Datasets:

Broomva

/

instruct-spa-guc

like 0

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Al año siguiente fueron a decirle a José: ―Señor, no podemos ocultar el hecho de que ya no tenemos más dinero, y de que todo nuestro ganado ya es de nuestro señor. Ya no tenemos nada que ofrecer a nuestro señor, excepto nuestros propios cuerpos y nuestras tierras. [/INST] Süchikijee juyakat tia, süntakalaka tü wayuukolüirua nünainmüin José sünain maa nümüin: ―Laülaashikalee, pütüjaa aa'ulu sünain saja'ttüin paala tü wanneetsekat. Je maa'ulu yaa, eesü süpüshua tü wamü'ünüinkat püma'ana piakai. Acheküshii joolu'u müleka wantüle wayakana pünainmüin süpüla waapajiraain waa'in süpüla a'yatawaa pümüin saa'u tü eküülü weküinjatkat. Je müsia tü wa'apainsekalüirua, anasü piyalajüle shia woulia saa'u eküülü. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: ¿Vas a permitir que nos muramos junto con nuestras tierras? Cómpranos a nosotros y a nuestras tierras, a cambio de alimento. Así seremos esclavos del faraón junto con nuestras tierras. ¡Pero danos semilla, para que podamos vivir y la tierra no quede desolada! [/INST] Jalia waya, ouktüshii taa waya sütüma tü jamükat. Pi'yate'era pümaala waya. Otta cha'ijaasü wamüin waüyee wapünajüinjatkat sulu'u tü wa'apainsekalüirua. Piyalaja pümaala shia woulia suulia malu'ujain. Aisha'ajaa, nüchepchieena joo waya chi Faraónkai je nieechi kama'anaka tü wa'apainsekalüirua süpüshua ―müsü tü wayuukolüirua nümüin José. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: De esta manera José adquirió para el faraón todas las tierras de Egipto, porque los egipcios, obligados por el hambre, le vendieron todos sus terrenos. Fue así como todo el país llegó a ser propiedad del faraón, [/INST] Müsüjese'e niyalajüin José saa'u eküülü süpüshua tü mmakat sulu'u Egipto nümüinjatü chi Faraónkai. Noikküin tü na'apainsekalüirua nümüin süka alin ma'i tü jamükat namüin sulu'u süpüshua tü mmakat Egipto. Nüma'anasüjese'e chi Faraónkai süpüshua tü mma anasü sulu'upünaakat Egipto. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: y todos en Egipto quedaron reducidos a la esclavitud. [/INST] Nüchepchiaitpa chi Faraónkai nütüma José süpüshua tü wayuukolüirua sulu'ukot tia mmakat Egipto. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Los únicos terrenos que José no compró fueron los que pertenecían a los sacerdotes. Estos no tuvieron que vender sus terrenos porque recibían una ración de alimento de parte del faraón. [/INST] Otta na sacerdote Egiptoje'ewaliikana, nnojotsü alin jamü namüin süka süsülajünüin eküülü waneepia namüin nütüma chi Faraónkai. Je sükajee tia, nnojotsü noikküin tü na'apainsekalüirua nümüin. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Luego José informó al pueblo: ―Desde ahora vosotros y vuestras tierras pertenecéis al faraón, porque yo os he comprado. Aquí tenéis semilla. Sembrad la tierra. [/INST] So'u wane ka'i süchikijee saja'lajaain tü akaratshikat juya jouktale'olukat, nümakalaka José sümüin tü wayuukolüirua süpüshua: ―Tayalajaitpa tü ja'apainsekalüirua nümüin chi Faraónkai. Je joolu'u, nüchepchiainapa jiakana jüpüshua. Jaapaa jümaala waüyeekat tüü jüpünajaiwa sulu'u tü apain tayalajüitpakalüirua juulia. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Cuando llegue la cosecha, deberéis entregarle al faraón la quinta parte de lo cosechado. Las otras cuatro partes serán para la siembra de los campos, y para alimentaros a vosotros, a vuestros hijos y a vuestros familiares. [/INST] Je so'u tü ka'i jükotchijeetkat o'u tü a'ttieekat, sünainjee ja'raisü toleeka so'u, aapüneerü waneesia nümüin chi Faraónkai. Makateerü pienchi toleeka jüma'ana süpüla tü eküülü jiküinjatkat oo'ulaka süpüla tü jüpünajüinjatkat ―müshii José namüinrua. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: ―¡Tú nos has salvado la vida, y hemos contado con tu favor! —respondieron ellos—. ¡Seremos esclavos del faraón! [/INST] Süsouktakalaka tü wayuukolüirua nümüin José: ―Laülaashikalee, anamia ma'i pia wamüin. Anainapa waya joolu'u pütüma saa'u pu'tte'erüin waya suulia ouktaa. Nüchepchieena waya joo chi Faraónkai ―müshii. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: José estableció esta ley en toda la tierra de Egipto, que hasta el día de hoy sigue vigente: la quinta parte de la cosecha le pertenece al faraón. Solo las tierras de los sacerdotes no llegaron a ser del faraón. [/INST] Shia sükuaippainjatka joo tüü nütüma José: sünainjee ja'raisü toleeka so'u pünajüt akotchijünakat sütüma wayuu, aapüneerü waneesia nümüin chi Faraónkai. Ayatakalaka suluwataanüin tü wayuukolüirua sünain aa'inraa tia maa'unnaa. Alu'ujasa na sacerdote Egiptoje'ewaliikana, maapüinsalii naya süpüshi na'ttia nümüin chi Faraónkai, süka nnojolüin süikkünüin paala tü na'apainsekalüirua nümüin. