chức sau khi bị quân_đội quốc_gia phế_truất và giam_giữ trong hai ngày BULLET 2013 Máy_chủ Minecraft_Hypixel được thành_lập BULLET 2018 Liên_quân Mĩ_Anh_Pháp không_kích Syria bằng tên_lửa tên_lửa tomahawk với lí_do trả_đũa việc chính_quyền Syria sử_dụng vũ_khí_hoá_học_Sinh BULLET 1629 Christiaan_Huygens nhà toán_học thiên_văn_học và vật_lý_học người Hà_Lan m 1695 BULLET 1700 Nguyễn_Phúc_Điền tước phong Dận_Quốc công công_tử con chúa Nguyễn_Phúc_Chu m 1739 BULLET 1708 Nguyễn_Nghiễm_Đại thần nhà Lê_trung_hưng m 1776 BULLET 1868 Peter_Behrens kiến_trúc_sư nhà_thiết_kế Đức m 1940 BULLET 1891 Sergei_Prokofiev nhà soạn nhạc nghệ_sĩ piano nhạc_trưởng người Nga và Liên_Xô m 1953 BULLET 1934 Arun_Gandhi nhà hoạt_động chính_trị xã_hội người Mỹ gốc Ấn_Độ cháu trai của Mahatma_Gandhi_BULLET 1944 Nguyễn_Phú_Trọng_Tổng bí_thư nguyên Chủ_tịch nước Việt_Nam BULLET 1973 Adrien_Brody nam diễn_viên người Mỹ BULLET 1989 Nguyễn_Trọng_Hoàng cầu_thủ bóng_đá người Việt_Nam BULLET 1996 Vũ_Văn_Thanh cầu_thủ bóng_đá người Việt_Nam Mất_BULLET 1759 George_Friedrich_Handel nhà soạn nhạc người Anh gốc Đức s 1685 BULLET 1865 Abraham_Lincoln tổng_thống Mỹ thứ 16 s 1809 BULLET 1887 Nguyễn_Cao bố_chính Thái_Nguyên kháng_chiến chống Pháp trong phong_trào Cần_Vương giữ chức tán tương quân_vụ tự đâm bụng moi ruột chết sau khi sa vào tay quân Pháp s 1828 BULLET 1917 Ludwik_Lejzer_Zamenhof người sáng_chế ra quốc_tế_ngữ Esperanto s 1859 BULLET 1930 Vladimir_Mayakovsky nhà_thơ người Nga và Liên_Xô s 1893 BULLET 1986 Simone de Beauvoir nhà_văn nhà triết_học nhà hoạt_động nữ_quyền người_Pháp s 1908 BULLET 2016 Nguyễn_Ánh 9 nhạc_sĩ Việt_Nam s 1940 Ngày lễ và kỷ_niệm BULLET Baisakhi tổ_chức ở Punjab_Ấn_Độ_BULLET Poila_Baisakh tổ_chức ở Bengal_Ấn_Độ_BULLET Vishu tổ_chức ở Kerala_Ấn_Độ_BULLET Ngày Đen tổ_chức ở Seoul_Hàn_Quốc_BULLET Ngày Thanh_niên tổ_chức ở Cabinda_Angola_Liên kết ngoài BULLET BBC On_This_Day tiếng_Anh

14 tháng 4

15 tháng 4 Ngày 15 tháng 4 là ngày thứ 105 trong mỗi năm thường_ngày thứ 106 trong mỗi năm nhuận Còn 260 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 1850 San_Francisco được hợp_nhất thành một thành_phố của bang Califorina_Hoa_Kỳ_BULLET 1865 Andrew_Johnson trở_thành Tổng_thống Mỹ thứ 17 BULLET 1865 Gia_Định báo được xuất_bản lần đầu tại Sài_Gòn đây là tờ báo tiếng Việt đầu_tiên viết bằng chữ Quốc_ngữ BULLET 1912 Tàu khách RMS Titanic chìm vào_khoảng 2 giờ 40 phút sau khi đụng vào một tảng băng trôi khiến hơn 1 500 người thiệt_mạng BULLET 1952 Máy_bay ném bom chiến_lược B 52 Stratofortress của hãng Boeing thực_hiện chuyến bay thử_nghiệm đầu_tiên BULLET 1923 Insulin bắt_đầu được bán cho người_bệnh tiểu_đường BULLET 1950 Thành_lập Hoàng_triều Cương_thổ trực_thuộc Quốc_trưởng Bảo_Đại_BULLET 1989 Một cuộc tụ_tập tập nhỏ diễn ra tại khu_vực bia kỉ_niệm Anh_hùng Nhân_dân tại Bắc_Kinh nhằm tưởng_nhớ Hồ_Diệu_Bang khởi_đầu Sự_kiện Thiên_An_Môn_BULLET 1955 Tiệm ăn McDonald s đầu_tiên mở ở Des_Plains_Illinois_BULLET 1983 Disneyland_Tokyo mở_cửa BULLET 1994 Đại_diện của 124 nước và Cộng_đồng châu_Âu ký Hiệp_định Marrakesh sửa_đổi Hiệp_định chung về Thuế_quan và Thương_mại và lập WTO bắt_đầu có hiệu_lực từ ngày 1 tháng 1 năm 1995 BULLET 2002 Máy_bay Boeing 767 200 của Air_China rơi xuống sườn núi trong lúc mưa nhiều và sương_mù dày dặc gần Pusan_Hàn_Quốc làm chết 122 người BULLET 2003 Giết_chóc ở Mosul_Lính_Mỹ bắn vào những người phản_đối chống lại Mỹ ở thành_phố bắc Iraq Mosul giết chết ít_nhất 10 người Iraq tay không BULLET 2019 Nhà_thờ Đức_Bà Paris bị thiệt_hại nặng nệ trong một vụ cháy lớn khiến 2 cảnh_sát và 1 lính cứu_hoả bị_thương nhẹ và mất 8 tiếng để dập tắt đám cháy Sinh BULLET 1452 Leonardo da Vinci hoạ_sĩ Ý m năm 1519 BULLET 1489 Mimar_Sinan kiến_trúc_sư Thổ_Nhĩ_Kỳ m năm 1588 BULLET 1552 Pietro_Cataldi nhà toán_học Ý m năm 1626 BULLET 1580 George_Calvert 1st Baron_Baltimore nhà thực_dân Anh BULLET 1588 Claudius_Salmasius nhà học_giả cổ_điển Pháp m năm 1653 BULLET 1641 Robert_Sibbald nhà_vật_lý học Scotland m năm 1722 BULLET 1642 Hoàng_đế Suleyman_II của đế_quốc Ottoman m năm 1691 BULLET 1646 Vua_Christian_V của Đan_Mạch m năm 1699 BULLET 1651 Robert_Sibbald nhà_vật_lý học Scotland_BULLET 1684 Catherine I của Nga m năm 1727 BULLET 1688 Johann_Friedrich_Fasch nhà soạn nhạc Scotland m năm 1758 BULLET 1707 Leonhard_Euler nhà toán_học Thuỵ_Điển m năm 1783 BULLET 1710 William_Cullen nhà_vật_lý học Scotland m năm 1790 BULLET 1721 Prince_William_Augustus công_tước của Cumberland nhà chỉ_huy quân_đội Anh m năm 1765 BULLET 1772 Étienne_Geoffroy_Saint_Hilaire nhà tự_nhiên_học Pháp m năm 1844 BULLET 1793 Friedrich_Georg_Wilhelm von Struve nhà thiên_văn_học Đức m năm 1864 BULLET 1794 Jean_Pierre_Flourens nhà sinh_lý_học Pháp m năm 1867 BULLET 1800 James_Clark_Ross nhà thám_hiểm Anh m năm 1862 BULLET 1809 Hermann_Grassmann nhà toán_học Đức m năm 1877 BULLET 1832 Wilhelm_Busch nhà_thơ Đức m năm 1908 BULLET 1843 Henry_James tác_giả Mỹ m năm 1916 BULLET 1858 Émile_Durkheim nhà xã_hội_học Pháp m năm 1917 BULLET 1861 Bliss_Carman nhà_thơ Canada m năm 1929 BULLET 1874 Johannes_Stark nhà_vật_lý học Đức giải Nobel_Vật lý m năm 1957 BULLET 1878 Robert_Walser nhà_văn Thuỵ_Sĩ m năm 1956 BULLET 1879 Melville_Henry_Cane luật_sư Mỹ m năm 1980 BULLET 1883 Stanley_Bruce Thủ_tướng Úc thứ 8 m năm 1967 BULLET 1885 Tadeusz_Kutrzeba tướng Ba_Lan BULLET 1886 Nikolay_Gumilyov nhà_thơ Nga m năm 1921 BULLET 1888 Maximilian_Kronberger nhà_thơ Đức m năm 1904 BULLET 1889 Thomas_Hart_Benton người vẽ tranh_tường Mỹ m năm 1975 BULLET 1889 A Philip_Randolph nhà hoạt_động xã_hội Mỹ m năm 1979 BULLET 1892 Corrie ten Boom người sống_sót sau vụ Holocaust m năm 1983 BULLET 1894 Bessie_Smith ca_sĩ hát nhạc Blues_Mỹ m năm 1937 BULLET 1895 Clark_McConachy vận_động_viên billiard Newzealand m năm 1980 BULLET 1896 Nikolay_Nikolayevich_Semyonov nhà hoá_học Nga giải Nobel hoá_học m năm 1986 BULLET 1901 Joe_Davis vận_động_viên Snooker_Anh m năm 1978 BULLET 1902 Fernando_Pessa nhà_báo Bồ_Đào_Nha m năm 2002 BULLET 1907 Nikolaas_Tinbergen nhà_nghiên_cứu chim Hà_Lan giải Nobel_Y học m năm 1988 BULLET 1912 Kim_Il_Sung_Chủ_tịch Triều_Tiên m năm 1994 BULLET 1916 Alfred_S_Bloomingdale thương_gia Mỹ m năm 1982 BULLET 1917 Hans_Conried nam diễn_viên Mỹ m năm 1982 BULLET 1920 Richard von Weizsäcker_Tổng_thống Đức BULLET 1921 Georgi_Beregovoi phi_hành_gia Liên_Xố m năm 1995 BULLET 1922 Michael_Ansara nam diễn_viên Syri_Mỹ_BULLET 1922 Harold_Washington chính_khách Mỹ m năm 1987 BULLET 1924 Ngài_Neville_Marriner nghệ_sĩ vĩ_cầm kiêm nhạc_trưởng Anh BULLET 1927 Robert_Mills nhà_vật_lý Mỹ m năm 1999 BULLET 1930 Vigdís_Finnbogadóttir Thủ_tướng Iceland BULLET 1933 Roy_Clark nhạc_sĩ Mỹ BULLET 1933 Elizabeth_Montgomery nữ diễn_viên Mỹ m năm 1995 BULLET 1933 Boris_Strugatsky tác_giả Nga BULLET 1936 Raymond_Poulidor vận_động_viên đua xe_đạp Pháp BULLET 1938 Hso_Khan_Pha chính_khách Myânm_BULLET 1939 Claudia_Cardinale nữ diễn_viên Tunisia BULLET 1940 Jeffrey_Archer tác_giả Anh BULLET 1940 Robert_Walker_Jr nam diễn_viên Mỹ BULLET 1940 Willie_Davis vận_động_viên bóng_chày Mỹ BULLET 1942 Francis_X_DiLorenzo_Giám mục Thiên chúa Mỹ BULLET 1942 Walt_Hazzard vận_động_viên bóng_rổ Mỹ BULLET 1942 Kenneth_Lay thương_gia Mỹ m năm 2006 BULLET 1944 Dzhokhar_Dudaev lãnh_đạo Chesnia m năm 1996 BULLET 1944 Dave_Edmunds nhạc_sĩ Wales_BULLET 1945 Frank_DiLeo nam diễn_viên Mỹ BULLET 1947 Lois_Chiles nữ diễn_viên Mỹ BULLET 1947 Mike_Chapman nhà viết nhạc BULLET 1948 Michael_Kamen nhà soạn nhạc Mỹ m năm 2003 BULLET 1949 Tonio_K ca_sĩ Mỹ BULLET 1949 Alla_Pugachyova ca_sĩ Nga BULLET 1950 Amy_Wright nữ diễn_viên Mỹ BULLET 1951 Heloise báo biên_tập_viên Mỹ BULLET 1954 Seka nữ diễn_viên khoả_thân Mỹ BULLET 1955 Dodi_Al_Fayed thương_gia Ai_Cập m năm 1997 BULLET 1957 Evelyn_Ashford vận_động_viên điền_kinh Mỹ BULLET 1958 Benjamin_Zephaniah nhà_văn Anh BULLET 1959 Emma_Thompson nữ diễn_viên Anh BULLET 1959 Thomas_F_Wilson diễn_viên Mỹ BULLET 1960 Tony_Jones snooker vận_động_viên snooker Anh BULLET 1960 Pedro_Delgado cuarơ Tây_Ban_Nha BULLET 1962 Nawal_El_Moutawakel vận_động_viên chạy vượt_rào Morroca_BULLET 1963 Bobby_Pepper nhà_báo Mỹ BULLET 1965 Linda_Perry nhạc_sĩ Mỹ BULLET 1966 Samantha_Fox ca_sĩ Anh BULLET 1967 Frankie_Poullain nhạc_sĩ Anh The_Darkness_BULLET 1967 Dara_Torres vận_động_viên bơi_lội Mỹ BULLET 1968 Ed_O_Brien nhạc_sĩ Anh Radiohead_BULLET 1968 Stacey_Williams người_mẫu Mỹ BULLET 1969 Jeromy_Burnitz vận_động_viên bóng_rổ Mỹ BULLET 1969 Milton_Bradley vận_động_viên bóng_chày Mỹ BULLET 1970 Flex_Alexander nam diễn_viên Mỹ BULLET 1972 Arturo_Gatti vận_động_viên quyền_anh Canada BULLET 1974 Danny_Pino nam diễn_viên Mỹ BULLET 1974 Josh_Todd nhạc_sĩ Mỹ Buckcherry_BULLET 1975 Paul_Dana người lái_xe hiếm Mỹ m năm 2006 BULLET 1977 Chandra_Levy_American_Congressional intern m năm 2001 BULLET 1978 Austin_Aries vận_động_viên đấu_vật Mỹ BULLET 1978 Luis_Alfonso_Rodríguez_López Cepero ca_sĩ Puerto_Rico BULLET 1980 Raúl_López vận_động_viên bóng_rổ Tây_Ban_Nha BULLET 1980 Victor_Núñez cầu_thủ Costa_Rica BULLET 1980 Fränk_Schleck vận_động_viên Luxembourg BULLET 1981 Andrés d Alessandro cầu_thủ Argentina BULLET 1981 Seth_Wulsin nghệ_sĩ Mỹ BULLET 1983 Ilya_Kovalchuk vận_động_viên hockey Nga BULLET 1986 Quincy_Owusu_Abeyie cầu_thủ bóng_đá Hà_Lan BULLET 1990 Emma_Watson nữ diễn_viên Anh BULLET 1991 Arioka_Daiki nam ca_sĩ diễn_viên Nhật_Bản BULLET 1992 Amy_Diamond ca_sĩ Thuỵ_Điển BULLET 1995 Kim_Nam_Joo ca_sĩ thuộc nhóm nhạc nữ Hàn_Quốc Apink_Mất_BULLET 69 Otho_Hoàng đế La_Mã s vào 32 BULLET 1865 Abraham_Lincoln s 12 tháng 2 năm 1809 Tổng_thống Mỹ thứ 16 người có công bãi_bỏ chế_độ nô_lệ BULLET 1885 Nguyễn_Phúc_Miên_Phú tước phong Phù_Mỹ Quận công hoàng_tử con vua Minh_Mạng nhà Nguyễn s 1817 BULLET 1898 Kepa_Te_Rangihiwinui thủ_lĩnh quân_đội Maori_BULLET 1989 Hồ_Diệu_Bang_Tổng_Bí thư đảng Cộng_sản Trung_Quốc nhà cải_cách s năm 1915 BULLET 1998 Pol_Pot lãnh_tụ của Khmer_Đỏ s vào 1925 Những ngày lễ và ngày kỷ_niệm BULLET 1993 2004 2015 Thứ năm trong tuần_lễ sau Lễ_Phục Sinh

15 tháng 4

Hoá_học Hoá_học gọi tắt là hoá là một nhánh của khoa_học_tự_nhiên nhằm nghiên_cứu về thành_phần cấu_trúc tính_chất và sự thay_đổi của vật_chất Các chủ_đề chính trong hoá_học là nguyên_tố hợp_chất nguyên_tử phân_tử và các phản_ứng_hoá_học Hoá_học đôi_khi được gọi là khoa_học trung_tâm vì nó là cầu_nối các ngành khoa_học_tự_nhiên khác như vật_lý_học địa_chất_học và sinh_học Từ nguyên Tên gọi hoá_học trong tiếng Việt khởi_nguồn từ tiếng Trung_化學 có âm Hán_Việt là hoá_học Từ 化學 hoá_học trong tiếng Trung là do William_Alexander_Parsons_Martin đặt ra xuất_hiện lần đầu_tiên trong quyển thứ_sáu của bộ sách viết bằng văn_ngôn của Martin có tên là 格物入門_Cách vật nhập_môn do Kinh_sư Đồng_văn quán 京師同文館 xuất_bản vào năm Đồng Trị thứ_bảy 1868 thời nhà Thanh_格物入門_Cách vật nhập_môn được chia thành bảy quyển là 水學_Thuỷ học nước 氣學_Khí học khí 火學_Hoả học lửa 電學_Điện học 力學_Lực học 化學_Hoá học 算學_Toán học Hoá_học lần đầu được du_nhập vào Việt_Nam qua Nam_Kỳ thuộc Pháp thời Đệ_Nhị_Đế chế Pháp và tiếp_tục được giảng_dạy sâu_rộng ở miền Nam Việt_Nam_Cho nên vẫn còn nhiều khái_niệm hoá_học của được kế_thừa từ thời Nam_Kỳ còn thuộc Pháp axit từ acide anđêhit từ aldehyde và cách sắp_xếp các phần định chức trong hệ_thống danh_pháp Lịch_sử Hoá_học phát_triển từ giả kim thuật đã được thực_hành từ hàng ngàn năm trước như ở Trung_Hoa_Châu_Âu và Ấn_Độ Khoa giả kim thuật nghiên_cứu về vật_chất nhưng thế_giới của những nhà_giả_kim thuật đều dựa trên kinh_nghiệm thực_tế và công_thức bắt_nguồn từ thực hành chứ không dựa vào những nghiên_cứu khoa_học Mục_đích của họ là một chất gọi là Hòn đá triết_học dùng để biến_đổi những chất như chì thành vàng Các nhà_giả_kim thuật đã tiến_hành rất nhiều thí_nghiệm để tìm ra chất này và qua đó họ đã phát_triển nhiều dụng_cụ mà ngày_nay vẫn còn được sử_dụng trong kỹ_thuật hoá_học Tuy_nhiên không một nhà_giả_kim thuật nào tìm ra được hòn đá triết_học và trong thế_kỷ thứ 17 các phương_pháp làm_việc của khoa giả kim thuật được thay_đổi bằng những phương_pháp khoa_học Một phần kiến_thức của các nhà_giả_kim thuật đang được sử_dụng bởi các nhà hoá_học những người làm_việc dựa vào kết_luận hợp_lý dựa trên những gì mà họ quan_sát được chứ không dựa vào ý_nghĩ biến_hoá chì thành vàng Lịch_sử của hoá_học có_thể được coi như bắt_đầu từ lúc Robert_Boyle tách hoá_học từ khoa giả kim thuật trong tác_phẩm The_Skeptical_Chemist_Nhà hoá_học hoài_nghi vào năm 1661 nhưng thường được đánh_dấu bằng ngày Antoine_Lavoisier tìm ra khí oxy vào năm 1783 Hoá_học có bước phát_triển mạnh và phân_hoá vào thế_kỷ 19 Những nghiên_cứu của Justus von Liebig về tác_động của phân_bón đã thành_lập ra ngành hoá_học nông_nghiệp và cung_cấp nhiều nhận_thức cho ngành hoá vô_cơ Cuộc tìm_kiếm một hoá_chất tổng_hợp thay_thế cho chất màu indigo dùng để nhuộm vải là bước khởi_đầu của những phát_triển vượt_bậc cho ngành hoá hữu_cơ và dược Một đỉnh_cao trong sự phát_triển của ngành hoá_học chính là phát_minh bảng_tuần_hoàn nguyên_tố của Dmitri_Ivanovich_Mendeleev và Lothar_Meyer_Mendelev đã sử_dụng quy_luật của bảng_tuần_hoàn để tiên_đoán trước sự tồn_tại và tính_chất của các nguyên_tố germanium gallium và scandium vào năm 1870 Gallium được tìm thấy vào năm 1875 và có những tính_chất như Mendeleev đã tiên_đoán trước Nghiên_cứu trong hoá_học đã phát_triển trong thời_kỳ chuyển_tiếp sang thế_kỷ 20 đến mức các nghiên_cứu sâu về cấu_tạo nguyên_tử đã không còn là lãnh_vực của hoá_học nữa mà thuộc về vật_lý nguyên_tử hay vật_lý_hạt_nhân Mặc_dù vậy các công_trình nghiên_cứu này đã mang lại nhiều nhận_thức quan_trọng về bản_chất của sự biến_đổi chất hoá_học và của các liên_kết hoá_học Các động_lực quan_trọng khác bắt_nguồn từ những khám_phá trong vật_lý lượng_tử thông_qua mô_hình quỹ_đạo điện_tử Các nguyên_lý nền_tảng của hoá_học hiện_đại Mô_hình cấu_trúc nguyên_tử hiện_tại là mô_hình cơ_học lượng_tử Hoá_học truyền_thống bắt_đầu bằng việc nghiên_cứu các hạt sơ_cấp các nguyên_tử các phân_tử các chất kim_loại tinh_thể và các hợp_chất khác của vật_chất Vấn_đề này có_thể được nghiên_cứu trong trạng_thái rắn lỏng hoặc khí có_thể riêng_lẻ hoặc hỗn_hợp Các tương_tác phản_ứng và biến_đổi được nghiên_cứu trong hoá_học thường là kết_quả của các tương_tác giữa các nguyên_tử dẫn đến việc sắp_xếp lại các liên_kết hoá_học giữ các nguyên_tử với nhau Những biến_đổi như_vậy được nghiên_cứu trong phòng_thí_nghiệm hoá_học Phòng_thí_nghiệm hoá_học có khuôn_mẫu thường sử_dụng nhiều loại dụng_cụ thuỷ_tinh trong phòng_thí_nghiệm Tuy_nhiên những dụng_cụ thuỷ_tinh này không phải là trung_tâm của hoá_học và rất nhiều các thí_nghiệm cũng như ứng_dụng công_nghiệp_hoá học được thực_hiện mà không cần những dụng_cụ này Phản_ứng_hoá_học là sự chuyển_đổi một_số chất thành một hoặc nhiều chất khác nhau Cơ_sở của sự biến_đổi hoá_học như_vậy là sự sắp_xếp lại các electron trong các liên_kết hoá_học giữa các nguyên_tử Nó có_thể được miêu_tả một_cách tượng_trưng qua một phương_trình_hoá_học trọng_tâm đặt vào các nguyên_tử Số_lượng các nguyên_tử ở bên trái và bên phải trong phương_trình cho một sự biến_đổi hoá_học là bằng nhau khi số_lượng các nguyên_tử ở hai bên là không đồng_đều chuyển_đổi được gọi là phản_ứng hạt_nhân hoặc sự phân_rã phóng_xạ Loại phản_ứng_hoá_học mà một chất có_thể trải qua và sự thay_đổi năng_lượng có_thể đi kèm tuân theo một_số quy_tắc cơ_bản nhất_định được gọi là định_luật hoá_học Các cân_nhắc về năng_lượng và entropy luôn quan_trọng trong hầu_hết các nghiên_cứu hoá_học Các chất hoá_học được phân_loại theo cấu_trúc trạng_thái cũng như các thành_phần hoá_học của chúng Chúng có_thể được phân_tích bằng các công_cụ phân_tích hoá_học ví_dụ quang_phổ và sắc ký Các nhà_khoa_học tham_gia nghiên_cứu hoá_học được gọi là các nhà hoá_học Hầu_hết các nhà hoá_học chuyên về một hoặc nhiều tiểu ngành Một_số khái_niệm rất cần_thiết cho việc nghiên_cứu hoá_học một_số trong số đó là Vật_chất Trong hoá_học vật_chất được định_nghĩa là bất_cứ vật gì có khối_lượng tĩnh và thể_tích chiếm không_gian nhất_định và được tạo thành từ các hạt Các hạt tạo nên vật_chất cũng có khối_lượng tịnh nhưng không phải tất_cả các hạt đều có khối_lượng tịnh chẳng_hạn như photon Vật_chất có_thể là một chất hoá_học tinh_khiết hoặc một hỗn_hợp các chất Nguyên_tử Nguyên_tử là đơn_vị cơ_bản của hoá_học Nó bao_gồm một lõi rất đặc gọi là hạt_nhân nguyên_tử bao quanh bởi một đám mây điện_tử khổng_lồ Hạt_nhân được tạo thành từ các proton tích điện dương và các neutron không tích điện gọi chung là các nucleon Trong khi đó đám mây điện_tử lại gồm các electron tích điện âm có quỹ_đạo quanh hạt_nhân Trong một nguyên_tử trung_hoà về điện điện_tích âm của electron cân_bằng với điện_tích_dương của proton Hạt_nhân rất đặc khối_lượng của một nucleon gấp 1836 lần so với electron tuy_nhiên bán_kính của một nguyên_tử lại gấp 10000 lần hạt_nhân của nó Nguyên_tử cũng là thực_thể nhỏ nhất được cho là giữ các tính_chất hoá_học của nguyên_tố như độ âm điện khả_năng ion_hoá trạng_thái oxy_hoá số phối trí coordination number và các loại liên_kết có_thể hình_thành ví_dụ liên_kết kim_loại ion cộng hoá_trị Nguyên_tố Một nguyên_tố_hoá_học là một chất tinh_khiết chỉ bao_gồm một loại nguyên_tử đặc_trưng bởi số proton cụ_thể trong hạt_nhân của các nguyên_tử được gọi là số_hiệu nguyên_tử và được thể_hiện bằng ký_hiệu Z Nguyên_tử khối là tổng của số proton và neutron trong một hạt_nhân Mặc_dù tất_cả các hạt_nhân của tất_cả các nguyên_tử thuộc một nguyên_tố sẽ có cùng một_số hiệu nguyên_tử chúng có_thể không nhất_thiết phải có cùng nguyên_tử khối các nguyên_tử của một nguyên_tố có nguyên_tử khối khác nhau được gọi là đồng_vị Ví_dụ tất_cả các nguyên_tử với 6 proton trong hạt_nhân là các nguyên_tử của nguyên_tố carbon nhưng nguyên_tử carbon có_thể có nguyên_tử khối là 12 hoặc 13 Sự trình_bày tiêu_chuẩn của các nguyên_tố_hoá_học là sắp_xếp vào bảng_tuần_hoàn sắp_xếp các nguyên_tố theo số_hiệu nguyên_tử Bảng_tuần_hoàn được sắp_xếp thành các nhóm hoặc các cột và các chu_kỳ hoặc các hàng Bảng_tuần_hoàn rất hữu_ích trong việc xác_định khuynh_hướng tuần_hoàn Hợp_chất Hợp_chất là một chất hoá_học tinh_khiết cấu_tạo từ nhiều hơn một nguyên_tố Các tính_chất của một hợp_chất thường ít giống với các thành_phần cấu_tạo nên nó Danh_pháp chuẩn của các hợp_chất được quy_định bởi Liên_minh Quốc_tế về Hoá_học thuần_tuý và Hoá_học ứng_dụng IUPAC Các hợp_chất hữu_cơ được đặt tên theo hệ_thống danh_pháp hữu_cơ Tên của các hợp_chất vô_cơ được tạo ra theo hệ_thống danh_pháp vô_cơ Khi một hợp_chất có nhiều hơn một phần chúng có_thể được chia thành hai phần chính các thành_phần tích điện dương và các tích điện âm Thêm vào đó Dịch_vụ Tóm_tắt Hoá_chất CAS đã đưa ra một phương_pháp để sắp_xếp các chất hoá_học Lúc này mỗi chất hoá_học có_thể nhận_biết được bởi một_số hiệu được gọi là số đăng_ký CAS Phân_tử Một phân_tử là phần nhỏ nhất không_thể phân_chia của một chất hoá_học tinh_khiết với đặc_tính hoá_học duy_nhất nghĩa_là nó có khả_năng thực_hiện một_số phản_ứng_hoá_học với các chất khác Tuy_nhiên định_nghĩa này chỉ tốt đối_với các chất cấu_tạo từ các phân_tử mà điều này không đúng với nhiều chất xem dưới đây Các phân_tử thường là một tập_hợp các nguyên_tử gắn_kết với nhau bằng các liên_kết cộng hoá_trị sao cho cấu_trúc này là trung_hoà về điện_tích và tất_cả các điện_tử_hoá trị được ghép_nối với các điện_tử khác trong các liên_kết hoặc trong các cặp đơn không ở trong liên_kết Như đã nói các phân_tử tồn_tại như các đơn_vị trung_hoà điện không giống như các ion Khi quy_tắc này bị phá vỡ phân_tử lúc này có một điện_tích đôi_khi chúng được đặt tên là một ion phân_tử hoặc một ion đa_nguyên tử Tuy_nhiên các ion phân_tử thường chỉ có ở dạng tách hoàn_toàn chẳng_hạn như một chùm trực_tiếp trong chân_không ở một phổ_kế khối Rất nhiều ion đa_nguyên tử này ở trong đất ví_dụ các ion sunfat hoặc nitrat thường gặp nói_chung chúng không được coi là phân_tử trong hoá_học Một_số phân_tử có chứa một hoặc nhiều electron không ghép cặp tạo ra các gốc tự_do Hầu_hết các gốc tự_do tương_đối phản_ứng nhưng một_số chẳng_hạn như nitric oxit NO có_thể ổn_định Các nguyên_tố khí_trơ hoặc khí_hiếm heli neon argon krypton xenon và radon tồn_tại ở đơn_vị nhỏ nhất là dưới dạng các nguyên_tử đơn_độc nhưng các chất hoá_học tách_biệt khác thì gồm các phân_tử hoặc các mạng nguyên_tử liên_kết với nhau một_cách nào đó Các phân_tử xác_định được có_thể là các chất quen_thuộc như nước HO không_khí 0 và nhiều hợp_chất hữu_cơ như rượu CHO hoặc CHOH đường CHO xăng và các dược_phẩm khác nhau Tuy_nhiên không phải tất_cả các chất hoặc các hợp_chất hoá_học bao_gồm các phân_tử rời_rạc và thực_tế hầu_hết các chất_rắn tạo thành lớp vỏ rắn lớp phủ và lõi của Trái_Đất là các hợp_chất hoá_học mà không có các phân_tử Các loại chất khác chẳng_hạn như các hợp_chất ion và các chất_rắn trong mạng được sắp_xếp theo cách mà không tìm thấy tồn_tại của các phân_tử thực_chất Thay vào đó các chất này được tìm_hiểu dưới dạng đơn_vị công_thức hoặc đơn_vị tế_bào là cấu_trúc lặp lại nhỏ nhất trong chất Ví_dụ về các chất như_vậy là các muối như muối_ăn chất_rắn như carbon và kim_cương kim_loại silica và các khoáng_chất silicat quen_thuộc như thạch_anh và granit Một trong những đặc_tính chính của một phân_tử là cấu_hình của nó thường được gọi là cấu_trúc hoá_học Trong khi cấu_trúc của các phân_tử nguyên_tử cấu_tạo từ hai nguyên_tử ba hoặc bốn có_thể dễ đoán dạng thẳng hình_chóp góc thì cấu_trúc của các phân_tử đa_nguyên tử được cấu_thành từ hơn 6 nguyên_tử của một_số nguyên_tố có_thể rất quan_trọng đối_với tính_chất hoá_học của nó Chất và hỗn_hợp Một chất hoá_học là một loại vật_chất với thành_phần và tập_hợp các thuộc_tính xác_định Một tập_hợp các chất được gọi là hỗn_hợp Ví_dụ về hỗn_hợp là không_khí và các hợp_kim Mol và lượng chất Mol là một đơn_vị_đo_lường biểu_thị một lượng chất còn gọi là lượng_hoá học Mol được định_nghĩa là số_nguyên tử tìm thấy chính_xác 0 012 kg 12 gram carbon 12 trong đó nguyên_tử cacbon 12 không liên_kết ở trạng_thái nghỉ và trạng_thái nền Số_lượng các thực_thể trên mỗi mol được gọi là hằng_số Avogadro và được xác_định một_cách thực_nghiệm là khoảng 6 022 10 mol Nồng_độ mol là lượng chất đặc_biệt trên một thể tích dung_dịch và thường được ghi dưới dạng trong moldm Thể hoặc trạng_thái Ngoài các tính_chất hoá_học cụ_thể phân_biệt các chất hoá_học khác nhau các chất hoá_học có_thể tồn_tại trong một_vài_thể hay trạng_thái khác nhau Phần_lớn việc phân_loại hoá_chất độc_lập với các phân_loại theo thể này tuy_nhiên một_số_thể đặc_biệt là không tương_thích với các tính_chất hoá_học nhất_định_Thể là một tập_hợp các trạng_thái của một hệ_thống_hoá học có các đặc_tính cấu_trúc tương_tự nhau đặt trong một loạt các điều_kiện chẳng_hạn như áp_suất hoặc nhiệt_độ Các tính_chất vật_lý chẳng_hạn như mật_độ và độ chiết_quang thường là các giá_trị đặc_trưng của thể Thể của vật_chất được xác_định bởi quá_trình chuyển_thể đó là khi năng_lượng đưa vào hoặc đưa ra khỏi hệ_thống thoát ra sắp_xếp lại cấu_trúc của hệ_thống thay_vì thay_đổi các các điều_kiện Đôi_khi sự khác_biệt giữa các thể có_thể liên_tục hay không rõ_ràng thay_vì có ranh_giới tách_biệt trong trường_hợp này vật_chất được coi là ở trạng_thái siêu tới hạn Khi ba thể cùng tồn_tại với các điều_kiện nhất_định nó tạo nên một điểm ba trạng_thái và vì điểm này là không thay_đổi đó là một_cách thuận_tiện để xác_định một tập_hợp các điều_kiện cho từng thể Các ví_dụ quen_thuộc nhất của các thể là rắn lỏng và khí Nhiều chất có nhiều thể rắn Ví_dụ sắt có ba thể rắn alpha gamma và delta thay_đổi tuỳ theo nhiệt_độ và áp_suất Một sự khác_biệt chính giữa các thể rắn là cấu_trúc tinh_thể hoặc sự sắp_xếp của các nguyên_tử Một thể khác_thường gặp trong nghiên_cứu hoá_học là thể lỏng tức_là trạng_thái của các chất hoà_tan trong dung_môi thường là trong nước Các thể ít quen_thuộc hơn bao_gồm plasma ngưng_tụ Bose_Einstein và ngưng_tụ fermion cùng với các giai_đoạn thuận từ và sắt từ của vật_liệu từ_tính Mặc_dù hầu_hết các thể là quen_thuộc trong các hệ_thống ba chiều nó cũng có_thể định_nghĩa các tương_tự trong các hệ_thống hai chiều điều này đã thu_hút được sự quan_tâm của nó đối_với các hệ_thống sinh_học Liên_kết Các nguyên_tử gắn_kết với nhau trong các phân_tử hoặc tinh_thể được gọi là liên_kết với nhau Một liên_kết hoá_học có_thể được hình_dung như là sự cân_bằng đa cực giữa các điện_tích_dương trong hạt_nhân và các điện_tích âm dao_động xung_quanh chúng Không_chỉ là phản_ứng hút và đẩy đơn_giản năng_lượng và sự phân_bố là đặc_trưng cho khả_năng một điện_tử tạo liên_kết với một nguyên_tử khác Một liên_kết hoá_học có_thể là một liên_kết cộng hoá_trị liên_kết ion liên_kết hydro hoặc chỉ là lực Van der Waals_Mỗi loại liên_kết này được gán cho một_số tiềm_năng Những tiềm_năng tạo ra các tương_tác giữ các nguyên_tử với nhau trong các phân_tử hoặc tinh_thể Trong nhiều hợp_chất đơn_giản lý_thuyết hoá_trị mô_hình VSEPR và khái_niệm số oxy_hoá có_thể được sử_dụng để giải_thích cấu_trúc phân_tử và thành_phần Một liên_kết ion được hình_thành khi một kim_loại mất đi một hoặc nhiều electron của nó trở_thành một cation tích điện dương và các electron sau đó được thu được bởi nguyên_tử phi kim trở_thành một anion tích điện âm Hai ion tích điện trái dấu sẽ thu_hút bởi nhau và liên_kết ion là lực hấp_dẫn giữa chúng Ví_dụ natri Na một kim_loại mất một điện_tử để trở_thành một Na cation trong khi clo Cl một phi kim thu được điện_tử này để trở_thành Cl anion Các ion được giữ lại với nhau do lực hút tĩnh_điện và hợp_chất natri chloride NaCl hay tên phổ_biến hơn là muối_ăn được hình_thành Trong một liên_kết cộng hoá_trị một hoặc nhiều cặp electron hoá_trị được chia_sẻ bởi hai nguyên_tử tạo nên nhóm các nguyên_tử liên_kết với nhau trung_hoà về điện hay phân_tử Các nguyên_tử sẽ chia_sẻ các điện_tử_hoá trị trong một_cách để tạo ra một cấu_hình electron khí_hiếm với tám electron trong vỏ ngoài cùng của chúng cho mỗi nguyên_tử Các nguyên_tử có xu_hướng kết_hợp theo cách mà mỗi chúng có tám electron trong vỏ ngoài cùng và sao cho là tuân_thủ quy_tắc bát tử xem Liên_kết ion Tuy_nhiên một_số nguyên_tố như hydro và lithi chỉ cần hai điện_tử trong vỏ ngoài cùng của chúng để đạt được cấu_hình ổn_định này các nguyên_tử này được cho là tuân theo quy_tắc song tử duet và theo cách này chúng sẽ đạt tới cấu_hình điện_tử của heli trong khí_quyển một khí_hiếm chỉ có hai điện_tử trong vỏ bên ngoài của nó Tương_tự các lý_thuyết từ vật_lý_cổ_điển có_thể được sử_dụng để dự_đoán nhiều cấu_trúc ion Với các hợp_chất phức_tạp hơn chẳng_hạn như phức_hợp kim_loại lý_thuyết hoá_trị sẽ ít có giá_trị hơn Lúc này các phương_pháp tiếp_cận khác như lý_thuyết quỹ_đạo phân_tử orbital thường được sử_dụng Xem sơ_đồ về orbital điện_tử Năng_lượng Trong bối_cảnh hoá_học năng_lượng là một thuộc_tính của một chất do kết_quả của cấu_trúc nguyên_tử phân_tử hoặc cấu_trúc tổng_hợp của nó Vì một sự biến_đổi hoá_học đi cùng với sự thay_đổi một hoặc nhiều cấu_trúc này nó luôn đi kèm với việc tăng hoặc giảm năng_lượng của các chất liên_quan Một_số năng_lượng được chuyển_giao giữa môi_trường xung_quanh và các chất phản_ứng dưới dạng nhiệt hoặc ánh_sáng do_đó các sản_phẩm của một phản_ứng có_thể nhiều hoặc ít năng_lượng hơn các chất phản_ứng Một phản_ứng được cho là giải_phóng năng_lượng nếu trạng_thái cuối_cùng thấp hơn về quy_mô năng_lượng so với trạng_thái ban_đầu trong trường_hợp phản_ứng thu năng_lượng thì ngược_lại Một phản_ứng được gọi là toả_nhiệt nếu phản_ứng thải nhiệt ra môi_trường xung_quanh trong trường_hợp phản_ứng thu nhiệt phản_ứng hấp_thụ nhiệt từ môi_trường xung_quanh Các phản_ứng_hoá_học thường không_thể xảy ra trừ khi các chất phản_ứng vượt qua hàng_rào năng_lượng gọi là năng_lượng hoạt_hoá Tốc_độ phản_ứng_hoá_học ở nhiệt_độ nhất_định T liên_quan đến năng_lượng hoạt_hoá E bởi yếu_tố phân_bố của Boltzmann đó là xác_suất của một phân_tử có năng_lượng lớn hơn hoặc bằng với E ở nhiệt_độ nhất_định T Sự phụ_thuộc có tính luỹ_thừa của tần_suất phản_ứng lên nhiệt_độ được gọi là phương_trình Arrhenius_Năng lượng kích_hoạt cần_thiết cho một phản_ứng_hoá_học có_thể dưới dạng nhiệt ánh_sáng điện hoặc lực_lượng cơ_học dưới dạng siêu_âm Một khái_niệm liên_quan là năng_lượng tự_do cũng cân_nhắc cả khái_niệm entropy là một phương_tiện rất hữu_ích để dự_đoán tính khả_thi của phản_ứng và xác_định trạng_thái cân_bằng của một phản_ứng_hoá_học trong nhiệt_động_học hoá_học Một phản_ứng chỉ khả_thi nếu tổng_lượng thay_đổi trong năng_lượng tự_do Gibbs là âm formula _ 1 nếu nó bằng_không phản_ứng_hoá_học được cho là ở trạng_thái cân_bằng Có tồn_tại các trạng_thái năng_lượng hạn_chế đối_với điện_tử nguyên_tử và phân_tử Điều này được xác_định bởi các quy_tắc của cơ_học lượng_tử đòi_hỏi phải lượng_tử hoá_năng lượng của một hệ_thống bị ràng_buộc Các nguyên_tử phân_tử ở trạng_thái năng_lượng cao hơn được cho là kích_thích Các phân_tử nguyên_tử của chất trong trạng_thái năng_lượng kích_thích thường phản_ứng nhiều hơn có nghĩa là phù_hợp cho phản_ứng_hoá_học Trạng_thái hay thể của một chất được xác_định một_cách bất_biến bởi năng_lượng và năng_lượng ở môi_trường xung_quanh nó Khi lực giữa các phân_tử của một chất lớn hơn năng_lượng của môi_trường xung_quanh thì đó thường là thể lỏng hoặc rắn như với trường_hợp với nước HO một chất_lỏng ở nhiệt_độ phòng bởi_vì các phân_tử của nó được bởi liên_kết hydro Trong khi hydrogen sulfide HS là một khí ở nhiệt_độ phòng và áp_suất tiêu_chuẩn vì các phân_tử của nó liên_kết yếu hơn bởi tương_tác lưỡng_cực lưỡng_cực Việc chuyển năng_lượng từ một chất hoá_học này sang một chất khác phụ_thuộc vào lượng năng_lượng được phát ra từ một chất Tuy_nhiên năng_lượng nhiệt thường được chuyển dễ_dàng từ hầu_hết chất này sang chất khác bởi_vì các phonon chịu trách_nhiệm cho các mức năng_lượng dao_động và luân_chuyển mức năng_lượng trong một chất có ít năng_lượng hơn các photon được viện_dẫn để chuyển năng_lượng điện_tử Do_đó các mức năng_lượng dao_động và luân_chuyển nằm gần nhau hơn mức năng_lượng điện_tử nhiệt dễ_dàng được chuyển giữa các chất so với các dạng khác như ánh_sáng hoặc các dạng năng_lượng điện_tử khác Ví_dụ bức_xạ điện từ tia_cực_tím không được chuyển_giao hiệu_quả từ chất này sang chất khác như là năng_lượng nhiệt hoặc điện Sự tồn_tại của các mức năng_lượng đặc_trưng cho các chất hoá_học khác nhau rất hữu_ích cho việc xác_định chúng bằng cách phân_tích các đường quang_phổ Các loại phổ khác nhau thường được sử_dụng trong quang_phổ hoá_học ví_dụ NIRS vi_sóng NMR EPR cộng_hưởng thuận từ electron Quang_phổ cũng được sử_dụng để xác_định thành_phần của những ngôi_sao ở xa và các thiên_hà xa_xôi bằng cách phân_tích phổ xạ của chúng Thuật_ngữ năng_lượng hoá_học thường được sử_dụng để chỉ ra tiềm_năng của một chất hoá_học để trải qua một quá_trình chuyển_đổi thông_qua một phản_ứng_hoá_học hoặc để biến_đổi các chất hoá_học khác Phản_ứng_hoá_học Khi một chất hoá_học được biến_đổi do sự tương_tác của nó với một chất khác hoặc với năng_lượng ta có_thể nói một phản_ứng_hoá_học đã xảy ra Phản_ứng_hoá_học là một khái_niệm liên_quan đến phản_ứng của một chất khi tiếp_xúc gần với chất khác cho_dù là hỗn_hợp hoặc dung_dịch hoặc tiếp_xúc với một_số dạng năng_lượng hoặc cả hai Nó tạo ra một_số trao_đổi năng_lượng giữa các thành_phần của phản_ứng cũng như với môi_trường hệ_thống môi_trường này có_thể được là các hộp chứa được thiết_kế đặc_dụng thường là dụng_cụ thí_nghiệm thuỷ_tinh Các phản_ứng_hoá_học có_thể dẫn đến sự hình_thành hoặc phân_ly của các phân_tử tức_là các phân_tử sẽ bị phân_tách thành hai hoặc nhiều phân_tử nhỏ hơn hoặc sắp_xếp lại các nguyên_tử trong hoặc ngoài các phân_tử Phản_ứng_hoá_học thường liên_quan đến việc tạo ra hoặc phá vỡ các liên_kết hoá_học Các phản_ứng thường gặp là oxy_hoá khử phản_ứng tách trung_hoà acid base và tái_sắp_xếp nguyên_tử Một phản_ứng_hoá_học có_thể được mô_tả một_cách biểu_tượng bằng phương_trình_hoá_học Trong phản_ứng_hoá_học phi hạt_nhân số_lượng và loại nguyên_tử ở cả hai phía của phương_trình đều như nhau đối_với phản_ứng hạt_nhân điều này chỉ đúng đối_với các hạt trong hạt_nhân như proton và neutron Chuỗi các bước trong đó các liên_kết hoá_học được tổ_chức lại xảy ra trong quá_trình phản_ứng_hoá_học được gọi là cơ_chế phản_ứng Một phản_ứng_hoá_học có_thể được dự_kiến diễn ra theo một_số bước mỗi bước có_thể có tốc_độ khác nhau Nhiều phản_ứng trung_gian với độ ổn_định có_thể do_đó có_thể được dự_kiến trong quá_trình phản_ứng Các cơ_chế phản_ứng được đề_xuất để giải_thích động_học và hỗn_hợp sản_phẩm tương_đối của một phản_ứng Nhiều nhà hoá_lý chuyên khám_phá và đề_xuất các cơ_chế phản_ứng_hoá_học khác nhau Một_số quy_tắc thực_nghiệm giống như quy_tắc Woodward_Hoffmann thường có_ích trong khi đề_xuất một cơ_chế cho một phản_ứng_hoá_học Theo sách IUPAC một phản_ứng_hoá_học là một quá_trình dẫn đến sự chuyển_hoá lẫn nhau giữa các loại chất hoá_học Theo đó một phản_ứng_hoá_học có_thể là một phản_ứng cơ_bản hoặc một phản_ứng qua nhiều bước Ion và muối Một ion là một phần_tử mang điện_tích có_thể là một nguyên_tử hoặc một phân_tử đã mất hoặc lấy được một hoặc nhiều điện_tử Khi một nguyên_tử mất một điện_tử và do_đó có nhiều proton hơn electron nguyên_tử là một ion tích điện dương hoặc cation Khi một nguyên_tử thu được một electron và do_đó có nhiều điện_tử hơn proton nguyên_tử là một ion tích điện âm hoặc anion Cation và anion có_thể tạo thành mạng_lưới tinh_thể của muối trung_hoà như ion Na và Cl tạo thành NaCl_Các ví_dụ về các ion đa_nguyên tử không phân_rã trong các phản_ứng acid base là hydroxide OH và phosphate PO Plasma gồm có chất_khí đã được ion_hoá hoàn_toàn thông_thường là qua nhiệt_độ cực cao Tính axit và bazơ Một chất có_thể thường được phân_loại như một acid hoặc một base Có một_số lý_thuyết khác nhau giải_thích những hành_vi cơ_bản của axit Đơn_giản nhất là thuyết Arrhenius một axit là một chất tạo ra ion chem H chem còn một base thì tạo ra ion chem OH chem khi hoà_tan trong nước Theo lý_thuyết acid base của Bronsted_Lowry acid là chất cho chem H chem trong một phản_ứng_hoá_học mở_rộng hơn base là chất nhận được ion chem H chem đó Lý_thuyết phổ_biến thứ ba là lý_thuyết Lewis dựa trên sự hình_thành các liên_kết hoá_học mới Lý_thuyết của Lewis giải_thích rằng acid là một chất có khả_năng nhận một cặp electron từ một chất khác trong quá_trình hình_thành liên_kết còn base là một chất có_thể cung_cấp một cặp electron để tạo thành một liên_kết mới Theo lý_thuyết này điều quan_trọng được trao_đổi là điện_tích Có một_số cách khác mà một chất có_thể được phân_loại như một acid hoặc một base như là bằng_chứng cho lịch_sử của khái_niệm này Độ mạnh của acid thường được đo bằng hai phương_pháp Một_phép đo dựa trên định_nghĩa Arrhenius về axit tức_là độ_pH là một_phép đo nồng_độ ion chem H chem trong dung_dịch được thể_hiện bằng thang logarit Một_phép đo khác dựa trên định_nghĩa Bronsted_Lowry là hằng_số phân_ly acid cho biết khả_năng hoạt_động acid tương_đối của một chất theo định_nghĩa của Bronsted_Lowry_Tức là các chất có K cao hơn có nhiều khả_năng cho các ion chem H chem trong các phản_ứng_hoá_học hơn là những chất có giá_trị K thấp hơn Oxy_hoá khử Phản_ứng oxy_hoá khử bao_gồm tất_cả các phản_ứng_hoá_học mà trong đó các nguyên_tử bị thay_đổi trạng_thái oxy_hoá bằng cách thu được điện_tử quá_trình khử hoặc mất điện_tử quá_trình oxy_hoá Các chất có khả_năng oxy_hoá các chất khác được gọi là chất oxy_hoá hoặc tác_nhân oxy_hoá Chất oxy_hoá loại_bỏ các electron khỏi một chất khác Tương_tự các chất có khả_năng khử các chất khác được gọi là chất_khử hoặc tác_nhân khử Một chất_khử chuyển các electron sang một chất khác và do_đó nó bị oxy_hoá Và bởi_vì nó tặng điện_tử nó còn được gọi là chất cho điện_tử Thuật_ngữ oxy_hoá và khử có_lẽ đề_cập đến một sự thay_đổi số oxy_hoá sự chuyển_giao thực_sự của điện_tử có_thể không bao_giờ xảy ra Như_vậy quá_trình oxy_hoá được định_nghĩa tốt hơn là sự tăng số oxy_hoá và khử là một sự giảm số oxy_hoá Cân_bằng Mặc_dù khái_niệm cân_bằng được sử_dụng rộng_rãi trong khoa_học trong bối_cảnh hoá_học nó phát_sinh bất_cứ khi nào một_số trạng_thái khác nhau của thành_phần hoá_học là khả_thi ví_dụ trong một hỗn_hợp của một_số hợp_chất hoá_học có_thể phản_ứng với nhau hoặc khi một chất có_thể có_mặt trong nhiều hơn một trạng_thái Một hệ_thống các chất hoá_học ở trạng_thái cân_bằng mặc_dù có_thể có thành_phần không thay_đổi thường không tĩnh các phân_tử của các chất tiếp_tục phản_ứng với nhau do_đó tiến đến sự cân_bằng_động Do_đó khái_niệm này mô_tả trạng_thái trong đó các thông_số như thành_phần hoá_học không thay_đổi theo thời_gian Tầm quan_trọng Đời_sống Phản_ứng_hoá_học xảy ra trong cuộc_sống hằng ngày ví_dụ như trong lúc nấu_ăn làm bánh hay rán mà trong đó các biến_đổi chất xảy ra một_cách rất phức_tạp đã góp_phần tạo nên hương_vị đặc_trưng cho món ăn Thêm vào đó thức_ăn được phân_tách ra thành các thành_phần riêng_biệt và cũng được biến_đổi thành năng_lượng Liên_hệ với khoa_học khác Hoá_học nghiên_cứu về tính_chất của các nguyên_tố và hợp_chất về các biến_đổi có_thể có từ một chất này sang một chất khác tiên_đoán trước tính_chất của những hợp_chất chưa biết đến cho tới nay cung_cấp các phương_pháp để tổng_hợp những hợp_chất mới và các phương_pháp đo_lường hay phân_tích để tìm các thành_phần hoá_học trong những mẫu thử_nghiệm Mặc_dù tất_cả các chất đều được cấu_tạo từ một_số loại đá xây_dựng tương_đối ít tức_là từ khoảng 80 đến 100 nguyên_tố trong số 118 nguyên_tố được biết đến nhưng sự kết_hợp và sắp_xếp khác nhau của các nguyên_tố đã mang lại đến vài triệu hợp_chất khác nhau những hợp_chất mà đã tạo nên các loại vật_chất khác nhau như nước cát chất mô sinh_vật và mô thực_vật Thành_phần của các nguyên_tố quyết_định các tính_chất vật_lý và hoá_học của các chất và làm cho hoá_học trở_thành một bộ_môn khoa_học rộng_lớn Cũng như trong các bộ_môn khoa_học_tự_nhiên khác thí_nghiệm trong hoá_học là cột_trụ chính Thông_qua thí_nghiệm các lý_thuyết về cách biến_đổi từ một chất này sang một chất khác được phác_thảo kiểm_nghiệm mở_rộng và khi cần_thiết thì cũng được phủ_nhận Tiến_bộ trong các chuyên_ngành khác nhau của hoá_học thường là các điều_kiện tiên_quyết không_thể thiếu cho những nhận_thức mới trong các bộ_môn khoa_học khác đặc_biệt là trong các lãnh_vực của sinh_học và y_học cũng như trong lãnh_vực của vật_lý Ví_dụ như việc chế_tạo các chất siêu_dẫn mới Hoá_sinh một chuyên_ngành rộng_lớn đã được thành_lập tại nơi giao_tiếp giữa hoá_học và sinh_vật_học và là một chuyên_ngành không_thể thiếu được khi muốn hiểu về các quá_trình trong sự sống các quá_trình mà có liên_hệ trực_tiếp và không_thể tách rời được với sự biến_đổi chất Đối_với y_học thì hoá_học không_thể thiếu được trong cuộc tìm_kiếm những thuốc trị bệnh mới và trong việc sản_xuất các dược_phẩm Các kỹ_sư thường tìm_kiếm vật_liệu chuyên_dùng tuỳ theo ứng_dụng vật_liệu nhẹ trong chế_tạo máy_bay vật_liệu xây_dựng chịu lực và bền_vững các chất_bán_dẫn đặc_biệt tinh_khiết Ở đây bộ_môn khoa_học vật_liệu đã phát_triển như là nơi giao_tiếp giữa hoá_học và kỹ_thuật Trong công_nghiệp Công_nghiệp_hoá học là một ngành kinh_tế rất quan_trọng Công_nghiệp_hoá học sản_xuất các hoá_chất cơ_bản như axít sunfuric hay amonia thường là nhiều triệu tấn hằng năm cho sản_xuất phân_bón và chất_dẻo và các mặt_khác của đời_sống và sản_xuất công_nghiệp Mặt_khác ngành công_nghiệp_hoá học cũng sản_xuất rất nhiều hợp_chất phức_tạp đặc_biệt là dược_phẩm Nếu không có các hoá_chất được sản_xuất trong công_nghiệp thì cũng không_thể_nào sản_xuất máy_tính hay nhiên_liệu và chất_bôi_trơn cho công_nghiệp ô_tô Phân ngành Hoá_học thường được chia thành nhiều phân ngành chính Ngoài_ra còn có một_số lĩnh_vực liên_ngành và chuyên_ngành BULLET Hoá phân_tích là sự phân_tích các mẫu_vật để thu được sự hiểu_biết về thành_phần và cấu_trúc hoá_học của chúng Hoá phân_tích kết_hợp các phương_pháp thực_nghiệm đã được chuẩn_hoá trong hoá_học Những phương_pháp này có_thể được sử_dụng trong tất_cả các môn_học của ngành hoá_học trừ lý_thuyết thuần_tuý BULLET Hoá_sinh là nghiên_cứu về các hoá_chất phản_ứng_hoá_học và tương_tác hoá_học diễn ra trong các sinh_vật sống Hoá_sinh và hoá_học_hữu_cơ có liên_quan chặt_chẽ như trong hoá_dược Hoá_sinh có liên_quan đến sinh_học phân_tử và di_truyền BULLET Hoá_học_vô_cơ là nghiên_cứu các tính_chất và phản_ứng của các hợp_chất vô_cơ Sự phân_biệt giữa các nguyên_tắc hữu_cơ và vô_cơ không phải là tuyệt_đối và có sự trùng_lặp nhiều nhất là trong phân ngành hoá_học cơ kim BULLET Hoá_học vật_liệu là chuẩn_bị mô_tả và tìm_hiểu về các chất với chức_năng hữu_ích Lĩnh_vực này là một phạm_vi nghiên_cứu mới trong các chương_trình sau_đại_học và nó kết_hợp các yếu_tố từ tất_cả các lĩnh_vực cổ_điển của hoá_học với trọng_tâm vào các vấn_đề cơ_bản độc_đáo cho vật_liệu Các hệ_thống nghiên_cứu chính bao_gồm hoá_học các pha cô đặc rắn chất_lỏng polyme và các pha chuyển_giao giữa các pha khác nhau BULLET Hoá_học thần_kinh là nghiên_cứu của chất hoá_học thần_kinh bao_gồm chất dẫn_truyền peptide protein lipid đường và acid nucleic tương_tác của chúng và vai_trò của chúng trong việc hình_thành duy_trì và sửa_đổi hệ thần_kinh BULLET Hoá_học hạt_nhân là nghiên_cứu về cách các hạt hạ nguyên_tử kết_hợp với nhau và tạo nên hạt_nhân Chuyển_đổi hạt_nhân Nuclear transmutation là một phần quan_trọng trong hoá_học hạt_nhân và bảng_tuần_hoàn các nguyên_tố_hoá_học là một kết_quả và công_cụ quan_trọng cho lĩnh_vực này BULLET Hoá_học_hữu_cơ là nghiên_cứu các cấu_trúc tính_chất thành_phần cơ_chế và phản_ứng của các hợp_chất hữu_cơ Hợp_chất hữu_cơ là những hợp_chất có nền_tảng là mạch cacbon BULLET Hoá_học vật_lý là nghiên_cứu cơ_sở vật_chất và cơ_bản của các hệ_thống và quá_trình hoá_học Đặc_biệt năng_lượng và động_lực của các hệ_thống và quá_trình như_vậy là mối quan_tâm của các nhà hoá_lý Các lĩnh_vực nghiên_cứu quan_trọng bao_gồm nhiệt_động_học hoá_học động_học hoá_học điện_hoá_học cơ_học thống_kê quang_phổ và gần đây là hoá_học vũ_trụ Hoá_học vật_lý có sự chồng_chéo lớn với vật_lý_phân_tử Hoá_học vật_lý thường liên_quan đến việc sử_dụng vô_số các tính_toán trong phương_trình dẫn_xuất Nó thường được kết_hợp với hoá_học lượng_tử và hoá_học lý_thuyết Hoá_lý học là một phân ngành riêng_biệt với vật_lý hoá_học nhưng có sự trùng lập rất lớn BULLET Hoá_học lý_thuyết là nghiên_cứu hoá_học thông_qua lập_luận lý_thuyết cơ_bản thường là trong toán_học hoặc vật_lý Đặc_biệt việc áp_dụng cơ_học lượng_tử vào hoá_học được gọi là hoá_học lượng_tử Kể từ khi kết_thúc Thế_chiến thứ hai sự phát_triển của máy_tính đã cho_phép phát_triển có hệ_thống_hoá học tính_toán đó là bộ_môn phát_triển và áp_dụng các chương_trình máy_tính để giải_quyết các vấn_đề hoá_học Hoá_học lý_thuyết có sự chồng_chéo lớn cả ý thuyết và thực_nghiệm với vật_lý vật_chất ngưng_tụ và vật_lý_phân_tử Xem thêm BULLET Bảng_tuần_hoàn BULLET Hợp_chất hoá_học BULLET Tổng_hợp hoá_học BULLET Nhà hoá_học BULLET Khoa_học_tự_nhiên

Hoá_học

16 tháng 4 Ngày 16 tháng 4 là ngày thứ 106 trong mỗi năm thường_ngày thứ 107 trong mỗi năm nhuận Còn 259 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 1917 Vladimir_Ilyich_Lenin trở_lại Petrograd ngày_nay là Sankt_Peterburg sau khi bị đày đến Phần_Lan BULLET 1919 Mahatma_Gandhi kêu_gọi chuẩn_bị ngày cầu_nguyện và ăn_chay để đáp lại hành_động quân Anh tàn_sát người Ấn_Độ trong Thảm_sát ở Amritsar_Gandhi chuẩn_bị ngày này ông chống chính_phủ Anh một_cách gián_tiếp vì ông đã làm ngừng_trệ nền kinh_tế không còn người Hindu làm_việc trong ngày đó BULLET 1947 Bernard_Baruch đặt ra từ chiến_tranh_lạnh để diễn_tả quan_hệ giữa Hoa_Kỳ và Liên_Xô_BULLET 1947 Huỳnh_Phú_Sổ giáo_chủ Phật_giáo Hoà_Hảo mất_tích BULLET 1951 Ban_Chấp_hành Trung_ương Đảng ban_hành Nghị_quyết số 09 NQ TW về Thành_lập các ban và tiểu_ban giúp_việc BULLET 1972 Chương_trình Apollo_Tàu_Apollo 16 đổ_bộ xuống Mặt_Trăng từ Mũi_Canaveral_Florida_Hoa Kỳ_BULLET 1972 Chiến_tranh Việt_Nam Tấn_công Nguyễn_Huệ Sau tấn_công của quân_đội Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà quân Mỹ lại tiếp_tục ném bom xuống Hà_Nội và Hải_Phòng BULLET 1972 Tiểu_thuyết_gia người Nhật_Bản Kawabata_Yasunari tự_tử bằng khí_đốt trong một căn phòng tại tỉnh Kanagawa_BULLET 1975 Chiến_tranh Việt_Nam Ngày Giải_phóng tỉnh Ninh_Thuận BULLET 2007 Sinh_viên Cho Seung_Hui tiến_hành thảm_sát tại Đại_học Bách_khoa Virginia_Hoa_Kỳ khiến hàng chục người thương vong BULLET 2014 Phà_Sewol bị lật tại Hoàng_Hải khi đang trên hành_trình từ Incheon đến Jeju_Hàn_Quốc khiến hơn 290 người thiệt_mạng BULLET 2021 Bộ phim ra_mắt tại Nhật_Bản và một_số quốc_gia khác Sinh BULLET 1841 Nguyễn_Phúc_Trang_Tường phong hiệu Bình_Long Công_chúa công_chúa con vua Minh_Mạng m 1864 BULLET 1867 Wilbur_Wright phi_công đầu_tiên m 1912 BULLET 1871 John_Millington_Synge nhà soạn kịch người Ireland m 1909 BULLET 1889 Charlie_Chaplin diễn_viên đóng phim nhà biên_kịch chủ_nhiệm phim m 1977 BULLET 1927 Lê_Trung_Trực_Chuẩn tướng Quân_lực Việt_Nam Cộng_hoà m 2002 BULLET 1927 Giáo_hoàng Biển Đức XVI BULLET 1940 Nữ_hoàng Đan_Mạch Margaret_II_Mất_BULLET 1781 Đỗ_Thanh_Nhơn danh_tướng Việt_Nam cuối thế_kỷ 18 BULLET 1813 Kutuzov_Nguyên soái Đế_quốc Nga BULLET 1896 Nguyễn_Phúc_Miên_Tằng tước phong Hải_Quốc công hoàng_tử con vua Minh_Mạng s 1828 BULLET 2021 Helen_McCrory nữ diễn_viên người anh s 1968 Ngày lễ và ngày kỷ_niệm BULLET 1993 2004 2015 Thứ_sáu trong tuần_lễ sau Lễ_Phục Sinh BULLET Iceland Ngày_sinh của Nữ_hoàng

16 tháng 4

Ngô_Đình_Diệm_Ngô_Đình_Diệm chữ Hán_吳廷琰 3 tháng 1 năm 1901 2 tháng 11 năm 1963 là một chính_khách người Việt_Nam Ông từng làm quan triều Nguyễn thời vua Bảo_Đại sau đó làm Thủ_tướng cuối_cùng của Quốc_gia Việt_Nam rồi trở_thành Tổng_thống Đệ nhất Việt_Nam Cộng_hoà từ năm 1955 sau khi thành_công trong việc phế_truất Bảo_Đại cho đến khi bị lật_đổ vào năm 1963 Ông cũng là lãnh_tụ của Đảng Cần_lao Nhân_vị đảng cầm_quyền chính_thức của miền Nam Việt_Nam lúc bấy_giờ Là một nhà_lãnh_đạo theo Công_giáo La_Mã ông bị những người theo Phật_giáo phản_đối vì thực_hiện các chính_sách thiên_vị Công_giáo Tháng 11 năm 1963 một loạt các vụ biểu_tình bất_bạo_động của Phật_tử đã gây ra những bất_ổn xã_hội nghiêm_trọng Ngô_Đình_Diệm cùng em_trai của mình là Ngô_Đình_Nhu đã bị ám_sát trong một cuộc đảo_chính năm 1963 do các tướng_lĩnh dưới quyền thực_hiện với sự hỗ_trợ của Chính_phủ Hoa_Kỳ Ngô_Đình_Diệm là một nhân_vật quan_trọng trong thời_kỳ chiến_tranh Việt_Nam Một_số sử_gia coi ông là công_cụ chống cộng trong tay người Mỹ một_số thì lại coi ông là độc_tài và gia_đình_trị trong khi đó một_số sử_gia khác coi ông là nhà chính_trị mang nặng truyền_thống phong_kiến Việt_Nam Một_số nghiên_cứu gần đây cho rằng Ngô_Đình_Diệm là người tự cho rằng mình đang gánh_vác một Thiên_mệnh ông cũng có các kế_hoạch riêng về nền chính_trị ở miền Nam Việt_Nam_Thời niên_thiếu Ngô_Đình_Diệm sinh ngày 3 tháng 1 năm 1901 tại làng Đại_Phong_Lộc nay thuộc xã Phong_Thuỷ huyện Lệ_Thuỷ tỉnh Quảng_Bình trong một gia_đình quan_lại có truyền_thống theo đạo Công_giáo lâu_đời ở tại Việt_Nam Vào thế_kỉ XVII các nhà truyền_giáo Bồ_Đào_Nha đã cải đạo cho dòng_họ ông nên tên_thánh của ông là Gioan_Baotixita_João_Batista Cha_ông là Ngô_Đình_Khả và mẹ ông là Phạm_Thị_Thân quê_quán ở làng Đại_Phong xã Phong_Thuỷ huyện Lệ_Thuỷ Quảng_Bình Ngô_Đình_Khả từng làm võ_quan từ triều Đồng_Khánh theo Nguyễn_Thân một người hợp_tác với chính_phủ Liên_bang Đông_Dương thuộc Pháp đàn_áp các phong_trào chống Pháp như nhóm Văn_Thân của Ngự_sử Phan_Đình_Phùng ở Nghệ_An và Hà_Tĩnh Ông Khả từng làm_tới Thượng_thư triều_đình nhà Nguyễn kiêm Phụ_đạo Đại_thần và cũng là cố_vấn của vua Thành_Thái_Ngô_Đình_Diệm là người con thứ 4 trong gia_đình 9 anh_chị_em anh đầu là Ngô_Đình_Khôi thứ nhất chị Ngô_Đình_Thị_Giao thứ 2 Ngô_Đình_Thục thứ 3 5 người em là Ngô_Đình_Thị_Hiệp thứ 5 mẹ của Hồng y Phanxicô_Xaviê Nguyễn_Văn Thuận_Ngô_Đình_Thị Hoàng thứ 6 Ngô_Đình_Nhu thứ 7 Ngô_Đình_Cẩn thứ 8 Ngô_Đình_Luyện thứ 9 Ngô_Đình_Khôi làm Tổng_đốc Quảng_Nam còn Ngô_Đình_Thục một thời làm tổng_Giám_mục Lúc thiếu_thời cha Ngô_Đình_Diệm tức Ngô_Đình_Khả theo Nho_học sau đó ông vào chủng_viện học chương_trình Pháp rồi được gửi sang trường nhà_dòng ở Penang_Malaysia để làm tu sinh nhưng sau đó ông bỏ và làm quan trong triều Nhà Nguyễn_Năm 1905 ông thăng chức Tổng_quan Cấm_Thánh_Là người mộ_đạo Ngô_Đình_Khả dẫn gia_đình ông đi lễ mỗi buổi sáng Năm 1907 thấy chính_quyền bảo_hộ Pháp phế_bỏ và đày vua Thành_Thái sang Phi_Châu ông Ngô_Đình_Khả xin từ quan về quê làm_ruộng để tỏ sự bất_mãn Có thuyết khác cho rằng vì ông Khả không chịu ký vào đơn yêu_cầu Thành Thái thoái_vị nên bị chính_quyền bảo_hộ Pháp cách_chức Dù đã từ quan nhưng ông Ngô_Đình_Khả vẫn đủ sức để chu_cấp cho các con ông ăn_học Lúc nhỏ Ngô_Đình_Diệm ngoài giúp cha làm_ruộng còn cùng người anh Ngô_Đình_Thục vào học ở trường dòng Pellerin_Huế_Cảm thấy cuộc_sống ở trường dòng quá khắt_khe ông đã bỏ học tại trường dòng Năm 1913 lúc 12 tuổi Ngô_Đình_Diệm thi vào trường Collège_Quốc học học chương_trình tổng_hợp bằng tiếng Việt và tiếng Pháp Trưởng giáo tức hiệu_trưởng trường là Ngô_Đình_Khả cha_ông Theo Moyar tính_cách độc_lập quá mức của Ngô_Đình_Diệm không thích_hợp với các khuôn_phép trong nhà_thờ Ngoài_ra Ngô_Đình_Diệm còn thừa_hưởng từ cha tinh_thần chống thực_dân Pháp xâm_lược Từ lúc còn nhỏ ông được quan đại_thần Nguyễn_Hữu_Bài bấy_giờ là phụ_chính trong triều dạy_dỗ và coi như con_đẻ do có mối quan_hệ gần_gũi người anh của Ngô_Đình_Diệm là Ngô_Đình_Khôi kết_hôn với con gái của Nguyễn_Hữu_Bài_Tốt_nghiệp trung_học với thành_tích học_tập xuất_sắc ở trường Collège_Quốc học Ngô_Đình_Diệm được trao học_bổng đi học ở Paris_Nhưng ông đã từ_chối Năm 1918 ông nhập_học Trường Hậu_bổ trường Hành_chính công và Luật ở Hà_Nội một trường danh_tiếng của Pháp đào_tạo công_chức người Việt_Trong lúc học ở trường Hậu_bổ Ngô_Đình_Diệm yêu con gái của thầy dạy_học và đây là mối tình duy_nhất trong cuộc_đời ông Sau khi người con gái đó quyết_định vào Nữ tu_viện Ngô_Đình_Diệm sống độc_thân suốt phần đời còn lại Theo Nhân_Hưng mối tình_đầu của Ngô_Đình_Diệm là với tiểu_thư Trang_Đài con gái út của quan Thượng_thư họ Nguyễn ở An_Cựu_Huế_Năm 1921 Ngô_Đình_Diệm tốt_nghiệp trường Hậu_bổ Gia_cảnh và giáo_dục đặc_biệt là Công_giáo và Nho_giáo đã có ảnh_hưởng đến cuộc_đời và sự_nghiệp của Ngô_Đình_Diệm cụ_thể lên suy_nghĩ của ông về chính_trị xã_hội và lịch_sử Theo Miller_Ngô_Đình_Diệm tỏ ra mộ_đạo Thiên_chúa_giáo trong tất_cả mọi việc từ việc hành_lễ thành_kính cho đến thói_quen trích_dẫn Kinh_thánh vào phát_biểu của mình Ngô_Đình_Diệm cũng quy_định ngày sinh_nhật Khổng_Tử là ngày lễ quốc_gia và thích khoe_khoang kiến_thức của mình về văn_thơ cổ_điển Trung_Quốc Tuy_nhiên việc là tín_đồ Công_giáo và là một nhà Nho không có nghĩa là Ngô_Đình_Diệm bị mắc_kẹt bởi những tầm nhìn tiền hiện_đại Làm quan triều Nguyễn Sau khi tốt_nghiệp trường Hậu_bổ với vị_trí đứng nhất lớp vào năm 1921 Ngô_Đình_Diệm nối bước anh_cả Ngô_Đình_Khôi lúc này đang làm_việc trong Bộ_Binh triều_đình Huế vào quan_trường Bắt_đầu bằng chức quan thấp nhất Ngô_Đình_Diệm từng bước được thăng chức Nơi làm_việc đầu_tiên của ông là thư_viện hoàng_gia ở Huế_Trong cùng năm ông làm tri_huyện Hương_Trà Thừa_Thiên_Huế Năm 1923 ông được bổ_nhiệm làm Tri_huyện Hương_Thuỷ Quảng_Điền tỉnh Thừa_Thiên_Năm 1926 Ngô_Đình_Diệm làm tri_phủ Hải_Lăng Quảng_Trị sau đó làm quản_đạo phủ Ninh_Thuận Trong suốt thời_gian làm quan Ngô_Đình_Diệm có tiếng là người mẫn_cán công_chính là người theo Công_giáo và là người theo chủ_nghĩa dân_tộc Ngoài_ra chủ_nghĩa dân_tộc Công_giáo ở Việt_Nam từ thập_niên 1920 đến thập_niên 1930 cũng tạo điều_kiện cho sự thăng_tiến trong quan_trường của Ngô_Đình_Diệm_Sự thăng_tiến nhanh_chóng của Ngô_Đình_Diệm một phần nhờ vào mối quan_hệ thân_thiết với Thượng_thư Bộ Lại Nguyễn_Hữu_Bài anh_trai ông Ngô_Đình_Khôi là con rể của ông Nguyễn_Hữu_Bài Nguyễn_Hữu_Bài 1863 1935 là một người Công_giáo ủng_hộ việc bản_địa_hoá Nhà_thờ Việt_Nam và tăng quyền_lực hành_chính cho chế_độ_quân_chủ Nguyễn_Hữu_Bài được người Pháp đánh_giá cao trở_thành người bảo_trợ cho Ngô_Đình_Diệm do mối quan_hệ chặt_chẽ về gia_đình cũng như tôn_giáo Năm 1929 Ngô_Đình_Diệm được bổ_nhiệm tỉnh_trưởng tỉnh Bình_Thuận Vào các năm 1930 và 1931 Ngô_Đình_Diệm đã giúp người Pháp đàn_áp cuộc nổi_dậy Xô_Viết_Nghệ_Tĩnh của nông_dân do những người cộng_sản tổ_chức Theo Fall_Ngô_Đình_Diệm vùi_dập cách_mạng vì ông không ủng_hộ cách_mạng Ông cho rằng cách_mạng không_thể quét sạch người Pháp nhưng có_thể sẽ đe_doạ nền cai_trị của triều_đình Huế_Ngày 8 tháng 4 năm 1933 Bảo_Đại 1913 1997 đã ban_hành một đạo dụ cải_tổ nội_các quyết_định tự mình chấp_chính và sắc_phong thêm 5 thượng_thư mới xuất_thân từ giới học_giả và hành_chính là Phạm_Quỳnh_Thái_Văn Toản_Hồ_Đắc_Khải Ngô_Đình_Diệm và Bùi_Bằng_Đoàn nhằm thay_thế các thượng_thư già_yếu hoặc kém năng_lực như Nguyễn_Hữu_Bài_Tôn Thất_Đàn_Phạm_Liệu Võ_Liêm_Vương_Tứ Đại_Ngô_Đình_Diệm nhận_lời Bảo_Đại làm Thượng_thư Bộ Lại_Bộ_Nội vụ ngày_nay theo vận_động hành_lang của Nguyễn_Hữu_Bài_Ông là vị thượng_thư trẻ tuổi nhất trong triều_đình nhà Nguyễn lúc bấy_giờ Thời_gian này ông được bầu làm Tổng_thư_ký đứng đầu uỷ_ban cải_cách hành_chính Ông đề_xướng hai điểm cần tu_chính với chính_quyền bảo_hộ Pháp một là thống_nhất Trung và Bắc_Kỳ theo Hoà_ước Giáp_Thân 1884 hai là cho Viện Nhân_dân Đại_biểu Trung_Kỳ được quyền tự_do thảo_luận các vấn_đề kể_cả chính_trị Việc thống_nhất chủ_yếu để buộc chính_quyền Bảo_hộ Pháp bãi_bỏ khâm_sứ Trung_Kỳ và thống_sứ Bắc_Kỳ và thu về thành một viện tổng trú sứ résident général ở Huế mà thôi Việc thứ hai là để canh_tân lối cai_trị cũ Vì các đề_xướng không được chấp_nhận ông từ_chức Thượng_thư Bộ Lại ngày 12 tháng 7 năm 1933 chỉ sau 3 tháng nhậm_chức Ngô_Đình_Diệm lên_án Hoàng_đế Bảo_Đại chẳng là gì mà chỉ là công_cụ trong tay người Pháp và đã vứt bỏ các huân_chương chức_tước được Bảo_Đại trao Sau đó người Pháp đã doạ bắt và lưu_đày Ngô_Đình_Diệm_Ngô_Đình_Diệm nổi cơn thịnh_nộ và sinh lòng bất_mãn vì ông Eugène_Châtel người vừa nhậm_chức khâm_sứ Trung_Kỳ đã cùng với Phạm_Quỳnh_Tổng lý Ngự_tiền văn_phòng muốn bãi_bỏ quyền xử án của các hàng quan_lại địa_phương Phan_Bội_Châu có bài thơ tặng Ngô_Đình_Diệm đăng trên báo Tiếng dân nhân việc ông này từ quan trong đó có những câu Hoạt_động chính_trị chống Pháp Sau khi từ_chức Thượng_thư Bộ Lại_Ngô_Đình_Diệm trở về làm một thường_dân sống ở Huế cùng gia_đình ông nhưng vẫn bị giám_sát Ông dành thời_gian cho việc đọc sách thiền_định đi lễ nhà_thờ làm_vườn đi săn và chụp ảnh nghiệp_dư Ngoài_ra ông đẩy_mạnh các hoạt_động dân_tộc chủ_nghĩa qua việc gặp_gỡ và giao_lưu với các nhà_lãnh_đạo cách_mạng Việt_Nam như Phan_Bội_Châu một người bạn của ông Phan_Bội_Châu là nhà hoạt_động chống thực_dân mà Ngô_Đình_Diệm kính_trọng vì kiến_thức Nho_giáo uyên_thâm của ông và vì Phan_Bội_Châu lập_luận rằng những lời dạy của Nho_giáo có_thể được áp_dụng cho Việt_Nam hiện_đại Ngô_Đình_Diệm ngấm_ngầm ủng_hộ Hoàng_thân Cường_Để đang sống lưu_vong tại Nhật nhằm thực_hiện một cuộc cách_mạng lật_đổ chính_quyền bảo_hộ Pháp Ông bị xem là quá_khích giống như Nguyễn_Hải_Thần Nguyễn_Tường_Tam_Năm 1933 ông vào Sài_Gòn cùng với Nguyễn_Phan_Long Lê_Văn_Kim tổ_chức phong_trào của trí_thức Nam và Trung_Kỳ vận_động chính_giới Pháp tại Paris bãi_nhiệm Toàn_quyền Đông_Dương_Pierre_Pasquier Việc không thành ông bị Pasquier trục_xuất khỏi Huế và chỉ_định cư_trú tại Quảng_Bình Tuy_nhiên sau cái chết của Pasquier năm 1934 viên toàn_quyền mới Eugene_René_Robin_đã bãi_bỏ chỉ_định của Pasquier_Ông vào Huế dạy tại trường Thiên_Hựu_Providence do anh ông là Ngô_Đình_Thục làm Giám học Thời_kỳ 1942 1944 Ngô_Đình_Diệm tham_gia thành_lập và lãnh_đạo tổ_chức Đại_Việt_Phục hưng Hội dựa Nhật chống Pháp với thành_phần nòng_cốt là quan_lại linh_mục cảnh_sát và lính khố_xanh bản_xứ tại Trung_Kỳ_Tháng 7 năm 1944 mật_thám Pháp phá vỡ tổ_chức này và vây bắt Ngô_Đình_Diệm ở tại phủ Cam_Trong thư gửi Toàn_quyền Đông_Dương ông Thục kêu_gọi Pháp ân_xá cho em mình Nhờ sự giúp_đỡ của hiến_binh Nhật ông thoát nạn và về trú tại lãnh_sự Nhật ở Huế Sau vài ngày người Nhật đưa Ngô_Đình_Diệm vào Đà_Nẵng rồi dùng máy_bay quân_sự chở thẳng vào Sài_Gòn trú tại trụ_sở hiến_binh của Nhật_Ông cũng được Việt_Nam Phục_quốc Đồng_minh Hội do hoàng_thân Cường_Để lãnh_đạo uỷ_nhiệm công_việc vận_động nhân_sự ở Trung_Kỳ để chống Pháp Tại Sài_Gòn ông đã tham_gia thành_lập Uỷ_ban Kiến_quốc với mục_tiêu phò_tá hoàng_thân Cường_Để_Tuy nhiên Nhật không ủng_hộ Cường_Để về nước làm vua mà ủng_hộ Bảo_Đại lập chính_quyền thân Nhật với quốc_hiệu mới là Đế_quốc Việt_Nam Bảo_Đại đã từng mời ông làm thủ_tướng trong chính_quyền mới nhưng không thành mà thay vào đó là Trần_Trọng_Kim_Trong Chiến_tranh Đông_Dương_Bị_Việt Minh bắt Sau khi Bảo_Đại thoái_vị ngày 25 tháng 8 năm 1945 Mặt_trận Việt_Minh giành chính_quyền Ngô_Đình_Diệm cùng với một_số người_thân trong gia_đình bị Việt_Minh bắt ở Tuy_Hoà Phú_Yên ngoại_trừ Ngô_Đình_Nhu và Ngô_Đình_Cẩn_Anh cả Ngô_Đình_Diệm là Ngô_Đình_Khôi cùng con trai mình là Ngô_Đình_Huân trên đường bị du_kích giải ra Hà_Nội thì bị lực_lượng áp_tải này xử bắn Nguyên_do là trong Cách_mạng tháng 8 năm 1945 Ngô_Đình_Khôi khuyên hoàng_đế Bảo_Đại đừng thoái_vị vì ông đã tích_trữ được một_số vũ_khí lại có thêm Ngô_Đình_Huân giữ vai_trò liên_lạc giữa triều_đình Huế và Đế_quốc Nhật_Bản nên có người tố_cáo cha_con ông Khôi có âm_mưu cấu_kết với Nhật chống lại Việt_Minh_Thời điểm đó một đơn_vị biệt_kích Pháp nhảy_dù xuống miền Tây_Thừa_Thiên nhưng bị dân_quân Việt_Minh bắt tài_liệu tịch_thu được cho thấy nhóm này có nhiệm_vụ liên_lạc với các quan_lại bản_xứ bao_gồm Ngô_Đình_Khôi để lập lại chủ_quyền của_Pháp ở Đông_Dương nhưng việc chưa thành thì đã bị bắt nên Ngô_Đình_Khôi bị xử bắn vì tội_danh thông_đồng với Pháp Ngô_Đình_Diệm bị giải ra Hà_Nội Sau đó Ngô_Đình_Nhu cũng bị Việt_Minh bắt giam rồi được thả Theo phim_tài_liệu Sứ_mệnh đặc_biệt của Đài_Truyền_hình Việt_Nam nói về chuyến công_tác phía nam của ông Hoàng_Quốc_Việt trong Cách_mạng_Tháng_Tám thì ông Hoàng_Quốc_Việt sau khi nghe ông Hải_Bí thư Ban cán_sự Đảng tỉnh Quảng_Ngãi báo_cáo đã bắt được Ngô_Đình_Diệm đã thả ông Diệm theo chỉ_thị của Hồ_Chí_Minh rằng các nhân_sĩ trí_thức phải được thả ra và đưa ông Diệm ra Hà_Nội gặp Hồ_Chí_Minh Ngô_Đình_Diệm bị giam tại tỉnh miền núi Tuyên_Quang ít_lâu rồi được trả tự_do theo lệnh ân_xá vào đầu năm 1946 Theo tài_liệu của Mỹ tại Hà_Nội Ngô_Đình_Diệm gặp Hồ_Chí_Minh Ngô_Đình_Diệm hỏi chủ_tịch Hồ_Chí_Minh lý_do xử bắn anh của ông thì được Hồ_Chí_Minh giải_thích rằng đó một hành_động tự_phát của du_kích địa_phương trong lúc đất_nước đang rơi vào tình_trạng hỗn_loạn Sau đó cũng theo tài_liệu của Mỹ Hồ_Chí_Minh mời Ngô_Đình_Diệm giữ chức thủ_tướng vì cho rằng ông có tài lãnh_đạo Ngô_Đình_Diệm trả_lời rằng ông chỉ đồng_ý lời mời đó với điều_kiện ông được Việt_Minh thông_báo về tất_cả mọi hành_động và biết riêng mọi quyết_định của họ Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh từ_chối yêu_cầu này do_đó Ngô_Đình_Diệm từ_chối hợp_tác với Hồ_Chí_Minh Tuy_nhiên Hồ_Chí_Minh vẫn giao cho ông làm phụ_tá của Bảo_Đại là cố_vấn tối_cao của Chính_phủ Hoạt_động chính_trị Sau khi được Việt_Minh phóng_thích Ngô_Đình_Diệm duy_trì các mối liên_lạc với một_số lãnh_đạo Việt_Minh với hy_vọng có_thể thuyết_phục họ bỏ Hồ_Chí_Minh và quay sang ủng_hộ ông Những cuộc trao_đổi này khơi dậy những quan_tâm đáng_kể trong hàng_ngũ lãnh_đạo Việt_Minh ở Nam_Bộ trong năm 1947 1948 Nhiều quan_chức Việt_Minh ngưỡng_mộ Ngô_Đình_Diệm và Ngô_Đình_Thục thậm_chí còn có tin_đồn Ngô_Đình_Diệm đã lôi_kéo được tướng Nguyễn_Bình chỉ_huy quân_sự cao nhất của Việt_Minh ở Nam_Bộ đào_ngũ về sau tin_đồn này được xác_định là không đúng Ông cũng tìm cách liên_minh với các lãnh_đạo các đảng_phái khác Giữa năm 1947 ông liên_minh với Nguyễn_Tôn_Hoàn một lãnh_đạo Công_giáo ở Nam_Bộ và là thành_viên sáng_lập Đại_Việt_Quốc dân Đảng Suốt mùa thu năm ấy Ngô_Đình_Diệm và Nguyễn_Tôn_Hoàn cùng hợp_tác để thuyết_phục những người chống cộng tham_gia một liên_hiệp mới với tên gọi Việt_Nam Quốc_gia Liên_hiệp mục_đích của Liên_hiệp là vận_động cho một phong_trào chính_trị mới được Bảo_Đại hỗ_trợ Tháng 2 năm 1948 Ngô_Đình_Diệm và các lãnh_đạo phe quốc_gia gặp nhau tại Sài_Gòn để thảo ra một kế_hoạch đàm_phán với Pháp về vấn_đề độc_lập của Việt_Nam Năm 1948 khi cựu hoàng Bảo_Đại sống lưu_vong ở Hồng_Kông đang điều_đình với Pháp để ký hiệp_định Pháp Việt_Ngô_Đình_Diệm sang Hồng_Kông thuyết_phục Bảo_Đại kiên_định trong vấn_đề độc_lập dân_tộc Ông cũng vận_động các quan_chức Pháp nhượng_bộ thêm về phạm_vi chủ_quyền của Việt_Nam Sau đó khi Bảo_Đại ký hiệp_định với Pháp ở Hạ_Long cho Việt_Nam một nền độc_lập hạn_chế Ngô_Đình_Diệm tỏ ra thất_vọng Ông từ_chối lời mời làm Thủ_tướng Quốc_gia Việt_Nam của Bảo_Đại với lý_do không tin người Pháp càng không tin vào nền độc_lập nửa_vời mà Pháp vẽ ra và quay về Huế sống với Ngô_Đình_Cẩn và có thời_gian Ngô_Đình_Diệm lên sống với vợ_chồng Ngô_Đình_Nhu ở Đà_Lạt Ngày 16 tháng 6 năm 1949 Ngô_Đình_Diệm cho đăng một tuyên_bố hoàn_toàn phủ_nhận Hiệp_ước Elysée bằng cách đòi_hỏi quyền tự_trị lãnh_thổ cho Việt_Nam Đồng_thời ông cũng thông_báo không có ý_định hợp_tác với Việt_Minh và kêu_gọi một phong_trào chống thực_dân mới dưới sự lãnh_đạo của những thành_viên đã có những cống_hiến xứng_đáng cho Tổ_quốc và đặc_biệt là những người kháng_chiến với ý_định thách_thức Việt_Minh bằng cách lôi_kéo một_số người muốn bỏ Việt_Minh để ủng_hộ ông Ngô_Đình_Diệm cũng tuyên_bố viễn kiến về một cuộc cách_mạng xã_hội ngang với những cương_lĩnh chính_trị từ các đối_thủ của ông nên biết rằng cuộc tranh_đấu hiện_tại không phải chỉ là một cuộc chiến_đấu cho độc_lập Tổ_quốc về phương_diện chính_trị mà thôi mà_còn là một_cách mạng xã_hội để đem lại độc_lập cho nông_dân và thợ_thuyền Việt_Nam Để cho tất_cả mọi người trong nước Việt_Nam mới có đủ phương_tiện để sống xứng_đáng với phẩm_cách con_người con_người tự_do thực_sự tôi chủ_trương những sự cải_cách xã_hội hết_sức tân_tiến và mạnh_bạo miễn là phẩm_cách con_người vẫn luôn_luôn được tôn_trọng và được tự_do nẩy_nở Tuyên_bố của ông được nhiều người đọc và được chú_ý trên khắp Việt_Nam nhưng nó không thu_hút được sự ủng_hộ của quần_chúng cũng không gây tác_hại gì cho giải_pháp Bảo_Đại_Trên thực_tế hiệu_quả của nó là chấm_dứt sự kiên_nhẫn của cả Pháp lẫn Việt_Minh trong việc tìm cách lôi_kéo ông khiến ông buộc phải cân_nhắc những chiến_lược khác và đi tìm những đồng_minh mới Sau đó ông cùng anh mình là Giám_mục Ngô_Đình_Thục và người em Ngô_Đình_Nhu thành_lập Đảng Xã_hội Thiên_Chúa_giáo Ngô_Đình_Diệm muốn xây_dựng một phong_trào mới có_thể áp_đảo cả Pháp và Việt_Minh_Ông chọn một vị_trí trung_lập bề_ngoài trong cuộc xung_đột cố_gắng xây_dựng và duy_trì quan_hệ với cả hai phía Ngô_Đình_Diệm hy_vọng có_thể có thêm thời_gian để mở_rộng nhóm ủng_hộ mình và gây thiệt_hại cho cả hai đối_thủ Năm 1950 Việt_Minh cố_gắng giết Ngô_Đình_Diệm trên đường ông đi thăm anh là Giám_mục Ngô_Đình_Thục tại Vĩnh_Long Ông theo anh là Giám_mục Ngô_Đình_Thục đi Vatican rồi sau đó sang Nhật gặp hoàng_thân Cường_Để đang sống ở đây Vận_động chính_trị tại Mỹ Trong thời_gian ở Nhật ông gặp tướng Douglas_MacArthur chỉ_huy quân Mỹ tại Nhật để thuyết_phục Mỹ ủng_hộ nền độc_lập của Việt_Nam nhưng tướng Douglas_MacArthur tiếp_kiến ông và Giám_mục Ngô_Đình_Thục rất lạnh_nhạt không có biểu_hiện gì cho thấy tướng Douglas_MacArthur sẽ ủng_hộ Việt_Nam Theo lời khuyên của Wesley_Fishel giáo_sư chính_trị Đại_học Michigan ông Diệm sang Hoa_Kỳ để thuyết_phục Tổng_thống Mỹ Eisenhower ủng_hộ Việt_Nam độc_lập Tháng 9 năm 1950 Ngô_Đình_Diệm đến Washington gặp các viên_chức Bộ Ngoại_giao Mỹ nhưng ông không gây được ấn_tượng với họ Sau khi gặp một quan_chức Bộ Ngoại_giao Mỹ nhận_xét Ngô_Đình_Diệm quan_tâm ngang_bằng nếu không nói là hơn đến việc thực_hiện các tham_vọng cá_nhân thay_vì giải_quyết những vấn_đề phức_tạp mà đất_nước của ông đang đối_mặt ngày hôm_nay Tháng 10 năm 1950 Ngô_Đình_Diệm sang Vatican gặp Giáo_hoàng rồi đến Paris gặp các quan_chức Việt và Pháp đồng_thời đề_nghị Bảo_Đại bổ_nhiệm ông làm thủ_tướng Quốc_gia Việt_Nam với điều_kiện ông có đủ thẩm_quyền để chỉ_đạo các cơ_quan_hành_chính tại Việt_Nam nhưng Bảo_Đại chỉ trả_lời chung_chung Thời_gian hai năm kế_tiếp Ngô_Đình_Diệm sang Mỹ phần_lớn lưu_trú tại các trường dòng Lakewood ở New_Jersey và trường dòng Ossining ở New_York_Ông dùng đủ mọi cách để tranh_thủ sự ủng_hộ của chính_quyền Eisenhower nhưng cũng không thành_công vì Mỹ đang bận tham_chiến tại Triều_Tiên và Mỹ không muốn làm mất_lòng người Pháp Đây cũng là thời_kỳ Ngô_Đình_Diệm gặp Hồng y Spellman người đồng_ý làm trung_gian để ông có cơ_hội diện_kiến với những nhân_vật quan_trọng trong chính_quyền Hoa_Kỳ Qua trung_gian của Hồng y Spellman ông Diệm đã gặp_gỡ và tranh_thủ được tình_cảm của dân_biểu Walter_H_Judd_Thượng nghị_sĩ Mike_Mansfield nhất là Thượng_nghị_sĩ John_F_Kennedy_Kennedy sau_này trở_thành Tổng_thống Mỹ Ngô_Đình_Diệm tìm_kiếm sự hỗ_trợ của người Mỹ cho những kế_hoạch chính_trị của ông cũng như thu_hút những người Mỹ tin vào phát_triển hiện_đại_hoá và khả_năng biến_đổi Việt_Nam dựa trên nền_tảng công_nghệ Mỹ Đặc_biệt ông tìm cách khai_thác những quan_tâm chính_thức mới của Mỹ trong việc hỗ_trợ kỹ_thuật cho nước_ngoài Cũng nhờ sự giới_thiệu của Spellman và một_vài nhân_vật cấp cao của CIA Ngô_Đình_Diệm vào ở_ẩn ở các chủng_viện lớn như Maryknoll_Lakewood rồi vào trường đại_học Michigan tham_gia một_số khoá học Có_thể nói người đã giúp_đỡ ông Diệm rất nhiều khi ở Mỹ là Hồng y Spellman_Nhà sử_học John_Cooney đã viết Nhờ sự giúp_đỡ của Wesley_Fishel_Ngô_Đình Diệm làm cố_vấn tại đại_học Michigan_Ông và Fishel hợp_tác soạn_thảo một dự_án trợ_giúp kỹ_thuật cho Việt_Nam Năm 1952 Fishel viết thư gửi US Mutual_Security_Agency_Cơ_quan An_ninh Hỗ_tương Hoa_Kỳ cho rằng Việt_Nam cần sự giúp_đỡ trong nhiều lĩnh_vực khác nhau như khoa_học cảnh_sát vấn_đề ngoại_thương và thậm_chí nghiên_cứu về việc chọn theo các thể_chế dân_chủ Sau năm 1954 các quan_hệ cá_nhân ông thiết_lập được trong thời_gian sống lưu_vong sẽ giúp ông giành được sự ủng_hộ chính_thức của Hoa_Kỳ dành cho cá_nhân và chính_phủ của ông nhưng vào tháng 5 năm 1953 những người bạn Mỹ của ông mới chỉ ủng_hộ bằng những lời động_viên và khích_lệ tinh_thần Trong thời_gian sống tại Mỹ thỉnh_thoảng ông cũng sang các nước châu_Âu nên có thêm kinh_nghiệm hoạt_động chính_trị Tháng 5 năm 1953 theo lời mời của một_số chính_khách Kitô giáo lưu_vong theo chủ_nghĩa dân_tộc có khuynh_hướng chống Cộng_Ngô_Đình_Diệm bay sang Pháp rồi sau đó qua Bỉ trú_ngụ tại một tu_viện lớn Năm 1954 Ngô_Đình_Diệm từ Bỉ trở_lại Paris sống tại nhà ông Tôn_Thất Cẩn con trai của cụ Thân thần phụ_chính Tôn_Thất Hân_Tại đây với sự yểm_trợ của Ngô_Đình_Luyện_Diệm bắt_đầu vận_động trong giới chính_khách Việt sống lưu_vong Tại cuộc họp do Hội American_Friends of Vietnam một tổ_chức vận_động ủng_hộ Ngô_Đình_Diệm ở Washington_D_C ngày 1 6 1956 John_F_Kennedy về sau là Tổng_thống Mỹ tuyên_bố Thủ_tướng Quốc_gia Việt_Nam Trở_thành Thủ_tướng Sau 4 năm Hiệp_định Elysée được ký_kết lãnh_đạo các đảng_phái quốc_gia đang mất hết kiên_nhẫn với Bảo_Đại và chiến_lược giành độc_lập từng bước trong Liên_hiệp Pháp của Bảo_Đại_Pháp rất ít khi nhượng_bộ chủ_nghĩa dân_tộc tại Việt_Nam Quốc_gia Việt_Nam chỉ độc_lập trên danh_nghĩa Đa_số lãnh_đạo phe quốc_gia thất_vọng với thủ_tướng Nguyễn_Văn_Tâm nổi_tiếng thân Pháp và chuyên_quyền Họ cũng nổi_giận vì quyết_định đơn_phương của Paris trong việc phá_giá đồng_bạc Đông_Dương vào đầu tháng 5 năm 1953 vi_phạm những thoả_thuận trước đó với các quốc_gia thuộc Liên_hiệp Pháp đồng_thời làm gia_tăng lạm_phát và khó_khăn ở Đông_Dương_Lợi dụng_tình thế_này Ngô_Đình_Nhu khéo_léo kích_động sự bất_mãn và gợi_ý triệu_tập Đại_hội Đoàn_kết các đảng_phái quốc_gia tại Sài_Gòn vào đầu tháng 9 sau khi Bảo_Đại rời Việt_Nam đi Pháp Đại_hội Đoàn_kết diễn ra ngày 5 6 tháng 9 năm 1953 không xây_dựng được liên_minh nào và cũng không đưa ra lập_trường chính_trị chính_thức nào Tháng 10 năm 1953 các đảng_phái quốc_gia lại nhóm_họp và phê_chuẩn quyết_định bác_bỏ sự tham_dự của Việt_Nam vào Liên_hiệp Pháp và ủng_hộ việc độc_lập hoàn_toàn Đứng trước sự bất_mãn tăng cao của các lãnh_đạo đảng_phái tôn_giáo Bảo_Đại phải thân_thiện hơn với Ngô_Đình_Diệm và cân_nhắc lại khả_năng bổ_nhiệm ông vào chức thủ_tướng Ngày 26 tháng 10 Bảo_Đại gặp Ngô_Đình_Diệm ở Cannes để thăm_dò lòng trung_thành của ông này với Bảo_Đại và khả_năng bổ_nhiệm ông vào chức thủ_tướng Tháng 12 1953 Bảo_Đại cách_chức Thủ_tướng Nguyễn_Văn_Tâm và bổ_nhiệm Nguyễn_Phúc_Bửu_Lộc một thành_viên của hoàng_tộc làm thủ_tướng Đầu tháng 3 năm 1954 sau khi Bảo_Đại chấp_thuận trên nguyên_tắc việc thành_lập Quốc_hội mới Ngô_Đình_Nhu và những đồng_minh của ông xuất_bản một bài viết ở Sài_Gòn thúc_ép Bảo_Đại nhượng_bộ thêm Đầu năm 1954 trong khi Pháp đang gặp khó_khăn tại_trận Điện_Biên_Phủ Bảo_Đại liên_tục nhờ người chuyển lời với ông Diệm đang ở Hoa_Kỳ yêu_cầu ông trở về nước thành_lập chính_phủ mới Ông Diệm tiếp_tục từ_chối lời mời của Bảo_Đại với lý_do không tin_tưởng vào người Pháp Sau khi thất_bại tại Điện_Biên_Phủ Pháp đàm_phán hiệp_ước trao_trả hoàn_toàn độc_lập cho Việt_Nam Ngày 16 6 1954 Quốc_trưởng Bảo_Đại gặp Ngô_Đình_Diệm tại Pháp Ông Diệm đồng_ý trở về nước làm Thủ_tướng theo lời mời của Bảo_Đại với điều_kiện Bảo_Đại phải đồng_ý để chính_phủ do ông thành_lập được toàn_quyền về chính_trị và quân_sự Bảo_Đại đồng_ý với yêu_cầu này sau đó ông Diệm về nước và chính_thức được bổ_nhiệm làm thủ_tướng Ngày 7 7 1954 Ngô_Đình_Diệm thành_lập chính_phủ mới với nội_các gồm 18 người Sau_này Bảo_Đại viết trong hồi_ký của mình Từ những gì tôi biết về ông tôi biết rằng ông Diệm là một người khó_tính Tôi cũng biết về sự cuồng_tín và xu_hướng thiên về Thiên_Chúa của ông Nhưng trong hoàn_cảnh hiện_tại không có một lựa_chọn nào tốt hơn Ông được người Mỹ biết đến và họ đánh_giá cao tính không khoan_nhượng của ông Trong mắt họ ông là người xứng_đáng với chức_vụ đó nhất và Washington sẽ không dè xẻn trong việc ủng_hộ ông Bởi_vì quá_khứ của ông Diệm và bởi_vì sự hiện_diện của người em ông ở vị_trí hàng_đầu của Phong_trào Công_đoàn Quốc_gia ông sẽ có được sự cộng_tác của những người quốc_gia thế_lực nhất những người đã hạ_bệ ông Tâm và ông Bửu_Lộc_Cuối cùng cũng vì tính không khoan_nhượng và sự cuồng_tín của mình ông là người ta có_thể trông_cậy được trong việc chống lại chủ_nghĩa_cộng_sản Đúng ông chính là người cần_thiết cho hoàn_cảnh như_vậy Các sử_gia vẫn chưa tìm ra được một tài_liệu hoặc bằng_chứng nào cho thấy Hoa_Kỳ đã bí_mật đưa Ngô_Đình_Diệm vào chức_vụ thủ_tướng năm 1954 Vào tháng 5 năm 1954 Bảo_Đại hầu_như không còn lựa_chọn nào khác ngoài việc giao cho Ngô_Đình_Diệm_chức thủ_tướng với những điều_kiện mà Ngô_Đình_Diệm đã đòi_hỏi từ lâu Quốc_gia Việt_Nam phải có toàn_quyền trong mọi khía_cạnh hành_chính quân_sự và kinh_tế Trong thời_kỳ đầu làm thủ_tướng Quốc_gia Việt_Nam thực_tế ông không có quyền_lực đối_với các lực_lượng quân_đội cảnh_sát với những người đứng đầu là Nguyễn_Văn_Hinh và Lê_Văn_Viễn_Hai lực_lượng này liên_minh với nhau nhằm chống lại chính_phủ trung_ương trong khi thủ_tướng cũng không kiểm_soát được bộ_máy quan_chức dân_sự vì các viên_chức Pháp đang còn nhiều nắm giữ các vị_trí then_chốt Nền tài_chính vẫn do ngân_hàng Đông_Dương mà phía sau là chính_phủ Pháp quản_lý Thực_tế trong giai_đoạn đầu cầm_quyền thủ_tướng ông không có nhiều quyền hành Được Mỹ ủng_hộ Mỹ cho rằng Hiệp_định Genève 1954 là một tai_hoạ đối_với thế_giới tự_do vì nó trao cho Trung_Hoa cộng_sản và Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà căn_cứ để khai_thác tại Đông_Nam_Á_Mỹ muốn ngăn_chặn điều này bằng cách ký_kết Hiệp_ước SEATO ngày 8 tháng 9 năm 1954 và mong_muốn biến miền Nam Việt_Nam thành một pháo_đài chống cộng Để làm được điều này Mỹ cần sự ủng_hộ của Quốc_gia Việt_Nam Kế_hoạch của Mỹ là viện_trợ cho chính_phủ Ngô_Đình_Diệm để giúp miền Nam Việt_Nam hoàn_toàn độc_lập với Pháp đó là cách duy_nhất để lôi_kéo những người dân_tộc chủ_nghĩa rời xa Việt_Minh và ủng_hộ Quốc_gia Việt_Nam Mỹ cũng thúc_đẩy Ngô_Đình_Diệm thành_lập một chính_quyền đoàn_kết quốc_gia đại_diện cho những xu_hướng chính_trị chính tại Việt_Nam ổn_định miền Nam Việt_Nam bầu ra Quốc_hội soạn_thảo Hiến_pháp rồi sau đó phế_truất Quốc_trưởng Bảo_Đại một_cách hợp_pháp cuối_cùng do Ngô_Đình_Diệm là một người quốc_gia không có liên_hệ gì trong quá_khứ với Việt_Minh và Pháp do_đó miền Nam Việt_Nam sẽ trở_nên chống Cộng mạnh_mẽ Công_thức này đòi_hỏi một sự hợp_tác từ cả Pháp và Mỹ để hỗ_trợ Ngô_Đình_Diệm_Tuy nhiên Pháp không có thiện_cảm với Ngô_Đình_Diệm_Ngoại trưởng Pháp Edgar_Faure sau_này là thủ_tướng Pháp cho rằng Diệm không_chỉ không có khả_năng mà_còn bị điên Pháp không_thể chấp_nhận rủi_ro với ông ta hơn_nữa Pháp đang bị chia_rẽ chính_trị nội_bộ và gặp khó_khăn tại Algérie nên rất miễn_cưỡng trong việc giúp_đỡ Quốc_gia Việt_Nam do_đó Mỹ đã tiến_hành kế_hoạch một_mình mà không có Pháp trợ_giúp Thủ_tướng Pháp Edgar_Faure còn đe_doạ rút hết quân_đội Pháp ra khỏi Đông_Dương vào cơ_hội sớm nhất gây thêm xáo_trộn Tổng_Tham_mưu Hoa_Kỳ thì cho rằng Chính_phủ Diệm có khả_năng lớn nhất để ổn_định nội_bộ một điều cần_thiết cho an_ninh Việt_Nam Bởi_vậy việc Pháp rút_lui tuy tuy_rằng sẽ làm cho Miền Nam kém ổn_định nhưng rồi các biện_pháp của Mỹ trong khuôn_khổ SEATO sẽ giúp cho Miền Nam được an_toàn không kém gì sự có_mặt tiếp_tục của quân_đội Pháp Uỷ_ban Kế_Hoạch của Hội_đồng An_Ninh Quốc_gia bình_luận thêm Việc Pháp rút_lui lại giúp cho Hoa_Kỳ hết bị dính vào dấu_vết của thực_dân taint of colonialism và chấm_dứt khả_năng nguy_hiểm là Pháp sẽ làm một sự đổi_chác với Việt_Minh Sau những cuộc tiếp_xúc với các lãnh_đạo Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà một_số chính_trị_gia Pháp cho rằng Quốc_gia Việt_Nam đã suy_yếu và biện_pháp duy_nhất có_thể cứu_vãn tình_thế là hợp_tác với Việt_Minh và lôi_kéo họ khỏi sự ràng_buộc với khối cộng_sản với hy_vọng tạo ra một Việt_Minh theo kiểu Tito có_thể cộng_tác với Pháp và thậm_chí có khả_năng tham_gia khối Liên_hiệp Pháp Điều này làm Mỹ lo_sợ Ngày 23 10 1954 tổng_thống Hoa_Kỳ Eisenhower gửi công_hàm chính_thức cho Thủ_tướng Ngô_Đình_Diệm cho biết từ đây chính_phủ Quốc_gia Việt_Nam sẽ nhận viện_trợ trực_tiếp của chính_phủ Hoa_Kỳ chứ không qua nhà_đương_cục Pháp như trước Xung_đột với Pháp Ngô_Đình_Diệm muốn miền Nam Việt_Nam hoàn_toàn độc_lập không phụ_thuộc Pháp lẫn Bảo_Đại_Ông cho rằng Pháp đã thất_bại trong cuộc_chiến chống lại người cộng_sản cũng như những người theo chủ_nghĩa dân_tộc tại Việt_Nam Chế_độ thuộc địa đã chấm_dứt và những lời hứa_hẹn của Pháp về nền độc_lập của Việt_Nam đã bị phá vỡ Theo ông cơ_hội duy_nhất cho chính_phủ quốc_gia Việt_Nam đứng vững được là phải thoát khỏi những ảnh_hưởng còn sót lại của Pháp và ông quyết_định phải thực_hiện mục_tiêu đó Quan_điểm của Ngô_Đình_Diệm là Muốn thuyết_phục được nhân_dân Việt_Nam là chính_quyền này độc_lập thì cần_thiết về mặt chính_trị phải tỏ ra là chống thực_dân và đặc_biệt là chống Pháp Chỉ sau vài tháng nắm quyền thủ_tướng tháng 12 năm 1954 ông bãi_bỏ quyền phát_hành giấy_bạc của Ngân_hàng Đông_Dương một cơ_quan do Pháp thành_lập từ nay giấy_bạc lưu_hành trên lãnh_thổ miền Nam sẽ do Ngân_hàng Quốc_gia Việt_Nam mới thành_lập phát_hành và cục hối_đoái giao cho chính_phủ Quốc_gia Việt_Nam quản_lý Tiếp đó ông yêu_cầu chính_phủ Pháp trong vòng năm_tháng thực_hiện chuyển_giao cho Quốc_gia Việt_Nam mọi công_tác của Quân_đội Quốc_gia Việt_Nam còn phụ_thuộc vào bộ_chỉ_huy Liên_hiệp Pháp Phản_ứng lại hành_động của Thủ_tướng Ngô_Đình_Diệm đang từng bước loại_bỏ ảnh_hưởng của Pháp tại Việt_Nam Pháp muốn duy_trì ảnh_hưởng tại miền Nam nhưng lại gặp phải một Thủ_tướng có tinh_thần dân_tộc nên họ tìm mọi cách loại_bỏ để thay_thế bằng một người lãnh_đạo thân Pháp Thông_qua một_số nhân_vật ngoại_giao như đại_sứ Mỹ Donald_R_Heath tại Sài_Gòn đại_sứ Mỹ Douglas_Dillon tại Paris_Pháp tìm cách thuyết_phục Mỹ đồng_ý loại_trừ ông Diệm bằng cách chỉ_trích ông thiếu năng_lực và không có khả_năng đại_diện nhân_dân vì không có được sự cộng_tác và ủng_hộ của các phe_phái tại Miền Nam do_đó không có khả_năng thắng trong cuộc Tổng_tuyển_cử dự_tính được tổ_chức năm 1956 Tài_liệu mật số 1691 5 ngày 15 tháng 4 năm 1955 của Bộ Quốc_phòng Mỹ ghi_nhận Pháp muốn giữ vai_trò lịch_sử lâu_dài của mình tại Việt_Nam và bảo_vệ những đầu_tư kinh_tế tài_chính của Pháp tại đây Lúc đó Quốc_trưởng Bảo_Đại vẫn còn ở Cannes quân_đội Việt_Nam còn nằm trong Liên_Hiệp Pháp và Tổng_Tham_mưu_Trưởng quân_đội tướng Nguyễn_Văn_Hinh con trai cựu thủ_tướng Nguyễn_Văn_Tâm người nổi_tiếng thân Pháp là một sĩ_quan cũ trong Không_quân Pháp có vợ là người Pháp Cảnh_sát do lực_lượng Bình_Xuyên nắm giữ thủ_lĩnh là tướng Lê_Văn_Viễn ngay cả lực_lượng an_ninh văn_phòng phủ Thủ_tướng Ngô_Đình_Diệm cũng do cảnh_sát gửi đến Chính vì_thế Pháp tìm cách loại_trừ Ngô_Đình_Diệm hoặc bằng một cuộc đảo_chính hoặc bằng cách thuyết_phục Bảo_Đại cách_chức ông Diệm và bất_hợp_tác với Mỹ trong việc huấn_luyện quân_đội Quốc_gia Việt_Nam Pháp tổ_chức một cuộc họp chính_trị có sự tham_dự của tướng Nguyễn_Văn_Hinh lãnh_đạo các giáo_phái một_số quan_chức Pháp và đại_sứ Mỹ Donald_R_Heath tại Sài_Gòn để đề_nghị mọi người đồng_ý thay_thế chính_phủ Diệm_Tướng Nguyễn_Văn Hinh có tham_vọng làm Thủ_tướng Quốc_gia Việt_Nam bắt_đầu công_khai chống lại Thủ_tướng Diệm và còn khoe Tôi chỉ cần nhấc cái ống điện_thoại lên là có_thể dẹp được Diệm rồi Ngô_Đình_Diệm đối_phó bằng cách ra_lệnh cho Tướng Nguyễn_Văn_Hinh đi nghỉ để nghiên_cứu trong sáu tuần và phải xuất_ngoại trong 24 giờ Tướng Nguyễn_Văn_Hinh bất tuân thượng lệnh Một tuần sau ông cho phổ_biến tuyên_bố về việc ông không tuân lệnh ông Diệm và một điện_tín ông đã gửi thẳng cho Quốc_trưởng Bảo_Đại yêu_cầu can_thiệp Cùng ngày Ngô_Đình_Diệm tuyên_bố tướng Hinh nổi_loạn Tướng Hinh cho xe thiết_giáp bảo_vệ tư_dinh của mình đồng_thời phái một lực_lượng bao_vây Dinh_Độc_Lập_Trong thời_gian 6 tuần tiếp_theo tình_hình đi tới chỗ bế_tắc Ngày 20 tháng 9 năm 1954 15 bộ_Trưởng trong nội_các Ngô_Đình_Diệm đồng_loạt từ_chức Quân_đội dưới quyền tướng Nguyễn_Văn_Hinh cũng đã sẵn_sàng chờ lệnh để tấn_công Trước tình_thế đó Bộ Ngoại_giao Hoa_Kỳ gửi công_điện cho Đại_sứ Donald_R_Heath và tướng John_W_O_Daniel chỉ_thị phải nói không úp_mở với Pháp và Tướng Hinh rằng Hoa_Kỳ sẽ không dự_trù hoặc triển hạn những viện_trợ lâu_dài cho quân_đội Việt_Nam nếu còn một_chút nghi_ngờ gì về sự trung_thành của vị tổng_tham_mưu_trưởng và các sĩ_quan cao_cấp Cố_vấn quân_sự Mỹ là Edward_Lansdale người chịu trách_nhiệm hỗ_trợ chính_phủ Ngô_Đình_Diệm đàm_phán với tướng Trình_Minh_Thế về việc sử_dụng lực_lượng_vũ_trang của ông ta để hỗ_trợ cho Thủ_tướng Ngô_Đình_Diệm và Quân_đội Việt_Nam Cộng_hoà Sau khi Ngô_Đình_Nhu và Edward_Lansdale phát_hiện được âm_mưu đảo_chính của tướng Nguyễn_Văn_Hinh_Edward Lansdale đã mua_chuộc được các sĩ_quan cấp dưới của tướng Nguyễn_Văn_Hinh đi nghỉ_mát Thiếu những thuộc_hạ cốt_cán này cuộc đảo_chính đã không_thể tiến_hành được Ngô_Đình_Diệm đã buộc tướng Nguyễn_Văn_Hinh từ_chức giao quyền lại cho tướng Nguyễn_Văn_Vỹ Nguyễn_Văn_Hinh chạy đến Paris vào ngày 13 tháng 11 năm 1954 Ngô_Đình_Diệm đồng_thời cương_quyết từ_chối cho thủ_lĩnh Lực_lượng Bình_Xuyên là tướng Bảy_Viễn tức Lê_Văn_Viễn tham_gia chính_quyền dù Bảy_Viễn đe_doạ tắm máu Sài_Gòn nếu yêu_cầu của mình không được đáp_ứng Tháng 12 năm 1955 Thủ_tướng Ngô_Đình_Diệm xoá_bỏ tất_cả các hiệp_ước kinh_tế tài_chính ký_kết với Pháp trước đó yêu_cầu Pháp huỷ_bỏ Hiệp_định Geneve và cắt đứt quan_hệ ngoại_giao với Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Sau đó Ngô_Đình_Diệm rút đại_diện của Quốc_gia Việt_Nam ra khỏi Liên_hiệp Pháp Ngày 22 tháng 3 năm 1956 Pháp thoả_thuận với Quốc_gia Việt_Nam rút toàn_bộ quân_đội Pháp ra khỏi Việt_Nam Ngày 26 tháng 4 năm 1956 Pháp giải_thể Bộ_chỉ_huy quân_sự Pháp tại Sài_Gòn Xung_đột với Quốc_trưởng Bảo_Đại_Ngoài ra Thủ_tướng Ngô_Đình_Diệm trực_tiếp đối_đầu với Quốc_trưởng Bảo_Đại khi ông thông_qua Dụ số 21 ngày 11 tháng 3 năm 1955 chính_thức sáp_nhập vùng_đất Hoàng_triều Cương_thổ lại vào Trung_phần chấm_dứt đặc_quyền của người Pháp và Cựu hoàng Bảo_Đại trên vùng Tây_Nguyên và danh_xưng Cao_nguyên Trung_phần được dùng lại Ông còn tổ_chức những chiến_dịch tuyên_truyền chống lại Quốc_trưởng Bảo_Đại_Quốc trưởng Bảo_Đại thấy không điều_khiển được Ngô_Đình_Diệm nên cũng tán_thành theo người Pháp gây áp_lực đòi Mỹ rút lại mọi ủng_hộ cho chính_phủ Ngô_Đình_Diệm và gây sức_ép buộc ông ta phải từ_chức Bảo_Đại muốn đưa Nguyễn_Văn_Xuân lên làm Thủ_tướng hoặc Phó thủ_tướng Nguyễn_Văn_Hinh làm Tổng_Tham_mưu_trưởng còn tướng Bình_Xuyên Bảy_Viễn làm Bộ_trưởng Bộ Nội_vụ Các giáo_phái lớn tại miền Nam quyết_định không hoàn_toàn ủng_hộ bên nào Ngày 18 tháng 10 năm 1955 Quốc_trưởng Bảo_Đại ra thông_cáo từ văn_phòng của ông ở Paris tuyên_bố cách_chức Thủ_tướng Quốc_gia Việt_Nam Ngô_Đình_Diệm với lý_do việc dùng các biện_pháp công_an trị và chế_độ độc_tài cá_nhân phải kết_thúc tôi không_thể tiếp_tục để tên_tuổi và quyền_lực của mình vào tay một người sẽ khiến cả nước rơi vào đổ_nát đói_kém và chiến_tranh Tuy_nhiên Ngô_Đình_Diệm đã chặn được thông_điệp này khiến nó không đến được với dân_chúng Âm_mưu thay_thế Ngô_Đình_Diệm của Mỹ Sau đó Tổng_thống Mỹ Eisenhower cử ông Joseph_Lawton_Collins thay_thế Donald_R_Heath làm đại_sứ tại Việt_Nam Tướng Pháp Paul_Ély thuyết_phục Collins chống Ngô_Đình_Diệm_Collins chỉ_trích Ngô_Đình_Diệm yếu_kém và đề_nghị Mỹ tìm cách thay_thế Ngô_Đình_Diệm_Collins quay về Mỹ vài lần thuyết_phục chính_phủ Mỹ gây sức_ép buộc Ngô_Đình_Diệm từ_chức Thời_điểm này chính_phủ của Ngô_Đình_Diệm cũng như bản_thân ông tồn_tại được thực_chất là nhờ những tác_động hết_sức cần_thiết của những người bạn là dân_biểu và thượng_nghị_sĩ Mỹ mà ông đã tranh_thủ được khi sang Mỹ vận_động vào năm 1950 Khi Collins yêu_cầu Washington phải thay_thế Ngô_Đình_Diệm_Ngoại trưởng Hoa_Kỳ Dulles tham_vấn Thượng_nghị_sĩ Mike_Mansfield_Thượng nghị_sĩ Mike_Mansfield khen_ngợi Ngô_Đình_Diệm hết_lời nên Ngoại_trưởng Dulles chỉ_thị Collins tiếp_tục ủng_hộ ông Diệm_Khi Collins trở về Mỹ ngày 22 tháng 4 năm 1955 ông dùng_bữa trưa với Tổng_thống Eisenhower Sau đó ông gặp Ngoại_trưởng Dulles cùng với các đại_diện Bộ Quốc_phòng và Trung_ương Tình_báo để thuyết_phục các quan_chức Mỹ khác đồng_ý thay_thế Ngô_Đình_Diệm và phải có kế_hoạch hành_động ngay_tức_khắc Collins đề_nghị ông Phan_Huy_Quát thay_thế Ngô_Đình_Diệm_Ngày 27 tháng 4 năm 1955 Ngoại_trưởng Mỹ Dulles gửi điện cho Collins rằng Tướng Collins và Ely phải thông_báo cho ông Diệm biết rằng vì lý_do ông không thành_lập được một chính_phủ liên_hiệp có cơ_sở rộng_rãi và ông bị người Việt chống_đối chính_phủ Hoa_kỳ và Pháp không còn đủ tư_thế để ngăn_ngừa việc ông phải từ_chức Những đức_tính yêu nước của ông vẫn có giá_trị tiềm_năng lớn đối_với Việt_Nam và chúng_ta hy_vọng rằng ông sẽ hợp_tác với bất_kỳ chính_phủ mới nào được chỉ_định Mật điện này lọt ra ngoài Thủ_tướng Diệm biết được nên đã ra_lệnh tấn_công quân Bình_Xuyên trong lúc ông Collins còn đang trên đường về Sài_Gòn điều này khiến Mỹ không_thể hỗ_trợ lực_lượng nào tại Việt_Nam gây sức_ép buộc Diệm từ_chức Sau đó Bộ ngoại_giao Mỹ tiếp_tục sẵn_sàng xem_xét các đề_nghị thay_thế Ngô_Đình_Diệm nhưng không tìm thấy chính_trị_gia nào có_thể cạnh_tranh với Diệm_Từ chối tổng_tuyển_cử Thủ_tướng Quốc_gia Việt_Nam Ngô_Đình_Diệm tuyên_bố Chúng_ta không gạt bỏ nguyên_tắc tuyển_cử coi như một phương_tiện hoà_bình và dân_chủ thích_đáng để thực_hiện nền thống_nhất ấy thống_nhất trong tự_do chứ không phải trong nô_lệ nhưng ông bác_bỏ cuộc tổng_tuyển_cử thống_nhất Việt_Nam vốn được dự_kiến diễn ra vào tháng 7 năm 1956 theo Tuyên_bố cuối_cùng của Hiệp_định Genève với lý_do không_thể đảm_bảo những điều_kiện của cuộc bầu_cử tự_do ở miền Bắc và bác_bỏ ngay cả những thảo_luận sơ_khởi với Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà về vấn_đề tuyển_cử thống_nhất Việt_Nam Hành_động này khiến Ngô_Đình_Diệm bẽ_mặt ở phương Tây_Theo_Mortimer_T Cohen thì Ngô_Đình_Diệm không chấp_nhận tổng_tuyển_cử vì ông biết rằng mình sẽ thua Không ai có_thể thắng_cử trước Hồ_Chí_Minh vì ông là một George_Washington của Việt_Nam Báo_cáo của CIA gửi Tổng_thống Mỹ Eisenhower cũng cho rằng khoảng 80 dân_số Việt_Nam sẽ bầu cho Hồ_Chí_Minh nếu mở cuộc tổng_tuyển_cử Do_vậy Hoa_Kỳ đã hậu_thuẫn cho Ngô_Đình_Diệm thành_lập một chính_thể riêng_biệt ở phía Nam vỹ tuyến 17 để không thực_hiện tổng_tuyển_cử thống_nhất Việt_Nam Cuộc tổng_tuyển_cử tự_do cho việc thống_nhất Việt_Nam vì_vậy đã không bao_giờ được tổ_chức Theo nhận_xét của Tây_phương thì Ngô_Đình_Diệm là kẻ ngoan_cố và khao_khát quyền_lực chuyên_chế nhưng theo Duncanson thì vấn_đề phức_tạp hơn thế Miền Bắc có dân_số đông hơn miền Nam 2 triệu người tính cả gần 1 triệu người miền Bắc di_cư vào Nam_Hơn nữa vào thời_điểm 1955 1956 trước sự hỗn_loạn bởi các giáo_phái và do hoạt_động bí_mật của Việt_Minh tại miền Nam cuộc Cải_cách_ruộng_đất tại miền Bắc Việt_Nam tạo ra bầu_không_khí căng_thẳng dẫn đến cuộc nổi_dậy của nông_dân tại các vùng lân_cận Vinh những tình_hình diễn ra ở cả hai miền khiến Uỷ_hội Quốc_tế Kiểm_soát Đình_chiến Đông_Dương không có hy_vọng đảm_bảo một cuộc bầu_cử thật_sự tự_do trong đó cử_tri có_thể bỏ_phiếu theo ý_muốn mà không sợ bị trả_thù chính_trị Tuy_nhiên trái_ngược với quan_điểm của Ducanson theo các báo_cáo của Uỷ_ban giám_sát quốc_tế thì trong giai_đoạn 1954 1956 họ chỉ nhận được 19 đơn khiếu_nại về việc trả_thù chính_trị trên toàn lãnh_thổ miền Bắc Việt_Nam_Năm 1956 Ngoại_trưởng Allen_Dulles đệ_trình lên Tổng_thống Mỹ Eisenhower báo_cáo tiên_đoán nếu bầu_cử diễn ra thì thắng_lợi của Hồ_Chí_Minh sẽ như nước triều dâng không_thể cản nổi Trong tình_thế này Ngô_Đình_Diệm chỉ có một lối_thoát là tuyên_bố không thi_hành Hiệp_định Genève Được Mỹ khuyến_khích Ngô_Đình_Diệm kiên_quyết từ_chối tuyển_cử Theo Cecil_B_Currey_Mỹ muốn có một chính_phủ chống Cộng tồn_tại ở miền Nam Việt_Nam bất_kể chính_phủ đó có tôn_trọng nền dân_chủ hay không Báo Độc_Lập của Đảng Dân_chủ Việt_Nam đảng liên_minh với đảng Cộng_sản có viết Cho_nên mới tháng 9 năm 1954 nghĩa_là hai tháng sau ngày ký Hiệp_định đình_chiến thì chúng đã nghĩ ra sáng_kiến là làm thử tổng_tuyển_cử vài nơi ở miền Nam_Ở_Vĩnh_Trà Nam_Bộ tay_sai của Ngô_Đình_Diệm tìm cách mua_chuộc nhân_dân bằng cách đưa vải về một làng phát cho dân rồi tuyên_truyền cho Bảo_Đại phát phiếu cho dân_làng bầu Kết_quả mà chúng lo_sợ đã đến chúng đã không mua_chuộc nổi 95 số phiếu dồn cho Hồ_Chủ_tịch Bảo_Đại chỉ được 5 Chúng uất đến tận cổ Báo_cáo kết_quả lên thượng_cấp thì lại bị chỉnh một mẻ nên_thân Thượng_cấp cho là chúng không tích_cực tuyên_truyền vận_động và bắt chúng phải làm lại Chúng lại tìm cách mua_chuộc một lần nữa Một_số vải gạo thuốc_men đưa về để phát cho dân kèm theo một đợt tuyên_truyền thứ hai Nhưng cũng như lần trước không ai chịu để chúng mua_chuộc Kết_quả cuộc bỏ_phiếu thứ hai là 100 bầu Hồ_Chủ_tịch Ở cực Nam_Liên khu V cũng diễn ra_trò hề tương_tự và cũng thất_bại không kém chua_cay Theo Cao_Xuân_Vỹ một người rất thân_cận với Ngô_Đình_Nhu năm 1963 ông và Ngô_Đình_Diệm bắt_đầu tìm cách đàm_phán với bên Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà ở miền Bắc về hoà_bình và tái thống_nhất bằng việc ngừng chiến và rồi tổng_tuyển_cử nhưng chưa thực_hiện được thì họ Ngô bị đảo_chính lật_đổ Tổng_thống Việt_Nam Cộng_hoà Trở_thành Tổng_thống Khi Quốc_trưởng Bảo_Đại ra_lệnh cho Ngô_Đình_Diệm sang Pháp để tường_trình về việc trấn_áp Bình_Xuyên thì ông đã sửa_soạn ra đi nhưng những người ủng_hộ ông can_ngăn Theo tướng Trần_Văn_Đôn thì Bảo_Đại dự_định khi Ngô_Đình_Diệm ra khỏi nước sẽ cách_chức ngay đưa Lê_Văn_Viễn_Tư lệnh Bình_Xuyên lên làm Thủ_tướng Tại miền Nam từ 1954 1955 với cương_vị thủ_tướng ông đã dẹp yên và thu_phục lực_lượng Bình_Xuyên lực_lượng_vũ_trang của các giáo_phái Hoà_Hảo Cao_Đài được Pháp đứng sau hỗ_trợ nhằm chống lại ông Trong nước ông được Uỷ_ban Cách_mạng Quốc_gia gồm nhiều đoàn_thể đảng_phái ủng_hộ Ông cũng được gần một_triệu người di_cư hậu_thuẫn mạnh_mẽ Ngoài nước Ngô_Đình_Diệm đã cương_quyết chống_trả kế_hoạch lật_đổ ông của hai tướng Ély_Collins nên bây_giờ được Washington ủng_hộ Quốc_gia Việt_Nam tổ_chức cuộc trưng_cầu_dân_ý miền Nam Việt_Nam 1955 đã phế_truất Quốc_trưởng Bảo_Đại đưa thủ_tướng Ngô_Đình_Diệm trở_thành Quốc_trưởng Cuộc trưng_cầu_dân_ý bị tố_cáo là gian_lận như tại Sài_Gòn Ngô_Đình_Diệm chiếm được 605 025 lá phiếu trong khi khu_vực này chỉ có 450 000 cử_tri ghi tên Sau đó Quốc_trưởng Ngô_Đình_Diệm tổ_chức bầu Quốc_hội Lập_hiến cho Quốc_gia Việt_Nam Quốc_hội này ban_hành Hiến_pháp đổi tên Quốc_gia Việt_Nam thành Việt_Nam Cộng_hoà Chính_thể mới Việt_Nam Cộng_Hoà được thành_lập vào ngày 26 tháng 10 năm 1955 và sau đó ông được bầu làm Tổng_thống nền Đệ_Nhất_Cộng hoà Việt_Nam Hai năm sau năm 1957 ông có chuyến viếng_thăm chính_thức Hoa_Kỳ lần đầu_tiên với cương_vị Tổng_thống của Việt_Nam Cộng_hoà Ngày 22 tháng 10 năm 1960 Tổng_thống Mỹ Eisenhower gửi thư cho Tổng_thống Ngô_Đình_Diệm_Chúng tôi đã chứng_kiến sự can_đảm và táo_bạo mà Ngài và nhân_dân Việt_Nam đã biểu_dương để đạt tới độc_lập trong một tình_huống nguy_hiểm đến độ mà nhiều người đã coi như là vô_vọng Chúng_tôi còn ngưỡng_mộ khi tình_trạng hỗn_loạn ở Miền Nam đã nhường chỗ cho trật_tự và tiến_bộ đã thay_thế cho tuyệt_vọng tất_cả với một tốc_độ quá là nhanh_chóng Hiến_pháp Đệ_Nhất_Cộng hoà 1956 do chính Ngô_Đình_Diệm tham_gia soạn_thảo đã trao cho ông quyền_lực rất lớn có_thể toàn_quyền khống_chế bộ_máy nhà_nước thể_hiện qua những điểm BULLET Khi Tổng_thống phủ_quyết một đạo_luật Quốc_hội phải hội đủ số 3 4 mới được tái thông_qua Mà 3 4 này phải minh danh đầu_phiếu điều 58 như_vậy Ngô_Đình_Diệm có_thể biết ai đã chống lại quyền phủ_quyết của mình BULLET Một Viện Bảo_hiến có được quy_định để nghiên_cứu và quyết_định xem các điều_khoản có bất hợp_hiến không nhưng viện này gồm 9 người thì vị chủ_tịch và 4 thẩm_phán hay luật_gia đã do Ngô_Đình_Diệm bổ_nhiệm điều 86 Tổng_thống có quyền đề_nghị sửa_đổi hiến_pháp điều 90 và Uỷ_ban sửa_đổi Hiến_pháp phải tham_khảo ý_kiến của Viện Bảo_hiến mà 5 9 người đã là do Tổng_thống chỉ_định và còn của cả Tổng_thống nữa điều 91 BULLET Ngô_Đình_Diệm không bắt_buộc phải điều_trần trước Quốc_hội không chịu trách_nhiệm trước Quốc_hội và không_thể bị Quốc_hội bất_tín_nhiệm để cách_chức Tổng_thống tiếp_xúc với Quốc_hội bằng thông_điệp và nếu muốn có_thể dự các phiên họp của Quốc_hội cũng như chỉ khi thấy cần Tổng_thống thông_báo cho Quốc_hội biết tình_hình Quốc_gia điều 39 Tóm_lại theo Hiến_pháp 1956 Tổng_thống Ngô_Đình_Diệm có đầy_đủ quyền_lực để triệt_tiêu hoặc làm tê_liệt các đạo_luật nào mà ông không vừa_ý cũng như dễ_dàng ban_hành và thi_hành các đạo_luật nào có lợi cho mình Ngoài_ra Hiến_pháp ghi là dân_tộc có sứ_mệnh trước Đấng_Tạo_hoá nên nhiều người cho rằng đây chứng_minh sự thiên_vị của chính_quyền với Thiên_Chúa_giáo trong khi các tôn_giáo khác không được đề_cập đến Thiếu_tướng Đỗ_Mậu của Quân_lực Việt_Nam Cộng_hoà trong cuốn hồi_ký Tâm_thư nói về việc tranh_cử nghị_sĩ thời Ngô_Đình_Diệm như sau Ông Diệm là người phân_biệt cá_nhân theo vùng miền Ông chỉ thích nâng_đỡ người gốc Huế_Ngô_Đình_Diệm thường nói Chỉ có dân miền Trung mới có khả_năng lãnh_đạo quốc_gia Dân miền Bắc hợp với buôn_bán còn dân miền Nam chỉ làm tướng võ_biền Cách hành_xử của ông Diệm cũng rất cao_ngạo Ông xem Việt_Nam Cộng_hoà là quốc_gia của riêng ông và của gia_đình ông Ông ban_phát ân_huệ cho thuộc_cấp theo ngẫu_hứng bất_chấp năng_lực lẫn tình_hình thực_tế Không có gì là quá ngạc_nhiên khi nhiều sử_gia gọi Việt_Nam Đệ_Nhất_Cộng hoà là Ngô triều Theo nhiều hồi_ký của tướng_lĩnh dưới thời ông Diệm kể lại thì khi vào cửa Tam_quan ở các đền thờ vua_chúa ông Diệm thường nói Các ông đi cổng hai bên vì cổng giữa chỉ có vua mới được đi Chúng_ta phải tôn_trọng nguyên_tắc này Dứt câu ông Diệm đi vào bằng cổng giữa Nội chuyện xây_dựng Dinh_Độc_Lập và ý_định dời đô từ Sài_Gòn lên Cao_nguyên Trung_phần đã khiến ông Diệm càng trở_nên xa_cách với giới tướng_lĩnh Ngay cả người gần_gũi với gia_đình ông như tướng Trần_Văn_Đôn còn bất_mãn với sự độc_đoán này của ông Diệm_Nhà báo đương_thời tại miền Nam ông Vũ_Bằng nhận_xét Thi_hành chính_sách chống Cộng Sau khi lên làm tổng_thống ông giữ mọi quyền cai_quản đất_nước với người em Ngô_Đình_Nhu làm cố_vấn và cả hai người đều sử_dụng các phương_pháp cứng_rắn để chống lại những người kháng_chiến Việt_Minh được sự hỗ_trợ của chính_quyền Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà ở miền Bắc_Trong khi nhà_nước Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà ở miền Bắc Việt_Nam được xây_dựng dựa trên học_thuyết Marx_Lenin với chính_đảng Cộng_sản duy_nhất thì hai anh_em xây_dựng Thuyết nhân_vị như là một học_thuyết nhằm làm nền_tảng ý_thức_hệ cho nhà_nước ở miền Nam Việt_Nam với chính_đảng Cần_lao Nhân_vị Theo Hiệp_định Genève lực_lượng quân_sự của mỗi bên tham_gia cuộc_chiến Đông_Dương 1945 1955 sẽ rút khỏi lãnh_thổ của phía bên kia Lực_lượng Quân_đội nhân_dân ở miền Nam phải di_chuyển về phía Bắc vĩ_tuyến 17 Nhưng theo ước_tính của Mỹ vẫn còn 100 000 cán_bộ đảng_viên các ngành vẫn ở lại Hiệp_định Genève chỉ quy_định việc tập_kết lực_lượng quân_sự nên các thành_viên Việt_Minh không thuộc quân_đội mà thuộc các bộ_phận dân_vận_hành_chính hội_đoàn vẫn có quyền ở lại miền Nam_Đồng thời một_số cán_bộ chính_trị Việt_Minh dày_dạn kinh_nghiệm được chọn_lọc làm nhiệm_vụ bảo_vệ lãnh_đạo Đảng thâm_nhập vào tổ_chức quân_sự và dân_sự của đối_phương hoặc nắm tình_hình lực_lượng_vũ_trang giáo_phái một_số vũ_khí và đạn_dược cũng được chôn giấu để dự_phòng việc Hiệp_định Geneve không được thi_hành bởi đối_phương Bên cạnh đó Trung_ương Đảng đã cử nhiều cán_bộ có kinh_nghiệm am_hiểu chiến_trường về miền Nam lãnh_đạo phong_trào hoặc hoạt_động trong hàng_ngũ đối_phương Trong giai_đoạn này Việt_Minh chủ_trương dùng nhiều hình_thức tuyên_truyền chống chính_quyền Ngô_Đình_Diệm và sử_dụng các tổ_chức hợp_pháp hội_đồng hương công_đoàn vạn cấy tập_hợp quần_chúng đấu_tranh_chính_trị đòi thi_hành Tổng_tuyển_cử thống_nhất đất_nước bảo_vệ thành_quả cách_mạng bảo_vệ cán_bộ đảng_viên Hoạt_động vũ_trang bị hạn_chế nên thời_kỳ này chưa có những xung_đột quân_sự lớn và công_khai giữa hai bên Các vụ bạo_lực chỉ giới_hạn ở mức tổ_chức các vụ ám_sát dưới tên gọi diệt ác trừ_gian hỗ_trợ các giáo_phái chống chính_quyền Ngô_Đình_Diệm hoặc thành_lập các đại_đội dưới danh_nghĩa giáo_phái hoặc dưới hình_thức các tổ_chức quần_chúng dân canh chống cướp để đấu_tranh_chính_trị Điều 7 Hiến_pháp Việt_Nam Cộng_hoà 1956 quy_định Những hành_vi có mục_đích phổ_biến hoặc thực_hiện một_cách trực_tiếp hay gián_tiếp chủ_nghĩa_cộng_sản dưới mọi hình_thái đều trái với các nguyên_tắc ghi trong Hiến_pháp Việt_Nam Cộng_hoà kêu_gọi những người cộng_sản đang hoạt_động bí_mật ly_khai tổ_chức ra hợp_tác với chế_độ mới đồng_thời cưỡng_ép những người bị bắt từ_bỏ chủ_nghĩa_cộng_sản Dù_vậy hệ_thống tổ_chức bí_mật của Việt_Minh vẫn tiếp_tục tồn_tại và phản_kháng bằng cách tuyên_truyền chống chính_phủ tổ_chức những cuộc biểu_tình chính_trị gây sức_ép lên chính_phủ Việt_Nam Cộng_hoà Chính_quyền Ngô_Đình_Diệm đối_phó với những cuộc đấu_tranh_chính_trị đòi thi_hành Tổng_tuyển_cử thống_nhất đất_nước bằng cách thực_hiện chiến_dịch tố_cáo cộng_sản nằm_vùng nhằm loại_bỏ những cán_bộ Việt_Minh hoạt_động bí_mật trên khắp miền Nam_Chính quyền của Ngô_Đình_Diệm luôn_luôn quan_niệm cộng_sản là kẻ_thù chính nhiệm_vụ phản_công là tối_ưu Phải đẩy_mạnh nhiệm_vụ chống cộng Ông Ngô_Đình_Diệm rất nổi_tiếng với các khẩu_hiệu đồng_tâm diệt cộng tiêu_diệt cán_bộ nằm_vùng tiêu_diệt cộng_sản tận gốc giết nhầm còn hơn bỏ sót thể_hiện quyết_tâm chống Chủ_nghĩa_Cộng_sản tới cùng của ông Để thể_hiện lập_trường sẽ tận_diệt cán_bộ Việt_Minh những Ngô_Đình_Diệm đã tuyên_bố công_khai Ngô_Đình_Diệm hiểu rõ những cán_bộ Việt_Minh là đối_thủ lớn nhất đe_doạ quyền_lực của ông ta và uy_tín của ông ta không_thể sánh được với Việt_Minh những người vừa lãnh_đạo nhân_dân đánh_bại quân Pháp Theo lời khuyên của Edward_Lansdale để xoá đi uy_tín của Việt_Minh trong nhân_dân chính_phủ Ngô_Đình_Diệm không gọi họ là Việt_Minh nữa mà sử_dụng tên gọi mới là Việt_Cộng để người_dân miền Nam tưởng rằng đây là 2 lực_lượng khác nhau Nhằm triệt_để tiêu_diệt ảnh_hưởng của Việt_Minh trong nhân_dân Ngô_Đình_Diệm còn ra_lệnh đập phá các tượng_đài kháng_chiến và san bằng nghĩa_trang của những liệt_sĩ Việt_Minh trong Chiến_tranh Đông_Dương một hành_vi xúc_phạm nghiêm_trọng tục_lệ thờ_cúng của người Việt_Theo báo Nhân_dân ngay từ cuối năm 1954 theo lệnh Mỹ chính_quyền Ngô_Đình_Diệm đã gây ra những vụ tàn_sát đẫm máu ở Ngân_Sơn Chí_Thạnh_Chợ_Được Mỏ_Cày Củ_Chi Bình_Thành Từ tháng 5 1955 đến tháng 5 1956 Ngô_Đình_Diệm phát_động chiến_dịch tố_cộng giai_đoạn 1 trên quy_mô toàn miền Nam tháng 6 1955 mở chiến_dịch Thoại_Ngọc_Hầu càn_quét những khu từng là căn_cứ kháng_chiến chống Pháp của Việt_Minh_Chính phủ Việt_Nam Cộng_hoà tiến_hành các chiến_dịch tố_cộng diệt cộng liên_gia phòng_vệ dồn dân_lập ấp_chiến_lược một_cách quyết_liệt không tính đến các đặc_điểm tâm_lý và quyền_lợi của dân_chúng cũng như hoàn_cảnh lịch_sử Việt_Nam Những biện_pháp cứng_rắn nhất được áp_dụng ví_dụ ngày 16 8 1954 quân Việt_Nam Cộng_hoà đã nổ_súng trấn_áp đoàn biểu_tình ở thị_xã Gò_Công bắn chết 8 người và 162 người bị_thương Trong thời_gian từ 1955 đến 1960 theo số_liệu của Việt_Nam Cộng_hoà có 48 250 người bị tống_giam theo một nguồn khác có khoảng 24 000 người bị_thương 80 000 bị hành_quyết hay bị ám_sát 275 000 người bị cầm_tù thẩm_vấn hoặc với tra_tấn hoặc không và khoảng 500 000 bị đưa đi các trại_tập_trung Năm 2015 Tổng_bí_thư Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam ông Nguyễn_Phú_Trọng phát_biểu rằng Trong những năm 1954 1959 ở miền Nam đã có 466 000 đảng_viên và những người yêu nước bị bắt giam 400 000 người bị đưa đi đày và 68 000 người bị giết Việc bắt giam và xử_tử diễn ra khắp_nơi đã làm biến_dạng mô_hình xã_hội khiến dân_chúng phản_đối chính_phủ Ngô_Đình_Diệm và đẩy những người kháng_chiến Việt_Minh vào rừng lập chiến_khu Việt_Minh đáp trả bằng những cuộc biểu_tình đòi thả cán_bộ của họ hoặc tổ_chức các cuộc diệt ác trừ_gian tiêu_diệt nhân_viên và cộng_tác_viên của chính_quyền Ngô_Đình_Diệm được gọi là bọn ác_ôn và bọn do_thám chỉ_điểm Để tăng tính uy_hiếp Việt_Nam Cộng_hoà sử_dụng cả máy_chém để hành_quyết phạm_nhân Nhiều vụ xử chém của Việt_Nam Cộng_hoà được diễn ra công_khai trước dân_chúng đầu phạm_nhân được đem bêu để cảnh_cáo Báo The_Straits_Times_Singapore ngày 24 tháng 7 năm 1959 có bài viết tường_thuật cảnh 1 000 người_dân xem xử chém ở Sài_Gòn Báo Buổi sáng Sài_Gòn ngày 15 10 1959 có viết Theo một phán_quyết của phiên xử vắng_mặt của Toà_án Quân_sự Đặc_biệt ngày 02 tháng 10 Nguyễn_Văn_Lép tức Tư_Út_Lép một Việt_Cộng đã bị tuyên_án tử_hình Cách đây một tuần Lép đã bị sa vào lưới của Cảnh_sát trong một khu rừng ở Tây_Ninh Bản_án tử_hình đã được thi_hành Hiện đầu và gan của tên tử_tù đã được Hội_đồng xã Hào_Đước cho đem bêu trước dân_chúng Ngày 6 5 1959 Quốc_hội Việt_Nam Cộng_Hoà thông_qua luật số 91 mang tên Luật 10 59 sau đó được tổng_thống Việt_Nam Cộng_hoà là Ngô_Đình_Diệm ký ban_hành Luật này quy_định việc tổ_chức các Toà_án quân_sự đặc_biệt với lý_do xét_xử các tội_ác chiến_tranh chống lại Việt_Nam Cộng_Hoà mục_đích nhằm tiến_hành thanh_trừng những người cộng_sản ở miền Nam Việt_Nam_Theo luật 10 59 bị_can có_thể được đưa thẳng ra xét_xử mà không cần mở cuộc điều_tra án phạt chỉ có hai mức tử_hình hoặc tù khổ_sai xét_xử kéo_dài 3 ngày là tối_đa không có ân_xá hoặc kháng_án dụng_cụ tử_hình có cả máy_chém Sau khi luật này được ban_hành lực_lượng cách_mạng miền Nam bị chính_quyền Diệm đẩy_mạnh truy_quét bắt_bớ khủng_bố đặc_biệt là các đảng_viên Đảng cộng_sản nên lực_lượng bị thiệt_hại nặng_nề Chính_sách kinh_tế văn_hoá xã_hội Kinh_tế Thời_kỳ Tổng_thống Ngô_Đình_Diệm nắm quyền là giai_đoạn mà kinh_tế của Việt_Nam Cộng_hoà tăng_trưởng tương_đối nhanh giai_đoạn 1955 1960 và tăng_trưởng vừa_phải 1960 1963 song vẫn giữ được mức_độ tăng_giá vừa_phải Ngân_sách Nhà_nước thời_gian đầu cân_đối thậm_chí có thặng_dư song từ năm 1961 trở đi bắt_đầu chuyển sang thâm_hụt Mức_độ đầu_tư lớn nông và công_nghiệp nói_chung đều phát_triển Tuy_nhiên chính_sách ruộng_đất không giải_quyết được việc địa_chủ chiếm_hữu phần_lớn ruộng_đất khiến nông_dân nghèo không có kế sinh_nhai Năm 1955 chính_phủ Đệ_Nhất_Cộng hoà thời Ngô_Đình_Diệm quyết_định thành_lập Ngân_hàng Quốc_gia Việt_Nam Viện Hối_đoái phát_hành đơn_vị_tiền_tệ mới thay cho tiền Đông_Dương ấn_định tỷ_giá_hối_đoái giữa đồng Việt_Nam Cộng_hoà và dollar Mỹ là 35 1 Năm 1956 Việt_Nam Cộng_hoà ban_hành hiến_pháp trong đó có nêu rõ việc thành_lập và vai_trò của Hội_đồng Kinh_tế Quốc_gia do Phó Tổng_thống làm chủ_tịch Cũng năm 1956 Việt_Nam Cộng_hoà gia_nhập Quỹ_Tiền tệ Quốc_tế Tháng 3 năm 1957 Ngô_Đình_Diệm đọc Tuyên_ngôn của Tổng_thống Đệ_Nhất_Cộng hoà trong đó có kêu_gọi đầu_tư của tư_nhân trong và ngoài nước cam_kết về những quyền_lợi họ và những khuyến_khích đầu_tư ưu_đãi về thuế thuê mặt_bằng sản_xuất kinh_doanh thuế lợi_tức Để khuyến_khích phát_triển doanh_nghiệp chính_phủ đã thành_lập Trung_tâm Khuếch_trương Kỹ_nghệ để giúp_đỡ các doanh_nhân lập_nghiệp giúp_đỡ các doanh_nghiệp về công_nghệ và tín_dụng hỗ_trợ công_nghệ và hướng_dẫn đầu_tư cho doanh_nghiệp Chủ_trương của Ngô_Đình_Diệm là Trong địa_hạt kỹ_nghệ nỗ_lực trước_hết của chúng_ta là lập những kỹ_nghệ nhẹ để cung_cấp cho thị_trường trong xứ và kỹ_nghệ chế_biến nông_sản và nguyên_tắc căn_bản để phát_triển là tiệt kiệm ngoại_tệ nhờ gia_tăng xuất_cảng và giảm nhập_cảng Ưu_tiên trong chương_trình kỹ_nghệ_hoá dành cho việc chế_tạo những sản_phẩm tiêu_thụ thông_dụng Ngô_Đình_Diệm cùng em_trai ông là Ngô_Đình_Nhu chủ_trương phát_triển kinh_tế văn_hoá xã_hội theo con đường thứ ba là sự kết_hợp những ưu_điểm của kinh_tế kế_hoạch và kinh_tế_thị_trường là sự dung_hoà giữa chủ_nghĩa tập_thể và chủ_nghĩa_cá_nhân Chính vì_thế vai_trò của chính_phủ trong phát_triển kinh_tế thể_hiện rõ qua việc triển_khai kế_hoạch kinh_tế 5 năm Việt_Nam Cộng_hoà gọi là Ngũ niên Kinh_tế Kế_hoạch do Tổng_nha Kế_hoạch thiết_kế từ năm 1957 tới 1962 Kế_hoạch Ngũ niên I và từ năm 1962 tới 1966 Kế_hoạch Ngũ niên II Chính_phủ Việt_Nam Cộng_hoà còn thành_lập khu công_nghiệp hay khu kỹ_nghệ theo cách gọi tại Việt_Nam Cộng_hoà lúc đó để tạo thuận_lợi cho đầu_tư vào lĩnh_vực chế_tạo Cụ_thể Khu kỹ_nghệ Biên_Hoà được thành_lập vào tháng 5 năm 1963 và Công_ty Quốc_gia Khuếch_trương Khu Kỹ_nghệ SONADEZI Société nationale du Dévelopment dé zones industrielles được thành_lập vào tháng 12 năm 1963 để quản_lý và phát_triển các khu công_nghiệp Khu kỹ_nghệ Phong_Dinh_Cần_Thơ ngày_nay được thành_lập vào năm 1967 và Khu kỹ_nghệ An_Hoà_Nông_Sơn Quảng_Ngãi được thành_lập từ trước đó Bên cạnh đó để khuyến_khích đầu_tư tư_nhân Việt_Nam Cộng_hoà có các biện_pháp hỗ_trợ về tín_dụng chẳng_hạn như thành_lập Quốc_gia Doanh_Tế_Cuộc vào năm 1955 mà sau đó được thay_thế bằng Trung_tâm Khuếch_Trương Kỹ_Nghệ vào năm 1958 để hỗ_trợ các doanh_nghiệp mới theo cách gọi ngày_nay là ươm tạo doanh_nghiệp hướng_dẫn cho các doanh_nghiệp về mặt công_nghệ và tài_chính cho doanh_nghiệp vay với lãi_suất thấp Từ 1957 trở đi nhờ lượng vốn đầu_tư tăng vọt bao_gồm viện_trợ của Mỹ tiền bồi_thường chiến_tranh của Nhật vốn của giới tư_sản công_thương_nghiệp di_cư từ miền Bắc nên công_nghiệp Việt_Nam Cộng_hoà phát_triển mạnh Chính_phủ Việt_Nam Cộng_Hoà tích_cực triển_khai chiến_lược công_nghiệp_hoá thay_thế nhập_khẩu Các hàng_rào_thuế_quan và phi thuế_quan được dựng lên để bảo_hộ một loạt ngành công_nghiệp_nhẹ Kết_quả phải kể đến nhà_máy giấy đầu_tiên ở Việt_Nam nhà_máy giấy Cogido_An_Hảo 1961 ở Biên_hoà thoả_mãn 30 40 nhu_cầu tiêu_thụ giấy tại miền Nam hai xưởng dệt Vinatexco và Vimytex với năng_suất 13 2 triệu mét vải mỗi năm nhà_máy thuỷ_tinh Khánh_Hội năng_suất 15 000 tấn năm hai nhà_máy xi_măng một ở Hà_Tiên một ở Thủ_Đức với năng_suất 540 000 tấn mỗi năm và đập thuỷ_điện Đa_Nhim hoàn_thành năm 1961 Bên cạnh đó để khuyến_khích đầu_tư tư_nhân Việt_Nam Cộng_hoà có các biện_pháp hỗ_trợ về tín_dụng chẳng_hạn như thành_lập Quốc_gia Doanh_Tế_Cuộc vào năm 1955 mà sau đó được thay_thế bằng Trung_tâm Khuếch_Trương Kỹ_Nghệ vào năm 1958 để hỗ_trợ các doanh_nghiệp mới theo cách gọi ngày_nay là ươm tạo doanh_nghiệp hướng_dẫn cho các doanh_nghiệp về mặt công_nghệ và tài_chính cho doanh_nghiệp vay với lãi_suất thấp Tổng_số viện_trợ dân_sự và quân_sự của Mỹ cho Việt_Nam Cộng_hoà trong giai_đoạn 1955 1960 vào_khoảng gần 2 tỷ USD Trung_bình mỗi năm Mỹ_viện_trợ trên_dưới 300 triệu USD Viện_trợ có xu_hướng giảm dần đến năm 1959 chỉ còn trên 200 triệu USD Viện_trợ quân_sự là khoản viện_trợ lớn nhất chiếm đến 75 tổng viện_trợ cho Việt_Nam Cộng_hoà Ngoài_ra còn có các loại viện_trợ kinh_tế khác như viện_trợ thương_mại viện_trợ nông_phẩm viện_trợ theo dự_án cho vay Trong giai_đoạn này viện_trợ thương_mại đa_phần là hàng_tiêu_dùng lượng hàng_hoá này được Việt_Nam Cộng_hoà bán ra thị_trường để tăng ngân_sách nhà_nước Mỹ chỉ cho Việt_Nam Cộng_hoà vay trong giai_đoạn 1954 1960 dưới dạng hàng_hoá không cho vay dưới dạng tiền_mặt Viện_trợ Mỹ đã giúp Việt_Nam Cộng_hoà xây_dựng quân_đội và bộ_máy hành_chính xây_dựng cơ_sở_hạ_tầng phát_triển kinh_tế và thực_hiện các chính_sách dân_cư xã_hội Nhìn_chung chính_sách phát_triển sản_xuất nội_địa để thay_thế hàng nhập_khẩu của Ngô_Đình_Diệm đã có tác_dụng tích_cực khiến nền kinh_tế Việt_Nam Cộng_hoà ngày_càng giảm sự phụ_thuộc vào viện_trợ Mỹ Một_số chính_sách phát_triển công_nghiệp của Việt_Nam Cộng_hoà giai_đoạn này có_thể coi là tiến_bộ song bất_ổn_định chính_trị xung_đột vũ_trang giữa các phe_phái các vụ đảo_chính sự nổi_dậy của Mặt_trận Dân_tộc Giải_phóng Miền Nam Việt_Nam đã hạn_chế các chính_sách nói trên phát_huy hiệu_quả Ở nông_thôn thì Cải_cách_ruộng_đất lúc đó gọi là Cải_cách_điền_địa được triển_khai từ năm 1955 và kéo_dài tới cuối năm 1960 Theo chính_sách này những ruộng_đất của địa_chủ bỏ_hoang sẽ bị thu_hồi và cấp cho tá_điền Địa_chủ không được phép sở_hữu quá 100 hecta đất riêng các đồn_điền dù hơn 100 ha vẫn được phép số_dư ngoài 100 ha sẽ bị buộc phải bán cho chính_quyền để bán lại cho tá_điền Quyết_tâm tránh các biện_pháp mà Ngô_Đình_Diệm coi là ăn_cướp và tra_tấn dã_man như phong_trào Cải_cách_ruộng_đất tại miền Bắc ông chỉ_thị cho các quan_chức địa_phương trả tiền mua số đất vượt quá giới_hạn chứ không tịch_thu Sau đó chính_phủ sẽ chia nhỏ số đất vượt giới_hạn này để bán cho các nông_dân chưa có ruộng và họ được vay một khoản tiền không phải trả lãi trong kỳ_hạn sáu năm để mua Tá_điền được yêu_cầu lập hợp_đồng khai_thác ruộng_đất với địa_chủ gọi là khế_ước tá_điền trong đó có ghi mức địa_tô mà tá_điền phải trả cho địa_chủ Thời_hạn khế_ước là 5 năm có tái ký Tá_điền có quyền trả đất và phải báo trước chủ đất 6 tháng chủ đất muốn lấy đất lại phải báo trước tá_điền 3 năm Tuy_vậy đường_lối Cải_cách_điền_địa mà Ngô_Đình_Diệm đề ra bị nông_dân miền Nam phản_đối dữ_dội Do mức hạn điền lớn tới 100 ha mặt_khác các đại_địa_chủ lách luật bằng cách cho người_nhà đứng_tên đất của các Giáo_xứ Công_giáo lại được miễn hạn_mức do_vậy chỉ có 13 diện_tích đất của miền Nam đã được phân_phối lại Đường_lối cải_cách_ruộng_đất này đã khiến 2 3 diện_tích đất canh_tác của Việt_Nam Cộng_hoà tập_trung trong tay tầng_lớp địa_chủ Trong khi Việt_Minh đã giảm thuế xoá nợ và tịch_thu ruộng_đất của địa_chủ chia cho nông_dân nghèo chính_sách của Ngô_Đình_Diệm đã đưa giai_cấp địa_chủ trở_lại Đến cuối thời Ngô_Đình_Diệm giới chủ đất chỉ chiếm 10 dân_số đã nắm giữ 55 đất canh_tác của cả miền Nam_Nông dân phải trả lại đất cho địa_chủ rồi phải trả tiền thuê đất và phải nộp cho quân_đội Điều này tạo ra một cơn giận_dữ ở nông_thôn quân_đội của Ngô_Đình_Diệm bị mắng_chửi là tàn_nhẫn hệt như bọn Pháp Đất của các Giáo_xứ Công_giáo thì còn được Ngô_Đình_Diệm thiên_vị cho miễn thuế và hạn_mức Kết_quả là tại nông_thôn 75 người_dân ủng_hộ quân Giải_phóng 20 trung_lập trong khi chỉ có 5 ủng_hộ chế_độ Ngô_Đình_Diệm_Theo đánh_giá của Kevin_Gray_Đại học Sussex chính_sách đất_đai của Việt_Minh và sau_này là Mặt_trận dân_tộc giải_phóng miền Nam là chống lại di_sản của thực_dân Pháp cùng với tinh_thần dân_tộc đã giúp họ có được sự hỗ_trợ mạnh của nông_dân Những chính_sách của Ngô_Đình_Diệm với vấn_đề đất_đai thì lại kế_thừa các di_sản của thực_dân Pháp hơn là đưa ra những cải_cách ông ta đã khôi_phục mối quan_hệ địa_chủ tá_điền hàng triệu nông_dân từng được Việt_Minh phân_chia ruộng_đất đã bị thu lại đất_đai Joseph_A_Amter nhận_xét Cuộc cải_cách_ruộng_đất của Ngô_Đình_Diệm nhìn_chung là đã thất_bại vì gây bất_mãn trong lòng nông_dân Nam Việt_Nam Sau này chính_phủ Đệ_Nhị_Cộng hoà với Tổng_thống Nguyễn_Văn_Thiệu đã phải làm lại cải_cách_ruộng_đất vào năm 1970 Giáo_dục Năm 1958 dưới thời Bộ_trưởng Giáo_dục Trần_Hữu_Thế Việt Nam_Cộng hoà nhóm_họp Đại_hội Giáo_dục Quốc_gia lần I tại Sài_Gòn Đại_hội này quy_tụ nhiều phụ_huynh học_sinh các trí_thức học_giả đại_diện của quân_đội chính_phủ và các tổ_chức quần_chúng đại_diện ngành văn_hoá và giáo_dục các cấp từ tiểu_học đến đại_học từ phổ_thông đến kỹ_thuật Ba nguyên_tắc nhân_bản dân_tộc và khai_phóng được chính_thức_hoá ở hội_nghị này Đây là những nguyên_tắc được ghi cụ_thể trong tài_liệu Những nguyên_tắc căn_bản do Bộ Quốc_gia Giáo_dục ấn_hành năm 1959 Theo quy_định của hiến_pháp giáo_dục tiểu_học là giáo_dục phổ_cập bắt_buộc Từ thời Đệ_Nhất_Cộng hoà đã có luật quy_định trẻ_em phải đi học ít_nhất ba năm tiểu_học Bậc tiểu_học thời Việt_Nam Cộng_hoà bao_gồm năm lớp từ lớp 1 đến lớp 5 thời Đệ_Nhất_Cộng hoà gọi là lớp Năm đến lớp Nhất_Mỗi năm_học_sinh phải thi để lên_lớp Ai thi trượt phải học đúp tức học lại lớp đó Các trường công_lập đều miễn học_phí và các khoản lệ_phí khác Học_sinh tiểu_học chỉ học một buổi sáu ngày mỗi tuần Theo quy_định một ngày được chia ra 2 ca học ca học buổi sáng và ca học buổi chiều Tuy_nhiên do ngân_sách giáo_dục eo_hẹp hệ_thống trường công không đủ nên có nhiều trẻ_em nghèo vẫn không_thể đến trường Cho tới năm 1974 tỷ_lệ người_dân biết đọc và viết của Việt_Nam Cộng_hoà ước_tính vào_khoảng 70 dân_số tức_là sau 20 năm vẫn chưa thanh_toán xong nạn mù_chữ Ngoài_ra theo tác_giả Nguyễn_Văn_Trung nền giáo_dục dưới thời Ngô_Đình_Diệm bị xem là thiên_vị Công_giáo Ngô_Đình_Diệm dành cho Giáo_hội Công_giáo quyền chi_phối các trường của giáo_hội về mặt tinh_thần cốt bảo_đảm thực_hiện được nội_dung giáo_dục Duy_linh mà thực_chất là nội_dung thần_học theo lối triết_học kinh_viện thời Trung_cổ Phần_lớn các học_bổng đi học nước_ngoài đều rơi vào tay các linh_mục hoặc sinh_viên gia_đình Công_giáo Có nơi Linh_mục dùng uy_thế của mình để phụ_huynh không cho con học trường công mà phải vào học trường của Giáo_hội nên trường tư_thục của Giáo_hội làm tê_liệt cả trường công khiến trường công trở_nên trống_rỗng do không tuyển được học_sinh Đàn_áp một_số lực_lượng đối_lập Không_chỉ loại_trừ những người cộng_sản Tổng_thống Ngô_Đình_Diệm còn bỏ_tù một_số chính_trị_gia đối_lập Có tài_liệu cho rằng Hoa_Kỳ không phản_đối việc này với lý_do trong một xã_hội chia_rẽ Nam Việt_Nam đứng trước nguy_cơ lật_đổ của cộng_sản nên Tổng_thống Ngô_Đình_Diệm phải có chính_đảng riêng của mình có chính_phủ mạnh để đối_phó với tình_hình và Hoa_Kỳ đã ủng_hộ Ngô_Đình_Diệm thiết_lập một chế_độ cực quyền Chính_sách ủng_hộ này của Hoa_Kỳ tạo mầm_mống cho hậu_quả nghiêm_trọng trong nền chính_trị miền Nam_Tướng_Edward_Lansdale phụ_trách chiến_tranh tâm_lý ở miền Nam lúc này đã nhìn thấy nguy_cơ trong chính_sách của Ngô_Đình_Diệm ông tìm cách thuyết_phục đại_sứ Hoa_Kỳ Frederick_Nolting can_ngăn anh_em Tổng_thống Ngô_Đình_Diệm xây_dựng một nhà_nước cực quyền ở Nam Việt_Nam vì chính_sách của họ sẽ đưa đến tình_trạng chia_rẽ giữa những người có tinh_thần dân_tộc và cùng chung mục_tiêu chống Cộng_Có tài_liệu cho rằng với việc loại_trừ các đối_thủ chính_trị đã tạo nên một khoảng trống chính_trị ở Nam Việt_Nam khiến Hoa_Kỳ không có sự lựa_chọn nào khác là ủng_hộ chính_quyền hiện_hữu Báo Nhân_dân của Đảng Lao_động dẫn lại từ tờ Le_Figaro thiên hữu ở Pháp tháng 2 1961 Chế_độ Diệm là độc_tài và không đếm_xỉa gì đến những quyền tự_do cá_nhân Tổng_thống nắm hết quyền hành người ta đã tạo nên một đảng duy_nhất để làm_việc ép dân_chúng vào tổ_chức người ta đã chăng cả một lưới mật_thám và đã khuyến_khích việc tố_cáo những người phản_bội Ba vạn người chống_đối nằm chật các trại_tập_trung Tất_cả những cố_gắng ấy để đi đến một thất_bại giai_cấp tư_sản công_khai chống_đối và nông_dân thì nghiêng về phía Việt_Minh_Tôi tin rằng đó là một điểm chủ_yếu Để có_thể chống cộng không_thể chỉ cóp theo kỹ_thuật cộng_sản Thomas_D_Boettcher nhận_xét về những hoạt_động tiêu_diệt các nhóm đối_lập của Ngô_Đình_Diệm_Vấn đề tôn_giáo Chính_quyền Ngô_Đình_Diệm tiếp_tục áp_dụng quy_định trong Đạo dụ số 10 của Quốc_trưởng Bảo_Đại_Hội là Hiệp_ước của hai hay nhiều người thoả_thuận góp kiến_thức hay hành lực một_cách liên_tiếp để theo_đuổi mục_đích không phải là phân_chia lợi_tức như là mục_đích thuộc về tế_tự tôn_giáo chính_trị từ_thiện khoa_học văn_học mỹ_nghệ tiêu_khiển thanh_niên thể_thao và đồng_nghiệp ái_hữu Ngoại_trừ Hội Truyền_giáo Thiên_Chúa và Gia_Tô các Hoa_Kiều_Lý_Sự Hội có quy_định riêng đạo dụ này xem các tôn_giáo là các hiệp_hội văn_hoá thể_thao Những bộ_phận của từng giáo_phái có hành_động chống_đối đều bị Ngô_Đình_Diệm huy_động quân_đội trấn_áp đánh dẹp Thời_kỳ 1955 1963 lễ Noen tại các trường_học được nghỉ đến 15 ngày Trong khi đó ngày 9 1 1956 Ngô_Đình_Diệm ra Dụ số 4 huỷ_bỏ ngày lễ Phật đản trong danh_sách những ngày lễ cho các học_đường công_chức và binh_sĩ Điều này gây nên sự bất_bình trong dư_luận xã_hội nói_chung và Tăng_Ni Phật_tử miền Nam nói_riêng Trong các ngày lễ của Thiên_Chúa_giáo chính_quyền Ngô_Đình_Diệm đã tạo nhiều điều_kiện hết_sức to_lớn cho việc tổ_chức hành_lễ Văn_thư số 124 ngày 1 8 1963 của Uỷ_ban Liên phái Bảo_vệ Phật_giáo gửi ông Frederick_E_Nolting đại_sứ Mỹ tại Sài_Gòn phản_ánh Mỗi năm lễ Giáng_sinh đều được cử_hành với sự tham_gia trực_tiếp và hữu_hiệu của Chính_phủ nào thông_điệp của Tổng_thống công_sở treo cờ trang_hoàng nào Công_giáo độc_chiếm Đài quốc_gia để phát_thanh trong mấy ngày liền trên hệ_thống A chính_thức nào bắt toàn_thể nhân_viên của Phủ_Tổng_thống các ông bộ_trưởng các công_chức cao_cấp kể_cả những người theo đạo Phật phải dự lễ nửa_đêm Quá_quắt hơn hết là việc năm rồi một hang đá phỏng theo câu_chuyện Jesus chào_đời được đặt ngay tại Toà_Đô chính làm như toàn dân Châu_thành Sài_Gòn là người Thiên_Chúa_giáo Trên núi Thiên_Bút tỉnh Quảng_Ngãi vốn có nền cũ của chùa Phật_giáo chính_quyền Ngô_Đình_Diệm cho xây nhà_thờ Công_giáo trên đó Tín_đồ Phật_giáo địa_phương phản_ứng quyết_liệt Ngày 27 7 1961 quân Việt_Nam Cộng_hoà bắn hàng_loạt đạn cối vào chùa Cao_Dân xã Tân_Lộc_Cà_Mau khi 200 người_dân và sư_sãi Khmer đang làm lễ nhập hạ làm 20 người chết và bị_thương Ngô_Đình_Diệm một người Công_giáo sùng_đạo coi tôn_giáo là vũ_khí hữu_hiệu để thực_hiện chống Cộng_Trong hội_nghị Liên_minh chống cộng châu_Á họp tại Sài_Gòn tháng 3 năm 1957 Ngô_Đình_Diệm tuyên_bố chúng_ta đừng quên vũ_khí chân_lý sẵn có trong kho_tàng tôn_giáo Sử_dụng vũ_khí đó là mục_tiêu của liên_minh chống cộng châu_Á Trong cuốn Thập giá và lưỡi gươm Linh_mục Trần_Tam_Tỉnh nhận_xét Năm 1959 Ngô_Đình_Diệm tuyên_bố đặt Việt_Nam Cộng_hoà dưới sự bảo_trợ của Đức Mẹ Maria_Người_Công_giáo được Ngô_Đình_Diệm tín_nhiệm về mặt chính_trị trở_thành nguồn nhân_lực chủ_yếu của bộ_máy hành_chính chính_trị quân_sự Một linh_mục cho biết Trong một nước chỉ có 10 dân_số là tín_đồ Công_giáo mà tại Quốc_hội có tới 30 dân_biểu Công_giáo với 3 vị chủ_tịch Quốc_hội liên_tiếp là Công_giáo trong bộ_máy hành_chính có 9 14 tỉnh_trưởng miền Trung và 14 18 tỉnh_trưởng miền Nam là Công_giáo trong chính_phủ có 4 12 bộ_trưởng là Công_giáo trong quân_đội 3 trong số 16 tướng_lĩnh là Công_giáo Cho đến năm 1963 trừ thị_trưởng Đà_Lạt là người theo Phật_giáo tất_cả các tỉnh_trưởng thị_trưởng tại miền Trung và Tây_Nguyên đều là tín_đồ Thiên_chúa_giáo Tỉnh_trưởng nhiều tỉnh ở Nam phần như Gia_Định_Bình_Tuy Long_Khánh Phước_Thành_Phước_Long Định_Tường_Kiến_Hoà Vĩnh_Long đều là người Công_giáo Trong xã_hội tồn_tại dư_luận về thái_độ thiên_vị tôn_giáo của Ngô_Đình_Diệm_Điều này đã tạo ra hiềm_khích tôn_giáo gay_gắt và nó đã phát_tác thành xung_đột chính_trị lớn sau đó vài năm dẫn đến cuộc Khủng_hoảng Phật_giáo 1963 Cuộc khủng_hoảng này đã góp_phần làm sụp_đổ chế_độ Ngô_Đình_Diệm_Mỹ đưa quân vào Việt_Nam Có những thông_tin khác nhau về việc Ngô_Đình_Diệm có muốn Hoa_Kỳ và cả Trung_Hoa_Dân_Quốc đưa quân vào tham_chiến trực_tiếp tại Việt_Nam hay không Ngày 11 tháng 11 năm 1960 Ngô_Đình_Diệm nhờ Linh_mục Raymond de Jaegher người Bỉ quốc_tịch Mỹ xin với Đại_sứ Mỹ Elbridge_Durbrow cho Thuỷ_quân_lục_chiến Mỹ đổ_bộ vào Sài_Gòn với lý_do bảo_vệ công_dân Mỹ và kiểm_soát phi_trường Tân_Sơn_Nhất Sau thất_bại của Mỹ tại Lào và Cuba Tổng_thống Kenedy quyết_định chọn Việt_Nam làm nơi đọ sức với Liên_Xô_Tổng tham_mưu_trưởng Mỹ đề_nghị Để thuyết_phục ông Diệm thì hay nhất_là lấy cớ đem quân vào để huấn_luyện rồi đem một đơn_vị chiến_đấu quân vào đóng ở Việt_Nam với công_tác là giúp thiết_lập hai doanh_trại huấn_luyện Ngày 20 tháng 10 năm 1961 tướng Mỹ Maxwell_D_Taylor hội_thảo với Ngô_Đình_Diệm lần đầu_tiên Ngô_Đình_Diệm đề_nghị một hiệp_ước hỗ_trợ quân_sự gia_tăng quân_số Việt_Nam Cộng_Hoà và yểm_trợ không_quân của Mỹ Ngày 27 tháng 10 năm 1961 Taylor hội_thảo với Ngô_Đình_Diệm lần thứ hai và đề_nghị đưa bộ_binh Mỹ vào miền Nam Việt_Nam với nhiệm_vụ chính_thức là cứu lụt Diệm rất tán_thành Tư_liệu trong kho Cambodge_Laos_Vietnam ghi_nhận Ngô_Đình_Diệm không_những muốn đón_nhận quân chiến_đấu Mỹ và các nước đồng_minh mà_còn tuyên_bố đại_đa_số dân miền Nam chào_đón welcome việc này Tuy_nhiên trong tác_phẩm A Death in November tác_giả Ellen_Hammer cho rằng có lần Tổng_thống Diệm phàn_nàn với Đại_sứ Pháp Roger_Lalouette_Tôi không bao_giờ yêu_cầu những người quân_nhân này tới đây Họ cũng chẳng có cả hộ_chiếu nữa Diệm chỉ yêu_cầu Hoa_Kỳ yểm_trợ phương_tiện vật_chất hoặc là hai bên ký_kết hiệp_ước quốc_phòng song_phương thay_vì mang quân_đội Mỹ vào Đại_sứ Pháp Lalouette cho rằng lý_do chính đưa tới quyết_định của Mỹ loại_bỏ ông Diệm là vì vào tháng 4 năm ấy 1963 ông đã toan_tính yêu_cầu Mỹ rút cố_vấn Trong buổi họp ngày 13 tháng 10 năm 1961 Bộ_trưởng Bộ Quốc_phòng Việt_Nam Cộng_hoà Nguyễn_Đình_Thuần đã đề_nghị Mỹ hãy duyệt gấp những yêu_cầu của Ngô_Đình_Diệm trong đó đó đề_nghị Mỹ và Trung_Hoa_Dân_Quốc Đài_Loan gửi quân đến Việt_Nam cụ_thể BULLET Gửi thêm các phi_đoàn khu_trục cơ AD 6 và các phi_công dân_sự Mỹ để điều_khiển máy_bay BULLET Gửi quân Mỹ tác_chiến hoặc quân Mỹ cố_vấn tác_chiến cho quân Việt_Nam Cộng_Hoà Một phần quân_số này sẽ đóng gần vĩ_tuyến 17 để Việt_Nam Cộng_Hoà rảnh tay chống quân du_kích dân_tộc_thiểu_số ở Tây_nguyên BULLET Xin được biết phản_ứng của Mỹ đối_với đề_nghị của ông Diệm xin Trung_Hoa_Dân_Quốc gửi một sư_đoàn quân tác_chiến vào khu_vực hành_quân ở vùng Tây_Nam Trong thực_tế quân_số của Mỹ ở Việt_Nam tăng nhanh trong thời Ngô_Đình_Diệm_Đầu năm 1961 chỉ có 685 cố_vấn quân_sự thì đến tháng 10 1963 trước khi Diệm và Kennedy lần_lượt bị ám_sát con_số đó đã lên tới 16 732 người Vào năm 1961 chất_độc_màu_da_cam và các loại thuốc diệt cỏ khác bắt_đầu được thử_nghiệm bởi quân_đội Hoa_Kỳ ở Việt_Nam mà hậu_quả vẫn còn tác_hại nghiêm_trọng đến hơn nửa thế_kỷ sau Một_số quan_chức và tướng_lĩnh trong quân_đội Mỹ biết sự_thật nhưng che_giấu Chính_phủ Mỹ muốn chính_phủ Ngô_Đình_Diệm phải nhận trách_nhiệm về việc sử_dụng chất diệt cỏ và đã yêu_cầu Tổng_thống Ngô_Đình_Diệm ra tuyên_bố rằng các chất này không gây hại gì cho sức_khoẻ con_người Năm 1962 Ngô_Đình_Diệm gửi thư cho phó Tổng_thống Mỹ Lyndon_Johnson trong đó viết Những biến_chuyển gần đây tại Lào đã làm nổi_bật mối quan_ngại trầm_trọng của chúng_tôi về nền an_ninh của Việt_Nam Cộng_hoà với những đường biên_giới kéo_dài và dễ bị tấn_công Trong một báo_cáo Edward_Landsdale nhận_xét về Việt_Nam Về tâm_lý Việt_Nam luôn nghĩ mình mới là đối_tượng chính và họ tự hỏi khi tới lần chúng_tôi liệu sẽ có bị đối_xử giống như Lào không Chính_sách của Mỹ đã biến Lào thành nước trung_lập với một chính_phủ liên_hiệp làm cho Tổng_thống Diệm hết_sức lo_âu vì nghĩ rằng sau Lào thì Mỹ sẽ tính đến việc trung_lập_hoá Việt_Nam và áp_đặt một chính_phủ liên_hiệp với Cộng_sản Bởi_vậy Landsdale cho rằng việc chính là phải làm_sao cho chính_phủ Miền Nam tin_tưởng rằng việc rút_lui ở Lào không có nghĩa là sẽ rút khỏi Việt_Nam Tuy_nhiên nguồn khác cho biết đến năm 1963 Ngô_Đình_Diệm muốn quay sang tìm giải_pháp hoà_bình Theo bộ_trưởng kinh_tế Việt_Nam Cộng_hoà Nguyễn_Tiến_Hưng đầu năm 1963 Ngô_Đình_Diệm đã nhìn thấy bầu_trời tím Qua cố_vấn Ngô_Đình_Nhu ông liên_lạc với Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà để đàm_phán về hiệp_thương rồi từng bước_tiến tới thống_nhất Việt_Nam trong hoà_bình Theo người trung_gian giữa hai bên là đại_sứ Ba_Lan là ông Mieczyslaw_Maneli trong Phái_đoàn kiểm_soát đình_chiến thì chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà sau cả năm suy_nghĩ đã đồng_ý hợp_tác với Diệm để thống_nhất Việt_Nam Khi biết chuyện này đại_sứ Lodge rồi Bộ_trưởng McNamara và tướng Taylor báo_cáo cho Tổng_thống Kennedy rằng Ngô_Đình_Diệm định làm trái với mục_tiêu của Mỹ Sự ve_vãn của ông Nhu với ý_định điều_đình với Hà_Nội cho_dù là nghiêm_chỉnh hay không đi_nữa cũng đã cho thấy có sự bất tương_phùng căn_bản đối_với những mục_tiêu của Hoa_Kỳ Còn theo lời Bùi_Kiến_Thành cộng_sự thân_cận với Tổng_thống Ngô_Đình_Diệm thì đến năm 1962 Ngô_Đình_Diệm không muốn Mỹ đưa quân vào Việt_Nam mà muốn đàm_phán với chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà chính vì điều này mà người Mỹ đã chỉ_đạo các tướng_lĩnh Việt_Nam Cộng_hoà khởi_động cuộc đảo_chính lật_đổ Ngô_Đình_Diệm_Đến tháng 5 1963 khi trả_lời phỏng_vấn tờ Washington_Post ông Nhu tuyên_bố Mỹ có_thể rút đi một_nửa số cố_vấn Đại_sứ Pháp Lalouette cho rằng quyết_định của ông Nhu vào hồi tháng 4 yêu_cầu rút cố_vấn cấp tỉnh đã là lý_do chính để người Mỹ quyết_định lật_đổ ông Diệm Sau đó tân_Đại_sứ Mỹ Lodge thông_báo về Washington rằng chính ông nghe tin ông Nhu định điều_đình với Bắc Việt_Nam_Giám đốc Tình_báo và Nghiên_cứu Bộ Ngoại_giao Roger_Hilsman cho rằng Ông Nhu đã quyết_định dấn_thân vào một cuộc mạo_hiểm cho_nên ta không_thể_nào tiếp_tục con đường hoà_giải với ông ta được nữa Trong công_điện số 272 gửi cho đại_sứ Lodge_Nhà_Trắng đưa ra ý_tưởng loại_bỏ vợ_chồng Ngô_Đình_Nhu khỏi các chức_vụ và kết_luận rằng sẽ không thành_công nếu chỉ thuyết_phục suông trừ_phi đưa ra một lời răn_đe doạ cắt viện_trợ nhưng làm như_vậy thì có nguy_cơ rất cao là ông Diệm sẽ coi đó là chỉ dấu sắp có hành_động chống lại ông và ông_bà Nhu đến_nơi rồi và tối_thiểu rất có_thể ông ta sẽ có biện_pháp mạnh đối_với các tướng lãnh hay thậm_chí có hành_động quái_đản thí_dụ như kêu_gọi Bắc_Việt yểm_trợ để trục_xuất người Mỹ đi Sau đó Lodge báo_cáo về nước rằng chính ông ta cũng đã có nghe tin ông Nhu đã bí_mật giao_thiệp với Hà_Nội và Việt_Cộng qua Đại_sứ Pháp Lalouette và Ba_Lan Maneli cả hai chính_phủ các nước này đều tán_thành một giải_pháp trung_lập giữa Bắc và Nam Việt_Nam_Theo ông Cao_Xuân_Vỹ người cùng đi với Ngô_Đình_Nhu gặp Phạm_Hùng_Diệm muốn quá_trình hiệp_thương Nam_Bắc Việt_Nam phải có 6 giai_đoạn cho_phép dân hai miền trao_đổi thư_tín tự_do cho dân qua_lại tự_do cho dân hai bên được tự_do chọn nơi định_cư giữa hai miền trao_đổi kinh_tế hiệp_thương chính_trị tổng_tuyển_cử Còn theo Mieczyslaw_Maneli Trưởng đoàn Ba_Lan trong Uỷ_Hội Kiểm_Soát Đình_Chiến thì Mùa_Xuân năm 1963 Đại_sứ Pháp Lolouette nói với tôi là Tổng_thống Diệm và em của ông có nhờ tôi tìm_hiểu với Chính_phủ Hà_Nội xem có khả_năng nào để giải_quyết cuộc_chiến bằng phương_tiện hoà_bình hay không Trong mấy tháng sau đó tôi đã thảo_luận nhiều với giới lãnh_đạo cao_cấp nhất kể_cả Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh và Thủ_tướng Phạm_Văn_Đồng_Câu hỏi căn_bản tôi đặt ra cho họ là trong trường_hợp Mỹ rút khỏi Miền Nam những bảo_đảm thực_sự nào Miền Bắc có_thể đem ra để chứng_tỏ rằng một Việt_Nam thống_nhất sẽ không phải là một nước của thế_giới Cộng_sản Lãnh_đạo Miền Bắc thảo_luận nhiều lần và dần_dần đi tới một kế_hoạch mà tôi đã dựa vào đó để thảo_luận với một nhóm các đại_sứ Tây_phương Theo như kế_hoạch này hai Miền Bắc_Nam sẽ từ_từ đi từng bước bắt_đầu từ liên_lạc bưu_chính kinh_tế văn_hoá Sản_phẩm kỹ_nghệ Miền Bắc sẽ được dùng để mua thóc_gạo Miền Nam_Miền_Bắc sẽ không đòi_hỏi phải thống_nhất nhanh_chóng một chính_phủ liên_hiệp sẽ được thành_lập tại Miền Nam_Tôi hỏi liệu ông Diệm có_thể là lãnh_đạo của chính_phủ này hay không Tới mùa hè 1963 thì câu trả_lời sau_cùng là có Sau đó tôi lại hỏi thêm nhưng làm_sao phía Thế_giới Tự_do chỉ phương Tây có_thể tin rằng Hà_Nội sẽ giữ lời hứa Câu trả_lời là nếu Mỹ đồng_ý rút Miền Bắc sẽ sẵn_sàng đưa ra những bảo_đảm có thực_chất gồm cả việc Mỹ tham_dự vào việc giám_sát giải_pháp hoà_bình ngoài_ra Miền bắc cũng sẽ có quan_hệ ngoại_giao và thương_mại với thế_giới Tự_do và sau_cùng nhưng rất quan_trọng là quyền_lực về kinh_tế và chính_trị của Hoa_Kỳ sẽ vẫn còn nguyên không bị bớt đi vì cuộc_chiến Tuy_nhiên một_số người khác thì đánh_giá rằng việc liên_lạc với Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà để đàm_phán là quyết_định riêng của Ngô_Đình_Nhu người được coi là mưu_mẹo và thực_tế hơn còn Ngô_Đình_Diệm không có được sự uyển_chuyển về chính_trị như_vậy Bản_thân Ngô_Đình_Diệm khi đó vẫn muốn tiếp_tục chiến_tranh với việc Mỹ liên_tục tăng_cường thêm quân tại Việt_Nam từ năm 1961 nhằm đáp_ứng lời đề_nghị của Ngô_Đình_Diệm thì ông ta vẫn không tin mình sẽ thất_bại hoặc bị lật_đổ Can_thiệp vào nội_bộ Campuchia và Lào Với Lào quốc_gia láng_giềng chính_quyền Diệm đã quyết_định đoạn giao khi Chính_phủ của hoàng_thân Souvanna_Phouma công_nhận và thiết_lập liên_lạc ngoại_giao với Chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà vào năm 1962 Ngay như Campuchia một quốc_gia liền kề cũng đã từ_chối không công_nhận về mặt pháp_lý đối_với chính_quyền Ngô_Đình_Diệm_Ngày 2 tháng 2 năm 1956 Ngô_Đình_Diệm đã đóng_cửa biên_giới không cho hàng_hoá nhập vào Campuchia Như_vậy thất_bại lớn nhất trong chính_sách đối_ngoại của chính_phủ Ngô_Đình_Diệm ở Đông_Nam_Á là không lôi_kéo được Lào Và Campuchia ủng_hộ mình Tháng 2 năm 1959 cơ_quan Tình_báo Phủ_Tổng_thống Việt_Nam Cộng_hoà hợp_tác với tướng Campuchia Dap_Chhoun âm_mưu đảo_chính lật_đổ quốc_vương Norodom_Sihanouk để đưa Sơn_Ngọc_Thành lên làm lãnh_đạo Campuchia do Sihanouk có khuynh_hướng ngả theo Bắc_Kinh_Khi cuộc đảo_chính bùng_nổ thì lực_lượng Quân_khu V và Quân_khu II của Việt_Nam Cộng_hoà sẽ tiến đến biên_giới giúp Dap_Chhoun chiếm_lĩnh khu_vực Đông_Bắc_Campuchia_Tuy nhiên giờ khởi_sự bị đình lại vì Sơn_Ngọc_Thành qua Thái_Lan để xin viện_trợ quân_sự cho mặt_trận phía Tây_Chính sự trì_hoãn này đã làm cho âm_mưu bị bại_lộ Ngay khi phát_hiện âm_mưu đảo_chính Sihanouk giao Lon_Nol thống_lãnh lực_lượng lính_dù mở cuộc tấn_công chớp_nhoáng vào Siem_Reap khi Dap_Chhoun còn ngủ Dap_Chhoun cải_trang trốn thoát Quân Lon_Nol chiếm dinh thống_đốc Siem_Reap và bắt được đầy_đủ tang_vật gồm 100 kg vàng hai điệp_viên Việt_Nam Cộng_hoà và đài vô_tuyến cùng một_số vũ_khí Hôm sau Sihanouk mời tất_cả_viên_chức ngoại_giao nước_ngoài trong đó có ông Ngô_Trọng_Hiếu đặc sứ Việt_Nam Cộng_hoà tại Campuchia đến Siem_Reap_Tại dinh thống_đốc Siem_Reap_Sihanouk không ngớt lời thoá_mạ kẻ_thù dân_tộc Khmer và bọn tay_sai đế_quốc rồi trưng ra tất_cả nhân_chứng lẫn vật_chứng trong đó có 100 kg vàng đóng_dấu ngân_khố Việt_Nam Cộng_hoà hệ_thống điện_đài và hai điệp_viên mang thông_hành Việt_Nam Cộng_hoà Hai điệp_viên Việt_Nam Cộng_hoà bị kết_án tử_hình còn Dap_Chhoun bị lực_lượng lính_dù của Lon_Nol bắt và hạ_sát Báo Nhân_dân dẫn theo các báo Campuchia ngày 22 tháng 6 năm 1961 cho biết toà_án Quân_sự Campuchia kết_án tử_hình một điệp_viên chính_quyền Ngô_Đình_Diệm về tội mưu_sát quốc_vương và hoàng_hậu Campuchia và tội làm gián_điệp cho Mỹ Diệm phá_hoại nền an_ninh Campuchia Người này là chủ_nhiệm tờ Hồn_Việt và tờ Tự_do xuất_bản tại Phnôm_Pênh các năm 1956 1957 Chính_phủ Campuchia bắt được nhiều giấy_tờ tỏ rõ điệp_viên này nhận lệnh của chính_quyền Ngô_Đình_Diệm âm_mưu phá_hoại nền an_ninh Campuchia trong đó có cả thư khen của ông Diệm gửi cho ông ta Kế_hoạch ám_sát Sihanouk được ông Ngô_Đình_Nhu và Trần_Kim_Tuyến thảo_luận chi_tiết sau khi mưu đảo_chính tại Campuchia thất_bại Tuy_nhiên âm_mưu ám_sát bất_thành do Sihanouk may_mắn thoát chết Phạm_Trọng_Nhơn là thủ_phạm của vụ này Theo báo An_ninh Thế_giới Sihanouk thoát chết là nhờ một điệp_viên của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà là Ba Quốc tên thật là Đặng_Trần_Đức phụ_tá Phó Giám_đốc Sở Nghiên_cứu Chính_trị Xã_hội Việt_Nam Cộng_hoà tham_gia vào âm_mưu ám_sát đã cố_ý cài_đặt bom lệch giờ Theo báo Nhân_dân dẫn lại Đài Tiếng_nói Lào hơn mười ngày sau cuộc đảo_chính ngày 9 tháng 8 năm 1960 ở Viêng_Chăn hàng nghìn binh_sĩ Mỹ Thái_Lan Philippines lính Đài_Loan Việt_Nam Cộng_hoà đã đến Savannakhet chuẩn_bị tấn_công Viêng_Chăn_Ngày 31 tháng 1 năm 1961 Đại_tá Hà_Văn_Lâu trưởng phái_đoàn liên_lạc của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà gửi điện đến Uỷ_ban quốc_tế cho biết sau cuộc gặp giữa Nguyễn_Khánh và Trần_Văn_Đôn với Phoumi_Nosavan và Boun_Oum chính_quyền Diệm đã cho ba đơn_vị bộ_binh của trung_đoàn 1 và 2 thuộc sư_đoàn I của quân_khu 2 sang Lào Các lần bị ám_sát Từ năm 1957 đến năm 1962 Ngô_Đình_Diệm nhiều lần bị ám_sát nhưng đều may_mắn thoát chết Có_thể kể đến 2 vụ tiêu_biểu Lần đầu_tiên do Hà_Minh_Trí một người cộng_sản dưới danh_nghĩa thành_viên Cao_Đài thực_hiện ngày 22 tháng 2 năm 1957 tại Hội_chợ Kinh_tế Cao_nguyên ở Buôn_Ma_Thuột lần thứ hai do hai phi_công thuộc Quân_lực Việt_Nam Cộng_hoà là Nguyễn_Văn_Cử và Phạm_Phú_Quốc vốn là đảng_viên Đại_Việt_Quốc dân Đảng ném bom vào dinh Tổng_thống ngày 27 tháng 2 năm 1962 Nguyễn_Văn_Cử là con trai thứ hai của Nguyễn_Văn_Lực một lãnh_đạo của Đại_Việt_Quốc dân đảng người mà trước đó đã bị Ngô_Đình_Diệm bỏ_tù một thời_gian vì các hoạt_động chống_đối Vụ ném bom của Nguyễn_Văn_Cử và Phạm_Phú_Quốc làm sập một góc của dinh Tổng_thống khiến 3 người phục_vụ và lính gác bị chết 30 người khác bị_thương song Ngô_Đình_Diệm đã kịp xuống hầm_trú_ẩn an_toàn Bị đảo_chính lần thứ nhất Đảo_chính tại Việt_Nam Cộng_hoà năm 1960 là cuộc đảo_chính quân_sự đầu_tiên tại Việt_Nam Cộng_hoà do đại_tá Nguyễn_Chánh_Thi và trung_tá Vương_Văn_Đông cầm_đầu Mục_đích cuộc đảo_chính nhằm lật_đổ Tổng_thống Ngô_Đình_Diệm_Ban đầu_quân đảo_chính kiểm_soát được một_số vị_trí quan_trọng tại Sài_Gòn do yếu_tố bất_ngờ tuy_nhiên nhanh_chóng thất_bại khi các thủ_lĩnh quân_sự không kiên_quyết cũng như không có được sự ủng_hộ quần_chúng Kế_hoạch đảo_chính đã được Vương_Văn_Đông và các quan_chức bất_bình với chế_độ Ngô_Đình_Diệm trong đó có Đại_tá Nguyễn_Chánh_Thi chuẩn_bị trong một năm Vương_Văn_Đông đã cấu_kết được với một trung_đoàn xe thiết_giáp một đơn_vị hải_quân và ba tiểu_đoàn quân nhảy_dù Cuộc đảo_chính được dự_định vào 5 giờ sáng ngày 11 tháng 11 Tuy_nhiên kế_hoạch đã được thực_hiện không hiệu_quả quân nổi_loạn đã không tuân_thủ chiến_thuật đã được viết ra như chiếm_giữ đài_phát_thanh và phong_toả các con đường vào đô_thành Sài_Gòn Họ cũng đã không_thể cắt đường_dây liên_lạc điện_đàm vào dinh Độc_Lập điều này khiến cho Ngô_Đình_Diệm có_thể liên_lạc được với các đơn_vị trung_thành đến bảo_vệ mình Quân đảo_chính đã bao_vây dinh Độc_Lập nhưng trì_hoãn tấn_công trong 36 giờ vì tin rằng Ngô_Đình_Diệm sẽ tuân_thủ theo yêu_sách của họ Lợi_dụng thời_gian trì_hoãn này Ngô_Đình_Diệm đã xuống tầng hầm dinh Độc_Lập và viết một bài diễn_văn hứa_hẹn sẽ có bầu_cử tự_do và công_bằng và các biện_pháp tự_do khác Khi các thoả_hiệp đang được phát trên các phương_tiện truyền_thông ngày 12 tháng 11 lực_lượng trung_thành với Ngô_Đình_Diệm đã tiến vào Sài_Gòn Cuộc giao_tranh diễn ra chớp_nhoáng nhưng khốc_liệt với khoảng 400 người chết trong đó có nhiều thường_dân tò_mò xuống phố để xem giao_tranh Lực_lượng trung_thành với Ngô_Đình_Diệm đã tiêu_diệt gọn quân đảo_chính Sau cuộc_chiến là một cuộc đàn_áp của Ngô_Đình_Diệm với những người chỉ_trích và nhiều bộ_trưởng nội_các bị bỏ_tù Một_số sĩ_quan quân_đội và chính_khách đối_lập liên_quan đến cuộc đảo_chính bị chính_quyền Ngô_Đình_Diệm thanh_trừng và đưa ra xét_xử tiêu_biểu như vụ án nhà_văn Nguyễn_Tường_Tam_Khủng hoảng Phật_giáo Các mối quan_hệ của chế_độ Ngô_Đình_Diệm với Hoa_Kỳ đã trở_nên tồi_tệ hơn trong năm 1963 do sự bất_mãn ngày_một tăng trong phần_lớn Phật_tử ở miền Nam Việt_Nam_Tháng 5 năm 1963 ở Huế một thành_phố trung_tâm của đạo Phật theo Topmiller người anh của Ngô_Đình_Diệm là tổng_Giám_mục Ngô_Đình_Thục đã cấm phật_tử và nhà_chùa treo cờ nhà Phật trong lễ Phật đản căn_cứ trên quy_định cấm treo các loại cờ tôn_giáo ở nơi công_cộng còn theo tác_giả Nguyễn_Hiền_Đức_Ngô_Đình_Cẩn chỉ_thị cho Tỉnh_trưởng yêu_cầu ban Tổ_chức lễ Phật_Đản chỉ cần thông_báo cho toàn_thể tín_đồ Phật_giáo đừng treo cờ Phật_giáo trong ngày lễ Phật_tử nào đã treo cờ rồi thì cứ để cho treo hết lễ Vài ngày trước đó thì người Công_giáo lại được phép treo cờ trong các lễ kỷ_niệm của họ Tuy_nhiên sau đó Phật_giáo và chính_quyền thành_phố Huế đã đạt được thoả_thuận cho_phép dân_chúng treo cờ Phật_giáo Nhưng thượng_toạ Thích_Trí_Quang vẫn quyết_định tiếp_tục đấu_tranh nhằm chống lại quy_định của chính_quyền Trong lúc Phật_tử tụ_tập trước đài_phát_thanh Huế chờ nghe bài diễn_văn của Thượng_toạ Thích_Trí_Quang đã xảy ra vụ nổ giết chết 9 thường_dân không vũ_trang Mặc_dù tỉnh_trưởng bày_tỏ sự cảm_thông và chia buồn sâu_sắc đối_với thân_nhân những người chết và đề_xuất bồi_thường cho gia_đình nạn_nhân nhưng tỉnh_trưởng vẫn nhất_quyết phủ_nhận lực_lượng của chính_phủ đàn_áp giết chết người biểu_tình đồng_thời cho rằng Việt_Cộng là thủ_phạm Theo Karnow lực_lượng an_ninh quân_đội Việt_Nam Cộng_hoà đã đàn_áp cuộc biểu_tình của Phật_giáo Ngô_Đình_Diệm và những người cùng phe cáo_buộc Việt_Cộng phải chịu trách_nhiệm về những cái chết của thường_dân và tuyên_bố những người biểu_tình phải chịu trách_nhiệm về tình_trạng bạo_lực Các tổ_chức Phật_giáo đã đưa ra một bản Tuyên_ngôn gồm 5 điểm tự_do treo cờ tôn_giáo chấm_dứt bắt_bớ bừa_bãi bồi_thường cho các nạn_nhân Huế các quan_chức chịu trách_nhiệm về vụ đàn_áp phải bị xử_lý và bình_đẳng tôn_giáo Chính_quyền cấm các cuộc biểu_tình ra_lệnh cho quân_đội cảnh_sát bắt_giữ những người tham_gia vào các cuộc tuần_hành biểu_tình Ngày 3 tháng 6 năm 1963 người biểu_tình cố_gắng diễu_hành qua chùa Từ Đàm_Quân_lực Việt_Nam Cộng_hoà sử_dụng hơi cay và chó nghiệp_vụ tấn_công người biểu_tình 6 lần để giải_tán đám đông nhưng bất_thành cuối_cùng quân_đội sử_dụng hoá_chất lỏng màu nâu đỏ để tưới vào đám đông người biểu_tình đang cầu_nguyện kết_quả là 67 người phải nhập_viện vì nhiễm_độc Lệnh giới_nghiêm sau đó đã được chính_quyền Diệm ban_hành Để xoa_dịu Phật_giáo ngày 4 tháng 6 năm 1963 Chính_phủ Ngô_Đình_Diệm thành_lập Uỷ_ban Liên_bộ để nghiên_cứu giải_quyết những nguyện_vọng của Phật_giáo do Phó Tổng_thống Nguyễn_Ngọc_Thơ đứng đầu Một phái_đoàn hỗn_hợp của hai bên được gửi ra Huế để giải_toả các chùa Từ Đàm_Linh_Quang_Báo Quốc và Chùa Diệu_Đế đồng_thời kêu_gọi Phật_tử trở về sinh_hoạt bình_thường kiên_nhẫn chờ_đợi hành_động của chính_quyền Bước_ngoặt của cuộc khủng khoảng Phật_giáo năm 1963 đến vào tháng 6 khi hoà_thượng Thích_Quảng_Đức tự_thiêu giữa một ngã tư đông_đúc ở Sài_Gòn để phản_đối các chính_sách của Diệm bức ảnh chụp lại cảnh_tượng này đã nhanh_chóng phổ_biến trên khắp thế_giới và đối_với nhiều người những hình_ảnh này đã chứng_minh cho sự thất_bại của chính_phủ Việt_Nam Cộng_hoà Một_số nhà_sư khác đã tự_thiêu noi gương theo hoà_thượng Thích_Quảng_Đức_Trước tình_hình đó Uỷ_ban Liên_bộ của chính_quyền Việt_Nam Cộng_hoà và Uỷ_ban Liên phái của Phật_giáo sau khi thảo_luận đã ra bản Thông_cáo_chung với nội_dung cho_phép treo cờ Phật_giáo nơi công_cộng nhưng phải kèm theo cờ quốc_gia chính_phủ hứa sẽ thay_thế dụ số 10 bằng một đạo_luật mới do Quốc_hội ban_hành lập Ban điều_tra để xem_xét tất_cả các đơn khiếu_nại của Phật_giáo phóng_thích những người liên_quan đến cuộc đấu_tranh của Phật_giáo những sinh_hoạt tôn_giáo thuần_tuý và thường_xuyên không diễn ra nơi công_cộng không cần xin phép tạo điều_kiện cho Phật_giáo xây chùa trừng_phạt các cán_bộ có trách_nhiệm trong sự_kiện Phật đản ngày 8 tháng 5 năm 1963 nếu thật_sự họ có lỗi trợ_giúp các nạn_nhân trong sự_kiện Phật đản Sau khi bản Thông_cáo_chung được công_bố phía Phật_giáo cho rằng các chính_quyền địa_phương đang ngầm chống lại việc thực_thi Thông_cáo_chung nên tiếp_tục đấu_tranh Cuộc đấu_tranh của Phật_giáo khiến chính_quyền Việt_Nam Cộng_hoà do Tổng_thống Ngô_Đình_Diệm lãnh_đạo mất uy_tín cả trong lẫn ngoài nước Điều này buộc Tổng_thống Ngô_Đình_Diệm ra thông_điệp kêu_gọi hoà_giải giữa chính_phủ Việt_Nam Cộng_hoà và Phật_giáo Tuy_nhiên Phật_giáo không chấp_nhận hoà_giải mà vẫn tiếp_tục đấu_tranh Chính_phủ Hoa_Kỳ ngày_càng thất_vọng với những hình_ảnh công_bố các nhà_lãnh_đạo không được ưa_chuộng cả ở Việt_Nam và Hoa_Kỳ Ngô_Đình_Diệm sử_dụng lý_lẽ chống cộng truyền_thống của mình buộc_tội những người chống_đối là cộng_sản Khi các cuộc biểu_tình chống chính_phủ của Ngô_Đình_Diệm vẫn tiếp_tục trong suốt mùa hè năm 1963 thì các lực_lượng đặc_biệt trung_thành với chính_phủ đã tiến_hành một cuộc đột_kích vào chùa Xá_Lợi ở Sài_Gòn vào tháng 8 cùng năm Chùa bị phá_hoại các nhà_sư bị đánh_đập hài_cốt hoả_táng của hoà_thượng Thích_Quảng_Đức bao_gồm cả trái_tim của ông được những phật_tử coi là một di_tích tôn_giáo cũng bị lực_lượng an_ninh tịch_thu Các cuộc tấn_công đồng_thời được thực_hiện trên toàn Việt_Nam Cộng_hoà chùa Từ Đàm ở Huế bị cướp phá tượng phật Tất đạt đa Cồ đàm bị phá_huỷ và di_thể một nhà_sư đã tạ_thế cũng bị đưa đi Khi dân_chúng đến để bảo_vệ các nhà_sư đã đụng_độ với quân_đội và cảnh_sát dẫn đến 30 thường_dân thiệt_mạng và 200 người khác bị_thương Tổng_cộng đã có 1 400 nhà_sư bị bắt khoảng 30 nhà_sư bị_thương trên toàn lãnh_thổ Việt_Nam Cộng_hoà Hoa_Kỳ đã cho thấy quan_điểm không tán_thành chính_quyền của Diệm khi đại_sứ Hoa_Kỳ là Henry_Cabot_Lodge_Jr tới thăm một ngôi chùa Không có thêm các cuộc biểu_tình của Phật_tử xảy ra trong thời_gian nắm quyền còn lại của Ngô_Đình_Diệm khoảng 5 tháng Trong thời_gian này em dâu của Ngô_Đình_Diệm là Trần_Lệ_Xuân một người từng theo đạo Phật và sau cải đạo sang Công_giáo có_thể coi Trần_Lệ_Xuân là Đệ_Nhất phu_nhân de facto trên thực_tế do Ngô_Đình_Diệm không lập gia_đình Trần_Lệ_Xuân đã đổ thêm dầu vào lửa khi chế_giễu các vụ tự_thiêu của các nhà_sư coi họ là thịt nướng barbecues và tuyên_bố Nếu các phật_tử muốn có thêm thịt nướng Tôi sẽ vui_mừng cung_cấp xăng cho họ nguyên_văn If the Buddhists want to have another barbecue I will be glad to supply the gasoline Các cuộc tấn_công vào chùa_chiền đã làm dấy lên băn_khoăn lo_lắng lan rộng trong công_chúng ở Sài_Gòn Sinh_viên đại_học Sài_Gòn đã bãi_khoá và tổ_chức các cuộc bạo_động dẫn đến việc bắt_giữ bỏ_tù và đóng_cửa các trường đại_học điều này đã lặp lại tại Đại_học Huế_Khi học_sinh trung_học diễu_hành biểu_tình Ngô_Đình_Diệm cũng đã bắt học_sinh trên 1 000 học_sinh từ các trường trung_học ở Sài_Gòn hầu_hết là con_em các công_chức dân_sự Sài_Gòn đã bị gửi tới các trại_cải_tạo theo báo_cáo bao_gồm cả trẻ_em lên năm bị buộc_tội vẽ và viết các câu hình_vẽ chống chính_phủ Bộ_trưởng ngoại_giao của Diệm là Vũ_Văn_Mẫu đã từ_chức cạo đầu giống như một nhà_sư để phản_đối Khi ông cố_gắng rời Việt_Nam Cộng_hoà để tham_gia một cuộc hành_hương đến đất phật Ấn_Độ thì bị bắt và bị quản_thúc Ngày 20 tháng 8 năm 1963 Ngô_Đình_Nhu chỉ_đạo lực_lượng an_ninh của đại_tá Lê_Quang_Tung phát_động chiến_dịch Nước Lũ ào_ạt tấn_công chùa Xá_Lợi_Giác_Minh Ấn_Quang_Từ_Quang Therevada ở Sài_Gòn và chùa_chiền khắp toàn_quốc Họ mặc đồng_phục của quân_đội trong khi đột_kích để cho mọi người thấy rằng Quân_đội chính_phủ đứng sau lưng họ trong cuộc đàn_áp này Lực_lượng của Ngô_Đình_Nhu đã bắt hơn 400 nhà_sư đang ngồi trước tượng Đức Phật_Hàng ngàn phật_tử khác cũng bị bắt_giữ trên cả nước riêng tại Sài_Gòn là 1 400 người với lý_do Phật_giáo là tay_sai của Việt cộng Hệ_quả tức_thời của chiến_dịch Nước Lũ là toàn_bộ thành_phần lãnh_đạo Phật_giáo bị bắt_giữ phong_trào đấu_tranh của Phật_giáo gần như bị tê_liệt Trong ba tháng sau chiến_dịch Nước Lũ nhiều vị lãnh_đạo trên thế_giới kể_cả Giáo_hoàng Phaolô_VI và các tổ_chức Công_giáo đã lên_án Ngô_Đình_Diệm_Ngô_Đình_Thục đến Vatican nhưng không được Giáo_hoàng tiếp Trần_Lệ_Xuân dẫn phái_đoàn Quốc_hội đi nước_ngoài bị biểu_tình phản_đối Cuối tháng 9 1963 Tổ_chức Liên_Hợp_Quốc quyết_định gửi phái_đoàn đến Việt_Nam để điều_tra tình_hình đàn_áp Phật_giáo theo lời mời của Việt_Nam Cộng_hoà Khủng_hoảng_chính_trị và quân_sự Từ năm 1960 khi Mặt_trận Dân_tộc Giải_phóng Miền Nam Việt_Nam với sự hậu_thuẫn của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà ra_đời tiến_hành đấu_tranh_vũ_trang đã làm cho tình_hình an_ninh ở miền Nam bị xáo_trộn Lực_lượng Mặt_trận Dân_tộc Giải_phóng miền Nam Việt_Nam đã kiểm_soát được phần_lớn vùng nông_thôn các kế_hoạch quốc_sách như Ấp_Chiến_lược và Khu_Trù_mật của Ngô_Đình_Diệm đều thất_bại Riêng trong năm 1963 quân Giải_phóng và người_dân miền Nam đã phá hoàn_toàn 2 895 Ấp_chiến_lược trong số 6 164 ấp được lập số còn lại đã bị phá đi phá lại 5 950 lần ấp Quân Giải_phóng giành quyền làm chủ ở 12 000 thôn trong tổng_số 17 000 thôn toàn miền Nam gồm hơn 5 triệu dân trong tổng_số 14 triệu dân toàn miền Nam_Hơn 1 5 triệu ha trên tổng_số 3 5 triệu ha ruộng_đất đã về tay nông_dân hơn 23 000 thanh_niên miền Nam đã gia_nhập quân Giải_phóng Hàng nghìn ấp_chiến_lược đã biến thành làng chiến_đấu hệ_thống Ấp_chiến_lược bị sụp_đổ đến 4 5 Việc tập_trung quyền_lực vào gia_đình đảo_ngược các chính_sách cải_cách_ruộng_đất của Việt_Minh trước_đây xem Cải_cách_điền_địa cũng như chính_sách cai_trị đất_nước bị coi là thiên_vị với thiểu_số người Công_giáo tạo ra những mầm_mống xung_đột giữa Công_giáo và Phật_giáo cũng như sự bất_mãn trong đội_ngũ tướng_lĩnh quan_chức sự chống_đối của đông_đảo người theo đạo Cao_Đài_Phật_giáo Hoà_Hảo trí_thức và nông_dân Hơn_nữa Ngô_Đình_Diệm còn bị các chính_trị_gia đối_lập chỉ_trích là độc_tài gia_đình_trị bất_lực trong việc ổn_định xã_hội và chống Cộng thiếu hiệu_quả xem Nhóm Caravelle_Anh em Ngô_Đình_Diệm_Ngô_Đình_Nhu nảy_sinh bất_đồng từ đầu năm 1963 Quân_đội Việt_Nam cộng_hoà bị thua nặng tại_trận Ấp Bắc dù khi đó tại Nam Việt_Nam đã có 12 000 cố_vấn quân_sự Mỹ đã khiến giới quân_sự Mỹ liên_tục chỉ_trích khả_năng quân_sự của các tướng Việt_Nam Cộng_Hoà và đòi để các tướng Mỹ nắm quyền chỉ_huy Ngô_Đình_Nhu tỏ ra bất_mãn về việc chính_phủ Việt_Nam Cộng_hoà phải nghe theo những khuyến_cáo quân_sự của người Mỹ nên quyết_định tìm hướng đi mới tỏ ý_định yêu_cầu Mỹ rút bớt cố_vấn quân_sự về nước và tìm cách tiếp_xúc với những người cộng_sản ở Hà_Nội Người ta đánh_giá rằng việc này là quyết_định riêng của Ngô_Đình_Nhu còn Ngô_Đình_Diệm không có được sự uyển_chuyển về chính_trị như_vậy Do những ý_định mới của Ngô_Đình_Nhu người Mỹ bắt_đầu tìm cách thay_thế Ngô_Đình_Diệm họ cắt một_nửa viện_trợ cho chính_quyền Sài_Gòn Tháng 7 năm 1963 đại_sứ Mỹ Frederick_Nolting người bị xem là quá bao_che cho chính_quyền họ Ngô bị thay_thế Cùng lúc đó nổ ra biến_cố Phật_giáo 1963 làm chính_quyền Sài_Gòn càng lung_lay Theo tướng Pháp Paul_Ély thì vào giữa năm 1963 quyền_lực của Ngô_Đình_Diệm chỉ còn giới_hạn trong phạm_vi Sài_Gòn Cùng với việc chống Cộng không đạt được kết_quả và không xoa_dịu được cuộc đấu_tranh của Phật_giáo được xem là nguyên_nhân dẫn tới sự mất uy_tín trầm_trọng của chính_quyền Ngô_Đình_Diệm trước các lực_lượng chính_trị hợp_pháp khác tại miền Nam và trước chính_quyền Hoa_Kỳ Sự_kiện Phật_Đản 1963 xảy ra là giọt nước tràn ly dẫn tới hành_động đảo_chính của một nhóm tướng_lĩnh vốn bất_mãn với cách điều_hành đất_nước của Tổng_thống Ngô_Đình_Diệm_Chính phủ Mỹ đề_nghị Ngô_Đình_Diệm bớt đàn_áp tàn_bạo đối_với Phật_giáo và sinh_viên để lấy lại hình_ảnh dân_chủ hơn của chính_quyền nhưng Ngô_Đình_Diệm không nghe theo Đứng trước tình_thế đó chính_phủ Kennedy buộc phải gây sức_ép đối_với chính_quyền của Ngô_Đình_Diệm_Căng thẳng với người Mỹ ngày_càng tăng nhưng Ngô_Đình_Diệm không nghe theo những cảnh_báo của Mỹ vì ông vẫn tự_tin cho rằng người Mỹ không_thể tìm ra người thay_thế tốt hơn mình ở vị_trí Tổng_thống Việt_Nam Cộng_hoà Vì_thế chính_phủ Mỹ cuối_cùng quyết_định bỏ_rơi ông Bị đảo_chính lần thứ hai Theo Thomas_Ahern_Jr bắt_đầu từ tháng 10 năm 1960 CIA bắt_đầu nhận thấy mầm_mống nổi_loạn chống Ngô_Đình_Diệm ở Sài_Gòn ngày_càng tăng CIA tập_hợp thông_tin về thành_phần bất_mãn trong quân_đội đồng_thời cố_gắng khai_thác tướng Trần_Văn_Minh và các nguồn khác nhằm liên_lạc với thành_phần tham_gia đảo_chính Nhân_viên CIA Miller được lệnh của Trạm CIA tránh can_dự cố_vấn cho phe đảo_chính mà chỉ việc lặng_lẽ theo_dõi diễn_biến rồi báo_cáo về Trạm Bùi_Diễm sau năm 1963 là Đại_sứ Việt_Nam Cộng_hoà tại Hoa_Kỳ đã viết trong hồi_ký của mình rằng tướng Lê_Văn_Kim đã yêu_cầu hỗ_trợ nhằm thực_hiện điều mà chính_phủ Hoa_Kỳ cũng muốn làm với chính_quyền của Ngô_Đình_Diệm tức gạt bỏ chính_quyền của Ngô_Đình_Diệm_Bùi_Diễm đã liên_lạc với cả đại_sứ và các nhà_báo thạo tin của Hoa_Kỳ ở miền Nam Việt_Nam như David_Halberstam_New_York Times_Neil_Sheehan_United Press_International và Malcolm_Browne_Associated_Press Theo lời Bùi_Kiến_Thành một người_thân cận với Tổng_thống Ngô_Đình_Diệm thì Qua sự trung_gian của đại_sứ Ấn_Độ trong Uỷ_ban Đình_chiến và Đại_sứ Pháp qua các cuộc đi săn_bắn của ông Nhu trên vùng biên_giới hai bên đã có những cuộc chia_sẻ chưa hẳn là thương_thảo nhưng đã liên_lạc được với nhau rồi Khi Mỹ nghe như thế thì họ nói chính_phủ Ngô_Đình_Diệm phản_thùng và họ đưa việc này ra cho mấy ông tướng lãnh Việt_Nam Cộng_Hoà bảo là ông Ngô_Đình_Diệm_Ngô_Đình_Nhu bán nước cho cộng_sản vì_vậy các anh phải lật_đổ Ngô_Đình_Nhu_Ngô_Đình_Diệm đi để cứu nước không thì họ theo cộng_sản bán_đứng các anh cho cộng_sản Những đầu_óc suy_yếu của những anh tướng hữu_dũng_vô_mưu không biết gì cả nghe như_thế lại tưởng rằng mình là người ái_quốc ái_quần lật_đổ Ngô_Đình_Diệm để cứu đất_nước khỏi hoạ cộng_sản Henry_Cabot_Lodge_Jr đại_sứ Hoa_Kỳ tại Việt_Nam Cộng_hoà sau khi biết về âm_mưu đảo_chính được lên kế_hoạch bởi các tướng_lĩnh của Quân_lực Việt_Nam Cộng_hoà do tướng Dương_Văn_Minh cầm_đầu đã báo_cáo cho Tổng_thống Mỹ John_F_Kennedy xin ý_kiến Biên_bản cuộc họp ngày 29 tháng 10 năm 1963 giữa Kennedy và các cố_vấn cho thấy Kennedy sau khi họp với 15 cố_vấn ngoại_giao cao_cấp và chuyên_gia an_ninh quốc_gia không đưa ra được ý_kiến thống_nhất về vấn_đề này mà để cho đại_sứ Mỹ Henry_Cabot_Lodge_Jr tuỳ_cơ_ứng_biến Tại Washington ngoại_trưởng Dean_Rusk truyền_đạt quyết_định đến Đại_sứ Lodge ở Sài_Gòn Lodge báo tin cho nhân_viên CIA Lucien_Conein_Lucien_Conein đặc_vụ của CIA trở_thành đầu_mối liên_lạc giữa Đại_sứ_quán Hoa_Kỳ với các tướng_lĩnh đảo_chính do Trần_Văn_Đôn đứng đầu Ngày 3 tháng 10 năm 1963 Conein gặp tướng Minh là người nói cho ông biết ý_định đảo_chính và yêu_cầu người Mỹ hỗ_trợ nếu nó thành_công Trong phim_tài_liệu Việt_Nam Cuộc_chiến 10 000 ngày của đạo_diễn Michael_Maclear nhân_viên CIA Lucien_Conein kể lại rằng khi được thông_báo về ý_định đảo_chính ông ta nói Lệnh mà tôi nhận là thế_này Tôi phải cho Tướng Minh biết rằng chính_phủ Hoa_Kỳ sẽ không cản_trở cuộc đảo_chính của họ và tôi đã truyền_đạt điều này Sau đó Conein bí_mật gặp tướng Trần_Văn_Đôn để nói với ông này rằng Hoa_Kỳ phản_đối bất_cứ hành_động ám_sát nào Tướng Trần_Văn_Đôn trả_lời Được rồi nếu anh không thích điều đó chúng_ta sẽ không nói về nó nữa Theo một nguồn khác Conein cung_cấp cho nhóm tướng_lĩnh Việt_Nam Cộng_hoà một_số tiền_mặt lên tới 40 000 USD để hỗ_trợ cho việc thực_hiện đảo_chính với lời hứa rằng Hoa_Kỳ sẽ không làm bất_cứ điều gì để bảo_vệ Ngô_Đình_Diệm_Ngày 30 tháng 10 năm 1963 phụ_tá Ngoại_trưởng Mỹ Roger_Hilsman gửi đến Đại_sứ Mỹ tại Sài_Gòn một bức mật_thư mà ông này gọi đó là Hoàng_hôn của các thần_linh Trong bức mật_thư này có đoạn Tướng Dương_Văn_Minh và các đồng_mưu lên kế_hoạch lật_đổ chính_phủ của Ngô_Đình_Diệm vào ngày 1 tháng 11 năm 1963 bằng một cuộc đảo_chính nhanh gọn chóng_vánh Ngày 1 tháng 11 năm 1963 lực_lượng đảo_chính đưa quân_đội tới chiếm_đóng tất_cả các vị_trí trọng_yếu ở Sài_Gòn chặn mọi cửa_ngõ ra vào nội_đô Tại dinh tổng_thống chỉ có một lực_lượng nhỏ trung_thành bảo_vệ cho Ngô_Đình_Diệm và Ngô_Đình_Nhu các tướng_lĩnh đảo_chính kêu_gọi Ngô_Đình_Diệm đầu_hàng và Ngô_Đình_Diệm sẽ được ra nước_ngoài sống lưu_vong nếu đầu_hàng Tuy_nhiên tối hôm đó Ngô_Đình_Diệm và đoàn tuỳ_tùng đã trốn thoát khỏi dinh tổng_thống bằng một đường_hầm tới Chợ_Lớn về lánh_nạn tại nhà_thờ Cha Tam_Chợ_Lớn_Sáng sớm ngày 2 tháng 11 Ngô_Đình_Diệm và Ngô_Đình_Nhu bị lực_lượng đảo_chính bắt cuộc đảo_chính tới đây là kết_thúc phe đảo_chính chỉ còn việc thành_lập chính_phủ mới Hành_động đảo_chính đã đưa Việt_Nam Cộng_hoà đến tình_trạng khủng_hoảng lãnh_đạo trong một thời_gian cho đến khi Nguyễn_Văn_Thiệu trở_thành Tổng_thống Việt_Nam Cộng_hoà Ám_sát và mai_táng Sau khi bị lật_đổ bởi các tướng_lĩnh dưới quyền ngày 1 tháng 11 năm 1963 Ngô_Đình_Diệm cùng em_trai cố_vấn Ngô_Đình_Nhu lánh_nạn tại nhà_thờ Cha Tam_Lúc 7 giờ sáng ngày 2 11 1963 Ngô_Đình_Diệm gọi điện_thoại cho Đại_sứ Mỹ là Cabot_Lodge để cầu_cứu trước nhưng Lodge đã bỏ máy xuống và đi tìm cái gì đó Khi trợ_lý của Lodge là Mike_Dunn đề_nghị Lodge cho người đến đó để giải_cứu Lodge ngăn lại Chúng_ta không_thể dính_líu như_vậy được Sáng hôm đó Ngô_Đình_Diệm cùng với Ngô_Đình_Nhu gọi điện và ra hàng lực_lượng đảo_chính Hai anh_em Ngô_Đình_Diệm và Ngô_Đình_Nhu bị đại_uý Nguyễn_Văn_Nhung giết bằng lưỡi_lê và súng_lục trong chiếc xe_bọc_thép M 113 theo lệnh của tướng Dương_Văn_Minh khi chiếc xe đang trên đường tới Bộ Tổng_tham_mưu Quân_lực Việt_Nam Cộng_hoà Theo chứng_nhận của bác_sĩ Huỳnh_Văn_Hưỡn là người đã tiến_hành vụ khám_nghiệm thì anh_em Ngô_Đình_Diệm_Ngô_Đình_Nhu bị bắn từ sau gáy ra phía trước Thi_thể Ngô_Đình_Diệm có nhiều vết bầm chứng_tỏ đã bị hành_hung trước khi bị bắn Còn thi_thể Ngô_Đình_Nhu thì bị đâm nhiều nhát áo rách_nát và đầy máu Sau khi đảo_chính xảy ra ở Sài_Gòn anh_trai Ngô_Đình_Diệm là Ngô_Đình_Cẩn xin tỵ nạn ở toà lãnh_sự Mỹ ở Huế Sau đó Mỹ đưa Cẩn vào Sài_Gòn Nhưng khi tới Sài_Gòn thì Ngô_Đình_Cẩn được giao lại cho Lou_Conein và sau đó được giao cho những người lãnh_đạo đảo_chính theo lệnh của Đại_sứ Lodge_Mấy tháng sau Cẩn bị xử_tử tại Sài_Gòn ngày 9 5 1964 Như_vậy cả ba anh_em Ngô_Đình_Diệm đều bị giết đại_sứ Mỹ Cabot_Lodge đã làm_ngơ hoặc gián_tiếp giao họ cho quân đảo_chính giết chết Sau khi biết tin Ngô_Đình_Diệm bị lật_đổ và ám_sát phát_biểu của Hồ_Chí_Minh được thuật lại như sau Tôi không_thể_nào tin người Mỹ lại ngu_ngốc đến vậy Bộ_Chính_trị Đảng Lao_động Việt_Nam nói rõ hơn Hậu_quả của cuộc đảo_chính ngày 1 tháng 11 sẽ trái với những tính_toán của đế_quốc Mỹ Diệm là một trong số những nhân_vật mạnh nhất chống lại nhân_dân và Chủ_nghĩa_cộng_sản Tất_cả những gì có_thể làm nhằm cố_gắng đè_bẹp cách_mạng đã được Diệm thực_hiện Diệm là một trong những tay_sai có tài nhất của đế_quốc Mỹ Trong số những người chống cộng ở miền Nam Việt_Nam hoặc đang lưu_vong ở nước_ngoài không ai có đủ tài_lực chính_trị và khả_năng làm người khác tuân phục Do_đó chính_quyền tay_sai sẽ không_thể vững_bền Cuộc đảo_chính ngày 1 tháng 11 năm 1963 sẽ không phải là cuộc đảo_chính cuối_cùng Khi biết Tổng_thống Ngô_Đình_Diệm đã bị đảo_chính và giết chết Tổng_thống Mỹ John_F_Kennedy bị choáng_váng và ưu_tư thoáng buồn 4 giờ chiều ngày 2 tháng 11 năm 1963 khi được thông_báo anh_em Ngô_Đình_Diệm_Ngô_Đình_Nhu đã bị giết Đại_sứ Hoa_Kỳ Cabot_Lodge đã vui_vẻ thốt lên bằng tiếng Pháp C est formidable C est formidable Thật là tuyệt_diệu Thật là tuyệt_diệu Các cơ_quan do Ngô_Đình_Diệm lập ra như Đảng Cần_Lao Sở Nghiên_cứu Chính_trị Xã_hội Lực_lượng Đặc_biệt 4 cơ_quan Mật_vụ Công_an Phong_trào Cách_mạng Quốc_gia Thanh_Niên Cộng_hoà Phụ_nữ Liên_đới các xóm Đạo võ_trang tất_cả đều tê_liệt rồi tan_rã không một phản_ứng Cả cấu_trúc chính_trị mà họ Ngô xây_dựng trong 9 năm đã sụp_đổ chỉ trong 24 tiếng đồng_hồ tất_cả đều bỏ mặc gia_đình họ Ngô bị giết Nhà_sử_học Nguyễn_Hiến_Lê khi đó đang sống ở Sài_Gòn đã ghi lại không_khí vui_mừng của người_dân ở thời_điểm đó Nhà_báo đương_thời tại miền Nam ông Vũ_Bằng ghi lại không_khí của người_dân miền Nam lúc đó khi nghe tin vụ đảo_chính và việc anh_em Ngô_Đình_Diệm_Ngô_Đình_Nhu bị giết Cái chết của anh_em Ngô_Đình_Diệm cũng khiến cho các lãnh_đạo Á_Châu là đồng_minh của Mỹ phải cảm_thấy lo_ngại cho mình Về sau Tổng_thống Pakistan Ayub_Khan đã nói với Tổng_thống Hoa_Kỳ Richard_Nixon_Tài liệu của phía Hoa_Kỳ cho biết Ngô_Đình_Diệm và Ngô_Đình_Nhu được chôn trong những ngôi mộ không tên trong một nghĩa_trang bên cạnh ngôi nhà của đại_sứ Hoa_Kỳ Sau_này tìm_hiểu thì ông Ngô_Đình_Diệm và ông Ngô_Đình_Nhu được chôn ở nghĩa_trang Mạc_Đĩnh_Chi vị_trí ở đường Điện_Biên_Phủ cắt với đường Hai_Bà_Trưng ngày_nay là Công_viên Lê_Văn_Tám_Áo_quan của Ngô_Đình_Diệm hình_hộp áo_quan của Ngô_Đình_Nhu có nắp tròn Một nhân_chứng thời_kỳ này giải_thích vì người_thân của hai ông đi mua vội quan_tài nên chỉ mua được một chiếc hạng tốt dành cho ông Ngô_Đình_Diệm còn chiếc hạng vừa dành cho ông Ngô_Đình_Nhu_Trong khoảng thập_niên 1980 do nhu_cầu phát_triển đô_thị trong nội_đô Sài_Gòn nghĩa_trang Mạc_Đĩnh_Chi được di_dời về nghĩa_trang Lái_Thiêu Nghĩa_trang Nhân_dân số 6B ngày_nay Hiện_tại mộ ông Ngô_Đình_Diệm và ông Ngô_Đình_Nhu chính_thức đặt tại nghĩa_trang Lái_Thiêu_Mộ hai ông nằm hai bên mộ mẹ bà Phạm_Thị_Thân_Ngoài ra mộ ông Ngô_Đình_Cẩn cũng được dời về gần đó Mộ hai ông ban_đầu không có tên mà chỉ ghi tên_thánh và Huynh chỉ ông Ngô_Đình_Diệm hoặc Đệ ông Ngô_Đình_Nhu sau đó theo đề_nghị của một_số người mộ đã được đề đích_danh Đánh_giá Tại Việt_Nam Năm 1935 nhân việc Ngô_Đình_Diệm bị Bảo_Đại cách_chức rồi lại phục_chức Phan_Khôi nhận_xét như sau Thật chúng_tôi nói 50 năm nay mới có một người như ông Ngô_Đình_Diệm không phải là nói quá Ngay sau khi Ngô_Đình_Diệm nhậm_chức Thủ_tướng chính_quyền Bảo_Đại báo Nhân_dân của Đảng Lao_động đã có bài_chỉ trích Dưới thời thực_dân Pháp trước_đây do tài luồn_lọt bợ_đỡ Diệm từ chỗ một tên công_chức nhỏ đã được cất_nhắc dần_dần lên tới tuần_phủ Thấy quan_thầy chú_ý Diệm càng trổ_tài khuyến mã ra_sức đàn_áp cách_mạng áp_bức nông_dân nên đến năm 1933 nó được quan_thầy đặc_cách phong chức thượng_thư bộ lại trong cái thứ triều_đình mọt nát của Bảo_Đại_Hồi phát_xít Nhật xâm_lược Đông_Dương địa_vị thực_dân Pháp lung_lay Diệm giở_mặt thay_thầy_đổi_chủ Nó cử tên Vũ_Đình_Dy sang Đông_Kinh thay_mặt nó lạy_van phát_xít Nhật và xin cho nó cái chân thủ_tướng bù_nhìn Nó lại cho tên tay_sai Phan_Thúc_Ngô sang Nhật lần nữa mang cái Lời thề trung_thành của nó tâu hỏi với phát_xít Nhật và tên bù_nhìn Cường_Để đồng_thời định rước Cường_Để về làm vua bù_nhìn Ngô_Đình_Diệm chính là một con chó_săn lai Nhật lai Tây lai Mỹ chuyên thay_thầy_đổi_chủ Sách_giáo_khoa lịch_sử lớp nhất của Đệ_Nhị Việt_Nam Cộng_hoà Đệ_Nhị_Cộng hoà là chính_phủ do các tướng_lĩnh đảo_chính Ngô_Đình_Diệm lập nên để phân_biệt với Đệ_Nhất cộng_hoà là chính_phủ thời Ngô_Đình_Diệm xuất_bản năm 1966 viết về thời_kỳ Ngô_Đình_Diệm_Nhà sử_học và là một tín_đồ Công_giáo ông Nguyễn_Đình_Đầu cho rằng Ngô_Đình_Diệm là người_yêu nước và có công Ông nói Vào năm 1955 tôi ở Pháp về tôi thấy ông Ngô_Đình_Diệm có những hoạt_động rất tích_cực trong việc xây_dựng lại xã_hội đang sa_sút lúc bấy_giờ trên nhiều phương_diện Về kinh_tế lúc đó đang nhập_khẩu gạo mà chỉ trong vài năm đã phát_triển nông_nghiệp và xuất_khẩu 300 000 tấn gạo ra nước_ngoài Về văn_hoá tiến_bộ khá rõ_ràng đã xây_dựng được hệ_thống giáo_dục đào_tạo tiến_bộ theo chương_trình của người Pháp và phương_pháp của Hoa_Kỳ trong một thời_gian ngắn đã đào_tạo được nhiều chuyên_gia trí_thức Theo hồi_ức của tướng Trần_Văn_Đôn thì Ông Diệm là người tuy điềm_đạm bên ngoài nhưng tính rất nóng Một hôm tôi vào Dinh_Độc_Lập thấy thức_ăn cơm canh văng tung_toé dưới sảnh người bồi đang lau dọn Sau khi trò_chuyện với ông Diệm xong tôi quay ra hỏi tuỳ_viên có chuyện gì xảy ra thì được biết ông Diệm hất đổ mâm cơm vì thiếu một món mà ông thích Ngô_Đình_Diệm hiểu rõ bản_thân ông cần quân_đội nhưng ông luôn tỏ ý coi_thường quân_đội trong khi rất thích những bộ_trưởng dân_sự biết cách nịnh_hót Ngoài_ra ông Diệm là người phân_biệt cá_nhân theo vùng miền Ông chỉ thích nâng_đỡ người gốc Huế_Ngô_Đình_Diệm thường nói Chỉ có dân miền Trung mới có khả_năng lãnh_đạo quốc_gia Dân miền Bắc hợp với buôn_bán còn dân miền Nam chỉ làm tướng võ_biền Giáo_sư Nguyễn_Văn_Tương nguyên Tổng_Thư_ký Quốc_hội có nhận_xét về việc Ngô_Đình_Diệm đã khống_chế quốc_hội như một nhà độc_tài Ngô_Đình_Diệm quá đề_cao bản_thân lẫn người cùng huyết_thống có cách cư_xử không_khéo đối_với thuộc_cấp Đa_phần tướng_tá sĩ_quan đều bị ông Diệm gọi bằng thằng ngoại_trừ Tổng_tham_mưu_Trưởng Lê_Văn_Tỵ ông Diệm gọi là ngài còn tướng Nguyễn_Văn_Đôn thì gọi khách_khí bằng ông Theo nhiều hồi_ký của tướng_lĩnh dưới thời ông Diệm kể lại thì khi vào cửa Tam_quan ở các đền thờ vua_chúa ông Diệm thường nói Các ông đi cổng hai bên vì cổng giữa chỉ có vua mới được đi Chúng_ta phải tôn_trọng nguyên_tắc này Dứt câu ông Diệm đi vào bằng cổng giữa Ngay cả người gần_gũi với gia_đình ông như tướng Trần_Văn_Đôn còn bất_mãn với sự độc_đoán này của ông Diệm_Nhiều sử_gia gọi Việt_Nam Đệ_Nhất_Cộng hoà là Ngô triều Theo ông Quách_Tòng_Đức vốn là một viên_chức cao_cấp của chế_độ thực_dân từ trước năm 1945 và sau_này đã phục_vụ các chính_phủ ở Sài_Gòn cho rằng Ngô_Đình_Diệm có bản_chất quyết_liệt đến tàn_bạo rất kiên_trì trong những kế_hoạch thâu_tóm quyền_lực và không ngần_ngại sử_dụng những mưu_kế để đạt các mục_đích đã đặt ra Ngô_Đình_Diệm không hay to_tiếng nhưng ông ta cũng có những lúc lớn giọng quát nạt làm đám thuộc_hạ phải sợ_hãi Nhiều người từng tiếp_xúc với Tổng_thống Diệm ở Sài_Gòn đều có cảm_nhận rằng mặc_dù mang danh là đứng đầu một chính_thể cộng_hoà nhưng thực_chất Ngô_Đình_Diệm vẫn cư_xử như một viên quan lớn của chế_độ_phong_kiến Cũng dưới góc nhìn như_thế nên tác_giả Stanley_Karnow trong cuốn Vietnam_A_History đã dành hẳn một chương chương 8 nói về Ngô_Đình_Diệm với tựa đề America s Mandarin_Quan cận_thần của Mỹ Làm_việc theo kiểu quan_lại phong_kiến nên Tổng_thống Diệm cũng như em_trai ông là cố_vấn Ngô_Đình_Nhu thường_xuyên ôm_đồm mọi việc vì họ không thấy ai ngoài gia_tộc mình đủ độ tin_cậy để trao đầy_đủ trọng_trách Thiếu_tướng Đỗ_Mậu người từng nhiều năm phục_vụ Ngô_Đình_Diệm khi còn thất_thế lẫn khi đã trở_thành Tổng_thống ở Sài_Gòn có vài đánh_giá nhận_xét Ông Bùi_Kiến_Thành một cộng_sự thân_cận với Tổng_thống Ngô_Đình_Diệm nhận_định về sự thất_bại của ông Diệm_Ông_Lý_Chánh Trung_Đổng lý văn_phòng Bộ Quốc_gia Giáo_dục đã nhận_xét vào năm 1970 rằng Từ bên ngoài Ngô_Đình_Diệm từng sống ở Hoa_Kỳ một thời_gian có quan_hệ với một_số nhân_vật trong chính_giới Mỹ được Hoa_Kỳ ủng_hộ về Việt_Nam làm Thủ_tướng trong chính_phủ Bảo_Đại sau Hiệp_định Genève rồi Tổng_thống Đệ_Nhất_Cộng hoà Việt_Nam Người có ảnh_hưởng rất lớn trong việc ông Diệm trở_thành Thủ_tướng Quốc_gia Việt_Nam là Hồng y Spellman_John_Cooney 1985 đã viết Nhà hoạt_động dân_quyền nổi_tiếng người Mỹ gốc Phi_Martin_Luther_King trong bài phát_biểu phản_đối Chiến_tranh Việt_Nam với tiêu_đề Hơn cả Việt_Nam thời_khắc phá vỡ sụ im_lặng Beyond_Vietnam_A_Time to Break_Silence vào tháng 4 năm 1967 đã phê_phán Một_số người cho rằng Ngô_Đình_Diệm là người theo chủ_nghĩa dân_tộc Song tác_giả Dennis_Bloodworth 1970 nhận_xét rằng Có ý_kiến cho rằng Ngô_Đình_Diệm đã bỏ lỡ_cơ hội thống_nhất đất_nước khi từ_chối hiệp_thương không tiến_hành tổng_tuyển_cử và giết_hại rất nhiều người_thân cộng Tuy_nhiên theo Richard_J_Barnet nhận_xét Đại_sứ Mỹ J Lowton_Collins nhận_xét về ông Diệm_Ông ấy quá quan_tâm đến những vấn_đề nhỏ_nhặt không có bất_cứ sáng_kiến đáng_kể nào từ ngày nắm chính_quyền Những người có khả_năng trong chính_phủ đều khó_chịu về thói_quen quyết_định trên đầu người khác của ông Diệm_Ông_Diệm hoàn_toàn không trông_cậy vào họ mà đặt hết niềm tin vào hai người em cùng những người chịu phục_tùng ông ấy Ông là người hoàn_toàn không biết nhân_nhượng và với thái_độ của một người khổ_hạnh ông không_thể đương_đầu với những thế_lực thực_tại điển_hình nhất là Bình_Xuyên Người Mỹ không xem ông Diệm là một kẻ bù_nhìn Họ đánh_giá ông Diệm là một con_người luôn muốn có được tất_cả hoặc không có gì được ăn cả ngã về không và ông Ngô_Đình_Diệm là một con_rối Nhưng con_rối ấy tự giật_dây mình và giật_dây luôn cả chúng_ta Nhà_sử_học George_C_Herring nhận_xét Những báo_cáo của cơ_quan tình_báo Mỹ CIA soạn trong tháng 2 năm 1957 mô_tả chế_độ Diệm như sau Theo sách Triangle of Death thì ngày 1 tháng 2 năm 1966 Lyndon_B_Johnson lúc này đã là Tổng_thống Hoa_Kỳ gọi điện_thoại cho Thượng_nghị_sĩ Eugene_McCarthay nhắc lại chuyện chính_quyền tổng_thống John_F_Kennedy muốn tham_chiến ở Việt_Nam và đã cùng bọn du_côn phe đảo_chính để hạ_sát Ngô_Đình_Diệm_Trong một bài đăng trên tuần_san Weekly_Standard ngày 29 9 2003 James_Osen đã trình_bày và phân_tích đoạn băng này và kết_luận rằng Tổng_thống Kennedy phải chịu trách_nhiệm về cái chết của Ngô_Đình_Diệm Thủ_tướng Singapore đương_thời là Lý_Quang_Diệu tin rằng hành_động tiêu_diệt những người đối_lập của Ngô_Đình_Diệm đã góp_phần khiến Việt_Nam Cộng_Hoà thất_bại Lý_Quang_Diệu nói rằng chính_quyền Mỹ đã cho_phép Ngô_Đình_Diệm loại_bỏ khỏi hệ_thống chính_trị tất_cả những lựa_chọn có_thể thay_thế cho ông ta Vì điều này Việt_Nam Cộng_Hoà đã mất hết nhân_tài và không còn ai có đủ tài_năng để đóng vai_trò dẫn_dắt dẫn tới sự lụn_bại và sụp_đổ của chính_phủ này Sau_này trong cuộc phỏng_vấn của Stanley_Karnow sử_gia chuyên về chiến_tranh Việt_Nam hỏi tổng_thống Johnson là ông có tin rằng Diệm là Winston_Churchill Thủ_tướng Anh góp_phần thắng Đức Quốc xã tại châu_Âu của Đông_Nam_Á hay không thì Johnson đã văng_tục Xem thêm BULLET Chiến_tranh Việt_Nam BULLET Đệ_Nhất_Cộng hoà Việt_Nam BULLET Đảo_chính Việt_Nam Cộng_hoà 1960 BULLET Đảo_chính Việt_Nam Cộng_hoà 1963 BULLET Thủ_tướng Việt_Nam BULLET Ván bài lật ngửa Đọc thêm Tiếng Việt_BULLET_Từ triều_đình Huế đến chiến_khu Việt_Bắc_Phạm_Khắc Hoè_Nhà xuất_bản Thuận_Hoá 1987 BULLET Tại_sao Mỹ thua ở Việt_Nam Nguyễn_Phú_Đức_Nhà xuất_bản Lao_động 2009 Tiếng Anh BULLET Sergei_Blagov_Honest_Mistakes The_Life and Death of Trình_Minh_Thế_Nova Science_Publishers_Inc_Huntington New_York 2001 BULLET Chapman_J_M 2013 Cauldron of resistance Ngo_Dinh_Diem the United_States and 1950s southern Vietnam_Ithaca_Cornell_University Press_BULLET_Miller_Edward 2013 Misalliance_Ngo_Dinh_Diem the United_States and the Fate of South_Vietnam_Harvard_University Press_Liên kết ngoài BULLET Ai giết anh_em Ngô_Đình_Diệm phiên_bản xuất_bản sau 1975 của cuốn Làm thế_nào để giết một Tổng_thống tác_giả Lương_Khải_Minh và Cao_Thế Dung_BULLET_They_Shoot Allies_Don t They_When 25 Years_Ago_NGO_Dinh Diem_Was_Assassinated_His Supporters_Blamed the United_States_They_Were Right_Francis_X_Winters National_Review_Vol 40 ngày 25 tháng 11 năm 1988 BULLET Tổng_thống Ngô_Đình_Diệm_BULLET Đánh_giá lại Ngô_Đình_Diệm_BULLET The_Fall of Ngo_Dinh_Diem_BULLET Modern_History_Sourcebook_President Eisenhower_Letter to Ngo_Dinh_Diem ngày 23 tháng 10 năm 1954 BULLET JFK and the Diem_Coup_Provided by the National_Security_Archive_BULLET The_Pentagon_Papers_Vol 2 Ch 4 The_Overthrow of Ngo_Dinh_Diem_May November 1963 pp 201 76 BULLET Loạt bài 1963 và hai vụ ám_sát tổng_thống đăng trên Đài BBC

Ngô_Đình_Diệm

Máy_tính Máy_tính hay máy điện_toán là một máy có_thể được hướng_dẫn để thực_hiện các các chuỗi các phép_toán số học hoặc logic một_cách tự_động thông_qua lập_trình máy_tính Máy_tính hiện_đại có khả_năng tuân theo các tập_hợp lệnh tổng_quát được gọi là chương_trình Các chương_trình này cho_phép máy_tính thực_hiện một loạt các tác_vụ Một máy_tính hoàn_chỉnh bao_gồm phần_cứng hệ_điều_hành phần_mềm chính và thiết_bị_ngoại_vi cần_thiết và sử_dụng cho hoạt_động hoàn_chỉnh có_thể được gọi là hệ_thống máy_tính Thuật_ngữ này cũng có_thể được sử_dụng cho một nhóm máy_tính được kết_nối và hoạt_động cùng nhau cụ_thể là một mạng máy_tính hoặc cụm máy_tính Máy_tính được sử_dụng làm hệ_thống điều_khiển cho nhiều loại thiết_bị công_nghiệp và dân_dụng Điều này bao_gồm các thiết_bị có mục_đích đặc_biệt đơn_giản như lò_vi_sóng và điều_khiển_từ_xa các thiết_bị nhà_máy như rô bốt công_nghiệp và thiết_kế có sự hỗ_trợ của máy_tính và cả các thiết_bị đa_năng như máy_tính_cá_nhân và thiết_bị di_động như điện_thoại thông_minh Internet được chạy trên các máy_tính và nó kết_nối hàng trăm triệu máy_tính khác và người dùng của chúng Máy_tính ban_đầu chỉ được coi là thiết_bị tính_toán Từ thời cổ_đại các thiết_bị thủ_công đơn_giản như bàn_tính đã hỗ_trợ con_người thực_hiện các phép_tính Đầu Cách_mạng_Công_nghiệp một_số thiết_bị cơ_khí đã được chế_tạo để tự_động_hoá các công_việc kéo_dài tẻ_nhạt chẳng_hạn như hướng_dẫn các mẫu cho khung dệt Các máy điện phức_tạp hơn đã thực_hiện các phép_tính tương_tự chuyên_biệt vào đầu thế_kỷ 20 Các máy_tính toán điện_tử kỹ_thuật_số đầu_tiên được phát_triển trong Thế_chiến II Các bóng_bán_dẫn đầu_tiên vào cuối những năm 1940 được tiếp_nối bằng công_nghệ chip MOSFET bóng_bán_dẫn MOS dựa trên silicon và mạch_tích_hợp nguyên khối IC vào cuối những năm 1950 dẫn đến cuộc cách_mạng vi_xử_lý và vi máy_tính vào những năm 1970 Tốc_độ sức_mạnh và tính linh_hoạt của máy_tính đã tăng lên đáng_kể kể từ đó với số_lượng bóng_bán_dẫn tăng với tốc_độ nhanh_chóng theo dự_đoán của định_luật Moore dẫn đến cuộc Cách_mạng_Kỹ_thuật số trong khoảng cuối thế_kỷ 20 đến đầu thế_kỷ 21 Thông_thường một máy_tính hiện_đại bao_gồm ít_nhất một phần_tử xử_lý điển_hình là đơn_vị xử_lý trung_tâm CPU dưới dạng bộ_vi_xử_lý cùng với một_số loại bộ_nhớ máy_tính điển_hình là chip bộ_nhớ bán_dẫn Phần_tử xử_lý thực_hiện các phép_toán số học và logic và một đơn_vị_điều_khiển và sắp_xếp trình_tự có_thể thay_đổi thứ_tự của các hoạt_động theo thông_tin được lưu_trữ Các thiết_bị_ngoại_vi bao_gồm thiết_bị đầu_vào bàn_phím chuột máy_tính phím điều_khiển v v thiết_bị đầu_ra màn_hình điều_khiển máy_in v v và thiết_bị đầu_vào đầu_ra thực_hiện cả hai chức_năng trên ví_dụ màn_hình cảm_ứng từ những năm 2000 Các thiết_bị_ngoại_vi cho_phép thông_tin được truy_xuất từ một nguồn bên ngoài và chúng cho_phép lưu và truy_xuất kết_quả của các hoạt_động trên máy_tính Lịch_sử Trước thế_kỷ 20 Các thiết_bị đã được sử_dụng để hỗ_trợ tính_toán trong hàng nghìn năm chủ_yếu sử_dụng giao_tiếp 1 1 với các ngón tay Thiết_bị đếm sớm nhất có_lẽ là một dạng que tính Các công_cụ hỗ_trợ lưu_giữ hồ_sơ sau_này trong suốt Fertile_Crescent bao_gồm các phép_tính quả cầu đất_sét hình_nón v v thể_hiện số_lượng vật_phẩm có_thể là gia_súc hoặc ngũ_cốc được niêm_phong trong các thùng chứa đất_sét rỗng không nung Việc sử_dụng que đếm là một ví_dụ Bàn_tính ban_đầu được sử_dụng cho các nhiệm_vụ số học Bàn_tính La_Mã được phát_triển từ các thiết_bị tính_toán được sử_dụng ở Babylonia vào đầu năm 2400 TCN Kể từ đó nhiều dạng bảng hoặc bảng tính_toán khác đã được phát_minh Trong một nhà tính_toán ở châu_Âu thời Trung_cổ một tấm vải ca_rô sẽ được đặt trên bàn và các điểm đánh_dấu di_chuyển xung_quanh nó theo các quy_tắc nhất_định như một biện_pháp hỗ_trợ tính_toán các khoản tiền Cỗ máy Antikythera được cho là máy_tính tương_tự cơ_học sớm nhất theo Derek_J de Solla_Price_Nó được thiết_kế để tính_toán các vị_trí thiên_văn Nó được phát_hiện vào năm 1901 trong xác tàu Antikythera ngoài khơi đảo Antikythera của Hy_Lạp giữa Kythera và Crete và có niên_đại là khoảng năm 100 TCN Các thiết_bị có mức_độ phức_tạp tương_đương với cỗ máy Antikythera sẽ không xuất_hiện trở_lại cho đến một nghìn năm sau Nhiều công_cụ hỗ_trợ cơ_học để tính_toán và đo_lường đã được xây_dựng để sử_dụng trong thiên_văn và điều hướng Planisphere là một bản_đồ sao do Abū_Rayhān al Bīrūnī phát_minh vào đầu thế_kỷ 11 Thước trắc tinh được phát_minh ở thế_giới Hy_Lạp vào thế_kỷ 1 hoặc 2 TCN và thường được cho là do Hipparchus phát_minh Là sự kết_hợp của planisphere và dioptra thước trắc tinh thực_sự là một máy_tính tương_tự có khả_năng giải_quyết một_số loại vấn_đề khác nhau trong thiên_văn_học hình_cầu Thước này kết_hợp một máy_tính lịch cơ_học và bánh_răng được Abi_Bakr ở Isfahan_Ba_Tư phát_minh vào năm 1235 Abū_Rayhān al Bīrūnī đã phát_minh ra thước trắc tinh có lịch âm dương có hộp_số cơ_học đầu_tiên một máy xử_lý tri_thức có dây cố_định ban_đầu với các bánh_răng liên_kết với nhau khoảng năm 1000 Thước_gấp một công_cụ tính_toán được sử_dụng để giải các bài_toán về tỷ_lệ lượng_giác nhân và chia và tính các hàm khác nhau chẳng_hạn như bình_phương và khai_căn bậc hai được phát_triển vào cuối thế_kỷ 16 và được ứng_dụng trong các ngành vũ_khí khảo_sát và điều hướng Máy đo planimeter là một công_cụ thủ_công để tính diện_tích của một hình khép_kín bằng cách đi dọc theo nó bằng một liên_kết cơ_học Thước loga đã được phát_minh vào_khoảng năm 1620 1630 ngay sau khi xuất_hiện khái_niệm lôgarit Nó là một máy_tính tương_tự vận_hành bằng tay để thực_hiện các phép nhân và chia Khi quá_trình phát_triển thước loga phát_triển các cột tỷ_lệ được bổ_sung cho_phép tính số nghịch_đảo bình_phương và căn bậc hai lập_phương và căn bậc ba cũng như các hàm siêu_việt như logarit và hàm mũ lượng_giác tròn và hypebol và các hàm khác Thước loga với các thang đo đặc_biệt vẫn được sử_dụng để thực_hiện nhanh các phép_tính thông_thường chẳng_hạn như thước loga tròn E6B được sử_dụng để tính_toán thời_gian và khoảng_cách trên máy_bay hạng nhẹ Vào những năm 1770 Pierre_Jaquet_Droz một thợ đồng_hồ Thuỵ_Sĩ đã chế_tạo ra một con búp_bê cơ_khí có_thể viết khi cầm bút_lông Bằng cách chuyển_đổi số_lượng và thứ_tự các bánh_xe bên trong của nó búp_bê này có_thể viết các chữ_cái khác nhau và do_đó có_thể tạo ra các thông_điệp khác nhau Trên thực_tế nó có_thể được lập_trình một_cách máy_móc để đọc các hướng_dẫn Cùng với hai cỗ máy phức_tạp khác búp_bê viết chữ này đang được bảo_tồn ở bảo_tàng Musée d Art et d Histoire ở Neuchâtel_Thuỵ_Sĩ và vẫn còn hoạt_động Các nguyên_lý cơ_bản Máy_tính có_thể làm_việc thông_qua sự chuyển_động của các bộ_phận cơ_khí điện_tử electron hay các hiện_tượng vật_lý khác đã biết Mặc_dù máy_tính được xây_dựng từ nhiều công_nghệ khác nhau song gần như tất_cả các máy_tính hiện_nay đều là máy_tính_điện_tử Máy_tính có_thể trực_tiếp mô_hình_hoá các vấn_đề cần được giải_quyết trong khả_năng của nó các vấn_đề cần được giải_quyết sẽ được mô_phỏng gần giống nhất với những hiện_tượng vật_lý đang khai_thác Ví_dụ dòng chuyển_động của các điện_tử có_thể được sử_dụng để mô_hình_hoá sự chuyển_động của nước trong đập Những chiếc máy_tính tương_tự analog computer giống như_thế đã rất phổ_biến trong thập_niên 1960 nhưng hiện_nay còn rất ít Trong phần_lớn các máy_tính ngày_nay trước_hết mọi vấn_đề sẽ được chuyển thành các yếu_tố toán_học bằng cách diễn_tả mọi thông_tin liên_quan thành các số theo hệ nhị_phân hệ_thống_đếm dựa trên các số 0 và 1 hay còn gọi là hệ_đếm cơ_số 2 Sau đó mọi tính_toán trên các thông_tin này được tính_toán bằng đại_số Boole_Boolean algebra Các mạch điện_tử được sử_dụng để miêu_tả các phép_tính Boole_Vì phần_lớn các phép_tính toán_học có_thể chuyển thành các phép_tính Bool nên máy_tính_điện_tử đủ nhanh để xử_lý phần_lớn các vấn_đề toán_học và phần_lớn thông_tin của vấn_đề cần giải_quyết đã được chuyển thành các vấn_đề toán_học Ý_tưởng cơ_bản này được nhận_biết và nghiên_cứu bởi Claude_E_Shannon người đã làm cho máy_tính kỹ_thuật_số digital computer hiện_đại trở_thành hiện_thực Máy_tính không_thể giải_quyết tất_cả mọi vấn_đề của toán_học Alan_Turing đã sáng_tạo ra khoa_học lý_thuyết máy_tính trong đó đề_cập tới những vấn_đề mà máy_tính có_thể hay không_thể giải_quyết Khi máy_tính kết_thúc tính_toán một vấn_đề kết_quả của nó được hiển_thị cho người sử_dụng thấy thông_qua thiết_bị xuất như bóng_đèn màn_hình máy_in máy_chiếu Những người mới sử_dụng máy_tính đặc_biệt là trẻ_em thường cảm_thấy khó hiểu về ý_tưởng cơ_bản là máy_tính chỉ là một cái máy nó không_thể suy_nghĩ hay hiểu những gì nó hiển_thị Máy_tính chỉ đơn_giản thi_hành các tìm_kiếm cơ_khí trên các bảng_màu và đường_thẳng đã lập_trình trước rồi sau đó thông_qua các thiết_bị đầu_ra màn_hình máy_in chuyển_đổi chúng thành những ký_hiệu mà con_người có_thể cảm_nhận được thông_qua các giác_quan hình_ảnh trên màn_hình chữ trên văn_bản được in ra Chỉ có bộ_não của con_người mới nhận_thức được những ký_hiệu này tạo thành các chữ hay số và gắn ý_nghĩa cho chúng Trong quan_điểm của máy_tính thì mọi thứ mà nó nhận thấy kể_cả khi máy_tính được coi là có khả_năng tự nhận_biết chỉ là các hạt electron tương_đương với các số 0 và 1 Xem thêm trí_tuệ_nhân_tạo artificial intelligence và robot Phát_triển Các thiết_bị tính_toán tăng gấp đôi năng_lực được định_nghĩa là số phép_tính thực_hiện trong một giây cho mỗi 1 000 USD chi_phí sau mỗi 18 đến 24 tháng kể từ năm 1900 Gordon_E_Moore người đồng sáng_lập ra Intel lần đầu_tiên đã miêu_tả tính_chất này của sự phát_triển vào năm 1965 Xem định_luật Moore_Cùng với việc tăng khả_năng tính_toán trên một đơn_vị chi_phí thì tốc_độ của sự thu nhỏ kích_thước cũng tương_tự Những chiếc máy_tính_điện_tử đầu_tiên như ENIAC ra_đời năm 1946 là một thiết_bị khổng_lồ nặng hàng tấn tiêu_thụ nhiều điện_năng chiếm một diện_tích lớn thực_hiện được ít phép_tính và đòi_hỏi nhiều người điều_khiển để có_thể hoạt_động được Những cỗ máy này đắt đến mức chỉ có các chính_phủ hay các viện nghiên_cứu lớn mới có đủ điều_kiện để duy_trì hoạt_động của chúng Năm 1973 Trương_Trọng_Thi chế_tạo ra Micral mà nhiều người coi là máy_tính_cá_nhân đầu_tiên trên thế_giới Một bản_mẫu của nó hiện được trưng_bày trong Viện_bảo_tàng máy_tính Boston_Mỹ_Chiếc máy này ra_đời hơn một năm trước máy Altair của công_ty Mỹ MITS Electronics công_ty này cũng cho mình là cha_đẻ của PC Phân_loại máy_tính Những phần dưới đây miêu_tả các xu_hướng khác nhau trong sự phân_loại các máy_tính Theo mục_đích sử_dụng chúng_ta có Máy_chủ thực_hiện nhiều chức_năng hoặc một chức_năng duy_nhất không bao_giờ nghỉ BULLET Siêu máy_tính BULLET Siêu máy_tính cỡ nhỏ BULLET Mainframe_BULLET_Máy chủ doanh_nghiệp BULLET Máy_tính mini BULLET Máy trạm workstation Máy_tính phục_vụ dân_dụng BULLET Máy_vi_tính BULLET Máy_tính_cá_nhân PC Personal_Computer_Máy tính gia_đình BULLET Máy_tính_để_bàn Desktop_BULLET_Máy tính xách tay Laptop gồm nhiều dòng laptop phổ_thông notebook untrabook laptop quân_đội và workstation mobile BULLET Máy_tính bảng như Ipad_BULLET_Thiết bị hỗ_trợ kỹ_thuật_số cá_nhân PDA BULLET Máy_tính tháo_lắp Điểm yếu của xu_hướng phân_loại này là tính_chất mơ_hồ của nó Cách phân_loại này thường được sử_dụng khi cần phân_loại tại một thời_điểm nào đó trong quá_trình phát_triển của ngành công_nghiệp máy_tính Sự phát_triển nhanh_chóng của công_nghiệp máy_tính đã làm cho định_nghĩa trên nhanh_chóng trở_nên lạc_hậu Rất nhiều loại máy_tính hiện_nay không được còn sử_dụng nữa như máy phân_tích vi phân differential analyzer không được đưa vào danh_sách này Những sơ_đồ phân_loại khác cần được đề ra để định_nghĩa thuật_ngữ máy_tính một_cách ít hoặc không mơ_hồ hơn Theo mức cải_tiến công_nghệ Một_cách phân_loại máy_tính ít mơ_hồ hơn là theo mức_độ hoàn_thiện của công_nghệ Những chiếc máy_tính có_mặt sớm nhất thuần_tuý là máy cơ_khí Trong thập_niên 1930 các thành_phần rơ le cơ_điện đã được giới_thiệu vào máy_tính từ ngành công_nghiệp liên_lạc viễn_thông Trong thập_niên 1940 những chiếc máy_tính thuần_tuý điện_tử đã được chế_tạo từ những đèn_điện_tử chân không Trong hai thập_niên 1950 và thập_niên 1960 bóng_điện_tử dần_dà được thay_thế bởi transistor và từ cuối thập_niên 1960 đầu thập_niên 1970 là bởi mạch_tích_hợp bán_dẫn chíp bán_dẫn hay IC cho đến hiện_nay Một hướng nghiên_cứu phát_triển gần đây là máy_tính quang optical computer trong đó máy_tính hoạt_động theo nguyên_lý của ánh_sáng hơn là theo nguyên_lý của các dòng_điện đồng_thời khả_năng sử_dụng DNA trong công_nghệ máy_tính cũng đang được thử_nghiệm Một nhánh khác của việc nghiên_cứu có_thể dẫn công_nghiệp máy_tính tới những khả_năng mới như tính_toán lượng_tử tuy_rằng nó vẫn còn ở giai_đoạn đầu của việc nghiên_cứu Theo đặc_trưng thiết_kế Các máy_tính hiện_đại đã liên_kết các đặc_trưng thiết_kế chính được phát_triển bởi nhiều người đóng_góp trong nhiều năm Các đặc_trưng này phần_lớn không phụ_thuộc vào mức_độ hoàn_thiện của công_nghệ Các máy_tính hiện_đại nhận được khả_năng tổng_thể của chúng theo cách mà các đặc_trưng này tác_động qua_lại với nhau Một_số đặc_trưng quan_trọng được liệt_kê dưới đây Kỹ_thuật_số và kỹ_thuật tương_tự Một quyết_định nền_tảng trong việc thiết_kế máy_tính là hoặc sử_dụng kỹ_thuật_số digital hoặc sử_dụng kỹ_thuật tương_tự analog Các máy_tính kỹ_thuật_số digital computer tính_toán trên các giá_trị số rời_rạc discreet value hoặc giá_trị tượng_trưng symbolic value trong khi đó máy_tính tương_tự analog computer tính_toán trên các tín_hiệu dữ_liệu liên_tục continuous data signal Bắt_đầu từ thập_niên 1940 máy_tính kỹ_thuật_số đã trở_nên phổ_biến hơn mặc_dù máy_tính tương_tự vẫn được sử_dụng cho một_số mục_đích đặc_biệt như trong kỹ_thuật robot và việc kiểm_soát các lò xyclôtrôn Các thiết_kế khác dùng tính_toán xung_lượng và tính_toán lượng_tử cũng hiện_hữu nhưng chúng hoặc được sử_dụng cho các mục_đích đặc_biệt hoặc vẫn đang trong vòng thử_nghiệm Nhị phân và Thập phân Một phát_triển quan_trọng trong thiết_kế tính_toán kỹ_thuật_số là việc sử_dụng hệ nhị phân như là hệ_thống số đếm nội_tại Điều này đã bãi_bỏ những yêu_cầu cần_thiết trong các cơ_cấu kỹ_thuật phức_tạp của các máy_tính sử_dụng hệ_số đếm khác chẳng_hạn như hệ thập phân Việc áp_dụng hệ nhị phân đã làm cho việc thiết_kế trở_nên đơn_giản hơn để thực_hiện các phép_tính số học và các phép_tính lôgic Khả_năng lập_trình Khả_năng lập_trình của máy_tính programmability nghĩa_là cung_cấp cho nó một tập_hợp các chỉ_thị để thực_hiện mà không có sự điều_khiển vật_lý đối_với nó là một đặc_trưng thiết_kế nền_tảng của phần_lớn các máy_tính Đặc_trưng này là một sự mở_rộng đáng_kể khi các máy_tính đã được phát_triển đến mức nó có_thể kiểm_soát_động luồng thực_hiện của chương_trình Điều này cho_phép máy_tính kiểm_soát được thứ_tự trong sự_thực thi các chỉ_lệnh trong chương_trình dựa trên các dữ_liệu đã được tính ra Điểm nổi_bật chính trong thiết_kế này đó là nó đã được đơn_giản_hoá một_cách đáng_kể với việc áp_dụng các phép_tính số học theo hệ_đếm_nhị phân để có_thể mô_tả hàng_loạt các phép_tính lôgic Lưu_trữ Trong quá_trình tính_toán máy_tính thông_thường cần phải lưu_trữ các giá_trị trung_gian để có_thể sử_dụng trong các tính_toán sau đó Khả_năng thực_hiện của máy_tính phần_lớn phụ_thuộc vào tốc_độ đọc các giá_trị từ bộ_nhớ và tốc_độ ghi vào bộ_nhớ cũng như dung_lượng bộ_nhớ Ban_đầu bộ_nhớ chỉ được sử_dụng cho các giá_trị trung_gian nhưng từ thập_niên 1940 thì chính bản_thân chương_trình cũng có_thể được lưu_trữ theo cách này Điểm nổi_trội này đã dẫn đến việc ra_đời của những chiếc máy_tính có sẵn chương_trình đầu_tiên của thế_hệ máy_tính ngày_nay Theo năng_lực sử_dụng Có_lẽ cách tốt nhất để phân_loại các thiết_bị máy_tính là theo năng_lực nội_tại của nó hơn là theo việc sử_dụng sự hoàn_thiện công_nghệ hay các đặc_trưng thiết_kế Máy_tính có_thể chia làm ba dạng chính dựa theo năng_lực sử_dụng BULLET Các thiết_bị có một mục_đích chỉ có_thể thực_hiện duy_nhất một chức_năng ví_dụ cỗ máy Antikythera năm 87 trước công_lịch và máy dự_báo thuỷ_triều của Lord_Kelvin năm 1876 BULLET Các thiết_bị có mục_đích đặc_biệt có_thể thực_hiện một_số chức_năng hữu_hạn ví_dụ động_cơ vi phân số 1 Difference_Engine_No 1 của Charles_Babbage năm 1832 và máy phân_tích vi phân của Vannevar_Bush năm 1932 BULLET Các thiết_bị có mục_đích không nhất_định là các dạng máy_tính sử_dụng ngày_nay Các máy_tính có mục_đích không nhất_định Các máy_tính có mục_đích không nhất_định còn được gọi là các máy loại Turing hoàn_tất và điều này được sử_dụng như khả_năng ngưỡng để định_nghĩa các máy_tính hiện_nay tuy_nhiên định_nghĩa này có vài vấn_đề Một_số thiết_bị tính_toán với thiết_kế đơn_giản đã được chứng_tỏ là có tính Turing hoàn_tất Cho đến nay Z3 phát_triển bởi Konrad_Zuse năm 1941 là chiếc máy_tính hoạt_động đầu_tiên đã được chứng_tỏ đạt được tính_chất này chứng_minh được hoàn_thành vào năm 1998 Trong khi Z3 và có_thể một_số thiết_bị khác có tính Turing hoàn_tất trên lý_thuyết trên thực_tế chúng không phải là những máy_tính có mục_đích không nhất_định Chúng thuộc về những cái được gọi một_cách hài_hước là Turing_Tar_Pit chỗ ở đó mọi điều đều có_thể nhưng chẳng có gì là thực_tế Xem Jargon_File_Các máy_tính hiện_đại không_những có mục_đích không nhất_định trên lý_thuyết mà_còn có mục_đích không nhất_định trên thực_tế Các máy_tính hiện_đại như loại kỹ_thuật_số loại điện_tử hay loại có mục_đích không nhất_định được phát_triển bởi nhiều người đóng_góp trong một khoảng thời_gian dài từ giữa thập_niên 1930 tới cuối thập_niên 1940 Trong giai_đoạn này rất nhiều cỗ máy thử_nghiệm đã được phát_triển có_thể coi là có tính Turing hoàn_tất như ABC ENIAC Harvard_Mk_I_Colossus v v Xem thêm Lịch_sử phần_cứng máy_tính Tất_cả các cỗ máy này trong thời_đại của chúng đều được cho là chiếc máy_tính đầu_tiên nhưng tất_cả đều có những giới_hạn nhất_định trong mục_đích sử_dụng và thiết_kế của chúng đã sớm bị đào_thải Các máy_tính có sẵn chương_trình Trong cuối thập_niên 1940 thiết_kế đầu_tiên cho máy_tính có sẵn chương_trình stored program computer đã được phát_triển và biên_khảo Xem thêm Bản_thảo đầu_tiên tại trường công_nghệ điện Moore của Đại_học Pennsylvania_Phương pháp giải_quyết miêu_tả trong tài_liệu được biết đến như là kiến_trúc Von_Neumann mang tên của nhà toán_học Jon von Neumann mặc_dù các thành_viên của trường công_nghệ điện Moore mới thực_sự sáng_chế ra thiết_kế này Kiến_trúc Von_Neumann đã giải_quyết vấn_đề thuộc về thiết_kế của máy ENIAC và sửa_đổi bằng cách lưu_trữ chương_trình của máy trong bộ_nhớ của nó Von_Neumann cung_cấp thiết_kế này cho các nhà_nghiên_cứu khác ngay sau khi ENIAC được công_bố vào năm 1946 Nhiều kế_hoạch đã được phát_triển để hoàn_thiện thiết_kế này tại trường Moore trong chiếc máy có tên gọi là EDVAC EDVAC đã không hoạt_động được cho đến tận năm 1953 vì những khó_khăn kỹ_thuật trong việc hoàn_thiện độ tin_cậy của bộ_nhớ Từ bản_sao của thiết_kế này các viện nghiên_cứu khác đã giải_quyết được vấn_đề đó trước trường Moore và hoàn_thiện các máy_tính có sẵn chương_trình của họ Theo thứ_tự của việc hoạt_động thành_công thì 5 chiếc máy_tính có sẵn chương_trình đầu_tiên dựa trên cơ_sở của kiến_trúc Von_Neumann là Thiết_kế chương_trình có sẵn được định_nghĩa bởi kiến_trúc Von_Neumann cuối_cùng đã cho_phép máy_tính khai_thác tiềm_năng mục_đích không nhất_định của chúng Bằng cách lưu_trữ chương_trình trong bộ_nhớ chúng có_thể nhanh_chóng nhảy từ chỉ_thị này tới chỉ_thị khác dựa trên kết_quả của một điều_kiện như đã được định_nghĩa sẵn trong chương_trình Các điều_kiện này thông_thường lượng giá các dữ_liệu đã được tính_toán bởi chương_trình và cho_phép chương_trình trở_thành_động hơn Thiết_kế này cũng hỗ_trợ vào khả_năng tự_động viết lại chương_trình ngay trong khi nó đang thực_thi một đặc_trưng rất mạnh nhưng cần sử_dụng một_cách cẩn_thận Các đặc_trưng này là nền_tảng cho các máy_tính hiện_đại Nói một_cách chính_xác phần_lớn các máy_tính hiện_đại là thiết_bị tính_toán theo phép nhị phân bằng điện_tử có sẵn chương_trình và có mục_đích không nhất_định Các máy_tính có mục_đích đặc_biệt Các máy_tính có mục_đích đặc_biệt special purpose computer đã được phổ_biến trong thập_niên 1930 và đầu thập_niên 1940 nhưng vẫn chưa bị thay_thế hoàn_toàn bởi các máy_tính có mục_đích không nhất_định Sự giảm xuống về kích_thước và giá_cả cũng như sự tăng năng_lực của chúng đã khiến việc sử_dụng máy_tính có mục_đích đặc_biệt trong các ứng_dụng đặc_biệt trở_thành một hiệu_quả tốt về mặt chi_phí Rất nhiều các thiết_bị dùng tại nhà và trong công_nghiệp như điện_thoại_di_động máy thâu video hệ_thống đánh lửa tự_động v v có chứa loại máy_tính có mục_đích đặc_biệt này Trong một_số trường_hợp các máy_tính này là loại Turing hoàn_tất như máy chơi trò_chơi điện_tử PDA nhưng rất nhiều trong số chúng được lập_trình một lần tại nhà_máy sản_xuất và rất ít khi phải lập_trình lại Chương_trình mà các thiết_bị này thực_thi thông_thường được lưu_trữ trong bộ_nhớ_chỉ_đọc ROM mà khi cần_thiết có_thể thay_thế để thay_đổi hoạt_động của máy Các máy_tính được nhúng bên trong các thiết_bị khác thông_thường được gọi là vi điều_khiển microcontroller hay máy_tính nhúng embedded computer Các máy_tính có một mục_đích Các máy_tính có một mục_đích single purpose computer là loại xuất_hiện sớm nhất của thiết_bị máy_tính Khi được cung_cấp dữ_liệu nó có_thể tính kết_quả của một hàm đơn_giản đã được thiết_lập trong cơ_chế của nó Các máy_tính có mục_đích không nhất_định gần như đã thay_thế hoàn_toàn các máy_tính có một mục_đích và do_đó đã phát_sinh một lĩnh_vực hoạt_động mới của loài_người phát_triển phần_mềm Các máy_tính có mục_đích không nhất_định cần phải được lập_trình với một bộ chỉ_thị liên_quan đến phần_mềm máy_tính Việc thiết_kế các thiết_bị tính_toán có một mục_đích hay có mục_đích đặc_biệt hiện_nay là những bài_tập khái_niệm thuần_tuý bao_gồm các phần_mềm thiết_kế Theo hình_thức hoạt_động Máy_tính có_thể được phân_loại tuỳ theo cách_thức người dùng vận_hành Có hai loại chính kiểu xử_lý tuần_tự batch processing và kiểu xử_lý tương_tác interactive processing Các phần_mềm và ứng_dụng máy_tính Các máy_tính_điện_tử dùng kỹ_thuật_số digital computer đầu_tiên với kích_thước lớn và giá_thành cao phần_lớn thực_hiện các tính_toán khoa_học thông_thường để hỗ_trợ các mục_tiêu quân_sự ENIAC đầu_tiên được thiết_kế để tính_toán các bảng đạn_đạo cho pháo_binh nhưng nó cũng được sử_dụng để tính_toán mật_độ neutron trên bình_diện để hỗ_trợ vào thiết_kế bom_khinh_khí Công_việc tính_toán này xảy ra từ tháng 12 năm 1945 đến tháng 1 năm 1946 với hàng triệu vạch ra rằng một thiết_kế cho bom kinh khí đang được xem_xét lúc đó sẽ không thành_công Rất nhiều siêu máy_tính hiện_nay cũng được sử_dụng để giả_lập các vũ_khí_hạt_nhân CSIR Mk I chiếc máy_tính có sẵn chương_trình stored program computer đầu_tiên của Úc được sử_dụng để lượng giá các mô_hình mưa cho lưu_vực các sông thuộc sơ_đồ dãy núi Snowy một dự_án thuỷ_điện lớn Các máy khác được sử_dụng trong việc phân_tích mã_hoá ví_dụ như chiếc máy_tính với kỹ_thuật_số được lập_trình đầu_tiên trên thế_giới tuy không phải là máy_tính có mục_đích không nhất_định là Colossus được lắp_ráp trong Chiến_tranh thế_giới thứ hai Bất_chấp sự định_hướng ban_đầu cho các ứng_dụng khoa_học máy_tính đã được sử_dụng trong nhiều lĩnh_vực khác Trước_tiên các máy_tính có sẵn chương_trình được sử_dụng để giải_quyết các vấn_đề kinh_doanh LEO máy_tính có sẵn chương_trình lắp_ráp bởi công_ty J Lyons and Co tại Anh đã hoạt_động và được sử_dụng để quản_lý hàng tồn_kho cũng như các mục_đích khác cho 3 năm trước khi IBM lắp_ráp chiếc máy_tính có sẵn chương_trình đầu_tiên của họ Việc giảm giá_thành và kích_thước của máy đã liên_tục làm nó phù_hợp cho những tổ_chức nhỏ hơn Với sự phát_minh ra_bộ vi_xử_lý trong thập_niên 1970 thì việc lắp_ráp máy_tính rẻ_tiền đã trở_thành khả_thi Trong thập_niên 1980 máy_tính_cá_nhân trở lên phổ_biến cho nhiều công_việc từ kế_toán soạn_thảo in_ấn tài_liệu tới tính_toán các dự_báo và các công_việc toán_học lặp lại qua các bảng tính Internet_Trong thập_niên 1970 các kỹ_sư điện_toán của các viện nghiên_cứu trên khắp nước Mỹ bắt_đầu liên_kết máy_tính của họ với nhau thông_qua công_nghệ của ngành liên_lạc viễn_thông Những cố_gắng này được ARPA hỗ_trợ và mạng máy_tính mà nó cung_cấp được gọi là ARPANET Các công_nghệ tạo ra Arpanet đã mở_rộng và phát_triển sau đó Chẳng bao_lâu mạng máy_tính mở_rộng ra ngoài các viện khoa_học và được biết đến như là Internet_Trong thập_niên 1990 việc phát_triển của công_nghệ World_Wide_Web đã làm cho ngay cả những người không chuyên_nghiệp cũng có_thể sử_dụng internet Nó phát_triển nhanh đến mức đã trở_thành phương_tiện liên_lạc toàn_cầu như ngày_nay Phương_thức hoạt_động Trong khi các công_nghệ sử_dụng trong máy_tính không ngừng thay_đổi kể từ những chiếc máy_tính có mục_đích không nhất_định đầu_tiên của thập_niên 1940 Xem Lịch_sử phần_cứng máy_tính thì phần_lớn các máy_tính vẫn còn sử_dụng kiến_trúc Von_Neumann_Kiến trúc Von_Neumann chia máy_tính ra làm bốn bộ_phận chính BULLET 1 Đơn_vị số học và lôgic ALU BULLET 2 Mạch điều_khiển control circuitry BULLET 3 Bộ_Nhớ BULLET 4 Các thiết_bị Nhập_Xuất_I_O BULLET Các bộ_phận này được kết_nối với nhau bằng các bó dây_điện được gọi là các bus khi mỗi bó hỗ_trợ nhiều hơn một đường dữ_liệu và thường được điều_khiển bởi bộ đếm thời_gian hay đồng_hồ mặc_dù các sự_kiện khác cũng có_thể điều_vận mạch điều_khiển Bộ_nhớ Bộ_nhớ máy_tính có 2 phần chính là bộ_nhớ_trong và bộ_nhớ_ngoài Trong hệ_thống này bộ_nhớ là sự nối_tiếp của các ô đánh_số thứ_tự mỗi ô chứa một phần nhỏ của thông_tin Thông_tin có_thể là chỉ_thị cho máy_tính Mỗi ô cũng có_thể chứa dữ_liệu mà máy_tính cần để thi_hành chỉ_thị Nội_dung của một ô nhớ có_thể thay_đổi ở bất_kỳ thời_điểm nào Kích_thước một ô nhớ cũng như số_lượng ô nhớ thay_đổi theo từng máy_tính giống như công_nghệ sử_dụng trong việc chế_tạo bộ_nhớ từ rơ le cơ_điện tới ống chứa thuỷ_ngân từ băng_từ tới transistor hay IC Bộ_xử_lý CPU Đơn_vị lôgic và số học tiếng Anh là Arithmetic and Logic_Unit viết tắt ALU là thiết_bị thực_hiện các phép_tính cơ_bản như các phép_tính số học cộng trừ nhân chia v v các phép_tính lôgic AND OR NOT v v cũng như các phép so_sánh ví_dụ so_sánh nội_dung của hai byte xem có bằng nhau Đơn_vị này là nơi mà các công_việc thực_sự được thực_thi Đơn_vị kiểm_soát theo_dõi các byte trong bộ_nhớ có chứa chỉ_thị để máy_tính thực_thi cung_cấp cho ALU một chỉ_thị cần phải thực_thi cũng như chuyển kết_quả thu được tới các vị_trí thích_hợp trong bộ_nhớ Sau khi điều đó diễn ra đơn_vị kiểm_soát chuyển tới chỉ_thị kế_tiếp thông_thường nằm tại địa_chỉ ngay sau nếu không thì chỉ_thị sẽ là chỉ_thị nhảy thông_báo cho máy_tính là chỉ_thị tiếp_theo nằm tại một địa_chỉ khác Khi tham_chiếu tới bộ_nhớ chỉ_thị hiện_thời có_thể sử_dụng một_số phương_thức đánh địa_chỉ addressing mode để xác_định địa_chỉ liên_quan trong bộ_nhớ Một_số bo_mạch_chủ trong máy_tính có_thể gắn được hai hay nhiều bộ_xử_lý Các loại máy_tính phục_vụ thường có hai hay nhiều bộ_xử_lý Thiết_bị_ngoại_vi I O BULLET Thiết_bị_ngoại_vi cho_phép máy_tính thu_nhận thông_tin từ bên ngoài qua thiết_bị Nhập Sau khi được xử_lý bởi Hệ_Điều_Hành Trung_ương sẻ được gửi kết_quả công_việc của nó đến Thiết_Bị Xuất_BULLET_Các_Thiết Bị_Nhập bao_gồm Con_trỏ Chuột máy_tính bàn_phím Ổ_đĩa mềm Ổ_đĩa quang Webcam_Touchpad_BULLET_Các Thiết_Bị Xuất bao_gồm màn_hình Máy_in ổ USB flash Ổ_Cứng Di_Động tới những thiết_bị không thông_dụng như Ổ ZIP BULLET Công_việc của thiết_bị nhập input là mã_hoá chuyển_đổi thông_tin từ nhiều định_dạng sang dạng dữ_liệu mà máy_tính có_thể xử_lý BULLET Các thiết_bị xuất output thì ngược_lại thực_hiện công_việc giải_mã dữ_liệu thành thông_tin mà người sử_dụng có_thể hiểu được BULLET Với ý_nghĩa này thì hệ_thống máy_tính có_thể coi như một hệ_thống xử_lý dữ_liệu Các chỉ_thị BULLET Tập_hợp các ngôn_ngữ dùng cho chỉ_thị của máy_tính thì không nhiều như ngôn_ngữ của con_người Máy_tính có một tập_hợp hữu_hạn gồm các chỉ_thị đơn_giản đã được định_nghĩa trước BULLET Nó chỉ có_thể thực_thi hai nhiệm_vụ là đếm và so_sánh Các loại chỉ_thị điển_hình mà phần_lớn máy_tính có_thể hỗ_trợ chuyển sang ngôn_ngữ con_người là sao_chép nội_dung ô 123 đặt bản_sao đó vào ô 456 thêm nội_dung của ô 666 vào nội_dung ô 042 đưa kết_quả vào ô 013 nếu kết_quả của ô 999 là 0 chỉ_thị tiếp_theo nằm tại ô 345 BULLET Các chỉ_thị trong máy_tính tương_ứng với mã trong hệ nhị_phân hệ_đếm cơ_số 2 Ví_dụ mã của chỉ_thị sao_chép copy có_thể là 001 BULLET Tập_hợp các chỉ_thị mà một máy_tính hỗ_trợ được gọi là ngôn_ngữ_máy của máy_tính BULLET Trong thực_tế người ta thông_thường không viết các chỉ_thị cho máy_tính bằng ngôn_ngữ_máy mà sử_dụng các ngôn_ngữ_lập_trình bậc cao để sau đó chúng được dịch sang ngôn_ngữ_máy một_cách tự_động bởi các chương_trình máy_tính đặc_biệt trình thông_dịch interpreter và trình biên_dịch compiler BULLET Một_số ngôn_ngữ_lập_trình rất gần với ngôn_ngữ_máy như assembler gọi là ngôn_ngữ bậc thấp BULLET Ngược_lại các ngôn_ngữ_lập_trình như Prolog_Basic_Delphi dựa trên các nguyên_lý trừu_tượng rất xa với hoạt_động thực_sự của máy gọi là ngôn_ngữ bậc cao Kiến_trúc Các máy_tính hiện_đại ghép chung ALU và đơn_vị kiểm_soát vào trong một IC gọi là đơn_vị xử_lý trung_tâm hay CPU Thông_thường bộ_nhớ máy_tính nằm trong một_số IC nhỏ gần CPU Phần_lớn trọng_lượng máy_tính là các bộ_phận phụ_thuộc như hệ_thống cung_cấp điện hay các thiết_bị_đầu_cuối I O Một_số máy_tính lớn khác_biệt với mô_hình trên ở điểm chính sau chúng có nhiều CPU và đơn_vị kiểm_soát hoạt_động đồng_bộ Ngoài_ra một_số máy_tính sử_dụng chủ_yếu trong nghiên_cứu và tính_toán khoa_học khác_biệt rất đáng_kể với mô_hình trên nhưng chúng ít có ứng_dụng thương_mại vì mô_hình lập_trình chúng vẫn chưa được chuẩn_hoá Vì_vậy hoạt_động của máy_tính thì không phức_tạp trên nguyên_lý Thông_thường trong mỗi nhịp đồng_hồ máy_tính sẽ nhận được các chỉ_thị và dữ_liệu từ bộ_nhớ của nó Các chỉ_thị được thực_thi kết_quả được lưu lại và chỉ_thị tiếp_theo được nhận về Quá_trình này tiếp_diễn cho đến khi gặp chỉ_thị dừng Chương_trình Chương_trình máy_tính đơn_giản chỉ là một danh_sách các chỉ_thị để máy_tính thực_thi có_thể với các bảng dữ_liệu Rất nhiều chương_trình máy_tính chứa hàng triệu chỉ_thị và rất nhiều chỉ_thị được lặp_đi_lặp_lại Một chiếc máy_tính thông_thường ngày_nay năm 2003 có_thể thực_hiện 2 3 tỷ chỉ_thị trong một giây Máy_tính không có các khả_năng đặc_biệt thông_qua việc thực_thi các chỉ_thị phức_tạp mà cơ_bản là nó chỉ_thực thi các chỉ_thị đơn_giản do lập_trình_viên đưa ra Một_số lập_trình_viên giỏi phát_triển các tập_hợp chỉ_thị dùng cho một_số công_việc chung như vẽ một điểm trên màn_hình và cung_cấp các tập_hợp chỉ_thị đó cho các lập_trình_viên khác Một_số lập_trình_viên khác chỉ phát_triển các ứng_dụng thực_tế dựa trên các nền_tảng mà các lập_trình_viên kia cung_cấp cho họ Hiện_nay phần_lớn máy_tính có_thể thực_hiện cùng một lúc vài chương_trình Điều này được gọi là đa_nhiệm multitasking Trên thực_tế CPU thực_thi các chỉ_thị của một chương_trình sau một khoảng thời_gian ngắn nó chuyển sang thực_thi các chỉ_thị của chương_trình thứ hai v v Khoảng thời_gian ngắn đó được xem như là sự phân_chia thời_gian của CPU và nó tạo ảo_giác như là các chương_trình được thực_thi đồng_thời Điều này cũng tương_tự như phim là sự chuyển_động đơn_giản của các ảnh kế_tiếp nhau Hệ_điều_hành là chương_trình thông_thường kiểm_soát sự phân_chia thời_gian đó Hệ_điều_hành BULLET Máy_tính cần ít_nhất một chương_trình luôn_luôn chạy để đảm_bảo sự hoạt_động của nó BULLET Trong điều_kiện hoạt_động bình_thường đối_với các máy_tính tiêu_chuẩn chương_trình này được gọi là hệ_điều_hành operating system BULLET Hệ_điều_hành sẽ quyết_định chương_trình nào được thi_hành khi nào và bao_nhiêu tài_nguyên như bộ_nhớ hay đầu vào đầu_ra chúng được cấp BULLET Hệ_điều_hành cũng cung_cấp một lớp trừu_tượng trên phần_cứng và cho_phép truy_nhập bằng các dịch_vụ cung_cấp cho các chương_trình khác như mã driver cho_phép lập_trình_viên viết chương_trình cho máy_tính mà không cần_thiết phải_biết các chi_tiết thuộc bản_chất của các thiết_bị điện_tử đính kèm BULLET Phần_lớn các hệ_điều_hành có các lớp trừu_tượng phần_cứng đều có một giao_diện người dùng user interface chuẩn_hoá Hệ_điều_hành phổ_biến nhất hiện_nay là Windows của Microsoft BULLET Hệ_điều_hành đầu_tiên của máy_tính là hệ_điều_hành MS DOS thuộc tập_đoàn Microsoft được tạo ra bởi Bill_Gates_Xem thêm BULLET Phần_cứng máy_tính BULLET Phần_mềm máy_tính BULLET Tin_học BULLET Lý_thuyết khả_năng tính_toán BULLET Bảng dữ_liệu máy_tính BULLET Triển_lãm máy_tính BULLET Khoa_học máy_tính BULLET Các dạng máy_tính máy_tính_để_bàn máy_tính_xách_tay desknote Roll away BULLET Tính_toán máy_tính BULLET Những điều liên_quan đến máy_tính BULLET Máy_tính trong truyện viễn_tưởng BULLET Kỹ_thuật_số BULLET Lịch_sử máy_tính BULLET Máy_tính_cá_nhân PC

