Datasets:

AnhTong
/

vi_dataset

Dataset card Data Studio Files Files and versions Community

Split (9)

astronomy · 1.16k rows

title stringlengths 14 74	link stringlengths 84 183	content stringlengths 0 54.1k
Sự co lại của vết đỏ lớn trên Sao Mộc	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=799:su-co-lai-cua-vet-do-lon-tren-sao-moc&catid=27&Itemid=135	Vết đỏ lớn đặc trưng của Sao Mộc – một cơn bão đăc biệt, rộng lớn hơn Trái Đất - đang thu hẹp lại. Sự thu hẹp này thay đổi hình dạng của vết đốm từ hình bầu dục trở thành một vòng tròn, đã được biết đến từ những năm 1930, nhưng giờ đây, những hình ảnh mới nổi bật, thu được từ kính thiên văn không gian Hubble NASA/ESA, cho thấy vết đốm đang có kích thước nhỏ hơn bao giờ hết. Vết đỏ lớn của Sao Mộc là một cơn bão xoáy. Nó xuất hiện trong các bức ảnh của hành tinh khổng lồ nổi bật như một con mắt màu đỏ đậm trong những lớp xoáy màu vàng nhạt, cam và trắng. Gió trong cơn bão cuồng nộ của Sao Mộc này có tốc độ cực kỳ khủng khiếp, đạt tới vài trăm kilomet mỗi giờ. Những quan sát xa xưa nhất từ khoảng cuối những năm 1800, ước tính kích thước của vết hỗn loạn này khoảng 41.000 km ở chỗ rộng của nó – đủ lớn để có thể đặt dễ dàng ba Trái Đất bên cạnh nhau. Trong năm 1979 và 1980, tàu không gian Voyager của NASA đã đo được đốm này co lại còn 23.335 km đường kính. Giờ đây, Hubble đã nhận ra đốm này nhỏ hơn bao giờ hết. “Các quan sát gần đây của kính không gian Hubble xác nhận rằng hiện nay, độ lớn của vết đốm này là dưới 16.500 km, đường kính nhỏ nhất chúng tôi từng đo được” Amy Simon từ trung tâm hàng không không gian Goddard của NASA ở Maryland, Mỹ, cho biết. Các quan sát nghiệp dư từ năm 2012 đã cho thấy một tỷ lệ hao hụt đáng chú ý của vết đỏ. Chỗ hẹp nhất của vết nhỏ dần đi dưới 1.000 km mỗi năm. Nguyên nhân gây ra sự thu hẹp này vẫn chưa có lời giải. “Trong những quan sát của chúng tôi, rõ ràng rằng rất nhiều xoáy lốc nhỏ đang ăn vào trong cơn bão”, Simon nói. “Chúng tôi đã đưa ra giả thuyết rằng có thể chịu trách nhiệm cho sự thay đổi này là sự biến đổi các động lực bên trong của Vết đỏ lớn.” Kế hoạch của nhóm Simon là nghiên cứu chuyển động của các xoáy lốc, và cũng đồng thời nghiên cứu các động lực bên trong của vết đốm, để xác định cơn bão lốc được bổ sung hoặc mất xung lượng như thế nào. Theo Space Daily
Đại tuyệt chủng Permi, vụ thảm sát đẫm máu nhất lịch sử	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=570:dai-tuyet-chung-permi-vu-tham-sat-dam-mau-nhat-lich-su&catid=22&Itemid=145	250 triệu năm trước, một vụ thảm sát khủng khiếp đã xảy ra, một tội ác ghê gớm nhất mà hành tinh đã từng chứng kiến, và điều đáng nói hơn là đó lại chính là một trong những yếu tố đầu tiên giúp chúng ta có mặt trên thế giới này. Chúng ta vẫn thấy quen thuộc với thảm họa tuyệt chủng 65 triệu năm trước vào cuối kỉ Creta (Phấn trắng), gây ra sự tuyệt chủng của các loài khủng long thống trị Trái Đất thời đó. Nhưng thực tế, một thảm họa thật sự của thời cổ đại lại không phải vụ tuyệt chủng này mà là một sự kiện hoàn toàn khác, như một tội ác đẫm máu nhất trong lịch sử của hành tinh, đóng một vai trò rất lớn tới sự phát triển sự sống trong hàng trăm triệu năm, trong đó có cả sự thống trị rồi tuyệt chủng của khủng long, cuộc lên ngôi của các động vật có vú và cả nhân loại chúng ta ngày nay. Đó là cuộc đại tuyệt chủng Permi (hay Permi-Trias, Permian-Triassic great extinction). Đại tuyệt chủng Permi diễn ra vào cuối kỉ Permi (kỉ cuối cùng của đại cổ sinh - Paleozoic) cách đây 250 triệu năm (còn gọi là đại tuyệt chủng Permi-Trias do lúc nó kết thúc là lúc đánh dấu việc bước sang giai đoạn địa chất tiếp theo của Trái Đất là kỉ Trias (kỉ đầu tiên của đại trung sinh – Mesozoic, kỉ này còn thường được gọi là kỉ Tam Điệp). Cuộc đại tuyệt chủng đã xóa sổ 95% số loài động vật tồn tại dưới đại dương và hơn 70% số loài trên mặt đất. Trái Đất khi đó không khác gì địa ngục như những cảnh tượng tưởng như chỉ có trên phim ảnh, chỉ một chút nữa là sự sống đã biến mất vĩnh viễn trên hành tinh này và chúng ta sẽ chẳng bao giờ được ra đời. Nó được nhiều nhà khoa học ví như một tội ác đẫm máu nhất lịch sử, và ghê gớm hơn nữa là thủ phạm đã xóa dấu vết một cách ... gần như hoàn hảo. Trong rất nhiều năm các nhà khoa học không cách nào để tìm hiểu được nguyên nhân thực sự của sự kiện khủng khiếp này. Sự phân tách và hợp nhất của các lục địa, những đợt phun trào núi lửa khủng khiếp cùng nhiều biến đổi địa chất và khí hậu khác đã chôn vùi gần như toàn bộ các vết tích của thời kì này. Thật may mắn trong những năm đầu của thế kỉ 21, các nhà khoa học đã tìm được những bằng chứng đầu tiên và dần tiến tới kết luận chính xác cho "vụ án" này. Có nhiều ý kiến tranh luận trong các nhà khoa học, có ý kiến cho rằng một thiên thạch khổng lồ (hay một tiểu hành tinh) với kích thước lớn hơn cả ngọn Everest đã va chạm với Trái Đất hủy diệt các loài sinh vật (khác với vụ va chạm 65 triệu năm trước), cũng có ý kiến cho rằng sự tuyệt chủng hàng loạt xảy ra kéo dài trong vài triệu năm, nên nó phải là kết quả của một quá trình dài chứ không phải là một vụ va chạm duy nhất, thậm chí còn có giả thuyết rằng đó là hậu quả của bức xạ đến từ một vụ nổ . Nhưng sự phát triển của các mô hình ngày nay dựa trên hóa thạch xác các loài động thực vật đã thu gọn khoảng thời gian của cuộc đại tuyệt chủng chỉ từ 8.000 đến 100.000 năm thay vì vài triệu năm như tính toán trước kia. Chúng ta thấy rằng con số này chỉ là một cái chớp mắt đối với lịch sử địa chất hơn 4 tỷ năm của Trái Đất. Như vậy có nghĩa là cuộc tàn sát diễn ra rất nhanh, hoàn toàn có khả năng là do một va chạm từ thiên thạch hoặc tiểu hành tinh. Tuy nhiên đây vẫn chỉ là những suy đoán lý thuyết, để đưa ra một kết luận thì bằng chứng vẫn là không thể thiếu. Các nhà khoa học đã tìm thấy sâu bên trong các mẫu đá hiếm hoi còn lại từ thời Permi-Trias các phân tử gọi là fullerene. Đây là các tinh thể carbon gần giống than chì, có cấu tạo tinh thể giống như một quả bóng đá như bạn thấy ở hình bên. Bên trong các tinh thể này có dấu vết của nguyên tử Heli3 và Argon36. Đây là những đồng vị rất khó tìm được trên Trái Đất, nó chỉ phổ biến ở các thiên thạch đến từ vũ trụ. Đây là một bằng chứng khá thuyết phục về việc một tiểu hành tinh đã va chạm với Trái Đất vào cuối kỉ Permi. Vấn đề đặt ra là, có vẻ như tiểu hành tinh chỉ là kẻ đồng lõa trong vụ thảm sát này, hay có thể là một tác nhân quan trọng thúc đẩy những nghi phạm khác. Các đồng lõa của tiểu hành tinh này chính là sự dịch chuyển của các mảng thạch quyển và sự phun trào của núi lửa trên Trái Đất. Đầu năm 2011, chúng ta đã chứng kiến những trận động đất lớn ở Thái Bình Dương gây ra không ít thiệt hại cho nhân loại, nhất là người dân Nhật Bản. Đó là kết quả của sự dịch chuyển và va chạm của các mảng thạch quyển đáy Thái Bình Dương. Với thế giới quan của con người nhỏ bé chúng ta, như vậy đã là cả một thảm họa, nhưng nếu so sánh với quá trình địa chất của Trái Đất, thì đó chỉ như là rung động êm ái của chiếc điện thoại di động bạn đang dùng (khi có cuộc gọi đến), còn sự kiện ở kỉ Permi mới là trận động đất thật sự. Khác với thời điểm hiện nay, vào thời kì của đại cổ sinh Paleozoic, Trái Đất chúng ta có hai lục địa lớn là Laurasia và Gondwana. Trước hết xin nói qua về các chuyển động của vỏ Trái Đất: Chúng ta đều biết rằng trong lòng Trái Đất là khối dung nham khổng lồ, như một dòng sông của lửa và đá nóng chảy, còn bề mặt Trái Đất nơi chúng ta sinh sống chỉ là một lớp đá rắn mỏng nằm trên đó, giống như lớp băng trên mặt biển các vùng cực. Do chuyển động của các dòng biển nên lớp băng không thể luôn bền vững, một số chỗ bị nứt vỡ, chúng có thể trôi và va chạm với nhau khi có tác động mạnh như các dòng chảy bên dưới hay đơn giản là một va chạm do con người tạo ra phía trên. Lớp vỏ Trái Đất cũng như vậy, nó gồm nhiều mảnh vỡ nổi trên biển dung nham. Mặc dù các mảnh thạch quyển này có khối lượng rất lớn và xếp khá khít nhau nhưng không có nghĩa là chúng không có những rung chuyển, va chạm, ngay những núi lửa bình thường lâu ngày lại phun trào cũng chính là do những vết nứt vỡ trên vỏ Trái Đất tạo nên. Ở kỉ Permi, lớp vỏ Trái Đất biến động dữ dội, các mảng thạch quyển khổng lồ rung chuyển, nứt vỡ, di chuyển và va chạm. Hai lục địa Laurasia và Gondwana tiến tới gần nhau và hợp nhất thành siêu lục địa Pangaea (lục địa duy nhất trên Trái Đất khi đó). Sự hợp nhất này gây ra một cú va chạm khủng khiếp, sự nứt vỡ xảy ra hàng loạt, một khối lượng dung nham khổng lồ bị nén lại và phun trào lên mặt đất. Theo con số tính toán của các nhà khoa học hiện nay, lượng dung nham đã được ném lên bên trên bề mặt hành tinh chúng ta khi đó là khoảng 1,5 triệu km³. Đây là một con số khổng lồ đến mức khó tưởng tượng vì một thông tin khác bạn cũng nên biết là những núi lửa ghê gớm nhất từng phun trào trong lịch sử loài người cũng khó có thể phun ra tới 1 km³ dung nham, vậy thì chuyện gì sẽ xảy ra nếu có tới 1,5 triệu ngọn núi lửa như vậy cùng phun trào khắp nơi trên mặt đất? Cả hành tinh là một biển lửa không gì có thể dập tắt. Bụi và khí carbonic tràn ngập trong không khí phủ kín bầu trời gây ra hiệu ứng nhà kính làm không khí càng nóng thêm. Dưới đại dương, các dòng hải lưu thay đổi và nhiều hệ sinh thái biến mất do sự di chuyển và va chạm lục địa. Toàn bộ quá trình này là hệ thông các nguyên nhân gây ra cuộc đại tuyệt chủng tàn khốc nhất lịch sử. Khi một triều đại suy tàn, sẽ là lúc bước sang một triều đại khác. Không chỉ trong lịch sử loài người mà cả đối với lịch sử của cả Trái Đất cũng vậy. Khi tiểu hành tinh lao vào Trái Đất cùng các va chạm lục địa xảy ra, một phần loài bò sát, cá và đa số các loài côn trùng khổng lồ bị tiêu diệt, chính là điều kiện để một số nhóm bò sát phát triển thành loài khủng long, chúng lên ngôi trở thành kẻ thống trị hành tinh thật sự trong suốt hơn 150 triệu năm. Không chỉ thế, sự thay đổi này cũng đã tạo điều kiện cho những tổ tiên xa xôi nhất của chúng ta tồn tại và phát triển, dù chỉ luôn là những kẻ chạy trốn trong thế giới của khủng long nhưng ít nhất các loài động vật có vú này vẫn có thể tồn tại chờ tới thời khắc của mình, trong khi nếu như không có sự kiện đại tuyệt chủng thì những sinh vật nhỏ bé như tổ tiên xa xưa này của chúng ta chẳng thể sống được ở một thế giới của đủ những kẻ thù từ lớn tới nhỏ, không chỉ bò sát, cá mà cả những con côn trùng khổng lồ. Sau hơn 150 triệu năm thống trị của loài khủng long, một lần nữa lại một triều đại sụp đổ, và đó chính là thời khắc của các tổ tiên động vật có vú. Nếu nhìn dọc lịch sử phát triển Trái Đất, chúng ta thấy rằng mỗi cuộc tuyệt diệt đều mang lại những giá trị quan trọng của nó. Cây cối chết hàng loạt ở kỉ Carbon (còn gọi là kỉ than, 300 triệu năm trước) tạo nên những mỏ than đá cho chúng ta ngày nay, cá chết hàng loạt trong thảm họa đại tuyệt chủng Permi cung cấp nguồn dầu mỏ khổng lồ mà ngày nay chúng ta không thể thiếu ... Chúng ta cũng thấy rằng thiên thạch/tiểu hành tinh và các núi lửa luôn là những kẻ dường như nắm quyền sinh sát trên hành tinh này. Chính những cuộc tấn công của thiên thạch từ 4 tỷ năm trước đã mang những chất hữu cơ đầu tiên đến Trái Đất để những dạng sống đầu tiên ra đời. Mỗi khi núi lửa phun trào đều gây ra thảm họa cho sinh vật, nhưng chính nó đã cứu hành tinh vào thời kì đóng băng toàn cầu 850 triệu năm trước (khác với kỉ băng hà 12.000-100.000 năm trước), nhưng rồi nó lại cùng với một tiểu hành tinh quay trở lại thành kẻ hủy diệt vào đại tuyệt chủng Permi, cũng là đấng sáng thế cho một thế hệ sinh vật mới. Và khi triều đại của khủng long đã kéo dài đủ lâu, những thế lực này một lần nữa sắp xếp lại tất cả, để kết quả cuối cùng là chúng ta ngày nay. Thảm họa Permi, cũng như nhiều cuộc tuyệt chủng nhỏ hơn khác, chỉ là một tai nạn và những "thủ phạm" nêu trên đã vô tình gây ra, và trên một góc độ nào đó, nó còn là cơ hội mang lại sự sống và văn minh ngày nay chúng ta đang tận hưởng. Tuy nhiên, trong triều đại của chính chúng ta thì sẽ chẳng có ai mong có một sự biến chuyển như vậy xảy ra, và đó là lí do ngày nay các nhà khoa học vẫn không ngừng quan sát và dự đoán, để ngăn chặn những kẻ tàn sát tiếp theo có thể một ngày sẽ tới thăm Trái Đất. Tháng 10 năm 2011
Dấu hiệu của sự sống trên Titan?	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1056:dau-hieu-cua-su-song-tren-titan&catid=27&Itemid=135	Tàu không gian Cassini và thiết bị thăm dò Huygens của NASA đã cung cấp lượng dữ liệu phong phú về các nguyên tố hoá học được tìm thấy trên vệ tinh Titan của Sao Thổ, và các nhà khoa học đã tìm thấy một manh mối cho thấy có thể tại đó có sự tồn tại của những điều kiện tiền sinh học. Titan, vệ tinh lớn nhất của Sao Thổ, có điều kiện địa hình tương tự như Trái Đất với các hồ, sông và biển, mặc dù chúng được lấp đầy bởi mê-tan và ê-tan lỏng thay vì nước. Khí quyển đậm đặc của nó có một màu vàng bởi sự tràn ngập của ni-tơ và mê-tan. Khi ánh sáng Mặt Trời rọi vào bầu khí quyển độc hại này, phản ứng xảy ra sản xuất ra hidro xyanua (HCN) - một chìa khoá khả dĩ cho điều kiện tiền sinh học. Martin Rahm, nhà nghiên cứu hoá học sau tiến sĩ và là tác giả chính của nghiên cứu mới được công bố hôm mùng 4 tháng 7 trên Kỷ yếu của Viện Hàn lâm khoa học Mỹ, cho biết: "Bài báo này là điểm khởi đầu với việc chúng tôi đang tìm kiếm những điều kiện hoá học tiền sinh học ở ngoài Trái Đất." Để nắm được chi tiết hơn về sự sống giai đoạn đầu của hành tinh, Rahm cho biết chúng ta cần tư duy xa hơn phạm vi của dạng sinh học như Trái Đất. "Chúng ta đã sử dụng chính điều kiện của mình ở ngay đây trên Trái Đất. Trải nghiệm khoa học của chúng ta là ở nhiệt độ phòng và điều kiện ngay quanh chúng ta. Titan là một con quái vật hoàn toàn khác." Mặc dù Trái Đất và Titan đều có dòng chảy chất lỏng, nhiệt độ của Titan rất thấp, và do đó không có nước lỏng. "Vậy nên nếu chúng ta tư duy theo cách sinh học, chúng ta chắc chắn sẽ bế tắc," ông nói. HCN là một chất hữu cơ có thể phản ứng với chính nó hoặc với các phân tử khác tạo thành các chuỗi dài, hay polyme, một dạng của polyimin. Chất này rất linh hoạt, có thể dịch chuyển trong điều kiện rất lạnh, và có thể hấp thụ năng lượng Mặt Trời để trở thành chất xúc tác cho sự sống. "Polyimin có thể tồn tại ở các cấu trúc khác nhau, và chúng có thể tạo ra những điều đáng chú ý khi ở nhiệt độ thấp, đặc biệt khi ở điều kiện của Titan," Rahm nói. "Chúng tôi cần tiếp tục kiểm tra điều này, để hiểu cách mà hoá chất tiến hoá theo thời gian." "Chúng tôi thấy rằng đây là một bước chuẩn bị cho khám phá xa hơn. Nếu các quan sát tương lai có thể cho thấy có hoá chất tiền sinh học ở một nơi như Titan, nó sẽ là một đột phá lớn. Bài báo này chỉ ra rằng điều kiện tiên quyết cho các quá trình dẫn tới một dạng sống khác có thể tồn tại ở Titan, nhưng đó mới chỉ là bước đầu tiên."
Ra mắt cuốn "Mật mã vũ trụ" của Lê Đình Quỳ	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=798:ra-mat-cuon-qmat-ma-vu-truq-cua-le-dinh-quy&catid=21&Itemid=136	Chiều ngày 17 tháng 5 năm 2014, Hội thiên văn học trẻ Việt Nam (VACA) đã phối hợp cùng NXB Công an Nhân dân (CAND) và Tạp chí Hữu nghị tổ chức buổi giới thiệu cuốn sách "Mật mã vũ trụ" của nhà điêu khắc Lê Đình Quỳ (Hội viên hội thiên văn vũ trụ Việt Nam). Đây đồng thời cũng là bế mạc triển lãm tranh - tượng của tác giả này và là kỉ niệm sinh nhật lần thứ 75 của ông. Năm 1984, nhà điêu khắc Lê Đình Quỳ lần đầu tiên công bố các ý kiến trong thiên văn học của mình trước hội đồng khoa học tại Việt Nam. Các ý kiến của ông đã được nhiều nhà khoa học thời đó đánh giá cao và được giới thiệu ở nhiều hội nghị, bài báo. Năm 2011, Lê Đình Quỳ giới thiệu một phần ý tưởng của mình trên diễn đàn chính thức của VACA, và nhận được nhiều phản biện từ phía VACA. Tới năm 2014, nhân dịp kỉ niệm ngày sinh lần thứ 75 của mình cũng tròn 30 năm từ ngày các ý tưởng thiên văn được công bố, tác giả Lê Đình Quỳ thông qua NXB CAND đã cho xuất bản cuốn sách mang tên "Mật mã vũ trụ". VACA đã vinh dự được mời tham gia làm đồng tổ chức sự kiện giới thiệu cuốn sách này. Dưới góc nhìn của những người làm khoa học, VACA đánh giá các ý tưởng của tác giả Lê Đình Quỳ là những ý kiến ở nhiều góc độ rất đáng để suy ngẫm và tham khảo. Mặc dù vậy, trên thực tế khoa học là một lĩnh vực mà mỗi khám phá cần có sự kết hợp hài hòa của hàng chục hay hàng trăm định luật, khám phá đã có trước đó và sau cùng là quá trình kiểm chứng bằng thực nghiệm. Cũng dưới góc nhìn khoa học của mình, chúng tôi nhận xét tác phẩm của Lê Đình Quỳ vẫn còn nhiều điểm thiếu sót cũng như quan trọng nhất là tất cả đều chưa được chứng minh bằng thực nghiệm. Vì lí do này, chúng tôi cũng xin khuyến cáo độc giả rằng những gì ông vieetsra không phải kiến thức đã được nhân loại thừa nhận. Mặc dù vậy, với các độc giả có quan tâm và hiểu biết nhất định về vật lý, chúng tôi tin rằng các quan điểm của Lê Đình Quỳ cũng có rất nhiều điểm thú vị và đáng tham khảo và suy ngẫm. Tới dự và góp phần tổ chức sự kiện này, đại diện của VACA, nhà nghiên cứu Đặng Vũ Tuấn Sơn, cũng đã có phần phát biểu nêu rõ các quan điểm như nêu trên, bên cạnh đó hết sức hoan nghênh tinh thần nghiên cứu hăng say và kiên trì của tác giả Lê Đình Quỳ - điều vô cùng quí giá đối với nền khoa học của một quốc gia như Việt Nam. Tặng hoa chúc mừng sinh nhật và các thành công của tác giả Tác giả Lê Đình Quỳ thuyết trình về các ý tưởng chính trong tác phẩm của mình. Nhà sử học Dương Trung Quốc phát biểu ý kiến và cảm tưởng về tác giả và tác phẩm. Nhà văn Đặng Vương Hưng đọc lời tựa cuốn sách. Đại diện sứ quán Venezuela tại Việt Nam Đại tá Nguyễn Thụ, đại diện NXB CAND, phát biểu và tặng hoa chúc mừng tác giả. Sự kiện còn có sự tham gia của nhiều nhà khoa học, nghệ sĩ, nhà báo, người yêu thích khoa học và nghệ thuật cùng đại diện NXB CAND và VACA. Cũng trong sự kiện này, hội viên VACA cùng người yêu thích nghệ thuật còn có dịp chiêm ngưỡng những tác phẩm điêu khắc và hội họa của nghệ sĩ Lê Đình Quỳ. Nhóm tham gia công tác tổ chức sự kiện của VACA.
Nghiên cứu sự tạo sao ở thiên hà IC 342	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1269:nghien-cuu-su-tao-sao-o-thien-ha-ic-342&catid=27&Itemid=135	Một nhóm nghiên cứu quốc tế đã sử dụng đài quan sát trên không SOFIA của NASA để lập bản đồ một vành chứa các đám mây phân tử quyển động quanh trung tâm của thiên hà IC 342. Bản đồ này đã xác định được tỷ lệ khí nóng quanh các sao trẻ cùng các phần khí lạnh hơn sẽ dẫn tới sự hình thành các sao mới trong tương lai. Bản đồ của SOFIA cho thấy hầu hết khí trong khu vực trung tâm của IC 342 (ở khu vực tương ứng của Milky Way cũng có khí như vậy) được làm nóng bởi các sao đã hình thành và chỉ có một số ít ở những đám mây vật chất thô ít hoạt động. Nằm cách Trái Đất khoảng 13 triệu năm ánh sáng, IC 342 được coi là một thiên hà tương đối gần. Nó khá giống với Milky Way về kích thước và phân loại, ngoài ra nó hướng toàn bộ phần mặt đĩa chính của mình về phía chúng ta và chính vì vậy chúng ta có thể có một cái nhìn hoàn chỉnh về nó. Cũng như thiên hà của chúng ta, IC 342 có một vành mây khí phân tử đậm đặc bao quanh nhân của nó, nơi xảy ra sự tạo sao. Tuy nhiên, khi quan sát từ Trái Đất thì thiên hà này nằm phía sau những đám mây bụi trong mặt phẳng chính của Milky Way, khiến cho việc nghiên cứu nó qua các kính thiên văn quang học trở nên khó khăn. Nhóm nghiên cứu người Đức và Hà Lan, do Markus Rollig ở Đại học Cologne (Đức) đứng đầu đã sử dụng thiết bị thu tín hiệu ở tần số terahertz (THz) của Đức (viết tắt là GREAT) đặt trên đài quan sát trên không SOFIA với mục đích thăm dò chi tiết trung tâm của IC 342 ở bước sóng hồng ngoại xa để nhìn qua các đám mây bụi. Nhóm của Rollig đã lập bản đồ được cho thấy hai vạch quang phổ nổi bật ở dải hồng ngoại xa. Một vạch tương ứng với bước sóng 158 micromet cho thấy có sự phát xạ của ion carbon và vạch còn lại tương ứng với bước sóng 205 micromet cho thấy sự phát xạ của ion nitơ. Vạch 158 micromet xuất hiện từ cả khí lạnh liên sao (vật chất thô để tạo thành các sao mới) cũng như từ khí được làm nóng bởi các sao đã hoàn tất quá trình tạo thành. Trong khi đó, vạch 205 micromet chỉ có thể tới từ khí nóng quanh các sao đã hình thành. So sánh độ đậm nét của hai vạch quang phổ này cho phép các nhà nghiên cứu xác định được tương quan giữa lượng khí nóng và khí lạnh trong các đám mây. Nhóm của Rollig thấy rằng hầu hết khí ion hoá ở vùng phân tử trung tâm của IC 342 nằm trong những đám mây được đốt nóng bởi các sao đã hình thành hơn là khí lạnh nằm xa hơn ra phía ngoài. Việc này rất giống với phân bố ở khu vực trung tâm của Milky Way. Nghiên cứu này đã được công bố trên tạp chí Astronomy and Astrophysics (Thiên văn học và Vật lý thiên văn) số 591. Rollig cho biết: "SOFIA và thiết bị GREAT của nó cho phép chúng tôi lập bản đồ của sự tạo sao ở trung tâm của IC 342 với độ chi tiết chưa từng có. Những phép đo này không thể được thực hiện với những kính thiên văn mặt đất cũng như những kính thiên văn không gian hiện nay." --- : viết tắt của danh mục Index Catalogue, đầy đủ là Index Catalogue of Nebulae and Clusters of Stars (mặc dù được gọi là danh mục tinh vân và cụm sao nhưng vẫn có một số thiên hà được liệt kê trong danh mục này). : viết tắt của "Stratospheric Observatory for Infrared Astronomy" (Đài quan sát ở tầng bình lưu sử dụng cho thiên văn hồng ngoại). Nó không phải một kính thiên văn không gian mà thực tế là một chiếc máy bay Boing 747SP được thiết kế để mang theo chiếc kính thiên văn 100 inch thực hiện cho việc quan sát từ trên tầng cao khí quyển của Trái Đất. Đây là một dự án liên kết giữa NASA và Trung tâm hàng không không gian Đức (DLR).
Sao ngừng chậm lại khi về già	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=971:sao-ngung-cham-lai-khi-ve-gia&catid=27&Itemid=135	Một thời điểm quan trọng trong cuộc đời của một ngôi sao như Mặt Trời là khi nó dừng việc giảm tốc độ tự quay, theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature của các nhà khoa học từ đại học Birmingham. Phát hiện này thách thức các lý thuyết hiện hành và tác động tới sự hiểu biết của chúng ta về cách Mặt Trời và các sao khác ảnh hưởng tới môi trường xung quanh, bao gồm các hành tinh, khi chúng già đi. Sự tự quay của Mặt Trời đang chậm lại bởi tương tác giữa từ trường với một luồng các hạt thoát ra từ bề mặt của nó. Những sao giống Mặt Trời khác cũng cho thấy điều tương tự. Nghiên cứu này đã sử dụng một phương pháp gọi là gyrochronology (phương pháp niên đại học dựa trên sự quay) để ước tính tuổi của các sao từ tốc độ tự quay của chúng. Theo nghiên cứu trước đây, người ta tin rằng tốc độ quay của các sao già hơn sẽ tiếp tục chậm lại. Tuy nhiên, các nhà vật lý thiên văn ở Birmingham đã khám phá ra rằng ở một độ tuổi nhất định, các sao dừng việc chậm lại và không còn tuân theo qui tắc của gyrochronology. Tiến sĩ Guy Davies, đồng tác giả nghiên cứu từ trường Vật lý và Thiên văn của đại học Birmingham cho biết “Các nhà vật lý thiên văn nghĩ rằng các sao giảm tốc độ tự quay từ khi bắt đầu già đi đến lúc kết thúc cuộc đời của nó, nhưng chúng tôi phát hiện ra rằng sự châm đi này sẽ dừng lại khi các sao đến tuổi trung niên”. Ông cho biết thêm: “Mặt Trời 4,5 tỉ năm tuổi và chúng ta biết nó đang đến gần thời gian quan trọng này và vì vậy chúng tôi nghĩ nó sẽ dừng chậm lại trong vài trăm triệu năm tới." Sự thay đổi hành vi này trong tương lai có khả năng tác động đến cách Mặt Trời tương tác với Trái Đất. Khi từ trường thay đổi là lúc ngôi sao đã "nhấc chân của nó khỏi phanh" và không còn chậm lại. Những thay đổi đó trong từ trường có thể dẫn tới giảm bớt sự phát xạ hạt năng lượng cao và giảm tần suất của bão Mặt Trời. Điều này sẽ giảm bớt nguy cơ gây ra bởi những sự kiện thời tiết không gian cho một xã hội công nghệ tiên tiến. Nó cũng có thể làm giảm đáng kể những rủi ro đến các chuyến du hành không gian của con người. Giáo sư Bill Chaplin, người đứng đầu nghiên cứu về Mặt Trời và các sao của Birmingham cho biết thêm “Nghiên cứu có ý nghĩ lớn với cách chúng ta nhìn nhận Mặt Trời ra diện rộng hơn, đó là nhìn chung về các sao giống Mặt Trời trong thiên hà của chúng ta, một số trong đó sẽ có những hành tinh giống như hành tinh của chúng ta”.
