Datasets:

MMinasyan

/

SAW-corpus

like 0

Գրողների միության նախագահի ընտրությանն ընդառաջ Հոկտեմբերի 20-ին տեղի կունենա ՀԳՄ արտահերթ համագումարը, որտեղ գրողները կընտրեն Գրողների միության նոր նախագահ: Այս պահին շրջանառվում են Հովիկ Հովեյանի եւ ՀԳՄ նախագահի պաշտոնակատար Էդվարդ Միլիտոնյանի անունները: Հավանական երկու թեկնածուներից բացի, արդեն պարզ է, որ երիտասարդ գրողները նույնպես կառաջադրեն իրենց թեկնածուին, որի անունը դեռեւս չեն շտապում բարձրաձայնել: ԳՄ նոր նախագահի հավանական թեկնածուների մասին «Հրապարակ» օրաթերթը զրուցել է բանաստեղծ, թարգմանիչ Հակոբ Մովսեսի, արձակագիր Հրաչյա Սարիբեկյանի, բանաստեղծ Հրաչյա Սարուխանի եւ արձակագիր Սուսաննա Հարությունյանի հետ: Վերջիններիս տեսակետներին ծանոթացեք «Հրապարակի» վաղվա համարում:

https://hraparak.am/post/591fb704e3d84d0d37fd9625

2013-10-08

hraparak.am

Ովքեր պնդում են, որ պատերազմը պետք է «ավարտին հասցնել» այն տանուլ տվող Նիկոլ Փաշինյանի «հրամանատարությամբ», կամա թե ակամա դավաճանում են այդ նույն պետությանն էլ, ժողովրդին էլ. Սամվել Ֆարմանյան Հասարակական-քաղաքական գործիչ Սամվել Ֆարմանյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրառում է կատարել, որում մասնավորապես նշել է, որ համավարակը պատերազմ է հայտարարել Հայաստանին, իսկ Նիկոլ Փաշինյանն ապացուցել է, որ տանուլ է տալիս այդ պատերազմը՝ կործանման տանելով պետությունն էլ, ժողովրդին էլ: Գրառումը՝ ստորեւ. «Պարզագույն սիլլոգիզմ — 2 A.) Համավարակը պատերազմ է հայտարարել Հայաստանին: B.) Նիկոլ Փաշինյանն անքննելիորեն ապացուցել է, որ տանուլ է տալիս այդ պատերազմը՝ կործանման տանելով պետությունն էլ, ժողովրդին էլ: C.) Նրանք, ովքեր պնդում են, որ պատերազմը պետք է «ավարտին հասցնել» այն տանուլ տվող Նիկոլ Փաշինյանի «հրամանատարությամբ», կամա թե ակամա դավաճանում են այդ նույն պետությանն էլ, ժողովրդին էլ: Իսկ երկիրն անխուսափելի թվացող մեծ աղետից հետ պահելուն, անդառնալիության կետը չհատելուն ուղղված կոչերը/քայլերը «ներքաղաքական պայքար» հորջորջելը քաղաքական երեսպաշտություն է»:

https://168.am/2020/06/05/1314232.html

2020-06-05

168.am

(1720) Նիելս , աստերոիդ աստերոիդների հիմնական գոտում: Հայտնաբերվել է 1935 թվականի փետրվարի 7-ին Կառլ Ռեյնմուտի կողմից Հայդելբերգում: Միջին հեռավորությունը Արեգակից կազմում է 2,188058ա.մ., առավելագույնը մոտենում է 1,9602ա.մ. հեռավորության վրա եւ հեռանում 2,416ա.մ.: Արեգակի շուրջ մեկ ամբողջական պտույտ է կատարում 1182,19երկրային օրվա ընթացքում, իր ուղեծրով շարժվելով միջինում 0,30452աստիճան/օր արագությամբ: Աստերոիդի ուղեծրի եւ խավարածրի հարթությունները իրար հետ կազմում են 0,73°անկյուն:

https://hy.wikipedia.org/wiki/(1720)-1935_CQ

hy.wikipedia.org

Կինժիր , գյուղ Ռուսաստանի Կեմերովոյի մարզի Տիսուլսկի շրջանի կազմում: Բնակչությունը 2009 թվականին գրանցված տվյալներով կազմում էր 20մարդ:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Կինժիր

hy.wikipedia.org

ԵՎՐԱՍԻԱԿԱՆ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎ ԽՈՐՀՈՒՐԴ Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ | 26 հունվարի 2018 թվականի | թիվ 12 | քաղ. Մոսկվա | | ----- | ----- | ----- | «ԵՎՐԱՍԻԱԿԱՆ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎԻ ԽՈՐՀՐԴԻ ԱՆԴԱՄԻ ԹԵԿՆԱԾՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎՐԱՍԻԱԿԱՆ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱԳՈՒՅՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴ ՆԵՐԿԱՅԱՑՆԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ԵՎՐԱՍԻԱԿԱՆ ՄԻՋԿԱՌԱՎԱՐԱԿԱՆ ԽՈՐՀՐԴԻ ԿԱՐԳԱԴՐՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԾԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ «Եվրասիական տնտեսական միության մասին» 2014 թվականի մայիսի 29-ի պայմանագրի 16-րդ հոդվածի իրագործման նպատակով Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի խորհուրդը որոշեց. 1. Հավանություն տալ «Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի խորհրդի անդամի թեկնածությունը Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհուրդ ներկայացնելու մասին» Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի կարգադրությանը (կցվում է) եւ այն ներկայացնել Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի քննարկմանը: 2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում դրա պաշտոնական հրապարակման օրվանից 10 օրացուցային օրը լրանալուց հետո: Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի խորհրդի անդամներ՝ | Հայաստանի Հանրապետությունից՝ | Բելառուսի Հանրապետությունից՝ | Ղազախստանի Հանրապետությունից՝ | Ղրղզստանի Հանրապետությունից՝ | Ռուսաստանի Դաշնությունից՝ | | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | | Վ. Գաբրիելյան | Վ. Մատյուշեւսկի | Ա. Մամին | Ս. Մուկանբետով | Ի. Շուվալով | ԵՎՐԱՍԻԱԿԱՆ ՄԻՋԿԱՌԱՎԱՐԱԿԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴ ԿԱՐԳԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ | « »ի 20 թվականի | թիվ 12 | քաղ. Մոսկվա | | ----- | ----- | ----- | ԵՎՐԱՍԻԱԿԱՆ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎԻ ԽՈՐՀՐԴԻ ԱՆԴԱՄԻ ԹԵԿՆԱԾՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎՐԱՍԻԱԿԱՆ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԲԱՐՁՐԱԳՈՒՅՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴ ՆԵՐԿԱՅԱՑՆԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ «Եվրասիական տնտեսական միության մասին» 2014 թվականի մայիսի 29-ի պայմանագրի 16-րդ հոդվածին համապատասխան՝ 1. Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհուրդ ներկայացնել Ղրղզստանի Հանրապետության փոխվարչապետ, Ղրղզստանի Հանրապետությունից Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի խորհրդի անդամ Մուկանբետով Սանժար Տուրդուկոժոեւիչի թեկնածությունը: 2. Սույն կարգադրությունն ուժի մեջ է մտնում Եվրասիական տնտեսական միության պաշտոնական կայքում դրա հրապարակման օրվանից: Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի անդամներ՝ | Հայաստանի Հանրապետությունից՝ | Բելառուսի Հանրապետությունից՝ | Ղազախստանի Հանրապետությունից՝ | Ղրղզստանի Հանրապետությունից՝ | Ռուսաստանի Դաշնությունից՝ | | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | Պաշտոնական հրապարակման օրը՝ 22 հունիսի 2022 թվական:

https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=134383

26.01.2018

www.arlis.am

Լեւոն Ջուլֆալակյան. Կազմակերպվել է դավադրություն Հավաքականից նեղացած չեմ, մի քանի անշնորհակալ անձանցով պայմանավորված հեռանում եմ հավաքականից բավարարված: Այս մասին լրագրողների հետ հանդիպման ընթացքում ասաց օլիմպիական չեմպիոն, հունահռոմեական ըմբշամարտի Հայաստանի հավաքականի գլխավոր մարզիչ Լեւոն Ջուլֆալակյանը: «Պահը հասունացել է, ոչինչ պատահական չի լինում. այո ես հրաժարական եմ տալիս: Տալիս եմ բազմաթիվ պատճառներով: Հավաքականում վերջին ամիսների ընթացքում առակ են տարաձայնություններ: Հավաքականի որոշ մարզիկներ ցանկանում են, որ հավաքականի գլխավոր մարզիչն աշխատի իրենց թելադրանքով, մարզումների պլանները կազմվեն իրենց ցանկությունով, մրցումների մասնակիցների կազմը որոշվի իրենց ցանկությամբ, թե ովքեր պետք է մրցումներին մասնակցեն: Պարզ ասած նախապես կազմակերպվել է դավադրություն: Ինչն է պատճառն, ինձ համար եւ հասկանալի է, եւ անհասանակալի: Եթե մարզիկները կիսվում են երկու բեւեռի, հավաքականը կորցնում է իր ուժը, համախմբվածությունը: Եվ նման հավաքականի հետ շարունակել աշխատանքը, իմ նման բնավորություն ունեցող անձնավորությունը հստակ չի կարող: Ես միշտ եղել եմ պահանջկոտ, միշտ պահպանել եմ կարրգուկանոն, միշտ ձգտել եմ հասնել լավագույն արդյունքների: Եթե կան հավաքականում մարզիկներ, ովքեր պատկերացնում են, որ իրենք լիարժեք տիրապետում են մարզչական գործին, գիտեն՝ ինչպես պետք է պատրաստվեն, ինչպես պետք է ելույթ ունենան, նման պարագայում մարզիչի դերը վերանում է, եւ ես այլեւս չեմ կարող շարունակել իմ աշխատանքը: Իմ աշխատանքային տարիների ընթացքում բացարձակ խնդիրներ չեմ ունեցել ոչ սպորտի նախարարության, ոչ ՀԱՕԿ-ի եւ ոչ էլ ըմբշամարտի ֆեդերացիայի հետ: Երեք ղեկավարների կողմից էլ հաճելի չէր իմ հրաժարականը, որեւէ մեկը կողմ չէր, բայց որոշումը ես եմ կայացրել եւ համոզված եմ, որ իմ որոշումը ճիշտ է: Ես արել այն, ինչ կարողացել եմ, տրվել եմ լիարժեք՝ եւ հոգեպես, եւ ֆիզիկապես, արել եմ այն, ինչ կարողացել եմ: Երեւի կան մարդիկ, որոնք ձգտում են զբաղեցնել իմ տեղը եւ պատկերացնում են, որ ամեն ինչ արդեն կառուցված է, եւ այդ հիմքերի վրա շարունակել առաջիկա մի տարին, կարող են հեշտությամբ բարձր արդյունքներ գրանցել: Որոշումս կայացրել եմ մեկ ամիս առաջ, հայտարարությունս տվել եմ 10 օր առաջ: Աշխարհի առաջնությունը մոտ է, բայց այս բոլոր երեւույթները կատարվել է մեկ ամիս առաջ: Ես այս պարագայում չեմ կարող աշխատել մի կազմի հետ, որի ներքին խոհանոցում ինչ-որ քայլեր է արվում իմ դեմ: Այս իրավիճակը սկսվել է մեկ ամիս առաջ՝ հուլիսի 15-16-ին: Թիմը բաժանված էր երկու մասի, եւ այդ մթնոլորտն ինձ համար տհաճ էր: Մարզիկներն արտահայտվել են, որ ես անարդար եմ վերաբերվում, առանց որեւէ հիմնավորման: Եթե հիմնավորումներ տային, գուցե հասկանայի: Դժգոհություններ կան Մաքսիմ Մանուկյան-Արթուր Շահինյան եւ Կարապետ Չալյան-Արսեն Ջուլֆալակյան զույգերից ընտրության հարցում: Ես որպես մարզիչ, գնահատելով մարզիկների վերջին երկու տարիների արդյունքները, աշխարհի առաջնության համար հայտավորում եմ այն մարզիկներին, որոնք մեդալներ են նվաճել, արդյունքներ ունեն: Մաքսիմ Մանուկյանը 87 կգ քաշային կարգում անհաջող է հանդես գալիս, Կարապետ Չալյանը վերջին երկու տարիների Եվրոպայի եւ աշխարհի առաջնություններում անհաջող է հանդես եկել եւ արդյունք չի գրանցել: Բնական է, որ ես պետք է նշանակեմ մեդալ նվաճած մարզիկին»,- ասաց Լեւոն Ջուլֆալակյանը: Ազգային թիմը օգոստոսի 29-ից Երեւանի «Օլիմպավանում» կսկսի վերջին հավաքն ԱԱ-ին ընդառաջ, որն անցկացվելու է սեպտեմբերի 14-22-ը Ղազախստանի մայրաքաղաք Նուրսուլթանում:

https://sport.news.am/arm/news/103027/

2019-08-27

sport.news.am

Փորձագետ. DDoS պատերազմը հրադադարի մեջ է Հայ-ադրբեջանական DDoS հաքերային պատերազմը , որը Սաֆարովի էքստրադիցիայից հետո նոր թափ էր առել, հրադադարի մեջ է: Այս մասին այսօր լրագրողների հետ հանդիպմանն ասաց տեղեկատվական անվտանգության փորձագետ Սամվել Մարտիրոսյանը: «Հինգշաբթի օրվանից սկսված DDoS հարձակումները հայկական կայքերի վրա ակնհայտ պետական պատվեր էին Ադրբեջանի կողմից, որը նրանց, մոտավոր հաշվարկներով, արժեցել է օրական 5-20 հազար դոլար»,- ասաց փորձագետը՝ հավելելով, որ վարակված համակարգիչները DDoS հարձակումներ էին անում հիմնականում ասիական երկրներից, ավելի կոնկրետ՝ Պակիստանից, Թուրքիայից, Ինդոնեզիայից: Սամվել Մարտիրոսյանը նշում է, որ հարձակումը թիարախային էր եւ սկսել էր ամենաընթերցվող կայքերից, իսկ հետո հարձակման ենթարկվեցին ընդհանրապես բոլոր հայկական լրատվական կայքերը. «Օրինակ PanARMENIAN.Net լրատվական գործակալության վրա DDoS հարձակումները մի քանի անգամ ավելի շատ էին, քան այլ կայքերի»:

https://www.panarmenian.net/arm/news/122335/

2012-09-10

www.panarmenian.net

Թատերական ինստիտուտի ընդվզող ուսանողների մի մասն ուղղորդված է եղել, նրանց հետ հանդիպմանն էլ եմ ասել, եւս մեկ հանդիպում կլինի՝ ռեկտորի մասնակցությամբ. ԿԳ նախարար Ես Թատերական ինստիտուտի ուսանողներին ասել եմ, որ դռներ փակելն անցանկալի գործողություն է, իրենց հետ հանդիպման ժամանակ ասել եմ՝ եթե կան խնդիրներ, մտահոգություններ, շատ հանգիստ նրանք կարող էին շուտ գալ նախարարություն, դրանց մասին ասել, հարցը չհասցնել այդ գործողություններին: Այս մասին լրագրողների հետ զրույցում հայտարարեց ԿԳ նախարար Արայիկ Հարությունյանը՝ անդրադառնալով Երեւանի թատրոնի եւ կինոյի պետական ինստիտուտի ուսանողների կողմից նորընտիր ռեկտորի հրաժարականի պահանջին: «Ես իրենց էլ եմ ասել, որ մենք արձանագրել էինք ինչ-որ խումբ ուսանողների ուղղորդում, դա հստակ է մեզ համար եղել, ամբողջ ինֆորմացիային տիրապետում ենք, բայց ուսանողների հետ հանդիպման ժամանակ սրա վրա կանգ չառանք, որովհետեւ դա մեզ համար շատ անկարեւոր է, եւ բոլոր այդ դրսեւորումները պետք է արհամարհվեն, որովհետեւ դա արվում է այն խմբերի կողմից, որոնք մեկ տարուց ավելի է՝ մերժված են եւ մերժված են լինելու»,- ասաց ԿԳ նախարարը: Հարությունյանը հավելեց, որ ուսանողների հետ հանդիպել է, ունեցել են բավականին երկար զրույց, խոսել են ուսանողների բարձրացրած հարցերի մասին: «Ես իրենց ասել եմ, որ այսօր նաեւ ընտրված ռեկտորի հետ կհանդիպեն, կնախատեսենք ընդլայնված հանդիպում բոլոր ուսանողների հետ, կարծում եմ, որ իրավիճակը այդ ԲՈՒՀ-ում կվերադառնա բնականոն հուն, արդեն իսկ վերադարձել է: Երեկ բնականոն աշխատել են, այսօր կասեմ՝ որ օրը հանդիպում կունենանք: Խնդիրները, որ բարձրացրել են եւ օբյեկտիվ են եւ սուբյեկտիվ են, բոլորը որպես փաստ կդնենք քննարկման սեղանին եւ լուծում կգտնենք, այդ խնդիրները կվերացնենք»,- նշեց Հարությունյանը: Ինչ վերաբերում է հարցին՝ արդյոք՝ ԵՊՀ ռեկտորի հրաժարականից հետո ցանկալի ռեկտորի թեկնածու ունի, նա պատասխանեց. «Բոլոր հնարավոր ընտրությունների ժամանակ ես հրաժարվում եմ աջակցություն հայտնել որեւէ թեկնածուի, որովհետեւ զբաղեցնելով այն պաշտոնը, որ ես եմ զբաղեցնում, դա կարող է դիտվել որպես սեփական թեկնածուին առաջ տանելու ցանկություն, ուստի ես որեւէ անուն չեմ տա ու մինչեւ հիմա էլ չեմ տվել»:

https://www.tert.am/am/news/2019/05/24/Arayik-Harutyunyan/3007584

2019-05-24

www.tert.am

Խլուսի , գյուղ Ռուսաստանի, Սմոլենսկի մարզի Սմոլենսկի շրջանի կազմում:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Խլուսի

hy.wikipedia.org

Ռուսաստանում ներգաղթյալներին կպարտադրեն աշխատել Araratnews.am-ը գրում է. Ռուսաստանի խորհդարանի ստորին պալատում ներկայացվել է մի օրինագիծ, որով ներգաղթյաներին չեն տրամադրելու աշխատանքի իրավունք, եթե նրանք չնշեն, որ հենց աշխատանքային գործունեությունն էր Ռուսաստան ներգաղթելու նրանց նպատակը: Այս օրինագիծը ներկայացրել է իշխանական «Եդինայա Ռոսիա» կուսակցությունը: Այս մասին հաղորդում է ITAR-TASS գործակալությունը: «Մենք սահմանում ենք Ռուսաստանի տարածքում գտնվելու պատճառը՝ աշխատանքային գործունեությունը նշելու պարտադիր պայմանը: Ամբողջական հոդվածը կարող եք կարդալ այստեղ Նյութի աղբյուր՝ http://araratnews.am/ռուսաստանում-ներգաղթյալներին-կպարտա/

https://blognews.am/arm/news/133043/rusastanum-nergaxtyalnerin-kpartadren-ashkhatel.html

2014-02-19

blognews.am

51 հոգի հետմահու պարգեւատրվել են «Արիության համար» մեդալով Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության պաշտպանության համար մղված մարտերում ցուցաբերած անձնական արիության համար եւ Հայրենիքի համար նահատակվածների եւ անհայտ կորածների հիշատակի օրվա կապակցությամբ հունիսի 21-ին Նախագահ Բակո Սահակյանը ստորագրել է հրամանագիր, համաձայն որի՝ «Արաբո», «Արծիվ-13» եւ «Զեյթուն» կամավորական ջոկատների ազատամարտիկներ, թվով 51 հոգի, հետմահու պարգեւատրվել են «Արիության համար» մեդալով: Այս մասին տեղեկացնում են Արցախի Հանրապետության նախագահի աշխատակազմի տեղեկատվության գլխավոր վարչությունից:

https://www.aysor.am/am/news/2012/06/21/bako-sahakyan/452610

2012-06-21

www.aysor.am

Լիխտոշ , գետ Ռուսաստանում, հոսում է Վոլգոգրադի մարզով: Գետաբերանը տեղակայված է Լեժի գետի ձախ ափին՝ 36 կմ հեռավորության վրա: Գետի երկարությունը 39 կմ է: Ջրային գրանցամատյանի տվյալներ Ռուսաստանի ջրային գրանցամատյանի տվյալների համաձայն՝ պատկանում է Դվինսկո Պեչարսկի ավազանային շրջանին, գետի ջրատնտեսային տեղամասը՝ հյուսիսային Դվինա գետն է, գետի ենթաավազանը Վիչեգդա եւ Վագա գետերն են: Գետի գետային ավազանը Հյուսիսային Դվինան գետն է՝ մինչեւ հյուսիսային Դվինի միախառնման կետը: Գետավազանը՝ Հյուսիսային Դվինա: Տվյալներն ըստ ջրային ռեսուրսների ֆեդերատիվ տեսչության. - Ջրային օբյեկտի, պետական ջրային գրանցման կոդը - 03020100312103000006882 - Հիդրոլոգիական ուսումնասիրությունների կոդը - 103000688 - Ավազանի կոդը - 03.02.01.003 - Հիդրոլոգիական ուսումնասիրությունների հատորի համարը - 03 - Թողարկումն ըստ հիդրոլոգիական ուսումնասիրությունների - 0

https://hy.wikipedia.org/wiki/Լիխտոշ

hy.wikipedia.org

Ղազախստանում ուղղաթիռ է անհետացել Քաղաքացիական ուղղաթիռը, որը տեղափոխել է 5 անձի, այդ թվում՝ հիվանդ երեխայի, անհետացել է Ղազախստանի Ալմաթի մարզում: Ինչպես տեղեկացնում է «Արմենպրես»-ը' վկայակոչելով Ռիա Նովոստին, այս մասին հայտնել է երկրի Ներքին գործերի նախարության արտակարգ իրավիճակների հարցերով կոմիտեի պաշտոնական ներկայացուցիչ Ռուսլան Իմանկուլովը: Նրա խոսքով' ուղղաթիռը տեղափոխում էր հիվանդ երեխային մարզային հիվանդանոց: ՆԳ նախարարի հրամանով' իրականացվում են որոնողական աշխատանքներ: Աշխատանքներում ներգրավված են նաեւ այլ կառույցների ներկայացուցիչներ:

https://lurer.com/?p=211952&l=am

2016-01-27

lurer.com

Կեսելոյի բերդ Կեսելո , միջնադարյան փոքր բերդ Տուշեթում՝ Օմալո գլուղի վերեւում: Շրջապատված է Կովկասյան լեռների հյուսիսային լանջերով: Հյուսիսից ընդհանուր սահմաններ ունի Չեչնիայի Հանրապետության եւ Դաղստանի հետ, արեւելքից՝ Կախեթի եւ հարավից՝ Պշավ-Խեւսուրեթի նահանգների հետ: Այս շրջանի բնակչությունը հիմնականում վրացիներ են, ում անվանում են թուշեր կամ թուշեցիներ: Սակայն շրջակայքում կան մի քանի գյուղեր, որ բնակեցված են դաղստանցիներով: Միջնադար Ըստ ավանդության՝ թուշերը լքել են իրենց գյուղերը եւ ապրել աշտարակներում իրենց գյուղում կատարվող արշավանքների ժամանակ: Կեսելոն կառուցվել է 1230-ական թվականների մոնղոլական արշավանքների ժամանակ: Սկզբնականորեն այն ուներ 13 աշտարակ: Հին Օմալոյի բնակիչները օգտագործում էին աշտարակները, որ պաշտպանեն իրենց արշավող մոնղոլներից, ավելի ուշ՝ Դաղստանի ցեղերից: Նոր ժամանակներ Մինչ 20-րդ դարը աշտարակների մեծ մասը ավերակ դարձավ: 2003 թվականին միջնադարյան բերդի վերակառուցման աշխատանքներ սկսեցին: Նախագծի հովանավորներ էին հանդիսանում Հենկ եւ Էլիան Հուֆթերը՝ հոլանդական մի ընտանիք, որ ապրում էր Վրաստանում, իսկ ավելի ուշ հովանավոր հանդիսացավ Կեսելոյի հիմնադրամը: Վերականգնման աշխատանքների ժամանակ շրջանում գտնվել է հնագիտական արժեքների զանգված, ինչպիսիք են հին ժայռանկարները, բրոնզեդարյան կացիններ եւ զարդեր:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Կեսելոյի_բերդ

hy.wikipedia.org

Վճարման պահանջագիր , հաշվարկային փաստաթուղթ, որը պարունակում է բանկի միջոցով վճարողի կողմից ստացողին կնքված պայմանագրով որոշակի գումար վճարելու մասին ստացողի պահանջը: Վճարման պահանջագրերը ներկայացվում են միջոցներ ստացողի կողմից վճարողի հաշվին՝ միջոցներ ստացողին սպասարկող բանկի միջոցով: Սահմանում Ըստ մի շարք տնտեսագետների սահմանման՝ վճարման պահանջագիրը հաշվարկային փաստաթուղթ է, որը պարունակում է բանկի միջոցով վճարողի կողմից ստացողին կնքված պայմանագրով որոշակի գումար վճարելու մասին ստացողի պահանջը: Վճարման պահանջագրերը ներկայացվում են միջոցներ ստացողի կողմից վճարողի հաշվին՝ միջոցներ ստացողին սպասարկող բանկի միջոցով: Վճարման պահանջագրի ձեւեր Վճարման պահանջագրերի վճարումը կարող է կատարվել. - վճարողի պահանջով (ակցեպտով), - կամ առանց նրա պահանջի (առանց ակցեպտի): Վճարման պահանջագրերը կիրառվում են կազմակերպությունների կողմից՝ վճարողի հաշվից դրամական միջոցներ դուրս գրելու եւ դրանք միջոցներ ստացողի հաշվեհամարին փոխանցելու համար: Այս ձեւն օգտագործվում է ապրանքների (աշխատանքների, ծառայությունների) դիմաց վճարումներ կատարելիս եւ պայմանագրով նախատեսված այլ դեպքերում: Վճարման պահանջագրերը թողարկվում են ապրանքների (աշխատանքների, ծառայությունների) մատակարարների կողմից եւ հանձնվում են բանկին: Այս դեպքում ակցեպտը ապրանքային կամ հաշվարկային փաստաթղթերի վճարման կամ համաձայնության երաշխիք է: Դրամական միջոցների առանց ակցեպտի դուրսգրումը պայմանագրով նախատեսված դեպքերում վճարողների հաշվից դուրսգրում է, որն իրականացվում է բանկի կողմից, եթե բանկային հաշվի պայմանագրում առկա է պահանջվող միջոցների առանց ակցեպտի դուրսգրման պայման կամ բանկային հաշվի պայմանագրի լրացուցիչ համաձայնագիր:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Վճարման_պահանջագիր

hy.wikipedia.org

Շերիֆի մարզիչ. Այո, Երեւանում մեր ողջ ներուժը ցույց չենք տվել «Ուլիսի» հետ պատասխան հանդիպումից առաջ լրագրողների հետ զրուցեց նաեւ «Շերիֆի» գլխավոր մարզիչ Միլան Միլանովիչը: Վերջինս համաձայնվեց Սեւադա Արզումանյանի այն դիտարկման հետ, որ Երեւանում իր սաները ամբողջ ուժով չէին աշխատում խաղադաշտում: Երեւանում հասանք մեր նպատակին՝ հաղթեցինք: Արդյունքում՝ պատասխան խաղից առաջ ունենք առավելություն, բայց դա չի նշանակում, որ մեզ համար պատասխան խաղում հեշտ է լինելու՝ դա կարող եմ հաստատ ասել: «Ուլիսը» լուրջ թիմ է, որը կարող է ու ի զորու է արագ խաղալ գրոհելիս, սակայն մենք նման խաղի պատրաստ ենք: Ես հավատում եմ, որ մեր թիմը վաղը 100%-ով կնվիրվի խաղին, եւ մենք դրական արդյունք կգրանցենք: - Հայաստանում Դուք ասացիք, որ սեփական հարկի տակ հարձակողական ֆուտբոլ եք խաղալու: Այսօր Ձեր կարծիքը չի՞ փոխվել: - Ես այն ժամանակ զրուցում էի հայ լրագրողների հետ (ծիծաղում է): Ընդհանրապես, մեզ համար հիմա ամենակարեւորը՝ արդյունքի հասնելն է. հաղթել ու առաջ շարժվել: Մենք հարձակողական ոճով ենք խաղում, բայց դա չի նշանակում, որ ֆուտբոլիստներն առանց հետ նայելու պետք է գրոհեն: Նրանք պետք է զգան, թե ինչպես դրսեւորեն իրենց դաշտում: - «Ուլիսի» գլխավոր մարզիչը քիչ առաջ նշեց, որ «Շերիֆն» առաջին խաղում իր ներուժը լիովին չցուցադրեց: Ի՞նչ կասեք այս կապակցությամբ: - Ես համաձայն եմ նրա հետ: Հուսով եմ, որ սեփական հարկի տակ ավելի լավ ֆուտվոլ կխաղանք: - Դուք մտածու՞մ եք այն մասին, թե ի՞նչ մրցակից է Ձեզ բաժին հասնելու «Ուլիսից» հետո: - Ոչ, ես առայժմ այդ մասին չեմ մտածում: Չեմ ցանկանում շեղվել վաղվա խաղից: Հաջողության հասնելու դեպքում կկարողանանք խոսել հաջորդ հանդիպման վերաբերյալ: Իսկ թիմի կազմում էական փոփոխություններ չեն լինի: Լուրեր Հայաստանից - Թերթ.am

https://www.tert.am/am/news/2012/07/24/sherif/553233

2012-07-24

www.tert.am

«Նորք մար-Սուիթ» բնակարանաշինարարական ՈԱԿ սպառողական կոոպերատիվին սեփականության իրավունքով պատկանող գույքերի աճուրդ-վաճառքի մասին 18.02.2016թ-ին ժամը 17:00-ին Երեւան քաղաքի Արաբկիր եւ Քանաքեռ-Զեյթուն վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի շենքում /ք. Երեւան, Թբիլիսյան խճուղի 3/9 հասցեում/ տեղի կունենա սնանկ ճանաչված <<Նորք Մար-Սուիթ>> բնակարանաշինարարական ՈԱԿ սպառողական կոոպերատիվին սեփականության իրավունքով պատկանող ք.Երեւան Գ. Հովսեփյան 24/3 շենքի թիվ 20, թիվ 23, թիվ 25, թիվ 29, թիվ 36 հասցեներում գտնվող անշարժ գույքերի (բնակարանների), որոնք հանդիսանում են գրավի առարկա եւ ք. Երեւան, Դրոյի 28/1 եւ ք. Երեւան, Գ.Հովսեփյան 24/3 հասցեներում գտնվող թվով 20 անվանում ապրանքանյութական պաշարների աճուրդ-վաճառքը բաց դասական եղանակով 6 առանձին լոտերով: Մեկնարկային գինը ընդհանուր լոտերի համար սահմանվել է 210.496.185 ՀՀ դրամ: Լոտ 1 — Իրենից ներկայացնում է ք. Երեւան, Գ. Հովսեփյան 24/3 հասցեում գտնվող թիվ 20 բնակարանը (122.5քմ) առանց ներքին հարդարման աշխատանքների: Մեկնարկային գինը սահմանվել է 41.454.000 ՀՀ դրամ: Լոտ 2 — Իրենից ներկայացնում է ք. Երեւան, Գ.Հովսեփյան 24/3 հասցեում գտնվող թիվ 23 բնակարանը ( 97.1 քմ) առանց ներքին հարդարման աշխատանքների: Մեկնարկային գինը սահմանվել է 32.858.640 ՀՀ դրամ Լոտ 3 — Իրենից ներկայացնում է ք. Երեւան, Գ.Հովսեփյան 24/3 հասցեում գտնվող թիվ 25 բնակարանը ( 129.5 քմ) առանց ներքին հարդարման աշխատանքների: Մեկնարկային գինը սահմանվել է 43.822.800 ՀՀ դրամ, Լոտ 4 — Իրենից ներկայացնում է ք. Երեւան, Գ.Հովսեփյան 24/3 հասցեում գտնվող թիվ 29 բնակարանը ( 97.1 քմ) առանց ներքին հարդարման աշխատանքների: Մեկնարկային գինը սահմանվել է 32.858.640 ՀՀ դրամ: Լոտ 5 — Իրենից ներկայացնում է ք. Երեւան, Գ.Հովսեփյան 24/3 հասցեում գտնվող թիվ 36 բնակարանը ( 122.9 քմ) առանց ներքին հարդարման աշխատանքների: Մեկնարկային գինը սահմանվել է 41.589.360 ՀՀ դրամ: Լոտ 6 — Իրենից ներկայացնում է թվով 20 անվանում ապրանքանյութական պաշարները (պրես գրանիտե սալիկներ տարբեր չափսերի, շրիշակ,պեմզաբլոկ, լամինատ, սպունգ լամինատի եւ մետաղական ջարդոն), որոնք գտնվում են ք. Երեւան, Հովսեփյան 24/3 եւ ք. Երեւան, Դրոյի 28/1 հասցեներում(Ցանկը ծավալուն լինելու պատճառով ամբողջովին չի հրապարակվում): Մեկնարկային գինը սահմանվել է 17.912.745 ՀՀ դրամ: Աճուրդին մասնակցելու համար պետք է ներկայացվեն, ֆիզիկական անձանց դեպքում՝ անձնագրի պատճենը, իսկ իրավաբանական անձանց դեպքում՝ պետ. գրանցումը հաստատող փաստաթղթերի պատճեները, աճուրդի մասնակցության վճարի եւ նախավճարի վճարումը հավաստող փաստաթղթերը: Գույքի նոտարական ձեւակերպման եւ պետ. գրանցման հետ կապված վճարային պարտավորությունները կրում է գնորդը: Մասնակցության վճարը եւ նախավճարը կազմում են լոտի գնի համապատասխանաբար 1 եւ 5 տոկոսները: Աճուրդի մասնակցության վճարը եւ նախավճարը պետք է վճարվի կանխիկ կամ փոխանցումով <<Առէկսիմբանկ-Գազպրոմբանկի խումբ>> ՓԲԸ-ի 2380031036660100 սնանկության հատուկ հաշվին մինչեւ աճուրդին նախորդող օրը ներառյալ: Աճուրդին մասնակցել ցանկացողները, աճուրդին նախորդող 5 օրվա ընթացքում, ընդհուպ մինչեւ աճուրդին նախորդող օրվա 16:00-ն, կարող են հայտ ներկայացնել Երեւան քաղաքի Արաբկիր եւ Քանաքեռ-Զեյթուն վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարան՝ /ք. Երեւան, Հ.Ներսիսյան 10 հասցեով/, մասնակցի վկայական ստանալու համար: Աճուրդում հաղթող մասնակից է համարվում աճուրդում առավել բարձր գին առաջարկած մասնակիցը: Լոտերի ուսումնասիրությունների եւ այլ տեղեկությունների համար մասնակիցները մինչեւ 17.02.2016թ. ժամը 11:00-ին կարող են ներկայանալ Երեւան քաղաքի Արաբկիր եւ Քանաքեռ-Զեյթուն վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարան կամ զանգահարել սնանկության գործով կառավարիչ՝ Հ. Եղյանին հեռ. (094) 400-356:

https://www.azdarar.am/announcments/org/46/00143670/

01.02.2016

www.azdarar.am

Վանաձոր-Ալավերդի-Բագրատաշեն ավտոճանապարհը բեռնատարների համար փակ է Փակ եւ դժվարանցանելի ավտոճանապարհներ Արտակարգ իրավիճակների նախարարությունը տեղեկացնում է, որ սեպտեմբերի 1-ին՝ ժամը 09:00-ի դրությամբ ՀՀ տարածքում ավտոճանապարհներն անցանելի են: Լարսի մասին Վրաստանի տարածաշրջանային զարգացման եւ ենթակառուցվածքների նախարարության ավտոճանապարհային դեպարտամենտից ստացված տեղեկության համաձայն Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհը բաց է բոլոր տեսակի ավտոմեքենաների համար: Շինարարական աշխատանքներ են ընթանում Վանաձոր-Ալավերդի-Բագրատաշեն ավտոճանապարհին կատարվում են շինարարական աշխատանքներ, ինչի հետեւանքով ճանապարհահատվածը բեռնատարների համար փակ է: Սահմանվել է հետեւյալ այլընտրանքային ավտոճանապարհը.

https://www.7or.am/am/news/view/167195/

2019-09-01

www.7or.am

Կալանավորված նախագահ ունենալը խայտառակություն է, ապօրինի կալանավորված՝ կրկնակի խայտառակություն Նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը շարունակում է մնալ կալանքի տակ, այսպես կոչված «Մարտի 1-ի գործով»: Իրականում դա ոչ էլ «Մարտի 1-ի գործ» է, ու ժամանակն է այլ անուն տալ: Կարելի է ասել Փաշինյանի վենդետայի գործ կամ մեկ այլ տարբերակ: Գլխավորն այն է, որ Հայաստանի Հանրապետությունը ունի կալանավորված նախագահ: Կալանավորված է մեղադրվելով փաստորեն այն բանի համար, որ կատարել է պետության ղեկավարի իր պարտականությունը եւ սահմանադրական լիազորությունը իրացրել՝ պահպանելով սահմանադրական կարգը, երբ իրական փորձ արվեց այն բռնության միջոցով տապալել: Զավեշտ է, բայց Ռոբերտ Քոչարյանին մեղադրանք է ներկայացված նույն այդ սահմանադրական կարգի տապալման վերաբերյալ: Եվ փողոցային հուզումներով վերջիվերջո վարչապետի պաշտոնին հասած այն անձնավորության նախաձեռնությամբ, ով 2008-ի մարտի 1-ին գլխավոր դերակատարներից է եղել՝ բազմությանն էլ ավելի բորբոքելու, իրավիճակն էլ ավելի լարելու գործում: Ցանկացած դեպքում գլխավորը Ռոբերտ Քոչարյանի կալանավորված լինելն է: Դա ազգային խայտառակություն է: Իսկ եթե նկատի ունենանք, որ Ռոբերտ Քոչարյանը նաեւ ապօրինի է կալանքի տակ գտնվում, որ իշխանությունը նպատակադրված՝ դատական գործավարության խառնաշփոթ է հրահրել, որ արհեստականորեն երկարացնի նրա կալանքի մեջ գտնվելը, դա արդեն կրկնակի, նույնիսկ բազմապատիկ խայտառակություն է: Ռոբերտ Քոչարյանի դեպքում խոսքը միայն նախկին նախագահի մասին չէ: Չի կարելի մոռանալ ու չի կարելի ուրանալ, որ խոսքը մի պետական գործչի մասին է, ով ոչ միայն 1988-ից Արցախյան շարժման առաջին շարքերում էր, շարժման ղեկավար կազմում, Արցախի ինքնորոշման պահանջի ձեւակերպման, ապա՝ քաղաքական ու նաեւ իրավական ռեալիզացման ակունքներում՝ մի խումբ նվիրյալների կողքին: Խոսում ենք մի գործչի մասին, որ ճակատագրական ու դաժան պատերազմական մարտահրավերների, թշնամական ագրեսիայի պայմաններում չվախեցավ պատասխանատվությունն իր վրա վերցնելուց ու գլխավորեց Արցախի պաշտպանության կազմակերպման, Արցախի ղեկավարման գործը: Այդ ղեկավարում բառը թող ոչ մեկին մոլորության մեջ չգցի, քանի որ 1992-94 թվականներին դա հենց նշանակում էր դիմագրավել թշնամուն ու պահել երկիրը: Պատերազմում, իհարկե, մեր ամբողջ ժողովուրդն է հաղթել, իր նվիրման, զրկանքների, իր լավագույն զավակների կյանքի ու առողջության գնով: Բայց չենք կարող իմանալ, թե ինչպիսին կլիներ այդ պատերազմի ընթացքը, եթե Արցախում ղեկավարը չլիներ Ռոբերտ Քոչարյանն՝ իր կամքով, վճռականությամբ, պետական մտածողությամբ, խնդիրներ դնելու եւ հետեւողականորեն դրանք իրականացնելու ունակությամբ, ռեալ մարտական վիճակին ու իրավիճակին անձամբ առնչված ու իր վրա զգացած գլխավոր հրամանատար, ռազմավարական ընկալմամբ: Բնական է, որ հաղթանակից հետո, առաջին խաղաղ ընտրույթուններում հենց Ռոբերտ Քոչարյանն ընտրվեց Արցախի առաջին նախագահ: Պատահական չի եւ այն, որ երբ Հայաստանի Հանրապետությունում կառավարման ճգնաժամ ստեղծվեց, ի վերջո Ռոբերտ Քոչարյանը հրավիրվեց՝ գլխավորելու Հայաստանի կառավարությունը: Ինչպես Արցախում այնպես էլ արդեն ՀՀ վարչապետի պաշտոնում արդեն դրսեւորվեցին երկրի տնտեսության կազմակերպման, կարգապահության, խստապահանջության եւ աշխատունակության նրա դրական որակները: Իսկ այն, որ Ռոբերտ Քոչարյանի նախագահության շրջանն, արդեն կարելի է առանց վարանելու ասել, տնտեսական վերելքի ու ժողովրդի սոցիալական վիճակի բարելավման, զարգացման տարիներ եղան, անհնար է ժխտել: Ուրանալ հնարավոր է, այո, իսկ ժխտել՝ ոչ: Եվ ահա, այդ գործչին, Հայաստանի ու Արցախի ամենից արդյունավետ, գործով դա ապացուցած պետական գործչին հիմա, ինչ-որ անարժանների քմահաճույքով, կալանավորած են պահում: Նա ինքը արդեն ցույց է տվել, որ բանտի ու բանտարկության նույնպես պատրաստ է՝ հայ տղամարդուն վայել կեցվածքով, նախագահի իր կարգավիճակին համապատասխան եւ մարտական ոգով ու վճռականությամբ: Բայց խնդիրը ոչ այնքան Ռոբերտ Քոչարյանի կերպարն է ու պահվածքը, որքան հասարակության մի մասի վերաբերմունքն ու ընկալումը: Հասարակության մի մասի, որ զանգվածային անկարգությունն ապստամբություն, խանութ թալանելը հերոսություն է համարում, ու նաեւ պատրաստ է հերոսացնել ոստիկան սպանողին, բայց իբրեւ թե ինքը՝ այդ մասը, արդարության է ձգտում: Նրանց պատկերացրած արդարությունը իրենց անձնական հարմարավետությունն է ու ինքնադատաստանը, ինքնիրավչությունը: Բնական պիտի նայվեր, որ նման մեկի իշխանության գալու հետեւանքը Արցախի հաղթանակի ու Հայաստանի տնտեսական վերելքի գլխավոր գործող անձանցից մեկին, պետական գործչին հետապնդելը պետք է լիներ, քաղաքական հետապնդումը: Որովհետեւ այդ գործի տակ իրավական աղբ է իսկապես, եւ միայն նեղ շրջանակի անձնական շահ ու վրեժխնդրություն, բայց նաեւ՝ վախ, իշխանությունը կորցնելու եւ պատժվելու: Երկրորդ նախագահի փաստաբանների խումբը,հանգամանալի հիմնավորեց, որ կալանքը շարունակվում է, որպես ապօրինի ազատությունից զրկում: Հնարավոր է նաեւ, որ Ռոբերտ Քոչարյանը 65-ամյակը անազատության մեջ նշի: Սակայն նրա կալանավորման այս ամբողջ խեղկատակությունը մի օր ավարտվելու է: Մեկ առիթով հայ քաղաքական դաշտի արդեն նախկին գործիչներից մեկն, դեռ անցած ամռանն էր, արտաբերեց. - «Իսկ եթե՞ պարզվի որ Քոչարյանն անմեղ է, մենք ի՞նչ ենք անելու»: Մեկ տարի անց արդեն պարզ է, որ անմեղ է, այլապես իշխանությունը ապացուցելու փոխարեն չեր գնա այս կարգի ապորինությունների, ճանապարհին էլ քանդելով դատաիրավական համակարգի ինստիտուտներ, մի միայն նրա համար որ մի փոքր էլ երկարաձգի կալանքը: Հիմա մենք ի՞նչ ենք անելու, ինչքա՞ն դեռ պետք է շարունակվի Ռոբերտ Քոչարյանին «պատանդ» պահելու խայտառակությունը: Մկրտիչ Հովհաննիսյան

https://yerevan.today/heghinak/38092/kalanavorvats-nakhagah-unenaly-khaytarakutyun-e-aporini-kalanavorvats-krknaki-khaytarakutyun