Máy_tính

Yên_Bái Yên_Bái là một tỉnh thuộc vùng trung_du và miền núi phía Bắc Việt_Nam_Địa lý Tỉnh Yên_Bái nằm ở vùng Tây_Bắc tiếp_giáp với Đông_Bắc có vị_trí địa_lý BULLET Phía đông giáp tỉnh Tuyên_Quang phía đông nam giáp tỉnh Phú_Thọ BULLET Phía tây bắc giáp tỉnh Lai_Châu BULLET Phía tây và phía nam giáp tỉnh Sơn_La BULLET Phía đông bắc giáp tỉnh Hà_Giang và phía bắc giáp tỉnh Lào_Cai Trung_tâm hành_chính của tỉnh là thành_phố Yên_Bái cách trung_tâm thủ_đô Hà_Nội 158 km Các điểm cực của tỉnh Yên_Bái BULLET Điểm cực bắc tại xã Tân_Phượng huyện Lục_Yên BULLET Điểm cực đông tại xã Đại_Minh huyện Yên_Bình BULLET Điểm cực tây tại xã Hồ Bốn huyện Mù_Cang_Chải_BULLET Điểm cực nam tại khu_vực đèo Lũng_Lô xã Thượng_Bằng_La huyện Văn_Chấn Hành_chính Tỉnh Yên_Bái có 9 đơn_vị hành_chính cấp huyện trực_thuộc bao_gồm 1 thành_phố 1 thị_xã và 7 huyện với 173 đơn_vị hành_chính cấp xã bao_gồm 13 phường 10 thị_trấn và 150 xã Địa_hình Yên_Bái có diện_tích tự_nhiên 6 882 9 km² nằm trải dọc đôi bờ sông Hồng_Địa hình Yên_Bái có độ dốc lớn cao dần từ đông sang tây từ nam lên bắc độ cao trung_bình 600 mét so với mực nước_biển và có_thể chia làm hai vùng vùng thấp ở tả_ngạn sông Hồng và lưu_vực sông Chảy mang nhiều đặc_điểm của vùng trung_du vùng_cao thuộc hữu_ngạn sông Hồng và cao_nguyên nằm giữa sông Hồng và sông Đà có nhiều dãy núi Đèo Khau_Phạ là đèo hiểm_trở và dài nhất trên tuyến quốc_lộ 32 với độ dài trên 30 km Điều_kiện tự_nhiên Sông_ngòi Ngoài hai con sông lớn là sông Hồng và sông Chảy còn có khoảng 200 ngòi suối lớn_nhỏ và hồ đầm Đầu thập_niên 1960 Liên_Xô giúp thiết_kế hồ Thác_Bà là hồ nước nhân_tạo có diện_tích mặt_nước trên 20 000 ha với khoảng 1 300 đảo lớn_nhỏ Hồ có sức chứa 3 3 9 tỷ m³ nước với mục_đích ban_đầu là chạy nhà_máy thuỷ_điện Thác_Bà công_trình thuỷ_điện lớn đầu_tiên ở Việt_Nam Khí_hậu Yên_Bái có khí_hậu đặc_trưng của khí_hậu cận_nhiệt_đới ẩm của miền bắc Việt_Nam mùa hè nóng ẩm mưa nhiều mùa đông phi nhiệt_đới lạnh và khô Rừng Yên_Bái có rừng nhiệt_đới á_nhiệt_đới và ôn_đới trên núi cao Ở đây có gỗ quý pơ mu sẽ tốt cho sức_khoẻ và đuổi muỗi nếu làm giường Diện_tích rừng chiếm 54 Khoáng_sản Tài_nguyên khoáng_sản trữ_lượng khá lớn như đá đỏ sắt thạch_anh đá fenspat đá trắng Đông_Nam_Á_Kinh_tế Năm 2018 Yên_Bái là đơn_vị hành_chính Việt_Nam đông thứ 50 về số dân xếp thứ 56 về Tổng_sản_phẩm trên địa_bàn GRDP xếp thứ 57 về GRDP bình_quân đầu người đứng thứ 60 về tốc_độ tăng_trưởng GRDP Với 815 600 người_dân GRDP đạt 27 404 tỉ Đồng tương_ứng với 1 18 tỉ USD GRDP bình_quân đầu người đạt 33 6 triệu đồng tương_ứng với 1 459 USD tốc_độ tăng_trưởng GRDP đạt 6 31 Nông_nghiệp Đất nông_nghiệp chiếm gần 10 diện_tích tự_nhiên trong đó có cánh đồng Mường_Lò rộng 2 300 ha nổi_tiếng vùng Tây_Bắc với nhiều sản_vật có giá_trị như chè quế gạo_nếp Tú_Lệ cam Lục_Yên nhãn Văn_Chấn Dân_số Yên_Bái phần_lớn là nông_dân chiếm 85 tổng_số dân trong huyện Các sản_phẩm nông_nghiệp chính gồm có lúa cam quế ngô khoai Công_nghiệp Vì là tỉnh miền núi nên công_nghiệp Yên_Bái kém phát_triển hơn so với các tỉnh miền_xuôi Sản_phẩm công_nghiệp chính gồm chè khô xi_măng gỗ Dịch_vụ Dịch_vụ ở Yên_Bái phát_triển tầm trung_bình Các ngành ngân_hàng buôn_bán lớn bất_động_sản đều tập_trung ở các nơi đông dân_cư đô_thị lớn như thành_phố Yên_Bái thị_xã Nghĩa_Lộ các thị_trấn đông_đúc còn những vùng_cao miền núi thì dịch_vụ là những phiên chợ vùng_cao để trao_đổi hàng_hoá Tổng_quát kinh_tế Yên_Bái Nhìn_chung Yên_Bái có nền kinh_tế khá đa_dạng nhưng Yên_Bái vẫn là tỉnh nghèo Yên_Bái có tỷ_lệ hộ nghèo là 20 2 Trong đó hai huyện Mù_Căng_Chải và Trạm_Tấu rất khó_khăn tỷ_lệ hộ nghèo hai huyện này lần_lượt là 58 và 53 đây cũng là 2 huyện nằm trong danh_sách những huyện nghèo nhất nước Các khu_vực miền núi nhiều nơi có tỉ_lệ nghèo vượt ngưỡng 80 đặc_biệt là các xã vùng_cao Riêng miền_xuôi những nơi như tp Yên_Bái tx Nghĩa_Lộ các huyện Lục_Yên Văn_Yên thì kinh_tế khá hơn tỉ_lệ nghèo ở những nơi này khoảng 9 16 Dân_tộc Hiện_nay toàn tỉnh có 821 030 người năm 2019 gồm 30 dân_tộc chung sống Các dân_tộc ở Yên_Bái sống xen_kẽ quần_tụ ở khắp các địa_phương trên địa_bàn của tỉnh với những bản_sắc văn_hoá đậm_nét dân_tộc Gồm có các dân_tộc Kinh dân_tộc Tày dân_tộc Dao dân_tộc Mông 19 8 dân_số sống ở đô_thị và 80 2 dân_số sống ở nông_thôn Tỷ_lệ đô_thị_hoá tính đến năm 2020 là 21 Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2019 toàn tỉnh có 7 tôn_giáo khác nhau đạt 61 973 người nhiều nhất là Công_giáo có 58 145 người tiếp_theo là Phật_giáo đạt 2 996 người đạo Tin_Lành có 826 người Còn lại các tôn_giáo khác như đạo Cao_Đài có ba người Phật_giáo Hoà_Hảo và Tịnh_độ cư_sĩ Phật hội Việt_Nam mỗi tôn_giáo chỉ có một người Lịch_sử Yên_Bái là một điểm sinh tụ của người Việt cổ có nền văn_hoá nhân_bản thể_hiện ở những di_vật di_chỉ phát_hiện ở hang Hùm_Lục_Yên công_cụ bằng đá ở Thẩm_Thoóng_Văn_Chấn thạp đồng Đào_Thịnh_Hợp_Minh Trấn_Yên trống_đồng Minh_Xuân_Lục_Yên Nhiều di_chỉ khảo_cổ được phát_hiện như đền tháp khu di_tích lịch_sử Được thành_lập ngày 11 tháng 4 năm 1900 tỉnh Yên_Bái được biết đến qua cuộc Khởi_nghĩa Yên_Bái của Việt_Nam Quốc_Dân Đảng vào thượng_tuần tháng 2 năm 1930 Lãnh_tụ là Nguyễn_Thái_Học đã bị thực_dân Pháp bắt và đem hành_quyết bằng máy_chém ở Yên_Bái cùng 12 đồng_đội vào ngày 17 tháng 6 năm 1930 Sau năm 1945 tỉnh Yên_Bái có 5 huyện Lục_Yên Than_Uyên Trấn_Yên Văn_Bàn Văn_Chấn Ngày 29 tháng 4 năm 1955 thành_lập Khu_tự_trị Thái_Mèo địa_bàn hai huyện Than_Uyên và Văn_Chấn thuộc khu_tự_trị và sau là tỉnh Nghĩa_Lộ Ngày 13 tháng 5 năm 1955 hai huyện Than_Uyên và Văn_Chấn chính_thức tách khỏi tỉnh Yên_Bái để sáp_nhập vào khu_tự_trị Thái_Mèo_Ngày 7 tháng 4 năm 1956 thành_lập lại thị_xã Yên_Bái Ngày 1 tháng 7 năm 1956 chuyển huyện Yên_Bình của tỉnh Tuyên_Quang về tỉnh Yên_Bái quản_lý Ngày 16 tháng 12 năm 1964 thành_lập 2 huyện Bảo_Yên tách ra từ 2 huyện Lục_Yên và Văn_Bàn và Văn_Yên tách ra từ 2 huyện Trấn_Yên và Văn_Bàn Ngày 27 tháng 12 năm 1975 tỉnh Yên_Bái được hợp_nhất với 2 tỉnh Lào_Cai và Nghĩa_Lộ thành tỉnh Hoàng_Liên Sơn_Ngày 12 tháng 8 năm 1991 tỉnh Hoàng_Liên Sơn chia lại thành 2 tỉnh Lào_Cai và Yên_Bái Tỉnh Yên_Bái được tái_lập gồm thị_xã Yên_Bái và 7 huyện Lục_Yên Mù_Cang_Chải_Trạm Tấu_Trấn_Yên_Văn Chấn_Văn_Yên_Yên Bình riêng hai huyện Bảo_Yên và Văn_Bàn lúc này thuộc tỉnh Lào_Cai Ngày 15 tháng 5 năm 1995 tái_lập thị_xã Nghĩa_Lộ trên cơ_sở điều_chỉnh một phần diện_tích tự_nhiên và dân_số của huyện Văn_Chấn Ngày 11 tháng 1 năm 2002 chuyển thị_xã Yên_Bái thành thành_phố Yên_Bái Tỉnh Yên_Bái có 1 thành_phố 1 thị_xã và 7 huyện như hiện_nay Giao_thông Giao_thông ở Yên_Bái có hệ_thống đường_sắt đường_bộ đường_thuỷ quốc_lộ 32 37 và 70 chạy qua tỉnh Thông_thương từ Yên_Bái đến các tỉnh lân_cận của miền Tây_Bắc và Việt_Bắc ngày_càng phát_triển nhất là khi hệ_thống đường_bộ đang tiếp_tục được hoàn_thiện tuyến đường_sắt Hà_Nội Yên_Bái Lào_Cai nối_liền tới Côn_Minh_Trung_Quốc được nâng_cấp Từ Yên_Bái đi đến các tỉnh trung_du đồng_bằng Bắc_Bộ có hệ_thống giao_thông đường_bộ phát_triển tuyến cao_tốc Nội_Bài_Lào_Cai hoàn_thành làm cầu_nối giao_thông của Tây_Bắc_Bộ với các tỉnh đồng_bằng Bắc_Bộ Đặc_sản lâm_thổ_sản BULLET Gạo_nếp Tan_Tú_Lệ_Văn Chấn_BULLET_Xôi ngũ_sắc Nghĩa_Lộ và Văn_Chấn BULLET Xôi tam sắc Nghĩa_Lộ và Văn_Chấn BULLET Táo mèo Mù_Căng_Chải và Trạm_Tấu BULLET Cá sỉnh Nậm_Thia_Mường_Lò BULLET Chè tuyết san Suối_Giàng_Văn_Chấn BULLET Bưởi_Đại_Minh_Yên Bình_BULLET_Cam_Văn Chấn_Lục_Yên giờ chuyển thành Chanh và Hồng_xiêm BULLET Nhãn_Văn_Chấn_BULLET Khoai_sọ Lục_Yên BULLET Quế_Văn_Yên_BULLET Lạp cá Mường_Lò_BULLET_Thịt chó thành_phố Yên_Bái BULLET Thịt trâu gác bếp Văn_Chấn BULLET Cá hồ Thác_Bà_BULLET_Cá tiểu bạc hồ Thác_Bà_BULLET_Dế mèn Mường_Lò_BULLET_Pơ mu BULLET Cải mèo BULLET Trám đen BULLET Gạo nương Tân_Đồng Du_lịch BULLET Đèo Hải_Chai_Cầu_Bà Xiu_Dốc_Yên_Ngựa Thung_lũng Hồng_Ca_Trấn_Yên BULLET Ruộng_bậc_thang Mù_Cang_Chải_BULLET Hồ Thác_Bà_BULLET_Chợ đá_quý Lục_Yên BULLET Đền Tuần_Quán_BULLET_Cánh đồng Mường_Lò_BULLET_Thác Mơ_BULLET_Căng và Đồn Nghĩa_Lộ BULLET Suối khoáng Bản Bon_Bản_Hốc_BULLET Suối_Giàng_BULLET_Đền Đông_Cuông_BULLET_Lăng mộ Nguyễn_Thái_Học và di_tích Khởi_nghĩa Yên_Bái BULLET Trường THPT Liên_Cấp_II_III Trấn_Yên 2 Chiến_khu Vần_Giáo dục Sự_nghiệp giáo_dục và đào_tạo của tỉnh có truyền_thống từ lâu và chuyển_biến tích_cực và đạt được những kết_quả quan_trọng trong những năm gần đây Hệ_thống giáo_dục và đào_tạo được củng_cố phát_triển Quy_mô giáo_dục tăng nhanh các cấp học ngành học từ giáo_dục mầm_non đến giáo_dục đại_học từ giáo_dục chính_quy đến giáo_dục thường_xuyên dần hoàn_thiện Công_tác đào_tạo đã có một_số chuyển_biến tích_cực đáp_ứng một phần nguồn nhân_lực cho sự_nghiệp phát_triển kinh_tế xã_hội của tỉnh Hiện_nay toàn ngành đang tích_cực triển_khai thực_hiện Nghị_quyết 10 NQ TU của Ban_Chấp_hành Đảng_bộ tỉnh ban_hành Nghị_quyết về đẩy_mạnh phát_triển nâng cao chất_lượng giáo_dục và đào_tạo giai_đoạn 2009 2015 Một_số trường_học có uy_tín tại Yên_Bái BULLET Trường CĐSP Yên_Bái BULLET Trường THPT chuyên Nguyễn_Tất_Thành_BULLET Trường THPT Nguyễn_Huệ_BULLET_Trường THPT Lê_Quý_Đôn_BULLET Trường THPT Chu_Văn_An_BULLET Trường TH Nguyễn_Thái_Học_BULLET Trường THPT Lý_Thường_Kiệt_BULLET Trường THCS Yên_Ninh_BULLET_Trường THCS Quang_Trung_BULLET_Trường THCS Lê_Hồng_Phong_BULLET Trường THCS Thị_trấn Yên_Bình BULLET Trường THPT Trần_Nhật_Duật_BULLET Trường Phổ_thông liên cấp II III Trấn_Yên II BULLET Trường THCS Yên_Thịnh_BULLET_Trường THPT Hoàng_Quốc_Việt_Liên kết ngoài BULLET Cổng thông_tin điện_tử tỉnh Yên_Bái BULLET Báo_Yên Bái

Yên_Bái

20 tháng 4 Ngày 20 tháng 4 là ngày thứ 110 trong mỗi năm thường_ngày thứ 111 trong mỗi năm nhuận Còn 255 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 888 Hoàng thái đệ Lý_Kiệt kế_vị hoàng_đế triều Đường tức Đường Chiêu_Tông_Vi_Chiêu Độ tạm_thời phụ_chính BULLET 1534 Theo uỷ_thác của Quốc_vương Pháp Jacques_Cartier căng buồm đi tìm hành_lang phía tây để đến châu_Á BULLET 1792 Pháp tuyên_chiến với Áo Phổ và Sardigna khởi_đầu cuộc Chiến_tranh Cách_mạng Pháp BULLET 1836 Quốc_hội Hoa_Kỳ thông_qua một dự_luật thành_lập Lãnh_thổ Wisconsin_BULLET 1862 Louis_Pasteur và Claude_Bernard làm xong thử đầu_tiên về cách khử_trùng BULLET 1902 Pierre và Marie_Curie lọc rađi chloride vẫn chưa đến nguyên_chất Ông_bà ấy tưởng là họ đã tách ra nguyên_chất đó BULLET 1918 Nam_tước Đỏ_Manfred von Richthofen của Không_quân Đức bắn hạ chiếc máy_bay thứ 79 và 80 cũng là cuối_cùng trong binh_nghiệp của ông BULLET 1926 Western_Electric và Warner_Brothers quảng_cáo Vitaphone phương_pháp cho để làm phim có tiếng BULLET 1972 Chiến_tranh Việt_Nam quân và dân Quảng_Bình bắn rơi một máy_bay F4 Đây là chiếc máy_bay Mỹ thứ 3 500 bị bắn rơi trên miền Bắc Việt_Nam_BULLET 1972 Tàu Apollo 16 đến Mặt_Trăng BULLET 1978 Xô_Viết bắn hạ máy_bay chuyến 902 của hãng Korean_Air_Lines sau chiếc máy_bay này vi_phạm không_phận Liên_Xô_BULLET 1985 Vụ án_mạng Braemar_Hill ở Hồng_Kông BULLET 1998 Tổ_chức khủng_bố Phái_Hồng quân tại Đức công_bố việc tự giải_tán sau 28 năm hoạt_động BULLET 1999 Hai học_sinh tuổi thiếu_niên tiến_hành thảm_sát Trường Trung_học Columbine tại bang Colorado_Hoa_Kỳ sau đó tự_sát BULLET 2010 Giàn khoan bán tiềm thuỷ Deepwater_Horizon phát_nổ ở Vịnh Mexico làm chết 12 công_nhân và bắt_đầu một vụ tràn dầu kéo_dài sáu tháng Sinh BULLET 1808 Napoléon_III của Pháp m 1873 BULLET 1833 Nguyễn_Phúc_Hồng Phó tước phong Thái_Thạnh_Quận vương hoàng_tử con vua Thiệu_Trị nhà Nguyễn m 1890 BULLET 1889 Adolf_Hitler nhà độc_tài Đức m 1945 BULLET 1889 Nhà_thơ Tản_Đà m 1931 BULLET 1890 Adolf_Schärf binh_sĩ chính_khách Áo Tổng_thống thứ_sáu của Áo BULLET 1914 Max_Wünsche chỉ_huy trung_đoàn trong Waffen_SS trong Thế_Chiến II Đức m 1995 BULLET 1919 Trần_Văn_Trà_Thượng tướng Quân_đội nhân_dân Việt_Nam m 1996 BULLET 1937 George_Takei diễn_viên người Mỹ BULLET 1938 Quỳnh_Dao nhà_văn nhà biên_kịch nhà_sản_xuất phim người Đài_Loan BULLET 1945 Thein_Sein tổng_thống thứ 8 của Myanmar BULLET 1949 Jessica_Lange diễn_viên người Mỹ BULLET 1959 James_Wong đạo_diễn phim Hollywood_BULLET 1965 Shimamiya_Eiko nữ ca_sĩ Nhật_Bản BULLET 1972 Lê_Huỳnh_Đức cầu_thủ bóng_đá Việt_Nam BULLET 1976 Shay_Given thủ_môn bóng_đá Ai len BULLET 1983 Trường_Giang diễn_viên MC Việt_Nam BULLET 1983 Miranda_Kerr người_mẫu người Úc BULLET 1990 Lộc_Hàm ca_sĩ người_mẫu diễn_viên vũ_công người Trung_Quốc BULLET 1997 Alexander_Zverev tay_vợt người Đức Mất_BULLET 1314 Giáo_hoàng Clement_V s 1264 BULLET 1881 Nguyễn_Thị_Hạnh phong hiệu Quý_nhân thứ_phi của vua Minh_Mạng nhà Nguyễn_BULLET 1947 Christian_X của Đan_Mạch s 1870 BULLET 1969 Vjekoslav_Luburić phát_xít Croatia nguyên quản_lý hệ_thống trại_tập_trung của Nhà_nước Độc_lập Croatia bị mật_vụ Nam_Tư ám_sát s 1914 BULLET 1999 Eric_Harris và Dylan_Klebold thủ_phạm về thảm_sát trường trung_học Columbine_Cũng chết Cassie_Bernall_Steven_Curnow Corey_DePooter_Kelly_Fleming Matthew_Ketcher_Daniel_Mauser Daniel_Rohrbough_Dave_Sanders Rachel_Scott_Isaiah_Shoels John_Tomlin_Lauren_Townsend và Kyle_Velasquez_BULLET 1999 Rick_Rude đô_vật WWE BULLET 2001 Giuseppe_Sinopoli_BULLET 2018 Avicii_DJ nhạc_sĩ người Thuỵ_Điển

20 tháng 4

Đà_Nẵng Đà_Nẵng là một thành_phố trực_thuộc trung_ương nằm trong vùng Duyên_hải Nam_Trung_Bộ Việt_Nam là thành_phố trung_tâm và lớn nhất khu_vực miền Trung_Tây_Nguyên Thành_phố Đà_Nẵng là thành_phố tổng_hợp đa ngành đa lĩnh_vực trung_tâm chính_trị kinh_tế xã_hội với vai_trò là trung_tâm công_nghiệp tài_chính du_lịch dịch_vụ văn_hoá giáo_dục đào_tạo y_tế chất_lượng cao khoa_học công_nghệ khởi_nghiệp đổi_mới sáng_tạo của khu_vực Miền Trung_Tây_Nguyên và cả nước trung_tâm tổ_chức các sự_kiện tầm khu_vực và quốc_tế Thành_phố Đà_Nẵng đóng vai_trò hạt_nhân quan_trọng trong Vùng kinh_tế trọng_điểm miền Trung đồng_thời cũng là một trong 5 thành_phố trực_thuộc Trung_ương ở Việt_Nam đô_thị loại I trung_tâm cấp quốc_gia cùng với Hải_Phòng và Cần_Thơ Đà_Nẵng nằm ở vị_trí trung_độ của Việt_Nam có vị_trí trọng_yếu cả về kinh_tế xã_hội và quốc_phòng an_ninh của khu_vực Miền Trung_Tây_Nguyên và cả nước là đô_thị biển và đầu_mối giao_thông rất quan_trọng về đường_bộ đường_sắt đường_biển và đường_hàng không Trong những năm gần đây Đà_Nẵng tích_cực đầu_tư xây_dựng cơ_sở_hạ_tầng cải_thiện môi_trường nâng cao an_sinh xã_hội và được coi là Thành_phố đáng sống nhất Việt_Nam Năm 2018 Đà_Nẵng được chọn đại_diện cho Việt_Nam lọt vào Top 10 Địa_điểm Tốt nhất để Sống ở Nước_ngoài do Tạp_chí Du_lịch Live and Invest_Overseas_LIO bình_chọn Tên gọi Địa_danh Đà_Nẵng chữ Hán_沱㶞 hoặc 陀㶞 được nói đến sớm nhất trong sách Ô Châu cận lục in lần đầu năm 1555 của Dương_Văn_An quyển 5 Tự từ chữ Hán_寺祠 chùa và đền Thần từ chữ Hán_神祠 đền thờ thần Tùng Giang từ chữ Hán_松江祠 đền Tùng Giang Đà_Nẵng trong Ô Châu cận lục không phải là một địa_danh hành_chính mà chỉ là tên gọi của một cửa_biển Đà_Nẵng là một tên dịch theo kiểu dịch_âm kiêm dịch ý một phần nếu phiên_âm Hán_Việt thì đọc thành Đà_Nhương địa_danh cần dịch đã được dịch bằng chữ Hán có âm đọc âm Hán_Việt tương cận ý_nghĩa của chữ Hán dùng để dịch có liên_quan nhất_định với ý_nghĩa của tên gọi được dịch Phần_lớn các ý_kiến đều cho rằng tên gọi Đà_Nẵng xuất_phát từ vị_trí nằm ở cửa_sông Hàn của thành_phố Đó là một biến_dạng của từ Chăm cổ Da nak được dịch là cửa_sông lớn Tuy_nhiên một_số nhà_nghiên_cứu về Chăm là Inrasara và Sakaya đã có những đề_xuất khác Inrasara tức Phú_Trạm nhà_thơ và nhà_nghiên_cứu Văn_hoá Chăm_Pa cho rằng Đà_Nẵng là biến_dạng của từ Chăm cổ Đaknan_Đak có nghĩa là nước nan hay nưn tức Ianưng có nghĩa là rộng Địa_danh Đaknan hàm_ý chỉ vùng sông_nước rộng mênh_mông ở cửa_sông Hàn_Còn nhà_nghiên_cứu Sakaya tức Trương_Văn_Món cho rằng Đà_Nẵng có_thể xuất_phát từ nhóm ngôn_ngữ Môn_Khmer_Đakdơng_Đà dơng có nghĩa là con sông Đanang trong tiếng Chăm và Raglai cổ cùng thuộc ngôn_ngữ Malayo_Polynesia có nghĩa là nguồn Đà_Nẵng là sông nguồn Nhưng nếu chúng_ta xét về phương_diện ngôn_ngữ Chăm hiện_đại thì trong ngôn_ngữ Ê đê Gia_Rai thuộc nhóm Chamic vẫn còn lưu_giữ cách gọi từ cổ như Krông_Năng hay Rơ_Năng hay Da_Năng_Hiện tại ngay cả một tỉnh đông người Chăm ở Campuchia vẫn giữ cách gọi một bến sông của người Chăm là Kam pong Ch_Năng và trở_thành tên một tỉnh của Campuchia Kampong_Chhnang có đông người Chăm sau tỉnh Kampong_Cham_Tất cả các biến_thể của ngôn_ngữ Chăm_Pa từ Da_Năng thành Ênang_Ch nang R nang trong ngôn_ngữ Chăm_Gia_Rai_Ê đê Raglai ngày_nay đều mang nghĩa_là bình_yên thanh_bình Kampong_Danang tức_là Bến sông Thanh_bình Da_Nang trong tiếng là nương_tựa vì 2 ông Sakaya và Inrasara là người Chăm vùng Panduranga nên không hiểu rõ từ Danang trong tiếng người Chăm chuẩn vì tiếng Chăm_Panduranga gọi Danang thành Danưng_Người_Trung_Quốc gọi Đà_Nẵng là Hiện Cảng vốn được viết bằng chữ Hán là 蜆港 về sau được đổi thành 峴港_Thời xưa tàu_thuyền Trung_Quốc đi Đà_Nẵng thường lấy hòn Sơn_Trà làm mốc định_vị phương_hướng Hòn_Sơn_Trà có hình_dáng giống con hến nên người Trung_Quốc đã gọi nơi đây là Hiện Cảng 蜆港 có nghĩa là Bến Hến_Về sau một_số người không hiểu rõ nguồn_gốc của tên gọi này thấy xung_quanh Đà_Nẵng có nhiều núi_non bao_bọc nên đã thay chữ hiện 蜆 có nghĩa là con hến bằng chữ hiện 峴 là từ dùng để chỉ núi nhỏ mà cao Một tên gọi khác được đặt cho Đà_Nẵng là Cửa Hàn dịch nghĩa cửa của sông Hàn_Theo tác_giả Võ_Văn_Dật thì từ Hàn đã được Việt hoá từ cách đọc theo tiếng Hải_Nam của địa_danh Hiện Cảng 蜆港 là Hành_Càng hay Hàn_Càng_Giáo_sĩ Buzomi đến Đà_Nẵng năm 1615 đã gọi nơi này là Porte de Kéan_Bản đồ châu_Á do Sanson d Abbeville vẽ năm 1652 ghi Đà_Nẵng là Turaon_Giáo_sĩ Christoforo_Borri đến Đà_Nẵng năm 1618 khi viết hồi_ký về xứ Đàng_Trong của chúa Nguyễn thì đã gọi Đà_Nẵng là Touron_Giáo_sĩ Alexandre de Rhodes là người từng lui_tới Đà_Nẵng nhiều lần và đã gọi nơi này là Turon trong bản_đồ của ông ghi là Kean_Kẻ_Hàn kẻ trong kẻ_chợ Cho đến giữa thế_kỷ XIX địa_danh Đà_Nẵng vẫn còn là tên gọi của một vùng lãnh_thổ gắn liền với một cửa_biển một vũng nước sâu một cửa_quan hay một tấn sở Các vua triều Nguyễn từ Gia_Long đến cả Tự Đức nghiêng về ý_nghĩa phòng_thủ của nơi này hơn là phát_triển Đà_Nẵng thành một đô_thị sầm_uất Vì_vậy mà thời_kì này Đà_Nẵng được gọi là một tấn tức_là một vị_trí trọng_yếu phòng_thủ Cho đến khi Pháp khai_hoả xâm_chiếm thì Đà_Nẵng vẫn chỉ là một vị_trí một địa_bàn chiến_lược về quân_sự và chưa từng là một địa_danh chỉ đơn_vị hành_chính Từ năm 1888 cho đến hết thời Pháp thuộc Tourane là tên chính_thức của Đà_Nẵng Có nhiều cách giải_thích khác nhau về nguồn_gốc của từ Tourane_Thứ nhất đó là lối nói_trại từ chữ Châu_Ranh chỉ ranh_giới Việt_Nam Chiêm_Thành_Ý_kiến thứ hai cho rằng nó bắt_nguồn từ một làng có tên là Thạc_Gián bị viết lầm là Tu_Gián_Ý_kiến thứ ba giải_thích rằng Tourane chỉ địa_danh của một nơi vốn có một cái tháp tour trên cửa Hàn_Trong văn_hoá dân_gian Vũng_Thùng là một tên thông_tục khác để đề_cập đến Đà_Nẵng hiện_nay Vũng_Thùng là tên gọi của một vụng biển nhỏ ở phía đông bắc phường Nại_Hiên_Đông quận Sơn_Trà dùng để neo_đậu tàu_thuyền của ngư_dân Các nhà Nho nói_chữ thì gọi là Trà Áo Trà Sơn hay Đồng Long_Loan_Sau_Cách mạng tháng Tám năm 1945 Tourane đổi tên thành Thái_Phiên nhà yêu nước nổi_tiếng của đất Quảng_Nam đã lãnh_đạo cuộc khởi_nghĩa Duy_Tân năm 1916 Tuy_nhiên vào ngày 9 tháng 10 năm 1945 Hội_đồng_Chính_phủ ra quyết_nghị giữ nguyên tên cũ của các đơn_vị hành_chính từ cấp kỳ thành_phố tỉnh huyện trong cả nước để tiện việc thông_tin liên_lạc và công_văn giấy_tờ Thành_phố trở_lại tên gọi cũ Đà_Nẵng Địa_lý Vị_trí địa_lý Toạ_độ phần đất_liền của thành_phố Đà_Nẵng từ 15 15 đến 16 40 vĩ_độ Bắc và từ 107 17 đến 108 20 kinh_độ_Đông Nằm ở trung_độ của Việt_Nam cách thủ_đô Hà_Nội 766 km về phía Bắc và cách Thành_phố Hồ_Chí_Minh 961 km về phía Nam theo Quốc_lộ 1 Diện_tích khoảng 1285 4 km2 BULLET Phía Bắc giáp tỉnh Thừa_Thiên_Huế BULLET Phía Tây và Nam giáp tỉnh Quảng_Nam BULLET Phía Đông giáp biển Đông Thành_phố Đà_Nẵng Đà_Nẵng còn là trung_điểm của các di_sản thế_giới Cố_đô Huế_Phố cổ Hội_An và Thánh_địa Mỹ_Sơn Thành_phố Đà_Nẵng nằm trên trục giao_thông Bắc_Nam về đường_bộ đường_sắt đường_biển và đường_hàng không là một trong những cửa_ngõ quan_trọng ra biển của Tây_Nguyên và các nước Lào đông bắc Campuchia Thái_Lan và Myanma_Khoảng cách từ Đà_Nẵng đến các trung_tâm kinh_tế chính của khu_vực Đông_Nam_Á như Bangkok_Thái_Lan_Kuala Lumpur_Malaysia_Singapore_Manila Philippines đều nằm trong khoảng 1 000 2 000 km Các điểm cực của thành_phố Đà_Nẵng BULLET Điểm cực bắc tại phường Hoà_Hiệp Bắc quận Liên_Chiểu BULLET Điểm cực tây tại xã Hoà_Bắc huyện Hoà_Vang BULLET Điểm cực nam tại xã Hoà_Khương huyện Hoà_Vang BULLET Điểm cực đông tại phường Thọ_Quang quận Sơn_Trà Ngoài phần đất_liền vùng_biển của thành_phố gồm quần_đảo Hoàng_Sa khu_vực đang bị chiếm_đóng trái_phép bởi Trung_Quốc nằm ở 15 45 đến 17 15 vĩ_độ Bắc 111 đến 113 kinh_độ_Đông ngang bờ biển các tỉnh Quảng_Trị Thừa_Thiên_Huế Quảng_Nam và một phần tỉnh Quảng_Ngãi cách đảo Lý_Sơn thuộc tỉnh Quảng_Ngãi khoảng 120 hải_lý Khu_vực quần_đảo nằm trên vùng_biển rộng khoảng 30 000 km² Tổng diện_tích phần nổi của quần_đảo khoảng 10 km² trong đó đảo Phú_Lâm chiếm diện_tích lớn nhất nguồn Việt_Nam khoảng 1 5 km² nguồn Trung_Quốc 2 1 km² Hoàng_Sa án_ngữ đường_hàng_hải quốc_tế huyết_mạch từ Thái_Bình_Dương qua Ấn_Độ_Dương và Đại_Tây_Dương_Vùng biển này có tiềm_năng lớn về khoáng_sản hải_sản có thuận_lợi để phát_triển kinh_tế nhưng quan_trọng hơn đây là vị_trí quân_sự chiến_lược khống_chế đường giao_thông trên biển và trên không trong khu_vực phía Bắc biển Đông_Bốn điểm cực của quần_đảo Hoàng_Sa là BULLET Cực_Bắc tại Bãi đá Bắc_BULLET_Cực_Nam tại Bãi ngầm Ốc_Tai_Voi_BULLET Cực_Đông tại Bãi_Gò_Nổi_BULLET Cực_Tây tại Đảo Tri_Tôn Điều_kiện tự_nhiên Thành_phố Đà_Nẵng có địa_hình thiên_nhiên đa_dạng có biển bán_đảo vùng vịnh đồi_núi sông_suối đồng_bằng phân_bố trong lòng thành_phố đóng_góp vào phát_triển kinh_tế du_lịch Địa_hình Về mặt địa_chất Đà_Nẵng nằm ở rìa của miền uốn nếp Paleozoi được biết đến với tên gọi Đới tạo núi Trường_Sơn nơi mà những biến_dạng chính đã xảy ra trong kỷ Than_đá sớm Cấu_trúc địa_chất khu_vực Đà_Nẵng gồm có năm đơn_vị địa_tầng chủ_yếu lần_lượt từ dưới lên là hệ tầng A_Vương hệ tầng Long_Đại hệ tầng Tân_Lâm hệ tầng Ngũ_Hành_Sơn và trầm_tích Đệ_Tứ Trong đó các hệ tầng A_Vương_Long_Đại_Tân Lâm có thành_phần thạch_học chủ_yếu là đá_phiến và sa_thạch Hệ tầng Ngũ_Hành_Sơn chủ_yếu là đá_vôi hoa hoá màu xám trắng Trầm_tích Đệ_Tứ bao_gồm các thành_tạo sông sông biển biển biển đầm lầy có tuổi từ Pleistocen sớm đến Holocen muộn chủ_yếu là cát cuội sỏi cát_pha sét pha Vỏ_Trái_Đất tại lãnh_thổ thành_phố Đà_Nẵng bị nhiều hệ_thống đứt_gãy theo phương gần á vĩ_tuyến và phương kinh_tuyến chia_cắt làm giảm tính liên_tục của đá giảm độ bền của chúng nhất_là tạo nên các đới nứt_nẻ tăng cao_độ chứa nước Đây là hiểm_hoạ trong khi xây_dựng các công_trình Địa_hình thành_phố Đà_Nẵng vừa có đồng_bằng duyên_hải vừa có đồi_núi Vùng núi cao và dốc tập_trung ở phía tây và tây bắc từ đây có nhiều dãy núi chạy dài ra biển một_số đồi thấp xen_kẽ vùng đồng_bằng ven biển hẹp Địa_hình đồi_núi chiếm diện_tích lớn độ cao khoảng từ 700 1 500 m độ dốc lớn 40 là nơi tập_trung nhiều rừng đầu nguồn và có ý_nghĩa bảo_vệ môi_trường_sinh_thái của thành_phố Đồng_bằng ven biển là vùng_đất thấp chịu ảnh_hưởng của biển bị nhiễm mặn là vùng tập_trung nhiều cơ_sở nông_nghiệp công_nghiệp dịch_vụ quân_sự đất ở và các khu chức_năng của thành_phố Ở khu_vực cửa_sông Hàn và sông Cu Đê địa_hình đáy biển bị phức_tạp và tạo ra một_số bãi cạn trũng ngầm lòng_sông Khu_vực cửa vịnh ra ngoài khơi địa_hình nhìn_chung là nghiêng thoải về phía đông bắc Khoảng_cách các đường đẳng sâu khá đều_đặn Hải_đảo Quần_đảo Hoàng_Sa Việt_Nam gồm hai cụm đảo_chính là Cụm đảo Lưỡi_Liềm ở phía tây và Cụm đảo An_Vĩnh ở phía đông Cụm đảo Lưỡi_Liềm nằm về phía tây có hình cánh_cung hay lưỡi_liềm bao_gồm các đảo là Hoàng_Sa Hữu_Nhật_Duy_Mộng Quang_Ảnh_Quang_Hoà Bạch_Quy_Tri_Tôn cùng các mỏm đá bãi ngầm Cụm đảo An_Vĩnh nằm về phía đông bao_gồm các đảo tương_đối lớn của quần_đảo Hoàng_Sa và cũng là các đảo san_hô lớn nhất của biển Đông như đảo Phú_Lâm đảo Cây đảo Linh_Côn đảo Trung đảo Bắc đảo Nam và cồn cát Tây_Nhiều thực_thể trong quần_đảo biểu_hiện dạng vành_khuyên cổ của các rạn san_hô vòng Thái_Bình_Dương vốn_dĩ là kết_quả phát_triển của san_hô cộng với sự lún chìm của vỏ Trái_Đất Hình_thái địa_hình các đảo tương_đối đơn_giản nhưng mang đậm bản_sắc của địa_hình ám tiêu san_hô vùng nhiệt_đới có cấu_tạo ba phần khác nhau đó là phần đảo nổi hành_lang bãi_triều thềm san_hô bao quanh đảo và sườn bờ ngầm dốc đứng Đa_số các đảo nổi có độ cao dưới 10 m Khí_hậu Thành_phố Đà_Nẵng nằm trong vùng khí_hậu nhiệt_đới gió_mùa điển_hình nhiệt_độ cao và ít biến_động Khí_hậu Đà_Nẵng là nơi chuyển_tiếp đan_xen giữa khí_hậu cận_nhiệt_đới ở miền Bắc và nhiệt_đới xavan ở miền Nam với tính trội là khí_hậu nhiệt_đới ở phía Nam_Mỗi năm có 2 mùa rõ_rệt mùa mưa từ tháng 9 đến tháng 12 và mùa khô từ tháng 1 đến tháng 8 thỉnh_thoảng có những đợt rét mùa đông nhưng không đậm và không kéo_dài Nhiệt_độ trung_bình hàng năm khoảng 25 8 C cao nhất vào các tháng 6 7 8 trung_bình 28 30 C thấp nhất vào các tháng 12 1 2 trung_bình 18 23 C Riêng vùng rừng_núi Bà Nà ở độ cao gần 1 500 m nhiệt_độ trung_bình khoảng 20 C Độ_ẩm_không_khí trung_bình là 83 4 Lượng mưa trung_bình hàng năm là 2 153 mm lượng mưa cao nhất vào các tháng 9 10 11 trung_bình 465 mm tháng thấp nhất vào các tháng 2 3 4 trung_bình 27 mm tháng Số giờ nắng bình_quân trong năm là 2 182 giờ nhiều nhất là vào tháng 5 6 7 trung_bình 246 giờ tháng ít_nhất là vào tháng 11 12 1 trung_bình 121 giờ tháng Mỗi năm Đà_Nẵng chịu ảnh_hưởng trực_tiếp từ một đến hai cơn bão hoặc áp_thấp_nhiệt_đới Năm 2006 Đà_Nẵng chịu ảnh_hưởng của bão Xangsane cơn bão mạnh nhất đổ_bộ vào Đà_Nẵng trong 100 năm qua gây thiệt_hại nặng_nề cho thành_phố Thời_gian nắng ở quần_đảo Hoàng_Sa dao_động trong khoảng từ 2 300 đến 2 500 giờ năm Nhiệt_độ_không_khí tối thấp trung_bình ở vùng_biển quần_đảo là 22 24 C trong tháng 1 tăng dần và đạt cực_đại trung_bình 28 5 29 C trong tháng 6 và tháng 7 Chế_độ gió vùng quần_đảo Hoàng_Sa phức_tạp và thể_hiện ảnh_hưởng của địa_hình lục_địa Việt_Nam và Trung_Quốc Gió tây_nam chiếm ưu_thế vào mùa hè gió đông bắc chiếm ưu_thế trong mùa đông Lượng mưa trung_bình năm ở Hoàng_Sa là khoảng 1 300 1 700 mm Độ_ẩm tương_đối trung_bình 80 85 và hầu_như không biến_động nhiều theo mùa Thuỷ_văn Hệ_thống sông_ngòi ngắn và dốc bắt_nguồn từ phía tây tây bắc và tỉnh Quảng_Nam Có hai sông chính là sông Hàn với chiều dài khoảng 204 km tổng diện_tích lưu_vực khoảng 5 180 km² và sông Cu Đê với chiều dài khoảng 38 km lưu_vực khoảng 426 km² Ngoài_ra trên địa_bàn thành_phố còn có các sông khác sông Yên sông Chu_Bái sông Vĩnh_Điện sông Tuý_Loan sông Phú_Lộc Các sông đều có hai mùa mùa cạn từ tháng 1 đến tháng 8 và mùa lũ từ tháng 9 đến tháng 12 Thành_phố còn có hơn 546 ha mặt_nước có khả_năng nuôi_trồng thuỷ_sản Nước_ngầm của vùng Đà_Nẵng khá đa_dạng các khu_vực có triển_vọng khai_thác là nguồn nước_ngầm tệp đá_vôi Hoà_Hải_Hoà_Quý ở chiều sâu tầng chứa nước 50 60 m khu Khánh_Hoà có nguồn nước ở độ sâu 30 90 m các khu khác đang được thăm_dò Đầu năm 2013 do các công_trình thuỷ_điện đầu nguồn tích nước không xả nước về vùng đồng_bằng vùng xuôi khiến cho người_dân Đà_Nẵng phải đối_mặt với việc thiếu nước sinh_hoạt và nguồn nước tưới_tiêu cho cây_trồng Bên cạnh đó thành_phố cũng phải đối_phó với tình_trạng nguồn nước bị nhiễm mặn hàng năm Vùng_biển Đà_Nẵng có chế_độ thuỷ_triều thuộc chế_độ bán nhật triều không đều Hầu_hết các ngày trong tháng đều có hai lần nước lên và hai lần nước xuống độ lớn triều tại Đà_Nẵng khoảng trên_dưới 1 m Dòng_chảy ở vùng_biển gần bờ có hướng chủ_đạo là hướng đông nam với tốc_độ trung_bình khoảng 20 25 cm s Khu_vực gần bờ có tốc_độ lớn hơn so với khu_vực ngoài khơi một_chút Môi_trường Quá_trình mở_rộng không_gian đô_thị xây_dựng cơ_sở_hạ_tầng khai_thác tài_nguyên đất và sự phát_triển nhanh của ngành công_nghiệp du_lịch của địa_phương đã gây nên những tác_động đến môi_trường không_khí môi_trường_sinh_thái và đa_dạng_sinh_học của thành_phố Năm 2010 tổng_lượng nước_thải công_nghiệp khoảng 6 835 m³ ngày Các dự_án lấn biển như Khu Đô_thị Đa_Phước_Khu_Dịch vụ Thuỷ_sản Thọ_Quang_Khu_Dịch vụ Hậu_cần Cảng Đà_Nẵng có nguy_cơ tác_động đến môi_trường hệ_sinh_thái vùng bờ Đà_Nẵng Kết_quả điều_tra năm 2006 cho thấy diện_tích san_hô khu_vực ven biển Đà_Nẵng không có khả_năng phục_hồi là 81 Năm 2012 Khu Dịch_vụ Thuỷ_sản Thọ_Quang là điểm_nóng nhất về ô_nhiễm môi_trường trên địa_bàn thành_phố Chất_lượng nước ở các con sông cũng có vấn_đề đặc_biệt là vùng hạ_lưu các sông đều bị ô_nhiễm bởi một lượng khá lớn coliform BOD5 COD và các chất khác Trong nội_ô thành_phố Đà_Nẵng lượng bụi lưu_huỳnh điôxit tiếng ồn hoá_chất độc_hại đều vượt tiêu_chuẩn cho_phép Trước tình_trạng ô_nhiễm môi_trường vào tháng 10 năm 2008 thành_phố Đà_Nẵng đã phê_duyệt đề_án Xây_dựng Đà_Nẵng Thành_phố môi_trường Đề_án được xây_dựng trên tiêu_chí đến năm 2020 các yêu_cầu về chất_lượng môi_trường đất chất_lượng môi_trường nước chất_lượng môi_trường không_khí trên toàn thành_phố được đảm_bảo tạo sự an_toàn về sức_khoẻ và môi_trường cho người_dân các nhà_đầu_tư cho du_khách trong và ngoài nước khi đến với Đà_Nẵng Lịch_sử Thời_Sa_Huỳnh và Chăm_Pa Thành_phố Đà_Nẵng nằm trong vùng_đất xứ Quảng nơi các cư_dân cổ thuộc Văn_hoá Sa_Huỳnh đã định_cư từ hàng nghìn năm trước Đồng_bằng xứ Quảng đã dựng lên một nền văn_minh lúa_nước và dâu_tằm nổi_tiếng Người Sa_Huỳnh không_chỉ là những cư_dân nông_nghiệp mà_còn đi biển và có hoạt_động giao_thương bằng đường_biển khá phát_triển Tại di_tích Vườn_Đình_Khuê_Bắc phường Hoà_Hải quận Ngũ_Hành_Sơn các nhà_khảo_cổ học đã phát_hiện và khai_quật được những vết_tích liên_quan đến nơi ở và nơi chôn_cất của cư_dân thuộc thời_kỳ Tiền_Sa_Huỳnh cách đây khoảng 3 000 năm và một_số hiện_vật ở những lớp đất phía trên thuộc thời_kỳ Chăm_Pa sớm cách đây gần 2 000 năm Khi nhà_nước Chăm_Pa ra_đời vùng_đất Đà_Nẵng thuộc về tiểu quốc Amaravati_Tại tiểu quốc này đã có ít_nhất hai vương_triều là Lâm_Ấp và Indrapura tồn_tại Những dấu_tích của thời_kỳ Chăm_Pa còn biểu_hiện khá đậm_nét qua các di_tích từ miếu thờ tín_ngưỡng ở Đình_Dương_Lâm xã Hoà_Phong chỉ thờ ngẫu tượng Linga_Yony quy_mô nhỏ_bé đến các phế_tích có quy_mô lớn như luỹ đất Thành Lồi phế_tích của các tháp Chăm như Tháp Quá_Giáng_Tháp_Xuân_Dương và Tháp Phong_Lệ_Trên địa_bàn chùa ở Ngũ_Hành_Sơn còn lưu_giữ một_số hiện_vật Chăm_Pa như bệ thờ mảnh bệ thờ mảnh góc bệ thờ được khắc tạc với các đề_tài như tượng voi sư_tử Drappla hoa dây uốn xoắn thuộc phong_cách nghệ_thuật Đồng Dương_thế kỷ IX Ngoài_ra còn có các giếng cổ Chăm_Pa phân_bố rải_rác tại nhiều địa_phương Cuộc khai_quật di_tích Chăm ở làng Phong_Lệ quận Cẩm_Lệ năm 2012 với việc phát_hiện nền tháp Chăm có kích_thước lớn nhất từ trước đến nay đã đưa đến giả_thuyết rất có_thể hơn 1 000 năm trước vùng_đất này là một trung_tâm kinh_tế đô_thị sầm_uất hoặc là nơi giao_thương qua_lại Thời_Đại Việt_Trong nửa sau của thế_kỷ thứ X các vua của vương_triều Indrapura đã xung_đột với Đại_Việt_Năm 982 ba sứ_thần mà Lê_Hoàn người sáng_lập ra nhà Tiền_Lê gửi đến Chăm_Pa đã bị bắt_giữ Lê_Hoàn đã quyết_định mở một cuộc tấn_công vào vương_quốc Indrapura và giết chết vua Chăm_Parameshvaravarman_I_Như một kết_cục của sự thất_bại người Chăm cuối_cùng đã bỏ_rơi Indrapura vào_khoảng năm 1000 Vào năm 1306 thông_qua cuộc hôn_nhân của Vua_Jayasimhavarman_III_Chế Mân với Công_chúa Huyền_Trân bằng việc nhượng hai châu Ô Lý cho nhà Trần thì các làng_xóm của người Việt bắt_đầu được hình_thành Tháng_Giêng năm Đinh_Mùi 1307 Vua_Trần_Anh_Tông sai đổi tên châu Ô và châu Lý thành châu Thuận và châu Hoá Đà_Nẵng từ đây là phần đất thuộc châu Hoá và từ sau 1446 thì Đà_Nẵng thuộc địa_phận của huyện Điện_Bàn phủ Triệu_Phong thừa tuyên Thuận_Hoá Sau khi sáp_nhập vào Đại_Việt vùng Đà_Nẵng trở vào vẫn là miền biên viễn luôn bị quấy_nhiễu và cướp phá Vào năm 1470 Lê_Thánh_Tông đánh_bại quân Chiêm_Thành và mở_rộng biên_giới Đại_Việt đến mũi Nạy giữa Phú_Yên và Khánh_Hoà ngày_nay thì vùng_đất này mới được bình_ổn và bắt_đầu có những cuộc khai_phá mở_mang Những cư_dân Việt đến sinh_sống ở vùng này đã tiếp_nhận và cải_biến những yếu_tố của văn_hoá Chăm_Pa để hoà_nhập vào văn_hoá Việt_Thời các Chúa_Nguyễn vùng_đất này đã được khai_phá và trở_nên trù_phú thịnh_vượng các thương_nhân cùng tàu_thuyền nước_ngoài thường_xuyên ra vào mua_bán trao_đổi hàng_hoá Giữa thế_kỷ XVI khi Hội_An là trung_tâm buôn_bán sầm_uất ở phía nam thì Đà_Nẵng nằm ở vị_trí tiền cảng với vai_trò trung_chuyển hàng_hoá tu_sửa tàu_thuyền Đầu thế_kỷ XVIII vị_trí tiền cảng của Đà_Nẵng dần_dần trở_thành thương_cảng thay_thế cho Hội_An nhất là khi kỹ_thuật đóng_tàu ở châu_Âu phát_triển những loại tàu_thuyền lớn đáy sâu có_thể ra vào vịnh Đà_Nẵng dễ_dàng Thời_kỳ các Chúa_Nguyễn cũng đánh_dấu sự thành_lập của Hải_đội Hoàng_Sa với nhiệm_vụ ra đóng ở quần_đảo Hoàng_Sa mỗi năm 8 tháng để khai_thác các nguồn lợi đánh_cá thâu lượm những tài_nguyên của đảo và những hoá_vật do lấy được từ những tàu đắm đem về nộp cho triều_đình Quá_trình hoạt_động của Hải_đội Hoàng_Sa cũng là quá_trình xác_lập và thực_thi chủ_quyền Việt_Nam trên quần_đảo Hoàng_Sa và Trường_Sa kéo_dài từ đầu thế_kỷ XVII Đà_Nẵng trong thời Trịnh_Nguyễn_phân_tranh và thời Tây_Sơn trở_thành vùng tranh_chấp dữ_dội và đã chứng_kiến những trận đánh quyết_liệt của quan_quân nhà Nguyễn trong cuộc tấn_công vào cửa Đà_Nẵng và Đại_Chiêm_Năm 1797 quân Nguyễn_Ánh đem đại_binh tiến đánh Đà_Nẵng Thời nhà Nguyễn_Với vị_trí chiến_lược quan_trọng có ảnh_hưởng trực_tiếp đến sự an_nguy của kinh_đô Phú_Xuân Đà_Nẵng là một quân_cảng và một thương_cảng quan_trọng bậc nhất của triều Nguyễn_Ngay sau khi thành_lập vương_triều Nguyễn đã chú_trọng xây_dựng tại đây một hệ_thống quản_lý và phòng_thủ cảng biển đặc_biệt Năm 1813 triều_đình sai Nguyễn_Văn_Thành lập pháo_đài Điện Hải và đồn An_Hải nằm hai bên tả_hữu sông Hàn để quan_sát ngoài biển và phòng_thủ Đà_Nẵng Trung_tâm hành_chính của tỉnh Quảng_Nam được chuyển từ Dinh_Chiêm gần Hội_An ra đại đồn La_Qua_Vĩnh_Điện Đặc_biệt Gia_Long quy_định việc đón_tiếp các đoàn sứ ngoại_quốc đến quan_hệ với vương_triều nhất_định phải vào cửa_biển Đà_Nẵng mà không được cập bến tại bất_kỳ một cửa_biển nào khác Năm 1835 Minh_Mạng thứ 15 đồn đổi tên là thành Điện Hải_Năm 1835 khi Vua_Minh_Mạng có dụ tàu Tây đậu tại cửa Hàn còn các cửa_biển khác không được vào phép nước rất nghiêm chẳng nên làm trái Từ nay về sau người Tàu phải đi tàu buôn nước Tàu mới cho vào cửa_biển người Tây phải đi tàu nước Tây vào cửa Hàn thông_thương không được ghé vào các cửa_biển khác thì Đà_Nẵng trở_thành hải_cảng chính_thức và duy_nhất thực_thi chính_sách ngoại_giao của nhà Nguyễn với các nước đến quan_hệ qua đường_biển Vua_Thiệu_Trị cũng đặc_biệt quan_tâm đến việc an_ninh cảng biển tại Đà_Nẵng và đưa ra những quy_định chặt_chẽ quản_lý người phương Tây đến buôn_bán tại đây Nhà Nguyễn tiếp_tục thực_thi nhiều chính_sách khẳng_định chủ_quyền của Việt_Nam đối_với quần_đảo Hoàng_Sa Năm 1816 Vua_Gia_Long chính_thức chiếm_hữu đảo ra_lệnh cắm cờ trên đảo và đo thuỷ trình Năm 1835 Vua_Minh_Mạng cho xây miếu đặt bia đá đóng cọc và trồng cây Đội Hoàng_Sa được trao nhiều nhiệm_vụ khai_thác tuần_tiễu thu thuế dân trên đảo và nhiệm_vụ biên_phòng bảo_vệ quần_đảo Hải_đội này tiếp_tục hoạt_động cho đến khi người Pháp vào Đông_Dương_Ngay từ giai_đoạn 1843 1857 thì mối quan_hệ ngoại_giao giữa Việt_Nam và Pháp đã trở_nên nóng_bỏng Tháng 3 năm 1847 Augustin de Lapierre chỉ_huy tàu Gloire cập bến Đà_Nẵng trình thư cho nhà Nguyễn nhưng bị từ_chối Sang ngày 15 tháng 4 năm 1847 tàu Pháp đụng_độ với bốn tàu của triều_đình Huế và đánh tan quân triều_đình chỉ sau hai giờ giao_tranh Giữa tháng 9 năm 1856 tàu Catinat do Lelieur chỉ_huy ghé Đà_Nẵng trình quốc_thư nhưng tiếp_tục bị nhà Nguyễn từ_chối Ngày 28 tháng 9 phía Pháp cho tàu Catinat nã súng vào các pháo_đài bảo_vệ Đà_Nẵng và cho quân đổ_bộ đóng đinh vô_hiệu_hoá nhiều khẩu thần_công của Việt_Nam Tính chung suốt từ 1843 đến 1857 Pháp đã sáu lần gửi chiến_hạm đến Đà_Nẵng Thời_Pháp thuộc Năm 1858 cuộc xâm_lược của Pháp tại Việt_Nam khởi_đầu bằng cuộc tấn_công vào Đà_Nẵng Ngày 25 tháng 8 năm 1883 triều_đình Huế buộc phải ký với Pháp Hiệp_ước Harmand_Theo điều 6 và 7 của Hiệp_ước này ngoài việc yêu_cầu mở_cửa Đà_Nẵng để thông_thương còn quy_định rằng Pháp sẽ được phép lập các khu nhượng_địa ở đây Ngày 17 tháng 8 năm 1888 Tổng_thống Pháp ký sắc_lệnh thành_lập ba thành_phố ở Việt_Nam là Hà_Nội Hải_Phòng và Đà_Nẵng Ngày 3 tháng 10 năm 1888 Vua_Đồng_Khánh buộc phải ký một đạo dụ gồm 3 khoản quy_định rõ Đà_Nẵng được chính_phủ Đại_Nam kiến_lập thành nhượng_địa Pháp và nhượng trọn quyền cho chính_phủ Pháp và chính_phủ Đại_Nam từ_bỏ mọi quyền hành trên lãnh_thổ đó Theo phụ đính của đạo dụ này năm xã của huyện Hoà_Vang gồm Hải_Châu Phước_Ninh_Thạch_Thang Nam_Dương và Nại_Hiên_Tây nằm bên tả_ngạn sông Hàn được cắt giao cho Pháp để lập nhượng_địa Tourane với diện_tích 10 000 ha Ngày 24 tháng 5 năm 1889 Toàn_quyền Đông_Dương_Étienne_Richaud ra nghị_định thành_lập thành_phố Đà_Nẵng thuộc tỉnh Quảng_Nam Đà_Nẵng là thành_phố loại 2 tương_tự như thành_phố Chợ_Lớn thành_lập trước đó Đơn_vị hành_chính này chịu sự cai_quản trực_tiếp của Toàn_quyền Đông_Dương thay_vì triều_đình Huế_Đứng đầu thành_phố là một viên Đốc lý_do Khâm_sứ đề_nghị và Toàn_quyền bổ_nhiệm Ngày 15 tháng 1 năm 1901 dưới sức_ép của Pháp Vua_Thành_Thái buộc phải ký một đạo dụ nới rộng nhượng_địa Đà_Nẵng thêm 14 xã cụ_thể là thêm 8 xã thuộc huyện Hoà_Vang bên tả_ngạn sông Hàn và 6 xã thuộc huyện Diên_Phước bên hữu_ngạn sông Hàn_Ngày 19 tháng 9 năm 1905 Toàn_quyền Đông_Dương ra nghị_định tách Đà_Nẵng khỏi tỉnh Quảng_Nam để trở_thành một đơn_vị hành_chính độc_lập gồm 19 xã Như_vậy vào đầu thế_kỷ XX thành_phố Tourane Đà_Nẵng đã vươn về phía tây và tây bắc còn phía đông thì đã vượt sang hữu_ngạn sông Hàn chiếm trọn bán_đảo Sơn_Trà Đầu thế_kỷ XX Tourane được Pháp xây_dựng trở_thành một đô_thị theo kiểu Tây_phương Cơ_sở_hạ_tầng xã_hội kỹ_thuật sản_xuất được đầu_tư Sản_xuất nông_nghiệp tiểu_thủ_công_nghiệp chế_biến hàng xuất_khẩu sửa_chữa tàu_thuyền kinh_doanh dịch_vụ được hình_thành và phát_triển cùng với Hải_Phòng và Sài_Gòn Tourane trở_thành trung_tâm thương_mại quan_trọng Cảng Đà_Nẵng đã tương_đối hoàn_chỉnh và đi vào hoạt_động từ giai_đoạn 1933 1935 Sân_bay dân_dụng cũng được nhà cầm_quyền sớm xây_dựng vào năm 1926 Hầu_hết các công_ty lớn nhất hoạt_động ở Đông_Dương đều hiện_diện ở Đà_Nẵng Dân_số thành_phố tăng lên nhanh_chóng năm 1936 Đà_Nẵng có 25 000 người năm 1945 có khoảng 30 000 người Trong thời_gian này người Pháp vẫn tiếp_tục quản_lý quần_đảo Hoàng_Sa Ngày 8 tháng 3 năm 1925 Toàn_quyền Đông_Dương tuyên_bố quần_đảo Hoàng_Sa và Quần_đảo Trường_Sa là lãnh_thổ của Pháp Từ năm 1925 Viện Hải_dương_học và Nghề cá Nha_Trang đã thực_hiện các cuộc khảo_sát ở Hoàng_Sa Năm 1938 Pháp bắt_đầu phái các đơn_vị bảo_an tới các đảo và tiến_hành dựng bia chủ_quyền hải_đăng trạm vô_tuyến trạm khí_tượng trên đảo Hoàng_Sa cùng một trạm khí_tượng nữa trên đảo Phú_Lâm_Ngày 15 tháng 6 năm 1938 Toàn_quyền Đông_Dương_Jules_Brévié thành_lập đại_lý hành_chính ở quần_đảo Hoàng_Sa Tháng 6 năm 1938 một đơn_vị lính bảo_an Việt_Nam được phái ra đồn_trú Hoàng_Sa Thời_Quốc_gia Việt_Nam và Việt_Nam Cộng_hoà Năm 1950 Pháp trao_trả Đà_Nẵng cho chính_phủ Quốc_gia Việt_Nam dưới thời Quốc_trưởng Bảo_Đại_Từ tháng 10 năm 1955 chính_quyền Ngô_Đình_Diệm tiến_hành phân_chia lại địa_giới hành_chính Lúc này Đà_Nẵng trực_thuộc tỉnh Quảng_Nam Đến ngày 31 tháng 7 năm 1962 tỉnh Quảng_Nam được tách thành hai tỉnh Quảng_Nam và Quảng_Tín Đà_Nẵng trực_thuộc trung_ương Vào những năm 1954 1955 dân_số Đà_Nẵng có khoảng hơn 50 000 người Trong khi đó cuộc Chiến_tranh Việt_Nam ngày_càng gia_tăng Tháng 3 năm 1965 các đơn_vị thuỷ_quân_lục_chiến Mỹ đổ_bộ vào Đà_Nẵng và thiết_lập ở đây một căn_cứ_quân_sự hỗn_hợp lớn Sân_bay Đà_Nẵng được coi là một trong những sân_bay tấp_nập nhất trong chiến_tranh Năm 1967 Đà_Nẵng được chính_quyền Việt_Nam Cộng_hoà ấn_định trực_thuộc trung_ương và xác_định mục_tiêu xây_dựng Đà_Nẵng thành trung_tâm chính_trị quân_sự văn_hoá cho vùng I và II chiến_thuật Mỹ cho xây_dựng ở Đà_Nẵng các căn_cứ_quân_sự và kết_cấu_hạ_tầng phục_vụ cho mục_đích quân_sự như sân_bay cảng kho_bãi cơ_sở thông_tin liên_lạc Năm 1973 khi quân Mỹ rút khỏi Việt_Nam theo hiệp_định Paris chính_quyền Việt_Nam Cộng_hoà đã cho phân_chia lại địa_giới hành_chính Đà_Nẵng giữ nguyên 3 quận như cũ chỉ sáp_nhập 28 khu_phố bên dưới cấp quận thành 19 phường Thị_xã Đà_Nẵng được đặt dưới quyền điều_hành của Hội_đồng thị_xã gồm 12 uỷ_viên và do một Thị_trưởng đứng đầu Do chính_sách đô_thị_hoá dân_số Đà_Nẵng ngày_càng tăng nhanh Dân_số thành_phố từ mức 148 599 người vào năm 1964 tăng lên tới gần 500 000 người vào năm 1975 Dưới thời Việt_Nam Cộng_hoà Đà_Nẵng là đô_thị lớn thứ hai miền Nam_Tính đến trước sự_kiện 30 tháng 4 năm 1975 cảng Đà_Nẵng là nơi cung_cấp hàng_hoá cho cả vùng I chiến_thuật đồng_thời là trung_tâm tiếp_tế cho gần 3 triệu dân miền Nam_Toàn thị_xã khi đó có hàng chục công_ty kinh_doanh xuất_nhập_khẩu Người_dân Đà_Nẵng chủ_yếu sống bằng nghề buôn_bán Sau Hiệp_định Genève quần_đảo Hoàng_Sa được giao cho chính_quyền Quốc_gia Việt_Nam quản_lý Ngày 13 tháng 7 năm 1961 Tổng_thống Việt_Nam Cộng_hoà Ngô_Đình_Diệm ký sắc_lệnh 174 NV quy thuộc quần_đảo này vào tỉnh Quảng_Nam và thiết_lập tại đó một đơn_vị hành_chính lấy tên là xã Định_Hải thuộc quận Hoà_Vang Tuy_nhiên trên thực_tế là từ tháng 2 năm 1956 Cộng_hoà Nhân_dân Trung_Hoa tức Trung_Quốc đã chiếm quyền kiểm_soát đảo Phú_Lâm ở nhóm đảo An_Vĩnh phần phía đông của quần_đảo Phần kiểm_soát của Việt_Nam Cộng_hoà chỉ giới_hạn ở nhóm đảo Lưỡi_Liềm mà họ còn gọi là nhóm Nguyệt_Thiềm là phần phía tây của quần_đảo với năm đảo san_hô là Hoàng_Sa Hữu_Nhật_Duy_Mộng Quang_Ảnh và Quang_Hoà_Đến ngày 19 tháng 1 năm 1974 hải_chiến Hoàng_Sa diễn ra và Việt_Nam Cộng_hoà đánh mất hoàn_toàn nhóm Nguyệt_Thiềm này Từ 1975 đến nay Tỉnh_lỵ của tỉnh Quảng_Nam Đà_Nẵng Sau khi hoà_bình lập lại Đà_Nẵng là thành_phố thuộc tỉnh Quảng_Nam Đà_Nẵng gồm 28 phường An_Hải_Bắc_An Hải_Đông_An_Hải Tây_An_Khê_Bắc Mỹ An_Bình_Hiên_Bình Thuận_Chính_Gián_Hải Châu I_Hải_Châu II Hoà_Cường_Hoà_Thuận Khuê_Trung_Mân_Thái Nại_Hiên_Đông_Nam Dương_Phước_Mỹ_Phước Ninh_Tam_Thuận_Tân Chính Thạc_Gián_Thạch_Thang Thanh_Bình Thanh_Lộc_Đán_Thọ Quang_Thuận_Phước_Vĩnh_Trung_Xuân_Hà_Ngày 5 tháng 5 năm 1990 Đà_Nẵng được công_nhận là đô_thị loại 2 Trở_thành Thành_phố trực_thuộc Trung_ương Vấn_đề đưa Đà_Nẵng trở_thành thành_phố trực_thuộc Trung_ương được đề_cập đến bắt_đầu từ Đại_hội lần thứ IV của Đảng_bộ thành_phố Đà_Nẵng diễn ra vào ngày 8 tháng 5 năm 1989 trong đó Đại_hội thống_nhất kiến_nghị với Trung_ương và Tỉnh_uỷ Quảng_Nam Đà_Nẵng cần có một cơ_chế hợp_lý cho thành_phố Đà_Nẵng cho thành_phố Đà_Nẵng được trực_thuộc trung_ương nếu chưa đủ điều_kiện thì cho Đà_Nẵng được trở_thành Đặc_khu_kinh_tế Đà_Nẵng Sau đó Đại_hội Đại_biểu Đảng_bộ tỉnh Quảng_Nam Đà_Nẵng lần thứ XV diễn ra từ ngày 16 tháng 10 năm 1991 đến ngày 19 tháng 10 năm 1991 đặc_biệt Đại_hội đã chính_thức đưa ra bàn_bạc thảo_luận đề_nghị Trung_ương cho tách Đà_Nẵng thành thành_phố trực_thuộc Trung_ương nếu chưa cho tách thì cho quy_chế riêng để xây_dựng Đà_Nẵng thành một Đặc_khu_kinh_tế của duyên_hải Miền Trung hoặc Khu kinh_tế mở nhắm tạo điều_kiện cho Đà_Nẵng phát_triển mạnh_mẽ đồng_thời để Trung_ương quan_tâm nhiều hơn đến Quảng_Nam Đại_hội Đảng_bộ tỉnh Quảng_Nam Đà_Nẵng lần thứ XVI diễn ra từ ngày 23 tháng 4 năm 1996 đến ngày 27 tháng 4 năm 1996 đã kiến_nghị chia tách tỉnh Quảng_Nam Đà_Nẵng thành hai đơn_vị hành_chính trực_thuộc Trung_ương là Thành_phố Đà_Nẵng và tỉnh Quảng_Nam Ngày 8 tháng 10 năm 1996 Bí_thư Tỉnh_uỷ Quảng_Nam Đà_Nẵng Mai_Thúc_Lân nhận được Công_điện 75 CCHC TW của Trung_ương có nêu rõ ngày 7 tháng 10 năm 1996 Bộ_Chính_trị đã có Thông_báo số 06 TB TW về việc nhất_trí chia tỉnh Quảng_Nam Đà_Nẵng thành hai đơn_vị hành_chính Thành_phố Đà_Nẵng trực_thuộc Trung_ương và tỉnh Quảng_Nam Tỉnh_uỷ phải chỉ_đạo hoàn_tất thủ_tục để kịp trình Quốc_hội quyết_định trong cuộc họp giữa tháng 10 này Ngày 9 tháng 10 năm 1996 Thường_trực Tỉnh_uỷ đã có cuộc họp liên_tịch của Thường_trực Hội_đồng_nhân_dân Thường_trực Uỷ_ban_nhân_dân Uỷ_ban Mặt_trận Tổ_quốc Việt_Nam tỉnh Đoàn đại_biểu Quốc_hội của tỉnh để bàn việc triển_khai Công_điện của Trung_ương Ngày 11 tháng 10 năm 1996 Hội_nghị Tỉnh_uỷ Quảng_Nam Đà_Nẵng đã nghe Uỷ_ban_nhân_dân tỉnh trình_bày phương_án được xem hợp_lý nhất Ngày 12 tháng 10 năm 1996 Hội_đồng_nhân_dân tỉnh đã họp để thảo_luận và biểu_quyết phương_án chia tách Hội_đồng_nhân_dân tỉnh đã thống_nhất chọn phương_án Thành_phố Đà_Nẵng trực_thuộc Trung_ương được hình_thành từ ba đơn_vị hành_chính cấp huyện của tỉnh Quảng_Nam Đà_Nẵng gồm thành_phố tỉnh_lỵ Đà_Nẵng ba khu_vực huyện Hoà_Vang và huyện đảo Hoàng_Sa đồng_thời nhất_trí lấy thị_xã Tam_Kỳ làm tỉnh_lỵ của tỉnh Quảng_Nam Ngày 6 tháng 11 năm 1996 tại Kỳ họp thứ 10 Quốc_hội khoá IX đã thông_qua nghị_quyết cho_phép tỉnh Quảng_Nam Đà_Nẵng tách thành tỉnh Quảng_Nam và thành_phố Đà_Nẵng trực_thuộc trung_ương Về địa_giới hành_chính thành_phố Đà_Nẵng mới bao_gồm thành_phố Đà_Nẵng trước_đây cộng với huyện Hoà_Vang và huyện đảo Hoàng_Sa Trên thực_tế thì quần_đảo Hoàng_Sa đang nằm dưới sự kiểm_soát của Trung_Quốc và Uỷ_ban_Nhân_dân huyện đảo Hoàng_Sa trực_thuộc Sở Nội_vụ thành_phố Đà_Nẵng Ngày 1 tháng 1 năm 1997 Đà_Nẵng chính_thức trở_thành thành_phố trực_thuộc trung_ương Ngày 23 tháng 1 năm 1997 5 quận Hải_Châu Liên_Chiểu Ngũ_Hành_Sơn Sơn_Trà Thanh_Khê được thành_lập Ngày 15 tháng 7 năm 2003 Đà_Nẵng được công_nhận là đô_thị loại I và trở_thành đô_thị loại I trực_thuộc trung_ương thứ hai của cả nước sau Hải_Phòng Năm 2005 một phần huyện Hoà_Vang các xã Hoà_Thọ_Hoà_Phát và Hoà_Xuân và quận Hải_Châu phường Khuê_Trung được tách ra và thành_lập nên quận mới là quận Cẩm_Lệ_Từ đó thành_phố Đà_Nẵng có 6 quận và 2 huyện Sau khi trở_thành thành_phố trực_thuộc trung_ương Đà_Nẵng luôn đạt tốc_độ tăng_trưởng GDP cao hơn bình_quân chung của Việt_Nam nhanh_chóng cân_đối được ngân_sách và có đóng_góp cho ngân_sách trung_ương trong thời_gian đầu chia tách Với tư_cách kế_thừa quyền_sở_hữu các quần_đảo từ các chính_quyền trước Nhà_nước Cộng_hoà_Xã_hội_Chủ_nghĩa_Việt_Nam đã liên_tục đưa ra những tuyên_bố khẳng_định chủ_quyền của mình đối_với quần_đảo Hoàng_Sa Năm 1994 Quốc_hội Việt_Nam phê_chuẩn Công_ước Liên_Hợp_Quốc về Luật biển năm 1982 và khẳng_định lại chủ_quyền của Việt_Nam đối_với quần_đảo Hoàng_Sa Ngày 6 tháng 11 năm 1996 Quốc_hội Việt_Nam tách huyện Hoàng_Sa khỏi tỉnh Quảng_Nam Đà_Nẵng và sáp_nhập vào thành_phố Đà_Nẵng Huyện Hoàng_Sa được xác_định có diện_tích 305 km² với địa_giới bao_gồm một quần_đảo có tên gọi là Hoàng_Sa nằm cách đất_liền khoảng 170 hải_lý 315 km Cuối tháng 6 năm 2012 Quốc_hội Việt_Nam thông_qua Luật Biển Việt_Nam Điều 1 đã khẳng_định lại tuyên_bố chủ_quyền của Việt_Nam đối_với quần_đảo Hoàng_Sa Ngày 4 tháng 7 năm 2012 kỳ họp thứ 4 Hội_đồng_Nhân_dân thành_phố Đà_Nẵng khoá VIII nhiệm_kỳ 2011 2016 đã thông_qua Nghị_quyết phản_đối Trung_Quốc thành_lập thành_phố Tam_Sa_Quy_hoạch và kiến_trúc đô_thị Đà_Nẵng khi mới hình_thành theo quy_hoạch của người Pháp được chia thành hai khu_vực rõ_rệt Khu người Pháp quartier français nằm ở trung_tâm thành_phố chiều dọc từ đầu Quai_Coubert nay là đường Bạch_Đằng đến ngã ba Quai_Coubert_Đồng_Khánh nay là Hùng_Vương chiều ngang đến đường Marc_Pourpre_Lê_Lợi Khu bản_xứ quartier indigène là nơi người Việt sinh_sống gồm phần_lớn diện_tích còn lại của thành_phố Nếu_như khu người Pháp có đại_lộ tráng nhựa và đường dành cho đi dạo rợp bóng cây thì khu người bản_xứ lại là một khu chen lẫn giữa nhà_cửa lụp_xụp và nhà khá_giả đường_nhựa và đường rải đá đường_đất Quai_Courbet giữ vai_trò là đường xương_sống của Tourane thời Pháp thuộc chạy từ bắc xuống nam dọc theo tả_ngạn sông Hàn_Dọc theo đường này có nhiều công_trình kiến_trúc từ thời Pháp thuộc cũng là điểm xuất_phát để từ đó người Pháp mở_rộng thành_phố về hướng tây và hình_thành những đường_phố có khoảng_cách gần như đều nhau Tuy_nhiên Pháp chỉ chú_ý đầu_tư xây_dựng bên tả_ngạn Sau năm 1975 thành_phố Đà_Nẵng đã đầu_tư cho quy_hoạch đôi bờ sông Hàn với những công_viên đường đi dạo dọc hai bờ sông nhiều cây cầu tiếp nhau nối_liền hai bờ đông_tây Sông Hàn trở_thành chiếc ban_công thể_hiện bộ_mặt đô_thị Đà_Nẵng Các dự_án bất_động_sản hàng trăm triệu đô_la Mỹ được đầu_tư xây_dựng hai bên sông Hàn đặc_biệt trong khu_vực trung_tâm với các công_trình quy_mô rất lớn tạo điểm nhấn cho thành_phố Toà nhà Trung_tâm Hành_chính Thành_phố cao 167m với 34 tầng là toà nhà trung_tâm hành_chính cao nhất Việt_Nam Hiện_nay toà nhà cao nhất Đà_Nẵng và cũng là cao nhất miền Trung là toà nhà Wyndham_Soleil Đà_Nẵng D cao 180m với 50 tầng đã xây xong phần thô đang trong quá_trình hoàn_thiện đưa vào sử_dụng cuối năm 2020 Tính đến năm 2019 Đà_Nẵng có hơn 140 toà nhà cao trên 12 tầng trong đó có 40 toà nhà cao trên 100m 2 toà nhà cao trên 200m Cầu Rồng với hệ_thống phun nước phun lửa được xem là con rồng thép lớn nhất thế_giới Không_gian đô_thị Đà_Nẵng cũng được quy_hoạch theo hướng hướng ra sông ra biển để tạo không_gian tốt cho kinh_tế phát_triển Thành_phố đã phát_triển nhanh các đô_thị mới quy_mô 500 1 000 ha hình_thành các khu công_nghiệp thân_thiện môi_trường và triển_khai nhiều dự_án bất_động_sản Thủ_tướng Chính_phủ đã ký Quyết_định 2357 QĐ TTg năm 2013 phê_duyệt điều_chỉnh quy_hoạch chung thành_phố Đà_Nẵng đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 Mục_tiêu phát_triển Đà_Nẵng thành thành_phố cấp quốc_gia hiện_đại tầm nhìn đến năm 2050 xây_dựng và phát_triển Đà_Nẵng trở_thành thành_phố đặc_biệt cấp quốc_gia hướng tới đô_thị cấp quốc_tế và phát_triển bền_vững Theo đồ_án quy_hoạch chung đến năm 2030 đồ_án xác_định đến năm 2030 dân_số Đà_Nẵng là 2 5 triệu người Diện_tích đất xây_dựng đô_thị sẽ phát_triển tương_ứng là 37 500 ha Như_vậy so với hiện_nay thì dân_số và diện_tích đất xây_dựng đô_thị sẽ tăng hơn 2 5 lần Trong định_hướng phát_triển thành_phố Đà_Nẵng sẽ mở_rộng về các hướng tây bắc_nam và đông nam Thành_phố đặc_biệt chú_trọng đến việc quy_hoạch trên nền_tảng không_gian xanh thân_thiện với môi_trường Cơ_sở_hạ_tầng giao_thông ngầm với các bãi đỗ xe ngầm và tàu_điện_ngầm cũng nằm trong mục_tiêu quy_hoạch của thành_phố Thương_hiệu Đà_Nẵng Để chuẩn_bị cho một cuộc bứt_phá của vùng kinh_tế trọng_điểm miền Trung những năm qua Đà_Nẵng đã nỗ_lực cải_thiện hình_ảnh và vị_thế của mình Từ năm 2001 thành_phố đề ra kế_hoạch thực_hiện chương_trình Thành_phố 5 không không hộ đói không có người mù_chữ không có người lang_thang xin ăn không có người nghiện ma_tuý trong cộng_đồng và không có cướp của giết người Sau kết_quả ban_đầu của chương_trình Thành_phố 5 không Đà_Nẵng lại tiếp_tục với chương_trình Thành_phố 3 có có nhà ở có việc_làm và có nếp sống văn_hoá văn_minh đô_thị Năm 2016 thành_phố đề ra Chương_trình Thành_phố 4 an An_ninh trật_tự an_toàn giao_thông an_toàn thực_phẩm và an_sinh xã_hội Các chương_trình này có ý_nghĩa cực_kỳ quan_trọng góp_phần thực_hiện thành_công công_tác an_sinh xã_hội xây_dựng được nếp sống văn_hoá văn_minh đô_thị quản_lý trật_tự an_ninh đã tạo thành mục_tiêu để chính_quyền thành_phố phấn_đấu và tạo được niềm tin đối_với người_dân Các chương_trình này đã tạo nên một thương_hiệu riêng có của Đà_Nẵng được cả nước trung_ương và bạn_bè quốc_tế thừa_nhận và đánh_giá cao Chính_quyền Đảng_bộ Ban_Chấp_hành Đảng_bộ Thành_phố Đà_Nẵng hay thường gọi là Thành_uỷ Đà_Nẵng là cơ_quan lãnh_đạo cao nhất của Đảng_bộ thành_phố giữa hai kỳ Đại_hội Đảng_bộ Thành_uỷ Thành_phố Đà_Nẵng khoá XXII nhiệm_kỳ 2020 2025 gồm 51 uỷ_viên bầu ra Thường_vụ Thành_uỷ gồm 14 thành_viên Đứng đầu Đảng_uỷ Thành_phố là Bí_thư Thành_uỷ do chính Thành_uỷ thành_phố bầu ra hoặc do Bộ_Chính_trị Ban_Chấp_hành Trung_ương Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam phân_công và chỉ_định là một Uỷ_viên Trung_ương Đảng Bí_thư Thành_uỷ thành_phố Đà_Nẵng hiện_tại là ông Nguyễn_Văn_Quảng_Uỷ ban Mặt_trận Tổ_quốc Thành_phố nhiệm_kỳ X 2014 2019 gồm 90 uỷ_viên bầu ra Ban Thường_trực UBMTTQ Thành_phố gồm 13 người Chủ_tịch UBMTTQ đương_nhiệm là ông Ngô_Xuân_Thắng_Uỷ_viên Thường_vụ Thành_uỷ thành_phố Bí_thư Đảng_đoàn Ngày 24 tháng 1 năm 2019 Tổng_Bí_thư Ban_Chấp_hành Trung_ương Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam đã thay_mặt Bộ_Chính_trị Ban_Chấp_hành Trung_ương Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam ký ban_hành Nghị_quyết số 43 NQ TW của Bộ_Chính_trị về xây_dựng và phát_triển thành_phố Đà_Nẵng đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2045 Theo đó Bộ_Chính_trị đồng_ý nhiều chủ_trương mang tính định_hướng cho Đà_Nẵng phát_triển trong giai_đoạn mới và cần có cơ_chế chính_sách đặc_thù để xây_dựng và phát_triển thành_phố Đà_Nẵng tạo động_lực cho phát_triển khu_vực Miền Trung_Tây_Nguyên và cả nước Chính_quyền đô_thị Thành_phố Đà_Nẵng là một trong năm thành_phố trực_thuộc trung_ương của Việt_Nam được xếp vào đô_thị loại I thoả_mãn các tiêu_chí như tỷ_lệ lao_động phi nông_nghiệp khu_vực nội_thành năm 2013 tối_thiểu đạt 87 3 so với tổng_số lao_động cơ_sở_hạ_tầng được đầu_tư xây_dựng đồng_bộ và cơ_bản hoàn_chỉnh cao nhất trong 5 thành_phố trực_thuộc Trung_ương Ngày 19 tháng 6 năm 2020 Quốc_hội Việt_Nam đã thông_qua Nghị_quyết số 119 2020 QH14 về thí_điểm tổ_chức mô_hình chính_quyền đô_thị và một_số cơ_chế chính_sách đặc_thù phát_triển thành_phố Đà_Nẵng theo hướng tinh_gọn bộ_máy điều_hành cụ_thể_hoá Nghị_quyết số 43 NQ TW ngày 24 tháng 1 năm 2019 của Bộ_Chính_trị Ban_Chấp_hành Trung_ương Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam với số phiếu tán_thành cao với 92 13 tổng_số đại_biểu quốc_hội tán_thành việc thí_điểm chính_quyền đô_thị cho đến khi Quốc_hội quyết_định chấm_dứt việc thực_hiện Mô_hình chính_quyền đô_thị tại thành_phố Đà_Nẵng khác hoàn_toàn mô_hình chính_quyền nông_thôn ở các tỉnh trên cả nước Cũng như các tỉnh và thành_phố khác của Việt_Nam Hội_đồng_Nhân_dân thành_phố Đà_Nẵng là cơ_quan_quyền_lực nhà_nước ở thành_phố do người_dân thành_phố trực_tiếp bầu lên với nhiệm_kỳ 5 năm Hội_đồng_Nhân_dân thành_phố Đà_Nẵng khoá IX nhiệm_kỳ 2016 2021 gồm 49 đại_biểu Kỳ họp thứ nhất của Hội_đồng_Nhân_dân thành_phố ngày 16 tháng 6 năm 2016 đã bầu ra Thường_trực Hội_đồng_Nhân_dân gồm 7 người và bầu ra Chủ_tịch Hội_đồng_Nhân_dân thường đồng_thời là Bí_thư Thành_uỷ thành_phố Chủ_tịch Hội_đồng_nhân_dân thành_phố hiện_tại là ông Lương Nguyễn_Minh_Triết Uỷ_ban_Nhân_dân thành_phố Đà_Nẵng là cơ_quan chấp_hành của Hội_đồng_Nhân_dân do Hội_đồng_Nhân_dân bầu ra và là cơ_quan_hành_chính nhà_nước ở thành_phố chịu trách_nhiệm chấp_hành Hiến_pháp pháp_luật các văn_bản của Chính_phủ Việt_Nam và các nghị_quyết của Hội_đồng_Nhân_dân thành_phố Uỷ_ban_Nhân_dân thành_phố khoá IX nhiệm_kỳ 2016 2021 được Hội_đồng_Nhân_dân thành_phố bầu ra Chủ_tịch và 4 Phó Chủ_tịch Chủ_tịch Uỷ_ban_Nhân_dân thành_phố đương_nhiệm là ông Lê_Trung_Chinh_Chính quyền địa_phương ở các quận thuộc thành_phố là Uỷ_ban_nhân_dân quận và chính_quyền địa_phương ở các phường thuộc quận tại thành_phố là Uỷ_ban_nhân_dân phường Chủ_tịch Uỷ_ban_nhân_dân quận phường sẽ làm_việc theo chế_độ_thủ_trưởng Cơ_quan trung_ương Thành_phố Đà_Nẵng cũng là nơi đặt các văn_phòng đại_diện của các bộ ban_ngành của Chính_phủ Việt_Nam các cơ_quan của Trung_ương Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam làm nhiệm_vụ phụ_trách khu_vực Miền Trung_Tây_Nguyên nhiều thứ hai sau Thành_phố Hồ_Chí_Minh BULLET Cục Quản_trị T 26 Văn_phòng Trung_ương Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam BULLET Vụ Địa_phương II Ban Tổ_chức Trung_ương Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam BULLET Vụ Địa_phương II Ban Nội_chính Trung_ương Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam BULLET Vụ Địa_phương V Uỷ_ban Kiểm_tra Trung_ương Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam BULLET Cơ_quan thường_trực Ban Dân_vận Trung_ương Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam BULLET Cơ_quan thường_trực Ban Tuyên_giáo Trung_ương Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam BULLET Văn_phòng III Bộ Kế_hoạch và Đầu_tư BULLET Cơ_quan đại_diện Văn_phòng Bộ Thông_tin và Truyền_thông BULLET Cơ_quan đại_diện Văn_phòng Bộ Văn_hoá Thể_thao và Du_lịch BULLET Cơ_quan đại_diện Văn_phòng Bộ Công_Thương Và nhiều cơ_quan đại_diện khác Hành_chính Thành_phố Đà_Nẵng có 8 đơn_vị hành_chính cấp huyện gồm 6 quận và 2 huyện Tổng diện_tích thành_phố là 1285 4 km² gồm 56 đơn_vị hành_chính cấp xã trong đó có 45 phường và 11 xã Ngoại_trừ quận Cẩm_Lệ năm quận còn lại của thành_phố đều giáp biển Kinh_tế Cơ_cấu kinh_tế Sau ngày chiến_tranh Việt_Nam chấm_dứt cơ_sở_hạ_tầng của Đà_Nẵng còn lại gần như nguyên_vẹn nhưng quy_mô ngành công_nghiệp vẫn nhỏ_bé đồng_thời đất_đai ven thành_phố bị bỏ_hoang Trải qua kế_hoạch năm năm 1976 1980 thành_phố đạt được một_số thành_tựu như công_nghiệp tiểu_thủ_công_nghiệp tăng bình_quân 14 7 năm tổ_chức khai_hoang được 700 ha đất Tổng_kết kế_hoạch năm năm 1981 1985 kế_tiếp sản_lượng công_nghiệp thành_phố trong năm 1985 tăng 47 so với năm 1982 số thu ngân_sách năm 1985 gấp 5 3 lần so với năm 1983 Tuy_vậy giai_đoạn 1986 1990 chứng_kiến khó_khăn chung của cả nền kinh_tế trong đó có kinh_tế Đà_Nẵng Giá_trị sản_xuất công_nghiệp bị sụt_giảm năm 1990 chỉ bằng 95 5 so với năm 1985 một_số cơ_sở phải dừng hoạt_động hoặc giải_thể số_lượng xí_nghiệp quốc_doanh sụt_giảm từ 64 xuống còn 59 Từ sau năm 1991 kinh_tế thành_phố dần đi vào ổn_định và tăng_trưởng Bình_quân tốc_độ tăng_trưởng kinh_tế giai_đoạn 1991 1998 là 15 6 năm cao hơn trung_bình của cả nước Sau khi trở_thành thành_phố trực_thuộc trung_ương GDP bình_quân giai_đoạn 1997 8 2000 tăng 9 66 năm tỉ_lệ đói_nghèo giảm từ 8 79 của năm 1997 xuống còn hơn 2 vào năm 2000 Năm 2003 Đà_Nẵng chiếm 1 5 tổng giá_trị sản_xuất công_nghiệp của toàn Việt_Nam tăng so với mức 1 31 của năm 1996 năm cuối_cùng còn thuộc tỉnh Quảng_Nam Đà_Nẵng Từ năm 2015 2020 Đà_Nẵng đạt tốc_độ tăng_trưởng kinh_tế bình_quân đạt 6 5 7 năm Tổng_sản_phẩm nội_địa theo giá hiện_hành GRDP trên địa_bàn năm 2019 là 112 000 tỷ đồng tương_đương 4 9 tỷ USD xếp thứ 14 cả nước GRDP bình_quân đầu người năm 2019 đạt 95 7 triệu đồng tương_đương với 4 117 USD Tốc_độ tăng_trưởng GRDP đạt 6 47 xếp thứ 60 cả nước Tổng mức bán_lẻ hàng_hoá đạt gần 106 600 tỷ đồng Lực_lượng lao_động của thành_phố năm 2005 là 386 487 người đến năm 2010 đã tăng lên 462 980 người chiếm 49 14 dân_số Đây là nguồn cung đảm_bảo cho nền kinh_tế phát_triển nhất là chất_lượng lao_động ngày_một tăng tỷ_lệ lao_động qua đào_tạo từ 37 năm 2005 tăng lên 50 năm 2010 tỷ_lệ lao_động qua đào_tạo nghề tăng từ 25 5 năm 2005 lên 37 năm 2010 Tổng_kim_ngạch xuất_nhập_khẩu năm 2019 đạt gần 2 988 tỷ USD trong đó kim_ngạch xuất_khẩu đạt 1 623 tỷ đồng kim_ngạch nhập_khẩu đạt 1 365 tỷ đồng Tổng vốn đầu_tư phát_triển trên địa_bàn năm 2019 ước đạt hơn 39 712 tỷ đồng tăng 2 84 so với năm 2018 Tổng_thu ngân_sách nhà_nước năm 2019 là hơn 28 170 tỷ đồng trong đó thu nội_địa đạt 24 420 tỷ đồng Năm 2019 kinh_tế thành_phố chỉ tăng 6 47 mức tăng thấp nhất trong 7 năm trở_lại đây Vì_vậy Đà_Nẵng là địa_phương có tốc_độ tăng GRDP thấp nhất trong 5 thành_phố trực_thuộc trung_ương Tỉ_lệ vốn đầu_tư trên GRDP đang dần thu_hẹp năm 2019 chỉ đạt 36 4 thấp nhất trong giai_đoạn 2016 2019 Vốn đầu_tư thực_hiện năm 2019 ước đạt 39 712 tỷ đồng tăng 2 84 so với 2018 Tổng_thu ngân_sách Nhà_nước ước đạt 28 170 tỷ đồng tăng 3 5 so với 2018 Tổng_chi ngân_sách đạt 24 372 tỷ đồng tăng 30 25 so với 2018 Đến cuối tháng 12 tổng nguồn vốn huy_động ước đạt 131 500 tỷ đồng tăng 4 6 so với cùng kỳ tổng dư_nợ cho vay các thành_phần kinh_tế ước đạt 175 000 tỷ đồng tăng 17 so với cùng kỳ Thu_nhập bình_quân đầu người năm 2019 sơ_bộ 6 057 triệu VN đồng tháng xếp 4 63 tỉnh_thành cả nước Tổng_sản_phẩm xã_hội GRDP năm 2020 tại Đà_Nẵng ước đạt 101 233 tỷ đồng giảm 9 77 so với cùng kỳ năm 2019 GRDP bình_quân đầu người ước đạt 87 16 triệu đồng giảm 10 2 cùng kỳ Trước khi chịu tác_động xấu của Covid 19 trong giai_đoạn 2016 2019 tổng_sản_phẩm xã_hội trên địa_bàn ước tăng 7 5 năm gấp 1 5 lần năm 2015 Tổng_sản_phẩm xã_hội bình_quân đầu người ước đạt hơn 95 triệu đồng tương_đương gần 4 100 USD Báo_cáo Chính_trị tại đại_hội Đảng_bộ thành_phố khoá XXII Thành_phố Đà_Nẵng có nền kinh_tế khá đa_dạng bao_gồm cả công_nghiệp nông_nghiệp cho tới dịch_vụ du_lịch thương_mại trong đó dịch_vụ du_lịch chiếm tỷ_trọng lớn trong cơ_cấu nền kinh_tế thành_phố Cơ_cấu kinh_tế chuyển_dịch theo hướng tăng tỷ_trọng ngành dịch_vụ công_nghiệp và giảm tỷ_trọng nông_nghiệp Tỷ_trọng nhóm ngành dịch_vụ trong GDP năm 2019 là 57 công_nghiệp xây_dựng là 41 và nông_nghiệp là 2 Đến năm 2020 ngành dịch_vụ chiếm tỷ_trọng trong GDP từ 62 65 công_nghiệp xây_dựng 35 37 nông_nghiệp 1 3 Thành_phố Đà_Nẵng cũng là nơi đặt hội_sở của Tập_đoàn Sun_Group được thành_lập năm 2007 và hiện_nay tập_đoàn có nhiều dự_án lớn trên khắp các tỉnh_thành của đất_nước Giá_trị sản_xuất của thuỷ_sản so với Tổng giá_trị sản_xuất của Nông_nghiệp Lâm_nghiệp Thuỷ_sản là 53 8 Công_nghiệp Quy_mô Ngành công_nghiệp có tốc_độ tăng_trưởng bình_quân 20 năm Thuỷ_sản dệt_may da_giày cao_su là những lĩnh_vực mũi_nhọn được tập_trung phát_triển Bên cạnh đó thành_phố Đà_Nẵng còn chú_tâm đến ngành Công_nghệ_thông_tin Công_viên Phần_mềm Đà_Nẵng Khu đô_thị Công_nghệ FPT Đà_Nẵng Khu Công_nghệ_cao Quốc_gia Đà_Nẵng ngành công_nghệ_sinh_học Trung_tâm Công_nghệ_Sinh_học Đà_Nẵng Đà_Nẵng còn chủ_trương ưu_tiên phát_triển các ngành công_nghiệp_sạch phục_vụ mục_tiêu Xây_dựng Đà_Nẵng Thành_phố môi_trường Năm 2008 chính_quyền thành_phố đã từ_chối hai dự_án FDI sản_xuất thép và giấy với tổng vốn đăng_ký lên đến 2 5 tỷ đô_la Mỹ Thành_phố đề ra mục_tiêu trở_thành một trong những địa_phương đi đầu trong công_cuộc công_nghiệp_hoá hiện_đại_hoá của Việt_Nam trở_thành thành_phố công_nghiệp trước năm 2020 Khu công_nghệ_cao Đà_Nẵng với số vốn đầu_tư ban_đầu 8 156 tỷ đồng là một trong ba khu công_nghiệp công_nghệ_cao trên cả nước cùng với Khu công_nghệ_cao Thành_phố Hồ_Chí_Minh và Khu Công_nghệ_cao Hoà_Lạc_Đến nay Khu công_nghệ_cao Đà_Nẵng đã thu_hút được một_số dự_án công_nghiệp có vốn đầu_tư lớn như Nhà_máy sản_xuất linh_kiện hàng_không_vũ_trụ Sunshine_Hoa_Kỳ hay Nhà_máy sản_xuất Robot và máy nén bụi khí Alton_Hoa_Kỳ_Dự_kiến đến năm 2030 Khu công_nghệ_cao Đà_Nẵng sẽ đóng_góp 25 5 vào cơ_cấu GRDP của toàn thành_phố tạo ra việc_làm cho hơn 10 000 lao_động tay_nghề cao và các chuyên_gia nhà_khoa_học Nông_nghiệp công_nghệ_cao Sản_phẩm nông_nghiệp công_nghệ_cao CNC là một trong 5 mũi_nhọn phát_triển kinh_tế Đà_Nẵng được nêu trong Nghị_quyết 43 của Bộ_Chính_trị cần phải tập_trung nguồn_lực đầu_tư Theo đó Đà_Nẵng đã quy_hoạch hạ_tầng các dự_án nông_nghiệp CNC dành quỹ đất và nhiều ưu_đãi hấp_dẫn để thu_hút đầu_tư vào lĩnh_vực này Logistic_Nghị quyết 43 NQ TW của Bộ_Chính_trị về xây_dựng và phát_triển thành_phố Đà_Nẵng đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2045 đã nêu rõ nhiệm_vụ và giải_pháp phát_triển kinh_tế của thành_phố Đà_Nẵng là trở_thành một trung_tâm kinh_tế biển hình_thành chuỗi cung_ứng dịch_vụ logistics tại miền Trung với vai_trò trung_tâm của Đà_Nẵng Thương_mại Về thương_mại thành_phố Đà_Nẵng có 30 trung_tâm thương_mại và siêu_thị Tổng mức bán_lẻ hàng_hoá tăng 21 1 năm Thành_phố Đà_Nẵng hiện có hai chợ_lớn nhất nằm ở trung_tâm thành_phố là Chợ Hàn và Chợ Cồn cùng những siêu_thị lớn mới mở trong vòng vài năm trở_lại đây như Metro BigC_Vincom_Parkson_Lotte Mart VV_Mall_Indochina Riverside_Mall_Soleil_Mall Bach_Dang_Complex_Golden Square_Co opMart Intimex_Viettronimex Nguyễn_Kim Các thương_hiệu F B thời_trang lớn cũng dần xuất_hiện tại Đà_Nẵng trong vòng 2 năm trở_lại đây như Starbucks Koi_Thé_El_Gaucho Mc_Donald s Burger_King_Chanel_Hermes Innisfree_Tài chính Ngân_hàng Thành_phố Đà_Nẵng là trung_tâm tài_chính lớn thứ 3 cả nước trên địa_bàn thành_phố tính đến năm 2019 có 115 chi_nhánh ngân_hàng cấp 1 hơn 350 phòng điểm giao_dịch Quỹ_tiết_kiệm và 17 đại_lý chi_nhánh công_ty chứng_khoán các tổ_chức cho thuê tài_chính công_ty mua_bán nợ Thành_phố cũng đang kêu_gọi đầu_tư cho dự_án Danang_Gateway với số vốn đầu_tư ban_đầu là 2 tỷ gồm các toà nhà_văn phòng tài_chính Thủ_tướng Chính_phủ đã cho_phép Đà_Nẵng nghiên_cứu lập đề_án xây_dựng thành_phố Đà_Nẵng trở_thành trung_tâm tài_chính khu_vực Năng_lực cạnh_tranh Thành_phố Đà_Nẵng có chỉ_số năng_lực cạnh_tranh cấp tỉnh PCI đứng đầu Việt_Nam liên_tiếp trong nhiều năm 2008 2009 2010 2013 2014 2015 và 2016 đồng_thời đứng đầu về chỉ_số hạ_tầng và đứng thứ tư về môi_trường đầu_tư Trong bảng xếp_hạng PCI của Việt_Nam năm 2012 Đà_Nẵng xếp ở vị_trí thứ 12 trên 63 tỉnh_thành Năm 2013 Đà_Nẵng đã trở_lại vị_trí số 1 trên bảng xếp_hạng Năm 2014 2015 và 2016 Đà_Nẵng tiếp_tục giữ vị_trí đầu_tiên trong bảng xếp_hạng năm thứ tư liên_tiếp trụ vững ngôi đầu_bảng và lần thứ_bảy thành_phố này dẫn_đầu cả nước kể từ khi chỉ_số này được công_bố năm 2006 Năm 2019 Đà_Nẵng đã thu_hút được 108 dự_án FDI với tổng_số vốn đầu_tư đăng_ký đạt 668 triệu USD và thu_hút trong nước đạt 8 800 tỷ đồng tăng 20 so với cùng kỳ năm 2018 Việc_làm Thành_phố Đà_Nẵng là một trong những thành_phố lớn nhất cả nước với mũi_nhọn kinh_tế là ngành du_lịch kết_hợp cùng dịch_vụ đã có những bước phát_triển thần_tốc Bên cạnh đó bao quanh Thành_phố Đà_Nẵng là những khu_vực kinh_tế đang phát_triển khác như Thành_phố Hội_An kết_hợp những khu công_nghiệp quy_mô lớn bao quanh thành_phố Đà_Nẵng như khu công_nghiệp Liên_Chiểu khu công_nghiệp Hoà_Khánh khu công_nghiệp Hoà_Cầm vv biến Đà_Nẵng thành một thành_phố có nhu_cầu tuyển_dụng nhân_sự cao và độ khan_hiếm nhân_sự ở một_số ngành_nghề đã trở_thành vấn_đề lớn Và để giải_quyết vấn_đề này ban lãnh_đạo thành_phố Đà_Nẵng cùng các cấp liên_quan đã đưa ra nhiều phương_án cho chuyển_đổi cơ_cấu nhân_lực thu_hút nguồn nhân_lực trẻ tạo cơ_hội để nguồn nhân_lực ở các khu_vực lân_cận như Quảng_Trị Quảng_Nam khan_hiếm việc_làm có_thể tiếp_cận dễ_dàng hơn với việc_làm tại Đà_Nẵng Bên cạnh đó tại Đà_Nẵng cũng bắt_đầu có những công_ty tư_nhân đầu_tư vào dịch_vụ việc_làm để hỗ_trợ tuyển_dụng miễn_phí cho các ứng_viên đang tìm việc song_song với đó là hỗ_trợ các nhà tuyển_dụng tìm_kiếm ứng_viên Khởi_nghiệp Thành_phố Đà_Nẵng hiện là một trong ba trung_tâm khởi_nghiệp của cả nước cùng với Thành_phố Hồ_Chí_Minh và Hà_Nội Số_lượng startup tại Đà_Nẵng đến năm 2019 đã đạt gần 150 doanh_nghiệp Một_số vườn_ươm khởi_nghiệp nổi_tiếng của Đà_Nẵng có_thể kể đến như Vườn_ươm doanh_nghiệp Đà_Nẵng Trung_tâm ươm tạo khởi_nghiệp Sông Hàn_Theo_Nghị quyết số 52 NQ TW của Bộ_Chính_trị Ban_Chấp_hành Trung_ương Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam Khoá_XII về một_số chủ_trương chính_sách chủ_động tham_gia cuộc Cách_mạng_công_nghiệp lần thứ tư thì trên cơ_sở các Khu công_nghệ_cao Đà_Nẵng sẽ phát_triển các khu đô_thị sáng_tạo đạt đẳng_cấp quốc_tế đóng_góp rất quan_trọng vào sự phát_triển kinh_tế của thành_phố Đà_Nẵng là một trong ba địa_phương cùng với Hà_Nội và Thành_phố Hồ_Chí_Minh được khuyến_khích tập_trung phát_triển hệ_sinh_thái khởi_nghiệp sáng_tạo đẩy nhanh thành_lập các trung_tâm khởi_nghiệp sáng_tạo quốc_gia Chính_phủ Việt_Nam cũng đã có kế_hoạch xây_dựng Trung_tâm đổi_mới sáng_tạo quốc_gia và Khu đô_thị khởi_nghiệp quốc_gia tại Khu công_nghệ_cao Đà_Nẵng Hiện_nay một_số dự_án khởi_nghiệp tại Đà_Nẵng đã có những bước phát_triển mạnh_mẽ vươn tầm ra thị_trường Việt_Nam và thế_giới tiêu_biểu như DatBike_MultiGlass_Zody_Du lịch Tham_quan Đà_Nẵng là một thành_phố có nhiều tiềm_năng để phát_triển du_lịch là trung_tâm du_lịch lớn hàng_đầu của Việt_Nam Phía bắc thành_phố được bao_bọc bởi núi cao với đèo Hải_Vân được mệnh_danh là Thiên_hạ đệ nhất hùng quan Phía tây là Khu nghỉ_dưỡng Sun_World_Bà_Nà Hills nằm ở độ cao trên 1 400m với hệ_thống 8 tuyến cáp treo có tổng công_suất phục_vụ 9 500 khách giờ tuyến cáp treo Thác_Tóc_Tiên_Indochine đạt bốn kỷ_lục thế_giới Cáp treo một dây dài nhất thế_giới 5 771 61m Độ chênh giữa ga đi và ga đến cao nhất thế_giới 1 368 93m Chiều dài một sợi cáp không nối dài nhất thế_giới 11 587m Độ nặng cuộn cáp nặng nhất thế_giới 141 24 tấn cùng khu vui_chơi giải_trí trong nhà Fantasy_Park lớn nhất Đông_Nam_Á và khu làng Pháp lớn nhất Việt_Nam mỗi ngày khu nghỉ_dưỡng Sun_World_Bà_Nà Hills phục_vụ hơn 30 000 lượt khách các ngày cao_điểm lên tới hơn 40 000 lượt khách Phía đông bắc là bán_đảo Sơn_Trà với 400 ha rừng nguyên_sinh gồm nhiều động_thực_vật phong_phú Phía đông nam là danh_thắng Ngũ_Hành_Sơn Trên địa_bàn thành_phố còn có một hệ_thống các đình chùa miếu theo kiến_trúc Á_Đông các nhà_thờ theo kiến_trúc phương Tây như Nhà_thờ chính toà Đà_Nẵng Nhà_thờ Con Gà các bảo_tàng mà tiêu_biểu nhất là Bảo_tàng Nghệ_thuật Điêu_khắc Chăm_Đây là bảo_tàng trưng_bày hiện_vật Chăm quy_mô nhất ở Việt_Nam Ngoài_ra thành_phố còn được bao_bọc bởi 3 Di_sản Văn_hoá Thế_giới Huế_Hội_An Mỹ_Sơn_Xa hơn một_chút nữa là Vườn_Quốc_gia Bạch_Mã và Di_sản Thiên_nhiên Thế_giới Vườn_Quốc_gia Phong_Nha_Kẻ_Bàng Vì_thế Đà_Nẵng được xem là điểm trung_chuyển quan_trọng trên Con đường Di_sản miền Trung_Ước tính tổng_lượng khách đến tham_quan du_lịch Đà_Nẵng năm 2019 đón 8 98 triệu lượt khách trong đó khách quốc_tế đạt 3 52 triệu lượt khách nội_địa đạt 5 46 triệu lượt tăng 22 5 so với năm 2018 tổng_thu từ du_lịch đạt hơn 30 971 tỷ đồng Sự_kiện du_lịch Đà_Nẵng đã xây_dựng các sự_kiện du_lịch lớn trong đó Lễ_hội pháo_hoa quốc_tế Đà_Nẵng DIFF được tổ_chức liên_tục từ năm 2008 Vào tháng 5 năm 2012 Đà_Nẵng lần đầu triển_khai Cuộc thi Dù bay Quốc_tế Ngoài_ra còn có các sự_kiện được diễn ra hàng năm như Ironman 70 3 Danang_International_Marathon_Điểm hẹn mùa hè Tháng 6 là sự_kiện Điểm hẹn mùa hè thường_niên quy_tụ những hoạt_động giải_trí biển Cơ_sở lưu_trú và dịch_vụ du_lịch Thành_phố Đà_Nẵng hiện có 1 016 khách_sạn 42 206 phòng với sự có_mặt của nhiều thương_hiệu du_lịch nổi_tiếng thế_giới như Shilla_Novotel_Marriott_Hilton Sheraton_Pullman_Mercure_Melia Hyatt_Sofitel_Wyndham_Mikazuki trong đó khoảng trên 16 223 phòng lưu_trú ven biển thuộc các khách_sạn từ 4 đến 5 sao như Furama 198 phòng Sheraton 258 phòng Grand_Tourane 188 phòng Pullman 115 phòng Hyatt 193 phòng chiếm 42 5 tổng_số phòng toàn hệ_thống 26 khách_sạn hạng 5 sao và tương_đương với 7 457 phòng Đặc_biệt InterContinental_Danang_Sun_Peninsula Resort liên_tục giữ vững ngôi_vị Khu nghỉ_dưỡng sang_trọng bậc nhất châu_Á kể từ năm 2014 đến nay Tính đến năm 2018 trên địa_bàn thành_phố có 358 đơn_vị hoạt_động trong lĩnh_vực lữ_hành trong đó có 112 công_ty lữ_hành nội_địa 166 công_ty lữ_hành quốc_tế 47 chi_nhánh lữ_hành quốc_tế với 22 văn_phòng đại_diện 6 đại_lý nước_ngoài và 5 văn_phòng lữ_hành trong nước tại nước_ngoài có 45 đơn_vị lữ_hành khai_thác thị_trường khách Trung_Quốc và 40 đơn_vị khai_thác khách Hàn_Quốc Đội_ngũ hướng_dẫn_viên HDV du_lịch có 4 274 người với 1 250 HDV trong nước và 3 024 HDV quốc_tế cụ_thể là 1 485 HDV tiếng Anh 888 HDV tiếng Trung 156 HDV tiếng Hàn và 99 HDV tiếng Nhật có 730 xe đạt tiêu_chuẩn phục_vụ du_lịch Hiện Đà_Nẵng có 83 dự_án đầu_tư vào lĩnh_vực du_lịch dịch_vụ với tổng vốn đầu_tư khoảng 7 3 tỷ USD tương_đương 153 ngàn tỷ đồng Đánh_giá quốc_tế Năm 2016 Đà_Nẵng lọt vào Top 10 điểm đến nghỉ_dưỡng hàng_đầu châu_Á do độc_giả Tạp_chí Smart_Travel_Asia bình_chọn Năm 2018 Đà_Nẵng cũng đã lọt danh_sách những điểm đến nên ghé thăm trước khi trở_nên quá nổi_tiếng trên trang Business_Insider_Theo báo Nikkei_Nhật_Bản trong bảng xếp_hạng các điểm đến du_lịch năm 2018 của Airbnb trang_web đặt phòng nghỉ lớn nhất thế_giới Đà_Nẵng đứng thứ 5 toàn_cầu và số 1 tại Đông_Nam_Á về thu_hút khách du_lịch Và cũng năm 2018 hiện_tượng Cầu Vàng đã trở_thành tâm_điểm trên các trang báo nổi_tiếng trên thế_giới Năm 2019 tờ báo uy_tín hàng_đầu của Mỹ The_New_York_Times bình_chọn Đà_Nẵng được ngợi_ca như Miami của Việt_Nam đứng thứ 15 trong danh_sách 52 điểm phải đến trên thế_giới Giao_thông Thành_phố Đà_Nẵng nằm ở trung_độ của Việt_Nam trên trục giao_thông huyết_mạch Bắc_Nam về cả đường_bộ đường_sắt đường_biển và đường_hàng_không Thành_phố còn là điểm cuối trên Hành_lang Kinh_tế Đông_Tây đi qua các nước Myanma_Thái_Lan_Lào và Việt_Nam Hệ_thống cảng biển Với một vị_trí đặc_biệt thuận_lợi về giao_thông đường_biển nằm gần với đường_hàng_hải quốc_tế Cảng Đà_Nẵng là cảng biển lớn nhất của miền Trung_Cảng Đà_Nẵng có độ sâu trung_bình từ 15 20 m có khả_năng tiếp_nhận các tàu lớn có trọng_tải đến 40 000 tấn Năm 2018 sản_lượng hàng_hoá qua Cảng Đà_Nẵng chính_thức đạt mốc 8 5 triệu tấn trong đó sản_lượng container đạt gần 380 000 TEU số lượt tàu đạt gần 1 850 lượt trong đó tàu container gần 1 130 lượt Cảng Đà_Nẵng tiếp_tục giữ vững vị_thế là cảng số 1 ở khu_vực miền Trung và là một trong những cảng biển lớn hiện_đại nhất Việt_Nam Cảng Đà_Nẵng cũng góp_phần phát_triển du_lịch của thành_phố thông_qua việc đón 95 lượt tàu du_lịch với gần 188 000 hành_khách và thuyền_viên Hiện_tại cảng Đà_Nẵng mỗi tuần đón khoảng 26 tàu container cập cảng làm hàng Các hãng container hàng_đầu thế_giới đều đã có_mặt ở Cảng Đà_Nẵng như Wanhai_Maersk_Lines_Evergreen MSC SITC Yangming Thành_phố Đà_Nẵng cũng đang xúc_tiến xây_dựng bến cảng Liên_Chiểu có tổng vốn đầu_tư 34 000 tỷ đồng chia làm 3 giai_đoạn và sẽ đưa vào sử_dụng vào năm 2030 Tháng 3 năm 2021 bến cảng Liên_Chiểu đã được thủ_tướng chính_phủ thông_qua quyết_định phê_duyệt chủ_trương đầu_tư phần cơ_sở_hạ_tầng dùng chung Hệ_thống cảng Đà_Nẵng là cảng biển loại I được kỳ_vọng từng bước phát_triển để đảm_nhận vai_trò cảng cửa_ngõ quốc_tế ở khu_vực miền Trung loại IA Trong tương_lai khi bến cảng Liên_Chiểu với công_suất 20 triệu tấn năm được xây_dựng xong thì hệ_thống cảng Đà_Nẵng được nối_liền với Cảng Kỳ_Hà_Cảng_Dung Quất ở phía nam sẽ trở_thành một cụm_cảng liên_hoàn lớn giữ vị_trí quan_trọng trên tuyến hàng_hải Đông_Nam_Á và Đông_Bắc_Á_Đường không Sân_bay Quốc_tế Đà_Nẵng là một trong ba sân_bay quốc_tế lớn nhất quan_trọng nhất Việt_Nam sau Nội_Bài và Tân_Sơn_Nhất_Trục_Nội Bài_Đà_Nẵng_Tân Sơn_Nhất là đường_bay nội_địa nhộn_nhịp nhất Việt_Nam Ngoài ra đường_hàng_không Đà_Nẵng có_thể nối trực_tiếp với Singapore Siêm_Riệp_Bangkok_Đài_Bắc_Quảng_Châu_Thượng Hải_Bắc_Kinh_Hồng Kông_Macau_Seoul_Busan Tokyo_Osaka_Nagoya_Doha Kuala_Lumpur_Jakarta_Moskva New_Delhi_Phnompenh_Vientiane Từ khi được đầu_tư xây mới 2 nhà_ga nội_địa và quốc_tế vào năm 2010 và năm 2017 sân_bay Quốc_tế Đà_Nẵng với 84 quầy thủ_tục và các tiện_nghi hiện_đại khác đã đảm_bảo phục_vụ hơn 10 triệu lượt khách năm và 15 triệu lượt khách năm từ năm 2020 trở đi tiếp_nhận 400 000 1 000 000 tấn hàng năm Sân_bay đã có kế_hoạch nghiên_cứu mở_rộng nhà_ga T1 T2 và xây_dựng nhà_ga T3 để đạt mức 30 triệu hành_khách năm vào năm 2030 Tính đến năm 2019 từ Đà_Nẵng đã có 16 tuyến bay nội_địa 48 tuyến đường_bay đi quốc_tế trong đó có 23 đường_bay trực_tiếp thường_kỳ và 25 đường_bay trực_tiếp thuê chuyến với công_suất 15 5 triệu lượt khách Đường_sắt Tuyến đường_sắt huyết_mạch Bắc_Nam chạy dọc thành_phố với tổng chiều dài khoảng 30 km Trên địa_bàn thành_phố hiện_nay có năm nhà_ga trong đó Ga Đà_Nẵng là một trong những ga chính quan_trọng nhất trên tuyến đường_sắt Bắc_Nam ga chính của thành_phố hàng ngày tất_cả các chuyến tàu ra Bắc vào Nam đều dừng tại đây với thời_gian khá lâu để đảm_bảo cho lượng khách lớn lên_xuống tàu Cơ_sở_hạ_tầng tại ga được đầu_tư hiện_đại môi_trường an_ninh và vệ_sinh được đảm_bảo Ngoài các chuyến tàu Bắc_Nam Ga Đà_Nẵng còn có thêm những chuyến tàu Bắc_Nam kết_nối Đà_Nẵng Hà_Nội Đà_Nẵng Thành_phố Hồ_Chí_Minh đáp_ứng rất lớn lượng khách trong mùa cao_điểm Ngoài_ra Đà_Nẵng còn nằm trên trục chính đường_sắt Tây_Nguyên gồm Đà_Nẵng Kon_Tum Đắk_Lắk Buôn_Ma_Thuột Chơn_Thành đến Thành_phố Hồ_Chí_Minh đang được nghiên_cứu đầu_tư Đường_bộ Thành_phố Đà_Nẵng kết_nối với các địa_phương trong nước thông_qua hai đường_quốc_lộ Quốc_lộ 1 nối Đà_Nẵng với các tỉnh ở hai đầu Bắc_Nam và Quốc_lộ 14B nối Đà_Nẵng với các tỉnh miền Nam_Trung_Bộ và Tây_Nguyên của Việt_Nam Việc đưa vào sử_dụng hầm đường_bộ Hải_Vân khiến cho thời_gian lưu_thông được rút ngắn và giảm tai_nạn giao_thông trên đèo Hải_Vân_Ngoài ra việc đưa vào sử_dụng hai cao_tốc tiểu_vùng là Đà_Nẵng Quảng_Ngãi và La_Sơn_Tuý_Loan sẽ giúp hệ_thống giao_thông Vùng kinh_tế trọng_điểm miền Trung được kết_nối và đảm_bảo Hiện_nay Đà_Nẵng đang xúc_tiến Hành_lang Kinh_tế Đông_Tây 2 Quốc_lộ 14D từ Đà_Nẵng cửa_khẩu Đak ốc tỉnh Quảng_Nam huyện Đăc_Chưng tỉnh Sekong thị_xã Pakse tỉnh Champasak_Lào_Ubon_Ratchathan Thái_Lan điểm cuối Cảng Liên_chiểu Tại đây có_thể nối vào hệ_thống giao_thông của Thái_Lan Sự có_mặt của Hành_lang Kinh_tế Đông_Tây 2 sẽ thuận_lợi về nhiều mặt trong vận_chuyển hàng_hoá hành_khách đóng_góp đáng_kể vào sự phát_triển kinh_tế du_lịch văn_hoá giữa 3 nước Việt_Nam Lào Thái_Lan Giao_thông đô_thị Thành_phố Đà_Nẵng cũng đã có những bước_tiến trong giao_thông nội_thị Hạ_tầng giao_thông nội_ô được xây_dựng khá hoàn_chỉnh với mạng_lưới giao_thông tiếp_nối với các đường_vành_đai của thành_phố khiến cho Đà_Nẵng là một trong ít đô_thị ở Việt_Nam ít khi phải đối_mặt với tình_trạng tắc đường Nhiều con đường cũ đã được mở_rộng và kéo_dài Đường_Hoàng Sa_Võ_Nguyên_Giáp Trường_Sa chạy dọc bờ biển theo hướng nam nối Đà_Nẵng với Hội_An được mệnh_danh là con đường 5 của Đà_Nẵng vì là nơi tập_trung hàng_loạt nhà_hàng khách_sạn khu nghỉ_dưỡng cao_cấp 4 và 5 đạt tiêu_chuẩn quốc_tế Nhiều cây cầu đã được xây_dựng bắc qua sông Hàn như cầu Thuận_Phước cầu Sông Hàn_Cầu_Rồng cầu Nguyễn_Văn_Trỗi cầu Trần_Thị_Lý không_chỉ tạo nên những cảnh_quan đẹp phục_vụ du_khách tham_quan thành_phố mà_còn có ý_nghĩa quan_trọng trong việc điều_tiết giao_thông Ngày 29 tháng 3 năm 2015 thành_phố khánh_thành cầu_vượt khác mức Ngã_Ba_Huế ở cửa_ngõ phía tây giúp xoá điểm đen tai_nạn giao_thông giữa Quốc_lộ 1 và tuyến đường_sắt Bắc_Nam Đây là cầu_vượt ba tầng đầu_tiên lớn nhất Việt_Nam Ngày 30 tháng 4 năm 2017 hầm chui phía tây cầu Sông Hàn chính_thức thông xe sau 7 tháng thi_công giúp giảm ùn_tắc giao_thông nút giao tây cầu sông Hàn nhất_là trên các tuyến đường Trần_Phú và Lê_Duẩn_Trong tương_lai các hầm chui phía Tây cầu Trần_Thị_Lý phía Tây cầu Rồng hầm chui sông Hàn hầm chui qua sân_bay sẽ giúp kết_nối và hoàn_thiện hệ_thống giao_thông nội_đô tốt hơn Đến năm 2030 Đà_Nẵng sẽ có 2 tuyến Metro line là Đà_Nẵng Hội_An và Trung_tâm Đà_Nẵng ven biển cùng với 8 tuyến Tramway trong nội_đô thành_phố Ngoài_ra Đà_Nẵng còn phát_triển hệ_thống xe bus BRT với 15 tuyến nội_đô và 1 tuyến kết_nối giữa Đà_Nẵng và Hội_An Tên đường_phố Đà_Nẵng BULLET Đường nối từ cổng sau của chợ Hàn ra đường Quai_Courbet_Bạch_Đằng dài khoảng 35m đã bị lấn_chiếm BULLET Đường nằm bên hông Bảo_tàng Chăm phía bờ sông sau nhập vào đường 2 tháng 9 Maréchal tiếng Pháp có nghĩa là Thống_chế Dân_cư Cơ_cấu dân_số Theo kết_quả điều_tra ngày 1 tháng 4 năm 1999 thành_phố Ðà_Nẵng có 684 846 người Trong đó dân_số trong độ tuổi lao_động xã_hội toàn thành_phố là 413 460 người chiếm 57 7 dân_số Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2019 dân_số toàn thành_phố Đà_Nẵng đạt 1 134 310 người xếp thứ 39 cả nước chiếm 1 18 dân_số cả nước mật_độ dân_số đạt 740 người km² Trong đó dân_số sống tại thành_thị đạt 988 569 người chiếm 87 2 dân_số toàn thành_phố dân_số sống tại nông_thôn đạt 145 741 người chiếm 12 4 dân_số Theo tổng_cục thống_kê năm 2020 Đà_Nẵng có dân_số sống tại thành_thị 1 020 44 người vượt mốc 1 triệu người Tỷ_lệ lao_động qua đào_tạo của Đà_Nẵng cao hàng_đầu cả nước Đà_Nẵng có số dân thành_thị đứng thứ ba trong 5 thành_phố trực_thuộc Trung_ương sau Thành_phố Hồ_Chí_Minh và Hà_Nội đứng thứ 5 toàn_quốc sau Bình_Dương Đồng_Nai Thành_phố Hồ_Chí_Minh và Hà_Nội Dân_số nam của thành_phố đạt 558 982 người trong khi đó nữ đạt 575 328 người Tỷ_lệ tăng tự_nhiên dân_số phân theo địa_phương là 2 45 trong đó dân thành_thị tăng nhanh hơn 2 25 1 năm nông_thôn tăng 1 98 năm Đà_Nẵng cũng là địa_phương có tỷ_lệ đô_thị_hoá cao nhất miền Trung_Tây_Nguyên và cao nhất cả nước 87 2 Đà_Nẵng là địa_phương có tỷ_lệ dân_cư sống ở khu_vực thành_thị cao nhất nước dân_số đô_thị thường tập_trung trung_tâm thành_phố Ngoài_ra thành_phố còn tiếp_nhận thêm lượng dân_cư từ các tỉnh_thành là sinh_viên công_nhân lao_động nước_ngoài đến thành_phố học_tập và làm_việc nên tỷ_lệ dân nhập_cư ngày_càng tăng nên sức_ép lên hạ_tầng đô_thị ngày_càng tăng Dân_số Đà_Nẵng tăng_trưởng ở mức từ 2 5 và 3 trong hầu_hết các năm từ năm 2005 tới 2011 cao hơn trung_bình toàn_quốc là 1 đến 1 2 Cá_biệt tỷ_lệ tăng_trưởng đã tăng lên 3 6 trong năm 2010 trước khi trở_lại 2 68 trong năm 2011 Đây là tốc_độ tăng_trưởng nhanh thứ ba trong cả nước sau Bình_Dương 4 41 và Đồng_Nai 3 5 Tỷ_lệ tăng dân_số của thành_phố năm 2015 là 1 1 Di_cư là yếu_tố chủ_đạo trong tăng_trưởng dân_số của thành_phố ít_nhất là từ năm 2009 Tăng_trưởng dân_số tự_nhiên của thành_phố cao hơn một_chút so với mức trung_bình của cả nước Tuổi_thọ trung_bình đạt 77 4 tuổi đối_với nữ và 72 4 hoặc 74 8 tuổi đối_với nam Trong tổng điều_tra dân_số năm 2019 Đà_Nẵng có tổng tỷ_suất sinh 1 88 con phụ_nữ dưới mức sinh thay_thế 2 1 con phụ_nữ Dân_tộc Trên địa_bàn thành_phố có trên 37 dân_tộc và người nước_ngoài cùng chung sống Trong đó nhiều nhất là dân_tộc Kinh với 883 343 người_người Hoa đông thứ hai với 2 974 người dân_tộc Cơ_Tu có 1 198 người cùng các dân_tộc ít người khác như dân_tộc Tày với 224 người Ê Đê với 222 người Mường có 183 người Gia_Rai có 154 người ít_nhất là các dân_tộc Chơ_Ro_Hà_Nhì Si_La và Ơ_Đu chỉ có một người Tôn_giáo Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2019 trên địa_bàn toàn thành_phố có chín tôn_giáo khác nhau chiếm 77 029 người Trong đó nhiều nhất là Công_giáo với 42 690 người xếp thứ hai là Phật_giáo với 37 220 người xếp thứ ba là đạo Tin_Lành có 3 730 người Cao_Đài có 3 249 người cùng các tôn_giáo khác như Minh_Sư_Đạo với 53 người Bahá í với 34 người Phật_giáo Hoà_Hảo với 25 người Hồi_giáo có 19 người ít_nhất là Bà La_Môn chỉ với 9 người Đà_Nẵng là nơi có Hội_thánh Tin_Lành đầu_tiên ở Việt_Nam được thành_lập vào năm 1911 bởi các giáo_sĩ Hội Truyền_giáo Phước âm Liên_hiệp CMA Y_tế Hệ_thống chăm_sóc sức_khoẻ Thành_phố Đà_Nẵng là một trong những trung_tâm y_tế chuyên_sâu của khu_vực miền Trung_Tây_Nguyên và cả nước Hệ_thống y_tế của thành_phố ngày_càng hiện_đại hoàn_chỉnh và đồng_bộ từ tuyến thành_phố đến quận_huyện và xã_phường uy_tín một_số bệnh_viện ngày_càng được nâng cao được các bệnh_nhân các tỉnh khu_vực miền Trung_Tây_Nguyên tin_tưởng Theo con_số của Tổng_cục Thống_kê Việt_Nam thì vào năm 2018 thành_phố Đà_Nẵng có 73 cơ_sở khám_chữa bệnh trực_thuộc Sở Y_tế và Bộ Y_tế trong đó có 26 bệnh_viện 1 Bệnh_viện Điều_dưỡng 1 Bệnh_viện Chỉnh_hình Phục_hồi chức_năng và 56 trạm y_tế Tính đến đầu năm 2018 Đà_Nẵng có tỷ_lệ 17 49 bác_sĩ 10 000 dân 79 03 giường 10 000 dân_số giường_bệnh trực_thuộc Sở Y_tế là 5 920 giường thuộc các bệnh_viện của Bộ_ngành Trung_ương là 1 510 giường và các Trung_tâm Y_tế quận_huyện là 1 410 giường các cơ_sở Y_tế tư_nhân là 943 giường Cũng theo thống_kê năm 2011 Đà_Nẵng có 746 bác_sĩ 342 y_sĩ 756 y_tá và 275 nữ hộ_sinh Theo số_liệu thống_kê thuộc Sở Y_tế thành_phố Đà_Nẵng năm 2017 toàn ngành Y_tế thành_phố Đà_Nẵng đã thực_hiện khám bệnh cho 3 739 982 lượt điều_trị nội_trú cho 416 254 lượt bệnh_nhân thuộc các tỉnh Quảng_Nam Quảng_Ngãi Bình_Định Gia_Lai Đắk_Lắk Quảng_Trị Thành_phố Đà_Nẵng cũng có một hệ_thống bệnh_viện phòng_khám tư_nhân đang dần phát_triển Tháng 3 năm 2012 thành_phố thành_lập giải_thưởng Toả sáng blouse trắng nhằm tuyên_dương những cá_nhân người tốt việc tốt Đến cuối năm 2012 Đà_Nẵng đã hoàn_thành mục_tiêu Bảo_hiểm_y_tế toàn dân với 91 6 dân_số tham_gia Bảo_hiểm_y_tế đi trước 2 năm so với cả nước 2014 Trong tương_lai với sự hình_thành của trường Đại_học Y_Dược Đà_Nẵng thành_phố Đà_Nẵng tiếp_tục xây_dựng phát_triển thêm các bệnh_viện như Bệnh_viện Đà_Nẵng cơ_sở 2 bệnh_viện quốc_tế Bệnh_viện Phụ_sản Nhi giai_đoạn 2 Bệnh_viện Nhi_Trung ương trên địa_bàn Thành_phố Đà_Nẵng đang hướng đến mục_tiêu trở_thành một trung_tâm y_tế lớn của khu_vực miền Trung_Tây_Nguyên và cả nước Các bệnh_viện lớn tại thành_phố Đà_Nẵng Bệnh_viện Đà_Nẵng Bệnh_viện Đà_Nẵng là bệnh_viện đa_khoa lớn nhất và là bệnh_viện tuyến cuối hạng I của thành_phố Đà_Nẵng có trách_nhiệm thu_dung điều_trị cho người_dân khu_vực 19 tỉnh miền Trung_Tây_Nguyên_Bệnh viện có quy_mô 1 900 giường thực kê là 2 569 giường đường Hải_Phòng quận Hải_Châu tiền_thân là Nhà_thương thí Bệnh_viện bản_xứ Tourane_Hopital indigène de Tourane được người Pháp xây_dựng và đưa vào hoạt_động từ năm 1906 trên đường République nay là đường Hùng_Vương sau đó đổi tên thành Bệnh_viện Đà_Nẵng rồi thành Trung_tâm Y_tế toàn khoa Đà_Nẵng quy_mô 1 000 giường người_dân địa_phương quen gọi là Bệnh_viện Giải_phẫu cũng từng là một trong những cơ_sở thực_hành của sinh_viên của Đại_học Y_Khoa Huế trước năm 1975 và hiện_nay bệnh_viện có 9 khoa cận lâm_sàng 28 khoa cận lâm_sàng và là cơ_sở thực_hành lâm_sàng cho nhiều cơ_sở giáo_dục đại_học cao_đẳng trên địa_bàn thành_phố như trường Đại_học Kỹ_thuật Y_Dược Đà_Nẵng Khoa_Y_Dược_Đại học Đà_Nẵng và các cơ_sở đào_tạo khác Với định_hướng đa_khoa mạnh chuyên_khoa sâu_bệnh viện đã phát_triển không ngừng cập_nhật và ứng_dụng nhiều kỹ_thuật y_tế mới nhằm đáp_ứng nhu_cầu thăm_khám và chăm_sóc sức_khoẻ của nhân_dân như cấy_ghép tế_bào gốc điều_trị chấn_thương tuỷ_sống nguyên_nhân dẫn đến bại_liệt và là bệnh_viện thứ hai tại Việt_Nam sau Bệnh_viện Việt_Đức Hà_Nội thực_hiện thành_công ghép thận làm chủ kỹ_thuật ECMO thẩm tách siêu lọc máu phòng mổ Hybrid phòng mổ kỹ_thuật hiện_đại của các nước phát_triển tương_đương kỹ_thuật cùng với hai bệnh_viện lớn nhất cả nước là Bệnh_viện Chợ_Rẫy_Hồ_Chí_Minh và Bệnh_viện Bạch_Mai Hà_Nội kỹ_thuật hạ thân_nhiệt giúp giảm tỷ_lệ tử_vong cấy điện_cực ốc tai giúp các bệnh_nhân câm_điếc có_thể nghe và nói Năm 2017 bệnh_viện đã khai_trương Phòng giao_dịch trực_tuyến giúp kết_nối chẩn_bệnh giữa các bác_sĩ bệnh_viện với các bác_sĩ quốc_tế là hợp_phần của dự_án Q health do chính_phủ Hàn_Quốc tài_trợ từ đó các y_bác_sĩ Đà_Nẵng sẽ có điều_kiện tương_tác trao_đổi chuyên_môn tăng_cường năng_lực trong chẩn_đoán điều_trị bằng phương_tiện hội_chẩn từ xa Trong tương_lai bệnh_viện được chính_quyền thành_phố ưu_tiên tập_trung đầu_tư và xây_dựng các công_trình nhằm nâng_cấp và mở_rộng như Trung_tâm Ghép tạng và cấy_ghép tế_bào gốc Trung_tâm Phẫu_thuật Thần_kinh chấn_thương bỏng tạo_hình giai_đoạn 2 Trung_tâm tim_mạch nhằm giảm tải bệnh_viện nâng công_suất tiếp_nhận bệnh_nhân tự_chủ đáp_ứng nhu_cầu khám_chữa bệnh ngày_càng cao của nhân_dân thành_phố nói_riêng và khu_vực Miền Trung_Tây_Nguyên nói_chung Dự_án Bệnh_viện Đà_Nẵng cơ_sở 2 quy_mô dự_kiến 1 500 giường_bệnh bao_gồm các Trung_tâm Huyết_học Trung_tâm Lão_khoa Trung_tâm Y_học nhiệt_đới và bệnh_viện đa_khoa chất_lượng cao đường Nam_Kỳ_Khởi_Nghĩa quận Ngũ_Hành_Sơn Tương_lai bệnh_viện được xếp_hạng bệnh_viện hạng đặc_biệt ngang tầm với các bệnh_viện lớn như Bệnh_viện Bạch_Mai_Bệnh viện Trung_ương Quân_đội 108 Bệnh_viện Hữu_nghị Việt_Đức Hà_Nội Bệnh_viện Trung_ương Huế_Thừa_Thiên_Huế Bệnh_viện Chợ_Rẫy Thành_phố Hồ_Chí_Minh Bệnh_viện Phụ_sản Nhi_Đà_Nẵng_Bệnh viện Phụ_sản Nhi_Đà_Nẵng_Là bệnh_viện chuyên_khoa hạng I về sản nhi tuyến cuối và lớn nhất khu_vực miền Trung_Tây_Nguyên được thành_lập tháng 4 năm 2012 trên cơ_sở tổ_chức lại Trung_tâm Phụ_sản Nhi thuộc Bệnh_viện Đà_Nẵng có chức_năng khám và điều_trị phụ_sản nhi trên địa_bàn thành_phố Đà_Nẵng và khu_vực Miền Trung_Tây_Nguyên chỉ_tiêu 1 200 giường thực kê 1 739 giường công_suất sử_dụng 147 vượt 289 so với chỉ_tiêu 600 giường vào năm 2012 Bệnh_viện Phụ_sản Nhi Đà_Nẵng nhiều kỹ_thuật mới như triển_khai kỹ_thuật thụ_tinh trong ống_nghiệm từ tháng 4 năm 2014 tỷ_lệ thành_công khá cao từ 40 đến 45 Kỹ_thuật Chăm_sóc thiết_yếu sơ_sinh sớm da kề da được áp_dụng từ tháng 7 năm 2014 và xây_dựng Ngân_hàng Sữa mẹ đầu_tiên tại Việt_Nam Dự_kiến Bệnh_viện Phụ_sản Nhi Đà_Nẵng tiếp_tục đầu_tư mở_rộng tăng thêm 1 000 giường_bệnh nội_trú trên diện_tích sử_dụng đất 14 340m2 tổng vốn đầu_tư hơn 1 830 tỷ đồng đường Lê_Văn_Hiến quận Ngũ_Hành_Sơn Bệnh_viện Ung_Bướu Đà_Nẵng Bệnh_viện Ung_Bướu Đà_Nẵng tiền_thân là Bệnh_viện Ung_thư Đà_Nẵng thuộc Hội bảo_trợ Phụ_nữ và Trẻ_em nghèo bất_hạnh Đà_Nẵng được khởi_công tháng 3 năm 2009 và khánh_thành vào tháng 1 năm 2013 do sự vận_động cố Bí_thư Thành_uỷ Nguyễn_Bá_Thanh trong việc đóng_góp tài_trợ của các nhà hảo_tâm doanh_nghiệp cá_nhân tổ_chức phi_chính_phủ và sự quan_tâm đầu_tư của chính_quyền thành_phố Tháng 8 năm 2015 Bệnh_viện Ung_bướu Đà_Nẵng được thành_lập trên cơ_sở tổ_chức lại Khoa_Ung bướu thuộc Bệnh_viện Đà_Nẵng và tiếp_nhận nguyên_trạng tổ_chức bộ_máy người lao_động trụ_sở cơ_sở vật_chất trang_thiết_bị tài_chính tài_sản của Bệnh_viện Ung_thư Đà_Nẵng Hiện_nay bệnh_viện đã trở_thành bệnh_viện công_lập hạng I chuyên_khoa về Ung_bướu lớn nhất khu_vực Miền Trung_Tây_Nguyên quy_mô chỉ_tiêu 650 giường thực kê 900 giường_bệnh đường Phùng_Hưng quận Liên_Chiểu có 12 khoa lâm_sàng và 8 khoa cận lâm_sàng trang_thiết_bị máy_móc hiện_đại xứng tầm một bệnh_viện chuyên_khoa Ung_bướu tại Việt_Nam Từ khi thành_lập đến nay bệnh_viện đã triển_khai nhiều kỹ_thuật mới trong chẩn_đoán và điều_trị trong đó có một_số kỹ_thuật lần đầu_tiên được triển_khai như phẫu_thuật đầu_mặt cổ kết_hợp phẫu_thuật vi_phẫu tạo_hình tạo_hình thẩm_mỹ trong phẫu_thuật ung_thư vú kỹ_thuật xạ_trị áp sát vùng đầu cổ kỹ_thuật sinh_thiết định_vị kỹ_thuật phẫu_thuật nội_soi cắt gan trái cho bệnh_nhân ung_thư gan Từ tháng 12 năm 2016 bệnh_viện đã trở_thành bệnh_viện vệ_tinh của Bệnh_viện Ung_bướu Thành_phố Hồ_Chí_Minh nhiều bác_sĩ nhân_viên y_tế tại bệnh_viện đã tham_gia chương_trình đào_tạo theo kế_hoạch bệnh_viện vệ_tinh và đã được các bác_sĩ bệnh_viện Ung_bướu Thành_phố Hồ_Chí_Minh chuyển_giao nhiều kỹ_thuật mới trong chẩn_đoán và điều_trị bệnh_nhân ung_bướu và và hậu_phẫu thuật Dự_kiến bệnh_viện sẽ được đầu_tư thành_lập Trung_tâm Tầm soát Ung_thư có chức_năng dự_báo phòng_tránh phát_hiện sớm chúng_ta sẽ giảm_thiểu được số ca mắc bệnh cũng như nâng cao tỷ_lệ chữa thành_công cho bệnh_nhân Bệnh_viện C Đà_Nẵng Bộ Y_tế Bệnh_viện C Đà_Nẵng tiền_thân là Bệnh_viện Việt_Đức Đà_Nẵng Bệnh_viện Việt_Đức Đà_Nẵng được khởi_công xây_dựng năm 1968 và hoàn_thành vào đầu năm 1972 với sự hỗ_trợ cả về tài_chính và chuyên_môn của Tổ_chức Malteser_Hilfsdienst và tàu bệnh_viện Helgoland_Đầu tháng 4 năm 1975 một đơn_vị y_tế của Khu V được hợp_nhất từ Ban Dân_y Khu Bệnh_viện 1 và Bệnh_viện 2 của Khu_uỷ đã tiếp_quản Bệnh_viện Việt_Đức và đổi tên thành Bệnh_viện C Đà_Nẵng Hiện_nay bệnh_viện có quy_mô 1 400 giường đường Hải_Phòng quận Hải_Châu là 1 trong 3 bệnh_viện có nhiệm_vụ chăm_sóc sức_khoẻ khám_chữa bệnh cho nhân_dân cán_bộ trung_cao cấp của Đảng và Nhà_nước cùng với Bệnh_viện Thống_Nhất ở miền Nam_Bệnh viện Hữu_Nghị ở miền Bắc_Các bệnh_viện khác BULLET Bệnh_viện Quân_y 17 đường Nguyễn_Hữu_Thọ quận Hải_Châu tiền_thân của Bệnh_viện Quân_y 17 là Tổng_Y viện Duy_Tân được xây_dựng gần Sân_bay Đà_Nẵng từ năm 1955 và được Cục Hậu_cần Quân_khu V tiếp_quản vào đầu tháng 4 năm 1975 Tổng_Y viện Duy_Tân là đơn_vị quân_y đứng hàng thứ hai của quân_đội Sài_Gòn chỉ sau Tổng_Y viện Cộng_Hoà BULLET Bệnh_viện Y_học Cổ_truyền đường Trần_Thủ_Độ quận Cẩm_Lệ tiền_thân Dưỡng_đường Thánh_Phaolồ được xây_dựng vào nửa sau thập_niên 1960 BULLET Bệnh_viện Hải_Châu đường Cao_Thắng quận Hải_Châu tiền_thân Dưỡng_đường bảo_sanh Terésa được xây_dựng năm 1967 BULLET Bệnh_viện Da_Liễu quy_mô 100 giường đường Dũng_sĩ Thanh_Khê quận Thanh_Khê BULLET Bệnh_viện Mắt Đà_Nẵng đường Phan_Đăng_Lưu quận Hải_Châu BULLET Bệnh_viện Răng_Hàm Mặt đường Hùng_Vương quận Hải_Châu BULLET Bệnh_viện Phổi đường Nguyễn_Huy_Tưởng quận Liên_Chiểu BULLET Bệnh_viện Giao_thông vận_tải Đà_Nẵng đường Hoàng_Văn_Thái quận Liên_Chiểu BULLET Bệnh_viện 199 Bộ Công_an Là bệnh_viện đa_khoa hạng I trực_thuộc Bộ Công_an với 25 khoa phòng và 450 giường_bệnh điều_trị nội_trú Bệnh_viện được xây_dựng với nhiệm_vụ chăm_sóc sức_khoẻ cho cán_bộ chiến_sĩ công_an các tỉnh miền Trung_Tây_Nguyên và tham_gia y_tế cộng_đồng theo quy_định của Nhà_nước đường Nguyễn_Công_Trứ quận Sơn_Trà BULLET Bệnh_viện Tâm_thần đường Nguyễn_Lương_Bằng quận Liên_Chiểu BULLET Bệnh_viện Chỉnh_hình và Phục_hồi Chức_năng Bộ Lao_động Thương_binh và Xã_hội đường Quang_Trung quận Hải_Châu BULLET Bệnh_viện Điều_dưỡng Phục_hồi chức_năng đường Võ_Nguyên_Giáp quận Ngũ_Hành_Sơn BULLET Bệnh_viện Đa_khoa Hoàn_Mỹ Đà_Nẵng quy_mô chỉ_tiêu gần 400 giường_bệnh nội_trú đường Nguyễn_Văn_Linh quận Hải_Châu BULLET Bệnh_viện đa_khoa Vĩnh_Toàn đường Lê_Duẩn quận Hải_Châu BULLET Bệnh_viện Đa_khoa Bình_Dân đường Trần_Cao_Vân quận Thanh_Khê BULLET Bệnh_viện Đa_khoa Tâm_Trí Đà_Nẵng đường Cách_Mạng_Tháng_Tám quận Cẩm_Lệ_BULLET_Bệnh viện Gia_đình Đà_Nẵng đường Nguyễn_Hữu_Thọ quận Hải_Châu BULLET Bệnh_viện Đa_Khoa Quốc_tế VinMec Là bệnh_viện theo tiêu_chuẩn quốc_tế và hiện_đại với quy_mô 250 giường đường 30 Tháng 4 quận Hải_Châu BULLET Bệnh_viện Ngoại_khoa Nguyễn_Văn_Thái_BULLET Bệnh_viện Thiện_Nhân_Trung tâm chẩn_đoán y_khoa kỹ_thuật cao đường Đống_Đa quận Hải_Châu BULLET Bệnh_viện Phục_hồi Chức_năng đường Trần_Văn_Trà quận Cẩm_Lệ_Giáo dục Đào_tạo Giáo_dục Thành_phố Đà_Nẵng là trung_tâm giáo_dục có quy_mô lớn nhất khu_vực miền Trung_Tây_Nguyên_Hiện nay trên địa_bàn thành_phố có 32 trường Trung_học_Phổ_thông 60 trường Trung_học_Cơ_sở 99 trường Tiểu_học bên cạnh đó còn có 4 trường Mẫu_giáo 213 trường mầm_non với 1 249 lớp_học 2 422 giáo_viên và 37 8 nghìn học_sinh Khác với các thành_phố lớn như Hà_Nội và Thành_phố Hồ_Chí_Minh Đà_Nẵng chỉ có 1 trường Trung_học_Phổ_thông chuyên Trường THPT chuyên Lê_Quý_Đôn_Đà Nẵng luôn là một trong các trường dẫn_đầu ở khu_vực miền Trung và trong cả nước Tỷ_lệ học_sinh tốt_nghiệp phổ_thông của thành_phố năm_học 2010 2011 là 96 7 Chất_lượng giáo_dục có sự chênh_lệch giữa khu_vực trung_tâm và ngoại_ô đã khiến cho các trường trong trung_tâm trở_nên quá_tải Từ năm_học 2013 2014 Uỷ_ban_Nhân_dân thành_phố có văn_bản quy_định đến năm 2015 2016 các trường Tiểu_học phải có 100 học_sinh học hai buổi ngày nếu có khả_năng mới được tiếp_nhận học_sinh ngoại_tuyến Đào_tạo Giáo_dục nghề_nghiệp Đà_Nẵng có 64 cơ_sở giáo_dục nghề_nghiệp trong đó có 13 trường cao_đẳng 6 trường trung_cấp 03 trung_tâm giáo_dục nghề_nghiệp và 27 cơ_sở khác có đăng_ký hoạt_động giáo_dục nghề_nghiệp Quy_mô tuyển_sinh đào_tạo của các cơ_sở giáo_dục nghề_nghiệp hiện_nay là 52 563 học_sinh sinh_viên với 260 ngành_nghề đào_tạo ở các cấp trình_độ đào_tạo trong đó nhóm ngành_nghề thương_mại dịch_vụ chiếm khoảng 66 nhóm ngành_nghề công_nghiệp xây_dựng chiếm khoảng 31 và nhóm ngành_nghề nông_lâm ngư_nghiệp chiếm khoảng 3 Giáo_dục đại_học Thành_phố Đà_Nẵng là trung_tâm đào_tạo đại_học đa ngành đa lĩnh_vực và quy_mô lớn nhất khu_vực miền Trung_Tây_Nguyên thứ ba sau Hà_Nội và Thành_phố Hồ_Chí_Minh số_lượng cơ_sở giáo_dục đại_học chiếm 4 2 trên cả nước gồm có 1 Đại_học Vùng University 12 trường Đại_học học_viện chuyên_ngành và đa ngành 5 trường thuộc Trường Đại_học Duy_Tân 02 Campus_Trường_Đại học FPT với đầy_đủ ngành_nghề lĩnh_vực đào_tạo từ trình_độ đại_học cho đến trình_độ tiến_sỹ Năm 2018 Đà_Nẵng có hơn 180 000 sinh_viên từ khắp các tỉnh_thành trong cả nước về học_tập Về phân_luồng đại_học thì tỷ_lệ người_dân Đà_Nẵng muốn đi học đại_học cao so với năm thành_phố trực_thuộc Trung_ương thì Đà_Nẵng là 89 đứng thứ hai sau Thành_phố Hồ_Chí_Minh Đại_học Đà_Nẵng là một trong 5 Đại_học Vùng và Quốc_gia của Việt_Nam cùng với Đại_học Quốc_gia Thành_phố Hồ_Chí_Minh Đại_học Quốc_gia Hà_Nội Đại_học Huế và Đại_học Thái_Nguyên Trường Đại_học Duy_Tân đứng đầu về đào_tạo đại_học ngoài công_lập ở khu_vực Miền Trung_Tây_Nguyên và đang phấn_đấu phát_triển trường_thành mô_hình đại_học bao_gồm nhiều trường_thành_viên trong tương_lai Ngoài_ra Đà_Nẵng có 7 trường đại_học có đặt cơ_sở tại thành_phố Theo Đề_án phát_triển Đại_học Đà_Nẵng đến năm 2030 đã được Bộ_trưởng Bộ Giáo_dục và Đào_tạo phê_duyệt thì sắp tới trên địa_bàn thành_phố sẽ có thêm một_số trường đại_học viện nghiên_cứu được thành_lập như Đại_học Quốc_tế Việt_Anh nâng_cấp từ Viện nghiên_cứu và đào_tạo Việt_Anh trên cơ_sở Tuyên_bố_chung của hai chính_phủ Việt_Nam và Vương_quốc_Anh trường Đại_học Y_Dược đề_xuất thành_lập Đại_học Quốc_gia Đà_Nẵng trên cơ_sở sắp_xếp lại đầu_tư nâng_cấp Đại_học Đà_Nẵng các trường đại_học trên địa_bàn thành_phố Đà_Nẵng và địa_phương lân_cận Tổng diện_tích của làng Đại_học Đà_Nẵng sẽ là 300 ha với mục_tiêu xây_dựng Đại_học Đà_Nẵng trở_thành một trong ba trung_tâm đại_học lớn của cả nước theo Nghị_Quyết 33 NQ TW của Bộ_Chính_trị nhưng đến nay mới có gần 50 ha được xây_dựng tại khu_vực dự_án Đối_ngoại Hiện_nay trên địa_bàn thành_phố có các Tổng_Lãnh_sự_quán phục_vụ cho việc đối_ngoại thành_phố góp_phần mở_rộng giao_thương hợp_tác với các quốc_gia như BULLET Văn_phòng cấp thị_thực Bỉ Đức Ý Ngoài_ra Bộ Ngoại_giao và Thành_phố đang xúc_tiến mở thêm các Tổng_Lãnh_sự_quán của các quốc_gia khác như Hoa_Kỳ Pháp Úc Bên cạnh đó Thành_phố đang có các văn_phòng đại_diện tại Nhật_Bản như Tokyo_Yokohama và đang xúc_tiến mở thêm văn_phòng tại Sapporo_Nagasaki_Fukuoka_Okinawa Công_nghệ_thông_tin Truyền_thông Truyền_thông Báo_chí Thành_phố Đà_Nẵng là một trung_tâm truyền_thông quan_trọng của Việt_Nam lớn thứ ba cả nước đặc_biệt đối_với khu_vực miền Trung_Tây_Nguyên hiện có hơn 110 cơ_quan báo_chí trong đó có 8 đơn_vị báo_chí thành_phố 4 cơ_quan báo_chí trung_ương đóng trên địa_bàn thành_phố và 98 văn_phòng đại_diện báo_chí trung_ương hội_đoàn_thể và địa_phương khác có toà_soạn đặt văn_phòng đại_diện hoặc cử phóng_viên_thường_trú hoạt_động tác_nghiệp với hơn 800 người làm báo trong đó 400 nhà_báo được cấp thẻ mật_độ nhà_báo phóng_viên đứng đầu cả nước Các cơ_quan báo_chí của thành_phố bao_gồm Báo Đà_Nẵng Đài_Phát_thanh Truyền_hình Đà_Nẵng với hai kênh DanangTV1 và DanangTV2 Báo Công_an Đà_Nẵng Có 4 tạp_chí là Tạp_chí Khoa_học và Phát_triển Tạp_chí Phát_triển Kinh_tế Xã_hội Đà_Nẵng Tạp_chí Văn_hoá và Du_lịch Tạp_chí Non_Nước và Tạp_chí điện_tử Thông_tin và Truyền_thông ICT Đà_Nẵng Cơ_quan đại_diện báo_chí trung_ương ở Đà_Nẵng có BULLET Trung_tâm Truyền_hình Việt_Nam khu_vực miền Trung_Tây_Nguyên_Trụ sở chính và Tổng khống_chế của kênh Truyền_hình Quốc_gia khu_vực miền Trung_Tây_Nguyên VTV8 BULLET Cơ_quan thường_trú Đài Tiếng_nói Việt_Nam khu_vực Miền Trung_BULLET_Thông tấn xã Việt_Nam khu_vực miền Trung_Tây_Nguyên_Và nhiều cơ_quan báo đài khác Hoạt_động xuất_bản Trong những năm qua hoạt_động xuất_bản của thành_phố có nhiều biến_động thị_trường xuất_bản thu_hẹp Đà_Nẵng nằm xa thị_trường sách lớn của cả nước nên không có lợi_thế cạnh_tranh Ước_tính năm 2012 các nhà_xuất_bản phát_hành khoảng 25 6 triệu cuốn sách và xuất_bản_phẩm sản_lượng in đạt 10 tỷ trang khổ 13x19 cm Nhà_xuất_bản Đà_Nẵng đã có những đóng_góp quan_trọng cho hoạt_động xuất_bản của cả nước Năm 2008 Nhà_xuất_bản bị đình_chỉ hoạt_động trong ba tháng nhưng phải đến sau gần sáu tháng Nhà_xuất_bản mới được hoạt_động trở_lại Năm 2010 Công_viên Phần_mềm Đà_Nẵng đi vào hoạt_động toà nhà 21 tầng tại số 2 đường Quang_Trung quận Hải_Châu với diện_tích sàn 20 000 m² Khi đó_đây là cơ_sở_hạ_tầng về công_nghệ_thông_tin quy_mô hiện_đại nhất thành_phố nhưng hiện_nay đã lấp đầy và trở_nên nhỏ_bé trước nhu_cầu phát_triển vũ_bão Hiện_nay Công_viên Phần_mềm Đà_Nẵng là một trong những khu công_nghệ_thông_tin hoạt_động hiệu_quả nhất của cả nước với tỷ_lệ sử_dụng đạt hơn 99 diện_tích Tính đến tháng 6 năm 2017 Công_viên Phần_mềm Đà_Nẵng có 75 doanh_nghiệp đang hoạt_động thu_hút vốn đầu_tư hơn 1 520 tỷ đồng Công_nghệ_thông_tin Hạ_tầng Thành_phố Đà_Nẵng xác_định công_nghệ_thông_tin là ngành mũi_nhọn khâu đột_phá trong chiến_lược phát_triển kinh_tế trong tương_lai xây_dựng Thành_phố thông_minh và có những phát_triển vượt_bậc Kim_ngạch xuất_khẩu phần_mềm năm 2018 ước đạt 78 triệu USD doanh_thu đạt 16 203 tỷ đồng tập_trung chủ_yếu vào các thị_trường Nhật_Bản Bắc_Mỹ_Châu_Âu Với thế mạnh toàn_diện về hạ_tầng kỹ_thuật nhân_lực và sự quan_tâm sát_sao của chính_quyền Đà_Nẵng là một trong ba địa_phương trọng_tâm của cả nước sau Hà_Nội và Thành_phố Hồ_Chí_Minh được ưu_tiên đầu_tư các khu Công_nghệ_thông_tin tập_trung theo Quy_hoạch tổng_thể phát_triển khu Công_nghệ_thông_tin tập_trung đến năm 2020 và định_hướng đến năm 2025 Khu Công_viên Phần_mềm Đà_Nẵng có quy_mô 10 885 6 m² ra_đời vào năm 2000 có chức_năng tập_trung các hoạt_động nghiên_cứu phát_triển đào_tạo sản_xuất và kinh_doanh sản_phẩm dịch_vụ cung_cấp hạ_tầng cung_ứng dịch_vụ Công_nghệ_thông_tin cho các tổ_chức doanh_nghiệp Năm 2017 Thủ_tướng Chính_phủ ký quyết_định công_nhận Khu Công_viên Phần_mềm Đà_Nẵng là Khu Công_nghệ_Thông_tin Tập_trung Đà_Nẵng cũng đang thúc_đẩy phát_triển và đẩy nhanh tiến_độ các dự_án nhằm cải_thiện hạ_tầng thu_hút nhà_đầu_tư như Khu Công_nghệ_Thông_tin Đà_Nẵng Khu Công_viên Phần_mềm số 2 do Công_ty Sembcorp_Development làm chủ đầu_tư Khu Đô_thị Công_nghệ FPT Đà_Nẵng Đà_Nẵng cũng là nơi tuyến cáp_quang biển Asia_Pacific_Gateway_APG cập bờ chạy qua các nước Nhật_Bản Trung_Quốc Hàn_Quốc Singapore Malaysia Thái_Lan và Việt_Nam có khả_năng cung_cấp băng_thông tới 54 Tbps_Trong số 26 thành_phố được quy_hoạch trong Mạng_lưới đô_thị thông_minh ASEAN có thành_phố của Việt_Nam là Đà_Nẵng Thành_phố Hồ_Chí_Minh và Hà_Nội Chính_quyền điện_tử Thành_phố Đà_Nẵng đã hoàn_thành cơ_bản và đưa vào vận_hành các hạng_mục chính của Hệ_thống Thông_tin Chính_quyền Điện_tử từ thành_phố đến phường_xã Hiệu_quả của hệ_thống này trong phục_vụ người_dân doanh_nghiệp và phát_triển kinh_tế xã_hội được thể_hiện qua các đánh_giá Đà_Nẵng đứng đầu chỉ_số ICT Index 9 năm liên_tiếp từ nằm 2009 đến 2017 cùng các giải_thưởng trong nước và quốc_tế khác Đến nay Đà_Nẵng đã triển_khai được một_số ứng_dụng thông_minh cấp_thiết như Hệ_thống quản_lý Xe_buýt Công_cộng qua thiết_bị giám_sát hành_trình Hệ_thống điều_khiển Giao_thông và camera thông_minh Hệ_thống giám_sát Nước tại Nhà_máy nước Cầu Đỏ giám_sát nguồn nước hồ điều_khiển máy_bơm thoát nước tự_động cổng góp_ý hệ cơ_sở_dữ_liệu mở Danang_IT_Park_Danang IT Park_DITP là khu công_nghệ_thông_tin tập_trung theo mô_hình của thung_lũng Silicon_Valley_Ngày 29 tháng 3 năm 2019 chính_quyền Đà_Nẵng đã khánh_thành giai_đoạn 1 của dự_án này với tổng_số vốn đầu_tư hơn 98 triệu USD Dự_kiến DITP sẽ tuyển dựng hơn 25 000 kỹ_sư công_nghệ chất_lượng cao và thu về 1 5 tỷ đô_la mỗi năm Ngày 6 tháng 1 năm 2020 Thủ_tướng Chính_phủ ra Quyết_định 27 QĐ TTg về việc thành_lập Khu công_nghệ_thông_tin CNTT tập_trung Đà_Nẵng giai_đoạn 1 do Công_ty Cổ_phần phát_triển Khu công_nghệ_thông_tin Đà_Nẵng làm chủ đầu_tư Khu công_nghệ_thông_tin tập_trung Đà_Nẵng được hưởng các chính_sách ưu_đãi đối_với khu công_nghệ_thông_tin tập_trung theo quy_định của pháp_luật Thể_dục thể_thao Với vai_trò là trung_tâm của khu_vực miền Trung_Tây_Nguyên thành_phố Đà_Nẵng là nơi tập_trung các trung_tâm huấn_luyện đào_tạo thể_thao thành_tích cao cùng các công_trình thể_thao quan_trọng của khu_vực và cả nước Điển_hình là Trung_tâm Huấn_luyện Thể_thao Quốc_gia III Trung_tâm Thể_thao Quốc_phòng III và Trường Đại_học Thể_dục Thể_thao Đà_Nẵng Ngoài_ra còn có Làng Vận_động_viên và Khu Tập_luyện Bóng_đá rộng gần 8 ha hay Khu Thể_thao Thành_tích Cao rộng 7 ha nằm ở Khu Đô_thị mới Tuyên_Sơn_Hoà_Cường Thành_tích của các vận_động_viên Đà_Nẵng liên_tục được cải_thiện qua các kỳ thi_đấu Từ năm 2000 đến năm 2010 tại các giải quốc_gia các vận_động_viên của thành_phố đạt được tổng_cộng 3 596 huy_chương trong đó có 1 026 Huy_chương Vàng 1 158 Huy_chương Bạc và 1 402 Huy_chương Đồng Cũng trong giai_đoạn 2000 2010 tại các giải khu_vực và quốc_tế vận_động của thành_phố đạt được tổng_cộng 182 huy_chương trong đó có 90 Vàng 47 Bạc và 45 Đồng Nếu_như tại Đại_hội Thể_dục Thể_thao lần thứ III năm 1995 Đoàn Đà_Nẵng xếp ở vị_trí 28 52 thì ở Đại_hội lần thứ VI năm 2010 thành_phố đã ở vị_trí 4 66 Đà_Nẵng có những vận_động_viên xuất_sắc và hàng_đầu ở một_số môn như Vận_động_viên Karatedo_Vũ_Kim_Anh gốc Hải_Phòng và Vận_động_viên Bơi_lội Hoàng_Quý_Phước_Câu lạc bộ Bóng_đá Đà_Nẵng có tiền_thân là đội bóng_đá Công_nhân Quảng_Nam Đà_Nẵng rồi Đội Bóng_đá Quảng_Nam Đà_Nẵng Vào cuối thập_niên 1980 đầu thập_niên 1990 Quảng_Nam Đà_Nẵng là một câu_lạc_bộ mạnh đỉnh_cao là khi vươn tới chức vô_địch quốc_gia năm 1992 cùng ba lần giành ngôi á_quân vào các năm 1987 1990 và 1991 Đến trước mùa giải 2008 Câu_lạc_bộ Bóng_đá Đà_Nẵng đổi tên thành SHB Đà_Nẵng sau khi Sở Thể_dục Thể_thao Thành_phố Đà_Nẵng chuyển_giao đội bóng cho Ngân_hàng Thương_mại cổ_phần Sài_Gòn Hà_Nội Kể từ thời_điểm này đội bóng giành được 2 chức vô_địch V league các năm 2009 2012 1 chức vô_địch Cúp_Quốc_gia năm 2009 1 Siêu cúp QG năm 2012 cùng 1 lần Á_quân và 2 lần hạng ba SHB Đà_Nẵng từng sở_hữu Sân_vận_động Chi_Lăng với sức chứa 30 000 người và được xem là một trong những sân_vận_động lớn nhất Việt_Nam Tuy_nhiên hiện_nay toàn_bộ khu đất rộng 5 5 ha trong đó có Sân_vận_động Chi_Lăng đang bị bỏ_hoang một_cách lãng_phí Thể_thao phong_trào ở Đà_Nẵng còn rất hạn_chế Số công_trình thể_thao phục_vụ nhu_cầu rèn_luyện sức_khoẻ của người_dân tại các quận nội_thành chỉ đếm trên đầu ngón tay và chủ_yếu tập_trung tại các bãi biển Trong số sáu quận nội_thành mới chỉ có quận Sơn_Trà được đầu_tư xây_dựng nhà tập_luyện quận Ngũ_Hành_Sơn có sân_vận_động còn những nơi khác vẫn chưa được đầu_tư đầy_đủ Dù thành_phố có các công_trình thể_thao đúng chuẩn như Cung Thể_thao Tiên_Sơn_Câu lạc bộ Bơi lặn Câu_lạc_bộ Đua thuyền Đồng Nghệ_Trung tâm Thể_dục Thể_thao Người cao_tuổi Nhà tập_luyện taekwondo nhưng có những công_trình vẫn chưa được sử_dụng hết công_năng gây lãng_phí và thất_thoát lớn Đà_Nẵng là thành_phố đầu_tiên của Việt_Nam tổ_chức thành_công Đại_hội Thể_thao Bãi biển châu_Á 2016 Văn_hoá Các địa_điểm văn_hoá giải_trí Trên địa_bàn thành_phố Đà_Nẵng có khá nhiều điểm vui_chơi văn_hoá giải_trí Trên cơ_sở một nhà_hát cũ đã xuống_cấp Nhà_hát Trưng_Vương được xây mới và khánh_thành năm 2006 với sức chứa hơn 1 200 chỗ ngồi Đây là nơi thường_xuyên tổ_chức biểu_diễn các loại_hình nghệ_thuật sân_khấu truyền_thống như_tuồng cải_lương và nghệ_thuật sân_khấu hiện_đại như vũ_kịch múa ba_lê opera nhạc giao_hưởng các hội_thảo hội_nghị và các sự_kiện văn_hoá lớn của thành_phố Dành cho sân_khấu tuồng ở thành_phố có Nhà_hát Tuồng Nguyễn_Hiển_Dĩnh tiền_thân là Đoàn tuồng Giải_phóng Quảng_Nam Nhà_hát mang tên nhà sáng_tác nghệ_sĩ và người thầy Nguyễn_Hiển_Dĩnh người có công lớn trong nghệ_thuật tuồng Việt_Nam Nhà_hát vẫn duy_trì lịch biểu_diễn vào thứ 4 và thứ 7 hàng tuần Năm 2001 thành_phố đã đầu_tư 6 tỷ đồng để nâng_cấp nhà_hát Cho đến năm 2013 thành_phố Đà_Nẵng có năm bảo_tàng bao_gồm Bảo_tàng Nghệ_thuật Điêu_khắc Chăm_Đà_Nẵng_Bảo tàng Đà_Nẵng Bảo_tàng Khu V Bảo_tàng Hồ_Chí_Minh chi_nhánh Quân_khu V và Bảo_tàng Mỹ_thuật Đà_Nẵng Trong số đó Bảo_tàng Điêu_khắc Chăm có tiền_thân là Bảo_tàng Chàm được Trường Viễn_Đông_Bác_Cổ cho xây_dựng từ 1915 1916 đến năm 1936 mới hoàn_tất Bộ sưu_tập nguyên_thuỷ là do Nhà_khảo_cổ Henri_Parmentier thu_thập từ thế_kỷ XIX Không_gian của toà nhà bảo_tàng gần 1 000 m² với 500 hiện_vật được bố_trí trưng_bày trong các phòng chủ_đề khác nhau Bảo_tàng Mỹ_thuật Đà_Nẵng là một trong ba bảo_tàng về mỹ_thuật của cả nước và cũng là nơi lưu_giữ và tổ_chức trưng_bày giới_thiệu đến công_chúng các tác_phẩm mỹ_thuật có chất_lượng nghệ_thuật và các sản_phẩm thủ_công mỹ_nghệ truyền_thống của các hoạ_sĩ nhà điêu_khắc nghệ_nhân ở Đà_Nẵng và các tỉnh_thành khu_vực miền Trung_Tây_Nguyên_Bảo tàng Lịch_sử thành_phố Đà_Nẵng được xây_dựng trong khu_vực Thành Điện Hải với mặt_bằng trưng_bày hơn 2 000 m² Thành_phố cũng dự_kiến xây_dựng Bảo_tàng Hải_dương_học Về hệ_thống thư_viện năm 2012 thành_phố có 3 8 quận_huyện và 13 56 xã có thư_viện 22 tủ_sách tại các thôn tổ_dân_phố Hầu_hết các thư_viện đều ở trong tình_trạng chật_hẹp nghèo_nàn về đầu_sách và không thu_hút được người đọc Riêng Thư_viện Khoa_học Tổng_hợp Đà_Nẵng hiện có khoảng 180 000 bản sách 68 000 tên trong đó đặc_biệt có 3000 bản có giá_trị cao nhưng đang trong tình_trạng xuống_cấp nghiêm_trọng Dự_án xây_dựng công_trình Thư_viện Khoa_học Tổng_hợp với tổng vốn đầu_tư hơn 280 tỷ đồng được phê_duyệt vào năm 2010 và đưa vào hoạt_động năm 2015 có_thể đáp_ứng nhu_cầu cho người đọc ở mọi lứa tuổi nghề_nghiệp Thành_phố Đà_Nẵng có nhiều rạp chiếu_phim Rạp chiếu_phim CGV Cinemas nằm trong toà nhà Vĩnh_Trung_Plaza gồm 6 phòng chiếu và 854 ghế_ngồi được khai_trương từ ngày 3 tháng 7 năm 2008 Vào ngày 30 tháng 6 năm 2015 CGV Cinemas đã khai_trương thêm một rạp chiếu_phim tại Vincom_Đà_Nẵng_Ngoài ra còn có các rạp khác như Lotte_Cinema Đà_Nẵng nằm trên tầng 5 và 6 của khu trung_tâm mua_sắm Lotte_Mart với bốn phòng chiếu riêng_biệt Galaxy_Cinema nằm trong siêu_thị Co opmart Starlight nằm ở tầng 4 của chợ Siêu_thị Đà_Nẵng Với ưu_thế về công_nghệ trang_bị hiện_đại nên lượng khán_giả đổ về hai rạp này ngày_càng nhiều Trong khi đó rạp phim Lê_Độ rạp chiếu_phim lâu_đời nhất ở Đà_Nẵng và Cinema_Fafilm rất vắng người vì không_gian nhỏ chất_lượng âm_thanh và hình_ảnh kém Các quán bar vũ_trường cũng là điểm đến của một bộ_phận thanh_niên Đà_Nẵng Lớn nhất Đà_Nẵng là Vũ_trường New_Phương_Đông nằm trên đường Đống_Đa quận Hải_Châu Công_viên Châu_Á Asia_Park Đà_Nẵng do Tập_đoàn Sun_Group làm chủ đầu_tư có diện_tích 868 694 m² bên bờ Tây sông Hàn bao_gồm 3 khu_vực chính công_viên giải_trí ngoài_trời hiện_đại công_viên văn_hoá với các công_trình kiến_trúc và nghệ_thuật thu nhỏ mang tính biểu_trưng của 10 quốc_gia châu_Á và khu Sun_Wheel nơi giao_thoa giữa nét hiện_đại và truyền_thống Công_viên giải_trí tại Asia_Park mang đến hàng_loạt trò_chơi độc_đáo như tàu lượn siêu_tốc tàu_điện trên cao tháp rơi tự_do máng trượt tốc_độ cao mang đến cho du_khách và người_dân nhiều trải_nghiệm thú_vị Công_viên văn_hoá mở ra một không_gian phương Đông qua từng nét văn_hoá đa_dạng các công_trình kiến_trúc lịch_sử và những hoạt_động nghệ_thuật ẩm_thực độc_đáo của 10 quốc_gia châu_Á Nhật_Bản Indonesia Singapore Hàn_Quốc Ấn_Độ Nepal Thái_Lan Campuchia Trung_Quốc và Việt_Nam Công_viên 29 tháng 3 nằm trên đường Điện_Biên_Phủ quận Thanh_Khê với diện_tích 20 ha chủ_yếu là nơi người_dân đến tập_thể_dục và đi dạo Năm 2010 khu công_viên trên Bãi biển Phạm_Văn_Đồng được Hội_đồng_Nhân_dân Thành_phố ra nghị_quyết đặt tên là Công_viên Biển Đông_Đây còn được xem là Công_viên hoà_bình với đàn chim bồ_câu hơn 1 000 con là nơi nhiều đôi uyên_ương chọn làm địa_điểm chụp ảnh cưới và là địa_điểm tổ_chức lễ_hội của thành_phố Hiện_nay thành_phố đang chủ_trương xây_dựng một_số công_viên có quy_mô lớn như công_viên vui_chơi giải_trí quy_mô 4 000 tỷ đồng dọc theo bờ tây sông Hàn hay Công_viên Đại_dương Sơn_Trà được đầu_tư 200 triệu đô_la Mỹ Ngoài_ra Đà_Nẵng còn có Công_viên Thanh_niên nằm trên đường Xuân_Thuỷ với diện_tích 21 ha thuộc địa_bàn phường Hoà_Cường_Nam quận Hải_Châu và phường Khuê_Trung quận Cẩm_Lệ trong đó có một hồ điều_hoà rộng hơn 9 ha là địa_điểm vui_chơi giải_trí cho các hoạt_động thanh_niên thiếu_nhi cũng như người_dân thành_phố như cắm trại sinh_hoạt Đoàn Đội Làng_nghề Trải qua những thử_thách khốc_liệt của thời_gian chiến_tranh loạn_lạc những làng_nghề Đà_Nẵng vẫn giữ cho mình nét hồn_hậu chân_chất Hết đời nọ đến đời kia họ sống với nghề không_chỉ bởi miếng cơm tấm áo mà_còn vì cái tâm của con_người trên mảnh đất đã nuôi sống họ Đà_Nẵng có một_số làng_nghề truyền_thống Nổi_tiếng nhất là Làng đá Mỹ_nghệ Non_Nước Làng đá nằm dưới chân núi Ngũ_Hành_Sơn thuộc phường Hoà_Hải quận Ngũ_Hành_Sơn Nghề chế_tác đá ở đây được hình_thành vào thế_kỷ XVIII do một nghệ_nhân đến từ Thanh_Hoá tên là Huỳnh_Bá_Quát sáng_lập Từ vật_liệu là đá cẩm_thạch những nghệ_nhân nơi đây chế_tác thành các tác_phẩm tượng Phật tượng người tượng thú vòng đeo tay Tuy_nhiên sự phát_triển nhanh của làng_nghề trong những năm gần đây đã dẫn đến tình_trạng ô_nhiễm môi_trường đặc_biệt là ô_nhiễm nguồn nước uống do các hộ đều dùng axít để tẩy_rửa và tạo độ bóng cho đá Bên cạnh đó bụi đá và tiếng ồn cũng ảnh_hưởng đến sức_khoẻ người dân_Làng chiếu Cẩm_Nê nằm cách trung_tâm thành_phố 14 km về phía tây_nam thuộc xã Hoà_Tiến huyện Hoà_Vang Nơi đây từ lâu đã nổi_tiếng với các loại chiếu hoa truyền_thống Nghề chiếu Cẩm_Nê có nguồn_gốc từ Hoằng_Hoá Thanh_Hoá theo chân các cư_dân người Việt đến cư_trú ở vùng_đất này vào thế_kỷ XV Chiếu hoa Cẩm_Nê đã từng được hiện_diện trong cung vua nhà Nguyễn những nghệ_nhân Cẩm_Nê xưa cũng đã từng được các triều_đại vua sắc_phong ban thưởng Chiếu_Cẩm_Nê có ưu_điểm là viền chiếu được gấp kỹ hơn dày hơn bền hơn nằm êm lưng hơn so với chiếu của các địa_phương khác Mùa hè nằm chiếu thấy mát mùa đông nằm ấm và toả hương đồng_cỏ nội dịu nhẹ Gắn với nghề cá và truyền_thống đi biển của ngư_dân ở Đà_Nẵng còn có Làng_nghề Nước_mắm Nam_Ô được hình_thành vào đầu thế_kỷ XX Nam_Ô là làng đánh_cá nhỏ nằm ở cửa_sông Cu Đê nay thuộc phường Hoà_Hiệp Nam quận Liên_Chiểu Đặc_trưng nhất của nước_mắm Nam_Ô là được chế_biến từ cá_cơm than đánh_bắt vào tháng ba âm_lịch Chum để muối cá phải bằng gỗ mít dưới đáy chum phải chèn sạn chổi đót và phải lọc nước_mắm bằng chuộc mới đảm_bảo nước_mắm tinh_chất thơm đậm Muối ướp cá phải là muối lấy từ Nha_Trang Khánh_Hoà Quảng_Ngãi và Bình_Thuận Hạt muối phải trắng_tinh to già được nắng không bị nước mưa mang về đổ trên nền xi_măng khô_ráo bảy ngày cho chảy hết chất nước đắng sau đó cho vào vại cất vài năm rồi mới đem ra làm Một chum 200 300 kg cá sau 12 tháng cho ra 100 150 lít nước_mắm loại 1 Còn lại là nước_mắm loại 2 và loại 3 Sau một thời_gian bị mai_một bởi nghề làm pháo Làng pháo Nam_Ô thì vào năm 2006 Chính_phủ Việt_Nam đã hỗ_trợ 12 tỷ đồng để phục_hồi làng_nghề Lễ_hội Các lễ_hội truyền_thống của Đà_Nẵng đã có từ rất xưa và được lưu_truyền từ đời này sang đời khác Lễ_hội của ngư_dân Đà_Nẵng được gọi là lễ_hội Cá_Ông Ông là tiếng gọi tôn_kính của ngư_dân dành riêng cho cá_voi loài cá thường giúp họ vượt qua tai_nạn trên biển_cả Lễ tế cá Ông thường được lồng_ghép dưới hình_thức lễ_hội cầu ngư và lễ ra_quân đánh_bắt vụ cá Nam_Tại Đà_Nẵng lễ_hội được tổ_chức trong hai ngày vào trung_tuần tháng 3 âm_lịch ở những vùng ven biển như Thọ_Quang_Mân_Thái Thanh_Lộc_Đán_Xuân Hà_Hoà_Hiệp_Trong ngày lễ bên cạnh việc cúng_tế cầu_mong một mùa đánh_bắt bội_thu thuyền_bè đi khơi về lộng an_toàn dân_làng còn làm lễ rước trên biển Trong phần hội có các trò_chơi dân_gian đặc_trưng của vùng_biển như lắc thúng đua thuyền bơi_lội kéo_co Một hình_thức múa hát đặc_trưng diễn ra trong lễ_hội là múa hát bả trạo diễn_tả tinh_thần đoàn_kết giữa các thành_viên trong một con thuyền vượt qua sóng to gió cả mang về một mùa bội_thu cho ngư_dân Lễ_hội lớn nhất ở Đà_Nẵng là Lễ_hội Quán_Thế_Âm được tổ_chức lần đầu_tiên vào năm 1960 Sau một thời_gian bị gián_đoạn lễ_hội được khôi_phục từ năm 1991 đến năm 2000 thì được công_nhận là lễ_hội cấp quốc_gia và hiện là một trong 15 lễ_hội lớn nhất cả nước Lễ_hội được tổ_chức vào các ngày từ 17 19 tháng 2 âm_lịch hàng năm tại Chùa Quán_Thế_Âm nằm trong quần_thể danh_thắng Ngũ_Hành_Sơn Trong phần lễ đặc_sắc nhất là lễ rước tượng Quán_Thế_Âm_Ngoài ra còn có hội hoa_đăng hội đua thuyền truyền_thống biểu_diễn võ_thuật chơi hô hát bài_chòi Mặc_dù Uỷ_ban_Nhân_dân thành_phố đã có nhiều biện_pháp chấn_chỉnh nhưng trong lễ_hội vẫn còn tình_trạng người lang_thang ăn_xin người mù bán hương xin ăn trá_hình hay tình_trạng trông giữ xe với giá quá cao Ngoài_ra ở Đà_Nẵng còn có một loạt các lễ_hội gắn liền với các đình làng như lễ_hội Đình làng Hoà_Mỹ quận Liên_Chiểu Đình làng An_Hải huyện Hoà_Vang Đình làng Tuý_Loan huyện Hoà_Vang Các lễ_hội này đều nhằm thể_hiện đạo_lý uống_nước_nhớ_nguồn cầu cho quốc thái dân an nhân_dân trong làng được hanh_thông an_lạc Những năm gần đây Đà_Nẵng đã tạo cho mình những lễ_hội mới như lễ_hội đua thuyền được tổ_chức vào ngày quốc_khánh 2 tháng 9 hàng năm trên sông Hàn_Lễ hội Pháo_hoa Quốc_tế tên tiếng Anh Danang_International_Fireworks_Festival viết tắt DIFF được tổ_chức lần đầu_tiên vào năm 2008 trước_đây thường được tổ_chức vào dịp lễ 30 tháng 4 nhưng nay Lễ_hội này thường được tổ_chức kéo_dài trong 1 tháng thông_thường vào khoản thời_gian tháng 6 hoặc tháng 7 để kết_hợp cùng các hoạt_động khác để tạo thêm nhiều điều thú_vị thu_hút hàng nghìn người đến Đà_Nẵng Lễ_hội pháo_hoa năm 2013 đã có tới gần 400 000 lượt người đến thành_phố Ẩm_thực Ẩm_thực Đà_Nẵng chịu ảnh_hưởng của ẩm_thực vùng ven biển miền Trung Việt_Nam đặc_biệt là vùng_đất xứ Quảng nhưng vẫn có những nét đặc_trưng riêng Gỏi cá Nam_Ô gắn liền với tên làng biển Nam_Ô_Cá để chế_biến là cá_mòi cá tớp cá_cơm nhưng ngon nhất_là cá_trích Trước khi ướp cá được ép lấy nước để làm ráo cá và lấy nước_cốt này làm món nước_chấm Rau ăn kèm với gỏi cá Nam_Ô rất đa_dạng và chỉ mọc trên đèo Hải_Vân như cóc rừng tim lan lành ngạnh lá trâm lá dừng đã mang lại hương_vị riêng cho món gỏi cá sống Cẩm_Lệ thuộc phường Khuê_Trung quận Hải_Châu có món bánh khô mè nổi_tiếng trong đó người đi tiên_phong là bà Huỳnh_Thị_Điểu thường gọi là bà Liễu_Bánh khô mè được làm từ bột gạo bột nếp đường_kính gừng và mè Bột gạo pha với bột nếp được cho vào khuôn hấp cách_thuỷ nướng khô tắm đường tắm mè Ruột bánh xốp giòn đường dẻo mè chín thơm thường được người_dân dâng cúng ông_bà tổ_tiên trong những ngày giỗ_tết Hiện_nay bánh được sản_xuất tiêu_thụ quanh_năm cả trong và ngoài nước Bên cạnh đó còn có bánh_tráng Tuý_Loan_Theo phong_tục của người_dân Tuý_Loan cứ mỗi dịp lễ_tết nhất là những ngày giỗ_kỵ bánh_tráng là món ăn không_thể thiếu trên mâm cúng gia_tiên Đà_Nẵng còn có một món ăn được rất nhiều người biết đến đó là Chả bò Đà_Nẵng Được làm hoàn_toàn từ thịt bò và các gia_vị như tiêu tỏi theo cách của người Đà_Nẵng nên cho ra món ăn có hương_vị rất ngon và được nhiều thực_khách mua để làm_quà đặc_biệt là người miền Nam_Bên cạnh đó có món trà sâm dứa hoa lài Đà_Nẵng cũng rất nổi_tiếng Ngoài_ra ở Đà_Nẵng còn có nhiều món ăn ngon tuy không gắn liền với tên một địa_danh cụ_thể nhưng vẫn mang những nét đặc_trưng riêng như món Mì_Quảng Đà_Nẵng Bánh_xèo Đà_Nẵng Bánh_tráng cuốn Thịt heo thịt Bê thui Bún_chả cá bún mắm mít trộn ốc hút bò né Thành_phố kết_nghĩa BULLET Semarang_Indonesia_BULLET_Kawasaki Nhật_Bản BULLET Iwaki_Nhật_Bản_BULLET Shizuoka_Nhật_Bản_BULLET Kagoshima_Nhật_Bản_BULLET Okinawa_Nhật_Bản_BULLET Daegu_Hàn_Quốc_BULLET Sơn_Đông_Trung_Quốc BULLET Giang_Tô_Trung_Quốc BULLET Thanh_Đảo_Trung_Quốc BULLET Macau Trung_Quốc BULLET Cao_Hùng_Đài_Loan BULLET Hải_Phòng Việt_Nam BULLET Salo_Phần_Lan_BULLET Turku_Phần_Lan_BULLET Oakland_Hoa_Kỳ_BULLET San_Francisco_Hoa_Kỳ BULLET Tacoma_Hoa_Kỳ_BULLET Jersey City_Hoa_Kỳ_BULLET Pittsburgh_Hoa_Kỳ_BULLET Timișoara_Romania_BULLET_Newcastle Úc BULLET Gold_Coast_Úc_BULLET İzmir_Thổ_Nhĩ_Kỳ BULLET Yaroslavl_Liên_Bang_Nga BULLET Toluca_Mexico Một số nhân vật người Đà_Nẵng nổi_tiếng Chính_trị BULLET Phan_Diễn s 1937 Uỷ_viên Bộ_Chính_trị 1997 2006 Bí_thư Thành_uỷ Đà_Nẵng 2000 2002 Thường_trực Ban_Bí_thư 2002 2006 BULLET Nguyễn_Bá_Thanh 1953 2015 Chủ_tịch UBND Tp Đà_Nẵng 1997 2003 Bí_thư Thành_uỷ Đà_Nẵng 2003 2013 Chủ_tịch HĐND 2003 2013 Trưởng_đoàn Đại_biểu Quốc_hội thành_phố Đà_Nẵng Trưởng Ban Nội_chính Trung_ương 2012 2015 Phó trưởng Ban chỉ_đạo Trung_ương về phòng_chống tham_nhũng trực_thuộc Bộ_Chính_trị BULLET Hồ Nghĩa_Dũng s 1950 Bí_thư Tỉnh_uỷ Quảng_Ngãi 2002 2007 Bộ_trưởng Bộ Giao_thông Vận_tải 2006 2011 BULLET Trương_Quang_Nghĩa s 1958 Bí_thư Tỉnh_uỷ Sơn_La 2012 2015 Phó trưởng Ban Kinh_tế Trung_ương 2015 2016 Bộ_trưởng Bộ Giao_thông Vận_tải 2016 2017 Bí_thư Thành_uỷ Đà_Nẵng 2017 2020 BULLET Nguyễn_Ngọc_Quang s 1958 Bí_thư Tỉnh_uỷ Chủ_tịch HĐND tỉnh Quảng_Nam 2016 2019 BULLET Trần_Đức_Quận s 1967 Bí_thư Tỉnh_uỷ Lâm_Đồng 2020 2025 BULLET Dương_Anh_Đức s 1968 Phó Chủ_tịch Uỷ_ban_nhân_dân Thành_phố Hồ_Chí_Minh 2020 nay Giám_đốc Sở Thông_tin Truyền_thông Thành_phố Hồ_Chí_Minh 2017 2020 Phó Giám_đốc Đại_học Quốc_gia Thành_phố Hồ_Chí_Minh 2015 2017 Quân_sự BULLET Thoại_Ngọc_Hầu 1761 1829 danh_tướng nhà Nguyễn trong lịch_sử Việt_Nam BULLET Trần_Quang_Diệu 1760 1802 danh_tướng nhà Tây_Sơn bạn thuở bé với Thoại_Ngọc_Hầu_BULLET Ông Ích_Đường 1884 1908 thanh_niên yêu nước cháu nội của Ông Ích_Khiêm trước khi bị thực_dân Pháp chém chết đã ung_dung nói Dân nước Nam như cỏ cú giết Đường này còn có trăm nghìn Đường khác Bao_giờ hết mía mới hết Đường Thể_thao BULLET Hoàng_Quý_Phước s 1993 vận_động_viên bơi_lội Việt_Nam Huy_chương Vàng 100m bơi_bướm tại SEA_Games 26 năm 2011 Indonesia với thành_tích 53 07 đã phá sâu kỷ_lục SEA_Games 53 82 lẫn kỷ_lục quốc_gia 53 56 BULLET Phan_Thanh_Hùng s 1960 cựu cầu_thủ và Huấn_luyện_viên bóng_đá Việt_Nam Huấn_luyện_viên trưởng Đội_tuyển Quốc_gia và Đội_tuyển U23 Quốc_gia Việt_Nam năm 2012 BULLET Huỳnh_Quốc_Anh s 1985 cầu_thủ Đội_tuyển Quốc_gia và Đội_tuyển U23 Quốc_gia Việt_Nam Anh cùng với SHB Ðà_Nẵng đã có 2 chức Vô_địch V League vào mùa giải 2009 và 2012 một Cúp_Quốc_gia 2009 và Quả bóng Vàng Việt_Nam năm 2012 Văn_hoá BULLET Huỳnh_Thị_Bảo_Hoà 1896 1982 nữ_sĩ Việt_Nam thời hiện_đại là một trong số_ít tác_giả nữ đầu_tiên viết tiểu_thuyết bằng chữ Quốc_ngữ người phụ_nữ thuộc hàng tiên_phong trong phong_trào Duy_Tân ở Việt_Nam BULLET Phan_Huỳnh_Điểu 1924 2015 nhạc_sĩ tiêu_biểu của nền âm_nhạc đương_đại Việt_Nam với những đóng_góp to_lớn cho sự phát_triển của âm_nhạc Việt_Nam trong thế_kỷ XX Ông được mệnh_danh là Con chim vàng của nền âm_nhạc Việt_Nam BULLET Lưu_Quang_Vũ 1948 1988 nhà soạn kịch nhà_thơ và nhà_văn hiện_đại của Việt_Nam BULLET Kasim_Hoàng_Vũ s 1979 ca_sĩ cha là người Ai_Cập và mẹ là ca_sĩ nhạc rock Bích_Phương_BULLET_Mỹ Tâm_Phan_Thị_Mỹ Tâm s 1981 ca_sĩ diễn_viên BULLET Nam_Cường Nguyễn_Nam Cường s 1985 ca_sĩ BULLET Lê_Cát_Trọng_Lý s 1987 ca_sĩ nhạc_sĩ BULLET Only_C Nguyễn_Phúc Thạch s 1988 nhạc_sĩ ca_sĩ BULLET Lê_Hoàng ca_sĩ thành_viên của nhóm nhạc nam The_Men_BULLET_Thanh Hằng_Phạm_Thị_Thanh Hằng người_mẫu diễn_viên ca_sĩ BULLET Trang_Cherry_Hoàng_Thị Thu_Trang diễn_viên đã từng tham_gia bộ phim Việt_Nam nổi_tiếng Sống chung với mẹ chồng BULLET Trương_Thế_Vinh diễn_viên BULLET Nguyễn_Công_Trí nhà_thiết_kế thời_trang Hoa_hậu BULLET Trần_Thị_Thuỳ_Dung Hoa_hậu Việt_Nam 2008 BULLET Trương_Thị_Diệu_Ngọc Hoa_khôi Áo_dài Việt_Nam năm 2016 BULLET Đặng_Thị_Lệ_Hằng Á_hậu 2 Hoa_hậu Hoàn_vũ Việt_Nam năm 2015 Xem thêm BULLET Thành_phố trực_thuộc trung_ương Việt_Nam BULLET Trận Đà_Nẵng 1858 1859 BULLET Trận Đà_Nẵng 1859 1860 Liên_kết ngoài BULLET Website Chính_quyền UBND Thành_phố Đà_Nẵng BULLET Đà_Nẵng trên Bách_khoa Tự_điển Larousse_BULLET_Bản đồ thành_phố Đà_Nẵng năm 1969 trên website Thư_viện Đại_học Texas tại Austin_The_University of Texas at Austin_Hoa_Kỳ

Đà_Nẵng

21 tháng 4 Ngày 21 tháng 4 là ngày thứ 111 trong mỗi năm thường_ngày thứ 112 trong mỗi năm nhuận trong lịch Gregory_Còn 254 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 753 TCN Romulus lập thành_phố La_Mã theo truyện_cổ BULLET 1153 Hoàng_đế Kim là Hoàn_Nhan_Lượng ra chiếu thiên_đô từ Thượng_Kinh đến Yên_Kinh và đổi tên Yên_Kinh là Trung Đô_Bắc_Kinh lần đầu trở_thành thủ_đô của một triều_đại lớn BULLET 1509 Henry_VIII trở_thành quốc_vương của Anh và chúa của Ireland BULLET 1782 Phật vương Yodfa_Chulaloke cho dựng cột_trụ thành tại thủ_đô bên bờ đông sông Chao_Phraya nay được cho là mốc thành_lập Bangkok_BULLET 1863 Lễ_Ridvan_Bahá u lláh đến ngôi vườn Ridvan tại Baghdad và đưa ra tuyên_bố chính mình là sứ_giả của Thượng_đế BULLET 1898 Chiến_tranh Tây_Ban_Nha Mỹ Quốc_hội Mỹ hôm 25 tháng 4 nhận là Hoa_Kỳ đã tuyên_bố chiến_tranh với Tây_Ban_Nha từ ngày này BULLET 1918 Chiến_tranh thế_giới thứ nhất Phi_công Đức Manfred von Richthofen thiệt_mạng khi máy_bay của ông bị bắn hạ trên không_phận Vaux sur Somme_Pháp_BULLET 1945 Thế_chiến II Quân_đội Xô_viết ở Zossen phía nam Berlin tấn_công vào chỉ_huy sở của bộ_tư_lệnh tối_cao Đức BULLET 1960 Brasília thủ_đô của Brasil được tấn_phong chính_thức BULLET 1963 Toà_Công lý Quốc_tế cơ_quan quản_trị tối_cao của tôn_giáo Bahá í được thành_lập BULLET 1967 Vài ngày trước cuộc tổng_tuyển_cử ở Hy_Lạp Đại_tá George_Papadopoulos thực_hiện một cuộc đảo_chính thành_lập chế_độ quân_đội tồn_tại đến 7 năm sau BULLET 1968 Liên_minh các Lực_lượng Dân_tộc Dân_chủ và Hoà_bình Việt_Nam thành_lập do Luật_sư Trịnh_Đình_Thảo làm Chủ_tịch BULLET 1970 Tỉnh Sông Hutt rút ra khỏi Liên_bang Úc BULLET 1975 Chiến_tranh Việt_Nam Tổng_thống Việt_Nam Cộng_hoà Nguyễn_Văn_Thiệu từ_chức trao quyền lại cho phó tổng_thống Trần_Văn_Hương cùng khi Xuân_Lộc tiền_đồn cuối_cùng của Việt_Nam Cộng_hoà có_thể ngăn_chặn cuộc tấn_công trực_tiếp của lực_lượng cộng_sản vào Sài_Gòn bị thất_thủ BULLET 1989 Biểu_tình phản_đối ở quảng_trường Thiên_An_Môn 1989 Ở Bắc_Kinh khoảng 100 000 học_sinh tập_hợp ở quảng_trường Thiên_An_Môn để tưởng_niệm Hồ_Diệu_Bang người đã chết vì lãnh_đạo cải_cách ở Trung_Quốc BULLET 1994 Alexander_Wolszczan thông_báo là ông tìm thấy hành_tinh ngoài hệ mặt_trời lần đầu_tiên BULLET 1996 Tổng_thống Cộng_hoà Chechnya_Ichkeria_Dzhokhar_Dudayev bị quân_đội Nga hạ_sát Sinh BULLET 1729 Nữ_hoàng Catherine_II_Nga m 1796 BULLET 1819 Nguyễn_Phúc_Nhu_Thuận phong hiệu Phong_Hoà_Công chúa_công chúa con vua Minh_Mạng m 1840 BULLET 1926 Nữ_hoàng Elizabeth_II_Vương quốc Anh BULLET 1816 Charlotte_Brontë nữ tiểu_thuyết_gia người Anh m 1855 BULLET 1935 Charles_Grodin diễn_viên người Mỹ m 2021 BULLET 1992 Isco cầu_thủ bóng_đá người Tây_Ban_Nha Mất_BULLET 1073 Giáo_hoàng Alexander_II_BULLET 1320 Trần_Anh_Tông vua thứ tư của nhà Trần s 1276 BULLET 1902 Nguyễn_Phúc_Trinh_Nhu phong hiệu Mỹ Trạch_Công chúa_công chúa con vua Minh_Mạng s 1840 BULLET 1910 Mark_Twain tác_giả nhà_văn hài_hước người Mỹ s 1835 BULLET 1973 Anh Thy nhạc_sĩ người Việt_Nam s 1943 BULLET 2008 Dư_Quốc_Đống_Trung tướng Quân_lực Việt_Nam Cộng_hoà BULLET 2016 Prince nghệ_sĩ người Mỹ s 1958 Ngày lễ và ngày kỷ_niệm BULLET Tôn_giáo Bahá í Ngày đầu_tiên trong tổ_chức Lễ_Ridván_BULLET_Hoa Kỳ_Ngày người_quản_lý

21 tháng 4

22 tháng 4 Ngày 22 tháng 4 là ngày thứ 112 trong mỗi năm thường_ngày thứ 113 trong mỗi năm nhuận Còn 253 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 926 Các binh_sĩ của Lý_Tự_Nguyên tiến_hành binh_biến và buộc chủ_tướng phải tham_gia nổi_dậy chống Hậu_Đường Trang_Tông tức ngày Giáp_Tý tháng 3 BULLET 967 Đền Banteay_Srei được thánh hoá đây là đền thờ thần Shiva tại khu_vực Angkor thuộc Campuchia ngày_nay BULLET 1370 Thị_trưởng Paris_Hugues_Aubriot đặt viên đá đầu_tiên để bắt_đầu xây_dựng pháo_đài Bastille tại Paris_Pháp_BULLET 1500 Nhà đi biển Pedro_Álvares_Cabral trở_thành người châu_Âu đầu_tiên tìm thấy Brasil BULLET 1915 Chiến_tranh thế_giới thứ nhất Trận đánh thứ hai ở Ypres_Quân_đội Đức lần đầu_tiên sử_dụng hơi độc ở Ypres_Bỉ_BULLET 1930 Anh Nhật_Bản và Hoa_Kỳ ký Hiệp_ước Hải_quân London điều_chỉnh về chiến_tranh dùng tàu_ngầm và giới_hạn xây_dựng tàu BULLET 1931 Ai_Cập ký hiệp_ước hữu_nghị với Iraq BULLET 1945 Sau khi nhận thông_tin về việc quân_đội Liên_Xô chiếm Eberswalde_Adolf_Hitler thừa_nhận là đã thua cuộc_chiến này tại hầm boongke dưới đất và phát_biểu là chỉ có_thể tự_tử BULLET 1954 Thượng_nghị_sĩ Mỹ Joseph_McCarthy bắt_đầu nghe điều_tra nghiên_cứu về Quân_đội Hoa_Kỳ lỏng_lẻo về Chủ_nghĩa_Cộng_sản BULLET 1970 Tổ_chức Ngày Trái_Đất đầu_tiên BULLET 1972 Chiến_tranh Việt_Nam Hoa_Kỳ tăng_cường ném bom ở Việt_Nam Biểu_tình phản_đối chiến_tranh diễn ra ở các thành_phố New_York_San_Francisco và Los_Angeles_BULLET 1993 Ở Thành_phố Washington_Bảo tàng kỷ_niệm Holocaust mở_cửa BULLET 2004 Hai xe_lửa đâm nhau ở Ryongchon_Triều_Tiên 150 người thiệt_mạng BULLET 2001 Nông_Đức_Mạnh được bầu làm Tổng_Bí_thư Ban_Chấp_hành Trung_ương của Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam Sinh BULLET 1610 Giáo_hoàng Alexander_VIII m 1691 BULLET 1724 Immanuel_Kant triết_gia người Đức m 1804 BULLET 1815 Otto_Knappe von Knappstädt tướng_lĩnh quân_đội Phổ m 1906 BULLET 1870 Vladimir_Ilyich_Lenin nhà cách_mạng Nga người sáng_lập nhà_nước Nga Xô_viết m 1924 BULLET 1937 Jack_Nicholson diễn_viên Mỹ BULLET 1952 Marilyn_Chambers ca_sĩ diễn_viên Mỹ m 2009 BULLET 1982 Kaká cầu_thủ bóng_đá người Brazil BULLET 1987 David_Luiz cầu_thủ bóng_đá người Brazil BULLET 1989 Jasper_Cillessen cầu_thủ bóng_đá người Hà_Lan BULLET 1989 Aron_Gunnarsson cầu_thủ bóng_đá người Iceland Mất_BULLET 536 Giáo_hoàng Agapetus I_BULLET 1882 Nguyễn_Phúc_Tĩnh_Hoà phong hiệu Thuận_Lễ_Công chúa_công chúa con vua Minh_Mạng s 1830 BULLET 1984 Ansel_Adams nhà nhiếp_ảnh người Mỹ s 1902 BULLET 1994 Richard_Nixon nguyên Tổng_thống Mỹ s 1913 BULLET 2019 Lê_Đức_Anh nguyên Chủ_tịch nước Cộng_hoà_Xã_hội_Chủ_nghĩa_Việt_Nam s 1920 Ngày lễ và ngày kỷ_niệm BULLET Ngày Trái_Đất

22 tháng 4

23 tháng 4 Ngày 23 tháng 4 là ngày thứ 113 trong mỗi năm thường_ngày thứ 114 trong mỗi năm nhuận Còn 252 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 303 Thánh_George_Gióoc bị giết vì tin Chúa_BULLET 1920 Hội_nghị Đại quốc_dân Thổ_Nhĩ_Kỳ được thành_lập tại Ankara nước Thổ_Nhĩ_Kỳ hiện_đại bắt_đầu BULLET 1949 Hải_quân Quân Giải_phóng Nhân_dân Trung_Quốc được thành_lập tại Thái_Châu_Giang_Tô trong bối_cảnh Quốc_Cộng nội_chiến BULLET 1967 Tàu Soyuz 1 đi vào quỹ_đạo mang theo một nhà du_hành_vũ_trụ là đại_tá Vladimir_Komarov khi trở_lại Trái_Đất thì phi_thuyền rơi nhà du_hành chết BULLET 1968 Vương_quốc_Anh sản_xuất đồng_tiền đầu_tiên có số_thập_phân đồng_tiền 5p và 10p BULLET 1968 Chiến_tranh Việt_Nam Sinh_viên phản_đối ở Đại_học Columbia ở Thành_phố New_York chiếm_giữ các toà nhà của ban quản_lý nhà_trường và đóng_cửa trường đó BULLET 1974 Máy_bay Boeing 707 của Pan_American_World_Airways rơi ở Bali_Indonesia làm chết 107 người BULLET 1975 Chiến_tranh Việt_Nam Tại Đại_học Tulane ở Louisiana_Tổng_thống Mỹ Gerald_Ford phát_biểu là chiến_tranh đã kết_thúc đối_với Hoa_Kỳ BULLET 1990 Namibia trở_thành nước thứ 106 trong Liên_hiệp_quốc và nước thứ 50 trong Khối_Thịnh vượng chung Anh British_Commonwealth_BULLET 1993 Người_dân Eritrea bỏ_phiếu cho việc tách ra khỏi Ethiopia trong cuộc trưng_cầu_dân_ý có sự quan_sát điều_hành của Liên_hiệp_quốc BULLET 1994 Các nhà_vật_lý học tìm được hạt hạ nguyên_tử quark top BULLET 2003 Bắc_Kinh đóng_cửa mọi trường_học trong hai tuần vì virút cúm SARS Sinh BULLET 1185 Vua_Afonso_II của Bồ_Đào_Nha m 1233 BULLET 1676 Vua_Frederick_I của Thuỵ_Điển m 1751 BULLET 1791 James_Buchanan_Tổng_thống Mỹ thứ 15 m 1868 BULLET 1792 John_Thomas_Romney_Robinson nhà thiên_văn và nhà_vật_lý người Ireland m 1882 BULLET 1858 Max_Karl_Ernst_Ludwig Planck nhà_vật_lý người Đức m 1947 BULLET 1897 Lester_B_Pearson Thủ_tướng Canada thứ 14 m 1972 BULLET 1928 Shirley_Temple diễn_viên Mỹ m 2014 BULLET 1962 Elaine_Smith diễn_viên Scotland_BULLET 1977 John_Cena đô_vật và ca_sĩ nhạc rap Hoa_Kỳ BULLET 1995 Gigi_Hadid ca_sĩ và diễn_viên người Mỹ BULLET 1999 Son_Chae young thành_viên nhóm nhạc Twice nhóm nhạc người Hàn_Quốc BULLET 2000 Jeno ca_sỹ vũ_công nhóm NCT BULLET 2001 Hwarang thành_viên nhóm nhạc Tempest người Hàn_Quốc BULLET 2018 Hoàng_tử Louis xứ Cambridge hoàng_tử thứ ba của Hoàng_tử Công_tước xứ Cambridge_William và Công_nương xứ Cambrigde_Kate_Mất_BULLET 1124 Vua_Alexander_I từ Ê cốt s 1078 BULLET 1251 Trần_Liễu tước_hiệu An_Sinh vương cha của Đại_vương Trần_Hưng_Đạo s 1211 BULLET 1616 William_Shakespeare nhà_văn nhà soạn kịch người Anh s 1564 BULLET 2007 Boris_Yeltsin_Tổng_thống đầu_tiên của Nga s 1931 Những ngày lễ và ngày kỷ_niệm BULLET Ngày Lễ_Thánh_George_BULLET Ngày quốc_gia Anh BULLET Tổ_chức như Ngày Lễ_Thánh_Jordi ở xứ Catalan cho quà tặng sách_vở và hoa_hồng

23 tháng 4

Firefox_Firefox còn được biết đến với cái tên Mozilla_Firefox là một trình_duyệt web mã nguồn mở tự_do xuất_phát từ Gói_Ứng dụng Mozilla do Tập_đoàn Mozilla quản_lý Firefox đạt được 25 thị_phần trình_duyệt web vào tháng 12 năm 2011 khiến nó trở_thành trình_duyệt phổ_biến thứ hai trên thế_giới sau Internet_Explorer_Trình duyệt này giành được thành_công đặc_biệt tại Đức và Ba_Lan với tỉ_lệ sử_dụng cao nhất 52 Để hiển_thị các trang_web Firefox sử_dụng bộ_máy trình_bày Gecko vốn bao_gồm đầy_đủ một_số tiêu_chuẩn web hiện_nay cộng thêm một_vài tính_năng có_thể sẽ được chuẩn_hoá trong tương_lai Firefox có các tính_năng duyệt web theo thẻ kiểm_tra chính_tả tìm ngay lúc gõ từ_khoá đánh_dấu trang trực_tiếp live bookmarking trình quản_lý tải xuống và một hệ_thống tìm_kiếm tích_hợp sử_dụng bộ_máy tìm_kiếm do người dùng tuỳ chỉnh Nhiều chức_năng có_thể bổ_sung vào trình_duyệt thông_qua tiện_ích add on do nhà_phát_triển thứ ba tạo ra một_số tiện_ích thông_dụng nhất bao_gồm tiện_ích tắt JavaScript_NoScript trình tuỳ biến Tab_Mix_Plus thanh công_cụ chơi media FoxyTunes tiện_ích chặn quảng_cáo Adblock_Plus_StumbleUpon khám_phá trang_web Foxmarks_Bookmark_Synchronizer đồng_bộ hoá_trang đánh_dấu trình cải_thiện việc tải xuống DownThemAll và thanh công_cụ Web_Developer_Firefox chạy được trên các phiên_bản khác nhau của Microsoft Windows_Mac_OS_X Linux và nhiều hệ_điều_hành Tương_tự Unix khác Phiên_bản ổn_định mới nhất_là bản 3 5 phát_hành vào tháng 6 năm 2009 Mã nguồn của Firefox là phần_mềm tự_do được phát_hành theo một bộ ba giấy_phép GPL LGPL MPL Mozilla là tổ_chức phi lợi_nhuận đối_với người sử_dụng Nhưng lý_do khiến Firefox được liên_tục phát_triển và quảng_cáo rầm_rộ là vì Mozilla được Google trả tiền để đặt Google làm công cụ tìm_kiếm mặc_định Số tiền Mozilla được trả rất lớn chiếm 85 doanh_thu của cả tập_đoàn này Càng nhiều người dùng Firefox thì sẽ có càng nhiều người dùng Google làm công cụ tìm_kiếm Google sẽ thu lại tiền từ các link quảng_cáo trong kết_quả tìm_kiếm Đây cũng chính là lý_do khiến Google là trang_chủ của Firefox_Lịch sử Dave_Hyatt và Blake_Ross bắt_đầu làm_việc với dự_án Firefox như là một nhánh thử_nghiệm của dự_án Mozilla_Họ tin rằng các yêu_cầu thương_mại từ sự tài_trợ của Netscape và việc cần có sự chỉ_đạo của nhà_phát_triển sẽ làm tổn_hại đến tính tiện_ích của trình_duyệt Mozilla_Để đấu_tranh với những gì mình thấy khi Mozilla_Suite trở_thành một đống hỗn_độn họ đã tạo ra một trình_duyệt đơn_lẻ với ý_định thay_thế Mozilla_Suite_Vào ngày 3 tháng 4 năm 2003 Tổ_chức Mozilla thông_báo rằng họ đã lên kế_hoạch chuyển sự tập_trung từ Mozilla_Suite sang Firefox và Thunderbird_Dự án Firefox đã trải qua nhiều lần đổi tên Ban_đầu có tên là Phoenix nó đã được đặt tên lại do gặp vấn_đề nhãn_hiệu thương_mại với Phoenix_Technologies_Tên thay_thế Firebird lại gây ra phản_ứng mạnh_mẽ từ dự_án phần_mềm cơ_sở_dữ_liệu tự_do Firebird_Đáp lại Quỹ_Mozilla khẳng_định rằng trình_duyệt sẽ luôn mang tên Mozilla_Firebird để tránh gây nhầm_lẫn với phần_mềm cơ_sở_dữ_liệu đó Nhưng áp_lực liên_tục từ cộng_đồng phát_triển của máy_chủ cơ_sở_dữ_liệu đó khiến họ bắt_buộc phải đổi tên một lần nữa vào ngày 9 tháng 2 năm 2004 Mozilla_Firebird đã trở_thành Mozilla_Firefox thường được gọi là Firefox_Mozilla thích viết tắt Firefox là Fx hoặc fx hơn mặc_dù nó vẫn thường được viết tắt là FF Dự_án Firefox trải qua nhiều phiên_bản trước khi bản 1 0 được phát_hành ngày 9 tháng 11 năm 2004 Sau một loạt các bản sửa lỗi bảo_mật và ổn_định Quỹ_Mozilla phát_hành bản cập_nhật lớn đầu_tiên Firefox phiên_bản 1 5 vào ngày 29 tháng 11 năm 2005 Vào ngày 24 tháng 10 năm 2006 Mozilla phát_hành Firefox 2 Phiên_bản này bao_gồm các cập_nhật cho môi_trường duyệt web theo thẻ trình quản_lý phần mở_rộng giao_diện GUI khả_năng tìm_kiếm và bộ_máy cập_nhật phần_mềm tính_năng khôi_phục phiên làm_việc kiểm_tra chính_tả ngay trong trình_duyệt và tính_năng chống lừa_đảo trực_tuyến được bổ_sung nhờ một phần mở_rộng của Google và sau_này cũng đã được tích_hợp vào trong chương_trình Vào tháng 12 năm 2007 Firefox_Chat_Trực_Tuyến đã được đưa ra Nó cho_phép người dùng hỏi những tình_nguyện_viên thông_qua một hệ_thống hỗ_trợ bởi Jive_Software bảo_đảm cho nhiều giờ hoạt_động và khả_năng trợ_giúp sau đó vài giờ Phiên_bản 3 0 Mozilla_Firefox 3 được phát_hành ngày 16 tháng 6 năm 2008 bởi Tập_đoàn Mozilla_Firefox 3 sử_dụng phiên_bản 1 9 của bộ_máy trình_bày Mozilla_Gecko để hiển_thị trang_web Phiên_bản mới sửa nhiều lỗi cải_tiến khả_năng tương_thích chuẩn và bổ_sung các API web mới Các tính_năng mới khác bao_gồm trình quản_lý tải xuống đã được thiết_kế lại một hệ_thống Địa_điểm mới để lưu_trữ các trang đánh_dấu và lược sử và giao_diện riêng cho các hệ_điều_hành khác nhau Phiên_bản hiện_tại là Firefox 3 0 5 Quá_trình phát_triển kéo_dài liên_tục từ bản Firefox 3 beta đầu_tiên có tên mã Gran_Paradiso được phát_hành từ trước đó vài tháng vào ngày 19 tháng 11 năm 2007 theo sau đó là vài phiên_bản beta vào mùa xuân 2008 cho đến bản phát_hành cuối_cùng vào tháng 6 Firefox 3 đạt được 15 57 thị_phần trình_duyệt web vào tháng 11 năm 2008 và đã có hơn 8 triệu lượt tải xuống vào ngày nó được phát_hành tạo ra một Kỉ_lục Thế_giới Guinness_Tính năng tương_lai Tính_năng chơi tập_tin video trong trình_duyệt có mã nguồn mở đang được dự_tính đưa vào Firefox theo lời Mitchell_Baker cựu Tổng_giám_đốc của Mozilla_Mục đích là nhằm chơi các tập_tin video mà không phải lo gặp trở_ngại với các vấn_đề về bằng_sáng_chế đi kèm trong các công_nghệ video Baker cũng nhắc tới dự_án khác của Quỹ_Mozilla đó là tạo ra một phiên_bản của Firefox tên mã Fennec chạy được trên điện_thoại_di_động cũng như chiến_lược đồng_bộ nội_dung trên PC với các thiết_bị cầm tay di_động Trong khi đó công_nghệ hỗ_trợ ứng_dụng ngoại_tuyến tương_tự như Gears cũng được xây_dựng như là một phần của Firefox_Baker đã nói trong một cuộc phỏng_vấn rằng đầu_tư nhiều vào web cũng để nhằm đưa nó đến bước tiếp_theo đó là các ứng_dụng phải tiếp_tục làm_việc được ngay cả lúc máy_tính không còn kết_nối internet Tính_năng Những người phát_triển Firefox chủ_trương tạo ra một trình_duyệt chỉ để lướt web và đem trải_nghiệm duyệt web tốt nhất có_thể tới lượng người nhiều nhất có_thể Người dùng có_thể tuỳ biến Firefox với phần mở_rộng và giao_diện Mozilla duy_trì một kho tiện_ích tại addons mozilla org với gần 6500 tiện_ích tính tới tháng 12 năm 2008 Firefox cung_cấp một môi_trường cho các nhà_phát_triển web trong đó họ có_thể sử_dụng các công_cụ có sẵn ví_dụ như bảng kiểm_soát lỗi hoặc DOM Inspector hoặc các phần mở_rộng ví_dụ Firebug_Quốc_tế hoá và Bản_địa_hoá Những người đóng_góp tự_nguyện trên toàn thế_giới đã cộng_tác với nhau trong việc dịch ngôn_ngữ của trình_duyệt Firefox ra rất nhiều ngôn_ngữ khác nhau trên thế_giới cả một_số ngôn_ngữ rất ít được bản_địa_hoá như tiếng Chichewa nhưng hiện_tại vẫn còn một_số ngôn_ngữ chưa được chuyển_ngữ như tiếng Latvia tiếng Malaysia tiếng Ả_Rập tiếng Thái tiếng Hindi và tiếng Ba Tư_Do sử_dụng DTD và tệp codice _ 1 để sắp_xếp các từ chuỗi được hiển_thị trong chương_trình nên ngay cả người dùng không có kiến_thức về lập_trình cũng có_thể dịch ngôn_ngữ của Firefox sang ngôn_ngữ mẹ đẻ của mình chỉ cần một trình_soạn_thảo văn_bản Hiện_tại đã có phiên_bản hỗ_trợ tiếng Việt_Tiêu chuẩn Mozilla_Firefox tích_hợp nhiều tiêu_chuẩn web bao_gồm HTML XML XHTML SVG 1 1 một phần CSS dùng với phần mở_rộng ECMAScript_JavaScript_DOM_MathML DTD XSLT XPath và ảnh động PNG với độ trong suốt alpha Firefox cũng tích_hợp nhiều chuẩn tương_lai được tạo bởi WHATWG như lưu_trữ trên máy_khách and canvas element Firefox vượt qua phép thử tương_thích chuẩn Acid2 từ phiên_bản 3 0 Giống tất_cả các trình_duyệt ổn_định khác Firefox 3 0 không vượt qua phép thử Acid3 nó đạt 71 100 điểm và không vẽ được hình_ảnh chính_xác Bảo_mật Firefox sử_dụng mô_hình bảo_mật hộp cát và hạn_chế mã kịch_bản truy_nhập dữ_liệu từ các trang_web khác dựa trên chính_sách nguồn giống nhau Nó dùng SSL TLS để bảo_vệ các liên_lạc với các máy_chủ web bằng chế_độ mã_hoá mạnh cryptography khi sử_dụng giao_thức https Nó cũng cung_cấp sự hỗ_trợ đối_với các ứng_dụng web đề sử_dụng smartcards cho mục_đích xác_thực Quỹ_Mozilla đưa ra chế_độ bug bounty cho những người khám_phá ra các lỗ_hổng bảo_mật nghiêm_trọng của Firefox_Các hướng_dẫn chính_thức cho việc kiểm_soát lỗ_hổng bảo_mật cũng không khuyến_khích việc hé lộ trước các thông_tin về lỗ_hổng nhằm tránh tạo ra lợi_thế cho các tay tin_tặc tiềm_ẩn Bởi_vì Firefox có ít lỗ_hổng bảo_mật chưa vá bị công_khai hơn Internet_Explorer xem So_sánh các trình_duyệt web tính_năng bảo_mật cải_tiến thường được ghi_nhận là một lý_do để chuyển từ Internet_Explorer sang Firefox_Thời báo Washington đưa tin rằng mã khai_thác lỗ_hổng bảo_mật nghiêm_trọng chưa được vá trong Internet_Explorer tồn_tại trong suốt 284 ngày vào năm 2006 Trong khi đó mã khai_thác lỗ_hổng bảo_mật nghiêm_trọng chưa được vá trong Firefox chỉ tồn_tại trong 9 ngày trước khi Mozilla đưa ra bản vá Một nghiên_cứu năm 2006 của Symantec nói rằng mặc_dù Firefox có nhiều lỗ_hổng hơn các trình_duyệt khác tính đến tháng 9 của năm những lỗ_hổng này vẫn được vá nhanh hơn các trình_duyệt khác rất nhiều Symantec sau đó đã sửa lại tuyên_bố của mình và nói rằng Firefox vẫn có ít lỗ_hổng bảo_mật hơn Internet_Explorer theo tính_toán của những nhà_nghiên_cứu bảo_mật Vào ngày 10 tháng 12 năm 2008 Firefox 3 chỉ có một lỗ_hổng bảo_mật chưa được vá theo lời Secunia_Internet_Explorer 7 lại có tới 10 lỗ_hổng bảo_mật chưa vá trong đó cái nặng nhất được đánh_giá là cực_kì nghiêm_trọng bởi Secunia_Sự chiếm_lĩnh thị_trường Thị_phần Người dùng web đã chấp_nhận Firefox một_cách rất nhanh_chóng bất_chấp sự có_mặt của Internet_Explorer trên hầu_hết các máy_tính Microsoft Windows_NT_Internet_Explorer bị giảm_sút thị_phần dần_dần kể từ khi Firefox ra_mắt Theo NetApplications_Firefox đạt được 20 78 thị_phần trình_duyệt web vào tháng 11 năm 2008 khiến nó trở_thành trình_duyệt phổ_biến thứ hai trên thế_giới sau Internet_Explorer_Tại_Châu_Âu theo như một nghiên_cứu của XiTi vào tháng 3 năm 2008 tỉ_lệ sử_dụng Firefox cao hơn trung_bình khoảng 28 8 Tỉ_lệ sử_dụng cao nhất là ở Phần_Lan khoảng 45 9 tính đến tháng 3 năm 2008 Phản_hồi chủ_yếu Forbes com gọi Firefox là trình_duyệt tốt nhất trong một bài phê_bình vào năm 2004 và PC World đặt cho Firefox danh_hiệu Sản_phẩm của Năm vào năm 2005 trên danh_sách 100 Sản_phẩm Tốt nhất của năm 2005 của họ Sau các lần phát_hành của Firefox 2 và Internet_Explorer 7 vào năm 2006 PC World đánh_giá cả hai và tuyên_bố rằng Firefox vẫn là trình_duyệt tốt hơn Tạp_chí Which đặt cho Firefox danh_hiệu trình_duyệt web Best_Buy_Vào năm 2008 CNET com so_sánh Safari_Chrome_Firefox và Internet_Explorer trong bài viết Cuộc_chiến của các Trình_duyệt về hiệu_năng hoạt_động tính bảo_mật và tính_năng trong đó Firefox lại tiếp_tục đoạt danh_hiệu cao nhất Hiệu_năng hoạt_động Vào tháng 12 năm 2005 tờ Internet_Week có một bài báo đưa tin rằng nhiều người đọc đã báo về việc sử_dụng nhiều bộ_nhớ của Firefox 1 5 Các nhà_phát_triển Mozilla nói rằng việc sử_dụng nhiều bộ_nhớ của Firefox 1 5 một phần là do tính_năng tiến và lùi trang nhanh FastBack_Các nguyên_nhân đã biết khác gồm các phần mở_rộng hoạt_động sai như Google Toolbar và một_số phiên_bản cũ của Adblock hoặc phần bổ_trợ như các phiên_bản cũ của Adobe Acrobat_Reader_Khi PC Magazine so_sánh việc sử_dụng bộ_nhớ của Firefox_Opera và Internet_Explorer họ nhận thấy rằng Firefox sử_dụng lượng bộ_nhớ tương_đương với hai trình_duyệt kia Sau_này tình_hình đã khác Các cuộc kiểm_tra thực_hiện bởi PC World và Zimbra cho thấy Firefox 2 sử_dụng ít bộ_nhớ hơn Internet_Explorer 7 Firefox 3 thậm_chí còn sử_dụng ít bộ_nhớ hơn Internet_Explorer_Opera_Safari và Firefox 2 trong các cuộc kiểm_tra thực_hiện bởi Mozilla_CyberNet và The_Browser_World_Chiến dịch phổ_biến Firefox_Sự chấp_nhận nhanh_chóng Firefox của người dùng trong thời_gian vừa_qua một phần cũng do một loạt các chiết dịch quảng_cáo tiếp_thị từ năm 2004 Ví_dụ Blake_Ross và Asa_Dotzler tổ_chức một loạt các sự_kiện lấy tên là tuần_lễ tiếp_thị Ngày 14 tháng 9 năm 2004 một cổng tiếp_thị được thành_lập lấy tên Spread_Firefox_SFX cổng này tạo ra một môi_trường tập_trung để thảo_luận rất nhiều kỹ_thuật tiếp_thị Cổng này tăng_cường nút tải về Firefox_Get_Firefox cung_cấp cho người dùng thêm một điểm tham_khảo khuyến_khích người dùng tải về Firefox để dùng thử Trang_web lập một danh_sách 250 người tải về chương_trình gần thời_điểm thống_kê nhất Từng giây từng phút nhóm SFX hoặc thành_viên của nhóm cập_nhật các tất_cả các sự_kiện tại trang_web Spread_Firefox_Firefox di_động Firefox di_động là một sản_phẩm đóng_gói lại của Firefox được thiết_kế để chạy trên ổ_đĩa USB iPod ổ_đĩa_cứng_ngoài hoặc các thiết_bị di_động khác Nó ra_đời trong luồng MozillaZine vào tháng 6 năm 2004 John_T_Haller phát_hành phiên_bản đóng_gói đầu_tiên và dẫn_dắt nó phát_triển xa hơn Nó bao_gồm công_cụ thực_thi đặc_biệt có khả_năng mở_rộng và theme để có_thể hoạt_động trên các máy_tính khác nhau Cũng có một phiên_bản di_động của Firefox khác có_thể chạy trên máy Mac_Haller đã bắt_đầu phát_triển công_việc trên Portable_Firefox_Live mà có_thể chạy trên CD R hoặc các thiết_bị chỉ đọc khác Rất nhiều ứng_dụng đã sẵn_sàng sử_dụng Portable_Firefox_Live để gửi trình_duyệt và nội_dung dựa trên HTML từ đĩa CD Phiên_bản Firefox đầy_đủ đã được xây_dựng và chạy trên Sharp_Zaurus dựa trên Linux trên nền PDA dưới môi_trường PdaxROM_Câu trả_lời cho sự cạnh_tranh Mặc_dù sự xuất_hiện của Firefox đã làm giảm thị_phần của Internet_Explorer nhưng Steve_Vamos người đứng đầu của Microsoft tại Úc vẫn tuyên_bố là không xem Firefox như là một sự đe_doạ đối_với trình_duyệt Internet_Explorer sẽ không có điều gì quan_trọng đòi_hỏi người dùng Microsoft về các chức_năng của Firefox_Vamos thú_nhận rằng anh ta chưa bao_giờ sử_dụng Firefox trong công_việc của mình Tuy_nhiên Bill_Gates lại nói rằng ông đã sử_dụng Firefox nhưng ông cho rằng có nhiều phần_mềm được tải về nhưng liệu người dùng có thực_sự dùng phần_mềm họ đã tải về Tuy_nhiên Microsoft SEC Filing vào ngày 30 tháng 6 năm 2006 thừa_nhận trình_duyệt Mozilla thực_sự là một đe_doạ đối_với trình_duyệt Internet_Explorer_Đối thủ như Mozilla cung_cấp phần_mềm cạnh_tranh với Internet_Explorer trình_duyệt có sẵn trong sản_phẩm hệ_điều_hành của chúng_tôi Giải_thưởng Mozilla_Firefox đã được trao một_số giải_thưởng bởi nhiều tổ_chức khác nhau Những giải_thưởng này bao_gồm BULLET CNET Editors_Choice tháng 6 năm 2008 BULLET Webware 100 winner tháng 4 năm 2008 BULLET Webware 100 winner tháng 6 năm 2007 BULLET PC World 100 Best_Products of 2007 tháng 5 năm 2007 BULLET PC Magazine_Editors_Choice tháng 10 năm 2006 BULLET CNET Editors_Choice tháng 10 năm 2006 BULLET PC World s 100 Best_Products of 2006 tháng 7 năm 2006 BULLET PC Magazine_Technical_Excellence_Award Software and Development_Tools category tháng 1 năm 2006 BULLET PC Magazine_Best of the Year_Award 27 tháng 12 năm 2005 BULLET PC Pro_Real_World_Award Mozilla_Foundation 8 tháng 12 năm 2005 BULLET CNET Editors_Choice tháng 11 năm 2005 BULLET UK Usability_Professionals_Association_Award Best_Software_Application 2005 tháng 11 năm 2005 BULLET Macworld_Editor s Choice with a 4 5 Mice_Rating tháng 11 năm 2005 BULLET Softpedia_User s Choice_Award tháng 9 năm 2005 BULLET TUX 2005 Readers_Choice_Award tháng 9 năm 2005 BULLET PC World_Product of the Year tháng 6 năm 2005 BULLET Forbes_Best of the Web tháng 5 năm 2005 BULLET PC Magazine_Editor s Choice_Award tháng 5 năm 2005 Xem thêm BULLET Lịch_sử của Mozilla_Firefox_BULLET_Lịch sử trình_duyệt BULLET Cuộc_chiến trình_duyệt BULLET So_sánh các trình_duyệt web BULLET Danh_sách các trình_duyệt web BULLET Danh_sách các phần mở_rộng Firefox_BULLET_Quyển sách của Mozilla_BULLET_Mozilla_Prism Liên_kết ngoài BULLET Trang_chủ Mozilla_Firefox tiếng Việt_Tiếng_Việt còn nước Nam còn BULLET Trang_chủ Mozilla_Firefox tiếng Anh BULLET Thông_tin về nhóm Việt hoá các sản_phẩm của Mozilla_BULLET_Trang chủ Dự_án Việt hoá các sản_phẩm của Mozilla

Firefox

Nguyễn_Du Nguyễn_Du chữ Hán_阮攸 3 tháng 1 năm 1766 1820 tên_tự là Tố_Như_素如 hiệu là Thanh_Hiên_清軒 biệt_hiệu là Hồng_Sơn lạp hộ 鴻山獵戶_Nam_Hải điếu đồ 南海釣屠 là một nhà_thơ nhà_văn_hoá lớn thời Lê_mạt Nguyễn_sơ ở Việt_Nam Ông được người Việt kính_trọng tôn_xưng là Đại thi_hào dân_tộc và được UNESCO vinh_danh là Danh_nhân văn_hoá thế_giới Tác_phẩm Truyện_Kiều của ông được xem là một kiệt_tác văn_học một trong những thành_tựu tiêu_biểu nhất trong nền văn_học trung_đại Việt_Nam Tiểu_sử Gia_thế Theo một bản gia_phả của dòng_họ Nguyễn_ở huyện Nghi_Xuân Nguyễn_Du sinh ngày 23 tháng 11 năm Ất_Dậu tức ngày 3 tháng 1 năm 1766 theo lịch Gregory một_số tài_liệu ghi 1765 tại làng Tiên_Điền_Nghi_Xuân Hà_Tĩnh Cha của Nguyễn_Du là Nguyễn_Nghiễm 1708 1775 sinh ở làng Tiên_Điền huyện Nghi_Xuân Hà_Tĩnh tên_tự Hy_Tư hiệu Nghị_Hiên biệt_hiệu là Hồng_Ngự cư_sĩ đậu Nhị giáp tiến_sĩ làm quan đến chức Đại_Tư đồ Tể_tướng tước Xuân_Quận công Mẹ là bà Trần_Thị_Tần 24 8 1740 27 8 1778 con gái một người làm_chức Câu kế Bà Tần quê ở làng Hoa_Thiều xã Minh_Đạo huyện Tiên_Du Đông_Ngàn xứ Kinh_Bắc nay thuộc tỉnh Bắc_Ninh Bà Tần là vợ thứ ba của Nguyễn_Nghiễm kém chồng 32 tuổi sinh được 5 con bốn trai và một gái Tổ_tiên của Nguyễn_Du quê nội ở làng Tảo_Dương quê ngoại ở làng Canh_Hoạch huyện Thanh_Oai trấn Sơn_Nam nay thuộc Hà_Nội nổi_tiếng với câu_chuyện Trạng_Cậu_Trạng_Cháu Trạng_nguyên Nguyễn_Đức_Lượng và Trạng_nguyên Nguyễn_Thiến_Về sau Nam_Dương công Nguyễn_Doãn_Miện tức Nguyễn_Nhiệm là cháu của Trạng_nguyên Nguyễn_Thiến di_cư vào Hà_Tĩnh trở_thành vị tổ_phụ của dòng_họ Nguyễn_Tiên_Điền_Thời thơ_ấu Năm Đinh_Hợi 1767 khi Nguyễn_Du mới một tuổi Nguyễn_Nghiễm được thăng Thái_tử Thái_bảo hàm tòng nhất_phẩm tước Xuân_Quận công nên Nguyễn_Du thời đó sống trong giàu_sang phú_quý Năm Giáp_Ngọ 1774 cha Nguyễn_Du sung chức tể_tướng cùng Hoàng_Ngũ_Phúc đi đánh chúa Nguyễn ở Đàng_Trong_Từ thời_gian này Nguyễn_Du chịu nhiều mất_mát liền kề Năm Ất_Mùi 1775 anh_trai Nguyễn_Trụ sinh năm 1757 qua_đời Năm Bính_Thân 1776 thân_phụ ông mất Năm Mậu_Tuất 1778 khi 12 tuổi thân_mẫu Nguyễn_Du là bà Trần_Thị_Tần mất Cũng trong năm này anh thứ hai của Nguyễn_Du là Nguyễn_Điều sinh năm 1745 được bổ làm Trấn_thủ Hưng_Hoá_Mới 13 tuổi Nguyễn_Du mồ_côi cả cha lẫn mẹ nên ông phải ở với người anh khác mẹ là Nguyễn_Khản hơn ông 31 tuổi Năm Canh_Tý 1780 Nguyễn_Khản là anh_cả của Nguyễn_Du đang làm Trấn_thủ Sơn_Tây bị khép tội mưu loạn trong Vụ án năm Canh_Tý bị bãi_chức và bị giam ở nhà Châu_Quận công Lúc này Nguyễn_Du được một người_thân của Nguyễn_Nghiễm là Đoàn Nguyễn_Tuấn đón về Sơn_Nam_Hạ nuôi ăn_học Năm Nhâm_Dần 1782 Trịnh_Sâm mất Kiêu_binh phế Trịnh_Cán lập Trịnh_Tông lên_ngôi chúa Hai anh của Nguyễn_Du là Nguyễn_Khản được làm Thượng_thư bộ Lại kiêm Trấn_thủ Hưng_Hoá_Thái_Nguyên tước Toản_Quận công và Nguyễn_Điều làm Trấn_thủ Sơn_Tây Thời niên_thiếu Năm Quý_Mão 1783 Nguyễn_Du thi Hương ở trường_Sơn_Nam đậu Tam_trường Sinh_đồ lúc 18 tuổi Ông lấy vợ là con gái của ông Đoàn Nguyễn_Thục_Ông được tập_ấm_chức Chánh_Thủ hiệu quân hùng_hậu hiệu chỉ_huy đội quân hùng_mạnh nhất Thái_Nguyên của cha nuôi họ Hà ở Thái_Nguyên cùng Nguyễn_Đăng_Tiến làm quyền Trấn_thủ Thái_Nguyên thay_mặt Nguyễn_Khản Nguyễn_Đăng Tiến tước Quản_Vũ hầu tức Cai_Gia theo Hoàng_Lê nhất_thống chí một tay giặc già Trung_Quốc gốc người Việt_Đông_Quảng_Tây sang đầu_quân làm thuộc_hạ tân_khách dưới_trướng Nguyễn_Khản_Cai_Gia là người dạy võ 18 thứ binh_khí binh_thư và kết_nghĩa sinh_tử với Nguyễn_Du_Cai_Gia còn lớn_tuổi hơn cả Nguyễn_Khản hơn Nguyễn_Du 31 tuổi nên Nguyễn_Du gọi là người anh_cả kết_nghĩa sống_chết tồn_vong cùng có nhau và gọi tên là Nguyễn_Đại_Lang_Thanh Hiên thi_tập Cũng trong năm này anh cùng mẹ của Nguyễn_Du là Nguyễn_Đề sinh 1761 đỗ Giải_nguyên khoa thi Hương ở điện Phụng_Thiên và Nguyễn_Khản đầu năm thăng chức Thiếu bảo cuối năm thăng chức Tham_tụng Tháng 2 năm Giáp_Thìn 1784 kiêu_binh nổi_dậy đưa hoàng_tôn Lê_Duy_Kỳ lên làm thái_tử Dinh_thự gia_đình ở phường Bích_Câu_Thăng_Long bị kiêu_binh phá sạch Nguyễn_Khản phải trốn lên ở với em là Nguyễn_Điều đang là trấn_thủ Sơn_Tây Năm 1786 thì Nguyễn_Khản bị mắc bệnh rồi chết ở Thăng_Long_Năm 1787 Nguyễn_Du bốn năm trấn đóng Thái_Nguyên sau trận chiến với quân Tây_Sơn đi giang_hồ không nhà không cửa cùng Nguyễn_Đại_Lang_Năm 1788 tướng Tây_Sơn Vũ_Văn_Nhậm ra Bắc diệt Nguyễn_Hữu_Chỉnh Nguyễn_Đăng_Tiến khởi_nghĩa tại Tư_Nông bị chỉ_huy_Giáo bắt được cùng Nguyễn_Quýnh giải về cho Nhậm_Nhậm trọng khí_khái tha chết và cho tuỳ_ý muốn đi đâu thì đi Nguyễn_Đại_Lang Nguyễn_Đăng_Tiến cùng Nguyễn_Du Nguyễn_Quýnh sang Vân_Nam Trung_Quốc Đến_nơi Nguyễn_Du bị bệnh ba tháng xuân hết bệnh Nguyễn_Du muốn thoát vòng trần_tục thành nhà_sư Chí_Hiên đi chu_du Trung_Quốc theo gương thi_hào Lý_Bạch_Họ chia_tay tại Liễu_Châu Nguyễn_Đại Lang về thăm quê cũ ở Quế_Lâm hẹn gặp nhau tại Trung_Châu Hàng Châu Nguyễn_Du đi chu_du muôn dặm tại Trung_Quốc khoảng 5 000 km trong 3 năm từ Liễu_Châu qua Quảng_Tây đi đường Trường_Sa đến Hán_Dương qua sông Giang_Hán đi Trường An và sau đó xuống Hàng Châu_Giang_Nam_Giang Bắc túi_tiền không Tại Hàng Châu Nguyễn_Du ngụ tại chùa Hổ_Bào_虎跑寺 nơi nhân_vật lịch_sử Từ Hải tức Minh_Sơn_Hoà thượng từng tu_hành Nơi đây Nguyễn_Du có được quyển Kim_Vân_Kiều_Truyện của Thanh_Tâm_Tài_Nhân và quyết_chí diễn_ca thơ Nôm Nguyễn_Du và Cai_Gia Nguyễn_Đại Lang gặp lại nơi miếu Nhạc_Phi sau đó cùng đi Yên_Kinh_Năm_Kỷ Hợi 1789 Nguyễn_Huệ đại_phá quân Thanh_Đoàn Nguyễn_Tuấn hợp_tác với Tây_Sơn giữ chức Thị_lang bộ Lại_Năm 1790 Đoàn Nguyễn_Tuấn cùng Phan_Huy_Ích_Vũ_Huy_Tấn được cử vào sứ_bộ của vua Quang_Trung giả sang Trung_Quốc triều_kiến vua Càn_Long Nguyễn_Du trở về Hoàng_Châu thì gặp Đoàn Nguyễn_Tuấn trong sứ đoàn Tây_Sơn trên đường đi Nhiệt_Hà_Gặp nhau nơi lữ_quán hai người đã cùng bàn_luận về văn_chương chuyện Hồng_nhan_đa_truân Nguyễn_Du về trước và hẹn gặp nhau lại tại Thăng_Long_Cuối năm 1790 Nguyễn_Du trở về Thăng_Long_Ông có mối thân_tình quen_biết với nữ_sĩ Hồ_Xuân_Hương_Tháng mười năm Tân_Hợi 1791 anh thứ tư cùng cha khác mẹ với Nguyễn_Du là Nguyễn_Quýnh do chống Tây_Sơn nên bị bắt và bị giết Dinh_cơ từ đường họ Nguyễn ở Tiên_Điền_Hà_Tĩnh bị tướng Tây_Sơn Lê_Văn_Dụ đốt cháy phá_huỷ làng Tiên_Điền bị làm_cỏ vì cuộc khởi_nghĩa Nguyễn_Quýnh_Năm_Quý Sửu 1793 Nguyễn_Du về thăm quê Tiên_Điền và đến cuối năm ông vào kinh_đô Phú_Xuân thăm anh là Nguyễn_Đề đang làm thái sử ở Viện Cơ_mật và anh vợ là Đoàn Nguyễn_Tuấn_Năm_Giáp Dần 1794 Nguyễn_Đề được thăng Tả phụng nghi bộ Binh và vào Quy_Nhơn giữ chức Hiệp tán nhung vụ Nguyễn_Du và Nguyễn_Ức được Nguyễn_Đề giao cho việc về Hồng_Lĩnh xây_dựng lại từ đường và làng Tiên_Điền mà ông bận việc quan không_thể trực_tiếp trông_coi Năm 1795 Nguyễn_Đề đi sứ sang Yên_Kinh dự lễ nhường ngôi của vua Càn_Long nhà Thanh đến năm 1796 trở về được thăng chức Tả đồng nghị Trung thư sảnh Mùa đông năm Bính_Thìn 1796 Nguyễn_Du trốn vào Gia_Định theo chúa Nguyễn_Ánh nhưng bị Quận công Nguyễn_Thận bắt giam ba tháng ở Nghệ_An Sau khi được tha ông về sống ở Tiên_Điền_Trong thời_gian bị giam ông có làm thơ My trung mạn hứng Cảm_hứng trong tù Nguyễn_Du ra Thăng_Long thì Hồ_Xuân_Hương đã được mẹ gả cho thầy_lang xóm Tây làng Nghi_Tàm_Năm 1797 Nguyễn_Đề thu_xếp cùng Đoàn Nguyễn_Tuấn cưới cô em_út Đoàn Nguyễn_Thị_Huệ cho Nguyễn_Du_Đoàn_Nguyễn Tuấn giao cho Nguyễn_Du gia_trang tại Quỳnh_Hải từ đây chấm_dứt cuộc_đời mười năm gió_bụi Mùa thu năm Nhâm_Tuất 1802 vua Gia_Long diệt nhà Tây_Sơn Nguyễn_Đề trốn_tránh tại Phú_Xuân được Gia_Long gọi ra Nguyễn_Đề dâng sớ vua Gia_Long tha chết mến tài và kính_trọng dòng_dõi con Xuân_Quận công Nguyễn_Nghiễm nên cho đi theo ra Bắc_Thành làm_việc dưới quyền Tổng_trấn Nguyễn_Văn_Thành_Nguyễn Nể cố_vấn chỉ_dẫn các kinh_nghiệm nghi_lễ đi sứ tiếp sứ Trung_Quốc sang phong vương cho vua Gia_Long như trường_hợp Phan_Huy_Ích_Đoàn Nguyễn_Tuấn lúc này khoảng 50 tuổi có_lẽ về ẩn_cư trong Phong_nguyệt sào Phong_nguyệt sào tổ gió_trăng là một cái chòi trong vườn hoa nhà Nguyễn_Nể nơi ông thường ngâm_vịnh trong đó với tự hiệu là Sào_Ông_Sự_nghiệp Năm Quý_Hợi 1803 khi vua Gia_Long ra Bắc Nguyễn_Du từ Quỳnh_Hải đem quân_lương đi đón vua Gia_Long đến Phù_Dung trấn Sơn_Nam_Thượng thì gặp vua Gia_Long vua phong ngay tri_huyện Phù_Dung phủ Khoái_Châu trấn Sơn_Nam nay là huyện Phù_Cừ tỉnh Hưng_Yên Sự_kiện này giống như Phi_Tử đời Chiến_Quốc dâng ngựa cho vua Chu_Hiếu_Vương mà được chức Phụ_Dung nên Nguyễn_Du có danh_hiệu là Phi_Tử_Nhờ thời_kỳ đi giang_hồ Nguyễn_Du đã thông_thạo các ngôn_ngữ Trung_Quốc nên chỉ mấy tháng sau thăng tri_phủ Thường_Tín trấn Sơn_Nam_Thượng nay thuộc Hà_Nội ông được đặc_cách lên ải Nam_Quan tiếp sứ nhà Thanh sang phong sắc cho vua Gia_Long_Năm_Ất Sửu 1805 ông được thăng Đông các học_sĩ tước Du_Đức hầu và vào nhậm_chức ở kinh_đô Phú_Xuân_Năm_Đinh Mão 1807 ông được cử làm giám_khảo kỳ thi Hương ở Hải_Dương Mùa thu năm Mậu_Thìn 1808 ông xin về quê nghỉ Năm Kỷ_Tỵ 1809 ông được bổ chức Cai bạ hàm Tứ_phẩm ở Quảng_Bình Năm Quý_Dậu 1813 ông được thăng Cần chánh điện học_sĩ chính Tam_phẩm và được cử làm chánh_sứ sang nhà Thanh_Năm 1814 ông đi sứ về được thăng Lễ bộ hữu Tham_tri tòng Nhị_phẩm Năm Bính_Tý 1816 anh rể Nguyễn_Du là Vũ_Trinh vì liên_quan đến vụ án cha_con Tổng_trấn Nguyễn_Văn_Thành nên bị đày vào Quảng_Nam Năm Canh_Thìn 1820 vua Gia_Long qua_đời Nguyễn_Phúc_Đảm nối_ngôi tức vua Minh_Mạng_Lúc này Nguyễn_Du được cử đi làm chánh_sứ sang nhà Thanh báo_tang và cầu_phong nhưng ông bị bệnh_dịch tả chết ngày mồng 10 tháng 8 năm Canh_Thìn tức 16 tháng 9 năm 1820 hưởng_thọ 54 tuổi Năm Giáp_Thân 1824 di_cốt của ông được cải_táng về quê nhà là làng Tiên_Điền_Hà_Tĩnh Tác_phẩm Qua các tác_phẩm của Nguyễn_Du nét nổi_bật chính là sự đề_cao xúc_cảm Nguyễn_Du là nhà_thơ có học_vấn uyên_bác nắm vững nhiều thể thơ của Trung_Quốc như ngũ_ngôn cổ_thi ngũ_ngôn luật thất_ngôn luật ca hành nên ở thể thơ nào ông cũng có bài_xuất sắc Đặc_biệt hơn cả là tài làm thơ bằng chữ_Nôm của ông mà đỉnh_cao là Truyện_Kiều đã cho thấy thể thơ lục_bát có khả_năng chuyển_tải nội_dung tự_sự và trữ_tình to_lớn trong thể_loại truyện_thơ Chính trên cơ_sở này mà trong thơ Nguyễn_Du luôn_luôn vang lên âm_thanh bừng lên màu_sắc của sự sống hằn lên những đường_nét sắc_cạnh của bức tranh hiện_thực đa_dạng Và giữa những âm_thanh màu_sắc đường_nét vô_cùng phong_phú đó Nguyễn_Du hiện ra vừa dạt_dào yêu_thương vừa bừng_bừng căm_giận Đây là chỗ đặc_sắc và cũng là chỗ tích_cực nhất trong nghệ_thuật của Nguyễn_Du_Từ thơ chữ Hán cho đến Truyện_Kiều đã tạo nên cái sức_sống kỳ_lạ ở hầu_hết các tác_phẩm của ông Văn_bản Sáng_tác của Nguyễn_Du được lưu_hành ngay từ lúc ông còn sống Tương_truyền Truyện_Kiều được Phạm_Quý_Thích nhuận_sắc và cho in ở phố Hàng Gai Hà_Nội lúc ấy Sau khi Nguyễn_Du mất chỉ vài chục năm vua Tự Đức từng có sớ cho quan tỉnh Nghệ_An thu_thập tất_cả di_cảo của Nguyễn_Du để đưa về kinh Từ đó đến nay việc sưu_tập nghiên_cứu phổ_biến di_sản văn_học của Nguyễn_Du vẫn còn tiếp_tục Còn có những ý_kiến hồ_nghi tác_giả một_số bài thơ chữ Hán vẫn được coi là của Nguyễn_Du_Việc xác_định thời_điểm ra_đời của các tác_phẩm chưa được giải_quyết kể_cả thời_điểm Nguyễn_Du viết Truyện_Kiều_Mặc dù đã mất nhiều công_sức nhưng các ý_kiến trong giới nghiên_cứu vẫn còn rất khác nhau Tác_phẩm bằng chữ Hán_Theo gia_phả họ Nguyễn_Tiên_Điền thì Nguyễn_Du để lại ba tập thơ chữ Hán_Thanh_Hiên tiền hậu_tập Nam_trung tạp ngâm và Bắc hành tạp lục Những năm đầu thế_kỷ XX khi biên_soạn cuốn Truyện cụ Nguyễn_Du_Lê_Thước và Phan_Sĩ_Bàng đã thu_thập được một phần_lớn những bài thơ đó nhưng chưa công_bố chỉ mới trích_dẫn một_số bài lẻ_tẻ Khoảng năm 1940 41 ông Đào_Duy_Anh lại làm công_việc đó một lần nữa Ông cho biết Ba tập thơ chữ Hán chính họ Nguyễn_Tiên_Điền cũng không giữ được tập nào Những tác_phẩm bằng chữ Hán của Nguyễn_Du rất nhiều nhưng mãi đến năm 1959 mới được ba nhà_nho là Bùi_Kỷ_Phan_Võ và Nguyễn_Khắc_Hanh sưu_tầm phiên_dịch chú_thích và giới_thiệu tập Thơ chữ Hán Nguyễn_Du_Nhà xuất_bản Văn_hoá 1959 chỉ gồm có 102 bài Đến năm 1965 Nhà_xuất_bản Văn_học đã ra Thơ chữ Hán Nguyễn_Du tập mới do Lê_Thước và Trương_Chính sưu_tầm chú_thích phiên_dịch sắp_xếp gồm 249 bài như sau Thanh_Hiên thi_tập Tập thơ của Thanh_Hiên gồm 78 bài viết chủ_yếu trong những năm_tháng trước khi làm quan nhà Nguyễn_Tập thơ được sáng_tác trong ba giai_đoạn BULLET Giai_đoạn Mười năm gió_bụi từ năm 1786 năm Tây_Sơn bắt_đầu đưa quân ra Bắc_Hà cho đến năm Nguyễn_Du trở về quê nhà ở Hồng_Lĩnh khoảng cuối những năm 1795 đầu năm 1796 BULLET Giai_đoạn Dưới chân núi Hồng từ năm 1796 đến năm 1802 BULLET Giai_đoạn Ra làm quan ở Bắc_Hà từ năm 1802 đến cuối năm 1804 trong giai_đoạn này có lần nhà_thơ được cử đi nghênh_tiếp sứ_thần nhà Thanh sang phong sắc cho Gia_Long_Nam trung tạp ngâm Nam_trung tạp ngâm Ngâm_nga lặt_vặt lúc ở miền Nam gồm 40 bài thơ làm từ năm 1805 đến cuối năm 1812 tức_là từ khi được thăng hàm Đông các học_sĩ vào làm quan ở Kinh gần 4 năm cho đến hết thời_kỳ làm Cai bạ dinh Quảng_Bình 3 năm 5 tháng Ông viết khi làm quan ở Huế_Quảng_Bình và những địa_phương ở phía nam Hà_Tĩnh Bài đầu tập thơ Phượng_hoàng lộ thượng toả hành đúng là bài_làm trên đường đi vào Kinh nhận chức Từ tỉnh_lỵ Hà_Tĩnh đi vào có núi Phượng_Hoàng và quán Phượng_hoàng và bài Nễ giang khẩu hương vọng gần cuối tập có câu Bắc hành tạp lục Bắc hành tạp lục Ghi_chép linh_tinh trong chuyến đi sang phương Bắc gồm 131 bài thơ viết trong chuyến đi sứ sang Trung_Quốc Chúng_tôi có theo_dõi cuộc đi xứ này trên bản_đồ theo những tài_liệu mà các phái_đoàn của ta gần đây đi tham_quan Trung_Quốc tìm được và đã đối_chiếu với các bài thơ thì thấy cách sắp_xếp các bài thơ đã ổn Bài_Thăng_Long tháng 2 năm 1813 và bài cuối tập Chu_Phát làm khi trở_lại Võ_Xương cuối năm 1813 Từ đó nhà_thơ lên thuyền về Nam_Quan theo con đường đã đi lần trước nên không có thơ nữa Chỉ có một_vài bài còn Cối_Vương thị vợ Tần_Cối không ở chỗ thích_đáng của nó làm ta ngờ rằng nhà_thơ nhân nhớ đến những nhân_vật đó mà làm thơ chứ không phải tức_cảnh_sinh_tình như tuyệt_đại_đa_số các bài trong tập này Trường_hợp này giống trường_hợp bài Độc_Tiểu_Thanh ký số 78 Thanh hiên thi_tập bài này không phải làm khi nhà_thơ đi qua mộ Tiểu_Thanh ở Tây_Hồ mà làm khi còn ở nhà nên không ở trong Bắc hành tạp lục Với cách sắp_xếp đó có_thể hiểu được tâm_sự của Nguyễn_Du trong từng giai_đoạn Có_thể xem ba tập thơ này là ba tập nhật_ký ghi trong một khoảng thời_gian dài từ năm nhà_thơ 21 tuổi 1786 cho đến năm nhà_thơ 49 tuổi 1814 trước lúc chết 5 năm Bài thơ nào cũng chứa_đựng một lời tâm_sự Ngay những bài tức_cảnh vịnh sử khi đi sứ Trung_Quốc cũng không phải là những bài tức_cảnh vịnh sử thuần_tuý mà đều có bao_hàm tâm_sự của nhà_thơ bộc_lộ thái_độ sống của nhà_thơ một_cách hết_sức rõ_rệt Tập thơ 249 bài thơ chữ Hán của Nguyễn_Du là một công_trình tập_thể đã được cụ Lê_Thước và Trương_Chính thu_thập tài_liệu dịch nghĩa chú_thích sắp_xếp Tác_phẩm bằng chữ_Nôm_Về văn_thơ Nôm Nguyễn_Du sử_dụng tài_tình hai thể thơ dân_tộc lục_bát và song_thất_lục_bát Ông đã làm mới ngôn_ngữ_văn_học Tiếng Việt_Những tác_phẩm bằng chữ_Nôm của Nguyễn_Du gồm có Nguyễn_Du lưu lại trong kho_tàng văn_học Việt_Nam thiên trường_thi bất_hủ Đoạn_Trường Tân_Thanh_Truyện_Kiều được truyền_tụng trong dân_gian và được liệt vào tài_liệu giáo_khoa dạy ở bậc trung_học Đoạn_Trường Tân_Thanh là áng văn_chương tuyệt_tác viết theo thể thơ lục_bát gồm 3 254 câu dài nhất trong các tác_phẩm xưa_nay Đoạn_trường tân_thanh Tiếng kêu mới về nỗi đau đứt_ruột tên phổ_biến là Truyện_Kiều được viết bằng chữ_Nôm gồm 3 254 câu_thơ theo thể lục_bát Nội_dung của truyện dựa theo tác_phẩm Kim_Vân_Kiều truyện của Thanh_Tâm_Tài_Nhân Trung_Quốc Nội_dung chính của truyện xoay quanh quãng đời lưu_lạc sau khi bán mình chuộc cha của Thuý_Kiều nhân_vật chính trong truyện một cô gái có tài_sắc Về thời_điểm sáng_tác Từ_điển văn_học bộ mới ghi Có thuyết cho rằng Nguyễn_Du viết ra sau khi ông đi sứ Trung_Quốc 1814 1820 có thuyết cho nói ông viết trước khi đi sứ có_thể vào_khoảng thời_gian làm Cai bạ ở Quảng_Bình 1804 1809 Thuyết sau được nhiều người chấp_nhận hơn Ngoài_ra Văn chiêu_hồn tức Văn_tế thập loại chúng_sinh là một ngâm_khúc gồm có 184 câu theo thể song_thất_lục_bát trong đó chứa_đựng tấm lòng từ_bi của Phật_tử Nguyễn_Du đối_với cảnh khổ của muôn vạn sinh_linh cũng là một tác_phẩm giá_trị được nhiều học_giả nghiên_cứu trích giảng hiện chưa rõ thời_điểm sáng_tác Trong văn_bản do Đàm_Quang_Thiện hiệu chú có dẫn lại ý của ông Trần_Thanh_Mại trên Đông_Dương tuần_báo năm 1939 thì Nguyễn_Du viết bài văn_tế này sau một mùa dịch khủng_khiếp làm hằng triệu người chết khắp non_sông đất_nước âm_khí nặng_nề và ở khắp các chùa người ta đều lập đàn giải_thoát để cầu_siêu cho hàng triệu linh_hồn Ông Hoàng_Xuân_Hãn cho rằng có_lẽ Nguyễn_Du viết Văn chiêu_hồn trước cả Truyện_Kiều khi ông còn làm cai bạ ở Quảng_Bình 1802 1812 Thác lời trai phường nón 48 câu được viết bằng thể lục_bát Nội_dung là thay lời anh con trai phường nón làm thơ tỏ_tình với cô gái phường vải Văn_tế sống Trường_Lưu nhị nữ 98 câu viết theo lối văn_tế để bày_tỏ nỗi uất_hận vì mối tình với hai cô gái phường vải khác Thơ_Nôm của Nguyễn_Du đều thấy chỗ đậm chỗ nhạt những yếu_tố hoặc biểu_hiện của chủ_nghĩa_cổ_điển chủ_nghĩa_lãng_mạn và chủ_nghĩa_hiện_thực trong văn_học Các tác_phẩm thơ Nôm của ông đều thể_hiện tư_tưởng tình_cảm sâu_sắc tài_năng nghệ_thuật của ông xuyên suốt các tác_phẩm của ông xuyên suốt cuộc_đời ông và thể_hiện rõ nhất qua áng văn_chương bất_hủ là Truyện_Kiều_Trước năm 1930 Trong quãng thời_gian hơn một trăm_năm này người bình_luận các tác_phẩm của Nguyễn_Du là các nhà_nho Ở thế_kỷ XIX các nhà_nho thường qua những bài thơ vịnh những bài tựa mà bộc_lộ cách nhìn chính_kiến của mình với tác_phẩm Sang thế_kỷ XX các nhà_nho lại phát_biểu bằng những bài văn chính_luận Nhưng bình_luận ở giai_đoạn nào họ cũng đều chia làm hai dòng khen và chê Tuy_nhiên dù khen hay chê thì tất_cả họ đều đánh_giá cao nghệ_thuật văn_chương của Nguyễn_Du_Nhưng văn_chương được nhìn như có sự tách rời của hình_thức với nội_dung Từ 1930 đến 1945 Nghiên_cứu phê_bình_văn_học thời_gian này đã thành một bộ_môn riêng_biệt mang ý_nghĩa hiện_đại Các tác_phẩm của Nguyễn_Du trong giới nghiên_cứu phê_bình thấy rõ ba khuynh_hướng sau BULLET 1 Khuynh_hướng phê_bình ấn_tượng chủ_quan với các ông Hoài_Thanh_Lê_Tràng Kiều_Lưu_Trọng_Lư BULLET 2 Khuynh_hướng giáo_khoa qua những công_trình của các ông Đào_Duy_Anh_Dương Quảng_Hàm_BULLET 3 Cách tiếp_cận kiểu khoa_học của ông Nguyễn_Bách_Khoa_Từ 1945 đến 1975 Trong giai_đoạn chia đôi đất_nước này tại miền Bắc việc nghiên_cứu các tác_phẩm của Nguyễn_Du trong quan_hệ với hiện_thực đời_sống xã_hội theo quan_điểm mỹ học Marxist_Tác phẩm văn_học được nhìn_nhận như là sự phản_ánh đời_sống xã_hội và bộc_lộ thái_độ của nhà_văn đối_với hiện_thực đó Hai công_trình theo hướng này xuất_hiện sớm và đáng chú_ý hơn cả là cuốn Quyền sống của con_người trong Truyện_Kiều của Hoài_Thanh 1949 và bài báo Đặc_sắc của văn_học cổ_điển Việt_Nam qua nội_dung Truyện_Kiều của Đặng_Thai_Mai 1955 Vấn_đề tinh_thần nhân_đạo và tính hiện_thực của Truyện_Kiều được hai tác_giả chú_ý đặc_biệt và coi là giá_trị cơ_bản của tác_phẩm Ở miền Nam thời_kỳ 1954 1975 cũng có nhiều người để_tâm phê_bình nghiên_cứu các tác_phẩm của Nguyễn_Du_Dịp kỷ_niệm 200 năm ngày_sinh Nguyễn_Du trên các tập_san Văn số 43 44 và Bách_khoa thời_đại số 209 có nhiều bài phê_bình được công_bố Trước đó năm 1960 có cuốn Chân_dung Nguyễn_Du tập_hợp một loạt bài viết về Nguyễn_Du của nhiều tác_giả Trước_sau năm 1970 cũng thấy một_số công_trình khá công_phu của Phạm_Thế_Ngũ_Đặng_Tiến Nguyễn_Đăng_Thục Từ 1980 đến nay Trong giai_đoạn này các tác_phẩm của Nguyễn_Du được tiếp_cận bởi nhiều phương_pháp mới phong_cách_học thi_pháp học ký_hiệu_học Đã xuất_hiện một_số công_trình đáng chú_ý của Phan_Ngọc Trần_Đình Sử_Đỗ_Đức_Hiểu Nhìn_chung các tác_giả đều cố_gắng khách_quan_hoá việc phân_tích tác_phẩm muốn làm cho các kết kuận của mình là hiển_nhiên không còn tranh_cãi Tuy_vậy mọi việc không đơn_giản các ý_kiến vẫn cứ rất xa nhau điều đó có nghĩa là những cuộc tranh_luận sẽ vẫn tiếp_diễn và như_vậy nghiên_cứu phê_bình về các tác_phẩm của Nguyễn_Du sẽ tiếp_tục tiến_triển Sáng_tác của Nguyễn_Du không thật đồ_sộ về khối_lượng nhưng có vị_trí đặc_biệt quan_trọng trong di_sản văn_học và văn_hoá dân_tộc Hơn_nữa nó lại rất năng sản Từ Truyện_Kiều đã nảy_sinh biết_bao những hình_thức sáng_tạo văn_học và văn_hoá khác nhau thơ_ca về_Kiều các phóng_tác Truyện_Kiều bằng văn_học sân_khấu điện_ảnh rồi rất nhiều những dạng_thức của nghệ_thuật dân_gian đố_Kiều giảng_Kiều lẩy_Kiều bói Kiều_Đặc biệt là số_lượng rất lớn những bài bình_luận những công_trình phê_bình nghiên_cứu Tưởng_niệm Được biết Nguyễn_Du qua_đời vào ngày 18 tháng 9 năm 1820 Từ đó đến nay tại Việt_Nam đang có những con đường_phố và ngôi trường mang tên ông Ngày 17 tháng 11 năm 2015 tại Hà_Nội Bộ Văn_hoá Thể_thao và Du_lịch UBND tỉnh Hà_Tĩnh đã tổ_chức họp_báo giới_thiệu về các hoạt_động kỷ_niệm 250 năm ngày_sinh của Nguyễn_Du_Lễ kỷ_niệm cấp quốc_gia 250 năm sinh Đại thi_hào Nguyễn_Du 1765 2015 diễn ra ngày 5 tháng 12 năm 2015 tại thành_phố Hà_Tĩnh tỉnh Hà_Tĩnh với chương_trình nghệ_thuật Tiếng thơ ai động_đất trời do Cục Nghệ_thuật biểu_diễn Bộ Văn_hoá Thể_thao và Du_lịch chỉ_đạo và Nhà_hát Nghệ_thuật đương_đại Việt_Nam thực_hiện với sự tham_gia của gần 650 nghệ_sĩ Lễ kỷ_niệm có các chuỗi hoạt_động chính Tổ_chức các hội_thảo khoa_học trong nước và quốc_tế xuất_bản Truyện_Kiều các tác_phẩm của Nguyễn_Du ra nhiều thứ tiếng khác nhau xây_dựng phim tư_liệu các tác_phẩm âm_nhạc hội_hoạ về thời_đại cuộc_đời sự_nghiệp tác_phẩm của Nguyễn_Du và dòng_họ Nguyễn_Tiên_Điền tổ_chức các cuộc thi tìm_hiểu thi ngâm_Kiều lẩy_Kiều bình_Kiều diễn trò_Kiều nói_chuyện về tác_phẩm của Nguyễn_Du tổ_chức các hoạt_động hưởng_ứng kỷ_niệm tại Thủ_đô Hà_Nội là nơi sinh và tại tỉnh Bắc_Ninh quê mẹ của ông tuần Văn_hoá Du_lịch Nguyễn_Du bắt_đầu từ ngày 28 tháng 11 đến ngày 5 tháng 12 năm 2015 tại Hà_Tĩnh Bên cạnh đó từ ngày 17 đến 25 tháng 11 năm 2015 tại Thư_viện Khoa_học tổng_hợp Thành_phố Hồ_Chí_Minh diễn ra Tuần triển_lãm về Nguyễn_Du do Thư_viện Khoa_học tổng_hợp Thành_phố Hồ_Chí_Minh và Công_ty Cổ_phần Văn_hoá và Truyền_thông Nhã_Nam tổ_chức Triển_lãm quy_tụ tương_đối đầy_đủ các ấn_bản bằng chữ Quốc_ngữ chữ Hán chữ_Nôm những sáng_tác của Nguyễn_Du cũng như các công_trình nghiên_cứu biên_khảo chú_thích về Nguyễn_Du của nhiều lớp_học giả Điểm nhấn của triển_lãm là những bản_Nôm gốc như bản in Kim_Vân_Kiều tân_tập năm Bính_Ngọ niên_hiệu Thành Thái 1906 bản chép tay Kim_Vân_Kiều thích chú Kỷ_Mão 1879 Ngoài_ra còn có 20 bức thư_pháp của các thành_viên Chi_hội Thư_pháp Hội Văn_học Nghệ_thuật các dân_tộc_thiểu_số Thành_phố Hồ_Chí_Minh cũng sẽ được trưng_bày với nội_dung là những trích_đoạn các sáng_tác của Nguyễn_Du_Truyện_Kiều Văn_tế thập loại chúng_sinh Xem thêm BULLET Truyện_Kiều_BULLET_Thuý Kiều_BULLET Nguyễn_Trãi Tham_khảo Tham_khảo BULLET Từ_điển văn_học bộ mới Nhà_xuất_bản Thế_giới 2004 BULLET Thơ chữ Hán Nguyễn_Du phần giới_thiệu của Trương_Chính_Nhà xuất_bản Văn_học 1978 BULLET Phạm_Thế_Ngũ Việt Nam văn_học_sử giản_ước tân_biên Quyển 2 Quốc_học tùng_thư xuất_bản Sài_Gòn 1963 BULLET Thạch_Trung_Giả_Văn học phân_tích toàn thư Nhà_xuất_bản Lá_Bối 1973 BULLET Thanh_Lãng_Bảng lược_đồ văn_học Việt_Nam quyển Thượng_Nhà xuất_bản Trình_Bày Sài_Gòn 1967 Liên_kết ngoài BULLET Trịnh_Văn_Định_Những cách thế lựa_chọn của kẻ_sĩ tinh_hoa trong lịch_sử Tạp_chí Khoa_học Đại_học Quốc_gia Hà_Nội Tập 29 số 2 2013 trang 10 18

Nguyễn_Du

CJKV CJKV là từ viết tắt theo tiếng Anh của một tập_hợp ngôn_ngữ bao_gồm tiếng Trung_Chinese tiếng Nhật_Japanese tiếng Triều_Tiên Korean và tiếng Việt_Vietnamese vì đây là những ngôn_ngữ có một trong các cách viết dựa vào chữ Hán_Tiếng_Việt cũng được xem là một thành_phần của tập_hợp này vì tiếng Việt cũng có_thể viết bằng chữ Hán và chữ_Nôm_Cả bốn ngôn_ngữ đều thuộc vùng văn_hoá Đông_Á_Từ_CJKV thường được dùng trong khoa_học máy_tính khi gặp vấn_đề mã_hoá ký_tự chữ Hán và các loại chữ tương_tự như chữ_Nôm_Bất cứ hai trong bốn thứ tiếng kể trên đều có nhiều điểm chung và đều bị ảnh_hưởng từ tiếng Trung_Nếu như trong tiếng Nhật bộ chữ Kanji chính là gần 2 000 chữ Hán thông_dụng với tiếng Trung thì trong tiếng Việt cũng có tới 70 từ có yếu_tố Hán_Việt_Dù có nhiều điểm chung như_vậy tuy_nhiên mỗi tiếng trong quá_trình hình_thành và phát_triển đã tạo cho mình bản_sắc văn_hoá dân_tộc riêng Ví_dụ như hiện_nay Nhật_Bản không đón tết_âm_lịch Việt_Nam không đọc thời_gian theo kiểu năm_tháng ngày Việt_Nam và Trung_Quốc gọi ngày trong tuần theo thứ_tự còn Nhật_Bản và Triều_Tiên Hàn_Quốc gọi theo nhật_nguyệt ngũ_hành Âm đọc chữ Hán cũng là một điểm khác nhau đáng lưu_ý khi có sự tương_ứng trong âm_tiết Thí_dụ chữ Hán_明 tiếng Việt đọc là Minh tiếng Triều_Tiên đọc là Myeong tiếng Hán đọc là Míng còn tiếng Nhật đọc là Mei_Xem thêm BULLET Unihan

CJKV

VISCII VISCII viết tắt của tiếng Anh VIetnamese_Standard_Code for Information_Interchange tức_là Mã chuẩn tiếng Việt để trao_đổi thông_tin là một bảng mã do Nhóm Viet_Std_Vietnamese_Standard Working_Group_Nhóm_Nghiên cứu Tiêu_chuẩn Tiếng Việt thuộc TriChlor group tại California đề_xướng vào năm 1992 và dùng để gõ tiếng Việt trên máy_vi_tính chỉ dùng những chữ có dấu sẵn rồi Dùng trong nhiều hệ_điều_hành MS DOS Windows_Unix_X_Windows Mac_OS mà không cần phải dùng một nhu liệu đặc_biệt nào Trước đó VISCII còn một bảng mã quy_ước khác để gõ tiếng Việt và quy_ước này cần có cài_đặt font chữ VISCII mới đọc được Thí_dụ Việt_Nam đất_nước mến_yêu codice _ 1 sẽ không đọc được nếu không có cài_đặt font VISCII Xem thêm BULLET Unicode_BULLET_VIQR_BULLET VNI Liên_kết bên ngoài BULLET RFC 1456 Quy_ước mã_hoá tiếng Việt_VISCII và VIQR BULLET Nhóm Việt_Std hoặc ở đây BULLET Viet_Std_Report 1992

VISCII

29 tháng 4 Ngày 29 tháng 4 là ngày thứ 119 trong mỗi năm thường_ngày thứ 120 trong mỗi năm nhuận Còn 246 ngày nữa trong năm Sự_kiện BULLET 1091 Quân Đông_La_Mã đánh_bại người Pecheneg trong trận Levounion tại lãnh_thổ nay thuộc Thổ_Nhĩ_Kỳ BULLET 1418 Lê_Lai hy_sinh vì liều_mình cứu chúa BULLET 1429 Chiến_tranh Trăm_năm Jeanne d Arc giải_vây Orleans khỏi quân Anh BULLET 1661 Nhà Minh ở Trung_Quốc chiếm đảo Đài_Loan BULLET 1672 Vua_Louis_XIV của Pháp xâm_chiếm Hà_Lan BULLET 1770 Nhà thám_hiểm James_Cook đến và đặt tên Vịnh Botany_Úc_BULLET 1773 Quyết_định xây_dựng xưởng muối hoàng_gia Arc et Senans tại tỉnh Doubs_Pháp được thông_qua BULLET 1903 Một vụ lở đất 30 000 000 mét_khối làm chết 70 người ở Frank_Alberta_Canada_BULLET 1918 Trong Chiến_tranh thế_giới thứ nhất quân Đức giành được thắng_lợi chiến_thuật trước quân Anh Úc Pháp Bồ_Đào_Nha Bỉ trong trận sông Lys_BULLET 1945 Chiến_tranh thế_giới thứ hai Quân_đội Đức ở Ý đầu_hàng quân Đồng_Minh vô_điều_kiện BULLET 1945 Adolf_Hitler cưới Eva_Braun dưới hầm ở Berlin và bổ_nhiệm Đô_đốc Karl_Dönitz kế_tục BULLET 1945 Holocaust_Quân_Mỹ giải_phóng trại_tập_trung Dachau_BULLET 1946 Hideki_Tojo nguyên thủ_tướng Nhật_Bản và 28 thủ_lĩnh Nhật khác bị truy_tố về tội_ác chiến_tranh BULLET 1955 Thành_lập Khu_tự_trị Thái_Mèo vùng tây bắc Bắc_Bộ BULLET 1967 Muhammad_Ali bị tước bỏ danh_hiệu vô_địch quyền_Anh thế_giới vì từ_chối nhập_ngũ BULLET 1969 Nhạc_công jazz Duke_Ellington được tặng Huân_chương Tự_do của Tổng_thống Mỹ BULLET 1970 Chiến_tranh Việt_Nam Quân Mỹ và Việt_Nam Cộng_hoà xâm_chiếm Campuchia để tìm_kiếm Việt_Cộng_BULLET 1975 Chiến_tranh Việt_Nam Cuộc hành_quân Frequent_Wind_Những người Mỹ cuối_cùng bắt_đầu rút khỏi Sài_Gòn trước khi quân_đội Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà tiến vào Sài_Gòn BULLET 1975 Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam đánh chiếm đảo Trường_Sa từ Quân_lực Việt_Nam Cộng_hoà hoàn_thành tiếp_quản các đảo thuộc quần_đảo Trường_Sa do Việt_Nam Cộng_hoà chiếm_giữ BULLET 1988 Công_khai Lãnh_tụ Xô_viết Mikhail_Sergeyevich_Gorbachov cam_kết tăng_cường tự_do tín_ngưỡng BULLET 1991 Một xoáy thuận nhiệt_đới đổ_bộ vào Bangladesh khiến hơn 138 nghìn người thiệt_mạng và khoảng 10 triệu người mất nhà_cửa chủ_yếu do ngập_lụt BULLET 2002 Hoa_Kỳ được bầu lại vào Uỷ_ban Nhân_quyền Liên_hiệp_quốc một năm sau khi bị thất_cử BULLET 2004 George_W_Bush và Dick_Cheney điều_trần trước Uỷ_ban 11 tháng 9 phiên họp kín và không ghi_âm BULLET 2011 Hoàng_tử William xứ Wales tổ_chức đám_cưới với Kate_Middleton tại Tu_viện Westminster_London_Anh_BULLET 2015 Tổ_chức Y_tế Thế_giới tuyên_bố rằng bệnh rubella sởi Đức bị tiệt_trừ khỏi châu_Mỹ Sinh BULLET 1667 John_Arbuthnot bác_sĩ nhà_văn châm_biếm người Anh chết 1735 BULLET 1780 Charles_Nodier nhà_văn Pháp m 1844 BULLET 1833 Nguyễn_Phúc_Miên_Ngụ hoàng_tử con vua Minh_Mạng m 1847 BULLET 1854 Henri_Poincaré_Nhà_Toán học và Vật_lý Pháp m 1912 BULLET 1863 William_Randolph_Hearst nhà_xuất_bản Mỹ chết 1951 BULLET 1879 Sir_Thomas_Beecham nhạc_trưởng Anh chết 1961 BULLET 1885 Egon_Erwin_Kisch nhà_báo tác_giả chết 1948 BULLET 1893 Harold_Urey nhà hoá_học giải Nobel hoá_học năm 1934 chết 1981 BULLET 1894 Paul_Hörbiger chết 1981 BULLET 1895 Malcolm_Sargent nhạc_trưởng Anh chết 1967 BULLET 1899 Duke_Ellington dương_cầm thủ jazz Mỹ chết 1974 BULLET 1901 Hirohito_Hoàng đế Nhật_Bản chết 1989 BULLET 1907 Fred_Zinnemann đạo_diễn điện_ảnh chết 1997 BULLET 1907 Nakahara_Chuuya nhà_thơ người Nhật_Bản BULLET 1909 Tom_Ewell diễn_viên chết 1994 BULLET 1918 George_Allen huấn_luyện_viên bóng_bầu_dục được vinh_danh ở Sảnh_đường Danh_dự Bóng_đá chuyên_nghiệp Mỹ chết 1990 BULLET 1919 Celeste_Holm nữ diễn_viên BULLET 1920 Harold_Shapero nhạc_sĩ BULLET 1925 Nguyễn_Trọng_Bảo tướng_lĩnh Việt_Nam Cộng_hoà m 1972 BULLET 1929 Walter_Kempowski tác_giả BULLET 1929 Peter_Sculthorpe nhạc_sĩ Úc BULLET 1930 Jean_Rochefort diễn_viên Pháp BULLET 1931 Frank_Auerbach hoạ_sĩ BULLET 1931 Lonnie_Donegan nhạc_công chết 2002 BULLET 1933 Mark_Eyskens thủ_tướng Bỉ BULLET 1933 Rod_McKuen nhà_thơ nhạc_sĩ BULLET 1934 Otis_Rush nhạc_công blues BULLET 1936 Zubin_Mehta nhạc_công BULLET 1937 Jill_Paton_Walsh nhà_văn BULLET 1942 Klaus_Voormann hoạ_sĩ minh_hoạ và nhạc_công BULLET 1946 John_Waters đạo_diễn nhà_văn BULLET 1947 Olavo de Carvalho triết_gia BULLET 1947 Tommy_James nhạc_công BULLET 1951 Dale_Earnhardt tay_đua xe NASCAR chết 2001 BULLET 1952 David_Icke nhà_văn gây tranh_cãi BULLET 1954 Jerry_Seinfeld diễn_viên hài BULLET 1955 Kate_Mulgrew nữ diễn_viên BULLET 1957 Daniel_Day_Lewis diễn_viên BULLET 1958 Michelle_Pfeiffer nữ diễn_viên BULLET 1958 Eve_Plumb nữ diễn_viên The_Brady_Bunch_BULLET 1960 Robert_J_Sawyer nhà_văn khoa_học_viễn_tưởng BULLET 1964 Federico_Castelluccio diễn_viên BULLET 1966 Phil_Tufnell cầu_thủ cricket BULLET 1967 Curtis_Joseph thủ_môn khúc_côn_cầu Canada chơi trong NHL BULLET 1968 Carnie_Wilson ca_sĩ BULLET 1969 Master_P nhạc_công rap nhạc_sĩ diễn_viên vận_động_viên người môi_giới thể_thao BULLET 1970 Andre_Agassi đấu_thủ quần_vợt BULLET 1970 Uma_Thurman nữ diễn_viên BULLET 1984 Phạm_Văn_Quyến cầu_thủ bóng_đá người Việt_Nam Mất_BULLET 1418 Lê_Lai một vị tướng trong Khởi_nghĩa Lam_Sơn_BULLET 1707 George_Farquhar kịch_tác_gia Ireland s 1678 BULLET 1937 William_Gillette diễn_viên s 1853 BULLET 1951 Ludwig_Wittgenstein triết_gia Anh gốc Áo s 1889 BULLET 1957 Belle_Baker ca_sĩ diễn_viên điện_ảnh và truyền_hình Mỹ s 1893 BULLET 1966 William_Eccles nhà_vật_lý người đi tiên_phong lãnh_vực radio BULLET 1980 Alfred_Hitchcock đạo_diễn điện_ảnh s 1899 BULLET 1997 Mike_Royko nhà viết xã_luận s 1932 BULLET 2000 Phạm_Văn_Đồng Thủ_tướng Việt_Nam từ 1955 đến 1987 s 1906 BULLET 2003 Franco_Corelli ca_sĩ giọng tenor Ý s 1921 BULLET Công_giáo Lễ_Thánh_Catherine người Siena_BULLET_BBC_On This_Day tiếng_Anh