Khai giảng lớp thiên văn tháng 6/2013	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=704:khai-giang-lop-thien-van-thang-62013&catid=21&Itemid=136	VACA tổ chức lớp học thiên văn cơ bản tháng 6 năm 2013, dành cho người yêu thích thiên văn. Đây là khóa học cung cấp cho những người trẻ tuổi kiến thức cơ bản, dễ hiểu nhưng bài bản và tổng quát về thiên văn học, xây dựng nền tảng cho một vũ trụ quan đầy đủ. : -Lịch sử thiên văn học và cách hiểu đúng về thiên văn cũng như các mũi nhọn hiện nay -Các qui ước cơ bản sử dụng trong thiên văn -Sự phân định các chòm sao trên bầu trời và cách xác định các chòm sao cơ bản -Sự ra đời của Trái Đất và Hệ Mặt Trời -Sự sống trên Trái Đất -Tiến hóa của các ngôi sao và thiên hà -Các lực và các hạt cơ bản trong tự nhiên, các mô hình vũ trụ -Kính thiên văn: cấu tạo và phân loại - Chủ tịch Hội thiên văn học trẻ Việt Nam (VACA) - Nghiên cứu và giáo dục thiên văn học từ năm 2003 - Nhà nghiên cứu giáo dục tại nhiều tổ chức về tri thức, giáo dục, đào tạo từ năm 2008 : 4 buổi : Chiều thứ bảy và chiều chủ nhật hàng tuần từ 15h00 đến 17h00. Khai giảng vào chiều thứ bảy 8/6/2013 : Văn phòng Hội thiên văn học trẻ Việt Nam, số 90c Khương Đình, Thanh Xuân, Hà Nội. : - Với người đi làm: 300.000 VND/khóa - Với học sinh, sinh viên: 200.000 VND/khóa (khóa học chỉ phù hợp cho học sinh đã tốt nghiệp THCS trở lên) : Hiện phòng học có diện tích nhỏ nên lớp chỉ tuyển dưới 10 học viên, các bạn muốn tham gia thì liên hệ đăng kí trước theo thông tin sau Điện thoại: 091.530.1116 (Mr Sơn, vui lòng không nhắn tin) E-mail: Bạn cũng có thể xem thêm thông tin và đăng kí trực tuyến các lớp học thiên văn nói chung của VACA . Xin tham khảo một số hình ảnh của khóa học này bằng cách Download giáo trình sử dụng trong khóa học:
Quan sát nhật thực tại Hà Nội 09/03/2016	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=996:quan-sat-nhat-thuc-tai-ha-noi-09032016&catid=21&Itemid=136	Hội thiên văn học trẻ Việt Nam (VACA) thông báo kế hoạch tổ chức quan sát hiện tượng nhật thực một phần tại Hà Nội ngày 09/03/2016. Hoạt động sẽ được thực hiện lúc 7h00 sáng ngày 09/03 tại khu vực bán đảo Linh Đàm, là hoạt động mở dành cho tất cả người yêu thiên văn. Như đã thông báo, người quan sát tại tất cả mọi khu vực của Việt Nam đều có thể theo dõi nhật thực một phần sẽ diễn ra vào ngày thứ tư tới đây, 09/03/2016. Đây vốn là hiện tượng nhật thực toàn phẩn xảy ra ở khu vực Nam Thái Bình Dương. Tuy nhiên chỉ có một số khu vực thuộc Indonesia có thể quan sát hiện tượng toàn phần này, còn Việt Nam nằm ở phía Bắc của khu vực nêu trên nên chỉ quan sát được nhật thực một phần với tỷ lệ che khuất giảm dần về phía Bắc. Tại Hà Nội, nhật thực một phần sẽ diễn ra trong khoảng từ 6h57 đến 8h59 với cực đại vào 7h46. Tại thời điểm cực đại, tỷ lệ bị che khuất của đĩa sáng Mặt Trời là khoảng trên 20%. Mặc dù tỷ lệ này không cao nhưng đây cũng là hiện tượng thiên văn thú vị đối với những người yêu thích việc quan sát bầu trời, và chúng ta sẽ phải đợi tới tháng 12 năm 2019 để có thể gặp lại một lần nhật thực nữa. VACA tổ chức quan sát nhật thực một phần tới đây với mong muốn tạo điều kiện cho người yêu thiên văn tại Hà Nội, nhất là các bạn trẻ có điều kiện không chỉ chứng kiến trực tiếp một hiện tượng thiên văn thú vị qua kính thiên văn mà còn là nơi để người yêu thiên văn gặp gỡ, trao đổi và học hỏi thêm nhiều thông tin và kiến thức về lĩnh vực khoa học này. Người tham gia có thể trực tiếp quan sát nhật thực qua kính thiên văn đã được trang bị đầy đủ kính lọc an toàn để tuyệt đối không gây hại cho mắt. từ 7h00 đến 9h00 sáng thứ tứ, ngày 09 tháng 03 năm 2016 Đường ven hồ thuộc khu đô thị Linh Đàm (gần bể bơi Linh Đàm), Hoàng Mai, Hà Nội (như bản đồ và chỉ dẫn phía dưới) 091.530.1116 Với người quan sát không có điều kiện trực tiếp tham gia cùng chúng tôi, xin vui lòng đọc kĩ để quan sát nhật thực an toàn và hiệu quả. Trân trọng
Lịch trình chuỗi bài giảng Vật lý thiên văn của VACA	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=853:lich-trinh-chuoi-bai-giang-vat-ly-thien-van-cua-vaca&catid=21&Itemid=136	Sau 5 buổi chia sẻ kiến thức thiên văn cho cộng đồng, chương trình do VACA thực hiện năm 2014 sẽ tiếp tục được tiến hành với lịch trình như chúng tôi công bố dưới đây. Mong sự tham gia của độc giả yêu thiên văn tại Hà Nội. Các buổi chia sẻ kiến thức cộng đồng do VACA thực hiện được lấy trực tiếp từ các nội dung của khóa học thiên văn học do VACA xây dựng và tổ chức. Nội dung chi tiết của khóa học gồm 15 buổi như sau 1- Thiên văn học với cuộc sống ngày nay 2- Sự phân chia và cách xác định các chòm sao 3- Chúng ta ở đâu trong vũ trụ 4- Sao và lỗ đen: Sự tạo thành và tiến hóa 5- Big Bang và sự tiến triển của vũ trụ 6- Đại cương về Vũ trụ quan phương Đông 7- Sự hình thành Trái Đất 8- Chuyển động của Trái Đất và cơ sở, cách tính lịch 9- Các yếu tố tạo thành và tiến hóa của sự sống trên Trái Đất 10- Đặc điểm vật lý các hành tinh trong Hệ Mặt Trời 11- Các lực cơ học và chuyển động của các hành tinh 12- Các hạt và các lực cơ bản trong vũ trụ 13- Vật chất tối và năng lượng tối 14- Phương pháp học tập và quan sát 15- Hỏi đáp và kiểm tra cuối khóa Đến nay VACA đã giới thiệu năm bài giảng đầu tiên trong chương trình này dưới dạng các buổi chia sẻ kiến thức miễn phí tại Hà Nội. Hai buổi tiếp theo trong chuỗi bài giảng sơ cấp sẽ được tổ chức vào các ngày 09 và 16 tháng 11 tới đây. Sau chuỗi bài giảng sơ cấp, VACA tiến hành tiếp các buổi chia sẻ ở mức độ chuyên sâu hơn để người yêu thiên văn có điều kiện hiểu sâu sắc hơn về các vấn đề trong thiên văn học hiện đại, trang bị thêm nhiều kiến thức về thiên văn học nói riêng và vật lý học nói chung, đồng thời bổ sung và mở rộng vũ trụ quan đa chiều. Đồng thời, VACA sẽ tạo điều kiện cho người tham gia thường xuyên chuỗi bài giảng làm bài kiểm tra và nhận chứng nhận hoàn thành khóa học của VACA. Để biết chi tiết hơn về chương trình này, độc giả có thể liên hệ với chúng tôi qua địa chỉ: Ngoài ra, thông tin về từng buổi chia sẻ độc lập chúng tôi sẽ tiếp tục thông báo trên website, Facebook fanpage của VACA cùng các phương tiện khác. Hà Nội, ngày 05 tháng 11 năm 2014
Công bố bản đồ 3D của vũ trụ	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=262:cong-b-bn-3d-ca-v-tr&catid=27&Itemid=135	Các nhà thiên văn học đã cho công bố bản đồ 3D hoàn chỉnh nhất của vũ trụ với mô tả tới khoảng cách 380 triệu năm ánh sáng sau hơn 10 năm thực hiện. Nó có thể giúp ích cho việc nghiên cứu chi tiết hơn về mặt phẳng thiên hà, vốn thường bị che khuất bởi bụi. Một điểm quan trọng trong việc thành lập bản đồ này là việc tính đến sự giãn nở của vũ trụ dựa theo các thông số về dịch chuyển đỏ của các thiên hà đo được. Như ta đã biết theo mô hình vũ trụ hiện nay cùng cơ sở của nó là định luật Hubble thì thiên hà càng ở xa sẽ càng có tốc độ nhanhhown, tức là dịch chuyển đỏ cao hơn. Bản đồ lấy hình ảnh là các kết quả của 2MASS (Two-Micron All-SkySurvey) (đây là 1 dự án bắt đầu từ năm 1997 và kết thúc vào 2001 chụp ảnh toan bộ vũ trụ ở 3 dải sóng cận hồng ngoại, nhưng mới đưa ra được mô hình 2D do thiếu sự tham gia của dịch chuyển đỏ), do đó dự án bản đồ 3D này có tên là 2MASS Redshift Survey (2MRS). Bản đồ này được công bố ngày 25 tháng 5 năm 2011 vừa qua và là một thành tựu đáng kể trong việc nghiên cứu và hoàn thiện mô hình hiện nay của vũ trụ. Đọc chi tiết hơn tại: http://www.sciencedaily.com/releases/2011/05/110527082038.htm
Mô tả đầy đủ đầu tiên về một lỗ đen	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=336:mo-ta-day-du-dau-tien-ve-lo-den&catid=27&Itemid=135	Lần đầu tiên các nhà thiên văn học đã tạo ra một mô tả đầy đủ về một lỗ đen, vật thể có mật độ khối lượng lớn tới mức ngay cả ánh sáng cũng không thoát khỏi lực hấp dẫn của nó. Những đo đạc chính xác cho phép họ tái tạo lại lịch sử của nó từ khi nó ra đời khoảng 6 triệu năm trước. Sử dụng nhiều kính thiên văn cả trên mặt đất lẫn trên quĩ đạo, các nhà khoa học đã làm sáng tỏ những bí ẩn nhiều năm về thiên thể có tên Cugnus X-1, một hệ sao đôi nổi tiếng được phát hiện bởi sự bức xạ mạnh mẽ của tia X từ nửa thế kỉ trước. Hệ sao đôi này gồm một ngôi sao và một lỗ đen không ngừng hút lấy vật chất từ sao đồng hành. các nhà khoa học đã cố gắng để đo được những số liệu chính xác nhất về khối lượng và tốc độ quay của lỗ đen. "Vì không có bất cứ thông tin nào có thể thoát ra từ lỗ đen, hiểu biết vầ khối lượng, sự quay và điện tích đưa đến môt tả hoàn hảo về nó", cho biết của Mark Reid tại trung tâm vật lý thiên văn Harvard-Smithsonian (CfA), Cambridge, Massachusetts, "điện tích của lỗ đen này gần như bằng không, vì thế chỉ cần đo khối lượng và vận tốc quay là đủ cho mô tả của chúng tôi". Mặc dù các nhà khoa học đã bắt đầu nghiên cứu chi tiết Cygnus X-1 từ khi nó mới được phát hiện, các phép đo trước đây về khối lượng và vận tốc quay của nó còn chưa hoàn thiện do thiếu sự chính xác về khoảng cách từ nó tới Trái Đất. Reid chỉ đạo nhóm nghiên cứu sử dụng hệ kính thiên văn vô tuyến VLBA (Very Long Baseline Array) để đo chính xác khoảng cách của thiên thể này. Trong khi kết quả đo trước đây cho biết khoảng cách là từ 5.800 đến 7.800 năm ánh sáng thì kết quả mới cho thấy khoảng cách chính xác là 6.070 năm ánh sáng. Với kết quả mới về khoảng cách này, các nhà khoa học sử dụng đài quan sát Chandra X-ray, vệ tinh Rossi X-ray, vệ tinh chuyên cho Vũ trụ học và Vật lý thiên văn, các quan sát ở dải ánh sáng nhìn thấy trong suốt hơn 2 thập kỉ qua để tính ra rằng khối lượng của Cygnus X-1 là khoảng 15 lần Mặt Trời và quay với vận tốc hơn 800 vòng mỗi giây. "Thông tin mới này cho chúng ta một đầu mối tốt về sự ra đời của lỗ đen, nó nặng ra sao và quay nhanh tới mức nào. Một phép đo khoảng cách chính xác là rất quan trọng" Reil nói. Jerry Orosz tại đại học San Diego, California cho biết"Giờ đây chúng ta biết rằng Cygnus X-1 là một trong những lỗ đen sao (tạo thành từ cái chết của ngôi sao) nặng nhất trong Milky Way, nó quay nhanh như bất kì lỗ đen nào chúng tôi từng thấy". Các quan sát của VLBA từ 2009 đến 2010 ngoài ra cũng đo chuyển động của Cygnus X-1 trong thiên hà của chúng ta. Các nhà khoa học cho biết chuyển động này là quá chậm đối với một lỗ đen tạo thành từ một vụ nổ supernova (sao siêu mới/siêu tân tinh). Một vụ nổ như vậy sẽ có tác dụng như một cú sút làm cho lỗ đen phải có tốc độ lớn hơn nhiều. "Điều đó gợi ý rằng lỗ đen này không hình thành từ một vụ nổ supernova, và kết quả nghiên cứu của chúng tôi làm vững chắc hơn cho gợi ý đó" Reil nói. Theo
Một thiên hà "siêu bùng nổ tạo sao"	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1141:mot-thien-ha-qsieu-bung-no-tao-saoq&catid=27&Itemid=135	Một thiên hà mới được phát hiện gần đây đang trải quan giai đoạn bùng nổ dữ dội của sự tạo sao. Việc này được phát hiện mởi một nhóm các nhà thiên văn học đứng đầu bởi nhà nghiên cứu đã tốt nghiệp Đại học Florida là Jingzhe Ma với việc sử dụng đài quan sát Chandra X-ray của NASA. Thiên hà được quan sát này có tên là SPT0346-52, cách Trái Đất 12,7 tỷ năm ánh sáng, được quan sát khi nó đang ở một giai đoạn hoạt động mạnh mẽ của các thiên hà, khoảng một tỷ năm sau Big Bang. Các nhà thiên văn học ban đầu phát hiện ra SPT0346-52 nhờ kính thiên văn Nam cực (SPT) của Quỹ khoa học quốc gia (Mỹ), sau đó quan sát nó bằng nhiều kính thiên văn không gian cũng như mặt đất. Dữ liệu từ tổ hợp kính milimet/hạ milimet Atacama ở Chile cho thấy phát xạ hồng ngoại cực mạnh từ thiên hà này, gợi ý rằng nó đang trải qua hoạt động tạo sao cực kỳ dữ dội. Tuy nhiên, có một lời giải thích khác, đó là liệu có phải phát xạ hồng ngoại thực ra đã được tạo thành từ sự lớn lên nhanh của lỗ đen siêu nặng ở trung tâm của thiên hà? Khí rơi vào lỗ đen trở nên nóng hơn và sáng hơn, khiến cho khí và bụi xung quanh phát ra bức xạ tử ngoại. Để xác định tính xác thực của điều này, các nhà nghiên cứu đã sử dụng đài quan sát Chandra X-ray và tổ hợp kính vô tuyến CSIRO ở Australia. Họ không hề phát hiện được tia X hay sóng vô tuyến, vì vậy các nhà thiên văn học có thể loại trừ khả năng lỗ đen là nguyên nhân của sóng hồng ngoại thu được. "Giờ thì chúng tôi biết rằng thiên hà này không có một lỗ đen tham ăn, nhưng thay vào đó nó nó phát sáng mạnh mẽ nhờ các sao mới hình thành," Ma cho biết. "Điều đó cho chúng tôi thông tin về cách các thiên hà và các sao của chúng tiến hóa trong những giai đoạn sớm của vũ trụ." Các sao được tạo thành với tốc độ cao, khoảng 4.500 lần khối lượng của Mặt Trời mỗi năm - một trong những tốc độ tạo sao lớn nhất từng thấy trong một thiên hà, trái ngược lại với Milky Way của chúng ta chỉ tạo ra lượng sao mới có khối lượng tương đương một lần khối lượng Mặt Trời mỗi năm. "Các nhà thiên văn học gọi các thiên hà tạo sao rất nhanh này là các thiên hà bùng nổ tạo sao," Giáo sư Anthony Gonzalez, đồng tác giả của nghiên cứu nói. "Khái niệm đó có vẻ như chưa đủ để mô tả thiên hà này, nên chúng tôi gọi nó là một thiên hà siêu bùng nổ tạo sao." Tốc độ tạo sao cao gợi ý rằng một lượng lớn khí lạnh trong thiên hà đang được chuyển hóa thành các sao với hiệu suất cao bất thường. Các nhà thiên văn học hi vọng rằng với việc nghiên cứu thêm nhiều thiên hà như SPT0346-52, họ sẽ hiểu thêm về sự hình thành và phát triển của các thiên hà lớn và lỗ đen siêu nặng ở tâm của chúng. "Trong nhiều thập kỷ, các nhà thiên văn học đã biết rằng các lỗ đen siêu nặng và các sao trong thiên hà phát triển đồng thời," đồng tác giả Joaquin Vieira ở đại học Illinois tại Urbana-Champaign nói. "Nguyên nhân chính xác của việc này vẫn còn là bí ẩn. SPT0346-52 là một đối tượng hấp dẫn vì chúng tôi đã quan sát được ở nó sự tạo sao bất thường, và chưa tìm thấy bằng chứng về sự phát triển của lỗ đen siêu nặng. Chúng tôi thực sự muốn nghiên cứu thiên hà này chi tiết hơn và hiểu cơ chế tạo sao của nó và cách nó tác động lên sự phát triển của lỗ đen." SPT0346-52 là một phần của một nhóm nhiều thiên hà được quan sát qua hiệu ứng thấu kính hấp dẫn, phát hiện bởi SPT. Nó trở nên sáng gấp 6 lần thực tế nhờ thấu kính hấp dẫn, cho phép các nhà thiên văn học quan sát chi tiết hơn nhiều so với quan sát theo những cách khác.
Quan sát đầu tiên về sự có mặt của vật chất tối	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=548:quan-sat-dau-tien-ve-su-co-mat-cua-vat-chat-toi&catid=27&Itemid=135	Lần đầu tiên, các nhà khoa học đã trực tiếp phát hiện một phần của xương sống vật chất tối trong vũ trụ, nơi được coi là tập trung một nửa lượng vật chất tối của cả vũ trụ. Phát hiện này được thực hiện dưới sự dẫn đầu của một nhà nghiên cứu vật lý ở đại học Michigan, khẳng định một dự đoán chính trong các lý thuyết hiện nay về sự phát triển của cấu trúc mạng vũ trụ. Bản đồ của phần vũ trụ đã biết cho thấy rằng hầu hết các thiên hà tập hợp thành các cụm (quần thiên hà), nhưng một số thiên hà lại nằm dọc theo những đường nối liên kết các cụm này. Các nhà vũ trụ học đã giả thuyết rằng vật chất tối tạo nên các đường này, định hướng cho các thiên hà theo lực hấp dẫn của các cụm. Góp phần của vật chất tối đã được sự đoán trên các giả lập máy tính, và hình dạng của nó được xử lý dựa trên sự phân bố các thiên hà, tuy nhiên chưa ai xác định được nó cho tới hiện nay. "Chúng tôi tìm thấy các đường vật chất tối. Lần đầu tiên chúng tôi có thể thây chúng", Jorg Dietrich, nhà nghiên cứu vật lý tại đại học Michigan cho biết. Dietrich là tác giả của công bố đầu tiên về phát hiện đăng trên tạp chí Nature sẽ phát hành ngày 12 tháng 7. Vật chất tối vẫn còn là một bí ẩn. Nó không hề phát xạ hay hấp thụ ánh sáng, và vì vậy không thể được nhìn thấy trực tiếp qua các kính thiên văn. Các nhà thiên văn suy đoán rằng có thể tìm thấy chúng dựa trên tác dụng hấp dẫn cua chúng lên vật chất nhìn thấy. Các nhà khoa học ước tính vật chất tối chiếm tới hơn 80% tổng lượng vật chất trong vũ trụ. Để "nhìn" được vật chất tối trải trên đường nối giữa hai quần thiên hà Abell 222 và 223, Dietrich và các đồng nghiệp đã lợi dụng một hiện tượng gọi là thấu kính hấp dẫn (gravitational lensing). Lực hấp dẫn của các vật thể nặng như các quần thiên hà hành động như một thấu kính, nó uốn cong và biến dạng ánh sáng tới từ các thiên thể xa hơn khi nó đi qua. Nhóm của Dietrich đã quan sát hàng chục trong số hàng nghìn thiên hà nằm ở xa trong siêu quần thiên hà. Chúng cho phép xác định mức độ mà siêu quần thiên hà làm biến dạng các thiên hà, và với thông tin đó, họ có thể phác họa ra trường hấp dẫn và khối lượng của Abell 222 và 223. "Dường như có một cây cầu cho thấy có sự bổ sung khối lượng vượt xa khối lượng của các cụm", Dietrich cho biết "bản thân các cụm không thể đủ để giải thích khối lượng thêm này." Các nhà khoa học trước Dietrich cho rằng hiệu ứng thấu kính hấp dẫn là khoog đủ mạnh để cho thấy sự có mặt và hình dạng của vật chất tối. Nhưng Dietrich và các đồng nghiệp đã tập trung vào một hệ thống cụm đặc biệt có trục chính hướng về Trái Đất, nhờ vật mà hiệu ứng thấu kính có thể được phóng đại. "Kết quả này là một sự chứng nhận cho thứ mà nhiều năm nay bị cho là không thể", Dietrich nói. Nhóm nghiên cứu cũng tìm thấy một dải tia X phát xạ dọc theo các đường nối, có nguồn gốc từ vật chất thường bị dốt nóng và ion hóa. Tuy nhiên họ ước tính rằng có tới 90% hoặc hơn khối lượng của các đường nối này là vật chất tối. Các nhà nghiên cứu sử dụng dữ liệu thu thập được bởi kính thiên văn Subaru thuộc đài quan sát thiên văn quốc gia Nhật Bản. Họ cũng sử dụng kính của đài quan sát không gian XMM-Newton phục vụ cho các quan sát ở dải X-ray. Nghiên cứu nàu được tài trợ bởi Quỹ khoa học quốc gia (Mỹ) và NASA. Ngoài ra có sự tham gia góp phần của Viện Vật lý thiên văn hạt và Vũ trụ học Kavli tại đại học Stanford, đại học Ohio, Viện vật lý ngoài Trái Đất Maxplanck tại Đức, đại học Edinburgh và đại học Oxford. (Theo Space Daily)
Các hiện tượng thiên văn 2014	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=775:cac-hien-tuong-thien-van-2014&catid=27&Itemid=135	Năm 2014 đã đến. Trong năm này, chúng ta sẽ có nhiều sự kiện thiên văn đáng chú ý như nguyệt thực toàn phần, điểm trực đối của các hành tinh cũng như cơ hội tương đối lý tưởng để quan sát nhiều trận mưa sao băng lớn. Trong thống kê bên dưới, chúng tôi chỉ xin liệt kê những hiện tượng có thể trực tiếp quan sát tại Việt Nam, hai lần nhật thực và một lần nguyệt thực không thể quan sát đã được bỏ qua. - 2, 3 tháng 1: . Đây là trận mưa sao băng loại trung bình trong năm với mật độ tối đa từ 30 đến 40 sao băng mỗi giờ nếu như điều kiện thời tiết lý tưởng. Do rơi vào đầu tháng âm lịch nên người quan sát ở các khu vực thời tiết cho phép sẽ có nhiều cơ hội theo dõi hiện tượng này. Thời điểm lý tưởng nhất để quan sát mưa sao băng Quadrantids là rạng sáng ngày 3 tháng 1 với hướng quan sát là bầu trời phía Đông nơi có chòm sao Bootes. - 5 tháng 1: tới vị trí trực đối với Mặt Trời so với Trái Đất. Đây là vị trí hành tinh này gần Trái Đất nhất trên quỹ đạo của nó và phần được chiếu sáng của nó hướng về Trái Đất nhiều nhất. Người quan sát có sự hỗ trợ của các kính thiên văn nghiệp dư có thể ngắm hành tinh lớn nhất Hệ Mặt Trời nhân dịp này. - 8 tháng 4: tới vị trí trực đối với Mặt Trời so với Trái Đất. Ở vị trí gần Trái Đất nhất có thể trên quỹ đạo của mình, hành tinh đỏ sẽ cho phép người yêu thích bầu trời quan sát nó qua kính thiên văn. Với mắt thường, tất nhiên bạn vẫn có thể nhìn thấy Sao Hỏa, cũng như với Sao Mộc như trên, nhưng độ sáng của chúng không lớn hơn ngày thường ró rệt. - 22, 23 tháng 4: . Đây là trận mưa sao băng nhỏ với chỉ khoảng 20 sao băng mỗi giờ ngay cả khi điều kiện tương đối lý tưởng. Hiện tượng trùng vào thời điểm Trăng bán nguyệt cuối tháng nên ánh Trăng sẽ gây cản trở không nhỏ cho người quan sát. - 5, 6 tháng 5: . Trận mưa sao băng cỡ trung bình này có thể cho phép người quan sát thấy hơn 50 sao băng mỗi giờ trong điều kiện không khí cho phép. Nằm gần thời điểm đầu tháng âm lịch nên nếu thời tiết không có biến cố đặc biệt hiện tượng này sẽ khá dễ dàng để có thể quan sát. Thời điểm lý tưởng nhất là sau nửa đêm ngày 5, rạng sáng ngày 6 tháng 5. - 10 tháng 5: tới vị trí trực đối với Mặt Trời qua Trái Đất. Vị trí này cho phép người quan sát từ Trái Đất có thể nhìn hành tinh này rõ nhất có thể. Nếu có một chiếc kính thiên văn, bạn không nên bỏ lỡ cơ hội quan sát hành tinh này cùng vành đai thú vị của nó. - 7 tháng 6: tiến gần trên bầu trời. Hai thiên thể sáng của bầu trời đêm sẽ chỉ nằm cách nhau chừng 2 độ trên bầu trời của chúng ta. Đây không phải một hiện tượng đặc biệt, nhưng sẽ là điểm sáng đáng chú ý khi bạn ngắm nhìn bầu trời sau lúc Mặt Trời lặn ngày này. - 28, 29 tháng 7: . Trận mưa sao băng nhỏ trong năm. Tuy nhiên cuối tháng 7 khả năng trời ít mây là khá cao cùng với việc không bị ánh Trăng cản trở nên đây có thể cũng là hiện tượng đáng quan sát với người yêu thiên văn. - 12, 13 tháng 8: . Một trong hai trận mưa sao băng lớn nhất trong năm với mật độ thường lên tới hơn 60 sao băng mỗi giờ. Năm 2014, sự có mặt của Mặt Trăng sẽ làm che lấp một phần những sao băng sẽ xuất hiện. Dù vậy, nếu trời không mây đây vẫn sẽ là hiện tượng thiên văn rất đáng quan sát trong năm. - 29 tháng 8: tới vị trí trực đối với Mặt Trời qua Trái Đất. Đây là vị trí mà hành tinh này tới gần chúng ta nhất trên quỹ đạo của nó. Dù vậy với khoảng cách qua xa, thực tế chỉ những người quan sát được trang bị kính thiên văn khá mạnh mới có thể thấy nó là một chấm xanh trong ống kính của mình. Do vậy, về cơ bản sự kiện này không có gì đáng chú ý đối với người quan sát nghiệp dư. - 7 tháng 10: tới vị trí trực đối. Cũng như Sao Hải Vương, hành tinh này ở quá xa, do vậy nó chỉ được coi là thuận lợi để quan sát với người yêu thiên văn có sự hỗ trợ của kính thiên văn tương có độ phóng đại là chất lượng tương đối cao. - 8 tháng 10: . Đây là hiện tượng rất đáng chú ý trong năm 2014. Nguyệt thực sẽ trải trên một dải rộng từ Bắc Mỹ qua Nam Phi, Đông Á và Australia. Việt Nam chúng ta nằm trong khu vực có thể quan sát hiện tượng này. - 8, 9 tháng 10: . Trận mưa sao băng nhỏ này có mật độ chỉ khoảng 10 sao băng mỗi giờ. Mặt khác, hiện tượng trùng vào thời điểm Trăng tròn, ánh Trăng sẽ che khuất hầu hết các sao băng của nó nên về cơ bản, đây không phải một sự kiện đáng chú ý với người quan sát. - 22, 23 tháng 10: . Đây là trận mưa sao băng cỡ trung bình với mật độ khoảng 30 sao băng mỗi giờ. Năm 2014, hiện tượng sẽ diễn ra vào thời điểm không Trăng, do vậy nếu trời ít mây thì đây sẽ là một năm lý tưởng để quan sát mưa sao băng này. - 5, 6 tháng 11: . Đây chỉ là trận mưa sao băng nhỏ vói trên dưới 10 sao băng mỗi giờ. Xảy ra gần thời điểm Trăng tròn nên cũng như Draconids, mưa sao băng này không phải sự kiện đáng chú ý đối với người yêu thiên văn. - 17, 18 tháng 11: . Leonids là trận mưa sao băng cỡ trung bình. Năm 2014, với sự vắng mặt của ánh Trăng, người quan sát sẽ có cơ hội lý tưởng để theo dõi hiện tượng này nếu thời tiết thuận lợi. - 13, 14 tháng 12: . Đây là trận mưa sao băng lớn nhất, nó có thể cho phép người quan sát đếm được trên 100 sao băng mỗi giờ. Mặc dù Mặt Trăng sẽ che khuất một số sao băng, nhưng chỉ cần trời ít mấy thì đây vẫn sẽ là một hiện tượng tuyệt vời vì Geminids có những sao băng rất sáng có thể được nhìn thấy ngay cả với sự can thiệp của ánh Trăng. - 22, 23 tháng 12: . Đây chỉ là một trận mưa sao băng nhỏ. Dù vậy, rơi vào thời điểm không Trăng nên Ursids vẫn có thể cho phép người yêu bầu trời quan sát được một số sao băng của mình. Chi tiết về thời điểm (giờ:phút) và cách thức quan sát từng hiện tượng cụ thể chúng tôi xin tiếp tục trao đổi cùng độc giả khi tới gần ngày hiện tượng diễn ra. Chúc các quý độc giả một năm mới nhiều hạnh phúc và thành công! (chủ tịch Hội thiên văn học trẻ Việt Nam - VACA)
Upgrade website VACA	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=179:upgrade-website-vaca&catid=27&Itemid=135	Các độc giả yêu thiên văn và các bạn thành viên VACA thân mến. Website chính thức và diễn đàn của CLB Thiên văn học trẻ Việt Nam (VACA) tạm đóng cửa trong vài ngày để thực hiện backup dữ liệu và nâng cấp server. Đến nay, việc nâng cấp này đã hoàn thành và website thienvanvietnam lại tiếp tục hoạt động. Do quá trình backup dữ liệu vừa qua gặp một số lỗi, cùng với việc SCDL khá lớn gây nhiều khó khăn cho việc khôi phục và nâng cấp website cũng như diễn đàn, chúng tôi đã thực hiện cắt bỏ hoàn toàn các bài viết trong mục tin tức (vốn là mục chỉ đưa các thông tin mang tính tức thời hàng ngày) và một số bài trong mục hoạt động tại trang chủ của website, các mục kiến thức, download tài liệu, tiện ích vẫn được hoàn toàn bảo đảm để các độc giả yêu thiên văn tiếp tục tham khảo và cùng góp ý. Trong khi đó tại diễn đàn, các bài viết vẫn được giữ nguyên 100% (trừ một vài bài bị mất đúng vào ngày thực hiện backup), tuy nhiên một lỗi nhỏ xảy ra trong quá trình tạo CSDL mới làm một số bài viết bị lỗi font chữ, hiện nay nhóm quản lí (admin, mod) của forum vẫn tiếp tục giải quyết các lỗi này. Trong thời gian này, các độc giả yêu thiên văn vẫn hoàn toàn có thể đăng kí nick và gửi bài thảo luận tại forum. Qua thông báo này, xin gửi đến các độc giả yêu thiên văn cũng như tất cả các thành viên của diễn đàn thienvanvietnam lời xin lỗi vì những sự cố không mong muốn cũng như mong sẽ tiếp tục nhận được góp ý và đóng góp của tất cả các bạn để thiên văn Việt Nam ngày một phát triển. Chúng tôi xin chân thành cảm ơn! Lưu ý: hiện nay domain thienvanvietnam.org chưa chính thức di chuyển đến hosting hiện nay của web mà các bạn đang vào website này qua một đường dẫn gián tiếp, việc này sẽ kết thúc trong tối đa 48h tới. Do đó trong thời gian này, các bạn vào diễn đàn bằng cách click trực tiếp vào đường dẫn ở menu trên trang chủ này, link trực tiếp tới diễn đàn hiện nay sẽ dẫn bạn đến dữ liệu cũ đang được khóa của diễn đàn.
