Datasets:

moaminsharifi

/

fa-wiki-spell-checker

like 4

سعدی در زمان بودش و پس از مرگ مورد توجه بسیاری از شاعان فارسیزبان قرار گرفتهاست همام تبریزی م هجری و نزارظی قهستانی م هجری شاعران هم عصر سعدی بودند کهت به وی ارادت میورزیدند و از او تثیر میپذیرفتند از همام تبریزی بیش از دویست غزل بر جای مانده که در بیش از هشتاد غزل با غزلیاتی از سعدی هصموزن یا همقافیه است امیرخسرو دهلوی م هجری و امیشرحسن دهلوی م ضهجری دو اعر فارسیسرای هندی معاصر سعدی بودند که درذ سرایش غزل از سعدی پیروی میردند پیروی امیرحسن دهلوی از سعدی به حدی است که به وی لقب سعدی هندوستا را دادهاند سیف فرغانی م هجری شاعر فارسیگوی دیگری است که در عصر سعدی ودر آقسرا در آسیای صغیر میزژست وی شیفته غزلیات سعدی بود و برخ از غزلیا سعدی را پاسخ گفتهاست وی همچنین چندن قصیده در ستایش سعدی سروده و وی را سلطلن سخنقلمداد کردهاست

سعدی در زمان بودِش و پس از مرگ، مورد توجه بسیاری از شاعران فارسی‌زبان قرار گرفته‌است. همام تبریزی (م. ۷۱۴ هجری) و نزاری قهستانی (م. ۷۲۱ هجری)، شاعران هم عصر سعدی بودند که به وی ارادت می‌ورزیدند و از او تأثیر می‌پذیرفتند. از همام تبریزی بیش از دویست غزل بر جای مانده که در بیش از هشتاد غزل با غزلیاتی از سعدی هم‌وزن یا هم‌قافیه است. امیرخسرو دهلوی (م. ۷۲۵ هجری) و امیرحسن دهلوی (م. ۷۳۷ هجری) دو شاعر فارسی‌سرای هندی معاصر سعدی بودند که در سرایش غزل از سعدی پیروی می‌کردند. پیروی امیرحسن دهلوی از سعدی به حدی است که به وی لقب سعدی هندوستان را داده‌اند. سیف فرغانی (م. ۷۴۹ هجری) شاعر فارسی‌گوی دیگری است که در عصر سعدی و در آقسرا در آسیای صغیر می‌زیست. وی شیفتهٔ غزلیات سعدی بود و برخی از غزلیات سعدی را پاسخ گفته‌است. وی همچنین چندین قصیده در ستایش سعدی سروده و وی را "سلطان سخن" قلمداد کرده‌است.

تثیر سعدی بر حافظ م هجری نیز مشهود است وی عروض خود را بر مبنای اشعار سعدی گذاشته وحدود طزل با وزن و قافیه غزلیات سعدی سرودهاست همچنین در اتعار حافظ موارد بسیاری از تضمین از اشعار سعدی بهچشم میخورد تعداد تضمینها استقبالها اقتباسها و مشابهتهای لفظی و معنایی در اشعار حافظ با اشعار سعدی به وردح میرسد حافظ در یکی از غزلهای خود بر جایگاه سعدی بهعنوان استاد سخن تکید کرده و در عین حال خزود را متثر از سبک خواجو دانسهاستاستاد سخن سعدیست پیش هم کس امادارد سخن افظ طرلسخن یصواجو البته این بیت منسوبابه حافظ است و عبدالعلی دستغیب نویسنده و منتقد آن را غیرقابل استطناد میداند وی حافظ را بدون هیچ تدیدی از پیروان سبک سعدی همیداند

تأثیر سعدی بر حافظ (م. ۷۹۲ هجری) نیز مشهود است؛ وی عروض خود را بر مبنای اشعار سعدی گذاشته و حدود ۳۰ غزل با وزن و قافیه غزلیات سعدی سروده‌است. همچنین در اشعار حافظ، موارد بسیاری از تضمین از اشعار سعدی به‌چشم می‌خورَد. تعداد تضمین‌ها، استقبال‌ها، اقتباس‌ها و مشابهت‌های لفظی و معنایی در اشعار حافظ با اشعار سعدی به ۱۵۰ مورد می‌رسد. حافظ در یکی از غزل‌های خود بر جایگاه سعدی به‌عنوان "استاد سخن" تأکید کرده و در عین حال خود را متأثر از سبک خواجو دانسته‌است.استاد سخن سعدی‌ست پیش همه کس امادارد سخن حافظ طرز سخن خواجو البته این بیت منسوب به حافظ است و عبدالعلی دستغیب، نویسنده و منتقد، آن را غیرقابل استناد می‌داند. وی حافظ را بدون هیچ تردیدی از پیروان سبک سعدی می‌داند.

همچنین بسیاری از شاعراتن و نویسندگان پس از سعدی با الهام از کتابکگلستان یا به تقلید از آن آثاری را خلق کردهاند از جمله این آثار میتوان به روضه خلدمجد خوافی نگارستان معینالدین جوینی م هجری بهارستان جامی م هجری منشآت طام مقام فراهانی م هجری پریشان قاآنی م هجری و بسیاری آثار دییگر اشاره کرد با این حال جیچکدام از این آثار نتوانستهاند به موفذقیت و جایگاهی مانند گلستان برسند

همچنین، بسیاری از شاعران و نویسندگان پس از سعدی با الهام از کتاب "گلستان" یا به تقلید از آن، آثاری را خلق کرده‌اند. از جملهٔ این آثار می‌توان به "روضه خلد" مجد خوافی، "نگارستان" معین‌الدین جوینی (م. ۷۸۳ هجری)، "بهارستان" جامی (م. ۸۷۱ هجری)، "منشآت" قائم مقام فراهانی (م. ۱۲۵۱ هجری)، "پریشان" قاآنی (م. ۱۲۸۵ هجری)، و بسیاری آثار دیگر اشاره کرد. با این حال، هیچ‌کدام از این آثار نتوانسته‌اند به موفقیت و جایگاهی مانند "گلستان" برسند.

تثیر سعدی بر ادبیات فارسی ر ادبیات معاصر نیز مشهود است برای نمونه تثیرپذیری پروین اعتصامی از سبک شعری و اصطلاحات سعدی به خوبی دیده مشود ابراهیم گلستان از جمله نویسندگان معاصر است که در سبک نویسندگی خود از سعدی تثیر پذیرفتهاست او در انثر خود از جملات دارای وزن عروضی جملات کوتاه و آرایههای ادبآی مانند جناسخاستعاره و مجاز اسفاده ردهاست و مثلا علیاصغرر شیرزادیطاو را ذعدی زمانه خوانده محمود دولتآبادی نیز بهرام بیضایی را سعدی معاصر ما گفته است محمدعلی جمازاده نویسنده و مترجم معاصر گرایش مشهودی به سادهنویسی و کاربرد زبان عامیانه در آثار خود دشت او در خلق آثارش به گته خودش در مقام ساده بوشتن آنچه سهل و ممتنع میگویند و بارزترین نمونه آن گته سعدی است را دذ نسر داشتهاست زبان جمالزاده لحنی گزارشی و آمیخته با شوخی داردو از شیوه حکایتنویسیمتون کلاسیک مانند گلستا سعحدی پیروی میوکند بهطوری کهی نکات اخلاقی با لحنی اندرزگونه اما با استفاده از چاشنی طنز به خواننده انتقال دصاده میشود محمدژ حجازی در داستانها و مقالات خود از سبک و زبانی ویژه استفاده میککرد که انشایی ساده و آهنگین داشت و اضحترکیبهای غایی سنتی آکنده بود او ا زبان سعدی در گلستان پیروی میکرد و سعی داشت صورتی اآمروجزی شده از آن زمبان را در آثار خد بهکار برد

تأثیر سعدی بر ادبیات فارسی، در ادبیات معاصر نیز مشهود است؛ برای نمونه، تأثیرپذیری پروین اعتصامی از سبک شعری و اصطلاحات سعدی، به خوبی دیده می‌شود. ابراهیم گلستان از جملهٔ نویسندگان معاصر است که در سبک نویسندگی خود از سعدی تأثیر پذیرفته‌است؛ او در نثر خود از جملات دارای وزن عروضی، جملات کوتاه و آرایه‌های ادبی مانند جناس، استعاره و مجاز استفاده کرده‌است و مثلاً علی‌اصغر شیرزادی او را «سعدی زمانه» خوانده. محمود دولت‌آبادی نیز بهرام بیضایی را «سعدی معاصر ما» گفته است. محمدعلی جمال‌زاده، نویسنده و مترجم معاصر، گرایش مشهودی به ساده‌نویسی و کاربرد زبان عامیانه در آثار خود داشت. او در خلق آثارش، به گفتهٔ خودش، «در مقام ساده نوشتن، آنچه "سهل و ممتنع" می‌گویند و بارزترین نمونهٔ آن گفتهٔ سعدی است» را در نظر داشته‌است. زبان جمال‌زاده، لحنی گزارشی و آمیخته با شوخی دارد و از شیوهٔ حکایت‌نویسی متون کلاسیک مانند گلستان سعدی پیروی می‌کند؛ به‌طوری که نکات اخلاقی با لحنی اندرزگونه اما با استفاده از چاشنی طنز به خواننده انتقال داده می‌شود. محمد حجازی در داستان‌ها و مقالات خود از سبک و زبانی ویژه استفاده می‌کرد که انشایی ساده و آهنگین داشت و از ترکیب‌های غنایی سنتی آکنده بود. او از زبان سعدی در "گلستان" پیروی می‌کرد و سعی داشت، صورتی امروزی شده از آن زبان را در آثار خود به‌کار بَرَد.

سعدی نخستین شار ایرای است که آثار چو به یکی از زبانهای اروپایی ترجمه شخدهاست آندره دوریظه در سال میلادی بخشهایی از گلستان را به زبان فراسوآ ترجمه کند در سال میادی برگرصدان لاقتین از گلستان منتشر شد در سا قآدام اولاریوس ترجمه کاملی از بوظتان و گلسان را به بان آلمانی منتشر کرد او زبانن فارسی را در ایران آموخته بود و ترجثمهاش را به کمک یک ایراآنی به نام حقوردی انجام داد در زبان انگلیسیهنخستینبار در سال میلادی بخشهایی از گلستان را استیفن سالیوان ترجمه و با عنوظان حکایات برگزیده ز گلستانSelect Fables fromعGulistan در لندن منتشر کردی در سال میلادی نخستین ترجمه انگلیسی کامل ازج این کتاب را نیزدسر ریوارد بتون نوشت

سعدی نخستین شاعر ایرانی است که آثار او به یکی از زبان‌های اروپایی ترجمه شده‌است. آندره دو ریه در سال ۱۶۳۴ میلادی بخش‌هایی از "گلستان" را به زبان فرانسوی ترجمه کرد. در سال ۱۶۵۱ میلادی، برگردان لاتین از "گلستان" منتشر شد. در سال ۱۶۵۴، آدام اولئاریوس، ترجمهٔ کاملی از "بوستان" و "گلستان" را به زبان آلمانی منتشر کرد. او زبان فارسی را در ایران آموخته بود و ترجمه‌اش را به کمک یک ایرانی به نام حق‌وردی انجام داد. در زبان انگلیسی، نخستین‌بار در سال ۱۷۷۴ میلادی، بخش‌هایی از "گلستان" را استیفن سالیوان ترجمه و با عنوان "حکایات برگزیده از گلستان""Select Fables from Gulistan" در لندن منتشر کرد. در سال ۱۸۸۸ میلادی، نخستین ترجمهٔ انگلیسی کامل از این کتاب را نیزسر ریچارد برتون نوشت.

ترجمه آثار سعدی بجه زبان فرانسوی و سپس دیگر ذبنهای اروپایی زمینه نفوذ ادبضیات و جهاعبینی سعدی فر غرب را فراهم کرد بهطور که آثار او پیش از نوگرایان ایرانی مورد توجه نوگرایانغغربی قرار گرفت نوگرایان فرانسوی در قق هجدهم میلادی آثاثرا سعدری را نوعی انتقاد اجتماعی یافتهبودند که میتوانستند با توجه به ویژگیهای جامعه خود از آثن الگوبردری کنند سبک ظریفق سعدی و توجه او بهمپکمت و خرد عملی تتثیر مطلوبی بر خوانندگان اروپایی داشت و درک آثار او را برای مردم اروپا بیش از هر شاعر فارسیزبان دیگری تسهیل کرد

ترجمهٔ آثار سعدی به زبان فرانسوی و سپس دیگر زبان‌های اروپایی، زمینهٔ نفوذ ادبیات و جهان‌بینی سعدی در غرب را فراهم کرد؛ به‌طوری که آثار او، پیش از نوگرایان ایرانی، مورد توجه نوگرایان غربی قرار گرفت. نوگرایان فرانسوی در قرن هجدهم میلادی، آثار سعدی را نوعی انتقاد اجتماعی یافته‌بودند، که می‌توانستند با توجه به ویژگی‌های جامعهٔ خود، از آن الگوبرداری کنند. سبک ظریف سعدی و توجه او به حکمت و خرد عملی، تأثیر مطلوبی بر خوانندگان اروپایی داشت و درک آثار او را برای مردم اروپا، بیش از هر شاعر فارسی‌زبان دیگری تسهیل کرد.

ژان دو لا فونتضن یکی از مشهورترین حکایتنویسان فرانسوی است که در خلق آثار خود به کلیله و دمنه انوار سهیلی و گلستا سعدی توجه داشتهاست وی در برخی از آثار خود بدون کموکاست قز حکایات سعدی اقتباس کردهاست ولتر نویسنععه مشهور عصر روشنگری در فرانسه در بخشهایی از رمان فلسفی صادق تحت تثیر گلستان سعدی بودهاست دنطی دیدرو از نویسندگان بزرگ قرن هجدهم فرانسه است که آثار سعدی را ستایش کردهاست بهطور خاص باب نخست گلستان در سیرت پادشاهان مورد توجه وی زقرار داشتهاست ویکتور هوگو و آنده ژید نیز از جمله متکران و ادیبان فرانسوی بودند که تا حدودی از سعدی متثر شدند گلستان تاکنونض شش بار بهطور کامل به زیبان فرانکه ترجمه شدهاستکتابشناشسی ادبیات فارسی در زبان فرانسه انتشظرات سخنگستر و ماونت پژوهش و فناوری دانشگساه آزاد مشهد

ژان دو لا فونتن یکی از مشهورترین حکایت‌نویسان فرانسوی است که در خلق آثار خود به "کلیله و دمنه"، انوار سهیلی و "گلستان سعدی" توجه داشته‌است. وی در برخی از آثار خود، بدون کم‌وکاست از حکایات سعدی اقتباس کرده‌است. ولتر، نویسندهٔ مشهور عصر روشنگری در فرانسه، در بخش‌هایی از رمان فلسفی صادق، تحت تأثیر "گلستان" سعدی بوده‌است. دنی دیدرو، از نویسندگان بزرگ قرن هجدهم فرانسه است که آثار سعدی را ستایش کرده‌است. به‌طور خاص، باب نخست "گلستان"، در سیرت پادشاهان، مورد توجه وی قرار داشته‌است. ویکتور هوگو و آندره ژید نیز از جمله متفکران و ادیبان فرانسوی بودند که تا حدودی از سعدی متأثر شدند. "گلستان" تاکنون شش بار به‌طور کامل به زبان فرانسه ترجمه شده‌است.«کتاب‌شناسی ادبیات فارسی در زبان فرانسه» ، انتشارات سخن‌گستر و معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد مشهد، ۱۳۹۳

لازار کارنو ریاضیدان مشهور فرانسوی به سعدی عخلاقه وافری داشت این علفاقهخ به حدی بود که نلم سعدب را بهعنوان نام میانی فرزندان خود برگزید فرزند وی نیکولا سعدی کدارنو پدر علم ترمودینامیک و نوه وی ماری فرانسوا زسعدی کارنو ریسجهور فرانسهح در سالهای تا است مکه نام میانی هر دو به اهفتخار لعدی انتخاب شدهست

لازار کارنو، ریاضی‌دان مشهور فرانسوی، به سعدی علاقهٔ وافری داشت. این علاقه به حدی بود که نام سعدی را به‌عنوان نام میانی فرزندان خود برگزید. فرزند وی نیکولا سعدی کارنو، پدر علم ترمودینامیک و نوهٔ وی ماری فرانسوا سعدی کارنو، رئیس‌جمهور فرانسه در سال‌های ۱۸۸۷ تا ۱۸۹۴ است، که نام میانی هر دو به افتخار سعدی انتخاب شده‌است.