2019-08-21

yerevan.today

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ 4 դեկտեմբերի 2008 թվականի N 1474-Ն ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ 2004 ԹՎԱԿԱՆԻ ՓԵՏՐՎԱՐԻ 5-Ի N 207-Ն ՈՐՈՇՄԱՆ ՄԵՋ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է. 1. Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2004 թվականի փետրվարի 5-ի «Հայրենական մեծ պատերազմի վետերաններին, նրանց հավասարեցված անձանց եւ զոհվածների ընտանիքներին դրամական օգնության նշանակման եւ վճարման կարգը հաստատելու մասին» N 207-Ն որոշմամբ հաստատված կարգի 3-րդ կետում կատարել հետեւյալ փոփոխությունները՝ 1) «ա» ենթակետում «3800» թիվը փոխարինել «4500» թվով. 2) «բ» եւ «գ» ենթակետերում «5700» թիվը փոխարինել «6800» թվով: 2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում 2009 թվականի հունվարի 1-ից: | Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ | Տ. Սարգսյան | | ----- | ----- | | 2008 թ. դեկտեմբերի 17 Երեւան | |

https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=48609

04.12.2008

www.arlis.am

Ետադարձումը մի ընդհանուր ալգորիթմ է հաշվարկային խնդիրների բոլոր կամ մի քանի լուծումները գտնելու համար, որը աճման համակարգով ստեղծում է խնդիրների լուծման մի քանի տարբերակներ, եւ բաց է թողնում յուրաքանչյուր մասնակի տարբերակ, որը որ չի հանդիսանում խնդրի լուծման տարբերակ: Ետադարձման օգտագործման դասական տարբերակը դասագրքում նշվում է 8 թագուհիների հանելուկի օրինակով, որի խնդիրն է ստանդարտ շախմատի տախտակի վրա դասավորել թագուհիներն այնպես, որ ոչ մի թագուհի մյուսին չհարվածի: Ընդհանուր ետադարձման լուծման եղանակով մասնակի տարբերակները թագուհիները տախտակի առաջին եւ վերջին շարքերում դասավորելն է այնպես, որ բոլորը գտնվեն տարբեր սյունակներում եւ շարքերում: Յուրաքանչյուր մասնակի լուծում, որը կհանգեցնի ցանկացած երկու թագուհիների միմյանց հարվածելուն, կարող է բացառվել, քանի որ այն չի հանգեցնւմ խնդրի վերջնական լուծմանը: Ետադարձումը կարող է օգտագործվել միայն այն խնդիրների համար, որոնք ընդունում են մասնակի տարբերակի լուծման հասկացությունը, եւ համեմատաբար ավելի արագ տեստերի, որոշելու համար արդյոք այն ունի վերջնական լուծում, թե ոչ: Այն անօգուտ է օգտագործել օրինակի համար որոշելու համար դեռ չպատվիրված սեղանի հաշիվը: Երբ կիրառելի է, ետադարձումը այնուամենայնիվ հաճախ շատ ավելի արագ է, քան բոլոր տարբերակների կոպիտ հաշվարկը, քանի որ այն կարող է բացառել մեծ թվով տարբերակներ միայն 1 տեստով: Ետադարձումը կարեւոր միջոց է սահմանափակման միջոցով լուծվող այնպիսի խնդիրների համար, ինչպիսիք են խաչբառները, բառահաշվարկը, սուդոկուն, եւ շատ այլ գլուխկոտրուկներ: Այն հաճախ ամենահարմար, եթե ոչ ամենաարդյունավետ միջոցն է քերականական վերլուծության եւ այլ համակցական խնդիրների լուծման համար: Այն նաեւ հիմքն է այդպես կոչված ծրագրավորման տրամաբանական լեզուների, ինչպիսիք են Icon—ը, Planner-ը եւ Prolog-ը: Ետադարձումը նաեւ օգտագործվում է Mediawiki ծրագրի համար: Ետադարձումը կախված է օգտագործողի կողմից տրված «սեւ արկղի գործընթացից», որը որոշում է խնդրի լուծումը, մասնակի տարբերակների էությունը, եւ թե ինչպես են նրանք վերածվում վերջնական տարբերակների: Ուստի այն ավելի շատ (metaheuristic-?) է, քան որորշակի ալգորիթմ, չնայած ի տարբերություն շատ այլ meta-heuristic-ների՝ այն երաշխավորում է տալ խնդրի բոլոր վերջնական լուծումները սահմանափակ ժամանակի ընթացքում: Ետադարձում տերմինը ստեղծվել է ամերիկացի մաթեմատիկոս Դ. Հ. Լեմերի կողմից 1950-ական թվականներին: Ետադարձման ալգորիթմը առանձնացնում է մի շարք տարբերակներ, որոնք հիմնականում կարող են ստացվել տարբեր եղանակներով, որպեսզի տան տրված խնդրի բոլոր հնարավոր լուծումները: Ավարտը կատարվում է աստիճանաբար, տարբերակների վերլուծման հաջորդականությամբ: Ընդհանուր համեմատությամբ մասնակի տարբերակները ծառի կառուցվածքում կազմում են բողբոջները՝ պոտենցիալ «որոնման ծառի»: Յուրաքանչյուր մասնակի տարբերակ ստեղծողն է այն տարբերակների, որոնք տարբերվում են իրենց տարածվածության աստիճանով: Ծառի տերեւները այն մասնակի տարբերակներն են, որոնք այլեւս չեն կարող տարածվել: Ետադարձման ալգորիթմը անընդհատ առնչվում է այս «որոնման ծառի» հետ բազմաթիվ անգամ ներքեւի արմատներից սկսած depth-first order-ում(ալգորիթմ, որի միջոցով որոնում են ծառը, կամ ծառի կառուցվածքը): Յուրաքանչյուր c բողբոջի վրա ալգորիթմը որոշում է՝ արդյո՞ք c-ն կարող է հանդիսանալ խնդրի լուծում: Եթե այն չի կարողանում դա անել, ամբողջ ենթածառը, որը հիմնված է c-ի վրա, բաց է թողնվում: Այլապես ալգորիթմը առաջինը ստուգում է՝ արդյոք c-ն ինքնին ճիշտ լուծում է թե ոչ, եւ եթե դա այդպես է, հաղորդում է այդ մասին օգտագործողին, եւ երկրորդ, անընդհատ հաշվում է ի բոլոր ենթածառերը: Երկու տեստերը եւ բողբոջների ավելի փոքր բաղադրիչները որոշվում են օգտագործողի գործողություններով: Ուստի իրական որոնման ծառը, որը առնչվում է ալգորիթմի հետ, պոտենցիալ ծառի միայն մի մասն է: Ալգորիթմի ընդհանուր լուծումը պայմանավորված է իրական ծառի բողբջների քանակով եւ ամեն մի բողբոջը ստանալու եւ վերլուծելու ժամանակով: Այս փաստը պետք է հաշվի առնել, երբ ընտրում ենք պոտենցիալ ծառը եւ իրականացնում ենք կրճատող ստուգումը: Ծածկագիրը Որպեսզի օգտագործվի ետադարձումը խնդիրների հատուկ դասի համար, պետք է ապահովել P տվյալները խնդիրների հատուկ տեսակի համար, եւ 6 գործողության պարամետրեր՝ root(սկզբնաղբյուր), accept(ընդունել), first(սկիզբ), next(հաջորդ) output(տվյալների հաղորդման գործընթաց): Այս գործողությունները պետք է ընդունեն P տվյալները որպես չափորոշիչ եւ պետք է անել հետեւյալը. 1. root(P) մասնակի տարբերակները տեղադրվում է որոնմնան ծառի արմատի մեջ 2. reject(P,c) դառնում է true, միայն եթե մասնակի տարբերակը՝ c-ն լիովին ավարտված չէ 3. accept(P,c) դառնում է true եթե c-ն P-ի լուծումն է 4. first(P,c) ստեղծում է c տարբերակի առաջին տարածումը 5. next(P,c) ստեղծում է տարբերակի առաջին երկընտրական տարածումը s տարածումից հետո 6. output(P,c) օգտագործում է P-ի c լուծումը: Օգտագործման նկատառումները Reject գործողությունը պետք է լինի boolean-valued fanction , որը վերադարձնում է true(ճիշտ), միայն երբ հաստատվում է, որ c-ի ոչ մի վերլուծություն ճիշտ լուծում չէ P-ի համար: Եթե գործողությունը չի հասնում որոշակի արդյունքի, այն պետք է վերադառնա դեպի false(սխալ): Ոչ ճիշտ false արդյունքը կարող է հանգեցնել նրան, որ bt գործողությունը բաց թողնի մի քանի ճիշտ տարբերակներ: Մյուս կողմից, ետադարձման ալգորիթմի էֆեկտիվությունը կախված է նրանից, որ reject-ը վերադարձնի true այն տարբերակների համար, որոնք որքան հնարավոր է մոտ են գտնվում արմատին: Եթե reject-միշտ վերադարձնում է false, ալգորիթմը դեռ կգտնի լուծումներ, բայց այն համարժեք կլինի կոպիտ սահմանափակ որոնման: Accept գործողությունը պետք է վերադարձնի true, եթե c-ն պատրաստի վերջնական տարբերակ է P խնդրի համար, եւ հակառակ դեպքում՝ false: Այն կարող է ենթադրել, որ մասնակի տարբերակ c-ն եւ նրա բոլոր նախկին տարբերակները անցել են reject ստուգումը: Նշենք, որ ընդհանուր ծածկագիրը չի ենթադրում, որ իրական լուծումները միշտ հանդիսանում են պոտենցիալ ծառի տերեւները: Այլ կերպ ասած՝ այն ընդունում է հնարավորությունը, որ P-ի համար իրական լուծումը կարող է հետագայում վերլուծվել, որպեսզի հայտնաբերվեն այլ ճիշտ տարբերակներ: 1-ին եւ հաջորդ գործողությունները արվում են ետադարձման ալգորիթմով, հաշվելու համար ծառի c բողբոջի ավելի փոքր բաղադրիչները որոնք են այն տարբերակները, որ տարբերվում են c-ից տարածման միայն մի քայլով: First կոճակը(P,c) պետք է արտադրի c-ի նախնական տարբերակը որոշ սահմանված կարգով, եւ next(P,c) կոճակը պետք է հայտնաբերի s բողբոջի հաջորդ զույգին այդ նույն կարգով: Երկու գործողություններն էլ պետք է հայտնաբերեն «Անվավեր» տարբերակը, որը այստեղ նշված է 'Λ' նշանով, եթե պահանջված ավելի նախնական տարբերակը գոյություն չունի: Root, first եւ next գործառույթները որոշում են մասնակի տարբերակների խումբը եւ պոտենցիալ որոնման ծառը: Նրանք պետք է ընտրվեն այնպես, որ P-ի ամեն մի լուծում հայտնվի ծառի վրա, եւ ոչ մի մասնակաի տարբերակ մեկ անգամից ավել չհանդիպի: Ավելին, նրանք պետք է ընդունեն շատ արդյունավետ reject ստորոգելին: Շուտ կանգ առնելու տարբերակները Վերը նշված ծածկագիրը կօգտագործի output-ը՝ բոլոր տարբերակների համար, որանք հանդիսանում են P-ի լուծում: Ալգորիթմը հեշտությամբ թարմացվում եւ կանգ է առնում առաջին լուծումը կամ որոշակի քանակով լուծումներ գտնելուց հետո, կամ որոշակի քանակով մասնակի տարբերակները ստւգելուց հետո, կամ CPU տրված ժամանակի ավարտից հետո: Սահմանափակ լրացումները Ընդհանուր constraint satisfaction-? խնդիրները ներառում են գտնելը մի շարք թվեր x=(x(1), x(2),…..x(n), յուրաքանչյուրը մի շարքում(1,2,….m) , որը ………..-? Այս դասի խնդիրների համար P-ի որպես օրինակ օգտագործվող տվյալները կլինեն m-ն եւ n-ն, եւ ստորոգելի F-ն: Այս խնդրի սովորական ետադարձման եղանակով տրվող լուծման մեջ կարելի է առանձնացնել մի մասնակի տարբերակ՝ որպես թվերի ցուցակ c = (c,c, … c[k]), ցանկացած k-ի համար 0-i եւ n-ի միջեւ, որոնք պետք է նշանակվեն k օրինակները x,x, …, x[k]): Արմատի տարբերակը հետագայում կլինի դատարկ ցուցակ():First եւ next գործողությունները այնուհետեւ կունենան այս տեսքը. function first(P,c) k ← length(c) if k = n then return Λ else return (c, c, …, c[k], 1) function next(P,s) k ← length(s) if s[k] = m then return Λ else return (s, s, …, s[k-1], 1 + s[k]) Այստեղ length (c)- ն միավորների թիվն է c ցուցակում: Reject-ը պետք է դառնա true , եթե F-ը չի կարող որոշվել n թվերի ցուցակով, որը սկսվում է c-ի k միավորներով: Որպեսզի ետադարձումը արդյունավետ լինի, պետք է հնարավոր լինի վերլուծել այս իրավիճակը առնվազն մի քանի c տարբերակների համար: Օրինակ, եթե F-ը մի քանի Boolean-? ստորոգելիների միացումն է, F = F F F[p], եւ յուրաքանչյուր F[i] կախված է փոքր subset of variables-? x, …, x[n] հետո reject գործողությունը կարող է պարզապես ստուգել F[i] —ը, որը կախված է միայն variable-ներից x, …, x[k], եւ դառնում են true եթե այս բառերից մեկը դառնում է false: Փաստորեն, reject-ը միայն պետք է ստուգի այս բառերը, որոնք կախված են միայն նրանից, որ x, …, x[k-1] —ը հետագայում ստուգվեն որոնման ծառի մեջ: Ընդհանրաապես ավելի լավ է բացել veriable-ների ցուցակը այնպես, որ այն սկսվի ամենահավանական օրինակներից: Կարելի է նաեւ անել next գործողությունը՝ ընտրելու համար թե որ օրինակը պետք է նշանակվի, երբ բաղդատւմ ենք մասնակի տարբերակը, որը հիմնված է փոխարինելի օրինակների նշանակության վրա: Հետագա բարելավումները կարող են ձեռք բերվել constraint propagation-ի միջոցով: Ի հավելումն հիշողության եւ վերականգնման հետ կապված խնդիրներին՝ ետադարձումը պահպանում է փոփոխվող հետքեր, որպեսզի պահպանվի արժեքի փոխման գործընթացի պատմությունը: Գործողության արդյունավետ կատարումը թույլ կտա խուսափել տարբերակների փոփոխականությունից, քանի որ այն կջնջի բոլոր փոփոխությունները 1 գործողությամբ: Variable trail-? ի մեկ այլ տարբերակ է պահել փոփոխման ժամանակը, թե երբ է վերջին փոփոխությունը կատարվել:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Ետադարձում

hy.wikipedia.org

Եվրոպական խլուրդ կամ սովորական խլուրդ , կաթնասուն խլուրդների ընտանիքից: Արտաքին տեսք Արտաքին տեսքով սա սովորական խլուրդ է: Մարմնի երկարությունը 12-16 սմ, պոչի երկարությունը 2-4 սմ, զանգվածը՝ 70-119 գրամ: Աչքերը փոքր են, բայց արտաքին տեսանելի, քանի որ աչքի ներքեւում մաշկի մեջ կա նեղ ճեղք 0,5-1 մմ (Կովկասում բնակվող խլուրդների մեծ մասի ականջները ծածկված են մաշկով): Արտաքին ականջ չունի: Բուրդը թավշյա է, աճում է դեպի վերեւ, ոչ թե առաջ կամ հետ, որն էլ օգնում է խլուրդին տեղաշարժվել ստորգետնյա թունելներով ցանկացած ուղղությամբ: Մորթու գույնը սեւ է, մարմնի ներքեւի հատվածը ավելի բաց է: Երիտասարդ խլուրդների մորթու գույնն ավելի խամրած է: Երբեմն հանդիպում են գունային շեղումներ: Պոչի մազերը կատարում են շոշափելի գործառույթ, նրանց շնորհիվ խլուրդն իր թունելներում կարողանում է հետընթաց շարժվել: Խլուրդի դիմացի թաթերն իսկական բահեր են: Դրանք թեքված են ափերով ներքեւ այնպես, որպեսզի հեշտ լինի փորել դիմացի հողը եւ այն հետ նետել: Խլուրդի թաթի մատերը ծածկված են ընդհանուր մաշկով եւ վերջանում են ճանկերով: Խլուրդի մորթին կարճ է, փափուկ, հավասարապես տարածված եւ՛ առաջ, եւ՛ հետ: Խլուրդների ամենալավ մորթին լինում է հոկտեմբերի վերջից մինչեւ նոյեմբեր:Ապրիլից մինչեւ հունիս, սկզբից էգերի, այնուհետեւ արուների մոտ տեղի է ունենում ձմեռային մորթուց անցում ավելի ցածր գարնանային մերթու, որն էլ պահպանվում է մինչեւ հուլիսի կեսեր:Հուլիսի վերջից մինչեւ օգոստոսի սկիզբ առաջինը իրենց մորթին փոխում են երիտասարդ խլուրդները: Տարվա գրեթե ողջ տաք եղանակները տեղի է ունենում մորթու փոխում: Տարածում Եվրոպական խլուրդը տարածված է Եվրոպայում, Եվրոպական Ռուսաստանի միջին հատվածում, Հյուսիսային Կովկասում, Ուրալում եւ Սիբիրում, արեւելքում հասնելով Լենայի ավազան: Արեալի հյուսիսային սահմանն անցնում է տայգայով, հարավայինը՝ անտառատափաստանով: Ապրելակերպ եւ սնուցում Խլուրդն անտառների եւ գետերի հովիտների տիպիկ բնակիչ է: Զբաղեցնում է զանազան ապրելավայրեր. անտառի եզրեր, մարգագետիններ, դաշտեր, այգիներ: Տայգայի եւ չոր տափաստանների ջրբաժաններում հազվադեպ է հանդիպում, իսկ կիսաանապատներում, անապատներում, անտառային տունդրաներում եւ տունդրաներում ընդհանրապես չի հանդիպում: Խուսափում է ստորերկրյա ջրերով հարուստ տարածքներից, չի սիրում ավազոտ հող: Խլուրդը սնվում է հողում բնակվող անողնաշարավորներով, որոնց շարքում գերակշռում են անձրեւաորդերը: Քիչ քանակությամբ նաեւ ուտում է միջատներ: Խլուրդը նաեւ կարող է ուտել փոքր ողնաշարավոր (մուկ, մողես, գորտ), եթե այն անշարժ է: Խլուրդը կարող է ուտել միանգամից 20-22 գ անձրեւաորդ. օրվա մեջ 50-60 գ կեր, որը մի փոքր ավելի քիչ է սեփական քաշից: Խլուրդը սնվում է օրվա մեջ մի քանի անգամ, որովհետեւ սնունդն իր օրգանիզմում մարսվում է 4-5 ժամում: Խլուրդը սոված կարող է մնալ 14-17 ժամից ոչ ավել, որից հետո մահանում է: Ձմռան համար հավաքում է պաշար, որը հիմնականում բաղկացած է անձրեւաորդերից, որոնց գլուխը սկզբից ուտում է: Խլուրդների բներում հայտնաբերել են մի քանի հարյուր անշարժացած որդեր: Խլուրդի ձմեռային սննդի բաղադրությունը չի տարբերվում ամառայինից, սակայն ձմռանը սննդի անհրաժեշտությունը նվազում է: Հասուն խլուրդները կռվարար են, հարձակվում են իրենց տարածք մուտք գործածների վրա եւ կարող են նույնիսկ կծելով սպանել նրանց: Նրանց թշնամիներն են աղվեսները, կզաքիսները, աքիսները, գիշատիչ թռչունները (բվեր, ճուռակներ եւ այլն): Խլուրդները հիվանդանում են տուլարեմիայով: Կյանքի տեւողությունը 4-5 տարի: Թունելների համակարգ Խլուրդն իր ամբողջ կյանքն անցկացնում է ստորգետնյա անցումներում: Խլուրդների ստորգետնյա անցումները լինում են երկու տեսակի. բնակելի եւ սնման: Մի գիշերվա ընթացքում խլուրդը կարող է փորել մինչեւ 50 մ երկարությամբ անցում: Նրա բունը գտնվում է 1,5-2 մ խորության վրա, սովորաբար պաշտպանված վայրում. ծառերի եւ թփերի արմատների միջեւ, կոճղերի, քարերի եւ կառույցների տակ: Խլուրդներն ակտիվ են ամբողջ տարին, ձմռանը հաճախ թունելներ է բացում ձյան տակ, որտեղ հավաքվում են անողնաշարավորները: Խիստ ցուրտ ձմռանը, երբ որ հողը սառչում է կես մետրից ավել խորությամբ, հիմնականում խլուրդները մահանում են սովից: Անբարենպաստ են նրանց համար նաեւ երաշտները: Հասուն խլուրդները որպես օրենք կապված են լինում իրենց տարածքի հետ եւ միշտ վերադառնում են: Երիտասարդ խլուրդները հեռանում են իրենց հայրենի բնակավայրից մոտ 2 կմ: Բազմացում Հղիությունը տեւում է 35-40 օր. կույր, մերկ, անպաշտպան 2-3 գ քաշով երեխաները ծնվում են ապրիլի սկզբից մինչեւ հունիսի առաջին կես: Սովորաբար տարվա մեջ ունենում են մեկ պտուղ. երկրորդը ունենում են հասուն էգերի միայն 20-25%: Ամսական տարիքում երիտասարդ խլուրդները հասնում են գրեքե հասուն խլուրդի չափերին: Հասակի աճի հետ նրանք դառնում են կռվարար: 1-1,5 ամսական երիտասարդ խլուրդները լքում են իրենց մայրական բունը եւ սկսում են փնտրել տարածք, որը զբաղված չէ այլ խլուրդներով: Թվաքանակ եւ տնտեսական նշանակություն Խլուրդների թիվը մեծ է եւ նրանք չեն պատկանում պաշտպանվող տեսակների դասին: Սա այն սակավաթիվ միջատակերներից է, որի արժեքը մորթին է: XIX դարից ամուր, թավշյա խլուրդի մորթին արդյունահանվում էր մեծ քանակությամբ: Ներկա պահին տնտեսական մի շարք պատճառներով խլուրդն առեւտրական որեւէ նշանակություն գրեթե չունի: Խլուրդներն օգուտ են բերում՝ վերացնելով վնասակար միջատներին եւ փոխելով հողի կառուցվածքը. հարստացնելով օրգանական նյութերով: Շատ տարիներ հողը փորելով՝ խլուրդները հանգեցնում են հողի բարելավմանը. ավելցուկային խոնավությունն անցնում է հողի ավելի ստորերկրյա շերտեր: Միեւնույն ժամանակ խլուրդը համարվում է վնասատու գյուղատնտեսության եւ այգեգործության համար: Անցումներ փորելով՝ նա վնասում է բույսերի արմատները, այդպիսով խախտում նրանց նորմալ սնուցումը եւ հաճախ հանգեցնում մահվան: Խլուրդները նաեւ ոչնչացնում են հողի համար օգտակար անձրեւաորդերին: Խլուրդների դեմ պայքարում են տարբեր միջոցներով, այդ թվում նաեւ ուժեղ հոտերի օգնությամբ (խլուրդների բներում դնելով կտրատած սոխ, սխտոր, կերոսինով թրջած կտորներ եւ այլն) կամ ձայնային ալիքների:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Եվրոպական_խլուրդ

hy.wikipedia.org

Ֆեդորովկա (գյուղ, Ուֆիմսկի շրջան) Ֆեդորովկա , գյուղ Ռուսաստանի Բաշկորտոստան հանրապետության Ուֆիմսկի շրջանի կազմում: Բնակչությունը 2009 թվականին գրանցված տվյալներով կազմում էր 39մարդ:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Ֆեդորովկա,_Ուֆիմսկի_շրջան

hy.wikipedia.org

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ 25 հուլիսի 2019 թվականի N 942-Ն ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ 2015 ԹՎԱԿԱՆԻ ՓԵՏՐՎԱՐԻ 19-Ի N 165-Ն ՈՐՈՇՈՒՄՆ ՈՒԺԸ ԿՈՐՑՐԱԾ ՃԱՆԱՉԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ Ղեկավարվելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 37-րդ հոդվածի 1-ին մասով՝ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է. 1. Ուժը կորցրած ճանաչել Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2015 թվականի փետրվարի 19-ի «Կոռուպցիայի դեմ պայքարի խորհուրդ եւ փորձագիտական հանձնախումբ ստեղծելու, խորհրդի կազմը, խորհրդի, փորձագիտական հանձնախմբի եւ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի հակակոռուպցիոն ծրագրերի մոնիթորինգի բաժնի գործունեության կարգը հաստատելու մասին» N 165-Ն որոշումը: 2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից: | Հայաստանի Հանրապետության <br> փոխվարչապետ | Տ. ԱՎԻՆՅԱՆ | | ----- | ----- | | 2019 թ. հուլիսի 29 Երեւան | |

https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=132959

25.07.2019

www.arlis.am

Գործադիրը մաքսային արտոնություն տրամադրեց կաթիլային ոռոգման համակարգերի արտադրությամբ զբաղվող ՓԲԸ-ի ԵՐԵՎԱՆ, 21 ՆՈՅԵՄԲԵՐԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: ՀՀ կառավարությունը բավարարեց գերակա ոլորտում իրականացվող ներդրումային ծրագրի շրջանակում մաքսատուրքից ազատման արտոնությունից օգտվելու համար «ՆՅՈՒՊԼԱՍՏ» փակ բաժնետիրական ընկերության ներկայացրած հայտը: «Արմենպրես»-ի փոխանցմամբ՝ ՀՀ կառավարության նոյեմբերի 21-ի նիստում հայտի վերաբերյալ հարցը ներկայացրեց ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարի տեղակալ Ավագ Ավանեսյանը: «Արմենպրես»- ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարի տեղակալ Ավագ Ավանեսյան ը: «Ընկերության կողմից ներմուծվող ապրանքներն օգտագործվելու են կաթիլային ոռոգման համակարգերի արտադրության համար: Արտադրությունն իրականացվելու է Երեւան քաղաքում: Արդեն իսկ իրականացվել է շուրջ 3 մլրդ դրամի ներդրում գործարանի հիմնադրման եւ հզորությունների ընդլայնման համար: Նախատեսվում է ծրագրի շրջանակում իրականացնել 200 մլն դրամի ներդրում հումքի եւ նյութերի ձեռքբերման համար: Արտադրանքի ընդհանուր ծավալը կկազմի 1 մլրդ դրամ, որն ամբողջությամբ կիրացվի ՀՀ տարածքում: Արտոնություն ստանալու համար ներկայացված ապրանքների արժեքը կազմում է 935.4 մլն դրամ: Մաքսատուրքի ազատման արտոնությունը կազմում է 63.7 մլն դրամ»,- ասաց Ավանեսյանը: Ընկերությունում ներկայումս առկա է 65 աշխատատեղ: Ծրագրի շրջանակում նախատեսվում է ստեղծել 15 նոր աշխատատեղ՝ 200. 000 դրամ միջին աշխատավարձով:

https://armenpress.am/arm/news/996006.html

2019-11-21

armenpress.am

Կապյուսին (ֆր.՝Capucine, , ծնված՝ Ժերմեն Էլեն Իրեն Լաֆեւվր ֆր.՝Germaine Hélène Irène Lefebvre, (ʒɛʀmɛnelɛniʀɛnləfɛvʀ), հունվարի 6, 1928, Սանտ Ռաֆայել - մարտի 17, 1990, Լոզան, Շվեյցարիա), ֆրանսիացի մոդել, դերասանուհի, հայտնի է 1965 թվականի «Վարդագույն հովազը» (անգլ.՝ The Pink Panther ) եւ 1965 թվականի «Ի՞նչ կա-չկա, փիսիկ» (անգլ.՝ What's New Pussycat) կինոնկարներում խաղացած դերերով: Հայաստանում առավել հայտնի է 1975 թվականին նկարահանաված «Բլեֆ» կինոնկարում Բել Դյուկի դերով: 1948-1990 թվականներին Կապյուսինը նկարահանվել է 36 գեղարվեստական եւ 17 հեռուստատեսային կինոնկարներում: Կենսագրություն Ժերմեն էլեն Իրեն Լեֆեվրը ծնվել է 1928 թվականի հունվարի 6-ին Ֆրանսիայի Վար դեպարտամենտի Սեն-Ռաֆայել քաղաքում: Նա հաճախ շփոթում է իր ծննդյան տարեթիվը՝ ասելով, որ նա ծնվել է 1931 կամ 1933 թվականներին, եւ աղբյուրների մեծ մասը նշում է այդ տարիները: Սովորել է Ֆրանսիայի Սոմյուր քաղաքում եւ ստացել օտար լեզուների բակալավրի կոչում: 1945 թվականին, 17 տարեկան հասակում, Փարիզում կառքով զբոսնելու ժամանակ Լեֆեւրին նկատել է է կոմերցիոն լուսանկարիչ: Ընդունելով «Capucine» (Հնդկոտեմ) ծաղկի ֆրանսիական անունը, նա որպես մոդել սկսել է աշխատել Ժիվանշի եւ Քրիստիան Դիոր նորաձեւության տներում: Կապուչինը ծանոթացել է Օդրի Հեփբերնի հետ Փարիզում Ջիվենջի նորաձեւության տանը աշխատելիս: Նրանք մտերիմ ընկերներ են մնացել Կապյուսինի ողջ կյանքի ընթացքում: Կարիերա Վաղ ֆիլմեր Կապյուսինն առաջին անգամ փոքր եւ չվճարվող դերով նկարահանվել է Ժան Կոկտոյի «Երկգլխանի արծիվը» (1948) ֆիլմում: Նա նաեւ նկարահանվել է Ժակ Բեքերի «Հանդիպում հուլիսին» (1949), Ռոբերտ Դյերիի «Խենթ շոու» (1949), «Իմ ընկերը» (1950) եւ Դերիի «Բերտրանն ու առյուծը» (1951) ֆիլմերում: Մի քանի տարվա ընդմիջումից հետո Կապյուսինը նկարահանվել է «Օրիորդը Փարիզից» (1955) եւ «Ֆրու-ֆրու» (1955) ֆիլմերում: Չարլզ Կ. Ֆելդման 1957 թվականին կինոպրոդյուսեր Չարլզ Կ. Ֆելդմանը նկատել է Կապյուսինին, երբ նա որպես մոդել աշխատել է Նյու Յորքում: Ֆելդմանը նրա հետ պայմանագիր է կնքել շաբաթական 150 դոլարով: Ֆելդմանը Կապյուսինին բերել է Հոլիվուդ՝ անգլերեն եւ Գրեգորի Ռատոֆի մոտ դերասանական վարպետություն սովորելու: Նա վերցրեց «Capucine» բեմական անունը՝ ասելով. «Երկու անուն հետաքրքիր է, հուսով եմ՝ մեկը կլինի հետաքրքիր»: Կապյուսինը յոթ տարվա պայմանագիր է կնքել Columbia Pictures-ի հետ 1958 թվականին: «Ռիո Բրավոյում» (1959) Ֆեյերսի դերի համար անհաջող լսումներից հետո նա ստացել է իր առաջին անգլիախոս դերը «Երգ առանց վերջի» (1960) ֆիլմում, որը Ֆերենց Լիստի կենսագրություն է:: Պրոդյուսեր Ուիլյամ Գյոտցն ասել է. «Դուք կարող եք աղջկան սովորեցնել վարվել, բայց ոչ ոք չի կարող սովորեցնել նրան, թե ինչպես պետք է նմանվել արքայադստերը: Դուք պետք է սկսեք աղջկանից, ով կարծես արքայադուստր է»: «Ամեն անգամ, երբ ես հայտնվում եմ տեսախցիկի առջեւ, ես մտածում եմ, որ դա գրավիչ տղամարդ է, ում առաջին անգամ եմ հանդիպում», - ասել է Կապյուսինը 1960 թվականին: «Ես գտնում եմ, որ նա պահանջկոտ է եւ հեռու է պահում իրեն, այնպես որ ես պետք է անեմ ամեն ինչ, որպեսզի հետաքրքրվեմ: նրան»: «Ինչքան առաջ ենք շարժվում, ես ավելի լավ եմ զգում», - ասել է նա: «Երբ տեսարանները թեժանում են են, ես էլ եմ տաքանում»: Կապուսինը առաջադրվել է «Ոսկե գլոբուս» մրցանակի: 1962 թվականին «Առյուծը» ֆիլմի կարահանումների ժամանակ Կապյուսինը սիրավեպ է սկսել Ուիլյամ Հոլդենի հետ, ինչը հանգեցրել է Ֆելդմանի հետ նրա ռոմանտիկ հարաբերությունների ավարտին; Այնուամենայնիվ, պրոդյուսերը հավատարիմ է մնացել պրոֆեսիոնալ-աշխատանքային պարտականություններին: Ֆելդմանը հայտարարել է, որ կնկարահանի Կապյուսինին «Մարիամ Մագդաղենացի» եւ «Ցլամարտիկների վալսը» ֆիլմերում, բայց մտադրությունը այդպես էլ չի իրականացել: 1962 թվականին Կապյուսինը տեղափոխվել է Շվեյցարիա: Անձնական կյանք Կապյուսինը հանդիպել Պիեռ Տրաբոյին 1949 ովականին՝ «Հանդիպում հուլիսին» ֆիլմի նկարահանման հրապարակում եւ նրանք ամուսնացել են հաջորդ տարի: Ամուսնությունը տեւել է ընդամենը ութ ամիս, եւ նա այլեւս չի ամուսնացել: Նա հարաբերություններ է ունեցել Չարլզ Ք. Ֆելդմանի հետ, ով նրա պրոդյուսերն էր նրա «Ի՞նչ կա նոր փուսիկաթը», «7-րդ լուսաբաց» եւ «Մեղրի կաթսա» ֆիլմերում: Այս սիրավեպն ավարտվել է, երբ Կապյուսինը հանդիպել է Ուիլյամ Հոլդենին, բայց նա եւ Ֆելդմանը ընկերներ են մնացել մինչեւ նրա մահը՝ 1968 թվականը: Կապյուսինը ծանոթացել է դերասան Ուիլյամ Հոլդենի հետ 1960-ականների սկզբին: Նրանք նկարահանվել են «Առյուծը» (1962) եւ «7-րդ լուսաբաց» (1964) ֆիլմերում: Հոլդենն ամուսնացած է եղել Բրենդա Մարշալի հետ, բայց նրանք սկսել են երկամյա սիրավեպ, որը մասամբ ավարտվել է Հոլդենի աճող ալկոհոլիզմի պատճառով: Գործի ավարտից հետո նա եւ Հոլդենը մնացել են ընկերներ մինչեւ նրա մահը՝ 1981 թվականը: Մահ 1990 թվականի մարտի 17-ին, 62 տարեկան հասակում՝ որոշ ժամանակ տառապելով հիվանդությունից եւ ընկճախտից, Կապյուսինը նետվել է Շվեյցարիայի Լոզանի ութերորդ հարկի իր բնակարանից, որտեղ նա ապրել էր 28 տարի: Ոստիկանությունից հայտնել են, որ հետաքննությունը կասկած չի թողել, որ նա ինքնասպան է եղել: Հարեւաններն ասել են, որ նա մեկուսացված կյանք է վարել իր երեք կատուների հետ՝ համարյա չի լքել իր բնակարանը եւ ժամանակի մեծ մասը ծախսել է ընթերցելով: Ընտրված ֆիլմագրություն | Տարի | Ֆիլմ | Դեր | | ----- | ----- | ----- | | 1948 | Երկգլխանի արծիվը | կին բուֆետում | | 1949 | Հանդիպոիմ հուլիսին | Պիեռի ընկերուհին | | 1949 | Branquignol | կով-աղջիկ | | 1950 | Իմ ընկերը | | | 1951 | Բերտրանն ու առյուծը | բարոնուհի | | 1951 | Չորս կարմիր վարդ | Կոլետ | | 1955 | Օրիորդը Փարիզից | կամեո | | 1955 | Ֆրու-Ֆրու | Արտուսի ընկերը՝ նկարչուհի | | 1960 | Երգ առանց վերջի | Արքայադուստր | | 1960 | Հյուսիսից Ալյասկա | Միշել «Հրեշտակ» Բոնե | | 1961 | Մայքլ Ստրոգոֆի հաղթանակը | Տատոա, Վոլսկայա | | 1962 | Զբոսանք անծանոթ թաղամասում | Հալլի Ջերարդ | | 1962 | Առյուծը | Քրիստինե | | 1962 | Վարդագույն հովազը | Սիմոն Կլուզո | | 1964 | 7-րդ լուսաբաց | Դանա Մերսիե | | 1965 | Ի՞նչ կա-չկա, փիսիկ | Ռենե Լեֆեւվր | | 1966 | Փերիները | Մարթա | | 1967 | Մեղրի կաթսա | Արքայադուստր Դոմինիկա | | 1969 | Բժշկուհին | Դոկտոր Սաֆորետ | | 1969 | Նրբաճաշակ դիակ | Լյուսիա Ֆոնտե | | 1969 | Ֆելինի Սատիրիկոն | Տրիֆենա | | 1971 | Կարմիր արեւ | Պեպիտա | | 1972 | Որոնում | Սիլվանա Տրիստանո | | 1975 | Անուղղելին | Հելեն | | 1975 | Ջեքփոթ | | | 1976 | Բլեֆ | Բել Դյուկ | | 1976 | Սիրո համար | Մարինա Ռեջիանի՝ Ալբերտոյի կինը | | 1977 | Ահա մենք օրինակ | | | 1978 | Սեւազգեստ բուրժուայի դիմանկարը | Ամալյա Մացարինի | | 1979 | Դժոխքից մինչեւ հաղթանակ | Նիկոլ Լեւին | | 1979 | Նեապոլիտանական գաղտնիք | Քույր Անժելա | | 1979 | Արաբական արկածներ | Վահիշտա | | 1979 | Հովազը ողջ է | Զինա Վանակորե | | 1982 | Սիրտը սրտին | Լիլի ֆոն Բորգ | | 1982 | Աֆրոդիտե | Լեդի Սյուզան Սթենֆորդ | | 1982 | Վարդագույն հովազի արահետը | Լեդի Սիմոն Լիթոն | | 1983 | Կորած փամփուշտներ | Տիկին Թուֆմին | | 1983 | Վարդագույն հովազի անեծքը | Լեդի Սիմոն Լիթոն | | 1985 | Նա սպանություն է գրել | Բել Չեյնի | | 1986 | Մեղքեր | Օդիլ | | 1987 | Զառանցանք. Ջոյայի լուսանկարը | Ֆլորա | | 1987 | Իմ առաջին քառասուն տարիները | Արքայադուստր Կարաչիոլոն | | 1990 | Դետեկտիվ ջենթկմենը | Կոմսուհի ֆոն Ալտենբերգ |