Phát hiện sao trẻ rất nặng trong Milky Way	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1087:phat-hien-sao-tre-rat-nang-trong-milky-way&catid=27&Itemid=135	Một sao trẻ vừa được các nhà thiên văn học phát hiện, nằm cách Trái Đất 11.000 năm ánh sáng, có thể giúp chúng ta hiểu được cách mà những sao nặng nhất trong vũ trụ hình thành. Ngôi sao trẻ này đang trong quá trình tập hợp vật chất từ đám mây phân tử mẹ của nó. Nó có khối lượng gấp 30 lần Mặt Trời của chúng ta và có thể còn lớn hơn nữa khi đạt đến tuổi trưởng thành. Các nhà nghiên cứu, dẫn đầu là một nhóm nghiên cứu đến từ Đại học Cambridge, đã bắt gặp được giai đoạn then chốt trong quá trình hình thành của một sao rất nặng, và thấy rằng những sao này hình thành bởi cùng một cách như Mặt Trời của chúng ta - một ngôi sao nhỏ hơn nhiều, chúng đều hình thành từ một đĩa khí và bụi đang quay. Các kết quả được công bố vào tuần này tại Hội nghị về Hình thành sao năm 2016 được tổ chức tại Đại học Exeter, và được đăng trên Những điểm đáng chú ý hàng tháng của Hội Thiên văn học Hoàng gia. Trong thiên hà của chúng ta, các sao trẻ nặng – những sao với khối lượng lớn hơn ít nhất 8 lần Mặt Trời – khó nghiên cứu hơn nhiều so với các sao nhỏ hơn. Đó là bởi vì những sao này sống và chết rất nhanh, khiến cho chúng trở nên hiếm trong số 100 tỷ sao trong Milky Way, thêm vào đó về trung bình thì chúng cũng ở xa hơn nhiều. “Một sao trung bình như Mặt Trời chúng ta hình thành trong khoảng vài triệu năm, trong khi những sao nặng hình thành với tốc độ nhanh hơn, trong khoảng 100.000 năm”, tiến sĩ John Ilee từ Viện Thiên văn học của Đại học Cambridge, là người dẫn đầu nghiên cứu cho biết. “Những sao nặng này cũng đốt nhiên liệu của mình nhanh hơn nhiều nên chúng có đời sống ngắn, điều đó khiến cho chúng ta khó bắt gặp những sao này khi chúng còn ở thời kỳ non trẻ." Tiền sao mà Ilee và các cộng sự của ông phát hiện nằm tại một đám mây tối hồng ngoại – một khu vực rất lạnh và đặc trong không gian tạo thành một vườn ươm sao lý tưởng. Tuy nhiên, khu vực giàu sự hình thành sao này rất khó quan sát khi sử dụng kính thiên văn thường, khi mà các sao trẻ bị bao quanh bởi một đám mây khí bụi dày và mờ đục. Tuy nhiên các nhà nghiên cứu có thể “nhìn” xuyên qua đám mây vào bên trong vườn ươm sao này nhờ sử dụng Tổ hợp kính hạ milimet (SMA) ở Hawaii và Tổ hợp kính cực lớn Karl G Jansky (VLA) ở New Mexico, cả hai tổ hợp kính này đều quan sát bầu trời ở bước sóng tương đối dài. Bằng cách đo lượng bức xạ phát ra bởi đám bụi lạnh gần ngôi sao và xác định những dấu ấn độc nhất để nhận biết của những phân tử khác nhau trong đám khí, các nhà nghiên cứu có thể xác định sự có mặt của đĩa “Kepler” – một đĩa với vùng trung tâm quay rất nhanh so với vùng biên. “Loại chuyển động quay này cũng được quan sát thấy trong Hệ Mặt Trời – các hành tinh ở vùng trong chuyển động quanh Mặt Trời nhanh hơn các hành tinh vùng ngoài”, Ilee cho biết. “Thật thú vị khi tìm thấy một đĩa như vậy xung quanh một sao trẻ nặng, bởi nó gợi ý rằng các sao nặng hình thành theo một cách tương tự như các sao có khối lượng nhỏ hơn, giống như Mặt Trời của chúng ta.” Từ các quan sát này, nhóm nghiên cứu đã đo được khối lượng của tiền sao và nó vào khoảng 30 lần khối lượng Mặt Trời. Thêm vào đó, phần đĩa bao quanh sao trẻ được cho là tương đối nặng, khoảng 2 đến 3 lần khối lượng Mặt Trời. Tiến sĩ Duncan Forgan cũng từ St. Andrews cho biết “Các tính toán lý thuyết của chúng tôi gợi ý rằng phần đĩa thực tế có thể che giấu nhiều khối lượng hơn dưới lớp khí và bụi. Nó có thể còn nặng đến mức có thể sụp đổ dưới lực hấp dẫn của chính nó, hình thành một chuỗi các tiền sao đồng hành với khối lượng nhỏ hơn.” Bước tiếp theo của các nhà nghiên cứu sẽ là quan sát khu vực này với Tổ hợp kính Milimet Lớn Atacama (ALMA) đặt tại Chile. Công cụ mạnh mẽ này sẽ cho phép tìm thấy bất cứ sao đồng hành tiềm năng nào, và giúp các nhà khoa học nghiên cứu nhiều hơn về ngôi sao trẻ nặng đầy thú vị này.
El Gordo - gã khổng lồ lớn hơn từng biết	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=784:el-gordo-ga-khong-lo-lon-hon-tung-biet&catid=27&Itemid=135	Kính thiên văn không gian Hubble của NASA đã xác định cụm thiên hà được biết đến là có khối lượng lớn nhất trong vũ trụ xa xôi, được đánh số là ACT-CL J0102-4915, và đặt biệt hiệu cho nó là El Gordo – theo tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là "tên béo". Bằng cách đo mức độ bẻ cong hình ảnh tới từ các thiên hà trên nền phía xa do hấp dẫn của cụm thiên hà này gây ra, một nhóm các nhà thiên văn học đã ước tính khối lượng của cụm có thể vào khoảng 3 triệu tỷ lần khối lượng Mặt Trời. Dữ liệu của Hubble cho thấy cụm thiên hà cách Trái Đất 9,7 tỷ năm ánh sáng, có kích thước lớn hơn khoảng 43% so với ước tính trước đó. Nhóm nghiên cứu đã sử dụng kính Hubble để xác định mức độ bẻ cong không gian mà cụm này gây nên. Độ phân giải cao của Hubble cho phép một phép đo gọi là gọi là “thấu kính yếu”, nơi trọng lực khủng khiếp của cụm làm biến dạng không gian một cách tinh tế như một tấm gương biến dạng và bẻ cong hình ảnh tới từ các thiên hà nền. Càng bị bẻ cong, khối lượng trong cụm càng lớn. “Những gì tôi làm về cơ bản là nhìn vào hình dạng của các thiên hà nền ở xa hơn so với cụm này” James Jee thuộc trường đại học California, Davis nói “Nó cho chúng ta một khả năng mạnh mẽ rằng đây thực sự là một hệ tuyệt vời có từ rất sớm trong vũ trụ” Một phần nhỏ của khối lượng này bị nhốt trong hàng trăm thiên hà trong cụm, và một phần lớn hơn là trong khí nóng lấp đầy toàn bộ khối lượng của cụm. Phần còn lại tồn tại dưới dạng vật chất tối – dạng vật chất chiếm phần lớn khối lượng của vũ trụ. Mặc dù các cụm thiên hà lớn đều được tìm thấy ở phần gần của vũ trụ, như cụm Bullet, không có gì như thế này từng được phát hiện tồn tại lâu như thế, khoảng thời gian mà vũ trụ đã trải qua một nửa số tuổi của nó hiện nay là 13,8 tỷ năm. Nhóm nghiên cứu nghi ngờ rằng các cụm thiên hà “quái vật” rất hiếm trong vũ trụ sơ khai, dựa trên mô hình vũ trụ hiện nay. Kích thước to lớn của El Gordo lần đầu tiên được báo cáo vào tháng 1 năm 2012. Các nhà thiên văn học ước tính khối lượng của nó dựa trên quan sát được thực hiện bởi Đài quan sát thiên hà Chandra X-ray của NASA và vận tốc thiên hà đo bằng Kính viễn vọng cực lớn của tại Paranal, Chile. Họ đã cùng một lúc ước đoán khối lượng của cụm dựa trên các chuyển động của thiên hà trong cụm và nhiệt độ của khí nóng giữa các thiên hà. Thách thức là EL Gordo trông như thể nó là kết quả của một cuộc va chạm khủng khiếp giữa 2 cụm thiên hà - các nhà nghiên cứu mô tả sự kiện này như sự chạm trán của hai quả đạn đại bác. “Chúng tôi tự hỏi điều gì sẽ xảy ra khi bạn lấy đi một cụm ở giữa cuộc sáp nhận lớn và những quá trình sáp nhập gây ảnh hưởng lên đám khí chứa tia X và chuyển động của các thiên hà như thế nào” theo John Hughes của Đại học Rutgers ở New Brunswick, New Jersey. “Vì vậy mấu chốt là sự phức tạp của quá trình sáp nhập, nó để lại một số nghi vấn về độ tin cậy của các ước đoán về khối lượng chúng tôi đã thực hiện”. Đó là nơi mà dữ liệu của Hubble hướng tới, theo Felipe Menanteau của Đại học Illinois tại Urbana-Champaign. “Chúng tôi cần một sự ước tính khối lượng độc lập và mạnh mẽ hơn cho cụm đặc biệt này, và những điều cực hiếm này tồn tại trong mô hình vũ trụ hiện nay như thế nào. Có những động năng chưa được tính tới và có thể có khả năng gợi ý rằng chúng tôi đã ước tính khối lượng thấp hơn thực tế” Menanteau nói. Kỳ vọng về “năng lượng bị mất tích” xuất phát từ thực tế là sự hợp nhất của các cụm thiên hà đang xảy ra tiếp tuyến với đường quan sát. Điều này có nghĩa là chúng có khả năng bị mất một phần động năng có ích cho việc sáp nhập vì các phép đo quang phổ của họ chỉ theo dõi vận tốc hướng tâm của các thiên hà. Bước tiếp theo của nhóm nghiên cứu với kính Hubble sẽ là có một hình ảnh đầy đủ của cụm. Vì El Gordo không vừa với trường nhìn của Hubble, đội nghiên cứu sẽ chụp hình các phần của cụm thiên hà và ghép chúng lại với nhau thành một bức tranh hoàn chỉnh. Các nhà nghiên cứu nói nó như quan sát phía bên cạnh của một người khổng lồ. “Chúng tôi có thể nói rằng El Gordo là một gã to con, nhưng không rõ đôi chân thế nào, vì vậy chúng tôi cần một trường nhìn rộng hơn để có được bức tranh hoàn chỉnh về gã khổng lồ” Menanteau nói. Theo Astronomy
VACA và 8 năm cùng thiên văn học	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=167:vaca-va-8-nm-cung-thien-vn-hc&catid=21&Itemid=136	Thành lập từ tháng 3 năm 2002, đến nay VACA (CLB Thiên văn học trẻ Việt Nam) đã gần tròn 8 năm tuổi. Ngày 29 tháng 3 sắp tới, VACA sẽ chính thức bước sang năm hoạt động thứ 9 trên con đường phổ biến kiến thức thiên văn tại Việt Nam. Tháng 3 năm 2002, một nhóm thanh niên yêu thích thiên văn cùng nhau lập nên CLB Thiên văn học hoạt động dưới hai hình thức online (khi đó tại diễn đàn TTVNOnline) và offline (gặp mặt, trao đổi kiến thức hàng tháng), đấy chính là tiền thân của VACA là cũng là CLB Thiên văn nghiệp dư đầu tiên hoạt động tại Việt Nam. Sau 2 năm hoạt động, thu hút được nhiều sự chú ý của người yêu khoa học, đến năm 2004 CLB đổi tên chính thức thành CLB Thiên văn học trẻ Việt Nam (VACA). Từ đầu năm 2004, VACA tiếp tục hoạt động dưới hình thức online trên diễn đàn và offline trao đổi kiến thức, đặc biệt hình thức offline trao đổi kiến thức được tổ chức với chính các tài liệu tự biên soạn của chính các thành viên CLB. Chính nhờ sự nỗ lực tự biên dịch, biên soạn tài liệu và chuẩn hóa về kiến thức ngày càng chính xác này, việc thành lập một website chính thức giới thiệu kiến thức thiên văn cũng như các tài liệu tự biên nêu trên trở nên không thể thiếu. Tháng 8 năm 2005 website chính thức của VACA ra đời . Một thời gian ngắn sau, toàn bộ hoạt động online của VACA cũng được chuyển về địa chỉ website nêu trên. là website đầu tiên cung cấp kiến thức thiên văn (tương đối) chuẩn và đầy đủ bằng tiếng Việt và hiện nay tự hào luon là website cung cấp kiến thức thiên văn chính xác và đầy đủ nhất tại Việt Nam. Cũng trong 8 năm hoạt động, VACA đã góp phần không nhỏ trong việc giới thiệu và phổ biến kiến thức thiên văn tại Việt Nam qua việc đưa thông tin và kiến thức thiên văn tới hàng vạn người yêu thiên văn trên khắp đất nước, tổ chức nhiều buổi nói chuyện, hội thảo giới thiệu kiến thức, đồng thời tích cực và thẳng thắn trong việc chuẩn hóa kiến thức thiên văn vẫn còn thiếu chính xác tại nhiều tài liệu tiếng Việt. Trong hơn 1 năm gần đây, VACA tập trung vào các hoạt động giới thiệu kiến thức trên website và diễn đàn, hạn chế các buổi gặp mặt, hội thảo, sự kiện, tuy vậy vẫn luôn là địa chỉ đáng tin cậy trong việc giới thiệu và phổ biến kiến thức thiên văn tới độc giả yêu thiên văn khắp cả nước. Trong năm 2010, năm hoạt động thứ 9 của mình, VACA mong muốn tiếp tục nhận được sự ủng hộ của tất cả độc giả yêu thiên văn cũng như các thành viên, những người bạn luôn gắn bó cùng chúng tôi trên con đường tiếp tục phổ biến kiến thức thiên văn của mình. Xin trân trọng cám ơn! ---------- 7 năm hoạt động của VACA từ 2002 đến 2009
Thứ gì gây ra sự giãn nở của vũ trụ?	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1183:thu-gi-gay-ra-su-gian-no-cua-vu-tru&catid=27&Itemid=135	Các nhà khoa học cho biết những thí nghiệm thiên văn có thể sớm kiểm tra được ý tưởng được phát triển bởi Albert Einstein cách đây gần đúng một thế kỷ. Những cuộc kiểm tra sử dụng công nghệ cao có thể giải quyết câu đố nhiều năm về việc thứ gì gây ra sự giãn nở gia tốc của vũ trụ. Các nhà nghiên cứu từ lâu đã cố gắng xác định xem vũ trụ giãn nở gia tốc bởi nguyên nhân nào. Các tính toán trong nghiên cứu mới có thể giúp giải thích xem nguyên nhân này là do (thứ được đòi hỏi trong thuyết tương đối rộng của Einstein) hay một lý thuyết có đính chính về hấp dẫn. Lý thuyết của Einstein mô tả hấp dẫn như những biến dạng của không gian và thời gian, bao gồm một yếu tố toán học được gọi là hằng số vũ trụ học. Ban đầu Einstein đưa ra nó để giải thích vũ trụ tĩnh, nhưng sau đó ông đã phủ nhận nó khi vũ trụ được phát hiện là đang giãn nở. Tuy nhiên, một nghiên cứu cách đây hai thập kỷ đã cho thấy sự giãn nở này là có gia tốc, và điều đó gợi ý rằng hằng số của Einstein vẫn đóng vai trò trong việc mô tả sự tham gia của năng lượng tối. Không có năng lượng tối thì lý thuyết về hấp dẫn của Einstein sẽ không đúng khi xét tới những khoảng cách lớn nhất trong vũ trụ. Các nhà khoa học từ Đại học Edinburgh đã khám phá ra rằng bài toán này có thể được giải quyết bằng cách xác định vận tốc của hấp dẫn trong vũ trụ dựa vào việc nghiên cứu sóng hấp dẫn - những gợn sóng của không-thời gian lan truyền khắp vũ trụ. Tính toán của các nhà nghiên cứu cho thấy nếu được xác định rằng có vận tốc của ánh sáng, nó sẽ loại trừ những mô hình thuyết hấp dẫn mà trong đó không có năng lượng tối để duy trì hằng số vũ trụ học của Einstein (tức là lý thuyết của Einstein hoàn toàn đúng). Nhưng nếu vận tốc của nó khác với vận tốc ánh sáng, thì lý thuyết của Einstein cần được xem xét lại. Thí nghiệm cho việc này có thể được thực hiện bởi Đài quan sát giao thoa laser (LIGO) tại Mỹ, với cặp máy dò nằm cách nhau 2.000 dặm (3218,7 km) đã lần đầu tiên phát hiện ra sóng hấp dẫn vào năm 2015. Các thí nghiệm được dự định thực hiện trong năm nay có thể sẽ giải quyết được câu hỏi vào đúng kỷ niệm 100 năm hằng số của Einstein. Tiến sĩ Lucas Lombriser ở Trường Vật lý và Thiên văn học thuộc Đại học Edinburgh cho biết: "Việc phát hiện trực tiếp sóng hấp dẫn gần đây đã mở ra mộtcuwar sổ quan sát mới vào vũ trụ của chúng ta. Những kết quả của chúng tôi thực sự gây ấn tượng vì nó sẽ dẫn chúng ta tới việc giải quyết một trong những vấn đề cơ bản nhất của vật lý."
Nguyệt thực toàn phần đêm 15, rạng sáng 16/6	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=264:nguyet-thuc-toan-phan-15-6-2011&catid=27&Itemid=135	Đêm 15, rạng sáng 16 tháng 6 tới, chúng ta sẽ có cơ hội quan sát hiện tượng nguyệt thực toàn phần kéo dài trong suốt 100 phút. Đây sẽ là nguyệt thực kéo dài thứ hai Việt Nam quan sát được trong thế kỉ 21 này. Có khoảng 85 lần nguyệt thực toàn phần diễn ra trong toàn bộ thế kỉ 21 này (từ năm 2001 đến năm 2100). Theo những số liệu đã được thống kê hiện nay thì lần nguyệt thực dài nhất là nguyệt thực toàn phần sẽ diễn ra vào ngày 27/7/2018 (chúng ta sẽ phải đợi 7 năm nữa để chứng kiến hiện tượng này), còn lần này là lần dài thứ hai mà Việt nam có thể quan sát với độ dài chỉ kém lần năm 2018 có khoảng 3 phút. Trong lần nguyệt thực này, người quan sát ở Việt Nam có thể quan sát hầu hết các giai đoạn của hiện tượng trừ giai đoạn nửa tối kết lúc kết thúc. Thời gian quan sát sẽ là rạng sáng ngày 16/6 (tức sau nửa đêm 15/6). Mặt Trăng trong đêm 15, rạng sáng ngày 16 sẽ có vị trí nằm giữa khu vực của 2 chòm sao Ophiuchus và Scorpius, vào thời điểm nguyệt thực toàn phần, cấp sao (biểu kiến) của Mặt Trăng là 1,6998 trong khi bình thường vào ngày trăng tròn cấp sao của nó là -12,74 còn ngôi sao sáng nhất bầu trời là Sirius có cấp sao -1,46 (thiên thể càng sáng thì cấp sao càng nhỏ), điều này có nghĩa là Mặt Trăng sẽ trở thành một vật thể tối hơn hẳn lúc bình thường. (rạng sáng 16/6): ~00h24: Nguyệt thực nửa tối bắt đầu (Mặt Trăng chuyển sang màu đỏ nhạt) ~01h22: Bắt đầu nguyệt thực một phần (một phần chuyển sang đỏ sẫm, tối) ~02h22: Bắt đầu nguyệt thực toàn phần (toàn bộ Mặt Trăng thành đỏ sẫm, tối) ~04h02: Nguyệt thực toàn phần kết thúc (chuyển sang giai đoạn một phần) ~05h02: Kết thúc nguyệt thực một phần Nguyệt thực nửa tối còn lại sẽ kéo dài đến ~06h00 tuy nhiên lúc này trời đã sáng rõ và chúng ta không thể quan sát giai đoạn này. - Trong các mốc thời gian trên không ghi rõ ra đơn vị giây, và để dấu "~" phía trước do giờ được các nhà thiên văn tính ra là giờ UT (Universal time), còn giờ dân dụng của chúng ta tính theo chuẩn GMT nên có thể lệch nhau 1 số giây. - Bạn không cần bất cứ thiết bị bảo vệ mắt nào vì nguyệt thực hoàn toàn vô hại (không như nhật thực). - Ống nhòm hoặc kính thiên văn sẽ giúp bạn có cơ hội quan sát chi tiết hơn bề mặt Mặt Trăng vì không còn bị lóa như thường ngày. - Đọc thêm bài " " Tham khảo từ NASA.gov, Hermit.org, Eclipsegeeks.com (vui lòng ghi rõ tên tác giả và nguồn trích dẫn nếu bạn copy và sử dụng bài viết này)
Mặt Trời	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=49:mat-troi&catid=18&Itemid=146	Quá trình tiến hóa của Mặt Trời tuân theo qui luật chung của vòng đời một ngôi sao. Sau khi lượng hydro phản ứng gần hết (với sao như Mặt Trời là khoảng 10 tỷ năm và nó đã đi được nửa quãng đường đó) thì các phản ứng nhiệt hạch sinh ra yếu dần không còn đủ sức chống lại lực hấp dẫn hướng tâm. Các lớp trong của Mặt Trời khi đó sẽ co lại do hấp dẫn. Quá trình co lại làm giải phóng một phần khí ra phía ngoài cùng với năng lượng tiếp tục sinh ra do các hạt nhân heli tiếp tục phản ứng để tạo thành các hạt nhân nặng hơn nên lớp vỏ ngoại bị thổi căng lên. Đây là giai đoạn sao khổng lồ đỏ, vỏ ngoài nguội dần nhưng nở rộng rất nhanh, nó sẽ nghiền nát các hành tinh ở gần gồm Sao Thủy, Sao Kim, Trái Đất và thậm chí cả Sao Hỏa. Năng lượng giải phóng từ quá trình co lại của lõi trong phá vỡ lớp vỏ sao khổng lồ đỏ phía ngoài. Vụ nổ này ném các tàn dư của nó ra không gian xung quanh, chỉ còn lại một đám khí lớn dạng cầu bao quanh ngôi sao gọi là tinh vân hành tinh. Phần trong của Mặt Trời tiếp tục co lại, các phản ứng tạo ra một số hạt nhân nặng hơn cho tới khi các lực liên kết hạt nhân chống lại được lực hấp dẫn không cho nó co lại thêm nữa. Các phản ứng chậm dần và ngôi sao nguội đi, Mặt Trời lúc này trở thành sao lùn trắng - một thiên thể phát ra ánh sáng rất mờ nhạt do những phản ứng cuối cùng. Mặt Trời giống như một cỗ máy phát nhiệt có cấu tạo phức tạp gồm nhiều lớp. Trong cùng là (core) của ngôi sao. nó là một khối có mật độ rất đặc trải rộng từ tâm ngôi sao ra một khoảng chiếm 25% bán kính của Mặt Trời. Nhiệt độ của lõi Mặt trời là hơn 15 triệu K, nóng hơn rất nhiều so với bề mặt chỉ khoảng 6000K. Phản ứng tổng hợp hạt nhân giải phóng ra năng lượng chống lại hấp dẫn và làm ngôi sao tỏa sáng được thực hiện tại phần lõi này, mật độ cao và lực hấp dẫn hướng tâm từ các lớp phài ngoài làm sinh ra phản ứng tổng hợp các proton mà chúng ta thường gọi là phản ứng nhiệt hạch. Phía ngoài lõi sao là (radiative zone) - khu vực chiếm thể tích lớn nhất, nó trải dài từ biên giới của lõi ra đến 70% bán kính Mặt Trời (tính từ tâm). Vùng này có mật độ thấp hơn nhiều so với lõi, nhưng đủ đặc để truyền các bức xạ sinh ra từ các phản ứng nhiệt hạch và làm chúng nguội đi đáng kể trước khi ra ngoài. Nhiệt độ của vùng bức xạ này giảm nhanh từ trong ra ngoài, từ 7 triệu giảm xuống 2 triệu K. (convective zone) nằm kế tiếp vùng bức xạ và trải rộng ra cho tới sát bề mặt của Mặt Trời. Tại đây nhiệt độ và mật độ đều thấp hơn nhiều so với vùng bức xạ, cho phép tạo nên các dòng đối lưu vận chuyển nhiệt và bức xạ ra bề mặt của Mặt Trời. Các dòng đối lưu mang các nguyên tử khí nóng lên bề mặt và làm chúng nguội dần, khi lên tới nơi và đã nguội xuống nhiệt độ chỉ còn gần 6000K chúng lại chìm xuống dưới theo dòng chuyển dịch và lại được làm nóng khi tới gần vùng bức xạ. Lớp bề mặt của Mặt Trời, chính là phần vỏ sáng mà chúng ta có thể trực tiếp nhìn thấy từ Trái Đất gọi là (photosphere). Đây là vùng nguội nhất trên mặt trời với nhiệt độ khoảng 5800-6000K. Độ dày của nó dao động từ vài chục tới vài trăm kilomet, tức là còn mỏng hơn khí quyển của Trái Đất. Chính qua nghiên cứu các vạch quang phổ hấp thụ của quang cầu mà năm 1868 một nguyên tố mới đã được phát hiện, đó là heli. Heli là cái tên được đặt theo tên của thần Mặt Trời Helios như đã nói qua bên trên, ngụ ý rằng đó là nguyên tố đến từ Mặt Trời. Ngay phía trên quang cầu là lớp khí quyển thấp nhất bao quanh bề mặt Mặt Trời, dày khoảng 500km với nhiệt độ chỉ khoảng hơn 4000K. Đây là vùng nguội nhất Mặt Trời. Lớp ngay phía ngoài của nó là một lớp khí nóng dày gọi là (chromosphere) dày khoảng 2000km. Lớp này có sự chuyển dịch không ngừng giống như sự dịch chuyển khí quyển trên bề mặt Trái Đất, vì thế nhiệt độ của nó có sự dao động, có thể lên tới 20.000K, tức là nóng hơn quang cầu rất nhiều, các nhà khoa học cho rằng đó là kết quả của sự ion hóa do nhận bức xạ thoát ra từ bề mặt. Phía trên sắc cầu là lớp cuối cùng của Mặt Trời, gọi là (corona), hay gọi cách khác là hào quang của Mặt Trời. Nó ngăn cách với sắc cầu bởi một lớp trung gian mỏng nơi khí bị ion hóa mạnh và nhiệt độ tăng lên rất cao. Nhiệt độ của nhật hoa có thể lên hơn 1 triệu K. Tuy nhiên nhật hoa phát ra bức xạ ở dải sóng biểu kiến khá yếu so với quang cầu nên thường không được quan sát thấy bằng mắt thường từ Trái Đất. Người ta chỉ thường nhận thấy sự có mặt của nhật hoa khi xảy ra nhật thực toàn phần do khi đó phần sáng nhất của Mặt Trời là quang cầu đã bị che khuất. Nhật hoa cũng là nơi phát sinh ra gió Mặt Trời ném các hạt mạng điện vào không gian. Toàn bộ vùng bị ảnh hưởng của gió Mặt Trời trải dài ra 50AU (quĩ đạo Sao Hải Vương chỉ có 30AU) được gọi là (heliosphere).
