audio
audioduration (s)
0.36
90.3
text
stringlengths
5
848
Дауэ хъуами, Фенэ къуажэм яфӀэӀеякъым, къэзыша унагъуэрти — я нэ-я псэт.
Псори и пӀэм иувэжам хуэдэт.
Гъатхэр икӀри хуабэр къэсащ, бгыщхьэм щыткӀу мылхэм Бахъсэныжь къагъэгубжьащи, нэпкъым йозауэ, уэлбанэрилэм хадэр зэщӀигъэкӀащ жаӀэри уэфӀ зэрыхъуу жьыри щӀэри губгъуэм докӀ, Алмэжан хиса щихухэри хэкӀащ, езыри пӀэм хэгъуэлъхьэпащ.
Зэманыр макӀуэ, щихухэр хохъуэ, Алмэжан хэлъщ.
И лъэр зэуэ щӀэхуу пӀэхэнэ хъуа мо хъыджэбз узыншэу щытам и Ӏэпкълъэпкъыр ундэрэбжьауэ къеузырт.
Апхуэдэхэм деж, гур игъэузу, хьэблэм зэхахыу кӀийрт.
Псэгъэтыншу иӀэр дохутырхэм къакӀуэурэ къыхаӀу мастэрт.
Фенэ хуэдэ дохутыр лэжьакӀуэхэрт Алмэжан деж мастэхэӀу кӀуэр, ауэ ар езым зэи къылъагъэсатэкъым.
КӀуэнуми зыкӀэлъыкӀуэнуми я дежкӀэ ар къызэремызэгъыр псоми зэхащӀыкӀырт.
ИтӀани Фенэ и гум щӀыӀэ-щӀыӀэу къилъадэрт: «Мы си зэранкӀэ мафӀэшхуэр зыщӀэна тхьэмыщкӀэм зэ сыӀуплъащэрэт...» Ауэ шынэрт мастэхэӀу кӀуэн.
Алмэжан деж кӀуэ медсестрахэм Фенэ къыжраӀэжырт егъэлеяуэ зэрыбгэр, уеблэмэ, зэралэжьэгъу къудейм папщӀэ езыхэми къазэрыхуэшхыдэр.
ИтӀани Фенэ и псэр еӀэрт абы зэ Ӏуплъэну.
Езы дыдэм къыгурыӀуэжыртэкъым апхуэдэу щӀыщытри.
Ар насыпыншэ зэрыхъуар сыткӀи и лажьэт езым?
Тхьэмахуэ зэхуаку закъуэт МэчрэӀилрэ Фенэрэ зэрызэрыцӀыхуар.
Я зэрылъагъуи, зэгурыӀуи, зэрыши зы хъуат.
ИужькӀэщ, къашауэ нысащӀэу щыкӀэрытырщ, Фенэ къыщищӀар МэчрэӀилрэ Алмэжанрэ я лъагъуныгъэ иным и хъыбар пэжыр.
ИужькӀэщ абы къыщищӀар а тӀур щӀызэрымышам и щхьэусыгъуэри.
Махуэм пщӀантӀэм къыдэнар нысащӀэмрэ МэчрэӀил и анэшхуэмрэт.
Гуащэ зи цӀэ а фызыжь лъэрызехьэ Ӏэчлъэчыр, езым и нысэ дыдэхэм къыщымынэжу, абыхэм я нысэжхэми гуащэ ткӀий яхуэхъурт.
Пасэрей хабзэжьхэм бгъэдэту зи гъащӀэр къэзыхьа, фызабэу къанэу лӀы унафэр зыӀэщӀэлъа а фызыжь жьакӀуэр езы гъащӀэ дыдэм тепщэ ищӀам хуэдэт.
Абы и псалъэрт лъэпкъми, Ӏыхьлы-Ӏэулэдми я унафэр.
А фызыжь фӀыцӀэ задэшхуэр и баш къуэлэн дахэр и куэщӀым щытригъауэу бжэӀупэм Ӏусщ пасэрей шэнтжьеишхуэм щигъэщӀеикӀауэ.
НысащӀэм пщӀантӀэри унэри къызэхижыхьурэ пщэдджыжь Ӏуэхухэр зэфӀегъэкӀ.