https://hy.wikipedia.org/wiki/Կապյուսին

hy.wikipedia.org

Վարձակալած բնակարանը չինացի զույգը վերածել է կանեփի ցանքի Ինչպես գրում է Daily Mail-ը, իր տունը վարձակալությամբ չինացիներին հանձնած բրիտանացի զույգը հայտնաբերել է, որ կենվորներն այն վերածել են կանեփի պլանտացիայի: Զույգը դատական հայց է ներկայացրել վարձակալությամբ բնակվողների դեմ՝ նրանցից պահանջելով 20 հազար ֆունտ՝ տունը նախկին տեսքի բերելու համար: Օրերից մի օր տուն գալով՝ Շաուն եւ Քեթի Թոմսոններն իրենց բնակարանում հայտնաբերել են օդափոխության նոր համակարգ, կանեփի հարյուրավոր թփեր, որոնք աճեցվել են ձեղնահարկի հատակին փռված 8 տոննա հողի վրա: Բրիտանացի ամուսինները մտավախություն ունեն, որ իրենց տան արժեքը կընկնի՝ վարձակալների կողմից այն թմրանյութի ֆաբրիկայի վերածելու հետեւանքով: Զույգը երբեւէ չէր կարող պատկերացնել, որ իրենց տանը ժամանկավոր բնակություն հաստատած մարդիկ նման բան կարող էին անել: Նրանք մշտապես աչքի էին ընկնում իրենց ինտելիգենտ վարքով, հագուկապով: Տունը վարձակալության հանձնելուց մի քանի ամիս անց Թոմասն այցելության ժամանակ տարօրինակ հոտ է զգացել, նաեւ նկատել, որ կահույքի տեղափոխություն է արվել: — Սենյակի դուռը կողպված էր: Լին իբրեւ թե բանալի էր փնրում, երբ հանկարծ անհետացավ: Նայեցի պատուհանից ու տեսա նրանց փախչելիս: Ստիպված էի ննջասենյակի դուռը կոտրել եւ ինչ… այն վերածվել էր պլանտացիայի: Պարզվում է, որ նրանք նույնիսկ ավտոտնակն են օգտագործել կանեփի թփեր աճեցնելու համար,- ասել է Թոմսոնը: Փախուստից հետո, Լին զանգահարել է Թոմսոնին եւ խոստացել կարգի բերել տունը, ինչին ի պատասխան՝ Թոմսոնը շնորհակալություն է հայտնել ու կախել լսափողը: Ոստիկանությունն արդեն տեղյակ էր կատարվածի մասին եւ տանը չափումներ էր անում: Հողի ծանրությունից տունը կրել է կառուցվածքային վիթխարի վնաս, նրանք փոխել էին էլեկտրասնուցման համակարգը, ծակել պատերը: Ոստիկանությունը տնից առգրավել է 250 հազար ֆունտ ընդհանուր արժողությամբ 498 թուփ:

https://www.1in.am/80379.html

2012-05-08

www.1in.am

(8322) Կոնոնովիչ , աստերոիդ աստերոիդների գոտու արտաքին մասում: Հայտնաբերվել է 1978 թվականի սեպտեմբերի 5-ին Նիկոլայ Չեռնիխի կողմից Նաուչնիում: Միջին հեռավորությունը Արեգակից կազմում է 3,225971ա.մ., առավելագույնը մոտենում է 2,7493ա.մ. հեռավորության վրա եւ հեռանում 3,7027ա.մ.: Արեգակի շուրջ մեկ ամբողջական պտույտ է կատարում 2116,36երկրային օրվա ընթացքում, իր ուղեծրով շարժվելով միջինում 0,170104աստիճան/օր արագությամբ: Աստերոիդի ուղեծրի եւ խավարածրի հարթությունները իրար հետ կազմում են 1,81°անկյուն:

https://hy.wikipedia.org/wiki/(8322)-1978_RL1

hy.wikipedia.org

Նավթի գնի համաշխարհային շուկայում տեղի ունեցող զարգացումները եւ ՀՀ տնտեսության վրա դրա ադեցությունը Տնտեսական զարգացման նախաձեռնությունների կենտրոնը ներկայացրել է նավթի գնի համաշխարհային շուկայում տեղի ունեցող զարգացումների եւ ՀՀ տնտեսության վրա դրա ադեցության վերաբերյալ վերլուծություն: «2020թ.-ի ապրիլի 20-ին WTI տեսակի նավթի ֆյուչերսների գինը ընկել է 315.87 տոկոսով՝ բարելի դիմաց մինչեւ մինուս 39.44 ԱՄՆ դոլար, որի մասին վկայել են Լոնդոնի ICE բորսայի տվյալները. այս ցուցանիշը համարվում է աննախադեպ: Իր հերթին բացասական գնանշումը նշանակում է, որ ֆյուչերսների վաճառողը լրացուցիչ վճարում է գնորդին, որի արդյունքում այս գործիքի վերջնական սեփականատերը ստանում է գումար, իսկ մայիսին էլ լրացուցիչ նավթ կստանա: Ապրիլի 20-ին Լոնդոնի ICE բորսայում հունիսյան մատակարարման WTI նավթի ֆյուչերսների գները նույնպես նվազել են 19%-ով՝ մեկ բարելի դիմաց հասնելով 21.1 ԱՄՆ դոլարի: Սակայն, ըստ «Financial Times» թերթի, ամերիկյան նավթի ավելի ուշ մատակարարումների պայմանագրերը պահպանվում են այն հույսով, որ կարանտինային միջոցառումների աստիճանական վերացումը շատ երկրներում կհանգեցնի հումքի պահանջարկի բարձրացմանը: Աշխարհի բազմաթիվ խոշորագույն տնտեսություններում կորոնավիրուսի տարածումը կանխելու նպատակով իրականացվող սահմանափակումները հանգեցրել են այն բանին, որ նավթի պահանջարկն ընկել է գրեթե մեկ երրորդով: Ապրիլի 21-ին ամերիկյան WTI տեսակի նավթի (մայիսին մատակարարումներով) ֆյուչերսի արժեքը վերադարձել է դրական արժեքի: NYMEX բորսայում այն աճել է մինչեւ 1.40 դոլար: WTI-ի հունիսյան ֆյուչերսները թանկացել են մինչեւ 21.33 ԱՄՆ դոլար, իսկ Լոնդոնի ICE բորսայում Brent սեւծովյան խառնուրդի հունիսյան ֆյուչերսները վաճառվում են մեկ բարելի դիմաց 25.39 դոլարով (մայիսյան պայմանագրերը սպառվել են): «ING Bank NV» ֆինանսական կոնգլոմերատի վերլուծաբան Ուորեն Փաթերսոնի կարծիքով, եթե մոտ ապագայում համաշխարհային պահանջարկը չվերականգնվի, ապա միանգամայն հավանական է, որ հունիսյան պայմանագիրը նույն ճակատագրի առջեւ կկանգնի՝ հավելելով, որ ապրիլից հետո գները կսկսեն աստիճանաբար վերականգնվել: Մյուս կողմից, ըստ Ռայֆֆայզենբանկի վերլուծաբան Անդրեյ Պոլիշչուկի, WTI նավթի անկումը կապված է նաեւ այն բանի հետ, որ ՕՊԵԿ+ գործարքի մասնակից երկրները դեռ չեն կրճատել արդյունահանումը, որի շուրջ ձեռք է բերվել համաձայնություն 2020թ.-ի ապրիլի սկզբին: Այսպես՝ Սաուդյան Արաբիան շարունակում է օրական ավելի քան 12 միլիոն բարել արդյունահանել: Բացի այդ, Էր Ռիադը մեծ քանակությամբ նավթ է ուղարկել ԱՄՆ, եւ այս հանգամանքերը միասին վերցրած հանգեցրել են Տեխասում արդյունահանվող ապրանքանիշի գների անկմանը: Իսկ ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը հայտարարել է, որ մտադիր է ամբողջությամբ լրացնել երկրի ազգային պահուստները ՝ մինչեւ 75 մլն բարելի չափով: Վաշինգթոնը նաեւ կքննարկի Էր Ռիադից նավթի գնումների դադարեցման հնարավորությունը: Մոսբիրժան, «գների աննախադեպ անկումից», հետո որոշել է ապրիլի 21-ին դադարեցնել WTI տեսակի նավթի մայիսյան ֆյուչերսների վաճառքը լրացուցիչ բացասական հետեւանքներից խուսափելու համար: Ըստ BCS Global Markets-ի ավագ վերլուծաբան Կիրիլ Տաչեննիկովի՝ չի բացառվում, որ «ՕՊԵԿ+»-ը պատրաստ կլինի նորից հավաքվել, որպեսզի լուծի արդյունահանման հետագա կրճատման, ինչպես նաեւ արտադրությունների պահպանման խնդիրը: Հետեւաբար՝ նավթի համաշխարհային գները կախված է լինելու «ՕՊԵԿ+» համաձայանգրի շրջանակում ձեռք բերված պայմանավորվածությունից, եւ այն հանգամանքից, թե որքան արագ բնականոն հունին կվերադառնան աշխարհի ամենամամեծ համարվող երկրների տնտեսությունները եւ կհանգեցնի պահանջարկի աճի: Ինչ վերաբերում է ՀՀ շուկայում վաճառվող բենզինի գներին եւ սպառվող պահանջարկին, ապա վերջիններս կարող են որոշակիորեն կրճատվել, սակայն ոչ այդքան կտրուկ՝ պայմանավորված մի քանի հանգամանքով՝ - 2019թ.-ի ընթացքում, ինչպես 2018թ.-ին, բենզինի շուկայում 3 հիմնական խաղացող են շարունակել համարվել՝ «Սիփիէս օիլ քորփորեյշն» ՍՊԸ-ն («Սիփիէս Օիլ» ՍՊԸ), «Ֆլեշ» ՍՊԸ-ն, «Մաքս Պետրոլ» ՓԲԸ-ն, որոնց բաժին է ընկել շուկայի 92%-ը եւ ավելին, ինչը մատնանշում է օլիգոպոլ շուկայի մասին: - Ըստ ՏՄՊՊ վերլուծության՝ գների տատանումները 2019-2018թթ.-ին սպառվող բենզինի ծավալների վրա չնչին ազդեցություն է ունեցել, ինչը խոսում է վերջինիս ոչ էլաստիկ լինելու մասին: - ՌԴ-ից ՀՀ-ն բենզին է ներմուծում հիմնակնում մեկ մատակարարից «Ռոսնեֆտ-Արմենիա» ՓԲԸ-ից, հետեւաբար վերջինիս հետ բանակցությունների արդյունքում է ձեւավորվելու ՀՀ մատակարարվող բենզինի գինը: - Տնային տնտեսությունների վերջնական սպառմանն ուղղվող ծախսերի մակարդակը կպայմանավորի պահանջարկը»,- նշված է վերլուծության մեջ:

https://www.panorama.am/am/news/2020/04/22/նավթ-ՀՀ-տնտեսություն/2278504

2020-04-22

www.panorama.am

Վաշինգտոնում քննարկվել են ԱՄՆ-ի եւ Վրաստանի ռազմաքաղաքական հարաբերությունները ԵՐԵՎԱՆ, 18 ՕԳՈՍՏՈՍԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: Վաշինգտոնում կայացել Է Վրաստանի պաշտպանության նախարար Թինաթին Խիդաշելիի հանդիպումը ԱՄՆ-ի պետքարտուղարի՝ Եվրոպայի եւ Եվրասիայի հարցերով օգնական Վիկտորյա Նուլանդի հետ, որի ընթացքում կողմերը քննարկել են ապագայի պլանները՝ երկու երկրների ռազմաքաղաքական հարաբերությունների տեսակետից: Բացի Նուլանդից, հանդիպմանը ներկա Է եղել նաեւ ԱՄՆ-ի պետքարտուղարի՝ ռազմաքաղաքական հարցերով տեղակալ Փունիթ Թալվարը, տեղեկացնում Է «Արմենպրես»-ը՝ հղում անելով Sputnik-ին: «Մեր գործընկերները պետք Է հուսան, որ ի դեմս Վրաստանի ունեն ոչ միայն հուսալի քաղաքական գործընկեր, որն ապահովված Է բնակչության աջակցությամբ, այլեւ Վրաստանը պետք Է դառնա այն երկիրը, որը պատասխանատվություն կստանձնի շատ ուղղություններով»,-հայտարարել Է պաշտպանության նախարարը: ԱՄՆ-ի՝ որպես Վրաստանի հուսալի եւ ռազմավարական գործընկերոջ աջակցությունն ավելի ու ավելի Է ընդլայնվում, նշել Է Խիդաշվիլին: Բացի երկու երկրների ռազմաքաղաքական հարաբերություններից, հանդիպմանը կողմերը քննարկել են նաեւ Վրաստան-ՆԱՏՕ գոյություն ունեցող փաթեթի գերակա ուղղությունները եւ այն բարեփոխումները, որոնք պետք Է շարունակվեն պաշտպանության նախարարությունում: Վրաստանի պաշտպանական գերատեսչության ղեկավարը պաշտոնական այցով Միացյալ Նահանգներ Է ուղեւորվել շաբաթ օրը՝ օգոստոսի 15-ին: ԱՄՆ-ում պլանավորված են Խիդաշելիի հանդիպումներն ամերիկացի իր պաշտոնակից Էշթոն Քարթերի հետ, ինչպես նաեւ հանդիպումներ Սպիտակ տանը, Պետդեպարտամենտում, ամերիկացի լրագրողների եւ ոչ կառավարական կազմակերպությունների ներկայացուցիչների հետ: ԱՄՆ այցը կտեւի մինչեւ ընթացիկ շաբաթվա վերջը:

https://armenpress.am/arm/news/815628.html

2015-08-18

armenpress.am

Նորագավիթի «Սուրբ Գեւորգ» եկեղեցու հոգեւոր հովիվը «Mazda-6»-ով գլխիվայր հայտնվել է դաշտում Նոյեմբերի 21-ին խոշոր ավտովթար է տեղի ունեցել Արարատի մարզում: Ժամը 14:40-ի սահմանում, Երեւան-Երասխ ավտոճանապարհի 24 կմ հատվածում, Արմավիրի մարզի բնակիչ, 67-ամյա Ռաֆիկ Ադամյանը՝ իր վարած «Mazda-6» մակնիշի ավտոմեքենայով, դեռեւս անհայտ հանգամանքներում, դուրս է եկել ճանապարհի երթեւեկելի գոտուց, մի քանի պտույտ շրջվելով, գլխիվայր շրջվելով, հայտնվել դաշտում, գրում է shamshyan.com-ը: Ըստ աղբյուրի՝ վթարի հետեւանքով Ռ. Ադամյանը, նրա ուղեւորներ, 29-ամյա Ավետիս Ներսիսյանը տեղում բուժօգնություն են ստացել օպերատիվորեն ժամանած «Արտաշատ» բժշկական կենտրոնի բժիշկների կողմից, իսկ մյուս ուղեւորներ, 53-ամյա Ջուլետա Հակոբյանն ու 90-ամյա Ավագ Հակոբյանը, մարմնական վնասվածքներով տեղափոխվել են «Էրեբունի» բժշկական կենտրոն: Վիրավորներին առաջինը օգնության են հասել եւ օպերատիվորեն ժամանած Արտակարգ իրավիճակների նախարարության Փրկարար ծառայության թիվ 23 հրշեջ-փրկարարական ջոկատի փրկարարները: Դեպքեի փաստով նյութեր են նախապատրաստվում: Աղբյուրը նաեւ հայտնում է, որ վարորդ Ռ. Ադամյանը Երեւան քաղաքի Նորագավիթ համայնքի «Սուրբ Գեւորգ» եկեղեցու հոգեւոր հովիվն է:

https://lurer.com/?p=441923&l=am

2021-11-21

lurer.com

Թիվ ԵԴ/11687/02/21 քաղաքացիական գոծով դատական ծանուցագիր Քաղաքացիական գործ՝ ԵԴ/11687/02/21 ԴԱՏԱԿԱՆ ԾԱՆՈՒՑԱԳԻՐ Սերգեյ Ալեքսեյի Ավակիմյանին /ՀՀ ք. Երեւան, Քոչարյան փ., 18 շ., 27 բն./ Երեւան քաղաքի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Գ. Վարդանյանի վարույթում գտնվող քաղաքացիական գործի՝ ըստ հայցի «Ակբա-Բանկ» ԲԲ ընկերությունն ընդդեմ ԱՁ Արտյոմ Վաչագանի Ամիրյանի եւ Սերգեյ Ալեքսեյի Ավակիմյանի՝ գումարի բռնագանձման պահանջի մասին, քննությունը նշանակվել էր 2021թ. հոկտեմբերի 07-ին, ժամը 11:20-ին: Տեղեկացնում ենք, որ նշված դատական նիստը չի կայացել եւ դատական նիստը նշանակվել է 2021թ. դեկտեմբերի 07-ին, ժամը 10:20-ին, ներկայանալու վայրը՝ ք. Երեւան, Հալաբյան փողոց 41ա, 11-րդ հարկ, 4 -րդ դահլիճ): Խնդրում ենք նշված օրը եւ ժամին գործի քննությանն ապահովել Ձեր կամ Ձեր ներկայացուցչի մասնակցությունը (անհրաժեշտ է դատարան ներկայանալ անձը հաստատող փաստաթղթով եւ սոցիալական քարտով՝ դրա առկայության դեպքում): Տեղեկացնում ենք նաեւ, որ դատական նիuտի մաuին պատշաճ ծանուցված կողմերի չներկայանալը կամ չներկայանալու պատճառների մասին դատարանին չհայտնելն արգելք չէ գործի քննության համար եւ նման դեպքում դատական նիստը կարող է անցկացվել նրանց բացակայությամբ: Դատավորի օգնական՝ Ա. Հարությունյան