Quầng lửa cuối hè của Mặt Trời	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=825:quang-lua-cuoi-he-cua-mat-troi&catid=27&Itemid=135	Ngày 24 tháng 8 vừa qua, Mặt Trời đã phóng ra một quầng lửa cấp trung bình, đạt cực đại lúc 21h16 (theo giờ Việt Nam). Đài quan sát hoạt động Mặt Trời của NASA đã ghi hình được quầng lửa này, nó được bùng lên từ phía trái của Mặt Trời. Các quầng lửa là những vụ bùng nổ bức xạ mạnh. Bức xạ có hại từ quầng lửa không thể xuyên qua khí quyển Trái Đất để trực tiếp tấn công con người. Tuy nhiên, khi nó đủ mạnh, nó có thể gây rắc rối cho các lớp khí quyển nơi hoạt động của tín hiệu GPS và các thiết bị truyền tín hiệu. Quầng lửa vừa được phát hiện này thuộc loại M5. Các quầng luwarcaaps M (M-class) là quầng lửa cấp trung bình, nó yếu hơn khoảng 10 lần so với những quầng lửa dữ dội nhất thuộc cấp X (X-class). Để tìm hiểu thêm về hiện tượng này và những ảnh hưởng của nó có thể tác động lên Trái Đất, độc giả có thể vào http://spaceweather.gov , website chính thức của chính phủ Mỹ về dự đoán, quan sát và cảnh báo các biến đổi thời tiết liên quan tới không gian. Theo Space Daily
Tương lai nào đợi Trái Đất - 5 tỷ năm nữa	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1140:tuong-lai-nao-doi-trai-dat-5-ty-nam-nua&catid=27&Itemid=135	Điều gì sẽ xảy ra cho Trái Đất khi mà khoảng vài tỷ năm nữa, Mặt Trời sẽ lớn hơn hiện nay hàng trăm lần? Sử dụng kính thiên văn vô tuyến mạnh nhất thế giới hiện nay, một nhóm các nhà thiên văn học từ nhiều quốc gia đã tìm kiếm câu trả lời cho chúng ta bằng cách quan sát sao L2 Puppis. Năm tỷ năm trước, ngôi sao này rất giống với Mặt Trời của chúng ta hiện nay. "Năm tỷ năm nữa, Mặt Trời sẽ phồng lên thành một sao khổng lồ đỏ, lớn gấp hơn 100 lần kích thước hiện tại của nó," Giáo sư Leen Decin tại Viện thiên văn học KU Leuven cho biết. "Nó sẽ trải qua quá trình mất khối lượng dữ dội bởi gió sao rất mạnh của chính nó. Sản phẩm cuối cùng của sự tiến hoá này, 7 tỷ năm nữa, sẽ là một sao lùn trắng nhỏ. Nó sẽ có kích thước tương đương Trái Đất, nhưng nặng hơn rất nhiều: Một thìa trà đựng vật chất của sao lùn trắng sẽ có khối lượng khoảng 5 tấn." Sự biến chuyển này sẽ gây ra tác động mạnh mẽ vào các hành tinh của Hệ Mặt Trời. Sao Thuỷ và Sao Kim sẽ bị nhấn chìm vào Mặt Trời khi nó phồng to và bị phá huỷ. "Nhưng số phận của Trái Đất vẫn còn chưa chắc chắn," Decin nói tiếp. "Chúng ta đã biết rằng Mặt Trời sẽ lớn hơn và sáng hơn, do đó nó huỷ diệt mọi dạng sống trên hành tinh chúng ta. Nhưng liệu lõi đá của Trái Đất có sống sót qua giai đoạn sao khổng lồ đỏ này và tiếp tục chuyển động trên quĩ đạo quanh sao lùn trắng?" Để trả lời câu hỏi này, một nhóm thiên văn quốc tế đã quan sát sao L2 Puppis. Ngôi sao này cách Trái Đất 208 năm ánh sáng - một khoảng cách được coi là gần trong thiên văn học. Các nhà nghiên cứu sử dụng kính thiên văn vô tuyến ALMA - một tổ hợp gồm 66 ăng ten vô tuyến riêng biệt kết hợp lại để tạo thành một kính thiên văn ảo khổng lồ với đường kính 16km. "Chúng tôi khám phá ra rằng L2 Puppis đã 10 tỷ năm tuổi," Ward Homan tại Viện thiên văn học KU Leuven nói. "Năm tỷ năm trước, sao này gần như là song sinh của Mặt Trời ngày nay, với cùng khối lượng. Một phần ba khối lượng này đã mất đi trong quá trình tiến hoá của sao. Điều tương tự sẽ xảy ra với Mặt Trời của chúng ta trong tương lai rất xa." Cách L2 Puppis 300 triệu km - gấp đôi khoảng cách từ Trái Đất tới Mặt Trời - các nhà nghiên cứu phát hiện một vật thể chuyển động quanh ngôi sao khổng lồ này. Rất có thể đây là một hành tinh mang tới cái nhìn độc nhất về Trái Đất 5 tỷ năm nữa. Hiểu biết sâu hơn về tương tác giữa L2 Puppis và hành tinh của nó sẽ mang tới thông tin giá trị về giai đoạn tiến hoá cuối của Mặt Trời và tác động của nó tới các hành tinh trong Hệ Mặt Trời của chúng ta. Trái Đất sẽ sống sót hay bị huỷ diệt vẫn còn chưa chắc chắn và L2 Puppis có thể là chìa khoá cho câu trả lời.
Bão Mặt Trời không đáng sợ như dự đoán	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=449:bao-mat-troi-khong-dang-so-nhu-du-doan&catid=27&Itemid=135	Cơn bão Mặt Trời đang tấn công các vệ tinh và hệ thống thông tin liên lạc của Trái Đất không đến mức như nhiều người đx lo ngại, các chuyên gia không gian Mỹ cho biết. Cơn bão này tạo thành do vụ nổ của hai quầng lửa lớn trên bề mặt Mặt Trời được phát hiện hôm mùng 7 tháng 3. Nó đã bắt đầu tác động tới hệ thống thông tin liên lạc, GPS, sự báo thời tiết và sóng radio ở Trái Đất. Ảnh hưởng của cơn bão Mặt Trời này sẽ còn tiếp tục tăng lên trong ngày hôm nay, tuy nhiên theo các chuyên gia dự đoán thì nó sẽ không quá nghiêm trọng như nhiều người đã lo sợ. Bão Mặt Trời gây ảnh hưởng từ trường Trái Đất, tác động tới chuyển động của các hạt mang điện trên các đường sức từ Trái Đất. Điều này sẽ cho phép những người ở gần Bắc cực có thể quan sát thấy sự xuất hiện mạnh mẽ của cực quang. Tuy nhiên đây đang là thời điểm trăng tròn, nó có thể che khuất việc quan sát cực quang này. Năm 1989 một cơn bão Mặt Trời lớn đã tấn công hệ thống điện của Quebec làm 6 triệu người mất điện.
2016 là năm nóng kỷ lục	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1168:2016-la-nam-nong-ky-luc&catid=27&Itemid=135	Các nhà khoa học tại NASA và NOAA (Cơ quan quản lý đại dương và khí quyển quốc gia Mỹ) báo cáo rằng nhiệt độ bề mặt Trái Đất đạt mức nóng nhất từng có kể từ khi bắt đầu được ghi nhận năm 1880. Năm 2016 đồng thời cũng là năm thứ ba liên tiếp đạt kỷ lục về nhiệt độ. Thông tin này đã được công bố hôm 18 tháng 1 năm 2017, dựa trên những phân tích độc lập của NASA và NOAA. Dữ liệu cho thấy trong năm 2016, nhiệt độ toàn cầu trung bình cao hơn 1,78 độ F (tức 0,99 độ C) so với giữa thế kỷ 20. Nhiệt độ năm 2016 không phải đột ngột mà là tiếp nối của giai đoạn nóng lên dài hạn, theo như phân tích của các nhà khoa học tại Viện nghiên cứu không gian Goddard (GISS) đặt tại New York. (Xem video dưới đây) Theo các nhà khoa học, những hiện tượng như El Niño hay La Niña cũng góp phần trong những giai đoạn ngắn vào sự nóng lên toàn cầu. Một El Niño đã xảy ra và gây ảnh hưởng trong hầu hết năm 2015 và một phần ba năm đầu 2016. Các nhà nghiên cứu ước tính rằng tác động trực tiếp của sự nóng lên tự nhiên bởi El Niño ở khu vực nhiệt đới Thái Bình Dương đã làm tăng mức tăng nhiệt độ trung bình hàng năm thêm 0,2 độ F (0,12 độ C). Mặc dù 2016 là năm nóng kỷ lục, không phải bất cứ vùng nào trên Trái Đất đều trải qua nhiệt độ trung bình kỷ lục. Chẳng hạn, cả NASA và NOAA đều chỉ ra rằng nhiệt độ thực năm 2016 của cả 48 bang ở Mỹ đều cao thứ hai trong lịch sử, trong khi đó Bắc Cực đã trải qua năm nóng nhất, phù hợp với mức băng trên biển ghi nhận được thấp nhất lịch sử trong hầu hết năm.
Sao lùn nâu nặng nhất, tinh khiết nhất	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1218:sao-lun-nau-nang-nhat-tinh-khiet-nhat&catid=27&Itemid=135	Một nhóm các nhà thiên văn học nhiều quốc gia đã xác định được một sao lùn nâu phá kỷ lục về khổi lượng và "độ tinh khiết" trong số các sao cùng loại từng được biết tới. Thiên thể này có kí hiệu SDSS J0104+1535, nằm trong vùng quầng ở rìa xa nhất của thiên hà chúng ta, nơi chứa hầu hết các sao già. Sao lùn nâu là những thiên thể nằm giữa giới hạn của sao và hành tinh. Khối lượng của chúng quá nhỏ để có thể tạo thành phản ứng nhiệt hạch kết hợp hydro thành heli (phản ứng này giải phóng năng lượng để nó phát sáng như các sao khác), nhưng đồng thời chúng cũng có khối lượng lớn hơn khá nhiều so với các hành tinh. Nằm cách chúng ta 750 năm ánh sáng trong chòm sao Pisces, SDSS J0104+1535 được tạo thành từ khí có độ tinh khiết gấp 250 lần so với Mặt Trời, tức là nó có tới 99,99% là hydro và heli. Thiên thể này được ước tính đã hình thành cách đây khoảng 10 tỷ năm, các phép đo cũng gợi ý rằng nó dó khối lượng khoảng 90 lần khối lượng của Sao Mộc - đây là khối lượng lớn nhất của một sao lùn nâu từng được biết tới. Trước đây, chúng ta chưa biết rằng liệu sao lùn nâu có thể được tạo thành từ khí nguyên thuỷ như thế hay không, và khám phá này đã dẫn tới một lượng lớn hơn những sao lùn nâu dạng này còn chưa được biết tới trong quá khứ của thiên hà chúng ta. Nhóm nghiên cứu được đứng đầu bởi Tiến sĩ ZengHua Zhang ở Viện Vật lý thiên văn trên quần đảo Canary (Tây Ban Nha). Ông nói: "Chúng tôi đã không thực sự trông đợi để thấy những sao lùn nâu 'tinh khiết' như vậy. Tuy nhiên việc tìm thấy một sao như thế thường gợi ý về một lượng lớn chưa được khám phá trước đây - tôi sẽ rất ngạc nhiên nếu không có thêm nhiều thiên thể tương tự ngoài đó đang đợi để được tìm thấy." SDSS J0104+1535 được xếp vào nhóm sao lùn loại L qua quang phổ ánh sáng nhìn thấy và cận hồng ngoại thu được qua kính VLT của ESO. Cách phân loại này dựa trên một chương trình mới được chính tiến sĩ Zhang thiết lập rất gần đây.
New Horizons chạm mốc mới	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1221:new-horizons-cham-moc-moi&catid=27&Itemid=135	Dường như chỉ mới hôm qua tàu New Horizons vừa gửi về những hình ảnh của Pluto khi nó lướt ngang qua phía trên bề mặt hành tinh lùn này. Giờ đây, tàu không gian đã tới gần hơn với nhiệm vụ mới của nó và đêm mùng 3 tháng 4 vừa qua nó đã chạm một mốc mới. Sau khi đi khỏi Pluto, New Horizons đã di chuyển 782,45 triệu km, tức là đã được nửa đường để tới với mục tiêu tiếp theo của nó. Theo Alan Stern, nhà nghiên cứu của dự án New Horizons, tàu không gian này được dự kiến sẽ bay ngang qua thiên thể 2014 MU69 trong vành đai Kuiper vào ngày 1 tháng 1 năm 2019, và sẽ lập kỷ lục về "thế giới xa nhất từng đường khám phá trong lịch sử nền văn minh." MU69 là một thiên thể thuộc loại "cổ điển" của vành đai Kuiper, có nghĩa là nó có tâm sai nhỏ và quỹ đạo của nó ở xa hơn Sao Hải Vương mà không chịu bất cứ tác động nào về quỹ đạo bởi hành tinh này. Nó đã được phát hiện bởi kính thiên văn không gian Hubble vào tháng 6 năm 2014 và được nhóm dự án New Horizons chọn làm mục tiêu tiếp theo cho tàu không gian này vào tháng 8 năm 2015. Hình ảnh chi tiết của MU69 rất khó được quan sát, ngay cả với kính Hubble, nhưng nó được ước tính rằng có đường kính không tới 45km. Hal Weaver - nhà khoa học tham gia dự án New Horizons - cho biết việc bay qua thiên thể tiếp theo này sẽ là một sự kiện lớn. "Bay qua MU69 vào tháng 1 năm 2019 sẽ là sự kiện lớn đối với chúng tôi, nhưng New Horizons thực sự là một nhiệm vụ rộng hơn để khám phá vành đai Kuiper. Ngoài MU69, chúng tôi có kế hoạch nghiên cứu hơn hai chục thiên thể Kuiper khác (các KBO) để xác định môi trường của bụi và các hạt mang điện trong vành đai này." Sau hai năm rưỡi liên tục thu thập dữ liệu, tàu không gian sẽ được nghỉ ngơi một chút khi mà nó bắt đầu bước vào trạng thái ngủ động suốt 157 ngày bắt đầu từ ngày mùng 7 tháng 4. Ở khoảng cách 5,7 tỷ kilomet, New Horizons vẫn đang hoạt động bình thường và đã sẵn sàng cho một chuyến bay lớn phía trước.
Nga có thể sẽ tiếp tục dự án Phobos	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=420:nga-co-the-se-tiep-tuc-du-an-phobos&catid=27&Itemid=135	Nga sẽ gửi một tàu không gian khác để thực hiện nhiệm vụ với vệ tinh Phobos của Sao Hỏa nếu ESA quyết định loại Nga khỏi chương trình ExoMars, lãnh đạo cơ quan không gian Nga cho biết hôm thứ ba. Phobos-Grunt là chương trình không gian tham vọng nhất của Nga trong nhiều thập kỉ qua, nó đã được phóng vào ngày 9 tháng 11 năm ngoái. Tuy nhiên do sự cố của động cơ, nó đã thất bại trong nhiệm vụ này và quay trở lại Trái Đất vào hôm 15 tháng 1 vừa qua. "Chúng tôi đang thảo luận với ESA về việc tham gia của Nga trong dự án ExoMars... Nếu không có thỏa thuận nào đạt được, chúng tôi sẽ tái thực hiện chương trình Phobos" - cho biết của Vladimir Pôpvkin, lãnh đạo Roscosmos. Trong chương trình ExoMars, ESA dự định gửi một tàu không gian tới quĩ đạo Sao Hỏa vào năm 2016 và một rover robot đến đó vào 2 năm sau đó. Rover này có nhiệm vụ tìm kiếm chi tiết trên nhiều km các dấu hiệu của hiện tại cũng như quá khứ về sự tồn tại của sự sống, lấy mấu từ bề mặt cũng như đào sâu tới độ sâu 2 mét. ExoMars ban đầu là dự án hợp tác giữ ESA và NASA nhưng sau đó NASA tuyên bố sẽ dừng hợp tác và không cung cấp tên lửa Atlas như dự định ban đầu để phóng vệ tinh của ESA. Nga cho biết có thể cung cấp tên lửa Proton cho dự án và muốn tham gia làm thành viên của dự án này. Theo Mars Daily
Tinh vân rực sáng trong SMC	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1149:tinh-van-ruc-sang-trong-smc&catid=27&Itemid=135	Khả năng quan sát cực mạnh của kính thiên văn không gian Hubble hiếm khi được hiển thị rõ như trong bức ảnh này. Tinh vân sáng màu hồng có tên NGC 248 này nằm trong thiên hà được biết tới với cái tên là Mây Magellan nhỏ (SMC), cách chúng ta chưa tới 200.000 năm ánh sáng và có thể được quan sát rất chi tiết. Thiên hà của chúng ta, Milky Way, là một bộ phận của một nhóm thiên hà được gọi là Cụm Địa Phương. Cùng với thiên hà Andromeda, Milky Way là một trong những thiên hà lớn nhất của Cụm, với nhiều thiên hà vệ tinh nhỏ chuyển động quanh. Hai đám mây Magellan là những ví dụ điển hình nhất, chúng có thể dễ dàng được nhìn thấy bằng mắt thường từ Nam bán cầu của chúng ta. SMC là thiên hà nhỏ hơn trong số hai thiên hà vệ tinh này (thiên hà lớn hơn được gọi là Mây Magellan lớn/LMC). Kính thiên văn không gian Hubble của NASA/ESA đã chụp hình được hai tinh vân phát xạ cùng phát sáng rất gần nhau, khiến chúng dường như dính liền thành một. Bức xạ mãnh liệt từ các sao trung tâm khiến cho hydro trong các tinh vân phát ra ánh sáng hồng. Hai tinh vân này được gọi tên chung là NGC 248. Chúng được phát hiện năm 1834 bởi nhà thiên văn John Herschel. NGC 248 trải rộng theo hai chiều với kích thước 60 và 20 năm ánh sáng. Nó là một trong số những tinh vân hydro sáng trong SMC, nằm ở phía Nam của chòm sao Tucana (chim Toucan), cách chúng ta khoảng 200.000 năm ánh sáng. Tinh vân này đã được quan sát trong hoạt động của một khảo sát được thực hiện bởi Hubble, có tên là Điều tra tiến hoá của bụi và khí trong Mây Magellan nhỏ (SMIDGE). Trong khảo sát này, các nhà thiên văn học sử dụng Hubble khảo sát SMC để hiểu về sự khác nhau giữa bụi của nó và của Milky Way - một thành phần quan trọng của các thiên hà có liên quan trực tiếp tới sự tạo sao. Nhờ vị trí tương đối gần, SMC thực sự là một mục tiêu đáng giá. Nó cũng cho thấy rằng nó chỉ chứa khoảng 1/5 hoặc 1/10 số lượng nguyueen tố nặng so với Milky Way, tương ứng với lượng bụi tương tự như chúng ta trông đợi thấy ở các thiên hà sớm trong vũ trụ. Điều này cho phép các nhà thiên văn học sử dụng đối tượng này như một phòng thí nghiệm vũ trụ để nghiên cứu lịch sử của Vũ trụ ngay tại "sân sau" của chúng ta. Những quan sát này cũng giúp chúng ta hiểu hơn về lịch sử của chính thiên hà chúng ta khi mà hầu hết sao được tạo thành trong giai đoạn sớm của vũ trụ, thời điểm mà lượng nguyên tố nặng trong Milky Way ít hơn nhiều so với ngày nay. Dữ liệu được sử dụng trong bức ảnh này đã được chụp bởi Camera khảo sát cao cấp của Hubble vào tháng 9 năm 2015.
Lỗ đen hình thành không qua supernova	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1106:lo-den-hinh-thanh-khong-qua-supernova&catid=27&Itemid=135	Một nhóm các nhà khoa học có thể đã lần đầu tiên xác nhận một "supernova hỏng", và rất có thể đây là lần đầu tiên quan sát được một lỗ đen đang hình thành. Scott Adams, nhà thiên văn học tại Caltech (Viện công nghệ California) cùng các đồng nghiệp Christopher Kochanek, Jill Gerke và Krzystof Stanek ở Đại học bang Ohio, cùng với Xinyu Dai ở Đại học Oklahoma đã phát minh ra một kĩ thuật quan sát mới, sử dụng Kính thiên văn hai ống lớn (LBT) để xác định các ứng viên supernova hỏng. Đó là các sao nặng mà cái chết của chúng không hề có vụ bùng nổ điển hình. Sử dụng dữ liệu khảo sát trong 4 năm đầu tiên của LBT, nhóm nghiên cứu đã xác định được mục tiêu là một sao trong thiên hà NGC 6946. Ngôi sao được kí hiệu là N6946-BH1 này thu hút sự chú ý của các nhà thiên văn bởi vào năm 2009 nó đã bùng sáng lên độ sáng gấp hơn 1 triệu lần độ sáng của Mặt Trời, và rồi sau đó nó mờ dần và biến mất. Dấu vết nó để lại là bức xạ ở dải cận hồng ngoại, phù hợp với năng lượng phát ra khi vật chất bị cuốn vào một . "Nếu sự kiện này thực sự là một supernova hỏng, nó có nghĩa là chúng tôi đã lần đầu tiên quan sát sự ra đời của một lỗ đen, một điều thực sự rất thú vị. Tuy nhiên phát hiện này còn có một ý nghĩa lớn hơn thế." Adams nói. Từ năm 2003, nhiều nhà thiên văn học đã chấp nhận ý tưởng rằng một số sao quá nặng để có thể trở thành supernova. Bởi vì chúng không thể thắng nổi lực hấp dẫn của mình để có thể phát nổ, những sao này đơn giản là tắt đi và co lại thành lỗ đen. Nhưng chưa có bất cứ bằng chứng nào về việc này, cho tới bây giờ. Adams và nhóm của ông lập luận rằng nếu các supernova hỏng xảy ra ở một số sao siêu khổng lồ đỏ - những sao có thể tích lớn nhất vũ trụ, quá trình này sẽ tạo ra một vụ bùng nổ năng lượng hấp dẫn có thể quan sát được - giống như ánh sáng mạnh mà kính thiên văn không gian Hubble đã ghi nhận được ở N6946-BH1 từ tháng 3 đến tháng 5 năm 2009. "Điều này cho thấy rằng các supernova hỏng là giải pháp cho bí ẩn về việc tại sao các sao siêu khổng lồ đỏ có khối lượng lớn không được coi là giai đoạn trước của các supernova, và tại sao có một khoảng trống giữa khối lượng của sao neutron và lỗ đen." - Adams nói. Có nhiều phương án khác dù ít khả dĩ hơn giải thích cho hiện tượng quan sát được ở N6946-BH1. Phân tích dữ liệu mới cũng như những quan sát được lưu trữ của hai kính thiên văn không gian Hubble và Spitzer cho phép nhóm nghiên cứu loại trừ để tìm ra rằng sao này có thể ẩn sau một lớp bụi bị phóng ra phía ngoài. Họ đang tiếp tục đợi thêm dữ liệu từ Đài quan sát không gian Chandra X-ray. Bức xạ tia X sẽ xác nhân sự tồn tại của lỗ đen. Tuy nhiên, nếu tia X không được xác nhận, nhóm nghiên cứu sẽ tiếp tục theo dõi và sử dụng kính thiên văn mạnh hơn để chắc chắn rằng ngôi sao đã biến mất.
Quan sát mưa sao băng Eta Aquarids 2017	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1245:quan-sat-mua-sao-bang-eta-aquarids-2017&catid=27&Itemid=135	Một hiện tượng thiên văn hấp dẫn trong thời gian này là mưa sao băng Eta Aquarids sẽ đạt cực điểm vào rạng sáng 6/5. Người yêu thích quan sát bầu trời sẽ có nhiều khả năng theo dõi sự kiện này. Hiện tượng sẽ được quan sát phù hợp nhất vào khoảng từ 3h cho tới khi trời sáng ngày thứ bảy tuần này. Eta aquarids là mưa sao băng cỡ trung bình xảy ra hàng năm từ khoảng 22 tháng 4 đến 20 tháng 5. Tuy nhiên, thời điểm quan sát tốt nhất đối với thường chỉ ở 1 hoặc 2 đêm quanh cực điểm của nó. Vào cực điểm, người quan sát có thể thấy khoảng 20 đến 30 sao băng mỗi giờ và có thể coi là sự kiện đáng chú ý với người yêu thích quan sát khi mà phải đợi tới tháng 8 mới có mưa sao băng Perseids. Eta Aquarids có nguồn gốc từ sao chổi Halley. Trên đường đi của mình, sao chổi này để lại những mảnh vụn của nó tạo thành những dải thiên thạch dài, hàng năm khi Trái Đất cắt ngang qua đường đi của sao chổi này, các thiên thạch lao vào khí quyển Trái Đất và cháy sáng do áp suất khí quyển tạo thành rất nhiều sao băng có thể nhìn thấy từ mặt đất. (Sao chổi Halley là sao chổi chu kỳ ngắn, cứ 76 năm nó lại tới gần Mặt Trời và có thể được quan sát từ Trái Đất. Lần tiếp theo nó xuất hiện sẽ là năm 2061). Thời điểm quan sát lý tưởng nhất hiện tượng này là rạng sáng ngày mùng 6 tháng 5, trong khoảng từ 3h cho tới khi trời sáng. Mưa sao băng Eta Aquarids có vị trí trung tâm là chòm sao Aquarius (tiếng Việt thường dịch là Bảo Bình). Bạn có thể tìm thấy chòm sao này ở bầu trời phía Đông (nếu bạn không quen với việc xác định các chòm sao thì đơn giản là nhìn bầu trời phía Đông, ở độ cao khoảng từ 30 đến 70 độ cũng được). Dưới đây là hình ảnh chòm sao Aquarius (hình ảnh của ). Bạn cũng có thể xác định vị trí của mưa sao băng này gián tiếp qua vị trí của hình vuông lớn của chòm sao Pegasus, nó là 4 ngôi sao sáng xếp thành một hình vuông rất dễ nhận ra như hình dưới. (hình ảnh của ) Vào rạng sáng 6/5, Mặt Trăng sẽ lặn sớm (trước khi Aquarius mọc lên) nên sẽ không gây cản trở nào cho việc quan sát. Theo dự báo thời tiết, nhiều khả năng thời điểm này cũng sẽ lý tưởng cho người quan sát ở toàn Việt Nam. Mặc dù vậy, nếu dự định quan sát bạn vẫn nên lưu ý theo dõi diễn biến thời tiết vào gần thời điểm hiện tượng diễn ra. Nếu trời có mưa hoặc nhiều mây thì bạn không có cơ hội quan sát hiện tượng này. Người quan sát cũng nên chọn góc nhìn rộng, hạn chế tối đa ánh đèn từ các nguồn nhân tạo chiếu tới mắt (đèn đường, đèn từ các nhà cao tầng hay công trình xây dựng). Mức độ ô nhiễm khí quyển cũng ảnh hưởng rất nhiều tới việc quan sát nên người quan sát từ các vùng ngoại ô hay nông thôn sẽ có nhiều cơ hội quan sát được, hoặc quan sát được nhiều sao băng hơn so với người tại vùng trung tâm các đô thị. Bạn không cần bất cứ thiết bị nào để quan sát mưa sao băng, mắt của bạn chính là công cụ tốt nhất. Chỉ cần một chút kiên nhẫn và chú ý những chỉ dẫn nêu trên. Cuối cùng, trong mọi người hợp, đừng quên lưu ý vấn đề an ninh và bảo vệ sức khoẻ bản thân khi lựa chọn địa điểm quan sát cho mình.