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Los israelitas se asentaron en Egipto, en la región de Gosén. Allí adquirieron propiedades, prosperaron y llegaron a ser muy numerosos. Jacob residió diecisiete años en Egipto, y llegó a vivir un total de ciento cuarenta y siete años. [/INST] Kepiakalaka Jacob poloo juya akaratshimüin Egipto süpülapünaa sükeraajüin tü 147 juya ouktajachikai o'u nia. Sükojuyalaakalaka ma'i tü nuu'uliwo'ukalüirua sulu'u tü mmakat Gosén yaa sulu'u Egipto. Je kettüitpa joo tü mmakat naka. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Cuando Israel estaba a punto de morir, mandó llamar a su hijo José y le dijo: ―Si de veras me quieres, pon tu mano debajo de mi muslo y prométeme amor y lealtad. ¡Por favor, no me entierres en Egipto! Cuando vaya a descansar junto a mis antepasados, sácame de Egipto y entiérrame en el sepulcro de ellos. ―Haré lo que me pides —contestó José. ―¡Júramelo! —insistió su padre. José se lo juró, e Israel se reclinó sobre la cabecera de la cama. [/INST] Niyaawatakalaka naa'in Jacob sümaa sülü'ülüin tü ka'i ouktajachikai o'u nia. Neenajitkalaka joo José süpüla naashajaainjachin nümaa. Nüntapa nünainmüin, nümakalaka Jacob nümüin: ―Piirakaa, tachuntüin paala pümüin nu'upala Maleiwakai wane kasa. Püpansaaja tamüin pünüiki süpüla paa'inrüinjatüin tü tamüinjatkat joolu'u pümüin. Tachonchee, ouktapa taya, nnojo pi'iküin taya yaa sulu'u tü mmakat Egipto. Pülü'üjeechi taya yaajee yaa Canaánmüin. Pi'ika taya naamakalu'umüin na tashikanairua. ―Meeria'aya tatüman ―nümakalaka José nümüin sünain pansaain nünüiki nümüin chi nüshikai. Otta Jacob, nujuleraakalaka sünain eemerawaa süka talatüitpain naa'in. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Poco tiempo después, informaron a José de que su padre estaba enfermo. Entonces fue a visitarlo y llevó consigo a sus dos hijos, Manasés y Efraín. [/INST] Kojuya ka'i süchikijee, aküjünataalasü nümüin José nüchikü chi nüshikai sümaa ayuulin. Nu'unakalaka sünain analawaa nümüin. Je nümaashii na nüchooin piamashiikana Manasés je Efraín. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Cuando avisaron a Jacob que su hijo venía a verlo, hizo un esfuerzo, se sentó en la cama [/INST] Wanaa sümaa nüküjünüin achikü José nümüin Jacob sümaa nüntüin sünain analawaa nümüin, atütülaasü naa'in. Nütamaajiraakalaka sulu'u tü nu'ulakat sünain nüikkalaain. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: y le dijo a José: ―El Dios Todopoderoso se me apareció en Luz, en la tierra de Canaán, y me bendijo [/INST] Je wanaa sümaa nüntüin José nünainmüin, nümakalaka nümüin: ―Ee'iyataashinkale'e tamüin chi Maleiwakai Pülashikai cha'aya eere tü pueulo kanüliakat Luz, cha'aya sulu'u tü mmakat Canaán. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: con esta promesa: “Te haré fecundo, te multiplicaré, y haré que tus descendientes formen una comunidad de naciones. Además, a tu descendencia le daré esta tierra como su posesión perpetua”. [/INST] Nümataalakalaka tamüin: “Aneerü pükuaippa tatüma. Watteerü saalin püchooin tatüma. Meena aka na puu'uliwo'ukana sünain wattashaateerüin ma'i naalii tatüma. Waneejeena mma namüiwa. Je taapeerü tü mmakat Canaán namüin süpüla noumainjatüin shia süpüla ka'ikat süpüshua”. Shia'aya nümakainka Maleiwakai tamüin paala tüü ―müshi. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Ahora bien, los dos hijos que te nacieron aquí en Egipto, antes de que me reuniera contigo, serán considerados míos. Efraín y Manasés serán tan míos como lo son Rubén y Simeón. [/INST] Ayatüshi Jacob sünain aashajawaa nümaa José sünain maa: ―Tachee, tamüsü paala wane kasa pümüin: Na piamashiikana püchonnii, Efraín je Manasés, na jemeishiikana pümüin yaa sulu'u tü mmakat Egipto süpülapünaa tantüin yaamüin yaa, müshii aka naya tachonnii, maa aka naa'in Rubén oo'ulaka Simeón, süpüla kapaalainjachin taya namüin. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Los hijos que tengas después de ellos serán tuyos, y a través de sus hermanos recibirán su herencia. [/INST] Je müleka eere wane püchonnii mapeena, tü mma aapünüinjatkat namüin, sulu'ujeeinjatia ne'e tü noumainjatkat Efraín je Manasés. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Cuando yo regresaba de Padán Aram, tu madre murió cerca de Efrata, en tierra de Canaán, y allí la sepulté junto al camino de Efrata, es decir, Belén. [/INST] Tamüitpa tüü noo'opünaa Efraín je Manasés süpüla sotüinjatüin taa'in Raquel tü püikat sünainjee. Je mojusü ma'i taa'in saaliijee nnojolüin süntüin tamaa yaamüin yaa. Pütüjaa aa'ulu sünain ouktüin shia sulu'u tü mmakat Canaán peje sünain tü pueulokat Efrata süchikijee tale'ejüin sulu'ujee tü mmakat Padan-aram. Tojoitüin shia sotpa'a wane wopu süpünakat Efrata ―müshi. (Je sünülia Efrata maa'ulu yaa, Belén.) </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Al ver a los hijos de José, Israel preguntó: ―Y estos chicos, ¿quiénes son? [/INST] Je ni'rapa Jacob na piamashii nüchonniikana José, nüsakirakalaka nia: ―¿Naya'aya püchonnii na tepichi pümaakana? ―müshi. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: ―Son los hijos que Dios me ha concedido aquí —le respondió José a su padre. Entonces Israel le dijo: ―Acércalos, por favor, para que les dé mi bendición. [/INST] Nüsouktakalaka José: ―Aa, naya'aya na tachonnii aapuushikana tamüin nütüma chi Maleiwakai yaa sulu'u tü mmakat Egipto. Nümakalaka Jacob: ―Pürütke'era nala taikeyuukana tanainmüin süpüla tapütaain napüla süka wane pütchi analu'ut ―müshi. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Israel ya era muy anciano, y por su avanzada edad casi no podía ver; por eso José los acercó, y su padre los besó y abrazó. [/INST] Mo'upa'asai Jacob süka laülaaichin ma'i. Narütke'ennakalaka nütüma José na piamashiikana nüchonnii nünainmüin chi nüshikai. Nuko'ojookalaka nanain na tepichikana sümaa nuchu'lüin nawalapa'a. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Luego le dijo a José: ―Ya había perdido la esperanza de volver a verte, ¡y ahora Dios me ha concedido ver también a tus hijos! [/INST] Nümakalaka Jacob nümüin José: ―Atak, müichiyaasa'a taa'inru'u nnojolin te'rüin pia tachikua. Anamiashaatashi chi Maleiwakai tamüin. Nnojoishi piain ne'e pümüiwa te'rüin joolu'u, alu'ujasa te'rüinapa joo yaaya na püchonniikana püma'aya ―müshi. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: José los retiró de las rodillas de Israel y se postró rostro en tierra. [/INST] Nüshakatirakalaka José na nüchonniikana neemeyo'ujee chi nüshikai sümaa nu'wachiraain nümülatu'umüin. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Luego tomó a sus dos hijos, a Efraín con la derecha y a Manasés con la izquierda, y se los presentó a su padre. De esta manera, Efraín quedó a la izquierda de Israel, y Manasés, a su derecha. [/INST] Ni'itaakalaka José Efraín nüpe'eru'ujee chi nüshikai oo'ulaka Manasés, nikialu'ujee. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Pero Israel, al extender las manos, las entrecruzó y puso su derecha sobre la cabeza de Efraín, aunque era el menor, y su izquierda sobre la cabeza de Manasés, aunque era el mayor. [/INST] Otta müshia Jacob, niyalerüin tü najapü nikialu'ujatkat sümaa ni'itaain saa'u nikii Efraín, ja'itashi emülieein nia. Oo'ulaka tü najapü nüpe'eru'ujeejatkat, niyalerüin shia sümaa ni'itaain saa'u nikii Manasés chi epayaakai. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Y los bendijo con estas palabras: «Que el Dios en cuya presencia caminaron mis padres, Abraham e Isaac, el Dios que me ha guiado desde el día en que nací hasta hoy, [/INST] Nüpütaakalaka joo Jacob nüpüla José süka wane pütchi analu'ut sünain maa nümüin: ―Tachuntüin joolu'u nümüin Maleiwa, chi Namaleiwasekai Abraham oo'ulaka Isaac, süpüla nii'iyatüinjatüin na'anasia namüin nairua püchonniikana. Nia akaaliijapü'üka taya waneepia. Je maa'ulu yaa, ayatüshia nükaaliijain taya. “Pii'iyatapa pa'anasia namüin na tepichikana”, tamüshi paa nia. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: el ángel que me ha rescatado de todo mal, bendiga a estos jóvenes. Que por medio de ellos sea recordado mi nombre y el de mis padres, Abraham e Isaac. Que crezcan y se multipliquen sobre la tierra». [/INST] Otta akaaliijünapü'üshi taya nütüma chi Na'aapiasekai. O'tte'ennapü'üshi taya waneepia nütüma suulia kasa mojusü. “Pii'iyatapa na'anasia Maleiwa namüin naa tepichikana”, tamüshi paa chi aapieekai. Tayakai oo'ulaka Abraham, chi tatuushikai, oo'ulaka Isaac, chi tashikai, anashiije we'nnaajünüle mapeena nanainjee tepichikana naa. Kasataalejese wainmain nachonnii süpüla watteerüin saalin tü noo'uliwo'ukalüirua ―müshi Jacob sünain nüpütaain nüpüla José süka wane pütchi analu'ut. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: A José no le agradó ver que su padre pusiera su mano derecha sobre la cabeza de Efraín, así que, tomando la mano de su padre, la pasó de la cabeza de Efraín a la de Manasés, [/INST] Otta mojusü nümüin José süka ni'itaaitpain chi nüshikai tü najapü nikialu'ujatkat saa'u nikii Efraín chi emülieekai. Naapaainjese'e najapü chi nüshikai shii'iree naakateein shia saa'ujee nikii Efraín süpüla ni'itaainjatüin shia saa'umüin nikii Manasés chi epayaakai, </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: mientras le reconvenía: ―¡Así no, padre mío! ¡Pon tu mano derecha sobre la cabeza de este, que es el primogénito! [/INST] sünain nümüin nümüin chi nüshikai: ―Taataa, nnojotsü anain tia. Anii chi epayaakai süpüla pi'itaainjatüin pajapü pikialu'ujatkat sünain nikii ―müshi. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Pero su padre se resistió, y le contestó: ―¡Ya lo sé, hijo, ya lo sé! También él gestará a un pueblo, y llegará a ser importante. Pero su hermano menor será aún más importante, y su descendencia dará origen a muchas naciones. [/INST] Otta niyouktüin Jacob tü naa'inreekat chi nüchonkai, sünain maa nümüin: ―Tatüjaa aa'ulu, tachee. Saa'ujee tü tamüitpakat namüin, shiimüin sünain kojuteechin Efraín chi emülieekai sütüma wayuu nuuliale'eya Manasés chi epayaakai. Mayaasüje wainmeerüin tü nuu'uliwo'ukalüirua Manasés, alana'aleejeeria ma'i tü nuu'uliwo'ukalüirua Efraín suuliale'eya. Je shikiijeechi nia wayuu wainma, e'irukuu wainma ―müshi. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Aquel día Jacob los bendijo así: «Esta será la bendición que en Israel se habrá de pronunciar: “Que Dios cuide de ti como cuidó de Efraín y de Manasés”». De este modo, Israel dio a Efraín la primacía sobre Manasés. [/INST] Ayatüshia aashajaain Jacob wane pütchi anachonsü ma'i namüin na nüchonniikana José sünain maa: ―Je na too'uliwo'ukana napüshua mapeena, na kanüliakana Israel, wanaa sümaa naapüin wane pütchi analu'ut namüin na nachonniikana, meena naya: “Kasataalejese müin aka jia Efraín oo'ulaka Manasés nütüma chi Maleiwakai”, meena naya ―müshi Jacob sünain ni'itaain nünülia Efraín palajanale'eya suulia nünülia Manasés. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Finalmente, Israel le dijo a José: ―Yo estoy a punto de morir; pero Dios estará con vosotros y os hará volver a la tierra de vuestros antepasados. [/INST] Nümakalaka joo Jacob nümüin José: ―Tachonchee, ouktataainja'a taya joolu'u. Otta tatüjaa aa'ulu sünain waneepieechin Maleiwakai jümaa süpüla nüle'ejireenain jia noumainpa'amüin na jutuushinuukana. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Y a ti, que estás por encima de tus hermanos, te doy Siquén, tierra que luchando a brazo partido arrebaté a los amorreos. [/INST] Eesü wane mma cha'aya taapüinjatü pümüin, tü nnojotkat taapüin paala namüin na puwalayuukana. Shia wane mma takanain paala noulia na wayuu amorreokana süka chajaruuta oo'ulaka jatü je uraichi ―müshi. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Jacob llamó a sus hijos y les dijo: «Reuníos, que voy a declararos lo que os va a suceder en el futuro: [/INST] Süchikijee naashajaain Jacob nümaa José noo'opünaa Efraín oo'ulaka Manasés, neenajitkalaka na nüchonniikana napüshua nünainmüin süpüla nüpütaain napüla sünain maa namüin: </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: »Hijos de Jacob: acercaos y escuchad; prestad atención a vuestro padre Israel. [/INST] ―Jükotchijaa tanainmüin jia tachonniikana, jaapajaiwa tanüiki: </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: »Tú, Rubén, eres mi primogénito, primer fruto de mi fuerza y virilidad, primero en honor y en poder. [/INST] “Rubénkalee, pia tachon epayaakai, jemeikai tatchinru'uiwa'aya taya, Pia talataka atüma taa'in jintüliiwa'aya pia süka te'irumain pia, Pia kojutka tatüma paala süka alana'aleein sünain katchin pia nouliale'eya na pimüliayuukana. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Impetuoso como un torrente, ya no serás el primero: te acostaste en mi cama; profanaste la cama de tu propio padre. [/INST] Otta pia aa'inrakalinka tü süchekalakat pi'iruku. Je nnojolüichipa alana'aleein pia noulia na pimüliayuukana, süka painkaainkain sümaa tü ta'wayuusekat. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: »Simeón y Leví son chacales; sus espadas son instrumentos de violencia. [/INST] “Simeónkalee, Levíkalee, pawalaawajiraashii jia süpüla ashutaa saa'u wayuu süka ja'apüla. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: ¡No quiero participar de sus reuniones, ni arriesgar mi honor en sus asambleas! En su furor mataron hombres , y por capricho mutilaron toros. [/INST] Nnojoleechi taya wanaawajiraain aa'in jümaa sünain jaashajaajiraain süchiirua tü kee'ireekat jaa'in. Ju'utüin saa'in wayuu süka sü'ürüla jaa'in, maa aka jeewain tü mürütkalüirua sünainjee shaittaa ne'e. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: ¡Malditas sean la violencia de su enojo y la crueldad de su furor! Los dispersaré en el país de Jacob, los desparramaré en la tierra de Israel. [/INST] O'ulejünüinapa jia nütüma Maleiwa, sükajee üttüin jaa'in waneepia. Nu'walakajeena jia sa'akapünaa tü wayuukolüirua Israelkat anülia. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: »Tú, Judá, serás alabado por tus hermanos; dominarás a tus enemigos, y tus propios hermanos se inclinarán ante ti. [/INST] “Judákalee, piyamülüinjat tü pü'ünüükalüirua. A'waajüneechi pia natüma na puwalayuukana. A'wachiraajeena naya pümülatu'umüin. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Mi hijo Judá es como un cachorro de león que se ha nutrido de la presa. Se tiende al acecho como león, como leona que nadie se atreve a molestar. [/INST] Müshia aka pia wane kannajapüt. Nu'utüin saa'in tü nüsitkat. Ale'ejüshi süchikijee sulu'umüin nutunküle. Mmotsü kasa süpüshua neema. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: El cetro no se apartará de Judá, ni de entre sus pies el bastón de mando, hasta que llegue el verdadero rey, quien merece la obediencia de los pueblos. [/INST] Judákalee, pieechi aneekünaka süpüla aluwatawaa. Je aluwataajeechi pia waneepia. Jüüjüweerü e'irukuukat süpüshua pümüin. Saapeerü süpüshi tü nawashirüinkat pümüin. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Judá amarra su asno a la vid, y la cría de su asno a la mejor cepa; lava su ropa en vino; su manto, en la sangre de las uvas. [/INST] Jouleerü pünajüt uuwa. Puu'ulaajeerü püpüliikse ekajaain sa'aka tü uuwa anasükat. Püshijaajeerü püshe'in shiroku shira tü uuwakat. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Sus ojos son más oscuros que el vino; sus dientes, más blancos que la leche. [/INST] Puluwateechi pia sütüma tü shirakat. Kaüseechi pia sütüma püsüin süchira püsachirat. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: »Zabulón vivirá a la orilla del mar; será puerto seguro para las naves, y sus fronteras llegarán hasta Sidón. [/INST] “Zabulónkalee, kepieechi pia sotpa'a palaa. Wainmeerü ma'i tü anuakat antajatkat pünainmüin. Miyo'ujeerü ma'i puumain, sünainmüinre'eya tü pueulokat Sidón. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: »Isacar es un asno fuerte echado entre dos alforjas. [/INST] “Isacarkalee, meechi aka pia wane püliikü. Mayaainje kachisein nia, apalasiraashi yaa mmolu'u. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Al ver que el establo era bueno y que la tierra era agradable, agachó el hombro para llevar la carga y se sometió a la esclavitud. [/INST] Otta pi'rüin sünain anain ma'i tü puumainkat. Talatüsü ma'i paa'in sulu'u tü pipiakat. Asütüneerü shia puulia süka shukulain pia. Süchepchieechi pia wayuu sükajee. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: »Dan hará justicia en su pueblo, como una de las tribus de Israel. [/INST] “Dankalee, laülaajeechi pia saa'u püpüshi. Ja'itaina palirüin na püpüshikana, aluwataajeena naya maa aka tü e'irukuukat Israel süpüshua. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Dan es una serpiente junto al camino, una víbora junto al sendero, que muerde los talones del caballo y hace caer de espaldas al jinete. [/INST] Meechi aka pia wane maa'ala sotpa'a wopu, yapain süpüla ochotaa suu'ui se'ejena wayuu je nujutuuin chi amaajuchikai sütüma. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: »¡ Señor , espero tu salvación ! [/INST] “Jehovákalee, ta'atapajüin pia süpüla pu'tte'erüinjanain waya. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: »Las hordas atacan a Gad, pero él las atacará por la espalda. [/INST] “Gadkalee, pieechi ashutünaka oo'omüin sütüma wayuu ka'ruwarat. Piyamüleena naya. Piipireena nachiirua. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: »Aser disfrutará de comidas deliciosas; ofrecerá manjares de reyes. [/INST] “Aserkalee, anashaateerü ma'i puumain. Jouleerü a'ttiee sulu'u. Puikkeerü süpüshi nümüin chi aluwataashikai. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: »Neftalí es una gacela libre, que tiene hermosos cervatillos. [/INST] “Neftalíkalee, meechi aka pia saa'in wane irama. Taasheechi pia waneepia. Anachonjeerü ma'i püsouktia sümüin wayuu. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: »José es un retoño fértil, fértil retoño junto al agua, cuyas ramas trepan por el muro. [/INST] “Josékalee, meechi aka pia wane püliikü sareerü, awataain soo'opünaa utai. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Los arqueros lo atacaron sin piedad; le tiraron flechas, lo hostigaron. [/INST] Ja'itaichi ashutüneechin aa'u pia natüma na pü'ünüükana, ja'itaina antüin pünainmüin sümaa jatü je uraichi, </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Pero su arco se mantuvo firme, porque sus brazos son fuertes. ¡Gracias al Dios fuerte de Jacob, al Pastor y Roca de Israel! [/INST] nnojoleechi mmolüin pia neema. Katsüinjeechi pia waneepia nütüma chi Maleiwakai Pülashikai ma'i, chi Nümaleiwasekai Jacob chi püshikai. Katsüinjeechi pia nütüma Jehová, chi aa'inmajüikai tü wayuukolüirua Israel. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: ¡Gracias al Dios de tu padre, que te ayuda! ¡Gracias al Todopoderoso , que te bendice! ¡Con bendiciones de lo alto! ¡Con bendiciones del abismo! ¡Con bendiciones de los pechos y del seno materno! [/INST] Chi Nümaleiwasekai chi püshikai, nükaaliijeechi pia. Chi Maleiwa Pülashikai ma'i, nii'iyateerü na'anasia pümüin. Nüjüteerü juya iipünaajee paa'u. Palateerü wüin sulu'ujee mma püpüla. Wainmeerü tü puu'uliwo'ukalüirua. Wainmeerü tü pümü'ünüinkalüirua. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Son mejores las bendiciones de tu padre que las de los montes de antaño, que la abundancia de las colinas eternas. ¡Que descansen estas bendiciones sobre la cabeza de José, sobre la frente del escogido entre sus hermanos! [/INST] Tü pütchi anasü aapünakat pümüin nütüma chi püshikai, anashaatüsü ma'i, maa aka tü kasa anachensü atpajuushikat una'apü. Pia akataluushika nütüma Maleiwa noulia na puwalayuukana. Kasataalejese naapüin tü kasa anasükat süpüshua pümüin. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: »Benjamín es un lobo rapaz que en la mañana devora la presa y en la tarde reparte los despojos». [/INST] “Benjamínkalee, meechi aka pia wane unaalü. Nu'utüin saa'in mürüt sa'wai je so'uka'i. Aja'ttinnüsü sümü'ünüin wayuu nütüma”. müshi Jacob sünain nüküjain namüin na nüchonniikana süchiki tü alateetkat namüin mapeena. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Estas son las doce tribus de Israel, y esto es lo que su padre les dijo cuando impartió a cada una de ellas su bendición. [/INST] Kettaaitpa tü pütchi nüpütaayakat Jacob namüin na nüchonniikana wane'ewai nakua süpülapünaa ouktaa. Nayeena na shikiijeenaka tü poloosükat piammüin e'irukuu na'aka na nuu'uliwo'ukana Jacob. Israeleerü sünülia tü ne'irukukat süpüshua, süka shiain suwala'atain nünülia Jacob tia. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Además, Jacob les dio estas instrucciones: «Ya estoy a punto de reunirme con los míos. Enterradme junto a mis antepasados, en la cueva que está en el campo de Efrón el hitita. Se trata de la cueva de Macpela, frente a Mamré, en la tierra de Canaán. Está en el campo que Abraham le compró a Efrón el hitita, para que fuera el sepulcro de la familia. [/INST] Nümataalakalaka joo Jacob namüin na nüchooinkana: ―Ouktataainja'a joolu'u taya. Ji'ikeechi taya cha'aya Canaán eere mmaapüin na tashikana sulu'u tü ipa ko'ukat chakat cha'aya sulu'u tü apain niyalajalakalüinka chi tatuushikai Abraham süpüla waamakainjatüin shia. Shia tü apain sulu'ukot tü mmakat Macpela chaa wiinnaa sünain tü mmakat Mamre. Shia tü na'apainsekat paala Efrón, waneeshia na'akajee na nuu'uliwo'ukana Het. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Allí fueron sepultados Abraham y su esposa Sara, Isaac y su esposa Rebeca, y allí también enterré a Lea. [/INST] Iraa mmaapüin Abraham atümawaa yala sulu'u süma'alee Sara tü nu'wayuusekat, tü toushikat, oo'ulaka chi tashikai Isaac je tü teikat Rebeca, je eere te'iküin tü ta'wayuusekat Lea. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Ese campo y su cueva se les compró a los hititas». [/INST] Tü ipa ko'ukat je tü apain ayalajuushikat noulia na nuu'uliwo'ukana Het, tacheküin süpüleerua ji'iküinjachin taya cha'aya sulu'u ―müshi Jacob. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Cuando Jacob terminó de dar estas instrucciones a sus hijos, volvió a acostarse, exhaló el último suspiro, y fue a reunirse con sus antepasados. [/INST] Mayaakalü joo keraain naashajaala Jacob namaa na nüchooinkana, nujuleraakalaka. Ouktakalaka nia. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Entonces José se abrazó al cuerpo de su padre y, llorando, lo besó. [/INST] Ouktapa Jacob, nu'wachiraakalaka José naa'u chi nüshikai. Nuchu'lüin nuwalapa'a sümaa ni'yalajüin ma'i. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Luego ordenó a los médicos a su servicio que embalsamaran el cuerpo, y así lo hicieron. [/INST] Nuluwataakalaka José na wayuu Egiptoje'ewaliikana süpüla naainjüinjachin müliashii süka “bálsamo” je ichii maa aka sükuaippapala wayuu Egiptoje'ewat. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: El proceso para embalsamarlo tardó unos cuarenta días, que es el tiempo requerido. Los egipcios, por su parte, guardaron luto por Israel durante setenta días. [/INST] Eetaasüja'a maa aka pienchi shikii ka'i nükalia sünain saainjünüin natüma. A'yalajüshii ma'i na Egiptoje'ewaliikana naa'u Jacob saa'u akaratshi shikii ka'i. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Pasados los días de duelo, José se dirigió así a los miembros de la corte del faraón: ―Si me he ganado el respeto de la corte, decidle por favor al faraón [/INST] Je kettaapa tü a'yalajaakat naa'u müliashii, nümakalaka José namüin na ni'ipajanakana chi Faraónkai: ―Jüküja tanüiki nümüin chi Faraónkai sünain maa: </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: que mi padre, antes de morirse, me hizo jurar que yo lo sepultaría en la tumba que él mismo se preparó en la tierra de Canaán. Por eso le ruego encarecidamente que me permita ir a sepultar a mi padre, y luego volveré. [/INST] “Chi tashikai, süpülapünaa ouktüin nia, müshi tamüin: ‘Püpansaaja tamüin pünüiki sünain pi'ikeechin taya cha'aya sulu'u tü amuuyuu yapaitpakat tatüma cha'aya sulu'u tü mmakat Canaán’, müshi nia tamüin. Paawala taya to'unaiwa te'ikaiwa tashi. Ale'ejeechi taya süchikijee”. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: El faraón le respondió: ―Ve a sepultar a tu padre, conforme a la promesa que te pidió hacerle. [/INST] Nümataalakalaka chi Faraónkai ni'ipajee: ―Aa, pu'una maarülein sünain e'ikaa chi püshikai maa aka paala nümüinkain pümüin. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: José fue a sepultar a su padre, y lo acompañaron los servidores del faraón, es decir, los ancianos de su corte y todos los ancianos de Egipto. A estos se sumaron todos los familiares de José, es decir, sus hermanos y los de la casa de Jacob. En la región de Gosén dejaron únicamente a los niños y a los animales. También salieron con él carros y jinetes, formando así un cortejo muy grande. [/INST] Nu'unakalaka José sünain e'ikaa müliashii. O'unüshiija'a joo napüshua na ni'ipajanakana chi Faraónkai nümaa oo'ulaka wainma na aluwataashiikana sulu'ujee tü mmakat Egipto. Eeshii eekai amaajunain oo'ulaka eekai sulu'uin sükareetseirua wayuu laülaa. Je o'unüshii nümaa José na nuwalayuukana je napüshua na napüshikanairua. Tepichi ne'e nachooin na nuwalayuukana José, apütünaka yala Gosén sulu'u Egipto, je müsüja'a tü namü'ünüinkalüirua, makat aka anneerü, kaa'ula, je paa'a. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Al llegar a la era de Hatad, que está cerca del río Jordán, hicieron grandes y solemnes lamentaciones. Allí José guardó luto por su padre durante siete días. [/INST] Je nantapa sulu'umüin wane mma kanüliasü Atad chaa wane sa'ata tü süchikat Jordán, eejatü napüla wane asaichijülee a'ttiee. Kama'a ma'i José cha'aya sünain ni'yalajüin sümaa emetulüin ma'i ni'ira naa'u müliashii. Alapajitshi José so'u akaratshi ka'i maa aka sükuaippa wayuu Egiptoje'ewat. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Cuando los cananeos que vivían en esa región vieron en la era de Hatad aquellas manifestaciones de duelo, dijeron: «Los egipcios están haciendo un duelo muy solemne». Por eso al lugar, que está cerca del Jordán, lo llamaron Abel Misrayin. [/INST] Shiasa'a shi'rapa tü wayuu cananeo chaje'ewatkat Atad sünain ni'yalajüin José je na nümaajanakana, “Kojutkaiche ma'i chira müliashiikai natüma nala wayuu Egiptoje'ewaliikana”, majiraashii naya. Je sükajee tia, e'itaanüsü sünülia “Abel-mizraim” sümünüin tia mmakat. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Los hijos de Jacob hicieron con su padre lo que él les había pedido: [/INST] Na nüchooinkana Jacob, naa'inrüin süpüshua tü nümakat paala namüin kataiwa'aya no'u sünain </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: lo llevaron a la tierra de Canaán y lo sepultaron en la cueva que está en el campo de Macpela, frente a Mamré, en el mismo campo que Abraham le había comprado a Efrón el hitita para sepultura de la familia. [/INST] nalü'üjain müliashii Canaánmüin sulu'umüin tü mma Macpelakat anülia chaa wiinnaa sünain tü mmakat Mamre. Je cha'aya, ne'itaain nia sulu'u tü ipa ko'ukat sulu'u tü apain ayalajuushikat paala nütüma Abraham nuulia Efrón, wane na'akajee na nuu'uliwo'ukana Het, süpüla naamakainjatüin shia na nüpüshikana. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Después de haber sepultado a su padre, José regresó a Egipto junto con sus hermanos y con toda la gente que lo había acompañado. [/INST] Je José, süchikijee ne'iküin müliashii, ale'ejüshi nia nüchukua Egiptomüin namaa na nuwalayuukana oo'ulaka sümaa süpüshua tü wayuu antakat paala namaa. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Al reflexionar sobre la muerte de su padre, los hermanos de José concluyeron: «Tal vez José nos guarde rencor, y ahora quiera vengarse de todo el mal que le hicimos». [/INST] Süka ouktüichipain joo Jacob, eetaalasü naa'in na nuwalayuukana José saa'u tü mojusü naa'inrakalüinka paala nümüin. Naashaje'erüin naa'in nale'eru'u: “Nü'ürülaa taa ne'e waya José. Nüchekaja taa ne'e wamüin tü mojusü waa'inrakalüinka paala nümüin”, namataalakalaka. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Por eso le mandaron a decir: «Antes de morir tu padre, dejó estas instrucciones: [/INST] Naluwataakalaka nanüiki nümüin José, wane pütchi malu'utsü yaa: “Chi washikai, süpülapünaainka ouktüin nia, nuluwataainka waya </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: “Decidle a José que perdone, por favor, la terrible maldad que sus hermanos cometieron contra él”. Así que, por favor, perdona la maldad de los siervos del Dios de tu padre». Cuando José escuchó estas palabras, se echó a llorar. [/INST] sümaa wane nünüiki pümüinjatü, müsü yaa: ‘Shiima'inyaaje'e sümaa müliainkain pia natüma na puwalayuukana. Pülatira joolu'u tü naainjalakat puulia’, müsü nünüiki chi washikai pümüin. Je saa'u nüchepchiain waya Nümaleiwase chi püshikai, anakaja joolu'u pülatirüle woulia tü wama'ülakat pümüin”, malu'ulu tia pütchikat. Ni'yalajakalaka José sütüma tia pütchikat. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Luego sus hermanos se presentaron ante José, se inclinaron delante de él y le dijeron: ―Aquí nos tienes; somos tus esclavos. [/INST] Nantapaatakalaka na nuwalayuukana. Nejepülaakalaka nümülatu'umüin José sümaa namüin nümüin: ―Anaaka'a waya joolu'u. Püchepchia mata waya. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: ―No tengáis miedo —les contestó José—. ¿Puedo acaso tomar el lugar de Dios? [/INST] Nüsouktakalaka José namüin: ―Nnojo mmolüin jia. ¿Maleiwakalaka joo taya süpüla tachekajüinjachin jümüin? </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Es verdad que vosotros pensasteis hacerme mal, pero Dios transformó ese mal en bien para lograr lo que hoy estamos viendo: salvar la vida de mucha gente. [/INST] Shiima'inkayaaje'e sümaa müliainkain taya jütüma. Akatsa'a nu'wanajaain Maleiwakai tia müliaakat süka tü anasükat süpüla aa'inraa tü alatakat maa'utpünaa ka'i nütüma süpüla katüinjatüin so'u watta saalin wayuu tatüma. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Así que, ¡no tengáis miedo! Yo cuidaré de vosotros y de vuestros hijos. Y así, con el corazón en la mano, José los reconfortó. [/INST] Oo'ulaka jiakana, tepijeena jia süma'ale'eya tü jüchooinkalüirua. Neimalaakalaka aa'in süka tü naashajaalakat José namaa sünain nümülialain namüin. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: José y la familia de su padre permanecieron en Egipto. Alcanzó la edad de ciento diez años, [/INST] Ayatakalaka kepiain José Egipto wanaajiraa sümaa tü nüpüshikalüirua chi nüshikai süpülapünaa sükeraajüin tü 110 juya nuuyase ouktakai o'u nia. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: y llegó a ver nacer a los hijos de Efraín hasta la tercera generación. Además, cuando nacieron los hijos de Maquir, hijo de Manasés, él los recibió sobre sus rodillas. [/INST] Kachoointaalashii na nüchooinkana Efraín nu'upala'aya. Jemeitaalashii na nüchooinkana Maquir, chi nüchonkai Manasés, nu'upalataaja'aya. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Tiempo después, José dijo a sus hermanos: «Yo estoy a punto de morir, pero sin duda Dios vendrá a ayudaros, y os llevará de este país a la tierra que prometió a Abraham, Isaac y Jacob». [/INST] Shiasa'a so'u wane ka'i, nümakalaka José namüin na nuwalayuukana: ―Ouktataainja'a joo taya. Je Maleiwakai, eeweechi sünain akaaliijaa jia. Niyu'leena jia'aya yaajee sulu'ujee tü mmakat sulu'umüin tü mmakat aapünajatkat namüin na watuushinuukana, Abraham, Isaac, je nümüin chi washikai Jacob sünain nüpansaajüirüin nünüiki namüin. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: Entonces José hizo que sus hijos le prestaran juramento. Les dijo: «Sin duda Dios vendrá a ayudaros. Cuando esto ocurra, vosotros deberéis llevaros de aquí mis huesos». [/INST] Otta jiakana, anakaja müleka pansaale jünüiki joolu'u tamüin sünain jiyu'lüinjateerüin tü teipüsekat yaajee so'u tü ka'i jujuittakat o'u yaajee. Nasouktakalaka nümüin: ―Jamüsüsa'a, meeria'aya watüma ―namakalaka nümüin. </s>

<s>[INST] Traduce de Español a Wayuu: José murió en Egipto a los ciento diez años de edad. Una vez que lo embalsamaron, lo pusieron en un ataúd. [/INST] Ouktakalaka joo José cha'aya Egipto sünain 110 juya nuuyase. Naainjünakalaka süka “bálsamo” je ichii maa aka sükuaippapala wayuu Egiptoje'ewat. Ni'itaanakalaka sulu'u wane ataa. </s>