https://www.azdarar.am/announcments/org/408/00953958/

23.10.2021

www.azdarar.am

Սաուդյան Արաբիա (/ˌsɔːdi əˈreɪbiə/ , /ˌsaʊ-/( լսել); արաբ.՝ |لسعودية as-Saʿūdīyah), պաշտոնապես հայտնի է որպես Սաուդյան Արաբիայի թագավորություն (KSA; արաբ.՝ |لمملكة |لعربية |لسعودية al-Mamlakah ʿArabīyah as-Saʿūdīyah, pronunciation (օգնություն - ինֆո)), պետություն Արեւմտյան Ասիայում, որը գրավում է Արաբական թերակղզու մեծ մասը: Սաուդյան Արաբիան Միջին Արեւելքի ինքնիշխան ամենամեծ պետությունն է 2,150,000 կմ^2 տարածքով, իսկ Արաբական աշխարհում երկրորդ ամենամեծ պետությունն է՝ իր մեծությամբ զիջելով միայն Ալժիրին, Ասիայում հինգերորդն է, իսկ աշխարհում՝ 12-րդը: Սաուդյան Արաբիան հյուսիսից սահմանակից է Հորդանանին եւ Իրաքին, հյուսիս-արեւելքից՝ Քուվեյթին, արեւելքից՝ Կատարին, Բահրեյնին եւ Արաբական Միացյալ Էմիրություններին, հարավ-արեւելքից՝ Օմանին եւ հարավից՝ Եմենին. Սաուդյան Արաբիան Իսրայելից եւ Եգիպտոսից բաժանվում է Աքաբայի ծոցով: Սաուդյան Արաբիան միակ պետությունն է, որն ունի ափամերձ շրջաններ եւ՛ Կարմիր ծովի մոտակայքում, եւ՛ Պարսից ծոցի, իսկ նրա տարածքի մեծ մասը կազմված է չոր անապատային հողերից, հարթավայրերից եւ լեռներից: 2018 թվականի հոկտեմբերի տվյալներով Սաուդյան Արաբիայի տնտեսությունը Միջին Արեւելքում ամենամեծն է, իսկ աշխարհում՝ 18-րդը: Սաուդյան Արաբիայի բնակչության մեծամասնությունը երիտասարդներ են՝ 33.4 միլիոն բնակչության 50%-ը կազմում են մինչեւ 25 տարեկանները: Սաուդյան Արաբիայի ներկայիս տարածքը հնագույն բազմաթիվ մշակույթների եւ քաղաքակրթությունների օրրանն է եղել: Սաուդյան Արաբիայի նախապատմությունը պահպանել է մարդկության ամենավաղ գործունեության հետքերը: Աշխարհի երկրորդ ամենամեծ կրոնը՝ իսլամը, ծագել է ժամանակակից Սաուդյան Արաբիայի տարածքում: 7-րդ դարի սկզբներին իսլամի մարգարե Մուհամմադը համախմբել է Արաբիայի ժողովրդին եւ ստեղծել իսլամական կրոնական մեկ ընդհանրություն: 632 թվականին նրա մահից հետո Մուհամմադի հետեւորդները արագորեն ընդարձակել են մուսուլմանական վերահսկողության տակ գտնվող տիրույթների սահմանները, որը դուրս է եկել Արաբիայի տարածքից՝ մի քանի տասնամյակների ընթացքում ընդգրկելով լայնածավալ տիրույթներ (արեւմուտքում Պիրենեյան թերակղզուց մինչեւ արեւելքում ժամանակակից Պակիստան): Արաբական արքայատոհմերը, որոնք ձեւավորվել են ժամանակակից Սաուդյան Արաբիայում, հիմնադրել են Ռաշիդունների (632—661), Օմայյանների (661—750), Աբբասյանների (750—1517) եւ Ֆաթիմյանների (909—1171) խալիֆայությունները, ինչպես նաեւ բազմաթիվ այլ արքայատոհմեր Ասիայում, Աֆրիկայում եւ Եվրոպայում: Ներկայիս Սաուդյան Արաբիայի տարածքը կազմված է 4 հիմնական շրջաններից՝ Հիջազ, Նաջդ եւ Արեւելյան Արաբիայի (Ալ-Ահսա) եւ Հարավային Արաբիայի (Ասիր) որոշ հատվածներ: Սաուդյան Արաբիայի թագավորությունը հիմնադրվել է 1932 թվականին իբն Սաուդի կողմից: 1902 թվականին սկսված արշավանքների արդյունքում գրավելով Ռիադը՝ իր ընտանիքի նախնիների՝ Սաուդների տունը, նա կարողացել է միավորել 4 շրջանները մեկ պետության կազմում: Այդ օրից ի վեր Սաուդյան Արաբիան եղել է իսլամիստական բռնապետները կողմից ժառանգաբար ղեկավարող ամբողջատիրական բացարձակ միապետություն: Սուննի իսլամի ծայրահեղ պահպանողական վահաբիական կրոնական շարժումը եղել է «Սաուդական մշակույթի գերիիշխող տարրը», որի համաշխարհային տարածումը ֆինանսավորվում է գազի եւ նավթի առեւտրով: Սաուդյան Արաբիան հաճախ նաեւ կոչվում է «Երկու սրբազան մզկիթների երկիր»՝ նկատի ունենալով ալ-Հարամ մզկիթը Մեքքայում եւ ան-Նաբավի մզկիթը Մադինայում, որոնք երկուսն էլ իսլամի սրբազան վայրերից են: Պետության պաշտոնական լեզուն արաբերենն է: Նավթը հայտնաբերվել է 1938 թվականի մարտի 3-ին, որին հաջորդել են Արեւելյան նահանգում մի շարք այլ հայտնագործություններ: Այդ օրից ի վեր Սաուդյան Արաբիան դարձել է աշխարհում երկրորդ ամենախոշոր նավթարդյունահանող (զիջելով ԱՄՆ-ին) եւ աշխարհի ամենամեծ նավթ արտահանող պետությունը՝ իր վերահսկողության տակ ունենալով աշխարհում երկրորդ ամենամեծ նավթային պաշարները եւ 6-րդ ամենամեծ գազային պաշարները: Թագավորությունը համարվում է Համաշխարհային բանկի բարձր եկամուտ ունեցող պետություն իր Մարդկային զարգացման ինդեքսով եւ միակ արաբական պետություն է, որը Մեծ քսանյակի խոշոր տնտեսություններից մեկն է: Պետությունները բազմաթիվ պատճառներով քննադատության առարկա է դարձել՝ կանանց նկատմամբ վերաբերմունքը, հաճախ արտադատական մահապատիժը, պետության կողմից հովանավորվող խտրականությունը կրոնական փոքրամասնությունների եւ աթեիստների նկատմամբ, Եմենի քաղաքացիական պատերազմում իր դերակատարումը, իսլամական ահաբեկիչների հովանավորությունը եւ շարիաթական օրենքների ծայրահեղական մեկնաբանությունը: Որպես բացարձակ միապետությունը՝ թագավորությունն ունի աշխարհի երրորդ ամենաբարձր ռազմական ծախսերը եւ, ըստ Ստոկհոլմի միջազգային խաղաղության հետազոտությունների ինստիտուտի, 2010-2014 թվականների ընթացքում Սաուդյան Արաբիան աշխարհում երկրորդ ամենաշատ զենք ներկրող պետությունն է: Սաուդյան Արաբիան համարվում է տարածաշրջանային հզոր ուժ: Պարսից ծոցի համագործակցության խորհրդի հետ մեկտեղ այն նաեւ Իսլամական կոնֆերանս կազմակերպության եւ Նավթ արտահանող երկրների կազմակերպության ակտիվ անդամ է: Ծագումնաբանություն Հիջազի եւ Նաջդի թագավորությունների միավորումից հետո 1932 թվականի սեպտեմբերի 23-ին արքայական հրովարտակով Աբդուլազիզ աս-Սաուդի (Իբն Սաուդ) կողմից ստեղծված նոր պետությունը կոչվել է al-Mamlakah al-ʻArabīyah as-Suʻūdīyah (արաբ.՝ |لمملكة |لعربية |لسعودية): Չնայած արաբերեն այս անունը թարգմանվում է «Սաուդյան Արաբիայի թագավորություն», սակայն այն բառացիորեն նշանակում է «Սաուդյան արաբական թագավորություն» կամ «Արաբ Սաուդական թագավորություն»: Սաուդ բառը ծագում է պետության արաբերեն անվան աս-Սուուդիյահ մասից, որը նիսբա անունով հայտնի ածականի մի տեսակ է, որը ձեւավորվում է Սաուդական արքայական ընտանիքի տոհմական անունից՝ աս-Սաուդ (արաբ.՝ آل سعود): Սրանով յուրահատուկ իմաստ է հաղորդվում, որով, փաստորեն, ստացվում է, որ պետությունը արքայական ընտանիքի սեփականությունն է: Աս-Սաուդը արաբերեն անուն է, որը ձեւավորվում է նախնու անվանն Ալ ավելացնելով, որը նշանակում է «ինչ-որ մեկի ընտանիք» կամ «ինչ-որ մեկի տուն»: Աս-Սաուդի պարագայում այս նախնին 18-րդ դարում արքայատոհմի հիմնադիր Մուհամմադ բին Սաուդն է: Պատմություն Նախապատմություն Որոշ տվյալների համաձայն Արաբական թերակղզին բնակեցված է եղել 125 հազար տարի առաջ: Այժմ տեսակետ կա, որ առաջին ժամանակակից մարդիկ, ովքեր շարժվել են Ասիայով արեւելք, հեռացել են Աֆրիկայից շուրջ 75 հազար տարի առաջ՝ կտրելով Բաբ էլ-Մանդեբի նեղուցը, որը միավորում է Աֆրիկայի հրվանդանը եւ Արաբիան: Արաբական թերակղզին դիտարկվում է որպես հոմինինների էվոլյուցիայի եւ տարածման հիմնական կենտրոն: Անթրոպոգենի ժամանակաշրջանում Արաբիան ծայրահեղ անկայունության շրջան է անցել, որը հանգեցրել է ժողովրդագրական եւ էվոլուցիոն խիստ փոփոխությունների: Արաբիան հարուստ է Ստորին պալեոլիթի շրջանի նմուշներով եւ Օլդվանի նման վայրերի քանակը շրջանում ցույց են տալիս այն կարեւոր դերը, որ Արաբիան խաղացել է Եվրասիայի՝ հոմինինների վաղ գաղութացման մեջ: Նեոլիթի ժամանակաշրջանում հանրահայտ մշակույթները, ինչպես օրինակ ալ-Մագարը, որի կենտրոնը ժամանակակից հարավարեւմտյան Նաջդն է, ծաղկում ապրեցին: Ալ-Մագարը մարդկային մտքի եւ ձեռագործական հմտությունների մեջ «նեոլիթական հեղափոխություն» կարող է համարվել: Մշակույթը բնորոշվում է մի շարք հատկանիշներով՝ աշխարհում կենդանիների առաջին լայնամասշտաբ ընտելացումը, մասնավորապես ձիերի, նեոլիթական շրջանում կատարվել է հենց այստեղ: Բացի ձիերից, այլ կենդանիներ եւս՝ ոչխար, այծ, շուն, հատկապես սալյուկի ցեղի, ջայլամ, բազե եւ ձուկ, հայտնաբերվել են քարե արձանների եւ ժայռապատկերների տեսքով: Ալ-Մագարի արձանները կառուցված էին տեղական քարից, եւ դրանք, թվում է, թե տեղադրված են կենտրոնական շինությունների վրա, որոնք կարող են բնակիչների համար հասարակական կամ կրոնական նշանակություն ունենալ: 2017 թվականի նոյեմբերին հարավարեւմտյան Սաուդյան Արաբիայի բլրոտ շրջան Շուվայմիսում հայտնաբերվել են որսորդական պատկերներ, որոնք ցույց են տալիս ընտելացված շների, որոնք նման են քանանական շանը եւ ունեն ձգափոկեր: Այս ժայռապատկերները 8000 տարվա պատմություն ունեն եւ համարվում են աշխարհում շների ամենահին պատկերումները: Մ.թ.ա. 4-րդ հազարամյակի վերջին Արաբիան թեւակոխել է բրոնզե դարը կատարված կտրուկ փոփոխություններից. մետաղները լայնորեն օգտագործվում էին, եւ այս ժամանակաշրջանը բնորոշվում էր իր երկու մետր բարձրությամբ գերեզմաններով, որին աստիճանաբար հետեւել են բազմաթիվ տաճարները, որոնք ներառում էին նաեւ ճարտարապետական առանձին շինություններ, որոնք ներկված էին կարմիր: Նախաիսլամական շրջան Դոսարիայում հայտնաբերված խեցեղենի ուսումնասիրությունների արդյունքում կարծիք է ստեղծվել, որ Սաուդյան Արաբիայում վաղ նստակյաց մշակույթները եղել են դեռեւս Ուբայդիների ժամանակաշրջանում: Այս հայտնագործության սկզբնական հետազոտություններից եզրակացվել է, որ Սաուդյան Արաբիայի արեւելյան շրջանները եղել են Միջագետքի վաղ շրջանի բնակիչների հայրենիքը եւ ավելին՝ շումերների նախահայրենիքը: Սակայն Ջոան Օութսի նման հետազոտողները հնարավորություն են ունեցել տեսնել ուբայդիական շրջանի շերտերը Արաբիայի արեւելքում եւ արդյունքում եզրակացրել են, որ այդ շերտերը ուբայդիական շրջանի վերջին երկու փուլերն են ներկայացնում, մինչդեռ բավականին շատ օրինակներ դասակարգվել են որպես ուբայդիական 3-րդ կամ ուբայդիական 2-րդ շրջանների նմուշներ: Ուստի այն տեսակետը, որ Սաուդյան Արաբիայի գաղութարարները գաղթել են դեպի հարավային Միջագետք եւ հիմնադրել տարածաշրջանի առաջին նստակյաց մշակույթը, հերքվել է: Կլիմայական փոփոխությունները եւ սկսված անապատացման գործընթացը վերջ են դրել վերաբնակեցման այս փուլին, քանի որ հնագիտական շատ քիչ փաստեր կան դրան հաջորդող հազարամյակների վերաբերյալ: Վերաբնակեցման շրջանը վերսկսվել է Դիլմունի ժամանակաշրջանում՝ 3-րդ հազարամյակի սկզբներին: Ուրուկից պահպանված արձանագրությունները վերաբերում են մի վայրի, որը կոչվում էր Դիլմուն. այն որոշ դեպքերում ասոցացվել է պղնձի հետ, եւ ավելի ուշ շրջանում հանդիսացել է փայտանյութի աղբյուր, որն արտահանվել է Միջագետքի հյուսիս: Մի շարք գիտնականներ առաջարկել են այն տեսակետը, որ Դիլմունը սկզբնապես եղել է Սաուդյան Արաբիայի արեւելյան նահանգ, որը կապված է եղել դիլմունների խոշոր բնակավայրերի՝ Ումմ ան-Նուսիի եւ Ում առ-Ռամադի, ինչպես նաեւ ափամերձ Թարութի հետ: Շատ հավանական է, որ Թարութի կղզին եղել է Սիլմունի մայրաքաղաքը եւ հիմնական նավահանգիստը: Միջագետքյան մակագրված կավե տախտակները վկայում են, որ Դիլմունի վաղ շրջանում գոյություն է ունեցել հիերարխիական յուրահատուկ քաղաքական կառուցվածք: 1966 թվականին Թարութում կատարված հողային աշխատանքները բացահայտել են յուրօրինակ արձաններ, որոնք դիլմունիթների ժամանակաշրջանին են պատկանում (մ.թ.ա. 3-րդ հազարամյակի կեսեր): Արձանը կառուցված է եղել Դիլմունի գեղարվեստական սկզբունքների վրա միջագետքյան ուժեղ ազդեցությամբ: Մինչեւ մ.թ.ա. 2200 թվականը անհայտ պատճառներով Դիլմունի կենտրոնը տեղափոխվել է Թարութից եւ նույնիսկ Սաուդյան Արաբիայից դեպի Բահրեյն: Արդյունքում առաջին անգամ Բահրեյնում հայտնվել են զարգացած բնակավայրեր, որտեղ հայտնաբերվել են տաճարային համալիրներ եւ հազարավոր գերեզմանաթմբեր, որոնք թվագրվում էին հենց այդ շրջանով: Ավելի ուշ բրոնզի դարում Սաուդյան Արաբիայի հյուսիսարեւմտյան հատվածում գտնվող եւ պատմականորեն արձանագրված մարդիկ ու հողերը փաստագրված են Աստվածաշնչում: Մարաստանը, որի կենտրոնը Թաբուքում էր, ձգվել է հյուսիսում Վադի Արաբիայից մինչեւ հարավ՝ ալ-Վեջդ: Մարաստանը մայրաքաղաքը Քուրայահն է. այն կազմված է 35 հեկտար տարած ընդգրկող ամրացված միջնաբերդից, իսկ դրանից ներքեւ գտնվում է 15 հեկտար տարածքով պարսպապատ բնակավայրը: Մայրաքաղաքում բնակվել է ավելիք քան 10-12 հազար մարդ: Մարաստանցիները նկարագրված են աստվածաշնչյան երկու խոշոր իրադարձություններում, որոնք վերաբերում են Մարաստանի հետ Իսրայելի երկու պատերազմներին, որոնք տեղի են ունեցել մ.թ.ա. 11-րդ դարի սկզբին: Քաղաքականապես ներկայացվում է, որ մարաստանցիները 5 թագավորների կողմից (Էվի, Ռեքեմ, Ցուր, Հուր եւ Ռեբա) ղեկավարվող կառույցը ապակենտրոնացրել են, պարզ է դառնում, որ անունները մարական կարեւոր բնակավայրերի տեղանուններ են: Տարածված տեսակետ է, որ մարերը ներկայացրել են ցեղերի համադաշնություն, որի նստակյաց հատվածը հաստատվել է Հիջազում, մինչդեռ քոչվոր հատվածները արածացրել են իրենց կենդանիներին այնպիսի հեռավոր տարածքներում, ինչպիսին Պաղեստինն է, եւ նույնիսկ երբեմն կողոպուտներ են կատարել: Քոչվոր մարերը ուղտերի ընտելացման մեջ եղել են իր առաջիններից մեկը, որը հնարավորություն է տվել երթեւեկել տարածաշրջանի բարդ տեղանքում:Մ.թ.ա. 7-րդ դարի սկզբներին Արաբիայի հյուսիսարեւմտյան թատերաբեմում ձեւավորվել է մի նոր թագավորություն: Այն սկզբում Դեդանի շեյխությունն էր, իսկ ավելի ուշ վերածվել է Լիհյան ցեղի թագավորության: Պետական ղեկավարի՝ Լիհյանի թագավորի մասին ամենավաղ հիշատակումը թվագրվում է մ.թ.ա. 6-րդ դարի կեսերով: Թագավորության փոփոխության արդյունքում Դեդանը փոքրիկ քաղաք-պետությունից, որի իշխանությունը տարածվում էր միայն քաղաքի պարիսպներից ներս, վերածվել է հսկայական տիրույթներ ընդգրկող թագավորության, որն էլ Լիհյան քաղաքակրթության գագաթնակետն է եղել: Երրորդ պետությունը եղել է մ.թ.ա. 3-րդ դարի սկզբին, որի ընթացքում տնտեսական բում է եղել հյուսիսի եւ հարավի միջեւ, որով էլ Լիհյանը վերածվել է քարավանային ճանապարհի վրա իր ռազմավարական դիրքով ազդեցիկ ուժ: Լիհյանը հզոր եւ լավ կազմակերպված արաբական հնագույն թագավորություն էր, որը տնտեսական եւ մշակութային կարեւոր դերակատարում ուներ Արաբական թերակղզու հյուսիսարեւմտյան շրջանում: Լիհյանի թագավորությունը ձգվում էր հարավում Յասրիբից մինչեւ հյուսիսում Լեւանտ: Պատմականորեն Աքաբայի ծոցը կոչվել է Լիհյանի ծոց: Սա Լիհյանի ունեցած հսկայական ազդեցության ապացույցն է: Մ.թ.ա. շուրջ 65 թվականին Հեգրայի գրավումից եւ Թայմա ու մ.թ.ա. 9 թվականին Դեդան մայրաքաղաքի արշավից հետո լիհյանները հայտնվել են նաբաթեացիների տիրապետության տակ: Արաբիայի հյուսիսում բավականին շատ տիրույթներ են եղել նաբաթեացիների տիրապետության տակ մինչեւ Հռոմեական կայսրության կողմից դրանց գրավումը: Միջնադար եւ իսլամի վերելք Իսլամի ի հայտ գալուց կարճ ժամանակ առաջ Սաուդյան Արաբիայի մեծ մասը, բացի առեւտրային բնակավայրերից (օրինակ՝ Մեքքան եւ Մադինան), բնակեցված է եղել քոչվոր անասնապահ ցեղային խմբերով: Իսլամի առաքյալ Մուհամմադը ծնվել է Մեքքայում մոտավորապես 571 թվականին: 7-րդ դարի սկզբին Մուհամմադը միավորել է թերակղզու տարբեր ցեղերի եւ ստեղծել իսլամական մեկ ընդհանուր կրոնական միություն: 632 թվականին իր մահից հետո իր հետեւորդները արագորեն ընդարձակել են մուսուլմանական ղեկավարության տիրապետության տակ գտնվող տիրույթները նաեւ Արաբիայի սահմաններից դուրս՝ մի քանի տասնամյակի ընթացքում գրավելով աննախադեպ հսկայական տարածքներ (արեւմուտքում Պիրենեյան թերակղզուց մինչեւ արեւելքում ներկայիս Պակիստան): Արաբիան շուտով վերածվեց մուսուլմանական աշխարհի քաղաքականապես ծայրամասային շրջան, քանի որ ուշադրությունը կենտրոնացավ ավելի ընդարձակ եւ նոր նվաճված տարածքների վրա: Արաբական դինաստիաները, որոնք ծագել են ժամանակակից Սաուդյան Արաբիայում եւ մասնավորապես Հիջազում, հիմնադրել են Ռաշիդուն (632—661), Օմայյան (661—750), Աբբասյան (750—1517) եւ Ֆաթիմյան (909—1171) խալիֆայությունները: 10-րդ դարից մինչեւ 20-րդ դարը Մեքքան եւ Մադինան եղել են արաբ տեղական կառավարչի՝ Մեքքայի շերիֆի վերահսկողության տակ, սակայն հիմնականում շարիֆը ենթարկվում էր Բաղդադում, Կահիրեում կամ Կ.Պոլսում հիմնված իսլամական կայսրություններից մեկին: Այն շրջանները, որոնց վրա էլ ստեղծվել է Սաուդյան Արաբիան, հետ է դարձել ավանդական ցեղային կառավարման: Գրեթե ողջ 10-րդ դարի ընթացքում իսմայիլական շիա քարմաթիանները եղել են Պարսից ծոցի ամենահզոր ուժը: 930 թվականին նրանք կողոպտել են Մեքքան՝ անարգելով մուսուլմանական աշխարհը, մասնավորապես գողացել են Սեւ քարը: 1077-1078 թվականներին Աբդուլլահ բին Ալի Ալ Ույունի անունով արաբ շեյխը Մեծ սելջուկյան կայսրության աջակցությամբ պարտության է մատնել քարմաթիաններին Բահրեյնում եւ ալ-Հասայում, որից հետո էլ հիմք է դրել Ույունների դինաստիային: Ույունների էմիրությունը ավելի ուշ նվաճողական արշավանքների արդյունքում ձգվել է Նադջից մինչեւ Սիրիական անապատ: 1253 թվականին նրանք գահընկեց են արվել Ուսֆուրիդների կողմից: Ուսֆուրիդների իշխանությունը թուլացել է այն բանից հետո, երբ 1320 թվականին Հորմուզի պարսիկ կառավարիչները գրավել են Բահրեյն ու Կատիֆը: 14-րդ դարում Հորմուզի վասալները՝ Ջարվանիդների շիական դինաստիան իր ղեկավարության տակ է վերցրել Արաբիայի արեւելյան շրջանները: 15-րդ դարում Ջաբրիդները գահընկեց են արել Ջարվանիդներին եւ եկել իշխանության: Դրանից հետո երկու տասնամյակ նրանք բախումներ են ունեցել Հորմուզի հետ տարածաշրջանում տնտեսական եկամտի համար մինչեւ 1507 թվականին համաձայնվել են հարկ վճարել: Ալ-Մունթաֆիք ցեղը ավելի ուշ գրավել է տարածաշրջանը եւ դարձել օսմանյան սյուզերեն իշխանություն: 17-րդ դարում խալիդ ցեղը ապստամբել է նրանց դեմ եւ վերցրել վերահսկողությունն իր ձեռքը: Նրանց իշխանությունը իր հզորության գագաթնակետին տարածվում էր Իրաքից Օման, եւ ավելի ուշ նրանք եւս հայտնվել են օսմանյան տիրապետության տակ: Օսմանյան Հիջազ 16-րդ դարում օսմանցիները կարողացել են իրենց կայսրությանը կցել նաեւ Կարմիր ծովն ու Պարսից ծոցը (Հիջազ, Ասիր եւ Ալ-Ահսա) եւ այդ տարածքի վրա իրենց ինքնիշխանությունը հաստատել: Նպատակն էր խանգարել պորտուգալական փորձերը՝ հարձակվելու Կարմիր ծովի (հետեւաբար նաեւ Հիջազը) եւ Հնդկական օվկիանոսի վրա: Այս տարածքների նկատմամբ օսմանյան վերահսկողության մակարդակը տարբերվել է հաջորդ 4 դարերի ընթացքում՝ պայմանավորված կայսրության կենտրոնական իշխանության հզորությամբ եւ թուլությամբ: Սաուդական դինաստիայի հիմնադրում Սաուդական արքայական ընտանիքի, որը հայտնի է աս-Սաուդ անունով, ծագումը տեղի է ունեցել Նաջդում՝ կենտրոնական Արաբիայում, 1744 թվականին, երբ դինաստիայի հիմնադիր Մուհամմադ բին Սաուդը միավորել է իր ուժերը կրոնական առաջնորդ Մուհամմադ իբն Աբդ ալ-Վահաբիի՝ Վահաբիական շարժման հիմնադրի հետ (վահաբիականությունը սուննի իսլամի խիստ մաքրակրոն ուղղություն է): 18-րդ դարում ձեւավորված այս դաշինքը դարձել է գաղափարախոսական հենարան սաուդական արշավանքների համար եւ շարունակում է այսօր էլ մնալ Սաուդյան Արաբիայի դինաստիական կառավարման հիմքը: Սաուդական առաջին պետությունը ստեղծվել է 1744 թվականին Ռիադի տարածքում, որը արագորեն ընդարձակվել է եւ կարճ ժամանակում իր տիրապետության տակ առել Սաուդյան Արաբիայի ողջ տարածքը՝ 1802 թվականին գրավելով Քերբելան եւ 1803 թվականին՝ Մեքքան, սակայն այն ոչնչացվել է 1818 թվականին Եգիպտոսի օսմանյան փոխարքա Մուհամմադ Ալի փաշայի կողմից: Սաուդական ավելի փոքր երկրորդ պետությունը գտնվում էր հիմնականում Նաջդում եւ ստեղծվել էր 1824 թվականին: 19-րդ դարի ընթացքում աս-Սաուդը պայքարել է մեկ այլ արաբական իշխող ընտանիքի՝ առ-Ռաշիդի հետ՝ Սաուդյան Արաբիայի տիրույթների համար: Մինչեւ 891 թվականը առ-Ռաշիդը հաղթանակ է տարել, իսկ աս-Սաուդը վտարվել է Քուվեյթ: 20-րդ դարի սկզբին Օսմանյան կայսրությունը շարունակում էր իր գերիշխանությունը պահպանել թերակղզու մեծ մասի վրա: Արաբիան ղեկավարում էին ամենատարբեր ցեղերի առաջնորդները, իսկ Մեքքայի շերիֆը նախապատվություն էր տալիս եւ իշխում էր Հիջազի վրա: 1902 թվականին Աբդուլ Ռահմանի որդի Աբդուլ Ազիզը, ով հետագայում հայտնի է դարձել Իբն Սաուդ անունով, վերագրավել է Ռիադը՝ աս-Սաուդներին հետ բերելով Նաջդ: Իբն Սաուդը ստացել է իխվանի՝ Ֆայսալ ալ-Դավիշի կողմից ղեկավարվող եւ վահաբիականությունից ոգեշնչված ցեղային զորքի աջակցությունը, որը 1912 թվականին իր հիմնադրումից հետո արագորեն աճել է: 1913 թվականին վերջիններիս օգնությամբ Իբն Սաուդը կարողացել է օսմանցիներից խլել ալ-Ահսան: 1916 թվականին Մեծ Բրիտանիայի (որը Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ կռվում էր օսմանցիների դեմ) աջակցությամբ եւ խրախուսմամբ Մեքքայի շերիֆ Հուսեյն բին Ալին ղեկավարել է պանարաբական ապստամբություն, որն ուղղված էր Օսմանյան կայսրության դեմ, եւ նպատակն էր ստեղծել մեկ միասնական արաբական պետություն: Չնայած 1916-1918 թվականների Արաբական ապստամբությունը ձախողվել է՝ Անտանտի պետությունների հաղթանակը Առաջին համաշխարհային պատերազմում պատճառ է դարձել Օսմանյան կայսրության վերացմանն ու Արաբիայում նրանց վերահսկողության դադարեցմանը: Իբն Սաուդը խուսափել է Արաբական ապստամբությանը մասնակցելուց եւ դրա փոխարեն շարունակել է իր պայքարը առ-Ռաշիդների հետ: Վերջինիս վերջնական պարտությունից հետո 1921 թվականին նա ստացել է Նաջդի սուլթան տիտղոսը: Իխվանի աջակցությամբ 1924-1925 թվականներին նա կարողացել է գրավել Հիջազը, իսկ 1926 թվականի հունվարի 10-ին իրեն հռչակել է Հիջազի թագավոր: Մեկ տարի անց նա ավելացրել է նաեւ Նաջդի թագավոր տիտղոսը: Հաջորդ 5 տարիների ընթացքում նա կառավարել է իր երկու թագավորություններում՝ դիտարկելով դրանք անջատ միավորներ: Հիջազի գրավումից հետո իխվանի առաջնորդները սկսել են վահաբիական տիրույթներն ընդարձակել դեպի բրիտանական պրոտեկտորատ Տրանսհորդանան, Իրաք եւ Քուվեյթ եւ սկսել են հարձակումներ գործել այս տիրույթների վրա: Սա հանդիպել է Իբն Սաուդի դիմադրությանը, քանի որ նա դիտարկում էր այս գործողությունները՝ որպես Մեծ Բրիտանիայի հետ անմիջական հակամարտության վտանգ: Միեւնույն ժամանակ իխվան զորքերը սկսել են անհանգստություն ցույց տալ՝ կապված Իբն Սաուդի ներքին քաղաքականության հետ, որը սկսել էր մեծ տեղ հատկացնել արդիականացմանը եւ երկրում ոչ մուսուլման օտարերկրացիների թվաքանակի աճին: Արդյունքում նրանք դուրս են եկել Իբն Սաուդի դեմ եւ երկու տարվա պայքարից հետո 1929 թվականին Սաբիլայի ճակատամարտում պարտություն են կրել. այստեղ սպանվել են նաեւ նրանց առաջնորդները: 1932 թվականի սեպտեմբերի 23-ին Հիջազի եւ Նաջդի երկու թագավորությունները միավորվել են՝ իբրեւ մեկ միասնական Սաուդյան Արաբիայի թագավորություն, եւ այս օրը այսօր համարվում է ազգային տոն՝ Սաուդական ազգային օր: Միավորումից հետո Նոր թագավորությունը հենվում էր գյուղատնտեսությունից եւ ուխտագնացությունից ստացվող սահմանափակ եկամուտի վրա: 1938 թվականին Պարսից ծոցի երկայնքով ալ-Ահսա շրջանում հայտնաբերվել են նավթային մեծաքանակ պաշարներ, եւ 1941 թվականին ԱՄՆ-ի կողմից ղեկավարվող Արամկոյի (Արաբ-ամերիկյան նավթային ընկերություն) վերահսկողությամբ նավթարդյունաբերությունը սկսեց զարգանալ: Նավթը Սաուդյան Արաբիային ապահովել է տնտեսական զարգացմամբ եւ ամբողջ աշխարհում քաղաքական կարեւոր լծակներով: Մշակութային կյանքն արագորեն զարգացում է ապրել, մասնավորապես Հիջազում, որը այդ ժամանակ թերթերի եւ ռադիոյի կենտրոնն էր: Սակայն օտարերկրյա նավթարդյունաբերության մեջ աշխատողների աճող ներհոսքը պատճառ է դարձել այլատյացության հակումների ձեւավորման: Միեւնույն ժամանակ կառավարությունը դարձել է ավելի շատ վատնող եւ շռայլ: Մինչեւ 1950-ական թվականները այս ամենի պատճառով սաուդական կառավարությունը ստիպված է եղել այլ երկրներից մեծաքանակ պարտքեր անել: 1953 թվականին Սաուդը իր հոր մահից հետո հաջորդել է նրան՝ դառնալով Սաուդյան Արաբիայի թագավոր մինչեւ 1964 թվականը, երբ նա գահընկեց է արվել հօգուտ իր խորթ եղբայր Ֆայսալի: Սրա համար պատճառ են դարձել անդադար թշնամությունն ու կասկածը Սաուդի կարողությունների վերաբերյալ: 1972 թվականին Սաուդյան Արաբիան կարողացել է իր հսկողության տակ վերցնել Արամկոյի 20%-ը, որով էլ սաուդական նավթի վրա ԱՄՆ վերահսկողությունը նվազել է: 1973 թվականին Սաուդյան Արաբիան նավթային բոյկոտ է սկսել Արեւմուտքի պետությունների դեմ, որոնք աջակցում էին Իսրայելին Եգիպտոսի եւ Սիրիայի դեմ մղկվող Արաբա-իսրայելական պատերազմում: 1975 թվականին Ֆայսալը սպանվել է իր զարմիկ արքայազն Ֆայսալ բին Մուսայիդի կողմից, որից հետո գահը ստացել է նրա խորթ եղբայր Խալիդ թագավորը: Մինչեւ 1976 թվականը Սաուդյան Արաբիան աշխարհում ամենամեծ նավթարդյունաբերողն էր: Խալիդի կառավարման շրջանում երկրում տնտեսական եւ հասարակական զգալի զարգացումներ են տեղի ունենում, փոփոխվում են ենթակառուցվածքներն ու կրթական համակարգը, արտաքին քաղաքականության մեջ սերտ հարաբերություններ են զարգացվում ԱՄՆ-ի հետ: 1979 թվականին տեղի ունեցած երկու իրադարձություններ անհանգստություն են առաջացրել կառավարության ներսում եւ ազդեցություն են ունեցել սաուդական արտաքին եւ ներքին քաղաքականության վրա: Առաջինը Իրանի իսլամական հեղափոխությունն էր: Վախ կար, որ երկրի Արեւելյան նահանգի (որը նաեւ նավթահորերի շրջանն է) շիա փոքրամասնությունը կարող է ապստամբել իրանական կրոնամետների ազդեցությամբ: Այս շրջանում տեղի են ունեցել մի շարք հակակառավարական ապստամբություններ, օրինակ՝ 1979 թվականի Քաթիֆի ապստամբությունը: Երկրորդ իրադարձությունը իսլամական ծայրահեղականների կողմից Մեքքայում Մեծ մզկիթի գրավումն էր: Զինյալները, ովքեր մասնակցում էին այս գործողությանը, զայրացած էին սաուդական կառավարության կաշառակերության եւ ոչ իսլամական բնույթի վրա: 10 օր անց, սակայն, կառավարությունը կարողացել է հետ գրավել մզկիթը, իսկ զինյալները մահապատժի են ենթարկվել: Որպես արդյունք՝ արքայական ընտանիքը ավելի շատ տեղ է հատկացրել կրոնական ավանդույթներին եւ սոցիալական նորմերին (օրինակ՝ կինոթատրոններ փակելը) եւ մեծացրել է ուլեմայի դերը կառավարությունում: Սակայն այս ամենը հաջողություն չի ունեցել, քանի որ իսլամիզմը շարունակել է աճել ու հզորանալ: 1980 թվականին Սաուդյան Արաբիան գնել է Արամկոյի ամերիկյան բաժնետոմսերը: 1982 թվականի հունիսին Խալիդ թագավորը մահացել է կաթվածից: Նրան հաջորդել է եղբայրը՝ Ֆահդը, ով 1986 թվականին իր անվանն ավելացրել է «Երկու սուրբ մզկիթների պահապան» տիտղոսը՝ ի պատասխան մի շարք ֆունդամենտալիստների, ովքեր խուսափում էին օգտագործել «մեծություն» բառը Ալլահից բացի որեւէ մեկին դիմելիս: Ֆահդը շարունակել է զարգացնել ԱՄՆ-ի հետ սերտ հարաբերությունները եւ մեծացրել է ԱՄՆ-ից եւ Մեծ Բրիտանիայից ռազմատեխնիկայի առեւտուրը: Նավթից ստացվող ահռելի եկամուտները սկսում էին ավելի մեծ ազդեցություն ունենալ սաուդական հասարակության վրա: Սրան հետեւել է տեխնիկական (բայց ոչ մշակութային) արդիականացումը, կրթության հանրայնացումը, ուրբանիզացիան եւ նոր ԶԼՄ-ների ստեղծումը: Սա եւ օտարերկրյա աշխատողների թվաքանակի աճը ավելի մեծ ազդեցություն են ունեցլ սաուդական ավանդական նորմերի եւ արժեքների վրա: Չնայած երկրի հասարակական եւ տնտեսական կյանքում զգալի փոփոխություններ են տեղի ունեցել՝ քաղաքական իշխանությունը շարունակել է մնալ արքայական ընտանիքի մենաշնորհը՝ հանգեցնելով շատ սաուդների դժգոհությանը, ովքեր սկսել էին մտածել կառավարությունում ավելի մեծ ներկայացվածության մասին: 1980-ական թվականներին Սաուդյան Արաբիան ծախսել է 25 միլիարդ դոլար Իրան-իրաքյան պատերազմում Սադամ Հուսեյնին աջակցելու համար: Սակայն Սաուդյան Արաբիան դատապարտել է 1990 թվականին Իրաքի ներխուժումը Քուվեյթ եւ դիմել է ԱՄՆ-ին, որ վերջինս միջամտի: Ֆահդ թագավորը թույլ է տվել, որ ամերիկյան եւ կոալիցիոն ուժերը տեղակայվեն Սաուդյան Արաբիայում: Նա նաեւ հրավիրել է Քուվեյթի կառավարությանը եւ շատ քաղաքացիների ապաստան գտնել Սաուդյան Արաբիայում, սակայն վտարել է Եմենի եւ Հորդանանի քաղաքացիներին, քանի որ նրանց կառավարությունները աջակցություն են ցույց տվել Իրաքին: 1991 թվականին Սաուդյան Արաբիայի ուժերը մասնակցություն են ունեցել Իրաքի ռմբակոծմանը եւ ցամաքային ներխուժմանը, որը օգնել է Քուվեյթի ազատագրմանը: Սաուդյան Արաբիայի սերտ հարաբերությունները Արեւմուտքի հետ սկսել են անհանգստության պատճառ դառնալ ուլեմայի եւ շարիաթական օրենքի որոշ ներկայացուցիչների շրջանակներում. սա է նաեւ եղել Սաուդյան Արաբիայիում իսլամական ահաբեկչության, ինչպես նաեւ Արեւմուտքի երկրներում իսլամիստական ահաբեկչական հարձակումների աճի պատճառ: Օսամա բին Լադենը պատասխանատու է 1998 թվականին Արեւելյան Աֆրիկայում ԱՄՆ դեսպանատան պայթեցման եւ 2000 թվականին Եմենի Ադենի նավահանգստի մոտակայքում ԱՄՆ Քոլ նավի պայթեցման համար, ինչպես նաեւ Վաշինգտոն ԿՇ-ի Նյու Յորք քաղաքում եւ Փենսիլվանիա նահանգի Շանքսվիլում սեպտեմբերի 11-ին տեղի ունեցած հարձակման ահաբեկիչներից 19-ից 15-ը եղել են սաուդցի: Շատ սաուդցիներ, ովքեր չէին աջակցում իսլամիստ ահաբեկիչների գործողություններին, եւս շատ դժգոհ էին կառավարության վարած քաղաքականությունից: Իսլամիզմը կառավարության դեմ թշնամանքի միակ աղբյուրը չէր: Չնայած Սաուդյան Արաբիան արդեն չափազանց հարուստ էր՝ նրա տնտեսությունը լճացած էր: Բարձր տուրքերը եւ աճող գործազրկությունը դժգոհության պատճառ են դարձել եւ արտահայտվել են քաղաքացիական ընդվզումների տեսքով, ինչպես նաեւ անհանգստությամբ արքայական ընտանիքում: Ի պատասխան՝ Ֆահդ թագավորը մի շարք սահմանափակ «բարեփոխումներ» է նախաձեռնել: 1992 թվականի մարտին նա ներկայացրել է «Հիմնական օրենքը», որը շեշտում էր ղեկավարի պարտականությունները: 1993 թվականի դեկտեմբերին ստեղծվել է Խորհրդատվական խորհուրդը: Այն բաղկացած էր նախագահից եւ 60 անդամներից, ում ընտրում էր թագավորը: Թագավորի նպատակն էր արձագանքել դժգոհություններին, սակայն իրականում կատարել որքան հնարավոր է քիչ փոփոխություններ ստատուս քվոյի մեջ: Ֆահդը պարզ ցույց էր տալիս, որ ինքը ժողովրդավարության միտումներ չունի. «Ընտրությունների վրա հիմնված համակարգը համապատասխան չէ իսլամական մեր համոզմունքին, որը հաստատում է կառավարությանը խորհրդակցության [shūrā] միջոցով»: 1995 թվականին Ֆահդին կաթված է խփում, եւ թագաժառանգ Աբդուլլահը ստանձնում է ժամանակավոր կառավարչի դերը: Սակայն նրա հեղինակությանը խանգարում էր Ֆահդի եղբայրների հետ հակամարտությունը (Ֆահդի հետ միասին հայտնի էին «Սուդայրի 7» անունով): 1990-ական թվականներից սկսած անհամաձայնությունները շարունակվել են եւ 2003 եւ 2004 թվականներին ներառել մի շարք ռմբակոծություններ Ռիադում, Ջեդդահում, Յանբուում եւ Քոբարում: 2005 թվականի փետրվար-մարտ ամիսներին Սաուդյան Արաբիայում առաջին անգամ տեղի են ունեցել քաղաքային ընտրություններ: Կանայք իրավունք չունեին մասնակցել քվեարկությանը: 2005 թվականին Ֆահդ թագավորը մահացել է, եւ նրան հաջորդել է Աբդուլլահը, ով շարունակել է նվազագույն բարեփոխումների եւ բողոքները ճնշելու քաղաքականությունը: Թագավորը ներկայացրել է տնտեսական մի շարք բարեփոխումներ՝ օտարերկրյա ներդրումների եւ սեփականաշնորհման խրախուսում, որոնց նպատակն էր նվազեցնել նավթային եկամտից պետության կախումը: 2009 թվականի փետրվարին Աբդուլլահը հայտարարել է դատական համակարգում, բանակում եւ տարբեր նախարարություններում կառավարական մի շարք փոփոխությունների մասին, որոնց նպատակն էր արդիականացնել այս կառույցները, ինչպես նաեւ փոխարինել դատական համակարգում նշանակված անձանց եւ մութավիններին (կրոնական ոստիկանություն) ավելի չափավոր մարդկանցով: Հենց այս ժամանակ նա նաեւ նշանակել է պետության առաջին կին փոխնախարարին: 2011 թվականի հունվարի 29-ին քաղաքի մեծ մասը սրբած եւ 11 հոգու մահվան պատճառ դարձած սարսափելի հեղեղից հետո հարյուրավոր ցուցարարներ հավաքվել են Ջեդդահ քաղաքում՝ քննադատելով քաղաքի աղքատիկ ենթակառուցվածքները: Շուրջ 15 րոպե հետո ոստիկանությունը դադարեցրել է բողոքի ակցիան եւ ձերբակալել 30-50 մարդու: 2011 թվականից ի վեր Սաուդյան Արաբիան իր վրա է կրել Արաբական գարնան բողոքների ազդեցությունը: Ի պատասխան՝ 2011 թվականի փետրվարի 22-ին Աբդուլլահ թագավորը հայտարարել է, որ քաղաքացիներին տրվելու է 35 միլիարդ դոլար գումար, որից 10,7 միլիարդը հատկացվելու է բնակարաններին: Այս փաթեթի մեջ որեւէ քաղաքական բարեփոխում չէր նախատեսվում՝ չնայած այն բանտարկյալները, ովքեր մեղադրվում էին ֆինանսական հանցանքների համար, ազատ են արձակվել: Նույն տարվա մարտի 18-ին Աբդուլլահ թագավորը հայտարարել է 93 միլիարդ դոլարի փաթեթի մասին, որը ներառում էր 67 միլիարդ դոլար արժողությամ 500 000 նոր տներ, ինչպես նաեւ 60 000 նոր անվտանգության աշխատատեղեր: Չնայած 2011 թվականի սեպտեմբերի 29-ին անցկացվել են քաղաքային ընտրություններ, որոնց մասնակցել են միայն արական սեռի ներկայացուցիչներ, 2015 թվականի քաղաքային ընտրությունների ժամանակ Աբդուլլահը կանանց շնորհել է ընտրելու եւ ընտրվելու իրավունք, ինչպես նաեւ Շուրա խորհրդում թեկնածու առաջադրվելու իրավունք: 2001 թվականից ի վեր Սաուդյան Արաբիան մասնակցում է ինտերնետի վերահսկողությանը: Առցանց գրաքննության մեծ մասը երկու կատեգորիայի է բաժանվում՝ մեկը հետեւում է «անբարոյական» (հիմնականում պոռնոգրաֆիկ եւ ԼԳԲՏ-ին աջակցող կայքերը, ինչպես նաեւ այն կայքերը, որոնք քարոզում են սուննի իսլամից բացի այլ կրոնական գաղափարախոսություն), իսկ մյուսը հետեւում է սեւ ցուցակին, որը ղեկավարում է Սաուդյան Արաբիայի Տեղեկատվության նախարարությունը, որի նպատակն է հետեւել կայքերին եւ թույլ չտալ սաուդական վարչակարգի նկատմամբ քննադատական վերաբերմունք կամ տեղեկատվություն ընդդիմադիր կուսակցությունների մասին: Քաղաքականություն | | | ----- | | Գահաժառանգ<br>Մոհամմադ բին Սալման | Սաուդյան Արաբիան բացարձակ անձնիշխանական միապետություն է: Սակայն ըստ Սաուդյան Արաբիայի Հիմնական օրենքի, որն ընդունվել է 1992 թվականին թագավորական հրամանագրով, թագավորը պարտավոր է ամեն ինչ համաձայնեցնել շարիաթի (իսլամական օրենք) եւ Ղուրանի հետ, քանզի Ղուրանն ու Սուննան (Մուհամմադի սովորույթները) համարվում պետության սահմանադրությունը: Թույլատրված չեն քաղաքական կուսակցություններն ու ազգային ընտրությունները: Քննադատները սա կոչում են ամբողջատիրական բռնապետություն: 2012 թվականին Ժողովրդավարության ինդեքսում The Economist-ը սաուդական կառավարությանը գնահատել է 167 երկրների մեջ 5-րդ ամենաավտորիտար կառավարությունը, իսկ Freedom House-ը 2013 թվականին Սաուդյան Արաբիային տվել է ամենացածր վարկանիշը՝ 7,0, այսինքն՝ «Ոչ ազատ» (1=լավագույն, 7=վատագույն): Ազգային ընտրությունների եւ քաղաքական կուսակցությունների բացակայության պայմաններում Սաուդյան Արաբիայում քաղաքականությունը վարում են երկու տարբեր հարթակներում՝ աս-Սաուդ թագավորական ընտանիքի ներսում եւ թագավորական ընտանիքի եւ սաուդական հասարակության միջեւ: Աս-Սաուդ ընտանիքից դուրս քաղաքական գործընթացներին մասնակցությունը սահմանափակվում է բնակչության համեմատաբար փոքր հատվածի շուրջ. սա արտահայտվում է թագավորական ընտանիքի՝ ուլեմայի, ցեղային շեյխերի եւ առեւտրական կարեւոր ընտանիքների անդամների հետ կարեւոր հարցերի շուրջ խորհրդակցելու ձեւով: Այս գործընթացը սաուդյան լրատվությամբ չի ներկայացվում: Սովորության համաձայն բոլոր չափահաս տղամարդիկ իրավունք ունեն անմիջականորեն թագավորին խնդիրքով դիմել ավանդական ցեղային ժողովի՝ մեջլիսի միջոցով: Որոշ չափորոշիչներով կառավարության այս մոտեցումը տարբերվում է ցեղային իշխանության ավանդական համակարգից: Ցեղային ինքնությունը շարունակում է ուժեղ մնալ եւ բացի թագավորական ընտանիքից, քաղաքական ազդեցությունը հաճախ է որոշվում ցեղային անդամակցությամբ, որի արդյունքում ցեղային շեյխերը տեղական եւ ազգային իրադարձություններում ձեռք են բերում զգալի ազդեցություն: Վերջին տարիներին որոշակի սահմանափակ քայլեր են կատարվել քաղաքական գործընթացներին մասնակության ընդլայնման ուղղությամբ, օրինակ՝ 1990-ականների սկզբին ստեղծվել է Խորհրդատվական խորհուրդը, 2003 թվականին՝ Ազգային երկխոսության ֆորումը: Աս-Սաուդական իշխանությունն ունի քաղաքական 4 ընդդիմադիր ուժեր՝ սուննի իսլամիստական ակտիվիզմը, ազատական քննադատները, շիական փոքրամասնությունը մասնավորապես Արեւելյան նահանգում եւ ցեղային ու տարածաշրջանային անջատողական հակառակորդները (օրինակ՝ Հիջազում): Այս չորսից կառավարության համար ամենամեծ վտանգը ներկայացնում են փոքրամասնության ակտիվիստները, ովքեր վերջին տարիներին երկրում իրականացրել են բազմաթիվ բռնություններ: Սակայն կառավարության դեմ բացահայտ բողոքի ցույցը, նույնիսկ խաղաղ, չի հանդուրժվում: Հիմնականում ցուցարարները գլխատվում են կամ տանջանքների ենթարկվում: Միապետություն եւ թագավորական ընտանիք Օրենսդիր, գործադիր եւ դատական գործառույթները համախմբված են թագավորի ձեռքում, իսկ պետության օրենսդրության հիմքը թագավորական հրամանագրերն են: Թագավորը նաեւ վարչապետն է եւ նախագահում է Սաուդյան Արաբիայի նախարարների խորհուրդն ու Խորհրդատվական խորհուրդը: Թագավորական ընտանիքը քաղաքական համակարգում գերիշխող տեղ է գրավում: Ընտանիքի անդամների մեծ թիվը հնարավորություն է տալիս վերահսկողության տակ առնել թագավորության ամենակարեւոր պաշտոնները եւ ներկայացված լինել կառավարության բոլոր մակարդակներում: Թագաժառանգների ընդհանուր թիվը առնվազն 7000 է, սակայն ամբողջ ուժն ու ազդեցությունը գտնվում է Իբն Սաուդը շուրջ 200 արու ժառանգների ձեռքում: Ինչպես կարեւոր նախարարությունները, այնպես էլ 13 շրջանային ղեկավարների պաշտոնները պահպանվում են թագավորական ընտանիքի համար: Երկարաժամկետ քաղաքական եւ պետական նշանակումները հանգեցրել են ավագ թագաժառանգների համար «իշխանությանավատների» ստեղծման, օրինակ՝ Աբդուլլահ թագավորի թագաժառանգը, ով 1963 թվականից ի վեր եղել է Ազգային գվարդիայի հրամանատար 1963 թվականից (մինչեւ 2010 թվականը, երբ նրա նշանակմամբ որդին փոխարինել է իրեն), նախկին թագաժառանգ Սուլթանը, ով 1962 թվականից մինչեւ իր մահը 2011 թվականին եղել է Պաշտպանության եւ ավիացիայի նախարար, նախկին թագաժառանգ Նայեֆը, ով 1975 թվականից մինչեւ իր մահը 2012 թվականին եղել է Ներքին գործերի նախարար, թագաժառանգ Սաուդը, ով 1975 թվականից ի վեր եղել է Արտաքին գործերի նախարարը եւ ներկայիս թագավոր Սալմանը, ով մինչեւ թագադրությունը եղել է Պաշտպանության եւ ավիացիայի նապարար եւ 1962-2011 թվականներին Ռիադ նահանգի նահանգապետ: Ներկայիս պաշտպանության նախարարն է թագավոր Սալմանի որդի եւ գահաժառանգ Մոհամմադ բին Սալմանը: Թագավորական ընտանիքը քաղաքականապես բաժանված է մի շարք խմբերի՝ պայմանավորված իրենց անձնային ձգտումներով, գաղափարական տարբերություններով եւ այլ գործոններով: Սրանցից ամենահզորը «Սուդայիրի յոթ» կոչվող տոհմն է, որը կազմված է թագավոր Ֆահդից եւ նրա եղբայրներից ու ժառանգներից: Գաղափարական տարբերությունները ներառում են բերափոխումների արագության եւ կողմնորոշման հետ կապված հարցերը, եւ արդյոք ուլեմայի դերակատարումը պետք է բարձրացվի, թե նվազեցվի: Խնդիրներ կան նաեւ՝ պայմանավորված այն հարցի հետ, թե թագաժառանգ Սուլթանի գահ բարձրանալու կամ վաղ մահվան դեպքում ով է ժառանգելու գահը: Երբ 2011 թվականի հոկտեմբերի 21-ին գահաժառանգ Սուլթանը, չհասցնելով գահ բարձրանալ, մահացել է, Աբդուլլահ թագավորը թագաժառանգ է նշանակել Նայեֆին: Սակայն հաջորդ տարի կրկին չհասցնելով գահ բարձրանալ՝ մահացել է նաեւ Նայեֆը: Սաուդական կառավարությունն ու թագավորական ընտանիքը տարիների ընթացքում բազմիցս մեղադրվել են կաշառակերության մեջ: Մի պետությունում, որը պատկանում է թագավորական ընտանիքին եւ կոչված է նրա անունով, պետական ունեցվածքի եւ ավագ արքայազնների անձնական հարստության միջեւ առկա գիծը հստակ չէ: Կաշառակերության չափերը ներկայացվում են իբրեւ էնդեմիկ եւ պարբերական երեւույթ, իսկ դրա գոյությունը ընդունվել եւ պաշտպանվել է 2001 թվականին մի հարցազրույցի ժամանակ արքայազն Բանդար բին Սուլթանի կողմից (թագավորական ընտանիքի ավագ արքայազն): Չնայած կաշառակերության մասին հայտարարություններ հիմնականում սահմանափակվում են ոչ փաստագրված մեղադրանքներովվ՝ 2007 թվականին մի մեղադրանք է ներկայացվել, որտեղ պնդվում էր, որ բրիտանական BAE Systems-ը արքայազն Բանդարին վճարել է 2 միլիարդ դոլար կաշառք՝ կապված Ալ-Յամամահի զենքի գործարքի հետ: Արքայազն Բանդարը հերքել է այդ մեղադրանքներ ը: ԱՄՆ եւ ՄԲ իշխանությունների հետաքննությունները 2010 թվականին հանգեցրին ընկերության հետ հաշտարարագրի ստորագրման, որով այն 447 միլիոն դոլար տուգանք է վճարել, սակայն չի ընդունել կաշառակերությունը: Թրանսփերենսի Ինթերնեշնլը Կաշառակերության ընկալման ինդեքսում 2010 թվականին Սաուդյան Արաբիային տվել է 4,7 (0-10 սանդղակում 0-ն վերին աստիճանի կոռումպացվածն է, իսկ 10-ը՝ մաքուրը): Սաուդյան Արաբիան անցել է քաղաքական եւ հասարակական բարեփոխումների գործընթացի միջով՝ նպատակ ունենալով բարձրացնել պետական թափանցիկությունը եւ լավ կառավարումը: Սակայն երկրում ձեռներեցությամբ զբաղվելիս շատ տարածված են հովանավորչությունն ու ընտանեվարությունը: Հակակոռուպցիոն օրենքների կիրառումը կամ ընտրական է, եւ պետական պաշտոնյաները առանց որեւէ պատժի կաշառակերությամբ են զբաղվում: 2017 թվականի նոյեմբերին Սաուդյան Արաբիային մի շարք հայտնի արքայազններ, նախարարներ եւ ձեռներեցներ, այդ թվում նաեւ Ալ-Վալեդ բին Թալալը, ձերբակալվել են: Թագավորական ընտանիքի իշխանությունը բարեփոխումների ենթարկելու եւ արդիականացնելու ուղղությամբ քայլեր կատարելու պահանջը ավելի է մեծացել, իսկ թագավոր Աբդուլլահը իր գահակալությունից եւ՛ առաջ, եւ՛ հետո՝ 2005 թվականին պաշտպանել է այս օրակարգը: 1990-ական թվականներին Խորհրդատվական խորհրդի ստեղծումը չի գոհացրել քաղաքական մասնակցության պահանջները, եւ 2003 թվականին հայտարարվել է Ազգային երկխոսության ամենամյա ֆորում, որի ընթացքում ընտրված մասնագետներն ու մտավորականները իրավունք ունեին որոշակի չափորոշիչների սահմաններում հանրայնորեն քննարկման դնել ազգային ընթացիկ խնդիրները: 2005 թվականին տեղի են ունեցել քաղաքային առաջին ընտրությունները: 2017 թվականին ստեղծվել է Հավատարմագրման խորհուրդ, որը պետք է կանոնակարգեր ժառանգորդությունը: 2009 թվականին թագավորը շրջադարձային քայլեր է ձեռնարկել՝ կառավարության կարեւոր պաշտոններում նշանակելով բարեփոխիչների եւ նախարարական պաշտոնում առաջին անգամ նշանակելով կնոջ: Սակայն այս քայլերը քննադատության են ենթարկվել՝ համարվելով շատ թույլ եւ հազիվ թե որեւէ բան փոխող: Ալ աշ-Շեյխ եւ ուլեմայի դեր Սաուդյան Արաբիան կառավարությունում ուլեմային (իսլամական կրոնական առաջնորդների եւ դատավորների մարմին) տրված դերով բացառիկ է: Նախընտրելի ուլեման սալաֆիական համոզմունքի է: Ուլեման կարեւոր ազդեցություն ունի նաեւ կառավարության որոշումների կայացման մեջ, օրինակ՝ 1973 թվականի նավթի էմբարգոյի կիրառելը եւ 1990 թվականին Սաուդյան Արաբիա օտարերկրյա զորքերի հրավիրելը: Ավելին՝ նրանք շատ մեծ դեր ունեն կրթական եւ դատական համակարգերում, իսկ կրոնական ու սոցիալական բարոյականության ոլորտում իշխանության մենաշնորհ: Մինչեւ 1970-ական թվականներին Ֆայսալ թագավորի կողմից երկրում նավթային հարստության եւ սկսված արդիականացման արդյունքում սաուդական հասարակությունում կատարվել են կարեւոր փոփոխություններ, իսկ ուլեմայի դերը բավականին նվազել է: Սակայն այս իրավիճակը փոխվել է, երբ 1979 թվականին Մեքքայում իսլամիստական արմատականները գրավել են Մեծ մզկիթը: Ի պատասխան այս ճգնաժամի՝ կառավարությունը սկսել է մտածել ուլեմայի իշխանությունն ուժեղացնելու եւ նրանց ֆինանսական աջակցությունը մեծացնելու ուղղությամբ, մասնավորապես նրանց տրվել է կրթական համակարգում ավելի մեծ վերահսկողություն եւ թույլատրվել է բարոյական եւ սոցիալական վարվելակերպի ավելի խիստ վահաբիական օրենքներ կիրառելու իրավունք: 2005 թվականին գահ բարձրանալուց հետո Աբդուլլահ թագավորը քայլեր է ձեռնարկել ուլեմայի իշխանությունը նվազեցնելու ուղղությամբ, օրինակ աղջիկների կրթության նկատմամբ վերահսկողությունը փոխանցել է Կրթության նախարարությանը: Ուլեման պատմականորեն առաջնորդել է երկրի առաջատար կրոնական ընտանիքը՝ Ալ աշ-Շեյխը: Ալ աշ-Շեյխը Մուհամմադ իբն Աբդ ալ-Վահաբի ժառանգներն են, ով 18-րդ դարում սուննի իսլամի հայտնի ճյուղերից մեկի՝ վահաբիականության հիմնադիրն է: Ընտանիքն իր հեղինակությամբ զիջում է միայն աս-Սաուդ թագավորական ընտանիքին, որի հետ «ընդհանուր աջակցության պակտ» է ստեղծվել եւ շուրջ 300 տարի առաջ իշխանությունը բաշխում է տեղի ունեցել: Պակտը մինչ օրս էլ պահպանվում է. աս-Սաուդ ընտանիքը պահպանում է կրոնական հարցերում Ալ աշ-Շեյխի իշխանությունը եւ տարածում ու քարոզում է վահաբիական դոկտրինան: Ի պատասխան՝ Ալ աշ-Շեյխը աջակցում է աս-Սաուդին քաղաքական իշխանության հարցերում, ինչպես նաեւ օգտագործում է իր կրոնական-բարոյական իշխանությունը թագավորական ընտանիքի ղեկավարությունը օրինականացնելու համար: Չնայած ուլեմայի նկատմամբ Ալ աշ-Շեյխի գերակայությունը վերջին տարիներին նվազել է՝ նրանք շարունակում են կրոնական ամենակարեւոր պաշտոնները իրենց ձեռքում պահել եւ սերտ հարաբերություններ պահպանել աս-Սաուդ ընտանիքի հետ, մասնավորապես ներամուսնական հարաբերությունների մակարդակով: Իրավական համակարգ Օրենքի հիմնական աղբյուրը իսլամական շարիաթն է, որը ծագում է Ղուրանի եւ Սուննայի (մարգարեի սովորույթների պատմությունը) ուսմունքներից: Սաուդյան Արաբիան մուսուլմանական աշխարհում եզակի պետություն է, որտեղ շարիաթը կոդիֆիկացիայի ենթարկված չէ, եւ չկա դատական նախադեպի համակարգ, որը հնարավորություն էր տալիս դատավորներին որոշումներ կայացնել՝ օգտագործելով ինքնուրույն իրավական հիմնավորումները կատարելու իրավունքը: Սաուդ դատավորները հիմնականում միտված են հետեւելու իրավագիտության ոլորտում (ֆիքհ) Հանբալիական դպրոցի սկզբունքներին, որոնք աչքի են ընկնում Ղուրանի եւ հադիսների բառացի մեկնաբանությամբ: Այն պատճառով, որ դատավորը իրավունք ունի հաշվի չառնելու նախորդ դատավճիռները (ինչպես իր, այնպես էլ ուրիշների) եւ որոշ դեպքերում կարող է օգտագործել շարիաթի իր սեփական մեկանաբանությունը, իրար շատ նման դեպքերի ժամանակ նույնիսկ կայացվում են իրարից տարբերվող