Nhật thực ngày 4/1 trên thế giới	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=214:nht-thc-ngay-41-tren-th-gii&catid=27&Itemid=135	Thật đáng tiếc vì ở Việt Nam chúng ta không thể quan sát được hiện tượng nhật thực một phần này. Dưới đây là các hình ảnh về nhật thực ngày 4 tháng 1 được chụp tại nhiều nơi trên thế giới. Hình chụp tại Stockholm, Thụy Điển ở thời điểm nhật thực đạt cực đại (độ che là 85%) Ghép tổng hợp 8 hình ảnh của 8 vị trí khác nhau chụp tại Pescara, Italy vào thời gian từ 8h10 đến 9h16 (giờ địa phương) Hình ảnh nhật thực được ghi lại cùng cánh chim bay qua tại Heesch, Hà Lan Nhật thực bị che khuất phần nào bởi mây mù ở Rome, Italy Nhật thực ngay lúc Mặt Trời đang mọc lên ở Bergen op Zoom, Hà Lan Nguồn:
Nobel vật lý 2011 trao cho khám phá về vũ trụ học	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=315:nobel-vat-ly-2011-trao-cho-kham-pha-vu-tru-hoc&catid=27&Itemid=135	Viện Hàn lâm khoa học Hoàng gia Thụy Điển vừa quyết định trao giải Nobel về vật lý năm nay thành hai nửa, một cho Saul Perlmutter với dự án vũ trụ học nghiên cứu các supernova (sao siêu mới/siêu tân tinh) tại Phòng thí nghiệm quốc gia Lawrence Berkeley, đại học California và nửa còn lại cho Brian P. Schmidt tại đại học quốc gia Australia cùng Adam G. Riess tại đại học Johns Hopkins, Baltimore với dự án High-z Supernova, cả hai nhóm dự án này đã nghiên cứu sự giãn nở gia tốc của vũ trụ qua việc quan sát các supernova ở khoảng cách xa. "Một số người nói rằng thế giới sẽ kết thúc trong lửa, và một số nói rằng nó sẽ kết thúc trong băng giá" Robert Frost viết. Định mệnh thật sự của vũ trụ là gì? Có lẽ đúng là nó sẽ kết thúc trong băng giá nếu như chúng ta tin tưởng vào những người đoạt giải Nobel vật lý năm nay. Họ đã nghiên cứu hàng chục các vụ nổ của sao mà ta gọi là các supernova, và nhận ra rằng vũ trụ của chúng ta đang giãn nở với gia tốc lớn chưa từng thấy. Kết quả này làm kinh ngạc chính những người tìm ra nó. Năm 1998, ngành vũ trụ học bị lay chuyển bởi khám phá của hai nhóm nghiên cứu độc lập. Một nhóm thành lập từ năm 1988 đứng đầu bởi Saul Perlmutter, và nhóm còn lại do Brian Schmidt đứng đầu bắt đầu nghiên cứu từ cuối năm 1994 (Adam Riess đóng một vai trò quan trọng trong nhóm này). Hai nhóm nghiên cứu chạy đua trong việc vẽ bản đồ vũ trụ với việc quan sát vị trí của các supernova xa nhất. Sự hoàn thiện của các kính thiên văn mạnh hơn cả trên mặt đất và ngoài không gian cũng như các mô hình máy tính ngày càng phát triển mở ra cho họ những cơ hội giải thêm nhiều bài toán hơn về vũ trụ trong những năm 1990. Hai nhóm đã tập trung nghiên cứu cụ thể riêng một loại supernova, gọi là các supernova loại Ia. Đây là vụ nổ của các ngôi sao già đã co lại, chúng có khối lượng của Mặt Trời nhưng kích thước chỉ bằng Trái Đất. Một supernova như vậy khi bùng nổ có thể bức xạ ra cường độ ánh sáng bằng cả một thiên hà. Cả hai nhóm nghiên cứu đều phát hiện được hơn 50 supernova với độ sáng yếu hơn những gì dự kiến, điều đó nói lên rằng vũ trụ của chúng ta đang giãn nở gia tốc. Đã gần một thế kỉ chúng ta biết rằng vũ trụ hiện nay là kết quả của một vụ nổ lớn (Big Bang) cách đây khoảng 14 tỷ năm. Nhưng việc nó tiếp tục giãn nở với gia tốc lớn thật sự là một kết quả đáng kinh ngạc, sự tiếp tục giãn nở này sẽ dẫn đến việc vũ trụ sẽ kết thúc cuộc đời của mình trong cái lạnh của băng. ( ) Gia tốc giãn nở của vũ trụ được tin rằng xuất phát từ năng lượng tối. Nhưng bản chất của loại năng lượng này đến nay vẫn là bí ẩn, có lẽ là bí ẩn lớn nhất trong vật lý ngày nay (đọc thêm bài " "). Người ta dự đoán rằng năng lượng tối chiếm khoảng 3/4 tổng năng lượng của vũ trụ, tuy nhiên với kết quả khám phá của hai nhóm nghiên cứu đoạt giải Nobel năm nay, một lần nữa con số này là khó có thể tưởng tượng, mọi thứ đều có thể xảy ra. Những người được giải: Saul Perlmutter: công dân Mỹ, sinh năm 1959, là nhà vật lý thiên văn tại đại học California từ năm 1986 là từ năm 1988 thành lập và đứng đầu nhóm dự án Supernova Brian P. Schmidt: quốc tích Mỹ và Australia, sinh năm 1967, Lãnh đạo dự án High-z supernova tại đại học quốc gia Australia Adam G. Riess: quốc tịch Mỹ, sinh năm 1969 tại Washington. Giáo sư thiên văn và vật lý tại đại học Johns Hopkins và viện khoa học kính thiên văn không gian Baltimore Theo Sciencedaily
Đón xem mưa sao băng Orionids cuối tháng 10	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=601:don-xemmua-sao-bang-orionids-cuoi-thang-10&catid=27&Itemid=135	Mưa sao băng Orionids, một trong những trận mưa sao băng lớn của năm đang tới gần và sẽ đạt cực điểm vào đêm 21, rạng sáng ngày 22 tháng 10 này. Nếu thời tiết cho phép, người yêu thiên văn sẽ có nhiều cơ hội quan sát được nhiều sao băng sáng của hiện tượng này. Lần đầu tiên mưa sao băng này được quan sát là vào các năm 1839 và 1940 bởi nhà quan sát E. C. Herrick. Lần đầu quan sát vào năm 1839 ông đã kết luận rằng trận mưa sao băng kéo dài từ mùng 8 tới 15 tháng 10. Lần quan sát năm 1840 ông đính chính rằng nó bắt đầu mùng 8 và kết thúc vào 25 tháng 10. Tuy nhiên, người đầu tiên quan sát chính xác trận mưa sao băng này là nhà thiên văn Herschel, ông đã quan sát được 14 sao băng của trận này xuất phát từ khu vực của chòm sao Orion vào ngày 18 tháng 10 năm 1864 và năm tiếp theo, ông đã kết luận cực điểm của nó chính là là 20 tháng 10 (năm 1965). Khi đó Orionids đã là một trong số những trận mưa sao băng lớn nhất hàng năm có thể quan sát. 1,5 thế kỉ trôi qua, các thiên thạch của Orionids vẫn còn rất nhiều trên khí quyển Trái Đất và chúng ta vẫn có thể quan sát trận mưa sao băng này dù với mật độ sao băng nhỏ hơn trước khá nhiều. Nó không còn là một trận mưa sao băng thật sự lớn khi so sánh với các trận Perseids, Geminids hay thậm chí Leonids, nhưng vẫn là một hiện tượng thiên văn đáng chú ý với những người yêu thích quan sát bầu trời với mật độ những năm gần đây từ 25 tới 30 sao băng mỗi giờ. Năm nay, 2012, nếu thời tiết thuận lợi người quan sát sẽ có rất nhiều cơ hội chứng kiến hiện tượng này do thời điểm lý tưởng nhất để quan sát sẽ là từ 0 tới 4 giờ sáng ngày 22 tháng 10 này, đó là thời điểm Mặt Trăng đã lặn xuống phía dưới chân trời phía Tây nên không còn gây ảnh hưởng tới việc quan sát sao băng. Để quan sát, bạn không cần chuẩn bị bất cứ dụng cụ nào, hãy tìm địa điểm phù hợp với góc nhìn rộng, không có ánh đèn, và đừng quên lưu ý thời tiết, bạn chỉ có thể quan sát nếu trời không có mây. Sau 0 giờ hãy hướng cái nhìn của bạn về bầu trời phía Đông, bạn sẽ thấy chòm sao Orion đã mọc lên và sẽ tiếp tục lên cao dần cho tới sáng. Chòm sao này rất dễ nhận ra bởi cái thắt lưng nổi tiếng là 3 ngôi sao sáng thẳng hàng và cách đều nhau tạo thành một đoạn thẳng rất đặc biệt trên bầu trời, gần đó là hai ngôi sao sáng nổi bật của chòm sao này là Betelgeuse và Rigel. Để rõ ràng hơn, xin tham khảo hình vẽ bên dưới, đó chính là khu vực trung tâm của trận mưa sao băng. Thực tế, nếu trời trong bạn đã có thể quan sát một số nhỏ sao băng của trận mưa sao băng này từ những ngày này cho tới hết tháng 10 mặc dù mật độ khá nhỏ.
Alpha Centauri... không còn là nó nữa!	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1139:alpha-centauri-khong-con-la-no-nua&catid=27&Itemid=135	Hiệp hội thiên văn học quốc tế (IAU) có lẽ đã từng khuấy động cộng đồng thiên văn và thậm chí làm phiền lòng nhiều người yêu thích bầu trời khi hạ cấp Pluto từ một hành tinh xuống thành hành tinh lùn cách đây 10 năm. Giờ đây, họ vừa tạo ra một thay đổi nữa như vậy. Tạm biệt Alpha Centauri. Xin chào, Rigil Kentaurus. Quyết định này đã được công bố hôm 24 tháng 11. IAU đã tiến hành xác định tên gọi chính thức cho 227 sao đã được biết. Trong số đó có những sao được giữ nguyên tên gọi chính thức trước đây như Vaga, Mizar hay Aldebaran, ... Còn Alpha Centauri được lấy lại cái tên cũ của nó. Trên thực tế, Rigil Kentaurus vốn là tên gọi cổ xưa, có nghĩa là cái chân của Nhân Mã, xuất phát từ phiên âm ban đầu từ tiếng A-rập lag Rijl Qanṭūris. Nó không hề là cái tên mới mẻ và thậm chí nhiều người, trong số đó có cả các giáo viên dạy thiên văn ở các trường học hay các nhà thiên văn nghiệp dư có thể cho rằng cái này chẳng có gì mới khi mà họ đều đã biết từ lâu cái tên Rigil Kentaurus này. Cái đáng nói ở đây là hai cái tên tuy đều được biết tới, nhưng trong các tài liệu, bài báo khoa học và các danh mục chính thức thì mỗi ngôi sao chỉ có một tên được dùng thống nhất, đó là tên do IAU qui định. Như vậy có nghĩa là ở những nơi trước đây bạn đã đọc thấy Alpha Centauri thì ngày nay đều được sửa thành Rigil Kentaurus. Để cho rõ ràng và không gây nhầm lần, Rigil Kentaurus là hệ gồm hai sao đồng hành chuyển động quanh nhau, nay gọi là Rigil Kentaurus a và b. Thực tế hệ đó có một sao mờ khác chuyển động quanh cặp sao vừa nêu, vẫn được biết tới là sao gần Hệ Mặt Trời nhất với tên là Proxima Centauri. Ngôi sao này không được qui ước lại mà vẫn tên là Proxima Centauri, mặc dù nó là đồng hành của Rigil Kentaurus a và b. Cuối cùng, đây hoàn toàn là vấn đề qui ước, không hơn. Nếu bạn không phải một nhà thiên văn hay một tác giả viết sách phổ biến kiến thức thì bạn có thể cứ gọi hệ sao này với tên cũ là Alpha Centauri nếu muốn. Dù bạn gọi nó ra sao, nó vẫn là hai sao nằm trên dãy chính của biểu đồ quang phổ, với đầy đủ tính chất vật lý như chúng ta vẫn biết.
Sao chổi Elenin có thể sẽ không tới	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=296:sao-chi-elenin-co-th-s-khong-ti&catid=27&Itemid=135	Sao chổi Elenin như chúng ta đã biết, đang trên đường tiến đến gần Mặt Trời và khi nó cắt ngang quĩ đạo Trái Đất vào cuối năm nay, nó được dự đoán sẽ rất gần chúng ta, gần hơn cả Mặt Trăng. Tuy nhiên có vẻ như những người tin vào ngày tận thế sắp tới cũng như các nhà khoa học đang chờ đợi cơ hội quan sát sao chổi này ở cự ly gần đều sẽ phải thất vọng. Một số nhà thiên văn gần đây khi quan sát các bức ảnh về sao chổi Elenin thì những ngày gần đây ánh sáng của nó đang khuếch tán và yếu dần sau khi bị tấn công bởi đợt bức xạ khá dữ dội từ Mặt Trời ngày 19 tháng 8 vừa qua. Ảnh chụp sao chổi Elenin ngày 6 tháng 8 bởi tàu không gian STEREO của NASA Nhà thiên văn nghiệp dư người Austraila, Ian Musgrave cho biết Elenin là một sao chổi chu kì dài đến từ mây Oort ngoài biên giới của Hệ Mặt Trời chúng ta. Nó vốn là một sao chổi nhỏ với khối lượng nhỏ hơn nhiều khối lượng trung bình của các sao chổi vẫn thường ghé qua gần quĩ đạo chúng ta. Thông thường các sao chổi lớn khó mà có thể bị phá hủy trên quĩ đạo của mình, nhưng với các sao chổi nhỏ như Elenin thì điều này hoàn toàn có thể xảy ra. Kết quả này được dự đoán qua các bức ảnh chụp sao chổi này của tàu không gian STEREO (Solar TErrestrial RElations Observatory) và một số quan sát khác của các nhà thiên văn có quan tâm đến sự kiện này. Như hình dưới đây chúng ta có thể thấy sự thay đổi độ sáng của sao chổi này trong các ngày 19, 22, 23, 27 và 29 tháng 8 (hình sáng nhất tương ứng với ngày 19, sau đó ta thấy độ sáng giảm dần. Tất nhiên nếu có một cơ may có thể sao chổi Elenin vẫn sống sót đến khi nó đạt cực cận vào cuối năm nay, nhưng rất nhiều khả năng nó sẽ tự phá vỡ sớm và không thể đến gần chúng ta quá 34 triệu km vào khoảng ngày 16 tháng 10, và cơ hội trực tiếp quan sát nó với các nhà thiên văn nghiệp dư sẽ rất mong manh. (theo Universe Today)
Hành tinh ngoài Hệ với quĩ đạo 8,5 giờ	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=743:hanh-tinh-ngoai-he-voi-qui-dao-85-gio&catid=27&Itemid=135	Các nhà khoa học Mỹ cho biết một hành tinh ngoài Hệ Mặt Trời chuyển động quanh một ngôi sao cách xa chúng ta là một trong những hành tinh có năm (chu kì chuyển động quanh sao mẹ) ngắn nhất từng được quan sát. Nó chỉ mất hơn 8 giờ để chuyển động một vòng quanh sao mẹ. Hành tinh có kích thước tương tự Trái Đất này có tên là Kepler 78b, nằm cách chúng ta 700 năm ánh sáng, có một trong những quĩ đạo ngắn nhất từng được phát hiện, các nhà nghiên cứu ở viện công nghệ Massachusetts (MIT) cho biết. Chuyển động quĩ đạo rất nhanh này là hệ quả của việc nó nằm quá gần sao mẹ. Bán kính quĩ đạo của nó chỉ gấp 3 lần bán kính của ngôi sao, và các nhà nghiên cứu ước tính rằng nhiệt độ bề mặt của nó có thể cao tới 5000 độ F (2760 độ C). Lớp trên cùng của hành tinh hoàn toàn nóng chảy, tạo ra một đại dương khổng lồ toàn dung nham, các nhà khoa học cho biết. Các đo đạc về Kepler 78b đã xác định rằng hành tinh này gần sao mẹ của nó gấp 40 lần so với khoảng cách từ Sao Thủy tới Mặt Trời. (Sao Thủy là hành tinh gần Mặt Trời nhất trong Hệ Mặt Trời của chúng ta). Để hành tinh có thể có quĩ đạo gần ngôi sao như vậy, nó cần phải rất đặc, thậm chí có thể là toàn sắt vì nếu không các lực thủy triều sẽ xé nó ra từng mảnh. "Một sự thật là để có thể tồn tại thì nó phải rất đặc" - Giáo sư vật lý Josh Winn ở MIT nói - "Tạo hóa thực tế có thể tạo ra các hành tinh đủ đặc để tồn tại ở gần hơn nữa hay không, đó là một câu hỏi mở, và sẽ còn thú vị hơn nữa" Winn và các đồng nghiệp liên tục thực hiện các quan sát trên các hành tinh cỡ Trái Đất với chu kì quĩ đạo rất ngắn. Theo Space Daily
Cặp lỗ đen siêu nặng trong quasar gần nhất	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=906:cap-lo-den-sieu-nang-trong-quasar-gan-nhat&catid=27&Itemid=135	Một nhà vật lý thiên văn ở đại học Oklahoma và cộng tác viên người Trung Quốc của ông đã tìm thấy hai lỗ đen siêu nặng trong quasar gần Trái Đất nhất có tên Markarian 231 bằng việc sử dụng các quan sát của kính thiên văn không gian Hubble. Khám phá hai lỗ đen siêu nặng có kích thước hác nhau này là bằng chứng cho việc tồn tại cúa các lỗ đen kép và gợi ý rằng các lỗ đen siêu nặng tăng thêm khối lượng nhờ các vụ sáp nhập dữ dội. Xinyu Dai, giáo sư tại khoa Vật lý và Thiên văn Homer L. Dodge, Trường nghệ thuật và khoa học thuộc đại học Oklahoma, hợp tác trong dự án nào cùng với Youjun Lu đến từ Đài quan sát thiên văn quốc gia Trung Quốc, Viện khoa học Trung Quốc. Dai và Lu đã quan sát bức xạ tử ngoại phát ra từ trung tâm của Mrk 231 được ghi nhận bởi Hubble, rồi sử dụng mô hình do Lu phát triển đối với quang phổ thiên hà. Kết quả là họ có thể dự đoán được sự tồn tại của cặp lỗ đen kép trong Mrk 231. "Chúng tôi cực kì vui mừng với kết quả này vì nó không chỉ cho thấy sự tồn tại của một cặp lỗ đen kép trong Mrk 231 mà còn mở ra một cách mới để tìm kiếm một cách có hệ thống các cặp lỗ đen kép thông qua bản chất của bức xạ tử ngoại chúng phát ra," Lu nói. "Các cấu trúc trong vũ trụ chúng ta, như những thiên hà khổng lồ và những quần thiên hà, lớn lên nhờ sự hợp nhất của những hệ nhỏ vào hệ lớn hơn, và các lỗ đen kép là hệ quả tự nhiên của sự hợp nhất các thiên hà." Dai nói Như vậy, hai lỗ đen khám phá bởi Lu và Dai trong Mrk 231 sẽ va chạm và hợp nhất để tạo thành quasar với một lỗ đen siêu nặng. Quasar là những thiên hà hoạt động với vùng trung tâm rất sáng, có thời gian tồn tại khá ngắn so với tuổi vũ trụ. Theo Science Daily
Ngoại hành tinh khô hạn hơn chúng ta nghĩ	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=821:ngoai-hanh-tinh-kho-han-hon-chung-ta-nghi&catid=27&Itemid=135	Các nhà thiên văn sử dụng kính thiên văn không gian Hubble của NASA tìm kiếm hơi nước trong bầu khí quyển của ba hành tinh chuyển động quanh những ngôi sao tương tự Mặt Trời - và đã cho thấy chúng gần như là khô. Ba hành tinh là HD 189733b, HD 209458b và WASP-12b, cách Trái Đất từ 60 đến 900 năm ánh sáng. Chúng được coi là ứng viên lý tưởng cho việc phát hiện hơi nước trong khí quyển, vì nhiệt độ của chúng đủ cao để nước hóa hơi và có thể đo được. Những thiên thể được gọi là "Sao Mộc nóng" ở rất gần sao của chúng. Chúng có nhiệt độ từ 1500 đến 4000 độ F. Tuy nhiên, các hành tinh đã được tìm thấy chỉ có lượng nước bằng một phần mười đến một phần nghìn lượng nước dự đoán theo lý thuyết tạo thành hành tinh. "Việc đo lường lượng nước của chúng tôi tại hành tinh HD 209458b được thực hiện với độ chính xác cao nhất cho bất cứ hợp chất hóa học nào trên một hành tinh bên ngoài Hệ Mặt Trời, và giờ đây, chúng tôi có thể chắc chắn hơn nhiều so với trước đây rằng chúng tôi đã tìm thấy nước trên một ngoại hành tinh", Nikku Madhusudhan từ Viện thiên văn của đại học Cambridge, Anh, cho biết. "Mức thấp của lượng nước mà chúng tôi đã tìm thấy cho đến nay là một điều đáng kinh ngạc" Madhusudhan, trưởng nhóm nghiên cứu cho biết phát hiện này là một thách thức lớn với lý thuyết ngoại hành tinh. "Về cơ bản, nó sẽ mở ra toàn bộ vấn đề trong sự hình thành hành tinh. Chúng tôi dự đoán tất cả các hành tinh đó đều có rất nhiều nước. Chúng tôi phải xem lại sự hình thành hành tinh và mô hình dịch chuyển của các hành tinh khổng lồ, đặc biệt là các "Sao Mộc nóng", và tìm hiểu xem, chúng đã hình thành như thế nào". Ông nhấn mạnh rằng những kết quả này có thể có tác động lớn trong việc tìm kiếm nước ở các ngoại hành tinh, kích thước Trái Đất, có khả năng sinh sống. Các thiết bị trên các kính thiên văn không gian có thể cần được thiết kế có độ nhạy cao hơn với mục tiêu là các hành tinh khô hơn dự đoán. "Chúng ta nên chuẩn bị rằng lượng nước là thấp hơn nhiều so với dự đoán khi ta nhìn vào các "siêu Trái Đất" ( các hành tinh đá có kích cỡ lớn gấp nhiều lần so với Trái Đất), Madhusudhan nói. Sử dụng quang phổ cận hồng ngoại của các hành tinh được quan sát bởi Hubble, Madhusudhan và các cộng sự của ông đã ước tính lượng hơi nước trong bầu khí quyển của mỗi hành tinh, để giải thích các dữ liệu. Các hành tinh này được lựa chọn vì chúng chuyển động quanh các sao sáng, cung cấp đủ bức xạ để có thể thu lấy quang phổ hồng ngoại. Khả năng hấp thụ từ hơi nước trong bầu khí quyển của hành tinh được phát hiện nhờ dựa vào một lượng nhỏ ánh sáng từ ngôi sao khi nó xuyên qua khí quyển của hành tinh. Việc phát hiện nước ở các hành tinh ngoài gần như là không thể, từ mặt đất, bởi bầu khí quyển của Trái Đất có rất nhiều nước, làm hỏng các quan sát. "Chúng tôi thực sự cần kính thiên văn không gian Hubble để thực hiện các quan sát này", Nicolas Crouzet từ Viện Dunlap của Đại học Toronto và đồng tác giả của nghiên cứu cho biết. Lý thuyết hiện được chấp nhận trên cơ sở các hành tinh khổng lồ trong Hệ Mặt Trời của chúng ta được hình thành như thế nào, gọi là lõi bồi tụ, nói rằng một hành tinh được hình thành xung quanh sao trẻ trong một đĩa tiền hành tinh chủ yếu là Hydro, Heli, các hạt băng và bụi chứa các nguyên tố hóa học khác. Các hạt bụi dính vào nhau, cuối cùng hình thành các hạt lớn hơn và lớn hơn nữa. Các lực hấp dẫn của đĩa hút cá hạt và các mảnh lớn cho tới khi trở thành dạng lõi rắn. Điều này sau đó trở thành sự bồi tụ của cả hai chất rắn và khí để cuối cùng tạo thành một hành tinh khổng lồ. Lý thuyết này dự đoán rằng tỷ lệ của các nguyên tố khác nhau trong hành tinh được gia tăng nhiều hơn trong ngôi sao của nó, đặc biệt, Oxy là khí được tăng cường nhiều nhất. Cấu tạo mỗi hành tinh khổng lồ, Oxy trong khí quyển của nó được dự đoán là tồn tại trong các phân tử nước. Các mức rất thấp của hơi nước được tìm thấy bởi nghiên cứu này đã kéo theo một số câu hỏi về các thành phần hóa học cấu thành hành tinh. "Có rất nhiều điều chúng ra vẫn chưa biết về các hành tinh ngoài Hệ Mặt Trời, do đó, điều này mở ra một chương mới trong việc tìm hiểu cách mà các hành tinh và các hệ mặt trời hình thành." Drake Deming từ đại học Maryland, người đứng đầu một trong những nghiên cứu tiền thân cho biết. "Vấn đề là chúng ta đang giả định nước phong phú như trong Hệ Mặt Trời của chúng ta. Điều mà nghiên cứu của chúng tôi cho thấy là nước có thể ít hơn rất nhiều so với những gì chúng ta mong đợi". Theo Space Daily
Xác nhận Laniakea: siêu quần thiên hà của chúng ta	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=832:xac-nhan-laniakea-sieu-quan-thien-ha-cua-chung-ta&catid=27&Itemid=135	Các nhà thiên văn học sử dụng kính thiên văn Green Bank (GBT)của quĩ khoa học quốc gia (Mỹ) cùng nhiều thiết bị quan sát khác đã xác định được thiên hà Milky Way của chúng ta là một phần của một siêu quần mới được xác định. Họ gọi tên nó là Laniakea, theo tiếng Hawaii có nghĩa là "bầu trời rộng lớn". Các thiên hà trong vũ trụ không đứng đơn lẻ, hầu hết chúng thuộc các nhóm tập hợp và liên kết với nhau bởi lực hấp dẫn gọi là các cụm hay quần thiên hà. Thiên hà của chúng ta, Milky Way cũng thuộc một quần thiên hà như vậy, có tên là Cụm Địa Phương (Local Group). Nhiều quần thiên hà liên kết với nhau tạo thành những nhóm lớn hơn gọi là các siêu quần thiên hà. Cụm Địa Phương nơi chúng ta đang sống thuộc một siêu quần thiên hà có tên là Virgo, một cấu trúc có đường kính trên 100 triệu năm ánh sáng và chứa trong nó hơn 100 nhóm và quần thiên hà. Tuy vậy, ranh giới thực sự của vùng vũ trụ chúng ta đang sống với các vùng khác trong phần vũ trụ đã được nhìn thấy trước đây vẫn chưa được làm rõ. Đến nay, với khám phá từ các quan sát mới, các nhà thiên văn đã có thể lập được bản đồ khu vực có chứa thiên hà Milky Way của chúng ta. Theo đó, siêu quần thiên hà Virgo là một phần của siêu quần thiên hà Laniakea. Theo kết quả quan sát và tính toán của các nhà thiên văn học, Laniakea có đường kính lớn là 520 triệu năm ánh sáng và chứa trong nó khoảng 100.000 thiên hà với tổng khối lượng là 10 (một trăm nghìn triệu triệu) khối lượng Mặt Trời. Nghiên cứu này giúp làm rõ vai trò của Great Attractor - một sự bất thường trong lực hấp dẫn được quan sát thấy qua dịch chuyển của các thiên hà trong siêu quần. Ngày nay với việc xác nhận được khối lượng của Laniakea, các nhà khoa học có thể giải thích được chuyển đọng này. Cái tên Laniakea được đề xuất bởi nhà ngôn ngữ học, giáo sư tiếng Hawaii Nawa'a Napoleon, với mục đích tôn vinh những nhà hàng hải Polynesia - những người đã sử dụng kiến thức về bầu trời của mình để phiêu lưu trên Thái Bình Dương. Nguồn + tham khảo: Space daily, Astronomy, Wikipedia (En)
Stephen Hawking lo ngại về người ngoài hành tinh	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1105:stephen-hawking-lo-ngai-ve-nguoi-ngoai-hanh-tinh&catid=27&Itemid=135	Nhân loại nên thận trọng trong việc cố gắng liên lạc với các nền văn minh ngoài Trái Đất, Stephen Hawking cảnh báo một lần nữa. Năm 2010, nhà vật lý thiên văn nổi tiếng này đã nói rằng người ngoài hành tinh có trí tuệ có thể là những kẻ tham lam đi khắp nơi trong vũ trụ tìm kiếm các nguồn tài nguyên để cướp bóc và các hành tinh để xâm chiếm. Ông nhắc lại quan điểm này trong "Stephen Hawking's Favorite Places" (Những địa điểm yêu thích nhất của Stephen Hawking), một phim tài liệu trực tuyến mới của CuriosityStream. "Một ngày kia, chúng ta có thể nhận được tín hiệu của một hành tinh như thế," Hawking nói trong phim tài liệu, đề cập đến một hành tinh có thể cho phép sự sống tên là Gliese 832c. "Nhưng chúng ta nên thận trọng trong việc trả lời. Gặp gỡ một nền văn minh tiến bộ có thể giống như những người bản địa châu Mỹ từng chạm trán với Colunbus. Nó chẳng tốt đẹp gì." Một số nhà thiên văn cho rằng cảnh báo của Hawking là không chính đáng. Bất cứ nền văn minh ngoài hành tinh nào đủ tiến bộ để tới được Trái Đất chắc chắn đã biết tới sự tồn tại của loài người qua các tín hiệu vô tuyến và TV mà chúng ta đã gửi vào không gian từ khoảng năm 1900. Những suy ngẫm về người ngoài hành tinh này chỉ là một phần nhỏ trong bộ phim tài liệu dài 26 phút, trong đó Hawking đi sâu vào vũ trụ trong một con tàu giả tưởng được dựng bằng CGI có tên là "S.S.Hawking", một chuyến hành trình với năm điểm dừng khác nhau. Trong phim, Hawking quan sát Big Bang tạo ra vũ trụ, ghé thăm lỗ đen ở trung tâm thiên hà Milky Way, hành trình tới Gliese 832c và dạo quanh Sao Thổ ngay trong Hệ Mặt Trời. Cuối cùng, ông tới điểm dừng cuối ở Santa Barbara, California, nơi ông gọi là "mái nhà ở xa quê hương" của mình. "Năm 1974, Caltech (Viện công nghệ California) đã cho tôi một công việc ở California," nhà vật lý người Anh nói. "Tôi đã nhảy ngay tới với cơ hội này. Dưới ánh nắng cùng gia đình trẻ của tôi, nơi đây là một thế giới ở xa bầu trời màu xám ở Cambridge (Anh). Tôi đã đi khắp thế giới, nhưng không có nơi nào giống nơi này." Bạn có thể xem giới thiệu về bộ phim này tại hoặc tham khảo thêm quan điểm của Hawking về người ngoài hành tinh qua phim tài liệu "Aliens" - tập 1 của series Into the universe with Stephen Hawking, bằng cách .