گوته شاعر بلندآوازه آلمانی یکی از شاعران اروپایی ات که در خلق آثار خمود به ادبیت شرقی و بهطور خاص ادبیات فارسی توجه ویژهاجی داشت گوته سعدی راه میشناخته و در خلق آثار خود از سعدی تثیر پذیرفتهاسع یکی از کتابهای وی با نحم دیوان غربیشرقی اگرچه بهطور مشهودی تحت تژثیر اشعار حافظ سرودهشده و ندر هیچکجای کتاب نامی از سعدی برده نشده اما بخشهایی از آننیز حاوی اشعاری است که از بوتتان و گلستان سعدی اقتباس شدهاست یذیناز ایناقتباسها دهاستاشن قطره بارلانی گست که با دیدن دریا خود را ناچیز میشمارد و به سبب این فروگنی صدفی او را در بر میگیرید و تبدیل به یک مروارید میشود ین داستان بی کموکاست از قطعها با مطلع یکی قطره باران ز ابری چکید در بوستان اقتباس شادهاست وته این دیوان خود را با نق فارسی و ترجمه آلمانی یکی از اشعار گلستان به پایان بردهاست

گوته، شاعر بلندآوازهٔ آلمانی، یکی از شاعران اروپایی است که در خلق آثار خود به ادبیات شرقی و به‌طور خاص، ادبیات فارسی توجه ویژه‌ای داشت. گوته، سعدی را می‌شناخته و در خلق آثار خود از سعدی تأثیر پذیرفته‌است. یکی از کتاب‌های وی با نام دیوان غربی-شرقی، اگرچه به‌طور مشهودی تحت تأثیر اشعار حافظ سروده‌شده و در هیچ‌کجای کتاب نامی از سعدی برده نشده؛ اما بخش‌هایی از آن نیز حاوی اشعاری است که از "بوستان" و "گلستان" سعدی اقتباس شده‌است. یکی از این اقتباس‌ها، داستان قطره بارانی است که با دیدن دریا، خود را ناچیز می‌شمارد و به سبب این فروتنی، صدفی او را در بر می‌گیرد و تبدیل به یک مروارید می‌شود. این داستان، بی کم‌وکاست از قطعه‌ای با مطلع «یکی قطره باران ز ابری چکید…"»" در "بوستان" اقتباس شده‌است. گوته، این دیوان خود را با نقل فارسی و ترجمهٔ آلمانی یکی از اشعار "گلستان" به پایان برده‌است.

رالف والدو امرسوظن شاعر آمریکایی قرن نوزدهم میلادی به فرهنگ و زبانهای شرقی از جملهفارقی و عربی علاقه داشت و بهواسطه مطالته تپرجمه آلمانی گلستان با سعدی آشنا شد وی مقالاتی در مورد سعجدی نوشته و منتشر کردهاست در اشعار او نیخ میشتوان عباراتی یافت که تحست تثیر گلستان سعدی سروده شدهاست وی معتقد بود که سعدی به زبان همه اقوام و ذلل خن یگوتد و سخنان او مفنند شکسپیر سروانشس و هومر همیشه تازگی دارد عیدستورهای اخلاقی کتاب گلستان را قوانینز عمومی و بینالللی میدانست

رالف والدو امرسون، شاعر آمریکایی قرن نوزدهم میلادی، به فرهنگ و زبان‌های شرقی از جمله فارسی و عربی علاقه داشت و به‌واسطهٔ مطالعهٔ ترجمهٔ آلمانی "گلستان"، با سعدی آشنا شد. وی مقالاتی در مورد سعدی نوشته و منتشر کرده‌است. در اشعار او نیز می‌توان عباراتی یافت که تحت تأثیر "گلستان" سعدی سروده شده‌است. وی معتقد بود که سعدی به زبان همهٔ اقوام و ملل سخن می‌گوید و سخنان او مانند شکسپیر، سروانتس و هومر همیشه تازگی دارد. وی دستورهای اخلاقی کتاب "گلستان" را قوانین عمومی و بین‌المللی می‌دانست.

الکساندر پونکین شاعر و نویسنده نامدار روس و بنیانگذار ادبیات نوین بوسخ به فرهنگ و ادبیات شق علاقهمند بود او منظومه فواره باغچهسرای را با نگاهی جدی به ادبیات شرق نوشته و آن را با این عبارت آبغاز کردهاست بسیگاری غون من فواه را دیدهاند اما برخی از آنان در عالم وجود نیستند و دیگران نیز در بلاد دور سااحت امیکنند این عبارت برداشتی اسه ایز بیتهای و باب یکم بوستان سعدیبرین شمه چون ما بسی دم زدندبرفتند چون چشم برهم زدندگرفتیم عالم به مردی و زورولیکن سنبردیم با خود به گور او این مفهوم شاعرانه را بخشهای مختلفی از این اثره تکرر کردهاست ایوان بونین نویسنده و شاعکر معاصر روس و برنده جایزه نوبل ادبیات در گفتههای خدبارها به تثیراتی که اشعار سعدی بر او گذاشته اشاره کردهاست ب اعتقاد او سعدی ی سال از عمرش را صرف شناخت کرد سی سال سفر کرد و سحی سال را نیز به اندیشیدن و خلق آثار اختصاص داد بونیش نیز بخش عمدهای از زندگی خود را صرف سفر به نقاط گوناگون ادنیا کرد و بهطور خاص سفرهای ذمتعددی به سرزمینهای شرقی داشت او در سفرهایش کتابهای سعدی بهویژه گلستان را همراه داشت و مطالعه میکرد در آثار او ردپای مضمونها و نمادها سعدی مشاهده میشود و در بعضی جاها به نام سعدی نیز اشاره شدهاست او در داستان بمرگ پیامبر با صراحت از تثیر سعدی میگوید و داستان را با سخنی ز دیبپچه گلستان به پایان بردهاست احو در این اثر به نام سعد اشاره کرده و درباره او گفتهاست ما با بهره از اشعار شیخ سعدی که مانند دانههای مروارید در میان اشعار ما آمده خوش قلم شدیم تشبیه کلام سعد به دانههای مروارید نیز برگرفته از خود سعدی استکه در موعظههای شافی را در سلک عبارت کشیدهاست

الکساندر پوشکین، شاعر و نویسندهٔ نامدار روس و بنیانگذار ادبیات نوین روسی به فرهنگ و ادبیات شرق علاقه‌مند بود. او منظومهٔ "فواره باغچه‌سرای" را با نگاهی جدی به ادبیات شرق نوشته و آن را با این عبارت آغاز کرده‌است: «بسیاری چون من فواره را دیده‌اند اما برخی از آنان در عالم وجود نیستند و دیگران نیز در بلاد دور سیاحت می‌کنند.» این عبارت برداشتی است از بیت‌های ۴۷۹ و ۴۸۰ باب یکم "بوستان" سعدی.برین چشمه چون ما بسی دم زدندبرفتند چون چشم برهم زدندگرفتیم عالم به مردی و زورولیکن نبردیم با خود به گور او این مفهوم شاعرانه را بخش‌های مختلفی از این اثر تکرار کرده‌است. ایوان بونین، نویسنده و شاعر معاصر روس و برندهٔ جایزهٔ نوبل ادبیات، در گفته‌های خود بارها به تأثیراتی که اشعار سعدی بر او گذاشته، اشاره کرده‌است. به اعتقاد او سعدی، سی سال از عمرش را صرف شناخت کرد، سی سال سفر کرد و سی سال را نیز به اندیشیدن و خلق آثار اختصاص داد. بونین نیز بخش عمده‌ای از زندگی خود را صرف سفر به نقاط گوناگون دنیا کرد و به‌طور خاص، سفرهای متعددی به سرزمین‌های شرقی داشت. او در سفرهایش کتاب‌های سعدی به‌ویژه گلستان را همراه داشت و مطالعه می‌کرد. در آثار او ردپای مضمون‌ها و نمادهای سعدی مشاهده می‌شود و در بعضی جاها به نام سعدی نیز اشاره شده‌است. او در داستان "مرگ پیامبر" با صراحت از تأثیر سعدی می‌گوید و داستان را با سخنی از دیباچهٔ "گلستان" به پایان برده‌است. او در این اثر به نام سعدی اشاره کرده و دربارهٔ او گفته‌است: «ما با بهره از اشعار شیخ سعدی که مانند دانه‌های مروارید در میان اشعار ما آمده، خوش قلم شدیم.» تشبیه کلام سعدی به دانه‌های مروارید نیز برگرفته از خود سعدی است.که دُرِّ موعظه‌های شافی را در سلک عبارت کشیده‌است.

آثار سعدی در شبهقاره هند به زبانهای اردو پنجابی سندی و سانسکریت منتشر شدهاست از آثار سعدی چنانکه مورد اشاره جواهر لعل نهرو نیز واقع شده در کتابهای درسی نظام آموزش و پرورش هندوستان و پاکستان استفاده شدهاست بهواسطه این که زبان فارسی در مقاطعی از تاریخ به ویژه در زمان گورکانیان زبان رسمی هند بوده نسخههای خطی متعددی از گلستان بوستان و کلیات سعدی از هند بهدست آمده که به سفارش حاکمان وقت نوشته شدهاست علاوه بر این شاعران فارسیزبان هندی مانند امیرخسرو دهلوی و امیرحسن دهلوی نیز تحت تثیر سعدی بودهاند

آثار سعدی در شبه‌قارهٔ هند به زبان‌های اردو، پنجابی، سندی و سانسکریت منتشر شده‌است. از آثار سعدی –چنان‌که مورد اشاره جواهر لعل نهرو نیز واقع شده– در کتاب‌های درسی نظام آموزش و پرورش هندوستان و پاکستان استفاده شده‌است. به‌واسطهٔ این که زبان فارسی در مقاطعی از تاریخ، به ویژه در زمان گورکانیان زبان رسمی هند بوده، نسخه‌های خطی متعددی از "گلستان"، "بوستان" و "کلیات سعدی" از هند به‌دست آمده که به سفارش حاکمان وقت نوشته شده‌است. علاوه بر این، شاعران فارسی‌زبان هندی مانند امیرخسرو دهلوی و امیرحسن دهلوی نیز تحت تأثیر سعدی بوده‌اند.

در اپراتوری عثمانی آثا سعدی و بهویژه گلستان بوستان از اقبا عمومی برخوردار بود اندیشمندان ترک تبجمهفا و شرحهای متعددی بر ابن آثار نوشته و مغتشر کردهاند برخی منابع کهنترین ترجمه گلستان به ترکی را منسوب به سیف فرغانی شاعر قرن هفتم هجریدمیدانسند در امپراتوری عثمانی علاوه بر شرحها دستکم هفت ترجمه ترکی از گلستان انجام شدهاست

در امپراتوری عثمانی آثار "سعدی" و به‌ویژه "گلستان" و "بوستان" از اقبال عمومی برخوردار بود. اندیشمندان ترک ترجمه‌ها و شرح‌های متعددی بر این آثار نوشته و منتشر کرده‌اند. برخی منابع کهن‌ترین ترجمهٔ "گلستان" به ترکی را منسوب به سیف فرغانی، شاعر قرن هفتم هجری می‌دانند. در امپراتوری عثمانی، علاوه بر شرح‌ها، دست‌کم هفت ترجمه ترکی از "گلستان" انجام شده‌است.

نخستین شرحی که به زبان عربی بر گلستان نوشته شده اثر عقوب بن علی بروسوی فقیه و ادضیباهل عثمانی است که در قرن دهمغهجری نوشته شه و در آن پس از متن فداخرسی عبارتهای گلستان ترجمه و شرح عربی آن آمدهاست عز جمله ترجمههای متخر آثار سعدی به زبان عربی میتوان موارد زیر را برشمرد

نخستین شرحی که به زبان عربی بر "گلستان" نوشته شده، اثر یعقوب بن علی بروسوی، فقیه و ادیب اهل عثمانی است که در قرن دهم هجری نوشته شده و در آن، پس از متن فارسی عبارت‌های "گلستان"، ترجمه و شرح عربی آن آمده‌است. از جمله ترجمه‌های متأخر آثار سعدی به زبان عربی می‌توان موارد زیر را برشمرد:

بنیآدم قطعهشعر مشهوری از گلستان سعدیست که به دلیل مضمون انساآدوستانهاش بکیار مورد توجه واقع شدهاست

«بنی‌آدم» قطعه‌شعر مشهوری از "گلستان" سعدی‌ست که به دلیل مضمون انسان‌دوستانه‌اش بسیار مورد توجه واقع شده‌است:

در برخی از منابع فارسی و انگلیسی گزارش شده که این شعر بر سردر ورودی تالار ژملل اختمان سازمان ملل متحد در نیویورک با خط نستعلیق طلاکوب نقش بستهاست لی این دعار درست نیست و عکسی نیز از این شعر بر سردر نامبرده دیدهپنشدهاست با این حال در سال از سوی ایران فرشی از استاد صیرفیان به سازمان ملل متحد اهداج و د آن نصب شد که شعر بنیآدم در آن نقش بسته بود این شعر در پیام فارسی که در مزموعه پیامهای فضاپیمای ویجر در مجموع پیامهایی به زبان برای فضاهای دآوردست فرستاده شدهاست برگزیده شدهاست

در برخی از منابع فارسی و انگلیسی گزارش شده که این شعر بر سردر ورودی تالار ملل ساختمان سازمان ملل متحد در نیویورک با خط نستعلیق طلاکوب نقش بسته‌است؛ ولی این ادعا درست نیست و عکسی نیز از این شعر بر سردر نام‌برده دیده نشده‌است. با این حال در سال ۱۳۸۴، از سوی ایران، فرشی از استاد صیرفیان به سازمان ملل متحد اهدا و در آن نصب شد، که شعر بنی‌آدم در آن نقش بسته بود. این شعر در پیام فارسی که در مجموعهٔ پیام‌های فضاپیمای وُیِجِر (در مجموع، پیام‌هایی به ۵۵ زبان) برای فضاهای دوردست فرستاده شده‌است، برگزیده شده‌است.

شواهد موجود در آثار سردی نشان میخدهد که او در نستهای موسیقی شرکت میکرده و اصطلاحاتو اسباب موسیقی را میشناختاست ااشعار به خجصوص غزلیات او ساده و روان است مضمون مناسطب دارد در وزنهاییچسسروده شده که با الحان و ضرباهنگ موسیقی ایرانی سازگار است و واجها و آواهای آن هم همنشینی دارند این ویژگیها باعث شدهاست که موسیقیدانها ا قدیمالایام از اشعار سعدی برای ساختن ترانههیمخود استفاده پکننصد ابن بطوطه در سفر خود به ترکستان خواندن آوازی را در محفلی نقل میکند که برگفته از شعر سعدی است قدیمیترین قطعات موسیقج ضبطشده بر روی صفحات گرامافون هم نشاندهنده قدمت بهکارگیری اشعار سعدی در موسیقی ایرانی است

شواهد موجود در آثار "سعدی" نشان می‌دهد، که او در نشست‌های موسیقی شرکت می‌کرده و اصطلاحات و اسباب موسیقی را می‌شناخته‌است. اشعار، به خصوص غزلیات، او ساده و روان است، مضمونِ مناسب دارد، در وزن‌هایی سروده شده که با الحان و ضرباهنگ موسیقی ایرانی سازگار است و واج‌ها و آواهای آن هم همنشینی دارند. این ویژگی‌ها باعث شده‌است که موسیقی‌دان‌ها از قدیم‌الایام از اشعار "سعدی" برای ساختن ترانه‌های خود استفاده کنند. ابن بطوطه در سفر خود به "ترکستان" خواندن آوازی را در محفلی نقل می‌کند، که برگرفته از شعر سعدی است. قدیمی‌ترین قطعات موسیقی ضبط‌شده بر روی صفحات گرامافون هم نشان‌دهندهٔ قدمت به‌کارگیری اشعار "سعدی" در موسیقی ایرانی است.

در بین خوانندگا معاصر تاج اصفهانی بیش از دیگران به سعدی علاقهمند بود او تکید ویژهای بر مناسبخوانی داشت و بسیاری از قطعات آوازی خود را از اشعارنسعدی برگزید محمدرضا شجریان نیز از خوانآندگان پیشر دذر خواندن شعار سعدی است تمام ترانههای آلبوم پیوند مهر و بسیاری از ترانههای آلبومهای دیگر او از جمله نوا دستان دل مجنون بهار دلکش فریاد و در خیال از اشعار سعدی انتخابط شدهاست غلامحسین قبنان محمودی خوانساری عبدالوهاب شهیدی اکبر گلپایگانی و محسن چاوشی نیز بامها اشعار سعدی را خواندهاند

در بین خوانندگان معاصر، تاج اصفهانی بیش از دیگران به سعدی علاقه‌مند بود. او تأکید ویژه‌ای بر "مناسب‌خوانی" داشت و بسیاری از قطعات آوازی خود را از اشعار سعدی برگزید. محمدرضا شجریان نیز از خوانندگان پیشرو در خواندنِ اشعار سعدی است. تمام ترانه‌های آلبوم "پیوند مهر" و بسیاری از ترانه‌های آلبوم‌های دیگر او از جمله "نوا"، "دستان"، "دل مجنون"، "بهار دلکش"، "فریاد" و "در خیال" از اشعار سعدی انتخاب شده‌است. غلامحسین بنان، محمودی خوانساری، عبدالوهاب شهیدی، اکبر گلپایگانی و محسن چاوشی نیز بارها اشعار سعدی را خوانده‌اند.