դատավճիռներ: Սրա պատճառով իրավական մեկնաբանություններ կանխատեսումն ավելի բարդ է դառնում: Շարիաթական դատարանը Սաուդյան Արաբիայում դատական համակարգի հիմքն է, եւ նրա դատավորներն (կադի) ու փաստաբանները կազմում են ուլեմայի՝ պետության իսլամական գիտականների մի մասը: Օրենքի մեկ այլ կարեւոր աղբյուր են կազմում թագավորական հրամանագրերը: Սակայն սրանք համարվում են կանոնակարգեր եւ ոչ թե օրենքներ, քանի որ դրանք շարիաթից ստորադաս են համարվում: Թագավորական հրամանագրերը լրացնում են շարիաթը այնպիսի ոլորտներում, ինչպիսիք են աշխատանքը, առեւտուրը եւ կորպորատիվ իրավունք: Ավելին՝ ավանդական ցեղային օրենքները եւ սովորույթները նույնպես շարունակում են կարեւոր մնալ: Շարիաթական կառավարական տրիբունալները հաճախ լուծում են կոնկրետ թագավորական հրամանագրերի հետ կապված վեճերը: Թե՛ շարիաթական դատարաններից, թե՛ կառավարական տրիբունալներից վերջին բողոք-դիմումն ուղղված է թագավորին, բոլոր տեսակի դատարանները եւ տրիբունալները հետեւում են ապացույցների եւ ընթացակարգերի շարիաթական կանոններին: Արդարադատության սաուդական համակարգը քննադատվել է իր «գերմաքրակրոն դատավորների» համար, ովքեր երբեմն շատ խիստ են դատավճիռներ կայացնելիս (կախարդությամբ զբաղվելու համար գլխատման դատապարտել), երբեմն էլ շատ մեղմ են ու դանդաղ (բռնաբարության եւ կնոջը ծեծելու դեպքերում), օրինակ թողնելով հազարավոր լքված կանանց առանց ամուսնալուծության հարցի լուծման: Համակարգը նաեւ քննադատվել է իր անորոշության համար, որը չի կարողանում արդարադատության համար երաշխիքներ սահմանել եւ լուծել ժամանակակից աշխարհի խնդիրները: 2007 թվականին Աբդուլլահ թագավորը ներկայացրել է թագավորական հրամանագրեր, որոնց նպատակն էր վերափոխել դատական համակարգը եւ ստեղծել նաեւ դատարաններ: 2009 թվականին թագավորը կարեւոր փոփոխություններ է կատարել դատավորների շրջանում՝ ավելացնելով երիտասարդների թվաքանակը: Սաուդական դատարանների կողմից սահմանված մահապատիժները՝ գլխատում, քարկոծում (մինչեւ մահ), անդամահատում, խաչում եւ մտրակում, խստիվ քննադատվել են: Մահվան դատապարտել կարելի է ամենատարբեր հանցանքների համար՝ սպանություն, բռնաբարություն, զինված կողոպուտ, թմրանույթների օգտագործում, ուխտադրժություն, դավաճանություն, կախարդություն եւ հմայություն: Նման հանցանքներ գործած անձինք գլխատվում են սրով, սպանվում են քարկոծվելով կամ կրակահերթով, ինչպես նաեւ խաչվում են: 2007-2010 թվականների ընթացքում իրականացված 345 մահապատիժները հրապարակային գլխատման միջոցով են ի կատար ածվել: Հմայության համար վերջին գրանցված մահապատիժը տեղի է ունեցել 2014 թվականի սեպտեմբերին: Չնայած կրկնակի գողության համար որպես պատիժ կտրում էին աջ ձեռքը՝ 2007-2010 թվականների ընթացքում ընդամենը մեկ անգամ է անդամահատման դեպք գրանցվել: Համասեռամոլությունը պատժվում է ծեծով կամ մահապատժով: Աթեիզմը կամ «այս պետության հիմքերը համարվող իսլամական կրոնի հիմնարար սկզբունքները կասկածի տակ դնելը» համարվում են ահաբեկչական հանցագործություն: Մտրակելը սովորական պատժի տեսակ է, որը հաճախ օգտագործվում է կրոնական եւ հասարակական բարոյականության նորմերը խախտելու՝ ալկոհոլ օգտագործելու, աղոթքները եւ ծոմը մոռանալու դեպքերում: Փոխադարձ պատիժները կամ կիսասը շատ տարածված է, օրինակ՝ եթե դեպքի ժամանակ զոհը կորցրել է իր աչքը, ապա վիրաբուժական միջամտությամբ հանվում է նաեւ նրա հակառակորդի աչքը: Անօրինաբար սպանվածի ընտանիքը կարող է պահանջել կա՛մ մահապատիժ, կամ ներում շնորհել՝ դրա փոխարեն պահանջելով արյան գին (դիյա): Չնայած կանանց թույլատրվել է մեքենա վարել եւ աշխատել՝ Սաուդյան Արաբիայի հանրային վայրերում դեռեւս շարունակում է պահպանվել սեռային խտրականությունը: Ավելին՝ թագավորությունը ունի հատուկ օրենքներ իրար հետ կապ չունեցող կանանց ու տղամարդկանց միասին ճաշելու վերաբերյալ: 2016 թվականի սեպտեմբերին սաուդական իշխանությունները ձերբակալել են մի տղամարդու, ով իր կին աշխատակցի հետ հյուրանոցում (որտեղ երկուսն էլ աշխատում են) նախաճաշելիս հայտվել է տեսանյութի մեջ: Մարդու իրավունքներ Արեւմտյան այնպիսի կազմակերպություններ, ինչպիսիք են Amnesty International-ը, Human Rights Watch-ը եւ Freedom House-ը, դատապարտել են սաուդական քրեական դատավարության համակարգը եւ դրա խիստ պատժամիջոցները: Սաուդյան Արաբիայում չկան երդվյալների դատարաններ, եւ դատարանները գրեթե չեն հետեւում ընդունված կանոնակարգերին: 2008 թվականի մի զեկույցում Human Rights Watch-ը նշել է, որ քրեական դատավարության օրենսգիրքն առաջին անգամ երկրում ներկայացվել է 2002 թվականին, սակայն այնտեղ բացակայել են հիմնական պաշտպանությունները, որոնք այսպես, թե այնպես դատավորների կողմից անտեսվում էին: Հաճախ ձերբակալվողները չեն տեղեկացվում, թե ինչու են իրենք ձերբակալվել, նրանց հնարավորություն չի տրվում կապ հաստատել փաստաբանի հետ. նրանք շատ հաճախ տանջանքների են ենթարկվում մինչեւ որ չխոստովանեն: Դատավարության ժամանակ կա մեղքի կանխավարկած, եւ մեղադրյալը հնարավորություն չունի գտնել վկաներ կամ ապացույցներ կամ ներկայացնել իրավական պաշտպանություն: Դատավարությունների մեծ մասը գաղտնի է անցկացվում: Դատապարտելու օրինակ է բրիտանացի թոշակառու եւ քաղցկեղից մահացած Կարլ Անդրիի (74 տարեկան) դեպքը, ով դատապարտվել էր մտրակի 360 հարվածի տանը ալկոհոլ պատրաստելու համար: Հետագայում բրիտանական կառավարության միջամտությամբ նա ազատ է արձակվել: Սաուդյան Արաբիան մեղադրվում է աշխարհում մարդու իրավունքների ոլորտում ամենավատ արդյունքներն ունենալու համար: Այն հարցերը, որոնց համար Սաուդյան Արաբիան ամենաշատն է քննադատության ենթարկվում, կանանց կարգավիճակն է, համասեռամոլության համար մահապատիժը, կրոնական խտրականությունը, կրոնական ազատության պակասը եւ կրոնական ոստիկանության գործունեությունը: 1996-2000 թվականների ընթացքում Սաուդյան Արաբիան միացել է ՄԱԿ-ի մարդու իրավունքների վերաբերյալ 4 կոնվենցիաների, եւ 2004 թվականին կառավարությունը հաստատել է Մարդու իրավունքների համար ազգային հասարակության ստեղծումը, որը հիմնականում կազմված էր կառավարական աշխատողներից: Մինչ օրս էլ այս կառույցի գործունեությունը սահմանափակված է, կասկածներ կան՝ կապված նրա անկախության եւ չեզոքության հետ: Սաուդյան Արաբիան աշխարհի այն փոքրաթիվ պետություններից է, որ չի ընդունել ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրը: Ի պատասխան մարդու իրավունքների հետ կապված իր կարգավիճակի քննադատության՝ սաուդական կառավարությունը մատնանշում է պետության իսլամական գործոնը՝ փորձելով օգտագործել այն՝ իբրեւ արդարացում երկրում գործող այլ հասարակական եւ քաղաքական կարգի: ԱՄՆ Միջազգային կրոնական ազատության հանձնաժողովը ստիպել է նախագահ Բարաք Օբամային բարձրացնել մարդու իրավունքների հետ կապված իր անհանգստությունները 2014 թվականի մարտին Աբդուլլահ թագավորի հետ Սաուդյան Արաբիայում ունեցած հանդիպման ժամանակ՝ մասնավորապես շեշտը դնելով Սուլթան Համիդ Մարզուք ալ-Էնեզիի, Սաուդ Ֆալիհ Ավադ ալ-Էնեզիի եւ Ռաիֆ Բադավիի ձերբակալության վրա: Օրինակ՝ 17-ամյա Ալի Մուհամմադ Բագիր ան-Նիմրը ձերբակալվել է 2012 թվականին, երբ մասնակցություն է ունեցել Արաբական գարնան ընթացքում Սաուդյան Արաբիայում տեղի ունեցած հակակառավարական բողոքի ցույցերի: 2014 թվականի մայիսին Ալի ան-Նիմրը դատապարտվել է հանրային գլխատման եւ խաչման: 2013 թվականին կառավարությունը երկրից արտաքսել է հազարավոր ոչ սաուդցիների, որոնց մեծ մասը ապօրինաբար աշխատում էր այնտեղ եւ շարունակում էր մնալ՝ չնայած մուտքի արտոնագրի ժամկետն ավարտվել էր: Բավականին շատ տեղեկություններ կան այն մասին, որ գործատուներ կամ ուրիշներ չարչարանքների են ենթարկում օտարերկրյա աշխատողներին: Սրա արդյունքում շատ աշխատատեղեր թափուր են մնացել, քանի որ սաուդցիները համաձայն չեն սեւագործ աշխատանք կատարել: Սաուդյան Արաբիան ունի «Հակաարմատականացման ծրագիր», որի նպատակն է «պայքարել բնակչության շրջանում ծայրահեղական գաղափարախոսության տարածման դեմ» եւ «հաստատել իսլամական հավատի իրական արժեքները, օրինակ՝ հանդուրժողականությունն ու չափավորությունը»: Այս հանդուրժողականությունն ու չափավորությունը հարցականի տակ են դրվել Բալթիմոր Սանի կողմից՝ հիմնվելով Amnesty International-ի՝ Ռաիֆ Բադավիի վերաբերյալ զեկույցների եւ Հաֆր ալ-Բաթինից մի մարդու իսլամը մերժելու պատճառով մահվան դատապարտելու դեպքերի վրա: 2015 թվականի սեպտեմբերին Ժնեւում Սաուդյան Արաբիայ ՄԱԿ-ի դեսպան Ֆայսալ բին Հասսան Թրադը ընտրվել է ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների հանձնաժողովի նախագահ, որը նշանակում է անկախ փորձագետների: 2016 թվականի հունվարին Սաուդյան Արաբիայում գլխատվեց շիա հայտնի հոգեւորական Շեյխ Նիմրը, ով կոչ էր արել ժողովրդավարական փոփոխություններ կատարել եւ Սաուդյան Արաբիայում ազատ ընտրություններ անցկացնել: 2017 թվականի օգոստոսին Նոբելյան խաղաղության մրցանակի 10 դափնեկիրներ, այդ թվում Դեսմոնդ Տուտուն եւ Լեխ Վալենսան, ստիպել են Սաուդյան Արաբիային դադարեցնել 2011-2012 թվականների սաուդական ցույցերին մասնակցած 14 երիտասարդների մահապատիժները: 2018 թվականի հոկտեմբերի 2-ին սաուդցի լրագրող եւ Վաշինգտոն Փոստի սյունակագիր Ջամալ Խաշոգջին Ստամբուլում սաուդական հյուպատոսարան մտնելուց հետո անհետացել է: Ըստ թուրքական կառավարական աղբյուրների՝ կա աուդիո եւ տեսանյութ, որտեղ երեւում է, որ նրան հյուպատոսարանում սպանել են եւ անդամահատել: Միջազգային հարաբերություններ Սաուդյան Արաբիան ՄԱԿ-ին անդամակցել է 1945 թվականից եւ հանդիսանում է Արաբական պետությունների լիգայի, Պարսից ծոցի համագործակցության խորհրդի, Մուսուլմանական աշխարհի լիգայի եւ Իսլամական կոնֆերանս կազմակերպության հիմնադիր անդամներից: Սաուդյան Արաբիան կարեւոր դերակատարում ունի Արժույթի միջազգային հիմնադրամում եւ Համաշխարհային բանկում, 2005 թվականին Սաուդյան Արաբիան միացել է նաեւ Առեւտրի համաշխարհային կազմակերպությանը: Սաուդյան Արաբիան աջակցել է 2015 թվականին Արաբական մաքսային միության ստեղծմանն ու, ինչպես հայտարարվել է 2009 թվականի Արաբական լիգայի գագաթնաժողովի ժամանակ, մինչեւ 2020 թվականը արաբական ընդհանուր շուկայի ստեղծմանը: 1960 թվականից ի վեր իբրեւ ՕՊԵԿ-ի հիմնադիր անդամ՝ նրա՝ նավթի գների քաղաքականության հիմնական նպատակն է եղել կայունացնել համաշխարհային նավթային շուկային եւ թույլ չտալ կտրուկ գնային շարժեր, որպեսզի վտանգի չենթարկի Արեւմուտքի տնտեսությունը: 1970-ական թվականների կեսերից մինչեւ 2002 թվականը Սաուդյան Արաբիան շուրջ 70 միլիարդ դոլար է ներդրել «արտասահմանյան զարգացման օժանդակության» մեջ: Սակայն փաստեր կան, որոնք ցույց են տալիս, որ այս գումարի մեծ մաստ իրականում ծախսվել է վահաբիականության տարածման եւ քարոզչության նպատակներով: Բանավեճեր են սկսվել, թե սաուդական այս օժանդակությունն ու վահաբիականությունը ընդունող երկրներում բորբոքել են ծայրահեղական գաղափարները: Երկու հիմնական պնդումներն այն են, որ իր բնույթով վահաբիականությունը խրախուսում է անհանդուրժողականությունն ու ահաբեկչությունը: Միայն այն երկրներում, որտեղ բնակչության մեծամասնությունը ոչ մուսուլման է, Սաուդյան Արաբիան վճարել է 1359 մզկիթի, 210 իսլամական կենտրոնների, 202 քոլեջների եւ 2000 դպրոցների կառուցման համար: Սաուդյան Արաբիան եւ ԱՄՆ ռազմավարական դաշնակիցներ են, եւ 2009 թվականին նախագահ Բարաք Օբամայի իշխանության գալուց ի վեր ԱՄՆ-ը Սաուդյան Արաբիային է վաճառել 110 միլիարդ դոլարի համարժեք զենք: Սակայն Օբամայի վարչակարգի վերջին շրջանում Սաուդյան Արաբիայի եւ ԱՄՆ-ի միջեւ հարաբերությունները լարվել են եւ որոշակի անկում ապրել: Չնայած սրան՝ Օբաման հանձնարարել է ԱՄՆ ուժերին Եմեն ռազմական ներխուժման ժամանակ սաուդցիներին տրամադրել լոգիստիկ եւ հետախուզական աջակցություն՝ սաուդական զինված ուժերի հետ ստեղծելով համատեղ համակարգման ծրագրման խումբ, որի նպատակն էր օգնել վերջիններիս պատերազմի ընթացքում, ինչպես նաեւ Կենտրոնական հետախուզական վարչությունը օգտագործել է սաուդյան բազաները Եմենում նպատակային սպանությունների համար: 21-րդ դարի առաջին տասնամյակում Սաուդյան Արաբիան ամերիկյան ընկերություններին վճարել է մոտավորապես 100 միլիոն դոլար՝ ԱՄՆ կառավարությունում լոբբինգ անելու համար: 2017 թվականի մայիսի 20-ին նախագահ Դոնալդ Թրամփը եւ թագավոր Սալմանը ստորագրել են մի շարք նամակներ, ըստ որոնց Սաուդյան Արաբիան ԱՄՆ-ից անմիջապես գնելու է 110 միլիարդ դոլար արժողությամբ զենքեր, իսկ հաջորդ 10 տարիների ընթացքում եւս 350 միլիարդ դոլարի համարժեք զենք: Սեպտեմբերի 11-ից հետո ԱՄՆ-ի հետ հարաբերությունները լարվել են: Ամերիկյան քաղաքական գործիչներն ու լրատվամիջոցները մեղադրում էին սաուդական կառավարությանը ահաբակեչությանն աջակցելու ու ջիհադիստական մշակույթը հանդուրժելու մեջ: Օսամա բին Լադենը եւ սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկիչներից 19-ից 15-ը Սաուդյան Արաբիայից էին. ԻԼԻՊ-ի կողմից գրավված Ռաքքայում 2014 թվականի կեսերին 12 դատավորները սաուդցի էին: ԱՄՆ Պետական դեպարտամենտի բացահայտված հուշագրում ասվում է. «Կատարի եւ Սաուդյան Արաբիայի կառավարությունները... ֆինանսական եւ լոգիստիկ գաղտնի օգնություն են ապահովում ԻԼԻՊ-ին եւ տարածաշրջանում այլ արմատական խմբերի»: Ըստ ԱՄՆ նախկին պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնի՝ «Սաուդյան Արաբիան շարունակում է նշանակալի ֆինանսական աջակցության հիմք լինել ալ-Քաիդայի, Թալիբանի, ԼեԹ-ի եւ այլ ահաբեկչական խմբավորումների համար...Սաուդյան Արաբիայի նվիրատուները հանդիսանում են համաշխարհային մասշտաբով սուննի ահաբեկչական խմբավորումների ֆինանսավորման ամենակարեւոր աղբյուրը»: ԿՀՎ նախկին տնօրեն Ջեյմս Վուլսին նկարագրել է այն՝ իբրեւ «հող, բարգավաճում են ալ-Քաիդան եւ ահաբեկչական քույր կազմակերպություններ»: Սաուդական կառավարությունը հերքում է այս պնդումները կամ այն, որ տարածում է կրոնական կամ մշակութային ծայրահեղականություն: 2016 թվականի ապրիլին Սաուդյան Արաբիան սպառնացել է վաճառել 750 միլիարդ դոլար գանձապետական արժեթղթերն ու ԱՄՆ ակտիվները, եթե Կոնգրեսը ընդունի սաուդական կառավարությանը 9/11-ի գործով դատի տալու օրինագիծը: 2016 թվականի սեպտեմբերին Կոնգրեսը ընդունել է Արդարություն ահաբեկչական գործողությունները ֆինանսավորողների դեմ օրինագիծը, որը թույլ է տալիս սեպտեմբերի 11-ի զոհերի հարազատներին դատի տալ Սաուդյան Արաբիային հարձակումների մեջ կառավարության դերակատարում ունենալու համար: Կոնգրեսը ճնշող մեծամասնության մերժեց նախագահ Օբամայի վետոն: Արաբական եւ մուսուլմանական աշխարհներում Սաուդյան Արաբիան համարվում է պրոարեւմտյան եւ պրոամերիկյան երկիր, եւ, իհարկե, այն ԱՄՆ երկարաժամկետ դաշնակիցն է: Սակայն սա եւ 1991 թվականի Ծոցի պատերազմի ժամանակ Սաուդյան Արաբիայի դերը, երբ այն թույլ տվեց, որ 1991 թվականից սաուդական հողի վրա տեղակայվել ԱՄՆ զորքեր, պատճառ են դարձել երկրի ներսում իսլամիստական թշնամանքի աճի եւ զարգացման: Արդյունքում՝ Սաուդյան Արաբիան որոշ չափով հեռացել է ԱՄՆ-ից, օրինակ՝ հրաժարվել է աջակցել կամ մասնակցել 2003 թվականին Իրաք ԱՄՆ ներխուժմանը: Չինաստանն ու Սաուդյան Արաբիան դաշնակիցներ են, եւ վերջին տասնամյակների ընթացքում նրանց հարաբերությունները նշանակալիորեն զարգացել են: Սաուդցիների մեծամասնությունն էլ հավանություն է տվել Չինաստանի հետ հարաբերություններին: 2019 թվականի փետրվարին գահաժառանագ Մոհամմադը պաշտպանել է ույղուր մուսուլմանների համար Չինաստանի Սինցզյանի կրթական ճամբարների ձեւավորմանը՝ ասելով. «Չինաստանն իրավունք ունի իրականացնելու հակաահաբեկչական եւ ծայրահեղացման դեմ աշխատանքներ ազգային անվտանգության համար»: 2003 թվականի ներխուժման եւ Արաբական գարնան արդյունքները սաուդական միապետության ներսում անհանգստություն են առաջացրել՝ պայմանավորված տարածաշրջանում Իրանի ազդեցության աճով: Այս անհանգստությունն արտահայտվել է թագավոր Աբդուլլահի խոսքերում, ով գաղտնի կերպով դիմել է ԱՄՆ-ին, որ վերջինս հարձակվի Իրանի վրա եւ «կտրի օձի գլուխը»: Սաուդցիները վախենում էին 2011 թվականին ԱՄՆ-ի եւ Իրանի գաղտնի փորձնական մերձեցումից: Իրանի միջուկային ծրագրի լայնորեն ողջունված գործարքի ընթացքում, որը ԱՄՆ-Իրան լարվածության թուլացման առաջին փուլն էր, 2001-2003 թվականներին Ռիադում ԱՄՆ դեսպան Ռոբերտ Ջորդանը ասել է. «Սաուդցիների ամենավատ մղձավանջը լինելու է Օբամայի վարչակարգի ապշեցուցիչ մեծ գործարքը Իրանի հետ»: 2014 թվականին ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբամայի այցը Սաուդյան Արաբիա ներառել է նաեւ բանակցություններ ԱՄՆ-Իրան հարաբերությունների շուրջ, սակայն դրանք չեն կարողացել լուծել Ռիադի անհանգստությունները: 2011 թվականի մարտի 14-ին Խալիֆայի՝ Բահրեյնի միապետների ընտանիքին պաշտպանելու նպատակով Սաուդյան Արաբիան գրավել է Բահրեյնը՝ ռազմական ուժեր ուղարկելով, որպեսզի ճնշեն Բահրեյնի ժողովրդի ապստամբությունը: Սաուդական կառավարությունը Բահրեյնի բնակչության մեծամասնությունը ներկայացնող շիաների կողմից իրականացված երկուամսյա ապստամբությունը համարել է «անվտանգության դեմ սպառնալիք»: Ըստ Իրաքի վարչապետ Նուրի ալ-Մալիքիի՝ 2014 թվականի մարտին Սաուդյան Արաբիան Կատարի հետ միասին քաղաքական, ֆինանսական եւ լրատվական աջակցություն է ցույց տվել Իրաքի կառավարության դեմ հանդես եկող ահաբեկիչներին: 2015 թվականի մարտի 15-ին Սաուդյան Արաբիան, ղեկավարելով սուննի մուսուլմանական պետությունների կոալիցիան, Եմեն ռազմական ներխուժում է կատարել՝ դեմ հանդես գալով շիա հութիներին եւ 2011 թվականին Արաբական գարնան ապստամբությունների շրջանում գահընկեց արված նախկին նախագահ Ալի Աբդուլլահ Սալեհին հավատարիմ ուժերին: 2016 թվականի հունվարի եւ 2018 թվականի հոկտեմբերի ընթացքում Եմենում առնվազն 56 000 մարդ է զոհ գնացել զինված գործողություններին: Սաուդյան Արաբիան Կատարի եւ Թուրքիայի հետ միասին բացահայտորեն աջակցում է Հաղթանակի բանակին՝ մի խումբ հակակառավարական ուժերի, որոնք կռվում են Սիրիայի քաղաքացիական պատերազմում, որոնց մեջ ասում եմ, թե մտնում է ալ-Քաիդայի ճյուղ ան-Նուսրա ճակատը եւ մեկ այլ սալաֆիական կոալիցիա, որը հայտնի է Ահրար աշ-Շամ անունով: Սաուդյան Արաբիան նաեւ ներքաշված է եղել ԿՀՎ-ի կողմից Թիմբեր Սիկամորի առաջնորդությամբ սիրիական ապստամբներին վարժեցնելու եւ զինելու գաղտնի գործողության մեջ: Հաջի շրջանում մի շարք դեպքերին ի պատասխան, որոնցից ամենամահացուն 2015 թվականին Մինայի խուճապային փախուստն էր, որի ժամանակ սպանվեցին 2070 ուխտավորներ, Սաուդյան Արաբիան մեղադրվել է ուխտավորների բարեկեցությունը անտեսելու եւ փոխարենը միայն եկամուտ դիզելու մասին մտածելու համար: 2015 թվականի մարտին Շվեդիան հրաժարվել է Սաուդյան Արաբիայի հետ զենքի գործարքից՝ վերջ դնելով թագավորության հետ տասնամյա պաշտպանական համաձայնությանը: Այս որոշումը կայացվել է այն ժամանակ, երբ Շվեդիայի արտաքին գործերի նախարար Մարգոթ Վոլսթրոմը արգելափակվել է սաուդցիների կողմից Կահիրեում՝ Արաբական լիգայում, ժողովրդավարության եւ կանանց իրավունքների մասին խոսելիս: Սրա արդյունքում Սաուդյան Արաբիան իր դեսպանին հետ է կանչել Շվեդիայից: Ըստ Սաուդյան Արաբիայում Մեծ Բրիտանիայի նախկին դեսպան սըր Վիլյամ Փեթի՝ թագավորությունը ֆինանսավորում է Եվրոպայում այն մզկիթներին, որոնք դարձել են ծայրահեղականության կենտրոններ: «Նրանք չեն ֆինանսավորումը ահաբեկչությունը: Նրանք մեկ այլ բան են ֆինանսավորում, որը անհատներին կարող է տանել դեպի արմատականություն եւ դարձնել ծարավի ահաբեկչության», ասել է Փեթին: Վերջինս ասել է, որ նրանք ֆինանսավորում են մի գաղափարախոսություն, որը տանում է դեպի ծայրահեղականություն եւ թագավորության ղեկավարները տեղյակ չեն, թե ինչպիսին կարող են լինել հետեւանքները: Սաուդյան Արաբիան Արաբա-իսրայելական հակամարտության ժամանակ դիտարկվել է իբրեւ հաշտարար՝ ժամանակ առ ժամանակ առաջ քաշելով խաղաղ բանակցությունների ծրագիր Իսրայելի եւ Պաղեստինի համար եւ դատապարտել է Հեզոբլլահին: Արաբական գարնան ժամանակ Սաուդյան Արաբիան ապաստարան է տվել Թունիսի նախագահ Զինե Էլ Աբիդինե Բեն Ալիին: Թագավոր Աբդուլլահը զանգահարել է Եգիպտոսի նախագահ Հոսնի Մուբարաքին եւ առաջարկել իր աջակցությունը: 2014 թվականի սկզբներին Սաուդյան Արաբիայի հարաբերությունները Կատարի հետ սրվել են՝ պայմանավորված Մուսուլման եղբայրներին ցուցաբերած աջակցությամբ, եւ Սաուդյան Արաբիան տեսակետ է հայտնել, թե Կատարը փորձում է խառնվել իր ներքին գործերին: 2014 թվականի օգոստոսին երկու պետություններն էլ ճանապարհ էին փնտրում անդունդը վերացնելու համար: Սաուդյան Արաբիան եւ իր դաշնակիցները քննադատել են Կատարում տեղակայված Ալ Ջազիրա հեռուստաալիքն ու Իրանի՝ Կատարի հետ հարաբերությունները: 2017 թվականին Սաուդյան Արաբիան ցամաքային, ծովային եւ օդային բլոկադայի է ենթարկել Կատարին: 2018 թվականի օգոստոսի 6-ին կանանց իրավունքների համար պայքարող ակտիվիստների ձերբակալության շուրջ ծագած բանավեճով պայմանավորված Սաուդյան Արաբիան խզել է Կանադայի հետ առեւտրային եւ ներդրումային նոր գործարքները եւ կասեցրել է դիվանագիտական հարաբերությունները: Լարվածությունը Սաուդյան Արաբիայի եւ իր դաշնակիցների միջեւ աստիճանաբար աճել է այն բանից հետո, երբ Ստամբուլում սաուդական հյուպատոսարանից անհետացել է Ջամալ Խաշոգջին: Թուրք պետական գործիչները կասկածներ ունեն, որ Խաշոգջին սպանվել է հյուպատոսության ներսում. սա ավելի է լարել առանց այդ էլ լարված սաուդա-թուրքական հարաբերությունները: Ինչպես Գերմանական Մարշալ ֆոնդի Անկարայի գրասենյակի տնօրեն Օզգուր Ունլուհիսարջըքլըն է ասում «Թուրքիան շատ նուրբ հավասարակշռության մեջ է պահում Սաուդյան Արաբիայի հետ հարաբերությունները: Այս հարաբերությունները ամեն վայրկյան կարող են դառնալ մի նոր ճգնաժամի սկիզբ»: ԱՄՆ-ը եւ եվրոպական պետությունները սկսել են ճնշում գործադրել սաուդցիների վրա՝ ավելի մանրամասն պատմելու Խաշոգջիի անհետացման մասին: 2018 թվականի հոկտեմբերի 14-ին ԱՄՆ-Սաուդյան Արաբիա հարաբերությունները ավելի են լարվել, երբ Թրամփը խոստացել է «խիստ պատիժ» այն դեպքում, եթե թագավորական դատարանը որեւէ կերպ պատասխանատու է Խաշոգջիի մահվան համար: Սաուդյան արտաքին գործերի նախարարությունը համարժեք պատասխան է տվել՝ ասելով. «այն ավելի մեծ գործողություններով կպատասխանի»՝ ընդգծելով թագավորության «ազդեցիկ եւ կարեւոր դերը համաշխարհային տնտեսության մեջ»: Մեծ Բրիտանիայի, Ֆրանսիայի եւ Գերմանիայի կողմից համատեղ հայտարարություն է արվել, որտեղ պահանջվում էր «իրականացնել վստահելի հետազոտություն եւ ջրի երես հանել ճշմարտությունը տեղի ունեցածի վերաբերյալ եւ եթե հնարավոր է, մատնանշել նրանց, ովքեր պատասխանատու են Ջամալ Խաշոգջիի անհետացման համար եւ վստահ լինել, որ նրանք պատասխանատվություն կրեն կատարածի համար»: ԱՄՆ-ը Ծոցի իր կոալիցիոն դաշնակիցներից ակնկալում էր Եմենում ավելի շատ ջանք ներդնել եւ անդրադառնալ ծագող անհանգստություններին, որոնք կապված էին սովի եզրին կանգնած միլիոնավոր մարդկանց հետ: Ըստ ՄԱԿ-ի՝ Արաբական թերակղզու ազգը դարձել էր ամենասարսափելի մարդասիրական ճգնաժամի կենտրոն: 2017 թվականին Եմենում ավելի քան 50 000 երեխաներ մահացել են սովից: Եմենում տարածված սովը սաուդական ներխուժման եւ ապստամբների ձեռքին գտնվող տարածքի բլոկադայի անմիջական արդյունք էր: 2018 թվականի հոկտեմբերին Ջամալ Խաշոգջիի սպանությունից հետո ԱՄՆ պետքարտուղար Մայք Պոմպեոն եւ ԱՄՆ պաշտպանության նախարար Ջիմ Մատիսը Եմենում 30-օրյա զինադադար են հայտարարել, որին հաջորդել են ՄԱԿ-ի կողմից նախաձեռնած խաղաղ բանակցությունները: Պոմպեոն Սաուդյան Արաբիայից եւ ԱՄԷ-ից պահանջել է դադարեցնել օդային հարվածները Եմենի բնակեցված շրջանների վրա: Թերեզա Մեյը աջակցել է ԱՄՆ կոչին՝ վերացնել կոալիցիան: Միջազգային փրկարարական կոմիտեի նախագահ Դեյվիդ Միլբենդը ԱՄՆ հայտարարությունը կոչել է «Եմենում պատերազմի 4 տարիների ընթացքում ամենակարեւոր բեկումնային պահը»: 2018 թվականի նոյեմբերի 12-ին Մեծ Բրիտանիայի արտաքին գործերի քարտուղար Ջերեմի Հանթի՝ Սաուդյան Արաբիա եւ ԱՄԷ այցելության ժամանակ ակնկալվում էր, որ դրվելու է զինադադարի հարցը բոլոր կողմերի համար այս 4 տարի տեւող քաղաքացիական պատերազմում: ԱՄՆ-ն պահանջել է 30 օրվա ընթացքում զինադադար հաստատել: Նրա այցից առաջ Հանթը ասել է. «Այժմ միակ լուծումը քաղաքական որոշումն է մի կողմ դնել զենքերը եւ հետեւել խաղաղությանը: Մեծ Բրիտանիան ունի յուրահատուկ դիրք ինչպես իբրեւ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում որոշումներ կայացնող առաջատար պետություն, այնպես էլ տարածաշրջանում կարեւոր դերակատարում ունեցող պետություն, ուստի այսօր ես մեկնում եմ Ծոց՝ պահանջելու բոլոր կողմերին նվիրվել այս գործընթացին: Մենք ականատեսն ենք լինում մարդկության կողմից ստեղծված մարդասիրական այս աղետին. այժմ պահն է փոփոխություն մտցնելու այս ամենի մեջ եւ աջակցելու ՄԱԿ-ի խաղաղարար գործընթացին եւ Մեծ Բրիտանիայի ջանքերին Անվտանգության խորհրդում»: Զինված ուժեր Սաուդյան Արաբիան աշխարհում ռազմական ծախսերի ամենամեծ տոկոսն ունի. ՀՆԱ-ի 10%-ը ծախսվում է բանակի վրա: Սաուդական ռազմական ուժերը բաղկացած են Սաուդական թագավորական ռազմաօդային ուժերից, Սաուդական թագավորական նավատորմից, Սաուդական թագավորական օդային պաշտպանության ուժերից, Սաուդա-արաբական ազգային գվարդիայից (ՍԱԳ, անկախ ռազմական ուժեր) եւ զինված ուժերից, որոնք միասին կազմում են շուրջ 200 000 հոգի: 2005 թվականին զինված ուժերը հետեւյալ կազմն են ունեցել՝ բանակը՝ 75 000 հոգի, օդային ուժերը՝ 18 000, օդային պաշտպանական ուժերը՝ 16 000, նավատորմը՝ 15 500, ՍԱԳ-ը՝ 75 000 գործող զինվորներ եւ 25 000 ցեղային նորակոչիկներ: Բացի այդ, կա նաեւ Ալ Մուխաբարաթ ալ-Աամահ հետախուզական ծառայությունը: Թագավորությունն Պակիստանի հետ ունի երկարամյա ռազմական հարաբերություններ. շատ անգամ է առաջ քաշվել այն տեսակետը, թե Սաուդյան Արաբիան գաղտնի ֆինանսավորում է Պակիստանի միջուկային ռումբի ծրագիրը եւ մոտ ապագայում ցանկանում է Պակիստանից գնել միջուկային զենքեր: ՍԱԳ-ը պահեստային զորքեր չէ, այլ ակտիվորեն գործող ճակատային ուժ: Բացի այդ, կա նաեւ Իբն Սաուդի ցեղային ռազմակրոնական ուժերից ծագող Իխվան ուժերը: Ներկայումս այս ուժերը 1960-ական թվականներից սկսած համարվում են Աբդուլլահի անձնական ուժերը, եւ ի տարբերություն մնացած զինված ուժերի՝ դրանք Պաշտպանության եւ ավիացիայի նախարարությունից անջատ են: ՍԱԳ-ը եղել է թագավորական ընտանիքում Սուդայիրիին հակակշռող ուժ: Վաղամեռիկ արքայազն Սուլթանը՝ Պաշտպանության եւ ավիացիայի նախկին նախարարը, այսպես կոչված «Սուդայիրի յոթի» անդամ էր եւ մինչեւ իր մահը 2011 թվականին ղեկավարել է զինված ուժերի մնացորդները: Պաշպանության եւ անվտանգության վրա կատարվող ծախսերը 1990-ական թվականների կեսերից կտրուկ աճել են եւ 2016 թվականին հասել 63.7 միլիարդ դոլարի: Սաուդյան Արաբիան աշխարհում զինված ուժերի վրա ամենաշատը ծախսող երկրների տասնյակում է, որը կազմել է 2005 թվականի ՀՆԱ-ի 7%-ը: Իր գերժամանակակից զինանոցով Սաուդյան Արաբիան համարվում է աշխարհի ամենաշատ զինված ազգերից մեկը. իսկ զենքերի հիմնական մատակարարներն են ԱՄՆ, Ֆրանսիան եւ Մեծ Բրիտանիան: 1951-2006 թվականների ընթացքում ԱՄՆ-ը Սաուդյան Արաբիային է վաճառել ավելի քան 80 միլիարդ դոլար արժողությամբ ռազմական տեխնիկա: 2010 թվականի հոկտեմբերի 20-ին ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը տեղեկացրել է Կոնգրեսին, որ պատրաստվում է ամերիկյան պատմության մեջ զենքերի ամենամեծ վաճառքը իրականացնել՝ Սաուդյան Արաբիայի թագավորությանը վաճառելով 60.5 միլիարդ դոլարի զենք: Այս փաթեթը զգալի բարելավել է սաուդյան զինված ուժերի հարձակողական կարողությունները: 2013 թվականին Սաուդյան Արաբիայի ռազմական ծախսերը հասել են 67 միլիարդ դոլարի՝ գերազանելով Մեծ Բրիտանիային, Ֆրանսիային եւ Ճապոնիային: 1965 թվականից սկսած Մեծ Բրիտանիան եղել է Սաուդյան Արաբիայի ամենախոշոր զինամատակարարը: 1985 թվականից ի վեր ՄԲ-ն մատակարարել է ռազմաօդային տեխնիկա, հիմնականում Panavia Tornado եւ Eurofighter Typhoon մարտական ինքնաթիռներ: Այս ամենը կատարվել է Ալ-Յամամահ զենքերի երկարաժամկետ գործարքի շրջանակներում, որով մինչեւ 2006 թվականը Սաուդյան Արաբիան ծախսել է 43 միլիարդ ֆունտ ստերլինգ եւ հաշվարկվում է, որ կծախսի եւս 40 միլիարդ ֆունտ ստերլինգ: 2012 թվականի մայիսին բրիտանականպաշտպանական BAE համակարգերը 1.9 միլիարդ ֆունտ ստերլինգի գործարք է կնքել, որպեսզի Սաուդյան Արաբիային մատակարարի Hawk տեսակի ինքնաթիռներ: Ստոկհոլմի միջազգային խաղաղության հետազոտական ինստիտուտի համաձայն 2010-2014 թվականներին Սաուդյան Արաբիան դարձել է աշխարհի ամենաշատ զենք ներկրող երկրորդ պետությունը՝ ստանալով 2005-2009 թվականների համեմատությամբ 4 անգամ ավելի շատ զենք: 2010-2014 թվականների խոշոր ներմուծումները ներառել են 45 ռազմական ինքնաթիռներ ՄԲ-ից, 38 ռազմական ուղղաթիռներ ԱՄՆ-ից, 4 լիցքավորիչ ինքնաթիռներ Իսպանիայից եւ ավելի քան 600 զինտեխնիկա Կանադայից: Սա դեռ բավական չէ, Սաուդյան Արաբիան եւս 27 ռազմական ինքնաթիռներ է պատվիրել ՄԲ-ից, 154 ռազմական ինքնաթիռներ՝ ԱՄՆ-ից եւ մեծաքանակ զինտեխնիկա՝ Կանադայից: 2010-2014 թվականների ընթացքում Սաուդյան Արաբիան ստացել է Մեծ Բրիտանիայի զենքերի արտահանումների 41%-ը: 2015 թվականի ընթացքում միայն Ֆրանսիան Սաուդյան Արաբիայի հետ իրականացրել է 18 միլիարդ դոլարի արժողությամբ սպառազինությունների վաճառք: Սաուդյան Արաբիայի հետ 15 միլիարդ դոլարի զենքի վաճառքի մասին համաձայնագիրը համարվում է Կանադայի պատմության ամենամեծ սպառազինությունների վաճառքը: 2016 թվականին Եվրոպական խորհրդարանը որոշել է ժամակավորապես զենքերի էմբարգո սահմանել Սաուդյան Արաբիայի նկատմամբ, որի պատճառ է հանդիսացել Եմենի քաղաքացիական բնակչության տառապանքները Սաուդյան Արաբիայի հետ հակամարտության ժամանակ: 2017 թվականին Սաուդյան Արաբիան ԱՄՆ-ի հետ ստորագրել է 110 միլիարդ դոլար արժողությամբ զենքերի գործարք: Եմենի դեմ մղվող կոալիցիոն պայքարի սկզբից Սաուդյան Արաբիան Բրիտանիայից գնել է ավելի քան 4.6 միլիարդ ֆունտ ստերլինգ արժողությամբ սպառազինություն: Վերջերս YouGov-ի եւ Avaaz-ի կողմից Save the Children-ի համար կազմակերպված հարցման արդյունքում պարզ է դարձել, որ բրիտանացիների 63%-ը դեմ է սաուդցիներին սպառազինության վաճառքին: Ջամալ Խաշոգջիի սպանությունից հետո Եվրոպական խորհրդարանը 2018 թվականի հոկտեմբերի 25-ին ընդունել է մի բանաձեւ, որը ստիպում է ԵՄ պետություններին միանալ Սաուդյան Արաբիայի դեմ զենքերի էմբարգոյին: Գերմանիան դարձել է առաջին արեւմտյան կառավարությունը, որը կասեցրել է թագավորության հետ զենքերի գործարք այն բանից հետո, երբ Անգելա Մերկելը հայտարարել է. «զենքերի արտահանումը նման հանգամանքներում չի կարող իրականանալ»: Աշխարհագրություն Սաուդյան Արաբիան զբաղեցնում է Արաբական թերակղզու (աշխարհի ամենամեծ թերակղզին է) շուրջ 80%-ը՝ ընկնելով հյուսիսային լայնության 16° եւ 33° եւ արեւելյան երկայնության 34° եւ 56° վրա: Այն պատճառով, որ պետության սահմանները իր հարավային հարեւաններ՝ Արաբական Միացյալ Էմիրությունների եւ Օմանի հետ հստակ գծված չեն, պետության տարածքի ճշգրիտ չափը անորոշ է: Ըստ Կենտրոնական հետախուզական գործակալության համաշխարհային փաստերի գրքի Սաուդյան Արաբիայի տարածքը 2,149,690 կմ^2 է եւ իր չափերով աշխարհում 13-րդ ամենամեծ պետությունն է: Աշխարհագրական առումով պետությունը Արաբական պլատֆորմի ամենամեծ պետությունն է: Սաուդյան Արաբիայի մեծ մասը աշխարհագրական առումով զբաղեցնում է Արաբական անապատը՝ կապված կիսաանապատների եւ մացառուտների եւ մի շարք լեռնաշղթաների եւ բարձրավանդակների հետ: Այն իրականում մի քանի անապատների միություն է եւ ներառում է երկրի հարավարեւելյան շրջանում 647,500 կմ^2 տարածքով Ռուբ ալ-Խալի («Դատարկ հատված») անապատը, որը աշխարհի ամենամեծ ավազային անապատն է: Երկրում կան քիչ քանակությամբ լճեր, սակայն չկան մշտական գետեր. դրանց փոխարեն վադիները (չոր հարթավայրային տարածքներ) շատ տարածված են: Պտղաբեր տարածքները գտնվում են վադիներում, ջրավազաններում եւ օազիսներում եղած բերուկային հողերում: Տեղագրական հիմնական յուրահատկությունն այն է, որ կենտրոնական բարձրավանդակը կտրուկ բարձրանում է Կարմիր ծովից եւ կտրուկ իջնում Նաջդում եւ Պարսից ծոցի մոտակայքում: Կարմիր ծովի մոտ կա նեղ ափամերձ հարթավայր, որը հայտնի է Թիհամահ անունով, որին զուգահեռ սկսվում է զառիթափ: Ասիրի հարավարեւմտյան նահանգը լեռնային է. այնտեղ է գտնվում 3133 մ բարձրությամբ Սավադա լեռը, որը պետության ամենաբարձր գագաթն է: Բացի հարավարեւմտյան Ասիր նահանգից Սաուդյան Արաբիան ունի խիստ անապատային կլիմա, որտեղ ցերեկ ջերմաստիճանը սարսափելի բարձրանում է, իսկ գիշերը՝ կտրուկ նվազում: Ամառային միջին ջերմաստիճանը տատանվում է 45℃-ի սահմաններում, սակայն կարող է բարձրանալ մինչեւ 54℃: Ձմռանը ջերմաստիճանը շատ հազվադեպ է 0℃-ից իջնում: Գարնանն ու աշնանը միջին ջերմաստիճանը շուրջ 29℃ է: Տարեկան տեղումները շատ քիչ են: Ի տարբերություն պետության մնացած հատվածների՝ Ասիրի շրջանը իր վրա է կրում Հնդկական օվկիանոսից ներթափանցող մուսսոնների ազդեցությունը, որը տեղի է ունենում հոկտեմբերից մարտ ամիսների ընթացքում: Այս շրջանում տեղումները լինում են միջինը 300 մմ, որը, փաստորեն, տարեկան տեղումների 60% է կազմում: Կենդանական աշխարհ Արաբական օրիքսները հանդիպում են անապատներում եւ համարվում են վտանգված տեսակԱրաբական ձիու հայրենիքը հենց Արաբիան է, եւ այն համարվում է արաբական ֆոլկլորի կարեւոր տարրըՎտանգված տեսակ է նաեւ արաբական ընձառյուծըԿարմիր ծովի կորալների եւ ծովային ձկները Սաուդյան Արաբիայի կենդանական աշխարհի մեջ են մտնում արաբական ընձառյուծը, գայլը, բծավոր բորենին, մանգուստը, բաբունը, նապաստակը, ավազային կատուն եւ ճագարամուկը: Մինչեւ 19-րդ դարը վիթերը, օրիքսները, ընձառյուծները եւ վագրակատուները մեծաթիվ են եղել, սակայն ավելի ուշ մեծ չափերի հասնող որսի արդյունքում այս կենդանիների թվաքանակը կտրուկ նվազել է ընդհուպ մինչեւ ոչնչացում: Սաուդյան Արաբիայի թռչուններն են բազեները (որոնց վարժեցնում են որսի համար), արծիվները, անգղները, աքարները եւ բուլբուլները: Կան տարբեր տեսակի օձեր, որոնց մեծ մասը թունավոր են: Սաուդյան Արաբաիան ունի նաեւ շատ հարուստ ծովային կենդանական աշխարհ: Կարմիր ծովն ընդհանուր առմամբ իրենից ներկայացնում է հարուստ եւ բազմատեսակ էկոհամակարգ: Կարմիր ծովում գրանցվել է ավելի քան 1200 տեսակ ձուկ, որոնց շուրջ 10%-ը չի հանդիպում այլ վայրերում: Այդ թվում կան նաեւ 42 տեսակ խորը ջրային ձկներ: Այս հարուստ բազմազանությունը հիմնականում պայմանավորված է 2000 կմ կորալային խութով, որը ձգվում է ափի երկայնքով: Այս խութերը 5000-7000 տարեկան են եւ հիմնականում կազմված են ակրոպորա եւ քարքարոտ կորալներից: Խութերը ափի երկայնքով հաճախ ձեւավորում են պլատֆորմներ եւ նույնիսկ ծովածոցեր եւ երբեմն նույնիսկ լինում են գլանի ձեւով (օրինակ Կապույտ փոսը Դահաբում (Կարմիր ծովում)): Այս ափամերձ խութեր այցելում են նաեւ Կարմիր ծովի այնպիսի ձկնատեսակներ, ինչպիսիք են 44 տեսակի շնաձկները: Կարմիր ծովը ընդգրկում է նաեւ ափից հեռու գտնվող խութեր, այդ թվում նաեւ կորալային իրական կղզիներ: Այս ոչ սովորական խութեր հաճախ չեն համապատասխանում կորալային խութերի դասկարգման դասական համակարգին եւ հիմնականում աչքի են ընկնում բարձր տեկտոնային ակտիվությամբ: Սաուդյան Արաբիայի ընտելացված կենդանիներից են արաբական ձին, արաբական ուղտը, ոչխարը, այծերը, կովերը, կապիկները, հավերը եւ այլն: Արտացոլելով պետության անապատային կլիման՝ Սաուդյան Արաբիայի բուսական աշխարհը հիմնականում կազմված է այնպիսի թփերից ու բույսերից, որոնք չեն պահանջում մեծ քանակությամբ ջուր: Շատ տարածված են արմավենիները: Վարչական բաժանում Սաուդյան Արաբիան բաժանված է 13 շրջանների (արաբ.՝ من|طق إد|رية; manatiq idāriyya, եզ. منطقة إد|رية; mintaqah idariyya): Շրջանները իրենց հերթին բաժանվում են 118 մարզերի (արաբ.՝ مح|فظ|ت; muhafazat, sing. مح|فظة; muhafazah): Սրանց մեջ են մտնում նաեւ շրջանային 13 մայրաքաղաքները, որոնք ունեն այլ կարգավիճակ, կոչվում են քաղաքներ եւ ղեկավարվում են քաղաքապետների կողմից (արաբ.՝ أمين; amin): Այս մարզերն էլ իրենց հերթին բաժանվում են ենթամարզերի (արաբ.՝ مر|كز; marakiz, sing. مركز; markaz): Սաուդյան Արաբիայի 13 շրջանները: Քաղաքներ | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | | | | | | | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | № | Քաղաք | Նահանգ | Բնակչություն | Մեքքա<br>Մադինա | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | 1 | Ալ-Ռիադ | Ալ-Ռիադ | 6,506,700 | | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | 2 | Ջիդդա | Մաքքահ | 3,976,400 | | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | 3 | Մեքքա | Մաքքահ | 1,919,900 | | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | 4 | Մադինա | Մադինահ | 1,271,800 | | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | 5 | Հոֆուֆ | Աշ-Շարկիյա | 1,136,900 | | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | 6 | Տաիֆ | Մաքքահ | 1,109,800 | | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | 7 | Դամամ | Աշ-Շարկիյա | 975,800 | | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | 8 | Բուրայդա | Ալ-Կասիմ | 658,600 | | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | 9 | Խոբար | Աշ-Շարկիյա | 626,200 | | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | 10 | Տաբուկ | Տաբուկ | 609,000 | | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | 11 | Քաթիֆ | Աշ-Շարկիյա | 559,300 | | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | 12 | Խամիս Մուշահիթ | Ասիր | 549,000 | | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | 13 | Հաիլ | Հաիլ | 441,900 | | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | 14 | Հաֆար ալ-Բաթին | Աշ-Շարկիյա | 416,800 | | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | 15 | Ջուբայիլ | Աշ-Շարկիյա | 411,700 | | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | 16 | Խարջ | Ռիադ | 404,100 | | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | 17 | Աբհա | Ասիր | 392,500 | | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | 18 | Նաջրան | Նաջրան | 352,900 | | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | 19 | Յանբու | Ալ-Մադինահ | 320,800 | | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | 20 | Ալ-Քունֆուդահ | Մաքքահ | 304,400 | | | Ալ-Ռիադ<br>Ջիդդա | | | | | | Տնտեսություն 2018 թվականի դրությամբ Սաուդյան Արաբիան ունի Միջին Արեւելքի ամենամեծ տնտեսությունը, իսկ աշխարհում 18-րդն է: Սաուդյան Արաբիան ունի աշխարհում նավթի երկրորդ ամենամեծ պաշարները եւ համարվում է աշխարհում ամենամեծ նավթարդյունաբերողը: Այն ունի նաեւ աշխարհում 5-րդ բնական գազի ամենաշատ պաշարները: Սաուդյան Արաբիան համարվում է «էներգետիկ գերտերություն»: Այն ունի բնական պաշարների երրորդ ամենաբարձր գնահատված արժեքը, որը 2016 թվականին կազմել է 34.4 տրիլիոն դոլար: Սաուդյան Արաբիայի տնտեսությունը հիմնականում հենված է հենց նավթի վրա. նավթարդյունաբերությունից ստացվում է բյուջեի եկամտի 63% եւ արտահանումներից ստացվող եկամտի 67%: Պետությունը մեծապես հենված է օտարերկրյա աշխատուժի վրա. մասնավոր սեկտորում աշխատողների 80%-ը սաուդցիներ չեն: Սաուդյան տնտեսության համար մարտահրավերներ են համարվում մեկ շնչի հաշվով եկամտի անկման դադարը կամ հակառակը, կրթության բարելավումը, որպեսզի երիտասարդությանը պատրաստեն աշխատանքի համար, տնտեսության բազմազանեցումը, մասնավոր սեկտորի եւ բնակարանաշինության խթանումը, կաշառակերության եւ անհավասարության վերացումը: Նավթարդյունաբերությունը կազմում է Սաուդյան Արաբիայի անվանական ՀՆԱ-ի շուրջ 45%-ը, որի 40%-ը ստացվում է մասնավոր սեկտորից: Սաուդյան Արաբիան պաշտոնապես ունի 260 միլիարդ բարել նավթային պաշար, որը կազմում է համաշխարհային նավթային պաշարների մեկ հինգերորդ մասը: | Համաշխարհային ՀՆԱ-ի մասնաբաժինը | Համաշխարհային ՀՆԱ-ի մասնաբաժինը | | ----- | ----- | | Տարի | Մասնաբաժին | | 1980 | 2.73% | | 1990 | 1.64% | | 2000 | 1.42% | | 2010 | 1.36% | | 2017 | 1.40% | Նավթի եւ այլ հեղուկ վառելիքի արտադրությունը ԱՄՆ-ում, Ռուսաստանում եւ Սաուդյան Արաբիայում Սաուդյան Արաբիայի նավթի արտադրության եւ սպառման ցուցանիշները 1990-ական թվականներին Սաուդյան Արաբիան կանգնել է նավթային պաշարների զգալի կրճատման առաջ՝ պայմանավորված բնակչության կտրուկ աճով: 1981 թվականին յուրաքանչյուր շնչի հաշվով եկամուտը կազմել է 11 700 դոլար, 1998 թվականին՝ 6300 դոլար: Հաշվի առնելով նավթի իրական գների ազդեցությունը թագավորության իրական ՀՆԱ-ի վրա՝ իրական ՀՆԱ-ն 2010 թվականին կազմել է 330 381 միլիարդ դոլար: Զրոներով նավթի գնի աճը 2007 թվականին մեկ անձին հասնող ՀՆԱ-ն հասցրել է 17 000 դոլարի, սակայն 2014 թվականի կեսերին նավթի գնի անկմանը զուգընթաց իջել է նաեւ ՀՆԱ-ն: ՕՊԵԿ-ը սահմանափակում է իր անդամների նավթարդյունաբերությունը՝ պայմանավորված նրանց «հաստատված պաշարներով»: Սաուդյան Արաբիայի հաստատված պաշարները 1980 թվականից մինչ օրս շատ քիչ են փոփոխվել՝ բացի այն 100 միլիարդ աճից, որ գրանցվել է 1987-1988 թվականների ընթացքում: Մեթյու Սիմոնսը առաջարկում է այն տեսակետը, որ Սաուդյան Արաբիան հիմնականում չափազանցնում է իր պաշարների մասին տվյալները եւ շուտով կարող է նկատվել նավթարդյունաբերության անկում: 2003-2013 թվականներին որոշ «կարեւոր ծառայություններ» սեփականաշնորհվել են՝ քաղաքային ջրամատակարարումը, էլեկտրականությունը, հեռահաղորդակցությունը, կրթությունն, առողջապահությունն ու երթեւեկության վերահսկողությունը: Ըստ Արաբական նորությունների սյունակագիր Աբդել Ազիզ Ալուվայշեգի՝ «գրեթե բոլոր այս ոլորտներում սպառողները իրենց խիստ անհանգստությունն են հայտնել սեփականաշնորհված կազմակերպությունների գործունեությունից»: 2005 թվականին Սաուդյան ֆոնդային բորսա Թադավուլ բոլոր բաժնետոմսերի ինդեքսը հասել է 16 712 64-ի, իսկ 2013 թվականի վերջին նվազել՝ հասնելով 8 535 60-ի: 2005 թվականի նոյեմբերին Սաուդյան Արաբիան դարձել է Առեւտրի համաշխարհային կազմակերպության անդամ: Բանակցությունները հիմնականում կենտրոնացած էին այն բանի վրա, թե Սաուդյան Արաբիան ինչ աստիճանի է պատրաստ ավելացնել իր շուկաների հասանելիությունը օտարերկրյա ապրանքների համար, եւ 2000 թվականին կառավարությունը ստեղծել է Սաուդաաաբական ընդհանուր ներդրումային մարմինը, որի նպատակն էր խրախուսել օտարերկրյա ուղղակի ներդրումները թագավորությունում: Սաուդյան Արաբիայում կան որոշ սեկտորներ, որտեղ օտարերկրյա ներդրումներն արգելված են, սակայն կառավարությունը ծրագրում է աստիճանաբար բացել մի շարք փակ սեկտորներ, օրինակ՝ հեռահաղորդակցություն, ապահովագրություն եւ էներգիայի փոխանցում/բաշխում: Կառավարությունը փորձ է կատարել նաեւ տնտեսության «սաուդականացման» ուղղությամբ՝ օտարերկրյա աշխատողներին փոխարինելով սաուդցիներով, որը, սակայն, մեծ հաջողություններ չի գրանցել: 1970 թվականից ի վեր Սաուդյան Արաբիան ունեցել է «Զարգացման հնգամյա ծրագրեր»: Իր ծրագրերի մեջ եղել է սկսել «տնտեսական քաղաքների» ծրագիրը (օրինակ՝ թագավոր Աբդուլլահի տնտեսական քաղաքը), որը ավարտին պետք է հասնի 2020 թվականին՝ նպատակ ունենալով բազմազան դարձնել տնտեսությունը եւ ապահովել աշխատատեղերով: 2013 թվականի դրությամբ 4 նման քաղաքներ են ստեղծվել: Թագավորը հայտարարել է, որ մեկ շնչին հասնող եկամուտը 2006 թվականի 15 000 դոլարից 2020 թվականին դառնալու է 33 500 դոլար: Այս քաղաքները լինելու են Սաուդյան Արաբիայի տարբեր մասերում, որպեսզի խթանեն յուրաքանչյուր շրջանի տնտեսական բազմազանությունը: Ակնկալվում է, որ քաղաքները ՀՆԱ-ն ավելացնելու են 150 միլիարդ դոլարով: Սաուդյան Արաբիայի համախառն ներքին արդյունքը Բացի նավթից եւ գազից, Սաուդյան Արաբիան ունի նաեւ ոսկու հանքեր հինավուրց Մահդ ազ-Զահաբ շրջանում եւ հանքարդյունաբերության այլ ճյուղեր, ինչպես նաեւ գյուղատնտեսական ոլորտ, որը հիմնված է բանջարեղենի, մրգերի եւ արմավի, ինչպես նաեւ անասունների վրա: Սաուդյան Արաբիան կարողանում է ապահովել նաեւ մեծաքանակ ժամանակավոր աշխատատեղեր 2 միլիոնի հասնող հաջի ուխտավորների շնորհիվ: Սաուդյան կառավարության գաղտնիության պատճառով ՄԱԿ-ի աղբյուրներում չկա վիճակագրություն թագավորությունում տիրող աղքատության վերաբերյալ: Սաուդյան Արաբիան չի խրախուսում աղքատության մասին դժգոհությունն ու դրա վրա ուշադրության կենտրոնացումը: 2011 թվականի դեկտեմբերին Սաուդյան Արաբիայի ներքին գործերի նախարարությունը ձերբակալել է երեք հոգու եւ երկու շաբաթ հարցաքննել այն պատճառով, որ նրանք YouTube-ում բեռնել էին տեսանյութ՝ կապված աղքատության հետ: Տեսանյութի հեղինակները ասում են, որ սաուդցիների 22%-ը կարող է աղքատ համարվել (2009): Հարցը ուսումնասիրողները նախընտրում են անանուն մնալ՝ պայմանավորված ձերբակալվելու վտանգով: 2018 թվականի սեպտեմբերին Պետական ներդրումների ֆոնդը համաշխարհային վարկատուների մի խմբի հետ կնքել է 11 միլիարդ դոլար վարկի գործարք: Սակայն այս վարկը նախապես որոշվածից կտրուկ աճել է: Ըստ Fitch Ratings-ի 2016 թվականի մայիսից սկսած երկու տարի Սաուդյան Արաբիան 0 պարտքից հասել է 68 միլիարդ դոլար պարտքի, որը աշխարհում զարգացող տնտեսությունների շարքում ամենաարագ աճողն է: Յուրաքանչյուր տարի մոտավորապես քառորդ միլիոն երիտասարդ սաուդցիներ մտնում են աշխատաշուկա: Սաուդականացման առաջին փուլի ազդեցությամբ վաճառքի հետ կապված աշխատատեղերի 70%-ը նախատեսված է սաուդցիների համար: Սակայն, մասնավոր սեկտորը շարունակում է հիմնականում հենվել օտարերկրյա աշխատողների վրա: Գործազրկության տոկոսը կազմում է 12,9: 2018 թվականին Bloomberg Economics-ի հրապարակած զեկույցի համաձայն կառավարությունը պետք է մինչեւ 2020 թվականը ստեղծի 700 000 աշխատատեղ, որպեսզի հասնի գործազրկության 9% նպատակին: CO2 գազի արտանետման