29 tháng 4

Cần_Thơ Cần_Thơ là một thành_phố trực_thuộc trung_ương của Việt_Nam là thành_phố sầm_uất và phát_triển nhất ở Đồng_bằng sông Cửu_Long_Cần_Thơ hiện là đô_thị loại I là trung_tâm kinh_tế văn_hoá xã_hội y_tế giáo_dục và thương_mại của vùng Đồng_bằng sông Cửu_Long là thành_phố trung_tâm cấp vùng và cấp quốc_gia cùng với Đà_Nẵng Hải_Phòng Năm 2019 Cần_Thơ là đơn_vị hành_chính Việt_Nam đông thứ 24 về số dân Danh_sách đơn_vị hành_chính Việt_Nam theo GRDP xếp thứ 12 về Tổng_sản_phẩm trên địa_bàn GRDP xếp thứ 11 về GRDP bình_quân đầu người đứng thứ 40 về tốc_độ tăng_trưởng GRDP Với 1 282 300 người_dân GRDP đạt 117 500 tỉ Đồng GRDP bình_quân đầu người đạt 94 5 triệu đồng tốc_độ tăng_trưởng GRDP đạt 7 50 Năm 2020 GRDP tăng 1 02 GRDP bình_quân đầu người ước đạt 94 45 triệu đồng năm theo kế_hoạch là 97 2 triệu đồng năm Thành_phố Cần_Thơ nằm bên hữu_ngạn sông Hậu thuộc vùng đồng_bằng sông Cửu_Long_Năm 1739 vùng_đất Cần_Thơ được khai_phá và chính_thức có_mặt trên dư_đồ Việt_Nam với tên gọi là Trấn_Giang_Trải qua nhiều giai_đoạn lịch_sử vùng_đất Trấn_Giang đã trải qua nhiều lần thay_đổi tên gọi và địa_giới hành_chính Cần_Thơ là thủ_phủ và là đô_thị hạt_nhân của miền Tây_Nam_Bộ từ thời Pháp thuộc nay tiếp_tục là trung_tâm kinh_tế của vùng Đồng_bằng Sông_Cửu_Long Ngoài đặc_trưng về địa_lý là đầu_mối giao_thông quan_trọng giữa các tỉnh trong khu_vực thành_phố Cần_Thơ còn được biết đến như một đô_thị miền sông_nước Thành_phố có hệ_thống sông_ngòi chằng_chịt diện_tích vườn cây_ăn_trái và đồng_ruộng rộng_lớn nổi_tiếng với Bến Ninh_Kiều Chợ_nổi Cái_Răng một nét sinh_hoạt đặc_trưng văn_hoá Nam_Bộ Theo quy_hoạch đến năm 2025 thành_phố Cần_Thơ sẽ trở_thành trung_tâm công_nghiệp thương_mại dịch_vụ giáo_dục đào_tạo và khoa_học công_nghệ y_tế và văn_hoá của vùng Đồng_bằng Sông_Cửu_Long đồng_thời là đô_thị cửa_ngõ của vùng hạ_lưu sông Mekong là đầu_mối quan_trọng về giao_thông vận_tải nội vùng và liên_vận quốc_tế Và sẽ trở_thành một thành_phố phát_triển khá ở khu_vực Đông_Nam_Á_Nguồn gốc tên gọi Khi đối_chiếu địa_danh Cần_Thơ với tên Khmer nguyên_thuỷ của vùng này là Prek_Rusey sông tre không thấy có liên_quan gì về ngữ_âm Trong Gia_Định thành thông chí có chép địa_danh Cần_Thơ bằng chữ Hán_Nôm là 芹苴_Người nghiên_cứu không nên vội_vàng kết_luận Cần_Thơ là một địa_danh gốc Việt và vội_vàng tìm_hiểu của hai chữ Hán_Nôm_Cần_芹 và Thơ_苴_Nếu dò_tìm trong hướng các địa_danh Việt hoá người nghiên_cứu có_thể thấy ngữ_âm của Cần_Thơ rất gần với ngữ_âm của từ Khmer_ត_រ_កន ធរ trei kantho nghĩa_là cá sặc rằn hay cá sặc bổi người Bến_Tre gọi là cá lò tho Nếu vào thời Nhà Nguyễn độc_lập vùng_đất Cần_Thơ có tên là Phong_Phú thì đến thời Việt_Nam Cộng_hoà vùng_đất này lại mang tên một địa_danh mới_lạ hoàn_toàn và chưa bao_giờ xuất_hiện trước đó Phong_Dinh_Cần_Thơ còn được biết đến với tên gọi không chính_thức là Tây_Đô nghĩa_là thành_phố lớn của miền Tây_Về mặt Hán tự Tây_西 nghĩa_là phía Tây và Đô_都 nghĩa_là thành_phố lớn Địa_lý Cần_Thơ nằm ở vùng hạ_lưu của sông Mekong và ở vị_trí trung_tâm đồng_bằng sông Cửu_Long và là thành_phố nằm trong Vùng kinh_tế trọng_điểm vùng đồng_bằng sông Cửu_Long nằm cách Hà_Nội 1 877 km cách Thành_phố Hồ_Chí_Minh 169 km cách thành_phố Cà_Mau hơn 150 km cách Rạch_Giá gần 120 km cách biển Đông 75 km theo đường nam sông Hậu quốc_lộ 91C Cần_Thơ có toạ_độ địa_lý 105 13 38 105 50 35 kinh_độ_Đông và 9 55 08 10 19 38 vĩ_độ Bắc trải dài trên 60 km dọc bờ Tây sông Hậu có vị_trí địa_lý BULLET Phía Bắc giáp An_Giang BULLET Phía Đông giáp Đồng_Tháp và Vĩnh_Long BULLET Phía Tây giáp Kiên_Giang BULLET Phía Nam giáp Hậu_Giang Diện_tích nội_thành là 53 km² Cần_Thơ có tổng diện_tích tự_nhiên là 1 409 0 km² chiếm 3 49 diện_tích toàn vùng và dân_số vào_khoảng 1 400 200 người mật_độ dân_số tính đến 2015 là 995 người km² Cần_Thơ là thành_phố trực_thuộc trung_ương lớn thứ 4 của cả nước về diện_tích và dân_số lớn thứ 5 về kinh_tế cũng là thành_phố hiện_đại và lớn nhất của cả vùng hạ_lưu sông Mekong_Theo thống_kê năm 2019 Cần_Thơ có diện_tích 1 439 2 km² dân_số là 1 235 171 người mật_độ dân_số đạt 885 người km² Thống_kê dân_số 10 năm kể từ năm 2009 đến nay quy_mô dân_số Cần_Thơ tăng 46 736 người Tỷ_lệ tăng dân_số bình_quân giai_đoạn năm 2009 2019 là 0 39 cao hơn ĐBSCL 0 34 điểm phần_trăm và thấp hơn cả nước là 0 75 điểm phần_trăm Như_vậy dân_số Cần_Thơ cũng như ĐBSCL có tăng so với năm 2009 nhưng dân_số tăng không đáng_kể Thể_hiện dân_số có sự dịch_chuyển từ nông_thôn về thành_thị và từ miền Tây_Nam_Bộ về miền Đông Nam_Bộ và Cần_Thơ cũng không nằm ngoài xu_hướng đó Trong 10 năm qua quá_trình đô_thị_hoá diễn ra nhanh và rộng khắp nhiều địa_phương đã tác_động làm gia_tăng dân_số ở khu_vực thành_thị Từ năm 2009 đến năm 2019 dân_số khu_vực thành_thị tăng 77 271 người chiếm 9 8 trong khi đó dân_số ở khu_vực nông_thôn lại giảm 30 535 người chiếm 7 5 cho thấy sự đô_thị_hoá ở Cần_Thơ diễn ra nhanh hơn ở cấp_độ vùng và toàn_quốc Qua kết_quả điều_tra dân_số tập_trung ở khu_vực thành_thị là 860 393 người chiếm 69 66 nông_thôn là 374 778 người chiếm 30 34 trong khi đó cách đây 10 năm tỷ_lệ này là 65 9 và 34 1 tăng tỷ_lệ dân_số thành_thị 3 36 điểm phần_trăm Kết_quả tổng điều_tra 2019 cũng cho thấy Cần_Thơ là thành_phố có mật_độ dân_số cao 858 người km² so với các tỉnh_thành khác trong cả nước đứng 12 63 và cao gấp 3 lần mật_độ dân_số toàn_quốc 290 người km² cao gấp 2 lần mật_độ dân_số ĐBSCL 423 người km² Nhưng so với năm 2009 thì mật_độ dân_số tăng 10 người km² trong khi đó ĐBSCL có xu_hướng giảm 1 người km² Quận Ninh_Kiều là đơn_vị hành_chính đông dân_số nhất với 280 494 người và huyện Vĩnh_Thạnh có dân_số ít_nhất là 98 399 người Cần_Thơ có mật_độ dân_số 858 người km2 cao gấp 3 lần mật_độ dân_số toàn_quốc và đứng thứ 12 63 tỉnh_thành cả nước Ở khu_vực thành_thị dân_số vẫn tập_trung chủ_yếu tại quận Ninh_Kiều với 9 596 người km2 tăng 1 256 người km2 so năm 2009 Tuy_nhiên quận Ô_Môn giảm 8 người km2 và Thốt_Nốt giảm 24 người km2 Ở khu_vực nông_thôn dân_số các huyện Vĩnh_Thạnh Cờ_Đỏ Phong_Điền Thới_Lai đều giảm Và trong những năm gần đây do sự phát_triển với tốc_độ đô_thị_hoá diễn ra khá nhanh mà thành_phố này đang phải đối_mặt nhiều vấn_đề của 1 đô_thị như Ùn_tắc giao_thông tình_trạng hư_hỏng xuống_cấp ở một_số tuyến đường có mật_độ giao_thông lớn triều_cường và ngập nghẹt mỗi khi trời mưa ô_nhiễm không_khí kênh_rạch thiếu mật_độ cây_xanh gia_tăng mật_độ dân_số khá cao gây nên sự quá_tải ở khu_vực trung_tâm thành_phố như quận Ninh_Kiều và mật_độ giảm dần ở các quận vùng_ven thành_phố như Quận Ô_Môn và Quận Thốt_Nốt Cần_Thơ có các điểm cực sau BULLET Cực_Bắc là phường Thới_Thuận quận Thốt_Nốt BULLET Cực_Tây là xã Thạnh_Lợi huyện Vĩnh_Thạnh BULLET Cực_Nam là xã Trường Xuân_A huyện Thới_Lai_BULLET_Cực Đông là Tân_Phú Cái_Răng Điều_kiện tự_nhiên Cần_Thơ nằm toàn_bộ trên đất có nguồn_gốc phù_sa sông Mekong bồi_đắp và được bồi_lắng thường_xuyên qua nguồn nước có phù_sa của dòng sông Hậu_Địa chất trong thành_phố được hình_thành chủ_yếu qua quá_trình bồi_lắng trầm_tích biển và phù_sa của sông Cửu_Long trên bề_mặt ở độ sâu 50 mét có hai loại trầm_tích là Holocen phù_sa mới và Pleistocene phù_sa cổ Địa_hình nhìn_chung tương_đối bằng_phẳng phù_hợp cho sản_xuất nông_ngư_nghiệp với độ cao trung_bình khoảng 1 2 mét dốc từ đất giồng ven sông Hậu và sông Cần_Thơ thấp dần về phía nội_đồng tức_là từ phía đông bắc sang phía tây_nam Bên cạnh đó thành_phố còn có các cồn và cù_lao trên sông Hậu như Cồn_Ấu_Cồn_Khương Cồn_Sơn_Cù lao Tân_Lập Cần_Thơ có 3 dạng địa_hình chính là Địa_hình ven sông Hậu hình_thành dải đất cao là đê tự_nhiên và các cù_lao ven sông Hậu_Ngoài ra do nằm cạnh sông lớn Cần_Thơ có mạng_lưới sông kênh_rạch khá chằng_chịt Vùng tứ_giác Long_Xuyên thấp trũng chịu ảnh_hưởng lũ trực_tiếp hàng năm Đồng_bằng châu_thổ chịu ảnh_hưởng triều cùng lũ cuối vụ Cần_Thơ nằm trong vùng khí_hậu nhiệt_đới gió_mùa ít bão quanh_năm nóng ẩm không có mùa lạnh Mùa mưa kéo_dài dao_động từ tháng 5 đến tháng 11 mùa khô từ tháng 12 tới tháng 4 năm sau Nhiệt_độ trung_bình năm khoảng 28 C số giờ nắng trung_bình cả năm khoảng 2 249 2 h lượng mưa trung_bình năm đạt 2000 mm Độ_ẩm trung_bình năm dao_động từ 82 87 Do chịu ảnh_hưởng khí_hậu nhiệt_đới gió_mùa có lợi_thế về nền nhiệt_độ chế_độ bức_xạ nhiệt chế_độ nắng cao và ổn_định theo hai mùa trong năm Các lợi_thế này rất thuận_lợi cho sinh_trưởng và phát_triển của sinh_vật có_thể tạo ra 1 hệ_thống nông_nghiệp nhiệt_đới có năng_suất cao với nhiều chủng_loại cây con_tạo nên sự đa_dạng trong sản_xuất và trong chuyển_dịch cơ_cấu sản_xuất Tuy_nhiên mùa mưa thường đi kèm với ngập lũ ảnh_hưởng tới khoảng 50 diện_tích toàn thành_phố mùa khô thường đi kèm với việc thiếu nước tưới gây khó_khăn cho sản_xuất và sinh_hoạt nhất là khu_vực bị ảnh_hưởng của mặn phèn làm tăng thêm tính thời_vụ cũng như nhu_cầu dùng nước không đều giữa các mùa của sản_xuất nông_nghiệp Cần_Thơ có sông Hậu chảy qua với tổng chiều dài là 65 km trong đó đoạn qua Cần_Thơ có chiều rộng khoảng 1 6 km Tổng_lượng phù_sa của sông Hậu là 35 triệu m3 năm Tại Cần_Thơ lưu_lượng cực_đại đạt mức 40 000 m³ s Mùa cạn từ tháng 1 đến tháng 6 thấp nhất là vào tháng 3 và tháng 4 Lưu_lượng nước trên sông tại Cần_Thơ chỉ còn 2 000 m3 s Mực nước sông lúc này chỉ cao hơn 48 cm so với mực nước_biển Sông Cần_Thơ bắt_nguồn từ khu_vực nội_đồng tây sông Hậu đi qua các quận Ô_Môn huyện Phong_Điền quận Cái_Răng quận Ninh_Kiều và đổ ra sông Hậu tại bến Ninh_Kiều Sông Cần_Thơ có nước_ngọt quanh_năm vừa có tác_dụng tưới nước trong mùa cạn vừa có tác_dụng tiêu úng trong mùa lũ và có ý_nghĩa lớn về giao_thông Sông_Cái Lớn dài 20 km chiều rộng cửa_sông 600 700 m độ sâu 10 12 m nên có khả_năng tiêu_thoát nước rất tốt Bên cạnh đó Cần_Thơ còn có hệ_thống kênh_rạch dày_đặc với hơn 158 sông_rạch lớn_nhỏ là phụ lưu của 2 sông lớn là sông Hậu và sông Cần_Thơ đi qua thành_phố nối thành mạng đường_thuỷ Các sông_rạch lớn khác là sông Bình_Thuỷ sông Trà_Nóc sông Ô_Môn sông Thốt_Nốt kênh Thơm_Rơm và nhiều kênh lớn khác tại các huyện ngoại_thành là Thốt_Nốt Vĩnh_Thạnh Cờ_Đỏ và Phong_Điền cho nước_ngọt suốt 2 mùa mưa_nắng tạo điều_kiện cho nhà_nông làm thuỷ_lợi và cải_tạo đất Lịch_sử Thời phong_kiến Vào năm Mậu_Tý 1708 ông Mạc_Cửu dâng đất Hà_Tiên cho chúa Nguyễn_Phúc_Chu_Vùng Cần_Thơ lúc ấy vẫn chưa được tổ_chức thành một đơn_vị hành_chính của Hà_Tiên Sau khi Mạc_Cửu mất vào năm Ất_Mão 1735 Mạc_Thiên_Tứ nối_nghiệp cha khai_phá thêm vùng hữu_ngạn sông Hậu_Năm_Kỷ_Mùi 1739 Mạc_Thiên_Tứ thành_lập thêm 4 vùng_đất mới ở phía hữu_ngạn sông Hậu để sáp_nhập vào đất Hà_Tiên Long_Xuyên Cà_Mau Kiên_Giang Rạch_Giá Trấn_Giang_Cần_Thơ và Trấn_Di_Bắc_Bạc Liêu_Năm 1739 vùng_đất Cần_Thơ được khai mở và chính_thức có_mặt trên dư_đồ Việt_Nam với tên gọi là Trấn_Giang do Mạc_Thiên_Tích có công_khai phá cùng thời với đất Cà_Mau Rạch_Giá và Bắc_Bạc_Liêu Sau đó cùng sáp_nhập vào đất Hà_Tiên Mạc_Thiên_Tích đã sớm nhận thấy vị_trí chiến_lược của Trấn_Giang là hậu_cứ vững_chắc cho Hà_Tiên trong việc chống lại quân Xiêm và quân Chân_Lạp nên đã tập_trung xây_dựng nơi đây thành Thủ sở với các thế mạnh cả về quân_sự lẫn kinh_tế và văn_hoá Năm 1771 quân Xiêm tấn_công Hà_Tiên nhưng không chiếm được Trấn_Giang_Năm 1774 nghĩa_quân Tây_Sơn kéo quân vào Nam đánh chiếm thành Gia_Định sau đó kéo xuống miền Tây và Trấn_Giang Sau trận Rạch_Gầm_Xoài_Mút tháng 1 năm 1785 vào năm 1787 quân Tây_Sơn rút khỏi các dinh trấn miền Tây_Trấn_Giang trở_lại dưới quyền bảo_hộ của Nhà Nguyễn_Suốt thập_niên 70 của thế_kỷ XVIII Trấn_Giang trở_thành một cứ_điểm quan_trọng và phát_triển mạnh trong bối_cảnh lịch_sử đầy xáo_động Năm 1808 dưới triều vua Gia_Long đất Trấn_Giang thuộc trấn Vĩnh_Thanh trước đó từng có tên là dinh Long_Hồ dinh Hoằng_Trấn_Vĩnh_Trấn một trong 5 trấn của Gia_Định bấy_giờ là Phiên_An_Biên_Hoà Vĩnh_Thanh_Định_Tường và Hà_Tiên Năm Quý_Dậu 1814 năm Gia_Long thứ 12 huyện Vĩnh_Định được thành_lập Vùng Cần_Thơ thuộc huyện Vĩnh_Định_Nam sông Hậu trấn Vĩnh_Thanh có 2 huyện Vĩnh_An và Vĩnh_Định phủ Định_Viễn_Huyện_Vĩnh Định có vị_trí địa_lý Đông giáp biển Tây giáp Cao_Miên_Nam giáp Hà_Tiên Bắc giáp huyện Vĩnh_An và huyện Bình_Minh Vào thời Gia_Long huyện Vĩnh_Định chưa chia tổng Tổ_chức hành_chánh của huyện được chia thành 37 thôn Năm 1832 dưới triều vua Minh_Mạng ngũ trấn được đổi thành lục tỉnh là Biên_Hoà Gia_Định_Định_Tường Vĩnh_Long An_Giang và Hà_Tiên Đất Cần_Thơ ngày_nay tức Trấn_Giang ngày_xưa được lập thành huyện Vĩnh_Định và cắt về phủ Tân_Thành tỉnh An_Giang Do có nhiều cuộc nội_loạn ở vùng Nam_Bộ đặc_biệt là cuộc nổi_dậy của Lê_Văn_Khôi 1833 1835 nên thủ sở Trấn_Giang vào thời Minh_Mạng được tái_thiết Với tiềm_năng kinh_tế và vị_trí địa_lý của mình thương_mại Trấn_Giang_Cần_Thơ đã phát_triển khá mạnh với chợ Sưu ở gần bến sông Cần_Thơ chợ Tân_An liền hướng bến sông Bình_Thuỷ và chợ Thới_An_Đông trên vùng gần cửa_sông Ô_Môn Vào năm_Minh_Mạng thứ 17 Bính_Thân 1836 địa_bạ tỉnh An_Giang 2 phủ 4 huyện 18 tổng 161 thôn được hoàn_thành Huyện Vĩnh_Định có 4 tổng là Định_An_Định_Bảo Định_Khánh và Định_Thới phân_cấp hành_chánh cơ_sở thành 30 thôn Năm 1839 năm_Minh_Mạng thứ 20 huyện Vĩnh_Định lại được đổi tên thành huyện Phong_Phú và cho huyện Phong_Phú thuộc về phủ Tuy Biên_Châu_Đốc tỉnh An_Giang Huyện Phong_Phú có 3 tổng và 31 thôn với huyện trị đặt tại thôn Tân_An ven bờ sông Cần_Thơ Đến cuối thế_kỷ 19 đầu thế_kỷ 20 là giai_đoạn lịch_sử có nhiều biến_động dữ_dội ở Nam_Kỳ lục tỉnh Thực_dân Pháp chiếm 3 tỉnh miền Đông Nam_Kỳ_Biên Hoà_Gia_Định_Định Tường theo hoà_ước nhượng_bộ của Nhà Nguyễn vào năm 1862 Vào các ngày 20 22 và 24 tháng 6 năm 1867 Pháp vi_phạm hoà_ước 1862 chiếm 3 tỉnh miền Tây là Vĩnh_Long An_Giang và Hà_Tiên Thời_Pháp thuộc Ngày 1 tháng 1 năm 1868 Thống_đốc Nam_Kỳ là Bonard quyết_định sáp_nhập huyện Phong_Phú với vùng Bãi_Sào_Sóc_Trăng lập thành quận đặt dưới sự cai_trị của người Pháp lập Toà_Bố tại Sa_Đéc Hạt_Sa_Đéc phủ Tân_Thành đặt lỵ_sở tại Sa_Đéc gồm có 3 huyện Vĩnh_An_An_Xuyên và Phong_Phú Huyện Phong_Phú có địa_giới hành_chính Bắc giáp phủ Tân_Thạnh và phủ Lạc_Hoá_Tây_Bắc giáp huyện Tây_Xuyên_Đông_Nam giáp huyện Vĩnh_Định phía Nam có nhiều rừng tràm và hổ báo Huyện Phong_Phú được phân_cấp hành_chính cơ_sở gồm 8 tổng 3 tổng cũ 5 tổng mới phía Nam sông Hậu Vào thời_điểm này ở huyện Phong_Phú có 5 chợ chính là Cần_Thơ Ô_Môn Bình_Thuỷ Trà Niềng và Cái_Răng Ngày 30 tháng 4 năm 1872 Thống_đốc Nam_Kỳ ra Nghị_định sáp_nhập huyện Phong_Phú với vùng Bắc_Tràng thuộc phủ Lạc_Hoá tỉnh Vĩnh_Long trước_đây để lập thành một hạt đặt Toà_Bố tại Trà_Ôn Một năm sau Toà_Bố từ Trà_Ôn lại dời về Cái_Răng Ngày 23 tháng 2 năm 1876 Thống_đốc Nam_Kỳ ra Nghị_định mới lấy huyện Phong_Phú và một phần huyện An_Xuyên và Tân_Thành để lập hạt Cần_Thơ với thủ_phủ là Cần_Thơ Hạt_Cần_Thơ thuộc khu_vực Bassac_Hậu_Giang_Hạt Cần_Thơ chia làm 11 tổng 119 làng dân_số 53 910 người Năm 1899 Pháp đổi các đơn_vị hành_chính cấp hạt thành tỉnh và huyện đổi thành quận Tỉnh Cần_Thơ được thành_lập theo Nghị_định ngày 20 tháng 12 năm 1899 của Toàn_quyền Đông_Dương trên cơ_sở đổi tên gọi tiểu_khu hay hạt tham_biện arrondissement thành tỉnh province kể từ ngày 1 tháng 1 năm 1900 Như_vậy tỉnh Cần_Thơ là một trong 20 tỉnh ở Nam_Kỳ lúc bấy_giờ Năm 1917 tỉnh Cần_Thơ có diện_tích 2 191 km² gồm 4 quận Châu_Thành Phụng_Hiệp Ô_Môn Cầu_Kè Năm 1921 có thêm quận Trà_Ôn Tỉnh_lỵ tỉnh Cần_Thơ đặt tại làng Tân_An thuộc quận Châu_Thành Năm 1928 Toàn_quyền Đông_Dương ra nghị_định thành_lập các thành_phố Bạc_Liêu Cần_Thơ Rạch_Giá và Mỹ_Tho có Uỷ_ban thành_phố thị_trưởng do chủ tỉnh bổ_nhiệm và có ngân_sách riêng Tuy_nhiên sau_này vẫn thường gọi là thị_xã Cần_Thơ Nghị_định ngày 30 tháng 11 năm 1934 sắp_xếp đất_đai thị_xã Cần_Thơ thành 5 vùng và 1 vùng ngoại_ô để thu thuế thổ_trạch Từ năm 1876 đến năm 1954 địa_giới hành_chính tỉnh Cần_Thơ dưới quyền kiểm_soát của chính_quyền Pháp không có sự thay_đổi Tuy_nhiên trong thời_gian chiến_tranh Đông_Dương chính_quyền kháng_chiến của Việt_Minh có điều_chỉnh một phần địa_giới hành_chính của tỉnh Cần_Thơ Năm 1947 chính_quyền Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà thành_lập thị_xã Cần_Thơ thuộc tỉnh Cần_Thơ Trong 2 năm 1948 và 1949 tỉnh Cần_Thơ nhận thêm huyện Thốt_Nốt từ tỉnh Long_Xuyên nhận các huyện Long_Mỹ Gò_Quao Giồng_Riềng thị_xã Rạch_Giá từ tỉnh Rạch_Giá vừa bị giải_thể và nhận huyện Kế_Sách từ tỉnh Sóc_Trăng Đồng_thời tỉnh Cần_Thơ giao 2 huyện Trà_Ôn và Cầu_Kè về tỉnh Vĩnh_Trà gồm hai tỉnh Vĩnh_Long và Trà_Vinh ngày_nay Thiết_lập ách thống_trị trên vùng_đất này thực_dân Pháp chính_thức_hoá tên gọi Cần_Thơ bằng những văn_bản hành_chính Để dễ_bề kiểm_soát hoạt_động của nhân_dân từng tỉnh trong 3 tỉnh vừa chiếm được Pháp còn đánh_số tỉnh Cần_Thơ mang con_số 19 Từ đó trở đi các phương_tiện giao_thông chủ_yếu giao_thông thuỷ như thuyền ghe của Cần_Thơ đều phải gắn con_số 19 trước mui Ngay cả lính mã_tà mỗi lần có việc di_chuyển từ Cần_Thơ sang tỉnh khác hoặc giải phạm_nhân chống_đối lên Sài_Gòn đều gắn con_số 19 vào cổ áo để dễ nhận_diện lính của mỗi tỉnh thuộc đất nhượng_địa Giai_đoạn 1956 1976 Việt_Nam Cộng_hoà Sau hiệp_định Giơnevơ năm 1954 địa_giới hành_chính của tỉnh Cần_Thơ ở miền Nam có nhiều thay_đổi Ban_đầu chính_quyền Quốc_gia Việt_Nam và sau đó là Việt_Nam Cộng_hoà ban_đầu vẫn duy_trì tên gọi tỉnh Cần_Thơ cùng với thị_xã Cần_Thơ như thời Pháp thuộc Ngày 28 tháng 8 năm 1956 chính_quyền Việt_Nam Cộng_hoà ban_hành Dụ số 50 về việc bãi_bỏ quy_chế thị_xã Theo quyết_định này bãi_bỏ Dụ số 13 ban_hành ngày 30 tháng 5 năm 1954 về quy_chế thị_xã Những thị_xã hiện đặt dưởi quy_chế trên từ nay sẽ theo chế_độ thôn xã và được quản tri bởi một Uỷ_ban_hành_chính do tỉnh trường bồ nhiệm Theo đó tiến_hành giải_thể thị_xã Cần_Thơ vốn được lập nên trước đó đồng_thời địa_bàn thị_xã được chuyển thành xã Tân_An trực_thuộc tổng Định_An quận Châu_Thành tỉnh Cần_Thơ Ngày 22 tháng 10 năm 1956 Tổng_thống Việt_Nam Cộng_hoà Ngô_Đình_Diệm ký Sắc_lệnh 143 NV để thay_đổi địa_giới và tên Đô_thành Sài_Gòn Chợ_Lớn cùng các tỉnh và tỉnh_lỵ tại Việt_Nam Địa_giới và địa_danh các tỉnh ở miền Nam thay_đổi nhiều một_số tỉnh mới được thành_lập Theo Sắc_lệnh này địa_phận Việt_Nam Cộng_hoà gồm Đô_thành Sài_Gòn và 22 tỉnh Lúc này tỉnh Phong_Dinh được thành_lập do đổi tên từ tỉnh Cần_Thơ Tỉnh_lỵ tỉnh Phong_Dinh đặt tại Cần_Thơ và vẫn giữ nguyên tên là Cần_Thơ về mặt hành_chánh thuộc xã Tân_An quận Châu_Thành Năm 1957 tỉnh Phong_Dinh có 5 quận Châu_Thành Phụng_Hiệp Ô_Môn Long_Mỹ và Kế_Sách Ngày 23 tháng 2 năm 1957 tỉnh Phong_Dinh nhận quận Kế_Sách từ tỉnh Ba Xuyên tức tỉnh Sóc_Trăng trước đó quản_lý Tuy_nhiên chẳng bao_lâu sau vào ngày 16 tháng 9 năm 1958 tỉnh Phong_Dinh giao lại quận Kế_Sách cho tỉnh Ba Xuyên_Ngày 16 tháng 9 năm 1958 quận Ô_Môn đổi tên là quận Phong_Phú Ngày 18 tháng 3 năm 1960 tỉnh Phong_Dinh lập thêm quận Đức Long trên cơ_sở tách đất từ quận Long_Mỹ Ngày 24 tháng 12 năm 1961 hai quận Đức Long và Long_Mỹ được bàn_giao cho tỉnh Chương_Thiện mới thành_lập Ngày 2 tháng 7 năm 1962 tỉnh Phong_Dinh lập thêm 2 quận Khắc_Trung và Khắc_Nhơn_Ngày 20 tháng 4 năm 1964 đổi tên 2 quận Khắc_Trung và Khắc_Nhơn thành Thuận_Trung và Thuận_Nhơn_Ngày 26 tháng 5 năm 1966 lập thêm quận Phong_Điền Ngày 23 tháng 4 năm 1968 lại lập thêm quận Phong_Thuận_Ngày 30 tháng 9 năm 1970 Thủ_tướng chính_quyền Việt_Nam Cộng_hoà Trần_Thiện_Khiêm ban_hành Sắc_lệnh số 115 SL NV cải_biến xã Tân_An và các phần đất phụ_cận bao_gồm xã Thuận_Đức ấp Lợi_Nguyên thuộc xã An_Bình và ấp Bình_Nhựt thuộc xã Long_Tuyền thuộc quận Châu_Thành tỉnh Phong_Dinh thành_thị xã Cần_Thơ là thị_xã tự_trị trực_thuộc chính_quyền Trung_ương Việt_Nam Cộng_hoà đồng_thời kiêm tỉnh_lỵ tỉnh Phong_Dinh_Thị xã Cần_Thơ là nơi đặt Bộ_Tư_lệnh Quân_khu IV của quân_đội Việt_Nam Cộng_hoà trong cuộc_chiến Ngày 7 tháng 6 năm 1971 chính_quyền Việt_Nam Cộng_hoà ban_hành Nghị_định số 585 NĐ NV thành_lập tại thị_xã Cần_Thơ 2 quận lấy tên là quận 1 quận Nhứt và quận 2 quận Nhì_Địa_phận của 2 quận này được phân_chia thành 8 khu_phố trực_thuộc như sau BULLET Quận 1 quận Nhứt gồm năm khu_phố An_Lạc An_Cư An_Nghiệp_An_Hoà An_Thới_BULLET_Quận 2 quận Nhì gồm ba khu_phố Hưng_Lợi_Hưng_Phú Hưng_Thạnh_Ngày 22 tháng 8 năm 1972 Tổng_trưởng Nội_vụ chính_quyền Việt_Nam Cộng_hoà lại ban_hành Nghị_định số 553BNV HCĐP NÐ đối các danh_xưng khu_phố của thị_xã thành phường Từ đó cho đến năm 1975 thị_xã Cần_Thơ và tỉnh Phong_Dinh là hai đơn_vị hành_chính cấp tỉnh ngang_bằng nhau theo sự phân_chia sắp_xếp hành_chính của Việt_Nam Cộng_hoà Tỉnh Phong_Dinh gồm 7 quận Châu_Thành Phụng_Hiệp Phong_Phú Thuận_Nhơn_Thuận_Trung Phong_Điền Phong_Thuận_Chính quyền Cách_mạng Tuy_nhiên phía chính_quyền Mặt_trận Dân_tộc Giải_phóng Miền Nam Việt_Nam và sau_này là Chính_phủ Cách_mạng lâm_thời Cộng_hoà Miền Nam Việt_Nam cùng với Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà không công_nhận tên gọi tỉnh Phong_Dinh mà vẫn gọi theo tên cũ là tỉnh Cần_Thơ Đồng_thời chính_quyền Cách_mạng vẫn duy_trì thị_xã Cần_Thơ trực_thuộc tỉnh Cần_Thơ trong giai_đoạn 1956 1969 Địa_giới hành_chính tỉnh Cần_Thơ có thay_đổi một phần Tháng 11 năm 1954 huyện Long_Mỹ và các huyện Gò_Quao Giồng_Riềng thị_xã Rạch_Giá giao trở_lại cho tỉnh Rạch_Giá Huyện Kế_Sách giao về tỉnh Sóc_Trăng Huyện Thốt_Nốt giao về tỉnh Long_Xuyên Tỉnh Cần_Thơ nhận lại 2 huyện Trà_Ôn và Cầu_Kè như cũ Năm 1956 hai huyện Trà_Ôn và Cầu_Kè đưa về tỉnh Vĩnh_Long Năm 1957 huyện Long_Mỹ chuyển trở_lại tỉnh Cần_Thơ Năm 1958 huyện Kế_Sách chuyển về tỉnh Cần_Thơ Năm 1963 huyện Thốt_Nốt thuộc tỉnh An_Giang trước năm 1956 là tỉnh Long_Xuyên lại được đưa về cho tỉnh Cần_Thơ quản_lý Tháng 6 năm 1966 thành_lập thị_xã Vị_Thanh trực_thuộc tỉnh Cần_Thơ Tháng 10 năm 1966 huyện Châu_Thành thuộc tỉnh Cần_Thơ được chia ra thành hai huyện là Châu_Thành_A và Châu_Thành B Cuối 1967 nhập lại là Châu_Thành Sau nhiều lần chia tách rồi sáp_nhập Châu_Thành Vòng_Cung vào Châu_Thành_A Châu_Thành B nhập lại là huyện Châu_Thành Năm 1969 chính_quyền Cách_mạng tách thị_xã Cần_Thơ khỏi tỉnh Cần_Thơ và đặt thị_xã trực_thuộc Khu 9 còn gọi là Khu Tây_Nam_Bộ Năm 1971 thị_xã Cần_Thơ trở_lại thuộc tỉnh Cần_Thơ Tháng 8 năm 1972 Thường_vụ Khu_uỷ Khu 9 của phía chính_quyền Cộng_hoà Miền Nam Việt_Nam và Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà quyết_định tách thị_xã Cần_Thơ ra khỏi tỉnh Cần_Thơ hình_thành Thành_phố Cần_Thơ trực_thuộc Khu 9 bao_gồm thị_xã Cần_Thơ và 6 xã vùng_ven thuộc các huyện Ô_Môn Châu_Thành trước đó Đồng_thời chính_quyền Cách_mạng vẫn duy_trì các đơn_vị hành_chính cấp quận phường và khóm bên dưới giống như phía chính_quyền Việt_Nam Cộng_hoà cho đến đầu năm 1976 Như_vậy cho đến năm 1976 tỉnh Cần_Thơ và thành_phố Cần_Thơ là hai đơn_vị hành_chính ngang_bằng nhau Tỉnh Cần_Thơ khi đó bao_gồm các đơn_vị hành_chính trực_thuộc thị_xã Vị_Thanh huyện Châu_Thành huyện Phụng_Hiệp huyện Ô_Môn huyện Long_Mỹ huyện Thốt_Nốt và huyện Kế_Sách Sau năm 1975 Sau ngày 30 tháng 4 năm 1975 chính_quyền quân_quản Cộng_hoà miền Nam Việt_Nam lúc bấy_giờ vẫn duy_trì hai đơn_vị hành_chính cấp tỉnh ngang_bằng nhau là tỉnh Cần_Thơ và thành_phố Cần_Thơ cho đến đầu năm 1976 Lúc này chính_quyền Cách_mạng cũng bỏ danh_xưng quận có từ thời Pháp thuộc và lấy danh_xưng huyện quận và phường dành cho các đơn_vị hành_chánh tương_đương khi đã đô_thị_hoá Ngày 20 tháng 9 năm 1975 Bộ_Chính_trị ra Nghị_quyết số 245 NQ TW về việc bỏ khu hợp tỉnh trong toàn_quốc nhằm xây_dựng các tỉnh_thành những đơn_vị kinh_tế kế_hoạch và đơn_vị hành_chính có khả_năng giải_quyết đến mức cao nhất những yêu_cầu về đẩy_mạnh sản_xuất tổ_chức đời_sống vật_chất văn_hoá của nhân_dân về củng_cố quốc_phòng bảo_vệ trị_an và có khả_năng đóng_góp tốt nhất vào sự_nghiệp chung của cả nước Theo Nghị_quyết này tỉnh Vĩnh_Long tỉnh Trà_Vinh tỉnh Cần_Thơ ngoại_trừ huyện Thốt_Nốt tỉnh Sóc_Trăng và thành_phố Cần_Thơ sẽ hợp_nhất lại thành một tỉnh tên gọi tỉnh mới cùng với nơi đặt tỉnh_lỵ sẽ do địa_phương đề_nghị lên Nhưng đến ngày 20 tháng 12 năm 1975 Bộ_Chính_trị lại ra Nghị_quyết số 19 NQ điều_chỉnh lại việc hợp_nhất tỉnh ở miền Nam Việt_Nam cho sát với tình_hình thực_tế theo đó tỉnh Cần_Thơ có cả huyện Thốt_Nốt tỉnh Sóc_Trăng và thành_phố Cần_Thơ được tiến_hành hợp_nhất lại thành một tỉnh Tỉnh Hậu_Giang cũ giai_đoạn 1976 1992 Theo Nghị_định số 03 NĐ 76 ngày 24 tháng 2 năm 1976 và Quyết_định số 17 QĐ 76 ngày 24 tháng 3 năm 1976 Chính_phủ Việt_Nam quyết_định hợp_nhất ba đơn_vị hành_chính cấp tỉnh ngang_bằng nhau là tỉnh Cần_Thơ tỉnh Sóc_Trăng và thành_phố Cần_Thơ để thành_lập tỉnh mới với tên gọi là tỉnh Hậu_Giang Tỉnh_lỵ tỉnh Hậu_Giang lúc đó là thành_phố Cần_Thơ đơn_vị hành_chính cấp huyện trực_thuộc tỉnh Hậu_Giang Đồng_thời quận 1 quận Nhứt và quận 2 quận Nhì cũng bị giải_thể các phường_xã trực_thuộc thành_phố Cần_Thơ và cũng có một_vài sắp_xếp thay_đổi nhỏ Theo đó nhập hai phường Hưng_Phú và Hưng_Thạnh thuộc quận 2 cũ thành phường Thạnh_Phú thành_lập mới phường Bình_Thuỷ gồm một phần nhỏ đất_đai trước thuộc xã Long_Tuyền và giải_thể phường An_Thới nhập địa_bàn vào phường mới này tách đất hai phường An_Hoà và An_Cư thuộc quận 1 cũ để lập mới phường Cái_Khế Thành_phố Cần_Thơ ban_đầu gồm 8 phường An_Cư An_Hoà_An_Lạc An_Nghiệp_Bình_Thuỷ Cái_Khế_Hưng_Lợi Thạnh_Phú và 2 xã An_Bình_Long_Tuyền Ngày 21 tháng 4 năm 1979 Hội_đồng_Chính_phủ ban_hành Quyết_định số 174 CP về việc chia một_số phường_xã thuộc thành_phố Cần_Thơ tỉnh Hậu_Giang như sau BULLET Chia phường An_Lạc thành 2 phường Tân_An và An_Lạc BULLET Chia phường An_Cư thành 2 phường An_Hội và An_Cư BULLET Chia phường An_Nghiệp thành 2 phường An_Phú và An_Nghiệp_BULLET_Sáp nhập khóm 1 của phường An_Hoà vào phường Cái_Khế_BULLET_Chia phường Cái_Khế thành 2 phường Thới_Bình và Cái_Khế_BULLET_Chia phường Bình_Thuỷ thành 2 phường Bình_Thuỷ và An_Thới gồm cả Cồn_Sơn_BULLET_Chia phường Thạnh_Phú thành 2 đơn_vị phường Hưng_Phú và xã Hưng_Thạnh_BULLET_Chia phường Hưng_Lợi thành 2 phường Xuân_Khánh và Hưng_Lợi_BULLET_Chia xã Long_Tuyền thành 2 xã Long_Hoà và Long_Tuyền_BULLET_Sáp nhập xã Mỹ Khánh xã Giai_Xuân và ấp Thới_Thuận ấp Thới_Hoà ấp Thới_Nguơn của xã Thới_An_Đông thuộc huyện Châu_Thành vào thành_phố Cần_Thơ Sau_này các ấp Thới_Thuận_Thới_Hoà và Thới_Ngươn của xã Thới_An_Đông được tách ra để thành_lập mới phường Trà_Nóc trực_thuộc thành_phố Cần_Thơ Đồng_thời toàn_bộ phần còn lại của xã Thới_An_Đông cũng được sáp_nhập vào thành_phố Cần_Thơ Ngày 5 tháng 5 năm 1990 thành_phố Cần_Thơ được công_nhận là đô_thị loại 2 trực_thuộc tỉnh Ngày 26 tháng 12 năm 1991 Quốc_hội Việt_Nam ban_hành Nghị_quyết chia tỉnh Hậu_Giang thành tỉnh Cần_Thơ và tỉnh Sóc_Trăng Tỉnh Cần_Thơ có 7 đơn_vị hành_chính gồm thành_phố Cần_Thơ và 6 huyện Thốt_Nốt Ô_Môn Châu_Thành_Long_Mỹ Phụng_Hiệp Vị_Thanh có diện_tích tự_nhiên 3 022 30 km² với số dân 1 614 350 người Tỉnh_lỵ thành_phố Cần_Thơ Tỉnh Cần_Thơ cũ giai_đoạn 1992 2003 Tỉnh Cần_Thơ chính_thức được tái_lập và đi vào hoạt_động trở_lại từ tháng 4 năm 1992 Tỉnh Cần_Thơ lúc đó bao_gồm thành_phố Cần_Thơ và 6 huyện là Thốt_Nốt Ô_Môn Châu_Thành_Long_Mỹ Phụng_Hiệp Vị_Thanh Tỉnh_lỵ là thành_phố Cần_Thơ trực_thuộc tỉnh Cần_Thơ Ngày 1 tháng 7 năm 1999 Chính_phủ Việt_Nam ban_hành Nghị_định số 45 1999 NĐ CP về việc thành_lập thị_xã Vị_Thanh đổi tên huyện Vị_Thanh thành huyện Vị_Thuỷ và thành_lập các phường_xã thị_trấn thuộc thị_xã Vị_Thanh và huyện Vị_Thuỷ tỉnh Cần_Thơ Ngày 6 tháng 11 năm 2000 Chính_phủ Việt_Nam ban_hành Nghị_định số 64 2000 NĐ CP về việc điều_chỉnh địa_giới hành_chính huyện Châu_Thành để thành_lập huyện Châu_Thành_A thuộc tỉnh Cần_Thơ Theo đó tái_lập huyện Châu_Thành_A trên cơ_sở 22 139 ha diện_tích tự_nhiên và 163 357 nhân_khẩu của huyện Châu_Thành Từ đó cho đến cuối năm 2003 tỉnh Cần_Thơ gồm 9 đơn_vị hành_chính trực_thuộc thành_phố Cần_Thơ thị_xã Vị_Thanh huyện Châu_Thành huyện Châu_Thành_A huyện Phụng_Hiệp huyện Vị_Thuỷ huyện Long_Mỹ huyện Ô_Môn huyện Thốt_Nốt Thành_phố Cần_Thơ trực_thuộc tỉnh Cần_Thơ khi đó gồm 15 phường An_Cư An_Hoà_An_Hội An_Lạc An_Nghiệp_An_Phú An_Thới_Bình_Thuỷ Cái_Khế_Hưng_Lợi Hưng_Phú_Tân_An Thới_Bình Trà_Nóc_Xuân_Khánh và 7 xã An_Bình_Giai_Xuân Hưng_Thạnh_Long_Hoà Long_Tuyền_Mỹ_Khánh Thới_An_Đông_Trở thành thành_phố trực_thuộc Trung_ương Ngày 26 tháng 11 năm 2003 Quốc_hội Việt_Nam thông_qua Nghị_quyết số 22 2003 QH11 về việc chia và điều_chỉnh địa_giới hành_chính một_số tỉnh Theo đó chia tỉnh Cần_Thơ thành thành_phố Cần_Thơ trực_thuộc trung_ương và tỉnh Hậu_Giang như sau Thành_phố Cần_Thơ trực_thuộc Trung_ương chính_thức được thành_lập vào ngày 01 tháng 1 năm 2004 Đến ngày 2 tháng 1 năm 2004 Chính_phủ Việt_Nam ban_hành Nghị_định số 05 2004 NĐ CP về việc thành_lập các quận Ninh_Kiều Bình_Thuỷ Cái_Răng Ô_Môn các huyện Phong_Điền Cờ_Đỏ Vĩnh_Thạnh Thốt_Nốt và các xã_phường thị_trấn thuộc thành_phố Cần_Thơ trực_thuộc Trung_ương Thành_phố Cần_Thơ trực_thuộc Trung_ương sau khi điều_chỉnh địa_giới hành_chính thành_lập các đơn_vị hành_chính trực_thuộc có 138 959 99 ha diện_tích tự_nhiên và 1 112 121 nhân_khẩu gồm 8 đơn_vị hành_chính là 4 quận Ninh_Kiều Bình_Thuỷ Cái_Răng Ô_Môn và 4 huyện Phong_Điền Cờ_Đỏ Vĩnh_Thạnh Thốt_Nốt có 67 đơn_vị hành_chính phường_xã thị_trấn 30 phường 33 xã và 4 thị_trấn Ngày 23 tháng 12 năm 2008 Chính_phủ Việt_Nam ban_hành Nghị_định số 12 NĐ CP về việc điều_chỉnh địa_giới hành_chính xã thành_lập xã thuộc huyện Thốt_Nốt huyện Vĩnh_Thạnh huyện Cờ_Đỏ thành_lập quận Thốt_Nốt và các phường trực_thuộc điều_chỉnh địa_giới hành_chính huyện Cờ_Đỏ để thành_lập huyện Thới_Lai thuộc thành_phố Cần_Thơ Sau khi thành_lập các quận_huyện mới thành_phố Cần_Thơ có 140 161 60 ha diện_tích tự_nhiên và 1 147 067 nhân_khẩu có 9 đơn_vị hành_chính trực_thuộc bao_gồm các quận Ninh_Kiều Bình_Thuỷ Cái_Răng Ô_Môn Thốt_Nốt và các huyện Phong_Điền Cờ_Đỏ Thới_Lai_Vĩnh_Thạnh Ngày 24 tháng 6 năm 2009 Thủ_tướng Chính_phủ ban_hành Quyết_định số 889 QĐ TTg về việc công_nhận thành_phố Cần_Thơ là đô_thị loại I trực_thuộc trung_ương Hành_chính Thành_phố Cần_Thơ có 9 đơn_vị hành_chính cấp huyện trực_thuộc bao_gồm 5 quận và 4 huyện với 83 đơn_vị hành_chính cấp xã bao_gồm 5 thị_trấn 42 phường và 36 xã chia thành 630 khu_vực khóm ấp Chính_quyền Cần_Thơ là một trong năm Thành_phố trực_thuộc trung_ương Việt_Nam được xếp vào Đô_thị loại I thoả_mãn các tiêu_chí như tỷ_lệ lao_động phi nông_nghiệp khu_vực nội_thành so với tổng_số lao_động cơ_sở_hạ_tầng được đầu_tư xây_dựng đồng_bộ và cơ_bản hoàn_chỉnh trong 5 Thành_phố trực_thuộc trung_ương Việt_Nam Cũng như các tỉnh và thành_phố khác của Việt_Nam Hội_đồng_nhân_dân thành_phố Cần_Thơ là cơ_quan_quyền_lực Nhà_nước ở Thành_phố do người_dân Thành_phố trực_tiếp bầu lên với nhiệm_kỳ 5 năm Hội_đồng_Nhân_dân thành_phố Cần_Thơ khoá IX nhiệm_kỳ 2016 2021 gồm 52 đại_biểu Kỳ họp thứ nhất của Hội_đồng_Nhân_dân thành_phố ngày 30 tháng 6 năm 2016 đã bầu ra Thường_trực Hội_đồng_Nhân_dân gồm 7 người và bầu ra Chủ_tịch Hội_đồng_Nhân_dân thường đồng_thời là Bí_thư Thành_uỷ thành_phố Chủ_tịch Hội_đồng_Nhân_dân thành_phố hiện_tại là ông Phạm_Văn_Hiểu_Uỷ ban nhân_dân thành_phố Cần_Thơ là cơ_quan chấp_hành của Hội_đồng_nhân_dân do Hội_đồng_Nhân_dân bầu ra và là Cơ_quan_hành_chính Nhà_nước ở thành_phố chịu trách_nhiệm chấp_hành Hiến_pháp Pháp_luật các văn_bản của Chính_phủ Việt_Nam và các nghị_quyết của Hội_đồng_Nhân_dân thành_phố Uỷ_ban_Nhân_dân thành_phố khoá IX nhiệm_kỳ 2016 2021 được Hội_đồng_Nhân_dân thành_phố bầu ra Chủ_tịch và 4 Phó Chủ_tịch Chủ_tịch Uỷ_ban_Nhân_dân thành_phố đương_nhiệm là ông Trần_Việt_Trường_Về phía Đảng_uỷ Ban_Chấp_hành Đảng_bộ Thành_phố Cần_Thơ hay thường gọi là Thành_uỷ Cần_Thơ là cơ_quan lãnh_đạo cao nhất của Đảng_bộ thành_phố giữa hai kỳ Đại_hội Đảng_bộ Thành_uỷ Thành_phố Cần_Thơ khoá XXII nhiệm_kỳ 2020 2025 gồm 52 uỷ_viên bầu ra Thường_vụ Thành_uỷ gồm 14 thành_viên Đứng đầu Đảng_uỷ Thành_phố là Bí_thư Thành_uỷ do chính Thành_uỷ thành_phố bầu ra hoặc do Bộ_Chính_trị Ban_Chấp_hành Trung_ương Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam phân_công và chỉ_định là một Uỷ_viên Trung_ương Đảng Bí_thư Thành_uỷ thành_phố Cần_Thơ hiện_tại là ông Lê_Quang_Mạnh_Sáng ngày 17 7 tại Trụ_sở Trung_ương Đảng Tổng_Bí_thư Chủ_tịch nước Nguyễn_Phú_Trọng đã chủ_trì cuộc họp Bộ_Chính_trị tổng_kết 15 năm thực_hiện Nghị_quyết 45 Bộ_Chính_trị khoá IX về xây_dựng và phát_triển thành_phố Cần_Thơ trong thời_kỳ công_nghiệp_hoá hiện_đại_hoá đất_nước Sau 15 năm thực_hiện Nghị_quyết 45 tăng_trưởng bình_quân của Cần_Thơ đạt 7 27 quy_mô kinh_tế tăng gấp 7 lần so với cách đây 15 năm ngân_sách cân_đối và điều_tiết và có_điều tiết về Trung_ương cơ_cấu kinh_tế chuyển_dịch theo hướng khẳng_định vai_trò của Cần_Thơ là trung_tâm của vùng Đồng_bằng sông Cửu_Long về dịch_vụ và công_nghiệp cũng như làm vai_trò đầu_mối quan_trọng về giao_thông vận_tải nội vùng và liên_vận quốc_tế và là 1 trong 6 đô thi trọng_điểm thực_hiện đề_án phát_triển các đô_thị Việt_Nam ứng_phó với biến_đổi khí_hậu Cần_Thơ đã hoàn_thành trước thời_hạn chương_trình nông_thôn mới đồng_thời từng bước khẳng_định vai_trò trung_tâm vùng về giáo_dục đào_tạo khoa_học và công_nghệ y_tế văn_hoá tỷ_lệ hộ nghèo của Cần_Thơ 0 66 giảm ở mức thấp nhất vùng Đồng_bằng sông Cửu_Long_Bộ_Chính_trị cũng ghi_nhận những kết_quả của Cần_Thơ về công_tác xây_dựng đảng Đảng xây_dựng hệ_thống chính_trị hoạt_động của bộ_máy hành_chính từng bước đổi_mới theo hướng tin gọn hoạt_động hiệu_lực hiệu_quả quốc_phòng an_ninh được đảm_bảo vững_chắc Phát_biểu kết_luận Tổng_Bí_thư Chủ_tịch nước Nguyễn_Phú_Trọng nhấn_mạnh việc Bộ_Chính_trị cho ý_kiến tổng_kết Nghị_quyết 45 của Bộ_Chính_trị sau 15 năm thực_hiện rất có ý_nghĩa quan_trọng đối_với Cần_Thơ tại thời_điểm địa_phương đang chuẩn_bị Đại_hội Đảng_bộ vào cuối năm nay Trên cơ_sở phân_tích những kết_quả đã đạt được Tổng_Bí_thư Chủ_tịch nước cho biết Bộ_Chính_trị nhất_trí cao về sự cần_thiết phải ban_hành Nghị_quyết mới để phát_triển Cần_Thơ đến năm 2028 tầm nhìn 2045 Cụ_thể mục_tiêu đến năm 2030 Cần_Thơ trở_thành thành_phố sinh_thái văn_minh hiện_đại mang đậm bản_sắc sông_nước vùng Đồng_bằng sông Cửu_Long là trung_tâm của vùng về dịch_vụ thương_mại du_lịch logistic công_nghiệp chế_biến và nông_nghiệp ứng_dụng công_nghệ_cao là đô_thị hạt_nhân vùng Đồng_bằng sông Cửu_Long Một số chỉ_tiêu cụ_thể trong 5 nắm tới gồm tăng_trưởng đạt mức 7 5 8 vốn đầu_tư toàn xã_hội tăng 10 12 5 thu_nhập đạt từ 6 200 6 800 USD Kinh_tế Trong nhiệm_kỳ 2010 2015 Đảng_bộ Thành_phố Cần_Thơ đã thực_hiện đạt và vượt 20 22 chỉ_tiêu Nghị_quyết Đảng_bộ lần thứ 12 đề ra Tốc_độ tăng_trưởng kinh_tế bình_quân của Thành_phố đạt 12 19 Cơ_cấu kinh_tế tăng dần ở khu_vực công_nghiệp xây_dựng thương_mại dịch_vụ giảm dần tỷ_trọng khu_vực nông_nghiệp thuỷ_sản Tổng_sản_phẩm trên địa_bàn đến 2015 đạt hơn 77 900 tỷ đồng tăng 1 8 lần so với 2010 thu_nhập bình_quân đầu người đến năm 2015 đạt 78 46 triệu đồng năm tương_đương 3 600 USD tăng 2 15 lần so 2010 Hàng năm thành_phố Cần_Thơ đóng_góp cho vùng khoảng 12 tổng_thu ngân_sách Tổng_kim_ngạch xuất_khẩu đạt 1 375 ty USD Tính đến nay thành_phố Cần_Thơ đ ã có quan_hệ xuất_khẩu với trên 100 quốc_gia và vùng lãnh_thổ tập_trung nhiều nhất ở châu_Á với 50 6 châu_Mỹ 19 2 các nước khu_vực châu_Âu 13 châu_Phi 7 78 và châu Úc là 2 63 Giá_trị sản_xuất công_nghiệp năm 2011 theo giá so_sánh 2010 đạt 70 187 tỷ đồng năm 2014 đạt 93 362 tỷ đồng năm 2015 đạt 101 868 tỷ đồng tăng gấp 1 5 lần so với năm 2011 nhịp_độ tăng_trưởng bình_quân ước đạt 9 8 năm Năm 2011 tốc_độ tăng_trưởng kinh_tế của thành_phố Cần_Thơ đạt 14 64 thu_nhập bình_quân đầu người đạt 2 346 USD Trong 6 tháng đầu 2012 tốc_độ tăng_trưởng kinh_tế của thành_phố ước đạt 8 36 trong khi đó cùng kỳ năm 2011 mức tăng là 12 21 Thu_nhập bình_quân đầu người của Cần_Thơ 6 tháng đầu 2012 ước đạt 1 819 USD Tỷ_trọng nông_nghiệp thuỷ_sản chiếm 10 83 công_nghiệp xây_dựng chiếm 44 45 và dịch_vụ thương_mại chiếm 44 72 Giá_trị sản_xuất nông_nghiệp thuỷ_sản thực_hiện được 1 617 tỷ đồng đạt 39 5 kế_hoạch cả năm công_nghiệp xây_dựng thực_hiện được 12 433 tỷ đồng đạt 38 6 kế_hoạch cả năm dịch_vụ thương_mại ước thực_hiện được 7 309 tỷ đồng đạt 37 kế_hoạch cả năm Tổng_thu ngân_sách nhà_nước trên địa_bàn ước thực_hiện được 3 443 tỷ đồng đạt 40 99 dự_toán Hội_đồng_nhân_dân thành_phố giao Tổng vốn đầu_tư phát_triển toàn xã_hội thực_hiện được 16 770 tỷ đồng Trong giai_đoạn 9 Tháng đầu năm 2012 tốc_độ tăng_trưởng kinh_tế của Thành_phố Cần_Thơ đạt 10 3 mức cao nhất trong 5 thành_phố trực_thuộc Trung_ương Đây là mức tăng_trưởng khá cao và hợp_lý trong điều_kiện sản_xuất khó_khăn và tập_trung kiềm_chế lạm_phát ổn_định kinh_tế vĩ_mô Giá_trị sản_xuất công_nghiệp ước tăng 7 5 tổng mức bán ra hàng_hoá và doanh_thu dịch_vụ tăng 18 5 vốn đầu_tư phát_triển toàn xã_hội tăng 4 97 so với cùng kỳ thu ngân_sách được 5 092 tỷ đồng đạt 59 5 dự_toán Hội_đồng_nhân_dân thành_phố giao Tuy_nhiên Bên cạnh những mặc tích_cực vẫn còn hạn_chế các ngành lĩnh_vực có mức tăng_trưởng thấp hơn mức tăng của những năm trước ảnh_hưởng trực_tiếp đến tăng_trưởng kinh_tế và thu ngân_sách nhà_nước giá_cả hàng_hoá dịch_vụ xăng_dầu và một_số vật_liệu chủ_yếu tăng cao mặt_bằng lãi_suất còn cao và khó tiếp_cận đã gây áp_lực cho sản_xuất và đời_sống dân_cư tình_trạng đùn_đẩy trách_nhiệm nhũng_nhiễu gây chậm_trễ phiền_hà cho tổ_chức và nhân_dân chưa giảm Cây_nông_nghiệp chính của Cần_Thơ là lúa với sản_lượng 1 194 7 tấn Ngoài_ra có một_số cây_hoa_màu khác nhưng sản_lượng không đáng_kể Ngành chăn_nuôi ở Cần_Thơ chủ_yếu là nuôi heo và gia_cầm Số_lượng heo là 2589 3 ngàn con số_lượng gia_cầm là 13 ngàn con vì bị cúm_gia_cầm Các gia_súc khác như trâu_bò chiếm số_lượng không nhiều Ngành thuỷ_sản ở Cần_Thơ chủ_yếu là nuôi_trồng Công_nghiệp Trong năm 2020 toàn thành_phố có 250 dự_án trong và ngoài nước gồm 222 dự_án đầu_tư trong nước 27 dự_án đầu_tư nước_ngoài và 1 dự_án ODA với tổng vốn đầu_tư đăng_ký là 1 76 tỉ USD Tổng doanh_thu của các doanh_nghiệp đang hoạt_động trong các khu công_nghiệp trên địa_bàn thành_phố đạt hơn 1 866 triệu USD đạt 99 91 so với kế_hoạch thu_hút 2 dự_án mới vào các khu công_nghiệp với vốn đăng_ký thực_hiện 4 66 triệu USD Công_nghiệp Cần_Thơ về cơ_bản đã xây_dựng được nhiều cơ_sở_hạ_tầng để phục_vụ cho các đối_tác nước_ngoài_tác nhập điển_hình là 2 khu công_nghiệp tại Trà_Nóc trực_thuộc quận Bình_Thuỷ khu công_nghiệp Thốt_Nốt khu công_nghiệp Hưng_Phú 1 và 2 khu công_nghiệp tại quận Ô_Môn Trung_tâm Công_nghệ_Phần_mềm Cần_Thơ Cantho_Software_Park_CSP cũng là một trong những dự_án được Thành_phố quan_tâm đầu_tư phát_triển Với những lợi_thế về phát_triển công nhiệp Cần_Thơ cũng đã được định_hướng để phát_triển trở_thành thành_phố công_nghiệp trước năm 2020 theo Nghị_quyết 45 NQ TW của Bộ_chính_trị về xây_dựng và phát_triển thành_phố Cần_Thơ trong thời_kỳ công_nghiệp_hoá hiện_đại_hoá đất_nước Dịch_vụ Thương_mại Có nhiều siêu_thị và khu mua_sắm thương_mại lớn như Tổ_hợp TTTM và khách_sạn cao_cấp 5 sao Vincom_Xuân_Khánh_Vincom Hùng_Vương_Go_Metro Sense_City_Co op_Mart Lotte_Mart VinMart Vinatex_Best_Caring_Siêu thị Điện_máy Sài_Gòn Chợ_Lớn_Điện máy Nguyễn_Kim_Khu mua_sắm Đệ_Nhất_Phan_Khang Khu Thương_mại Tây Đô_Trung tâm thương_mại Cái_Khế_Cùng với đó là các cửa_hàng thương_hiệu nổi_tiếng như Grab_Vinmart_Loteria_Jollibee Highlands_Coffee_The_Coffee House_Phúc_Long đã có_mặt trên địa_bàn thành_phố Các ngành dịch_vụ tại Cần_Thơ rất nhiều loại_hình dịch_vụ đã và đang dần phát_triển mạnh như Ngân_hàng Y_tế Giáo_dục Văn_hoá xã_hội Trong năm 2020 một_số ngành tăng_trưởng khá lĩnh_vực thiết_yếu được xem là những điểm sáng của ngành Công_Thương thành_phố trước bối_cảnh dịch COVID 19 bùng_phát và kéo_dài nhu_cầu tiêu_thụ hàng_hoá toàn_cầu giảm mạnh kéo_theo thị_trường xuất_nhập_khẩu bị thu_hẹp Theo Sở Công_Thương thành_phố một_số sản_phẩm đạt mức tăng_trưởng khá so với cùng kỳ như phi_lê đông_lạnh tăng 8 6 xi_măng tăng 33 83 sản_phẩm đinh tăng 43 57 điện sản_xuất tăng 3 nước_máy thương_phẩm tăng 4 33 Các sản_phẩm tăng là do doanh_nghiệp ký_kết được đơn hàng mới và tập_trung đẩy_mạnh sản_xuất những tháng cuối năm đồng_thời các giải_pháp tháo_gỡ khó_khăn phát_huy tác_dụng tích_cực kích_cầu tiêu_thụ nội_địa tăng sức_mua của người tiêu_dùng Ở lĩnh_vực thương_mại tổng mức bán_lẻ hàng_hoá và doanh_thu dịch_vụ năm 2020 của thành_phố đạt trên 139 077 tỉ đồng Mức bán_lẻ này chỉ đạt 92 69 kế_hoạch năm song lại tăng 3 53 so với cùng kỳ Hoạt_động xuất_khẩu của thành_phố cũng trải qua một năm nhiều khó_khăn khi giảm 13 16 so với cùng kỳ với kim_ngạch xuất_khẩu cả năm đạt hơn 1 93 tỉ USD Song nhìn_chung các doanh_nghiệp đã nỗ_lực kết_nối với các đối_tác truyền_thống để duy_trì thị_trường tìm cơ_hội trong khó_khăn và duy_trì việc_làm cho người lao_động Theo Sở Công_Thương thành_phố Cần_Thơ tổng mức bán_lẻ hàng_hoá và doanh_thu dịch_vụ trong 5 năm từ 2011 2015 của thành_phố trên 316 300 tỷ đồng riêng năm 2015 đạt 80 900 tỷ đồng đứng thứ ba của cả nước chỉ sau Thành_phố Hồ_Chí_Minh và Hà_Nội góp_phần đưa tỷ_lệ của khu_vực III thương_mại dịch_vụ đạt 57 8 trong cơ_cấu kinh_tế của thành_phố Mức tăng_trưởng trong lĩnh_vực này bình_quân trong 5 năm qua là 15 4 Với vị_trí thuận_lợi là trung_tâm của vùng Đồng_bằng Sông_Cửu_Long ngành Dịch_vụ phát_triển nhanh theo hướng đa_dạng_hoá loại_hình tạo nên điểm nhấn khá ấn_tượng làm sôi_động kinh_tế thành_phố Trong 7 tháng đầu năm 2009 tổng giá_trị kim_ngạch xuất_khẩu và doanh_thu dịch_vụ thu ngoại_tệ trên địa_bàn thành_phố ước thực_hiện 447 4 triệu USD đạt 48 2 so kế_hoạch năm và tăng 4 3 so cùng kỳ Trong đó xuất_khẩu hàng_hoá hơn 431 9 triệu USD đạt 48 so kế_hoạch và tăng 1 5 so cùng kỳ dịch_vụ thu ngoại_tệ 15 5 triệu USD đạt 53 45 so kế_hoạch và giảm 4 so cùng kỳ Trong 9 tháng đầu năm 2009 các doanh_nghiệp xuất_khẩu gần 437 000 tấn gạo đạt 82 4 so kế_hoạch năm và tăng 20 2 so cùng kỳ nhưng giá_trị chỉ đạt gần 187 triệu USD giảm 8 về giá_trị Trong đó xuất trực_tiếp 239 000 tấn giá_trị 102 triệu USD xuất uỷ_thác 198 000 tấn 85 triệu USD và cung_ứng cho xuất_khẩu trên 110 000 tấn quy gạo Tổng giá_trị xuất_khẩu hàng_hoá và dịch_vụ thu ngoại_tệ năm 2019 ước 2 162 9 triệu USD đạt 98 31 tăng 4 49 trong đó xuất_khẩu hàng_hoá 1 712 7 triệu USD đạt 97 87 tăng 3 8 dịch_vụ thu ngoại_tệ 450 2 triệu USD vượt 0 04 tăng 7 19 Kim_ngạch nhập_khẩu ước 480 3 triệu USD vượt 0 06 tăng 11 37 Du_lịch đón trên 8 86 triệu lượt khách doanh_thu 4 435 3 tỷ đồng tăng 17 2 Sản_xuất công_nghiệp ước tăng 7 85 so với năm 2018 Tổng mức bán_lẻ hàng_hoá doanh_thu dịch_vụ thực_hiện 134 303 34 tỷ đồng vượt 1 08 Kế_hoạch tăng 11 43 so năm 2018 Tài_chính Ngân_hàng Thành_phố Cần_Thơ hiện_nay là một trung_tâm tài_chính đứng đầu khu_vực ĐBSCL Thành_phố hiện có 46 Tổ trức tín_dụng và 7 Quỹ_tín_dụng nhân_dân đang hoạt_động bao_gồm đủ loại_hình ngân_hàng thương_mại nhà_nước ngân_hàng thương_mại cổ_phần ngân_hàng nước_ngoài ngân_hàng liên_doanh công_ty tài_chính công_ty cho thuê tài_chính với tổng đầu_mối quản_lý là 60 đầu_mối 257 địa_điểm có giao_dịch ngân_hàng hoạt_động không kể hoạt_động ngân_hàng chính_sách Với mạng_lưới này thì hầu_hết các huyện vùng_xa của Cần_Thơ các huyện mới tái_lập thành_lập huyện ít_nhất cũng có 7 TCTD hoạt_động trên địa_bàn Điều này đã tạo điều_kiện thuận_lợi cho người_dân tiếp_cận tín_dụng dịch_vụ ngân_hàng Hiện_tại TP Cần_Thơ là một trong những địa_phương có dư_nợ cho vay lớn nhất khu_vực ĐBSCL Ngay cả khi bị tác_động của dịch COVID 19 tín_dụng vẫn tăng_trưởng dư_nợ cho vay của các TCTD đến hết tháng 4 2020 đạt trên 92 627 tỉ đồng huy_động trên 82 000 tỉ đồng Năng_lực cạnh_tranh Năm 2020 TP Cần_Thơ nằm trong nhóm điều_hành tốt với tổng điểm 68 38 đứng vị_trí thứ 11 63 tỉnh_thành của cả nước giữ vững thứ_hạng và tăng 3 4 điểm so với năm 2018 đứng thứ 4 so với 5 TP trực_thuộc Trung_ương và xếp vị_trí thứ 5 tại ĐBSCL Năng_lực cạnh_tranh của thành_phố không ngừng được cải_thiện qua từng thời_kì Xã_hội Về mặt truyền_thông và thông_tin_đại_chúng Cần_Thơ có các đài_phát_thanh truyền_hình như Đài Tiếng_nói Việt_Nam cơ_quan thường_trú KV ĐBSCL Đài_Phát_thanh Truyền_hình Thành_phố Cần_Thơ Đài_truyền_hình VTV5 Tây_Nam_Bộ VTV9 Ngoài_ra hệ_thống truyền_hình_cáp cũng khá đông_đảo như Truyền_hình_cáp SCTV Truyền_hình_cáp Thành_phố Hồ_Chí_Minh Truyền_hình vệ_tinh DTH direct to home Truyền_hình vệ_tinh K Truyền_hình vệ_tinh VTC và các đài truyền_thanh ở các quận_huyện cùng với đó là các cơ_quan báo_chí như Báo Nhân_Dân Báo Cần_Thơ Canthogov cùng với các trang báo_chí ở khắp các quận_huyện Cần_Thơ có Sân_vận_động Cần_Thơ với sức chứa 50 000 người đồng_thời cũng là sân_vận_động có sức chứa lớn nhất Việt_Nam ở thời_điểm hiện_tại Ngoài các trận đấu của Câu_lạc_bộ Bóng_đá Cần_Thơ ở giải đấu cao thứ hai trong hệ_thống các giải đấu chuyên_nghiệp ở Việt_Nam thì SVĐ còn tổ_chức đua xe môtô Và đây là môn thể_thao được người_dân Cần_Thơ và các tỉnh lân_cận ưa_thích Một năm thường tổ_chức 3 lần đua là vào ngày mùng 4 Tết ngày 30 4 và ngày 2 9 Hiện_nay đội bóng_đá Cần_Thơ đang đá ở Giải Hạng nhất Quốc_gia V league 2 Ngoài_ra còn có Nhà_thi_đấu đa Năng đầu_tư bởi Quân_đội Khu thi_đấu tennis bãi cát quy_mô 8 sân Nhà_thi_đấu bơi_lội và Sân bóng Quân_khu 9 Giáo_dục Tính đến ngày 30 tháng 9 năm 2008 thành_phố Cần_Thơ có 255 trường_học ở các cấp phổ_thông đứng đầu ở khu_vực Đồng_bằng Sông_Cửu_Long Tại các bậc bậc đại_học và cao_đẳng thành_phố có nhiều trường đại_học hàng_đầu khu_vực Đồng_bằng Sông_Cửu_Long Danh_sách các trường Đại_học Cao_đẳng Trung_cấp trên địa_bàn thành_phố Cần_Thơ Riêng thành_phố Cần_Thơ hiện có 9 trường đại_học 16 trường cao_đẳng 1 học_viện 2 phân_hiệu và 12 trường trung_cấp chuyên_nghiệp với tổng_số hơn 76 677 sinh_viên đại_học cao_đẳng và trung_cấp chính_quy chiếm gần 50 số sinh_viên của cả vùng Thành_phố Cần_Thơ có 4 260 người có trình_độ sau_đại_học trong đó có 234 người có trình_độ tiến_sĩ Trường Đại_học Cần_Thơ và trường Đại_học Y_Dược Cần_Thơ là 2 trường có chất_lượng đào_tạo cao giữ được uy_tín hàng_đầu trong khu_vực và cả nước Năm_học 2019 2020 tỷ_lệ học_sinh xét tuyển lớp 1 đạt 100 lớp 6 đạt 99 16 thí_sinh trúng_tuyển vào lớp 10 các trường công_lập tỷ_lệ 90 73 Mạng_lưới y_tế cơ_sở từng bước nâng cao chất_lượng hiện có 82 82 trạm y_tế đạt Bộ Tiêu_chí quốc_gia về y_tế xã tỷ_lệ bác_sĩ vạn dân 14 96 bác_sĩ Văn_hoá văn_nghệ thể_dục thể_thao được quan_tâm đầu_tư Y_tế Trong năm 2008 thành_phố Cần_Thơ có 83 cơ_sở khám_chữa bệnh trực_thuộc Sở Y_tế Trong đó có 12 bệnh_viện 8 phòng_khám đa_khoa khu_vực và 60 trạm y_tế phường_xã tổng_số giường_bệnh là 1 600 giường trong đó các bệnh_viện có 1 300 giường phòng_khám đa_khoa khu_vực có 85 giường trạm y_tế có 215 giường Năm 2009 Cần_Thơ đã có khoảng 58 76 trạm y_tế đạt chuẩn quốc_gia về y_tế xã 97 trạm y_tế có bác_sĩ 96 trạm có nữ hộ_sinh hoặc y_sĩ sản nhi 97 ấp có cán_bộ y_tế 91 có dược_sĩ trung_học Năm 2020 toàn thành_phố có 34 bệnh_viện Trong đó có 28 bệnh_viện đa_khoa chuyên_khoa và 7 tuyến bệnh_viện tại các quận_huyện Tôn_giáo Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2019 toàn thành_phố có 13 tôn_giáo khác nhau đạt 601 330 người nhiều nhất là Phật_giáo Hoà_Hảo có 245 390 người tiếp_theo là Phật_giáo đạt 193 636 người Công_giáo có 119 942 người đạo Cao_Đài có 33 821 người đạo Tin lành có 6 055 người Tứ_Ân_Hiếu_Nghĩa có 1 440 Còn lại các tôn_giáo khác như Tịnh_độ cư_sĩ Phật hội Việt_Nam có 709 người Hồi_giáo có 138 người Bửu_Sơn_Kỳ_Hương có 123 người Baha i giáo có 59 người 11 người theo Minh_Sư_Đạo 5 người theo Minh_Lý_Đạo 1 người theo Bà La_Môn_Văn_hoá Thành_phố Cần_Thơ là địa_bàn cư_trú của nhiều dân_tộc khác nhau Người Khmer ở Cần_Thơ không nhiều chủ_yếu tập_trung chung_quanh chùa hoặc sống rải_rác xen_kẽ với người Việt ở các quận Ninh_Kiều Ô_Môn Thốt_Nốt Người Hoa ở Cần_Thơ chiếm 1 45 dân_số thành_phố với khoảng 15 000 người sống tập_trung ở các Quận Ninh_Kiều Quận Cái_Răng Quận Ô_Môn và huyện Phong_Điền người Hoa gốc Quảng_Đông làm nghề mua_bán người Hoa gốc Hẹ làm nghề thuốc Bắc và người Hoa gốc Hải_Nam làm nghề may_mặc Mặc_dù Cần_Thơ được khám_phá khá muộn Tuy_nhiên Văn_hoá Cần_Thơ vừa mang những nét chung của khu_vực Đồng_bằng sông Cửu_Long đồng_thời cũng mang nét đẹp văn_hoá của vùng_đất Tây Đô_Đặc trưng văn_hoá Tây_Đô được thể_hiện qua nhiều phương_diện ẩm_thực lối sống tín_ngưỡng văn_nghệ Hò_Cần_Thơ là một trong những làn_điệu dân_ca độc_đáo với các loại là hò huê_tình hò cấy và hò mái dài xuất_phát từ những cầu hò của khách thương_hồ lúc rảnh_rỗi cắm sào để tìm bạn hò và đợi con_nước để rời sang bến khác Từ trước đến nay chưa hề có một văn_bản chính_thức nào gọi Cần_Thơ là Tây_Đô cả Tuy_nhiên vì vị_trí địa_lí chiến_lược của nó cả quân_sự lẫn kinh_tế rất thuận_lợi về giao_thông nên mọi lãnh_vực trong toàn khu_vực châu_thổ Sông_Cửu_Long như thương_mại công kỹ_nghệ và quân_sự đều tập_trung tại đây Cần_Thơ xứng_đáng được gọi là thủ_đô của Miền Tây hay Tây Đô_Có_lẽ cái biệt_danh Tây_Đô này có từ năm 1919 Trong một loạt bài du_ký đăng trong tạp_chí Nam_Phong_Tác giả Phạm_Quỳnh một ký_giả Miền Bắc kể lại cảm_xúc của ông khi lần đầu_tiên viếng_thăm Nam_Kỳ_Cần_Thơ có cái vẻ mỹ_miều xinh_xắn sạch_sẽ phòng quáng thật xứng tên làm tỉnh đầu miền tây La capitale de L Ouest_Tây_Đô_Đường phố thênh_thang nhà_cửa san_sát các nhà_buôn Tây cũng nhiều hơn có chỗ coi xinh_đẹp hơn ở Sài_Gòn Hơn thế nữa từ hồi mới thành_lập qua biết_bao_nhiêu chế_độ đổi_thay hoàn_cảnh địa_lý lịch_sử kinh_tế văn_hoá chính_trị văn_hoá xã_hội của Cần_Thơ vẫn cứ tiếp_tục tồn_tại và phát_triển không ngừng Chính điều này là nền_tảng khiến nhiều người ở nhiều nơi không ai bảo ai cứ tiếp_tục gọi Cần_thơ là Tây Đô_Cần_Thơ cũng là quê_hương của nhiều người nổi_tiếng như Châu_Văn_Liêm_Út Trà_Ôn Về mặt tín_ngưỡng văn_hoá việc thờ_cúng sinh_hoạt lễ_hội của các ngôi đình ở Cần_Thơ không khác mấy so với các ngôi đình ở Nam_Bộ Một_số ngôi đình nổi_tiếng ở Cần_Thơ như đình Bình_Thuỷ thờ các nhân_vật nổi_tiếng như Đinh_Công_Chánh_Trần Hưng_Đạo_Bùi_Hữu Nghĩa Cần_Thơ từ xưa từng được biết đến qua câu ca_dao Du_lịch Năm 2019 du_lịch Cần_Thơ đón 8 8 triệu lượt khách tăng 4 6 so cùng kỳ năm 2018 Khách lưu_trú đạt trên 3 triệu lượt tăng 13 1 trong đó lưu_trú quốc_tế đạt trên 409 000 lượt khách tăng 12 4 so với cùng kỳ năm Tổng doanh_thu từ du_lịch đạt trên 4 435 tỉ đồng tăng 17 2 so với cùng kỳ năm Năm qua Hiệp_hội Du_lịch TP Cần_Thơ đã kết_nạp thêm 13 hội_viên mới nâng tổng_số hội_viên lên 82 Hiện hiệp_hội có 8 câu_lạc_bộ bao_gồm Khách_sạn Lữ_hành Vận_chuyển Hướng_dẫn_viên du_lịch Quần_vợt Điểm vườn du_lịch quận Cái_Răng Điểm vườn du_lịch huyện Phong_Điền Bếp ngon Phương_Nam_Hiệp hội Du_lịch đã phối_hợp với Sở Văn_hoá Thể_thao và Du_lịch thành_phố khảo_sát và công_nhận 2 điểm du_lịch tiêu_biểu cấp thành_phố năm 2019 Điểm du_lịch ẩm_thực chay Hakia_Garden Vườn sinh_thái Xẻo_Nhum nâng tổng_số số điểm du_lịch tiêubiểu cấp thành_phố năm 2019 Điểm du_lịch ẩm_thực chay Hakia_Garden Vườn sinh_thái Xẻo_Nhum nâng tổng_số số điểm du_lịch tiêu_biểu cấp thành_phố lên 15 điểm được công_nhận Hiệp_hội Du_lịch thành_phố cũng đã mở_rộng các mối quan_hệ kết_nối ký_kết hợp_tác du_lịch với Hiệp_hội Du_lịch tỉnh Thái_Nguyên Ninh_Thuận Bà_Rịa_Vũng_Tàu Trên những kết_quả đạt được năm 2020 Hiệp_hội Du_lịch thành_phố tiếp_tục phát_huy việc kết_nối mở_rộng các hoạt_động của các câu_lạc_bộ tiếp_tục khảo_sát nâng chất và xây_dựng hệ_thống các điểm du_lịch tiêu_biểu của thành_phố các điểm du_lịch tiêu_biểu cấp ĐBSCL tăng_cường công_tác quảng_bá xúc_tiến và liên_kết với các tỉnh_thành có kết_nối với du_lịch Cần_Thơ Dịp này Hiệp_hội Du_lịch thành_phố cũng trao giấy khen cho các tập_thể và cá_nhân đạt thành_tích xuất_sắc trong năm 2019 tích_cực tham_gia hoạt_động vớt rác trên sông Ngoài_ra thành_phố còn có nhiều đền chùa như chùa Nam_Nhã chùa Ông Cần_Thơ chợ_nổi Cái_Răng và chùa Long_Quang_Cần_Thơ Một_số nơi du_lịch dành cho khách du_lịch như đình Bình_Thuỷ bến Ninh_Kiều chợ_nổi Phong_Điền khu di_tích Giàn_Gừa và nhiều nơi khác Một_số nhân_vật nổi_tiếng người Cần_Thơ Chính_trị BULLET Hồ_Hữu_Tường là một Chính_trị_gia Nhà_văn Nhà_báo người Việt_Nam BULLET Lê_Vũ_Hùng là 1 Nhà_giáo Việt_Nam Thứ_Trưởng bộ giáo_dục và đào_tạo Việt_Nam ông sinh ngày 21 12 1952 tại Cần_Thơ và mất ngày 27 5 2003 tại Hà_Nội BULLET Lưu_Hữu_Phước sinh ngày 12 9 1921 tại Ô_Môn Cần_Thơ và mất ngày 8 6 1989 tại Thành_phố Hồ_Chí_Minh là một Nhạc_sĩ người Việt_Nam Ông là Giáo_sư Viện_sĩ Nhà lý_luận Âm_nhạc Nguyên bộ_trưởng Bộ thông_tin văn_hoá của Chính_phủ Cách_mạng lâm_thời Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà nguyên đại biểu quốc_hội Chủ_nhiệm Uỷ_ban văn_hoá và giáo_dục nước Cộng_hoà_Xã_hội_Chủ_nghĩa_Việt_Nam BULLET Mai_Văn_Bộ sinh ngày 1918 2002 tại Cần_Thơ một tri_thức Nam_Bộ là 1 trong 3 người của bộ ba Huỳnh_Mai_Lưu nổi_tiếng Cố_Đại sứ nước Cộng_hoà_Xã_hội_Chủ_nghĩa_Việt_Nam tại Cộng_hoà Pháp Vương_quốc Bỉ Ý Hà_Lan Luxembourg BULLET Nguyễn_Thanh_Thiên sinh ngày 9 tháng 4 năm 1961 là thẩm_phán cao_cấp người Việt_Nam Ông hiện là Chánh_án Toà_án nhân_dân thành_phố Cần_Thơ Ông là đảng_viên của Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam BULLET Nguyễn_Văn_Tính sinh ngày 15 tháng 3 năm 1961 quê_quán ở P An_Hoà quận Ninh_Kiều TP Cần_Thơ là Đại_tá Quân_đội nhân_dân Việt_Nam Đại_biểu Quốc_hội Việt_Nam khoá 13 thuộc đoàn đại_biểu Hậu_Giang Chính_uỷ Bộ_Chỉ_huy quân_sự tỉnh Hậu_Giang BULLET Đa_Minh Nguyễn_Văn Mạnh sinh năm 1955 tại Cần_Thơ là một giám_mục người Việt của Giáo_hội Công_giáo Roma_Ông hiện giữ chức giám_mục chính toà Giáo_phận Đà_Lạt và Chủ_tịch Uỷ_ban Mục vụ Gia_đình trực_thuộc Hội_đồng Giám_mục Việt_Nam nhiệm_kỳ 2019 2022 Trước khi trở_thành giám_mục chính toà Đà_Lạt ông từng đảm_nhận vai_trò giám_mục phó giáo_phận này từ năm 2017 đến năm 2019 Văn_hoá Lê_Quang_Chiểu là 1 Nhà_thơ cận_đại Việt_Nam Ông là nhà soạn_giả Quốc_âm thi hợp_tuyển được các nhà_nghiên_cứu văn_học xác_định là tập thơ chữ Quốc_ngữ in đầu_tiên ở Việt_Nam Bùi_Hữu_Nghĩa 1807 1872 tại Quận Bình_Thuỷ hay Thủ_Khoa Nghĩa trước có tên là_là Bùi_Quang_Nghĩa hiệu Nghi_Chi là quan nhà Nguyễn là nhà_thơ và là nhà soạn tuồng Việt_Nam Nguyễn_Trọng_Quyền_Nghệ danh Mộc_Quán 1876 1953 tên thật là Nguyễn_Trọng_Quyền là một soạn_giả lớn khai_sinh dòng sân_khấu cải_lương tuồng Tàu được suy_tôn là Hậu tổ cải_lương Huỳnh_Anh 2 tháng 1 năm 1932 13 tháng 12 năm 2013 là nhạc_sĩ nhạc_công nổi_tiếng trước 1975 thời Việt_Nam Cộng_hoà Ông là tác_giả của một_số ca_khúc được nhiều người biết đến như Mưa rừng Kiếp cầm ca và Rừng lá thay chưa Lana_Condor_Lana_Therese Condor tên thật là Trần_Đồng_Lan sinh ngày 11 tháng 5 năm 1997 tại Cần_Thơ là một nữ Diễn_viên và Vũ_công người Việt_Nam Cô diễn_xuất lần đầu với vai diễn Jubilation_Lee_Jubilee trong bộ phim siêu anh_hùng năm 2016 và có vai chính đầu_tiên là Lara_Jean_Covey trong bộ phim năm 2018 của bộ phim To_All the Boys I ve Loved_Before_Cô trở_thành sao với vai Koyomi_K trong bộ phim khoa_học_viễn_tưởng 2019 và sẽ đóng vai Saya_Kuroki trong bộ phim_truyền_hình sắp tới của Syfy_Deadly_Class_Nhan Phúc_Vinh sinh ngày 27 tháng 6 năm 1986 tại Cần_Thơ là nam diễn_viên điện_ảnh truyền_hình Việt_Nam anh đã đạt nhiều giải_thưởng lớn như Giải Mai_Vàng_Cánh_Diều Vàng HTV Awards_Liên hoan phim Việt_Nam Phạm_Lưu_Tuấn_Tài được biết với nghệ_danh Isaac hay Isaac_Phạm sinh ngày 13 tháng 6 năm 1988 là một ca_sĩ người dẫn_chương_trình và diễn_viên người Việt_Nam Anh thành_danh trong sự_nghiệp ca_hát với tư_cách trưởng nhóm nhạc 365 từ năm 2010 đến năm 2016 khi nhóm ngừng hoạt_động Sau đó Isaac chính_thức solo riêng Quốc_Trường tên đầy_đủ Nguyễn_Quốc_Trường sinh năm 1988 là một nam diễn_viên người Việt_Nam Anh từng xuất_thân là một người_mẫu ở Cần_Thơ sau đó trở_thành diễn_viên Từ năm 2008 anh bắt_đầu tham_gia phim_truyền_hình anh luôn miệt_mài với nhiều vai diễn lớn_nhỏ Đến năm 2018 anh tạo được ấn_tượng mạnh với vai nhân_tình đểu_giả của Hân_Thuý_Ngân trong phim Gạo_nếp gạo_tẻ Đến năm 2019 anh toả sáng trên bầu_trời nghệ_thuật với vai Vũ trong phim Về nhà đi con VTV1 với vai này anh đã tạo nên điểm sáng_rực rỡ trong sự_nghiệp diễn_xuất của mình Trọng_Hữu là một nghệ_sĩ vọng_cổ Ông được Nhà_nước Việt_Nam phong_tặng danh_hiệu Nghệ_sĩ_Ưu_tú năm 1997 và Nghệ_sĩ_Nhân_dân năm 2016 Người ta hay gọi ông là Người nông_dân hát cải_lương vì những vai diễn của ông đa_số đều đi chân trần xuất_thân ở vùng sông_nước Nam_Bộ và những vai diễn đó đều chân_chất mộc_mạc đậm chất miền quê Tám_Danh tên thật Nguyễn_Phương_Danh 1901 9 tháng 3 năm 1976 là đạo_diễn diễn_viên cải_lương một trong những cây đại_thụ của sân_khấu cải_lương Ông có nhiều đóng_góp lớn trong cách_tân cải_lương là người đầu_tiên đưa môn võ_nghệ thuật lên sân_khấu này Nghệ_sĩ Tám_Danh còn là võ_sư nổi_tiếng Ông đã được truy_tặng danh_hiệu Nghệ_sĩ_Nhân_dân đợt 1 1984 Trần_Kiết_Tường sinh năm 1924 1999 tại làng Thới_Thạnh tổng Thới_Bảo quận Ô_Môn Tỉnh Cần_Thơ ngày_nay thuộc thành_phố Cần_Thơ là một Nhạc_sĩ người Việt_Nam Ông là tác_giả của ca_khúc nổi_tiếng Hồ_Chí_Minh đẹp nhất tên Người Võ_Minh_Lâm sinh năm 1989 tại Cần_Thơ là một Nghệ_sĩ Cải_lương Việt_Nam Anh là thí_sinh nhỏ_tuổi nhất và cũng là người đầu_tiên đoạt giải Chuông vàng vọng_cổ truyền_hình khi giải này được tổ_chức năm 2006 Cao_Thái_Hà sinh ngày 20 4 1990 tại thành_phố Cần_Thơ cô sống và làm_việc chủ_yếu tại Thành_phố Hồ_Chí_Minh Việt_Nam Cô là Diễn_viên trẻ triển_vọng của làng điện_ảnh Việt_Nam Cô được khán_giả biết đến nhiều nhất qua vai diễn Oanh t rong bộ phim_truyền_hình Đồng_tiền quỷ ám Thể_thao Nguyễn_Thị_Ánh_Viên sinh ngày 9 tháng 11 năm 1996 tại ấp Ba Cau xã Giai_Xuân huyện Phong_Điền thành_phố Cần_Thơ là 1 nữ vận_động_viên thuộc đội_tuyển bơi_lội quốc_gia Việt_Nam Khi 19 tuổi cô đã giành 8 huy_chương vàng 1 huy_chương bạc 1 huy_chương đồng cho Việt_Nam và phá 8 kỷ_lục và được công_nhận là vận_động_viên ngoài Singapore xuất_sắc nhất tại Đại_hội Thể_thao Đông_Nam_Á 2015 ở Singapore với 8 huy_chương vàng giành được Ánh_Viên là người giành nhiều huy_chương vàng thứ 2 sau vận_động_viên bơi_lội nam Joseph_Schooling của Singapore tại SEA_Games 28 Cô còn đứng thứ 25 thế_giới cự_ly 400m tự_do của nữ và thứ 9 thế_giới nội_dung 400m hỗn_hợp Năm 2015 cô là đại_uý quân_đội trẻ nhất tại Việt_Nam và được tặng Huân_chương lao_động hạng nhì Trần_Chí_Công sinh ngày 25 4 1983 tại Cần_Thơ là cầu_thủ bóng_đá của Câu_lạc_bộ bóng_đá Long_An Vị_trí sở_trường của anh là hậu_vệ Là một trong những cầu_thủ tiêu_biểu của bóng_đá Việt_Nam được chọn vào đội_tuyển năm 2008 Người_mẫu Ngô_Tiến_Đoàn sinh năm 1983 quê ở Cần_Thơ là người giành giải nhất cuộc thi Manhunt Việt_Nam 2006 và Mister_International 2008 Anh có hình_thể được xem như hoàn_hảo cao 1 83 m nặng 80 kg với các số_đo 99 80 99 Bùi_Thị_Diễm sinh năm 1984 là một nữ diễn_viên người_mẫu hoa_hậu Việt_Nam Cô từng đăng_quang hoa_hậu trong cuộc thi Hoa_hậu phụ_nữ Việt_Nam qua ảnh năm 2004 Chồng cô là Nguyễn_Xuân_Anh nguyên Chủ_tịch Hội_đồng_nhân_dân thành_phố Đà_Nẵng Lilly_Nguyễn_sinh năm 1993 cao 1m73 có mẹ là người Việt và bố là người Canada nên cô sở_hữu gương_mặt lai rất quyến_rũ Cô sinh ra ở Cần_Thơ nhưng lớn lên tại Canada Tuy_nhiên cô lại không chọn Canada làm nơi lập_nghiệp của mình mà quyết_tâm tìm cơ_hội phát_triển ở thị_trường châu_Á bắt_đầu bằng nghề người_mẫu ảnh ở Thái_Lan năm 17 tuổi Năm 2013 Lilly lấy danh_nghĩa đại_diện Việt_Nam đăng_kí tham_gia chương_trình truyền_hình thực_tế về người_mẫu mang tên Supermodel_Me_Vượt qua nhiều đối_thủ sừng_sỏ Lilly đã lọt vào top 4 thí_sinh xuất_sắc nhất của mùa giải năm đó Cũng từ đây sự_nghiệp người_mẫu của cô bước sang trang mới khi Lilly được nhiều người biết đến hơn Năm 2014 cô về Việt_Nam và từng đầu_quân vào công_ty người_mẫu Venus dưới sự quản_lý của ông_bầu Vũ_Khắc_Tiệp Nguyễn_Huỳnh_Kim_Duyên sinh ngày 19 tháng 10 năm 1995 tại Cần_Thơ là một Á_hậu và Người_mẫu người Việt_Nam Cô là Á_hậu 1 cuộc thi Hoa_hậu Hoàn_vũ Việt_Nam 2019 Giao_thông Hạ_tầng Thành_phố Cần_Thơ được cấp_điện chủ_yếu từ lưới_điện quốc_gia qua đường_dây 220KV cung_cấp điện cho thành_phố qua đường_dây 110KV và 6 trạm biến_áp Ngoài nguồn cung_cấp trên thành_phố được Thủ_tướng Chính_phủ cho_phép xây_dựng dự_án Trung_tâm điện_lực Ô_Môn với tổng công_suất cho 4 nhà_máy với công xuất 2 700MW Cần_Thơ nằm bên bờ phía nam sông Hậu một bộ_phận của sông Mê_Kông chảy qua 6 quốc_gia đặc_biệt là phần trung và hạ_lưu chảy qua Lào Thái_Lan và Campuchia Các tàu có trọng_tải lớn trên 1 000 tấn có_thể đi các nước và đến Cần_Thơ dễ_dàng Ngoài_ra tuyến Cần_Thơ Xà_No_Cái_Tư là cầu_nối quan_trọng giữa Thành_phố Hồ_Chí_Minh tỉnh Hậu_Giang và Cà_Mau Hệ_thống bưu_điện viễn_thông của thành_phố Cần_Thơ gồm 1 bưu_điện trung_tâm 4 bưu_điện huyện đủ điều_kiện cung_cấp thông_tin liên_lạc giữa Cần_Thơ với các nước trên thế_giới Về Bưu_chính có 01 doanh_nghiệp nhà_nước và hơn 24 doanh_nghiệp tư_nhân đóng trên địa_bàn đảm_nhận có hệ_thống ổn_định với 35 bưu_cục 48 điểm bưu_điện văn_hoá xã và 216 đại_lý bưu_điện điểm giao_dịch chuyển_phát Cần_Thơ có 2 nhà_máy cấp nước_sạch có công_suất 70 000 m³ ngày và dự_kiến xây_dựng thêm một_số nhà_máy để có_thể cung_cấp nước_sạch 200 000 m³ ngày Toàn thành_phố có 2 762 84 km đường_bộ trong đó có 123 715 km đường_quốc_lộ 183 85 km đường tỉnh 332 87 km đường huyện 153 33 km đường đô_thị 1 969 074 km đường ấp xã khu_phố Mạng_lưới đường_thuỷ trên địa_bàn có tổng chiều dài 1 157 km trong đó có khoảng 619 km có khả_năng vận_tải cho loại phương_tiện trọng_tải từ 30 tấn trở lên Các tuyến đường_sông do quận_huyện quản_lý gồm 40 tuyến với tổng chiều dài 405 05 km đảm_bảo cho phương_tiện trọng_tải từ 15 60 tấn hoạt_động Đường_hàng_không Ngoài_ra Thành_phố Cần_Thơ còn có Sân_bay Cần_Thơ là sân_bay lớn nhất khu_vực đồng_bằng sông Cửu_Long đã chính_thức đi vào hoạt_động khai_thác thương_mại các tuyến quốc_nội từ ngày 3 tháng 1 năm 2009 và mở các tuyến bay quốc_tế vào cuối năm 2010 Với 4 hãng hàng_không hiện_nay đang khai_thác như Vietnam_Airlines_Vietjet_Air Vasco_Bamboo_Airways_Các chuyến bay trong nước đi đến Hà_Nội Hải_Phòng Đà_Nẵng Vinh_Nghệ_An_Đà Lạt_Lâm_Đồng_Quy Nhơn_Bình_Định_Côn Đảo Bà_Rịa_Vũng_Tàu Phú_Quốc Thọ_Xuân Thanh_Hoá Các chuyến bay quốc_tế đi đến các thành_phố trong khu_vực như Đài_Bắc_Cao_Hùng_Kuala Lumpur_Bangkok_Đường sắt Dự_án đường_sắt cao_tốc Thành_phố Hồ_Chí_Minh Cần_Thơ Có chiều dài 139 km Dịch_vụ này là đường_ray đôi mới nhất khổ đường_ray 1 435 mm dành cho đường_sắt tốc_độ cao và tốc_độ cao trên thế_giới Toàn tuyến có 10 ga Điểm đầu là ga Tân_Kiên_Huyện_Bình_Chánh Thành_phố Hồ_Chí_Minh điểm cuối ga Cái_Răng Quận Cái_Răng Thành_phố Cần_Thơ Đường_sắt đô_thị Cần_Thơ Có tổng chiều dài 38 8 km đi qua địa_bàn Quận Ô_Môn Quận Bình_Thuỷ Quận Ninh_Kiều Quận Cái_Răng Theo Quyết_định 3522 QĐ UBND của UBND thành_phố Cần_Thơ về việc phê_duyệt điều_chỉnh Quy_hoạch phát_triển giao_thông vận_tải thành_phố Cần_Thơ đến năm 2030 thành_phố Cần_Thơ là đô_thị trung_tâm của vùng ĐBSCL vì_vậy đường_sắt đô_thị được xác_định là trục xương_sống của giao_thông công_cộng Hệ_thống đường_sắt đô_thị tại Cần_Thơ sẽ bao_gồm 1 tuyến trên cao có lộ_trình từ Bến_xe Ô_Môn theo QL 91 đến khu công_nghiệp Trà_Nóc qua Lê_Hồng_Phong dọc theo Cách_Mạng_tháng_Tám qua bến_xe Cần_Thơ vào trung_tâm Cần_Thơ theo Trần_Hưng_Đạo_Lý Tự_Trọng công_viên Lưu_Hữu_Phước sau đó rẽ hai nhánh sang cảng Cái_Cui và nút giao QL 1 mới Cảng biển hàng không logistics Ngoài_ra hệ_thống cảng của Cần_Thơ đang được nâng_cấp gồm Cảng Cần_Thơ có_thể tiếp_nhận tàu_tàu biển có tải_trọng 10 000 20 000 DWT cảng Trà_Nóc có 3 kho chứa lớn với dung_lượng 40 000 tấn khối_lượng hàng_hoá thông_qua cảng có_thể đạt 200 000 tấn năm có_thể tiếp_nhận tàu 2 500 DWT Cảng Cái_Cui là cảng mới được xây_dựng có_thể phục_vụ cho tàu từ 10 000 20 000 DWT khối_lượng hàng_hoá thông_qua cảng là 4 2 triệu tấn năm Đường_bộ Quốc_lộ 1 Quốc_lộ 91 Quốc_lộ 91B và Quốc_lộ 91C Nam_Sông_Hậu_Quốc lộ 61C và Quốc_lộ 80 nối các trung_tâm Thành_phố thuộc Đồng_bằng sông Cửu_Long với Thành_phố Cần_Thơ Tương_lai đang nâng_cấp và mở_rộng quốc_lộ 80 Quốc_lộ Quốc_lộ 91C Nam_Sông_Hậu đoạn từ ngã năm cầu Cần_Thơ đến cảng Cái_Cui tuyến tránh thành_phố Long_Xuyên đoạn Thốt_Nốt Lộ_Tẻ nâng_cấp mở_rộng QL91 đoạn Km0 Km7 Bên cạnh đó kiến_nghị Bộ GTVT ủng_hộ và đề_xuất Thủ_tướng Chính_phủ chấp_thuận chủ_trương giao Cần_Thơ làm chủ đầu_tư thực_hiện dự_án mở_rộng tuyến QL61C đường nối Vị_Thanh Cần_Thơ đối_với đoạn qua địa_phận Cần_Thơ với chiều dài 10 2 km quy_mô 4 làn xe tổng mức đầu_tư dự_kiến là 978 tỷ đồng_bằng nguồn vốn ngân_sách trung_ương giai_đoạn 2021 2025 và xây_dựng Cầu Vàm_Cống nối Cần_Thơ và Đồng_Tháp Các tuyến cao_tốc đang được đầu_tư và hình_thành như Cao_tốc Lộ_Tẻ_Rạch_Sỏi nối_liền tỉnh Kiên_Giang và huyện Vĩnh_Thạnh Cao_tốc Châu_Đốc Cần_Thơ Sóc_Trăng Cao_tốc Cần_Thơ Bạc_Liêu Cao_tốc Mỹ_Thuận_Cần_Thơ_Đường đô_thị Hiện_nay hạ_tầng giao_thông của TP đã và đang có những dự_án được đưa vào khai_thác như cầu Quang_Trung đơn_nguyên 2 nối_liền hai quận Ninh_Kiều và quận Cái_Răng cầu Vàm_Cống nối_liền quận Thốt_Nốt và huyện Lấp_Vò tỉnh Đồng_Tháp Các dự_án được đầu_tư như tuyến đường_vành_đai phía Tây nối_liền quận Ô_Môn Bình_Thuỷ Ninh_Kiều Cái_Răng và huyện Phong_Điền Cần_Thơ dự_án đường tỉnh 922 nối_liền 4 quận_huyện của TP như quận Bình_Thuỷ Ô_Môn Thới_Lai_Cờ_Đỏ Đường Trần_Hoàng_Na và cầu Trần_Hoàng_Na nối 2 quận Ninh_Kiều và quận Cái_Răng Đầu_tư xây_dựng 4 cầu_vượt thép tại 4 nút giao_thông đường 30 tháng 4 Nguyễn_Văn_Linh_Đường 3 tháng 2 đường Nguyễn_Văn_Linh_Đường Võ_Văn_Kiệt_Mậu Thân_Đường 3 tháng 2 đường Trần_Hưng_Đạo_Cải tạo 167 tuyến đường khắp nội_đô thành_phố Thành_phố kết_nghĩa Ngoài_ra chính_quyền thành_phố đang nỗ_lực tạo điều_kiện thuận_lợi nhất để kết_nối thông_tin với các đối_tác Nhật_Bản như thành_lập Văn_phòng Japan_Desk tại Cần_Thơ 2 Văn_phòng liên_lạc tại Ōsaka và Tokyo_Về ngoại_giao_nhân_dân Hội hữu_nghị Việt_Nam Nhật_Bản TP Cần_Thơ đã ký_kết hợp_tác với 6 Chi_hội hữu_nghị Nhật_Việt của Nhật_Bản và thường_xuyên tổ_chức các hoạt_động trao_đổi đoàn thông_qua các sự_kiện lớn của địa_phương Khởi_nghiệp Mạng_lưới liên_kết Hệ_sinh_thái KNÐMST TP Cần_Thơ CanTho_Startup_Ecosystem và Mạng_lưới Vườn_ươm Đồng_bằng sông Cửu_Long TP_Cần Thơ còn là thành_viên Mạng_lưới Khởi_nghiệp ÐBSCL Mekong_Startup_Network với 23 thành_viên thuộc các tỉnh_thành Đồng_bằng sông Cửu_Long_Trên địa_bàn thành_phố hiện có 6 không_gian làm_việc chung nhằm giúp kết_nối hoạt_động khởi_nghiệp sáng_tạo cho sinh_viên doanh_nghiệp những dự_án startups mới tại TP Cần_Thơ cũng như các địa_phương trong vùng Liên_kết ngoài BULLET Thành_phố Cần_Thơ

Cần_Thơ

GNU GNU là một hệ_điều_hành và bộ sưu_tập phần_mềm máy_tính phong_phú GNU bao_gồm toàn_bộ phần_mềm tự_do hầu_hết được cấp phép theo General_Public_License_GPL của GNU Project_GNU là một kiểu viết tắt đệ quy của GNU s Not_Unix nó được chọn bởi thiết_kế của GNU là tương_tự Unix nhưng khác với Unix vì nó là phần_mềm miễn_phí và không có mã Unix_Dự án GNU bao_gồm nhân hệ_điều_hành GNU Hurd vốn là trọng_tâm ban_đầu của Free_Software_Foundation_FSF Tuy_nhiên với trạng_thái của hạt_nhân Hurd là chưa sẵn_sàng ra_mắt các hạt_nhân phi GNU phổ_biến nhất_là nhân Linux cũng có_thể được sử_dụng với phần_mềm GNU Sự kết_hợp giữa GNU và Linux đã trở_nên phổ_biến đến mức bộ đôi này thường được gọi tắt là Linux hoặc ít thường_xuyên hơn GNU Linux xem Tranh_cãi về đặt tên GNU Linux_Richard_Stallman người sáng_lập dự_án xem GNU như một phương_tiện kỹ_thuật để kết_thúc xã_hội Liên_quan đến Lawrence_Lessig trong phần giới_thiệu về ấn_bản thứ hai của cuốn sách Free_Software_Free_Society của mình Stallman đã viết về các khía_cạnh xã_hội của phần_mềm và cách Phần_mềm tự_do có_thể tạo ra công bằng và xã_hội Lịch_sử Việc phát_triển hệ_điều_hành GNU được Richard_Stallman khởi_xướng khi ông làm_việc tại Phòng_thí_nghiệm trí_tuệ_nhân_tạo MIT Nó được gọi là Dự_án GNU và được công_bố công_khai vào ngày 27 tháng 9 năm 1983 trên các nhóm tin net unix wizards và net usoft bởi Stallman_Việc phát_triển phần_mềm bắt_đầu vào ngày 5 tháng 1 năm 1984 khi Stallman nghỉ_việc tại Phòng_thí_nghiệm để họ không_thể đòi quyền_sở_hữu hoặc can_thiệp vào việc phân_phối các thành_phần GNU dưới dạng phần_mềm tự_do Richard_Stallman đã chọn tên bằng cách sử_dụng nhiều cách chơi_chữ khác nhau bao_gồm cả bài hát The_Gnu_Mục tiêu là ra_mắt một hệ_điều_hành phần_mềm hoàn_toàn tự_do Stallman muốn người dùng máy_tính được tự_do nghiên_cứu mã nguồn của phần_mềm họ sử_dụng chia_sẻ phần_mềm với người khác sửa_đổi hành_vi của phần_mềm và xuất_bản các phiên_bản phần_mềm được sửa_đổi của riêng họ Triết_lý này sau đó đã được xuất_bản thành Tuyên_ngôn GNU vào tháng 3 năm 1985 Kinh_nghiệm của Richard_Stallman với Incompatible_Timesharing_System_ITS một hệ_điều_hành ban_đầu được viết bằng hợp ngữ đã trở_nên lỗi_thời do PDP 10 bị ngừng phát_triển kiến_trúc máy_tính mà ITS đã viết dẫn đến một quyết_định rằng hệ_thống di_động là cần_thiết Do_đó ông đã quyết_định rằng sự phát_triển sẽ được bắt_đầu bằng C và Lisp làm ngôn_ngữ_lập_trình hệ_thống và GNU sẽ tương_thích với Unix Vào thời_điểm đó Unix đã là một hệ_điều_hành độc_quyền phổ_biến Thiết_kế của Unix là mô đun do_đó nó có_thể được thực_hiện lại từng phần Phần_lớn các phần_mềm cần_thiết phải được viết từ đầu nhưng các thành_phần phần_mềm miễn_phí của bên thứ ba tương_thích hiện có cũng được sử_dụng như hệ_thống sắp chữ TeX_X_Window_System và microkernel Mach tạo thành nền_tảng của lõi GNU Mach của GNU Hurd hạt_nhân chính_thức của GNU Ngoại_trừ các thành_phần bên thứ ba nói trên hầu_hết GNU đã được các tình_nguyện_viên viết một_số trong thời_gian rảnh_rỗi một_số được trả bởi các công_ty tổ_chức giáo_dục và các tổ_chức phi lợi_nhuận khác Tháng 10 năm 1985 Stallman đã thành_lập Free_Software_Foundation_FSF Vào cuối những năm 1980 và 1990 FSF đã thuê các nhà_phát_triển phần_mềm viết phần_mềm cần_thiết cho GNU Khi GNU trở_nên nổi_bật các doanh_nghiệp quan_tâm bắt_đầu đóng_góp vào việc phát_triển hoặc bán phần_mềm và hỗ_trợ kỹ_thuật của GNU Nổi_bật và thành_công nhất trong số này là Cygnus_Solutions bây_giờ là một phần của Red_Hat_Thành phần Các thành_phần cơ_bản của hệ_thống bao_gồm GNU Compiler_Collection_GCC_GNU C library glibc và GNU Core_Utilities coreutils cũng bao_gồm GNU Debugger_GDB_GNU_Binary Utilities binutils GNU Bash shell Các nhà_phát_triển GNU đã đóng_góp cho các ports Linux của các ứng_dụng và tiện_ích GNU hiện cũng được sử_dụng rộng_rãi trên các hệ_điều_hành khác như các biến_thể BSD Solaris và macOS Nhiều chương_trình GNU đã được port đến các hệ_điều_hành khác bao_gồm cả các nền_tảng độc_quyền như Microsoft Windows và macOS Các chương_trình GNU đã được chứng_minh là đáng tin_cậy hơn so với các đối_chiếu Unix độc_quyền của chúng Tính đến tháng 11 năm 2015 có tổng_số 466 gói GNU bao_gồm ngừng hoạt_động loại_trừ 383 được lưu_trữ trên trang_web phát_triển GNU chính_thức Biến_thể GNU Hạt_nhân chính_thức của GNU Project là GNU Hurd microkernel tuy_nhiên vào năm 2012 Linux kernel trở_thành một phần chính_thức của GNU Project với Linux libre một biến_thể của Linux với tất_cả các thành_phần độc_quyền được loại_bỏ Với bản phát_hành Debian_GNU_Hurd 2015 ngày 30 4 2015 GNU OS hiện cung_cấp các thành_phần để hợp lại thành một hệ_điều_hành mà người dùng có_thể cài_đặt và sử_dụng trên máy_tính Việc này bao_gồm hạt_nhân GNU Hurd hiện đang ở trạng_thái tiền phát_hành Trang trạng_thái Hurd nói rằng nó có_thể chưa sẵn_sàng để đưa vào sử_dụng vì vẫn còn một_số lỗi và thiếu tính_năng Tuy_nhiên đây phải là cơ_sở tốt để phát_triển thêm và sử_dụng ứng_dụng không quan_trọng Do Hurd chưa sẵn_sàng để đưa vào sử_dụng trong thực_tế các hệ_điều_hành này là các bản phân_phối Linux_Chúng chứa nhân Linux các thành_phần GNU và phần_mềm từ nhiều dự_án phần_mềm tự_do khác Nhìn vào tất_cả các mã chương_trình có trong bản phân_phối Ubuntu_Linux vào năm 2011 GNU bao_gồm 8 13 trong GNOME và Linux kernel 6 tăng lên 9 khi bao_gồm các phụ_thuộc trực_tiếp của nó Các hạt_nhân khác như FreeBSD cũng hoạt_động cùng với phần_mềm GNU để tạo thành một hệ_điều_hành hoạt_động FSF cho trì rằng một hệ_điều_hành được xây_dựng bằng nhân Linux và các công_cụ và tiện_ích GNU nên được coi là một biến_thể của GNU và thúc_đẩy thuật_ngữ GNU Linux cho các hệ_thống đó dẫn đến tranh_cãi về đặt tên GNU Linux_GNU_Project đã phê_duyệt các bản phân_phối Linux như gNewSense Trisquel và Parabola_GNU_Linux libre Các biến_thể GNU khác không sử_dụng Hurd làm hạt_nhân bao_gồm Debian_GNU kFreeBSD và Debian_GNU_NetBSD mang lại kết_quả ban_đầu cho GNU trên kernel BSD Bản_quyền giấy_phép GNU và quản_lý GNU Project khuyến_nghị rằng những người đóng_góp gán bản_quyền cho các gói GNU cho Quỹ phần_mềm tự_do mặc_dù Quỹ phần_mềm tự_do cho rằng có_thể chấp_nhận phát_hành các thay_đổi nhỏ cho một dự_án hiện theo Phạm_vi công_cộng Tuy_nhiên điều này là không bắt_buộc các nhà bảo_trì gói có_thể giữ bản_quyền đối_với các gói GNU mà họ duy_trì mặc_dù chỉ có chủ bản_quyền mới có_thể thực_thi giấy_phép được sử_dụng như GNU GPL nên người giữ bản_quyền trong trường_hợp này thi_hành nó thay_vì Free_Software_Foundation_Để phát_triển phần_mềm cần_thiết Stallman đã viết một giấy_phép gọi là GNU General_Public_License ban_đầu gọi là Emacs_General_Public_License với mục_tiêu đảm_bảo người dùng tự_do chia_sẻ và tự_do thay_đổi phần_mềm Stallman đã viết giấy_phép này sau kinh_nghiệm của mình với James_Gosling và một chương_trình có tên UniPress về một cuộc tranh_cãi xung_quanh việc sử_dụng mã phần_mềm trong chương_trình GNU Emacs_Trong hầu_hết những năm 1980 mỗi gói GNU có giấy_phép riêng Emacs_General_Public_License GCC General_Public_License v v Năm 1989 FSF đã xuất_bản một giấy_phép duy_nhất mà có_thể sử_dụng cho tất_cả phần_mềm của mình có_thể được sử_dụng bởi các dự_án không phải GNU GNU General_Public_License_GPL Giấy_phép này hiện được sử_dụng bởi hầu_hết các phần_mềm GNU cũng như một số_lượng lớn các chương_trình phần_mềm tự_do không phải là một phần của GNU Project nó cũng là giấy_phép phần_mềm tự_do được sử_dụng phổ_biến nhất Nó cho_phép tất_cả những người nhận chương_trình có quyền chạy sao_chép sửa_đổi và phân_phối chương_trình đó đồng_thời cấm họ áp_đặt các hạn_chế hơn_nữa đối_với bất_kỳ bản_sao nào họ phân_phối Ý_tưởng này thường được gọi là copyleft Năm 1991 giấy_phép GNU Lesser_General_Public_License LGPL sau đó được gọi là Library_General_Public_License được viết cho GNU C Library để cho_phép nó được liên_kết với phần_mềm độc_quyền Năm 1991 phiên_bản 2 của GNU GPL cũng được phát_hành GNU Free_Documentation_License_FDL cho tài_liệu ra_mắt vào năm 2000 GPL và LGPL đã được sửa_đổi thành phiên_bản 3 năm 2007 thêm các điều_khoản để bảo_vệ người dùng chống lại các hạn_chế phần_cứng ngăn người dùng chạy phần_mềm đã sửa_đổi trên thiết_bị của họ Bên cạnh các gói riêng của GNU giấy_phép của Dự_án GNU được sử_dụng bởi nhiều dự_án không liên_quan chẳng_hạn như Linux kernel thường được sử_dụng với phần_mềm GNU Một số_ít các phần_mềm được sử_dụng bởi hầu_hết các bản phân_phối Linux chẳng_hạn như X Window_System được cấp phép theo giấy_phép phần_mềm tự_do Logo_Logo của GNU là một chiếc đầu gnu Ban_đầu được vẽ bởi Etienne_Suvasa một phiên_bản táo_bạo và đơn_giản hơn được thiết_kế bởi Aurelio_Heckert hiện được ưa_thích Nó xuất_hiện trong phần_mềm GNU và trong tài_liệu in và điện_tử của GNU Project và cũng được sử_dụng trong các tài_liệu của Tổ_chức phần_mềm tự_do Hình_ảnh hiển_thị ở đây là một phiên_bản sửa_đổi của logo chính_thức Nó được tạo bởi Quỹ phần_mềm miễn_phí vào tháng 9 năm 2013 để kỷ_niệm 30 năm GNU Project_Xem thêm BULLET Lịch_sử phần_mềm tự_do nguồn mở BULLET GNU Project_BULLET_Quỹ_Phần mềm Tự_do Liên_kết ngoài BULLET Ports of GNU utilities for Microsoft Windows_BULLET_The daemon the GNU and the penguin

GNU

Tam_giác Tam_giác hay hình_tam_giác là một loại_hình cơ_bản trong hình_học hình hai chiều phẳng có ba đỉnh là ba điểm không thẳng hàng và ba cạnh là ba đoạn_thẳng nối các đỉnh với nhau Tam_giác là đa_giác có số cạnh ít_nhất 3 cạnh Tam_giác luôn_luôn là một đa_giác đơn và luôn là một đa_giác lồi các góc trong luôn nhỏ hơn 180 Một tam_giác có các cạnh AB BC và AC được ký_hiệu là formula _ 1 Từ nguyên Chữ Hán_三角 nghĩa ba góc Các yếu_tố trong một tam_giác Các góc trong một tam_giác được gọi là góc trong Các góc_kề_bù với góc trong được gọi là góc_ngoài Góc_ngoài thì bằng tổng các góc trong không kề bù với nó Mỗi tam_giác chỉ có 3 góc trong và 6 góc_ngoài Các đường đồng_quy của tam_giác Đường_cao là một đoạn_thẳng đi qua một đỉnh và vuông_góc với cạnh đối_diện của đỉnh đó Mỗi tam_giác chỉ có ba đường_cao Ba đường_cao của một tam_giác đồng_quy tại một điểm điểm này được gọi là trực_tâm của tam_giác Đường_cao đi qua đỉnh góc_vuông của một tam_giác_vuông thì sẽ chia tam_giác ấy thành 2 tam_giác đồng_dạng với và cùng đồng_dạng với tam_giác đã cho Đường trung_tuyến là một đoạn_thẳng nối từ đỉnh đến trung_điểm của cạnh đối_diện Một tam_giác chỉ có ba đường trung_tuyến Ba đường trung_tuyến của một tam_giác đồng_quy tại một điểm điểm này được gọi là trọng_tâm của tam_giác Khoảng_cách từ trọng_tâm đến mỗi đỉnh bằng formula _ 2 đường trung_tuyến tương_ứng với đỉnh đó và suy ra khoảng_cách từ trọng_tâm đến mỗi trung_điểm bằng formula _ 3 đường trung_tuyến tương_ứng với điểm đó Trên một_mặt phẳng đường_thẳng đi qua bất_kỳ một đỉnh và trọng_tâm của tam_giác_đều thì chia tam_giác đó thành hai tam_giác có diện_tích bằng nhau Trong một tam_giác ba trung_tuyến chia tam_giác đó thành 6 tam_giác có diện_tích bằng nhau Đường_trung_trực của một tam_giác là đường vuông_góc với một cạnh của tam_giác đó tại trung_điểm Mỗi tam_giác chỉ có ba đường_trung_trực Ba đường_trung_trực của một tam_giác đồng_quy tại một điểm điểm đó có tên gọi là tâm của đường_tròn ngoại_tiếp tam_giác Tâm của đường_tròn ngoại_tiếp tam_giác cách đều ba đỉnh của tam_giác đó Đường_phân_giác là đoạn_thẳng nối từ đỉnh đến cạnh đối_diện và chia góc ở đỉnh làm 2 phần có số_đo góc bằng nhau Mỗi tam_giác chỉ có ba đường_phân_giác Ba đường này đồng_quy tại một điểm Điểm đó có tên gọi là tâm của đường_tròn nội_tiếp tam_giác Khoảng_cách từ_tâm của đường_tròn nội_tiếp tam_giác tới các cạnh là bằng nhau Đường_phân_giác đi qua một góc của một đinh tam_giác thì chia cạnh đối_diện của góc đó những đoạn tỉ_lệ với hai cạnh còn lại của tam_giác Theo định_lý Euler_Trong một tam_giác trực_tâm trọng_tâm tâm của đường_tròn ngoại_tiếp tam_giác cùng thuộc một đường_thẳng trọng_tâm sẽ nằm giữa trực_tâm và tâm của đường_tròn ngoại_tiếp tam_giác từ trực_tâm đến tâm của đường_tròn ngoại_tiếp tam_giác sẽ bằng 3 lần từ trọng_tâm đến tâm của đường_tròn ngoại_tiếp tam_giác Đường_thẳng chứa ba điểm đó được gọi là đường_thẳng Euler_Sự bằng nhau giữa các tam_giác Hai tam_giác được gọi là bằng nhau khi chúng có_thể đặt trùng khít lên nhau sau một_số phép tịnh_tiến quay và đối_xứng Nói cách khác hai tam_giác được gọi là bằng nhau nếu chúng có các cạnh tương_ứng bằng nhau và các góc tương_ứng bằng nhau Hai tam_giác bằng nhau khi và chỉ khi thoả_mãn một trong bảy điều_kiện sau đây BULLET 1 Hai tam_giác có ba cặp cạnh tương_ứng bằng nhau thì bằng nhau cạnh cạnh cạnh BULLET 2 Hai tam_giác có hai cặp cạnh bất_kỳ tương_ứng bằng nhau và cặp góc xen giữa các cạnh đó bằng nhau thì bằng nhau cạnh góc_cạnh BULLET 3 Hai tam_giác có một cặp cạnh bất_kỳ bằng nhau và hai cặp góc kề với cặp cạnh ấy bằng nhau thì bằng nhau góc_cạnh góc BULLET 4 Hai tam_giác_vuông có cặp cạnh_huyền và một cặp cạnh góc_vuông bằng nhau thì bằng nhau BULLET 5 Hai tam_giác_vuông có cặp cạnh_huyền và một cặp góc_nhọn bằng nhau thì bằng nhau BULLET 6 Hai tam_giác_vuông có hai cặp cạnh góc_vuông bằng nhau thì bằng nhau BULLET 7 Hai tam_giác_vuông có một cặp cạnh góc_vuông và góc_nhọn kề nó bằng nhau thì bằng nhau BULLET 8 Quan_hệ bằng nhau giữa các tam_giác là trường_hợp đặc_biệt của quan_hệ đồng_dạng giữa các tam_giác khi các cạnh tỷ_lệ nhau theo hệ_số tỷ_lệ là 1 Sự đồng_dạng giữa các tam_giác Hai tam_giác được gọi là đồng_dạng nếu một trong chúng bằng với một tam_giác nhận được từ tam_giác kia sau một_phép vị tự Các điều_kiện cần và đủ để hai tam_giác đồng_dạng BULLET 1 Hai tam_giác có ba cặp cạnh tương_ứng tỷ_lệ với nhau thì đồng_dạng c c c BULLET 2 Hai tam_giác có hai cặp góc tương_ứng bằng nhau thì đồng_dạng g g BULLET 3 Hai tam_giác có hai cặp cạnh tương_ứng tỷ_lệ và góc xen giữa hai cặp cạnh ấy bằng nhau thì đồng_dạng c g c BULLET 4 Hai tam_giác_vuông có cặp cạnh_huyền và một cặp cạnh góc_vuông tương_ứng tỷ_lệ thì đồng_dạng BULLET 5 Hai tam_giác bằng nhau thì đồng_dạng Các tính_chất của tam_giác đồng_dạng Tỉ_số đồng_dạng của hai tam_giác là tỷ_số giữa hai cạnh tương_ứng bất của hai tam_giác đó khi chúng đồng_dạng BULLET 1 Tỉ_số hai đường_phân_giác hai đường_cao hai đường trung_tuyến hai đường_tròn ngoại_tiếp tam_giác hai đường_tròn nội_tiếp tam_giác hai chu_vi tương_ứng của hai tam_giác đồng_dạng bằng tỉ_số đồng_dạng BULLET 2 Tỉ_số diện_tích của hai tam_giác đồng_dạng bằng bình_phương tỉ_số đồng_dạng Phân_loại tam_giác Trong hình_học Euclid thuật_ngữ tam_giác thường được hiểu là tam_giác nằm trên một_mặt phẳng Ngoài_ra còn có tam_giác_cầu trong hình_học cầu tam_giác hyperbol trong hình_học hyperbol Tam_giác phẳng có một_số dạng đặc_biệt được xét theo tính_chất các cạnh và các góc của nó Một_số tính_chất của tam_giác trong hình_học Euclid_BULLET 1 Tổng các góc trong của một tam_giác bằng 180 định_lý tổng ba góc trong của một tam_giác BULLET 2 Độ dài mỗi cạnh lớn hơn hiệu độ dài hai cạnh kia và nhỏ hơn tổng độ dài của chúng bất_đẳng_thức tam_giác BULLET 3 Trong một tam_giác cạnh đối_diện với góc lớn hơn là cạnh lớn hơn Ngược_lại góc đối_diện với cạnh lớn hơn là góc lớn hơn quan_hệ giữa cạnh và góc đối_diện trong tam_giác BULLET 4 Ba đường_cao của tam_giác cắt nhau tại một điểm được gọi là trực_tâm của tam_giác đồng_quy tam_giác BULLET 5 Ba đường trung_tuyến của tam_giác cắt nhau tại một điểm Điểm đó được gọi là trọng_tâm của tam_giác Hay còn gọi là ba đường trung_tuyến của tam_giác đồng_quy tại một điểm đồng_quy tại một điểm có nghĩa là cùng đi qua 1 điểm Khoảng_cách từ trọng_tâm đến 3 đỉnh của tam_giác bằng 2 3 độ dài đường trung_tuyến ứng với đỉnh đó Đường trung_tuyến của tam_giác chia tam_giác thành hai phần có diện_tích bằng nhau đồng_quy tam_giác BULLET 6 Ba đường_trung_trực của tam_giác cắt nhau tại một điểm là tâm đường_tròn ngoại_tiếp của tam_giác đồng_quy tam_giác BULLET 7 Ba đường_phân_giác trong của tam_giác cắt nhau tại một điểm là tâm đường_tròn nội_tiếp của tam_giác đồng_quy tam_giác BULLET 8 Định_lý hàm_số cosin Trong một tam_giác bình_phương độ dài một cạnh bằng tổng bình_phương độ dài hai canh còn lại trừ đi hai lần tích của độ dài hai cạnh ấy với cosin của góc xen giữa hai cạnh đó BULLET 9 Định_lý hàm_số sin Trong một tam_giác tỷ_lệ giữa độ dài của mỗi cạnh với sin của góc đối_diện là như nhau cho cả ba cạnh BULLET 10 Đường_trung_bình là đoạn_thẳng nối trung_điểm hai cạnh của tam_giác một tam_giác có ba đường_trung_bình Đường_trung_bình của tam_giác thì song_song với cạnh thứ_ba và có độ dài bằng một_nửa độ dài cạnh đó Tam_giác mới tạo bởi ba đường_trung_bình trong một tam_giác thì nó đồng_dạng với tam_giác chủ của nó BULLET 11 Trong tam_giác đường_phân_giác của một góc chia cạnh đối_diện thành 2 đoạn_thẳng tỷ_lệ với 2 cạnh kề 2 đoạn_thẳng đó Trong hình_học phi Euclid thì một tam_giác có_thể có tổng ba góc_phụ thuộc vào kích_thước của tam_giác khi kích_thước tam_giác gia_tăng thì tổng đó tiến tới giá_trị là 0 và có diện_tích là vô_hạn Các công_thức tính diện_tích tam_giác Tính diện_tích tam_giác là một bài_toán cơ_bản thường được gặp trong hình_học sơ_cấp Bằng cách sử_dụng hình_học Diện_tích S bằng ½bh trong đó b là độ dài của một cạnh bất_kỳ của tam_giác thường gọi là đáy và h là độ dài đường_cao hạ từ đỉnh đối_diện xuống cạnh ấy Có_thể giải_thích công_thức này bằng cách dùng diện_tích hình_chữ_nhật như sau Từ một tam_giác màu xanh lục ta sẽ sao một tam_giác bằng nó màu xanh_lam quay góc 180 và ghép chúng thành_hình bình hành Cắt một phần của hình_bình_hành ghép lại thành_hình_chữ_nhật Vì diện_tích hình_chữ_nhật là bh nên diện_tích tam_giác là ½ bh Nói cách khác diện_tích tam_giác bằng độ dài cạnh_đáy nhân với chiều cao chia 2 Bằng phương_pháp dùng toạ_độ Nếu đỉnh A đặt ở gốc toạ_độ 0 0 của hệ toạ_độ Descartes và toạ_độ của hai đỉnh kia là B x y và C x y thì diện_tích S của tam_giác ABC bằng một_nửa của giá_trị_tuyệt_đối của định_thức Trong trường_hợp tổng_quát ta có Trong không_gian ba chiều diện_tích của tam_giác cho bởi A x y z B x y z và C x y z là tổng Pythagor của các diện_tích các hình_chiếu của chúng trên các mặt_phẳng toạ_độ nghĩa_là x 0 y 0 and z 0 Áp_dụng công_thức Heron_Cũng có_thể tính diện_tích tam_giác S theo Công_thức Heron formula _ 9 trong đó formula _ 10 là nửa chu_vi của tam_giác Những nguyên_tắc cơ_bản Euclid đã trình_bày các nguyên_tắc cơ_bản về tam_giác trong tập 1 đến tập 4 tác_phẩm Cơ_sở Elements của ông viết khoảng năm 300 TCN Tam_giác là một đa_giác và đơn hình bậc 2 xem đa_diện Hai tam_giác là đồng_dạng nếu có_thể khai_triển co hay giãn tam_giác này theo cùng một tỷ_lệ để có tam_giác kia Trường_hợp này độ dài của những bên đồng_vị có tỷ_lệ bằng nhau Tức_là hai tam_giác đồng_dạng với nhau nếu cạnh lớn nhất của tam_giác này gấp bao_nhiêu lần cạnh lớn nhất của tam_giác kia thì cạnh bé nhất của tam_giác này cũng gấp bấy_nhiêu lần cạnh bé nhất của tam_giác kia và tương_tự với cạnh còn lại Hơn_nữa tỷ_lệ cạnh dài trên cạnh ngắn của một tam_giác sẽ phải bằng tỷ_lệ cạnh dài trên cạnh ngắn của tam_giác kia Điều quan_trọng là những góc đồng_vị phải bằng nhau để hai tam_giác được đồng_dạng nhau Việc này cũng xảy ra nếu một tam_giác có một cạnh chung với tam_giác kia và những cạnh đối_với nó thì bằng nhau Hàm_lượng giác sin và cosin có_thể hiểu được khi dùng tam_giác_vuông và khái_niệm đồng_dạng Đó là hai hàm của góc được nghiên_cứu bởi lượng_giác_học Những định_lý nổi_tiếng được áp_dụng trong tam_giác Một_số định_lý nổi_tiếng có liên_quan đến tam_giác là BULLET 1 Định_lý Pythagoras_Trong một tam_giác_vuông bình_phương cạnh_huyền bằng tổng bình_phương của hai cạnh góc_vuông Được viết bởi hệ_thức a b c BULLET 2 Định_lý Apollonius_Với một tam_giác ABC và AD là đường trung_tuyến ta có hệ_thức AB AC 2 AD BD BULLET 3 Định_lý Stewart_Gọi a b và c là độ dài các cạnh của một tam_giác Gọi d là độ dài của đoạn_thẳng nối từ một đỉnh của tam_giác với điểm nằm trên cạnh ở đây là cạnh có độ dài là a đối_diện với đỉnh đó Đoạn_thẳng này chia cạnh a thành hai đoạn có độ dài m và n định_lý Stewart sẽ có hệ_thức bm cn a d mn BULLET 4 Định_lý Thales_Có một đường_thẳng cắt hai cạnh của một tam_giác và song_song với cạnh còn lại thì sẽ xuất_hiện những cặp đoạn_thẳng tỉ_lệ trên hai cạnh được cắt đó Các công_trình kiến_trúc sử_dụng hình_tam_giác Hiện_nay hình_chữ_nhật là một dạng hình học phổ_biến và phổ_biến nhất cho các công_trình vì hình_dạng dễ xếp chồng và sắp_xếp thật dễ_dàng để thiết_kế đồ nội_thất và đồ_đạc để phù_hợp với bên trong các toà nhà hình_chữ_nhật Hình_tam_giác trong khi khó sử_dụng hơn về mặt khái_niệm nhưng nó cung_cấp rất nhiều sức_mạnh cho chúng_ta Khi công_nghệ máy_tính giúp các kiến_trúc_sư thiết_kế các toà nhà mới sáng_tạo hình_dạng tam_giác ngày_càng trở_nên phổ_biến như là một phần của các công_trình và là hình_dạng chính cho một_số loại nhà cao_tầng cũng như các vật_liệu xây_dựng đồ_dùng nội_thất Năm 1989 tại Tokyo_Nhật_Bản các kiến_trúc_sư đã tự hỏi liệu có_thể xây_dựng một toà tháp với hơn 500 tầng để cung_cấp không_gian văn_phòng giá_cả phải_chăng cho thành_phố_đông_đúc như thế_này hay không Nhưng sự nguy_hiểm đối_với các toà nhà từ trận động_đất các kiến_trúc_sư cho rằng hình_dạng tam_giác sẽ là cần_thiết và như_vậy một toà nhà hình_tam_giác đã được xây_dựng Tại thành_phố New_York khi đi qua các đại_lộ lớn ta có_thể nhìn thấy nhiều các công_trình lớn xây_dựng theo hình_lăng_trụ đứng có đáy là tam_giác Ví_dụ điển_hình như_vậy là Toà nhà Flatiron hình_tam_giác mà mọi người thừa_nhận có một không_gian thật không dễ để chứa đồ nội_thất văn_phòng hiện_đại nhưng điều đó không ngăn_cản công_trình trở_thành một biểu_tượng mang tính bước_ngoặt Các nhà_thiết_kế đã làm nhà ở Na_Uy bằng cách sử_dụng các chủ_đề hình_tam_giác Hình_dạng tam_giác cũng đã xuất_hiện trong nhà_thờ cũng như các toà nhà công_cộng bao_gồm các trường đại_học cũng như hỗ_trợ cho các mẫu thiết_kế nhà sáng_tạo hơn_nữa Cấu_trúc của một hình_tam_giác rất chắc_chắn trong khi đó cấu_trúc của một hình_chữ_nhật có_thể bị bẻ nghiêng_thành hình_bình_hành từ áp_suất đến những điểm trong nó hình_tam_giác có sức_mạnh tự_nhiên hỗ_trợ các cấu_trúc chống lại các áp_lực bên Một hình_tam_giác sẽ không bao_giờ thay_đổi hình_dạng trừ khi các cạnh của nó bị uốn cong mở_rộng hoặc gãy hoặc nếu các khớp của nó bị gãy Về bản_chất mỗi_một cạnh trong tam_giác_đều hỗ_trợ cho hai cạnh còn lại Một hình_chữ_nhật ngược_lại phụ_thuộc nhiều hơn vào sức_mạnh của các khớp theo nghĩa cấu_trúc Một_số nhà_thiết_kế sáng_tạo đã đề_xuất làm cho gạch không_chỉ có hình_dạng chữ_nhật và với hình_dạng tam_giác có_thể được kết_hợp theo ba chiều Rất có khả_năng các hình_tam_giác sẽ được sử_dụng ngày_càng nhiều theo những cách mới khi kiến_trúc tăng độ phức_tạp Điều quan_trọng cần nhớ là hình_tam_giác rất mạnh về độ cứng nhưng trong khi được sắp_xếp theo hình_tam_giác sắp_xếp không mạnh như hình lục_giác khi bị do_đó sự phổ_biến của các hình lục_giác trong tự_nhiên Xem thêm BULLET Tam_giác Heron_BULLET_Tam giác cầu BULLET Tam_giác tỷ_lệ vàng BULLET Tam_giác Bermuda BULLET Bất_đẳng_thức của Pedoe_BULLET_Bất đẳng_thức tam_giác

Tam_giác

Internet_Internet hay Mạng phiên_âm tiếng Việt in tơ nét là một hệ_thống thông_tin toàn_cầu có_thể được truy_nhập công_cộng gồm các mạng máy_tính được liên_kết với nhau Hệ_thống này truyền_thông tin theo kiểu nối chuyển gói dữ_liệu packet switching dựa trên một giao_thức liên mạng đã được chuẩn_hoá giao_thức IP Hệ_thống này bao_gồm hàng ngàn mạng máy_tính nhỏ hơn của các doanh_nghiệp của các viện nghiên_cứu và các trường đại_học của người dùng cá_nhân và các chính_phủ trên toàn_cầu được liên_kết bởi một loạt các công_nghệ mạng điện_tử không dây và mạng quang Internet mang theo một loạt các tài_nguyên và dịch_vụ thông_tin chẳng_hạn như các tài_liệu và ứng_dụng siêu_văn_bản được liên_kết với nhau của World_Wide_Web WWW thư_điện_tử điện_thoại và chia_sẻ file Nguồn_gốc của Internet bắt_nguồn từ sự phát_triển của chuyển mạch gói và nghiên_cứu do Bộ Quốc_phòng Hoa_Kỳ uỷ_quyền thực_hiện vào những năm 1960 để cho_phép chia_sẻ thời_gian của máy_tính Mạng tiền_thân chính ARPANET ban_đầu đóng vai_trò là xương_sống để kết_nối các mạng_lưới học_thuật và quân_sự khu_vực trong những năm 1970 Việc tài_trợ cho Mạng_lưới Quỹ_Khoa học Quốc_gia như một xương_sống mới trong những năm 1980 cũng như tài_trợ tư_nhân cho các phần mở_rộng thương_mại khác dẫn đến sự tham_gia trên toàn thế_giới trong việc phát_triển các công_nghệ mạng mới và sáp_nhập nhiều mạng Sự liên_kết của các mạng thương_mại và doanh_nghiệp vào đầu những năm 1990 đã đánh_dấu sự khởi_đầu của quá_trình chuyển_đổi sang Internet hiện_đại và tạo ra sự tăng_trưởng theo cấp_số nhân khi các thế_hệ máy_tính_cá_nhân cá_nhân và di_động được kết_nối với mạng Mặc_dù Internet được sử_dụng rộng_rãi bởi các học_viện trong những năm 1980 việc thương_mại_hoá Internet đã kết_hợp các dịch_vụ và công_nghệ của nó vào hầu_hết mọi khía_cạnh của cuộc_sống hiện_đại Hầu_hết các phương_tiện truyền_thông truyền_thống bao_gồm điện_thoại đài_phát_thanh truyền_hình thư giấy và báo_chí được định_hình lại xác_định lại hoặc thậm_chí bỏ_qua Internet khai_sinh các dịch_vụ mới như email VoIP truyền_hình Internet âm_nhạc trực_tuyến báo kỹ_thuật_số và các trang_web truyền phát video Báo sách và xuất_bản in khác đang thích_ứng với công_nghệ trang_web hoặc được định_hình lại thành blog web feed và tổng_hợp tin_tức trực_tuyến Internet đã cho_phép và tăng_tốc các hình_thức tương_tác cá_nhân mới thông_qua tin nhắn tức_thời diễn_đàn Internet và mạng xã_hội Mua_sắm trực_tuyến đã tăng theo cấp_số nhân cho cả các nhà_bán_lẻ lớn và các doanh_nghiệp nhỏ và doanh_nhân vì nó cho_phép các công_ty mở_rộng sự hiện_diện gạch và vữa của họ để phục_vụ thị_trường lớn hơn hoặc thậm_chí bán hàng_hoá và dịch_vụ hoàn_toàn trực_tuyến Các dịch_vụ từ doanh_nghiệp đến doanh_nghiệp và tài_chính trên Internet ảnh_hưởng đến chuỗi cung_ứng trên toàn_bộ các ngành công_nghiệp Internet không có tổ_chức quản_trị tập_trung duy_nhất nào trong việc thực_hiện công_nghệ hoặc chính_sách cho truy_cập và sử_dụng mỗi mạng cấu_thành đặt chính_sách riêng của mình Các định_nghĩa của hai không_gian tên chính trong Internet không_gian địa_chỉ Giao_thức Internet địa_chỉ IP và Hệ_thống tên_miền DNS được chỉ_đạo bởi một tổ_chức bảo_trì Tập_đoàn Internet về Tên_miền và số được gán ICANN Nền_tảng kỹ_thuật và tiêu_chuẩn_hoá các giao_thức cốt_lõi là một hoạt_động của Lực_lượng đặc_nhiệm kỹ_thuật Internet_IETF một tổ_chức phi lợi_nhuận của những người tham_gia quốc_tế liên_kết lỏng_lẻo mà bất_kỳ ai cũng có_thể liên_kết bằng cách đóng_góp chuyên_môn kỹ_thuật Vào tháng 11 năm 2006 Internet đã được đưa vào danh_sách Bảy kỳ_quan mới của USA Today_Thuật ngữ Mặc_dù thuật_ngữ Internet được sử_dụng để tham_khảo các hệ_thống toàn_cầu cụ_thể của kết_nối với nhau qua mạng dùng Internet_Protocol_IP từ này là một danh_từ_riêng theo quy_định của Chicago_Manual of Style mà nên được viết với một chữ_cái viết hoa Trong sử_dụng phổ_biến và các phương_tiện truyền_thông nó thường không được viết hoa chẳng_hạn internet Một_số hướng_dẫn xác_định rằng từ này nên được viết hoa khi được sử_dụng như một danh_từ nhưng không được viết hoa khi được sử_dụng như một tính từ Internet cũng thường được gọi là Net như một dạng viết tắt của mạng Trong lịch_sử ngay từ năm 1849 từ internetted đã được sử_dụng không được sử_dụng như một tính từ có nghĩa là liên_kết với nhau hoặc đan_xen Các nhà_thiết_kế của các mạng máy_tính ban_đầu đã sử_dụng internet như một danh_từ và một động_từ ở dạng tốc_ký của mạng nội_bộ hoặc mạng nội_bộ nghĩa_là kết_nối các mạng máy_tính Các thuật_ngữ Internet và World_Wide_Web thường được sử_dụng thay_thế cho nhau trong lời_nói hàng ngày Người ta thường nói về truy_cập Internet khi sử_dụng trình_duyệt web để xem các trang_web Tuy_nhiên World_Wide_Web hoặc Web chỉ là một trong số_lượng lớn các dịch_vụ Internet_Web là tập_hợp các tài_liệu được kết_nối với nhau các trang_web và các tài_nguyên web khác được liên_kết bởi các siêu_liên_kết và URL Thuật_ngữ interweb là một từ ghép của Internet và World_Wide_Web thường được sử_dụng một_cách mỉa_mai để nhại một người sử_dụng không thành_thạo về mặt kỹ_thuật Lịch_sử Cơ_quan Dự_án Nghiên_cứu Tiên_tiến ARPA của Bộ Quốc_phòng Hoa_Kỳ đã tài_trợ cho nghiên_cứu về việc chia_sẻ thời_gian của máy_tính vào những năm 1960 Trong khi đó nghiên_cứu về chuyển mạch gói một trong những công_nghệ Internet cơ_bản bắt_đầu trong công_việc của Paul_Baran vào đầu những năm 1960 và độc_lập Donald_Davies vào năm 1965 Chuyển mạch gói được tích_hợp vào thiết_kế đề_xuất cho ARPANET vào năm 1967 và các mạng chuyển mạch gói khác như mạng NPL Mạng_Merit và CYCLADES được phát_triển vào cuối những năm 1960 và đầu những năm 1970 Sự phát_triển của ARPANET bắt_đầu với hai nút mạng được kết_nối giữa Trung_tâm đo_lường mạng tại Đại_học California_Los_Angeles_UCLA Trường Kỹ_thuật và Khoa_học_ứng_dụng Henry_Samueli do Leonard_Kleinrock chỉ_đạo và hệ_thống NLS tại SRI International_SRI_Douglas_Engelbart tại Menlo_Park_California vào ngày 29 tháng 10 năm 1969 Địa_điểm thứ ba là Trung_tâm toán_học tương_tác Culler_Fried tại Đại_học California_Santa_Barbara tiếp_theo là Khoa_Đồ hoạ của Đại_học Utah_Trong một dấu_hiệu của sự phát_triển trong tương_lai mười_lăm trang_web đã được kết_nối với ARPANET trẻ vào cuối năm 1971 Những năm đầu_tiên này đã được ghi_nhận trong bộ phim Hợp_tác quốc_tế ban_đầu trên mạng ARPANET là rất hiếm Các kết_nối đã được thực_hiện vào năm 1973 với Mảng địa_chấn Na_Uy NORSAR thông_qua một trạm vệ_tinh ở Tanum_Thuỵ_Điển và nhóm nghiên_cứu của Peter_Kirstein tại Đại_học College_London nơi cung_cấp một cổng vào mạng_lưới học_thuật của Anh Dự_án ARPANET và các nhóm làm_việc quốc_tế đã dẫn đến sự phát_triển của các giao_thức và tiêu_chuẩn khác nhau theo đó nhiều mạng riêng_biệt có_thể trở_thành một mạng hoặc một mạng các mạng Năm 1974 Vint_Cerf và Bob_Kahn đã sử_dụng thuật_ngữ internet như một_cách viết tắt cho mạng nội_bộ và các RFC sau_này lặp lại việc sử_dụng này Cerf và Khan tin rằng Louis_Pouzin có ảnh_hưởng quan_trọng đến thiết_kế TCP IP Các nhà_cung_cấp PTT thương_mại đã quan_tâm đến việc phát_triển mạng dữ_liệu công_cộng X 25 Quyền truy_cập vào ARPANET được mở_rộng vào năm 1981 khi Quỹ khoa_học quốc_gia NSF tài_trợ cho Mạng khoa_học máy_tính CSNET Năm 1982 Bộ giao_thức Internet_TCP_IP đã được chuẩn_hoá cho_phép phổ_biến các mạng kết_nối trên toàn thế_giới Truy_cập mạng TCP IP được mở_rộng trở_lại vào năm 1986 khi Mạng_Khoa học Quốc_gia NSFNet cung_cấp quyền truy_cập vào các trang_web siêu máy_tính ở Hoa_Kỳ cho các nhà_nghiên_cứu đầu_tiên là ở tốc_độ 56 kbit s và sau đó là 1 5 Mbit s và 45 Mbit s NSFNet đã mở_rộng thành các tổ_chức nghiên_cứu và học_thuật ở Châu_Âu Úc New_Zealand và Nhật_Bản vào năm 1988 Mặc_dù các giao_thức mạng khác như UUCP đã tiếp_cận toàn_cầu trước thời_điểm này nhưng điều này đánh_dấu sự khởi_đầu của Internet như một mạng_lưới liên lục_địa Các nhà_cung_cấp dịch_vụ Internet thương_mại ISP xuất_hiện vào năm 1989 tại Hoa_Kỳ và Úc ARPANET đã ngừng hoạt_động vào năm 1990 Những tiến_bộ ổn_định trong công_nghệ bán_dẫn và mạng cáp_quang đã tạo ra những cơ_hội kinh_tế mới cho sự tham_gia thương_mại trong việc mở_rộng mạng_lưới trong cốt_lõi của nó và để cung_cấp dịch_vụ cho công_chúng Vào giữa năm 1989 MCI Mail và Compuserve đã thiết_lập các kết_nối với Internet cung_cấp email và các sản_phẩm truy_cập công_cộng tới nửa triệu người dùng Internet_Chỉ vài tháng sau vào ngày 1 tháng 1 năm 1990 PSInet đã đưa ra một mạng Internet thay_thế cho mục_đích thương_mại một trong những mạng được thêm vào cốt_lõi của Internet thương_mại của những năm sau đó Vào tháng 3 năm 1990 liên_kết T1 1 5 Mbit s tốc_độ cao đầu_tiên giữa NSFNET và Châu_Âu đã được cài_đặt giữa Đại_học Cornell và CERN cho_phép liên_lạc mạnh_mẽ hơn nhiều so với khả_năng của các vệ_tinh Sáu tháng sau Tim Berners_Lee sẽ bắt_đầu viết WorldWideWeb trình_duyệt web đầu_tiên sau hai năm vận_động hành_lang ban quản_lý CERN Vào Giáng_sinh năm 1990 Berners_Lee đã xây_dựng tất_cả các công_cụ cần_thiết cho một Web hoạt_động Giao_thức truyền_tải siêu_văn_bản HTTP 0 9 Ngôn_ngữ_đánh_dấu siêu_văn_bản HTML trình_duyệt Web đầu_tiên cũng là trình_soạn_thảo HTML và có_thể truy_cập các nhóm tin Usenet và các tệp FTP phần_mềm máy_chủ HTTP đầu_tiên sau_này được gọi là CERN httpd máy_chủ web đầu_tiên và các trang Web đầu_tiên mô_tả chính dự_án Năm 1991 Commercial_Internet eXchange được thành_lập cho_phép PSInet giao_tiếp với các mạng thương_mại khác CERFnet và Alternet_Liên minh tín_dụng liên_bang Stanford là tổ_chức tài_chính đầu_tiên cung_cấp dịch_vụ ngân_hàng trực_tuyến trên Internet cho tất_cả các thành_viên của mình vào tháng 10 năm 1994 Năm 1996 OP Financial_Group cũng là một ngân_hàng hợp_tác trở_thành ngân_hàng trực_tuyến thứ hai trên thế_giới và đầu_tiên ở châu_Âu_Đến năm 1995 Internet đã được thương_mại_hoá hoàn_toàn ở Mỹ khi NSFNet ngừng hoạt_động xoá_bỏ những hạn_chế cuối_cùng trong việc sử_dụng Internet để truyền_tải lưu_lượng thương_mại Khi công_nghệ phát_triển và cơ_hội thương_mại thúc_đẩy tăng_trưởng đối_ứng khối_lượng lưu_lượng truy_cập Internet bắt_đầu gặp phải các đặc_điểm tương_tự như quy_mô của bóng_bán_dẫn MOS được minh_hoạ bởi luật Moore tăng gấp đôi cứ sau 18 tháng Sự tăng_trưởng này được chính_thức_hoá theo luật Edholm được xúc_tác bởi những tiến_bộ trong công_nghệ MOS hệ_thống ánh_sáng laser và hiệu_suất xử_lý nhiễu Từ năm 1995 Internet đã tác_động rất lớn đến văn_hoá và thương_mại bao_gồm sự gia_tăng của giao_tiếp gần như qua email nhắn_tin tức_thời điện_thoại Giao_thức thoại qua Internet hoặc VoIP các cuộc_gọi video tương_tác hai chiều và World_Wide_Web với các diễn_đàn thảo_luận blog mạng xã_hội và các trang_web mua_sắm trực_tuyến Lượng dữ_liệu ngày_càng tăng được truyền ở tốc_độ cao hơn và cao hơn trên các mạng cáp_quang hoạt_động ở tốc_độ 1 Gbit s 10 Gbit s hoặc hơn Internet tiếp_tục phát_triển được thúc_đẩy bởi lượng thông_tin và kiến_thức trực_tuyến thương_mại giải_trí và mạng xã_hội lớn hơn_bao_giờ_hết Vào cuối những năm 1990 ước_tính lưu_lượng truy_cập trên Internet công_cộng tăng 100 mỗi năm trong khi mức tăng_trưởng trung_bình hàng năm về số_lượng người dùng Internet được cho là từ 20 đến 50 Sự tăng_trưởng này thường được quy cho việc thiếu quản_trị trung_tâm cho_phép tăng_trưởng hữu_cơ của mạng cũng như bản_chất không độc_quyền của các giao_thức Internet khuyến_khích khả_năng tương_tác của nhà_cung_cấp và ngăn_chặn bất_kỳ công_ty nào kiểm_soát quá nhiều mạng tổng_số người dùng Internet ước_tính là 2 095 tỷ 30 2 dân_số thế_giới Người ta ước_tính rằng vào năm 1993 Internet chỉ mang theo 1 thông_tin truyền qua viễn_thông hai chiều đến năm 2000 con_số này đã tăng lên 51 và đến năm 2007 hơn 97 tất_cả thông_tin được điều_khiển qua Internet_Quản trị Internet là một mạng toàn_cầu bao_gồm nhiều mạng tự_trị được kết_nối với nhau một_cách tự_nguyện Nó hoạt_động mà không có một cơ_quan quản_lý trung_ương nào Nền_tảng kỹ_thuật và tiêu_chuẩn_hoá các giao_thức cốt_lõi IPv4 và IPv6 là một hoạt_động của Lực_lượng đặc_nhiệm kỹ_thuật Internet_IETF một tổ_chức phi lợi_nhuận của những người tham_gia quốc_tế liên_kết lỏng_lẻo mà bất_kỳ ai có_thể liên_kết bằng cách đóng_góp chuyên_môn kỹ_thuật Để duy_trì khả_năng tương_tác các không_gian tên chính của Internet được quản_lý bởi Tập_đoàn Internet cho Tên_miền và số được gán ICANN ICANN được điều_hành bởi một ban giám_đốc quốc_tế được rút ra từ các cộng_đồng kỹ_thuật kinh_doanh học_thuật và phi thương_mại khác trên Internet_ICANN điều_phối việc gán các mã định_danh duy_nhất để sử_dụng trên Internet bao_gồm tên_miền địa_chỉ Giao_thức Internet_IP số cổng ứng_dụng trong giao_thức truyền_tải và nhiều tham_số khác Không_gian tên thống_nhất toàn_cầu là rất cần_thiết để duy_trì phạm_vi toàn_cầu của Internet_Vai trò này của ICANN phân_biệt nó có_lẽ là cơ_quan điều_phối trung_tâm duy_nhất cho Internet toàn_cầu Cơ_quan đăng_ký Internet khu_vực RIR được thành_lập cho năm khu_vực trên thế_giới Trung_tâm thông_tin mạng châu_Phi_AfriNIC cho châu_Phi_Cơ_quan đăng_ký số Internet_ARIN của Mỹ cho Bắc_Mỹ_Trung tâm thông_tin mạng châu_Á Thái_Bình Dương_APNIC cho châu_Á và khu_vực Thái_Bình Dương_Cơ_quan đăng_ký địa_chỉ Internet ở Mỹ Latinh và Caribbean_LACNIC cho Châu_Mỹ Latinh và khu_vực Caribbean và Réseaux_IP_Européens_Trung tâm điều_phối mạng RIPE NCC cho Châu_Âu Trung_Đông và Trung_Á đã được uỷ_quyền để gán các khối địa_chỉ Giao_thức Internet và các thông_số Internet khác cho các cơ_quan đăng_ký địa_phương như là nhà_cung_cấp dịch_vụ Internet từ một nhóm địa_chỉ được chỉ_định dành riêng cho từng khu_vực Cục Viễn_thông và Thông_tin Quốc_gia một cơ_quan của Bộ Thương_mại Hoa_Kỳ đã có sự chấp_thuận cuối_cùng đối_với các thay_đổi đối_với vùng gốc DNS cho đến khi chuyển_đổi quản_lý IANA vào ngày 1 tháng 10 năm 2016 Hiệp_hội Internet_ISOC được thành_lập năm 1992 với sứ_mệnh đảm_bảo sự phát_triển mở phát_triển và sử_dụng Internet vì lợi_ích của tất_cả mọi người trên toàn thế_giới Thành_viên của nó bao_gồm các cá_nhân bất_kỳ ai cũng có_thể tham_gia cũng như các tập_đoàn tổ_chức chính_phủ và trường đại_học Trong số các hoạt_động khác ISOC cung_cấp một ngôi nhà_hành_chính cho một_số nhóm ít tổ_chức chính_thức có liên_quan đến việc phát_triển và quản_lý Internet bao_gồm Lực_lượng đặc_nhiệm kỹ_thuật Internet_IETF_Ban kiến_trúc Internet_IAB_Nhóm chỉ_đạo kỹ_thuật Internet_IESG_Lực_lượng đặc_nhiệm nghiên_cứu Internet_IRTF và Nhóm chỉ_đạo nghiên_cứu Internet_IRSG_Vào ngày 16 tháng 11 năm 2005 Hội_nghị thượng_đỉnh thế_giới do Liên_hiệp_quốc về Hiệp_hội thông_tin ở Tunis tài_trợ đã thành_lập Diễn_đàn quản_trị Internet_IGF để thảo_luận về các vấn_đề liên_quan đến Internet_Cơ_sở hạ_tầng_Cơ_sở hạ_tầng truyền_thông của Internet bao_gồm các thành_phần phần_cứng và hệ_thống các lớp phần_mềm kiểm_soát các khía_cạnh khác nhau của kiến_trúc này Như với bất_kỳ mạng máy_tính nào Internet bao_gồm các bộ định_tuyến phương_tiện truyền_thông như cáp và liên_kết vô_tuyến bộ lặp modem v v Tuy_nhiên như một ví_dụ về liên mạng rất nhiều các nút mạng không nhất_thiết phải thiết_bị Internet cho mỗi gia_nhập các gói dữ_liệu Internet được thực_hiện bởi các giao_thức mạng chính_thức khác với Internet đóng vai_trò như một tiêu_chuẩn mạng đồng_nhất chạy trên phần_cứng không đồng_nhất với gói được hướng_dẫn đến đích của chúng bằng bộ định_tuyến IP Các tuyến định_tuyến và dịch_vụ Các nhà_cung_cấp dịch_vụ Internet_ISP thiết_lập kết_nối toàn_cầu giữa các mạng riêng_lẻ ở nhiều cấp_độ khác nhau Người dùng cuối chỉ truy_cập Internet khi cần để thực_hiện chức_năng hoặc lấy thông_tin biểu_thị phần dưới cùng của hệ_thống phân_cấp định_tuyến Ở phía trên cùng của hệ_thống phân_cấp định_tuyến là tầng 1 mạng các công_ty viễn_thông lớn mà giao_thông trao_đổi trực_tiếp với nhau thông_qua tốc_độ rất cao cáp_quang sợi và chi_phối bởi thoả_thuận peering Mạng cấp 2 và cấp thấp hơn mua quá_cảnh Internet từ các nhà_cung_cấp khác để tiếp_cận ít_nhất một_số bên trên Internet toàn_cầu mặc_dù họ cũng có_thể tham_gia vào việc tiên_phong Một ISP có_thể sử_dụng một nhà_cung_cấp ở thượng_nguồn duy_nhất cho khả_năng kết_nối hoặc thực_hiện multihoming để đạt được khả_năng dự_phòng và cân_bằng tải Điểm trao_đổi Internet là các trao_đổi lưu_lượng truy_cập lớn với các kết_nối vật_lý đến nhiều ISP Các tổ_chức lớn chẳng_hạn như các tổ_chức học_thuật doanh_nghiệp lớn và chính_phủ có_thể thực_hiện chức_năng tương_tự như ISP tham_gia vào peering và mua quá_cảnh thay_mặt cho mạng nội_bộ của họ Các mạng nghiên_cứu có xu_hướng kết_nối với các mạng con lớn như GEANT GLORIAD Internet2 và mạng nghiên_cứu và giáo_dục quốc_gia của Vương_quốc_Anh JANET Cả cấu_trúc định_tuyến IP Internet và các liên_kết siêu_văn_bản của World_Wide_Web là ví_dụ về các mạng không có quy_mô Máy_tính và bộ định_tuyến sử_dụng các bảng định_tuyến trong hệ_điều_hành của chúng để hướng các gói IP đến bộ định_tuyến hoặc đích đến tiếp_theo Các bảng định_tuyến được duy_trì bằng cấu_hình thủ_công hoặc tự_động bằng các giao_thức định_tuyến Các nút cuối thường sử_dụng tuyến mặc_định hướng đến ISP cung_cấp dịch_vụ vận_chuyển trong khi các bộ định_tuyến ISP sử_dụng Giao_thức cổng biên để thiết_lập định_tuyến hiệu_quả nhất qua các kết_nối phức_tạp của Internet toàn_cầu Ước_tính 70 phần_trăm lưu_lượng truy_cập Internet của thế_giới đi qua Ashburn_Virginia_Truy cập Các phương_thức truy_cập Internet phổ_biến của người dùng bao_gồm quay số bằng modem máy_tính thông_qua các mạch điện_thoại băng_thông_rộng qua cáp đồng trục cáp_quang hoặc dây đồng Wi_Fi vệ_tinh và công_nghệ điện_thoại_di_động ví_dụ 3G 4G Internet thường có_thể được truy_cập từ các máy_tính trong thư_viện và quán cà_phê Internet_Các điểm truy_cập Internet tồn_tại ở nhiều nơi công_cộng như sảnh sân_bay và quán cà_phê Các thuật_ngữ khác nhau được sử_dụng chẳng_hạn như kiosk Internet công_cộng thiết_bị_đầu_cuối truy_cập công_cộng và điện_thoại thanh_toán qua Web_Nhiều khách_sạn cũng có các điểm truy_cập Internet công_cộng thường có phí Các thiết_bị_đầu_cuối này được truy_cập rộng_rãi cho các mục_đích sử_dụng khác nhau chẳng_hạn như đặt vé gửi tiền ngân_hàng hoặc thanh_toán trực_tuyến Wi_Fi cung_cấp truy_cập không dây vào Internet thông_qua các mạng máy_tính địa_phương Hotspots cung_cấp truy_cập như_vậy bao_gồm quán cà_phê Wi_Fi nơi người dùng cần phải mang theo các thiết_bị không dây của họ chẳng_hạn như một máy_tính_xách_tay hoặc PDA Các dịch_vụ này có_thể miễn_phí cho tất_cả mọi người hoặc chỉ miễn_phí cho khách_hàng hoặc có tính phí Những nỗ_lực cơ_sở đã dẫn đến các mạng cộng_đồng không dây Các dịch_vụ Wi_Fi thương_mại bao_phủ các khu_vực rộng_lớn có sẵn ở nhiều thành_phố như New_York_London_Vienna Toronto_San_Francisco_Philadelphia Chicago và Pittsburgh nơi Internet có_thể được truy_cập từ những nơi như ghế đá công_viên Các thử_nghiệm cũng đã được thực_hiện với các mạng không dây di_động độc_quyền như Ricochet các dịch_vụ dữ_liệu tốc_độ cao khác nhau qua mạng di_động và các dịch_vụ không dây cố_định Điện_thoại thông_minh hiện_đại cũng có_thể truy_cập Internet thông_qua mạng di_động Để duyệt Web các thiết_bị này cung_cấp các ứng_dụng như Google Chrome_Safari và Firefox và nhiều phần_mềm Internet khác có_thể được cài_đặt từ các cửa_hàng ứng_dụng Lần đầu_tiên sử_dụng Internet trên thiết_bị di_động và máy_tính bảng đã vượt quá máy_tính_để_bàn trên toàn thế_giới vào tháng 10 năm 2016 Kết_nối qua di_động Liên_minh Viễn_thông Quốc_tế ITU ước_tính vào cuối năm 2017 48 người dùng cá_nhân thường_xuyên kết_nối Internet tăng từ 34 vào năm 2012 Kết_nối Internet di_động đã đóng một vai_trò quan_trọng trong việc mở_rộng truy_cập trong những năm gần đây đặc_biệt là ở châu_Á và Thái_Bình_Dương và ở châu_Phi Số_lượng thuê_bao di_động duy_nhất đã tăng từ 3 89 tỷ vào năm 2012 lên 4 83 tỷ vào năm 2016 hai_phần_ba dân_số thế_giới với hơn một_nửa số thuê_bao ở Châu_Á và Thái_Bình Dương Số_lượng đăng_ký được dự_đoán sẽ tăng lên 5 69 tỷ người dùng vào năm 2020 gần 60 dân_số thế_giới đã truy_cập vào mạng di_động băng rộng 4G tăng từ gần 50 vào năm 2015 và 11 vào năm 2012 Các giới_hạn mà người dùng phải đối_mặt khi truy_cập thông_tin qua các ứng_dụng di_động trùng khớp với quá_trình phân mảnh Internet rộng hơn Phân mảnh hạn_chế quyền truy_cập vào nội_dung phương_tiện và có xu_hướng ảnh_hưởng đến người dùng nghèo nhất Xếp_hạng zero zero rating thông_lệ của các nhà_cung_cấp dịch_vụ Internet cho_phép người dùng kết_nối miễn_phí để truy_cập một nội_dung hoặc ứng_dụng cụ_thể mà không phải trả chi_phí đã tạo cơ_hội vượt qua các rào_cản kinh_tế nhưng cũng bị các nhà phê_bình cáo_buộc là tạo ra Internet hai tầng Để giải_quyết các vấn_đề với xếp_hạng zero một mô_hình thay_thế đã xuất_hiện trong khái_niệm xếp_hạng bằng nhau và đang được thử_nghiệm trong Mozilla và Orange ở Châu_Phi Xếp_hạng bằng nhau ngăn_ngừa mức_độ ưu_tiên của một loại nội_dung và không đánh_giá tất_cả nội_dung cho đến giới_hạn dữ_liệu được chỉ_định Một nghiên_cứu được công_bố bởi Chatham_House 15 trong số 19 quốc_gia được nghiên_cứu ở Mỹ Latinh có một_số loại sản_phẩm lai hoặc không xếp_hạng được cung_cấp Một_số quốc_gia trong khu_vực có rất nhiều kế_hoạch để lựa_chọn trên tất_cả các nhà khai_thác mạng di_động trong khi các quốc_gia khác chẳng_hạn như Colombia cung_cấp tới 30 gói trả trước và 34 gói trả sau Một nghiên_cứu của tám quốc_gia ở Nam toàn_cầu đã phát_hiện ra rằng các gói dữ_liệu không được xếp_hạng tồn_tại ở mọi quốc_gia mặc_dù có một phạm_vi lớn về tần_suất mà chúng được cung_cấp và thực_sự được sử_dụng ở mỗi quốc_gia Nghiên_cứu đã xem_xét ba đến năm hãng hàng_đầu theo thị_phần ở Bangladesh Colombia Ghana Ấn_Độ Kenya Nigeria Peru và Philippines Một nghiên_cứu khác bao_gồm Ghana Kenya Nigeria và Nam_Phi đã tìm thấy những điều cơ_bản miễn_phí và Wikipedia Zero của Facebook là nội_dung không được xếp_hạng phổ_biến nhất Bộ giao_thức Internet_Các tiêu_chuẩn Internet mô_tả một khung được gọi là bộ giao_thức Internet còn được gọi là TCP IP dựa trên hai thành_phần đầu_tiên Đây là một kiến_trúc mô_hình phân_chia các phương_thức thành một hệ_thống các giao_thức được phân_lớp ban_đầu được ghi lại trong và Phân_lớp Các lớp phần_mềm tương_ứng với môi_trường hoặc phạm_vi mà dịch_vụ của họ hoạt_động Trên cùng là lớp ứng_dụng không_gian cho các phương_thức mạng dành riêng cho ứng_dụng được sử_dụng trong các ứng_dụng phần_mềm Ví_dụ chương_trình trình_duyệt web sử_dụng mô_hình ứng_dụng máy_khách máy_chủ và giao_thức tương_tác cụ_thể giữa máy_chủ và máy_khách trong khi nhiều hệ_thống chia_sẻ tệp sử_dụng mô_hình ngang_hàng Bên dưới lớp trên cùng này lớp vận_chuyển kết_nối các ứng_dụng trên các máy_chủ khác nhau với một kênh logic thông_qua mạng với các phương_thức trao_đổi dữ_liệu phù_hợp Nó cung_cấp một_số dịch_vụ bao_gồm đặt_hàng phân_phối đáng tin_cậy TCP và dịch_vụ datagram không đáng tin_cậy UDP Dưới các lớp này là các công_nghệ mạng kết_nối các mạng ở biên_giới của chúng và trao_đổi lưu_lượng qua chúng Lớp_Internet thực_hiện Giao_thức Internet cho_phép các máy_tính xác_định và định_vị lẫn nhau bằng địa_chỉ Giao_thức Internet_IP và định_tuyến lưu_lượng truy_cập của chúng thông_qua các mạng trung_gian chuyển tuyến Mã lớp giao_thức internet độc_lập với loại mạng mà nó đang chạy trên thực_tế Ở dưới cùng của kiến_trúc là lớp liên_kết cung_cấp kết_nối hợp_lý giữa các máy_chủ Mã lớp liên_kết thường là phần_mềm duy_nhất được tuỳ chỉnh theo loại giao_thức liên_kết mạng vật_lý Nhiều lớp liên_kết đã được triển_khai và mỗi lớp hoạt_động trên một loại liên_kết mạng chẳng_hạn như trong mạng_cục_bộ LAN hoặc mạng_diện_rộng ví_dụ Wi_Fi hoặc Ethernet hoặc kết_nối quay số ATM v v Giao_thức Internet_Thành phần nổi_bật nhất của mô_hình Internet là Giao_thức Internet_IP_IP cho_phép kết_nối mạng và về bản_chất là thiết_lập Internet_Hai phiên_bản của Giao_thức Internet tồn_tại IPV4 và IPV6 Các địa_chỉ IP Để định_vị các máy_tính_cá_nhân trên mạng Internet cung_cấp địa_chỉ IP Địa_chỉ IP được sử_dụng bởi cơ_sở_hạ_tầng Internet để hướng các gói internet đến đích của chúng Chúng bao_gồm các số có độ dài cố_định được tìm thấy trong gói Địa_chỉ IP thường được gán cho thiết_bị tự_động thông_qua DHCP hoặc được định cấu_hình Tuy_nhiên mạng cũng hỗ_trợ các hệ_thống địa_chỉ khác Người dùng thường nhập tên_miền ví_dụ vi wikipedia org thay_vì địa_chỉ IP vì chúng dễ nhớ hơn chúng được Hệ_thống tên_miền DNS chuyển_đổi thành địa_chỉ IP hiệu_quả hơn cho mục_đích định_tuyến IPv4 Giao_thức Internet phiên_bản 4 IPv4 định_nghĩa địa_chỉ IP là số 32 bit Giao_thức Internet_Phiên bản 4 IPv4 là phiên_bản ban_đầu được sử_dụng trên thế_hệ đầu_tiên của Internet và vẫn đang được sử_dụng chủ_yếu Nó được thiết_kế để giải_quyết tới 4 3 tỷ 10 máy_chủ lưu_trữ Tuy_nhiên sự phát_triển bùng_nổ của Internet đã dẫn đến cạn_kiệt địa_chỉ IPv4 bước vào giai_đoạn cuối_cùng vào năm 2011 khi nhóm phân_bổ địa_chỉ IPv4 toàn_cầu cạn_kiệt IPv6 Do sự phát_triển của Internet và sự cạn_kiệt của các địa_chỉ IPv4 có sẵn một phiên_bản mới của IP IPv6 được phát_triển vào giữa những năm 1990 cung_cấp khả_năng đánh địa_chỉ lớn hơn rất nhiều và định_tuyến lưu_lượng truy_cập Internet hiệu_quả hơn IPv6 sử_dụng 128 bit cho địa_chỉ IP và được chuẩn_hoá vào năm 1998 Triển_khai IPv6 đã được tiến_hành từ giữa những năm 2000 IPv6 hiện đang được triển_khai trên khắp thế_giới vì các cơ_quan đăng_ký địa_chỉ Internet_RIR bắt_đầu thúc_giục tất_cả các nhà_quản_lý tài_nguyên lên kế_hoạch áp_dụng và chuyển_đổi nhanh_chóng IPv6 không_thể tương_tác trực_tiếp theo thiết_kế với IPv4 Về bản_chất nó thiết_lập một phiên_bản song_song của Internet không_thể truy_cập trực_tiếp bằng phần_mềm IPv4 Do_đó các cơ_sở dịch_thuật phải tồn_tại để liên_kết mạng hoặc các nút phải có phần_mềm mạng trùng_lặp cho cả hai mạng Về cơ_bản tất_cả các hệ_điều_hành máy_tính hiện_đại đều hỗ_trợ cả hai phiên_bản Giao_thức Internet_Cơ_sở hạ_tầng mạng tuy_nhiên đã bị chậm_trễ trong sự phát_triển này Ngoài các kết_nối vật_lý phức_tạp tạo nên cơ_sở_hạ_tầng Internet được hỗ_trợ bởi các hợp_đồng thương_mại hai bên hoặc đa bên ví_dụ như các thoả_thuận tiên_phong và thông_số kỹ_thuật hoặc giao_thức mô_tả việc trao_đổi dữ_liệu qua mạng Thật vậy Internet được xác_định bởi các chính_sách kết_nối và định_tuyến Mạng con Mạng con là một phân_vùng logic của mạng IP Việc thực_hành chia một mạng thành hai hoặc nhiều mạng được gọi là subnetting Các máy_tính thuộc mạng con được xử_lý với một nhóm bit quan_trọng nhất giống_hệt nhau trong các địa_chỉ IP của chúng Điều này dẫn đến việc phân_chia hợp_lý một địa_chỉ IP thành hai trường số mạng hoặc tiền_tố định_tuyến và trường còn lại hoặc định_danh máy_chủ Trường còn lại là một định_danh cho một máy_chủ hoặc giao_diện mạng cụ_thể Tiền_tố định_tuyến có_thể được thể_hiện bằng ký_hiệu Định_tuyến liên miền không phân_loại CIDR được viết dưới dạng địa_chỉ đầu_tiên của mạng theo sau là ký_tự gạch_chéo và kết_thúc bằng độ dài bit của tiền_tố Ví_dụ 198 51 100 0 24 là tiền_tố của mạng Giao_thức Internet phiên_bản 4 bắt_đầu tại địa_chỉ đã cho có 24 bit được phân_bổ cho tiền_tố mạng và 8 bit còn lại dành cho địa_chỉ máy_chủ Địa_chỉ trong phạm_vi 198 51 100 0 đến 198 51 100 255 thuộc về mạng này Đặc_tả địa_chỉ IPv6 2001 db8 32 là một khối địa_chỉ lớn với 2 địa_chỉ có tiền_tố định_tuyến 32 bit Đối_với IPv4 một mạng cũng có_thể được đặc_trưng bởi mặt_nạ mạng con hoặc netmask đó là bitmask khi được áp_dụng bởi hoạt_động bitwise AND cho bất_kỳ địa_chỉ IP nào trong mạng tạo ra tiền_tố định_tuyến Mặt_nạ mạng con cũng được thể_hiện bằng ký_hiệu thập_phân dấu_chấm như một địa_chỉ Ví_dụ 255 255 255 0 là mặt_nạ mạng con cho tiền_tố 198 51 100 0 24 Lưu_lượng được trao_đổi giữa các mạng con thông_qua các bộ định_tuyến khi tiền_tố định_tuyến của địa_chỉ nguồn và địa_chỉ đích khác nhau Một bộ định_tuyến phục_vụ như là một ranh_giới logic hoặc vật_lý giữa các mạng con Lợi_ích của việc chia mạng con hiện_tại thay_đổi theo từng kịch_bản triển_khai Trong kiến_trúc phân_bổ địa_chỉ của Internet bằng CIDR và trong các tổ_chức lớn cần phải phân_bổ không_gian địa_chỉ một_cách hiệu_quả Mạng con cũng có_thể tăng_cường hiệu_quả định_tuyến hoặc có lợi_thế trong quản_lý mạng khi các mạng con được kiểm_soát hành_chính bởi các thực_thể khác nhau trong một tổ_chức lớn hơn Các mạng con có_thể được sắp_xếp một_cách hợp_lý theo kiến_trúc phân_cấp phân_vùng không_gian địa_chỉ mạng của tổ_chức thành một cấu_trúc định_tuyến giống như cây IETF Mặc_dù các thành_phần phần_cứng trong cơ_sở_hạ_tầng Internet thường có_thể được sử_dụng để hỗ_trợ các hệ_thống phần_mềm khác nhưng đó là thiết_kế và quy_trình chuẩn_hoá của phần_mềm đặc_trưng cho Internet và cung_cấp nền_tảng cho khả_năng mở_rộng và thành_công của nó Trách_nhiệm đối_với thiết_kế kiến_trúc của các hệ_thống phần_mềm Internet đã được Lực_lượng đặc_nhiệm kỹ_thuật Internet_IETF đảm_nhận IETF tiến_hành các nhóm làm_việc thiết_lập tiêu_chuẩn dành cho mọi cá_nhân về các khía_cạnh khác nhau của kiến_trúc Internet_Kết quả đóng_góp và tiêu_chuẩn được công_bố dưới dạng tài_liệu Yêu_cầu Nhận_xét RFC trên trang_web của IETF Các phương_thức kết_nối mạng chính cho_phép Internet được chứa trong các RFC được chỉ_định đặc_biệt cấu_thành các Tiêu_chuẩn Internet_Các tài_liệu ít nghiêm_ngặt khác chỉ đơn_giản là thông_tin thử_nghiệm hoặc lịch_sử hoặc tài_liệu về các thực_tiễn tốt nhất hiện_nay BCP khi triển_khai các công_nghệ Internet_Ứng dụng và dịch_vụ Internet mang nhiều ứng_dụng và dịch_vụ nổi_bật nhất là World_Wide_Web bao_gồm phương_tiện truyền_thông xã_hội thư_điện_tử ứng_dụng di_động trò_chơi trực_tuyến nhiều người chơi điện_thoại Internet chia_sẻ tệp và dịch_vụ truyền phát trực_tuyến Hầu_hết các máy_chủ cung_cấp các dịch_vụ này ngày_nay được lưu_trữ trong các trung_tâm dữ_liệu và nội_dung thường được truy_cập thông_qua các mạng phân_phối nội_dung hiệu_suất cao World_Wide_Web World_Wide_Web là tập_hợp toàn_cầu các tài_liệu hình_ảnh đa_phương_tiện ứng_dụng và các tài_nguyên khác được liên_kết với nhau một_cách hợp_lý bởi các siêu_liên_kết và được tham_chiếu với Mã định_danh tài_nguyên thống_nhất URI cung_cấp một hệ_thống tham_chiếu có tên toàn_cầu Các URI tượng_trưng xác_định các dịch_vụ máy_chủ web cơ_sở_dữ_liệu và các tài_liệu và tài_nguyên mà chúng có_thể cung_cấp Giao_thức truyền siêu_văn_bản HTTP là giao_thức truy_cập chính của World_Wide_Web Các dịch_vụ web cũng sử_dụng HTTP để liên_lạc giữa các hệ_thống phần_mềm để truyền_thông tin chia_sẻ và trao_đổi dữ_liệu kinh_doanh và hậu_cần và là một trong nhiều ngôn_ngữ hoặc giao_thức có_thể được sử_dụng để liên_lạc trên Internet_Phần mềm trình_duyệt World_Wide_Web chẳng_hạn như Internet_Explorer_Edge của Microsoft Mozilla_Firefox_Opera_Safari và Google Chrome cho_phép người dùng di_chuyển từ một trang_web khác thông_qua các siêu_liên_kết nhúng trong tài_liệu Các tài_liệu này cũng có_thể chứa bất_kỳ sự kết_hợp nào của dữ_liệu máy_tính bao_gồm đồ_hoạ âm_thanh văn_bản video đa_phương_tiện và nội_dung tương_tác chạy trong khi người dùng đang tương_tác với trang Phần_mềm phía khách_hàng có_thể bao_gồm hình_ảnh_động trò_chơi ứng_dụng văn_phòng và trình_diễn khoa_học Thông_qua nghiên_cứu Internet dựa trên từ_khoá bằng các công_cụ tìm_kiếm như Yahoo Bing và Google người dùng trên toàn thế_giới có_thể truy_cập nhanh_chóng dễ_dàng vào một lượng lớn thông_tin trực_tuyến đa_dạng So với phương_tiện truyền_thông in_ấn sách bách_khoa_toàn_thư và thư_viện truyền_thống World_Wide_Web đã cho_phép phân_cấp thông_tin trên quy_mô lớn Web đã cho_phép các cá_nhân và tổ_chức xuất_bản ý_tưởng và thông_tin tới một đối_tượng tiềm_năng lớn trực_tuyến với chi_phí giảm đáng_kể và thời_gian trì_hoãn Xuất_bản một trang_web một blog hoặc xây_dựng một trang_web liên_quan đến ít chi_phí ban_đầu và nhiều dịch_vụ miễn_phí có sẵn Tuy_nhiên xuất_bản và duy_trì các trang_web lớn chuyên_nghiệp với thông_tin hấp_dẫn đa_dạng và cập_nhật vẫn là một đề_xuất khó_khăn và tốn_kém Nhiều cá_nhân và một_số công_ty và nhóm sử_dụng nhật_ký web hoặc blog phần_lớn được sử_dụng như nhật_ký trực_tuyến dễ_dàng cập_nhật Một_số tổ_chức thương_mại khuyến_khích nhân_viên truyền_đạt lời khuyên trong lĩnh_vực chuyên_môn của họ với hy_vọng rằng khách truy_cập sẽ bị ấn_tượng bởi kiến_thức chuyên_môn và thông_tin miễn_phí và kết_quả là bị thu_hút vào tập_đoàn Quảng_cáo trên các trang_web phổ_biến có_thể sinh lời và thương_mại_điện_tử đó là việc bán sản_phẩm và dịch_vụ trực_tiếp qua Web tiếp_tục phát_triển Quảng_cáo trực_tuyến là một hình_thức tiếp_thị và quảng_cáo sử_dụng Internet để truyền_tải thông_điệp tiếp_thị quảng_cáo đến người tiêu_dùng Nó bao_gồm tiếp_thị qua email tiếp_thị công_cụ tìm_kiếm SEM tiếp_thị truyền_thông xã_hội nhiều loại quảng_cáo hiển_thị bao_gồm quảng_cáo biểu_ngữ web và quảng_cáo trên thiết_bị di_động Năm 2011 doanh_thu quảng_cáo trên Internet ở Hoa_Kỳ đã vượt qua các kênh_truyền_hình cáp và gần như vượt xa các kênh_truyền_hình phát_sóng Nhiều kiểu quảng_cáo trực_tuyến phổ_biến đang gây tranh_cãi và ngày_càng phải tuân theo quy_định Khi Web phát_triển vào những năm 1990 một trang_web điển_hình đã được lưu_trữ ở dạng hoàn_chỉnh trên máy_chủ web được định_dạng bằng HTML hoàn_thành để truyền tới trình_duyệt web để đáp_ứng yêu_cầu Theo thời_gian quá_trình tạo và phục_vụ các trang_web đã trở_nên năng_động tạo ra một thiết_kế bố_cục và nội_dung linh_hoạt Các trang_web thường được tạo bằng phần_mềm quản_lý nội_dung ban_đầu rất ít nội_dung Những người đóng_góp cho các hệ_thống này có_thể là nhân_viên được trả lương thành_viên của một tổ_chức hoặc công_chúng điền vào cơ_sở_dữ_liệu cơ_bản bằng các trang chỉnh_sửa được thiết_kế cho mục_đích đó trong khi khách truy_cập bình_thường xem và đọc nội_dung này dưới dạng HTML Có_thể có hoặc không có các hệ_thống biên_tập phê_duyệt và bảo_mật được xây_dựng trong quá_trình lấy nội_dung mới được nhập và cung_cấp cho khách truy_cập mục_tiêu Liên_lạc Email là một dịch_vụ liên_lạc quan_trọng có sẵn thông_qua Internet_Khái niệm gửi tin nhắn văn_bản điện_tử giữa các bên tương_tự như gửi thư hoặc ghi_nhớ có trước khi tạo ra Internet_Hình ảnh tài_liệu và các tệp khác được gửi dưới dạng tệp đính kèm email Tin nhắn email có_thể được carbon copy đến nhiều địa_chỉ email Internet điện_thoại là một dịch_vụ liên_lạc phổ_biến được thực_hiện với Internet_Tên của giao_thức kết_nối mạng chính Giao_thức Internet cho mượn tên của nó để gọi qua giao_thức Internet_VoIP_Ý tưởng bắt_đầu vào đầu những năm 1990 với các ứng_dụng giọng nói giống như máy_bộ_đàm cho máy_tính_cá_nhân Các hệ_thống VoIP hiện đang thống_trị nhiều thị_trường dễ sử_dụng và tiện_lợi như điện_thoại truyền_thống Lợi_ích là tiết_kiệm đáng_kể chi_phí so với các cuộc_gọi điện_thoại truyền_thống đặc_biệt là trong khoảng_cách xa Mạng cáp ADSL và dữ_liệu di_động cung_cấp truy_cập Internet trong cơ_sở của khách_hàng và các bộ điều hợp mạng VoIP rẻ_tiền cung_cấp kết_nối cho các bộ điện_thoại analog truyền_thống Chất_lượng thoại của VoIP thường vượt quá các cuộc_gọi truyền_thống Các vấn_đề còn lại đối_với VoIP bao_gồm tình_huống các dịch_vụ khẩn_cấp có_thể không phổ_biến và các thiết_bị phụ_thuộc vào nguồn điện cục_bộ trong khi các điện_thoại truyền_thống cũ hơn được cấp nguồn từ vòng cục_bộ và thường hoạt_động khi mất điện Các ISP ISP Internet_Service_Provider là nhà_cung_cấp dịch_vụ Internet_Các_ISP phải thuê đường và cổng của một IAP Các ISP có quyền kinh_doanh thông_qua các hợp_đồng cung_cấp dịch_vụ Internet cho các tổ_chức và các cá_nhân Các loại ISP dùng riêng được quyền cung_cấp đầy_đủ các dịch_vụ Internet_Điều khác nhau duy_nhất giữa ISP và ISP riêng là không cung_cấp dịch_vụ Internet vào mục_đích kinh_doanh Người dùng chỉ cần thoả_thuận với một ISP hay ISP riêng nào đó về các dịch_vụ được sử_dụng và thủ tuc thanh_toán được gọi là thuê_bao Internet Một số mốc thời_gian Thời_kỳ phôi_thai BULLET Năm 1969 Bộ Quốc_phòng Mĩ đã xây_dựng dự_án ARPANET để nghiên_cứu lĩnh vục mạng theo đó các máy_tính được liên_kết với nhau và sẽ có khả_năng tự định đường truyền tin ngay sau khi một phần mạng đã được phá_huỷ BULLET Năm 1972 trong một cuộc hội_nghị quốc_tế về truyền_thông máy_tính Bob_Kahn đã trình_diễn mạng ARPANET liên_kết 40 máy thông_qua các bộ_xử_lý giao_tiếp giữa các trạm cuối Terminal_Interface_Processor_TIP Cũng năm này nhóm interNET Working_Group_INWG do Vinton_Cerf làm chủ_tịch ra_đời nhằm đáp_ứng nhu_cầu thiết_lập giao_thức bắt_tay agreed upon Năm 1972 cũng là năm Ray_Tomlinson đã phát_minh ra E mail để gửi thông_điệp trên mạng Từ đó đến nay E mail là một trong những dich vụ được dùng nhiều nhất BULLET Năm 1973 một_số trường đại_học của Anh và của Na_Uy kết_nối vào ARPANET Cũng vào thời_gian đó ở đại_học Harvard_Bob_Metcalfe đã phác_hoạ ra ý_tưởng về Ethernet một giao_thức trong mạng_cục_bộ BULLET Tháng 9 1973 Vinton_Cerf và Bob_Kahn đề_xuất những cơ_bản của Internet_Đó chính là những nét chính của giao_thức TCP IP BULLET Năm 1974 BBN đã xây_dựng giao_thức ứng_dụng Telnet cho_phép sử_dụng máy_tính từ xa BULLET Năm 1976 phòng_thí_nghiệm của hãng AT T phát_minh ra dịch_vụ truyền tệp cho mạng FTP BULLET Năm 1978 Tom_Truscott và Steve_Bellovin thiết_lập mạng USENET dành cho những người sử_dụng Unix_Mạng_USENET là một trong những mạng phát_triển sớm nhất và thu_hút nhiều người nhất BULLET Năm 1979 ARPA thành_lập ban kiểm_soát cấu_hình Internet_BULLET_Năm 1981 ra_đời mạng CSNET Computer_Science_NETwork cung_cấp các dịch_vụ mạng cho các nhà_khoa_học ở trường đại_học mà không cần truy_cập vào mạng ARPANET BULLET Năm 1982 các giao_thức TCP và IP được DAC và ARPA dùng đối_với mạng ARPANET Sau đó TCP IP được chọn là giao_thức chuẩn BULLET Năm 1983 ARPANET được tách ra thành ARPANET và MILNET MILNET tích_hợp với mạng dữ_liệu quốc_phòng ARPANET trở_thành 1 mạng dân_sự Hội_đồng các hoạt_động Internet ra_đời sau_này được đổi tên thành Hội_đồng kiến_trúc Internet_Thời kỳ bùng_nổ lần thứ nhất của Internet_BULLET_Năm 1986 mạng NSFnet chính_thức được thiết_lập kết_nối năm trung_tâm máy_tính Đây cũng là năm có sự bùng_nổ kết_nối đặc_biệt là ở các trường đại_học Như_vậy là NSF và ARPANET song_song tồn_tại theo cùng 1 giao_thức có kết_nối với nhau BULLET Năm 1990 với tư_cách là 1 dự_án ARPANET dừng hoạt_động nhưng mạng do NSF và ARPANET tạo ra đã được sử_dụng vào mục_đích dân_dụng đó chính là tiền_thân của mạng Internet ngày_nay Một_số hãng lớn bắt_đầu tồ chức kinh_doanh trên mạng BULLET Đến lúc này đối_tượng sử_dụng Internet chủ_yếu là những nhà_nghiên_cứu và dịch_vụ phổ_biến nhất là email và FTP Internet là 1 phương_tiện đại_chúng Thời_kỳ bùng_nổ lần thứ hai với sự xuất_hiện của WWW BULLET Năm 1991 Tim Berners_Lee ở trung_tâm nghiên_cứu nguyên_tử châu_Âu_CERN phát_minh ra World_Wide_Web WWW dựa theo ý_tưởng về siêu_văn_bản được Ted_Nelson đưa ra từ năm 1985 Có_thể nói đây là một cuộc cách_mạng trên Internet vì người ta có_thể truy_cập trao_đổi thông_tin một_cách dễ_dàng nhanh_chóng BULLET Cũng vào thời_gian này NSFnet backbone được nâng_cấp đạt tốc_độ 44736Mbps NSFnet truyền 1 tỉ tỉ byte tháng và 10 tỉ gói tin tháng BULLET Năm 1994 là năm kỉ_niệm lần thứ 25 ra_đời ARPANET NIST đề_nghị thống_nhất dùng giao_thức TCP IP WWW trở_thành dịch_vụ phổ_biến thứ hai sau dịch_vụ FTP Những hình_ảnh video đầu_tiên được truyền đi trên mạng Internet_WWW vượt_trội hơn FTP và trở_thành dịch_vụ có số lưu_thông lớn nhất căn_cứ trên số_lượng gói tin truyền và số byte truyền Các hệ_thống quay số trực_tuyến truyền_thống như CompuServe_AmericanOnline_Prodigy bắt_đầu khả_năng kết_nối Internet_BULLET_Tháng 10 năm 1994 Tập_đoàn truyền_thông Netscape cho ra_đời phiên_bản beta của trình_duyệt Navigator 1 0 nhưng còn cồng_kềnh và chạy rất chậm BULLET Hai công_ty trở_thành đối_thủ của nhau cạnh_tranh thị_trường trình_duyệt Ngày 11 tháng 6 năm 1997 Netscape công_bố phiên_bản trình_duyệt 4 0 Ngày 30 tháng 10 cũng năm đó có Microsoft cũng cho ra_đời trình_duyệt của mình phiên_bản 4 0 BULLET Tháng 7 năm 1996 công_ty Hotmail bắt_đầu cung_cấp dịch_vụ Web_Mail Sau 18 tháng đã có 12 triệu người sử_dụng và vì_thế đã được Microsoft mua lại với giá 400 triệu USD BULLET Năm 1996 triển_lãm Internet_World_Exposition là triển_lãm thế_giới đầu_tiên trên mạng Internet_Mạng không dây ngày_càng phổ_biến BULLET Năm 1985 Cơ_quan quản_lý viễn_thông của Mĩ quyết_định mở_cửa một_số băng tần của giải_phóng không dây cho_phép người sử_dụng chúng mà không cần giấy_phép của chính_phủ Đây là bước mở_đầu cho các mạng không dây ra_đời và phát_triển rất nhanh Ban_đầu các nhà_cung_cấp các thiết_bị không dây dùng cho mạng LAN như Proxim và Symbol ở Mĩ đều phát_triển các sản_phẩm độc_quyền không tương_thích với các sản_phẩm của các công_ty khác Điều này dẫn đến sự cần_thiết phải xác_lập 1 chuẩn không dây chung BULLET Năm 1997 một tiểu_ban đã tiến_hành thương_lượng hợp_nhất các chuẩn và đã ban_hành chuẩn chính_thức IEEE 802 11 Sau đó là chuẩn 802 11b và chuẩn 802 11a lần_lượt được phê_duyệt vào các năm 1999 và năm 2000 BULLET Tháng 8 năm 1999 sáu công_ty gồm Intersil 3Com Nokia Aironet_Symbol và Lucent liên_kết tạo thành liên_minh tương_thích Ethernet không dây VECA Thuật_ngữ WiFi ra_đời là tên gọi thống_nhất để chỉ công_nghệ kết_nối cục_bộ không dây đã được chuẩn_hoá Kiểm_duyệt Internet Một số quốc_gia đã sử_dụng nhiều biện_pháp khác nhau để thực_hiện công_tác kiểm_duyệt lọc thông_tin thông_qua các nhà_cung_cấp dịch_vụ Internet như tại Iran Trung_Quốc Turkmenistan Syria Triều_Tiên Việt_Nam Xem thêm BULLET World_Wide_Web BULLET Danh_sách quốc_gia theo số_lượng người sử_dụng Internet

Internet

Hello world Hello world có_thể là BULLET Chương_trình máy_tính Xin chào thế_giới BULLET Hello_World bài hát của ban nhạc Lady_Antebellum_BULLET album nhạc của Michael_Jackson_BULLET_HELLO WORLD phim bộ phim anime của đạo_diễn Tomohiko_Itō

Hello world

Heli_Heli là nguyên_tố trong bảng_tuần_hoàn nguyên_tố có ký_hiệu He và số_hiệu nguyên_tử bằng 2 nguyên_tử khối bằng 4 Tên của nguyên_tố này bắt_nguồn từ Helios tên của thần Mặt_Trời trong thần_thoại Hy_Lạp do nguồn_gốc nguyên_tố này được tìm thấy trong quang_phổ trên Mặt_Trời Thuộc_tính Heli có điểm sôi thấp nhất trong tất_cả các nguyên_tố và chỉ có_thể đông_đặc dưới áp_suất rất cao Nguyên_tố này thường thường là khí đơn_nguyên tử và về mặt hoá_học nó là trơ Sự phổ_biến Heli là nguyên_tố nhiều thứ hai trong vũ_trụ sau hydro Trong khí_quyển Trái_Đất mật_độ heli theo thể_tích là 5 2 x 10 tại mực nước_biển và tăng dần đến độ cao 24 km chủ_yếu là do phần_lớn heli trong bầu khí_quyển Trái_Đất đã thoát ra ngoài khoảng không gian vũ_trụ vì tỷ_trọng thấp và tính trơ của nó Có một lớp trong bầu khí_quyển Trái_Đất ở độ cao khoảng 1 000 km mà ở đó heli là chất_khí chủ_yếu mặc_dù tổng áp_suất gây ra là rất nhỏ Heli là nguyên_tố phổ_biến thứ 71 trong vỏ Trái_Đất chiếm tỷ_lệ 8 x 10 còn trong nước_biển chỉ có 4 x 10 Nói_chung nó hình_thành từ sự phân_rã phóng_xạ của các nguyên_tố do_vậy người ta có_thể tìm thấy heli trong các mỏ khoáng_chất chứa urani thori v v và trong vài loại nước_khoáng cũng như khí phun trào núi_lửa Heli tồn_tại trong nhiều loại khí tự_nhiên Đồng_vị Heli có 9 đồng_vị nhưng chỉ heli 3 và heli 4 là bền Trong khí_quyển Trái_Đất trong một_triệu nguyên_tử có một nguyên_tử Không giống như các nguyên_tử khác sự phổ_biến của các đồng_vị heli thay_đổi tuỳ theo nguồn_gốc do các quá_trình hình_thành khác nhau Đồng_vị phổ_biến nhất heli 4 được tạo ra trên Trái_Đất từ phân_rã_alpha của các nguyên_tố phóng_xạ nặng hơn các hạt_alpha sinh ra bị ion_hoá hoàn_toàn hạt_nhân heli 4 Heli 4 là hạt_nhân ổn_định bất_thường do các nucleon được sắp_xếp vào lớp vỏ đầy_đủ Nó cũng được tạo ra với số_lượng lớn trong tổng_hợp hạt_nhân Big_Bang Heli 3 có chỉ có_mặt trên Trái_Đất ở dạng dấu_vết đa_số trong đó có từ lúc hình_thành Trái_Đất mặc_dù một_số rơi vào Trái_Đất trong bụi vũ_trụ Một lượng vết cũng được tạo ra từ phân_rã_beta của triti Các đá trong vỏ Trái_Đất có các tỉ_lệ đồng_vị thay_đổi khoảng 1 10 và các tỉ_lệ này có_thể được dùng để khảo_sát nguồn_gốc của các đá và thành_phần lớp phủ của Trái_Đất phổ_biến hơn trong các ngôi_sao ở dạng sản_phẩm của phản_ứng tổng_hợp hạt_nhân Do_đó trong môi_trường liên sao tỉ_lệ so với cao khoảng 100 lần so với trên Trái_Đất Các vật_liệu ngoài hành_tinh như tầng phong_hoá của Mặt_Trăng và tiểu hành_tinh có heli 3 ở dạng vết chúng được hình_thành từ sự bắn phá của gió Mặt_Trời Bề_mặt Mặt_Trăng chứa heli 3 với nồng_độ 0 01 ppm Một_số người đầu_tiên là Gerald_Kulcinski năm 1986 đã đề_xuất thám_hiểm Mặt_Trăng khai_thác lớp phong_hoá Mặt_Trăng và sử_dụng heli 3 trong phản_ứng tổng_hợp hạt_nhân Heli 4 hoá_lỏng có_thể được làm lạnh ở khoảng 1 kelvin bằng làm lạnh bay_hơi trong 1 K pot Cách làm lạnh tương_tự cũng áp_dụng cho heli 3 đồng_vị này có điểm sôi thấp hơn nên có_thể lạnh ở 0 2 kelvin trong helium 3 refrigerator Hỗn_hợp cân_bằng của và lỏng dưới 0 8 K tách thành hai pha không trộn lẫn do sự khác_biệt của chúng chúng tuên theo các thống_kê lượng_tử khác nhau các nguyên_tử heli 4 tuên theo boson trong khi heli 3 tuân theo fermion Dilution refrigerators use this immiscibility to achieve temperatures of a few millikelvins Nó có_thể tạo ra các đồng_vị heli ngoại_lai mà chúng có_thể phân_rã nhanh_chóng thành các chất khác Đồng_vị heli nặng tồn_tại ngắn nhất_là heli 5 có chu_kỳ bán rã 7 6 giây Heli 6 phân_rã bằng cách phát ra hạt_beta và có chu_kỳ bán rã 0 8 giây Heli 7 cũng phát ra hạt_beta cũng như tia_gamma Heli và heli 8 được tạo ra trong các phản_ứng hạt_nhân nhất_định Heli 6 và heli 8 thể_hiện là một nuclear halo Heli 2 2 proton không có neutron là một đồng_vị_phóng_xạ phân_rã bằng phát_xạ proton thành proti hydro có chu_kỳ bán rã 3 giây Ứng_dụng Heli được dùng để đẩy các bóng_thám không và khí_cầu nhỏ do tỷ_trọng riêng nhỏ hơn tỷ_trọng của không_khí và như chất_lỏng làm lạnh cho nam_châm siêu_dẫn Đồng_vị Heli 3 có nhiều trong gió mặt_trời nhưng_mà phần_lớn chúng bị từ_trường của Trái_Đất đẩy ra Người ta đang nghiên_cứu khai_thác Heli 3 trên Mặt_Trăng để sử_dụng như một nguồn năng_lượng rất tiềm_năng Làm cho giọng nói trở_nên thay_đổi trở_nên cao hơn Do heli nhẹ hơn không_khí rất nhiều nên trong khí heli tốc_độ của âm_thanh nhanh hơn tới 3 lần trong không_khí lên tới 927 m s Khi hít khí heli trong vòm họng bạn tràn_ngập khí ấy Do_đó tần_số giọng nói sẽ biến_đổi tăng lên rất nhiều và tất_yếu khiến giọng bạn cao và trong hơn Tuy_nhiên do hàm_lượng khí heli trong bóng bay thấp nên giọng nói chipmunk chỉ tồn_tại trong một thời_gian rất ngắn rồi trở về bình_thường Heli khi được làm lạnh sẽ sôi rất mạnh Vào năm 1930 khi người ta hạ nhiệt_độ xuống 2 ⁰K 271 15 ⁰C heli lỏng ngừng sôi và trở_thành heli siêu lỏng với những tính_chất rất kì_lạ Nó có_thể rò qua cốc đựng và đi ngược chiều trọng_lực như một chất_lỏng không có độ nhớt Xem thêm BULLET Nguyên_tử heli

Heli

Từ viết tắt từ chữ đầu Từ viết tắt từ chữ đầu hay từ cấu_tạo là một_cách viết tắt dùng các chữ_cái đầu_tiên của một_số từ trong một cụm_từ Tuỳ theo bao_nhiêu từ trong đó bắt_đầu với nguyên_âm và tuỳ theo những quy_tắc về cách phát_âm thuộc ngôn_ngữ của từ đó lúc thì đọc theo lối ghép âm và lúc thì đọc nguyên loạt tên_chữ Thông_thường từ viết tắt từ chữ đầu được dùng trong biệt ngữ hay_là trong tên các tổ_chức để viết tắt những thuật_ngữ dài_dòng và được dùng nhiều BULLET Chữ_viết tắt một_số Tổ_chức quốc_tế Ví_dụ BULLET Những từ viết tắt từ chữ đầu với cách đọc ghép âm BULLET SIDA từ tiếng Pháp và tiếng Tây_Ban_Nha đọc như xi đa BULLET UNDP trong tiếng Việt từ này được đọc là u en đê pê BULLET VOA Voice of America từ tiếng Anh đọc là vi âu ây BULLET Những từ viết tắt được đọc y_nguyên như loạt tên_chữ BULLET Thành_phố Hồ_Chí_Minh TPHCM Thành_Phố Hồ_Chí_Minh BULLET UBND đọc nguyên loạt từ Uỷ_ban_Nhân_dân Liên_kết ngoài BULLET Tra_cứu các từ viết tắt ở Wiktionary tiếng Anh BULLET Trang tìm_kiếm tên đầy_đủ của từ viết tắt

Từ viết tắt từ chữ đầu

Berkeley_Software_Distribution_Berkeley Software_Distribution_BSD là một hệ_điều_hành dẫn_xuất từ UNIX được phát_hành vào thập_niên 1970 từ_trường Đại_học California tại Berkeley_Tên này cũng được sử_dụng cho các bản phân_phối sau_này Các phiên_bản BSD sau_này Các hệ_điều_hành tương_tự như Unix_Unix like hiện_hành được phát_triển từ BSD bao_gồm BULLET Apple Darwin_Mac_OS_X BULLET DragonFly_BSD_BULLET ekkoBSD BULLET FreeBSD_BULLET_MicroBSD_BULLET MirBSD_BULLET_NetBSD_BULLET OpenBSD_BULLET_PicoBSD_Liên kết ngoài BULLET A timeline of BSD and Research_UNIX_FreeBSD website click on the latest revision number for the full tree BULLET BSD For_Linux_Users by Matthew_D_Fuller explains significant differences between BSD and Linux_BULLET_BSD org BULLET Google BSD search BULLET BSD on Slashdot_BULLET_Daemon_News BULLET BSD Tips and Tricks_ONlamp com BULLET BSD on laptops and notebooks BULLET BSD router projects

Berkeley_Software_Distribution

FreeBSD_FreeBSD là một hệ_điều_hành kiểu Unix được phát_triển từ Unix theo nhánh phát_triển của BSD dựa trên 386BSD và 4 4BSD Nó có khả_năng chạy trên các bộ_vi_xử_lý tương_thích với họ vi_xử_lý x86 của Intel cũng như trên các máy DEC Alpha các bộ_xử_lý UltraSPARC của Sun_Microsystems các bộ_xử_lý Itanium_IA 64 và AMD64 Khả_năng hỗ_trợ cho kiến_trúc PowerPC đang được phát_triển FreeBSD thường được đánh_giá cao nhờ vào tính tin_cậy và mạnh_mẽ của nó Lịch_sử và quá_trình phát_triển Quá_trình phát_triển của FreeBSD được khởi_đầu vào tháng 11 năm 1993 bởi Jordan Hubbard và được phát_triển từ mã nguồn của 386BSD Tuy_nhiên vì một lý_do liên_quan tới tính pháp_lý của các mã nguồn sử_dụng trong 386BSD FreeBSD đã phải xây_dựng lại rất nhiều phần trong hệ_thống với phiên_bản FreeBSD 2 0 phát_hành vào tháng 1 năm 1995 sử_dụng bản phát_hành 4 4BSD Lite của trường Đại_học California tại Berkeley_Trong phiên_bản mới 8 0 FreeBSD chính_thức hỗ_trợ ZFS hệ_thống file và giao_diện GSSAPI của NFS phiên_bản 3 So_sánh với Linux_Mặc dù có những đặc_điểm tương_đồng nhưng FreeBSD khác so với Linux_BULLET_FreeBSD là một hệ_điều_hành hoàn_chỉnh trong khi Linux là một nhân kernel của hệ_điều_hành thực_ra Linux kết_hợp với bộ các phần_mềm GNU tạo nên hệ_điều_hành GNU Linux_BULLET_FreeBSD được phát_triển bởi một_số nhất_định các thành_viên có chuyên_môn trong nhóm trong khi Linux thuộc quyền_sở_hữu của Linus_Torvalds nhưng các phần_mềm Linux không hạn_chế số người viết BULLET Hệ_thống gói chương_trình BSD ports so với các gói deb của Debian_Ubuntu hoặc rpm của Red_Hat_Fedora_Core BULLET Thông_thường các file nhị phân chạy được trên Linux thì cũng chạy được trên FreeBSD nhưng ngược_lại thì không được Ứng_dụng Có nhiều công_ty lớn sử_dụng FreeBSD cho hệ_thống máy_chủ BULLET Yahoo BULLET Sony BULLET Netflix_Ngoài ra Nintendo còn sử_dụng mã nguồn từ FreeBSD và Android cho Nintendo_Switch_Các hệ_điều_hành cùng dòng BULLET OpenBSD_BULLET_NetBSD_BULLET DragonflyBSD_BULLET_PC_BSD Liên_kết ngoài BULLET The_FreeBSD_Project_BULLET FreeBSD_Software_BULLET_Đánh giá của Pohlmann về FreeBSD_BULLET_FreeBSD ports FreeBSD ports en

FreeBSD

Tháng 4 năm 2004 2004 Tháng 1 tháng 2 tháng 3 tháng 4 tháng 5 tháng 6 tháng 7 tháng 8 tháng 9 tháng 10 tháng 11 tháng 12 Tháng 4 năm 2004 Thứ Hai ngày 5 tháng 4 BULLET Hoàng_thân Trưởng_thôn Emir_Sheikh_Hamad bin Khalifa al Thani của Qatar kêu_gọi những nước thuộc khối Ả_Rập hãy nghĩ đến đề_nghị về dân_chủ của Mỹ hơn bỏ những đó thẳng đi Ông al Thani nói những người Ả_rập đừng lạm_dụng Tranh_chấp Israel Palestine và sự lo_sợ về an_ninh để bào_chữa cho việc_làm chậm các sửa_đổi này HaAretz_BULLET_Chiếm đóng Iraq Paul_Bremer nói là giáo_sĩ đạo Hồi quá_khích người Shi a Moqtada_Sadr là kẻ phi luật_pháp và khuyến_cáo là các cuộc chống_đối của các giáo_sĩ và những người theo họ sẽ không được nhân_nhượng Middle_East_Online_BULLET Tại Hàn_Quốc chủ_tịch của đảng Uri_Chung_Dong young kêu_gọi các đảng đối_lập rút lại đề_nghị bãi_chức Tổng_thống Roh_Moo hyun Hankooki_Sự kiện theo tháng 2004 Tháng 3 tháng 5

Tháng 4 năm 2004

Khoa_học Trái_Đất Khoa_học Trái_Đất hay Địa học bao_gồm tất_cả các lĩnh_vực khoa_học_tự_nhiên liên_quan đến hành_tinh Trái_Đất Đây là một nhánh của khoa_học liên_quan đến sự cấu_tạo của Trái_Đất và bầu khí_quyển của nó Khoa_học Trái_Đất nghiên_cứu về các đặc_điểm vật_lý của hành_tinh của loài_người từ động_đất đến hạt mưa và từ lũ_lụt đến hoá_thạch Khoa_học Trái_Đất có_thể được coi là một nhánh của khoa_học vũ_trụ nhưng có lịch_sử lâu_đời hơn Khoa_học Trái_Đất bao_gồm bốn nhánh nghiên_cứu chính thạch_quyển thuỷ_quyển khí_quyển và sinh_quyển mỗi nhánh được chia nhỏ thành các lĩnh_vực chuyên_biệt hơn Khoa_học Trái_Đất được tiếp_cận bằng cả hai hướng giản_lược và toàn_diện Nó cũng bao_gồm những nghiên_cứu về Trái_Đất và các hành_tinh lân_cận khác trong không_gian Một_số nhà_khoa_học Trái_Đất sử_dụng tri_thức của họ về các hành_tinh để định_vị và phát_triển tài_nguyên năng_lượng và khoáng_sản Số khác lại nghiên_cứu tác_động từ hoạt_động của con_người đến môi_trường Trái_Đất từ đó thiết_kế những biện_pháp bảo_vệ hành_tinh Ngoài_ra số còn lại thì đi_sâu hơn về nghiên_cứu các hiện_tượng Trái_Đất như núi_lửa động_đất và bão để giúp con_người tránh những thảm_hoạ tàn_khốc của thiên_nhiên Khoa_học Trái_Đất có_thể bao_gồm các nghiên_cứu về địa_chất thạch_quyển và cấu_trúc quy_mô lớn sâu bên trong lõi Trái_Đất cũng như là bầu khí_quyển của Trái_Đất thuỷ_quyển và sinh_quyển Thông_thường các nhà_khoa_học Trái_Đất sử_dụng các công_cụ địa_lý niên_đại học vật_lý hoá_học_sinh_học và toán_học để xây_dựng hệ tri_thức định_lượng về cách Trái_Đất vận_động và phát_triển Khoa_học Trái_Đất ảnh_hưởng đến cuộc_sống hàng ngày của chúng_ta Ví_dụ như các nhà khí_tượng_học nghiên_cứu thời_tiết và theo_dõi các cơn bão nguy_hiểm Các nhà thuỷ_văn_học nghiên_cứu nước và cảnh_báo lũ_lụt Các nhà địa_chấn_học nghiên_cứu động_đất và dự_đoán nơi nó sẽ diễn ra Các nhà địa_chất nghiên_cứu đá và giúp xác_định vị_trí của các khoáng_chất hữu_ích Các nhà_khoa_học Trái_Đất thường làm_việc ngoài thực_địa như leo núi khám_phá đáy biển bò qua các hang_động hoặc lội trong đầm lầy Họ đo_lường và thu_thập các vật mẫu như các mẫu đá hoặc nước sông sau đó họ ghi_chép lại phát_hiện của họ trên các biểu_đồ và bản_đồ Các lĩnh_vực nghiên_cứu Khoa_học Trái_Đất thường được phân_loại thành những lĩnh_vực sau đây BULLET Địa_lý_tự_nhiên bao_gồm tất_cả khía_cạnh của địa_mạo nghiên_cứu về đất thuỷ_văn khí_tượng khí_hậu và địa_sinh học BULLET Địa_chất mô_tả về các phần Đá của vỏ Trái_Đất hoặc nói đến toàn_bộ phần rắn là thạch_quyển và lịch_sử phát_triển của nó Các phân ngành chính là khoáng_vật_học thạch_học địa_hoá_học địa_mạo_học cổ_sinh_vật_học địa_tầng_học địa_chất cấu_trúc địa kỹ_thuật và trầm_tích học BULLET Địa_vật_lý và Trắc_địa là ngành học tìm_hiểu hình_dạng của Trái_Đất phản_ứng của nó đối_với các lực và tìm_hiểu về từ_trường và trọng_lực của nó Các nhà địa_vật_lý khám_phá lõi lớp phủ của Trái_Đất cũng như là hoạt_động kiến_tạo và địa_chấn của thạch_quyển Địa_vật_lý thường được sử_dụng để bổ_sung cho công_việc của các Các nhà địa_chấn_học sử_dụng địa_vật_lý để hiểu sự dịch_chuyển kiến_tạo mảng cũng như dự_đoán hoạt_động địa_chấn BULLET Khoa_học đất bao_phủ lớp ngoài cùng của lớp vỏ Trái_Đất chịu sự hình_thành của quá_trình hình_thành đất hoặc tầng sinh_quyển Các phân ngành chính trong lĩnh_vực nghiên_cứu này bao_gồm thổ_nhưỡng_học và nghiên_cứu về địa_chất thổ_nhưỡng BULLET Sinh_thái_học nghiên_cứu sự tương_tác giữa hệ động_vật và thực_vật Lĩnh_vực này nghiên_cứu về sự khác_biệt giữa Trái_Đất và các hành_tinh khác trong Hệ_Mặt trời trong đó Trái_Đất là hành_tinh duy_nhất tồn_tại sự sống BULLET Thuỷ_văn_học hải_dương_học và hồ học là những nghiên_cứu tập_trung vào sự chuyển_động phân_phối dòng_chảy và chất_lượng của nước nó liên_quan đến tất_cả các thành_phần của chu_trình thuỷ_văn trên Trái_Đất và bầu khí_quyển hay thuỷ_quyển Các phân ngành thuỷ_văn bao_gồm khí_tượng_thuỷ_văn thuỷ_văn mặt_nước thuỷ_văn khoa_học đầu nguồn thuỷ_văn rừng và hoá_học nước BULLET Băng_hà học bao_gồm các nghiên_cứu về những khu_vực băng_giá của Trái_Đất hay quyển băng BULLET Khoa_học khí_quyển bao_gồm các phần khí của trái hay khí_quyển giữa bề_mặt địa_cầu và tầng ngoài khoảng 1000 km Các phân ngành chính bao_gồm khí_tượng_học khí_hậu_học hoá_học khí_quyển và vật_lý_khí_quyển Cấu_tạo bên trong Trái_Đất Tập_tin Volcano q jpg thumb left 200px Phun trào núi_lửa là sự giải_phóng năng_lượng tích_luỹ trong lòng Trái_Đất Kiến_tạo mảng sự tạo núi núi_lửa và động_đất là những địa_chất hiện_tượng địa_chất có_thể được giải_thích dưới dạng các quá_trình vật_lý và hoá_học trong Lớp vỏ địa_chất lớp vỏ Trái_Đất Bên dưới lớp vỏ Trái_Đất là quyển manti hấp_thụ nhiệt_năng từ sự phóng_xạ của các nguyên_tố kim_loại nặng Lớp quyển manti không hoàn_toàn rắn_chắc và bao_gồm các magma ở trạng_thái đối_lưu bán vĩnh_viễn wikt convection convection Quá_trình đối_lưu này làm cho các tấm thạch_quyển di_chuyển mặc_dù chậm Kết_quả của quá_trình này được gọi là kiến_tạo mảng Kiến_tạo mảng có_thể được coi là quá_trình bề_mặt Trái_Đất được tái tao lại Do kết_quả của sự Tách giãn đáy đại_dương mở_rộng đáy biển lớp vỏ và thạch_quyển mới được tạo ra bởi dòng_chảy magma từ quyển manti đến khu_vực gần bề_mặt thông_qua các khe nứt nơi nó nguội đi và đông cứng lại Thông_qua sự đối hút chìm lớp vỏ đại_dương và thạch_quyển quay trở_lại quyển manti đối_lưu Các khu_vực của lớp vỏ Trái_Đất nơi lớp vỏ mới được tạo ra được gọi là ranh_giới phân_kỳ còn khu_vực vỏ bị mất đi hay bị huý chìm vào lòng Trái_Đất gọi là ranh_giới hội_tụ và những nơi mà các mảng trượt qua nhau gọi là ranh_giới chuyển dạng tại ranh_giới chuyển dạng này không có vật_liệu thạch_quyển mới nào được tạo ra hoặc phá_huỷ Động_đất là kết_quả của sự di_chuyển của các mảng thạch_quyển và chúng thường xảy ra gần các ranh_giới hội_tụ nơi các phần của lớp vỏ bị ép vào Trái_Đất như một phần của sự hút chìm Núi_lửa kết_quả chủ_yếu từ sự tan chảy của vật_chất vỏ chìm Vật_chất vỏ bị ép vào thiên_thạch tan chảy và một phần vật_chất nóng_chảy trở_nên đủ nhẹ để nổi lên bề_mặt và sinh ra núi_lửa Bầu khí_quyển của Trái_Đất Tầng đối_lưu tầng bình lưu tầng trung_lưu tầng ngoài khí_quyển và tầng ngoài vũ_trụ là năm lớp tạo nên bầu khí_quyển của Trái_Đất 75 khí trong khí_quyển nằm trong tầng đối_lưu lớp nằm gần bề_mặt Trái_Đất nhất Nhìn_chung bầu khí_quyển được tạo thành từ khoảng 78 0 nitơ 20 9 oxy and 0 92 argon Ngoài nitơ oxy và argon còn có một lượng nhỏ các loại khí khác bao_gồm CO và hơi_nước Hơi_nước và CO cho_phép khí_quyển Trái_Đất bắt và giữ năng_lượng của Mặt_Trời thông_qua một hiện_tượng gọi là hiệu_ứng_nhà_kính Điều này cho_phép bề_mặt Trái_Đất đủ ấm để có nước và hỗ_trợ sự sống Ngoài việc lưu_trữ nhiệt bầu khí_quyển còn bảo_vệ các sinh_vật sống bằng cách che_chắn bề_mặt Trái_Đất khỏi các tia_vũ_trụ thường được cho là không chính_xác và bị làm chệch hướng bởi từ_trường Trường từ_trường được tạo ra bởi các chuyển_động bên trong của lõi tạo ra từ quyển bảo_vệ bầu khí_quyển của Trái_Đất khỏi gió mặt_trời Vì Trái_Đất đã 4 5 tỉ tuổi nó đáng_lẽ đã mất hết bầu khí_quyển nếu không có từ_trường bảo_vệ Từ_trường Trái_Đất Nam_châm điện là nam_châm được tạo ra bởi một dòng_điện Lõi trong của Trái_Đất là một khối sắt đặc được bao quanh bởi lõi ngoài là một dòng chất_lỏng đối_lưu Do_đó có_thể nói Trái_Đất là một nam_châm điện Chuyển_động của sự đối_lưu chất_lỏng duy_trì từ_trường của Trái_Đất Phương_pháp_luận Phương_pháp_luận khác nhau tuỳ_thuộc vào bản_chất của các đối_tượng được nghiên_cứu Các nghiên_cứu thường rơi vào một trong ba loại quan_sát thực_nghiệm hoặc lý_thuyết Các nhà_khoa_học Trái_Đất thường tiến_hành phân_tích máy_tính tinh_vi hoặc ghé thăm một địa_điểm thú_vị để nghiên_cứu các hiện_tượng Trái_Đất ví_dụ Nam_Cực hoặc chuỗi đảo điểm_nóng địa_chất Một lý_tưởng nền_tảng trong khoa_học Trái_Đất là khái_niệm về chủ_nghĩa đồng_nhất khẳng địng rằng các đặc_điểm địa_chất cổ_đại được giải_thích bằng cách hiểu các quá_trình hoạt_động dễ_dàng quan_sát Nói cách khác bất_kỳ quá_trình địa_chất nào đang hoạt_động hiện_nay đều hoạt_động những cách tương_tự trong suốt thời_gian địa_chất Điều này cho_phép những người nghiên_cứu lịch_sử Trái_Đất áp_dụng kiến_thức về cách các quá_trình Trái_Đất hoạt_động trong hiện_tại để hiểu rõ hơn về cách hành_tinh này tiến_hoá và thay_đổi qua lịch_sử lâu_dài Các quyển của Trái_Đất Khoa_học Trái_Đất thường chia thành bốn phạm_vi thạch_quyển thuỷ_quyển khí_quyển và sinh_quyển chúng tương_ứng với Đá địa_chất nước không_khí và sự sống Nó cũng bao_gồm một_số băng quyển tương_ứng với băng như là một phần riêng_biệt của thuỷ_quyển và tầng sinh_quyển tương_ứng với đất như một khu_vực hoạt_động tích_cực và xen_kẽ Các quyển Trái_Đất Băng quyển học Tuy_nhiên có một loạt các tác_động tương_hỗ giữa các lĩnh_vực này Rất nhiều các lĩnh_vực hiện_đại có cách tiếp_cận đa ngành và do_đó không phù_hợp với sơ_đồ này Các lĩnh_vực đa ngành BULLET Sinh_địa hoá_học theo_dõi chu_trình của các nguyên_tố trong các quyển chịu tác_động bởi các quá_trình sinh_học và địa_chất_học đặc_biệt sự phân_bổ và chuyển_động giữa các nguồn dự_trữ BULLET Cổ_đại_dương học và cổ khí_hậu_học sử_dụng các thuộc_tính của các trầm_tích lõi băng hay các tài_liệu sinh_học để suy_đoán trạng_thái quá_khứ của các đại_dương khí_quyển hay khí_hậu Ngoài_ra các chuyên_ngành hiện_đại khác được biết chung như là Khoa_học hệ_thống Trái_Đất tiếp_cận tới toàn_bộ Trái_Đất như là một hệ_thống theo đúng nghĩa của nó mà nó tiến_hoá như là kết_quả của các tác_động tích_cực và tiêu_cực giữa các hệ_thống hợp_thành BULLET Khí_tượng_học mô_tả giải_thích và dự_báo thời_tiết trên cơ_sở tác_động tương_hỗ chủ_yếu giữa đại_dương và khí_quyển BULLET Khí_hậu_học mô_tả và giải_thích khí_hậu theo thuật_ngữ của sự tương_tác giữa các quyển như đá quyển thuỷ_quyển khí_quyển băng quyển và sinh_quyển BULLET Các học_thuyết Gaia giải_thích các biến_đổi của hệ_thống Trái_Đất theo thuật_ngữ của các tác_động của sinh_quyển Giống như các nhà_khoa_học khác các nhà_khoa_học về Trái_Đất sử_dụng các phương_pháp khoa_học cố_gắng đưa ra công thức cho các giả_thuyết sau khi quan_sát và thu_thập dữ_liệu về các yếu_tố tự_nhiên và sau đó kiểm_tra các giả_thuyết này Trong khoa_học về Trái_Đất dữ_liệu thông_thường đóng một vai_trò cực_kỳ quan_trọng trong việc kiểm_tra và chứng_minh các giả_thuyết Việc tiếp_cận hệ_thống bằng cách sử_dụng tổ_hợp của các mô_hình máy_tính cũng như kiểm_tra giả_thuyết bởi các dữ_liệu vệ_tinh hay dữ_liệu của các tàu khoa_học đã tăng thêm khả_năng để các nhà_khoa_học có_thể giải_thích các biến_đổi trong quá_khứ và trong tương_lai có_thể xảy ra của hệ_thống Trái_Đất Một phần danh_sách các lĩnh_vực chủ_yếu Địa_chất_học BULLET Phấn hoa BULLET Cataclysmic_Geology_BULLET_Chùm lớp phủ BULLET Địa_chấn_học BULLET Địa_chất cấu_tạo BULLET Địa_chất công_trình BULLET Địa_chất dầu_khí BULLET Địa_chất_học hành_tinh BULLET Địa_chất môi_trường BULLET Địa_chất thuỷ_văn BULLET Địa_hoá_học BULLET Địa kỹ_thuật BULLET Địa_mạo_học BULLET Địa sử BULLET Địa_tầng_học BULLET Địa thời học BULLET Địa thống_kê BULLET Địa_vật_lý BULLET Địa vi_sinh học BULLET Hoá_thạch BULLET Khai_thác mỏ BULLET Khoáng_vật_học BULLET Kiến_tạo mảng BULLET Kiến_tạo BULLET Kinh_tế địa_chất BULLET Địa_chất Đệ_Tứ BULLET Ngọc học BULLET Núi_lửa học BULLET Sinh_khoáng BULLET Thạch_học BULLET Thổ_nhưỡng_học BULLET Trắc_địa BULLET Trầm_tích học BULLET Địa_từ BULLET Vi cổ_sinh học Hải_dương_học BULLET Địa_chất biển BULLET Hoá_học biển BULLET Lý địa_chất_học đại_dương BULLET Sinh_học biển BULLET Thạch_học biển BULLET Vật_lý biển Địa_lý BULLET Địa_lý_nhân_văn BULLET Địa_lý_tự_nhiên Khoa_học sông_hồ BULLET Khoa_học sông_hồ Băng quyển học BULLET Băng quyển học Khí_quyển học BULLET Khí_quyển học Các hệ_thống hay lĩnh_vực đa ngành BULLET Khí_hậu_học BULLET Khí_tượng_học BULLET Khoa_học hệ_thống Trái_Đất BULLET Thạch khí_hậu_học BULLET Các giả_thiết Gaia_Xem thêm BULLET Allaby_M 2008 Dictionary of Earth_Sciences_Oxford_University Press_ISBN 978 0 19 921194 4 BULLET Korvin_G 1998 Fractal_Models in the Earth_Sciences_Elsvier_ISBN 978 0 444 88907 2 BULLET Tarbuck_E_J_Lutgens F K and Tasa_D 2002 Earth_Science_Prentice_Hall ISBN 978 0 13 035390 0 BULLET Các tạp_chí Khoa_học Trái_Đất Liên_kết ngoài BULLET Earth_Science_Picture of the Day a service of Universities_Space_Research_Association sponsored by NASA Goddard_Space_Flight_Center BULLET Geoethics in Planetary and Space_Exploration_BULLET_Earth Sciences_Degree_Program_Directory

Khoa_học Trái_Đất

Việt ngữ định_hướng Việt ngữ có_thể đề_cập đến BULLET Ngôn_ngữ chính_thức tại Việt_Nam BULLET Một nhánh ngôn_ngữ tại Trung_Quốc thường được hiểu là dùng để nói về tiếng Quảng_Đông

Việt ngữ ( định_hướng )

PHP PHP Hypertext_Preprocessor thường được viết tắt thành PHP là một ngôn_ngữ_lập_trình kịch_bản hay một loại mã lệnh chủ_yếu được dùng để phát_triển các ứng_dụng viết cho máy_chủ mã nguồn mở dùng cho mục_đích tổng_quát Nó rất thích_hợp với web và có_thể dễ_dàng nhúng vào trang HTML Do được tối_ưu_hoá cho các ứng_dụng web tốc_độ nhanh nhỏ gọn cú_pháp giống C và Java dễ học và thời_gian xây_dựng sản_phẩm tương_đối ngắn hơn so với các ngôn_ngữ khác nên PHP đã nhanh_chóng trở_thành một ngôn_ngữ_lập_trình web phổ_biến nhất thế_giới Ngôn_ngữ các thư_viện tài_liệu gốc của PHP được xây_dựng bởi cộng_đồng và có sự đóng_góp rất lớn của Zend_Inc công_ty do các nhà_phát_triển cốt_lõi của PHP lập nên nhằm tạo ra một môi_trường chuyên_nghiệp để đưa PHP phát_triển ở quy_mô doanh_nghiệp Lịch_sử phát_triển PHP FI PHP được phát_triển từ một sản_phẩm có tên là PHP FI PHP FI do Rasmus_Lerdorf tạo ra năm 1994 ban_đầu được xem như là một tập con đơn_giản của các mã kịch_bản Perl để theo_dõi tình_hình truy_cập đến bản sơ_yếu lý_lịch của ông trên mạng Ông đã đặt tên cho bộ mã kịch_bản này là Personal_Home_Page_Tools Khi cần đến các chức_năng rộng hơn Rasmus đã viết ra một bộ thực_thi bằng C lớn hơn để có_thể truy_vấn tới các cơ_sở_dữ_liệu và giúp cho người sử_dụng phát_triển các ứng_dụng web đơn_giản Rasmus đã quyết_định công_bố mã nguồn của PHP FI cho mọi người xem sử_dụng cũng như sửa các lỗi có trong nó đồng_thời cải_tiến mã nguồn PHP FI viết tắt từ Personal_Home_Page_Forms Interpreter bao_gồm một_số các chức_năng cơ_bản cho PHP như ta đã biết đến chúng ngày_nay Nó có các biến kiểu như Perl thông_dịch tự_động các biến của form và cú_pháp HTML nhúng Cú_pháp này giống như của Perl mặc_dù hạn_chế hơn nhiều đơn_giản và có phần thiếu nhất_quán Vào năm 1997 PHP FI 2 0 lần viết lại thứ hai của phiên_bản C đã thu_hút được hàng ngàn người sử_dụng trên toàn thế_giới với xấp_xỉ 50 000 tên_miền đã được ghi_nhận là có cài_đặt nó chiếm khoảng 1 số tên_miền có trên mạng Internet_Tuy đã có tới hàng nghìn người tham_gia đóng_góp vào việc tu_chỉnh mã nguồn của dự_án này thì vào thời đó nó vẫn chủ_yếu chỉ là dự_án của một người PHP FI 2 0 được chính_thức công_bố vào tháng 11 năm 1997 sau một thời_gian khá dài chỉ được công_bố dưới dạng các bản beta Nhưng không lâu sau đó nó đã được thay_thế bởi các bản alpha đầu_tiên của PHP 3 0 PHP 3 PHP 3 0 là phiên_bản đầu_tiên cho chúng_ta thấy một hình_ảnh gần_gũi với các phiên_bản PHP mà chúng_ta được biết ngày_nay Nó đã được Andi_Gutmans và Zeev_Suraski tạo ra năm 1997 sau khi viết lại hoàn_toàn bộ mã nguồn trước đó Lý_do chính mà họ đã tạo ra phiên_bản này là do họ nhận thấy PHP FI 2 0 hết_sức yếu_kém trong việc phát_triển các ứng_dụng thương_mại_điện_tử mà họ đang xúc_tiến trong một dự_án của trường đại_học Trong một nỗ_lực hợp_tác và bắt_đầu xây_dựng dựa trên cơ_sở người dùng đã có của PHP FI Andi_Rasmus và Zeev đã quyết_định hợp_tác và công_bố PHP 3 0 như là phiên_bản thế_hệ kế_tiếp của PHP FI 2 0 và chấm_dứt phát_triển PHP FI 2 0 Một trong những sức_mạnh lớn nhất của PHP 3 0 là các tính_năng mở_rộng mạnh_mẽ của nó Ngoài khả_năng cung_cấp cho người dùng cuối một cơ_sở_hạ_tầng chặt_chẽ dùng cho nhiều cơ_sở_dữ_liệu giao_thức và API khác nhau các tính_năng mở_rộng của PHP 3 0 đã thu_hút rất nhiều nhà_phát_triển tham_gia và đề_xuất các mô đun mở_rộng mới Hoàn_toàn có_thể kết_luận được rằng đây chính là điểm mấu_chốt dẫn đến thành_công vang_dội của PHP 3 0 Các tính_năng khác được giới_thiệu trong PHP 3 0 gồm có hỗ_trợ cú_pháp hướng đối_tượng và nhiều cú_pháp ngôn_ngữ nhất_quán khác Ngôn_ngữ hoàn_toàn mới đã được công_bố dưới một cái tên mới xoá_bỏ mối liên_hệ với việc sử_dụng vào mục_đích cá_nhân hạn_hẹp mà cái tên PHP FI 2 0 gợi nhắc Nó đã được đặt tên ngắn_gọn là PHP một kiểu viết tắt hồi_quy của PHP Hypertext_Preprocessor_Vào cuối năm 1998 PHP đã phát_triển được con_số cài_đặt lên tới hàng chục ngàn người sử_dụng và hàng chục ngàn Web site báo_cáo là đã cài nó Vào thời_kì đỉnh_cao PHP 3 0 đã được cài_đặt cho xấp_xỉ 10 số máy_chủ Web có trên mạng Internet_PHP 3 0 đã chính_thức được công_bố vào tháng 6 năm 1998 sau thời_gian 9 tháng được cộng_đồng kiểm_nghiệm PHP 4 Vào mùa đông năm 1998 ngay sau khi PHP 3 0 chính_thức được công_bố Andi_Gutmans và Zeev_Suraski đã bắt_đầu bắt_tay vào việc viết lại phần lõi của PHP Mục_đích thiết_kế là nhằm cải_tiến tốc_độ xử_lý các ứng_dụng phức_tạp và cải_tiến tính mô đun của cơ_sở mã PHP Những ứng_dụng như_vậy đã chạy được trên PHP 3 0 dựa trên các tính_năng mới và sự hỗ_trợ khá nhiều các cơ_sở_dữ_liệu và API của bên thứ ba nhưng PHP 3 0 đã không được thiết_kế để xử_lý các ứng_dụng phức_tạp như thế_này một_cách có hiệu_quả Một động_cơ mới có tên Zend_Engine ghép từ các chữ đầu trong tên của Zeev và Andi đã đáp_ứng được các nhu_cầu thiết_kế này một_cách thành_công và lần đầu_tiên được giới_thiệu vào giữa năm 1999 PHP 4 0 dựa trên động_cơ này và đi kèm với hàng_loạt các tính_năng mới bổ_sung đã chính_thức được công_bố vào tháng 5 năm 2000 gần 2 năm sau khi bản PHP 3 0 ra_đời Ngoài tốc_độ xử_lý được cải_thiện rất nhiều PHP 4 0 đem đến các tính_năng chủ_yếu khác gồm có sự hỗ_trợ nhiều máy_chủ Web hơn hỗ_trợ phiên làm_việc HTTP tạo bộ đệm thông_tin đầu_ra nhiều cách xử_lý thông_tin người sử_dụng nhập vào bảo_mật hơn và cung_cấp một_vài các cấu_trúc ngôn_ngữ mới Với PHP 4 số nhà_phát_triển dùng PHP đã lên đến hàng trăm nghìn và hàng triệu site đã công_bố cài_đặt PHP chiếm khoảng 20 số tên_miền trên mạng Internet_Nhóm phát_triển PHP cũng đã lên tới con_số hàng nghìn người và nhiều nghìn người khác tham_gia vào các dự_án có liên_quan đến PHP như PEAR PECL và tài_liệu kĩ_thuật cho PHP PHP 5 Sự thành_công hết_sức to_lớn của PHP 4 0 đã không làm cho nhóm phát_triển PHP tự_mãn Cộng_đồng PHP đã nhanh_chóng giúp họ nhận ra những yếu_kém của PHP 4 đặc_biệt với khả_năng hỗ_trợ lập_trình hướng đối_tượng OOP xử_lý XML không hỗ_trợ giao_thức máy_khách mới của MySQL 4 1 và 5 0 hỗ_trợ dịch_vụ web yếu Những điểm này chính là mục_đích để Zeev và Andi viết Zend_Engine 2 0 lõi của PHP 5 0 Một thảo_luận trên Slashdot đã cho thấy việc phát_triển PHP 5 0 có_thể đã bắt_đầu vào thời_điểm tháng 12 năm 2002 nhưng những bài phỏng_vấn Zeev liên_quan đến phiên_bản này thì đã có_mặt trên mạng Internet vào_khoảng tháng 7 năm 2002 Ngày 29 tháng 6 năm 2003 PHP 5 Beta 1 đã chính_thức được công_bố để cộng_đồng kiểm_nghiệm Đó cũng là phiên_bản đầu_tiên của Zend_Engine 2 0 Phiên_bản Beta 2 sau đó đã ra_mắt vào tháng 10 năm 2003 với sự xuất_hiện của hai tính_năng rất được chờ_đợi Iterators_Reflection nhưng namespaces một tính_năng gây tranh_cãi khác đã bị loại khỏi mã nguồn Ngày 21 tháng 12 năm 2003 PHP 5 Beta 3 đã được công_bố để kiểm_tra với việc phân_phối kèm với Tidy bỏ hỗ_trợ Windows 95 khả_năng gọi các hàm PHP bên trong XSLT sửa_chữa nhiều lỗi và thêm khá nhiều hàm mới PHP năm bản_chính thức đã ra_mắt ngày 13 tháng 7 năm 2004 sau một chuỗi khá dài các bản kiểm_tra thử bao_gồm Beta 4 RC 1 RC2 RC3 Mặc_dù coi đây là phiên_bản sản_xuất đầu_tiên nhưng PHP 5 0 vẫn còn một_số lỗi trong đó đáng_kể là lỗi xác_thực HTTP Ngày 14 tháng 7 năm 2005 PHP 5 1 Beta 3 được PHP Team công_bố đánh_dấu sự chín_muồi mới của PHP với sự có_mặt của PDO một nỗ_lực trong việc tạo ra một hệ_thống API nhất_quán trong việc truy_cập cơ_sở_dữ_liệu và thực_hiện các câu truy_vấn Ngoài_ra trong PHP 5 1 các nhà_phát_triển PHP tiếp_tục có những cải_tiến trong nhân Zend_Engine 2 nâng_cấp mô đun PCRE lên bản PCRE 5 0 cùng những tính_năng và cải_tiến mới trong SOAP streams và SPL PHP 6 Phiên_bản PHP 6 được kỳ_vọng sẽ lấp đầy những khiếm_khuyết của PHP ở phiên_bản hiện_tại ví_dụ hỗ_trợ namespace hỗ_trợ Unicode sử_dụng PDO làm API chuẩn cho việc truy_cập cơ_sở_dữ_liệu các API cũ sẽ bị đưa ra thành thư_viện PECL Phiên_bản 6 này chỉ dùng ở việc nghiên_cứu và thử_nghiệm Sau_này PHP bỏ hẳn phiên_bản 6 và lên 7 PHP 7 Với việc sử_dụng bộ nhân Zend_Engine mới PHPNG cho tốc_độ nhanh gấp 2 lần Ngoài_ra ở phiên_bản này còn thêm vào rất nhiều cú_pháp tính_năng mới giúp cho PHP trở_nên mạnh_mẽ hơn Những tính_năng mới quan_trọng có_thể kể đến như BULLET Khai_báo kiểu dữ_liệu cho biến BULLET Xác_định kiểu dữ_liệu sẽ trả về cho 1 hàm BULLET Thêm các toán_tử mới Cú_pháp PHP chỉ phân_tích các đoạn mã nằm trong những dấu giới_hạn của nó Bất_cứ mã nào nằm ngoài những dấu giới_hạn đều được xuất ra trực_tiếp không thông_qua xử_lý bởi PHP Các dấu giới_hạn thường dùng nhất_là codice _ 1 và codice _ 2 tương_ứng với dấu giới_hạn mở và đóng Các dấu giới_hạn codice _ 3 và codice _ 4 cũng đôi_khi được sử_dụng Cách viết dấu giới_hạn dạng thẻ ngắn cũng có_thể được dùng để thông_báo bắt_đầu đoạn mã PHP là codice _ 5 hay codice _ 6 dấu này được sử_dụng để in ra echo các xâu ký_tự hay biến với thẻ thông_báo kết_thúc đoạn mã PHP là codice _ 2 Những thẻ này thường_xuyên được sử_dụng tuy_nhiên giống với những thẻ kiểu ASP codice _ 8 hay codice _ 9 và codice _ 10 chúng không có tính di_động cao bởi có_thể bị vô_hiệu khi cấu_hình PHP Bởi_vậy việc dùng các thẻ dạng ngăn hay các thẻ kiểu ASP không được khuyến_khích Mục_đích của những dấu giới_hạn này là ngăn_cách mã PHP với những đoạn mã thuộc ngôn_ngữ khác gồm cả HTML Mọi đoạn mã bên ngoài các dấu này đều bị hệ_thống phân_tích bỏ_qua và được xuất ra một_cách trực_tiếp Các biến được xác_định bằng cách thêm vào trước một dấu đô_la và không cần xác_định trước kiểu dữ_liệu Không giống với tên hàm và lớp tên biến là trường_hợp nhạy_cảm Cả dấu ngoặc_kép codice _ 11 và ký_hiệu đánh_dấu văn_bản codice _ 12 đều có_thể dùng để truyền xâu và giá_trị biến PHP coi xuống dòng như một khoảng trắng theo kiểu như một ngôn_ngữ dạng tự_do free form language trừ khi nó nằm trong trích_dẫn xâu và các phát_biểu được kết_thúc bởi một dấu_chấm_phẩy PHP có ba kiểu cú_pháp chú_thích codice _ 13 cho_phép một đoạn chú_thích tuỳ_ý trong khi đó codice _ 14 và codice _ 15 cho_phép chú_thích trong phạm_vi một dòng Phát_biểu echo là một trong những lệnh của PHP cho_phép xuất văn_bản vd ra một trình_duyệt web Về cú_pháp các từ_khoá và ngôn_ngữ PHP tương_tự hầu_hết các ngôn_ngữ_lập_trình bậc cao có cú_pháp kiểu C Các phát_biểu điều_kiện codice _ 16 Nếu vòng lặp codice _ 17 và codice _ 18 các hàm trả về đều tương_tự cú_pháp của các ngôn_ngữ như C C Java và Perl_Kiểu dữ_liệu Kiểu dữ_liệu nguyên_thuỷ Kiểu số_nguyên int chuỗi ký_tự string kiểu số_thực float double Kiểu dữ_liệu có cấu_trúc Kiểu class Các hàm có sẵn thông_dụng BULLET Hàm include đưa nội_dung của một file chỉ đinh vào nội_dung của file gọi nó BULLET Hàm strlen Được sử_dụng để trả lại chiều dài của một chuỗi BULLET Hàm strpos được sử_dụng để tìm_kiếm một nhân_vật văn_bản trong một chuỗi BULLET Hàm phpinfo hiển_thị chi_tiết cấu_hình PHP trên máy_chủ BULLET Hàm date Hiển_thị ngày_tháng theo quy_tắc đã thiết_lập BULLET Hàm substr Tách một phần trong chuỗi BULLET Hàm str _ word _ count Dùng để đếm có bao_nhiêu từ trong chuỗi BULLET Hàm str _ split Cắt các ký_tự trong chuỗi và chuyển thành dạng mảng BULLET Hàm echo In dữ_liệu chuỗi ra màn_hình Liên_kết ngoài BULLET PHP Reference_Manual_BULLET_PHP Ngoài_ra các ngôn_ngữ_lập_trình như Pascal cũng được đưa vào giáo_dục để giảng_dạy

PHP

Wiki_Wiki phát_âm từ tiếng Hawaii wikiwiki có nghĩa nhanh cũng được gọi là công_trình mở là một loại ứng_dụng xây_dựng và quản_lý các trang thông_tin do nhiều người cùng phát_triển Đặc_điểm nổi_bật của wiki là thông_tin không được xây_dựng một_cách tập_trung theo nguyên_tắc phân_quyền như_thường thấy ở các ứng_dụng CMS hay forum mà theo nguyên_tắc phân_tán ai cũng có_thể chỉnh_sửa thêm mới bổ_sung thông_tin lên các trang tin và không ghi lại dấu_ấn là ai đã cung_cấp thông_tin đó Tác_giả của wiki theo triết_lý của những người đã xây_dựng phần_mềm wiki là tác_giả của thông_tin này là chúng_ta Những trang tin như_vậy được xây_dựng và bổ_sung dựa trên động_lực của cộng_đồng Wiki là một website có tính_chất riêng_tư cho một nhóm hoặc tổ_chức cộng_đồng Không giống như một website truyền_thống chỉ phục_vụ cho mục_đích đọc xem thông_tin wiki cho_phép người dùng nó có_thể soạn_thảo sửa_đổi cập_nhật thông_tin trực_tiếp lên web theo kiểu đóng_góp thông_tin Điểm đáng chú_ý của wiki là người dùng không nhất_thiết phải_biết về Web_HTML_Wikipedia một dự_án để xây bách_khoa_thư có_lẽ là wiki nổi_tiếng nhất trên thế_giới nhưng cũng có_thể sử_dụng hình_thức wiki theo nhiều mục_đích khác Lịch_sử Phần_mềm đầu_tiên được gọi là wiki WikiWikiWeb do Ward_Cunningham đặt tên Cunningham nhớ một nhân_viên tại Sân_bay quốc_tế Honolulu chỉ ông sử_dụng tuyến xe_buýt Chance_RT 52 gọi là Wiki_Wiki_Theo_Cunningham Tôi chọn wiki wiki là cụm_từ điệp âm thay_thế cho quick để tránh vụ đặt tên cái này là quick web Wiki_Wiki là từ_láy của wiki từ tiếng Hawaii có nghĩa nhanh Từ wiki gọi tắt cho wiki wiki Đôi_khi từ này được giải_thích là từ cấu_tạo ngược backronym của cái mà tôi biết là như_thế what I know is cách giải_thích đó miêu_tả các chức_năng đóng_góp lưu_giữ và trao_đổi kiến_thức Theo Cunningham ý_kiến wiki bắt_nguồn từ một ngăn xếp ông tạo ra trong HyperCard vào cuối thập_niên 1980 Vào_khoảng mười năm sau công_nghệ wiki từ_từ được công_nhận là một_cách đầy hứa_hẹn để quản_lý tri_thức bí_mật và công_khai và khả_năng này dẫn đến dự_án bách_khoa_thư Nupedia về sau trở_thành Wikipedia Vào đầu thập_niên 2000 công_nghệ wiki được nhận vào hãng trong vai phần_mềm cộng_tác Nó thường được sử_dụng để hỗ_trợ giao_thông trong dự_án xây_dựng intranet và viết tài_liệu mới_đầu cho những người quen sử_dụng máy_tính Vào tháng 12 năm 2002 Socialtext khởi_đầu sản_phẩm wiki nguồn mở thương_mại Phần_mềm wiki nguồn mở có sẵn rộng_rãi và được tải xuống và cài_đặt nhiều vào những năm này Ngày_nay một_số công_ty sử_dụng wiki như phần_mềm cộng_tác duy_nhất và để thay cho intranet khó thay_đổi Phần_mềm wiki có_thể được sử_dụng nhiều hơn ở những công_ty đằng sau bức tường lửa đối_với Internet công_cộng Tạo một website Wiki_Một website tương_tự Wikipedia có_thể được tạo bởi mã nguồn mở MediaWiki_Mã nguồn mở MediaWiki được viết bằng ngôn_ngữ_lập_trình PHP và được dùng phổ_biến bởi các website viết theo hình_thức Wiki như các website của Wikimedia website wiki du_lịch Wikitravel website wiki thương_mại Wikibiz thư_viện khoa_học VLOS Để sử_dụng MediaWiki có_thể truy_cập vào website MediaWiki sau đó download và cài_đặt theo phiên_bản ngôn_ngữ phù_hợp Các bước hướng_dẫn cài_đặt rất đơn_giản và trực_quan Xem thêm BULLET Bliki_BULLET_Danh sách wiki BULLET Phần_mềm xã_hội BULLET Mạng máy phục_vụ server farm Liên_kết ngoài BULLET Wiki đầu_tiên

Wiki

Tiêu_chuẩn quốc_gia Việt_Nam TCVN là viết tắt của cụm_từ Tiêu_chuẩn Việt_Nam dùng làm ký_hiệu tiền_tố cho các bộ tiêu_chuẩn quốc_gia của Việt_Nam Các TCVN do Viện Tiêu_chuẩn Chất_lượng Việt_Nam thuộc Tổng_cục Tiêu_chuẩn Đo_lường chất_lượng và các bộ_ngành tổ_chức xây_dựng Bộ Khoa_học và Công_nghệ công_bố Hiện_nay đã có hàng nghìn TCVN bao_gồm tiêu_chuẩn cơ_bản tiêu_chuẩn thuật_ngữ tiêu_chuẩn yêu_cầu kỹ_thuật tiêu_chuẩn phương_pháp thử và lấy mẫu tiêu_chuẩn ghi nhãn bao_gói vận_chuyển và bảo_quản thuộc các lĩnh_vực như cơ_khí luyện_kim giao_thông vận_tải xây_dựng hoá_chất dầu_khí khoáng_sản nông_nghiệp thực_phẩm hàng_tiêu_dùng môi_trường an_toàn điện điện_tử công_nghệ_thông_tin Các tiêu_chuẩn có ảnh_hưởng khá rộng_rãi là TCVN 5712 định_nghĩa chuẩn cho bộ mã ABC với cách nhập liệu Telex_TCVN 6909 định_nghĩa chuẩn mã_hoá tiếng Việt như là một tập con của bộ mã Unicode 3 1 TCVN ISO 9001 tương_đương với ISO 9001 về các yêu_cầu đối_với hệ_thống quản_lý chất_lượng Các thuật_ngữ BULLET 1 Tiêu_chuẩn_hoá hoạt_động thiết_lập các điều_khoản để sử_dụng chung và lặp_đi_lặp_lại đối_với những vấn_đề thực_tế hoặc tiềm_ẩn nhằm đạt được mức_độ trật_tự tối_ưu trong một khung_cảnh nhất_định bao_gồm các quá_trình xây_dựng ban_hành và áp_dụng tiêu_chuẩn BULLET 2 Tiêu_chuẩn cơ_bản tiêu_chuẩn bao_trùm một phạm_vi rộng hoặc chứa_đựng những điều_khoản chung cho một lĩnh_vực cụ_thể BULLET 3 Tiêu_chuẩn thuật_ngữ tiêu_chuẩn liên_quan đến những thuật_ngữ thường kèm theo các định_nghĩa và đôi_khi có chú_thích minh_hoạ ví_dụ BULLET 4 Tiêu_chuẩn thử_nghiệm tiêu_chuẩn liên_quan đến những phương_pháp thử đôi_khi có kèm theo các điều_khoản khác liên_quan để thử_nghiệm ví_dụ như lấy mẫu sử_dụng phương_pháp thống_kê trình_tự các phép thử BULLET 5 Tiêu_chuẩn sản_phẩm tiêu_chuẩn quy_định những yêu_cầu mà một sản_phẩm hoặc một nhóm sản_phẩm phải thoả_mãn nhằm tạo ra tính thoả dụng của sản_phẩm hoặc nhóm sản_phẩm đó BULLET 6 Tiêu_chuẩn quá_trình tiêu_chuẩn quy_định những yêu_cầu mà một quá_trình phải thoả_mãn nhằm tạo ra tính thoả dụng của quá_trình đó BULLET 7 Tiêu_chuẩn dịch_vụ tiêu_chuẩn quy_định những yêu_cầu mà một dịch_vụ phải thoả_mãn nhằm tạo ra tính thoả dụng của dịch_vụ đó BULLET 8 Tiêu_chuẩn tương_thích tiêu_chuẩn quy_định những yêu_cầu có liên_quan đến tính tương_thích của các sản_phẩm hoặc các hệ_thống tại các nơi chúng tiếp_nối với nhau BULLET 9 Tiêu_chuẩn danh_mục đặc_tính tiêu_chuẩn nêu danh_mục các đặc_tính mà các giá_trị hoặc dữ_liệu khác của các đặc_tính đó sẽ được quy_định cụ_thể cho một sản_phẩm quá_trình hoặc dịch_vụ Ký_hiệu tiêu_chuẩn quốc_gia Ký_hiệu tiêu_chuẩn quốc_gia bao_gồm số_hiệu năm công_bố tiêu_chuẩn đứng sau cụm_từ viết tắt TCVN và được phân_cách bằng dấu_hai_chấm Ví_dụ TCVN 4980 2006 là ký_hiệu của tiêu_chuẩn quốc_gia có số_hiệu là 4980 được công_bố năm 2006 Trường_hợp tiêu_chuẩn quốc_gia hoàn_toàn tương_đương với tiêu_chuẩn quốc_tế ký_hiệu tiêu_chuẩn gồm ký_hiệu tiêu_chuẩn quốc_gia và ký_hiệu của tiêu_chuẩn quốc_tế để trong ngoặc_đơn cách nhau khoảng trống một ký_tự Ví_dụ TCVN 111 2006 ISO 15 1998 Hoặc có_thể thể_hiện như sau là ký_hiệu của tiêu_chuẩn quốc_gia có số_hiệu là 111 được xây_dựng trên cơ_sở chấp_nhận hoàn_toàn tiêu_chuẩn quốc_tế ISO 15 1998 và được công_bố năm 2006 Trường_hợp đặc_biệt khi tiêu_chuẩn quốc_gia được xây_dựng trên cơ_sở chấp_nhận hoàn_toàn tiêu_chuẩn quốc_tế của Tổ_chức tiêu_chuẩn_hoá quốc_tế ISO về hệ_thống quản_lý ISO 9000 ISO 14000 ISO 18000 và các tiêu_chuẩn về hệ_thống quản_lý khác ký_hiệu tiêu_chuẩn quốc_gia bao_gồm ký_hiệu TCVN đứng trước ký_hiệu ISO đứng sau một ký_tự sau đó là số_hiệu tiêu_chuẩn ISO được chấp_nhận và năm ban_hành tiêu_chuẩn quốc_gia được phân_cách bằng dấu_hai_chấm Ví_dụ ký_hiệu TCVN ISO 14001 2006 là ký_hiệu tiêu_chuẩn quốc_gia được xây_dựng trên cơ_sở chấp_nhận hoàn_toàn tiêu_chuẩn quốc_tế ISO 14001 về hệ_thống quản_lý môi_trường và được công_bố vào năm 2006 Ký_hiệu tiêu_chuẩn quốc_gia thay_thế bao_gồm số_hiệu của tiêu_chuẩn quốc_gia được thay_thế năm công_bố tiêu_chuẩn quốc_gia thay_thế được phân_cách bằng dấu_hai_chấm và được đặt sau ký_hiệu TCVN Ví_dụ TCVN công_bố năm 2006 để thay_thế TCVN 289 2000 được ký hiện là TCVN 289 2006 Ban kỹ_thuật tiêu_chuẩn quốc_gia Phần_lớn các tiêu_chuẩn quốc_gia của Việt_Nam hiện_nay được xây_dựng theo hình_thức sử_dụng các ban kỹ_thuật Ban kỹ_thuật tiêu_chuẩn là tổ_chức tư_vấn kỹ_thuật về hoạt_động trong lĩnh_vực tiêu_chuẩn cụ_thể Tiểu_ban kỹ_thuật tiêu_chuẩn là tổ_chức trực_thuộc ban kỹ_thuật tương_ứng để triển_khai hoạt_động trong chuyên_ngành hẹp thuộc lĩnh_vực tiêu_chuẩn của ban kỹ_thuật Ban kỹ_thuật tiêu_chuẩn quốc_gia của Việt_Nam do Bộ Khoa_học và Công_nghệ thành_lập Thành_viên ban kỹ_thuật tiêu_chuẩn quốc_gia bao_gồm đại_diện cơ_quan nhà_nước tổ_chức khoa_học và công_nghệ hội hiệp_hội doanh_nghiệp các tổ_chức khác có liên_quan người tiêu_dùng và các chuyên_gia Tham_khảo BULLET Tổng_cục Tiêu_chuẩn Đo_lường Chất_lượng Việt_Nam BULLET Viện Tiêu_chuẩn Chất_lượng Việt_Nam

Tiêu_chuẩn quốc_gia ( Việt_Nam )

Java công_nghệ Java là một nền_tảng phát_triển các ứng_dụng phần_mềm có vị_trí rất lớn trong những năm cuối thế_kỉ 20 đầu thế_kỉ 21 Đánh_dấu sự trưởng_thành của mô_hình lập_trình hướng đối_tượng nó được coi là một nền_tảng mang tính_cách mạng trong ngành phần_mềm Mô_hình máy ảo Virtual_Machine đã cho_phép các ứng_dụng viết bằng Java có_thể chạy trên nhiều hệ_điều_hành khác nhau Lần đầu_tiên xuất_hiện vào năm 1992 như là một ngôn_ngữ dùng trong nội_bộ tập_đoàn Sun_Microsystems để xây_dựng ứng_dụng điều_khiển các bộ_xử_lý bên trong máy điện_thoại cầm tay lò_vi_sóng các thiết_bị điện_tử dân_dụng khác Không_chỉ là một ngôn_ngữ Java còn là một nền_tảng phát_triển và triển_khai ứng_dụng trong đó máy ảo Java bộ thông_dịch có vai_trò trung_tâm Sun công_ty đã phát_minh ra ngôn_ngữ Java chính_thức ban_hành bản Java_Development_Kit 1 0 vào năm 1996 hoàn_toàn miễn_phí để các nhà_phát_triển có_thể tải về học Java xây_dựng các ứng_dụng Java và triển_khai chúng trên các hệ_điều_hành có hỗ_trợ Java_Ban đầu Java chủ_yếu dùng để phát_triển các applet các ứng_dụng nhúng vào trình_duyệt góp_phần làm sinh_động các trang_web tĩnh vốn hết_sức tẻ_nhạt hồi đó Tuy_nhiên cùng với sự phát_triển của công_nghệ_thông_tin và nhu_cầu của xã_hội Java applet đã dần mất đi vị_trí của nó và thay vào đó các công_ty cộng_đồng ủng_hộ Java đã phát_triển nó theo một hướng khác Hiện_nay công_nghệ Java được chia làm ba bộ_phận BULLET J2SE BULLET J2EE BULLET J2ME Java đã trải qua 3 bước phát_triển quan_trọng Java 1 0 gắn liền với bản JDK đầu_tiên Java 2 gắn với JDK 1 2 và Java 5 gắn với J2SDK 1 5 Ngày_nay khi nhắc đến Java người ta không còn chỉ nhắc đến Java như là một ngôn_ngữ mà nhắc đến Java như là một công_nghệ hay một nền_tảng phát_triển Nó bao_gồm các bộ_phận BULLET Máy ảo Java_JVM_BULLET_Bộ công_cụ phát_triển J2SDK BULLET Các đặc_tả chi_tiết kĩ_thuật specifications BULLET Ngôn_ngữ_lập_trình programming language

Java ( công_nghệ )

Toà_án Công_lý Quốc_tế Toà_án Công_lý Quốc_tế tiếng Anh International_Court of Justice_ICJ là một phân_ban trực_thuộc Liên_Hợp_Quốc được thành_lập vào năm 1945 với tiền_thân là Toà_án Thường_trực Công_lý Quốc_tế Permanent_Court of International_Justice có từ năm 1922 Toà bắt_đầu chính_thức nhận hồ_sơ thụ_lý và giải_quyết tranh_chấp các vấn_đề giữa các quốc_gia thành_viên có liên_quan cũng như làm công_tác cố_vấn pháp_luật cho Đại_hội_đồng Liên_Hợp_Quốc và Hội_đồng Bảo_an Liên_Hợp_Quốc cũng như các uỷ_ban khác trực_thuộc Liên_Hợp_Quốc như đã ghi rõ trong Hiến_chương Liên_Hợp_Quốc từ 1946 Toà toạ_lạc tại thành_phố Den_Haag_La_Haye tiếng Pháp Hà_Lan Cơ_cấu tổ_chức Vấn_đề cơ_cấu tổ_chức ICJ được điều_chỉnh bởi các Điều 2 33 của Quy_chế TAQT Statute of the Court và Điều 1 18 32 37 Luật của Toà_Rules of the Court_Theo đó ICJ sẽ có Chủ_tịch President_Phó Chủ_tịch Vice president Toàn_thể Toà_Full_Court ban xét_xử Chambers_Registrar và Registry_Chủ_tịch và Phó Chủ_tịch của ICJ được bầu_chọn mỗi 3 năm và có_thể tái nhiệm ở lần bầu_cử tiếp_theo Toàn_thể toà gồm một hội_đồng thẩm_phán độc_lập với 15 thành_viên trong đó không_thể có 2 thành_viên có cùng quốc_tịch Những thành_viên được chọn sẽ trở_thành đại_diện cho hệ_thống pháp_luật thế_giới Việc lựa_chọn các thành_viên không căn_cứ vào quốc_tịch hay khu_vực Tuy_nhiên trên thực_tế những năm gần đây hội_đồng thẩm_phán thường bao_gồm 5 thẩm_phán đại_diện cho mỗi quốc_gia thành_viên thường_trực Hội_đồng Bảo_an 3 thẩm_phán của Châu_Á 3 thẩm_phán của Châu_Phi 2 thẩm_phán của Mỹ Latin 1 của Tây_Âu và 1 của Đông_Âu_Thẩm phán ad_hoc Để bảo_đảm tính công_bằng trong xét_xử Quy_chế của ICJ có quy_định về việc nếu một bên tham_gia tranh_tụng có thẩm_phán của quốc_gia mình là thành_viên của bench thì bên kia có quyền chọn thêm một thẩm_phán ad_hoc Trường_hợp cả hai bên tranh_tụng không có thẩm_phán của quốc_gia mình thì mỗi bên sẽ được chọn thêm một thẩm_phán ad_hoc cho mình Thẩm_phán ad_hoc tốt nhất nên chọn một trong những thẩm_phán có tên trong danh_sách ứng_cử thành_viên của ICJ Các thẩm_phán ad_hoc trong quá_trình xét_xử có quyền và nghĩa_vụ như thẩm_phán thành_viên của ICJ Hội_đồng xét_xử Gồm có 15 thẩm_phán được bổ_nhiệm bởi Đại_hội_đồng LHQ và Hội_đồng Bảo_an LHQ dựa trên danh_sách tiến_cử bởi Toà_án Trọng_tài thường_trực Nhiệm_kỳ của toà là 9 năm không hạn_chế việc tái đắc_cử miễn là đảm_bảo quy_tắc không có hai thẩm_phán cùng quốc_tịch Một phần ba toà được bầu lại mỗi 3 năm và trong 5 thành_viên thường_trực của Hội_đồng Bảo_an LHQ mỗi nước luôn có một thẩm_phán đại_diện trong toà Vấn_đề được quyết_định theo nguyên_tắc thiểu_số phục_tùng đa_số và mọi phán_quyết được đưa ra là phán_quyết cuối_cùng không phải phúc_thẩm Chánh_án hiện_tại 2009 là thẩm_phán Hisashi_Owada của Nhật_Bản Thẩm_quyền tài_phán ICJ có hai dạng thẩm_quyền thẩm_quyền giải_quyết các tranh_chấp quốc_tế và thẩm_quyền tư_vấn Tư_vấn Ngoài thẩm_quyền xét_xử ICJ còn có thẩm_quyền tư_vấn theo yêu_cầu của các cơ_quan chính của Liên_hợp_quốc và các tổ_chức chuyên_môn được Đại_hội_đồng cho_phép Thẩm_quyền này được quy_định tại điều 96 Hiến_chương LHQ BULLET 1 Đại_hội_đồng hay Hội_đồng bảo_an có_thể yêu_cầu Toà_án quốc_tế cho ý_kiến tư_vấn về mọi vấn_đề pháp_lý BULLET 2 Các cơ_quan khác của Liên_Hợp_Quốc và các tổ_chức chuyên_môn mà lúc_nào cũng được Đại_hội_đồng cho_phép cũng có quyền hỏi ý_kiến tư_vấn của Toà_án quốc_tế về những vấn_đề pháp_lý có_thể đặt ra trong hoạt_động của mình Mặc_dù chỉ mang tính_chất tham_khảo và không có tính ràng_buộc những ý_kiến tư_vấn của ICJ có uy_tín cũng như giá_trị pháp_lý rất lớn Chúng góp_phần phát_triển luật_pháp quốc_tế và thúc_đẩy quan_hệ hoà_bình giữa các quốc_gia Ngoài_ra Toà còn có các dạng thẩm_quyền khác liên_quan đến các vấn_đề có tính tạm_thời và hỗn_hợp như thẩm_quyền của Toà đối_với một tranh_chấp liên_quan đến chính thẩm_quyền của Toà đối_với vụ_việc thẩm_quyền của Toà trong việc kiểm_soát trình_tự xét_xử thẩm_quyền của Toà đối_với các biện_pháp bảo_hộ tạm_thời và việc chấm_dứt các vụ tranh_chấp Luật áp_dụng Những vụ_việc được đưa ra ICJ được giải_quyết theo luật_quốc_tế Luật được áp_dụng tại Toà được quy_định tại điều 38 1 Quy_chế TAQT Statute of International_Court of Justice_Theo đó luật áp_dụng gồm BULLET Các công_ước quốc_tế chung hoặc khu_vực đã quy_định về những nguyên_tắc được các bên tranh_chấp thừa_nhận BULLET Các tập_quán quốc_tế với tính_chất là những chứng_cứ thực_tiễn chung được thừa_nhận như những qui_phạm_pháp_luật BULLET Các nguyên_tắc đã được hình_thành từ lâu_đời được các quốc_gia văn_minh thừa_nhận BULLET Các nghị_quyết xét_xử mang tính_chất án lệ quốc_tế và các học_thuyết của các chuyên_gia có uy_tín về luật_pháp quốc_tế của các nước khác nhau cũng có_thể được coi là nguồn bổ_trợ để xác_định các qui_phạm_pháp_luật phục_vụ cho công_tác xét_xử của Toà_án quốc_tế Điều 38 2 đảm_bảo quyền quyết_định một vụ_việc của Toà đảm_bảo tính công_bằng nếu các bên đồng_ý điều_khoản này sẽ không phương_hại tới thẩm_quyền của Toà trong việc đưa ra phán_quyết cho vụ_việc theo nguyên_tắc en aequo et bono nếu_như các bên chấp_thuận Toà có_thể dựa vào điều 38 1 để xét_xử vụ_việc theo các quy_định của luật được áp_dụng Mặt_khác Toà cũng có_thể dựa vào điều 38 2 để đưa ra một bản_án đảm_bảo tính công_bằng và có_thể chấp_nhận được đối_với cả hai bên Thủ_tục xét_xử Các phán_quyết của Toà_án Công_lý Quốc_tế chỉ mang ý_nghĩa chính_trị hơn là có hiệu_lực thi_hành và mọi việc đều tuỳ_thuộc vào thiện_chí của các nước Theo lý_thuyết nếu một bên từ_chối thi_hành phán_quyết của toà vấn_đề có_thể được chuyển lên cho Hội_đồng Bảo_an LHQ xử_lý nhưng việc này thường lâm vào bế_tắc vì năm thành_viên thường_trực thường_xuyên sử_dụng quyền phủ_quyết Trong năm 2004 toà đưa ra một phán_quyết đầy tranh_cãi bằng việc lên_án hàng_rào an_ninh của Israel kết_tội hành_động của Israel là vi_phạm luật_pháp quốc_tế và phải dỡ bỏ hàng_rào này ngay_lập_tức cũng như bồi_hoàn chi_phí thiệt_hại cho người Palestine Israel phản_đối quyết_liệt quyết_định trên và lờ đi vẫn tiếp_tục xây_dựng và củng_cố hàng_rào an_ninh Và Israel không phải là nước đầu_tiên phớt_lờ quyết_định của toà Argentina vào năm 1977 và Hoa_Kỳ vào năm 1984 cũng có các quyết_định tương_tự Đến năm 2016 Toà_án đưa ra phán_quyết về tranh_chấp Biển đông giữa Trung_quốc và Philippines phán_quyết nêu rõ những sai_trái của Trung_quốc ở Biển đông Tuy_nhiên Trung_quốc cũng lờ đi các phán_quyết của Toà_Chú ý Xin đừng nhầm_lẫn Toà_án Công_lý Quốc_tế ICJ với Toà_án Hình_sự Quốc_tế International_Criminal_Court_ICC vì Toà_án Công_lý Quốc_tế chỉ thụ_lý các vụ_việc tranh_chấp giữa các quốc_gia và không có quyền xét_xử cá_nhân vì việc này là trách_nhiệm của Toà_án Hình_sự Quốc_tế cũng có trụ_sở tại La_Hay_Toà án Hình_sự Quốc_tế có nhiệm_vụ xét_xử và truy_tố các cá_nhân phạm_tội ác tồi_tệ nhất như tội_ác chống lại loài_người tội_ác chiến_tranh tội diệt_chủng Xem thêm BULLET Toà_án Công_lý châu_Âu_Liên kết ngoài BULLET International_Court of Justice_Website chính_thức BULLET List of cases ruled upon by the ICJ since its creation in 1946 BULLET Hague_Justice_Portal_Academic gateway to The_Hague organisations concerning international peace justice and security

Toà_án Công_lý Quốc_tế

Sun_Microsystems_Sun_Microsystems thành_lập năm 1983 là một công_ty sản_xuất phần_mềm bóng_bán_dẫn và máy_tính có trụ_sở tại Silicon_Valley_Ngày 27 tháng 1 năm 2010 Sun bị hãng Oracle Corporation mua với giá 7 4 tỷ USD theo một thoả_ước ký ngày 20 tháng 4 năm 2009 Một tháng sau đó Sun được nhập với Oracle USA để trở_thành Oracle America_Inc_Các sản_phẩm của Sun bao_gồm máy_tính các máy_chủ và máy trạm chạy trên bộ_xử_lý SPARC các hệ_điều_hành SunOS và Solaris hệ_thống file mạng NFS network file system nền_tảng Java và cùng với AT T chuẩn_hoá Hệ_thống Unix_V bản 4 Một_số sản_phẩm kém thành_công hơn có_thể kể đến hệ_thống cửa_sổ NeWS và giao_diện đồ_hoạ người sử_dụng OpenLook_Lịch sử Thiết_kế ban_đầu của máy trạm UNIX của Sun do nhóm sáng_lập gồm bốn sinh_viên tốt_nghiệp Đại_học Stanford ở Palo_Alto_California nghiên_cứu ra Cái tên công_ty SUN ban_đầu là viết tắt của Stanford_University_Network và nó được phản_ánh trong biểu_trưng chứng_khoán của công_ty SUNW Những người sáng_lập bao_gồm Vinod_Khosla_Scott_McNealy Bill_Joy và Andy_Bechtolsheim_Trong số này chỉ còn McNealy và Bechtolsheim là hiện còn ở lại với Sun_Bill_Joy đã rời bỏ Sun vào đầu năm 2004 Những người có ảnh_hưởng lớn ở Sun gồm có những nhân_viên ban_đầu của Sun_John_Gilmore_Bill Joy và James_Gosling_Bill_Joy đã được mời tham_gia khi ông đang phát_triển BSD ở UC Berkeley dưới quyền điều_hành của Ken_Thompson_James_Gosling và những người đồng_sự của ông đã phát_triển ngôn_ngữ_lập_trình Java_Cùng với thời_gian Sun đã trở_thành một công_ty có đẳng_cấp thế_giới một tập_đoàn hàng_đầu của ngành công_nghiệp được nhắc đến với khẩu hiểu rất nổi_tiếng The_Network_Is_The Computer_Gần đây nhất Jon_Bosak một nhân_viên của Sun cũng đã lãnh_đạo nhóm nghiên_cứu phát_triển đặc_tả XML ở W3C Biểu_trưng của Sun có hình_ảnh bốn con chữ xếp vào nhau từ chữ sun do giáo_sư Vaughan_Pratt cũng của Đại_học Stanford thiết_kế Ban_đầu biểu_trưng này sắp_xếp các cạnh của nó theo chiều ngang và đứng nhưng về sau nó được thay_đổi với một góc tựa xuống phía dưới Máy_tính Sun ban_đầu sử_dụng họ CPU Motorola 68000 từ Sun 1 đến Sun 3 Chỉ trong một thời_gian ngắn khoảng cuối những năm 1980 họ đã bán các máy_tính chạy trên Intel 80386 đó là Sun 386i Sau dòng Sun 4 Sun đã phát_triển kiến_trúc CPU của riêng hãng SPARC vay_mượn lại kiến_trúc RISC chuẩn của IEEE Năm 1995 Sun cho ra_đời loại CPU 64 bit đó là UltraSPARC_Các hệ_điều_hành Sun 1 được phân_phối với hệ_điều_hành Unisoft V7 UNIX Sau_này vào năm 1982 Sun cung_cấp bản UNIX 4 1BSD tuỳ biến có tên là SunOS để làm hệ_điều_hành cho các máy trạm của hãng Vào năm 1992 cùng với AT T hãng này đã tích_hợp BSD UNIX và System_V thành Solaris như là một kết_quả dựa trên UNIX SVR4 Sun cũng nổi_tiếng với việc cấp các giấy_phép sử_dụng dựa trên cộng_đồng cho tất_cả các sản_phẩm công_nghệ quan_trọng của hãng bao_gồm trong đó có một_số ấn_bản mã nguồn mở Mặc_dù là người đi sau nhưng hãng này cũng đã đưa Linux trở_thành một bộ_phận trong chiến_lược của hãng Sun đã và đang phải đối_mặt với thời_điểm khó_khăn khi mà Linux đã bắt_đầu gặm_nhấm dần_dần thị_phần máy_chủ của hãng Mặc_dù vậy gần đây Sun đã phát_triển hệ_thống phần_mềm chạy trên desktop dựa trên Linux có tên Java_Desktop_System tên mã ban_đầu là Madhatter để sử_dụng cả trên phần_cứng x86 và trên các hệ_thống máy_tính mạng SunRay của Sun_Hãng này cũng công_bố các kế_hoạch cung_cấp Java_Enterprise_System một ngăn xếp thuộc tầng trung_gian của hãng trên Linux và công_bố mở mã nguồn Solaris dưới một dạng nào đó Nền_tảng Java_Nền tảng Java platform được phát_triển vào đầu những năm 1990 đã được phát_triển có chủ_đích cho mục_tiêu cho_phép các chương_trình chạy mà không cần quan_tâm đến chúng đang chạy trên loại thiết_bị nào đó là linh_hồn của khẩu_hiệu Write once run everywhere Nền_tảng này gồm có ba phần chính ngôn_ngữ_lập_trình Java_Máy ảo Java_JVM và Giao_diện lập_trình ứng_dụng Java_API_Ngôn ngữ lập_trình Java là một ngôn_ngữ_lập_trình hướng đối_tượng Kể từ khi nó được giới_thiệu vào cuối năm 1995 thì nó đã nhanh_chóng trở_thành ngôn_ngữ_lập_trình phổ_biến nhất thế_giới Để chạy được dạng ảo các chương_trình viết bằng Java trên bất_cứ một thiết_bị nào các chương_trình Java đó được biên_dịch ra mã nhị phân Loại mã này được mọi JVM đọc mà không có ảnh_hưởng gì từ phía môi_trường Java_API cung_cấp một tập_hợp phong_phú các tác_vụ thư_viện Standard_Edition của API nhắm vào các máy trạm thông_thường trong khi Enterprise_Edition nhằm vào các công_ty phần_mềm lớn đang chạy các máy_chủ ứng_dụng cấp xí_nghiệp Micro_Edition được sử_dụng để xây_dựng nên các phần_mềm cho các thiết_bị có_hạn chế về tài_nguyên như là các thiết_bị di_động Bộ ứng_dụng văn_phòng Sun đã mua StarOffice bằng cách thôn_tính công_ty phần_mềm của Đức StarDivision và công_bố nó như là bộ ứng_dụng văn_phòng OpenOffice org dưới đồng_thời cả giấy_phép GNU LGPL lẫn SISSL Sun_Industry_Standards_Source License_OpenOffice org thường được so_sánh với Microsoft Office một người_phát_ngôn của Microsoft đã tuyên_bố là nó có_thể sánh được với Office 97 có đủ các phiên_bản để chạy trên nhiều nền_tảng và được sử_dụng rộng_rãi trong cộng_đồng mã nguồn mở Sản_phẩm StarOffice hiện_thời là một sản_phẩm mã nguồn đóng dựa trên OpenOffice org Sự khác_biệt chính giữa StarOffice và OpenOffice org là ở chỗ Sun hỗ_trợ nó và được đóng_gói tốt cùng với nguồn tài_liệu khá dồi_dào số font và mẫu trình_bày đa_dạng hơn cùng với những tính_năng mà Sun bổ_sung gồm có hệ_từ điển và từ_điển từ_đồng_nghĩa được cải_tiến Trong khi các phiên_bản OpenOffice org được công_bố khá thường_xuyên thì StarOffice lại tuân_thủ một lịch_trình công_bố bảo_thủ hơn để thích_hợp hơn với quá_trình triển_khai ở doanh_nghiệp Xem thêm BULLET Java_Desktop_System_BULLET Java_Enterprise_System_BULLET Java applet Liên_kết ngoài BULLET Website chính_thức Thông_tin chính_thức về Sun_BULLET_Website chưa thông_tin lưu_trữ về Sun_Thông tin không chính_thức về Sun_BULLET Sun3 Archive website Thông_tin không chính_thức về Sun_BULLET Sun3 Zoo website Thông_tin không chính_thức về Sun_BULLET_Xem từ 1984 Máy trạm Sun 2 BULLET Phần_mềm giả_lập phần_mềm Sun2 Máy trạm Sun 2 BULLET Những tháng_ngày đầu_tiên của Sun_Các mẩu chuyện về Sun

Sun_Microsystems

OpenOffice org OpenOffice org OOo hay gọi tắt là OpenOffice là bộ trình ứng_dụng văn_phòng miễn_phí mã nguồn mở được xây_dựng trên phiên_bản StarOffice mã nguồn mở của Sun_Microsystems_OpenOffice có_thể chạy trên các hệ_điều_hành Windows đòi_hỏi phải có Java_Runtime_Environment_MacOS Solaris và Linux_Phiên bản mới nhất của OpenOffice cho_phép đọc ghi các định_dạng file của Microsoft Office khá hoàn_hảo Các thành_phần cơ_bản của OOo_BULLET_Writer trình_soạn_thảo văn_bản có tính_năng tương_tự như Microsoft Word_BULLET_Calc trình bảng tính tương_tự như Microsoft Excel_BULLET_Draw trình đồ_hoạ cơ_bản tương_tự Microsoft Visio_BULLET_Impress trình_soạn_thảo trình_diễn tương_tự PowerPoint_BULLET_Base trình quản_trị cơ_sở_dữ_liệu tương_tự Microsoft Access_BULLET_Math trình viết công_thức toán tương_tự Microsoft Equation_Editor_BULLET_Bộ văn_phòng StarOffice_Cơ_Bản_Thông tin về giao_diện tiếng Việt của OpenOffice org có tại vi openoffice org Tài_liệu BULLET http vi openoffice org about documentation html Tài_liệu do dự_án OpenOffice tiếng Việt cung_cấp Tải về BULLET Bản OpenOffice org tiếng Việt_Thay thế Vào ngày 28 tháng 9 năm 2010 một_số thành_viên của Dự_án OpenOffice org thành_lập một nhóm mới với tên gọi The_Document_Foundation và công_bố một nhánh mới của OpenOffice org với gọi là LibreOffice Lý_do ra_đời LibreOffice vì các thành_viên của dự_án lo_sợ rằng Oracle Corporation sau khi mua lại Sun_Microsystems hãng tài_trợ trước_đây của dự_án OpenOffice org sẽ ngưng việc phát_triển OpenOffice org như họ đã làm với OpenSolaris_Xem thêm BULLET NeoOffice_Liên kết ngoài BULLET Trang_chủ OpenOffice_BULLET_Dự án tiếng Việt của OpenOffice org

OpenOffice.org

Chương_trình Phát_triển của Liên_Hợp_Quốc Chương_trình Phát_triển Liên_Hợp_Quốc tiếng Anh United_Nations_Development_Programme viết tắt UNDP có trụ_sở tại Thành_phố New_York_UNDP có mạng_lưới phát_triển toàn_cầu có_mặt tại hơn 166 quốc_gia với nhiệm_vụ chính là tuyên_truyền vận_động cho sự đổi_mới và là cầu_nối giữa các nước với tri_thức kinh_nghiệm và nguồn_lực để giúp người_dân xây_dựng một cuộc_sống tốt_đẹp hơn Chi_phí hoạt_động của UNDP được bảo_trợ thông_qua các khoản viện_trợ không bắt_buộc từ các cá_nhân và các tổ_chức trên thế_giới Lịch_sử UNDP được thành_lập ngày 22 tháng 11 năm 1965 là sự hợp_nhất của Chương_trình mở_rộng hỗ_trợ kỹ_thuật EPTA Expanded_Programme of Technical_Assistance vốn được thành_lập năm 1949 và Quỹ đặc_biệt của Liên_Hợp_Quốc UN Special_Fund thành_lập năm 1956 Sự hợp_nhất nhằm tránh trùng_lặp hoạt_động EPTA hỗ_trợ các khía_cạnh kinh_tế và chính_trị của các nước kém phát_triển trong khi Quỹ đặc_biệt là để mở_rộng phạm_vi hỗ_trợ kỹ_thuật của Liên_Hợp_Quốc Năm 1971 UNDP tích_hợp đầy_đủ của hai tổ_chức này Năm 1995 Văn_phòng Dịch_vụ Dự_án của Liên_Hợp_Quốc UNOPS UN Office for Project_Services tách ra thành một tổ_chức dịch_vụ độc_lập với UNDP UNOPS tiếp_quản việc quản_lý và thực_hiện các chương_trình UNDP tại Việt_Nam Trọng_tâm của UNDP tại Việt_Nam là giúp Việt_Nam xây_dựng và chia_sẻ giải_pháp cho các thách_thức sau đây BULLET 1 Quản_lý theo nguyên_tắc dân_chủ BULLET 2 Xoá_đói_giảm_nghèo BULLET 3 Ngăn_chặn khủng_hoảng và phục_hồi sau khủng_hoảng BULLET 4 Năng_lượng và môi_trường BULLET 5 Công_nghệ_thông_tin và viễn_thông BULLET 6 Phòng_chống HIV AIDS BULLET 7 Khuyến_khích bảo_vệ quyền con_người và vị_thế người phụ_nữ trong xã_hội Đại_sứ thiện_chí UNDP cùng với các cơ_quan khác của LHQ đã từ lâu tranh_thủ các dịch_vụ và hỗ_trợ của các cá_nhân nổi_bật làm Đại_sứ thiện_chí Sự nổi_tiếng của họ sẽ giúp khuếch_trương các thông_báo cấp_thiết và phổ_quát của phát_triển con_người và hợp_tác quốc_tế giúp tăng tốc_độ đạt được Mục_tiêu Phát_triển Thiên_niên_kỷ Họ nói lên chương_trình UNDP về các cơ_hội tự_lực phát_triển và thúc_đẩy mọi người hành_động vì lợi_ích của việc cải_thiện cuộc_sống của mình và những người đồng_bào của họ BULLET Antonio_Banderas_BULLET_Thái tử Haakon_Magnus của Na_Uy BULLET Konno_Misako_BULLET_Ronaldo BULLET Zinedine_Zidane_BULLET_Maria Sharapova_BULLET_Didier_Drogba BULLET Iker_Casillas_BULLET_Connie Britton_BULLET_Marta_Vieira da Silva_Liên kết ngoài BULLET UNDP Việt_Nam

Chương_trình Phát_triển của Liên_Hợp_Quốc

22 tháng 1 22 tháng 1 là ngày thứ 22 của năm theo lịch Gregory Sau ngày này còn 343 ngày trong năm thường hoặc 344 ngày trong năm nhuận Sự_kiện BULLET 613 Konstantinos_III mới tám tuổi khi đăng_quang đồng hoàng_đế của Đế_quốc Đông_La_Mã tại thủ_đô Constantinopolis_BULLET 617 Tuỳ mạt Đường sơ Lâm_Sĩ_Hoằng xưng là hoàng_đế đặt quốc_hiệu là Sở sau đó mở_rộng lãnh_thổ tại khu_vực Giang_Tây và Quảng_Đông tức ngày Nhâm_Thìn 10 tháng 12 năm Bính_Tý_BULLET 1506 Đạo quân_Đội cận_vệ Thuỵ_Sĩ đến Thành_Vatican BULLET 1555 Quân_đội triều Taungoo đánh chiếm kinh_thành của triều Ava bắt_giữ Quốc_vương Sithu_Kyawhtin của Ava_BULLET 1901 Edward_VII được tuyên_bố là quốc_vương sau khi mẹ của ông là Nữ_vương Victoria của Anh qua_đời BULLET 1946 Thành_lập Nhóm Tình_báo Trung_ương tiền_thân của Cơ_quan Tình_báo Trung_ương BULLET 1962 Tổ_chức các quốc_gia châu_Mỹ_đình_chỉ tư_cách thành_viên của Cuba BULLET 1968 Chiến_tranh Việt_Nam Chiến_dịch Igloo_White được triển_khai mục_đích là thiết_lập một hệ_thống thám_báo điện_tử ngăn_chặn sự chi_viện của miền Bắc qua đường_mòn Hồ_Chí_Minh BULLET 1984 Apple Inc giới_thiệu máy_tính Macintosh đầu_tiên thông_qua phim quảng_cáo trên truyền_hình BULLET 2006 Evo_Morales tuyên_thệ nhậm_chức tổng_thống Bolivia trở_thành vị tổng_thống người bản_xứ đầu_tiên của nước này Sinh BULLET 1552 Walter_Raleigh quý_tộc tác_gia binh_sĩ điệp_viên nhà thám_hiểm người Anh m 1618 BULLET 1553 Mori_Terumoto quân_phiệt người Nhật_Bản m 1625 BULLET 1561 Francis_Bacon triết_gia người Anh m 1626 BULLET 1650 Nguyễn_Phúc_Thái chúa Nguyễn thứ năm của Đàng_Trong m 1691 BULLET 1785 Lê_Ngọc_Bình công_chúa con vua Lê_Hiển_Tông chánh thất của vua Cảnh_Thịnh sau là thứ_phi của vua Gia_Long m 1810 BULLET 1788 Lord_Byron thi_nhân người Anh m 1824 BULLET 1849 August_Strindberg tác_gia người Thuỵ_Điển m 1912 BULLET 1869 Grigori_Yefimovich_Rasputin tu_sĩ người Nga tức 9 tháng 1 theo lịch Julius m 1916 BULLET 1877 Hjalmar_Schacht kinh_tế gia_chính_trị gia người Đức m 1970 BULLET 1879 Mikhail_Velikanov nhà thuỷ_văn_học người Nga và Liên_Xô tức 10 tháng 1 theo lịch Julius m 1964 BULLET 1891 Antonio_Gramsci triết_gia và chính_trị_gia người Ý m 1937 BULLET 1892 Marcel_Dassault doanh_nhân người Pháp thành_lập Dassault_Aviation m 1986 BULLET 1901 Walther_Sommerlath doanh_nhân người Đức m 1990 BULLET 1908 Lev_Landau nhà_vật_lý học người Nga đoạt giải Nobel tức 9 tháng 1 theo lịch Julius m 1968 BULLET 1909 U Thant nhà ngoại_giao người Miến_Điện Tổng_Thư_ký Liên_Hợp_Quốc m 1974 BULLET 1914 Giacôbê Nguyễn_Văn_Mầu giám_mục người Việt_Nam m 2013 BULLET 1914 Sisowath_Sirik_Matak thành_viên vương thất và chính_trị_gia người Campuchia m 1975 BULLET 1930 Hildegard_Goss_Mayr nhà thần_học nhà hoạt_động người Áo BULLET 1931 Sam_Cooke ca_sĩ người Mỹ m 1964 BULLET 1931 Nguyễn_Kiến_Giang nhà hoạt_động chính_trị nhà_báo người Việt_Nam m 2013 BULLET 1936 Vương_Đỉnh_Xương chính_trị_gia người Singapore Tổng_thống Singapore m 2002 BULLET 1936 Alan_J_Heeger nhà hoá_học người Mỹ đoạt giải Nobel_BULLET 1955 Neil Bush doanh_nhân người Mỹ BULLET 1965 Diane_Lane diễn_viên người Mỹ BULLET 1965 Chintara_Sukapatana diễn_viên người Thái_Lan BULLET 1966 Hữu_Châu diễn_viên người Việt_Nam BULLET 1969 Hứa_Tình diễn_viên người Trung_Quốc BULLET 1971 Stan_Collymore cầu_thủ bóng_đá người Anh BULLET 1973 Rogério_Ceni cầu_thủ bóng_đá người Brasil BULLET 1977 Nakata_Hidetoshi cầu_thủ bóng_đá người Nhật_Bản BULLET 1982 Fabricio_Coloccini cầu_thủ bóng_đá người Argentina BULLET 1984 Raica_Oliveira người_mẫu người Brasil BULLET 1985 Mohamed_Sissoko cầu_thủ bóng_đá người Mali BULLET 1988 Marcel_Schmelzer cầu_thủ bóng_đá người Đức Mất_BULLET 239 Tào_Duệ tức Nguỵ_Minh_Đế hoàng_đế của triều Tào_Nguỵ tức ngày Đinh_Hợi 1 tháng 1 năm Kỉ_Mùi theo lịch của Tào_Nguỵ s 205 BULLET 1170 Vương_Trùng_Dương đạo_sĩ người Trung_Quốc tức 4 tháng 1 năm Canh_Dần s 1113 BULLET 1666 Shah_Jahan hoàng_đế của Đế_quốc Mogul s 1592 BULLET 1901 Victoria của Anh Quốc s 1819 BULLET 1922 BULLET Fredrik_Bajer chính_trị_gia người Đan_Mạch đoạt giải Nobel s 1837 BULLET Giáo_hoàng Biển Đức XV s 1854 BULLET 1924 Vladimir_Ilyich_Lenin nhà hoạt_động cách_mạng Nga Liên_Xô cũ s 1870 BULLET 1973 Lyndon_B_Johnson_Tổng_thống Hoa_Kỳ s 1908 BULLET 1994 Telly_Savalas diễn_viên Mỹ s 1922 BULLET 1995 Phùng_Quán tác_gia người Việt_Nam s 1932 BULLET 2005 Consuelo_Velázquez nghệ_sĩ dương_cầm và nhà sáng_tác người Mexico s 1924 BULLET 2007 Ngô_Quang Trưởng tướng_lĩnh người Việt_Nam s 1929 BULLET 2007 Cha Pierre tu_sĩ người Pháp s 1912 BULLET 2008 Heath_Ledger diễn_viên người Úc s 1979 BULLET 2008 Cao_Văn_Viên tướng_lĩnh người Việt_Nam s 1921 BULLET 2009 Lương_Vũ_Sinh nhà_văn người Trung_Quốc s 1926 BULLET 2014 Lê_Hiếu_Đằng nhà hoạt_động chính_trị người Việt_Nam s 1944 BULLET 2021 Hank_Aaron s 1934 BULLET 2022 Thích_Nhất_Hạnh thiền_sư giảng_viên nhà_văn nhà_thơ nhà khảo_cứu nhà hoạt_động xã_hội và nhà hoạt_động hoà_bình người Việt_Nam s 1926 Những ngày lễ BULLET Công_giáo Ngày kỉ_niệm Thánh_Vincent