Гуащэ абы кӀэлъоплъ «кӀэпс-лъэпс къабзэ цӀыкӀущ, и адэшхуэри Ӏейуэ щытакъым, езыр дауэ къытхущӀэкӀыну пӀэрэ?», — жиӀэу егупсысурэ.
— Ей нысащӀэ, си пӀэщхьагъым щӀэлъ нэмэз щыгъэр къысхуэхьыт мыдэ, — кӀэлъоджэ Гуащэ нысащӀэм.
Фенэ щӀэущыхьыжу щӀолъадэ фызыжьым и пэшми, псынщӀэу къегъэзэж.
— Мыракъым, теурэз мыхъун.
Мыр унэм къызэрыщӀэзмыхыр пщӀэркъэ?
Адрей нэмэз щыгъэ нэхъ цӀыкӀурщ къэпхьынур.
Фенэ абы зыхуей нэмэз щыгъэр къыхуехьри йоупщӀ:
— Иджыпсту ушхэн, нанэ?
— Ым, хъунщ, тӀу, дышхи.
Моуэ мыбдеж къысхуэхь.
Ӏэнэ псынщӀагъуэ цӀыкӀур Фенэ фызыжьым и пащхьэм елӀэлӀапэурэ мыщэнауэу кърегъэувэ.
— КъакӀуэ мыдэ.
Си нысэхэр къыздэзгъэтӀысу здэзгъашхэркъым сэ иджыри къыздэсым, ауэ къакӀуэ мыдэ уэ.
НысащӀэм зипӀытӀ-зихуза щхьэкӀэ хуимыдэу, игъэтӀысащ.
— Алыхь, узмыгъэтӀысынт сызыхуэмей гуэру ущытам.
Сэ сфӀэфӀ дыдэу нысэ усщӀащ, тӀасэ, дызыхуэмей гуэр пэшэгъу тхуэмыхъуу жысӀэри...
Шхэн яухыу Фенэ Ӏэнэр Ӏуихыжа иужь, Гуащэ нысащӀэр зыбгъэдегъэтӀысхьэжри кърегъажьэ, гува-щӀэхами абы зэ хуиӀуэтэжыну хъыбарыр.
— АтӀэ, нысащӀэ, зэхэпхыжагъэнущ а ди щӀалэ делэр модэ нэхъ къуажэ щӀыбымкӀэ дэс Уэзрокъуэхэ я хъыджэбзыжь цӀыкӀу гуэрым хьэщыкъ ищӀауэ зэрыщытар.
Иджы уэ укъызэрытшар и гум ежалӀэу пӀэхэнэ хъуауэ зэхызох, теурэз хъуныр.
ЗэрымукӀытэри плъагъуркъэ иджы щыӀэ хъыджэбзхэр.
Абы щхьэкӀэ цӀыхум зыкърагъащӀэ.
АдэкӀэ пэмыжыжьэу щыт шэнт лъахъшэр къригъэхьри и лъакъуэр тригъэувэщ, езыми шэнт иуэм нэхъри хуиту зригъэщӀри, Гуащэ и псалъэм пищащ, и нэмэз щыгъэ гъэжэнри зэпимыгъэууэ.
— Алыхь, нысащӀэ, а Уэзрокъуэхэ я пхъум ди щӀалэр сыткӀэ дихьэхами дихьэхатэм, ауэ къезгъэшакъым — къызэдэӀуащ.
Нэхъыжьым едаӀуэ нэхъыщӀэм тхьэм гъуэгу къритынщ.
А джэгум сыныкъуагъэплъу ущызагъэлъагъум, зи си гум урихьыпащ.
Уи адэшхуэри сцӀыхуу щытат.
И ахърэт фӀы ухъу, тхьэмыщкӀэ, цӀыху хъарзынащ.
Зи а къомыр щызэрихьэлӀэм, щӀалэр зэсшалӀэри жесӀащ: «Нысэ къытхуэпшэнум, мес мор...»
Уэзрокъуэхэрэ дэрэ езым хъыбарышхуэ ди яку дэлъщ, си тӀасэ.
Ар адэ япон зауэм и ужькӀэ куэд мыщӀэу къежьэри, кӀэдет, бэлъшэвич жоуэ щыщыӀэми къэхъеижри, нэмыцэ теурэзыр къыщыкӀуами къытригъэзэжауэ щытащ.