ծավալը Սաուդյան Արաբիայում Գյուղատնտեսություն 1970-ական թվականների գյուղատնտեսությունը սկսել է զարգացում ապրել: Կառավարությունը սկսել է մի ծրագիր, որի նպատակն էր խթանել ժամանակակից գյուղատնտեսական տեխնիկայի օգտագործումը, գյուղական ճանապարհների կառուցումը, ոռոգման համակարգի, պահեստավորման եւ արտահանման հարմարանքների ստեղծումը: Արդյունքում տարբեր մթերքների արտադրության մեջ նկատվել է շրջադարձային աճ: Մի շարք մթերքների տեսանկյունից, այդ թվում միս, կաթ եւ ձու, Սաուդյան Արաբիան հենվում է միայն սեփական արտադրության վրա: Երկիրն արտահանում է ցորեն, արմավ, կաթնամթերք, ձու, ձուկ, թռչնի միս, մրգեր, բանջարեղեն եւ ծաղիկներ: Արմավը, որը ժամանակին սաուդական սննդակարգի հիմնական մասն էր կազմում, այժմ հիմնականում համաշխարհային հումանիտար օգնության համար է աճեցվում: Ավելին՝ սաուդցի ֆերմերները աճեցնում են հացահատիկի այլ տեսակներ եւս, օրինակ՝ գարի, սորգո եւ կորեկ: 2016 թվականի դրությամբ թանկարժեք ջրային ռեսուրսները պահպանելու նպատակով ցորենի արտադրությունը դադարեցվել է: Թագավորությունը նաեւ ունի Միջին Արեւելքի ամենամեծ եւ ամենաժամանակակից կաթնամթերքի արտադրության ֆերմաները: Կաթի արտադրությունը հատկապես աչքի է ընկնում աշխարհում իր բարձր ցուցանիշներով՝ յուրաքանչյուր կովի հաշվով 1800 գալոն կաթ: Կաթնամթերք արտադրող տեղական Ալմարայ ընկերությունը Միջին Արեւելքի՝ կաթ արտադրող ամենամեծ ընկերությունն է: Թագավորության գյուղատնտեսության ամենամեծ ձեռքբերումը, որը հայտնի է նաեւ աշխարհում, այն է, որ այս պետությունը ցորեն ներմուծող երկրից արագորեն վերածվել է ցորեն արտահանող երկրի: 1978 թվականին պետությունը կառուցել է իր հացահատիկային առաջին սիլոսները: Մինչեւ 1984 թվականը պետությունը կարողացել է իր արտադրած ցորենով ապահովել բնակչությանը: Կարճ ժամանակ անց Սաուդյան Արաբիան սկսել է ցորեն արտահանել ավելի քան 30 երկրներ, այդ թվում Չինաստան եւ նախկին ԽՍՀՄ: Արտադրության հիմնական վայրերում՝ Թաբուքում, Հաիլում եւ Կասիմում, բերքը յուրաքանչյուր ակրից միջինը 3,6 տոննայի է հասել: Թագավորությունը, սակայն, զարգացրել է նաեւ մրգի եւ բանջարեղենի արտադրությունը՝ բարելավելով գյուղատնտեսական տեխնիկան եւ ճանապարհները, որոնք կապում էին ֆերմերներին քաղաքի սպառողների հետ: Սաուդյան Արաբիան իր հարեւան երկրների համար մրգի եւ բանջարեղենի ամենամեծ արտահանողն է: Ամենաարդյունավետ արտադրանքներից են ձմերուկը, խաղողը, ցիտրուսային մրգերը, սոխը, դդմիկը եւ լոլիկը: Ջիզանում, որը երկրի ամենալավ ոռոգվող հատվածն է հարավարեւմուտքում, Ալ-Հիքմահ հետազոտական կենտրոնը արտադրում է արեւադարձային մրգեր՝ անանաս, բանան, մանգո եւ գուավա: Ձիթենին էնդեմիկ է Սաուդյան Արաբիայի համար: 2018 թվականին Ալ Ջոուֆ գյուղատնտեսական զարգացման ընկերությունը վկայական է ստացել Գինեսի աշխարհի ռեկորդների գրքից աշխարհի ամենամեծ ձիթարտադրությունն ունենալու համար: Ագարակը ունի 7730 հա տարածք 5 միլիոն ձիթենիներով: Գինեսի աշխարհի ռեկորդներ գիրքը հաշվի է առել նաեւ արտադրական կարողությունը՝ 15 000 տոննա բարձրորակ ձիթայուղ, մինչդեռ թագավորությունը դրա կրկնակին է սպառում: Ալ Ջաուֆի ագարակները գտնվում են Սակակայում՝ հնագույն քաղաք Սաուդյան Արաբիայի հյուսիսարեւմուտքում: Քաղաքը ավելի քան 4000 տարեկան է: Ալ Ջաուֆ շրջանում կան ձիթենու միլիոնավոր ծառեր. նախատեսվում է, որ շուտով այդ ծառերի թիվը կհասնի 20 միլիոնի: Մինչեւ 2012 թվականը չվերականգնվող ստորգետնյա ջրի սպառման արդյունքում գրանցվել է ստորգետնյա ջրային պաշարների չորս հինգերորդի կորուստ: Ջրամատակարարում եւ սանիտարիա Ջրամատակարարումը եւ առողջապահությունը Սաուդյան Արաբիայում իրականացվում են հետեւյալ մեթոդներով՝ ծովի ջրի աղազրկում, ջրի բաշխում, կոյուղու եւ կեղտաջրերի մաքրում, որոնց շնորհիվ խմելու ջրի եւ սանիտարիայի հասանելիությունը աճել է վերջին տասնամյակների ընթացքում: Խմելու ջրի 50%-ը ստացվում է ջրի աղազրկման արդյունքում, 40%-ը՝ չվերականգնվող ստորերկրյա ջրերից եւ 10%-ը՝ մակերեւութային ջրերից, մասնավորապես երկրի հարավ-արեւմուտքի լեռնային շրջաններից: Մայրաքաղաք ալ-Ռիադը, որը գտնվում է երկրի կենտրոնում, աղազրկված ջուր է ստանում Պարսից ծոցից, որը 467 կմ հեռավորությունից է բերվում: Ունենալով նավթային նշանակալի հարստություն՝ ջուրը ապահովվում է գրեթե անվճար: Չնայած կատարված բարեփոխումներին՝ ծառայության մակարդակը շարունակում է ցածր մնալ: Օրինակ՝ 2011 թվականին Ռիադում ջուրը հասանելի է եղել 2,5 օրվա մեջ մեկ անգամ, մինչդեռ Ջիդդայում ջուրը հասանելի էր 9 օրը մեկ: Այս ոլորտում ինստիտուտցիոնալ կարողություններն ու կառավարումը շատ թույլ են՝ առհասարակ արտացոլելով Սաուդյան Արաբիայում պետական հատվածի վիճակը: 2000 թվականից ի վեր կառավարությունը սկսել է հենվել մասնավոր հատվածի վրա, որ գործարկեն ջրի եւ առողջապահության ենթակառուցվածքները՝ սկսելով ջրի աղազրկումից եւ կոյուղաջրերի մաքրման կայաններից: 2008 թվականից ի վեր քաղաքային ջրամատակարարման համակարգերի շահագործումը աստիճանաբար նույնպես հանձնվել է մասնավոր ընկերություններին: Զբոսաշրջություն Չնայած Սաուդյան Արաբիայում զբոսաշրջությունը հիմնականում ներառում է կրոնական ուխտագնացությունը՝ որոշ շարժ է նկատվել նաեւ ժամանցային զբոսաշրջության ոլորտում: Ըստ Համաշխարհային բանկի 2012 թվականին մոտավորապես 14,3 միլիոն մարդ է այցելել Սաուդյան Արաբիա՝ այն դարձնելով աշխարհի ամենաշատ այցելովող 19-րդ պետությունը: Սաուդական 2030 տեսլականի կարեւոր մաս է կազմում զբոսաշրջությունը, եւ 2018 թվականին BMI հետազոտականի կողմից կազմված զեկույցի համաձայն թե՛ կրոնական, թե՛ ոչ կրոնական զբոսաշրջությունը երկրում զարգանալու մեծ ներուժ ունեն: 2018 թվականի դեկտեմբերից սկսած Սաուդյան Արաբիան օտարերկրյացիներին առաջարկում է էլեկտրոնային մուտքի արտոնագրեր սպորտային իրադարձություններին եւ համերգներին մասնակցելու համար: «Շարեք» մուտքի արտոնագրի գործընթացը սկսվել է դեկտեմբերի 15-ին Saudia Ad Diriyah E Prix ավտոարշավով: - Մասմակ ամրոցը Ռիադում - Ջիդդա հին քաղաքը - Ջաբալ Սավդա լեռը (3000 մ), որը գտնվում է Հիջազի լեռներում - Աբհա քաղաքը, որը ծովի մակերեւույթից բարձր է 2270 մ - Ալ-Ուլա հին քաղաքը Ալ Մադինա շրջանում - Ֆայիֆա լեռները Ջիզան նահանգում - Ջիզան նահանգի լեռները - Ռուբ ալ-Խալի անապատը - Դումաթ ալ-Ջանդալ 3000 տարեկան հինավուրց քաղաքը Ալ-Ջաուֆ նահանգում Ժողովրդագրություն | Բնակչություն | Բնակչություն | | ----- | ----- | | Տարի | Մլն | | 1970 | 5.8 | | 2000 | 20.8 | | 2016 | 32.3 | 2013 թվականի հուլիսի տվյալներով Սաուդյան Արաբիայի բնակչությունը կազմում է մոտ 26.9 միլիոն, այդ թվում նաեւ 5.5 միլիոն եւ 10 միլիոն տարբեր ազգությունների ներգաղթյալները: Չնայած այս թվերին՝ շատ վաղուց պարզ է դարձել, որ սաուդական բնակչության ճշգրիտ թիվն իմանալն անհնար է՝ պայմանավորված սաուդական ղեկավարների կողմից մարդահամարի տվյալների ուռճացման միտումներով: 1950 թվականից ի վեր 3 միլիոն հաշվվող սաուդական բնակչությունը արագորեն աճել է եւ տարիներ շարունակ ունեցել է աշխարհում ծնելիության ամենաբարձր ցուցանիշը՝ տարեկան շուրջ 3%: Սաուդյան Արաբիայի բնակչության էթնիկ պատկերն այսպիսին է՝ քաղաքացիների 90%-ը արաբներ են, իսկ 10%-ը աֆրոասիացիներ: Սաուդցիների մեծ մասը բնակվում է Հիջազում (35%), Նաջդում (28%) եւ Արեւելյան նահանգում (15%): Հիջազը Սաուդյան Արաբիայի ամենաբնակեցված շրջանն է: Մինչեւ 1970 թվականը սաուդցիների մեծ մասը բնակվել է գյուղական շրջաններում, սակայն 20-րդ դարի վերջին բնակ թագավորությունում սկսվել է քաղաքաշինական գործընթաց: 2012 թվականին սաուդցիների շուրջ 80%-ը բնակվում է քաղաքային շրջաններում, հիմնականում Ռիադում, Ջիդդաում կամ Դամամում: Սաուդյան Արաբիայի բնակչությունը բավականին երիտասարդ է. բնակչության մեծ մասը 25 տարեկանից ցածր է: Մեծ մաս են կազմում օտարազգիները: (Կենտրոնական հետախուզական վարչության փաստերի գրքի հաշվարկներով 2013 թվականի տվյալներով Սաուդյան Արաբիայում բնակվող այլազգիները կազմում են բնակչության 21%-ը: Այլ հաշվարկների համաձայն 30%-ը կամ 33%-ը) 1960-ական թվականներին Սաուդյան Արաբիայում հաշվվում էր 300 000 ստրուկ: Ստրկությունը պաշտոնապես վերացվել է 1962 թվականին: Սաուդյան Արաբիայի բնակչությունը Աղբյուրը՝ worldometers.info Լեզուներ Սաուդյան Արաբիայի պաշտոնական լեզուն արաբերենն է: Սաուդցիների կողմից խոսվող արաբերենի տարածաշրջանային երեք տեսակներն են Հիջազի արաբերենը (շուրջ 6 միլիոն խոսող), Նաջդի արաբերենը (շուրջ 8 միլիոն խոսող) եւ Ծոցի արաբերենը (շուրջ 0,2 միլիոն խոսող): Սաուդական ժեստերի լեզուն խուլ հասարակության լեզուն է: Շատ ներգաղթյալներ օգտագործում են նաեւ իրենց լեզուները, որոնցից ամենաշատը օգտագործվում են թագալերենը (700,000), ռոհինգյան (400,000), ուրդուն (380,000), Եգիպտոսի արաբերենը (300,000) եւ ինդոնեզերենը (250,000): Կրոններ Ըստ էության, Սաուդյան Արաբիայի բոլոր քաղաքացիները մուսուլման են (պաշտոնապես բոլորը), եւ գրեթե բոլոր բնակիչները մուսուլման են: Սաուդյան Արաբիայում սուննի բնակչության հաշվվում է մոտավորապես 75-90%, իսկ մնացյալ 12-25%-ը շիա մուսուլման է: Սաուդյան Արաբիայում սուննի իսլամի գերիշխող եւ պաշտոնական ուղղությունը վահաբիականությունն է. ուսումնասիրողները այն հաճախ համարում են «մաքրամոլական», «անհանդուրժողական» կամ «գերպահպանողական» ուղղություն, մինչդեռ կողմնակիցները այն համարում են «ճշմարիտ իսլամ»: Այն ստեղծվել է Արաբական թերակղզում Մուհամմադ իբն Աբդ ալ-Վահաբի կողմից 18-րդ դարում: Այլ դավանանքները, օրինակ շիա իսլամը, համակարգային ձեւով ճնշման է ենթարկվում: Որոշ տվյալներով Սաուդյան Արաբիայում ապրում է մոտավորապես 1 500 000 քրիստոնյա, ովքեր օտարերկրյա աշխատողներ են: Սաուդյան Արաբիան քրիստոնյաներին թույլ է տալիս երկիր մտնել միայն ժամանակավոր աշխատանքի համար, սակայն թույլ չի տալիս բացահայտորեն դավանել իրենց կրոնը: Սաուդյան Արաբիայի քրիստոնյա քաղաքացիների տոկոսը պաշտոնապես 0 է, քանի որ Սաուդյան Արաբիան արգելում է կրոնափոխությունը իսլամից, եւ պատժում՝ դատապարտելով մահվան: Pew հետազոտական կենտրոնի համաձայն Սաուդյան Արաբիայում կան 390 000 հինդուսներ, որոնք եւս օտարերկրյա աշխատողներ են: Սաուդյան Արաբիայում կարող են լինել նաեւ մեծաքանակ աթեիստներ եւ ագնոստիկներ՝ չնայած նրանց պաշտոնապես կոչում են «ահաբեկիչներ»: 2017 թվականի կրոնական ազատության զեկույցում ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը Սաուդյան Արաբիան կոչել է Որոշակի անհանգստություն առաջացնող երկիր: Օտարերկրացիներ Սաուդյան Արաբիայի տեղեկատվության եւ վիճակագրության վարչության հաշվարկների համաձայն Սաուդյան Արաբիայում 2014 թվականի վերջին օտարերկրացիները կազմել են 33% (10.1 միլիոն): ԿՀԳ Փաստերի գրքի հաշվարկների համաձայն 2013 թվականին Սաուդյան Արաբիայում ապրող օտարերկրացիերը կազմել են 21%: Այլ աղբյուրներ ներկայացնում են բոլորովին այլ տվյալներ: Հնդիկներ՝ 1.5 մլն, պակիստանցիներ՝ 1.3 մլն, եգիպտացիներ՝ 900 000, եմենցիներ՝ 800 000, բանգլադեշցիներ՝ 400 000, ֆիլիպինցիներ՝ 500 000, հորդանանցիներ/պաղեստինցիներ՝ 260 000, ինդոնեզիացիներ՝ 250 000, շրի լանկացիներ՝ 350 000, սուդանցիներ՝ 250 000, սիրիացիներ՝ 100 000 եւ թուրքեր՝ 80 000: Սաուդյան Արաբիայում կան նաեւ 100 000 արեւմուտքցիներ, որոնց մեծ մասը ապրում է փակ հասարակության ձեւով: Օտարերկրացի մուսուլմանները, ովքեր 10 տարի բնակվում են թագավորությունում, կարող են դիմել սաուդական քաղաքացիության (առավելությունը տրվում է տարբեր գիտական ուղղություններում աստիճան ունեցող մարդկանց, բացառություն են կազմում պաղեստինցիները, ովքեր կարող են քաղաքացիություն ստանալ, եթե ամուսնացած են սաուդցու հետ. պատճառն այն է, որ Արաբական լիգան արգելել է պաղեստինցիներին արաբական պետությունների քաղաքացիություն տալ): Սաուդյան Արաբիան ՄԱԿ-ի փախստականների մասին 1951 թվականի կոնվենցիան չի ստորագրել: Սաուդյան Արաբիայի բնակչության աճին եւ նավթի արտահանումից ստացվող եկամուտների լճացմանը զուգահեռ «սաուդականացման»(օտարերկրյա աշխատողների փոխարինումը սաուդցիներով) ճնշումն աճել է, եւ սաուդական կառավարությունը հուսով է, որ օտարերկրյա աշխատողների թիվը կկրճատվի: Սաուդյան Արաբիան 1990 եւ 1991 թվականին երկրից վտարել է ավելի քան 800 000 եմենցի եւ կառուցել է սաուդաեմենական պատնեշը՝ արգելելով ներգաղթյալների ապօրինի ներհոսքը երկիր եւ զենքերի ու թմրանյութերի մաքսանենգությունը: 2013 թվականի նոյեմբերին Սաուդյան Արաբիան թագավորությունից վտարել է հազարավոր եթովպացի ապօրինի բնակիչների: Մարդու իրավունքների բազմաթիվ կազմակերպությունները այս հարցի հետ կապված քննադատել են Սաուդյան Արաբիային: Ավելի քան փաստաթղթեր չունեցող 500 000 ներգաղթյալ աշխատողներ հիմնականում Սոմալիայից, Եթովպիայից եւ Եմենից, 2013 թվականից սկսած հայտնաբերվել եւ երկրից արտաքսվել են: Միապետներ (1932—մինչ օրս) - Թագավոր Աբդուլազիզ (1932—1953)՝ երկրորդ ամենաերկար գահակալած միապետը, - Թագավոր Սաուդ (1953—1964)՝ երրորդ ամենաերկար գահակալած միապետը, - Թագավոր Ֆայսալ (1964—1975)՝ չորրորդ ամենաերկար գահակալած միապետը, - Թագավոր Խալիդ (1975—1982)՝ վեցերորդ ամենաերկար գահակալած միապետը, - Թագավոր Ֆահդ (1982—2005)՝ ամենաերկար գահակալած միապետը, - Թագավոր Աբդուլլահ (2005—2015)՝ հինգերորդ ամենաերկար գահակալած միապետը, - Թագավոր Սալման (2015—մինչ օրս)՝ ներկայիս միապետը: Թագաժառանգներ (1933—մինչ օրս) - Սաուդ բին Աբդուլազիզ (1933—1953)՝ դարձել է թագավոր: Թագավոր Աբդուլազիզի որդին, - Ֆայսալ բին Աբդուլազիզ (1953—1964)՝ դարձել է թագավոր: Թագավոր Սաուդի որդին, - Մուհամմադ բին Աբդուլազիզ (1964—1965)՝ հրաժարական է տվել: Թագավոր Ֆայսալի որդին, - Խալիդ բին Աբդուլազիզ (1965—1975)՝ դարձել է թագավոր: Թագավոր Ֆայսալի որդին, - Ֆահդ բին Աբդուլազիզ (1975—1982)՝ դարձել է թագավոր: Թագավոր Խալիդի որդին, - Աբդուլլահ բին Աբդուլազիզ (1982—2005)՝ դարձել է թագավոր: Թագավոր Ֆահդի որդին, - Սուլթան բին Աբդուլազիզ (2005—2011)՝ մահացել է պաշտոնը զբաղեցնելիս: Թագավոր Աբդուլլահի որդին, - Նայեֆ բին Աբդուլազիզ (2011—2012)՝ մահացել է պաշտոնը զբաղեցնելիս: Թագավոր Աբդուլլահի որդին, - Սալման բին Աբդուլազիզ (2012—2015)՝ մահացել է պաշտոնը զբաղեցնելիս: Թագավոր Աբդուլլահի որդին, - Մուքրին բին Աբդուլազիզ (2015)՝ հեռացվել է պաշտոնից: Թագավոր Սալմանի որդին, - Մոհամմադ բին Նայեֆ (2015—2017)՝ հեռացվել է պաշտոնից: Թագավոր Սալմանի որդին, - Մոհամմադ բին Սալման (2017—մինչ օրս)՝ ներկայիս թագաժառանգը: Թագավոր Սալմանի որդին: Երկրորդ փոխվարչապետ (1965—2011) - Ֆահդ (1965—1975)՝ դարձել է թագաժառանգ, - Աբդուլլահ (1975—1982)՝ դարձել է թագաժառանգ, - Սուլթան (1982—2005)՝ դարձել է թագաժառանգ, - Նայեֆ (2009—2011)՝ դարձել է թագաժառանգ: Փոխթագաժառանգներ (2014—մինչ օրս) - Մուքրին (2014—2015)՝ դարձել է թագաժառանգ, - Մոհամմադ (2015)՝ դարձել է թագաժառանգ: Արքայազն Նայեֆի որդին, - Մոհամմադ (2015—2017)՝ դարձել է թագաժառանգ: Սաուդյան Արաբիայի, պաշտպանության նախարար, թագավոր Սալմանի որդին: Մշակույթ Սաուդյան Արաբիան ունի հնամյա սովորույթներ եւ ավանդույթներ, որոնց մի մասը արաբական քաղաքակրթությունից է ծագել: Սաուդյան Արաբիայի մշակույթի վրա ազդեցություն ունեցած գլխավոր գործոններն են իսլամական ժառանգությունը եւ բեդվինների ավանդույթները, ինչպես նաեւ պատմական այն դերն ու նշանակությունը, որ այն ունեցել է որպես առեւտրական կենտրոն: Կրոնը հասարակության շրջանում Հիջազի շրջանը, որտեղ գտնվում են իսլամական սրբազան քաղաքներ Մեքքան եւ Մադինան, հաջի ուխտագնացության կենտրոն է եւ նույնիսկ հաճախ համարվում է իսլամի օրրան[Ն 2]: Իսլամի Սաուդյան Արաբիայի պետական կրոնն է, եւ ըստ օրենքի բոլոր քաղաքացիները պետք է լինեն մուսուլման: Ո՛չ սաուդցիները, ո՛չ էլ հրավիրված աշխատողները չունեն կրոնի ազատության իրավունք: Թագավորությունում իսլամի գերիշխող եւ պաշտոնական ուղղությունը վահաբիականությունն է, որը ձեւավորվել է 18-րդ դարում կենտրոնական շրջան Նաջդում: Կողմնակիցները շարժումը կոչում են «սալաֆիականություն» եւ հավատում են, որ նրա ուսմունքը մաքրում է իսլամը նորարարություններից կամ սովորույթներից, որոնք շեղվում են Մուհամմադի եւ իր ուղեկիցների ժամանակների ուսմունքից: Սաուդական կառավարությունը միշտ համարվել է շիա մուսուլմանների ակտիվ ճնշող վահաբիական գաղափարախոսության ֆինանսավորման պատճառով, որը չի ճանաչում շիականությունը: Սաուդյան Արաբիան աշխարհի այն փոքրաթիվ երկրներից է, որտեղ կա «կրոնական ոստիկանություն» (հայտնի է հայա կամ մութավեն անունով), որը վերահսկում է փողոցներում «պատվիրելով լավը եւ արգելելով վատը»՝ ստիպելով մարդկանց հետեւել հագուկապին, կանանց եւ տղամարդկանց բաժանմանը, օրվա ընթացքում 5 անգամ աղոթքներին հաճախելուն (սալաթ), ալկոհոլի արգելքին եւ շարիաթի այլ կանոնակարգերին: (Տանը, սակայն, այս կանոնակարգերը բավականին մեղմ են, եւ Daily Mail-ի ու WikiLeaks-ի զեկույցները ցույց են տալիս, որ իշխող Սաուդական թագավորական ընտանիքը կիրառում է բարոյական այլ նորմեր, որոնք ինչ-որ կերպ խրախուսում են երեկույթները, թմրամիջոցները եւ սեռական հարաբերությունները): Մինչեւ 2016 թվականը թագավորությունն օգտագործել է լուսնային իսլամական օրացույցը եւ ոչ թե Գրիգորյան օրացույցը, սակայն 2016 թվականին թագավորությունը հայտարարել է, որ քաղաքացիական նպատակներով անցում է կատարում Գրիգորյան օրացույցին: Ամենօրյա կյանքում գերիշխում է իսլամական սկզբունքները: Բիզնեսները օրվա ընթացքում աշխատանքային ժամերին 3 կամ 4 անգամ փակվում են 30-45 րոպեով, որպեսզի աշխատողները եւ հաճախորդները գնան աղոթքի: Հանգստյան օրերը ոչ թե շաբաթն ու կիրակին են, այլ ուրբաթն ու շաբաթը, քանի որ ուրբաթը մուսուլմանների համար համարվում է սրբազան օր: Տարիներ շարունակ ընդամենը կրոնական երկու տոներ են հանրայնորեն ճանաչված եղել՝ Ուրազա Բայրամ եւ Իդ ալ-Ադհա (Ուրազա Բայրամը «ամենամեծ» տոնն է՝ երեք օր, որոնց ընթացքում «խնջույքներ են կազմակերպվում եւ նվերներ են փոխանակվում»): 2004 թվականին Սաուդյան հեռուստատեսության հեռարձակվող հաղորդումների կեսից ավելին նվիրված է եղել կրոնական թեմաներին: Գրքերի 90%-ը հրատարակվում էին կրոնական թեմաներով, եւ թագավորության համալսարանների կողմից շնորհված դոկտորական աստիճանները Իսլամական հետազոտությունների ոլորտում էին: Պետական կրթական համակարգում դասավանդվող նյութերի մեծագույն մասը կրոնական է: Եվ ընդհակառակը, միջնակարգ եւ հիմնական կրթական համակարգերում ոչ մուսուլմանների պատմության, մշակույթի եւ գրականության վերաբերյալ տեղեկատվությունը ընդհանուր առմամբ կազմում է շուրջ 40 էջ: «Խիստ կրոնական ընդդիմությունը» հաղթահարելուց հետո միայն հնարավոր եղավ տարածել այնպիսի նորարարություններ, ինչպիսիք են թղթադրամը (1951), կանանց կրթությունը (1964), հեռուստատեսությունը (1965) եւ ստրկության վերացումը (1962): Ավանդական քաղաքական/կրոնական կառուցվածքի նկատմամբ հանրային աջակցությունն այնքան ուժեղ է, որ հետազոտողներից մեկը հարցազրույցի ընթացքում պարզել էր, որ սաուդցիները որեւէ աջակցություն ցույց չեն տալիս պետության աշխարհիկացմանն ուղղված բարեփոխումներին: Կրթնական սահմանափակումների պատճառով սաուդական մշակույթում կա կրոնական արտահայտության, շինությունների, ամենամյա փառատոնների եւ հանրային միջոցառումների պակաս: Իսլամական այլ տոների նշումը (ոչ վահաբիական), օրինակ՝ Մուհամմադի ծննդյան օրը կամ Աշուրայի օրը (բնակչության 10-25%-ը կազմող շիա մուսուլմանների համար շատ կարեւոր տոն), հանդուրժում են միայն այն դեպքում, երբ նշվում է շատ փոքր չափերով: Ըստ Human Rights Watch-ի շիաները հանդիպում են նաեւ անընդհատական խտրականության աշխատանքի վայրում, կրթական եւ արդարադատության համակարգերում: Ոչ մուսուլմանական տոները, ինչպիսիք են Սուրբ Ծնունդն ու Զատիկը, առհասարակ չեն ընդունվում՝ չնայած շուրջ միլիոն քրիստոնյա, ինչպես նաեւ հինդուիստ եւ բուդդիստ կա օտարերկրյա աշխատողների մեջ: Երկրում նաեւ արգելված են եկեղեցիները, տաճարները եւ ոչ մուսուլմանական այլ երկրպագության վայրերը: Ոչ մուսուլմանների կրոնափոխությունը եւ մուսուլմանների կրոնափոխությունը համարվում են ապօրինի երեւույթներ: 2014 թվականի դրությամբ «հրատարակված նյութերի տարածումը, որոնք նախապաշարմունք ունեն իսլամից բացի այլ կրոնի նկատմամբ» (օրինակ՝ Աստվածաշունչը), համարվում են անօրինական եւ պատժվում են մահով: Դատական գործերում իրավական հատուցման ժամանակ (Diyya) ոչ մուսուլմաններին ավելի քիչ են փոխհատուցում, քան մուսուլմաններին: Աթեիստներին համարում են ահաբեկիչներ: Կրոնական փոքրամասնություն համարվող Ահմադիյա մուսուլմանների մուտքը երկիր օրենքով արգելված է: Իսլամական ժառանգության վայրեր Սաուդական վահաբիականությունը թշնամանքով է վերաբերվում պատմական ու կրոնական կարեւոր նշանակություն ունեցող վայրերի նկատմամբ հարգանքին՝ վախենալով, որ կարող է կռապաշտություն տարածվել (շիրք): Բոլոր կարեւոր պատմական վայրերը գտնվում են Սաուդյան Արաբիայի արեւմտյան շրջան Հիջազում: Արդյունքում սաուդական կառավարման տարիներին Մեքքայի պատմական շինությունների 95%-ը, որոնց մեծ մասը ավելի քան 1000 տարեկան էր, ոչնչացվել է կրոնական պատճառներով: Քննադատները պնդում են, որ վերջին 50 տարիների ընթացքում Մուհամմադի, նրա ընտանիքի եւ ուղեկիցների հետ կապված 300 պատմական վայր վերացվել է: Արդյունքում Մեքքայում մնացել է ընդամենը 20 կառույց, որոնք թվագրվում են Մուհամմադի ժամանակներով: Ոչնչացված շինությունների մեջ եղել է նաեւ Մուհամմադի դուստր Ֆաթիմայի կողմից կառուցած մզկիթը եւ այլ մզկիթներ, որոնք կառուցվել են Աբու Բաքրի (Մուհամմադի աները եւ առաջին խալիֆը), Օմարի (երկրորդ խալիֆը), Ալիի (Մուհամմադի փեսան եւ չորրորդ խալիֆը) եւ Սալման ալ-Ֆարսիի (Մուհամմադի ուղեկիցներից)կողմից: Սաուդյան Արաբիայում 5 մշակութային վայրեր տեղ են գտել ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության մեջ՝ Ալ-Հիջր հնագիտական վայրը (Madâin Sâlih), Դիրիյահ քաղաքում Թուրաիֆ շրջանը, պատմական Ջիդդան ու Մեքքայի դուռը, Ալ-Ահսա օազիսը եւ Հաիլ շրջանում ժայռապատկերային արվեստը: 2015 թվականին 10 այլ վայրեր եւս ներկայացվել են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին ճանաչման համար: ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի մարդկության ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ցանկում ներառված են հետեւյալ 6 տարրերը՝ Ալ-Քաթթ Ալ-Ասիրին, որը պատերի ձեւավորման արաբական ոճ է Ասիրում, ալմեզմարը՝ փայտերով թմբկահարելն ու պարելը, բազեներին պահելն ու վարժեցնելը, արաբական սուրճը, որը առատաձեռնության խորհրդանիշ է, մաջլիսը, որը մշակութային եւ հասարակական տարածքն է, Ալարդա Ալնաջդիյան, որը իրենից ներկայացնում է պար ու պոեզիա: 2014 թվականի հունիսին Նախարարների խորհուրդը հաստատել է մի օրենք, որը իրավունք է տվել Զբոսաշրջության եւ ազգային ժառանգության սաուդական հանձնաժողովը պաշտպանի Սաուդյան Արաբիայի հնագույն մասունքները եւ պատմական վայրերը: 2016 թվականի Ազգային փոխակերպման ծրագրի շրջանակներում, որը հայտնի է նաեւ Սաուդական 2030 տեսլական անունով, թագավորությունը հատկացրել է 900 միլիոն եվրո պատմական եւ մշակութային ժառանգությունը պահպանելու նպատակով: Սաուդյան Արաբիան մասնակցում է նաեւ 2017 թվականի մարտին ստեղծված Հակամարտության տարածքներում ժառանգության պաշտպանության համար միջազգային դաշինքին՝ հատկացնելով 18,5 միլիոն եվրո: 2017 թվականին թագաժառանգ Մոհամմադ բին Սալմանը խոստացել է Սաուդյան Արաբիային վերադարձնել «չափավոր իսլամի» ժամանակներ՝ նախքան 1979 Իրանի իսլամական հեղափոխությունը: Այդ տարի մի նոր կենտրոն է ստեղծվել՝ Մարգարեի հադիսների համար թագավոր Սալմանի համալիր, որի նպատակն է մշտադիտարկել Մուհամմադ մարգարեի հադիսները, որպեսզի դրանք չօգտագործվեն ահաբեկչությունն արդարացնելու նպատակներով: 2018 թվականի մարտին թագաժառանգը Մեծ Բրիտանիա այցի ժամանակ հանդիպել է Քենթերբերիի արքեպիսկոպոս հետ՝ խոստանալով խթանել միջկրոնական երկխոսությունը: Հաջորդ ամիս Ռիադում թագավոր Սալմանը հանդիպել է Վատիկանի Միջկրոնական երկխոսության պապական խորհրդի ղեկավարի հետ: Հագուստ Սաուդյան Արաբիայում հագուստը խստորեն հետեւում է հիջաբի սկզբունքներին: Հիմնականում թեթեւ թափվող եւ ամբողջությամբ ծածկող հագուստը համապատասխանում է Սաուդյան Արաբիայի անապատային կլիմային: Ավանդաբար տղամարդիկ հագնում են մինչեւ սրունքները հասնող սպիտակ հագուստ՝ գործված բրդից կամ բամբակից (հայտնի է թաուբ անունով), քուֆիյայի կամ ղութրայի հետ միասին, որը բամաբակյա մեծ վանդակավոր քառակուսի կտորը, որը գլխին է ամրացվում աղալի (պարան, կապ) միջոցով: Շատ քիչ պատահող հով օրերի համար սաուդցի տղամարդիկ հագնում են ուղտի մազից վերարկու (բիշթ): Հանրային վայրերում կանայք պարտավոր են կրել սեւ աբայա կամ այլ սեւ հագուստ, որը ծածկում է պարանոցից ներքեւ ամեն ինչ, բացի ձեռքերից եւ ոտքերից: Կանայք ծածկում են նաեւ իրենց գլուխը՝ կրոնի նկատմամբ հարգանքից ելնելով: Այս պահանջը վերաբերում է նաեւ ոչ մուսուլման կանանց, եւ հակառակ դեպքում կարող է ոստիկանության կողմից գործողությունների պատճառ դառնալ, մասնավորապես երկրի առավել պահպանողական հատվածներում: Կանանց հագուստները հաճախ զարդարվում են ցեղական նախշերով, մետաղադրամներով, մետաղական թելերով եւ այլ զարդանախշերով: - Ղութրա (արաբ.՝ غتره) գլխին կրելու ավանդական հագուստ է, որն օգտագործում են արաբ տղամարդիկ: Այն քառակուսի կտոր է, սովորաբար բամբակյա, որը ծալվում է գլխին է փաթաթվում ամենատարբեր ոճերով: Այն սովորաբար կրում են չոր կլիմա ունեցող շրջաններում արեւի ուղիղ ճառագայթներից պաշտպանվելու նպատակով, ինչպես նաեւ աչքերն ու բերանը փոշուց եւ ավազից պաշտպանելու նպատակով: - Աղալ (արաբ.՝ عق|ل) արաբական գլխարկի մի մաս է, որը պարանի նման ամրացվում է ղութրային՝ այն տեղում պահելու համար: Սովորաբար աղալը լինում է սեւ գույնի: - Թաուբ (արաբ.՝ ثوب) սովորական հագուստի արաբական անվանումն է: Այն ունի մինչեւ սրունք երկարություն, սովորաբար լինում է երկար թեւերով եւ նման է խալաթի: - Բիշթ (արաբ.՝ بشت) արաբ տղամարդկանց ավանդական թիկնոց է, որը հիմնականում հագնում են հատուկ առիթների ժամանակ, օրինակ՝ հարսանիքների: - Աբայա (արաբ.՝ عب|ئة) կանացի հագուստ է: Այն սեւ թիկնոց է, որը ծածկում է ամբողջ մարմինը, բացի գլխից: Որոշ կանայք նախընտրում են ծածկել իրենց գլուխը նիկաբով, իսկ ոմանք չեն ծածկում: Որոշ աբայներ ծածկում են նաեւ գլուխը: Արվեստ եւ ժամանց 1970-ական թվականների ընթացքում կինոթատրոնները բազմաթիվ էին թագավորությունում՝ չնայած դրանք հակասում էին վահաբիական նորմերին: 1980-ական թվականներին Իսլամական վերածննդի շարժման ժամանակ, ինչպես նաեւ իսլամիստական ակտիվությանը իբրեւ քաղաքական պատասխան 1979 թվականին Մեքքայի Մեծ մզկիթը գրավման արդյունքում կառավարությունը փակեց բոլոր կինոթատրոններն ու թատրոնները: Սակայն 2005 թվականից թագավոր Աբդուլլահի բարեփոխումների արդյունքում մի շարք կինոթատրոններ վերաբացվել են, այդ թվում նաեւ Գիտության եւ տեխնոլոգիայի թագավոր Աբդուլլահի համալսարանում գտնվող կինոթատրոնը: 18-րդ դարից սկսած վահաբիական ֆունդամենտալիզմը չի խրախուսել արվեստի զարգացումը: Մարդկանց կերպարներ պատկերելու սուննի իսլամի արգելքը սահմանափակել է տեսողական արվեստի ճյուղերին, որի պատճառով այս արվեստներում գերիշխում են երկրաչափական պատկերները, ծաղիկներն ու բույսերը եւ աբստրակտ պատկերներն ու վայելչագրությունը: 20-րդ դարում նավթային հարստության ի հայտ գալու հետ մեկտեղ տարբեր ոլորտներ կրել են արտաքին ազդեցություն, օրինակ՝ արեւմտյան ոճով տներ, կահույք եւ հագուստ: Երաժշտությունն ու պարը միշտ եղել են սաուդական կյանքի կարեւոր մասը: Ավանդական երաժշտությունը հիմնականում կապված է պոեզիայի հետ, որոնք երգվում են երաժշտության ներքո: Երաժշտական հիմնական գործիքներն են ռաբաբահը, որը որոշ նմանություն ունի եռալար ջութակի հետ, տարբեր հարվածային գործիքներ, օրինակ՝ թաբլը (թմբուկ) եւ դափը: Ամենահայտնի պարերից է արդահ ռազմապարը, որը պարում են տղամարդիկ՝ հաճախ զինված սրերով կամ հրացաններով, թմբուկների եւ դափերի հնչյունների ներքո: Բեդվինական պոեզիան, որը հայտնի է նաբաթի անունով, մինչ օրս շատ հայտնի է: Սաուդական գրականության զարգացմանը խոչընդոտում է գրաքննությունը՝ չնայած սաուդցի որոշ վիպասաններ եւ բանաստեղծներ Արաբական աշխարհում մեծ ճանաչում ու համբավ են ձեռք բերել՝ արժանանալով իրենց երկրի պաշտոնական թշնամական վերաբերմունքին: Դրանց թվում են Ղազի Ալ-Կոսայբին, Աբդուլռահման Մունիֆը, Թուրքի ալ-Համադը եւ Ռաջա ալ-Սանան: 2016 թվականին ստեղծվել է Ընդհանուր ժամանցի մարմինը, որի նպատակն էր ընդարձակել սաուդական ժամանցային ոլորտը: Հաջորդ տարի 25 տարի դադարից հետո ալ-Ռիադում տեղի ունեցան առաջին համերգները: Բացի այդ տեղի ունեցած նաեւ կատակերգական ցուցադրություններ, պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտեր եւ այլն: 2018 թվականին 35 տարի արգելքից հետո բացվեց առաջին կինոթատրոնը՝ ծրագրելով ունենալ 2000 էկրաններ մինչեւ 2030 թվականը: Արվեստի զարգացումը 2018 թվականին ընդգրկել է նաեւ Սաուդյան Արաբիայի դեբյուտային ելույթները Կաննի կինոփառատոնում եւ Վենետիկի բիենալեում: Սպորտ Սաուդյան Արաբիայում ֆուտբոլը ազգային սպորտաձեւ է: Սաուդյան Արաբիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքականը Ասիայում համարվում է ամենահաջողակ ազգային հավաքականը, որը կարողացել է հասնել Ֆուտբոլի Ասիայի գավաթի 6 եզրափակիչների՝ հաղթելով դրանցից երեքում (1984, 1988 եւ 1996), եւ կարողացել է որակավորվել Աշխարհի գավաթի համար 4 տարի անընդմեջ՝ սկսած 1994 թվականից: 1994 թվականի ՖԻՖԱ Աշխարհի գավաթի ժամանակ Ջորջ Սոլարիի գլխավորությամբ Սաուդյան Արաբիան իր խմբում պարտության է մատնել Բելգիային եւ Մարոկկոյին, սակայն 16-րդ փուլում պարտություն է կրել Շվեդիայից: 1992 թվականի ՖԻՖԱ Կոնֆեդերացիաների գավաթի ժամանակ, որն ընթանում էր Սաուդյան Արաբիայում, երկիրը հասել է եզրափակիչ՝ 1-3 հաշվով պարտվելով Արգենտինային: Սաուդյան Արաբիայում հայտնի են նաեւ այնպիսի սպորտաձեւեր, ինչպիսիք են սկուբա դայվինգը, հողմասահքը, ծովագնացությունը եւ բասկետբոլը (որը խաղում են եւ՛ կանայք, եւ՛ տղամարդիկ): Սաուդյան Արաբիայի բասկետբոլի հավաքականը 1999 թվականի Ասիայի առաջնությունում արժանացել է բրոնզե մեդալի: Ավանդական սպորտաձեւեր ձիարշավներն ու ուղտարշավները եւս շատ հայտնի են: Ռիադում կա մարզադաշտ, որտեղ արշավներ են տեղի ունենում ձմռանը: 1974 թվականից սկսված ամենամյա Թագավորի ուղտարշավը սպորտային ամենահայտնի մրցույթներից է, որին մասնակցում են տարածաշրջանի տարբեր երկրների ներկայացուցիչներ: Բազեների վարժեցումը եւս շատ գործածական եւ ավանդական զբաղմունք է: Կանանց սպորտը բանավեճերի առարկա է՝ պայմանավորված իսլամական կրոնական ղեկավարության պահպանողական վերաբերմունքով, սակայն վերջին տարիներին այս սահմանափակումը որոշ չափով թուլացել է: Մինչեւ 2018 թվականը կանանց չի թույլատրվել ներկա գտնվել մարզադաշտում: Խոշոր քաղաքների 3 մարզադաշտերում առանձնացված են տեղեր հատուկ կանանց համար: Խոհանոց Սաուդյան Արաբիայի խոհանոցը մեծապես նման է Արաբական թերակղզու շրջակա երկրների եւ ընդհանրապես արաբական աշխարհի խոհանոցին՝ ազդեցություն ունենալով եւ միեւնույն ժամանակ իր վրա կրելով թուրքական, հնդկական, պարսկական եւ աֆրիկյան ուտեստների ազդեցությունը: Սննդամթերքի հետ կապված իսլամական օրենքները շատ խիստ են. խոզի միս ուտելն արգելված է, իսկ այլ կենդանիներին պետք է մորթել հալալի պահանջներին համապատասխան: Քաբաբը եւ ֆալաֆելը, ինչպես նաեւ շաուրման՝ գառան, ոչխարի եւ հավի մարինացված տապակած մսով պատրաստված ուտեսները, շատ հայտնի են: Ինչպես Արաբական թերակղզու արաբական այլ երկրներում, այնպես էլ Սաուդյան Արաբիայում մաչբուսը (քաբսա)՝ բրնձով, գառան, հավի, ձկան կամ ծովախեցգետնի մսով պատրաստված ուտեստը, ինչպես նաեւ մանդին համարվում են ազգային ուտեստներ: Տափակ, անթթխմոր թաբուն հացը, ինչպես նաեւ թարմ մրգերը, արմավը, հումուսը եւ յոգուրտը համարվում են յուրաքանչյուր կերակուրի կարեւոր բաղադրիչը: Սուրճը, մատուցված արաբական ձեւով, ավանդական խմիչք է, սակայն թեյն ու տարբեր մրգերից պատրաստված հյութերը եւս հայտնի են: Սուրճ ըմպելու կամ սուրճի ծառի գոյության մասին ամենավաղ փաստերը գալիս են 15-րդ դարում Արաբիայի սուֆիական մենաստաններից: Կանայք Թագավորությունում կանայք եւ տղամարդիկ հավասար իրավունքներ չունեն: ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը Սաուդյան Արաբիայի կառավարության խտրականությունը կանանց նկատմամբ համարում է Սաուդյան Արաբիայում «լուրջ խնդիր» եւ նշում է, որ կանայք կառավարության խտրականության քաղաքականության պատճառով ունեն շատ քիչ քաղաքական իրավունքներ: 2010 թվականի Համաշխարհային տնտեսական ֆորումի Գլոբալ գենդերային տարբերության զեկույցով Սաուդյան աշխարհի 134 երկրներից համարվել է 129-րդը սեռային հավասարության ցուցանիշով: Այլ աղբյուրներ դժգոհում են, որ առհասարակ չկան օրենքներ, որոնք քրեականացնում են կանանց նկատմամբ բռնությունը: Սաուդական օրենքի համաձայն յուրաքանչյուր չափահաս կին պետք է ունենա մի տղամարդ «խնամակալ» (վալի): 2008 թվականի դրությամբ կինը նախքան ճանապարհորդելը, կրթություն ստանալն ու աշխատելը պարտավոր էր ստանալ իր խնամակալի թույլտվությունը: 2017 թվականի մայիսին ընդունվել է թագավորական հրաման, որը թույլ է տվել օգտվել կառավարության ծառայություններից, օրինակ՝ կրթություն, առողջապահություն, առանց խնամակալի համաձայնության: Հրամանը, սակայն, նշում էր նաեւ, որ դա թույլատրելի է միայն այն դեպքում, եթե չի հակասում շարիաթի սկզբունքներին: Ըստ սաուդիցի ֆեմինիստ լրագրող Վաջեհա ալ-Հուվայդերի. «Սաուդցի կանայք թույլ են՝ անկախ իրենց բարձր կարգավիճակից, նույնիսկ նրանք, ովքեր խիստ «փայփայված են», քանի որ նրանք որեւէ օրենքով պաշտպանված չեն հարձակումներից»: Կանայք հանդիպում են խտրականության նույնիսկ դատարաններում, որտեղ ընտանեկան եւ ժառանգության օրենքով մի տղամարդու վկայությունը հավասար է երկու կնոջ վկայության: Բազմակնությունը թույլատրված է տղամարդկանց համար, եւ նրանք կարող են առանց որեւէ իրավական հիմնավորման միակողմանի ամուսնալուծվել (թալաք) իրենց կանանց հետ: Կինը կարող է ամուսնալուծվել միայն ամուսնու համաձայնությամբ կամ դատարանով, եթե ամուսինը վնասել է նրանց: Գործնականում սաուդցի կանանց համար շատ դժվար է դատարանով ամուսնալուծության հասնել: Ինչ վերաբերում է ժառանգության օրենքին, ապա Ղուրանը նշում է, որ մահացածի սեփականության սահմանված քանակը պետք է մնա ղուրանական ժառանգներին, արդյունքում կին ժառանգները ստանում են տղամարդ ժառանգների մասնաբաժնի կեսի չափ: Սաուդցի կանանց շրջանում առաջին ամուսնության միջին տարիքը 25 տարեկանն է, իսկ մանկական ամուսնություններն այլեւս տարածված չեն: 2015 թվականի դրությամբ սաուդցի կանայք կազմում են երկրի աշխատուժի միայն 13%-ը՝ չնայած համալսարանի շրջանավարտների 51% են կազմում: Կանանց գրագիտությունը կազմում է 81%, որն ավելի քիչ է, քան տղամարդկանցը: Միջին եւ բարձր խավի սաուդցիների մոտ, ովքեր ունեն ծառաներ ավանդական տնային գործերը կատարելու համար, գիրությունը խնդիր է, սակայն մինչեւ 2018 թվականը նրանց արգելված էր մեքենա վարել, ուստի նրանց՝ տնից դուրս գալու հավանականությունը շատ սահմանափակ է: 2014 թվականի ապրիլին կրթության նախարարությունում Շուրան (խորհուրդը) սաուդական իշխանություններին խնդրել է վերացնել կանանց համար սպորտաձեւերի արգելքը՝ պայմանով, որ բոլոր սպորտաձեւերը կհամապատասխանեն թե՛ հագուստով, թե՛ սեռային խտրականությամբ շարիաթի սկզբունքներին: Կրոնական ոստիկանությունը, որը հայտնի է մութավա անունով, հանրային վայրերում կանանց ենթարկում է խիստ սահմանափակումների: Այս սահմանափակումների մեջ է մտնում այն, որ կանայք ստիպված են ռեստորաններում նստել հատուկ առանձնացված ընտանեկան հատվածներում, կրել աբայա եւ ծածակել մազերը: Չնայած Սաուդյան Արաբիայում կրոնական ոստիկանության միջոցով կանանց հագուստին մեծ ուշադրություն է դարձվում՝ Ալ-Արաբիա լրատվական ցանցում, որը մասամբ պատկանում է արքայազն Աբդուլազիզին՝ հանգուցյալ թագավոր Ֆահադի որդուն, աշխատող կանանց արգելված է կրել քող եւ, ընդհակառակը, խրախուսվում է արեւմտյան հագուստ կրելը: Մի շարք սաուդցի կանայք կարողացել են բժշկական ոլորտում մեծ բարձունքների հասնել, օրինակ՝ դոկտոր Խադա Ալ-Մութայիրին Կալիֆորնիայում բժշկական հետազոտական կենտրոնի ղեկավարն է, դոկտոր Սալվա Ալ-Հազզան Ռիադում Թագավոր Ֆայսալի հիվանդանոցի ակնաբուժության բաժնի վարիչն է եւ եղել է հանգուցյալ թագավոր Ֆահադի անձնական ակնաբույժը: 2017 թվականի փետրվարին Սաուդյան Արաբիան պատմության մեջ առաջին անգամ Սաուդյան ֆոնդային բորսայի ղեկավար է նշանակել կնոջ: 2018 թվականի դրությամբ սաուդական կառավարությունում երկու պաշտոն զբաղեցնում են կանայք՝ դոկտոր Թամադուր բին Յուսեֆ առ-Ռամահ, ով այդ թվականին նշանակվել է աշխատանքի նախարարի տեղակալ, եւ Նորա բինթ Աբդալլահ ալ-Ֆայիզը, ով 2009 թվականին դարձել է կանանց հարցերով կրթության փոխնախարար: 2010-ական թվականների քաղաքական, տնտեսական եւ սոցիալական փոփոխություններ 2011 թվականի սեպտեմբերի 25-ին թագավոր Աբդուլլահը հայտարարել է, որ սաուդցի կանայք իրավունք ունեն քվեարկելու (եւ թեկնածու լինելու) տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններին՝ պայմանով, որ խնամակալը տալու է թույլտվություն: Կանայք հնարավորություն ունեցան քվեարկելու եւ թեկնածու լինելու 2015 թվականի դեկտեմբերի 12-ի ՏԻՄ ընտրությունների ժամանակ: 2013 թվականի օգոստոսին օրենք է ընդունվել, որը քրեականացրել է կանանց ընտանեկան բռնությունը: Այս հանցանքը պատժվում է 12-ամսյա դատապարտմամբ կամ 50 000 ռիալ (13000 դոլար) տուգանքով: 2017 թվականի փետրվարին Սաուդյան Արաբիան Սաուդյան ֆոնդային բորսայի ղեկավար է նշանակել կնոջ: 2017 թվականի ապրիլին բին Սալմանը հայտարարել է մի ծրագրի մասին, որի նպատակն է կառուցել աշխարհի ամենամեծ մշակութային, սպորտային եւ ժամանցային քաղաքը Ալ-Կիդիայում՝ Ռիադից հարավ-արեւմուտք: 334 կմ^2 տարածք ընդգրկող քաղաքում լինելու է Վեց դրոշներ թեմատիկ պարկն ու սաֆարի, որտեղ մարդիկ կկարողանան որսալ կենդանիների: 2018 թվականի փետրվարի դրությամբ սաուդցի կանայք իրավունք ունեն բացել սեփական բիզնեսն առանց տղամարդու համաձայնության: 2018 թվականի մարտին ընդունվել է օրենք, ըստ որի սաուդցի մայրերը ամուսնալուծությունից հետո առանց դատավարության կարող են պահպանել իրենց երեխաների նկատմամբ խնամակալությունը: 2018 թվականի ապրիլին Սաուդյան Արաբիայում 35 տարի տեւած արգելքից հետո բացվել է հանրային առաջին կինոթատրոնը: 2018 թվականի հունիսին թագավոր Սալմանը հրաման է արձակել՝ թույլ տալով կանանց մեքենա վարել՝ այսպիսով վերացնելով կին վարորդների նկատմամբ աշխարհում միակ արգելքը: Այլ բարեփոխումների մեջ են մտնում կրոնական ոստիկանության լիազորությունների սահմանափակումը եւ ազգային ժամանցային ընկերության ստեղծում, որը կազմակերպում է կատակերգային շոու ծրագրեր, ըմբշամարտեր եւ այլն: Մշակութային հետագա զարգացումների մեջ է մտնում սաուդական առաջին հանրային համերգների կազմակերպումը կին երգիչների մասնակցությամբ, սաուդական առաջին սպորտային մարզադաշտերի ստեղծումը, ուր կթույլատրվի նաեւ կանանց մուտքը, ինչպես նաեւ կանանց ներագրավվածությունը աշխատուժի մեջ: Կրթություն Կրթությունը բոլոր մակարդակներում անվճար է: Դպրոցական կրթական համակարգը եռաստիճան է՝ տարրական, միջնակարգ եւ ավագ: Ուսումնական պլանի մեծագույն մասը նվիրված է իսլամին. ավագ մակարդակում ուսանողները կարող են կրթությունը շարունակել երկու ուղղությամբ՝ կրոնական կամ տեխնիկական: Տղամարդկանց շրջանում գրագիտության մակարդակը 90.4% է, իսկ կանանց շրջանում՝ 81.3%: Դասարաններում տարածված է սեռային խտրականությունը: Բարձրագույն կրթությունը կտրուկ աճ է գրանցել, երբ 2000 թվականից ի վեր կառուցվել են բազմաթիվ համալսարաններ ու քոլեջներ: Բարձրագույն կրթության հիմնական հաստատություններն են՝ պետության առաջին համալսարան Թագավոր Սաուդի համալսարանը՝ ստեղծված 1957 թվականին, Մադինայում Իսլամական համալսարանը՝ ստեղծված 1961 թվականին, Թագավոր Աբդուլլահի անվան Գիտության եւ տեխնոլոգիայի համալսարանը Ջիդդայում՝ ստեղծված վերջերս՝ 2009 թվականին: Մյուս քոլեջներն ու համալսարանները հիմնական շեշտը դնում են գիտության եւ տեխնոլոգիայի, ռազմական կրթության, կրոնի եւ բժշկության վրա: Բազմաթիվ են մասնավորապես իսլամական գիտություններին նվիրված հաստատությունները: Կանայք բարձրագույն կրթություն են ստանում նրանց համար նախատեսված հաստատություններում: Աշխարհի համալսարանների ակադեմիական վարկանիշով, որը հայտնի է Շանհայի վարկանիշ անունով, Սաուդյան Արաբիայի կրթական հաստատություններից 4-ը ներգրավված են եղել 2016-2017 թվականի աշխարհի 980 լավագույն համալսարանների ցանկում: Միեւնույն ժամանակ QS Աշխարհի համալսարանների վարկանիշով սաուդական 19 համալսարաններ եղել են արաբական 100 լավագույն կրթական հաստատությունների ցանկում: Աշխարհի համալսարանների 2018 թվականի ակադեմիական վարկանիշով սաուդական երկու համալսարաններ՝ Թագավոր Աբդուլազիզի եւ Թագավոր Սաուդի համալսարանները, տեղ են գտել աշխարհի 150 լավագույն համալսարանների ցանկում: Ըստ քննադատների՝ սաուդական ուսումնական պլանում գերիշխում է իսլամը, իսկ ավելի կոնկրետ վահաբիական քարոզչությունը, որը տարածում է ատելությունը ոչ մուսուլմանների եւ ոչ վահաբիականների նկատմամբ: Միեւնույն ժամանակ ուսումնական պլանում պակասում է տեխնիկական եւ այլ ոլորտի կրթությունը, որն անհրաժեշտ է արդյունավետ աշխատանքի համար: Ուսումնական պլանի հիմքը կազմում է Ղուրանի մտապահումը, դրա ընկալումն ու մեկնաբանությունը (թաֆսիր), ինչպես նաեւ իսլամական ավանդույթների կիրառումը ամենօրյա կյանքում: Այս մեթոդով դասավանդվող կրոնը պարտադիր առարկա է նաեւ համալսարանի ուսանողների համար: Արդյունքում ըստ Կենտրոնական հետախուզական վարչության, սաուդական երիտասարդությանը «պակասում են կրթությունն ու տեխնիկական հմտությունները, որոնք անհրաժեշտ են մասնավոր հատվածում»: Նմանապես 2010 թվականին Բարձրագույն կրթության ժամանակագրությունը գրել է, որ «պետությունը կարիք ունի կրթված սաուդցիների, ովքեր ունեն աշխատաշուկայի պահանջներին համապատասխան հմտություններ եւ կարողություններ նորարարության եւ ձեռնարկատիրության համար: Սակայն դա այն չէ, ինչ տալիս է Սաուդյան Արաբիայի կրթական համակարգը՝ խրված Ղուրան մտապահելու եւ կրոնական մեկնաբանությունների մեջ»: 2006 թվականին Freedom House-ի կողմից ներկայացված զեկույցում ուսումնասիրվել է սաուդական ազգային ուսումնական պլանի կրոնական հատվածը եւ եզրակացրել, որ «սաուդական հանրային դպրոցներում կրոնական ուսումնական պլանը շարունակում է քարոզել ատելության գաղափարախոսություն «անհավատների նկատմամբ, այսինքն՝ քրիստոնյաներ, հրեաներ, շիաներ, սուֆիներ, սուննի մուսուլմաններ, ովքեր վահաբիական դոկտրինային չեն հետեւում, հինդուիզմի հետեւորդներ, աթեիստներ եւ այլն»: Սաուդական կրոնական գիտությունների ուսումնական պլանն օգտագործվում է նաեւ թագավորությունից դուրս Սաուդյան Արաբիայի հետ կապված մեդրեսեներում, դպրոցներում եւ աշխարհի տարբեր մասերում: Քննադատներն այս կրթական համակարգը որակել են որպես «միջնադարյան», որի հիմնական նպատակն է «բացարձակ միապետության պահպանումը՝ ներկայացնելով այն իբրեւ հավատի միակ պաշտպանի, իսկ իսլամը պատերազմի մեջ է այլ հավատների եւ մշակույթների հետ»: Սաուդյան Արաբիան ֆինանսավորում եւ խրախուսում է վահաբիական գաղափարախոսության տարածումը, որը ընդունվում է սուննի ջիհաիստական խմբավորումների կողմից՝ ԻԼԻՊ, Ալ-Քաիդա, Ան-Նուսրա ճակատ: Արմատական այս կրթությունը տրվում է սաուդական ֆինանսավորմամբ ստեղծված մեդրեսեներում եւ մզկիթներում ամբողջ իսլամական աշխարհով մեկ՝ Մարոկկոյից մինչեւ Պակիստան եւ Ինդոնեզիա: Հիջրայի 1435-1438 թվականների ավագ դպրոցի կրթական պլանի համաձայն աշակերտները, ովքեր ընտրում են «բնական գիտությունների» ուղղությունը պարտավոր են սովորել 5 կրոնական առարկա՝ թաուհիդ, ֆիքհ, թաֆսիր, հադիս եւ իսլամական կրթություն ու Ղուրան: Ավելին՝ աշակերտները պարտավոր են վերցնել 6 գիտական առարկա՝ մաթեմատիկա, ֆիզիկա, քիմիա, կենսաբանություն, աշխարհագրություն եւ համակարգիչ: Սաուդական կրթական համակարգի մոտեցումը քննադատության է ենթարկվում, քանի որ այն խրախուսում է իսլամական ահաբեկչությունը: Սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկչական գործողությունից հետո կառավարությունը նպատակ է դրել լուծելու երկու խնդիր՝ խրախուսվող ծայրահեղականությունն ու համալսարանական կրթության անհամապատասխանությունը ժամանակակից տնտեսությանը. կառավարությունը սկսեց աստիճանաբար արդիականացնել կրթական համակարգը «թաթվիր» կոչվող բարեփոխման ծրագրի միջոցով: Այս ծրագիրն ունի մոտավորապես 2 միլիարդ դոլար բյուջե եւ շեշտը դնում է ոչ թե սաուդական ավանդական մտապահելու եւ անգիր անելու մեթոդների, այլ վերլուծություն անելու եւ խնդիրների լուծելու մեթոդի վրա: Այն նաեւ նպատակ ունի ստեղծել առավել աշխարհիկ եւ ժամանակակից պահանջներին համապատասխան կրթական համակարգ: Հանրահայտ Նեյչր գիտական ամսագրի համաձայն 2018 թվականի դրությամբ Սաուդյան Արաբիան բարձրորակ հետազոտական արդյունքներով աշխարհում 28-րդն է: Սրանով Սաուդյան Արաբիայում առաջատար է Միջին Արեւելքում, արաբական եւ մուսուլմանական աշխարհում: Ռիադի Ֆրանսիական միջազգային դպրոցը սկսում է ուսուցումը մանկապարտեզից մինչեւ ավագ դպրոց: Առողջապահություն 2016 թվականի Համաշխարհային բանկի տվյալների համաձայն Սաուդյան Արաբիայում կյանքի միջին տեւողությունը 74,6 տարի է (73,3 տղամարդկանց համար, 76,3 ՝ կանանց): 2016 թվականին մանկական մահացությունը կազմել է յուրաքանչյուր 1000-ի մեջ 11,1: Նույն տարում չափահաս բնակչության 69,7% ունեցել է ավել քաշ, իսկ 35,5%-ը եղել է գեր:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Սաուդյան_Արաբիայի_թագավորություն