22 tháng 1

Việt_Minh Việt_Nam Độc_lập Đồng_minh tên chính_thức trong Nghị_quyết Hội_nghị lần thứ VIII Ban_Chấp_hành Trung_ương Đảng Cộng_sản Đông_Dương còn gọi là Việt_Nam Độc_lập Đồng_minh Hội gọi tắt là Việt_Minh là liên_minh chính_trị cánh tả mang danh_nghĩa dân_tộc chủ_nghĩa do Đảng Cộng_sản Đông_Dương thành_lập ngày 19 tháng 5 năm 1941 với mục_đích công_khai là liên_hiệp tất_cả các tầng_lớp nhân_dân các đảng_phái cách_mạng các đoàn_thể dân_chúng yêu nước đang cùng nhau đánh_đuổi Nhật_Pháp làm cho Việt_Nam hoàn_toàn độc_lập dựng lên một nước Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Do Việt_Minh được Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam xem là một cái hình_thức mặt_trận dân_tộc thống_nhất ở Việt_Nam nên còn được gọi là Mặt_trận Việt_Nam Độc_lập Đồng_minh Mặt_trận Việt_Minh_Mặt trận dân_tộc thống_nhất là mặt_trận thống_nhất do các dân_tộc các giai_cấp các đảng_phái quốc_nội kết thành nhằm tiến_hành cách_mạng dân_tộc chống lại sự xâm_lược và áp_bức của chủ_nghĩa_đế_quốc chủ_nghĩa_thực_dân Trước đó đã có một tổ_chức chính_trị chống đế_quốc của người Việt_Nam ở nước_ngoài có tên gọi tương_tự là Việt_Nam Độc_lập Vận_động Đồng_minh Hội gọi tắt là Việt_Minh được thành_lập năm 1936 ở Nam_Kinh_Trung_Quốc Theo Hoàng_Văn_Hoan_Hồ_Chí_Minh chủ_trương lấy danh_nghĩa hội này và mời Hồ Học_Lãm làm chủ trì để dựa vào mà hoạt_động Sau khi Đảng Cộng_sản Đông_Dương tuyên_bố giải_tán Việt_Minh là tổ_chức chính_trị tham_gia bầu_cử và nắm chính_quyền là thành_viên của Hội Liên_hiệp_Quốc dân Việt_Nam Hội Liên_Việt sau lại tách ra Đầu năm 1951 Đảng Cộng_sản Đông_Dương tái_lập với tên gọi Đảng Lao_động Việt_Nam Mặt_trận Việt_Minh sáp_nhập với Hội Liên_Việt để thành_lập Mặt_trận Liên_Việt nhưng nhiều người vẫn quen gọi là Việt_Minh_Trong cuộc_chiến chống Pháp Việt_Minh là vũ_khí chính_trị hiệu_quả do Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam thành_lập nhằm thu_hút mọi tầng_lớp người_dân kể_cả những người Quốc_gia và không Cộng_sản tham_gia chiến_đấu dưới sự lãnh_đạo của Đảng Cộng_sản Bên cạnh đó Việt_Minh cũng từng xung_đột với các nhóm chính_trị xã_hội khác như Việt_Nam Quốc_dân Đảng Việt_Nam Cách_mệnh Đồng_minh Hội Đại_Việt_Quốc dân Đảng Đệ_Tứ Quốc_tế Cộng_sản và các nhóm tôn_giáo Thành_lập Tháng 10 năm 1940 tại Quế_Lâm_Trung_Quốc Nguyễn_Ái_Quốc lấy danh_nghĩa_Việt_Nam Độc_lập Vận_động Đồng_minh Hội trước có tên là Việt_Nam Phục_quốc Đồng_minh Hội do Hồ Học_Lãm Nguyễn_Hải Thần và một_số chính_trị_gia khác thành_lập năm 1936 đã mời ông Hồ Học_Lãm đứng ra chủ_trì để các đảng_viên_cộng_sản_Việt_Nam tại Trung_Quốc có danh_nghĩa hợp_pháp để hoạt_động tại Trung_Quốc Chủ_trương này xuất_phát từ chỗ Mặt_trận Thống_nhất Dân_tộc Phản_đế Đông_Dương thành_lập năm 1939 là tiền_thân của Việt_Minh sau_này là một tổ_chức không phải là cộng_sản và người sáng_lập của tổ_chức này là Hồ Học_Lãm có quan_hệ tốt với Nguyễn_Ái_Quốc_Những đảng_viên_cộng_sản_Việt_Nam giới_thiệu với Lý_Tề_Thâm_Chủ_nhiệm Hành_dinh khu Tây_Nam Trung_Hoa_Quốc dân Đảng rằng Mặt_trận Thống_nhất Dân_tộc Phản_đế Đông_Dương là tổ_chức chính_trị lớn bên cạnh Đảng Cộng_sản Đông_Dương_Đảng_Cộng sản Đông_Dương có ảnh_hưởng trong giai_cấp công_nhân thành_thị còn Mặt_trận Phản_đế hoạt_động chủ_yếu trong các tầng_lớp trên ở nông_thôn Người đồng sáng_lập Việt_Nam Độc_lập Vận_động Đồng_minh Hội là Nguyễn_Hải_Thần tuy không đồng_ý với việc Đảng Cộng_sản Đông_Dương sử_dụng danh_nghĩa Mặt_trận Phản_đế để hoạt_động vẫn hợp_tác với Đảng Cộng_sản Trước tình_hình Chiến_tranh Thế_giới thứ hai ngày_càng lan rộng và ác_liệt đầu năm 1941 Nguyễn_Ái_Quốc quyết_định về nước Hội_nghị cán_bộ tỉnh Cao_Bằng của Đảng Cộng_sản Đông_Dương họp vào cuối tháng 4 năm 1941 dưới sự chủ toạ của Hoàng_Văn_Thụ và Vũ_Anh đã khẳng_định công_tác xây_dựng thí_điểm các đoàn_thể cứu_quốc đạt kết_quả tốt chứng_tỏ chủ_trương hoạt_động trên danh_nghĩa Việt_Minh của Nguyễn_Ái_Quốc là hoàn_toàn đúng_đắn Sau một thời_gian nắm tình_hình và chuẩn_bị Nguyễn_Ái_Quốc đã triệu_tập và chủ_trì Hội_nghị lần thứ VIII Ban_Chấp_hành Trung_ương Đảng Cộng_sản Đông_Dương từ ngày 10 đến ngày 19 tháng 5 năm 1941 trong rừng Khuổi_Nậm thuộc Pác_Bó huyện Hà_Quảng tỉnh Cao_Bằng Hội_nghị đã xác_định cuộc cách_mạng Đông_Dương trong giai_đoạn hiện_tại là một cuộc cách_mạng dân_tộc giải_phóng và chủ_trương thành_lập Mặt_trận dân_tộc thống_nhất riêng cho mỗi nước Việt_Nam Lào Campuchia Ngoài_ra hội_nghị cũng hoàn_chỉnh hướng chỉ_đạo chiến_lược cách_mạng được đề ra từ Hội_nghị VI vào tháng 11 năm 1939 là nêu cao nhiệm_vụ giải_phóng dân_tộc lên hàng_đầu Theo đề_nghị của Nguyễn_Ái_Quốc vào ngày 19 tháng 5 năm 1941 Hội_nghị quyết_định thành_lập Việt_Nam Độc_lập Đồng_minh gọi tắt là Việt_Minh thay cho Mặt_trận Thống_nhất Dân_tộc Phản_đế Đông_Dương thành_lập theo Quyết_nghị của Hội_nghị Trung_ương VI khoá I tháng 11 năm 1939 Sau Hội_nghị Trung_ương lần thứ VIII bế_mạc một đại_hội ngày 19 5 1941 gồm đại_diện đảng Cộng_sản và các tổ_chức quần_chúng thành_lập chính_thức Việt_Minh_Ngoài_Đảng Cộng_sản trong thời_gian đầu có các tổ_chức tham_gia lần_lượt gồm Đảng Cách_mệnh An_Nam Việt_Nam Quốc_dân Cách_mệnh Đảng Đảng Quốc_gia Cách_mệnh An_Nam_Phục quốc Hội Việt_Nam Độc_lập Vận_động Đồng_minh Hội Đảng Đại_Việt_Quốc xã Đảng Hưng_Việt_Đảng_Đại Việt_Việt_Cách Sau khi Chính_phủ Liên_hiệp Kháng_chiến Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà tan_rã một_số đảng_phái tiếp_tục hợp_tác với Việt_Minh một_số khác thì tách khỏi Việt_Minh và ủng_hộ Bảo_Đại thành_lập Quốc_gia Việt_Nam chống lại Việt_Minh còn Việt_Minh gọi các đảng_phái này là Việt_gian phản_động Theo báo Cứu_quốc nhà đại ái_quốc Hồ_Chí_Minh ròng_rã ba_mươi năm nay bị mật_thám thuộc địa truy_nã từ trong bóng_tối nhảy ra có một nhãn_quan chính_trị hết_sức minh_mẫn ông đề_nghị với người Pháp ở Đông_Dương lập một_mặt trận chung chống phát_xít Việt_Minh hay là mặt_trận chung chống phát_xít dành độc_lập ra_đời nhưng chính_quyền thuộc địa về phe phát_xít Cương_lĩnh Tháng 9 năm 1941 văn_kiện Chương_trình Việt_Minh kèm theo điều_lệ của một_số hội cứu_quốc đã được soạn_thảo coi như phụ_lục của Nghị_quyết hội_nghị tháng 5 năm 1941 Ngày 25 tháng 10 Tổng_bộ Việt_Minh chính_thức Chương_trình Việt_Minh để phổ_biến rộng_rãi trong quần_chúng Văn_kiện này nhấn_mạnh tới những mục_tiêu của cuộc cách_mạng giải_phóng dân_tộc BULLET 1 Làm cho nước Việt_Nam được hoàn_toàn độc_lập BULLET 2 Làm cho dân Việt_Nam được sung_sướng tự_do Chương_trình của Việt_Minh được Nguyễn_Ái_Quốc soạn thành một bài thơ dài theo thể song_thất_lục_bát gồm 212 câu và được Bộ Tuyên_truyền Việt_Minh xuất_bản Tháng 8 năm 1942 Toà_soạn báo Việt_Nam độc_lập phát_hành cuốn Ngũ tự kinh kinh 5 chữ dùng văn_vần để phổ_biến chương_trình của Việt_Minh_Ngày 15 tháng 3 năm 1944 Bộ Tuyên_truyền Cổ_động Việt_Minh cho in một tập sách bao_gồm Tuyên_ngôn Chương_trình đã được bổ_sung và Điều_lệ của Mặt_trận Việt_Minh_Chủ trương cụ_thể Chủ_trương liên_hiệp hết_thảy các từng lớp nhân_dân không phân_biệt tôn_giáo đảng_phái xu_hướng chính_trị nào giai_cấp nào đoàn_kết chiến_đấu để đánh_đuổi Pháp Nhật giành quyền độc_lập cho xứ_sở Việt_Nam Độc_lập Đồng_minh lại còn hết_sức giúp_đỡ Ai_Lao_Độc lập Đồng_minh và Cao_Miên_Độc lập Đồng_minh để cùng thành_lập Đông_Dương_Độc lập Đồng_minh hay là mặt_trận thống_nhất dân_tộc phản_đế toàn Đông_Dương để đánh được kẻ_thù chung giành quyền độc_lập cho nước_nhà Sau khi đánh_đuổi được đế_quốc Pháp Nhật sẽ thành_lập một chính_phủ nhân_dân của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà lấy lá cờ đỏ ngôi_sao vàng nǎm cánh làm lá cờ toàn_quốc Chính_phủ ấy do quốc_dân_đại_hội cử ra sẽ thi_hành những nhiệm_vụ như sau BULLET Chính_trị BULLET 2 Phổ_thông_đầu_phiếu vô_luận nam_nữ hễ ai từ 18 tuổi trở lên được quyền bầu_cử ứng_cử BULLET 3 Ban_hành các quyền tự_do dân_chủ như tự_do xuất_bản tự_do ngôn_luận tự_do tín_ngưỡng tự_do đi_lại trong xứ và xuất_dương BULLET 4 Tổ_chức Việt_Nam nhân_dân cách_mạng quân và võ_trang dân_chúng để thẳng_tay trừng_trị bọn Việt_gian phản_quốc giữ vững chính_quyền cách_mạng BULLET 5 Tịch_thu tài_sản của đế_quốc Pháp Nhật và bọn Việt_gian phản_quốc BULLET 6 Toàn xá chính_trị_phạm và thường_phạm BULLET 7 Nam_nữ_bình_quyền BULLET 8 Tuyên_bố các dân_tộc được quyền tự_quyết BULLET 9 Liên_lạc mật_thiết với các dân_tộc_thiểu_số và nhất_là Tàu Ấn_Độ Cao_Ly_BULLET_Kinh_tế BULLET 2 Bỏ thuế_thân và các thuế do Pháp Nhật đặt ra lập một thứ thuế rất nhẹ và công_bằng BULLET 3 Quốc_hữu_hoá ngân_hàng của đế_quốc Pháp Nhật lập nên quốc_gia ngân_hàng thống_nhất BULLET 4 Mở_mang kỹ_nghệ giúp_đỡ thủ_công_nghiệp làm cho nền kinh_tế quốc_gia được phát_triển BULLET 5 Dẫn_thuỷ_nhập_điền bồi_đắp đê_điều làm cho nền nông_nghiệp được phồn_thịnh BULLET 6 Cho dân_chúng tự_do khai_khẩn đất hoang có chính_phủ giúp_đỡ BULLET 7 Quan_thuế độc_lập BULLET 8 Mở các đường giao_thông như đường_sá cầu_cống BULLET Vǎn hoá BULLET 2 Huỷ_bỏ giáo_dục nô_lệ lập nền quốc_dân giáo_dục cưỡng_bức giáo_dục đến bực sơ_đẳng cho các dân_tộc được quyền dùng tiếng_mẹ_đẻ mình phổ_thông trong việc giáo_dục mình BULLET 3 Lập các trường chuyên_môn quân_sự chính_trị kỹ_thuật để đào_tạo các lớp nhân_tài BULLET 4 Giúp_đỡ và khuyến_khích các hạng trí_thức để họ được phát_triển tài nǎng của họ BULLET Xã_hội BULLET 2 Thi_hành ngày làm tám giờ BULLET 3 Giúp_đỡ cho gia_đình đông con BULLET 4 Lập ấu_trĩ viện để chǎm nom trẻ_con BULLET 5 Lập nhà diễn kịch chớp_bóng câu_lạc_bộ để nâng cao trình_độ tri_thức của nhân_dân BULLET 6 Lập nhà_thương nhà đẻ cho nhân_dân BULLET Ngoại_giao BULLET 2 Huỷ_bỏ tất_cả các hiệp_ước mà Pháp đã ký bất_kỳ với nước nào BULLET 3 Tuyên_bố các dân_tộc bình_đẳng và hết_sức giữ hoà_bình BULLET 4 Kiên_quyết chống tất_cả các lực_lượng xâm_phạm đến quyền_lợi của nước Việt_Nam BULLET 5 Mật_thiết liên_lạc với các dân_tộc bị áp_bức và giai_cấp vô_sản trên thế_giới BULLET Đối_với các lớp nhân_dân BULLET 2 Công_nhân Ngày làm tám giờ định lương tối_thiểu công_việc như nhau thì tiền_lương ngang nhau Cứu_tế thất_nghiệp xã_hội bảo_hiểm cấm đánh dập chửi_mắng thợ thủ_tiêu giấy giao_kèo giữa chủ và thợ công_nhân già có lương hưu_trí BULLET 3 Nông_dân ai cũng có ruộng_đất để cày_cấy giảm địa_tô cứu_tế nông_dân trong những nǎm mất_mùa BULLET 4 Binh nhân Hậu_đãi những người có công giữ_gìn Tổ_quốc phụ_cấp cho gia_đình họ được đầy_đủ BULLET 5 Học_sinh Bỏ học_phí bỏ giấy khai_sinh hạn tuổi giúp_đỡ học_sinh nghèo BULLET 6 Phụ_nữ Đàn_bà được bình_đẳng với đàn_ông về mọi phương_diện kinh_tế chính_trị xã_hội vǎn hoá BULLET 7 Thương_nhân Bỏ ba tǎng môn_bài và các thứ thuế khác do Pháp đặt ra BULLET 8 Viên_chức Hậu_đãi cho xứng_đáng với công học_tập BULLET 9 Những người già và tàn_tật được chính_phủ chǎm nom cấp_dưỡng BULLET 10 Nhi_đồng được chính_phủ chǎm nom về trí_dục và thể_dục BULLET 11 Đối_với Hoa_kiều được chính_phủ bảo_đảm tài_sản và coi như tối_huệ_quốc Tổ_chức Việt_Minh cũng công_bố luôn Tuyên_ngôn và Điều_lệ nói rõ tôn_chỉ mục_đích của mình Liên_hiệp hết_thảy tất_cả các tầng_lớp nhân_dân các đảng_phái cách_mạng các đoàn_thể dân_chúng yêu nước đang cùng nhau đánh_đuổi Nhật_Pháp làm cho Việt_Nam hoàn_toàn độc_lập dựng lên một nước Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Tôn_chỉ đó đã quy_định điều_kiện gia_nhập Việt_Minh_Việt_Minh kết_nạp từng đoàn_thể không cứ đảng_phái đoàn_thể nào của người Việt_Nam hay của các dân_tộc_thiểu_số sống trong nước Việt_Nam không phân_biệt giai_cấp tôn_giáo và xu_hướng chính_trị hễ thừa_nhận mục_đích tôn_chỉ và chương_trình của Việt_Minh và được Tổng_bộ Việt_Minh thông_qua thời được gia_nhập Việt_Minh_Về tổ_chức Mặt_trận có một cơ_chế riêng khác hẳn với cơ_chế tổ_chức của Đảng Cộng_sản Đông_Dương_Về hệ_thống tổ_chức ở các xã có Ban_Chấp_hành Việt_Minh do các đoàn_thể Việt_Minh ở làng hay xã cử ra tổng huyện hay phủ châu quận tỉnh kì có Ban_Chấp_uỷ Việt_Minh cấp ấy Việt_Minh toàn_quốc có Tổng_bộ Ngoài những đoàn_thể cứu_quốc có tính_chất chính_trị cách_mạng rõ_rệt như Hội Công_nhân Cứu_quốc Hội Nông_dân Cứu_quốc Hội Phụ_nữ Cứu_quốc Hội Thanh_niên Cứu_quốc còn có những đoàn_thể không có_điều lệ hoạt_động công_khai và bán_công_khai như Hội Cứu_tế Thất_nghiệp Hội Tương_tế Hội Hiếu_hỉ nhóm học Quốc_ngữ nhóm đọc sách xem báo Chỉ_thị về công_tác của Ban_Chấp_hành Trung_ương ngày 1 tháng 12 năm 1941 đã chỉ rõ Cần phải chú_ý không nên dùng phương_pháp Đảng mà tổ_chức quần_chúng vì Đảng là một tổ_chức gồm những phần_tử giác_ngộ nhất hăng_hái trung_thành nhất hoạt_động nhất của vô_sản giai_cấp Tổ_chức của Đảng cần phải chặt_chẽ và nghiêm_ngặt Còn những tổ_chức quần_chúng phải rộng_rãi nhẹ_nhàng Tổng_bộ Việt_Minh theo một tài_liệu của Mỹ từ tháng 6 1945 đến giữa năm 1946 có Hồ_Chí_Minh Võ_Nguyên_Giáp_Phạm_Văn_Đồng Trần_Huy Liệu Nguyễn_Lương_Bằng_Hoàng_Quốc_Việt_Trường_Chinh và Hồ_Tùng_Mậu_Mối quan_hệ với Đảng Cộng_sản Đông_Dương_Trong quan_hệ với Việt_Minh_Đảng_Cộng sản Đông_Dương đã xác_định Đảng ta cũng là một bộ_phận trong mặt_trận phản_đế Đông_Dương bộ_phận trung_kiên và lãnh_đạo là một bộ_phận linh_động nhất trong Mặt_trận dân_tộc thống_nhất chống Nhật_Pháp_Ngày 11 11 1945 Đảng Cộng_sản Đông_Dương tuyên_bố tự giải_tán khi Pháp Trung_Hoa_Dân quốc và các đồng_minh của họ muốn tiêu_diệt Đảng đi vào hoạt_động bí_mật và thành_lập tổ_chức công_khai của Đảng là Hội nghiên_cứu Chủ_nghĩa Mác ở Đông_Dương đồng_thời đóng_cửa tờ báo Cờ giải_phóng Thông_cáo Đảng Cộng_sản Đông_Dương tự_ý giải_tán ngày 11 11 1945 1 Cǎn cứ vào điều_kiện lịch_sử tình_hình thế_giới và hoàn_cảnh trong nước nhận rằng lúc này chính là cơ_hội nghìn nǎm có một cho nước Việt_Nam giành quyền hoàn_toàn độc_lập 2 Xét rằng muốn hoàn_thành nhiệm_vụ dân_tộc giải_phóng vĩ_đại ấy sự đoàn_kết nhất_trí của toàn dân không phân_biệt giai_cấp đảng_phái là một điều_kiện cốt_yếu 3 Để tỏ rằng những đảng_viên cộng_sản là những chiến_sĩ tiền_phong của dân_tộc bao_giờ cũng hy_sinh tận_tuỵ vì sự_nghiệp giải_phóng của toàn dân sẵn_sàng đặt quyền_lợi quốc_gia lên trên quyền_lợi của giai_cấp hy_sinh quyền_lợi riêng của đảng_phái cho quyền_lợi chung của dân_tộc 4 Để phá tan tất_cả những điều hiểu lầm ở ngoài nước và ở trong nước có_thể trở_ngại cho tiền_đồ giải_phóng của nước_nhà Ban_Chấp_hành Trung_ương Đảng Cộng_sản Đông_Dương họp ngày 11 tháng 11 nǎm 1945 nghị_quyết tự_động giải_tán Đảng Cộng_sản Đông_Dương_Những tín_đồ của chủ_nghĩa_cộng_sản muốn tiến_hành việc nghiên_cứu chủ_nghĩa sẽ gia_nhập Hội nghiên_cứu chủ_nghĩa Mác ở Đông_Dương Sau khi Đảng Cộng_sản tuyên_bố tự giải_tán phần_lớn đảng_viên cộng_sản chuyển sang hoạt_động bí_mật và trên danh_nghĩa Việt_Minh một số_ít tham_gia Hội nghiên_cứu Chủ_nghĩa Marx ở Đông_Dương để hoạt_động công_khai Các lãnh_đạo Đảng cộng_sản tham_gia Quốc_hội và Chính_phủ như Võ_Nguyên_Giáp Nguyễn_Văn_Tạo Nguyễn_Khánh Toàn Trần_Huy_Liệu cũng với tư_cách là thành_viên Việt_Minh_Hội nghiên_cứu Chủ_nghĩa Mác ở Đông_Dương cũng là một tổ_chức thành_viên của Việt_Minh_Tuy nhiên Việt_Minh không_chỉ có tổ_chức thành_viên là Đảng Cộng_sản Đông_Dương và các đoàn_thể cứu_quốc mà_còn có các đảng_phái cách_mạng theo đường_lối khác Năm 1941 Đại_hội thành_lập Việt_Minh thiết_lập liên_minh chống phát_xít của người Việt ngoài Đảng Cộng_sản Đông_Dương có Tân_Việt_Nam đảng Tân_Việt đảng Hội Thanh_niên cách_mạng Việt_Nam một phần Việt_Nam Quốc_dân Đảng một_số hội giải_phóng dân_tộc góp_phần vào việc nâng cao uy_tín Mặt_trận Một trong những biểu_hiện rõ nét là vào năm 1943 Đảng đưa ra Đề_cương Văn_hoá Việt_Nam tập_hợp đông_đảo những nhà_văn_hoá văn_nghệ trí_thức Trên cơ_sở đó cuối năm 1944 Hội văn_hoá cứu_quốc Việt_Nam ra_đời trở_thành một thành_viên của Mặt_trận Việt_Minh_Tháng 6 năm 1944 Đảng Cộng_sản Đông_Dương giúp cho một_số trí_thức thành_lập Đảng Dân_chủ Việt_Nam Đảng Dân_chủ Việt_Nam gia_nhập Việt_Minh một thời_gian ngắn rồi tách ra do mâu_thuẫn với Đảng Cộng_sản Đông_Dương_Tháng 12 năm 1946 đảng Dân_chủ Việt_Nam lại gia_nhập Việt_Minh_Đảng_Cộng sản Đông_Dương còn mở_rộng Mặt_trận Việt_Minh trong việc liên_lạc với một_số người cộng_sản và cánh tả thuộc Đảng Xã_hội Pháp trong quân_đội Lê_dương và giới công_chức Pháp ở Việt_Nam Nhưng do quan_điểm khác nhau nên kế_hoạch lập Hội của Đảng thất_bại Đảng còn tranh_thủ sự giúp_đỡ của các lực_lượng chống Nhật ở Trung_Quốc vận_động thành_lập Mặt_trận Trung_Việt liên_minh đặt quan_hệ hợp_tác với Việt_Nam Cách_mệnh Đồng_minh Hội và một thời_gian nhập vào tổ_chức này trên danh_nghĩa một tổ_chức chính_trị của người Việt_Nam ở Trung_Quốc để tranh_thủ đoàn_kết rộng_rãi với những người Việt yêu nước hoạt_động ở Trung_Quốc Ở Nam_Kì các cán_bộ Đảng trong khi tập_hợp lực_lượng đã vận_động được nhiều đảng_phái khác tham_gia Việt_Minh_Kì bộ Việt_Minh_Nam_Kì bao_gồm Đảng Cộng_sản Đông_Dương_Tân_Dân chủ Tổng_Công_đoàn Thanh_niên Tiền_phong Việt_Nam Quốc_gia Cao_Đài hợp_nhất Việt_Nam Cứu_quốc Đoàn Kì bộ cũ của Việt_Minh_Quốc_gia Độc_lập Công_giáo Thanh_niên Nghĩa_dũng Đoàn Vào cuối năm 1944 Việt_Minh tuyên_bố tổng_số thành_viên là 500 000 người trong đó có 200 000 người ở Bắc_Kỳ 150 000 người ở Trung_Kỳ và 150 000 người tại Nam_Kỳ_Trong suốt quá_trình vận_động cách_mạng từ Hội_nghị 8 của Ban_Chấp_hành Trung_ương Đảng đến Cách_mạng_Tháng_Tám những chủ_trương nghị_quyết của Đảng nhằm xây_dựng lực_lượng cách_mạng đều được quán_triệt trong các văn_kiện của Mặt_trận Việt_Minh_Về thực_tế Đảng Cộng_sản Đông_Dương còn lãnh_đạo chi_bộ đảng ngoài Việt_Nam như Lào Miên và sau khi tách các chi_bộ này ra để thành_lập ba đảng riêng năm 1951 cùng với thành_lập Liên_Việt trên cơ_sở hai tổ_chức Việt_Minh và Liên_Việt cũng thành_lập Mặt_trận liên_minh Việt_Miên_Lào do Tôn_Đức_Thắng làm chủ_tịch nhằm phối_hợp cách_mạng ba nước tiến tới giành độc_lập cho mỗi nước Hợp_tác với cơ_quan tình_báo Mỹ OSS Ngày 29 tháng 3 năm 1945 Hồ_Chí_Minh gặp Trung_tướng Mỹ Chennault tại Côn_Minh_Trung_Quốc Trung_tướng cảm_ơn Việt_Minh và sẵn_sàng giúp_đỡ những gì có_thể theo yêu_cầu Còn Hồ_Chí_Minh khẳng_định quan_điểm của Việt_Minh là ủng_hộ và đứng về phía Đồng_Minh chống phát_xít Nhật_Theo_Hồ_Chí Minh việc được tướng Chennault tiếp_kiến được xem là một sự công_nhận chính_thức của Mỹ là bằng_chứng cho các đảng_phái Quốc_gia thấy Mỹ ủng_hộ Việt_Minh_Người_Mỹ xem đây chỉ là một mưu_mẹo của Hồ_Chí_Minh nhưng ông cũng đã đạt được kết_quả Hồ_Chí_Minh nhận thấy Hoa_Kỳ đang muốn sử_dụng các tổ_chức cách_mạng người Việt vào các hoạt_động quân_sự chống Nhật tại Việt_Nam ông đã thiết_lập mối quan_hệ với các cơ_quan tình_báo Hoa_Kỳ đồng_thời chỉ_thị cho Việt_Minh làm tất_cả để giải_cứu các phi_công gặp nạn trong chiến_tranh với Nhật_Bản cung_cấp các tin_tức tình_báo cho OSS Cơ_quan Tình_báo chiến_lược Hoa_Kỳ tiến_hành một_số hoạt_động tuyên_truyền cho Trung_Hoa_Dân quốc và OWI Đổi lại cơ_quan tình_báo Hoa_Kỳ OSS U S Office of Strategic_Services cung_cấp vũ_khí phương_tiện liên_lạc giúp_đỡ y_tế cố_vấn và huấn_luyện quân_đội quy_mô nhỏ cho Việt_Minh_Ngày 16 tháng 7 năm 1945 nhóm Con Nai thuộc cơ_quan tình_báo Mỹ OSS do Thiếu_tá Thomas chỉ_huy nhảy_dù xuống vùng lân_cận làng Kim_Lung cách Tuyên_Quang 20 dặm về phía đông Nhóm tình_báo Con Nai được lực_lượng Việt_Minh tại Tuyên_Quang gồm khoảng 200 người đón_tiếp Trong vòng một tháng nhóm Con Nai đã huấn_luyện cho lực_lượng Việt_Minh cách sử_dụng những vũ_khí Mỹ và chiến_thuật du_kích Ngày 2 tháng 9 năm 1945 nhóm Con Nai cùng Việt_Minh về Hà_Nội và tham_dự lễ thành_lập nước Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Thông_qua mối quan_hệ với OSS Việt_Minh đề_nghị Mỹ biến Đông_Dương thành một xứ bảo_hộ của Mỹ và yêu_cầu Mỹ can_thiệp với Liên_Hợp_Quốc để gạt người Pháp và người Trung_Quốc ra ngoài kế_hoạch chiếm_đóng tại Đông_Dương của Đồng_Minh Việt_Minh lo_sợ Trung_Quốc sẽ trở_thành những kẻ chiếm đất_đai ở Đông_Dương sống bằng cướp_bóc và tước_đoạt Tổng_bộ Việt_Minh ở Hà_Nội gửi một công_hàm cho Chính_phủ Mỹ để giải_thích lập_trường của họ Trong đó có đoạn viết Nếu người Pháp mưu_toan trở_lại Đông_Dương để hòng cai_trị đất_nước này và một lần nữa lại đóng vai những kẻ đi áp_bức thì nhân_dân Đông_Dương sẵn_sàng chiến_đấu đến_cùng chống lại việc tái xâm_lược đó của Pháp Mặt_khác nếu họ đến với tư_cách là những người bạn để gây_dựng nền thương_mại công_nghiệp mà không có tham_vọng thống_trị thì họ sẽ được hoan_nghênh như bất_kỳ cường_quốc nào khác Tổng_bộ Việt_Minh muốn báo cho Chính_phủ Mỹ biết nhân_dân Đông_Dương yêu_cầu trước_hết là nền độc_lập của Đông_Dương và mong rằng nước Mỹ sẽ giúp_đỡ họ giành lại độc_lập bằng những cách sau đây BULLET 1 Ngăn_cấm hoặc không giúp_đỡ người Pháp quay trở_lại chiếm Đông_Dương bằng vũ_lực BULLET 2 Kiểm_soát người Trung_Quốc để hạn_chế đến mức thấp nhất các cuộc cướp_bóc tước_đoạt BULLET 3 Cho các chuyên_viên kỹ_thuật sang giúp người Đông_Dương khai_thác các nguồn tài_nguyên đất_đai BULLET 4 Phát_triển các ngành kỹ_nghệ mà Đông_Dương có khả_năng cung_ứng Hồ_Chí_Minh cố_gắng thuyết_phục Mỹ tiếp_tục chính_sách chống thực_dân của Mỹ đối_với Đông_Dương_Ông tìm cách làm Mỹ tin rằng ông không phải là một phái_viên của Quốc_tế Cộng_sản mà là một người Quốc_gia Xã_hội mong_muốn giải_thoát đất_nước khỏi ách đô_hộ của ngoại_bang Thông_qua OSS Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh gửi một bức_điện cho Tổng_thống Mỹ Truman yêu_cầu Mỹ đặt quan_hệ ngoại_giao với Chính_phủ Lâm_thời đồng_thời Mỹ và Chính_phủ Lâm_thời sẽ có đại_diện trong Uỷ_ban Liên_tịch các nước Đồng_Minh giải_quyết các vấn_đề liên_quan đến Việt_Nam Việt_Minh hy_vọng tranh_thủ được sự có_mặt của Mỹ trong cuộc thương_lượng giữa Trung_Quốc và Pháp về Đông_Dương vì hai nước này có_thể làm nguy_hại đến nền độc_lập và toàn_vẹn lãnh_thổ của Việt_Nam đồng_thời khuyến_khích các nước Đồng_Minh công_nhận Chính_phủ Lâm_thời là đại_diện duy_nhất và hợp_pháp của Việt_Nam trong các vấn_đề liên_quan đến chủ_quyền của Việt_Nam Việt_Minh lo_ngại việc không được các nước Đồng_Minh công_nhận sẽ làm suy_yếu địa_vị lãnh_đạo của họ và có lợi cho Việt_Cách_Việt_Quốc trong việc thành_lập chính_phủ của các lực_lượng này Hồ_Chí_Minh nói với chỉ_huy OSS tại miền Bắc_Archimedes_L_A Patti rằng ông theo chủ_nghĩa Lenin tham_gia thành_lập Đảng Cộng_sản Pháp và xin gia_nhập Đệ_Tam_Quốc_tế vì đây là những cá_nhân và tổ_chức duy_nhất quan_tâm đến vấn_đề thuộc địa Ông không thấy có sự lựa_chọn nào khác Nhưng trong nhiều năm sau đó những tổ_chức này cũng không có hành_động gì vì nền độc_lập của các dân_tộc thuộc địa Trước_mắt ông đặt nhiều tin_tưởng vào sự giúp_đỡ của Mỹ trước khi có_thể hy_vọng vào sự giúp_đỡ của Liên_Xô_Người_Mỹ xem ông là một người quốc_tế cộng_sản bù_nhìn của Moskva vì ông đã ở Moskva nhiều năm nhưng ông không phải là người cộng_sản theo nghĩa Mỹ hiểu mà là nhà cách_mạng hoạt_động độc_lập Tuy_nhiên Mỹ không đáp lại nguyện_vọng của Hồ_Chí_Minh Cuối tháng 9 năm 1946 Mỹ rút tất_cả các nhân_viên tình_báo tại Việt_Nam về nước_chấm dứt liên_hệ với chính_phủ Hồ_Chí_Minh Lãnh_đạo nhân_dân giành chính_quyền Theo Ban Nghiên_cứu Lịch_sử Đảng Trung_ương Đảng Lao_động Việt_Nam kể từ khi Việt_Minh ra_đời toàn_bộ phong_trào chống phát_xít Pháp Nhật của nhân_dân ta mang tên Phong_trào Việt_Minh cái tên tiêu_biểu cho lòng yêu nước chí quật_cường của dân_tộc ta Tổ_chức này giành quyền và thành_lập chính_quyền với tên Khu Giải_phóng Việt_Bắc gồm 6 tỉnh năm 1944 Năm 1945 khi Nhật vừa đầu_hàng phe Đồng_Minh và chính_phủ Trần_Trọng_Kim vừa thành_lập Việt_Minh là lực_lượng chính_trị quan_trọng tổ_chức một_số cuộc biểu_tình trên cả nước và tuyên_bố thành_lập chính_quyền Quốc_dân_Đại_hội do Tổng_bộ Việt_Minh triệu_tập họp ở Tân_Trào trong 2 ngày 16 và 17 tháng 8 năm 1945 đã thông_qua lệnh Tổng_khởi_nghĩa quyết_định Quốc_kỳ Quốc_ca cử ra Uỷ_ban Giải_phóng Dân_tộc tức_là Chính_phủ lâm_thời do Hồ_Chí_Minh làm Chủ_tịch Ngày 2 tháng 9 năm 1945 Hồ_Chí_Minh tuyên_bố thành_lập Chính_phủ lâm_thời của Việt_Minh khai_sinh nhà_nước Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Sau khi người Pháp tái_chiếm Đông_Dương_Việt_Minh chuyển mục_tiêu sang đấu_tranh giành lại toàn_vẹn chủ_quyền và lãnh_thổ cho Việt_Nam từ tay của thực_dân Pháp Thành_lập Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Thời_gian đầu năm 1946 các lãnh_đạo của Đảng cộng_sản Đông_Dương như Trường_Chinh Hoàng_Quốc_Việt_Nguyễn Lương_Bằng_Hoàng_Văn Hoan lui vào hoạt_động bí_mật Hoạt_động công_khai với danh_nghĩa là thành_viên Việt_Minh gồm có chủ_tịch Hồ_Chí_Minh các ông Võ_Nguyên_Giáp_Phạm_Văn_Đồng_Hoàng_Hữu Nam_Hồ_Tùng_Mậu và Nguyễn_Lương_Bằng_Về mặt công_khai trong một thời_gian ngắn nhóm Mác xít độc_lập với Việt_Minh_Thành_viên Việt_Minh không công_khai là người Mác xít Theo các tài_liệu chính_thống của nhà_nước Việt_Nam Chủ_nhiệm Tổng_bộ một thời_gian dài là Hoàng_Quốc_Việt_Cơ_quan ngôn_luận là báo Cứu_quốc Việt_Minh lãnh_đạo chính_phủ trung_ương Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà từ khi được thành_lập cho đến khi chiến_tranh Đông_Dương kết_thúc Đảng Lao_động chính_thức xác_nhận vai_trò lãnh_đạo năm 1951 Một số_ít thành_viên Việt_Minh chuyển sang ủng_hộ cho Quốc_gia Việt_Nam khi Việt_Minh ngả sang khuynh_hướng thân Liên_Xô_CHND_Trung Hoa công_khai Tại miền Nam_Việt_Minh cũng lãnh_đạo Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Nam_Bộ Các nhóm chính_trị khác tham_gia hợp_tác với Việt_Minh trong chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà ở trung_ương và địa_phương trong giai_đoạn 1945 1946 Uỷ_ban Dân_tộc Giải_phóng gồm 12 thành_viên Việt_Minh trong đó có 6 thành_viên Đảng Cộng_sản Đông_Dương 2 thành_viên Đảng Dân_chủ Việt_Nam Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Nam_Bộ thành_lập ngày 25 8 1945 có 6 thành_viên Việt_Minh 4 là thành_viên Đảng Cộng_sản gồm Trần_Văn_Giàu Nguyễn_Văn_Tạo_Dương_Bạch Mai Nguyễn_Văn_Tây 2 thành_viên Việt_Minh không công_khai là đảng_viên cộng_sản Phạm_Ngọc_Thạch_Hoàng Đôn_Văn 1 thành_viên Đảng Dân_chủ Việt_Nam Huỳnh_Văn_Tiểng 2 thành_viên không đảng_phái Phạm_Văn_Bạch_Huỳnh_Thị_Oanh 1 thành_viên Đảng Độc_lập Dân_tộc Ngô_Tấn_Nhơn sau cải_tổ đưa Huỳnh_Phú_Sổ_Hoà Hảo_Trần_Văn_Thạch Trotskyist_Huỳnh_Văn_Phương trí_thức Phan_Văn_Hùm Trần_Văn_Nhọ Nguyễn_Văn Thủ tham_gia nhưng sau một thời_gian Việt_Minh xung_đột với các nhóm tôn_giáo và Trotskyist_Ngày 10 9 1945 Uỷ_ban_Nhân_dân Nam_Bộ thành_lập theo thể_lệ của Chủ_tịch Chính_phủ Cách_mạng Lâm_thời Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Hồ_Chí_Minh gồm Phạm_Văn_Bạch trạng_sư không đảng_phái Chủ_tịch Trần_Văn_Giàu_Giáo sư Đảng Cộng_sản Đông_Dương_Phạm_Ngọc Thạch bác_sĩ thủ_lĩnh Thanh_niên Tiền_phong Huỳnh_Văn_Tiểng cựu sinh_viên Tân_Dân_chủ đoàn Ngô_Tấn_Nhơn kỹ_sư Đảng Quốc_gia Độc_lập Nguyễn_Văn_Thọ viết báo Đảng Cộng_sản Đông_Dương_Hoàng_Đôn Văn_Lao_động Tổng_công_đoàn Giáo_chủ Hoà_Hảo Huỳnh_Phú_Sổ Việt Nam_Độc lập Vận_động hội Nguyễn_Văn_Nghiêm kỹ_sư không đảng_phái Tứ_Bảo_Hoà điền_chủ không đảng_phái dự_khuyết Phan_Văn_Hùm Trần_Văn_Nhọ Nguyễn_Văn Thủ_Chính phủ Cách_mạng Lâm_thời có 9 thành_viên Việt_Minh 6 đảng_viên Đảng Cộng_sản Đông_Dương 4 đảng_viên Đảng Dân_chủ Việt_Nam 2 không đảng_phái 1 Công_giáo Chính_phủ Liên_hiệp Kháng_chiến thành_lập ngày 2 3 1946 có 2 thành_viên Việt_Minh thuộc Đảng Cộng_sản Đông_Dương 3 thành_viên Việt_Quốc 1 thành_viên Việt_Cách 2 thành_viên Dân_chủ 1 thành_viên Xã_hội 3 độc_lập Chính_phủ Liên_hiệp_Quốc dân thành_lập ngày 3 11 1946 có 5 thành_viên Việt_Minh thuộc Đảng Cộng_sản 5 độc_lập 2 Dân_chủ 1 Xã_hội 1 Dân_tộc Việt_Nam Quốc_dân Đảng Chu_Bá_Phượng khuyết 2 ghế Chính_phủ Liên_hiệp_Quốc dân năm 1949 5 thành_viên Đảng_Cộng_sản_Việt_Minh 5 độc_lập 2 đảng Dân_chủ 3 đảng Xã_hội 1 dân_tộc Việt_Nam Quốc_dân Đảng Chu_Bá_Phượng 1 Việt_Nam Cách_mệnh Đồng_minh Hội Bồ_Xuân_Luật_Trong các thứ_trưởng có 4 độc_lập 2 đảng Dân_chủ 1 đảng Xã_hội 1 Việt_Minh thuộc Đảng Cộng_sản 1 trống Theo tài_liệu của CIA thì Đảng Cộng_sản tuy tuyên_bố giải_tán năm 1945 nhưng năm 1946 có 50 000 đảng_viên và tới 1950 có 400 000 đảng_viên dù trên danh_nghĩa người của Việt_Minh_Liên_Việt nhưng thực_tế bán_công_khai Xung_đột với các nhóm chính_trị đối_lập Trước năm 1945 Đảng Cộng_sản Đông_Dương và các đảng_phái Quốc_gia khác tuy có ý_thức_hệ khác nhau nhưng vẫn có chung nền_tảng giáo_dục thường_xuyên có sự hợp_tác và đôi_khi có cùng quan_hệ huyết_thống hoặc hôn_nhân Trong giai_đoạn 1924 1927 ở miền Nam Trung_Quốc các nhóm người Việt chống thực_dân Pháp đa_dạng tương_tác với nhau với cả người Trung_Quốc Triều_Tiên và các dân_tộc khác Từ năm 1941 đến 1944 ở miền nam Trung_Quốc Đảng Cộng_sản Đông_Dương Việt_Nam Quốc_dân Đảng Việt_Quốc và Việt_Nam Cách_mệnh Đồng_minh Hội Việt_Cách cùng tham_gia vào mặt_trận chống Nhật đôi_khi tố_giác nhau với chính_quyền Trung_Quốc nhưng không bắt_cóc hoặc ám_sát lẫn nhau Chính sự cạnh_tranh để kết_nạp thành_viên thu_nhận viện_trợ cũng như sự bảo_trợ của người Trung_Quốc hơn là sự khác_biệt về ý_thức_hệ mới là nguyên_nhân khiến căng_thẳng giữa các tổ_chức lưu_vong gia_tăng Trong nước Đảng Cộng_sản Đông_Dương cũng từng hợp_tác với những người Trotskyist tại Nam_Kỳ trong giai_đoạn 1933 1937 Hai bên sau đó chỉ_trích nhau chẳng_hạn thành_viên của Quốc_tế Thứ ba Đảng Cộng_sản Đông_Dương và Quốc_tế Thứ tư những người Trotskyist cáo_buộc lẫn nhau là phục_vụ lợi_ích đế_quốc Ban_đầu cuộc tranh_đấu chỉ trong phạm_vi báo_chí truyền_thông Đến năm 1945 thì nhiều phe đã dùng vũ_lực để tiêu_diệt lẫn nhau Quốc_dân_Đại_hội Tân_Trào do Việt_Minh tổ_chức ngày 16 8 1945 trước khi Việt_Minh nắm chính_quyền xác_định 10 chính_sách lớn trong đó chính_sách đầu_tiên là Phản_đối xâm_lược Tiêu_trừ Việt_gian Lập nên một nước Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà hoàn_toàn độc_lập Theo hồi_ký của tướng Võ_Nguyên_Giáp dù được Việt_Minh trao nhiều ưu_đãi được nhường 70 ghế đại_biểu Quốc_hội mà không cần bầu_cử được giao một_số chức_vụ cao trong nhà_nước nhưng một_số đảng_phái như Việt_Quốc_Việt_Cách Đại_Việt vẫn không bằng_lòng với địa_vị chính_trị của mình và đã tìm nhiều cách lật_đổ Việt_Minh nhằm chiếm chính_quyền Theo sử_gia David_G_Marr đó là một thời_kỳ đầy hận_thù phản_bội và giết_chóc Cho tới tháng 8 năm 1946 các đảng_phái đối_lập ngoại_trừ Giáo_hội Công_giáo đều bị phá vỡ vô_hiệu_hoá hoặc buộc phải lưu_vong Việt_Nam Quốc_dân Đảng Ngay sau khi Việt_Minh giành chính_quyền ngày 19 8 1945 Lê_Khang dẫn_đầu một nhóm Việt_Quốc rời Hà_Nội đến Vĩnh_Yên nằm trên tuyến đường_sắt Lào_Cai Hà_Nội Tại đây họ tổ_chức một cuộc biểu_tình của dân_chúng để thuyết_phục lực_lượng Bảo_an_binh địa_phương tham_gia Ngày 29 8 1945 hàng ngàn người ủng_hộ Việt_Minh thuộc 3 huyện lân_cận tiếp_cận căn_cứ của Việt_Quốc tại Vĩnh_Yên kêu_gọi Việt_Quốc tham_gia một cuộc diễu_hành xuyên qua thị_trấn Khi bị từ_chối họ bắn thành_viên Việt_Quốc_Việt_Quốc bắn trả khiến một_số người chết đồng_thời bắt_giữ khoảng 150 người Những người bị bắt được thả sau khi đã được tuyên_truyền về Việt_Quốc và thừa_nhận mình bị lừa khi tham_gia biểu_tình Sau đó Việt_Minh và Việt_Quốc tiếp_tục thảo_luận về việc phóng_thích những người còn bị Việt_Quốc giam_giữ về việc tổ_chức đàm_phán và những đề_xuất liên_quan đến việc thành_lập chính_quyền liên_hiệp ở địa_phương Trong khi hai bên thảo_luận Việt_Minh cắt đứt nguồn cung_cấp lương_thực cho thị_xã Vĩnh_Yên khiến cuộc_sống ngày_càng khó_khăn Ngày 18 9 1945 Hoàng_Văn_Đức một thành_viên quan_trọng của Đảng Dân_chủ Việt_Nam cùng đại_diện chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà từ Hà_Nội đến Vĩnh_Yên thương_lượng Cuộc thương_lượng không thành_công Lê_Khang tấn_công Phúc_Yên nhưng thất_bại Các đơn_vị quân_đội Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà tấn_công Vĩnh_Yên nhưng không giành được thị_xã này Sau đó hai bên ngừng_bắn trong vài tháng Việt_Quốc không tranh_giành ảnh_hưởng với Việt_Minh ở vùng nông_thôn ngoài việc chiếm_giữ nông_trại Tam_Lộng tại Vĩnh_Yên Đầu tháng 12 1945 Việt_Minh tấn_công Tam_Lộng nhưng bị đẩy_lùi Tháng 9 1945 Việt_Quốc thoả_thuận bí_mật với Đại_uý Nguyễn_Duy_Viên theo đó đại_đội lính Khố_đỏ của ông sẽ theo Việt_Quốc_Tuy nhiên Việt_Quốc nghi_ngờ Đại_uý_Viên là điệp_viên hai mang của Pháp và sẽ điều_động đơn_vị của mình thủ_tiêu đảng_viên Việt_Quốc ngay sau khi vượt biên_giới về Việt_Nam Đầu tháng 11 Viên đến Hà_Giang gặp các thành_viên Việt_Quốc tại đây Những binh_sĩ đào_ngũ từ các đơn_vị lính thuộc địa cũng đổ về Hà_Giang giúp Viên có được một đội quân khoảng 400 người Việt_Quốc và Việt_Minh tại Hà_Giang mâu_thuẫn nhau khiến Viên đến Hà_Nội yêu_cầu chính_phủ cử đại_diện đến thuyết_phục mọi người cùng chống Pháp Sau khi gặp Hồ_Chí_Minh_Viên trở về Hà_Giang cho quân bắt_giữ các đảng_viên Việt_Quốc tại đây và xử bắn một_số người trên một ngọn đồi gần thị_xã Tháng 4 1946 Việt_Quốc cho người ám_sát_Viên tại Hà_Nội Tháng 5 1946 Trần_Đăng_Ninh phụ_trách an_ninh của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà đến Vĩnh_Yên với lý_do thảo_luận về công_tác sửa_chữa đê_điều và bị Vũ_Hồng_Khanh bắt Ninh và 2 người khác trốn thoát Việc bắt_giữ này trở_thành lý_do để đàn_áp Việt_Quốc_Vệ quốc quân bắt_đầu tuần_tra quanh nơi hoạt_động của Việt_Quốc_Ngày 20 5 1946 trong một cuộc đụng_độ gần Phú_Thọ Việt_Quốc bắt_giữ và hành_quyết một nhóm người ủng_hộ Việt_Minh thả vài xác_chết xuống sông Hồng để cảnh_cáo Giữa tháng 5 1946 Bộ Nội_vụ ra_lệnh cho tất_cả các cán_bộ công_chức đang làm_việc tại 7 thị_xã ở các tỉnh phía Tây và Tây_Bắc Hà_Nội sơ_tán và tham_gia vào các Uỷ_ban thay_thế được thành_lập ở các địa_điểm mới Những người không thực_hiện lệnh này không còn là người của chính_phủ Tháng 6 1946 khi quân_đội Trung_Quốc rút về Vân_Nam dân_quân của Việt_Minh cô_lập các thị_xã do Việt_Quốc kiểm_soát Ngày 18 6 1946 Vệ_quốc_quân tấn_công Phú_Thọ và Việt_Trì Quốc_dân quân của Việt_Quốc ở Phú_Thọ hết đạn sau 4 ngày và phải rút_lui Vũ_Hồng_Khanh chỉ_huy 350 lính phòng_thủ Việt_Trì trong 9 ngày rồi rút_lui về Yên_Bái Việt_Quốc ở Vĩnh_Yên do Đỗ_Đình_Đạo chỉ_huy đàm_phán với Việt_Minh và đạt được thoả_thuận ngừng_bắn trong 2 tháng Đỗ_Đình_Đạo đồng_ý sáp_nhập lực_lượng của ông vào Vệ_quốc_quân và thành_lập Uỷ_ban_Hành_chính liên_hiệp tại Vĩnh_Yên Lực_lượng này được chia nhỏ đưa về các tiểu_đoàn Vệ_quốc_quân tại nhiều nơi Đỗ_Đình_Đạo được thuyên_chuyển về Hà_Nội Trong suốt tháng 5 và tháng 6 1946 Báo Việt_Nam của Việt_Quốc tại Hà_Nội khẩn_thiết kêu_gọi Việt_Minh ngừng tấn_công Việt_Quốc_Cuối tháng 6 tại Hà_Nội các thành_viên Việt_Quốc họp để thảo_luận về việc có nên thừa_nhận sự lãnh_đạo của Việt_Minh rút_lui về biên_giới hay tổ_chức đảo_chính lật_đổ chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Trong khi đó Trương_Tử_Anh đảng trưởng Đại_Việt_Quốc dân Đảng là đồng_minh của Việt_Quốc đang lên kế_hoạch cho một cuộc đảo_chính có_thể bắt_đầu bằng việc tấn_công lính Pháp để gây_rối loạn Người Pháp lại có ý_định diễu_binh quanh hồ Hoàn_Kiếm để kỷ_niệm Quốc_khánh Pháp 14 7 1789 khiến lực_lượng an_ninh Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà lo_ngại sự_kiện này có_thể trở_thành mục_tiêu của các đảng_phái đối_lập với Việt_Minh_Võ_Nguyên Giáp hỏi ý_kiến của chỉ_huy quân Pháp tại Bắc_Kỳ_Đại_tá Jean_Crépin về thái_độ của Pháp nếu Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà tăng_cường trấn_áp Việt_Quốc và Việt_Cách thì được ông này trả_lời Pháp sẽ không can_thiệp vào công_việc nội_bộ của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Trường_Chinh Tổng_Bí_thư Đảng Cộng_sản Đông_Dương khi đó rút vào hoạt_động bí_mật chức_danh công_khai là Hội_trưởng Hội nghiên_cứu Chủ_nghĩa Mác ở Đông_Dương được Nha_Công an Trung_ương báo_cáo phát_hiện được âm_mưu của thực_dân Pháp câu_kết với Việt_Nam Quốc_dân Đảng đang chuẩn_bị đảo_chính Chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà chỉ_đạo phải tập_trung trấn_áp Việt_Nam Quốc_dân Đảng nhưng phải có đủ chứng_cứ Sau khi Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà tuyên_bố độc_lập ngày 2 tháng 9 năm 1945 và cuộc bầu_cử ngày 6 tháng 1 năm 1946 Việt_Nam Quốc_dân Đảng được giữ hơn 40 ghế trong số 70 ghế đại_biểu đương_nhiên không phải qua bầu_cử trong Quốc_hội khoá I và có một_số thành_viên chủ_chốt tham_gia lãnh_đạo Quốc_hội và Chính_phủ do Quốc_hội khoá I bầu ra như Nguyễn_Hải_Thần Phó Chủ_tịch Quốc_hội Trương_Đình_Chi_Bộ_trưởng Xã_hội Y_tế và Lao_động Theo hồi_ký Những năm_tháng không_thể_nào quên của Đại_tướng Võ_Nguyên_Giáp do không bằng_lòng với vị_trí có được Việt_Nam Quốc_dân Đảng tìm cách lật_đổ Việt_Minh để cùng với các đảng_phái Việt_Cách_Đại_Việt chiếm chính_quyền Trong khi giải_giáp vũ_khí của quân Nhật tại phía Bắc vĩ_tuyến 16 theo Hiệp_ước Hoa_Pháp tháng 2 năm 1946 và Hiệp_định_Sơ_bộ Việt_Pháp ngày 6 tháng 3 năm 1946 quân Pháp đã chuyển_giao cho Việt_Nam Quốc_dân Đảng và các đảng_phái đối_lập với Việt_Minh hàng tấn vũ_khí thu_gom được của Nhật_Với số vũ_khí này và được thực_dân Pháp bật_đèn_xanh Việt_Nam Quốc_dân Đảng và Đại_Việt_Quốc dân đảng đã tổ_chức các đội vũ_trang mang tên Thần lôi đoàn Thiết huyết đoàn Hùm xám Các đội vũ_trang này đã tổ_chức nhiều vụ cướp có vũ_trang bắt_cóc tống_tiền tổ_chức ám_sát những người theo Việt_Minh và cả những người không đảng_phái như ông Ba Viên rồi tuyên_truyền đổ lỗi cho Việt_Minh đã không đảm_bảo được an_ninh trật_tự ở Hà_Nội và một_số đô_thị ở Bắc_Bộ Đầu tháng 6 năm 1946 Việt_Nam Quốc_dân Đảng tổ_chức cho Nghiêm_Xuân_Chi đảng_viên Việt_Quốc ám_sát một_số lãnh_đạo của Việt_Minh như Võ_Nguyên_Giáp_Trường Chinh và ông Bồ_Xuân_Luật một người cũ của Việt_Cách nay đứng về phe Việt_Minh_Vụ ám_sát được bố_trí tại Nhà Thuỷ toạ cạnh Hồ Gươm đối_diện với nhà số 8 đường Vua_Lê nay là phố Lê_Thái_Tổ một trong những nơi ăn nghỉ của Hồ_Chí_Minh Tuy_nhiên khi Nghiêm_Xuân_Chi chưa kịp ra_tay thì đã bị tổ trinh_sát của Sở Công_an Bắc_Bộ do Nguyễn_Bá_Hùng chỉ_huy khống_chế Khám người Nghiêm_Xuân_Chi_Công an Bắc_bộ thu được hai khẩu súng_ngắn với 12 viên đạn trong ổ đạn Mỗi khẩu đều có một viên đã lên nòng Tại trụ_sở Công_an Bắc_bộ số 87 đường Gamberta nay là phố Trần_Hưng_Đạo_Nghiêm Xuân_Chi khai nhận đã được các lãnh_tụ Việt_Nam Quốc_dân Đảng giao nhiệm ám_sát một_số lãnh_đạo Việt_Minh_Trước những hoạt_động gây mất trật_tự an_ninh tại Hà_Nội và một_số thành_phố ở Bắc_Bộ Sở Công_an Bắc_Bộ đã lập chuyên_án mà sau_này được lấy tên công_khai là Chuyên_án số 7 phố Ôn_Như_Hầu Sau khi Việt_Nam Công_an vụ xin ý_kiến chỉ_đạo của Trường_Chinh Tổng_Bí_thư Đảng Cộng_sản Đông_Dương với chức_danh công_khai là Hội_trưởng Hội nghiên_cứu Chủ_nghĩa Mác ở Đông_Dương vào rạng sáng ngày 12 tháng 7 năm 1946 Đội Trinh_sát đặc_biệt đã thực_hiện nhiệm_vụ bắt khám_xét những người có_mặt tại số 7 phố Ôn_Như_Hầu vì can_tội tống_tiền và bắt_cóc người đã thực_hiện phá vụ án phố Ôn_Như_Hầu_Chỉ đạo trực_tiếp lực_lượng công_an phá vụ án này là Lê_Giản_Giám đốc Nha_Công an Bắc_bộ Nguyễn_Tuấn_Thức_Giám đốc Công_an Hà_Nội và Nguyễn_Tạo Trưởng nha Điệp_báo Công_an Trung_ương Lực_lượng công_an xung_phong đã thực_hiện khám_xét các trụ_sở Việt_Nam Quốc_dân Đảng tại Hà_Nội bắt tại_chỗ nhiều thành_viên của Việt_Nam Quốc_dân Đảng cùng nhiều tang_vật như truyền_đơn vũ_khí dụng_cụ tra_tấn đồng_thời phát_hiện nhiều xác_chết tại đó Trong số các thành_viên của Quốc_dân Đảng bị bắt có Phan_Kích_Nam tự_xưng là một lãnh_đạo của Quốc_dân Đảng Theo điều_tra của Nha công_an Việt_Nam Quốc_dân Đảng đang chuẩn_bị những hành_động khiêu_khích rất nghiêm_trọng Dự_định các thành_viên của Việt_Nam Quốc_dân Đảng sẽ phục sẵn dọc đường quân Pháp diễu qua nhân ngày Quốc_khánh Pháp bắn súng ném lựu_đạn để tạo ra những chuyện rắc_rối giữa Pháp và Chính_phủ gây sự phá_hoại hoà_bình rồi tung truyền_đơn hô_hào lật_đổ chính_quyền và sau đó đứng ra bắt_tay với Pháp Trên thực_tế trong cuộc vây bắt khám_xét tại số 7 Ôn_Như_Hầu ngày 12 tháng 7 Công_an Bắc_Bộ thu được 8 súng_ngắn 5 súng_trường và 1 trung_liên Nhật_dụng cụ tra_tấn thuốc_mê và đào được 6 xác người chôn đứng trong vườn chuối sau nhà Tuy_nhiên trụ_sở hành_chính của Việt_Nam Quốc_dân Đảng tại số 7 phố Ôn_Như_Hầu nay là phố Nguyễn_Gia_Thiều chỉ là bình_phong để che_đậy hai căn_cứ quan_trọng hơn của Việt_Nam Quốc_dân Đảng trong nội_thành Hà_Nội khi đó là nhà số 132 phố Duvigneau nay là phố Bùi_Thị_Xuân và nhà số 80 phố Quán_Thánh_Cuộc bắt khám_xét tại 132 Duvigneau và 80 Quán_Thánh diễn ra cùng thời_điểm với vụ bắt khám_xét ở số 7 Ôn_Như_Hầu_Tại nhà số 132 phố Duvigneau_Nha_Công an Bắc_Bộ thu_giữ nhiều tang_vật gồm 6 máy_in tipo với các bát_chữ còn nguyên_vẹn nội_dung 11 mặt đá in_lito đã khắc chữ trên 3 tạ truyền_đơn khẩu_hiệu tài_liệu chống Chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà vừa in xong còn chưa kịp chuyển đi 18 6 kg tiền giả gồm cả giấy_bạc Quan kim và giấy_bạc Đông_Dương 12 khẩu súng_ngắn 8 khẩu tiểu_liên 17 súng_trường 3 trung_liên FM và 13 quả lựu_đạn Nhật_Khám xét tại nhà số 80 phố Quán_Thánh_Công an Bắc_Bộ thu được 9 súng_ngắn 21 súng_trường 2 trung_liên Nhật 11 quả lựu_đạn các loại hai thùng tài_liệu truyền_đơn chống chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Quân_Pháp tại Hà_Nội đã điều xe_tăng đến can_thiệp vào vụ bắt khám_xét tại 80 phố Quán_Thánh nhưng Việt_Minh đã tiến_hành đàm_phán trên cơ_sở Hiệp_định_Sơ_bộ ngày 6 tháng 3 năm 1945 Trưa ngày 12 tháng 7 xe_tăng và quân Pháp rút khỏi phố Quán_Thánh_Ngày 13 tháng 7 tướng Morlière_Tư lệnh các Lực_lượng Pháp tại Hà_Nội đã cử sĩ_quan tuỳ_tùng đến trụ_sở chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà tại Bắc_Bộ Phủ thông_báo việc người Pháp rút đề_nghị tổ_chức cuộc diễu_binh của quân Pháp tại Hà_Nội do nhận thấy không bảo_đảm an_toàn Tại đây viên tuỳ_tùng của tướng Morlière được đại_diện Chính_phủ Việt_Nam thông_báo rằng Việt_Minh sẽ tổ_chức cuộc mít_tinh lớn ở Quảng_trường Nhà_hát Lớn Hà_Nội và một_số con phố quanh Hồ Gươm để chào_mừng kỷ_niệm ngày Cách_mạng Pháp 14 7 1789 Tất_cả những chứng_cứ tang_vật truyền_đơn khẩu_hiệu ảnh chụp những xác_chết những hố chôn người mà Công_an Bắc_Bộ thu tập được trong Vụ án phố Ôn_Như_Hầu đều được trưng_bày cho toàn_thể nhân_dân Hà_Nội được biết trong cuộc mít_tinh diễu_hành này Nhà_nước sau đó thông_báo sự_việc với báo_chí Các cuộc tấn_công được gọi tắt là Vụ án phố Ôn_Như_Hầu_Các báo của Việt_Minh và các đảng_phái thân Việt_Minh đều tường_thuật vụ án này Các báo đưa tin công_an đã phá tan âm_mưu chống chính_phủ đã bắt những kẻ tiến_hành những vụ bắt_cóc tống_tiền ám_sát bán nước in truyền_đơn chống chính_phủ làm bạc giả Tuy_nhiên Việt_Quốc đã không bị kể tên trong một_số bài báo Theo David_G_Marr nếu thật_sự Pháp muốn đảo_chính họ đã cân_nhắc và hoãn nhiều lần thì không cần phải dựa vào Trương_Tử_Anh khơi ngòi càng không cho Anh thành_lập chính_phủ Công_an cố_tình lập_lờ giữa Đại_Việt_Quốc dân Đảng do Trương_Tử_Anh lãnh_đạo và Việt_Nam Quốc_dân Đảng do Nguyễn_Tưởng_Tam và Vũ_Hồng_Khanh lãnh_đạo khi nhắm vào toà_soạn Báo Việt_Nam và các trụ_sở khác của Việt_Nam Quốc_dân Đảng Sau cuộc tấn_công có người trong chính_quyền đã cố_gắng hạn_chế những lời lên_án công_khai Việt_Quốc để tuyên_truyền về Mặt_trận Thống_nhất Việt_Quốc trên danh_nghĩa vẫn nằm trong mặt_trận Ngoại_trừ một_vài đảng_viên Việt_Quốc hợp_tác với Việt_Minh mọi công_dân Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà từ đó trở đi đều sợ_hãi khi bị cho là đảng_viên Việt_Quốc_Việt_Quốc đồng_nghĩa với tội phản_quốc Ngày 20 7 1946 Uỷ_ban_Hành_chính Bắc_Bộ dù không nhắc đến Việt_Quốc đã thông_báo đến các tỉnh rằng gần đây công_an đã phát_hiện được việc tống_tiền bắt_cóc và làm_tiền giả Tất_cả đều phải bị điều_tra và truy_tố Uỷ_ban hướng_dẫn các địa_phương không để việc bắt_bớ và giam_giữ các phần_tử phản_động biến thành khủng_bố Các Uỷ_ban_Hành_chính địa_phương giờ đã được chấp_thuận cho việc bắt_giữ các đảng_viên Việt_Quốc đã bị phát_hiện hay còn tình_nghi tuy_nhiên họ không săn_lùng và hành_quyết ngay_lập_tức Trong những tháng sau đó hàng ngàn người bị bắt bị thẩm_vấn Hàng trăm người bị tống_giam bị đưa đến các trại_cải_tạo hàng trăm người khác bị cách_chức Cán_bộ phòng chính_trị thuộc Sở Công_an các tỉnh bắt những kẻ tình_nghi thẩm_vấn bắt ký vào lời khai sau đó báo_cáo lên chính_quyền tỉnh là thả xét_xử hay biệt giam những người này Từ cuối tháng 7 1946 cho đến cuối năm 1946 phần_lớn những người bị công_an giam_giữ vì lý_do chính_trị đều bị xem là Việt_Quốc_Công an tiếp_tục thẩm_vấn các đảng_viên Việt_Quốc về vụ bắt_cóc một_số đảng_viên Đảng Cộng_sản Đông_Dương xảy ra vào cuối năm 1945 Cuối tháng 7 1946 Báo Việt_Nam bị đình_bản nhưng Tuần_báo Chính_Nghĩa vẫn tiếp_tục xuất_bản suốt 3 tháng sau Báo chính Nghĩa đăng một loạt bài xã_luận lên_án chủ_nghĩa_cộng_sản và chủ_nghĩa_đế_quốc Xô_Viết đồng_thời chỉ_trích hệ_thống Uỷ_ban_Hành_chính của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà và việc chính_phủ không_thể thành_lập hệ_thống tư_pháp độc_lập chính_sách ngoại_giao của Hồ_Chí_Minh cũng bị hoài_nghi Cuối tháng 10 1946 các bài xã_luận và tin_tức trong nước bị loại_bỏ Tới đầu tháng 12 Tuần_báo Chính_Nghĩa hoàn_toàn bị vô_hiệu_hoá không còn một tin_tức hay bài viết nào đáng phải kiểm_duyệt nữa Từ tháng 7 1946 đến tháng 11 1946 nhiều Đại_biểu Quốc_hội là đảng_viên Việt_Quốc bị bắt Đại_biểu Phan_Kích_Nam đảng_viên Việt_Quốc bị bắt trong vụ án phố Ôn_Như_Hầu bị buộc_tội bắt_cóc tống_tiền và bị tống_giam ngay_lập_tức Đại_biểu Nguyễn_Đổng_Lâm bị công_an Hải_Dương bắt và bị kiến_nghị gửi đến trại biệt giam trong 2 năm với lý_do chính_quyền địa_phương sẽ gặp nhiều khó_khăn nếu ông Lâm còn tự_do ngoài vòng pháp_luật Trường_hợp của Lâm được báo_cáo lên Chủ_tịch Uỷ_ban Thường_vụ Quốc_hội Nguyễn_Văn_Tố Nguyễn_Văn_Tố cùng Uỷ_ban Thường_vụ Quốc_hội ra_lệnh thả Lâm_Ngày 21 8 1946 Nguyễn_Đổng_Lâm được thả Tại các địa_phương khác các Đại_biểu Quốc_hội là đảng_viên Việt_Quốc cũng bị sách_nhiễu hoặc bắt_giữ Đại_biểu Trình_Như_Tấu gửi kháng_nghị đến 5 cơ_quan chính_phủ khác nhau sau khi ông bị dân_quân bao_vây nhà_riêng để yêu_cầu bồi_thường một máy đánh chữ không có thật và đe_doạ dùng vũ_lực nếu ông không tuân_thủ Trình_Như_Tấu yêu_cầu được bảo_vệ với tư_cách nghị_sĩ nhưng không được hồi_đáp Tại Kỳ họp lần thứ hai của Quốc_hội vào cuối tháng 10 1946 chưa tới 12 người trong số 50 Đại_biểu Quốc_hội thuộc Quốc_dân Đảng tham_dự Sau khi rút_lui về Yên_Bái Vũ_Hồng_Khanh nhận ra rằng nguồn cung_cấp lương_thực tại địa_phương chỉ đủ nuôi sống lực_lượng quân_đội Việt_Quốc chứ không đủ cung_cấp cho những người ủng_hộ Việt_Quốc từ đồng_bằng sông Hồng đến Việc tiếp_tế từ Lào_Cai gặp nhiều khó_khăn vì Việt_Minh đã phá_huỷ đường_sắt Tới tháng 11 Lào_Cai bị Vệ_quốc_quân bao_vây và lương_thực sắp hết Vũ_Hồng_Khanh quyết_định sơ_tán sang Vân_Nam và ra_lệnh hành_quyết 2 giảng_viên học_viện quân_sự vì cố_gắng dẫn học_viên của họ quay trở_lại đồng_bằng Tháng 10 1947 khi Pháp nhảy_dù xuống Phú_Thọ công_an Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà bị_cáo buộc giết chết hơn 100 tù_nhân Việt_Quốc trước nguy_cơ họ có_thể trốn thoát hoặc rơi vào tay người Pháp Đại_Việt_Quốc dân đảng Sau khi giành được chính_quyền ngày 5 tháng 9 năm 1945 nhân_danh Chủ_tịch Chính_phủ Cách_mạng Lâm_thời Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Bộ_trưởng Nội_vụ Võ_Nguyên_Giáp đã ký Sắc_lệnh số 8 giải_thể Đại_Việt_Quốc dân Đảng với lý_do Đại_Việt_Quốc dân Đảng đã âm_mưu những việc hại cho sự độc_lập quốc_gia và nền kinh_tế Việt_Nam Do Chính_phủ ban_hành Sắc_lệnh giải_tán Đại_Việt_Quốc dân Đảng nên các đảng_viên Đại_Việt đã mất tư_cách_pháp_nhân để tham_gia chính_trường Trước chiến_thắng của Việt_Minh trong cuộc Tổng_tuyển_cử ngày 15 tháng 12 năm 1945 Đại_Việt_Quốc dân Đảng cùng với Việt_Nam Quốc_dân Đảng lãnh_đạo là Vũ_Hồng_Khanh và Đại_Việt_Dân chính Đảng lãnh_đạo là Nguyễn_Tường_Tam thành_lập Mặt_trận Quốc_dân Đảng Việt_Nam nhằm chống lại phe Cộng_sản Trương_Tử_Anh làm Chủ_tịch Vũ_Hồng_Khanh làm Bí_thư trưởng và Nguyễn_Tường_Tam làm Tổng_thư_ký Việc tham_gia Mặt_trận Quốc_dân Đảng giúp các đảng_viên Đại_Việt có lại khả_năng tham_chính dưới danh_nghĩa của Mặt_trận Đối_với chương_trình hành_động của Mặt_trận Quốc_dân Đảng Đại_Việt_Quốc dân Đảng đưa ra kế_hoạch bốn điểm nhằm chống lại Việt_Minh trong việc bầu_cử Quốc_hội và thành_lập Chính_phủ Liên_hiệp BULLET 1 Phát_động phong_trào toàn dân bất_hợp_tác với Việt_Minh_BULLET 2 Tách rời cựu hoàng Bảo_Đại ra khỏi Việt_Minh và vô_hiệu_hoá Quốc_hội Việt_Minh_BULLET 3 Thành_lập một Trung_tâm chính_trị ở hải_ngoại BULLET 4 Củng_cố các chiến_khu tăng_cường khối Quốc_dân Quân mở_rộng địa_bàn hoạt_động Trong tháng 9 và tháng 10 năm 1945 các tổ_chức khác nhau của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà và Việt_Minh có_thể đã thủ_tiêu hoặc bắt_giữ hàng trăm đảng_viên và những người có liên_quan đến Đại_Việt_Quốc dân Đảng Đại_Việt_Duy dân Cách_mệnh Đảng tại các tỉnh Ninh_Bình Tuyên_Quang Thái_Bình Phú_Thọ Hưng_Yên Trương_Tử_Anh lẩn_trốn sự truy_nã của công_an Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà đồng_thời liên_tục cảnh_báo Việt_Nam Quốc_dân Đảng không được liên_minh với Đảng Cộng_sản Đông_Dương_Trong suốt năm 1946 công_an tiếp_tục truy_lùng các thành_viên đảng Đại_Việt_Theo_David G Marr nhờ tuyên_truyền có hiệu_quả nên Việt_Minh làm dân_chúng tin rằng đảng_viên Đại_Việt là những tên tay_sai cho phát_xít Nhật dù trên thực_tế trước ngày 9 3 1945 khi Nhật đảo_chính Pháp chỉ có một số_ít người Việt có quan_hệ với người Nhật sau ngày 9 3 1945 tất_cả các đảng_phái ở Việt_Nam kể_cả Việt_Minh đều tiếp_xúc với quân_đội và nhân_viên dân_sự Nhật_Trong ngày 12 7 1946 một tiểu_đội công_an do Lê_Hữu_Qua chỉ_huy bao_vây khám_xét trụ_sở của đảng Đại_Việt tại số 132 Duvigneau do phát_hiện Đại_Việt cấu_kết với Pháp âm_mưu tiến_hành đảo_chính chính_quyền cách_mạng đúng vào ngày quốc_khánh Pháp 14 7 1946 Khi thực_hiện cuộc bao_vây khám_xét này lực_lượng công_an chưa có chứng_cứ cụ_thể và chưa có lệnh của cấp trên Nhưng vẫn thực_hiện bao_vây khám_xét để các thành_viên Đại_Việt không có thời_gian rút vào bí_mật và tẩu_tán truyền_đơn hiệu_triệu lật_đổ chính_quyền Lực_lượng công_an đột_kích bất_ngờ vào lúc sáng sớm khiến cho lính canh và các đảng_viên Đại_Việt không kịp có hành_động phản_ứng Tại trụ_sở của Đại_Việt lực_lượng công_an đã tìm thấy nhiều truyền_đơn hiệu_triệu chưa kịp tẩu_tán cùng nhiều súng_ống lựu_đạn Sau khi Pháp tái_chiếm Đông_Dương ngày 19 tháng 12 năm 1946 thì Trương_Tử_Anh đột_ngột mất_tích Có nguồn cho là ông bị Việt_Minh thủ_tiêu Đại_Việt_Quốc_gia Xã_hội Đảng Đại_Việt_Quốc_gia Xã_hội Đảng thường được gọi tắt là Đại_Việt_Quốc xã theo Chủ_nghĩa_Quốc_xã do Nguyễn_Xuân_Tiếu sáng_lập vào năm 1936 Trần_Trọng_Kim là Tổng_bí_thư Đây là tổ_chức chính_trị thân Đế_quốc Nhật_Bản được thành_lập để làm hậu_thuẫn chính_trị cho việc lập ra một Đế_quốc Việt_Nam được xem là chính_phủ tay_sai của Nhật_Bản trong thời_kỳ Đế_quốc Nhật chiếm_đóng và thống_trị Đông_Á_Đông_Nam Á và Việt_Nam trong Chiến_tranh Thái_Bình Dương_Đại_Việt_Quốc xã là lực_lượng có xu_hướng bảo_hoàng với khoảng 2 ngàn thành_viên ảnh_hưởng ở các thị_thành công_nghiệp_nhẹ ở miền Bắc như Hà_Nội Hải_Phòng trong thời_gian Chiến_tranh Thế_giới thứ hai diễn ra Sau khi Việt_Minh giành được chính_quyền ngày 5 tháng 9 năm 1945 thừa uỷ_quyền Chủ_tịch Chính_phủ Cách_mạng Lâm_thời Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Bộ_trưởng Nội_vụ Võ_Nguyên_Giáp đã ký Sắc_lệnh số 8 giải_thể Đại_Việt_Quốc_gia Xã_hội Đảng với lý_do Đại_Việt_Quốc_gia Xã_hội Đảng đã tư_thông với ngoại_quốc để mưu những việc có hại cho sự độc_lập Việt_Nam Đại_Việt_Duy dân Cách_mệnh Đảng Trong thời_gian quân Tưởng vào miền Bắc_Đại_Việt_Duy dân tìm cách thâm_nhập gây cơ_sở ở Hoà_Bình xây_dựng Hoà_Bình thành căn_cứ Đại_Việt_Duy dân liên_kết với một_số lang_đạo chống chính_quyền lôi_kéo một_số lang_đạo có thái_độ hai mặt trong bộ_máy chính_quyền các cấp và được số này che_chở Vì_vậy cơ_sở Đại_Việt_Duy dân phát_triển khá nhanh bao_gồm một_số huyện của tỉnh Hà_Đông cũ Ninh_Bình Hà_Nam Hoà_Bình Đảng Đại_Việt_Duy dân chọn Mường_Diềm làm căn_cứ chính của Đại_Việt_Duy dân ở Hoà_Bình Được các lang_đạo giúp_đỡ Đại_Việt_Duy dân đã tích_cực xây_dựng lực_lượng_vũ_trang bằng cách đưa thành_viên từ miền_xuôi lên tập_hợp thành_viên ở địa_phương thành_lập được một_số đơn_vị mở một_vài lớp huấn_luyện quân_sự Giữa năm 1946 Đại_Việt_Duy dân bị chính_quyền tấn_công mạnh tại Hà_Nội và các tỉnh ở đồng_bằng Đảng trưởng Đại_Việt_Duy dân Lý_Đông_A tức Trần_Khắc_Tường phải rời Hà_Nội về Gia_Viễn Ninh_Bình Tại đây Lý_Đông_A lại bị truy_đuổi phải chạy lên Hoà_Bình và về vùng Diềm_Nhiều thành_viên Đại_Việt_Duy dân ở các nơi khác bị truy_quét cũng chạy lên Hoà_Bình Trong thế bị truy_đuổi dồn_ép các lãnh_đạo Đại_Việt_Duy dân dựa vào sự giúp_đỡ của lang_đạo chống chính_quyền và có được một_vài đơn_vị vũ_trang trong tay dự_định đánh chiếm Lương_Sơn Lạc_Sơn Chợ Bờ_Suối_Rút rồi tiến lên đánh chiếm thị_xã Hoà_Bình làm chủ toàn_bộ tỉnh Hoà_Bình Lấy_Hoà_Bình làm_bàn đạp chiếm Sơn_La xây_dựng Hoà_Bình Sơn_La thành một căn_cứ rộng_lớn ở miền núi_rừng Tây_Bắc để chống lại chính_quyền do Việt_Minh lãnh_đạo Nhưng kế_hoạch của Đại_Việt_Duy dân đã bị quần_chúng phát_giác Ban cán_sự Đảng Cộng_sản Đông_Dương tỉnh Hoà_Bình thông_qua con trai lang_cun Mường_Diềm là cán_bộ phụ_trách lực_lượng_vũ_trang của huyện Mai_Đà đã nắm được những tin_tức quan_trọng về tổ_chức hoạt_động của Đại_Việt_Duy dân và đặc_biệt là nắm được âm_mưu kế_hoạch bạo_loạn của Đại_Việt_Duy dân Do nắm được kế_hoạch của Đảng Đại_Việt_Duy dân nên trước ngày Đại_Việt_Duy dân định khởi_sự Ban cán_sự Đảng tỉnh Hoà_Bình đã chỉ_đạo lực_lượng_vũ_trang công_an tiêu_diệt các toán vũ_trang của Đại_Việt_Duy dân ở Lạc_Sơn Kỳ_Sơn Cao_Phong Lương_Sơn thị_xã Hoà_Bình Để tiêu_diệt căn_cứ của Lý_Đông_A tại vùng Mường_Diềm_Ban cán_sự Đảng tỉnh đã dùng mưu dụ toán vũ_trang của Đại_Việt_Duy dân ra khỏi căn_cứ Lực_lượng chiến_đấu của Ban cán_sự Đảng tỉnh Hoà_Bình đã tiêu_diệt và bắt sống đại_bộ_phận lãnh_đạo và lực_lượng_vũ_trang của Đại_Việt_Duy dân tại Bến_Chương_Đảng trưởng Lý_Đông_A chết tại Bến_Chương thuộc xã Hiền_Lương_Mai_Đà Việt_Nam Cách_mệnh Đồng_minh Hội Khi quân Trung_Hoa tiến vào miền Bắt Việt_Nam để giải_giáp quân Nhật lực_lượng của Việt_Nam Cách_mệnh Đồng_minh Hội cũng theo về mục_đích của Việt_Quốc_Việt_Cách để mở_đường tạo_dựng cơ_sở cho Quân_đội Trung_Hoa_Dân quốc vào Việt_Nam gây xung_đột vũ_trang với Quân Giải_phóng và cướp chính_quyền các địa_phương Ngày 11 tháng 5 các Lữ_đoàn hành_động theo 4 hướng vượt biên_giới Tuy_nhiên trong 4 cánh quân này khi xung_đột vũ_trang với Việt_Minh thì 3 cánh quân do Lê_Tùng_Sơn_Bồ Xuân_Luật và Trương_Trung_Phụng chỉ_huy đã hạ vũ_khí tự giải_giáp hoặc gia_nhập lực_lượng quân_đội quốc_gia của Việt_Minh chỉ có một cánh quân do Vũ_Kim_Thành chạy về vùng Hải_Ninh rồi bị tiêu_diệt Bồ_Xuân_Luật sau đó làm Bộ_trưởng trong Chính_phủ Liên_hiệp Riêng Nguyễn_Hải_Thần thì về Hà_Nội lập trụ_sở ở đường Quan_Thánh phố Cửa Bắc tìm cách vận_động dân_chúng nội_thành ủng_hộ Việt_Cách bắc loa tố_cáo Việt_Minh là cộng_sản sự_việc dẫn đến xô_xát giữa những đám người ủng_hộ và chống_đối Trong khi lãnh_đạo các phe_phái Việt_Minh_Việt_Quốc Việt_Cách tranh_cãi về các định_nghĩa pháp_lý về việc bổ_nhiệm các bộ_trưởng và việc đưa ra các tuyên_bố_chung để đi đến thành_lập Chính_phủ Liên_hiệp thì các chủ_bút cán_bộ chính_trị lực_lượng_vũ_trang của các bên vẫn đấu_tranh với nhau gay_gắt Bộ Tuyên_truyền của Chính_phủ Cách_mạng Lâm_thời Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà gửi đến ban biên_tập các tờ báo một bức thư hư_cấu chỉ_trích Nguyễn_Hải_Thần không cử người tham_gia đoàn quân Nam tiến chi_viện cho miền Nam đồng_thời buộc_tội ông thoả_thuận với quân Pháp Báo_chí thường_xuyên cáo_buộc Việt_Cách và Việt_Quốc tống_tiền dân_chúng Công_an Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà thường_xuyên bắt_giữ các thành_viên Việt_Cách vì tội tống_tiền đặc_biệt là đối_với Hoa_kiều Các thành_viên Việt_Minh và Việt_Cách xé áp_phích của nhau đe_doạ tính_mạng và phá các cuộc họp của đối_thủ Việt_Minh khuyến_khích Bồ_Xuân_Luật rời bỏ Việt_Cách lập ra tờ báo Đồng_Minh xuất_bản cho đến tháng 11 năm 1946 Mười ngày sau đó tại Hà_Nội Bồ_Xuân_Luật bị phục_kích nhưng may_mắn thoát chết Các lãnh_đạo Việt_Cách không gặp khó_khăn gì trong việc kiểm_soát các thị_xã từ biên_giới Trung_Quốc đến đồng_bằng sông Hồng cho đến khi quân_đội Trung_Quốc rút về nước vào tháng 4 1946 Các viên_chức nhà_nước tại những nơi đó phải đối_mặt với việc trung_thành với Việt_Cách trung_lập hay di_tản khỏi thị_xã Việt_Cách đôi_khi phải xin phép chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà để thực_hiện một_số hoạt_động của họ Bị_Việt_Quốc làm lu_mờ và ngày_càng mất đoàn_kết tháng 3 1946 Việt_Cách bị chia_rẽ Một_số thành_viên tập_trung bảo_vệ các thị_xã phía Bắc Hà Nội những người khác gia_nhập Việt_Quốc số còn lại lệ_thuộc Việt_Minh_Việt_Cách có_thể đã tổ_chức một_số cuộc tấn_công vào lính Pháp tại Hải_Phòng vào tháng 4 1946 Cuối tháng 4 1946 Pháp khai_quật được 12 thi_hài tại tầng hầm trụ_sở cũ của Việt_Cách tại Hà_Nội trong đó có 2 công_dân Pháp mất_tích ngày 24 12 1945 Cuối tháng 5 1946 thành_viên Việt_Cách_Hồ_Đắc Thành tham_gia Hội Liên_Việt_Các thành_viên Việt_Cách ở Quảng_Yên và Móng_Cái đã rút qua Trung_Quốc vào giữa tháng 6 1946 Cuối tháng 10 1946 báo Đồng_Minh của Bồ_Xuân_Luật đưa tin về cuộc họp của một_số chi_bộ còn lại của Việt_Cách và việc một_số thành_viên Việt_Cách tham_gia kỳ họp thứ hai của Quốc_hội Công_an thu được một_số tài_liệu của Việt_Cách và triệu_tập các thành_viên Việt_Cách tới thẩm_vấn Từ đó trở đi một_vài thành_viên Việt_Cách hợp_tác với Việt_Minh để xây_dựng một hình_ảnh mặt_trận quốc_gia liên_hiệp giữa các đảng_phái trong khi đó các thành_viên khác bị tống_giam hoặc phải lưu_vong Trotskyist_Tạ_Thu_Thâu là người tổ_chức và lãnh_đạo phong_trào Tả_Đối lập Trốt kít L Opposition de Gauche ông hoạt_động cách_mạng bằng nhiều phương_tiện Về báo_chí ông xuất_bản tờ Vô_sản tháng 5 năm 1932 làm báo Pháp ngữ La_Lutte_Tranh đấu tháng 4 năm 1933 nhóm trí_thức làm báo này được gọi là Les_Lutteurs nhóm Tranh_đấu theo tên tờ báo Có tên trong đó còn có Nguyễn_An_Ninh_Phan_Văn_Hùm_Huỳnh_Văn_Phương Trần_Văn_Thạch và Dương_Bạch_Mai_Vì những hoạt_động này Tạ_Thu_Thâu bị chính_quyền thực_dân Pháp bắt giam từ tháng 8 1932 đến tháng 1 1933 Ngay sau khi cấm Đại_Việt_Quốc dân Đảng hoạt_động Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà tố_cáo những người Trotskyist nhóm La_Lutte và nhóm Liên_minh Cộng_sản Quốc_tế là kẻ_thù của mình Đảng cộng_sản Đông_Dương và những người Trotskyist từ lâu đã chỉ_trích nhau là tay_sai đế_quốc Tuy_nhiên xung_đột của hai nhóm này trước năm 1945 chỉ thể_hiện bằng báo_chí diễn_thuyết truyền_đơn Sau năm 1945 hai nhóm bất_đồng quan_điểm về việc thực_hiện cách_mạng xã_hội và cách đối_phó với việc Đồng_Minh đổ_bộ vào Nam_Kỳ_Những người Trotskyist muốn thực_hiện ngay_lập_tức một cuộc cách_mạng xã_hội và vũ_trang quần_chúng chống lại lực_lượng Đồng_Minh còn Đảng Cộng_sản Đông_Dương muốn thực_hiện giải_phóng dân_tộc trước rồi làm cách_mạng xã_hội đồng_thời thoả_hiệp với Đồng_Minh để giành độc_lập từng bước Ngày 7 và 8 tháng 9 năm 1945 một_số thành_viên Trotskyist cùng tín_đồ Phật_giáo Hoà_Hảo tham_gia một cuộc tấn_công đẫm máu nhưng bất_thành nhằm vào các thành_viên Việt_Minh ở Cần_Thơ Họ tổ_chức một cuộc biểu_tình của khoảng 20 000 tín_đồ Phật_giáo Hoà_Hảo với các khẩu_hiệu Võ_trang quần_chúng chống thực_dân Pháp Tẩy_uế các phần_tử thúi nát trong Uỷ_ban Hành_chánh Nam_bộ Việt_Minh huy_động Thanh_niên Tiền_phong bắn vào đoàn biểu_tình khiến nhiều người chết và bị_thương Ngay sau đó Dương_Bạch_Mai tống_giam những người Trotskyist tại Sài_Gòn Binh_lính Anh tìm thấy họ đêm 22 9 1945 và giao_nộp cho người Pháp Sau khi được thả những người Trotskyist tổ_chức tấn_công quân Anh Pháp theo lời kêu_gọi Nam_Bộ kháng_chiến của Uỷ_ban Kháng_chiến Nam_Bộ do Trần_Văn_Giàu đứng đầu Trong một đợt tổng rút quân của lực_lượng kháng_chiến Nam_Bộ giữa tháng 10 1945 Đảng Cộng_sản Đông_Dương đã truy_lùng bắt_giữ và hành_quyết một_cách có hệ_thống khoảng 20 lãnh_đạo phe Trotskyist trong đó có Phan_Văn_Hùm một lãnh_đạo có uy_tín của phe Trotskyist_Những thành_viên Trotskyist khác phải nương_tựa Hoà_Hảo và các đảng_phái quốc_gia khác ở đồng_bằng sông Cửu_Long_Cuối năm 1945 trên đường ra Hà_Nội vừa đến Quảng_Ngãi ông bị giết Một_số ý_kiến khác cho rằng sau khi Nhật đảo_chính Pháp vào tháng 9 năm 1945 Tạ_Thu_Thâu về Nam_Kỳ_Trên đường về ông bị Việt_Minh bắt và sau đó xử_tử tại Quảng_Ngãi Phan_Văn_Hùm cũng là một thành_viên nổi_bật trong nhóm Trotskyist_Đầu năm 1946 khi Pháp đánh chiếm lại Nam_Bộ Phan_Văn_Hùm bị Kiều_Đắc_Thắng giết tại miền Đông Nam_Bộ Tại miền Bắc các chính_quyền địa_phương được lệnh phát_hiện bắt_giữ và tống_giam những người Trotskyist tuy Chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà không ra văn_bản nào cấm lực_lượng này hoạt_động Đến năm 1946 những người Trotskyist tại miền Bắc không còn là mối lo_ngại đối_với chính_quyền hoặc không còn người Trotskyist nào bị phát_hiện Trên báo_chí từ Trotskyist vẫn tiếp_tục xuất_hiện là để cảnh_cáo những nhân_viên nhà_nước công_khai phàn_nàn đồng_lương không đủ sống hay những người dám đấu_tranh để người lao_động kiểm_soát nhà_máy xí_nghiệp Hoà_Hảo Tây_Nam_Bộ là nơi phát_tích của giáo_phái Hoà_Hảo Đa_số tín_đồ là những người_dân hiền_hoà yêu nước Nhằm thực_hiện chính_sách đại_đoàn_kết toàn dân Uỷ_ban_Nhân_dân Nam_Bộ mới thành_lập sau Cách_mạng_tháng_Tám đã mời người sáng_lập giáo_phái Hoà_Hảo là Giáo_chủ Huỳnh_Phú_Sổ giữ chức uỷ_viên đặc_biệt của Uỷ_ban Tuy_nhiên theo Việt_Minh một_số lãnh_đạo Hoà_Hảo có nhiều tham_vọng về quyền hành đã lợi_dụng danh_nghĩa của giáo_phái Hoà_Hảo đòi giao những tỉnh có đông tín_đồ như Cần_Thơ Long_Xuyên Châu_Đốc cho họ cai_quản quản_lý Khi yêu_sách này không được đáp_ứng họ 2 lần tổ_chức biểu_tình tuần_hành kéo vào thị_xã Long_Xuyên cuối tháng 8 1945 và thị_xã Châu_Đốc đầu tháng 9 1945 định gây bạo_loạn cướp chính_quyền Lực_lượng_vũ_trang cách_mạng được huy_động đến kịp_thời giải_tán Theo Archimedes_L_A_Patti Hoà_Hảo chống lại chủ_trương của Việt_Minh muốn đàm_phán với Đồng_Minh nên tổ_chức biểu_tình đòi vũ_trang quần_chúng chống lại việc quân Anh Pháp đổ_bộ vào Nam_Kỳ_Ngày 9 9 1945 những người đứng đầu Phật_giáo Hoà_Hảo lại tổ_chức tuần_hành ở thị_xã Cần_Thơ với lý_do đi rước Đức Thầy theo Việt_Minh_Hoà_Hảo dự_định cướp chính_quyền Chính_quyền tỉnh Cần_Thơ giải_tán cuộc biểu_tình này bắt những người cầm_đầu đưa ra toà xét_xử và kết_án tử_hình 3 người đứng đầu Đối_với tín_đồ chính_quyền giải_thích ý_đồ của lãnh_đạo Hoà_Hảo khuyên họ trở về nhà tiếp_tục làm_ăn không để bị lợi_dụng Với chủ_trương đại_đoàn_kết toàn dân ngày 6 tháng 2 năm 1946 tại Chợ_Mới Long_Xuyên Nguyễn_Hữu_Xuyến_Trung đoàn_trưởng Khu 8 đã ký với Trần_Văn_Soái_Năm Lửa thủ_lĩnh một nhóm Hoà_Hảo Dân Xã một thoả_ước nhằm gác_bỏ mọi hiềm_khích và hiểu lầm cũ cùng nhau đoàn_kết chống thực_dân Pháp Thoả_ước này gồm 3 điều_khoản BULLET 1 Hai bên cam_kết không chống lại nhau BULLET 2 Khi một bên_bị Pháp tấn_công thì bên kia ứng_cứu BULLET 3 Hai bên phối_hợp tổ_chức đánh Pháp Tháng 6 năm 1946 Hoà_Hảo tổ_chức lại lực_lượng_vũ_trang lấy tên Nghĩa_quân Cách_mạng Vệ_quốc Liên_đội Nguyễn_Trung_Trực_Pháp hỗ_trợ những người chống chính_quyền của Việt_Minh trong đạo Hoà_Hảo trang_bị và cung_cấp tiền_bạc cho họ Pháp liên_minh với những người đứng đầu Hoà_Hảo có tư_tưởng chống Việt_Minh lập ra nhiều đơn_vị vũ_trang mới ngoài những đơn_vị vũ_trang Hoà_Hảo khác thành_lập từ năm 1944 chiếm_cứ một_số vùng ở Tây_Nam_Bộ Được Pháp trợ_giúp những người chống Việt_Minh lập ra 4 nhóm nhằm mục_đích để chống lại Việt_Minh_Các nhóm này gồm BULLET 1 Nhóm Trần_Văn_Soái_Năm Lửa đóng tại Cái_Vồn_Vĩnh_Long BULLET 2 Nhóm Lâm_Thành_Nguyên_Hai Ngoán đóng tại Cái_Dầu_Châu_Đốc BULLET 3 Nhóm Lê_Quang_Vinh_Ba Cụt đóng tại Thốt_Nốt Long_Xuyên BULLET 4 Nhóm Nguyễn_Giác_Ngộ đóng tại Chợ_Mới Long_Xuyên Sau một thời_gian tạm hoà_hoãn với Việt_Minh từ tháng 3 1947 nhóm Trần_Văn_Soái bỏ không tham_gia kháng_chiến do Việt_Minh lãnh_đạo nữa mà cùng một tiểu_đoàn Lê_dương Pháp mở cuộc càn_quét lớn vào 5 làng ở vùng Tân_Châu Châu_Đốc Đại_đội 65 Vệ_quốc_đoàn cùng dân quân du_kích địa_phương đã đánh trả quyết_liệt buộc lực_lượng của Năm Lửa và quân Pháp phải rút_lui Cuối tháng 3 đầu tháng 4 1947 ở Tịnh_Biên Tri_Tôn Châu_Đốc lực_lượng Hoà_Hảo và Cao_Đài_Tây_Ninh chống Việt_Minh liên_tục đánh_phá vùng Việt_Minh kiểm_soát tàn_sát thường_dân đốt_phá xóm_làng truy_lùng cán_bộ Việt_Minh và quần_chúng cốt_cán của kháng_chiến Theo Việt_Minh những người cầm_đầu Dân xã Hoà_Hảo phát_động một cuộc tắm máu ở Tây_Nam_Bộ vào ngày 6 4 1947 Những người_dân không ủng_hộ Dân xã Hoà_Hảo đều bị xem là kẻ_thù bị giết buộc đá vào cổ thả trôi_sông Dân_chúng vô_cùng phẫn_uất trước hành_động dã_man của Dân xã Hoà_Hảo Ngoài việc giết_hại dân_thường quân Dân xã Hoà_Hảo còn tổ_chức các hành_động cướp phá ở các vùng do Việt_Minh kiểm_soát tại các tỉnh Long_Xuyên Châu_Đốc Cần_Thơ Ngày 16 tháng 4 năm 1947 Giáo_chủ Phật_giáo Hoà_Hảo Huỳnh_Phú_Sổ đột_ngột mất_tích khi đến Tân_Phú Đồng_Tháp_Mười để hoà_giải xung_đột giữa Việt_Minh và Phật_giáo Hoà_Hảo Các tài_liệu của phương Tây Việt_Nam_Cộng hoà đều cho rằng Việt_Minh thủ_tiêu Huỳnh_Phú_Sổ Sau khi Huỳnh_Phú_Sổ mất_tích quan_hệ Việt_Minh_Hoà_Hảo hoàn_toàn đổ_vỡ Năm 1947 các lực_lượng Việt_Minh vừa tổ_chức tuyên_truyền vũ_trang vừa mở một trận đánh lớn tại Kinh 13 Chỉ_huy quân_sự của Dân xã Hoà_Hảo lừa_dối tín_đồ nói Súng_Việt_Minh bắn không nổ xua tín_đồ tràn vào trận_địa của Việt_Minh_Lực_lượng vũ_trang của Việt_Minh một_mặt giải_thích cho các tín_đồ hiểu mặt_khác đánh quân của Dân xã Hoà_Hảo diệt nhiều lính thu nhiều súng có 1 Bazoka_Ở khu_vực giữa Phú_An_Phú_Lâm Tân_Châu Đại_đội 65 đánh_bật lực_lượng của Dân xã ra khỏi vùng này Việt_Minh mở_rộng công_tác vũ_trang tuyên_truyền về hướng Thoại_Sơn tiếp_tục tiến_công ở Ba Thê đánh lính Lê_dương đi tàu sắt đổ_bộ lên Mốp_Văn và Núi Sập diệt trên 200 lính Tháng 6 1947 nhằm thu_hút tín_đồ Hoà_Hảo tạo thành khối đoàn_kết các lực_lượng chống Pháp Việt_Minh thành_lập Ban Hoà_Hảo vận tại Chợ_Mới Nhà Bàn tập_trung hoạt_động vùng Long_Xuyên Châu_Đốc tuyên_truyền chính_sách đại_đoàn_kết dân_tộc vận_động tín_đồ Hoà_Hảo cùng toàn dân kháng_chiến chống xâm_lược Pháp Do Phật_giáo Hoà_Hảo có tín_đồ rất đông ở miền Tây nhất_là các tỉnh Long_Xuyên Châu_Đốc Hà_Tiên Cần_Thơ Đạo này có tổ_chức chính_trị là Việt_Nam Dân_chủ Xã_hội Đảng làm nòng_cốt nên có nhiều diễn_biến phức_tạp ngay cả trong nội_bộ của đạo Những người chống Việt_Minh trong đạo Hoà_Hảo tổ_chức nhiều lực_lượng_vũ_trang hợp_tác với Pháp áp_bức khủng_bố dân_chúng ủng_hộ Việt_Minh gây ra nhiều tội_ác Dù_vậy đa_số tín_đồ là nông_dân khi Việt_Minh tích_cực vận_động thì một_số tín_đồ Hoà_Hảo giác_ngộ và tham_gia cuộc kháng_chiến do Việt_Minh lãnh_đạo Sư thúc Huỳnh_Văn_Trí là người chỉ_huy một đơn_vị vũ_trang trong kháng_chiến đã có công lớn trong công_cuộc vận_động tín_đồ Hoà_Hảo tham_gia kháng_chiến Trong những năm 1949 1950 nhiều đồn_bốt đã án_binh_bất_động trung_lập_hoá không đàn_áp dân_chúng và tránh không đụng_độ với lực_lượng Việt_Minh_Cao_Đài Đạo_Cao_Đài là một tôn_giáo được thành_lập ở Việt_Nam vào đầu thế_kỷ XX năm 1926 Tên gọi Cao_Đài theo nghĩa_đen chỉ một nơi cao nghĩa_bóng là nơi cao nhất ở đó Thượng_đế ngự_trị cũng là danh_xưng rút_gọn của Thượng_đế trong tôn_giáo Cao_Đài vốn có danh_xưng đầy_đủ là Cao_Đài_Tiên_Ông Đại_Bồ_Tát_Ma Ha_Tát_Để tỏ lòng tôn_kính một_số tín_đồ Cao_Đài thường gọi tôn_giáo của mình là đạo Trời Cả người Nhật lẫn Việt_Minh đều tranh_thủ ra_sức lôi_kéo các nhóm Cao_Đài_Do sự vận_động của các cán_bộ Việt_Minh một nhóm các chức_sắc Cao_Đài nòng_cốt ở các phái Tiên_Thiên Ban Chỉnh_Đạo và Minh_Chơn_Đạo đã bí_mật thành_lập Hội Cao_Đài_Cứu_Quốc Hội hoạt_động chủ_yếu ở các vùng_xa ở Tây_Nam_Bộ bí_mật tập_hợp lực_lượng trên nền_tảng Thanh_niên Đạo_đức đoàn dưới sự lãnh_đạo của Cao_Triều_Phát cố_vấn Uỷ_ban Kháng_chiến Hành_chính Nam_Bộ có xu_hướng chống cả Pháp lẫn Nhật_Người_Nhật thì can_thiệp mở lại Toà_Thánh Tây_Ninh tại Sài_Gòn đổi lại việc Giáo_sư Thượng_Vinh_Thanh_Trần Quang_Vinh người tạm_thời thay_mặt Hộ_pháp Phạm_Công_Tắc lãnh_đạo các tín_đồ Cao_Đài_Toà_Thánh Tây_Ninh tập_hợp các tín_đồ hợp_tác với quân_đội Nhật để chống Pháp Khá đông tín_đồ Cao_Đài được tuyển làm nhân_công của xưởng đóng_tàu Nichinan của quân_đội Nhật tại Nam_Bộ Một lực_lượng bán_vũ_trang Cao_Đài được ra_đời với tên gọi Nội_ứng nghĩa_binh dưới danh_nghĩa được Hoàng_thân Cường_Để chỉ_thị thành_lập để liên_minh với Nhật_Bản Trong Cách_mạng_tháng_Tám nhiều nhóm bán_vũ_trang Cao_Đài đã gia_nhập Cao_Đài_Cứu_Quốc và tham_gia giành chính_quyền ở khắp Nam_Bộ Sau khi giành được chính_quyền cuối tháng 8 năm 1945 nhiều chức_sắc Cao_Đài được chính_quyền Việt_Minh mời ra tham_chính Tại Tây_Ninh một tín_đồ Cao_Đài_Toà_Thánh Tây_Ninh là ông Trương_Văn_Xương được mời làm Phó Chủ_tịch Uỷ_ban Hành_chánh tỉnh một chức_sắc Cao_Đài thuộc Toà_Thánh Tây_Ninh khác là Giáo_sư Thượng_Chữ_Thanh_Đặng_Trung_Chữ được mời làm cố_vấn Khi Pháp tái_chiếm Nam_Bộ lực_lượng_vũ_trang Cao_Đài_Toà_Thánh Tây_Ninh tham_chiến tại các mặt_trận số 1 và số 2 chiến_đấu ở mặt Đông và Bắc_Sài_Gòn Sau khi vào Nam_Đặc phái_viên Trung_ương Nguyễn_Bình đã tổ_chức hội_nghị An_Phú Xã thống_nhất tổ_chức các đơn_vị vũ_trang thành các chi_đội Vệ_Quốc_đoàn Lực_lượng_vũ_trang Cao_Đài_Toà_Thánh Tây_Ninh được tổ_chức thành 2 chi_đội số 7 do Nguyễn_Thanh_Bạch chỉ_huy và chi_đội số 8 do Nguyễn_Hoài_Thanh chỉ_huy Tuy_nhiên trước sức_mạnh của quân Pháp các mặt_trận nhanh_chóng tan_vỡ Nhiều đơn_vị vũ_trang tan_rã hoặc trở_thành những lực_lượng quân_phiệt cát_cứ không chịu sự chỉ_huy thống_nhất Một_số chức_sắc cao_cấp và chỉ_huy quân_sự Cao_Đài đã đưa lực_lượng của mình rút về Tây_Ninh và xây_dựng các căn_cứ để bảo_vệ Toà_Thánh Tây_Ninh Hành_động cát_cứ này là lý_do để các phần_tử Việt_Minh quá_khích lên_án các tín_đồ Cao_Đài_Toà_Thánh Tây_Ninh là phản_bội Một_vài cuộc xung_đột đẫm máu đã nổ ra bắt_nguồn từ những tín_đồ Cao_Đài và các phần_tử Việt_Minh quá_khích Chi_đội số 7 và số 8 do Cao_Đài chỉ_huy bị Việt_Minh bao_vây tước khí_giới Giáo_sư Thượng_Vinh_Thanh_Trần Quang_Vinh cũng bị bắt tại Chợ_Đệm và bị giải giam tại Cà_Mau cùng với Giáo_sư Hồ_Văn_Ngà_Chủ_tịch Việt_Nam Độc_lập Đảng Nắm được sự mâu_thuẫn này và để tranh_thủ thêm đồng_minh trong cuộc_chiến chống Việt_Minh chính_quyền Pháp cho_phép Hộ_pháp Phạm_Công_Tắc trở về Toà_Thánh Tây_Ninh đổi lại các tín_đồ Cao_Đài sẽ không tấn_công người Pháp và được quân Pháp_bảo_trợ Thậm_chí chính_quyền Pháp còn cho_phép các lãnh_thổ do Toà_Thánh Tây_Ninh kiểm_soát có quyền tự_trị Lực_lượng_vũ_trang Cao_Đài_Toà_Thánh Tây_Ninh được chính_quyền Pháp_bảo_trợ và trang_bị vũ_khí do Trung_tướng Trần_Quang_Vinh làm Tổng_tư_lệnh Thiếu_tướng Nguyễn_Văn_Thành làm Tham_mưu_trưởng có vai_trò như một lực_lượng bổ_sung Forces supplétives hỗ_trợ quân Pháp trong các chiến_dịch tấn_công Việt_Minh_Bất đồng trước sự hợp_tác của một_số chức_sắc với quân Pháp các chức_sắc còn lại của Cao_Đài_Toà_Thánh Tây_Ninh đã gia_nhập Cao_Đài_Cứu_Quốc mở_rộng thành Cao_Đài_Cứu_Quốc 12 phái Hiệp_Nhứt với lập_trường tiếp_tục ủng_hộ kháng_chiến chống Pháp Các lực_lượng_vũ_trang của Cao_Đài_Cứu_Quốc được tập_hợp thành Trung_đoàn 124 chiến_đấu cho đến hết cuộc Kháng_chiến chống Pháp dưới quyền chỉ_huy của Việt_Minh_Phản ứng trước việc này lãnh_đạo Toà_Thánh Tây_Ninh tuyên_bố trục_xuất các chức_sắc và tín_đồ Cao_Đài_Toà_Thánh Tây_Ninh nào tham_gia Cao_Đài_Cứu_Quốc Bình_Xuyên Bình_Xuyên nguyên_thuỷ là ấp Bình_Xuyên thuộc làng Chánh_Hưng huyện Nhà_Bè Sài_Gòn Kể từ năm 1945 danh_xưng Bình_Xuyên được dùng để mô_tả Bộ_đội Bình_Xuyên với nòng_cốt là giới du_đãng ven Sài_Gòn hoạt_động trong 10 năm 1945 1955 Sau khi quân Anh Pháp gây_hấn ở Sài_Gòn 23 tháng 9 năm 1945 nhiều lực_lượng quân_sự chống Pháp được thành_lập Người lập bộ_đội thường lấy tên của mình đặt cho lực_lượng trong vùng như bộ_đội Tân_Quy cũng được gọi là bộ_đội Dương_Văn_Dương hay gọn hơn là bộ_đội Ba Dương_Bộ đội Nhà_Bè mang tên bộ_đội Hai Nhị_Hai_Soái_Khi Dương_Văn_Dương thủ_lĩnh các nhóm giang_hồ Nam_Bộ thống_nhất các lực_lượng quân_sự chống Pháp ở Tân_Quy_Tân_Thuận_Nhà Bè Thủ_Thiêm ông đã chọn cái tên Bình_Xuyên để đặt cho lực_lượng thống_nhất này Đây là tên_chữ trên bản_đồ Sài_Gòn Chợ_Lớn để chỉ vùng Hố_Bần còn gọi là Xóm Cỏ địa_bàn hoạt_động của lực_lượng này Cái tên Bình_Xuyên còn hàm chỉ Bình gợi chiến_công đánh chiếm và bình_định còn chữ Xuyên để chỉ vùng chi_chít sông_rạch Bộ_đội Bình_Xuyên là lực_lượng quân_sự mạnh nhất ở vùng Đông_Nam_Bộ thời bấy_giờ Địa_bàn hoạt_động được tổ_chức thành Liên_khu Bình_Xuyên gồm các chi_đội số 2 3 4 7 9 21 25 đảm_trách nhiệm_vụ bao_vây quân Anh Pháp ở mạn Nam_Sài_Gòn Sau khi đặc_phái_viên trung_ương Nguyễn_Bình vào tổ_chức quân_đội Dương_Văn_Dương được chỉ_định làm Khu bộ phó Khu 7 Sau khi Dương_Văn_Dương tử_trận vào năm 1946 lực_lượng Bình_Xuyên bị phân_hoá Một bộ_phận chống Pháp do Dương_Văn_Hà tức Năm Hà em cùng cha khác mẹ của Dương_Văn_Dương chỉ_huy được tổ_chức lại và phiên_chế chính_quy thành Vệ_quốc_đoàn Một bộ_phận khác do Lê_Văn_Viễn tức Bảy_Viễn chỉ_huy li_khai năm 1948 và hợp_tác với Pháp sau đó tham_gia vào chính_phủ Quốc_gia Việt_Nam Thành_phần này là lực_lượng Bình_Xuyên được biết đến nhiều nhất vào thập_niên 1950 Tháng 12 1947 Đại_uý Savani_Thuộc_Phòng nhì Pháp một cơ_quan tình_báo quốc_phòng hải_ngoại của Pháp cho người bí_mật tiếp_xúc với Bảy_Viễn để chuẩn_bị lập Chiến_khu Quốc_gia Rừng_Sác_Đầu năm 1948 Bảy_Viễn đồng_ý đi Đồng_Tháp gặp Nguyễn_Bình Nguyễn_Bình cho mời Huỳnh_Văn_Nghệ hay còn gọi là Tám_Nghệ đi Rừng_Sác để thuyết_phục vì biết Bảy_Viễn rất nể_trọng Tám_Nghệ dù ông tướng này không phải dân giang_hồ và để tham_gia cuộc họp quan_trọng do Nguyễn_Bình chủ_trì với mục_đích phong Bảy_Viễn_chức Khu trưởng khu 7 đồng_thời giải_quyết những mâu_thuẫn đang tồn_tại giữa bộ_đội Bình_Xuyên của Bảy_Viễn và bộ_đội Nguyễn_Bình_Tại cuộc họp Bảy_Viễn đã trả_lời những chất_vấn của Nguyễn_Bình về những mâu_thuẫn nội_bộ và tỏ ý nghi_ngờ lưỡng_lự trong việc nhận chức Khu trưởng khu 7 mà trước đó Bảy_Viễn cho rằng người xứng_đáng nhận chức này phải là Huỳnh_Văn_Nghệ vì chiến_công của bộ_đội Tám_Nghệ vượt xa những chiến_công của bộ_đội Bảy_Viễn Nguyễn_Bình quyết_định giải_tán các đơn_vị thuộc Bình_Xuyên phiên_chế thành các đơn_vị Vệ_quốc_đoàn để đối_phó âm_mưu chia_rẽ các lực_lượng Quốc_gia và Việt_Minh của Phòng_nhì Pháp mặc cho rất nhiều những lãnh_đạo chủ_chốt bên phía Bình_Xuyên phản_đối quyết_định này Bao_gồm cả Mười_Trí một trong những thủ_lĩnh chính của Lực_lượng Bình_Xuyên Nguyễn_Long_Thành_Nam cho rằng Bảy_Viễn phản_đối quyết_liệt vì ông nghĩ Nguyễn_Bình đã sát_hại Giáo_chủ Phật_giáo Hoà_Hảo Huỳnh_Phú_Sổ và hai lần ám_sát Viễn nhưng bất_thành Bảy_Viễn nói với Nguyễn_Bình chúng_tôi không hài_lòng về cung_cách đồng_chí đối_xử với chúng_tôi Bình_Xuyên đã chiến_đấu từ trước khi đồng_chí vào tới Nam_Bộ đồng_chí không hề đề_nghị giúp_đỡ gì chúng_tôi mà đồng_chí chỉ hạ lịnh bắt chúng_tôi phải thi_hành Chúng_tôi nghĩ rằng các chánh_trị_viên không có gì để dạy_dỗ chúng_tôi Chúng_tôi đã ý_thức cầm súng chiến_đấu vì nền độc_lập của tổ_quốc và để đòi tự_do Chúng_tôi không chiến_đấu cho một chế_độ đảng_trị hay để củng_cố uy_quyền lãnh_đạo đã nhẫn_tâm tàn_sát đồng_đội một_cách ác_độc hơn là đối_với quân_thù Bảy_Viễn hỏi Nguyễn_Bình vì sao giết giáo_chủ Hoà_Hảo Huỳnh_Phú_Sổ thì được Nguyễn_Bình trả_lời Đó là kẻ lúc_nào cũng mưu_tính diệt Cộng_sản và cá_nhân tôi cho_nên phải tiêu_diệt Bảy_Viễn kết_tội Nguyễn_Bình đã hai lần ám_sát ông Nguyễn_Bình phản_bác Chính hắn Bảy_Viễn đã nhiều lần mưu_sát tôi đoàn hộ_vệ của tôi đã chết về tay hắn Bảy_Viễn từ_chối_chức Khu trưởng khu 7 và tỏ_vẻ bất_hợp_tác với Việt_Minh_Trên đường từ Đồng_Tháp trở về Rừng_Sác_Bảy_Viễn và đoàn tuỳ_tùng bị Trung_đoàn 306 của Nguyễn_Bình phục_kích trong đêm nhưng Bình_Xuyên đã đề_phòng nên họ thoát khỏi vòng phục_kích Ngày 12 tháng 6 năm 1948 qua sự trung_gian móc_nối của Đại_uý Savani_Trưởng_phòng_nhì Pháp cùng Thiếu_uý Cistisni_Bảy_Viễn họp với 2 sĩ_quan Pháp bàn việc hợp_tác giữa 2 bên Ngày 13 tháng 6 Bảy_Viễn mở cuộc hành_quân để tái_chiếm chiến_khu Rừng_Sác của Việt_Minh nhưng không thành vì tướng Nguyễn_Bình đã cho củng_cố chiến_khu này rất chặt_chẽ Ngày 1 tháng 8 cùng năm Bảy_Viễn được Tướng De_Latour gắn lon Đại_tá và thuộc quyền Tổng_trấn Nam phần Từ năm 1948 nhóm Bình_Xuyên li_khai là một lực_lượng quân_sự bổ_sung nằm trong khối Liên_hiệp Pháp dưới danh_xưng Công_an Xung_phong địa_bàn hoạt_động ở xung_quanh Sài_Gòn Dưới sự đồng_thuận của Pháp Bình_Xuyên kiểm_soát nhiều sòng bài nhà_thổ cùng những thương cuộc lớn_nhỏ khắp vùng Sài_Gòn Chợ_Lớn trong đó phải kể Casino_Grande_Monde_Đại Thế_giới Casino_Cloche d Or_Kim_Chung_Bách_hoá Noveautes_Catinat_Có tài_liệu còn cho thấy Bảy_Viễn móc_nối với người đảo Corse_Thuộc nước Pháp để buôn thuốc_phiện và ma_tuý công_khai Trong giới giang_hồ miền Nam khi đó thì Bảy_Viễn là người thành_công nhất về quyền_lực sự giàu_sang cũng như danh_vọng Sau Hiệp_định Genève_Bình_Xuyên phải sáp_nhập vào Quân_đội Quốc_gia Việt_Nam nhưng ngầm không phục_tùng Đến năm 1955 thì nhóm Bình_Xuyên bị lực_lượng của Ngô_Đình_Diệm tiêu_diệt Bảy_Viễn và các thuộc_cấp được Pháp giải_thoát và đưa sang Pháp bằng phi_cơ bắt_đầu cuộc_sống lưu_vong Công_giáo Người Công_giáo Việt_Nam tích_cực ủng_hộ sự độc_lập của Việt_Nam đặc_biệt thấy rõ khi Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà được tuyên_bố thành_lập vào tháng 9 năm 1945 Ngày tuyên_ngôn độc_lập mùng 2 tháng 9 khi đó trùng vào ngày lễ kính các đấng tử đạo Việt_Nam Trong chính_quyền Việt_Nam có những nhân_vật Công_giáo nổi_bật như Nguyễn_Mạnh_Hà_Ngô_Tử_Hạ_Vũ_Đình Tụng_Người_Công_giáo Việt_Nam chống lại việc thực_dân Pháp quay trở_lại Đông_Dương và họ trở_nên dấn sâu vào phong_trào độc_lập dân_tộc Chính_quyền Việt_Nam cử lãnh_đạo cấp cao tới dự lễ tấn_phong Giám_mục Tađêô_Lê_Hữu_Từ và lễ thành_lập Liên_đoàn Công_giáo tại Phát_Diệm_Là người quyết_liệt chống Pháp Giám_mục Lê_Hữu_Từ nhận_lời mời của Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh làm cố_vấn tối_cao của chính_phủ Trong giai_đoạn ban_đầu này tiếp_xúc giữa Công_giáo và cộng_sản tại miền Bắc diễn ra trực_tiếp và ở cấp cao nhất còn tại miền Nam nơi sớm bị Pháp tái_chiếm các cuộc liên_lạc này ít chính_thức hơn Phong_trào kháng Pháp của người Công_giáo ở Nam_Bộ cũng diễn ra sôi_nổi nhiều người trong số đó ủng_hộ Việt_Minh như bác_sĩ Nguyễn_Tấn_Gi_Trọng luật_sư Thái_Văn_Lung luật_sư Nguyễn_Thành_Vĩnh_Nhiều giáo_sĩ Công_giáo Việt_Nam đề_cao tinh_thần dân_tộc chống thực_dân đồng_thời cố_gắng giữ người Công_giáo khỏi bị cuốn vào_cuộc chiến giữa thực_dân Pháp và Việt_Minh_Hai địa_phận Phát_Diệm và Bùi_Chu được vũ_trang thành khu tự_vệ Công_giáo Trong suốt cuối thập_niên 1940 khu_vực này giữ được sự độc_lập khỏi cả thực_dân Pháp và Việt_Minh_Nhiều người_dân lương giáo đã kéo về đây để tránh tình_hình chiến_sự căng_thẳng Trong suốt Chiến_tranh Đông_Dương_Toà_Thánh Vatican không sẵn_lòng ủng_hộ thực_dân Pháp lôi_kéo người Công_giáo Việt_Nam Vấn_đề là phong_trào dân_tộc ở Việt_Nam lại do Đảng cộng_sản lãnh_đạo Vatican cho rằng thức hệ cộng_sản với chủ_trương nhà_nước vô_thần muốn loại_bỏ các tôn_giáo Tháng 6 năm 1948 Vatican nhận_định rằng người_cộng_sản_Việt_Nam từng chút một bộc_lộ bản_chất không phải là những người yêu nước mà là một đảng chống tôn_giáo sẽ tiến_hành việc bách hại có hệ_thống người Công_giáo Việt_Nam Ngày 1 tháng 7 năm 1949 khi Đảng cộng_sản đang dần kiểm_soát toàn_bộ Trung_Quốc Giáo_hoàng Piô_XII ra sắc_lệnh cấm tín_hữu Công_giáo khắp thế_giới cộng_tác với phong_trào cộng_sản Từ năm 1950 cả thực_dân Pháp và Việt_Minh đều muốn kiểm_soát khu_tự_trị Phát_Diệm_Bùi_Chu Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà trở_nên gắn_bó với khối cộng_sản quốc_tế trong khi Vatican thì lên_án mọi sự cộng_tác với cộng_sản còn Quốc_gia Việt_Nam phi cộng_sản được Hoa_Kỳ hậu_thuẫn đang trỗi dậy dẫn đến việc các giáo_sĩ Việt_Nam nghiêng về phía chống cộng nhưng không từ_bỏ chủ_nghĩa dân_tộc và chống thực_dân Năm 1951 tại Hà_Nội các đấng bản_quyền Đông_Dương ra thư chung thể_hiện lập_trường chống cộng_sản gay_gắt Chẳng_những không được nhập đảng cộng_sản mà_lại anh_em không_thể cộng_tác bất_kỳ dưới hình_thức nào có_thể giúp_đỡ họ nắm chính_quyền Lá thư thôi_thúc lòng yêu nước và đức bác_ái Lòng ái_quốc là tình_yêu tổ_quốc là yêu quê_cha_đất_tổ chúng_tôi khích_lệ và vun_trồng nó như các nhân_đức Kitô giáo khác Năm 1951 thực_dân Pháp kiểm_soát về mặt hành_chính và quân_sự đối_với khu Phát_Diệm_Bùi_Chu chấm_dứt sự tự_trị của nơi này Thái_độ chính_trị hoặc trung_lập chính_trị của người Công_giáo Việt_Nam cho thấy sự đa_dạng họ không phải là một khối đồng_nhất Đông_đảo hơn cả là những giáo_hữu theo đường_lối của các giám_mục thiểu_số là những người ủng_hộ Bảo_Đại hoặc là theo Việt_Minh_Tại_Địa_phận Hà_Nội Giám_mục Giuse_Maria_Trịnh_Như Khuê xử_lý quân_bình trước cả hai phía Theo trang VietCatholic ở hải_ngoại các nghiên_cứu gần đây cho thấy Toà_Thánh và giới Công_giáo Việt_Nam không cộng_tác với thực_dân Pháp như_thường được tuyên_truyền Trong Chiến_tranh Đông_Dương_Tháng 2 năm 1951 Đảng Cộng_sản Đông_Dương lúc này đổi tên thành Đảng Lao_động Việt_Nam ra hoạt_động công_khai Hội_nghị hợp_nhất từ ngày 3 đến ngày 7 tháng 3 năm 1951 tại xã Vinh_Quang Chiêm_Hoá Tuyên_Quang đã tuyên_bố hợp_nhất Việt_Minh và Hội Liên_Việt thành Mặt_trận Liên_Việt_Tuy vậy Mặt_trận Liên_Việt vẫn được nhiều người quen gọi là Việt_Minh_Năm 1955 Mặt_trận Liên_Việt tuyên_bố hoàn_thành nhiệm_vụ và tự giải_tán Ngày 10 tháng 9 năm 1955 một tổ_chức kế_thừa Mặt_trận Liên_Việt là Mặt_trận Tổ_quốc Việt_Nam ra_đời và hoạt_động cho đến ngày_nay Tên gọi Việt_Cộng và Vi_Xi_VC_Năm 1954 tại Điện_Biên_Phủ quân Pháp đã đầu_hàng Theo quy_định của Hiệp_định Genève Việt_Nam được tạm_thời chia_cắt thành hai vùng tập_kết quân_sự và một cuộc tổng_tuyển_cử tự_do trên toàn_quốc sẽ được tổ_chức trong vòng 2 năm để thống_nhất đất_nước Phần_lớn lực_lượng của Việt_Minh được tập_trung về phía Bắc vĩ_tuyến 17 Quân_đội thực_dân Pháp và đồng_minh Quân_đội Quốc_gia Việt_Nam tập_trung về phía Nam vĩ_tuyến 17 Các nhà_lãnh_đạo Việt_Minh tin rằng với sự ủng_hộ của đa_số dân_chúng họ chắc_chắn sẽ giành thắng_lợi trong cuộc tổng_tuyển_cử Tuy_nhiên Ngô_Đình_Diệm dựa vào sự ủng_hộ của Hoa_Kỳ thông_qua Chính_sách Truman đã đè_bẹp lực_lượng dân_chủ đối_lập kẻ_thù cá_nhân cũng như các nhân_vật tình_nghi ủng_hộ cộng_sản tại miền Nam và tuyên_bố thành_lập nước Việt_Nam Cộng_hoà từ_chối tiến_hành tổng_tuyển_cử Chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà tuyên_bố xây_dựng nhà_nước xã_hội_chủ_nghĩa ở miền Bắc tiếp_tục đấu_tranh để thống_nhất đất_nước bằng tổng_tuyển_cử theo Hiệp_định Genève_Một phần lực_lượng Việt_Minh tại miền Nam lui vào hoạt_động bí_mật và sau_này đã tuyên_bố thành_lập Mặt_trận Dân_tộc Giải_phóng miền Nam Việt_Nam vào năm 1960 Trong các tài_liệu sách_báo của Hoa_Kỳ và Việt_Nam Cộng_hoà họ được gọi là Việt_Cộng còn sách_báo phương Tây gọi là Viet_Cong hay Victor_Charlie_Vietnamese_Communist hay V C Vi_Xi_Xem thêm BULLET Danh_sách các đảng_phái chính_trị của Việt_Nam

Việt_Minh

Thuyết_Truman_Học thuyết Truman được đề_xuất bởi Tổng_thống Truman của Hoa_Kỳ vào ngày 12 tháng 3 năm 1947 nó dựa trên chính_sách ngăn_chặn chủ_nghĩa_Cộng_sản và được thông_qua vào ngày 22 tháng 5 năm 1947 Học_thuyết này nêu rõ Hoa_Kỳ sẽ viện_trợ cho bất_kỳ nước nào mà họ thấy là đang bị đe_doạ bởi chủ_nghĩa_Cộng_sản như là Hy_Lạp và Thổ_Nhĩ_Kỳ sau Chiến_tranh thế_giới thứ hai Đại_Hàn Dân_Quốc trong Chiến_tranh Triều_Tiên Pháp và Quốc_gia Việt_Nam trong Chiến_tranh Đông_Dương Việt_Nam Cộng_hoà trong Chiến_tranh Việt_Nam Chính_sách Truman đã trực_tiếp dẫn đến học_thuyết Domino mở_đường cho việc Hoa_Kỳ đưa quân tham_chiến hoặc tài_trợ cho các cuộc đảo_chính tại hàng_loạt các quốc_gia trên thế_giới Xem thêm BULLET Kế_hoạch Marshall_Liên kết ngoài BULLET Bản đầy_đủ của bài phát_biểu bằng tiếng Anh BULLET Viện_trợ nước_ngoài trong Chiến_tranh Việt_Nam

Thuyết_Truman

Advanced_Micro_Devices_Advanced Micro_Devices_AMD là nhà_sản_xuất linh_kiện bán_dẫn tích_hợp đa quốc_gia có trụ_sở tại Santa_Clara_California và Austin_Texas_Chuyên phát_triển bộ_xử_lý máy_tính và các công_nghệ liên_quan cho thị_trường tiêu_dùng và kinh_doanh Mặc_dù ban_đầu họ tự sản_xuất bộ_vi_xử_lý từ đầu đến cuối sau đó công_ty đã thuê gia_công sản_xuất các bộ_xử_lý của mình sau khi bộ_phận sản_xuất bán_dẫn của họ là GlobalFoundries tách ra vào năm 2009 Các sản_phẩm chính của AMD bao_gồm có bộ_vi_xử_lý chipset bo_mạch_chủ bộ_xử_lý nhúng bộ_xử_lý đồ_hoạ cho máy_chủ máy trạm máy_tính_cá_nhân và các ứng_dụng hệ_thống nhúng AMD là nhà_cung_cấp lớn thứ hai và là đối_thủ đáng_kể duy_nhất của Intel trên thị_trường cho các bộ_vi_xử_lý dựa trên x86 Kể từ khi mua lại ATI vào năm 2006 AMD và đối_thủ cạnh_tranh Nvidia đã duy_trì sự độc_quyền trong thị_trường Bộ_xử_lý đồ_hoạ GPU Lịch_sử Advanced_Micro_Devices thành_lập năm 1969 từ một nhóm kỹ_sư thành_viên tách ra từ Fairchild_Semiconductor trong số đó có cả Jerry_Sanders_Ngày nay AMD trở_thành một công_ty đa quốc_gia với hàng chục ngàn Edith nhân_viên tại châu_Âu_Nhật_Bản_Hoa Kỳ với tổng doanh_số 2003 là 3 5 tỷ đôla Mỹ Một_số linh_kiện của các thế_hệ đời trước của máy_tính Apple cũng do AMD cung_cấp Thế_hệ vi_xử_lý mới nhất của hãng hiện_nay đời thứ 8 hỗ_trợ tập lệnh mở_rộng AMD64 cho điện_toán 64 bit là AMD Athlon 64 cho thị_trường máy_tính_để_bàn và AMD Opteron cho thị_trường máy_chủ và trạm làm_việc Năm 2007 AMD đã mua lại hãng sản_xuất chip đồ_hoạ ATI Technologies càng làm đa_dạng thêm các sản_phẩm của mình Các dòng sản_phẩm AMD nổi_tiếng với dòng sản_phẩm Athlon cho thị_trường cao_cấp và Duron cho thị_trường cấp thấp giá rẻ Một_số linh_kiện của các thế_hệ đời trước của máy_tính Apple cũng do AMD cung_cấp Thế_hệ vi_xử_lý mới nhất của hãng hiện_nay đời thứ 8 hỗ_trợ tập lệnh mở_rộng AMD64 cho điện_toán 64 bit là AMD Athlon 64 cho thị_trường máy_tính_cá_nhân và AMD Opteron cho thị_trường máy_chủ và máy trạm làm_việc Năm 2006 AMD đã mua lại hãng sản_xuất chip đồ_hoạ ATI Technologies càng làm đa_dạng thêm các sản_phẩm của mình Đến năm 2017 AMD trở_lại mạnh_mẽ với sự ra_mắt dòng sản_phẩm CPU Ryzen và nâng_cấp Card đồ_hoạ Radeon với ưu_điểm là giá_thành rẻ và hiệu_năng cao khi so với các đối_thủ cạnh_tranh như Intel và Nvidia_Như dành cho các máy_chủ doanh_nghiệp một món quà dòng Epyc của hãng là dòng CPU đầu_tiên có 32 lõi và 64 luồng với socket SP3 Năm 2018 AMD tung ra các bộ_vi_xử_lý Ryzen thế_hệ thứ 2 với kiến_trúc Zen cùng với dòng sản_phẩm Ryzen_Mobile tiết_kiệm điện cho máy_tính_xách_tay như mẫu HP Envy x360 Tuy_rằng trước đó đã có các sản_phẩm máy_tính_xách_tay sử_dụng CPU AMD Ryzen như Asus_ROG GL702ZC nhưng sử_dụng CPU Ryzen cho máy_tính_để_bàn Giữa năm 2019 AMD tiếp_tục cho ra_mắt dòng sản_phẩm Ryzen thế_hệ thứ 3 với kiến_trúc Zen 2 dựa trên tiến_trình 7 nm hứa_hẹn hiệu_năng cải_thiện đáng_kể cũng như duy_trì lợi_thế số nhân vượt_trội so với đối_thủ với mức giá phải_chăng Về đồ_hoạ máy_tính sau khi mua lại ATI Technologies_AMD tiếp_tục phát_triển dòng sản_phẩm Radeon cho phân khúc người dùng phổ_thông Radeon_Pro_FirePro cho phân khúc người dùng chuyên_nghiệp cũng như các sản_phẩm cho doanh_nghiệp và máy_chủ cạnh_tranh trực_tiếp với đối_thủ Nvidia_Xem thêm BULLET Intel Liên_kết ngoài BULLET AMD Developer_Central

Advanced_Micro_Devices

Pin sạc Nguồn điện thứ cấp hay ắc quy gốc tiếng Pháp accumulateur hay pin sạc pin thứ cấp là loại pin có_thể tái_sử_dụng nhiều lần bằng cách cắm điện và đặt vào bộ sạc để sạc lại Pin sạc hiện_nay trên thị_trường chủ_yếu là ba loại sử_dụng các chất hoá_học khác nhau gồm NiCd_NiMH và Lithium_Lịch sử Ắc quy chì acid Gồm có các bản cực bằng chì và chì oxide ngâm trong dung_dịch acid_sulfuric Các bản cực thường có cấu_trúc phẳng dẹp dạng khung lưới làm bằng hợp_kim chì antimon có nhồi các hạt hoá_chất tích_cực Các hoá_chất này khi được nạp đầy là dioxide chì ở cực dương và chì nguyên_chất ở cực âm Các bản cực được nối với nhau bằng những thanh chì ở phía trên bản cực dương nối với bản cực dương_bản cực âm nối với bản cực âm Chiều dài chiều ngang chiều dầy và số_lượng các bản cực sẽ xác_định dung_lượng của bình ắc quy Thông_thường các bản cực âm được đặt ở bên ngoài do_đó số_lượng các bản cực âm nhiều hơn bản cực dương Các bản cực âm ngoài cùng thường mỏng hơn vì chúng sử_dụng diện_tích tiếp_xúc ít hơn Chất_lỏng dùng trong bình ắc quy này là dung_dịch acid sunfuaric Nồng_độ của dung_dịch biểu_trưng bằng tỉ_trọng đo được tuỳ_thuộc vào loại bình ắc quy và tình_trạng phóng nạp của bình Trị_số tỉ_trọng của bình ắc quy khi được nạp đầy được quy ra ở 25 ⁰C 77 ⁰F được cho ở bảng sau Dung_lượng của bình ắc quy thường được tính bằng ampe giờ AH AH đơn_giản chỉ là tích_số giữa dòng_điện phóng với thời_gian phóng_điện Dung_lượng này thay_đổi tuỳ theo nhiều điều_kiện như dòng_điện phóng nhiệt_độ chất điện_phân tỉ_trọng của dung_dịch và điện_thế cuối_cùng sau khi phóng Các biến_đổi của thông_số của bình ắc quy được cho trên các biểu_đồ sau Ắc quy sắt kền Còn gọi là bình ắc quy ankalin gồm các bản cực làm bằng oxy hydrat kền và các bản cực âm bằng sắt thuần ngâm trong dung_dịch hydroxide kali Các bản cực thường có cấu_trúc phẳng và dẹp làm bằng hợp_kim thép có mạ kền Các bản cực được chế_tạo có các quai ở trên để có_thể dùng bu_lông xiết dính lại với nhau bản cực dương nối với bản cực dương_bản cực âm nối với bản cực âm Chiều dài chiều ngang chiều dầy số_lượng các bản cực sẽ xác_định dung_lượng của bình ắc quy Điện_thế danh_định của bình là 1 2 vôn Điện_thế thực_sự của bình phụ_thuộc vào nhiều yếu_tố như đang hở mạch hay đang phóng hay được nạp bao_nhiêu Thông_thường Điện_thế hở mạch biến_thiên từ 1 25 đến 1 35 vôn tuỳ_thuộc vào tình_trạng nạp Chất_lỏng trong bình này là dung_dịch hydrôxít kali có pha thêm chất_xúc_tác tuỳ_thuộc vào nhà_chế_tạo thường là dioxide lithi Nồng_độ của dung_dịch biểu_trưng bằng tỉ_trọng đo được không tuỳ_thuộc vào loại bình ắc quy và cũng không tuỳ_thuộc vào tình_trạng phóng nạp của bình do nó không tham_gia vào phản_ứng_hoá_học tỉ_trọng suy ra ở 25 độ C 77 độ F từ 1 210 đến 1 215 g cm³ Trị_số này thực_tế giảm nhẹ theo thời_gian do dung_dịch có khuynh_hướng bị cacbônát hoá do tiếp_xúc với không_khí Khi trị_số này giảm xuống tới 1 160 g cm³ nó có_thể làm thay_đổi dung lưọng của bình và cần phải thay_thế Tình_trạng này có_thể xảy ra vài lần trong suốt tuổi_thọ của bình Ngoài_ra chỉ có một lý_do duy_nhất có_thể làm thay_đổi tỉ_trọng của bình đó là khi bình ắc quy đã phóng quá giới_hạn bình_thường nghĩa_là tới điện_thế gần bằng không Khi đó các phần_tử lithi chuyển ra dung_dịch làm tăng tỉ_trọng lên có_thể tăng thêm từ 0 025 đến 0 030 g cm³ Tác_động này có_thể loại_bỏ khi nạp bình ắc quy trở_lại Dung_lượng của bình cách tính cũng như bình ắc quy chì acid nhưng các thông_số và các hệ_số hiệu_chỉnh cũng khác Đặc tuyến của bình ắc quy sắt kền được vẽ ở các hình dưới đây Các phương_pháp phóng và nạp Nạp ắc quy lần thứ nhất Ắc quy mới lắp hoặc sau khi sửa_chữa thay_thế bản cực xong phải nạp hình_thành Sau khi đã đổ dung_dịch vào các bình ắc quy phải để cho ắc quy ổn_định từ 2 đến 4 giờ mới được nạp BULLET Chất điện phân đổ vào bình phải có tỉ_trọng 1 18 0 05 g cm³ ở nhiệt_độ 20 độ C Sau khi rót vào thì tỉ_trọng chất điện phân có giảm xuống đôi_chút Sau đó vài giờ tỉ_trọng chất điện phân lại bắt_đầu tăng lên trở_lại Đó là hiện_tượng bình_thường BULLET Kiểm_tra lại việc đấu dây cực dương của máy nạp phải đấu với cực dương của ắc quy tương_tự cực âm của máy nạp phải được nối với cực âm của ắc quy Nạp hình_thành ắc quy chì Việc nạp hình_thành ắc quy được tiến_hành theo các bước BULLET 1 Nạp liên_tục cho đến khi truyền cho ắc quy từ 4 đến 5 lần định_mức Không được gián_đoạn trong thời_gian này BULLET 2 Ngừng nạp 1 giờ cho các ngăn ắc quy ổn_định Trong thời_gian này tiến_hành kiểm_tra và sửa_chữa các bình bị hư_hỏng BULLET 3 Nạp tiếp_tục cho đến khi khí thoát mạnh ở tất_cả các bình BULLET 4 Lập lại các bước 2 và 3 Như_vậy sau mỗi lần nạp và nghỉ xen_kẽ 1 giờ ắc quy sẽ được truyền thêm 1 lần dung_lượng định_mức Quá_trình nạp nghỉ xen_kẽ như_vậy tiến_hành cho đến khi truyền cho ắc quy từ 8 đến 10 lần dung_lượng định_mức Kết_thúc giai_đoạn nạp hình_thành được xác_định theo các điều_kiện sau BULLET Điện_thế ắc quy đạt tới 2 5 2 75 vôn BULLET tỉ_trọng chất điện phân bằng 1 205 0 005 g cm³ ở 20 độ C và không thay_đổi trong 3 đến 4 giờ BULLET Bốc_hơi đều trên các tấm cực dương và âm ở tất_cả các bình Ghi_chú trước khi thực_hiện chương_trình này phải lập chương_trình thật cụ_thể để việc thực_hiện được chính_xác Chất_lượng và tuổi_thọ sau_này của bình phụ_thuộc rất nhiều vào việc nạp hình_thành ban_đầu Không được để quá nạp vì bản cực sẽ bị sunfat hoá làm giảm tuổi_thọ của ắc quy Dòng_điện nạp không được quá 0 1 lần dung_lượng định_mức Nhiệt_độ chất điện phân không được vượt quá 40 độ C Nếu nhiệt_độ vượt quá trị_số này thì phải ngưng nạp để hạ nhiệt_độ Tuy_nhiên vào giai_đoạn đầu khi chưa truyền cho ắc quy đủ 4 đến 5 lần dung_lượng định_mức không được phép ngừng nạp mà chỉ giảm dòng nạp cho đến khi nhiệt_độ ổn_định Như_vậy thời_gian nạp phải tăng lên tương_ứng để để bảo_đảm dung_lượng nạp BULLET Điều_chỉnh tỉ_trọng và mức dung_dịch chất điện phân Cuối thời_gian nạp tỉ_trọng của chất điện phân quy về 20 độ C cần phải là 1 205 0 005 g cm³ Hệ_số hiệu_chỉnh tỉ_trọng chất điện phân bằng 0 001 g cm³ cho mỗi 3 F hoặc 1 67 độ C Sau khi nạp ở một_số bình có_thể có tỉ_trọng khác_biệt hẳn so với quy_định Khi thấy tỉ_trọng cao hơn phải làm giảm bằng cách rút ra một lượng dung_dịch chất điện phân và thay vào đó một lượng nước_cất tương_ứng Sau đó tiếp_tục nạp thêm 3 giờ nữa rồi kiểm_tra lại Cứ thế tiếp_tục cho đến khi đạt được tỉ_trọng quy_định Khi vận_hành bình_thường nếu tỉ_trọng thấp hơn quy_định tới 0 02 g cm³ thì cần tiến_hành nạp cân_bằng Nếu mức dung_dịch cạn gần bằng mức tối_thiểu thì dùng nước_cất bổ_sung cho đến khi bằng mức tối_đa sau đó tiến_hành nạp cân_bằng để làm_đồng nhất chất điện phân BULLET Để hiệu_chỉnh tỉ_trọng chất điện phân cần thực_hiện như sau BULLET Đo nhiệt_độ mức và tỉ_trọng chất điện phân BULLET So_sánh với nhiệt_độ tiêu_chuẩn và mức tiêu_chuẩn BULLET Cộng thêm 0 001 g cm3 cho mỗi 3 F hoặc 1 67 C cao hơn nhiệt_độ tiêu_chuẩn trừ bớt đi 0 015 g cm³ cho mỗi 1 2 inch thấp hơn mức tiêu_chuẩn để bù_trừ khi bổ_sung nước_cất Thí_dụ tỉ_trọng đo được ở 89 F là 1 235 g cm3 và mực chất điện phân thấp hơn tiêu_chuẩn 1 2 inch Như_vậy các hiệu_chỉnh cần_thiết là BULLET Nhiệt_độ cao hơn tiêu_chuẩn là 89 77 12 F phải cộng thêm 12 3 0 001 0 004 g cm³ để ứng với 77 F BULLET Mực chất điện phân thấp hơn 1 2 inch vậy phải trừ bớt đi 0 015 g cm³ để ứng với khi bổ_sung nước_cất thêm cho đủ BULLET Như_vậy tỉ_trọng ứng với 77 F và sau khi châm thêm nước_cất sẽ là 1 235 0 004 0 015 1 224 g cm³ Sau khi nạp ắc quy lần đầu xong phải tiến_hành phóng nạp tập dợt 3 lần để ắc quy bảo_đảm được dung_lượng định_mức Dòng_điện phóng được thực_hiện theo mức 3 giờ hoặc mức 10 giờ phóng cho đến khi điện_thế mỗi bình còn 1 8 vôn Trong thời_gian nạp hình_thành và phóng nạp tập dợt phải đo và ghi điện_thế tỉ_trọng và nhiệt_độ từng ngăn một định_kỳ mỗi giờ một lần Trong trường_hợp có đột_biến trên các ngăn thí_dụ điện_thế trên các ngăn thay_đổi quá nhanh phải đo và ghi thông_số thường_xuyên hơn Nạp hình_thành ắc quy sắt kền Đối_với ắc quy sắt kền việc nạp hình_thành cũng được nạp tương_tự Tuy_nhiên một_số thông_số có khác_biệt rất lớn như sau Để hiệu_chỉnh tỉ_trọng chất điện phân cần thực_hiện như sau BULLET Đo nhiệt_độ mức và tỉ_trọng chất điện phân BULLET So_sánh với nhiệt_độ tiêu_chuẩn và mức tiêu_chuẩn BULLET Cộng thêm 0 001 cho mỗi 3 o F hoặc 1 67 o_C cao hơn nhiệt_độ tiêu_chuẩn trừ bớt đi 0 010 cho mỗi 1 2 inch thấp hơn mức tiêu_chuẩn để bù_trừ khi bổ_sung nước_cất Thí_dụ tỉ_trọng đo được ở 89 o F là 1 235 g cm³ và mực chất điện phân thấp hơn tiêu_chuẩn 1 2 inch Như_vậy các hiệu_chỉnh cần_thiết là BULLET Nhiệt_độ cao hơn tiêu_chuẩn là 89 77 12 F phải cộng thêm 12 3 0 001 0 004 g cm³ để ứng với 77 o F BULLET Mực chất điện phân thấp hơn 1 2 inch vậy phải trừ bớt đi 0 010 g cm³ để ứng với khi bổ_sung nước_cất thêm cho đủ BULLET Như_vậy tỉ_trọng ứng với 77 o F và sau khi châm thêm nước_cất sẽ là 1 235 0 004 0 010 1 229 g cm³ Phóng và nạp ắc quy lần sau Phóng_điện ắc quy Phóng_điện có_thể tiến_hành vào bất_kỳ thời_điểm nào và bất_kỳ dòng_điện nào nhỏ hơn trị_số ghi trong bảng chỉ_dẫn của nhà_chế_tạo Khi phóng_điện bằng chế_độ 3 giờ hoặc dài hơn có_thể phóng liên_tục cho đến khi Điện_thế ở mỗi ngăn giảm xuống đến 1 8 vôn Khi phóng với chế_độ 1 2 giờ thì ngừng phóng khi Điện_thế ở mỗi ngăn xuống đến 1 75 vôn Khi phóng với dòng_điện nhỏ thì không xác_định việc kết_thúc phóng theo Điện_thế Trong trường_hợp này việc kết_thúc phóng được xác_định theo tỉ_trọng chất điện phân Việc phóng được kết_thúc khi tỉ_trọng giảm đi từ 0 03 đến 0 06 g cm3 so với tỉ_trọng ban_đầu Nhưng cũng không được để Điện_thế mỗi ngăn giảm xuống thấp hơn 1 75 vôn Đối_với ắc quy sắt kền Điện_thế báo_hiệu kết_thúc phóng cho mọi trường_hợp là 1 Vôn_Việc nạp ắc quy lần sau được tiến_hành sau khi phóng thử dung_lượng ắc quy nhưng không được quá 12 giờ tính từ lúc ngừng phóng Tuỳ theo phương_pháp vận_hành ắc quy thiết_bị nạp và thời_gian cho_phép nạp phương_pháp nạp việc nạp có_thể được thực_hiện theo các cách như sau BULLET Nạp với dòng_điện không đổi BULLET Nạp với dòng_điện giảm dần BULLET Nạp với Điện_thế không đổi BULLET Nạp thay_đổi với Điện_thế không đổi Nạp với dòng_điện không đổi Đối_với ắc quy chì Việc nạp có_thể tiến_hành theo kiểu 1 bước hoặc 2 bước a Nạp kiểu 1 bước Để dòng nạp không vượt quá 12 của dung_lượng phóng mức 10 giờ tức_là 0 12 x C 10 b Nạp kiểu 2 bước Bước 1 để dòng_điện nạp bằng dòng_điện định_mức của thiết_bị nạp nhưng không vượt quá 0 25 x C 10 Khi Điện_thế tăng lên đến 2 3 2 4 vôn thì chuyển sang bước 2 Bước 2 để dòng_điện nạp không vượt quá 0 12 C x 10 Đến cuối thời_gian nạp Điện_thế ắc quy đạt đến 2 6 2 8 vôn tỉ_trọng ắc quy tăng lên đến 1 200 1 210 g cm3 giữa các bản cực ắc quy quá_trình bốc khí xảy ra mãnh_liệt Việc nạp được coi là kết_thúc khi Điện_thế và tỉ_trọng của ắc quy ngừng tăng lên trong khoảng 1 giờ và các ắc quy sau khi nghỉ nạp 1 giờ khi nạp lại sẽ sôi ngay_tức_thì Thời_gian nạp đối_với ắc quy đã được phóng hoàn_toàn theo kiểu nạp 1 bước với dòng 0 12 x C 10 mất khoảng 12 giờ còn nạp 2 bước với dòng 0 25 x C 10 và 0 12 x C 10 mất khoảng 7 8 giờ Ở các giá_trị mà dòng_điện nạp bé hơn thì thời_gian nạp phải tăng lên tương_ứng Đối_với ắc quy sắt kền Để dòng nạp không vượt quá 15 25 của dung_lượng phóng mức 10 giờ tức_là 0 15 0 25 x C 10 Đến cuối thời_gian nạp Điện_thế ắc quy đạt đến 1 75 1 8 vôn giữa các bản cực ắc quy quá_trình bốc khí xảy ra mãnh_liệt Việc nạp được coi là kết_thúc khi Điện_thế ắc quy ngừng tăng lên trong khoảng 1 giờ và các ắc quy sau khi nghỉ nạp 1 giờ khi nạp lại sẽ sôi ngay_tức_thì Việc nạp khi hoàn_tất thường truyền cho ắc quy 1 dung_lượng lớn hơn dung_lượng định_mức khoảng 25 Nếu nạp ít quá dung_lượng của ắc quy sẽ bị giảm còn dư nhiều quá sẽ làm nóng dàn bình và làm hao nước Nạp với dòng_điện giảm dần Tiến_hành nạp giống như phần trên nhưng với dòng_điện giảm dần ban_đầu 0 25 C 10 và sau đó 0 12 C 10 Ở giá_trị dòng nạp nhỏ thời_gian tương_ứng được tăng lên Dấu_hiệu kết_thúc nạp cũng giống như trưòng hợp nạp với dòng_điện không đổi Nạp với Điện_thế không đổi Nạp với Điện_thế không đổi được tiến_hành với thiết_bị nạp làm_việc ở chế_độ ổn_áp Điện_thế được chọn trong giới_hạn từ 2 2 2 35 vôn đối_với ắc quy chì axit và 1 5 1 55 vôn đối_với ắc quy sắt kền và được duy_trì ổn_định trong suốt quá_trình nạp Thời_gian nạp độ vài ngày_đêm Trong 10 giờ nạp đầu_tiên ắc quy có_thể nhận được tới 80 dung_lượng bị mất khi phóng Khi tỉ_trọng chất điện phân giữ nguyên trong 10 giờ đối_với ắc quy chì axit thì có_thể kết_thúc việc nạp Nạp thay_đổi với Điện_thế không đổi Việc nạp được tiến_hành theo 2 bước Bước 1 dòng_điện nạp được hạn_chế ở 0 25 x C 10 còn Điện_thế thay_đổi tăng tự_do Cho đến khi Điện_thế ắc quy tăng lên đến 2 2 2 35 vôn đối_với ắc quy chì axit và 1 5 1 55 vôn đối_với ắc quy sắt kền thì chuyển sang bước 2 Bước 2 Nạp với Điện_thế không đổi Việc nạp này được tự_động_hoá bằng thiết_bị nạp có ổn_định Điện_thế và giới_hạn dòng_điện Các chế_độ vận_hành Chế_độ nạp thường_xuyên Đối_với các loại bình ắc quy tĩnh việc vận_hành ắc quy được tiến_hành theo chế_độ phụ nạp thường_xuyên ắc quy được đấu vào thanh cái một_chiều song_song với thiết_bị nạp Nhờ vậy tuổi_thọ và độ tin_cậy của ắc quy tăng lên và chi_phí bảo_dưỡng cũng được giảm xuống Để bảo_đảm chất_lượng ắc quy trước khi đưa vào chế_độ phụ nạp thường_xuyên phải phóng nạp tập_dượt 4 lần Trong quá_trình vận_hành ắc quy ở chế_độ phụ nạp thường_xuyên ắc quy không cần phóng nạp tập_dượt cũng như nạp lại Trường_hợp sau một thời_gian dài làm_việc ở chế_độ phụ nạp thường_xuyên mà thấy chất_lượng ắc quy bị giảm thì phải thực_hiện việc phóng nạp đột_xuất Ở chế_độ phụ nạp thường_xuyên cần duy_trì Điện_thế trên mỗi bình ắc quy là 2 2 0 05 vôn đối_với ắc quy chì axit và 1 5 0 05 vôn đối_với ắc quy sắt kền để bù_trừ sự tự phóng và duy_trì ắc quy ở trạng_thái luôn được nạp đầy Dòng_điện phụ nạp thông_thường được duy_trì bằng 50 100 mA cho mỗi 100 AH dung_lượng đối_với ắc quy chì axit và bằng 40 60 mA cho mỗi 100 AH dung_lượng đối_với ắc quy sắt kền Ở chế_độ phụ nạp này Điện_thế trên ắc quy phải được duy_trì tự_động trong khoảng 2 Việc phóng thử dung_lượng thực_tế của ắc quy được tiến_hành 1 2 năm 1 lần hoặc khi có nghi_ngờ dung_lượng ắc quy kém Dòng_điện phóng được giới_hạn ở chế_độ mức 3 đến 10 giờ Để đánh_giá chính_xác dung_lượng phóng của ắc quy nên tiến_hành ở cùng 1 chế_độ phóng như nhau trong nhiều lần phóng Dung_lượng quy_đổi được tính theo công_thức C20 Ct 1 0 008 t 20 Với C20 dung_lượng ở 20 o_C Ct dung_lượng ở t o_C Chế_độ phóng nạp xen_kẽ ắc quy làm_việc ở chế_độ nạp phóng là ắc quy thường_xuyên phóng vào 1 phụ_tải nào đó sau khi đã ngưng nạp Sau khi đã phóng đến 1 giá_trị nào đó thì phải nạp trở_lại Trường_hợp sử_dụng ắc quy không nhiều thì mỗi tháng phải tiến_hành phụ nạp với dòng_điện không đổi 0 1 x C 10 Việc xác_định tiến_trình nạp được kết_thúc dựa theo các điều ghi ở chương 3 Việc nạp lại nhằm loại_trừ việc Sun phát hoá ở các bản cực Việc nạp lại tến hành 3 tháng_một lần hoặc khi ắc quy bị phóng với một dòng phóng lớn hơn dòng phóng cho_phép Điều_chế chất điện phân A xít để điều_chế chất điện phân phải bảo_đảm các tiêu_chuẩn kỹ_thuật Hàm_lượng các tạp_chất trong A xít không được quá các trị_số ghi trong bảng sau Liên_kết ngoài BULLET High performance lithium battery anodes using silicon nanowires Candace_K_Chan_Hailin Peng_Gao_Liu_Kevin McIlwrath_Xiao_Feng_Zhang Robert_A_Huggins_Yi C Nature_Nanotechnology volume 3 pages 31 35 2008 16 December 2007 BULLET How do rechargeable that is zinc alkaline or nickel cadmium batteries work and what makes the reactions reversible in some batteries but not in others BULLET Electropaedia_Energy_Sources and Storage and History of Technology

Pin sạc

Edmonton_Edmonton là thành_phố lớn thứ 6 của Canada thủ_phủ của tỉnh tương_đương như bang ở Hoa_Kỳ Alberta tỉnh nổi_tiếng về trữ_lượng dầu_mỏ đứng thứ 2 thế_giới chỉ sau Ả_Rập_Xê_Út_Edmonton là một thành_phố trẻ năm 2004 này Edmonton ăn_mừng kỷ_niệm thế_kỷ đầu_tiên của mình với chỉ khoảng gần 1 triệu dân Thành_phố này còn nổi_tiếng với West_Edmonton_Mall trung_tâm mua_sắm lớn nhất thế_giới có cả một khách_sạn một công_viên_nước một trường_bắn một công_viên giải_trí với trò tàu lượn vòng xoay tốc một bảo_tàng sống mô_tả cuộc_sống qua các thời_kỳ bảo_tàng hoàng_gia Alberta_Đại học Alberta đứng thứ 55 thế_giới và thứ 2 đến 3 trong Canada Thành_phố này còn nổi_tiếng về các lễ_hội nhất là vào mùa hè Mùa đông bạn có_thể chơi các trò_chơi thể_thao mùa đông như trượt_băng trượt_tuyết xuống đồi hoặc đường bằng Du_lịch Những địa_điểm du_lịch BULLET Trung_tâm Winspear hoặc Phòng triển_lãm Nghệ_thuật Alberta trưng_bày hàng ngàn cổ_vật lịch_sử và nhiều hoạt_động trình_diễn thú_vị Hai nơi này mở_cửa lúc 9h sáng 5h chiều với giá 11 12 5 BULLET Công_viên Pháo_đài Edmonton_Nằm trong khuôn_viên rộng 65 héc ta dọc Sông Bắc_Saskatchewan_BULLET_Làng Di_sản Văn_hoá Ukraina Mở_cửa từ 10h sáng 4h chiều BULLET Công_viên Kỷ_Jura_Trải nghiệm chuyến tham_quan đi bộ ngắm mô_hình những con khủng_long khổng_lồ mở cửa_hàng ngày cho tới chập_tối BULLET Old_Strathcona_Một điểm đến của những tín_đồ mua_sắm đậm chất truyền_thống đồ thủ_công BULLET Các hoạt_động du_lịch khác Edmonton có mùa hè nóng thường ẩm_ướt và mùa đông_lạnh có tuyết rơi Tuỳ vào thời_điểm tham_quan trong năm du_khách có_thể trượt_tuyết và trượt_băng đi bộ leo núi dã_ngoại chơi golf và chèo xuồng dọc dòng sông uốn_lượn của nơi đây

Edmonton

Luxeon_Luxeon là công_nghệ đèn LED siêu sáng do Lumiled sản_xuất với mẫu đầu_tiên xuất ra tối_đa 120 lumen cho mỗi bóng Thừa_hưởng những ưu_điểm của công_nghệ LED như tiết_kiệm điện thời_gian dùng tới hơn 100 000 giờ và khả_năng phát ra ánh_sáng trắng ấm ổn_định hơn so với các loại đèn dây_tóc và đèn_huỳnh_quang thông_thường cho_phép Luxeon khả_năng cạnh_tranh và thay_thế các công_nghệ chiếu sáng cũ trong tương_lai gần nhanh nhất_là 2007 Liên_kết ngoài BULLET Bảo_tàng LED Thông_tin tham_khảo về LED đủ loại từ cũ đến mới BULLET Luxeon_Star

Luxeon

Philips_Lumileds_Lighting_Philips Lumileds_Lighting là công_ty sản_xuất và phát_triển công_nghệ chiếu sáng hàng_đầu thế_giới nổi_tiếng với sản_phẩm Luxeon_LED bán được hơn 1 triệu đơn_vị trên toàn thế_giới Khởi_nghiệp từ bộ_phận quang_điện tử optoelectronics của Hewlett_Packard gần 40 năm trước ngày_nay Lumiled là công_ty 100 vốn tư_nhân liên_doanh giữa Agilent và Philips_Hiện tại tại Việt_Nam Lumileds được giới_thiệu bằng dòng sản_phẩm LUXEON thông_qua công_ty cổ_phần thiết_bị chiếu sáng Ánh_Sao

Philips_Lumileds_Lighting

Winamp_Winamp dạng viết ngắn của Windows amplifier trong tiếng Anh là một trong những phần_mềm nghe nhạc_phổ biến nhất trên toàn thế_giới với ước_tính hơn 250 000 000 lần được cài_đặt 2004 Winamp có một giao điện đơn_giản có_thể thay_đổi dễ sử_dụng hỗ_trợ nhiều dạng tập_tin miễn_phí và là một trong những phần_mềm đầu_tiên hỗ_trợ chơi nhạc MP3 Thuở ban_đầu Winamp được lập_trình bởi Justin_Frankel sau đó Justin_Frankel rủ thêm một_số bạn của mình để hoàn_thiện thêm Winamp và sáng_lập nên Nullsoft_Justin_Frankel rời Nullsoft vào tháng 4 2004 vì bất_đồng với cách điều_hành độc_tài của AOL Time_Warner công_ty mẹ của Nullsoft_Lịch sử Winamp1 và Winamp2 Winamp bản đầu_tiên phát_hành vào tháng 6 1997 dưới dạng phần_mềm chia_sẻ tuy_nhiên lúc này Winamp vẫn còn rất nhiều hạn_chế về nhiều mặt Winamp 2 được phát_hành năm 1998 vẫn dựa trên giao_diện quen_thuộc dưới dạng phần_mềm miễn_phí đã trở_thành một cơn_sốt trên Internet và là một trong những phần_mềm được tải về nhiều nhất Winamp3 Một dự_án Winamp khác đã được phát_hành độc_lập là Winamp3 đánh_vần là Wina mp3 để đưa cụm_từ mp3 vào trong cách đọc Đây là phiên_bản được viết lại hoàn_toàn từ phiên_bản Winamp2 dựa trên nền_tảng ứng_dụng công_nghệ Wasabi cho_phép bổ_sung nhiều tính_năng linh_hoạt Winamp3 được phát_triển song_song cùng với Winamp2 Tuy_nhiên nhiều người sử_dụng phát_hiện thấy phiên_bản này tiêu tốn nhiều tài_nguyên hoặc không ổn_định hoặc thậm_chí bỏ sót một_số chức_năng được ưa_thích như khả_năng tìm_kiếm tổng_số của các bài trong danh_sách thể_hiện theo kiểu số và thời_gian Kết_quả là nhiều người quay lại với phiên_bản Winamp2 Công_ty Nullsoft nắm_bắt được điều này từ phản_hồi của người tiêu_dùng và trở_lại với định_hướng phát_triển phiên_bản trước là phiên_bản ổn_định hơn Winamp 5 0 Winamp 5 0 được xây_dựng trên cơ_sở hoà_trộn Winamp2 với Winamp3 việc đánh_số 5 x được chọn vì 2 3 5 hàm_ý dòng phiên_bản mới này cho_phép lựa_chọn những phần tốt nhất từ hai dòng phiên_bản trước một_số tính_năng đặc_biệt của Winamp3 được giữ lại trong khi vẫn duy_trì sự ổn_định của Winamp2 Đội_ngũ tác_giả còn đùa là Nobody wants to see a Winamp 4 skin chẳng ai muốn thấy Winamp 4 skin đâu chữ Winamp 4 skin vừa mang nghĩa_là giao_diện Winamp4 vừa có_thể hiểu là bao quy đầu Winamp bởi 4 skin đọc giống foreskin Winamp 5 0 được phát_hành vào tháng 12 năm 2003 Phần_lớn nền_tảng công_nghệ Wasabi được xây_dựng cho Winamp3 đã trở_thành mã nguồn mở và nó được sử_dụng để phát_triển một chương_trình hoàn_thiện là wasabi player đây là phần chủ_yếu của phiên_bản mã nguồn mở cho Winamp3 Winamp 5 0 có hai phiên_bản Chuẩn và Chuyên_nghiệp Bản Chuẩn miễn_phí còn bản Chuyên_nghiệp cung_cấp nhiều tính_năng hơn đặc_biệt là các tính_năng liên_quan đến chất_lượng âm và ghi đĩa Bản Chuyên_nghiệp hiện_tại được bán với giá USD 14 95 Cập_nhật cho Winamp 5 0 BULLET Tháng 12 năm 2003 Winamp 5 01 Nunzio390 2003 BULLET Tháng 2 năm 2004 Winamp 5 02 BULLET Tháng 4 năm 2004 Winamp 5 03 BULLET Tháng 5 năm 2006 Winamp 5 22 BULLET Tháng 9 năm 2006 Winamp 5 23 BULLET Tháng 5 năm 2007 Winamp 5 35 BULLET Tháng 10 năm 2007 Winamp 5 5 BULLET Tháng 10 năm 2016 Winamp 5 8 Liên_kết bên ngoài BULLET Official_Winamp site BULLET SCPanel_SHOUTcast_Hosting_Control Panel

Winamp

Xích_lô Xe xích_lô từ tiếng Pháp cyclo là một phương_tiện giao_thông sử_dụng sức người có 3 bánh dùng để vận_chuyển khách hoặc hàng_hoá thường có một hoặc hai ghế cho khách và một chỗ cho người lái_xe Người lái_xe cũng vận_hành nó như xe_đạp thường một_vài loại có mô_tơ để giúp người lái đỡ tốn sức nếu có gắn động_cơ thì gọi là xích_lô máy Thông_thường xích_lô có ba bánh Loại xe_đạp kéo thùng chở khách đằng sau trở_thành xích_lô thường gọi là xe lôi phổ_biến ở miền Tây_Nam_Bộ Người chạy xe xích_lô thông_thường đạp xe đằng sau phần chở khách nhiều loại có người đạp xe đằng trước Từ xích_lô có gốc_từ cyclo trong tiếng Pháp Xích_lô sử_dụng nhiều ở châu_Á hiện_nay nó phổ_biến hơn xe_kéo nhiều Xích_lô cũng được sử_dụng tại một_số thành_phố ở châu_Âu và Mỹ thường để chở khách đi du_lịch Lịch_sử hình_thành Xe xích_lô được cho là biến thân của xe_kéo đã có từ thế_kỷ 19 Động_tác vận_hành từ kéo chuyển sang đạp là do kết_hợp với xe_đạp vào đầu thế_kỷ 20 Theo nhà_sử_học Dương_Trung_Quốc và cũng được kể lại bởi nhà_báo Nguyễn_Lưu thì chiếc xích_lô cyclo do một người Pháp miền Charente tên là Coupeaud phát_minh ra vào năm 1939 Để quảng_cáo cho phương_tiện vận_chuyển mới này Coupeaud đã tổ_chức một cuộc hành_trình với chiếc xe chở khách chạy bằng 3 bánh từ Phnompenh thủ_đô lớn nhất của Campuchia tới Sài_Gòn với hai người đạp thuê đã thay phiên nhau đạp một_mạch gần 200 km trong thời_gian 17 giờ 23 phút Số_liệu thống_kê cho biết cuối năm 1939 Sài_Gòn chỉ có 40 chiếc xích_lô thì qua năm 1940 con_số này đã là 200 chiếc Tháng 2 năm 1941 tay anh_chị khét_tiếng Bảy_Viễn cùng một người Pháp là Maurice lập_công_ty Mauvien ghép tên 2 người có 30 chiếc độc_quyền ở khu_vực Chợ_Lớn_Từ đầu thập_niên 1960 tại Sài_gòn xuất_hiện xe xích_lô máy với động_cơ 2 thì và với những phụ_tùng linh_kiện động_cơ của hãng xe mô_tô Peugeot nhập từ Pháp loại 125 phân_khối dùng xăng pha nhớt Tuy_nhiên theo soạn_giả Tony_Wheeler trong Chasing_Rickshaws thì một loại xích_lô người đạp phía trước kéo hành_khách ngồi phía sau đã có_mặt ở Singapore vào thập_niên 1920 Trong khi đó kiểu xích_lô người đạp phía sau hành_khách ngồi trước thì năm 1936 đã xuất_hiện ở Jakarta_Christopher_Pym cũng ghi_nhận là năm 1936 ở Nam_Vang du_nhập xe xích_lô nên sự_việc ở Pháp năm 1939 chưa hẳn là phát_minh Dù gì đi_nữa thì loại xe ba bánh lấy sức người đạp ra_đời khoảng thập_niên 1920 và đến khoảng 1930 thì đã phổ_biến ở châu_Á Hiện_nay xe xích_lô bị hạn_chế sử_dụng tại Việt_Nam Từ năm 2009 Hà_Nội từng tổ_chức hội_nghị về quản_lý hoạt_động của xe xích_lô trên địa_bàn và siết chặt quản_lý đối_với hoạt_động xích_lô tiến tới việc xoá_bỏ hoàn_toàn loại xe này Hiện_nay tại Hà_Nội còn khoảng 300 xe xích_lô thuộc 4 doanh_nghiệp được cấp phép để phục_vụ du_lịch Tại các quốc_gia khác Loại xe_đạp ba bánh được cho là có tại Ấn_Độ từ năm 1930 Xe xích_lô tại Malaysia thì gọi là Beca_Tại_Trung_Quốc gọi là 三輪車 sānlúnchē tam luân xa Bangladesh gọi là র_কশ riksha Tại Trung_Quốc Ấn_Độ Bangladesh thì người đạp ở phía trước Ở Malaysia người đạp và hành_khách ngồi hai phía song_song nhau Tại Việt_Nam và Campuchia lại khác Cấu_tạo chiếc xích_lô bao_giờ cũng dành chỗ cho hành_khách ngồi phía trước nhưng trong cấu_tạo của xe lôi ở các tỉnh Nam_Bộ thì trái_lại Các xe 3 bánh khác Loại xe_đạp có 3 bánh chuyên_dùng để chở hàng_hoá ở phía trước xe thì gọi là xe ba_gác Nếu có gắn động_cơ thì gọi là ba_gác máy Loại xe 3 bánh chở khách có động_cơ và mái che được gọi là xe_lam ở Thái_Lan gọi là xe túc_túc tuk tuk Hiện_nay tại châu_Âu vào mùa hè có những xe taxi đạp ba bánh thường do sinh_viên làm hè thêm để phục_vụ du_khách gọi là cycle rickshaw bike taxi velotaxi pedicab Trong văn_hoá Nhạc_sĩ Võ_Thiện_Thanh có ca_khúc Xích_lô do Mỹ Tâm trình_bày vào năm 2001 với những câu Phim Cyclo phát_hành vào năm 1995 bởi đạo_diễn Việt_kiều Trần_Anh_Hùng về người lái_xe xích_lô Xem thêm BULLET Xe người kéo BULLET Xe lôi BULLET Xe_thổ_mộ BULLET Xe_lam BULLET Xe_ôm BULLET Xe ba_gác Liên_kết ngoài BULLET Quy_định về quản_lý hoạt_động xe xích_lô du_lịch trên địa_bàn Thành_phố Hà_Nội BULLET Xích_lô Sài_Gòn bây_giờ về đâu BULLET Nguyễn_Ngọc_Chính_Xe Cyclo một thời Thời_Báo_Liên kết đến thảo_luận và hãng làm và thuê xích_lô BULLET Yahoo Group_Pedicab_BULLET_Main Street_Pedicabs_BULLET_PedalLine

Xích_lô

Hamasaki_Ayumi_Cô được phong_tặng nữ_hoàng nhạc Pop cùng với sự nổi_tiếng của mình tại quê_hương Nhật_Bản Sinh ra và lớn lên tại Fukuoka cô bắt_đầu sống tại Tokyo khi lên 14 tuổi để tiếp_tục sự_nghiệp trong ngành giải_trí của mình Vào năm 1998 dưới sự giám_hộ của một nhà thâu âm Max_Matsuura thuộc công_ty Avex_CEO cô bắt_đầu xuất_bản một loạt các bài hát đơn_giản trong Album đầu_tay của mình vào năm 1999 mang tên A Song for XX Liền sau đó album này đã chiếm hạng nhất trên bảng xếp_hạng Oricon và giữ vững vị_trí trong 4 tuần_lễ tiếp_theo Album_A_Song for XX được bán đến 548 210 bản và tạo nên sự nổi_tiếng của Hamasaki_Ayumi tại Nhật_Bản Với sự thay_đổi liên_tục hình_ảnh và ra_sức củng_cố tài_năng âm_nhạc của mình sự nổi_tiếng của Ayumi vượt ra ngoài cả châu_Á tận Bắc_Mĩ và châu_Âu_Âm nhạc và thời_trang của cô cũng lan rộng đến các nước như Trung_Quốc Singapore và Hàn_Quốc Ayumi cùng các bài hát của mình xuất_hiện ngày_càng nhiều trong quảng_cáo và các chương_trình truyền_hình thương_mại Ayumi đã dồn hết tài_năng và sự nổi_tiếng của mình vào mục_đích thương_mại nhưng sau đó cô đã chuyển_hướng mình khỏi sự thương_mại_hoá bằng cách phủ_nhận địa_vị của mình tại công_ty Avex như là một sản_phẩm thương_mại Bài hát với tựa đề Poker_Face trong album đầu_tay của cô bán ra được 50 triệu bản trong nước Nhật và xếp_hạng vào các bài hát bán_chạy nhất của cô trong nước Như một nữ ca_sĩ cô nắm giữ hầu_hết các vị_trí cao nhất trong các bảng xếp_hạng và danh_sách các nữ ca_sĩ có doanh_thu cao nhất trong nước Từ năm 1999 đến 2008 hằng năm Ayumi đều có ít_nhất một đĩa đơn đứng vị_trí hàng_đầu trong các bảng xếp_hạng Cô cũng là một nữ ca_sĩ đầu_tiên có 8 album ca_nhạc bán_chạy nhất đứng hàng_đầu trên bảng xếp_hạng Oricon_Cuộc đời và sự_nghiệp âm_nhạc Thời thơ_ấu và những nỗ_lực ban_đầu Ayu được sinh ra ở quận Fukuoka con_nuôi lớn bởi mẹ và bà Khi Ayu được 3 tuổi thì cha đã đột_ngột bỏ 2 mẹ_con và không liên_lạc gì từ đó Trong khi mẹ đi làm suốt bà đã trở_thành người coi_sóc Ayu_Ayumi bắt_đầu sự_nghiệp người_mẫu cho các công_ty ở địa_phương từ năm lên 7 để kiếm thêm tiền phụ_giúp gia_đình Tuổi_thơ của Ayumi bị mất_mát rất nhiều tại một đất_nước vốn xem gia_đình là hạt_nhân của xã_hội nhưng cô không cảm_nhận được sự mất_mát đó Nếu có mất thì mẹ tôi mất chứ không phải tôi Tôi không hiểu rõ nỗi khổ của sự cô_đơn cho đến khi tôi đến Tokyo_Ayumi hồi_tưởng Học hết trung_học_cơ_sở Ayumi rời Fukuoka đến Tokyo một_mình để học tiếp cấp 3 tại ngôi trường mà hai ngôi_sao của Nhật là Fukada_Kyoko và Kato_Ai theo học Tại đây Ayu tiếp_tục làm người_mẫu và nhận một_số vai diễn trong phim_truyền_hình như Miseinen một_số phim có kinh_phí thấp Gakko II_Ladys_Ladys Soucho_Saigo no Hi và đã không được thành_công cho lắm với những nỗ_lực này Cô ấy bị cho rằng quá thấp để làm người_mẫu do người hướng_dẫn của Ayu nhận_xét và những gì cô ấy đã làm chưa được công_chúng đón_nhận nồng_nhiệt Mặc_dù Ayu thường_xuyên đạt thành_tích tốt trong học_tập nhưng Ayu đã đi đến quyết_định cuối là những môn mà mình theo học chẳng giúp_ích gì được cho mình cả do_đó Ayu xuống hạng trầm_trọng và trở_nên lơ_là trong việc học Khi sự_nghiệp người_mẫu và diễn_xuất của Ayu gặt_hái chút thành_công Người hướng_dẫn của Ayu quyết_định thay_đổi hình_tượng Ayu thành một ca_sĩ Khởi_đầu ở môi_trường âm_nhạc chuyên_nghiệp của Ayu là lĩnh_vực Rap_Tháng 12 năm 1995 Album đầu của Ayu_Nothing from Nothing dưới nhãn Nippon_Columbia được phát_hành Nhưng Album đã không lọt vào bảng Oricon và Nippon_Columbia đã bỏ_rơi Ayu Không lâu sau đó Ayu đã bỏ trường trung_học không việc_làm Ayu bỏ nhiều thời_gian đi shop mua_sắm quần_áo ở Shibuya và đi nhảy ở câu_lạc_bộ Disco_Velfarre_Avex là chủ câu_lạc_bộ này Và cái đêm định_mệnh ấy đã đến khi một người bạn làm_việc tại hộp_đêm mời Ayumi đi hát karaoke đã làm thay_đổi cuộc_đời của Ayumi_Nghe_Ayu hát Masato_Matsuura người tự giới_thiệu với Ayu là nhà_sản_xuất nhạc đi cùng với bạn của Ayumi đã thực_sự sửng_sốt Ayumi hồi_tưởng Tôi chưa bao_giờ nghe đến công_ty Avex_Khi Matsuura hỏi tôi có muốn trở_thành ca_sĩ hay không tôi đã trả_lời không đời_nào vì nhìn ông ta chẳng có_vẻ gì có_thể tin_tưởng được Bạn biết đấy đã có rất nhiều cô gái bị dụ_dỗ theo cách như thế này Hơn một năm sau đó Matsuura đã kiên_trì đi theo thuyết_phục Ayumi_Cuối cùng thì Ayumi đã đồng_ý sẽ theo học một lớp dạy hát vì Lúc đó tôi chẳng có việc gì khá hơn để làm Thế nhưng giáo_viên quá nghiêm_khắc và lớp_học quá tẻ_nhạt làm Ayumi chẳng cảm_thấy thú_vị và cô thường_xuyên bỏ học Tôi có cảm_giác như mình lại trở về với trường_học Ở đâu có những quy_định khắt_khe là tôi không_thể_nào chịu nổi Ayumi thú_nhận với Matsuura_Thay vì nổi_giận và xoá tên Ayumi thì Matsuura đã đề_nghị cô sang New_York để được đào_tạo chuyên_nghiệp Tôi nghĩ rằng đó chỉ là một lời_nói đùa Năm đó Ayumi chỉ vừa_mới 17 tuổi Và cô đã lên_đường sang New_York sống trong một khách_sạn và hàng ngày đi học hát tại trường cách khách_sạn không xa lắm Thời_gian sống thoải_mái ở đây đã làm Ayumi cảm_thấy rất thoải_mái vì không chịu một sức_ép nào cả Sau 3 tháng kết_thúc khoá học Ayumi quay trở về Nhật_Bản Do tính thẳng_thắn và khá nóng_nảy Ayumi gặp khó_khăn trong vấn_đề nói lên suy_nghĩ của mình nên Ayumi thường trao_đổi với Matsuura qua thư_từ Nhận ra lời_văn của Ayumi rất hay có_thể biến thành những ca_từ xúc_động trong bài hát nên Matsuura đã đưa ra đề_nghị Ayumi hãy thử viết nhạc Ý_tưởng bày_tỏ cảm_xúc tình_cảm gửi gấm tâm_tư suy_nghĩ qua các ca_khúc đã ám_ảnh Ayumi_Trước đây chưa từng có ai yêu_cầu hoặc mong_chờ ở tôi điều gì Ayumi nói Ayumi nói với Matsuura_Senmu giám_đốc_điều_hành tôi không làm được điều này Matsuura rất tức_giận nhưng ông không mắng mà_còn động_viên Ayumi rằng cô sẽ làm được và sẽ chiến_thắng Lòng tin của ông làm cho Ayumi cố_gắng hơn Ông ấy là người đã phát_hiện ra tôi và biến tôi thành một vì sao Và sự_nghiệp của Matsuura có_thể cũng sẽ tắt_ngấm trong đêm nếu_như vì sao đó không chói sáng trong đêm Hai singles đầu_tiên của Ayumi_Poker_Face phát_hành ngày 8 tháng 4 năm 1998 và You 10 tháng 6 năm 1998 lọt vào vị_trí số 20 trên bảng xếp_hạng Bốn bài kế_tiếp Trust 5 tháng 8 năm 1998 For my dear 7 tháng 10 năm 1998 Depend on you 9 tháng 12 năm 1998 và Whatever 10 tháng 2 năm 1999 lần_lượt có chỗ_đứng trong Top 10 Và đột_phá bắt_đầu khi single Love_Destiny 14 tháng 4 năm 1999 leo lên chiếm ngôi_vị số 1 suốt nhiều tuần liền Kể từ đó bất_cứ single hay album nào của Ayumi cũng đều chiếm một trong 3 thứ_hạng cao nhất chỉ sau vài tuần lọt vào bảng xếp_hạng Oricon_Global_Entertainment một phiên_bản giống như Billboard của Nhật_Bản Và từ đó một nữ_hoàng nhạc pop đã được ra_đời Tác_phẩm Album phòng thu nguyên_bản BULLET 1999 01 01 A Song for XX 1 BULLET 1999 11 10 LOVEppears 1 BULLET 2000 09 27 Duty 1 BULLET 2002 01 01 I am 1 BULLET 2002 12 18 RAINBOW 1 BULLET 2004 12 15 MY STORY 1 BULLET 2006 01 01 miss understood 1 BULLET 2006 11 29 Secret 1 BULLET 2008 01 01 GUILTY 2 BULLET 2009 03 25 NEXT LEVEL 1 BULLET 2010 04 14 Rock_N_Roll_Circus 1 BULLET 2010 12 22 Love_Songs 1 BULLET 2012 03 21 Party_Queen 2 BULLET 2013 02 08 Love_Again 1 BULLET 2014 06 18 Colours 5 BULLET 2015 04 08 A One 4 BULLET 2016 06 29 M a de in Japan 2 Album khác BULLET Album mini BULLET 1995 12 01 NOTHING FROM NOTHING Pre_Avex_BULLET 2003 12 17 Memorial address BULLET 2011 08 31 Five_BULLET 2012 11 08 Love_BULLET 2012 12 08 Again_BULLET 2015 08 05 Sixxxxxx_BULLET_Album biên_soạn BULLET 2001 03 28 A Best_BULLET 2003 03 12 A Ballads_BULLET 2007 02 28 A Best 2 White_BULLET 2007 02 28 A Best 2 Black_BULLET 2008 09 10 A COMPLETE ALL SINGLES BULLET 2012 08 08 A Summer_Best_BULLET 2014 03 12 Countdown_Live 2013 2014 A Vol 1 BULLET 2014 03 12 Countdown_Live 2013 2014 A Vol 2 BULLET 2014 11 26 Winter_Ballad_Selection_Đĩa đơn BULLET 1995 09 21 NOTHING FROM NOTHING Pre_Avex 200 BULLET 1998 04 08 poker face 20 BULLET 1998 06 10 YOU 20 BULLET 1998 08 05 Trust 9 BULLET 1998 10 07 For_My_Dear 9 BULLET 1998 12 09 Depend on you 6 BULLET 1999 02 10 WHATEVER 5 BULLET 1999 04 14 LOVE Destiny 1 BULLET 1999 05 12 TO BE 4 BULLET 1999 07 14 Boys_Girls 1 BULLET 1999 08 11 A 1 BULLET 1999 11 10 appears 2 BULLET 1999 12 08 kanariya 1 BULLET 2000 02 09 Fly high 3 BULLET 2000 04 26 vogue 3 BULLET 2000 05 17 Far away 2 BULLET 2000 06 07 SEASONS 1 BULLET 2000 09 27 SURREAL 1 BULLET 2000 11 01 AUDIENCE 2 BULLET 2000 12 13 M 1 BULLET 2001 01 31 evolution 1 BULLET 2001 03 07 NEVER EVER 1 BULLET 2001 05 16 Endless sorrow 1 BULLET 2001 07 11 UNITE 1 BULLET 2001 09 27 Dearest 1 BULLET 2002 03 06 Daybreak 2 BULLET 2002 04 24 Free_Easy 1 BULLET 2002 07 24 H 1 BULLET 2002 09 26 Voyage 1 BULLET 2003 07 09 1 BULLET 2003 08 20 forgiveness 1 BULLET 2003 11 06 No way to say 1 BULLET 2004 03 31 Moments 1 BULLET 2004 07 28 INSPIRE 1 BULLET 2004 09 29 CAROLS 1 BULLET 2005 04 20 STEP you is this LOVE 1 BULLET 2005 08 03 fairyland 1 BULLET 2005 09 14 HEAVEN 1 BULLET 2005 11 30 Bold_Delicious_Pride 1 BULLET 2006 03 08 Startin_Born_To_Be 1 BULLET 2006 06 21 BLUE BIRD 1 BULLET 2007 07 18 glitter fated 1 BULLET 2007 09 19 talkin 2 myself 1 BULLET 2008 04 08 Mirrorcle_World 1 BULLET 2008 12 17 Days_GREEN 1 BULLET 2009 02 25 Rule_Sparkle 1 BULLET 2009 08 12 Sunrise_Sunset_LOVE is ALL 1 BULLET 2009 12 29 You were BALLAD BULLET 2010 07 14 MOON blossom 1 BULLET 2010 09 22 crossroad 1 BULLET 2010 09 29 L 1 BULLET 2013 12 25 Feel the love Merry go round 5 BULLET 2014 10 01 Terminal 24 BULLET 2014 12 24 Zutto_Last minute Walk 5 Đĩa đơn kĩ_thuật_số BULLET 2007 12 05 Together_When_BULLET 2012 02 08 how beautiful you are BULLET 2015 07 01 Step by step BULLET 2016 09 30 We are the QUEENS Đĩa đơn khác BULLET 2000 11 15 the other side ONE Hex_Hector_BULLET 2001 01 31 The other side TWO Junior_Vasquez_BULLET 2001 02 28 poker face re release BULLET 2001 02 28 YOU re release BULLET 2001 02 28 Trust re release BULLET 2001 02 28 For_My_Dear re release BULLET 2001 02 28 Depend on you re release BULLET 2001 02 28 WHATEVER re release BULLET 2001 02 28 LOVE Destiny re release BULLET 2001 02 28 TO BE re release BULLET 2001 11 21 Excerpts from ayu mi x III 001 BULLET 2001 12 13 Excerpts from ayu mi x III 002 BULLET 2001 12 13 Excerpts from ayu mi x III 003 BULLET 2001 12 13 Excerpts from ayu mi x III 004 BULLET 2001 12 26 Excerpts from ayu mi x III 005 BULLET 2001 12 26 Excerpts from ayu mi x III 006 BULLET 2002 10 xx M re release BULLET 2002 11 07 H re release BULLET Single ở Đức BULLET 2005 04 18 appears BULLET 2002 12 15 Connected_Lightning_BULLET 2002 09 27 Naturally_BULLET 2003 04 07 Connected_BULLET 2004 03 08 Depend on you BULLET 2004 10 03 M BULLET 2005 11 27 UNITE Album phối lại BULLET 1999 03 17 ayu mi x BULLET 2000 02 16 SUPER EUROBEAT PRESENTS ayu ro mix BULLET 2000 03 08 ayu mi x II version US EU BULLET 2000 03 08 ayu mi x II version JPN BULLET 2000 03 08 ayu mi x II version Acoustic_Orchestra_BULLET 2000 03 29 ayu mi x II version Non_Stop_Mega_Mix BULLET 2001 02 28 ayu mi x III Acoustic_Orchestra_BULLET 2001 02 28 ayu mi x III Non_Stop_Mega_Mix BULLET 2001 09 27 Cyber_TRANCE presents ayu trance BULLET 2001 09 28 SUPER EUROBEAT presents ayu ro mix 2 BULLET 2002 03 20 ayu mi x 4 selection Acoustic_Orchestra_Version_BULLET 2002 03 20 ayu mi x 4 selection Non_Stop_Mega_Mix Version_BULLET 2002 09 26 Cyber_Trance presents ayu trance 2 BULLET 2003 09 30 RMX Works from ayu mi x 5 non stop mega mix BULLET 2003 09 30 RMX Works from Cyber_Trance presents ayu trance 3 BULLET 2003 09 30 RMX Works from Super_Eurobeat presents ayu ro mix 3 BULLET 2005 03 24 MY STORY Classical_BULLET 2008 03 26 ayu mi x 6 GOLD BULLET 2008 03 26 ayu mi x 6 SILVER BULLET 2011 04 20 ayu mi x 7 version HOUSE BULLET 2011 04 20 ayu mi x 7 version Acoustic_Orchestra_BULLET 2011 04 20 ayu mi x 7 presents ayu trance 4 BULLET 2011 04 20 ayu mi x 7 presents ayu ro mix 4 BULLET 2011 04 20 ayu mi x 7 LIMITED COMPLETE BOX SET BULLET 2013 01 08 A Classical_BULLET 2015 01 28 LOVE CLASSICS BULLET 2015 12 23 Winter diary A7 Classical_Vinyl_BULLET_Vinyl ở Nhật_BULLET 1999 06 05 Depend on you BULLET 1999 06 19 A Song for XX BULLET 1999 06 19 from your letter BULLET 1999 06 19 poker face BULLET 1999 06 19 SIGNAL BULLET 1999 07 03 Hana_BULLET 1999 07 03 POWDER SNOW BULLET 1999 07 03 Trust_BULLET 1999 07 03 Wishing_BULLET 1999 07 17 As if BULLET 1999 07 17 FRIEND II BULLET 1999 07 17 Two of us BULLET 1999 07 17 YOU BULLET 1999 xx xx Boys_Girls_BULLET 1999 10 06 A side NYC Vinyl_BULLET 1999 10 06 A side TYO Vinyl_BULLET_Vinyl ở Bắc_Mĩ_BULLET 1999 xx xx Boys_Girls_BULLET 2001 05 27 appears BULLET 2001 06 12 kanariya BULLET 2001 08 12 Duty_BULLET 2001 08 12 evolution BULLET 2001 09 16 M BULLET 2001 09 xx Trauma_BULLET 2001 10 xx monochrome BULLET 2001 xx xx too late BULLET 2001 xx xx Boys_Girls_BULLET_Vinyl ở Đức BULLET 2002 11 15 Connected_Part 1 BULLET 2003 02 29 Connected_The_Remixes_BULLET 2003 09 06 M Part 1 BULLET 2003 09 26 M Part 2 BULLET 2003 11 02 M Part 3 BULLET 2004 01 16 Depend on you Svenson_Gielen remixes BULLET 2004 02 26 Depend on you Part 2 BULLET 2004 09 02 Naturally_Part 1 BULLET 2004 09 16 Naturally_Part 2 BULLET 2005 02 17 appears Armin van Buuren_Remixes_BULLET 2005 10 04 appears The_Remixes_BULLET 2005 10 21 UNITE Part 1 BULLET 2005 10 24 UNITE Part 2 BULLET Vinyl quốc_tế BULLET 2002 06 12 Connected_Vinyl_Bỉ_BULLET 2004 05 05 M Vinyl_Tây_Ban_Nha Hợp_tác với ca_sĩ khác BULLET 1998 11 26 avex 10th Anniversary_Presents avex THE ALBUM 4 A m c A T and Hamasaki_Ayumi_BULLET 1999 04 24 Tsunku_LOVE_Dakiatte 2 LOVE since 1999 Hamasaki_Ayumi_Tsunku_BULLET 2001 12 12 Hamasaki_Ayumi_KEIKO a song is born 1 BULLET 2002 01 23 Various_Artists_Featuring songnation VARIOUS ARTISTS FEATURING song nation 1 a song is born Hamasaki_Ayumi_KEIKO_BULLET 2002 03 06 song nation2 trance 1 a song is born tatsumaki remix BULLET 2002 05 29 The_Japan_Gold_Disc Award 2002 8 a song is born BULLET 2003 08 06 Various_Artists_Space_Drive Route 1 BULLET 2004 09 20 J pop Meets_Classics_Harmony_Ayumi Hamasaki_Warsaw_Philharmonic and Janacek_Philharmonic_Orchestra_DVD VHS BULLET 1995 09 15 Ayumi_Hamasaki_Idol_Promotional Model_Video_BULLET 1999 09 15 A Film for XX BULLET 2000 02 23 A Clips_BULLET 2000 03 29 ayumi hamasaki BULLET 2000 09 13 Concert_Tour 2000 vol 1 BULLET 2000 09 13 Concert_Tour 2000 vol 2 BULLET 2001 06 20 ayumi hamasaki countdown live 2000 2001 A BULLET 2001 11 11 ayumi hamasaki DOME TOUR 2001 A BULLET 2003 01 29 ayumi hamasaki COUNTDOWN LIVE 2001 2002 A BULLET 2003 01 29 ayumi hamasaki ARENA TOUR 2002 A BULLET 2003 01 29 ayumi hamasaki STADIUM TOUR 2002 A BULLET 2003 01 29 ayumi hamasaki COUNTDOWN LIVE 2002 2003 A BULLET 2003 01 29 Complete_Live_Box_Set BULLET 2004 01 09 a nation 03 summer festival có sự tham_gia của ourselves Greatful days HANABI episode II and July 1st BULLET 2004 02 25 A museum 30th single collection live BULLET 2004 02 25 Complete_Clip_Box_BULLET 2004 06 xx The_MTV_Super_Dry Live có sự tham_gia của ourselves BULLET 2004 09 29 ayumi hamasaki ARENA TOUR 2003 2004 A BULLET 2004 11 30 a nation 04 summer festival có sự tham_gia của INSPIRE HANABI Boys_Girls and July 1st BULLET 2005 03 02 ayumi hamasaki COUNTDOWN LIVE 2004 2005 A BULLET 2004 08 24 ayumi hamasaki ARENA TOUR 2005 A MY STORY BULLET 2005 10 26 a nation 05 Best_Hit_Live a nation 05 BEST HIT LIVE có sự tham_gia của STEP you HANABI and Flower_Garden_BULLET 2006 03 23 ayumi hamasaki COUNTDOWN LIVE 2005 2006 A BULLET 2006 11 01 ayumi hamasaki ARENA TOUR 2006 A miss understood BULLET 2006 11 08 a nation 06 BEST HIT LIVE có sự tham_gia của Startin_Boys_Girls evolution and BLUE BIRD BULLET 2007 11 07 a nation 07 BEST HIT LIVE có sự tham_gia của 1 LOVE fated and glitter BULLET 2008 02 22 ayumi hamasaki ASIA TOUR 2007 You_And_Me_BULLET 2008 06 18 ayumi hamasaki COUNTDOWN LIVE 2007 2008 Anniversary_Phim_BULLET 1995 Sumomomomomo_すももももも_BULLET 1995 Nagisa no Shindobaddo_Like_Grains of Sand_BULLET 2000 04 01 Ladies_Ladies_Soucho_Saigo no hi BULLET 2000 hamasaki ayumi Re issues BULLET 2002 11 13 Tsuki ni Shizumu_月に沈む_Sinking into the Moon_Trò chơi BULLET 2001 12 13 A Visual_Mix_Play_Station BULLET 2002 03 29 A TYPE PC Hợp_tác với ca_sĩ khác BULLET 1998 11 26 avex 10th Anniversary_Presents avex THE ALBUM 4 A m c A T and Hamasaki_Ayumi_Liên kết ngoài BULLET Ayumi_Hamasaki_Offical_Website BULLET Ayumi_Hamasaki_Sekai_Ayumi Hamasaki s Fansite_Forum

Hamasaki_Ayumi

Amuro_Namie_Tiểu sử Sinh ra tại Naha_Okinawa_Amuro khởi_nghiệp năm 14 tuổi là một thành_viên trong nhóm nhạc nữ Super_Monkey s Dù sự_nghiệp của nhóm hầu_như không thành_công nhưng đĩa đơn cuối_cùng của họ TRY ME 私を信じて 1998 gây được nhiều chú_ý Amuro rời khỏi Toshiba EMI sau khi phát_hành thêm 2 đĩa đơn solo và cô tiếp_tục hoạt_động như một ca_sĩ độc_lập với hãng đĩa Avex_Trax_Dưới sự dẫn_dắt của nhà_sản_xuất Tetsuya_Komuro_Amuro nhanh_chóng đạt được những thành_công thương_mại với hàng triệu bản thu âm được tiêu_thụ và tạo ra những xu_hướng thời_trang cho giới trẻ lúc bấy_giờ Đĩa đơn CAN YOU CELEBRATE 1997 vẫn đang giữ kỷ_lục đĩa đơn có lượng tiêu_thụ cao nhất bởi một nữ nghệ_sĩ tại Nhật_Tuy nhiên cuối năm 1997 cô tạm ngưng hoạt_động vì đám_cưới và việc mang thai Amuro trở_lại với âm_nhạc bằng đĩa đơn I HAVE NEVER SEEN 1998 và album GENIUS 2000 2000 đều đứng đầu_bảng xếp_hạng nhưng số_lượng bán ra giảm mạnh so với những sản_phẩm trước của cô Sau khi ngừng hợp_tác với Tetsuya_Komuro năm 2001 Amuro tham_gia vào dự_án SUITE CHIC một nhóm nhạc R B hip_hop với mục_đích hướng tới dòng nhạc này Nhờ việc đổi_mới hình_ảnh và thể_loại âm_nhạc hip pop cô một lần nữa lấy lại được thành_công và danh_tiếng Album phòng thu thứ_bảy PLAY 2007 đứng đầu_bảng xếp_hạng và có lượng tiệu thu cao nhất kể từ GENIUS 2000 Những album sau đó của cô đều giữ được lượng tiêu_thụ ổn_định khẳng_định vị_trí của cô trong thị_trường âm_nhạc Hơn 25 năm sự_nghiệp Amuro là một trong những nữ nghệ_sĩ giữ được danh_tiếng lâu nhất tại Nhật_Cô vẫn tiếp_tục thành_công cả khi đã li_hôn mất gia_đình đơn_thân nuôi con Cô cũng 2 lần thắng giải Grand_Prix_Award cùng nhiều giải_thưởng danh_giá như MTV Video_Music_Awards_Japan World_Music_Awards_Japan Gold_Disc_Award_Tính đến năm 2012 số_lượng đĩa nhạc bán ra của Amuro là 31 triệu bản xếp thứ 4 trong danh_sách những nữ nghệ_sĩ và thứ 12 trong danh_sách chung của các nghệ_sĩ bán đĩa nhiều nhất Liveshow và tour Namie_Amuro with Super_Monkey s BULLET 16 tháng 7 27 tháng 8 năm 1995 Namie_Amuro with Super_Monkey s Concert 95 BULLET 27 tháng 12 năm 1995 Namie_Amuro with Super_Monkey s First_Live in Okinawa 95 BULLET 20 tháng 3 19 tháng 5 năm 1996 Mistio presents Namie_Amuro with Super_Monkey s Tour 96 BULLET 27 tháng 8 1 tháng 9 năm 1996 Summer presents 96 Namie_Amuro with Super_Monkey s Solo_BULLET 23 tháng 3 18 tháng 5 năm 1997 Namie_Amuro_Tour 1997 A Walk_In_The_Park BULLET 26 tháng 7 13 tháng 8 năm 1997 Mistio presents Namie_Amuro_Summer_Stage 97 Concentration 20 BULLET 20 tháng 3 7 tháng 5 năm 2000 Namie_Amuro_Tour_GENIUS 2000 BULLET 18 tháng 3 27 tháng 5 năm 2001 Namie_Amuro_Tour 2001 Break_The_Rules_BULLET 17 tháng 10 10 tháng 11 năm 2001 Namie_Amuro_Tour_AmR 01 BULLET 29 tháng 11 năm 2003 11 tháng 4 năm 2004 Namie_Amuro_So_Crazy Tour featuring Best_Singles 2003 2004 BULLET 1 2 tháng 5 năm 2004 Namie_Amuro_So_Crazy in Taipei_BULLET 13 15 tháng 5 năm 2004 Namie_Amuro_So_Crazy Tour in Seoul 2004 BULLET 27 tháng 8 20 tháng 9 năm 2004 Namie_Amuro_Tour_Fan Space 04 BULLET 1 tháng 9 24 tháng 12 năm 2005 Space of Hip_Pop_Namie_Amuro Tour 2005 BULLET 13 tháng 8 23 tháng 11 năm 2006 Namie_Amuro_BEST_Tour LIVE STYLE 2006 BULLET 18 tháng 8 25 tháng 12 năm 2007 Namie_Amuro_PLAY_Tour 2007 BULLET 26 tháng 1 27 tháng 2 năm 2008 Namie_Amuro_PLAY_MORE BULLET 12 13 tháng 4 năm 2008 Namie_Amuro_PLAY_MORE in Taipei_BULLET 25 tháng 10 năm 2008 12 tháng 7 năm 2009 Namie_Amuro_Best_Fiction Tour 2008 2009 BULLET 3 tháng 4 15 tháng 12 năm 2010 Namie_Amuro_Past_Future Tour 2010 BULLET 30 tháng 7 27 tháng 12 năm 2011 Namie_Amuro_LIVE_STYLE 2011 BULLET 24 tháng 11 21 tháng 12 năm 2012 Namie_Amuro 5 Major_Domes_Tour 2012 20th Anniversary_Best_BULLET 23 tháng 2 16 tháng 3 năm 2013 Namie_Amuro_ASIA_Tour 2013 BULLET 16 tháng 8 23 tháng 12 năm 2013 Namie_Amuro_FEEL_Tour 2013 BULLET 22 tháng 8 23 tháng 12 năm 2014 Namie_Amuro_LIVE_STYLE 2014 BULLET 5 tháng 9 năm 2015 26 tháng 3 năm 2016 Namie_Amuro_LIVEGENIC 2015 2016 BULLET 19 tháng 8 năm 2016 3 tháng 5 năm 2017 Namie_Amuro_LIVE_STYLE 2016 2017 BULLET 16 17 tháng 9 năm 2017 Namie_Amuro 25th Anniversary in Okinawa_BULLET 17 tháng 2 3 tháng 6 năm 2018 Namie_Amuro_FINAL_Tour 2018 Finally_BULLET 17 tháng 3 20 tháng 5 năm 2018 Namie_Amuro_FINAL_Tour 2018 Finally in ASIA Liên_kết ngoài BULLET Trang_web chính_thức

Amuro_Namie

Java_Platform_Standard_Edition J2SE hay Java 2 Standard_Edition vừa là một đặc_tả cũng vừa là một nền_tảng thực_thi bao_gồm cả phát_triển và triển_khai cho các ứng_dụng Java_Nó cung_cấp các API các kiến_trúc chuẩn các thư_viện lớp và các công_cụ cốt_lõi nhất để xây các ứng_dụng Java_Mặc dù J2SE là nền_tảng thiên về phát_triển các sản_phẩm chạy trên máy_tính_để_bàn nhưng những tính_năng của nó bao_gồm phần triển_khai ngôn_ngữ Java lớp gốc các công_nghệ nền như JDBC để truy_vấn dữ_liệu chính là chỗ dựa để Java tiếp_tục mở_rộng và hỗ_trợ các thành_phần mạnh_mẽ hơn dùng cho các ứng_dụng hệ_thống quy_mô xí_nghiệp và các thiết_bị nhỏ J2SE gồm 2 bộ_phận chính là BULLET Java 2 Runtime_Environment_Standard_Edition JRE Môi_trường thực_thi hay JRE cung_cấp các Java_API máy ảo Java_Java_Virtual_Machine hay JVM và các thành_phần cần_thiết khác để chạy các applet và ứng_dụng viết bằng ngôn_ngữ_lập_trình Java_Môi trường thực_thi Java không có các công_cụ và tiện_ích như là các trình biên_dịch hay các trình gỡ_lỗi để phát_triển các applet và các ứng_dụng BULLET Java 2 Software_Development_Kit_Standard Edition_SDK_Java 2 SDK là một tập mẹ của JRE và chứa mọi thứ nằm trong JRE bổ_sung thêm các công_cụ như là trình biên_dịch compiler và các trình gỡ_lỗi debugger cần để phát_triển applet và các ứng_dụng Tên J2SE Java 2 Platform_Standard_Edition được sử_dụng từ phiên_bản 1 2 cho đến 1 5 Từ SE được sử_dụng để phân_biệt với các nền_tảng khác là Java_EE và Java_ME 2 ban_đầu vốn được dùng để chỉ đến những thay_đổi lớn trong phiên_bản 1 2 so với các phiên_bản trước nhưng đến phiên_bản 1 6 thì 2 bị loại_bỏ Phiên_bản được biết đến tới thời_điểm hiện_tại là Java_SE 6 hay Java_SE 1 6 theo cách đặt tên của Sun_Microsystems với tên mã Mustang

Java_Platform , Standard_Edition

Lập_trình_viên Lập_trình_viên người lập_trình hay thảo chương viên điện_toán là người viết ra các chương_trình máy_tính Thảo chương viên điện_toán là một từ cũ được dùng trước năm 1975 và đang trở_nên ít phổ_thông hơn Theo thuật_ngữ máy_tính lập_trình_viên có_thể là một chuyên_gia trong một lĩnh_vực của chương_trình máy_tính hoặc là một người không chuyên viết mã cho các loại phần_mềm Người đã thực_hiện và đưa ra cách tiếp_cận chính_thức để lập_trình được gọi là người phân_tích phần_mềm Những người thành_thạo các kỹ_năng lập_trình máy_tính có_thể trở_nên nổi_tiếng tuy_nhiên sự đánh_giá này lại bị giới_hạn bởi những phạm_vi trong lĩnh_vực công_nghệ_phần_mềm Nhiều trong số những lập_trình_viên danh_tiếng lại được dán mác là tin_tặc Những lập_trình_viên thường gắn với hình_ảnh những chuyên_gia tin_học cá_biệt họ chống lại cái gọi là những bộ com_lê thường gắn liền với những bộ đồng_phục trong các doanh_nghiệp theo cả nghĩa_đen lẫn nghĩa_bóng chỉ dành cho giới quyền_uy sự điều khiền tuân theo luật_lệ Có nhiều người trẻ tuổi vẫn có khả_năng lập_trình tốt họ được xem là các hạt_giống cho ngành lập_trình trong tương_lai Trong lịch_sử Nữ bá_tước Ada_Lovelace được xem như là lập_trình_viên đầu_tiên trên thế_giới Một_số ngôn_ngữ mà lập_trình_viên sử_dụng phổ_biến là C C C Java_NET_Python_Visual Basic_Lisp_PHP và Perl Vị_trí trong ngành phần_mềm BULLET Kiểm_thử_viên phần_mềm Software tester BULLET Đảm_bảo chất_lượng phần_mềm Software quality assurance BULLET Kiến_trúc_sư về giải_pháp phần_mềm Software solution architect BULLET Quản_trị dự_án phần_mềm Software project manager Software project leader BULLET Thiết_kế web thiết_kế đồ_hoạ Web designer Kỹ_năng cần_thiết của Lập_trình_viên Một_số kỹ_năng của lập_trình_viên cần có tính cần_cù nhanh_nhẹn và sáng_tạo Vì_vậy một_số doanh_nghiệp lớn về Công_nghệ_thông_tin khi thi_tuyển đầu_vào thường Test về Tiếng Anh Cần_cù GMAT nhanh_nhẹn và IQ Sáng_tạo Lập_trình_viên ở Việt_Nam Lập_trình_viên đều có mức lương khá cao so với mức lương của các ngành khác Trung_bình tại các công_ty có nhu_cầu tuyển_dụng lương khởi_điểm của lập_trình_viên khoảng 5 đến 10 triệu đồng tháng Ngoài_ra nếu lập_trình_viên trình_độ trong ngành công_nghệ hoặc có nhiều thâm niêm thì sẽ nhận được mức lương tốt hơn Nghiên_cứu thêm BULLET Weinberg_Gerald_M_The Psychology of Computer_Programming_New_York Van_Nostrand_Reinhold 1971 BULLET An experiential study of the nature of programming work Lucas_Rob_Dreaming in Code_New_Left_Review 62 March_April 2010 pp 125 132 Liên_kết ngoài BULLET The_Future of IT Jobs in America article BULLET How to be a programmer An overview of the challenges of being a programmer BULLET The_US_Department of Labor s description of Computer_Programmer and Computer_Software_Engineer and statistics for employed Computer_Programmers

Lập_trình_viên

Hạt_nhân Linux_Nhân_Linux hay Linux kernel là một hạt_nhân monolithic cho các hệ_điều_hành tương_tự Unix_Họ hệ_điều_hành Linux dựa trên hạt_nhân này và được triển_khai trên cả hai hệ_thống máy_tính truyền_thống là máy_tính_cá_nhân và máy_chủ thường dưới dạng_bản phân_phối Linux và trên các thiết_bị nhúng khác nhau như router điểm truy_cập không dây PBX set top box máy thu FTA smart TV PVR và thiết_bị NAS Hệ_điều_hành Android cho máy_tính bảng điện_thoại thông_minh và đồng_hồ thông_minh sử_dụng các dịch_vụ do hạt_nhân Linux cung_cấp để thực_hiện chức_năng của nó Trong khi thị_phần trên desktop thấp các hệ_điều_hành dựa trên Linux chiếm ưu_thế gần như mọi phân_đoạn máy_tính khác từ thiết_bị di_động đến máy_tính lớn Tính đến tháng 11 2017 tất_cả 500 siêu máy_tính mạnh nhất thế_giới đều chạy Linux_Nhân_Linux được viết bởi Linus_Torvalds vào năm 1991 cho máy_tính_cá_nhân của mình và không có ý_định đa nền_tảng nhưng sau đó nó đã mở_rộng hỗ_trợ số_lượng nền_tảng kiến_trúc máy_tính khổng_lồ Linux nhanh_chóng thu_hút các nhà_phát_triển và người dùng sử_dụng nó làm hạt_nhân cho các dự_án phần_mềm tự_do khác đáng chú_ý là Hệ_điều_hành GNU được tạo ra như một hệ_điều_hành tự_do không độc_quyền và dựa trên UNIX như một sản_phẩm phụ của sự sụp_đổ của các cuộc_chiến Unix_Nhân_Linux đã nhận được sự đóng_góp của gần 12 000 lập_trình_viên từ hơn 1 200 công_ty bao_gồm một_số nhà_cung_cấp phần_mềm và phần_cứng lớn nhất Linux kernel API một API thông_qua đó các chương_trình người dùng tương_tác với hạt_nhân nó có ý_nghĩa làm ổn_định và không phá vỡ các chương_trình không_gian người dùng một_số chương_trình có giao_diện đồ_hoạ người dùng GUI số khác cũng dựa vào các API khác Là một phần của chức_năng của kernel trình điều_khiển thiết_bị điều_khiển phần_cứng Trình điều_khiển mainlined bên trong kernel cũng có nghĩa là rất ổn_định Tuy_nhiên giao_diện giữa các mô đun hạt_nhân và hạt_nhân có_thể tải LKMs không giống như trong nhiều hạt_nhân và hệ_điều_hành khác không có nghĩa là rất ổn_định theo thiết_kế Hạt_nhân Linux được phát_triển bởi những người đóng_góp trên toàn thế_giới là một ví_dụ nổi_bật về phần_mềm tự_do nguồn mở và nó được hỗ_trợ lên đến sáu năm tuỳ theo phiên_bản Các cuộc thảo_luận phát_triển hàng ngày diễn ra trên Linux kernel mailing list LKML Hạt_nhân Linux được phát_hành theo Giấy_phép Công_cộng GNU phiên_bản 2 GPLv2 với một_số firmware được phát_hành theo nhiều giấy_phép không miễn_phí Lịch_sử Xem thêm Lịch_sử Linux_Tháng 4 1991 Linus_Torvalds tại thời_điểm đó là một sinh_viên khoa_học máy_tính 21 tuổi tại Đại_học Helsinki_Phần_Lan bắt_đầu nghiên_cứu một_số ý_tưởng đơn_giản cho một hệ_điều_hành Ông bắt_đầu với một tác_vụ switcher trong assembly Intel 80386 và một trình điều_khiển thiết_bị_đầu_cuối Ngày 25 8 1991 Torvalds đã đăng thông_tin sau lên Usenet comp os minix trong đó có đoạn viết Sau đó nhiều người đã đóng_góp mã cho dự_án Ban_đầu cộng_đồng MINIX đã đóng_góp mã và ý_tưởng cho nhân Linux Vào thời_điểm đó Dự_án GNU đã tạo ra nhiều thành_phần cần_thiết cho một hệ_điều_hành tự_do nhưng hạt_nhân riêng của nó GNU Hurd không đầy_đủ và không có sẵn Hệ_điều_hành BSD vẫn chưa tự giải_thoát khỏi các vụ kiện pháp_lý Mặc_dù có các chức_năng giới_hạn của các phiên_bản đầu Linux nhanh_chóng thu_hút các nhà_phát_triển và người dùng Vào thời_điểm này dự_án GNU đã hoàn_thành nhiều cấu_thành thiết_yếu cho một hệ_điều_hành tự_do tuy_nhiên phần hạt_nhân lõi Linux_Kernel_GNU_Hurd của hệ_điều_hành này vẫn chưa được hoàn_thành Ngoài_ra hệ_điều_hành BSD vẫn chưa được tự_do_hoá do các trở_ngại về mặt pháp_lý Những điều này đã tạo ra một chỗ_đứng thuận_lợi cho hạt_nhân Linux nó nhanh_chóng giành được sự quan_tâm của các nhà_phát_triển cũng như người dùng Tháng 9 1991 hạt_nhân Linux phiên_bản 0 01 được phát_hành trên máy_chủ FTP ftp funet fi của Đại_học Phần_Lan và Mạng_Nghiên cứu FUNET Nó có 10 239 dòng mã Ngày 10 5 1991 phiên_bản 0 02 của hạt_nhân Linux đã được phát_hành Tháng 12 1991 hạt_nhân Linux 0 11 đã được phát_hành Phiên_bản này là phiên_bản đầu_tiên được tự lưu_trữ vì hạt_nhân Linux 0 11 có_thể được biên_dịch bởi một máy_tính chạy cùng phiên_bản hạt_nhân Khi Torvald phát_hành phiên_bản 0 12 vào tháng 2 1992 ông đã thông_qua Giấy_phép Công_cộng GNU GPL so với giấy_phép tự soạn_thảo trước đó của mình điều này đã không cho_phép phân_phối lại thương_mại Ngày 19 1 1992 bài đăng đầu_tiên tới nhóm tin_tức mới alt os linux đã được đăng_tải Ngày 31 3 1992 nhóm tin được đổi tên thành comp os linux Việc Linux là một hạt_nhân nguyên khối chứ không phải là một microkernel là chủ_đề của cuộc tranh_luận giữa Andrew_S_Tanenbaum người đã tạo ra MINIX và Torvalds_Cuộc thảo_luận này được gọi là cuộc tranh_luận Tanenbaum_Torvalds và bắt_đầu vào năm 1992 trên nhóm thảo_luận Usenet comp os minix như một cuộc tranh_luận chung về Linux và kiến_trúc hạt_nhân Tanenbaum lập_luận rằng microkernel vượt_trội hơn so với hạt_nhân nguyên khối và do_đó Linux đã lỗi_thời Không giống như các hạt_nhân nguyên khối truyền_thống trình điều_khiển thiết_bị trong Linux có_thể dễ_dàng được cấu_hình dưới dạng các mô đun hạt_nhân có_thể tải và được tải hoặc không tải trong khi chạy hệ_thống Chủ_đề này đã được xem_lại vào ngày 9 tháng 5 năm 2006 và vào ngày 12 tháng 5 năm 2006 Tanenbaum đã viết một tuyên_bố về quan_điểm Tháng 3 năm 1992 phiên_bản 0 xx cuối_cùng của Linux kernel được phát_hành Linux version 0 95 là phiên_bản đầu_tiên có khả_năng chạy X vì Hệ_thống X Window đã được port sang Linux_Bước nhảy lớn này được thể_hiện trong số_hiệu phiên_bản từ 0 1x đến 0 9x do kỳ_vọng phiên_bản 1 0 mà không có những phần thiếu_sót lớn sắp xảy ra Tuy_nhiên điều này đã được chứng_minh là sai và từ năm 1993 đến đầu năm 1994 15 phiên_bản phát_triển của phiên_bản 0 99 đã ra_mắt Ngày 14 tháng 3 năm 1994 phiên_bản chính_thức đầu_tiên của Linux kernel được phát_hành Linux kernel 1 0 0 có 176 250 dòng lệnh Linux kernel 1 0 0 đã khởi_động một hệ_thống đánh_số phiên_bản v x y tiêu_chuẩn cho kernel trong đó x đại_diện cho một phiên_bản chính Các bản phát_hành số_lẻ là để thử_nghiệm và phát_triển Vào thời_điểm đó chỉ có các phiên_bản được đánh_số chẵn là phát_hành sản_xuất Chữ y được tăng lên khi các bản vá nhỏ được phát_hành trong phiên_bản chính Vào tháng 3 năm 1995 Linux kernel 1 2 0 đã được phát_hành với 310 950 dòng mã Sau phiên_bản kernel v1 3 Torvalds đã quyết_định rằng đã có đủ các thay_đổi đối_với nhân Linux để đảm_bảo việc phát_hành phiên_bản mới Phiên_bản 2 0 0 của Linux kernel được phát_hành ngày 9 tháng 6 năm 1996 Trái_ngược với Unix tất_cả mã nguồn của Linux kernel có sẵn miễn_phí bao_gồm trình điều_khiển thư_viện runtime và các công_cụ phát_triển Thành_công ban_đầu của nhân Linux được thúc_đẩy bởi sự hỗ_trợ của các lập_trình_viên và người thử_nghiệm trên toàn thế_giới Bằng cách cấu_trúc nhân Linux theo các tiêu_chuẩn POSIX nó tương_thích với một loạt các phần_mềm và ứng_dụng miễn_phí đã được phát_triển cho các trường đại_học Các nhà_phát_triển đóng_góp cho nhân Linux đã nghĩ rằng điều quan_trọng là hạt_nhân mà Torvald đã viết cho các PC của Intel hỗ_trợ các kiến_trúc phần_cứng khác nhau Hiện_nay hạt_nhân Linux có_thể chạy trên các CPU từ Intel 80386 80486 80686 Digital_Equipment_Corporation_Alpha Motorola MC680x0 and PowerPC_Silicon_Graphics_MIPS và Sun_Microsystems_SPARC_Thông qua một trình giả_lập FPU tích_hợp nhân Linux thậm_chí có_thể chạy trên các kiến_trúc phần_cứng thiếu bộ đồng xử_lý toán_học dấu_phẩy_động Các nhóm nhà_phát_triển được thành_lập cho các kiến_trúc khác nhau và với việc phát_hành Linux kernel phiên_bản 2 0 các nguồn của kernel bao_gồm tất_cả các thành_phần để cấu_hình kernel cho các kiến_trúc khác nhau trước khi biên_dịch nó Làm cho nhân Linux tương_thích với các hệ_thống file khác nhau cũng được ưu_tiên Nhân_Linux có_thể vận_hành các hệ_thống tệp đã được định_dạng cho Minix_Xenix hoặc System_V trong khi định_dạng umsdos thậm_chí cho_phép Linux được cài_đặt trong phân_vùng MS DOS Vào tháng 12 năm 1999 các bản vá máy_tính lớn của IBM cho 2 2 13 đã được xuất_bản cho_phép nhân Linux được sử_dụng trên các máy cấp doanh_nghiệp Tháng 12 năm 2003 với việc phát_hành phiên_bản kernel 2 6 0 2 6 0 đã coi các hạt_nhân Linux ổn_định đến mức ông bắt_đầu chu_trình phát_hành 2 6 x y Mỗi bản phát_hành 2 6 là một hạt_nhân để sản_xuất các bản phát_hành phát_triển được chỉ_định bằng rc release candidate được gắn vào số_hiệu phiên_bản Các bản phát_hành kernel ổn_định 2 6 bắt_đầu được phát_hành theo lịch_trình đều_đặn cứ sau 2 tháng 3 cho đến 2 6 39 tháng 5 năm 2011 Chu_kỳ phát_hành ngắn hơn là kết_quả của các cuộc thảo_luận giữa các nhà_phát_triển kernel về sơ_đồ phát_hành và phiên_bản năm 2004 Để đáp lại việc thiếu một nhánh ổn_định nơi mọi người có_thể điều_phối bộ sưu_tập sửa lỗi như_vậy vào tháng 12 năm 2005 Adrian_Bunk tuyên_bố rằng anh ta sẽ tiếp_tục phát_hành hạt_nhân 2 6 16 y khi nhóm ổn_định chuyển sang 2 6 17 Ông cũng bao_gồm một_số cập_nhật trình điều_khiển làm cho việc bảo_trì loạt 2 6 16 rất giống với các quy_tắc cũ để bảo_trì một loạt ổn_định như 2 4 Kể từ đó nhóm ổn_định đã được thành_lập và nó sẽ tiếp_tục cập_nhật các phiên_bản kernel với các sửa lỗi Vào tháng 10 năm 2008 Adrian_Bunk tuyên_bố rằng ông sẽ duy_trì 2 6 27 trong một_vài năm để thay_thế 2 6 16 Đội_ngũ ổn_định đã lên ý_tưởng và tính_toán năm 2010 họ tiếp_tục duy_trì phiên_bản đó và phát_hành các bản sửa lỗi cho nó ngoài_ra còn có các bản sửa lỗi khác Andrew_Morton quyết_định tái_sử_dụng cây mm của mình từ quản_lý bộ_nhớ để làm đích cho tất_cả các mã mới và thử_nghiệm Vào tháng 9 năm 2007 Morton quyết_định ngừng duy_trì cây này Vào tháng 2 năm 2008 Stephen_Rothwell đã tạo ra cây linux next để phục_vụ như là một nơi mà các bản vá nhằm mục_đích được hợp_nhất trong chu_kỳ phát_triển tiếp_theo được tập_hợp lại Một_số nhà bảo_trì hệ_thống con cũng sử_dụng hậu_tố next cho các cây có chứa mã được gửi để đưa vào chu_kỳ phát_hành tiếp_theo phiên_bản đang phát_triển của nhân Linux được giữ trong một nhánh không ổn_định có tên linux next Mã nguồn nhân Linux được bảo_trì mà không cần sự trợ_giúp của hệ_thống quản_lý mã nguồn tự_động SCM chủ_yếu là do Torvalds không thích các hệ_thống SCM tập_trung Năm 2002 phát_triển nhân Linux đã chuyển sang BitKeeper một hệ_thống SCM đáp_ứng các yêu_cầu kỹ_thuật của Torvalds_BitKeeper đã được cung_cấp miễn_phí cho Torvalds và một_số người khác miễn_phí nhưng không phải là phần_mềm tự_do đây là một nguồn gây tranh_cãi Hệ_thống này đã cung_cấp một_số khả_năng tương_tác với các hệ_thống SCM miễn_phí như CVS và Subversion_Tháng 4 năm 2005 Vào tháng 4 năm 2005 những nỗ_lực dò ngược hệ_thống BitKeeper của Andrew_Tridgell đã khiến BitMover công_ty duy_trì BitKeeper ngừng hỗ_trợ cộng_đồng phát_triển Linux_Đáp lại Torvalds và những người khác đã viết một hệ_thống kiểm_soát mã nguồn mới cho mục_đích này được gọi là Git_Hệ_thống mới được viết trong vòng vài tuần và trong hai tháng bản phát_hành hạt_nhân chính_thức đầu_tiên được thực_hiện bằng Git_Năm 2008 Greg_Kroah_Hartman nói rằng từ năm 2005 hơn 3 700 nhà_phát_triển các nhân_từ hơn 200 công_ty khác nhau đã có đóng_góp vào kernel Kỷ_niệm 20 năm nhân Linux được Torvalds tổ_chức vào tháng 7 năm 2011 với việc phát_hành phiên_bản kernel 3 0 0 Mặc_dù nó không có thay_đổi công_nghệ lớn khi so_sánh với Linux 2 6 39 Linux_Foundation đã kỷ_niệm 20 năm hạt_nhân trong phiên_bản 2011 của nghiên_cứu phát_triển hạt_nhân của họ Kernel 3 0 có 15 triệu dòng lệnh và hơn 1 300 nhà_phát_triển các nhân có đóng_góp cho phiên_bản này của nhân Linux_Các nhà_phát_triển tình_nguyện đóng_góp 16 tất_cả thay_đổi của nhân Linux vào năm 2011 Những thay_đổi khác đến từ những nhà_phát_triển phần_mềm chuyên_nghiệp những người được các công_ty thuê để gửi mã cho kernel Năm 2011 các nhà_phát_triển Red_Hat đã đóng_góp 10 các thay_đổi được thực_hiện cho kernel doanh_nghiệp đóng_góp lớn thứ hai là Intel tiếp_theo là IBM và Novell_Mặc dù lúc đó Nokia đã từ_bỏ hệ_điều_hành cho điện_thoại thông_minh dựa trên nhân Linux của mình là MeeGo nhưng năm 2011 các nhà_phát_triển Nokia vẫn đóng_góp nhiều mã cho nhân Linux hơn so với các nhà_phát_triển được Google thuê đã phát_hành Android vào năm 2007 và Chrome_OS vào năm 2009 Đến năm 2011 Microsoft dao_động như là doanh_nghiệp đóng_góp nhiều thứ 17 cho hạt_nhân Các nhà_phát_triển của nó đã lần đầu_tiên bắt_đầu đóng_góp cho kernel vào năm 2009 để cải_thiện hiệu_năng của các máy ảo Linux chạy trên trình ảo_hoá Windows_Hyper_V_Các hạt_nhân ổn_định 3 x y đã được phát_hành cho đến 3 19 trong tháng 2 năm 2015 với các phiên_bản phát_triển mang ký_hiệu rc Để giải_thích cho bản phát_hành bản vá đặc_biệt thường_xuyên series v3 của kernel đã thêm một chữ_số thứ tư vào đánh_số phiên_bản tháng 4 năm 2015 Torvalds đã phát_hành phiên_bản kernel 4 0 Vào tháng 2 năm 2015 nhân Linux đã nhận được sự đóng_góp của gần 12 000 lập_trình_viên từ hơn 1 200 công_ty bao_gồm một_số nhà_cung_cấp phần_mềm và phần_cứng lớn nhất thế_giới Phiên_bản 4 1 của nhân Linux được phát_hành vào tháng 6 năm 2015 chứa hơn 19 5 triệu dòng mã được đóng_góp bởi gần 14 000 lập_trình_viên Phổ_biến Các bản phân_phối Linux đóng_gói nhân Linux với các ứng_dụng chương_trình và gói ứng_dụng Unix chịu trách_nhiệm cho sự phổ_biến ngày_càng tăng của hệ_điều_hành Linux với người dùng Sự phổ_biến của hệ_điều_hành Android bao_gồm nhân Linux đã khiến hạt_nhân này trở_thành lựa_chọn phổ_biến nhất cho các thiết_bị di_động cạnh_tranh với cơ_sở được cài_đặt của tất_cả các hệ_điều_hành khác Nhiều bộ định_tuyến cũng sử_dụng nhân Linux cũng như nhiều loại thiết_bị nhúng khác chẳng_hạn như smart TVs set top boxes và webcams Nhiều bản phân_phối Linux trên máy_tính_để_bàn bao_gồm cả nhân Linux tồn_tại nhưng tỷ_lệ sử_dụng của các bản phân_phối Linux thấp so với các hệ_điều_hành khác Tính đến tháng 11 2017 tất_cả 500 siêu máy_tính mạnh nhất thế_giới đều chạy Linux_Kiến trúc Nhân_Linux là một thiết_kế nguyên khối và mô đun hoá có_thể nạp vào hay gỡ bỏ các kernel mô đun trong lúc đang chạy hỗ_trợ hầu_hết các tính_năng chỉ có trên nhân mã nguồn đóng của các hệ_điều_hành không tự_do Từ giờ trở đi bài viết này sử_dụng các thuật_ngữ của các hệ_điều_hành Unix và tương_tự được đề_cập trong các Man page cẩm_nang chính_thức Các số đằng sau câu_lệnh giao_diện hay các tính_năng khác chỉ_định nó thuộc thành_phần nào của nhân ví_dụ là một lời gọi hệ_thống còn là một wrapper trong userspace Danh_sách sau đây và các phần tiếp_theo mô_tả tổng_quan không đầy_đủ về thiết_kế kiến_trúc Linux và một_số tính_năng đáng chú_ý của nó BULLET Tính_toán tương tranh và thậm_chí thực_thi các tiến_trình song_song trên các hệ_thống SMP và NUMA nếu có đủ số nhân CPU cho các tác_vụ đã sẵn_sàng BULLET Cho_phép lựa_chọn và cấu_hình hàng trăm tính_năng và trình điều_khiển trong nhân bằng cách sử_dụng một trong các lệnh trước khi biên_dịch kernel thay_đổi các tham_số trong kernel trước khi khởi_động thông_qua GRUB menu và tinh_chỉnh cách vận_hành của kernel trong lúc chạy sử_dụng giao_diện tới BULLET Cho_phép cấu_hình và thay đối các chính_sách của trình lập lịch tác_vụ thông_qua và các lời gọi hệ_thống cho_phép đa_nhiệm ưu_tiên trong chế_độ người dùng và trong kernel từ phiên_bản 2 6 trở đi Completely_Fair_Scheduler_CFS là trình lập lịch mặc_định kể từ 2007 sử_dụng một cây đỏ_đen để tìm_kiếm thêm vào và xoá thông_tin tiến_trình với độ phức_tạp của thời_gian chạy thuật_toán là O log n với n là số tác_vụ có_thể chạy BULLET Quản_lý bộ_nhớ nâng cao với bộ_nhớ ảo phân trang BULLET Giao_tiếp liên tiến_trình và đồng_bộ_hoá BULLET Một hệ_thống file ảo trên vài hệ_thống file thực ext4 Btrfs_XFS_JFS FAT32 v v BULLET Trình lập lịch I O cấu_hình được lời gọi hệ_thống để thay_đổi tham_số của thiết_bị trong các file đặc_biệt tuy_nhiên nó không phải lời gọi chuẩn bởi có nhiều thiết_bị khác nhau I O không đồng_bộ của POSIX tuy_nhiên do khả_năng mở_rộng quy_mô kém trong đa_luồng người ta phải tạo ra các lời gọi hệ_thống của riêng Linux_BULLET_Ảo_hoá cấp_độ hệ_điều_hành với Linux_VServer paravirtualization và ảo_hoá với trợ_giúp phần_cứng với KVM hoặc Xen và sử_dụng QEMU để giả_lập phần_cứng Trên hypervisor Xen_Linux kernel hỗ_trợ biên_dịch các bản phân_phối Linux như OpenSuSE_Leap v v gọi là Dom0 các server máy ảo chủ cung_cấp môi_trường quản_lý cho các máy ảo khách của người dùng DomU_BULLET_Ảo_hoá I O với VFIO và SR IOV Virtual function I O VFIO cung_cấp truy_cập trực_tiếp vào thiết_bị từ userspace trong một môi_trường bảo_vệ bộ_nhớ nghiêm_ngặt IOMMU Với VFIO một máy ảo khách có_thể truy_cập trực_tiếp vào phần_cứng trên server máy ảo chủ Kỹ_thuật này cải_thiện hiệu_năng so với Ảo_hoá toàn_phần và Paravirtualization_Tuy nhiên với VFIO các thiết_bị không_thể được chia_sẻ giữa các máy ảo khách Single_Root_I_O Virtualization_SR_IOV kết_hợp hiệu_năng của VFIO với khả_năng chia_sẻ thiết_bị giữa các máy ảo khách nhưng nó đòi_hỏi phần_cứng phải có khả_năng hiển_thị trong các máy ảo dưới dạng các thiết_bị khác nhau BULLET Các cơ_chế bảo_mật để kiểm_soát truy_cập tuỳ quyền và bắt_buộc SELinux_AppArmor_POSIX_ACLs v v BULLET Một_số loại giao_thức truyền_thông phân tầng bao_gồm cả Internet protocol suite BULLET Đa_xử_lý không đối_xứng thông_qua hệ_thống RPMsg_Trình điều_khiển thiết_bị và phần mở_rộng kernel chạy trong không_gian kernel ring 0 trong nhiều kiến_trúc CPU với toàn_quyền truy_cập vào phần_cứng mặc_dù một_số ngoại_lệ chạy trong không_gian người dùng ví_dụ hệ_thống file dựa trên FUSE CUSE và các phần của UIO Hơn_nữa X Window và Wayland các hệ_thống cửa_sổ và các giao_thức máy_chủ hiển_thị mà hầu_hết mọi người sử_dụng với Linux không chạy trong kernel Không giống như các hạt_nhân nguyên khối tiêu_chuẩn trình điều_khiển thiết_bị dễ_dàng được cấu_hình dưới dạng các mô đun và được tải hoặc không tải trong khi hệ_thống đang chạy Ngoài_ra driver có_thể bị ngắt_quãng trong một_số điều_kiện nhất_định tính_năng này đã được thêm vào để xử_lý các ngắt phần_cứng một_cách chính_xác và để hỗ_trợ tốt hơn cho đa_xử_lý đối_xứng Theo lựa_chọn nhân Linux không có giao_diện nhị_phân ứng_dụng ổn_định cho các driver Phần_cứng cũng được thể_hiện trong hệ_thống phân_cấp file Giao_diện trình điều_khiển thiết_bị với các ứng_dụng người dùng thông_qua một mục trong thư_mục hoặc Thông_tin tiến_trình cũng được ánh xạ tới hệ_thống file thông_qua thư_mục Giao_diện Linux là một hệ_điều_hành giống UNIX và nhắm tới việc tương_thích với POSIX và Single_UNIX_Specification_Ngoài ra nó còn cung_cấp các lời gọi hệ_thống và giao_diện khác của riêng mình Một đoạn mã muốn được thêm vào kernel chính_thức phải tuân theo một_số quy_tắc về việc cấp phép Giao_diện nhị_phân ứng_dụng ABI của Linux nằm giữa kernel và không_gian người dùng user space có bốn mức_độ ổn_định ổn_định testing lỗi_thời và bị xoá_bỏ tuy_nhiên các lời gọi hệ_thống không bao_giờ được phép thay_đổi vì điều đó có_thể làm hỏng các chương_trình user space sử_dụng chúng Các Loadable kernel module LKM được thiết_kế không_thể phụ_thuộc vào một ABI ổn_định Do đo chúng phải luôn được biên_dịch lại mỗi khi có một kernel mới được cài_đặt vào hệ_thống nếu không sẽ không tải được chúng Các driver đã có sẵn như là một phần trọng_yếu trong tệp thực_thi của kernel gọi_là vmlinux được liên_kết tĩnh trong quá_trình biên_dịch Ngoài_ra không có sự đảm_bảo nào về tính ổn_định của các API trong kernel vì_vậy mã nguồn của driver cũng như các hệ_thống trong kernel phải được cập_nhật thường_xuyên Bất_kỳ lập_trình_viên nào thay_đổi một API cũng được yêu_cầu phải sửa tất_cả các code bị ảnh_hưởng API giữa kernel và người dùng Tập_hợp API của kernel liên_quan đến giao_diện viết cho ứng_dụng người dùng về cơ_bản bao_gồm các lời gọi hệ_thống của UNIX và các lời gọi của riêng Linux_Một lời gọi hệ_thống là một điểm vào bên trong kernel Ví_dụ trong các lời gọi riêng của Linux có một họ các lời gọi là Hầu_hết các mở_rộng phải được bật thông_qua macro codice _ 1 trong một header file hoặc trong lúc biên_dịch chương_trình ứng_dụng Lời gọi hệ_thống chỉ được thực_hiện bằng cách sử_dụng các lệnh bằng hợp ngữ cho_phép chuyển từ chế_độ người dùng không đặc_quyền lên chế_độ kernel đặc_quyền trong ring 0 Vì_vậy thư_viện C chuẩn libC có tác_dụng như một wrapper của các lời gọi hệ_thống trong đó các hàm C chỉ khi cần_thiết mới vào bên trong kernel để thực_hiện lời gọi thay cho chương_trình gọi nó Đối_với các lời gọi không có trong libC ví_dụ như fast user mutex futex thư_viện cung_cấp hàm cho_phép thực_hiện thẳng lời gọi đó Các hệ_thống file giả ví_dụ như sysfs hay procfs và các file đặc_biệt như codice _ 2 codice _ 3 hay codice _ 4 v v là một_cách trừu_tượng_hoá các thiểt bị phần_cứng vật_lý hoặc thiết_bị phần_mềm ABI giữa kernel và người dùng Có sự khác_biệt giữa hàng trăm hệ_điều_hành Linux khác nhau do_đó các tập thực_thi nhị phân được biên_dịch hợp dịch assembly hay liên_kết để chạy trên một kiến_trúc máy_tính ISA cụ_thể thường không_thể chạy được trên các bản phân_phối Linux khác nhau Lý_do chủ_yếu là cấu_hình riêng của bản phân_phối hay các bản vá của kernel hoặc khác_biệt trong thư_viện của hệ_thống dịch_vụ daemon hệ_thống file hay biến môi_trường Tiêu_chuẩn chính liên_quan đến vấn_đề tương_thích của các tệp nhị phân và ứng_dụng trong các bản phân_phối là Linux_Standard_Base_LSB Tuy_nhiên LSB không_chỉ đề_cập đến kernel mà cả các môi_trường desktop như thư_viện X và Qt những thứ không liên_quan lắm đến kernel LSB phiên_bản 5 dựa trên vài tiêu_chuẩn và bản dự_thảo như POSIX SUS X Open_File_System_Hierarchy FHS v v Các thành_phần phần_lớn liên_quan đến kernel của LSB gọi là General_ABI gABI đặc_biệt là System_V_ABI và Executable and Linking_Format_ELF và Processor_Specific_ABI psABI ví_dụ như Core_Specification for X86 64 Tiêu_chuẩn ABI để các chương_trình x 86 _ 64 thực_hiện lời gọi hệ_thống là nạp mã_số lời gọi vào thanh ghi rax và các tham_số vào các thanh ghi rdi rsi rdx r10 r8 và r9 sau đó thực_thi lệnh hợp ngữ syscall API nội_bộ kernel Có vài API nội_bộ được sử_dụng giữa các hệ_thống trong kernel Một_số chỉ truy_cập được bên trong hệ_thống con ngoài_ra có một tập_hợp khá ít_ỏi các symbol bao_gồm các biến hàm và cấu_trúc được xuất ra cho các module có_thể tải động ví_dụ các driver được tải khi yêu_cầu bằng cách thêm vào các macro hoặc được dùng riêng cho các module có giấy_phép GPL Linux còn cung_cấp các API nội_bộ cho_phép tương_tác với các cấu_trúc dữ_liệu như danh_sách liên_kết cây radix cây đỏ_đen và hàng đợi hay thực_hiện các hành_động thông_thường như sao_chép dữ_liệu trong user space cấp_phát bộ_nhớ in ra lịch_trình hệ_thống v v được ổn_định kể từ phiên_bản 2 6 Các API nội_bộ bao_gồm các thư_viện cung_cấp các dịch_vụ cấp thấp cho các trình điều_khiển thiết_bị phải kể đến BULLET Giao_diện SCSI một giao_thức peer to peer cho các thiết_bị lưu_trữ sử_dụng USB SATA SAS Fibre_Channel_FireWire_ATAPI và libATA thư_viện hỗ_trợ các thiết_bị và máy_chủ sử_dụng SATA BULLET Direct_Rendering_Manager_DRM và Kernel_Mode_Setting_KMS giao_diện tới GPU và hỗ_trợ nhu_cầu sử_dụng phần_cứng 3D hiện_đại và để chọn độ_phân_giải màu và tốc_độ refresh hiển_thị BULLET Bộ đệm DMA DMA BUF để chia_sẻ bộ đệm DMA giữa các driver và các hệ_thống khác BULLET Video4Linux dành cho việc thu lại video BULLET Advanced_Linux_Sound_Architecture ALSA dành cho card âm_thanh BULLET New_API cho NIC BULLET mac80211 và cfg80211 cho các NIC không giây ABI nội_bộ kernel Các nhà_phát_triển Linux chọn cách không bảo_trì các ABI ổn_định bên trong kernel Các module được biên_dịch cho một phiên_bản nhất_định không_thể nạp được vào phiên_bản khác nếu không được biên_dịch lại cho_dù mã nguồn của API nội_bộ kernel không thay_đổi Nếu chúng bị thay_đổi thì mã nguồn module phải được viết lại Phát_triển Cộng_đồng nhà_phát_triển Tính đến năm 2007 sự phát_triển của hạt_nhân đã chuyển từ top 20 nhà_phát_triển tích_cực nhất viết 80 mã thành top 30 viết 30 mã với các nhà_phát_triển hàng_đầu dành nhiều thời_gian xem_xét thay_đổi hơn Các nhà_phát_triển cũng có_thể được phân_loại theo liên_kết trong năm 2007 các nhóm hàng_đầu là không rõ trong khi đứng đầu nhóm doanh_nghiệp là Red_Hat với 12 đóng_góp và những người nghiệp_dư được biết ở mức 3 9 Những thay_đổi về hạt_nhân được thực_hiện trong năm 2007 đã được gửi bởi hơn 1900 nhà_phát_triển có_thể là một đánh_giá thấp đáng_kể bởi_vì các nhà_phát_triển làm_việc theo nhóm thường được tính là một Nó thường được giả_định rằng cộng_đồng các nhà_phát_triển hạt_nhân Linux bao_gồm 5000 hoặc 6000 thành_viên Cập_nhật từ 2016 Linux_Kernel_Development_Report do Linux_Foundation phát_hành bao_gồm giai_đoạn từ 3 18 tháng 12 năm 2014 đến 4 7 tháng 7 năm 2016 Khoảng 1500 nhà_phát_triển đã đóng_góp cho mỗi bản phát_hành từ khoảng 200 250 công_ty trên mỗi bản phát_hành 30 nhà_phát_triển hàng_đầu đã đóng_góp hơn 16 mã Trong khối doanh_nghiệp những công_ty đóng_góp nhiều nhất là Intel 12 9 và Red_Hat 8 0 vị_trí thứ_ba và thứ tư được tổ_chức bởi danh_mục không 7 7 và không xác_định 6 8 Quá_trình phát_triển Một nhà_phát_triển muốn thay_đổi hạt_nhân Linux bắt_đầu bằng việc phát_triển và thử_nghiệm sự thay_đổi đó Tuỳ_thuộc vào mức_độ thay_đổi đáng_kể và số_lượng hệ_thống con mà nó thay_đổi mà thay_đổi sẽ bao_gồm một bản vá hoặc nhiều bản vá Trong trường_hợp của một hệ_thống con duy_nhất được duy_trì bởi một người bảo_trì duy_nhất các bản vá này được gửi dưới dạng e mail đến người duy_trì hệ_thống con với danh_sách gửi thư thích_hợp trong Cc_Người duy_trì và độc_giả của danh_sách gửi thư sẽ xem_xét các bản vá và cung_cấp phản_hồi Khi quá_trình xem_xét kết_thúc người duy_trì chấp_nhận các bản vá lỗi trong cây hạt_nhân của mình Nếu những thay_đổi này là sửa lỗi được coi là đủ quan_trọng yêu_cầu kéo bao_gồm các bản vá sẽ được gửi đến Linus_Torvalds trong vòng vài ngày Nếu không yêu_cầu kéo sẽ được gửi đến Linus_Torvalds trong cửa_sổ hợp_nhất tiếp_theo Cửa_sổ hợp_nhất thường kéo_dài hai tuần và bắt_đầu ngay sau khi phát_hành phiên_bản hạt_nhân trước đó Linus_Torvalds là nhân_tố cuối_cùng không_chỉ qua những thay_đổi được chấp_nhận vào nhân Linux mà_còn hơn những người có_thể trở_thành một người bảo_trì Các nhà bảo_trì hạt_nhân giữ vai_trò của họ trừ khi họ tự_nguyện đóng vai_trò của họ Không có ví_dụ nào được biết về các nhà bảo_trì hạt_nhân đã được yêu_cầu từ_bỏ Ngoài_ra không có ví_dụ nào được biết đến về trình bảo_trì hạt_nhân đã bị chỉ_trích vì kiểu tương_tác của cô ấy với các nhà_phát_triển của Linus_Điều này mang đến cho người bảo_trì một lượng năng_lượng đáng_kể Mặc_dù văn_hoá trong cộng_đồng phát_triển hạt_nhân đã được cải_thiện qua nhiều năm cộng_đồng phát_triển hạt_nhân có tiếng_tăm đôi_khi rất thô_lỗ Các nhà_phát_triển cảm_thấy bị đối_xử không công_bằng có_thể báo_cáo điều này với Linux_Foundation s Technical_Advisory_Board Một số_thành_viên cộng_đồng hạt_nhân không đồng_ý với văn_hoá thảo_luận hiện_tại Ngôn_ngữ_lập_trình Linux được viết bằng một phiên_bản của ngôn_ngữ_lập_trình C hỗ_trợ bởi GCC đã giới_thiệu một_số phần mở_rộng và thay_đổi cho tiêu_chuẩn C cùng với một_số phần ngắn viết bằng hợp ngữ trong cú_pháp AT T style của GCC cho kiến_trúc đích Bởi_vì sự hỗ_trợ mở_rộng của C mà nó được viết GCC trong một thời_gian dài là trình biên_dịch có_thể dịch được đúng hạt_nhân Linux_Nhiều ngôn_ngữ khác được sử_dụng trong nhiều cách chủ_yếu liên_quan đến quá_trình biên_dịch Bao_gồm Perl_Python và nhiều loại shell scripting Sự tương_thích với các trình biên_dịch GCC là trình biên_dịch mặc_định cho nguồn nhân Linux_Năm 2014 Intel ttuyên bố đã sửa_đổi kernel để trình biên_dịch C của họ cũng có khả_năng biên_dịch hạt_nhân Có một báo_cáo thành_công như_vậy trong năm 2009 với phiên_bản kernel đã được sửa_đổi 2 6 22 Từ năm 2010 nỗ_lực đã được tiến_hành để xây_dựng nhân Linux với Clang một trình biên_dịch thay_thế cho ngôn_ngữ C kể từ ngày 12 tháng 4 năm 2014 kernel chính_thức gần như có_thể được biên_dịch bằng Clang_Dự án dành riêng cho nỗ_lực này được đặt tên là LLVMLinux theo cơ_sở_hạ_tầng trình biên_dịch LLVM mà Clang được xây_dựng LLVMLinux không nhằm mục_đích phân nhánh hạt_nhân Linux hoặc LLVM do_đó đây là một siêu dự_án bao_gồm các bản vá cuối_cùng được gửi cho các dự_án ngược dòng Bằng cách cho_phép nhân Linux được Clang biên_dịch trong số các ưu_điểm khác được biết đến với khả_năng biên_dịch nhanh hơn so với GCC các nhà_phát_triển nhân có_thể được hưởng lợi từ quy_trình làm_việc nhanh hơn do thời_gian biên_dịch ngắn hơn Xung_đột cộng_đồng phát_triển Đã có một_số xung_đột đáng chú_ý giữa các nhà_phát_triển nhân Linux_Ví dụ về những xung_đột đó là BULLET Ngày 10 tháng 7 năm 2007 Con Kolivas tuyên_bố rằng ông sẽ ngừng phát_triển cho nhân Linux_Thảo luận về lý_do của mình trong một cuộc phỏng_vấn ông bày_tỏ sự thất_vọng với các khía_cạnh của quy_trình phát_triển nhân chính mà ông cảm_thấy không ưu_tiên đủ cho tương_tác máy_tính_để_bàn ngoài việc hack gây tổn_hại cho sức_khoẻ công_việc và gia_đình BULLET Ngày 28 tháng 7 năm 2009 Alan_Cox đã từ_bỏ vai_trò là người duy_trì lớp TTY sau khi không đồng_ý với Torvalds về phạm_vi công_việc cần_thiết để sửa lỗi trong hệ_thống con đó BULLET Tháng 12 năm 2010 đã có một cuộc thảo_luận giữa nhà bảo_trì SCSI James bottomley và nhà duy_trì SCST Vladislav_Bolkhovitin về việc ngăn xếp mục_tiêu SCSI nào sẽ được đưa vào nhân Linux_SCST hoặc LIO Mặc_dù tại thời_điểm đó SCST được coi là vượt_trội về mặt kỹ_thuật LIO đã được sáp_nhập ngược dòng Điều này làm cho một_số người dùng Linux buồn_bã BULLET Vào ngày 14 tháng 6 năm 2012 Linus_Torvalds đã nói rất rõ rằng ông không đồng_ý với việc NVIDIA phát_hành trình điều_khiển của mình dưới dạng trình điều_khiển nguồn đóng BULLET Ngày 6 tháng 10 năm 2014 Lennart_Poettering đã cáo_buộc Linus_Torvalds dung_túng kiểu thảo_luận thô_lỗ trong danh_sách gửi thư liên_quan đến nhân Linux và là một mô_hình vai_trò xấu BULLET Ngày 5 tháng 3 năm 2015 Christoph_Hellwig đã đệ đơn kiện VMware vì vi_phạm bản_quyền trên nhân Linux_Linus_Torvalds nói rõ rằng ông không đồng_ý với việc này và các ý_định tương_tự bằng cách gọi luật_sư là một bệnh_hoạn Các nhà_phát_triển nhân Linux nổi_bật đã nhận_thức được tầm quan_trọng của việc tránh xung_đột giữa các nhà_phát_triển Trong một thời_gian dài không có quy_tắc ứng_xử nào cho các nhà_phát_triển nhân do sự phản_đối của Linus_Torvalds_Tuy nhiên một Linux_Kernel_Code of Conflict đã được giới_thiệu vào ngày 8 tháng 3 năm 2015 Nó đã được thay_thế vào ngày 16 tháng 9 năm 2018 bởi Code of Conduct dựa trên Giao_ước cộng_tác_viên Contributor_Covenant_Điều này trùng_hợp với một lời xin_lỗi công_khai của Linus và một thông_báo rằng ông đang tạm nghỉ phát_triển nhân Phương_diện luật_pháp Điều_khoản cấp phép Ban_đầu Torvalds phát_hành Linux theo một giấy_phép cấm sử_dụng thương_mại Điều này đã được thay_đổi trong phiên_bản 0 12 bằng cách chuyển sang Giấy_phép Công_cộng GNU GPL Giấy_phép này cho_phép phân_phối và bán các phiên_bản có_thể sửa_đổi và chưa sửa_đổi của Linux nhưng yêu_cầu tất_cả các bản_sao đó phải được phát_hành theo cùng một giấy_phép và được kèm theo mã nguồn tương_ứng hoàn_chỉnh Torvalds đã mô_tả việc cấp phép Linux theo GPL là điều tốt nhất tôi từng làm GPL v3 Linux kernel chỉ được cấp phép rõ_ràng theo phiên_bản 2 của GPL mà không cung_cấp cho người được cấp phép tuỳ chọn bất_kỳ phiên_bản mới hơn đây là một phần mở_rộng GPL phổ_biến Đã có cuộc tranh_luận đáng_kể về việc giấy_phép có_thể được thay_đổi dễ_dàng để sử_dụng các phiên_bản GPL sau_này bao_gồm cả phiên_bản 3 và liệu sự thay_đổi này có đáng mong_muốn hay không Bản_thân Torvalds đã chỉ_định cụ_thể khi phát_hành phiên_bản 2 4 0 rằng mã riêng của ông chỉ được phát_hành trong phiên_bản 2 Tuy_nhiên các điều_khoản của trạng_thái GPL rằng nếu không có phiên_bản nào được chỉ_định thì có_thể sử_dụng bất_kỳ phiên_bản nào và Alan_Cox chỉ ra rằng rất ít người đóng_góp Linux khác đã chỉ_định một phiên_bản cụ_thể của GPL Tháng 9 2006 một cuộc khảo_sát với 29 lập_trình_viên hạt_nhân chính đã chỉ ra rằng 28 người thích GPLv2 hơn dự_thảo hiện_tại của GPLv3 Torvalds nhận_xét Tôi nghĩ rằng một_số người ngoài cuộc tin rằng cá_nhân tôi chỉ là người kỳ_quặc vì tôi đã công_khai không phải là một fan hâm_mộ lớn của GPLv3 Nhóm các nhà_phát_triển hạt_nhân cao_cấp này bao_gồm Linus_Torvalds_Greg_Kroah Hartman và Andrew_Morton đã bình_luận trên các phương_tiện truyền_thông đại_chúng về sự phản_đối của họ đối_với GPLv3 Họ đã đề_cập đến các điều_khoản liên_quan đến DRM tivoization bằng_sáng_chế các hạn_chế bổ_sung và cảnh_báo Balkanisation của Open_Source_Universe của GPLv3 Linus_Torvalds người quyết_định không áp_dụng GPLv3 cho nhân Linux đã nhắc lại những lời chỉ_trích của mình thậm_chí nhiều năm sau đó Loadable kernel modules Cuộc tranh_luận liệu các loadable kernel modules LKMs có được coi là tác_phẩm phái_sinh theo luật bản_quyền hay không và do_đó nằm trong các điều_khoản của GPL Torvalds đã tuyên_bố niềm tin của mình rằng các LKM chỉ sử_dụng một tập_hợp_con giới_hạn công_khai của các giao_diện kernel đôi_khi có_thể là các tác_phẩm không có nguồn_gốc do_đó cho_phép một_số trình điều_khiển chỉ nhị phân và các LKM khác không được cấp phép theo GPL Một ví_dụ điển_hình cho việc này là việc sử_dụng dma _ buf bởi các trình điều_khiển đồ_hoạ Nvidia độc_quyền dma _ buf là một tính_năng kernel gần đây giống như phần còn lại của kernel nó được cấp phép theo GPL cho_phép nhiều GPU nhanh_chóng sao_chép dữ_liệu vào bộ đệm khung của nhau Một trường_hợp sử_dụng có_thể là Nvidia_Optimus kết_hợp GPU nhanh với GPU tích_hợp Intel trong đó GPU Nvidia ghi vào bộ đệm khung Intel khi nó hoạt_động Nhưng Nvidia không_thể sử_dụng cơ_sở_hạ_tầng này vì nó sử_dụng một phương_tiện kỹ_thuật để thực_thi quy_tắc rằng nó chỉ có_thể được sử_dụng bởi các LKM cũng là GPL đã trả_lời trên LKML từ_chối yêu_cầu từ một trong các kỹ_sư của họ để loại_bỏ thực_thi kỹ_thuật này khỏi API Tuy_nhiên không phải tất_cả những người đóng_góp nhân Linux đều đồng_ý với cách giải_thích này và ngay cả Torvald cũng đồng_ý rằng nhiều LKM là các tác_phẩm có nguồn_gốc rõ_ràng và thực_sự ông viết rằng các mô đun hạt_nhân là dẫn_xuất theo mặc_định Mặt_khác Torvalds cũng đã nói rằng một vùng màu xám nói_riêng giống như một trình điều_khiển ban_đầu được viết cho một hệ_điều_hành khác nghĩa_là rõ_ràng không phải là một tác_phẩm có nguồn_gốc từ Linux_ĐÓ là một khu_vực màu xám and _ that _ is khu_vực mà cá_nhân tôi tin rằng một_số mô đun có_thể được coi là không có nguồn_gốc hoạt_động đơn_giản vì chúng không được thiết_kế cho Linux và không phụ_thuộc vào bất_kỳ hành_vi đặc_biệt nào của Linux_Trình điều_khiển đồ_hoạ độc_quyền đặc_biệt được thảo_luận rất nhiều Cuối_cùng có khả_năng những câu hỏi như_vậy chỉ có_thể được giải_quyết bởi một toà_án Firmware binary blobs Một điểm gây tranh_cãi về cấp phép là việc sử_dụng firmware binary blobs trong Linux kernel để hỗ_trợ một_số thiết_bị phần_cứng Các tệp này thuộc nhiều loại giấy_phép trong đó nhiều tệp bị hạn_chế và mã nguồn cơ_bản chính_xác của chúng thường không được biết Năm 2002 Richard_Stallman đã tuyên_bố tại_sao theo quan_điểm của mình những đốm màu đó làm cho nhân Linux không phải là một phần_mềm miễn_phí và việc phân_phối nhân Linux vi_phạm GPL đòi_hỏi phải có mã nguồn tương_ứng hoàn_chỉnh Năm 2008 Tổ_chức Phần_mềm Tự_do Mỹ Latinh đã khởi_động Linux libre như một dự_án tạo ra một biến_thể hoàn_toàn miễn_phí của nhân Linux mà không có đối_tượng độc_quyền nó được sử_dụng bởi một_số bản phân_phối Linux hoàn_toàn tự_do chẳng_hạn như những bản phân_phối được chứng_nhận bởi Free_Software_Foundation trong khi nó cũng có_thể được sử_dụng trên hầu_hết các bản phân_phối Vào ngày 15 tháng 12 năm 2010 Dự_án Debian đã thông_báo rằng phiên_bản ổn_định tiếp_theo của Debian 6 0 Squeeze sẽ đi kèm với một hạt_nhân loại_bỏ tất_cả các bit phần_mềm không tự_do Chính_sách này tiếp_tục được áp_dụng trong các bản phát_hành Debian ổn_định sau_này Thương_hiệu Linux là thương_hiệu đã đăng_ký của Linus_Torvalds tại Mỹ và một_số quốc_gia khác Đây là kết_quả của một sự_cố trong đó William_Della_Croce_Jr người không tham_gia vào dự_án Linux đã đăng_ký nhãn_hiệu tên và sau đó yêu_cầu tiền bản_quyền để sử_dụng nó Một_số người ủng_hộ Linux đã yêu_cầu tư_vấn pháp_lý và nộp đơn kiện chống lại Della_Croce_Vấn đề đã được giải_quyết vào tháng 8 năm 1997 khi nhãn_hiệu được giao cho Linus_Torvalds_Tranh chấp SCO Đầu năm 2007 SCO đã đệ_trình các chi_tiết cụ_thể về vi_phạm bản_quyền có mục_đích Mặc_dù các tuyên_bố trước đó rằng SCO là chủ_sở_hữu hợp_pháp của 1 triệu dòng mã họ chỉ xác_định 326 dòng mã hầu_hết trong số đó là không bản_quyền Vào tháng 8 năm 2007 toà_án trong vụ Novell đã phán_quyết rằng SCO đã không thực_sự sở_hữu bản_quyền của Unix mặc_dù Toà_án phúc_thẩm thứ mười phán_quyết vào tháng 8 năm 2009 rằng câu hỏi về người sở_hữu bản_quyền vẫn còn đúng cho bồi_thẩm đoàn câu trả_lời Toà_án đã ra phán_quyết ngày 30 tháng 3 năm 2010 có lợi cho Novell_Xem thêm BULLET Hệ_điều_hành BULLET Nhân hệ_điều_hành BULLET Linux_BULLET_Minix_BULLET macOS BULLET Microsoft Windows_Liên kết ngoài BULLET Linux kernel documentation index BULLET Linux kernel man pages BULLET Kernel bugzilla and regressions for each recent kernel version BULLET Kernel_Newbies a source of various kernel related information BULLET Kernel coverage at LWN net an authoritative source of kernel related information BULLET Bootlin s Elixir_Cross_Referencer a Linux kernel source code cross reference

Hạt_nhân Linux

UniKey_UniKey là chương_trình gõ tiếng Việt phổ_biến nhất trên Windows_Phần lõi xử_lý tiếng Việt_UniKey_Input_Engine cũng được sử_dụng trong các chương_trình bàn_phím mặc_định của các hệ_điều_hành Linux_Mac_OS_X và đặc_biệt là tất_cả các thiết_bị dùng iOS iPhone iPad UniKey_Input_Engine có mã nguồn mở theo giấy_phép GNU Giới_thiệu UniKey_UniKey được công_bố lần đầu_tiên vào năm 1999 Ngay từ khi ra_đời UniKey đã được người dùng đón_nhận rất tích_cực nhờ tính đơn_giản tiện_dụng nhanh và đáng tin_cậy UniKey nhanh_chóng trở_thành chương_trình gõ tiếng Việt tốt nhất phổ_biến nhất trên Windows_Hiện nay UniKey có_mặt hầu_như trên tất_cả các máy_tính chạy Windows của người Việt_UniKey_Vietnamese_Input Method module chính xử_lý tiếng Việt gồm các phương_pháp gõ thuật_toán chuyển_đổi tiếng Việt trong UniKey được open source từ năm 2001 Bản open source của UniKey chạy trên X Window_Linux được công_bố từ năm 2001 dưới tên x unikey x unikey là một trong những chương_trình gõ tiếng Việt đầu_tiên trên Linux_Từ mã nguồn x unikey UniKey_Input_Engine đã được sử_dụng và tích_hợp vào các bộ_gõ tiếng Việt trên Linux sau_này Bộ_gõ phổ_biến nhất dùng lõi UniKey trên Linux hiện_nay là ibus unikey do Lê_Quốc_Tuấn phát_triển Từ năm 2006 tác_giả UniKey đã cho_phép Apple dùng mã nguồn x unikey trong các sản_phẩm của Apple theo các điều_khoản của giấy_phép The_MIT license Từ phiên_bản Tiger bộ_gõ tiếng Việt có sẵn trên Mac_OS_X đã bắt_đầu dùng lõi UniKey_Đến năm 2010 phiên_bản iOS 4 0 cũng tích_hợp lõi UniKey_Đến nay tất_cả các thiết_bị iPhone iPad đều đang sử_dụng UniKey cho bộ_gõ tiếng Việt có sẵn Tính_năng UniKey hỗ_trợ BULLET Tất_cả các bảng mã phổ_biến BULLET Unicode_TCVN_ABC_BULLET VIQR VNI VPS VISCII BK HCM1 BK HCM2 BULLET Unicode_UTF 8 Unicode_NCR for Web editors BULLET 2 phương_pháp gõ thông_dụng TELEX VNI BULLET Cho_phép tự định_nghĩa kiểu gõ BULLET Cho_phép gõ tắt và định_nghĩa bảng gõ tắt BULLET Chạy trên tất_cả các phiên_bản Windows 10 8 Windows 7 Vista 2000 XP 9x Lịch_sử Sự ra_đời của UniKey_Phạm_Kim_Long cha_đẻ của Unikey bắt_đầu viết một bộ_gõ tiếng Việt với tên gọi TVNBK năm 1994 khi đang là sinh_viên của trường Đại_học Bách_khoa Hà_Nội Ban_đầu TVNBK được viết bằng hợp ngữ cho DOS Giữa những năm 1990 Phạm_Kim_Long đã chuyển_đổi sang môi_trường Windows và đổi tên thành LittleVnKey_Năm 2000 anh phát_hành bộ_gõ mới với tên gọi là Unikey hỗ_trợ nhập liệu Unicode và phát_hành miễn_phí theo giấy_phép GNU GPL Bản nguồn mở của UniKey chạy trên X Window_Linux được công_bố từ năm 2001 dưới tên x unikey x unikey là một trong những chương_trình gõ tiếng Việt đầu_tiên trên Linux_Từ source code x unikey UniKey_Input_Engine đã được sử_dụng và tích_hợp vào các bộ_gõ tiếng Việt trên Linux sau_này Bộ_gõ phổ_biến nhất dùng lõi UniKey trên Linux hiện_nay là ibus unikey do Lê_Quốc_Tuấn phát_triển Từ năm 2006 tác_giả UniKey đã cho_phép Apple dùng mã nguồn x unikey trong các sản_phẩm của Apple theo các điều_khoản của giấy_phép MIT Từ phiên_bản Tiger bộ_gõ tiếng Việt có sẵn trên Mac_OS_X đã bắt_đầu dùng lõi UniKey_Đến năm 2010 phiên_bản iOS 4 0 cũng tích_hợp lõi UniKey_Đến nay tất_cả các thiết_bị iPhone iPad đều đang sử_dụng UniKey cho bộ_gõ tiếng Việt có sẵn Hiện_tại toàn_bộ dự_án bao_gồm các phiên_bản đã phát_hành và mã nguồn của chúng được lưu_trữ tại SourceForge_Đến năm 2013 anh phát_triển thêm bộ_gõ Laban_Key một bộ_gõ tiếng Việt phổ_biến cho 2 nền_tảng thiết_bị di_động iOS và Android Hệ_điều_hành Hỗ_trợ Phiên_bản Unikey mới nhất hiện chỉ hỗ_trợ từ Windows 7 trở lên Các phiên_bản cũ hơn chỉ hỗ_trợ Windows_Vista trở xuống hiện đã được lưu_trữ tại trang dự_án Sourcefouge của Unikey_BULLET_UniKey 3 63 là phiên_bản cuối_cùng hỗ_trợ Windows_NT 4 0 và các Windows cũ hơn BULLET UniKey 4 0 RC2 là phiên_bản cuối_cùng hỗ_trợ Windows 2000 Windows_XP_Windows_Vista BULLET Từ UniKey 4 2 RC1 trở đi chỉ hỗ_trợ từ Windows 7 trở lên Dư_luận Website bị hack Ngày 1 2 2012 quản_trị_viên diễn_đàn CMC InfoSec phát_hiện và thông_báo trên một_số diễn_đàn về bảo_mật về website https unikey org của tác_giả Phạm_Kim_Long đã bị kiểm_soát bởi hacker đã trỏ các đường_dẫn tải phần_mềm Unikey ở trang_web phần_mềm sourceforge net Các file của phần_mềm Unikey được lưu_giữ ở website này cho đến sáng 1 3 2012 đều chứa phần_mềm độc_hại Trojan_Lợi dụng để tấn_công Ngày 4 tháng 12 năm 2019 CMC Cyber_Security_Lab phát_hiện chiến_dịch tấn_công APT mới vào người dùng Việt_Nam bằng cách chèn tập_tin độc_hại vào thư_mục của UniKey_Khi khởi_động Unikey thay_vì chạy tập_tin Windows để phục_vụ hoạt_động của chương_trình kẻ tấn_công đã hiệu_chỉnh chương_trình để đưa chương_trình độc_hại chạy lên trước thay_vì chạy tập_tin Windows_Khiến máy_tính bị nhiễm mã độc có_thể bị thu_thập dữ_liệu và nguy_cơ bị tấn_công bởi các hành_vi nguy_hiểm CMC cảnh_báo người dùng kiểm_tra lại thư_mục chứa tập_tin UniKey và chỉ nên tải phần_mềm từ trang_web chính_thức của phần_mềm Bảo_vệ Nhầm đảm_bảo việc tải về an_toàn không bị Virus người dùng chỉ nên tải về từ trang_chủ Unikey tại https www unikey org hoặc từ trang dự_án của unikey trên sourceforge net tại https sourceforge net projects unikey Từ Unikey 4 3 RC1 tác_giả đã cài chứng_thực chữ_kí số vào tệp_tin chạy của Unikey để đảm_bảo an_toàn Xem thêm BULLET Ibus_BULLET_EVKey_BULLET Vietkey_BULLET_VPSKeys_BULLET xvnkb BULLET Laban_Key_Liên kết ngoài BULLET Website chính_thức BULLET trên Sourceforge net

UniKey

Văn_Tiến_Dũng_Văn_Tiến_Dũng 2 tháng 5 năm 1917 17 tháng 3 năm 2002 bí_danh Lê_Hoài là một vị Đại_tướng Quân_đội nhân_dân Việt_Nam Ông từng là Uỷ_viên Bộ_Chính_trị Tổng_Tham_mưu_trưởng Quân_đội nhân_dân Việt_Nam 1953 1978 Bộ_trưởng Bộ Quốc_phòng 1980 1986 Bí_thư Đảng_uỷ Quân_sự Trung_ương 1984 1986 một trong những tướng_lĩnh danh_tiếng của Việt_Nam Trong chiến_tranh Việt_Nam ông trực_tiếp tham_gia chỉ_đạo các chiến_dịch Đường 9 Nam_Lào năm 1971 chiến_dịch Trị_Thiên năm 1972 Chiến_dịch Tây_Nguyên năm 1975 Tháng 4 năm 1975 ông giữ chức Tư_lệnh Chiến_dịch giải_phóng Sài_Gòn Gia_Định sau đổi tên thành Chiến_dịch Hồ_Chí_Minh Tiểu_sử Đại_tướng Văn_Tiến_Dũng còn có bí_danh là Lê_Hoài sinh ngày 2 tháng 5 năm 1917 tại xã Cổ_Nhuế huyện Từ_Liêm nay là các phường Cổ_Nhuế 1 và Cổ_Nhuế 2 quận Bắc_Từ_Liêm Hà Nội_Nhà nghèo không ruộng_đất mẹ mất sớm cậu bé họ Văn theo cha ra Hà_Nội Sau khi cha đột_ngột qua_đời vào năm cậu được 15 tuổi Văn_Tiến_Dũng đành phải bỏ học ở nhà trợ_giúp cho anh làm nghề thợ_may 17 tuổi Văn_Tiến_Dũng lại ra Hà_Nội làm công cho các xưởng dệt Thanh_Văn_Hàng_Đào sau chuyển sang xưởng Đức Xương_Long_Cự_Chung Hàng Bông_Ông gia_nhập Đảng Cộng_sản Đông_Dương tháng 11 năm 1937 Từ 1939 đến 1944 ông bị thực_dân Pháp bắt giam 3 lần vượt_ngục 2 lần Tháng 11 năm 1939 ông bị Pháp đày đi nhà_tù Sơn_La Hai năm sau trên đường bị địch áp_giải từ Sơn_La về Hà_Nội ông đã trốn thoát Từ tháng 12 năm 1942 đến tháng 3 năm 1943 ông đã hoạt_động dưới danh_nghĩa nhà_sư tại Chùa Bột_Xuyên nay thuộc huyện Mỹ_Đức Hà_Nội Ông từng đảm_nhiệm chức_vụ Bí_thư Đảng_bộ tỉnh Bắc_Ninh Bí_thư Xứ_uỷ Bắc_Kỳ năm 1944 Chính trong thời_kỳ này ông đã làm_quen với Nguyễn_Thị_Kỳ tên khai_sinh là Cái_Thị_Tám cùng hoạt_động cách_mạng và sau đó họ đã trở_thành vợ_chồng Tháng 1 năm 1945 ông bị chính_quyền thực_dân Pháp kết_án tử_hình vắng_mặt Tháng 4 năm 1945 ông được cử làm Uỷ_viên Thường_vụ Uỷ_ban Quân_sự Cách_mạng Bắc_Kỳ_Bộ_Tư lệnh Quân_sự miền Bắc_Đông_Dương được phân_công phụ_trách tổ_chức Chiến_khu Quang_Trung kiêm Bí_thư Khu_uỷ Chiến_khu Quang_Trung_Tháng 8 năm 1945 ông chỉ_đạo vũ_trang giành chính_quyền ở các tỉnh Hoà_Bình Ninh_Bình và Thanh_Hoá Sau Cách_mạng_tháng_Tám năm 1945 ông được giao nhiệm_vụ lập chiến_khu II gồm 8 tỉnh phía tây bắc và tây_nam Bắc_Bộ làm Chính_uỷ Chiến_khu tham_gia Quân_uỷ_Trung_ương Ngày 20 11 1946 ông làm Phó Cục trưởng Cục Chính_trị Tháng 12 năm 1946 ông là Cục trưởng Cục Chính_trị Quân_đội Quốc_gia Việt_Nam nay là Tổng_cục Chính_trị Quân_đội nhân_dân Việt_Nam Phó bí_thư Quân_uỷ_Trung_ương Trong cuộc kháng_chiến chống Pháp ông từng là Đại_đoàn trưởng kiêm Chính_uỷ Đại_đoàn 320 Từ tháng 11 năm 1953 đến tháng 5 năm 1978 ông giữ chức Tổng_Tham_mưu_trưởng Quân_đội nhân_dân Việt_Nam chỉ gián_đoạn một thời_gian ngắn vào năm 1954 khi ông làm Trưởng_đoàn đại_biểu của Bộ_Tổng_Tư_lệnh Quân_đội nhân_dân Việt_Nam trong Uỷ_ban Liên_hiệp đình_chiến thi_hành Hiệp_định Genève về Đông_Dương_Ông được giao trọng_trách chỉ_đạo trực_tiếp nhiều chiến_dịch lớn từ chiến_dịch Đường 9 Nam_Lào 1971 Trị_Thiên 1972 Chiến_dịch Tây_Nguyên 1975 Tháng 4 năm 1975 ông giữ chức Tư_lệnh Chiến_dịch giải_phóng Sài_Gòn Gia_Định sau đổi tên thành Chiến_dịch Hồ_Chí_Minh Từ tháng 5 năm 1978 đến năm 1986 ông được giao nhiệm_vụ làm Phó Bí_thư thứ nhất rồi Bí_thư Quân_uỷ_Trung_ương Từ tháng 2 năm 1980 đến 1986 ông giữ chức Bộ_trưởng Quốc_phòng Năm 1986 tại Đại_hội Đảng_bộ toàn quân ông không được bầu làm Đại_biểu Chính_thức đi dự Đại_hội Đảng toàn_quốc lần thứ VI do_đó không vào được Bộ_Chính_trị và phải rời cương_vị Bộ_trưởng Quốc_phòng Ông từ trần hồi 17h30 ngày 17 3 2002 tại Bệnh_viện Trung_ương Quân_đội 108 ở Hà_Nội hưởng_thọ 85 tuổi Tưởng_nhớ Hà_Nội có đường mang tên ông đoạn nối quốc_lộ 32 và Liên_Xã_Ngoài ra tên ông còn được đặt cho một con đường ở Đà_Nẵng trên địa_bàn phường Hoà_Xuân quận Cẩm_Lệ ở thành_phố Sơn_La ở thành_phố Huế và ở Thành_phố Hồ_Chí_Minh Tác_phẩm BULLET Đại_thắng mùa xuân 1976 BULLET Tuyển_tập Đại_tướng Văn_Tiến_Dũng 4 phần 2007 Gia_đình BULLET Phu_nhân là bà Nguyễn_Thị_Kỳ_BULLET Con trai là Văn_Tiến_Tình sinh năm 1943 được Nhà_nước cử sang Liên_Xô học ngành tên_lửa tham_gia chiến_đấu bảo_vệ Hà_Nội Hải_Phòng là tham_mưu_trưởng trung_đoàn quân_hàm đại_tá năm 1990 nghỉ hưu Liên_kết ngoài BULLET Phỏng_vấn Văn_Tiến_Dũng 1981