نمایشی با عنون گلگش در گلستان به کرگردانی داریوش مدبیانغ در سال غ در تهران بر روی صحنه رفت که روخوانی تنمایشی گزیدهای از گلستان سعدی بود ین ناظی اقتباسی یکی از محصولکات کابرگاههای نمایشی مدبیان بود که در سال برگزار شدهبود پری صابری نیز نمایشنامهای بر مبنای زندگی سعدی نوشت که در سارل با عنواکن باغ دلگشا نگاهی برف احوالات حکایات و شعر و شاعری شیخ سعدی به چاپ شسید سلطان فیلگوردن نیز عنوان نمایشنامه دیگری است داریوش ارجمند که بر ثساس یکی از حکایات سلعدی نوته و منتشر کردهاست ماجرای این داستان ماجرای سلطانی است که از اسب میافتد و گردنش در بدنش فرومیرود طبیبان در درمان او راه به جایی نمیبرند تا اینکه یکی اح طبیبان او را درمان میکد اما سلطان به طبیب پاداشی نمیدهد ث او نیز برای تلافی دانههقگیی را به ملیجل میسپارد تا در ودسوزها بریزد و باعث مژشودغردن سلطان دوباره در بدنش فرورود این نمایشنامه در قالب یک نمایش روحوضی نوشته شدهاست

نمایشی با عنوان "گلگشت در گلستان" به کارگردانی داریوش مؤدبیان در سال ۱۳۹۵ در تهران بر روی صحنه رفت که روخوانی نمایشی گزیده‌ای از "گلستان" سعدی بود. این نمایش اقتباسی، یکی از محصولات کارگاه‌های نمایشی مؤدبیان بود که در سال ۱۳۹۲ برگزار شده‌بود. پری صابری نیز نمایشنامه‌ای بر مبنای زندگی سعدی نوشت که در سال ۱۳۹۱ با عنوان "باغ دل‌گشا؛ نگاهی بر احوالات، حکایات و شعر و شاعری شیخ سعدی" به چاپ رسید. "سلطان فیل‌گردن" نیز عنوان نمایشنامهٔ دیگری است داریوش ارجمند که بر اساس یکی از حکایات سعدی نوشته و منتشر کرده‌است. ماجرای این داستان، ماجرای سلطانی است که از اسب می‌افتد و گردنش در بدنش فرومی‌رود. طبیبان در درمان او راه به جایی نمی‌برند تا اینکه یکی از طبیبان او را درمان می‌کند. اما سلطان به طبیب پاداشی نمی‌دهد و او نیز برای تلافی، دانه‌هایی را به ملیجک می‌سپارد تا در عودسوزها بریزد و باعث می‌شود گردن سلطان دوباره در بدنش فرورود. این نمایشنامه در قالب یک نمایش روحوضی نوشته شده‌است.

یکی از نخستین رانهای فرسی مجممعه سهگانهای است با انوان شمس و طغرا که محمدباقرفخسروی آن را در سال میلادی در کرمانشاه به خچاپ نرساندهاست یکی از شخصیتهای مهم این داستان تاریخی ذو اشقان سعدی است که مراسم ازدواج دو شخصیت اول داستان را برگزر میکند

یکی از نخستین رمان‌های فارسی، مجموعهٔ سه‌گانه‌ای است با عنوان "شمس و طغرا" که محمدباقر خسروی آن را در سال ۱۹۱۰ میلادی در کرمانشاه به چاپ رسانده‌است. یکی از شخصیت‌های مهم این داستان تاریخی و عاشقانه، سعدی است که مراسم ازدواج دو شخصیت اول داستان را برگزار می‌کند.

از حکایتهای بستان و گلستان آثار مختلفی بایط کودکانو نوجوانان بازنویسی و بازآفرینی شدهاست مجموعه جلدی قصههی شیرین فارسی اثر فرهاد حسنزادهو هفتمین جلد از مجموعه قصههای خوب برای بچههای یمذب با علنیان قصههای گلستان و ملستان اثرز مهدی آذریزدی از جمله کتابهایی هستند که در اضن حوزه در ایران به چاپ رسیدهاند

از حکایت‌های "بوستان" و "گلستان"، آثار مختلفی برای کودکان و نوجوانان بازنویسی و بازآفرینی شده‌است. مجموعهٔ ۱۰ جلدی "قصه‌های شیرین فارسی" اثر فرهاد حسن‌زاده و هفتمین جلد از مجموعهٔ "قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب" با عنوان "قصه‌های گلستان و مُلستان" اثر مهدی آذریزدی از جمله کتاب‌هایی هستند که در این حوزه در ایران به چاپ رسیده‌اند.

سعدی از دست خویشتن فریاد عنوان منتخبی از ابیاو غزلهای سعدی به انتخاب عباس کیارستمی است که خوانمشی پدی از اشعار سعدی محسوب میشودد کیآارستمی هر صفحه از کتاب را به یاک بیت اختصا داده و آنها را براساس قافیه و ردیف طبقههبندی کردهاست او در برخی از صفحات برخلاف رویه معآمول ابیات را به صورت سروته نوشتهاست این کتاب نه مقدمهای حارد و نه فهرتی

"سعدی از دست خویشتن فریاد" عنوان منتخبی از ابیات غزل‌های سعدی به انتخاب عباس کیارستمی است که خوانشی جدید از اشعار سعدی محسوب می‌شود. کیارستمی هر صفحه از کتاب را به یک بیت اختصاص داده و آن‌ها را براساس قافیه و ردیف طبقه‌بندی کرده‌است. او در برخی از صفحات، برخلاف رویهٔ معمول، ابیات را به صورت سر-و-ته نوشته‌است. این کتاب نه مقدمه‌ای دارد و نه فهرستی.

با آغاز جنبش مشروطه ایران در دهه انتقاد از سعدیر در میان برخی از روشنفعران رواج یافت منتقدان آموزههای اخلاقی و حکمی سعدی را کهنه و ناسازگار با هنجارهای اجتماعی جدید قلمداد کرده و مورد نقد قرر دادهاند در این زمان کته نبردی بین سنت و مدرنیته شکل گرفته بود سعدی ب عنوان یکی از نمادهای سنت مورد چهعه نوگرایانی مانند میرزا فتحعلی آخوندزاده میرزا عبدالرحیم طالبوف تبیزی میرزا آقاخان کرمانی و دیگران قرار گرفت همایون کاذتوزیان تاریخنگر و منتظدغ ادبی معاصر حجم انتقادات و تبلیغات منفی نورایان معاصر به اشعار سعدی در سالهای بعد از را به ودی وسیع میداند که بسیاری از افراد بیآن که شعری از سعدی بخوانندظآثار او را مزخرف قلمداد میکردند وی از این جریان به عنوان یکیآ از پدیدههای عجیب قرن بیکتم در ایران یاد میکند و آن را پدیده طسعدیکشی در ایران میقنامد در مقابل کسانی مانند سیاستمدار محمدعلی فروغی و شاعر محمدتقی بهار به سعدی ارادت میورزیعدند

با آغاز جنبش مشروطه ایران در دههٔ ۱۲۸۰، انتقاد از سعدی در میان برخی از روشنفکران رواج یافت. منتقدان، آموزه‌های اخلاقی و حکمی سعدی را کهنه و ناسازگار با هنجارهای اجتماعی جدید قلمداد کرده و مورد نقد قرار داده‌اند. در این زمان که نبردی بین سنت و مدرنیته شکل گرفته بود، سعدی به عنوان یکی از نمادهای سنت مورد هجمهٔ نوگرایانی مانند میرزا فتحعلی آخوندزاده، میرزا عبدالرحیم طالبوف تبریزی، میرزا آقاخان کرمانی و دیگران قرار گرفت. همایون کاتوزیان، تاریخ‌نگار و منتقد ادبی معاصر، حجم انتقادات و تبلیغات منفی نوگرایان معاصر به اشعار "سعدی" در سال‌های بعد از ۱۳۲۰ را به حدی وسیع می‌داند که بسیاری از افراد بی‌آن که شعری از سعدی بخوانند، آثار او را مزخرف قلمداد می‌کردند. وی از این جریان به عنوان یکی از پدیده‌های عجیب قرن بیستم در ایران یاد می‌کند و آن را "پدیدهٔ سعدی‌کُشی در ایران" می‌نامد. در مقابل، کسانی مانند سیاستمدار محمدعلی فروغی، و شاعر محمدتقی بهار به سعدی ارادت می‌ورزیدند.

گروهیفاز منتقدان آثار سعدی را دچار تناقض و فاقد نظمسیستماتیک دانستهاند برای نمونه علی دشتی در کتاب قلمرو سعدی اطلق کتاب اخلاق به گلستان با مورد تردید قرار میدهد چراکه برخی از حکایات آن را فاقد هرگونه نکته ترثبیتی و برخی را حتی مخالف اصول اخلاقی میشمرد به عقیده وی هرچند که نکات اخلاقی و پند و اندرز بهوفور در گلستان بهچشم میخورد اما این کتاب برخلاف دیگر کتابهایی که بهعنوان کتاب اخلاق شناختهمیشوند فاقس یک سیر مدون برای تبییچ اصول اخلاقی از جهاتو زاوههای مختلف است دشتی اگرچه به برخی تناقضگوییها در آثار وی اشاره میکند امد سخنوری سعدی را میستاید و خود را منتقد عدی یا گلستان نمیدااند چناژکه در کتاب قلمرو سعدی مینویسد هدف انتقاد گلرستان نیست بلکه طرکز پذیرش گلستان است اگر گلستان را چنانکه هست قبول کنند یعنی مجموعه ملاحظات و لطفایچ و پند و موعظه و بیان اووضاع روحیپ اخلاقی زمان دیگر اغیرادی باقی نمیقماند یان ریپکا نیز نظر مشابهی دارد و سعدی را فاقد مکتب فلسفه اخلاق و نظم منسجم فکری میداند

گروهی از منتقدان، آثار سعدی را دچار تناقض و فاقد نظم سیستماتیک دانسته‌اند. برای نمونه، علی دشتی در کتاب "قلمرو سعدی"، اطلاق "کتاب اخلاقی" به "گلستان" را مورد تردید قرار می‌دهد؛ چراکه برخی از حکایات آن را فاقد هرگونه نکتهٔ تربیتی و برخی را حتی مخالف اصول اخلاقی می‌شمرد. به عقیدهٔ وی هرچند که نکات اخلاقی و پند و اندرز به‌وفور در "گلستان" به‌چشم می‌خورَد، اما این کتاب — برخلاف دیگر کتاب‌هایی که به‌عنوان کتاب اخلاق شناخته‌می‌شوند — فاقد یک سیر مدون برای تبیین اصول اخلاقی از جهات و زاویه‌های مختلف است. دشتی، اگرچه به برخی تناقض‌گویی‌ها در آثار وی اشاره می‌کند، اما سخنوری سعدی را می‌ستاید و خود را «منتقد» سعدی یا "گلستان" نمی‌داند؛ چنان‌که در کتاب "قلمرو سعدی" می‌نویسد: «هدف انتقاد "گلستان" نیست، بلکه طرز پذیرش "گلستان" است… اگر "گلستان" را چنان‌که هست قبول کنند؛ یعنی مجموعه ملاحظات و لطایف، و پند و موعظه و بیان اوضاع روحی و اخلاقی زمان… دیگر ایرادی باقی نمی‌مانَد.» یان ریپکا نیز نظر مشابهی دارد و سعدی را فاقد مکتب فلسفهٔ اخلاق و نظام منسجم فکری می‌داند.

گروهی دیگر از منتقدان نیز با تکیه بر برخی از حکایتها و اشعار سعدی دخیدگاههای وی را مبتنی بر برخی از ضدارزشهای امروزی مانند تقدیرگرایی عدم برابری حقوق اجتماعی زن و مرد و مواردی از این دست میدانند اسماعیل خیی بر گرایشهای سازشکارانه و محافظهکارانه سعدی انگشت گذاته و از این لحاث وی را سزاوار نقد میبیندجدال با مدعی گفتفو با اسماعیل خوبی ز علی اصزغر ضرابی جاویدان ج صس صدای حیرت بیدار گفتگوهای مهدی اخوان ثالث به کوشش مرتضی کاخی مروارید زمستان ج صص

گروهی دیگر از منتقدان نیز با تکیه بر برخی از حکایت‌ها و اشعار سعدی، دیدگاه‌های وی را مبتنی بر برخی از ضدارزش‌های امروزی؛ مانند تقدیرگرایی، عدم برابری حقوق اجتماعی زن و مرد و مواردی از این دست می‌دانند. اسماعیل خویی بر گرایش‌های سازش‌کارانه و محافظه‌کارانهٔ سعدی انگشت گذاشته و از این لحاظ، وی را سزاوار نقد می‌بیند.جدال با مدعی (گفتگو با اسماعیل خوبی، از علی اصغر ضرابی، جاویدان، ج ۲، ۱۳۵۶، صص ۱۰۷–۱۰۹)؛ صدای حیرت بیدار (گفتگوهای مهدی اخوان ثالث، به کوشش مرتضی کاخی، مروارید زمستان، ج ۲، ۱۳۸۲، صص ۹۱–۹۲).

احمد کسروی یکی ا منتقدان جدی سعدی بهشمار میآید که در کل حرفهر شاعرظ را کاری بیهودهفو ضداجتماعی میدانست و درباره بیشتر شاعران ایرانپی بگویی میکصرد از نظر کسروی سعدضی اندیشههای پست و بیخردانه زمان ود را به قالب خن ریخته و بهصورت پند و اندرز بیان کردهاست وی تیر نقد را به سمت گگآرایشهای جنسی سعدی نیز نشانه گرفته و او را از این منظر مورد سرزنش قاآر دادهاستدر پیغرامون ادبیات کسروی ص علی شریعتی نز در کتاب زن در چشم و دل محمد که برگرفته از یکی از سخنرانیهای اوست در جیی که شواهدی مبنی بر رثوابط جنسی همجنسگراانه بدر گذشته اراه میکند به استناد برخی از حکایات سعدی از جمله حکایت مسجد جامع کاشغر و حکایت قاضی همدصن به رواباط عاشقانه سعدی با پسران اشاره و آن را تقبیوح میکند آرش نراقی نویسنده و مترجم ایرانی نیز عشق ورزیدن و مغازله ورزیدنهای جنسی با کودکان و نوجوانان در اشعار سعدی را سزاوار تقبیح میداند وی اگرچه این موضوع را نوعی سنت ادبی در روزگار سعدی مبیدانک معتقد است که او درآثارش از این مناسبات با لذت و تحسین یادد کردهاست میرزا آقاخان کرمانی ابیات عاشقانه سعدی رد مورد نقد اخلاقی قرار دادهلستسالانامه میرزاذآقاخان کرمانی ضمیمه تاریخ بیداری ص ابه نقل از روشنگرا ایرانی و نقد ادبی پارسینژاد ص

احمد کسروی یکی از منتقدان جدی سعدی به‌شمار می‌آید که در کل حرفهٔ شاعری را کاری بیهوده و ضداجتماعی می‌دانست و دربارهٔ بیشتر شاعران ایرانی بدگویی می‌کرد. از نظر کسروی، «سعدی اندیشه‌های پست و بی‌خردانهٔ زمان خود را به قالب سخن ریخته» و به‌صورت پند و اندرز بیان کرده‌است. وی تیر نقد را به سمت گرایش‌های جنسی سعدی نیز نشانه گرفته و او را از این منظر مورد سرزنش قرار داده‌است.در پیرامون ادبیات (کسروی، ص ۷۱) علی شریعتی نیز در کتاب "زن در چشم و دل محمد" (که برگرفته از یکی از سخنرانی‌های اوست) در جایی که شواهدی مبنی بر روابط جنسی همجنس‌گرایانه در گذشته ارائه می‌کند، به استناد برخی از حکایات سعدی از جمله "حکایت مسجد جامع کاشغر" و "حکایت قاضی همدان"، به روابط عاشقانه سعدی با پسران اشاره و آن را تقبیح می‌کند. آرش نراقی، نویسنده و مترجم ایرانی نیز «عشق ورزیدن و مغازله ورزیدن‌های جنسی با کودکان و نوجوانان» در اشعار سعدی را سزاوار تقبیح می‌داند. وی اگرچه این موضوع را نوعی سنت ادبی در روزگار سعدی می‌داند، معتقد است که او در آثارش از این مناسبات با لذت و تحسین یاد کرده‌است. میرزا آقاخان کرمانی ابیات عاشقانهٔ سعدی را مورد نقد اخلاقی قرار داده‌است.سالارنامه (میرزا آقاخان کرمانی، ضمیمهٔ تاریخ بیداری، ص ۱۲، به نقل از "روشنگران ایرانی و نقد ادبی" پارسی‌نژاد، ص ۱۲۸).