hy.wikipedia.org

Խուան Լունա ի Նովիսիո , ֆիլիպինյան խոշորագույն նկարիչներից մեկը, Ֆիլիպինների հեղափոխական հակագաղութային պատերազմի մասնակից, գեներալ Անտոնիո Լունայի եղբայրը: Կենսագրություն Վաղ տարիներ Խուան Լունա-ի-Նովիսիոն ծնվել է ազնվական ընտանիքում, նրա ծնողներն էին Խոակին Լունա դե Սան Պեդրո-ի-Պոսադան եւ Լաուրենա Նովիսիոն-ի-Անչետան, 7 երեխաներից երրորդն էր: Վաղ տարիքում Խուանը ցուցադրել է գեղարվեստական տաղանդ, իսկ Մանիլայի Աթենիան ավարտելուց հետո ուսումնասիրել է գեղանկարչություն: 1874 թվականին Խուան Լունան ավարտում է արվեստի բակալավրը: Դրանից հետո նա ընդունվում է Մանիլայի ծովային դպրոց, սովորում նավագնացություն եւ մասնակցում տարբեր երկրներ ճանապարհորդություններին: Ֆիլիպիններ վերադառնալուց հետո Լունան այցելում է Մանիլայի գեղանկարչական ակադեմիա (Academia de Dibujo y Pintura): 1877 թվականին Խուանը ավագ եղբոր՝ թավջութակահար Մանուելի հետ միասին մեկնում է Իսպանիա՝ ուսումը շարունակելու: Մադրիդում Լունան ընդունվեց Սան Ֆեռնանդոյի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիա, որտեղ շուտով նրա աշխատանքները արժանացան մի քանի մրցանակների: Ակադեմիայում ուսման համակարգից դժգոհ Լունան մասնավոր դասեր է անցնում նաեւ նկարիչ Ալեխո Վերայի մոտ: Վերջինս, տեսնելով իր աշակերտի խոստումնալից տաղանդը, նրան իր հետ տանում է Հռոմ եւ Փարիզ ուսումնական ուղեւորությունների: Հռոմում Լունան ուսումնասիրում է Վերածննդի դարաշրջանի հին վարպետների գործերը: Այստեղ նա ստեղծել է Դաֆնիս եւ Քլոե նկարը, որի համար նրան շնորհվել է արծաթե ներկապնակ Մանիլայի արվեստի ճեմարանի կողմից, ինչպես նաեւ Կլեոպատրայի մահը նկարը, որի համար նա ստացել է արծաթե մեդալ: Ավելի ուշ Կլեոպատրայի մահը Իսպանիայի կառավարությունը գնեց 5000 պեսետայով: Հայտնի նկարիչ դառնալուց հետո Խուան Լունան Ֆիլիպինների կառավարությունից չորս տարի ստանում է տարեկան 600 պեսոյի կրթաթոշակ: Վերադառնալով Հռոմ՝ Լունան աշխատում է իր գլխավոր աշխատանքի՝ «Սպոլիարում» (Spoliarium) վրա: Նկարի համար նա Մադրիդում 1884 թվականին ստացավ առաջին մրցանակը՝ Կերպարվեստի ազգային ցուցահանդեսի ոսկե մեդալ: «Լեպանտոյի ճակատամարտը» նկարի համար նա շահեց իր երկրորդ ոսկե մեդալը՝ 1888 թվականին Բարսելոնայի ցուցահանդեսում: Ստեղծագործական տարիներ Վաղ տարիքում Խուանը ցուցադրել է գեղարվեստական տաղանդ, իսկ Մանիլայի Աթենիան ավարտելուց հետո ուսումնասիրել է գեղանկարչություն: 1874 թվականին Խուան Լունան ավարտում է արվեստի բակալավրը: Դրանից հետո նա ընդունվում է Մանիլայի ծովային դպրոց, սովորում նավագնացություն եւ մասնակցում տարբեր երկրներ ճանապարհորդություններին: Ֆիլիպիններ վերադառնալուց հետո Լունան այցելում է Մանիլայի գեղանկարչական ակադեմիա (Academia de Dibujo y Pintura): 1877 թվականին Խուանը ավագ եղբոր՝ թավջութակահար Մանուելի հետ միասին մեկնում է Իսպանիա՝ ուսումը շարունակելու: Մադրիդում Լունան ընդունվեց Սան Ֆեռնանդոյի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիա, որտեղ շուտով նրա աշխատանքները արժանացան մի քանի մրցանակների: Ակադեմիայում ուսման համակարգից դժգոհ Լունան մասնավոր դասեր է անցնում նաեւ նկարիչ Ալեխո Վերայի մոտ: Վերջինս, տեսնելով իր աշակերտի խոստումնալից տաղանդը, նրան իր հետ տանում է Հռոմ եւ Փարիզ ուսումնական ուղեւորությունների: Հռոմում Լունան ուսումնասիրում է Վերածննդի դարաշրջանի հին վարպետների գործերը: Այստեղ նա ստեղծել է Դաֆնիս եւ Քլոե նկարը, որի համար նրան շնորհվել է արծաթե ներկապնակ Մանիլայի արվեստի ճեմարանի կողմից, ինչպես նաեւ Կլեոպատրայի մահը նկարը, որի համար նա ստացել է արծաթե մեդալ: Ավելի ուշ Կլեոպատրայի մահը Իսպանիայի կառավարությունը գնեց 5000 պեսետայով:1885 թվականին Խ. Լունան եկավ Փարիզ եւ այստեղ բացեց իր արվեստանոցը: Արվեստի այս ստուդիան շուտով դարձավ նրանց երկրից դուրս բնակվող ֆիլիպինցիների հանդիպման վայրը: Այստեղ Խոսե Ռիսալը կազմակերպում է հեղափոխական, հակագաղութային խմբավորումը՝ Indios Bravos: Ամուսնություն 1886 թվականին Լունան ամուսնանում է Պաս Պարդո դե Տավերայի հետ: Այս կարճ ու դժբախտ ամուսնության մեջ ծնվեցին՝ որդի Անդրեսը եւ դուստրը՝ Մարիան: 1893 թվականի սեպտեմբերի 23-ին Խ. Լունան խանդի հողի վրա սպանում է իր կնոջն ու զոնքաչին, ինչպես նաեւ ծանր վիրավորում աներոջը՝ Ֆելիքսին: Գործը քննել է ֆրանսիական դատարանը: 1894 թվականիի փետրվարի 7-ին նա անմեղ ճանաչվեց այս հանցագործության մեջ, «ժամանակավոր խելագարություն» այն ժամանակվա «չգրված օրենքը» ներում էր տղամարդկանց անհավատարիմ կանանց սպանելու համար: 5 օր անց նա որդու հետ մեկնել է Փարիզից Մադրիդ, որտեղ ավարտել է իր անավարտ որոշ աշխատանքներ: Վերջին տարիներ 1894 թվականի ապրիլին Հ. Լունան վերադարձավ Ֆիլիպիններ: Այստեղ նա գրում է իր որոշ աշխատանքներ ֆիլիպինյան թեմաներով: 1896-ի սկզբին Լունան կրկին հեռանում է, այս անգամ՝ Ճապոնիա: Վերադառնալուց հետո նա ձերբակալվեց 1896 թվականի սեպտեմբերին եւ երկար ժամանակ անցկացրեց Մանիլայի բանտում՝ Կատուպունանի հակաիսպանական ապստամբություն կազմակերպելու մեղադրանքով, որի առաջնորդներից մեկը Խուանի եղբայրն էր՝ Անտոնիոն: 1897 թվականի մայիսի 27-ին նա ներվեց Ալֆոնս XIII թագավորի ծննդյան օրվա կապակցությամբ եւ ազատ արձակվեց: Մեկ ամիս անց նկարիչը Ֆիլիպիններից նավարկեց Իսպանիա: 1898 թվականին Խ.Լունան Ֆիլիպինների հեղափոխական կառավարության կողմից նշանակվեց որպես պատվիրակության անդամ Փարիզում՝ Ֆիլիպինների անկախ պետության ճանաչման շուրջ բանակցություններում: 1898-ի դեկտեմբերին իսպանա-ամերիկյան պատերազմի ավարտից հետո նա եկավ Վաշինգտոն՝ ԱՄՆ կառավարությանը հորդորելու ճանաչել Ֆիլիպինների անկախությունը: ԱՄՆ-ում գտնվելու ժամանակ Խուան Լունան իմացավ իր եղբոր՝ Անտոնիոյի մահվան մասին, որից հետո նա թողեց բոլոր գործերն ու վերադարձավ հայրենիք: Ճանապարհին՝ Հոնկոնգում Խ.Լունան մահացավ սրտի կաթվածից: 1920 թվականին նրա մարմինը Հոնկոնգից տեղափոխեցին Ֆիլիպիններ եւ թաղեցին այնտեղ: Մանիլայի կենտրոնական փողոցներից մեկը կրում է Խուան Լունայի անունը:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Խուան_Լունա