Văn_Tiến_Dũng

Đồng_Nai Đồng_Nai là một tỉnh thuộc vùng Đông_Nam_Bộ trên cở sở hợp_nhất 2 tỉnh cũ là Long_Khánh và Biên_Hoà Việt_Nam Đây là tỉnh đông dân thứ 5 cả nước sau Thành_phố Hồ_Chí_Minh Thủ_đô Hà_Nội tỉnh Nghệ_An và tỉnh Thanh_Hoá Địa_lý Vị_trí địa_lý Tỉnh Đồng_Nai nằm trong vùng kinh_tế trọng_điểm Nam_bộ có diện_tích tự_nhiên là 5 907 2 km² Đồng_Nai có toạ_độ từ 1030 03B đến 1134 57 B và từ 10645 30Đ đến 10735 00 Đ có vị_trí địa_lý Vị_trí địa_lý tỉnh đồng_nai BULLET Phía đông giáp tỉnh Bình_Thuận BULLET Phía tây giáp tỉnh Bình_Dương và Thành_phố Hồ_Chí_Minh BULLET Phía nam giáp tỉnh Bà_Rịa_Vũng_Tàu BULLET Phía Đông_Bắc giáp tỉnh Lâm_Đồng BULLET Phía Tây_Bắc giáp Bình_Phước Tỉnh được xem là một cửa_ngõ đi vào vùng kinh_tế trọng_điểm Nam_bộ vùng kinh_tế phát_triển và năng_động nhất cả nước Đồng_thời Đồng_Nai là một trong 4 góc_nhọn của Tứ_giác phát_triển Thành_phố Hồ_Chí_Minh Bình_Dương Bà_Rịa_Vũng_Tàu Đồng_Nai Dân_cư tập_trung phần_lớn ở Biên_Hoà với hơn 1 triệu dân và ở 2 huyện Trảng_Bom Long_Thành Tỉnh_lỵ của Đồng_Nai hiện_nay là thành_phố Biên_Hoà cách Thành_phố Hồ_Chí_Minh 30 km cách Hà_Nội 1 684 km theo đường Quốc_lộ 1 Đây là thành_phố trực_thuộc tỉnh có dân_số đông nhất cả nước với quy_mô dân_số tương_đương với 2 thành_phố trực_thuộc trung_ương là Đà_Nẵng và Cần_Thơ Điều_kiện tự_nhiên Tỉnh Đồng_Nai có địa_hình vùng đồng_bằng và trung_du với những núi sót rải_rác có xu_hướng thấp dần theo hướng bắc_nam với địa_hình tương_đối bằng_phẳng Địa_hình có_thể chia làm các dạng là địa_hình đồng_bằng địa_hình trũng trên trầm_tích đầm lầy biển địa đồi lượn sóng dạng địa_hình núi thấp đất phù_sa đất gley và đất_cát có địa_hình bằng_phẳng nhiều nơi trũng ngập nước quanh_năm Đất đen nâu xám hầu_hết có độ dốc nhỏ hơn 8 đất_đỏ hầu_hết nhỏ hơn 15 Riêng đất tầng mỏng và đá_bọt có độ dốc cao Tỉnh Đồng_Nai có quỹ đất phong_phú và phì_nhiêu Có 10 nhóm đất chính tuy_nhiên theo nguồn_gốc và chất_lượng đất có_thể chia thành 3 nhóm chung gồm các loại đất hình_thành trên đá bazan các loại đất hình_thành trên phù_sa cổ và trên đá_phiến sét các loại đất hình_thành trên phù_sa mới Trong tổng diện_tích tự_nhiên diện_tích đất nông_nghiệp chiếm 49 1 diện_tích đất lâm_nghiệp chiếm 30 4 diện_tích đất chuyên_dùng chiếm 13 diện_tích đất khu dân_cư chiếm 2 1 diện_tích đất chưa sử_dụng chiếm 5 4 Khí_hậu Đồng_Nai là khí_hậu nhiệt_đới gió_mùa có hai mùa tương_phản nhau là mùa khô và mùa mưa Mùa khô thường bắt_đầu từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau mùa mưa kéo_dài từ tháng 5 đến tháng 11 Khoảng kết_thúc mùa mưa dao_động từ đầu tháng 10 đến tháng 12 Nhiệt_độ trung_bình năm 25 27 C nhiệt_độ cao cực_trị khoảng 40 C và thấp cực_trị 12 5 C và số giờ nắng trong năm 2 500 2 700 giờ độ_ẩm trung_bình luôn cao 80 82 Rừng Đồng_Nai có đặc_trưng cơ_bản của của rừng nhiệt_đới có tài_nguyên động_thực_vật phong_phú đa_dạng tiêu_biểu là vườn_quốc_gia Nam_Cát_Tiên_Tài nguyên khoáng_sản khá phong_phú về chủng_loại như kim_loại_quý kim_loại_màu đá_quý nguyên_liệu gốm sứ vật_liệu xây_dựng phụ_gia xi_măng than_bùn nước_khoáng và nước nóng Lịch_sử Lịch_sử của Đồng_Nai gắn liền với lịch_sử của vùng_đất Nam_Bộ Nước_Đại Việt lúc bấy_giờ chỉ từ ải Nam_Quan đến vùng Bắc_Đèo_Ngang_Hà Tĩnh ngày_nay Việc mở_rộng được bắt_đầu khi có những giao_tranh giữa Đại_Việt và vương_quốc Chăm_Pa láng_giềng lúc bấy_giờ Để mở_rộng bờ_cõi về phía Nam nước Đại_Việt lúc bấy_giờ đã biết tổ_chức một quân_đội tốt hùng_hậu và có chiến_lược nhu lẫn cương để thực_hiện mưu_đồ Nam tiến của mình Nước Việt_Nam lúc bấy_giờ xảy ra giao_tranh giữa vua Lê_Chúa_Trịnh và Chúa_Nguyễn lịch_sử vẫn gọi là thời_kỳ Trịnh_Nguyễn_phân_tranh đây là cuộc phân_tranh tạo ra tình_trạng cát_cứ trong lịch_sử Việt_Nam Cuộc_sống của người_dân đói_khổ và lâm vào lầm_than Điều này tạo ra một làn_sóng di_dân ồ_ạt đầu_tiên từ Bắc vào Nam trong đó có làn_sóng di_dân của miền Thuận_Quảng vào Đồng_Nai tìm đất sinh_sống và tái_lập_nghiệp Năm 1621 Chúa_Sãi Nguyễn_Phúc Nguyên sai sứ sang gặp vua Chân_Lạp_Chey_Chetta II yêu_cầu cho người Việt vào sinh_sống buôn_bán ở Đồng_Nai Người Việt di_cư đến đâu thì khai_khẩn và phá_hoang lấy đất canh_tác đến đó tạo nên vùng_đất trù_phú Ruộng lúa hoa_màu xanh tốt Năm 1679 nhà Minh ở Trung_Quốc sụp_đổ Tổng_binh Trần_Thượng_Xuyên trấn_thủ các châu Cao_Lôi_Liêm không khuất_phục nhà Thanh đã đem 50 chiến_thuyền 3 000 binh_lính thân_tín và gia_quyến đến xin thuần_phục chúa Nguyễn ở Thuận_Hoá_Lúc bấy_giờ đứng đầu nhà Nguyễn là Chúa Nguyễn_Phúc_Tần đã thu_nhận họ và cho vào khai_khẩn mở_mang vùng_đất Đông_Phố_Cù lao Phố ngày_nay Họ biến Cù_Lao Phố trên sông Đồng_Nai trở_thành một thương_cảng sầm_uất và phát_triển Năm Mậu_Dần 1698 chúa Nguyễn sai Thống_suất Chưởng cơ Lễ_Thành_Hầu Nguyễn_Hữu_Cảnh vào kinh_lược vùng_đất Đồng_Nai lúc này từ Đồng_Nai hay vùng_đất Đồng_Nai là ám_chỉ cả một vùng Nam_Bộ rộng_lớn của bây_giờ đặt vùng_đất mới thành phủ Gia_Định chia làm 2 huyện huyện Phước_Long Đồng_Nai dựng dinh Trấn_Biên huyện Tân_Bình Sài_Gòn dựng dinh Phiên_Trấn Ngoài_ra Nguyễn_Hữu_Cảnh còn cho lập bộ đinh bộ điền chiêu_mộ những người có vật_lực từ các vùng khác vào lập_nghiệp và phát_triển kinh_tế Năm 1802 dinh Trấn_Biên được vua Gia_Long đổi thành trấn Biên_Hoà nhưng vẫn thuộc phủ Gia_Định_Năm 1808 trấn Biên_Hoà thuộc thành Gia_Định đặt Phước_Long thành phủ đặt ra các tổng Phước_Chính_Phước_An Bình_An Long_Thành làm huyện Năm 1836 trấn Biên_Hoà được vua Minh_Mạng đổi thành tỉnh Biên_Hoà Năm 1837 lập thêm hai phủ Phước_Tuy và các huyện Nghĩa An_Long_Khánh_Phước Bình_Vào năm 1840 đặt thêm bốn phủ là Tân_Định_Tân_Bình_Tân Lợi và Tân_Thuận_Năm 1851 Vua_Tự_Đức nhập hai huyện Phước_Bình và Long_Khánh vào các phủ Phước_Long và Phước_Tuy_Năm 1882 sau khi Hoà_ước Nhâm_Tuất được ký lúc này triều_đình Nhà Nguyễn cắt đất giao 3 tỉnh Gia_Định_Định_Tường và Biên_Hoà cho Pháp Sau đó Pháp chia Biên_Hoà thành ba tỉnh là Biên_Hoà Thủ_Dầu_Một và Bà_Rịa Đến thời Việt_Nam Cộng_hoà đất Đồng_Nai được chia làm 3 tỉnh là Biên_Hoà Long_Khánh Phước_Tuy_Đầu năm 1975 hợp_nhất 3 tỉnh này thành_lập tỉnh Đồng_Nai tỉnh_lỵ đặt tại thị_xã Biên_Hoà Năm 1976 thị_xã Biên_Hoà được nâng_cấp thành thành_phố Biên_Hoà đô_thị loại 3 trực_thuộc tỉnh Đồng_Nai Ban_đầu tỉnh Đồng_Nai có tỉnh_lị là thành_phố Biên_Hoà thị_xã Vũng_Tàu và 9 huyện Châu_Thành Duyên_Hải Long_Đất Long_Thành Tân_Phú Thống_Nhất Vĩnh_Cửu Xuân_Lộc Xuyên_Mộc Ngày 23 tháng 12 năm 1978 sáp_nhập xã Hố_Nai 1 và xã Hố_Nai 2 của huyện Thống_Nhất vào thành_phố Biên_Hoà Ngày 29 tháng 12 năm 1978 chuyển huyện Duyên_Hải nay là huyện Cần_Giờ về Thành_phố Hồ_Chí_Minh quản_lý theo nghị_quyết của kỳ họp thứ 4 Quốc_hội khoá VI Ngày 30 tháng 5 năm 1979 tách thị_xã Vũng_Tàu và xã Long_Sơn thuộc huyện Châu_Thành để thành_lập đặc_khu Vũng_Tàu Côn_Đảo Ngày 23 tháng 12 năm 1985 chuyển huyện Vĩnh_Cửu thành_thị xã Vĩnh_An_Ngày 10 tháng 4 năm 1991 chia huyện Xuân_Lộc thành 2 huyện Xuân_Lộc và Long_Khánh chia huyện Tân_Phú thành 2 huyện Tân_Phú và Định_Quán Đến năm 1991 tỉnh Đồng_Nai có 11 đơn_vị hành_chính gồm thành_phố Biên_Hoà tỉnh_lị thị_xã Vĩnh_An và 9 huyện Châu_Thành Định_Quán Long_Đất Long_Khánh Long_Thành Tân_Phú Thống_Nhất Xuân_Lộc Xuyên_Mộc Ngày 12 tháng 8 năm 1991 kỳ họp thứ 9 Quốc_hội khoá VIII ra nghị_quyết chia tỉnh Đồng_Nai thành 2 tỉnh Đồng_Nai và Bà_Rịa_Vũng_Tàu BULLET Tỉnh Đồng_Nai gồm thành_phố Biên_Hoà thị_xã Vĩnh_An và 6 huyện Định_Quán Long_Khánh Long_Thành Tân_Phú Thống_Nhất Xuân_Lộc BULLET Tỉnh Bà_Rịa_Vũng_Tàu gồm thành_phố Vũng_Tàu và 4 huyện Châu_Thành Côn_Đảo Long_Đất Xuyên_Mộc Năm 1993 thành_phố Biên_Hoà được công_nhận là đô_thị loại II trực_thuộc tỉnh Đồng_Nai Ngày 23 tháng 6 năm 1994 chia huyện Long_Thành thành 2 huyện Long_Thành và Nhơn_Trạch Ngày 29 tháng 8 năm 1994 giải_thể thị_xã Vĩnh_An để tái_lập huyện Vĩnh_Cửu Ngày 21 tháng 8 năm 2003 Chính_phủ ban_hành Nghị_định số 97 2003 NĐ CP giải_thể huyện Long_Khánh để thành_lập thị_xã Long_Khánh và huyện Cẩm_Mỹ chia huyện Thống_Nhất thành hai huyện Thống_Nhất và Trảng_Bom Đến thời_điểm này tỉnh Đồng_Nai có 1 thành_phố 1 thị_xã và 9 huyện Ngày 30 tháng 12 năm 2015 Thủ_tướng Chính_phủ ban_hành Quyết_định số 2488 QĐ TTg công_nhận thành_phố Biên_Hoà là đô_thị loại I trực_thuộc tỉnh Đồng_Nai Ngày 1 tháng 6 năm 2019 chuyển thị_xã Long_Khánh thành thành_phố Long_Khánh Hành_chính Tỉnh Đồng_Nai có 11 đơn_vị hành_chính cấp huyện bao_gồm 2 thành_phố và 9 huyện với 170 đơn_vị hành_chính cấp xã bao_gồm 40 phường 9 thị_trấn và 121 xã Kinh_tế xã_hội Kinh_tế Năm 2020 Đồng_Nai là đơn_vị hành_chính Việt_Nam đông thứ năm về số dân xếp thứ ba về Tổng_sản_phẩm trên địa_bàn GRDP xếp thứ_sáu về GRDP bình_quân đầu người đứng thứ 19 về tốc_độ tăng_trưởng GRDP Với 3 097 107 người_dân GRDP đạt gần 400 000 tỉ Đồng tương_ứng 17 2 tỉ USD GRDP bình_quân đầu người đạt 124 triệu đồng tương_ứng với 5 300 USD tốc_độ tăng_trưởng GRDP dự_kiến đạt trên 9 0 Đồng_Nai là một tỉnh cửa_ngõ đi vào vùng kinh_tế Đông_Nam_Bộ vùng kinh_tế phát_triển và năng_động nhất cả nước Trong đó Đồng_Nai là một trong ba góc_nhọn của tam_giác phát_triển Thành_phố Hồ_Chí_Minh Bình_Dương Đồng_Nai Đồng_Nai có nhiều cụm công_nghiệp nghề truyền_thống và hơn 32 khu công_nghiệp đã được Thủ_tướng Chính_phủ phê_duyệt và đi vào hoạt_động như Long_Thành An_Phước_Nhơn_Trạch II Biên_Hoà II Amata_Năm 2011 mặc_dù kinh_tế xã_hội gặp nhiều khó_khăn thách_thức tuy_nhiên tổng_sản_phẩm nội_địa GDP trên địa_bàn tỉnh Đồng_Nai tăng vẫn 13 32 so với năm 2010 trong đó dịch_vụ tăng 14 9 nông_lâm_nghiệp và thuỷ_sản tăng 3 9 công_nghiệp xây_dựng tăng 14 2 Quy_mô GDP năm 2011 toàn tỉnh đạt 96 820 tỷ đồng GDP thu_nhập bình_quân đầu người bình_quân đầu người đạt 36 6 triệu đồng các mục_tiêu phát_triển kinh_tế xã_hội an_ninh quốc_phòng của tỉnh hầu_hết đều đạt và vượt các chỉ_tiêu đề ra Cơ_cấu kinh_tế của tỉnh chuyển_dịch theo hướng tích_cực công_nghiệp xây_dựng chiếm 57 3 nông_lâm_nghiệp và thuỷ_sản chiếm 7 5 dịch_vụ chiếm 35 2 Kim_ngạch xuất_khẩu đạt 9 8 tỷ USD tăng 30 3 so với cùng kỳ thu ngân_sách trên địa_bàn đạt 22 641 2 tỷ đồng đầu_tư nước_ngoài FDI đạt 900 triệu USD vốn đầu_tư trong nước đạt 15 000 tỷ đồng Cũng trong năm 2011 toàn tỉnh có 5 200 lượt hộ nghèo được vay vốn với số tiền 67 tỷ đồng Số hộ nghèo năm 2011 giảm 7 800 hộ hạ tỷ_lệ hộ nghèo xuống còn 5 Trong 9 tháng đầu năm 2012 theo đánh_giá hầu_hết các lĩnh_vực đều tăng chậm hơn so với cùng kỳ các năm trước do ảnh_hưởng từ những khó_khăn chung của nền kinh_tế trong và ngoài nước ngoại_trừ lĩnh_vực thu_hút vốn đầu_tư nước_ngoài vẫn tăng mạnh Sản_xuất công_nghiệp trong 9 tháng tăng hơn 7 với 12 ngành công_nghiệp tăng và 4 ngành giảm Tăng_trưởng GDP của tỉnh đạt 11 87 so với cùng kỳ năm 2012 đạt trên 70 kế_hoạch trong đó lĩnh_vực dịch_vụ tăng cao nhất với 14 51 so với cùng kỳ Ngoài_ra tổng mức bán_lẻ tăng 20 so với 9 tháng đầu năm 2011 chỉ_số giá tiêu_dùng tăng 6 14 so với cuối năm 2011 Xuất_khẩu 9 tháng đầu năm 2012 đạt trên 7 9 tỷ USD nhập_khẩu đạt hơn 7 5 tỷ USD Đến 2019 GDP Đồng_Nai là 3 720 USD người tương_đương khoảng 60 4 triệu đồng tỷ_lệ hộ nghèo năm 2019 còn 9 200 chiếm khoảng 1 8 trong tổng_số hộ Về nông_nghiệp Đồng_Nai là thủ_phủ sản_xuất chè cà_phê ca cao cam bưởi quýt sầu_riêng chôm_chôm măng_cụt Đồng_Nai là tỉnh có đàn lợn lớn nhất cả nước với gần 1 triệu con và có đàn trâu_bò lớn thứ 2 với 185 000 con Đồng_Nai là tỉnh đầu_tiên của cả nước mà 100 xã huyện thành_phố đều đạt chuẩn nông_thôn mới Vì_vậy nông_nghiệp Đồng_Nai phát_triển mạnh_mẽ là nguồn cung hàng_hoá cho các khu_vực lân_cận và xuất_khẩu Đây là tỉnh có sản_lượng nông_nghiệp lớn nhất Đông_Nam_Bộ và là một trong những tỉnh sản_xuất ra khối_lượng nông_sản lớn nhất Việt_Nam Năm 2018 Giá_trị sản_xuất của thuỷ_sản so với Tổng giá_trị sản_xuất của Nông_nghiệp Lâm_nghiệp Thuỷ_sản là 8 8 Năm 2019 chỉ_số sản_xuất công_nghiệp tăng 8 7 giá_trị sản_xuất nông_lâm thuỷ_sản tăng 2 7 Thu ngân_sách đạt 54 431 tỉ đồng đạt 100 so với dự_toán được giao chi ngân_sách đạt 22 509 tỉ đồng đạt 109 so với dự_toán Tổng mức bán_lẻ doanh_thu dịch_vụ đạt 173 6 ngàn tỉ đồng tăng 11 7 so với cùng kì và đạt kế_hoạch năm Kim_ngạch xuất_khẩu đạt 19 7 tỉ USD tăng 7 1 so với cùng kì kim_ngạch nhập_khẩu đạt 16 5 tỉ USD tăng 2 1 so với cùng kì Năm 2019 Đồng_Nai xuất_siêu khoảng 3 2 tỉ USD Huy_động vốn đầu_tư phát_triển đạt 91 335 tỉ đồng Thu_hút đầu_tư trong nước đạt 34 nghìn tỉ đồng đạt 340 kế_hoạch năm tăng 23 6 so với cùng kì Luỹ kế đến nay trên địa_bàn tỉnh có 917 dự_án với tổng vốn khoảng 325 000 tỉ đồng Tổng vốn đầu_tư nước_ngoài dự ước đạt 1 450 triệu USD đạt 145 so với kế_hoạch bằng 75 7 so với cùng kì Luỹ kế đến nay trên địa_bàn tỉnh có 1 457 dự_án còn hiệu_lực với số vốn đăng_kí khoảng 30 tỉ USD Công_tác đăng_kí doanh_nghiệp Năm 2019 ước đạt 3 850 doanh_nghiệp đăng_kí thành_lập mới tăng 9 4 so với cùng kì tổng vốn đăng_kí ước đạt 34 000 tỉ đồng Đến nay trên địa_bàn tỉnh có khoảng 38000 doanh_nghiệp với tổng vốn đăng_kí trên 264 000 tỉ đồng Giáo_dục Tính đến thời_điểm ngày 30 tháng 9 năm 2018 trên địa_bàn toàn tỉnh Đồng_Nai có 745 trường_học trong đó có Trung_học_phổ_thông có 84 trường Trung_học_cơ_sở có 273 trường Tiểu_học có 362 trường trung_học có 23 trường có 4 trường phổ_thông_cơ_sở bên cạnh đó còn có 327 trường mẫu_giáo Với hệ_thống trường_học như_thế nền giáo_dục trong địa_bàn tỉnh Đồng_Nai cũng tương_đối hoàn_chỉnh góp_phần giảm_thiểu nạn mù_chữ trong địa_bàn tỉnh Trên địa_bàn còn có cơ_sở 2 của Trường Đại_học Mở Tp_Hồ_Chí Minh ở phường Long_Bình_Tân Tp Biên_Hoà Y_tế Đồng_Nai là một trong những tỉnh có vị_trí gần Thành_phố Hồ_Chí_Minh nên có nhiều thuận_lợi trong các lĩnh_vực công_nghệ khoa_học trong đó mạng_lưới y_tế cũng rất phát_triển Cho đến nay Đồng_Nai đã thành_lập được 11 bệnh_viện tuyến huyện trên 11 huyện_thị xã và thành_phố Biên_Hoà Danh_sách bệnh_viện tại Đồng_Nai BULLET Bệnh_viện Đa_Khoa Đồng_Nai BULLET Bệnh_viện Đa_khoa Thống_Nhất br Bệnh_viện Thánh_Tâm_BULLET_Bệnh viện Tâm_thần Trung_ương II br còn gọi là bệnh_viện Biên_Hoà BULLET Bệnh_viện Nhi_Đồng Đồng_Nai BULLET Bệnh_viện Phổi tỉnh BULLET Bệnh_viện Y_học cổ_truyền BULLET Bệnh_viện 7B BULLET Bệnh_viện Da_liễu Tỉnh BULLET Bệnh_viện Đại_học Y_Dược Shing_Mark_BULLET_Bệnh viện Đa_khoa Cao_su Đồng_Nai BULLET Bệnh_viện Đa_Khoa Tp_Biên_Hoà_BULLET Bệnh_viện Đa_Khoa KV Long_Khánh BULLET Bệnh_viện Phụ_sản Âu_Cơ_BULLET_Bệnh viện Răng_Hàm Mặt Việt_Anh_Đức_BULLET Bệnh_viện đa_khoa Tâm_Hồng_Phước_BULLET Bệnh_viện Quốc_tế Hoàn_Mỹ Đồng_Nai BULLET Bệnh_viện Hoàn_Mỹ ITO Đồng_Nai Bên cạnh đó còn có Hệ_thống phòng_khám và chăm_sóc sức_khoẻ Quốc_tế_Sỹ_Mỹ đã phần_nào đáp_ứng được nhu_cầu của người_dân trong tỉnh và các tỉnh lân_cận khám_chữa bệnh mà các bệnh_viện phòng_khám khác không đáp_ứng được nhu_cầu Dân_cư Lịch_sử phát_triển dân_số Tính đến năm 2019 dân_số toàn tỉnh Đồng_Nai đạt 3 097 107 người mật_độ dân_số đạt 516 3 người km² dân_số thành_thị chiếm 48 4 dân_số nông_thôn chiếm 51 6 Đây cũng là tỉnh đông dân nhất vùng Đông_Nam_Bộ với hơn 3 triệu dân nếu không tính Thành_phố Hồ_Chí_Minh Đây là tỉnh có dân_số đông thứ nhì ở miền Nam sau Thành_phố Hồ_Chí_Minh đông thứ 5 cả nước sau Thành_phố Hồ_Chí_Minh Hà_Nội Thanh_Hoá Nghệ_An và có dân_số đô_thị đứng thứ 4 cả nước sau Thành_phố Hồ_Chí_Minh Hà_Nội và Bình_Dương Tỉnh có diện_tích lớn thứ nhì ở Đông_Nam_Bộ sau Bình_Phước và thứ ba ở miền Nam sau Bình_Phước và Kiên_Giang Theo thống_kê của Tổng_cục Thống_kê Việt_Nam tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2009 toàn tỉnh Đồng_Nai có 51 dân_tộc cùng người nước_ngoài sinh_sống Trong đó người Kinh có 2 311 315 người_người Hoa có 95 162 người_người Nùng có 19 076 người_người Tày có 15 906 người_người Khmer có 7 059 người còn lại là những dân_tộc khác như Mường_Dao_Chăm_Thái Ít_nhất là người Si_La và Ơ_Đu chỉ có một người Tỷ_lệ đô_thị_hoá tính đến năm 2020 là hơn 37 Tôn_giáo Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2019 toàn tỉnh Đồng_Nai có 13 Tôn_giáo khác nhau nhiều nhất là Công_giáo có 1 015 315 người Phật_giáo có 440 556 người Đạo_Cao_Đài có 34 670 người các tôn_giáo khác như Tin_Lành có 43 690 người Hồi_giáo 6 220 người Phật_giáo hoà_hảo có 5 220 người Tịnh_độ cư_sĩ Phật hội Việt_Nam có 530 người Đạo_Tứ_Ân_Hiếu Nghĩa có 36 người Minh_Sư_Đạo có 39 người Bahá í có 63 người Bà la môn có 15 người Minh_Lý_Đạo có 12 người còn lại là đạo Bửu_Sơn_Kỳ_Hương có hai người Tỉnh Đồng_Nai là tỉnh có sự đa_dạng về các đặc_trưng tôn_giáo tín_ngưỡng Phần_lớn dân_cư theo sau Công_cuộc Mở_mang bờ_cõi của Chúa_Nguyễn và đánh_dấu là sự khai_hoang lập ấp của Nguyễn_Hữu_Cảnh_Cư dân ban_đầu mang theo tín_ngưỡng thờ_cúng ông_bà mà phần_lớn người_dân Việt_Nam hiện_nay đều có Song_song đó là sự có_mặt của Phật_giáo Đạo_giáo Khổng giáo dần_dần đến các cuộc chiến_tranh Việt_Nam chống ngoại ban xâm_lược thì sự du_nhập các tôn_giáo tín_ngưỡng theo sự di_dân do chiến_tranh và hoàn_cảnh bắt_đầu xuất_hiện Công_giáo ra_đời và phát_triển mạnh_mẽ đến ngày_nay trên đất Đồng_Nai là sau cuộc di_dân năm 1954 Rồi dần Phật_giáo Hoà_Hảo và Cao_Đài v v dần xuất_hiện theo sự di_cư của người_dân Các nơi có đông giáo_dân ở Đồng_Nai là tp Biên_Hoà huyện Trảng_Bom trải dài tới Xuân_Lộc Thống_Nhất Định_Quán Tân_Phú với hơn 900 000 giáo_dân Đồng_Nai là nơi có số_lượng người theo Công_giáo rất lớn Hiện_nay Đồng_Nai là một địa_bàn đa tôn_giáo Công_giáo Phật_giáo Tin_Lành_Cao đài Hoà_Hảo Hồi_giáo Trong đó Công_giáo và Phật_giáo là hai tôn_giáo có số_lượng tín_đồ đông nhất Công_giáo tập_trung đông_đúc ở TP Biên_Hoà và huyện Trảng_Bom Hiện_tại 2019 Đồng_Nai là địa_phương có số người theo đạo Công_giáo đông nhất cả nước với 1 015 315 giáo_dân chiếm 1 3 dân_số trong toàn tỉnh 32 8 Phật_giáo phát_triển mạnh sau sự_kiện Thích_Quảng_Đức vị quốc thiêu_thân năm 1963 làm phát_khởi tinh_thần Từ_Bi Trí_tuệ của người Phật_tử hiện_nay hàng_loạt các ngôi chùa tự viện thiền viện được ra_đời đáp_ứng nhu_cầu tu học của người_dân đăc biệt là Hệ_thống Thiền viện thuộc Thiền_Phái_Trúc_Lâm Việt_Nam Văn_hoá Du_lịch Văn_hoá Đồng_Nai và Bình_Dương là hai tỉnh miền Đông Nam_Bộ có nghề_nghiệp truyền_thống nổi_tiếng là gốm sứ Sản_phẩm gốm sứ của Đồng_Nai có nhiều loại và không giống như các sản_phẩm gốm sứ truyền_thống khác ở miền Bắc và miền Trung_Phương pháp nghệ_thuật tạo hoa_văn cho sản_phẩm của gốm sứ Đồng_Nai là kết_hợp giữa khắc nét chìm và trổ thủng sản_phẩm gốm rồi quét men nhưng không có sự phân biết nước men và màu ve Ngoài_ra Đồng_Nai còn có nhiều nghề_nghiệp thủ_công_nghiệp truyền_thống như đan_lát mây tre lá nhờ nguồn tài_nguyên là các rừng lá buông của địa_phương các làng_nghề khác như bánh_đa hủ tíu gò thùng thiếc làng Kim_Bích_Gia công đồ mỹ_nghệ làm các sản_phẩm từ gỗ công_nghệ chế_biến nông_sản sản_xuất gạch ngói đúc đồng đúc gang là những ngành_nghề truyền_thống nổi_tiếng của Đồng_Nai Nắm_bắt được thế mạnh này Đồng_Nai ra_sức bảo_vệ nghề truyền_thống và thành_lập các cụm công_nghiệp nghề truyền_thống mở các lớp đào_tạo nghề truyền_thống là giải_pháp then_chốt và mới_mẻ nhưng có tính_cách lâu_dài và là bước_đi đúng_đắn bảo_vệ ngành_nghề truyền_thống trước sức_ép phát_triển của quá_trình đô_thị_hoá hội_nhập kinh_tế và đầu_tư nước_ngoài cho các ngành công_nghiệp và dịch_vụ hiện_đại Du_lịch Đồng_Nai có nhiều di_tích lịch_sử văn_hoá và các điểm du_lịch có tiềm_năng Văn_miếu Trấn_Biên_Biên_Hoà đền thờ Nguyễn_Hữu_Cảnh khu du_lịch Bửu_Long khu du_lịch ven sông Đồng_Nai Vườn_quốc_gia Nam_Cát_Tiên làng bưởi Tân_Triều khu du_lịch sinh_thái Thác_Mai hồ nước nóng Đảo Ó chiến_khu Đ mộ cổ Hàng Gòn đàn_đá Bình_Đa khu du_lịch thác Giang_Điền khu du_lịch Long_Châu_Viên_Xuân Tân_Long_Khánh khu du_lịch Vườn_Xoài khu di_tích cấp quốc_gia núi Chứa_Chan núi Gia_Lào_Hồ_Núi Le_Xuân_Lộc trung_tâm hành_hương Đức Mẹ núi Cúi_Gia_Kiệm khu du_lịch Suối_Mơ làng du_lịch Tre_Việt khu du_lịch Bò_Cạp Vàng khu du_lịch sinh_thái Thuỷ_Châu_Kết nghĩa BULLET Tỉnh Hà_Nam Việt_Nam BULLET Tỉnh Champasak_Lào_BULLET_Tỉnh Gyeongsangnam do Hàn_Quốc Giao_thông Cơ_sở_hạ_tầng giao_thông Đồng_Nai là một tỉnh có hệ_thống giao_thông thuận_tiện với nhiều tuyến đường huyết_mạch quốc_gia đi qua như Quốc_lộ 1 quốc_lộ 20 quốc_lộ 51 tuyến đường_sắt Bắc_Nam gần cảng Sài_Gòn sân_bay quốc_tế Tân_Sơn_Nhất góp_phần tạo điều_kiện thuận_lợi cho hoạt_động kinh_tế trong vùng cũng như giao_thương với cả nước đồng_thời có vai_trò gắn_kết vùng Đông_Nam_Bộ với Tây_Nguyên Các dự_án đường_sắt cao_tốc Bắc_Nam đường_cao_tốc Bắc_Nam đều đi qua Đồng_Nai Tuyến đường_sắt Bắc_Nam đi qua dài 87 5 km với 8 ga Biên_Hoà Hố_Nai_Trảng_Bom Dầu_Giây_Long_Khánh Bảo_Chánh_Gia_Ray và Trảng_Táo_Tuyến đường_sắt này là mạch_máu giao_thông quan_trọng nối_liền các tỉnh phía Bắc và Thành_phố Hồ_Chí_Minh Cảng_hàng_không quốc_tế Long_Thành là cửa_ngõ đường_hàng không vào Việt_Nam cho khu_vực Đông_Nam_Á và thế_giới Về giao_thông đường_thuỷ thì trên địa_bàn tỉnh Đồng_Nai có 3 khu cảng gồm có Khu cảng trên sông Đồng_Nai Khu cảng trên sông Nhà_Bè Lòng_Tàu và Khu cảng trên sông Thị_Vải_Trong đó Khu cảng trên sông Đồng_Nai gồm có các cảng là Cảng Đồng_Nai cảng SCTGAS VN và cảng VTGAS sử_dụng bốc_xếp hàng lỏng quy_mô cho tàu 1000 DWT Cảng tổng_hợp Phú_Hữu_II_Cảng tại khu_vực Tam_Phước_Tam_An Các cảng tại Khu cảng trên sông Nhà_Bè Lòng_Tàu gồm có cảng gỗ mảnh Phú_Đông cảng xăng_dầu Phước_Khánh cảng nhà_máy đóng_tàu 76 cảng tổng_hợp Phú_Hữu 1 cảng cụm Công_nghiệp Vật_liệu xây_dựng Nhơn_Trạch cảng nhà_máy dầu_nhờn Trâm_Anh cảng VIKOWOCHIMEX cảng Sun_Steel_China_Himent và các cảng chuyên_dùng khác Các cảng Khu cảng trên sông Thị_Vải gồm có cảng Phước_An cảng Phước_Thái cảng Gò_Dầu A cảng Gò_Dầu B cảng Super_Phosphat_Long_Thành cảng nhà_máy Unique_Gas_Các tuyến đường_quốc_lộ Tỉnh Đồng_Nai có 4 tuyến quốc_lộ chính là Quốc_lộ 1 Quốc_lộ 51 Quốc_lộ 20 Quốc_lộ 56 BULLET Chiều dài Quốc_lộ 1 trên địa_bàn tỉnh Đồng_Nai tính theo số Km là từ Km 1770 Km 1802 dài 102 km chạy qua thành_phố Biên_Hoà chiều dài đi qua là 13 km 2 huyện Trảng_Bom chiều dài đi qua là 19 km Thống_Nhất chiều dài đi qua là 8 km thành_phố Long_Khánh chiều dài đi qua là 15 km huyện Xuân_Lộc chiều dài đi qua là 47 km BULLET Chiều dài Quốc_lộ 51 trên địa_bàn tỉnh Đồng_Nai tính theo số Km là từ Km0 Km 38 dài 38 km chạy qua thành_phố Biên_Hoà chiều dài đi qua là 15 km huyện Long_Thành chiều dài đi qua là 23 km BULLET Chiều dài Quốc_lộ 20 trên địa_bàn tỉnh Đồng_Nai tính theo số Km là từ Km0 Km 75 dài 75 km chạy qua 3 huyện Thống_Nhất chiều dài đi qua là 20 km Định_Quán chiều dài đi qua là 26 km Tân_Phú chiều dài đi qua là 29 km BULLET Chiều dài Quốc_lộ 56 trên địa_bàn tỉnh Đồng_Nai tính theo số Km là từ Km0 Km 18 dài 18 km chạy qua thành_phố Long_Khánh chiều dài đi qua là 4 km huyện Cẩm_Mỹ chiều dài đi qua là 14 km Như_vậy các tuyến quốc_lộ đều đi qua tất_cả các địa_phương của tỉnh trừ 2 huyện Vĩnh_Cửu và Nhơn_Trạch Huyện Nhơn_Trạch đang phát_triển đô_thị thành nên giao_thông đang được hoàn_thiện Riêng huyện Vĩnh_Cửu có khu bảo_tồn thiên_nhiên với các cánh rừng bạt_ngàn được xem là lá phổi xanh của tỉnh chính vì_vậy mà hạn_chế mở quốc_lộ qua đây giúp góp_phần bảo_vệ sự trong_lành của môi_trường Biển số xe BULLET 1 Thành_phố Biên_Hoà br 60 AA 60 B1 F1 F2 F3 F4 br 39 F1 F2 F3 F4 F5 F6 T1 BULLET 2 Thành_phố Long_Khánh 60 AB 60 B2 BULLET 3 Huyện Tân_Phú 60 AC 60 B3 BULLET 4 Huyện Định_Quán 60 AD 60 B4 60 H6 BULLET 5 Huyện Xuân_Lộc 60 AE 60 B5 H5 BULLET 6 Huyện Cẩm_Mỹ 60 AF 60 B6 BULLET 7 Huyện Thống_Nhất 60 AH 60 B7 BULLET 8 Huyện Trảng_Bom 60 AK 60 B8 H1 BULLET 9 Huyện Vĩnh_Cửu 60 AL 60 B9 BULLET 10 Huyện Long_Thành 60 AM 60 C1 G1 BULLET 11 Huyện Nhơn_Trạch 60 AN 60 C2 Bênh cạnh Biên_Hoà Trảng_Bom và Long_Thành cũng là hai địa_phương có lượng xe_cơ_giới lớn do sự phát_triển của các địa_phương và nhu_cầu của người sử_dụng Huyện Trảng_Bom và huyện Long_Thành là 2 địa_phương cấp huyện đầu_tiên vượt qua mã biển số lần thứ 2 cụ_thể là 60 H1 và 60 G1 của Đồng_Nai nói_riêng và khu_vực phía Nam nói_chung Xuân_Lộc cũng đã bước sang biển số mã 60 H5 Như_vậy Đồng_Nai được xem là đơn_vị cấp tỉnh có lượng xe_cơ_giới đông nhất cả nước và thứ 4 trên 63 tỉnh_thành Liên_kết ngoài BULLET Thông_tin Xã_hội Kinh_tế BULLET Phát_triển công_nghiệp Đồng_Nai BULLET Báo Đồng_Nai

Đồng_Nai

Tiếng Nga Tiếng Nga русский язык phát_âm theo ký_hiệu IPA là ruskʲə jɪ zɨk là một ngôn_ngữ Đông_Slav bản_địa của người Nga ở Đông_Âu_Nó là một ngôn_ngữ chính_thức ở Nga Belarus Kazakhstan Kyrgyzstan cũng như được sử_dụng rộng_rãi ở khắp các quốc_gia Baltic_Kavkaz và Trung_Á_Tiếng_Nga thuộc họ ngôn_ngữ Ấn_Âu là một trong bốn thành_viên còn sống của các ngôn_ngữ Đông_Slav và là một phần của nhánh Balto_Slavic lớn hơn Tiếng Nga có những từ tương_tự với tiếng Serbia tiếng Bungary tiếng Belarus tiếng Slovak tiếng Ba_Lan và các ngôn_ngữ khác có nguồn_gốc từ nhánh Slav của ngữ_hệ Ấn_Âu_Tiếng_Nga là ngôn_ngữ thực_tế của Liên_Xô cho đến khi nó giải_thể vào ngày 26 tháng 12 năm 1991 Tiếng Nga được sử_dụng chính_thức hoặc trong đời_sống công_cộng ở tất_cả các quốc_gia hậu Xô_Viết Một số_lượng lớn người nói tiếng Nga cũng có_thể được tìm thấy ở các quốc_gia khác chẳng_hạn như Israel và Mông_Cổ Tiếng Nga là ngôn_ngữ mẹ đẻ lớn nhất ở Châu_Âu và là ngôn_ngữ địa_lý phổ_biến nhất ở Âu_Á_Đây là ngôn_ngữ Slav được sử_dụng rộng_rãi nhất với tổng_số hơn 258 triệu người nói trên toàn thế_giới Tiếng Nga là ngôn_ngữ được sử_dụng nhiều thứ_bảy trên thế_giới theo số người bản_ngữ và là ngôn_ngữ được sử_dụng nhiều thứ tám trên thế_giới theo tổng_số người nói Ngôn_ngữ này là một trong sáu ngôn_ngữ chính_thức của Liên_hợp_quốc Tiếng Nga cũng là ngôn_ngữ phổ_biến thứ hai trên Internet sau tiếng Anh Tiếng Nga phân_biệt giữa âm_vị phụ_âm có phát_âm phụ_âm và những âm_vị không có được gọi là âm mềm và âm cứng Hầu_hết mọi phụ_âm đều có đối âm cứng hoặc mềm và sự phân_biệt là đặc_điểm nổi_bật của ngôn_ngữ Một khía_cạnh quan_trọng khác là giảm các nguyên_âm không nhấn Trọng_âm không_thể đoán trước thường không được biểu_thị chính_xác mặc_dù trọng_âm cấp_tính tuỳ chọn có_thể được sử_dụng để đánh_dấu trọng_âm chẳng_hạn như để phân_biệt giữa các từ_đồng_âm ví_dụ замо к zamók ổ_khoá và за мок zámok lâu_đài hoặc để chỉ ra cách phát_âm thích_hợp của các từ hoặc tên không phổ_biến Phân_loại Tiếng Nga là một ngôn_ngữ Đông_Slav thuộc hệ Ấn_Âu_Nó là hậu_duệ của ngôn_ngữ được sử_dụng trong Kievan_Rus một tập_đoàn lỏng_lẻo của các bộ_lạc Đông_Slav từ cuối thế_kỷ 9 đến giữa thế_kỷ 13 Theo quan_điểm của ngôn_ngữ nói họ_hàng gần nhất của nó là tiếng Ukraina tiếng Belarus và tiếng Rusyn ba ngôn_ngữ khác trong nhánh Đông_Slav_Ở nhiều nơi ở miền đông và miền nam Ukraine và khắp Belarus những ngôn_ngữ này được sử_dụng thay_thế cho nhau và ở một_số khu_vực nhất_định song_ngữ truyền_thống đã dẫn đến sự hỗn_hợp ngôn_ngữ như tiếng Surzhyk ở miền đông Ukraine và Trasianka ở Belarus Một phương_ngữ Novgorod cổ Đông_Slavic mặc_dù nó đã biến mất trong thế_kỷ 15 hoặc 16 đôi_khi được coi là đã đóng một vai_trò quan_trọng trong việc hình_thành tiếng Nga hiện_đại Ngoài_ra tiếng Nga cũng có những điểm tương_đồng từ_vựng đáng chú_ý với tiếng Bungari do ảnh_hưởng chung về tiếng Slav của Nhà_thờ đối_với cả hai ngôn_ngữ cũng như do sự tương_tác muộn hơn vào thế_kỷ 19 và 20 ngữ_pháp tiếng Bungari khác hẳn với tiếng Nga Vào thế_kỷ 19 ở Nga cho đến năm 1917 ngôn_ngữ này thường được gọi là Tiếng Nga vĩ_đại để phân_biệt với tiếng Belarus sau đó được gọi là Tiếng Nga trắng và tiếng Ukraina sau đó được gọi là Tiếng Nga nhỏ Từ_vựng chủ_yếu là các từ trừu_tượng_và văn_học các nguyên_tắc hình_thành từ và ở một mức_độ nào đó cách hiểu và phong_cách văn_học của tiếng Nga cũng bị ảnh_hưởng bởi Church_Slavonic một dạng ngôn_ngữ Slavonic_Nhà thờ cổ Nam_Slav được sử_dụng một phần của Nhà_thờ Chính_thống Nga Tuy_nhiên các hình_thức Đông_Slav có xu_hướng chỉ được sử_dụng trong các phương_ngữ khác nhau đang bị suy_giảm nhanh_chóng Trong một_số trường_hợp cả hai dạng Slavonic_Đông và Giáo_hội Slavonic đều được sử_dụng với nhiều ý_nghĩa khác nhau Để biết chi_tiết xem Âm_vị_học tiếng Nga và Lịch_sử ngôn_ngữ Nga Qua nhiều thế_kỷ từ_vựng và phong_cách văn_học của tiếng Nga cũng bị ảnh_hưởng bởi các ngôn_ngữ Tây_Âu và Trung_Âu như Hy_Lạp Latinh_Ba_Lan_Hà_Lan_Đức_Pháp_Ý và Anh và ở một mức_độ thấp hơn các ngôn_ngữ ở phía nam và phía đông tiếng Uralic tiếng Turkic tiếng Ba Tư và tiếng Ả_Rập cũng như tiếng Do Thái_Theo_Học viện Ngôn_ngữ Quốc_phòng ở Monterey_California tiếng Nga được phân_loại là ngôn_ngữ cấp III về mức_độ khó học đối_với người nói tiếng Anh bản_ngữ cần khoảng 1 100 giờ giảng_dạy để đạt được độ trôi_chảy trung_bình Nó cũng được Cộng_đồng Tình_báo Hoa_Kỳ coi là ngôn_ngữ mục_tiêu khó do cả những người nói tiếng Anh khó thành_thạo và vai_trò quan_trọng của nó trong chính_sách thế_giới của Hoa_Kỳ Tiếng Nga tiêu_chuẩn Những chia_rẽ và xung_đột phong_kiến cũng như những trở_ngại khác đối_với việc trao_đổi hàng_hoá và tư_tưởng mà các chính_thể Nga cổ_đại đã phải gánh_chịu trước_đây và đặc_biệt là dưới ách thống_trị của người Mông_Cổ đã củng_cố sự khác_biệt biện_chứng và trong một thời_gian đã ngăn_cản sự xuất_hiện của ngôn_ngữ quốc_gia được chuẩn_hoá Sự hình_thành của nhà_nước Nga thống_nhất và tập_trung vào thế_kỷ XV và XVI và sự xuất_hiện dần_dần của một không_gian chính_trị kinh_tế và văn_hoá chung đã tạo ra nhu_cầu về một ngôn_ngữ chuẩn chung Sự thúc_đẩy ban_đầu cho việc tiêu_chuẩn_hoá đến từ bộ_máy hành_chính của chính_phủ vì việc thiếu một công_cụ giao_tiếp đáng tin_cậy trong các vấn_đề hành_chính pháp_lý và tư_pháp đã trở_thành một vấn_đề thực_tế rõ_ràng Những nỗ_lực sớm nhất trong việc chuẩn_hoá tiếng Nga được thực_hiện dựa trên cái gọi là ngôn_ngữ chính_thức hoặc thủ_tướng Moscow_Kể từ đó logic cơ_bản của_cải cách_ngôn ngữ ở Nga chủ_yếu phản_ánh những cân_nhắc về việc tiêu_chuẩn_hoá và hợp_lý_hoá các quy_tắc và chuẩn_mực ngôn_ngữ để đảm_bảo vai_trò của tiếng Nga như một công_cụ giao_tiếp và hành_chính thực_tế Hình_thức chuẩn hiện_tại của tiếng Nga thường được coi là ngôn_ngữ_văn_học Nga hiện_đại sovremenny russky literaturny yazyk Nó xuất_hiện vào đầu thế_kỷ XVIII với những cải_cách hiện_đại_hoá của nhà_nước Nga dưới sự cai_trị của Peter_Đại đế và được phát_triển từ phương_ngữ Moscow_Trung hoặc Trung_Nga dưới ảnh_hưởng của một_số ngôn_ngữ thủ_tướng Nga của thế_kỷ trước Mikhail_Lomonosov lần đầu_tiên biên_soạn một cuốn sách chuẩn_hoá ngữ_pháp vào năm 1755 năm 1783 từ_điển tiếng Nga giải_thích đầu_tiên của Viện_Hàn_lâm Nga xuất_hiện Vào cuối thế_kỷ XVIII và XIX thời_kỳ được gọi là Thời_kỳ hoàng_kim ngữ_pháp từ_vựng và cách phát_âm của tiếng Nga đã được ổn_định và chuẩn_hoá và nó trở_thành ngôn_ngữ_văn_học toàn_quốc trong khi đó nền văn_học nổi_tiếng thế_giới của Nga lại phát_triển mạnh_mẽ Cho đến thế_kỷ XX hình_thức nói của ngôn_ngữ này là ngôn_ngữ chỉ của tầng_lớp quý_tộc thượng_lưu và dân_cư thành_thị vì nông_dân Nga từ nông_thôn tiếp_tục nói tiếng_địa_phương của họ Vào giữa thế_kỷ XX những phương_ngữ như_vậy đã bị loại_bỏ với sự ra_đời của hệ_thống giáo_dục bắt_buộc do chính_phủ Liên_Xô thiết_lập Mặc_dù đã chính_thức_hoá tiếng Nga chuẩn một_số đặc_điểm phương_ngữ không chuẩn chẳng_hạn như tiếng fricative trong phương_ngữ miền Nam_Nga vẫn được quan_sát thấy trong ngôn_ngữ nói thông_tục Phân_bố địa_lý Năm 2010 có 259 8 triệu người nói tiếng Nga trên thế_giới ở Nga 137 5 triệu ở các nước SNG và Baltic 93 7 triệu ở Đông_Âu 12 9 triệu Tây_Âu 7 3 triệu châu_Á 2 7 triệu Trung_Đông và Bắc_Phi 1 3 triệu Châu_Phi cận Sahara 0 1 triệu Mỹ Latinh 0 2 triệu Mỹ Canada Úc và New_Zealand 4 1 triệu người nói Do_đó tiếng Nga đứng thứ_bảy trên thế_giới về số_lượng người nói sau tiếng Anh tiếng Quan_Thoại tiếng Hindi_Urdu tiếng Tây_Ban_Nha tiếng Pháp tiếng Ả_Rập và tiếng Bồ_Đào_Nha Tiếng Nga là một trong sáu ngôn_ngữ chính_thức của Liên_hợp_quốc Giáo_dục bằng tiếng Nga vẫn là một lựa_chọn phổ_biến đối_với cả người Nga là ngôn_ngữ thứ hai RSL và người bản_ngữ ở Nga cũng như nhiều nước cộng_hoà thuộc Liên_Xô cũ Tiếng Nga vẫn được coi là một ngôn_ngữ quan_trọng cho trẻ_em học ở hầu_hết các nước cộng_hoà thuộc Liên_Xô cũ Châu_Âu Ở Belarus tiếng Nga là ngôn_ngữ nhà_nước thứ hai cùng với tiếng Belarus theo Hiến_pháp Belarus 77 dân_số thông_thạo tiếng Nga vào năm 2006 và 67 sử_dụng nó làm ngôn_ngữ chính trong gia_đình bạn_bè hoặc tại nơi làm_việc Ở Estonia 29 6 dân_số nói tiếng Nga theo ước_tính năm 2011 từ World_Factbook và chính_thức được coi là ngoại_ngữ Giáo_dục trường_học bằng tiếng Nga là một điểm rất bị coi_thường trong chính_trị Estonia nhưng đã có những hứa_hẹn vào năm 2019 rằng những trường_học như_vậy sẽ vẫn mở trong tương_lai gần Ở Latvia tiếng Nga chính_thức được coi là một ngoại_ngữ 55 dân_số thông_thạo tiếng Nga vào năm 2006 và 26 sử_dụng nó làm ngôn_ngữ chính trong gia_đình bạn_bè hoặc tại nơi làm_việc Vào ngày 18 tháng 2 năm 2012 Latvia đã tổ_chức một cuộc trưng_cầu_dân_ý về hiến_pháp về việc có chấp_nhận tiếng Nga là ngôn_ngữ chính_thức thứ hai hay không Theo Uỷ_ban Bầu_cử Trung_ương 74 8 bỏ_phiếu chống 24 9 bỏ_phiếu tán_thành và tỷ_lệ cử_tri đi bỏ_phiếu là 71 1 Bắt_đầu từ năm 2019 việc giảng_dạy bằng tiếng Nga sẽ dần_dần bị ngừng trong các trường cao_đẳng và đại_học tư_nhân ở Latvia cũng như chương_trình giảng_dạy chung trong các trường trung_học công_lập của Latvia Ở Litva tiếng Nga là không chính_thức nhưng nó vẫn giữ chức_năng của một lingua franca Trái_ngược với hai quốc_gia Baltic khác Litva có một nhóm thiểu_số nói tiếng Nga tương_đối nhỏ 5 0 tính đến năm 2008 Ở Moldova tiếng Nga được coi là ngôn_ngữ giao_tiếp giữa các sắc_tộc theo luật từ thời Liên_Xô 50 dân_số thông_thạo tiếng Nga vào năm 2006 và 19 sử_dụng nó làm ngôn_ngữ chính trong gia_đình bạn_bè hoặc tại nơi làm_việc Theo điều_tra dân_số năm 2010 ở Nga 138 triệu người 99 4 số người được hỏi chỉ ra kỹ_năng tiếng Nga trong khi theo điều_tra dân_số năm 2002 là 142 6 triệu người 99 2 số người được hỏi Ở Ukraine tiếng Nga được coi là ngôn_ngữ giao_tiếp giữa các sắc_tộc và là ngôn_ngữ thiểu_số theo Hiến_pháp Ukraina năm 1996 Theo ước_tính từ Demoskop_Weekly trong năm 2004 có 14 400 000 người bản_ngữ nói tiếng Nga trong cả nước và 29 triệu người nói năng_động 65 dân_số thông_thạo tiếng Nga vào năm 2006 và 38 sử_dụng nó làm ngôn_ngữ chính trong gia_đình bạn_bè hoặc tại nơi làm_việc Vào ngày 5 tháng 9 năm 2017 Quốc_hội Ukraine đã thông_qua luật_giáo_dục mới cấm giáo_dục tiểu_học đối_với tất_cả học_sinh bằng bất_kỳ ngôn_ngữ nào trừ tiếng Ukraine_Đạo luật này vấp phải sự chỉ_trích từ các quan_chức ở Nga Vào thế_kỷ 20 tiếng Nga là ngôn_ngữ bắt_buộc được dạy trong trường_học của các thành_viên của Khối_Hiệp ước Warsaw cũ và ở các quốc_gia khác từng là vệ_tinh của Liên_Xô_Theo khảo_sát của Eurobarometer năm 2005 khả_năng thông_thạo tiếng Nga vẫn khá cao 20 40 ở một_số quốc_gia đặc_biệt là những quốc_gia mà người_dân nói tiếng Slav và do_đó có lợi_thế trong việc học tiếng Nga cụ_thể là Ba_Lan Cộng_hoà_Séc Slovakia và Bulgaria Các nhóm nói tiếng Nga đáng_kể cũng tồn_tại ở Tây_Âu_Những điều này đã được nuôi_dưỡng bởi một_số làn_sóng người nhập_cư kể từ đầu thế_kỷ 20 mỗi nơi đều có hương_vị ngôn_ngữ riêng Vương_quốc_Anh Đức Phần_Lan Tây_Ban_Nha Bồ_Đào_Nha Pháp Ý Bỉ Hy_Lạp Na_Uy và Áo có cộng_đồng nói tiếng Nga đáng_kể Châu_Á Ở Armenia tiếng Nga không có địa_vị chính_thức nhưng nó được công_nhận là ngôn_ngữ thiểu_số theo Công_ước khung về bảo_vệ người thiểu_số quốc_gia 30 dân_số thông_thạo tiếng Nga vào năm 2006 và 2 sử_dụng nó làm ngôn_ngữ chính trong gia_đình bạn_bè hoặc tại nơi làm_việc Ở Azerbaijan tiếng Nga không có địa_vị chính_thức nhưng là một lingua franca của đất_nước này 26 dân_số thông_thạo tiếng Nga vào năm 2006 và 5 sử_dụng nó làm ngôn_ngữ chính trong gia_đình bạn_bè hoặc tại nơi làm_việc Ở Trung_Quốc tiếng Nga không có địa_vị chính_thức nhưng nó được sử_dụng bởi các cộng_đồng nhỏ người Nga ở tỉnh Hắc_Long_Giang đông bắc nước này Ở Gruzia tiếng Nga không có địa_vị chính_thức nhưng nó được công_nhận là ngôn_ngữ thiểu_số theo Công_ước Khung về Bảo_vệ Người thiểu_số Quốc_gia Theo World_Factbook tiếng Nga là ngôn_ngữ của 9 dân_số Ethnologue coi tiếng Nga là ngôn_ngữ làm_việc trên thực_tế của đất_nước này Ở Kazakhstan tiếng Nga không phải là ngôn_ngữ nhà_nước nhưng theo Điều 7 của Hiến_pháp Kazakhstan cách sử_dụng của nó được hưởng địa_vị bình_đẳng như ngôn_ngữ Kazakhstan trong hành_chính nhà_nước và địa_phương Điều_tra dân_số năm 2009 báo_cáo rằng 10 309 500 người chiếm 84 8 dân_số từ 15 tuổi trở lên có_thể đọc và viết tốt tiếng Nga cũng như hiểu ngôn_ngữ nói Ở Kyrgyzstan tiếng Nga là ngôn_ngữ đồng chính_thức theo điều 5 của Hiến_pháp Kyrgyzstan Điều_tra dân_số năm 2009 cho biết 482 200 người nói tiếng Nga như ngôn_ngữ mẹ đẻ chiếm 8 99 dân_số Ngoài_ra 1 854 700 cư_dân Kyrgyzstan từ 15 tuổi trở lên nói thành_thạo tiếng Nga như ngôn_ngữ thứ hai chiếm 49 6 dân_số trong độ tuổi Ở Tajikistan tiếng Nga là ngôn_ngữ giao_tiếp giữa các sắc_tộc theo Hiến_pháp Tajikistan và được phép sử_dụng trong các tài_liệu chính_thức 28 dân_số thông_thạo tiếng Nga vào năm 2006 và 7 sử_dụng nó làm ngôn_ngữ chính trong gia_đình bạn_bè hoặc tại nơi làm_việc World_Factbook lưu_ý rằng tiếng Nga được sử_dụng rộng_rãi trong chính_phủ và doanh_nghiệp Tại Turkmenistan tiếng Nga mất vị_trí là lingua franca chính_thức vào năm 1996 Tiếng Nga được 12 dân_số nói theo một ước_tính chưa xác_định từ World_Factbook_Tuy nhiên báo_chí và trang_web của nhà_nước Turkmen thường_xuyên đăng_tải tài_liệu bằng tiếng Nga và có tờ báo tiếng Nga Neytralny_Turkmenistan kênh_truyền_hình TV4 và có những trường_học như Trường Trung_học Liên cấp Turkmen_Russian_Ở_Uzbekistan tiếng Nga là ngôn_ngữ giao_tiếp giữa các sắc_tộc trong quốc_gia Nó có một_số vai_trò chính_thức được cho_phép trong tài_liệu chính_thức và là lingua franca của đất_nước và ngôn_ngữ của giới thượng_lưu Tiếng Nga được 14 2 dân_số nói theo một ước_tính không xác_định từ World_Factbook_Năm 2005 tiếng Nga là ngoại_ngữ được giảng_dạy rộng_rãi nhất ở Mông_Cổ và bắt_buộc từ lớp 7 trở đi như một ngoại_ngữ thứ hai vào năm 2006 Tiếng Nga cũng được nói ở Israel Số_lượng người Israel nói tiếng Nga bản_địa chiếm khoảng 1 5 triệu người Israel 15 dân_số Báo_chí và các trang_web của Israel thường_xuyên xuất_bản các tài_liệu bằng tiếng Nga và có các tờ báo đài_truyền_hình trường_học và các phương_tiện truyền_thông xã_hội của Nga có trụ_sở tại nước này Có một kênh_truyền_hình của Israel chủ_yếu phát_sóng bằng tiếng Nga với Israel Plus_Xem thêm tiếng Nga ở Israel Tiếng Nga cũng được một số_ít người ở Afghanistan sử_dụng như ngôn_ngữ thứ hai Ở Việt_Nam tiếng Nga đã được đưa vào chương_trình tiểu_học cùng với tiếng Trung và tiếng Nhật và được mệnh_danh là ngoại_ngữ đầu_tiên để học_sinh Việt_Nam học ngang_hàng với tiếng Anh Bắc_Mỹ_Ngôn ngữ này lần đầu_tiên được giới_thiệu ở Bắc_Mỹ khi các nhà thám_hiểm người Nga hành_trình đến Alaska và tuyên_bố nó thuộc về Nga trong thế_kỷ 18 Mặc_dù hầu_hết những người thực_dân Nga đã rời đi sau khi Hoa_Kỳ mua đất vào năm 1867 một số_ít vẫn ở lại và bảo_tồn tiếng Nga ở khu_vực này cho đến ngày_nay mặc_dù chỉ còn lại một_số người già nói được phương_ngữ độc_đáo này Ở Nikolaevsk_Alaska tiếng Nga được nói nhiều hơn tiếng Anh Các cộng_đồng nói tiếng Nga khá lớn cũng tồn_tại ở Bắc_Mỹ đặc_biệt là ở các trung_tâm đô_thị lớn của Mỹ và Canada chẳng_hạn như Thành_phố New_York_Philadelphia_Boston Los_Angeles_Nashville_San Francisco_Seattle_Spokane_Toronto Baltimore_Miami_Chicago_Denver và Cleveland_Ở một_số địa_điểm họ phát_hành báo riêng và sống trong các vùng dân_tộc_thiểu_số đặc_biệt là thế_hệ người nhập_cư bắt_đầu đến vào đầu những năm 1960 Tuy_nhiên chỉ có khoảng 25 trong số họ là người dân_tộc Nga Trước khi Liên_Xô tan_rã phần_lớn những người Russophone ở Brighton_Beach_Brooklyn ở Thành_phố New_York là người Do Thái nói tiếng Nga Sau đó dòng_chảy từ các nước thuộc Liên_Xô cũ đã thay_đổi số_liệu thống_kê phần_nào với những người gốc Nga và Ukraina nhập_cư cùng với một_số người Nga gốc Do Thái và Trung_Á_Theo_Điều_tra Dân_số Hoa_Kỳ vào năm 2007 tiếng Nga là ngôn_ngữ chính được sử_dụng trong nhà của hơn 850 000 cá_nhân sống ở Hoa_Kỳ Trong nửa sau của thế_kỷ 20 tiếng Nga là ngoại_ngữ phổ_biến nhất ở Cuba Ngoài việc được giảng_dạy tại các trường đại_học và trường_học cũng có các chương_trình giáo_dục trên đài_phát_thanh và TV Tuy_nhiên bắt_đầu từ tháng 1 năm 2019 truyền_hình Cuba sẽ mở một chương_trình giáo_dục dành cho tiếng Nga Dự_án này hoàn_toàn có quyền được gọi là dự_kiến bởi_vì sự hợp_tác Nga Cuba là một định_hướng chiến_lược được phát_triển tích_cực khi ngày_càng có nhiều người trẻ quan_tâm đến tiếng Nga người dẫn_chương_trình Giáo_dục cho biết Đại_học Bang_Havana đã bắt_đầu đào_tạo chuyên_ngành cử_nhân được gọi là Ngôn_ngữ Nga và Ngoại_ngữ thứ hai Ngoài_ra còn có khoa tiếng Nga nơi sinh_viên có_thể xem kỹ sách điện_tử mà không cần kết_nối internet Các khoá học bổ_sung về tiếng Nga được mở tại hai trường_học ở thủ_đô Cuba Ước_tính có khoảng 200 000 người nói tiếng Nga ở Cuba trong đó hơn 23 000 người Cuba học cao hơn ở Liên_Xô cũ và sau đó ở Nga và một nhóm quan_trọng khác từng học tại các trường quân_sự và kỹ_thuật_viên cộng với gần 2 000 người Nga đang cư_trú tại Cuba và con_cháu của họ Ví_dụ Зи мний ве чер Бу ря мгло ю не бо кро ет Ви хри сне жные крутя То как зверь она заво ет То запла чет как дитя То по кро вле обветша лой Вдруг соло мой зашуми т То как пу тник запозда лый К нам в око шко застучи т Xem thêm BULLET Bảng_chữ_cái tiếng Nga BULLET Văn_học Nga Tham_khảo Tiếng Nga BULLET Востриков_О_В_Финно угорский субстрат в русском языке Учебное пособие по спецкурсу Свердловск 1990 99c В надзаг Уральский гос ун т им А М Горького_BULLET_Жуковская_Л П отв ред Древнерусский литературный язык и его отношение к старославянскому М Наука 1987 BULLET Иванов_В_В_Историческая грамматика русского языка М Просвещение 1990 BULLET Михельсон_Т_Н_Рассказы русских летописей XV XVII веков М 1978 BULLET Новиков_Л_А_Современный русский язык для высшей школы Москва_Лань 2003 BULLET Филин_Ф_П_О словарном составе языка Великорусского народа Вопросы языкознания М 1982 5 С 18 28 BULLET Цыганенко_Г_П_Этимологический словарь русского языка Киев 1970 BULLET Шанский_Н_М_Иванов В В Шанская_Т_В_Краткий этимологический словарь русского языка М 1961 BULLET Шицгал_А_Русский гражданский шрифт М Исскуство 1958 2 e изд 1983 Liên_kết ngoài BULLET Free_Princeton_Russian_Course Download_BULLET_Chuyển tự trực_tuyến ký_tự tiếng Nga sang ký_tự Latin

Tiếng Nga

Quân_đội nhân_dân Việt_Nam Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam là lực_lượng chính của Lực_lượng_vũ_trang nhân_dân Việt_Nam Theo Bộ Quốc_phòng Việt_Nam sứ_mệnh của quân_đội là vì độc_lập tự_do của Tổ_quốc vì chủ_nghĩa_xã_hội vì hạnh_phúc của nhân_dân Ngày truyền_thống là ngày 22 tháng 12 hàng năm Quân_kỳ của Quân_đội nhân_dân Việt_Nam là quốc_kỳ Việt_Nam có thêm dòng chữ Quyết_thắng màu vàng ở góc phía trên bên trái Mười lời thề danh_dự của quân_nhân Quân_đội nhân_dân Việt_Nam nói rằng Quân_đội nhân_dân Việt_Nam có nhiệm_vụ không ngừng nâng cao tinh_thần yêu nước xã_hội_chủ_nghĩa tinh_thần quốc_tế vô_sản góp_phần tích_cực vào_cuộc đấu_tranh vì độc_lập dân_tộc dân_chủ và chủ_nghĩa_xã_hội Danh_xưng Quân_đội nhân_dân Việt_Nam thường được viết tắt là Quân_đội Nhân_dân Tên được đặt bởi Hồ_Chí_Minh vì ông cho rằng đây là quân_đội từ nhân_dân mà ra vì nhân_dân mà chiến_đấu vì nhân_dân phục_vụ sau_này Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam mở_rộng thêm có nguồn_gốc nhân_dân bảo_vệ tính_mạng tài_sản và quyền làm chủ của nhân_dân bảo_vệ nền độc_lập thống_nhất và bản_sắc dân_tộc Tên gọi qua các thời kỳː BULLET Đội Việt_Nam Tuyên_truyền Giải_phóng_quân tháng 12 năm 1944 BULLET Việt_Nam Giải_phóng_quân tháng 5 năm 1945 BULLET Vệ_quốc_đoàn tháng 9 năm 1945 BULLET Quân_đội Quốc_gia Việt_Nam tháng 5 năm 1946 BULLET Quân_đội nhân_dân Việt_Nam Từ năm 1950 chính_thức từ tháng 9 năm 1954 Khẩu_hiệu Khẩu_hiệu của Quân_đội nhân_dân Việt_Nam là Khẩu_hiệu được trích từ bài phát_biểu của Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh trong buổi lễ kỷ_niệm 20 năm thành_lập Quân_đội nhân_dân Việt_Nam 22 12 1944 22 12 1964 vào tối_ngày 29 12 1964 tại Nhà_khách Bộ Quốc_phòng Hà_Nội Ngoài_ra còn có khẩu_hiệu khác là Trung với nước hiếu với dân Nhiều người thường bị nhầm_lẫn câu nói này với câu nói bên trên Đây thực_ra là một câu nói khác được thêu trên lá cờ mà Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh tặng cho Trường Võ_bị Trần_Quốc_Tuấn vào năm 1946 Ở đây Trung là trung với Tổ_quốc Hiếu là hiếu với nhân_dân Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh khẳng_định Dưới sự lãnh_đạo của Đảng và Chính_phủ được sự giúp_đỡ hết_lòng của nhân_dân quân_đội ta hoàn_thành nhiệm_vụ mà Đảng và Chính_phủ trao cho đã có truyền_thống vẻ_vang là tuyệt_đối trung_thành với Đảng với nhân_dân chiến_đấu anh_dũng công_tác và lao_động tích_cực tiết_kiệm cần_cù khiêm_tốn giản_dị đoàn_kết nội_bộ đồng_cam_cộng_khổ với nhân_dân luôn_luôn sẵn_sàng khắc_phục khó_khăn hoàn_thành nhiệm_vụ Bộ_đội ta là bộ_đội nhân_dân bộ_đội cách_mạng có truyền_thống anh_dũng khắc_khổ kiên_nhẫn cần_cù chất_phác việc khó_khăn nguy_hiểm mấy cũng không sợ nhất_định làm cho kỳ được Đó là truyền_thống đạo_đức tác_phong tốt phải luôn được giữ vững và phát_triển Nhà_nước Việt_Nam nói ngoài mục_tiêu lý_tưởng vì nhân_dân phục_vụ chiến_đấu vì độc_lập tự_do của Tổ_quốc vì chủ_nghĩa_xã_hội vì hạnh_phúc của nhân_dân Quân_đội nhân_dân Việt_Nam không có mục_tiêu lý_tưởng nào khác Quá_trình phát_triển Ngày 22 tháng 12 năm 1944 thành_lập Đội Việt_Nam Tuyên_truyền Giải_phóng_quân với 34 quân theo chỉ_thị của Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh Ngày 15 tháng 5 năm 1945 Đội Việt_Nam Tuyên_truyền Giải_phóng_quân sáp_nhập với lực_lượng Cứu_Quốc quân và đổi tên thành Việt_Nam giải_phóng_quân trở_thành lực_lượng quân_sự chủ_yếu của Mặt_trận Việt_Minh thực_hiện thành_công cuộc Tổng_khởi_nghĩa giành chính_quyền trong Cách_mạng_Tháng_Tám năm 1945 Từ năm 1945 đến năm 1949 Giải_phóng_quân phải chiến_đấu với đối_thủ mạnh hơn hẳn là quân_đội thực_dân Pháp tuy_nhiên bằng sách_lược chiến_tranh hợp_lý Giải_phóng_quân ngày_càng phát_triển bất_chấp việc quân Pháp liên_tục càn_quét khiến quân Pháp sa_lầy vào một cuộc_chiến tiêu_hao tốn_kém và ngày_càng kiệt_sức Từ năm 1945 đến đầu năm 1950 Giải_phóng_quân đã phát_triển từ một đội quân nhỏ gồm vài nghìn người trở_thành Quân_đội Quốc_gia Việt_Nam với quân_số khoảng 50 000 người tổ_chức thành 40 chi_đội Đến cuối năm 1950 Giải_phóng_quân giành một chiến_thắng lớn trong Chiến_dịch Biên_giới chuyển từ thế phòng_thủ sang phản_công Sau Chiến_dịch Biên_giới biên_giới Việt_Nam Trung_Quốc được khai_thông Việt_Nam bắt_đầu nhận được sự viện_trợ vũ_khí của khối Xã_hội_chủ_nghĩa Liên_Xô_Trung_Quốc và một_số nước Đông_Âu_Giải phóng quân phát_triển vượt_bậc cả về số_lượng và khả_năng chiến_đấu Năm 1950 Quân_đội Quốc_gia Việt_Nam đổi tên thành Quân_đội nhân_dân Việt_Nam Sau đó thành_lập các đại_đoàn quân chủ_lực 308 304 312 320 316 325 351 binh_chủng pháo_binh cũng được thành_lập Ngày 7 tháng 5 năm 1954 Quân_đội nhân_dân Việt_Nam lập nên Chiến_thắng Điện_Biên_Phủ trước thực_dân Pháp Cho đến kết_thúc cuộc chiến_tranh Đông_Dương năm 1954 Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam đã có tổng quân_số khoảng 25 vạn quân chủ lực và vài chục vạn dân_quân địa_phương Sau hiệp_định Geneva bộ_phận quân_đội nhân_dân ở miền Nam tập_kết ra Bắc_Quân_đội Việt_Nam bắt_đầu xây_dựng quân_đội theo hệ chính_quy thống_nhất Bộ_Chính_trị quyết_định cắt_giảm 8 vạn quân chủ_lực đưa 3 vạn quân sang làm kinh_tế chỉ giữ lại 17 vạn quân chủ_lực đồng_thời thành_lập thêm các quân_chủng Hải_quân Phòng_không Không_quân binh_chủng xe_tăng lực_lượng biên_phòng Ngày 15 tháng 2 năm 1961 Quân Giải_phóng miền Nam Việt_Nam được thành_lập là một bộ_phận của Quân_đội nhân_dân chiến_đấu ở miền Nam_Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam đã tiến_hành chiến_tranh chống Mỹ với chiến_lược được gọi là toàn dân toàn_diện lâu_dài tiêu_biểu là chống chiến_tranh đặc_biệt chiến_tranh_cục_bộ của Mỹ ở miền Nam chống chiến_tranh_phá_hoại bằng không quân hải_quân của Mỹ ở miền Bắc mà nổi_bật là chiến_dịch Điện_Biên_Phủ trên không tháng 12 năm 1972 Cuộc tổng_tiến_công nổi_dậy mùa Xuân 1975 với kết_thúc là chiến_dịch Hồ_Chí_Minh vào ngày 30 tháng 4 năm 1975 giải_phóng miền Nam thống_nhất đất_nước Trong thời_kỳ 1961 1975 tài_liệu Mỹ thường phân_biệt 2 lực_lượng Quân Giải_phóng miền Nam Việt_Nam mà Mỹ gọi là Việt_Cộng với Quân_đội nhân_dân Việt_Nam mà Mỹ gọi là quân Bắc Việt_Nam_Nhưng thực_ra Quân Giải_phóng miền Nam được hình_thành từ một bộ_phận du_kích của Quân_đội nhân_dân Việt_Nam Sự phân_biệt này của Mỹ xuất_phát từ việc Mặt_trận Dân_tộc giải_phóng miền Nam Việt_Nam và Chính_phủ Cách_mạng lâm_thời Cộng_hoà miền Nam Việt_Nam về pháp_lý có sự độc_lập với Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà nhưng vẫn chịu sự lãnh_đạo về Đảng của Đảng Lao_động Việt_Nam do Hiệp_định Genève không cấm nhằm có vị_thế hợp_lý trên bàn đàm_phán tại Paris Sau năm 1975 khi đã công_khai sự lãnh_đạo của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà đối_với Mặt_trận Giải_phóng Chính_phủ Cách_mạng lâm_thời và Quân Giải_phóng trong suốt cuộc_chiến thì Quân giải_phóng được xem là một phần Quân_đội nhân_dân Việt_Nam như bản_chất khi thành_lập nó Cho đến năm 1975 Quân_đội nhân_dân Việt_Nam đã có 1 24 triệu quân chủ lực và hàng triệu dân_quân địa_phương đứng thứ 4 về tổng quân_số trên thế_giới chỉ sau Liên_Xô_Hoa_Kỳ và Trung_Quốc Năm 1977 Việt_Nam chủ_trương giảm số quân chủ_lực xuống còn 85 vạn người 60 vạn quân thường_trực chiến_đấu 25 vạn quân tham_gia sản_xuất kinh_tế Tuy_nhiên khi tình_hình biên_giới Tây_Nam phức_tạp Việt_Nam buộc phải chuyển các đơn_vị kinh_tế sang chiến_đấu và tăng quân_số lên trên 1 triệu người Đồng_thời hơn 5 vạn bộ_đội được đưa sang Lào để đảm_bảo sự ổn_định tại Lào Ngày 23 tháng 12 năm 1978 Quân_đội Việt_Nam huy_động 25 vạn quân chủ_lực mở cuộc phản_công trước cuộc tiến_công của Quân_đội Campuchia Dân_chủ Khmer_Đỏ Sau đó đã phối_hợp với các lực_lượng_vũ_trang Campuchia đánh tan 21 sư_đoàn quân Campuchia Dân_chủ xoá_bỏ chế_độ diệt_chủng Ngày 17 2 1979 Trung_Quốc đem 60 vạn quân đánh vào biên_giới phía Bắc Việt_Nam cuộc chiến_tranh chỉ kéo_dài trong 30 ngày nhưng sau đó 2 bên căng_thẳng suốt 10 năm Trong năm 1979 1980 Việt_Nam phải duy_trì quân_số chủ_lực đến trên 2 triệu người đến năm 1983 giảm xuống còn 1 6 triệu người Năm 1989 sau khi bình_thường_hoá quan_hệ với Trung_Quốc và rút quân khỏi Lào và Campuchia quân_đội Việt_Nam giảm xuống còn khoảng 60 vạn người Năm 2010 theo Việt_Nam công_bố lực_lượng thường_trực Việt_Nam gồm bộ_đội chủ_lực và bộ_đội_địa_phương có tổng quân_số khoảng gần nửa triệu người và lực_lượng quân dự_bị khoảng 5 triệu người Tham_chiến Các cuộc chiến_tranh Quân_đội nhân_dân Việt_Nam đã chiến_đấu trong nhiều thập_kỷ với nhiều cường_quốc đế_quốc trên thế_giới bao_gồm Pháp Anh Quốc_Hoa_Kỳ_Nhật Bản Trung_Quốc bên cạnh đó còn có các quốc_gia chính_thể khác như Quốc_gia Việt_Nam Việt_Nam Cộng_hoà Hàn_Quốc Thái_Lan Philippines Úc New_Zealand Vương_quốc Lào Vương_quốc Campuchia Cộng_hoà Khmer_Campuchia_Dân chủ Khmer_Đỏ_FULRO tổ_chức du_kích của người H Mông tại Lào trong chiến_tranh Việt_Nam nói_riêng và các cuộc xung_đột chiến_tranh khác tại Đông_Dương nói_chung Danh_sách các cuộc_chiến chiến_dịch lớn bao_gồm BULLET Chiến_tranh thế_giới thứ hai Chiến_tranh Thái_Bình Dương_Chống lại sự chiếm_đóng của Đế_quốc thực_dân Pháp và Đế_quốc Nhật_Bản tại Việt_Nam và bán_đảo Đông_Dương_BULLET_Nam_Bộ kháng_chiến Chống lại lực_lượng liên_minh các quân_đội Anh Ấn_Pháp_Nhật đóng quân tại Nam_Bộ BULLET Chiến_tranh Đông_Dương_Chống lại Đệ_tứ Cộng_hoà Pháp và các đồng_minh tại 3 nước Đông_Dương_BULLET Chiến_tranh Việt_Nam Chống lại Hoa_Kỳ và các lực_lượng đồng_minh khác tại 3 nước Đông_Dương_BULLET_Nội chiến Campuchia hỗ_trợ lực_lượng Khmer_Đỏ chống lại chính_phủ Cộng_hoà Khmer được hậu_thuẫn bởi Hoa_Kỳ BULLET Nội_chiến Lào Hỗ_trợ lực_lượng Pathet_Lào chống lại chính_phủ Vương_quốc Lào được hậu_thuẫn bởi Pháp và Hoa_Kỳ BULLET Chiến_dịch phản_công biên_giới Tây_Nam Việt_Nam Chống lại lực_lượng diệt_chủng Khmer_Đỏ được sự hậu_thuẫn ủng_hộ và viện_trợ bởi Trung_Quốc Hoa_Kỳ Thái_Lan cùng Anh Quốc_BULLET Chiến_tranh biên_giới Việt_Trung 1979 Chống lại hành_động xâm_lược của Cộng_hoà Nhân_dân Trung_Hoa_BULLET_Xung đột biên_giới Việt_Nam Trung_Quốc 1979 1990 Chống lại sự xâm_lấn biên_giới của Cộng_hoà Nhân_dân Trung_Hoa_BULLET_Xung đột Thái_Lan Việt_Nam 1982 1988 Chống lại Vương_quốc Thái_Lan và Khmer_Đỏ_BULLET Chiến_tranh biên_giới Lào Thái_Lan Chống lại Vương_quốc Thái_Lan và bảo_vệ đồng_minh Cộng_hoà Dân_chủ Nhân_dân Lào BULLET Xung_đột Campuchia 1997 Chống lại Khmer_Đỏ và bảo_vệ đồng_minh Vương_quốc Campuchia BULLET Nổi_dậy tại Lào xung_đột tại Lào từ năm 1975 Chống lại các nhóm người H mông nổi_dậy và bảo_vệ đồng_minh Cộng_hoà Dân_chủ Nhân_dân Lào Theo thống_kê của Việt_Nam thì đến năm 2012 Việt_Nam có 1 146 250 liệt_sĩ và khoảng 600 000 thương_binh trong đó có 191 605 liệt_sĩ hy_sinh trong Chiến_tranh Đông_Dương 849 018 liệt_sĩ hy_sinh trong Chiến_tranh Việt_Nam số còn lại hy_sinh trong các cuộc chiến_tranh khác hoặc hy_sinh khi thực_hiện nhiệm_vụ trong thời_bình Nhiều liệt_sĩ cũng đồng_thời là Đảng_viên Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam Theo Tổng_bí_thư Nguyễn_Phú_Trọng thì Trong hai cuộc kháng_chiến chống thực_dân Pháp và đế_quốc Mỹ đã có gần 160 000 đảng_viên hy_sinh Hoàng_Văn_Nhủng là liệt_sỹ đầu_tiên hy_sinh ngày 5 tháng 2 năm 1945 khi đánh diệt đồn Đồng Mu_Bảo_Lạc_Cao Bằng trong trận đánh thứ ba của Quân_đội nhân_dân Việt_Nam khi đó mang tên là Đội Việt_Nam Tuyên_truyền Giải_phóng_quân Tính tới năm 2012 cả nước có 9 637 công_trình ghi công liệt_sĩ trên cả nước nghĩa_trang đài tưởng_niệm đền thờ Tỉnh có nhiều liệt_sĩ nhất cả nước là Quảng_Nam với 65 000 liệt_sĩ ngoài_ra tỉnh Quảng_Nam còn có hơn 30 000 thương_binh Huyện có nhiều liệt_sĩ nhất cả nước là huyện Điện_Bàn cũng thuộc tỉnh Quảng_Nam với hơn 19 800 liệt_sĩ Các trận đánh chiến_dịch lớn BULLET Cách_mạng_tháng_Tám BULLET Trận Hà_Nội 1946 BULLET Chiến_dịch Việt_Bắc 1947 BULLET Chiến_dịch Cao_Bắc_Lạng 1949 BULLET Chiến_dịch Biên_giới 1950 BULLET Chiến_dịch Hoàng_Hoa_Thám hay Chiến_dịch Đường 18 1951 BULLET Chiến_dịch Hoà_Bình 1952 BULLET Chiến_dịch Tây_Bắc 1952 BULLET Chiến_dịch Điện_Biên_Phủ chiến_thắng quyết_định trong Chiến_tranh Đông_Dương_BULLET_Trận Ấp Bắc 1963 BULLET Trận_Bình_Giã cuối 1964 đầu 1965 BULLET Chiến_dịch An_Lão BULLET Chiến_dịch Ba Gia_BULLET_Trận_Đồng Xoài_BULLET_Chiến dịch Sấm_Rền 1964 1968 BULLET Chiến_dịch Junction_City 1967 BULLET Sự_kiện Tết Mậu_Thân 1968 BULLET Chiến_dịch Đường 9 Khe_Sanh 1968 BULLET Chiến_dịch Campuchia 1970 BULLET Chiến_dịch Lam_Sơn 719 1971 BULLET Chiến_dịch Xuân_Hè 1972 BULLET Trận cầu Hàm_Rồng_BULLET_Chiến dịch Linebacker II hay Trận_Điện_Biên_Phủ trên không 1972 BULLET Chiến_dịch Tây_Nguyên 1975 BULLET Chiến_dịch Huế Đà_Nẵng 1975 BULLET Chiến_dịch Hồ_Chí_Minh 1975 BULLET Chiến_dịch phản_công biên_giới Tây_Nam Việt_Nam BULLET Chiến_tranh biên_giới Việt_Trung 1979 BULLET Xung_đột biên_giới Việt_Nam Trung_Quốc 1979 1990 BULLET Xung_đột Thái_Lan Việt_Nam 1982 1988 BULLET Hải_chiến Trường_Sa 1988 BULLET Chiến_tranh biên_giới Lào Thái_Lan Tặng_thưởng Trong suốt các cuộc_chiến tính đến 2006 đã có tổng_cộng BULLET 4 tướng được trao Huân_chương Sao_Vàng BULLET 113 đơn_vị và 34 tướng_lĩnh được trao Huân_chương Hồ_Chí_Minh BULLET 807 đơn_vị hoặc quân_nhân được trao Huân_chương Độc_Lập BULLET 822 924 đơn_vị hoặc quân_nhân được tặng_thưởng Huân_chương Quân_công Huân_chương Chiến_công 139 335 quân_nhân được tặng Huân_chương Kháng_chiến BULLET 1 682 649 quân_nhân được tặng_thưởng Huân_chương Chiến_sĩ giải_phóng BULLET 198 680 quân_nhân được tặng_thưởng Huân_chương Chiến_thắng BULLET 141 321 quân_nhân được tặng_thưởng Huân_chương Chống Mỹ cứu nước BULLET 2 593 641 quân_nhân được tặng_thưởng Huy_chương Chiến_sĩ vẻ_vang BULLET 3 738 đơn_vị được tuyên_dương Anh_hùng Lực_lượng_vũ_trang nhân_dân 36 đơn_vị được tuyên_dương danh_hiệu này 2 lần 4 đơn_vị được tuyên_dương 3 lần BULLET 1 286 quân_nhân được tuyên_dương Anh_hùng Lực_lượng_vũ_trang nhân_dân 148 trong chiến_tranh Đông_Dương 859 trong chiến_tranh Việt_Nam 279 trong các cuộc_chiến khác Trong số đó 160 anh_hùng là nữ và 163 anh_hùng là người dân_tộc_thiểu_số Có 1 anh_hùng là người nước_ngoài ông Nguyễn_Văn_Lập tên khai_sinh là Kostas_Sarantidis người Hy_Lạp BULLET Người có nhiều huân huy_chương nhất là Trịnh_Tố_Tâm_Từ năm 1967 đến 1970 ông chiến_đấu ở chiến_trường Trị_Thiên chỉ_huy đơn_vị đánh 58 trận diệt 1 500 địch phá_huỷ 61 xe quân_sự lật_đổ 19 đoàn tàu_hoả Riêng ông đã tiêu_diệt được 272 tên địch trong đó có 185 lính Mỹ chủ_yếu bằng chiến_thuật đặt mìn phá_huỷ 3 máy_bay_lên_thẳng Ngày 20 9 1971 ông được phong_tặng danh_hiệu Anh_hùng Lực_lượng_vũ_trang nhân_dân khi mới 26 tuổi Ông được tặng_thưởng 1 Huân_chương Độc_lập hạng Ba 1 Huân_chương Kháng_chiến chống Mỹ cứu nước hạng Nhất 13 Huân_chương chiến_công hạng Nhất_Nhì_Ba 3 Huân_chương giải_phóng hạng Nhất 53 lần được phong_tặng danh_hiệu Dũng_sĩ diệt Mỹ Sau chiến_tranh ông đã từng giữ chức Thứ_trưởng Bộ Lao_động Thương_binh và Xã_hội và mất năm 1996 khi 51 tuổi Sáng ngày 21 tháng 12 năm 2019 Quân_đội nhân_dân Việt_Nam được trao_tặng Huân_chương Quân_công hạng nhất từ thủ_tướng Nguyễn_Xuân_Phúc thay_mặt Nhà_nước Việt_Nam trao Từ tháng 12 1994 đến hết năm 2001 Nhà_nước Cộng_hoà_Xã_hội_chủ_nghĩa_Việt_Nam đã phong_tặng và truy_tặng danh_hiệu cao_quý Bà mẹ Việt_Nam anh_hùng cho 44 253 bà mẹ có chồng hoặc con_cái là binh_sỹ Quân_đội nhân_dân Việt_Nam đã hy_sinh trong đó BULLET Miền Bắc từ Quảng_Bình trở lên 15 033 mẹ BULLET Miền Nam từ Quảng_Trị trở xuống 29 220 mẹ BULLET Tỉnh Quảng_Nam là tỉnh có nhiều Bà mẹ Việt_Nam anh_hùng nhất với 11 658 mẹ Tính đến tháng 7 2020 Nhà_nước Việt_Nam đã phong_tặng hoặc truy_tặng 139 275 Bà mẹ Việt_Nam anh_hùng trong đó tỉnh Quảng_Nam có số_lượng Bà mẹ Việt_Nam anh_hùng được phong_tặng và truy_tặng cao nhất 15 261 mẹ tiếp_theo là Bến_Tre với 6 905 mẹ Quảng_Ngãi có 6 802 mẹ Hà_Nội có 6 723 mẹ Các tướng_lĩnh tiêu_biểu BULLET 1 Đại_tướng Võ_Nguyên_Giáp_Tổng tư_lệnh Quân_đội nhân_dân Việt_Nam Đại_tướng đầu_tiên của Quân_đội nhân_dân Việt_Nam BULLET 2 Đại_tướng Nguyễn_Chí_Thanh_Chủ_nhiệm Tổng_cục Chính_trị đầu_tiên BULLET 3 Đại_tướng Hoàng_Văn_Thái_Tổng Tham_mưu_Trưởng đầu_tiên BULLET 4 Đại_tướng Lê_Trọng_Tấn_Tổng Tham_mưu_trưởng 1978 1986 BULLET 5 Đại_tướng Văn_Tiến_Dũng_Tổng tham_mưu_trưởng lâu nhất 1953 1978 BULLET 6 Đại_tướng Lê_Đức_Anh_Chủ_tịch Nước BULLET 7 Đại_tướng Chu_Huy_Mân Phó Chủ_tịch Nước BULLET 8 Đại_tướng Nguyễn_Quyết Phó Chủ_tịch Nước BULLET 9 Thượng_tướng Chu_Văn_Tấn chỉ_huy Cứu_quốc quân BULLET 10 Thượng_tướng Trần_Văn_Trà_Tư lệnh Quân giải_phóng miền Nam_BULLET 11 Thượng_tướng Lê_Khả_Phiêu nguyên Tổng_bí_thư Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam BULLET 12 Trung_tướng Nguyễn_Bình_Tư lệnh Nam_Bộ Trung_tướng đầu_tiên BULLET 13 Trung_tướng Đồng Sĩ_Nguyên tư_lệnh Binh_đoàn 559 Phó Thủ_tướng BULLET 14 Thiếu_tướng Dương_Văn_Dương_Tư lệnh Liên_khu Bình_Xuyên BULLET 15 Thiếu_tướng Hoàng_Sâm đội_trưởng đầu_tiên của Đội Việt_Nam tuyên_truyền giải_phóng_quân BULLET 16 Thiếu_tướng Phùng_Chí_Kiên vị tướng_quân đầu_tiên BULLET 17 Thiếu_tướng Lê_Thiết_Hùng vị tướng được phong quân_hàm đầu_tiên BULLET 18 Thiếu_tướng Nguyễn_Sơn_Lưỡng quốc tướng_quân BULLET 19 Thiếu_tướng Nguyễn_Thị_Định nữ_tướng đầu_tiên Phó Tư_lệnh Quân giải_phóng miền Nam_Nhiệm vụ Quân_đội nhân_dân Việt_Nam có 02 nhiệm_vụ bao_gồm chiến_đấu công_tác phục_vụ nhân_dân và sản_xuất để hoàn_thành mục_tiêu xây_dựng và bảo_vệ Tổ_quốc xây_dựng quân_đội cách_mạng chính_quy tinh_nhuệ từng bước hiện_đại sẵn_sàng chiến_đấu bảo_vệ nhân_dân bảo_vệ vững_chắc độc_lập chủ_quyền thống_nhất toàn_vẹn lãnh_thổ chế_độ chính_trị của Tổ_quốc bảo_vệ bản_sắc dân_tộc Chiến_đấu Đây là nhiệm_vụ then_chốt của Quân_đội nhân_dân Việt_Nam Để hoàn_thành nhiệm_vụ này Quân_đội được tổ_chức có hai thành_phần Quân_đội_thường_trực làm nòng_cốt cùng lực_lượng rộng_rãi quần_chúng vũ_trang Ba thứ quân Bộ_đội chủ_lực Bộ_đội_địa_phương và Dân_quân_tự_vệ Hướng tổ_chức là tinh_gọn được trang_bị các loại vũ_khí khí_tài phù_hợp thường_xuyên thực_hành huấn_luyện nâng cao khả_năng sẵn_sàng chiến_đấu và chiến_đấu vững_vàng bản_chất chính_trị nắm chắc tình_hình đất_nước khu_vực và quốc_tế để có các biện_pháp tác_chiến phù_hợp đẩy_mạnh hợp_tác quốc_tế Công_tác phục_vụ nhân_dân Quân_đội nhân_dân luôn gắn_bó mật_thiết đồng_cam_cộng_khổ với nhân_dân thực_sự là cầu_nối vững_chắc và tin_cậy của chính_quyền với nhân_dân Quân_đội còn có nhiệm_vụ tuyên_truyền đường_lối chủ_trương chính_sách của chính_quyền phản_bác lại các luận_điểm bóp_méo bôi_nhọ không đúng sự_thật Bên cạnh đó quân_đội là một trong các lực_lượng nòng_cốt trong công_tác cứu_hộ cứu nạn giúp dân_phòng chống và khắc_phục hậu_quả thiên_tai hoả_hoạn xả_thân trong hiểm_nguy để cứu tính_mạng và tài_sản của nhân_dân Giải_quyết hậu_quả chiến_tranh bao_gồm rà phá bom_mìn tẩy độc môi_trường và các chính_sách hậu_chiến Tại những khu_vực khó_khăn vùng_sâu_vùng_xa quân_đội chịu cả trách_nhiệm phổ_cập giáo_dục và chăm_sóc y_tế với người_dân Sản_xuất Các đơn_vị quân_đội đã tận_dụng mọi tiềm_năng nguồn_lực lao_động đất_đai kỹ_thuật đẩy_mạnh tăng_gia_sản_xuất tạo nguồn thực_phẩm bổ_sung tại_chỗ góp_phần giữ ổn_định và cải_thiện đáng_kể đời_sống vật_chất cho bộ_đội Các nhà_máy xí_nghiệp công_nghiệp quốc_phòng đã sản_xuất được một_số loại vũ_khí trang_bị khí_tài phù_hợp đáp_ứng yêu_cầu tác_chiến hiện_đại yêu_cầu sẵn_sàng chiến_đấu và chiến_đấu của quân_đội Nhiều đơn_vị làm kinh_tế của quân_đội đã sản_xuất và kinh_doanh có hiệu_quả trở_thành các tổ_chức tập_đoàn kinh_tế lớn của đất_nước đi đầu trong việc kết_hợp kinh_tế với quốc_phòng góp_phần xứng_đáng vào công_cuộc phát_triển kinh_tế xã_hội và tăng_cường củng_cố quốc_phòng an_ninh của đất_nước Hoạt_động sản_xuất kinh_tế của lực_lượng quân_đội còn hướng tới giúp dân khai_hoang cải_tạo đồng_ruộng xây_dựng ruộng lúa_nước trồng cỏ phục_vụ chăn_nuôi gia_súc hỗ_trợ vốn làm nhà và cây con_giống giúp_đỡ về kỹ_thuật sản_xuất chống di_dân và đón_nhận dân ở tuyến sau đến định_cư giúp dân ổn_định cuộc_sống lâu_dài Đến nay Quân_đội đã xây_dựng được 23 khu kinh_tế quốc_phòng đây là nhân_tố quan_trọng trong công_cuộc xoá_đói_giảm_nghèo thực_hiện chính_sách dân_tộc tôn_giáo phát_triển kinh_tế xã_hội gắn với tăng_cường quốc_phòng an_ninh của đất_nước Doanh_nghiệp quân_đội ngoài phục_vụ các mục_tiêu quân_sự còn phục_vụ nhu_cầu dân_sự tiến_hành đầu_tư trong và ngoài nước Quân_đội sản_xuất xây_dựng kinh_tế nhằm góp_phần gìn_giữ năng_lực sản_xuất quốc_phòng nâng cao năng_lực chiến_đấu cho Quân_đội và góp_phần tạo nguồn thu cho ngân_sách quốc_phòng Tổ_chức Theo Luật Quốc_phòng năm 2005 luật số 39 2005 QH11 ngày 14 tháng 6 năm 2005 Quân_đội nhân_dân là một bộ_phận và là lực_lượng nòng_cốt của lực_lượng_vũ_trang nhân_dân bao_gồm Lực_lượng Thường_trực và Lực_lượng Dự_bị Động_viên Lực_lượng Thường_trực của Quân_đội nhân_dân có Bộ_đội Chủ_lực và Bộ_đội_Địa_phương Cấp tổ_chức của Quân_đội nhân_dân Việt_Nam từ thấp đến cao là Tiểu_đội Trung_đội Đại_đội Tiểu_đoàn Trung_đoàn Lữ_đoàn Sư_đoàn trước_đây gọi là Đại_đoàn Cấp cao nhất là Quân_đoàn hiện_nay có 4 quân_đoàn là các quân_đoàn 1 2 3 4 Đây chính là quân chủ_lực cơ_động Từ cấp tiểu_đoàn trở lên có ban chỉ_huy gồm cấp trưởng cấp phó tham_mưu_trưởng và cấp phó phụ_trách công_tác chính_trị theo chế_độ một thủ_trưởng Trước_đây khi thực_hiện chế_độ 2 thủ_trưởng thì ngoài thủ_trưởng quân_sự đại_đội trưởng tiểu_đoàn trưởng từ cấp đại_đội trở lên còn có thủ_trưởng chính_trị được gọi là chính_trị_viên ở cấp đại_đội và tiểu_đoàn hoặc chính_uỷ ở cấp trung_đoàn trở lên Cấp thủ_trưởng chính_trị này từ sau Chiến_tranh Việt_Nam đã chuyển thành cấp phó phụ_trách công_tác chính_trị Theo nghị_quyết của Đại_hội_Đảng_lần_thứ X chế_độ chính_uỷ chính_trị_viên lại được khôi_phục trong toàn quân từ năm 2006 Quân_đội nhân_dân Việt_Nam hiện_nay có 7 lực_lượng gồm 3 quân_chủng 2 Bộ_tư_lệnh tương_đương quân_chủng và 2 Bộ_tư_lệnh độc_lập tương_đương quân_đoàn Sơ_đồ tổ_chức từ năm 2020 Lãnh_đạo Chủ_tịch nước có vai_trò là Thống_lĩnh của Quân_đội nhân_dân Việt_Nam và giữ vai_trò là Chủ_tịch Hội_đồng Quốc_phòng và An_ninh thông_qua Hội_đồng Quốc_phòng và An_ninh Quân_uỷ_Trung_ương là cơ_quan lãnh_đạo của Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam trong Quân_đội nhân_dân Việt_Nam được thành_lập vào tháng 1 năm 1946 do Tổng_Bí_thư Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam trực_tiếp làm Bí_thư Quân_uỷ_Trung_ương Do Việt_Nam là nước đơn đảng Đảng lãnh_đạo Nhà_nước và xã_hội lãnh_đạo Quân_đội trực_tiếp tuyệt_đối nên Tổng_Bí_thư kiêm_nhiệm Bí_thư Quân_uỷ_Trung_ương là chức_danh lãnh_đạo cao nhất đối_với quân_đội Các chức_vụ cao nhất trong Quân_đội nhân_dân Việt_Nam gồm Bộ_trưởng Bộ quốc_phòng Chủ_nhiệm Tổng_cục Chính_trị Tổng_Tham_mưu_trưởng có cấp_bậc quân_hàm cao nhất là Đại_tướng Ngoài_ra trước_đây từng có chức_vụ Tổng_Tư_lệnh các lực_lượng_vũ_trang do đại_tướng Võ_Nguyên_Giáp nắm giữ Cấp_bậc quân_hàm Theo Lệnh số 32 2014 L CTN ngày 09 12 2014 của Chủ_tịch nước Cộng_hoà_xã_hội_chủ_nghĩa_Việt_Nam về việc công_bố Luật Sửa_đổi bổ_sung một_số điều của Luật Sĩ_quan Quân_đội nhân_dân Việt_Nam đã được Quốc_hội nước Cộng_hoà_xã_hội_chủ_nghĩa_Việt_Nam khoá XIII kỳ họp thứ 8 thông_qua ngày 27 11 2014 các cấp_bậc của Quân_đội nhân_dân Việt_Nam được quy_định như sau Màu viền của quân_hàm thể_hiện các quân_chủng Lục_quân màu đỏ tươi Phòng_không Không_quân màu xanh da_trời Hải_quân màu tím_than Màu nền là màu vàng Quân_hàm Bộ_đội biên_phòng có màu viền là màu đỏ tươi tương_tự như Lục_quân nhưng có màu nền xanh lá cây Quân_hàm Cảnh_sát biển có màu viền vàng nhưng có màu nền là màu xanh nước_biển BULLET Cấp_bậc cao nhất Sĩ_quan cấp tướng Quân_phục Ngày 26 tháng 8 năm 2009 Thủ_tướng Việt_Nam ra Quyết_định số 109 2009 QĐ TTg quy_định về quân_hiệu cấp_hiệu phù_hiệu lễ_phục của Quân_đội nhân_dân Việt_Nam Từ ngày 22 tháng 12 năm 2009 các sĩ_quan Việt_Nam cũng sử_dụng quân_phục mới kiểu K 08 Trang_bị và viện_trợ Quân_đội nhân_dân Việt_Nam không công_khai các thông_tin về vũ_khí khí_tài của mình nên việc biết chính_xác các thông_tin này dường_như là điều không_thể Hiện_nay Quân_đội nhân_dân Việt_Nam đang sở_hữu một lượng vũ_khí lớn từ thời Chiến_tranh Việt_Nam được sản_xuất ở Liên_Xô_Trung_Quốc và Hoa_Kỳ do năm 1975 Quân_đội nhân_dân Việt_Nam đã tịch_thu một số_lượng vũ_khí tương_đối lớn do Hoa_Kỳ viện_trợ cho quân_đội Sài_Gòn trước đó Số vũ_khí này ngày_càng lạc_hậu làm giảm sức_mạnh tương_quan với quân_đội các nước khác là vấn_đề lớn đối_với quân_đội Việt_Nam Từ năm 1990 trở đi các bạn_hàng vũ_khí của Việt_Nam được mở_rộng cả với Ấn_Độ Israel Bắc_Triều_Tiên_Nga Hàn_Quốc Hiện_nay Việt_Nam đang nhận được viện_trợ quân_sự từ Mỹ Hàn_Quốc và Nhật_Bản Trong suốt chiến_tranh Việt_Nam 1954 1975 và chiến_tranh biên_giới Tây_Nam 1979 1989 Việt_Nam hầu_như dựa hoàn_toàn vào các hệ_thống vũ_khí trang_bị có nguồn_gốc từ Liên_Xô_Liên_Xô sụp_đổ năm 1991 đã kết_thúc giai_đoạn viện_trợ và Việt_Nam bắt_đầu phải thanh_toán tiền mua vũ_khí trang_bị bằng ngoại_tệ hoặc bằng hàng đổi hàng Việt_Nam đặt việc phát_triển kinh_tế lên hàng_đầu và chỉ duy_trì mức tăng chi_tiêu quốc_phòng một_cách nhỏ_giọt Việt_Nam không tiến_hành các đợt mua_sắm hay nâng_cấp vũ_khí lớn Phải tới tận cuối những năm 1990 chính_phủ Việt_Nam công_bố một loạt các chương_trình mua_sắm các hệ_thống vũ_khí trang_bị hiện_đại Theo đó Việt_Nam chậm_rãi phát_triển hải_quân và không_quân để kiểm_soát các vùng nước nông và vùng đặc_quyền kinh_tế Hầu_hết các chương_trình mua_sắm quốc_phòng chủ_yếu được thực_hiện để đảm_bảo ưu_tiên này Việt_Nam đã mua một_số máy_bay chiến_đấu và tàu_chiến có khả_năng tác_chiến cao Việt_Nam cũng lên kế_hoạch phát_triển nền công_nghiệp quốc_phòng với ưu_tiên cho hải_quân có sự kết_hợp với các đồng_minh cũ Nga các nước Đông_Âu và Ấn_Độ Hành_khúc BULLET Quốc_tế_ca nhạc P Degeyter lời Eugène_Potier_BULLET_Tiến quân_ca nhạc và lời Văn_Cao_BULLET_Ca ngợi Hồ_Chủ_tịch nhạc Lưu_Hữu_Phước lời Lưu_Hữu_Phước Nguyễn_Đình_Thi_BULLET_Chào mừng Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam nhạc và lời Đỗ_Minh_BULLET_Vì nhân_dân quên_mình nhạc và lời Doãn_Quang_Khải_BULLET Giải_phóng Điện_Biên nhạc và lời Đỗ_Nhuận_BULLET_Tiến bước dưới quân_kỳ nhạc và lời Doãn_Nho_BULLET_Bác đang cùng chúng cháu hành_quân nhạc và lời Huy_Thục_BULLET_Thanh niên làm theo lời Bác nhạc và lời Hoàng_Hoà_BULLET_Hát mãi khúc quân_hành nhạc và lời Diệp_Minh_Tuyền_BULLET Như có Bác trong ngày vui đại_thắng nhạc và lời Phạm_Tuyên_BULLET_Trái tim chiến_sĩ nhạc và lời Trần_Viết_Được BULLET Cuộc_đời vẫn đẹp sao nhạc Phan_Huỳnh_Điểu thơ Bùi_Minh_Quốc_BULLET Ước_mơ chiến_sĩ nhạc và lời Lưu_Hà_An_BULLET Tổ_quốc trong tim nhạc và lời Trần_Quốc_Đạt_Đánh giá Trung_tá Pháp Marcel_Bigeard sau_này là Bộ_trưởng Quốc_phòng Pháp đã có kinh_nghiệm 9 năm chiến_đấu ở Đông_Dương tham_gia chiến_dịch Điện_Biên_Phủ từ lúc xây_dựng cứ_điểm cho đến khi đầu_hàng đã bày_tỏ sự kính_trọng của mình đối_với Quân_đội nhân_dân Việt_Nam Tôi đã thấy họ khởi_sự từ những khẩu súng bất_kỳ như súng săn và sau đó tháng này qua tháng khác họ được tổ_chức thành những nhóm nhỏ rồi từ các nhóm nhỏ thành trung_đội từ các trung_đội lên đại_đội từ đại_đội lên tiểu_đoàn và lữ_đoàn và cuối_cùng là thành các sư_đoàn đủ quân Tôi đã thấy tất_cả những điều này và tôi có_thể nói với các vị rằng họ đã trở_thành những người lính bộ_binh vĩ_đại nhất trên thế_giới Những người lính dẻo_dai này có_thể đi bộ 50 km trong đêm_tối bằng sức của một bát cơm trên những đôi giày_ba_ta và hát vang trên đường ra trận Theo quan_điểm của tôi họ đã trở_thành những người lính bộ_binh ngoại_hạng và họ đã đánh_bại được chúng_ta quân_đội Pháp Thiếu_tá đặc_nhiệm Mỹ Charles_A_Beckwith từng tham_gia chiến_tranh Triều_Tiên rồi sau đó tiếp_tục sang Việt_Nam tham_chiến đã ca_ngợi Quân_đội nhân_dân Việt_Nam Tôi sẵn_sàng đánh_đổi mọi thứ để có được 200 người lính như họ Họ là những người lính giỏi nhất mà tôi từng thấy Họ tận_tâm và thuộc loại cừ_khôi Tôi chưa từng thấy lính nào giỏi như họ Tướng Merrill_McPeak_Tham mưu trưởng Không_quân Mỹ từng là phi_công chiến_đấu ở Việt_Nam Trong phim The_Vietnam_War ông kể lại bằng phương_tiện quan_sát hiện_đại gắn trên máy_bay ông ta có_thể săn_lùng những chiếc xe vận_tải của Việt_Nam như săn thỏ Nhưng bắn nhiều rocket thả nhiều bom đến như_vậy nhưng không_lực Mỹ vẫn không_tài_nào ngăn nổi sự vận_chuyển trên đường Trường_Sơn_Cho đến nay Merrill_McPeek nói rằng ông vẫn ức tới nghẹn cổ và kết_luận Ông đã ủng_hộ nhầm phe nếu có_thể được thì ngày ấy ông nên chiến_đấu cùng đội_ngũ với các chiến_sỹ can_trường quả_cảm ở bên phía Việt_Nam Trong một cuộc khảo_sát sau cuộc_chiến với các sĩ_quan Hoa_Kỳ từng phục_vụ trong chiến_tranh Việt_Nam 44 đánh_giá Quân Giải_phóng miền Nam Việt_Nam là thiện_chiến và gan_góc Một sĩ_quan nhận_xét Có một khuynh_hướng đánh_giá thấp đối_thủ Trong thực_tế họ là địch_thủ giỏi nhất mà chúng_ta quân_đội Mỹ từng phải đối_mặt trong lịch_sử Xem thêm Bí_thư Quân_uỷ_Trung_ương Bộ_trưởng Bộ Quốc_phòng Mười lời thề danh_dự của quân_nhân Quân_đội nhân_dân Việt_Nam Quân_uỷ_Trung_ương Liên_kết ngoài BULLET Báo Quân_đội nhân_dân Tiếng_nói của lực_lượng_vũ_trang và nhân_dân Việt_Nam BULLET Luật Sĩ_quan Quân_đội nhân_dân Việt_Nam năm 1999 BULLET Thống_kê về các trận không_chiến phần 1 BULLET Hải_quân nhân_dân Việt_Nam Những ngày đầu xây_dựng trên Báo Quân_đội nhân_dân điện_tử BULLET Số viện_trợ quân_sự cho Quân_đội nhân_dân Việt_Nam trong chiến_tranh