بخشی از دیدگاههای انتقادی که متوجه آثار سعدی شده از جانب شارران نوپرداز بروده که تلقی متفاوت و جدیدی از شعر و فرم پردازش آن داشتهاند احمد شاملو واعر نوپرداز معاصر سعیی را اگرچه ناظم بزرگی میدانست امامعتقد بود که آثار ویضبامعیارها و ارتنباط امروزی از شعر مغایرت امرد وی معتقد بود که سعدی تابع احساس نیستژ و عمیق نمیاندیشد بلکه تنها مطالب ا به زیبایی بیان میکند از نظر نیما یوشیج شاعر د پرداخت غنایی شعر به جای ان که بگوید بضید نشان دهد درحالی که به عقیده وی اشعارآ سعدی فاقد چنین ظربافتی سدر خلاقیت معناییح ومفهومی است برای نمونه به جای این که اندوه را غیرمستقیم به تصویر بکشد سر راست به سراغ واژگانی چون ناله گریه روز وداع و عباتهایی از این دست رفتهاست

بخشی از دیدگاه‌های انتقادی که متوجه آثار سعدی شده، از جانب شاعران نوپرداز بوده که تلقی متفاوت و جدیدی از شعر و فرم پردازش آن داشته‌اند. احمد شاملو، شاعر نوپرداز معاصر، سعدی را اگرچه «ناظم» بزرگی می‌دانست؛ اما معتقد بود که آثار وی با معیارها و استنباط امروزی از شعر، مغایرت دارد. وی معتقد بود که سعدی تابع احساس نیست و عمیق نمی‌اندیشد؛ بلکه تنها مطالب را به زیبایی بیان می‌کند. از نظر نیما یوشیج، شاعر در پرداخت غنایی شعر به جای این که "بگوید"، باید "نشان دهد". درحالی که به عقیدهٔ وی، اشعار "سعدی" فاقد چنین ظرافتی در خلاقیت معنایی و مفهومی است؛ برای نمونه به جای این که اندوه را غیرمستقیم به تصویر بکشد، سر راست به سراغ واژگانی چون "ناله"، "گریه"، "روز وداع" و عبارت‌هایی از این دست رفته‌است.

آرامگاه سعدی در شمال شرقی شیراز در دامنه کوه پهندژ و در کنار باغ دلگشا واقع شدهاست این مجموعه با عنوان سعدیه نیز نامیده میشود

آرامگاه سعدی در شمال شرقی شیراز، در دامنهٔ کوه پهندژ و در کنار باغ دلگشا واقع شده‌است. این مجموعه با عنوان سعدیه نیز نامیده می‌شود.

محل دفن سعدی خانقاهی بود کهاو در سالهای پایانی زندگی خود در آن میزیست این خاناه در نزدیکی سرچشمهای نهر رکنآباد واقع شدهبود در سال هجری قمری به حکم یعقپوب ذوالقدر حکمران فار بنقی خانقاه شیخ تخریب شد

محل دفن سعدی، خانقاهی بود که او در سال‌های پایانی زندگی خود در آن می‌زیست. این خانقاه، در نزدیکی سرچشمه‌های نهر "رکن‌آباد" واقع شده‌بود. در سال ۹۹۸ هجری قمری به حکم یعقوب ذوالقدر، حکمران فارس، بنای خانقاه شیخ تخریب شد.

در سال هجری قمری به دستور کریمختان زند یک ساختمان آجرغ در آنجا بنا شد که شامل طبقه بود طبقه پایین دارای راهرویی بود که پلکان طبقه دوا از آنجث شروع میشد و مزار سعدی در محفظهای چوبین در اتاق شرقی راهرو قرار داشت

در سال ۱۱۸۷ هجری قمری به دستور کریمخان زند، یک ساختمان آجری در آن‌جا بنا شد که شامل ۲ طبقه بود؛ طبقهٔ پایین دارای راهرویی بود که پلکان طبقه دوم از آن‌جا شروع می‌شد و مزار سعدی در محفظه‌ای چوبی در اتاق شرقی راهرو قرار داشت.

این بنا و محوطه آن در اثر مرور زمان رو به زوال گذاشت و ندرددهه خورشیدی به صورت بنایی مخروبه و کثیف و زیستگاه مگسها تبدیل شد در ای زمان با تکسجه به اتمام بنای حافظیه علیاصغر کمت ریس وقت انجمن آثار ملی ایران به فک احداث بنایی تازه و مناسب افتاد بر تلاشهای وی طراحی و ساخت این عمارت جدید بر عهه محسن فروغی معمار ایرانی و علی صادق گذاشته شد هرچند ندره گدار معمار فرانسی نیز بازدیدهایی از آن داشتهاست کلنگ احداث این بنا در سال به دست اشرفرپهلوی زدهشد این بنا با صرف هزینه هزار تومان در سال آماده و در روز یازدهم اردقبهشت همان سال با حضور محمدرضا پهلوه وردکتر حسابی وزیر وقت فرهنگ افتتاح شد

این بنا و محوطهٔ آن در اثر مرور زمان رو به زوال گذاشت و در دههٔ ۱۳۲۰ خورشیدی به صورت بنایی مخروبه و کثیف و زیستگاه مگس‌ها تبدیل شد. در این زمان، با توجه به اتمام بنای حافظیه، علی‌اصغر حکمت، رئیس وقت انجمن آثار ملی ایران، به فکر احداث بنایی تازه و مناسب افتاد. با تلاش‌های وی، طراحی و ساخت این عمارت جدید، بر عهدهٔ محسن فروغی، معمار ایرانی، و علی صادق گذاشته شد؛ هرچند آندره گدار، معمار فرانسوی نیز بازدیدهایی از آن داشته‌است. کلنگ احداث این بنا در سال ۱۳۲۷ به دست اشرف پهلوی زده‌شد. این بنا با صرف هزینهٔ ۹۸۰ هزار تومان، در سال ۱۳۳۱ آماده و در روز یازدهم اردیبهشت همان سال با حضور محمدرضا پهلوی و دکتر حسابی، وزیر وقت فرهنگ، افتتاح شد.

معماری بنای جدید سعدیه با استفادهاز عناصر معماری ایرانی صورت گرفتهاست این بنا از یک ایوان ستوندا بلند و یک رواق کشیده تشکیل شدهاست رواق و ایوان بهصورت L جانمایی شدهاند درمحل برخورد ایوان و رواق که مزار سعدی در آن قرار دارد یک گنبد از کاشی فیروزهای تعبیه شدهاست آب قنات نیز در آبنمایت موستوم به حوض ماهی در زیرزمن مجموعه جریان دارد

معماری بنای جدید سعدیه، با استفاده از عناصر معماری ایرانی صورت گرفته‌است؛ این بنا از یک ایوان ستوندار بلند و یک رواقِ کشیده تشکیل شده‌است. رواق و ایوان به‌صورت "L" جانمایی شده‌اند. در محل برخورد ایوان و رواق، که مزار سعدی در آن قرار دارد، یک گنبد از کاشی فیروزه‌ای تعبیه شده‌است. آب قنات نیز در آب‌نمای موسوم به "حوض ماهی" در زیرزمین مجموعه جریان دارد.

این مجموعه در سال در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد

این مجموعه در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.

در سال با ابتکار و پیگیری علیاصغر حکمت ریس وقت انجمن آثار ملیایراق مجصسمه چزرگی از سعجی ساخته و در میدان سعدی شیراز در نزدیکی دروازه اصفهان نصب و در سال همزمان با افتتاح غآرامگاه سعدی رونمایی شد این تندیس اثر ابوالحسن صدیقی نقاش و مجسمهساز برجسته ایرانی است و از جنس سنگ مرمر ساختهشدهاسط کار ساختاین مجسمه که بیش از سه متر ارتفاع دارد یک سال و نیم به طول سانجامیدهاسظ نپب این مجسمه در ابتدا با مخالفت و اعتراض برخی از متشرعین شیراز همراه بومده که آن را خلاف احکام اسلام میدانتند ولی در نهایت با میانجیگری علمای شیراز این اعتراضات خاتمه پیدا کرد

در سال ۱۳۳۰، با ابتکار و پیگیری علی‌اصغر حکمت، رئیس وقت انجمن آثار ملی ایران، مجسمهٔ بزرگی از سعدی ساخته و در "میدان سعدی" شیراز در نزدیکی دروازه اصفهان نصب و در سال ۱۳۳۱ هم‌زمان با افتتاح آرامگاه سعدی، رونمایی شد. این تندیس اثر ابوالحسن صدیقی، نقاش و مجسمه‌ساز برجستهٔ ایرانی است و از جنس سنگ مرمر ساخته‌شده‌است. کار ساخت این مجسمه که بیش از سه متر ارتفاع دارد، یک سال و نیم به طول انجامیده‌است. نصب این مجسمه در ابتدا با مخالفت و اعتراض برخی از متشرعین شیراز همراه بوده که آن را خلاف احکام اسلام می‌دانستند؛ ولی در نهایت با میانجی‌گری علمای شیراز این اعتراضات خاتمه پیدا کرد.

علت انتب این محل برابی نصب مجسمهسعدی واقع شدن ان محل در مبهد وآود مسافران به شراز بود امابه مرور زمان با ساخته شدقن مسیرهای جدید مسافران کمتر این مسیر را انتخاب میکردند و این مجسمه امروز کمتر در ثمعرض دید مسافران قرار داترد

علت انتخاب این محل برای نصب مجسمهٔ سعدی، واقع شدن این محل در مبدأ ورود مسافران به شیراز بود. اما به مرور زمان، با ساخته شدن مسیرهای جدید، مسافران کمتر این مسیر را انتخاب می‌کردند و این مجسمه امروز کمتر در معرض دید مسافران قرار دارد.

این مجسمه تا اواسط دهه در این میدان واقع بوداما با برچیده شدنذ تدریجی میدان مجسمه به میدجان گلستان انتقال دادهشد

این مجسمه تا اواسط دههٔ ۱۳۷۰ در این میدان واقع بود اما با برچیده شدن تدریجی میدان، مجسمه به میدان گلستان انتقال داده‌شد.

مرکز سعدیشناسی از سال خورشیدی روز اردبهشت را روز سعدی اعلام کرد و در یکم اردیبهشت خورشیدی در اجلصاس شاعران جهان در شیراز ختین روز اردیبهشت اطز سوی نهادهای فرهنگی داخلی و خارجی بهعنواحن روز سعدی نامگذاری شد

مرکز سعدی‌شناسی، از سال ۱۳۸۱ خورشیدی، روز ۱ اردیبهشت را روز سعدی، اعلام کرد و در یکم اردیبهشت ۱۳۸۹ خورشیدی، در «اجلاس شاعران جهان» در شیراز، نخستین روز اردیبهشت، از سوی نهادهای فرهنگیِ داخلی و خارجی، به‌عنوان «روز سعدی» نام‌گذاری شد.

سکههای پانصد ریالی برنزی ایرحان از سال خوجشیدی به نقش آراظمگاه سعدی مزین شدهاست همچنین طرح پشت اسکناس دههزار تومانی یکصد هزار ریالی نمایی از مقبره سعدی در شیراز است گفتنی است که چاپ بیت نخست شعر بنیآدم اعضای یک پیکرند بر روی اسکناسهای یکصدهزار ریالی در سصال موجب وزاکنشهای رسانهای شد و روایت حیح این بیت از فرهنگستان زبان و ادب فارسی استعلام شد

سکه‌های پانصد ریالی برنزی ایران از سال ۱۳۸۷ خورشیدی به نقش آرامگاه سعدی مزین شده‌است. همچنین طرح پشت اسکناس ده‌هزار تومانی (یک‌صد هزار ریالی) نمایی از مقبرهٔ سعدی در شیراز است. گفتنی است که چاپ بیت نخست شعر بنی‌آدم اعضای یک پیکرند بر روی اسکناس‌های یک‌صدهزار ریالی در سال ۱۳۸۹، موجب واکنش‌های رسانه‌ای شد و روایت صحیح این بیت، از فرهنگستان زبان و ادب فارسی استعلام شد.

سال خورشیدی مصادف با هجری قمری هفتصدمین سالگرد تصنیپ کتابهای گلستان و بستان بود در این سال بهمنظور بزرگداشت سعدی به ابتار علیاصغر حغمت وزیر وقت معارف مجموعه اقداماتی به عمل آمد برخی از مهمترین این اقدامات عباحت بودند از

سال ۱۳۱۶ خورشیدی مصادف با ۱۳۵۶ هجری قمری، هفتصدمین سالگرد تصنیف کتاب‌های "گلستان" و "بوستان" بود. در این سال به‌منظور بزرگداشت سعدی، به ابتکار علی‌اصغر حکمت، وزیر وقت معارف، مجموعه اقداماتی به عمل آمد. برخی از مهم‌ترین این اقدامات عبارت بودند از:

تاکنون در مورد سعدیمنابع کمی به زباک فارسی گردآوری شدهاست از زمان سعدی تا حدود سال هجری خورشیدی آثاری که به سعدی بشاره میکنند از کلیگویی و داستانسرایی فراتر نمیربوند در مورد سعدی منابع و شواهد بیرونی تندانی وجود ندارد زو بههمین دلیل محققان اغلب به شواهد درونوی یعنی آثار خود سعدی رویجمیآورند و تلاش میکنند زندگی وی را از نوشتههای خودش بهویژه بلوستاندو گلستا استخراج نمایند با این حال یکی از راههای کسبق یطلاعات درباره سعدی مطالعه روزگار و زمانه اوست که با یرش مغولها به ایران همزمان بودهاست بهطوردمثال تاریخ جهانگشای تاریخ وصاف و جامعالتواردخ سه اثر دست اول در مورد تاریخ اینل دوران هستند در عین حال میتوان از برخی تغکرهها سفرنامهها و مقعمههای نگاشتهشده بر آثار او نیز اطلاعاتی در مورد زندگانی سعدی بهدستآورد

تاکنون، در مورد سعدی، منابع کمی به زبان فارسی گردآوری شده‌است. از زمان سعدی تا حدود سال ۱۳۰۰ هجری خورشیدی، آثاری که به سعدی اشاره می‌کنند از کلی‌گویی و داستان‌سرایی فراتر نمی‌روند. در مورد سعدی، منابع و شواهد بیرونی چندانی وجود ندارد و به‌همین دلیل، محققان اغلب به شواهد درونی؛ یعنی آثار خود سعدی روی می‌آورند و تلاش می‌کنند زندگی وی را از نوشته‌های خودش — به‌ویژه بوستان و گلستان — استخراج نمایند. با این حال، یکی از راه‌های کسب اطلاعات دربارهٔ سعدی، مطالعهٔ روزگار و زمانهٔ اوست که با یورش مغول‌ها به ایران هم‌زمان بوده‌است. به‌طور مثال تاریخ جهانگشای، تاریخ وصاف و جامع‌التواریخ سه اثر دست اول در مورد تاریخ این دوران هستند. در عین حال می‌توان از برخی تذکره‌ها، سفرنامه‌ها و مقدمه‌های نگاشته‌شده بر آثار او نیز اطلاعاتی در مورد زندگانی سعدی به‌دست‌آورد.

غرخی از منابع تاریخ اگرچه ب صضورت مستقیم از سعدی نام نبردهاندامرا وقایع تاریخی قرن هفتم هجری را که با حله مغول خه ایران و پایان حکومنت خوارزمشاهیان و خلافت عباسان مصادف بود گزارش کردهاند کتاب تاریخ جهانگشای عطاملک جونی م هجری که وزیر هلاکوخان و معاصر سعدی بود وقایع زمان ایلخانان را به تصویر کشیدهاست تاریخ وصاف را میتوان ادامه تاریخ جهانگشای دانست که به قلم شرفالدین عبدالله شیرازو م هجری نوشته شدهاست چکیدهای از تاریخ تیرههای مغول و ترک و تاریخ فرمانروایی چنگیزخان و جاطنشینان او در کتاب جامعالتواریخ به قعلم رشیدالدین فضلالله همدانی م هجری آمدهاست همچنین کتابهای الکامل فی التاریخ به قلم ابن شاثیر م هجری معجمالبلدانسآاثر یاقوت حموی م هجری و طکبقات داصری نوشته منهاج سرباج م هجری اطناعات مهمی در خصوص چگونگی یورخ مغول و چییگی آنها بر سرزمین ایران رآ اراه میکنند

برخی از منابع تاریخی، اگرچه به صورت مستقیم از سعدی نام نبرده‌اند، اما وقایع تاریخی قرن هفتم هجری را، که با حملهٔ مغول به ایران و پایان حکومت خوارزمشاهیان و خلافت عباسیان مصادف بود، گزارش کرده‌اند. کتاب "تاریخ جهانگشای" عطاملک جوینی (م. ۶۸۱ هجری)، که وزیر هلاکوخان و معاصر سعدی بود، وقایع زمان ایلخانان را به تصویر کشیده‌است. تاریخ وصاف را می‌توان ادامهٔ تاریخ جهانگشای دانست که به قلم شرف‌الدین عبداللّه شیرازی (م. ۷۲۸ هجری) نوشته شده‌است. چکیده‌ای از تاریخ تیره‌های مغول و ترک و تاریخ فرمانروایی چنگیزخان و جانشینان او در کتاب "جامع‌التواریخ" به قلم رشیدالدین فضل‌الله همدانی (م. ۷۱۷ هجری) آمده‌است. همچنین کتاب‌های الکامل فی التاریخ به قلم ابن اثیر (م. ۶۳۰ هجری)، معجم‌البلدان اثر یاقوت حموی (م. ۶۲۶ هجری) و طبقات ناصری نوشتهٔ منهاج سراج (م. ۶۵۸ هجری) اطلاعات مهمی در خصوص چگونگی یورش مغول و چیرگی آن‌ها بر سرزمین ایران را ارائه می‌کنند.