Có thể quan sát mưa sao băng Lyrids?	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=489:co-the-quan-sat-mua-sao-bang-lyrids&catid=27&Itemid=135	Mưa sao băng Lyrids đã bắt đầu diễn ra và sẽ đạt cực điểm vào đêm 21 và 22 tháng 4 này. Trận mưa sao băng diễn ra vào đầu tháng âm lịch, không bị ảnh hưởng bởi ánh sáng của Mặt Trăng. Có vẻ như đây là một điều kiện thuận lợi, tuy nhiên người yêu thiên văn tốt nhất không nên hi vọng nhiều vào trận mưa sao băng này. Mưa sao băng là hiện tượng hàng nghìn hay thậm chí hàng vạn thiên thạch nhỏ lần lượt lao vào khi quyển Trái Đất và cháy sáng khi Trái Đất đi tới vùng quĩ đạo có các đám thiên thạch. Các đám thiên thạch này thường là hậu quả để lại của các sao chổi khi chúng đi qua quĩ đạo của chúng ta. Hàng năm, có tới hơn 10 trận mưa sao băng lớn nhỏ khác nhau diễn ra trong khí quyển của Trái Đất. Lyrids là một trong số các trận mưa sao băng đó, tuy nhiên là một trận sao băng nhỏ với lượng sao băng chỉ vào khoảng 15 tới 20 sao băng mỗi giờ ở thời điểm cực điểm. Với các tỉnh/thành phố có không khí ô nhiễm như một số thành phố lớn ở nước ta thì có lẽ con số 15-20 này chỉ còn tối đa là một nửa, và đó là với điều kiện thời tiết lý tưởng, không một gợn mây... Hiện nay tại Việt Nam đã có một số nguồn thông tin tuyên bố đây là hiện tượng thiên văn đáng chú ý nhất nửa đầu năm 2012. Nhiều cơ quan truyền thông cũng như các độc giả yêu thiên văn cũng đã gọi trực tiếp tới CLB Thiên văn học trẻ Việt Nam để xác minh thông tin này. Đây là một thông tin không chính xác và dễ gây ra nhiều hiểu nhầm với độc giả yêu thiên văn. Trong nửa đầu năm 2012 này chúng ta có khá nhiều hiện tượng thiên văn hấp dẫn, đặc biệt là việc quan sát các hành tinh trong Hệ Mặt Trời khi chúng nằm ở những vị trí đặc biệt cho người quan sát. Mặt khác một hiện tượng thiên văn năm nào cũng diễn ra tới hơn 10 lần như mưa sao băng, lại là một hiện tượng nhỏ như Lyrids thì sao có thể coi là đáng chú ý? Tất nhiên, qua bài viết này, chúng tôi không khẳng định rằng sẽ có xem được mưa sao băng Lyrids hay không, mà muốn khuyến cáo các độc giả không nên đặt quá nhiều hi vọng, nhất là ở từ "mưa", nếu thời tiết thật sự đẹp và có đủ kiên nhẫn thì với một chút may mắn trong một đêm có lẽ người quan sát cũng có thể nhìn thấy vài chục sao băng. Thời gian lý tưởng nhất để quan sát hiện tượng này sẽ là rạng sáng ngày 22 tháng 4 này. Khoảng 1-2h sáng chòm sao Lyra (trung tâm của trận mưa sao băng) sẽ mọc lên khá cao ở hướng Đông và dần dần lên tới rất cao trên thiên cầu, độc giả có thể xem hình dưới đây để dễ xác định chòm sao này. Nó rất dễ nhận ra vì có 4 ngôi sao sáng hợp thành một hình bình hành gần như hoàn chỉnh, bên cạnh đó là một ngôi sao rất sáng khác, đó là sao Vega (Chức Nữ). Còn tất nhiên, nếu bạn không thể nhìn thấy các sao như mô tả thì đồng nghĩa rằng thời tiết không cho phép bạn quan sát hiện tượng này. Đọc thêm bài: (Vui lòng ghi rõ tên tác giả và nguồn trích dẫn Thienvanvietnam.org khi bạn sử dụng bài viết này)
Có thể có sự sống trên vệ tinh Phobos của Sao Hỏa	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=541:co-the-co-su-song-tren-ve-tinh-phobos-cua-sao-hoa&catid=27&Itemid=135	Một chương trình nghiên cứu vệ tinh của Sao Hỏa có thể mang về cho chúng ta sự sống của các sinh vật ngoài hành tinh, theo các chuyên gia của đại học Purdue, nhưng đó tất nhiên không phải những mối đe dọa như trong các bộ phim bom tấn mùa hè này như Men in Black 3 hay là Prometheus. “Chúng tôi đang nói về những vi khuẩn xanh nhỏ bé, không phải những người da xanh nhỏ bé,” phát biểu của Jay Melosh, một giáo sư nổi tiếng về Trái Đất, khí quyển, khoa học hành tinh, vật lý, và thiết kế không gian vũ trụ tại Purdue. “Một mẫu từ vệ tinh Phobos, nơi chúng ta có thể đến dễ dàng hơn nhiều so với đến hành tinh đỏ, gần như sẽ chắc chắn chứa các vật chất của Sao Hỏa được bắn ra từ các vụ va chạm lớn với các tiểu hành tinh. Nếu sự sống trên Sao Hỏa đang tồn tại hoặc đã tồn tại trong vòng 10 triệu năm vừa qua, một chương trình nghiên cứu Phobos có thể mang về bằng chứng đầu tiên của chúng ta về sự sống ngoài Trái Đất.” Melosh dẫn đầu nhóm nghiên cứu được chọn bởi Văn phòng Bảo vệ Hành tinh của NASA để đánh giá liệu một mẫu vật từ Phobos có thể chứa đủ vật liệu gần đây của Sao Hỏa để mang những sinh vật khả thi của Sao Hỏa. Nghiên cứu này được tiến hành trước đây để chuẩn bị cho con tàu không được phóng Phobos-Grunt của Nga năm 2011, nhưng sau đó đã có thêm sự chú ý của cộng đồng quốc tế về một chương trình cho Phobos, ông nói. Đây có thể sẽ là một chủ đề thường gặp khi NASA thiết kế lại Chương trình khám phá Sao Hỏa. Một chương trình cho Phobos đã được đề cập tại Hội thảo Khái niệm và Cách thức khám phá Sao Hỏa của NASA và một bản báo cáo vào hôm 26 tháng 6 đã nói các vệ tinh Sao Hỏa là “những điểm đến quan trọng có thể đem lại các cuộc khám phá giá trị lớn với kinh phí và rủi ro thấp.” Melosh đã hợp tác với Kathleed Howell, Giáo sư Hsu Lo về Chế tạo Hàng không và Du hành vũ trụ, sinh viên tốt nghiệp Loic Chappaz và Mar Vaquero trong dự án này. Các nhà nghiên cứu đã kết hợp các ý kiến chuyên môn của họ về các mảnh vụn va chạm và các phương thức quỹ đạo để suy luận bao nhiêu vật chất đã bị thế chỗ bởi một số vụ va chạm nhất định và liệu những phân tử riêng lẻ này có hạ cánh trên Phobos, vệ tinh gần hơn trong 2 vệ tinh của Sao Hỏa. Nhóm nghiên cứu đã kết luận rằng một mẫu vật 200 gram lấy được từ bề mặt Phobos sẽ chứa, trung bình 1 phần 10 của 1 miligam vật chất bề mặt Sao Hỏa hạ cánh ở đây trong vòng 10 triệu năm vừa qua và 50 tỉ phân tử riêng lẻ từ Sao Hỏa. Một mẫu vật tương tự cũng có thể chứa khoảng 50 miligam vật chất bề mặt Sao Hỏa trong 3,5 tỉ năm gần đây. “Các khung thời gian là rất quan trọng vì chúng tôi tin rằng sau 10 năm tiếp xúc với lượng phóng xạ cao ở Phobos, bất cứ sinh vật nào cũng sẽ bị hủy diệt,” Howell nói, “Tất nhiên các mẫu vật Sao Hỏa lâu đời hơn sẽ vẫn chứa đựng nhiều thông tin, nhưng sẽ có ít nhiều mối quan tâm về việc mang một sinh vật về Trái Đất trong những điều kiện cách li cần thiết”. Khi một tiểu hành tinh va chạm với bề mặt của một hành tinh, một lượng vật chất bề mặt sẽ bị bắn lên theo hình nón, giống sự tóe nước được tạo nên khi một người nhảy vào bể bơi. Những vụ va chạm khổng lồ này sẽ làm vỡ vụn các vật liệu bề mặt và làm bắn ra các mảnh với vận tốc rất lớn. Nhóm nghiên cứu đi đến tính toán rằng lượng mảnh vụn từ một vụ bắn ra như vậy trên Sao Hỏa sẽ gồm các phân tử khoảng 1 phần 100 milimet đường kính, hay 100 lần nhỏ hơn một hạt cát, nhưng tương đương kích thước với một vi khuẩn trên Trái Đất. Nhóm nghiên cứu đã dò theo các con đường có thể các hạt phân tử sẽ đi trong không gian khi chúng bị bắn ra từ bề mặt hành tinh, nghiên cứu vận tốc, góc bắn và lực quỹ đạo. Nhóm đã vẽ nên khoảng 10 triệu đường đi và dự đoán đường nào sẽ đi qua Phobos và chúng có thể hạ cánh ở đâu trên vệ tinh này trong quỹ đạo 8 giờ của nó quanh Sao Hỏa. Xác suất một phân tử hạ cánh trên Phobos là còn tùy thuộc vào sức mạnh của vụ bắn ra đã phóng nó từ bề mặt, Chappaz nói. “Theo dự đoán trong vòng 10 triệu năm gần đây đã có ít nhất bốn sự kiện va chạm đủ mạnh để phóng vật chất vào không gian, và chúng tôi đang tập trung vào một vài hố lớn trên bề mặt như những điểm phóng ban đầu,” ông phát biểu. “Hóa ra không quan trọng việc Phobos đang ở đâu trên quỹ đạo của nó, vệ tinh này cũng sẽ bắt được các vật liệu từ những vụ va chạm này.” Sau khi nhóm nộp báo cáo, các nhà khoa học đã xác định một hố lớn, đường kính khoảng 60km trên Sao Hỏa. Hố này, tên là Mojave, được dự đoán là trẻ hơn 5 triệu năm tuổi, và sự tồn tại của nó gợi ý rằng sẽ có một lượng vật chất có thể chứa các sinh vật sống từ Sao Hỏa trên Phobos hơn dự đoán, Melosh nói. “Hoàn toàn có thể rằng một mẫu vật sẽ chứa một sinh vật đang ngủ đông và sẽ thức giấc khi gặp những điều kiện thuận lợi trên Trái Đất,” ông nói. “Tôi đã tham gia một nghiên cứu và tìm ra các vi khuẩn sống có thể tồn tại các vụ phóng do va chạm của các tảng đá, và các nghiên cứu khác cũng chỉ rằng một số sinh vật vi khuẩn có thể tồn tại dưới một lượng lớn phóng xạ vũ trụ.” Khả năng này đã được cân nhắc trong một khoảng thời gian, và bộ phim “Chuỗi Andromeda” của Michael Crichton đã mang nó tới dư luận từ 1969. Tuy nhiên viễn cảnh của một sự nhiễm bệnh chết người không nằm trong các dự đoán, Melosh nói. “Khoảng 1 tấn vật liệu Sao Hỏa tới Trái Đất hàng năm,” ông nói. “Có nhiều sự trao đổi vật liệu qua lại trong Hệ Mặt Trời của chúng ta hơn mọi người thường nghĩ. Thực ra, sự sống của chúng ta rất có thể đến từ Sao Hỏa.” Howell rất lạc quan về khả năng sự sống không phải chỉ tồn tại trên Trái Đất. “Rất khó để tin rằng sự sống không tồn tại đâu đó trong khoảng không gian khổng lồ ngoài kia.” Howell nói. “Câu hỏi là liệu khoảng thời gian của họ có trùng với chúng ta đủ lậu để nhận ra sự sống ấy. Kể cả nếu chúng ta không tìm thấy bằng chứng sự sống trong mẫu vật từ Phobos, đó cũng không phải một câu phủ định tới câu hỏi liệu sự sống có tồn tại trên Sao Hỏa. Có thể sự sống đã tồn tại trên đó từ quá lâu để chúng ta có thể tìm ra.” Melosh đã công bố kết quả nghiên cứu của nhóm tại một cuộc họp giữa NASA và Cơ quan không gian châu Âu tại Áo, và Chappaz sẽ trình bày về các số liệu tại một buổi họp vào 14 tháng 7 tại Mysore, Ấn Độ. theo Science Daily
Hạt nhân nguyên tử: phân hạch lỏng hay phân tử sự sống?	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=565:hat-nhan-nguyen-tu-phan-hach-long-hay-phan-tu-su-song&catid=27&Itemid=135	Một góc nhìn mới bao hàm cả 2 khía cạnh dạng lỏng và dạng phân tử của hạt nhân đã được đề xuất bởi một nhóm nghiên cứu từ Học viên Vật lý Hạt nhân d’Orsay (Đại học Nam Paris/CNRS) và từ CEA (Ủy ban Năng lượng Nguyên tử Pháp), phối hợp với Đại học Zagreb. Bằng cách so sánh với các ngôi sao neutron[1], các nhà nghiên cứu lần đầu tiên đã có thể tìm ra một trong những điều kiện cần thiết cho sự hình thành của tính phân tử của hạt nhân nguyên tử. Tính phân tử ấy giúp chúng ta có thể hiểu được sự tổng hợp của các nguyên tố thiết yếu cho sự xuất hiện của sự sống[1]. Công trình được công bố trong tờ Nature ngày 19.7.2012. Hạt nhân nguyên tử thường được mô tả như một giọt của chất lỏng lượng tử với đường kính khoảng 1 phần 1 tỉ lần 1 mét. Đặt biệt, tính lỏng này giải thích sự phân hạt nhân, và có thể được áp dụng đặc biệt với các hạt nhân nặng, nghĩa là hạt nhân mang một số lớn nucleon (neutron và proton). Mặt khác, các hạt nhân nhẹ[2] có thể được coi như các phân tử tí hon, hay các đám nhỏ, hình thành từ neutron và proton ở trong hạt nhân. Tính phân tử này giúp chúng ta có thể hiểu được sự tổng hợp chính của carbon-12 và các nguyên tổ khác nặng hơn, cần thiết cho sự xuất hiện của sự sống[3]. Cho tới bây giờ, cả quan niệm hạt nhân – phân tử và hạt nhân – lỏng cùng tồn tại. Gần đây, một nhóm nghiên cứu từ Viện Vật lý Hạt nhân d’Orsay (Đại học Nam Paris/CNRS) và từ CEA (Ủy ban Năng lượng Nguyên tứ Pháp, cùng với Đại học Zagreb, đã đề xuất môt giả thuyết kết hợp cả hai quan niệm trên. Bằng cách giải các phương trình của vật lý lượng tử trên quy mô hạt nhân (cụ thể là phương trình Schrödinger), các nhà khoa học đã chứng minh được rằng tuy một số hạt nhân nhẹ có thể có tính phân tử (có xu hướng chạm trạng thái kết tinh), các hạt nhân nặng hơn mang tính lỏng. Để hình thành giả thuyết mới này, các nhà vật lý đã lấy cảm hứng từ các ngôi sao neutron. Chúng ta càng đi sâu vào một ngôi sao neutron, chúng ta lại càng đi từ vật chất kết tinh sang vật chất lỏng. Dựa vào phép tương đồng này, các nhà vật lý đã phát hiện ra một cách thức chuyển tiếp từ dạng lỏng tới dạng kết tinh trong hạt nhân. Khi các tương tác giữa neutron và proton không đủ mạnh để giữ chúng bên trong hạt nhân, hạt nhân ở trong một trạng thái chất lỏng lượng tử, với các proton và neutron không bị hạn chế phạm vi phân bố. Ngược lại, trong dạng kết tinh, các neutron và proton bị xếp cố định ở những khoảng đều nhau bên trong hạt nhân. Hạt nhân phân từ được coi như một thể trung gian giữa một chất lỏng lượng tử và một tinh thể. Tiếp đến, mục tiêu của nhóm là đạt được một cái nhìn tổng thể về các dạng khác nhau của hạt nhân. [1] Lõi một ngôi sao khổng lồ sụp đổ trong một vụ nổ siêu tân tinh trở nên đặc đến nối các proton và neutron kết hợp lại tạo ra neutron. Thiên thể sau đó trở thành một dạng hạt nhân nguyên tử khổng lồ gồm chủ yếu là neutron, và từ đó nó có cái tên của mình. [2] Ví dụ như oxygen-16 (16O), gồm 8 neutron và 8 proton. [3] Ví dụ, carbon-12 ở dạng Hoyle, nguyên tố thiết yếu cho quang hợp, được mô tả như một hạt nhân phân tử gồm có 3 phân tử alpla. Một phân tử alpha gồm 2 neutron và 2 proton. Theo Science Daily
Nhìn lại một năm với thiên văn Việt Nam	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=964:nhin-lai-mot-nam-voi-thien-van-viet-nam&catid=21&Itemid=136	Năm 2015 kết thúc, trên con tàu Trái Đất của mình, chúng ta lại vừa cùng trải qua một chặng hành trình với rất nhiều những góc nhìn mới, những phát hiện mới về vũ trụ. Một năm vừa qua không hẳn là một giai đoạn hoạt động sôi nổi và quyết liệt của VACA, nhưng thay vào đó là sự trưởng thành và ngày một hoàn thiện về nhiều mặt mà song song với những điều đó chính là mục tiêu lớn nhất mà chúng tôi luôn hướng tới: Mang lại tri thức khoa học ngày một đầy đủ và chính xác tới mọi người. Thành lập từ tháng 3 năm 2002, khi thiên văn học vẫn còn là một lĩnh vực hoàn toàn xa lạ với tuyệt đại đa số người Việt Nam, VACA đã luôn xác định mục tiêu cao nhất của mình là phổ biến kiến thức của môn khoa học này tới mọi người. Thiên văn học, hay trong khoa học hiện đại ngày nay là vật lý thiên văn, là vô cùng cần thiết không chỉ bởi nó mang lại những điều đẹp đẽ và cuốn hút, vì nó có rất nhiều ứng dụng thực tiễn trong đời sống ngày nay mà hơn hết là bởi nó là môn khoa học cho phép chúng ta đi xa nhất, khám phá rõ ràng nhất về vũ trụ và về cả chính bản thân chúng ta. Với mục tiêu đó, nhiều năm qua những người quản lý cùng các hội viên VACA luôn đặt cho mình nhiệm vụ quan trọng nhất là tham gia hoạt động giáo dục xã hội. Để thực hiện nhiệm vụ tự đặt ra đó, VACA sử dụng nhiều phương tiện truyền thông giáo dục như Website, Facebook, các lớp học thiên văn cơ bản, ghi hình các bài giảng và xuất bản các ấn phẩm, ... Với sự phát triển mạnh mẽ của internet, đặc biệt là các mạng xã hội, những hội, nhóm hay các website hoạt động về thiên văn học ngày nay không ít ở Việt Nam. Tuy nhiên khác với hầu hết các tổ chức và phương tiện phổ biến ở Việt Nam ngày nay, VACA đi theo con đường hoàn toàn ngược lại với trào lưu chung. Tôn chỉ cao nhất trong phổ biến kiến thức khoa học của chúng tôi là sự chính xác, đầy đủ và rõ ràng. Một thông tin khoa học cần được trình bày một cách mạch lạc, chính xác và không gây hiểu nhầm bởi những sự đánh tráo dù vô tình hay hữu ý. Đối với chúng tôi, khoa học không cần nhiều "người hâm mộ", bởi những con người có trí tuệ chắc chắn sẽ tự nguyện làm "người hâm mộ" của khoa học (cho dù đó là một nhà nghiên cứu hay chỉ là một người biết nhìn nhận đúng giá trị của khoa học thực nghiệm). Và xã hội có tiến lên hay không phụ thuộc vào việc tỷ lệ người có trí tuệ có cao hay không. Năm 2015 là một giai đoạn có lẽ là phần nào trầm lặng của VACA trong các hoạt động bề nổi. Thay vào đó, những người quản lý tập trung chú trọng vào việc chuyên môn hoá đội ngũ hội viên, để mỗi hội viên từ người trẻ nhất chỉ 17, 18 cho tới người nhiều kinh nghiệm nhất đã gần 40 tuổi đều là những người làm giáo dục khoa học một cách đúng nghĩa. Nhiều chương trình đào tạo kĩ năng và khuyến khích đóng góp được đặt ra đã mang lại hiệu quả đối với định hướng phổ biến kiến thức của VACA như: dịch tin tức thiên văn từ các website nước ngoài, dịch phụ đề các phim khoa học (tất cả đều đạt chất lượng cao hơn nhiều bản dịch của bất cứ nhóm hay tổ chức nào khác ở Việt Nam), viết bài chia sẻ kiến thức, ... Cũng trong năm 2015, VACA đã tổ chức thành công hội thảo "Thiên văn học trong đời sống và ngôn ngữ ngày nay" - một hội thảo mang tính khảo cứu và trao đổi chuyên sâu về ngôn ngữ trong thiên văn học; tham gia chia sẻ kiến thức ở nhiều buổi giao lưu và toạ đàm với các trường học, tổ chức giáo dục, .... Những ấn phẩm như bản đồ sao và chòm sao, bản đồ Hệ Mặt Trời, ... cũng là những tác phẩm đã được phát hành với mong muốn phổ biến kiến thức hiệu quả hơn tới người yêu khoa học. Năm 2016 tới đây, vẫn với định hướng đã đề ra, VACA sẽ tiếp tục xây dựng và phát triển đội ngũ người yêu khoa học trẻ tuổi có đam mê và nhiệt huyết tham gia vào sự nghiệp giáo dục và phổ biến kiến thức khoa học tại Việt Nam. Chúng tôi cũng xin trân trọng gửi lời cám ơn tới sự ủng hộ của các cá nhân, tổ chức đồng hành cùng đông đảo độc giả yêu thiên văn đã luôn theo dõi và ủng hộ VACA. Ngày 29 tháng 12 năm 2015 - Chủ tịch Hội thiên văn học trẻ Việt Nam (VACA) -
Vùng tạo sao gần Hệ Mặt Trời	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=624:vung-tao-sao-gan-he-mat-troi&catid=27&Itemid=135	Thiên hà của chúng ta, Milky Way và các thiên hà khác chứa trong chúng rất nhiều quần sao trẻ và các tập hợp với từ vài trăm tới vài nghìn sao trẻ, nóng và nặng thuộc nhóm sao O và B. Quần sao Cygnus OB2 như trong bức hình chứa hơn 60 sao O và khoảng 1000 sao B. Các quan sát chi tiết của đài quan sát Chandra X-ray của NASA xác định bức xạ X-ray từ khí quyển nóng phía ngoài, hay nhật hoa, của những ngôi sao trẻ trong quần sao để tìm hiểu khu vực tạo sao này hình thành và tiến hóa ra sao. Khoảng 1.700 nguồn bức xạ X-ray đã được phát hiện, bao gồm 1.450 nguồn được cho rằng từ các sao trong quần. Trong bức ảnh này, các bức xạ X-ray do Chandra chụp được (màu xanh) đã được kết hợp với dữ liệu hồng ngoại từ kính thiên văn không gian Spitzer của NASA (màu đỏ) và dữ liệu quan sát biểu kiến của kính thiên văn Isaac Newton (da cam). Các sao trẻ ở độ tuổi từ một tới bảy triệu năm đã được phát hiện. Dữ liệu hồng ngoại chỉ ra rằng có rất ít sao trong số đó có đĩa khí bụi bao quanh. Thậm chí các đĩa như vậy còn hiếm hơn ở quanh các sao nặng loại OB, cho thấy bức xạ dữ dội của các ngôi sao đã dẫn tới việc phá hủy đĩa của nó trong gian đoạn sớm của sao. Cũng có bằng chứng về việc quần sao trước đây đã mất phần lớn các sao nặng của mình bởi các vụ nổ supernova (tiếng Việt thường dịch là siêu tân tinh, tuy nhiên cách dịch này không được chính xác). Cuối cùng, tổng khối lượng của Cygnus OB2 là khoảng 30.000 lần khối lượng Mặt Trời, đây là khối lượng phổ biến của các vùng tạo sao trong thiên hà. Điều đó có nghĩa là, ở khoảng cách 5000 năm ánh sáng tính từ Trái Đất, Cygnus OB2 là quần sao nặng gần chúng ta nhất. (theo Space Daily)
Thiên thể xa nhất vũ trụ	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=225:thien-th-xa-nht-v-tr&catid=27&Itemid=135	Các nhà thiên văn học tin rằng kính thiên văn không gian Hubble đã giúp họ tìm thấy một hệ sao mới ở khoảng cách xa nhất trong số các thiên thể mà chúng ta từng quan sát thấy. Ngay cả với việc sử dụng camera mới và tốt nhất của Hubble, thiên thể vẫn chỉ hiện lên là một đốm sao mờ nhạt. Nhưng đó không phải một ngôi sao, các nhà thiên văn tin rằng đó là một thiên hà ở xa nhất mà chúng ta từng quan sát, nó xa tới mức ánh sáng cần mất tới 13,2 tỷ năm để tới được Trái Đất. Điều đó có nghĩa đây chỉ là một thiên hà nhỏ với các ngôi sao xanh, tồn tại vào khoảng 480 triệu năm sau Big Bang. "Chúng tôi hi vọng tìm thấy những thiên hà trong giai đoạn sớm của vũ trụ" - cho biết của Garth Illingworth, một nhà thiên văn trong nhóm nghiên cứu của đại học California tại Santa Cruz - "Việc này cho chúng ta một cái nhìn tổng quát hơn về thời điểm khi mà vũ trụ mới trải qua 4% tuổi của nó". Các nhà thiên văn coi vật thể vừa được phát hiện như một thiên hà ứng viên, thực tế nó quá xa và mờ nhạt để có thể xác định được nó có đúng là một thiên hà hay không, có lẽ khoảng 10 đến 20% khả năng là đây không phải là một thiên hà trong giai đoạn sớm của vũ trụ như dự đoán. Một nhà thiên văn không thuộc nhóm tìm kiếm này là Casey Papovich tại đại học Texas A&M cho rằng đây có thể là một trong những thiên hà sớm nhất hình thành trong vũ trụ. "Tôi nghĩ các tác giả của cuộc tìm kiếm này đã thực hiện rất cẩn thận công việc và tôi đồng ý với kết luận của họ" - Papovich nói. Kết quả tìm kiếm này có được sau 18 tháng thu thập, xử lí và phân tích dữ liệu. các nhà khoa học đã tìm thấy hàng chục thiên hà ở thời kì 650 triệu năm sau Big Bang. Vì thế họ hi vọng có thể tìm thấy những thiên hà sớm hơn khi nhìn sâu hơn vào vũ trụ. Tuy nhiên đến nay đây mới là ứng viên duy nhất. Như vậy trong khoảng thời gian từ 480 triệu cho đến 650 triệu năm sau Big Bang, tốc độ hình thành sao đã tăng lên khoảng 10 lần. "Điều này cho chúng ta biết vũ trụ đã phát triển rất nhanh" - ý kiến của Rachel Somerville, một nhà thiên văn tại viện nghiên cứu kính thiên văn không gian đặt tại Baltimore. Trông đợi vào Webb Kính thiên văn không gian Hubble đã được nâng cấp vào tháng 5 năm 2009 và đến nay đã giúp các nhà thiên văn nhìn sâu hơn vào vũ trụ, quan sát thiên hà này như là nó đang tồn tại ở 13,2 tỷ năm trước. Tuy nhiên ngay cả camera mới cũng không thể giúp quan sát được các sao trong thiên hà. Nhiệm vụ này được dành cho kính thiên văn không gian James Webb - kế nhiệm của kính Hubble và sẽ được phóng lên vào khoảng năm 2014-2015. Các nhà khoa học cho biết kính Webb có thể quan sát được thời điểm ngay sau Big Bang chỉ vài trăm triệu năm, nó mở ra cơ hội tìm thấy các sao khổng lồ mà các nhà thiên văn tìn rằng đó là các sao đầu tiên đã hình thành trong vũ trụ. Nguồn:
VACA sắp tròn 15 tuổi	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1186:vaca-sap-tron-15-tuoi&catid=21&Itemid=136	Thành lập từ tháng 3 năm 2002, VACA là tổ chức đầu tiên của Việt Nam hoạt động giáo dục và phổ biến kiến thức thiên văn học cho cộng đồng, đặc biệt là người trẻ tuổi. Tháng 3 năm 2017 tới đây, VACA sẽ kỷ niệm tròn 15 tuổi. Những năm đầu tiên của 21, thiên văn học vẫn còn được ít người biết tới ở Việt Nam, tài liệu phục vụ việc tìm hiểu môn khoa học này còn chưa nhiều và internet mới bắt đầu phổ biến ở Việt Nam. Trong hoàn cảnh đó, VACA ra đời với mô hình ban đầu là một câu lạc bộ của những người trẻ tuổi cùng học hỏi, trao đổi và phổ biến kiến thức tới cho cộng đồng. Tên gọi ban đầu của VACA khi đó chỉ đơn giản là "CLB Thiên văn học", tên viết tắt là VACA như ngày nay bắt đầu được sử dụng từ cuối năm 2004. Sau 15 năm hoạt động, VACA đã đạt được nhiều thành tựu về giáo dục và phổ biến kiến thức khoa học, đồng thời nhiều dự án và kế hoạch khác cũng đang được tiếp tục lên kế hoạch và bắt tay vào thực hiện. Riêng trong năm 2016 vừa qua, VACA đã thực hiện thành công nhiều tác phẩm, trong đó đặc biệt nhất là Từ điển Thiên văn học và Vật lý thiên văn đã được hoàn thành và xuất bản, dịch thuật chính xác nhiều phim khoa học, tổ chức hai hội thảo lớn tại Hà Nội, cùng nhiều bài báo, tham luận khác. Một dự án phổ biến kiến thức dưới dạng sách cũng đang được nhóm dự án của VACA thực hiện từ cuối năm 2016 và đã sắp hoàn tất để có thể giới thiệu với người yêu khoa học vào thời gian tới đây. Độc giả có thể theo dõi tổng kết nội dung cơ bản và các hình ảnh hoạt động của VACA 15 năm qua . Nhân dịp kỷ niệm 15 năm thành lập, VACA sẽ có nhiều hoạt động với mong muốn phổ biến kiến thức và khuyến khích sự quan tâm của giới trẻ tới thiên văn học. Hai hoạt động chính mà VACA dự kiến sẽ thực hiện bao gồm hội thảo thiên văn sẽ được tổ chức tại Hà Nội trong khoảng thời gian từ 20 đến 30 tháng 3 và một cuộc thi tìm hiểu kiến thức thiên văn học dành cho tất cả người yêu thích khoa học trong cả nước sẽ được thực hiện trực tiếp trên website và Facebook page của VACA. Mời độc giả cùng theo dõi các thông tin sau sẽ tiếp tục được thông báo.