Quân_đội nhân_dân Việt_Nam

Chiến_tranh Đông_Dương Chiến_tranh Đông_Dương còn được gọi là Chiến_tranh Đông_Dương lần thứ nhất là một cuộc xung_đột diễn ra tại ba nước Đông_Dương bao_gồm Việt_Nam Lào và Campuchia giữa một bên là Quân_đội Viễn_chinh Pháp cùng các lực_lượng đồng_minh bản_xứ bao_gồm lực_lượng của Quốc_gia Việt_Nam Vương_quốc Lào Vương_quốc Campuchia thuộc Liên_hiệp Pháp bên kia là lực_lượng Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Việt_Minh cùng các lực_lượng kháng_chiến khác của Lào Pathet_Lào và Campuchia Khmer_Đỏ_Cuộc chiến bắt_đầu từ ngày 19 tháng 12 năm 1946 khi Hồ_Chí_Minh ra_lệnh Toàn_quốc kháng_chiến và kết_thúc ngày 20 tháng 7 năm 1954 khi Hiệp_định Genéve được ký_kết Tuy_nhiên xung_đột thật_sự đã nổ ra từ ngày 23 tháng 9 năm 1945 khi quân Pháp theo chân quân Anh tiến vào miền Nam Việt_Nam để giải_giáp quân Nhật_Đối với Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà đây là giai_đoạn đầu_tiên trong Cuộc kháng_chiến 30 năm của họ với mục_tiêu giành độc_lập cho Việt_Nam giai_đoạn 2 là cuộc_chiến với Hoa_Kỳ Cuộc_chiến diễn ra trên khắp Việt_Nam và lan ra cả các nước láng_giềng Lào và Campuchia nhưng chiến_sự chính diễn ra chủ_yếu tại miền Bắc Việt_Nam Sau 9 năm sa_lầy và với thất_bại tại Trận_Điện_Biên_Phủ Pháp buộc phải chấp_nhận ký_kết Hiệp_định Genève công_nhận nền độc_lập và toàn_vẹn lãnh_thổ của Việt_Nam Cuộc chiến_tranh này ở Việt_Nam còn được gọi là Kháng_chiến chống Pháp Kháng_chiến 9 năm 9 năm kháng_chiến trường_kỳ Thời 9 năm Hồi 9 năm Các tài_liệu nghiên_cứu sách_báo ở nước_ngoài phần_lớn gọi là Chiến_tranh Việt_Pháp hoặc Chiến_tranh Đông_Dương Sau khi người Nhật đã bại_trận và mất quyền kiểm_soát lãnh_thổ Liên_bang Đông_Dương ngày_nay là Việt_Nam Lào và Campuchia Pháp đưa quân trở_lại nhằm tái_chiếm vùng này Pháp tham_gia cuộc_chiến này nhằm buộc lãnh_thổ Đông_Dương phải tiếp_tục nằm trong Liên_hiệp Pháp mới được thành_lập theo tuyên_bố ngày 24 tháng 3 năm 1945 của Chính_phủ lâm_thời Cộng_hoà Pháp Charles de Gaulle và được quy_định trong Hiến_pháp Pháp năm 1946 Động_cơ thúc_đẩy Pháp tham_chiến mang tính chính_trị và tâm_lý hơn là kinh_tế Những người Pháp ủng_hộ cuộc_chiến cho rằng nếu Pháp để Đông_Dương giành độc_lập các quyền_lợi và tài_sản của thực_dân Pháp tại các thuộc địa hải_ngoại sẽ nhanh_chóng bị mất theo Đa_số lãnh_đạo Pháp cho rằng cuộc_chiến này sẽ chỉ có quy_mô lớn hơn một_chút so với một cuộc tái_chiếm thuộc địa cổ_điển theo đó quân Pháp chiếm_giữ các trung_tâm dân_cư và mở_rộng dần theo kiểu vết dầu loang mà họ đã thực_hiện rất thành_công ở Maroc và Algérie Nhưng trái với dự_tính này mặc_dù Pháp chiếm ưu_thế quân_sự trong thời_gian đầu lực_lượng Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà đã phát_triển ngày_càng mạnh và kiểm_soát được nhiều vùng lãnh_thổ ngày_càng rộng Đến cuối cuộc_chiến Pháp đã sa_lầy vào một cuộc_chiến hao người tốn của mà không tìm ra phương_cách nào để chiến_thắng trong khi Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà đã kiểm_soát trên 75 lãnh_thổ Trong khi đó mục_tiêu của chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà là giành độc_lập cho dân_tộc mình Cuộc_chiến giữa 1 cường_quốc trên thế_giới và 1 đất_nước nghèo_nàn lạc_hậu đã diễn ra gần như lời Hồ_Chí_Minh đã nói Sau Chiến_tranh thế_giới thứ hai trên lãnh_thổ của Đế_quốc Pháp đã bùng_nổ nhiều phong_trào đòi độc_lập nhưng thất_bại mở_màn gây hiệu_ứng dây_chuyền và thiệt_hại lớn nhất cho Pháp là cuộc kháng_chiến chống Pháp của nhân_dân 3 nước Liên_bang Đông_Dương_Thất bại của Pháp đánh_dấu việc chủ_nghĩa_thực_dân kiểu cổ_điển của các nước thực_dân Châu_Âu bị sụp_đổ tại hàng_loạt các thuộc địa trên toàn thế_giới Hoàn_cảnh Thời_Pháp thuộc Năm 1858 Hải_quân Pháp đổ_bộ vào Cảng Đà_Nẵng trong Trận Đà_Nẵng 1858 1859 và Trận Đà_Nẵng 1859 1860 và sau đó xâm_chiếm Sài_Gòn Năm 1862 vua Tự Đức ký hiệp_ước nhượng Sài_Gòn và 3 tỉnh lân_cận cho Pháp Năm 1869 Pháp chiếm nốt 3 tỉnh kế_tiếp để tạo thành_thuộc địa Cochinchine_Nam_Kỳ_Đến năm 1885 Pháp xâm_chiếm xong những phần còn lại của Việt_Nam qua những cuộc_chiến phức_tạp ở miền Bắc_Bằng các hiệp_ước khác nhau Pháp chia Việt_Nam thành 3 phần Bắc_Kỳ_Trung_Kỳ Nam_Kỳ với chế_độ chính_trị hệ_thống luật_pháp và bộ_máy hành_chính khác nhau Pháp trực_tiếp cai_trị Nam_Kỳ trong khi bảo_hộ Bắc kỳ và Trung kỳ nơi triều_đình nhà Nguyễn vẫn tiếp_tục cai_trị Việt_Nam không còn là 1 quốc_gia độc_lập trở_thành chế_độ_quân_chủ nửa thuộc địa phải phụ_thuộc vào Pháp Bằng các hiệp_ước ký với triều Nguyễn Việt_Nam bị người Pháp chia thành 3 Kỳ_Nam_Kì_Trung Kì_Bắc_Kì với các chế_độ chính_trị bộ_máy hành_chính và hệ_thống luật_pháp khác nhau Do các ràng_buộc trong những Hiệp_ước đã ký với nhà Nguyễn_Pháp không xây_dựng 1 hình_thức nhà_nước dân_chủ tại Việt_Nam mà nhà Nguyễn vẫn tồn_tại với các thành_viên hoàng_gia quý_tộc quan_lại Người Pháp kiểm_soát hoạt_động của triều_đình nhà Nguyễn thậm_chí còn can_thiệp vào việc bổ_nhiệm nhân_sự của nhà_nước này Nhà Nguyễn mất uy_tín chính_trị vương_quyền không còn là yếu_tố đoàn_kết quốc_gia như các nước quân_chủ khác trên thế_giới Người Pháp độc_chiếm mọi quyền_lực kinh_tế chính_trị quân_sự tại Việt_Nam Họ chỉ chấp_nhận cho người bản_xứ tham_gia vào bộ_máy hành_chính và nền chính_trị ở mức_độ tối_thiểu và ban cho các chính_quyền bản_xứ 1 ít quyền_lực hạn_chế Chế_độ bảo_hộ của Pháp đã biến người Việt thành những nhân_viên hành_chính cấp thấp chỉ biết thừa_hành một_cách thụ_động thiếu sáng_tạo còn quyền lãnh_đạo nằm trong tay người Pháp Trong các cơ_quan_hành_chính và các công_ty tư_nhân người châu_Âu luôn được trả lương cao hơn người bản_xứ Họ hạn_chế các quyền tự_do chính_trị của dân bản_xứ như tự_do ngôn_luận tự_do báo_chí tự_do lập hội Họ duy_trì 1 hệ_thống cảnh_sát chính_trị để kiểm_soát dân_chúng lập ra nhiều nhà_tù để giam_cầm những người chống Pháp Người Pháp làm_ngơ trước mọi yêu_cầu cải_cách của người bản_xứ Những phong_trào văn_hoá xã_hội có mục_tiêu nâng cao dân_trí cải_cách xã_hội của người Việt đều bị theo_dõi và đàn_áp Trong chính_quyền thuộc địa tri_thức tài_năng đạo_đức không được xem trọng bằng sự trung_thành và phục_tùng đối_với người Pháp_Thuật lãnh_đạo không được truyền lại khả_năng lãnh_đạo quốc_gia của người Việt bị thui_chột đạo_đức và năng_lực của giới công_chức nhà_nước người Việt suy_đồi Người Pháp không có ý_định trao_trả độc_lập cho người Việt nên họ không đào_tạo một tầng_lớp tinh_hoa người Việt đủ sức lãnh_đạo quản_trị quốc_gia Đa_số người Việt thiếu trưởng_thành về mặt chính_trị do bị loại ra khỏi đời_sống chính_trị quốc_gia cùng chính_sách ngu_dân của người Pháp Nhà_vua mất vai_trò là người quyết_định và giám_sát tối_cao mọi hoạt_động nhà_nước còn người Pháp không có những biện_pháp hữu_hiệu chống tệ quan_liêu tham_nhũng cường_hào ác_bá Người_dân thuộc địa mất liên_kết với nhà_nước bất_mãn với cách cai_trị của người Pháp và triều_đình nhà Nguyễn_Chỉ 1 nhóm nhỏ quan_chức tham_nhũng trục_lợi bằng cách phục_vụ cho Pháp cảm_thấy thoả_mãn còn đa_số dân_chúng thuộc mọi tầng_lớp cả viên_chức nhà_nước cũng như người bản_xứ đều bất_mãn Người Việt không_thể hy_vọng vào những cải_cách của người Pháp cũng như không_thể giành quyền tự_trị bằng các biện_pháp hợp_pháp Người Việt nhận_thức rằng chế_độ thuộc địa không_thể cải_cách mà chỉ có_thể dùng bạo_lực lật_đổ Họ không thấy một tương_lai nào cho bản_thân và đất nước_ngoài việc_làm cách_mạng giành độc_lập để mở ra con đường phát_triển quốc_gia Chủ_nghĩa dân_tộc và tinh_thần chống Pháp phát_triển mạnh Trong bối_cảnh đó những tư_tưởng cách_mạng du_nhập từ phương Tây được phổ_biến rộng_rãi thông_qua sự truyền_bá của chủ_nghĩa_cộng_sản cũng như qua hệ_thống giáo_dục của người Pháp Trong suốt thời_kỳ từ khi Pháp bắt_đầu xâm_chiếm Việt_Nam đã có nhiều cuộc khởi_nghĩa và phong_trào chống Pháp do vua_quan_sỹ phu hoặc nông_dân tổ_chức nhưng tất_cả đều bị thất_bại Năm 1927 những người Việt cấp_tiến đã thành_lập Việt_Nam Quốc_dân Đảng giống Trung_Hoa_Quốc dân Đảng Đến năm 1930 sau khi cuộc khởi_nghĩa Yên_Bái thất_bại Việt_Nam Quốc_dân Đảng bị suy_yếu nghiêm_trọng Cùng năm những người Việt theo chủ_nghĩa Marx_Lenin thành_lập Đảng Cộng_sản Đông_Dương nhưng cũng mau_chóng trở_thành mục_tiêu tiêu_diệt của Pháp khi bùng_nổ cao_trào cách_mạng năm 1930 1931 mặc_dù tổ_chức của họ thân_thiện với Mặt_trận Bình_dân trong chính_quyền Pháp khi Mặt_trận Bình_dân nắm quyền tại_Pháp đã ân_xá các tù_nhân chính_trị Bên cạnh đó một_số nhóm theo chủ_nghĩa_quốc_gia ủng_hộ việc hợp_tác với chế_độ bảo_hộ của Pháp tại Đông_Dương ủng_hộ chủ_nghĩa_quốc_gia ở Pháp chỉ các nhóm chính_trị cánh hữu hay cực_hữu ở Pháp Có nhóm năm 1939 khi cánh hữu thắng_cử ở Pháp đã kêu_gọi từ_giã hết chủ_nghĩa_xã_hội quốc_tế cộng_sản xét ra không có lợi gì cho tiền_đồ Tổ_quốc đi để quay đầu về phụng_sự chủ_nghĩa_quốc_gia họ cho là các lý_tưởng kia không lấy thực_nghiệm ra mà suy_xét chỉ chạy theo lý_tưởng suông và xem một_số nước đem ra thực_hành đều thất_bại cả họ kêu_gọi trông_cậy vào sự chỉ_đạo của nước Pháp_bảo hộ yêu_cầu nước Pháp gây_dựng cho nước ta một quốc_gia có chính_phủ chịu trách_nhiệm các việc nội_trị trước một Dân_viện có quyền lập_pháp Tức đòi quyền tự_trị chứ không phải độc_lập Họ bác_bỏ quan_điểm của bọn thanh_niên cứ nhứt định theo_đòi văn_minh Âu_Mỹ mà thôi và kêu_gọi khôi_phục quốc quyền chấn_hưng quốc_thể bác_bỏ tư_tưởng và óc đảng_phái đã làm cho quốc_dân Việt_Nam tam phân ngũ liệt và đòi tự_trị quân_chủ_lập_hiến Họ bác_bỏ thuyết xã_hội thuyết quốc_tế cùng đảng_viên tả phái đi cổ_động tự_do cho đó là trái với tinh_thần trung_quân_ái_quốc của dân_chúng trái với luân_lý Phật đà Khổng_Tử khác với chủ_nghĩa_quốc_gia cái rễ từ đời Trưng_Nữ vương đuổi Tô_Định_Triệu_Ấu đuổi quân Ngô kêu_gọi chỉ có ai là thức_thời có lòng yêu nước trung vua vốn sẵn chỉ dựa vào cái chủ_nghĩa Pháp Nam hợp_tác Pháp Việt đề_huề học_đòi người quý_quốc làm cho nước được mạnh dân được giàu lên đã Trong những biến_đổi xã_hội vì sự xâm_nhập của người Pháp là nhiều mặt_hàng mới trong đó có nhiều thực_vật được đưa vào Việt_Nam từ châu_Âu châu_Mỹ châu_Phi và cả những nước châu_Á lân_cận góp nguồn Đồn_điền trồng cây cà_phê xuất_phát từ châu_Phi cây cao_su từ Nam_Mỹ được quy_hoạch và phát_triển biến_đổi hẳn bộ_mặt_đất_nước đưa dân lên miền núi khai_thác và định_cư Ở miền_xuôi thì trái_cây nhiệt_đới như chôm_chôm măng_cụt cũng được trồng lấy giống từ Mã_Lai_Nam_Dương Ngoài_ra nhiều loại rau như khoai_tây súp_lơ xu hào cà_rốt tỏi_tây nhập_cảng từ Pháp được trồng quy_mô kể từ năm 1900 Nhiều món ăn mới cũng theo chân người Pháp ra_mắt ở Việt_Nam như bánh_mì bơ pho_mát cà_phê rồi trở_thành quen_thuộc Người Pháp không xây_dựng nền_tảng công_nghiệp tại Việt_Nam trong khi Nhật_Bản đã xây_dựng khá nhiều cơ_sở công_nghiệp tại các thuộc địa của họ như Triều_Tiên Mãn_Châu_Nền kinh_tế Việt_Nam vẫn chủ_yếu dựa vào nông_nghiệp với phương_thức_sản_xuất không thay_đổi trong hàng ngàn năm Quan_hệ_sản_xuất tại nông_thôn vẫn là quan_hệ địa_chủ tá_điền như thời Trung_cổ còn tại thành_thị chủ_nghĩa_tư_bản chỉ mới manh_nha xuất_hiện Người Việt có mức_sống rất thấp nghèo_đói phổ_biến trên toàn đất_nước đặc_biệt ở miền Bắc và miền Trung_Ở nông_thôn tồn_tại mâu_thuẫn giữa địa_chủ và tá_điền còn ở thành_thị có sự tương_phản giữa tầng_lớp tư_sản quan_chức cao_cấp và thị_dân lớp dưới Người Pháp xây_dựng một_số cơ_sở_hạ_tầng cơ_bản tại An_Nam_Hệ_thống kinh_tế mà Pháp đầu_tư tại An_Nam như các đồn_điền cao_su mỏ than các thành_phố lớn đường_sắt cảng biển là để phục_vụ cho công_cuộc khai_thác thuộc địa của họ chứ không phải để phục_vụ lợi_ích của dân bản_xứ Nhìn tổng_thể nền kinh_tế Việt_Nam vẫn đang trong tình_trạng tiền tư_bản bán Trung_cổ Ngôn_ngữ người Việt cũng bị tác_động quan_trọng nhất là việc tiếp_nhận chữ Quốc_ngữ làm văn_tự chính_thức của người Việt_Quyết_định của triều Nguyễn huỷ_bỏ toàn_phần phép khoa_cử có từ thời nhà Lý khiến chữ Nho không còn là ngôn_ngữ_học thuật chính_thống Việc sử_dụng chữ Quốc_ngữ làm văn_tự chính_thức bên cạnh chữ Hán tạo điều_kiện cho văn_học báo_chí viết bằng chữ Quốc_ngữ phát_triển việc truyền_bá tri_thức văn_hoá trở_nên dễ_dàng hơn Chữ_Quốc_ngữ dễ học hơn chữ Hán nên có_thể dùng chữ Quốc_ngữ xoá mù_chữ nhanh_chóng Tuy_nhiên việc chữ Hán từ địa_vị là ngôn_ngữ_học thuật chính_thống trở_thành 1 ngoại_ngữ không quan_trọng khiến đa_số người Việt không còn khả_năng đọc hiểu các tài_liệu chữ Hán của tiền_nhân Hậu_quả là người Việt bị tách ra khỏi di_sản văn_học_sử học khoa_học tư_tưởng của dân_tộc viết bằng chữ Hán tích_luỹ được trong 10 thế_kỷ Việc thay_đổi nội_dung giáo_dục bãi_bỏ phép khoa_cử truyền_thống lấy Nho_giáo làm trọng_tâm khiến Nho_giáo mất dần ảnh_hưởng lên_đời sống xã_hội và chìm vào quên_lãng Điều này khiến xã_hội tan_rã do không được định_hướng bởi 1 hệ_thống giá_trị chung không còn tín_hiệu tập_hợp đạo_đức xã_hội suy_đồi và các giá_trị văn_hoá truyền_thống bị thui_chột Pháp ngữ trở_thành ngôn_ngữ chính_thức trong hệ_thống giáo_dục và trong hoạt_động hành_chính Các tư_tưởng phương Tây như tự_do dân_chủ nhân_quyền chủ_nghĩa dân_tộc chủ_nghĩa_xã_hội chủ_nghĩa_cộng_sản thông_qua sách_báo và hệ_thống giáo_dục thuộc địa được phổ_biến Hệ_thống giáo_dục phát_triển không tương_xứng với những hứa_hẹn của người Pháp khai_hoá văn_minh dân thuộc địa Chính vì_thế cái mà người Việt thừa_hưởng từ người Pháp sau khi Việt_Nam giành được độc_lập chỉ là những mảnh vụn văn_hoá và lịch_sử tỷ_lệ mù_chữ lên đến 95 dân_số hệ_thống kiến_thức Tây_học kém_cỏi thiếu chiều sâu theo như Ngô_Đức_Kế đã nói Âu học vẫn chưa vin được ngọn_ngành mà Hán học đã đứt cả cội_rễ cùng với nền_tảng đạo_đức xã_hội suy_đồi Ngày 3 tháng 9 năm 1945 trong phiên họp đầu_tiên của Chính_phủ Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh đã nêu ra nhiệm_vụ cấp_bách nhất_thiết thực nhất phải giải_quyết là nạn dốt và chỉ rõ Nạn dốt là một trong những phương_pháp độc_ác mà bọn thực_dân dùng để cai_trị chúng_ta Một dân_tộc dốt là một dân_tộc yếu Vì_vậy tôi đề_nghị mở một chiến_dịch để chống nạn mù_chữ Trong tác_phẩm Chính_đề Việt_Nam Ngô_Đình_Nhu nhận_xét về thời_kỳ Pháp thuộc Trong Chiến_tranh thế_giới thứ hai Quan_điểm của các nước Đồng_Minh về tương_lai Đông_Dương_Chính phủ Pháp lưu_vong do Charles de Gaulle đứng đầu không tỏ ra muốn trao_trả độc_lập hoàn_toàn cho các thuộc địa của Pháp Tháng 10 năm 1943 chính_phủ Charles de Gaulle đệ_trình Đại_bản_doanh Đồng_Minh những yêu_cầu của mình về việc trang_bị cho quân_đội viễn_chinh Đông_Dương của Pháp để sẵn_sàng hành_động vào mùa thu 1944 Pháp cũng yêu_cầu có đại_diện trong Hội_đồng Chiến_tranh Thái_Bình Dương_Pháp mong_muốn có 1 vị_trí trong Khối_Đồng_Minh khi thế_chiến thứ hai kết_thúc Tuy_nhiên Tổng_thống Hoa_Kỳ Roosevelt lại muốn Liên_bang Đông_Dương không bị trao_trả lại cho Pháp mà sẽ được cai_quản bởi 1 chế_độ quản_trị quốc_tế Mỹ không có tuyên_bố chính_thức nào về chính_sách của Hoa_Kỳ đối_với Liên_bang Đông_Dương_Ngược lại một_số_viên_chức ngoại_giao Mỹ lại khẳng_định với Pháp nước Mỹ sẽ ủng_hộ Pháp phục_hồi chủ_quyền càng sớm càng tốt trên toàn_bộ lãnh_thổ chính_quốc lẫn thuộc địa Yêu_cầu trang_bị cho quân_đội viễn_chinh Đông_Dương của Pháp bị Đồng_Minh phớt_lờ vì chiến_lược Viễn_Đông của Anh Mỹ vẫn tiến_triển tốt mà không cần có Pháp tham_gia Hơn_nữa ý_đồ tái_chiếm thuộc địa của Pháp quá rõ_ràng và đi ngược_lại chính_sách của Roosevelt đối_với các dân_tộc thuộc địa Tổng_thống Mỹ Roosevelt báo cho Bộ Ngoại_giao Mỹ biết Mỹ không được tán_thành việc đặt bất_cứ một phái_đoàn quân_sự nào của Pháp ở Bộ_tư_lệnh Đông_Nam_Á_Anh ủng_hộ ý_định của Pháp nhưng vì sự phản_đối của Mỹ nên Đồng_Minh không đưa ra được quyết_định nào đối_với mong_muốn của Pháp tham_gia các hoạt_động quân_sự của Khối_Đồng_Minh tại Đông_Nam_Á_Ngày 8 tháng 12 năm 1943 chính_phủ Pháp lưu_vong công_bố thông_cáo về Đông_Dương trong đó ghi rõ Đồng_thời với việc luôn_luôn ghi_nhớ thái_độ cao_thượng và trung_thực của các vị Quốc_vương đương trị của Đông_Dương nước Pháp cũng sẽ ghi_tạc mãi_mãi thái_độ kiên_cường và thẳng thắng của các dân_tộc Đông_Dương cuộc kháng_chiến mà họ đã tiến_hành bên cạnh chúng_ta chống Nhật_Bản và Thái_Lan cũng như tấm lòng thuỷ_chung gắn_bó của họ đối_với cộng_đồng Pháp Với các dân_tộc đã biết cùng một lúc biểu_hiện tinh_thần yêu nước và ý_thức trách_nhiệm chính_trị của mình nước Pháp thoả_thuận ban_hành trong nội_bộ khối cộng_đồng Pháp một quy_chế chính_trị mới theo đó trong khuôn_khổ của tổ_chức liên_bang những quyền tự_do của các nước trong Liên_bang sẽ được nới rộng và khẳng_định tính_chất tự_do rộng_rãi của các tổ_chức sẽ được nổi_bật mà không hề mất đi dấu_hiệu của nền văn_minh và truyền_thống Đông_Dương những người Đông_Dương có_thể nhận bất_cứ công_việc nào và chức_vụ nào của nhà_nước Phù_hợp với sự cải_cách quy_chế chính_trị ấy sẽ có một cuộc cải_cách quy_chế kinh_tế của cả Liên_bang cuộc cải_cách này đặt trên cơ_sở chế_độ hải_quan và thuế_khoá tự_trị đảm_bảo sự phồn_vinh và góp_phần vào sự phồn_vinh của các nước láng_giềng Thông_cáo này cho thấy Pháp chỉ hứa_hẹn về những cải_cách nhưng không hề có ý_định trao_trả độc_lập cho các nước Đông_Dương các nước này sẽ phải chấp_nhận các quy_chế chính_trị do Pháp đề ra cho khối cộng_đồng Pháp trong khi xu_hướng phi_thực_dân_hoá đang nổi lên và được Anh Mỹ ủng_hộ bằng việc ký_kết Hiến_chương Đại_Tây_Dương_Ngày 28 tháng 11 năm 1943 tại Hội_nghị Tehran_Tổng_thống Mỹ Franklin_D_Roosevelt đã nêu ý_kiến đặt Đông_Dương dưới sự quản thác quốc_tế với Iosif_Vissarionovich_Stalin_Winston Churchill và Tưởng_Giới_Thạch_Tổng_thống Mỹ Franklin_D_Roosevelt bày_tỏ một_cách minh_bạch rằng ông chỉ mong_muốn chấm_dứt chủ_nghĩa_thực_dân ở Đông_Dương ngay cả khi cần trả_giá bằng bất_hoà với Anh và làm gián_đoạn mối quan_hệ với Pháp Iosif_Vissarionovich_Stalin và Tưởng_Giới_Thạch ủng_hộ Tổng_thống Mỹ Franklin_D_Roosevelt trong vấn_đề Đông_Dương nhưng Winston_Churchill thì lẩn_tránh Stalin đồng_ý với Roosevelt còn nói thêm rằng ông không hề đề_nghị để quân Đồng_Minh phải đổ_máu nhằm phục_hồi Đông_Dương cho chế_độ thực_dân Pháp và người Pháp không được phép giành lại Đông_Dương mà phải trả_giá cho sự hợp_tác với Đức Roosevelt nói ông đồng_ý hoàn_toàn với Stalin và cho rằng sau 100 năm Pháp chiếm Đông_Dương người_dân ở đó có cuộc_sống tệ hơn trước Không có 1 tuyên_bố chính_thức nào về chính_sách của Mỹ hay 1 sự thoả_thuận nào của Đồng_minh được chính_phủ Mỹ hoặc Bộ_Tổng_tư_lệnh Đồng_minh công_bố Tại Hội_nghị Yalta quan_điểm của Mỹ về Đông_Dương là phải đưa ra cho các dân_tộc tại đây 1 hình_thức Chính_phủ liên_bang tự_trị phù_hợp với hoàn_cảnh và khả_năng của họ thay_thế cho việc thiết_lập quyền uỷ_trị ở Đông_Dương chỉ thiết_lập quyền uỷ_trị khi Pháp đồng_ý Sau khi Roosevelt qua_đời 12 tháng 4 năm 1945 Phó Tổng_thống Truman lên thay Chính_phủ Pháp tự_do của tướng Charles de Gaulle đã vận_động ráo_riết để Hoa_Kỳ hỗ_trợ nhằm giành lại các thuộc địa Dù không được dự hội_nghị Potsdam_Pháp vẫn đề_nghị để quân của họ giải_giáp quân Nhật ở Đông_Dương nhưng bị từ_chối Hoa_Kỳ đề_nghị để lập chế_độ uỷ_trị trusteeship với Việt_Nam nhưng bị Pháp kịch_liệt phản_đối Có tài_liệu khẳng_định lập_trường của Mỹ về tương_lai Đông_Dương thay_đổi nước Mỹ giữ thái_độ im_lặng khi được hỏi về vấn_đề Đông_Dương_Truman cũng thận_trọng trả_lời là nước Mỹ chư a có quyết_định gì cả Mỹ có thái_độ không hoàn_toàn rõ_ràng và để Anh giúp Pháp quay lại Đông_Dương_Anh đã chuyển quân_trang quân_dụng trên đường từ Ấn_Độ về châu_Âu cho Pháp để tướng Leclerc chuẩn_bị quay lại Sài_Gòn Trong điện_tín do Bộ Ngoại_giao Mỹ ngày 29 tháng 5 năm 1945 gửi đại_sứ Mỹ tại Trung_Quốc Patrick_J_Hurley để trả_lời báo_cáo của ông này về việc Pháp đang sử_dụng viện_trợ quân_sự của Mỹ để xâm_chiếm Đông_Dương và việc có dư_luận cho rằng Mỹ hình_như đang ủng_hộ việc đặt các thuộc địa dưới sự kiểm_soát của các nước đế_quốc chứ không phải dưới sự uỷ_trị của Liên_Hợp_Quốc Bộ Ngoại_giao Mỹ khẳng_định Tổng_thống Truman nói rằng không có thay_đổi cơ_bản nào trong chính_sách của Mỹ đối_với thuộc địa Đến năm 1947 theo điện_tín số 1737 ngày 13 tháng 5 năm 1947 của ngoại_trưởng Mỹ George_Marshall gửi đại_sứ_quán Mỹ tại Paris thì lập_trường của Mỹ là phải cùng_hội_cùng_thuyền với Pháp cũng như Anh và Hà_Lan ở Đông_Nam_Á vì lo_sợ cùng với việc nền cai_trị của các nước phương Tây tại Đông_Nam_Á được nới ra thì các nước này sẽ theo xu_hướng Liên_Á chống phương Tây hoặc người cộng_sản sẽ giành lấy chính_quyền do_đó cần duy_trì sự liên_kết chặt_chẽ giữa các dân_tộc mới được tự_trị với các cường_quốc chỉ Anh Pháp Hà_Lan từ lâu chịu trách_nhiệm về sự thịnh_vượng của họ Đặc_biệt người Việt_Nam trong một thời_gian nhất_định vẫn cần tới sự giúp_đỡ kinh_tế của Pháp cùng 1 sự chỉ_dẫn về chính_trị của 1 nước có nền dân_chủ lâu_đời và biết tôn_trọng nhân_quyền như_Pháp Năm 1947 Hoa_Kỳ ký bản thoả_thuận với nước Pháp về việc cấp cho Pháp 160 triệu USD để mua xe_cộ và trang_thiết_bị cho quân Pháp ở Đông_Dương_Theo giáo_sư sử_học Vũ_Dương_Ninh điều đó hầu nh ư biểu_lộ sự tán_thành của nước Mỹ đối_với việc tái_chiếm Đông_Dương của Pháp Liên_Xô muốn giữ quan_hệ trung_dung tốt_đẹp với tất_cả các bên ở Đông_Dương gồm Trung_Quốc Việt_Nam và Pháp nên không ủng_hộ Hồ_Chí_Minh Stephane_Solovieff đại_diện của Liên_Xô ở Hà_Nội nói với thiếu_tá OSS của Hoa_Kỳ Archimedes_Patti rằng Liên_Xô cần thời_gian để phục_hồi tái_thiết trước khi xác_định vị_thế ở Đông_Nam_Á_Tưởng Giới Thạch phát_biểu rằng người Việt không phải là người Trung_Quốc không dễ bị Trung_Quốc đồng_hoá và Trung_Quốc không có quyền_lợi về đất_đai ở Đông_Dương_Trung_Quốc nhiều lần tuyên_bố mặc_dầu Trung_Quốc mong_muốn thấy Đông_Dương được trả lại cho Pháp nhưng không muốn điều đó được thực_hiện mà không có một_số bảo_đảm nhằm ngăn_chặn Pháp dùng Đông_Dương vào những hoạt_động có hại cho lợi_ích của Trung_Quốc sau_này Tương_lai Đông_Dương sẽ không được định_đoạt nếu không có sự thoả_thuận của Trung_Quốc trên bàn Hội_nghị Hoà_bình Nhật_Bản đảo_chính Pháp và chiếm_đóng Đông_Dương_Năm 1940 Đế_quốc Nhật_Bản tấn_công Đông_Dương và nhanh_chóng thoả_thuận được với chính_quyền Vichy ở Pháp để Nhật toàn_quyền cai_trị Đông_Dương_Tháng 8 năm 1944 Decoux công_bố và thực_thi 1 đạo_luật bí_mật ban cho ông những quyền_hạn đặc_biệt trong trường_hợp mất liên_lạc với chính_phủ Vichy tại Pháp Ngày 30 tháng 8 năm 1944 Decoux gửi 1 bức_điện cho chính_phủ Vichy với nội_dung Trái với ý_nghĩ được phổ_biến rộng ra quá nhiều lần chủ_quyền của nước Pháp trên xứ thuộc địa này vẫn được giữ_gìn trọn_vẹn Chính_phủ Pháp vẫn tuyệt_đối tự_do Nhờ có bốn năm cố_gắng không ngừng và hiệp_thương giữa Hà_Nội Bắc_Kinh và Tokyo cái cơ_bản của lập_trường chúng_ta của chủ_quyền chúng_ta của uy_tín chúng_ta và của sự_nghiệp văn_minh khai_hoá của chúng_ta đã được bảo_vệ điều_kiện cần_thiết và đầy_đủ để cho chủ_quyền của_Pháp ở Đông_Dương và những lợi_ích của Pháp tại Viễn_Đông được vẹn_toàn cho đến ngày kết_thúc chiến_tranh dường_như là thế_này Chính_phủ mới của Pháp hãy khuyến_cáo Đồng_minh đừng mở bất_cứ một cuộc tấn_công quân_sự nào vào Đông_Dương và bản_thân nó hãy tránh mọi sáng_kiến ngoại_giao hoặc quân_sự có_thể xô_đẩy Nhật_Bản vào tâm_trạng nghi_kỵ đối_với nước Pháp Ngày 29 tháng 4 năm 1944 đại_diện Mặt_trận Độc_lập Đông_Dương do Việt_Minh lãnh_đạo gặp lãnh_sự Pháp của Chính_phủ lâm_thời Cộng_hoà Pháp tại Côn_Minh_Trung_Quốc để thảo_luận về việc khôi_phục nền độc_lập và dân_chủ_hoá Đông_Dương_Mặt trận hy_vọng Uỷ_ban Giải_phóng Dân_tộc Pháp sẽ nghiên_cứu 1 chương_trình dân_chủ_hoá Đông_Dương sau khi lãnh_thổ này được giải_phóng khỏi ách chiếm_đóng của Nhật_Đối với vấn_đề độc_lập của Đông_Dương_Mặt trận sẵn_sàng thảo_luận và chấp_nhận tạm_thời tất_cả mọi công_thức chính_trị rộng_rãi lấy nguyện_vọng của các dân_tộc ở Đông_Dương làm căn_cứ Đến tháng 6 năm 1944 Việt_Minh lại tuyên_bố Uỷ_ban Giải_phóng Dân_tộc Pháp đã nhầm khi nghĩ rằng các dân_tộc Đông_Dương tự bằng_lòng với những lời nịnh_nọt tâng_bốc cam_kết hứa_hẹn Tương_lai đất_nước chúng_tôi là do bàn_tay chúng_tôi sắp_đặt chuẩn_bị Tự_do của chúng_tôi chúng_tôi muốn nó phải hoàn_toàn Thực_dân Pháp chỉ tồn_tại đến ngày 9 tháng 3 năm 1945 khi Nhật lật_đổ Pháp trên toàn_bộ Đông_Dương vì nhận thấy quân_đội Đông_Dương thuộc Pháp đang hoạch_định việc chuẩn_bị tác_chiến chống lại Nhật sau khi Đồng_Minh đổ_bộ vào Đông_Dương bắt_đầu tuyển_mộ dân bản_xứ các dân_tộc_thiểu_số người Việt và Lào vào quân_đội Đông_Dương thuộc Pháp Ngày 9 tháng 3 năm 1945 tại Sài_Gòn đại_sứ Nhật_Matsumoto trao cho Đô_đốc Decoux 1 tối_hậu_thư đòi các lực_lượng_vũ_trang Pháp phải được đặt dưới quyền chỉ_huy của Nhật Sau 2 giờ khi nhận được câu trả_lời của Decoux người Nhật cho rằng ông này đã bác_bỏ tối_hậu_thư của họ Trong vòng 48 giờ từ Đô_đốc Decoux đến những viên_chức Pháp thấp nhất đều bị tước quyền hành và bỏ_tù hoặc bị tập_trung lại Chính_phủ Đế_quốc Việt_Nam thành_lập Theo chính_sách Khối_Thịnh vượng chung Đại_Đông_Á_Đế quốc Nhật_Bản bảo_trợ thành_lập chính_phủ Đế_quốc Việt_Nam dưới quyền Hoàng_đế Bảo_Đại đứng đầu bởi Thủ_tướng Trần_Trọng_Kim_Cũng như các chính_phủ khác ở những vùng bị Nhật chiếm_đóng Mãn_Châu quốc Triều_Tiên Chính_phủ Uông_Tinh_Vệ chính_phủ này không có thực_quyền khi tài_chính và nhân_lực đều do quân Nhật nắm giữ Vua_Bảo_Đại tuyên_bố thành_lập Đế_quốc Việt_Nam ngày 11 tháng 3 năm 1945 tuyên_bố chính_phủ này có chủ_quyền trên danh_nghĩa ở 3 kỳ tiếp sau đó là Campuchia ngày 13 tháng 3 và Lào ngày 8 tháng 4 Trong tuyên_bố của Bảo_Đại bãi_bỏ các hiệp_ước bảo_hộ và mất độc_lập với Pháp trước_đây độc_lập theo tuyên_ngôn Đại đông Á của Đế_quốc Nhật_Bản và ông cũng như Chính_phủ Việt_Nam tin_tưởng lòng trung_thực của Nhật_Bản và nó được xác_định làm_việc với các nước để đạt được mục_đích Để đáp trả ngày 24 tháng 3 năm 1945 chính_phủ Charles de Gaulle tuyên_bố chủ_quyền của_Pháp ở Đông_Dương và không công_nhận sự cai_trị của Nhật_Bản ở khu_vực này Pháp dự_định thành_lập Liên_bang Đông_Dương thuộc Liên_hiệp Pháp bao_gồm 5 quốc_gia có đại_diện riêng trong Liên_bang có lợi_ích bên ngoài do Pháp đại_diện và dự_kiến cơ_cấu của chính_phủ Liên_bang Đông_Dương sẽ theo mô_hình chính_phủ do Thống_đốc đứng đầu với các bộ_trưởng người Đông_Dương và người_dân Pháp ở Đông_Dương và 1 Quốc_hội được bầu theo phương_thức phổ_thông_đầu_phiếu tại mỗi quốc_gia của Liên_bang trong đó có đại_diện lợi_ích của người Pháp Thống_đốc Hội_đồng_Nhà_nước chịu trách_nhiệm chuẩn_bị các luật và quy_định còn Quốc_hội giữ vai_trò biểu_quyết mọi loại thuế ngân_sách các dự_luật và các điều_ước quốc_tế về thương_mại và hợp_tác với các nước khác Liên_bang sẽ có lực_lượng_vũ_trang riêng được trang_bị kỹ_năng tương_đương với của Liên_hiệp Pháp và phát_triển quan_hệ thương_mại với tất_cả các nước khác đặc_biệt là với Trung_Quốc Cũng trong tuyên_bố này Pháp cam_kết đảm_bảo bình_đẳng giữa công_dân Đông_Dương với các công_dân Liên_hiệp Pháp về quyền tham_gia các vị_trí của Liên_bang Đông_Dương và Liên_hiệp Pháp cũng như mọi quyền tự_do dân_chủ nói_chung tự_do tư_tưởng tín_ngưỡng tự_do báo_chí tự_do lập hội hội_họp Đồng_thời Liên_hiệp Pháp có nghĩa_vụ giúp_đỡ thành_lập lực_lượng_vũ_trang Liên_bang Đông_Dương cũng như thúc_đẩy sự phát_triển kinh_tế tiến_bộ xã_hội văn_hoá giáo_dục chính_trị và hành_chính ở Đông_Dương_Ngày 7 tháng 4 năm 1945 Bảo_Đại ký đạo dụ số 5 chuẩn_y thành_phần nội_các Trần_Trọng_Kim và ngày 12 tháng 5 giải_thể Viện_Dân_biểu Trung_Kỳ_Tháng 6 năm 1945 chính_phủ Trần_Trọng_Kim đặt quốc_hiệu là Đế_quốc Việt_Nam Bảo_Đại cũng xúc_tiến trưng_cầu_dân_ý về chính_thể Việt_Nam theo đạo Dụ số 1 có nội_dung 1 Chế_độ chính_trị từ nay căn_cứ vào khẩu_hiệu Dân vi quí 2 Trong chính_giới sẽ chiêu lập các nhân_tài đích_đáng để chỉnh_đốn lại nền_tảng quốc_gia cho xứng_đáng là một nước_độc lập chân_chính có_thể hợp_tác với Đại_Nhật_Bản trong công_cuộc tái_thiết Đại_Đông_Á 3 Trẫm sẽ tái định và tuyên_bố các cơ_quan chính_trị để ban_hành những phương_pháp hợp với nguyện_vọng của quốc_dân Bản_thân khẩu_hiệu Đại_Đông_Á vốn do Nhật tạo ra và 5 nguyên_tắc của nó cho thấy rõ mục_đích Nhật_Bản muốn lôi_kéo các nước châu_Á mà họ đã thôn_tính được bắt các nước này đóng_góp nhận lực của_cải để Nhật tiến_hành chiến_tranh chống Anh Mỹ cũng như triệt_tiêu ý_định chống Nhật tại các nước này Các bộ_trưởng của Đế_quốc Việt_Nam tuyên_bố bất_lực bởi không_thể làm được việc gì nếu không được cố_vấn tối_cao Nhật đồng_ý trong khi vua Bảo_Đại chỉ lo vui_chơi săn_bắn mà không quan_tâm đến chính_trị Ngày 15 tháng 8 năm 1945 Nhật_Bản tuyên_bố đầu_hàng Đồng_minh Ngày 18 tháng 8 vua Bảo_Đại tuyên_bố sẽ duy_trì chính_phủ Đế_quốc Việt_Nam sau khi Nhật đầu_hàng và đồng_thời gửi 1 thông_điệp đến Thống_chế Pháp De_Gaulle đề_nghị công_nhận chính_phủ Đế_quốc Việt_Nam Thông_điệp này có đoạn Ông sẽ hiểu tốt hơn nếu ông có_thể chứng_kiến những gì đang diễn ra ở đây nếu ông có_thể cảm_nhận được khát_khao độc_lập đến tận_tâm can của mỗi người mà không một thế_lực nào có_thể ngăn_cản nổi Thậm_chí nếu ông muốn tái_lập chế_độ cai_trị của người Pháp ở đây thì nó sẽ không tiếp_tục được tuân phục mỗi làng_mạc sẽ trở_thành một ổ kháng_chiến mỗi người cộng_tác cũ thành một kẻ_thù và những quan_chức những tên thực_dân của ông chính họ sẽ yêu_cầu rời khỏi không_khí ngạt thở này Chúng_ta có_thể dễ_dàng hiểu nhau và trở_thành bạn_bè nếu ông huỷ_bỏ tuyên_bố trở_thành ông chủ của chúng_tôi một lần nữa Tuy_nhiên De_Gaulle không hồi_âm ông ta dự_kiến sẽ hậu_thuẫn cho 1 chế_độ_quân_chủ mà người đứng đầu không phải là Bảo_Đại người đã thoả_hiệp với Nhật_Bản để được độc_lập mà là Vĩnh_San được xem như là 1 Gaullist người ủng_hộ de Gaulle_Ngày 16 tháng 8 năm 1945 Trần_Trọng_Kim tuyên_bố sẽ bảo_vệ chính_phủ Đế_quốc Việt_Nam và ngày 18 tháng 8 thành_lập Uỷ_ban Giải_phóng Dân_tộc tập_hợp tất_cả các đảng_phái chính_trị để lãnh_đạo công_cuộc này Theo lời khuyên của ông Bộ_trưởng Bộ Ngoại_giao Bảo_Đại cũng gửi thông_điệp cho Tổng_thống Mỹ Truman vua nước Anh Thống_chế Trung_Hoa_Tưởng_Giới Thạch đề_nghị công_nhận Đế_quốc Việt_Nam là chính_phủ đại_diện của Việt_Nam Tuy_nhiên tất_cả các bức thư đều không được hồi_âm bởi theo Tuyên_bố Cairo không_chỉ Pháp mà tất_cả các nước khối Đồng_Minh sẽ không công_nhận bất_cứ chính_phủ nào do Nhật_Bản thành_lập tại các lãnh_thổ chiếm_đóng Đến 24 tháng 8 trong cao_trào của Cách_mạng_Tháng_Tám Bảo_Đại đã thực_hiện đề_nghị của Hội_đồng Cơ_mật quyết_định thoái_vị để không phải là một trở_ngại cho sự giải_phóng của đất_nước Chính_phủ Đế_quốc Việt_Nam đến đây tan_rã Tình_hình Việt_Nam Cuộc đảo_chính của Nhật_Bản ngày 10 tháng 3 đã làm suy_yếu bộ_máy hành_chính và quân_sự của Pháp và mở ra một khoảng trống rất lớn vì Chính_phủ Hoàng_gia không_thể điều_hành nổi Khi Nhật_Bản đầu_hàng vào ngày 14 quân_đội Nhật_Bản có trách_nhiệm giữ trật_tự cho đến khi sự xuất_hiện của quân_đội Trung_Quốc về phía bắc 16 vĩ_độ và quân Anh về phía Nam_Nhưng cuộc cách_mạng đang càn_quét không phải do chính_sách Việt_Minh đã bất_chấp điều đó Việt_Minh viết tắt của Việt_Nam Độc_lập Đồng_minh Hội do Hồ_Chí_Minh thành_lập năm 1941 với vai_trò 1 mặt_trận thống_nhất dân_tộc để giành độc_lập Tổ_chức này do Đảng Cộng_sản Đông_Dương lãnh_đạo thu_hút được sự tham_gia và ủng_hộ của nhiều người Việt_Nam và ngày_càng lớn_mạnh Tháng 12 năm 1944 đội Việt_Nam tuyên_truyền giải_phóng_quân lực_lượng_vũ_trang của Việt_Minh và tiền_thân của Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam được thành_lập tại Cao_Bằng Khẩu_hiệu ban_đầu của Việt_Minh là Phản_Pháp kháng Nhật liên Hoa độc_lập Ban_đầu lực_lượng Việt_Minh nhận được sự ủng_hộ của phe Đồng_minh bao_gồm cả Mỹ và Trung_Hoa dân_quốc theo Philippe_Devillers bây_giờ nó sẽ nhận được 100 000 đô_la mỗi tháng phân_bổ đến Nguyen_Kai_Thau_Hồ_Chí_Minh nhận thấy Mỹ đang muốn đóng vai_trò lớn hơn ở khu_vực Thái_Bình_Dương ông đã làm tất_cả để thiết_lập mối quan_hệ với Hoa_Kỳ thông_qua việc giải_cứu các phi_công gặp nạn trong chiến_tranh với Nhật_Bản Đổi lại cơ_quan tình_báo Hoa_Kỳ OSS U S Office of Strategic_Services giúp_đỡ y_tế cố_vấn và huấn_luyện quân_đội quy_mô nhỏ cho Việt_Minh về sau_này sẽ trở_thành Quân_đội nhân_dân Việt_Nam Tháng 7 năm 1945 lực_lượng này gửi đến OSS 1 tuyên_bố Chúng_tôi Việt_Minh công_bố yêu_cầu sau đây về chính_sách tương_lai ở Đông_Dương thuộc Pháp đến người Pháp và các quan_sát_viên BULLET 1 Một quốc_hội bầu theo phổ_thông_đầu_phiếu Nó lập_pháp cho đất_nước Một thống_đốc Pháp_quyền Chủ_tịch cho đến khi tính_chất độc_lập chúng_tôi được đảm_bảo Thống_đốc sẽ chọn một nội_các hoặc một nhóm các cố_vấn chấp_nhận bởi quốc_hội Các quyền_hạn cụ_thể của các cơ_quan này có_thể được phát_triển trong tương_lai BULLET 2 Độc_lập sẽ được trao cho đất_nước này trong một tối_thiểu 5 năm và tối_đa là 10 năm BULLET 3 Tài_nguyên thiên_nhiên của đất_nước sẽ trở_lại cư_dân của nó sau khi bồi_thường công_bằng cho các chủ_sở_hữu hiện_tại Pháp sẽ nhận được những lợi_ích kinh_tế BULLET 4 Tất_cả quyền tự_do được Liên_Hợp_Quốc công_bố sẽ được đảm_bảo ở Đông_Dương_BULLET 5 Bán thuốc_phiện bị cấm Chúng_tôi hy_vọng rằng những điều_kiện này sẽ nhận được sự chấp_nhận của chính_phủ Pháp Từ tháng 3 năm 1945 Việt_Nam rơi vào 1 tình_trạng hỗn_loạn do khoảng trống về quyền_lực chính_trị quá lớn Người Nhật đang lo chống_đỡ các đòn tấn_công của quân_đội đồng_minh Anh Mỹ Cả chính_phủ của Trần_Trọng_Kim lẫn triều_đình của Bảo_Đại đều không đủ lực_lượng quân_sự và uy_tín chính_trị để kiểm_soát tình_hình Theo Peter_A_Pull chỉ có Việt_Minh là lực_lượng có tổ_chức duy_nhất ở nước này có khả_năng nắm được quyền chính_trị Chiến_tranh đã làm kiệt_quệ nền kinh_tế nước Nhật cạn_kiệt nguyên_liệu nên quân Nhật chiếm lấy lúa_gạo và các sản_phẩm khác bắt dân phá lúa trồng đay để phục_vụ chiến_tranh cộng thêm thiên_tai nạn đói Nạn đói Ất_Dậu đã xảy ra tại Bắc kỳ và Trung kỳ Người ta ước_tính rằng đã có khoảng 2 triệu người chết vì nạn đói này Khâm_sai Phan_Kế_Toại đã gặp Nguyễn_Khang người do Xứ_Uỷ Bắc_Kỳ cử đến Ông đề_nghị Việt_Minh tham_gia Chính_phủ Đế_quốc Việt_Nam và ngừng các hoạt_động chống Nhật nhưng Nguyễn_Khang bác_bỏ Chính_quyền thân Nhật_Đế quốc Việt_Nam cũng thành_lập Uỷ_ban Chính_trị để đàm_phán với Việt_Minh_Uỷ ban này đề_nghị Việt_Minh_Đằng nào các ông cũng thắng nhưng để điều_đình với Đồng_Minh sẽ vào Đông_Dương giải_giáp quân Nhật đề_nghị vùng nông_thôn cách thành_phố 15km là thuộc quyền các ông còn thành_phố cần có nhân_sĩ trí_thức đứng ra giao_dịch với Đồng_Minh Đại_biểu Việt_Minh đã trả_lời dứt_khoát giao_dịch với Đồng_Minh lúc này ngoài Việt_Minh không ai có_thể có lực_lượng và danh_nghĩa cả Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà được thành_lập Ngay sau khi Nhật_Bản đầu_hàng quân Đồng_Minh lực_lượng Việt_Minh đã tổ_chức thành_công cuộc Cách_mạng_tháng_Tám Chính_phủ Pháp không kịp phản_ứng vì quân_đội Pháp vẫn chưa kịp hoàn_thành việc tái xây_dựng lực_lượng và vẫn còn ở châu_Âu do chưa được khối Đồng_Minh cho_phép hoạt_động tại chiến_trường Đông_Nam_Á_Quân_đội Nhật không can_thiệp vào tình_hình chính_trị tại Việt_Nam vì họ đã đầu_hàng và đang chờ Đồng_Minh đến giải_giáp Sau Cách_mạng_tháng_Tám Việt_Minh thành_lập Chính_phủ Cách_mạng lâm_thời Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà trên cơ_sở cải_tổ Uỷ_ban Dân_tộc giải_phóng Việt_Nam được thành_lập tại Đại_hội Quốc_dân ngày 16 17 tháng 8 năm 1945 tại Tân_Trào_Sơn_Dương_Thời điểm đó Hồ_Chí_Minh ít được biết đến còn Chính_phủ của ông chưa được nước nào công_nhận Ông cảm_thấy phải tìm cách làm cho Đồng_Minh chú_ý đến Chính_phủ của ông trước khi quân_đội của họ vào Việt_Nam giải_giáp quân_đội Nhật_Cùng thời_điểm đó Bảo_Đại cũng gửi cho lãnh_đạo các nước Đồng_Minh lời kêu_gọi công_nhận nền độc_lập của Việt_Nam Điều đó làm Hồ_Chí_Minh lo_ngại vì lời kêu_gọi này đã tăng_cường địa_vị hợp_pháp của Bảo_Đại_Theo_Hồ_Chí_Minh_Bảo_Đại không còn cầm_quyền từ lâu nên Chính_phủ Lâm_thời là Chính_phủ duy_nhất hợp_pháp Đối_với Mỹ Hồ_Chí_Minh cố_gắng thuyết_phục Mỹ tiếp_tục chính_sách chống thực_dân của Mỹ đối_với Đông_Dương_Ông tìm cách làm Mỹ tin rằng ông không phải là 1 phái_viên của Quốc_tế Cộng_sản mà là 1 người Quốc_gia Xã_hội mong_muốn giải_thoát đất_nước khỏi ách đô_hộ của ngoại_bang Thông_qua OSS Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh gửi 9 bức_điện cho Chính_phủ Mỹ bao_gồm cả bốn bức thư_tay gửi trực_tiếp cho Tổng_thống Mỹ Harry_S_Truman đề_nghị Mỹ đặt quan_hệ ngoại_giao với Chính_phủ Lâm_thời đồng_thời Mỹ và Chính_phủ Lâm_thời sẽ có đại_diện trong Uỷ_ban Liên_tịch các nước Đồng_Minh giải_quyết các vấn_đề liên_quan đến Việt_Nam Việt_Minh hy_vọng tranh_thủ được sự có_mặt của Mỹ trong cuộc thương_lượng giữa Trung_Quốc và Pháp về Đông_Dương vì 2 nước này có_thể làm nguy_hại đến nền độc_lập và toàn_vẹn lãnh_thổ của Việt_Nam đồng_thời khuyến_khích các nước Đồng_Minh công_nhận Chính_phủ Lâm_thời là đại_diện duy_nhất và hợp_pháp của Việt_Nam trong các vấn_đề liên_quan đến chủ_quyền của Việt_Nam Việt_Minh lo_ngại việc không được các nước Đồng_Minh công_nhận sẽ làm suy_yếu địa_vị lãnh_đạo của họ và có lợi cho Việt_Cách_Việt_Quốc trong việc thành_lập chính_phủ của các lực_lượng này Hồ_Chí_Minh nói với chỉ_huy OSS tại miền Bắc_Archimedes_L_A Patti rằng ông theo chủ_nghĩa Lenin tham_gia thành_lập Đảng Cộng_sản Pháp và xin gia_nhập Đệ_Tam_Quốc_tế vì đây là những cá_nhân và tổ_chức duy_nhất quan_tâm đến vấn_đề thuộc địa Ông không thấy có sự lựa_chọn nào khác Nhưng trong nhiều năm sau đó những tổ_chức này cũng không có hành_động gì vì nền độc_lập của các dân_tộc thuộc địa Trước_mắt ông đặt nhiều tin_tưởng vào sự giúp_đỡ của Mỹ trước khi có_thể hy_vọng vào sự giúp_đỡ của Liên_Xô_Hồ_Chí Minh_giải_thích rằng Người Mỹ xem ông là 1 người quốc_tế cộng_sản bù_nhìn của Moscow vì ông đã ở Moscow nhiều năm nhưng ông khẳng_định mình không phải là người cộng_sản theo cách mà Mỹ hiểu mà ông là nhà cách_mạng hoạt_động vì độc_lập dân_tộc Tuy_nhiên chính_phủ Mỹ không đáp lại nguyện_vọng của Hồ_Chí_Minh Cuối tháng 9 năm 1946 Mỹ rút tất_cả các nhân_viên tình_báo tại Việt_Nam về nước_chấm dứt liên_hệ với chính_phủ Hồ_Chí_Minh Hồ_Chí_Minh cũng gửi thư cho Stalin đề_nghị Liên_Xô giúp_đỡ cách_mạng Việt_Nam và công_nhận Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà nhưng không được hồi_đáp Vào thời_điểm này trọng_tâm của Liên_Xô là Đông_Âu và khôi_phục Liên_Xô sau chiến_tranh chứ không phải là Việt_Nam Hơn_nữa Mỹ đang lôi_kéo các nước Châu_Âu thành_lập khối phòng_thủ Châu_Âu chống lại sự mở_rộng của chủ_nghĩa_cộng_sản nên Liên_Xô không muốn làm mất_lòng Pháp Mặt_khác Stalin cũng chưa biết gì nhiều về Hồ_Chí_Minh và cho rằng ông là Tito phương Đông tức là 1 người cộng_sản theo chủ_nghĩa dân_tộc chứ không phải là người cộng_sản quốc_tế theo chủ_nghĩa Stalin_Tại miền Nam sau khi đảo_chính Pháp ngày 14 tháng 8 năm 1945 Nhật cho_phép Bảo_Đại cử 1 Khâm_sai đại_thần nắm quyền cai_trị tại Nam_Kỳ đồng_thời bổ_nhiệm những người Việt thuộc Mặt_trận Quốc_gia Thống_nhất vào các vị_trí trong bộ_máy chính_quyền do các viên_chức dân_sự Pháp đã bị Nhật tống_giam Ngày 16 tháng 8 năm 1945 người Việt tiếp_quản Sài_Gòn Điều này được chào_đón như một cuộc cách_mạng Ngày 19 tháng 8 năm 1945 Khâm_sai Nguyễn_Văn_Sâm đến Sài_Gòn Nhật chuyển_giao vũ_khí cho lực_lượng Cách_mạng và các đảng_phái thuộc Mặt_trận Quốc_gia Thống_nhất Trong cuộc họp ngày 22 tháng 8 năm 1945 của Mặt_trận Quốc_gia Thống_nhất Trần_Văn_Giàu thuyết_phục các đảng_phái trong Mặt_trận chuyển_giao quyền_lực cho Việt_Minh vì Mặt_trận có_thể bị Đồng_Minh xem là 1 tổ_chức thân Nhật còn Việt_Minh lại đang thuộc phe Đồng_minh trước đó đã hợp_tác với tình_báo quân_sự Mỹ OSS chống Nhật_Ngày 23 tháng 8 năm 1945 Mặt_trận Quốc_gia Thống_nhất quyết_định rút_lui nhường quyền lãnh_đạo cho Việt_Minh thành_lập Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Nam_Bộ do Trần_Văn_Giàu làm Chủ_tịch Ngày 25 tháng 8 năm 1945 tại Sài_Gòn Việt_Minh tuyên_bố thành_lập Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Nam_Bộ gồm 9 người đều là thành_viên Việt_Minh_Uỷ ban Hành_chính Lâm_thời Nam_Bộ ra tuyên_bố họ là bộ_phận hành_chính ở phía Nam của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Sau đó theo lệnh của Chính_phủ lâm_thời Trung_ương Uỷ_ban_hành_chính Nam_Bộ hợp_tác với Kỳ bộ Việt_Minh gồm đại_biểu các đảng_phái Đông_Dương cộng_sản Tân_Dân_chủ Tổng_công_đoàn Thanh_niên Tiền_phong Việt_Nam quốc_gia Cao_Đài hợp_nhất Việt_Nam Cứu_quốc đoàn Kỳ bộ cũ của Việt_Minh_Quốc_gia độc_lập Công_giáo Thanh_niên nghĩa_dũng đoàn họp bàn thành_lập Uỷ_ban_nhân_dân Nam_Bộ Ở Hà_Nội các sinh_viên cánh tả tổ_chức biểu_tình với danh_nghĩa Tổng_hội sinh_viên kêu_gọi Bảo_Đại thoái_vị thành_lập nền cộng_hoà dưới sự bảo_trợ của Việt_Minh yêu_cầu Việt_Minh thảo_luận với tất_cả các đảng_phái để thành_lập chính_phủ lâm_thời đồng_thời kêu_gọi nhân_dân và các đảng_phái ủng_hộ chính_phủ Lâm_thời bảo_vệ nền độc_lập của đất_nước Việt_Minh phát_động công_nhân người_dân cướp chính_quyền trên toàn_quốc Trước áp_lực đó Bảo_Đại mời Việt_Minh thành_lập một chính_phủ mới dưới quyền ông thay_thế chính_phủ Trần_Trọng_Kim_Tháng 5 năm 1945 các thành_viên của các đảng Đại_Việt_Quốc dân Đảng Đại_Việt_Dân chính Đảng thân Nhật và Việt_Nam Quốc_dân Đảng Việt_Quốc gặp nhau tại Trung_Quốc để thành_lập 1 liên_minh đặc_biệt nhằm phối_hợp hoạt_động giữa các nhóm trong nước và nhóm lưu_vong trong trường_hợp Trung_Quốc đưa quân vào Đông_Dương_Đại_Việt Dân_chính Đảng sáp_nhập vào Việt_Nam Quốc_dân Đảng Khi Nhật tuyên_bố đầu_hàng vào tháng 8 năm 1945 ở Việt_Nam chỉ có lực_lượng_vũ_trang của Đại_Việt còn lực_lượng_vũ_trang của Việt_Nam Quốc_dân Đảng vẫn còn ở Trung_Quốc Ngày 17 tháng 8 năm 1945 Trương_Tử_Anh_Đảng trưởng Đại_Việt_Quốc dân Đảng dẫn_đầu 1 đơn_vị 250 người hành_quân vào Hà_Nội Tuy_nhiên ngày 19 tháng 8 năm 1945 lực_lượng này đã không ngăn_cản Việt_Minh cướp chính_quyền của phát_xít Nhật tại Hà_Nội Tối hôm đó các đảng_viên Đại_Việt và Việt_Quốc tổ_chức họp nhưng không thống_nhất được kế_hoạch chống Việt_Minh giành chính_quyền Các đơn_vị khác của Đại_Việt ở các tỉnh không_thể tiến về Hà_Nội do lũ sông Hồng_Quân_đội của Đại_Việt rút về phía Đông và phía Tây Hà_Nội chờ diễn_biến tình_hình Tại Huế_Chính phủ Đế_quốc Việt_Nam đồng_loạt từ_chức và chuyển_giao quyền_lực cho phong_trào Việt_Minh_Theo lời thuật của Phan_Anh_Bộ_trưởng Bộ Thanh_niên thì với tư_cách bộ_trưởng chúng_tôi trăm phần_trăm ủng_hộ Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh Tất_cả kể_cả Thủ_tướng Trần_Trọng_Kim đã có sự nhất_trí toàn_vẹn sâu_sắc về sự chuyển_tiếp ấy Sáng ngày 23 tháng 8 năm 1945 2 phái_viên của Việt_Minh là Trần_Huy_Liệu và Cù_Huy_Cận đến cung_điện Huế_Theo lời yêu_cầu của hai ông này chiều ngày 25 tháng 8 năm 1945 Bảo_Đại đã đọc Tuyên_ngôn Thoái_vị trước hàng ngàn người tụ_họp trước cửa Ngọ_Môn và sau đó trao ấn_tín quốc bảo của hoàng_triều cho ông Trần_Huy_Liệu_Ông thoái_vị với lý_do Hạnh_phúc của dân Việt_Nam độc_lập của nước Việt_Nam muốn đạt mục_đích ấy Trẫm đã sẵn_sàng hy_sinh hết tất_cả mọi phương_diện và cũng vì mục_đích ấy nên Trẫm muốn sự hy_sinh của Trẫm phải có lợi cho Tổ_quốc Xét thấy điều bổ_ích nhất cho Tổ_quốc lúc này là sự đoàn_kết toàn_thể quốc_dân Trẫm đã tuyên_bố ngày 22 tháng 8 vừa_rồi rằng trong giờ nghiêm_trọng này rằng đoàn_kết là sống mà chia_rẽ là chết Nay thấy nhiệt vọng dân_chủ của quốc_dân Bắc_bộ lên quá cao nếu Trẫm cứ ngồi yên mà đợi Quốc_hội thì không_thể_nào tránh khỏi nạn Nam_Bắc phân_tranh đã thống_khổ cho quốc_dân lại thuận_tiện cho người ngoài lợi_dụng cho_nên mặc_dầu Trẫm hết_sức đau_đớn nghĩ tới công_lao Liệt_Thánh vào_sinh_ra_tử trong gần bốn trăm_năm để mở_mang giang_sơn đất_nước từ Thuận_Hoá đến Hà_Tiên mặc_dầu Trẫm hết_sức bùi_ngùi cho nỗi làm vua trong hai_mươi năm mới gần_gũi quốc_dân được mấy tháng chưa làm được gì ích_lợi cho quốc_dân như lòng Trẫm muốn Trẫm cũng quả_quyết thoái_vị để nhường quyền điều_khiển quốc_dân lại cho một Chính_phủ dân_chủ Cộng_hoà Ông cũng yêu_cầu chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Đối_với các đảng_phái đã từng phấn_đấu cho nền độc_lập quốc_gia nhưng không đi_sát theo phong_trào dân_chúng Trẫm mong chính_phủ mới sẽ lấy sự ôn_hoà xử_trí để những phần_tử ấy cũng có_thể giúp vào việc kiến_thiết quốc_gia và tỏ rằng Chính_phủ dân_chủ cộng_hoà nước ta đã xây_đắp ở trên sự đoàn_kết của toàn_thể nhân_dân Ông trở_thành công_dân Vĩnh_Thuỵ_Trong bản Tuyên_ngôn Thoái_vị ông có câu nói Trẫm muốn được làm Dân một nước tự_do hơn làm Vua một nước bị_trị Ngày 28 tháng 8 năm 1945 thành_lập Chính_phủ lâm_thời Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà tuyên_cáo cho biết Chính_phủ lâm_thời không phải là chính_phủ riêng của Mặt_trận Việt_Nam độc_lập đồng_minh Việt_Minh như có người đã lầm tưởng Cũng không phải là một Chính_phủ chỉ bao_gồm đại_biểu của các chính_đảng Thật là một Chính_phủ quốc_gia thống_nhất giữ trọng_trách là chỉ_đạo cho toàn_quốc đợi ngày triệu_tập được quốc_hội để cử ra một Chính_phủ Dân_chủ cộng_hoà chính_thức Ngày 2 tháng 9 năm 1945 Hồ_Chí_Minh tuyên_bố Việt_Nam thống_nhất và độc_lập với tên gọi nước Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Không có dấu_hiệu của cuộc cách_mạng_vô_sản tại Việt_Nam Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà tôn_trọng quyền_sở_hữu tư_nhân phương_tiện sản_xuất chỉ quyết_định loại_bỏ các quan_lại và hệ_thống phân_cấp hành_chính và chính_trị cũ của Đế_quốc Việt_Nam giải_tán các Hội_đồng Nhân_sĩ và thay bằng các Uỷ_ban_Nhân_dân do dân địa_phương bầu ra Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà thực_hiện một_số cải_cách nhưng thận_trọng để không tạo ra sự chống_đối của giai_cấp trung_lưu và đại_địa_chủ Việc chia lại ruộng_đất chỉ giới_hạn trong công_điền đất bỏ_hoang đất tịch_thu của người Pháp và những người bị xem là hợp_tác với phát_xít Từ ngày 22 tháng 9 năm 1945 các chủ đất nhỏ từ 5 mẫu trở xuống đều được miễn thuế ruộng_đất Việc hạn_chế buôn_bán lương_thực của Nhật bị bãi_bỏ việc nhà_nước độc_quyền bán rượu và muối chấm_dứt Thuế công_thương_nghiệp và môn_bài bị bãi_bỏ Thuốc_phiện cờ_bạc mại_dâm và các hình_thức lao_động khổ_sai bị cấm Công_nhân được hưởng chế_độ làm 8 giờ một ngày Cùng với đó là giải_tán các nghiệp_đoàn để kiểm_soát nền kinh_tế thống_nhất các tổ_chức thanh_niên vào Đoàn Thanh_niên Cứu_quốc Việt_Nam Tuy_nhiên ở cấp địa_phương vẫn có sự thanh_trừng chính_trị hay loại_bỏ chủ_nghĩa_tư_bản phát_xít chia đất cho nông_dân tịch_thu tài_sản của những người giàu ngoài mong_muốn của những lãnh_đạo trung_ương Việt_Minh chỉ có 1 nhóm nhỏ vài chục người đứng đầu tại Hà_Nội cũng như trong tất_cả các tỉnh như Hồ_Chí_Minh khi thành_lập đảng đã nói Việt_Nam sẽ được di_chuyển từ_từ về phía chủ_nghĩa_xã_hội thông_qua việc giảng_dạy và thực_hành dân_chủ Ngay sau khi tuyên_bố độc_lập Chính_phủ Cách_mạng lâm_thời Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà tổ_chức lễ phát_động phong_trào cứu đói tại Nhà_hát lớn Hà_Nội Chính_phủ còn phái 1 uỷ_ban vào Nam_bộ tổ_chức vận_chuyển gạo ra Bắc_Chính phủ cũng kêu_gọi các hội buôn và người_dân tham_gia vận_chuyển lương_thực từ Nam ra Bắc_Việc vận_chuyển gạo từ Nam ra Bắc chỉ thực_hiện được trong tháng 9 n năm 1945 với số_lượng không quá 30 000 tấn do chiến_tranh bùng_nổ khi Pháp đưa quân_đội vào Nam_Kỳ_Trong thư gửi đồng_bào cả nước đăng trên Báo Cứu_Quốc ngày 28 tháng 9 năm 1945 Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh viết Lúc chúng_ta nâng bát cơm mà ăn nghĩ đến kẻ đói_khổ chúng_ta không khỏi động_lòng Vậy tôi xin đề_nghị với đồng_bào cả nước và tôi xin thực_hiện trước Cứ 10 ngày nhịn ăn 1 bữa mỗi tháng nhịn 3 bữa Đem gạo đó mỗi bữa 1 bơ để cứu dân_nghèo Chính_phủ cũng chi ngân_sách sửa_chữa các quãng đê bị vỡ củng_cố hệ_thống đê_điều đắp thêm một_số đê mới Cho đến đầu năm 1946 hệ_thống đê tại miền Bắc đã sửa xong Để giải_quyết tận gốc nạn đói Chính_phủ Cách_mạng lâm_thời Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà kêu_gọi nhân_dân tăng_gia_sản_xuất Chính_phủ còn vận_động tư_nhân cho mượn các vườn trống quanh nhà để tăng_gia_sản_xuất Mỗi địa_phương lập ra 1 tiểu_ban để huy_động nhân_lực và tổ_chức sản_xuất lương_thực làm ra được dùng để cứu_tế Cuối 1945 đến đầu 1946 không còn kịp thời_vụ để trồng lúa nữa nên chính_phủ phát_động dành phần_lớn đất_đai để tranh_thủ trồng liên_tiếp 2 vụ màu khoai_lang đậu_bắp bù cho phần lúa thiếu_hụt Kết_quả sản_lượng màu đã tăng gấp 4 lần so với thời_kỳ trước năm 1945 Chỉ trong 5 tháng từ tháng 11 năm 1945 tháng 5 năm 1946 đã đạt 614 000 tấn tương_đương 506 000 tấn lúa đủ đắp được số thiếu_hụt của vụ mùa năm 1945 Trong năm 1946 nạn đói cơ_bản đã được giải_quyết Ngày 2 tháng 9 năm 1946 Bộ_trưởng Bộ Nội_vụ Võ_Nguyên_Giáp tuyên_bố Cuộc cách_mạng đã chiến_thắng được nạn đói thật là một kỳ_công của chế_độ_dân_chủ Giáo_sư kinh_tế Đặng_Phong đánh_giá việc giải_quyết được nạn đói là lý_do giải_thích tại_sao tuyệt_đại_đa_số dân_chúng đã tin và đi theo Việt_Minh 1 thành_tựu khác của chính_quyền Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà non_trẻ là xoá mù_chữ Năm 1945 có 95 dân_số Việt_Nam mù_chữ Trước thực_trạng đó để xoá mù_chữ từ ngày 8 tháng 9 năm 1945 Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh ra các sắc_lệnh Sắc_lệnh số 17 đặt ra 1 bình_dân_học_vụ trong toàn cõi Việt_Nam Sắc_lệnh số 19 lập cho nông_dân và thợ_thuyền những lớp_học bình_dân buổi tối Sắc_lệnh số 20 định rằng việc học chữ_quốc_ngữ từ nay bắt_buộc và không mất tiền Để phục_vụ chiến_dịch xoá mù_chữ Nha_Bình dân học vụ được thành_lập ngày 18 tháng 9 năm 1945 Ngày 4 tháng 10 năm 1945 Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh ra lời kêu_gọi Chống nạn thất_học gửi tới toàn dân Muốn giữ vững nền độc_lập muốn làm cho dân mạnh nước giàu mọi người Việt_Nam phải hiểu_biết quyền_lợi của mình bổn_phận của mình phải có kiến_thức mới có_thể tham_gia vào công_cuộc xây_dựng nước_nhà và trước_hết phải_biết đọc biết viết chữ_quốc_ngữ Những người đã biết chữ hãy dạy cho những người chưa biết chữ hãy góp sức vào bình_dân_học_vụ Những người chưa biết chữ hãy gắng_sức mà học cho biết đi Các lớp_học Bình_dân_học_vụ được mở khắp_nơi ở cả ba miền thu_hút sự tham_gia của mọi lứa tuổi mọi tầng_lớp nhân_dân Người biết chữ dạy cho người không biết chữ Đến tháng 9 năm 1946 phong_trào Bình_dân_học_vụ đã tổ_chức được 75 000 lớp_học với trên 95 000 giáo_viên trên 2 500 000 người được phong_trào dạy biết đọc biết viết Theo Quyết_nghị của Chính_phủ ngày 4 tháng 9 năm 1945 Bộ_trưởng Bộ Nội_vụ Võ_Nguyên_Giáp thay_mặt Chủ_tịch Chính_phủ lâm_thời nước Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà ký ban_hành Sắc_lệnh số 4 lập Quỹ độc_lập với mục_đích để thu_nhận các món tiền và đồ_vật của nhân_dân sẵn_lòng quyên giúp Chính_phủ để ủng_hộ nền độc_lập của Quốc_gia Tiếp sau đó cũng trong khuôn_khổ Quỹ độc_lập Chính_phủ đã đề ra biện_pháp tổ_chức Tuần_lễ Vàng từ ngày 17 đến 24 tháng 9 năm 1945 Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh đã gửi thư cho đồng_bào toàn_quốc nhân_dịp Tuần_lễ Vàng nêu rõ mục_đích của việc lập quỹ là thu góp số vàng trong nhân_dân và nhất_là của các nhà giàu_có để dùng vào việc cần cấp và quan_trọng nhất của chúng_ta lúc này là việc quốc_phòng Chính_phủ đã huy_động được tổng_cộng 20 triệu đồng và 370 kg vàng Ngân_quỹ quốc_gia đã có hàng trăm triệu đồng Riêng tại Hà_Nội trong Tuần_lễ vàng nhân_dân đã góp được 2 201 lạng vàng 920 tạ thóc cùng tiền_bạc và các hiện_vật khác tổng trị_giá lên 7 triệu đồng Đông_Dương_Số tiền này được dùng để mua vũ_khí của quân_đội Nhật bị quân_đội Trung hoa Dân_quốc tịch_thu và để hối_lộ cho các tướng_lĩnh Trung_Hoa đang đóng quân tại miền Bắc Việt_Nam_Cùng các hình_thức tổ_chức Quỹ độc_lập tuần_lễ vàng chính_quyền cách_mạng còn tổ_chức nhiều hình_thức khuyến_khích để nhân_dân có điều_kiện tham_gia đóng_góp cho tài_chính đất_nước với hình_thức tự_nguyện như lập Quỹ kháng_chiến Quỹ bình_dân_học_vụ Quỹ giải_phóng_quân Ngày Nam_Bộ Sự đóng_góp ủng_hộ nhiệt_tình của nhân_dân đã góp_phần giải_quyết khó_khăn về tài_chính của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Theo Archimedes_L_A_Patti Hồ_Chí_Minh và các lãnh_đạo khác của Việt_Minh nhiều lần bày_tỏ với ông sự nghi_ngại xung_quanh vấn_đề chủ_nghĩa_cộng_sản có phải là hình_thức chính_trị phù_hợp với Việt_Nam hay không Hồ_Chí_Minh không tin người Việt đủ trưởng_thành về mặt chính_trị để có_thể chấp_nhận chủ_nghĩa_cộng_sản nhưng 1 hình_thức dân_chủ xã_hội_chủ_nghĩa có cải_biên có_thể phù_hợp hơn Hồ_Chí_Minh chủ_trương Việt_Nam sẽ tự_do giao_thương với tất_cả các nước trên thế_giới chứ không_chỉ hạn_chế vào Pháp hoặc Trung_Quốc để tạo ra 1 nền kinh_tế thịnh_vượng Ông cũng nghĩ tới vấn_đề xây_dựng 1 cộng_đồng Liên_Á bao_gồm các nước châu_Á độc_lập góp_phần xây_dựng nền hoà_bình thế_giới và phát_triển các chương_trình kinh_tế chính_trị vì lợi_ích chung Khi Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà thành_lập đa_phần dân_chúng chỉ biết Hồ_Chí_Minh mới từ nước_ngoài về và là người đứng đầu nhà_nước chứ không biết rõ thân_thế của ông cũng như khuynh_hướng cộng_sản của Việt_Minh_Họ cũng không có hiểu_biết về chủ_nghĩa_cộng_sản Tuy_nhiên người_dân cảm_thấy tự_hào và vui_sướng vì Việt_Nam đã giành được độc_lập Đa_số dân_chúng đều muốn thay_đổi Họ cảm_thấy dễ_chịu khi được người Việt cai_trị hơn là người Pháp Trong các tài_liệu của Việt_Minh những ngày đầu sau độc_lập chỉ nhắc đến Việt_Minh tuy_nhiên những ngày sau khẳng_định Việt_Minh bao_gồm Đảng Cộng_sản và các tổ_chức khác và nhấn_mạnh các cuộc khởi_nghĩa trước đó như Bắc_Sơn Nam_Kỳ_Ngày 11 tháng 11 năm 1945 Đảng Cộng_sản tuyên_bố tự giải_tán trong khi chiến_sự tại Nam_Bộ rất ác_liệt đăng_tải trên báo Cứu_Quốc của Việt_Minh ngày 12 kèm tổ_chức kỷ_niệm ngày_sinh Tôn_Trung_Sơn_Tờ báo đăng tiểu_sử nhà đại cách_mạng Trung_Hoa cho biết Hồ_chủ_tịch tham_dự chủ_toạ buổi lễ do Hội Văn_hoá cứu_quốc tổ_chức đề_nghị nhân_dân treo cờ 2 nước Báo cũng cho biết Hiến_pháp ngăn_ngừa sự lũng_đoạn chính_quyền của một giai_cấp một đảng_phái một cá_nhân nào Ngày 13 tháng 11 năm 1945 báo Cứu_quốc đã tường_trình Vì những kẻ phản_bội quyền_lợi dân_tộc cố_ý không hiểu chính_sách của Việt_Minh phao tin trong dân_chúng và dèm pha với các nước Đồng_minh rằng Việt_Minh là cộng_sản sẽ thực_hành chính_sách cộng_sản mục_đích chúng gây sự chia_rẽ mặt_trận dân_tộc và gieo mối hoài_nghi trước thế_giới Trước đó báo Cứu_quốc ngày 21 tháng 9 năm 1945 đã bác_bỏ thành_lập Mặt_trận công_nông thay cho Mặt_trận dân_tộc thống_nhất với lý_do Đã bao năm dưới ách phát_xít Nhật_Pháp chẳng_những công_nhân bị thất_nghiệp nông_dân bị phá_sản cả địa_chủ cũng bị cướp thóc cướp đất tư_sản cũng bị đình_đốn kỹ_nghệ và thương_nghiệp ngoài_ra biết_bao các từng lớp nhân_dân khác đều chung một tai_nạn chết đói chết rét Việt_Minh đã liên_kết các giai_cấp các từng lớp nhân_dân đó đánh_đuổi kẻ_thù chung giành quyền độc_lập tự_do cho dân_tộc Quyền_lợi của giai_cấp công_nhân và tư_sản nông_dân và địa_chủ lúc_nào cũng mâu_thuẫn nhau nhưng lúc này phải nhân_nhượng nhau phải đặt quyền_lợi quốc_gia lên trên_hết Quân_đội Đồng_Minh vào Việt_Nam giải_giáp quân_đội Nhật_Theo_Hội nghị Potsdam lực_lượng Đồng_Minh gồm quân Anh và quân Trung_Quốc vào Việt_Nam để giải_giáp vũ_khí Nhật_Mỹ nhường quân_đội Tưởng_Giới_Thạch vào miền Bắc giải_giáp quân_đội Nhật_Pháp không tin_tưởng ở Anh và khối Anglo_Saxon nhưng được nhượng quyền_lợi ở Trung_Đông nên Anh ủng_hộ Pháp Theo thoả_thuận Anh và Trung_Hoa_Dân_Quốc không được có chủ_quyền tại Đông_Dương_Giải pháp của Mỹ phù_hợp với tham_vọng của giới cầm_quyền Trùng_Khánh bởi Đông_Nam_Á nói_chung và Việt_Nam nói_riêng đã từ lâu nằm trong tầm nhìn của các nhà_nước Trung_Hoa_Theo_Việt Minh_Trung_Hoa_Dân Quốc muốn hạ_bệ chính_phủ của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà và ủng_hộ đồng_minh của họ là Việt_Nam Quốc_dân Đảng lên nắm quyền Việt_Minh cũng xem quyền_lợi của Anh trùng_hợp với các mục_tiêu của Pháp nhằm khôi_phục các thuộc địa của họ trước chiến_tranh ở Đông_Nam_Á_Hồ_Chí_Minh tin rằng hoạt_động của các cường_quốc Pháp Anh Trung_Quốc sẽ gây nguy_hại cho phong_trào giải_phóng dân_tộc ở Việt_Nam Hồ_Chí_Minh rất khó_chịu về việc phải tiếp_đón quân_đội Trung_Hoa_Dân quốc Ông lo_ngại việc 1 lượng lớn người Trung_Quốc tràn vào Việt_Nam cùng quân_đội Nhật đang hiện_diện tại Việt_Nam sẽ làm cho tài_nguyên đất_nước cạn_kiệt Vấn_đề nghiêm_trọng hơn_nữa là nếu quân_đội Trung_Hoa_Dân quốc tiếp_tế bằng lương_thực tại_chỗ thì sẽ xảy ra nạn đói Ông mong_muốn Mỹ tiến_hành kiểm_tra quân_đội Trung_Hoa_Dân quốc và yêu_cầu lực_lượng này mua_bán chứ không trưng_thu lương_thực và các vật_phẩm khác trong thời_gian đóng quân tại Việt_Nam để tránh xung_đột giữa người Việt và quân Trung_Hoa_Dân quốc Ở miền Bắc ngày 20 8 năm 1945 hơn 20 vạn quân Tưởng_Giới_Thạch theo sự phân_công của phe Đồng_Minh tiến vào miền Bắc Việt_Nam để giải_giáp quân Nhật_Theo_Việt_Minh đội quân này mang theo kế_hoạch Diệt_Cộng_Cầm_Hồ Đội quân Quốc_dân Đảng Trung_Quốc chạy trốn Đảng Cộng_sản Trung_Quốc đã tiến_hành các hoạt_động cướp_bóc trên đường xuống phía Nam đến Hà_Nội Trong hồi_ký Những năm_tháng không_thể_nào quên Võ_Nguyên_Giáp mô_tả quân_đoàn 62 của Vũ_Kim_Thành đi cùng là Việt_Cách tàn_phá suốt dọc miền Đông_Bắc_Bắc_Kỳ lực_lượng của Vũ_Hồng_Khanh Việt Nam_Quốc dân Đảng và của Nguyễn_Tường_Tam_Đại Việt đi theo quân_đoàn 93 Vân_Nam cũng tiến_hành những bài_bản cướp_bóc tương_tự dọc theo hành_lang Tây_Bắc từ Lào_Cai Yên_Bái Phú_Thọ Tuy_nhiên quân_đội Trung_Hoa_Dân quốc vẫn để Chính_phủ Hồ_Chí_Minh đóng tại Bắc_Bộ Phủ và cộng_tác với họ suốt thời_gian đóng quân tại Việt_Nam nhưng Trung_Hoa_Dân quốc không công_nhận tính hợp_pháp và thiết_lập quan_hệ ngoại_giao chính_thức với Chính_phủ này Trong lễ chào_mừng quân Đồng_Minh vào Việt_Nam giải_giáp Nhật do Chính_phủ Cách_mạng lâm_thời Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà tổ_chức tại Hà_Nội ngày 10 tháng 9 năm 1945 tướng Tiêu_Văn tuyên_bố đối_với vấn_đề lương_thực và nơi đóng quân Bộ_Chỉ_huy Trung_Quốc sẽ tiếp_tế những thứ cần_thiết từ nền kinh_tế địa_phương theo 1 chế_độ trưng_thu lương_thực và dịch_vụ nhưng chủ_nhân và người bán hàng sẽ được trả tiền theo giá thị_trường thoả_thuận và hợp_lý Tướng Tiêu_Văn cũng gợi_ý rằng ở mỗi Bộ trong Chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà nên đặt 1 sĩ_quan chuyên_môn người Trung_Quốc để tiện liên_lạc Khi gợi_ý này được dịch ra các lãnh_đạo Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà trở_nên căng_thẳng Hồ_Chí_Minh tin rằng tình_hình sẽ rất khó_khăn và có chiều_hướng hoàn_toàn xấu Quân_đội Trung_Hoa_Dân quốc tại Việt_Nam đã lấy ngay những gì họ muốn bất_kể đó là của người Pháp người Việt người Trung_Quốc địa_phương không kể giàu hay nghèo Tướng Lư_Hán tự_tiện ấn_định tỷ_giá_hối_đoái là 14 quan kim ăn 1 đồng_bạc Đông_Dương bất_chấp sự phản_đối của Chính_phủ Cách_mạng lâm_thời Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà trong khi đồng quan kim đã bị mất_giá trầm_trọng ở Trung_Quốc Người Pháp cho rằng quân_đội Tưởng cản_trở sự trở_lại của họ Theo quan_niệm của Hồ_Chí_Minh Trung_Hoa_Quốc_Dân Đảng muốn làm thất_bại ý_đồ của Pháp_định khôi_phục lại địa_vị tại Đông_Dương và muốn ngăn_chặn sự liên_minh của người Việt_Nam với các lực_lượng cộng_sản Trung_Quốc trong phạm_vi quyền_lợi của Trung_Quốc Quốc_dân Đảng đã chọn Lư_Hán và Tiêu_Văn làm đại_diện Hồ_Chí_Minh coi cả hai như là những tên tướng_cướp đã bỏ_tù và giết_hại nhiều người Việt_Nam vô_tội để che_đậy cho việc buôn_bán bất_chính của họ ở biên_giới Đông_Dương_Hồ_Chí Minh tin rằng Trung_Quốc có kế_hoạch lật_đổ chính_quyền do ông lãnh_đạo để thay_thế bằng 1 chính_quyền thân Trung_Quốc Võ_Nguyên_Giáp thì mô_tả lãnh_đạo các đảng_phái quốc_gia như những người đã bỏ xứ_sở mà đi tự cho mình là những người yêu nước phụng_sự cho Chủ_nghĩa_Quốc_gia nhưng thực_tế chỉ là một nhóm phản_động đang ra_sức thu_vén làm_giàu cho bản_thân nhờ vào sự giúp_đỡ của Trung_Quốc và rằng Trung_Hoa_Quốc dân Đảng đã tô_vẽ cho nhiều tên phản_bội người Việt_Tưởng_Giới_Thạch nhận_thức rằng vai_trò cường_quốc của Trung_Quốc trong việc đưa quân vào Đông_Dương sẽ giúp ông ép Pháp phải chấp_nhận các điều_kiện do ông đưa ra để giải_quyết những xung_đột lợi_ích giữa Trung_Quốc và Pháp nếu Pháp muốn quay lại thuộc địa cũ của mình Ông không có ý_định dính_líu vào_cuộc đấu_tranh giành độc_lập của Việt_Nam Ông không muốn làm mất_lòng Pháp vì Pháp là 1 cường_quốc trong khối Đồng_Minh Ông chủ_trương rút hết quân về nước ngay sau khi giải_giáp Nhật_Trong_Tuyên bố của Tưởng đăng trên tờ Trung_ương Nhật_báo ngày 25 tháng 8 năm 1945 ở Côn_Minh có đoạn Tuân theo các điều_khoản trong bản hiệp_định của Đồng_Minh mới_đây ngoài việc phái các lực_lượng tới để tiếp_nhận sự đầu_hàng của Nhật trong vùng bắc vĩ_tuyến 16 chúng_tôi không có tham_vọng đất_đai ở Đông_Dương thuộc Pháp Chúng_tôi mong rằng người Việt_Nam sẽ từng bước thực_hiện được nền độc_lập của họ qua con đường tự_trị và qua đó thực_hiện được những điều_khoản của Hiến_chương Đại_Tây_Dương_Báo Cứu_quốc ngày 17 tháng 9 năm 1945 cũng đăng ý_kiến của Tưởng_Giới_Thạch_Quân_đội Trung_Hoa kéo vào Việt_Nam không có dã_tâm gì về đất_đai và chủ_quyền của người Việt_Nam và Lư_Hán_Nước Việt Nam căn_bản là của người Việt_Nam Tuy_nhiên trong 1 tuyên_bố khác Tưởng_Giới_Thạch lại công_nhận chủ_quyền của_Pháp đối_với Đông_Dương và Trung_Quốc sẽ cộng_tác với Pháp để giải_quyết vấn_đề quyền_lợi Trung_Pháp tại Đông_Dương_Tuyên bố không đề_cập đến phong_trào độc_lập của người Việt_Nam và việc thành_lập Chính_phủ Lâm_thời do Việt_Minh lãnh_đạo Tướng Lư_Hán xem lập_trường của Tưởng là thiển_cận vì đi ngược_lại các nguyên_tắc của Hiến_chương Đại_Tây_Dương đã được Trung_Hoa_Dân_Quốc cam_kết ủng_hộ Lư_Hán chủ_trương đóng quân tại miền Bắc Việt_Nam lâu_dài đặt Việt_Nam dưới sự bảo_trợ của Trung_Hoa_Dân_Quốc để Việt_Nam có_thể độc_lập mà không cần đến sự ủng_hộ của Pháp Trong suốt thời_gian đóng quân tại miền Bắc Việt_Nam_Lư Hán dùng mọi khả_năng của mình để làm thất_bại mọi kế_hoạch của Pháp giành lại quyền kiểm_soát miền Bắc Việt_Nam_Người Pháp được đối_xử như những người ngoại_quốc khác Pháp không được cử đại_diện tham_gia vào lễ đầu_hàng của Nhật với tư_cách 1 nước trong khối Đồng_Minh các chỉ_huy Pháp tại Hà_Nội cũng không được Lư_Hán công_nhận là đại_diện của chính_phủ De_Gaulle_Bộ_phận OSS của Mỹ tại miền Bắc Việt_Nam cũng từ_chối giúp các chỉ_huy Pháp thiết_lập 1 hành_dinh tại Việt_Nam Trước đó OSS đã được lệnh của Tổng_thống Mỹ Franklin_D_Roosevelt không để cho Pháp tái_chiếm Đông_Dương không được cung_cấp vũ_khí hay tiếp_tế cho Pháp ngoại_trừ để thực_hiện những mục_tiêu chống Nhật đã được Đồng_Minh tán_thành Tạ_Quang_Bửu cho rằng mặc_dù Tưởng thừa_nhận là đứng trung_lập nhưng ở Trung_Quốc vẫn có 2 lực_lượng đấu_tranh với nhau Quốc_dân Đảng Trung_Quốc cho việc chiếm_đóng là 1 cơ_hội để ép Paris phải nhân_nhượng Các tướng địa_phương đặc_biệt là Lư_Hán lại coi việc chiếm_đóng là 1 dịp để cướp_đoạt gây_dựng 1 nguồn cung_cấp hàng_hoá và thị_trường lâu_dài để buôn_lậu đồng_thời mở_rộng quyền_sở_hữu của họ ra vùng ngoài biên_giới Trung_Quốc Trong chính_sách 14 điểm của quân Trung_Hoa_Dân quốc có 4 điểm thường gây ra sự bực_bội cho tướng Lư_Hán và Pháp Hồ_Chí_Minh cho rằng mục_tiêu trước_mắt của Quốc_dân Đảng Trung_Quốc là giữ người Pháp đứng ngoài Đông_Dương và ủng_hộ phong_trào Quốc_gia tại Việt_Nam cho đến khi đàm_phán xong với Pháp Theo ông khi nào 1 chế_độ thân Trung_Quốc còn nắm quyền thì_Pháp không_thể lật_đổ chính_quyền Việt_Nam tại miền Bắc_Tại miền Nam lực_lượng Anh do Thiếu_tướng Douglas_D_Gracey chỉ_huy đổ_bộ vào Sài_Gòn để thực_hiện nhiệm_vụ giải_giáp quân Nhật_Lực_lượng Anh có nhiệm_vụ chiếm_giữ các bộ_chỉ_huy thuộc Hành_dinh Tập_đoàn_quân Nam của Nhật_Bản và vùng Sài_Gòn Chợ_Lớn giúp_đỡ tù_binh và tù dân_sự giải_giáp và tập_trung quân Nhật duy_trì luật_pháp và trật_tự chỉ_huy các quân_nhân Pháp tại miền Nam_Tuy nhiên lực_lượng này không có trách_nhiệm giữ trật_tự ngoài các khu_vực được phân_công căn_cứ vào nhu_cầu giải_giáp và hồi_hương quân Nhật nếu nhà_chức_trách Pháp không yêu_cầu và phải được sự đồng_ý của Tổng_Tư_lệnh Tối_cao quân_đội Đồng_Minh Việc giữ trật_tự tại các khu_vực ngoài tầm kiểm_soát của quân Anh sẽ do quân_đội Nhật phụ_trách Tuy_nhiên Thiếu_tướng Gracey xem những rối_loạn tại Nam_Kỳ là tình_trạng vô_chính_phủ cần chấn_chỉnh Ông ra_lệnh cho quân_đội Nhật tước vũ_khí của người Việt_Nam đuổi Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Nam_Bộ ra khỏi Dinh_Toàn_Quyền ở Sài_Gòn Trước việc quân Đồng_Minh vào Việt_Nam giải_giáp quân_đội Nhật_Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh chủ_trương đề_kháng thụ_động đối_với quân_đội các nước Đồng_Minh Chính_phủ của ông_công_khai ủng_hộ nhiệm_vụ giải_giáp quân Nhật của họ và sẵn_sàng giúp_đỡ họ về mọi mặt Ông cố_gắng tránh những xung_đột giữa người Việt và quân_đội Trung_Hoa_Dân quốc tại miền Bắc nếu cần thì sẽ chấm_dứt cộng_tác với quân_đội này tổ_chức bãi_công bãi_thị và sơ_tán dân thành_thị về nông_thôn Tại miền Nam không để xảy ra những rối_loạn khiến người Anh can_thiệp vào tình_hình chính_trị Việt_Nam cản_trở hoạt_động của Việt_Minh_Ông cũng ra_lệnh cho Trần_Văn_Giàu không được xâm_phạm đến thân_thể và tài_sản của thường_dân Pháp không để xảy ra xung_đột với các quân_nhân Pháp tại miền Nam cộng_tác với quân_đội Anh trong việc duy_trì trật_tự công_cộng và hoạt_động hành_chính nếu_như Anh không can_thiệp vào công_tác điều_hành của Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Nam_Bộ Ngày 8 tháng 9 năm 1945 Trần_Văn_Giàu ra lời kêu_gọi nhân_dân Nam_Kỳ cộng_tác với quân_đội Đồng_Minh theo chủ_trương của Hồ_Chí_Minh Lễ đầu_hàng của Nhật được Trung_Hoa_Dân_Quốc tổ_chức ngày 28 tháng 9 năm 1945 Khách mời bao_gồm các nhà_chức_trách quân_sự và dân_sự Trung_Quốc các chỉ_huy quân_đội Đồng_Minh các sĩ_quan OSS Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh và nội_các của ông các sĩ_quan Pháp Người Pháp và người Việt_Nam cố_tình vắng_mặt không tham_dự Tại buổi lễ có treo cờ Mỹ Liên_Xô_Trung_Quốc Anh nhưng không treo cờ Pháp và Việt_Nam Phía Pháp đã yêu_cầu tướng Lư_Hán treo cờ Pháp nhưng ông này từ_chối với lý_do ở miền Bắc Việt_Nam đang có phong_trào chống Pháp Sau khi tướng Nhật_Tsuchihashi ký vào Bản tuyên_bố đầu_hàng Đồng_Minh văn_kiện này được dịch ra tiếng Pháp và tiếng Việt sau đó được đọc trước buổi lễ dù cả người Pháp và người Việt đều không tham_dự Pháp quay trở_lại Đông_Dương_Nước_Pháp chưa bao_giờ tỏ ra một_chút gì muốn giải_thoát cho thuộc địa cũ của nó Mục_tiêu của Pháp được các viên_chức Mỹ 3 lần chính_thức cam_kết ủng_hộ Quyền Bộ_trưởng Ngoại_giao Mỹ Welles đã viết ngày 13 tháng 4 năm 1943 trong 1 lá thư gửi cho Henri_Haye đại_sứ Pháp ở Washington_Chính phủ Mỹ thừa_nhận chủ_quyền của người Pháp đối_với lãnh_thổ nước Pháp và đối_với những thuộc địa của Pháp ở Hải_ngoại và nồng_nhiệt hy_vọng nước Pháp sẽ có_thể khôi_phục được nền độc_lập của nước Pháp và sự toàn_vẹn lãnh_thổ của Pháp và đến tháng 11 1 viên_chức cao_cấp thuộc Bộ Ngoại_giao ở Bắc_Phi_Robert_Murphy đã viết cho Giraud rằng Chúng_tôi hoàn_toàn ủng_hộ chủ_quyền nước_Pháp sẽ được phục_hồi càng sớm càng tốt trên toàn_bộ lãnh_thổ chính_quốc và thuộc địa trên đó cờ nước Pháp đã tung bay vào năm 1939 Hiệp_định Clark_Darlan về cuộc tấn_công của chúng_ta vào Bắc_Phi cũng đã ghi_nhận sự đồng_ý giữa hai bên rằng các lực_lượng của Pháp sẽ giúp_đỡ và ủng_hộ Đồng_minh trong việc phục_hồi toàn_bộ Đế_quốc Pháp 1 năm sau chính_phủ Pháp lưu_vong nước Pháp tự_do của tướng Charles de Gaulle quyết_định đến lúc phải bảo_đảm cho nước Pháp sau chiến_tranh 1 vị_trí trong các nước Đồng_minh khi ký hoà_ước kết_thúc chiến_tranh Để đạt được mục_đích của mình tháng 10 năm 1943 Pháp đệ_trình Đại_bản_doanh Đồng_minh AFHQ những yêu_cầu về việc trang_bị cho quân_đội viễn_chinh Đông_Dương của Pháp CEFEO để sẵn_sàng hành_động vào mùa thu 1944 Ngày 2 tháng 5 năm 1945 tại Hội_nghị San_Francisco_Bộ_trưởng Ngoại_giao Pháp G Bidault tuyên_bố chỉ có Pháp mới có quyền quyết_định tương_lai Đông_Dương_Ông này khẳng_định rằng quyền uỷ_trị có_thể áp_dụng trên các thuộc địa khác chứ không_thể áp_dụng cho Đông_Dương_Nhưng_Pháp không được tham_gia vào_cuộc thương_lượng giữa Trung_Quốc và Nhật về việc Nhật đầu_hàng Đồng_Minh vì Pháp không tham_gia vào chiến_tranh Thái_Bình_Dương chống Nhật_Thống chế De_Gaulle của Pháp là một người Pháp yêu nước nhưng ông ta lại không hiểu được các dân_tộc thuộc địa cũng có lòng yêu nước của họ Trong một văn_bản ghi ngày 4 9 1945 Thống_chế De_Gaulle viết cho Đô_đốc Argenlieu về việc chuẩn_bị tái_chiếm thuộc_địa Pháp ở Đông_Dương_Tháng 9 năm 1945 cựu hoàng Nguyễn_Phúc_Vĩnh_San sau khi được De_Gaulle đồng_ý trở_lại Việt_Nam trên cương_vị Hoàng_đế đưa ra đề_xuất thẳng_thừng đòi_hỏi sự thống_nhất của 3 kỳ Bắc_Kỳ_Trung_Kỳ và Nam_Kỳ nền độc_lập của đất_nước thông_qua thời_gian liên_kết cần_thiết và hữu_cơ giữa Việt_Nam Campuchia và Lào De_Gaulle đã không đưa ra lời phản_đối Ngày 4 tháng 12 năm 1945 với mong_muốn đất_nước thống_nhất và độc_lập trong một thời_gian ngắn cựu hoàng Duy_Tân đã có cuộc đàm_phán với De_Gaulle mong_muốn lá cờ Pháp và cờ 3 màu và 3 thanh đại_diện 3 kỳ sẽ bay ở Việt_Nam Ngày 24 tháng 12 máy_bay chở Duy_Tân gặp nạn tại Trung_Phi những người đi trên máy_bay đều thiệt_mạng Ngay sau vụ tai_nạn De_Gaulle nói với Palewski_Đó là sự_thật nó cho thấy Pháp không có cơ_hội Sự_kiện này làm nhiều người trong chính_giới Pháp cho rằng cần đối_thoại với các lực_lượng chính_trị bản_xứ bao_gồm cả Việt_Minh_Trước đó ngày 10 tháng 8 Pháp đã gửi thông_điệp đề_xuất giải_pháp 1 Cao_uỷ Pháp bổ_nhiệm Bộ_trưởng được chấp_nhận bởi quốc_hội Việt_Nam và độc_lập được trao cho đất_nước này trong tối_thiểu 5 năm và tối_đa là 10 năm và ngày 15 tháng 8 Pháp tuyên_bố đàm_phán với Việt_Minh sẽ chỉ khúc dạo_đầu để tham_khảo ý_kiến rộng_rãi của tất_cả các bên Đông_Dương và rằng nó sẽ tiến tới 1 bản Hiến_pháp mới sẽ làm rõ nhiều khả_năng để đáp_ứng nguyện_vọng của các dân_tộc Đông_Dương trong sự độc_lập trong Liên_hiệp Pháp Ở miền Nam Việt_Nam chỉ 4 ngày sau khi Việt_Nam tuyên_bố độc_lập phái_bộ quân_sự Anh đã có_mặt ở Sài_Gòn theo sau là liên_quân Anh Pháp Quân Anh theo lệnh Đồng_Minh vào giám_sát quân Nhật đầu_hàng nhưng đồng_thời cũng tạo điều_kiện cho quân Pháp vào Nam_Bộ Chính_phủ lâm_thời của Cộng_hoà Pháp muốn khôi_phục lãnh_thổ Đông_Dương với cơ_chế tự_trị Ngày 19 tháng 9 Pháp tuyên_bố sẽ lập chính_quyền tại miền Nam_Ngày 23 tháng 9 với sự giúp_đỡ của quân Anh_quân Pháp nổ_súng chiếm quyền kiểm_soát Sài_Gòn ngày này sau được Việt_Nam gọi là ngày Nam_Bộ Kháng_chiến Nước Việt_Nam vừa giành được độc_lập đã phải đối_đầu với quân_đội nước_ngoài Ngày 25 tháng 9 ở khu Hérault tại Tân_Định ngoại_ô Sài_Gòn khoảng 300 người Pháp bao_gồm đàn_ông phụ_nữ và trẻ_em bị lực_lượng Bình_Xuyên bắt_cóc và 1 2 trong số họ bị giết số còn lại được thả sau khi đã bị đánh_đập tra_tấn Từ cuối tháng 9 năm 1945 các đoàn quân Nam tiến của Vệ_quốc_đoàn quân_đội của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà bắt_đầu lên_đường vào Nam tiếp_viện Các tướng_lĩnh quan_trọng như Nguyễn_Bình Nguyễn_Sơn được cấp_tốc cử vào Nam_Ngày 9 tháng 10 Anh chấp_thuận Cục Dân_sự Pháp là cơ_quan duy_nhất ở Đông_Dương về phía Nam vĩ_tuyến 16 Ngày 7 tháng 1 năm 1946 Pháp và Vương_quốc Campuchia ký hiệp_ước chấp_thuận Vương_quốc Campuchia là quốc_gia tự_trị thành_viên Liên_hiệp Pháp 1 hiệp_ước tương_tự được ký với Vương_quốc Lào ngày 27 tháng 8 Ngày 9 tháng 10 tướng Pháp Leclerc đến Sài_Gòn theo ông là lực_lượng gồm 40 000 quân Pháp để chiếm_giữ miền Nam Việt_Nam và Campuchia Từ cuối tháng 10 quân Pháp bắt_đầu đẩy_mạnh kế_hoạch phá_vây mở_rộng đánh chiếm ra vùng xung_quanh Sài_Gòn và các tỉnh Nam_Bộ Ngày 23 10 quân Pháp nổ_súng tấn_công thị_xã nha Trang_Binh_lực của Pháp tại khu_vực Trung_Bộ và Tây_Nguyên được điều_động khoảng 15 000 người đa_phần dồn hoả_lực tấn_công vào tỉnh Khánh_Hoà hòng đè_bẹp phòng_tuyến 4000 quân Việt_Minh ở đây Sau 3 tháng phòng_tuyến Nha_Trang tan_vỡ Pháp chiếm thành_công nơi này Trong các tháng 11 12 năm 1945 và tháng 1 năm 1946 lực_lượng Việt_Minh tại các tỉnh Nam_Bộ đã chiến_đấu ngăn_chặn làm chậm bước_tiến của quân Pháp Tuy_nhiên do lực_lượng chênh_lệch sau một thời_gian các lực_lượng này đều phải rút ra những căn_cứ đầm lầy và rừng_núi xây_dựng chiến_khu để bảo_tồn lực_lượng cho kháng_chiến lâu_dài Tại Lào 1 chính_phủ nhân_dân phi cộng_sản thành_lập tháng 10 năm 1945 Tuy_nhiên vua Sisavang_Vong chấp_thuận nền quân_chủ_lập_hiến trong Liên_hiệp Pháp và từ ngày 13 tháng 5 năm 1946 tất_cả các văn_bản từ khi Nhật chiếm_đóng Lào vô_hiệu Sự chia_rẽ giữa các đảng_phái Trước năm 1945 Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam và các đảng_phái Quốc_gia khác tuy có ý_thức_hệ khác nhau nhưng vẫn có chung nền_tảng giáo_dục thường_xuyên có sự hợp_tác và đôi_khi có cùng quan_hệ huyết_thống hoặc hôn_nhân Trong giai_đoạn 1924 1927 ở miền Nam Trung_Quốc các nhóm người Việt chống thực_dân Pháp đa_dạng tương_tác với nhau với cả người Trung_Quốc Triều_Tiên và các dân_tộc khác Từ 1941 1944 ở miền nam Trung_Quốc Đảng Cộng_sản Đông_Dương Việt_Nam Quốc_Dân Đảng Việt_Quốc và Việt_Nam Cách_mệnh Đồng_minh Hội Việt_Cách cùng tham_gia vào mặt_trận chống Nhật đôi_khi tố_giác nhau với chính_quyền Trung_Quốc nhưng không bắt_cóc hoặc ám_sát lẫn nhau Chính sự cạnh_tranh để kết_nạp thành_viên thu_nhận viện_trợ cũng như sự bảo_trợ của người Trung_Quốc hơn là sự khác_biệt về ý_thức_hệ mới là nguyên_nhân khiến căng_thẳng giữa các tổ_chức lưu_vong gia_tăng Trong nước Đảng Cộng_sản Đông_Dương cũng từng hợp_tác với những người Trotskyist tại Nam_Kỳ trong giai_đoạn 1933 1937 Các bên sau đó chỉ_trích nhau chẳng_hạn thành_viên của Quốc_tế thứ ba Đảng Cộng_sản Đông_Dương và Quốc_tế thứ tư những người Trotskyist cáo_buộc lẫn nhau là phục_vụ lợi_ích đế_quốc Ban_đầu cuộc tranh_đấu chỉ trong phạm_vi báo_chí truyền_thông Đến năm 1945 thì các phe_phái đã dùng vũ_lực để tấn_công lẫn nhau Quốc_dân_Đại_hội Tân_Trào do Việt_Minh tổ_chức ngày 16 tháng 8 năm 1945 trước khi Việt_Minh nắm chính_quyền xác_định 10 chính_sách lớn trong đó chính_sách đầu_tiên là Phản_đối xâm_lược Tiêu_trừ Việt_gian Lập nên một nước Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà hoàn_toàn độc_lập Trong thời_điểm đặc_biệt khó_khăn cần sự đoàn_kết giữa các lực_lượng chính_trị tại Việt_Nam thì Việt_Minh và các đảng_phái tôn_giáo khác như Việt_Nam Quốc_dân Đảng Đại_Việt_Quốc dân đảng Việt_Nam Cách_mệnh Đồng_minh Hội những người Trotskyist_Bình_Xuyên_Hoà Hảo_Cao_Đài bị chia_rẽ nghiêm_trọng xoay quanh các tranh_cãi về đường_lối ứng_phó trước quân_đội Trung_Hoa và quân Pháp Miền Nam_Tại miền Nam sự lãnh_đạo của Việt_Minh không vững như tại miền Bắc_Những người Trotskyist đang kiểm_soát ngành cảnh_sát và các tôn_giáo Hoà_Hảo Cao_Đài có ác_cảm với Việt_Minh_Các giáo_phái được Nhật hỗ_trợ phát_triển phong_trào chính_trị của họ mạnh_mẽ Cao_Đài đông hàng triệu người tỉnh nào cũng có họ tập_trung ở Sài_Gòn đến mấy vạn làm công_nhân và làm binh_lính Lực_lượng Cao_Đài có Đảng Phục_Quốc của Trần_Quang_Vinh_Hoà Hảo đông hàng chục vạn người nhiều nhất là ở Hậu_Giang tập_trung tại Sài_Gòn đến vài ngàn Hoà_Hảo có chính_đảng là Dân Xã Đảng Giáo_phái Tịnh_độ cư_sĩ có hàng vạn quần_chúng họ không tập_trung lên Sài_Gòn nhưng làm cơ_sở quần_chúng cho Quốc_gia Đảng Phe_Trotskyist không có đông quần_chúng nhưng 1 cánh Trotskyist là cánh Hồ_Vĩnh_Ký_Huỳnh_Văn Phương cầm_đầu Sở Mật_thám và Sở Cảnh_sát Nam_Kỳ tạo thế cho các cánh khác hoạt_động Nhiều tổ_chức khác có năm_bảy trăm vài_ba ngàn người hợp_tác với Sở Sen_đầm Kempeitai của Nhật_Đảng_viên bí_mật Đảng cộng_sản Đông_Dương_Phạm_Ngọc Thạch được Thống_đốc Nam_Kỳ_Minoda_Fujio và Tổng_lãnh_sự Nhật_Ida mời tổ_chức Thanh_niên Tiền_phong Lực_lượng này chỉ riêng tại Sài_Gòn đã có hơn 20 vạn người và phát_triển hơn 1 triệu đoàn_viên trong toàn cõi Nam_Kỳ_Tháng 3 năm 1945 nhóm Trotskyist ra tuyên_bố lên_án Đảng Cộng_sản Đông_Dương nhóm Stalinist của Quốc_tế thứ ba đã từ_bỏ giai_cấp công_nhân để nhóm mình thảm_hại dưới các đế_quốc dân_chủ phản_bội những người nông_dân và không còn nói về vấn_đề ruộng_đất đồng_thời tuyên_bố cuộc đấu_tranh độc_lập dưới lá cờ của Quốc_tế thứ tư ủng_hộ cách_mạng thế_giới Ý_nghĩa chính của họ là làm suy_nhược Đảng Cộng_sản Đông_Dương tại Nam_Kỳ và để làm giảm hiệu_quả của Việt_Minh ở đó Người Trotskyist cũng đấu_tranh vì độc_lập dân_tộc nhưng lại chủ_trương vũ_trang quần_chúng xoá_bỏ tàn_dư của chế_độ thực_dân Pháp chống lại nỗ_lực của các nước Đồng_Minh khôi_phục chủ_quyền của_Pháp và thi_hành ngay các cải_cách xã_hội còn Việt_Minh vẫn chấp_nhận cơ_cấu chính_quyền cũ sẵn_sàng thương_lượng với Đồng_Minh và cải_cách xã_hội từng bước để tránh sự thay_đổi đột_ngột về kinh_tế xã_hội và cuộc đấu_tranh_giai_cấp gắn liền với nó Theo Trần_Huy_Liệu tại hội_nghị Quốc_dân_Đại_hội Tân_Trào tháng 8 năm 1945 ở Tân_Trào_Sơn_Dương tất_cả đại_biểu của các đảng_phái tham_dự đã thống_nhất cuộc cách_mạng giải_phóng dân_tộc sẽ theo khuynh_hướng dân_chủ không dùng bạo_lực và lập ra 1 mặt_trận thống_nhất có kỷ_luật của tất_cả các đảng_phái để ra_mắt Đồng_Minh Tuy_nhiên một_số đảng_phái ở miền Nam đã không thấy hết sự quan_trọng của việc duy_trì trật_tự xã_hội trong giai_đoạn chuyển_tiếp này Ngày 14 tháng 8 năm 1945 Mặt_trận Quốc_gia Thống_nhất được thành_lập quy_tụ nhiều tổ_chức cách_mạng tại miền Nam Việt_Nam như Việt_Nam Quốc_gia Độc_lập Đảng Thanh_niên Tiền_phong Tịnh_độ cư_sĩ Phật_giáo Hoà_Hảo Cao_Đài_Liên đoàn công_chức nhóm Tranh_đấu của những người Trotskyist_Ngày 21 tháng 8 năm 1945 Mặt_trận Quốc_gia Thống_nhất tổ_chức biểu_tình biểu_dương lực_lượng tại Sài_Gòn Ngày 22 tháng 8 năm 1945 Thanh_niên Tiền_phong rời khỏi Mặt_trận Quốc_gia Thống_nhất để gia_nhập Việt_Minh_Ngay sau đó Việt_Minh treo biểu_ngữ Chánh quyền về Việt_Minh khắp Sài_Gòn rải truyền_đơn tuyên_bố Việt_Minh được phe Đồng_Minh ủng_hộ và kêu_gọi nhân_dân ủng_hộ chính_quyền do Việt_Minh thành_lập Lãnh_tụ các đảng_phái quốc_gia tại miền Nam Việt_Nam hoàn_toàn bất_ngờ trước ý_định đơn_phương thành_lập chính_quyền của Việt_Minh_Tại_Sài Gòn xảy ra các xung_đột giữa người Việt và người Pháp khiến một_số người của cả hai bên chết Báo Dân_chúng của Việt_Minh kêu_gọi nhân_dân bình_tĩnh tái_lập trật_tự và biểu_thị sự trưởng_thành chính_trị đồng_thời lên_án những đảng_phái quốc_gia đã gây_rối loạn và phá_hoại sự_nghiệp độc_lập dân_tộc bằng cách tấn_công những người Việt_Nam yêu_chuộng hoà_bình Dương_Bạch_Mai_Uỷ_viên trưởng Quốc_gia Tự_vệ Cuộc ra_lệnh tước vũ_khí của 2 giáo_phái Cao_Đài và Hoà_Hảo nhưng không đạt kết_quả Các báo_chí chống cộng được những người Trotskyist hỗ_trợ đáp trả bằng cách kết_tội Trần_Văn_Giàu và đồng_sự thân Pháp có mưu_đồ khôi_phục nền cai_trị của Pháp phản_bội sự_nghiệp giải_phóng dân_tộc Sainteny nhận_định Việt_Minh đã mất khả_năng kiểm_soát tình_hình việc Việt_Nam trở_nên hỗn_loạn chỉ là vấn_đề thời_gian không phải vì xung_đột với Pháp mà vì người Việt tự đánh lẫn nhau Người Pháp sẽ bị kẹt giữa cuộc_chiến đó của người Việt_Tình hình chỉ có_thể được cứu_vãn nếu người Anh hoặc Trung_Quốc đến kịp_thời Đêm 22 tháng 8 năm 1945 Uỷ_viên Cộng_hoà Pháp tại Nam_Kỳ thuộc chính_phủ De_Gaulle_Jean_Cédile nhảy_dù xuống gần Biên_Hoà và bị nông_dân bắt_giữ giao cho quân_đội Nhật Sau đó ông được thả ra Ngày 27 tháng 8 năm 1945 Cédile gặp Trần_Văn_Giàu để bàn về tương_lai của Việt_Nam Cédile đề_nghị tương_lai chính_trị của Việt_Nam chỉ được bàn sau khi người Pháp đã khôi_phục quyền hành và phải được đặt trong khuôn_khổ Tuyên_bố ngày 24 tháng 3 năm 1945 của Pháp theo đó Pháp có chủ_quyền trên toàn Đông_Dương còn Giàu giữ quan_điểm Pháp trước_hết phải công_nhận nền độc_lập của Việt_Nam rồi mới bàn tới quan_hệ giữa Việt_Nam và Pháp 2 bên không đi đến thống_nhất về vấn_đề này Khi biết được điều này những người Trotskyist tố_cáo Việt_Minh là bán mình cho Pháp và phản_cách_mạng Trong tháng 8 năm 1945 những người Trotskyist đưa ra 1 chương_trình cách_mạng xã_hội Họ cùng với các giáo_phái Cao_Đài_Hoà_Hảo Bình_Xuyên khuyến_khích nông_dân tước_đoạt tài_sản và chia nhau ruộng_đất của địa_chủ Nhiều địa_chủ bị nông_dân giết Việt_Minh phản_đối việc xúi_giục nông_dân chiếm ruộng_đất của địa_chủ và tuyên_bố chúng_tôi chưa làm cách_mạng cộng_sản_chủ_nghĩa nhằm giải_quyết vấn_đề ruộng_đất Chính_phủ hiện_nay chỉ là chính_phủ dân_chủ vì_thế không có nhiệm_vụ nói trên Tất_cả những người nào xúi_giục nông_dân chiếm tài_sản của địa_chủ sẽ bị trừng_trị nghiêm_khắc Ngày 2 tháng 9 năm 1945 tại Sài_Gòn những người lãnh_đạo Việt_Minh ở Sài_Gòn theo chỉ_thị của Hà_Nội hoặc muốn biểu_thị 1 sự đoàn_kết với Hà_Nội đã tổ_chức một cuộc biểu_tình khổng_lồ nhân Ngày Độc_lập Nhưng các lãnh_tụ Việt_Minh kinh_ngạc khi thấy trong đám quần_chúng khoảng 20 vạn người đi diễu_hành dọc phố Catinat các đảng_phái chính_trị hợp_thành liên_minh miền Nam trương lên những biểu_ngữ bích trương đầy tính_chất tranh_giành chia_rẽ đảng_phái Khi người biểu_tình đến trước cửa Nhà_thờ chính toà Đức Bà Sài_Gòn thì có tiếng súng nổ từ phía Câu_lạc_bộ Pháp Cuộc biểu_tình biến thành 1 sự hỗn_loạn Không điều_tra thủ_phạm vụ nổ_súng cảnh_sát Việt_Nam đã bắt ngay hàng trăm người Pháp và thân Pháp Bọn lưu_manh thừa_cơ hội cướp_bóc một_số nhà_hàng người Hoa và Pháp Các đảng_phái nghi_ngờ nhau đem đến 1 tương_lai chính_trị bấp_bênh cho đất_nước Vụ nổ_súng làm thiệt_mạng 4 người Pháp và 14 người Việt_Cảnh sát không tìm ra được thủ_phạm vụ nổ_súng Ngày 7 tháng 9 năm 1945 tờ Báo Tranh_đấu cơ_quan_ngôn_luận của những người Trotskyist đăng 1 bài xã_luận chỉ_trích Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Nam_Bộ không có những biện_pháp bảo_đảm an_toàn cho cuộc biểu_tình vào ngày 2 tháng 9 năm 1945 tại Sài_Gòn khiến một_số người chết Sau đó ngày 8 tháng 9 năm 1945 Trần_Văn_Giàu thay_mặt Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời ra thông_cáo tố_cáo những kẻ khiêu_khích ám_chỉ những người Trotskyist và các giáo_phái đã phá_hoại trật_tự và gây đổ_máu vào ngày 2 tháng 9 năm 1945 đồng_thời chỉ_trích việc họ đã tổ_chức một cuộc biểu_tình đòi vũ_trang cho quần_chúng Bản thông_cáo nhắc_nhở rằng quân_đội Nhật mặc_dù đã bại_trận nhưng theo thoả_thuận với Đồng_Minh vẫn có trách_nhiệm duy_trì trật_tự cho đến khi Đồng_Minh tới Tổng_Hành_dinh Nhật có_thể tước vũ_khí bộ_đội quốc_gia cấm các phong_trào chính_trị gây_rối loạn trị_an cấm các cuộc biểu_tình không được phép trước Tổng_Hành_dinh Nhật tước vũ_khí dân_chúng Thông_cáo kêu_gọi người_dân vì lợi_ích quốc_gia hãy tin_cậy Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời đừng để bọn phản_bội tổ_quốc lôi_kéo Chỉ như_vậy việc đàm_phán giữa phong_trào độc_lập của Việt_Nam với Đồng_Minh mới thuận_lợi Ngay sau đó những người Trotskyist và các giáo_phái Hoà_Hảo Cao_Đài công_khai thách_thức Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Họ tổ_chức biểu_tình yêu_cầu cấp vũ_khí cho dân_chúng và kêu_gọi mọi người chống lại quân_đội Anh Các Uỷ_ban_Nhân_dân địa_phương ủng_hộ yêu_sách của các tổ_chức này Tại các tỉnh đã xảy ra xung_đột vũ_trang giữa bộ_đội Việt_Minh và các đơn_vị quân_sự của Cao_Đài và Hoà_Hảo Phe đối_lập kết_tội Việt_Minh phản_bội từ_chối không giao_nộp vũ_khí và đòi Giàu từ_chức Ngày 9 tháng 9 năm 1945 Việt_Minh cải_tổ Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Trần_Văn_Giàu từ_chức nhường chỗ cho Phạm_Văn_Bạch_Số thành_viên thuộc Đảng Cộng_sản Đông_Dương rút từ 6 trong số 9 người xuống còn 4 trong số 13 người Trong Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời mới có 1 thuộc Cao_Đài 1 người Trotskyist 2 thuộc Hoà_Hảo 3 người không đảng_phái 2 người thuộc các đảng_phái quốc_gia khác Tuy_nhiên sự cải_tổ này không đem lại ổn_định cho miền Nam_Uỷ ban mới nhanh_chóng sụp_đổ chưa đầy 2 tuần_lễ sau do các cuộc tranh_cãi đảng_phái và nỗi lo_sợ các đội vũ_trang của Việt_Minh_Miền_Bắc Tại miền Bắc_Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh xem những đảng_phái quốc_gia thân Trung_Hoa_Dân_Quốc như Việt_Cách_Việt_Quốc là bọn quốc_gia giả_hiệu đầy_tớ Quốc_dân Đảng không có liên_hệ gì với nhân_dân Việt_Nam Ông miêu_tả họ là những người không có tổ_chức 1 nhóm cơ_hội tranh_giành nhau tàn_dư của các đảng_phái quốc_gia cũ không có chương_trình hành_động cơ_bản nhưng lại có quá nhiều lãnh_tụ Theo sử_gia Trần_Trọng_Kim thì Việt_Quốc_Việt_Cách có thế_lực nhờ quân_đội Trung_Hoa_Dân_Quốc hỗ_trợ nhưng không thống_nhất và không có kỷ_luật chặt_chẽ tuyên_truyền nhiều mà không làm được việc gì đáng_kể Sĩ_quan OSS Cơ_quan tình_báo Mỹ Archimedes_L_A_Patti mô_tả họ mang theo cao_vọng là sẽ nắm trọn quyền lãnh_đạo đất_nước nhưng lại quá kém về tổ_chức và không có được một chương_trình hành_động ra_hồn Họ đã sống tập_trung nhiều năm ở Quảng_Tây dưới sự che_chở của Trương_Phát_Khuê và ngẫu_nhiên trở_nên chống Pháp Liên_minh Đồng_minh Hội đầy tham_vọng và rạn_nứt đã bị lạc_lõng Việt_Nam Quốc_Dân Đảng và Đại_Việt cũng tách khỏi liên_minh và tìm cách giành cho mình quyền lãnh_đạo Sự chia_rẽ đã làm lợi cho Việt_Nam suốt trong 6 tháng sau và những người Quốc_gia thân Trung_Quốc đã tự mình cô_lập khỏi đông_đảo quần_chúng đúng như Hồ_Chí_Minh đã dự_đoán Trong suốt thời_gian Chiến_tranh thế_giới thứ hai nhờ có Việt_Nam Cách_mệnh Đồng_minh Hội Việt_Cách mà các đảng_phái chống thực_dân Pháp lưu_vong tại miền Nam Trung_Quốc nhận được sự công_nhận và hỗ_trợ của tướng Trương_Phát_Khuê tư_lệnh quân_khu IV Quảng_Đông_Quảng_Tây Tuy_nhiên từ tháng 5 năm 1945 Hồ_Chí_Minh lãnh_đạo Việt_Minh hoạt_động tại các tỉnh biên_giới Việt_Nam Trung_Quốc mà không lấy danh_nghĩa Việt_Cách khiến tướng Tiêu_Văn cấp dưới của Trương_Phát_Khuê phụ_trách vấn_đề Đông_Dương khó_chịu Tiêu_Văn ủng_hộ lãnh_đạo Việt_Cách là Nguyễn_Hải_Thần người được kính_trọng vì từng là đồng_chí của Phan_Bội_Châu tập_hợp hàng trăm người Việt lưu_vong để cùng quân_đội Trung_Hoa_Dân quốc vượt biên_giới tấn_công quân Nhật_Tuy nhiên khi Nhật bất_ngờ đầu_hàng Đồng_Minh Tưởng_Giới_Thạch giao cho Lư_Hán nhiệm_vụ giải_giáp quân Nhật_Lư_Hán không có quan_hệ với Việt_Cách cũng như các đảng_phái lưu_vong khác của người Việt nhưng chấp_nhận cho Tiêu_Văn tham_gia quân_đội của ông Ngày 1 tháng 9 năm 1945 tại Móng_Cái Việt_Cách thành_lập Chính_phủ Quốc_gia lâm_thời Việt_Nam do Nguyễn_Hải_Thần đứng đầu Sau đó Việt_Cách thông_báo với Chính_phủ Cách_mạng lâm_thời Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà rằng Trung_Hoa_Dân quốc và phe Đồng_Minh đã công_nhận hiệu kỳ của Việt_Cách là lá cờ của tất_cả các đảng cách_mạng Việt_Nam Trên đường tiến vào Hà_Nội và Hải_Phòng Việt_Cách để cán_bộ lại tại các tỉnh họ đi qua khiến Nguyễn_Hải_Thần khi về đến Hà_Nội chỉ có 1 nhóm cận_vệ bên cạnh Trong 2 ngày 18 19 tháng 9 năm 1945 Việt_Minh họp bí_mật với Việt_Cách 18 tháng 9 năm 1945 và Việt_Quốc ngày 19 tháng 9 năm 1945 Trong 2 cuộc họp này Nguyễn_Hải_Thần đại_diện Việt_Cách và Nguyễn_Tường_Tam đại_diện Việt_Quốc đề_nghị Hồ_Chí_Minh đồng_ý hợp_nhất Việt_Minh với Việt_Cách và Việt_Quốc_Qua đó Chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà do Việt_Minh lãnh_đạo sẽ nhận được sự ủng_hộ về tài_chính và chính_trị của Trung_Hoa_Dân quốc Võ_Nguyên_Giáp dứt_khoát không đồng_ý Theo ông những đề_nghị đó không có giá_trị và không thật_thà nó chẳng khác gì thay_thế chủ_nghĩa_thực_dân Pháp bằng ách thống_trị của Trung_Quốc nhân_dân sẽ chẳng bao_giờ chịu bán rẻ sự_nghiệp chính_nghĩa của họ để đổi lấy đô_la Trung_Quốc Lực_lượng Việt_Nam Quốc_dân Đảng Việt_Quốc bao_gồm những đơn_vị vượt biên_giới Trung_Quốc tiến vào Việt_Nam cùng quân_đội Trung_Hoa_Dân quốc các chi_bộ đảng tại Công_ty Đường_sắt Đông_Dương_Sở_Bưu điện và Viện Đại_học Đông_Dương các đảng_viên Việt_Quốc mới ra tù_và các thành_viên Đại_Việt đang muốn liên_kết với Việt_Quốc_Lãnh đạo Đảng Cộng_sản Đông_Dương đánh_giá Việt_Quốc còn cao hơn Việt_Cách_Đại_Việt những người Trotskyist hay các đảng_phái khác Đầu tháng 9 năm 1945 Vũ_Hồng_Khanh người đứng đầu Việt_Quốc sau nhiều lần bị Trung_Quốc cản_trở từ Vân_Nam Trung_Quốc về đến Hà_Nội ngày 20 tháng 10 năm 1945 Trong khi ông vắng_mặt 1 nhóm đảng_viên Việt_Quốc sẵn_sàng hợp_tác với Việt_Minh đã thành_lập 1 uỷ_ban nhằm tái cơ_cấu lại Việt_Quốc_Vũ_Hồng Khanh làm_ngơ việc này Nguyễn_Tường_Tam ở lại Trung_Quốc trong suốt năm 1945 để vận_động Trung_Quốc và Mỹ ủng_hộ nền độc_lập của Việt_Nam nhưng không thành_công Vì_vậy tài_năng báo_chí của Tam không được sử_dụng Việt_Quốc xuất_bản Báo Việt_Nam ra số đầu_tiên ngày 15 tháng 11 năm 1945 trên trang nhất của số đầu_tiên tuyên_bố Việt_Quốc kế_thừa sự_nghiệp cách_mạng của Nguyễn_Thái_Học và các đồng_chí của ông hy_sinh năm 1930 đồng_thời cáo_buộc Hồ_Chí_Minh quay lưng với Mặt_trận thống_nhất 1942 1945 bằng cách đơn_phương giành chính_quyền vào tháng 8 năm 1945 Bài báo cho rằng Việt_Quốc hoàn_toàn có_thể lật_đổ Chính_phủ Cách_mạng lâm_thời Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà nhưng vì lợi_ích quốc_gia nên họ không làm Việt_Quốc cũng tuyên_bố Việt_Minh đang theo_đuổi 1 chính_sách sai_lầm thiếu hiệu_quả vì theo chủ_nghĩa cực_đoan nên đánh mất bạn_bè quốc_tế khủng_bố các đảng_phái cách_mạng khác không xử_lý nổi các vấn_đề kinh_tế và hoàn_toàn thụ_động trước việc Pháp đổ_bộ vào miền Nam_Việt_Quốc kêu_gọi các đảng_phái gạt bỏ bất_đồng để thành_lập Chính_phủ liên_hiệp lãnh_đạo nhân_dân giành độc_lập kêu_gọi các thành_viên Việt_Minh hãy nhận_thức rằng lãnh_đạo của họ đang đưa đất_nước đến thảm_hoạ và sử_dụng họ vào các mục_tiêu quyền_lực tham_lam ích_kỷ Trong 6 tuần sau Báo Việt_Nam hiếm khi sử_dụng cụm_từ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà nếu có dùng thì cũng để trong ngoặc_kép đồng_thời không thừa_nhận quốc_kỳ và quốc_ca của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Họ buộc_tội Hồ_Chí_Minh là độc_tài Việt_Minh là băng_đảng phát_xít và vẽ một_số tranh biếm_hoạ chỉ_trích Hồ_Chí_Minh Họ cũng tố_cáo Tổng_bộ Việt_Minh lừa_bịp tống_tiền bắt_cóc đối_thủ và tổ_chức các cuộc tấn_công vũ_trang vào văn_phòng Việt_Quốc_Họ cũng chỉ_trích Báo Cứu_quốc của Việt_Minh_Báo Việt Nam rất ít nói về Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà ngoại_trừ thường_xuyên lên_án lực_lượng an_ninh và Bộ Tuyên_truyền Báo Việt_Nam lưu_hành rộng_rãi tại các tỉnh với sự giúp_đỡ của các đảng_viên Việt_Quốc và các cảm_tình_viên ở Sở Bưu_điện và Công_ty Đường_sắt Đông_Dương_Các chính_quyền địa_phương thường_xuyên tịch_thu Báo Việt_Nam và bắt_giữ những người đọc báo này Ngày 20 tháng 1 năm 1946 Nguyễn_Tường_Tam và Nghiêm_Kế_Tổ từ Trùng_Khánh về Việt_Nam thông_báo về cuộc đàm_phán Hoa_Pháp khiến nội_bộ Việt_Quốc tranh_luận căng_thẳng về hành_động tiếp_theo khi Trung_Quốc rút quân khỏi miền Bắc Việt_Nam_Ngày 10 tháng 2 năm 1946 tại Hà_Nội và Hải_Phòng Việt_Quốc tổ_chức lễ tưởng_niệm cuộc nổi_dậy năm 1930 ở Yên_Bái Tại Hải_Phòng cuộc tưởng_niệm bị một_số người phản_đối vì không treo cờ_đỏ sao_vàng Từ giữa tháng 2 năm 1946 việc Pháp và Trung_Quốc đàm_phán với nhau Pháp có_thể đổ quân vào miền Bắc và Hồ_Chí_Minh đàm_phán với Pháp khiến các đảng_phái lo_lắng và bắt_đầu chỉ_trích lẫn nhau 1 tờ báo phi đảng_phái chỉ_trích cả hai tờ Việt_Nam và Cứu_Quốc vì đã liên_tục dùng từ phản_động mạt_sát nhau khiến công_chúng hoang_mang ảnh_hưởng đến sự_nghiệp đấu_tranh giải_phóng dân_tộc trong khi người nước_ngoài trong đó có Pháp cũng đang đọc báo của họ Ngày 20 2 năm 1946 1 đám đông tập_hợp trước dinh Bảo_Đại mang theo cờ vàng của nhà_vua và các biểu_ngữ ủng_hộ Bảo_Đại phản_đối chính_sách thân Pháp và cảnh_báo tổ_quốc đang lâm_nguy 3 người cao_tuổi đến gặp Bảo_Đại để yêu_cầu ông đứng ra thành_lập chính_phủ mới thay_thế Hồ_Chí_Minh Quân_cảnh Trung_Hoa_Dân_Quốc ngăn_cản lực_lượng an_ninh Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà cố_gắng giải_tán đám đông Việt_Minh cáo_buộc Việt_Quốc tổ_chức cuộc biểu_tình này Việt_Nam Quốc_dân Đảng và Đại_Việt_Quốc dân đảng đã tổ_chức các đội vũ_trang như Thần lôi đoàn Thiết huyết đoàn Hùm xám Các đội này đã tổ_chức nhiều vụ cướp có vũ_trang bắt_cóc tống_tiền tổ_chức ám_sát những người theo Việt_Minh và cả những người trung_lập như ông Ba Viên Ba Viên bị Quốc_dân Đảng nghi_ngờ là gián_điệp của Pháp sau khi gặp Hồ_Chí_Minh Ba Viên quay về Hà_Giang bắt_giữ và hành_quyết một_số đảng_viên Việt_Nam Quốc_dân Đảng rồi tuyên_truyền đổ lỗi cho Việt_Minh đã không đảm_bảo được an_ninh trật_tự ở Hà_Nội và một_số đô_thị ở Bắc_Bộ Khi Pháp chiếm lại Nam_Kỳ báo_chí của các đảng_phái này chỉ_trích Việt_Minh là bất_lực có_khi là phản_bội Khi Hồ_Chí_Minh trả_lời phỏng_vấn của AFP và AP rằng Chính_phủ Cách_mạng Lâm_thời Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà sẵn_sàng chấp_nhận các cố_vấn Pháp nếu họ tới Việt_Nam với tư_cách bạn_bè chứ không phải kẻ xâm_lược thì Việt_Cách rải truyền_đơn kết_tội Việt_Minh cấu_kết với Pháp và kêu_gọi người Việt_Nam nếu muốn thật_sự có độc_lập thì phải từ_bỏ Hồ_Chí_Minh và bè_lũ giết người của ông Họ ca_ngợi lập_trường của Tưởng_Giới_Thạch là tuân theo các nguyên_tắc của Hiến_chương Đại_Tây_Dương và giúp_đỡ cho sự_nghiệp độc_lập của Việt_Nam trong khi Việt_Minh tại miền Nam lại thương_lượng với Pháp và Hồ_Chí_Minh ở Hà_Nội tỏ ra thân_thiện với Pháp Hồ_Chí_Minh nhận_xét Việt_Minh sẽ còn phải đấu_tranh lâu_dài cả với người Trung_Quốc và người Việt_Nam Nam_Bộ kháng_chiến Jean_Cédile đến Việt_Nam theo mệnh_lệnh nhằm lập lại quyền thống_trị của thực_dân Pháp tại Việt_Nam Cédile có cảm_tình với nguyện_vọng độc_lập của người Việt nhưng ông chủ_trương trao_trả độc_lập từng bước cho Việt_Nam Ngay sau khi đến Việt_Nam Cédile đã tiếp_xúc với các lãnh_đạo Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Nam_Bộ và cố_gắng để đi đến 1 sự thông_cảm nhưng quan_điểm của ông là chỉ bàn đến độc_lập của Việt_Nam sau khi người Pháp đã khôi_phục quyền hành và phải được đặt trong khuôn_khổ Tuyên_bố ngày 24 tháng 3 năm 1945 Cédile đồng_ý thương_lượng với Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Nam_Bộ nhằm tránh xung_đột vũ_trang Pháp Việt nhưng khá nhiều chủ nhà_băng chủ đồn_điền chủ mỏ quan_chức chính_trị_gia Nam_Kỳ người Pháp Việt_Hoa phản_đối ông với lý_do Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Nam_Bộ do những đảng_viên Đảng cộng_sản Đông_Dương lãnh_đạo Giữa tháng 9 năm 1945 và tháng 10 năm 1946 khi rời Nam_Kỳ_Cédile ủng_hộ chính_sách của D Argenlieu_Pignon chấp_thuận cho các chính_khách tại Nam_Kỳ thành_lập Cộng_hoà Tự_trị Nam_Kỳ và hậu_thuẫn những đảng_phái thân Pháp như Đảng Nam_Kỳ của Béziat_Jean_Cédile cho lập Hội_đồng tư_vấn Nam_Kỳ_Conseil consultatif de Cochinchine với 12 uỷ_viên Thành_phần Hội_đồng gồm 4 người Pháp và 8 người Việt nhưng tất_cả đều có quốc_tịch Pháp Kết_quả quan_trọng là cú đảo_chính ngày 22 đến 23 tháng 9 năm 1945 ở Sài_Gòn và việc ông ký Hiệp_định ngày 3 tháng 6 năm 1946 thành_lập Cộng_hoà Tự_trị Nam_Kỳ với bác_sĩ Nguyễn_Văn_Thinh thân Pháp làm Thủ_tướng Mục_đích của Pháp là tách Nam_Kì ra khỏi Việt_Nam thống_nhất Người Việt cũng bị chia_rẽ Việt_Minh sẵn_sàng đối_thoại và thoả_thuận với phía Pháp để Pháp công_nhận Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà lấy đó làm điểm xuất_phát cho quá_trình Pháp dần trao_trả độc_lập cho Việt_Nam Ngược_lại phe đối_lập muốn huỷ_bỏ thương_lượng với Jean_Cédile và phát_động cuộc_chiến chống Pháp Đến ngày 16 tháng 9 năm 1945 cuộc đàm_phán Jean_Cédile_Phạm_Văn Bạch không đạt kết_quả cụ_thể Theo phía Việt_Nam người Pháp tham_gia đối_thoại chỉ nhằm có thêm thời_gian để củng_cố vị_trí và chờ quân_đội của tướng Leclerc đổ_bộ vào Việt_Nam Phạm_Văn_Bạch do chịu áp_lực của phe đối_lập đã công_khai lên_án Anh không chịu công_nhận Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Nam_Bộ là chính_phủ hợp_pháp duy_nhất ở Nam_Kỳ và gạt bỏ đề_nghị hợp_tác của Uỷ_ban Sau khi không nhận được hồi_đáp Uỷ_ban tổ_chức một cuộc tổng_bãi_công vào ngày 17 tháng 9 năm 1945 để phản_đối điều mà họ gọi là âm_mưu Pháp Anh nhằm lật_đổ Chính_phủ Việt_Nam Ngay sau khi tướng Douglas_D_Gracey chỉ_huy quân_đội Anh đến Sài_Gòn ông ra_lệnh cho quân_đội Nhật tước vũ_khí của người Việt_Nam đuổi Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Nam_Bộ ra khỏi Dinh_Toàn_Quyền ở Sài_Gòn Chỉ_huy quân_đội Nhật_Thống chế Terauchi điều 7 tiểu_đoàn vào Sài_Gòn để tước vũ_khí người Việt_Nhật đòi Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Nam_Bộ phải tước vũ_khí và giải_tán lực_lượng_vũ_trang của Việt_Nam Trên thực_tế chỉ có Cao_Đài_Hoà_Hảo và Bình_Xuyên có lực_lượng_vũ_trang có tổ_chức còn Việt_Minh và những người Trotskyist chỉ có lực_lượng tượng_trưng do_đó lệnh tước vũ_khí áp_dụng chủ_yếu cho các giáo_phái này Người Pháp ngay_lập_tức treo cờ Pháp lên tất_cả các công_sở và xe quân_sự Phạm_Văn_Bạch gửi phái_đoàn OSS 1 bức_điện thông_báo tình_hình và yêu_cầu phái_đoàn thay_mặt Đồng_Minh chứng_minh quyền được độc_lập của nhân_dân Việt_Nam và tuyên_bố Việt_Nam đã hoàn_toàn độc_lập người Việt có quyền tự quyết_định số_phận của mình Tình_hình Sài_Gòn ngày_càng hỗn_loạn Quân_đội Nhật bắt được nhiều nhóm khiêu_khích thuộc lực_lượng Bình_Xuyên đã đánh bị_thương một_số quân_nhân Pháp và đốt 2 nhà của người Pháp Đến đêm các cuộc tấn_công vào người Pháp và người Việt tăng lên Người Pháp bắt_đầu lo_sợ còn người Việt chuẩn_bị sơ_tán về nông_thôn Cédile gặp chỉ_huy quân_đội Anh Douglas_D_Gracey để yêu_cầu ông này cấp vũ_khí cho tù bình Pháp nhằm bảo_vệ tài_sản và tính_mạng của người Pháp Thiếu_tướng Douglas_D_Gracey chỉ_huy quân_đội Anh không được lệnh cung_cấp vũ_khí cho người Pháp Ông cũng muốn tránh một cuộc xung_đột giữa quân_đội của ông và người Việt_Ông đã được tướng Mounbatten nhắc_nhở về việc quân_đội Anh chỉ có trách_nhiệm giải_giáp quân_đội Nhật chứ không được tham_gia vào việc duy_trì trị_an vốn là trách_nhiệm của quân_đội Nhật cũng như tránh xa các diễn_biến chính_trị Pháp Việt_Tuy nhiên quân_đội Nhật tỏ ra không muốn cộng_tác với người Anh trong việc tước vũ_khí người Việt_Gracey triệu_tập chỉ_huy quân_đội Nhật đến và chỉ_thị cho ông này phải có những biện_pháp cấp_bách và hiệu_quả để khôi_phục trật_tự công_cộng thậm_chí có_thể dùng vũ_lực Nhật phải thực_hiện mệnh_lệnh ngày 6 tháng 9 năm 1945 của phía Anh về việc tước vũ_khí của bộ_đội dân_quân công_an và dân_thường Việt_Nam Trước tình_hình mâu_thuẫn Pháp Việt ngày_càng leo_thang Cédile nhờ Thiếu_tá A Peter_Dewey chỉ_huy OSS tại Sài_Gòn gặp các lãnh_đạo Việt_Minh để thuyết_phục họ khôi_phục lại trật_tự Đêm 18 tháng 9 năm 1945 A Peter_Dewey bí_mật gặp Trần_Văn_Giàu_Phạm_Văn_Bạch_Dương_Bạch Mai_Phạm_Ngọc_Thạch và Nguyễn_Văn_Tạo_Tất cả đều cho rằng quá muộn để thương_lượng và hợp_tác Dân_chúng bị xúc_phạm và kích_động vì thái_độ kiêu_căng của Pháp đã ở tư_thế sẵn_sàng làm mọi việc để giữ vững nền độc_lập Trần_Văn_Giàu phát_biểu Hiện_nay việc cực_kỳ khó_khăn là kiểm_soát được các bè_phái chính_trị khác nhau vì không phải tất_cả thân Việt_Minh mà tất_cả đều chống Pháp Sáng ngày 19 tháng 9 năm 1945 Cédile tổ_chức họp_báo và tuyên_bố Việt_Minh không đại_diện cho nguyện_vọng của người Đông_Dương và không đủ khả_năng duy_trì trật_tự công_cộng Các cuộc thương_lượng với người Việt sẽ dừng lại cho đến khi trật_tự được lập lại và sẽ chỉ được tiếp_tục dựa trên cơ_sở Bản Tuyên_bố ngày 24 tháng 3 năm 1945 của Pháp Ngày 21 tháng 9 năm 1945 Thiếu_tướng Anh Gracey ra bản Thông_cáo số 1 tuyên_bố sẽ duy_trì pháp_luật và trật_tự ở Đông_Dương phía Nam vĩ_tuyến 16 Ông cấm tất_cả các loại báo vì họ đưa tin sắp xảy ra nổi_loạn và nội_chiến trừ đài Sài_Gòn và các báo của người Pháp Trong 24 giờ sau tình_hình trở_nên cực_kỳ tồi_tệ Các vụ phá_hoại cướp_bóc hành_hung bắt_cóc do cả hai phía Pháp Việt gây ra bùng_nổ đáng sợ Để đối_phó với tình_hình ngay sau đó tướng Gracey ra_lệnh thiết_quân_luật Quân_đội Anh sẽ thực_hiện giới_nghiêm cấm tụ_tập hội_họp biểu_tình công_khai hạn_chế đi_lại ở một_số khu_vực cấm mang vũ_khí thiết_lập toà_án_binh để xử các vụ vi_phạm trật_tự xử_tử hình đối_với tội cướp_bóc và phá_hoại Gracey cũng cho sáp_nhập cảnh_sát Việt_Nam vào quân_đội Anh coi như 1 đơn_vị dưới quyền chỉ_huy của ông Đêm 21 tháng 9 năm 1945 tình_báo Pháp SLFEO báo cho Cédile biết người Việt đang củng_cố lực_lượng_vũ_trang của họ dưới sự chỉ_đạo của Việt_Minh_Cédile lại gặp Gracey để yêu_cầu ông này trang_bị vũ trí cho 14 000 tù_binh Pháp thuộc Chính_phủ Vichy để hỗ_trợ quân Anh giữ trật_tự Gracey đồng_ý Ngay sau khi được thả ra để chứng_tỏ lòng trung_thành với chính_phủ De_Gaulle số lính này ra đường bắt bất_cứ người Việt nào họ gặp được Cédile muốn tái_lập trật_tự sau đó nối lại các cuộc thương_lượng với người Việt_Ngày 22 tháng 9 năm 1945 Cédile cho lính Pháp thay_thế người Nhật chiếm_giữ các đồn cảnh_sát ở Sài_Gòn Kho_bạc Sở Mật_thám Bưu_điện Việt_Minh phản_ứng bằng cách thông_báo với phái_đoàn OSS rằng họ sẽ tổ_chức một cuộc biểu_tình vì nền độc_lập của Việt_Nam dù lệnh thiết_quân_luật của Anh cấm biểu_tình Phạm_Ngọc_Thạch nói rằng Việt_Minh muốn khích cho Anh Pháp tiến_hành đàn_áp gây nhiều thương_vong để thế_giới chú_ý đến tình_cảnh của Việt_Nam Rạng sáng ngày 23 tháng 9 năm 1945 quân Pháp tấn_công Toà_Thị chính Sài_Gòn nơi làm_việc của Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Nam_Bộ bắt toàn_bộ ban lãnh_đạo của cơ_quan này Pháp đã chiếm lại Sài_Gòn Dân_thường Pháp xem đây là dịp để trả_thù Từng toán đàn_ông và đàn_bà Pháp xông ra đường bắt và đánh_đập bất_cứ người Việt nào họ gặp được Số nạn_nhân có_thể lên tới hàng ngàn người Lính Pháp và Anh chỉ đứng nhìn chứ không can_thiệp Chỉ_huy OSS A Peter_Dewey xin gặp Gracey để phản_đối Anh Pháp để tình_trạng này xảy ra Ngày hôm sau Dewey bị Gracey trục_xuất khỏi Sài_Gòn Cédile muốn chấm_dứt tình_trạng này Ông ra_lệnh ngừng việc bắt_bớ nhưng không ai tuân_thủ Ông giải_thích hành_động của mình để tái_lập trật_tự chứ không phải để trả_thù và muốn nhanh_chóng nối lại điều_đình trong khuôn_khổ Bản Tuyên_bố ngày 24 tháng 3 năm 1945 của Pháp Ông cho thả tất_cả người Việt_Nam vừa bị bắt Báo_chí quốc_tế phản_ứng mạnh trước tình_hình Người Anh bị chỉ_trích gay_gắt Gracey ra_lệnh cho Cédile tước vũ_khí tù_binh Pháp đưa họ trở về trại và giao cho người Nhật trách_nhiệm khôi_phục lại trật_tự Sau khi được thả khỏi nhà_giam người Việt tập_hợp lại dưới sự lãnh_đạo của Việt_Minh để tiến_hành chiến_tranh Ngày 24 tháng 9 năm 1945 một_số người Pháp bị giết nhà_máy và kho_tàng bị đập phá điện nước bị cắt hoàn_toàn Các đơn_vị dân_quân Việt_Nam và các đội công_nhân vũ_trang tấn_công phi_trường Tân_Sơn_Nhất đốt 1 tàu Pháp ở cảng phá nhà_giam thả hàng ngàn người Việt vừa bị bắt Đến trưa chợ Bến_Thành bị đốt cháy Chướng_ngại_vật được dựng lên khắp đường_phố Sài_Gòn chìm trong tình_trạng vô_chính_phủ Người Pháp trốn vào khách_sạn Continental nơi ở của các sĩ_quan Đồng_Minh được bảo_vệ cẩn_thận Cả người Anh và người Nhật đều không muốn can_thiệp vào tình_hình Khi bị Anh khiển_trách vì không_thể duy_trì trật_tự người Nhật giải_thích rằng lính Nhật sợ bị người Việt trả_thù nếu họ can_thiệp Đêm 24 tháng 9 năm 1945 lực_lượng Bình_Xuyên tấn_công khu Hérault tại Tân_Định_Sài_Gòn bắt_cóc 300 dân_thường Pháp Khoảng 1 2 bị giết số còn lại được trả về sau khi đã bị đánh_đập Để đối_phó Gracey 1 lần nữa chấp_nhận yêu_cầu của Cédile cấp vũ_khí cho tù_binh Pháp nhưng tình_hình đã quá muộn Những rối_loạn tại Sài_Gòn lan rộng ra toàn miền Nam_Trần_Văn_Giàu ra_lệnh tổng_bãi_công sơ_tán người Việt khỏi Sài_Gòn cấm bán lương_thực thực_phẩm cho Pháp đặt Sài_Gòn trong tình_trạng cô_lập Giàu đe_doạ sẽ phá_huỷ Sài_Gòn nếu Pháp không bỏ vũ_khí rút_lui và công_nhận độc_lập của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Các đơn_vị Việt_Nam dựng các chướng_ngại trên đường vào Sài_Gòn ngăn_chặn mọi người ra vào trừ người Anh và Mỹ Họ bắn bất_cứ quân_nhân Pháp nào xuất_hiện Ngoài phạm_vi Sài_Gòn trong vùng do Nhật kiểm_soát tình_hình hoàn_toàn hỗn_loạn Ngày 26 tháng 9 năm 1945 Thiếu_tá chỉ_huy OSS tại Sài_Gòn A Peter_Dewey bị lực_lượng Việt_Nam bắn chết vì tưởng ông là người Pháp Tin này lan khắp thế_giới làm xấu đi hình_ảnh Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Thiếu_tá OSS Archimedes_L_A_Patti đang công_tác tại miền Bắc Việt_Nam nhận_xét Họ đã giết_hại người bạn độc_nhất của họ ở Nam_Kỳ và chắc_chắn những tin này sẽ chẳng đề_cao được lý_tưởng của họ trước nhân_dân Mỹ Sau đó Gracey ra_lệnh bắt chỉ_huy quân_đội Nhật_Thống chế Bá_tước Térauchi vì ông này bất_lực trong việc giữ trật_tự Ngày 28 tháng 9 năm 1945 tướng Mounbatten triệu_tập Gracey và Cédile đến Singapore để nhắc_nhở 2 người về việc quân_đội Anh không được can_thiệp vào tình_hình chính_trị Đông_Dương và nhất_là không được giao_chiến với người Việt_Mounbatten đề_nghị nên nối lại thương_lượng với các lãnh_đạo Việt_Nam Ngày 1 tháng 10 năm 1945 Gracey nối lại đàm_phán với Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Nam_Bộ 2 bên tạm_thời ngừng_bắn Phía Anh nhấn_mạnh chính_sách trung_lập của mình nhưng theo sự thoả_thuận giữa các nước Đồng_Minh Anh sẽ không công_nhận bất_kỳ sự thay_đổi chủ_quyền trên bất_kỳ lãnh_thổ nào đã phải chiếm lại bằng vũ_lực trong thời_kỳ chiến_tranh Người Pháp yêu_cầu trả lại các con_tin bị bắt và xác của Thiếu_tá Dewey trước khi tiếp_tục thương_lượng Phía Việt_Nam yêu_cầu trước_hết Pháp phải công_nhận Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà là nước tự_do và độc_lập Người Việt chỉ ngừng_bắn với điều_kiện Pháp trao_trả quyền hành chính tại Sài_Gòn cho Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Nam_Bộ lực_lượng cảnh_sát phải được trao lại cho Việt_Nam quân_đội Pháp phải giải_giáp và không được đưa quân mới vào người Pháp phải tập_trung vào những khu_vực nhất_định Trong khi thương_lượng Việt_Nam đã triển_khai quân_đội xung_quanh Sài_Gòn tại các vị_trí chiến_lược phía Bắc và phía Nam thành_phố Hoàng_Quốc_Việt vẫn liên_lạc chặt_chẽ với Uỷ_ban Trung_ương Đảng Cộng_sản Đông_Dương tại Hà_Nội và chỉ_thị cho Giàu và Bạch phải chống lại mọi mưu_đồ của Đồng_Minh nhằm giúp Pháp nắm quyền kiểm_soát Sài_Gòn Nếu cần chỉ sau 24 tiếng Hà_Nội sẽ gửi quân tăng_viện cho miền Nam_Do lo_ngại bị Việt_Nam tấn_công phía Pháp yêu_cầu Anh can_thiệp Tướng Mounbatten gặp Thạch và Bạch để yêu_cầu kéo_dài cuộc ngừng_bắn thêm 48 giờ Phạm_Ngọc_Thạch cho rằng Việt_Nam đã độc_lập và tất_cả những gì còn phải bàn_cãi chỉ là quy_chế cho nước Việt_Nam tương_lai Người Anh trả_lời vẫn tiếp_tục chấp_nhận đối_thoại cho đến khi nào có_thể đạt được thoả_thuận Người Việt đồng_ý kéo_dài cuộc ngưng bắn Ngày 3 tháng 10 năm 1945 10 000 quân Pháp do Leclerc chủ huy đổ_bộ xuống Sài_Gòn Ngày 9 tháng 10 năm 1945 Pháp Anh ký thoả_hiệp tại Luân_Đôn xác_định Anh hoàn_toàn ủng_hộ Pháp trong việc cai_trị toàn Đông_Dương dưới vĩ_tuyến 16 Đêm 10 tháng 10 năm 1945 bộ_đội Việt_Nam tấn_công sân_bay Tân_Sơn_Nhất_Lực_lượng Việt_Nam giao_chiến với quân Anh Pháp tại tất_cả các cửa_ngõ vào Sài_Gòn Người Anh yêu_cầu Nhật hỗ_trợ Nhật đồng_ý tham_chiến Lực_lượng Anh Pháp Nhật đã phá vỡ cuộc phong_toả Sài_Gòn của Việt_Nam sau 2 tuần chiến_đấu liên_tục Ngày 16 tháng 10 năm 1945 phía Việt_Nam ngừng bao_vây Sài_Gòn và rút quân về vùng nông_thôn do lực_lượng Anh Pháp Nhật quá mạnh Không_quân Hoàng_gia Anh và không_quân Nhật tiếp_tục ném bom vào các địa_điểm đóng quân của Việt_Nam Phản_ứng trước việc Anh dùng quân_đội Nhật tấn_công lực_lượng Việt_Nam tướng Douglas_MacArthur phát_biểu Nếu có gì đó làm máu tôi sôi lên thì đó là việc tôi thấy các nước Đồng_Minh của chúng_ta ở Đông_Dương và Java sử_dụng quân Nhật để đàn_áp các dân_tộc nhỏ_bé này mà chúng_ta đã hứa giải_phóng Đó là 1 sự phản_bội kinh_tởm nhất Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Nam_Bộ kêu_gọi dân_chúng sơ_tán về nông_thôn và thi_hành chiến_lược dùng nông_thôn bao_vây thành_thị bằng cách cắt đứt mọi hoạt_động thương_mại giữa nông_thôn và thành_thị Dân_chúng trong đó có nhiều nhân_sĩ yêu nước theo lời kêu_gọi của Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Nam_Bộ rời bỏ Sài_Gòn và các thành_phố khác về nông_thôn Lực_lượng kháng_chiến và cơ_quan Quốc_gia Tự_vệ Cuộc bắt giam và thủ_tiêu nhiều nhân_sĩ trí_thức và lãnh_tụ các đảng_phái bị kết_tội làm Việt_gian hợp_tác với Pháp hoặc bị tình_nghi là Việt_gian Thậm_chí một_số nhân_viên thừa_hành của Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Nam_Bộ và một_số nhóm kháng_chiến còn lợi_dụng công_vụ để cướp_bóc trấn_lột nếu ai chống_đối sẽ bị kết_tội là Việt_gian rồi thủ_tiêu Tinh_thần kháng_chiến đi xuống lực_lượng kháng_chiến bị chia_rẽ các đảng_phái quốc_gia xa_lánh Việt_Minh và thành_lập Mặt_trận Quốc_gia Liên_hiệp Tháng 12 năm 1945 Nguyễn_Bình được cử vào Nam lãnh_đạo phong_trào kháng_chiến tại Nam_Bộ Ông lập lại trật_tự bằng cách lập toà_án quân_sự xét_xử tất_cả các chỉ_huy quân_sự lợi_dụng danh_nghĩa kháng_chiến để cướp_bóc quấy_nhiễu dân_chúng tổ_chức lại lực_lượng kháng_chiến thành các chi_đội Vệ_quốc_đoàn Thành_lập Chính_phủ Liên_hiệp Ngày 20 8 năm 1945 Việt_Cách cùng quân_đội Trung_Hoa_Dân quốc tiến vào Việt_Nam Ngày 30 9 năm 1945 Nguyễn_Hải_Thần dẫn_đầu 1 phái_đoàn tới gặp Tiêu_Văn để thảo_luận về việc loại_bỏ Chính_phủ Cách_mạng lâm_thời Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà và đàn_áp Đảng Cộng_sản Đông_Dương_Tiêu_Văn tỏ ra không ủng_hộ ý_định của Nguyễn_Hải_Thần_Cuối tháng 10 năm 1945 7 đảng_viên Việt_Cách dưới quyền Nguyễn_Hải_Thần ký bản Đoàn_kết tinh_thần với Việt_Minh theo đó Việt_Cách sẽ liên_kết với Việt_Minh chống lại sự xâm_lược của Pháp_bảo_vệ nền độc_lập của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Tuy_nhiên sau đó nhiều người chối_bỏ họ đã ký bản Đoàn_kết tinh_thần Nguyễn_Hải_Thần công_khai bác_bỏ vai_trò lãnh_đạo của Đảng Cộng_sản Đông_Dương tại Việt_Nam Hàng_loạt vụ đụng_độ giữa Việt_Minh và Việt_Cách xảy ra khiến công_chúng bị sốc và làm các chỉ_huy quân_đội Trung_Hoa_Dân quốc tại miền Bắc Việt_Nam khó_chịu Tiêu_Văn gây sức_ép lên tất_cả các bên để buộc họ thành_lập chính_phủ liên_hiệp Tuy nghi_ngờ thậm_chí thù_địch nhau nhưng các thành_viên Việt_Minh và Việt_Quốc vẫn gặp nhau thậm_chí còn ký_kết các thoả_thuận Ngày 29 tháng 9 năm 1945 Nguyễn_Lương_Bằng_Việt Minh và Chu_Bá_Phượng_Việt Quốc gặp nhau và đồng_ý chấm_dứt xung_đột thả tù_nhân và ngừng lên_án nhau công_khai Ngày 19 tháng 11 năm 1945 Hồ_Chí_Minh Vũ_Hồng_Khanh và Nguyễn_Hải_Thần thoả_thuận về các nguyên_tắc chung nhằm định_hướng đàm_phán thành_lập chính_phủ liên_hiệp quân_đội thống_nhất và kết_thúc cuộc đấu_tranh đảng_phái để cùng nhau chống Pháp Ngày 24 tháng 11 năm 1945 sau buổi lễ trước trụ_sở Việt_Quốc lãnh_tụ 3 tổ_chức Việt_Minh_Việt_Cách Việt_Quốc ký bản_ghi_nhớ cam_kết các bên sẽ không tấn_công lẫn nhau đi đến thống_nhất và hỗ_trợ Nam_Bộ kháng_chiến Sau đó vài ngày Báo Cứu_quốc coi bản_ghi_nhớ ngày 24 tháng 11 năm 1945 là sự xác_nhận 1 chính_phủ liên_hiệp đã tồn_tại Việt_Quốc lên_án việc này Hồ_Chí_Minh thông_báo cho Nguyễn_Hải_Thần và Vũ_Hồng_Khanh rằng các đảng_phái đã thống_nhất ý_kiến không cần phải thay_đổi chính_phủ làm cho nhân_dân hoang_mang quốc_tế hoài_nghi mà sẽ tổ_chức bầu_cử quốc_hội trong 3 tuần nữa ông cũng mời Việt_Quốc và Việt_Cách ứng_cử và chấm_dứt công_kích nhau bằng lời_nói và hành_động cho đến ngày Quốc_hội khai_mạc Báo Việt_Nam của Việt_Quốc chỉ_trích Hồ không_quân tử và sử_dụng các biện_pháp khủng_bố và độc_tài Ngày 23 tháng 12 năm 1945 Tướng Tiêu_Văn tổ_chức một cuộc họp hoà_giải các bên để thành_lập chính_phủ liên_hiệp Tại cuộc họp này Nguyễn_Hải_Thần đề_nghị Hồ_Chí_Minh hợp_tác với Việt_Quốc_Việt_Cách thành_lập 1 chính_phủ bao_gồm thành_viên của Việt_Quốc_Việt_Cách Việt_Minh và các đảng_phái nhỏ khác Nguyễn_Hải_Thần sẽ đảm_nhận_chức Chủ_tịch nước Hồ_Chí_Minh làm Phó Chủ_tịch Việt_Quốc_Việt_Cách Việt_Minh mỗi đảng nắm giữ 1 4 số ghế Bộ_trưởng trong Chính_phủ 1 4 còn lại do các đảng_phái nhỏ nắm Như_vậy Việt_Minh và chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà sẽ nhận được sự ủng_hộ của Trung_Hoa_Dân quốc chống lại cố_gắng của Pháp tái_chiếm Việt_Nam Điều làm Quốc_dân Đảng Trung_Hoa lo_sợ nhất là Hồ_Chí_Minh từng là nhân_viên của Quốc_tế Cộng_sản và Việt_Minh có khuynh_hướng cộng_sản Trước đó Pháp cũng đã họp với Nguyễn_Hải_Thần và cho biết Pháp sẽ thực_hiện Bản Tuyên_bố ngày 24 tháng 3 năm 1945 và công_nhận 1 chính_phủ của người Việt_Nam nằm trong Liên_bang Đông_Dương thuộc Liên_hiệp Pháp với điều_kiện chính_phủ đó không do người cộng_sản lãnh_đạo Cuối_cùng các bên đạt được 1 thoả_thuận được tuyên_bố là mang tính pháp_lý viết bằng chữ Hán theo đó các ghế bộ_trưởng trong chính_phủ sẽ phân_chia như sau Việt_Minh 2 bộ_trưởng Đảng Dân_chủ Việt_Nam cũng tham_gia Việt_Minh 2 bộ_trưởng Việt_Quốc 2 bộ_trưởng Việt_Cách 2 bộ_trưởng phi đảng_phái 2 bộ_trưởng Thoả_thuận này không sử_dụng tên nước Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà vì Việt_Quốc không đồng_ý với tên này Cuộc bầu_cử quốc_hội được hoãn 2 tuần Vũ_Hồng_Khanh và Nguyễn_Hải_Thần chấp_nhận để Hồ_Chí_Minh tiếp_tục làm chủ_tịch nước lâm_thời Quốc_hội sẽ quyết_định quốc_kỳ và quốc_huy 2 đảng này cũng không được tham_gia vào cơ_quan chỉ_huy và tham_mưu của quân_đội Việt_Quốc sẽ được 50 ghế còn Việt_Cách 20 ghế trong Quốc_hội mà không phải tranh_cử Điều này khẳng_định với nhiều người rằng 2 đảng_phái này không có khả_năng giành chiến_thắng trong cuộc bầu_cử tại địa_phương Sau khi đạt được thoả_thuận các bên ra_lệnh cho cấp dưới ngừng xung_đột vũ_trang và chỉ_trích nhau Điều này khiến nhiều người thấy khó hiểu như việc các lãnh_đạo người Mường đã giúp Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà đàn_áp Việt_Quốc nghi_ngờ về chính_quyền Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Những người khác ủng_hộ chấm_dứt cảnh huynh_đệ_tương_tàn Tuy_vậy các bên vẫn không sẵn_sàng thảo_luận về việc sáp_nhập hoặc phối_hợp hoạt_động với nhau Tại một_số nơi các chỉ_huy Trung_Quốc phải đứng ra làm trung_gian giữa Việt_Minh và Việt_Quốc_Việt_Cách để đi đến thành_lập chính_quyền liên_hiệp Tại Phú_Thọ tướng Vương của Trung_Hoa_Dân quốc làm trung_gian để Việt_Minh và Việt_Quốc thảo_luận việc thành_lập chính_quyền liên_hiệp nhưng 2 bên ngừng thảo_luận và đấu súng với nhau tại chợ khiến dân_chúng bị thiệt_hại nên họ đã gửi kiến_nghị lên Hồ_Chí_Minh phàn_nàn cả hai bên bắt_cóc nhiều con_tin khiến giao_thương đình_trệ và không bên nào lắng_nghe những bậc cao_niên ở địa_phương Tướng Vương phải ép 2 bên ngừng_bắn cuộc ngừng_bắn kéo_dài được 4 tháng Do các đảng_phái đối_lập phản_đối nên Hồ_Chí_Minh đồng_ý loại Võ_Nguyên_Giáp và Trần_Huy_Liệu ra khỏi nội_các Các bên tổ_chức Hội_nghị và họp nhiều lần để thảo_luận ai sẽ nắm giữ chức Bộ_trưởng Quốc_phòng và Bộ_trưởng Nội_vụ đồng_thời làm thế_nào chia_sẻ quyền_lực trong Vệ_quốc_quân Phan_Anh được chọn làm Bộ_trưởng Quốc_phòng tuy anh_trai ông ta là thành_viên Việt_Minh_Các đảng_phái đối_lập hy_vọng Phan_Anh sẽ chống lại việc Việt_Minh cố_gắng nắm toàn_bộ Bộ_chỉ_huy và Bộ tổng_tham_mưu Vệ_quốc_quân nhưng họ sẽ thất_vọng Hội_nghị cũng xem_xét các nhân_sĩ Huỳnh_Thúc_Kháng_Ngô_Đình_Diệm_Bùi_Bằng Đoàn và Trần_Đình_Nam xem ai thích_hợp cho vị_trí Bộ_trưởng Bộ nội_vụ Ngô_Đình_Diệm bị loại vì quá chống cộng còn Bùi_Bằng_Đoàn quá thân Việt_Minh_Trong 2 người còn lại Hồ_Chí_Minh đã chọn Huỳnh_Thúc_Kháng_Ông gửi điện cho Kháng và cử sứ_giả đến gặp ông này Huỳnh_Thúc_Kháng miễn_cưỡng chấp_thuận Không ai phản_đối Huỳnh_Thúc_Kháng làm Bộ_trưởng Nội_vụ vì ông có uy_tín khắp cả nước Hội_nghị cũng thành_lập Uỷ_ban Kháng_chiến gồm 9 người với Võ_Nguyên_Giáp làm Chủ_tịch và Vũ_Hồng_Khanh làm Phó chủ_tịch Ngày 1 tháng 1 năm 1946 Chính_phủ Liên_hiệp Lâm_thời được thành_lập thay_thế Chính_phủ Cách_mạng Lâm_thời với sự tham_gia của 2 đảng_phái đối_lập Việt_Cách và Việt_Quốc_Trái với thoả_thuận ngày 23 tháng 12 năm 1945 nội_các chính_thức có đến 14 bộ_trưởng và 2 thứ_trưởng Tuy_nhiên chức_trách các Bộ cũng thay_đổi Bộ_trưởng Quốc_phòng trở_thành người lo về tài_chính mà không được xem_xét danh_sách nhân_sự quân_số súng_đạn còn các Bộ_trưởng khác của các đảng_phái Quốc_gia chẳng có chức_trách cụ_thể gì không bao_giờ được tham_dự bất_cứ buổi họp nào của nội_các Hồ_Chí_Minh cho rằng nếu không có sự lãnh_đạo của Việt_Minh thì sự_nghiệp đấu_tranh cho độc_lập dân_tộc sẽ thất_bại Việt_Quốc và Việt_Cách chỉ có_thể duy_trì 1 nền độc_lập hình_thức cho Việt_Nam dưới quyền kiểm_soát của người Pháp với sự hỗ_trợ của Trung_Hoa_Dân_Quốc phù_hợp với kế_hoạch bóc_lột kinh_tế Việt_Nam của Trung_Quốc Sau khi Trung_Hoa_Dân quốc đạt được những thoả_thuận với Pháp có lợi cho họ Việt_Quốc_Việt_Cách sẽ bị bỏ_rơi và bất_lực trong việc đối_đầu với quân Pháp đổ_bộ vào Việt_Nam khiến Việt_Nam quay lại làm thuộc_địa Pháp Hồ_Chí_Minh cũng không vội_vàng triệu_tập nội_các Ngày 6 tháng 1 năm 1946 Chính_phủ Liên_hiệp Lâm_thời do Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh đứng đầu đã tổ_chức cuộc Tổng_tuyển_cử trên toàn_quốc lần đầu_tiên đã bầu Quốc_hội và thông_qua Hiến_pháp Nhiều đảng_phái không có quyền tham_gia Tổng_tuyển_cử đã tìm cách phá_hoại Các đảng này cho là trúng_cử chỉ là Việt_Minh cộng_sản chính_quyền trong tay nên Việt_Minh muốn ai trúng cũng được 2 đảng đối_lập trong Chính_phủ là Việt_Nam Quốc_dân Đảng Việt_Quốc và Việt_Nam Cách_mệnh Đồng_minh hội Việt_Cách không tham_gia bầu_cử dù trước đó Hồ_Chí_Minh đã gửi thư cho Nguyễn_Hải_Thần lãnh_tụ Việt_Cách và Vũ_Hồng_Khanh lãnh_tụ Việt_Quốc mời Việt_Quốc và Việt_Cách tham_gia Tổng_tuyển_cử và đề_nghị 2 bên không công_kích nhau bằng lời_nói hoặc hành_động cho đến ngày Quốc_hội khai_mạc Có tài_liệu ghi_nhận lá phiếu không bí_mật và theo quan_sát của sử_gia Trần_Trọng_Kim thì có nơi người_dân bị cưỡng_bách bầu cho Việt_Minh_Nhưng theo Việt_Minh cuộc bầu_cử diễn ra công bằng Mặc_dù bị nhiều đảng_phái tuyên_truyền vận_động dân_chúng tẩy_chay cuộc bầu_cử và ngăn_cản việc tổ_chức bầu_cử ở một_số nơi ở khu Ngũ_Xá có 1 nhóm vũ_trang cả súng_liên_thanh đến ngăn_cản dân_phố đi bầu_cử cấm treo cờ_đỏ sao_vàng cấm đặt hòm phiếu ở Hải_Phòng xảy ra cướp hòm phiếu và hành_hung cán_bộ an_ninh ở Sài_Gòn máy_bay Pháp bắn vào dân đi bầu_cử nhưng tại các địa_phương ở đâu cũng có người tự ứng_cử các cuộc tiếp_xúc tranh_cử công_khai tự_do diễn ra ở khắp mọi nơi Đa_số đại_biểu trúng_cử không phải là thành_viên Việt_Minh_Trong hồi_ký Những năm_tháng không_thể_nào quên đại_tướng Võ_Nguyên_Giáp nhận_định các đảng_phái này lo_sợ thất_bại trước sức ủng_hộ lớn của cử_tri với mặt_trận Việt_Minh nên tìm cách chỉ_trích và không tham_gia bầu_cử Sau khi Quốc_hội được bầu ngày 2 tháng 3 năm 1946 Chính_phủ Liên_hiệp Kháng_chiến được thành_lập để thay_thế Chính_phủ Liên_hiệp Lâm_thời Ở các địa_phương các cấp chính_quyền liên_hiệp được thành_lập trong năm 1946 Theo thoả_thuận với Việt_Minh phe đối_lập bao_gồm một_số tổ_chức như Việt_Nam Cách_mạng Đồng_minh hội và Việt_Nam Quốc_dân Đảng được Trung_Hoa_Dân quốc ủng_hộ không tham_gia Tổng_tuyển_cử nhưng vẫn được nắm 70 ghế Quốc_hội Việt_Quốc 50 ghế Việt_Cách 20 ghế cùng một_số vị_trí trong chính_quyền trung_ương do chính_sách hoà_hợp các đảng_phái của Chính_phủ 20 thành_viên Việt_Cách trở_thành đại_biểu quốc_hội bằng 1 sắc_lệnh hành_pháp Hồ_Đắc_Thành và Bồ_Xuân_Luật ứng_cử và cũng trở_thành đại_biểu quốc_hội Cùng ngày quốc_hội họp phiên đầu_tiên nhưng Nguyễn_Hải_Thần vắng_mặt Hồ_Chí_Minh đề_cử Nguyễn_Hải_Thần làm Phó Chủ_tịch nước Nguyễn_Đình_Tri của Việt_Cách làm Bộ_trưởng xã_hội Theo David_G_Marr_Hồ_Chí_Minh đồng_ý để Nguyễn_Hải_Thần thay_vì 1 lãnh_đạo nào đó của Việt_Quốc làm Phó Chủ_tịch nước vì Thần từng là đồng_chí của Phan_Bội_Châu được các lãnh_đạo Trung_Hoa_Dân quốc kính_trọng và nhất_là Thần không có khả_năng tự gây_dựng cơ_sở quyền_lực trong nước Việc Nguyễn_Hải_Thần làm Phó chủ_tịch nước cũng gây ra sự chia_rẽ bên trong nội_bộ Việt_Cách có lợi cho Việt_Minh_Tháng 4 năm 1946 Uỷ_ban_Hành_chính Bắc_bộ ký thoả_thuận với đại_diện Việt_Quốc tại 4 thị_xã nhằm thành_lập Uỷ_ban_Hành_chính liên_hiệp giữa 2 bên Đầu tháng 5 Uỷ_ban_Hành_chính Bắc_bộ cảnh_báo với Uỷ_ban tỉnh Bắc_Giang cần linh_hoạt với các thành_viên Việt_Quốc để duy_trì sự đoàn_kết đồng_thời phải chuẩn_bị kế_hoạch dự_phòng nhằm tránh các tình_huống bất_thường xảy ra Trong thời_gian hoạt_động Chính_phủ đã tiếp_tục thực_hiện các biện_pháp chính_sách để giữ vững nền độc_lập của nước Việt_Nam dân_chủ non_trẻ Về đối_nội đã kêu_gọi các đảng_phái đoàn_kết phụng_sự quốc_gia thực_hiện các chính_sách kinh_tế quốc_phòng văn_hoá giáo_dục Hồ_Chí_Minh giao cho Võ_Nguyên_Giáp và Trần_Quốc_Hoàn sau_này trở_thành Bộ_trưởng Công_an nhiệm_vụ vô_hiệu_hoá các cuộc biểu_tình do Việt_Nam Quốc_dân Đảng và Việt_Nam Cách_mệnh Đồng_minh Hội tổ_chức nhằm chấm_dứt hoạt_động tuyên_truyền của các đảng này trong dân_chúng Võ_Nguyên_Giáp kể lại Chúng_tôi phải trừng_trị bọn phá_hoại Nhưng bằng mọi giá phải tránh khiêu_khích và đảm_bảo không xảy ra xung_đột lớn Võ_Nguyên_Giáp dùng lực_lượng tự_vệ và các hội_viên Hội Cứu_Quốc phá các cuộc biểu_tình này Khi có lộn_xộn lính Trung_Quốc bắn chỉ_thiên xông vào giải_tán đám biểu_tình để vãn_hồi trị_an Việt_Nam Quốc_dân Đảng hoảng_hốt khi người Trung_Hoa không giúp được gì nhiều trong việc chống lại Việt_Minh như họ mong_đợi Ông Nguyễn_Duy_Thanh 1 người theo chủ_nghĩa_quốc_gia buồn_rầu nhớ lại Không có Trung_Hoa ủng_hộ những đảng_phái theo chủ_nghĩa_quốc_gia chẳng_thể đối_phó được với những người Cộng_sản Trường_Chinh trên báo Sự_thật ngày 30 6 đưa ra chủ_trương đoàn_kết dân_tộc kẻ_thù trước_mắt của dân_tộc ta là thực_dân phản_động Pháp Chúng đang uy_hiếp chủ_quyền của ta tiến_công ta dùng chiến_thuật chính_trị chia_rẽ Chia_rẽ dân_tộc đem người thiểu_số chống người Kinh_Chia rẽ Nam_Bắc phỉnh đồng_bào Nam_Bộ chống đồng_bào Bắc_Bộ Chia_rẽ giai_cấp làm cho giàu nghèo chống_chọi nhau hằn ghét nhau Chia_rẽ tôn_giáo xui giáo chống lương xui lương chống giáo gây nghi_ngờ giữa lương và giáo Chia_rẽ đảng_phái lập đảng Việt_gian chống phe yêu nước khuyến_khích đảng nọ chống đảng kia Thống_nhất quốc_gia Đoàn_kết dân_tộc Chúng_ta đề ra khẩu_hiệu Trung_Nam_Bắc một nhà Chúng_ta lập mặt_trận toàn dân đoàn_kết không phân_biệt chủng_tộc giai_cấp tôn_giáo xu_hướng chính_trị Chúng_ta tham_gia Hội liên_hiệp_quốc dân Việt_Nam Ý_nghĩa của đoàn_kết dân_tộc theo Hồ_Chí_Minh là liên_minh công_nhân và nông_dân với giai_cấp tư_sản và địa_chủ Ngày 15 tháng 6 năm 1946 người lính cuối_cùng của quân_đội Trung_Hoa_Dân_Quốc rời khỏi Việt_Nam Các thành_viên Việt_Nam Quốc_dân Đảng và Việt_Nam Cách_Mệnh Đồng_minh Hội mất chỗ dựa hậu_thuẫn chính là quân_đội Tưởng_Giới_Thạch và do bất_đồng về việc ký Hiệp_định_sơ_bộ Pháp Việt ngày 6 tháng 3 cũng như không muốn sáp_nhập quân_đội vào biên_chế Vệ_quốc_đoàn dưới sự chỉ_huy của Bộ Quốc_phòng do Việt_Minh kiểm_soát do lo_sợ bị khống_chế rồi bị giải_tán dần đã lần_lượt rút khỏi chính_phủ Liên_hiệp Lãnh_tụ Việt_Cách là Nguyễn_Hải_Thần lãnh_tụ Việt_Quốc_Vũ_Hồng Khanh trong chính_phủ và cánh thân Tưởng do Vũ_Hồng_Khanh lãnh_đạo lưu_vong sang Trung_Quốc Các đảng_viên Đại_Việt phần_lớn vẫn ở lại Việt_Nam chờ thời_cơ Mặc_dù Hồ_Chí_Minh giữ độc_quyền liên_lạc với Pháp với sự trợ_giúp của Hoàng_Minh_Giám nhưng Nguyễn_Tường_Tam vẫn thực_hiện trách_nhiệm của mình một_cách nghiêm_túc Nguyễn_Tường_Tam với tư_cách Bộ_trưởng Bộ ngoại_giao dẫn_đầu phái_đoàn Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà tham_gia Hội_nghị trù_bị tại Đà_Lạt mặc_dù trên thực_tế Võ_Nguyên_Giáp là người lãnh_đạo phái_đoàn Theo đại_tướng Võ_Nguyên_Giáp do bất_đồng Tam đã không tham_gia hầu_hết các phiên họp còn theo David_G_Marr_Tam là người_phát_ngôn có năng_lực và giúp giải_quyết một_số tranh_cãi về chiến_thuật đàm_phán trong đoàn Sau đó Tam cũng không tham_gia Hội_nghị Fontainebleau cuối_cùng rời bỏ chính_phủ tài_liệu nhà_nước nêu Nguyễn_Tường_Tam thiếu bản_lĩnh chính_trị lập_trường bấp_bênh biển_thủ công_quỹ tiền chi_phí cho phái_đoàn sang Pháp đàm_phán rồi đào_nhiệm ra nước_ngoài nhưng theo sử_gia David_G_Marr việc này khó xảy ra vì Tam khó_lòng được giao trách_nhiệm giữ tiền của phái_đoàn Việc các thành_viên chủ_chốt của Việt_Quốc_Việt_Cách như Nguyễn_Hải_Thần Nguyễn_Tường_Tam_Vũ_Hồng Khanh rời bỏ chính_phủ lưu_vong sang Trung_Quốc đã đánh_dấu chấm_hết cho thời_kỳ hợp_tác giữa Việt_Minh và các đảng_phái đối_lập tại miền Bắc trong công_cuộc kháng_chiến kiến_quốc mà Chính_phủ Liên_hiệp Kháng_chiến là biểu_tượng Những hoạt_động ngoại_giao Ký_kết Hiệp_định_sơ_bộ Pháp Việt 1946 Trong suốt năm 1946 mặc_dù 2 bên cùng chuẩn_bị lực_lượng cho chiến_tranh chính_quyền Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà cố_gắng hết_mức thương_lượng với Pháp để cứu_vãn hoà_bình và đẩy lui thời_điểm nổ ra cuộc chiến_tranh Tháng 2 năm 1946 tại Lai_Châu lực_lượng_vũ_trang của Việt_Quốc và Vệ_quốc_quân lần_lượt giao_tranh nhỏ với Pháp Việt_Quốc rút về Lào_Cai còn Vệ_quốc_quân rút về Sơn_La Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà ký với Pháp Hiệp_định_sơ_bộ Pháp Việt 1946 cho_phép Pháp đưa quân vào miền Bắc đổi lại Pháp công_nhận Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà là trong Liên_bang Đông_Dương thuộc khối Liên_hiệp Pháp Trong khi đó Pháp ký Hiệp_ước Hoa_Pháp thoả_thuận với Trung_Hoa ngày 28 tháng 2 năm 1946 để Quân_đội Trung_Hoa rút khỏi phía bắc vĩ_tuyến 16 nhường chỗ cho Pháp đại_diện phe Đồng_Minh giải_giới Quân_đội Đế_quốc Nhật_Bản Trước đó ngày 26 tháng Giêng đại_diện Pháp và Trung_Hoa dân_quốc thảo_luận Trung_Hoa dân_quốc tuyên_bố muốn loại_bỏ chính_phủ cộng_sản ủng_hộ chính_quyền thân Trung_Quốc được thành_lập ở Hà_Nội và đàm_phán với Pháp cùng chống Việt_Minh_Nhưng phía Pháp đã bác_bỏ chủ_trương đàm_phán với Việt_Minh_Đảng_Cộng sản Đông_Dương khi đó lui vào hoạt_động bí_mật Thường_vụ Trung_ương ngày 3 tháng 3 năm 1946 tuyên_bố thì nếu Pháp cho Đông_Dương tự_trị thì kiên_quyết đánh nhưng nếu cho Đông_Dương tự_chủ thì hoà để phá tan âm_mưu của bọn Tàu trắng bọn phản_động Việt_Nam và bọn phát_xít Pháp còn lại Ngày 24 tháng 3 sau khi Hiệp_định được ký chỉ_thị của Đảng Cộng_sản cho thấy mục_đích ký Hiệp_định này để tránh tình_thế bất_lợi phải cô_lập chiến_đấu cùng 1 lúc với nhiều lực_lượng phản_động thực_dân Pháp Tàu trắng bọn phản_cách_mạng trong nước tập_trung đối_phó với người Pháp và các đảng_phái phản_động Để tránh mũi_nhọn của 2 kẻ_thù có_thể đồng_thời tấn_công chính_quyền Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà đồng_ý cho 15 000 quân Pháp tiến ra Bắc để nhanh_chóng loại_bỏ nguy_cơ của 20 vạn quân Tưởng_Ngày 16 tháng 2 Jean_Sainteny gặp Hồ_chí_Minh và thoả_thuận cụm_từ tự_trị sau đó được chấp_nhận bởi chính_phủ Pháp Tuy_nhiên đến Hiệp_định_sơ_bộ 6 tháng 3 sử_dụng cụm_từ tự_do thay cho cụm_từ độc_lập hay tự_trị Việt_Minh muốn Pháp phải thừa_nhận Việt_Nam đã có 1 chính_phủ quốc_hội quân_đội để đi đến 1 nền độc_lập thực_sự trong khi phía Pháp có sự chia_rẽ Đối_với những người tin tìm thấy những lợi_ích của Pháp là sự độc_lập của Việt_Nam sẽ được giới_hạn bởi các liên_kết của nó với các nước Đông_Dương khác Lúc này khởi_đầu Chiến_tranh_Lạnh Marius_Moute muốn Nam_Kỳ tách ra khỏi ảnh_hưởng của Việt_Nam thống_nhất dưới sự điều_khiển của Việt_Minh lập 1 chế_độ ở Sài_Gòn và sau đó sẽ 1cuộc họp sơ_bộ của các quốc_gia ở Đông_Dương được tổ_chức mà không có sự hiện_diện của chính_phủ Việt_Nam tại Hà_Nội Từ ngày 3 đến 6 tháng 3 năm 1946 Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Pháp Trung_Quốc đàm_phán 3 bên Nguyễn_Tường_Tam và Vũ_Hồng_Khanh không tham_gia cuộc đàm_phán này dù Nguyễn_Tường_Tam là Bộ_trưởng Bộ ngoại_giao Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Tam cũng không có_mặt trong cuộc họp nội_các khi Hồ công_bố thoả_thuận với Sainteny_Ngày 6 tháng 3 năm 1946 Hiệp_định_sơ_bộ Pháp Việt 1946 được ký_kết giữa Jean_Sainteny đại_diện chính_phủ Cộng_hoà Pháp và Hồ_Chí_Minh cùng Vũ_Hồng_Khanh giữ chức Phó Chủ_tịch Uỷ_ban Kháng_chiến đại_diện chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Nguyễn_Hải_Thần đã rời Hà_Nội nên chỉ có Hồ_Chí_Minh ký_kết hiệp_định này Tuy tham_dự lễ ký_kết Hiệp_định nhưng Nguyễn_Tường_Tam từ_chối ký Hiệp_định này còn Vũ_Hồng_Khanh miễn_cưỡng ký Hiệp_định Nội_dung của Hiệp_định bao_gồm các điểm chính sau đây BULLET Chính_phủ Pháp công_nhận nước Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà là 1 quốc_gia tự_do trong Liên_bang Đông_Dương thuộc khối Liên_hiệp Pháp có chính_phủ nghị_viện quân_đội và tài_chính riêng BULLET Chính_phủ Việt_Nam đồng_ý cho 15 000 quân Pháp vào miền Bắc thay_thế cho 200 000 quân Trung_Hoa_Quốc dân đảng để làm nhiệm_vụ giải_giáp quân Nhật_Pháp hứa sẽ rút hết quân trong thời_hạn 5 năm mỗi năm rút 3 000 quân BULLET Pháp đồng_ý thực_hiện trưng_cầu_dân_ý tại Nam_Kỳ về việc thống_nhất với Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà BULLET 2 bên thực_hiện ngưng bắn giữ nguyên quân_đội tại vị_trí hiện_thời để đàm_phán về chế_độ tương_lai của Đông_Dương quan_hệ ngoại_giao giữa Việt_Nam và nước_ngoài và những quyền_lợi kinh_tế và văn_hoá của Pháp ở Việt_Nam Về phía người Pháp Hiệp_định_sơ_bộ Pháp Việt giúp họ danh_chính_ngôn_thuận khi đưa quân_đội ra miền Bắc Việt_Nam để chuẩn_bị tái_chiếm Đông_Dương như họ đã làm ở Nam Việt_Nam đồng_thời Hiệp_ước Hoa_Pháp giúp họ tránh khỏi sự ngăn_cản của các tướng_lĩnh Trung_Hoa_Quốc dân đảng đổi lại Pháp công_nhận nước Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà là 1 quốc_gia tự_do trong Liên_bang Đông_Dương thuộc khối Liên_hiệp Pháp có chính_phủ nghị_viện quân_đội và tài_chính riêng Đó là những điều_kiện mà quân_đội Pháp đồng_ý để lấy lại 1 chỗ_đứng tại Bắc_Kỳ_Sainteny không đồng_ý ký 1 tài_liệu sử_dụng từ độc_lập ông chỉ đồng_ý sử_dụng từ Nhà_nước tự_do Ngược_lại Hồ_Chí_Minh cho rằng Nhà_nước tự_do của ông chịu 2 tầng xiềng_xích của Liên_bang Đông_Dương và Liên_hiệp Pháp Nhiều thành_viên Việt_Quốc tức_giận khi Vũ_Hồng_Khanh ký_kết Hiệp_định_sơ_bộ Pháp Việt 1946 Học_viên và hiệu_trưởng trường đảng Nguyễn_Thái_Học của Việt_Quốc kéo đến trụ_sở đảng chất_vấn Khanh_Tại cuộc họp khẩn_cấp Ban_chấp_hành Trung_ương Việt_Quốc nhiều đảng_viên chỉ_trích Khanh là kẻ độc_tài vì ra quyết_định quan_trọng như_vậy mà không thảo_luận trước một_số chi_bộ Việt_Quốc cách xa Hà_Nội cắt đứt quan_hệ với lãnh_đạo trung_ương và phản_đối chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà đã hợp_tác với Pháp Ban_chấp_hành Trung_ương Việt_Quốc cử Lê_Khang tới các địa_phương để giải_thích hoàn_cảnh chính_trị và lập lại kỷ_luật đảng Thời_điểm đó nhiều người Việt hoang_mang về việc Hiệp_định_sơ_bộ đã mở_đường cho quân Pháp quay trở_lại miền Bắc_Trong 1 buổi họp Quốc_hội Hồ_Chí_Minh đã giải_thích mục_đích của bản hiệp_định này là để nhanh_chóng loại_bỏ nguy_cơ lớn và lâu_dài hơn từ 20 vạn quân Trung_Hoa_Dân quốc của Tưởng_Giới_Thạch_Các vị quên lịch_sử đất_nước ta rồi sao Nếu quân Tưởng ở lại thì chúng_nó sẽ ở lại luôn hàng ngàn năm Trước đó ngày 28 tháng 2 năm 1946 chính_phủ Pháp và chính_phủ Tưởng_Giới_Thạch đã ký_kết 1 Hiệp_định tại Trùng_Khánh Trung_Quốc theo đó quân Pháp sẽ được thay_thế quân Trung_Hoa ở miền Bắc Việt_Nam từ ngày 1 đến 31 tháng 3 năm 1946 bù lại Pháp sẽ trả lại một_số tô_giới ở Trung_Quốc Dù không có Hiệp_định_sơ_bộ thì quân Pháp vẫn sẽ tiến ra miền Bắc thay_thế quân Trung_Hoa_Do vậy việc ký Hiệp_định_sơ_bộ theo Hồ_Chí_Minh nhận_định thì sẽ chẳng gây tổn_hại gì mà_còn mở ra con đường làm cho quốc_tế thừa_nhận ta sẽ dẫn ta đến một vị_trí ngày_càng chắc_chắn trên trường quốc_tế Sau khi ký Hiệp_định_sơ_bộ trong cuộc mít_tinh ngày 7 tháng 3 năm 1946 Hồ_Chí_Minh giải_thích về việc ký_kết hiệp_định Chúng_ta trên thực_tế đã độc_lập từ tháng 8 năm 1945 nhưng cho đến nay chưa có cường_quốc nào công_nhận độc_lập của chúng_ta Bản hiệp_định ký với nước Pháp này mở_đường cho sự công_nhận của quốc_tế Bản hiệp_định sẽ dẫn chúng_ta đến 1 vị_trí quốc_tế ngày_càng vững_vàng và đó là 1 thắng_lợi chính_trị lớn_lao Quân_đội Pháp sẽ đến theo lệnh của các nước Đồng_Minh Họ chỉ có 15 000 người và chỉ ở lại trong 5 năm nữa sau đó họ sẽ rút khỏi nước ta Chọn thương_lượng thay_vì đánh nhau chính là bằng_chứng hiểu_biết về chính_trị Thực vậy vì sao lại đi hy_sinh 50 hoặc 100 ngàn người trong khi chúng_ta có khả_năng bằng con đường thương_lượng mà đi đến độc_lập có_thể trong 5 năm Còn Võ_Nguyên_Giáp phân_tích Những người không thoả_mãn chỉ hiểu độc_lập hoàn_toàn như 1 khẩu_hiệu 1 nhật_lệnh trên giấy_tờ hoặc ngoài cửa_miệng Họ không thấy rằng độc_lập của đất_nước là kết_quả của những điều_kiện khách_quan và trong cuộc chiến_đấu giành độc_lập của chúng_ta phải_biết cương nhu tuỳ lúc Chúng_ta đã chọn con đường thương_lượng nhằm tạo ra những điều_kiện thuận_lợi cho công_cuộc đấu_tranh giành độc_lập hoàn_toàn nhằm có_thể đợi_chờ cơ_hội đi đến 1 nền độc_lập nguyên_vẹn Ngày 12 tháng 3 năm 1946 bộ_trưởng ngoại_giao Nguyễn_Tường_Tam tuyên_bố Trung_Quốc và Mỹ có nhiệm_vụ bảo_vệ cho hoà_bình ở Viễn_Đông_Trong lúc chờ_đợi nước Pháp và nước Việt_Nam lập lại được 1 nền hoà_bình vững_chắc nước Mỹ phải giúp_đỡ chúng_ta về mọi phương_diện hoàn_toàn như Trung_Quốc Sau khi Sainteny ký Hiệp_định_sơ_bộ Pháp Việt với chính_phủ Hồ_Chí_Minh tại Nam_Kỳ_Cédille liên_hệ Nguyễn_Bình đề_nghị ký hiệp_ước hoà_bình giữa Pháp và lực_lượng kháng_chiến Nam_Bộ Ngày 20 3 năm 1946 2 bên gặp nhau tại miếu Bà Cố cách Biên_Hoà 10 km Cédille đề_nghị phía Việt_Nam phải giải_tán dân_quân nạp khí_giới cho Pháp thì quân Pháp sẽ đồng_ý hợp_tác Phái_đoàn Việt_Nam không đồng_ý và trở về căn_cứ kháng_chiến Hội_nghị Fontainebleau và Tạm_ước Việt_Pháp_Ngày 31 tháng 5 năm 1946 phái_đoàn chính_phủ do Phạm_Văn_Đồng dẫn_đầu khởi_hành sang Pháp tham_dự Hội_nghị Fontainebleau tiếp_tục đàm_phán về các điều_khoản đề ra theo Hiệp_định_sơ_bộ 6 tháng 3 Cùng ngày Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh cũng lên_đường sang Pháp tiếp_xúc với chính_giới Pháp và cộng_đồng người Việt tại Pháp Nội_dung chương_trình_nghị_sự được 2 đoàn thoả_thuận là sẽ thảo_luận về các vấn_đề như đã nêu tại Hiệp_định_sơ_bộ 6 tháng 3 BULLET Địa_vị của Việt_Nam trong khối Liên_hiệp Pháp về quan_hệ ngoại_giao của Việt_Nam BULLET Quan_niệm tổng_quát về Liên_bang Đông_Dương_BULLET_Vấn đề thống_nhất nước Việt_Nam và việc trưng_cầu_dân_ý BULLET Chi_tiết về Liên_bang Đông_Dương và vấn_đề quyền_lợi kinh_tế của Pháp ở Đông_Dương_BULLET_Dự thảo Hiệp_ước Hội_nghị Fontainebleau sau đó diễn ra kéo_dài hơn 2 tháng từ 6 tháng 7 đến 10 tháng 9 năm 1946 nhưng không đem lại kết_quả cụ_thể nào vì 2 bên đã bế_tắc ở 2 điểm bất_đồng then_chốt BULLET Việc thống_nhất Nam_Kỳ vào nước Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà bao_gồm Bắc_Kỳ và Trung_Kỳ_BULLET_Độc lập chính_trị của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Quan_điểm của Pháp bác_bỏ độc_lập mà chỉ xét tự_trị hay độc_lập trong khuôn_khổ Liên_hiệp Pháp Hơn_nữa họ đòi là phải tái_lập trật_tự trước_tiên rồi sau đó sẽ mở cuộc trưng_cầu_dân_ý ở Nam_Kỳ về vấn_đề thống_nhất Nam_Kỳ vào nước Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Điểm gây nhiều khó_khăn nhất là việc chính_phủ Pháp đã đơn_phương cho_phép thành_lập Nam_Kỳ quốc theo tinh_thần Tuyên_bố ngày 24 tháng 3 năm 1945 của tướng De_Gaulle tách rời khu_vực này khỏi những phong_trào độc_lập ở 2 miền Bắc và Trung_Ngày 27 tháng 5 Cao_uỷ Đông_Dương_Georges_D Argenlieu tiếp_tục thông_qua việc thành_lập Xứ_Thượng_Nam_Đông_Dương chia_cắt Việt_Nam thành nhiều mảnh Việt_Nam nhượng_bộ về mọi mặt kinh_tế tài_chính và quân_sự nhưng phái_đoàn Việt_Nam đòi Pháp ấn_định thời_hạn để thực_hiện cuộc trưng_cầu_dân_ý ở Nam_Kỳ_Thấy_Pháp chần_chừ không trả_lời dứt_khoát phái_đoàn Việt_Nam bỏ bàn hội_nghị ra về ngày 13 tháng 9 Hội_nghị Fontainebleau vì_vậy tan_vỡ Tuy_nhiên Hồ_Chí_Minh và Bộ_trưởng Bộ Thuộc_địa Pháp Marius_Moutet không chấp_nhận thất_bại Trong khi Phạm_Văn_Đồng bỏ về nước Hồ_Chí_Minh Hoàng_Minh_Giám và Dương_Bạch_Mai nán lại Paris_Nhằm cứu_vớt hoà_bình lần cuối Hồ_Chí_Minh thảo 1 bản nghị ước vào chiều ngày 11 tháng 9 và trao cho Marius_Moutet 3 ngày sau 14 tháng 9 năm 1946 Marius_Moutet hồi_đáp với 1 bản nghị ước khác Đạt được đồng_thuận Hồ_Chí_Minh đã đến tư_dinh của Marius_Moutet lúc nửa_đêm ngày 14 tháng 9 năm 1946 để ký văn_bản này tức Tạm_ước Việt_Pháp_Modus vivendi Trong bản Tạm_ước này 2 bên Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà và Pháp cùng bảo_đảm với nhau về quyền tự_do của kiều_dân chế_độ tài_sản của 2 bên thống_nhất về các vấn_đề như hoạt_động của các trường_học Pháp sử_dụng đồng_bạc Đông_Dương làm_tiền tệ thống_nhất thuế_quan và tái_lập cải_thiện giao_thông liên_lạc của Liên_bang Đông_Dương cũng như việc thành_lập uỷ_ban tạm_thời giải_quyết vấn_đề ngoại_giao của Việt_Nam Chính_phủ Việt_Nam cam_kết ưu_tiên dùng người Pháp làm cố_vấn hoặc chuyên_môn và 2 bên đã đồng_ý chấm_dứt mọi hành_động xung_đột vũ_lực cũng như tuyên_truyền chống_đối nhau phóng_thích tù_nhân chính_trị bảo_đảm không truy_bức người của bên kia và hợp_tác để những kiều_dân 2 bên không làm hại nhau Tạm_ước cam_kết sẽ có 1 nhân_vật do Việt_Nam chỉ_định và Chính_phủ Pháp công_nhận được uỷ_nhiệm cạnh thượng sứ để xếp_đặt cộng_tác thi_hành những điều thoả_thuận này Cuối_cùng Chính_phủ 2 bên sẽ sớm tiếp_tục đàm_phán chậm nhất là vào tháng 1 năm 1947 để tìm cách ký_kết những bản thoả_thuận riêng nhằm dọn đường cho 1 hiệp_ước chung dứt_khoát Tạm_ước này sẽ được thi_hành bắt_đầu từ ngày 30 10 năm 1946 Sau khi ký Tạm_ước Việt_Pháp_Hồ_Chí Minh bị Việt_Quốc và Việt_Cách chỉ_trích phản_bội và hợp_tác với Pháp đồng_thời yêu_cầu ông từ_chức Tại kỳ họp thứ 2 Quốc_hội khoá I Quốc_hội Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà đã phê_chuẩn Tạm_ước Việt_Pháp biểu_quyết tín_nhiệm Hồ_Chí_Minh và yêu_cầu ông thành_lập nội_các mới Tại miền Nam ngày 28 tháng 10 năm 1946 Uỷ_ban_Hành_chính lâm_thời Nam_Bộ theo chỉ_thị của Chính_phủ Trung_ương ra tuyên_bố sẵn_sàng thành_thực thi_hành Tạm_ước Việt_Pháp và chống lại mọi hành_động phá_hoại Tạm_ước đồng_thời kêu_gọi dân_chúng giữ kỷ_luật thi_hành đúng những mệnh_lệnh của Chính_phủ và tránh mọi hành_động khiêu_khích Trong khi đó ngày 6 tháng 8 Cao_uỷ Pháp đã tổ_chức 1 hội_nghị tại Đà_Lạt để nghiên_cứu tình_hình Liên_bang Đông_Dương trong Liên_hiệp Pháp với đại_diện của Campuchia Lào Nam_Kỳ và Nam_Trung_Bộ Ngày 14 tháng 8 các bên tham_gia Hội_nghị khuyến_nghị thành_lập 1 Quốc_hội liên_bang của các nhà_nước Nhân_dân Sài_Gòn tổ_chức bãi_công để phản_đối Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà thông_qua Hiến_pháp đầu_tiên khẳng_định nền độc_lập ngày 8 tháng 11 năm 1946 lúc này Quốc_hội được chia thành các nhóm Marxist_Việt_Minh_Dân chủ Xã_hội Việt_Quốc_Việt_Cách Tổng_liên_đoàn lao_động không đảng_phái Trước đó 1 Chính_phủ mới được thành_lập được báo Cứu_quốc mô_tả Các đảng_phái từ tả sang hữu đều ủng_hộ Chính_phủ mới Uỷ_ban Quân_sự Việt_Pháp vẫn làm_việc tuy_nhiên phía Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà liên_tục tố_cáo Pháp vi_phạm Thoả_ước Mặc_dù vậy ngày 20 tháng 2 năm 1947 khi chiến_tranh đã nổ ra Hồ_Chí_Minh vẫn gửi thư thông_qua Lãnh_sự Anh đến Tổng_thống Pháp kêu_gọi hoà_bình Ông viết chúng_tôi muốn được thống_nhất và độc_lập trong Liên_hiệp Pháp chúng_tôi muốn một nền hoà_bình đích_thực sẽ làm vinh_danh cho cả Pháp và Việt_Nam Kêu_gọi sự công_nhận và ủng_hộ của các cường_quốc Ngoài_ra Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh còn gửi thư cho nhiều nguyên_thủ quốc_gia trên thế_giới kêu_gọi công_nhận nhà_nước Việt_Nam mới được thành_lập cũng như tranh_thủ sự ủng_hộ nhưng không nhận được hồi_âm Tổng_thống Hoa_Kỳ Harry_S_Truman_Lãnh tụ Liên_Xô_Stalin_Tổng_thống Pháp Léon_Blum_Bộ_trưởng Thuộc_địa Pháp Marius_Moutet và Nghị_viện Pháp Từ giữa tháng 10 năm 1945 3 năm 1946 Hồ_Chí_Minh đã gửi nhiều điện_tín cho Tổng_thống Bộ_trưởng Ngoại_giao Chủ_tịch Uỷ_ban Đối_ngoại Thượng_viện Mỹ và Liên_Hợp_Quốc kêu_gọi Mỹ và Liên_Hợp_Quốc can_thiệp vào Việt_Nam trên cơ_sở những nguyên_tắc của Hiến_chương Đại_Tây_Dương và vì lý_do nhân_đạo nhưng không đến được tay những người có thẩm_quyền do Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà chưa được Mỹ công_nhận nên không được hồi_đáp Hồ_Chí_Minh cũng viết thư cho Stalin thông_báo về sự ra_đời của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà và đề_nghị Liên_Xô đưa vấn_đề độc_lập của Việt_Nam vào chương_trình_nghị_sự của Liên_hiệp_quốc nhưng cũng không được hồi_đáp Vào thời_điểm này Liên_Xô quan_tâm đến châu_Âu hơn Đông_Dương_Trong lúc đó những người Việt_Nam theo chủ_nghĩa_Quốc_gia và những người Pháp ủng_hộ chủ_nghĩa_thực_dân qua những mối quan_hệ với giới chính_trị Trung_Quốc và Pháp đã tuyên_truyền rằng Hồ_Chí_Minh là tay_sai trung_thành của Liên_Xô_Ngày 5 tháng 12 năm 1946 khi A B Moffat_Vụ trưởng Vụ Đông_Nam_Á thuộc Bộ ngoại_giao Mỹ đến thăm Đông_Dương_Bộ_trưởng Ngoại_giao Mỹ Acheson có điện_tín chỉ_dẫn trong trường_hợp gặp Hồ_Chí_Minh phải luôn nhớ rằng ông Hồ đã được xác_định là một tay_sai của Quốc_tế Cộng_sản hàm_ý rằng Mỹ sẽ không công_nhận chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Thậm_chí Hồ_Chí_Minh còn không nhận được sự ủng_hộ của Đảng Cộng_sản Pháp đang tham_gia liên_minh cầm_quyền trong việc giúp ông giành độc_lập dân_tộc Ngay sau khi ký Hiệp_định_sơ_bộ ngày 6 tháng 3 năm 1946 Hồ_Chí_Minh được nội_các đồng_ý đã gửi 1 phái_đoàn ngoại_giao đến Trùng_Khánh để tái khẳng_định tình hữu_nghị Việt_Trung và để thăm_dò việc Tưởng_Giới_Thạch muốn 2 nước sẽ có quan_hệ thế_nào sau khi ký Hiệp_ước Hoa_Pháp_Thứ trưởng Ngoại_giao Nghiêm_Kế_Tổ 1 thành_viên Việt_Quốc có nhiều mối quan_hệ ở Trung_Quốc làm trưởng_đoàn 2 người còn lại là thành_viên Việt_Minh_Đêm trước khi 3 người khởi_hành Hồ_Chí_Minh cử Cố_vấn Vĩnh_Thuỵ_Bảo_Đại đi cùng Ban_đầu cả Nghiêm_Kế_Tổ và Bảo_Đại đều phản_đối ý_tưởng này nhưng sau khi họp với Nguyễn_Tường_Tam và Vũ_Hồng_Khanh họ thay_đổi ý_kiến Theo David_G_Marr_Hồ_Chí_Minh muốn ngăn_cản tướng Leclerc lôi_kéo Bảo_Đại trong khi các nhà_lãnh_đạo Việt_Quốc lại thấy Bảo_Đại có_thể trở_thành lãnh_tụ của 1 chính_phủ mới của phe Quốc_gia được Trung_Quốc và Hoa_Kỳ ủng_hộ Ngày 13 tháng 4 năm 1946 đoàn công_tác về đến Hà_Nội còn Bảo_Đại vẫn ở lại Trùng_Khánh rồi sang Hồng_Kông sống lưu_vong cho đến khi những người Việt_Quốc_gia lưu_vong khác đến gặp ông năm 1947 Trấn_áp các đảng_phái đối_lập Sau cuộc đảo_chính của Nhật ngày 9 tháng 3 năm 1945 các tổ_chức chính_trị thân Pháp ngừng hoạt_động lãnh_đạo các tổ_chức này tránh lộ diện công_khai Các đảng_phái khác tăng_cường hoạt_động nhờ sự tê_liệt của Sở Liêm_phóng Đông_Dương do các viên_chức Pháp bị cầm_tù Các đảng_phái thân Nhật hoạt_động công_khai xuất_bản báo_chí hội_họp thăm_dò mức_độ ủng_hộ của Nhật_Các đảng_phái đứng về phe Đồng_Minh tích_cực hoạt_động để chuẩn_bị cho cuộc đổ_bộ của Đồng_Minh vào Đông_Dương đồng_thời lên_án các đảng_phái thân Nhật_Từ tháng 7 năm 1945 bạo_lực chính_trị bắt_đầu gia_tăng nhưng lãnh_đạo các đảng_phái và các trí_thức thuộc các khuynh_hướng khác nhau vẫn gặp_gỡ trao_đổi thông_tin và thảo_luận về việc thành_lập các liên_minh chống thực_dân Pháp Từ cuối năm 1945 sau khi chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà được thành_lập Lãnh_đạo các đảng_phái quốc_gia đối_lập với Việt_Minh rất phẫn_nộ vì thấy Việt_Minh đơn_phương thành_lập chính_quyền và mong_muốn giành lại chính_quyền từ tay Việt_Minh_Các đảng_phái đối_lập đẩy_mạnh các biện_pháp chống lại chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Các biện_pháp của những đảng_phái đối_lập này rất đa_dạng bao_gồm tuyên_truyền kích_động biểu_tình có vũ_trang kêu_gọi Trung_Hoa_Dân quốc can_thiệp ám_sát các cán_bộ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà thậm_chí âm_mưu đảo_chính lật_đổ chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Theo Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam ngay sau khi giành được độc_lập chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà phải đối_mặt với các thế_lực đế_quốc và tay_sai trong nước đã cấu_kết bao_vây chống_phá hòng thủ_tiêu mọi thành_quả của cuộc Cách_mạng tháng 8 nhằm khôi_phục lại sự thống_trị đối_với Việt_Nam xoá_bỏ nền độc_lập mà dân_tộc Việt_Nam vừa giành được Các đảng_phái dựa vào quân Tưởng quân Anh và Pháp liên_tục tuyên_truyền gây_rối chống_phá chính_phủ buộc chính_phủ phải ban_hành các sắc_lệnh giải_tán đồng_thời trấn_áp mạnh_tay với các phần_tử đảng_phái muốn tiêu_diệt lật_đổ chính_quyền Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Ngay sau khi thành_lập Chính_phủ Cách_mạng Lâm_thời ban_hành các sắc_lệnh giải_tán một_số đảng_phái với lý_do các đảng này tư_thông với ngoại_quốc làm phương_hại đến nền độc_lập Việt_Nam và nền kinh_tế Việt_Nam như Việt_Nam Quốc xã Đại_Việt_Quốc dân đảng nhằm kịp_thời trừng_trị bọn phản_cách_mạng bảo_vệ chính_quyền non_trẻ đồng_thời giáo_dục ý_thức về tinh_thần cảnh_giác cho nhân_dân Ngày 6 tháng 9 Chính_phủ Cách_mạng lâm_thời Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà bắt giam Võ_Văn_Cầm thủ_lĩnh Đảng Việt_Nam Thanh_niên ái_quốc với tội_danh dẫn quân Nhật tìm đánh Việt_Minh_Báo_Cứu Quốc số ra ngày 7 tháng 9 năm 1945 đăng tin của Bộ tuyên_truyền và cổ_động Dưới thời đô_hộ của Nhật nhiều người đã quá nông_nổi hoặc đã bị hướng_dẫn sai_lầm nên vô_tình gia_nhập vào những đảng có tính_cách phản_quốc Chính_phủ hiểu rõ chỗ lầm_lẫn đáng tiếc đó và sẵn_sàng tha_thứ cho những người con của Tổ_quốc đã lầm_đường trừ những lãnh_tụ đã có những hành_vi phản_quốc rõ_rệt Sự có_mặt của quân_đội Trung_Hoa_Tưởng_Giới Thạch là chỗ dựa đảm_bảo sự tồn_tại của các nhóm đối_lập thân Trung_Hoa như Việt_Nam Quốc_dân Đảng và Việt_Nam Cách_mệnh Đồng_minh Hội Hai đảng này không có một chương_trình gắn_kết với nhau để tranh_thủ dân_chúng như Việt_Minh_Những người lãnh_đạo Việt_Nam Quốc_dân Đảng và Việt_Nam Cách_mệnh Đồng_minh Hội thì còn xa mới có được những phẩm_chất có_thể so_sánh với Hồ_Chí_Minh Võ_Nguyên_Giáp và những người có trách_nhiệm khác của Việt_Minh_Sự chống_đối của các đảng_phái khiến Võ_Nguyên_Giáp rất tức_giận vì nó làm cản_trở các nỗ_lực của Chính_phủ để đối_phó với Pháp cũng như khiến chính_phủ phải liên_tục đề_phòng quân_đội Trung_Hoa_Có những lần các đơn_vị tự_vệ thu_nhặt những tờ truyền_đơn do các đảng đối_lập thân Trung_Hoa rải trên phố_phường lập_tức Hồ_Chí_Minh bị quân_đội Trung_Hoa gọi đến trụ_sở và bị răn_đe Võ_Nguyên_Giáp đề_nghị dẹp bỏ những đảng_phái chống_đối để Chính_phủ có_thể loại_trừ nguy_cơ đảo_chính và yên_tâm đối_phó với Pháp nhưng Hồ_Chí_Minh khuyên ông kiên_nhẫn vì ném chuột phải tránh vỡ bình quý chẳng có gì phải sợ các đảng_phái đối_lập vì họ quá yếu_kém nhưng họ có những kẻ chống lưng hàm_ý là phải nín_nhịn để tránh xung_đột với quân_đội Tưởng_Giới_Thạch Sau khi Hiệp_định_sơ_bộ được ký với Pháp vào tháng 3 năm 1946 quân Pháp sẽ ra miền Bắc thay_thế quân Trung_Hoa_Các nhóm đối_lập thân Trung_Hoa sợ bị mất chỗ dựa Các nhóm này đã cài người vào đám đông để kích_động nhân_dân gây bạo_loạn nhằm tìm cách phá_bỏ hiệp_định Tại_ngoại ô Hà_Nội dân_chúng biểu_tình phản_đối vì cho rằng Hồ_Chí_Minh thoả_hiệp với Pháp Ngày 7 tháng 3 năm 1946 khi hàng vạn người_dân tập_trung tại quảng_trường Nhà_hát lớn để nghe Hồ_Chí_Minh phát_biểu thì một quả lựu_đạn từ trong đám đông ném lên nhưng không nổ Thủ_phạm sau đó bị bắt đó là trùm ám_sát Giáo_Mười và kẻ trực_tiếp ném lựu_đạn là Văn_Chỗ ở bí_mật của Hồ_Chí_Minh cũng bị Việt_Nam Quốc_dân Đảng lần ra nhóm này kéo đến phá_phách tan_tành ngôi nhà và lấy đi hết đồ_đạc Khi quân_đội Tưởng_Giới_Thạch rút khỏi Việt_Nam ngày 15 tháng 6 năm 1946 Võ_Nguyên_Giáp thấy thời_cơ đã tới Không còn phải e_ngại quân Trung_Quốc ông quyết_định phải dẹp bỏ mọi sự chống_đối trong nội_bộ đất_nước để Chính_phủ có_thể tập_trung các nỗ_lực đối_phó với Pháp Võ_Nguyên_Giáp hành_động ngay với mục_tiêu rải khắp Việt_Nam Cách_mệnh Đồng_minh Hội được Trung_Hoa_Quốc dân Đảng ủng_hộ Việt_Nam Quốc_dân Đảng nhóm quốc_gia thân Nhật_Đại_Việt những người Trotskyist những người quốc_gia chống Pháp nhóm Công_giáo mang tên chiến_sĩ Công_giáo Võ_Nguyên_Giáp đã từng bước tìm cách loại_bỏ dần các đảng_phái này Phe quốc_gia cho rằng khi sang Pháp đàm_phán Hồ_Chí_Minh đã lên kế_hoạch để Võ_Nguyên_Giáp ở lại Hà_Nội tiêu_diệt các đảng_phái đối_lập để dẹp yên sự chống_đối trong nội_bộ đất_nước và qua đó chính_phủ cũng dễ đàm_phán với Pháp Ngày 19 tháng 6 năm 1946 Báo Cứu_Quốc của Tổng_bộ Việt_Minh đăng xã_luận kịch_liệt chỉ_trích bọn phản_động phá_hoại Hiệp_định_sơ_bộ Pháp Việt mùng 6 tháng 3 Ngay sau đó Võ_Nguyên_Giáp bắt_đầu chiến_dịch truy_quét các đảng_phái đối_lập bằng lực_lượng công_an và quân_đội do Việt_Minh kiểm_soát với sự giúp_đỡ của nhà cầm_quyền Pháp Ông cũng sử_dụng các binh_lính sĩ_quan Nhật_Bản tình_nguyện ở lại Việt_Nam và một_số vũ_khí do Pháp cung_cấp ở Hòn_Gai quân Pháp cung_cấp cho Việt_Minh những khẩu pháo để diệt một_số vị_trí do quân Đại_Việt chiếm_giữ trong chiến_dịch này Theo David_G_Marr đó là một thời_kỳ đầy thù_hận phản_bội tranh_đấu và chết_chóc Cho tới tháng 8 năm 1946 các đảng_phái đối_lập ngoại_trừ Giáo_hội Công_giáo đều bị phá vỡ vô_hiệu_hoá hoặc buộc phải lưu_vong Chính_phủ Liên_hiệp Kháng_chiến được thành_lập nhằm tạo khối đại_đoàn_kết giữa các đảng_phái sau các vụ bắt_giữ đã mất đi ý_nghĩa của nó Đến tháng 11 năm 1946 chính_phủ này được thay_thế bởi Chính_phủ Liên_hiệp_Quốc dân nhằm đáp_ứng tình_hình mới Trấn_áp Đại_Việt_Từ tháng 9 năm 1945 rải_rác khắp ba miền Đại_Việt_Quốc dân Đảng đã cho thành_lập chiến_khu ở Kép_Bắc_Giang_Lạc Triệu_Bắc_Giang_Yên Bái_Di_Linh huyện Nông_Cống Thanh_Hoá An_Điền huyện Thủ_Đức tỉnh Gia_Định_An_Thành Vĩnh_Long và Ba Rài_Mỹ_Tho để xây_dựng các căn_cứ và xây_dựng lực_lượng quân_sự mạnh chống Pháp và chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà do Việt_Minh lãnh_đạo Riêng ở Lạc_Triệu và Yên_Bái còn có trường huấn_luyện sĩ_quan Chiến_khu ở Kép_Bắc_Giang được Đại_Việt_Quốc dân Đảng đánh_giá là một áp_lực mạnh_mẽ đối_với Việt_Minh có_thể sẵn_sàng chuyển quân nhanh_chóng về Hà_Nội dọn_dẹp sạch_sẽ Bắc_Bộ Phủ trụ_sở của chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Ngày 5 tháng 9 năm 1945 Bộ_trưởng Nội_vụ Võ_Nguyên_Giáp đã ký Sắc_lệnh số 8 giải_thể Đại_Việt_Quốc_gia Xã_hội Đảng và Đại_Việt_Quốc dân Đảng với lý_do Đại_Việt quốc_gia xã_hội Đảng đã tư_thông với ngoại_quốc để mưu những việc có hại cho sự độc_lập Việt_Nam và Đại_Việt_Quốc dân Đảng đã âm_mưu những việc hại cho sự độc_lập quốc_gia và nền kinh_tế Việt_Nam Trong tháng 9 và tháng 10 năm 1945 các tổ_chức khác nhau của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà và Việt_Minh có_thể đã thủ_tiêu hoặc bắt_giữ hàng trăm đảng_viên và những người có liên_quan đến Đại_Việt_Quốc dân Đảng Đại_Việt_Duy dân Cách_mệnh Đảng tại các tỉnh Ninh_Bình Tuyên_Quang Thái_Bình Phú_Thọ Hưng_Yên Trương_Tử_Anh lẩn_trốn sự truy_nã của công_an Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà đồng_thời liên_tục cảnh_báo Việt_Nam Quốc_dân Đảng không được liên_minh với Đảng Cộng_sản Đông_Dương_Trong suốt năm 1946 công_an tiếp_tục truy_lùng thành_viên các đảng Đại_Việt_Theo_David G Marr nhờ tuyên_truyền có hiệu_quả nên Việt_Minh làm dân_chúng tin rằng đảng_viên Đại_Việt là những tên tay_sai cho phát_xít Nhật dù trên thực_tế trước ngày 9 tháng 3 năm 1945 khi Nhật đảo_chính Pháp chỉ có một số_ít người Việt có quan_hệ với người Nhật sau ngày 9 tháng 3 năm 1945 tất_cả các đảng_phái ở Việt_Nam kể_cả Việt_Minh đều tiếp_xúc với quân_đội và nhân_viên dân_sự Nhật Sau khi Pháp tái_chiếm Đông_Dương ngày 19 tháng 12 năm 1946 thì Trương_Tử_Anh đột_ngột mất_tích có người nghi là ông bị Việt_Minh thủ_tiêu Năm 1949 khi chiến_tranh giữa Pháp và Việt_Minh đến hồi quyết_liệt các đảng_viên Đại_Việt thoả_hiệp với Pháp và tham_gia thành_lập chính_phủ Quốc_gia Việt_Nam trực_thuộc Liên_hiệp Pháp Năm đảng_viên Đại_Việt chiếm 5 trong số 19 ghế Nội_các trong chính_phủ đầu_tiên của Quốc_gia Việt_Nam Trấn_áp nhóm Trotskyist_Ngay sau khi cấm Đại_Việt_Quốc dân Đảng hoạt_động Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà tố_cáo những người Trotskyist nhóm La_Lutte và nhóm Liên_minh Cộng_sản Quốc_tế đã có hành_vi phá_hoại Đảng cộng_sản Đông_Dương và những người Trotskyist từ lâu đã chỉ_trích nhau là tay_sai đế_quốc Tuy_nhiên xung_đột của hai nhóm này trước năm 1945 chỉ thể_hiện bằng báo_chí diễn_thuyết truyền_đơn Sau năm 1945 hai nhóm bất_đồng quan_điểm về việc thực_hiện cách_mạng xã_hội và cách đối_phó với việc Đồng_Minh đổ_bộ vào Nam_Kỳ_Những người Trotskyist muốn thực_hiện ngay_lập_tức một cuộc cách_mạng xã_hội và vũ_trang quần_chúng chống lại lực_lượng Đồng_Minh gồm cả Anh và Pháp còn Đảng cộng_sản Đông_Dương muốn thi_hành chính_sách thận_trọng giải_phóng dân_tộc trước rồi làm cách_mạng xã_hội đồng_thời thoả_hiệp với Đồng_Minh để giành độc_lập từng bước Ngày 7 và 8 tháng 9 năm 1945 một_số thành_viên Trotskyist cùng tín_đồ Phật_giáo Hoà_Hảo tham_gia một cuộc tấn_công đẫm máu nhưng bất_thành nhằm vào các thành_viên Việt_Minh ở Cần_Thơ Họ tổ_chức một cuộc biểu_tình của khoảng 20 000 tín_đồ Phật_giáo Hoà_Hảo với các khẩu_hiệu Võ_trang quần_chúng chống thực_dân Pháp Tẩy_uế các phần_tử thúi nát trong uỷ_ban Hành_chánh Nam_bộ Việt_Minh huy_động Thanh_niên Tiền_phong chống lại xung_đột với đoàn biểu_tình khiến nhiều người chết và bị_thương Ngay sau đó Dương_Bạch_Mai bắt giam những người Trotskyist tại Sài_Gòn Binh_lính Anh tìm thấy họ đêm 22 tháng 9 năm 1945 và giao_nộp cho người Pháp Sau khi được thả những người Trotskyist tổ_chức tấn_công quân Anh Pháp theo lời kêu_gọi Nam_Bộ kháng_chiến của Uỷ_ban Kháng_chiến Nam_Bộ do Trần_Văn_Giàu đứng đầu Trong một đợt tổng rút quân của lực_lượng kháng_chiến Nam_Bộ giữa tháng 10 năm 1945 Đảng cộng_sản Đông_Dương đã truy_lùng bắt_giữ hoặc xử bắn khoảng 20 lãnh_đạo quan_trọng của phe Trotskyist Nguyễn_Long_Thành Nam tín_đồ Hoà_Hảo cựu quan_chức Việt_Nam Cộng_hoà cho rằng tại Sài_Gòn lực_lượng công_an do Việt_Minh kiểm_soát đã bắt và xử bắn 68 cán_bộ chủ_chốt của phe Trotskyist trong đó có Trần_Văn_Thạch_Phan_Văn_Hùm_Phan_Văn Chánh Nguyễn_Văn_Sổ Hồ_Vĩnh_Ký_Huỳnh_Văn Phương khi họ đang họp ở Thủ_Đức vì phe Trotskyist không chấp_hành lệnh rút_lui về nông_thôn lấy nông_thôn bao_vây thành_thị của Uỷ_ban_Hành_chính Lâm_thời Nam_Bộ Tuy_nhiên một_số nguồn khác thì cho rằng một_số nhân_vật Trotskyist bị các nhóm vũ_trang tự_phát đang cát_cứ tại địa_phương ám_sát ví_dụ như Phan_Văn_Hùm bị tư_lệnh miền Đông tự_xưng là Kiều_Đắc_Thắng giết Những thành_viên Trotskyist khác phải nương_tựa Hoà_Hảo và các đảng_phái quốc_gia ở Đồng_bằng sông Cửu_Long_Tại miền Bắc các chính_quyền địa_phương được lệnh phát_hiện bắt_giữ và bắt giam những người Trotskyist tuy Chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà không ra văn_bản nào cấm lực_lượng này hoạt_động Đến năm 1946 những người Trotskyist tại miền Bắc không còn là mối lo_ngại đối_với chính_quyền hoặc không còn người Trotskyist nào bị phát_hiện Trên báo_chí từ Trotskyist vẫn tiếp_tục xuất_hiện là để cảnh_cáo những nhân_viên nhà_nước công_khai phàn_nàn đồng_lương không đủ sống hay những người dám đấu_tranh để người lao_động kiểm_soát nhà_máy xí_nghiệp Trấn_áp Việt_Cách Sau khi Việt_Minh lập chính_quyền mới Nguyễn_Hải_Thần yêu_cầu Hồ_Chí_Minh nhường chỗ cho ông ta trong chính_phủ nhưng ông Hồ làm_ngơ nên Việt_Cách tổ_chức một chiến_dịch chống Việt_Minh hết_sức quyết_liệt Hồ_Chí_Minh nhượng_bộ bằng cách ký với Việt_Cách một thoả_hiệp hợp_tác vào ngày 23 tháng 10 năm 1945 Trong khi lãnh_đạo các phe_phái Việt_Minh_Việt_Quốc Việt_Cách tranh_cãi về các định_nghĩa pháp_lý về việc bổ_nhiệm các bộ_trưởng và việc đưa ra các tuyên_bố_chung để đi đến thành_lập Chính_phủ liên_hiệp thì các chủ_bút cán_bộ chính_trị lực_lượng_vũ_trang của các bên vẫn đấu_tranh với nhau gay_gắt Trên báo Cứu_Quốc 7 Tháng_Chín 1945 Việt_Minh tố_cáo Việt_Cách_Hội ấy cũng nêu lên cái khẩu_hiệu đánh_đuổi Pháp Nhật_Nhưng họ đã tranh_đấu những gì Trong cuộc võ_trang khởi_nghĩa đánh vào hai kẻ_thù giữa lúc chủ_quyền của chúng còn bền_vững cũng như khi đã tan_rã người ta chỉ thấy có đoàn_thể Việt_Minh_Suốt trong thời_kỳ ấy không ai nghe nói đến hành_động của Việt_Nam cách_mạng đồng_minh hội Vừa đây trước cuộc tổng_khởi_nghĩa của Việt_Minh ít ngày hội ấy mới mộ một bọn thổ_phỉ kéo vào Móng_Cái để đánh Pháp Nhật ở đó Pháp không còn một người và Nhật đã rút_lui Bộ Tuyên_truyền của Chính_phủ Cách_mạng lâm_thời Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà gửi đến ban biên_tập các tờ báo một bức thư hư_cấu chỉ_trích Nguyễn_Hải_Thần không cử người tham_gia đoàn quân Nam tiến chi_viện cho miền Nam đồng_thời buộc_tội ông thoả_thuận với quân Pháp Báo_chí thường_xuyên cáo_buộc Việt_Cách và Việt_Quốc tống_tiền dân_chúng Công_an Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà thường_xuyên bắt_giữ các thành_viên Việt_Cách vì tội tống_tiền đặc_biệt là đối_với Hoa_kiều Các thành_viên Việt_Minh và Việt_Cách xé áp_phích của nhau đe_doạ tính_mạng và phá các cuộc họp của đối_thủ Bồ_Xuân_Luật nguyên là đảng_viên Việt_Cách đã rời bỏ đảng này và lập ra tờ báo Đồng_Minh xuất_bản cho đến tháng 11 năm 1946 Mười ngày sau đó tại Hà_Nội Bồ_Xuân_Luật bị Việt_Cách phục_kích bắn trọng_thương nhưng may_mắn thoát chết Các lãnh_đạo Việt_Cách không gặp khó_khăn gì trong việc kiểm_soát các thị_xã từ biên_giới Trung_Quốc đến đồng_bằng sông Hồng cho đến khi quân_đội Trung_Quốc rút về nước vào tháng 4 năm 1946 Các viên_chức nhà_nước tại những nơi đó phải đối_mặt với việc trung_thành với Việt_Cách trung_lập hay di_tản khỏi thị_xã Việt_Cách đôi_khi phải xin phép chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà để thực_hiện một_số hoạt_động của họ Bị_Việt_Quốc làm lu_mờ và ngày_càng mất đoàn_kết tháng 3 năm 1946 Việt_Cách bị chia_rẽ Một_số thành_viên tập_trung bảo_vệ các thị_xã phía Bắc Hà Nội những người khác gia_nhập Việt_Quốc số còn lại gia_nhập Việt_Minh_Việt_Cách có_thể đã tổ_chức một_số cuộc tấn_công vào lính Pháp tại Hải_Phòng vào tháng 4 năm 1946 Cuối tháng 4 năm 1946 Pháp khai_quật được 12 thi_hài tại tầng hầm trụ_sở cũ của Việt_Cách tại Hà_Nội trong đó có 2 công_dân Pháp mất_tích ngày 24 tháng 12 năm 1945 Cuối tháng 5 năm 1946 thành_viên Việt_Cách_Hồ_Đắc Thành tham_gia Mặt_trận Liên_Việt_Các thành_viên Việt_Cách ở Quảng_Yên và Móng_Cái đã rút qua Trung_Quốc vào giữa tháng 6 năm 1946 Cuối tháng 10 năm 1946 báo Đồng_Minh của Bồ_Xuân_Luật đưa tin về cuộc họp của một_số chi_bộ còn lại của Việt_Cách và việc một_số thành_viên Việt_Cách tham_gia kỳ họp thứ hai của quốc_hội Công_an thu được một_số tài_liệu của Việt_Cách và triệu_tập các thành_viên Việt_Cách tới thẩm_vấn Một_số thành_viên Việt_Cách bị bắt giam hoặc phải lưu_vong một_số thành_viên khác thì hợp_tác với Việt_Minh để xây_dựng một hình_ảnh mặt_trận quốc_gia liên_hiệp kháng_chiến giữa các đảng_phái ví_dụ như Bồ_Xuân_Luật nguyên là đảng_viên của Việt_Cách được giữ chức Quốc_vụ_khanh trong chính_phủ mới Trấn_áp Việt_Quốc_Ngay sau khi Việt_Minh giành chính_quyền ngày 19 tháng 8 năm 1945 Lê_Khang dẫn_đầu một nhóm Việt_Quốc rời Hà_Nội đến Vĩnh_Yên nằm trên tuyến đường_sắt Lào_Cai Hà_Nội Tại đây họ tổ_chức một cuộc biểu_tình của dân_chúng để thuyết_phục lực_lượng Bảo_an_binh địa_phương tham_gia Ngày 29 tháng 8 năm 1945 hàng ngàn người ủng_hộ Việt_Minh thuộc 3 huyện lân_cận tiếp_cận căn_cứ của Việt_Quốc tại Vĩnh_Yên kêu_gọi Việt_Quốc tham_gia một cuộc diễu_hành xuyên qua thị_trấn Khi bị từ_chối họ bắn thành_viên Việt_Quốc_Việt_Quốc bắn trả khiến một_số người chết đồng_thời bắt_giữ khoảng 150 người Những người bị bắt được thả sau khi đã được tuyên_truyền về Việt_Quốc và thừa_nhận mình bị lừa khi tham_gia biểu_tình Sau đó Việt_Minh và Việt_Quốc tiếp_tục thảo_luận về việc phóng_thích những người còn bị Việt_Quốc giam_giữ về việc tổ_chức đàm_phán và những đề_xuất liên_quan đến việc thành_lập chính_quyền liên_hiệp ở địa_phương Trong khi hai bên thảo_luận Việt_Minh cắt đứt nguồn cung_cấp lương_thực cho thị_xã Vĩnh_Yên khiến cuộc_sống ngày_càng khó_khăn Ngày 18 tháng 9 năm 1945 Hoàng_Văn_Đức một thành_viên quan_trọng của Đảng Dân_chủ Việt_Nam cùng đại_diện chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà từ Hà_Nội đến Vĩnh_Yên thương_lượng Cuộc thương_lượng không thành_công Lê_Khang tấn_công Phúc_Yên nhưng thất_bại Các đơn_vị quân_đội Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà tấn_công Vĩnh_Yên nhưng không giành được thị_xã này Sau đó hai bên ngừng_bắn trong vài tháng Việt_Quốc không tranh_giành ảnh_hưởng với Việt_Minh ở vùng nông_thôn ngoài việc chiếm_giữ nông_trại Tam_Lộng tại Vĩnh_Yên Đầu tháng 12 năm 1945 Việt_Minh tấn_công Tam_Lộng nhưng bị đẩy_lùi Tháng 9 năm 1945 Việt_Quốc thoả_thuận bí_mật với đại_uý Nguyễn_Duy_Viên theo đó đại_đội lính khố_đỏ của ông sẽ theo Việt_Quốc_Tuy nhiên Việt_Quốc nghi_ngờ đại_uý_Viên là điệp_viên hai mang của Pháp và sẽ điều_động đơn_vị của mình thủ_tiêu đảng_viên Việt_Quốc ngay sau khi vượt biên_giới về Việt_Nam Đầu tháng 11 Viên đến Hà_Giang gặp các thành_viên Việt_Quốc tại đây Những binh_sĩ đào_ngũ từ các đơn_vị lính thuộc địa cũng đổ về Hà_Giang giúp Viên có được một đội quân khoảng 400 người Việt_Quốc và Việt_Minh tại Hà_Giang mâu_thuẫn nhau khiến Viên đến Hà_Nội yêu_cầu chính_phủ cử đại_diện đến thuyết_phục mọi người cùng chống Pháp Sau khi gặp Hồ_Chí_Minh_Viên trở về Hà_Giang cho quân bắt_giữ các đảng_viên Việt_Quốc tại đây và xử bắn một_số người trên một ngọn đồi gần thị_xã Tháng 4 năm 1946 Việt_Quốc cho người ám_sát ông tại Hà_Nội Việt quốc đã mua_chuộc thư_ký của Đàm_Quang_Trung để nhận nhiệm_vụ ám_sát Hồ_Chí_Minh nhưng kế_hoạch này đã bị phá vỡ Cuối tháng 10 năm 1945 ban ám_sát của Việt_Quốc là Hùm xám đã giao cho Nghiêm_Xuân_Chi nhiệm_vụ ám_sát Hồ_Chí_Minh Võ_Nguyên_Giáp_Nguyễn Lương_Bằng tại số 8 phố Lý_Thái_Tổ nhưng Chi bị bắt tại nhà_hàng Thuỷ_Tạ khi đang phục_kích để hành_động Sau đó Hồ_Chí_Minh ít trở về số 8 Vua_Lê nữa mà chuyển về ở tại một ngôi nhà nhỏ sát đê Bưởi cách dốc Cống Vị khoảng 300 mét để tránh bị ám_sát Báo Sự_thật của Hội nghiên_cứu chủ_nghĩa Các Mác ở Đông_Dương ngày 5 tháng 12 năm 1945 đăng_tải bức thư_ngỏ của Hội gửi các anh_em trong Việt_Nam Quốc_dân Đảng Chúng_tôi không bảo những người theo Đại_Việt quốc xã Cao đài Phật thầy là Việt_gian cả Trong số những người ấy có nhiều phần_tử trung_thực chỉ vì thiếu sự nhận_xét sáng_suốt về chính_trị nên đã nhầm theo bọn lãnh_tụ Việt_gian Nhưng còn những phần_tử 100 phần 100 phản_quốc lẩn sau những chiêu_bài Việt_Nam Cách_mạng đồng_minh hội và Việt_Nam Quốc_dân đảng để tránh sự trừng_phạt của quốc_dân và Chính_phủ Các anh dung_túng họ và hơn_nữa nhận họ trong hàng_ngũ thế là các anh tự chia_rẽ với dân chứ không phải ai chia_rẽ với các anh đâu Không kể chi những chuyện xa_xôi hãy nói những cuộc khởi_nghĩa hay đấu_tranh cách_mạng từ chiến_tranh đến giờ Bắc_Sơn Nam_Kỳ_Đô_Lương kháng Nhật cứu nước mồng 9 tháng ba khởi_nghĩa 19 Tháng_Tám_Trong những giờ_phút thiêng_liêng ấy các anh ở đâu Chúng_tôi xin đề ra ba nguyên_tắc hợp_tác giữa các đảng_phái yêu nước như dưới đây 1 Đoàn_kết hợp_tác giữa tất_cả các đoàn_thể chân_chính yêu nước nhưng không đoàn_kết vô_nguyên_tắc với bọn phản_quốc 2 Sự đoàn_kết thành_thực giữa các đảng_phái cách_mạng chỉ có_thể đặt lên trên nền_tảng hành_động chung 3 Cấm_chỉ mọi hành_động có hại cho nước có lợi cho địch nhất_là việc gièm_pha cuộc kháng_chiến và mạt_sát Chính_phủ kháng_chiến Tháng 5 năm 1946 Trần_Đăng_Ninh phụ_trách an_ninh của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà đến Vĩnh_Yên với lý_do thảo_luận về công_tác sửa_chữa đê_điều và bị Vũ_Hồng_Khanh bắt Ninh và 2 người khác trốn thoát Việc bắt_giữ này trở_thành lý_do để đàn_áp Việt_Quốc_Vệ quốc quân bắt_đầu tuần_tra quanh nơi hoạt_động của Việt_Quốc_Ngày 20 5 năm 1946 trong một cuộc đụng_độ gần Phú_Thọ Việt_Quốc bắt_giữ và hành_quyết một nhóm người ủng_hộ Việt_Minh thả vài xác_chết xuống sông Hồng để cảnh_cáo Giữa tháng 5 năm 1946 Bộ Nội_vụ ra_lệnh cho tất_cả các cán_bộ công_chức đang làm_việc tại 7 thị_xã ở các tỉnh phía Tây và Tây_Bắc Hà_Nội sơ_tán và tham_gia vào các Uỷ_ban thay_thế được thành_lập ở các địa_điểm mới Những người không thực_hiện lệnh này không còn là người của chính_phủ Tháng 6 năm 1946 khi quân_đội Trung_Quốc rút về Vân_Nam dân_quân của Việt_Minh cô_lập các thị_xã do Việt_Quốc kiểm_soát Ngày 18 tháng 6 năm 1946 Vệ_quốc_quân tấn_công Phú_Thọ và Việt_Trì Quốc_dân quân của Việt_Quốc ở Phú_Thọ hết đạn sau 4 ngày và phải rút_lui Vũ_Hồng_Khanh chỉ_huy 350 lính phòng_thủ Việt_Trì trong 9 ngày rồi rút_lui về Yên_Bái Việt_Quốc ở Vĩnh_Yên do Đỗ_Đình_Đạo chỉ_huy đàm_phán với Việt_Minh và đạt được thoả_thuận ngừng_bắn trong 2 tháng Đỗ_Đình_Đạo đồng_ý sáp_nhập lực_lượng của ông vào Vệ_quốc_quân và thành_lập Uỷ_ban_Hành_chính liên_hiệp tại Vĩnh_Yên Lực_lượng này được chia nhỏ đưa về các tiểu_đoàn Vệ_quốc_quân tại nhiều nơi Đỗ_Đình_Đạo được thuyên_chuyển về Hà_Nội Trong suốt tháng 5 và tháng 6 năm 1946 Báo Việt_Nam của Việt_Quốc tại Hà_Nội khẩn_thiết kêu_gọi Việt_Minh ngừng tấn_công Việt_Quốc_Cuối tháng 6 tại Hà_Nội các thành_viên Việt_Quốc họp để thảo_luận về việc có nên thừa_nhận sự lãnh_đạo của Việt_Minh rút_lui về biên_giới hay tổ_chức đảo_chính lật_đổ chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Trong khi đó Trương_Tử_Anh đảng trưởng Đại_Việt_Quốc dân Đảng là đồng_minh của Việt_Quốc đang lên kế_hoạch cho một cuộc đảo_chính có_thể bắt_đầu bằng việc tấn_công lính Pháp để gây_rối loạn Người Pháp lại có ý_định diễu_binh quanh hồ Hoàn_Kiếm để kỷ_niệm Quốc_khánh Pháp 14 tháng 7 năm 1789 khiến lực_lượng an_ninh Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà lo_ngại sự_kiện này có_thể trở_thành mục_tiêu của các đảng_phái đối_lập với Việt_Minh_Võ_Nguyên Giáp hỏi ý_kiến của chỉ_huy quân Pháp tại Bắc_Kỳ đại_tá Jean_Crépin về thái_độ của Pháp nếu Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà tăng_cường trấn_áp Việt_Quốc và Việt_Cách thì được ông này trả_lời Pháp sẽ không can_thiệp vào công_việc nội_bộ của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Trường_Chinh Tổng_Bí_thư Đảng Cộng_sản Đông_Dương khi đó rút vào hoạt_động bí_mật chức_danh công_khai là Hội_trưởng Hội nghiên_cứu Chủ_nghĩa Mác ở Đông_Dương được Nha_Công an Trung_ương báo_cáo phát_hiện được âm_mưu của thực_dân Pháp câu_kết với Việt_Nam Quốc_dân Đảng đang chuẩn_bị đảo_chính Chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà chỉ_đạo phải tập_trung trấn_áp Việt_Nam Quốc_dân Đảng nhưng phải có đủ chứng_cứ Sáng sớm ngày 12 tháng 7 năm 1946 một tiểu_đội công_an do Lê_Hữu_Qua chỉ_huy bao_vây khám_xét trụ_sở của đảng Đại_Việt tại số 132 Duvigneau do nghi_ngờ Đại_Việt cấu_kết với Pháp âm_mưu tiến_hành đảo_chính lật_đổ chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà đúng vào ngày quốc_khánh Pháp 14 tháng 7 năm 1946 khiến lính canh và các đảng_viên Đại_Việt không kịp phản_ứng Khi thực_hiện cuộc bao_vây khám_xét này lực_lượng công_an chưa có chứng_cứ cụ_thể và chưa có lệnh của cấp trên nhưng vẫn tiến_hành để các thành_viên Đại_Việt không có thời_gian rút vào bí_mật và tẩu_tán truyền_đơn hiệu_triệu lật_đổ chính_quyền Tại trụ_sở của Đại_Việt lực_lượng công_an đã tìm thấy nhiều truyền_đơn hiệu_triệu chưa kịp tẩu_tán cùng nhiều súng_ống lựu_đạn Công_an cũng được cho là đã phát_hiện một bản kế_hoạch có chữ_ký của Trương_Tử_Anh theo đó Đại_Việt sẽ quăng lựu_đạn vào lính Pháp gốc Phi trong ngày diễu_binh của quân_đội Pháp tiếp đó quân_đội Đại_Việt hoặc quân_đội Pháp sẽ bắt_giữ những lãnh_đạo Đảng Cộng_sản Đông_Dương và Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà cuối_cùng Trương_Tử_Anh sẽ công_bố thành_lập chính_phủ mới Lê_Giản_Giám đốc Nha_Công an Bắc_bộ đưa tài_liệu này cho Quyền chủ_tịch nước Huỳnh_Thúc_Kháng_Ông này đọc rồi nói giận_dữ Tiêu_diệt chúng Quét sạch toàn_bộ Lũ phản_bội Đồ chó_má Tuy_nhiên tài_liệu này là một bản dự_thảo do Trương_Tử_Anh viết_tay chỉ để sử_dụng trong nội_bộ Đại_Việt_Quốc dân Đảng chứ không gửi cho Pháp Lê_Giản không cung_cấp được bằng_chứng về sự thông_đồng của Pháp với Đại_Việt_Quốc dân Đảng trong kế_hoạch đảo_chính hụt ngày 14 tháng 7 năm 1946 ngoài việc Sainteny tiếp_tục muốn tổ_chức diễu_binh vào ngày đó Lê_Giản tìm Võ_Nguyên_Giáp và được Giáp chỉ_thị tấn_công tất_cả các văn_phòng của Việt_Quốc ở Hà_Nội và các tỉnh Sau đó lúc 7 giờ sáng ngày 12 tháng 7 năm 1946 Việt_Nam Công_an vụ thực_hiện phá vụ án phố Ôn_Như_Hầu_Chỉ đạo trực_tiếp lực_lượng công_an phá vụ án này là các ông Lê_Giản_Giám đốc Nha_Công an Bắc_bộ Nguyễn_Tuấn_Thức_Giám đốc Công_an Hà_Nội và Nguyễn_Tạo Trưởng nha Điệp_báo Công_an Trung_ương Lực_lượng công_an xung_phong đã thực_hiện khám_xét các trụ_sở Việt_Nam Quốc_dân Đảng 7 căn nhà tại Hà_Nội bắt tại_chỗ nhiều thành_viên của Việt_Nam Quốc_dân Đảng cùng nhiều tang_vật như truyền_đơn vũ_khí dụng_cụ tra_tấn đồng_thời phát_hiện nhiều xác_chết tại đó Hơn 100 người bị bắt và một_số người biến mất không dấu_vết Trong số các thành_viên của Quốc_dân Đảng bị bắt có một đại_biểu Quốc_hội Việt_Nam khoá I là Phan_Kích_Nam_Theo điều_tra của Nha công_an Việt_Nam Quốc_dân Đảng đang chuẩn_bị những hành_động khiêu_khích rất nghiêm_trọng Dự_định các thành_viên của Việt_Nam Quốc_dân Đảng sẽ phục sẵn dọc đường quân Pháp diễu qua nhân ngày quốc_khánh Pháp bắn súng ném lựu_đạn để tạo ra những chuyện rắc_rối giữa Pháp và Chính_phủ gây sự phá_hoại hoà_bình rồi tung truyền_đơn hô_hào lật_đổ chính_quyền và sau đó đứng ra bắt_tay với Pháp Nhà_nước sau đó thông_báo sự_việc với báo_chí Các cuộc tấn_công được gọi tắt là Vụ án phố Ôn_Như_Hầu_Các báo của Việt_Minh và các đảng_phái thân Việt_Minh đều tường_thuật vụ án này Các báo đưa tin công_an đã phá tan âm_mưu chống chính_phủ đã bắt những kẻ tiến_hành những vụ bắt_cóc tống_tiền ám_sát bán nước in truyền_đơn chống chính_phủ làm bạc giả Tuy_nhiên Việt_Quốc đã không bị kể tên trong một_số bài báo Theo David_G_Marr nếu thật_sự Pháp muốn đảo_chính họ đã cân_nhắc và hoãn nhiều lần thì không cần phải dựa vào Trương_Tử_Anh khơi ngòi càng không cho Anh thành_lập chính_phủ Công_an cố_tình lập_lờ giữa Đại_Việt_Quốc_Dân Đảng do Trương_Tử_Anh lãnh_đạo và Việt_Nam Quốc_dân Đảng do Nguyễn_Tường_Tam và Vũ_Hồng_Khanh lãnh_đạo khi nhắm vào toà_soạn Báo Việt_Nam và các trụ_sở khác của Việt_Nam Quốc_dân Đảng Sau cuộc tấn_công có người trong chính_quyền đã cố_gắng hạn_chế những lời lên_án công_khai Việt_Quốc để tuyên_truyền về Mặt_trận Thống_nhất Việt_Quốc trên danh_nghĩa vẫn nằm trong mặt_trận Ngoại_trừ một_vài đảng_viên Việt_Quốc hợp_tác với Việt_Minh mọi công_dân Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà từ đó trở đi đều sợ_hãi khi bị cho là đảng_viên Việt_Quốc vì nó đồng_nghĩa với tội phản_quốc Sau khi rút_lui về Yên_Bái Vũ_Hồng_Khanh nhận ra rằng nguồn cung_cấp lương_thực tại địa_phương chỉ đủ nuôi sống lực_lượng quân_đội Việt_Quốc chứ không đủ cung_cấp cho những người ủng_hộ Việt_Quốc từ đồng_bằng sông Hồng đến Việc tiếp_tế từ Lào_Cai gặp nhiều khó_khăn vì Việt_Minh đã phá_huỷ đường_sắt Tới tháng 11 Lào_Cai bị Vệ_Quốc_quân bao_vây và lương_thực sắp hết Vũ_Hồng_Khanh quyết_định sơ_tán sang Vân_Nam và ra_lệnh hành_quyết 2 giảng_viên học_viện quân_sự vì cố_gắng dẫn học_viên của họ quay trở_lại đồng_bằng Tháng 10 năm 1947 khi quân Pháp nhảy_dù xuống Phú_Thọ công_an Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà bị Pháp cáo_buộc xử bắn hơn 100 tù_nhân Việt_Quốc_Theo_William Duiker các tình_tiết xung_quanh vụ xung_đột với Việt_Quốc là vấn_đề phải bàn_cãi Tuy_nhiên đáng chú_ý các nhà ngoại_giao Mỹ và Pháp cũng đều đổ lỗi cho những phần_tử Việt_Quốc đã xúi_giục gây_rối trong các bản báo_cáo gửi về nước Về sau Việt_Quốc lại phân_hoá thành nhiều nhóm khác nhau Một nhóm đồng_ý hợp_tác với Việt_Minh để cùng tham_gia chính_phủ kháng_chiến chống Pháp ví_dụ như Chu_Bá_Phượng nguyên là đảng_viên Việt_Quốc được giữ chức Bộ_trưởng Bộ Kinh_tế trong chính_phủ kháng_chiến Nhóm kia thì vẫn chống Việt_Minh đến năm 1949 thì nhóm này lại phân_hoá thành 2 khuynh_hướng một_số chống Bảo_Đại vì quyết giữ lập_trường chống Pháp nhưng số khác lại quay sang hợp_tác với Pháp ủng_hộ việc thành_lập Quốc_gia Việt_Nam để cùng Pháp chống Việt_Minh_Nhóm hợp_tác với Pháp có nhiều người giữ nhiều chức_vụ cao trong chính_phủ Quốc_gia Việt_Nam như Nghiêm_Xuân_Thiện được làm tổng_trấn Bắc_Kỳ vào năm 1949 Căng_thẳng dẫn đến bùng_nổ Xung_đột quân_sự đầu_tiên nổ ra tại Hải_Phòng Đầu tháng 11 năm 1946 quân Pháp chiếm trụ_sở hải_quan tại cảng Hải_Phòng Quốc_hội Việt_Nam phản_đối hành_động này và khẳng_định chủ_quyền của Việt_Nam trong việc kiểm_soát tất_cả các vấn_đề liên_quan đến xuất_nhập_khẩu Ngày 20 tháng 11 năm 1946 quân Pháp tấn_công và đánh chìm ở cảng Hải_Phòng một thuyền_buồm Trung_Quốc chở xăng được cho là để giao cho Việt_Minh_Vệ quốc quân Việt_Nam đánh trả lại quân Pháp Sau cuộc ngừng_bắn ngày 21 tháng 11 năm 1946 Pháp gửi tối_hậu_thư cho chính_quyền Việt_Nam ở Hải_Phòng đòi quân_đội Việt_Minh phải rút khỏi Hải_Phòng và trao thành_phố lại cho Pháp Ngày 23 tháng 11 năm 1946 chính_quyền Việt_Nam từ_chối yêu_sách của Pháp và quân Pháp bắt_đầu bắn phá Hải_Phòng với xe_tăng pháo_binh và trọng_pháo từ tuần_dương_hạm Suffren để dạy Việt_Minh một bài_học như lời của Tổng_chỉ_huy quân Pháp tướng Jean_Étienne_Valluy nói với các viên chỉ_huy địa_phương qua radio Ngày 23 tháng 11 Đại_tá Pierre_Louis_Dèbes gửi tối_hậu_thư yêu_cầu người Việt ra khỏi khu_phố Tàu của Hải_Phòng và hạ vũ_khí Khi không có phản_hồi Dèbes lệnh cho tàu_chiến Pháp bắn phá thành_phố trong một buổi chiều đã giết chết hơn 6 000 người_dân hoặc hơn 2 000 người theo một nguồn khác Sau đó khoảng 2 000 lính Pháp tràn vào thành_phố trong khi pháo tiếp_tục bắn phá vùng ngoại_ô Máy_bay ném bom và oanh_tạc cơ Pháp trên không_phận yểm_trợ cho các đoàn thiết_giáp và bộ_binh tiến chiếm các khu_phố tấn_công các trụ_sở chính_quyền Việt_Nam Quân_Pháp gặp phải hoả_lực mạnh của lực_lượng Việt_Minh bảo_vệ thành_phố Quân Tự_vệ Việt_Nam chỉ có những thứ vũ_khí cũ_kỹ như súng_trường Mousqueton mã_tấu và lựu_đạn nhưng vẫn quyết_tâm chiến_đấu bảo_vệ Hải_Phòng Chiến_sự kéo_dài cho đến khi người lính Việt_Minh cuối_cùng rút khỏi chiến_trường vào ngày 28 tháng 11 Tin chiến_sự lan ra toàn_quốc Hồ_Chí_Minh kêu_gọi nhân_dân hãy bình_tĩnh để cố cứu_vãn hoà_bình Trong khi đó thì Võ_Nguyên_Giáp yêu_cầu được gặp Tướng Molière_Tư lệnh Pháp tại Bắc Việt_Nam vào ngày 27 tháng 11 năm 1946 để đàm_phán Mãi tới ngày 29 tháng 11 Tướng Molière mới chịu gặp Giáp_Khi nói_chuyện Tướng Molière nói_thẳng lập_trường của Pháp là quân Pháp phải kiểm_soát Hải_Phòng cùng các vùng phụ_cận và quốc_lộ số 5 nối_liền Hà_Nội với Hải_Phòng cũng như tất_cả các thông lộ nối_liền với các đồn_trú quân của Pháp Nếu chính_phủ Việt_Nam không chấp_nhận những điều_kiện này thì không có đàm_phán gì hết Đòi_hỏi của Pháp khiến cho chính_quyền Việt_Nam không còn hy_vọng gì thương_thuyết được với người Pháp và phải chuẩn_bị chiến_tranh Tất các cơ_quan chính_quyền Việt_Nam chuẩn_bị rút_lui ra khỏi thủ_đô Hà_Nội để chuẩn_bị kháng_chiến lâu_dài Sau sự_kiện Hải_Phòng kế_hoạch phòng_thủ Hà_Nội bắt_đầu được chuẩn_bị để chính_phủ Việt_Nam có thời_gian sơ_tán về các vùng núi lân_cận Một số_ít lực_lượng chính_phủ đóng tại Bắc_Bộ phủ và một doanh_trại gần đó Còn phần_lớn lực_lượng quân_sự của Việt_Nam trong vùng đóng tại_ngoại ô của thủ_đô Bù lại trong nội_thành có gần 10 000 du_kích và tự_vệ bao_gồm những thanh_niên đầy nhiệt_tình ủng_hộ cách_mạng nhưng các lực_lượng này chỉ được trang_bị chủ_yếu bằng vũ_khí thô_sơ tự_tạo Đối_thủ của họ là vài nghìn lính Lê_dương Pháp được trang_bị hiện_đại chủ_yếu đóng trong Thành Hà_Nội phần còn lại đóng xen_kẽ tại 45 điểm trong thành_phố như Phủ_Toàn quyền ga Hà_Nội nhà_băng Đông_Dương nhà_thương Đồn Thuỷ cầu Long_Biên và sân_bay Gia_Lâm Các cơ_quan của chính_phủ Việt_Nam bí_mật chuyển dần ra các địa_điểm đã được chuẩn_bị trước ở bên ngoài thành_phố Trong thành_phố quân_dân Hà_Nội bắt_đầu xây_dựng các chiến_luỹ phòng_thủ trên đường_phố quân Pháp cũng củng_cố các vị_trí phòng_thủ của mình Ngày 6 tháng 12 Hồ_Chí_Minh kêu_gọi Pháp rút về các vị_trí họ đã giữ từ trước ngày 20 tháng 11 nhưng ông không nhận được phản_hồi Trả_lời phỏng_vấn của nhà_báo Pháp vào hôm sau Hồ_Chủ_tịch khẳng_định rằng Chính_phủ Việt_Nam hy_vọng tránh được chiến_tranh cái sẽ gây đau_khổ lớn cho cả hai nước Nhưng nếu chúng_tôi phải đối_mặt với chiến_tranh ông nói chúng_tôi sẽ chiến_đấu chứ không từ_bỏ quyền tự_do của mình Ngày 12 tháng 12 Léon_Blum thủ_tướng mới của Pháp tuyên_bố ý_định giải_quyết xung_đột ở Đông_Dương theo cách sẽ trao lại độc_lập cho Việt_Nam Ba ngày sau Hồ_Chí_Minh đưa Sainteny một bức thông_điệp gửi Blum với các gợi_ý cụ_thể về cách giải_quyết xung_đột Sainteny đánh điện bức thông_điệp vào Sài_Gòn yêu_cầu chuyển_tiếp tới Paris_Trong khi chính_phủ Pháp đang do_dự về yêu_cầu của Cao_uỷ Đông_Dương_Georges_D Argenlieu về việc tăng quân và lập_tức hành_động quân_sự chống lại người Việt_Valluy người có chung quyết_tâm với d Argenlieu về việc giữ sự hiện_diện của Pháp tại Đông_Dương đã quyết_định rằng cần phải khiêu_khích Hà_Nội nhằm tạo xung_đột và đưa Paris vào sự đã rồi Ngày 16 tháng 12 ông lệnh cho tướng Morlière phá các chướng_ngại_vật mà Việt_Minh dựng trong thành_phố Khi bức_điện của Hồ_Chí_Minh gửi Blum vào đến Sài_Gòn Vallue viết thêm bình_luận của mình cảnh_báo rằng sẽ nguy_hiểm nếu trì_hoãn các hành_động quân_sự cho đến năm sau Đến ngày 19 bức_điện mới đến Paris khi đó thì chiến_tranh đã nổ ra rồi Ngày 17 tháng 12 quân Pháp với xe_tăng yểm_trợ vào các đường_phố Hà_Nội để phá các công_sự mà Việt_Minh dựng trong những ngày trước đó gây ra vụ thảm_sát ở phố Hàng Bún Hà_Nội rồi dàn quân ra chốt giữ từ cổng thành Hà_Nội đến tận cầu Long_Biên và bao_vây gây sức_ép đồn Công_an quận 2 của Hà_Nội Người Việt không phản_ứng Hôm sau Pháp ra một tối_hậu_thư đòi chấm_dứt dựng chướng_ngại_vật trên phố Chiều hôm đó Pháp ra tối_hậu_thư thứ hai tuyên_bố rằng từ ngày 20 quân Pháp sẽ tự mình đảm_nhiệm việc trị_an ở Hà_Nội Đáp lại tối hôm đó các lực_lượng Việt_Minh bắt_đầu chặn mọi ngả đường từ ngoại_ô vào thành_phố Sáng hôm sau ngày 19 tháng 12 Pháp ra tối_hậu_thư thứ ba đòi chính_phủ Việt_Nam phải đình_chỉ mọi hoạt_động chuẩn_bị chiến_tranh tước vũ_khí của quân Tự_vệ tại Hà_Nội và trao cho quân_đội Pháp việc duy_trì an_ninh trong thành_phố Leclerc người tham_gia Hiệp_định_sơ_bộ 6 tháng Ba cũng đã điều_tra sự_cố dẫn đến xung_đột tại miền Bắc Việt_Nam và việc Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà tuyên_bố kháng_chiến khiến các giải_pháp chính_trị thất_bại Ngày 27 tháng 1 năm 1947 tuyên_bố của chính_phủ Pháp về Chi_tiết các mục_tiêu theo_đuổi của Pháp ở Đông_Dương có nêu để đạt được càng sớm càng tốt với các đại_diện đủ điều_kiện của người An_Nam một thoả_thuận phù_hợp với nguyện_vọng chính_đáng trong Liên_hiệp Pháp trên cơ_sở độc_lập của đất_nước cùng với việc duy_trì lợi_ích của Pháp và sự hiện_diện của các căn_cứ chiến_lược của lực_lượng Pháp Một hỗ_trợ lớn và ngay_lập_tức phải nhằm củng_cố chính_quyền của Nam_Kỳ nhưng phần_nào đủ điều_kiện để không đóng cánh cửa đàm_phán với Việt_Minh_Đối với người Việt tình_hình không khác với sự_kiện Hải_Phòng hồi tháng trước khi Đại_tá Dèbes cũng đã ra các lệnh tương_tự trước khi bắn phá thành_phố Sáng ngày 18 tháng 12 Hồ_Chủ_tịch ra_lệnh chuẩn_bị cho các cuộc tấn_công quân Pháp vào hôm sau Đồng_thời sợ rằng bức_điện gửi Thủ_tướng Blum có_thể chưa đến_nơi ông gửi một bức_điện thẳng tới Paris_Sáng 19 để thể_hiện thiện_chí và cố_gắng cứu_vãn hoà_bình Hồ_Chủ_tịch viết một bức thư ngắn và cử cố_vấn ngoại_giao Hoàng_Minh_Giám tới gặp Sainteny để đàm_phán tìm giải_pháp để cải_thiện bầu_không_khí hiện_tại Sau khi được tin Sainteny từ_chối gặp Hoàng_Minh_Giám_Hồ Chủ_tịch triệu_tập Hội_nghị Thường_vụ Trung_ương Đảng mở_rộng tại làng Vạn_Phúc Hà_Nội và tuyên_bố rằng trong tình_hình hiện_tại không_thể nhân_nhượng thêm được nữa Hội_nghị duyệt lại Lời kêu_gọi toàn_quốc kháng_chiến mà Hồ_Chủ_tịch đã viết thông_qua văn_kiện Toàn dân kháng_chiến do Tổng_Bí_thư Trường_Chinh dự_thảo Thời_điểm bắt_đầu nổ_súng được quyết_định là 8 giờ tối cùng ngày Kháng_chiến chống Pháp bắt_đầu Ngay trong đêm 19 tháng 12 năm 1946 Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh đọc Lời kêu_gọi toàn_quốc kháng_chiến trên hệ_thống loa phát_thanh Hà_Nội Sáng ngày 20 12 lời kêu_gọi toàn_quốc kháng_chiến của Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh được phát đi khắp đất_nước Thế_trận Chiến_lược Chiến_lược của cuộc kháng_chiến do Việt_Minh lãnh_đạo được tóm_lược trong tài_liệu Kháng_chiến nhất_định thắng_lợi một tài_liệu tuyên_truyền của Trường_Chinh phát_hành những ngày đầu kháng_chiến Tài_liệu chia kháng_chiến ra 3 giai_đoạn cầm_cự phòng_ngự phản_công Diễn_biến chiến_tranh về sau đúng như_vậy BULLET Cầm_cự bao_gồm gian đoạn vừa đánh vừa đàm trước 19 tháng 12 năm 1946 đến hết Chiến_dịch Việt_Bắc_Thời này có cuộc Nam_Bộ Kháng_chiến cầm_cự miền Nam miền Trung_Hiệp định Sơ_bộ và Tạm_ước Việt_Pháp_Toàn quốc kháng_chiến ở các tỉnh Hà_Nội 1946 nỗ_lực vãn_hồi hoà_bình công_cuộc di_tản lên chiến_khu Cuối_cùng là đánh_bại Pháp trong Chiến_dịch Việt_Bắc_BULLET_Phòng ngự sau chiến_dịch Việt_Bắc đến hết Chiến_dịch Biên_giới Có các chiến_dịch lớn Chiến_dịch Đông_Bắc_Chiến dịch Cao_Bắc_Lạng_Chiến dịch Biên_giới BULLET Phản_công Chiến_dịch Trung_Du Chiến_dịch Đồng_Bằng Chiến_dịch Hoàng_Hoa_Thám_Chiến dịch Tây_Bắc_Chiến dịch Hoà_Bình Chiến_dịch Thượng_Lào Kế_hoạch Navarre_Chiến cục đông_xuân 1953 1954 Chiến_dịch Điện_Biên_Phủ Hiệp_định Giơnevơ chấm_dứt chiến_tranh lập lại hoà_bình ở Đông_Dương 21 tháng 7 năm 1954 Ngay từ tháng 1 1944 Hồ_Chí_Minh đã chỉ_đạo hướng_dẫn biên_soạn bài giảng để đào_tạo cán_bộ về sau in thành tác_phẩm Con đường giải_phóng Tác_phẩm chỉ rõ du_kích là một_cách chiến_tranh của dân_chúng dùng khí_giới ít và kém chống với đế_quốc có khí_giới tốt và nhiều Đặt vấn_đề lý_do nào đã sinh ra chiến_tranh_du_kích Hồ_Chí_Minh trả_lời Hồ_Chí_Minh nhấn_mạnh Du_kích tổ_chức khéo thì toàn dân gái trai già_trẻ_sĩ nông công_thương ai cũng có_thể tham_gia Người thì lo đánh giặc người thì lo tiếp_tế tình_báo liên_lạc tuyên_truyền mọi người đều có dịp phụng_sự Tổ_quốc Trong bài Chiến_lược của quân ta và của quân Pháp 13 12 1946 Hồ_Chí_Minh viết Trong thư gửi đồng_bào toàn_quốc 5 3 1947 Hồ_Chí_Minh viết Địch càng rải ra nhiều nơi thì lực_lượng địch càng mỏng_manh Ta càng sẵn cơ_hội mà đánh_du_kích để tiêu_diệt nó dần_dần để đi đến thắng_lợi cuối_cùng Được tổ_chức tốt chiến_tranh_du_kích là một sức_mạnh không_thể đánh_bại chống bọn xâm_lược nước_ngoài Cùng lúc bị tấn_công ở sau lưng bởi chiến_tranh_du_kích và ở ngoài_mặt trận bởi quân_đội nhân_dân thế là bọn xâm_lược Pháp sẽ bị đánh_bại Phương_pháp tiến_hành chiến_tranh của quân_đội nước Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà lấy tên chính_thức là Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam năm 1950 chỉ đơn_giản là Toàn dân toàn_diện trường_kỳ kháng_chiến gồm hai điều dùng chiến_tranh_du_kích đánh_tiêu_hao phân_tán lực_lượng địch và từng bước xây_dựng lực_lượng giành thế chủ_động để đẩy địch vào tình_thế bị_động đối_phó Khi có đủ lực_lượng sẽ tung đòn đánh lớn vào những vùng mà địa_thế tương_quan binh_lực có lợi để giành những thắng_lợi chiến_lược Phương_pháp này đã đi suốt lịch_sử lớn_mạnh của Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam và vẫn phát_huy hiệu_quả trong kháng_chiến chống Mỹ sau đó Tuy đơn_giản nhưng cả Pháp và Mỹ đều không_thể chống lại chiến_lược chiến_tranh_nhân_dân này bởi như tướng De_Castries đã trả_lời trước Uỷ_ban Điều_tra của Bộ Quốc_phòng Pháp rằng Người ta có_thể đánh_bại một quân_đội chứ không_thể đánh_bại được một dân_tộc Vũ_khí Thoạt_tiên từ 1945 quân kháng_chiến Việt_Nam chỉ được võ_trang bằng gậy tầm_vông mã_tấu dao_găm cây phạng lựu_đạn nội_hoá và một_số rất ít súng_trường cũ thu được của Nhật hay thậm_chí súng của Pháp từ thời Chiến_tranh thế_giới thứ nhất sót lại súng Mousqueton cùng súng_lục Rouleau do hãng St_Etienne bên Pháp_chế tạo Ngay cả với các đơn_vị chủ_lực trang_bị đều thiếu_thốn và không thống_nhất có gì dùng nấy Vũ_khí chống tăng chuyên_dụng rất ít phần_lớn là bom_ba_càng một loại mìn chống tăng cảm_tử gắn trên cán gậy thu được của Nhật_Một tiểu_đoàn thường chỉ được trang_bị tương_đương với 1 đại_đội của Pháp với 2 đại_liên 1 2 súng_cối 60mm tám trung_liên 140 đến 160 súng_trường đủ các kiểu Nhật_Nga_Pháp_Đức một_nửa số bộ_đội không có súng mà phải dùng những vũ_khí thô_sơ như cung nỏ giáo_mác và dao kiếm Theo Báo_cáo tổng_kết vũ_khí toàn_quốc năm 1947 ngày 9 3 1947 của Bộ Tổng_tham_mưu Quân_đội Việt_Nam trang_bị của toàn quân lúc này có 26 018 khẩu súng_trường và 1 522 khẩu súng_máy các loại Nghĩa_là trên tổng_số gần 90 000 người tỷ_lệ trang_bị súng chưa đạt nổi 1 3 Hiệu_suất sử_dụng thực_tế còn kém hơn nhiều do tình_trạng kỹ_thuật thiếu đạn cũng như quá nhiều chủng_loại hỗn_tạp Giai_đoạn này cây mác gần như trở_thành vũ_khí cá_nhân cơ_bản trong các đơn_vị bộ_đội ở Bắc_Bộ Vì nhu_cầu cấp_bách của cuộc kháng_chiến nên ngay từ 1946 tại các mật khu quân kháng_chiến Việt_Nam đã cho thiết_lập những xưởng vũ_khí thô_sơ sửa_chữa hoặc chế_tạo một_ít bộ_phận nhỏ của súng_lục và súng_trường có_khi cả loại trung_đại liên đồng_thời chế_tạo lựu_đạn nội_hoá Ngành quân_khí Việt_Nam trong giai_đoạn này có sự đóng_góp rất lớn của Trần_Đại_Nghĩa một kỹ_sư đang ở Pháp đã bỏ việc về nước để tham_gia kháng_chiến Nhờ những tài_liệu mà ông mang về nước quân kháng_chiến Việt_Nam đã có_thể tự chế_tạo pháo không giật chống tăng từ năm 1947 Cho tới năm 1950 quân kháng_chiến Việt_Nam vẫn trong tình_trạng thô_sơ họ áp_dụng chiến_thuật tiêu_thổ kháng_chiến phá hết nhà_cửa phố_xá ở thành_thị còn tại thôn_quê thì tre vót nhọn được cắm tua_tủa khắp các bãi đất trống để ngăn_cản Pháp nhảy_dù Uỷ_ban_Hành_chính Kháng_chiến các xã quận góp tiền mua ít_nhất là một khẩu súng để tự_vệ Với thông_cáo này xã nào cũng đua nhau quyên_góp tiền trong dân_chúng để gửi đi Nhưng nguồn cung hầu_như không có nên du_kích mỗi xã chỉ có được một khẩu súng Mousqueton đã rỉ sét với 5 viên đạn mà có_khi cả năm viên đều bắn không nổ vì đạn đã để quá lâu Ở ngoài_mặt trận gậy tầm_vông vót nhọn và dao_găm là vũ_khí chính mãi đến năm 1951 1952 gậy tầm_vông vẫn là một thứ vũ_khí lợi_hại trong tay Việt_Minh không một cuộc phục_kích ban_đêm nào thành_công mà không có một_số binh_sĩ Pháp chết vì bị_gậy tầm_vông đâm xuyên còn lựu_đạn dùng để tấn kích đồn ném qua lỗ_châu_mai hoặc vứt xuống hầm quân Pháp trú_ẩn Nhờ thu được chiến_lợi_phẩm nên các cấp chỉ_huy từ Đại_đội trưởng trở lên mới có súng_lục mang bên hông còn ở hậu_phương những cán_bộ được mang súng_lục phải là cao_cấp cấp tỉnh hoặc cấp khu Chiến_tranh khi đó mang một hình_thức thô_sơ vừa du_kích vừa cổ_điển đối_với phía Việt_Minh_Sau_Chiến dịch biên_giới năm 1950 biên_giới Việt_Nam Trung_Quốc được khai_thông Việt_Nam bắt_đầu nhận được viện_trợ vũ_khí quân_trang quân_dụng từ Trung_Quốc Liên_Xô và các nước Xã_hội_chủ_nghĩa khác Từ 1953 1954 một phần được Trung_Quốc Liên_Xô viện_trợ phần khác nhờ tịch_thu được vũ_khí của Pháp nên gậy tầm_vông vót nhọn biến mất mã_tấu dao_găm chỉ để dân_quân_du_kích địa_phương dùng còn bộ_đội chính_quy được võ_trang đầy_đủ Đến năm 1954 Việt_Minh đã bắt_đầu có đội xe vận_tải dù số_lượng còn ít chiến_dịch Điện_Biên_Phủ đã huy_động được 628 xe vận_tải còn lại phải dùng dân_công và xe_đạp thồ Tuy_vậy cho đến hết chiến_tranh thì Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam vẫn đơn_thuần là bộ_binh mang vác bằng đôi chân chưa có các phương_tiện cơ_giới hiện_đại như xe_tăng xe thiết_giáp hoặc không_quân đạn_dược cho pháo_binh cũng khá thiếu_thốn trong trận Điện_Biên_Phủ phải có Tổng_tư_lệnh phê_duyệt thì một đơn_vị pháo_binh mới được bắn từ 5 viên đạn pháo 105mm trở lên Về phía Pháp quân_đội Pháp được trang_bị hiện_đại theo tiêu_chuẩn thời bấy_giờ có đầy_đủ cơ_giới có hàng_không_mẫu_hạm tàu_chiến máy_bay ném bom có xe_tăng xe thiết_giáp đại_bác 105 155 ly do Hoa_Kỳ viện_trợ Bộ_binh trang_bị đầy_đủ các loại vũ_khí như súng_trường M 36 súng FM súng trung_liên Bar tiểu_liên Thompson súng_cối 60 120 ly súng đại_liên 12 7 ly pháo liên_thanh 20mm v v Ngoài 3 600 tỷ Frăng chiến_phí tự chi_trả Pháp còn được Hoa_Kỳ viện_trợ khoảng 3 tỷ USD vũ_khí các loại tương_đương khoảng 40 tỷ USD theo thời_giá năm 2020 Ví_dụ như trong trận Điện_Biên_Phủ không_quân Pháp có_thể thả dù 4 500 lính trong vòng 2 ngày bắn 110 ngàn viên đạn pháo 105mm trở lên và ném trên 5 000 tấn bom Nhờ cơ_giới và vũ_khí tối_tân dồi_dào hơn nên trong giai_đoạn 1946 1950 trên khắp các chiến_trường từ Nam chí Bắc_Pháp nắm thế chủ_động còn Việt_Minh vẫn áp_dụng chiến_thuật đánh_du_kích chưa_thể tiến tới chỗ dùng nông_thôn bao_vây thành_thị Nhiều nhà chính_trị Pháp ban_đầu đã tỏ ra coi_thường lực_lượng Việt_Nam vì trang_bị 2 bên quá chênh_lệch họ tin rằng quân Việt_Nam sẽ không_thể chống_đỡ được quá vài tuần Tại Fontainebleau người đứng đầu phái_đoàn Pháp Max_André đã nói với Phạm_Văn_Đồng người lãnh_đạo phái_đoàn Việt_Nam Diễn_biến Giai_đoạn 1946 1949 Cuộc_chiến tại các đô_thị phía Bắc_Tại Hà_Nội đúng 20 giờ ngày 19 tháng 12 năm 1946 công_nhân Nhà_máy điện Yên_Phụ phá máy 20 giờ 3 phút đèn_điện trong thành_phố vụt tắt ít phút sau pháo_binh Việt_Nam từ pháo_đài Láng bắn dồn_dập vào Thành Sau đó Lời kêu_gọi Toàn_quốc kháng_chiến của Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh được phát trên Đài Tiếng_nói Việt_Nam đăng trên báo Cứu_quốc và các báo Hà_Nội với lời thề quyết_tử Chúng_ta thà hy_sinh tất_cả chứ nhất_định không chịu mất nước nhất_định không chịu làm nô_lệ Hưởng_ứng Lời kêu_gọi toàn_quốc kháng_chiến các lực_lượng_vũ_trang của chính_quyền Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà đã nổ_súng chống Pháp tại nhiều khu_vực thành_thị trên cả nước Hà_Nội Nam_Định đường số 5 Vinh_Huế Đà_Nẵng hoàn_thành nhiệm_vụ bao_vây kìm chân và tiêu_diệt quân Pháp tạo thời_gian cần_thiết để quân chủ_lực tản về các căn_cứ ở nông_thôn và để các cơ_quan công_xưởng di_chuyển lên vùng chiến_khu Chiến_sự ác_liệt nhất diễn ra tại Hà_Nội Tại đây quân Pháp phải chiến_đấu giành_giật từng con phố và phải chịu thương_vong lớn khoảng 100 lính Pháp được coi là bị giết 45 công_dân châu_Âu thiệt_mạng 200 người mất_tích Trong một hoàn_cảnh chiến_đấu vô_cùng khó_khăn và chênh_lệch về vũ_khí sau 57 ngày_đêm chiến_đấu ngoan_cường trong lòng thành_phố đến đêm 17 tháng 2 năm 1947 Trung_đoàn Thủ_Đô mới rút ra khỏi nội_thành Theo lời kêu_gọi của Hồ_Chí_Minh đa_số nhân_dân Hà_Nội và vùng_ven cũng như các vùng chiến_sự cũng đã bỏ thành_phố vượt sông Hồng tản_cư về vùng do Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà kiểm_soát tạo thế vườn_không_nhà_trống đồng_thời tiêu_thổ kháng_chiến phá_huỷ cơ_sở_hạ_tầng không cho Pháp sử_dụng Các nỗ_lực ngoại_giao Hồ_Chí_Minh vẫn chưa bỏ_cuộc trong việc tìm_kiếm một giải_pháp hoà_bình Ngay ngày đầu_tiên của cuộc_chiến Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà rải truyền_đơn trên đường_phố Hà_Nội thông_báo với nhân_dân Pháp rằng chính_phủ Việt_Nam sẵn_lòng tồn_tại hoà_bình trong Liên_hiệp Pháp rằng chiến_tranh nổ ra là do bọn thực_dân phản_cách_mạng tìm cách chia_rẽ và gây_chiến rằng chỉ cần Pháp công_nhận độc_lập và thống_nhất của Việt_Nam thì thái_độ hợp_tác và hiểu_biết lẫn nhau giữa hai dân_tộc sẽ được lập_tức khôi_phục Ngày hôm sau đài Việt_Minh bắt_đầu định_kì phát các lời kêu_gọi tái đàm_phán Ngày 23 tháng 12 năm 1946 Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh viết thư cho Marius_Moutet_Bộ_trưởng Bộ các lãnh_thổ thuộc địa và tướng Philippe_Leclerc de Hauteclocque đề_nghị một cuộc họp giữa đại_diện cả hai bên Một_vài ngày sau ông chính_thức đề_nghị ngừng_bắn và tổ_chức một cuộc hội_nghị hoà_bình mới tại Paris trong khuôn_khổ Hiệp_định_sơ_bộ hồi tháng 3 Nhà Xã_hội_chủ_nghĩa Marius_Moutet đã được gửi đến tìm_hiểu về triển_vọng chính_trị và trở về với kết_luận rằng chỉ có một giải_pháp quân_sự đã được hứa_hẹn Như Đô_đốc d Argenlieu_Moutet tin rằng có_thể sẽ không có cuộc đàm_phán với Hồ_Chí_Minh Ông đã viết về vỡ_mộng tàn_nhẫn của thoả_thuận mà không_thể được đưa vào hiệu_lực và tuyên_bố rằng Chúng_tôi không còn có_thể nói về một thoả_thuận tự_do giữa Pháp và Việt_Nam Trước bất_kỳ cuộc đàm_phán ngày hôm_nay cần_thiết phải có một quyết_định quân_sự Trước áp_lực của các đảng_phái cánh tả Pháp như Đảng Cộng_sản Pháp và Đảng Xã_hội Pháp Thủ_tướng Ramadier một đại_biểu xã_hội_chủ_nghĩa thông_báo rằng chính_phủ của ông ủng_hộ nền độc_lập và thống_nhất cho Việt_Nam Độc_lập trong Liên_hiệp Pháp và liên_minh của ba nước An_Nam nếu người_dân An_Nam mong_muốn nó và Pháp sẵn_sàng đàm_phán một cuộc hoà_giải với những đại_diện chân_chính ở Việt_Nam Trả_lời phỏng_vấn với Tướng Georges_Catroux vào tháng 1 năm 1947 ở Moscow bộ_trưởng Ngoại_giao Liên_Xô_Vyacheslav_Mikhailovich Molotov nói rằng ông hy_vọng rằng Pháp và Việt_Nam có_thể đạt được một thoả_thuận khiến cho cả đôi bên đều hài_lòng và không dẫn đến việc tái_thiết một chế_độ cai_trị thực_dân Stalin không trợ_giúp cho Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà và cũng không đưa vấn_đề Việt_Nam ra Liên_hiệp_quốc Cũng trong năm 1947 Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà đề_nghị Liên_Xô hỗ_trợ cuộc kháng_chiến của họ bao_gồm viện_trợ quân_sự và kinh_tế cung_cấp chuyên_gia quân_sự tuyên_truyền quốc_tế có lợi cho Việt_Nam và giúp Việt_Nam tham_gia Liên_Hợp_Quốc nhưng lại bị chính_quyền Stalin của Liên_Xô phớt_lờ đi những yêu_cầu này Trong tháng hai năm 1947 người Pháp đưa các điều_kiện để Hồ_Chí_Minh đầu_hàng vô_điều_kiện Hồ thẳng_thừng bác_bỏ những yêu_cầu người đại_diện Pháp Nếu bạn ở vị_trí của tôi bạn sẽ chấp_nhận họ chăng Trong Liên_hiệp Pháp không có chỗ cho những kẻ hèn_nhát Tháng 3 năm 1947 Hồ_Chí_Minh kêu_gọi chính_phủ Pháp và người Pháp Một lần nữa chúng_tôi tuyên_bố long_trọng rằng nhân_dân Việt_Nam mong_muốn chỉ thống_nhất và độc_lập trong Liên_hiệp Pháp và chúng_tôi cam_kết bảo_đảm quyền_lợi kinh_tế và văn_hoá Pháp Ngày 19 tháng 4 năm 1947 Hồ_Chí_Minh gửi thông_điệp đến Chính_phủ Pháp đề_nghị nối lại đàm_phán trên cơ_sở hai nước anh_em trong Liên_hiệp Pháp một liên_hiệp của những người tự_do hiểu_biết và yêu_thương nhau Trong khi đó Thủ_tướng Ramadier tuyên_bố trong tháng 3 năm 1947 rằng Chúng_ta phải bảo_vệ cuộc_sống và tài_sản của người Pháp của người nước_ngoài bạn_bè ở Đông_Dương của chúng_ta có niềm tin vào tự_do Pháp Nhưng tất_cả đều không đem lại kết_quả gì người Pháp muốn có phản_ứng quân_sự mạnh trước khi tính đến chuyện đàm_phán Emile_Bollaert_Cao uỷ Pháp mới được bổ_nhiệm từ tháng 3 năm 1947 được tướng Leclerc khuyên đàm_phán bằng mọi giá Những người_thân cận ông như Pierre_Messmer và Paul_Mus cũng thiên về chiều_hướng đối_thoại Nhưng đã có hơn 1 000 binh_sĩ Pháp chết hoặc mất_tích và cộng_đồng người Pháp ở Đông_Dương phản_đối kịch_liệt việc thương_lượng với Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Nhà_nước mà họ chỉ gọi bằng cái tên Việt_Minh tổ_chức nắm đa_số trong chính_phủ Ngày 23 tháng 4 qua Bộ_trưởng Bộ ngoại_giao Việt_Nam Hoàng_Minh_Giám_Hồ Chủ_tịch lại gửi thông_điệp tới Bollaert đề_nghị ngừng_bắn lập_tức và đàm_phán Tự_tin vào ưu_thế quân_sự Bollaert đáp lại bằng một loạt các điều_kiện đòi quân_đội Việt_Nam hạ vũ_khí trước khi khôi_phục hoà_bình Hồ_Chí_Minh từ_chối thẳng các yêu_cầu này khi Paul_Mus đến chiến_khu Việt_Bắc gặp ông để truyền_đạt thông_điệp trên Theo tài_liệu của Mỹ rất sớm trong chiến_tranh Pháp đã tăng nỗi ám_ảnh về âm_mưu của_Cộng_sản_Việt_Nam Đô_đốc D Argenlieu ở Sài_Gòn kêu_gọi một chính_sách quốc_tế phối_hợp để các cường_quốc phương Tây chống lại sự mở_rộng của chủ_nghĩa_cộng_sản ở châu_Á bắt_đầu với Việt_Nam Trong Quốc_hội thảo_luận vào tháng 3 năm 1947 một đại_biểu cánh hữu cáo_buộc rằng cuộc_chiến tại Việt_Nam đã được chỉ_đạo từ Moskva_Chủ nghĩa dân_tộc ở Đông_Dương là một phương_tiện cuối_cùng là chủ_nghĩa_đế_quốc Liên_Xô_Cả chính_phủ lẫn người_dân Pháp chú_ý tuyên_bố tháng 1 năm 1947 của tướng Leclerc_Chống chủ_nghĩa_cộng_sản sẽ là một công_cụ vô_dụng chừng nào vấn_đề của chủ_nghĩa dân_tộc còn chưa được giải_quyết Về phần mình Hồ_Chí_Minh đã lặp_đi_lặp_lại những lời kêu_gọi Pháp ngưng chiến và công_nhận nền độc_lập của Việt_Nam thậm_chí đề_xuất rằng chính_phủ của ông sẽ từ_chức nếu Pháp trao cho Việt_Nam độc_lập Ông nói Khi Pháp công_nhận sự độc_lập và thống_nhất của Việt_Nam chúng_tôi sẽ lui về làng của chúng_tôi vì chúng_tôi không tham_vọng quyền_lực danh_dự Diễn_biến tại Lào và Campuchia Tại Lào sau khi thất_thủ năm 1946 Lào Issara tan_vỡ năm 1949 Các lực_lượng kháng_chiến Lào thân Việt_Nam thành_lập Mặt_trận Lào Issara_Tháng 1 năm 1949 lực_lượng kháng_chiến lập các chiến_khu ở Thượng_Lào_Đông_Bắc Lào và Tây_Lào_Đại hội toàn_quốc kháng_chiến Lào nhóm_họp tháng 8 năm 1950 thành_lập chính_phủ do Hoàng_thân Souphanouvong đứng đầu Chính_phủ Souphanouvong tiếp_tục trở_thành Đồng_minh của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà kế_tục Chính_phủ Lâm_thời Lào tự_do Thế_trận những năm 1947 1949 Mùa hè năm 1947 lực_lượng chủ_lực của quân_đội Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà có khoảng 60 000 người chưa kể tự_vệ và du_kích địa_phương Vũ_khí thiếu chủ_yếu là do tự_tạo và lấy được của Pháp Yếu về hoả_lực nhưng cơ_động và có hỗ_trợ lớn của nhân_dân các tiểu_đoàn Việt_Nam ngày_càng có khả_năng tránh các trận càn của Pháp và tấn_công đối_phương lại những nơi mình lựa_chọn Quân chủ_lực chính_quy của Việt_Nam tổ_chức như quân_đội phương Tây nhưng thừa_kế nhiều kinh_nghiệm chiến_tranh cổ_truyền của Việt_Nam Việt_Nam áp_dụng chiến_lược chiến_tranh_du_kích của Mao_Trạch_Đông với phương_châm Trường_kỳ kháng_chiến Quân_đội và Chính_quyền Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà tổ_chức lực_lượng dân_quân_du_kích là những chiến_sĩ bán quân_sự nửa bí_mật nửa công_khai sống tại nhà vừa làm_ruộng vừa chiến_đấu trong lòng địch Hoàn_thành việc đánh rộng ra vùng đồng_bằng Pháp quyết_định tiến_công lên Việt_Bắc để sớm kết_thúc chiến_tranh Ngày 7 tháng 10 năm 1947 cuộc hành_quân Léa tấn_công vào chiến_khu Việt_Bắc bắt_đầu Quân_Pháp tiến nhanh nhưng đã không định_vị được những nơi đóng các cơ_quan đầu_não của đối_phương Lực_lượng_vũ_trang của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà nhanh_chóng được phân_tán sử_dụng du_kích vận_động_chiến bất_thần phục_kích đánh_tiêu_hao quân Pháp ở những khu_vực hiểm_yếu Pháp không đạt được mục_đích tiêu_diệt căn_cứ Việt_Bắc nhưng cũng đã cắt được đường số 4 và kiểm_soát biên_giới Việt_Trung cô_lập Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà với thế_giới bên ngoài Cuộc chiến_tranh du_kích tại đồng_bằng gây khó_khăn lớn cho Pháp Ở mọi nơi bộ_đội Việt_Nam vẫn tự_do đi_lại tuyển_quân thu thuế Có những hội_tề chính_quyền làng_xã trong vùng Pháp kiểm_soát được lập ra để che mắt Pháp nhưng hành_động theo Việt_Minh_Dân chúng gánh thóc_gạo từ vùng do Pháp chiếm_đóng đi đóng thuế cho Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Các đội du_kích được thành_lập khắp các vùng bị chiếm quấy_rối quân Pháp Pháp phải để_phần lớn quân chủ_lực giữ đồng_bằng Bắc_Bộ Mặc_dù là vùng do Pháp kiểm_soát nhưng thực_chất đồng_bằng màu_mỡ đông dân đó vẫn là nguồn cung_cấp nhân_lực hàng_hoá và lương_thực lớn nhất cho Việt_Minh Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà cố_gắng biến chiến_tranh_du_kích thành chiến_tranh chính_quy bằng cách mở_hàng chục chiến_dịch và đợt hoạt_động quy_mô nhỏ trên toàn_quốc Họ thực_hiện rất nhiều cuộc tấn_công vào quân_đội Pháp ở quy_mô đại_đội đến vài trung_đoàn Họ còn đưa quân sang giúp phong_trào cách_mạng ở các nước lân_cận như Lào Campuchia Trung_Quốc Tại các đô_thị phong_trào đấu_tranh_chính_trị chống Pháp cũng phát_triển mạnh Đến cuối năm 1949 lực_lượng kháng_chiến đã trưởng_thành về mọi mặt đủ sức thực_hiện những chiến_dịch quân_sự lớn Thắng_lợi duy_nhất của Pháp trong mùa hè này là về chính_trị khi tướng Nguyễn_Bình_Tổng chỉ_huy quân_đội Việt_Nam tại Nam_Bộ ra sách_lược Tổ_chức lại lực_lượng_vũ_trang các giáo_phái để biên_chế chính_quy thành Vệ_quốc_đoàn Trong năm 1947 sau những xung_đột quân_sự với Việt_Minh và nhất_là sau khi giáo_chủ Hoà_Hảo Huỳnh_Phú_Sổ mất_tích Hoà_Hảo cho rằng Việt_Minh thủ_tiêu Huỳnh_Phú_Sổ cả hai giáo_phái Cao_Đài và Hoà_Hảo đều chấm_dứt hợp_tác với Việt_Minh để tạm_thời hợp_tác với Pháp chống Việt_Minh_Năm 1948 một phần lực_lượng Bình_Xuyên cũng hợp_tác với Pháp chống lại Việt_Minh_Pháp sa_lầy Sau chiến_dịch Léa xung_đột lặng xuống Thiếu phương_tiện để tiếp_tục các chiến_dịch tấn_công quân Pháp chỉ giới_hạn trong các hoạt_động vừa_phải ở đồng_bằng Nhưng cũng tại đồng_bằng lực_lượng_vũ_trang Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà được phân_tán thành các đại_đội độc_lập tiểu_đoàn tập_trung tổ_chức thêm các đội du_kích hoạt_động bán_công_khai sống tại nhà vừa làm_ruộng vừa chiến_đấu thực_hiện các hoạt_động quấy_rối quân Pháp Các cán_bộ của chính_quyền và mặt_trận Việt_Minh vẫn đi_lại tuyển_quân thu thuế trong vùng Pháp kiểm_soát Những vùng này vẫn tiếp_tục là nơi cung_cấp một_số loại nhu_yếu_phẩm như thuốc_men lương_thực vải_vóc cho Việt_Nam Tại các chiến_khu chính_quyền Việt_Nam củng_cố căn_cứ tổ_chức tự sản_xuất lương_thực và vũ_khí để có_thể kháng_chiến lâu_dài Lực_lượng_vũ_trang và du_kích đồng_bằng sông Hồng tổ_chức các trận chiến quấy_rối quân Pháp Cuối chiến_tranh quân địa_phương và du_kích cầm_giữ phần_lớn quân Pháp trong vùng đồng_bằng Mỗi chuyến hàng của Pháp từ Hải_Phòng về Hà_Nội phải tụ thành_đoàn lớn nhiều xe_tăng và lính bảo_vệ mới đi thoát Các đường_bộ bị đào_bới ngăn_cản xe_cơ_giới đường_sắt bóc hết gang_thép làm vũ_khí Tại miền Trung Việt_Nam Việt Nam_Dân chủ Cộng_hoà kiểm_soát từ Hội_An đến Mũi_Đại_Lãnh gần như ngăn đôi đất_nước Ở miền Nam quân Pháp ở tình_thế tốt hơn do lực_lượng chính_trị và quân_sự ở đây ở xa và liên_lạc rất khó_khăn với chủ_lực ở miền Bắc_Lực_lượng của tướng Nguyễn_Bình bị đẩy về các chiến_khu trong vùng ngập_mặn và rừng_núi họ còn gặp sự chống_đối của các giáo_phái người Việt như Cao_Đài_Hoà_Hảo Bình_Xuyên Năm 1948 quân Pháp tổ_chức cuộc hành_quân Véga nhằm phá_huỷ cơ_quan đầu_não kháng_chiến ở Nam_Bộ và nhiều cuộc hành_quân khác vào Đồng_Tháp_Mười nhưng đều thất_bại Cuối năm 1949 quân_đội Pháp tại Đông_Dương dưới quyền tướng M Carpentier mất quyền chủ_động Pháp cũng liên_minh với các nhóm Thiên_Chúa_giáo bản_xứ Ngày 1 7 1949 Thánh tộc đức của Toà_thánh Vatican tuyên_bố Tất_cả những_ai hợp_tác với Đảng Cộng_sản hoặc bỏ_phiếu cho Cộng_sản hoặc đọc xuất_bản phân_phối báo_chí Cộng_sản hoặc giúp_đỡ bất_kỳ cách nào cho Đảng Cộng_sản đều bị khai_trừ khỏi các bí tích Các giám_mục lãnh_đạo Giáo_hội Công_giáo Việt_Nam ra thư chung mục vụ ngày 9 11 1951 chẳng_những cấm anh_chị_em giáo_dân Việt_Nam không được vào Đảng Cộng_sản mà anh_chị_em cũng không được hợp_tác với họ hay làm bất_cứ việc gì có_thể góp_phần cho Đảng Cộng_sản lên nắm chính_quyền Giáo_dân Việt_Nam bị phân_hoá Những người Công_giáo ủng_hộ kháng_chiến tiếp_tục chiến_đấu chống Pháp chấp_nhận bị vạ tuyệt thông Những người khác rời bỏ kháng_chiến hoặc liên_kết với thực_dân Pháp để chống lại Việt_Minh_Các giáo_sĩ Công_giáo chống Cộng như Lê_Hữu_Từ_Phạm_Ngọc_Chi linh_mục Hoàng_Quỳnh lập ra các giáo khu thực_chất là các chiến_khu Phát_Diệm và Bùi_Chu lập ra lực_lượng_vũ_trang tự_vệ Công_giáo đông hàng chục nghìn quân được Pháp trang_bị súng_đạn và trả lương Một linh_mục cho biết quân Công_giáo tổ_chức ruồng_bố liên_tục các làng lương chung_quanh bắt giam hoặc giết chết khỏi cần toà_án tất_cả những chiến_sĩ du_kích và những_ai bị tình_nghi là Việt_Minh_Theo gương lính Pháp họ cướp_bóc các làng lấy trộm tàn_sát thiêu rụi tất_cả những gì bị coi là ổ kháng_chiến Các lực_lượng này đã hỗ_trợ cho quân Pháp trong việc trấn_giữ các địa_phương gây nhiều khó_khăn cho Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam khi tác_chiến ở vùng phía nam đồng_bằng sông Hồng_Cho đến thời_điểm này Hồ_Chí_Minh vẫn cố_gắng kêu_gọi Pháp hãy ngừng_bắn và tôn_trọng nền độc_lập của Việt_Nam Ông viết Mỹ can_thiệp vào chiến_tranh Trong 3 năm đầu của cuộc chiến_tranh Mỹ đã giữ một thái_độ trung_lập nhưng ủng_hộ Pháp rất rõ_ràng Mỹ chẳng muốn tự đặt bản_thân vào một vị_thế khó xử là công_khai ủng_hộ chủ_nghĩa_thực_dân nhưng cũng không muốn làm mất_lòng Pháp một đồng_minh quan_trọng ở châu_Âu_Do vậy chính_quyền Truman đã bí_mật trao cho Pháp nhiều khoản viện_trợ về tài_chính và quân_sự Đầu năm 1950 Hoa_Kỳ bắt_đầu chính_thức gửi viện_trợ quân_sự cho Pháp ở Đông_Dương_Tháng 1 năm 1951 người Pháp nhận được 20 xe_tăng M24 40 khẩu lựu_pháo M101 cỡ nòng 105 mm và 250 quả bom các loại trong đó có cả bom_napalm cùng hàng tấn đạn_dược và vũ_khí tự_động các loại Tới tháng 1 năm 1953 Pháp đã nhận được 900 xe thiết_giáp cùng với 15 000 xe vận_tải các loại gần 2 500 khẩu pháo và súng_cối các loại 10 000 khẩu Browning M1919 và 14 000 khẩu Browning M2 từ thời Thế_chiến 2 75 000 vũ_khí cá_nhân súng_ngắn súng_trường tiểu_liên trung_liên và gần 9 000 máy radio Ngoài_ra Không_quân Pháp đã nhận được 160 máy_bay F6F Hellcat và F8F Bearcat 41 máy_bay ném bom B 26 Invader 28 máy_bay vận_tải C 47 cùng với 155 động_cơ máy_bay và 93 000 quả bom Cho tới khi Pháp thất_bại hoàn_toàn thì phía Mỹ đã viện_trợ trên 1 tỷ USD mỗi năm tương_đương khoảng 5 8 tỷ USD theo thời_giá năm 2004 và chi_trả 78 chi_phí chiến_tranh của Pháp ở Đông_Dương_Trả lời nhà_báo Mỹ Harold_Issacs tháng 3 năm 1949 Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh có đoạn đối_thoại sau Trả_lời nhà_báo Mỹ A Steele của tờ New_York_Herald_Tribune tháng 10 năm 1949 Hồ_Chí_Minh nói Người ta lẫn_lộn Việt_Minh một tổ_chức yêu nước của dân_tộc với Việt_Nam vốn là một quốc_gia Sự tuyên_truyền giả_dối của Pháp và quan_niệm sai_lầm cho mọi phong_trào giải_phóng dân_tộc và mọi sự cải_cách xã_hội đều là cộng_sản Tôi muốn hỏi nhân_dân Mỹ một câu này và mong ông cho tôi biết những câu trả_lời của nhân_dân Mỹ Nếu Pháp hoặc một ai khác xâm_phạm nước Mỹ giết người đốt_phá thành_phố và làng_mạc Mỹ với mục_đích là để bắt người Mỹ làm nô_lệ thì nhân_dân Mỹ sẽ đối_phó như_thế_nào Trên báo Cứu_quốc Hồ_Chí_Minh kêu_gọi Giải_pháp Bảo_Đại_Đầu năm 1947 D Argenlieu bị triệu_hồi về nước do bị người Việt_Nam và các đảng_phái cánh tả Pháp căm_ghét Trước áp_lực của các đảng_phái cánh tả Pháp như Đảng Cộng_sản Pháp và Đảng Xã_hội Pháp Thủ_tướng Ramadier một đại_biểu xã_hội_chủ_nghĩa thông_báo rằng chính_phủ của ông ủng_hộ nền độc_lập và thống_nhất cho Việt_Nam Độc_lập trong Liên_hiệp Pháp và liên_minh của ba nước An_Nam nếu người_dân An_Nam mong_muốn nó và Pháp sẵn_sàng đàm_phán hoà_giải với những đại_diện chân_chính của Việt_Nam Ngay sau đó Mặt_trận Thống_nhất Quốc_gia Liên_hiệp quyết_định sẽ ủng_hộ Bảo_Đại đàm_phán với Pháp về nền độc_lập của Việt_Nam Tháng 5 năm 1947 Mặt_trận Thống_nhất Quốc_gia Liên_hiệp cử phái_đoàn đến Hồng_Kông gặp Bảo_Đại để thuyết_phục ông này thành_lập một Chính_phủ Trung_ương và đàm_phán với Pháp về nền độc_lập của Việt_Nam Sau đó Pháp cử đại_diện gặp Bảo_Đại đề_xuất về việc đàm_phán về nền độc_lập của Việt_Nam và việc thành_lập một chính_phủ Việt_Nam độc_lập Bảo_Đại được Mặt_trận Thống_nhất Quốc_gia Liên_hiệp bao_gồm các lực_lượng chính_trị Cao_Đài_Hoà_Hảo Việt_Nam Cách_mệnh Đồng_minh Hội Đại_Việt_Quốc dân đảng và Việt_Nam Quốc_dân Đảng hậu_thuẫn Đây là những tổ_chức chính_trị hoặc tôn_giáo từng tham_gia chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà hay hợp_tác với Việt_Minh chống Pháp nhưng do xung_đột với Việt_Minh nên chuyển sang ủng_hộ Bảo_Đại thành_lập Quốc_gia Việt_Nam Theo sử_gia William_Duiker đây là việc né_tránh vấn_đề điều_đình với Chính_phủ Hồ_Chí_Minh Thực_chất mục_đích của Pháp là tìm cách xây_dựng một chính_quyền bản_xứ người Việt để làm đối_trọng với Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà và để thuyết_phục Mỹ_viện_trợ kinh_tế và quân_sự để Pháp có_thể tiếp_tục đứng_chân tại Đông_Dương bởi trong hiệp_ước không có quy_định rõ_ràng nào về nghĩa của chữ độc_lập cũng như quyền_hạn của Quốc_gia Việt_Nam cũng không nói rõ việc thành_lập Quốc_gia này có_thể ảnh_hưởng gì đến cuộc_chiến Việt_Pháp hiện vẫn tiếp_diễn Ngày 7 tháng 12 năm 1947 Bảo_Đại và Pháp ký Hiệp_định vịnh Hạ_Long trong đó Pháp cam_kết mập_mờ về nền độc_lập dân_tộc của Việt_Nam Những chính_trị_gia trong Mặt_trận Thống_nhất Quốc_gia Liên_hiệp và Ngô_Đình_Diệm đã chỉ_trích hiệp_định này là kém quá xa so với một nền độc_lập thực_sự Ngày 5 tháng 6 năm 1948 Bảo_Đại và Bollaert ký Hiệp_định Vịnh Hạ_Long thứ hai Pháp long_trọng công_nhận độc_lập của Việt_Nam Tuy_nhiên chính_phủ Pháp vẫn giữ quyền kiểm_soát quan_hệ ngoại_giao và quốc_phòng đồng_thời trì_hoãn việc chuyển các giao chức_năng khác của chính_quyền sang những cuộc đàm_phán trong tương_lai Ngày 5 tháng 6 năm 1948 Bảo_Đại và Bollaert ký_kết Hiệp_định tại Vịnh Hạ_Long trong đó Pháp tuyên_bố trịnh_trọng công_nhận nền độc_lập của Việt_Nam nhưng đặc_biệt Pháp chỉ giữ lại quyền kiểm_soát công_tác đối_ngoại và quân_đội việc chuyển_giao các chức_năng khác của chính_phủ sẽ được giải_quyết ở các cuộc thương_lượng sau Thực_tế người Việt_Nam Quốc_gia Việt_Nam chẳng được trao cho quyền hành gì Việt_Minh chỉ_trích Bảo_Đại là xấu_xa tội_lỗi vì đã giành được hai chữ độc_lập trong thoả_thuận với Pháp điều mà Hồ_Chí_Minh đã cố_gắng giành_giật ở Hội_nghị Fontainebleu nhưng không được Sau khi ký Hiệp_định này Bảo_Đại sang châu_Âu_Ngày 25 tháng 8 năm 1948 Bảo_Đại báo cho phía Pháp biết ông sẽ không về nước nếu chế_độ thuộc địa ở Nam_Kỳ không bị huỷ_bỏ Ngày hôm sau các bộ_trưởng ở Paris phát_biểu thật_sự hắn đã bắt_đầu bất_chấp cả chúng_ta Có khá nhiều điều cho thấy Bảo_Đại không phải chỉ là một tên bù_nhìn và vua hộp_đêm như mọi người vẫn tưởng Bảo_Đại đã ký Hiệp_định Elysée để nhằm một_khi nắm chính_quyền ông có_thể chơi ván bài quốc_tế theo kiểu của ông Ông đã đặt lòng tin vào sự ủng_hộ của Mỹ mà ông hy_vọng sẽ kiềm_chế được Pháp và cung_cấp cho Việt_Nam viện_trợ kinh_tế cần_thiết L A Patti nhận_xét Bảo_Đại vừa là một nhà chính_trị vừa là một người dân_tộc chủ_nghĩa Ngày 8 tháng 3 năm 1949 Tổng_thống Pháp Vincent_Auriol và Cựu hoàng Bảo_Đại đã ký Hiệp_ước Elysée thành_lập Quốc_gia Việt_Nam là quốc_gia độc_lập hội_viên trong khối Liên_hiệp Pháp đứng đầu là Quốc_trưởng Bảo_Đại_Tuy nhiên chính_quyền Quốc_gia Việt_Nam rất yếu_ớt do các quyền quan_trọng về quân_sự tài_chính và ngoại_giao đều do người Pháp nắm giữ và quyền hành cao nhất ở Đông_Dương trên thực_tế là Cao_uỷ Đông_Dương của Liên_hiệp Pháp Tướng Georges_Revers_Tổng_Tham mưu trưởng quân_đội Pháp được phái sang Việt_Nam để nghiên_cứu tình_hình tháng 5 6 năm 1949 và sau đó đã viết Người Pháp trì_hoãn một_cách có tính_toán việc thi_hành Hiệp_ước Élysée với Quốc_gia Việt_Nam Quân_đội của họ tiếp_tục tham_chiến tại Việt_Nam nhân_viên hành_chính tiếp_tục làm_việc ở các cấp chính_quyền Quốc_gia Việt_Nam chẳng được trao cho một_chút quyền hành thực_sự nào như bấy_giờ người ta nói Quốc_gia Việt_Nam chỉ là một sự nguỵ_trang cho nền cai_trị của Pháp Theo hiệp_ước giữa Quốc_gia Việt_Nam và Pháp một_số đơn_vị của Pháp được chuyển_giao cho Quốc_gia Việt_Nam Ban_đầu các đơn_vị này vẫn do các sĩ_quan Pháp chỉ_huy nhưng sẽ được thay_thế dần bằng các sĩ_quan người Việt tốt_nghiệp các cơ_sở đào_tạo sĩ_quan do Quốc_gia Việt_Nam thành_lập với sự trợ_giúp về mọi mặt huấn_luyện đào_tạo quân_sự của Pháp và Mỹ Ngoài_ra các trung_tâm và các trường huấn_luyện của Mỹ bắt_đầu chọn đưa người từ Việt_Nam sang học ở Mỹ Quân_đội Quốc_gia Việt_Nam là quân_đội riêng độc_lập với quân_đội Liên_hiệp Pháp nhưng toàn_thể quân_đội Việt_Nam và Liên_hiệp Pháp tại Đông_Dương được đặt chung dưới quyền chỉ_huy của Uỷ_ban quân_sự mà Tư_lệnh sẽ là một sĩ_quan Pháp Quân_đội quốc_gia Việt_Nam được thành_lập nhưng được huấn_luyện kém và không có sĩ_quan chỉ_huy cấp cao người Việt_Ngày 19 tháng 7 năm 1949 Vương_quốc Lào được Pháp công_nhận độc_lập nhưng hạn_chế trong Liên_hiệp Pháp Hiến_pháp năm 1947 được sửa_đổi Hiệp_ước tiếp_theo ký ngày 22 tháng 10 năm 1953 công_nhận nền độc_lập toàn_diện của Lào Ngày 8 tháng 11 năm 1949 Vương_quốc Campuchia giành độc_lập hạn_chế trong Liên_hiệp Pháp Đến ngày 9 tháng 11 năm 1953 Campuchia mới được Pháp công_nhận độc_lập toàn_diện Sau đó chịu sức_ép của Mỹ và để xoa_dịu mâu_thuẫn Pháp dần ký những hiệp_ước trao cho Quốc_gia Việt_Nam các quyền tự_trị về quân_sự tài_chính thuế_quan xuất_nhập_cảnh Các cơ_quan_chức_năng do Pháp nắm giữ được chuyển_giao cho Quốc_gia Việt_Nam trong những năm sau đó Tuy_nhiên Quốc_gia Việt_Nam vẫn phụ_thuộc vào nguồn cung tài_chính từ Pháp và các hoạt_động quân_sự của Quân_đội Quốc_gia Việt_Nam vẫn nằm dưới sự chỉ_đạo của một Uỷ_ban quân_sự mà Tư_lệnh là một sĩ_quan Pháp Kỳ_thực Pháp coi giải_pháp Bảo_Đại chỉ là do tình_thế thúc_ép họ không tin_tưởng và tôn_trọng chính_phủ này Năm 1949 Tổng_tham_mưu_trưởng lục_quân Pháp đại_tướng Revers sau chuyến khảo_sát tình_hình Đông_Dương đã có bản tường_trình mật trong đó viết Vấn_đề điều_đình với Việt_Nam thì tìm những người quốc_gia chống cộng để điều_đình Giải_pháp Bảo đại chỉ là một giải_pháp thí_nghiệm nhưng chế_độ Bảo_Đại là một chế_độ ung thối với sự tham_nhũng buôn_lậu đồng_bạc buôn_lậu giấy_phép nhập_cảng những khu chứa cờ_bạc đĩ_điếm Trung_tâm du_hí Đại thế_Giới ở Chợ_Lớn được chính_phủ Bảo_Đại cho_phép công_khai sòng bạc và chứa mại_dâm để kiếm_chác Bản tường_trình sau đó bị lộ khiến chính_phủ Pháp muối_mặt và Revers bị cho về hưu non sau khi ra khai trình tại Hội_đồng tối_cao quân_lực bản_thân Bảo_Đại cũng nhận_xét rằng Cái được gọi là giải_pháp Bảo_Đại hoá_ra là giải_pháp của người Pháp Tháng 10 năm 1951 nghị_sĩ John_F_Kennedy về sau trở_thành Tổng_thống Mỹ đã đến Việt_Nam để khảo_sát Lúc đó Mỹ đã tài_trợ một_cách hào_phóng cho chiến_tranh của thực_dân Pháp ở Đông_Dương nhưng Kennedy tự hỏi tại_sao viện_trợ Mỹ vẫn không_thể giúp Pháp chiến_thắng Ông đã hỏi tướng De_Lattre_Cao uỷ kiêm Tổng_chỉ_huy quân Pháp ở Đông_Dương rằng Tại_sao ông có_thể trông_mong người Việt_Nam Quốc_gia Việt_Nam chiến_đấu chống lại Việt_Minh để duy_trì nước họ như một bộ_phận của Pháp Về lại Mỹ Kennedy phát_biểu ngày 15 tháng 11 năm 1951 trên đài_phát_thanh Trả_lời điện_báo của một nhà_báo quốc_tế tháng 3 năm 1948 khi thông_báo tin Bảo_Đại chịu nhận điều_kiện quân_đội người Việt_Nam sẽ nằm dưới quyền chỉ_huy của Pháp chủ_tịch Hồ_Chí_Minh trả_lời Ông Vĩnh_Thuỵ tên thật của Bảo_Đại là Cố_vấn của Chính_phủ Việt_Nam Ông ấy không_thể đàm_phán hoặc hành_động gì trước khi Chính_phủ Việt_Nam đồng_ý Vả chǎng nếu quân_đội và ngoại_giao Việt_Nam ở dưới quyền Pháp tức_là Việt_Nam chưa được độc_lập hẳn và vẫn là thuộc địa của Pháp Điều_kiện như thế thì ngoài bọn phản_quốc ra không có một người Việt_Nam nào chịu nhận Cố_vấn Vĩnh_Thuỵ cũng vậy Hơn 80 nǎm dưới quyền thống_trị của Pháp_nhân dân Việt_Nam đã nếm đủ sỉ_nhục và đau_khổ Nhân_dân Việt_Nam quyết không chịu làm nô_lệ lần nữa Khi trả_lời điện phỏng_vấn của Dân_quốc Nhật_báo Trung_Hoa_Dân_Quốc ngày 3 tháng 4 năm 1949 chủ_tịch Hồ_Chí_Minh đã trả_lời câu hỏi về hiệp_định Elysée như sau Còn Đại_tướng Võ_Nguyên_Giáp nhận_xét Với việc mở_đường cho chủ_nghĩa_thực_dân mới vào Việt_Nam De_Lattre đã mang đến cho ta một hiểm_hoạ lâu_dài Giai_đoạn 1950 1954 Chiến_dịch Biên_giới 1950 Trong năm 1950 cuộc_chiến có sự thay_đổi quan_trọng chuyển sang một giai_đoạn mới Nhờ sự viện_trợ của các nước xã_hội_chủ_nghĩa đồng_minh Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà quyết_định chuyển từ giai_đoạn phòng_ngự sang giai_đoạn tổng_phản_công Ngày 2 tháng 2 năm 1950 Hồ_Chí_Minh ký sắc_lệnh 20 SL tổng_động_viên nhân_lực tài_lực của nhân_dân để thực_hiện tổng_phản_công Họ kêu_gọi nhân_dân tiến_hành chiến_tranh_du_kích trên tất_cả những địa_bàn mà họ xâm_nhập được Từ du_kích họ lại tiếp_tục chọn_lọc để xây_dựng bộ_đội chính_quy cộng thêm thế_hệ tân_binh chiêu_mộ được từ các tỉnh đông dân Quy_mô quân_đội Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà phụ_thuộc vào cơ_số vũ_khí mà họ có khả_năng trang_bị Sau chiến_dịch Việt_Bắc_Việt_Minh dần_dần tổ_chức lại bộ_máy và lực_lượng bắt_đầu tổ_chức những trận đánh quy_mô chống lại Pháp Tháng 1 năm 1950 Việt_Minh mở một loạt các chiến_dịch quân_sự uy_hiếp trực_tiếp đồng_bằng sông Hồng_Từ tháng 2 năm 1950 đến tháng 4 năm 1950 Việt_Minh thực_hiện những chiến_dịch quy_mô lớn nhằm kiểm_soát Đông_Bắc_Bắc_Bộ Trong năm 1950 các lực_lượng_vũ_trang của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà được hoàn_chỉnh về biên_chế thống_nhất với tên gọi Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam Về phía Pháp chiến_tranh đã vào thế sa_lầy tuy họ đã dùng đến 40 45 ngân_sách quân_sự và 10 ngân_sách nhà_nước Với sự nổ ra của Chiến_tranh Triều_Tiên vào tháng 6 năm 1950 Mỹ thay_đổi thái_độ về cuộc xâm_lược của Pháp tại Đông_Dương coi Triều_Tiên và Việt_Nam là hai chiến_trường phụ_thuộc lẫn nhau trong cuộc_chiến của phương Tây chống lại chủ_nghĩa_cộng_sản Tổng_thống Mỹ Harry_S_Truman tuyên_bố sẽ viện_trợ quân_sự trực_tiếp cho các nỗ_lực của quân Pháp tại Đông_Dương_Trước năm 1950 Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà vẫn giữ đường_lối cân_bằng trong quan_hệ quốc_tế Năm 1948 Đảng Cộng_sản Đông_Dương lúc này đang hoạt_động bí_mật dưới danh_nghĩa Việt_Minh nhắc_nhở các cấp_uỷ không viết bài công_kích Hoa_Kỳ trong các tài_liệu tuyên_truyền và duy_trì đường_lối trung_lập Ngày 18 tháng 1 năm 1950 nước Cộng_hoà Dân_chủ Nhân_dân Trung_Hoa chính_thức thiết_lập quan_hệ ngoại_giao với Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Các lãnh_đạo Trung_Quốc như Mao_Trạch_Đông_Lưu Thiếu_Kỳ_Chu_Ân Lai đã thuyết_phục thành_công Stalin công_nhận sự tồn_tại của nhà_nước Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà xua_tan những hoài ngi nghi_ngờ của Stalin trước_đây về tính_chất hai mặt của Hồ_Chí_Minh khi Stalin cho rằng Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà hợp_tác với tình_báo Mỹ và giải_tán Đảng Cộng_sản Đông_Dương_Ngày 30 1 1950 Stalin và Đảng Cộng_sản Liên_Xô chính_thức thiết_lập quan_hệ ngoại_giao với Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà và đồng_ý viện_trợ vũ_khí cho chính_phủ này thông_qua Trung_Quốc để họ có thêm vũ_khí chống Pháp Cùng ngày Đảng Cộng_sản Đông_Dương ban_hành một chỉ_thị bí_mật cho_phép thể_hiện xu_hướng chống Mỹ trên các tài_liệu tuyên_truyền chính_thức Tháng 4 năm 1950 tổng_bí_thư Đảng Cộng_sản Đông_Dương_Trường_Chinh khẳng_định Việt_Nam cũng giống như Trung_Quốc đã lựa_chọn phong_trào cộng_sản_chủ_nghĩa dưới sự lãnh_đạo của Stalin đồng_thời loại_bỏ tư_tưởng trung_lập theo kiểu Tito_Ngày 20 7 năm 1950 khi trả_lời cuộc phỏng_vấn với đại_diện Đảng Cộng_sản Pháp Hồ_Chí_Minh phát_biểu công_khai lên_án chủ_nghĩa_đế_quốc của Mỹ và sự can_thiệp của Mỹ vào vấn_đề nội_bộ Việt_Nam Hồ_Chí_Minh tuyên_bố hành_động viện_trợ vũ_khí cho Pháp mà Mỹ đang thực_hiện là sự phản dân_chủ và tương_tự như một cuộc xâm_lăng Trong chuyến đi tới Moscow_Hồ_Chí_Minh hết_lời ca_ngợi Stalin và chủ_nghĩa Stalin thậm_chí ông còn sáng_tác một bài thơ_ca ngợi Stalin_Để lấy lại thế chủ_động Pháp thực_hiện tăng_cường hệ_thống phòng_ngự đường số 4 khoá biên_giới Việt_Trung cô_lập căn_cứ_địa Việt_Minh với bên ngoài thiết_lập hành_lang Đông_Tây cô_lập Việt_Bắc với đồng_bằng Bắc_bộ chuẩn_bị lực_lượng để tấn_công Việt_Bắc lần 2 để tiêu_diệt đầu_não Việt_Minh_Về phía Việt_Minh_Bộ chỉ_huy Việt_Minh nhận_định đúng ý_đồ của Pháp nên nhanh_chóng vạch kế_hoạch chủ_động tấn_công để mở_cửa biên_giới khai_thông bàn_đạp để nhận viện_trợ của Trung_Quốc Liên_Xô và khối xã_hội_chủ_nghĩa Theo chủ_trương này đầu tháng 7 năm 1950 Bộ_Tổng_tư_lệnh Việt_Minh quyết_định chọn hướng chiến_dịch là Cao_Bằng Lạng_Sơn Chiến_dịch Biên_giới bắt_đầu ngày 16 tháng 9 năm 1950 diễn ra trong ba đợt Đợt 1 ngày 16 tháng 9 Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam tiến_hành đánh_công_kiên quy_mô tương_đối lớn có hiệp_đồng giữa các binh_chủng tấn_công cứ_điểm Đông_Khê nhằm cô_lập Cao_Bằng và đến ngày 18 cứ_điểm Đông_Khê hoàn_toàn thất_thủ dù quân Pháp đã huy_động cả không_quân yểm_trợ Sự_kiện này làm mất một mắt_xích quan_trọng trong hệ_thống phòng_thủ đường số 4 của Pháp Sang đợt hai quân Pháp quyết_định rút khỏi Cao_Bằng đồng_thời thực_hiện cuộc hành_quân kép gửi tiếp_viện từ Lạng_Sơn qua Thất_Khê nhằm tái_chiếm Đông_Khê_Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam đã bố_trí thế_trận phục_kích bao_vây sau đó lần_lượt tiêu_diệt cả hai cánh quân Pháp từ Thất_Khê lên lẫn từ Cao_Bằng rút về Qua đợt ba_quân Việt_Nam tiến_hành truy_kích quân Pháp rút chạy đồng_thời liên_tục quấy_rối không cho họ chuyển quân tiếp_viện cho mặt_trận Cao_Bắc_Lạng_Dưới sự uy_hiếp của Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam và sự hoang_mang của bộ_chỉ_huy Pháp đến ngày 22 tháng 10 năm 1950 quân Pháp phải rút bỏ hoàn_toàn khỏi các cứ_điểm còn lại trên đường 4 như Thất_Khê_Na_Sầm Đồng Lập Lạng_Sơn Đến ngày 17 tháng 10 sau khi đã đạt được toàn_bộ các mục_tiêu đề ra Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam chủ_động kết_thúc chiến_dịch Thắng_lợi của Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam trong chiến_dịch này đã làm phá_sản chiến_lược_quân_sự chính_trị của Pháp phá được thế bị cô_lập của căn_cứ_địa Việt_Bắc khai_thông một đoạn biên_giới dài nối Việt_Bắc với các đồng_minh lớn thành một dải liên_tục đến tận châu_Âu mở_đầu cầu tiếp_nhận viện_trợ Vành_đai đồn_bốt bao_vây Việt_Bắc đã bị phá_huỷ hoàn_toàn Đồng_thời chiến_dịch này đã gây nên không_khí chủ bại và hoảng_sợ tại Hà_Nội Bộ_chỉ_huy Pháp được cải_tổ nhiều_sỹ quan bị cách_chức và tướng Jean de Lattre de Tassigny lên nắm quyền chỉ_huy quân viễn_chinh Pháp ở Đông_Dương_Chiến dịch này có ý_nghĩa bản_lề quan_trọng là bước_ngoặt của cuộc chiến_tranh Kể từ đây Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam bắt_đầu chuyển sang thế chủ_động tấn_công Cũng từ năm 1950 Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà bắt_đầu nhận được viện_trợ từ các nước Xã_hội_chủ_nghĩa Trong bối_cảnh Pháp được Mỹ giúp_sức muốn nhanh_chóng giành thắng_lợi kết_thúc chiến_tranh còn thế và lực của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà chưa thực_sự lớn_mạnh viện_trợ này có ý_nghĩa hết_sức quan_trọng Chiến_tranh phát_triển Không còn hy_vọng tiến_công hay bao_vây chiến_khu Việt_Bắc_Pháp tổ_chức Phòng_tuyến Tassigny để bảo_vệ vùng đồng_bằng Từ khi chuyển sang chủ_động tiến_công các chiến_dịch liên_tiếp của Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam Chiến_dịch Trung_Du Chiến_dịch đường 18 Chiến_dịch Hà_Nam Ninh đã bóc vỏ Phòng_tuyến Tassigny khỏi đồng_bằng buộc Pháp duy_trì một lực_lượng lớn bên trong để bảo_vệ vùng đồng_bằng Bắc_Bộ Từ cuối năm 1950 Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam bắt_đầu thực_hiện các trận chiến quy_mô lớn theo kiểu kinh_điển Nhưng họ đã phải chịu thiệt_hại lớn các chiến_dịch Trung_du Đường 18 và Hà_Nam Ninh bị thất_bại trước quân Pháp do tướng Jean de Lattre de Tassigny chỉ_huy Chiến_dịch Hoà_Bình mà de Lattre mở vào tháng 11 năm 1951 đã trở_thành cối_xay thịt đối_với cả hai bên Khi trận đánh kết_thúc vào tháng 2 năm 1952 Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam chịu thương_vong không nhỏ nhưng họ đã học được cách đối_phó với chiến_thuật và vũ_khí của Pháp và họ đã thâm_nhập được sâu hơn vào trong vòng_cung phòng_thủ của Pháp Đầu năm 1951 Pháp xây_dựng phòng_tuyến quân_sự tại đồng_bằng Bắc_Bộ nhằm ngăn_chặn sự xâm_nhập của Việt_Minh từ miền núi và trung_du vào đồng_bằng Bắc_Bộ Họ xây_dựng khoảng 800 lô_cốt Xung_quanh các lô_cốt là vành_đai_trắng có bán_kính 5 10 km Tại các vành_đai_trắng Pháp tăng_cường kiểm_soát dân_chúng để họ không_thể tiếp_tế cho Việt_Minh_Pháp còn mở nhiều cuộc càn_quét tại các vùng tranh_chấp để tìm diệt Việt_Minh_Trong các cuộc càn_quét này quân_đội Pháp và quân_đội Quốc_gia Việt_Nam đã đốt_phá cướp_bóc hãm_hiếp giết_hại nhiều người_dân vô_tội bị nghi_ngờ ủng_hộ Việt_Minh_Cuối năm 1952 Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam mở Chiến_dịch tiến_công Tây_Bắc giải_phóng thị_xã và hầu_hết Sơn_La cùng các khu_vực Nghĩa_Lộ Yên_Bái 2 huyện Lai_Châu 4 huyện Cuộc tấn_công vào Phú_Thọ để cứu_vãn tình_thế của Salan thất_bại Salan liền cho củng_cố Nà_Sản xây_dựng vị_trí này như một con nhím xù lông để chặn bước_tiến của Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam Ở miền Trung_Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam đã đạt được những thành_công quan_trọng Vùng kiểm_soát của Pháp ở Tây_Nguyên đã bị thu_hẹp lại chỉ còn vài vùng ven biển hẹp ở quanh Huế Đà_Nẵng và Nha_Trang Những khu_vực duy_nhất mà Pháp còn có_thể thành_công là Nam_Kỳ và Campuchia Mùa xuân năm 1953 Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam tổ_chức một lực_lượng lớn tiến_công quân Pháp ở Lào với sự hỗ_trợ của Quân_đội Chính_phủ Souphanouvong_Do hậu_cần quá xa nên Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam không tiến_công quân Pháp ở Cánh đồng Chum_Đây được coi là thành_công lớn của Pháp Ở các vùng khác Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam tấn_công phối_hợp đồng_bộ từ Nam_Bộ Khu 5 Tây_Nguyên_Trung_Lào_Hạ_Lào Bắc_Bộ buộc Pháp phân_tán xé_lẻ khối quân_cơ_động Việt_Minh tiến đánh Tây_Bắc_Pháp không còn lực_lượng cơ_động để ứng_cứu hình_thành Chiến_cục đông_xuân 1953 1954 Kế_hoạch Navarre_Tháng 7 năm 1953 chỉ_huy mới của Pháp tướng Henri_Navarre đến Đông_Dương_Được sự hứa_hẹn về việc Mỹ tăng_viện_trợ quân_sự Navarre chuẩn_bị cho một cuộc tổng_phản_công mà báo_chí Pháp và Mỹ gọi là Kế_hoạch Navarre_Ngày 18 tháng 7 năm 1953 Navarre mở cuộc hành_quân Hirondelle_Con én vào Lạng_Sơn và cuộc hành_binh Camargue vào Quảng_Trị nhằm phá_huỷ được một_số dụng_cụ và máy_móc của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Ở Lạng_Sơn quân Pháp lùng_sục các kho_tàng rồi vội_vã rút chạy Sau đó truyền_thông Pháp loan tin quân_đội đã diệt được hai tiểu_đoàn một_số căn_cứ trong khu tam_giác là mối đe_doạ trên quốc_lộ số 1 Liên_tiếp với hai cuộc hành_quân này ngày 9 tháng 8 năm 1953 Pháp rút quân ra khỏi Nà_Sản bằng không vận Trước_đây năm 1952 Pháp đặt cứ_điểm Na_Sản để ngăn Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam tiến_công quân Pháp ở Lào Ngày 15 tháng 10 năm 1953 Navarre mở Cuộc hành_quân Moutte vào Ninh_Bình và Thanh_Hoá hòng giành lại thế chủ_động trên chiến_trường chính Mục_đích chính lại là phá các căn_cứ hậu_cần tiền_duyên của Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam trong cuộc tiến_công 1953 1954 được cho là sẽ diễn ra ở đồng_bằng Nhưng thực_sự trong kế_hoạch Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam được đề ra hồi tháng 9 đồng_bằng Bắc_Bộ chỉ là chiến_trường phối_hợp Cuộc hành_quân Moutte diễn ra là sự suy_đoán sai của Navarre cùng sự xuất_sắc của bộ_đội mật_mã Việt_Nam Ngày 12 tháng 4 năm 1953 Quân_đội nhân_dân Việt_Nam tiến_quân sang Lào Chính_phủ Vương_quốc Lào lên_án Việt_Minh xâm_lược Tháng 11 năm 1953 Navarre mở cuộc hành_quân Castor đánh chiếm Điện_Biên_Phủ Khu_vực mà ông cho rằng có vị_trí chiến_lược chặn giữa tuyến đường chính của Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam sang Lào Navarre xem căn_cứ này vừa là một vị_trí khoá chặn vừa là một cái bẫy để nhử đối_phương vào một trận đánh lớn theo kiểu kinh_điển và có tính_chất quyết_định mà tại đó Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam sẽ bị tiêu_diệt bởi pháo_binh và hoả_lực không_quân vượt_trội của Pháp Navarre đã chọn Điện_Biên_Phủ vùng_đất nằm trong một thung_lũng lớn cách Hà_Nội 200 dặm đường không với sự chi_viện của khoảng 400 máy_bay Quân_Pháp sau những trận đánh nống thất_bại đã nhường các điểm_cao xung_quanh cho Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam Navarre cho rằng khi đó Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam không đủ khả_năng đưa pháo lên Điện_Biên_Phủ nên sẽ không có nguy_hiểm gì từ các điểm_cao Điện_Biên_Phủ được Navarre xem như là một cái nhọt tụ độc hút hết phần_lớn chủ_lực của Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam và đảm_bảo an_toàn cho đồng_bằng Bắc_Bộ Khi đó Đại_tướng Võ_Nguyên_Giáp đang nghĩ tới một cuộc tấn_công hy_vọng sẽ mở được một con đường xuyên Lào thọc qua Campuchia Sau đó đưa lực_lượng Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam tại miền Bắc vào chi_viện bổ_sung cho lực_lượng sẵn có ở Nam_Bộ Trong cuộc họp tháng 11 năm 1953 của Bộ Quốc_phòng Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà các chỉ_huy quân_sự quyết_định mở Chiến_cục đông_xuân 1953 1954 để xé_lẻ khối quân chủ_lực của Pháp đang co_cụm đồng_bằng Bắc_Bộ Các vị_trí tiến_công được xác_định ở Lai_Châu Trung_Hạ_Lào và Tây_Nguyên Ý_tưởng tuyến đường chiến_lược xuyên Lào sẽ được thực_hiện một phần trong tương_lai thông_qua con đường_mòn Hồ_Chí_Minh Trận_Điện_Biên_Phủ Chiến_dịch Lai_Châu và Chiến_dịch Trung_Lào tháng 12 năm 1953 đến tháng 1 năm 1954 đã giúp Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam nắm giữ mảng lớn còn lại của vùng Tây_Bắc_Điện_Biên Phủ chỉ là một thung_lũng nhỏ và phần_lớn vùng Trung và Nam_Lào_Để đối_phó Navarre tăng_cường cho Điện_Biên_Phủ khiến nó trở_thành một pháo_đài bất_khả_xâm_phạm trong con mắt phương Tây_Nhưng_Navarre không hề biết rằng bản_thân đã rơi vào một cái bẫy của Võ_Nguyên_Giáp khi đặt bẫy đối_thủ của mình Việc xây_dựng một tập_đoàn_cứ_điểm ở vùng núi Tây_Bắc hiểm_trở đã hút đi của Pháp những đơn_vị thiện_chiến nhất Điều đó tạo nên khoảng trống không_thể bù vào ở đồng_bằng Bắc_Bộ Đại_tướng Võ_Nguyên_Giáp quyết_định vào bẫy và đưa vào Điện_Biên_Phủ 4 sư_đoàn với một số_lượng lớn pháo xấp_xỉ quân Pháp ở Điện_Biên_Phủ dù dự_trữ đạn pháo khá hạn_chế chủ_yếu là thu được của Pháp phần Trung_Quốc viện_trợ rất hạn_chế do nước này đang tham_chiến tại Triều_Tiên Những cuộc tiến_công trên toàn Đông_Dương không cho Pháp tập_hợp một đội quân_cơ_động để ứng_cứu Điện_Biên_Phủ Những đơn_vị phòng_không đầu_tiên của Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam được huấn_luyện ở Liên_Xô đã về nước tham_chiến Một lực_lượng khổng_lồ dân_công làm công_tác vận_tải Các đơn_vị mạnh nhất của Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam tiến_hành bao_vây quân Pháp ở Điện_Biên_Phủ Cuộc vây_hãm Điện_Biên_Phủ diễn ra từ ngày 13 tháng 3 đến ngày 7 tháng 5 thì quân Pháp đầu_hàng Trong thời_gian chiến_dịch Pháp không có khả_năng xoay_chuyển tình_thế nên đã đề_nghị Mỹ cứu_viện Tại Washington đã có cuộc tranh_luận về việc Mỹ có nên trực_tiếp can_thiệp bằng quân_sự để cứu_viện cho Pháp có tướng_lĩnh còn đề_nghị thả bom_nguyên_tử xuống Điện_Biên_Phủ Nhưng tổng_thống Eisenhower đã quyết_định loại_bỏ khả_năng đó do chính_quyền_Anh sẽ không ủng_hộ Không_quân Mỹ sẽ thả vũ_khí tiếp_viện cho quân Pháp nhưng quân Mỹ sẽ không đổ_bộ vào Việt_Nam Cục_diện chiến_trường Đông_Dương tại thời_điểm trong và sau Chiến_dịch Điện_Biên_Phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà kiểm_soát khoảng 2 3 lãnh_thổ Việt_Nam nhưng chủ_yếu là các vùng nông_thôn và rừng_núi một_số thị_xã nhỏ chưa kiểm_soát được các thành_phố lớn Pháp kiểm_soát một_số tỉnh đồng_bằng và các thành_phố lớn đông dân_cư một_số tỉnh đồng_bằng nằm trong vùng tranh_chấp Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà kiểm_soát gần như toàn_bộ miền Bắc Việt_Nam trừ một_số thành_phố thị_xã như Hà_Nội Hải_Phòng Vĩnh_Yên Móng_Cái hầu_hết Bắc_Trung_Bộ trừ duyên_hải nhỏ Quảng_Bình đến Quảng_Nam hầu_hết Trung_Trung_Bộ gồm cả Quảng_Ngãi Quy_Nhơn vùng Bắc_Tây_Nguyên một phần nhỏ Nam_Tây_Nguyên một phần cực Nam_Trung_Bộ và Nam_Bộ Một phần_lớn lãnh_thổ Lào vùng núi phía đông một phần lãnh_thổ Campuchia đông bắc nhỏ hơn là vùng rừng_núi tây và tây_nam một phần_đông nam cũng thuộc kiểm_soát của bộ_đội Lào đồng_minh của Việt_Minh_Tại_Đông Nam_Bộ quân_đội Pháp và quân_đội Quốc_gia Việt_Nam chiếm ưu_thế quân_đội riêng của các giáo_phái tự_trị cũng khá mạnh nên Việt_Minh chỉ kiểm_soát được các vùng nông_thôn Việt_Minh hạn_chế đánh lớn vì họ nhận_thức được bản_thân bộ_đội không đủ hoả_lực đọ với Pháp Quốc_gia Việt_Nam họ rút kinh_nghiệm từ những trận chiến đẫm máu vào cuối thập_niên 40 đầu 50 Thay vào đó Việt_Minh tích_cực xây_dựng thế_trận đồng_bộ y_hệt với các miền Bắc_bộ Trung_Bộ sao cho phù_hợp với địa_hình Nam_Bộ Xây_dựng quân du_kích và lực_lượng nằm_vùng để dễ_bề tranh_chấp Việt_Minh không đánh với tổ_chức cấp sư_đoàn mà chỉ cơ_động ở các quy_mô tiểu_đoàn Cuối chiến_tranh riêng tại Nam_Bộ quân_số tương_đương 2 3 đại_đoàn Việt_Minh được tập_kết ra Bắc một_số tiểu_đoàn nổi_tiếng 303 307 Sau 56 ngày_đêm cứ_điểm Điện_Biên_Phủ thất_thủ toàn_bộ 16 200 quân Pháp bị tiêu_diệt hoặc bị bắt làm tù_binh Điện_Biên_Phủ là chiến_thắng quân_sự lớn nhất của Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam trong toàn_bộ Kháng_chiến chống Pháp Trên phương_diện quốc_tế trận này có một ý_nghĩa rất lớn lần đầu_tiên quân_đội của một quốc_gia thuộc địa châu_Á đánh thắng bằng quân_sự một quân_đội của một cường_quốc châu_Âu_Trận thua lớn ở Điện_Biên_Phủ đã gây chấn_động dư_luận Pháp đánh_bại ý_chí duy_trì chế_độ thực_dân tại Đông_Dương của Pháp và buộc nước này phải rút khỏi Đông_Dương_Ngày 8 tháng 5 hội_nghị Geneva bắt_đầu họp bàn về vấn_đề khôi_phục hoà_bình ở Đông_Dương_Sự tham_gia của các nước khác Từ năm 1950 Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà bắt_đầu nhận được viện_trợ quân_sự từ Liên_Xô_Trung_Quốc và các nước Xã_hội_chủ_nghĩa khác còn Pháp bắt nhận đầu được viện_trợ quân_sự từ Mỹ Kháng_chiến chống Pháp của nhân_dân ba nước Đông_Dương vì_thế chuyển sang giai_đoạn mới Về phía Việt_Minh Sau nhiều lần tìm sự ủng_hộ về mặt ngoại_giao từ phương Tây và Mỹ không thành kèm theo đó là quan_hệ các nước trong khu_vực không có sự tiến_triển Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà bắt_đầu tìm_kiếm sự ủng_hộ từ hệ_thống xã_hội_chủ_nghĩa Năm 1949 Quân_đội Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà vượt qua biên_giới Việt_Trung tiến_công quân Trung_Hoa_Dân quốc tỉnh Quảng_Tây bàn_giao lại cho Quân Giải_phóng Nhân_dân Trung_Quốc Ngày 14 tháng 1 năm 1950 Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh tuyên_bố sẵn_sàng thiết_lập quan_hệ ngoại_giao với các nước trên thế_giới và khẳng_định Chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà là chính_phủ hợp_pháp duy_nhất của toàn_thể nhân_dân Việt_Nam Năm 1949 ở Trung_Quốc Đảng Cộng_sản đã giành được quyền_lực trên toàn đại_lục Ngay sau tuyên_bố trên ngày 18 tháng 1 năm 1950 Trung_Quốc trở_thành nước đầu_tiên trên thế_giới công_nhận và thiết_lập quan_hệ ngoại_giao với Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Sau Cộng_hoà Nhân_dân Trung_Hoa_Liên_Xô CHDCND_Triều_Tiên Nam_Tư và các nước Đông_Âu cũng lần_lượt thiết_lập quan_hệ ngoại_giao Sau khi công_nhận Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Trung_Quốc bắt_đầu viện_trợ quân_sự cho nước này Trong Kháng_chiến chống Pháp ngoài ô_tô vận_tải pháo_cao_xạ 37 mm đại_liên 12 7mm DShK hoả_tiễn sáu nòng H6 Katyusha tiểu_liên K 50 súng_ngắn K 54 súng_trường K 44 súng_cối 82mm súng_cối 120mm là của Liên_Xô và các nước Xã_hội_chủ_nghĩa Đông_Âu viện_trợ còn các vũ_khí bộ_binh khác như lựu_pháo 105 ly sơn_pháo 75 ly DKZ 57 DKZ 75 và lương_thực là do Trung_Quốc giúp_đỡ Số viện_trợ nói trên chiếm khoảng 20 tổng_số vật_chất quân_đội Nhân_dân Việt_Nam sử_dụng trên chiến_trường Bắc_Bộ trong thời_gian này Theo Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà tính chung từ tháng 6 1950 đến tháng 6 1954 Việt_Nam nhận được từ Liên_Xô_Trung_Quốc tổng_cộng 21 517 tấn hàng các loại trị_giá 34 triệu rúp Nga 34 triệu USD theo thời_giá bấy_giờ Còn theo thống_kê của Trung_Quốc thì chưa tính phần của Liên_Xô riêng lượng lương_thực và thực_phẩm phụ Trung_Quốc đã viện_trợ Việt_Nam hơn 140 000 tấn và hơn 26 000 tấn dầu ngoài_ra còn 155 000 khẩu súng các loại 57 85 triệu viên đạn 3 692 khẩu pháo và súng_cối hơn 1 08 triệu quả đạn pháo và đạn cối hơn 840 000 quả lựu_đạn 1 231 ô_tô hơn 1 4 triệu bộ quân_phục nữa Như_vậy là có sự khác_biệt khá lớn giữa số_liệu thống_kê của Trung_Quốc và của Việt_Nam Trung_Quốc Trong thời_kỳ này Trung_Quốc thực_hiện chính_sách ngoại_giao nhất biên đảo ngã về phe Xã_hội_chủ_nghĩa do Liên_Xô đứng đầu trực_tiếp đối_đầu với Mỹ coi Mỹ là kẻ_thù nguy_hiểm nhất Vì_vậy Trung_Quốc đã tích_cực ủng_hộ và đưa quân_tình_nguyện tham_chiến ở Triều_Tiên chống quân Liên_Hợp_Quốc và giúp_đỡ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà chống Pháp Tuy_nhiên khác với Triều_Tiên khi Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh hỏi Mao_Trạch_Đông về khả_năng Trung_Quốc đưa quân sang Việt_Nam trực_tiếp tham_chiến Mao từ_chối yêu_cầu của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà về quân_đội Trung_Quốc nhưng ông đồng_ý gửi cố_vấn quân_sự sang Việt_Nam Trung_Quốc là nước viện_trợ cho Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà tích_cực nhất nhiều nhất lúc đó Cuối tháng 1 Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh bí_mật sang Bắc_Kinh để bàn về vấn_đề viện_trợ sau đó đi Moskva gặp_gỡ Stalin và Mao_Trạch_Đông_Chu Ân_Lai đang ở thăm Liên_Xô_Stalin đề_nghị Mao_Trạch_Đông giúp_đỡ phong_trào cộng_sản ở Á_châu như Việt_Nam Mao đồng_ý với Stalin rằng Trung_Quốc sẽ giúp Hồ_Chí_Minh Stalin và Mao_Trạch_Đông đã khẳng_định Việt_Nam cần trang_bị 10 đại_đoàn để đánh thắng Pháp trước_mắt hãy trang_bị cho 6 đại_đoàn có_mặt ở miền Bắc Việt_Nam có_thể đưa ngay một_số đơn_vị sang nhận vũ_khí trên đất Trung_Quốc Tỉnh Quảng_Tây sẽ là hậu_phương trực_tiếp của Việt_Nam Từ đó viện_trợ của Trung_Quốc đã một góp_phần không nhỏ trong việc_làm thay_đổi cục_diện chiến_tranh ở Đông_Dương_Archimedes_Patti một nhân_viên tình_báo quân_sự Mỹ từng hợp_tác với Việt_Minh chống phát_xít Nhật trong hồi_ký viết Đến năm 1950 Mao_Trạch_Đông đã ở trong thế có_thể giúp_đỡ Hồ_Chí_Minh qua đường biên_giới phía Bắc Việt_Nam_Hồ_Chí_Minh không còn bị cô_lập như trước ông đã có rất nhiều đồng_minh trước_hết là Trung_Quốc và sau đó là Liên_Xô một sân bóng mới đã bắt_đầu Ngay tháng 4 năm 1950 hai Trung_đoàn của Đại_đoàn 308 sang Mông_Tự_Vân_Nam tiếp đó một Trung_đoàn của Đại_đoàn 312 sang Hoa_Đồng_Quảng_Tây nhận vũ_khí Để giải_quyết đảm_bảo hậu_cần của bộ_đội Việt_Nam ngày 6 8 1950 Tổng_cục Hậu_cần Quân giải_phóng nhân_dân Trung_Quốc đã thành_lập văn_phòng ở Nam_Ninh_Ngoài ra còn có hai Tiểu_đoàn công_binh và trường sĩ_quan lục_quân sang học_tập huấn_luyện tại Trung_Quốc Những đơn_vị sang Trung_Quốc ngoài việc trang_bị lại vũ_khí còn được huấn_luyện thêm về chiến_thuật đặc_biệt là kỹ_thuật đánh bộc_phá được bắn đạn thật nên tiến_bộ rất nhanh Theo thống_kê sơ_bộ của Trung_Quốc từ tháng 4 đến tháng 9 Trung_Quốc đã viện_trợ 14 000 súng_trường và súng_lục 1 700 súng_máy và tiểu_liên 150 súng_cối 60 khẩu pháo 300 bazooka cùng đạn_dược thuốc quần_áo và 2 800 tấn lương_thực Riêng chiến_dịch Điện_Biên_Phủ Trung_Quốc đã viện_trợ cho Việt_Nam tổng_cộng hơn 200 ô_tô hơn 10 000 thùng dầu hơn 3 000 khẩu súng các loại 2 400 000 viên đạn hơn 100 khẩu pháo các loại hơn 60 000 viên đạn pháo các loại và đạn hoả_tiễn 1 700 tấn lương_thực ngoài_ra còn một lượng lớn thuốc_men khí_tài thuốc_nổ Nhờ có sự giúp_đỡ của Trung_Quốc trang_bị vũ_khí của quân_đội được cải_thiện đáng_kể Những năm qua mỗi chiến_sĩ chỉ mơ_ước có một khẩu súng trong tay Bây_giờ không_chỉ có súng mà đạn được cũng khá dồi_dào Sức_mạnh hoả_lực của trung_đoàn bộ_binh ta đã hoàn_toàn thay_đổi so với trước Tính đến tháng 6 1950 số cán_bộ sang Trung_Quốc học_tập là 3 100 người trong đó 650 cán_bộ học bổ_túc trung và sơ_cấp 1 200 học đào_tạo chỉ_huy bộ_binh sơ_cấp còn lại học về binh_chủng như pháo_binh công_binh Trong hai năm 1951 1952 viện_trợ của các nước Xã_hội_chủ_nghĩa trong đó có Trung_Quốc được duy_trì thường_xuyên và tương_đối đều_đặn Từ tháng 7 1952 đến tháng 1 1953 Trung_đoàn 45 Trung_đoàn pháo_binh hạng nặng đầu_tiên của Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam được huấn_luyện ở Mông_Tự_Vân_Nam Trung_Quốc Trung_đoàn pháo_cao_xạ 367 thành_lập ngày 1 4 1953 sau 6 tháng huấn_luyện ở Tân_Dương_Quảng_Tây_Trung Quốc cuối năm 1953 được điều tham_gia chiến_dịch Điện_Biên_Phủ Liên_Xô giúp trang_bị vũ_khí Trung_Quốc đảm_nhiệm về đào_tạo cán_bộ nhân_viên kỹ_thuật huấn_luyện cho hai trung_đoàn này Trong chiến_dịch Điện_Biên_Phủ Trung_Quốc đã chi_viện cho 3 600 viên đạn pháo 105 ly đó là số đạn đi theo 24 khẩu pháo viện_trợ đưa về Việt_Nam từ cuối năm 1953 chiếm 18 tổng_số đạn pháo sử_dụng trong chiến_dịch sau đó còn chuyển thêm cho 7 400 viên đạn 105mm nhưng số đạn này không kịp đưa vào phục_vụ chiến_dịch Trong những ngày cuối chiến_dịch Điện_Biên_Phủ Trung_Quốc còn giúp thêm một tiểu_đoàn DKZ 75mm và 12 pháo hoả_tiễn H6 kịp_thời tham_gia đợt tổng_công_kích cuối_cùng diễn ra_chiều ngày 6 tháng 5 năm 1954 phát_huy tác_dụng rất lớn Trong những năm 1949 1950 Đảng và Chính_phủ Trung_Quốc đã viện_trợ 2 634 tấn gạo Tuy_nhiên từ năm 1951 trở đi Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà đã cố_gắng huy_động lương_thực trong nước để giảm dần lượng gạo viện_trợ Vì_vậy trong chiến_dịch Điện_Biên_Phủ lương_thực chủ_yếu được huy_động từ trong nước_gạo Trung_Quốc chỉ có 1 700 tấn gạo chiếm 6 52 tổng nhu_cầu Ngoài trang_bị vũ_khí giúp_đỡ huấn_luyện viện_trợ lương_thực Trung_Quốc còn cử Đoàn công_tác Hoa_Nam gồm 79 người do Vi_Quốc_Thanh làm trưởng_đoàn Ngày 9 8 1950 đoàn khởi_hành từ Nam_Ninh ngày 12 8 đến Quảng_Uyên Cao_Bằng Đây là lần đầu_tiên Đảng Cộng_sản Trung_Quốc cử một đoàn cố_vấn quân_sự ra nước_ngoài với chỉ_thị là phải phát_huy tinh_thần chủ_nghĩa_quốc_tế phải đoàn_kết với các đồng_chí Việt_Nam phải giúp Việt_Nam theo con đường tự_lực_cánh_sinh phát_huy tính thần gian_khổ phấn_đấu Đảng Cộng_sản Trung_Quốc giao cho đoàn 2 nhiệm_vụ Một là giúp_đỡ Việt_Nam đánh thắng trận đuổi thực_dân Pháp xâm_lược hai là giúp_đỡ Việt_Nam xây_dựng quân_đội chính_quy Ngoài đoàn cố_vấn quân_sự Trung_Quốc còn cử Trần_Canh nguyên Phó Tư_lệnh cánh quân Tây_Nam Tư_lệnh quân_khu Vân_Nam cùng một_số cán_bộ quân_sự trực_tiếp làm cố_vấn trong chiến_dịch Biên_giới Thu_Đông năm 1950 Bà Hứa_Kỳ_Sảnh phu_nhân của tướng Vi_Quốc_Thanh trong buổi gặp_gỡ Bộ_trưởng Quốc_phòng Việt_Nam Phùng_Quang_Thanh đã cho biết Tôi còn nhớ rất rõ theo yêu_cầu của Chủ_tịch Mao_Trạch_Đông và Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh ngay từ đầu thập_niên 50 của thế_kỷ trước khi nước Trung_Hoa mới vừa thành_lập đồng_chí Vi_Quốc_Thanh đồng_chí Trần_Canh và đồng_chí La_Quý_Ba và rất nhiều đồng_chí trong đoàn cố_vấn Trung_Quốc sang giúp Việt_Nam chống Pháp trước khi đi Chủ_tịch Mao_Trạch_Đông căn_dặn Các đồng_chí phải phải coi sự_nghiệp giải_phóng của nhân_dân Việt_Nam là sự_nghiệp của chính mình Ngày 2 tháng 9 năm 1953 Hồ_Chủ_tịch dẫn_đầu đoàn lãnh_đạo cấp cao của Đảng và Nhà_nước đến nơi ở của đoàn cố_vấn Trung_Quốc để trao Huân_chương Hồ_Chí_Minh cho các thành_viên của đoàn cố_vấn như Vi_Quốc_Thanh_La_Quý_Ba biểu_dương tinh_thần quốc_tế vô_sản trong đoàn cố_vấn cảm_ơn sự giúp_đỡ mà Đảng Cộng_sản Chính_phủ Trung_Quốc đã dành cho Việt_Nam Liên_Xô_Trong giai_đoạn đầu Liên_Xô đã hình_thành quan_hệ chính_trị toàn_diện với Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà ủng_hộ chủ_trương và đường_lối khôi_phục và xây_dựng miền Bắc Việt_Nam_Tuy nhiên quan_hệ này lại không đậm_đà bằng quan_hệ với các nước khác Ngày 3 tháng 2 năm 1950 Liên_Xô mới đặt quan_hệ ngoại_giao với Indonesia sau Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà 3 ngày song tháng 1 năm 1953 Liên_Xô đã cử đại_sứ đi Jakarta trong khi đó mãi đến gần 2 năm sau tức_là ngày 4 tháng 11 năm 1954 Liên_Xô mới cử Lavraschev đại_sứ đầu_tiên của Liên_Xô đến Hà_Nội Trả_lời phóng_viên báo France_Tireur tháng 6 năm 1949 Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh có đoạn đối_thoại khẳng_định rằng dù nhận viện_trợ song Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà sẽ kiên_quyết duy_trì sự độc_lập của mình Về phía Pháp Hoa_Kỳ Chính_sách chống cộng của Mỹ Theo chính_phủ Mỹ một_mặt Mỹ ủng_hộ khái_niệm quyền dân_tộc tự_quyết mặt_khác nước này cũng có quan_hệ chặt_chẽ với các đồng_minh châu_Âu của mình những nước đã có những tuyên_bố đế_quốc đối_với những thuộc địa cũ của họ Chiến_tranh_Lạnh chỉ làm phức_tạp thêm vị_trí của Mỹ việc Mỹ ủng_hộ quá_trình phi_thực_dân_hoá gặp xung_đột với mối quan_tâm của Mỹ đối_với sự lan rộng của chủ_nghĩa_cộng_sản và những tham_vọng chiến_lược của Liên_Xô tại châu_Âu Một số đồng_minh NATO khẳng_định rằng thuộc địa cung_cấp cho họ sức_mạnh kinh_tế và quân_sự mà nếu không có nó thì liên_minh phương Tây sẽ tan_rã Gần như tất_cả các đồng_minh châu_Âu của Mỹ đều tin rằng thuộc địa sẽ cung_cấp sự kết_hợp giữa nguyên_liệu và thị_trường được bảo_vệ đối_với hàng_hoá thành_phẩm từ đó sẽ gắn_kết các thuộc địa với châu_Âu_Hoa_Kỳ cần có quan_hệ đồng_minh với Pháp để thiết_lập sự cân_bằng với sức_mạnh của Xô_Viết ở châu_Âu sau chiến_tranh thế_giới thứ hai Từ tháng 9 năm 1945 Washington đã có một_số hành_động ở Đông_Nam_Á_Hồ_Chí_Minh nhận thấy Hoa_Kỳ đang muốn đóng vai_trò lớn hơn ở khu_vực Thái_Bình_Dương ông đã làm tất_cả để thiếp lập mối quan_hệ với Hoa_Kỳ thông_qua việc giải_cứu các phi_công gặp nạn trong chiến_tranh với Nhật_Bản Đổi lại cơ_quan tình_báo Hoa_Kỳ OSS U S Office of Strategic_Services tiền_thân của CIA giúp_đỡ y_tế cố_vấn và huấn_luyện quân_đội quy_mô nhỏ cho Việt_Minh_Tại_Mỹ các thế_lực chống cộng cực_đoan nắm quyền McCarthy và Hoover thực_hiện các chiến_dịch chống cộng theo_dõi phân_biệt đối_xử sa_thải khởi_tố và bắt giam nhiều người bị xem là cộng_sản hoặc ủng_hộ chủ_nghĩa_cộng_sản Một bộ_phận trong số những nạn_nhân bị mất việc bị bắt giam hoặc bị điều_tra quả_thật có quan_hệ trong hiện_tại hoặc trong quá_khứ với Đảng Cộng_sản Hoa_Kỳ Nhưng đại_bộ_phận còn lại có rất ít khả_năng gây nguy_hại cho nhà_nước và sự liên_quan của họ với người cộng_sản là rất mờ_nhạt Những điều này khiến công_chúng nghĩ rằng những người cộng_sản là mối đe_doạ đối_với an_ninh quốc_gia Sự cạnh_tranh chiến_tranh_lạnh với Liên_Xô là mối quan_tâm lớn nhất về chính_sách đối_ngoại của Mỹ trong những năm 1940 và 1950 chính_phủ Truman và Eisenhower ngày_càng trở_nên lo_ngại rằng khi các cường_quốc châu_Âu bị mất các thuộc địa của họ các đảng cộng_sản được Liên_Xô ủng_hộ sẽ đạt được quyền_lực trong quốc_gia mới Điều này có_thể làm thay_đổi cán_cân quyền_lực quốc_tế theo hướng có lợi cho Liên_Xô và loại_bỏ quyền truy_cập vào nguồn_lực kinh_tế từ đồng_minh của Mỹ Các sự_kiện như cuộc đấu_tranh giành độc_lập của Indonesia 1945 1950 cuộc chiến_tranh của Việt_Nam chống Pháp 1945 1954 và chủ_nghĩa_xã_hội dân_tộc công_khai của Ai_Cập 1952 và Iran 1951 đã khiến Hoa_Kỳ lo_lắng rằng các nước mới giành độc_lập sẽ ủng_hộ Liên_Xô ngay cả khi chính_phủ mới không trực_tiếp liên_hệ với Liên_Xô_Do vậy Hoa_Kỳ đã sử_dụng các gói cứu_trợ hỗ_trợ kỹ_thuật và can_thiệp đôi_khi bằng quân_sự để hỗ_trợ các chính_phủ thân phương Tây tại các quốc_gia mới giành độc_lập Từ năm 1949 sau khi Nội_chiến Trung_Quốc kết_thúc tiếp đó là chiến_tranh Triều_Tiên bùng_nổ khuynh_hướng thân Liên_Xô tại nhiều nước Ả_Rập giới chính_khách Mỹ_cảm thấy lo_sợ về làn_sóng đi theo chủ_nghĩa_Cộng_sản tại các nước thế_giới_thứ ba Trong điện_tín số 831 ngày 3 tháng 2 năm 1947 gửi cho Đại_sứ_quán Mỹ tại Paris bộ_trưởng Ngoại_giao Mỹ George_Marshall nhận_định chúng_ta không thấy có lợi_ích gì trong việc nền cai_trị đế_quốc thực_dân lại được thay_thế bởi nền triết_lý và các tổ_chức chính_trị bắt_nguồn từ Kremlin và do Kremlin kiểm_soát Chính_phủ Mỹ đưa ra Thuyết_domino theo đó Mỹ tin rằng nếu một quốc_gia đi theo Chủ_nghĩa_cộng_sản các quốc_gia thân phương Tây lân_cận sẽ bị đe_doạ Bởi_vậy Mỹ bắt_đầu viện_trợ cho Pháp trong cuộc_chiến chống lại Việt_Minh chỉ nước Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà một tổ_chức chính_quyền họ cho là có liên_hệ với Liên_Xô và Trung_Quốc Tháng 5 1949 Ngoại_trưởng Mỹ Dean_Acheson dù chẳng có chứng_cớ nào về các mối liên_lạc giữa Hồ_Chí_Minh với Kremlin đã chỉ_thị cho đại_diện Mỹ tại Hà_Nội cảnh_báo những người quốc_gia Việt_Nam có ý_định liên_minh với Việt_Minh bằng những lời_lẽ sau đây Qua hiểu_biết về quá_trình đào_tạo của ông Hồ không_thể có nhận_định nào khác hơn ông Hồ là một tên Cộng_sản quốc_tế thực_thụ vì rõ_ràng ông Hồ đã không_thể chối_cãi được các mối liên_hệ với Moscow và chủ_nghĩa_cộng_sản quốc_tế và là một người châu_Á được đề_cao trong báo_chí quốc_tế cộng_sản và được họ ủng_hộ Hơn_nữa Mỹ đã không hề bị xúc_động bởi tính_chất dân_tộc chủ_nghĩa của lá cờ đỏ với ngôi_sao vàng Mỹ tuyên_bố ủng_hộ nguyện_vọng độc_lập dân_tộc tại Đông_Nam_Á trong đó có Việt_Nam nhưng với điều_kiện lãnh_đạo của những nhà_nước mới không phải là người cộng_sản họ đặc_biệt ủng_hộ việc thành_lập các nhà_nước phi cộng_sản ổn_định trong khu_vực tiếp_giáp Trung_Quốc Theo thuyết Domino_Mỹ hỗ_trợ các đồng_minh tại Đông_Nam_Á để chống lại các phong_trào mà họ cho là lực_lượng cộng_sản muốn thống_trị châu_Á dưới chiêu_bài dân_tộc Mỹ thúc_giục Pháp nhượng_bộ chủ_nghĩa dân_tộc tại Việt_Nam nhưng mặt_khác họ không_thể cắt viện_trợ cho Pháp vì sẽ mất đi_đồng minh trước những mối đe_doạ lo lớn hơn tại châu_Âu_Tóm lại chính_sách của Mỹ gồm 2 mặt không tương_thích một_mặt hỗ_trợ người Pháp chiến_thắng trong cuộc_chiến chống Việt_Minh tốt nhất là dưới sự chỉ_đạo của Mỹ mặt_khác Mỹ dự_kiến người Pháp sau khi chiến_thắng sẽ một_cách cao_cả rút khỏi Đông_Dương_Theo_Félix Green mục_tiêu của Mỹ không phải chỉ có Việt_Nam và Đông_Dương mà là toàn_bộ vùng Đông_Nam_Á_Vì đây là một trong những khu_vực giàu_có nhất thế_giới đã mở ra cho kẻ nào thắng trận ở Đông_Dương_Đó là lý_do giải_thích vì sao Mỹ ngày_càng quan_tâm đến vấn_đề Việt_Nam Đối_với Mỹ đó là một khu_vực phải nắm lấy bằng bất_kỳ giá nào Một_số khác cho rằng mục_tiêu cơ_bản và lâu_dài của Mỹ là muốn bảo_vệ sự tồn_tại của các chính_phủ thân Mỹ tại Đông_Nam_Á không_chỉ nhằm làm_tiền đồn chống Chủ_nghĩa_Cộng_sản mà qua đó còn duy_trì ảnh_hưởng lâu_dài của Quyền_lực tư_bản Mỹ lên thị_trường vùng Đông_Nam_Á xem thêm Chủ_nghĩa_thực_dân mới Mỹ hỗ_trợ Pháp Năm 1947 Anh trao_trả độc_lập cho Ấn_Độ thuộc địa lớn nhất của Anh mở_đầu cho xu_hướng phi_thực_dân_hoá sau thế_chiến thứ hai Hơn_nữa chiến_lược đánh nhanh thắng nhanh của Pháp đã thất_bại Pháp đã mệt_mỏi vì chiến_tranh đã hao_tổn quá lớn theo Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà người Pháp mong_muốn Lấy chiến_tranh nuôi chiến_tranh dùng người Việt đánh người Việt hy_vọng giảm bớt hao_tổn người và tiền_bạc Trong 3 năm đầu của cuộc chiến_tranh Mỹ đã giữ một thái_độ trung_lập nhưng ủng_hộ Pháp rất rõ_ràng Mỹ chẳng muốn tự đặt bản_thân vào một vị_thế khó xử là công_khai ủng_hộ chủ_nghĩa_thực_dân nhưng cũng không muốn làm mất_lòng Pháp một đồng_minh quan_trọng ở châu_Âu_Do vậy chính_quyền Truman đã bí_mật trao cho Pháp nhiều khoản viện_trợ về tài_chính và quân_sự Để đối_phó với các áp_lực chính_trị quân_sự và thích_ứng với xu_hướng phi_thực_dân_hoá một_mặt Pháp đàm_phán với Bảo_Đại thành_lập Quốc_gia Việt_Nam năm 1949 phát_triển quân_đội người bản_xứ Một_mặt Pháp thuyết_phục Mỹ rằng Pháp đang chống cộng chứ không phải mục_đích chính là tái_chiếm thuộc địa Ngày 16 tháng 2 năm 1950 Bộ Ngoại_giao Pháp gặp đại_sứ Mỹ tại Paris để thông_báo rằng do kết_quả của tình_hình phát_triển mới_đây và triển_vọng ít_ra thì Cộng_sản Trung_Quốc cũng sẽ tăng_cường viện_trợ quân_sự cho Hồ_Chí_Minh cố_gắng của Pháp ở Đông_Dương giống như một dòng nước cuốn ở Pháp đòi_hỏi cần phải có một chương_trình giúp_đỡ dài_hạn mà Mỹ mới cung_cấp được Nếu không rất có khả_năng Pháp có_thể bị buộc phải chấm_dứt các tổn_thất của mình và rút_lui khỏi Đông_Dương_Vấn đề được Mỹ đưa ra trước Hội_đồng An_ninh Quốc_gia Ngày 27 tháng 2 năm 1950 Hội_đồng An_ninh Quốc_gia quyết_định phải thi_hành mọi biện_pháp có_thể được để ngăn_chặn sự phát_triển sau_này của cộng_sản ở Đông_Nam_Á_Thái Lan và Miến_Điện có_thể rơi vào ách thống_trị của cộng_sản nếu_như Đông_Dương bị một Chính_phủ do cộng_sản khống_chế cai_trị Lúc đó sự cân_bằng lực_lượng ở Đông_Nam_Á sẽ ở trong một tình_thế cực_kỳ nguy_hiểm Đầu năm 1950 Hoa_Kỳ bắt_đầu gửi viện_trợ quân_sự cho người Pháp ở Đông_Dương_Do chiến_tranh Triều_Tiên bùng_nổ đã buộc Mỹ phải đẩy nhanh việc cung_cấp viện_trợ cho Pháp Tháng 1 năm 1951 người Pháp nhận được 20 xe_tăng M24 40 khẩu pháo 105 mm và 250 quả bom thông_thường và cả bom_napalm cùng đạn_dược và vũ_khí tự_động Tới tháng 1 năm 1953 Pháp đã nhận được 900 xe thiết_giáp cùng với 15 000 xe vận_tải các loại gần 2 500 khẩu pháo 24 000 vũ_khí tự_động 75 000 vũ_khí cá_nhân và gần 9 000 máy radio Ngoài_ra Không_quân Pháp đã nhận được 160 máy_bay F6F Hellcat và F8F Bearcat 41 máy_bay ném bom B 26 Invader 28 máy_bay vận_tải C 47 cùng với 155 động_cơ máy_bay và 93 000 quả bom Cho tới khi Pháp thất_bại hoàn_toàn thì phía Mỹ đã viện_trợ trên 1 tỷ USD mỗi năm tương_đương khoảng 5 8 tỷ USD theo thời_giá năm 2004 và chi_trả 78 chi_phí chiến_tranh của Pháp ở Đông_Dương_Tuy nhiên viện_trợ Mỹ vẫn không_thể giúp Pháp đạt được những thắng_lợi quân_sự mà Mỹ mong_muốn Robert_Blum người phụ_trách chương_trình viện_trợ kinh_tế của Mỹ cho Pháp nhận_định Thật khó mà đánh_giá được kết_quả của gần 2 năm 1950 1952 Mỹ tích_cực tham_gia vào công_việc ở Đông_Dương_Mặc dầu chúng_ta đã lao vào một cuộc hợp_tác không dễ_dàng một_mặt với người Pháp sặc_mùi thực_dân nhưng không_thể tránh khỏi và mặt_khác với những người Việt_Nam yếu_đuối và chia_rẽ nhưng chúng_ta cũng đã không có đầy_đủ khả_năng hoà_giải hai bạn đồng_minh đó trong một cuộc đấu_tranh có xu_hướng đặc_biệt chống cộng Tình_hình ở Đông_Dương không làm cho chúng_ta hài_lòng và thể_hiện không có triển_vọng tiến_bộ cụ_thể không_thể giành được một chiến_thắng quân_sự quyết_định Chính_phủ Bảo_Đại có rất ít hứa_hẹn phát_triển được tài_năng và giành được sự trung_thành của dân_chúng và việc đạt tới được mục_tiêu của Mỹ thật xa_xôi Đến cuối chiến_tranh gần 80 chiến_phí chủ_yếu của Pháp do Mỹ cung_cấp lên đến 1 5 tỷ USD Cuối chiến_tranh người Mỹ trực_tiếp chở khoảng 16 ngàn quân Pháp vào Điện_Biên_Phủ và hỗ_trợ không_quân cho quân Pháp Tính đến tháng 1 1954 riêng về vũ_khí và phương_tiện chiến_tranh Mỹ đã viện_trợ cho quân Pháp ở Đông_Dương 360 máy_bay 1 400 xe_tăng và xe_bọc_thép 390 tàu_chiến và tàu quân_sự 16 000 xe quân_sự các loại 175 000 súng_trường và súng_máy Nhờ số_lượng vũ_khí viện_trợ này mà người Pháp mới có_thể duy_trì được cuộc_chiến Thời_gian này ở tất_cả các cấp_bộ trong quân_đội viễn_chinh Pháp đều có cố_vấn Mỹ Người Mỹ có_thể đến bất_cứ nơi nào kiểm_tra tình_hình không cần sự chấp_thuận của tổng_chỉ_huy Pháp Sự phụ_thuộc quá nhiều của Pháp vào Mỹ khiến tướng Navarre than_phiền trong hồi_ký Địa_vị của chúng_ta đã chuyển thành địa_vị của một kẻ đánh thuê đơn_thuần cho Mỹ Đến nay nhiều người Mỹ vẫn không biết vì sao họ bị lôi_kéo vào_cuộc xâm_lược của thực_dân Pháp dù nhiều người Mỹ còn chưa biết Việt_Nam nằm ở góc nào trên bản_đồ thế_giới Ít người nói đến việc nước Mỹ đã bị Pháp kéo vào_cuộc cũng như những thương_vong đầu_tiên của Mỹ ở Đông_Dương đã xảy ra ngay từ trận Điện_Biên_Phủ Thực_sự thông_qua việc tài_trợ cho Pháp nước Mỹ đã dính_líu đến cuộc_chiến ở Đông_Dương từ rất lâu trước khi các lực_lượng quân_sự Mỹ đầu_tiên đến Việt_Nam Nhà hoạt_động dân_quyền nổi_tiếng người Mỹ gốc Phi_Martin_Luther_King trong bài phát_biểu phản_đối Chiến_tranh Việt_Nam với tiêu_đề Hơn cả Việt_Nam Beyond_Vietnam vào tháng 4 năm 1967 đã phê_phán sự giúp_sức của chính_phủ Mỹ cho thực_dân Pháp Hiệp_định Genève_Hội nghị Genève khai_mạc ngày 26 tháng 4 năm 1954 để bàn về vấn_đề khôi_phục hoà_bình tại Triều_Tiên và Đông_Dương_Do vấn_đề Triều_Tiên không đạt được kết_quả nên từ ngày 8 tháng 5 vấn_đề Đông_Dương được đưa ra thảo_luận Do sức_ép của Trung_Quốc và Liên_Xô đoàn Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà đồng_ý với một bản hiệp_định mang lại cho họ ít hơn những gì họ đã giành được trên chiến_trường Tuy ba nước Lào Campuchia và Việt_Nam được tuyên_bố độc_lập và điều quan_trọng là sự thống_nhất toàn_vẹn lãnh_thổ của Việt_Nam được công_nhận nhưng Việt_Nam bị tạm_thời chia đôi thành hai khu_vực quân_sự để hai bên quân_đội Việt_Minh và Pháp tập_kết Quân_Pháp sẽ rút dần khỏi Việt_Nam Cuộc tổng_tuyển_cử đi đến thống_nhất Việt_Nam sẽ được thực_hiện trong vòng 2 năm Ngày 22 7 1954 Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh ra lời kêu_gọi Đấu_tranh để củng_cố hoà_bình thực_hiện thống_nhất hoàn_thành độc_lập dân_chủ cũng là một cuộc đấu_tranh lâu_dài và gian_khổ và khẳng_định Trung_Nam_Bắc đều là bờ_cõi của nước ta nước ta nhất_định thống_nhất đồng_bào cả nước nhất_định được giải_phóng Cũng trong ngày này Thủ_tướng Quốc_gia Việt_Nam Ngô_Đình_Diệm ra_lệnh treo cờ rủ toàn Miền Nam từ vĩ_tuyến 17 trở vào để bày_tỏ quan_điểm phản_đối sự chia đôi đất_nước Tuy_nhiên trưởng_đoàn đại_biểu Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà đã lên_tiếng Những_ai yêu nước Việt_Nam những_ai yêu sự thống_nhất Việt_Nam thì không cần phải khóc hôm_nay Hãy thực_hiện tốt những gì đã ký_kết hôm_nay thì 2 năm nữa sẽ có một nước Việt_Nam thống_nhất độc_lập hoà_bình và giàu_mạnh Những gì Chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà làm trong những năm qua chính là vì mục_đích đó Nước_mắt của chúng_tôi đổ ra trong cuộc đấu_tranh cho sự_nghiệp đó nhiều hơn rất nhiều so với những giọt lệ mà quý_vị Quốc_gia Việt_Nam nhỏ ra ở đây Kết_quả Trong cuộc xâm_lược của thực_dân Pháp này thương_vong của Pháp là 140 992 trong đó có 75 867 chết và mất_tích 65 125 bị_thương Quân đồng_minh bản_xứ của Pháp ở Đông_Dương_Quốc_gia Việt_Nam có 419 000 chết bị_thương tan_rã hoặc bị bắt Về vũ_khí Pháp mất 435 máy_bay 603 tàu_chiến và ca_nô 9 283 xe quân_sự 255 pháo 504 xe_tăng thiết_giáp và 130 nghìn súng các loại Số thương_vong của Việt_Minh là 191 605 người chết Khoảng 125 000 400 000 dân_thường thiệt_mạng Cuộc_chiến đã góp_phần làm nước Pháp suy_sụp và phân_hoá Càng về cuối cuộc_chiến sự phản_đối chiến_tranh trong lòng nước Pháp ngày_càng dữ_dội hơn Đại_tướng Pháp Henry_Navare viết Chi_phí cho cuộc xâm_lược của Pháp tăng hàng năm theo cấp_số nhân Năm 1945 3 tỷ Franc năm 1946 27 tỷ Franc năm 1947 53 tỷ Franc năm 1948 89 tỷ Franc năm 1949 130 tỷ Franc năm 1950 201 tỷ Franc năm 1951 308 tỷ Franc năm 1952 535 tỷ Franc_Tổng cộng trong toàn_bộ cuộc_chiến nước Pháp đã chi_phí 3 370 tỷ Franc vượt dự_kiến 2 385 tỷ Franc tương_đương gần 60 tỷ USD theo thời_giá 2008 trung_bình là 1 tỉ Franc ngày bằng 28 giá_trị GDP của Pháp năm 1953 từ năm 1950 trở đi ngân_sách Pháp đã không_thể gánh được chiến_phí và phải dựa phần_lớn vào viện_trợ của Mỹ Chính_phủ Pháp thay_đổi 20 lần trung_bình mỗi chính_phủ chỉ tồn_tại 7 tháng có chính_phủ chỉ tồn_tại trong 7 ngày 7 lần cao_uỷ Pháp bị triệu_hồi 8 tổng_chỉ_huy quân_đội Pháp kế_tiếp nhau bị thua trận Đất_nước Việt_Nam Lào Campuchia cũng bị tàn_phá bởi chiến_tranh Theo kết_quả của hiệp_định Geneva Việt_Nam được chia làm 2 nửa với giới_tuyến tạm_thời là vỹ tuyến 17 Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam lực_lượng vừa giành được thắng_lợi quan_trọng trên chiến_trường rút khỏi các chiến_trường tại Đông_Dương để tập_kết về miền Bắc Việt_Nam_Quân_đội của Liên_Hiệp Pháp và Quốc_gia Việt_Nam tập_kết về miền Nam_Quân_đội pháp cũng rút khỏi Lào và Campuchia Trên 1 triệu người_dân từ miền Bắc đã di_cư vào Nam trong đó có khoảng 800 000 người Công_giáo chiếm khoảng 2 3 số người Công_giáo ở miền Bắc và 140 000 người đa_số là cán_bộ kháng_chiến của Việt_Minh từ miền Nam tập_kết ra Bắc_Ngày 10 tháng 10 năm 1954 quân Pháp chính_thức rút khỏi Hà_Nội Quân_đội Nhân_dân Việt_Nam vào tiếp_quản thủ_đô Thời_kỳ hoà_bình tại miền Bắc Việt_Nam bắt_đầu Ở miền Nam quân_đội Pháp dần_dần rút đi và trao quyền_lực cho chính_quyền Quốc_gia Việt_Nam trong khi Hoa_Kỳ tăng_cường các hoạt_động tình_báo tuyên_truyền viện_trợ và cố_vấn cho Quốc_gia Việt_Nam để chính_phủ này có_thể đương_đầu với Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà và tiêu_diệt lực_lượng Việt_Minh còn lại ở miền Nam_Hội nghị tuyên_bố chấm_dứt chiến_tranh ở Lào và Campuchia bảo_đảm độc_lập chủ_quyền toàn_vẹn lãnh_thổ của hai nước này và hai nước sẽ tổ_chức tổng_tuyển_cử tự_do theo các nguyên_tắc Hiến_pháp mỗi nước bảo_đảm tôn_trọng các quyền tự_do cơ_bản Hai nước sẽ không tham_gia vào bất_kỳ một liên_minh quân_sự nào Ngày 23 và 24 tháng 7 năm 1954 Bộ_trưởng Quốc_phòng Chính_phủ Kháng_chiến Pathet_Lào_Kaysone_Phomvihane và Tư_lệnh Bộ_đội tình_nguyện Việt_Nam ở Pathet_Lào_Tạ_Xuân Thu_Tổng tư_lệnh giải_phóng_quân Khmer_Issarak_Sieu_Heng đại_diện Bộ_Tư_lệnh Bộ_đội tình_nguyện Việt_Nam tại Khmer Nguyễn_Thanh_Sơn ra_lệnh ngừng_bắn từ 6 và 7 tháng 8 để thi_hành Hiệp_định Năm 1955 Vương_quốc Lào Vương_quốc Campuchia chính_thức trở_thành thành_viên Liên_hợp_quốc tuyên_bố chính_sách đối_ngoại hoà_bình trung_lập Hiệp_định Geneva quy_định lấy vĩ_tuyến 17 làm ranh_giới quân_sự tạm_thời bao_gồm cả trên đất_liền và trên biển Quần_đảo Hoàng_Sa và quần_đảo Trường_Sa nằm ở phía Nam vĩ_tuyến 17 được giao cho chính_quyền Liên_Hiệp Pháp quản_lý Năm 1956 sau khi Pháp hoàn_tất rút quân khỏi Việt_Nam Quốc_gia Việt_Nam do Bảo_Đại đứng đầu đứng ra tiếp_quản Tranh_chấp tại 2 quần_đảo này nhanh_chóng xảy ra với Trung_Quốc Đài_Loan Malaysia và Phillipines Sau 2 năm hiệp_định Geneva đã không đem lại được hoà_bình cho Đông_Dương_Tổng tuyển_cử thống_nhất Việt_Nam không được chính_quyền Quốc_gia Việt_Nam thực_hiện với lý_do nghi_ngờ về việc có_thể bảo_đảm những điều_kiện của cuộc bầu_cử tự_do ở miền Bắc Việt_Nam bị chia_cắt thêm 20 năm nữa chiến_tranh tiếp_tục nổ ra trên toàn Đông_Dương_Lần này người Mỹ thay_thế cho người Pháp Cuộc_chiến mới kéo_dài hơn có quy_mô và sức tàn_phá lớn hơn nhiều với tổn_thất cũng nặng_nề hơn Trong thư của tổng_thống Pháp Charles de Gaulle gửi chủ_tịch Hồ_Chí_Minh ngày 8 tháng 2 năm 1966 ông viết Giá có một sự hiểu_biết tốt hơn giữa người Việt_Nam và người Pháp ngay sau đại_chiến thế_giới thì đã có_thể tránh được những sự biến tai_ác đang giằng_xé đất_nước ngài hôm_nay Sách_giáo_khoa lịch_sử của Đệ nhị Việt_Nam Cộng_hoà Quốc_sử lớp nhất Phạm_Văn_Trọng_Phạm_Thị_Ngọc_Dung xuất_bản năm 1966 có viết về cuộc_chiến này tuy_nhiên do Việt_Nam Cộng_hoà coi Việt_Minh là kẻ_thù nên không nhắc tới sự lãnh_đạo kháng_chiến của Việt_Minh mà chỉ nói_chung chung là kháng_chiến của toàn dân cũng không nhắc đến sự hợp_tác với Pháp của Quốc_gia Việt_Nam tiền_thân của Việt_Nam Cộng_hoà mà chỉ nói_chung chung là Pháp mời vua Bảo_Đại thành_lập chính_quyền để lôi_kéo chiến_sĩ quốc_gia Ảnh_hưởng trên phạm_vi thế_giới Trên phạm_vi thế_giới sự thắng_lợi của người Việt_Nam trong Chiến_tranh Đông_Dương cũng thúc_đẩy sự sụp_đổ của chủ_nghĩa_thực_dân cổ_điển và hệ_thống thuộc địa trên toàn thế_giới Nhân_dân các nước thuộc_địa khác thấy rằng quân_đội các cường_quốc châu_Âu thực_tế không phải là bất_khả_chiến_bại nếu người Việt_Nam đã có_thể đánh_bại được thì dân_tộc họ cũng có_thể Được chiến_thắng của người Việt_Nam cổ_vũ các khu_vực thuộc địa ở châu_Phi đã đồng_loạt nổi_dậy Nhiều người đã ăn_mừng tại các vùng thuộc_địa Pháp từ Algiers_Algeria qua Dakar_Senegal đến Tananarive_Madagascar 4 ngày sau thất_bại của Pháp nghị_sỹ Pháp Christian_Fouchet bày_tỏ lo_ngại Khắp_nơi tại Liên_hiệp Pháp những tiếng xì_xào âm_ỉ làm trái_tim của một_số người lo_sợ và làm kích_động một_số khác Tại Ma rốc ở Casablanca xuất_hiện những tấm bưu_thiếp có ghi Casablanca_Điện_Biên_Phủ của người Pháp Còn tại Tuynidi khi ăn_mừng tại các khu_phố bình_dân nơi người ta phục_vụ một món ăn đặc_biệt mang tên Tagine_Điện_Biên_Phủ Chỉ 3 tháng sau trận Điện_Biên_Phủ lực_lượng Mặt_trận Giải_phóng Dân_tộc tại Algérie thuộc địa có diện_tích lớn nhất của Pháp được thành_lập phát_động đấu_tranh_vũ_trang để giành độc_lập cho đất_nước mình Pháp tiếp_tục đưa quân đến nhằm dập tắt phong_trào độc_lập của người Algérie nhưng quân Pháp sa_lầy tại đây Một năm sau đó các phong_trào tương_tự nổ ra ở Cameroon Tunisia Maroc hàng chục nước thuộc_địa khác cũng nổi_dậy trong vài năm sau đó Sự nổi_dậy đồng_loạt tại các thuộc địa khiến việc duy_trì Liên_hiệp Pháp trở_nên rất khó_khăn bởi Pháp không_thể có đủ tài_chính và lực_lượng quân_sự để dập tắt các phong_trào đòi độc_lập tại nhiều nơi cùng lúc Năm 1958 Cộng_đồng Pháp khai_sinh và Liên_hiệp Pháp chấm_dứt tồn_tại Điều 86 Hiến_pháp Pháp năm 1958 quy_định mỗi quốc_gia hội_viên thuộc Cộng_đồng Pháp có_thể độc_lập sau khi ký_kết các hiệp_ước với Pháp và có quyền lựa_chọn vẫn là hội_viên của Cộng_đồng Pháp hoặc ra khỏi khối Đến năm 1967 Pháp đã buộc phải trao_trả quyền độc_lập cho tất_cả các nước thuộc_địa Qua đó thất_bại của Pháp ở Việt_Nam là một thảm_hoạ đánh_dấu cho thất_bại hoàn_toàn của Pháp trong việc tái xây_dựng thuộc địa Đông_Dương nói_riêng và đế_quốc thực_dân của mình nói_chung sau thời Chiến_tranh thế_giới thứ hai Cũng trong xu_thế chống chủ_nghĩa_thực_dân trên quy_mô toàn_cầu chỉ trong năm 1960 17 nước thuộc_địa châu_Phi đã tuyên_bố độc_lập và đây được coi là Năm châu_Phi_Hiện nay chỉ còn một_số vùng hải_đảo nhỏ dân_số ít như Réunion Nouvelle_Calédonie vẫn còn là các vùng thuộc địa hải_ngoại của Pháp Tổng_thống lâm_thời nước Cộng_hoà Algeria Ben_Youcef_Ben_Khedda sau_này nhận_định Ngày 8 5 1954 quân_đội của Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh đã buộc đạo quân viễn_chinh Pháp tại Việt_Nam phải chịu thảm_hoạ Điện_Biên_Phủ nhục_nhã Thất_bại này của Pháp xảy ra như một khối thuốc_nổ mạnh tác_động tới những người tin rằng lựa_chọn nổi_dậy trong thời_gian ngắn từ nay là giải_pháp duy_nhất chiến_lược khả_dĩ duy_nhất Năm 1962 trong lời đề_tựa cuốn Đêm thực_dân La_Nuit_Coloniale nhà_lãnh_đạo giải_phóng dân_tộc Ferhat_Abbas sau_này trở_thành tổng_thống đầu_tiên của Algerie đã viết Điện_Biên_Phủ không_chỉ là một chiến_thắng quân_sự Đó là khẳng_định của người_dân châu_Á và châu_Phi trước người châu_Âu_Đó là xác_nhận về nhân_quyền quy_mô toàn_cầu Tại Điện_Biên_Phủ nước Pháp đã đánh mất sự hiện_diện hợp_lý duy_nhất đó là lý_lẽ của kẻ mạnh Năm 2013 Tổng_thống Algérie Abdelaziz_Bouteflika đã gọi Võ_Nguyên_Giáp là người anh_hùng quân_đội của nền độc_lập Việt_Nam là nhà chiến_lược vĩ_đại đã khiến cho thực_dân Pháp phải kinh_hoàng ở Điện_Biên_Phủ và tên_tuổi ông sẽ vẫn mãi khắc sâu trong ký_ức của nhân_dân Algeria Chiến_tranh Đông_Dương trong văn_hoá Phim BULLET Chi_bộ bí_mật BULLET Đất phương Nam_BULLET_Đường lên Điện_Biên BULLET Hà_Nội mùa Đông năm 46 BULLET Hoa ban đỏ BULLET Ký_ức Điện_Biên BULLET Lá cờ chuẩn BULLET Pha_Đin mây phủ BULLET Sống cùng lịch_sử BULLET Vợ_chồng A Phủ_Phim tài_liệu BULLET Điện_Biên_Phủ Cuộc_chiến giữa hổ và voi BULLET Việt_Nam trên đường thắng_lợi Liên_Xô làm BULLET Battlefeld_Vietnam_Cuộc chiến Việt_Nam Mỹ sản_xuất BULLET Việt_Nam Liên_Xô thực_hiện đạo_diễn bởi Roman_Carmen_Kịch_BULLET Anh Sơ đầu_quân Tác_giả Nguyễn_Huy_Tưởng_BULLET Bắc_Sơn Tác_giả Nguyễn_Huy_Tưởng_BULLET Lòng dân Tác_giả Nguyễn_Văn_Xe_BULLET Lớp_học vùng Tề_Sáng_tác Trúc_Lâm_BULLET_Sáng trong như ngọc một con_người Sáng_tác Nguyễn_Quang_Vinh_BULLET Sống trong lòng địch Sáng_tác Thanh_Huyền_Đức_Hiền Chèo_BULLET_Mối tình Điện_Biên Tác_giả Lưu_Quang_Thuận_Bài hát BULLET Bài ca trên núi Tác_giả Tô_Hoài Nguyễn_Văn Thương BULLET Bộ_đội về làng Sáng_tác Lê_Yên_Hoàng_Trung Thông_BULLET_Giải phóng Điện_Biên Sáng_tác Đỗ_Nhuận_BULLET_Hò kéo pháo Sáng_tác Hoàng_Vân_BULLET_Qua mìền Tây_Bắc_Tác giả Nguyễn_Thành_BULLET_Tình ca Tây_Bắc_Tác giả Cẩm_Giang_Bùi_Đức Hạnh_Trò chơi điện_tử BULLET 7554 Truyện_BULLET_Đất rừng phương Nam_Tác giả Đoàn Giỏi_BULLET_Vợ chồng A Phủ_Tác giả Tô_Hoài_Xem thêm BULLET Nhà Nguyễn_BULLET Chiến_tranh Pháp Đại_Nam_BULLET Chiến_tranh Pháp Thanh_BULLET_Pháp thuộc BULLET Thực_dân Pháp BULLET Quân_đội Pháp BULLET Cao_trào kháng Nhật_BULLET_Cách mạng tháng tám BULLET Tuyên_ngôn độc_lập Việt_Nam BULLET Việt_Minh_BULLET_Chiến dịch Điện_Biên_Phủ BULLET Bảo_Đại_BULLET_Quốc_gia Việt_Nam BULLET Chiến_tranh Việt_Nam BULLET Da vàng hoá chiến_tranh Thư_mục BULLET Spencer_C_Tucker_Encyclopedia of the Vietnam_War_ABC_CLIO 2000 BULLET William_Duiker_Ho_Chi_Minh_A_Life_Hyperion 2000 BULLET Why_Vietnam_Archimedes_L A Patti_Nhà xuất_bản Đà_Nẵng 2008 BULLET Howard_R_Simpson_Điện Biên_Phủ cuộc đối_đầu lịch_sử mà nước Mỹ muốn quên đi Nhà_xuất_bản Công_an nhân_dân Hà_Nội 2004 BULLET Windrow_Martin 1998 The_French_Indochina_War 1946 1954 Men_At_Arms 322 London_Osprey_Publishing_BULLET Võ_Nguyên_Giáp_Đường tới Điện_Biên_Phủ Nhà_xuất_bản Quân_đội nhân_dân 1999 BULLET Where the Domino_Fell_America and Vietnam 1945 1995 James_S_Olson_Randy W Roberts_BULLET_Sockeel_Richarte La_Problème de la Souveraineté_Française sur l Indochine in Le_Général de Gaulle et l Indochine 1940 1946 BULLET Martin_Shipway_The_Road to War_France and Vietnam 1944 1947 Berghahn_Books 2003 BULLET Maurice_Isserman_John_Stewart Bowman 2003 1992 Vietnam_War_BULLET_Peter A Pull_Nước_Mỹ và Đông_Dương_Từ_Roosevelt đến Nixon_Nhà xuất_bản Thông_tin lý_luận Hà_Nội 1986 BULLET Stéphane_Just_A propos d une possibilité théorique et de la lutte pour la dictature du prolétariat trên La_Vérité n 588 Septembre 1979 BULLET Paul_Marie de La_GORCE_De_Gaulle Leclerc de Londres à l Indochine_Espoir n 132 2002 BULLET Declassified per Executive_Order 13526 Section 3 3 NND Project_Number_NND 63316 BULLET Bảo_Đại_Con_Rồng Việt_Nam Nguyễn_Phước_Tộc_Xuất Bản 1990 BULLET Bộ Giáo_dục và Đào_tạo Phan_Ngọc_Liên_Tổng chủ_biên Lịch_sử 12 nâng cao Nhà_xuất_bản Giáo_dục Thanh_Hoá 2008 BULLET Cecil_B_Currey_Chiến thắng bằng mọi giá Nhà_xuất_bản Thế_giới 2013 BULLET Võ_Nguyên_Giáp_Những năm_tháng không_thể_nào quên Nhà_xuất_bản Trẻ 2009 BULLET Nohlen_D_Grotz_F Hartmann_C 2001 Elections in Asia_A data handbook Volume II_ISBN 0 19 924959 8 BULLET Philippe_Devillers_Paris_Saigon Hanoi_Tài liệu lưu_trữ về cuộc chiến_tranh 1944 1947 Nhà_xuất_bản Tổng_hợp Thành_phố Hồ_Chí_Minh 2003 BULLET Tønnesson_Stein_Vietnam 1946 How the War_Began_Berkeley_CA California_University_Press 2010 BULLET Lê_Đình_Chi_Người Thượng_Miền_Nam Việt Nam_Gardena_CA_Văn Mới 2006 BULLET Duncanson_Dennis_Government and Revolution in Vietnam_New_York_Oxford University_Press 1968 BULLET Pierre_Quatrpoint_Sự mù_quáng của tướng De_Gaulle đối_với cuộc_chiến ở Đông_Dương_Nhà xuất_bản Chính_trị quốc_gia Hà_Nội 2008 BULLET Ban nghiên_cứu lịch_sử Đảng Văn_kiện Đảng 1945 1954 Nhà_xuất_bản Sự_thật Hà_Nội 1978 BULLET Hồ_Chí_Minh Toàn_tập Nhà_xuất_bản Chính_trị quốc_gia Hà_Nội 2000 BULLET Ban_Chấp_hành Đảng_bộ Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam Thành_phố Hồ_Chí_Minh Lịch_sử Đảng_bộ Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam Thành_phố Hồ_Chí_Minh 1930 1954 sơ_thảo Nhà_xuất_bản Thành_phố Hồ_Chí_Minh 1995 BULLET Đại_tướng Võ_Nguyên_Giáp_Tổng tập Hồi_ký Những năm_tháng không_thể_nào quên Nhà_xuất_bản Quân_đội nhân_dân 2010 BULLET Việt_Nam một thế_kỷ qua Nguyễn_Tường_Bách_Nhà xuất_bản Thạch_Ngữ_California 1998 BULLET Barnet_Richard_J 1968 Intervention and Revolution_The_United_States in the Third_World_World_Publishing ISBN 0 529 02014 9 BULLET Phạm_Văn_Sơn_Việt Sử_Toàn_Thư 1960 BULLET Prados_John_August 2007 Volume 20 Number 1 The_Smaller_Dragon_Strikes MHQ The_Quarterly_Journal of Military_History_ISSN 1040 5992 BULLET Paul_Marie de La_GORCE_De_Gaulle Leclerc de Londres à l Indochine_Espoir n 132 2002 BULLET Executive_Order 13526 Section 3 3 NND Project_Number_NND 63316 By_NWD_Date 2011 BULLET The_Pentagon_Papers_Gravel Edition_Chapter 2 U S Involvement in the Franco_Viet_Minh_War 1950 1954 Boston_Beacon_Press 1971 BULLET Lê_Mậu_Hãn chủ_biên Trần_Bá_Đệ_Nguyễn Văn_Thư Đại_cương Lịch_sử Việt_Nam Tập III 1945 2005 Nhà_xuất_bản Giáo_dục Hà_Nội 2007 BULLET H R McMaster 1998 Dereliction of Duty_Johnson_McNamara the Joint_Chiefs of Staff and the Lies_That_Led to Vietnam_New_York_New York_HarperCollins_Publishers_Inc BULLET Schrecker_Ellen 2002 The_Age of McCarthyism_A_Brief_History with Documents 2d ed Palgrave_Macmillan_ISBN 0 312 29425 5 BULLET Schrecker_Ellen 1998 Many_Are the Crimes_McCarthyism in America_Little_Brown_ISBN 0 316 77470 7 BULLET Decolonization of Asia and Africa 1945 1960 Office of the Historian_Bureau of Public_Affairs_United_States Department of State_BULLET_Félix_Green The_Enemy_What_Every American_Should_Know_About Imperialism_Vintage_Books_New York 1971 BULLET Thời_điểm của những sự_thật 2004 Nhà_xuất_bản Công_an Nhân_dân BULLET Paul_Ély_Đông_Dương trong cơn lốc Paris 1964 BULLET Lịch_sử Kháng_chiến chống Mỹ cứu nước 1954 1975 Nhà_xuất_bản Chính_trị Quốc_gia Sự_thật BULLET Nguyễn_Văn_Lục_Lịch sử còn đó Garden_Grove_CA_Tân Văn 2008 BULLET Henry_Navare_Đông_dương hấp_hối Nhà_xuất_bản Công_an nhân_dân Hà_nội 2004 BULLET Nguyễn_Quang_Ngọc 2006 Tiến_trình Lịch_sử Việt_Nam Hà_Nội Nhà_xuất_bản Giáo_dục BULLET Penniman_Howard_R_Elections in South_Vietnam_Stanford_CA Hoover_Institution on War_Revolution and Peace 1972 Liên_kết ngoài BULLET Quân Anh trong Chiến_tranh Đông_Dương

Chiến_tranh Đông_Dương

Chiến_tranh Vùng Vịnh Chiến_tranh Vùng Vịnh năm 1991 cũng gọi là Chiến_tranh vịnh Ba Tư hay Chiến_dịch Bão_táp Sa_mạc là một cuộc xung_đột giữa Iraq và liên_minh gần 38 quốc_gia do Hoa_Kỳ lãnh_đạo và được Liên_Hợp_Quốc phê_chuẩn để giải_phóng Kuwait Sự_kiện dẫn tới chiến_tranh là việc Iraq xâm_chiếm Kuwait ngày 2 tháng 8 năm 1990 sau khi Iraq cho rằng nhưng không chứng_minh được Kuwait đã khoan nghiêng giếng dầu của họ vào biên_giới Iraq Hậu_quả của cuộc xâm_chiếm là Iraq ngay_lập_tức bị Liên_Hợp_Quốc áp_đặt trừng_phạt kinh_tế Những hành_động quân_sự bắt_đầu từ tháng 1 năm 1991 dẫn tới 1 thắng_lợi hoàn_toàn của các lực_lượng đồng_minh buộc quân_đội Iraq phải rút khỏi Kuwait với tổn_thất nhân_mạng ở mức tối_thiểu cho lực_lượng đồng_minh Những trận đánh chính là những trận đánh trên không và trên bộ bên trong Iraq Kuwait và những vùng giáp biên_giới Ả_Rập_Xê_Út_Cuộc chiến không mở_rộng ra ngoài vùng biên_giới Iraq Kuwait Ả_Rập_Xê_Út dù Iraq đã bắn tên_lửa vào các thành_phố của Israel Cuộc_chiến có_thể coi là chiến_tranh vệ_quốc hoặc phản_kích tự_vệ của Kuwait khi nước này đã bị xâm_lược trước Tên gọi Chiến_tranh Vùng Vịnh và Chiến_tranh vịnh Ba Tư là những thuật_ngữ thường được dùng nhất để chỉ cuộc xung_đột này ở các nước phương Tây_Những cái tên đó đã được đa_số các nhà_sử_học và nhà_báo sử_dụng tại Hoa_Kỳ Từ Chiến_dịch Iraq tự_do ngày 22 tháng 3 năm 2003 và tiếp_theo là việc Hoa_Kỳ chiếm_đóng Iraq cuộc xung_đột năm 1991 hiện_nay thường được gọi là Chiến_tranh Vùng Vịnh lần thứ nhất Tại Hoa_Kỳ cuộc xung_đột thường được gọi là Chiến_dịch Lá_chắn sa_mạc Desert_Shield và Bão_táp sa_mạc Desert_Storm và ở Anh là Chiến_dịch Granby_Tại_Kuwait và đa_số các nước Ả_Rập cuộc xung_đột thường được gọi là Harb_Tahrir al Kuwait hay Chiến_tranh_giải_phóng Kuwait Tại Iraq cuộc_chiến thường được gọi là Um_M aārak Cuộc_chiến của mọi cuộc_chiến Các nguyên_nhân Trước chiến_tranh thế_giới thứ nhất theo Hiệp_định Anh Ottoman năm 1913 Kuwait bị coi là một caza tự_trị bên trong Iraq của Đế_chế Ottoman Sau cuộc_chiến Kuwait thuộc quyền cai_trị của Anh và nước này coi Kuwait và Iraq là hai quốc_gia riêng_biệt được gọi là Các Tiểu_Vương quốc Ả_Rập_Tuy nhiên những quan_chức Iraq không chấp_nhận tính hợp_pháp của nền độc_lập của Kuwait hay chính_quyền Emir tại Kuwait Iraq không bao_giờ chấp_nhận chủ_quyền của Kuwait và vào năm 1961 Anh đã phải triển_khai quân_đội để bảo_vệ Kuwait khỏi ý_định sáp_nhập của Iraq việc bảo_vệ kéo_dài đến năm 1971 Trong Chiến_tranh Iran Iraq ở thập_niên 1980 Kuwait là đồng_minh của Iraq phần_lớn là để được Iraq bảo_vệ khỏi những người Shi ite ở Iran Sau cuộc_chiến Iraq nợ các nước Ả_Rập nhiều khoản tiền lớn trong đó có 14 tỷ dollar nợ Kuwait Iraq hy_vọng sẽ trả được những khoản nợ đó khi làm tăng_giá dầu_mỏ thông_qua việc cắt_giảm sản_lượng khai_thác của OPEC nhưng thay vào đó Kuwait lại tăng lượng khai_thác của mình khiến giá dầu giảm_sút trong một nỗ_lực nhằm kích_thích có được một giải_pháp giải_quyết tốt hơn cho việc tranh_chấp lãnh_thổ giữa hai nước_Ngoài_ra Iraq bắt_đầu buộc_tội Kuwait đã khoan nghiêng vào các giếng dầu của họ ở vùng biên_giới và cho rằng vì Iraq là nước đệm chống lại Iran bảo_vệ cho toàn_bộ các nước Ả_Rập nên Kuwait và Ả_Rập_Xê_Út phải đàm_phán hay huỷ_bỏ những khoản nợ cho chiến_tranh của Iraq Hai lý_do ban_đầu Tổng_thống Iraq Saddam_Hussein đưa ra để biện_hộ cho cuộc_chiến là để xác_nhận việc Kuwait từng là một phần của lãnh_thổ Iraq và đã bị chủ_nghĩa_thực_dân tách ra một_cách không công_bằng và Iraq sáp_nhập Kuwait để bù phí_tổn kinh_tế khi họ phải bảo_vệ Kuwait trước Iran cũng như việc Kuwait đã khoan nghiêng vào các giếng dầu của họ Cuộc_chiến với Iran đã khiến hầu_hết tất_cả các cơ_sở cảng biển của Iraq ở Vịnh Ba Tư bị huỷ_hoại khiến cho con đường giao_thương chính của nước này với bên ngoài bị cản_trở Nhiều người Iraq cho rằng cuộc_chiến với Iran sẽ lại tái_diễn trong tương_lai cảm_thấy rằng an_ninh của Iraq chỉ được đảm_bảo khi họ kiểm_soát thêm được vùng vịnh Péc xích gồm cả những cảng biển quan_trọng Chính vì_thế Kuwait chính là một mục_tiêu Về ý_thức_hệ cuộc xâm_chiếm Kuwait được biện_hộ bởi những lời kêu_gọi của chủ_nghĩa_quốc_gia Ả_Rập_Kuwait từng được coi là một phần lãnh_thổ tự_nhiên của Iraq và đã bị chủ_nghĩa_thực_dân Anh tách ra Việc sáp_nhập Kuwait được miêu_tả như là một bước trên con đường tiến tới một Liên_hiệp Ả_Rập rộng_lớn hơn Các lý_do khác cũng được đưa ra Hussein coi đó là một_cách để khôi_phục Đế_chế Babylon theo cách khoa_trương của những người Ả_Rập theo chủ_nghĩa_quốc_gia Cuộc xâm_chiếm cũng có quan_hệ chặt_chẽ với các sự_kiện ở vùng Trung_Đông_Phong trào Intifada lần thứ nhất của người Palestine đang ở cao_trào và hầu_hết các nước Ả_Rập gồm cả Kuwait Ả_Rập_Xê_Út và Ai_Cập đang phải phụ_thuộc vào các nước đồng_minh phương Tây_Vì thế Saddam xuất_hiện với vai_trò là một chính_khách Ả_Rập đứng lên chống lại Israel và Hoa_Kỳ Các quan_hệ Iraq Hoa_Kỳ trước cuộc_chiến Đối_với Hoa_Kỳ Iran Iraq có các mối quan_hệ ổn_định và Iraq từng là nước đứng đầu một liên_minh với Liên_bang Xô_viết Hoa_Kỳ lo_ngại tình_trạng thù_địch của Iraq với Israel và sự không tán_thành những hành_động hướng tới một nền hoà_bình với các nước Ả_Rập khác Họ cũng buộc_tội Iraq hỗ_trợ cho nhiều nhóm chiến_binh Ả_Rập và Palestine như Abu_Nidal dẫn tới việc họ đưa nước này vào danh_sách các quốc_gia ủng_hộ khủng_bố ngày 29 tháng 12 năm 1979 Hoa_Kỳ vẫn chính_thức giữ thái_độ trung_lập khi Chiến_tranh Iran Iraq xảy ra và trước đó họ từng bị bẽ_mặt bởi cuộc khủng_hoảng con_tin Iran dài 444 ngày và hy_vọng rằng Iran sẽ không_thể thắng trong cuộc_chiến Tuy_nhiên vào tháng 3 năm 1982 Iran bắt_đầu một cuộc phản_công thắng_lợi Chiến_dịch thắng_lợi không_thể phủ_nhận Trong một nỗ_lực nhằm mở ra khả_năng về những quan_hệ có_thể có với Iraq Hoa_Kỳ đã đưa nước này ra khỏi danh_sách ủng_hộ khủng_bố Bề_ngoài việc này nhờ ở sự cải_thiện các chính_sách của Iraq mặc_dù cựu Trợ_lý bộ_trưởng Quốc_phòng Hoa_Kỳ Noel_Koch sau_này đã cho rằng Không ai có nghi_ngờ về việc người Iraq tiếp_tục dính_dáng tới chủ_nghĩa khủng_bố Lý_do thực_sự là để giúp họ giành thắng_lợi trong cuộc_chiến với Iran Với thắng_lợi mới đạt được của Iran trong cuộc_chiến và việc họ từ_chối một đề_xuất hoà_bình vào tháng 7 việc mua_bán vũ_khí từ các nước khác nhiều nhất là Liên_Xô_Pháp_Ai Cập và bắt_đầu từ năm đó là Trung_Quốc đã đạt tới đỉnh_điểm năm 1982 nhưng một trở_ngại vẫn còn chưa được giải_quyết để có được bất_kỳ một mối quan_hệ tiềm_năng nào giữa Mỹ Iraq Abu_Nidal tiếp_tục hoạt_động với sự hỗ_trợ chính_thức của Baghdad_Khi nhóm này bị trục_xuất sang Syria vào tháng 11 năm 1983 chính_quyền Reagan đã cử Donald_Rumsfeld làm phái_viên đặc_biệt sang Iraq nhằm thiết_lập các mối quan_hệ Vì sợ rằng nước Iran cách_mạng sẽ đánh_bại Iraq và xuất_khẩu Cách_mạng Hồi_giáo của mình sang các nước Trung_Đông khác Hoa_Kỳ bắt_đầu viện_trợ cho Iraq Từ 1983 đến 1990 Chính_phủ Hoa_Kỳ đã phê_chuẩn việc bán khoảng 200 triệu đô_la Mỹ vũ_khí cho Iraq theo Viện hoà_bình quốc_tế Stockholm_SIPRI Giá_trị trên đạt chưa tới 1 tổng giá_trị vũ_khí được bán cho Iraq ở giai_đoạn này dù Hoa_Kỳ cũng bán máy_bay_trực_thăng chỉ được thiết_kế cho mục_đích dân_sự và chúng nhanh_chóng được quân_đội Iraq đem ra sử_dụng trong chiến_tranh với Iran Một cuộc điều_tra của Uỷ_ban tài_chính Thượng_nghị_viện năm 1994 xác_định rằng Bộ Thương_mại Hoa_Kỳ đã phê_chuẩn cho mục_đích nghiên_cứu việc bán các tác_nhân sinh_học đa tác_dụng cho Iraq hồi giữa thập_niên 1980 gồm cả khuẩn bệnh than anthrax sau_này bị Lầu_Năm_Góc coi là một nhân_tố quan_trọng trong chương_trình vũ_khí_sinh_học của Iraq cũng như Clostridium botulinum Histoplasma capsulatum Brucella melitensis và Clostridium perfringens Báo_cáo của Uỷ_ban cho rằng mỗi tác_nhân trên đều đã bị nhiều nước coi là có mục_đích sử_dụng trong chiến_tranh Các tài_liệu được giải mật của chính_phủ Mỹ cho thấy chính_phủ đã xác_nhận rằng Iraq đã sử_dụng các vũ_khí_hoá_học hầu_như hàng ngày trong cuộc xung_đột Iran Iraq ngay từ năm 1983 Chủ_tịch Uỷ_ban thượng_nghị_viện Don_Riegle đã nói Nhánh hành_pháp của chính_phủ chúng_ta đã phê_chuẩn 771 giấy_phép xuất_khẩu khác nhau cho việc bán các kỹ_thuật đa ứng_dụng cho Iraq Tôi cho rằng đó là một kỷ_lục kinh_khủng Có rất ít bằng_chứng cho thấy Iraq từng sử_dụng các loại vũ_khí_sinh_học trong chiến_tranh và không một tác_nhân sinh_học nào trong bản báo_cáo trên có liên_quan tới các vũ_khí_hoá_học Chủ_yếu chính_phủ Hoa_Kỳ cung_cấp viện_trợ kinh_tế cho Iraq Cuộc_chiến của Iraq với Iran và sự suy_sụp trong sản_xuất và buôn_bán dầu_mỏ của họ hậu_quả của cuộc_chiến đó đã khiến Iraq rơi vào tình_trạng nợ_nần chồng_chất Viện_trợ kinh_tế của chính_phủ Mỹ cho_phép Hussein tiếp_tục sử_dụng các nguồn tài_nguyên khác của đất_nước cho chiến_tranh Từ giữa năm 1983 và 1990 Iraq đã nhận được 5 tỷ dollar tín_dụng từ chương_trình của Commodity_Credit_Corporation một tổ_chức thuộc Bộ Nông_nghiệp Hoa_Kỳ bắt_đầu ở mức 400 triệu đô_la một năm năm 1983 và tăng tới hơn 1 tỷ một năm năm 1988 và 1989 cuối_cùng kết_thúc với khoản tiền 500 triệu năm 1990 Bên cạnh các khoản tín_dụng nông_nghiệp Hoa_Kỳ cũng cung_cấp cho Hussein các khoản vay khác Năm 1985 Ngân_hàng xuất_nhập_khẩu Hoa_Kỳ cấp hơn 684 triệu dollar tín_dụng cho Iraq để xây_dựng đường_ống dẫn dầu qua Jordan và việc xây_dựng được thực_hiện bởi Bechtel_Corporation có trụ_sở tại California_Tuy nhiên sau chiến_tranh đã có nhiều hành_động bên trong Hạ_nghị_viện Hoa_Kỳ nhằm cô_lập Iraq về ngoại_giao và kinh_tế do những lo_ngại về những sự vi_phạm nhân_quyền sự tăng_cường quân_sự và sự thù_địch của Iraq đối_với Israel Đặc_biệt năm 1988 Thượng_nghị_viện thống_nhất thông_qua Điều_luật ngăn_chặn diệt_chủng năm 1988 áp_đặt trừng_phạt lên Iraq Những hành_động đó bị nhiều thành_viên Hạ_viện phản_đối dù một_số quan_chức Hoa_Kỳ như chủ_tịch uỷ_ban thành_lập chính_sách của Bộ ngoại_giao và trợ_lý bộ_trưởng về các vấn_đề Đông_Á_Paul_Wolfowitz không nhất_trí với việc ngừng cung_cấp viện_trợ cho chính_quyền Iraq Quan_hệ giữa Iraq và Hoa_Kỳ tiếp_tục không bị cản_trở gì cho tới khi Iraq tấn_công xâm chiến Kuwait Ngày 2 tháng 10 năm 1989 Tổng_thống George_H_W_Bush ký một chỉ_thị mật số 26 về an_ninh quốc_gia bắt_đầu bằng Việc tiếp_cận tới nguồn dầu_mỏ ở Vịnh Péc xích và an_ninh của các quốc_gia đồng_minh chủ_chốt trong vùng là vấn_đề sống_còn đối_với an_ninh Hoa_Kỳ Đối_với Iraq chỉ_thị này cho rằng Những quan_hệ bình_thường giữa Hoa_Kỳ và Iraq sẽ phục_vụ cho những lợi_ích lâu_dài và thúc_đẩy sự ổn_định ở cả Vịnh Péc xích và Trung_Đông_Cuối tháng 7 năm 1990 khi những cuộc thương_lượng giữa Iraq và Kuwait sa_lầy Quân_đội Iraq tập_trung tới vùng biên_giới với Kuwait và triệu_tập Đại_sứ Hoa_Kỳ April_Glaspie tới một cuộc gặp bất_ngờ với Tổng_thống Iraq Saddam_Hussein_Hai văn_bản về cuộc gặp đó đã được thảo ra cả hai rất trái_ngược nhau Theo những văn_bản đó Saddam phác ra những bất_bình của mình đối_với Kuwait trong khi hứa_hẹn rằng ông sẽ không xâm_chiếm Kuwait trước khi tiếp_diễn những cuộc đàm_phán thẳng_thắn khác Ở văn_bản do báo The_New_York_Times đưa ra ngày 23 tháng 9 năm 1990 Glaspie bày_tỏ lo_ngại về việc tăng_cường quân_sự nhưng nói Một_số người đã cho rằng những lời bình_luận trên theo ngôn_ngữ ngoại_giao thực_tế là sự bật_đèn_xanh của Mỹ cho cuộc xâm_chiếm Dù bộ ngoại_giao không xác_nhận hay phủ_nhận tính xác_thực của những văn_bản đó những nguồn tin tại Hoa_Kỳ cho rằng Glaspie đã giải_quyết mọi vấn_đề theo chỉ_đạo phù_hợp với tính trung_lập chính_thức của Hoa_Kỳ về vấn_đề Iraq Kuwait và không bật_đèn_xanh cho Tổng_thống Iraq Saddam_Hussein về việc bất_chấp thái_độ của Liên_đoàn Ả_Rập khi ấy đã tổ_chức các cuộc thương_lượng Nhiều người tin rằng những trù_tính của Saddam đã bị ảnh_hưởng bởi việc nhận_thức được rằng Hoa_Kỳ không quan_tâm tới vấn_đề vì_thế bản ghi_chép của Glaspie chỉ đơn_giản là một thứ làm ví_dụ và rằng có_thể ông ta Saddam cũng cảm_thấy thế một phần vì Hoa_Kỳ ủng_hộ sự thống_nhất nước Đức một hành_động khác mà ông cho rằng chẳng mang ý_nghĩa gì hơn sự huỷ_bỏ một biên_giới nhân_tạo ở bên trong Những người khác như Kenneth_Pollack tin rằng Sadddam không hề có ảo_tưởng đó hay rằng ông đơn_giản đã đánh_giá thấp khả_năng sử_dụng quân_sự của Hoa_Kỳ Tháng 11 năm 1989 giám_đốc CIA William_Webster gặp_gỡ lãnh_đạo cơ_quan an_ninh Kuwait Thiếu_tướng Fahd_Ahmed_Al_Fahd Sau khi Iraq xâm_chiếm Kuwait Iraq tuyên_bố đã tìm thấy một bản_ghi_nhớ liên_quan tới cuộc trao_đổi giữa họ Tờ The_Washington_Post đã thông_báo rằng Bộ_trưởng Ngoại_giao Kuwait đã ngất_xỉu khi trông thấy tài_liệu này trong một cuộc họp thượng_đỉnh Ả_Rập vào tháng 8 Sau_này Iraq cho rằng bản_ghi_nhớ này là bằng_chứng về một âm_mưu của CIA và Kuwait nhằm làm mất ổn_định kinh_tế và chính_trị Iraq CIA và Kuwait đã miêu_tả cuộc gặp_gỡ này là một cuộc gặp thông_thường và bản_ghi_nhớ chỉ là một sự giả_mạo Một phần của văn_bản đó như sau Tóm_tắt sự_kiện BULLET Ngày 2 tháng 8 năm 1990 Quân_đội Iraq tiến vào Kuwait Hội_đồng Bảo_an LHQ lên_án cuộc xâm_lược của Iraq và đòi rút ngay_lập_tức và không điều_kiện các lực_lượng của Iraq ra khỏi Kuwait BULLET Ngày 6 tháng 8 năm 1990 Hội_đồng bảo_an LHQ kêu_gọi các nước thành_viên LHQ ngừng buôn_bán với Iraq để buộc Iraq phải rút quân khỏi Kuwait BULLET Ngày 8 tháng 8 năm 1990 Iraq tuyên_bố sáp_nhập Kuwait vào Iraq Tổng_thống Mỹ Bush nói các lực_lượng chiến_đấu đang được triển_khai như một bộ_phận của các lực_lượng đa quốc_gia để bảo_vệ Ả_Rập_Xê_Út_BULLET Ngày 12 tháng 8 năm 1990 Tổng_thống Iraq Saddam_Hussein công_bố đề_nghị hoà_bình gắn việc rút quân_đội Iraq với việc rút các lực_lượng Israel ra khỏi bờ tây sông Jordan và Dải_Gaza và vấn_đề Palestine BULLET Ngày 18 tháng 8 năm 1990 Iraq tuyên_bố bắt_giữ tất_cả người nước_ngoài Hội_đồng bảo_an LHQ kêu_gọi trả tự_do không điều_kiện cho những người nước_ngoài BULLET Ngày 9 tháng 9 năm 1990 Tổng_thống Mỹ Bush và tổng_thống Liên_Xô_Gorbachyov kêu_gọi rút hoàn_toàn và không điều_kiện các lực_lượng của Iraq ra khỏi Kuwait BULLET Ngày 8 tháng 11 năm 1990 Mỹ quyết_định gửi thêm 200 000 quân sang Ả_Rập_Xê_Út_BULLET Ngày 29 tháng 11 năm 1990 Hội_đồng bảo_an LHQ cho_phép sử_dụng tất_cả những biện_pháp can_thiệp nếu Iraq không chịu rút quân ra khỏi Kuwait vào ngày 15 tháng 1 năm 1991 BULLET Ngày 6 tháng 12 năm 1990 Iraq tuyên_bố trả lại tự_do cho các con_tin người nước_ngoài BULLET Ngày 9 tháng 1 năm 1991 Ngoại_trưởng Mỹ J Baker và ngoại_trưởng Iraq Tareq_Aziz gặp nhau tại Genève_Thuỵ_Sĩ nhưng không phá vỡ được bế_tắc BULLET Ngày 13 tháng 1 năm 1991 Tổng_thư_ký LHQ Javier_Pérez de Cuéllar gặp Hussein ở Bagdad nhưng không đạt được tiến_bộ cho một giải_pháp hoà_bình BULLET Ngày 15 tháng 1 năm 1991 Nghị_quyết của hội_đồng bảo_an LHQ đề ra thời_hạn cuối_cùng cho việc Iraq rút khỏi Kuwait BULLET Ngày 17 tháng 1 năm 1991 Các lực_lượng đa quốc_gia bắt_đầu mở các cuộc tiến_công chống quân_đội Iraq chiếm_đóng Kuwait BULLET Ngày 18 tháng 1 năm 1991 Iraq bắt_đầu các cuộc tiến_công bằng tên_lửa Scud vào Israel và Ả_Rập_Xê_Út_BULLET Ngày 23 tháng 1 năm 1991 Liên_quân Anh Mỹ bắt_đầu tiến_hành các cuộc tuần_tra tầm xa vào lãnh_thổ Iraq nhằm phá_huỷ các hệ_thống tên_lửa Scud của Iraq Một trong số đó là cuộc tuần_tra Bravo_Two_Zero_BULLET Ngày 25 tháng 1 năm 1991 Hoa_Kỳ nói Iraq đang xả dầu_thô vào Vùng Vịnh BULLET Ngày 30 tháng 1 năm 1991 Lực_lượng Iraq và đa quốc_gia tiến_hành cuộc chiến_đấu trên bộ ở thành_phố Kháp gi biên_giới Ả_Rập_Xê_Út_BULLET Ngày 13 tháng 2 năm 1991 Nhiều dân_thường chết trong cuộc oanh_kích của không_quân Hoa_Kỳ vào một hầm_trú_ẩn ở Basra_BULLET_Ngày 15 tháng 2 năm 1991 Iraq thông_báo sẵn_sàng rút khỏi Kuwait nhưng lại gắn với việc đòi Israel cũng phải rút khỏi những vùng lãnh_thổ đã chiếm_đóng của các nước Ả_Rập_BULLET_Ngày 21 tháng 2 năm 1991 Tổng_thống Saddam_Hussein kêu_gọi các lực_lượng_vũ_trang và quân_đội Iraq chiến_đấu tới cùng chống các lực_lượng liên_minh BULLET Ngày 22 tháng 2 năm 1991 Liên_Xô và Iraq thoả_thuận về đề_nghị hoà_bình do Liên_Xô đưa ra nhưng Hoa_Kỳ bác_bỏ đề_nghị đó và đòi Iraq phải rút quân vào trưa ngày 23 tháng 2 năm 1991 BULLET Ngày 24 tháng 2 năm 1991 Liên_minh do Hoa_Kỳ đứng đầu mở cuộc tiến_công trên bộ BULLET Ngày 25 tháng 2 năm 1991 Iraq bắn tên_lửa vào các doanh_trại Quân_đội Hoa_Kỳ làm chết 28 lính và bị_thương nhiều binh_sĩ khác BULLET Ngày 26 tháng 2 năm 1991 Iraq tuyên_bố quân_đội sẽ rút khỏi Kuwait vào cuối ngày 26 tháng 2 năm 1991 BULLET Ngày 27 tháng 2 năm 1991 Hoa_Kỳ tuyên_bố Kuwait được giải_phóng sau gần 7 tháng bị Iraq chiếm_đóng và tuyên_bố ngừng các cuộc tiến_công của đồng_minh bắt_đầu có hiệu_lực từ 5 giờ GMT ngày 28 tháng 2 năm 1991 Iraq chấp_nhận toàn_bộ 12 nghị_quyết của Hội_đồng Bảo_an LHQ BULLET Ngày 28 tháng 2 năm 1991 Chiến_tranh chấm_dứt sau khi tổng_thống Saddam_Hussein ra_lệnh ngừng chiến_đấu Xâm_chiếm Kuwait Rạng sáng ngày 2 tháng 8 năm 1990 quân_đội Iraq vượt biên_giới Kuwait với bộ_binh và xe_bọc_thép chiếm các vị_trí chiến_lược trên toàn_bộ Kuwait gồm cả cung_điện Emir_Quân_đội Kuwait nhanh_chóng bị áp_đảo dù họ cũng kìm chân địch đủ thời_gian cho Không_quân Kuwait bay sang trốn ở Ả_Rập_Xê_Út_Trận đánh dữ_dội nhất diễn ra tại Cung_Emir nơi các lực_lượng bảo_vệ hoàng_gia chiến_đấu bọc_hậu cho gia_đình hoàng_gia tẩu_thoát Anh_Em của Emir là người chỉ_huy đội quân đó nằm trong số người thiệt_mạng Quân_đội Iraq cướp_bóc các kho thực_phẩm và thuốc_men dự_trữ giam_giữ hàng nghìn dân_thường và chiếm quyền kiểm_soát đài_phát_thanh Đã có nhiều báo_cáo về các vụ sát_hại những hành_động tàn_bạo và những vụ hãm_hiếp của quân_đội Iraq với thường_dân Kuwait Tuy_nhiên Iraq đã giam_giữ hàng nghìn người phương Tây làm con_tin và sau đó tìm cách đem họ ra làm vật trao_đổi Sau một_khi lập nên chính_phủ bù_nhìn do Alaa_Hussein_Ali lãnh_đạo một thời_gian ngắn Iraq sáp_nhập Kuwait Sau đó Hussein lập ra một thống_đốc tỉnh mới này của Iraq gọi đó là sự giải_phóng khỏi chế_độ Emir của Kuwait đây chỉ là một biện_pháp tuyên_truyền trong chiến_tranh Ngoại_giao Chỉ vài giờ sau cuộc tấn_công đầu_tiên các phái_đoàn Kuwait và Hoa_Kỳ đã yêu_cầu Hội_đồng Bảo_an Liên_Hợp_Quốc nhóm_họp thông_qua Nghị_quyết 660 lên_án cuộc xâm_lược và yêu_cầu Iraq rút quân Ngày 3 tháng 8 Liên_đoàn Ả_Rập thông_qua nghị_quyết của riêng mình lên_án cuộc xâm_lược và đòi Iraq rút quân Nghị_quyết của Liên_đoàn Ả_Rập cũng kêu_gọi tìm ra một giải_pháp cho cuộc xung_đột từ bên trong Liên_đoàn Ả_Rập và cảnh_báo chống lại sự can_thiệp từ bên ngoài Ngày 6 tháng 8 Hội_đồng Bảo_an thông_qua Nghị_quyết 661 áp_đặt trừng_phạt kinh_tế lên Iraq Quyết_định của phương Tây nhằm đẩy_lùi cuộc xâm_lược của Iraq thực_chất có mục_đích chính là để ngăn Iraq xâm_lược Ả_Rập_Xê_Út một nước có tầm quan_trọng hơn rất nhiều so với Kuwait như việc Iraq đã làm với Kuwait Thắng_lợi nhanh_chóng của quân_đội Iraq trước Kuwait khiến quân_đội Iraq đã tiến đến rất gần các giếng dầu ở Hama là nguồn tài_nguyên giá_trị nhất của Ả_Rập_Xê_Út_Việc Iraq kiểm_soát được các giếng dầu đó cũng như những nguồn tài_nguyên dầu_lửa của Iraq và Kuwait sẽ làm cho họ nắm được một phần quan_trọng tài_nguyên dầu_lửa thế_giới chỉ đứng sau chính Ả_Rập_Xê_Út_Đặc biệt Hoa_Kỳ châu_Âu và Nhật_Bản coi một sự độc_quyền tiềm_tàng như_vậy là rất nguy_hiểm Về mặt địa_lý Ả_Rập_Xê_Út là một nước_lớn với các khu_vực dân_cư nằm phân_tán và sẽ rất khó_khăn để động_viên binh_lính nhằm chống lại các đội quân Iraq đang được triển_khai ở phía nam Kuwait Rất có khả_năng là Iraq sẽ chiếm quyền kiểm_soát các giếng dầu ở phía đông nhưng lại khó đoán được khi nào họ sẽ tấn_công vào Riyadh thủ_đô của Ả_Rập_Xê_Út_Các sư_đoàn thiết_giáp Iraq cũng sẽ phải đối_mặt với những khó_khăn tương_tự như khó_khăn mà các lực_lượng Ả_Rập_Xê_Út được triển_khai tới bảo_vệ các giếng dầu gặp phải vì họ cùng phải vượt qua một sa_mạc rộng_lớn với điều_kiện khí_hậu khắc_nghiệt Việc này nếu đã xảy ra sẽ phải xảy ra dưới bom của không_lực Ả_Rập_Xê_Út phần hiện_đại_hoá nhất của quân_đội Ả_Rập_Xê_Út_Iraq có một_số bất_mãn với Ả_Rập_Xê_Út_Mối lo về những khoản nợ nảy_sinh từ thời Chiến_tranh Iran Iraq là rất lớn vì Iraq nợ Ả_Rập_Xê_Út tới khoảng 26 tỷ đô_la Mỹ Biên_giới sa_mạc dài giữa hai nước cũng chưa được phân_chia rõ_ràng Ngay sau khi có được chiến_thắng ở Kuwait Xát đam bắt_đầu dùng những lời phát_biểu để công_kích vương_triều Ả_Rập_Xê_Út_Ông cho rằng vương_triều do Mỹ hậu_thuẫn đó là kẻ trông_coi bất_hợp_pháp của những thành_phố linh_thiêng như Mecca và Medina_Xát đam gộp cả ngôn_ngữ của những nhóm Hồi_giáo đang chiến_đấu ở Afghanistan thời đó với kiểu phát_biểu khoa_trương mà Iran từ lâu đã sử_dụng để tấn_công Ả_Rập_Xê_Út_Việc đưa thêm dòng chữ Allahu_Akbar_Thánh_Ala vĩ_đại vào lá cờ Iraq và những hình_ảnh Xát đam đang cầu_nguyện ở Kuwait được coi là một phần của kế_hoạch lôi_kéo sự ủng_hộ từ Nhóm huynh_đệ Hồi_giáo và chia_rẽ nhóm Hồi_giáo Mu gia hít_đin với Ả_Rập_Xê_Út_Khi quân_đội phương tây bắt_đầu kéo đến nước này những cuộc tấn_công tuyên_truyền đó còn leo_thang lên mức cao hơn_nữa Tổng_thống George_H_W_Bush nhanh_chóng thông_báo rằng Hoa_Kỳ sẽ tung ra một chiến_dịch bảo_vệ toàn_diện nhằm ngăn_chặn Iraq tấn_công Ả_Rập_Xê_Út_Chiến dịch Lá_chắn sa_mạc và quân_đội Hoa_Kỳ được chuyển tới Ả_Rập_Xê_Út ngày 7 tháng 8 Ngày 8 tháng 8 Iraq tuyên_bố một_số phần lãnh_thổ Kuwait sẽ bị sáp_nhập vào quận Basra và phần còn lại trở_thành tỉnh thứ 19 của Iraq Hải_quân Hoa_Kỳ huy_động hai nhóm tàu_chiến USS Dwight_D_Eisenhower và USS Independence tới khu_vực và họ đã ở tình_trạng sẵn_sàng vào ngày 8 tháng 8 Cũng trong ngày hôm đó 48 chiếc F 15 thuộc Không_lực Hoa_Kỳ từ 1st Fighter_Wing tại Căn_cứ không_quân Langley_Virginia đã hạ_cánh xuống Ả_Rập_Xê_Út và ngay_lập_tức bắt_đầu tiến_hành tuần_tra trên những vùng không_phận biên_giới Ả_Rập_Xê_Út và Iraq nhằm ngăn_chặn đà tiến của quân_đội Iraq Hoa_Kỳ cũng gửi những thiết_giáp_hạm USS Missouri và USS Wisconsin vào trong vùng sau_này chúng sẽ là những tàu_chiến cuối_cùng tham_gia tích_cực vào_cuộc chiến Việc huy_động quân_sự tiếp_tục diễn ra cuối_cùng đã lên tới 500 000 quân Những nhà_phân_tích quân_sự nhất_trí rằng tới tháng 10 quân_đội Mỹ trong vùng chưa đủ sức để ngăn_chặn cuộc tấn_công nếu có của Iraq vào Ả_Rập_Xê_Út_Cùng lúc ấy hàng_loạt những nghị_quyết của Hội_đồng bảo_an và Liên_đoàn Ả_Rập được đưa ra về cuộc xung_đột Một trong những nghị_quyết quan_trọng nhất là Nghị_quyết 678 của Liên_Hợp_Quốc thông_qua ngày 29 tháng 11 trao cho Iraq hạn chót để rút quân là ngày 15 tháng 1 năm 1991 và cho_phép sử_dụng mọi biện_pháp cần_thiết để duy_trì và thực_hiện Nghị_quyết 660 một công_thức ngoại_giao có nghĩa là cho_phép sử_dụng vũ_lực Hoa_Kỳ đặc_biệt là Ngoại_trưởng James_Baker tập_hợp các lực_lượng đồng_minh chống lại Iraq gồm lực_lượng từ 34 nước Afghanistan Argentina Úc Bahrain Bangladesh Canada Tiệp_Khắc_Đan_Mạch Ai_Cập Pháp Đức Hy_Lạp Hungary Honduras Ý Kuwait Maroc Hà_Lan New_Zealand Niger Na_Uy Oman Pakistan Ba_Lan Bồ_Đào_Nha Qatar Ả_Rập_Xê_Út_Sénégal Hàn_Quốc Tây_Ban_Nha Syria Thổ_Nhĩ_Kỳ Các Tiểu vương_quốc Ả_Rập_Thống nhất Anh và chính Hoa_Kỳ Quân_đội Mỹ chiếm 74 trong số 660 000 lính trước chiến_tranh Nhiều lực_lượng đồng_minh bất_đắc_dĩ phải tham_gia một_số cảm_thấy rằng cuộc_chiến là công_việc nội_bộ của Ả_Rập hay lo_ngại sự tăng_cường ảnh_hưởng của Mỹ ở Kuwait Cuối_cùng nhiều nước đã bị thuyết_phục khi chứng khiến sự hiếu_chiến của Iraq đối_với các nước Ả_Rập khác và khi được hứa_hẹn viện_trợ kinh_tế cũng như giảm nợ Hoa_Kỳ đưa ra nhiều lý_do biện_minh cho việc dính_líu vào_cuộc xung_đột Lý_lẽ đầu_tiên là tầm quan_trọng của mối quan_hệ liên_minh lâu_dài với Ả_Rập_Xê_Út_Tuy nhiên một_số người Mỹ không bằng_lòng với cách giải_thích đó và khẩu_hiệu Không đổi máu lấy dầu đã trở_thành tiếng kêu thường thấy nhất trong các cuộc biểu_tình phản_đối từ bên trong nước Mỹ dù chúng không bao_giờ đạt tới tầm cao như phong_trào phản_chiến trong chiến_tranh Việt_Nam Lý_do tiếp sau cho cuộc_chiến là lịch_sử vi_phạm nhân_quyền của Iraq dưới chế_độ Tổng_thống Saddam_Hussein nguy_cơ Iraq có_thể phát_triển vũ_khí_hạt_nhân hay vũ_khí huỷ_diệt hàng_loạt và rằng sự gây_hấn lộ_liễu sẽ không có chỗ_đứng naked aggression will not stand Dù những vụ vi_phạm nhân_quyền của chính_quyền Iraq trước và sau khi xâm_chiếm Kuwait được ghi_chép rất nhiều chính_phủ Kuwait đã bị ảnh_hưởng từ quan_điểm của Hoa_Kỳ trong một_số vấn_đề Ngay sau khi Iraq chiếm Kuwait tổ_chức các công_dân cho một nước Kuwait tự_do đã được thành_lập ở Mỹ Nó thuê công_ty quan_hệ công_chúng Hill and Knowlton với giá 11 triệu dollar do chính_phủ Kuwait cung_cấp Công_ty này bắt_đầu tạo ra một chiến_dịch miêu_tả các binh_sĩ Iraq là đã lôi những đứa trẻ ra khỏi lồng_ấp trong các bệnh_viện Kuwait và để chúng chết dưới sàn Tuy_nhiên một năm sau luận_điệu này đã bị khám_phá ra là giả_dối Người đã làm_chứng cho việc đó hoá_ra là một thành_viên của Gia_đình hoàng_gia Kuwait sống tại Paris khi xảy ra chiến_tranh và vì_thế không_thể có_mặt ở Iraq vào thời_điểm xảy ra cái gọi là tội_ác Xem Nurse_Nayirah_Nhiều sáng_kiến hoà_bình đã được đưa ra nhưng không được chấp_nhận Hoa_Kỳ nhấn_mạnh rằng những giải_pháp duy_nhất có_thể chấp_nhận được để có hoà_bình toàn_diện với Iraq là việc rút quân không điều_kiện ra khỏi Kuwait Iraq nhấn_mạnh rằng việc rút quân khỏi Kuwait phải được gắn liền với sự rút quân đồng_thời của quân_đội Syria ra khỏi Liban và quân_đội Israel ra khỏi Bờ_Tây_Dải_Gaza Cao_nguyên Golan và Nam_Liban_Maroc và Jordan đã bị thuyết_phục bởi đề_xuất này nhưng Syria Israel và liên_minh chống Iraq phản_đối rằng không hề có một mối liên_hệ nào giữa những việc trên với vấn_đề Kuwait Syria đã tham_gia vào liên_quân chống lại Saddam nhưng Israel vẫn chính_thức giữ thái_độ trung_lập dù đã có những cuộc tấn_công tên_lửa vào thường_dân Israel Chính_quyền Bush đã thuyết_phục Israel đứng ngoài cuộc_chiến với những hứa_hẹn về việc tăng_cường viện_trợ trong khi Tổ_chức Giải_phóng Palestine dưới quyền lãnh_đạo của Yasser_Arafat hoàn_toàn ủng_hộ Saddam_Hussein sau_này dẫn tới một sự tuyệt_giao trong quan_hệ giữa Palestine Kuwait dẫn tới sự trục_xuất nhiều người Palestine ra khỏi Kuwait Ngày 12 tháng 1 năm 1991 Hạ_viện Hoa_Kỳ cho_phép sử_dụng sức_mạnh quân_sự để trục_xuất quân Iraq ra khỏi Kuwait Ngay sau đó các nước đồng_minh khác cũng làm điều tương_tự Chiến_dịch không_quân Một ngày sau thời_hạn chót do Nghị_quyết của Liên_Hợp_Quốc đặt ra liên_minh tung ra một cuộc tấn_công không_quân ồ_ạt với mật_danh Chiến_dịch bão_táp sa_mạc với hơn 1 000 lần xuất_kích một ngày bắt_đầu từ sáng sớm ngày 17 tháng 1 năm 1991 Năm tiếng đồng_hồ sau những cuộc tấn_công đầu_tiên đài_phát_thanh quốc_gia Bagdad phát đi một giọng nói được xác_định là của Saddam_Hussein tuyên_bố rằng Cuộc_chiến vĩ_đại cuộc_chiến của mọi cuộc_chiến đã bắt_đầu Bình_minh thắng_lợi đã rất gần khi cuộc thử_thách cuối_cùng đã đến Những vũ_khí được sử_dụng trong chiến_dịch này gồm các vũ_khí dẫn đường chính_xác hay bom thông_minh bom bầy BLU 82 daisy cutters và tên_lửa hành_trình Iraq trả_lời bằng cách phóng 8 tên_lửa Scud vào Israel ngày hôm sau Mục_tiêu ưu_tiên hàng_đầu của liên_minh là phá_huỷ các cơ_sở không_quân và phòng_không của Iraq Nhiệm_vụ này được nhanh_chóng hoàn_thành và trong suốt thời_gian xảy ra cuộc_chiến không_quân liên_minh hầu_như không gặp phải trở_ngại nào khi hoạt_động Dù khả_năng phòng_không của Iraq tốt hơn so với dự_đoán liên_minh chỉ thiệt_hại một máy_bay trong ngày mở_màn chiến_tranh Máy_bay tàng_hình đã được sử_dụng nhiều trong giai_đoạn đầu_tiên này nhằm tránh các hệ_thống tên_lửa đất đối không SAM dày_đặc của Iraq khi đã phá_huỷ xong những hệ_thống đó các kiểu máy_bay khác có_thể được đem ra sử_dụng với độ an_toàn cao hơn Đa_số các phi_vụ tấn_công xuất_phát từ Ả_Rập_Xê_Út và sáu nhóm tàu_sân_bay của liên_minh ở Vịnh Péc xích Các mục_tiêu tiếp_theo của liên_quân là các sở_chỉ_huy và thông_tin Những nhà lập kế_hoạch bên phía liên_quân hy_vọng sự kháng_cự của Iraq sẽ nhanh_chóng sụp_đổ nếu hệ_thống chỉ_huy và liên_lạc của họ bị phá_huỷ Trong tuần đầu_tiên của chiến_dịch không_quân Iraq ít khi xuất_kích và cũng không gây thiệt_hại gì đáng_kể 38 máy_bay MiG của Iraq đã bị không_quân liên_quân bắn hạ Ngay sau đó không_quân Iraq bắt_đầu chạy trốn sang Iran với khoảng 115 tới 140 chiếc Cuộc bỏ chạy ồ_ạt của không_quân Iraq sang Iran khiến các lực_lượng liên_quân rất kinh_ngạc và không kịp phản_ứng gì trước khi các máy_bay Iraq đã an_toàn tại các sân_bay Iran Iran không bao_giờ trả lại các máy_bay đó cho Iraq và chỉ cho_phép các phi_công trở về nước vào năm sau Ngày 23 tháng 1 Iraq bắt_đầu đổ gần 1 triệu tấn dầu_thô xuống vịnh gây ra vụ tràn dầu lớn nhất trong lịch_sử Giai_đoạn thứ_ba và là lớn nhất của chiến_dịch không_quân nhắm tới các mục_tiêu quân_sự trên khắp Iraq và Kuwait các bệ_phóng tên_lửa Scud các địa_điểm vũ_khí huỷ_diệt hàng_loạt những cơ_sở nghiên_cứu vũ_khí và các lực_lượng hải_quân Khoảng một phần ba không_lực liên_quân được dành riêng để tấn_công các bệ_phóng tên_lửa Scud nằm trên các xe_tải và do_đó rất khó tìm_kiếm để tiêu_diệt Ngoài_ra họ cũng nhắm vào các mục_tiêu có_thể sử_dụng được cho cả mục_đích dân_sự và quân_sự các nhà_máy điện các lò phản_ứng hạt_nhân các thiết_bị thông_tin liên_lạc các cảng biển các nhà_máy lọc và phân_phối xăng_dầu các đường_sắt và các cây cầu Các nhà_máy điện trên toàn_quốc bị phá_huỷ Tới cuối cuộc_chiến việc sản_xuất điện chỉ còn đạt mức 4 so với trước chiến_tranh Bom đã phá_huỷ tất_cả các đập chính đa_số những trạm bơm chính và nhiều nhà_máy xử_lý nước_thải Một_số đội thuộc các lực_lượng đặc_biệt của Mỹ và Anh được đưa thâm_nhập vào phía tây Iraq để tìm_kiếm và phá_huỷ các tên_lửa Scud_Tuy nhiên vì thiếu những điều_kiện địa_lý thích_hợp để ẩn_náu khiến các hoạt_động của họ gặp nhiều khó_khăn và nhiều người đã bị giết hoặc bị bắt_giữ Trong đa_số các trường_hợp liên_quân tránh gây thiệt_hại tới những cơ_sở dân_sự thuần_tuý Tuy_nhiên ngày 13 tháng 2 năm 1991 hai quả bom thông_minh điều_khiển bằng tia laser đã phá_huỷ lô_cốt Amiriyah mà người Iraq cho là nơi tránh bom của thường_dân Các quan_chức Mỹ cho rằng lô_cốt đó là một trung_tâm thông_tin quân_đội nhưng các nhà_báo phương tây đã không tìm được bằng_chứng về việc đó Trong một báo_cáo với nhan_đề Bộ_máy nói_dối Thảm_kịch của sự lừa_đảo Nhà_Trắng đã tuyên_bố rằng các nguồn tin tình_báo của họ cho thấy lô_cốt này đang được sử_dụng cho mục_đích chỉ_huy quân_sự Trong cuốn sách của mình Kẻ chế_tạo bom của Saddam cựu giám_đốc chương_trình vũ_khí_hạt_nhân của Iraq người đã đào_thoát sang phương tây ủng_hộ giả_thuyết rằng lô_cốt này được sử_dụng cho cả hai mục_đích Chúng_tôi đã tìm người trú_ẩn nhiều lần tại lô_cốt Nhưng nó luôn bị bịt kín Lô_cốt có vô_tuyến vòi_nước uống máy_phát_điện riêng và trông đủ vững_chắc để chống lại các loại vũ_khí thông_thường Nhưng tôi đã thôi tìm cách vào trong bởi một đêm tôi đã nhận ra vài chiếc limousine đen chạy ra chạy vào qua cánh cổng ngầm ở phía sau Tôi hỏi những người ở xung_quanh và được trả_lời rằng đó là một trung_tâm chỉ_huy Sau khi xem_xét nó kỹ_càng hơn tôi đã cho rằng có_thể nó là căn_cứ điều_hành riêng của Xát đam Iraq đã tung ra các cuộc tấn_công tên_lửa vào các căn_cứ của liên_quân tại Ả_Rập_Xê_Út và Israel với hy_vọng buộc Israel tham_gia cuộc_chiến và các nước Ả_Rập khác rút_lui khỏi nó Chiến_thuật này tỏ ra không hiệu_quả Israel không tham_gia vào liên_quân và tất_cả các nước Ả_Rập ở lại với liên_quân trừ Jordan về mặt chính_thức vẫn giữ thái_độ trung_lập Các tên_lửa Scud nói_chung là gây ra rất ít thiệt_hại dù nó cũng đã một lần chứng_minh được sức_mạnh vào ngày 25 tháng 2 với 28 người Mỹ đã thiệt_mạng khi một tên_lửa Scud phá_huỷ doanh_trại của họ tại Dhahran_Những tên_lửa Scud nhắm vào Israel không có hiệu_quả bởi_vì khi tăng tầm bắn tên_lửa Scud bị giảm đi rất nhiều về độ_chính_xác và khả_năng sát_thương Ngày 29 tháng 1 Iraq dùng xe_tăng bộ_binh tấn_công và chiếm thành_phố Khafji của Ả_Rập_Xê_Út lúc ấy dang được bảo_vệ bởi một_số lính_thuỷ_đánh_bộ trang_bị vũ_khí hạng nhẹ Tuy_nhiên Trận_Khafji đã kết_thúc khi quân Iraq phải lùi_bước trước các lực_lượng Ả_Rập_Xê_Út được các lính_thuỷ_đánh_bộ và không_quân Mỹ yểm_trợ hai ngày sau đó Ngay sau khi Iraq xâm_chiếm Kuwait Khafji đã trở_thành một thành_phố có vị_trí chiến_lược Sự chậm_chạp của Iraq khi đưa các sư_đoàn thiết_giáp vào Khafji và sau đó dùng nơi này làm_bàn đạp để tiến vào phần phía đông được bảo_vệ kém_cỏi của Ả_Rập_Xê_Út là một sai_lầm lớn về chiến_lược Nếu làm được như_vậy Iraq không_chỉ kiểm_soát được phần_lớn những nguồn cung_cấp dầu ở Trung_Đông mà sau đó còn đe_doạ được lực_lượng quân Mỹ triển_khai dọc theo các đường chiến_tuyến Hiệu_quả của chiến_dịch không_quân là đã làm thiệt_hại mười phần_trăm toàn_bộ lực_lượng quân_sự Iraq được triển_khai trên sa_mạc Chiến_dịch này cũng ngăn_chặn một_cách có hiệu_quả việc tiếp_tế của Iraq cho những đơn_vị đồn_trú chiến_đấu phía trước và khiến số quân đông_đảo 450 000 người không_thể tập_trung lại được và là nhân_tố căn_bản dẫn đến thắng_lợi Chiến_dịch không_quân có một tác_động rõ nét trên các mưu_mẹo mà các bên xung_đột về sau_này sử_dụng Họ không tập_trung quân_đội để đối_mặt với quân Mỹ mà phân_tán các sư_đoàn ra ví_dụ Các lực_lượng Serbia tại Kosovo Các bên tham_chiến cũng giảm bớt khoảng_cách tiếp_tế hậu_cần và diện_tích vùng bảo_vệ Điều này đã được thấy trong Chiến_tranh Afghanistan khi quân Taliban rút_lui khỏi những vùng_đất rộng_lớn về giữ những cứ_điểm mạnh của họ Điều này giúp tăng_cường tập_trung quân_đội và giảm bớt khoảng_cách tiếp_tế Chiến_thuật này cũng được sử_dụng trong cuộc tấn_công của Iraq khi các lực_lượng Iraq rút_lui khỏi miền bắc Kurdistan thuộc Iraq vào trong các thành_phố Chiến_dịch trên bộ Ngày 22 tháng 2 năm 1991 Iraq đồng_ý với một thoả_thuận ngừng_bắn do Liên_Xô đề_xuất Thoả_thuận kêu_gọi Iraq rút quân khỏi những vị_trí mà họ đã chiếm trong ba tuần sau khi ngừng_bắn hoàn_toàn và đề_xuất việc theo_dõi ngừng_bắn và rút quân sẽ do Hội_đồng Bảo_an Liên_Hợp_Quốc giám_sát Hoa_Kỳ phản_đối đề_nghị này nhưng nói rằng việc rút quân của Iraq sẽ không bị tấn_công và trao cho Iraq hai_mươi bốn giờ để rút các lực_lượng quân_đội Ngày 24 tháng 2 các lực_lượng do Mỹ cầm_đầu bắt_đầu Chiến_dịch Bão_cát sa_mạc Desert_Storm phần trên mặt_đất của chiến_dịch của họ Ngay sau đó lính_thuỷ_đánh_bộ Mỹ và các đồng_minh Ả_Rập của họ thâm_nhập sâu vào Kuwait thu_thập hàng nghìn quân Iraq đang tan_rã đã suy_yếu và mất tinh_thần sau chiến_dịch ném bom ồ_ạt của liên_quân Vài ngày sau chiến_dịch Thành_phố Kuwait được giải_phóng bởi các đơn_vị thuộc quân_đội Kuwait Cùng lúc ấy Quân_đoàn VII Hoa_Kỳ tung ra cuộc tấn_công ồ_ạt bằng xe_bọc_thép vào Iraq từ phía tây Kuwait khiến quân Iraq hoàn_toàn bất_ngờ Sườn trái của đội quân này được Sư_đoàn bọc thép hạng nhẹ số 6 của Pháp_bảo_vệ gồm cả các đơn_vị của Tiểu_đoàn Lê_dương Pháp và sườn phải bởi Sư_đoàn thiết_giáp số 1 Hoàng_gia Anh Khi liên_quân đã thâm_nhập sâu vào lãnh_thổ Iraq họ quay sang phía đông tung ra những cuộc tấn_công vào lực_lượng Vệ_binh cộng_hoà Iraq Những trận chiến xe_tăng nổ ra khi Vệ_binh cộng_hoà tìm cách rút_lui khiến cho liên_quân chiến_thắng mà chỉ bị_thương vong ở mức thấp nhất Khi Iraq đã quyết_định rằng họ sẽ không tiến về phía các giếng dầu phía đông của Ả_Rập_Xê_Út thì không có lý_do gì để các lực_lượng Iraq triển_khai xa hơn_nữa về phía nam Thành_phố Kuwait với số_lượng lớn Quyết_định triển_khai một lực_lượng khá đông_đảo quân dọc theo biên_giới Kuwait càng làm tăng khoảng_cách tiếp_tế của quân Iraq một_cách không cần_thiết Thứ hai khi đã quyết_định triển_khai quân dọc biên_giới việc mở_rộng nó ra càng khiến nguy_cơ bị tấn_công ồ_ạt vào sườn Quả_thực người Iraq không có đủ lực_lượng để giữ một_mặt trận đủ dài dọc theo biên_giới Kuwait và tây_nam Iraq Vì_thế việc cấp_thiết là việc triển_khai quân và thu_hẹp mặt_trận chỉ ở phía nam Thành_phố Kuwait và mở_rộng tới vùng ngoại_ô Basra_Iraq chỉ có một lợi_thế tuyệt_đối trước lực_lượng liên_quân ở số_lượng và chất_lượng pháo_binh Đa_số các đơn_vị pháp binh Iraq được kéo bằng xe và vì_thế không thích_ứng tốt với việc phát_triển mở_rộng Điều này cũng có nghĩa là Iraq muốn làm chậm sự di_chuyển của quân địch và giao_chiến dọc theo các giới_tuyến không dễ_dàng bị chọc thủng hay đánh ngang sườn Đà tiến của liên_quân mau_lẹ hơn những tướng_lĩnh Hoa_Kỳ trông_đợi Ngày 26 tháng 2 quân_đội Iraq bắt_đầu rút khỏi Kuwait đốt cháy các giếng dầu mà họ bỏ lại Một đoàn quân Iraq dài_dằng_dặc rút_lui dọc theo đường_cao_tốc Iraq Kuwait Đoàn quân này bị liên_quân tấn_công liên_tục tới mức nó được gọi là Xa_lộ chết Một trăm giờ sau khi chiến_dịch trên bộ bắt_đầu diễn ra Tổng_thống Bush tuyên_bố một sự ngừng_bắn và ngày 27 tháng 2 tuyên_bố rằng Kuwait đã được giải_phóng Cả hai phía có số quân gần tương_đương nhau xấp_xỉ 540 000 bên liên_quân và xấp_xỉ 650 000 bên Iraq Một đội quân Thổ_Nhĩ_Kỳ gồm 100 000 người đang được triển_khai dọc biên_giới chung Thổ_Nhĩ_Kỳ và Iraq Điều này khiến quân_đội Iraq bị phân_tán thêm vì buộc phải triển_khai quân dọc theo biên_giới với tất_cả các nước trớ_trêu thay chỉ trừ phía biên_giới với đối_thủ cũ là Iran Điều này cho_phép cuộc tấn_công mạnh_mẽ của Hoa_Kỳ không_chỉ có được một sự vượt_trội về kỹ_thuật mà cả về số_lượng Điều ngạc_nhiên nhất của chiến_dịch trên bộ là tỷ_lệ thương_vong thấp của liên_quân Điều này vì quân Iraq không_thể tìm ra một biện_pháp đối_phó thích_hợp đối_với những ống_nhòm hồng_ngoại và loại đạn_xuyên giáp động_năng APFSDS từ các xe M1 Abrams_Phương tiện này cho_phép những chiếc xe_tăng liên_quân chiến_đấu và tiêu_diệt một_cách hiệu_quả các xe_tăng Iraq từ khoảng_cách xa gấp 2 lần khoảng_cách có_thể tác_chiến của xe_tăng Iraq Các lực_lượng Iraq cũng không_thể lợi_dụng ưu_thế có_thể có từ việc sử_dụng chiến_thuật chiến_tranh đô_thị chiến_đấu bên trong Thành_phố Kuwait có_thể gây ra những thương_vong đáng_kể đối_với các lực_lượng tấn_công Chiến_tranh trong thành_phố làm giảm tầm chiến_đấu và vì_thế giảm bớt ưu_thế công_nghệ của liên_quân Điều này đã được chứng_minh gần đây trong những trận đánh giữa các lực_lượng Mỹ và những kẻ nổi_dậy Iraq trong môi_trường đô_thị sau Cuộc xâm_lược Iraq năm 2003 Các ranh_giới của địa_lý đô_thị và sự hiểu_biết mà những kẻ tấn_công không_thể có được sẽ làm giảm lợi_thế của liên_quân và khả_năng tiêu_diệt ở tầm xa của họ Kết_thúc các hoạt_động chiến_tranh Một hội_nghị hoà_bình đã được Liên_quân tổ_chức trên vùng lãnh_thổ Iraq bị chiếm_đóng Tại hội_nghị Iraq được phép sử_dụng các máy_bay_trực_thăng vũ_trang trong phía biên_giới lãnh_thổ nước mình bề_ngoài là để vận_chuyển các quan_chức chính_phủ do những thiệt_hại đã phải hứng_chịu của hệ_thống vận_chuyển công_cộng Một thời_gian ngắn sau những chiếc trực_thăng đó và đa_số các lực_lượng_vũ_trang Iraq lại quay sang phục_vụ mục_tiêu chiến_đấu chống lại cuộc nổi_dậy của người Shiite ở phía nam Tại phía bắc các lãnh_đạo người Kurd tin_tưởng vào những lời tuyên_bố của Hoa_Kỳ rằng họ sẽ ủng_hộ một cuộc nổi_dậy và bắt_đầu chiến_đấu với hy_vọng thực_hiện được một cuộc đảo_chính Tuy_nhiên khi những giúp_đỡ của Mỹ còn chưa tới nơi các tướng_lĩnh Iraq còn trung_thành đã đàn_áp dã_man quân_đội người Kurd_Hàng triệu người Kurd đã phải chạy qua các vùng núi để đến những vùng người Kurd tại Thổ_Nhĩ_Kỳ và Iran Những vụ xung_đột đó sau_này đã dẫn tới việc thành_lập những vùng cấm bay ở cả phía bắc và phía nam Iraq Tại Kuwait gia_đình Emir được tái_lập và những kẻ bị cho là cộng_tác với Iraq bị đàn_áp Cuối_cùng hơn 400 000 người đã bị trục_xuất khỏi đất_nước gồm một số_lượng lớn người Palestine vì sự ủng_hộ và hợp_tác của họ với Saddam_Hussein_Có một_số chỉ_trích chính_quyền Bush về quyết_định của họ cho_phép Saddam_Hussein tiếp_tục giữ quyền_lực chứ không tiếp_tục tấn_công chiếm Baghdad và sau đó lật_đổ chính_phủ của ông ta Trong một cuốn sách viết chung năm 1998 tựa đề Một thế_giới đã thay_đổi A World_Transformed_Bush và Brent_Scowcroft đã đưa ra lý_lẽ rằng một sự tấn_công như_vậy sẽ làm tan_vỡ lực_lượng Liên_quân và sẽ gây ra nhiều tổn_thất chính_trị và nhân_mạng không cần_thiết đi cùng với nó Năm 1992 Ngoại_trưởng Hoa_Kỳ trong thời_gian chiến_tranh Dick_Cheney cũng đưa ra quan_điểm tương_tự Thay_vì tiếp_tục can_thiệp sâu thêm với lực_lượng quân_sự của mình Hoa_Kỳ đã hy_vọng rằng Saddam sẽ bị lật_đổ bởi một cuộc đảo_chính từ bên trong CIA đã sử_dụng các mạng_lưới của mình tại Iraq để tổ_chức một cuộc nổi_dậy nhưng chính_phủ Iraq đã đánh_bại âm_mưu đó Ngày 10 tháng 3 năm 1991 Chiến_dịch bão_táp sa_mạc bắt_đầu dời 540 000 quân Mỹ ra khỏi Vịnh Péc xích 10 nguyên_nhân thất_bại của Iraq BULLET 1 Chiến_tranh không có mục_đích chính_nghĩa BULLET 2 Họ bị cô_lập không_chỉ bằng cuộc cấm_vận triệt_để Họ đã hầu_như không có đồng_minh ngay cả trong vùng xảy ra chiến_sự BULLET 3 Vẫn tồn_tại những vấn_đề dân_tộc nghiêm_trọng thiếu cơ_sở dân_tộc và nhân_dân khi phát_động chiến_tranh BULLET 4 Tiến_hành một loạt hình chiến_tranh không phù_hợp BULLET 5 Không chú_ý kết_hợp chặt_chẽ nguyên_tắc với sách_lược quân_sự và chính_trị BULLET 6 Lực_lượng vệ_binh cộng_hoà trên thực_tế chưa bao_giờ tỏ ra thiện_chiến BULLET 7 Nếu họ đã quyết_tâm lựa_chọn giải_pháp quân_sự và quyết_tâm chiếm_giữ Kuwait trong mục_đích của mình thì họ đã không khôn_ngoan khi để cho đối_phương triển_khai binh_lực một_cách dễ_dàng BULLET 8 Lực_lượng không_quân đã bị tổn_thất nặng lại bỏ trốn sang Iran trong khi rất thiếu lực_lượng phòng_không đi cùng thì kết_cục tất_yếu con chủ_bài xe_tăng thiết_giáp chỉ còn là những miếng mồi ngon cho không_quân đối_phương BULLET 9 Liên_quân do Hoa_Kỳ đứng đầu đã thành_công lớn trong các hoạt_động nghi_binh quy_mô thì đây lại là một sự yếu_kém không_thể tha_thứ của các cơ_quan tình_báo Iraq BULLET 10 Iraq đã không biết rút ra các bài_học từ cuộc chiến_tranh trước với Iran Điều này có_thể thấy rõ qua việc Iraq đã tái_phạm các sai_lầm được kể trong mục này ở các nguyên_nhân thứ nhất thứ_ba và thứ_bảy Thương_vong Thương_vong của liên_minh Bộ Quốc_phòng Hoa_Kỳ báo_cáo là các lực_lượng Hoa_Kỳ có 148 binh_sĩ tử_trận cộng một phi_công được ghi_nhận là mất_tích hài_cốt đại_uý phi_công Michael_Scott_Speicher người được coi là mất_tích đã được tìm thấy vào tháng 7 năm 2009 tại vùng núi hẻo_lánh ở miền tây Iraq 145 người Mỹ chết vì tai_nạn Vương_quốc_Anh có 24 binh_sĩ tử_trận Pháp 2 và các quốc_gia Ả_Rập có tổng_cộng 39 thương vọng Thiệt_hại nặng nhất trong một vụ đối_với lực_lượng liên_quân xảy ra ngày 25 tháng 2 năm 1991 khi một hoả_tiễn Al_Hussein của Iraq đánh trúng trại lính Mỹ tại Dhahran_Ả_Rập_Xê Út giết chết 28 quân dự_bị Hoa_Kỳ đến từ tiểu_bang Pennsylvania_Con số bị_thương trên chiến_trường dường_như là khoảng 776 gồm có 467 người Mỹ Khoảng 30 trong số 700 000 nam và nữ phục_vụ trong lực_lượng Hoa_Kỳ tại Chiến_tranh Vùng Vịnh vẫn chịu nhiều hội_chứng trầm_trọng mà nguyên_nhân vẫn chưa được hiểu rõ Phỏng_đoán trước chiến_tranh Trước chiến_tranh các giới_chức của Lầu_Năm_Góc đã phỏng_đoán con_số thương_vong của liên_quân sẽ là vào_khoảng 30 000 40 000 người Viện Dupuy trước Quốc_hội Hoa_Kỳ đã tiên_đoán rằng con_số thương_vong sẽ dưới 6 000 Họ đã dùng mô_hình TNDM mà tận_dụng các dữ_liệu lịch_sử từ các cuộc_chiến trước để tiên_đoán con_số thương_vong mô_hình đã tận_dụng các yếu_tố về con_người thí_dụ như tinh_thần và họ tiên_đoán rằng sẽ có rất ít các sư_đoàn của Iraq chịu kháng_cự Thương_vong của Iraq Ước đoán ngay vào lúc đó cho rằng có đến 100 000 người Iraq bị thiệt_mạng Hiện_tại ước đoán rằng Iraq bị thiệt_hại nhân_mạng là khoảng từ 20 000 đến 35 000 Tuy_nhiên các con_số khác thì vẫn cứ cho rằng con_số người thiệt_mạng có_thể cao đến 200 000 Một báo_cáo do Không_quân Hoa_Kỳ uỷ_nhiệm đã ước_tính là có khoảng từ 10 000 12 000 binh_sĩ Iraq tử_trận trong chiến_dịch của không_quân và khoảng 10 000 thương_vong trong cuộc_chiến trên bộ Sự phân_tích này dựa vào các báo_cáo về tù_binh chiến_tranh Iraq Chính_phủ Iraq tuyên_bố có khoảng 2 300 thường_dân thiệt_mạng trong chiến_dịch của không_quân đa_số người chết là do một cuộc không_kích bằng máy_bay tàng_hình F 117 vào một nơi mà được tin là trung_tâm thông_tin liên_lạc của Iraq tại Baghdad nhưng cũng là nơi phục_vụ như một nơi trú_ẩn máy_bay Theo Dự_án nghiên_cứu sự chọn_lựa khác cho quốc_phòng thì có đến 3 664 thường_dân Iraq và khoảng 20 000 đến 26 000 binh_sĩ bị giết chết trong cuộc xung_đột này Chi_phí Chi_phí chiến_tranh của Hoa_Kỳ do Hạ_viện tính_toán là 61 1 tỷ Các nguồn khác ước_tính lên tới 71 tỷ Khoảng 53 tỷ trong số đó do các nước khác chi_trả 36 tỷ do Kuwait Ả_Rập_Xê_Út và các nước Vùng Vịnh khác 16 tỷ bởi Đức và Nhật_Bản hai nước này không gửi lực_lượng chiến_đấu vì các điều_khoản trong các hiệp_ước chấm_dứt Chiến_tranh thế_giới thứ hai Khoảng 25 số đóng_góp của Ả_Rập_Xê_Út được thanh_toán dưới hình_thức các dịch_vụ cung_cấp cho lực_lượng liên_quân như thực_phẩm và vận_chuyển Nhiều lý_lẽ cho rằng Ả_Rập_Xê_Út còn cung_cấp cả gái mại_dâm sau_này đã được chứng_minh là không chính_xác Quân_đội Mỹ chiếm 74 tổng_lực_lượng liên_quân và vì_thế tổng chi_phí của họ cũng cao hơn Anh ví_dụ chi 4 1 tỷ trong cuộc_chiến này Truyền_thông Chiến_tranh Vùng Vịnh là cuộc_chiến được truyền_hình ở mức_độ rất cao Lần đầu_tiên tất_cả mọi người trên thế_giới đều có_thể theo_dõi trực_tiếp hình_ảnh các tên_lửa lao vào các mục_tiêu và các máy_bay chiến_đấu cất_cánh từ các tàu_sân_bay Các lực_lượng liên_quân rất nhiệt_tình thể_hiện mức_độ chính_xác các vũ_khí của họ Tại Hoa_Kỳ nhóm bộ ba lớn điều_hành mạng_lưới tin_tức đưa tin về cuộc_chiến Peter_Jennings của ABC Dan_Rather của CBS và Tom_Brokaw của NBC dẫn các chương_trình thông_tin buổi tối của họ khi các cuộc tấn_công đã bắt_đầu ngày 16 tháng 1 năm 1991 Phóng_viên của ABC News_Gary_Shepard bình luật trực_tiếp từ Baghdad nói với Jennings về sự tĩnh_lặng của thành_phố Nhưng nhiều tháng sau Shepard đã tái_xuất hiện với những ánh chớp có_thể được nhìn thấy ở chân_trời và những vạch lửa_đạn xung_quanh trên mặt_đất Trên kênh CBS khán_giả có_thể theo_dõi bản tin của phóng_viên Allen_Pizzey cũng đưa tin từ Baghdad khi cuộc_chiến bắt_đầu Sau khi bản tin kết_thúc lại có tin rằng có những tin_tức chưa được kiểm_chứng về những vụ nổ tại Baghdad hoạt_động không_quân mạnh tại các căn_cứ ở Ả_Rập_Xê_Út_Trong bản tin NBC Nightly_News phóng_viên Mike_Boettcher thông_báo về những hoạt_động không_quân không thường_xuyên ở Dhahran_Vài phút sau Brokaw nói với khán_giả rằng cuộc tấn_công không_quân đã bắt_đầu Nhưng chính kênh CNN được nhiều người theo_dõi nhất Các phóng_viên CNN John_Holliman và Peter_Arnett cùng CNN phóng_viên_thường_trú Bernard_Shaw đã thông_báo qua điện_thoại từ Khách_sạn Al_Rashid khi những cuộc không_kích bắt_đầu Báo_chí khắp thế_giới đều đưa tin về cuộc_chiến và Tạp_chí TIME đã xuất_bản một_số đặc_biệt ngày 28 tháng 1 năm 1991 dòng tít CHIẾN_TRANH VÙNG VỊNH nổi_bật ngoài trang bìa với bức ảnh chụp Baghdad khi cuộc_chiến bắt_đầu Chính_sách của Hoa_Kỳ về tự_do báo_chí có_hạn chế hơn so với ở Chiến_tranh Việt_Nam Chính_sách này đã được giải_thích rõ trong một tài_liệu của Lầu_Năm_Góc tên là Annex_Foxtrot_Đa số những thông_tin báo_chí có được đều từ những cuộc họp_báo ngắn của quân_đội Chỉ những nhà_báo được lựa_chọn mới được phép tới mặt_trận hay tiến_hành các cuộc phỏng_vấn binh_sĩ Những cuộc viếng_thăm đó luôn được tiến_hành với sự hiện_diện của các sĩ_quan và sau đó đều phải được sự cho_phép của quân_đội và bộ_phận kiểm_duyệt Điều này bề_ngoài là để bảo_vệ các thông_tin nhạy_cảm khỏi bị tiết_lộ cho Iraq nhưng trên thực_tế là để ngăn_chặn tiết_lộ các thông_tin gây rắc_rối về chính_trị Chính_sách này bị ảnh_hưởng nhiều từ những kinh_nghiệm sau Chiến_tranh Việt_Nam được cho rằng đã gây ra nhiều rò_rỉ dẫn tới sự chống_đối từ bên trong nước Mỹ Cùng lúc ấy việc đưa tin nhanh_nhạy về cuộc_chiến là rất mới_mẻ Nhiều nhà_báo Mỹ vẫn ở lại thủ_đô Baghdad của Iraq trong suốt cuộc_chiến và cảnh tên_lửa bay đến được chiếu ngay_lập_tức trên những bản tin vô_tuyến buổi tối và trên các kênh tin_tức qua truyền_hình_cáp như CNN Một đoàn phóng_viên của kênh CBS News_David_Green và Andy_Thompson được trang_bị thiết_bị truyền_thông tin vệ_tinh đã tới mặt_trận và truyền trực_tiếp những hình_ảnh cuộc_chiến đang diễn ra Họ tới Thành_phố Kuwait một ngày trước khi các lực_lượng liên_quân tiến vào và truyền trực_tiếp những hình_ảnh các lực_lượng Ả_Rập và các nhà_báo khác tiến vào đó trong ngày hôm sau Hậu_quả Theo sau những cuộc nổi_dậy ở miền Nam và miền Bắc các vùng cấm bay đã được thiết_lập để bảo_vệ người Shi ite ở miền Nam và người Kurd ở miền Bắc_Những vùng cấm bay này bắt_đầu từ vĩ_tuyến 36 Bắc và vĩ_tuyến 32 Nam chủ_yếu do Mỹ và Anh kiểm_soát mặc_dù Pháp cũng có tham_gia ít_nhiều Cấu_kết với nhau họ đã thực_hiện những chuyến bay thanh_sát trong vòng 11 năm sau khi kết_thúc chiến_sự còn nhiều hơn cả trong thời_kỳ chiến_tranh Những chuyến thanh_sát này đã dội bom gần như mỗi ngày vào tên_lửa đất đối không và súng cao_xạ được dùng để bắn hạ máy_bay Tuy_nhiên lượng bom lớn nhất đã được sử_dụng trong hai chiến_dịch kéo_dài Chiến_dịch Tấn_công sa_mạc kéo_dài trong nhiều tuần từ tháng 9 năm 1996 và Chiến_dịch Con cáo sa_mạc tháng 12 năm 1998 Chiến_dịch Kiểm_soát miền Bắc vùng cấm bay trong khu_vực người Kurd đã cho_phép người_dân tập_trung vào tăng_cường an_ninh và phát_triển cơ_sở_hạ_tầng điều này đã được phản_ánh sau sự sụp_đổ của chế_độ Saddam_Hussein năm 2003 khu_vực này đã phát_triển và ổn_định hơn khi so_sánh với các vùng khác của Iraq trong Chiến_dịch Giải_phóng Iraq Trái_lại Chiến_dịch Kiểm_soát miền Nam đã không thành_công trong việc tạo cho người Shi ite cơ_hội xây_dựng và kiến_thiết như_vậy Cơ_sở_hạ_tầng bị tàn_phá nặng_nề trên diện rộng trong suốt thời_kỳ chiến_sự đã gây mất_mát cho người_dân Iraq Nhiều năm sau chiến_tranh lượng điện sản_xuất ra vẫn chỉ đạt một phần tư mức trước cuộc_chiến Việc phá_huỷ các nhà_máy xử_lý nước khiến nước_thải bị đổ trực_tiếp xuống sông Tigris và dân_cư lại lấy nước ở đây để sinh_hoạt dẫn tới sự phát_sinh dịch_bệnh trên diện rộng Những khoản vốn tài_trợ từ phía các nước phương Tây nhằm giải_quyết vấn_đề này bị chính_quyền Saddam sử_dụng để duy_trì quyền kiểm_soát quân_sự của mình Trừng_phạt kinh_tế vẫn được duy_trì nhiều năm sau chiến_tranh vì lý_do từ những cuộc thanh_sát vũ_khí mà Iraq chưa bao_giờ hợp_tác đầy_đủ Sau_này Iraq được Liên_Hợp_Quốc cho_phép nhập_khẩu một_số hàng_hoá theo chương_trình Đổi dầu lấy lương_thực A 1998 bản báo_cáo của UNICEF cho thấy những biện_pháp trừng_phạt khiến con_số tử_vong ở nước này tăng thêm 90 000 người mỗi năm Nhiều người cho rằng các biện_pháp trừng_phạt Iraq và sự hiện_diện quân_sự của Mỹ ở Ả_Rập_Xê_Út góp_phần làm xấu đi hình_ảnh của Mỹ trong thế_giới Ả_Rập_Một_Cao uỷ Đặc_Biệt Liên_Hợp_Quốc UNSCOM về vũ_khí đã được lập ra để giám_sát việc tuân_thủ của Iraq với các quy_định về vũ_khí huỷ_diệt hàng_loạt và tên_lửa_đạn_đạo Iraq chỉ chấp_nhận một_số yêu_cầu và từ_chối các cuộc thanh_sát vũ_khí khác Đội thanh_tra đã tìm ra một_số bằng_chứng về các chương_trình vũ_khí_sinh_học tại một địa_điểm và một_số vi_phạm tại nhiều địa_điểm khác Năm 1997 Iraq trục_xuất toàn_bộ các thành_viên người Mỹ bên trong phái_đoàn thanh_sát vũ_khí cáo_buộc rằng Hoa_Kỳ đã lợi_dụng họ làm gián_điệp các thành_viên của UNSCOM thường có những cuộc tiếp_xúc với các cơ_quan tình_báo để cung_cấp các thông_tin về các địa_điểm tàng_trữ vũ_khí Đội thanh_sát vũ_khí tiếp_tục quay lại Iraq trong giai_đoạn 1997 và 1999 và còn gặp nhiều rắc_rối hơn_nữa một thành_viên trong đội thanh_sát Scott_Ritter thuộc Hải_quân Hoa_Kỳ đã từ_chức năm 1998 cho rằng chính_quyền Clinton đang cản_trở các cuộc thanh_sát vì họ không muốn đối_đầu thực_sự với Iraq Năm 1999 đội thanh_sát được thay_thế bởi UNMOVIC cơ_quan này bắt_đầu tiến_hành công_việc từ năm 2002 Năm 2002 Iraq và đặc_biệt là Saddam_Hussein trở_thành mục_tiêu trong Cuộc_chiến chống khủng_bố của Hoa_Kỳ dẫn tới cuộc chiến_tranh vùng vịnh lần hai năm 2003 do Hoa_Kỳ và ở tầm_vóc thấp hơn Anh lãnh_đạo Cộng_hoà Nhân_dân Trung_Hoa quân_đội nước này có nhiều mặt tương_đồng với quân_đội Iraq rất ngạc_nhiên trước khả_năng kỹ_thuật Hoa_Kỳ trên trận_địa Thắng_lợi mau_chóng của liên_quân khiến quân_đội Trung_Quốc phải thay_đổi toàn_diện tư_tưởng quân_sự của mình và bắt_đầu một phong_trào hiện_đại_hoá bên trong Quân Giải_phóng Nhân_dân Trung_Quốc Một hậu_quả chủ_chốt của Chiến_tranh Vùng Vịnh theo Gilles_Kepel là sự hồi_sinh rõ_rệt của chủ_nghĩa Hồi_giáo cực_đoan Việc chế_độ Saddam bị lật_đổ không khiến các nhóm Hồi_giáo ủng_hộ nhiều Tuy_nhiên việc này cùng với liên_minh giữa Ả_Rập_Xê_Út và Hoa_Kỳ bị coi là cùng phía với Israel càng làm chính_phủ Ả_Rập_Xê_Út mất uy_tín trong nước Hoạt_động của các nhóm Hồi_giáo chống lại chính_quyền Ả_Rập_Xê_Út tăng lên dữ_dội Trong một nỗ_lực nhằm lấy lại hình_ảnh của mình Ả_Rập_Xê_Út đã chi thêm tiền cho những nhóm ủng_hộ chính_phủ Chính_phủ Ả_Rập_Xê_Út đã chi tiền phát hàng triệu cuốn Qur an cho dân các nước mới độc_lập ở vùng Trung_Á và xây_dựng hàng trăm thánh_đường Hồi_giáo cho những nhóm cực_đoan Tại Afghanistan chính_quyền Ả_Rập_Xê_Út trở_thành người bảo_trợ hàng_đầu cho Taliban trong cuộc nội_chiến ở nước này và là một trong những quốc_gia duy_nhất chính_thức công_nhận chính_phủ đó Hội_chứng Vùng Vịnh Nhiều binh_sĩ liên_quân quay trở về từ chiến_trường thông_báo về các loại bệnh gặp phải sau khi tham_chiến một hiện_tượng được gọi là Hội_chứng Vùng Vịnh Có nhiều nghiên_cứu và bất_đồng về các nguyên_nhân gây ra hội_chứng đó cũng như những ảnh_hưởng của nó đối_với trẻ sơ_sinh số_lượng trẻ sinh ra trong các gia_đình binh_lính với các khiếm_khuyết tương_tự nhau hay những bệnh_tật nghiêm_trọng lên tới 67 theo một cuộc nghiên_cứu do Sở Cựu_chiến_binh Hoa_Kỳ tiến_hành Một báo_cáo xuất_bản năm 1994 của Văn_phòng Giải_trình Chính_phủ cho rằng quân_đội Mỹ đã đối_diện với 21 loại chất_độc liên_quan tới sinh_sản tiềm_tàng Một_số nguyên_nhân bị chỉ ra là tiếp_xúc với các vật_liệu phóng_xạ khói dầu và các loại vắc_xin bệnh than sản_xuất quá nhanh dùng cho binh_sĩ các loại vắc_xin thường cần phải trải qua quá_trình sản_xuất vài tháng Hậu_quả của chất urani đối_với sức_khoẻ Năm 1998 các bác_sĩ của chính_phủ Iraq đã báo_cáo rằng việc liên_quân sử_dụng urani nghèo đã gây ra hàng_loạt vụ khuyết_tật ở trẻ sơ_sinh và ung_thư trong dân_chúng Iraq đặc_biệt là bệnh_bạch_cầu Các bác_sĩ của chính_phủ cho rằng họ không có đủ bằng_chứng cho thấy có mối quan_hệ giữa urani nghèo với những vụ khuyết tận trẻ sơ_sinh bởi_vì những biện_pháp trừng_phạt đã khiến họ không_thể có được các thiết_bị thử_nghiệm cần_thiết Vì_thế một đội bác_sĩ của Tổ_chức sức_khoẻ thế_giới đã tới Basra và đề_xuất một cuộc nghiên_cứu để điều_tra lý_do gây ra tỷ_lệ ung_thư cao ở miền nam Iraq nhưng Saddam đã từ_chối Tuy_nhiên Tổ_chức y_tế thế_giới đã có_thể tiếp_cận với những nguy_cơ đối_với sức_khoẻ của urani nghèo tại những địa_điểm đã xảy ra chiến_tranh nhờ một phái_đoàn năm 2001 tới Kosovo Một báo_cáo năm 2001 của WHO về urani nghèo đã kết_luận bởi_vì urani nghèo chỉ là phóng_xạ yếu cần phải hít vào những khối_lượng rất lớn bụi ở mức_độ gam để có_thể tăng nguy_cơ ung_thư phổi ở mức_độ có_thể nhận thấy trong một nhóm nguy_cơ Những nguy_cơ về ung_thư phóng_xạ khác gồm bệnh_bạch_cầu được coi là thấp hơn rất nhiều so với ung_thư phổi Hơn_nữa không có những tác_động liên_tục hay tiến_triển đã được báo_cáo ở người vì lý_do chịu tác_động của urani nghèo Bộ Ngoại_giao Hoa_Kỳ cũng đã xuất_bản một cuốn sách về urani nghèo Nó tuyên_bố Tổ_chức y_tế thế_giới và các nghiên_cứu khoa_học khác đã cho thấy urani nghèo không gây ra những nguy_cơ nghiêm_trọng đối_với sức_khoẻ và urani nghèo không gây ra khuyết_tật ở trẻ sơ_sinh Quân_đội Iraq sử_dụng các vũ_khí_hoá_học và thần_kinh trong thập_kỷ 1980 và 1990 có_thể là nguyên_nhân gây ra cái gọi là khuyết_tật ở trẻ_em Iraq Về những buộc_tội gây ra ung_thư cuốn sách của Hoa_Kỳ cho rằng theo những chuyên_gia về sức_khoẻ môi_trường về mặt y_tế không_thể coi việc nhiễm_bệnh bạch_cầu như là kết_quả của việc chịu tác_động của urani hay urani nghèo và tỷ_lệ ung_thư trong số 19 000 công_nhân công_nghiệp tiếp_xúc với urani nghèo ở mức_độ cao tại các dự_án ở Phòng_thí_nghiệm quốc_gia Oak_Ridge trong giai_đoạn 1943 và 1947 đã được xem_xét và việc tăng tỷ_lệ ung_thư không hề được quan_sát thấy cho tới tận năm 1974 Các nghiên_cứu dịch_tễ_học khác về ung_thư phổi tại các công_nhân làm_việc tại nhà_máy urani và nhà_máy gia_công thép không cho thấy tỷ_lệ tăng bất_thường hay sự liên_quan tới những chất sinh ung_thư khác đã được biết ngoài urani như radon Tuy_nhiên một_số lời buộc_tội về tác_động đó rất nghiêm_trọng bởi_vì vũ_khí chứa urani nghèo có_thể vỡ ra thành những hạt nhỏ khi nó chạm mục_tiêu Trên thực_tế những nghiên_cứu tổng_quát nhất gần đây bởi The_Royal_Society một nhóm ái_hữu với hơn 1400 nhà_khoa_học nhà_nghiên_cứu và giáo_sư đã tìm thấy rằng urani nghèo đưa lại những nguy_cơ cao về sức_khoẻ cho dân_thường cũng như binh_lính Kỹ_thuật Các loại vũ_khí dẫn đường chính_xác PGMs cũng được gọi là bom thông_minh như tên_lửa AGM 130 của Không_lực Hoa_Kỳ được dự_đoán sẽ trở_thành các vũ_khí chính cho_phép các cuộc tấn_công quân_sự diễn ra với những tổn_thất dân_sự nhỏ nhất so với các cuộc_chiến trước đó Những căn nhà cụ_thể ở các khu đông dân tại Baghdad có_thể bị tấn_công trong khi các nhà_báo quan_sát các tên_lửa hành_trình lao tới mục_tiêu đó từ khách_sạn của họ Các vũ_khí dẫn đường chính_xác chiếm gần 7 4 toàn_thể số bom liên_minh sử_dụng Các loại bom khác gồm bom chùm có_thể vỡ ra thành nhiều quả bom nhỏ và những quả bom BLU 82 nặng 15 000 pound có_thể phá_huỷ mọi vật trong bán_kính hàng trăm yard Tên_lửa Scud là tên_lửa_đạn_đạo chiến_thuật do Liên_bang xô_viết phát_triển và từng triển_khai cho những sư_đoàn Hồng_Quân tại Đông_Đức_Vai trò của các tên_lửa Scud được trang_bị đầu đạn hạt_nhân và đầu đạn hoá_học là tiêu_diệt các cơ_sở thông_tin trung_tâm chỉ_huy và làm trì_hoãn quá_trình động_viên quân_đội của Tây_Đức cũng như các lực_lượng Đồng_Minh tại Đức Nó cũng được sử_dụng để tiêu_diệt trực_tiếp các lực_lượng mặt_đất Các tên_lửa Scud sử_dụng hệ_thống dẫn đường quán_tính còn hoạt_động khi động_cơ còn hoạt_động Iraq đã sử_dụng các tên_lửa Scud phóng chúng tới cả Ả_rập Xê út và Israel Một_số quả gây ra nhiều thương_vong số còn lại không gây hậu_quả nặng_nề Đã có lo_ngại việc Iraq có_thể lắp các đầu đạn hoá_học hay sinh_học lên các tên_lửa đó nhưng nếu các đầu đạn đó có tồn_tại chúng cũng chưa từng được sử_dụng Mọi người tin rằng các tên_lửa Scud không hữu_dụng khi mang các đầu đạn hoá_học bởi nhiệt_độ cao trong quá_trình bay ở tốc_độ gần Mach 5 làm biến_tính đa_số các chất hoá_học mang theo Các vũ_khí_hoá_học vốn thích_hợp hơn khi được vận_chuyển bằng máy_bay ném bom hoặc các tên_lửa hành_trình Tên_lửa Scud thích_hợp để mang các đầu đạn hạt_nhân một vai_trò nó vẫn còn đảm_nhận tới tận ngày_nay như mục_tiêu thiết_kế ban_đầu Hệ_thống phòng_thủ tên_lửa Patriot của Hoa_Kỳ lần đầu_tiên được sử_dụng trong chiến_đấu Thời_điểm ấy quân_đội Hoa_Kỳ tuyên_bố hệ_thống phòng_thủ tên_lửa này có hiệu_suất thành_công rất cao chống lại tên_lửa Scud đảm_bảo an_toàn cho liên_quân Nhưng những ước_tính sau_này về tính hiệu_quả của Patriot rất khác_biệt thấp nhất có_thể ở mức 0 Hơn_nữa ít_nhất đã xảy ra một vụ lỗi phần_mềm gây tổn_thất nhân_mạng Những bằng_chứng giải mật về hiệu_quả ngăn_chặn tên_lửa Scud còn thiếu nhiều Các con_số ước_tính hiệu_quả cao dựa trên phần_trăm số đầu đạn tên_lửa Scud được biết đã tới mục_tiêu hoặc đã nổ so với số_lượng tên_lửa Scud được bắn đi nhưng các yếu_tố khác như đầu đạn không nổ bắn trượt vân_vân không được tính vào đó Một_số phiên_bản tên_lửa Scud được sửa_đổi động_cơ vượt trên mức chịu_đựng thiết_kế thường bị cho là trượt mục_tiêu hoặc nổ tung khi đang bay Những ước_tính thấp nhất thường dựa trên số_lượng những lần bắn chặn và có bằng_chứng cho thấy đầu đạn đã bị ít_nhất một tên_lửa bắn trúng nhưng vì cách_thức các tên_lửa Al_Hussein gốc_từ Scud nổ khi đang bay đến mục_tiêu rất khó giải_thích vì khó có_thể biết_đâu là mảnh đầu đạn và có ít dữ_liệu ghi lại những lần dò_tìm radar còn được lưu_trữ cho_phép phân_tích về sau_này Thực_tế hiệu_lực thật_sự của hệ_thống còn là một bí_mật trong nhiều năm nữa Quân_đội Hoa_Kỳ và các nhà_sản_xuất vẫn cho rằng hệ_thống Patriot đã hoạt_động tuyệt_diệu trong Chiến_tranh Vùng Vịnh Các đơn_vị Hệ_thống định_vị_toàn_cầu đóng vai_trò chủ_chốt trong việc hoa_tiêu dẫn đường cho quân_đội vượt sa_mạc Hệ_thống cảnh_báo và kiểm_soát trên không AWACS cũng như các hệ_thống thông_tin vệ_tinh cũng có vai_trò quan_trọng Xem thêm BULLET Các giải_thưởng quân_sự trong Chiến_tranh Vùng Vịnh BULLET Chiến_tranh Iraq BULLET Cuộc xâm_lược Iraq năm 2003 BULLET Những vũ_khí được bán cho Iraq giai_đoạn 1973 1990 BULLET Trận 73 hướng đông BULLET Trận_Al_Busayyah_BULLET Trận_Medina_Ridge_BULLET Trận_Norfolk_BULLET Chiến_tranh Vùng Vịnh đã không xảy ra BULLET Hội_chứng Chiến_tranh Vùng Vịnh BULLET Thời_gian_biểu khủng_hoảng giải_giáp Iraq 1990 1996 1997 2000 2001 2003 BULLET Xung_đột Trung_Đông_BULLET_Lịch sử quân_sự BULLET Lịch_sử quân_sự Hoa_Kỳ BULLET Xa_lộ chết Những bộ phim về Chiến_tranh Vùng Vịnh BULLET Three_Kings_Ba vua BULLET Live_From_Baghdad_Trực tiếp từ Baghdad_BULLET_Courage_Under Fire_BULLET_Bravo_Two Zero_BULLET_Jarhead_Đọc thêm BULLET Felicity_Arbuthnot_Allies_Deliberately Poisoned_Iraq_Public_Water Supply_In_Gulf_War ngày 17 tháng 9 năm 2000 Sunday_Herald_Scotland_BULLET Rick_Atkinson and Ann_Devroy_U_S Claims_Iraqi_Nuclear_Reactors Hit_Hard ngày 12 tháng 1 năm 1991 Washington_Post_BULLET_Mitchell Bard_The_Gulf_War Jewish virtual library BULLET BBC News_Timeline_War in the Gulf tháng 8 năm 2000 BULLET William_Blum_Killing_Hope U S Military and CIA Interventions_Since_World_War II năm 1995 Common_Courage_Press_ISBN 1 56751 052 3 BULLET Christoper_Bolkom and Jonathan_Pike_Attack_Aircraft Proliferation_Areas for Concern_BULLET_Miland_Brown First_Persian_Gulf_War BULLET Daniel_Forbes_Gulf_War crimes ngày 15 tháng 5 năm 2000 Salon_Magazine_BULLET_T M Hawley_Against the Fires of Hell_The_Environmental_Disaster of the Gulf_War_Năm 1992 ISBN 0 15 103969 0 BULLET Dilip_Hiro_Năm 1992 Routledge_BULLET_Ronald_Andrew Hoskinson and Norman_Jarvis_Gulf_War Photo_Gallery năm 1994 BULLET Gilles_Kepel_From the Gulf_War to the Taliban_Jihad_Jihad_The Trail of Political_Islam_Năm 2002 BULLET Allan_Little_Iraq coming in from the cold ngày 1 tháng 12 năm 1997 BBC BULLET John_MacArthur_Independent_Policy Forum_Luncheon_Honoring_BULLET Alan_Munro_Arab_Storm Politics and Diplomacy_Behind the Gulf_War_I_B Tauris năm 2006 ISBN 1 84511 128 1 BULLET Naval_Historical_Center_The United_States_Navy in Desert_Shield_Desert_Storm ngày 15 tháng 5 năm 1991 BULLET Larry_A_Niksch and Robert_G_Sutter_Japan s Response to the Persian_Gulf_Crisis_Implications for U S Japan_Relations ngày 23 tháng 5 năm 1991 Congressional_Research_Service_Library of Congress_BULLET_Paul_William Roberts_The_Demonic_Comedy In the Baghdad of Saddam_Hussein_BULLET_Micah Sifry và Christopher_Cerf_The_Gulf War_Reader_Năm 1991 ISBN 0 8129 1947 5 BULLET Jean_Edward_Smith_George Bush s War_New_York_Henry Holt_Company năm 1992 BULLET Peter_Turnley_The_Unseen Gulf_War photo essay tháng 12 năm 2002 BULLET Paul_Walker and Eric_Stambler and the dirty little weapons năm 1991 Bulletin of the Atomic_Scientists_Vol 47 Number 4 BULLET Andre_Gunder_Frank_Third World_War in the Gulf_A_New_World Order ngày 20 tháng 5 năm 1991 Political_Economy_Notebooks for Study and Research no 14 tr 5 34 BULLET PBS Frontline_The_Gulf_War an in depth examination of the 1990 1991 Persian_Gulf crisis BULLET Report to Congress on the Conduct of the Persian_Gulf_War_Chapter 6 Ghi_chú BULLET 1 Có nhiều con_số khác nhau về số quốc_gia tham_gia trong Liên_minh tuỳ theo nguồn Sự khác nhau có_thể là do không có tiêu_chuẩn_vệ độ tham_gia Ví_dụ về các con_số các nhau an Arab anti Gulf_War essay 31 CNN 34 an Arab media site 36 the Heritage_Foundation a US conservative thinktank citing a 1991 Department of Defense report 38 US Institute of Medicine report on Gulf_War_Veterans_Health 39 Số_thành_viên Liên_minh có_thể thấp đến 19 vào lúc đầu chiến_dịch oanh_tạc Liên_kết ngoài BULLET Desert_Storm com Online_Community_For_Desert Storm_Veterans_Information resource about the war BULLET Congressional_Research_Service_CRS Reports regarding the Gulf_War