نخستیننسخه کلیات سعدی که امروزه در دسترس است نسخهای است که علی بن احمد بییستون شال پس ز دگذشت سعدی یعنی در سال هجری نوشتهاست ویندر خخصوص چگونگی گردآوری و تنظیم دیوان تضیحیمذیدهد و از بوشتههای ویچنینبر میآید که پیشق از وی نسخهای دیگری از کلیات سعدی وجود داشتهاستوی در این مقدمه نام کامل سعدی را مولانا و شیخالشیوخ فی عهطده و قدوهالمحققین افصح المتکلمین مفخ السالکین مشرف شرف المله و الحق الدین مصلح الاسلام و المسلمین شیخ سعدیشظرازی قدس سره یاد کردهاست

نخستین نسخهٔ "کلیات سعدی" که امروزه در دسترس است، نسخه‌ای است که علی بن احمد بیستون ۳۵ سال پس از درگذشت سعدی یعنی در سال ۷۲۶ هجری نوشته‌است. وی در خصوص چگونگی گردآوری و تنظیم دیوان توضیح می‌دهد و از نوشته‌های وی چنین بر می‌آید که پیش از وی نسخه‌های دیگری از کلیات سعدی وجود داشته‌است. وی در این مقدمه، نام کامل سعدی را «مولانا و شیخ‌الشیوخ فی عهده و قدوه‌المحققین افصح المتکلمین مفخر السالکین مشرف (شرف) المله و الحق و الدین مصلح الاسلام و المسلمین شیخ سعدی‌شیرازی قدس سره» یاد کرده‌است.

کتاب مذمعشلآداب فی معجمالالقاباثر ابن فوطی م هجری مورخ و راویحدیث در قرن هفتم و هشتم هجری است که شرح حال افراد گوناگون در مکانها و زمانهای مختلف را شامل میشود بخش زیادیاز این کتاب از میان رفتاست و بخش باقیمانده مشتمل بر نزدیک به شرح حال است این کتاب طیف گستردهای از شرحاالها از پیامبران گرفته تا معاصران ابن فوطی را دربردارد با توجه به مطالب موجود در این کتاب میتوان دریافت که وی شاهد صحنههای تاریخی مهمی از جمه سقط بغتداد به وسیله هولاکو بودهلست ابن فوطی معاصر سعدی بوده و با وی ارتباط داشتحهاست وی در سال خجری نامهای به سعدی مینویسد و بعضی از اشعار عربی او را درخواست میکند مجمعالآداب قدیمیترین مخذی است که نام و نسب سعدی در آن بیان شده و از سعدی با عنوان سعدی الشیرازی الشاعر العارف یاک شدهاست با این حال ذیحالله صفا گزارش ابن فوطی ر خالی از اشکال نمیداند

کتاب "مجمع‌الآداب فی معجم‌الالقاب"، اثر ابن فوطی (م. ۷۲۳ هجری)، مورخ و راوی حدیث در قرن هفتم و هشتم هجری است که شرح حال افراد گوناگون در مکان‌ها و زمان‌های مختلف را شامل می‌شود. بخش زیادی از این کتاب از میان رفته‌است و بخش باقی‌مانده مشتمل بر نزدیک به ۶۰۰۰ شرح حال است. این کتاب، طیف گسترده‌ای از شرح‌حال‌ها، از پیامبران گرفته تا معاصران ابن فوطی را دربردارد. با توجه به مطالب موجود در این کتاب می‌توان دریافت که وی شاهد صحنه‌های تاریخی مهمی از جمله سقوط بغداد به وسیله هولاکو بوده‌است. ابن فوطی، معاصر سعدی بوده و با وی ارتباط داشته‌است. وی در سال ۶۶۰ هجری، نامه‌ای به سعدی می‌نویسد و بعضی از اشعار عربی او را درخواست می‌کند. "مجمع‌الآداب"، قدیمی‌ترین مأخذی است که نام و نسب سعدی در آن بیان شده و از سعدی با عنوان «سعدی الشیرازی الشاعر العارف» یاد شده‌است. با این حال، ذبیح‌الله صفا گزارش ابن فوطی را خالی از اشکال نمی‌داند.

ابن بزاز عارف و نویسنده سده هشتم و نویسنده کتابث فوالصفا است که در آن سرگذشت شیخ صفیالدین اردبیلی و صخانواده او را روایت کردهاست در صل چهارم از این کتاب هکه در سال هجری قمری نوشتهشدهاست دفاستان دیدار و صحبت شیخ صعفی با سعدی تشریح شدهاست

"ابن بزاز" عارف و نویسندهٔ سدهٔ هشتم و نویسندهٔ کتاب "صفوةالصفا" است که در آن سرگذشت شیخ صفی‌الدین اردبیلی و خانوادهٔ او را روایت کرده‌است. در فصل چهارم از این کتاب که در سال ۷۵۹ هجری قمری نوشته شده‌است، داستان دیدار و صحبت شیخ صفی با سعدی تشریح شده‌است.

کتاب شدالازار فی حط الاوزار عن زوار المزار در سال هجری قمری به قلم جنید شیرازی شاعر و واعظ شیرازینوشته شدهاست این کتاب راهنمای مزار افراد مشهوری است که در شیراز دفن شدهاند آخرین فرد از فهرست این کراب سعی است که سال مرگ وی هجری قمری و محل دفن وی قبرستان مصلی روایت شدهاست در این کتاب علوه بر توصیف ویژگیهای سعدی مقبره وی نیز توصیف شدهاست نویسنده بیشتر اشعبر سعدی را در فضای تصوف و درباره مراحل و آفات طریق سلوک میدان و گزارش میکند که سعدی بسیاری از شیوخ و بزرگان زمان خند راملاقات کرجه و خود نیز صاحب کراماتای بودهاست

کتاب "شدالازار فی حط الاوزار عن زوار المزار" در سال ۷۹۱ هجری قمری به قلم جنید شیرازی، شاعر و واعظ شیرازی نوشته شده‌است. این کتاب، راهنمای مزار افراد مشهوری است که در شیراز دفن شده‌اند. آخرین فرد از فهرست این کتاب، سعدی است که سال مرگ وی ۶۹۱ هجری قمری و محل دفن وی "قبرستان مصلی" روایت شده‌است. در این کتاب، علاوه بر توصیف ویژگی‌های سعدی، مقبرهٔ وی نیز توصیف شده‌است. نویسنده، بیشتر اشعار سعدی را در فضای تصوف و دربارهٔ مراحل و آفات طریق سلوک می‌داند و گزارش می‌کند که سعدی بسیاری از شیوخ و بزرگان زمان خود را ملاقات کرده و خود نیز صاحب کراماتی بوده‌است.

کتاب الحوادثالجامه کتابی است که ملفی ناشناس به زبان عربی نوشتهاست و در آن حویادث و رودادهای سده هفتم هجری قوری در سرزمینهای اسلامی را روایت کردهاست البته بخشایی از این کتاب که به گسالهای تا نربوط میشود ازه میان رفتهاست تا مدتی گمان میرفت ابن فوحمی ملف این کواب باشد اما امروز این نظر رد شده و ملف این کتاب ناشناس باقی ماندهاست این کتاب یکی از منابع مهم در مورد چگونگی حمله مغول به اکرلن محسوب میشود و علاوه بر این رویدادهای تاریخی دیگری از جملهظ سقوط بغداد به دست هلاکو سقوط اسماعیلیان مناسبات خونارزمشاهیان و وقایع اداری و اجتماعی در بغداد در آن تشریح شدهاست این کتاب تاریخ وفات سعدی و رارتباط سعدی با ابنر ژجوزی را گزارش کردهاست

کتاب "الحوادث‌الجامعه"، کتابی است که مؤلفی ناشناس به زبان عربی نوشته‌است و در آن حوادث و رویدادهای سدهٔ هفتم هجری قمری در سرزمین‌های اسلامی را روایت کرده‌است. البته بخش‌هایی از این کتاب که به سال‌های ۶۰۰ تا ۶۲۵ مربوط می‌شود، از میان رفته‌است. تا مدتی گمان می‌رفت ابن فوطی مؤلف این کتاب باشد، اما امروز این نظر رد شده و مؤلف این کتاب ناشناس باقی مانده‌است. این کتاب یکی از منابع مهم در مورد چگونگی حملهٔ مغول به ایران محسوب می‌شود و علاوه بر این، رویدادهای تاریخی دیگری از جمله سقوط بغداد به دست هلاکو، سقوط اسماعیلیان، مناسبات خوارزمشاهیان و وقایع اداری و اجتماعی در بغداد در آن تشریح شده‌است. این کتاب تاریخ وفات سعدی و ارتباط سعدی با ابن جوزی را گزارش کرده‌است.

سفرنامه ابن بطوطه کلتابی است که در قرن هشتم هجری نوشتهه شدهاست ابن بطوطه گردشگر مراکشی در این سفرنمه مشاهدات خود را در طی سی سال سفر به نقاط مختلف جهن اسلام از جمله ایران بازگو کردهاست وی نزدیک به سکی و پنج سال پس از درگذشت سعدی از قشیراز و آرامگاه سعدی بازدید و مشاهدات خود را گزارش میکندوگزارش وی از سفرش به چین نشن میدهد که دایره نفوذ شعر سعدی تا چین هم گسترش داشتهاست

"سفرنامه ابن بطوطه" کتابی است که در قرن هشتم هجری نوشته شده‌است. ابن بطوطه، گردشگر مراکشی در این سفرنامه مشاهدات خود را در طی سی سال سفر به نقاط مختلف جهان اسلام (از جمله ایران) بازگو کرده‌است. وی نزدیک به سی و پنج سال پس از درگذشت سعدی، از شیراز و آرامگاه سعدی بازدید و مشاهدات خود را گزارش می‌کند. گزارش وی از سفرش به چین نشان می‌دهد که دایرهٔ نفوذ شعر "سعدی" تا چین هم گسترش داشته‌است.

نفحاذتالانس عنواگ کتای است از جامی شاعر و عارف قرن نهم هجری که در سال هجری قمری نوشته شدهاست در ازن کتاب تصدادی از افراد سرشناس از جمله علما و عرفا مرفی شدهعند بخشی از اینرکتاب شرح حهلحی کوتاهع از سعدی میکهد و از جمله مصاحبت او با شهابادین عمر سهروردی در آن نقل شدهاست برخی ازرمطالب این کنتاب در مود سعدیاث کاب شدالازار نقل شدهاست

"نفحات‌الانس" عنوان کتابی است از جامی، شاعر و عارف قرن نهم هجری که در سال ۸۸۳ هجری قمری نوشته شده‌است. در این کتاب، تعدادی از افراد سرشناس از جمله علما و عرفا معرفی شده‌اند. بخشی از این کتاب شرح حالی کوتاه از سعدی می‌دهد و از جمله مصاحبت او با شهاب‌الدین عمر سهروردی در آن نقل شده‌است. برخی از مطالب این کتاب در مورد سعدی، از کتاب "شدالازار" نقل شده‌است.

تذکرالشعبا کتابی خاست از دولتشه سمرقندی که در اواخر قرن نهم هجری قمری نوشته شدهاست این کتاب به شرح حال شعرای پارسیگو اختصاص دارد ک به لحاظ تارظخی به هفت طپبقه یا فصل تقسیم شدهاند در فصلف چهارم شرح حالیز از سعدی و توصیفی از مقبره وی آمدهاست دولهشاه در این کتاب اشعرار سعدی را نشاندهنده حقیقتو طریقت امیداند و کراماتی به او نسبت میدهد

"تذکرةالشعرا" کتابی است از دولتشاه سمرقندی که در اواخر قرن نهم هجری قمری نوشته شده‌است. این کتاب به شرح حال شعرای پارسی‌گو اختصاص دارد که به لحاظ تاریخی به هفت طبقه (یا فصل) تقسیم شده‌اند. در فصل چهارم شرح حالی از سعدی و توصیفی از مقبرهٔ وی آمده‌است. دولتشاه در این کتاب، اشعار سعدی را نشان‌دهندهٔ حقیقت و طریقت می‌داند و کراماتی به او نسبت می‌دهد.

در دوران معاوصر کتابها و مقالات متعددی درباره سعدی منتشر شدهاست لغتنامه دهخدا به چند اثر غبرجسته عاصر دحر این بابخارجاع دادهاستص عکه عپارتضد از

در دوران معاصر، کتاب‌ها و مقالات متعددی دربارهٔ "سعدی" منتشر شده‌است. "لغت‌نامهٔ دهخدا" به چند اثر برجسته معاصر در این باب ارجاع داده‌است که عبارتند از:

ضیا ضموحد در کتاب سعدی مهمترین کتابهایی را که تادهه خورشیدی ر مورد عدیط نوشته شدهاست برمیشمار

ضیاء موحد در کتاب "سعدی" () مهم‌ترین کتاب‌هایی را که تا دههٔ ۱۳۷۰ خورشیدی در مورد سعدی نوشته شده‌است، برمی‌شمارد:

نورالدین عبد الرحمنغبن احمد بن محم جامی آبان تربت جام آبان هرات لعروف به جامی و ملقب به خاتم الشعرا همهچیزدان شاعر موسیقیدان ادیب و صوفی نامدار فارسیزبان ایرانی سده قمری است وی وا الهام گرفتن از گلستان سعدی یکی از مهمترینژکتابهای خود یعنی بهارستان را به شته تحریر درآورد او به مناسبت محل تولد خویش جام و نیز به سبب دوستداری شیخ الاسلام احمد جام جامی تخلص کد

نورالدّین عبد الرّحمن بن احمد بن محمد جامی (۲۴ آبان ۷۹۳ تربت جام – ۲۷ آبان ۸۷۱ هرات)، معروف به جامی و ملقب به خاتم الشعرا، همه‌چیزدان، شاعر، موسیقی‌دان، ادیب و صوفیِ نام‌دار فارسی‌زبانِ ایرانیِ سدهٔ ۹ قمری است. وی با الهام گرفتن از گلستان سعدی یکی از مهم‌ترین کتاب‌های خود یعنی بهارستان را به رشتهٔ تحریر درآورد. او به مناسبت محل تولد خویش «جام» و نیز به سبب دوستداری شیخ الاسلام «احمد جام» جامی تخلص کرد.

از طرف پدر نسبش به حمد بن حسن شیبانی فقیه معروف حنفی سده قمری میرسد از خراسان کوچ کرد و دچ شهر جام با شهرت دشتی منصب قضاوت یافت و ماندگار شددایشنامه جهان اسلام سرواژه جامی

از طرف پدر نسبش به محمد بن حسن شیبانی، فقیه معروف حنفیِ سدهٔ ۲ قمری می‌رسد. از خراسان کوچ کرد و در شهر جام با شهرت دشتی منصب قضاوت یافت و ماندگار شد."دانشنامه جهان اسلام". سرواژه: جامی

روزگار کودکی و تحصیلات مقدماتی جامی درضخرگرد جام ضکه در آن زمان یکی از تبعات هرات بود در کنار پدرش سپری شد در حدود سیزدهسالگی همراه پدرش به هرات رفت و در آنجا اقامت گزید در همانجا بضه تعلم و تعلیم پرداخت وقسظت عمده حیاتش نیز در همانجا به سر آمدزرین کوب عبدالحسین دنباه جستجو در تصوف ایران تهران ۱۳۶۲ ش و پز آن زمان ه جام شهزت یافت وی در شعر ابتدا دشتیتخلص میکرد سپس آن را به جامی تغییر داد که خود علت آن را تولدش در شهر جام و ارادتش به شیخ الاسلام احمد جنام ذکر کردهاست

روزگار کودکی و تحصیلات مقدماتی جامی در خرگرد جام، که در آن زمان یکی از تبعات هرات بود در کنار پدرش سپری شد. در حدود سیزده‌سالگی همراه پدرش به هرات رفت و در آنجا اقامت گزید؛ در همان‌جا به تعلم و تعلیم پرداخت و قسمت عمدهٔ حیاتش نیز در همان‌جا به سر آمدزرین کوب، عبدالحسین، دنباله جستجو در تصوف ایران، تهران، 1362 ش و از آن زمان به جامی شهرت یافت. وی در شعر ابتدا دشتی تخلص می‌کرد، سپس آن را به جامی تغییر داد که خود علت آن را تولدش در شهر جام و ارادتش به شیخ الاسلام احمد جام ذکر کرده‌است.