Уэлий жари Уэзрокъуэхэ лӀы хъыжьэ яӀащ.
Езыр япон зауэм щыӀат.
Жор хэлъу къэкӀуэжати, джаур хъуащ жари иныкъуэм нэмыплъ иратырт, иныкъуэми ар лӀыгъэ дамыгъэу къихьауэ жаӀэрт.
И гуэныхь сыту сщӀын, фӀэлӀыкӀ зиӀэ лӀыт, хахуэт, бжьыфӀэт.
Моуэ слъагъу хуэдэу сощӀэж, хакӀуэ къарэ лъагэм тесу, уэсым хуэдэу цей хужь щыгърэ и къамэ-бгырыпхыр лыду, дзэм къыздриха и сэшхуэр лъэныкъуэкӀэ елэлэхыу ар уэрамым къыщыдыхьэкӀэ, «Уэлий блокӀ, Уэлий блокӀ», — жаӀэу цӀыхухэр я куэбжэм къыдэжрэ абы кӀэлъыплъу зэрыщытар.
Сэри, мы Жэмыхъуэхэ сыкъашэну си нэчыхь ятхауэ сыдэст абы щыгъуэ.
ЦӀыхубзыр, сыт жыпӀэми, дыугъурсыз лъапсэщ, си тӀасэ, уэ тхьэм угъурлы утхуищӀ.
АтӀэ, а зи гугъу сщӀы Уэлийр ди къуажэ цӀыхубз гуэрым текӀуэдащ, Зэбинэт жари.
ПцӀы хэмылъу, цӀыхубз зэкӀэлъыкӀуэт ар.
Зэкъуэшитхум я шыпхъу закъуэти, драхьейм гъущӀэрт, кърахьэхым щӀытэрт.
Сытми, Уэзрокъуэ Уэлийр Зэбинэтым дэгушыӀэу щыту, япон зауэр къэхъейри ди жылэм шууищ ягъэшэсын хуей хъуащ, абы кӀуэну.
Уэлийм лӀы пхъашагъкӀэ хуагъэфэщауэ хэти жеӀэ, адрейхэми къуажэпщ ХьэтӀохъущокъуэм зыпэщӀисэгъат зэгуэрми, «ӀумпӀейщ, щрекӀуэд абы», жери зауэм кӀуэхэм хригъэгъэхуауэ жаӀэ.
Пэжыр дэнэ щыпщӀэжын иджы.
Арати, Уэлийр япон зауэм кӀуэну щежьэм, Зэбинэтым тхьэрыӀуэ пихауэ жаӀэ е мыпсэужу и хъыбар пэж къимыщӀэу, е, псэумэ, къимыгъэзэжауэ лӀы дэмыкӀуэну.
Зэбинэтым лъыхъу и куэдт, ауэ яхудэкӀуэртэкъым.
И дэлъхуитхури и адэжьри хуейтэкъым я бзылъхугъэ закъуэр псэуми лӀами зи хъыбар щымыӀэ Уэлий пэплъэну.
Я лъэпкъри япхъури абы пуд ирихъуу къалъытэрт.
Си адэ къуэшым и къуэ щӀалэ бжьыфӀэ кӀыхьышхуэ Фэтыхь жари диӀэти, абы кърагъэшэну дыдейхэри лъыхъуащ Зэбинэтым, уасэфӀи хуагъэлъэгъуащ.
Ауэ хъыджэбзыр яхутечакъым.
Щыхагъэзыхьым, абдежщ Уэлий тхьэ хуиӀуауэ зыщиумысауэ жыхуаӀэр.
Лъэпкъым я нэхъыжьым Ӏуэхур щыбгъэдалъхьэм, зэфӀэкӀын хуейуэ унафэ ищӀащ, хъыджэбзым и адэри акъылэгъуу.
И дэлъхухэм «тхьэрыӀуэ нилъхьамэ, щӀигъэпцӀын щыӀэкъым» жаӀэу захъунщӀэ щхьэкӀэ къамыгъанэу, уасэр зэӀахри нэчыхьри ятхащ.