Chiến_tranh Vùng Vịnh

Phạm_Văn_Đồng_Phạm_Văn_Đồng 1 tháng 3 năm 1906 29 tháng 4 năm 2000 bí_danh Anh Tô là Thủ_tướng đầu_tiên của nước Cộng_hoà_Xã_hội_chủ_nghĩa_Việt_Nam từ năm 1976 từ năm 1981 gọi là Chủ_tịch Hội_đồng_Bộ_trưởng cho đến khi nghỉ hưu năm 1987 Trước đó ông từng giữ chức_vụ Thủ_tướng Chính_phủ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà từ năm 1955 đến năm 1976 Phạm_Văn_Đồng là vị Thủ_tướng Việt_Nam tại_vị lâu nhất 1955 1987 và là học_trò cộng_sự thân_thiết của Chủ_tịch Hồ_Chí_Minh Ông có tên gọi thân_mật là Tô đây từng là bí_danh của ông Ông còn có tên gọi là Lâm_Bá_Kiệt khi làm Phó chủ_nhiệm cơ_quan Biện sự xứ tại Quế_Lâm chủ_nhiệm là Hồ Học_Lãm_Tiểu sử Phạm_Văn_Đồng sinh ngày 1 tháng 3 năm 1906 trong một gia_đình trí_thức ở Đức Tân_Mộ_Đức Quảng_Ngãi Từ nhỏ ông được tiếp_thu truyền_thống văn_hoá của quê_hương và gia_đình trau_dồi kiến_thức về lịch_sử văn_hoá của dân_tộc và nhân_loại Ông theo học trường Quốc_học Huế và sớm phát_huy năng_khiếu học tiếng Pháp nhờ đó mà ông có_thể nắm_bắt nền_tảng văn_học triết_học Pháp nói_riêng và phương Tây nói_chung Năm 1925 ông tham_gia phong_trào bãi_khoá của học_sinh sinh_viên khi Phan_Châu_Trinh mất Một năm sau 1926 ông sang Quảng_Châu dự lớp huấn_luyện cách_mạng do Hồ_Chí_Minh tổ_chức rồi gia_nhập Hội Việt_Nam Cách_mạng Thanh_niên Năm 1929 ông được cử vào Kỳ bộ Nam_Kỳ rồi vào Tổng_bộ Việt_Nam Thanh_niên Cách_mạng Đồng_chí Hội và tham_gia đại_hội của tổ_chức này họp ở Hồng_Kông Tháng 7 1929 thực_dân Pháp bắt ông và kết_án đi đầy 10 năm tù ở Côn_Đảo Năm 1936 sau khi ra tù Phạm_Văn_Đồng hoạt_động ở Hà_Nội Năm 1940 ông bí_mật sang Trung_Quốc cùng với Võ_Nguyên_Giáp gia_nhập Đảng Cộng_sản Đông_Dương và được Nguyễn_Ái_Quốc giao nhiệm_vụ về nước xây_dựng căn_cứ_địa gần biên_giới Việt_Trung_Năm 1945 tại Quốc_dân_Đại_hội Tân_Trào_Phạm_Văn_Đồng được bầu vào Uỷ_ban Thường_trực gồm 5 người thuộc Uỷ_ban Dân_tộc giải_phóng chuẩn_bị cho Cách_mạng tháng 8 Tham_gia chính_phủ Trước khi nước Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà được thành_lập ngày 16 8 1945 Phạm_Văn_Đồng giữ chức Bộ_trưởng Tài_chính Tuy_nhiên dấu_ấn nổi_bật của ông là trong lĩnh_vực ngoại_giao Ngày 2 tháng 3 năm 1946 tại Hà_Nội ông được bầu làm Phó Trưởng ban Thường_vụ Quốc_hội khoá I Ngày 31 tháng 5 năm 1946 Phạm_Văn_Đồng là Trưởng phái_đoàn Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà tại Hội_nghị Fontainebleau_Pháp thay cho Nguyễn_Tường_Tam không nhận nhiệm_vụ nhằm tìm một giải_pháp độc_lập cho Đông_Dương_Tuy nhiên hội_nghị thất_bại do Pháp không trả_lời dứt_khoát về việc ấn_định thời_hạn thực_hiện cuộc trưng_cầu_dân_ý ở Nam_Kỳ_Khi Chiến_tranh Đông_Dương bùng_nổ ông được cử làm Đặc_phái_viên của Trung_ương Đảng và Chính_phủ tại Nam_Trung_Bộ Năm 1947 ông được bầu làm Uỷ_viên dự_khuyết Ban_chấp_hành Trung_ương Đảng Cộng_sản Đông_Dương_Uỷ_viên chính_thức từ năm 1949 Từ tháng 7 năm 1949 ông được cử làm Phó Thủ_tướng duy_nhất Tại Đại_hội Đảng Cộng_sản Đông_Dương_Đảng_Lao_động Việt_Nam lần thứ hai năm 1951 Phạm_Văn_Đồng trở_thành uỷ_viên Bộ_Chính_trị Trung_ương Đảng Năm 1954 ông là trưởng phái_đoàn Chính_phủ dự Hội_nghị Genève về Đông_Dương_Những đóng_góp của đoàn Việt_Nam do ông đứng đầu tạo ra những đột_phá đưa hội_nghị để giành độc_lập cho bán_đảo Đông_Dương_Trải qua 8 cuộc họp toàn_thể và 23 phiên họp căng_thẳng phức_tạp với tinh_thần chủ_động và cố_gắng của phái_đoàn Việt_Nam thì đến ngày 20 7 1954 bản Hiệp_định đình_chỉ chiến_sự trên bán_đảo Đông_Dương đã được ký_kết thừa_nhận tôn_trọng độc_lập chủ_quyền của các nước Việt_Nam Lào và Campuchia Tháng 9 1954 Phạm_Văn_Đồng kiêm chức Bộ_trưởng Ngoại_giao nước Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Trưởng ban Đối_ngoại Trung_ương Đảng Từ tháng 9 năm 1955 ông trở_thành thủ_tướng Chính_phủ của Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà Từ năm 1976 ông là thủ_tướng của Cộng_Hoà_Xã_Hội_Chủ_nghĩa_Việt_Nam thống_nhất phó chủ_tịch Hội_đồng Quốc_phòng cho đến khi về hưu năm 1987 Ông cũng liên_tục làm đại_biểu Quốc_hội từ năm 1946 đến năm 1987 Trong thời_gian làm thủ_tướng chính_phủ Phạm_Văn_Đồng và Nguyễn_Văn_Linh đã giải_oan cho đạo_diễn Trần_Văn_Thuỷ trong sự_kiện về bộ phim_tài_liệu Hà_Nội trong mắt ai Tại Đại_hội_Đảng_lần_thứ V đã bầu Phạm_Văn_Đồng vào Ban_Chấp_hành Trung_ương Đảng và Uỷ_viên Bộ_Chính_trị Hoạt_động sau khi nghỉ hưu Phạm_Văn_Đồng là Cố_vấn Ban_chấp_hành Trung_ương Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam từ tháng 12 năm 1986 đến 1997 Ông cùng Tổng_Bí_thư Nguyễn_Văn_Linh và Thủ_tướng Đỗ_Mười đã tham_gia cuộc gặp không chính_thức với lãnh_đạo Trung_Quốc tại Thành_Đô tháng 9 năm 1990 nhằm bình_thường_hoá mối quan_hệ giữa hai nước sau hơn 10 năm căng_thẳng và xung_đột Ngày 21 tháng 8 năm 1998 thủ_tướng Phan_Văn_Khải ký quyết_định số 746 QĐ TTg bổ_nhiệm ông làm chủ_tịch danh_dự Hội_đồng Quốc_gia Chỉ_đạo Biên_soạn Từ_điển_bách_khoa Việt_Nam Ông đã được tặng_thưởng Huân_chương Sao_Vàng của Việt_Nam và nhiều huân_chương khác của Liên_Xô_Lào_Campuchia Cuba Bulgaria Ba_Lan và Mông_Cổ Từ đầu thập_niên 80 thế_kỷ XX do bị teo dây_thần_kinh đáy mắt nên mắt ông bắt_đầu mờ dần Phạm_Văn_Đồng mất tại Hà_Nội ngày 29 tháng 4 năm 2000 hưởng_thọ 94 tuổi Lễ quốc_tang được tổ_chức trong 2 ngày từ ngày 5 đến ngày 6 tháng 5 năm 2000 Sau đó ông được an_táng tại Nghĩa_trang Mai_Dịch_Lễ truy_điệu và an_táng ông Phạm_Văn_Đồng được tường_thuật trực_tiếp trên các kênh hoà sóng của VTV Gia_đình Mẹ của Phạm_Văn_Đồng là cụ Nguyễn_Thị_Tuân_Phạm_Văn_Đồng có vợ là bà Phạm_Thị_Cúc sinh năm 1922 kém ông 16 tuổi sinh được một người con trai duy_nhất là Phạm_Sơn_Dương sinh năm 1951 hiện là thiếu_tướng Quân_đội nhân_dân Việt_Nam phó giám_đốc Viện Khoa_học và Công_nghệ Quân_sự Sau khi lấy bà Cúc tháng 10 năm 1946 Phạm_Văn_Đồng vào công_tác trong Liên_khu V Mấy năm sau bà Cúc được phép vào Nam sống với chồng Vào đến_nơi thì Phạm_Văn_Đồng lại được lệnh ra Bắc Sau đó bà Cúc bị bệnh nửa quên nửa nhớ theo lời của Việt_Phương người từng làm thư_ký cho Phạm_Văn_Đồng trong 53 năm kéo_dài cho đến tận bây_giờ Phạm_Văn_Đồng từng đưa bà Cúc sang Trung_Quốc Liên_Xô chữa bệnh nhưng vẫn không khỏi Phạm_Văn_Đồng mất trước bà Phạm_Thị_Cúc_Bà Phạm_Thị_Cúc mất lúc 10 giờ 45 phút sáng ngày 15 tháng 10 năm 2018 hưởng_thọ 96 tuổi Phạm_Sơn_Dương có vợ là Minh_Châu và hai người con_con trai Quốc_Hoa con gái Quốc_Hương_Tên của Quốc_Hoa và Quốc_Hương là do Phạm_Văn_Đồng đặt ý là hoa hương của đất_nước Đánh_giá Với bề dày hơn 70 năm hoạt_động trong sự_nghiệp Cách_mạng của Đảng_Cộng_sản_Việt_Nam trong đó nhiều năm giữ các cương_vị lãnh_đạo chủ_chốt Phạm_Văn_Đồng được nhiều nhà_lãnh_đạo của Đảng Cộng_sản và học_giả trong nước những người gần_gũi với ông đánh_giá là có nhiều đóng_góp quan_trọng trên nhiều lĩnh_vực Thủ_tướng Võ_Văn_Kiệt nhận_xét về ông tác_phong giản_dị mà lịch_thiệp lối sống đạm_bạc mà văn_hoá rất_mực ôn_hoà hết_mức bình_dị và Năm trước ở bài viết trong cuốn sách kỷ_niệm về anh Sáu_Thọ tôi có nhắc tới biệt_danh Sáu_Búa thể_hiện tính quyết_đoán cao và sự thẳng_thắn trong đấu_tranh nội_bộ của anh Sáu_Với_Anh_Tô tôi thấy dường_như Anh là sự bù_trừ cho anh Sáu và một_số anh khác Đàm_phán ở Genève năm 1954 Ông Việt_Phương nguyên thư_ký của Thủ_tướng Phạm_Văn_Đồng trong buổi họp_báo giới_thiệu sách của các nhà ngoại_giao đã tiết_lộ rằng khi đàm_phán hiệp_định Genève 1954 do đoàn Việt_Nam không có điện_đài nên Bộ_trưởng Ngoại_giao lúc đó là Phạm_Văn_Đồng đã mắc một sai_lầm khi nhờ Trung_Quốc chuyển các bức_điện về nước do_vậy Trung_Quốc biết hết các sách_lược của Việt_Nam và sử_dụng chúng để ép Việt_Nam ký hiệp_định theo lợi_ích của Trung_Quốc Trong đàm_phán Phạm_Văn_Đồng sử_dụng phiên_dịch Trung_Quốc nên nội_dung liên_lạc giữa đoàn đàm_phán và Trung_ương Trung_Quốc đều biết trước và tìm cách ngăn_chặn Phạm_Văn_Đồng sau_này cũng thừa_nhận là đoàn Việt_Nam khi đó quá tin đoàn Trung_Quốc Tại hội_nghị ấy Phạm_Văn_Đồng chỉ chủ_yếu tiếp_xúc với đoàn Liên_Xô và đoàn Trung_Quốc trong khi Anh là đồng chủ_tịch quan_điểm lại khác với Pháp nhưng ông lại không tranh_thủ không hề tiếp_xúc với phái_đoàn Anh Văn_kiện gây tranh_cãi 1958 Chính_phủ Trung_Quốc ra Tuyên_bố về lãnh_hải 12 hải_lý ngày 4 tháng 9 năm 1958 Phạm_Văn_Đồng sau đó đã viết một Công_hàm gửi cho Thủ_tướng Trung_Quốc Chu_Ân_Lai vào ngày 14 tháng 9 năm 1958 và sau đó cho đăng trên báo Nhân_dân ngày 22 tháng 9 năm 1958 trong đó có đoạn Theo quan_điểm của Trung_Quốc tài_liệu Bộ Ngoại_giao công_hàm của Thủ_tướng nước Việt_Nam Dân_Chủ Cộng_Hoà Phạm_Văn_Đồng đương_nhiên công_nhận chủ_quyền của Trung_Quốc đối_với các quần_đảo trên biển Đông vì trước đó trong số báo ngày 6 tháng 9 báo Nhân_dân đã đăng chi_tiết về Tuyên_bố Lãnh_hải của chính_phủ Trung_Quốc trong đó đường_cơ_sở để tính lãnh_hải bao_gồm bờ biển hai quần_đảo Tây_Sa và Nam_Sa trên biển Đông_Các tài_liệu công_bố công_khai cho công_chúng Trung_Quốc bản dịch tiếng Trung đều không dịch đầy_đủ nội_dung của văn_kiện này thiếu một_số nội_dung trong đó có đoạn triệt_để tôn_trọng hải_phận 12 hải_lý của Trung_Quốc Theo Tuyên_bố của Bộ Ngoại_giao nước Cộng_hoà XHCN Việt_Nam về quần_đảo Hoàng_Sa và Trường_Sa ngày 7 tháng 8 năm 1979 thì Sự diễn_giải của Trung_quốc về bản công_hàm ngày 14 tháng 9 năm 1958 của Thủ_tướng nước Việt_Nam Dân_chủ Cộng_Hoà như một sự công_nhận chủ_quyền của phía Trung_quốc trên các quần_đảo là một sự xuyên_tạc trắng_trợn khi tinh_thần và ý_nghĩa của bản công_hàm chỉ có ý_định công_nhận giới_hạn 12 hải_lý của lãnh_hải Trung_quốc Tức_là khoảng 22 km mà không cho biết đường_cơ_sở để tính chủ_quyền 12 hải_lý có bao_gồm đường bờ biển hai quần_đảo đó hay không Văn_bản này không đề_cập đến hai quần_đảo mà chỉ đề_cập đến cơ_sở khoảng_cách trên biển mà Trung_Quốc dùng để tính hải_phận Việt_Nam khẳng_định lại chủ_quyền đối_với 2 quần_đảo này nhắc lại lập_trường của Việt_Nam về việc giải_quyết sự tranh_chấp về 2 quần_đảo giữa hai nước bằng thương_lượng hoà_bình Hình_ảnh công_cộng Hiện_nay ở thủ_đô Hà_Nội tên Phạm_Văn_Đồng được đặt cho đoạn đường nối từ ngã tư Xuân_Thuỷ_Phạm_Hùng Hồ_Tùng_Mậu đến cầu Thăng_Long mở_đầu cho tuyến đường_dẫn từ nội_thành Hà_Nội tới sân_bay quốc_tế Nội_Bài_Ngoài ra tại Việt_Nam tên ông còn được đặt cho nhiều tuyến đường lớn ở Đà_Nẵng Đồng_Hới Nha_Trang Hải_Phòng Thành_phố Hồ_Chí_Minh Tại Quảng_Ngãi có một trường đại_học mang tên ông dựa trên cơ_sở nâng_cấp trường Cao_đẳng Sư_phạm Quảng_Ngãi và Trường Cao_đẳng cộng_đồng Quảng_Ngãi Xem thêm BULLET Thủ_tướng Việt_Nam Liên_kết ngoài BULLET Tiểu_sử Phạm_Văn_Đồng trên website Bộ Ngoại_giao Việt_Nam BULLET Phỏng_vấn Phạm_Văn_Đồng 1981 BULLET Nhìn lại Công_hàm Phạm_Văn_Đồng 1958 BBC

Phạm_Văn_Đồng

Liên_bang Đông_Dương_Liên bang Đông_Dương chữ Nôm_聯邦東洋 sau 1947 là Fédération indochinoise hay còn gọi là Đông_Dương thuộc Pháp Đông_Pháp là lãnh_thổ nằm dưới quyền cai_trị của thực_dân Pháp trong hơn 67 năm 1887 1954 tại khu_vực Đông_Nam_Á ngày_nay thuộc lãnh_thổ Việt_Nam Lào Campuchia và huyện Trạm Giang tỉnh Quảng_Đông_Trung_Quốc Nhân_danh Triều_đình Huế_Pháp cũng chính_thức kiểm_soát quần_đảo Trường_Sa và quần_đảo Hoàng_Sa vào năm 1920 và tuyên_bố chủ_quyền vào năm 1921 Tháng 9 năm 1858 lực_lượng viễn_chinh của Đệ_Nhị_Đế chế Pháp cùng sự hỗ_trợ của thực_dân Tây_Ban_Nha nổ_súng tấn_công Bán_đảo Sơn_Trà của nước Đại_Nam ngày_nay thuộc Đà_Nẵng mở_đầu cho công_cuộc thuộc địa_hoá bán_đảo Đông_Dương_Đến ngày 17 tháng 10 năm 1887 Liên_bang Đông_Dương được chính_thức thành_lập theo Sắc_lệnh của Tổng_thống Cộng_hoà Pháp với ba thuộc địa là Nam_Kỳ_Cochinchine_Bắc Kỳ_Tonkin_Trung_Kỳ Annam đều thuộc Đại_Nam và Cao_Miên_Lào gia_nhập vào năm 1893 và Quảng_Châu_Loan được sáp_nhập năm 1900 Thủ_phủ Liên_bang Đông_Dương ban_đầu đặt tại Sài_Gòn sau chuyển ra Hà_Nội từ năm 1902 Ngoài_ra Đà_Lạt còn được xem như thủ_đô mùa hè của Liên_bang nơi nghỉ_dưỡng dành cho giới cầm_quyền Pháp Liên_bang Đông_Dương là một chế_độ nửa thuộc địa nửa phong_kiến Đứng đầu liên_bang là một Toàn_quyền Gouverneur_Général de l Indochine française từ 1887 đến 1945 hay một Cao_uỷ giai_đoạn 1945 1954 của chính_phủ nước bảo_hộ Pháp Tại Bắc_Kỳ và Trung_Kỳ ngoại_trừ Hà_Nội Hải_Phòng và Đà_Nẵng chính_quyền từ cấp tỉnh trở xuống do các quan_chức người Việt quản_lý đặt dưới quyền vua Nguyễn_tuy_nhiên tại mỗi tỉnh đều có một viên Công_sứ người Pháp thực_hiện chức_năng bảo_hộ của nước Pháp đối_với An_Nam_Trong Chiến_tranh thế_giới thứ hai Liên_bang Đông_Dương bị Đế_quốc Nhật_Bản chiếm_đoạt rồi mất ảnh_hưởng ở tại Việt_Nam Tuy_nhiên Nhật_Bản lại thua quân Đồng_Minh vào năm 1945 và Đông_Dương sau đó lại do Pháp kiểm_soát nhưng họ buộc phải từ_bỏ chủ_quyền tại Lào và Campuchia vào năm 1953 Liên_bang này chỉ_thực sự tan_rã sau khi Pháp bại_trận ở Điện_Biên_Phủ và Hiệp_ước hoà_bình Genève được ký_kết năm 1954 Tên gọi Nguồn_gốc cụm_từ Indochine trong tiếng Pháp có nghĩa là Trung_Ấn bán_đảo Đông_Dương còn có tên gọi là bán_đảo Trung_Ấn vì bán_đảo này gần với Trung_Quốc và Ấn_Độ với Indo là Ấn và chine là Trung nên gọi là Trung_Ấn_Trong giai_đoạn 1947 1954 Union indochinoise Liên_bang Đông_Dương trong tiếng Pháp được đổi tên thành Fédération indochinoise Liên_đoàn Đông_Dương_Ngoài ra liên_bang còn có các tên gọi khác như Đông_Dương thuộc Pháp chữ_Nôm_東洋屬法 hoặc gọi tắt là Đông_Pháp chữ Nôm_東法_Địa lý Với diện_tích 737 000 km² 284 557 sq mi Liên_bang Đông_Dương là quốc_gia lớn thứ 2 ở Đông_Nam_Á sau Đông_Ấn_Hà_Lan trong thời_gian tồn_tại Địa_hình Đông_Dương bao_gồm một phần dãy núi kéo_dài từ cao_nguyên Tây_Tạng giáp với Trung_Quốc ở phía bắc xen_kẽ với các vùng_đất thấp phần_lớn bị thoát nước bởi ba hệ_thống sông lớn chạy theo hướng bắc_nam là sông Mê_Kông chảy qua Lào Cao_Miên và Nam_Kỳ ở phía bắc ở phía đông giáp với Biển Đông ở phía tây giáp với Xiêm và ở phía nam giáp với vịnh Xiêm_Thành lập Những mối liên_kết đầu_tiên trước thế_kỷ XIX Vào đầu thế_kỷ 17 nhà_giáo_sĩ Dòng Tên người Avignon nay thuộc Pháp là Alexandre de Rhodes đến Việt_Nam truyền_đạo góp_phần tạo ra chữ Quốc_ngữ tại đây Đến thế_kỷ 18 ảnh_hưởng của người Pháp ở Đông_Dương chỉ giới_hạn trong lĩnh_vực thương_mại cùng một_số thành_tựu của các nhà truyền_giáo thuộc Hội Thừa sai Paris_Năm 1787 Pierre_Pigneau de Behaine một linh_mục Công_giáo người Pháp đã thỉnh_cầu vua Louis_XVI của Pháp cử các tình_nguyện_viên quân_đội để chi_viện cho Nguyễn_Ánh chiếm lại lãnh_địa đã mất về tay nhà Tây_Sơn Sau đó Pigneau qua_đời ở Việt_Nam nhưng quân_đội của ông đã chiến_đấu tại đến năm 1802 khi nhà Nguyễn được thành_lập và Nguyễn_Ánh trở_thành vua Việt_Nam đầu_tiên thống_nhất đất_nước sau hàng trăm_năm chiến_tranh Ông lấy niên_hiệu Gia_Long Sau khi thống_nhất đất_nước của mình Gia_Long lại thiên về hướng tạo_dựng mối hữu_nghị mới nhà Thanh ở Trung_Quốc khi đồng_ý xưng thần với đế_quốc này Đồng_thời do lo_ngại sự gia_tăng ngày_càng nhiều số_lượng giáo_sĩ ở Việt_Nam là một mối đe_doạ tiềm_tàng các vua nhà Nguyễn về sau bắt_đầu thực_hiện nowiki bế_quan_toả_cảng nowiki cấm giao_thương với bên ngoài và cấm đạo nhằm ngăn_chặn ảnh_hưởng của thực_dân châu_Âu tại khu_vực này Từ thời vua Minh_Mạng con trai thứ sau và là người kế_vị của vua Gia_Long triều_đình Huế thi_hành chính_sách cấm đạo với các biện_pháp trấn_áp bằng vũ_lực thậm_chí là xử_tử Năm 1835 một cha_xứ người Pháp là Joseph_Manchard bị triều_đình nhà Nguyễn khép tội xúi_giục dân bản_địa nổi_loạn và bị xử_tử bằng hình_thức lăng_trì Chiến_tranh Pháp Đại_Nam 1858 1884 Chiến_dịch Nam_Kỳ và Cao_Miên 1858 1867 Tháng 1 1857 công_sứ Pháp tại tô_giới Thượng_Hải là Charles de Montigny được hoàng_đế Napoléon_III của Đệ_Nhị_Đế chế Pháp cử đến Việt_Nam nhằm thuyết_phục triều_đình nhà Nguyễn chấm_dứt việc đàn_áp hay trục_xuất các nhà truyền_đạo Công_giáo và thông_quan hàng_hải Nhưng vua nhà Nguyễn lúc đó là Tự Đức đã khước_từ mọi yêu_cầu của de Montigny khiến hoàng_đế Pháp phải điều một hạm_đội hải_quân 3 300 người gồm 300 lính Philippines của thực_dân Tây_Ban_Nha do đô_đốc Charles_Rigault de Genouilly chỉ_huy nhằm đánh_phá cảng Tourane Đà_Nẵng ngày_nay Hạm_đội Pháp chiếm được bán_đảo Sơn_Trà Nhưng sau ba tháng ròng giao_tranh mà không thấy cơ_hội tiến sâu vào đất_liền de Genouilly đã mở một cuộc tấn_công khác vào thành Sài_Gòn Ngày 17 2 1859 hạm_đội Pháp chiếm được đại đồn Chí_Hoà ở Sài_Gòn vốn phòng_bị kém Tuy_nhiên quân Pháp lại không_thể chinh_phục các lãnh_thổ bên ngoài vành_đai phòng_thủ của thành_phố khiến De_Genouilly bị thay_thế bởi Louis_Adolphe_Bonard vào tháng 11 1859 Sau đó người Pháp nỗ_lực để đạt một hiệp_ước bảo_vệ đức_tin Công_giáo tại Việt_Nam nhưng không thành_công và cuộc_chiến ở Sài_Gòn vẫn tiếp_diễn Đến năm 1861 lực_lượng Pháp chiếm được vùng đồng_bằng sông Cửu_Long buộc người Việt ký Hoà_ước Nhâm_Tuất ngày 5 6 1862 qua đó Công_giáo được tự_do hoạt_động mở_cửa giao_thương ở đồng_bằng sông Cửu_Long và tại ba cảng ở cửa_sông Hồng ở miền bắc Việt_Nam nhường lại các tỉnh Biên_Hoà Gia_Định và Định_Tường cùng với đảo Poulo_Condore cho Pháp cai_quản đồng_thời trả khoản bồi_thường tương_đương với 4 000 000 đồng_bạc Năm 1864 ba tỉnh nói trên sau khi về tay người Pháp đã chính_thức trở_thành thuộc địa Nam_Kỳ thuộc Pháp Đến năm 1867 phó đô_đốc Pháp Pierre de la Grandière buộc người Việt_Nam phải nhượng thêm ba tỉnh Châu_Đốc Hà_Tiên và Vĩnh_Long Theo đó cả vùng Nam_bộ cũng như đồng_bằng sông Cửu_Long đều nằm dưới sự cai_trị của Pháp Năm 1863 vua Campuchia Norodom yêu_cầu thiết_lập chế_độ bảo_hộ của Pháp đối_với nước mình Năm 1867 vương_quốc Xiêm_Thái_Lan ngày_nay từ_bỏ quyền thống_trị đối_với Campuchia và chính_thức công_nhận quyền bảo_hộ của Pháp đối_với nước này đổi lại Xiêm có sáp_nhập các tỉnh Battambang và Xiêm_Riệp thành một phần lãnh_thổ Thái_Lan cho đến năm 1906 Biến_cố ở Bắc_Kỳ_Đô đốc Marie_Jules_Dupré yêu_cầu đại_tá Francis_Garnier ra Bắc_Kỳ để giải_quyết vụ xung_đột giữa lái_buôn Pháp Jean_Dupuis và chính_quyền địa_phương Nguyên_nhân là khi Nguyễn_Tri_Phương ra Bắc yết_thị cấm người Việt và Hoa_kiều giao_thiệp với người phương Tây không cho chở hàng đi Vân_Nam và yêu_cầu yêu_cầu phía Pháp bắt Dupuis theo Hiệp_ước Nhâm_Tuất năm 1862 Hà_Nội không phải nơi thông_thương nhưng ông ta vẫn kiên_quyết ở lại Triều_đình phải cử quan Khâm_sai Lê_Tuấn cùng Nguyễn_Văn_Tường và Nguyễn_Tăng_Doãn vào Gia_Định thương_nghị Khi Garnier gặp Nguyễn_Tri_Phương có đề_nghị ký một bản thương_ước mở sông Hồng cho việc thông_thương nhưng Nguyễn_Tri_Phương từ_chối do chưa rõ ý_kiến của triều_đình Huế_Đại_tá Garnier sau đó gửi cho triều_đình Đại_Nam một bản tối_hậu_thư trong đó yêu_cầu quân nhà Nguyễn phải giải_giáp và cho Jean_Dupuis tự_do đi_lại Khi không nhận được thư trả_lời Garnier và Dupuis lên kế_hoạch đánh thành Hà_Nội theo đó lúc 6 giờ sáng ngày 20 11 các pháo_thuyền Scorpion và Espignol do thuyền_trưởng Adrien_Paul_Balny d Avricourt chỉ_huy sẽ bắn phá hai cửa thành phía bắc và phía đông cùng các cơ_sở chính_quyền của Hà_Nội đặc_biệt tập_trung pháo_kích hương về doanh_trại chỉ_huy của khâm_sai đại_thần Nguyễn_Tri_Phương dinh tổng_đốc Hà_Ninh và cột cờ Tới 6 giờ 30 quân Pháp sẽ ngừng pháo_kích Garnier và viên phụ_tá de Trentinian sẽ chỉ_huy 25 thuỷ_bộ_binh với hai khẩu sơn_pháo phối_hợp với quân của phó thuyền_trưởng Esmez tấn_công cửa thành phía nam rồi bắt liên_lạc với cánh quân đã vào trong cửa phía đông của Bain cùng với 2 phụ_tá là Hautefeuille và Perrin_Tổng số quân Pháp tham_chiến là 90 người Ngoài_ra Dupuis phải bố_trí toán lính_đánh_thuê Trung_Quốc của ông ta tiến sát gần cửa đông lúc 2 pháo_thuyền bắt_đầu khai_hoả ngay sau khi cuộc pháo_kích kết_thúc Dupuis sẽ dẫn quân chiếm_đóng lầu canh hình bán_nguyệt ở cổng thành phía đông rồi đóng chốt ở phía bắc nhằm chặn đường rút_lui của quan binh Đại_Nam_Đúng như kế_hoạch rạng sáng ngày 20 11 1873 quân Pháp bắt_đầu tấn_công Tổng_đốc Hà_Ninh Nguyễn_Tri Phương chỉ_huy quân_lính phòng_thủ nhưng chẳng bao_lâu thì thành Hà_Nội thất_thủ Bản_thân ông bị_thương nặng và bị quân Pháp bắt Con trai ông là Nguyễn_Lâm cũng tử_trận Ít_lâu sau Nguyễn_Tri_Phương tuyệt_thực và qua_đời trong ngục Ngay sau khi thành Hà_Nội thất_thủ triều_đình Huế phái Trần_Đình_Túc_Trương_Gia_Hội cùng hai giáo_sĩ là Sohier và Danzelger ra Hà_Nội để điều_đình với Garnier nhưng ông ta đã chiếm các thành Nam_Định Phủ_Lý và Hải_Dương Vua_Tự_Đức liền khiến Tam_Tuyên tổng_đốc Hoàng_Tá_Viêm sung tiết_chế Bắc_Kỳ quân_vụ và tham_tán Tôn_Thất_Thuyết đem theo 1 000 quân đến đóng ở phủ Từ_Sơn Bắc_Ninh ngày_nay Tuy_nhiên quân triều_đình ra đến Thanh_Hoá thì phải hồi kinh vì thành Ninh_Bình đã thất_thủ Khi Garnier đánh chiếm thành Nam_Định quân cờ đen ở Sơn_Tây do Lưu_Vĩnh_Phúc chỉ_huy hoạt_động mạnh và đánh chiếm đồn phòng_thủ của quân Pháp tại Phủ_Hoài và nhiều tiền_đồn khác ở ngoại_vi Hà_Nội Garnier phải cử tàu Scorpion chở 15 lính tăng_viện cho Bain de la Coquerie và ngay sau đó tàu này phải ra cửa Cấm chờ tàu Decrès chở quân tăng_viện từ Sài_Gòn ra Ngày 18 12 1873 sau khi cử y_sĩ Harmand giữ chức quản_trị quân_sự cùng với 25 lính_thuỷ giữ thành Nam_Định Garnier quay trở về Hà_Nội để dự_trù một cuộc phản_công ở Phủ_Hoài_Tuy nhiên vào chiều hôm sau 19 12 Garnier ra_lệnh đình_chiến và tiếp đoàn thương_nghị của triều_đình Huế do Trần_Đình_Túc và Trương_Gia_Hội dẫn_đầu nhằm tìm giải_pháp hoà_bình cho đôi bên Tới ngày 21 12 khi Garnier đang nghị bàn với phái_đoàn Đại_Nam ông được tin là quan binh triều_đình phối_hợp với quân Cờ_Đen ở Sơn_Tây để tiến đến Hà_Nội Garnier liền dẫn một toán quân ra chặn đánh nhưng bị quân Cờ_Đen phục_kích giết chết tại Cầu_Giấy Triều_đình khi nhận được tin thắng trận đã lập_tức cho Lê_Tuấn và Nguyễn_Văn_Tường đến Sài_Gòn thương_nghị với đô_đốc Dupré_Viên đô_đốc này không được chính_phủ Pháp ủng_hộ trong vụ Bắc_Kỳ nên bằng_lòng trả các thành lại cho các quan địa_phương và ký Hoà_ước mới Nhưng sau vụ đụng_độ ở Bắc_Kỳ quyền tự_quyết về ngoại_giao của Đại_Nam bị buộc phải giao cho người Pháp Hiệp_ước Quý_Mùi 1883 Năm 1876 Phạm_Thận_Duật dẫn_đầu sứ_bộ Đại_Nam sang Trung_Hoa cầu_viện nhà Thanh để đối_phó với Pháp Triều_đình Huế cũng chiêu_nạp quân Cờ_Đen của Lưu_Vĩnh_Phúc bổ_nhiệm ông này làm chức đề_đốc cùng các quan chống_cự quân Pháp Khi đó tình_hình ở Bắc_Kỳ trở_nên bất_ổn bởi các lực_lượng người Hoa khiến chính_phủ Pháp phải cân_nhắc phương_án đặt sự bảo_hộ hoàn_toàn ở Bắc_Kỳ_Ngay từ năm 1879 đô_đốc Bernard_Jauréguiberry đã yêu_cầu tăng_viện 6 000 người sang Bắc_Kỳ áp_đặt nền bảo_hộ nhưng chính_phủ Pháp đã từ_chối Năm 1882 thống_đốc Nam_Kỳ_Charles_Le Myre de Vilers yêu_cầu đại_tá Henry_Rivière dẫn với 233 quân ra Bắc_Kỳ để bảo_vệ các thương_gia Pháp khỏi các băng_đảng người Hoa_Khi tới Hà_Nội ngày 3 4 năm đó Henry_Rivière đã có ý chiếm thành nhưng bị thống_đốc de Vilers phản_đối Cuối năm 1882 quân Thanh do các tướng Tạ_Kính_Bưu và Đường Cảnh_Tùng vượt biên_giới sang đóng ở Bắc_Ninh và Sơn_Tây Triều_Nguyễn trước đó đã yêu_cầu nhà Thanh việc trợ trong khi đại_sứ Pháp ở Bắc_Kinh thương_thảo với tổng_đốc Trực_Lệ_Lý_Hồng Chương nhằm phân_chia quyền kiểm_soát Bắc_Kỳ giữa hai nước Đại_tá Rivière sau đó dẫn quân đánh chiếm Hòn_Gai và Nam_Định nhưng sau đó các quan_viên triều Nguyễn như Trương_Quang_Đản_Bùi_Ân_Niên_Hoàng_Kế Viêm đe_doạ kéo quân bao_vây người Pháp ở Hà_Nội Trong khi xuất_quân phá_vây Rivière bị quân Cờ_Đen của Lưu_Vĩnh_Phúc hạ_sát sáng ngày 19 5 1883 Trước đó 4 ngày quốc_hội Pháp thông_qua 1 khoản ngân_sách 5 500 000 franc cho_phép gởi thêm quân_lực tới xứ Bắc_Kỳ_Ngày 19 7 1883 vua Tự Đức băng_hà Bộ_chỉ_huy Pháp lợi_dụng những biến_loạn xảy ra sau sự_kiện này nên cử tướng Courbet chỉ_huy hạm_đội đi đánh cửa Thuận_An nhằm buộc triều_đình phải xin hưu_chiến và chấp_nhận ký_kết một hiệp_ước có lợi cho người Pháp Trước sự uy_hiếp của Courbet triều_đình cử thượng_thư bộ Lại Nguyễn_Trọng_Hợp ra Thuận_An để điều_đình với Pháp Tổng uỷ Francois_Jules_Harmand ra một yêu_sách gồm 27 điều_khoản và gia_hạn cho triều_đình Huế phải trả_lời trong vòng 24 giờ đồng_hồ nếu không sẽ khai_hoả đánh lên kinh_thành Các điều_khoản mà phía Pháp đưa ra được sử_gia Trần_Trọng_Kim tóm_tắt trong Việt_Nam sử lược tựu_trung có mấy điểm chính BULLET 1 Triều_đình Huế thừa_nhận sự bảo_hộ của Pháp Mặt ngoại_giao kể_cả việc giao_thiệp với nước Trung_Hoa cũng phải có sự ưng_thuận của Pháp BULLET 2 Nam_Kỳ là xứ thuộc địa của Pháp từ năm 1874 nay được mở_rộng gồm cả tỉnh Bình_Thuận thay_vì Bình_Thuận thuộc Trung_Kỳ_BULLET 3 Pháp có quyền đóng quân ở Đèo Ngang và cửa Thuận_An BULLET 4 Trung_Kỳ tức các tỉnh từ Khánh_Hoà ra đến Đèo Ngang thuộc triều_đình Huế_Cắt ba tỉnh Thanh_Hoá Nghệ_An và Hà_Tĩnh nhập vào Bắc_Kỳ_BULLET 5 Khâm_sứ Pháp ở Huế có quyền ra vào tự_do yết_kiến vua BULLET 6 Ở Bắc_Kỳ gồm cả ba tỉnh Thanh_Nghệ_Tĩnh người Pháp có quyền đặt công_sứ ở các tỉnh để kiểm_soát quan Việt nhưng đại_để việc nội_trị không bị ảnh_hưởng Bản hoà_ước được hai bên ký_kết ngày 23 Tháng_Bảy âm_lịch triều Hiệp_Hoà tức ngày 25 8 1883 còn gọi là hiệp_ước Harmand hay hoà_ước Quý_Mùi_Dù vậy phái chủ_chiến của Tôn_Thất_Thuyết và Nguyễn_Văn_Tường chỉ xem đây như kế hoãn_binh để có thời_gian củng_cố lực_lượng phản_kháng Hai ông này đã kêu_gọi thành_lập nghĩa_quân chống Pháp đắp đồn xung_quanh kinh_thành và cho xây_dựng căn_cứ Tân_Sở đồng_thời chờ viện quân nhà Thanh lúc đó đã vượt biên_giới vào Bắc_Kỳ giao_tranh với quân Pháp theo thỉnh_cầu của Phạm_Thận_Duật và sửa_sang đường thượng đạo ra Bắc hầu tìm cách chống_cự lâu_dài Súng_ống đạn_dược lương nong và gần 30 kho_bạc triều_đình được bí_mật chuyển lên Tân_Sở đợi ngày phản_công Trong khi hàng vạn nhân_công đang xây_dựng căn_cứ trong miền rừng_núi Quảng_Trị vua Hiệp_Hoà chủ_trương hoà_giải bị cho là nhu_nhược và bị ép phải tự_tử Ngày 2 12 năm đó Tôn_Thất_Thuyết và Nguyễn_Văn_Tường lập hoàng_tử Ưng_Đăng lên_ngôi niên_hiệu Kiến_Phúc_Hiệp ước Giáp_Thân 1884 Vua_Kiến_Phúc ở ngôi được 8 tháng thì băng_hà Hoàng_tử Ưng_Lịch kế_vị ngai_vàng lấy hiệu là Hàm_Nghi_Lúc này quân Pháp ở Bắc_Kỳ đã đẩy lui quân chủ_lực nhà Thanh về Trung_Quốc Tuy_nhiên quân Thanh vẫn hiện_diện tại một_số tỉnh thượng_du phía Bắc và đe_doạ lực_lượng phòng_vệ Pháp ở Bắc_Kỳ_Chính phủ Pháp đã cử François_Ernest_Fournier sang Thiên_Tân ký với Lý_Hồng_Chương một bản thoả_thuận sơ_bộ được gọi là hoà_ước Thiên_Tân 1884 trong đó có điều_khoản nhà Thanh công_nhận quyền bảo_hộ của Pháp ở Việt_Nam Dựa vào bản thoả_thuận sơ_bộ năm 1884 ở Thiên_Tân_Chính phủ Pháp đã cử Jules_Patenôtre đại_diện Đệ_Tam_Cộng_Hoà Pháp đến Huế sửa lại hoà_ước Quý_Mùi 1883 trước đó giữa Pháp và nhà Nguyễn bằng một bản hoà_ước khác có nhiều điều_khoản có lợi hơn cho Pháp bao_gồm việc áp_đặt quyền bảo_hộ hoặc cai_trị hoàn_toàn đối_với lãnh_thổ Đại_Nam_Đại diện Cộng_hoà Pháp là Jules_Patenôtre đặc_phái_viên và đại_sứ đặc_mệnh toàn_quyền của Cộng_hoà Pháp tại Bắc_Kinh_Và đại_diện Hoàng_đế An_Nam gồm quan nhiếp_chính Nguyễn_Văn_Tường đệ nhất phụ_chính đại_thần Lại bộ thượng_thư Phạm_Thận_Duật_Hộ bộ thượng_thư và Tôn_Thất Phán phụ_trách ngoại_giao quyền Công bộ Thượng_thư Những vị này sau khi đã trao_đổi uỷ_nhiệm_thư đúng phép_tắc lễ_nghi đã thoả_thuận với nhau về những điều_khoản sau đây Điều 1 Nước An_Nam thừa_nhận và chấp_thuận nền bảo_hộ của nước Pháp Nước Pháp sẽ đại_diện cho nước An_Nam trên mọi quan_hệ ngoại_giao Những người_dân An_Nam nằm ở nước_ngoài đều đặt dưới quyền bảo_hộ của nước Pháp Điều 2 Một lực_lượng quân_sự Pháp sẽ chiếm_đóng cửa Thuận_An lâu_dài Mọi đồn_luỹ và công_trình quân_sự dọc theo bờ sông Huế sông Hương sẽ bị san bằng Điều 3 Các quan_chức An_Nam tiếp_tục nắm quyền cai_trị các tỉnh nằm giữa ranh_giới của xứ Nam_Kỳ cho đến ranh_giới tỉnh Ninh_Bình ngoại_trừ các vấn_đề hải_quan công_chánh và nói_chung bất_kỳ dịch_vụ đòi_hỏi phải có sự chỉ_đạo thống_nhất hoặc phải sử_dụng các kỹ_sư nhân_viên người Âu châu Điều 4 Trong những giới_hạn đã chỉ rõ trên đây chính_phủ An_Nam sẽ cho_phép mở_cửa cho việc buôn_bán với mọi quốc_gia tại các cảng Tourane_Quy_Nhơn_Đà Nẵng và Xuân_Đài_Những cảng khác có_thể được mở_cửa thêm trong tương_lai sau khi đã có một sự thoả_thuận trước giữa hai bên Chính_phủ Pháp sẽ đặt tại đó những nhân_viên dưới quyền của viên công_sứ Pháp tại Huế_Điều 5 Một công_sứ toàn_quyền khác với viên công_sứ Huế đại_diện cho chính_phủ Pháp sẽ chủ_trì những quan_hệ ngoại_giao của nước An_Nam và phụ_trách điều_hành công_việc thường_ngày của bộ_máy bảo_hộ mà không nhúng_tay vào công_việc hành_chính địa_phương của các tỉnh nằm trong những giới_hạn quy_định trong điều 3 Viên công_sứ toàn_quyền sẽ ở trong nội_thành Huế với một đội quân tuỳ_tùng_Viên công_sứ toàn_quyền sẽ có quyền_lợi_kiến cá_nhân và không chính_thức với Đức vua An_Nam sau_này gọi là Khâm_sứ Trung kỳ Điều 6 Tại Bắc_Kỳ những công_sứ hoặc phó sứ sẽ được chính_phủ Cộng_hoà đặt tại những tỉnh_lỵ nào mà xét thấy sự có_mặt của họ sẽ bổ_ích Họ sẽ được đặt dưới quyền của viên công_sứ toàn_quyền Họ sẽ đóng trong một thành và trong mọi trường_hợp ngay trong phạm_vi dành cho các quan nếu cần họ sẽ được cấp một đội quân tuỳ_tùng Pháp hoặc An_Nam_Điều 7 Các công_sứ sẽ tránh không can_thiệp các công_việc hành_chính nội_bộ các tỉnh Các quan_chức An_Nam mọi ngạch sẽ tiếp_tục cai_trị và điều_hành công_việc dưới sự kiểm_soát của các viên công_sứ nhưng khi có yêu_cầu của các nhà_chức_trách Pháp thì họ sẽ bị cách_chức Điều 8 Các công_chức và nhân_viên người Pháp ở mọi ngạch chỉ được liên_hệ với các quan_chức An_Nam qua trung_gian các công_sứ Điều 9 Một đường dây_điện_tín sẽ được bắc từ Sài_Gòn ra Hà_Nội và khai_thác bởi những nhân_viên người Pháp Một phần các lệ_phí thu được sẽ chuyển cho chính_phủ An_Nam đáp lại chính_phủ An_Nam sẽ cấp cho những đất_đai cần_thiết để xây_dựng các trạm điện_tín Điều 10 Tại Trung_Kỳ_An_Nam cũng như Bắc_Kỳ tất_cả những người nước_ngoài thuộc bất_cứ quốc_tịch nào cũng đều đặt dưới quyền tài_phán của người Pháp Các nhà_chức_trách Pháp sẽ quyết_định căn_cứ trên những tranh_chấp bất_cứ là loại nào sẽ xảy ra giữa người An_Nam và người nước_ngoài cũng như giữa nước_ngoài với nhau Điều 11 Tại Trung_Kỳ các quan bố_chánh sẽ thu thuế cũ dưới sự kiểm_soát của các quan_chức Pháp cho triều_đình Huế_Tại_Bắc_Kỳ các công_sứ với sự cộng_tác của các quan bố_chánh sẽ tập_trung cũng một công_việc thuế ấy và họ sẽ kiểm_soát cả hai mặt thu và chi Một tiểu_ban gồm công_chức Pháp và Nam sẽ ấn_định những số tiền dành cho các ngành hành_chính sự_nghiệp khác nhau và cho các công_trình công_cộng Phần còn lại sẽ nộp vào ngân_khố của triều_đình Huế_Điều 12 Trên toàn cõi đất_nước công_tác thuế_quan được tổ_chức lại sẽ hoàn_toàn giao_phó cho các nhà cai_trị Pháp Chỉ có thuế_quan cửa_biển và cửa_khẩu biên_giới đặt bất_cứ nơi nào cảm_thấy cần Sẽ không chấp_nhận bất_cứ một khiếu_nại nào liên_quan đến những biện_pháp mà các nhà_chức_trách quân_sự đã thi_hành về mặt thuế_quan Các luật_lệ và quy_chế liên đến những thuế gián_tiếp đến chế_độ bảng giá thuế_quan và chế_độ y_tế của Nam_Kỳ sẽ được áp_dụng cho cả lãnh_thổ Trung_Kỳ và Bắc_Kỳ_Điều 13 Các công_dân hay dân bảo_hộ của nước Pháp đều có_thể đi_lại tự_do buôn_bán tạo sự mua_bán và sử_dụng tuỳ_ý những động_sản và bất_động_sản trên toàn cõi Bắc_Kỳ và trong các cảng mở_cửa của Trung_Kỳ_Đức vua An_Nam xác_nhận bằng văn_bản những cam_kết đã được quy_định bởi Hiệp_ước 15 3 1874 vì quyền_lợi của các giáo_sĩ và giáo_dân Điều 14 Những người muốn đi du_lịch đó_đây trong nội_địa nước An_Nam chỉ có_thể được cấp giấy_phép qua sự trung_gian của khâm_sứ tại Huế hoặc của chính_phủ Nam_Kỳ_Các nhà_đương_cục đó sẽ cấp giấy_phép thông_hành cho họ giấy_thông_hành phải được trình với chính_phủ Việt_Nam để được đóng_dấu thị_thực Điều 15 Nước Pháp cam_kết từ đây sẽ bảo_đảm sự nguyên_vẹn lãnh_thổ của Đức vua An_Nam bảo_vệ Đức vua chống lại những cuộc tấn_công từ bên ngoài và những vụ nổi_loạn bên trong Hướng vào mục_đích đó các nhà_chức_trách Pháp có_thể chiếm_đóng quân_sự trên lãnh_thổ Trung_Kỳ và Bắc_Kỳ những đại điểm xét thấy cần_thiết cho sự_thực thi chế_độ bảo_hộ Điều 16 Đức vua An_Nam sẽ tiếp_tục lãnh_đạo công_cuộc nội_trị của đất_nước như cũ trừ những hạn_chế quy_định trong bản hiệp_ước này Điều 17 Những món nợ hiện_nay An_Nam còn nợ Pháp sẽ được giải_quyết bằng những đợt thanh_toán theo hình_thức cụ_thể sẽ được quy_định sau Đức vua An_Nam sẽ không được ký_kết một sự vay_mượn nào của nước_ngoài nếu không có phép của chính_phủ Pháp Điều 18 Những cuộc hội_nghị sau_này sẽ ấn_định giới_hạn của các cảng mở_cửa và những khu đất nhượng cho nước Pháp trong những cảng này việc xây_dựng các hải_đăng trên bờ biển Trung_Kỳ và Bắc_Kỳ chế_độ và việc khai_thác mỏ chế_độ_tiền_tệ phần tỷ_lệ dành cho chính_phủ An_Nam trên tổng_số thu_nhập về quan_thuế về các ty về các phí điện_tín và về những khoản thu_nhập khác không nói đến trong điều II của hiệp_ước này Hiệp_ước này sẽ đệ_trình lên chủ_tịch nước Cộng_hoà Pháp và Qụốc vương An_Nam phê_chuẩn Việc trao_đổi phê_chuẩn sẽ được tiến_hành càng sớm càng hay Điều 19 Hiệp_ước này sẽ thay_thế cho các Hiệp_ước ngày 15 3 31 8 và 23 11 1864 Một năm sau 1885 chính_phủ Pháp và triều_đình nhà Thanh đã đi đến ký_kết bản hiệp_ước chính_thức được gọi là chính_thức hoà_ước Thiên_Tân 1885 Trung_Hoa chính_thức từ_bỏ mọi quyền_lực thiên_triều đối_với chư_hầu An_Nam và trao cho nước Pháp toàn_quyền cai_trị biến An_Nam thành_thuộc địa của họ tại Đông_Nam_Á_Khởi nghĩa Cần_Vương 1885 1889 Từ cuối năm 1884 phe chủ_chiến ở Huế do Tôn_Thất_Thuyết đứng đầu đã nhân_danh vua Hàm_Nghi phản_đối việc 300 quân Pháp kéo vào Huế lập căn_cứ Mang_Cá ngay trong Hoàng_thành Đáp lại người Pháp tăng thêm số quân đóng ở Mang_Cá lên hàng ngàn người Tôn_Thất_Thuyết huy_động số quân ở các địa_phương tập_trung về Huế bí_mật tổ_chức một cuộc phản_công Ngày 27 6 1885 de Courcy tổng_chỉ_huy vừa được cử sang chủ_động đem 4 đại_đội và 2 tàu_chiến từ Hải_Phòng vào Huế nhằm loại_trừ phe chủ_chiến và dự_định bắt sống Tôn_Thất_Thuyết_Ngày 2 7 cùng năm de Courcy đến cửa Thuận_An rồi đến Huế yêu_cầu Hội_đồng phụ_chính đến hội_thương Tôn_Thất_Thuyết cáo_bệnh không đến gấp_rút chấn_chỉnh quân_sĩ đào hào đắp luỹ trong thành và bố_trí hai đạo quân đặc_biệt phòng_thủ hoàng_thành nhằm giành thế chủ_động trước khi de Courcy vào hoàng_thành Đêm_ngày 4 7 giữa lúc de Courcy đang dự tiệc ở sứ_quán bên kia sông Hương_Tôn_Thất_Thuyết bí_mật chia quân làm hai cánh Cánh thứ nhất do Tôn_Thất Lệ chỉ_huy có nhiệm_vụ tấn_công sứ_quán Pháp Cánh thứ hai do Tôn_Thất_Thuyết đích_thân chỉ_huy sẽ tập_kích tiêu_diệt toàn_bộ lính Pháp ở đồn Mang_Cá_Đúng 1 giờ sáng hôm sau 5 7 quân của Tôn_Thất_Thuyết nổ_súng hiệu đột_nhập đồn Mang_Cá khiến lính Pháp rối_loạn Vài sĩ_quan của họ bị_thương vong Đồng_thời sứ_quán Pháp bên kia bờ sông Hương cũng bị tấn_công các trại lính Pháp bốc cháy dữ_dội De_Courcy chỉ_huy quân Pháp cố_gắng cầm_cự đến lúc trời gần sáng Lợi_dụng quân Nguyễn_chuyển_hướng tấn_công sang sứ_quán quân Pháp kéo 3 đội quân vào chiếm thành Huế đốt_phá dinh_thự tàn_sát dân_chúng và vượt qua các ổ phục_kích để tiến vào Hoàng_Thành Trên đường tiến_quân nhiều binh_lính Pháp cướp_bóc của_cải và sát_hại người_dân vô_tội Trong ngày hôm đó hầu_như nhà nào cũng có người bị giết Về sau hàng năm người_dân Huế lấy ngày 23 tháng 5 Âm_lịch làm ngày giỗ chung cho những dân bị thảm_sát trong ngày này Tiến vào Hoàng_Thành quân Pháp chiếm được một_số lớn của_cải mà triều_đình chưa kịp chuyển đi gồm 2 6 tấn vàng và 30 tấn bạc trong số này chỉ có một phần rất nhỏ sau_này được hoàn lại cho triều_đình Huế_Còn lại số 700 000 lạng bạc phải được 5 lính Pháp đóng hòm trong 5 ngày mới xong và chở về Pháp Lúc đó Tôn_Thất_Thuyết đã đưa vua Hàm_Nghi cùng đoàn tuỳ_tùng dời kinh_đô Huế chạy ra sơn_phòng Tân_Sở_Tại đây ngày 13 7 1885 Tôn_Thất_Thuyết nhân_danh vua Hàm_Nghi đã hạ chiếu Cần_Vương lần thứ nhất kêu_gọi sĩ_phu văn_thân và nhân_dân cả nước đứng lên kháng_chiến giúp vua bảo_vệ quê_hương đất_nước Để tránh sự truy_lùng gắt_gao của quân Pháp Tôn_Thất_Thuyết lại đưa Hàm_Nghi vượt qua đất Lào đến sơn_phòng Ấu_Sơn nay là Hương_Khê Hà_Tĩnh Tại đây vua Hàm_Nghi lại xuống chiếu Cần_Vương lần hai ngày 20 9 năm đó Đây là thời_kỳ của những phong_trào kháng_chiến tự_phát nhỏ_lẻ hoàn_toàn không có sự tham_gia của quân_đội triều_đình Lãnh_đạo các cuộc khởi_nghĩa Cần_Vương không phải là các võ_quan triều Nguyễn như trong thời_kì đầu chống Pháp mà là các trí_thức sĩ_phu văn_thân yêu nước đã tự_nguyện hưởng_ứng lời kêu_gọi của vua đứng lên kháng_chiến nhằm đánh_bại quân Pháp đang cai trị đất_nước họ Các cuộc khởi_nghĩa đó là BULLET Khởi_nghĩa của Nguyễn_Văn_Giáp ở Sơn_Tây và Tây_Bắc 1883 1887 BULLET Nghĩa hội Quảng_Nam của Nguyễn_Duy_Hiệu_BULLET Khởi_nghĩa Hương_Khê 1885 1896 của Phan_Đình_Phùng_Cao Thắng ở Hương_Khê Hà_Tĩnh BULLET Khởi_nghĩa của Nguyễn_Xuân_Ôn ở Nghệ_An BULLET Khởi_nghĩa Ba_Đình 1886 1887 của Đinh_Công_Tráng_Phạm Bành ở Nga_Sơn Thanh_Hoá BULLET Khởi_nghĩa của Mai_Xuân_Thưởng ở Bình_Định BULLET Khởi_nghĩa của Lê_Thành_Phương ở Phú_Yên 1885 1887 BULLET Khởi_nghĩa Hùng_Lĩnh 1886 1892 của Tống_Duy_Tân ở Bá_Thước và Quảng_Xương Thanh_Hoá BULLET Khởi_nghĩa Bãi_Sậy 1883 1892 của Nguyễn_Thiện_Thuật ở Hưng_Yên BULLET Phong_trào kháng_chiến ở Thái_Bình Nam_Định của Tạ_Hiện và Phạm_Huy_Quang_BULLET Khởi_nghĩa Hưng_Hoá của Nguyễn_Quang_Bích ở Phú_Thọ và Yên_Bái BULLET Khởi_nghĩa Thanh_Sơn 1885 1892 của Đốc_Ngữ Nguyễn_Đức Ngữ ở Hoà_Bình BULLET Khởi_nghĩa của Trịnh_Phong ở Khánh_Hoà 1885 1886 BULLET Khởi_nghĩa của Lê_Trực và Nguyễn_Phạm_Tuân ở Quảng_Bình BULLET Khởi_nghĩa của Hoàng_Đình_Kinh ở vùng Lạng_Sơn Bắc_Giang BULLET Khởi_nghĩa của Lê_Trung_Đình_Nguyễn Tự Tân_ở Quảng_Ngãi BULLET Khởi_nghĩa của Trương_Đình_Hội_Nguyễn Tự Như ở Quảng_Trị BULLET khởi Nghĩa của Cù_Hoàng_Địch ở Nghệ_Tĩnh_Tuy nhiên tất_cả các cuộc kháng_chiến này đều thất_bại Đêm_ngày 30 tháng 10 năm 1888 vua Hàm_Nghi bị người Pháp bắt trong lúc đang ngủ say Sau đó thực_dân Pháp ra_sức thuyết_phục nhà_vua trẻ cộng_tác nhưng vua Hàm_Nghi đã từ_chối quyết_liệt Sao đó thực_dân Pháp quyết_định đưa vua Hàm_Nghi đi đày tại Algeria một thuộc địa của Pháp ở Bắc_Phi châu_Phi các cuộc khởi_nghĩa chống Pháp vẫn tiếp_tục Tuy_nhiên phong_trào Cần_Vương suy_yếu dần từng cuộc khởi_nghĩa lần_lượt bị tiêu_diệt Đông_Dương thuộc Pháp được thành_lập vào ngày 17 10 1887 từ Bắc_Kỳ_Trung_Kỳ Nam_Kỳ thuộc Việt_Nam ngày_nay và Vương_quốc Campuchia Thực_dân Pháp chính_thức giữ lại vị_thế của giới cai_trị địa_phương là hoàng_đế Việt_Nam và quốc_vương Campuchia nhưng thực_tế đã tập_hợp mọi quyền_lực trong tay họ các nhà cai_trị địa_phương chỉ giải_quyết các vấn_đề không mấy quan_trọng giữa các thứ_dân người Việt nên được xem như chính_phủ bù_nhìn do Pháp lập nên Chính_trị Thể_chế chính_trị Chính_trị Đông_Dương thuộc thể_chế thuộc địa và bảo_hộ nên không có quyền tự_quyết Riêng ở Nam_Kỳ thì có bầu_cử định_kỳ và vận_động cử_tri Tuy_nhiên số cử_tri rất khiêm_nhường Vào_khoảng thập_niên 1910 thì chỉ có 1 000 cử_tri người Việt tức những người được vào Pháp tịch Số người Pháp thì có khoảng 3 000 người ghi_danh đi bầu Sau cuộc cải_tổ năm 1922 đặc_quyền bầu_cử được nới rộng và số cử_tri người Việt tăng lên khoảng 20 000 đa_số thuộc giới thượng_lưu Tây_học Đây là thành_phần cử_tri bỏ_phiếu trong những cuộc tuyển_cử Hội_đồng Quản hạt so với 2 3 triệu dân của toàn xứ Nam_Kỳ_Về mặt thông_tin báo_chí thì chính_phủ Bảo_hộ áp_dụng chính_sách kiểm_duyệt sách_báo Lệ này đến năm 1935 mới nới lỏng hơn khi Đảng Xã_hội Pháp của thủ_tướng Léon_Blum lên chấp_chính Bộ_máy hành_chính Liên_bang Đông_Dương được đặt dưới quyền của hai cơ_quan ở chính_quốc Pháp Nam_Kỳ_Cao_Miên và Lào phụ_thuộc Bộ Thuộc_địa Pháp dưới sự cai_trị quân_sự trong khi Trung và Bắc_Kỳ phụ_thuộc Bộ Ngoại_giao Pháp do của nhà_chức_trách dân_sự Dưới thời Toàn_quyền Doumer việc cai_trị mới được gộp lại trực_thuộc Bộ Thuộc địa Cấp liên_bang Đứng đầu liên_bang Đông_Dương là viên Toàn_quyền và Tổng_thư_ký tức Phó Toàn_quyền Sau năm 1945 chức_vụ Toàn_quyền Đông_Dương đổi thành Cao_uỷ Pháp tại Đông_Dương_Hauts commissaires de France en Indochine và đến năm 1953 thì gọi là Tổng uỷ Commissaires généraux Chức toàn_quyền được giao quyền_lực rất lớn vì là người đứng đầu về hành_chính lẫn quân_sự Hỗ_trợ cho chức_vụ này là Hội_đồng Tối_cao Conseil supérieur Cơ_quan này gồm có Hội_đồng Tối_cao họp hai năm một lần một tại Hà_Nội và một tại Sài_Gòn để ban_hành các đạo_luật và tính_toán ngân_sách chung và riêng của từng xứ Mười một bộ ở cấp liên_bang gọi là tổng_nha môn services généraux được giao việc điều_hành các công_vụ của nhà_nước Hệ_thống lập_pháp cấp liên_bang còn có hai nghị hội Hội_đồng_Chính_phủ Conseil de Gouvernement de l Indochine và Đại_hội_đồng Kinh_tế Tài_chính Đông_Dương_Grand_Conseil des Intérêts économiques et Financiers de I Indochine thành_lập năm 1928 Hội_đồng Kinh_tế có 51 thành_viên 28 người Pháp và 23 đại_biểu của ba xứ Việt_Miên_Lào_Trong số 23 người bản_xứ thì người Việt chiếm tối_đa 18 ghế Hai hội_đồng này chủ_yếu là cơ_quan tư_vấn và thảo nghị chứ không phải viện lập_pháp Về mặt tư_pháp có hai toà_án_thượng_thẩm cấp liên_bang đặt tại Hà_Nội và Sài_Gòn để nhận các bản kháng_án từ những toà_án địa_phương Hệ_thống tư_pháp này duy_trì trật_tự công_lý Trong các vụ kháng_án các quan_toà người Âu được sự hỗ_trợ từ quan_lại người bản_xứ Về nguyên_tắc Liên_bang này hoàn_toàn theo luật_pháp nowiki mẫu_quốc nowiki Ngoài quyền đại_diện liên_lạc với chính_quốc ứng_xử ngoại_giao và điều_hành quân_đội chính_quyền Liên_bang còn có toàn_quyền tài_chính Triều_đình Huế lãnh lương từ chính_phủ Bảo_hộ Tổng_cộng trên toàn cõi Đông_Dương vào năm 1936 chính_quyền có khoảng 3 300 công_chức người Pháp trong guồng_máy cai_trị trong số đó 400 thuộc_cấp liên_bang tập_trung ở Hà_Nội số còn lại phụ_thuộc cấp địa_phương Đa_số xuất_thân từ Trường_Thuộc_địa École_Coloniale ở Paris_Cấp địa_phương thuộc địa Trong sáu xứ thuộc Liên_bang Đông_Dương riêng Nam_Kỳ trực_thuộc chế_độ thuộc địa do Pháp cai_trị trực_tiếp Đứng đầu Nam_Kỳ là thống_đốc gouverneur Hội_đồng Tư mật và Hội_đồng Thuộc địa là hai nghị hội tại đây Ở cấp nhỏ hơn thì có Chánh_Tham biện administrateur đứng đầu mỗi địa_hạt arrondissement sau đổi thành Chủ tỉnh Tỉnh_trưởng chef de la province và tỉnh province Dưới tỉnh là quận circonscription và cơ_sở phái_viên hành_chính délégation administrative đứng đầu là viên Chủ quận Chef de la circonscription và vị Phái_viên hành_chính Délégué administratif tương_ứng rồi đến cấp tổng canton với cai_tổng quản_lý Dân Nam_Kỳ hưởng quy_chế thuộc dân Pháp sujets français và được hưởng quyền_lợi nhiều hơn các xứ khác Muốn vào Pháp tịch để bình_đẳng như dân mẫu_quốc thì phải nộp đơn để thành citoyens français Nam_Kỳ cũng là xứ có bầu_cử định_kỳ và vận_động cử_tri Người có Pháp tịch hoặc hội đủ một_số điều_kiện tài_chánh mới có quyền đi bầu Ở cấp tỉnh thì hội_đồng tỉnh ở Nam_Kỳ bắt_đầu hoạt_động từ năm 1882 Thôn xã được tổ_chức với khái_niệm dân_chủ đầu_phiếu từ năm 1927 Về mặt luật_pháp thì Nam_Kỳ chiếu theo bộ hình_luật của Pháp ban_hành năm 1912 Cấp địa_phương bảo_hộ Bốn xứ Bắc_Kỳ_Trung_Kỳ Lào và Miên thuộc chế_độ bảo_hộ tức chế_độ hành_chính bản_xứ do người Pháp cai_trị gián_tiếp qua ngạch quan_lại địa_phương Vì lẽ đó mà có hai hệ_thống song_hành một của Pháp và một của người bản_xứ trên pháp_lý là bình_quyền chính_trị nhưng khi thi_hành thì chế_độ bản_xứ tuỳ_thuộc vào quyền phán_quyết của người Pháp Bộ Ngoại_giao Pháp đảm_nhiệm việc hành_chính nhưng sang đầu thế_kỷ 20 thì giao lại cho Bộ Thuộc_địa Pháp phản_ảnh quan_điểm và chính_sách của Pháp đối_với các xứ bảo_hộ Dân_cư của các xứ Trung_Kỳ_Bắc_Kỳ Lào và Miên trên mặt pháp_lý thuộc hạng protéges français thấp nhất trong ba hạng citoyens công_dân sujets thuộc dân và protéges dân bảo_hộ ở Đông_Dương_Tại_Bắc Kỳ đứng đầu nền bảo_hộ Bắc_Kỳ là Thống_sứ người Pháp Résidents supérieurs 1889 1955 cùng ba nghị hội Hội_đồng Bảo_hộ Hội_đồng Pháp_nhân đại_diện người Pháp và Viện_Dân_biểu Bắc_Kỳ đại_diện người Việt_Viên thống_sứ tuy là người Pháp nhưng kể từ ngày 26 Tháng_Bảy năm 1897 kiêm cả chức đại_diện cho Nam triều tức_là kinh_lược_sứ của vua nhà Nguyễn_Các quan_lại bản_xứ trên danh_nghĩa là quan của triều_đình Huế nhưng đều trực_thuộc quyền viên thống_sứ Chủ_quyền của triều_đình Huế ở Bắc_Kỳ từ đó càng bị thu_hẹp Trước năm 1889 khâm_sứ Trung_Kỳ đại_diện cho cả hai xứ Bắc và Trung_Kỳ_Kể từ năm 1900 Thống_sứ Bắc_Kỳ kiêm luôn chức quản_trị Quảng_Châu_Loan tuy đây là một nhượng_địa riêng với hạn kỳ 99 năm Cấp tỉnh thì hội_đồng tỉnh bắt_đầu hiện_diện từ năm 1886 nhưng hoạt_động yếu_ớt Ở cấp làng_xã thì cũng như tiền triều nhà Nguyễn người_dân được tự_trị Mãi đến năm 1941 ở Bắc_Kỳ mới thực_hiện cải_cách cho dân_chúng đầu_phiếu bầu hội_đồng xã Ở Trung_Kỳ đứng đầu nền bảo_hộ Trung_Kỳ là Khâm_sứ người Pháp Chức_vụ này từ năm 1884 đến 1889 có tên là Résidents généraux d Annam Sau năm 1889 thì đổi thành Résidents supérieurs 1889 1953 Hành_dinh của Khâm_sứ Pháp đặt ở Huế_Sang thập_niên 1950 thì chuyển vào Đà_Lạt Khâm_sứ Trung_Kỳ tham_gia hội_đồng phụ_chính từ năm 1887 đến Tháng_Sáu năm 1895 thì có đặc_quyền chủ_toạ Hội_đồng Cơ_mật và cả Tôn nhân phủ Tất_cả các công_văn sắc dụ ban_hành đều phải có chữ_ký phê thuận của viên khâm_sứ Ngoài_ra Triều_đình Huế kể từ Tháng_Chín 1897 phải chịu cho một viên hội lý người Pháp làm quản sự cho mỗi vị thượng_thư trong Lục bộ cũ Hiệp sức với viên Khâm_sứ là Hội_đồng Bảo_hộ và Hội_đồng Pháp_nhân đại_diện người Pháp Trung_Kỳ cũng có Viện_Dân_biểu Trung_Kỳ thành_lập năm 1926 nhưng cơ_quan này kể từ năm 1932 không thuộc chính_phủ bảo_hộ nữa mà thuộc triều_đình Huế kiểm_soát Trước năm 1932 Viện_Dân_biểu trực_thuộc_viên Khâm_sứ Pháp Thống_sứ Bắc_Kỳ hay Khâm_sứ Trung_Kỳ là hai cách gọi khác nhau của người Việt nhưng chức_vị và quyền hành trong chính_phủ Bảo_hộ thì giống nhau Tiếng Pháp gọi chức_vụ này là résident supérieur đúng_ra dịch sát nghĩa_là lưu_trú quan đại_thần Ở cấp tỉnh thì có hội_đồng tỉnh_thành lập từ năm 1913 muộn hơn Bắc_Kỳ 27 năm và mãi đến năm 1942 mới bắt_đầu tổ_chức lại thôn xã và cho_phép người_dân đầu_phiếu hội_đồng xã Vùng duyên_hải thì hệ_thống quan_lại và hành_chính của người Việt thì giữ nguyên nhưng ở trên Cao_nguyên thì người Pháp lập một khu riêng không do người Việt quản_trị gọi là Pays_Montagnards du Sud bắt_đầu vào thập_niên 1920 Người Việt không có giấy_phép không được lên vùng này Ở Lào và Miên cũng có khâm_sứ như Trung_Kỳ_Khâm sứ Pháp ở Cao_Miên kể từ năm 1897 có quyền hành rộng_lớn như khâm_sứ ở Huế_Ở_Cao_Miên thì khet tương_đương với tỉnh thì có chau faikhet ở Lào không có cấp tỉnh mà chỉ có cấp tương_đương với phủ huyện tiếng Pháp préfecture gọi là mouang hay muang có chao muang đứng đầu Công_sứ Pháp ở Cao_Miên so với Việt_Nam thì việc cai_trị có tính trực_tiếp hơn tuy vẫn là trên danh_nghĩa bảo_hộ Công_sứ ở Miên có thực_quyền trị_an thu thuế mở_mang kinh_tế mà không cần sự ưng_thuận của Miên triều Cấp địa_phương tô_giới Đạo dụ 1 Tháng_Mười năm 1888 triều vua Đồng_Khánh toàn_quyền Richaud nhượng thêm ba thành_phố Hà_Nội Hải_Phòng và Đà_Nẵng người Pháp gọi là Tourane làm tô_giới concession của Pháp tức_là cùng thể_chế trực trị như Nam_Kỳ tuy nằm trong lãnh_thổ bảo_hộ bản_xứ Đứng đầu hai thành_phố Sài_Gòn và Chợ_Lớn là viên Thị_trưởng người Pháp Maire_Hai thành_phố Hà_Nội và Hải_Phòng tại Bắc_Kỳ cùng thành_phố Tourane Đà_Nẵng tại Trung_Kỳ đứng đầu là viên Đốc_lý người Pháp Résident maire Bên cạnh viên Thị_trưởng hay Đốc_lý là Hội_đồng thành_phố Conseil_Municipal đối_với thành_phố loại I hoặc Uỷ_hội thành_phố Commission_Municipale đối_với thành_phố loại II Thành_viên của Hội_đồng hoặc Uỷ_hội gồm cả người Pháp lẫn người Việt_Hội đồng thành_phố Sài_Gòn được lập năm 1869 Uỷ_hội thành_phố Chợ_Lớn lập năm 1879 Hội_đồng thành_phố Hà_Nội và Hải_Phòng lập năm 1891 và Uỷ_hội thành_phố Tourane lập năm 1908 Ngoài_ra bốn quân_khu vùng biên_giới Việt_Hoa và Lào Hoa gọi là các đạo quan binh territoire militaire cũng thuộc dạng cai_trị trực_tiếp Cao_nguyên Trung_phần gồm các tỉnh Darlac lập năm 1904 Kontum 1913 Donnai_Thượng_Lang_Bian 1920 và Pleiku 1932 cũng đặt ngoài quyền quản_trị của người Việt_Pháp luật Pháp_luật ở Trung_Kỳ thì dùng bộ_luật Gia_Long bổ_sung với hình_luật và dân_luật của Pháp Ở cấp dưới thì quan tri_phủ và tri_huyện đứng làm quan_toà sơ_thẩm quan tỉnh xét phúc_thẩm và công_sứ Pháp có nhiệm_vụ kiểm_sát Chung_thẩm thì có bộ Hộ và bộ Hình cùng khâm_sứ Pháp Ở Bắc_Kỳ thì có bộ Hoàng_Việt_Tân luật ban_hành năm 1918 dùng bộ_luật Gia_Long nhưng sửa_đổi theo thích_ứng của chính_quyền Pháp Cũng giống như Trung_Kỳ quan tri_phủ và tri_huyện xét sơ_thẩm Đệ nhị cấp thì có công_sứ Pháp làm chính thẩm còn quan tổng_đốc và tuần_phủ làm bồi_thẩm Trên_hết là toà Phúc_thẩm Hà_Nội Ở Nam_Kỳ thì dùng Pháp_quy giản_yếu 1883 dựa trên luật_pháp bên chính_quốc Đối_với người Pháp thì luật_lệ bản_xứ không áp_dụng cho họ vì họ được xét_xử dưới bộ_luật Pháp như ở bên Pháp An_ninh quân_sự Lực_lượng quân_sự của Pháp ở Đông_Dương vào năm 1937 là 10 779 lính da trắng Đến năm 1940 trước Chiến_tranh thế_giới thứ hai thì con_số này tăng lên thành 14 500 trong đó có 3 600 sĩ_quan chỉ_huy và 4 000 quân Lê_dương Legionnaires étrangères Tổng_số quân_lính kể_cả lính bản_xứ là 90 000 Ngoài_ra chính_quyền Đông_Dương còn dùng Sở Liêm_phóng Đông_Dương làm cơ_quan tình_báo và công_an kiểm_soát và phá_hoại các hoạt_động chống lại chính_quyền nhất là các tổ_chức chính_trị Phân_cấp hành_chính Trước cả khi Liên_bang Đông_Dương được thành_lập vào thập_kỷ 1870 Pháp đã tiến_hành phân_chia địa_giới giữa Nam_Kỳ thuộc Pháp và Cao_Miên do Pháp_bảo hộ Năm 1870 Pháp cùng Cao_Miên điều_chỉnh ranh_giới tại vùng thượng_nguồn giữa hai sông Vàm_Cỏ_Tây_Vàm Cỏ_Đông_Phần lớn đất_đai vùng này là vùng lồi Svay_Tieep_Svay_Rieng nay thuộc tỉnh Svay_Rieng trả về Campuchia bù lại một dải đất nhỏ dọc bờ tây_nam rạch Cái_Cậy thượng_lưu của sông Vàm_Cỏ_Đông vốn thuộc tỉnh Prey_Veng thì trao cho Nam_Kỳ_Dải đất này đến năm 1914 thì lại nhập vào Campuchia bởi nghị_định của Toàn_quyền Đông_Dương_Năm 1873 hoàn_thành việc cắt chỉnh địa_giới hai hạt Hà_Tiên và Châu_Đốc của Nam_Kỳ phần đất phía bắc kênh Vĩnh_Tế và thị_xã Hà_Tiên ngày_nay về cho Campuchia Dưới sự cai_trị của Pháp địa_giới các xứ Đông_Dương được phân_định lại Công_ước Pháp Thanh 1887 lấy đông kinh_tuyến 105º43 làm giới_hạn bên bờ Vịnh Bắc_Việt nên một dải đất Trường Bình_Bạch_Long ở phía bắc sông Bắc_Luân thuộc tổng Vạn_Ninh bị nhượng cho nhà Thanh_Việc đóng mốc phân_định biên_giới hoàn_thành năm 1896 Vì sự chia_cắt đó đến năm 2000 có 22 000 người Kinh là hậu_duệ người Việt cũ vẫn sinh_sống ở đất Quảng_Tây_Ngược lại đất các vùng Điện_Biên Lai_Châu Lào_Cai xưa là phên_giậu biên_thuỳ từng triều_cống Lão Qua thì nay được sáp_nhập vào Bắc_Kỳ_Đất_Trấn Ninh và Sầm_Châu mặc_dù có quan Việt cai_quản thì người Pháp lại cắt cho Lào kể từ năm 1895 và 1903 Vùng Cao_nguyên Trung_phần thì người Pháp năm 1893 buộc triều_đình Huế cắt ra và cho phụ_thuộc Lào Năm 1904 thì Darlac_Ban_Mê_Thuột mới được trả lại Trung_Kỳ_Kontum theo chân năm 1905 Tuy_nhiên khu_vực cao_nguyên này gần như trực_thuộc người Pháp cai_trị Triều_đình Huế có quyền bổ_nhiệm_viên quan quản_đạo nhưng thực_quyền nằm trong tay công_sứ Pháp Năm 1923 chính công_sứ Darlac là Léopold_Sabatier đã ra_lệnh tuyệt cấm người Việt lên lập_nghiệp ở Darlac rồi lại vận_động khâm_sứ Trung_Kỳ là Pierre_Pasquier áp_dụng chung chính_sách này cho toàn cao_nguyên Trung_phần Năm 1906 Xiêm trả lại hai tỉnh Battambang và Xiêm_Riệp để nhập vào Cao_Miên_Năm 1916 vì bất_ổn ở vùng biên_giới Việt_Hoa chính_quyền Bảo_hộ cho lập năm quân_khu để kiểm_soát vùng cực bắc xứ Bắc_Kỳ và Lào Từ thập_niên 1890 chính_quyền Bảo_hộ nhân_danh triều_đình Huế đã có dự_định dựng ngọn hải_đăng để khẳng_định chủ_quyền của_Pháp trên quần_đảo Hoàng_Sa nhưng đồ_án không thực_hiện được và mãi đến năm 1938 mới có lực_lượng chính_thức chiếm_đóng quần_đảo này Dù_vậy khi nhà Thanh gửi thuyền xâm_phạm Hoàng_Sa vào những năm đầu thế_kỷ 20 thì Bộ Ngoại_giao Pháp đã có công_văn phản_đối Cuộc tranh_chấp này kéo_dài cho đến khi người Pháp mất chủ_quyền ở Đông_Dương và vẫn chưa kết_thúc Nhân_khẩu Dân_số Vào đầu thế_kỷ 20 thành_phần dân_cư của Liên_bang Đông_Dương gồm có người Việt người Khmer người Thái người Chăm và các dân_tộc_thiểu_số khác Trong số đó người Việt là đông nhất với 15 triệu người kế đến là người Khmer với 1 3 triệu người_người Thái 1 1 triệu và người Chăm 100 000 số dân_tộc_thiểu_số ước khoảng 500 000 người Ngoài số này còn có khoảng 300 000 người Hoa và các dân_tộc châu_Á khác 15 000 người Âu và 40 000 người Âu lai Á Tính tổng_cộng dân_số của Liên_bang Đông_Dương vào_khoảng 18 370 000 người mật_độ trung_bình 24 người trên một km² Tôn_giáo Các tôn_giáo chính ở Đông_Dương là Phật_giáo với Phật_giáo Đại_thừa và Phật_giáo nguyên_thuỷ Ngoài_ra các nhà truyền_giáo Công_giáo tích_cực đã lan rộng khắp Đông_Dương và khoảng 10 dân_số Bắc_Kỳ được xác_định là Công_giáo vào cuối thời Pháp Nho_giáo và tín_ngưỡng dân_gian đều có nhiều ảnh_hưởng Nguồn_gốc của đạo Cao_Đài cũng bắt_đầu trong thời_kỳ này Không giống như Algérie sự định_cư của Pháp ở Đông_Dương không xảy ra ở quy_mô lớn Đến năm 1940 chỉ có khoảng 34 000 thường_dân Pháp sống ở Đông_Dương cùng với một số_ít nhân_viên quân_đội Pháp và nhân_viên chính_phủ Những lý_do chính khiến cho việc định_cư của Pháp không phát_triển theo cách tương_tự như ở Bắc_Phi thuộc Pháp nơi có dân_số hơn 1 triệu dân_thường Pháp là vì Đông_Dương được coi là một thuộc địa kinh_tế của Pháp colonie d exploitation économique chứ không phải thuộc địa định_cư colonie de peuplement thuộc địa định_cư giúp chính_quốc Pháp khỏi bị quá đông_đúc và vì Đông_Dương đã ly_thân từ Pháp Ngôn_ngữ Tiếng Pháp là ngôn_ngữ hàng_đầu của Đông_Dương trong giáo_dục chính_trị thương_mại và truyền_thông Tiếng Pháp được sử_dụng rộng_rãi ở các khu_vực thành_thị và đã trở_thành ngôn_ngữ chính của giới thượng_lưu có học_thức Văn_hoá Pháp có tác_động sâu_rộng nhất đến Nam_Kỳ và Bắc_Kỳ trong khi Campuchia Lào và Trung_Kỳ phải chịu những tác_động tương_đối ngắn_hạn Tuy_nhiên hầu_hết người_dân bản_địa vẫn sử_dụng ngôn_ngữ bản_địa trong thời_kỳ thuộc địa Sau thời_kỳ thuộc địa chính_phủ miền Nam Việt_Nam vẫn sử_dụng tiếng Pháp Ngay cả ngày_nay trí_thức và người lớn_tuổi địa_phương vẫn nói tiếng Pháp Ngày_nay chính_phủ Campuchia và Lào đôi_khi vẫn sử_dụng tiếng Pháp Kinh_tế Sau khi ký Hoà_ước Giáp_Thân 1884 thì quân_đội Pháp tiến vào Kinh_thành Huế tiếp_thu các cơ_quan_hành_chính kể_cả kho_bạc Họ ghi_nhận thu được hơn 6 000 nén vàng 2 000 đồng vàng và vô_số bạc nén Phân_nửa sau đó được hoàn lại triều_đình Huế còn phân_nửa được đưa lên tàu chở về chính_quốc Pháp trang_trải binh_phí cuộc viễn_chinh Tổng_cộng trọng_lượng Pháp thâu nhận bằng biên_bản là 14 630 kg bạc và 1 335 kg vàng phần_lớn mang nấu chảy để đúc lại sung vào công_quỹ của Pháp Kinh_tế Đông_Pháp từ đó được vận_hành chủ_yếu là một nền kinh_tế thuộc địa để hỗ_trợ cho kinh_tế Pháp chứ không có kế_hoạch tự_túc hoặc phát_triển theo khả_năng bản_xứ Toàn_quyền Pasquier đã khẳng_định Il faut que les profits de l Indochine reviennent aux Français_Lợi nhuận từ Đông_Dương phải trao lại cho nước Pháp Đông_Pháp là nguồn nguyên_liệu và vật_liệu bán chế trong khi chính_quốc Pháp cung_ứng những sản_phẩm chế_biến để bán lại sang Đông_Pháp_Về mặt nông_lâm cơ_chế đồn_điền nhất là đồn_điền cao_su để cung_cấp cho thị_trường Âu_Mỹ là một điển_hình cho mối tương_quan giữa Pháp và Đông_Pháp_Cây cao_su Hevea brasiliensis đầu_tiên đem từ Mã_Lai sang trồng ở Đông_Dương là vào năm 1897 ở Sài_Gòn Đến năm 1905 thì cạo mủ thấy sản_xuất được nên bắt_đầu phát_động đem trồng nhiều nơi Nhiều công_ty lớn của Pháp như hãng Michelin đều đầu_tư vào ngành này sở_hữu những đồn_điền với diện_tích rộng_lớn tổng_cộng chiếm hơn 138 000 hecta trên toàn Đông_Dương_Tính đến năm 1926 thì diện_tích trồng cao_su là hơn 166 000 ha với 13 triệu cây cao_su Số_lượng nhân_công cần để khai_thác nguồn lợi này cũng đã làm dao_động xã_hội bản_xứ Lượng cao_su xuất_cảng đạt hơn 10 nghìn tấn vào năm 1929 và tiếp_tục gia_tăng đến khi Chiến_tranh thế_giới thứ hai bùng_nổ Sản_lượng cao_su sau đó tụt xuống chỉ còn 15 sản_lượng tiền_chiến và không phục_hồi được cho_dù có đến cuối thập_niên 1940 đã đạt khoảng 60 sản_lượng cao nhất Lượng nông_phẩm lớn nhất của Đông_Dương là lúa_gạo đạt 2 140 000 tấn xuất_cảng năm 1937 với diện_tích canh_tác ở Nam_Kỳ tăng mạnh từ 522 000 hecta năm 1880 đến 2 triệu 2 hecta năm 1937 Chính_phủ Bảo_hộ có tay_trong việc phân_phát đất_đai Tính đến năm 1940 1 299 500 hecta được phát cho người bản_xứ và 962 200 hecta cho người Âu châu Trên tổng_số đó 63 là cho người Âu châu so với 89 đất phát cho người bản_xứ là ở Nam_Kỳ_Dân bản_xứ tập_trung lĩnh_canh đất trồng lúa trong khi người Pháp lấy đất mở đồn_điền trồng cao_su cà_phê chè Vào thập_niên 1950 trong số các địa_chủ sở_hữu hơn 100 ha phần_lớn tập_trung ở Nam_Kỳ thì 2033 người là người Việt và 430 là công_dân Pháp Những khu_vực kinh_tế khác được chính_phủ Bảo_hộ lưu_ý là khoáng_sản than_đá chì kẽm chè cà_phê hạt_tiêu Kỹ_nghệ nhẹ như ngành dệt thuốc_lá xi_măng cũng được phát_triển Kỹ_nghệ lớn nhất với khoảng 50 000 công_nhân là ngành khai_thác than_đá chủ_yếu ở Hà_Tu và Hòn_Gai_Pháp gọi là Hongay và Cẩm_Phả của công_ty Société de Charbonnages du Tonkin_Hãng Société de Charbonnages du Đông_Triều thì khai_thác ở Kê_Bào_Năm 1930 sản_lượng than_đá khai_thác là 1 890 000 tấn trong đó 3 4 được xuất_cảng Những mặt_hàng được nhập_khẩu chính vào Đông_Dương thời_kỳ này là sữa đặc thức_ăn đóng_hộp bột mì rau đường cà_phê trà thuốc_lá chỉ bông vải bông rượu than dầu_lửa đồ kim_loại dược_phẩm xà_phòng đồ gốm đồ thuỷ_tinh và pha_lê giấy máy_móc xe_hơi v v Các mặt_hàng xuất_khẩu quan_trọng gồm có gạo cá cá khô và cá muối_tiêu quế dầu thực_vật gỗ tếch sợi bông thô than và kẽm lụa thô xi_măng thảm chiếu da v v Cán_cân xuất_nhập_khẩu vào năm 1914 là thặng_dư gần 66 triệu đồng Cơ_quan điều_hành kinh_tế cho cả sáu xứ Đông_Pháp là Ngân_hàng Đông_Dương_Banque de l Indochine thành_lập từ năm 1875 Ngân_hàng này có đặc_quyền phát_hành đồng_bạc Đông_Dương piastre indochinoise Chính_quyền Bảo_hộ còn giành độc_quyền bán thuốc_phiện rượu và muối còn được gọi_là thuế_môn_bài Ba khoản thu này cộng thêm quan_thuế xuất_nhập_khẩu cung_ứng 95 ngân_sách để trả lương công_chức Lấy trường_hợp thu_ngân của chính_phủ Bảo_hộ ở Bắc_Kỳ năm 1886 trên tổng_số 134 triệu đồng thì bốn nguồn thuế chính là BULLET 1 thuế thuốc_phiện 45 triệu BULLET 2 thuế rượu 20 triệu đồng BULLET 3 thuế muối 45 triệu đồng BULLET 4 thuế_thân 21 triệu đồng Độc_quyền nấu rượu thì giao cho công_ty Société des Distilleries d Indochine phân_phối cho toàn Liên_bang dưới hiệu RA Régie de Alcool tục gọi là rượu ty Những nguồn rượu khác thì bị liệt vào hạng rượu_lậu và ai nấu hay mua thì bị truy_tố và tài_sản tịch_thu Đối_với thuốc_phiện thì quyền nhập_cảng chế_biến và bán_sỉ là do cơ_quan Régie de l Opium đảm_nhận Tính đến năm 1900 thì lợi_nhuận chính_phủ thu được từ thuốc_phiện đạt hơn phân_nửa số tiền thu_nhập của toàn Liên_bang Đông_Dương_Riêng việc phân_phối bán_lẻ là để cho tư_nhân đa_số là người Hoa_Cơ_sở hạ_tầng Giao_thông Nỗ_lực lớn nhất của nhà_nước Bảo_hộ là xây_dựng hệ_thống đường_sắt Đoạn đường_sắt thiết_lập trước_tiên với kinh_phí 11 6 triệu franc là ở Nam_Kỳ dài 71 cây_số hoàn_tất Tháng_Bảy năm 1885 nối_liền Sài_Gòn và Mỹ_Tho Vào những năm 1897 1900 thì con đường_sắt Hà_Nội Lạng_Sơn hoàn_thành ở Bắc_Kỳ với giá_trị chiến_lược cao để củng_cố vùng biên_giới Việt_Hoa Sau đó nhà_nước chủ_trương xây_dựng một hệ_thống đường_sắt Xuyên_Đông_Dương_Chemin de fer Transindochinois nối_liền Hà_Nội và Sài_Gòn Dự_án này đến năm 1936 mới xây xong chạy dài từ Nam_Quan đến Mỹ_Tho với chiều dài 1714 km Đây là tiền_thân của đường_sắt Bắc_Nam của Việt_Nam sau_này Hành_trình Sài_Gòn Hà_Nội mất 60 giờ đồng_hồ tức hai ngày và ba đêm Ngoài_ra còn có những nhánh đường_sắt khác từ Nam_Vang đến biên_giới Xiêm từ Sài_Gòn đi Lộc_Ninh từ Tháp_Chàm lên Đà_Lạt từ Phủ_Ninh_Giang qua Kẻ_Sặt đến Cẩm_Giàng Riêng đoạn đường từ Hải_Phòng lên Hà_Nội rồi từ Hà_Nội ngược sông Thao vượt biên_giới Việt_Hoa sang Vân_Nam thì do tư_nhân hãng Compagnie_Française des Chemins de fer de l Indochine et du Yunnan khai_thác Tính đến năm 1939 thì toàn cõi Đông_Dương có 3 372 km đường_sắt Ở hai đô_thị chính Sài_Gòn và Hà_Nội chính_quyền còn cho thiết_lập hệ_thống tàu_điện tramways Tàu_điện Sài_Gòn khánh_thành năm 1881 lúc đầu chạy bằng hơi_nước và đến năm 1923 mới chính_thức chạy bằng điện Lộ_trình 72 km này nối Chợ_Lớn_Sài_Gòn theo đường Gallieni sau năm 1955 là đương Trần_Hưng_Đạo rồi toả ra Hóc_Môn Gò_Vấp phục_vụ đến năm 1953 mới tháo bỏ Tàu_điện Hà_Nội với 29 km đường rày khởi dụng năm 1901 và mãi đến năm 1990 mới thôi Để cung_cấp năng_lượng người Pháp đặt hệ_thống điện_lực Có_lẽ sau Nhật_Bản 1886 Hà_Nội là thành_phố đầu_tiên ở Á_châu có điện thắp sáng từ cuối thế_kỷ 18 Năm 1897 công_suất của công_ty điện_lực mà người Việt quen gọi là sở nhà_đèn tăng lên thành 850 mã_lực Tư_nhân cũng có_thể đặt mua Công_trình phát_triển đường_sá thì có cầu Sông_Cái dài hơn 1 600 m do công_ty Daydé et Pillé thực_hiện từ năm 1897 đến 1901 mới xong là công_trình đáng_kể nhất Ngoài_ra còn có những xây_cất nhỏ hơn như cầu Hàm_Rồng bắc qua sông Mã ở Thanh_Hoá cầu Trường Tiền ngang sông Hương ở Huế cầu Rạch_Cát và cầu Gành hay cầu Ghềnh bắc qua sông Đồng_Nai nối_liền Cù_Lao Phố với thành_phố Biên_Hoà v v Con đường thiên_lý sau đó được rải nhựa dần để xe_hơi có_thể chạy suốt từ biên_giới Việt_Hoa đến biên_giới Miên_Xiêm_Tổng cộng trên toàn cõi có khoảng 28 000 km đường trải nhựa hoặc trải đá sỏi Viễn_thông Chính_phủ Pháp cũng cho thiết_lập hệ_thống dây_thép điện_tín đoạn đầu_tiên hoàn_tất năm 1862 nối Sài_Gòn Biên_Hoà và Chợ_Lớn_Đến năm 1888 thì đường_dây liên_lạc Sài_Gòn Hà_Nội cũng làm xong Xã_hội Thực_dân Pháp thực_hiện chính_sách văn_hoá giáo_dục thực_dân dung_túng duy_trì các hủ_tục lạc_hậu cùng việc kinh_doanh thuốc_phiện và rượu như một đặc_quyền của nhà_nước Xã_hội Việt_Nam khi đối_diện nền kinh_tế mới của người Pháp biến_đổi và phân_hoá sâu_sắc Mâu_thuẫn giữa giai_cấp địa_chủ và nông_dân vẫn tồn_tại và là mâu_thuẫn chủ_yếu trong xã_hội là tàn_dư của nghìn năm phong_kiến Địa_chủ sở_hữu phần_lớn ruộng_đất một_số dựa vào thế_lực của Pháp để thủ lợi Nông_dân là lực_lượng đông_đảo nhất trong xã_hội Việt_Nam chiếm khoảng 90 dân_số cũng là thành_phần gánh_chịu phần_lớn phí_tổn của nền Bảo_hộ Giai_cấp công_nhân nhỏ hơn hình_thành từ cuộc khai_thác thuộc địa lần thứ nhất của thực_dân Pháp Họ tập_trung ở các thành_phố và khu_vực khai_thác mỏ Cũng tập_trung ở thành_thị là giai_cấp tư_sản và tiểu_tư_sản bao_gồm doanh_nhân trong các ngành công_nghiệp thương_nghiệp và cả nông_nghiệp Ngoài_ra trong nhóm này cũng là giới học_sinh trí_thức thợ_thủ_công công_chức và những người làm nghề_tự_do Các thành_phần xã_hội tuy chung một khái_niệm yêu nước nhưng cũng có_khi đối_chọi về kinh_tế và văn_hoá Dân_cư Về dân_cư người Việt sống chủ_yếu ở Bắc_Kỳ_Trung_Kỳ và Nam_Kỳ người Khmer sống ở Campuchia người Thái ở Lào người Chăm ở Nam_Kỳ và một phần Campuchia những người thuộc dân_tộc_thiểu_số sống rải_rác dọc theo vùng núi cao trong lục_địa Trong các sắc dân bản_địa người Việt có tổ_chức xã_hội cao hơn cả Qua kinh_nghiệm nhiều đời họ đã có được những tập_quán nông_nghiệp phát_triển nhưng năng_lực buôn_bán yếu Thương_mại trên khắp Đông_Dương nằm trong tay những người Hoa_Người_Thái thích sống ở những vùng_cao với công_việc chính là nuôi gia_súc và săn_bắn họ kém văn_minh hơn hẳn những người Việt_Người_Khmer thì làm các nghề về gỗ nông_ngư_nghiệp và săn_bắn Trên pháp_lý người_dân Đông_Dương chia thành ba hạng Đứng đầu là công_dân Pháp citoyens français gồm những người Pháp và một_số người bản_xứ được nhập_tịch Thứ nhì là thuộc dân Pháp sujets français là dân Nam_Kỳ và dân_chúng của ba thành_phố Đà_Nẵng Hải_Phòng và Hà_Nội Hạng ba mới là dân bảo_hộ protégés français tức_là đại_đa_số dân_chúng Trung_Bắc_Kỳ_Lào và Cao_Miên_Di dân Một hậu_quả của chính_sách nhà_nước Bảo_hộ khi hậu_thuẫn việc thông_thương với Trung_Hoa là_đà gia_tăng số người Hoa nhập_cảnh với nhiều ưu_đãi Từ tổng_số 60 000 Hoa_kiều vào cuối thế_kỷ 19 đến năm 1921 thì số di_dân người Hoa đã tăng thành 156 000 riêng ở Nam_Kỳ_Họ nắm tài_lực và tận_dụng khai_thác hệ_thống kinh_tài khắp Đông_Nam_Á nhất là ngành buôn gạo Số thương_gia tên_tuổi lịch_sử còn ghi lại có Wang_Tai_Hui_Bon Hoa tục gọi là chú Hoả_Quách_Đàm xây chợ Bình_Tây_Đến năm 1937 trong suốt ba Kỳ_Trung_Nam_Bắc có 217 000 Hoa_kiều chiếm hơn 11 dân_số Theo hiệp_ước ký giữa Pháp và nhà Thanh năm 1885 và 1886 thì người Tàu ngụ_cư ở Đông_Dương hưởng quy_chế ngoại nhân ưu_đãi etrangers bénéficiant d un statut privilégié được miễn sưu_thuế không phải bắt làm tạp_dịch hay nhập_ngũ lại được quyền đi_lại tự_do Hơn_nữa vì giữ quốc_tịch Trung_Hoa quyền_lợi của họ có chính_phủ Bắc_Kinh bênh_vực Cộng_đồng người Hoa tổ_chức theo nguyên_quán tục gọi là bang tiếng Pháp congrégation Vào năm 1885 thì có bảy bang ở Nam_Kỳ nhưng sau đó gộp lại thành năm bang căn_cứ theo nguyên_quán Quảng_Đông_Phúc_Kiến Hải_Nam_Triều_Châu và Hẹ_Ước tính dân_số 1950 Hoa_kiều của ba kỳ Bắc_Trung_Nam thì có 337 500 người nói tiếng Quảng_Đông 225 000 nói tiếng Tiều 75 000 nói tiếng Hẹ 60 000 nói tiếng Phúc_Kiến và 30 000 nói tiếng Hải_Nam tổng_cộng là 727 500 Trong khi triều_đình Huế phân_biệt người Việt và Minh_Hương chính_quyền Bảo_hộ gộp người Minh_Hương hơn 80 000 vào năm 1944 vào bộ_tịch người Việt_Ngoài ra có khoảng 5 000 Ấn_kiều từ các thuộc địa của Pháp bên Ấn_Độ Giống như người Hoa người Ấn đại_đa_số là thương_nhân cùng làm nghề cho vay nặng_lãi Số người Âu châu đến cuối thập_niên 1930 là 39 000 đa_số người Pháp nắm giữ địa_vị then_chốt chính_trị và kinh_tế trong ba ngành xuất_cảng gạo cao_su và khoáng_sản Ba nhóm ngoại_kiều Pháp Hoa và Ấn tập_trung ở thành_thị trong khi dân bản_xứ phần_lớn sinh_sống ở nông_thôn Một chính_sách di_dân nữa được đề ra là việc mộ_dân ở Bắc và Trung_Kỳ đưa vào Nam làm phu đồn_điền cao_su hoặc nông_trại miền núi Cao_nguyên Trung_Kỳ hay thượng_du Bắc_Kỳ_Riêng niên_khoá 1926 27 35 000 người_dân từ Bắc và Trung_Kỳ được mộ làm phu và đưa vào Nam_Kỳ làm công trong các đồn_điền Người Việt cũng được khuyến_khích di_cư sang Lào và Cao_Miên_Thống kê năm 1908 ghi_nhận 60 000 người Việt trên đất Miên_Đến năm 1921 thì tổng_số người Việt ở Cao_Miên là hơn 140 000 và 191 000 vào năm 1937 Cùng thời_gian sau đó vào cuối thập_niên 1930 thì số người Việt ở Lào đã tăng lên gần 40 000 Một_số khác được đưa sang Tân_Đảo và đảo Tân_Thế_giới làm phu mỏ và đồn_điền của Pháp Giáo_dục Một hậu_quả khác rất đáng_kể của cuộc bảo_hộ đối_với người Việt là việc thay_đổi toàn_diện về học_thuật Ở Nam_Kỳ ngay từ năm 1867 người Pháp đã ngưng hẳn thể_chế khoa_cử bằng chữ Nho và đến năm 1878 thì các công_văn bằng chữ Nho cũng bị loại_bỏ thay bằng chữ Pháp và chữ Quốc_ngữ Trường_sở tại Nam_Kỳ bắt_đầu áp_dụng theo mẫu trường công ở Pháp từ năm 1879 Tuy_nhiên ở Trung và Bắc_Kỳ thì chữ Nho tiếp_tục được giảng_dạy dưới sự vận_động của Giám_đốc Học chính Gustave_Dumoutier_Cải cách năm 1908 Đến năm 1908 thì Hội_đồng Cải_cách Học vụ Conseil de Perfectionnement de l enseignement indigène lập năm 1905 thời Toàn_quyền Beau lập Học bộ tức Nha_Giám đốc Học chính Direction de l Enseignement dưới sự điều_hành của Henri_Gourdon và quy_hoạch lại việc giáo_dục ở Trung và Bắc_Kỳ chia thành ba bậc ấu học tiểu_học và trung_học Đây bước_đầu của chữ Quốc_ngữ trong ngành giáo_dục của người Việt_BULLET_Ấu học thì giao cho xã thôn dạy chữ Nho và chữ Quốc_ngữ ai đậu thì gọi là tuyển_sinh BULLET Tiểu_học thì do phủ huyện có huấn_đạo và giáo_thụ đảm_trách tiếp_tục dạy chữ Nho và chữ Quốc_ngữ và có_thể tình_nguyện học thêm chữ Pháp chứ không bắt_buộc BULLET Trung_học thì do quan đốc_học ở tỉnh_lỵ trông_coi và dạy chữ Quốc_ngữ và tiếng Pháp Tổng_số trường_học ở Trung và Bắc_Kỳ là khoảng 15 000 với 200 000 học_sinh Bắt_đầu từ khoa thi_hương năm 1909 thì thí_sinh phải_biết chữ Quốc_ngữ để làm bài Ở Hà_Nội thì có thêm trường Bảo_hộ và Huế thì có trường Hậu_bổ cùng với trường Quốc_học sẵn có để đào_tạo thêm nhân_sự Cải_cách năm 1915 Năm 1915 thì Bắc_Kỳ rồi năm 1918 Trung_Kỳ cũng theo Nam_Kỳ bỏ khoa_cử để theo chương_trình do Nha_Học chính Đông_Dương soạn ra tức bộ học luật Code de l instruction publique ban_hành ngày 21 Tháng 12 năm 1917 Theo đó thì tiếng Pháp được đưa vào giáo_trình từ bậc tiểu_học Tiểu_học chia thành ba cấp BULLET Sơ_học ba năm đỗ bằng Sơ_học_yếu_lược Certificat d etudes primaires Franco_Indigènes viết tắt là CEPFI BULLET Tiểu_học ba năm đỗ bằng Cơ thuỷ Certificat d etudes elementaires và BULLET Cao_đẳng_tiểu_học bốn năm đỗ bằng Cao_đẳng_tiểu_học Diplôme d études primaires supérieures Tính đến năm 1938 thì toàn cõi Đông_Dương có 406 669 học_sinh tiểu_học tỷ_số 1 5 số trẻ_em ở tuổi đi học Đại_đa_số ghi_danh học trường công nhưng cũng có khoảng 60 000 học_sinh theo học ở các tư_thục trong đó 36 000 do Giáo_hội Công_giáo huấn_luyện tại 650 trường_sở Trung_học ba năm thì chỉ có bốn trường lycée đặt ở Phnôm_Pênh lycée Sisowath 1935 Huế lycée Khai_Dinh 1936 Sài_Gòn lycée Petrus_Ky và Hà_Nội lycée du Protectorat mà thôi Học xong hai năm thì thi lấy bằng Tú_tài bản_xứ Ba năm thì lấy bằng baccalauréat Bằng baccalauréat được công_nhận tương_đương với bên chính_quốc kể từ năm 1930 Số người đậu bằng baccalauréat rất ít_oi như năm 1942 tổng_cộng chỉ có 75 người Đại_học thì có mở chỉ một cơ_sở là Viện Đại_học Đông_Dương ở Hà_Nội khai_giảng từ năm 1907 nhưng hoạt_động gián_đoạn đến năm 1917 mới tái tục Điểm đáng lưu_ý là chứng_chỉ do Đại_học Đông_Dương cấp không được công_nhận là tương_xứng với các trường đại_học bên Pháp Sinh_viên Đông_Dương muốn sang Pháp học cũng bị gây khó_dễ và hạn_chế Năm 1924 mở khoá học đầu_tiên của Trường Mỹ_thuật Đông_Dương với hai phân_khoa 1 hội_hoạ điêu_khắc trang_trí 2 kiến_trúc Ở Phnôm_Pênh thì người Pháp lập_trường Bảo_hộ từ năm 1893 Đến năm 1905 thì đổi thành Collège_Sisowath_Những cải_cách của chính_quyền Pháp chỉ một phần là để nâng cao kiến_thức dân_chúng nhưng còn có dụng_ý là để chuyển_hướng tư_duy của đại_chúng Thay_vì trông_đợi vào giới sĩ_phu truyền_thống dẫn_dắt nay người_dân thường sẽ có nhà_nước Bảo_hộ đào_tạo kiến_thức Người Pháp đã dồn nhiều nỗ_lực vào việc cải_tổ nền giáo_dục bản_xứ Một chứng_cứ là sách_giáo_khoa thời Pháp không dùng danh_từ Việt_Nam mà chỉ nhắc đến Đông_Pháp và các xứ lệ_thuộc Nghiên_cứu khoa_học_kỹ_thuật Chính_phủ Bảo_hộ cho thành_lập một_số cơ_sở khoa_học ở Đông_Dương như Viện Pasteur_Institut_Pasteur de Saigon 1890 Nha_Trang 1895 Nha_Địa chất Service géologique 1918 Viện Canh_nông Thuộc địa Institut agronomie coloniale 1918 Viện Hải_dương_học Institut océanographique 1922 Bác_sĩ Alexandre_Yersin qua Viện Pasteur đã có nhiều đóng_góp về căn_bệnh dịch_hạch Ông chọn sống tại Nha_Trang Trung_Kỳ nơi ông tiếp_tục những cuộc thí_nghiệm khoa_học cho đến khi mất Nhà_thương theo y_học Tây_phương đầu_tiên ở Đông_Dương là nhà_thương Chợ Quán bắt_đầu hoạt_động năm 1864 nhưng phải đợi đến năm 1914 thì số_lượng y_sĩ mới đủ để đáp_ứng nhu_cầu dịch_vụ y_khoa thường_xuyên Về văn_hoá và lịch_sử thì có Viện Viễn_Đông_Bác cổ École française d Extrême_Orient lập năm 1900 ở Sài_Gòn để nghiên_cứu thu_thập và lưu_trữ nhiều cổ_vật cùng khai_quật các di_chỉ khảo_cổ Năm 1902 thì Viện này chuyển ra Hà_Nội với chi_nhánh ở Sài_Gòn Huế_Đà_Nẵng_Nam Vang và Battambang_Một trong những khám_phá lớn nhất trong ngành khảo_cổ vào thời_điểm này là cuộc khai_quật di_tích Angkor_Wat được nhà_khoa_học Henri_Mouhot ghi lại và phổ_biến đến thế_giới Tây_phương Cổ hơn thì năm 1923 khai_quật được di_chỉ Đông_Sơn thuộc tỉnh Thanh_Hoá nơi khám_phá ra một_số trống_đồng tiêu_biểu cho thời_đại cổ_đại của người Việt_Henri_Parmentier thì có công khảo_cổ trong việc nghiên_cứu giải_mã các cổ_vật và di_tích Chiêm_Thành_Bốn viện_bảo_tàng lớn được thành_lập để lưu_trữ các di_vật văn_hoá BULLET Viện_Bảo_tàng Albert_Sarraut 1920 ở Nam_Vang_BULLET_Viện Bảo_tàng Khải_Định 1923 ở Huế_BULLET_Viện_Bảo tàng Louis_Finot 1926 ở Hà_Nội BULLET Viện_Bảo_tàng Blanchard de la Brosse 1927 ở Sài_Gòn Chiến_tranh Pháp Xiêm_Sự mở_rộng lãnh_thổ của Pháp trên bán_đảo Đông_Dương đã kích_hoạt Chiến_tranh Pháp Xiêm_Năm 1893 chính_phủ Pháp đã sử_dụng tranh_chấp biên_giới để kích_động sự_cố hải_quân Paknam để gây ra một cuộc khủng_hoảng Pháo_hạm Pháp xuất_hiện tại Bangkok và yêu_cầu nhượng lại các vùng lãnh_thổ của Lào ở phía đông sông Mê_Kông_Vua_Rama V của Xiêm yêu_cầu chính_phủ Anh bảo_hộ nhưng sau đó yêu_cầu người trước phải tuân_thủ tất_cả các yêu_cầu của chính_phủ Pháp Chính_phủ Anh sau đó đã đến chính_phủ Pháp để đàm_phán với vua Pháp Hai bên đã đạt được thoả_thuận Xiêm chỉ cần nhượng lại Lào chứ không phải các vùng lãnh_thổ khác trong khi Anh là một thoả_thuận với Pháp_bảo đảm sự toàn_vẹn của phần còn lại của Xiêm_Đổi lại Xiêm phải nhượng vùng Shan nói tiếng Thái ở đông bắc Miến_Điện cho đế_quốc Anh và nhượng Lào cho người Pháp Lào đã được thêm vào sau Chiến_tranh Pháp Xiêm năm 1893 Xâm_lấn lãnh_thổ Xiêm_Pháp không dung_hoà được tham_vọng của họ với Xiêm_Năm 1906 họ đã tạo ra một sự_cố khác buộc Xiêm phải công_nhận quyền kiểm_soát lãnh_thổ phía tây sông Mê_Kông và qua Luang_Prabang_Ngoài ra Xiêm thừa_nhận sự kiểm_soát của Pháp đối_với Champasak và Tây_Campuchia_Hơn nữa Pháp cũng đã đạt được tỉnh Chanthaburi dưới kiểm_soát của phương Tây Trước đó vào năm 1904 Xiêm đã nhượng Trat và sang Pháp để đòi Chanthaburi_Hai năm sau Xiêm lấy lại được Trat nhưng họ đã nhượng lại rất nhiều vùng lãnh_thổ ở biên_giới phía đông nam như Battambang_Siam_Nakhon và Banteay_Meanchey_Vào cuối những năm 1930 Xiêm đã tiến_hành một loạt các cuộc đàm_phán với Pháp để cố_gắng phục_hồi lãnh_thổ đã mất trước đó Sau khi Pháp sụp_đổ năm 1940 Xiêm đã xâm_chiếm các vùng_đất tranh_chấp ở Lào và Campuchia Chiến_tranh Thái_Pháp bùng_nổ vào tháng 1 năm 1941 Dưới sự bảo_hộ hùng_mạnh của Nhật_Bản chính_phủ Đông_Dương trung_thành với chính_phủ Vichy đã buộc phải đồng_ý nhượng lại Angkor_Thom phía đông hồ Tonlé_Sap và 14 độ_vĩ bắc Xiêm_Riệp_Battambang và Lào nằm ở bờ phía tây sông Mê_Kông đến Thái_Lan Đại_diện hai nước đã tới Tokyo để ký hiệp_định sau đó Thái_Lan giành lại quyền kiểm_soát khu_vực này Việt_Nam Quốc_dân Đảng phát_động khởi_nghĩa Vào ngày 10 tháng 2 năm 1930 những người lính Việt_Nam đóng quân tại Yên_Bái đã phát_động một cuộc nổi_dậy với sự hỗ_trợ của Việt_Nam Quốc_dân Đảng Cuộc tấn_công là sự xáo_trộn lớn nhất được tạo ra bởi phong_trào phục_hồi quân_chủ Cần_Vương vào cuối thế_kỷ 19 Mục_đích của cuộc nổi_dậy là để truyền_cảm hứng cho một cuộc nổi_dậy rộng_lớn hơn trong dân_chúng nói_chung trong nỗ_lực lật_đổ chính_quyền thực_dân Việt_Nam Quốc_dân Đảng trước đó đã cố_gắng tham_gia vào các hoạt_động bí_mật để làm suy_yếu chính_quyền Pháp nhưng tăng giám_sát của Pháp hoạt_động của mình dẫn đến nhóm lãnh_đạo của họ lấy nguy_cơ dàn_dựng một cuộc tấn_công quân_sự quy_mô lớn ở đồng_bằng sông Hồng của miền Bắc Việt_Nam Chiến_tranh Pháp Thái_Trong chiến_tranh thế_giới thứ hai Thái_Lan đã nhân cơ_hội cho các điểm yếu của Pháp để đòi lại các vùng lãnh_thổ đã mất trước đó dẫn đến Chiến_tranh Pháp Thái giữa tháng 10 năm 1940 và ngày 9 tháng 5 năm 1941 Các lực_lượng Thái_Lan thường làm tốt trên mặt_đất nhưng các mục_tiêu của Thái_Lan trong chiến_tranh là hạn_chế Vào tháng 1 lực_lượng hải_quân Vichy_Pháp đã quyết_định đánh_bại lực_lượng hải_quân Thái_Lan trong trận Kong_Chang_Cuộc chiến kết_thúc vào tháng 5 do sự xúi_giục của Nhật_Bản với việc Pháp buộc phải thừa_nhận lợi_ích lãnh_thổ cho Thái_Lan Chiến_tranh thế_giới thứ hai Vào tháng 6 năm 1940 Pháp đầu_hàng Đức Quốc_Xã quân Đức chiếm_đóng Pháp và chính_phủ bù_nhìn Vichy được thành_lập ở miền nam Trong khi Pháp bị Nhật_Bản đánh_bại Nhật_Bản đã nói với chính_phủ Pháp mới thành_lập vào tháng 9 rằng họ sẽ cho_phép quân_đội đế_quốc Nhật_Bản tiến vào vịnh Bắc_Bộ nhưng cuối_cùng đã phát_triển thành cuộc xâm_lược Đông_Dương_Động thái này đã tạo ra một nhân_tố thuận_lợi cho quân_đội Nhật_Bản chống lại Quốc_dân Cách_mệnh Quân Đồng_thời đây cũng là một trong những bước để Nhật_Bản thiết_lập một khối Thịnh_vượng chung Đại_Đông_Á_Thái Lan nhân cơ_hội phát_động cuộc chiến_tranh Thái_Pháp lần thứ hai vào tháng 10 năm 1940 lấy lại lãnh_thổ đã mất trước đó Vào ngày 9 tháng 3 năm 1945 Nhật_Bản được giải_phóng tại Pháp và Hoa_Kỳ quyết_định kiểm_soát hoàn_toàn Đông_Dương và tiến_hành chiến_dịch Đông_Dương lần thứ hai của Pháp trong hoàn_cảnh Hoa_Kỳ có lợi_thế ở Thái_Bình Dương_Nhật_Bản ủng_hộ hoàng_đế Bảo_Đại thiết_lập ngai_vàng thiết_lập chế_độ bù_nhìn và kiểm_soát khu_vực này cho đến khi ông đầu_hàng Chiến_tranh Đông_Dương Sau khi Chiến_tranh thế_giới lần thứ hai kết_thúc Pháp đã rút các vùng lãnh_thổ bị mất trong chiến_tranh Thái_Pháp và sẵn_sàng nối lại chế_độ thực_dân nhưng lại đụng_độ với Việt_Minh_Tổ_chức này của những người cộng_sản và những người theo chủ_nghĩa dân_tộc được lãnh_đạo bởi Hồ_Chí_Minh Hoa_Kỳ đã viện_trợ cho Việt_Nam trong chiến_tranh thế_giới thứ hai để hỗ_trợ cho sự kháng_cự của nhóm này đối_với sự cai_trị của Nhật_Bản Tổng_thống Hoa_Kỳ Franklin_Roosevelt và tướng Joseph_Stilwell đã nói rõ rằng người Pháp không được hỏi lại Đông_Dương của Pháp sau khi chiến_tranh kết_thúc Ông nói với Ngoại_trưởng Cordell_Hull người ở Đông_Dương dưới sự cai_trị tồi_tệ hơn của Pháp gần 100 năm so với lúc ban_đầu Roosevelt hỏi Tưởng_Giới_Thạch nếu ông muốn Đông_Dương mà Tưởng_Giới_Thạch trả_lời Trong mọi trường_hợp Sau chiến_tranh quân_đội Anh tiến vào miền nam Đông_Dương để cho Pháp lấy lại đất Tưởng_Giới_Thạch đã phái tướng Lư_Hán lãnh_đạo 200 000 quân vào phía bắc Đông_Dương để chấp_nhận Nhật_Bản đầu_hàng Chính_phủ Trung_Quốc ủng_hộ Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà mới thành_lập và sử_dụng Việt_Nam Quốc_dân Đảng để tăng ảnh_hưởng trong chính_phủ mới và gây áp_lực lên Pháp Pháp dưới sự điều_phối của Tưởng_Giới_Thạch đã đạt được thoả_thuận hoà_bình với Việt_Minh và từ_bỏ tất_cả các đặc_quyền lợi_ích và nhượng_bộ của mình tại Trung_Quốc Tháng 3 năm 1946 Đông_Dương bắt_đầu dần_dần trở_lại thời_kỳ cai_trị của Pháp Hiệp_định Genève_Tại_Hội nghị Genève diễn ra vào ngày 27 tháng 4 năm 1954 các quốc_gia đã đưa ra một giải_pháp cho vấn_đề Đông_Dương_Kết quả của cuộc họp đã ủng_hộ sự toàn_vẹn lãnh_thổ của Đông_Dương và yêu_cầu Pháp trao cho Việt_Nam chủ_quyền độc_lập cấm các nước can_thiệp vào công_việc nội_bộ của khu_vực và phân_định khu_vực giữa miền Bắc và miền Nam Việt_Nam là khu_vực phi quân_sự Cuối_cùng hiệp_định quy_định rằng miền Bắc và miền Nam Việt_Nam đã tổ_chức một cuộc trưng_cầu_dân_ý vào tháng 7 năm 1956 để giải_quyết vấn_đề thống_nhất đất_nước Pháp từ_bỏ tất_cả các yêu_sách lãnh_thổ chống lại Đông_Dương tại cuộc họp Cả Hoa_Kỳ và Nam Việt_Nam đều không ký hiệp_định Chỉ có Pháp và miền Bắc Việt_Nam ký hiệp_định Miền Bắc thành một nước xã_hội_chủ_nghĩa trong khi miền Nam thành_lập một chế_độ mới do Mỹ hậu_thuẫn Hoa_Kỳ bắt_đầu thâm_nhập vào các vấn_đề của Việt_Nam cuối_cùng dẫn đến sự bùng_nổ của Chiến_tranh Việt_Nam Năm 1954 Campuchia và Lào tuy đã độc_lập nhưng cũng tham_gia vào_cuộc chiến này Chiến_tranh Việt_Nam kết_thúc năm 1975 kết_thúc bằng việc Hoa_Kỳ thất_bại và phải rút quân khỏi miền Nam Việt_Nam Việt Nam đã được thống_nhất đất_nước vào năm 1976 Giải_thể Nhật_Bản nhập_cuộc Năm 1941 Quân_đội Đế_quốc Nhật_Bản thời Chiến_tranh thế_giới thứ hai tiếp_thu Đông_Dương với sự thoả_thuận của chính_phủ Vichy theo thoả_ước giữa đại_sứ Pháp Charles_Arsènes_Henry ở Tokyo và ngoại_trưởng Yōsuke_Matsuoka ký hồi 30 Tháng_Tám 1940 Theo đó thì Nhật_Bản được rộng quyền điều_hành quân_sự trên toàn cõi Đông_Dương chống lại phe Đồng_Minh nhưng người Pháp vẫn duy_trì bộ_máy cai_trị của nhà_nước Bảo_hộ và Nhật công_nhận chủ_quyền của_Pháp Tranh_chấp với Xiêm_Trong khi đó thì triều_đình Xiêm_La của Thủ_tướng Plaek_Pibulsongkram nhân khi thấy quyền_lực của Pháp ở Đông_Dương bị suy_yếu nên tìm cách đòi lại lãnh_thổ cũ ở Lào và Cao_Miên bị Pháp chiếm_đoạt vào năm 1907 Thất_bại về mặt ngoại_giao Xiêm điều quân đến gần biên_giới rồi mở cuộc tấn_công và chiếm toàn_phần đất Lào ở hữu_ngạn sông Mê_Kông vào ngày 19 Tháng_Giêng 1941 Không_quân Xiêm thì mở cuộc oanh_kích nhiều địa_điểm ở tỉnh Battambang và tiến chiếm được tỉnh_lỵ Về mặt bể thì hải_quân Pháp và hải_quân Xiêm nổ_súng ở khu_vực đảo Chang_Ba chiến_thuyền của Xiêm bị đánh chìm nhưng vì áp_lực của Đế_quốc Nhật_Bản chính_phủ Đông_Dương của toàn_quyền Jean_Decoux phải giảng_hoà rồi nhượng lại cho Xiêm những tỉnh Battambang_Sisophon và Siemreap của Cao_Miên ngày 11 Tháng_Ba 1941 chấm_dứt cuộc xung_đột vũ_trang giữa Xiêm và Đông_Pháp_Nhật đảo_chính Pháp Thoả_hiệp giữa Pháp và Nhật kéo_dài bốn năm cho đến ngày 9 tháng 3 năm 1945 thì Nhật_Bản đột_ngột tuyên_bố trao quyền cho các chính_quyền bản_xứ và ra_lệnh tống_giam nhiều viên_chức Pháp Kiều_dân Pháp bị hạn_chế đi_lại và phải tập_trung ở bảy thị_trấn không được di_chuyển ra nơi khác Ngày 11 Tháng_Ba đại_sứ Yokoyama_Masayuki vào Đại_Nội Huế yết_kiến vua Bảo_Đại và chứng_kiến lời tuyên_cáo độc_lập của Đế_quốc Việt_Nam Ngày 13 Tháng_Ba vua Cao_Miên_Norodom_Sihanouk cũng theo gương Bảo_Đại rồi đến ngày 8 Tháng_Tư thì quốc_vương Lào Sisavang_Vong cũng tuyên_bố độc_lập Ngày 17 Tháng_Tư thì Thủ_tướng Trần_Trọng_Kim trình_diện với danh_sách nội_các để chấp_chính nhưng đến Tháng_Tám năm 1945 khi Nhật tuyên_bố đầu_hàng phe Đồng_Minh thì Pháp xúc_tiến việc tái_chiếm Đông_Dương đang do Việt_Nam Dân_chủ Cộng_hoà kiểm_soát và lập lại Liên_bang Đông_Dương_Ngay từ Tháng_Chạp năm 1943 Charles_De_Gaulle người lãnh_đạo lực_lượng Pháp bấy_giờ lưu_vong ở Algiers đã tuyên_bố ý_định tái_lập chủ_quyền của_Pháp trên các xứ Đông_Dương_Lực_lượng Việt_Minh dã tiến_hành đảo_chính Phát xit Nhật ngày 19 08 1945 Sau đó chính_quyền phát_xít tuyên_bố trao toàn_bộ quyền kiểm_soát tại Việt_Nam cho Việt_Minh_Tại_Nam_Bộ Nam_Bộ kháng_chiến kháng_chiến nổ ra khi Việt_Minh trước đó đã thay Nhật kiểm_soát khu_vực này đã cương_quyết chống_trả lại hành_vi tái xâm_lược của Pháp Tới ngày 19 12 1946 sau những hành_động khiêu_khích của Pháp Hồ_Chí_Minh ra Lời kêu_gọi toàn_quốc kháng_chiến chính_thức bắt_đầu giai_đoạn 9 năm kháng_chiến chống lại sự tái xâm_lược của Pháp tại Đông_Dương_Trong thời_gian chín năm cuối người Pháp có thay_đổi cơ_chế hành_chính bỏ chức_vụ Toàn_quyền và thay bằng Cao_uỷ rồi Tổng uỷ thống_đốc Nam_Kỳ khâm_sứ Trung_Kỳ hay thống_sứ Bắc_Kỳ thì thay bằng Uỷ_viên cộng_hoà Tuy_nhiên Đông_Dương vẫn là một phần của Liên_hiệp Pháp Ngoài_ra chính_phủ Pháp cũng hứa_hẹn cải_tổ bằng cách phát_triển giáo_dục và hướng tới dân_chủ tự_trị trong khuôn_khổ Liên_hiệp Pháp Xem thêm BULLET Toàn_quyền Đông_Dương_BULLET_Pháp thuộc BULLET Danh_sách Thống_đốc Nam_Kỳ_Tham khảo BULLET Bernard_Paul_L_Avenir économique de l Indochine_Illustration número spécial sur l Indochine_Paris_Société nationale des Enterprises de Presse 1949 BULLET Pierre_Brocheux và Daniel_Hémery_Indochina_An Ambiguous_Colonization 1858 1954 Berkeley_CA_University of California_Press 2009 BULLET Cherry_Haydon_Social_Communication and Colonial_Archeology in Viêt_Nam_New_Zealand Journal of Asian_Studies 6 2 December 2004 BULLET Cooper_Nicola_France in Indochina_Colonial_Encounters_Oxford UK Berg 2001 BULLET Dương_Quảng_Hàm_Quốc văn trích diễm Paris_Institut de l Asie du Sud_Est 1989 BULLET Đào_Duy_Anh Việt Nam văn_hoá sử cương Houston_Xuân_Thu_BULLET Dommen_Arthur_The_Indochinese Experience of the French and the Americans_Nationalism and Communism in Cambodia_Laos and Vietnam_Bloomington_IN_Đại học Indiana_Press 2001 BULLET Foreign_Areas_Studies_Division US Army_Area_Handbook for Vietnam_Washington_DC_Special Operations_Research_Ofice 1962 BULLET Gauthier_Julian_L_Indochine au travail dans la paix française Paris_Eyrolles 1949 BULLET Goodman_Allan_E_Politics in War_Cambridge_MA_Harvard University_Press 1973 BULLET Goscha_Chritopher_E_Widening the Colonial_Encounter_Asian_Connections Inside_French_Indochina_During the Interwar_Period_Modern_Asian Studies_Cambridge_UK_Cambridge University_Press 2008 BULLET Kahin_George et al Indochina in the 1940s and 1950s Cornell_NY_Cornell_Southeast Asia_Program 1992 BULLET Lévi_Sylvain_Indochine_Paris Société d Editions_Géographique_Maritimes et Coloniales 1931 BULLET Hà_Thúc_Ký_Sống còn với Dân_tộc hồi_ký chính_trị Phương_Nghi 2009 BULLET Henri_Rusier_Henri_Brenier L Indochine française Paris_Librairie_Armand_Colin 1911 BULLET Ho_Tai_Hue_Tam Radicalism and the Origins of the Vietnamese_Revolution_Cambridge_MA Harvard_University_Press 1992 BULLET Hoàng_Cơ_Thuỵ_Việt sử khảo_luận Paris_Nam_Á 2002 BULLET Marquet_Jean_La_France mondiale au XX siècle l Union indochinoise Paris_Delalain 1931 BULLET Marr_David_Vietnamese_Tradition on Trial 1920 1945 Berkeley_CA_University of California_Press 1984 BULLET Ngô_Văn Việt_Nam 1920 1945 Montreuil_L_Insomniaque_Chuông rè 2000 BULLET Nguyên Hương Nguyễn_Cúc_Saigon 300 năm cũ Dallas_TX_Tiếng_Sông Hương 1999 BULLET Nguyễn_Thị_Chân_Quỳnh Thi_hương Tập thượng Paris_An_Tiêm 2002 BULLET Norindr_Panivong_Phantasmatic_Indochina Durham_NC_Duke_University Press 1996 BULLET Russier_Henri_Henri_Brenier L Indochine française Paris_Librairie_Armand_Colin 1911 BULLET Samelink_Oscar_One_Country Many_Journeys_Vietnam_Journeys of Body_Mind and Spirit_Berkeley_CA_University of California_Press 2003 BULLET Smith_Harvey et al Area_Handbook for South_Vietnam_Washington_DC US Government_Printing_Office 1967 BULLET Vu_Tam_Ich_A Historical_Survey of Educational_Developments in Vietnam_Bulletin of the Bureau of School_Service_Vol_XXXII No 2 Lexington_KY_University of Kentucky_College of Education 1959 Liên_kết ngoài BULLET The_Colonization of Indochina from around 1892 BULLET Indochina a tourism book published in 1910 BULLET Pierre_Brocheux_Colonial_Society Indochina in 1914 1918 online International_Encyclopedia of the First_World_War

Liên_bang Đông_Dương

World_Wide_Web World_Wide_Web gọi tắt là WWW mạng_lưới toàn_cầu là một không_gian thông_tin toàn_cầu mà mọi người có_thể truy_cập đọc và viết thông_tin qua các thiết_bị kết_nối với mạng Internet một hệ_thống thông_tin trên Internet cho_phép các tài_liệu được kết_nối với các tài_liệu khác bằng các liên_kết siêu_văn_bản cho_phép người dùng tìm_kiếm thông_tin bằng cách di_chuyển từ tài_liệu này sang tài_liệu khác Thuật_ngữ này thường được hiểu nhầm là từ_đồng_nghĩa với chính thuật_ngữ Internet_Nhưng_Web thực_ra chỉ là một trong các dịch_vụ chạy trên Internet ngoài Web ra còn các dịch_vụ khác như thư_điện_tử hoặc FTP Nhà_khoa_học người Anh Tim Berners_Lee được cho là đã phát_minh ra World_Wide_Web khi làm_việc cho CERN vào tháng 3 năm 1989 bằng cách gửi Quản_lý thông_tin Đề_xuất và viết trình_duyệt web đầu_tiên vào năm 1990 Trình_duyệt được phát_hành bên ngoài CERN năm 1991 lần đầu_tiên cho các tổ_chức nghiên_cứu khác bắt_đầu vào tháng 1 năm 1991 và công_chúng trên Internet vào tháng 8 năm 1991 World_Wide_Web là trung_tâm cho sự phát_triển của Thời_đại Thông_tin và là công_cụ chính mà hàng tỷ người sử_dụng để tương_tác trên Internet_Tài nguyên web có_thể là bất_kỳ loại phương_tiện có_thể tải xuống nào nhưng các trang_web là phương_tiện siêu_văn_bản đã được định_dạng bằng Ngôn_ngữ_đánh_dấu siêu_văn_bản HTML Định_dạng như_vậy cho_phép các siêu_liên_kết nhúng có chứa URL và cho_phép người dùng dễ_dàng điều hướng đến các tài_nguyên web khác Ngoài văn_bản các trang_web có_thể chứa các thành_phần hình_ảnh video âm_thanh và phần_mềm được hiển_thị trong trình_duyệt web của người dùng dưới dạng các trang kết_hợp nội_dung đa_phương_tiện Nhiều tài_nguyên web với một chủ_đề chung một tên_miền chung hoặc cả hai tạo nên một trang_web Trang_web được lưu_trữ trong các máy_tính đang chạy chương_trình gọi là máy_chủ web đáp_ứng các yêu_cầu được thực_hiện qua Internet từ các trình_duyệt web chạy trên máy_tính của người dùng Nội_dung trang_web có_thể được cung_cấp phần_lớn bởi nhà_xuất_bản hoặc tương_tác nơi người dùng đóng_góp nội_dung Các trang_web cung_cấp nội_dung với vô_số lý_do như thông_tin giải_trí thương_mại chính_phủ hoặc phi_chính_phủ Lịch_sử Tầm nhìn của Tim Berners_Lee về một hệ_thống thông_tin siêu_liên_kết toàn_cầu đã trở_thành một khả_năng thực_tế vào nửa cuối thập_niên 1980 Đến năm 1985 Internet toàn_cầu bắt_đầu phổ_biến ở châu_Âu và Hệ_thống tên_miền trên đó Bộ định_vị tài_nguyên thống_nhất được xây_dựng ra_đời Năm 1988 kết_nối IP trực_tiếp đầu_tiên giữa châu_Âu và Bắc_Mỹ đã được thực_hiện và Berners_Lee bắt_đầu thảo_luận cởi_mở về khả_năng của một hệ_thống giống như web tại CERN Khi làm_việc tại CERN Berners_Lee đã trở_nên thất_vọng với sự thiếu hiệu_quả và khó_khăn do tìm_kiếm thông_tin được lưu_trữ trên các máy_tính khác nhau Vào ngày 12 tháng 3 năm 1989 ông đã gửi một bản_ghi_nhớ có tiêu_đề Information_Management_A_Proposal cho ban quản_lý tại CERN cho một hệ_thống có tên Lưới tham_chiếu ENQUIRE một dự_án cơ_sở_dữ_liệu và phần_mềm mà ông đã xây_dựng vào năm 1980 trong đó sử_dụng thuật_ngữ web và mô_tả một hệ_thống quản_lý thông_tin phức_tạp hơn dựa trên các liên_kết được nhúng trong văn_bản có_thể đọc được Hãy tưởng_tượng sau đó các tài_liệu tham_khảo trong tài_liệu này đều được liên_kết với địa_chỉ mạng của thứ mà chúng đề_cập do_đó trong khi đọc tài_liệu này bạn có_thể chuyển tới chúng bằng một cú click chuột Một hệ_thống như_vậy ông giải_thích có_thể được truy_cập đến bằng cách sử_dụng một trong những ý_nghĩa hiện có của từ siêu_văn_bản một thuật_ngữ mà ông nói đã được đặt ra trong những năm 1950 Đề_xuất tiếp_tục giải_thích tại_sao các liên_kết siêu_văn_bản như_vậy không_thể bao_gồm các tài_liệu đa_phương_tiện bao_gồm đồ_hoạ lời_nói và video do_đó Berners_Lee đưa ra việc sử_dụng thuật_ngữ hypermedia Với sự giúp_đỡ từ đồng_nghiệp và người say_mê siêu_văn_bản Robert_Cailliau ông đã xuất_bản một đề_xuất chính_thức hơn vào ngày 12 tháng 11 năm 1990 để xây_dựng một dự_án siêu_văn_bản có tên là WorldWideWeb một từ dưới dạng web của tài_liệu siêu_văn_bản để xem Trình_duyệt sử_dụng kiến_trúc máy_chủ của khách_hàng Tại thời_điểm này HTML và HTTP đã được phát_triển được khoảng hai tháng và máy_chủ Web đầu_tiên còn khoảng một tháng để hoàn_thành thử_nghiệm thành_công đầu_tiên Đề_xuất này ước_tính rằng một trang_web chỉ đọc sẽ được phát_triển trong vòng ba tháng và phải mất sáu tháng để đạt được việc tạo ra các liên_kết mới và tài_liệu mới của độc giả để quyền_tác_giả trở_nên phổ_biến cũng như tự_động thông_báo cho độc_giả khi có tài_liệu mới mà anh ấy cô ấy quan_tâm Trong khi mục_tiêu là thông_tin chỉ đọc được đáp_ứng quyền_tác_giả có_thể truy_cập của nội_dung web mất nhiều thời_gian hơn để hoàn_thiện với khái_niệm wiki WebDAV blog Web 2 0 và RSS Atom_Đề xuất này được mô_phỏng theo phần_mềm đọc SGML Dynatext của Electronic_Book_Technology một phần_phụ của Viện Nghiên_cứu Thông_tin và Học_bổng tại Đại_học Brown_Hệ_thống Dynatext được CERN cấp phép là nhân_tố chính trong việc mở_rộng SGML ISO 8879 1986 cho Hypermedia trong HyTime nhưng nó được coi là quá đắt và có chính_sách cấp phép không phù_hợp để sử_dụng trong cộng_đồng vật_lý năng_lượng cao nói_chung cụ_thể là lệ_phí cho mỗi tài_liệu và từng lần cập_nhật tài_liệu Máy_tính NeXT đã được Berners_Lee sử_dụng làm máy_chủ web đầu_tiên trên thế_giới và cũng để viết trình_duyệt web đầu_tiên WorldWideWeb vào năm 1990 Vào Giáng_sinh năm 1990 Berners_Lee đã xây_dựng tất_cả các công_cụ cần_thiết cho một Web hoạt_động trình_duyệt web đầu_tiên cũng là trình chỉnh_sửa web và máy_chủ web đầu_tiên Trang_web đầu_tiên mô_tả chính dự_án được xuất_bản vào ngày 20 tháng 12 năm 1990 Trang_web đầu_tiên có_thể bị mất nhưng Paul_Jones của UNC Chapel_Hill ở Bắc_Carolina đã thông_báo vào tháng 5 năm 2013 rằng Berners_Lee đã đưa cho Jones những gì ông nói là trang_web lâu_đời nhất được biết đến trong chuyến thăm năm 1991 đến UNC Jones đã lưu nó trên một ổ_đĩa quang từ và trên máy_tính NeXT của mình Vào ngày 6 tháng 8 năm 1991 Berners_Lee đã xuất_bản một bản tóm_tắt ngắn về dự_án World_Wide_Web trên nhóm tin alt hypertext Ngày này đôi_khi bị nhầm_lẫn với lần xuất_hiện công_khai của các máy_chủ web đầu_tiên đã xảy ra vài tháng trước đó Một ví_dụ khác về sự nhầm_lẫn như_vậy một_số phương_tiện truyền_thông đã báo_cáo rằng bức ảnh đầu_tiên trên Web được Berners_Lee công_bố vào năm 1992 một hình_ảnh của ban nhạc nhà Cern_Les_Horribles_Cernettes được chụp bởi Silvano de Gennaro_Gennaro đã từ_chối câu_chuyện này viết rằng phương_tiện truyền_thông đã hoàn_toàn bóp_méo lời_nói của chúng_tôi vì lợi_ích của chủ_nghĩa giật_gân rẻ_tiền Các máy_chủ đầu_tiên bên ngoài châu_Âu được lắp_đặt tại Trung_tâm Stanford_Linear_Accelerator_SLAC ở Palo_Alto_California để lưu_trữ các cơ_sở_dữ_liệu Spires_HEP_Các nguồn khi nói đến ngày của sự_kiện này có khác nhau đáng_kể Thời_gian_biểu của World_Wide_Web Consortium cho biết tháng 12 năm 1992 trong khi chính SLAC tuyên_bố tháng 12 năm 1991 cũng như một tài_liệu của W3C có tiêu_đề A Little_History of the World_Wide_Web Khái_niệm cơ_bản của siêu_văn_bản bắt_nguồn từ các dự_án trước đó từ những năm 1960 như Hệ_thống chỉnh_sửa siêu_văn_bản HES tại Đại_học Brown_Dự án Xanadu của Ted_Nelson và Hệ_thống oN Line_NLS của Douglas_Engelbart_Cả_Nelson và Engelbart đã lần_lượt lấy cảm_hứng từ bản_sao Bản_ghi_nhớ của Vannevar_Bush được mô_tả trong luận_văn năm 1945 Như chúng_ta có_thể suy_nghĩ Bước đột_phá của Berners_Lee là kết_hôn với siêu_văn_bản trên Internet_Trong cuốn sách Weaving_The_Web ông giải_thích rằng ông đã nhiều lần đề_xuất rằng một cuộc hôn_nhân giữa hai công_nghệ là có_thể với các thành_viên của cả hai cộng_đồng kỹ_thuật nhưng khi không có ai nhận_lời mời cuối_cùng ông đã tự nhận dự_án Trong quá_trình đó ông đã phát_triển ba công_nghệ thiết_yếu BULLET Một hệ_thống các mã định_danh duy_nhất trên toàn_cầu cho các tài_nguyên trên Web và các nơi khác định_danh tài_liệu chung UDI sau_này được gọi là định_vị tài_nguyên thống_nhất URL và định_danh tài_nguyên thống_nhất URI BULLET Ngôn_ngữ xuất_bản HyperText_Markup_Language_HTML BULLET Giao_thức truyền siêu_văn_bản HTTP World_Wide_Web có một_số khác_biệt so với các hệ_thống siêu_văn_bản khác có sẵn tại thời_điểm đó Web chỉ yêu_cầu các liên_kết đơn hướng chứ không phải liên_kết hai chiều khiến ai đó có_thể liên_kết đến tài_nguyên khác mà không cần hành_động của chủ_sở_hữu tài_nguyên đó Nó cũng làm giảm đáng_kể khó_khăn trong việc triển_khai các máy_chủ và trình_duyệt web so với các hệ_thống trước đó nhưng đến lượt nó lại đưa ra vấn_đề kinh_niên về liên_kết hỏng Không giống như các phiên_bản tiền_nhiệm như HyperCard_World_Wide_Web không độc_quyền cho_phép phát_triển máy_chủ và máy_khách một_cách độc_lập và thêm tiện_ích mở_rộng mà không bị hạn_chế cấp phép Vào ngày 30 tháng 4 năm 1993 Cern tuyên_bố rằng World_Wide_Web sẽ là miễn_phí cho mọi người Đến hai tháng sau khi thông_báo rằng việc máy_chủ thực_hiện giao_thức Gopher không còn miễn_phí sử_dụng điều này đã tạo ra một sự thay_đổi nhanh_chóng từ_bỏ Gopher và hướng tới Web_Một trình_duyệt web phổ_biến ban_đầu là ViolaWWW cho Unix và X Window_System_Các học_giả thường đồng_ý rằng một bước_ngoặt của World_Wide_Web đã bắt_đầu bằng việc giới_thiệu trình_duyệt web Mosaic vào năm 1993 một trình_duyệt đồ_hoạ được phát_triển bởi một nhóm tại Trung_tâm Ứng_dụng siêu máy_tính tại Đại_học Illinois tại Urbana mật Champaign_NCSA_UIUC do Marc_Andreessen lãnh_đạo Tài_trợ cho Mosaic đến từ Sáng_kiến Điện_toán và Truyền_thông hiệu_suất cao của Hoa_Kỳ và Đạo_luật tính_toán hiệu_năng cao năm 1991 một trong một_số phát_triển điện_toán do Thượng_nghị_sĩ Hoa_Kỳ Al_Gore khởi_xướng Trước khi phát_hành Mosaic đồ_hoạ thường không được trộn với văn_bản trong trang_web và phổ_biến của web là ít hơn so với các giao_thức cũ được sử_dụng trên Internet chẳng_hạn như Gopher và Wide_Area_Information_Servers WAIS Giao_diện người dùng đồ_hoạ của Mosaic cho_phép Web trở_thành giao_thức Internet phổ_biến nhất World_Wide_Web Consortium W3C được Tim Berners_Lee thành_lập sau khi ông rời Tổ_chức nghiên_cứu hạt_nhân châu_Âu_CERN vào tháng 10 năm 1994 W3C được thành_lập tại Viện Công_nghệ Massachusetts_Phòng thí_nghiệm Khoa_học máy_tính MIT LCS với sự hỗ_trợ từ các dự_án nghiên_cứu nâng cao Cơ_quan Quốc_phòng DARPA vốn đã đi tiên_phong trong Internet một năm sau một trang_web thứ hai được thành_lập tại INRIA một phòng_thí_nghiệm nghiên_cứu máy_tính quốc_gia của Pháp với sự hỗ_trợ của Uỷ_ban Châu_Âu DG InfSo và vào năm 1996 một trang_web thứ ba đã được tạo ra tại Nhật_Bản tại Đại_học Keio_Đến cuối năm 1994 tổng_số trang_web vẫn còn tương_đối ít nhưng nhiều trang_web đáng chú_ý đã đi vào hoạt_động báo trước hoặc truyền_cảm hứng cho các dịch_vụ phổ_biến nhất hiện_nay Được kết_nối bởi Internet các trang_web khác đã được tạo ra trên khắp thế_giới Điều này thúc_đẩy phát_triển tiêu_chuẩn quốc_tế cho các giao_thức và định_dạng Berners_Lee tiếp_tục tham_gia vào việc hướng_dẫn phát_triển các tiêu_chuẩn web chẳng_hạn như các ngôn_ngữ_đánh_dấu để soạn các trang_web và ông ủng_hộ tầm nhìn của mình về Semantic_Web_World_Wide Web cho_phép truyền_bá thông_tin qua Internet thông_qua định_dạng linh_hoạt và dễ sử_dụng Do_đó nó đóng một vai_trò quan_trọng trong việc phổ_biến sử_dụng Internet_Mặc dù hai thuật_ngữ này đôi_khi dùng lẫn nhau do được sử_dụng phổ_biến World_Wide_Web là không đồng_nghĩa với Internet_Web là một không_gian thông_tin chứa các tài_liệu siêu_liên_kết và các tài_nguyên khác được xác_định bởi các URI của chúng Nó được triển_khai như cả phần_mềm máy_khách và máy_chủ sử_dụng các giao_thức Internet như TCP IP và HTTP Berners_Lee được Nữ_hoàng Elizabeth_II phong tước hiệp_sĩ năm 2004 vì các dịch_vụ cho sự phát_triển toàn_cầu của Internet_Ông không bao_giờ xin cấp bằng_sáng_chế cho phát_minh của mình Chức_năng Các thuật_ngữ Internet và World_Wide_Web thường được sử_dụng mà không có nhiều sự khác_biệt Tuy_nhiên hai thuật_ngữ không có nghĩa giống nhau Internet là một hệ_thống toàn_cầu của các mạng máy_tính được kết_nối với nhau Ngược_lại World_Wide_Web là một tập_hợp toàn_cầu các tài_liệu và các tài_nguyên khác được liên_kết bởi các siêu_liên_kết và URI Tài_nguyên web được truy_cập bằng HTTP hoặc HTTPS là các giao_thức Internet cấp ứng_dụng sử_dụng các giao_thức truyền_tải của Internet_Việc xem một trang_web trên World_Wide_Web thường bắt_đầu bằng cách nhập URL của trang vào trình_duyệt web hoặc bằng cách theo một siêu_liên_kết đến trang hoặc tài_nguyên đó Trình_duyệt web sau đó khởi tạo một loạt các thông_báo truyền_thông nền để tìm nạp và hiển_thị trang được yêu_cầu Vào những năm 1990 sử_dụng trình_duyệt để xem các trang_web và chuyển từ trang này sang trang khác thông_qua các siêu_liên_kết được biết đến như là duyệt web lướt web sau khi lướt kênh hoặc điều hướng Web_Những nghiên_cứu ban_đầu về hành_vi mới này đã điều_tra các mẫu người dùng trong việc sử_dụng trình_duyệt web Một nghiên_cứu ví_dụ đã tìm thấy năm mẫu người dùng lướt web khám_phá lướt web cửa_sổ lướt phát_triển điều hướng giới_hạn và điều hướng mục_tiêu Ví_dụ sau đây cho thấy chức_năng của trình_duyệt web khi truy_cập một trang tại URL codice _ 1 Trình_duyệt phân_giải tên máy_chủ của URL codice _ 2 thành địa_chỉ Giao_thức Internet bằng Hệ_thống tên_miền DNS được phân_phối toàn_cầu Tra_cứu này trả về một địa_chỉ IP như 203 0 113 4 hoặc 2001 db8 2e 7334 Trình_duyệt sau đó yêu_cầu tài_nguyên bằng cách gửi yêu_cầu HTTP qua Internet đến máy_tính tại địa_chỉ đó Nó yêu_cầu dịch_vụ từ một_số cổng TCP cụ_thể nổi_tiếng với dịch_vụ HTTP để máy_chủ nhận có_thể phân_biệt yêu_cầu HTTP với các giao_thức mạng khác mà nó có_thể đang phục_vụ Giao_thức HTTP thường sử_dụng số cổng 80 và đối_với giao_thức HTTPS thông_thường nó là số cổng 443 Nội_dung của yêu_cầu HTTP có_thể đơn_giản như hai dòng văn_bản GET home html HTTP 1 1 Host www example org Máy_tính nhận yêu_cầu HTTP chuyển nó đến phần_mềm máy_chủ web lắng_nghe yêu_cầu trên cổng 80 Nếu máy_chủ web có_thể thực_hiện yêu_cầu nó sẽ gửi phản_hồi HTTP trở_lại trình_duyệt cho thấy thành_công HTTP 1 1 200 OK Content_Type text html charset UTF 8 tiếp_theo là nội_dung của trang được yêu_cầu Ngôn_ngữ_đánh_dấu siêu_văn_bản HTML cho một trang_web cơ_bản có_thể trông như thế_này html html Trình_duyệt web phân_tích cú_pháp HTML và diễn_giải đánh_dấu title p cho đoạn văn v v bao quanh các từ để định_dạng văn_bản trên màn_hình Nhiều trang_web sử_dụng HTML để tham_chiếu các URL của các tài_nguyên khác như hình_ảnh phương_tiện được nhúng khác tập lệnh ảnh_hưởng đến hành_vi của trang và Biểu định kiểu xếp chồng ảnh_hưởng đến bố_cục trang Trình_duyệt thực_hiện các yêu_cầu HTTP bổ_sung cho máy_chủ web cho các loại phương_tiện Internet khác Khi nhận được nội_dung của họ từ máy_chủ web trình_duyệt sẽ dần_dần hiển_thị trang lên màn_hình theo quy_định của HTML và các tài_nguyên bổ_sung này HTML Ngôn_ngữ_đánh_dấu siêu_văn_bản HTML là ngôn_ngữ_đánh_dấu tiêu_chuẩn để tạo các trang_web và ứng_dụng web Với Cascading_Style_Sheets_CSS và JavaScript nó tạo thành một bộ ba công_nghệ nền_tảng cho World_Wide_Web Trình_duyệt web nhận tài_liệu HTML từ máy_chủ web hoặc từ bộ_nhớ cục_bộ và hiển_thị tài_liệu vào các trang_web đa_phương_tiện HTML mô_tả cấu_trúc của một trang_web về mặt ngữ_nghĩa và ban_đầu bao_gồm các tín_hiệu cho sự xuất_hiện của tài_liệu Các phần_tử HTML là các khối xây_dựng của các trang HTML Với cấu_trúc HTML hình_ảnh và các đối_tượng khác như biểu_mẫu tương_tác có_thể được nhúng vào trang được hiển_thị HTML cung_cấp một phương_tiện để tạo các tài_liệu có cấu_trúc bằng cách biểu_thị ngữ_nghĩa cấu_trúc cho văn_bản như tiêu_đề đoạn văn danh_sách liên_kết trích_dẫn và các mục khác Các phần_tử HTML được mô_tả bằng các thẻ được viết bằng dấu ngoặc nhọn Các thẻ như và trực_tiếp giới_thiệu nội_dung vào trang Các thẻ khác chẳng_hạn như bao quanh và cung_cấp thông_tin về văn_bản tài_liệu và có_thể bao_gồm các thẻ khác làm thành_phần phụ Các trình_duyệt không hiển_thị các thẻ HTML nhưng sử_dụng chúng để diễn_giải nội_dung của trang HTML có_thể nhúng các chương_trình được viết bằng ngôn_ngữ script như JavaScript ảnh_hưởng đến hành_vi và nội_dung của các trang_web Bao_gồm CSS xác_định giao_diện và bố_cục nội_dung World_Wide_Web Consortium W3C người duy_trì cả hai tiêu_chuẩn HTML và CSS đã khuyến_khích sử_dụng CSS trên HTML trình_bày rõ_ràng Liên_kết Hầu_hết các trang_web chứa siêu_liên_kết đến các trang liên_quan khác và có_lẽ các tệp có_thể tải xuống tài_liệu nguồn định_nghĩa và các tài_nguyên web khác Trong HTML cơ_bản một siêu_liên_kết trông như thế_này a href http www example org home html www Example org Homepage a Một tập_hợp các tài_nguyên hữu_ích có liên_quan được kết_nối với nhau thông_qua các liên_kết siêu_văn_bản được mệnh_danh là một mạng_lưới thông_tin Xuất_bản trên Internet tạo ra thứ mà Tim Berners_Lee gọi là WorldWideWeb trong CamelCase ban_đầu sau đó đã bị loại_bỏ vào tháng 11 năm 1990 Cấu_trúc siêu_liên_kết của WWW được mô_tả bởi webgraph các nút của biểu_đồ web tương_ứng với các trang_web hoặc URL các cạnh được định_hướng giữa chúng với các siêu_liên_kết Theo thời_gian nhiều tài_nguyên web được chỉ ra bởi các siêu_liên_kết biến mất di_dời hoặc được thay_thế bằng các nội_dung khác nhau Điều này làm cho các siêu_liên_kết trở_nên lỗi_thời một hiện_tượng được gọi trong một_số vòng_tròn là thối liên_kết và các siêu_liên_kết bị ảnh_hưởng bởi nó thường được gọi là liên_kết chết Bản_chất bất_ổn của Web đã thúc_đẩy nhiều nỗ_lực lưu_trữ các trang_web Internet_Archive hoạt_động từ năm 1996 được biết đến nhiều nhất với những nỗ_lực như_vậy Tiền_tố WWW Nhiều tên máy_chủ được sử_dụng cho World_Wide_Web bắt_đầu bằng www vì thông_lệ đặt tên máy_chủ Internet lâu_dài theo các dịch_vụ mà chúng cung_cấp Tên máy_chủ của máy_chủ web thường là www giống như cách mà nó có_thể là ftp cho máy_chủ FTP và tin_tức hoặc nntp cho máy_chủ tin_tức Usenet_Các tên máy_chủ này xuất_hiện dưới dạng Hệ_thống tên_miền DNS hoặc tên_miền phụ như trong www example com Việc sử_dụng www không được yêu_cầu bởi bất_kỳ tiêu_chuẩn kỹ_thuật hoặc chính_sách nào và nhiều trang_web không sử_dụng nó máy_chủ web đầu_tiên là nxoc01 cern ch Theo Paolo_Palazzi người từng làm_việc tại CERN cùng với Tim Berners_Lee việc sử_dụng phổ_biến www làm tên_miền phụ là tình_cờ trang dự_án World_Wide_Web dự_định được xuất_bản tại www cern ch trong khi info cern ch được dự_định là trang_chủ của Cern tuy_nhiên các bản ghi DNS không bao_giờ được chuyển_đổi và việc thực_hành trả trước www vào trang_web của tổ_chức tên_miền sau đó đã được sao_chép Nhiều trang_web được thiết_lập vẫn sử_dụng tiền_tố hoặc họ sử_dụng các tên_miền phụ khác như www2 an_toàn hoặc en cho các mục_đích đặc_biệt Nhiều máy_chủ web như_vậy được thiết_lập sao cho cả tên_miền chính ví_dụ example com và tên_miền phụ www ví_dụ www example com đề_cập đến_cùng một trang_web những người khác yêu_cầu một hình_thức này hoặc hình_thức khác hoặc họ có_thể ánh xạ đến các trang_web khác nhau Việc sử_dụng tên_miền phụ rất hữu_ích để tải cân_bằng lưu_lượng truy_cập web đến bằng cách tạo bản ghi CNAME trỏ đến một cụm máy_chủ web Vì hiện_tại chỉ có một tên_miền phụ có_thể được sử_dụng trong CNAME kết_quả tương_tự không_thể đạt được bằng cách sử_dụng mở tên_miền gốc Khi người dùng gửi một tên_miền chưa hoàn_chỉnh cho trình_duyệt web trong nhập thanh địa_chỉ đầu_vào của nó một_số trình_duyệt web sẽ tự_động thử thêm tiền_tố www vào đầu của nó và có_thể là com org và net Ở cuối tuỳ_thuộc vào những gì có_thể thiếu Ví_dụ nhập microsoft có_thể được chuyển_đổi thành nowiki http www microsoft com nowiki và openoffice thành nowiki http www openoffice org nowiki Tính_năng này bắt_đầu xuất_hiện trong các phiên_bản đầu_tiên của Firefox khi nó vẫn có tiêu_đề hoạt_động Firebird vào đầu năm 2003 từ một thực_tiễn trước đó trong các trình_duyệt như Lynx_Có thông_tin rằng Microsoft đã được cấp bằng_sáng_chế của Hoa_Kỳ cho ý_tưởng tương_tự vào năm 2008 nhưng chỉ dành cho thiết_bị di_động Trong tiếng Anh www thường được đọc là double u double u double u Một_số người dùng phát_âm nó dub dub dub đặc_biệt là ở New_Zealand Stephen_Fry trong loạt podcast Podgrams của mình phát_âm nó là wuh wuh wuh Nhà_văn người Anh Douglas_Adams đã từng châm_biếm trong tờ Độc_lập vào Chủ_nhật 1999 World_Wide_Web là điều duy_nhất tôi biết về hình_thức rút_gọn của nó mất nhiều thời_gian hơn ba lần để nói ngắn hơn Trong tiếng Quan_Thoại_World_Wide Web thường được dịch qua liên_kết ngữ_nghĩa thành Wan wǎng Wei thoả_mãn www và nghĩa_đen là mạng vô_số chiều một bản dịch phản_ánh khái_niệm thiết_kế và phổ_biến của World_Wide_Web Không_gian web của Tim Berners_Lee tuyên_bố rằng World_Wide_Web được chính_thức đánh_vần là ba từ riêng_biệt mỗi từ viết hoa không có dấu_gạch_ngang Việc sử_dụng tiền_tố www đã giảm dần đặc_biệt là khi các ứng_dụng web Web 2 0 tìm cách tạo thương_hiệu cho tên_miền của chúng và làm cho chúng dễ phát_âm Khi Web di_động ngày_càng phổ_biến các dịch_vụ như Gmail com Outlook com Myspace com Facebook com và Twitter com thường được đề_cập nhất mà không cần thêm www hoặc thực_sự com cho tên_miền Sơ_đồ mô_tả Các chỉ_định lược_đồ codice _ 3 và codice _ 4 khi bắt_đầu URI web tương_ứng với Giao_thức truyền siêu_văn_bản hoặc Bảo_mật HTTP Họ chỉ_định giao_thức truyền_thông để sử_dụng cho yêu_cầu và phản_hồi Giao_thức HTTP là nền_tảng cho hoạt_động của World_Wide_Web và lớp mã_hoá được thêm vào trong HTTPS là điều cần_thiết khi trình_duyệt gửi hoặc truy_xuất dữ_liệu bí_mật như mật_khẩu hoặc thông_tin ngân_hàng Các trình_duyệt web thường tự_động thêm nowiki http nowiki vào các URI do người dùng nhập nếu bị bỏ_qua Trang_web Một trang_web cũng được viết dưới dạng trang_web là một tài_liệu phù_hợp với World_Wide_Web và các trình_duyệt web Trình_duyệt web hiển_thị một trang_web trên màn_hình hoặc thiết_bị di_động Thuật_ngữ trang_web thường đề_cập đến những gì có_thể nhìn thấy nhưng cũng có_thể đề_cập đến nội_dung của chính tệp máy_tính thường là tệp văn_bản chứa siêu_văn_bản được viết bằng HTML hoặc ngôn_ngữ_đánh_dấu so_sánh Các trang_web điển_hình cung_cấp siêu_văn_bản để duyệt đến các trang_web khác thông_qua các siêu_liên_kết thường được gọi là các liên_kết Các trình_duyệt web sẽ thường_xuyên phải truy_cập nhiều yếu_tố tài_nguyên web chẳng_hạn như đọc biểu định kiểu tập lệnh và hình_ảnh trong khi trình_bày từng trang_web Trên mạng trình_duyệt web có_thể truy_xuất trang_web từ máy_chủ web từ xa Máy_chủ web có_thể hạn_chế quyền truy_cập vào một mạng riêng như mạng nội_bộ của công_ty Trình_duyệt web sử_dụng Giao_thức truyền siêu_văn_bản HTTP để thực_hiện các yêu_cầu như_vậy đến máy_chủ web Một trang_web tĩnh được phân_phối chính_xác như được lưu_trữ như nội_dung web trong hệ_thống tệp của máy_chủ web Ngược_lại một trang_web_động được tạo bởi một ứng_dụng web thường được điều_khiển bởi phần_mềm phía máy_chủ Các trang_web_động giúp trình_duyệt máy_khách cải_thiện trang_web thông_qua đầu_vào của người dùng đến máy_chủ Trang_web tĩnh Trang_web tĩnh đôi_khi được gọi là trang phẳng trang cố_định là trang_web được phân_phối cho người dùng chính_xác như được lưu_trữ trái_ngược với các trang_web_động được tạo bởi ứng_dụng web Do_đó một trang_web tĩnh hiển_thị cùng một thông_tin cho tất_cả người dùng từ mọi bối_cảnh tuỳ_thuộc vào khả_năng hiện_đại của máy_chủ web để đàm_phán loại nội_dung hoặc ngôn_ngữ của tài_liệu có sẵn các phiên_bản đó và máy_chủ được cấu_hình để làm như_vậy Trang_web_động Trang_web_động phía máy_chủ là trang_web có cấu_trúc được điều_khiển bởi máy_chủ ứng_dụng xử_lý các tập lệnh phía máy_chủ Trong kịch_bản phía máy_chủ các tham_số xác_định cách tiến_hành lắp_ráp mỗi trang_web mới bao_gồm cả việc thiết_lập xử_lý phía máy_khách nhiều hơn Một trang_web_động phía máy_khách xử_lý trang_web bằng cách sử_dụng tập lệnh HTML chạy trong trình_duyệt khi tải JavaScript và các ngôn_ngữ kịch_bản lệnh khác xác_định cách HTML trong trang nhận được được phân_tích cú_pháp vào Mô_hình đối_tượng tài_liệu hoặc DOM đại_diện cho trang_web được tải Các kỹ_thuật phía máy_khách tương_tự sau đó có_thể tự_động cập_nhật hoặc thay_đổi DOM theo cùng một_cách Sau đó một trang_web_động được tải lại bởi người dùng hoặc bởi một chương_trình máy_tính để thay_đổi một_số nội_dung biến Thông_tin cập_nhật có_thể đến từ máy_chủ hoặc từ các thay_đổi được thực_hiện cho DOM của trang đó Điều này có_thể hoặc không_thể cắt bớt lịch_sử duyệt web hoặc tạo một phiên_bản đã lưu để quay lại nhưng một bản cập_nhật trang_web_động bằng công_nghệ Ajax sẽ không tạo ra một trang để quay lại cũng không cắt bớt lịch_sử duyệt web về phía trước của trang được hiển_thị Sử_dụng các công_nghệ Ajax người dùng cuối sẽ có một trang động được quản_lý dưới dạng một trang trong trình_duyệt web trong khi nội_dung web thực_tế được hiển_thị trên trang đó có_thể khác nhau Máy_Ajax định_vị trên trình_duyệt yêu_cầu các bộ_phận DOM của nó DOM cho khách_hàng của mình từ một máy_chủ ứng_dụng DHTML là thuật_ngữ chung cho các công_nghệ và phương_pháp được sử_dụng để tạo các trang_web không phải là trang_web tĩnh mặc_dù nó đã không được sử_dụng phổ_biến kể từ khi phổ_biến AJAX một thuật_ngữ mà hiện_nay nó hiếm khi được sử_dụng Kịch_bản phía máy_khách kịch_bản phía máy_chủ hoặc kết_hợp những thứ này tạo nên trải_nghiệm web động trong trình_duyệt JavaScript là ngôn_ngữ kịch_bản được phát_triển lần đầu_tiên vào năm 1995 bởi Brendan_Eich sau đó là Netscape để sử_dụng trong các trang_web Phiên_bản tiêu_chuẩn là ECMAScript_Để làm cho các trang_web tương_tác nhiều hơn một_số ứng_dụng web cũng sử_dụng các kỹ_thuật JavaScript như Ajax_JavaScript không đồng_bộ và XML Tập lệnh phía máy_khách được phân_phối cùng với trang có_thể thực_hiện các yêu_cầu HTTP bổ_sung cho máy_chủ để đáp_ứng với các hành_động của người dùng như di_chuyển chuột hoặc nhấp chuột hoặc dựa trên thời_gian đã trôi qua Phản_hồi của máy_chủ được sử_dụng để sửa_đổi trang hiện_tại thay_vì tạo một trang mới với mỗi phản_hồi do_đó máy_chủ chỉ cần cung_cấp thông_tin gia_tăng giới_hạn Nhiều yêu_cầu Ajax có_thể được xử_lý cùng một lúc và người dùng có_thể tương_tác với trang trong khi dữ_liệu được truy_xuất Các trang_web cũng có_thể thường_xuyên thăm_dò máy_chủ để kiểm_tra xem thông_tin mới có sẵn hay không Trang_web Trang_web là tập_hợp các tài_nguyên web liên_quan bao_gồm các trang_web nội_dung đa_phương_tiện thường được xác_định bằng một tên_miền chung và được xuất_bản trên ít_nhất một máy_chủ web Ví_dụ đáng chú_ý là wikipedia org google com và amazon com Một trang_web có_thể được truy_cập thông_qua mạng Giao_thức Internet_IP công_cộng chẳng_hạn như Internet hoặc mạng_cục_bộ riêng LAN bằng cách tham_chiếu một trình định_vị tài_nguyên thống_nhất URL xác_định trang_web Trang_web có_thể có nhiều chức_năng và có_thể được sử_dụng trong nhiều thời_trang khác nhau một trang_web có_thể là một trang_web cá_nhân một trang_web công_ty cho một công_ty một trang_web của chính_phủ một trang_web của tổ_chức v v Các trang_web thường dành riêng cho một chủ_đề hoặc mục_đích cụ_thể từ giải_trí và mạng xã_hội đến cung_cấp tin_tức và giáo_dục Tất_cả các trang_web có_thể truy_cập công_khai cùng nhau tạo thành World_Wide_Web trong khi các trang_web riêng chẳng_hạn như trang_web của công_ty dành cho nhân_viên thường là một phần của mạng nội_bộ Các trang_web là các khối xây_dựng của trang_web là các tài_liệu thường được soạn_thảo bằng văn_bản thuần_tuý xen_kẽ với các hướng_dẫn định_dạng của Ngôn_ngữ_đánh_dấu siêu_văn_bản HTML XHTML Họ có_thể kết_hợp các yếu_tố từ các trang_web khác với các neo đánh_dấu phù_hợp Các trang_web được truy_cập và vận_chuyển với Giao_thức truyền siêu_văn_bản HTTP có_thể tuỳ chọn sử_dụng mã_hoá HTTP Secure_HTTPS để cung_cấp bảo_mật và quyền riêng_tư cho người dùng Ứng_dụng của người dùng thường là trình_duyệt web hiển_thị nội_dung trang theo hướng_dẫn đánh_dấu HTML của nó lên thiết_bị_đầu_cuối hiển_thị Siêu_liên_kết giữa các trang_web chuyển đến người đọc cấu_trúc trang_web và hướng_dẫn điều hướng của trang_web thường bắt_đầu bằng một trang_chủ chứa một thư_mục của nội_dung trang_web Một_số trang_web yêu_cầu đăng_ký người dùng hoặc đăng_ký để truy_cập nội_dung Ví_dụ về các trang_web đăng_ký bao_gồm nhiều trang_web kinh_doanh trang_web tin_tức trang_web tạp_chí học_thuật trang_web trò_chơi trang_web chia_sẻ tệp bảng tin email dựa trên web trang_web mạng xã_hội trang_web cung_cấp dữ_liệu thị_trường_chứng_khoán theo thời_gian_thực cũng như các trang_web cung_cấp dịch_vụ khác nhau Người dùng cuối có_thể truy_cập các trang_web trên một loạt thiết_bị bao_gồm máy_tính_để_bàn và máy_tính_xách_tay máy_tính bảng điện_thoại thông_minh và TV thông_minh Trình_duyệt web Trình_duyệt web thường được gọi là trình_duyệt là tác_nhân người dùng phần_mềm để truy_cập thông_tin trên World_Wide_Web Để kết_nối với máy_chủ của trang_web và hiển_thị các trang của nó người dùng cần phải có chương_trình trình_duyệt web Đây là chương_trình mà người dùng chạy để tải xuống định_dạng và hiển_thị một trang_web trên máy_tính của người dùng Ngoài việc cho_phép người dùng tìm hiển_thị và di_chuyển giữa các trang_web trình_duyệt web thường sẽ có các tính_năng như giữ dấu trang ghi lịch_sử quản_lý cookie xem bên dưới và trang_chủ và có_thể có phương_tiện để ghi lại mật_khẩu để đăng_nhập vào trang_web Các trình_duyệt phổ_biến nhất là Chrome_Firefox_Safari_Internet Explorer và Edge_Máy chủ web Máy_chủ Web là phần_mềm máy_chủ hoặc phần_cứng dành riêng để chạy phần_mềm nói trên có_thể đáp_ứng các yêu_cầu máy_khách World_Wide_Web Nói_chung một máy_chủ web có_thể chứa một hoặc nhiều trang_web Một máy_chủ web xử_lý các yêu_cầu mạng đến qua HTTP và một_số giao_thức liên_quan khác Chức_năng chính của máy_chủ web là lưu_trữ xử_lý và phân_phối các trang_web cho người truy_cập Giao_tiếp giữa máy_khách và máy_chủ diễn ra bằng Giao_thức truyền siêu_văn_bản HTTP Các trang được phân_phối thường_xuyên nhất là các tài_liệu HTML có_thể bao_gồm hình_ảnh biểu định kiểu và tập lệnh ngoài nội_dung văn_bản Tác_nhân người dùng thường là trình_duyệt web hoặc trình thu_thập dữ_liệu web bắt_đầu giao_tiếp bằng cách yêu_cầu một tài_nguyên cụ_thể bằng HTTP và máy_chủ phản_hồi với nội_dung của tài_nguyên đó hoặc thông_báo lỗi nếu không_thể thực_hiện được Tài_nguyên thường là một tệp thực trên bộ lưu_trữ thứ cấp của máy_chủ nhưng điều này không nhất_thiết phải như_vậy và phụ_thuộc vào cách máy_chủ web được triển_khai Mặc_dù chức_năng chính là phục_vụ nội_dung nhưng việc triển_khai HTTP đầy_đủ cũng bao_gồm các cách nhận nội_dung từ khách_hàng Tính_năng này được sử_dụng để gửi biểu_mẫu web bao_gồm việc tải lên tập_tin Nhiều máy_chủ web chung cũng hỗ_trợ tập lệnh phía máy_chủ bằng Active_Server_Pages_ASP PHP Bộ_xử_lý siêu_văn_bản hoặc các ngôn_ngữ tập lệnh khác Điều này có nghĩa là hành_vi của máy_chủ web có_thể được viết thành kịch_bản trong các tệp riêng_biệt trong khi phần_mềm máy_chủ thực_tế vẫn không thay_đổi Thông_thường chức_năng này được sử_dụng để tạo các tài_liệu HTML một_cách linh_hoạt đang hoạt_động thay_vì trả lại các tài_liệu tĩnh Cái trước chủ_yếu được sử_dụng để lấy hoặc sửa_đổi thông_tin từ cơ_sở_dữ_liệu Cái sau thường nhanh hơn nhiều và dễ_dàng lưu vào bộ_nhớ cache hơn nhưng không_thể cung_cấp nội_dung_động Máy_chủ web cũng có_thể thường_xuyên được tìm thấy được nhúng trong các thiết_bị như máy_in bộ định_tuyến webcam và chỉ phục_vụ một mạng_cục_bộ Sau đó máy_chủ web có_thể được sử_dụng như một phần của hệ_thống để theo_dõi hoặc quản_trị thiết_bị được đề_cập Điều này thường có nghĩa là không có phần_mềm bổ_sung nào phải được cài_đặt trên máy_khách vì chỉ cần một trình_duyệt web hiện đã có trong hầu_hết các hệ_điều_hành Cookie web Cookie_HTTP còn được gọi là cookie web Internet cookie cookie trình_duyệt hoặc đơn_giản là cookie là một phần nhỏ dữ_liệu được gửi từ một trang_web và được trình_duyệt web của người dùng lưu_trữ trên máy_tính của người dùng trong khi người dùng đang duyệt Cookies được thiết_kế để trở_thành một cơ_chế đáng tin_cậy để các trang_web ghi_nhớ thông_tin trạng_thái như các mục được thêm vào giỏ hàng trong cửa_hàng trực_tuyến hoặc để ghi lại hoạt_động duyệt của người dùng bao_gồm nhấp vào nút cụ_thể đăng_nhập hoặc ghi lại trang nào đã được truy_cập trong quá_khứ Chúng cũng có_thể được sử_dụng để ghi_nhớ các mẩu thông_tin tuỳ_ý mà người dùng trước_đây đã nhập vào các trường mẫu như tên địa_chỉ mật_khẩu và số thẻ_tín_dụng Các loại cookie khác thực_hiện các chức_năng thiết_yếu trong web hiện_đại Có_lẽ quan_trọng nhất cookie xác_thực là phương_pháp phổ_biến nhất được sử_dụng bởi các máy_chủ web để biết liệu người dùng có đăng_nhập hay không và họ đăng_nhập vào tài_khoản nào Nếu không có cơ_chế như_vậy trang_web sẽ không biết nên gửi một trang có chứa thông_tin nhạy_cảm hay yêu_cầu người dùng tự xác_thực bằng cách đăng_nhập Tính bảo_mật của cookie xác_thực thường phụ_thuộc vào bảo_mật của trang_web phát_hành và trình_duyệt web của người dùng và vào việc dữ_liệu cookie có được mã_hoá hay không Các lỗ_hổng bảo_mật có_thể cho_phép hacker đọc dữ_liệu của cookie được sử_dụng để có quyền truy_cập vào dữ_liệu người dùng hoặc được sử_dụng để có quyền truy_cập với thông_tin xác_thực của người dùng vào trang_web có cookie xem kịch_bản chéo và chéo trang trang_web yêu_cầu giả_mạo Cookie theo_dõi và đặc_biệt là cookie theo_dõi của bên thứ ba thường được sử_dụng làm cách để lập hồ_sơ dài_hạn về lịch_sử duyệt web của cá_nhân mối lo_ngại về quyền riêng_tư khiến Châu_Âu và các nhà lập_pháp Hoa_Kỳ phải hành_động vào năm 2011 Luật_pháp châu_Âu yêu_cầu tất_cả các trang_web nhắm mục_tiêu đến các quốc_gia thành_viên Liên_minh châu_Âu phải có được sự đồng_ý từ người dùng trước khi lưu_trữ cookie không cần_thiết trên thiết_bị của họ Nhà_nghiên_cứu của Google Project_Zero_Jann_Horn mô_tả cách các cookie có_thể được đọc bởi một bên trung_gian như nhà_cung_cấp điểm truy_cập Wi_Fi_Ông khuyến_nghị sử_dụng trình_duyệt ở chế_độ ẩn_danh trong những trường_hợp như_vậy Công_cụ tìm_kiếm Công_cụ tìm_kiếm web hoặc công_cụ tìm_kiếm Internet là một hệ_thống phần_mềm được thiết_kế để thực_hiện tìm_kiếm trên web tìm_kiếm Internet có nghĩa là tìm_kiếm World_Wide_Web theo cách có hệ_thống để biết thông_tin cụ_thể được chỉ_định trong truy_vấn tìm_kiếm trên web Các kết_quả tìm_kiếm thường được trình_bày trong một dòng kết_quả thường được gọi là các trang kết_quả của công_cụ tìm_kiếm SERPs_Thông tin có_thể là một hỗn_hợp của các trang_web hình_ảnh video infographics bài viết tài_liệu nghiên_cứu và các loại tệp khác Một_số công_cụ tìm_kiếm cũng khai_thác dữ_liệu có sẵn trong cơ_sở_dữ_liệu hoặc thư_mục mở Không giống như các thư_mục web được duy_trì bởi các biên_tập_viên của con_người các công_cụ tìm_kiếm cũng duy_trì thông_tin theo thời_gian_thực bằng cách chạy một thuật_toán trên trình thu_thập dữ_liệu web Nội_dung Internet không có khả_năng được tìm_kiếm bởi một công_cụ tìm_kiếm web thường được mô_tả là Web chìm Deep web Web chìm web vô_hình hoặc web ẩn là một phần của World_Wide_Web có nội_dung không được lập chỉ mục bởi các công_cụ tìm_kiếm web tiêu_chuẩn Thuật_ngữ ngược_lại với web sâu là web bề_mặt có_thể truy_cập được đối_với bất_kỳ ai sử_dụng Internet_Nhà khoa_học máy_tính Michael_K_Bergman được cho là đã đặt ra thuật_ngữ deep web vào năm 2001 như một thuật_ngữ lập chỉ mục tìm_kiếm Nội_dung của web sâu được ẩn đằng sau các biểu_mẫu HTTP và bao_gồm nhiều cách sử_dụng rất phổ_biến như thư trên web ngân_hàng trực_tuyến và các dịch_vụ mà người dùng phải trả tiền và được bảo_vệ bởi một Paywall video theo yêu_cầu một_số tạp_chí và báo trực_tuyến trong số những loại khác Nội_dung của web sâu có_thể được định_vị và truy_cập bằng một địa_chỉ URL hoặc IP trực_tiếp và có_thể yêu_cầu mật_khẩu hoặc quyền truy_cập bảo_mật khác qua trang_web công_cộng Bảo_mật web Đối_với tội_phạm Web đã trở_thành một địa_điểm để phát_tán phần_mềm độc_hại và tham_gia vào một loạt các tội_phạm mạng bao_gồm trộm_cắp danh_tính lừa_đảo gián_điệp và thu_thập thông_tin tình_báo Các lỗ_hổng dựa trên web hiện vượt xa các mối lo_ngại về bảo_mật máy_tính truyền_thống và theo đo_lường của Google khoảng một trong mười trang_web có_thể chứa mã độc Hầu_hết các cuộc tấn_công dựa trên web diễn ra trên các trang_web hợp_pháp và hầu_hết được đo_lường bởi Sophos được lưu_trữ tại Hoa_Kỳ Trung_Quốc và Nga Phổ_biến nhất trong tất_cả các mối đe_doạ phần_mềm độc_hại là các cuộc tấn_công tiêm_nhiễm SQL vào các trang_web Thông_qua HTML và URI Web dễ bị tấn_công như kịch_bản chéo trang XSS đi kèm với việc giới_thiệu JavaScript và bị thiết_kế web Web 2 0 và Ajax làm cho việc sử_dụng các tập lệnh bị trầm_trọng hơn Ngày_nay theo một ước_tính 70 tất_cả các trang_web được mở cho các cuộc tấn_công XSS vào người dùng của họ Lừa_đảo là một mối đe_doạ phổ_biến khác đối_với Web_Vào tháng 2 năm 2013 RSA bộ_phận bảo_mật của EMC ước_tính thiệt_hại toàn_cầu từ lừa_đảo ở mức 1 5 tỷ đô_la vào năm 2012 Hai trong số các phương_thức lừa_đảo nổi_tiếng là Covert_Redirect và Open_Redirect_Các công_ty đã đề_xuất các giải_pháp khác nhau Các công_ty bảo_mật lớn như McAfee đã thiết_kế các bộ quản_trị và tuân_thủ để đáp_ứng các quy_định sau ngày 11 9 và một_số như Finjan đã khuyến_nghị kiểm_tra mã lập_trình theo thời_gian_thực và tất_cả nội_dung bất_kể nguồn_gốc của nó là gì Một_số người lập_luận rằng các doanh_nghiệp coi bảo_mật Web là cơ_hội kinh_doanh chứ không phải là trung_tâm chi_phí trong khi những người khác kêu_gọi quản_lý quyền kỹ_thuật_số luôn_luôn phổ_biến được thi_hành trong cơ_sở_hạ_tầng để thay_thế hàng trăm công_ty bảo_mật dữ_liệu và mạng Jonathan_Zittrain đã nói rằng người dùng chia_sẻ trách_nhiệm về an_toàn điện_toán là tốt hơn nhiều so với việc khoá Internet_Tính riêng_tư Mỗi khi khách_hàng yêu_cầu một trang_web máy_chủ có_thể xác_định địa_chỉ IP của yêu_cầu và thường ghi nhật_ký Ngoài_ra trừ khi được đặt không làm như_vậy hầu_hết các trình_duyệt web ghi lại các trang_web được yêu_cầu trong một tính_năng lịch_sử có_thể xem được và thường lưu_trữ nhiều nội_dung cục_bộ Trừ khi giao_tiếp trên trình_duyệt máy_chủ sử_dụng mã_hoá HTTPS các yêu_cầu và phản_hồi web truyền đi trong văn_bản thuần_tuý trên Internet và có_thể được xem ghi lại và lưu_trữ bởi các hệ_thống trung_gian Khi một trang_web yêu_cầu và người dùng cung_cấp thông_tin nhận_dạng cá_nhân của Wapsuch là tên thật địa_chỉ địa_chỉ email v v các thực_thể dựa trên web có_thể liên_kết lưu_lượng truy_cập web hiện_tại với cá_nhân đó Nếu trang_web sử_dụng cookie HTTP xác_thực tên người dùng và mật_khẩu hoặc các kỹ_thuật theo_dõi khác nó có_thể liên_quan đến các lượt truy_cập web khác trước và sau với thông_tin nhận_dạng được cung_cấp Theo cách này một tổ_chức dựa trên web có_thể phát_triển và xây_dựng hồ_sơ của từng người sử_dụng trang_web hoặc trang_web của mình Nó có_thể có_thể xây_dựng một hồ_sơ cho một cá_nhân bao_gồm thông_tin về các hoạt_động giải_trí sở_thích mua_sắm nghề_nghiệp của họ và các khía_cạnh khác trong hồ_sơ nhân_khẩu_học của họ Những hồ_sơ này rõ_ràng là mối quan_tâm tiềm_năng cho các nhà tiếp_thị nhà quảng_cáo và những người khác Tuỳ_thuộc vào các điều_khoản và điều_kiện của trang_web và luật_pháp địa_phương áp_dụng thông_tin từ các hồ_sơ này có_thể được bán chia_sẻ hoặc chuyển cho các tổ_chức khác mà không cần thông_báo cho người dùng Đối_với nhiều người bình_thường điều này có nghĩa ít hơn một_số e mail bất_ngờ trong hộp của họ hoặc một_số quảng_cáo có liên_quan không đáng có trên một trang_web trong tương_lai Đối_với những người khác điều đó có_thể có nghĩa là thời_gian dành cho một mối quan_tâm bất_thường có_thể dẫn đến một sự tiếp_thị mục_tiêu tiếp_theo có_thể không được chào_đón Thực_thi pháp_luật chống khủng_bố và các cơ_quan gián_điệp cũng có_thể xác_định nhắm mục_tiêu và theo_dõi các cá_nhân dựa trên lợi_ích hoặc thông_tin của họ trên Web_Dịch vụ mạng xã_hội cố_gắng khiến người dùng sử_dụng tên thật sở_thích và địa_điểm của họ thay_vì bút_danh vì giám_đốc_điều_hành của họ tin rằng điều này làm cho trải_nghiệm mạng xã_hội hấp_dẫn hơn đối_với người dùng Mặt_khác các bức ảnh được tải lên hoặc các tuyên_bố không được bảo_vệ có_thể được xác_định cho một cá_nhân người có_thể hối_tiếc về sự phơi_bày này Nhà tuyển_dụng trường_học phụ_huynh và người_thân khác có_thể bị ảnh_hưởng bởi các khía_cạnh của hồ_sơ mạng xã_hội chẳng_hạn như bài đăng văn_bản hoặc ảnh kỹ_thuật_số rằng cá_nhân đăng bài không có ý_định cho những khán_giả này Những kẻ bắt_nạt trực_tuyến có_thể sử_dụng thông_tin cá_nhân để quấy_rối hoặc theo_dõi người dùng Các trang_web mạng xã_hội hiện_đại cho_phép kiểm_soát chi_tiết các cài_đặt quyền riêng_tư cho từng bài đăng riêng_lẻ nhưng chúng có_thể phức_tạp và không dễ tìm hoặc sử_dụng đặc_biệt là cho người mới bắt_đầu Hình_ảnh và video được đăng lên các trang_web đã gây ra các vấn_đề cụ_thể vì chúng có_thể thêm khuôn_mặt của một người vào hồ_sơ trực_tuyến Với công_nghệ nhận_dạng khuôn_mặt hiện_đại và tiềm_năng sau đó có_thể liên_kết khuôn_mặt đó với các hình_ảnh sự_kiện và tình_huống ẩn_danh khác trước_đây đã được chụp lại ở nơi khác Do bộ_nhớ đệm hình_ảnh bản_sao mirror và sao_chép rất khó để xoá hình_ảnh khỏi World_Wide_Web Tiêu_chuẩn Các tiêu_chuẩn web bao_gồm nhiều tiêu_chuẩn và thông_số kỹ_thuật phụ_thuộc lẫn nhau một_số trong đó chi_phối các khía_cạnh của Internet không_chỉ World_Wide_Web Ngay cả khi không tập_trung vào web các tiêu_chuẩn như_vậy trực_tiếp hoặc gián_tiếp ảnh_hưởng đến sự phát_triển và quản_trị của các trang_web và dịch_vụ web Cân_nhắc bao_gồm khả_năng tương_tác khả_năng truy_cập và khả_năng sử_dụng của các trang_web và trang_web Các tiêu_chuẩn web theo nghĩa rộng hơn bao_gồm những chuẩn sau đây BULLET Các khuyến_nghị được công_bố bởi World_Wide_Web Consortium W3C BULLET Mức_sống được thực_hiện bởi Nhóm làm_việc về công_nghệ ứng_dụng siêu_văn_bản Web_WHATWG_BULLET_Tài liệu Yêu_cầu Nhận_xét RFC do Lực_lượng đặc_nhiệm Kỹ_thuật Internet_IETF xuất_bản BULLET Các tiêu_chuẩn được công_bố bởi Tổ_chức tiêu_chuẩn_hoá quốc_tế ISO BULLET Các tiêu_chuẩn được công_bố bởi Ecma_International trước_đây là ECMA BULLET Tiêu_chuẩn Unicode và các báo_cáo kỹ_thuật Unicode_UTR khác nhau được công_bố bởi Hiệp_hội Unicode_BULLET_Các cơ_quan đăng_ký tên và số được duy_trì bởi Cơ_quan cấp số được gán Internet_IANA_Các tiêu_chuẩn web không phải là các bộ quy_tắc cố_định mà là một bộ liên_tục phát_triển các thông_số kỹ_thuật hoàn_thiện của các công_nghệ web Các tiêu_chuẩn web được phát_triển bởi các tổ_chức tiêu_chuẩn Nhóm nhóm của các bên quan_tâm và thường cạnh_tranh với nhiệm_vụ tiêu_chuẩn_hoá không phải là công_nghệ được phát_triển và tuyên_bố là tiêu_chuẩn của một cá_nhân hoặc công_ty Điều rất quan_trọng để phân_biệt các thông_số kỹ_thuật đang được phát_triển với các thông_số kỹ_thuật đã đạt đến trạng_thái phát_triển cuối_cùng trong trường_hợp thông_số kỹ_thuật của W3C mức trưởng_thành cao nhất Khả_năng tiếp_cận Có các phương_pháp để truy_cập Web theo các phương_tiện và định_dạng thay_thế để tạo điều_kiện cho những người khuyết_tật sử_dụng Những khuyết_tật này có_thể là thị_giác thính_giác thể_chất liên_quan đến lời_nói nhận_thức thần_kinh hoặc một_số kết_hợp Các tính_năng_trợ năng cũng giúp những người khuyết_tật tạm_thời như gãy tay hoặc người dùng già khi khả_năng của họ thay_đổi Web nhận thông_tin cũng như cung_cấp thông_tin và tương_tác với xã_hội World_Wide_Web Consortium tuyên_bố rằng điều cần_thiết là Web có_thể truy_cập được vì_vậy nó có_thể cung_cấp quyền truy_cập như nhau và cơ_hội bình_đẳng cho người khuyết_tật Tim Berners_Lee từng lưu_ý Sức_mạnh của Web nằm ở tính phổ_quát của nó Truy_cập bởi mọi người bất_kể khuyết_tật là một khía_cạnh thiết_yếu Nhiều quốc_gia quy_định khả_năng truy_cập web như một yêu_cầu cho các trang_web Hợp_tác quốc_tế trong Sáng_kiến Khả_năng truy_cập Web của W3C đã dẫn đến các hướng_dẫn đơn_giản mà các tác_giả nội_dung web cũng như nhà_phát_triển phần_mềm có_thể sử_dụng để làm cho Web có_thể truy_cập được đối_với những người có_thể hoặc không_thể sử_dụng công_nghệ hỗ_trợ Quốc_tế_hoá Hoạt_động quốc_tế_hoá W3C đảm_bảo rằng công_nghệ web hoạt_động trong tất_cả các ngôn_ngữ chữ_viết và văn_hoá Bắt_đầu vào năm 2004 hoặc 2005 Unicode đã có được chỗ_đứng và cuối_cùng vào tháng 12 năm 2007 đã vượt qua cả ASCII và Tây_Âu là mã_hoá ký_tự được sử_dụng thường_xuyên nhất trên Web_Ban đầu cho_phép các tài_nguyên được xác_định bởi URI trong một tập_hợp_con của US ASCII RFC 3987 cho_phép nhiều ký_tự hơn_nữa bất_kỳ ký_tự nào trong Bộ ký_tự phổ_quát và bây_giờ tài_nguyên có_thể được IRI xác_định bằng bất_kỳ ngôn_ngữ nào Bộ_nhớ đệm web Bộ đệm web là một máy_tính được đặt trên Internet công_cộng hoặc trong một doanh_nghiệp lưu_trữ các trang_web được truy_cập gần đây để cải_thiện thời_gian phản_hồi cho người dùng khi cùng một nội_dung được yêu_cầu trong một thời_gian nhất_định sau yêu_cầu ban_đầu Hầu_hết các trình_duyệt web cũng triển_khai bộ đệm của trình_duyệt bằng cách ghi dữ_liệu thu được gần đây vào thiết_bị lưu_trữ dữ_liệu cục_bộ Các yêu_cầu HTTP của trình_duyệt chỉ có_thể yêu_cầu dữ_liệu đã thay_đổi kể từ lần truy_cập cuối_cùng Các trang_web và tài_nguyên có_thể chứa thông_tin hết hạn để kiểm_soát bộ_nhớ đệm để bảo_mật dữ_liệu nhạy_cảm như trong ngân_hàng trực_tuyến hoặc để tạo điều_kiện cho các trang_web được cập_nhật thường_xuyên như phương_tiện tin_tức Ngay cả các trang_web có nội_dung rất năng_động đôi_khi cũng có_thể cho_phép các tài_nguyên cơ_bản được làm mới Các nhà_thiết_kế trang_web thấy đáng để đối_chiếu các tài_nguyên như dữ_liệu CSS và JavaScript thành một_vài tệp trên toàn trang_web để chúng có_thể được lưu_trữ hiệu_quả Tường lửa doanh_nghiệp thường lưu_trữ tài_nguyên web được yêu_cầu bởi một người dùng vì lợi_ích của nhiều người dùng Một_số công_cụ tìm_kiếm lưu_trữ nội_dung lưu_trữ của các trang_web thường_xuyên truy_cập Xem thêm BULLET Internet_BULLET_Web 2 0 BULLET Thư_điện_tử BULLET Máy truy_tìm dữ_liệu Đọc thêm BULLET Niels_Brügger ed Web_History 2010 362 pages Historical perspective on the World_Wide_Web including issues of culture content and preservation Liên_kết ngoài BULLET The first website BULLET Early archive of the first Web site BULLET Internet_Statistics_Growth and Usage of the Web and the Internet_BULLET_Living_Internet A comprehensive history of the Internet including the World_Wide_Web BULLET World_Wide_Web Consortium W3C BULLET W3C Recommendations_Reduce_World_Wide Wait_BULLET_World_Wide Web_Size_Daily estimated size of the World_Wide_Web BULLET Antonio_A_Casilli_Some Elements for a Sociology of Online_Interactions_BULLET_The Erdős_Webgraph_Server offers weekly updated graph representation of a constantly increasing fraction of the WWW

World_Wide_Web

Giê su Giêsu chữ_Nôm_支秋 còn được viết là Giê su Giê xu Yêsu_Jesus_Gia tô khoảng 4 TCN 3 tháng 4 33 SCN còn được gọi là Giêsu_Kitô_Jesus_Christ hay Gia tô Cơ đốc là một nhân_vật lịch_sử người Do Thái nhà giảng_thuyết người sáng_lập ra Kitô giáo vào thế_kỉ thứ 1 Tên gọi Giêsu trong tiếng Hebrew có nghĩa là Yehoshua_יהושע_Đức_Chúa là Đấng_Cứu_Độ thường được gọi vắn_tắt là Yeshua_ישוע_Đối với người đương_thời Giêsu còn được gọi là Giêsu thành Nazareth hoặc Giêsu con ông Giuse_Từ_Kitô tiếng Latinh_Christus tiếng Hy_Lạp Χριστός_Khristós hay Cơ đốc theo phiên_âm Hán_Việt là một danh_hiệu của Giêsu có nghĩa là người được xức dầu nhằm chỉ ông là đấng Messiah đã được tiên báo trong Cựu_Ước_Những gì chúng_ta biết được về Giêsu là do được ghi_chép trong Thánh_Kinh_Tân_Ước đặc_biệt là trong bốn sách Phúc_Âm_Những nguồn thông_tin chính về cuộc_đời và những lời dạy của Giêsu là bốn sách Phúc_Âm quy điển đặc_biệt là trong Phúc_Âm_Nhất_Lãm mặc_dù nhiều học_giả cho rằng những văn_bản như Phúc_Âm_Tôma và Phúc_Âm_Hebrew cũng xác_đáng Trong Hồi_giáo Giêsu chuyển_tự là được xem là một nhà tiên_tri quan_trọng của Thiên_Chúa người mang lại Injil_Phúc_Âm và là người làm những phép lạ Hồi_giáo cũng xưng nhận Giêsu là Đấng_Masih_Messiah nhưng họ không dạy rằng Giêsu mang đặc_tính thần_linh Quan_điểm của Hồi_giáo cho rằng Giêsu đã lên thiên_đường cả linh_hồn và thể_xác nhưng không trải qua việc đóng đinh vào thập tự giá và phục_sinh khác với niềm tin truyền_thống của Kitô giáo về cái chết và sự phục_sinh của Giêsu_Tên và danh_hiệu Người Do Thái đương_thời thường thêm tên người cha hoặc tên quê_quán vào tên gọi cá_nhân Như_vậy trong Tân_Ước_Giêsu cũng được gọi là Giêsu thành Nazareth_Mátthêu 26 71 con ông Giuse_Lc 4 22 hoặc đầy_đủ nhất là Giêsu con ông Giuse thành Nazareth_Ga 1 45 Tuy_nhiên trong Máccô 6 3 thì lại gọi là con bà Maria và anh_em của các ông Giacôbê_Giôxết_Giuđa và Simon_Tên_Giêsu ngày_nay trong các ngôn_ngữ hiện_đại có nguồn_gốc từ Iesus trong tiếng Latinh đây là một hình_thức chuyển_tự của chữ từ tiếng Hy_Lạp Hình_thức thể_hiện của tiếng Hy_Lạp lại bắt_nguồn từ chữ ישוע_Yeshua trong tiếng Aram nhưng tựu_trung có nguồn_gốc từ chữ יהושע_Yehoshua của tiếng Do Thái_Tên_Yeshua dường_như đã được sử_dụng trong xứ Judea tại thời_điểm Giêsu ra_đời Theo giải_thích của Tân_Ước tên gọi này nghĩa_là Giavê là sự cứu_rỗi Các tín_đồ sơ_khai đã thường gọi là Chúa_Giêsu_Kitô_Từ Ki tô hay Ki ri xi tô chữ_Nôm_基移吹蘇 cũng phiên_âm là Cơ đốc hay Cơ lợi tư đốc chữ Hán_基利斯督 không phải là tên nhưng là một danh_hiệu Trong tiếng Hy_Lạp Χριστός_Khristos có nghĩa là người được xức dầu được dịch từ tiếng Hebrew_Messiah để gọi vị lãnh_đạo được Thiên_Chúa sai đến giải_cứu dân Chúa trong ngôn_ngữ hiện_đại được hiểu là Đấng cứu_thế Chữ Kitô hữu được chỉ những người tin và theo Chúa_Kitô_Theo ký thuật của các sách Phúc_Âm_Giêsu xưng mình là Con_người the_Son of man tức Con của loài_người Con chồn có hang chim trời có tổ nhưng Con_người không có chỗ tựa đầu Mt 8 20 Danh_xưng này thường được cho là để khẳng_định Giêsu là một con_người trọn_vẹn cũng như Giêsu được gọi là Con Thiên_Chúa the_Son of God_Quả thật người này là Con Thiên_Chúa_Mt 27 54 để khẳng_định Giêsu đồng_thời cũng là Thiên_Chúa cách trọn_vẹn Ngoài_ra Giêsu còn có một_số danh_xưng khác như Đấng_Tiên tri Chúa_Trong_Phúc_Âm Gioan 14 6 chép Đức Chúa_Giêsu phán rằng Thầy là đường là sự_thật và là sự sống không ai đến được với Chúa_Cha mà không qua Thầy Ga 14 6 Theo đức_tin Kitô giáo Giê su là con Đức Chúa_Trời và được sinh ra trên Trái_Đất và chịu đóng đinh để cứu_chuộc nhân_loại khỏi tội_lỗi nên Giê su còn được xưng_tụng là Đấng_Cứu_Thế_Đấng Cứu_Rỗi Cứu_Chúa_Nhưng_Thiên Chúa tỏ lòng yêu_thương của Ngài đối_với chúng_ta khi chúng_ta còn là người có tội thì Chúa_Cơ_Đốc vì chúng_ta chịu chết Roma 5 8 Niên_đại Hầu_hết các học_giả đồng_ý rằng Giêsu là một người Do Thái vùng Galilea sinh vào_khoảng đầu thế_kỷ thứ nhất và qua_đời trong khoảng từ năm 30 đến 36 SCN tại xứ Judea ông chỉ sống và hoạt_động tại Galilea và Judea chứ không ở nơi khác Các sách Phúc_Âm chỉ tập_trung vào quãng đời ba năm cuối khi Giêsu sống dưới trần_gian đặc_biệt là tuần_lễ cuối_cùng trước khi bị đóng đinh vào thập giá nhưng chúng cũng cung_cấp một_số manh_mối liên_quan đến năm sinh của Chúa_Giêsu_Đoạn_Mátthêu 2 1 liên_kết sự giáng_sinh của Chúa_Giêsu với sự cai_trị của Herod_Đại đế người đã chết vào_khoảng năm thứ 4 trước Công_nguyên và đoạn Luca 1 5 viết rằng Herod đã trị_vì trước khi Chúa_Giêsu giáng_sinh ngoài_ra Phúc_Âm này còn đề_cập đến cuộc điều_tra dân_số của chính_quyền La_Mã diễn ra mười năm sau đó Luke 3 1 2 và 3 23 viết rằng Chúa_Giêsu bắt_đầu sứ vụ khi ông khoảng ba_mươi tuổi và đó là năm thứ 15 của triều_đại Tiberius khoảng năm 28 hoặc 29 Công_Nguyên Qua những chi_tiết này và bằng các phương_pháp phân_tích khác nhau hầu_hết các học_giả đi đến đồng_thuận rằng Chúa_Giêsu sinh trong khoảng từ năm thứ 6 đến 4 trước Công_nguyên Về thời_điểm qua_đời tức_là sự_kiện ông bị đóng đinh trên cây thập giá hầu_hết các học_giả đồng_ý rằng sự_kiện này xảy ra trong khoảng từ năm 30 đến 33 Công_nguyên Các sách Phúc_Âm nói rằng sự_kiện này xảy ra trong thành xứ Judea mà Pilate là tổng_trấn thuộc quyền La_Mã khoảng năm 26 36 Người ta tin rằng ngày mà Phaolô theo Kitô giáo ước_tính khoảng năm 33 36 có mối liên_hệ nào đó đến cho ngày Chúa_Giêsu bị đóng đinh qua việc phân_tích thư của Thánh_Phaolô và Sách Công_vụ Tông_đồ Các nhà thiên_văn từ thời Isaac_Newton đã cố_gắng ước_lượng chính_xác ngày Chúa_Giêsu bị đóng đinh bằng cách phân_tích chuyển_động của Mặt_Trăng và tính theo lịch_sử của lễ Vượt Qua theo lịch của người Do Thái_Và ngày giả_thiết được chấp_nhận rộng_rãi nhất theo phương_pháp này là ngày 7 tháng 4 năm 30 AD và ngày 3 tháng 4 năm 33 kể_cả lịch Julius_Cuộc đời và tư_tưởng theo Tân_Ước_Theo các sách Phúc_Âm kinh_điển Trong Kinh_thánh Tân_Ước cuộc_đời và tư_tưởng của Giêsu được giao giảng lại theo các sách Phúc_Âm bao_gồm Phúc_Âm_Mátthêu_Phúc Âm_Máccô_Phúc_Âm Luca và Phúc_Âm_Gioan ngoài kinh_thánh Tân_Ước cuộc_đời chúa Giê su còn có trong thư_tín của Thánh_Phaolô được viết trước sách Phúc_Âm nhiều thập_kỷ bao_gồm nhiều chi_tiết quan_trọng như Bữa ăn tối cuối_cùng Trong Sách Công_vụ Tông_đồ có đề_cập đến các sứ_mệnh và các tiên_đoán về Giêsu bởi Gioan_Tẩy_Giả_Gia phả và giáng_sinh Giê su là một người Do Thái tôn_trọng luật_pháp Moses kinh Torah là nhà thuyết_giáo và người chữa bệnh bằng phép_mầu cũng là người thường bất_đồng với giáo quyền Do Thái và cuối_cùng là người bị đóng đinh trên thập tự giá dưới phán_quyết của chính_quyền Đế_quốc La_Mã theo ý giáo quyền Do Thái_Theo đó Giêsu sinh tại Belem gần Jerusalem_Mẹ của Giêsu_Maria_Mary là một phụ_nữ đồng_trinh đã mang thai bởi quyền_năng siêu_nhiên của Chúa_Thánh_Linh_Giuse Joseph chồng của Maria chỉ được nhắc đến trong thời thơ_ấu của Giêsu dẫn đến những suy_đoán rằng ông qua_đời trước khi Giêsu bắt_đầu đi giảng_dạy Theo các sách Phúc_Âm khi Giêsu sinh ra các mục_đồng được thiên_sứ báo tin đã đến thờ lạy và những nhà thông_thái còn gọi là những nhà chiêm_tinh những đạo_sĩ hoặc ba vua từ phương Đông xa_xôi được dẫn_dắt bởi một ngôi_sao lạ đã tìm đến để tôn_thờ Giêsu_Phúc_Âm_Máccô 6 3 ký thuật rằng Giêsu là con của Maria anh của Giacôbê_Giuse_Giuđa và Simon_Josephus sử_gia Do Thái và Eusebius sử_gia Kitô giáo có nhắc đến Người Công_chính như là em ruột của Giêsu_Tuy nhiên Hieronymus cho rằng Giacôbê chỉ là em họ của Giêsu_Cách giải_thích này đặt nền_tảng cho truyền_thống Công_giáo Rôma và Chính_Thống_giáo Đông phương tin rằng Maria đồng_trinh trọn đời Thời niên_thiếu Giêsu trải qua thời niên_thiếu tại làng Nazareth thuộc xứ Galilea_Chỉ có một sự_kiện xảy ra trong thời_gian này được ghi lại là khi cậu bé Giêsu theo gia_đình lên Jerusalem trong một chuyến hành_hương Bị thất_lạc khỏi cha_mẹ cuối_cùng cậu bé Giêsu 12 tuổi được tìm thấy trong Đền thờ Jerusalem đang tranh_luận với các học_giả Do Thái giáo Rửa_Tội Ngay sau khi chịu lễ Thanh_Tẩy lễ Rửa_Tội bởi Gioan_Baotixita_Giêsu bắt_đầu đi rao_giảng khi ấy khoảng ba_mươi tuổi Theo Phúc_Âm_Luca_Giêsu và Gioan_Baotixita là anh_em họ vì Maria và Elizabeth mẹ của Gioan là hai chị_em họ Sứ_mệnh và giáo_vụ của Giêsu_Theo_Kinh_Thánh Giêsu đã cùng các môn_đồ đi khắp xứ Galilea để giảng_dạy và chữa bệnh Cung_cách giảng_dạy mang thẩm_quyền uy_lực cùng với kỹ_năng diễn_thuyết điêu_luyện Giêsu sử_dụng các dụ ngôn để giảng_dạy quan_điểm về tình yêu_thương nên đã thu_hút rất nhiều người Họ tụ_họp thành đám đông và tìm đến bất_cứ nơi nào Giêsu có_mặt Đôi_khi đám đông trở_nên mất trật_tự và ông buộc phải ngồi trên thuyền mà giảng_dạy Giêsu cũng tìm đến và thuyết_giáo tại các hội đường Do Thái giáo synagogue Giêsu áp_dụng các phương_pháp khác nhau khi giảng_dạy phép nghịch_lý phép ẩn_dụ và các truyện dụ ngôn Ông thường tập_trung vào Nước Trời hay Thiên_Quốc_Nổi tiếng nhất_là Bài giảng trên núi trong đó đề_cập đến Tám_Mối_Phúc thật Beatitudes_Trong số những dụ ngôn của Giêsu được biết đến nhiều nhất là hai câu_chuyện Người Samaria nhân lành và Người con trai hoang_đàng Giêsu có nhiều môn_đồ thân_cận nhất là mười_hai sứ đồ hoặc tông_đồ Phêrô được Công_giáo Rôma cho là sứ đồ trưởng Theo Tân_Ước_Giêsu làm nhiều phép lạ như chữa bệnh đuổi tà_ma và khiến một người đàn_ông tên là Lazarô sống lại khi đã chết Giới lãnh_đạo Do Thái giáo bao_gồm các nhóm quyền_lực đối_nghịch nhau như nhóm Sadducee và nhóm Pharisêu_Pharisee thường bất_đồng với Giêsu_Ông vẫn thường vạch_trần tính chuộng hình_thức cũng như tinh_thần đạo_đức giả của người Pharisêu_Nhiều người xem Giêsu như một nhà cải_cách xã_hội những người khác tỏ ra nhiệt_tình vì tin rằng ông là vị vua đến để giải_phóng dân Do Thái khỏi ách thống_trị của Đế_quốc La_Mã trong khi giới cầm_quyền xem Giêsu như một thế_lực mới đang đe_doạ những định_chế tôn_giáo và chính_trị đương_thời Nhiều người tin nhận Giêsu là Đấng_Cứu_Tinh_Messie Messiah đến để cứu_chuộc nhân_loại Bị bắt và bị xét_xử Giêsu cùng các môn_đồ lên thành Jerusalem vào dịp Lễ_Vượt_Qua_Passover ông vào Đền thờ Jerusalem đánh_đuổi những người buôn_bán và những kẻ đổi tiền lật_đổ bàn của họ và quở_trách họ rằng Nhà ta được gọi là nhà_cầu_nguyện nhưng các ngươi biến thành hang_ổ của bọn trộm_cướp Sau đó Giêsu bị bắt_giữ theo lệnh của Toà_Công luận Sanhedrin bởi viên Thượng tế Joseph_Caiaphas_Trong bóng đêm của khu vườn Getsemani ở ngoại_ô Jerusalem lính La_Mã nhận_diện Giêsu nhờ cái hôn của Judas_Iscariot một môn_đồ đã phản ông để nhận được tiền Toà công_luận cáo_buộc Giêsu tội_phạm thượng và giao ông cho các quan_chức Đế_quốc La_Mã để xin y_án tử_hình không phải vì tội_phạm thượng nhưng vì cáo_buộc xúi_giục nổi_loạn Dưới áp_lực của giới lãnh_đạo tôn_giáo Do Thái_Tổng đốc Pontius_Pilatus_Philatô miễn_cưỡng ra_lệnh đóng đinh Giêsu_Tuy nhiên theo các sách Phúc_Âm một tấm bảng có hàng chữ_viết tắt INRI của câu Giêsu người Nazareth vua dân Do Thái được treo trên thập tự giá theo lệnh của Pilate Sau khi Giêsu chết Giuse người Arimathea đến gặp Pilate và xin được phép chôn với sự chứng_kiến của Maria_Maria_Magdalena và những phụ_nữ khác Phục_sinh và Lên Trời Các Kitô hữu tin rằng Giêsu sống lại vào ngày thứ ba sau khi chết trên thập tự giá Sự_kiện này được đề_cập đến theo thuật_ngữ Kitô giáo là sự phục_sinh của Giêsu được cử_hành hằng năm vào ngày Lễ_Phục sinh Trong Kinh_Thánh Maria_Madalena đi một_mình trong Phúc_Âm_Gioan nhưng có những người phụ_nữ khác đi cùng trong Phúc_Âm_Nhất_Lãm đến ngôi mộ của Giêsu vào sáng sớm ngày Chủ_nhật và bất_ngờ thấy ngôi mộ rỗng Mặc_dù đã nghe lời dạy của Chúa_Giêsu các môn_đệ vẫn không hiểu rằng Chúa_Giêsu sẽ trỗi dậy BULLET Trong Phúc_Âm_Mátthêu có các lính canh ở ngôi mộ Một thiên_thần từ trời xuống và mở ngôi mộ khiến lính canh ngất vì hoảng_sợ Giêsu hiện ra với hai bà Maria Sau đó Giêsu hiện ra với mười một môn_đệ còn lại truyền lệnh cho họ đi rao_giảng và rửa_tội cho muôn_dân nhân_danh Cha và Con và Thánh_Thần BULLET Trong Phúc_Âm_Máccô_Maria Madalena và Maria mẹ của Giacobê và Salome khi đến thăm mộ với thuốc thơm để xức xác ông theo tục_lệ thời ấy thì chỉ thấy ngôi mộ trống mà trước đó họ đã an_táng ông trong đó Về phần các Tông_đồ thì họ ra đi giảng đạo khắp mọi nơi Chúa cùng đi với các Tông_đồ và lấy các phép lạ cặp theo lời giảng mà làm cho vững đạo Và Giêsu luôn ở cùng các ông cho đến ngày tận_thế BULLET Phúc_Âm_Gioan thuật rằng khi Maria_Madalena đến bên ngôi mộ trống thì thấy hai thiên_sứ mặc áo trắng Hai thiên_sứ hỏi Hỡi người đàn_bà kia sao ngươi khóc Người thưa rằng Vì người ta đã dời Chúa tôi đi không biết để Ngài ở đâu Vừa nói xong người đàn_bà quay lại thấy Đức Chúa_Giêsu tại đó nhưng chẳng biết ấy là Đức Chúa_Giêsu_Các sách Phúc_Âm và Công_vụ đều ghi_nhận rằng Giêsu đã gặp lại các môn_đệ tại các nơi chốn khác nhau trong suốt bốn_mươi ngày_trước khi về trời Hầu_hết Kitô hữu chấp_nhận câu_chuyện phục_sinh như được ký thuật trong Tân_Ước là sự_kiện lịch_sử và xem đây là tâm điểm cho Đức_tin Kitô giáo của họ mặc_dù theo quan_điểm của một_số tín_hữu thuộc trào_lưu tự_do liberalism đây chỉ là câu_chuyện có tính ẩn_dụ Tuy_nhiên lịch_sử chứng_minh đây là niềm tin bất di_dịch của Kitô giáo Tất_cả Kitô hữu tin rằng Giêsu đã làm nhiều dấu kỳ phép lạ và các_tông đồ được ban cho quyền_lực siêu_nhiên bởi ơn Chúa_Thánh_Thần để chữa lành bệnh_tật cho nhiều người và nói được nhiều thứ tiếng khác nhau sau khi Giêsu về trời Bối_cảnh văn_hoá và lịch_sử Thế_giới đương_thời mà Giêsu sống luôn biến_động được đánh_dấu bởi những bế_tắc nối_tiếp nhau cả về văn_hoá và chính_trị Về văn_hoá vì người Do Thái phải vật_lộn với nền triết_học và các giá_trị của văn_minh Hy_Lạp và với sự mâu_thuẫn nội_tại của kinh Torah vì trong khi kinh Torah mặc khải các chân_lý có giá_trị cho toàn_thể nhân_loại thì các luật_lệ của nó chỉ áp_dụng riêng cho người Do Thái_Tình thế_này dẫn_dắt họ đến những cách giải kinh mới chịu ảnh_hưởng của tư_tưởng Hy_Lạp và nhằm đáp_ứng quyền_lợi của người không thuộc chủng_tộc Do Thái đã gia_nhập Do Thái giáo Vào thời_điểm Giêsu sinh ra lãnh_thổ Israel thuộc Đế_quốc La_Mã nhưng đặt dưới quyền cai_trị của Herôđê_Đại_Đế_Vào năm 4 Hoàng_đế La_Mã_Augustus phế_truất Herod_Archelaus con của Herôđê_Đại_Đế và đặt các xứ Judea_Samaria và Idumea dưới quyền cai_trị trực_tiếp của chính_quyền La_Mã được giám_sát bởi một quan tổng_đốc người này có quyền bổ_nhiệm_chức Thượng tế của Do Thái giáo Tình_trạng này kéo_dài cho đến năm 64 Xứ_Galilea nơi Giêsu lớn lên vẫn dưới quyền cai_trị của Herod_Antipas một người con khác của Herôđê_Đại_Đế_Khi ấy Nazareth là một làng quê nhỏ_bé với vài trăm cư_dân không có hội đường Do Thái giáo synagogue cũng không có cơ_sở công_cộng nào Không có vàng_bạc hay sản_phẩm nhập_khẩu được tìm thấy ở đây trong cuộc khai_quật khảo_cổ Vài phe nhóm tranh_giành ảnh_hưởng với nhau trong cộng_đồng Do Thái như nhóm Saducee có quan_hệ mật_thiết với giới tư tế và Đền thờ trong khi nhóm Pharisêu có nhiều ảnh_hưởng trong vòng các học_giả giáo_sư và lãnh_đạo các hội đường Các nhóm này chống_đối sự chiếm_đóng của Đế_quốc La mã nhưng vào thời Giêsu họ vẫn cố kềm_chế để không có phản_ứng công_khai nào Nhiều người kỳ_vọng vào sự xuất_hiện của một vị Cứu_Tinh Messiah hậu_duệ của vua David để giải_phóng họ khỏi sự cai_trị của người La_Mã_Theo đức_tin Do Thái lịch_sử được điều_khiển bởi Thiên_Chúa có nghĩa là sự chiếm_đóng của người La_Mã là một phần trong hoạch_định của Ngài_Vì vậy đế quyền La_Mã cần được thay_thế bởi một vị vua Do_Thái nhờ sự can_thiệp siêu_nhiên Những người thuộc nhóm quá_khích tin rằng chẳng bao_lâu Vương_quốc Do Thái sẽ được phục_hồi và họ chuẩn_bị các phương_tiện để chống người La_Mã_Các phản_ứng của người La_Mã cuối_cùng dẫn đến sự phá đổ Đền thờ và sự suy_vong của các nhóm kể trên Di_sản Theo hầu_hết các giải_thích Kinh_Thánh của Kitô giáo các chủ_đề cơ_bản của những lời răn_dạy của Giêsu là sự hối_cải tình_yêu vô_điều_kiện tha_thứ tội_lỗi và khoan_dung và về Thiên_đường Khởi_đầu như một giáo_phái nhỏ của người Do Thái nó đã phát_triển và trở_thành một tôn_giáo riêng_biệt so với đạo Do Thái vài thập_kỷ sau cái chết của Giêsu_Kitô_giáo đã lan rộng ra khắp đế_chế La_Mã dưới dạng được biết đến qua Tín_điều Nicea và trở_thành quốc_giáo dưới thời Theodosius I_Qua hàng thế_kỷ nó lan rộng đến hầu_hết châu_Âu và trên toàn thế_giới C S Lewis và Giáo_hoàng Gioan_Phaolô_II đã bảo_vệ niềm tin vào Giêsu trước những sự chỉ_trích mang tính lịch_sử Nhận_định Kitô giáo Hầu_hết Kitô hữu tin rằng Giêsu là Thiên_Chúa là Đấng_Messiah mà sự xuất_hiện đã được tiên báo trong Cựu_Ước_Họ tin rằng Giêsu là Thiên_Chúa hoá_thân thành người là Ngôi_Hai trong Ba Ngôi rằng Giêsu nhập thể bởi quyền phép Chúa_Thánh_Thần xuống thế_gian để cứu nhân_loại khỏi tội_lỗi và sự chết bởi máu của Giêsu đã đổ ra khi bị đóng đinh trên thập tự giá_như là sinh tế chuộc tội cho loài_người Họ cũng tin rằng Giêsu đã sống lại từ cõi chết và sau đó trở_lại Thiên_Đàng Hồi_giáo Khác với đức_tin của người Kitô giáo tín_đồ Hồi_giáo tin rằng Giêsu là một trong những nhà tiên_tri ngôn sứ đáng được tôn_trọng được Thiên_Chúa sai đến và là Đấng_Messiah nhưng họ không tin Giêsu là Con Thiên_Chúa_Họ cũng không tin về sự chết và sự phục_sinh của Giêsu xem đó chỉ là sự hoá_phép của Thiên_Chúa dành cho tiên_tri Giêsu để đánh_lừa người đương_thời Sau đó Giêsu về trời cả hồn lẫn xác Do Thái giáo Do Thái giáo thì cực_lực phản_đối cả hai niềm tin của hai tôn_giáo trên Họ không xem Giêsu là Thiên_Chúa xuống thế làm người cũng không nhận đó là nhà tiên_tri thậm_chí coi đó là nhà tiên_tri giả hay kẻ xúc_phạm đến Thiên_Chúa của họ Họ cho rằng kể từ sau sự sụp_đổ lần thứ hai của Đền thờ Jerusalem không có một tiên_tri nào xuất_hiện thêm nữa Cho đến tận bây_giờ họ vẫn đang hy_vọng có một Đấng_Messiah từ trời xuống Phật_giáo Phật_giáo hầu_như không đưa ra nhận_định về vai_trò của Giêsu trong tôn_giáo họ Đối_với họ dựa theo lịch_sử Giêsu chỉ là một con_người Tuy_nhiên một_số tín_đồ thuộc một_số phái cho rằng với những đức_tính hiển_nhiên của Giêsu chắc_chắn sau đó Giêsu cũng được sinh vào cõi trời dựa theo luật nhân_quả Do_đó những người tu theo Phật_giáo cấp_tiến nhất là Tịnh_độ tông có_thể tôn_kính Giêsu như một vị A la hán hay Bồ_tát Một_số Phật_tử trong đó có Tenzin_Gyatso_Đạt lại Lạt_ma thứ 14 xem Giêsu như một vị đại Bồ_tát người cống_hiến đời mình cho hạnh_phúc của nhân_loại Nga_Sơn Thiều_Thạc ở thế_kỷ XIV của Tào_Động tông ngụ_ý rằng những lời dạy của Giêsu trong Sách Phúc_Âm do một người đã được giải_thoát arahant viết Khác_Một người Nhật theo chủ_nghĩa vô_chính_phủ Kōtoku_Shūsui có viết tác_phẩm Kirisuto_Massatsuron_基督抹殺論_Cơ Đốc_Mạt_Sát_Luận Trong tác_phẩm này Shūsui cho rằng Giêsu chỉ là một nhân_vật thần_thoại và không có thực Vì có vai_trò đặc_biệt trong một_số tôn_giáo này Giêsu được nhìn_nhận là một trong những nhân_vật quan_trọng nhất và có ảnh_hưởng sâu_rộng nhất trong lịch_sử nhân_loại Đọc thêm BULLET Allison_Dale_Jesus of Nazareth_Millenarian_Prophet_Minneapolis Augsburg_Fortress 1999 ISBN 0 8006 3144 7 BULLET Brown_Raymond_E_An Introduction to the New_Testament_New_York Doubleday 1997 ISBN 0 385 24767 2 BULLET Cohen_Shaye_J_D From the Maccabees to the Mishnah_Philadelphia_Westminster_Press 1987 ISBN 978 0 664 21911 6 BULLET Cohen_Shaye_J_D The_Beginnings of Jewishness_Boundaries_Varieties_Uncertainties Berkeley_University of California_Press 2001 ISBN 0 520 22693 3 BULLET Crossan_John_Dominic_BULLET The_Historical_Jesus_The Life of a Mediterranean_Jewish_Peasant_New York_HarperSanFrancisco 1993 ISBN 0 06 061629 6 BULLET Who_Killed_Jesus exposing the roots of anti semitism in the Gospel story of the death of Jesus_San_Francisco_HarperSanFrancisco 1995 ISBN 978 0 06 061671 7 BULLET Davenport_Guy and Urrutia_Benjamin trans The_Logia of Yeshua_The sayings of Jesus_Washington_DC_Counterpoint 1996 ISBN 978 1 887178 70 9 BULLET De_La_Potterie_Ignace The hour of Jesus_The passion and the resurrection of Jesus according to John_New_York_Alba House 1989 ISBN 978 0 8189 0575 9 BULLET Durant_Will_Caesar and Christ_New_York_Simon and Schuster 1944 ISBN 0 671 11500 6 BULLET Ehrman_Bart_The_Lost Christianities_The_Battles for Scripture and the Faiths_We_Never_Knew New_York_Oxford_University Press 2003 ISBN 0 19 514183 0 BULLET Ehrman_Bart_The_New Testament_A_Historical_Introduction to the Early_Christian_Writings_New York_Oxford_University_Press 2003 ISBN 0 19 515462 2 BULLET Fredriksen_Paula_Jesus of Nazareth_King of the Jews_A_Jewish_Life and the Emergence of Christianity_New_York_Vintage 2000 ISBN 0 679 76746 0 BULLET Fredriksen_Paula_From_Jesus to Christ_The origins of the New_Testament images of Christ_New_Haven_Yale University_Press 2000 ISBN 978 0 300 08457 3 BULLET Finegan_Jack_Handbook of Biblical_Chronology revised ed Peabody_MA_Hendrickson_Publishers 1998 ISBN 1 56563 143 9 BULLET Fuller_Reginald_H_The Foundations of New_Testament_Christology_New York_Scribners 1965 ISBN 0 227 17075 X BULLET Meier_John_P_New York_Anchor_Doubleday_BULLET O Collins_Gerald_Interpreting_Jesus Introducing_Catholic theology London_G_Chapman_Ramsey NJ Paulist_Press 1983 ISBN 978 0 8091 2572 2 BULLET Pelikan_Jaroslav_Jesus_Through the Centuries_His_Place in the History of Culture_New_Haven_Yale University_Press 1999 ISBN 0 300 07987 7 BULLET Robinson_John_A_T Redating the New_Testament_Eugene_OR Wipf_Stock 2001 original 1977 ISBN 1 57910 527 0 BULLET Sanders_E_P_The Historical_Figure of Jesus_London_Allen_Lane Penguin_Press 1993 ISBN 978 0 7139 9059 1 BULLET Sanders_E_P_Jesus and Judaism_Minneapolis_Fortress_Press 1987 ISBN 0 8006 2061 5 BULLET Vermes_Géza_Jesus in his Jewish_Context_Minneapolis_Augsburg Fortress 2003 ISBN 0 8006 3623 6 BULLET Vermes_Géza_Jesus the Jew_A_Historian s Reading of the Gospels_Minneapolis_Augsburg_Fortress 1981 ISBN 0 8006 1443 7 BULLET Vermes_Géza_The_Religion of Jesus the Jew_Minneapolis_Augsburg_Fortress 1993 ISBN 0 8006 2797 0 BULLET Wilson_A_N_Jesus London_Pimlico 2003 ISBN 0 7126 0697 1 BULLET Wright_N_T_Jesus and the Victory of God_Minneapolis_Augsburg_Fortress 1997 ISBN 0 8006 2682 6 BULLET Wright_N_T_The Resurrection of the_Son of God_Christian_Origins and the Question of God_Minneapolis_Augsburg_Fortress 2003 ISBN 0 8006 2679 6 Liên_kết ngoài BULLET Complete_Sayings of Jesus_Christ_In_Parallel Latin_English_The_Complete Christ_Sayings_BULLET_Jesus Christ_Catholic_Encyclopedia article BULLET Christian_Foundations_Jesus articles from a Protestant perspective BULLET The_Christ of India_A_Hindu perspective on Jesus_BULLET_An_Islamic perspective on Jesus_BULLET_Ahmadiyya views on Jesus_BULLET_Jesus_Christ the_Son of God articles from a Mormon perspective BULLET BiblicalStudies org uk Offers an extensive bibliography plus numerous full text articles BULLET Christ the Messenger_Swami_Vivekananda_BULLET Overview of the Life of Jesus_A summary of New_Testament accounts BULLET From_Jesus to Christ_A_Frontline documentary on Jesus and early Christianity_BULLET_The_Jewish Roman_World of Jesus_BULLET_The_Jesus Puzzle_Earl_Doherty s website

Giê-su

Quảng_Nam Quảng_Nam là một tỉnh thuộc vùng Duyên_hải Nam_Trung_Bộ Việt_Nam Địa_lý Vị_trí Tỉnh Quảng_Nam nằm ở khu_vực miền Trung Việt_Nam cách thủ_đô Hà_Nội 820 km về phía Bắc cách thành_phố Huế 126 km về phía Nam giáp_giới thành_phố Đà_Nẵng ở phía Bắc và cách Thành_phố Hồ_Chí_Minh 900 km về phía Nam theo đường Quốc_lộ 1 có vị_trí địa_lý BULLET Phía bắc giáp tỉnh Thừa_Thiên_Huế và thành_phố Đà_Nẵng BULLET Phía nam giáp tỉnh Quảng_Ngãi và tỉnh Kon_Tum BULLET Phía tây giáp tỉnh Sekong_Lào_BULLET_Phía đông giáp Biển Đông_Tỉnh lỵ của Quảng_Nam đặt tại thành_phố Tam_Kỳ có đô_thị phố cổ Hội_An Quảng_Nam nằm ở khoảng giữa Hà_Nội và Thành_phố Hồ_Chí_Minh tính theo đường Quốc_lộ 1 Tỉnh Quảng_Nam diện_tích 10 438 km² dân_số năm 2019 là 1 495 812 người mật_độ dân_số đạt 149 người km² Địa_hình Địa_hình thấp dần từ tây sang đông và chia làm 3 vùng vùng núi phía tây trung_du ở giữa và đồng_bằng ven biển phía đông Quảng_Nam nằm trong vùng khí_hậu nhiệt_đới gió_mùa nhiệt_độ trung_bình năm trên 25 C lượng mưa trung_bình hàng năm đạt 2 000 2 500mm với hơn 70 tập_trung vào 3 tháng mùa mưa tháng 10 11 và 12 Vu_Gia_Thu_Bồn và Tam_Kỳ là hai lưu_vực sông chính Nhìn_chung điều_kiện tự_nhiên của Quảng_Nam thời_tiết khí_hậu địa_hình tài_nguyên nước_biển có nhiều thuận_lợi tiềm_năng cho phát_triển sự_nghiệp văn_hoá đa_dạng độc_đáo phát_triển những tiểu_vùng văn_hoá phát_triển ngành du_lịch du_lịch văn_hoá du_lịch sinh_thái Quảng_Nam có hướng địa_hình nghiêng dần từ Tây sang Đông hình_thành 3 kiểu cảnh_quan sinh_thái rõ_rệt là kiểu núi cao phía Tây kiểu trung_du ở giữa và dải đồng_bằng ven biển Vùng đồi_núi chiếm 72 diện_tích tự_nhiên với nhiều ngọn cao trên 2 000m như núi Lum_Heo cao 2 045m núi Tion cao 2 032m núi Gole_Lang cao 1 855m huyện Phước_Sơn Núi Ngọc_Linh cao 2 598m nằm giữa ranh_giới Quảng_Nam Kon_Tum là đỉnh núi cao nhất của dãy Trường_Sơn_Ngoài ra vùng ven biển phía đông sông Trường_Giang là dài cồn cát chạy dài từ Điện_Ngọc_Điện_Bàn đến Tam_Quang_Núi_Thành Bề_mặt địa_hình bị chia_cắt bởi hệ_thống sông_ngòi khá phát_triển gồm sông Thu_Bồn sông Tam_Kỳ và sông Trường_Giang_Quảng_Nam có đường bờ biển dài 125 km ven biển có nhiều bãi_tắm đẹp nổi_tiếng như Hà_My_Điện_Bàn Cửa Đại_Hội An_Bình_Minh_Thăng Bình_Tam_Thanh_Tam Kỳ_Bãi_Rạng_Núi Thành Cù_Lao Chàm là cụm đảo ven bờ với hệ_sinh_thái phong_phú được công_nhận là khu dự_trữ sinh_quyển của thế_giới Khí_hậu Quảng_Nam nằm trong vùng khí_hậu nhiệt_đới chỉ có 2 mùa là mùa mưa và mùa khô chịu ảnh_hưởng của mùa đông_lạnh miền Bắc_Nhiệt độ trung_bình năm 25 6 C Mùa đông nhiệt_độ vùng đồng_bằng có_thể xuống dưới 12 C và nhiệt_độ vùng núi thậm_chí còn thấp hơn Độ_ẩm trung_bình trong không_khí đạt 84 Lượng mưa trung_bình 2000 2500mm Mùa mưa thường kéo_dài từ tháng 10 đến tháng 12 mùa khô kéo_dài từ tháng 2 đến tháng 8 tháng 1 và tháng 9 là các tháng chuyển_tiếp với đặc_trưng là thời_tiết hay nhiễu_loạn và khá nhiều mưa Mưa phân_bố không đều theo không_gian mưa ở miền núi nhiều hơn đồng_bằng Vùng Tây_Bắc thuộc lưu_vực sông Bung các huyện Đông_Giang Tây_Giang và Nam_Giang có lượng mưa thấp nhất trong khi vùng đồi_núi Tây_Nam thuộc lưu_vực sông Thu_Bồn các huyện Nam_Trà_My Bắc_Trà_My Tiên_Phước và Hiệp_Đức có lượng mưa lớn nhất Trà_My là một trong những trung_tâm mưa lớn nhất của Việt_Nam với lượng mưa trung_bình năm vượt quá 4 000 mm Mưa lớn lại tập_trung trong một thời_gian ngắn trong 3 tháng mùa mưa trên một địa_hình hẹp dốc tạo điều_kiện thuận_lợi cho lũ các sông lên nhanh Hiện có hai trạm khí_tượng trên địa_bàn tỉnh quan_trắc đầy_đủ các yếu_tố khí_tượng trong một thời_gian dài bắt_đầu từ 1976 là trạm Tam_Kỳ và trạm Trà_My_Trạm_Tam_Kỳ đặt tại phường Hoà_Thuận thành_phố Tam_Kỳ được sử_dụng để tính_toán các yếu_tố khí_tượng liên_quan cho vùng đồng_bằng phía Đông của tỉnh Trạm Trà_My đặt tại thị_trấn Trà_My huyện Bắc_Trà_My được sử_dụng để tính_toán các yếu_tố khí_tượng liên_quan cho vùng núi phía Tây của tỉnh Giá_trị trung_bình của các yếu thời_tiết cơ_bản tại Tam_Kỳ đại_diện cho vùng đồng_bằng phía Đông của tỉnh được trình_bày trong bảng dưới đây Giá_trị trung_bình của các yếu thời_tiết cơ_bản tại Trà_My đại_diện cho vùng núi phía Tây của tỉnh được trình_bày trong bảng dưới đây Thuỷ_văn Quảng_Nam có hai hệ_thống sông lớn là Vu_Gia_Thu_Bồn VG TB và Tam_Kỳ Diện_tích lưu_vực VG TB bao_gồm một phần lưu_vực thuộc tỉnh Kon_Tum Quảng_Ngãi thành_phố Đà_Nẵng là 10 350 km² là 1 trong 10 hệ_thống sông có diện_tích lưu_vực lớn nhất Việt_Nam và lưu_vực sông Tam_Kỳ là 735 km² Các sông bắt_nguồn từ sườn đông của dãy Trường_Sơn chảy chủ_yếu theo hướng Tây_Đông và đổ ra biển Đông tại cửa Hàn Đà_Nẵng cửa Đại_Hội An và An_Hoà_Núi_Thành Ngoài hai hệ_thống sông trên sông Trường_Giang có chiều dài 47 km chảy dọc ven biển theo hướng Bắc_Nam kết_nối hệ_thống sông VG TB và Tam_Kỳ Do địa_hình đồi dốc và lượng mưa lớn nên mạng_lưới sông_ngòi của tỉnh Quảng_Nam khá dày_đặc Mật_độ sông_ngòi trung_bình là 0 47 km km² cho hệ_thống VG TB và 0 6 km km² cho các hệ_thống sông khác Các sông có lưu_lượng dòng_chảy lớn đầy nước quanh_năm Lưu_lượng dòng_chảy trung_bình năm của sông Vu_Gia tính đến thị_trấn Thạnh_Mỹ với diện_tích lưu_vực 1 850 km² là 127 m³ s của sông Thu_Bồn tính đến Nông_Sơn với diện_tích lưu_vực 3 130 km² là 281 m³ s Chế_độ dòng_chảy của sông_ngòi có sự phân mùa rõ_rệt Dòng_chảy 3 tháng mùa lũ tháng 10 11 12 chiếm 65 70 tổng dòng_chảy cả năm trong khi dòng_chảy vào mùa kiệt từ tháng 2 đến tháng 8 rất thấp Hai tháng 1 và 9 là các tháng chuyển_tiếp với dòng_chảy thất_thường Lưu_lượng cực_đại của Thu_Bồn tại Nông_Sơn là 10 600 m³ s và lưu_lượng tối_thiểu đo được là 15 7 m³ s trong khi đó lưu_lượng cực_đại của Vu_Gia tại Thạnh_Mỹ là 4 540 m³ s và cực_tiểu là 10 5 m³ s Lưu_lượng lớn vào mùa mưa và thấp vào mùa khô là nguyên_nhân chính gây nên lũ_lụt và hạn_hán trong vùng Tài_nguyên nước phong_phú là tiền_đề để phát_triển thuỷ_điện trên địa_bàn Tính đến 2015 trên địa_bàn Quảng_Nam có 8 dự_án thuỷ_điện có công_suất lớn trên 100 MW và 35 thuỷ_điện có công_suất nhỏ Nhiều nhà_máy thuỷ_điện công_suất lớn như Sông Tranh 2 Đăk_Mi 4 A_Vương_Sông_Bung 2 Sông Bung 4 Sông Kôn 2 đã và đang được xây_dựng góp_phần cung_cấp điện cho nhu_cầu ngày_càng tăng của cả nước Tài_nguyên đất Sử_dụng đất Theo số_liệu thống_kê kiểm_kê đất_đai vào ngày 01 01 2010 trong tổng diện_tích tự_nhiên 1 043 836 ha diện_tích đất nông_nghiệp chiếm 798 790 ha diện_tích đất phi nông_nghiệp là 87 765 ha và diện_tích đất chưa sử_dụng là 157 281 ha Tổng diện_tích tự_nhiên của Quảng_Nam là 1 043 803ha được hình_thành từ chín loại đất khác nhau gồm cồn cát và đất_cát ven biển đất phù_sa sông đất phù_sa biển đất xám bạc_màu đất_đỏ vàng đất thung_lũng đất bạc_màu xói_mòn trơ sỏi đá Nhóm đất phù_sa ven sông là nhóm đất quan_trọng nhất trong phát_triển cây_lương_thực thực_phẩm và cây_công_nghiệp ngắn ngày Nhóm đất_đỏ vàng vùng đồi_núi thuận_lợi cho trồng rừng cây_công_nghiệp và cây_ăn_quả dài ngày Nhóm đất_cát ven biển đang được khai_thác cho mục_đích nuôi_trồng thuỷ_sản Tài_nguyên rừng Tỉnh Quảng_Nam có 425 921 ha rừng tỷ_lệ che_phủ đạt 40 9 trữ_lượng gỗ của tỉnh khoảng 30 triệu m3 Diện_tích rừng tự_nhiên là 388 803 ha rừng trồng là 37 118 ha Rừng giàu ở Quảng_Nam hiện có khoảng 10 nghìn ha phân_bố ở các đỉnh núi cao diện_tích rừng còn lại chủ_yếu là rừng nghèo rừng trung_bình và rừng tái_sinh có trữ_lượng gỗ khoảng 69 m3 ha Các khu bảo_tồn thiên_nhiên trên địa_bàn tỉnh nằm ở sông Thanh thuộc huyện Nam_Giang Tháng_Tư năm 2011 nhà_chức_trách tỉnh Quảng_Nam cho thành_lập Khu Bảo_tồn Thiên_nhiên Sao_La tiếng Anh Saola_Nature_Reserve mở hành_lang cho các sinh_vật vùng núi giữa Lào và Việt_Nam nhất là loài sao_la đang bị đe_doạ Rừng nhiệt_đới lá rộng thường xanh là kiểu sinh_thái chủ_đạo của Quảng_Nam Quảng_Nam là tỉnh giàu tiềm_năng rừng nhưng do bị khai_thác quá mức trong một thời_gian dài nên diện_tích rừng nguyên_sinh còn ít Việc đẩy_mạnh trồng rừng trong những năm gần đây đã tăng diện_tích đất có rừng của Quảng_Nam lên hơn 55 vào năm 2014 Đây là một trong những địa_phương có diện_tích đất có rừng cao nhất cả nước Rừng_đặc_dụng Sông Thanh là khu bảo_tồn lớn nhất tỉnh nơi mà các động_vật hoang_dã khu_vực Trung_Trường_Sơn đang được bảo_tồn Nhân_sâm Ngọc_Linh là cây dược_liệu quý phân_bố chủ_yếu ở độ cao trên 1 000 m của núi Ngọc_Linh_Lịch sử Tên tỉnh theo phát_âm địa_phương nghe như là Quảng_Nôm_Tên gọi Quảng_Nam có nghĩa là mở_rộng về phương Nam_Quảng_Nam là vùng_đất giàu truyền_thống văn_hoá với hai di_sản văn_hoá thế_giới là phố cổ Hội_An và thánh_địa Mỹ_Sơn_Quảng_Nam còn là vùng_đất địa_linh_nhân_kiệt nơi sản_sinh ra nhiều người con ưu_tú cho đất_nước Năm 2008 Quảng_Nam là tỉnh đầu_tiên của vùng Duyên_hải Nam_Trung_Bộ có 2 thành_phố trực_thuộc tỉnh Tam_Kỳ Hội_An Đây cũng là tỉnh duy_nhất của duyên_hải Nam_Trung_Bộ có đường biên_giới quốc_tế Thời nhà Trần Trước kia Quảng_Nam là đất Chiêm_Thành_Năm 1306 theo thoả_ước giữa vua Chiêm_Thành là Chế_Mân và vua Đại_Việt là Trần_Nhân_Tông thì vua Chế_Mân dâng hai châu Ô tức Thuận_Châu nam Quảng_Trị Huế và châu Rí tức Hoá_Châu một phần Huế bắc sông Thu_Bồn làm sính_lễ cưới con gái vua Trần_Nhân_Tông là công_chúa Huyền_Trân_Người_Việt dần định_cư tại hai vùng_đất mới người Chiêm_Thành lùi dần về vùng_đất còn lại phía Nam của vương_quốc Năm 1400 nhà Hồ thay_thế nhà Trần_Nhà_Hồ chia Hoá_Châu thành 4 châu nhỏ hơn là Thăng_Châu_Hoá_Châu Tư_Châu và Nghĩa Châu và đặt An_Phủ_Sứ cai_trị Năm 1407 Trần_Ngỗi khởi_nghĩa ở Nghệ_An xưng là Giản_Định đế nhà Hậu_Trần có hai viên quan cũ nhà Hồ là Đặng_Tất ở Hoá_Châu nay là Thừa_Thiên_Huế và Nguyễn_Cảnh_Chân ở Thăng_Hoa nay là Quảng_Nam theo giúp Tháng_Giêng âm_lịch năm 1408 Trần_Ngỗi cùng Đặng_Tất chỉ_huy quân nhà Hậu_Trần đại_phá 4 vạn quân Minh do Mộc_Thạnh chỉ_huy ở trận Bô_Cô_Thời_Lê Năm 1471 sau khi chiếm vùng_đất phía Nam_Thuận_Hoá cho đến đèo Cù_Mông vua Lê_Thánh_Tông lập thêm đơn_vị hành_chính thứ 13 Thừa_Tuyên_Quảng_Nam gồm 3 phủ Thăng_Hoa Tư_Nghĩa và Hoài_Nhơn nay là Quảng_Nam Quảng_Ngãi Bình_Định Danh_xưng Quảng_Nam xuất_hiện từ đây Thời chúa Nguyễn_Sang thời_kỳ Trịnh_Nguyễn_phân_tranh Quảng_Nam thuộc quyền cai_quản của chúa Nguyễn từ năm 1570 Hội_An được nhà_chúa chọn là điểm giao_thương duy_nhất với thế_giới khi đó nên nhiều thương_gia nước_ngoài hay gọi vùng_đất này là Quảng_Nam Quốc_Biên niên sử thời Nguyễn_đã chép về giai_đoạn này như sau Chúa ở trấn hơn 10 năm chúa Tiên Nguyễn_Hoàng chính sự rộng_rãi quân_lệnh nghiêm_trang nhân_dân đều an_cư_lạc_nghiệp chợ không hai giá không có trộm_cướp Thuyền buôn các nước đến nhiều Trấn trở_nên một đô_hội lớn Đến giữa thế_kỷ 17 việc triều_chính xứ Đàng_Trong suy_đồi Thuế thì nặng quan_lại thì lợi_dụng địa_vị sinh_sự làm khổ dân Trước hoàn_cảnh đó khi phong_trào Tây_Sơn bùng_nổ dân Quảng_Nam cũng nổi_dậy Mùa thu năm 1773 khi quân Tây_Sơn kéo ra Quảng_Nam dân Quảng_Nam đã phối_hợp cùng nghĩa_quân phục_kích ở Bến Đá_Thạch_Tân_Thăng Hoa_Quảng_Nam đánh_bại quân của chúa Nguyễn do các tướng Nguyễn_Cửu_Thống Nguyễn_Hữu_Sách chỉ_huy Nhà Tây_Sơn tuy_vậy chỉ tồn_tại trong thời_gian ngắn_ngủi Thời nhà Nguyễn_Năm 1806 vua Gia_Long thống_nhất đất_nước Về hành_chính vua chia đất_nước thành 23 trấn và 4 doanh thuộc đất kinh_kỳ gồm Trực_Lệ_Quảng_Đức Quảng_Bình Quảng_Trị và Quảng_Nam_doanh Năm 1831 vua Minh_Mạng đổi trấn và doanh thành tỉnh Quảng_Nam chính_thức trở_thành tỉnh từ năm này Tỉnh Quảng_Nam được chia thành 2 phủ Thăng_Bình 升平 trước là Thăng_Hoa gồm các huyện Lễ_Dương_醴陽_Tam Kỳ_三岐_Hà_Đông 河東_Quế_Sơn_桂山 và Điện_Bàn 奠磐 với các huyện Hoà_Vang 和榮_Duy_Xuyên_濰川 Diên_Phúc_延福 sau đổi là Diên_Phước_Đại_Lộc 大祿_Thời_Pháp thuộc Năm 1888 dưới triều vua Thành_Thái Đà_Nẵng bị tách khỏi Quảng_Nam để trở_thành đất nhượng_địa của thực_dân Pháp Thời Việt_Nam_Cộng Hoà_Sau_Hiệp định Genève tỉnh Quảng_Nam thời Việt_Nam Cộng_Hoà vào năm 1956 lại chia thành hai tỉnh mới lấy sông Rù_Rì tên gọi khác của sông Ly_Ly làm ranh_giới là Quảng_Nam ở phía Bắc gồm chín quận và Quảng_Tín ở phía Nam gồm sáu quận Chín quận của Quảng_Nam là BULLET Hoà_Vang nay là các quận Cẩm_Lệ_Liên_Chiểu Ngũ_Hành_Sơn và một phần huyện Hoà_Vang thuộc thành_phố Đà_Nẵng BULLET Đại_Lộc BULLET Điện_Bàn BULLET Duy_Xuyên BULLET Đức_Dục nay là huyện Nông_Sơn và một phần các huyện Đại_Lộc Duy_Xuyên BULLET Hiếu_Nhơn nay là thành_phố Hội_An và một phần thị_xã Điện_Bàn BULLET Quế_Sơn BULLET Hiếu_Đức nay là một phần các huyện Hoà_Vang Đà_Nẵng và Đông_Giang BULLET Thượng_Đức nay là các huyện Nam_Giang Tây_Giang và một phần các huyện Đại_Lộc Đông_Giang Tỉnh_lỵ đóng tại Hội_An thuộc quận Hiếu_Nhơn_Hội_An Tỉnh Quảng_Tín từ sông Ly_Ly vào đến Dốc_Sỏi ranh_giới giữa Quảng_Nam và Quảng_Ngãi gồm 6 quận BULLET Thăng_Bình BULLET Tam_Kỳ nay là thành_phố Tam_Kỳ huyện Phú_Ninh và một phần huyện Núi_Thành BULLET Lý_Tín nay là một phần huyện Núi_Thành BULLET Tiên_Phước BULLET Hậu_Đức nay là một phần huyện Bắc_Trà_My BULLET Hiệp_Đức nay là các huyện Hiệp_Đức và Phước_Sơn Dân_số Quảng_Tín lúc đó là 353 752 người tỉnh_lỵ đóng tại Tam_Kỳ Sau năm 1975 BULLET Tỉnh Quảng_Nam Đà_Nẵng Sau khi thống_nhất đất_nước chính_phủ nước Cộng_hoà_Xã_hội_chủ_nghĩa_Việt_Nam quyết_định sáp_nhập hai tỉnh Quảng_Nam Quảng_Tín và Thành_phố Đà_Nẵng thành_lập tỉnh Quảng_Nam Đà_Nẵng với Đà_Nẵng là tỉnh_lị BULLET Tỉnh Quảng_Nam Năm 1997 theo Nghị_quyết được ban_hành tại kỳ họp thứ X của Quốc_hội tỉnh Quảng_Nam Đà_Nẵng được chia thành hai đơn_vị hành_chính độc_lập gồm Thành_phố Đà_Nẵng và tỉnh Quảng_Nam Tỉnh Quảng_Nam mới có 14 huyện gồm Đại_Lộc Điện_Bàn Duy_Xuyên Giằng_Hiên_Hiệp_Đức Núi_Thành Phước_Sơn Quế_Sơn Thăng_Bình Tiên_Phước Trà_My và 2 thị_xã Tam_Kỳ tỉnh_lị Hội_An Hành_chính Tỉnh Quảng_Nam hiện có 18 đơn_vị hành_chính cấp huyện bao_gồm 2 thành_phố 1 thị_xã và 15 huyện được chia thành 241 đơn_vị hành_chính cấp xã gồm 25 phường 13 thị_trấn 203 xã Dân_số Tính đến ngày 1 4 2019 dân_số Quảng_Nam là 1 495 812 người với mật_độ dân_số trung_bình là 149 người km² đây cũng là tỉnh đông dân thứ 3 vùng duyên_hải Nam_Trung_Bộ 25 36 dân_số sống ở đô_thị và 74 64 dân_số sống ở nông_thôn Dân_cư phân_bố trù_mật ở dải đồng_bằng ven biển dọc quốc_lộ 1 đồng_bằng Vu_Gia_Thu_Bồn và Tam_Kỳ Mật_độ dân_số của Tam_Kỳ Hội_An và Điện_Bàn vượt quá 1 000 người km² Trong khi rất thưa_thớt ở các huyện miền núi phía Tây_Mật độ dân_số trung_bình của 6 huyện miền núi gồm Đông_Giang Tây_Giang Nam_Giang Phước_Sơn Bắc_Trà_My và Nam_Trà_My là dưới 30 người km² Với 69 dân_số sinh_sống ở nông_thôn Quảng_Nam có tỷ_lệ dân_số sinh_sống ở nông_thôn cao hơn tỷ_lệ trung_bình của cả nước Tuy_nhiên quá_trình đô_thị_hoá của tỉnh đang diễn ra mạnh_mẽ sẽ tác_động lớn đến sự phân_bố dân_cư nông_thôn thành_thị trong thời_gian tới Theo cuộc tổng điều_tra dân_số ngày 1 4 2019 có 37 tộc_người cùng sinh_sống trên địa_bàn Quảng_Nam trong đó đông nhất là người Kinh 91 1 người Cơ_Tu 3 2 người Xơ_Đăng 2 7 và người Gié_Triêng 1 3 29 tộc_người còn lại chỉ chiếm 0 9 dân_số Quảng_Nam có lực_lượng lao_động dồi_dào với trên 887 000 người chiếm 62 dân_số toàn tỉnh trong đó lao_động ngành nông_nghiệp chiếm 61 57 ngành công_nghiệp và xây_dựng là 16 48 và ngành dịch_vụ là 21 95 Chất_lượng nguồn lao_động đang được cải_thiện đáng_kể Tỷ_lệ lao_động được đào_tạo nghề chiếm 30 tổng_số lao_động trong đó nguồn nhân_lực chất_lượng cao là gần 18 000 người Là một tỉnh với quy_mô dân_số trung_bình nhưng cơ_cấu dân_số trẻ và đa_phần trong độ tuổi lao_động sẽ đặt ra nhu_cầu lớn về tiêu_dùng và hưởng_thụ văn_hoá nhất là các hoạt_động văn_hoá công_cộng các loại_hình văn_hoá nghệ_thuật mới các hoạt_động thể_thao Giai_đoạn 2000 2010 dân_số đô_thị của tỉnh tăng chậm từ 207 000 người 2000 lên hơn 260 000 người 2010 Việc hình_thành các khu cụm công_nghiệp khu kinh_tế mở Chu_Lai cùng với quá_trình phát_triển kinh_tế nhằm đưa tỉnh trở_thành tỉnh công_nghiệp trước năm 2020 sẽ đẩy nhanh quá_trình đô_thị_hoá Quá_trình công_nghiệp_hoá đô_thị_hoá cùng với lực_lượng lao_động dồi_dào sẽ làm tăng mức_độ di_động dân_số trong nội_tỉnh cũng như ngoại_tỉnh Quá_trình di_động dân_số nội_tỉnh và ngoại_tỉnh sẽ làm tăng mức_độ giao_thoa văn_hoá Quá_trình đô_thị_hoá và di_động dân_số trong những năm tới đặt ra những vấn_đề cho phát_triển sự_nghiệp Văn_hoá của tỉnh như xây_dựng môi_trường văn_hoá ở các khu công_nghiệp khu dân_cư nhu_cầu văn_hoá ở các khu đô_thị cụm dân_cư các sản_phẩm văn_hoá dịch_vụ văn_hoá Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2019 toàn tỉnh có 11 tôn_giáo khác nhau đạt 78 977 người nhiều nhất là Công_giáo có 37 526 người tiếp_theo là Phật_giáo có 22 670 người đạo Tin_Lành có 11 730 người đạo Cao_Đài có 6 970 người Còn lại các tôn_giáo khác như Baha i giáo có 36 người Phật_giáo Hoà_Hảo có 17 người Minh_Sư đạo có 13 người Bà La_Môn có bảy người Hồi_giáo có năm người Minh_Lý đạo có hai người và 1 người theo Bửu_Sơn_Kỳ_Hương Kinh_tế xã_hội Tỉnh Quảng_Nam phấn_đấu trở_thành tỉnh công_nghiệp trước năm 2020 Năm 2018 Tỉnh có cơ_cấu kinh_tế Công_nghiệp và dịch_vụ chiếm 88 Nông_Lâm Ngư_Nghiệp 12 Tỉnh có tốc_độ tăng_trưởng kinh_tế cao bình_quân giai_đoạn 2010 2015 là 16 3 Năm 2015 là 11 53 Quảng_nam có 13 khu công_nghiệp kinh_tế mở Khu kinh_tế mở Chu_Lai_Do đó Quảng_Nam hiện_nay đang thiếu rất nhiều lao_động một nghịch_lý khi tỷ_lệ sinh_viên không có việc_làm trên cả nước rất lớn Tổng_sản_phẩm nội_địa 2010 khoảng hơn 23 000 tỷ đồng tăng lên hơn 89 900 tỷ đồng năm 2018 Thu ngân_sách nhà_nước tăng cao năm 2018 thu ngân_sách ướt đạt xấp_xỉ 20 000 tỷ đồng đứng 10 63 tỉnh_thành đứng thứ 2 các tỉnh miền trung từ Thanh_Hoá đến Bình_Thuận chỉ sau Thanh_Hoá và Tp_Đà_Nẵng_Năm 2018 chứng_kiến nền kinh_tế phát_triển mạnh_mẽ chỉ trong 9 tháng đầu năm thu ngân_sách ướt đạt 16 300 tỷ đồng_bằng 103 5 dự_toán năm 2018 Dự_kiến 2018 thu ngân_sách khoảng xấp_xỉ 26 000 tỷ đồng Tuy_nhiên thu ngân_sách chủ_yếu dựa vào khu phức_hợp sản_xuất và lắp_ráp ô_tô Trường Hải_Xuất khẩu 2018 ướt đạt trên 700 triệu USD Tỉnh có cảng Kỳ_Hà_Sân bay quốc_tế Chu_Lai_Phấn đấu đến năm 2020 GDP bình_quân đầu người từ 3 400 3 600 USD 75 80 triệu đồng Năm 2018 tỉnh này đón gần 5 4 triệu lượt khách du_lịch xếp thứ 2 miền trung sau Tp Đà_Nẵng với gần 6 1 triệu lượt Năm 2019 tốc đôn tăng_trưởng kinh_tế đạt 3 81 Cơ_cấu kinh_tế bao_gồm BULLET Nông_lâm thuỷ_sản chiếm 12 6 BULLET Công_nghiệp xây_dựng chiếm 33 9 BULLET Dịch_vụ chiếm 34 6 BULLET Thuế sản_phẩm trừ trợ_cấp sản_phẩm chiếm 18 9 BULLET Thu ngân_sách nhà_nước trên địa_bàn tỉnh năm 2020 đạt 23 278 tỉ đồng trong đó thu nội_địa đạt 18 990 tỉ đồng Năm 2019 Quảng_Nam là đơn_vị hành_chính Việt_Nam đông thứ 19 về số dân xếp thứ 17 về Tổng_sản_phẩm trên địa_bàn GRDP xếp thứ 17 về GRDP bình_quân đầu người đứng thứ 27 về tốc_độ tăng_trưởng GRDP Với 1 495 812 người GRDP đạt 91 677 tỉ Đồng tương_ứng với 3 9816 tỉ USD GRDP bình_quân đầu người đạt 61 07 triệu đồng tương_ứng với 2 632 USD tốc_độ tăng_trưởng GRDP đạt 8 11 Tiềm_năng phát_triển thuỷ_điện Quảng_Nam có hệ_thống sông_suối dày_đặc với tiềm_năng thuỷ_điện lớn Hệ_thống sông Vu_Gia_Thu_Bồn với phần_lớn lưu_vực nằm trong địa_giới tỉnh được đánh_giá là có tiềm_năng thuỷ_điện lớn thứ tư cả nước đang được đầu_tư khai_thác Hiện_nay tỉnh có các nhà_máy thuỷ_điện đã và đang xây_dựng như NMTĐ A_Vương 210 MW Tây_Giang Sông Bung 2 100 MW Sông Bung 4 220 MW Sông Giằng 60 MW Đak_Mi 1 255 MW Đak_Mi 4 210 MW Sông Kôn 2 60 MW Sông Tranh 2 135 MW Đa_phần các nhà_máy thuỷ_điện nằm trên lưu_vực sông Vu_Gia nơi có địa_hình dốc và tiềm_năng thuỷ_điện lớn Việc xây_dựng các công_trình thuỷ_điện thượng_lưu Vu_Gia_Thu_Bồn ảnh_hưởng lớn đến dòng_chảy hạ_lưu Việc thuỷ_điện Đăk_Mi 4 chuyển nước từ Vu_Gia sang Thu_Bồn làm suy_giảm đáng_kể dòng_chảy hạ_lưu Vu_Gia_Vào mùa kiệt từ tháng 2 đến tháng 8 vùng_ven sông Vu_Gia thường đối_mặt với thiếu nước cho sinh_hoạt và trồng_trọt dòng_chảy bị suy_giảm là nguyên_nhân chính làm cho mặn xâm_nhập sâu vào hạ_lưu Vu_Gia_Thu_Bồn và Vĩnh_Điện_Nạn lũ Năm2016 Hai đợt mưa_lũ kéo_dài từ ngày 28 11 đến 17 12 đưa tới cái chết của 7 người làm 33 người bị_thương Về nông_nghiệp có 3 696 ha hoa_màu 823 ha lúa bị thiệt_hại Có gần 7 000 con gia_súc gia_cầm bị chết trong lũ Về giao_thông các tuyến quốc_lộ bị sạt_lở với tổng khối_lượng sạt_lở bồi_lấp khoảng 180 000m3 Ước thiệt_hại khoảng 473 tỉ đồng Giáo_dục Trường cấp hai nằm trong khối_phố An_Mỹ_Lê_Hông Phong_Tam_Kỳ_Danh sách sở giáo_dục các trường đại_học và cao_đẳng BULLET Sở giáo_dục và đào_tạo Quảng_Nam BULLET Đại_học Quảng_Nam BULLET Đại_học Nội_vụ Hà_Nội Cơ_sở Miền Trung_BULLET_Trường_Đại học Phan_Châu_Trinh_BULLET Trường Trung_cấp Cảnh_sát nhân_dân V BULLET Trường CĐ Y_tế Quảng_Nam BULLET Trường CĐ Kinh_tế Kỹ_thuật Quảng_Nam BULLET Trường CĐ Công kỹ_nghệ Đông_Á_BULLET_Trường CĐ Tư_thục Phương_Đông_Quảng_Nam BULLET Trường CĐ Kinh_tế Thuỷ_lợi BULLET Trường CĐ Điện_lực Miền Trung_BULLET_Trường_CĐ Chu_Lai_Trường_Hải Danh_sách các Trường THPT chuyên BULLET Trường THPT Chuyên Nguyễn_Bỉnh_Khiêm Tam_Kỳ BULLET Trường THPT Chuyên_Lê_Thánh_Tông Hội_An Danh_sách các Trường THPT BULLET THPT Mỹ Hoà_Đại_An_BULLET THPT Nguyễn_Trãi_Hội_An BULLET THPT Lương_Thế_Vinh_Điện Bàn_BULLET_THPT_Trần Hưng_Đạo_Hội_An BULLET THPT Trần_Phú_Hiệp_Đức BULLET THPT Hiệp_Đức Hiệp_Đức BULLET THPT Võ_Chí_Công_Tây Giang_BULLET_THPT_Hùng Vương_Thăng_Bình http www thpt hungvuong edu vn BULLET THPT Tiểu_La_Thăng_Bình BULLET THPT Thái_Phiên_Thăng_Bình BULLET THPT Nguyễn_Thái_Bình_Thăng Bình_BULLET_THPT_Lý Tự_Trọng Thăng_Bình BULLET THPT Trần_Cao_Vân_Tam Kỳ_BULLET_THPT_Lê_Quý_Đôn_Tam_Kỳ BULLET THPT Phan_Bội_Châu_Tam Kỳ_BULLET_THPT_Hà_Huy_Tập_Tam_Kỳ BULLET THPT Trần_Quý_Cáp_Hội An_BULLET_THPT_Sào Nam_Duy_Xuyên_BULLET THPT Lê_Hồng_Phong_Duy Xuyên_BULLET_THPT Nguyễn_Duy_Hiệu_Điện_Bàn BULLET THPT Nguyễn_Khuyến_Điện_Bàn BULLET THPT Phạm_Phú_Thứ_Điện Bàn_BULLET_THPT_Núi Thành Núi_Thành BULLET THPT Nguyễn_Huệ_Núi_Thành BULLET THPT Cao_Bá_Quát_Núi Thành BULLET THPT Nguyễn_Dục_Phú_Ninh BULLET THPT Trần_Văn_Dư_Phú Ninh_BULLET_THPT_Nguyễn Hiền_Duy_Xuyên_BULLET THPT QUẾ_SƠN Quế_Sơn BULLET THPT TRẦN_ĐẠI_NGHĨA Quế_Sơn BULLET THPT NGUYỄN_VĂN CỪ Quế_Sơn BULLET THPT NÔNG SƠN Nông_Sơn_BULLET_THPT CHU VĂN AN Đại_Lộc Văn_hoá Lễ_hội BULLET Lễ_hội Bà Thu_Bồn là một lễ_hội dân_gian của cư_dân ven sông Thu_Bồn tỉnh Quảng_Nam với mục_đích cầu_nguyện một năm mới đất_trời thuận_hoà người_dân ấm_no hạnh_phúc Lễ_hội được tổ_chức hằng năm vào ngày 12 tháng 2 âm_lịch Xen_lẫn các tiết_mục văn_nghệ dân_gian là tiếng hò_reo cổ_vũ của cư người xem hội hai bên bờ Nghi_thức quan_trọng nhất là lễ tế Bà và lễ rước nước về đền Đền thờ Bà Thu_Bồn nằm trong một vùng đồng_bằng ven sông thuộc huyện Duy_Xuyên Phần hội quan_trọng nhất là hội đua thuyền Lệ_Bà_Nam_Nữ hội thả hoa_đăng và đốt lửa thiêng trên những bãi bồi của dòng Thu_Bồn_BULLET_Lễ hội Bà Chiêm_Sơn là lễ_hội của cư_dân làm nghề nuôi tằm dệt vải của xã DUY TRINH huyện Duy_Xuyên Lễ được tổ_chức ngày 10 12 tháng Giêng âm_lịch tại Dinh bà Chiêm_Sơn_Lễ hội là dịp bày_tỏ niềm tôn_kính với người đã khai_sinh ra nghề ươm tằm dệt lụa cho địa_phương Người tham_gia lễ_hội có cơ_hội thưởng_thức các món ăn đặc_trưng của người Quảng_Nam Lễ_hội còn là dịp để tham_gia các trò_chơi dân_gian như đá_gà ném bóng vào rổ hát bài_chòi BULLET Carneval_Hội_An là lễ_hội đường_phố được tổ_chức lần đầu_tiên tại thành_phố Hội_An vào Giao_thừa năm 2009 dương_lịch Lễ_hội mô_phỏng theo các lễ_hội Carneval đường_phố vốn rất nổi_tiếng tại các nước châu_Âu và Mỹ Latin_BULLET_Lễ hội Rước cộ Bà Chợ Được được tổ_chức hằng năm vào ngày 11 tháng Giêng âm_lịch tại xã Bình_Triều huyện Thăng_Bình Đây là một kiểu lễ_hội tâm_linh để tỏ lòng tôn_kính với bà Nguyễn_Thị_Của_Theo tài_liệu Thần_Nữ_Linh_Ứng Truyện bà sinh năm 1799 tại huyện Đại_Lộc tỉnh Quảng_Nam Bà mất năm 1817 hưởng_dương 18 tuổi Theo cư_dân địa_phương bà rất linh_thiêng Trong một lần ngao_du đến làng Phước_Ấm nay là Chợ Được xã Bình_Triều thấy cảnh sông_nước hữu_tình bà chọn nơi này họp chợ để giúp cư_dân có cuộc_sống sung_túc hơn Bà hoá_thân thành một thiếu_nữ xinh_đẹp chừng 18 tuổi làm nghề bán nước đổi trầu Dần_dần cư_dân xung_quanh tập_trung buôn_bán Chợ Được được hình_thành và phát_triển Để ghi_nhớ công_ơn bà cư_dân trong vùng lập đền thờ Lăng_Bà và được triều_đình phong_tặng sắc_phong Thần_Nữ_Linh_Ứng Nguyễn_Thị_Đẳng_Thần BULLET Lễ_hội Nguyên_Tiêu là lễ_hội của Hoa_Kiều tại Hội_An Lễ được tổ_chức tại Hội_Quán Triều_Châu và Quảng_Triệu vào ngày 16 tháng Giêng âm_lịch hằng năm BULLET Lễ_hội Đêm Rằm_Phố_Cổ được tổ_chức vào ngày 14 âm_lịch hằng tháng tại đô_thị cổ Hội_An Tại thời_điểm đó cư_dân trong thành_phố sẽ tắt hết điện chiếu sáng thay vào đó là ánh_sáng rực_rỡ từ đèn_lồng Thành_phố sống trong không_gian tĩnh_mịch của quá_khứ Các phương_tiện có động_cơ không được tham_gia lưu_thông Đường_phố được dành cho người đi bộ thưởng_lãm Làng_nghề truyền_thống BULLET Làng gốm Thanh_Hà Ngoại_ô Hội_An BULLET Làng mộc Kim_Bồng_BULLET_Làng đúc đồng Phước_Kiều xã Điện Phương huyện Điện_Bàn BULLET Làng dệt Mã_Châu_Duy_Xuyên BULLET Làng dâu_tằm Đông_Yên_Thi_Lai xã Duy_Trinh huyện Duy_Xuyên BULLET Làng dệt chiếu cói Bàn_Thạch Xã Duy_Vinh_Duy_Xuyên BULLET Làng rau Trà Quế xã Cẩm_Hà_Hội_An BULLET Làng trống Lam_Yên xã Đại_Minh huyện Đại_Lộc BULLET Làng_nghề làm bún Tân_Thạnh Tp_Tam_Kỳ_BULLET Làng_nghề Truyền_thống nước_mắm Cửa Khe_Du lịch Di_tích lịch_sử BULLET Đô_thị cổ Hội_An BULLET Các di_sản văn_hoá Chăm_BULLET_Thánh địa Mỹ_Sơn_Duy_Xuyên_BULLET Phật viện Đồng Dương_Thăng_Bình_BULLET Trà Kiệu_Duy_Xuyên_BULLET Tháp Chiên_Đàn_Tam_Kỳ BULLET Tháp Bằng_An Điện_Bàn BULLET Tháp Khương_Mỹ_Núi_Thành Các địa_điểm thắng_cảnh và du_lịch BULLET Khe_Lim_Đại_Lộc Giao_thông Quảng_Nam có hệ_thống giao_thông khá phát_triển với nhiều loại_hình như đường_bộ đường_sắt đường_sông sân_bay và cảng biển Quảng_Nam có tuyến Quốc_lộ 1 đi qua Đường_bộ Hệ_thống đường_quốc_lộ và tỉnh_lộ trên địa_bàn tỉnh được xây_dựng theo hướng Bắc_Nam và Đông_Tây Quốc_lộ 1 đi qua địa_phận các huyện thành_phố Núi_Thành Tam_Kỳ Phú_Ninh Thăng_Bình Quế_Sơn Duy_Xuyên và Điện_Bàn Quốc_lộ 14 đi qua địa_phận các huyện Phước_Sơn Nam_Giang Đông_Giang và Tây_Giang Quốc_lộ 14B đi qua địa_phận các huyện Đại_Lộc và Nam_Giang Quốc_lộ 14E đi qua địa_phận các huyện Thăng_Bình Hiệp_Đức và Phước_Sơn Ngoài_ra tỉnh còn có 1 hệ_thống đường_bộ gồm các tỉnh_lộ như 604 607 609 610 611 614 615 616 617 618 mới và cũ 620 và nhiều hương_lộ xã lộ BULLET Quốc_lộ 1 Điểm đầu tại km 942 là ranh_giới giữa thành_phố Đà_Nẵng và tỉnh Quảng_Nam Điểm cuối tại km 1027 là ranh_giới giữa tỉnh Quảng_Nam và tỉnh Quảng_Ngãi Tổng chiều dài 85 km tiêu_chuẩn đường cấp III đồng_bằng với bề rộng nền đường 12 m mặt đường 11 m kết_cấu mặt bê_tông nhựa BULLET Đường Hồ_Chí_Minh Điểm đầu tại A Tép ranh_giới giữa tỉnh Thừa_Thiên_Huế và tỉnh Quảng_Nam Điểm cuối tại cầu Đắc_Zôn ranh_giới giữa tỉnh Quảng_Nam và tỉnh Kon_Tum Tổng chiều dài toàn tuyến 190 km tiêu_chuẩn đường cấp IV miền núi với bề rộng nền đường 7 5 m mặt đường 5 5 m kết_cấu bê_tông nhựa Đoạn qua thị_trấn thị_tứ có_mặt cắt 22 5 m BULLET Quốc_lộ 14B Điểm đầu tại km 32 là ranh_giới giữa thành_phố Đà_Nẵng và tỉnh Quảng_Nam thuộc địa_phận 2 huyện Hoà_Vang và huyện Đại_Lộc Điểm cuối tại km 74 điểm giao với đường Hồ_Chí_Minh thuộc huyện Nam_Giang Tổng chiều dài toàn tuyến 42 km tiêu_chuẩn cấp IV với bề rộng nền đường 9 m mặt đường 8 m kết_cấu mặt bê_tông nhựa BULLET Quốc_lộ 14D Điểm đầu lý trình km 0 tại Bến Giằng nối với đường Hồ_Chí_Minh điểm cuối lý trình km 74 4 tại cửa_khẩu Đắc ốc huyện Nam_Giang ranh_giới giữa tỉnh Quảng_Nam Việt_Nam với tỉnh Xê_Kông_Lào_Tổng chiều dài toàn tuyến 74 4 km tiêu_chuẩn đường cấp V với bề rộng nền đường 6 5 m mặt đường 3 5 m kết_cấu mặt đá_dăm láng nhựa BULLET Quốc_lộ 14E Điểm đầu lý trình km 0 tại ngã ba Cây_Cốc huyện Thăng_Bình giao với Quốc_lộ 1 lý trình km 972 200 Điểm cuối lý trình km 78 432 giao với đường Hồ_Chí_Minh tại thị_trấn Khâm_Đức huyện Phước_Sơn Tổng chiều dài toàn tuyến 78 4 km đoạn km 0 km 23 tiêu_chuẩn đường cấp V nền đường 6 5 m mặt 3 5 m kết_cấu bê_tông nhựa đoạn km 23 km 78 4 tiêu_chuẩn đường cấp IV đồng_bằng nền 9 m mặt 6 m kết_cấu bê_tông nhựa BULLET Quốc_lộ 40B BULLET Quốc_lộ 24C Đường_sắt Trục đường_sắt Việt_Nam đi qua tỉnh Quảng_Nam Đường_hàng không Năm 1965 người Mỹ xây_dựng sân_bay Chu_Lai nhằm mục_đích phục_vụ các hoạt_động quân_sự ở miền Trung và Tây_Nguyên 40 năm sau ngày 02 tháng 3 năm 2005 sân_bay Chu_Lai đón chuyến bay thương_mại đầu_tiên từ Thành_phố Hồ_Chí_Minh đánh_dấu một sự_kiện lịch_sử của tỉnh Năm 2010 Vietnam_Airlines có tuyến bay Chu_Lai Hà_Nội Việc sân_bay Chu_Lai vào hoạt_động thương_mại sẽ thúc_đẩy mạnh_mẽ sự phát_triển không_chỉ của Quảng_Nam với khu công_nghiệp Chu_Lai mà_còn của tỉnh Quảng_Ngãi với khu công_nghiệp Dung_Quất_Xa hơn_nữa sân_bay Chu_Lai sẽ được phát_triển thành sân_bay quốc_tế phục_vụ cho việc trung_chuyển hành_khách và hàng_hoá trong khu_vực Ngoài_ra việc đưa sân_bay Chu_Lai vào hoạt_động sẽ giúp cho du_khách đến với hai di_sản văn_hoá thế_giới Hội_An và Mỹ_Sơn dễ_dàng hơn Đường_sông Quảng_Nam có 941 km sông_ngòi tự_nhiên đang quản_lý và khai_thác 307 km sông chiếm 32 62 gồm 11 sông chính Hệ_thống sông hoạt_động chính gồm 2 hệ_thống sông Thu_Bồn và sông Trường_Giang hai hệ_thống sông này đều đổ ra biển Đông theo 3 cửa_sông sông Hàn_Cửa_Đại và Kỳ_Hà_Sông_Trung ương quản_lý dài 132 km gồm Đoạn 1 sông Thu_Bồn sông Trường_Giang_Toàn bộ đường_sông đang khai_thác vận_tải thuỷ của tỉnh Quảng_Nam dài 207 km gồm 11 tuyến Sông Thu_Bồn sông Trường_Giang sông Vu_Gia sông Yên sông Vĩnh_Điện sông Hội_An sông Cổ_Cò sông Duy_Vinh sông Bà Rén sông Tam_Kỳ và sông An_Tân_Sông_Thu Bồn dài 95 km gồm Đoạn Đoạn 1 dài 65 km điểm đầu là Nông_Sơn điểm cuối là Cửa Đại do Trung_ương quản_lý Đoạn 2 dài 30 km điểm đầu là ngã ba sông Tranh điểm cuối là Nông_Sơn do địa_phương quản_lý Sông Trường_Giang_Dài 67 km điểm đầu là ngã ba An_Lạc và điểm cuối là Kỳ_Hà do Trung_ương quản_lý Trong đó có 16 km thuộc sông cấp V 51 km là sông cấp VI Tuyến sông chạy dọc theo bờ biển phía Đông tỉnh Quảng_Nam nối_liền với thị_xã Hội_An Tam_Kỳ và các huyện Duy_Xuyên Thăng_Bình Núi_Thành Là tuyến sông có luồng_lạch không ổn_định do lòng_sông bị bồi cạn nguyên_nhân do việc hình_thành đập Cổ_Linh làm ảnh_hưởng đến chế_độ thuỷ_triều từ Cửa Đại tới cửa Kỳ_Hà_Hiện tại trên tuyến có nhiều chướng_ngại_vật và nhiều bãi cạn do các công_trình vượt sông như cầu đập thuỷ_lợi đường điện không đảm_bảo các thông_số kỹ_thuật Sông Vu_Gia_Dài 52 km điểm đầu là ngã ba Quảng_Huế điểm cuối là bến Giằng do địa_phương quản_lý Là hợp_lưu của sông Thu_Bồn đạt tiêu_chuẩn sông cấp VI tuyến sông này chạy trên địa_bàn huyện Nam_Giang và huyện Đại_Lộc Đây là tuyến sông có vai_trò quan_trọng trong vận_tải hàng_hoá và hành_khách đường_sông của tỉnh Quảng_Nam Trên tuyến sông vào mùa nước trung thì tàu_thuyền có_thể khai_thác thuận_lợi sang mùa cạn chỉ khai_thác được đến ngã ba Thượng_Đức với chiều dài 23 km Tuyến sông Vu_Gia được chia thành 4 đoạn Sông Yên_Dài 12 km có điểm đầu là ngã ba Quảng_Huế và điểm cuối là ranh_giới thành_phố Đà_Nẵng do địa_phương quản_lý Tuyến sông trên địa_bàn tỉnh Quảng_Nam có dòng sông hẹp nhiều đoạn cạn và có đập Pa_Ra_An_Trạch chắn ngang Đoạn từ ngã ba sông Yên đến Đại_Hiệp đạt tiêu_chuẩn VI Sông Vĩnh_Điện_Dài 12 km điểm đầu tại km 43 500 sông Thu_Bồn và điểm cuối là cầu Tứ_Câu do địa_phương quản_lý Là sông cấp V chảy qua 5 xã và 1 thị_trấn thuộc huyện Điện_Bàn Đoạn sông này hẹp có dòng_chảy ổn_định thuận_lợi cho việc khai_thác vận_tải thuỷ Sông Vĩnh_Điện nối giữa sông Thu_Bồn và sông Hàn tạo thành tuyến vận_tải thuỷ giữa thị_xã Hội_An Vĩnh_Điện và Đà_Nẵng Sông Hội_An sông Hoài_Dài 11 km điểm đầu là ngã ba sông Thu_Bồn tại km 54 400 và điểm cuối là km 63 00 sông Thu_Bồn do địa_phương quản_lý Nằm trên địa_phận thị_xã Hội_An lòng_sông có độ sâu ổn_định thuận_tiện cho các loại phương_tiện hoạt_động Đạt tiêu_chuẩn kỹ_thuật sông cấp III Sông Cổ_Cò sông Đế_Võng_Dài 27 5 km có điểm đầu tại cửa Đại và điểm cuối nối vào sông Hàn thành_phố Đà_Nẵng do địa_phương quản_lý tuyến chạy dọc bờ biển phía Bắc của tỉnh Quảng_Nam bắt_đầu từ ngã ba sông Hàn đến cửa Đại được phân làm hai nhánh Sông Duy_Vinh_Dài 12 km điểm đầu tại km 50 800 sông Thu_Bồn và điểm cuối là km 5 700 sông Trường_Giang do địa_phương quản_lý Là sông cấp V chiều rộng bình_quân 100 m độ sâu 1 1 5 m Về mùa kiệt độ sâu chạy_tàu chỉ đạt 1 m Trên tuyến có 2 bãi cạn và 2 cầu đặc_biệt cầu_máng Duy_Vinh có tĩnh không thông thuyền thấp hơn 2 m Sông Bà Rén_Dài 32 km điểm đầu tại km 5 700 sông Trường_Giang và điểm cuối là ngã ba Vạn_Lý phân lưu của sông Thu_Bồn_Sông_Tam Kỳ_Dài 16 km điểm đầu tại km 58 200 sông Trường_Giang và điểm cuối là đập phía trên cầu_đường sắt Tam_Kỳ do địa_phương quản_lý tuyến sông đạt cấp VI bắt_đầu từ hồ Phú_Ninh đổ về sông Trường_Giang xã Tam_Tiến huyện Núi_Thành Sông An_Tân_Dài 7 5 km điểm đầu tại ngã ba sông Trường_Giang và điểm cuối là cầu Tam_Mỹ đây là tuyến sông đang khai_thác ở dạng tự_nhiên với chiều dài 7 0 km từ ngã ba Trường_Giang đến cầu_đường sắt An_Tân dòng sông chảy uốn_khúc có nhiều chi_lưu tạo thành những bãi cạn độ sâu trung_bình của sông 0 8 đến 1 0m Biển số xe BULLET Thành_phố Tam_Kỳ 92 B1 XXX XX 92 L8 XXXX 92 L9 XXXX BULLET Thành_phố Hội_An 92 C1 XXX XX 92 H1 XXXX BULLET Thị_xã Điện_Bàn 92 D1 XXX XX 92 H2 XXXX 92 S2 XXXX BULLET Huyện Đại_Lộc 92 E1 XXX XX 92 EA_XXX XX 92 H3 XXXX 92 S3 XXXX 92 K7 XXXX BULLET Huyện Bắc_Trà_My 92 V1 XXX XX 92 L6 XXXX BULLET Huyện Nam_Trà_My 92 X1 XXX XX 92 L7 XXXX BULLET Huyện Núi_Thành 92 N1 XXX XX 92 R1 XXXX BULLET Huyện Phước_Sơn 92 P1 XXX XX 92 L2 XXXX BULLET Huyện Tiên_Phước 92 M1 XXX XX 92 H9 XXXX BULLET Huyện Hiệp_Đức 92 K1 XXX XX 92 H7 XXXX BULLET Huyện Nông_Sơn 92 Y1 XXX XX BULLET Huyện Đông_Giang 92 T1 XXX XX BULLET Huyện Nam_Giang 92 S1 XXX XX BULLET Huyện Thăng_Bình 92 H1 XXX XX 92 H6 XXXX 92S5 XXXX BULLET Huyện Phú_Ninh 92 L1 XXX XX 92 H8 XXXX BULLET Huyện Tây_Giang 92 U1 XXX XXX BULLET Huyện Duy_Xuyên 92 F1 XXX XX 92 H4 XXXX BULLET Huyện Quế_Sơn 92 G1 XXX XX 92 H5 XXXX Đặc_sản ẩm_thực Tỉnh Quảng_Nam có rất nhiều món ăn thức uống đặc_sắc BULLET Cơm gà Tam_Kỳ BULLET Mì_Quảng_BULLET_Cao lầu Hội_An BULLET Xí_Mà_Hội_An BULLET Nước Mót_Hội_An_BULLET Sâm Ngọc_Linh_BULLET_Rượu Hồng_Đào BULLET Bánh_đậu_xanh mặn BULLET Trà lài Tam_Kỳ BULLET Bê thui Cầu Mống_BULLET_Chuối chát ngâm chua BULLET Bánh_tráng Gia_Cốc_BULLET_Bánh tráng Việt_An_BULLET_Khoai lang Trà Đoá_BULLET_Bánh đập Cẩm_Nam_BULLET_Bánh in BULLET Bánh_tổ BULLET Tôm_Tam hữu Trà Quế_BULLET_Thịt heo luộc bánh_tráng Đại_Lộc BULLET Chè bắp Hội_An BULLET Gà tre Đèo Le_BULLET_Phở sắn Quế_Sơn BULLET Quế_Trà_My_BULLET Mía_Điện_Bàn_BULLET Thuốc_lá Điện_Bàn Người Quảng_Nam có danh_tiếng BULLET Tướng_lĩnh BULLET Trung_tướng AHLLVT Châu_Văn_Mẫn_BULLET Thiếu_tướng Trần_Văn_Thanh_BULLET Trung_tướng Hoàng_Văn_Thái_BULLET Trung_tướng Đặng_Hoà_BULLET_Thượng tướng Võ_Tiến_Trung_BULLET Thiếu_tướng Nguyễn_Quy_Nhơn_BULLET Trung_tướng Võ_Thanh_Tuấn_BULLET Thượng_tướng Lê_Thế_Tiệm_BULLET Thượng_tướng Lê_Chiêm_BULLET_Thiếu Tướng Phạm_Bân_BULLET_Thiếu tướng Hứa_Văn_Tưởng_BULLET Thiếu_tướng Đoàn Kiểu_BULLET_Nhà thơ nhà_văn BULLET Võ_Quảng_BULLET_Nam Trân_BULLET_Tú_Quỳ Huỳnh_Quỳ_BULLET_Bùi_Giáng_BULLET_Nguyên_Ngọc BULLET Thu_Bồn_BULLET Nguyễn_Văn_Bổng nhà_văn BULLET Nguyễn_Nhật_Ánh_BULLET Phan_An_BULLET_Nhạc_sĩ La_Hối_Lê_Trọng Nguyễn_Phan_Huỳnh_Điểu Vương_Gia Khương_Trầm_Tử_Thiêng Thuận_Yến Trần_Quế Sơn_Từ_Huy_Trần Quảng_Nam BULLET Ca_sĩ Thanh_Lam_Ngọc_Sơn Đàm_Vĩnh_Hưng_Dương Triệu_Vũ_Ngọc_Hạ Trà Quang_Quy_Ngọc_Ánh Ánh_Tuyết_Võ_Hạ Trâm_Mỹ_Tâm_BULLET Hoa_hậu Trần_Tiểu_Vy_BULLET Nghệ_sĩ hài Hoài_Linh_Trường_Giang nghệ_sĩ BULLET Diễn_viên Nhã_Phương_BULLET_Doanh nhân Lê_Phước_Vũ_Trương Gia_Bình Nguyễn_Thành_Nam doanh_nhân Trần_Lê_Quân Thế_giới di_động BULLET Báo_chí Huỳnh_Thúc_Kháng_Phan Khôi_Hoàng_Hải_Vân Huỳnh_Kim_Sánh_Phước Trịnh_Huỳnh_Đức_Dũng Vu_Gia_Phạm_Ngọc_Phúc Nguyễn_Công_Khế BULLET Thể_thao Lê_Văn_Sinh Lê_Văn_Hà_Hà_Minh Tuấn_Lê_Phước_Tứ Trần_Hữu_Đông_Triều BULLET Giáo_dục Lê_Công_Cơ_BULLET Chính_trị BULLET Trước 1945 BULLET Hiếu chiêu hoàng_hậu Đoàn Quý_Phi vợ Chúa Nguyễn_Phước_Lan BULLET Thượng_thư Bộ_binh thượng_thư bộ hình Trương_Công_Hy thời các Chúa_Nguyễn và thời Tây_Sơn BULLET Tổng_đốc Hà_Nội Ninh_Bình Hoàng_Diệu_BULLET_Thượng thư Bộ_binh Nguyễn_Tường_Vân_BULLET Thượng_thư Bộ_binh Nguyễn_Điển_BULLET_Lãnh tụ Phong_trào Cần_Vương Trần_Văn_Dư Phó bảng Nguyễn_Duy_Hiệu_BULLET Lãnh_tụ Phong_trào Duy_Tân Phan_Châu_Trinh_Huỳnh Thúc_Kháng Trần_Quý Cáp_BULLET_Nhà đấu_tranh nghị_trường Phan_Thanh_BULLET_Nhà chí_sĩ yêu nước Nguyễn_Tiểu_La_BULLET Từ 1945 nay BULLET Võ_Chí_Công_Chủ_tịch Hội_đồng_Nhà_nước BULLET Nguyễn_Thị_Bình Phó chủ_tịch nước BULLET Nguyễn_Xuân_Phúc_Chủ_tịch nước BULLET Trương_Quang_Được Phó Chủ_tịch Quốc_hội BULLET Mai_Thúc_Lân Phó Chủ_tịch Quốc_hội BULLET Phan_Diễn_Thường trực Ban_bí_thư Trung_ương Đảng CSVN BULLET Đặng_Thị_Ngọc_Thịnh Phó chủ_tịch nước BULLET Quốc_phòng Trương_Quang_Khánh_Thượng tướng Thứ_trưởng Bộ Quốc_phòng BULLET GTVT Trương_Quang_Nghĩa_Bí thư Thành_uỷ Đà_Nẵng BULLET Vũ_Trọng_Kim Phó chủ_tịch kiêm Tổng_thư_ký Uỷ_ban Trung_ương MTTQ Việt_Nam Liên_kết ngoài BULLET Lịch_sử Quảng_Nam trên Cổng thông_tin điện_tử tỉnh Quảng_Nam