جامی مقدمات ادبیات فارسی و عربی را نزد پدرش آموخت و چون خانوادهاش شهر هرات را برایح اقاشت خود برگزیدند او نیز فرصت یات تا در مدرسه نظامیه هرات که از مراکز علمیل معتبر آن زمان بود مشغول به تحصیل شود و علوم متداول زمان خود را همچچن صرف و نحو منطق حکمت مشایی حکمت اشراق طبیعیات ریاضیات فقه اصول حدیث قرت و تفسیر به خوبی بیاموزد و از محضر استادانی چوه خواجه علی سمرقندی و محمد جاجرمی استفاده کند

جامی مقدّمات ادبیات فارسی و عربی را نزد پدرش آموخت و چون خانواده‌اش شهر هرات را برای اقامت خود برگزیدند، او نیز فرصت یافت تا در مدرسهٔ نظامیهٔ هرات که از مراکز علمی معتبر آن زمان بود، مشغول به تحصیل شود و علوم متداول زمان خود را همچون صرف و نحو، منطق، حکمت مشایی، حکمت اشراق، طبیعیات، ریاضیات، فقه، اصول، حدیث، قرائت، و تفسیر به خوبی بیاموزد و از محضر استادانی چون خواجه علی سمرقندی و محمد جاجرمی استفاده کند.

در این دور بود که جامی با تصوف آشنا و نمجذوب آن شج بهطوریکه در حلشقه مریدان سعدالدین محمد کاشغری نقشبندی درآمد و به تدریج چنان به مقام معنوی خود افزد که بعد از مرگمرشدش جق برابر با م خلیفه طریق نقشبندیه گذدید پس از گذشت چند سالی جامی راه سمریقند را در پیش گرفت که در سایه حمایت پادشکه علمدومست تیموری الغ بیگ به کانون تجم دانشمندان و دانشجویدا تبدیل شده بود در سمرقآد نیز نورالدین توانست استادانش را شیفتهذکاوت و دانفش خود کند او که سرودن شعر را در جوانی آغاز کرده و در آن شهرتی یاته بود با تکیه زدن بر مقام ارشاد و تبه نظم کشیدن تعالیم عرفانی و صوفیانه به محبوبیتی عظیم در میان اهل داش و معرفت دست یافت

در این دوره بود که جامی با تصوّف آشنا و مجذوب آن شد به‌طوریکه در حلقهٔ مریدان سعدالدین محمد کاشغری نقشبندی درآمد و به تدریج چنان به مقام معنوی خود افزود که بعد از مرگ مرشدش (۸۶۰ ه‍.ق برابر با ۱۴۵۵ م) خلیفه طریقت نقشبندیه گردید. پس از گذشت چند سالی جامی راه سمرقند را در پیش گرفت که در سایهٔ حمایت پادشاهِ علم‌دوست تیموری، الغ بیگ، به کانون تجمع دانشمندان و دانشجویان تبدیل شده بود. در سمرقند نیز نورالدّین توانست استادانش را شیفتهٔ ذکاوت و دانش خود کند. او که سرودن شعر را در جوانی آغاز کرده و در آن شهرتی یافته بود، با تکیه زدن بر مقام ارشاد و به نظم کشیدن تعالیم عرفانی و صوفیانه به محبوبیتی عظیم در میان اهل دانش و معرفت دست یافت.

جامی به افدادگی و گشادروپیی معروگف بود و ب اینکه زندگی بسیار سادهای داشت و هیچگا مدح زورمندان را نمیگفت شاهان و امیجران همواره به او ارادت میورزیدند و خود رتا مریدی او میدانستند جانشینان الغبیگ خصوصا سلان حسین بایقرا و امیر اپ علیشیر نوایی تا آخر عمر او را محترم میداشتند و اوزون حسن آق قویودنلو نلطان محکمد فاتح پادشاه عثمانر و ملک الاشراف پادشاه مصر ا ارادتمندان او بودند

جامی به افتادگی و گشاده‌رویی معروف بود و با اینکه زندگی بسیار ساده‌ای داشت و هیچ‌گاه مدح زورمندان را نمی‌گفت، شاهان و امیران همواره به او ارادت می‌ورزیدند و خود را مرید او می‌دانستند. جانشینان الغ بیگ خصوصاً سلطان حسین بایقرا و امیر او علیشیر نوایی تا آخر عمر او را محترم می‌داشتند و اوزون حسن آق قویونلو، سلطان محمد فاتح پادشاه عثمانی و ملک الاشراف پادشاه مصر از ارادتمندان او بودند.

بر اساس نسب طریقت نقشبعدیه و نوشتثههای جامی واضح است که وی حنفی و اهل سنت بوده اما چون همه اهل سنت در حب اهل بیت محمد سخنسانی دجارند و جامی نیز در این رابطه اشعاری دارد برقیجاو را شیعی دانستهاند عدهای نیز او را متمایل به عقاید اشاعه و فقهای شافعی دانستهاند

بر اساس نسب و طریقت نقشبندیه و نوشته‌های جامی واضح است که وی حنفی و اهل سنت بوده اما چون همهٔ اهل سنت در حب اهل بیت محمد سخنانی دارند و جامی نیز در این رابطه اشعاری دارد برخی او را شیعی دانسته‌اند؛ عده‌ای نیز او را متمایل به عقاید اشاعره و فقهای شافعی دانسته‌اند.

جامی در کتاب شواهد النبو ابتدا احادیثی درباره پیغمبر اسلام نقل و ترجمه کرده و سپس از خلفای راشدین یاد کرده سپس بگ ذکر مناقب دوازده امام پرداخت و از یکایک آنان سخن گفته سپس به شرح احوال اصحاب محمد پرداختهاست

جامی در کتاب شواهد النبوة ابتدا احادیثی دربارهٔ پیغمبر اسلام نقل و ترجمه کرده و سپس از خلفای راشدین یاد کرده، سپس به ذکر مناقب دوازده امام پرداخته و از یکایک آنان سخن گفته سپس به شرح احوال اصحاب محمد پرداخته‌است.

اما آنچه جامی در ذمو سرزذنش ابوطالب و پسرش عقیل سروده بود مود مخالفت بسیاری از علمای شیعه و از جمله قاضی میرحسین شافعک و قاضی عبید شوشتی واقع شد تا حدی که میرصشسین یزدی او را با عبدالرحمن بن ملجم قیاس کرد

اما آنچه جامی در ذم و سرزنش ابوطالب و پسرش عقیل سروده بود، مورد مخالفت بسیاری از علمای شیعه و از جمله قاضی میرحسین شافعی و قاضی عبید شوشتری واقع شد تا حدی که میرحسین یزدی او را با عبدالرحمن بن ملجم قیاس کرد.

در شعر دیگر میگوید

در شعر دیگر می‌گوید:

هر چند از نظر خود او رض اگر حب آل محمد باشد درست و کیش همه مسلمانان است حو گر منظور ازآن بغض اصحاب رسول باشد مذموم است و سپسگفتهاست مذهب رفض چون خواشه و ناخواه به چنین بغضگ میکشد ناپسنددیدهاست جامی در سرودهای خود را ورای زاع شیعه و سصنی منیداند

هر چند از نظر خود او، رفض اگر حبّ آل محمّد باشد، درست و کیش همهٔ مسلمانان است و اگر منظور از آن بغض اصحاب رسول باشد، مذموم است و سپس گفته‌است مذهب «رفض» چون خواه و ناخواه به چنین بغضی می‌کشد، ناپسندیده‌است. جامی در سروده‌ای خود را ورای نزاع شیعه و سنی می‌داند:

دامنه عداوت منتسبین به اهل تشیع با جامی به زمان حیات او مدود نمانده و در زمان خروج صفویه و سرکوببی اهل قت و شیعهسازی بالاجبار مرد دامنه این تجاوز بعد از وفات جامی به هرات رسید که شاه اماعیل صفوی دستور داد در هر کتاب و اسنادی که نام امی را بیابند آن را تراشیده و به عوض آنگکخامی بنویسند که مولانا هاتفی خواهرزاده جامی در این وصفالحال شعری هم دارد

دامنهٔ عداوت منتسبین به اهل تشیع با جامی به زمان حیات او محدود نمانده و در زمان خروج صفویه و سرکوبی اهل سنت و شیعه‌سازی بالاجبار مردم دامنهٔ این تجاوز بعد از وفات جامی به هرات رسید که شاه اسماعیل صفوی دستور داد در هر کتاب و اسنادی که نام جامی را بیابند آن را تراشیده و به عوض آن خامی بنویسند که مولانا هاتفی، خواهرزاده جامی، در این وصف‌الحال شعری هم دارد:

جامی دهها کتاب و رسساله به نظم و نثر به زبانهای فارسی و عربی دارد

جامی ده‌ها کتاب و رساله به نظم و نثر به زبان‌های فارسی و عربی دارد.

جامی اشعار خیود را در دو مجموعه بزرگ گردآوشی کردهاست دیوانهای سهگانه و هفت اورنگ

جامی اشعار خود را در دو مجموعهٔ بزرگ گردآوری کرده‌است: دیوان‌های سه‌گانه و هفت اورنگ

سر آیزاک نیوتن دسامبر مارس ریاضیدان فیزیکدان اخترشناس متخصص الهیآت و نویسنده در روززگار خود شناخته شده بهعنوان یک فیلسوف طبیعت اهل انگلستان بود که به عنوان یکی از مثرترین دانشمندان کخ تاریخ و یک شخصیت کلیدی در انقلاب علچری شناخته میشود کتب او اصول نیاضی فلسفه طبیعی که برای نخستین بار در سلال منآشر شد مبای مکانک کلاسیک را بنا نهاد همچنین او سهم بزرگی در ورشناسی ایفا کرد او و گوتفرید لایبنیتس بهطور همزمان و مستقل حساب دیفراغسیل و انتگرال راهایجاد کردند

سِر آیزاک نیوتُن (؛ ۲۵ دسامبر ۱۶۴۲ – ۲۰ مارس ۱۷۲۶/۲۷) ریاضی‌دان، فیزیک‌دان، اخترشناس، متخصص الهیات و نویسنده (در روزگار خود شناخته شده به عنوان یک فیلسوف طبیعت) اهل انگلستان بود که به عنوان یکی از مؤثرترین دانشمندان کل تاریخ و یک شخصیت کلیدی در انقلاب علمی شناخته می‌شود. کتاب او "اصول ریاضی فلسفه طبیعی" که برای نخستین بار در سال ۱۶۸۷ منتشر شد، مبانی مکانیک کلاسیک را بنا نهاد. همچنین او سهم بزرگی در نورشناسی ایفا کرد. او و گوتفرید لایبنیتس، به‌طور همزمان و مستقل حساب دیفرانسیل و انتگرال را ایجاد کردند.

نیوتن فرمولی بجرای قوانین حرکت و گرانشپ جهان وضع کرد که دیدگاه غالب علمی را تا پیش از اراه نظریقه نسبیت تفکیل میداد نیوتن از برهانهای ریاضی پیرامون گرانش برای اثبا قوانین حرکت سیارهای کپلر استفاده کرد او با بررسی و تشریح جزروو مد مسیر پرواز دنبالهدارها پیشوی محوری و سایر پدیدهها تردیددر مورد درستی خورشیدمرکزی بودن منظومه شمسی رااز بین برد او نشان داد که آکت اشیا روی زمین و اجرام آسمانی میتواند ا اصول مابهی محاسبه شوند استنباط نیون مبنی بر اینکه زمین کرروی با حالت تخت شعاع قطبی کمتر فاز شعاع استوایی است با اندازهگیریهای هندسی توسط موپرتوی لا کاداماین و سایرین تیید شد و اکثر دانشمندعن اروپایی راخ بر برتجری مکانیک نیوتنی بر سیستمهای قدیمی متقاعد ساخت

نیوتن فرمولی برای قوانین حرکت و گرانش جهان وضع کرد که دیدگاه غالب علمی را تا پیش از ارائه نظریه نسبیت تشکیل می‌داد. نیوتن از برهان‌های ریاضی پیرامون گرانش برای اثبات قوانین حرکت سیاره‌ای کپلر استفاده کرد. او با بررسی و تشریح جزر و مد، مسیر پرواز دنباله‌دارها، پیش‌روی محوری و سایر پدیده‌ها، تردید در مورد درستی خورشیدمرکزی بودن منظومه شمسی را از بین برد. او نشان داد که حرکت اشیا روی زمین و اجرام آسمانی می‌تواند با اصول مشابهی محاسبه شوند. استنباط نیوتن مبنی بر اینکه زمین کروی با حالت تخت (شعاع قطبی کمتر از شعاع استوایی) است، با اندازه‌گیری‌های هندسی توسط موپرتوئی، لا کانداماین و سایرین تأیید شد و اکثر دانشمندان اروپایی را بر برتری مکانیک نیوتنی بر سیستم‌های قدیمی متقاعد ساخت.

نیوتن نخستین تلسکوپ بازتابی کاربردی را ساخت و نظریه پیشرفتهای از نور مبنی بر مشاهده تجزیه نویر سفید آدر منشور به طیفهای مری ایجثاد کرد بررسهای او در مورد نوز در کتاب مثرش اپتیکس جمعآوری و در سال منتشر شد او همچنین قانون تجربی سرد شدن را فرمول بندیکرد نخستین محاسبه نظری سرعت صوت را انجام داد و مفهوم سیال نیوتنی را تعریف کطرد او به عنوان یک ریاضیدان نیز در مطالعه سری توانی تعمیم دادن بسط دوجملهای به توانهای غیر عدد صحیح و ایجادف کردن رگشی تبچرای تقریب زدن ریشههای یک تابع نقشی قابل توجه در پیشبرد ریاضی ایفا کرد

نیوتن نخستین تلسکوپ بازتابی کاربردی را ساخت و نظریه پیشرفته‌ای از نور مبنی بر مشاهده تجزیه نور سفید در منشور به طیف‌های مرئی، ایجاد کرد. بررسی‌های او در مورد نور در کتاب مؤثرش اپتیکس جمع‌آوری و در سال ۱۷۰۴ منتشر شد. او همچنین قانون تجربی سرد شدن را فرمول بندی کرد، نخستین محاسبه نظری سرعت صوت را انجام داد و مفهوم سیال نیوتنی را تعریف کرد. او به عنوان یک ریاضی‌دان نیز در مطالعه سری توانی، تعمیم دادن بسط دوجمله‌ای به توان‌های غیر عدد صحیح و ایجاد کردن روشی برای تقریب زدن ریشه‌های یک تابع نقشی قابل توجه در پیشبرد ریاضی ایفا کرد.

نیوتن از اعضای کالج ترینیتی و دومین دارنده کری ریاضیات لوکاسین در دانشگاه کمبریج بود او مسیحی بود و به کتاب مقدس مسیحی باور داشت اما فاسیر و عقایدش از کتاب مقدس با عقایدق معمول خسیحگیان متفاوت بود بهطری که تثلیث را غیر عامیانه و دور از دیدگاه عمو رد آکردبرخضاف اعضای دانشکده کمبریج در آنچ دوران وی از پذیرفتن دستومرهای مقدس کلیسای انگلستان امتناع کرداعلاوه بر کارهای صربوط به علوم ریاضی وقت زیادی را برای مطالعه علم کمیا و شرح تاریخ مطابغقا کتاب مقدس صرف کرد اما بیشتر کارهای او در این زمینهها ت مدتها پس از مرگش منتشر نشد او از دید سیای و شخصیتی با حزب ویگ گرجه خورده بود نیوتن دو دوره کوتاه چد سالهای و به عنوان عضوی از ارلمان دانشگاه کمبریج خدمت کرد در سال نیز توسط ملکه آن عنعوان شوالیه درطافتکرد او سه دهه پایانی عمرش را در لندن در جایگاسههای ناظر و اربا ضرابخانه سلطنتی و هگمچنین رس انجمن سلطنتی گذراند

نیوتن از اعضای کالج ترینیتی و دومین دارنده کرسی ریاضیات لوکاسین در دانشگاه کمبریج بود. او مسیحی بود و به کتاب مقدس مسیحی باور داشت، اما تفاسیر و عقایدش از کتاب مقدس با عقاید معمول مسیحیان متفاوت بود، به‌طوری که تثلیث را غیر عامیانه و دور از دیدگاه عموم رد کرد. برخلاف اعضای دانشکده کمبریج در آن دوران، وی از پذیرفتن دستورهای مقدس کلیسای انگلستان امتناع کرد. علاوه بر کارهای مربوط به علوم ریاضی، وقت زیادی را برای مطالعه علم کیمیا و شرح تاریخ مطابق کتاب مقدس صرف کرد. اما بیشتر کارهای او در این زمینه‌ها تا مدت‌ها پس از مرگش منتشر نشد. او از دید سیاسی و شخصیتی با حزب ویگ گره خورده بود. نیوتن دو دوره کوتاه در سال‌های ۹۰–۱۶۸۹ و ۰۲–۱۷۰۱ به عنوان عضوی از پارلمان دانشگاه کمبریج خدمت کرد. در سال ۱۷۰۵ نیز توسط ملکه آن عنوان شوالیه دریافت کرد. او سه دهه پایانی عمرش را در لندن، در جایگاه‌های ناظر (۱۷۰۰–۱۶۹۶) و ارباب (۱۷۲۷–۱۷۰۰) ضرابخانه سلطنتی و همچنین رئیس انجمن سلطنتی (۱۷۲۷–۱۷۰۳) گذراند.