Я нэчыхь ятхауэ хъыджэбзыр зыкъомрэ дэсыж хабзэт пасэми, зы илъэсым нэблагъи яфӀыдэсауэ, хъыбар къэӀуащ Уэлийр къэкӀуэжу, къызэрысыжуи нэчыхьми емыплъу, абы дэкӀуэсэну Зэбинэтым и мурад быдэу.
Арати, дыдейхэр еужьэрэкӀ хъуащ.
Хъыджэбзыр, сымаджэ нэпцӀ зищӀами, пэж дыдэми хэт ищӀэнт, сытми пӀэм яфӀэгъуэльащ.
МыдэкӀи, «сымаджэми ди сымаджэщ, лӀэми ди хьэдэщ» жари, унэидзыхьэ ящӀыну хуежьат, ауэ и дэлъхухэм зэблэкӀыу яхъумэрт.
БлагъагъэкӀэ зэпэува лъэпкъитӀыр ауэрэ хьэргъэшыргъэ зэрыгъэхъуу хуежьащ.
«Нысэр зейм яхуешэлӀэжыркъым» жаӀэу ди лъэпкъми дзы къыхуащӀу хуежьат.
ЛӀы ӀэщӀэукӀэри Ӏэпхъуэн хуей хъуауэ, ди унэкъуэщ гуэр Ищхъэрэкъуажэ дэст.
Езыр псэужтэкъым, ауэ и лӀыгъэкӀэ цӀэрыӀуэу Мыхьэмэт жари къуэ иӀэт, бынуни хъужауэ.
И адэм бий къыхуищӀа лъэпкъми яхуэмыдзыхэу ар къыткӀэлъыкӀуэрт, къэӀэпхъуэжынуи къыщӀигъанэ щыӀэтэкъым, сахэсыхьащ жылэжьым, жиӀэ мыхъум.
Сытми, Зэбинэтыр къахуэмыхьыжыххэ щыхъум, Мыхьэмэтым хъыбар ирагъэщӀащ.
ЗекӀуэ щыӀэгъащӀэти, и уанэш цӀэрыӀуэм щысхьри, нэгъуэщӀ шыгъуэ натӀэ гъуджэ гуэр иӀэт жаӀэ, уэрам дэтыш хуэдэуи, абы къэшэсащ.
ЗыгъэкӀуа нэхъыжьыр щӀеджэри ищӀэртэкъым Мыхьэмэтым.
Шэсри, я куэбжэм къыщыдэкӀым, щыгъуэр лъэпэнтхуащ.
ЛӀы пхъашэр губжьри: «Хьэдагъэ сыпхьрэ, хьэм яшхыжын», — жиӀэри щӀопщ уэгъуэ тридзащ...
«Мыр си мыхабзэщ, тхуэмыгъуэн тхьэм имыщӀ», — жиӀэу зэи зэщӀэувыӀыкӀауэ жаӀэж, ауэ игъэзэжакъым.
Жэщым и щхьэгъусэм къыхуилъэгъуауэ пщэдджыжьым къыхуиӀуэтэжа пщӀыхьэпӀэми игъэдзыхакъым.
«Ар махуаети шыгъуэ натӀэ гъуджэри нысфӀолъэпантхуэ» жиӀэу уэрэдыжьым щӀыхэувари аращ...
А махуэм нэхъ зэгъуэкӀ хъуауэ хъыбар къаӀэрыхьати, пшапэзэхэуэгъуэм зыхуагъазэри хъыджэбзым теуащ къахьыжыну.
ЗдэкӀуэм я цӀыхухъухэр къапэуващ, я цӀыхубзхэм бжэр къагъэбыдащ.
Мыхьэмэт гъусэ иӀэу абыхэм япэуващ зэтриӀыгъэну.
БыукӀи зыкъебгъэукӀи хъунутэкъым, зэблагъэу къэнэжын хуейти.
Мыдрейхэр зы гуп хъууэ унэм нэгъуэщӀ лъэныкъуэкӀэ къекӀуэлӀащ.
Бжэр тракъутэщ, хъыджэбзыр и анэшым щыӀэу тхьэр къахуэзыгъэпцӀ и анэжьри лъэныкъуэ ирагъэзри, я лъапсэр щӀащыкӀыу щӀадзащ.
Ямыгъуэту гувэ щыхъум, Мыхьэмэтым зафӀигъэбзэхри езыр лъыхъуакӀуэ ежьащ.