Chứng kiến sự lớn lên của gã khổng lồ	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=827:chung-kien-su-lon-len-cua-ga-khong-lo&catid=27&Itemid=135	Lần đầu tiên các nhà thiên văn đã phát hiện ra những giai đoạn sớm nhất trong việc tạo thành một thiên hà lớn trong vũ trụ trẻ. Khám phá được thực hiện nhờ kết hợp quan sát của kính thiên văn không gian Hubble, kính thiên văn không gian Spitzer của NASA, đài quan sát không gian Herschel của ESA và đài quan sát W.M.Keck ở Hawaii. Cái nhân lớn dần lên của thiên hà sáng lên bởi ánh sáng của hàng triệu ngôi sao mới sinh được tạo thành với tốc độ khủng khiếp. Bài báo về khám phá này được đăng trên tạp chí Nature. Các thiên hà elip rất lớn, ít khí do toàn các sao già, và là một trong cùng với thiên hà xoắn và thiên hà thấu kính. Các lý thuyết hình thành thiên hà gợi ý rằng các thiên hà elip khổng lồ được tạo thành từ trong ra ngoài với một cái nhân lớn đánh dấu những giai đoạn đầu tiên của sự hình thành. Tuy nhiên, bằng chứng cho giai đoạn tạo thành sớm này đã luôn lảng tránh các nhà thiên văn, cho tới lúc này. Các nhà thiên văn lúc này đã xác định nhân của một thiên hà có kí hiệu GOODS-N-774, và đặt tên nó là Sparky. Nó được quan sát thấy ở thời điểm nó xuất hiện 11 tỷ năm trước, tức là chỉ 3 tỷ năm sau Big Bang. "Quá trình hình thành cái nhân này là một hiện tượng độc nhất đối với vũ trụ sơ khai", giải thích của Erica Nelson ở đại học Yale, Mỹ, đứng đầu nhóm tác giả của bài báo khoa học công bố kế quả nghiên cứu này, "Chúng ta không còn thấy các thiên hà tạo thành theo cách này nữa. Có cái gì đó trong vũ trụ ở giai đoạn đó đã tạo nên các thiên hà theo cách mà ngày nay không thể. Chúng tôi cho rằng vũ trụ có thể tạo ra những thiên thể đặc hơn vì ngay sau Big Bang toàn bộ vũ trụ đặc hơn bây giờ. Ngày nay vũ trụ đã loãng hơn và do đó điều đó là không thể." Mặc dù chỉ bằng một phần kích thước của Milky Way, thiên hà sơ sinh này được lấp đầy bởi các ngôi sao trẻ, nó có khói lượng khoảng gấp đôi toàn bộ thiên hà của chúng ta. Các nhà khoa học tin rằng thiên hà non trẻ này sẽ tiếp tục lớn lên và thậm chí trở thành một thiên hà elip khổng lồ. Các nhà thiên văn học cho rằng thiên hà hiếm thấy này có thể là đại diện cho một tập hợp nhiều thiên hà tương tự khó được quan sát do quá mờ nhạt bởi sự che khuất của bụi - giống như Mặt Trời trở nên đỏ và mờ hơn phía sau đám khói của một trận cháy rừng. Cùng với việc xác định kích thước của thiên hà qua các hình ảnh của Hubble, nhóm nghiên cứu đào sâu tìm hiểu dữ liệu của Spitzer và Herschel ở bước sóng hồng ngoại dài để xem các thiên hà nhỏ tạo sao nhanh như thế nào. GOODS-N-774 tạo ra khoảng 300 sao mỗi năm. "Qua so sánh, Milky Way tạo sao chậm hơn 30 lần so với thiên hà này - chỉ khoảng 10 sao mỗi năm", Marijin Franx ở đại học Leiden University, Hà Lan - đồng tác giả của nghiên cứu nói, "Tốc độ tạo sao này thực sự ghê gớm!" Ngôi nhà nhỏ này chứa số sao gấp đôi số sao trong thiên hà của chúng ta, tất cả được gói gọn trong một vùng có đường kính chỉ 6.000 năm sánh sáng. Trong khi thiên hà của chúng ta, Milky Way, có đường kính 100.000 năm ánh sáng. Các nhà thiên văn học tin rằng sự tạo sao điên cuồng này xảy ra do phần tâm thiên hà được tạo thành từ phía trong bởi giếng hấp dẫn của , một dạng vật chất vô hình xuất hiện trong mọi thiên hà được hình thành trong giai đoạn đầu của vũ trụ. Một dòng khí lớn chảy vào giếng hấp dẫn này gây nên sự tạo sao trong thiên hà. "Chúng là những môi trường rất khắc nghiệt", Nelson cho biết. "Nó giống như một cái vạc thời trung cổ nung thành những ngôi sao. Có nhiều biến động và cái vạc sủi bọt. Nếu bạn ở đó, bầu trời đêm sáng rực bởi những ngôi sao trẻ, và có rất nhiều bụi, khí và tàn dư của những vụ nổ sao. Những gì xảy ra ở đó thực sự rất hấp dẫn." Lượng khí và bụi cùng với vùng tạo sao dữ dội này có thể giải thích tại sao chúng vẫn lảng trahs các nhà thiên văn cho tới ngày nay. Những vụ nổ tạo sao tạo thành bụi, xuất hiện cùng với sự hình thành cái nhân có thể chặn một phần ánh sáng từ các ngôi sao. GOODS-N-774 chỉ có thể được nhìn thấy khi sử dụng chức năng hồng ngoại phân giải cao của Camera trường rộng thứ 3 của Hubble. "Thiên hà này có vẻ đã tạo sao một cách điên cuồng như vậy trong hơn một tỷ năm," Franx bổ sung. "Chúng tôi đã để ý thấy nó rất hoạt động trong cuộc đời nó. Một thời gian ngắn sau giai đoạn chúng tôi quan sáy, chúng tôi nghĩ nhân này sẽ dừng tạo sao, và các thiên hà nhỏ hơn sẽ nhập vào nó trong 10 tỷ năm tiếp theo cho tới khi nó mở rộng mạnh mẽ về kích thước. Nó sẽ giống như một trong những thiên hà elip khổng lồ và bình yên chúng ta thấy ngày nay." "Chúng tôi đã tìm kiếm thiên hà này trong nhiều năm, và thật thú vị cuối cùng đã tìm thấy nó", Dokkum nói, "Thách thức lớn là hiểu được những bản chất vật lý chi phối sự tạo thành của những đối tượng này. Kính thiên văn không gian James Webb, kế nhiệm của Hubble, sẽ giúp chúng tôi tìm thấy câu trả lời". Theo Space Daily
Tại sao tháng hai chỉ có 28 hoặc 29 ngày?	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=673:tai-sao-thang-hai-chi-co-28-hoac-29-ngay&catid=45:chu-de-khac&Itemid=155	Chúng ta đều biết dương lịch có tất cả 12 tháng. Mỗi tháng trong số này đều có từ 30 đến 31 ngày, trừ tháng 2 chỉ có 28 ngày (29 ngày nếu là năm nhuận). Gần đây nhân đang giữa tháng hai, tôi có nhận câu hỏi của một số độc giả thắc mắc về lý do tháng hai lại ngắn ngủi như vậy. Dưới đây là vài lời giải thích. Chúng ta dễ thấy rằng chỉ cần lấy bớt hai ngày của hai tháng 31 ngày nào đó bù vào là tháng 2 sẽ có 30 ngày và không bị quá chênh lệch với các tháng khác. Mặc dù vậy người ta vẫn giữ tháng 2 chỉ có 28 ngày. Lý do của việc này là sự giữ nguyên cách tính lịch của người La Mã trước kia. Lịch La Mã ban đầu ban hành bởi Romulus, vị hoàng đế đầu tiên của thành Rome. Lịch do ông ta ban hành dựa vào chu kì của Mặt Trăng, tức là tương tự như âm lịch của người phương Đông, tuy nhiên chỉ có 10 tháng. 10 tháng của lịch này bắt đầu từ tháng ba và kết thúc vào cuối tháng mười hai (lưu ý rằng cách đánh số tháng 1, 2, 3, ... là do cách dịch của người Việt Nam, còn trong nguyên bản của lịch La Mã cũng như cách dịch ra nhiều ngôn ngữ trên thế giới thì mỗi tháng có tên riêng). Như vậy một năm chỉ có 10 tháng, tức là có một khoảng thời gian kéo dài hai chu kỳ Trăng không được đưa vào lịch, lý do là Romulus cho rằng đây là thời gian mùa đông không có ý nghĩa gì với việc làm nông nghiệp nên không cần có qui ước. Khoảng thế kỷ thứ 8 trước CN, hoàng đế Numa Pompilius là người quyết định đưa thêm hai tháng nữa vào lịch cho đủ 12 chu kỳ Trăng. Mỗi tháng này có 28 ngày, làm cho lịch kéo dài đủ 12 chu kỳ Trăng, tổng cộng là 354 ngày. Tuy vậy, Pompilius cho rằng số 28 là con số không may mắn nên sau đó quyết định cho tháng một thêm 1 ngày thành 29 ngày, còn tháng hai không hiểu vì lý do gì vẫn giữ nguyên chỉ có 28 ngày. Lịch đặt theo chu kỳ của Mặt Trăng dần bộc lộ điểm yếu, nó không phản ánh đúng được chu kỳ biến đổi thời tiết các mùa, vì chu kỳ này gắn liền với chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời. Vì lý do đó, người La Mã lại quyết định cứ hai năm thì đưa vào thêm một tháng nhuận kéo dài 27 ngày sau ngày 23 tháng hai (những năm đó tháng hai chỉ có 23 ngày). Việc thay đổi như trên làm việc tính lịch trở nên rắc rối (giống như âm lịch ngày nay của chúng ta). Đến khoảng năm 45 trước CN, Julius Caesar quyết định thay đổi hệ thống tính lịch này, giữ nguyên 12 tháng nhưng thêm ngày vào các tháng để cho 12 tháng đó trùng với chu kỳ của Mặt Trời (chu kỳ vị trí của Măt Trời trên bầu trời, chứ không phải chu kỳ Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời vì thời đó người ta không biết Trái Đất có quỹ đạo quanh Mặt Trời), Caesar cũng đặt qui định cứ 4 năm một lần thì tháng hai lại được cộng thêm một ngày cho phù hợp với chu kỳ của Mặt Trời được tính ra khi đó là 365,25 ngày, điều này về cơ bản khá gần với chu kỳ thật của Trái Đất quanh Mặt Trời hiện nay chúng ta biết là 365,2425 ngày. Có nguồn tài liệu ghi rằng ban đầu theo cách tính lịch của Caesar, tháng hai có 29 ngày và mỗi 4 năm nó được thêm một ngày thành 30 ngày, tức là không có chênh lệch lớn với các tháng khác. Tuy vậy sau này khi các tháng được đặt tên lại, ngày thứ hai chín của tháng hai được chuyển sang tháng tám do tháng tám (August) được đặt theo tên của Augustus (Hoàng đế sáng lập đế chế La Mã), để cho tháng đó có độ dài tương đương với tháng bảy (July) đặt theo tên của Julius Caesar. Dương lịch chúng ta sử dụng ngày nay chính là lịch La Mã đã được hoàn thiện thêm. Cách chia các tháng vẫn giữ nguyên để tôn trọng lịch sử và đó là lí do tháng hai có ít ngày hơn các tháng khác. Về cơ bản đây chỉ là một qui ước, không gây ảnh hưởng gì tới việc sử dụng thời gian của loài người.
Vega sẽ được phóng vào 13 tháng 2	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=415:vega-se-duoc-phong-vao-13-thang-2&catid=27&Itemid=135	Thứ sáu vừa qua cơ quan vũ trụ châu Âu (ESA) đã công bố việc phóng lần đầu tiên tên lửa nhẹ mang tên Vega vốn được chờ đợi đã lâu. Tên lửa này được dự định sẽ phóng vào ngày 9 tháng 2 này, nhưng nay được rời sang 4 ngày sau đó, ngày 13 tháng 2. Vega được triển khai tại một bãi phóng mới của ESA tại Kourou, Guiana, Pháp. Nó được phóng để bổ sung cho tàu Arian 5 của ESA và Soyuz do Nga chế tạo. Một phát ngôn viên của ESA cho AFP biết rằng lịch phóng mới này sẽ là hợp lý với một cửa sổ phóng phù hợp và đồng thời không gây ảnh hưởng gì tới cuộc phóng quan trọng của ESA cũng tại Kourou vào tháng 3 để vận chuyển các thiết bị lên trạm vũ trụ quốc tế (ISS). Được phát triển từ năm 1998, tên lửa dài 30 mét này được thiết kế để có thể đưa 1,5 tấn lên tới độ cao 700km. Italia là nước tham gia nhiều nhất trong dự án này, họ đã chi ra tới gần 60% trong tổng số vốn 710 triệu euro (930 triệu đô la Mỹ). Theo Spacedaily
Thông báo: lịch học và nội dung cụ thể khoá học hè 2008	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=124:thong-bao-lch-hc-va-ni-dung-c-th-khoa-hc-he-2008&catid=21&Itemid=136	Được sự đồng ý của lãnh đạo Hội Trí thức Khoa học và Công nghệ trẻ Việt Nam (VAYSE), VACA xin thông báo lịch học chính thức và thời gian khai giảng, nội dung học tập của khoá học thiên văn hè 2008 : Phòng họp tầng 4 VAYSE - số 12 phố Phạm Huy Thông (chạy quanh hồ Ngọc Khánh) - Ba Đình - Hà Nội Khai giảng: 14h30 ngày thứ hai 14 tháng 7 năm 2008 tại địa điểm nêu trên : 20 giờ/10 buổi, diễn ra từ 14h30 đến 16h45 (nghỉ 15 phút giữa giờ) các ngày từ thứ hai đến thứ sáu hàng tuần. Khoá học kết thúc ngày 25 tháng 7 năm 2008. Lễ bế giảng và trao chứng chỉ khoá học thực hiện tại cùng địa điểm trong khoảng thời gian từ 26 tháng 7 đến 5 tháng 8. Ban tổ chức tiếp tục nhận đăng kí của các bạn hết ngày 10 tháng 7 năm 2008 : trưởng ban tổ chức: Đặng Vũ Tuấn Sơn - Mobile: 0915301116
"Sinh vật lạ" của NASA chỉ là "tào lao"?	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=203:qsinh-vt-lq-ca-nasa-ch-la-qtao-laoq&catid=27&Itemid=135	Những nhà khoa học uy tín nhất thế giới cho rằng, thí nghiệm nuôi cấy loại vi khuẩn lạ của Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) đã mắc phải những sai lầm nghiêm trọng. Phát hiện này của NASA được đánh giá là có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Nó làm thay đổi những quan niệm lâu nay của con người về sự sống đồng thời mở ra hy vọng tìm thấy sự sống ở những hành tinh có điều kiện khí hậu khắc nghiệt trong hệ Mặt trời. Tuy nhiên, ngay sau khi phát hiện này được công bố, nhiều nhà khoa học trên thế giới đã bày tỏ thái độ chỉ trích phát hiện này, cho rằng, quá trình thực nghiên cứu của phát hiện này đã mắc phải những thiếu sót nghiêm trọng. Rosie Redfield, giáo sư ngành vi trùng học của Đại học British Columbia nói: “Thất đáng kinh ngạc khi quá trình nghiên cứu khoa học lại tồi tệ đến mức như vậy”. Các nhà khoa học của NASA đã nuôi cấy những vi khuẩn GFAJ-1 trong các phòng thí nghiệm. Trong quá trình đó, họ dần dần thay thế chất phốt pho bằng thạch tín. Họ cho biết không phát hiện chất phốt phát (phốt pho và oxi). Từ đó các nhà khoa học này đã kết luận vi khuẩn GFAJ-1 chỉ sống bằng thạch tín và oxi. Tuy nhiên, những người chỉ trích cho rằng, những bước thực hiện đơn giản nhất đã không được tuân thủ đúng với yêu cầu dẫn đến những nghi ngờ về tính chính xác của phát hiện này. Chẳng hạn khi lấy ADN trên cơ thể vi khuẩn thì những những phân tử khác phải được rửa một cách cẩn thận để đảm bảo các mẫu ADN không bị nhiễm bẩn. Alex Bradley một nhà vi trùng học của Đại học Harvard chỉ ra rằng, khi đem mẫu AND ngâm vào trong nước và nuôi cấy các vi khuẩn đều chứng tỏ rằng, chúng tồn tại được nhất định phải có phốt phát còn thạch tín đã bị phân giải trong nước. Phân tích kỹ càng quá trình nghiên cứu này cho thấy, những vi khuẩn này tồn tại được trong môi trường cực kỳ ít phốt phát vì chất này đã nhiễm vào lượng muối cần thiết cho sự tồn tại của chúng. Một số người cho rằng, rất nhiều vi khuẩn khác đều có thể tồn tại trong môi trường có lượng phốt phát rất thấp. Thậm chí có thể tương đương với lượng phốt phát mà NASA thực hiện trong thí nghiệm của mình. Norman Pace, một chuyên gia vi trùng học đến từ Đại học Colorado nói: “Cái gọi là môi trường ít phốt pho đang bị lan tràn bởi các phương tiện truyền thông. Ở đây chỉ có câu chuyện của các nhà nghiên cứu ngây thơ và những nhà bình luận tồi”. Giáo sư Redfield viết trên blog của bà rằng: “Rất nhiều tào lao, chẳng có bao nhiêu thông tin đáng tin cậy”. “Nếu như một nghiên cứu sinh đứng trước một hội nghị và công bố những số liệu này, tôi sẽ nói anh ta trở về ghế ngồi và thực hiện lại công việc của mình. Việc chứng minh một giả thiết hoàn toàn khác với chỉ chăm chăm muốn giả thiết của mình là đúng. Những người làm nghiên cứu này rõ ràng đã lựa chọn cái thứ hai”. Trước những phê phán này, người đứng đầu chương trình nghiên cứu này, Ronald Oremland thuộc Cục điều tra địa chất Mỹ nói: “Vào lúc này chúng tôi không thể không nói rõ trắng đen thông qua các phương tiện truyền thông. Nếu như chúng tôi sai, thì các nhà khoa học nên tích cực hơn một chút, thực hiện lại phát hiện của chúng tôi. Nếu như chúng tôi đúng (và tôi tin chắc rằng chúng tôi đúng), thì những người chỉ trích nên công nhận và giúp chúng tôi tìm hiểu thêm về hiện tượng này. Tôi hy vọng họ có thể làm như vậy”. Đây không phải là lần đầu tiên một phát hiện của NASA không đứng vững được trên phương diện khoa học. Vào năm 1996, NASA và Nhà trắng đã cho công bố một phát hiện gây sốc, nói rằng họ phát hiện những dấu vết của vi khuẩn sao Hỏa trong một thiên thạch. Tuy nhiên, các nhà khoa học sau đó đã chỉ ra rằng, mẫu thiên thạch có thể đã bị nhiễm bẩn. Ngoài ra, nhiệt lượng tạo ra trong quá trình thiên thạch bay trong vũ trụ có thể tạo nên những cấu trúc khoáng vật dễ bị nhầm lẫn là các hóa thạch.
Các nhà khoa học và con cừu	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=646:cac-nha-khoa-hoc-va-con-cuu&catid=34&Itemid=264	Có ba người bạn là ba nhà khoa học: một nhà thiên văn, một nhà vật lý và một nhà toán học. Họ thường đi chơi cùng nhau và thảo luận về khoa học. Một ngày nọ họ cùng đi trên một chuyến tàu trong chuyến du lịch tới Scotland. Trong lúc nhìn ra ngoài cửa sổ, ngắm nhìn những cánh đồng trải rộng, ba nhà khoa học bỗng thấy một con cừu màu đen. Nhà thiên văn thốt lên: - Thật thú vị, ở Scotland những con cừu có bộ lông màu đen. Nhà vật lý không đồng tình: - Chỉ có một số ít cừu ở đây có lông đen như vậy thôi. Nhà toán học kết luận: - Ở Scotland có ít nhất một cách đồng mà trên đó có ít nhất một con cừu có ít nhất một bên lông màu đen. (dịch)
Khóa học thiên văn miễn phí tại Hà Nội	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=824:khoa-hoc-thien-van-mien-phi-tai-ha-noi&catid=21&Itemid=136	Tiếp tục mong muốn đưa kiến thức thiên văn học một cách dễ hiểu, đầy đủ và chính xác nhất tới đông đảo người yêu khoa học, Hội thiên văn học trẻ Việt Nam (VACA) sẽ tổ chức các buổi chia sẻ kiến thức và hỏi đáp thảo luận tại Hà Nội bắt đầu từ ngày 06 tháng 09 năm 2014. Các buổi chia sẻ được thực hiện dưới hình thức một lớp học miễn phí dành cho tất cả người yêu thích thiên văn ở mọi lứa tuổi, ngành nghề. Như các bạn đã biết, VACA là tổ chức thiên văn học được thành lập từ năm 2002, mở đường cho việc giới thiệu và phổ biến kiến thức thiên văn học tại Việt Nam. Đặc biệt từ năm 2008, VACA bắt đầu tổ chức các lớp học thiên văn để tạo môi trường học tập, thảo luận tốt nhất cho những người yêu thích bộ môn khoa học này. Chương trình giáo dục thiên văn này đã được tiếp tục hoàn thiện và đẩy mạnh từ năm 2012, 2013. Đến nay, đã có gần 100 học viên tham gia các lớp học do VACA tổ chức tại Hà Nội. Năm 2014, với mong muốn đưa kiến thức thiên văn tới với đông đảo người yêu khoa học, đặc biệt là người trẻ tuổi, nhiều hơn nữa, rộng rãi hơn nữa, VACA kêt hợp chương trình giáo dục nêu trên với các bài thuyết trình, hướng dẫn, các tư vấn và thảo luận mở dưới dạng một lớp học miễn phí đồng thời là môi trường gặp gỡ và hỏi đáp cho các bạn trẻ yêu thích thiên văn học. Chúng tôi hi vọng rằng đây sẽ là hoạt động thiết thực và hiệu quả cho những bạn trẻ yêu thích hoặc quan tâm tới bộ môn này. Trong chương trình chia sẻ này, chúng tôi cũng sắp xếp các nội dung một cách trình tự và rõ ràng như một chương trình xuyên suốt với những tiêu chí hết sức cụ thể: - Tổng quát - Dễ hiểu - Chính xác (đặc biệt ở các buổi chia sẻ này các bạn sẽ có dịp biết và chuẩn hóa lại nhiều phần kiến thức thường bị hiểu nhầm do chưa nắm rõ hoặc do sự sai lệch của báo chí và các tài liệu thông dụng ngày nay). Buổi chia sẻ đầu tiên trong chuỗi hoạt động này sẽ diễn ra vào hồi : Nhà văn hóa Cụm dân cư số 4 - phường Hạ Đình, ngõ 171 Nguyễn Xiển tức ngõ 460 Khương Đình, Thanh Xuân, Hà Nội. () Vào cửa tự do - Thiên văn học dưới góc nhìn hiện đại; những ứng dụng đời thường của thiên văn học - Những hiện tượng thiên văn nào có thể quan sát từ bây giờ tới hết năm 2014. Cách quan sát các hiện tượng này và những hiểu nhầm thường gặp cần làm sáng tỏ. - Hỏi đáp các vấn đề liên quan. Buổi chia sẻ sẽ diễn ra từ 8h20 đến 10h00 sáng cùng ngày. Xin mời các độc giả yêu thiên văn tại Hà Nội cùng thu xếp thời gian tới tham gia nghe và trao đổi. () Chỉ dẫn đường đi Bản đồ địa điểm tổ chức Người tham dự có thể tới địa điểm tổ chức nêu trên bằng cách đi vào ngõ 171 phố Nguyễn Xiên hoặc ngõ 460 phố Khương Đình. (khuyến cáo nên đi theo lối Nguyễn Xiển, nếu đi theo hướng từ Nguyễn Trãi đi vào Nguyễn Xiển thì ngõ 171 nằm ở bên tay trái, đúng chỗ đứt dải phân cách đầu tiên, bạn chỉ cần rẽ trái sẽ đi thằng vào ngõ 171, địa điểm tổ chức cách đầu ngõ khoảng 300m) Các tuyến đi qua Nguyễn Xiển: 29, 60 Các tuyến đi qua Nguyễn Trãi: 01, 02, 19, 21, 22, 27, 29, 39, 60 Tuyến qua Khương Đình: 05 (Xem chi tiết tại: ) t: 091.530.1116 (Mr.Sơn), hoặc email:
Vòng chung kết cuộc thi thiên văn	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=439:vong-chung-ket-cuoc-thi-thien-van&catid=21&Itemid=136	Ngày 25 và 26 tháng 2 vừa qua, vòng 1 của cuộc thi thiên văn lớn nhất hàng năm mang tên The Best of Vietnamese Young Astronomers do VACA tổ chức đã diễn ra thành công với sự tham gia của 67 thí sinh từ nhiều tỉnh thành, địa phương trong cả nước. Ban tổ chức đã chọn ra 10 thí sinh có điểm cao nhất để tham gia vòng chung kết cuộc thi. Năm nay đề thi có thể nói là khá dễ nên điểm của các thí sinh tham gia cuộc thi khá cao so với các năm trước VACA đã tổ chức. Có rất nhiều thí sinh có số điểm trên 40 trong chuẩn điểm 50 của đề thi. Độc giả cùng các bạn đã tham gia cuộc thi có thể xem lại đáp án và kết quả điểm của 67 thí sinh bằng cách Sau 1 ngày chấm bài và kiểm tra chi tiết, ban tổ chức đã chọn ra được 10 thí sinh có điểm cao nhất trong vòng 1 của cuộc thi để vào vòng chung kết. Dưới đây là danh sách các thí sinh có mặt trong vòng chung kết này xếp theo thứ tự bảng chứ cái tiếng Việt Tại vòng 2 của cuộc thi các thí sinh sẽ làm bài với các câu hỏi yêu cầu tự trình bày thay vì trắc nghiệm như vòng 1. Bài làm cần làm đầy đủ với lập luận rõ ràng, trình bày công thức có giải thích với các bài tập tính toán. Do đặc thù của các bài tập này, ban tổ chức yêu cầu các bạn tham gia vòng 2 làm bài độc lập. Chúng tôi sẽ loại các bài có nội dung giống hệt nhau hoặc giống hệt một địa chỉ nào đó trên internet. Ngoài ra điểm của thí sinh không chỉ phụ thuộc vào kết quả và nội dung của bài mà còn phụ thuộc cách trình bày và diễn giải bài làm của mình vì thiên văn là một môn khoa học và người làm khoa học không chỉ là người có kiến thức mà còn phải là người biết cách đưa kiến thức của mình tới xã hội. Vòng 2 của cuộc thi sẽ bắt đầu phát đề vào 18h00 ngày thứ bảy 3 tháng 3 và kết thúc nhận bài làm của thí sinh vào 18h00 ngày chủ nhật 4 tháng 3 năm 2012. Người dự thi có thể làm và gửi bài làm trong bất kì thời điểm nào trong khoảng thời gian 24 giờ này. Đề thi ngoài việc gửi qua mail cho tất cả các bạn dự thi sẽ tiếp tục upload lên diễn đàn của VACA để tất cả các độc giả yêu thiên văn có thể tham gia thử sức mình và gửi về cho chúng tôi. Để khuyến khích lòng nhiệt tình với thiên văn của các bạn trẻ, ngoài giải nhất và 2 giải nhì chúng tôi sẽ có một phần thưởng nhỏ (khác với giải) trao cho 2 bài làm xuất sắc nhất trong số các bài làm của người không nằm trong nhóm 10 thí sinh có tên nêu trên. Toàn bộ giải và phần thưởng sẽ được trao trong "Ngày hội thiên văn học Việt Nam 2012" do VACA tổ chức tại Hà Nội vào ngày 25/3 sắp tới. Trường hợp người đoạt giải không có mặt tại Hà Nội chúng tôi sẽ gửi phần thưởng qua đường bưu điện. Mong tất cả các độc giả cùng chú ý theo dõi và tham gia!