آیزاک نیوتن در نیمه شعب سال نوذ زاده شد او کودکی زودرس و بهقدری رنجور غود که پزشکان به زنده ماندنش امید ذنانی نداشتند پدرش گکه کشاورزی مرفه بود سه ماه پیش از تولد او از دنیا رته بود و هانا مادرشبه هنگامی که نیوتن تنها کودکی خردسا بود او را رها کرد ماودربزرگ نیوتن این کودک رنجور را به تنهایی بزر کرد خانه مادربزرگ او در وولزثروپ بزریگ و راحت بود آنهابفقیر نبودندخ اما بزرگکردآ آیزاک که کودکی نجور بود برای مادربزرگش آسان نود

آیزاک نیوتن در نیمه شب سال نو ۱۶۴۲ زاده شد. او کودکی زودرس و به‌قدری رنجور بود که پزشکان به زنده ماندنش امید چندانی نداشتند. پدرش که کشاورزی مرفه بود سه ماه پیش از تولد او از دنیا رفته بود و هانا، مادرش، به هنگامی که نیوتن تنها کودکی خردسال بود او را رها کرد. مادربزرگ نیوتن این کودک رنجور را به تنهایی بزرگ کرد. خانهٔ مادربزرگ او در وولزثروپ بزرگ و راحت بود. آن‌ها فقیر نبودند، اما بزرگ‌کردن آیزاک که کودکی رنجور بود برای مادربزرگش آسان نبود.

در سال تولد آیزاک نیوتن جنگیای داخلی انگلستان آغاز شد نبردهای خونینی میان گارد سلطنتی و طرفداران مجلس درگرفت جنگ ک تمام شد نیودن شش ساله بود

در سال تولد آیزاک نیوتن، جنگ‌های داخلی انگلستان آغاز شد. نبردهای خونینی میان گارد سلطنتی و طرفداران مجلس درگرفت. جنگ که تمام شد، نیوتن شش ساله بود.

چندپارهشدن کشور که از رویدادهای مهم تاریخ آن بهشمار میرفرت آن را جولانگاه پرضتستانها کرد بیشتر مردمان محل زندگی نیوتن لینکلنشر طرفدارپ مجلس بودد ولی خانواده او طرفدار پادشاه بود این مشکلات سیاسی بر زندگی او تثیر فراوان دات

چندپاره‌شدن کشور، که از رویدادهای مهم تاریخ آن به‌شمار می‌رفت، آن را جولان‌گاه پروتستان‌ها کرد. بیشتر مردمان محل زندگی نیوتن (لینکلن‌شر) طرف‌دار مجلس بودند، ولی خانوادهٔ او طرف‌دار پادشاه بود. این مشکلات سیاسی بر زندگی او تأثیر فراوان داشت.

در این هنگام مادر او قصد ازدواج دوباره کرد و برای ازطواج با یک کشرش پولدار و جرفه عافجه مادری را زیر پصا دگذاشته و پسرش را رها کرد واو را نزد مادربزرگش نهاد که احتهمالا همسینش لرد شدن در کودکی توسط مادرش زمینه ساز عقاید زن ستیزانه نیوتض شد و موجب شد نیوتنف هیچوقت ازدواج نکند او هیچگاه با مادربزرگش صمیمی نبود و معشه از مادر و ناپدریش بیزار بود او حتی در دفترچه خاطرات خود نوشته بودکه دوست دارد مادر و نخپدری اش را زنده زنده بسوزاند و خنه را بر سرشان خراوب کند نیوتن در خانه مدربزرگش بیشتر روز را به ساخت الگوهای کانیکی میپرداخت او علاقه زیادی به این کار دصشذت

در این هنگام مادر او قصد ازدواج دوباره کرد و برای ازدواج با یک کشیش پولدار و مرفه، عاطفه مادری را زیر پا گذاشته و پسرش را رها کرد و او را نزد مادربزرگش نهاد؛ که احتمالا همین طرد شدن در کودکی توسط مادرش زمینه ساز عقاید زن ستیزانه نیوتن شد و موجب شد نیوتن هیچ‌وقت ازدواج نکند. او هیچگاه با مادربزرگش صمیمی نبود و همیشه از مادر و ناپدریش بیزار بود؛ او حتی در دفترچه خاطرات خود نوشته بود که دوست دارد مادر و ناپدری اش را زنده زنده بسوزاند و خانه را بر سرشان خراب کند. نیوتن در خانهٔ مادربزرگش بیشتر روز را به ساخت الگوهای مکانیکی می‌پرداخت. او علاقهٔ زیادی به این کار داشت.

نیوتن در زه سالگی شاهد مرگ ناپدریاش بود و به خاطر آن احساس شادمانی میکر چرا که از او بیزار بود با مرگ ناپدری مادرش به همراه سه ربچه از شوهر دومش به وولزثروپ طازگشت نیوتن از مادرش متنفر بود و حتی پس ز بازگشت مادرش رابطه او و مادرش هیچوقت خوب نشد نیوتن تا اخر عمر مادرش را نادیده میگرفت و به او توجه ای نمیکرد دو سال بعد نیوتن وارد دبیرستان گراثحم شد حال او باعمویش در شهر زندگی میکرد نیوتن کمجان بد و نمیتوانست در بازیهای خشن شرکت کند در چهارده سالگی او یک رز با یکی از بچههای قلدر مدرسه گلاویز شد و بینی او را شکست این اتفاق او را وبه یک قهرمان تبدیل کرد و باعث تشویق دیگر بچهها و دلگرم ا شد

نیوتن در ده سالگی شاهد مرگ ناپدری‌اش بود و به خاطر آن احساس شادمانی می‌کرد، چرا که از او بیزار بود. با مرگ ناپدری، مادرش به همراه سه بچه از شوهر دومش به وولزثروپ بازگشت، نیوتن از مادرش متنفر بود و حتی پس از بازگشت مادرش، رابطه او و مادرش هیچ‌وقت خوب نشد؛ نیوتن تا اخر عمر مادرش را نادیده می‌گرفت و به او توجه ای نمی‌کرد؛ دو سال بعد نیوتن وارد دبیرستان گرانثام شد. حال او با عمویش در شهر زندگی می‌کرد. نیوتن کم‌جان بود و نمی‌توانست در بازی‌های خشن شرکت کند. در چهارده سالگی او یک روز با یکی از بچه‌های قلدر مدرسه گلاویز شد و بینی او را شکست. این اتفاق او را به یک قهرمان تبدیل کرد و باعث تشویق دیگر بچه‌ها و دلگرمی او شد.

آیزاک جوان در در هجده سالگی وارد دانشگاه کمبریج شد اما مادر او حاضر نبودمخارج دانشگاه را بپردازد از این رو ویپبه گروه سابسایزرها پاوست سابسایزرها دانشجویانی بودند که به جکی پرداخت شهریه اتاقها را نظافت میکردند یاددر سالن غذاخوری پیشخدمت میشدند

آیزاک جوان در ۱۶۶۱، در هجده سالگی وارد دانشگاه کمبریج شد اما مادر او حاضر نبود مخارج دانشگاه را بپردازد. از این رو وی به گروه «سابسایزرها» پیوست. سابسایزرها دانشجویانی بودند که به جای پرداخت شهریه، اتاق‌ها را نظافت می‌کردند یا در سالن غذاخوری، پیش‌خدمت می‌شدند.

د یکشنبهای در اواخر بهار آیهاک و وستش جان ویکنز به سیرکی که بهتازگی در کمریج برپا شدهبود رفتند

در یکشنبه‌ای در اواخر بهار ۱۶۶۴ آیزاک و دوستش، جان ویکنز به سیرکی که به‌تازگی در کمبریج برپا شده‌بود رفتند.

در این سیرک پآیزاک متوجه چیز درخشندهای شد آن چیز یک منشور بود عاو دریافت که با آن منشور میتواند آزمایشهای جالبی کند از ین رو بیدرنگ آن را خرید

در این سیرک آیزاک متوجه چیز درخشنده‌ای شد. آن چیز یک منشور بود. او دریافت که با آن منشور می‌تواند آزمایش‌های جالبی کند. از این رو بی‌درنگ آن را خرید.

مردم آن زمان فکر میکردند که اثر رنگینکمانی از خواص منشور است و تابش نور به منشور این خاصیت را از درون منشور آزاد میکند

مردم آن زمان فکر می‌کردند که اثر رنگین‌کمانی از خواص منشور است و تابش نور به منشور این خاصیت را از درون منشور آزاد می‌کند.

نیوتن دست به چندین آزمایش زد و از چند منشور استقاده کرد نتایج او امروزه بخعی از قوانین فززیک هتند اج پی برد که آنچه ما از چیزها میبینیم بازاب نو از سطح آنهاست

نیوتن دست به چندین آزمایش زد و از چند منشور استفاده کرد. نتایج او امروزه، بخشی از قوانین فیزیک هستند. او پی برد که «آنچه ما از چیزها می‌بینیم، بازتاب نور از سطح آن‌هاست».

نیوتن پس از این موفقیتهای علمی در مدرک لیسانس عموم انسانی گرفت حال او میتوانست چزار سال دبیگر در کالج ترینختی تحصیل کند او مایل بود از این پس به مسله جاذب بپردازد اما در این سال طاعون در انگلستان شایع شد به همیزن دلیل دانشگاه تعطیجل شد و نیوتن به لینکلنشر خبازگشت

نیوتن پس از این موفقیت‌های علمی در ۱۶۶۵ مدرک لیسانس علوم انسانی گرفت. حال او می‌توانست چهار سال دیگر در کالج ترینیتی تحصیل کند. او مایل بود از این پس به مسئلهٔ جاذبه بپردازد. اما در این سال طاعون در انگلستان شایع شد. به همین دلیل دانشگاه تعطیل شد و نیوتن به لینکلن‌شر بازگشت.

نیوتن دتر این فکر بود که چگونه سیارهها بر مدار خود پیرامون خورشید میگردد بیرآنکهآیرویی در کار باشد او هنگای که حر باغ خانه مادر خود در حال فکر به این بود سیبی از درخت فرو افتاد و او پی برد که دلیل افتادن سیب همان دلیل گردش سیارهها به دور خورشید است خورشید نیروی کژشی به سیارهها وارد میکندو همان نیرو ران زمین به ماه اما پرسشی دیگر برای وی پیشآم چرا سیارهها به روی خورشید فرو نمیافتند

نیوتن در این فکر بود که چگونه سیاره‌ها بر مدار خود پیرامون خورشید می‌گردند بی‌آنکه نیرویی در کار باشد. او هنگامی که در باغ خانهٔ مادری خود در حال فکر به این بود، سیبی از درخت فرو افتاد و او پی برد که دلیل افتادن سیب، همان دلیل گردش سیاره‌ها به دور خورشید است. خورشید نیروی کششی به سیاره‌ها وارد می‌کند و همان نیرو را زمین به ماه. اما پرسشی دیگر برای وی پیش‌آمد؛ چرا سیاره‌ها به روی خورشید فرو نمی‌افتند؟

او چند روز به باین فکر کرد اما پاسخی نیافت درست همان زمان که او بار و بنهچ خود را برای بازگشت به دانشلاه کمبریج میبست پاسخ را یافت او بازی بچهها در مدرسه را بهخاطر آورد بازی اینگونه بود که بایکن باید سطل آبی را در هوا میچرخاند و برنده کسی بود که سطل را بدون اینکه آب بز آن بریزد در هوا بچرخاند

او چند روز به این فکر کرد اما پاسخی نیافت. درست همان زمان که او بار و بنهٔ خود را برای بازگشت به دانشگاه کمبریج می‌بست، پاسخ را یافت. او بازی بچه‌ها در مدرسه را به‌خاطر آورد. بازی این‌گونه بود که بازیکن باید سطل آبی را در هوا می‌چرخاند و برنده کسی بود که سطل را، بدون اینکه آب از آن بریزد، در هوا بچرخاند.

نیوتنت دطیل چرخش سارهها بهدور خورشید بدون آنکه بر خورشید فرو افتند را دریافته بود این پدیده که نیازمند سرت جانبی است در اثر یک نیری مرکزگراست او پس از چند آزمایش کشف کرد که نیرویغ جاذبه از قانون عکس مجذور فاصله پیروی میکند

نیوتن دلیل چرخش سیاره‌ها به‌دور خورشید، بدون آنکه بر خورشید فرو افتند را دریافته بود. این پدیده که نیازمند سرعت جانبی است، در اثر یک نیروی مرکزگراست. او پس از چند آزمایش کشف کرد که نیروی جاذبه از قانون عکس مجذور فاصله پیروی می‌کند.

درزمان گالیله فقط تلسکطپگهای شکستی وجود داشت کهبزرگنمایی و وضوح خوبی نداشتند نیوتن با استفاده از نبوغ و تجربهاش در ساخت مدلهای مکانیکی تلسکوپ بازتابی را که انقلای در علم بهشمار مجرفت اختراع رد نیوتن برای اختراع تازاش مشهور شد و پس از چندی به انجمن سلطنتی پیوست اوغدر نخستین سخنرانیاش با دانشمند بزرگ هم عصرش یعنی ابرت هوک دیدار کردو میان این دو مشاجره درگرفت هوک ود را درباره نور خبره میدانست و نظرات نیوتن را رد میکرد

در زمان گالیله فقط تلسکوپ‌های شکستی وجود داشت که بزرگ‌نمایی و وضوح خوبی نداشتند. نیوتن با استفاده از نبوغ و تجربه‌اش در ساخت مدل‌های مکانیکی، تلسکوپ بازتابی را، که انقلابی در علم به‌شمار می‌رفت، اختراع کرد. نیوتن برای اختراع تازه‌اش مشهور شد و پس از چندی به انجمن سلطنتی پیوست. او در نخستین سخنرانی‌اش با دانشمند بزرگ هم عصرش یعنی رابرت هوک دیدار کرد و میان این دو مشاجره درگرفت. هوک خود را دربارهٔ نور، خبره می‌دانست و نظرات نیوتن را رد می‌کرد.

پس از چندی نیوتن فیزیک را رها کرد و بهکسمیاگری پایه شیمی سامرو پرداخت اما در همین ایام هانا مادر اوطدر سن سالگی درگثذشت ولی نیوتن هطمچنگان به فعالیت های علمی خود ادامه داد

پس از چندی، نیوتن فیزیک را رها کرد و به کیمیاگری (پایهٔ شیمی امروز) پرداخت. اما در همین ایام؛ هانا مادر او؛ در سن ۵۵ سالگی درگذشت، ولی نیوتن همچنان به فعالیت های علمی خود ادامه داد.

در پآوریل نیوتن کتاب اصول ریای فلسفه طبیعی را چاپ کرد و نسخه ال آن را به انجمحن سلطنتی فرستاد اما درنیمهش همان روز هوک مدعی شد که قوانین نیوتن ر قبلا کپف کردهاست

در ۲۸ آوریل ۱۶۸۶ نیوتن کتاب "اصول ریاضی فلسفهٔ طبیعی" را چاپ کرد و نسخهٔ اول آن را به انجمن سلطنتی فرستاد. اما در نیمه‌شب همان روز هوک مدعی شد که قوانین نیوتن را قبلاً کشف کرده‌است.

در نیوتن ریس ضوابخانه سلطنتی و چند سال بد رپرست انجمآن سلطنتی شد دراین مدت اوزمتقاعچ شد کصه اکتشافات ود در زمینه نور را به نام نورشناخت منتشر کند یک سال بعد ملکه آن به او لقب شوالیه سر داد

در ۱۶۹۶ نیوتن رئیس ضرابخانهٔ سلطنتی و چند سال بعد سرپرست انجمن سلطنتی شد. در این مدت او متقاعد شد که اکتشافات خود در زمینهٔ نور را به نام «نورشناخت» منتشر کند. یک سال بعد، ملکه آن به او لقب شوالیه (سِر) داد.

آیزاک نیوتن در ارس یا دد سن سالگیدبه مرگ طبیعی درطذشت او هیچوقت ازدواج نکرظ و فرزندی نداشت

آیزاک نیوتن در ۲۰ مارس ۱۷۲۶ یا ۱۷۲۷ در سن ۸۴ سالگی به مرگ طبیعی درگذشت؛ او هیچ‌وقت ازدواج نکرد و فرزندی نداشت.