Quảng_Nam

Giang_Trạch_Dân_Giang Trạch_Dân chữ Anh Jiang_Zemin chữ Trung phồn thể 江澤民 chữ Trung giản thể 江泽民 bính âm Jiāng_Zémín sinh ngày 17 tháng 8 năm 1926 quê_quán sinh_trưởng tổ_tiên của ông ở trấn Giang_Loan huyện Vụ Nguyên tỉnh Giang_Tây nhưng ông ra_đời ở thành_phố cấp quận Dương_Châu tỉnh Giang_Tô_Trung_Quốc đại_lục Tháng 4 năm 1946 Giang_Trạch_Dân gia_nhập Đảng Cộng_sản Trung_Quốc tháng 6 năm 1989 ông trở_thành lãnh_đạo hạch tâm leadership core của tập_thể lãnh_đạo Trung_ương đời thứ 3 Tháng 6 năm 1989 đến tháng 11 năm 2002_Giang đảm_nhiệm Tổng_thư_kí Uỷ_viên hội Trung_ương Đảng Cộng_sản Trung_Quốc tháng 11 năm 1989 đến tháng 9 năm 2004 đảm_nhiệm Chủ_tịch Quân_uỷ_Trung_ương Đảng Cộng_sản Trung_Quốc Tháng 3 năm 1990 đến tháng 3 năm 2005 đảm_nhiệm Chủ_tịch Quân_uỷ_Trung_ương nước Cộng_hoà Nhân_dân Trung_Hoa tháng 3 năm 1993 đến tháng 3 năm 2003 đảm_nhiệm Chủ_tịch nước Cộng_hoà Nhân_dân Trung_Hoa_Giang_Trạch Dân lên nắm quyền lãnh_đạo sau sự_kiện những cuộc phản_kháng trên Quảng_trường Thiên_An_Môn năm 1989 thay_thế Triệu_Tử_Dương người bị thanh_trừng vì quá khoan_dung với những người phản_kháng với chức_vụ Tổng_bí_thư Với ảnh_hưởng ngày_càng suy_giảm của Đặng_Tiểu_Bình vì tuổi_tác Giang_Trạch_Dân đã thực_sự trở_thành lãnh_đạo tối_cao trong thập_niên 1990 Dưới sự lãnh_đạo của ông Trung_Quốc đã trải qua một giai_đoạn phát_triển bền_vững với các cải_cách thu_hồi một_cách hoà_bình Hồng_Kông từ Anh Quốc và Ma_Cao từ Bồ_Đào_Nha và cải_thiện các quan_hệ với thế_giới bên ngoài trong khi Đảng Cộng_sản vẫn duy_trì được sự kiểm_soát chặt_chẽ với chính_phủ Được biết đến là một trong những khuôn_mặt chính_trị lôi_cuốn của Trung_Quốc Giang_Trạch_Dân bị chỉ_trích vì quá cẩn_thận với hình_ảnh đời_sống cá_nhân và quá nhún_nhường trước Nga và Hoa_Kỳ Những lời chỉ_trích cũng tập_trung vào sự bất_lực của Giang_Trạch_Dân trong việc duy_trì kiểm_soát trên nhiều vấn_đề và sự bất_công xã_hội trong nhiệm_kỳ của ông Các thành_viên Đảng Cộng_sản Trung_Quốc theo đường_lối cứng_rắn buộc_tội Giang_Trạch_Dân là một lãnh_đạo quá thiên cải_cách người đã hợp_pháp_hoá hoàn_toàn cho chủ_nghĩa_tư_bản Đóng_góp của ông vào học_thuyết Marx một danh_sách các lý_luận mang tính chỉ_đạo theo đó Đảng Cộng_sản Trung_Quốc lãnh_đạo nhà_nước được gọi là lý_thuyết Thuyết_Ba_Đại_Diện đã được đưa vào điều_lệ đảng và hiến_pháp nhà_nước Tiểu_sử và sự thăng_tiến Dòng_họ ông một khái_niệm quan_trọng trong xã_hội truyền_thống Trung_Quốc nằm tại thôn Giang_江村 huyện Tinh_Đức_旌德县_Huy Châu_徽州 cũ phía nam tỉnh An_Huy đây cũng là quê_hương của một_số học_giả và trí_thức nổi_tiếng Trung_Quốc Giang_Trạch_Dân lớn lên trong những năm chiếm_đóng của Nhật_Bản Chú ông Giang_Thế_Hầu một cán_bộ của Đảng Cộng_sản Trung_Quốc hy_sinh trong khi chiến_đấu với quân Nhật và được coi là một người tử_vì_đạo Giang_Trạch_Dân vào Đại_học Trung_ương Quốc_gia 国立中央大学 tại vùng Nam_Kinh dưới sự chiếm_đóng của quân Nhật trước khi chuyển sang Đại_học Giao_thông Thượng_Hải_Ông tốt_nghiệp năm 1947 với tấm bằng kỹ_sư điện Ông gia nhập Đảng Cộng_sản Trung_Quốc khi còn đang là sinh_viên Sau khi nước Cộng_hoà Nhân_dân Trung_Hoa được thành_lập Giang_Trạch_Dân được đi học tại Nhà_máy Ô_tô Stalin ở Moskva trong thập_niên 1950 Ông làm_việc tại Xưởng ô_tô thứ nhất tại Trường Xuân_Cuối cùng ông chuyển sang làm các công_việc quản_lý của chính_phủ và bắt_đầu thăng_tiến trở_thành một thành_viên Uỷ_ban Trung_ương Đảng Cộng_sản Bộ_trưởng Công_nghiệp Điện năm 1983 Năm 1985 ông trở_thành Chủ_tịch thành_phố Thượng_Hải và sau đó là Bí_thư thành_uỷ Thượng_Hải_Khi còn là chủ_tịch thành_phố Giang_Trạch_Dân nhận được nhiều lời khen chê khác nhau Nhiều lời chỉ_trích cho rằng ông là một bình hoa một thuật_ngữ Trung_Quốc được dùng để miêu_tả người chỉ có chức_vụ nhưng vô_tích_sự Nhiều người cho rằng sự phát_triển của Thượng_Hải trong thời_gian này là công của Chu_Dung_Cơ_Giang Trạch_Dân là người tuyệt_đối trung_thành với Đảng trong giai_đoạn này giữa các cuộc cải_cách kinh_tế của Đặng_Tiểu_Bình_Trong một nỗ_lực nhằm kiềm_chế những sinh_viên bất_bình năm 1986 Giang_Trạch_Dân đã viện_dẫn Bài diễn_văn Gettysburg bằng tiếng Anh trước một nhóm sinh_viên phản_kháng Giang_Trạch_Dân được miêu_tả là người có khả_năng nói tạm đủ nhiều ngoại_ngữ gồm tiếng Rumani tiếng Nga và tiếng Anh Một trong những sở_thích của ông là tiếp_đón các vị khách nước_ngoài với những cuộc nói_chuyện nhỏ về văn_học và nghệ_thuật bằng ngôn_ngữ của họ ngoài_ra còn hát những bài hát ngoại_quốc bằng nguyên_ngữ Ông trở_nên thân_thiết với Allen_Broussard vị thẩm_phán người Mỹ gốc Phi tới thăm Thượng_Hải năm 1987_Giang bắt_đầu thăng_tiến trong hệ_thống chính_trị quốc_gia năm 1987 tự_động trở_thành một thành_viên Bộ_chính_trị Ban_chấp_hành Trung_ương Đảng Cộng_sản Trung_Quốc vì theo truyền_thống vị Bí_thư thành_uỷ Thượng_Hải đương_nhiên có chân trong Bộ_chính_trị Năm 1989 Trung_Quốc đối_mặt với cuộc khủng_hoảng vì những cuộc phản_kháng trên Quảng_trường Thiên_An_Môn và Chính_phủ Trung_ương đang bối_rối trước việc giải_quyết cuộc khủng_hoảng đó Chính_sách mở_cửa do Đặng_Tiểu_Bình đưa ra đã chứng_tỏ là một điểm quan_trọng và khôn_ngoan trong lịch_sử hiện_đại Trung_Quốc giúp kinh_tế phát_triển ở mức_độ đáng kinh_ngạc trong nhiều thập_kỷ Tháng 6 Đặng_Tiểu_Bình bãi_chức nhân_vật theo đường_lối tự_do Triệu_Tử_Dương người bị cho là có đường_lối quá ôn_hoà trước các sinh_viên phản_kháng Ở thời_điểm đó Giang_Trạch_Dân là Bí_thư thành_uỷ Thượng_Hải khu_vực hàng_đầu của trung_tâm kinh_tế mới Trung_Quốc Trong một vụ_việc với World_Economic_Herald_Giang Trạch_Dân đã cho đóng_cửa tờ báo này lên_án nó gây nguy_hại Việc xử_lý vụ khủng_hoảng ở Thượng_Hải đã được Bắc_Kinh chú_ý và vị lãnh_đạo tối_cao khi ấy là Đặng_Tiểu_Bình_Khi các cuộc phản_kháng leo_thang và vị Tổng_thư_ký Đảng cộng_sản khi ấy là Triệu_Tử_Dương bị cách_chức Giang_Trạch_Dân được giới lãnh_đạo Đảng chọn làm ứng_cử_viên thay cho Lý_Thuỵ_Hoàn ở Thiên_Tân Thủ_tướng Lý_Bằng Trần_Vân và những vị lãnh_đạo già_cả khác để trở_thành Tổng_bí_thư Ở thời_điểm đó ông bị coi là ứng_cử_viên không thích_hợp Trong vòng ba năm Đặng_Tiểu_Bình đã chuyển hầu_hết quyền_lực trong Đảng Nhà_nước và quân_đội vào tay Giang_Trạch_Dân_Những năm đầu nắm quyền Giang_Trạch_Dân leo lên chức_vụ cao nhất nước năm 1989 với một căn_cứ quyền_lực hậu_thuẫn khá nhỏ trong Đảng và vì_thế có ít quyền hành thực_sự Ông chỉ đơn_giản được cho là một nhân_vật chuyển_tiếp tạm_thời trước khi một chính_phủ kế_tục và ổn_định hơn của Đặng_Tiểu_Bình xuất_hiện Các nhân_vật nổi_bật khác trong Đảng và Quân_đội như Dương_Thượng_Côn và người em_trai cùng cha khác mẹ Dương_Bạch_Băng được cho là đang lên kế_hoạch một cuộc đảo_chính Giang_Trạch_Dân đã dùng Đặng_Tiểu_Bình làm hậu_thuẫn cho mình trong những năm đầu cầm_quyền Vốn được coi là người có quan_điểm tân_bảo_thủ Giang_Trạch_Dân đã cảnh_báo chống lại tự_do_hoá tư_sản Tuy_nhiên Đặng_Tiểu_Bình cho rằng phương_pháp duy_nhất để Đảng Cộng_sản tiếp_tục nắm quyền cai_trị trên toàn Trung_Quốc là tiếp_tục con đường cải_cách kinh_tế và hiện_đại_hoá và vì_thế có quan_điểm trái_ngược Giang_Trạch_Dân_Đặng Tiểu_Bình đã làm gia_tăng lời chỉ_trích sự lãnh_đạo của Giang_Trạch_Dân năm 1992 Trong chuyến đi thăm phương nam ông đã khôn_khéo gợi_ý rằng tốc_độ cải_cách còn chưa đủ nhanh và giới lãnh_đạo trung_ương như Giang_Trạch_Dân phải chịu trách_nhiệm chính Giang_Trạch_Dân trở_nên cẩn_thận hơn và hoàn_toàn tuân_thủ các cải_cách của Đặng_Tiểu_Bình_Năm 1993 Giang_Trạch_Dân đưa ra thuật_ngữ mới Kinh_tế_Thị_trường Xã_hội_chủ_nghĩa một tuyên_bố bề_ngoài có_vẻ nghịch_lý để chuyển nền kinh_tế kế_hoạch_hoá tập_trung của Trung_Quốc sang một nền kinh_tế_thị_trường tư_bản có sự quản_lý của nhà_nước Đây là một bước_tiến vĩ_đại của chủ_trương Chủ_nghĩa_xã_hội mang màu_sắc Trung_Quốc của Đặng_Tiểu_Bình_Cùng lúc ấy sau khi đã lấy được lòng tin của Đặng_Tiểu_Bình_Giang Trạch_Dân bổ_nhiệm nhiều người_thân tín ở Thượng_Hải vào các chức_vụ trong chính_phủ Ông xoá_bỏ Uỷ_ban Cố_vấn Trung_ương một cơ_quan cố_vấn gồm các vị lãnh_đạo cách_mạng già_cả nhằm tập_trung quyền_lực Giang_Trạch_Dân nắm chức Chủ_tịch Quân_uỷ_Trung_ương năm 1989 sau khi đã được bầu làm Chủ_tịch nước tháng 3 năm 1993 Chức_Chủ_tịch nước Đặng_Tiểu_Bình mất Đặng_Tiểu_Bình mất đầu năm 1997 và Trung_Quốc dần phát_triển từ các cuộc cải_cách từ thời Đặng_Tiểu_Bình với sự ổn_định khá vững_chắc trong thập_niên 1990 phải đối_mặt với các vấn_đề kinh_tế và xã_hội Tại lễ tang Đặng_Tiểu_Bình_Giang Trạch_Dân đọc bài ca_ngợi chính_thức với cả những giọt nước_mắt mà nhiều người Trung_Quốc coi là giả_dối Giang_Trạch_Dân đã thừa_hưởng một đất_nước Trung_Quốc với tình_trạng tham_nhũng nặng_nề các nền kinh_tế địa_phương phát_triển quá nhanh cho sự ổn_định của toàn_thể đất_nước Ý_tưởng của Đặng_rằng một_số vùng có_thể trở_nên giàu_có trước các vùng khác đã khiến hố sâu ngăn_cách giàu nghèo giữa các vùng ven biển và vùng nội_địa càng rộng Sự phát_triển kinh_tế thần_kỳ đương_nhiên dẫn tới tình_trạng nhiều doanh_nghiệp nhà_nước SOE phải bị đóng_cửa tỷ_lệ thất_nghiệp lên tới 40 tại một_số vùng thành_thị Các thị_trường_chứng_khoán lên_xuống bất_thường Tỷ_lệ di_cư từ nông_thôn tới các vùng thành_thị lớn chưa từng thấy và chính_phủ không làm được gì nhiều để giảm hố sâu ngăn_cách về kinh_tế giữa thành_thị và nông_thôn Các báo_cáo chính_thức về phần_trăm GDP của Trung_Quốc bị mất đi do các quan_chức tham_nhũng lên tới 10 Một môi_trường hỗn_loạn các phiếu nợ bất_hợp_pháp do các quan_chức dân_sự và quân_sự phát_hành đã khiến đa_số các tài_sản bị tham_nhũng được chuyển ra nước_ngoài Mức_độ tham_nhũng đã quay trở_lại nếu không nói là vượt quá so với tình_trạng thời_kỳ Quốc_dân Đảng cầm_quyền hồi thập_niên 1940 Tỷ_lệ tội_phạm tăng vọt và sự tái_xuất hiện của tội_phạm có tổ_chức bắt_đầu trở_thành tai_hoạ tại các thành_phố Tình_trạng phá_hoại môi_trường tự_do càng khiến giới trí_thức lo_ngại và lên_tiếng cảnh_báo Mục_tiêu lớn nhất của Giang_Trạch_Dân trong điều_hành kinh_tế là sự ổn_định và ông tin rằng một chính_phủ ổn_định với quyền_lực tập_trung trung_ương cao_độ là điều_kiện tiên_quyết chấp_nhận trì_hoãn cải_cách chính_trị vốn là nguyên_nhân gây ra rất nhiều vấn_đề Giang_Trạch_Dân tiếp_tục rót vốn để phát_triển các Vùng Kinh_tế Đặc_biệt và các vùng ven biển Giang_Trạch_Dân được cho là vị lãnh_đạo Trung_Quốc đầu_tiên thực_sự biết sử_dụng truyền_hình để tăng_cường hình_ảnh cá_nhân giành được tiếng là người có sức lôi_cuốn dù không phải tuyệt_đối Bắt_đầu từ năm 1996 Giang đưa ra một loạt các biện_pháp cải_cách với giới truyền_thông đang thuộc quyền quản_lý của nhà_nước với mục_đích tăng_cường hạt_nhân lãnh_đạo dưới quyền mình và cùng lúc ấy đàn_áp một_số đối_thủ chính_trị Việc tăng_cường hình_ảnh cá_nhân trên các phương_tiện truyền_thông không được tán_thành ở thời Đặng_Tiểu_Bình và cũng không hề có ở thời Mao_Trạch_Đông và Hoa_Quốc_Phong hồi cuối thập_niên 1970 Trên tờ Nhân_dân Nhật_Báo và bản tin lúc 7 giờ sáng của CCTV 1 đều có các sự_kiện liên_quan tới Giang việc này kéo_dài cho tới khi Hồ_Cẩm_Đào đưa ra những thay_đổi trong quản_lý truyền_thông năm 2006 Ông xuất_hiện bất_ngờ trước truyền_thông phương Tây và có một cuộc phỏng_vấn chưa từng có tiền_lệ với nhà_báo Mike_Wallace của kênh CBS năm 2000 tại Bắc_Đới_Hà_Giang Trạch_Dân thường sử_dụng tiếng nước_ngoài trước các ống_kính truyền_thông phương tây dù không phải lúc_nào cũng trôi_chảy Trong một cuộc gặp với một phóng_viên Hồng_Kông năm 2000 về hành_động rõ_ràng kiểu mệnh_lệnh triều_đình của chính_phủ trong việc ủng_hộ Đổng_Kiến_Hoa tranh_cử_chức Chủ_tịch Hành_pháp Hồng_Kông Giang_Trạch_Dân đã gọi các nhà_báo Hồng_Kông một_cách bất lịch_sự là too simple sometimes naive quá đơn_giản thỉnh_thoảng ngờ_nghệch bằng tiếng Anh Sự_kiện này đã được phát trên truyền_hình Hồng_Kông buổi tối hôm đó và bị coi là một scandal ở bên ngoài Trung_Quốc Từ năm 1999 truyền_thông cũng đóng một vai_trò trung_gian trong việc dẹp loạn Pháp Luân_Công được cho là một hành_động dưới sự chỉ_đạo trực_tiếp của chính Giang và bị chỉ_trích mạnh_mẽ ở phương Tây_Giang Trạch_Dân được cho là đã xung_đột với vị thủ_tướng khi ấy là Chu_Dung_Cơ về việc xử_lý phong_trào tinh_thần phát_triển nhanh_chóng này Giang cũng cho bắt_giữ những người điều_phối và dẹp tan các vụ biểu_tình dù có nhiều hành_động phản_kháng từ các nhóm nhân_quyền Ông cũng là bị_đơn của nhiều cuộc kiện_tụng liên_quan tới vấn_đề này Chính_sách đối_ngoại Giang_Trạch_Dân cũng đã bị chỉ_trích bên trong Trung_Quốc vì quá khoan_nhượng với Hoa_Kỳ và Nga Ông đã tiến_hành một chuyến Viếng_thăm cấp nhà_nước bất_ngờ tới Hoa_Kỳ năm 1997 có nhiều người đã phản_đối từ Phong_trào Độc_lập Tây_Tạng cho tới những người thực_hành Pháp Luân_Công_Giang_Trạch Dân đã đọc một bài diễn_văn tại Đại_học Harvard một phần bằng tiếng Anh nhưng vẫn không tránh khỏi các câu hỏi về dân_chủ và tự_do Trong cuộc gặp thượng_đỉnh chính_thức với Tổng_thống Hoa_Kỳ Bill_Clinton giọng_điệu ngoại_giao đã mềm_mỏng hơn khi Giang_Trạch_Dân và Clinton cùng đề_cập tới những lập_trường chung và tránh đi các bất_đồng Clinton tới thăm Trung_Quốc tháng 2 năm 1999 và nói rằng Trung_Quốc cùng Hoa_Kỳ là các đồng_minh chứ không phải hai đối_thủ Khi khối NATO do Hoa_Kỳ đứng đầu ném bom đại_sứ_quán Trung_Quốc tại Belgrade năm 1999 Giang_Trạch_Dân dường_như đã chuẩn_bị một lập_trường cứng_rắn để thể_hiện trong nước nhưng trên thực_tế ông chỉ đưa ra những hành_động phản_kháng mang tính biểu_tượng Một hành_động tương_tự diễn ra khi một chiếc máy_bay do_thám của Mỹ va_chạm với một chiếc máy_bay_phản_lực Trung_Quốc khiến viên phi_công Trung_Quốc thiệt_mạng Giang_Trạch_Dân đã cho_phép phi_hành_đoàn chiếc máy_bay Mỹ ở tại một khách_sạn sang_trọng tại Hải_Nam và thả họ ba ngày sau đó mà không yêu_cầu bất_kỳ khoản bồi_thường thiệt_hại nào Đa_phần chính_sách đối_ngoại của Giang_Trạch_Dân chú_trọng tới thương_mại quốc_tế chứ không phải hội_nhập kinh_tế Là một người bạn của cựu Thủ_tướng Canada Jean_Chretien_Giang_Trạch Dân đã tăng_cường vị_thế kinh_tế của Trung_Quốc ở nước_ngoài tìm cách thiết_lập quan_hệ thân_thiện với các quốc_gia có nền thương_mại tiếp_giáp với nền kinh_tế Mỹ Phát_triển kinh_tế Giang_Trạch_Dân không có chuyên_môn về kinh_tế và vào năm 1997 đã giao nhiệm_vụ điều_hành kinh_tế đất_nước cho Chu_Dung_Cơ người đã trở_thành Thủ_tướng và tiếp_tục giữ chức này trong suốt cuộc Khủng_hoảng Tài_chính châu_Á Dưới sự lãnh_đạo chung của họ Lục_địa Trung_Quốc đã duy_trì được mức tăng trường GDP 8 mỗi năm đạt được mức tăng_trưởng kinh_tế trên đầu người cao nhất so với các nền kinh_tế lớn trên thế_giới khiến thế_giới phải kinh_ngạc về tốc_độ tăng_trưởng này Điều này có được chủ_yếu nhờ sự tiếp nỗi quá_trình chuyển_tiếp sang một nền kinh_tế_thị_trường Tuy_nhiên các nhà_kinh_tế buộc_tội Giang đã tạo ra một nền kinh_tế bong_bóng có_thể bùng_nổ bất_kỳ lúc_nào Tuy_nhiên việc kiểm_soát chặt_chẽ kinh_tế của chính_phủ vẫn tiếp_diễn khi Giang_Trạch_Dân không ngừng tập_trung quyền_lực Thành_quả trong thời_kỳ cầm_quyền của Giang càng tăng với việc Trung_Quốc gia_nhập thành_công vào Tổ_chức Thương_mại Thế_giới và Bắc_Kinh giành quyền đăng_cai Olympics_Mùa hè năm 2008 Thuyết_Ba_Đại_Diện Nội_dung Thuyết_Ba đại điện Đảng cộng_sản Trung_Quốc đại_diện cho lực_lượng_sản_xuất tiên_tiến đại_diện nền văn_hoá tiên_tiến và đại_diện lợi_ích của đông_đảo nhân_dân Trung_Quốc Trước khi chuyển_giao quyền_lực cho thế_hệ lãnh_đạo trẻ hơn Giang_Trạch_Dân đã đưa Thuyết_Ba_Đại_Diện của mình vào trong Điều_lệ Đảng cùng với Chủ_nghĩa Mác_Lênin_Tư tưởng Mao_Trạch_Đông và Học_thuyết Đặng_Tiểu_Bình_Tại đại_hội thứ 16 Đảng Cộng_sản Trung_Quốc năm 2002 Dù trái_ngược với Chủ_nghĩa Mao và Chủ_nghĩa Mác ở một_số khía_cạnh nó cũng được đưa vào trong Hiến_pháp Trung_Quốc Những người chỉ_trích tin rằng đây chỉ là một phần trong sự thần_thánh_hoá cá_nhân Giang những người khác coi việc áp_dụng học_thuyết là tư_tưởng dẫn đường trong việc lãnh_đạo tương_lai của Đảng Cộng_sản Trung_Quốc Học_thuyết Ba Đại_diện được nhiều nhà_phân_tích chính_trị coi là nỗ_lực của Giang_Trạch_Dân nhằm mở_rộng các Nguyên_tắc Mác xít Lêninít và vì_thế đưa ông lên ngang tầm với những triết_gia Mác xít Trung_Quốc thời trước như Mao_Trạch_Đông và Đặng_Tiểu_Bình_Giang Trạch_Dân cũng bị nhiều nhóm chỉ_trích đáng chú_ý nhất là bởi Pháp Luân_Công một tổ_chức tinh_thần tố_cáo Giang và Đảng Cộng_sản Trung_Quốc dưới sự lãnh_đạo của ông đã đàn_áp các thành_viên của họ Tờ Epoch_Times đã xuất_bản một cuốn sách chỉ_trích mạnh_mẽ Giang với tựa đề Anything for Power_The_Real_Story of China s Jiang_Zemin_Tất cả cho Quyền_lực Câu_chuyện thực về Giang_Trạch_Dân của Trung_Quốc nêu ra nhiều vụ scandal và những hành_động tàn_bạo của Giang_Trạch_Dân trong thời_kỳ nắm quyền gồm cả lý_lịch gia_đình mơ_hồ hành_động đàn_áp dã_man Pháp Luân_Công và cái gọi là mối quan_hệ của ông với ca_sĩ Song Zuying_Rút lui khỏi quyền_lực Năm 2002 Giang_Trạch_Dân rời khỏi Ban Thường_trực Bộ_chính_trị Đảng Cộng_sản Trung_Quốc nhường đường cho một thế_hệ lãnh_đạo thứ tư đứng đầu là Hồ_Cẩm_Đào đánh_dấu sự khởi_đầu quá_trình chuyển_tiếp quyền_lực kéo_dài trong vài năm Hồ_Cẩm_Đào lên nắm chức_vụ lãnh_đạo Đảng trở_thành Tổng_bí_thư Đảng Cộng_sản Sáu trong số chín thành_viên mới Ban Thường_trực ở thời_điểm ấy được coi là một phần trong cái gọi là Nhóm Thượng_Hải của Giang đáng chú_ý nhất là vị Phó Chủ_tịch Tăng_Khánh_Hồng và Phó Thủ_tướng Hoàng_Cúc_Dù vậy Giang_Trạch_Dân vẫn giữ chức chủ_tịch cơ_quan đầy quyền_lực là Quân_uỷ_Trung_ương đa_số các thành_viên cơ_quan này là các sĩ_quan quân_đội chuyên_nghiệp Liberation_Army_Daily_Nhật Báo Quân_đội Giải_phóng một tờ báo được cho là đại_diện cho các quan_điểm của đa_số quân_đội Trung_Quốc ngày 11 tháng 3 năm 2003 đã có một bài trích_dẫn hai đại_biểu quân_đội nói Có một trung_tâm được gọi là trung_thành trong khi hai trung_tâm sẽ dẫn tới các vấn_đề Điều này được hiểu là một lời chỉ_trích nỗ_lực của Giang nhằm thực_hiện quyền lãnh_đạo đối_với Hồ_Cẩm_Đào theo mô_hình của Đặng_Tiểu_Bình_Hồ_Cẩm_Đào kế_tục Giang_Trạch_Dân làm Chủ_tịch nước Cộng_hoà Nhân_dân Trung_Hoa ngày 15 tháng 3 năm 2003 Trước sự ngạc_nhiên của nhiều nhà quan_sát bằng_chứng về sự ảnh_hưởng kéo_dài của Giang_Trạch_Dân trên chính_sách bỗng biến mất khỏi truyền_thông Giang_Trạch_Dân rõ_ràng đã giữ im_lặng trong cuộc khủng_hoảng dịch SARS đặc_biệt rõ khi so_sánh với Hồ_Cẩm_Đào và Ôn_Gia_Bảo_Đã có những tranh_luận cho rằng các thoả_thuận về định_chế được đưa ra sau Đại_hội_đảng_lần_thứ 16 khiến Giang chỉ có một vị_trí không còn nhiều ảnh_hưởng nữa Dù nhiều thành_viên Ban Thường_trực Bộ_chính_trị là đồng_minh của ông Ban Thường_trực không có chức_năng lãnh_đạo với bộ_máy quản_lý dân_sự Ngày 19 tháng 9 năm 2004 sau một cuộc gặp bốn ngày với 198 thành_viên Ban_chấp_hành Trung_ương Giang_Trạch_Dân đã từ_chức Chủ_tịch Quân_uỷ_Trung_ương vị_trí cuối_cùng trong Đảng của ông Sáu tháng sau ông từ chức_vụ cuối_cùng chủ_tịch Quân_uỷ_Trung_ương CMC Điều này đã khiến trong nhiều tuần tiếp_theo đã có những lời đồn rằng những người ủng_hộ Hồ_Cẩm_Đào trong giới lãnh_đạo Đảng Cộng_sản đã gây sức_ép buộc Giang_Trạch_Dân rút_lui Theo đúng quy_định Giang_Trạch_Dân chỉ hết nhiệm_kỳ vào năm 2007 Hồ_Cẩm_Đào lên nắm chức chủ_tịch CMC nhưng trong một thất_bại chính_trị rõ_ràng của Giang_Trạch_Dân_Từ Tài_Hậu chứ không phải Tăng_Khánh_Hồng được chỉ_định làm vị phó của Hồ_Cẩm_Đào_Cuộc chuyển_tiếp quyền_lực này chính_thức đánh_dấu sự kết_thúc kỷ_nguyên của Giang tại Trung_Quốc khoảng từ năm 1993 tới năm 2004 Dù Giang ít khi xuất_hiện trước công_chúng từ sau khi từ_bỏ chức_vụ chính_thức cuối_cùng hồi năm 2004 ông đã xuất_hiện cùng Hồ_Cẩm_Đào trong lễ kỷ_niệm lần thứ 80 ngày thành_lập Quân_đội Giải_phóng Nhân_dân và đi thăm Bảo_tàng Quân_đội của Cách_mạng Nhân_dân Trung_Quốc với Lý_Bằng_Chu_Dung Cơ và các quan_chức cao_cấp khác Gia_đình Tháng 12 năm 1949 ông kết_hôn với Vương_Dã_Bình hai người có hai đứa con trai con trưởng là Giang_Miên_Hằng hiện giữ chức Phó Viện trưởng Viện khoa_học Trung_Quốc Kiêm_nhiệm Viện trưởng Phân_Viện Thượng_Hải đồng_thời còn đảm_nhiệm_chức giám_đốc Công_ty Trách_nhiệm Hữu_hạn Tập_đoàn Xe_điện Thượng_Hải giám_đốc Công_ty Trách_nhiệm Hữu_hạn Tập_đoàn Liên_lạc Viễn_thông Thượng_Hải giám_đốc Công_ty Trách_nhiệm Hữu_hạn Tập_đoàn Sân_bay Thượng_Hải con thứ hai là Giang_Miên_Khang nhậm_chức tại một Trung_tâm Nghiên_cứu ở Thượng_Hải đồng_thời còn giữ chức Tổng_giám_đốc Công_ty Trách_nhiệm Hữu_hạn Địa_lý thành_phố Thượng_Hải_Sơ lược lý_lịch BULLET Năm 1937 Nhập_học trường Trung_học Dương_Châu_BULLET_Năm 1943 Nhập_học trường Đại_học Trung_ương Nam_Kinh_BULLET_Tháng 10 năm 1945 Chuyển hộ_khẩu sang trường Đại_học Giao_thông Thượng_Hải_BULLET_Tháng 4 năm 1946 Gia_nhập Đảng Cộng_sản Trung_Quốc BULLET Tháng 9 năm 1982 Được bầu làm Uỷ_viên Trung_ương Đảng tại đại_hội_Đảng_lần 12 BULLET Tháng 6 năm 1983 Nhậm_chức Bộ_trưởng Công_nghiệp Điện_tử BULLET Tháng 6 năm 1985 Nhậm_chức Phó Thư_ký Uỷ_ban Đảng thành_phố Thượng_Hải_BULLET_Tháng 7 năm 1985 Nhậm_chức Thị_trưởng Thượng_Hải_BULLET_Tháng 11 năm 1987 Được bầu làm Bí_thư thành_uỷ Thượng_Hải_Uỷ_viên Cục Chính_trị Trung_ương Đảng tại đại_hội toàn Đảng_kỳ 1 khoá 13 BULLET Tháng 4 năm 1988 Thôi giữ chức_vụ Thị_trưởng Thượng_Hải_BULLET_Tháng 6 năm 1989 Được bầu làm Uỷ_viên Thường_vụ Cục Chính_trị Trung_ương Đảng Tổng_thư_ký Uỷ_ban Trung_ương Đảng Cộng_sản Trung_Quốc tại đại_hội toàn Đảng_kỳ 4 khoá 13 BULLET Tháng 11 năm 1989 Được bầu làm Chủ_tịch Uỷ_viên Quân_sự Trung_ương Đảng Cộng_sản Trung_Quốc tại đại_hội toàn Đảng_kỳ 5 khoá 13 BULLET Tháng 3 năm 1990 Được bầu làm Chủ_tịch Uỷ_viên Quân_sự nước Cộng_hoà Nhân_dân Trung_Hoa tại hội_nghị lần 3 đại_hội Đại_biểu Nhân_dân toàn_quốc kỳ 7 BULLET Tháng 3 năm 1993 Được bầu làm Chủ_tịch nước Cộng_hoà Nhân_dân Trung_Hoa tại hội_nghị lần 1 Đại_biểu Nhân_dân toàn_quốc kỳ 8 BULLET Tháng 11 năm 1998 Là vị Chủ_tịch nước Trung_Quốc đầu_tiên viếng_thăm Nhật_Bản BULLET Tháng 2 năm 2000 Thâu_tóm chính_quyền Đảng Cộng_sản Trung_Quốc nhằm kết_thúc cuộc đấu_tranh_giai_cấp là một trong 3 đại_biểu đề_xuất tư_tưởng phủ_định cuộc đấu_tranh_giai_cấp vẫn còn đang tiếp_diễn BULLET Tháng 11 năm 2002 Thôi giữ chức_vụ Uỷ_viên Thường_vụ Cục Chính_trị Tổng_thư_ký Đảng tại đại_hội toàn Đảng_kỳ 1 lần 16 BULLET Tháng 3 năm 2003 Thôi giữ chức_vụ Chủ_tịch nước tại hội_nghị lần 1 Đại_biểu Nhân_dân toàn_quốc kỳ 10 BULLET Tháng 9 năm 2004 Từ_chức Chủ_tịch Uỷ_viên Quân_sự Trung_ương Đảng tại đại_hội toàn Đảng_kỳ 4 lần 16 BULLET Tháng 3 năm 2005 Từ_chức Chủ_tịch Uỷ_viên Quân_sự Trung_ương Quốc_gia tại hội_nghị lần 3 Đại_biểu Nhân_dân toàn_quốc kỳ 10 Xem thêm BULLET Phòng 610 BULLET Chính_trị Cộng_hoà Nhân_dân Trung_Hoa_BULLET_Lịch sử Cộng_hoà Nhân_dân Trung_Hoa 1989 2002 BULLET tiểu_sử gây tranh_cãi về Giang_Trạch_Dân của Robert_Lawrence_Kuhn_BULLET Chu_Vĩnh_Khang_BULLET Bạc_Hy_Lai_BULLET Tỉnh_trưởng Chính_phủ Nhân_dân BULLET Thị_trưởng Chính_phủ Nhân_dân thành_phố Thượng_Hải_BULLET_Bí thư Tỉnh_uỷ Trung_Quốc BULLET Bí_thư Thành_uỷ thành_phố Thượng_Hải_Tham khảo và đọc thêm BULLET Gilley_Bruce_Tiger on the Brink_Jiang_Zemin and China s New_Elite_Berkeley_University of California_Press 1998 395pp This was the first biography of Jiang to appear in the West_A comprehensive and highly readable journalistic account of Jiang s early years his ascendancy within the Party bureaucracy and his ultimate rise to power as Deng_Xiaoping s successor in the wake of Tiananmen_BULLET_Kuhn_Robert Lawrence_The_Man_Who Changed_China_The_Life and Legacy of Jiang_Zemin_Random_House English edition 2005 Century_Publishing_Group_Shanghai Chinese edition 2005 The book is a general biography of Jiang with a more favorable stance towards him BULLET China_Daily_English language review of biography by Dr_Kuhn_BULLET_The Real_Story of Jiang_Zemin_The_Epoch Times newspaper http www theepochtimes com This article is largely critical of Jiang_Authorship remains anonymous for safety reasons BULLET Lam_Willy_Wo_Lap The_Era of Jiang_Zemin_Prentice_Hall Singapore 1999 General_Jiang era background information and analysis not comprehensive biography Liên_kết ngoài BULLET Biography at People s Daily_BULLET_Biography at China_Vitae the web s largest online database of China_VIPs_BULLET_Caricature of Jiang_Zemin_BULLET_Reviews of Jiang_Zemin biographies by cosmopolis ch

Giang_Trạch_Dân

Wikipedia Wikipedia hoặc là một bách_khoa_toàn_thư mở trực_tuyến đa_ngôn ngữ được sáng_lập và duy_trì bởi một cộng_đồng biên_tập_viên tình_nguyện và chạy trên nền_tảng wiki Tính đến tháng 1 năm 2021 theo xếp_hạng của Alexa_Wikipedia là một trong 15 trang_web phổ_biến nhất thế_giới còn tạp_chí The_Economist xếp Wikipedia là địa_điểm được truy_cập nhiều thứ 13 trên web Wikipedia không chạy quảng_cáo và do tổ_chức phi lợi_nhuận Wikimedia quản_lý nhận tài_trợ chủ_yếu thông_qua quyên_góp Jimmy_Wales và Larry_Sanger đưa Wikipedia đi vào hoạt_động từ ngày 15 tháng 1 năm 2001 Cái tên Wikipedia là do Sanger ghép từ wiki và encyclopedia bách_khoa_toàn_thư Khởi_đầu với phiên_bản tiếng Anh nhưng nay Wikipedia đã có hơn 300 phiên_bản với tổng_cộng hơn 55 triệu bài viết và thu_hút hơn 1 7 tỷ lượt xem mỗi tháng Trong số đó Wikipedia tiếng Anh là phiên_bản lớn nhất với hơn 6 2 triệu bài viết Wikipedia được coi là tài_liệu tham_khảo viết chung lớn nhất và phổ_biến nhất trên Internet_Năm 2016 tạp_chí Time từng tuyên_bố rằng tính_chất mở của Wikipedia đã biến nó trở_thành bách_khoa_toàn_thư lớn nhất và tốt nhất thế_giới tương_ứng với những gì Wales từng hình_dung Uy_tín của dự_án ngày_càng tăng lên trong thập_niên 2010 nhờ vào những nỗ_lực cải_thiện chất_lượng và độ tin_cậy Năm 2018 Facebook và YouTube cũng thông_báo rằng các nền_tảng này sẽ giúp người đọc phát_hiện tin giả bằng các liên_kết các video đến các bài viết tương_ứng trên Wikipedia Wikipedia ngày_càng trở_nên phổ_biến và cũng bị chỉ_trích về độ_chính_xác thiên_vị có tính hệ_thống và thiên_kiến giới_tính do có nhiều thành_viên nam trong các chủ_đề gây tranh_cãi đã bị chính_trị thao_túng và bị truyền_thông sử_dụng để tuyên_truyền Lịch_sử Nupedia_Trước_Wikipedia các bách_khoa_toàn_thư trực_tuyến hợp_tác khác cũng được thử_nghiệm nhưng không có dự_án nào thành_công như Wikipedia Khởi_thuỷ của Wikipedia là một dự_án bổ_trợ cho Nupedia một dự_án bách_khoa_toàn_thư tiếng Anh trực_tuyến tự_do với các bài viết do các chuyên_gia chấp_bút và được xem_xét dựa trên một quy_trình chính_thức Dự_án được thành_lập vào ngày 9 tháng 3 năm 2000 thuộc quyền_sở_hữu của Bomis một công_ty cổng thông_tin điện_tử Các nhân_vật chính là Giám_đốc_điều_hành Bomis_Jimmy_Wales và Larry_Sanger tổng_biên_tập của Nupedia và Wikipedia sau_này Ban_đầu Nupedia được cấp phép theo Giấy_phép Nội_dung Mở_Nupedia của riêng mình nhưng sau đó đã chuyển sang Giấy_phép Tài_liệu Tự_do GNU do Richard_Stallman thúc_giục lúc này Wikipedia chưa thành_lập Wales được ghi_nhận là người thiết_lập mục_tiêu tạo ra một bách_khoa_toàn_thư cho_phép chỉnh_sửa công_khai còn Sanger được ghi_nhận là người nghĩ ra chiến_lược sử_dụng công_nghệ wiki để đạt được mục_tiêu đó Ngày 10 tháng 1 năm 2001 trên danh_sách gửi thư của Nupedia_Sanger đề_xuất tạo ra một wiki như một dự_án trung_chuyển cho Nupedia_Khởi tạo và phát_triển ban_đầu Các tên_miền wikipedia com và wikipedia org lần_lượt được đăng_ký vào ngày 12 tháng 1 năm 2001 và ngày 13 tháng 1 năm 2001 Wikipedia ra_mắt vào ngày 15 tháng 1 năm 2001 dưới dạng một ấn_bản bằng ngôn_ngữ tiếng Anh duy_nhất tại www wikipedia com Cái tên Wikipedia là do Sanger ghép từ wiki và encyclopedia bách_khoa_toàn_thư Sanger công_bố sự_kiện này trên danh_sách gửi thư Nupedia_Chính sách quan_điểm trung_lập của Wikipedia được hệ_thống_hoá trong vài tháng đầu Ban_đầu Wikipedia có tương_đối ít quy_tắc và hoạt_động độc_lập với Nupedia_Bomis vốn định biến Wikipedia thành một doanh_nghiệp để kiếm lời Những thành_viên đóng_góp thuở đầu của Wikipedia đến từ Nupedia những tin nhắn tại Slashdot và các kết_quả tìm_kiếm Các ấn_bản ngôn_ngữ cũng được tạo ra và lên đến 161 phiên_bản vào cuối năm 2004 Nupedia và Wikipedia hoạt_động song_song cho đến khi các máy_chủ cũ của Nupedia bị gỡ bỏ vĩnh_viễn vào năm 2003 và cả nội_dung của Nupedia được tích_hợp vào Wikipedia Ngày 9 tháng 9 năm 2007 Wikipedia tiếng Anh vượt mốc hai triệu bài viết để trở_thành bách_khoa_toàn_thư lớn nhất từng được tập_hợp vượt qua Vĩnh_Lạc đại điển được tạo ra dưới thời nhà Minh năm 1408 từng giữ kỷ_lục này gần 600 năm Do lo_ngại quảng_cáo thương_mại có_thể ảnh_hưởng đến dự_án và thiếu quyền_hạn bảo_quản tại Wikipedia nhiều thành_viên Wikipedia tiếng Tây_Ban_Nha tách khỏi Wikipedia để tạo ra bách_khoa_toàn_thư Enciclopedia_Libre vào tháng 2 năm 2002 Cùng năm Wales thông_báo rằng Wikipedia sẽ không hiển_thị quảng_cáo và trang_web được đổi tên_miền sang wikipedia org Brion_Vibber áp_dụng các thay_đổi này vào ngày 15 tháng 8 năm 2002 Từ Wikipedia và Nupedia_Quỹ_Hỗ_trợ Wikipedia được thành_lập ngày 20 tháng 6 năm 2003 Từ đó đến nay Wikipedia cùng các dự_án liên_quan đều thuộc tổ_chức phi lợi_nhuận này Dự_án liên_quan đầu_tiên của Wikipedia Kỷ_niệm Wiki 11 tháng 9 được thành_lập vào tháng 10 năm 2002 để kể về những Tấn_công khủng_bố ngày 11 tháng 9 dự_án từ_điển Wiktionary mở_cửa vào tháng 12 năm 2002 bộ sưu_tập danh_ngôn Wikiquote một tuần sau khi Wikimedia được thành_lập và thư_viện mở Wikibooks tháng sau cũng như các dự_án khác Mặc_dù Wikipedia tiếng Anh đạt ba triệu bài vào tháng 8 năm 2009 nhưng nếu xét về số_lượng bài mới và số người đóng_góp thì dường_như sự phát_triển của phiên_bản tiếng Anh lại đạt đỉnh khoảng đầu năm 2007 Năm 2006 mỗi ngày bách_khoa_toàn_thư có khoảng 1 800 bài viết mới đến năm 2013 mức trung_bình đó là khoảng 800 Một nhóm nghiên_cứu tại Trung_tâm Nghiên_cứu Palo_Alto cho rằng tốc_độ tăng_trưởng chậm lại này là do tính độc_quyền ngày_càng tăng của dự_án và xu_hướng cưỡng lại sự thay_đổi Những người khác cho rằng sự phát_triển đang đi ngang một_cách tự_nhiên bởi_vì các bài viết thuộc chủ_đề rõ_ràng đủ nổi_bật đều được tạo và có nội_dung rồi Tháng 11 năm 2009 một nhà_nghiên_cứu tại Đại_học Rey_Juan_Carlos ở Madrid phát_hiện Wikipedia tiếng Anh đã mất đi 49 000 biên_tập_viên trong ba tháng đầu năm 2009 so với việc mất đi 4 900 biên_tập_viên trong cùng kỳ năm 2008 The_Wall_Street_Journal cho rằng một trong những lý_do chính là một loạt các quy_tắc được áp_dụng cho việc biên_tập và các tranh_chấp liên_quan đến nội_dung Wales phản_bác những tuyên_bố này vào năm 2009 phủ_nhận sự suy_giảm đồng_thời nghi_vấn phương_pháp_luận của nghiên_cứu trên Hai năm sau 2011 Wales thừa_nhận một sự suy_giảm nhẹ từ nhiều hơn 36 000 biên_tập_viên một_chút vào tháng 6 năm 2010 xuống còn 35 800 vào tháng 6 năm 2011 đồng_thời tuyên_bố số_lượng biên_tập_viên là ổn_định và bền_vững Bài báo Sự suy_tàn của Wikipedia năm 2013 trên Technology_Review_Tạp chí Công_nghệ của MIT đặt câu hỏi về tuyên_bố này và tiết_lộ rằng kể từ năm 2007 Wikipedia đã mất đi một phần ba số biên_tập_viên tình_nguyện những người ở lại Wikipedia thì ngày_càng tập_trung vào những điều vụn_vặt Tháng 7 năm 2012 The_Atlantic báo_cáo rằng số_lượng quản_trị_viên Wikipedia cũng đang giảm dần Trong số ra ngày 25 tháng 11 năm 2013 của tạp_chí New_York_Katherine_Ward cho biết Wikipedia trang_web được sử_dụng nhiều thứ_sáu toàn_cầu đang đối_mặt với một cuộc khủng_hoảng nội_bộ Các cột mốc Tháng 1 năm 2007 là lần đầu_tiên Wikipedia lọt vào danh_sách 10 trang_web phổ_biến nhất ở Mỹ theo comScore Networks_Với 42 9 triệu lượt người truy_cập Wikipedia đứng vị_trí thứ 9 vượt qua The_New_York_Times hạng 10 và Apple hạng 11 gia_tăng đáng_kể so với tháng 1 năm 2006 hạng 33 tức Wikipedia nhận được khoảng 18 3 triệu người truy_cập theo Alexa_Internet_Wikipedia có thứ_hạng 13 trong số các trang_web về mức_độ phổ_biến Năm 2014 Wikipedia có tám tỷ lượt xem trang mỗi tháng Ngày 9 tháng 2 năm 2014 The_New_York_Times báo_cáo rằng Wikipedia có 18 tỷ lượt xem trang và gần 500 triệu người truy_cập mỗi tháng theo công_ty xếp_hạng comScore Loveland và Reagle cho rằng trong cả quá_trình phát_triển này Wikipedia tuân theo một truyền_thống lâu_đời của bách_khoa_toàn_thư lịch_sử tích_luỹ sự cải_tiến tiến từng phần thông_qua tích_luỹ kỳ_thị Ngày 18 tháng 1 năm 2012 Wikipedia tiếng Anh tham_gia vào một loạt các cuộc biểu_tình phối_hợp chống lại hai luật được đề_xuất tại Quốc_hội Hoa_Kỳ Đạo_luật Ngừng vi_phạm bản_quyền trực_tuyến SOPA và Đạo_luật BẢO_VỆ IP PIPA bằng cách bôi_đen các trang trong 24 giờ Hơn 162 triệu người đã đọc thấy các trang giải_thích tạm_thời này Ngày 20 tháng 1 năm 2014 báo_cáo của Subodh_Varma cho The_Economic_Times_Thời báo Kinh_tế chỉ ra rằng không_chỉ sự tăng_trưởng của Wikipedia bị đình_trệ mà_còn mất gần 10 phần_trăm lượt xem trang vào năm_ngoái Đã có sự sụt_giảm khoảng hai tỷ lượt xem trong giai_đoạn tháng 12 năm 2012 và tháng 12 năm 2013 Các phiên_bản phổ_biến nhất đang dẫn_đầu trang lượt xem trang của Wikipedia tiếng Anh giảm 12 phiên_bản tiếng Đức giảm 17 và phiên_bản tiếng Nhật giảm 9 Varma cũng nói rằng Trong khi các nhà_quản_lý Wikipedia nghĩ rằng đây có_thể là do sai_sót trong khâu đếm các chuyên_gia khác cảm_thấy rằng dự_án Knowledge_Graph_Sơ đồ Tri_thức của Google được khởi_động vào năm_ngoái có_thể đang lấy mất người dùng Wikipedia Khi được liên_hệ về vấn_đề này Clay_Shirky phó giáo_sư tại Đại_học New_York và đồng_nghiệp tại Trung_tâm Internet_Xã hội Berkman của Harvard cho biết rằng ông cho rằng phần_lớn sự sụt_giảm của số lượt xem trang là do Sơ_đồ tri_thức nói rằng Nếu bạn có_thể nhận được câu trả_lời của mình từ trang tìm_kiếm bạn sẽ không cần nhấp vào bất_kỳ đường_dẫn nào nữa Đến cuối tháng 12 năm 2016 Wikipedia được xếp_hạng thứ năm trong các trang_web phổ_biến nhất trên toàn_cầu Tháng 1 năm 2013 một tiểu hành_tinh được đặt tên theo Wikipedia tháng 10 năm 2014 Wikipedia được vinh_danh với Tượng_đài Wikipedia tại thị_trấn Słubice_Ba_Lan và tháng 7 năm 2015 106 trong số 7 473 tập 700 trang của Wikipedia được in thành sách giấy một phần của dự_án Print_Wikipedia_Năm 2019 một loài thực_vật có hoa được đặt tên là Viola wikipedia Tháng 4 năm 2019 một tàu_đổ_bộ mặt_trăng của Israel Beresheet đã rơi xuống bề_mặt Mặt_Trăng mang theo một bản_sao của gần như toàn_bộ Wikipedia tiếng Anh được khắc trên các tấm niken mỏng các chuyên_gia nói rằng những chiếc đĩa này có khả_năng sống_sót sau vụ va_chạm Tháng 6 năm 2019 các nhà_khoa_học đã báo_cáo rằng toàn_bộ 16 GB văn_bản bài viết của Wikipedia tiếng Anh đã được mã_hoá thành một DNA tổng_hợp Tính mở Không giống như các bách_khoa_toàn_thư truyền_thống Wikipedia tuân theo nguyên_tắc trì_hoãn về tính bảo_mật của nội_dung Hạn_chế sửa_đổi Do Wikipedia ngày_càng trở_nên phổ_biến một_số phiên_bản bao_gồm cả phiên_bản tiếng Anh đã đưa ra các hạn_chế sửa_đổi trong một_số trường_hợp chẳng_hạn như chỉ người dùng đã đăng_ký mới có_thể tạo một bài viết mới Một_số bài đặc_biệt gây tranh_cãi nhạy_cảm hoặc dễ bị phá_hoại trên Wikipedia tiếng Anh và một_số phiên_bản khác đều được bảo_vệ ở một mức_độ nào đó Một bài viết thường_xuyên bị phá_hoại có_thể bị hoặc giới_hạn cho các thành_viên xác_nhận mở_rộng có nghĩa là chỉ những_ai đã có quyền hoặc mới có_thể sửa_đổi nó Bài viết nào thường_xuyên gây tranh_cãi có_thể bị khoá ở mức chỉ có quản_trị_viên mới biên_tập được bài Trong một_số trường_hợp nhất_định tất_cả các biên_tập_viên được phép đề_nghị các sửa_đổi nhưng một_số biên_tập_viên khác phải xem_xét lại tuỳ_thuộc vào các điều_kiện nhất_định Ví_dụ Wikipedia tiếng Đức duy_trì phiên_bản ổn_định của các bài viết đã qua một_số đánh_giá nhất_định Sau các thử_nghiệm kéo_dài và thảo_luận cộng_đồng Wikipedia tiếng Anh đã giới_thiệu hệ_thống các thay_đổi đang chờ được xử_lý vào tháng 12 năm 2012 Theo hệ_thống này tại một_số bài viết dễ gây tranh_cãi hoặc dễ bị phá_hoại các sửa_đổi của người dùng mới và chưa đăng_ký sẽ được thành_viên có uy_tín xét_duyệt trước khi chúng được xuất_bản Xét_duyệt các thay_đổi Mặc_dù các thay_đổi không được xem_xét một_cách có hệ_thống phần_mềm hỗ_trợ Wikipedia cung_cấp các công_cụ nhất_định cho_phép bất_kỳ ai cũng có_thể xem_xét các thay_đổi do người khác thực_hiện Trang_Lịch sử của mỗi bài viết liên_kết đến mỗi bản sửa_đổi Trên hầu_hết các bài viết bất_kỳ ai cũng có_thể hoàn tác các thay_đổi của người khác bằng cách nhấp vào liên_kết trên trang lịch_sử của bài viết Ai cũng có_thể xem các của các bài viết và ai cũng có_thể duy_trì một danh_sách theo_dõi các bài viết mà họ quan_tâm để nhận thông_báo về các thay_đổi liên_quan Tuần_tra các trang mới là một quá_trình để kiểm_tra các bài viết mới tạo Năm 2003 nghiên_cứu_sinh Tiến_sĩ kinh_tế_học Andrea_Ciffolilli lập_luận rằng chi_phí giao_dịch thấp khi tham_gia vào một wiki tạo ra chất_xúc_tác cho sự phát_triển hợp_tác và các tính_năng như cho_phép dễ_dàng truy_cập các phiên_bản trước_đây của một trang có lợi cho việc xây_dựng sáng_tạo hơn phá_huỷ sáng_tạo Phá_hoại Bất_kỳ thay_đổi hoặc chỉnh_sửa nào nhằm thao_túng nội_dung để tổn_hại đến tính toàn_vẹn của Wikipedia đều được coi là hành_vi phá_hoại Các kiểu phá_hoại phổ_biến và rõ_ràng nhất bao_gồm thêm vào các lời tục_tĩu hay hài_hước thô_thiển quảng_cáo và các loại thư rác khác hoặc phá_hoại bằng cách xoá một phần nội_dung hoặc xoá trắng cả trang Cũng có các loại phá_hoại ít phổ_biến hơn chẳng_hạn như thêm thông_tin sai_lệch vào bài viết thay_đổi định_dạng chuẩn sửa_đổi ngữ_nghĩa của trang như tiêu_đề hoặc thể_loại của trang nghịch mã wiki của một bài viết hoặc sử_dụng hình_ảnh một_cách gián_đoạn Các phá_hoại hiển_nhiên thường dễ bị xoá khỏi các bài viết trên Wikipedia thời_gian trung_bình để phát_hiện và khắc_phục phá_hoại là vài phút Tuy_nhiên một_số phá_hoại cần nhiều thời_gian hơn để khắc_phục Tháng 5 năm 2005 một người khuyết_danh đã đưa thông_tin sai_lệch vào tiểu_sử của chính_khách Mỹ John_Seigenthaler mạo_nhận Seigenthaler là một nghi phạm trong vụ ám_sát John_F_Kennedy và nội_dung sai này không được sửa trong bốn tháng gây nên sự_cố tiểu_sử Seigenthaler_Seigenthaler giám_đốc biên_tập sáng_lập của USA Today sáng_lập_viên của First_Amendment_Center_Trung tâm Tu_chính án Thứ nhất của Freedom_Forum_Diễn đàn Tự_do tại Đại_học Vanderbilt đã gọi điện cho đồng sáng_lập Wikipedia Jimmy_Wales hỏi liệu Wales có_thể tìm ra ai đã đưa thông_tin sai_lệch này hay không Wales trả_lời không nhưng sau_này thủ_phạm đã được tìm ra Sau vụ_việc Seigenthaler mô_tả Wikipedia là một công_cụ nghiên_cứu thiếu_sót và vô_trách_nhiệm Sự_cố này đã dẫn đến những thay_đổi về chính_sách tại Wikipedia thắt chặt mức_độ kiểm_chứng thông_tin đối_với các bài viết về nhân_vật còn sống Tranh_chấp biên_tập Khi tranh_chấp về nội_dung trong một bài viết các thành_viên có_thể liên_tục thực_hiện các thao_tác lùi sửa_đổi của đối_phương được gọi là Quá_trình này được đánh_giá là làm tiêu tốn tài_nguyên mà không bổ_sung kiến_thức hữu_ích cho bài viết cũng như tạo ra một nền văn_hoá biên_tập mang tính cạnh_tranh dựa trên xung_đột gắn liền với vai_trò giới_tính nam_tính truyền_thống góp_phần vào sự thiên_vị giới_tính trên Wikipedia Chính_sách và luật_lệ Nội_dung trong Wikipedia tuân theo luật cụ_thể là luật bản_quyền Hoa_Kỳ và tiểu_bang Virginia nơi đặt phần_lớn máy_chủ của Wikipedia Ngoài các vấn_đề pháp_lý các nguyên_tắc biên_tập của Wikipedia được thể_hiện trong và trong nhiều nhằm xác_định nội_dung một_cách thích_hợp Các quy_định này được ghi dưới dạng wiki các biên_tập_viên của Wikipedia có_thể viết và sửa_đổi Các thành_viên quy_định bằng cách lược bỏ hoặc sửa lại các nội_dung không đạt chuẩn Quy_định của các phiên_bản ngôn_ngữ khác được dịch từ quy_định của Wikipedia tiếng Anh nhưng sau đó đã dần khác nhau Theo quy_định của Wikipedia tiếng Anh mỗi mục_từ trong Wikipedia phải nói về một chủ_đề bách_khoa và không phải là mục_từ trong từ_điển hoặc kiểu từ_điển Chủ_đề này phải đáp_ứng các tiêu_chuẩn về độ nổi_bật của Wikipedia thường có nghĩa là chủ_đề đó phải được đưa tin trên các phương_tiện truyền_thông chính_thống hoặc xuất_hiện trên các tạp_chí học_thuật lớn và độc_lập Wikipedia chỉ truyền_đạt những kiến_thức đã được công_nhận tức Wikipedia các nghiên_cứu và ý_tưởng mới Một thông_tin nào đó có_thể bị nghi_vấn thì cần được dẫn từ một Do_đó đôi_khi các thông_tin đúng có_thể bị xoá do không có nguồn Ngoài_ra Wikipedia luôn mang thái_độ trung_lập tức_là Wikipedia tổng_hợp quan_điểm từ các nguồn độc_lập và trình_bày nó trong bài viết bách_khoa một_cách hợp_lý Quản_trị Chế_độ vô_chính_phủ ban_đầu của Wikipedia cũng đã dần tích_hợp các yếu_tố dân_chủ và thứ_bậc theo thời_gian Một bài viết trên Wikipedia không thuộc quyền_sở_hữu của ai người tạo ra nó các thành_viên khác hay chủ_thể của bài viết Các có uy_tín trong cộng_đồng có_thể ứng_cử một trong nhiều cấp quản_lý tình_nguyện bắt_đầu với điều_phối_viên bảo_quản_viên những người dùng có đặc_quyền xoá trang khoá bài viết trong trường_hợp bị phá_hoại hoặc tranh_chấp biên_tập và chặn sửa_đổi của một_số người Dù mang tên như_vậy nhưng quản_trị_viên không được hưởng bất_kỳ đặc_quyền đặc_biệt nào trong việc ra quyết_định thay vào đó quyền_hạn của họ chủ_yếu bị giới_hạn trong việc thực_hiện các chỉnh_sửa có ảnh_hưởng trên toàn dự_án và do_đó không được phép đối_với các biên_tập_viên thông_thường và thực_hiện các hạn_chế nhằm ngăn_chặn các chỉnh_sửa gây_rối chẳng_hạn như phá_hoại Ngày_càng ít biên_tập_viên trở_thành quản_trị_viên hơn những năm trước một phần là do quá_trình xét_duyệt các quản_trị_viên tiềm_năng của Wikipedia đã trở_nên nghiêm_ngặt hơn Cộng_đồng Jimmy_Wales lập_luận rằng phần_lớn các đóng_góp cho Wikipedia đến từ một cộng_đồng một nhóm tận_tâm gồm vài trăm tình_nguyện_viên cho_nên dự_án cũng giống như một tổ_chức truyền_thống Năm 2008 một bài báo trên tạp_chí Slate báo_cáo rằng Theo các nhà_nghiên_cứu ở Palo_Alto một phần_trăm người dùng Wikipedia chịu trách_nhiệm cho khoảng một_nửa số sửa_đổi của trang_web này Sau_này Aaron_Swartz bàn_cãi về các phương_pháp đánh_giá này lưu_ý rằng phần_lớn nội_dung được đo bằng số ký_tự của một_số bài viết mà anh lấy mẫu do những người dùng có số lượt sửa_đổi thấp đóng_góp Một nghiên_cứu năm 2007 của các nhà_nghiên_cứu Đại_học Dartmouth cho thấy những người đóng_góp ẩn_danh và không thường_xuyên cho Wikipedia cũng là một nguồn kiến_thức đáng tin_cậy như những người có đăng_ký Năm 2009 Jimmy_Wales tuyên_bố rằng hoá_ra hơn 50 tổng_số chỉnh_sửa là do 0 7 người dùng đóng_góp tức 524 người Và trên thực_tế 2 tích_cực nhất tức_là 1 400 người đã thực_hiện 73 4 tổng_số sửa_đổi Tuy_nhiên vào năm 2009 biên_tập_viên kiêm nhà_báo Henry_Blodget của Business_Insider chỉ ra rằng trong một mẫu bài viết ngẫu_nhiên hầu_hết nội_dung trên Wikipedia đo bằng lượng văn_bản đóng_góp còn tồn_tại cho đến lần chỉnh_sửa mẫu mới nhất được tạo bởi người ngoài cuộc còn hầu_hết việc biên_tập và định_dạng được thực_hiện bởi người trong cuộc Theo một nghiên_cứu năm 2009 có bằng_chứng rằng cộng_đồng Wikipedia có một sự phản_kháng ngày_càng tăng với các nội_dung mới Một_số nghiên_cứu chỉ ra rằng hầu_hết những người đóng_góp cho Wikipedia là nam_giới còn kết_quả của một cuộc khảo_sát của Quỹ_Wikimedia vào năm 2008 cho thấy chỉ có 13 biên_tập_viên Wikipedia là nữ_giới Phiên_bản ngôn_ngữ Hiện có 313 phiên_bản ngôn_ngữ của Wikipedia Tính đến tháng 1 năm 2021 sáu phiên_bản lớn nhất theo thứ_tự là Wikipedia tiếng Anh Cebuano_Thuỵ_Điển_Đức Pháp và Hà_Lan Các Wikipedia lớn thứ hai và thứ ba nhờ vào bot tạo bài viết Lsjbot tính đến năm 2013 đã tạo ra khoảng một_nửa số bài viết trên Wikipedia tiếng Thuỵ_Điển và hầu_hết các bài viết trên Wikipedia tiếng Cebuano và Waray_Hai phiên_bản Cebuano và Waray là hai ngôn_ngữ bản_địa của Philippines Ngoài sáu trang đứng đầu có mười_hai Wikipedias có hơn một_triệu bài viết tiếng Nga tiếng Ý tiếng Tây_Ban_Nha tiếng Ba_Lan tiếng Waray tiếng Việt tiếng Nhật tiếng Trung tiếng Ả_Rập_Ai_Cập tiếng Ả_Rập tiếng Bồ_Đào_Nha và tiếng Ukraina và sáu Wikipedia có hơn 500 000 bài viết tiếng Ba Tư_Catalan_Serbia_Indonesia Na_Uy Bokmål và Hàn_Quốc 43 phiên_bản Wikipedia khác có hơn 100 000 bài và 82 phiên_bản Wikipedia khác có trên 10 000 bài Wikipedia tiếng Anh là phiên_bản lớn nhất với hơn 6 2 triệu bài viết Tính đến tháng 1 năm 2019 theo Alexa miền phụ tiếng Anh en wikipedia org Wikipedia tiếng Anh nhận được khoảng 57 lưu_lượng truy_cập của Wikipedia lượng còn lại thuộc về các ngôn_ngữ tiếng Nga 9 tiếng Trung 6 Tiếng Nhật 6 tiếng Tây_Ban_Nha 5 Vì Wikipedia dựa trên nền_tảng Web và có_mặt trên toàn thế_giới các biên_tập_viên của cùng một ấn_bản ngôn_ngữ có_thể sử_dụng các phương_ngữ khác nhau hoặc có_thể đến từ các quốc_gia khác nhau ví_dụ như phiên_bản tiếng Anh Những khác_biệt này có_thể dẫn đến xung_đột về khác_biệt chính_tả trong tiếng Anh ví_dụ colour hay color cũng như khác_biệt về quan_điểm Các phiên_bản ngôn_ngữ tuân theo các chính_sách toàn_cục như thái_độ trung_lập nhưng khác nhau về một_số quan_điểm chính_sách và thực_tiễn đáng chú_ý nhất là việc liệu hình_ảnh không được cấp phép tự_do có được sử_dụng theo yêu_cầu sử_dụng hợp_lý hay không Jimmy_Wales mô_tả Wikipedia là một nỗ_lực để tạo ra và phân_phối một bộ bách_khoa_toàn_thư mở chất_lượng cao nhất có_thể cho mọi người trên hành_tinh bằng ngôn_ngữ của họ Mỗi phiên_bản ngôn_ngữ ít_nhiều hoạt_động độc_lập nhưng đều được điều_phối và giám_sát bởi Meta_Wiki wiki của Quỹ_Wikimedia dùng để duy_trì tất_cả các dự_án của mình Wikipedia và các dự_án khác Ví_dụ Meta_Wiki cung_cấp số_liệu thống_kê quan_trọng về tất_cả các ấn_bản ngôn_ngữ của Wikipedia và duy_trì danh_sách bài viết mà mọi Wikipedia nên có Danh_sách liên_quan đến nội_dung cơ_bản theo chủ_đề tiểu_sử lịch_sử địa_lý xã_hội văn_hoá khoa_học công_nghệ và toán_học Không hiếm các bài viết liên_quan mạnh đến một ngôn_ngữ cụ_thể không có bài viết tương_ứng trong một phiên_bản khác Ví_dụ các bài viết về các thị_trấn nhỏ ở Hoa_Kỳ có_thể chỉ có ở bản tiếng Anh dù đáp_ứng các tiêu_chí về độ nổi_bật của các Wikipedia ngôn_ngữ khác Các bài viết đã dịch chỉ đại_diện cho một phần nhỏ các bài viết trong hầu_hết các phiên_bản một phần là do các phiên_bản đó không cho_phép dịch các bài viết một_cách hoàn_toàn tự_động Các bài viết có sẵn bằng nhiều ngôn_ngữ có_thể cung_cấp liên_kết interwiki liên_kết đến các bài viết tương_ứng trong các phiên_bản khác Một nghiên_cứu do PLOS ONE công_bố vào năm 2012 cũng ước_tính tỷ_lệ đóng_góp cho các ấn_bản Wikipedia khác nhau từ các khu_vực khác nhau trên thế_giới Nghiên_cứu này báo_cáo rằng tỷ_lệ các sửa_đổi được thực_hiện từ Bắc_Mỹ là 51 đối_với Wikipedia tiếng Anh và 25 đối_với Wikipedia tiếng Anh đơn_giản Suy_thoái tại Wikipedia tiếng Anh Ngày 1 tháng 3 năm 2014 bài báo Tương_lai của Wikipedia của The_Economist trích_dẫn một phân_tích xu_hướng liên_quan đến dữ_liệu do Wikimedia_Foundation xuất_bản t số biên_tập_viên cho phiên_bản tiếng Anh đã giảm một phần ba trong 7 năm tỷ_lệ này về cơ_bản là trái_ngược với thống_kê cho Wikipedia bằng các ngôn_ngữ khác không phải tiếng Anh The_Economist báo_cáo rằng kể từ năm 2008 số_lượng cộng_tác_viên có trung_bình 5 chỉnh_sửa trở lên mỗi tháng là tương_đối ổn_định đối_với Wikipedia bằng các ngôn_ngữ khác là khoảng 42 000 biên_tập_viên chênh_lệch nhỏ theo mùa là khoảng 2 000 biên_tập_viên trở lên Bằng cách so_sánh chi_tiết số_lượng biên_tập_viên tích_cực trên Wikipedia tiếng Anh được trích_dẫn là đạt đỉnh vào năm 2007 với khoảng 50 000 người rồi giảm xuống 30 000 vào đầu năm 2014 Nếu sự sụt_giảm này tiếp_tục giữ nguyên với tỷ_lệ xu_hướng được trích_dẫn là khoảng 20 000 biên_tập_viên bị mất trong vòng bảy năm thì đến năm 2021 sẽ chỉ có 10 000 biên_tập_viên hoạt_động trên Wikipedia tiếng Anh Phân_tích này cũng cho thấy Wikipedia các ngôn_ngữ khác không phải tiếng Anh thành_công trong việc giữ_chân các biên_tập_viên tích_cực bằng cơ_sở tái_tạo và duy_trì khi mà số_lượng tương_đối không đổi ở mức khoảng 42 000 Không có bình_luận nào được đưa ra liên_quan đến tiêu_chuẩn chính_sách chỉnh_sửa khác_biệt với Wikipedia bằng ngôn_ngữ khác không phải tiếng Anh sẽ cung_cấp một giải_pháp thay_thế khả_thi cho Wikipedia tiếng Anh để cải_thiện hiệu_quả tỷ_lệ hao_hụt biên_tập_viên đáng_kể trên Wikipedia tiếng Anh Đón_nhận Nhiều biên_tập_viên đã chỉ_trích bộ quy_định ngày_càng nhiều của Wikipedia gồm hơn năm_mươi chính_sách và gần 150 000 từ Wikipedia cũng bị phê_bình là sự thiên_vị mang tính hệ_thống Vào năm 2010 nhà_báo Edwin_Black mô_tả Wikipedia là một hỗn_hợp của sự_thật một_nửa sự_thật và vài sự giả_dối Các bài báo trong Biên_niên_sử về Giáo_dục Đại_học và Tạp_chí Thủ_thư Học_thuật đã chỉ_trích chính_sách của Wikipedia kết_luận rằng thực_tế là Wikipedia rõ_ràng không được thiết_kế để cung_cấp thông_tin chính_xác về một chủ_đề mà là tập_trung vào tất_cả các quan_điểm chính về chủ_đề này ít chú_ý hơn đến những quan_điểm phụ và tạo ra những thiếu_sót có_thể dẫn đến niềm tin sai_lầm dựa trên thông_tin không đầy_đủ Lần_lượt vào năm 2010 và 2011 Oliver_Kamm và Edwin_Black cáo_buộc rằng các bài viết bị chi_phối bởi những biên_tập_viên ồn_ào nhất và kiên_trì nhất thường là của một nhóm có nhiều kiến_thức về chủ_đề này Một bài báo năm 2008 trên tạp_chí Education_Next kết_luận rằng với tư_cách là một nguồn tài_nguyên về các chủ_đề gây tranh_cãi Wikipedia có_thể bị thao_túng và bị chỉ_đạo Năm 2006 trang_web phê_bình Wikipedia Watch liệt_kê hàng chục ví_dụ về đạo văn trong Wikipedia tiếng Anh Độ_chính_xác của nội_dung Các bài viết trong các bộ bách_khoa_toàn_thư truyền_thống như Encyclopædia_Britannica được các chuyên_gia viết cẩn_thận nên các bộ bách_khoa đó nổi_tiếng về độ_chính_xác Nhưng một cuộc bình duyệt vào năm 2005 của tạp_chí khoa_học Nature đối_với bốn_mươi hai mục_từ khoa_học trên cả Wikipedia và Encyclopædia_Britannica tìm thấy chỉ có ít sự khác_biệt về độ_chính_xác và kết_luận rằng các bài viết khoa_học trung_bình trong Wikipedia có khoảng bốn chỗ sai còn Britannica có ba Joseph_Reagle cho rằng nghiên_cứu có_thể phản_ánh khả_năng chuyên_môn của những người đóng_góp cho Wikipedia trong mảng khoa_học nhưng Wikipedia có_thể không hoạt_động tốt như_vậy nếu lấy một mẫu ngẫu_nhiên các bài viết thuộc chủ_đề nhân_văn Những người khác đưa ra những lời chỉ_trích tương_tự Sau_này Encyclopædia_Britannica đã phản_đối kết_quả nghiên_cứu này của Nature_Nature đáp lại bằng cách bác_bỏ những luận_điểm Britannica đưa ra Ngoài những bất_đồng quan_điểm này những người khác đã kiểm_tra kích_thước mẫu và phương_pháp lựa_chọn mẫu Nature từng sử_dụng và coi đó là một thiết_kế nghiên_cứu sai_lầm Về phía mình Wikipedia tự nhận là không chịu trách_nhiệm cuối_cùng cho các tuyên_bố và nội_dung trên Wikipedia Nhà_kinh_tế học Tyler_Cowen bình_luận rằng Nếu trong một thời_gian ngắn mà phải đoán xem liệu Wikipedia hay bài báo trung_bình của tạp_chí tham_khảo về kinh_tế_học có nhiều khả_năng đúng hơn tôi nghĩ rằng tôi sẽ chọn Wikipedia Tuy_nhiên ông cũng cảnh_báo rằng các trang_web Internet cũng thường chứa nhiều lỗi và các học_giả và chuyên_gia phải thận_trọng trong việc khắc_phục chúng Các nhà phê_bình cho rằng Wikipedia không đáng tin_cậy do sở_hữu tính_chất mở và thiếu các nguồn tham_khảo thích_hợp cho phần_lớn thông_tin Một_số cho rằng Wikipedia có_thể đáng tin_cậy nhưng độ tin_cậy của một bài viết bất_kỳ thì không rõ Các biên_tập_viên của các tài_liệu tham_khảo truyền_thống như Encyclopædia_Britannica nghi_vấn về tính khả_dụng và địa_vị của dự_án với tư_cách là một bách_khoa_toàn_thư Jimmy_Wales tuyên_bố rằng Wikipedia đã tránh được nhiều vấn_nạn tin giả vì cộng_đồng Wikipedia thường_xuyên tranh_luận về chất_lượng của nguồn dẫn trong các bài viết Cấu_trúc mở của Wikipedia khiến nó trở_thành mục_tiêu cho những kẻ lừa_đảo trên Internet gửi thư rác cùng nhiều hình_thức vận_động có trả tiền có_thể khiến việc duy_trì một bách_khoa_toàn_thư trực_tuyến trung_lập và có_thể kiểm_chứng được trở_nên khó_khăn Để đối_phó với vấn_nạn biên_tập được tài_trợ và biên_tập được tài_trợ ngầm The_Wall_Street_Journal Tạp_chí Phố Wall báo_cáo là Wikipedia đã tăng_cường các quy_định chống lại việc biên_tập được tài_trợ ngầm Bắt_đầu từ thứ Hai 16 tháng 6 năm 2014 những thay_đổi trong điều_khoản sử_dụng của Wikipedia yêu_cầu rằng ai được trả tiền để biên_tập bài phải tiết_lộ việc đó Giám_đốc truyền_thông của Wikimedia_Katherine_Maher cho biết thay_đổi này nhằm giải_quyết bức_xúc của các biên_tập_viên tình_nguyện rằng chúng_ta không phải là một dịch_vụ quảng_cáo chúng_ta là một bách_khoa_toàn_thư Một quyển sách_giáo_khoa luật của Harvard_Legal_Research in a Nutshell 2011 giới_thiệu Wikipedia là một nguồn tham_khảo chung có_thể giúp_ích trong việc tăng_tốc trong luật_pháp liên_quan một tình_huống và dù không có thẩm_quyền nhưng có_thể cung_cấp thông_tin cơ_bản cũng như dẫn đến các nguồn tài_liệu chuyên_sâu hơn Không được khuyến_khích trong giáo_dục Hầu_hết các giảng_viên đại_học không khuyến_khích sinh_viên dẫn nguồn từ_điển_bách_khoa nào trong các bài viết học_thuật ưu_tiên các nguồn sơ_cấp một_số còn cấm trích_dẫn Wikipedia Wales nhấn_mạnh rằng bách_khoa_toàn_thư nào cũng không thích_hợp để làm nguồn và đừng dựa vào nó để làm nguồn uy_tín Wales cho biết 2006 hoặc trước đó hàng tuần ông nhận được khoảng mười email từ các sinh_viên nói rằng bài luận của họ bị điểm kém vì dẫn nguồn Wikipedia ông đáp rằng họ bị vậy là xứng_đáng Vì Chúa bạn đang học đại_học kia_mà đừng dẫn nguồn từ_điển_bách_khoa Wales nói Tháng 2 năm 2007 một bài báo trên The_Harvard_Crimson báo_cáo rằng một_số giáo_sư tại Đại_học Harvard đã đưa các bài viết trên Wikipedia vào giáo_trình của họ mà không nhận ra rằng các bài viết này có_thể bị thay_đổi Tháng 6 năm 2007 cựu chủ_tịch của Hiệp_hội Thư_viện Hoa_Kỳ Michael_Gorman đã lên_án Wikipedia và Google tuyên_bố rằng các học_giả ủng_hộ việc sử_dụng Wikipedia là các nhà tri_thức ngang tầm với một chuyên_gia dinh_dưỡng khuyến_nghị một chế_độ ăn_kiêng ổn_định gồm Big_Mac với đủ thứ hầm bà lằng Thông_tin y_học Ngày 5 tháng 3 năm 2014 Julie_Beck viết bài Nguồn thông_tin chăm_sóc sức_khoẻ số 1 của bác_sĩ Wikipedia cho tạp_chí The_Atlantic tuyên_bố rằng Năm_mươi phần_trăm bác_sĩ tra_cứu tình_trạng bệnh trên trang Wikipedia và một_số còn tham_gia biên_tập các bài viết để nâng cao chất_lượng thông_tin sẵn có Beck tiếp_tục trình_bày chi_tiết rằng các chương_trình mới của Amin_Azzam tại Đại_học San_Francisco nhằm cung_cấp các khoá học của trường y cho sinh_viên y để_học cách biên_tập và cải_thiện các bài viết về sức_khoẻ trên Wikipedia cũng như các chương_trình kiểm_soát chất_lượng nội_bộ do Wikipedia tổ_chức của James_Heilman để cải_thiện một nhóm 200 bài viết liên_quan đến sức_khoẻ có tầm quan_trọng y_tế trung_tâm theo tiêu_chuẩn cao nhất của Wikipedia về các bài viết bằng cách sử_dụng Quy_trình đánh_giá Bài viết chọn_lọc và Bài viết tốt Trong một bài báo tiếp_theo vào ngày 7 tháng 5 năm 2014 trên tờ The_Atlantic có tiêu_đề Liệu Có Bao_Giờ Wikipedia Là Một Văn_Bản Y_Khoa Rõ_Ràng Julie_Beck trích lời James_Heilman của Dự_án Y_học trên Wikipedia Chỉ vì một tham_khảo đã qua bình duyệt chưa đồng_nghĩa với việc đó là một tham_khảo chất_lượng cao Beck bổ_sung Wikipedia có quy_trình bình duyệt riêng trước khi các bài viết được xếp_hạng tốt hay chọn_lọc Heilman từng tham_gia vào quá_trình đó và nói rằng ít hơn một phần_trăm các bài viết y_học trên Wikipedia đã đậu Phạm_vi các chủ_đề và thiên_vị hệ_thống Vì là bách_khoa_toàn_thư trực_tuyến với hàng terabyte dung_lượng Wikipedia có_thể chứa nhiều chủ_đề hơn so với bất_kỳ bách_khoa_toàn_thư giấy nào Các biên_tập_viên liên_tục xem_xét mức_độ và cách_thức bao_phủ chính_xác trên Wikipedia và bất_đồng cũng diễn ra xem chủ_nghĩa xoá và chủ_nghĩa thêm Wikipedia chứa các tài_liệu mà một_số người có_thể thấy phản_cảm xúc_phạm hoặc khiêu_dâm Chính_sách đôi_khi gây tranh_cãi vào năm 2008 Wikipedia đã từ_chối một kiến_nghị trực_tuyến chống lại việc đưa hình_ảnh của Muhammad vào bài viết Muhammad của ấn_bản tiếng Anh trích_dẫn chính_sách này Một_số tài_liệu nhạy_cảm về mặt chính_trị tôn_giáo và khiêu_dâm trên Wikipedia đã khiến Wikipedia bị kiểm_duyệt bởi chính_phủ ở Trung_Quốc Pakistan cùng các quốc_gia khác Một nghiên_cứu năm 2008 do các nhà_nghiên_cứu tại Đại_học Carnegie_Mellon và Trung_tâm Nghiên_cứu Palo_Alto thực_hiện đã đưa ra sự phân_bố các chủ_đề cũng như sự phát_triển trong từng lĩnh_vực từ tháng 7 năm 2006 đến tháng 1 năm 2008 BULLET Văn_hoá nghệ_thuật 30 210 BULLET Tiểu_sử và con_người 15 97 BULLET Địa_lý và địa_điểm 14 52 BULLET Khoa_học_xã_hội và xã_hội 12 83 BULLET Lịch_sử và sự_kiện 11 143 BULLET Khoa_học_tự_nhiên và vật_lý 9 213 BULLET Công_nghệ và khoa_học_ứng_dụng 4 6 BULLET Hệ_thống tôn_giáo và tín_ngưỡng 2 38 BULLET Sức_khoẻ 2 42 BULLET Toán_học và logic 1 146 BULLET Tư_tưởng và triết_lý 1 160 Những con_số này chỉ đề_cập đến số_lượng bài viết một chủ_đề có_thể chứa một số_lượng lớn các bài viết ngắn và một chủ_đề khác chứa một số_lượng nhỏ các bài viết dài Thông_qua chương_trình Wikipedia Loves_Libraries_Wikipedia hợp_tác với các thư_viện công_cộng lớn như Thư_viện Công_cộng New_York về Nghệ_thuật Biểu_diễn để mở_rộng phạm_vi nội_dung của mình đến các chủ_đề và bài viết ít được quan_tâm Một nghiên_cứu năm 2011 của các nhà_nghiên_cứu tại Đại_học Minnesota chỉ ra rằng các biên_tập_viên nam và nữ tập_trung vào các chủ_đề khác nhau Nữ_giới tập_trung nhiều hơn vào thể_loại Con_người và Nghệ_thuật còn nam_giới tập_trung nhiều hơn vào Địa_lý và Khoa_học Độ bao_phủ và khuynh_hướng Nghiên_cứu của Viện Internet_Oxford do Mark_Graham thực_hiện vào năm 2009 chỉ ra rằng sự phân_bố địa_lý của các chủ_đề là rất không đồng_đều Châu_Phi là khu_vực ít có bài nhất Trên 30 phiên_bản ngôn_ngữ của Wikipedia các bài viết lịch_sử và đề_mục nói về lịch_sử hình_thành thường xoay quanh lĩnh_vực liên_quan đến châu_Âu và tập_trung vào các sự_kiện gần đây Một bài xã_luận năm 2014 trên tờ The_Guardian cho rằng người ta dành nhiều công_sức để cung_cấp nguồn tham_khảo cho danh_sách diễn_viên khiêu_dâm nữ hơn là danh_sách nhà_văn nữ Thiên_vị hệ_thống Khi nhiều biên_tập_viên đóng_góp vào một chủ_đề hoặc một tập_hợp các chủ_đề có_thể phát_sinh thiên_vị hệ_thống do nền_tảng nhân_khẩu_học của các biên_tập_viên Năm 2011 Wales tuyên_bố rằng mức_độ phủ_sóng không đồng_đều phản_ánh nhân_khẩu_học của các biên_tập_viên trích_dẫn ví_dụ tiểu_sử của những phụ_nữ nổi_tiếng trong lịch_sử và các vấn_đề xung_quanh việc chăm_sóc trẻ sơ_sinh Ngày 22 tháng 10 năm 2013 bài luận Sự suy_giảm của Wikipedia của Tom_Simonite trên Technology_Review_Tạp chí Công_nghệ của MIT thảo_luận về ảnh_hưởng của sự thiên_vị hệ_thống và chính_sách leo_thang đối_với xu_hướng giảm số_lượng biên_tập_viên Năm 2013 Taha_Yasseri thuộc Đại_học Oxford nghiên_cứu các xu_hướng thống_kê của sự thiên_lệch hệ_thống trên Wikipedia được giới_thiệu bằng cách biên_tập các xung_đột kèm cách giải_quyết Nghiên_cứu của ông xem_xét hành_vi làm_việc phản_tác_dụng của việc bút_chiến Yasseri cho rằng các thao_tác lùi sửa hoặc hoàn tác đơn_giản không phải là thước_đo quan_trọng nhất cho hành_vi phản_tác_dụng trên Wikipedia và thay vào đó dựa vào phép đo thống_kê để phát_hiện các cặp nội_dung lùi sửa hoặc các cặp lùi sửa lẫn nhau Cặp lùi sửa lẫn nhau là một biên_tập_viên lùi sửa nội_dung của một biên_tập_viên khác sau đó biên_tập_viên kia lại lùi sửa đưa bài viết trở_lại nội_dung cũ Kết_quả được lập bảng cho một_số phiên_bản ngôn_ngữ của Wikipedia Ba bài viết có tỷ_lệ xung_đột lớn nhất trên Wikipedia tiếng Anh là George_W_Bush_Chủ nghĩa vô_chính_phủ và Muhammad_Còn tại Wikipedia tiếng Đức ba tỷ_lệ xung_đột lớn nhất tại thời_điểm đó là các bài về Croatia Scientology và thuyết âm_mưu về sự_kiện 11 tháng 9 Các nhà_nghiên_cứu từ Đại_học Washington phát_triển một mô_hình thống_kê để đo_lường sự thiên_vị có hệ_thống trong hành_vi của người dùng Wikipedia liên_quan đến các chủ_đề gây tranh_cãi Các tác_giả tập_trung vào những thay_đổi hành_vi của các quản_trị_viên bách_khoa_toàn_thư sau khi giữ cương_vị quản_trị và cho rằng sự thiên_vị có hệ_thống xảy ra sau khi họ nắm vị_trí quản_trị_viên Nội_dung khiêu_dâm Bài viết trên Wikipedia về album năm 1976 Virgin_Killer của ban nhạc Scorpions có ảnh bìa gốc của album hình_ảnh khoả_thân của một bé gái chưa dậy_thì Bìa album này đã gây ra tranh_cãi và đã được thay_thế ở một_số quốc_gia Tháng 12 năm 2008 Internet_Watch_Foundation_Tổ_chức Giám_sát Internet quyết_định rằng bìa album là một hình_ảnh khiếm_nhã có_thể bất_hợp_pháp và thêm URL của bài viết vào một danh_sách đen mà tổ_chức này cung_cấp cho các nhà_cung_cấp dịch_vụ internet của Liên_hiệp Anh kết_quả là hầu_hết các nhà_cung_cấp ở Anh chặn truy_cập vào bài viết Virgin_Killer trong bốn ngày Tháng 4 năm 2010 Sanger viết thư cho Cục Điều_tra Liên_bang Mỹ nêu rõ lo_ngại của mình rằng hai thể_loại hình_ảnh trên Wikimedia_Commons có chứa nội_dung khiêu_dâm trẻ_em tức vi_phạm luật khiêu_dâm của Hoa_Kỳ Sanger giải_thích rằng những hình_ảnh liên_quan đến ấu dâm và lolicon này không phải của trẻ_em thật mà được dùng cho mục_đích thể_hiện hình_ảnh nạn lạm_dụng tình_dục trẻ_em theo Đạo_luật PROTECT năm 2003 Luật này cấm chụp ảnh khiêu_dâm trẻ_em và hình_ảnh hoạt_hình và hình_vẽ của trẻ_em có nội_dung tục_tĩu Sanger cũng bày_tỏ lo_ngại về khả_năng tiếp_cận các hình_ảnh trên Wikipedia trong trường_học Phát_ngôn_viên của Quỹ_Wikimedia_Jay_Walsh đã bác_bỏ cáo_buộc của Sanger nói rằng Wikipedia không có tài_liệu mà chúng_tôi cho là bất_hợp_pháp Nếu có thì chúng_tôi sẽ xoá Sau khiếu_nại của Sanger_Wales đã xoá các hình_ảnh tình_dục mà không hỏi ý_kiến cộng_đồng Một_số biên_tập_viên lập_luận rằng quyết_định xoá đã quá vội_vàng sau đó Wales đã tự_nguyện từ_bỏ một_số quyền_hạn mà đó giờ ông nắm giữ vì là đồng sáng_lập của dự_án Trong một tin nhắn_gửi đến Quỹ_Wikimedia_Wales viết rằng hành_động này nhằm mục_đích khuyến_khích thảo_luận về các vấn_đề xoay quanh nội_dung tư_tưởng hơn là về tôi và tôi đã hành_động nhanh như_thế_nào Các nhà phê_bình trong đó có Wikipediocracy nhận thấy rằng nhiều hình_ảnh khiêu_dâm bị xoá khỏi Wikipedia từ năm 2010 đã xuất_hiện trở_lại Quyền riêng_tư Có lo_ngại rằng trong mắt luật_pháp quyền riêng_tư của một công_dân cá_nhân liệu vẫn còn là quyền riêng_tư một công_dân cá_nhân không hay_là của một nhân_vật của công_chúng Tháng 1 năm 2006 một toà_án Đức ra_lệnh đóng_cửa Wikipedia tiếng Đức trong phạm_vi lãnh_thổ Đức vì khai tên đầy_đủ của hacker quá_cố Boris_Floricic còn gọi là Tron_Ngày 9 tháng 2 năm 2006 đơn chống lại Wikimedia_Deutschland bị lật lại toà_án không cho rằng quyền riêng_tư của Tron hay của cha_mẹ anh đang bị xâm_phạm Wikipedia có Đội_ngũ Phản_hồi Tình_nguyện sử_dụng hệ_thống để xử_lý các yêu_cầu mà không cần phải tiết_lộ danh_tính của các bên liên_quan ví_dụ như để xác_nhận quyền sử_dụng hình_ảnh cá_nhân và các phương_tiện khác trong dự_án Phân_biệt giới_tính Wikipedia đã bị báo_chí lên_án là phân_biệt giới_tính quấy_rối phái nữ và chứa đầy thiên_kiến giới_tính Thái_độ được cho là độc_hại cùng sự khoan_nhượng ngôn_ngữ bạo_lực và lạm_dụng cũng góp_phần giải_thích cho khoảng_cách giới_tính trong cộng_đồng Wikipedia Hoạt_động Wikimedia_Foundation_Wikipedia được điều_hành và tài_trợ bởi Quỹ_Wikimedia_Foundation một tổ_chức phi lợi_nhuận cũng điều_hành các dự_án liên_quan như Wikitionary và Wikibooks vận_hành bằng đóng_góp và tài_trợ của công_chúng Biểu_mẫu 990 IRS năm 2013 của quỹ cho thấy doanh_thu là 39 7 triệu USD chi_phí là gần 29 triệu USD số tài_sản là 37 2 triệu USD còn nợ phải trả rơi vào_khoảng 2 3 triệu USD Tháng 5 năm 2014 Quỹ_Wikimedia bổ_nhiệm Lila_Tretikov làm giám_đốc_điều_hành thứ hai thế chỗ Sue_Gardner_Ngày 1 tháng 5 năm 2014 tờ The_Wall_Street_Journal TWSJ đưa tin rằng việc Tretikov xuất_thân từ ngành công_nghệ_thông_tin từ những năm ở Đại_học California đã giúp Wikipedia phát_triển theo các hướng tập_trung hơn nương theo tuyên_ngôn định_vị thường_trực của Tretikov_Thông tin cũng giống như không_khí nó muốn được tự_do Cũng trong bài báo phát_ngôn_viên Jay_Walsh của Wikimedia cho biết Tretikov sẽ ưu_tiên giải_quyết vấn_đề đó viết bài có trả tiền Chúng_tôi thực_sự đang thúc_đẩy sự minh_bạch Chúng_tôi đang nhấn_mạnh rằng việc viết bài trả phí không được hoan_nghênh Chúng_tôi đang ưu_tiên các sáng_kiến thu_hút người dùng đa_dạng hơn hỗ_trợ Wikipedia trên thiết_bị di_động tốt hơn các công_cụ vị_trí địa_lý mới để tìm_kiếm nội_dung địa_phương dễ_dàng hơn cũng như ưu_tiên nhiều công_cụ hơn cho người dùng ở thế_giới thứ hai và thứ ba Walsh nói Sau khi Tretikov rời Wikipedia do các vấn_đề liên_quan đến việc sử_dụng tính_năng siêu bảo_vệ mà một_số phiên_bản ngôn_ngữ của Wikipedia đã áp_dụng Katherine_Maher trở_thành giám_đốc_điều_hành thứ ba của Wikimedia vào tháng 6 năm 2016 Maher tuyên_bố một trong những ưu_tiên của cô là vấn_đề quấy_rối biên_tập_viên đặc_hữu của Wikipedia mà hội_đồng_quản_trị Wikipedia từng xác_định vào tháng 12 Hoạt_động và hỗ_trợ phần_mềm Wikipedia dựa trên MediaWiki một nền_tảng phần_mềm wiki chuyên_biệt tự_do và có mã nguồn mở viết bằng ngôn_ngữ PHP và xây trên cơ_sở dữ_liệu MySQL_Phần mềm này bao_gồm những tính_năng lập_trình như ngôn_ngữ macro biến_số hệ_thống nhúng bản_mẫu template transclusion và đổi hướng URL MediaWiki được phát_hành theo Giấy_phép Công_cộng GNU GPL và được các dự_án Wikimedia sử_dụng cũng như nhiều dự_án wiki khác Ban_đầu Wikipedia chạy trên UseModWiki một chương_trình Perl của Clifford_Adams_Phase_I Nó bắt phải viết hoa theo kiểu CamelCase để tạo ra siêu_liên_kết giữa các bài sau_này mới xuất_hiện cú_pháp hai dấu ngoặc_vuông Từ tháng 1 năm 2002 Phase II_Wikipedia bắt_đầu sử_dụng chương_trình PHP wiki với cơ_sở_dữ_liệu MySQL phần_mềm này do Magnus_Manske viết riêng cho Wikipedia Phần_mềm Phase_II được sửa nhiều lần để thoả_mãn nhu_cầu đang tăng_trưởng theo cấp_số nhân Tháng 7 năm 2002 Phase_III_Wikipedia đổi qua phần_mềm thế_hệ thứ ba MediaWiki vốn do Lee_Daniel_Crocker viết Một_số phần mở_rộng MediaWiki được cài_đặt để mở_rộng chức_năng của phần_mềm MediaWiki_Tháng 4 năm 2005 một phần mở_rộng Lucene được thêm vào tìm_kiếm tích_hợp của MediaWiki_Wikipedia chuyển từ MySQL sang Lucene nhằm thực_hiện các lệnh tìm_kiếm và hiện đang sử_dụng Lucene_Search 2 1 được viết bằng Java và dựa trên thư_viện Lucene 2 3 Tháng 7 năm 2013 sau khi thử_nghiệm beta rộng_rãi một tiện_ích mở_rộng WYSIWYG VisualEditor được mở nhằm sử_dụng công_khai Nó đã vấp phải nhiều sự phản_đối và chỉ_trích và được mô_tả là chậm_chạp và đầy lỗi Sửa_đổi tự_động Wikipedia dùng các chương_trình máy_tính được gọi là bot để thực_hiện các tác_vụ đơn_giản và lặp_đi_lặp_lại chẳng_hạn như sửa các lỗi chính_tả phổ_biến các vấn_đề về văn_phong hoặc khởi tạo các bài viết mới về địa_lý với một định_dạng chuẩn có sẵn lấy từ dữ_liệu thống_kê Tại Wikipedia tiếng Thuỵ_Điển biên_tập_viên từng dùng bot để tạo bài mới và được báo_cáo là đã tạo ra tới 10 000 bài viết vào một_số ngày nhất_định Có những bot được thiết_kế để thông_báo một_cách tự_động khi biên_tập_viên mắc các lỗi thường gặp như dấu ngoặc_kép hoặc dấu ngoặc_đơn chưa khớp Khi bot chạy sai và gây ra lỗi các biên_tập_viên khác có_thể huỷ các lỗi đó và khôi_phục nội_dung gốc Một bot chống_phá hoại sẽ được lập_trình để phát_hiện và huỷ các sửa_đổi phá_hoại một_cách nhanh_chóng Bot cũng có_thể chỉ ra chỉnh_sửa đến từ các tài_khoản hoặc dải địa_chỉ IP cụ_thể như đã xảy ra vào thời_điểm xảy ra vụ máy_bay MH17 bị bắn rơi vào tháng 7 năm 2014 khi người ta báo_cáo rằng các chỉnh_sửa đã được thực_hiện thông_qua IP do chính_phủ Nga kiểm_soát Trên Wikipedia các bot phải được phê_duyệt trước khi kích_hoạt Theo Andrew_Lih nếu không sử_dụng các bot thì khó mà mở_rộng Wikipedia lên hàng triệu bài viết Hoạt_động và hỗ_trợ phần_cứng Wikipedia nhận 25 000 đến 60 000 yêu_cầu đọc trang mỗi giây tuỳ_thuộc vào thời_gian trong ngày mới là lần đầu_tiên các yêu_cầu trang được chuyển đến lớp front end của máy_chủ bộ_nhớ đệm Varnish_Các số_liệu thống_kê khác dựa trên dấu_vết truy_cập Wikipedia 3 tháng công_khai cũng có sẵn Yêu_cầu không_thể được phân_phát từ bộ đệm Varnish được gửi đến máy_chủ cân_bằng tải chạy phần_mềm Máy_chủ ảo Linux máy_chủ này sẽ chuyển chúng đến một trong các máy_chủ web Apache để hiển_thị trang từ cơ_sở_dữ_liệu Máy_chủ web cung_cấp các trang theo yêu_cầu thực_hiện kết xuất trang cho tất_cả các phiên_bản ngôn_ngữ của Wikipedia Nhằm tăng tốc_độ các trang đã kết xuất được lưu vào bộ_nhớ đệm trong bộ_nhớ đệm phân_tán cho đến khi hết hiệu_lực cho_phép hoàn_toàn bỏ_qua kết xuất trang đối_với hầu_hết các truy_cập tới các trang phổ_biến Wikipedia hiện chạy trên các cụm máy_chủ Linux chuyên_dụng chủ_yếu là Ubuntu có 300 cụm máy ở Florida và 44 cụm máy ở Amsterdam_Ngày 22 tháng 1 năm 2013 trung_tâm dữ_liệu chính của Wikipedia được chuyển đến một cơ_sở Equinix ở Ashburn_Virginia_Năm 2017 Wikipedia cài_đặt một cụm bộ_nhớ đệm trong một cơ_sở Equinix ở Singapore đây là cơ_sở đầu_tiên thuộc loại này ở châu_Á Nghiên_cứu nội_bộ và phát_triển hoạt_động Sau khi số_lượng tài_trợ cho Wikipedia ngày_càng tăng vượt quá bảy chữ_số trong năm 2013 như được báo_cáo gần đây Quỹ_Wikipedia đã đạt đến ngưỡng tài_sản đủ điều_kiện để xem_xét theo các nguyên_tắc kinh_tế tổ_chức công_nghiệp để chỉ ra sự cần_thiết tái đầu_tư các khoản đóng_góp vào nghiên_cứu và phát_triển nội_bộ của Quỹ_Hai trong số các dự_án gần đây của nghiên_cứu và phát_triển nội_bộ như_vậy là tạo Trình chỉnh_sửa trực_quan và tab Cảm_ơn chưa được sử_dụng nhiều được phát_triển để cải_thiện các vấn_đề về tiêu_hao trình chỉnh_sửa vốn không thành_công lắm Adam_Jaffe nghiên_cứu ước_tính tái đầu_tư của các tổ_chức công_nghiệp vào nghiên_cứu và phát_triển nội_bộ và khuyến_nghị phạm_vi từ 4 đến 25 hàng năm còn công_nghệ_cao cấp sẽ đòi_hỏi mức_độ hỗ_trợ cao hơn cho việc tái đầu_tư nội_bộ Ở mức_độ đóng_góp năm 2013 cho Wikimedia hiện_nay được ghi_nhận là 45 triệu USD Jaffe và Caballero đề_xuất mức ngân_sách tính_toán để tái đầu_tư vào nghiên_cứu và phát_triển nội_bộ là từ 1 8 triệu và 11 3 hàng triệu USD hàng năm Năm 2016 Bloomberg_News báo_cáo mức đóng_góp là 77 triệu USD hàng năm cập_nhật ước_tính của Jaffe để có mức hỗ_trợ cao hơn lên đến từ 3 08 triệu tới 19 2 triệu USD hàng năm Ấn_phẩm tin_tức nội_bộ Các ấn_phẩm tin_tức do cộng_đồng sản_xuất bao_gồm của Wikipedia tiếng Anh được thành_lập vào năm 2005 bởi Michael_Snow một luật_sư quản_trị_viên Wikipedia và cựu chủ_tịch hội_đồng_quản_trị của Wikimedia_Foundation_Truy cập nội_dung Cấp phép nội_dung Khi bắt_đầu vào năm 2001 tất_cả văn_bản trên Wikipedia đều dùng Giấy_phép Tài_liệu Tự_do GNU GFDL một giấy_phép copyleft cho_phép phân_phối lại tạo ra các tác_phẩm phái_sinh và sử_dụng nội_dung cho mục_đích thương_mại còn tác_giả vẫn giữ bản_quyền tác_phẩm Giấy_phép này vốn là hướng_dẫn sử_dụng phần_mềm đi kèm các chương_trình phần_mềm miễn_phí được cấp phép theo GPL Do_đó đây là một lựa_chọn tồi cho một tài_liệu tham_khảo phổ_thông ví_dụ GFDL yêu_cầu các tài_liệu tái_bản từ Wikipedia phải đi kèm với một bản_sao đầy_đủ của văn_bản GFDL Tháng 12 năm 2002 phát_hành giấy_phép Creative_Commons được thiết_kế không_chỉ cho hướng_dẫn sử_dụng phần_mềm mà đặc_biệt dành cho các tác_phẩm sáng_tạo nói_chung Giấy_phép này trở_nên phổ_biến trong giới blogger cũng như những người phân_phối các tác_phẩm sáng_tạo trên Web_Wikipedia đã tìm cách chuyển sang Creative_Commons_Vì_GFDL và Creative_Commons không tương_thích nhau nên vào tháng 11 năm 2008 theo yêu_cầu của dự_án Tổ_chức Phần_mềm Tự_do FSF đã phát_hành một phiên_bản mới của GFDL được thiết_kế đặc_biệt để cho_phép Wikipedia cấp phép nội_dung theo CC BY SA vào ngày 1 tháng 8 năm 2009 Phiên_bản mới của GFDL sẽ tự_động bao_gồm nội_dung Wikipedia Tháng 4 năm 2009 Wikipedia cùng các dự_án chị_em tổ_chức một cuộc trưng_cầu_dân_ý toàn cộng_đồng để quyết_định việc chuyển_đổi vào tháng 6 năm 2009 Các phiên_bản ngôn_ngữ có các cách xử_lý các tệp phương_tiện ví_dụ tệp hình_ảnh khác nhau Một_số phiên_bản chẳng_hạn như Wikipedia tiếng Anh chứa các tệp hình_ảnh không miễn_phí theo thuyết sử_dụng hợp_lý còn những phiên_bản khác thì không một phần vì thiếu học_thuyết sử_dụng hợp_pháp ở quốc_gia của họ ví_dụ trong luật bản_quyền của Nhật_Bản Các tệp phương_tiện được cấp phép nội_dung tự_do ví_dụ Creative_Commons_CC_BY SA được chia_sẻ trên các phiên_bản ngôn_ngữ thông_qua kho lưu_trữ Wikimedia_Commons một dự_án do Wikimedia_Foundation điều_hành Wikipedia tuân theo các luật bản_quyền quốc_tế khác nhau liên_quan đến hình_ảnh khiến một_số người nhận thấy rằng phạm_vi ảnh về các chủ_đề của Wikipedia thua_kém chất_lượng của văn_bản bách_khoa Wikimedia_Foundation không phải là người cấp phép cho nội_dung mà chỉ là một dịch_vụ lưu_trữ cho những người đóng_góp và người cấp phép cho Wikipedia Vị_trí này đã được bảo_vệ thành_công trước toà Phương_thức truy_cập Nội_dung Wikipedia được phân_phối theo giấy_phép mở và ai cũng có_thể sử_dụng lại hoặc phân_phối lại nội_dung này miễn_phí Nội_dung của Wikipedia đã được xuất_bản dưới nhiều hình_thức cả trực_tuyến và ngoại_tuyến hay bên ngoài trang_web Wikipedia BULLET Trang_web Có hàng nghìn trang nhân_bản đăng lại nội_dung từ Wikipedia hai trang nổi_bật là Reference com và Answers com cũng chứa nội_dung từ các nguồn tham_khảo khác Một ví_dụ khác là Wapedia hiển_thị nội_dung của Wikipedia ở định_dạng thân_thiện với thiết_bị di_động trước cả Wikipedia BULLET Ứng_dụng dành cho thiết_bị di_động Nhiều ứng_dụng dành cho thiết_bị di_động cung_cấp quyền truy_cập vào Wikipedia trên các thiết_bị di_động bao_gồm cả thiết_bị Android và iOS xem ứng_dụng Wikipedia BULLET Công_cụ tìm_kiếm Một_số công_cụ tìm_kiếm trên web sử_dụng đặc_biệt nội_dung Wikipedia khi hiển_thị kết_quả tìm_kiếm ví_dụ như Bing thông_qua công_nghệ thu được từ Powerset và DuckDuckGo_BULLET_Đĩa compact DVD Các bài viết trên Wikipedia đã được xuất_bản thành đĩa_quang Wikipedia CD Selection bản tiếng Anh năm 2006 chứa khoảng 2 000 bài viết Phiên_bản tiếng Ba_Lan chứa gần 240 000 bài viết Có cả phiên_bản tiếng Đức và tiếng Tây_Ban_Nha Ngoài_ra còn có loạt đĩa CD DVD phi thương_mại Wikipedia for Schools_Wikipedia dành cho trường_học do các thành_viên Wikipedia và SOS Children tự tay lựa_chọn và sản_xuất xoay quanh Chương_trình giảng_dạy quốc_gia của Liên_hiệp Anh và nhằm mục_đích hữu_ích cho các nước nói tiếng Anh Dự_án này có_thể được tìm thấy trên mạng nếu in thành một bách_khoa_toàn_thư giấy sẽ cần khoảng 20 quyển BULLET Sách in Từ năm 2009 công_ty Books_LLC của Mỹ và ba công_ty con ở Mauritian của nhà_xuất_bản Đức VDM đã xuất_bản hàng chục nghìn cuốn sách in theo yêu_cầu sao_chép các bài viết của Wikipedia tiếng Anh tiếng Đức tiếng Nga và tiếng Pháp BULLET Semantic_Web_Trang web DBpedia bắt_đầu trích xuất dữ_liệu từ các hộp thông_tin và khai_báo danh_mục của Wikipedia tiếng Anh từ năm 2007 Wikimedia cũng tạo ra dự_án Wikidata nhằm lưu_trữ các dữ_kiện cơ_bản từ mỗi trang của Wikipedia và các wiki WMF khác rồi cung_cấp ở định_dạng ngữ_nghĩa có_thể kiểm_chứng RDF Tính đến tháng 2 năm 2014 trang này có 15 000 000 mục cùng 1 000 thuộc_tính mô_tả Có những thách_thức trong việc lấy lại toàn_bộ nội_dung của Wikipedia để tái_sử_dụng vì việc nhân_bản trực_tiếp qua trình thu_thập thông_tin web là không được khuyến_khích Wikipedia công_bố các nội_dung ở dạng văn_bản trước năm 2007 Wikipedia còn không có sẵn kho lưu hình_ảnh Một_số phiên_bản Wikipedia có nơi các tình_nguyện_viên trả_lời câu hỏi của độc giả Theo một nghiên_cứu của Pnina_Shachaf trên Tạp_chí Tài_liệu chất_lượng của bàn tham_khảo Wikipedia có_thể sánh với bàn tham_khảo thư_viện tiêu_chuẩn với độ_chính_xác là 55 Truy_cập di_động Phương_tiện ban_đầu của Wikipedia là để người dùng đọc và chỉnh_sửa nội_dung bằng bất_kỳ trình_duyệt web tiêu_chuẩn nào bằng kết_nối Internet cố_định Nội_dung Wikipedia đã có_thể truy_cập thông_qua web di_động từ tháng 7 năm 2013 nhưng ngày 9 tháng 2 năm 2014 The_New_York_Times trích lời phó giám_đốc Quỹ_Wikimedia_Erik_Möller rằng sự chuyển_đổi lưu_lượng truy_cập internet từ máy_tính_để_bàn sang thiết_bị di_động là đáng_kể và là một nguyên_nhân để quan_ngại Bài báo này cũng báo_cáo thống_kê so_sánh về các chỉnh_sửa trên thiết_bị di_động Chỉ 20 phần_trăm độc_giả của Wikipedia tiếng Anh đến qua thiết_bị di_động một con_số thấp hơn phần_trăm lưu_lượng truy_cập di_động cho các trang_web phương_tiện khác nhiều trang_web còn đạt đến 50 Và việc chuyển sang chỉnh_sửa trên thiết_bị di_động thậm_chí còn bị tụt_hậu hơn_nữa The_New_York_Times báo_cáo rằng Möller đã chỉ_định một nhóm gồm 10 nhà_phát_triển phần_mềm tập_trung vào di_động đồng_thời trích_dẫn một mối quan_tâm chính là làm_sao để Wikipedia giải_quyết các vấn_đề về số_lượng biên_tập_viên mà Wikipedia thu_hút cũng như duy_trì nội_dung trong môi_trường truy_cập di_động Tháng 7 năm 2014 Bloomberg_Businessweek báo_cáo rằng các ứng_dụng di_động Android của Google đã thống_trị thị_phần lớn nhất trong các lô hàng điện_thoại thông_minh toàn_cầu cho năm 2013 với 78 6 thị_phần đối_thủ cạnh_tranh sát_sao nhất là iOS với 15 2 thị_phần Vào thời_điểm Tretikov được hẹn và cuộc phỏng_vấn trên web của cô với Sue_Gardner vào tháng 5 năm 2014 đại_diện Wikimedia đưa ra một thông_báo kỹ_thuật liên_quan đến số_lượng hệ_thống truy_cập di_động trên thị_trường đang tìm_kiếm quyền truy_cập vào Wikipedia Ngay sau cuộc phỏng_vấn trên web được đăng_tải các đại_diện tuyên_bố rằng Wikimedia sẽ áp_dụng cách tiếp_cận toàn_diện để cung_cấp nhiều hệ_thống truy_cập di_động nhất có_thể nhằm mở_rộng truy_cập di_động nói_chung bao_gồm BlackBerry và hệ_thống Windows_Phone giúp thị_phần trở_thành vấn_đề thứ_yếu Phiên_bản mới nhất của ứng_dụng Android dành cho Wikipedia được phát_hành vào ngày 23 tháng 7 năm 2014 nhìn_chung là nhận được các đánh_giá tích_cực đồng_thời nhận điểm trên 4 5 trong một cuộc thăm_dò với khoảng 200 000 người dùng tải xuống từ Google Phiên_bản mới nhất cho iOS phát_hành vào ngày 3 tháng 4 năm 2013 và nhận các đánh_giá tương_tự Người dùng có_thể truy_cập Wikipedia từ điện_thoại_di_động vào đầu năm 2004 thông_qua Giao_thức Ứng_dụng Không dây WAP thông_qua dịch_vụ Wapedia_Tháng 6 năm 2007 Wikipedia ra_mắt en mobile wikipedia org một trang_web chính_thức dành cho các thiết_bị không dây Năm 2009 một dịch_vụ di_động mới hơn chính_thức được phát_hành tại địa_chỉ en m wikipedia org phục_vụ cho các thiết_bị di_động cao_cấp hơn như iPhone thiết_bị dựa trên Android hoặc thiết_bị dựa trên WebOS Một số phương_pháp truy_cập Wikipedia di_động khác cũng xuất_hiện Nhiều thiết_bị và ứng_dụng tối_ưu_hoá hoặc tăng_cường hiển_thị nội_dung Wikipedia cho thiết_bị di_động một_số còn kết_hợp các tính_năng bổ_sung như sử_dụng siêu dữ_liệu Wikipedia chẳng_hạn như thông_tin địa_lý Wikipedia Zero là một sáng_kiến của Wikimedia_Foundation nhằm mở_rộng phạm_vi tiếp_cận của bách_khoa_toàn_thư tới các nước đang phát_triển và đã ngừng hoạt_động vào tháng 2 năm 2018 Andrew_Lih và Andrew_Brown đều coi việc chỉnh_sửa Wikipedia bằng điện_thoại thông_minh là rất khó và việc này sẽ không khuyến_khích các thành_viên tiềm_năng Số_lượng biên_tập_viên Wikipedia đã giảm sau vài năm và Tom_Simonite của MIT Technology_Review tuyên_bố cấu_trúc quan_liêu cùng bộ quy_định là một yếu_tố dẫn đến điều này Simonite cáo_buộc một_số người dùng Wikipedia sử_dụng các quy_tắc và hướng_dẫn rối_rắm nhằm áp_đảo những người khác và họ còn được lợi trong việc giữ nguyên hiện_trạng Lih cáo_buộc rằng cộng_đồng hiện đang bất_đồng nghiêm_trọng về cách giải_quyết vấn_đề này Lih lo_sợ cho tương_lai lâu_dài của Wikipedia còn Brown lo_ngại Wikipedia không_thể giải_quyết các vấn_đề này trong khi các bách_khoa_toàn_thư đối_thủ lại không có khả_năng thay_thế Wikipedia Ảnh_hưởng văn_hoá Nguồn đáng tin_cậy để chống lại tin giả Những năm 2017 18 sau một loạt các báo_cáo tin_tức sai_lệch cả Facebook và YouTube đều tuyên_bố sẽ dựa vào Wikipedia để giúp người dùng đánh_giá các báo_cáo và bác_bỏ tin_tức sai_lệch Viết trên tờ The_Washington_Post_Noam Cohen cho biết Việc YouTube dựa vào Wikipedia để lập kỷ_lục được xây_dựng trực_tiếp dựa trên suy_nghĩ của một nền_tảng thách_thức thực_tế khác mạng xã_hội Facebook năm_ngoái đã thông_báo rằng Wikipedia sẽ giúp người dùng loại_bỏ tin giả Kể từ tháng 11 năm 2020 Alexa ghi lại số lần xem trang hàng ngày trên mỗi khách truy_cập là 3 03 và thời_gian trung_bình hàng ngày trên trang_web là 3 46 phút Lượng người xem Tháng 2 năm 2014 The_New_York_Times báo_cáo rằng Wikipedia xếp_hạng năm toàn_cầu trong số tất_cả các trang_web cho biết Với 18 tỷ lượt xem trang và gần 500 triệu lượt người truy_cập mỗi tháng Wikipedia chỉ kém Yahoo Facebook Microsoft và Google những trang lớn nhất với 1 2 tỷ người truy_cập Nhưng thứ_hạng này đã giảm xuống thứ 13 trên toàn_cầu vào tháng 6 năm 2020 chủ_yếu do sự gia_tăng phổ_biến của các trang_web Trung_Quốc chuyên về mua_sắm trực_tuyến Bên cạnh sự tăng_trưởng logistic về số_lượng bài viết Wikipedia đã dần_dần đạt được vị_thế là một trang_web tham_khảo chung kể từ khi thành_lập vào năm 2001 Khoảng 50 lưu_lượng truy_cập từ công_cụ tìm_kiếm đến Wikipedia đến từ Google một lượng lớn người dùng Wikipedia để tra_cứu bài_tập về nhà Số_lượng người đọc Wikipedia trên toàn thế_giới đạt 365 người triệu vào cuối năm 2009 Dự_án Pew_Internet and American_Life cho thấy 1 3 người dùng Internet ở Mỹ đã tham_khảo Wikipedia Năm 2011 Business_Insider định_giá Wikipedia là 4 tỷ đô_la nếu nó chạy quảng_cáo Theo Wikipedia Readership_Survey 2011 Khảo_sát độc_giả Wikipedia năm 2011 độ tuổi trung_bình của người đọc Wikipedia là 36 tương_đương ở các giới_tính khác nhau Gần một_nửa số độc_giả Wikipedia truy_cập trang này hơn năm lần một tháng và một số_lượng độc_giả tương_tự đặc_biệt tìm đến Wikipedia trong danh_sách kết_quả của công_cụ tìm_kiếm Khoảng 47 độc_giả không nhận ra rằng Wikipedia là một tổ_chức phi lợi_nhuận Đại_dịch Covid 19 Trong thời_gian diễn ra đại_dịch COVID 19 mức_độ đưa tin của Wikipedia về đại_dịch này đã nhận được sự chú_ý của giới truyền_thông quốc_tế và làm tăng lượng người đọc Wikipedia nói_chung Ý_nghĩa văn_hoá Nội_dung của Wikipedia được sử_dụng trong các nghiên_cứu hàn_lâm sách hội_nghị và các phiên_toà làm nguồn tham_khảo trong báo_chí cũng như trở_thành tâm_điểm trong chiến_dịch bầu_cử năm 2008 của Hoa_Kỳ Tháng 9 năm 2008 Wikipedia nhận giải_thưởng Quadriga_Một_Sứ mệnh Khai_sáng của Werkstatt_Deutschland rồi giải Erasmus vào năm 2015 cho các đóng_góp đặc_biệt cho văn_hoá xã_hội hoặc khoa_học_xã_hội cũng như giải Công_chúa Asturias của Tây_Ban_Nha về Hợp_tác Quốc_tế Wikipedia cũng là đối_tượng châm_biếm trong các bộ phim hài truyền_hình Mỹ The_Office_Scrubs trang_web hài_hước CollegeHumor_Tháng 7 năm 2009 BBC Radio 4 phát_sóng một loạt phim hài có tên là Bigipedia lấy bối_cảnh trên một trang_web nhại lại Wikipedia Các dự_án chị emWikimedia Quỹ_Wikimedia cũng tạo ra và điều_hành các dự_án chị_em với Wikipedia bao_gồm Wiktionary một dự_án từ_điển được khởi_động vào tháng 12 năm 2002 Wikiquote một bộ sưu_tập các câu danh_ngôn được tạo ra một tuần sau khi Wikimedia ra_mắt Wikibooks một bộ sưu_tập các sách_giáo_khoa và văn_bản mở Wikimedia_Commons một trang dành cho đa_phương_tiện Wikinews dành cho tin_tức Wikiversity một dự_án tạo ra các tài_liệu học_tập miễn_phí và cung_cấp các hoạt_động học_tập trực_tuyến và Wikispecies một danh_mục các loài Năm 2012 ra_mắt Wikivoyage một hướng_dẫn du_lịch chỉnh_sửa tự_do và Wikidata một cơ_sở_dữ_liệu kiến_thức mở Xuất_bản Cái chết của các bách_khoa_toàn_thư thương_mại là minh_chứng rõ_ràng nhất cho hiệu_quả kinh_tế của Wikipedia đặc_biệt là các ấn_bản giấy ví_dụ Encyclopædia_Britannica cũng không_thể cạnh_tranh với một sản_phẩm miễn_phí Trong bài luận Sự vô_luân của Web 2 0 năm 2005 Nicholas_Carr chỉ_trích các trang_web có nội_dung do người dùng tạo như Wikipedia có_thể khiến các nhà_sản_xuất nội_dung chuyên_nghiệp và theo ông là cũng có chất_lượng cao hơn phá_sản vì miễn_phí sẽ luôn chiến_thắng chất_lượng Carr viết rằng Tiềm_ẩn trong những viễn_cảnh xuất thần của Web 2 0 là sự thống_trị của giới nghiệp_dư Tôi không_thể tưởng_tượng được điều gì đáng sợ hơn thế Những người khác không cho rằng Wikipedia sẽ có_thể thay_thế hoàn_toàn các ấn_phẩm truyền_thống Tổng_biên_tập tạp_chí Wired_Chris_Anderson viết trên Nature rằng phương_thức trí_tuệ đám đông của Wikipedia sẽ không thay_thế được các tạp_chí khoa_học hàng_đầu có quy_trình bình duyệt nghiêm_ngặt Người ta cũng đang tranh_luận về ảnh_hưởng của Wikipedia đối_với hoạt_động kinh_doanh xuất_bản tiểu_sử Kathryn_Hughes giáo_sư viết tiểu_sử tại Đại_học East_Anglia đồng_thời là tác_giả của The_Short_Life and Long_Times of Mrs_Beeton và George_Eliot the Last_Victorian đặt câu hỏi Điều đáng lo_ngại là nếu bạn có_thể đọc được tất_cả thông_tin đó từ Wikipedia thì còn lại gì để viết tiểu_sử Sử_dụng trong nghiên_cứu Wikipedia được sử_dụng một_cách rộng_rãi như một kho ngữ_liệu để nghiên_cứu ngôn_ngữ trong ngôn_ngữ_học tính_toán truy_xuất thông_tin và xử_lý ngôn_ngữ_tự_nhiên Wikipedia thường đóng vai_trò là cơ_sở tri_thức đích cho vấn_đề liên_kết thực_thể sau_này được gọi là wikification và cho vấn_đề liên_quan của việc phân_định nghĩa từ Các phương_pháp tương_tự wikification có_thể được sử_dụng để tìm các liên_kết bị thiếu trong Wikipedia Năm 2015 các nhà_nghiên_cứu người Pháp Tiến_sĩ José_Lages của Đại_học Franche_Comté tại Besançon và Dima_Shepelyansky của Đại_học Paul_Sabatier tại Toulouse công_bố bảng xếp_hạng đại_học toàn_cầu dựa trên các trích_dẫn học_thuật trên Wikipedia Họ sử_dụng PageRank xếp_hạng trang theo sau là số lần xuất_hiện trong 24 phiên_bản ngôn_ngữ khác nhau của Wikipedia thứ_tự giảm dần và thế_kỷ mà chúng được thành_lập thứ_tự tăng dần Một nghiên_cứu năm 2017 của Viện Công_nghệ Massachusetts gợi_ý rằng các từ được sử_dụng trên các bài viết Wikipedia sẽ xuất_hiện trong các ấn_phẩm khoa_học Các nghiên_cứu liên_quan đến Wikipedia đã sử_dụng học máy và trí_tuệ_nhân_tạo để hỗ_trợ các hoạt_động khác nhau Một trong những lĩnh_vực quan_trọng nhất tự_động phát_hiện hành_vi phá_hoại và đánh_giá chất_lượng dữ_liệu trong Wikipedia Dự_án liên_quan Một_số bách_khoa_toàn_thư đa_phương_tiện tương_tác kết_hợp các mục được viết bởi công_chúng đã tồn_tại rất lâu trước khi Wikipedia được thành_lập Dự_án đầu_tiên trong số này là Dự_án Domesday của BBC năm 1986 bao_gồm văn_bản được nhập trên máy_tính BBC Micro và ảnh từ hơn một_triệu người đóng_góp ở Anh Quốc và bao_gồm địa_lý nghệ_thuật và văn_hoá của Anh Quốc_Đây là bách_khoa_toàn_thư đa_phương_tiện tương_tác đầu_tiên và cũng là tài_liệu đa_phương_tiện lớn đầu_tiên được kết_nối thông_qua các liên_kết nội_bộ phần_lớn các bài báo có_thể truy_cập được thông_qua bản_đồ tương_tác của Anh Quốc_Giao diện người dùng và một phần nội_dung của Dự_án Domesday đã được mô_phỏng trên một trang_web cho đến năm 2008 Một_số bách_khoa_toàn_thư cộng_tác có nội_dung miễn_phí được tạo ra cùng thời với Wikipedia ví_dụ Everything2 rồi nhiều thứ được hợp_nhất vào dự_án ví_dụ GNE Một trong những bách_khoa_toàn_thư trực_tuyến đầu_tiên thành_công nhất kết_hợp các mục nhập vào của công_chúng là h2g2 do Douglas_Adams tạo ra vào năm 1999 Từ_điển_bách_khoa h2g2 tương_đối nhẹ_nhàng tập_trung vào các bài viết vừa dí_dỏm vừa nhiều thông_tin Các trang_web kiến_thức do người dùng hợp_tác phát_triển tiếp_theo đã lấy cảm_hứng từ Wikipedia Một_số chẳng_hạn như Susning nu Enciclopedia_Libre_Hudong và Baidu Baike cũng không áp_dụng quy_trình đánh_giá chính_thức còn một_số như Conservapedia thì tính mở không mạnh bằng Những trang_web khác sử_dụng bình duyệt truyền_thống hơn chẳng_hạn như Encyclopedia of Life bách_khoa_toàn_thư wiki trực_tuyến Scholarpedia và Citizendium_Sanger tạo ra Citizendium để trở_thành một giải_pháp thay_thế đáng tin_cậy cho Wikipedia Liên_kết ngoài BULLET cổng thông_tin đa_ngôn ngữ chứa liên_kết tới tất_cả các phiên_bản ngôn_ngữ của Wikipedia BULLET Quỹ_Hỗ_trợ Wikimedia_BULLET_Sự ra_đời của Wikipedia Jimmy_Wales

Wikipedia

Bỉ Bỉ tên chính_thức là Vương_quốc Bỉ là một quốc_gia có chủ_quyền tại Tây_Âu_Bỉ có biên_giới với Pháp Hà_Lan Đức Luxembourg và có bờ biển ven biển Bắc_Đây là một quốc_gia có diện_tích nhỏ mật_độ dân_số cao dân_số khoảng 11 triệu người Bỉ thuộc cả hai vùng văn_hoá châu_Âu_German và châu_Âu_Latinh với hai nhóm ngôn_ngữ chính Tiếng Hà_Lan hầu_hết được nói tại cộng_đồng người Vlaanderen đây là bản_ngữ của 59 dân_số tiếng Pháp hầu_hết được nói trong cư_dân vùng Wallonie và là bản_ngữ của khoảng 40 dân_số ngoài_ra có khoảng 1 dân_số là người nói tiếng Đức Về mặt lịch_sử Bỉ nằm tại một khu_vực được gọi là Các vùng_đất thấp Nederlanden lớn hơn một_chút so với liên_minh Benelux hiện_nay Khu_vực này được gọi là Belgica trong tiếng Latinh theo tên tỉnh Gallia_Belgica của La_Mã_Roma_Từ cuối thời Trung_cổ cho đến thế_kỷ XVII khu_vực Bỉ là một trung_tâm thương_nghiệp và văn_hoá thịnh_vượng và có tính_chất thế_giới Từ thế_kỷ XVI cho đến khi Bỉ độc_lập từ Hà_Lan bằng Cách_mạng Bỉ vào năm 1830 khu_vực này trở_thành chiến_trường giữa các cường_quốc chính tại châu_Âu do_đó được mệnh_danh là Chiến_trường của châu_Âu danh_tiếng này được củng_cố trong hai thế_chiến của thế_kỷ XX Ngày_nay Bỉ theo chế_độ_quân_chủ lập_hiến liên_bang có một hệ_thống nghị_viện Quốc_gia này được chia thành ba vùng và ba cộng_đồng tồn_tại cạnh nhau Hai vùng lớn nhất là Vlaanderen tại miền bắc có cư_dân nói tiếng Hà_Lan và Wallonie tại miền nam có hầu_hết dân_chúng nói tiếng Pháp Vùng Thủ_đô Bruxelles có quy_chế song_ngữ chính_thức và được vùng Vlaanderen bao quanh Cộng_đồng nói tiếng Đức nằm tại miền đông Wallonie_Các xung_đột về đa_dạng ngôn_ngữ và chính_trị liên_quan tại Bỉ được phản_ánh trong lịch_sử chính_trị và hệ_thống quản_lý phức_tạp tại đây với sáu chính_quyền khác nhau Bỉ tham_gia cách_mạng_công_nghiệp và trong thế_kỷ XX từng sở_hữu một_số thuộc địa tại châu_Phi_Nửa sau thế_kỷ XX có dấu_ấn là gia_tăng căng_thẳng giữa các công_dân nói tiếng Hà_Lan và nói tiếng Pháp được thúc_đẩy do khác_biệt về ngôn_ngữ và văn_hoá cũng như phát_triển kinh_tế không đồng_đều của Vlaanderen và Wallonie_Sự đối_lập liên_tục này dẫn đến một_vài cải_cách sâu_rộng kết_quả là chuyển_đổi Bỉ từ một nhà_nước đơn_nhất sang nhà_nước liên_bang trong giai_đoạn từ 1970 đến 1993 Bất_chấp các cải_cách này căng_thẳng giữa các nhóm vẫn tồn_tại chủ_nghĩa ly_khai có quy_mô đáng_kể tại Bỉ đặc_biệt là trong cộng_đồng Vlaanderen tồn_tại pháp_luật về ngôn_ngữ gây tranh_luận trong các khu tự_quản đa_ngôn ngữ Bỉ là một trong sáu quốc_gia sáng_lập của Liên_minh châu_Âu và là nơi đặt trụ_sở của Uỷ_ban châu_Âu_Hội đồng Liên_minh châu_Âu_Hội đồng châu_Âu và Nghị_viện châu_Âu và nhiều tổ_chức quốc_tế lớn khác Bỉ cũng là một thành_viên sáng_lập của Khu_vực đồng euro NATO OECD và WTO và là bộ_phận của Liên_minh Benelux và Khu_vực Schengen_Bỉ là một quốc_gia phát_triển có kinh_tế thu_nhập cao với trình_độ tiên_tiến và được phân_loại là rất cao trong chỉ_số phát_triển con_người Tên gọi Tên gọi của nước Bỉ trong tiếng Việt bắt_nguồn từ tên gọi của nước Bỉ trong tiếng Trung_Trong tiếng Trung nước Bỉ được gọi là 比利時_Bǐlìshí âm Hán_Việt_Bỉ_Lợi Thời_Tên gọi Bỉ trong tiếng Việt là gọi tắt của Bỉ Lợi_Thời_Tiếng_Việt cuối thế_kỷ 19 còn phiên_âm địa_danh này là Bắc_Lợi_Thì Quốc hiệu nước Bỉ bắt_nguồn từ Gallia_Belgica tên gọi của một tỉnh của La_Mã ở phần cực bắc của Gallia nơi người Belgae sinh_sống Lịch_sử Tiền độc_lập Trước khi người La_Mã_Roma xâm_chiếm khu_vực vào năm 100 TCN đây là nơi cư_trú của người Belgae pha_trộn giữa các dân_tộc Celt và German_Các bộ_lạc Frank thuộc nhóm German dần di_cư đến trong thế_kỷ V đưa khu_vực vào phạm_vi cai_trị của các quốc_vương Meroving_Thay đổi từng bước về quyền_lực trong thế_kỷ VIII khiến vương_quốc của người Frank phát_triển thành Đế_quốc Caroling_Hiệp ước Verdun năm 843 phân_chia khu_vực giữa Trung_Frank và Tây_Frank khu_vực này trở_thành một tập_hợp các thái_ấp có tính độc_lập ít_nhiều và là chư_hầu của Quốc_vương Pháp hoặc của Hoàng_đế La_Mã_Thần thánh Nhiều thái_ấp trong số này thống_nhất thành Nederlanden thuộc Bourgogne trong các thế_kỷ XIV và XV Hoàng_đế Karl_V mở_rộng liên_minh cá_nhân của Mười_bảy tỉnh trong thập_niên 1540 khiến nó vượt xa khỏi một liên_minh cá_nhân theo sắc_lệnh năm 1549 và gia_tăng ảnh_hưởng của ông đối_với Lãnh_địa Thân_vương Giám_mục Liège Chiến_tranh Tám mươi Năm 1568 1648 phân_chia Các Vùng_đất thấp thành Các tỉnh Liên_hiệp Belgica_Foederata trong tiếng Latin_Nederlanden_Liên bang và Miền Nam_Nederlanden_Belgica_Regia Nederlanden_Hoàng_gia Miền Nam_Nederlanden nằm dưới quyền cai_trị liên_tiếp của gia_tộc Habsburg_Tây_Ban_Nha và Habsburg_Áo bao_gồm hầu_hết lãnh_thổ nay là Bỉ Đây là chiến_trường trong hầu_hết chiến_tranh Pháp Tây_Ban_Nha và Pháp Áo vào thế_kỷ XVII XVIII Sau các chiến_dịch trong năm 1794 của Chiến_tranh Cách_mạng Pháp Đệ_Nhất_Cộng hoà Pháp sáp_nhập Các vùng_đất thấp kể_cả các lãnh_thổ chưa từng do gia_tộc Habsburg cai_trị trên danh_nghĩa như Lãnh_địa Thân_vương Giám_mục Liège kết_thúc quyền cai_trị của Áo trong khu_vực Các vùng_đất thấp thống_nhất thành Vương_quốc Liên_hiệp Hà_Lan Nederlanden khi Đệ_Nhất_Đế chế Pháp giải_thể vào năm 1815 sau thất_bại của Napoléon_Bonaparte_Độc lập Năm 1830 Cách_mạng Bỉ dẫn đến các tỉnh miền nam ly_khai khỏi Hà_Lan và hình_thành quốc_gia Bỉ độc_lập theo Công_giáo và nằm dưới quyền giai_cấp tư_sản có ngôn_ngữ chính_thức là tiếng Pháp và trung_lập Leopold I đăng cơ làm quốc_vương vào ngày 21 tháng 7 năm 1831 ngày này hiện là ngày quốc_khánh Bỉ kể từ đó Bỉ theo chế_độ_quân_chủ lập_hiến và dân_chủ nghị_viện có hiến_pháp thế_tục dựa theo bộ_luật Napoléon_Quyền bầu_cử vào lúc đầu bị hạn_chế song nam_giới được cấp quyền phổ_thông_đầu_phiếu sau tổng_đình_công năm 1893 còn với nữ_giới là vào năm 1949 Các chính_đảng chủ_yếu trong thế_kỷ XIX là Đảng Công_giáo và Đảng Tự_do còn Công đảng xuất_hiện vào cuối thế_kỷ XIX Tiếng Pháp lúc đầu là ngôn_ngữ chính_thức duy_nhất ngôn_ngữ này được giai_cấp quý_tộc và tư_sản chấp_thuận Tuy_nhiên tiếng Pháp dần để mất tầm quan_trọng về tổng_thể từ khi tiếng Hà_Lan cũng được công_nhận Sự công_nhận này được chính_thức_hoá vào năm 1898 và đến năm 1967 thì Quốc_hội chấp_nhận một phiên_bản tiếng Hà_Lan của Hiến_pháp Hội_nghị Berlin 1885 nhượng quyền kiểm_soát Nhà_nước Tự_do Congo cho Quốc_vương Leopold_II với tư_cách là tài_sản cá_nhân của ông Từ khoảng năm 1900 quốc_tế gia_tăng quan_tâm về đối_xử khắc_nghiệt và dã_man đối_với cư_dân Congo dưới quyền Leopold II đối_với ông Congo chủ_yếu là một nguồn thu_nhập từ ngà_voi và cao_su Năm 1908 những phản_đối này khiến nhà_nước Bỉ đảm_nhận trách_nhiệm cai_trị thuộc địa từ đó lãnh_thổ này được gọi là Congo thuộc Bỉ Đức xâm_chiếm Bỉ vào tháng 8 năm 1914 động_thái này nằm trong Kế_hoạch Schlieffen nhằm tấn_công Pháp và hầu_hết giao_tranh trên Mặt_trận phía Tây trong Chiến_tranh thế_giới thứ nhất diễn ra tại miền tây của Bỉ Bỉ nắm quyền kiểm_soát các thuộc địa Ruanda_Urundi của Đức nay là Rwanda và Burundi trong chiến_tranh và đến năm 1924 Hội Quốc_Liên uỷ_thác chúng cho Bỉ Sau Chiến_tranh thế_giới thứ nhất Bỉ sáp_nhập các huyện Eupen và Malmedy của Phổ vào năm 1925 đây là nguyên_nhân xuất_hiện một thiểu_số nói tiếng Đức trong nước Người Đức lại xâm_chiếm Bỉ vào tháng 5 năm 1940 và 40 690 người Bỉ bị giết trong cuộc chiếm_đóng và nạn diệt_chủng sau đó hơn một_nửa trong số đó là người Do Thái_Đồng_Minh tiến_hành giải_phóng Bỉ từ tháng 9 năm 1944 đến tháng 2 năm 1945 Sau Chiến_tranh thế_giới thứ hai một cuộc tổng_đình_công buộc Quốc_vương Leopold_III phải thoái_vị vào năm 1951 do nhiều người Bỉ cảm_thấy ông đã cộng_tác với Đức trong chiến_tranh Congo thuộc Bỉ giành độc_lập vào năm 1960 trong Khủng_hoảng Congo Ruanda_Urundi tiếp bước độc_lập hai năm sau đó Bỉ gia_nhập NATO với tư_cách thành_viên sáng_lập và thành_lập nhóm Benelux cùng Hà_Lan và Luxembourg Bỉ trở_thành một trong sáu thành_viên sáng_lập của Cộng_đồng Than_Thép châu_Âu vào năm 1951 và của Cộng_đồng Năng_lượng nguyên_tử châu_Âu và Cộng_đồng Kinh_tế châu_Âu thành_lập năm 1957 Bỉ hiện là nơi đặt trụ_sở các cơ_quan_hành_chính và tổ_chức chủ_yếu của Liên_minh châu_Âu như Uỷ_ban châu_Âu_Hội đồng Liên_minh châu_Âu cùng các phiên họp đặc_biệt và uỷ_ban của Nghị_viện châu_Âu_Địa lý Bỉ có biên_giới với Pháp Đức Luxembourg và Hà_Lan Tổng diện_tích là 30 528 km² trong đó diện_tích đất là 30 278 km² Lãnh_thổ Bỉ giới_hạn giữa vĩ_tuyến 49 30 và 51 30 Bắc giữa kinh_tuyến 2 33 và 6 24 Đông_Bỉ có ba vùng địa_lý chính đồng_bằng duyên_hải nằm tại tây bắc và cao_nguyên trung_tâm đều thuộc bồn_địa Anh Bỉ còn vùng_cao Ardenne tại đông nam thuộc vành_đai kiến_tạo sơn Hercynia_Ngoài ra bồn_địa Paris vươn tới một khu_vực nhỏ tại mũi cực nam của Bỉ gọi là Lorraine thuộc Bỉ Đồng_bằng ven biển gồm chủ_yếu là các đụn cát và đất quai đê Vùng nội lục sâu hơn có cảnh_quan bằng_phẳng và dần cao lên có nhiều sông chảy qua với các thung_lũng phì_nhiêu và đồng_bằng nhiều cát Campine_Kempen tại đông bắc Các vùng đồi và cao_nguyên có rừng rậm_rạp thuộc khu_vực Ardenne có địa_hình gồ_ghề và nhiều đá hơn với các hang_động và hẻm núi nhỏ Ardenne trải dài về phía tây sang Pháp còn về phía đông nối_liền đến Eifel tại Đức qua cao_nguyên Hautes_Fagnes_Hohes_Venn trên đó có đỉnh Signal de Botrange cao nhất Bỉ với độ cao 694 m Bỉ thuộc vùng khí_hậu đại_dương có lượng mưa đáng_kể trong tất_cả các mùa phân_loại khí_hậu Köppen_Cfb giống như hầu_hết phần tây bắc châu_Âu_Nhiệt độ trung_bình thấp nhất là trong tháng 1 với 3 C và cao nhất là trong tháng 7 với 18 C Lượng giáng thuỷ trung_bình tháng dao_động từ 54 mm vào tháng 2 và tháng 4 đến 78 mm vào tháng 7 Tính trung_bình trong giai_đoạn 2000 2006 nhiệt_độ thấp nhất trong ngày là 7 C và cao nhất là 14 C còn lượng mưa hàng tháng là 74 mm lần_lượt cao hơn khoảng 1 C và 10 mm so với các giá_trị bình_thường của thế_kỷ trước Về địa_lý thực_vật Bỉ nằm giữa các tỉnh châu_Âu_Đại_Tây_Dương và Trung_Âu thuộc khu_vực Circumboreal trong giới Boreal_Theo_Quỹ_Quốc_tế Bảo_vệ Thiên_nhiên lãnh_thổ Bỉ thuộc vùng sinh_thái rừng hỗn_hợp Đại_Tây_Dương_Do Bỉ có mật_độ dân_số cao công_nghiệp_hoá và có vị_trí tại trung_tâm của Tây_Âu nên quốc_gia này vẫn phải đối_diện với một_số vấn_đề về môi_trường Tuy_nhiên do các nỗ_lực kiên_định của các cấp chính_quyền nên tình_trạng môi_trường tại Bỉ dần được cải_thiện Hơn thế Bỉ còn là một trong các quốc_gia có tỷ_lệ tái_chế chất_thải cao nhất tại châu_Âu đặc_biệt là vùng Vlaanderen có tỷ_lệ phân_loại chất_thải cao nhất châu_lục Gần 75 chất_thải sinh_hoạt được tái_sử_dụng tái_chế hoặc dùng làm phân_bón Các tỉnh Lãnh_thổ Bỉ được phân thành ba vùng trong đó vùng Vlaanderen và vùng Wallonie được chia tiếp thành các tỉnh riêng vùng Thủ_đô Bruxelles không phải là một tỉnh hoặc là một phần của tỉnh nào Chính_trị Bỉ có chế_độ_quân_chủ lập_hiến và quốc_dân và chế_độ_dân_chủ nghị_viện liên_bang Nghị_viện liên_bang Bỉ gồm có một tham_nghị viện thượng_viện và chúng nghị_viện hạ_viện Thượng_viện gồm có 50 thượng_nghị_sĩ được bổ_nhiệm từ nghị_viện của các cộng_đồng và vùng cùng 10 thượng_nghị_sĩ được bầu thêm Trước năm 2014 hầu_hết thành_viên Thượng_viện được bầu_cử trực_tiếp 150 đại_biểu của Hạ_viện được bầu theo một hệ_thống đại_diện tỷ_lệ từ 11 khu_vực bầu_cử Bỉ quy_định nghĩa_vụ bầu_cử và do_đó duy_trì tỷ_lệ cử_tri bỏ_phiếu vào hàng cao nhất thế_giới Quốc_vương hiện là Philippe là nguyên_thủ quốc_gia song chỉ được hưởng đặc_quyền hạn_chế Ông bổ_nhiệm các bộ_trưởng cùng thủ_tướng theo tín_nhiệm của Hạ_viện để hình_thành chính_phủ liên_bang Hội_đồng_Bộ_trưởng gồm không quá 15 thành_viên Hội_đồng_Bộ_trưởng phải gồm một số_lượng cân_bằng các thành_viên nói tiếng Hà_Lan và nói tiếng Pháp thủ_tướng có_thể được ngoại_lệ Hệ_thống tư_pháp dựa trên dân_luật và có nguồn_gốc từ bộ_luật Napoléon_Toà huỷ án Cour de cassation là toà_án cấp cuối_cùng còn Toà chống_án Cour d appel dưới đó một cấp Văn_hoá chính_trị Các thể_chế chính_trị tại Bỉ có tính phức_tạp hầu_hết quyền_lực chính_trị được tổ_chức xoay quanh nhu_cầu đại_diện cho các cộng_đồng văn_hoá chủ_yếu Kể từ khoảng năm 1970 các chính_đảng quốc_gia quan_trọng tại Bỉ bị phân_chia thành các bộ_phận riêng_biệt chủ_yếu đại_diện cho các lợi_ích chính_trị và ngôn_ngữ của các cộng_đồng tương_ứng Các chính_đảng chủ_yếu trong mỗi cộng_đồng gần với chính_trị trung_dung song vẫn được phân thành ba nhóm chính Dân_chủ Cơ_Đốc_giáo Tự_do và Dân_chủ Xã_hội Các đảng đáng chú_ý hơn phát_triển mạnh từ giữa thế_kỷ trước chủ_yếu xoay quanh chủ_đề ngôn_ngữ dân_tộc hay môi_trường và gần đây có các đảng nhỏ hơn tập_trung vào một_số tính_chất tự_do riêng_biệt Một chuỗi các chính_phủ liên_minh Dân_chủ Cơ_Đốc_giáo tồn_tại suốt từ năm 1958 đã bị phá vỡ vào năm 1999 sau khủng_hoảng dioxin lần thứ nhất đây là một vụ bê_bối ô_nhiễm thực_phẩm quy_mô lớn Một liên_minh cầu_vồng xuất_hiện từ sáu đảng Tự_do Dân_chủ Xã_hội và Xanh của Vlaanderen và Pháp ngữ Sau đó một liên_minh tía gồm lực_lượng Tự_do và Dân_chủ Xã_hội được hình_thành sau khi các Đảng Xanh mất hầu_hết ghế trong bầu_cử năm 2003 Chính_phủ dưới quyền Thủ_tướng Guy_Verhofstadt từ năm 1999 đến năm 2007 đạt được cân_bằng ngân_sách có một_số cải_cách thuế một cải_cách thị_trường lao_động lên kế_hoạch kết_thúc sử_dụng năng_lượng hạt_nhân và đưa ra khung pháp_lý cho_phép truy_tố nghiêm_ngặt hơn tội_phạm_chiến_tranh và khoan_dung hơn đối_với sử_dụng ma_tuý nhẹ Những giới_hạn nhằm cản_trở an tử được giảm bớt và đồng_tính tuyến ái được hợp_pháp_hoá Chính_phủ thúc_đẩy ngoại_giao tích_cực tại châu_Phi và phản_đối xâm_chiếm Iraq Đây là quốc_gia duy_nhất không có giới_hạn tuổi về an tử Liên_minh của Verhofstadt đạt được kết_quả kém trong bầu_cử vào tháng 6 năm 2007 và Bỉ lâm vào khủng_hoảng_chính_trị trong hơn một năm Nhiều nhà quan_sát suy_đoán cuộc khủng_hoảng có_thể khiến nước Bỉ bị phân_chia Từ 21 tháng 12 năm 2007 đến 20 tháng 3 năm 2008 chính_phủ lâm_thời của Verhofstadt nắm quyền Sau đó chính_phủ mới dưới quyền Yves_Leterme thuộc phe Dân_chủ Cơ_Đốc_giáo Vlaanderen nhậm_chức Tuy_nhiên đến ngày 15 tháng 7 năm 2008 Leterme tuyên_bố nội_các từ_chức vì không có tiến_triển trong cải_cách hiến_pháp Đến tháng 12 năm 2008 ông lại đề_xuất từ_chức trước quốc_vương sau một cuộc khủng_hoảng quanh việc bán Fortis cho BNP Paribas_Lần này đề_xuất từ_chức của ông được chấp_thuận và nhân_vật cùng đảng là Herman_Van_Rompuy tuyên_thệ làm thủ_tướng vào ngày 30 tháng 12 năm 2008 Sau khi Herman_Van_Rompuy được bổ_nhiệm làm Chủ_tịch Hội_đồng châu_Âu vào năm 2009 ông đề_xuất được từ_chức vào ngày 25 tháng 11 năm 2009 Ngay sau đó chính_phủ mới dưới quyền Thủ_tướng Yves_Leterme tuyên_thệ Đến ngày 22 tháng 4 năm 2010 Leterme lại đề_xuất với quốc_vương cho nội_các của ông từ_chức sau khi một đối_tác là OpenVLD rút khỏi chính_phủ và được quốc_vương chính_thức chấp_thuận vào ngày 26 tháng 4 Bỉ tổ_chức bầu_cử nghị_viện vào ngày 13 tháng 6 năm 2010 Đảng N VA theo đường_lối dân_tộc chủ_nghĩa Vlaanderen trở_thành đảng lớn nhất tại Vlaanderen còn Đảng Xã_hội trở_thành đảng lớn nhất tại Wallonie_Cho đến tháng 12 năm 2011 Bỉ nằm dưới quyền chính_phủ tạm_thời của Leterme do cuộc đàm_phán nhằm thành_lập chính_phủ mới gặp bế_tắc Đến ngày 30 tháng 3 năm 2011 Bỉ lập kỷ_lục thế_giới về thời_gian không có chính_phủ chính_thức Đến tháng 12 năm 2011 chính_phủ dưới quyền chính_trị_gia xã_hội Wallonie_Elio_Di_Rupo tuyên_thệ nhậm_chức Trong bầu_cử liên_bang năm năm 2014 diễn ra đồng_thời với bầu_cử địa_phương kết_quả là Đảng N VA giành được nhiều cử_tri hơn_nữa song liên_minh cầm_quyền gồm các thế_lực Dân_chủ Xã_hội Tự_do và Dân_chủ Cơ_Đốc_giáo của Vlaanderen và Pháp ngữ duy_trì thế đa_số vững_chắc trong Nghị_viện Ngày 22 tháng 7 năm 2014 Quốc_vương Philippe bổ_nhiệm Charles_Michel_MR và Kris_Peeters_CD_V chỉ_đạo thành_lập nội_các liên_bang mới gồm các đảng N VA CD V Open_Vld của Vlaanderen và MR của cộng_đồng Pháp ngữ Đây là lần đầu_tiên N VA nằm trong nội_các liên_bang còn phía Pháp ngữ chỉ có MR là đại_diện dù đảng này chiếm thế thiểu_số tại Wallonie_Cộng đồng và vùng Theo một tập_quán có_thể truy nguồn_gốc từ thời các triều_đình Bourgogne và Habsburg trong thế_kỷ XIX cần phải_biết tiếng Pháp nếu muốn thuộc về tầng_lớp thượng_lưu cai_trị và những người chỉ có_thể nói tiếng Hà_Lan trên thực_tế là những công_dân hạng hai Đến cuối thế_kỷ XIX và tiếp_tục sang thế_kỷ XX các phong_trào Vlaanderen tiến_triển nhằm phản_đối tình_trạng này Cư_dân miền nam Bỉ nói tiếng Pháp hoặc các phương_ngữ của tiếng Pháp và hầu_hết cư_dân Bruxelles tiếp_nhận tiếng Pháp làm ngôn_ngữ thứ nhất của họ song người Vlaanderen từ_chối làm như_vậy và từng bước thành_công trong việc đưa tiếng Hà_Lan trở_thành một ngôn_ngữ bình_đẳng trong hệ_thống giáo_dục Sau Chiến_tranh thế_giới thứ hai chính_trường Bỉ ngày_càng chịu sự chi_phối bởi quyền tự_trị của hai cộng_đồng ngôn_ngữ chính Xung_đột giữa các cộng_đồng nổi lên và hiến_pháp được sửa_đổi nhằm giảm_thiểu tiềm_năng xung_đột Dựa trên bốn khu_vực ngôn_ngữ được xác_định vào năm 1962 63 tiếng Hà_Lan song_ngữ tiếng Pháp tiếng Đức hiến_pháp quốc_gia liên_tục được sửa lại vào năm 1970 1980 1988 và 1993 nhằm tạo thành một hình_thức nhà_nước liên_bang độc_nhất với quyền_lực chính_trị tách_biệt thành ba cấp BULLET 1 Chính_phủ liên_bang đặt tại Bruxelles_BULLET 2 Ba cộng_đồng ngôn_ngữ BULLET Cộng_đồng Vlaanderen nói tiếng Hà_Lan BULLET Cộng_đồng Pháp nói tiếng Pháp BULLET Cộng_đồng nói tiếng Đức BULLET 3 Ba vùng BULLET Vùng Vlaanderen chia thành 5 tỉnh BULLET Vùng Wallonie chia thành 5 tỉnh BULLET Vùng thủ_đô Bruxelles_Các khu_vực ngôn_ngữ theo hiến_pháp sẽ xác_định ngôn_ngữ chính_thức trong các khu tự_quản của họ cũng như giới_hạn địa_lý của các thể_chế được cấp quyền về các công_việc cụ_thể Mặc_dù điều này cho_phép có bảy nghị_viện và chính_phủ song khi các cộng_đồng và vùng được hình_thành vào năm 1980 các chính_trị_gia Vlaanderen quyết_định sáp_nhập cả hai Do_đó người Vlaanderen chỉ có một thể_chế cơ_quan và chính_phủ duy_nhất được cấp quyền trong toàn_bộ các vấn_đề theo thẩm_quyền Biên_giới chồng_chéo của các vùng và cộng_đồng tạo ra hai nơi đặc_biệt Lãnh_thổ Bruxelles_Vùng thủ_đô tồn_tại sau các vùng khác gần một thập_niên thuộc cả hai cộng_đồng Vlaanderen và Pháp còn lãnh_thổ của Cộng_đồng nói tiếng Đức hoàn_toàn nằm trong Vùng Wallonie_Xung đột về thẩm_quyền giữa các thể_chế được giải_quyết thông_qua Toà_án Hiến_pháp Bỉ Cấu_trúc được dự_tính là một thoả_hiệp nhằm cho_phép các nền văn_hoá khác_biệt cùng tồn_tại hoà_bình Phân_cấp thẩm_quyền Thẩm_quyền của liên_bang gồm có tư_pháp phòng_thủ cảnh_sát liên_bang an_sinh xã_hội năng_lượng hạt_nhân chính_sách tiền_tệ và nợ công và các khía_cạnh khác của tài_chính công Các công_ty quốc hữu gồm có Tập_đoàn Bưu_chính Bỉ Bpost và Công_ty Đường_sắt Quốc_gia Bỉ SNCB NMBS Chính_phủ liên_bang chịu trách_nhiệm về các nghĩa_vụ của Bỉ và của các thể_chế liên_bang trước Liên_minh châu_Âu và NATO Họ kiểm_soát một bộ_phận đáng_kể trong y_tế công_cộng nội_vụ và ngoại_vụ Ngân_sách không tính nợ do chính_phủ liên_bang kiểm_soát chiếm khoảng 50 thu_nhập công_khố quốc_gia Chính_phủ liên_bang sử_dụng khoảng 12 công_vụ_viên Các cộng_đồng thi_hành thẩm_quyền trong ranh_giới định_lý xác_định dựa theo ngôn_ngữ ban_đầu chúng có định_hướng là các cá_nhân của một ngôn_ngữ cộng_đồng gồm văn_hoá bao_gồm truyền_thông nghe_nhìn giáo_dục và sử_dụng ngôn_ngữ thích_hợp Sau đó mở_rộng đến các vấn_đề cá_nhân ít có liên_quan trực_tiếp đến ngôn_ngữ gồm chính_sách y_tế trị bệnh và phòng_bệnh và trợ_giúp cho các cá_nhân bảo_hộ thanh_thiếu_niên phúc_lợi xã_hội hỗ_trợ gia_đình hay dịch_vụ giúp_đỡ người nhập_cư Các vùng có thẩm_quyền trên các lĩnh_vực có_thể liên_kết rộng_rãi đến lãnh_thổ của họ gồm có kinh_tế việc_làm nông_nghiệp chính_sách nước_nhà ở công_trình công_cộng năng_lượng giao_thông môi_trường quy_hoạch_đô_thị và nông_thôn bảo_tồn tự_nhiên tín_dụng và ngoại_thương Họ giám_sát các tỉnh khu tự_quản và các công_ty công_ích liên cộng_đồng Trong một_số lĩnh_vực mỗi cấp lại có nhiều mức_độ tiếp_cận khác nhau với các vấn_đề riêng_biệt Chẳng_hạn như trong giáo_dục quyền tự_trị của các cộng_đồng không bao_gồm quyền quyết_định về khía_cạnh bắt_buộc hay được phép định ra các yêu_cầu tối_thiểu về trao bằng_cấp chúng vẫn là công_việc của liên_bang Mỗi cấp chính_quyền có_thể tham_gia vào nghiên_cứu khoa_học và quan_hệ quốc_tế có liên_hệ với quyền_lực của họ Quyền chế_định các hiệp_ước của chính_phủ các vùng và cộng_đồng tại Bỉ ở mức rộng_rãi nhất so với các đơn_vị liên_bang trên thế_giới Ngoại_giao Do có vị_trí trung_tâm tại Tây_Âu trong quá_khứ Bỉ nằm trên tuyến đường tiến_quân của các đội quân xâm_lược đến từ các láng_giềng hùng_mạnh Do biên_giới của Bỉ hầu_như không có khả_năng phòng_thủ nên quốc_gia này có truyền_thống về chính_sách hoà_giải nhằm tránh bị các cường_quốc hùng_mạnh lân_cận thống_trị Điều_đình giữa các cường_quốc châu_Âu chấp_thuận cho thành_lập nước Bỉ vào năm 1831 với điều_kiện quốc_gia này duy_trì tính trung_lập nghiêm_ngặt Chính_sách trung_lập của Bỉ kết_thúc sau khi quốc_gia này bị Đức chiếm_đóng trong Chiến_tranh thế_giới thứ nhất Trong những năm trước Chiến_tranh thế_giới thứ hai Bỉ cố_gắng trở_lại chính_sách trung_lập song sau đó vẫn bị Đức xâm_chiếm Năm 1948 Bỉ ký_kết Hiệp_ước Bruxelles với Anh Pháp Hà_Lan và Luxembourg và một năm sau trở_thành một trong các thành_viên sáng_lập của Liên_minh Đại_Tây_Dương_Người Bỉ mạnh_mẽ tán_thành nhất_thể_hoá châu_Âu và hầu_hết các khía_cạnh trong chính_sách ngoại_giao kinh_tế và mậu_dịch của quốc_gia này được điều_phối thông_qua Liên_minh châu_Âu có trụ_sở tại Bruxelles_Ngoài ra Bỉ còn có trụ_sở của Uỷ_ban châu_Âu_Hội đồng Liên_minh châu_Âu và các phiên họp của Nghị_viện châu_Âu_Liên minh thuế_quan hậu_chiến của Bỉ với Hà_Lan và Luxembourg mở_đường cho việc thành_lập Cộng_đồng châu_Âu tiền_thân của Liên_minh châu_Âu_Tương tự việc bãi_bỏ kiểm_soát biên_giới nội_bộ Benelux là một hình_mẫu cho Hiệp_ước Schengen có quy_mô rộng hơn nhằm mục_đích chính_sách thị_thực chung và di_chuyển tự_do của nhân_dân qua biên_giới chung Người Bỉ nhận_thức được vai_trò nhỏ_bé của họ trên trường quốc_tế họ tán_thành mạnh_mẽ củng_cố nhất_thể_hoá kinh_tế và chính_trị trong Liên_minh châu_Âu_Bỉ tích_cực tìm cách cải_thiện quan_hệ với các chế_độ_dân_chủ mới tại Trung và Đông_Âu thông_qua các diễn_đàn như OSCE các thoả_thuận liên_quan của EU và Quan_hệ Đối_tác vì Hoà_bình của NATO Một đặc_điểm khác_thường của chủ_nghĩa liên_bang Bỉ là việc các cộng_đồng và vùng của Bỉ duy_trì các quan_hệ quốc_tế riêng của họ bao_gồm ký_kết các hiệp_ước Do_đó có một_số thể_chế quốc_tế Hà_Lan Vlaanderen như Liên_minh tiếng Hà_Lan hoặc các thể_chế kiểm_soát sông Scheldt trong đó chỉ có Vlaanderen tham_gia Tương_tự như_vậy chỉ có Cộng_đồng người Bỉ nói tiếng Pháp tham_gia Cộng_đồng Pháp ngữ Bỉ duy_trì các quan_hệ đặc_biệt với các cựu thuộc địa của họ là Cộng_hoà Dân_chủ Congo Rwanda và Burundi song thường có sóng_gió Quân_đội Các lực_lượng_vũ_trang Bỉ gồm khoảng 47 000 binh_sĩ tại_ngũ Năm 2010 ngân_sách quốc_phòng của Bỉ đạt tổng_cộng 3 95 tỉ euro chiếm 1 12 GDP Họ được tổ_chức thành một cấu_trúc thống_nhất gồm bốn thành_phần Lục_quân Không_quân Hải_quân và Quân_y Quyền chỉ_huy điều_hành bốn binh_chủng thuộc về Bộ tham_mưu về hành_quân và huấn_luyện thuộc Bộ Quốc_phòng đứng đầu là Phó tham_mưu_trưởng hành_quân và huấn_luyện và thuộc về Tổng_tư_lệnh Quốc_phòng Chef de la Défense_Ảnh hưởng từ Chiến_tranh thế_giới thứ hai khiến cho an_ninh tập_thể là một ưu_tiên trong chính_sách đối_ngoại của Bỉ Bỉ ký_kết Hiệp_ước Bruxelles và gia_nhập NATO vào năm 1948 Tuy_nhiên công_việc nhất_thể_hoá lực_lượng_vũ_trang vào NATO chỉ bắt_đầu từ sau Chiến_tranh Triều_Tiên Bỉ cùng với Luxembourg phái một phân_đội tiểu_đoàn đi chiến_đấu tại Triều_Tiên với tên gọi là Bộ_tư_lệnh Liên_Hợp_Quốc Bỉ Đây là sứ_mệnh đầu_tiên trong số các sứ_mệnh của Liên_Hợp_Quốc được Bỉ hỗ_trợ Hiện_nay Hải_quân Bỉ hoạt_động gắn_bó mật_thiết với Hải_quân Hà_Lan theo quyền chỉ_huy của Đô_đốc Benelux_Kinh_tế Nền kinh_tế có tính toàn_cầu mạnh_mẽ và hạ_tầng giao_thông của Bỉ được tích_hợp với phần còn lại của châu_Âu_Bỉ có vị_trí nằm tại trung_tâm của một khu_vực công_nghiệp_hoá cao_độ giúp quốc_gia này đứng thứ 15 thế_giới về xuất_nhập_khẩu vào năm 2007 Kinh_tế Bỉ có đặc_điểm là lực_lượng lao_động năng_suất cao tổng_sản_lượng quốc_gia GNP cao và xuất_khẩu bình_quân ở mức cao Các mặt_hàng nhập_khẩu chính của Bỉ là nguyên_liệu thô máy_móc và thiết_bị hoá_chất kim_cương thô dược_phẩm thực_phẩm thiết_bị giao_thông và sản_phẩm dầu Các mặt_hàng xuất_khẩu chính của Bỉ là máy_móc và thiết_bị hoá_chất kim_cương gia_công kim_loại và các sản_phẩm kim_loại cùng thực_phẩm Kinh_tế Bỉ có định_hướng dịch_vụ mạnh_mẽ và thể_hiện tính_chất kép Kinh_tế Vlaanderen năng_động còn kinh_tế Wallonie bị tụt_hậu Với tư_cách là một thành_viên sáng_lập của Liên_minh châu_Âu_Bỉ ủng_hộ mạnh_mẽ đối_với kinh_tế mở và mở_rộng quyền_lực của các thể_chế EU nhằm tích_hợp các nền kinh_tế thành_viên Từ năm 1922 thông_qua Liên_minh Kinh_tế Bỉ Luxembourg Bỉ và Luxembourg có một thị_trường mậu_dịch duy_nhất với liên_minh thuế_quan và tiền_tệ Bỉ là quốc_gia đầu_tiên tại châu_Âu lục_địa trải qua cách_mạng_công_nghiệp đó là vào đầu thế_kỷ XIX Liège và Charleroi nhanh_chóng phát_triển ngành khai mỏ và sản_xuất thép các ngành này phát_đạt cho đến giữa thế_kỷ XX tại thung_lũng sông Sambre và Meuse và khiến Bỉ nằm trong nhóm ba quốc_gia có mức_độ công_nghiệp_hoá lớn nhất trên thế_giới từ năm 1830 đến năm 1910 Tuy_nhiên đến thập_niên 1840 thì ngành dệt của Vlaanderen lâm vào khủng_hoảng nghiêm_trọng và vùng này trải qua nạn đói từ năm 1846 đến năm 1850 Sau Chiến_tranh thế_giới thứ hai các ngành hoá_chất và dầu_mỏ được mở_rộng nhanh_chóng tại Gent và Antwerpen_Các cuộc khủng_hoảng dầu_mỏ vào năm 1973 và 1979 khiến kinh_tế lâm vào một cuộc suy_thoái giai_đoạn này đặc_biệt kéo_dài tại Wallonie ngành thép trong vùng này trở_nên kém_cạnh tranh và phải trải qua sụt_giảm nghiêm_trọng Trong các thập_niên 1980 và 1990 trung_tâm kinh_tế của quốc_gia tiếp_tục chuyển về phía bắc và hiện tập_trung tại khu_vực Kim_cương Vlaanderen_Vlaamse_Ruit đông dân Đến cuối thập_niên 1980 các chính_sách kinh_tế vĩ_mô của Bỉ dẫn đến nợ chính_phủ luỹ tích đạt khoảng 120 GDP Năm 2006 ngân_sách được cân_bằng và nợ công ngang với 90 3 GDP Năm 2005 và 2006 mức tăng_trưởng GDP thực lần_lượt là 1 5 và 3 0 cao hơn một_chút khu_vực đồng euro Tỷ_lệ thất_nghiệp là 8 4 vào năm 2005 và 8 2 vào năm 2016 gần với trung_bình khu_vực Đến tháng 10 năm 2010 tỷ_lệ này tăng lên 8 5 trong khi mức trung_bình của Liên_minh châu_Âu là 9 6 Từ năm 1832 đến năm 2002 đơn_vị_tiền_tệ của Bỉ là franc Bỉ Bỉ chuyển sang dùng đồng euro vào năm 2002 Mặc_dù suy_giảm 18 từ năm 1970 đến năm 1999 song vào năm 1999 Bỉ vẫn có mạng_lưới đường_sắt dày_đặc nhất trong Liên_minh châu_Âu với 11 38 km 1 000 km² Mặt_khác trong cùng giai_đoạn này có sự phát_triển lớn 56 về mạng_lưới xa_lộ Năm 1999 Bỉ có 55 1 km xa_lộ mỗi 1 000 km² và 16 5 km xa_lộ mỗi 1 000 cư_dân cao hơn đáng_kể các mức trung_bình của Liên_minh châu_Âu là 13 7 và 15 9 Giao_thông tại một_số nơi tại Bỉ nằm vào hàng đông_đúc nhất tại châu_Âu Vào năm 2010 người đến làm_việc hàng ngày tại các thành_phố Bruxelles và Antwerpen lần_lượt phải mất 65 và 64 tiếng mỗi năm do tắc đường Giống như hầu_hết các quốc_gia nhỏ khác tại châu_Âu có trên 80 giao_thông hàng không tại Bỉ là thông_qua một sân_bay duy_nhất sân_bay Bruxelles_Các cảng Antwerpen và Zeebrugge_Brugge chiếm hơn 80 giao_thông hàng_hải của Bỉ Antwerpen là bến cảng lớn thứ nhì tại châu_Âu với tổng khối_lượng hàng_hoá xử_lý là 115 988 000 tấn vào năm 2000 sau khi tăng_trưởng 10 9 trong suốt 5 năm trước đó Năm 2016 cảng Antwerpen xử_lý 214 triệu tấn hàng_hoá tăng_trưởng 2 7 so với năm trước Tồn_tại cách_biệt lớn về kinh_tế giữa Vlaanderen và Wallonie_Wallonie trong quá_khứ từng thịnh_vượng hơn so với Vlaanderen hầu_hết là do có các ngành công_nghiệp_nặng song việc ngành thép sụt_giảm sau Chiến_tranh thế_giới thứ hai khiến vùng này suy_thoái nhanh_chóng trong khi Vlaanderen thì nổi lên nhanh_chóng Từ đó Vlaanderen có kinh_tế thịnh_vượng nằm trong các vùng giàu nhất châu_Âu trong khi Wallonie thì tiêu_điều Năm 2007 tỷ_lệ thất_nghiệp của Wallonie cao gấp đôi so với Vlaanderen Phân chia này góp một phần quan_trọng trong căng_thẳng giữa hai vùng bên cạnh phân_chia ngôn_ngữ vốn có Các phong_trào ủng_hộ độc_lập giành được mức ủng_hộ cao tại Vlaanderen là một kết_quả của tình_trạng này Liên_minh Vlaanderen_Mới_N_VA theo chủ_nghĩa phân_lập trở_thành chính_đảng lớn nhất tại Vlaanderen_Khoa học và kỹ_thuật Trong tiến_trình lịch_sử quốc_gia Bỉ luôn có các đóng_góp cho sự phát_triển của khoa_học và kỹ_thuật Tây_Âu trong thế_kỷ XVI thời cận_đại có bước phát_triển mạnh về khoa_học trong đó Bỉ có nhà bản_đồ_học Gerardus_Mercator nhà giải_phẫu_học Andreas_Vesalius nhà y_học thảo_dược Rembert_Dodoens và nhà toán_học Simon_Stevin cùng các nhà_khoa_học nổi_tiếng khác Nhà hoá_học Ernest_Solvay và kỹ_sư Zenobe_Gramme_École_Industrielle de Liège lần_lượt được đặt tên cho phương_pháp Solvay và máy_phát_điện Gramme trong thập_niên 1860 Bakelit được phát_triển vào năm 1907 1909 bởi Leo_Baekeland_Ernest_Solvay cũng đóng vai_trò là một nhà nhân_đạo lớn và được đặt tên cho Viện Xã_hội_học Solvay_Trường_Kinh_tế và Quản_trị Solvay_Bruxelles và Viện Vật_lý và Hoá_học Solvay_Quốc_tế nay thuộc Đại_học Tự_do Bruxelles_Năm 1911 ông khởi_đầu một loạt hội_nghị gọi là các hội_nghị Solvay về vật_lý và hoá_học chúng có tác_động sâu_sắc đến tiến_triển của vật_lý và hoá_học lượng_tử Một người Bỉ khác cũng có đóng_góp lớn cho khoa_học_cơ_bản là Georges_Lemaître_Đại học Công_giáo Leuven ông có danh_tiếng nhờ đề_xuất thuyết Big_Bang về nguồn_gốc của vũ_trụ vào năm 1927 Có ba cá_nhân Bỉ từng được nhận giải Nobel về sinh_lý_học và y_học đó là Jules_Bordet_Đại học Tự_do Bruxelles vào năm 1919 Corneille_Heymans_Đại học Gent vào năm 1938 và Albert_Claude_Đại học Tự_do Bruxelles cùng với Christian de Duve_Đại học Công_giáo Louvain vào năm 1974 François_Englert_Đại học Tự_do Bruxelles được trao giải Nobel vật_lý vào năm 2013 Ilya_Prigogine_Đại học Tự_do Bruxelles được trao giải Nobel hoá_học vào năm 1977 Hai nhà toán_học Bỉ từng được được trao Huy_chương Fields_Pierre_Deligne vào năm 1978 và Jean_Bourgain vào năm 1994 Nhân_khẩu tổng dân_số Bỉ theo đăng_ký dân_số là 11 190 845 Hầu_như toàn_bộ dân_chúng sống trong đô_thị đạt 97 vào năm 2004 Mật_độ dân_số của Bỉ là 365 người km² tính đến tháng 3 năm 2013 Vlaanderen có mật_độ dày_đặc nhất Còn vùng đồi_núi Ardenne có mật_độ thấp nhất vùng Vlaanderen có dân_số là 6 437 680 các thành_phố lớn nhất trong vùng là Antwerpen 511 771 Gent 252 274 và Brugge 117 787 Wallonie có 3 585 214 người các thành_phố lớn nhất là Charleroi 202 021 Liège 194 937 và Namur 110 447 Bruxelles có 1 167 951 cư_dân tại 19 khu tự_quản của Vùng Thủ_đô ba trong số đó có trên 100 000 cư_dân 89 cư_dân là công_dân Bỉ Tính đến năm 2007 công_dân các thành_viên Liên_minh châu_Âu khác chiếm khoảng 6 dân_số Bỉ Các cộng_đồng ngoại_kiều đông_đảo nhất lần_lượt là người Ý người Pháp người Hà_Lan người Maroc người Bồ_Đào_Nha người Tây_Ban_Nha người Thổ_Nhĩ_Kỳ và người Đức Năm 2007 Bỉ có 1 38 triệu cư_dân sinh tại_ngoại quốc chiếm 12 9 dân_số Trong đó 685 000 6 4 sinh bên ngoài Liên_minh châu_Âu và 695 000 6 5 sinh tại các quốc_gia thành_viên EU khác Đầu năm 2012 cư_dân có xuất_thân ngoại_quốc cùng các hậu_duệ của họ được ước_tính chiếm khoảng 25 tổng dân_số tức có 2 8 triệu người Bỉ mới Trong số người Bỉ mới này 1 2 triệu có nguồn_gốc châu_Âu và 1 35 triệu có nguồn_gốc từ bên ngoài phương Tây hầu_hết là từ Maroc Thổ_Nhĩ_Kỳ Cộng_hoà Dân_chủ Congo Từ khi luật quốc_tịch Bỉ được sửa_đổi vào năm 1984 đã có trên 1 3 triệu người nhập_cư nhận được quyền_công_dân Bỉ Nhóm người nhập_cư cùng hậu_duệ đông_đảo nhất tại Bỉ là người Maroc 89 2 số cư_dân có nguồn_gốc Thổ_Nhĩ_Kỳ đã nhập_tịch tỷ_lệ của người gốc Maroc là 88 4 của người Ý là 75 4 của người Pháp là 56 2 và của người Hà_Lan là 47 8 theo số_liệu năm 2012 Ngôn_ngữ Bỉ có ba ngôn_ngữ chính_thức là tiếng Hà_Lan tiếng Pháp và tiếng Đức ngoài_ra một_số ngôn_ngữ thiểu_số phi chính_thức cũng được nói tại đây Không có số_liệu thống_kê chính_thức về phân_bố hoặc sử_dụng ba ngôn_ngữ chính_thức hoặc các phương_ngữ của chúng Tuy_nhiên các tiêu_chuẩn như ngôn_ngữ của cha_mẹ của giáo_dục hoặc tình_trạng ngôn_ngữ thứ hai của người sinh tại nước_ngoài có_thể đưa đến các con_số giả_thuyết Một ước_tính cho rằng 60 dân_số Bỉ nói tiếng Hà_Lan thường gọi là tiếng Vlaanderen và 40 nói tiếng Pháp Người Bỉ nói tiếng Pháp thường được gọi là người Wallonie song người nói tiếng Pháp tại Bruxelles không phải người Wallonie_Tổng số người nói tiếng Hà_Lan là hơn 6 2 triệu_tập trung tại vùng Vlaanderen miền bắc còn người nói tiếng Pháp có hơn 3 3 triệu tại Wallonie và ước_tính có 870 000 chiếm 85 tại Bruxelles_Vùng thủ_đô Cộng_đồng nói tiếng Đức gồm 73 000 người tại phía đông của vùng Wallonie với khoảng 10 000 người Đức và 60 000 công_dân Bỉ nói tiếng Đức Có khoảng 23 000 người nói tiếng Đức nữa sống trong các khu tự_quản gần ranh_giới chính_thức của cộng_đồng này Tiếng Hà_Lan Bỉ và tiếng Pháp Bỉ đều có khác_biệt nhỏ về từ_vựng và sắc_thái ngữ_nghĩa với các dạng được nói tại Hà_Lan và Pháp Nhiều người Vlaanderen vẫn nói các phương_ngữ của tiếng Hà_Lan trong môi_trường địa_phương của họ Tiếng Wallon được nhìn_nhận là một phương_ngữ của tiếng Pháp hoặc là một ngôn_ngữ Roman riêng_biệt song hiện_nay chỉ thỉnh_thoảng được hiểu và nói hầu_hết là trong nhóm người cao_tuổi Tiếng Walloon là tên gọi chung cho bốn_phương ngữ tiếng Pháp tại Bỉ Các phương_ngữ của tiếng Wallonie cùng với các phương_ngữ của tiếng Picard không được sử_dụng trong đời_sống công_cộng và đã bị tiếng Pháp thay_thế Tôn_giáo Từ khi Bỉ độc_lập Công_giáo La_Mã giữ thế cân_bằng với các phong_trào tự_do tư_tưởng mạnh và có được một vai_trò quan_trọng trong nền chính_trị Bỉ Tuy_nhiên Bỉ là một quốc_gia thế_tục ở mức_độ lớn do hiến_pháp thế_tục quy_định tự_do tôn_giáo và chính_phủ nói_chung đều tôn_trọng quyền này trong thực_tiễn Dưới thời trị_vì của Albert I và Baudouin quân_chủ Bỉ có danh_tiếng vì sùng_bái Công_giáo Công_giáo La_Mã có truyền_thống là tôn_giáo đa_số tại Bỉ đặc_biệt mạnh_mẽ tại Vlaanderen_Tuy nhiên tỷ_lệ dự lễ nhà_thờ ngày Chủ_nhật vào năm 2009 chỉ là 5 trên toàn_quốc riêng Bruxelles là 3 còn Vlaanderen là 5 4 Mức dự lễ nhà_thờ năm 2009 tại Bỉ bằng khoảng một_nửa so với mức năm 1998 11 Mặc_dù mức dự lễ nhà_thờ giảm_sút song bản_sắc Công_giáo vẫn là một phần quan_trọng trong văn_hoá Bỉ Theo Eurobarometer 2010 37 công_dân Bỉ cho biết rằng họ tin có Thượng_đế 31 tin rằng có một_số loại linh_hồn hoặc lực sống 27 không tin rằng có bất_kỳ loại linh_hồn nào cũng như Thượng_đế hay lực sống nào Theo Eurobarometer 2015 60 7 tổng dân_số Bỉ trung_thành với Cơ_Đốc_giáo trong đó Công_giáo La_Mã là giáo_phái lớn nhất với 52 9 Tin_Lành chiếm 2 1 còn Chính_thống_giáo là 1 6 Lượng người không theo tôn_giáo nào chiếm 32 dân_số và gồm người theo thuyết_vô_thần 14 9 và thuyết_bất_khả_tri 17 1 5 2 dân_số là người Hồi_giáo và 2 1 tin vào các tôn_giáo khác Một khảo_sát tương_tự vào năm 2012 cho thấy rằng Cơ_Đốc_giáo là tôn_giáo lớn nhất tại Bỉ với 65 dân_số là tín_đồ Về mặt tượng_trưng cũng như hữu_hình Giáo_hội Công_giáo La_Mã vẫn có một vị_trí thuận_lợi Bỉ công_nhận chính_thức ba tôn_giáo Cơ_Đốc_giáo Công_giáo Tin_Lành_Chính_thống giáo và Anh giáo Hồi_giáo và Do Thái giáo Vào đầu thập_niên 2000 có khoảng 42 000 người Do Thái tại Bỉ Cộng_đồng người Do Thái tại Antwerpen khoảng 18 000 người là một trong các cộng_đồng lớn nhất tại châu_Âu và là một trong những cộng_đồng lớn cuối_cùng trên thế_giới có ngôn_ngữ chính là tiếng Yiddish_Hầu hết trẻ_em Do Thái tại Antwerpen tiếp_nhận một chương_trình giáo_dục Do Thái_Có một_vài tờ báo Do Thái và hơn 45 thánh_đường Do Thái hoạt_động trên toàn_quốc 30 trong số này là tại Antwerpen_Một cuộc điều_tra vào năm 2006 tại Vlaanderen là vùng được cho là sùng_đạo hơn so với Wallonie cho thấy rằng 55 nhận mình theo tôn_giáo và 36 tin rằng Thượng_đế tạo ra vũ_trụ Mặt_khác Wallonie trở_thành một trong các vùng thế_tục nhất ít sùng_đạo nhất tại châu_Âu hầu_hết cư_dân của vùng nói tiếng Pháp không cho rằng tôn_giáo là một phần quan_trọng trong cuộc_đời họ và có đến 45 dân_số nhận rằng họ không theo tôn_giáo Điều này đặc_biệt chính_xác tại miền đông Wallonie và các khu_vực dọc biên_giới với Pháp Một ước_tính vào năm 2008 cho thấy rằng khoảng 6 dân_số Bỉ 628 751 người là người Hồi_giáo Người Hồi_giáo chiếm 23 6 dân_số tại Bruxelles 4 9 dân_số Wallonie và 5 1 dân_số Vlaanderen_Đa số người Hồi_giáo tại Bỉ sống trong các thành_phố lớn như Antwerpen_Bruxelles và Charleroi_Nhóm người nhập_cư lớn nhất tại Bỉ là người Maroc còn người Thổ_Nhĩ_Kỳ là nhóm Hồi_giáo lớn thứ nhì Y_tế Người Bỉ có sức_khoẻ tốt theo ước_tính năm 2012 thì tuổi_thọ dự_tính trung_bình của họ là 79 65 năm Từ năm 1960 tuổi_thọ dự_tính của người Bỉ tăng lên hai tháng mỗi năm giống với trung_bình của châu_Âu_Tử vong tại Bỉ chủ_yếu là do rối_loạn tim_mạch ung_thư rối_loạn hệ_thống hô_hấp và các nguyên_nhân phi tự_nhiên tai_nạn tự_vẫn Các nguyên_nhân tử_vong phi tự_nhiên và ung_thư là các nguyên_nhân tử_vong phổ_biến nhất đối_với nữ_giới từ 24 tuổi trở xuống và nam_giới từ 44 tuổi trở xuống Y_tế tại Bỉ được tài_trợ thông_qua đóng_góp an_sinh xã_hội và thuế Bảo_hiểm_y_tế có tính_chất bắt_buộc Dịch_vụ y_tế được đáp_ứng bởi một hệ_thống hỗn_hợp công_lập và tư_nhân gồm các thầy_thuốc độc_lập các bệnh_viện công_lập đại_học và bán tư_nhân Bệnh_nhân phải thanh_toán cho dịch_vụ y_tế sau đó sẽ được các thể_chế bảo_hiểm_y_tế hoàn_trả song với các hạng_mục không đủ tiêu_chuẩn của bệnh_nhân và dịch_vụ thì sẽ tồn_tại cái gọi là hệ_thống thanh_toán bên thứ ba Hệ_thống y_tế Bỉ được chính_phủ liên_bang chính_phủ cấp vùng Vlaanderen và Wallonie giám_sát và tài_trợ Cộng_đồng nói tiếng Đức cũng giám_sát và chịu trách_nhiệm gián_tiếp Giáo_dục Giáo_dục tại Bỉ có tính_chất nghĩa_vụ đối_với người từ 6 đến 18 tuổi Trong số các quốc_gia OECD vào năm 2002 Bỉ có tỷ_lệ cao thứ ba về số người từ 18 đến 21 tuổi nhập_học tại bậc giáo_dục sau trung_học với 42 Mặc_dù theo ước_tính có 99 dân_số trưởng_thành Bỉ biết chữ song có lo_ngại gia_tăng về vấn_đề mù_chữ chức_năng Chương_trình đánh_giá học_sinh quốc_tế PISA phối_hợp với OECD vào năm 2016 xếp_hạng giáo_dục Bỉ tốt thứ 19 trên thế_giới cao hơn đáng_kể mức trung_bình của OECD Giáo_dục được tổ_chức riêng_biệt bởi mỗi cộng_đồng Cộng_đồng Vlaanderen có thành_tích giáo_dục cao hơn đáng_kể so với các Cộng_đồng Pháp và Cộng_đồng nói tiếng Đức Phán ánh cấu_trúc kép của bối_cảnh chính_trị Bỉ trong thế_kỷ XIX do các đảng Tự_Do và Công_giáo xác_định đặc_điểm hệ_thống giáo_dục Bỉ được tách_biệt trong một phân_đoạn thế_tục và một phân_đoạn tôn_giáo Nhánh giáo_dục thế_tục nằm dưới quyền kiểm_soát của các cộng_đồng các tỉnh hay các khu tự_quản còn nhánh giáo_dục tôn_giáo chủ_yếu là Công_giáo được tổ_chức bởi giới_chức tôn_giáo song được các cộng_đồng trợ_cấp và giám_sát Văn_hoá Các phong_trào nghệ_thuật lớn từng có bước phát_triển mạnh_mẽ tại khu_vực nay là Bỉ tạo được ảnh_hưởng to_lớn đến nghệ_thuật và văn_hoá của châu_Âu bất_chấp việc tại đây có phân_chia về chính_trị và ngôn_ngữ Hiện_nay trên một phạm_vi nhất_định sinh_hoạt văn_hoá được tập_trung trong mỗi cộng_đồng ngôn_ngữ và nhiều rào_cản khiến cho không_gian văn_hoá chung ít được thể_hiện Kể từ thập_niên 1970 không còn các đại_học hoặc cao_đẳng song_ngữ tại Bỉ ngoại_lệ là Học_viện Quân_sự Hoàng_gia và Học_viện Hàng_hải Antwerpen và cũng không có cơ_quan truyền_thông chung không có tổ_chức đơn_lẻ quy_mô lớn nào về văn_hoá hay khoa_học chung giữa các cộng_đồng lớn Nghệ_thuật Bỉ có đóng_góp đặc_biệt phong_phú cho hội_hoạ và kiến_trúc Nghệ_thuật Mosa hội_hoạ sơ_kỳ Vlaanderen_Phục hưng Vlaanderen và Baroque và các điển_hình về Kiến_trúc Roman_Gothic_Renaissance và Baroque là những dấu mốc trong lịch_sử nghệ_thuật Nghệ_thuật tại Các vùng_đất thấp vào thế_kỷ XV chịu sự chi_phối từ hội_hoạ tôn_giáo của Jan van Eyck và Rogier van der Weyden đến thế_kỷ XVI thì có đặc_điểm là đa_dạng hơn về phong_cách như tranh_phong cảnh của Pieter_Bruegel còn Lambert_Lombard tiêu_biểu cho phong_cách cổ_điển Phong_cách Baroque của Peter_Paul_Rubens và Anthony van Dyck thăng_hoa vào đầu thế_kỷ XVII tại miền nam Nederland song về sau dần bị suy_thoái Trong thế_kỷ XIX và XX nhiều hoạ_sĩ lãng_mạn biểu_hiện và siêu_thực của Bỉ nổi lên như James_Ensor và các nghệ_sĩ khác thuộc nhóm Les_XX_Constant_Permeke Paul_Delvaux và René_Magritte_Phong trào CoBrA có tính tiên_phong xuất_hiện trong thập_niên 1950 còn nhà điêu_khắc Panamarenko vẫn là một nhân_vật xuất_sắc của nghệ_thuật đương_đại Các nghệ_sĩ đa lĩnh_vực Jan_Fabre_Wim_Delvoye và Luc_Tuymans là các nhân_vật nổi_tiếng quốc_tế khác trong lĩnh_vực nghệ_thuật đương_đại Đóng_góp của Bỉ cho kiến_trúc tiếp_tục trong thế_kỷ XIX và XX bao_gồm các công_trình của Victor_Horta và Henry van de Velde họ là những người khởi_xướng chính của phong_cách Art_Nouveau_Thanh nhạc thuộc trường_phái Pháp Vlaanderen phát_triển tại phần phía nam của Các vùng_đất thấp và là một đóng_góp quan_trọng cho văn_hoá Phục_hưng Vào thế_kỷ XIX và XX xuất_hiện các nghệ_sĩ vĩ_cầm lớn như Henri_Vieuxtemps_Eugène_Ysaÿe và Arthur_Grumiaux trong khi Adolphe_Sax phát_minh saxophone vào năm 1846 Nhà soạn nhạc César_Franck sinh tại Liège vào năm 1822 Âm_nhạc đại_chúng đương_đại tại Bỉ cũng có danh_tiếng Nhạc_sĩ Jazz_Toots_Thielemans và ca_sĩ Jacques_Brel có được danh_tiếng toàn_cầu Ngày_nay ca_sĩ Stromae là một ngôi_sao âm_nhạc tại châu_Âu và thế_giới có được thành_công lớn Trong thể_loại nhạc rock pop Telex_Front 242 K s Choice_Hooverphonic_Zap_Mama Soulwax và dEUS cũng nổi_tiếng Trong sân_khấu heavy metal các ban nhạc như Machiavel_Channel_Zero và Enthroned có người hâm_mộ trên toàn_cầu Bỉ sản_sinh một_số tác_giả nổi_tiếng như các nhà_thơ Emile_Verhaeren_Robert_Goffin và các nhà tiểu_thuyết Hendrik_Conscience_Georges_Simenon Suzanne_Lilar_Hugo_Claus và Amélie_Nothomb_Nhà thơ và biên_kịch Maurice_Maeterlinck thắng giải Nobel văn_học vào năm 1911 Những cuộc phiêu_lưu của Tintin của Hergé là tác_phẩm nổi_tiếng nhất của truyện_tranh Pháp Bỉ song còn có nhiều tác_giả lớn khác như Peyo_Xì_Trum_André Franquin_Gaston_Lagaffe_Dupa Cubitus_Morris_Lucky_Luke Greg_Achille_Talon_Lambil Les_Tuniques_Bleues_Edgar P Jacobs và Willy_Vandersteen khiến ngành truyện_tranh của Bỉ giành được tiếng_tăm trên thế_giới Điện_ảnh Bỉ đã đưa một_số tiểu_thuyết Vlaanderen lên màn_ảnh rộng Các đạo_diễn Bỉ phải kể đến là André_Delvaux_Stijn_Coninx Luc và Jean_Pierre_Dardenne các diễn_viên nổi_tiếng là Jean_Claude_Van_Damme Jan_Decleir và Marie_Gillain các bộ phim thành_công gồm có Rundskop_C est arrivé près de chez vous và De_Zaak_Alzheimer_Trong thập_niên 1980 Viện_hàn_lâm Mỹ_thuật Hoàng_gia tại Antwerpen sản_sinh những người tiên_phong quan_trọng về thời_trang gọi là Antwerpen_Sáu_Dân gian Văn_hoá dân_gian có vị_thế lớn trong đời_sống văn_hoá Bỉ quốc_gia này có một số_lượng tương_đối cao các đám rước đoàn cưỡi ngựa cuộc diễu_hành ommegangs và ducasses kermesse và các lễ_hội địa_phương khác chúng gần như luôn có nguồn_gốc tôn_giáo hoặc thần_thoại Carnival_Binche cùng với các Gilles nổi_tiếng của lễ_hội này và những người khổng_lồ và rồng trong đám rước tại Ath_Bruxelles_Dendermonde_Mechelen và Mons được UNESCO công_nhận là kiệt_tác di_sản truyền_khẩu và phi vật_thể của nhân_loại Các điển hành khác là Carnival_Aalst các đám rước vẫn còn mang tính sùng_đạo rất cao mang tên Thánh_Huyết_Heilig_Bloedprocessie tại Brugge_Vương cung_thánh đường Virga_Jesse tại Hasselt và Vương cung_thánh đường Đức mẹ Hanswijk tại Mechelen lễ_hội ngày 15 tháng 8 tại Liège và lễ_hội Walloon tại Namur_Có nguồn_gốc từ năm 1832 và được phục_dựng trong thập_niên 1960 Gentse_Feesten đã trở_thành một truyền_thống hiện_đại Một ngày lễ phi chính_thức quan_trọng là ngày Thánh_Nicholas đây là một ngày hội cho trẻ_em còn tại Liège là cho sinh_viên Ẩm_thực Nhiều nhà_hàng Bỉ được xếp_hạng cao được xuất_hiện trong các sách chỉ_dẫn nhà_hàng có ảnh_hưởng nhất như sách Michelin_Guide_Bỉ nổi_tiếng với bia sô cô la waffel và khoai_tây chiên với mayonnaise Khoai_tây chiên có nguồn_gốc tại Bỉ song không rõ địa_điểm chính_xác Các món ăn quốc_gia là thịt nướng và khoai_tây chiên với salad và trai với khoai_tây chiên Các nhãn_hiệu sô cô la và kẹo nhân_quả của Bỉ như Côte d Or_Neuhaus_Leonidas và Godiva có được danh_tiếng cũng như các nhà_sản_xuất độc_lập như Burie và Del_Rey tại Antwerpen và Mary s tại Bruxelles_Bỉ sản_xuất trên 1 100 loại bia khác nhau Bia_Trappist tu sự dòng Luyện tâm của Tu_viện Westvleteren nhiều lần được xếp_hạng là bia tuyệt nhất thế_giới Hãng rượu_bia lớn nhất thế_giới xét về dung_tích là Anheuser_Busch_InBev có trụ_sở tại Leuven Thể_thao Kể từ thập_niên 1970 các câu_lạc_bộ và liên_đoàn thể_thao tại Bỉ được tổ_chức riêng_biệt trong mỗi cộng_đồng ngôn_ngữ Bóng_đá là môn thể_thao phổ_biến nhất trên toàn nước Bỉ các môn thể_thao rất phổ_biến khác là đua xe_đạp quần_vợt bơi judo và bóng_rổ Bỉ có số_lượng tay_đua vô_địch Tour de France chỉ sau Pháp Họ cũng có nhiều chiến_thắng nhất tại giải vô_địch thế_giới đường_trường UCI Philippe_Gilbert là nhà vô_địch thế_giới vào năm 2012 Một tay_đua Bỉ khác đang nổi_tiếng là Tom_Boonen_Với năm chiến_thắng tại Tour de France và nhiều thành_tích đua xe_đạp khác tay_đua người Bỉ Eddy_Merckx được xem là một trong các tay_đua vĩ_đại nhất mọi thời_đại Cựu thủ_môn người Bỉ Jean_Marie_Pfaff được nhìn_nhận là một trong những thủ_môn vĩ_đại nhất trong lịch_sử bóng_đá Bỉ từng đăng_cai Giải_vô_địch_bóng_đá_châu_Âu 1972 và đồng_đăng_cai Giải_vô_địch_bóng_đá_châu_Âu 2000 cùng Hà_Lan Đội_tuyển bóng_đá quốc_gia Bỉ từng đứng thứ nhất trong bảng xếp_hạng của FIFA vào tháng 11 năm 2015 và tháng 9 năm 2018 Kim_Clijsters và Justine_Henin đều từng nhận được danh_hiệu vận_động_viên của năm do Hiệp_hội quần_vợt nữ trao_tặng họ là những nữ vận_động_viên quần_vợt hạng nhất Trường_đua ô_tô Spa_Francorchamps tổ_chức Grand_Prix_Bỉ thuộc giải vô_địch công_thức một thế_giới Tay_đua Bỉ Jacky_Ickx từng chiến_thắng tám cuộc đua Grands_Prix và sáu cuộc đua 24 Hours of Le_Mans và hai lần là á_quân tại giải vô_địch công_thức một thế_giới Bỉ cũng có nhiều tiếng_tăm về đua mô_tô địa_hình với tay_đua Stefan_Everts_Các sự_kiện thể_thao được tổ_chức thường_niên tại Bỉ gồm giải điền_kinh Memorial_Van_Damme giải Grand_Prix_Bỉ một_số cuộc đua xe_đạp cổ_điển như Ronde van Vlaanderen và Liège_Bastogne_Liège_Thế vận_hội_Mùa_hè 1920 được tổ_chức tại Antwerpen_Tham khảo Nguồn chung trên mạng BULLET mentioning other original sources BULLET Belgium_The_World_Factbook Central_Intelligence_Agency_Retrieved on 7 June 2007 BULLET Reflections on nations and nation state developments regarding Belgium_Thư mục BULLET Also editions 1913 London 1921 D Unwin and Co_New_York also published 1921 as Belgium from the Roman invasion to the present day The_Story of the nations 67 T Fisher_Unwin_London_BULLET Facsimile reprint of a 1902 edition by the author London_Facsimile reprint of a 1909 edition by the author London_Liên kết ngoài BULLET Chính_phủ BULLET Trang chính_thức của quân_chủ Bỉ BULLET Trang chính_thức của chính_phủ liên_bang Bỉ BULLET Thành_viên nội_các BULLET Thông_tin chung BULLET Bỉ trên Encyclopædia_Britannica_BULLET_Bỉ tại UCB Libraries_GovPubs_BULLET_Bỉ tại Bộ Ngoại_giao Hoa_Kỳ BULLET Portals to the World từ Thư_viện Quốc_hội Mỹ BULLET Hồ_sơ quốc_gia FAO Bỉ BULLET Du_lịch BULLET Official_Site of the Belgian_Tourist_Office in the Americas and GlobeScope its links to sites of Belgian_Tourist_Offices in Belgium its links to sites of Belgian_Tourist_Offices worldwide BULLET Khác_BULLET entry on the Catholic_Encyclopedia 1913 republished on Wikisource_BULLET_Belgium entry on the Public_Diplomacy wiki monitored by the USC Center on Public_Diplomacy_BULLET_History of Belgium_Primary_Documents_EuroDocs Online_Sources for European_History

Bỉ

Toán_học Toán_học hay toán là ngành nghiên_cứu trừu_tượng về những chủ_đề như lượng các con_số cấu_trúc không_gian và sự thay_đổi Các nhà toán_học và triết_học có nhiều quan_điểm khác nhau về định_nghĩa và phạm_vi của toán_học Các nhà toán_học tìm_kiếm các mô_thức và sử_dụng chúng để tạo ra những giả_thuyết mới Họ lý_giải tính đúng_đắn hay sai_lầm của các giả_thuyết bằng các chứng_minh_toán_học Khi những cấu_trúc toán_học là mô_hình tốt cho hiện_thực lúc đó suy_luận toán_học có_thể cung_cấp sự hiểu_biết sâu_sắc hay những tiên_đoán về tự_nhiên Thông_qua việc sử_dụng những phương_pháp trừu_tượng và lôgic toán_học đã phát_triển từ việc đếm tính_toán đo_lường và nghiên_cứu có hệ_thống những hình_dạng và chuyển_động của các đối_tượng vật_lý Con_người đã ứng_dụng toán_học trong đời_sống từ xa_xưa Việc tìm lời_giải cho những bài_toán có_thể mất hàng năm hay thậm_chí hàng thế_kỷ Những lập_luận chặt_chẽ xuất_hiện trước_tiên trong nền toán_học Hy_Lạp cổ_đại đáng chú_ý nhất là trong tác_phẩm Cơ_sở của Euclid_Kể từ những công_trình tiên_phong của Giuseppe_Peano 1858 1932 David_Hilbert 1862 1943 và của những nhà toán_học khác trong thế_kỷ 19 về các hệ_thống tiên_đề nghiên_cứu toán_học trở_thành việc thiết_lập chân_lý thông_qua suy_luận lôgic chặt_chẽ từ những tiên_đề và định_nghĩa thích_hợp Toán_học phát_triển tương_đối chậm cho tới thời Phục_hưng khi sự tương_tác giữa những phát_minh_toán_học với những phát_kiến khoa_học mới đã dẫn đến sự gia_tăng nhanh_chóng những phát_minh_toán_học vẫn tiếp_tục cho đến ngày_nay Toán_học được sử_dụng trên khắp thế_giới như một công_cụ thiết_yếu trong nhiều lĩnh_vực bao_gồm khoa_học_kỹ_thuật y_học và tài_chính Toán_học ứng_dụng một nhánh toán_học liên_quan đến việc ứng_dụng kiến_thức toán_học vào những lĩnh_vực khác thúc_đẩy và sử_dụng những phát_minh_toán_học mới từ đó đã dẫn đến việc phát_triển nên những ngành toán hoàn_toàn mới chẳng_hạn như thống_kê và lý_thuyết_trò_chơi Các nhà toán_học cũng dành thời_gian cho toán_học thuần_tuý hay toán_học vị toán_học Không có biên_giới rõ_ràng giữa toán_học thuần_tuý và toán_học ứng_dụng và những ứng_dụng thực_tiễn thường được khám_phá từ những gì ban_đầu được xem là toán_học thuần_tuý Lịch_sử Từ mathematics trong tiếng Anh bắt_nguồn từ μάθημα máthēma trong tiếng Hy_Lạp cổ có nghĩa là thứ học được những gì người ta cần biết và như_vậy cũng có nghĩa là học và khoa_học còn trong tiếng Hy_Lạp hiện_đại thì nó chỉ có nghĩa là bài_học Từ máthēma bắt_nguồn từ μανθάνω manthano từ tương_đương trong tiếng Hy_Lạp hiện_đại là μαθαίνω mathaino cả hai đều có nghĩa là học Trong tiếng Việt toán có nghĩa là tính_toán học là môn_học về toán số Trong các ngôn_ngữ sử_dụng từ_vựng gốc Hán khác môn_học này lại được gọi là số học Sự tiến_hoá của toán_học có_thể nhận thấy qua một loạt gia_tăng không ngừng về những phép trừu_tượng hay qua sự mở_rộng của nội_dung ngành học Phép trừu_tượng đầu_tiên mà nhiều loài động_vật có được có_lẽ là về các con_số với nhận_thức rằng chẳng_hạn một nhóm hai quả táo và một nhóm hai quả cam có cái gì đó chung ở đây là số_lượng quả trong mỗi nhóm Các bằng_chứng khảo_cổ_học cho thấy ngoài việc biết đếm những vật_thể vật_lý con_người thời tiền_sử có_thể cũng đã biết đếm những đại_lượng trừu_tượng như thời_gian ngày_mùa và năm Đến khoảng năm 3000 trước Tây_lịch thì toán_học phức_tạp hơn mới xuất_hiện khi người Babylon và người Ai_Cập bắt_đầu sử_dụng số học đại_số và hình_học trong việc tính thuế và những tính_toán tài_chính khác trong xây_dựng và trong quan_sát thiên_văn Toán_học được sử_dụng sớm nhất trong thương_mại đo_đạc đất_đai hội_hoạ dệt và trong việc ghi_nhớ thời_gian Các phép_tính số học căn_bản trong toán_học Babylon cộng trừ nhân và chia xuất_hiện đầu_tiên trong các tài_liệu khảo_cổ Giữa năm 600 đến 300 trước Tây_lịch người Hy_Lạp cổ đã bắt_đầu nghiên_cứu một_cách có hệ_thống về toán_học như một ngành học riêng hình_thành nên toán_học Hy_Lạp Kể từ đó toán_học đã phát_triển vượt_bậc sự tương_tác giữa toán_học và khoa_học đã đem lại nhiều thành_quả và lợi_ích cho cả hai Ngày_nay những phát_minh_toán_học mới vẫn tiếp_tục xuất_hiện làm cho toán_học ngày_càng đa_dạng hơn Cảm_hứng thuần_tuý ứng_dụng và vẻ đẹp Toán_học nảy_sinh ra từ nhiều kiểu bài_toán khác nhau Trước_hết là những bài_toán trong thương_mại đo_đạc đất_đai kiến_trúc và sau_này là thiên_văn_học ngày_nay tất_cả các ngành khoa_học đều gợi_ý những bài_toán để các nhà toán_học nghiên_cứu ngoài_ra còn nhiều bài_toán nảy_sinh từ chính bản_thân ngành toán Chẳng_hạn nhà_vật_lý Richard_Feynman đã phát_minh ra tích_phân lộ_trình path integral cho cơ_học lượng_tử bằng cách kết_hợp suy_luận toán_học với sự hiểu_biết sâu_sắc về mặt vật_lý và lý_thuyết dây một lý_thuyết khoa_học vẫn đang trong giai_đoạn hình_thành với cố_gắng thống_nhất tất_cả các tương_tác cơ_bản trong tự_nhiên tiếp_tục gợi hứng cho những lý_thuyết toán_học mới Một_số lý_thuyết toán_học chỉ có_ích trong lĩnh_vực đã giúp tạo ra chúng và được áp_dụng để giải các bài_toán khác trong lĩnh_vực đó Nhưng thường thì toán_học_sinh ra trong một lĩnh_vực có_thể hữu_ích trong nhiều lĩnh_vực và đóng_góp vào kho_tàng các khái_niệm toán_học Các nhà toán_học phân_biệt ra hai ngành toán_học thuần_tuý và toán_học ứng_dụng Tuy_vậy các chủ_đề toán_học thuần_tuý thường tìm thấy một_số ứng_dụng chẳng_hạn như lý_thuyết số trong ngành mật_mã học Việc ngay cả toán_học thuần_tuý nhất hoá_ra cũng có ứng_dụng thực_tế chính là điều mà Eugene_Wigner gọi là sự hữu_hiệu đến mức khó tin của toán_học Giống như trong hầu_hết các ngành học_thuật sự bùng_nổ tri_thức trong thời_đại khoa_học đã dẫn đến sự chuyên_môn_hoá hiện_nay có hàng trăm lĩnh_vực toán_học chuyên_biệt và bảng phân_loại các chủ_đề toán_học đã dài tới 46 trang Một_vài lĩnh_vực toán_học ứng_dụng đã nhập vào những lĩnh_vực liên_quan nằm ngoài toán_học và trở_thành những ngành riêng trong đó có xác_suất vận_trù_học và khoa_học máy_tính Những_ai yêu thích ngành toán thường thấy toán_học có một vẻ đẹp nhất_định Nhiều nhà toán_học nói về sự thanh_lịch của toán_học tính thẩm_mỹ nội_tại và vẻ đẹp bên trong của nó Họ coi_trọng sự giản_đơn và tính tổng_quát Vẻ đẹp ẩn_chứa cả bên trong những chứng_minh_toán_học đơn_giản và gọn_nhẹ chẳng_hạn chứng_minh của Euclid cho thấy có vô_hạn số_nguyên_tố và trong những phương_pháp số giúp đẩy nhanh các phép_tính toán như phép biến_đổi Fourier nhanh Trong cuốn sách Lời bào_chữa của một nhà toán_học A Mathematician s Apology của mình G H Hardy tin rằng chính những lý_do về mặt thẩm_mỹ này đủ để biện_minh cho việc nghiên_cứu toán_học thuần_tuý Ông nhận thấy những tiêu_chuẩn sau đây đóng_góp vào một vẻ đẹp toán_học tầm quan_trọng tính không lường trước được tính không_thể tránh được và sự ngắn_gọn Sự phổ_biến của toán_học vì mục_đích giải_trí là một dấu_hiệu khác cho thấy nhiều người tìm thấy sự sảng_khoái trong việc giải toán Ký_hiệu ngôn_ngữ tính chặt_chẽ Hầu_hết các ký_hiệu toán_học đang dùng ngày_nay chỉ mới được phát_minh vào thế_kỷ 16 Trước đó toán_học được viết ra bằng chữ quá_trình nhọc_nhằn này đã cản_trở sự phát_triển của toán_học Euler 1707 1783 là người tạo ra nhiều trong số những ký_hiệu đang được dùng ngày_nay Ký_hiệu hiện_đại làm cho toán_học trở_nên dễ hơn đối_với chuyên_gia toán_học nhưng người mới bắt_đầu học toán thường thấy nản_lòng Các ký_hiệu cực_kỳ ngắn_gọn một_vài biểu_tượng chứa_đựng rất nhiều thông_tin Giống ký_hiệu âm_nhạc ký_hiệu toán_học hiện_đại có cú_pháp chặt_chẽ và chứa_đựng thông_tin khó có_thể viết theo một_cách khác đi Ngôn_ngữ toán_học có_thể khó hiểu đối_với người mới bắt_đầu Những từ như hoặc và chỉ có nghĩa chính_xác hơn so với trong lời_nói hàng ngày Ngoài_ra những từ như mở và trường đã được cho những nghĩa riêng trong toán_học Những thuật_ngữ mang tính kỹ_thuật như phép đồng phôi và khả tích có nghĩa chính_xác trong toán_học Thêm vào đó là những cụm_từ như nếu và chỉ nếu nằm trong thuật_ngữ chuyên_ngành toán_học Có lý_do tại_sao cần có ký_hiệu đặc_biệt và vốn từ_vựng chuyên_ngành toán_học cần sự chính_xác hơn lời_nói thường_ngày Các nhà toán_học gọi sự chính_xác này của ngôn_ngữ và logic là tính chặt_chẽ Các lĩnh_vực toán_học Nói_chung toán_học có_thể được chia thành các ngành học về lượng cấu_trúc không_gian và sự thay_đổi tức_là số học đại_số hình_học và giải_tích Ngoài những mối quan_tâm chính này toán_học còn có những lĩnh_vực khác khảo_sát mối quan_hệ giữa toán_học và những ngành khác như với logic và lý_thuyết_tập_hợp toán_học thực_nghiệm trong những ngành khoa_học khác nhau toán_học ứng_dụng và gần đây hơn là sự nghiên_cứu chặt_chẽ về tính bất_định Nền_tảng và triết_học Để làm rõ nền_tảng toán_học lĩnh_vực logic_toán_học và lý_thuyết_tập_hợp đã được phát_triển Logic_toán_học bao_gồm nghiên_cứu toán_học về logic và ứng_dụng của logic_hình_thức trong những lĩnh_vực toán_học khác Lý_thuyết_tập_hợp là một nhánh toán_học nghiên_cứu các tập_hợp hay tập_hợp những đối_tượng Lý_thuyết phạm_trù liên_quan đến việc xử_lý các cấu_trúc và mối quan_hệ giữa chúng bằng phương_pháp trừu_tượng vẫn đang tiếp_tục phát_triển Cụm_từ khủng_hoảng nền_tảng nói đến công_cuộc tìm_kiếm một nền_tảng toán_học chặt_chẽ diễn ra từ khoảng năm 1900 đến 1930 Một_số bất_đồng về nền_tảng toán_học vẫn còn tồn_tại cho đến ngày_nay Cuộc khủng_hoảng nền_tảng nổi lên từ một_số tranh_cãi thời đó trong đó có những tranh_cãi liên_quan đến lý_thuyết_tập_hợp của Cantor và cuộc tranh_cãi giữa Brouwer và Hilbert_Khoa học máy_tính lý_thuyết bao_gồm lý_thuyết khả tính computability theory lý_thuyết độ phức_tạp tính_toán và lý_thuyết_thông_tin Lý_thuyết khả tính khảo_sát những giới_hạn của những mô_hình lý_thuyết khác nhau về máy_tính bao_gồm mô_hình máy Turing nổi_tiếng Lý_thuyết độ phức_tạp nghiên_cứu khả_năng có_thể giải được bằng máy_tính một_số bài_toán mặc_dù về lý_thuyết có_thể giải được bằng máy_tính cần thời_gian hay không_gian tính_toán quá lớn làm cho việc tìm lời_giải trong thực_tế gần như không_thể ngay cả với sự tiến_bộ nhanh_chóng của phần_cứng máy_tính Một ví_dụ là bài_toán nổi_tiếng Cuối_cùng lý_thuyết_thông_tin quan_tâm đến khối_lượng dữ_liệu có_thể lưu_trữ được trong một môi_trường_lưu_trữ nhất_định và do_đó liên_quan đến những khái_niệm như nén dữ_liệu và entropy thông_tin Toán_học thuần_tuý Lượng_Việc nghiên_cứu về lượng quantity bắt_đầu với các con_số trước_hết với số_tự_nhiên và số_nguyên và các phép biến_đổi số học nói đến trong lĩnh_vực số học Những tính_chất sâu hơn về các số_nguyên được nghiên_cứu trong lý_thuyết số trong đó có định_lý lớn Fermat nổi_tiếng Trong lý_thuyết số giả_thiết số_nguyên_tố sinh_đôi và giả_thiết Goldbach là hai bài_toán chưa giải được Khi hệ_thống số được phát_triển thêm các số_nguyên được xem như là tập con của các số_hữu_tỉ Các số này lại được bao_gồm trong số_thực vốn được dùng để thể_hiện những đại_lượng liên_tục Số_thực được tổng_quát_hoá thành số_phức Đây là những bước đầu_tiên trong phân_bố các số sau đó thì có các quaternion một sự mở_rộng của số_phức và octonion Việc xem_xét các số_tự_nhiên cũng dẫn đến các số vô_hạn transfinite numbers từ đó chính_thức_hoá khái_niệm vô_hạn Một lĩnh_vực nghiên_cứu khác là kích_cỡ size từ đó sinh ra số đếm cardinal numbers và rồi một khái_niệm khác về vô_hạn số aleph cho_phép thực_hiện so_sánh có ý_nghĩa kích_cỡ của các tập_hợp lớn vô_hạn Cấu_trúc Nhiều đối_tượng toán_học chẳng_hạn tập_hợp những con_số và những hàm_số thể_hiện cấu_trúc nội_tại toát ra từ những phép biến_đổi toán_học hay những mối quan_hệ được xác_định trên tập_hợp Toán_học từ đó nghiên_cứu tính_chất của những tập_hợp có_thể được diễn_tả dưới dạng cấu_trúc đó chẳng_hạn lý_thuyết số nghiên_cứu tính_chất của tập_hợp những số_nguyên có_thể được diễn_tả dưới dạng những phép biến_đổi số học Ngoài_ra thường thì những tập_hợp có cấu_trúc hay những cấu_trúc khác nhau đó thể_hiện những tính_chất giống nhau khiến người ta có_thể xây_dựng nên những tiên_đề cho một lớp cấu_trúc rồi sau đó nghiên_cứu đồng_loạt toàn_bộ lớp cấu_trúc thoả_mãn những tiên_đề này Do_đó người ta có_thể nghiên_cứu các nhóm vành trường và những hệ phức_tạp khác những nghiên_cứu như_vậy về những cấu_trúc được xác_định bởi những phép biến_đổi đại_số tạo thành lĩnh_vực đại_số trừu_tượng Với mức_độ tổng_quát cao của mình đại_số trừu_tượng thường có_thể được áp_dụng vào những bài_toán dường_như không liên_quan gì đến nhau Một ví_dụ về lý_thuyết đại_số là đại_số tuyến_tính lĩnh_vực nghiên_cứu về các không_gian vectơ ở đó những yếu_tố cấu_thành nó gọi là vectơ có cả lượng và hướng và chúng có_thể được dùng để mô_phỏng các điểm hay mối quan_hệ giữa các điểm trong không_gian Đây là một ví_dụ về những hiện_tượng bắt_nguồn từ những lĩnh_vực hình_học và đại_số ban_đầu không liên_quan gì với nhau nhưng lại tương_tác rất mạnh với nhau trong toán_học hiện_đại Toán_học tổ_hợp nghiên_cứu những cách tính số_lượng những đối_tượng có_thể xếp được vào trong một cấu_trúc nhất_định Không_gian Việc nghiên_cứu không_gian bắt_đầu với hình_học cụ_thể là hình_học Euclid_Lượng giác là một lĩnh_vực toán_học nghiên_cứu về mối quan_hệ giữa các cạnh và góc của tam_giác và với các hàm_lượng giác nó kết_hợp không_gian và các con_số và bao_gồm định_lý Pythagore nổi_tiếng Ngành học hiện_đại về không_gian tổng_quát_hoá những ý_tưởng này để bao_gồm hình_học nhiều chiều hơn hình_học phi Euclide đóng vai_trò quan_trọng trong lý_thuyết_tương_đối tổng_quát và tô pô Cả lượng và không_gian đều đóng vai_trò trong hình_học_giải_tích hình_học vi phân và hình_học đại_số Hình_học lồi và hình_học rời_rạc trước_đây được phát_triển để giải các bài_toán trong lý_thuyết số và giải_tích phiếm hàm thì nay đang được nghiên_cứu cho các ứng_dụng trong tối_ưu_hoá tối_ưu lồi và khoa_học máy_tính hình_học tính_toán Trong hình_học vi phân có các khái_niệm bó sợi fiber bundles và vi tích phân trên các đa tạp đặc_biệt là vi tích phân vectơ và vi tích phân tensor Hình_học đại_số thì mô_tả các đối_tượng hình_học dưới dạng lời_giải là những tập_hợp phương_trình đa_thức cùng với những khái_niệm về lượng và không_gian cũng như nghiên_cứu về các nhóm tô pô kết_hợp cấu_trúc và không_gian Các nhóm Lie được dùng để nghiên_cứu không_gian cấu_trúc và sự thay_đổi Tô pô trong tất_cả những khía_cạnh của nó có_thể là một lĩnh_vực phát_triển vĩ_đại nhất của toán_học thế_kỷ 20 nó bao_gồm tô pô tập_hợp điểm point set topology tô pô lý_thuyết_tập_hợp set theoretic topology tô pô đại_số và tô pô vi phân differential topology Trong đó những chủ_đề của tô pô hiện_đại là lý_thuyết không_gian mêtric hoá được metrizability theory lý_thuyết_tập_hợp tiên_đề axiomatic set theory lý_thuyết đồng luân homotopy theory và lý_thuyết Morse_Tô pô cũng bao_gồm giả_thuyết Poincaré nay đã giải được và giả_thuyết Hodge vẫn chưa giải được Những bài_toán khác trong hình_học và tô pô bao_gồm định_lý bốn màu và giả_thiết Kepler chỉ giải được với sự trợ_giúp của máy_tính Sự thay_đổi Hiểu và mô_tả sự thay_đổi là chủ_đề thường gặp trong các ngành khoa_học_tự_nhiên Vi tích phân là một công_cụ hiệu_quả đã được phát_triển để nghiên_cứu sự thay_đổi đó Hàm_số từ đây ra_đời như một khái_niệm trung_tâm mô_tả một đại_lượng đang thay_đổi Việc nghiên_cứu chặt_chẽ các số_thực và hàm_số của một biến thực được gọi là giải_tích thực với số_phức thì có lĩnh_vực tương_tự gọi là giải_tích phức Giải_tích phiếm hàm functional analysis tập_trung chú_ý vào những không_gian thường là vô_hạn chiều của hàm_số Một trong nhiều ứng_dụng của giải_tích phiếm hàm là trong cơ_học lượng_tử ví_dụ lý_thuyết phiếm hàm mật_độ Nhiều bài_toán một_cách tự_nhiên dẫn đến những mối quan_hệ giữa lượng và tốc_độ thay_đổi của nó rồi được nghiên_cứu dưới dạng các phương_trình_vi phân Nhiều hiện_tượng trong tự_nhiên có_thể được mô_tả bằng những hệ_thống động_lực lý_thuyết hỗn_độn nghiên_cứu cách_thức theo đó nhiều trong số những hệ_thống động_lực này thể_hiện những hành_vi không tiên_đoán được nhưng vẫn có tính tất định Toán_học ứng_dụng Toán_học ứng_dụng quan_tâm đến những phương_pháp toán_học thường được sử_dụng trong khoa_học_kỹ_thuật kinh_doanh và công_nghiệp Như_vậy toán_học ứng_dụng là một ngành khoa_học toán_học với kiến_thức đặc_thù Thuật_ngữ toán_học ứng_dụng cũng được dùng để chỉ lĩnh_vực chuyên_nghiệp ở đó các nhà toán_học giải_quyết các bài_toán thực_tế Với tư_cách là một ngành_nghề chú_trọng vào các bài_toán thực_tế toán_học ứng_dụng tập_trung vào việc thiết_lập nghiên_cứu và sử_dụng những mô_hình toán_học trong khoa_học_kỹ_thuật và những lĩnh_vực thực_hành toán_học khác Trước_đây những ứng_dụng thực_tế đã thúc_đẩy sự phát_triển các lý_thuyết toán_học để rồi sau đó trở_thành chủ_đề nghiên_cứu trong toán_học thuần_tuý nơi toán_học được phát_triển chủ_yếu cho chính nó Như_vậy hoạt_động của toán_học ứng_dụng nhất_thiết có liên_hệ đến nghiên_cứu trong lĩnh_vực toán_học thuần_tuý Thống_kê và những lĩnh_vực liên_quan Toán_học ứng_dụng có nhiều phần chung với thống_kê đặc_biệt với lý_thuyết_xác_suất Các nhà thống_kê khi làm_việc trong một công_trình nghiên_cứu tạo ra số_liệu có ý_nghĩa sử_dụng phương_pháp tạo_mẫu ngẫu_nhiên random sampling và những thí_nghiệm được ngẫu_nhiên_hoá randomized experiments việc thiết_kế thí_nghiệm hay mẫu thống_kê xác_định phương_pháp phân_tích số_liệu trước khi số_liệu được tạo ra Khi xem_xét lại số_liệu từ các thí_nghiệm và các mẫu hay khi phân_tích số_liệu từ những nghiên_cứu bằng cách quan_sát các nhà thống_kê làm bật ra ý_nghĩa của số_liệu sử_dụng phương_pháp mô_phỏng và suy_luận qua việc chọn mẫu và qua ước_tính những mẫu ước_tính và những tiên_đoán có được từ đó cần được thử_nghiệm với những số_liệu mới Lý_thuyết thống_kê nghiên_cứu những bài_toán liên_quan đến việc quyết_định ví_dụ giảm_thiểu nguy_cơ sự tổn_thất được mong_đợi của một hành_động mang tính thống_kê chẳng_hạn sử_dụng phương_pháp thống_kê trong ước_tính tham_số kiểm_nghiệm giả_thuyết và chọn ra tham_số cho kết_quả tốt nhất Trong những lĩnh_vực truyền_thống này của thống_kê toán_học bài_toán quyết_định thống_kê được tạo ra bằng cách cực_tiểu_hoá một hàm mục_tiêu objective function chẳng_hạn giá_thành hay sự mất_mát được mong_đợi dưới những điều_kiện nhất_định Vì có sử_dụng lý_thuyết tối_ưu_hoá lý_thuyết toán_học về thống_kê có chung mối quan_tâm với những ngành khoa_học khác nghiên_cứu việc quyết_định như vận_trù_học lý_thuyết điều_khiển và kinh_tế_học toán Toán_học tính_toán Toán_học tính_toán đưa ra và nghiên_cứu những phương_pháp giải các bài_toán toán_học mà con_người thường không có khả_năng giải số được Giải_tích số nghiên_cứu những phương_pháp giải các bài_toán trong giải_tích sử_dụng giải_tích phiếm hàm và lý_thuyết xấp_xỉ giải_tích số bao_gồm việc nghiên_cứu xấp_xỉ và rời_rạc_hoá theo nghĩa rộng với sự quan_tâm đặc_biệt đến sai_số làm_tròn rounding errors Giải_tích số và nói rộng hơn tính_toán khoa_học scientific computing cũng nghiên_cứu những chủ_đề phi giải_tích như khoa_học toán_học đặc_biệt là ma_trận thuật_toán và lý_thuyết đồ_thị Những lĩnh_vực khác của toán_học tính_toán bao_gồm đại_số máy_tính computer algebra và tính_toán biểu_tượng symbolic computation Giải_thưởng toán_học và những bài_toán chưa giải được Có_thể nói giải_thưởng toán_học danh_giá nhất là Huy_chương Fields thiết_lập vào năm 1936 và nay được trao bốn năm một lần cho 2 đến 4 nhà toán_học có độ tuổi dưới 40 Huy_chương Fields thường được xem là tương_đương với Giải Nobel trong những lĩnh_vực khác Giải Nobel không xét trao thưởng trong lĩnh_vực toán_học Một_số giải_thưởng quốc_tế quan_trọng khác gồm có Giải Wolf về Toán_học thiết_lập vào năm 1978 để ghi_nhận thành_tựu trọn đời Giải Abel thiết_lập vào năm 2003 dành cho những nhà toán_học xuất_chúng Huy_chương Chern thiết_lập vào năm 2010 để ghi_nhận thành_tựu trọn đời Năm 1900 nhà toán_học người Đức David_Hilbert biên_soạn một danh_sách gồm 23 bài_toán chưa có lời_giải còn được gọi là Các bài_toán của Hilbert_Danh sách này rất nổi_tiếng trong cộng_đồng các nhà toán_học và ngày_nay có ít_nhất chín bài đã được giải Một danh_sách mới bao_gồm bảy bài_toán quan_trọng gọi là Các bài_toán của giải thiên_niên_kỷ Millennium_Prize_Problems đã được công_bố vào năm 2000 ai giải được một trong số các bài_toán này sẽ được trao giải một_triệu đô_la Chỉ có một bài_toán từ danh_sách của Hilbert cụ_thể là giả_thuyết Riemann trong danh_sách mới này Tới nay một trong số bảy bài_toán đó giả_thuyết Poincaré đã có lời_giải Mối quan_hệ giữa toán_học và khoa_học Gauss xem toán_học là hoàng_tử của các ngành khoa_học Trong cụm_từ La tinh Regina_Scientiarum và cụm_từ tiếng Đức Königin der Wissenschaften cả hai đều có nghĩa là nữ_hoàng của các ngành khoa_học từ chỉ khoa_học có nghĩa là lĩnh_vực tri_thức và đây cũng chính là nghĩa gốc của từ science khoa_học trong tiếng Anh như_vậy toán_học là một lĩnh_vực tri_thức Sự chuyên_biệt_hoá giới_hạn nghĩa của khoa_học vào khoa_học_tự_nhiên theo sau sự phát_triển của phương_pháp_luận Bacon từ đó đối_lập khoa_học_tự_nhiên với phương_pháp kinh_viện phương_pháp_luận Aristotle nghiên_cứu từ những nguyên_lý cơ_sở So với các ngành khoa_học_tự_nhiên như sinh_học hay vật_lý_học thì thực_nghiệm và quan_sát thực_tế có vai_trò không đáng_kể trong toán_học Albert_Einstein nói rằng khi các định_luật toán_học còn phù_hợp với thực_tại thì chúng không chắc_chắn và khi mà chúng chắc_chắn thì chúng không còn phù_hợp với thực_tại Mới_đây hơn Marcus du Sautoy đã gọi toán_học là nữ_hoàng của các ngành khoa_học động_lực thúc_đẩy chính đằng sau những phát_kiến khoa_học Nhiều triết_gia tin rằng trong toán_học tính có_thể chứng_minh được là sai falsifiability không_thể thực_hiện được bằng thực_nghiệm và do_đó toán_học không phải là một ngành khoa_học theo như định_nghĩa của Karl_Popper_Tuy nhiên trong thập_niên 1930 các định_lý về tính không đầy_đủ incompleteness theorems của Gödel đưa ra gợi_ý rằng toán_học không_thể bị quy giảm về logic mà thôi và Karl_Popper kết_luận rằng hầu_hết các lý_thuyết toán_học giống như các lý_thuyết vật_lý và sinh_học mang tính giả_định suy_diễn toán_học thuần_tuý do_đó trở_nên gần_gũi hơn với các ngành khoa_học_tự_nhiên nơi giả_định mang tính_chất suy_đoán hơn hơn mức mà người ta nghĩ Một quan_điểm khác thì cho rằng một_số lĩnh_vực khoa_học nhất_định như vật_lý lý_thuyết là toán_học với những tiên_đề được tạo ra để kết_nối với thực_tại Thực_sự nhà_vật_lý lý_thuyết J M Ziman đã cho rằng khoa_học là tri_thức chung và như_thế bao_gồm cả toán_học Dù_sao đi_nữa toán_học có nhiều điểm chung với nhiều lĩnh_vực trong các ngành khoa_học vật_lý đáng chú_ý là việc khảo_sát những hệ_quả logic của các giả_định Trực_giác và hoạt_động thực_nghiệm cũng đóng một vai_trò trong việc xây_dựng nên các giả_thuyết trong toán_học lẫn trong những ngành khoa_học khác Toán_học thực_nghiệm ngày_càng được chú_ý trong bản_thân ngành toán_học và việc tính_toán và mô_phỏng đang đóng vai_trò ngày_càng lớn trong cả khoa_học lẫn toán_học Ý_kiến của các nhà toán_học về vấn_đề này không thống_nhất Một_số cảm_thấy việc gọi toán_học là khoa_học làm giảm tầm quan_trọng của khía_cạnh thẩm_mỹ của nó và lịch_sử của nó trong bảy môn khai_phóng truyền_thống một_số người khác cảm_thấy rằng bỏ_qua mối quan_hệ giữa toán_học và các ngành khoa_học là cố_tình làm_ngơ trước thực_tế là sự tương_tác giữa toán_học và những ứng_dụng của nó trong khoa_học và kỹ_thuật đã là động_lực chính của những phát_triển trong toán_học Sự khác_biệt quan_điểm này bộc_lộ trong cuộc tranh_luận triết_học về chuyện toán_học được tạo ra như nghệ_thuật hay được khám_phá ra như khoa_học Các viện đại_học thường có một trường hay phân_khoa khoa_học và toán_học Cách gọi tên này ngầm ý rằng khoa_học và toán_học gần_gũi với nhau nhưng không phải là một Xem thêm BULLET Danh_sách các nhà toán_học BULLET Danh_sách các bài_toán toán_học Tham_khảo BULLET Toán_học là gì Richard_Courant 1888 1972 và Herbert_Robbins 1915 2001 Nhà_xuất_bản Đại_học Oxford 1941 Hàn_Liên_Hải dịch Nhà_xuất_bản Khoa_học_Kỹ_thuật 1984 BULLET Tác_giả Toán_học Bộ sách Tri_thức tuổi_hoa niên thế_kỷ XXI Từ_Văn_Mặc_Từ_Thu Hằng dịch Nhà_xuất_bản Văn_hoá Thông_tin 2001 470 tr BULLET Nguyễn_Đình_Trí_Tạ_Văn_Đĩnh Nguyễn_Hồ_Quỳnh_Toán học cao_cấp Tập một Đại_số và hình_học_giải_tích Nhà_xuất_bản Giáo_dục Tháng 10 năm 2006 393 trang BULLET S M Nikol skij ch b Từ_điển_bách_khoa phổ_thông toán_học Hoàng_Quý Nguyễn_Văn Ban và Hoàng_Chúng dịch Nhà_xuất_bản Giáo_dục 2001 454 tr BULLET Howard_Eves Giới_thiệu lịch_sử toán_học Trần_Tất_Thắng dịch Nhà_xuất_bản Tp_Hồ_Chí_Minh 1993 518 tr BULLET Benson_Donald_C_The Moment of Proof_Mathematical_Epiphanies_Oxford University_Press new ed Dec 14 2000 ISBN 0 19 513919 4 BULLET Boyer_Carl_B_A History of Mathematics_Wiley 2nd ed Mar 6 1991 ISBN 0 471 54397 7 BULLET Courant_R and H Robbins_What_Is_Mathematics An_Elementary_Approach to Ideas and Methods_Oxford_University_Press USA 2nd ed Jul 18 1996 ISBN 0 19 510519 2 BULLET Davis_Philip_J and Hersh_Reuben_The_Mathematical Experience_Mariner_Books_Reprint ed Jan 14 1999 ISBN 0 395 92968 7 BULLET Eves_Howard_An_Introduction to the History of Mathematics_Saunders 6th ed 1990 ISBN 0 03 029558 0 BULLET Gullberg_Jan_Mathematics_From the Birth of Numbers_W_W_Norton Company 1st ed Oct 1997 ISBN 0 393 04002 X BULLET Hazewinkel_Michiel ed Encyclopaedia of Mathematics_Kluwer_Academic_Publishers 2000 BULLET Jourdain_Philip_E_B The_Nature of Mathematics trong The_World of Mathematics_James_R_Newman editor Dover_Publications 2003 ISBN 0 486 43268 8 BULLET Kline_Morris_Mathematical_Thought from Ancient to Modern_Times_Oxford_University Press_Mar 1 1990 ISBN 0 19 506135 7 BULLET Pappas_Theoni_The_Joy Of_Mathematics_Wide_World Publishing revised edition Jun 1989 ISBN 0 933174 65 9 BULLET Peterson_Ivars_Mathematical_Tourist New and Updated_Snapshots of Modern_Mathematics_Owl_Books 2001 ISBN 0 8050 7159 8 Liên_kết ngoài BULLET Viện Toán_học Việt_Nam BULLET Mathematics_Các khoá học và bài giảng về toán_học MIT OpenCourseWare_BULLET_The_Mathematical Atlas_Bản đồ các nhánh toán_học BULLET Vietnam_Journal of Mathematics_BULLET_Acta_Mathematica Vietnamica_BULLET_Toán học và tuổi_trẻ

Toán_học

Khoa_học_tự_nhiên Khoa_học_tự_nhiên hay Tự_nhiên_học tiếng Anh Natural science là một nhánh của khoa_học có mục_đích nhận_thức mô_tả giải_thích và tiên_đoán về các hiện_tượng và quy_luật tự_nhiên dựa trên những dấu_hiệu được kiểm_chứng chắc_chắn Trong khoa_học_tự_nhiên giả_thuyết được sử_dụng rộng_rãi để xây_dựng những lý_thuyết khoa_học Giải_thích Các môn khoa_học_tự_nhiên tạo nên cơ_sở cho các khoa_học_ứng_dụng Các khoa_học_tự_nhiên và ứng_dụng lại được phân_biệt với các ngành khoa_học_xã_hội nhân_văn thần_học và nghệ_thuật Các ngành Toán_học Thống_kê và Tin_học cung_cấp nhiều công_cụ và khung làm_việc được sử_dụng trong các ngành khoa_học_tự_nhiên Ở Việt_Nam ba ngành này được xếp vào loại khoa_học_tự_nhiên Tuy_nhiên nhiều nước trên thế_giới đặc_biệt là các nước nói tiếng Anh không có quan_điểm như_vậy BULLET Thiên_văn_học nghiên_cứu về các thiên_thể và hiện_tượng bên ngoài bầu khí_quyển Trái_Đất ví_dụ sao thiên_hà v v BULLET Sinh_học nghiên_cứu về sự sống BULLET Sinh_thái_học và Khoa_học môi_trường nghiên_cứu mối quan_hệ tương_hỗ giữa sự sống và môi_trường BULLET Hoá_học nghiên_cứu cấu_tạo các phản_ứng_hoá_học cấu_trúc và các tính_chất của vật_chất và các biến_đổi lý hoá mà chúng trải qua BULLET Khoa_học Trái_Đất nghiên_cứu về Trái_Đất các chuyên_ngành gồm có BULLET Địa_chất_học BULLET Thuỷ_văn Hydrology_BULLET Khí_tượng học BULLET Địa_vật_lý và Hải_dương_học BULLET Khoa_học đất BULLET Vật_lý_học nghiên_cứu các thành_phần cơ_bản của vũ_trụ các lực và tương_tác của chúng và các kết_quả của các lực này Lịch_sử Từ thời xa_xưa cho đến thời Trung_cổ đối_tượng nghiên_cứu của Khoa_học_tự_nhiên được biết đến như là các triết_lý tự_nhiên Đến cuối thời Trung_cổ và thời hiện_đại việc giải_thích một_cách triết_học về tự_nhiên dần_dần được thay_thế bởi sự tiếp_cận một_cách khoa_học sử_dụng phương_pháp_luận quy_nạp Các nghiên_cứu của Ibn al Haytham và Sir_Francis_Bacon phổ_biến trong các tiếp cân này do_đó đã giúp cho việc tiến lên cuộc cách_mạng_khoa_học của nhân_loại Trước thế_kỷ 19 việc nghiên_cứu khoa_học đã trở_nên chuyên_nghiệp và có các tổ_chức và các tổ_chức này dần_dần đạt được tiếng_tăm trong nghiên_cứu khoa_học_tự_nhiên Nhóm nghiên_cứu khoa_học được tạo ra bởi William_Whewell vào năm 1834 dựa trên tổ_chức Mary_Somerville s On the Connexion of the Sciences_Liên kết ngoài BULLET Mạng thông_tin Khoa_học và Công_nghệ Việt_Nam BULLET Viện_Hàn_lâm Khoa_học và Công_nghệ Việt_Nam BULLET Natural_Sciences_Tripos_Các ngành khoa_học_tự_nhiên tại Đại_học Cambridge_BULLET_History of Recent_Science and Technology_Lịch sử khoa_học và công_nghệ cận_đại BULLET Scibooks_La_Scienza_Del Gioco_Điểm sách về khoa_học_tự_nhiên Trang này chứa hơn 50 bài nhận_xét đản xuất_bản về các cuốn sách khoa_học_tự_nhiên kèm theo nhiều bài luận chọn_lọc về các chủ_đề hiện_hành của khoa_học_tự_nhiên

Khoa_học_tự_nhiên

Hình_học Hình_học là một phân nhánh của toán_học liên_quan đến các câu hỏi về hình_dạng kích_thước vị_trí tương_đối của các hình_khối và các tính_chất của không_gian Hình_học phát_triển độc_lập trong một_số nền văn_hoá cổ_đại như một phần của kiến_thức thực_tiễn liên_quan đến chiều dài diện_tích và thể_tích với một phần các yếu_tố của khoa_học Toán_học đến từ phương Tây như các định_lý của Thales thế_kỷ VI TCN Đến thế_kỷ thứ III TCN hình_học đã được Euclid hệ_thống_hoá dưới một hình_thức tiên_đề mang tên ông Hình_học Euclid đã trở_thành chuẩn_mực cho nhiều thế_kỷ sau đó Archimedes phát_triển các kỹ_thuật rất khéo_léo để tính diện_tích và khối_lượng theo một_cách nào đó đã áp_dụng phép_tính tích_phân Thiên_văn_học khi tính_toán vị_trí của các ngôi_sao và hành_tinh trên bản_đồ thiên_cầu và mô_tả mối quan_hệ giữa chuyển_động của các thiên_thể đã trở_thành một nguồn quan_trọng cung_cấp các bài_toán hình_học trong suốt 1500 năm tiếp_theo Trong thế_giới cổ_điển cả hình_học và thiên_văn_học đã được coi là một phần của quadrivium một tập_hợp_con của bảy môn giáo_dục khai_phóng cần_thiết cho mọi công_dân phải nắm vững Việc giới_thiệu hệ toạ_độ của René_Descartes và sự phát_triển đồng_thời của đại_số đánh_dấu một giai_đoạn phát_triển mới cho hình_học kể từ khi các hình hình_học như các đường_cong phẳng không_thể được mô_tả bằng giải_tích theo dạng phương_trình và hàm Điều này đóng một vai_trò quan_trọng trong sự xuất_hiện của vi tích phân vào thế_kỷ XVII Sau đó lý_thuyết của phối_cảnh cho thấy rằng có nhiều yếu_tố hình_học hơn là chỉ các thuộc_tính số_liệu của các hình_vẽ phối_cảnh đã trở_thành nguồn_gốc của hình_học projective Các đối_tượng nghiên_cứu của hình_học đã được tiếp_tục mở_rộng bằng việc nghiên_cứu các cấu_trúc nội_tại của các đối_tượng hình_học của Euler và Gauss điều này dẫn đến việc tạo ra các nhánh tô pô học và hình_học vi phân Trong thời của Euclid không sự phân_biệt rõ_ràng giữa không_gian vật_lý và không_gian hình_học Kể từ khi phát_hiện hình_học phi Euclid vào thế_kỷ 19 các khái_niệm về không_gian đã trải qua một sự thay_đổi cơ_bản và nêu lên câu hỏi không_gian hình_học nào là thích_hợp nhất với không_gian vật_lý Với sự phát_triển của toán_học lý_thuyết trong thế_kỷ 20 không_gian cho_dù là điểm đường hoặc mặt_phẳng bị mất nội_dung trực_quan của nó vì_vậy người đọc phải phân_biệt giữa không_gian vật_lý và không_gian hình_học trong đó không_gian điểm v v vẫn còn có ý_nghĩa trực_quan và không_gian trừu_tượng Hình_học hiện_đại xem_xét không_gian đa tạp không_gian có mức_độ trừu_tượng đáng_kể hơn so với không_gian Euclid quen_thuộc Những không_gian trên có_thể có sẵn các cấu_trúc bổ_sung nhằm cho_phép đo chiều dài Hình_học hiện_đại có nhiều mối quan_hệ với vật_lý như được minh_hoạ bằng các liên_kết giữa hình_học giả Riemann và thuyết_tương_đối rộng Một trong những lý_thuyết vật_lý mới nhất lý_thuyết dây cũng rất gần_gũi với hình_học Trong khi bản_chất thị_giác của hình_học làm cho nó dễ_dàng tiếp_cận hơn so với các môn toán_học khác như đại_số hay lý_thuyết số ngôn_ngữ hình_học cũng được sử_dụng trong bối_cảnh xa_rời truyền_thống nguồn_gốc Euclide của nó ví_dụ như trong hình_học fractal và hình_học đại_số Tổng_quan Sự phát_triển của hình_học ghi_nhận được kéo_dài hơn hai thiên_niên_kỷ Bởi_vậy nhận_thức hình_học luôn tiến_hoá dần qua các thời_đại Hình_học thực_tiễn Hình_học có nguồn_gốc là một khoa_học thực_tiễn liên_quan đến khảo_sát đo_đạc diện_tích và khối_lượng Những thành_tích đáng chú_ý nhất trong giai_đoạn đầu của hình_học bao_gồm các công_thức về độ dài diện_tích và thể_tích như là định_lý Pytago chu_vi hình_tròn và diện_tích hình_tròn diện_tích tam_giác thể_tích của hình_trụ tròn hình_cầu và hình_chóp Một phương_pháp tính_toán các khoảng_cách và chiều cao không_thể tiếp_cận dựa trên sự đồng_dạng về hình_học là định_lý Thales_Sự phát_triển của thiên_văn_học dẫn đến sự ra_đời của lượng_giác phẳng và lượng_giác cầu cùng với các kỹ_thuật tính_toán Hình_học tiên_đề Euclid sử_dụng một phương_pháp trừu_tượng hơn trong tác_phẩm Cơ_sở của ông một trong những tác_phẩm có sức ảnh_hưởng lớn nhất của nhân_loại Ông đã giới_thiệu các tiên_đề nhất_định thể_hiện tính_chất cơ_bản hoặc hiển_nhiên đúng của điểm đường_thẳng và mặt_phẳng Ông tiến_hành suy_luận một_cách chặt_chẽ để rút ra các định_lý khác bằng cách lý_luận toán_học Tính_năng đặc_trưng của phương_pháp tiếp_cận của hình_học Euclid là sự chặt_chẽ của nó và nó đã được biết đến như hình_học tiên_đề hoặc hình_học tổng_hợp Vào đầu thế_kỷ 19 việc khám_phá hình_học phi Euclid của Nikolai_Ivanovich_Lobachevsky 1792 1856 János_Bolyai 1802 1860 Carl_Friedrich_Gauss 1777 1855 và những người khác dẫn đến một sự quan_tâm trở_lại trong phương_pháp tiếp_cận này và trong thế_kỷ 20 David_Hilbert 1862 1943 đã áp_dụng lý_luận tiên_đề nhằm cung_cấp một nền_tảng hiện_đại của hình_học Các số trong hình_học Trong thời Hy_Lạp cổ_đại trường_phái Pythagoras đã đánh_giá vai_trò của các số trong hình_học Tuy_nhiên việc phát_hiện chiều dài vô_tỉ vốn mâu_thuẫn với quan_điểm triết_học của họ làm cho họ từ_bỏ con_số trừu_tượng và chuyển sang sử_dụng tham_số hình_học cụ_thể chẳng_hạn như độ dài và diện_tích các hình Các số đã được giới_thiệu trở_lại trong hình_học dưới hình_thức hệ toạ_độ của Descartes người đã nhận ra rằng việc nghiên_cứu các hình_dạng hình_học có_thể được hỗ_trợ bằng các diễn_đạt đại_số của chúng và hệ toạ_độ Descartes đã được đặt theo tên ông Hình_học_giải_tích ứng_dụng các phương_pháp của đại_số để giải_quyết các bài_toán hình_học bằng cách liên_hệ các đường_cong hình_học với các phương_trình đại_số Những ý_tưởng này đóng một vai_trò quan_trọng trong sự phát_triển của vi phân và tích phân trong thế_kỷ XVII và đã dẫn đến việc phát_hiện ra nhiều đặc_tính mới của đường_cong phẳng Hình_học đại_số hiện_đại xem_xét những câu hỏi tương_tự như trên ở một mức_độ trừu_tượng cao hơn Hình_học vị_trí Ngay trong thời cổ_đại các nhà toán_học đã giải các bài_toán về vị_trí tương_đối hoặc mối quan_hệ không_gian của các hình hình_học Một_số ví_dụ được đưa ra bởi các đường_tròn nội_ngoại tiếp của đa_giác đường giao nhau và tiếp_tuyến với đường conic các cấu_hình Pappus và Menelaus của các điểm và đường Trong thời Trung_cổ những bài_toán mới và phức_tạp hơn được đặt ra số_lượng tối_đa của hình_cầu đồng_thời tiếp_xúc với một hình_cầu nhất_định mà có cùng một bán_kính Việc lèn chặt hàng_loạt hình_cầu kích_thước bằng nhau trong không_gian sẽ tạo ra cái gì Hầu_hết các câu hỏi liên_quan đến các khối hình_học cố_định chẳng_hạn như các đường hoặc mặt_cầu Hình_học projective tổ_hợp lồi và hình_học rời_rạc là ba phân nhánh trong hình_học ngày_nay để xử_lý các bài_toán trên Leonhard_Euler trong khi nghiên_cứu bài_toán bảy cây cầu ở Königsberg đã xem_xét các thuộc_tính cơ_bản nhất của hình_học chỉ dựa vào hình_dạng độc_lập với các thuộc_tính số_liệu của chúng Euler gọi chi_nhánh mới này của hình_học là geometria situs hình_học vị_trí nhưng hiện_nay nó được biết đến với tên là tô pô học Tô pô học phát_triển từ hình_học nhưng biến thành một ngành độc_lập lớn Nó không quan_tâm đến sự khác_biệt giữa đối_tượng có_thể liên_tục bị biến_dạng thành các hình khác nhau Các đối_tượng có_thể vẫn giữ lại một_số tính_chất hình_học như trong trường_hợp của nút thắt hyperbol Dựng hình Hình_học cổ_điển đặc_biệt quan_tâm đến việc dựng một hình hình_học đã được mô_tả trong một_số cách khác Hình_học cổ_điển chỉ cho_phép dựng hình sử_dụng compa và thước_kẻ Ngoài_ra mỗi bài dựng hình phải được hoàn_thành trong một_số hữu_hạn các bước Tuy_nhiên một_số bài dựng hình khó hoặc không_thể giải_quyết chỉ bằng các phương_tiện này và các phép dựng hình sử_dụng parabol và đường_cong khác cũng như các thiết_bị cơ_khí đã được áp_dụng Hình_học hậu Euclid_Trong gần hai ngàn năm kể từ Euclid trong khi phạm_vi của các bài_toán hình_học đã được mở_rộng rõ_rệt sự hiểu_biết cơ_bản về không_gian vẫn là giống nhau Immanuel_Kant tranh_luận rằng chỉ có một hình_học tuyệt_đối mà được tâm_trí cho là đúng a priori hình_học Euclid là sự tổng_hợp và phát_triển của cái được cho là đúng Tư_tưởng thống_trị này đã bị lật_đổ bởi khám_phá mang tính_cách mạng của hình_học phi Euclid với công_trình nghiên_cứu của Bolyai_Lobachevsky và Gauss_Gauss không bao_giờ công_bố nghiên_cứu này của ông Ba nhà toán_học trên đã chứng_minh không_gian Euclid chỉ là một khả_năng cho sự phát_triển của hình_học Một tầm nhìn rộng_lớn hơn của hình_học sau đó đã được Riemann phân_tích trong bài giảng năm 1867 khi nhậm_chức Über die Hypothesen welche der Geometrie zu Grunde liegen Bàn về các giả_thuyết mà hình_học dựa vào Bài luận này chỉ được xuất_bản sau khi ông chết Ý_tưởng mới của Riemann về không_gian tỏ ra rất quan_trọng trong thuyết_tương_đối rộng của Einstein và hình_học Riemann_Hình học Riemann xem_xét không_gian theo một_cách rất chung_chung trong đó các khái_niệm về chiều dài được định_nghĩa Đây là một hướng đi chính của hình_học hiện_đại Chiều không_gian Trong hình_học cổ_điển cho_phép số chiều không_gian là 1 đường_thẳng 2 mặt_phẳng và 3 thế_giới chúng_ta đang sống được coi là không_gian ba chiều các nhà toán_học đã sử_dụng các chiều cao hơn trong hơn hai thế_kỷ qua Số chiều đã trải qua các giai_đoạn là bất_kỳ số_tự_nhiên n có_thể là vô_hạn với sự ra_đời của không_gian Hilbert và bất_kỳ số_thực_dương nào trong hình_học fractal Lý_thuyết về chiều là một lĩnh_vực kỹ_thuật ban_đầu nằm trong tô pô học nói_chung thảo_luận về các định_nghĩa cùng với hầu_hết các ý_tưởng toán_học khái_niệm chiều hiện_nay được định_nghĩa chứ không còn là cảm_nhận trực_giác Kết_nối đa tạp topo có số chiều được xác_định rõ đây là một định_lý bất_biến của miền xác_định thay_vì cái gì đó tự được coi là đúng Các vấn_đề về chiều vẫn rất quan_trọng đối_với hình_học khi mà không có câu trả_lời đầy_đủ cho các bài_toán cổ_điển Kích_thước 3 của không_gian và 4 của không thời_gian là các trường_hợp đặc_biệt trong tô pô hình_học Chiều 10 và 11 là con_số quan_trọng trong lý_thuyết dây Nghiên_cứu có_thể mang lại một lý_do hình_học thoả_đáng cho ý_nghĩa của chiều 10 và 11 Tính đối_xứng Mô_hình đối_xứng trong hình_học có lịch_sử lâu_đời cũng gần như chính hình_học Các hình hình_học như đường_tròn đa_giác đều và các khối đa_diện đều Platon có ý_nghĩa sâu_sắc đối_với nhiều nhà triết_học cổ_đại và chúng đã được nghiên_cứu chi_tiết trước thời của Euclid_Mô hình đối_xứng xảy ra trong tự_nhiên và đã được mô_phỏng nghệ_thuật trong vô_số các hình_thức bao_gồm cả đồ_hoạ của M C Escher_Tuy nhiên chỉ đến nửa sau của thế_kỷ 19 các vai_trò thống_nhất của tính đối_xứng trong nền_tảng của hình_học mới được công_nhận Chương_trình Erlangen của Felix_Klein tuyên_bố rằng trong một ý_nghĩa rất chính_xác đối_xứng thể_hiện qua các khái_niệm về một sự biến_đổi nhóm cho thấy hình_học là gì Sự đối_xứng trong hình_học Euclid cổ_điển được thể_hiện qua tính tương đẳng và chuyển_động cứng_nhắc trong khi trong hình_học xạ ảnh một vai_trò tương_tự được thực_hiện bởi phép cộng tuyến biến_đổi hình_học chuyển đường_thẳng thành đường_thẳng Tuy_nhiên trong hình_học mới của Bolyai và Lobachevsky_Riemann_Clifford và Klein và Sophus_Lie rằng ý_tưởng Klein xác_định một hình_học thông_qua nhóm đối_xứng của nó đã có ảnh_hưởng lớn nhất Cả hai đối_xứng rời_rạc và liên_tục đóng vai_trò nổi_bật trong hình_học đối_xứng rời_rạc có ý_nghĩa trong tô pô học và trong lý_thuyết nhóm hình_học còn đối_xứng liên_tục có ý_nghĩa trong thuyết Lie và hình_học Riemann_Một loại khác của tính đối_xứng là nguyên_tắc của tính hai mặt trong hình_học projective Hiện_tượng meta này có_thể được mô_tả đại_khái như sau trong bất_kỳ định_lý nào đổi điểm thành mặt_phẳng gặp thành cắt nằm trong thành có chứa và bạn sẽ có được một định_lý mới cũng đúng Một hình_thức tương_tự và có liên_quan chặt_chẽ của tính hai mặt tồn_tại giữa một không_gian vectơ và không_gian hai mặt của nó Lịch_sử Khởi_đầu sớm nhất được ghi_nhận của bộ_môn hình_học có_thể được truy nguồn từ các nền văn_minh cổ_đại Lưỡng_Hà và Ai_Cập vào thiên_niên_kỷ thứ 2 TCN Hình_học sơ_khai là một tập_hợp các nguyên_tắc thực_nghiệm được phát_minh liên_quan đến độ dài góc diện_tích và khối_lượng Chúng được phát_triển để đáp_ứng một_số nhu_cầu thực_tế trong khảo_sát xây_dựng thiên_văn_học và hàng_loạt ngành_nghề khác Các sách_vở sớm nhất được biết đến về hình_học là giấy cói Rhind 2000 1800 TCN ở Ai_Cập và giấy cói Moscow khoảng 1890 TCN các sách đất_sét Babylon như Plimpton 322 1900 TCN Ví_dụ giấy cói Moscow đưa ra một công_thức tính thể_tích của một hình_chóp_cụt Các tấm đất_sét sau đó 350 50 TCN cho thấy các nhà thiên_văn Babylon đã sử_dụng hình_thang để tính_toán vị_trí và li độ của sao Mộc trong không_gian thời_gian vận_tốc Các phép_tính hình_học này đã đi trước các tính_toán của Máy_tính Oxford bao_gồm định_lý tốc_độ trung_bình những 14 thế_kỷ Người Nubia cổ_đại ở Nam_Ai Cập đã thành_lập một hệ_thống hình_học bao_gồm cả phiên_bản sơ_khai của đồng_hồ_mặt_trời Trong thế_kỷ thứ 7 TCN nhà toán_học Hy_Lạp Thales của Miletus sử_dụng hình_học để giải_quyết các vấn_đề như tính_toán chiều cao của kim_tự_tháp và khoảng_cách của tàu đến bờ biển Ông được cho là người đầu_tiên sử_dụng lập_luận áp_dụng vào hình_học bằng cách rút ra bốn hệ_quả từ định_lý Thales_Pytago thành_lập Trường Pytago được ghi công đã chứng_minh định_lý Pytago lần đầu_tiên mặc_dù định_lý này có một lịch_sử lâu_dài Eudoxus 408 khoảng 355 TCN phát_triển các phương_pháp vét cạn dùng để tính_toán diện_tích và khối_lượng của vật cong cũng như một lý_thuyết về tỷ_lệ nhằm tránh các số_vô_tỷ khi đo_đạc điều này đã cho_phép hình_học có những bước_tiến bộ đáng_kể Khoảng năm 300 TCN hình_học được Euclid cách_mạng_hoá với tác_phẩm Cơ_sở của ông Tác_phẩm này được đánh_giá là sách_giáo_khoa thành_công và có ảnh_hưởng nhất của mọi thời_đại Cuốn sách giới_thiệu sự chặt_chẽ của toán_học thông_qua các phương_pháp tiên_đề và là ví_dụ sớm nhất của lối viết vẫn được sử_dụng trong toán_học ngày_nay đó là định_nghĩa tiên_đề định_lý và chứng_minh Mặc_dù hầu_hết các nội_dung của Cơ_sở đều đã được biết đến từ trước Euclid đã sắp_xếp chúng vào một khung tư_duy logic và mạch_lạc Cuốn Cơ_sở được phổ_cập tất_cả những người có học_vấn ở phương Tây cho đến giữa thế_kỷ 20 và nội_dung của nó vẫn được giảng_dạy trong các lớp_học hình_học ngày_nay Archimedes khoảng 287 212 TCN của Syracuse đã sử_dụng phương_pháp vét cạn để tính_toán diện_tích dưới vòng_cung của một parabol bằng tổng một chuỗi vô_tận và cho ra kết_quả xấp_xỉ khá chính_xác của số pi Ông cũng nghiên_cứu các xoắn_ốc mang tên ông và thu được công_thức thể_tích của các mặt quay quanh một trục Các nhà toán_học Ấn_Độ cũng có nhiều đóng_góp quan_trọng trong hình_học Cuốn sách Satapatha_Brahmana thế_kỷ 3 TCN chứa các quy_tắc cho công_trình xây_dựng hình_học tương_tự như cuốn Sulba_Sutras_Theo p 363 cuốn Śulba_Sūtras chứa diễn_đạt bằng lời_nói tồn_tại sớm nhất của định_lý Pytago trên thế_giới mặc_dù nó đã được những người Babylon cổ_đại biết đến từ trước Chúng chứa danh_sách các bộ ba số Pythagore vốn là trường_hợp đặc_biệt của phương_trình Diophantos_Trong bản_thảo Bakhshali có một_vài bài_toán hình_học bao_gồm cả các bài_toán về khối_lượng của các chất_rắn bất_thường Bản_thảo Bakhshali cũng sử_dụng một hệ_thống số_thập phân với một dấu_chấm cho số_không Tác_phẩm Aryabhatiya của Aryabhata 499 bao_gồm các công_thức tính_toán diện_tích và khối_lượng Brahmagupta đã viết tác_phẩm thiên_văn_học Brāhma_Sphuṭa_Siddhānta năm 628 Chương 12 của cuốn này có 66 câu tiếng Phạn được chia thành hai phần Các phép_toán cơ_bản bao_gồm khai_căn bậc ba phân_số tỷ_lệ và tỷ_lệ_thuận và toán_học thực_tế bao_gồm hỗn_hợp chuỗi toán_học hình_học_phẳng xếp gạch cưa gỗ và xếp chồng gạo Trong phần sau ông nêu định_lý nổi_tiếng của mình về các đường_chéo của một tứ_giác nội_tiếp Chương 12 cũng bao_gồm một công_thức tính diện_tích của một tứ_giác nội_tiếp một trường_hợp tổng_quát của công_thức Heron cũng như mô_tả đầy_đủ các hình_tam_giác hữu_tỷ hình_tam_giác với cạnh và diện_tích là các số_hữu_tỷ Trong thời_kỳ Trung_Cổ các nhà toán_học Hồi_giáo đã đóng_góp vào sự phát_triển của hình_học đặc_biệt là hình_học đại_số Al_Mahani sinh 853 hình_thành các ý_tưởng của việc giải các bài_toán hình_học như biến việc nhân đôi hình_lập_phương thành giải phương_trình đại_số Thābit ibn Qurra được biết đến với tên Thebit trong tiếng Latinh 836 901 xử_lý các phép_tính áp_dụng cho tỷ_lệ của thông_số hình_học và đóng_góp cho sự phát_triển của hình_học_giải_tích Omar_Khayyám 1048 1131 tìm ra các giải_pháp hình_học để giải phương_trình bậc ba Định_lý của Ibn al Haytham_Alhazen_Omar_Khayyam và Nasir al_Din al Tusi về tứ_giác bao_gồm các tứ_giác Lambert và tứ_giác Saccheri là kết_quả ban_đầu trong hình_học hyperbol và cùng với những tiên_đề thay_thế của họ chẳng_hạn như tiên_đề Playfair các công_trình trên đã có một ảnh_hưởng đáng_kể đến sự phát_triển của hình_học phi Euclid và là tiền_đề cho các công_trình của các nhà toán_học Witelo c 1230 c 1314 Gersonides 1288 1344 Alfonso_John_Wallis và Giovanni_Girolamo_Saccheri_Hình học đương_đại Hình_học Euclid_Hệ tiên_đề hình_học đầu_tiên được tập_hợp hệ_thống và công_bố trong tác_phẩm Cơ_sở của Euclid_Hệ tiên_đề này lấy mô_hình từ không_gian vật_lý theo nhận_thức của thời đó Các khái_niệm nguyên_thuỷ trong hệ tiên_đề này là điểm đường_thẳng và mặt_phẳng Từ ba khái_niệm cơ_bản này và một_số rất ít các tiên_đề Euclid đã xây_dựng thành_nội dung toàn_bộ môn hình_học ở phổ_thông hiện_nay mà sau_này các nhà toán_học gọi là hình_học Euclid_Tuy nhiên các tiên_đề định_đề và một_số khái_niệm do Euclid xây_dựng chưa đủ chặt_chẽ do chưa có sự hoàn_thiện về lý_thuyết_tập_hợp Sau_này David_Hilbert đã hoàn_chỉnh lại thành một hệ tiên_đề chặt_chẽ và hoàn_chỉnh Môn hình_học dạy trong chương_trình phổ_thông hiện_nay thường chia ra hình_học_phẳng và hình_học_không_gian Hình_học là một trong những môn_học xuất_hiện khá sớm Hàng ngàn năm trước Công_nguyên con_người đã phải đo_đạc các thửa ruộng đong thóc_gạo khi thu_hoạch xây_dựng những kim_tự_tháp khổng_lồ Môn hình_học lúc đầu_ra đời có ý_nghĩa là một khoa_học về đo_đạc Nhưng rồi con_người không phải chỉ cần đo đất mà cần nghiên_cứu nhiều điều phức_tạp hơn Tuy_nhiên hình_học chỉ trở_thành môn khoa_học thực_sự khi con_người nêu lên các tính_chất hình_học bằng con đường suy_diễn chặt_chẽ chứ không phải từ đo_đạc trực_tiếp Tiên_đề thứ năm của Euclid và Hình_học phi Euclid_Tiên đề thứ năm của Euclid gây nhiều sự chú_ý của các nhà toán_học vì nội_dung của nó khá dài Theo ngôn_ngữ hiện_nay thì định_đề này có nội_dung là Nhiều nhà toán_học nghi_ngờ rằng nó là một định_lý nghĩa_là có_thể suy ra từ các tiên_đề khác và loay_hoay tìm cách chứng_minh nó Nhưng không một ai thành_công Đến thế_kỷ thứ 19 hầu_như đồng_thời và độc_lập với nhau ba nhà toán_học ở Nga Nikolai_Ivanovich_Lobachevsky_Đức Carl_Friedrich_Gauss và Hungary János_Bolyai đã đặt ra một tư_duy mới_mẻ Chứng_minh rằng nó không_thể chứng_minh được Điều đó có nghĩa là ta có_thể xây_dựng một thứ hình_học khác trong đó tiên_đề thứ năm là không đúng Cả ba người đều đạt được kết_quả Từ đó ra_đời hình_học phi Euclid_Hình học fractal Fractal là một thuật_ngữ do nhà Toán_học Mandelbrot đưa ra khi ông khảo_sát những hình hoặc những hiện_tượng trong thiên_nhiên không có đặc_trưng về độ dài Mandelbrot là nhà toán_học vĩ_đại của thế_kỷ 20 Ông nó rằng Các đám mây không phải là hình_cầu các ngọn núi không phải là hình_nón Theo ông Fractal là chỉ những đối_tượng hình_học có hình_dáng gồ_ghề không trơn nhẵn trong thiên_nhiên Cụ_thể hơn đó là những vật_thể có tính đối_xứng sắp_xếp trong một phạm_vi nhất_định có nghĩa là khi ta chia một vật_thể fractal với hình_dáng gồ_ghề gãy_góc ra thành những phần nhỏ thì nó vẫn có được đặc_tính đối_xứng trong một cấu_trúc tưởng như hỗn đoạn Hình_dáng các đám mây đường đi của các tia chớp là những ví_dụ mà ta dễ nhìn thấy được Rất nhiều người khi có dịp làm_quen với hình_học fractal đã nhanh_chóng thích_thú có_khi đến say_mê bởi nhiều lý_do Một là hình_học fractal ra_đời và phát_triển với nhiều ý_tưởng mới_lạ độc_đáo gợi cho ta một_cách nhìn thiên_nhiên khác với cách nhìn quá quen_thuộc do hình_học Euclid đưa lại từ mấy nghìn năm nay Hai là hình_học fractal thường được xây_dựng với quy_tắc khá đơn_giản nhưng đưa đến những hình_ảnh rất lạ_mắt rất đẹp Ba là hình_học fractal có nhiều ứng_dụng phong_phú đa_dạng có_khi rất bất_ngờ vào rất nhiều lĩnh_vực khác nhau từ các ngành xây_dựng khai_thác dầu_khí chế_tạo dụng_cụ chính_xác đến sinh_lý_học ngôn_ngữ_học âm_nhạc Bốn là hình_học fractal là một ngành toán_học cao_cấp hiện_đại nhưng một_số ý_tưởng của nó một_số kết_quả đơn_giản của nó có_thể trình_bày thích_hợp cho đông_đảo người đọc Hình_học Euclid được giới_thiệu ở trường trung_học với việc khảo_sát các hình đa_giác hình_tròn hình đa_diện hình_cầu hình_nón Hơn hai nghìn năm qua hình_học Euclid đã có tác_dụng to_lớn đối_với nền văn_minh nhân_loại từ việc đo_đạc ruộng_đất đến vẽ đồ_án xây_dựng nhà_cửa chế_tạo vật_dụng và máy_móc từ việc mô_tả quỹ_đạo của các hành_tinh trong hệ mặt_trời đến mô_tả cấu_trúc của nguyên_tử Tuy_nhiên qua hình_học Euclid ta nhìn mọi vật dưới dạng đều_đặn trơn nhẵn Với những hình_dạng trong hình_học Euclid ta không_thể hình_dung và mô_tả được nhiều vật_thể rất quen_thuộc xung_quanh như quả núi bờ biển đám mây nhiều bộ_phận trong cơ_thể như mạch_máu là những vật cụ_thể cực_kỳ không đều_đặn không trơn nhẵn mà rất xù_xì gồ_ghề Một ví_dụ đơn_giản bờ biển đảo Phú_Quốc dài bao_nhiêu Ta không_thể có được câu trả_lời Nếu dùng cách đo hình_học quen_thuộc dù thước_đo có nhỏ bao_nhiêu đi_nữa ta cũng đã bỏ_qua những lồi_lõm giữa hai đầu của thước_đo ấy nhất_là chỗ bờ đá nhấp_nhô Và với thước_đo càng nhỏ ta có chiều dài càng lớn và có_thể là vô_cùng lớn Xem thêm BULLET Danh_sách các bộ_môn hình_học BULLET Hình_học Euclid_BULLET_Cơ bản Euclid_BULLET_Hình học phi Euclid_Liên kết ngoài BULLET A course from BULLET Unusual_Geometry_Problems_BULLET The_Math_Forum_Geometry BULLET The_Math_Forum_K 12 Geometry_BULLET_The_Math Forum_College_Geometry_BULLET The_Math_Forum_Advanced Geometry_BULLET_Nature_Precedings Pegs and Ropes_Geometry at Stonehenge_BULLET_The_Mathematical Atlas_Geometric_Areas of Mathematics_BULLET 4000 Years of Geometry lecture by Robin_Wilson given at Gresham_College ngày 3 tháng 10 năm 2007 available for MP3 and MP4 download as well as a text file BULLET Finitism in Geometry at the Stanford_Encyclopedia of Philosophy_BULLET_The_Geometry Junkyard_BULLET_Interactive geometry reference with hundreds of applets BULLET Dynamic_Geometry_Sketches with some Student_Explorations_BULLET_Geometry classes at Khan_Academy

Hình_học

Quốc_gia Quốc_gia không nên nhầm với quốc_gia tự_trị vốn có vị_thế nhỏ hơn vì chỉ là tự_trị là một khái_niệm không_gian văn_minh xã_hội và chính_trị trừu_tượng về tinh_thần tình_cảm và pháp_lý để chỉ về một lãnh_thổ có chủ_quyền một chính_quyền và những con_người của các dân_tộc có trên lãnh_thổ đó họ gắn_bó với nhau bằng luật_pháp quyền_lợi văn_hoá tôn_giáo ngôn_ngữ chữ_viết qua quá_trình lịch_sử lập_quốc và những con_người chấp_nhận nền văn_hoá cũng như lịch_sử lập_quốc đó cùng chịu sự chi_phối của chính_quyền và họ cùng nhau chia_sẻ quá_khứ cũng như hiện_tại và cùng nhau xây_dựng một tương_lai chung trên vùng lãnh_thổ có chủ_quyền Quốc_gia cũng có_khi được dùng để chỉ một nước hay đất_nước như Nước Việt_Nam là một quốc_gia ở vùng Đông_Nam_Á_Hai khái_niệm này mặc_dù vẫn thường được dùng thay cho nhau có sắc_thái khác nhau Tính từ quốc_gia là dùng để chỉ mức_độ quan_trọng tầm_cỡ quốc_gia và hoặc được chính_phủ bảo_trợ như Thư_viện quốc_gia Trung_tâm lưu_trữ quốc_gia Hội_đồng quốc_gia biên_soạn từ_điển Về phương_diện công_pháp_quốc_tế thì một chủ_thể được xem là quốc_gia khi có đầy_đủ các yếu_tố sau lãnh_thổ dân_cư và có chính_quyền Quốc_gia là chủ_thể quan_trọng của quan_hệ pháp_luật quốc_tế Hiện_nay thì thế_giới có 195 quốc_gia thuộc Liên_Hiệp_Quốc bao_gồm 193 quốc_gia và 2 quan_sát_viên là Thành_Vatican và Palestine Xem thêm BULLET Danh_sách các nước trên thế_giới BULLET Danh_sách quốc_gia theo dân_số BULLET Danh_sách các nước không còn nữa BULLET Danh_sách các nước Cộng_hoà_xã_hội_chủ_nghĩa

Quốc_gia

Địa_lý Địa_lý hay Địa_lý_học hay còn gọi tắt là địa nghĩa_là mô_tả Trái_Đất là một lĩnh_vực khoa_học nghiên_cứu về các vùng_đất địa_hình dân_cư và các hiện_tượng trên Trái_Đất Dịch sát nghĩa sẽ là nhằm mô_tả hoặc viết về Trái_Đất Người đầu_tiên đề_cập đến thuật_ngữ này là Eratosthenes 276 194 TCN Bốn lĩnh_vực truyền_thống nghiên_cứu về địa_lý là phân_tích không_gian của tự_nhiên và các hiện_tượng con_người như các nghiên_cứu về phân_bố nghiên_cứu khu_vực nghiên_cứu về mối quan_hệ con_người đất và nghiên_cứu về Khoa_học Trái_Đất Địa_lý hiện_đại mang tính liên_ngành bao_gồm tất_cả những hiểu_biết trước_đây về Trái_Đất và tất_cả những mối quan_hệ phức_tạp giữa con_con người và tự_nhiên không_chỉ đơn_thuần là nơi có các đối_tượng đó mà_còn về cách chúng thay_đổi và đến được như_thế_nào Địa_lý đã được gọi là ngành học về thế_giới và cầu_nối giữa con_người và khoa_học vật_lý Địa_lý được chia thành hai nhánh chính Địa_lý_nhân_văn và địa_lý_tự_nhiên Chủ_đề này bao_gồm BULLET Các vị_trí trên Trái_Đất và trên vũ_trụ BULLET Các vùng văn_minh ví_dụ như quốc_gia hay thành_phố và địa_phương BULLET Các môn khoa_học liên_quan đến địa_lý Lịch_sử Các bản_đồ thế_giới cổ nhất từng được biết đến có tuổi vào thời Babylon cổ vào thế_kỷ IX TCN Bản_đồ thế_giới Babylonia nổi_tiếng nhất là Imago_Mundi vào 600 TCN Bản_đồ được Eckhard_Unger tái_lập thể_hiện vị_trí của Babylon ở Euphrates bao_bọc xung_quanh là các vùng_đất có hình_tròn gồm Assyria_Urartu và một_vài thành_phố các thành_phố và vùng_đất bên ngoài lại được bao_bọc bởi một con sông Oceanus có 7 hòn đảo xung_quanh nó tạo thành một hình sao 7 đỉnh Các văn_bản kèm theo đề_cập đến 7 khu_vực bên ngoài đại_dương bao_la Trong các miêu_tả thì có 5 trong số đó vẫn còn tồn_tại Ngược_lại với Imago_Mundi một bản_đồ thế_giới Babylon trước đó có tuổi vào thể kỷ 9 TCNd mô_tả Babylon nằm về phía bắc từ trung_tâm thế_giới mặc_dù nó không xác_định rõ_ràng cái gì là trung_tâm Theo cách tiếp_cận địa_lý được chia thành hai nhánh chính địa_lý chung và địa_lý khu_vực Địa_lý nói_chung là phân_tích và nghiên_cứu vật_lý và địa_lý_nhân_văn trong khi các khu_vực địa_lý là súc_tích và giải_quyết các hệ_thống lãnh_thổ cụ_thể Tuy_nhiên sự kết_nối giữa hai ngành có truyền_thống là một vấn_đề của cuộc tranh_luận trong địa_lý Địa_lý khu_vực Địa_lý khu_vực là nghiên_cứu về các khu_vực trên thế_giới Chú_ý đến đặc_điểm độc_đáo của một vùng cụ_thể như các yếu_tố tự_nhiên yếu_tố con_người và khu_vực bao_gồm các kỹ_thuật phân_định không_gian vào khu_vực Địa_lý trong khu_vực cũng là một phương_pháp nhất_định để nghiên_cứu địa_lý địa_lý so_sánh với số_lượng hoặc vị_trí địa_lý quan_trọng Cách tiếp_cận này chiếm ưu_thế trong nửa sau của thế_kỷ XIX và nửa đầu thế_kỷ XX một thời_gian khi mô_hình địa_lý sau đó khu_vực là trung_tâm trong các ngành khoa_học địa_lý Sau đó bị chỉ_trích vì tính miêu_tả của nó và thiếu cơ_sở lý_thuyết Chỉ_trích mạnh_mẽ trong những năm 1950 và cuộc cách_mạng về số_lượng Các nhà chỉ_trích chính là G H T Kimble and Fred_K Schaefer_Địa lý tự_nhiên Địa_lý_tự_nhiên là một phân ngành của địa_lý chủ_yếu hoạt_động trong lĩnh_vực nghiên_cứu hệ_thống_hoá các mô_hình và quá_trình diễn ra trong thuỷ_quyển sinh_quyển khí_quyển thổ quyển và thạch_quyển Nó có ý_định giúp người ta hiểu sự sắp_xếp tự_nhiên của Trái_Đất khí_hậu và các kiểu_mẫu hệ thực_vật và động_vật của nó Nhiều lĩnh_vực của địa_lý_tự_nhiên sử_dụng các kiến_thức của địa_chất_học cụ_thể là trong nghiên_cứu về phong_hoá và xói_mòn Địa_chất_học các hành_tinh khác trong hệ Mặt_Trời xem bài Đặc_trưng địa_chất của hệ Mặt_Trời Địa_lý_tự_nhiên trong vai_trò của một ngành khoa_học thông_thường tương_phản và bổ_sung cho ngành khoa_học chị_em của nó là Địa_lý_nhân_văn Địa_lý_nhân_văn Địa_lý_nhân_văn là một trong 2 phân ngành của địa_lý Địa_lý_nhân_văn là một nhánh của khoa_học_xã_hội nghiên_cứu về thế_giới con_người cộng_đồng và văn_hoá có sự nhấn_mạnh mối liên_hệ của không_gian và vị_trí địa_lý Địa_lý_nhân_văn khác với địa_lý_tự_nhiên chủ_yếu tập_trung nhiều vào nghiên_cứu các hoạt_động của con_người và dễ tiếp_thu các phương_pháp nghiên_cứu định_lượng hơn Một_số nhà địa_lý_học nổi_bật BULLET Eratosthenes 276TCN 194TCN tính_toán kích_thước Trái_Đất BULLET Ptolemy khoảng 90 khoảng 168 BULLET Al_Idrisi_Ả_Rập أبو_عبد_الله_محمد الإدريسي_Latinh_Dreses 1100 1165 66 BULLET Gerardus_Mercator 1512 1594 BULLET Alexander von Humboldt 1769 1859 BULLET Carl_Ritter 1779 1859 BULLET Arnold_Henry_Guyot 1807 1884 BULLET William_Morris_Davis 1850 1934 BULLET Paul_Vidal de la Blache 1845 1918 BULLET Sir_Halford_John_Mackinder 1861 1947 BULLET Carl_O_Sauer 1889 1975 BULLET Walter_Christaller 1893 1969 BULLET Yi_Fu_Tuan 1930 BULLET David_Harvey 1935 BULLET Edward_Soja sinh 1941 BULLET Michael_Frank_Goodchild 1944 BULLET Doreen_Massey 1944 BULLET Nigel_Thrift 1949 BULLET Ellen_Churchill_Semple 1863 1932

Địa_lý