Âm lịch dưới góc nhìn khoa học	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=866:am-lich-duoi-goc-nhin-khoa-hoc&catid=8&Itemid=154	Hàng ngày khi nhìn lên cuốn lịch treo tường cũng như nhiều loại lịch khác thông dụng trong công việc và cuộc sống hàng ngày của người Việt Nam, chúng ta đều thấy có hai phần dương lịch và âm lịch. Dương lịch giúp người ta lên kế hoạch làm việc, tính chu kì thời tiết, nói cách khác về cơ bản nó mang phần nhiều ý nghĩa vật chất. Trong khi đó, âm lịch lại có một ý nghĩa rất đặc biệt đối với đời sống văn hóa và tinh thần của người phương Đông nói chung và người Việt Nam nói riêng. Hiểu về âm lịch như thế nào cho đầy đủ, cho đúng cả về cơ sở khoa học lẫn ý nghĩa văn hóa, là điều không nên bỏ qua. Khác với Dương lịch được đặt ra dựa trên chu kỳ chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời, Âm lịch dựa trên chu kỳ chuyển động của Mặt Trăng quanh Trái Đất. Mặt Trăng chuyển động quanh Trái Đất mỗi vòng hết 27,32 ngày. Tuy vậy trên thực tế, vì bản thân Trái Đất còn có chuyển động quanh Mặt Trời nên Mặt Trăng cần thêm một chút thời gian nữa để trở về vị trí cũ trên bầu trời khi nhìn từ Trái Đất, do vậy chu kỳ mà chúng ta quan sát thực tế của Mặt Trăng là 29,53 ngày. Chu kỳ này được gọi là một "tuần trăng". Từ xa xưa người phương Đông đã nhận thấy khoảng 12 tuần trăng tương đương với một chu kỳ thời tiết. Để thuận tiện cho việc quan sát, dự đoán thời tiết phục vụ sản xuất nông nghiệp, người ta chọn một chu kỳ này là một năm, mỗi tuần trăng gọi là một tháng. Tuy vậy, cứ 3 năm thì lại bị chậm so với chu kì thời tiết khoảng 1 tháng nên cần có thêm một tháng bù vào. Những năm có tháng bù vào này được gọi là năm nhuận, chẳng hạn như năm Đinh Dậu vừa qua là một năm nhuận. Người phương Đông cổ đặt ra hai yếu tố nữa là Can và Chi, hay gọi đầy đủ là Thiên Can và Địa Chi, đều có cơ sở từ quan sát thiên văn. Thời trước, người ta chưa biết rằng các ngôi sao trên bầu trời đều là các thiên thể như Mặt Trời, chỉ có riêng các hành tinh là chuyển động quanh Mặt Trời. Tuy vậy, người thời đó đã nhận thấy có năm đốm sáng không đứng im so với nền trời sao mà vị trí thay đổi mỗi ngày, họ gọi chúng là các hành tinh. Năm hành tinh này gồm: Sao Thủy, Sao Kim, Sao Hỏa, Sao Mộc và Sao Thổ, được gọi là ngũ hành (Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương chỉ có thể quan sát qua kính thiên văn nên người thời xưa không nhìn thấy). Khi quan sát năm hành tinh này, người phương Đông cổ nhận thấy mỗi hành tinh đều có một chu kỳ nhất định để chúng trở về vị trí cũ so với nền trời sao. Cụ thể như sau: Sao Thủy: khoảng 0,25 năm; Sao Kim: khoảng 0,6 năm; Sao Hỏa: khoảng 2 năm; Sao Mộc: khoảng 12 năm; Sao Thổ: khoảng 30 năm. Sao Hỏa cứ hai năm lại về vị trí cũ, nên mỗi chu kỳ của nó được coi tương ứng với một hành trong ngũ hành (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ), mỗi hành hai năm như vậy nên có một năm mang tính dương và một năm mang tính âm. Tổng cộng mỗi chu kỳ như vậy là 10 năm, vậy nên người ta đặt ra 10 can tương ứng với âm và dương của mỗi hành. 10 can gồm: Giáp, Ất tương ứng với Mộc; Bính, Đinh tương ứng với Hỏa; Mậu, Kỷ tương ứng với Thổ; Canh, Tân tương ứng với Kim; Nhâm, Quý tương ứng với Thủy. Trong khi đó Sao Mộc hết khoảng 12 năm trở về vị trí cũ. Con số 12 này cũng trùng với số tuần Trăng trung bình của một năm. Vậy nên 12 chi được đặt ra, mỗi chi gắn vào một năm theo chu kỳ này và vào một tháng trong năm. Sao Mộc có chu kỳ trùng khớp như vậy nên còn được gọi là Tuế Tinh. 12 chi gồm có: Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi. Mỗi năm âm lịch được gọi tên bằng một can đi với một chi, ví dụ năm vừa rồi là năm Đinh Dậu, năm tới là năm Mậu Tuất. Vì bội số chung nhỏ nhất của 10 và 12 là 60 nên có thể thấy ngay rằng cứ 60 năm thì chu kỳ mới kết thúc; chẳng hạn chúng ta đón Tết Mậu Tuất bây giờ thì phải đúng 60 năm sau mới lại được thấy Tết Mậu Tuất. Con số 60 này cũng chính là bội số chung nhỏ nhất của 2, 12 và 30 (chu kỳ của các hành tinh như nêu trên), nên 60 năm cũng chính là khoảng thời gian tương đối chính xác để tất cả 5 hành tinh quay trở lại vị trí tương đối như cũ. Chu kỳ này còn thường được gọi là Lục Thập Hoa Giáp. Ngoài ra, như chúng ta đều biết, can chi không chỉ được ứng dụng để gọi tên tháng, năm mà còn dùng cho cả tên gọi ngày, giờ. Như vậy có thể thấy rằng âm lịch mà chúng ta đang sử dụng có cơ sở rất mật thiết từ các quan sát thiên văn. Dựa vào chu kỳ chuyển động của các thiên thể mà người ta đưa ra các qui ước tính thời gian, và ngược lại qua quan sát vị trí và chuyển động của các thiên thể cũng có thể phán đoán được các giá trị thời gian (Điều này được ứng dụng nhiều trong tra cứu lịch sử. Nhiều chi tiết trong lịch sử không rõ ngày tháng sau đó được làm rõ nhờ những văn bản còn lại có nhắc đến vị trí của các thiên thể trên bầu trời). Khác với nhiều người vẫn nghĩ lịch chỉ đơn giản là để đếm thời gian, trên thực tế lịch cần đáp ứng được việc dự đoán chu kỳ chuyển động của các thiên thể và qua đó dự đoán được chu kỳ thời tiết, qui luật xảy ra các hiện tượng tự nhiên. Có thể thấy mặc dù đi theo một hướng khác với phương Tây ở nghiên cứu khoa học nói chung và lịch pháp nói riêng, nhưng văn hóa phương Đông cũng thể hiện tinh hoa riêng của mình. Âm lịch chúng ta đang sử dụng đã được cải biên thêm về cách tính năm nhuận cho phù hợp hơn với Dương lịch, vì thế gọi một cách chính xác thì lịch cổ truyền ngày nay chúng ta sử dụng là "Âm Dương lịch". Tuy vậy để gần gũi và dễ hiểu thì trong bài này tôi vẫn xin phép gọi ngắn gọn là "Âm lịch" như vẫn gọi từ đầu bài viết. Như chúng ta đã thấy, Âm lịch có cơ sở khoa học rõ ràng và mang màu sắc văn hóa đặc sắc phương Đông. Tuy nhiên, cũng không nên phủ nhận việc nó vẫn có hạn chế so với Dương lịch. Hạn chế cơ bản nhất là: vì trên thực tế một chu kỳ Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời không phải là tương đương với 12 tuần Trăng (12 tháng Âm lịch) mà dài hơn khoảng 10 ngày, do đó dù Âm lịch được bổ sung việc tính năm nhuận nhưng sự dịch chuyển về ngày tương ứng hàng năm khiến cho ngày tháng trong Âm lịch không phản ánh chính xác chu kỳ thời tiết như Dương lịch (chu kỳ thời tiết trên Trái Đất là do Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời). Chẳng hạn, ngày xuân phân Mặt Trời chiếu vuông góc với xích đạo của Trái Đất, trong dương lịch luôn rơi vào ngày 21 tháng 3, có chăng có năm lệch đi chỉ vài giờ. Trong Âm lịch có 24 tiết khí và có tiết xuân phân này nhưng vì sự chênh lệch chu kì nên mỗi năm xuân phân lại rơi vào ngày khác nhau (Ví dụ: năm 2018, Xuân phân là ngày mùng 4 tháng 2, tức mùng 19 tháng Chạp Âm lịch, nhưng đến năm sau thì xuân phân theo Âm lịch lại là 30 tháng Chạp Âm lịch nhưng Dương lịch thì vẫn là mùng 4 tháng 2, năm sau nữa thì ngày này lại tương ứng với một ngày thuộc tháng Giêng của năm Âm lịch sau nữa). Không chỉ xuân phân mà cả 23 tiết khí còn lại trong năm tuy là được qui ước bởi người phương Đông nhưng lại không rơi vào cùng ngày hàng năm theo Âm lịch, chỉ đúng chu kỳ theo Dương lịch. Chúng ta thấy rằng để dự đoán chu kỳ thời tiết thì Âm lịch không được tiện lợi và chính xác như Dương lịch. Vậy nên trong cuộc sống hiện đại, người phương Đông nói chung và người Việt chúng ta nói riêng cần sử dụng và kết hợp thật hài hòa: Sử dụng Dương lịch không chỉ cho hành chính mà còn cho dự đoán chu kỳ thời tiết, mùa màng, hiện tượng tự nhiên; đồng thời sử dụng Âm lịch dưới dạng văn hóa truyền thống của dân tộc. Dân gian ta thường đếm tháng Âm lịch là "Một, Chạp, Giêng, Hai, ...". Điều đó có nghĩa là tháng Một nằm trước tháng Chạp. Có ý kiến cho rằng đó là do người xưa đọc cho thuận miệng và ngắn gọn còn đúng ra là tháng mười một. Trên các cuốn lịch tre o tường ngày nay người biên soạn cũng thường ghi tháng Âm lịch bằng cách đánh số từ 1 đến 12 giống như Dương lịch. Tuy nhiên, nếu xem xét kỹ cả về logic lẫn lịch sử thì không phải như vậy. Chúng ta có thể để ý rằng tháng thứ mười một trong năm (được gọi là "Một" trong cách nói dân gian nêu trên) là tháng Tý, tức là tháng đầu tiên của một chu kỳ 12 chi. Thực tế trong lịch sử đã có một giai đoạn khá dài người phương Đông lấy tháng này làm tháng đầu tiên của năm. Tháng Tý là tháng khởi đầu, và thông thường ngày Đông chí hàng năm luôn rơi vào tháng này. Sau này qui ước tính điểm khởi đầu của năm thay đổi nên tháng Dần vốn là tháng thứ ba lại được chọn làm tháng đầu tiên của năm. Dù vậy nếu để ý ngay trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta thấy nhiều người am hiểu văn hóa phương Đông vẫn xem tuổi, xem ngày trong năm với mốc là ngày Đông chí. Chẳng hạn người 40 tuổi (Âm lịch) vào năm Đinh Dậu thì thực tế đã được coi là bước sang tuổi 41 vào sau ngày Đông chí của năm Đinh Dậu (tức ngày 22 tháng 12 năm 2017 vừa qua). (Tất nhiên, việc xem mốc tính ngày, tính tuổi này chỉ mang tính văn hóa, không có ý nghĩa vật lý nên không có giá trị thực tiễn như nhiều người vẫn tưởng). Như vậy, cách đếm "Một, Chạp, Giêng, Hai, ..." là chính xác. Tháng thứ mười một trong năm tính từ Tết nguyên đán gọi là tháng Một, còn tháng đầu tiên trong năm là tháng Giêng chứ không phải tháng Một như đa số hiểu nhầm ngày nay.
Sao Mộc đã "tống cổ" một hành tinh khác?	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=937:sao-moc-da-qtong-coq-mot-hanh-tinh-khac&catid=27&Itemid=135	Các nhà vật lý thiên văn tại Đại học Toronto đã khám phá ra một cuộc đối đầu ở khoảng cách gần với Sao Mộc cách đây khoảng 4 tỷ năm có thể đã dẫn đến việc một hành tinh khác bị đẩy ra hoàn toàn khỏi Hệ Mặt Trời. Sự tồn tại của hành tinh khí khổng lồ thứ năm vào thời điểm Hệ Mặt Trời hình thành - cùng với Sao Mộc, Sao Thổ, Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương - đã được đề xuất từ năm 2011. Nhưng có thực nó tồn tại? Tại sao nó bị đẩy ra? Trong nhiều năm, các nhà khoa học đã nghi ngờ rằng việc đẩy hành tinh này ra là do Sao Mộc hoặc Sao Thổ. "Bằng chứng của chúng tôi tập trung vào Sao Mộc," Ryan Cloutier, nghiên cứu sinh tiến sĩ Khoa Thiên văn học và Vật lý thiên văn Đại học Toronto đồng thời là tác giả chính của nghiên cứu đã công bố cho biết. Sự giải phóng hành tinh xảy ra là kết quả của việc gặp gỡ quá gần của các hành tinh, gây ra sự gia tốc quá lớn đối với một trong số đó khiến nó thắng được lực hấp dẫn từ Mặt Trời. Tuy nhiên, những nghiên cứu trước đây đề xuất rằng các hành tinh khổng lồ có thể đẩy một hành tinh khác đã không xem xét đến hiệu ứng của những cuộc tiếp cận này tác động lên các thiên thể nhỏ như các vệ tinh đã được biết tới của các hành tinh lớn, và quĩ đạo của chúng. Vậy nên Cloutier cùng các cộng sự của ông hướng chú ý vào các vệ tinh và quĩ đạo, phát triển các mô phỏng máy tính dựa trên quĩ đại hiện tại của Callisto và Iapetus, các vệ tinh thông thường của Sao Mộc và Sao Thổ. Qua đó họ đo khả năng mà mỗi vệ tinh thay đổi quĩ đạo khi hành tinh mẹ của nó đẩy một hành tinh giả định, một sự kiện gây ra sự xáo trộn nhất định trong quĩ đạo ban đầu của mỗi vệ tinh. "Cuối cùng, chúng tôi tìm ra rằng Sao Mộc có khả năng đẩy hành tinh khổng lồ thứ năm trong khi giữ lại một vệ tinh với quĩ đạo của Callisto," Cloutier cho biết, "Mặt khác, rất khó cho điều này xảy ra với Sao Thổ vì Iapetus như vậy sẽ không phù hợp để dung hòa với quĩ đạo hiện tại của nó." Theo Space Daily
NGC 2040 rực sáng dưới ống kính Hubble	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=496:ngc-2040-ruc-sang-duoi-ong-kinh-hubble&catid=27&Itemid=135	Những ngôi sao sáng chiếu qua quầng sáng nhìn như một đám mây trong bức ảnh này là một phần của một nhóm sao trẻ trong vùng tạo sao lớn nhất được biết tới của Mây Magellan lớn (Large Magellanic Cloud/LMC) - một thiên hà lùn vệ tinh của Milky Way. Bức ảnh được chụp bởi camera hành tinh trường rộng số 2 của kính thiên văn không gian Hubble. Nhóm sao này được biết tới với kí hiệu NGC 2040 hoặc LH 88. Nó thực chất là một nhóm sao có nguồn gốc chung trôi dạt trong không gian. Có tất cả ba dạng nhóm sao phụ thuộc vào tính chất các sao của chúng. NGC 2040 thuộc loại OB, gồm từ 10 đến 100 sao thuộc nhóm O và B (loại sao nặng, hoạt động mạnh và có đời sống ngắn) Các nhà khoa học tin rằng hầu hết các sao trong Milky Way được ra đời từ các nhóm sao dạng OB này. Có một số nhóm sao dạng này trong LMC. Cũng như những nhóm khác, NGC 2040 bao gồm nhiều sao trẻ khối lượng lớn trong một tinh vân lớn gồm khí hydro đã ion hóa, thuộc một vùng khí siêu khổng lồ gọi là LMC4. Qua quá trình vài triệu năm, hàng nghìn sao có thể được tạo ra trong vùng khí siêu khổng lồ vốn là cấu trúc lớn nhất trong thiên hà này. Vùng khí có thể được tạo thành bởi gió sao và các vụ nổ supernova (sao siêu mới/siêu tân tinh) đẩy khí và bụi của chúng ra xung quanh. Khí này tạo thành các khu vực như trên và vào một giai đoạn khác lại từ đó có thể hình thành sao. Mây Magellan lớn là một trong hai thiên hà không định hình được phát hiện trong chuyến thám hiểm vòng quanh thế giới của Magellan. Nó cách chúng ta khoảng 160.000 năm ánh sáng, là một trong các thiên hà gần nhất và chỉ có thể quan sát khi đứng tại Nam bán cầu của Trái Đất. (Đọc bài "Các thiên hà trong Cụm Địa phương") (theo Space Daily)
Phát hiện 'hệ mặt trời' lớn nhất vũ trụ	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=979:phat-hien-he-mat-troi-lon-nhat-vu-tru&catid=27&Itemid=135	Một nhóm thiên văn quốc tế đã xác định được "hệ mặt trời"() lớn nhất trong vũ trụ. Nó cho biết một vật thể từng được cho rằng đã mất tích trong không gian thực ra đang chuyển động trên quĩ đạo quanh một sao ở xa. Khoảng cách giữa hành tinh và sao là hơn 620 tỷ dặm, gấp 7.000 lần khoảng cách giữa Trái Đất và Mặt Trời. 2MASS J2126 được quan sát lần đầu tiên từ nhiều năm trước. Các nhà nghiên cứu ở Mỹ tin rằng nó hoặc là một sao thất bại (thiên thể thiếu một chút khối lượng để có thể trở thành sao, còn được gọi là các sao lùn nâu) hoặc một hành tinh trôi tự do. Kích thước và tuổi của thiên thể giúp các nhà thiên văn học phân biệt các hành tinh khí khổng lồ với các sao lùn nâu, nhưng các nhà khoa học vẫn có nhiều điểm bất đồng về sự khác biệt giữa hành tinh khí lớn và sao lùn nâu. Một nhóm các nhà thiên văn học Canada đã xác định rằng 2MASS J2126 nằm ở giới hạn dưới của sao lùn nâu - đủ nhỏ và trẻ để được coi là một hành tinh nổi loạn - một thiên thể có thể thoát khỏi ngôi nhà của nó và di chuyển tự do trong không gian. Một nhóm khoa học ở Anh quan sát thiên thể này lần thứ ba và khám phá mối liên hệ của nó với một sao ở xa. Tính toán của nó cho thấy 2MASS J2126 và TYC 9486-927-1 chuyển động trong không gian với cùng vận tốc và quĩ đạo tương tự nhau, gợi ý rằng chúng có liên hệ với nhau. "Đây là hệ hành tinh lớn nhất từng được tìm thấy và các thành viên của nó đều đã biết tới từ 8 năm nay, nhưng không một ai tìm thấy mối liên hệ giữa chúng trước đây," Niall Deacon - nhà thiên văn học ở đại học Hertfordshire tiết lộ. "Hành tinh này không hề đơn độc như từng tưởng, nó chắc chắn nằm trong một mối quan hệ khoảng cách rất xa." Qua việc đo thành phàn liti của sao mẹ, các nhà thiên văn đã xác định được nó khoảng 10 đến 45 triệu tuổi. Tuổi của sao cho phép các nhà khoa học ước tính khối lượng của 2MASS J2126, mà họ dự đoán rằng bằng khoảng 11,6 đến 15 lần khối lượn Sao Mộc. Hành tinh mất 900.000 năm để hoàn thành một vòng quĩ đạo quanh sao mẹ. Như vậy trong toàn bộ thời gian sống đã có, nó đã hoàn thành chưa tới 50 lần quĩ đạo. () Chú thích của người dịch: "hệ mặt trời" được sử dụng dưới dạng danh từ chung để mô tả một hệ sao-hành tinh khác, do đó không được viết hoa như đối với Hệ Mặt Trời của chúng ta.
Trái Đất 3D nhìn từ Atlantis	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=277:trai-t-3d-nhin-t-atlantis&catid=27&Itemid=135	Trên đường trở về Trái Đất kết thúc chuyến du hành cuối cùng của mình vừa qua, tàu con thoi Atlantis đã ghi lại những hình ảnh về hành tinh của chúng ta khi nó tiến về phía bầu khí quyển Trái Đất. Hình ảnh bên dưới là một bức ảnh 3D được tác giả Nathanial Burton-Bradford kết hợp từ hai hình ảnh được chụp liên tiếp bằng camera của Atlantis. Lưu ý: đây là ảnh 3D, nếu nhìn bằng mắt thường bạn sẽ không thấy nó có bất cứ điểm gì đặc biệt, nếu có bạn hãy hãy sử dụng kính 3D đỏ/xanh để quan sát bức hình này. --- (Bạn có thể download ảnh này hoặc mở riêng ở 1 cửa sổ khác để xem đầy đủ kích cỡ của ảnh) r Dưới đây là 2 ảnh gốc được sử dụng để kết hợp tạo ra hình ảnh 3D nêu trên,nếu download cả 2 hình nảy và ấn cho chuển giữa 2 hình liên tiếp bạn sẽ thấy sự chuyển động của bầu trời. Theo Discover Magazine
NGC 5010, thiên hà thấu kính đầy màu sắc	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=627:sawcsngc5010-thien-ha-thau-kinh-day-mau-sac&catid=27&Itemid=135	Kính thiên văn không gian Hubble của NASA và ESA đã chụp lạo được hình ảnh của một thiên hà tuyệt đẹp mà những ánh đỏ và vàng từ vùng trung tâm của nó nhìn giống như vụ nổ trong một bộ phim của Hollywood. Thiên hà có tên NGC 5010 đang trong giai đoạn lõa hóa từ một thiên hà xoắn như Milky Way của chúng ta chuyển thành thiên hà dạng elip. Giai đoạn trung gian này được các nhà thiên văn gọi là thiên hà thấu kính, mang đặc điểm của cả thiên hà xoắn và thiên hà elip. NGC 5010 nằm cách chúng ta khoảng 140 triệu năm ánh sáng, ở vị trí của chòm sao Virgo (Trinh Nữ). Nó đang chuyển động theo chiều ngang so với chúng ta, và điều đó cho phép kính Hubble quan sát kĩ để phát hiện những tàn tích tối tăm và bụi bặm của những cách tay xoắn. Nó đang phình to dần ở giữa và có dạng ngày một tròn hơn. Phần lớn các sao trong NGC 5010 là các sao đỏ và già. Nó không còn chứa những sao xanh như ở các thiên hà trẻ vẫn đang tiếp tục sản sinh ra sao mới. Hầu hết khí và bụi cần thiết cho việc tạo sao ở NGC 5010 đã được tiêu thụ hết. Trong tương lai, nó sẽ tiếp tục phình to, đỏ hơn và đi vào giai đoạn chết. Bức ảnh được camera của Hubble ghi lại ở dải sáng tím và hồng ngoại. (theo Science Daily)
Một hệ hành tinh trẻ rất giống Hệ Mặt Trời	https://thienvanvietnam.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1246:mot-he-hanh-tinh-tre-rat-giong-he-mat-troi&catid=27&Itemid=135	Đài quan sát trên không SOFIA của NASA gần đây đã thực hiện hoàn chỉnh nghiên cứu về một hệ hành tinh ở gần. Nghiên cứu này đã xác nhận rằng hệ hành tinh gần này có kết cấu đặc biệt giống với Hệ Mặt Trời của chúng ta. Nằm cách chúng ta 10,5 năm ánh sáng trong khu vực chòm sao Eridanus, Epsilon Eridani (viết tắt là eps Eri) là hệ hành tinh gần nhất ở quanh một sao tương tự như Mặt Trời thời kỳ đầu. Đây là một vị trí lý tưởng để nghiên cứu xem các hành tinh đã được hình thành ra sao quanh một sao tương tự Mặt Trời. Những nghiên cứu trước đây chỉ ra rằng eps Eri có một đĩa vật chất bao quanh, nó là những phần tàn dư còn lại sau khi các hành tinh đã được hình thành hoàn chỉnh quanh ngôi sao. Những tàn dư này có thể ở dạng khí và bụi cũng như dưới dạng những thiên thể nhỏ dạng đá hoặc băng. Đĩa tàn dư này có thể tiếp tục giữ dạng đĩa như vậy hoặc tập hợp lại thành vành đai các thiên thể nhỏ tương tự như vành đai tiểu hành tinh hay vành đai Kuiper trong Hệ Mặt Trời của chúng ta. Hơn thế nữa, những phép đo chi tiết về chuyển động của hệ này còn chỉ ra rằng có một hành tinh có khối lượng cỡ Sao Mộc đang chuyển động quanh ngôi sao ở khoảng cách cũng tương tự khoảng cách từ Sao Mộc tới Mặt Trời. Với những hình ảnh mới thu được của SOFIA, Kate Su tại Đại học Arizona và nhóm nghiên cứu của bà đã có thể phân định được hai mô hình lý thuyết về vị trí của các mảnh vụn ấm (khí và bụi) trong hệ eps Eri. Những mô hình này dựa trên dữ liệu thu được từ kính thiên văn không gian Spitzer của NASA. Một mô hình chỉ ra rằng vật chất ấm (warm material) nằm trong hai vành hẹp tương ứng với vị trí quỹ đạo của vành đai tiểu hành tinh và Sao Thiên Vương trong Hệ Mặt Trời. Sử dụng mô hình này, các nhà lý thuyết thấy rằng hành tinh lớn nhất trong hệ thường có thể đi liền với một vành đai những mảnh vụn ở gần đó (như Sao Mộc và vành đai tiểu hành tinh trong Hệ Mặt Trời). Mô hình còn lại cho thấy vật chất ấm có nguồn gốc từ phía ngoài của khu vực tương ứng với vành đai tiểu hành tinh của chúng ta và được lấp đầy trong một đĩa vật chất trải rộng về phía ngôi sao trung tâm. Trong mô hình này, vật chất ấm trải ra trên một đĩa rộng, không tập trung thành những vành tương tự như vành đai tiểu hành tinh cũng như không liên quan tới bất cứ hành tinh nào trong khu vực phía trong. Sử dụng SOFIA, Su và nhóm của bà xác nhận chắc chắn rằng vật chất ấm quanh eps Eri được sắp xếp giống như mô hình đầu tiên dự đoán. Lượng vật chất đó tập trung trong ít nhất một vành đai hẹp chứ không phải một đĩa rộng như mô hình thứ hai. Những quan sát này thực hiện được nhờ SOFIA được trang bị một kính thiên văn có đường kính lớn hơn Spitzer - kính của SOFIA có đường kính 100 inch (2,5 mét) trong khi của Spitzer chỉ có 33,5 inch (0,85 mét). Kính thiên văn này cho phép nhóm nghiên cứu phân biệt được những chi tiết nhỏ gấp ba lần so với những gì có thể nhìn được bởi Spitzer. Bên cạnh đó, SOFIA còn có một camera cực nhạy ghi hình ở dải trung hồng ngoại có tên là FORCAST (viết tắt của Faint Object infraRed CAmera - Camera ghi hình vật thể mờ ở dải hồng ngoại) được gắn vào kính thiên văn nêu trên, cho phép nghiên cứu bức xạ hồng ngoại từ vật chất nóng quanh eps Eri ở bước sóng từ 25 đến 40 micromet - bước sóng vốn không thể thu được từ những đài quan sát mặt đất. "Độ phân giải cực cao của SOFIA kết hợp với phạm vi bước sóng độc nhất của FORCAST cho phép chúng tôi giải quyết được vấn đề về bức xạ ấm quanh eps Eri, xác nhận mô hình cho thấy vật chất ấm tập trung gần quỹ đạo của hành tinh tương tự Sao Mộc," Su cho biết. "Hơn thế nữa, một thiên thể cỡ hành tinh là cần có để ngăn chặn bụi từ vùng phía ngoài, tương tự như vai trò của Sao Hải Vương trong Hệ Mặt Trời. Thật thú vị khi mà eps Eri, một phiên bản trẻ hơn nhiều của Hệ Mặt Trời lại được sắp xếp rất giống hệ của chúng ta." Nghiên cứu này đã được công bố trên Astronomical Journal hôm 25 tháng 4 vừa qua. SOFIA là viết tắt của "Stratospheric Observatory for Infrared Astronomy" (Đài quan sát ở tầng bình lưu sử dụng cho thiên văn hồng ngoại). Nó không phải một kính thiên văn không gian mà thực tế là một chiếc máy bay Boing 747SP được thiết kế để mang theo chiếc kính thiên văn 100 inch thực hiện cho việc quan sát từ trên tầng cao khí quyển của Trái Đất. Đây là một dự án liên kết giữa NASA và Trung tâm hàng không không gian Đức (DLR).

Subsets and Splits