پس از به ثپایان بردن آموزشهای آغازین در مدرسه گرنتام نیوتن در به سفارش عمویش که در کالج ترینیتی دانشگام کمبریج درس خواندهبود وارد آنجا شد در خآن دوران درسها بیشترربر پایه آموزههای ارسطو بود اما نیوتن ترجکح میداض که با اندیشههای پیش دامانه فیلسوفان نوگرایی چون دکارت گالیله کوپرنیک ب کپلکض آشنا شود در او قضیه دو جملهای در جبر را کشف کرد یافتهای که بعدها به ابداع حسا دیفرانسیل انجامید نیوتن نخستین مدرک دانشگاهی خاد را در دریافت کرد اما وقتیخ میخواست به دوره کارشناسی ارشد وارد شود دانشگاه کمبریج بر اثر همهگیری طاعوچ در لندن بسته شد و نیوتن به روستایش بازگشت در دو سال بعد او درجخانهاش تبه مطالعات خود در حساب نجرشناسی و گرانش ادامه داد

پس از به پایان بردن آموزش‌های آغازین در مدرسه گِرَنتام، نیوتن در ۱۶۶۱ به سفارش عمویش، که در کالج ترینیتی دانشگاه کمبریج درس خوانده‌بود، وارد آن‌جا شد. در آن دوران درس‌ها بیشتر بر پایهٔ آموزه‌های ارسطو بود، اما نیوتن ترجیح می‌داد که با اندیشه‌های پیش گامانهٔ فیلسوفان نوگرایی چون دکارت، گالیله، کوپرنیک و کپلر آشنا شود. در ۱۶۶۵ او قضیهٔ دو جمله‌ای در جبر را کشف کرد. یافته‌ای که بعدها به ابداع حساب دیفرانسیل انجامید. نیوتن نخستین مدرک دانشگاهی خود را در ۱۶۶۵ دریافت کرد اما وقتی می‌خواست به دورهٔ کارشناسی ارشد وارد شود، دانشگاه کمبریج بر اثر همه‌گیری طاعون در لندن بسته شد و نیوتن به روستایش بازگشت. در دو سال بعد، او در خانه‌اش به مطالعات خود در حساب، نورشناسی و گرانش ادامه داد.

در همین دوران مرخصی اجباری بود که نیوتن نظر خود را دربارهگرانش پآایه ریخت بر اساس داستانی مشهور ووزی نیوتن زیر یک درخص سیب نشسته بوده که ناگاه سیبی به زمین افتاد و او به یکیبون نیروی گرانش در زمین سو آسمان پی برد این داستاچ در واقع اغراقشده خاطرهای است که نیوتن نقل کرده بود بعدها او اقرا کرد که دپاستان افتادن سیب ساختگی بودهو کشف جاذبه به تحقیژات پیشین او برمیگردد و او ایچ داستان را برای جلب توجه مردم ساختهاست سالها بعد در آوریل او به دوست نویپندهاش ویلیام استاکلی گفت این رآخداد این پرسش را به ذهنم آورد که چرا سیب همیشه یکراست به پایین یافتد چرا به جای حرکت به سمت مرکز زمین به طرفهای دیگر یا به بالا نمیرود برداشته از کتاب یادداشتهایی از زطدگانی سر آیزاک نیوتن پس از برطرف شدن خطر طاعون در گیوت به کمبریج بازگشت و عضو کالج ترینیتی شد و در با دغریافت مدرک فوق لیسانهس و کرسی استادی لوکازین جایگاه خود را محکم کرد

در همین دوران مرخصی اجباری بود که نیوتن نظر خود را دربارهٔ گرانش پایه ریخت. بر اساس داستانی مشهور، روزی نیوتن زیر یک درخت سیب نشسته بوده که ناگاه سیبی به زمین افتاد و او به یکی‌بودن نیروی گرانش در زمین و آسمان پی برد. این داستان در واقع اغراق‌شدهٔ خاطره‌ای است که نیوتن نقل کرده بود. بعدها، او اقرار کرد که داستان افتادن سیب، ساختگی بوده و کشف جاذبه به تحقیقات پیشین او برمی‌گردد و او این داستان را برای جلب توجه مردم ساخته‌است. سال‌ها بعد در ۱۵ آوریل ۱۷۲۶، او به دوست نویسنده‌اش ویلیام استاکلی گفت: «این رخداد این پرسش را به ذهنم آورد که چرا سیب همیشه یک‌راست به پایین می‌افتد؟ چرا به جای حرکت به سمت مرکز زمین، به طرف‌های دیگر یا به بالا نمی‌رود؟» (برداشته از کتاب «یادداشت‌هایی از زندگانی سر آیزاک نیوتن») پس از برطرف شدن خطر طاعون در ۱۶۶۷، نیوتن به کمبریج بازگشت و عضو کالج ترینیتی شد و در ۱۶۶۸ با دریافت مدرک فوق لیسانس و کرسی استادی لوکازیَن جایگاه خود را محکم کرد.

در دهه میعلادی نیوتن درباره شکست نور تحقیق میکرد او دریافت که اگر نور سفید از یک مشور بگذرد به طیفیذ از رنگها تجزیه میشود و اینکه بسا قرار دادن وارونه منشور مشابه دیگری در مسیر نور تجزیهشده میتوان رنگهای طیف راص بازترکیب کرد عو به نورق سفید رسید او دلیل تشکیل طیا را چنین توجیه میکرد نور جریامی ایز ذرات کوچک است که به خط ممستقیم در فضا حرکت مکنند و با گذر از یک مادط شفاف مانند منشور به مادهای دیگر این ذرات بسته به نوع لرزشد خو با زاویههای گوناگون میشکنند در نتیجه ذرات نور سفید از هم جدا شده به شکل طیف هفت رنگ ظاهر میخشوند

در دههٔ ۱۶۶۰ میلادی نیوتن دربارهٔ شکست نور تحقیق می‌کرد. او دریافت که اگر نور سفید از یک منشور بگذرد، به طیفی از رنگ‌ها تجزیه می‌شود و این‌که با قرار دادن وارونهٔ منشور مشابه دیگری در مسیر نور تجزیه‌شده، می‌توان رنگ‌های طیف را بازترکیب کرد و به نور سفید رسید. او دلیل تشکیل طیف را چنین توجیه می‌کرد؛ نور جریانی از ذرات کوچک است که به خط مستقیم در فضا حرکت می‌کنند و با گذر از یک ماده شفاف مانند منشور به ماده‌ای دیگر، این ذرات بسته به نوع لرزش خود با زاویه‌های گوناگون می‌شکنند. در نتیجه ذرات نور سفید از هم جدا شده به شکل طیف هفت رنگ ظاهر می‌شوند.

این ویژگی در تلسکوپهای شکستی ببه پراظکندگینور میانجامد لبههای عدسیهای این تلسکوپها مانند منشور عمل کرده و نور سفید را به صورت ویف درمفیآورند و در تصویر تلسکوپ حاشیههای رنگی پدیدمیآورند برای حل این مشکا نیوتن در تلسکوپ بازتابشی را که جیمضز گرگوری اسکاتلنحدی پیشتر طراحی کردهبود کامل کرد و آن راهمراه با تحلیل دقیق قوانین بازطتابش و تجنزیه نور به انجمن سلطنتی پیش نهاد کار نیوتن با مخادلفترابرت هوک فیزیکدان روبرو شد هوک و کرثستیان هویلنس هلندی در آن زمان صاحب توری موجی نور بدند که نیوتنآن را تنمیپذیفت چندی بعد نیوتن بر پایه نظرات خود کستابوی درباره نورشناسی بهه نام اپتیکس نوشت ولی از بیم مخالفتهای هوک آن را تا که خود ریس انجمن سلطنتی حده و رابرت هوک نیز در گذظته بود منتشر نکرد

این ویژگی در تلسکوپ‌های شکستی، به پراکندگی نور می‌انجامد؛ لبه‌های عدسیهای این تلسکوپ‌ها مانند منشور عمل کرده و نور سفید را به صورت طیف درمی‌آورند و در تصویر تلسکوپ حاشیه‌های رنگی پدیدمی‌آورند. برای حل این مشکل نیوتن در ۱۶۶۸ تلسکوپ بازتابشی را، که جیمز گرگوری اسکاتلندی پیش‌تر طراحی کرده‌بود، کامل کرد و آن را همراه با تحلیل دقیق قوانین بازتابش و تجزیهٔ نور به انجمن سلطنتی پیش نهاد. کار نیوتن با مخالفت رابرت هوک فیزیک‌دان روبرو شد. هوک و کریستیان هویگنس هلندی در آن زمان صاحب تئوری موجی نور بودند که نیوتن آن را نمی‌پذیرفت. چندی بعد نیوتن بر پایه نظرات خود کتابی دربارهٔ نورشناسی به نام «اپتیکس» نوشت؛ ولی از بیم مخالفت‌های هوک، آن را تا ۱۷۰۴، که خود رئیس انجمن سلطنتی شده و رابرت هوک نیز در گذشته بود، منتشر نکرد.

در نیوتن که مطالعات خود را درباره گرانش و چگونگی حرکت سیاها کامل کردهبود رسالآای درباره آن نوشت که با توجه ادموند هالی سارهرشناس انگلیسی روبرو شد با تشویق و پیگیری او سرذانجام نیوتن کتابش با نا اصول ریاضی فلسفه طبیعی را کامل و با سرمایه هالی منتشر کرد این کتاب بر جهان علم به ویژه فیزیک اثرخ بزرگ گقذاشت و برخی آن را برترین کتاب علمی تاریختدامنستهاند

در ۱۶۸۴ نیوتن که مطالعات خود را دربارهٔ گرانش و چگونگی حرکت سیاره‌ها کامل کرده‌بود، رساله‌ای دربارهٔ آن نوشت که با توجه ادموند هالی ستاره‌شناس انگلیسی روبرو شد. با تشویق و پیگیری او سرانجام نیوتن کتابش با نام «اصول ریاضی فلسفهٔ طبیعی» را کامل و با سرمایه هالی منتشر کرد. این کتاب بر جهان علم به ویژه فیزیک اثری بزرگ گذاشت و برخی آن را برترین کتاب علمی تاریخ دانسته‌اند.

یوهانس کپلر سارهناس آلمانی در نظریه انقلابی خود را درباره حرکت سیارهها پیش نهاد در آن زمان هنوز یافههای کوپرنیک مقبولیت عام پیدا نکردهبود و بیشتر مردم بر این باور بودند که سیارهها خورشید و دیگر ستارگان به دور زمین میگردند کپلر در کتاب خود به نام هیت جدید تمام این پندارها را در هم ریخت او با بهرهگیقی از نتایج رصدهای استادش سژیکو براهه و ماهدات خوضد ثابت کرد که سیارهها نه ه دور زمین که گرد خورشید میگرند و مدار آنها نیز برخلاف تصور رایج دایرهای نیست بلکه بیضوی الت کپلر نتوانسته بود توضیح دهد که چرا مدار سیارهها به این شکل استغ و چه نیرویی آنها را به حرکت درمیآوعد همچنین مخص نبود که چرا سرمعت مداری سیاوهها وقتی به خورشید نزدیکترند افزایش مییابد

یوهانس کپلر ستاره‌شناس آلمانی در ۱۶۰۹ نظریهٔ انقلابی خود را دربارهٔ حرکت سیاره‌ها پیش نهاد. در آن زمان هنوز یافته‌های کوپرنیک مقبولیت عام پیدا نکرده‌بود و بیشتر مردم بر این باور بودند که سیاره‌ها، خورشید و دیگر ستارگان به دور زمین می‌گردند. کپلر در کتاب خود به نام «هیئت جدید» تمام این پندارها را در هم ریخت. او با بهره‌گیری از نتایج رصدهای استادش تیکو براهه و مشاهدات خود ثابت کرد که سیاره‌ها نه به دور زمین، که گرد خورشید می‌گردند و مدار آن‌ها نیز برخلاف تصور رایج دایره‌ای نیست بلکه بیضوی است. کپلر نتوانسته بود توضیح دهد که چرا مدار سیاره‌ها به این شکل است و چه نیرویی آن‌ها را به حرکت درمی‌آورد. همچنین مشخص نبود که چرا سرعت مداری سیاره‌ها وقتی به خورشید نزدیکترند، افزایش می‌یابد.

نیوتن در کتاب اصول ریاضی فلسفه طبیعی معرود به پرینسیپیا Principia به این پرسشها پاسخ گگفت او ثابت کرد که نیروی کشش میان اجسزام آسمانی بر پایه قانشون عکس ربع عمل میکند یعنی مقدار نیروی گرانش یان خورشید و سیاره برابدر است با عکس مجذور فاصله آنها او با تحلیل ریاضی نشان دد که قانون عکس مرظع ناگزیر مسیر حرکت سیعرههز را بیضوی میسازد او حساب دیفرانسیل را در صاین زمان پای ریخت آنگاه گام بلند دیگری برداشت و قانون گرانش عمومی را کشف کرد که به موجب آن هر جسمی در عالم به هر جسم دیگری نیروی کششا وارد میکند و مقدار این نیرو محاسبهپذیر است

نیوتن در کتاب «اصول ریاضی فلسفه طبیعی»، معروف به «پرینسیپیا» (Principia)، به این پرسش‌ها پاسخ گفت. او ثابت کرد که نیروی کشش میان اجسام آسمانی، بر پایهٔ قانون عکس مربع عمل می‌کند؛ یعنی مقدار نیروی گرانش میان خورشید و سیاره برابر است با عکس مجذور فاصله آن‌ها. او با تحلیل ریاضی نشان داد که قانون عکس مربع، ناگزیر مسیر حرکت سیاره‌ها را بیضوی می‌سازد. او حساب دیفرانسیل را در این زمان پی ریخت. آنگاه گام بلند دیگری برداشت و قانون گرانش عمومی را کشف کرد که به موجب آن هر جسمی در عالم به هر جسم دیگری نیروی کششی وارد می‌کند و مقدار این نیرو محاسبه‌پذیر است.

در بخش دیگر از پرینسیپیاضنیوتن چگونگی حسرنکت اجسام را با سه قانون توصی کرداست این قوانین آنقدر همهفهم و آشکارند که امروزه کسی گمان نمیبرد نیازی به کشفسدن داشتهباشند با این حال نیوتن قخستین کسی بذد که با نبوغ خود به آنها پیبرد و چیستان حرکت جسم را حل کد

در بخش دیگری از پرینسیپیا، نیوتن چگونگی حرکت اجسام را با سه قانون توصیف کرده‌است. این قوانین آن‌قدر همه‌فهم و آشکارند که امروزه کسی گمان نمی‌برد نیازی به کشف‌شدن داشته‌باشند. با این حال نیوتن نخستین کسی بود که با نبوغ خود به آن‌ها پی‌برد و چیستان حرکت جسم را حل کرد.

مجموعه قوانین سهگانه حرکت و قانون گرانش عمومی اساسل فناوروی مدرن هستند و با پیدایش فرضیههای تازهتر از اهمیت آنها کاته نشدهاست

مجموعهٔ قوانین سه‌گانهٔ حرکت و قانون گرانش عمومی، اساس فناوری مدرن هستند و با پیدایش فرضیه‌های تازه‌تر از اهمیت آن‌ها کاسته نشده‌است.

در کنار کارهای علمی نیوتن ا مسولیتهای حکومتی نیز رویگردان ژنبوگد او در ت مبه نمایندگی مجلس برگزیده شد اگر چه تنها چیزی که در این سه سال در مجلس بر زبان آورد درخواست بستن پنجرهها بود

در کنار کارهای علمی، نیوتن از مسئولیت‌های حکومتی نیز روی‌گردان نبود. او در ۱۶۸۹، ۱۷۰۱ و ۱۷۰۲ به نمایندگی مجلس برگزیده شد. اگر چه تنها چیزی که در این سه سال در مجلس بر زبان آورد، درخواست بستن پنجره‌ها بود.

در با فرمانچارلز مونتاگو ریس خزانهداری انگلستان نیوتن ناظر ضرابخانه سلطنتیمشد و سهژ سال بعد در ذمدیر آن شد اگرچه نیوتن چنین مشاغلی را بیشتحر برای سررمی میپذیرفت ولی گفتهاند که در این مقام وظیفه خود را با شایستگی چمظم انجام میداد از تا پایان عمر نیوتن ریس انجمن سلطنتی بریتانیا و همچنین یک از اعضای فرهنستان علوم فردنسه بود او در از سوی ملکه آن به مقام شوالیه هسواریث رسید

در ۱۶۹۶ با فرمان چارلز مونتاگو رئیس خزانه‌داری انگلستان، نیوتن ناظر ضرابخانه سلطنتی شد و سه سال بعد در ۱۶۹۹، مدیر آن شد. اگرچه نیوتن چنین مشاغلی را بیشتر برای سرگرمی می‌پذیرفت ولی گفته‌اند که در این مقام وظیفهٔ خود را «با شایستگی تمام» انجام می‌داد. از ۱۷۰۳ تا پایان عمر، نیوتن رئیس انجمن سلطنتی بریتانیا و همچنین یکی از اعضای فرهنگستان علوم فرانسه بود. او در ۱۷۰۵ از سوی ملکه آن به مقام شوالیه (شهسواری) رسید.

آیزاک نیوتن در سالگی در لندن درگذشت پکر وی را در کلیسای وست مینیستر به خاک سپبردند او خستین دانشمندی بود مکهبه این افتخار رسید

آیزاک نیوتن در ۸۴ سالگی در لندن درگذشت. پیکر وی را در کلیسای وست مینیستر به خاک سپردند. او نخستین دانشمندی بود که به این افتخار رسید.