hy.wikipedia.org

Պավլոս Պրոսալենտիս կրտսեր, , հույն նկարիչ: Արվեստագետների կողմից կնքվել է կրտսեր, որպեսզի տարբերվի Հունաստանական պատմության մեջ առաջին պրոֆեսիոնալ հույն քանդակագործ Պավլոս Պրոսալենտիս (1784-1837), ով նրա պապն էր: Կենսագրություն Պավլոս Պրոսալենտիսը ծնվել է 1857 թ-ին Աթենքում: Սերում է կղզու հայտնի գերդաստանից եւ որդին է նկարիչ Սպիրիդոն Պրոսալենտիսի: Նրա եղբայր էմիլիոսը նույնպես դարձել է հայտնի ծովանկարիչ, իսկ քույրը՝ Էլենի, դարձել է հայտնի դիմանկարիչ: Պավլոսը, ինչպես իր եղբայրը, նկարում էր նկարներ ծավային թեմաներով: Պավլոս Պրոսալենտիսը սովորել է Աթենքում, Վենետիկում եւ Փարիզում: Պրոսալենտիսը վերադարձել է Հունաստան 1870 թ.-ին: Ապրելով եւ աշխատելով Ալեքսանդրիայում, Պավլոսը նկարել է նկարներ եւ դիմանկարներ եգիպտական եւ արեւելյան թեմաներով, ինչպես նաեւ նկարել է Եգիպտոսում հունական համայնքի ներկայացուցիչների դիմանկարներ: Այնուամենայնիվ, հույն բարերար Գեորգի Ավերոֆֆայի դիմանկարը, նա նկարել է բարերարի լուսանկարով: Նկարը պատկանում էր հունական Ավերոֆֆա Ալեկսանդրիա գիմնազիային: Գիմնազիայի փակումից հետո, նկարը փոխանցվել է Ավերոֆֆ պատկերասրահին, որը գտնվում է Հունաստանում: Պավլոս Պրոսալենտիսը մահացել է Ալեքսանդրիայում 1894 թ.-ին: Պավլոսի աշխատանքները ցուցադրվում են Աթենքի Պատմական թանգարանում, Հունաստանի խորհրդարանում, Աթենքի Քաղաքային պատկերասրահում եւ այլ հասարակական պատկերասրահներում: Որոշ նկարներ պահպանվում են մասնավոր հավաքածուներում եւ ցուցադրվում են աճուրդներում անգլ.՝ Sothebys:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Պավլոս_Պրոսալենտիս

hy.wikipedia.org

Թաքեշի Օբատա , փետրվարի 11, 1969, Նիիգաթա, Ճապոնիա), ճապոնացի մանգակ: Նա համագործակցում է գրողների հետ, ինչպես նաեւ շատերին սովորեցրել-օգնել է: Նրանց շարքում են Քենթարո Յաբուքին, Յուսուքե Մուրաթան, Րուորոունի Կենշին ու Բուսոու Րենքին մանգաների հեղինակ Նոբուհիրո Վացուքին: Օբատային առաջին անգամ նկատել են 1985 թվականին, երբ նա իր Քոնեն շինվա մանգայի համար ստացավ Tezuka Award մրցանակը: Միանալով Weekly Shonen Jump խմբին, նա աշխատում էր Մաքոթո Նիվանոյի ենթակայության տակ, մինչեւ 1983 թվականին սկսեց իր առաջին շարքը՝ նկարեց ու գրեց կիբօրգ Ջիի-չանի մասին: Առաջին տարիներին հաջողություն չունենալով, Օբատան սկսեց համագործակցել այլ գրողների հետ՝ նկարազարդելով նրանց պատմությունները: Բայց նրան հայտնություն բերած շարքը 1998 թվականին հրատարկաված Յումի Հոթթայի «Հիքարու նո Գո»-ն է, ինչի համար նկարիչը 2000 թվականին ստացավ Շոգաքուքան Մանգա մրցանակը եւ Օսամա Թեձուկայի մշակութային մրցանակը 2003 թվականին: Օբատան հազվադեպ է հանդիպում շոնենի նկարիչների շարքում ոչ միայն իր յուրօրինակ ոճի, այլեւ նորաձեւության սիրո պատճառով: Նրա ստեղծած հերոսներն հաճախ հագնվում են վերջին մոդայի թելադրանքով: 2007 թվականի նոյեմբերին նա Հանասորի Մորիթայի «Ողջույն, Փոքրիկ» պատմությունը նակրեց, որը հրատարակվեց Jump Square-ում: Սրան հաջորդեց Նիշիո Իշինի հետ համագործակցությունը: Վերջերս ավարտվեց Ցուգումի Օբայի հետ համագործակցությամբ, որ տեւել էր 2008 թվականի օգոստոսից 2012 թվականի ապրիլը եւ որի ընթացքում ստեղծվել են այնպիսի հանրահայտ մանգաներ, ինչպիսիք են Մահվան տետրն ու Բաքումանը: Ի լրացում մանգաների, Օբատան նաեւ Castlevania Judgment վիդեոխաղի համար հերոսներ է նկարել ու նկարազարդել մի քանի լայթ-նովելներ: Հայտնի գործեր - Կիբօրգ Ջիի-չան Ջի (ճապ.՝ サイボーグじいちゃんジー)-ի պատմությունն ու նկարազարդումը: - Arabian Majin Bokentan Lamp Lamp՝ Սուսումու Սենդոյի հետ: - Rikito Densetsu - Oni wo Tsugu Mono՝ Մասարու Միյաձակիի հետ: - Karakurizoshi Ayatsuri Sakon՝ Շարաքու Մարոույի հետ: - Hikaru no Go with Yumi Hotta, ղեկավարվել է Յուքարի Յոշիհարայի կողմից (5-րդ դան): - «Մահվան տետրը» ու Բաքուման մանգաները՝ Ցուգումի Օբայի հետ: - Blue Dragon Ral Grad՝ Ցունեո Տաքանոյի հետ: - Hajime՝ Օցուիչիի հետ: - Hello Baby՝ Մասանորի Մորիտայի հետ: - Uro-oboe Ouroboros՝ Նիշիո Իշինի հետ: - Castlevania Judgment-ի հերոսների դիզայները: - All You Need Is Kill՝ Րյոսուքե Տաքեուչիի հետ: Մրցանակներ - 2008 թվականին առաջադրվել է Էյսներ մրցանակին՝ որպես լավագույն արտիստ իր «Մահվան տետր»-ը եւ «Հիքարու նո գո» աշխատանքների համար:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Թաքեշի_Օբատա

hy.wikipedia.org

Հրշեջ-փրկարարները մարել են մոտ 9.51 հա խոտածածկ տարածքներում բռնկված հրդեհները Հուլիսի 2-ին ԱԻՆ ՓԾ Ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոնում ահազանգեր են ստացվել հանրապետության տարբեր խոտածածկ տարածքներում բռնկված հրդեհների վերաբերյալ: Մասնավորապես՝ Երեւան քաղաքում՝ 2000 քմ, 600 քմ, 200 քմ, 1500 քմ, 1500 քմ, 200 քմ, 5 հա խոտածածկ տարածք, Արարատի մարզի Նոյակերտ գյուղում՝ 5500 քմ ցորենի արտ, Արմավիրի մարզի Էջմիածին քաղաքում՝ 1500 քմ, Կոտայքի մարզի Նոր Գեղի-Եղվարդ ավտոճանապարհին՝ 600 քմ, Սյունիքի մարզի Սիսիան քաղաքում՝ մոտ 500 քմ, Արագածոտնի մարզի Պարտիզակ գյուղում՝ մոտ 1000 քմ, Օհանավան գյուղում՝ մոտ 3 հա: Հրդեհները հրշեջ-փրկարարները մեկուսացրել են եւ մարել:

https://armtimes.com/hy/article/165291

2019-07-02

armtimes.com

«Հրապարակ». ԲՀԿ-ում երկու թեւ է ձեւավորվել՝ անկոնֆլիկտ ծառուկյանական եւ առճակատող քոչարյանական Ավելի ու ավելի որոշակի են դառնում խոսակցություններն այն մասին, որ «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցությունում երկու թեւ է ձեւավորվել: Մեկը՝ Գագիկ Ծառուկյանի ղեկավարությամբ, անկոնֆլիկտ մարտավարության կողմնակից է եւ պատրաստ է ընդունել Հանրապետականի թելադրած խաղի կանոնները: Մյուսը, որ ավելի արմատական է եւ ուղղորդվում է Ռոբերտ Քոչարյանի կողմից, առճակատման կողմնակից է: Երկրորդ թեւի ներկայացուցիչը Վարդան Օսկանյանն է, որին ոմանք ուզում են ընտրություններից հետո նստեցնել կուսակցության ղեկավարի աթոռին: Գլխավոր փաստարկն այն է, որ նա քաղաքական ֆիգուր է, եւ նրա՝ ԲՀԿ նախագահ դառնալը բազմաթիվ հարցեր կլուծի, այդ թվում՝ կուսակցությունը դրսի ուժերի համար կդարձնի ընդունելի, եւ ԲՀԿ վարկանիշը կբարձրանա: Այս թեւը, որպես մաքսիմում ծրագիր, քննարկում է նաեւ նախագահական ընտրություններում Օսկանյանի թեկնածությունն առաջ քաշելու գաղափարը: Լուրեր Հայաստանից - Թերթ.am

https://www.tert.am/am/news/2012/04/25/bhk/490034

2012-04-25

www.tert.am

Իսպանալեզու El País հայտնի օրաթերթը հոդված է նվիրել Հայոց ցեղասպանության տարելիցին ԵՐԵՎԱՆ, 25 ՄԱՐՏԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: Իսպանիայի խոշորագույն օրաթերթերից մեկը՝ El Pais-ն, իր կայքում Հայոց ցեղասպանության տարելիցին նվիրված հոդված է հրապարակել: Ինչպես հաղորդում է «Արմենպրես»-ը, «Հայաստան. 20-րդ դարի առաջին ցեղասպանությունը» խորագիրը կրող հոդվածում լրագրող Անտոնիո Էլորզան համակողմանիորեն ներկայացրել է Հայոց ցեղասպանության իրականացման մեխանիզմները եւ հայերի տեղահանությունները սիրիական համակենտրոնացման ճամբարներ՝ նշելով, որ «ցեղասպանություն» եզրի հեղինակ Ռաֆայել Լեմկինը այս տերմինով ցանկանում էր նկարագրել համակարգված սպանությունների եւ բռնությունների նացիստական քաղաքականությունը, ինչպես նաեւ՝ 1915-ին Օսմանյան կայսրությունում հայերի դեմ իրագործված վայրագությունները: « Հայերի ողբերգությունը լիովին համապատասխանում է Լեմկինի տված նկարագրությանը: Դա քրեական գործողությունների փաթեթ էր, որի նպատակն էր բնաջնել մի ողջ ժոովրդի»,- նշում է թերթը: ԵՐԵՎԱՆ, 25 ՄԱՐՏԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: Իսպանիայի խոշորագույն օրաթերթերից մեկը՝ El Pais-ն, իր կայքում Հայոց ցեղասպանության տարելիցին նվիրված հոդված է հրապարակել: Ինչպես հաղորդում է « Արմենպրես »-ը, «Հայաստան. 20-րդ դարի առաջին ցեղասպանությունը» խորագիրը կրող հոդվածում լրագրող Անտոնիո Էլորզան համակողմանիորեն ներկայացրել է Հայոց ցեղասպանության իրականացման մեխանիզմները եւ հայերի տեղահանությունները սիրիական համակենտրոնացման ճամբարներ՝ նշելով, որ «ցեղասպանություն» եզրի հեղինակ Ռաֆայել Լեմկինը այս տերմինով ցանկանում էր նկարագրել համակարգված սպանությունների եւ բռնությունների նացիստական քաղաքականությունը, ինչպես նաեւ՝ 1915-ին Օսմանյան կայսրությունում հայերի դեմ իրագործված վայրագությունները: « Հայերի ողբերգությունը լիովին համապատասխանում է Լեմկինի տված նկարագրությանը: Դա քրեական գործողությունների փաթեթ էր, որի նպատակն էր բնաջնել մի ողջ ժոովրդի»,- նշում է թերթը: լրագրող Անտոնիո Էլորզան « Հայերի ողբերգությունը լիովին համապատասխանում է Լեմկինի տված նկարագրությանը: Դա քրեական գործողությունների փաթեթ էր, որի նպատակն էր բնաջնել մի ողջ ժոովրդի»

https://armenpress.am/arm/news/799190.html

2015-03-25

armenpress.am

Մանկական սղարանը թեք հարթությամբ եւ փոքրիկ սանդուղքով մի կառույց է, որը թույլ է տալիս բարձրանալ դեպի վերին հարթակ եւ իջնել ներքեւ: Նախատեսված է երեխաների ժամանցի եւ սպորտային զարգացման համար, տեղադրվում է մանկական խաղահրապարակներում, զբոսայգիներում եւ մանկական հանգստի այլ վայրերում: Պատմություն Վարկածներից մեկի համաձայն՝ ժամանակակից տիպի առաջին սղարանը կառուցվել է Չարլզ Ուիքստիդի կողմից: Այն պատրաստված է եղել փայտե տախտակներից եւ տեղադրվել է բրիտանական Քեթերինգ քաղաքի Ուիքստիդ այգում 1922 թվականին: Ընդ որում՝ տղաների եւ աղջիկների համար նախատեսված էին տարբեր թեքություններ: Տեսակներ - Մանկական սղարանները կարող են պատրաստված լինել պլաստմասսայից, փայտից կամ մետաղից: - Թեքահարթակի մակերեւույթը կարող է լինել ինչպես ուղիղ, այնպես էլ ալիքաձեւ: - Թեքությունը կարող է լինել նաեւ պարուրաձեւ՝ ուղղահայաց առանցքի շուրջ պտտվող: - Սղարանի թեքությունը կարող է լինել ինչպես հարթ, այնպես էլ խորդուբորդ կամ ծալքերով: - Երբեմն թեքությունը ամբողջությամբ փակ է եւ իրենից ներկայացնում է խողովակ. վերջին տարատեսակը հաճախ օգտագործվում է Ակվապարկի ջրային սղարաններում: - Մեծ զվարճանքի զբոսայգիներում կարող են տեղադրվել խոշոր տարատեսակ սահուղիներ՝ մի քանի զուգահեռ թեքություններով:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Մանկական_սղարան

hy.wikipedia.org

Ջեյմս եւ Օլիվեր Ֆելփսներ, , անգլիացի երկվորյակ դերասաններ: Մեծ ճանաչում են գտել խաղալով Ֆրեդ եւ Ջորջ Ուիզլիների դերերը 2001-2011 թվականներին նկարահանվող Հարրի Փոթերի մասին պատմող ֆիլմաշարում: Վաղ կյանք Ջեյմսը եւ Օլիվերը ծնվել են 1986 թվականի փետրվարի 25-ին Անգլիայի Բիրինգհամի տարածքի Սաթն Քոլդֆայլդ քաղաքում: Նրանք Մարտին եւ Սուսան Ֆլեփսների միակ որդիներն են: Ջեյմսը փոքր է 13 րոպեով: Մեծանալով՝ նրանք հաճախում են Լիթլ Սաթնի տարրական դպրոց, այնուհետեւ Արթուր Թերրիի անվան միջնակարգ դպրոց: Քանի որ նրանք բավական ժամանակ էին ծախսել Հարրի Փոթերի նկարահանումների վրա, երկվորյակների համադասարանցիները օգնում էին նրանց սովորելու հարցում: Գործունեություն 2000 թվականին, 14 տարեկան հասակում, երկվորյակները բաց թողեցին դպրոցական քննությունները եւ չնայած նրանք նախկինում դերասանակն փորձ չունեին, 6 անգամ քասթինգի մասնակցելուց հետո, նրանք հանդես եկան որպես Ֆրեդ եւ Ջերջ Ուիզլիների դերերում Հարրի Փոթերը եւ փիլիսոփայական քարը ֆիլմում: Նրանք շարունակեցին խաղալ իրենց դերերը հաջորդ Հարրի Փոթերի մասին պատմող ֆիլմերում: Հարրի Փոթերը եւ հրե գավաթը ֆիլմի ստեղծման ժամանակ Ջեյմսը կռվեց ֆիլմի ռեժիսորի հետ, արդյունքում երկուսն էլ վնասվածքներ չստացան: Ջեյմսը դերասանությունից բացի, Հարրի Փոթերը եւ խառնածին արքայազնը ֆիլմում աշխատել է նաեւ վազորդ: 2009 թվականին նրանք նկարահանվեցին, Թագավորություն հեռուստասերիալի երրորդ եթերաշրջանի հինգերորդ դրվագում: 2012 թվականին նրանք նկարահանվեցին A Mind's Eye վավերագրական ֆիլմում՝ հիմնված Պլատոնի փիլիսոփայական գաղափարների հիման վրա: Եղբայրները ներգրավվել են նաեւ Հարրի Փոթերի ցուցահանդեսում: 2009 թվականին նրանք մասնակցեցին Չիկագոյում ցուցահանդեսի բացմանը, այնուհետեւ սկսեցին իրենց շրջագայությունը տարբեր քաղաքներով ու երկրներով: Նրանք երկրորդ շրջագայել են Թաիլանդում: 2014 թվականի հունվարին մասնակցեցին Հարրի Փոթերի տոնին, որը տեղի էր ունենում Ֆլորիդա նահանգի Օրլանդո քաղաքում, Էվաննա Լինչի, Մաթթեվ Լեվիսի, Դեվոն Մուրրայի հետ միասին: Նրանք նաեւ մասնակցել են LiveCast-ին, որտեղ նրանք պատասխանել են երկրպագուների հարցերին եւ պատմել Հարրի Փոթերի կախարդական աշխարհ-ի տարածման մասին, որի համար կարող էին գնալ Դիագոն Ալլեյ 2014 թվականի ամռանը: Անձնական կյանք Երկուսն էլ հաճույք են ստանում գոլֆից եւ կանոնավոր կերպով խաղում են: Oլիվերը գոլֆով զբաղվել է 18-ից իսկ Ջեյմսը՝ 20 տարեկանից: Երկվորյակները աջակցում են Բիրինգամի մրցակից ֆուտբոլային թիմերին: Օլիվերը երկրպագում էր Aston Villa-ին իր հանգցուցյալ պապի հետ, մինչդեռ Ջեյմսը իր հայրիկի հետ երկրպագում է Gloucester RFC-ին: Երկվորյակները սիրում են ճանապարհորդել: Երկուսն էլ ճանապարհորդում են, շրջագայում եւ մասնակցում տարբեր սպորտային խաղերին ու իրադարձություններին: Օլիվերը վարում է իր JOP World կայքը, որտեղ ներկայացնում է իրենց այցելած վայրերը եւ անընդհատ թարմացնում այն: Ջեյմսը եւ Օլիվերը մոտ են Հարրի Փոթերի դերասանական կազմից Ռուբերտ Գրինթի, Թոմ ֆելթոնի, Դենիել Ռեդքլիֆի եւ Մաթյու Լեվիսի հետ: Նրան հաճախում են Դենիելի ներկայացումներին, եւ հաճախ հանդիպում Գրինտի, Ֆելթոնի եւ Լեվիսի հետ եւ գոլֆ խաղում: 2013 թվականի ամռանը, նրանք տեղափոխվեցին Կալիֆոռնիայի Սանտա Մոնիկա քաղաք, որտեղ նրանք տարբեր կինոնախագծեր էին դիտում: Ներկայումս նրանք իրենց ժամանակն անց են կացնում Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում եւ վերադառնում տուն՝ Միացյալ Թագավորություն: Բարեգործական աշխատանք 2003 թվականի հունվարին, երկվորյակները ծառեր են տնկել Լեյքթերշիրի Ազգային պարկում: Կեչի եւ հացենի ծառերը, որ տնկվել են տղաների կողմից, օգտագործվել են Հարրի Փոթերի ֆիլմի ցախավելների պատրաստման համար: Ջեյմսն ու Օլիվերը աջակցում են Քաղցկեղով հիվանդ պատանիների ծրագրին: Նրանք բացեցին Բիրինգհեմի բարեգործական մասնաճյուղերից մեկը եւ շարունակեցին աջակցել բարեգործությանը: Երկվորյակները նաեւ հայտնվեցին հանրության առաջ աջակցելով երաժշտությանն ու սպորտին: 2006 թվականի մայիսին, երկուսն էլ մասնակցեցին հայտնի մարդկանց ֆուտբոլի մրցաշարին, որը կոչվում էր "Celebrity World Cup Soccer Six": Նրանք մասնակցում էին ուրիշ հայտնիների հետ միասին: Ջեյմսը եւ Օլիվերը մասնակցում են բարեգործական դրամահավաքությանը: Օլիվերը կենտրոնացավ RNLI-ի ծրագրի վրա, թիկնապահների համար գումար հավաքելով, իսկ Ջեյմսը ներգրավվեց Ազգային երեք գագաթների մարտահրավեր ծրագրի մեջ, որը լեռնագնացին մարտահրավեր էր նետում, բարձրանալ Միացյալ Թագավորության 3 բարձր գագաթները, 24 ժամվա ընթացքում: 2011 թվականի նոյեմբերի 22-ին, եղբայրները մասնակցեցին Ավստրալիայում կայանալիք Քաղցկեղի հետազոտությունները Միացյալ Թագավորությունում՝ ի հիշատակ 11-ամյա Հարրի Մոսլիի, որը մահացել է 2011 թվականի հոկտեմբերի 8-ին՝ ուղեղի քաղցկեղի պատճառով 4 տարի պայքարելուց հետո: Մինչեւ 2011 թվականը, նրանց հասույթը կազմում էր 2,525 ֆունտ: 2013 թվականի սեպտեմբերի 7-ին, մասնակցել են Հարրի Մոսլեյի հիշատակին նվիրված միջոցառմանը՝ Pointless Celebrities, գումար հավաքելու նպատակով: Ճիշտ է, նրանք ջեքպոտ չշահեցին, բայց իրենց բարեգործական հասույթին ավելացրին 500 ֆունտ: Ֆիլմագրություն | Տարի | Վերնագիր | Ջեյմսի դերերը | Օլիվերի դերերը | Նշումներ | | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | | 2001 | Հարրի Փոթերը եւ փիլիսոփայական քարը | Ֆրեդ Ուիզլի | Ջորջ Ուիզլի | | | 2002 | Հարրի Փոթերը եւ գաղտնիքների սենյակը | Ֆրեդ Ուիզլի | Ջորջ Ուիզլի | | | 2004 | Հարրի Փոթերը եւ Ազկաբանի կալանավորը | Ֆրեդ Ուիզլի | Ջորջ Ուիզլի | | | 2005 | Հարրի Փոթերը եւ հրե գավաթը | Ֆրեդ Ուիզլի | Ջորջ Ուիզլի | | | 2007 | Հարրի Փոթերը եւ փյունիկի միաբանությունը | Ֆրեդ Ուիզլի | Ջորջ Ուիզլի | | | 2009 | Թագավորություն | Քալում Անդերսոն | Ֆինլեյ Անդերսոն | Հատված "3.5" | | 2009 | Հարրի Փոթերը եւ կիսարյուն արքայազնը | Ֆրեդ ուիզլի/վազորդ | Ջորջ Ուիզլի | | | 2010 | Հարրի Փոթերը եւ արգելված ճանապարհորդությունը | Ֆրեդ Ուիզլի | Ջորջ Ուիզլի | Կարճ ֆիլմ<br>Ռոբոքոսթեր Հարրի Փոթերի կախարդական աշխարհում, Հոգսմիդ | | 2010 | Հարրի Փոթերը եւ մահվան պարգեւները 1 | Ֆրեդ Ուիզլի | Ջորջ Ուիզլի | | | 2011 | Հարրի Փոթերը եւ մահվան պարգեւները 2 | Ֆրեդ Ուիզլի | Ջորջ Ուիզլի | | | 2012 | Հիվանդասենյակ 3 | Ջիմմի | | | | 2012 | Հերթը | Մորիս Թոլիվեր | Կարճ ֆիլմ | | | 2013 | Էըրս | | Պարոն Էըրս | | | 2014 | Սեփական վատ թշնամին | Ոստիկանապետ Բերրով | Ոստիկանապետ Սթրոյդ | | | 2014 | Հոգվարթսի ճեպընթաց | Ֆրեդ Ուիզլի | Ջորջ Ուիզլի | Կարճ ֆիլմ | | 2015 | Ներդսերի թագավորը | Իմքը | Ինքը | Հյուրերի հայտնվելը<br>7-րդ դրվագ | | 2015 | Դեննին եւ մարդկանց կենդանաբանական այգին | Պարոն Բրայան Քարթեր | Պարոն Բերրի Քարթեր | Հեռուստատեսային ֆիլմ | | 2015 | Գույնզգույն կտորներից վերմակ | Գարրեթ | Ֆիլմ | | | 2019 | 7 օր Կույր Դեյվիի պատմությունը | Կապիտան Ուիլյամս | Բժիշկ Մեթյուզ | Կարճ ֆիլմ | | 2019 | Աշխարհը ներսում | Թանիոն | Ֆիլմ | | | Տարի | Վերնագիր | Ջեյմսի դերերը | Օլիվերի դերերը | Նշումներ | | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | | 2007 | Հարրի Փոթերը եւ փյունիկի միաբանությունը | Ֆրեդ Ուիզլի(ձայն) | Ջորջ Ուիզլի (ձայն) | տեսախաղ | | 2010 | Հարրի Փոթերը եւ մահվան պարգեւները մաս 1 | Ֆրեդ Ուիզլի | Ջորջ Ուիզլի (ձայն) | տեսախաղ |

https://hy.wikipedia.org/wiki/Ջեյմս_և_Օլիվեր_Ֆելփսներ

hy.wikipedia.org

Ապարանի Եղիպատրուշ գյուղում լեռնադահուկային նոր համալիր է կառուցվելու. Կլինի ճոպանուղի Կառավարությունն իր այսօրվա՝ փետրվարի 3-ի նիստում հաստատեց Էկոնոմիկայի նախարարության եւ «Մայլեռ Մաունթայն Ռեզորթ» փակ բաժնետիրական ընկերության միջեւ 2021 թվականի հուլիսի 29-ի N 1246-Ա որոշմամբ հավանության արժանացած ներդրումային ծրագրի շրջանակում կնքվելիք պայմանագրի ձեւը: Ներդրումային ծրագրով Ապարան համայնքի Եղիպատրուշ գյուղում լեռնադահուկային նոր համալիր է կառուցվելու: Էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանն ասաց, թե անելու են ամեն ինչ, որ հաջորդ տարի լեռնադահուկային ավանը սկսի աշխատել: Այսօր կնքվել է 24 միլիոն եվրո արժողությամբ պայմանագիր, որի նպատակն է ձեռք բերել ճոպանուղի:

https://news.am/arm/news/685116.html

2022-02-03

news.am

Գնացքներ են բախվել ԵՐԵՎԱՆ, 11 ՄԱՐՏԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: Ավելի քան 50 մարդ վնասվածքներ են ստացել մարդատար գնացքի եւ բեռնատարի բախումից Թայլանդի հարավում գտնվող Սուրատ Տհանի նահանգում՝ մարտի 11-ին: Ինչպես տեղեկացնում է «Արմենպրես»-ը՝ վկայակոչելով «ԻՏԱՌ-ՏԱՍՍ»-ը, նախնական տվյալների համաձայն՝բեռնատարը դուրս է եկել գնացքի դիմաց՝ չկարգավորվող երկաթգծի անցման մասում: Իշխանությունների տրամադրած տվյալների համաձայն՝ գնացքի երկու վարորդները վթարի հետեւանքով ստացել են ծանր վնասվածքներ, այդ թվում տուժել է առնվազն 50 մարդ:

https://armenpress.am/arm/news/683340.html

2012-03-11

armenpress.am

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՏՐԱՆՍՊՈՐՏԻ ԵՎ ԿԱՊԻ ՆԱԽԱՐԱՐ | 23մայիսի 2016 թ. ք. Երեւան | N 371-Ա | | ----- | ----- | Հ Ր Ա Մ Ա Ն ԱՆՀԱՏ ՁԵՌՆԱՐԿԱՏԵՐԵՐԻ ԵՎ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԿՈՂՄԻՑ ՄԱՐԴԱՏԱՐ-ՏԱՔՍԻ ԱՎՏՈՄՈԲԻԼՆԵՐՈՎ ՈՒՂԵՎՈՐԱՓՈԽԱԴՐՈՒՄՆԵՐԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՄԱՆ ԼԻՑԵՆԶԻԱ ԵՎ ԼԻՑԵՆԶԻԱՅԻ ՆԵՐԴԻՐՆԵՐ ՏՐԱՄԱԴՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ «Լիցենզավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 9-րդ եւ 43-րդ հոդվածներին համապատասխան եւ հիմք ընդունելով Հայաստանի Հանրապետության տրանսպորտի եւ կապի նախարարության լիցենզավորման հանձնաժողովի 2016 թվականի մայիսի 20-ի N 19/1 եզրակացությունը. Հրամայում եմ՝ 1. «ԼԵՆԳԵՎ» սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերությանը տրամադրել անհատ ձեռնարկատերերի եւ կազմակերպությունների կողմից մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլներով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիրներ՝ N 00001-ից մինչեւ N 00008-ը ներառյալ: 2. «ՄԻԼԵՆԱ ԼՅՈՒՔՍ» սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերությանը տրամադրել անհատ ձեռնարկատերերի եւ կազմակերպությունների կողմից մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլներով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման ՏԾ 05299 լիցենզիայի ներդիրներ՝ N 00038-ից մինչեւ N 00052-ը ներառյալ: 3. «ԴԻՊԻԷՄ-ՍԵՐՎԻՍ» սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերությանը տրամադրել անհատ ձեռնարկատերերի եւ կազմակերպությունների կողմից մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլներով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման ՏԾ 05192 լիցենզիայի ներդիրներ՝ N 00045-ից մինչեւ N 00049-ը ներառյալ: 4. Անհատ ձեռներեց ՍՊԱՐՏԱԿ ԱՎՈՅԱՆԻՆ տրամադրել անհատ ձեռնարկատերերի եւ կազմակերպությունների կողմից մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլներով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման ՏԾ 05253 լիցենզիայի ներդիր՝ N 00040: 5. Անհատ ձեռներեց ԱՐԹՈՒՐ ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆԻՆ տրամադրել անհատ ձեռնարկատերերի եւ կազմակերպությունների կողմից մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլներով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման ՏԾ 05190 լիցենզիայի ներդիր՝ N 00005: | ՀՀ տրանսպորտի եւ կապի նախարար | Գ. Բեգլարյան | | ----- | ----- |

https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=106695

23.05.2016

www.arlis.am

ՀՀԿ-ն եւ ԲՀԿ-ն առջեւում են Թիվ 153 դպրոցում (Շինարարների 23ա) տեղակայված 6/8 ընտրատեղամասում քվեարթերթիկների հաշվարկն ավարտվել է, եւ մրցակցող քաղաքական ուժերի միջեւ ձայները բաշխվել են հետեւյալ կերպ՝ ՀՀԿ-559, ԲՀԿ-310, «Բարեւ Երեւան»-96, ՀԱԿ-29, ՀՅԴ-25, ՕԵԿ-15, «Առաքելություն»-3: Անվավեր քվեաթերթիկների թիվը՝ 29: Այս ընտրատեղամասում 1776 ընտրողից քվեարկել է 1066-ը:

https://hetq.am/hy/article/26246

2013-05-05

hetq.am

Լեւոն Խեչոյանի «Մհերի դռան գիրքը» վեպը լույս տեսավ հետմահու ԵՐԵՎԱՆ, 28 ՓԵՏՐՎԱՐԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: Հայաստանի գրողների միության անդամ, «Ոսկե եղեգն» գրական պետական մրցանակի դափնեկիր Լեւոն Խեչոյանի «Մհերի դռան գիրքը» վեպը լույս տեսավ հետմահու: «Անտարես» հրատարակչության նախաձեռնությամբ՝ գիրքն առաջին անգամ փետրվարի 28-ին ներկայացվեց հանրությանը: Խեչոյանի տաղանդի երկրպագուները հավաքվեցին Կոմիտասի անվան կամերային երաժշտության տանը՝ ականատես լինելու շնորհանդեսին եւ ձեռք բերելու նոր գիրքը: Միջոցառմանը ներկա էին ՀՀ մշակույթի նախարար Հասմիկ Պողոսյանը, ՀԳՄ նախագահ Էդվարդ Միլիտոնյանը, ԱԺ պատգամավորներ, այլ պաշտոնատար անձինք ու արվեստասերներ: «Ուրախալի է, որ Խեչոյաննավարտինհասցրեց այս վեպը: Իսկապես, բախտ ունենք գիրքը պահել մեր ձեռքերում: Մյուս կողմից՝ ցավալի է, որ նա ներկա չէ այս գեղեցիկ հանդիսությանը եւ իր արձակի երկրպագուների հետ չի կարող տոնել այս օրը, բայց մենք մխիթարվում ենք, որ, այնուամենայնիվ, նա կարողացավ մահվանից առաջ գոնե տեսնել գրքի օրինակը»,- լրագրողների հետ զրույցում նշեց «Անտարես»-ի գլխավոր խմբագիր Արքմենիկ Նիկողոսյանը: Հայաստանի գրողների Հայաստանի գրողների միության նախագահ Էդվարդ Միլիտոնյանը ցավով նշեց, որ Խեչոյանը այլեւս չկա: «Շատ գեղեցիկ գիրք է, համենայնդեպս, անհրաժեշտ է ընթերցել այն, հետո միայն խոսել դրա մասին: Կարծում եմ, այսպիսի գրքերն արագ կարծիք հայտնելու համար չեն: Հավատ կա, որ պետք է լավը լինի»,-«Արմենպրես»-ի թղթակցի հետ զրույցում նշեց Էդվարդ Միլիտոնյանը: Վեպի խմբագիր, թարգմանիչ, բանաստեղծ Հակոբ Մովսեսն անգնահատելի է համարում Խեչոյանի ավանդը հայ գրականության մեջ: «Շատ կարճ ժամանակ է անցել այն օրից, երբ մենք հրաժեշտ տվեցինք մեր ընկերոջը: Լեւոնը թողել է հիասքանչ ժառանգություն՝ պատմվածքներ, վեպեր, նոթեր, որոնցով հարստացավ մերգրականությունը: Մենք ամենայն պատասխանատվությամբ կարող ենք ասել, որ Լեւոն Խեչոյանը ստեղծել է գործեր, որոնք մեր արձակի վարպետների ստեղծագործությունների կողքին են»,- նշեց Հակոբ Մովսեսը: «Մհերի դռան գիրքը» վեպը իրականում Խեչոյան արվեստագետի եւ մարդու պատգամն է մեզ՝ ապրողներիսեւ մեր երկրի ապագան կերտողների: Ակնարկային եւ լրագրողական ոճական հնարանքների, գիտական եւ գրողական վերլուծությունների եւ նկարագրությունների միահյուսումը միայն մեկ նպատակ է հետապնդում. Խեչոյանը ամեն ինչ՝ անգամ իր գրականությունն է դնում զոհասեղանին՝ աշխարհում արդարություն հաստատելու համար: Շնորհանդեսի ընթացքում ընթերցվեցին հատվածներ Լեւոն Խեչոյանի նոր գրքից: Ելույթ ունեցողները կարեւորեցին Խեչոյան գրողի մեծ ավանդը եւ նշեցին, որ գրողը մշտապես կմնա բոլորի սրտերում: Հունվարի 8-ին ծանր, երկարատեւ հիվանդությունից հետո վախճանվեց Հայաստանի գրողների միության անդամ, «Ոսկե եղեգն» գրական պետական մրցանակի դափնեկիր Լեւոն Խեչոյանը: Նա ծնվել է1955թվականիդեկտեմբերի 8-ին, Ախալքալաքի շրջանի Բարալեթ գյուղում: 2000թ. «Սեւ գիրք, ծանր բզեզ»վեպիհամար արժանացել է ՀՀ պետական «Ոսկե եղեգն» մրցանակին: Մասնակցել էԱրցախյան պատերազմին:

https://armenpress.am/arm/news/752082.html

2014-02-28

armenpress.am

Ձմեռային օլիմպիական խաղեր 2018 XXIII Ձմեռային օլիմպիական խաղեր , անցկացվել է 2018 թվականի փետրվարի 9-ից 25-ը Կորեայի Հանրապետության Փհենչհան քաղաքում: Խաղերի պաշտոնական հայտերը ներկայացվել են 2009 թվականի հոկտեմբերի 15-ին:2011 թվականի հուլիսի 6-ին Միջազգային օլիմպիական կոմիտեն Դուրբանում (Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն) կայացած իր 123-րդ նիստում հայտարարել է, որ XXIII Ձմեռային օլիմպիական խաղերը կանցկացվեն Փհենչհան քաղաքում: Մայրաքաղաքի ընտրություն Օլիմիպիական խաղերն անցկացնելու հայտ ներկայացրել են 3 քաղաքներ (ամենաքիչ թվով հայտերը 1988 թվականի Ձմեռային օլիմպիական խաղերից հետո, որ անցկացվել է Կանադայի Կալգար քաղաքում): - Անսի, Ֆրանսիա- դիմել է առաջին անգամ, - Մյունխեն, Գերմանիա- ընդունել է 1972 թվականի Ամառային օլիմպիական խաղերը, ինչից հետո Գերմանիայում Օլիմպիական խաղեր չեն անցկացվել, - Փհենչհան, Հարավային Կորեա- երրորդ անընդմեջ դիմումը (քվեարկության հաղթող): Հայտերի մանրամասներ - Նախքան հաղթանակը Փհենչհանը 4 ձայնով պարտվել էր Սոչիին 2014 թվականի Ձմեռային օլիմպիական խաղերի անցկացման համար, իսկ չորս տարի առաջ նա երեք ձայնով պարտվել էր Վանկուվերին 2010 թվականի Ձմեռային օլիմպիական խաղերը հյուրընկարելու համար: Դրանից առաջ Ասիաական երկրներից Օլիմպիական խաղեր հյուրնկալելու իրավունք ստացել էր միայն Ճապոնիան (երկու անգամ՝ Սապորոյում 1972 թվականին եւ Նականոյում 1998 թվական): - - Գերմանիան կարող էր օլիմպիական խաղերը հյուրընկալել երկրի միավորումից հետո առաջին անգամ: Ավելի վաղ Գերմանիան Մյունխենում հյուրընկալել է1972 թվականին անցկացված Ամառային օլիմպիական խաղերը: Գերմանիայում Ձմեռային օլիմպիական խաղերն անցկացվել են մեկ անգամ՝ 1936 թվականին, Գարմիշ-Պարտենկիրխե քաղաքում, նույն տարում՝Բեռլինը հյուրընկալել է Ամառային օլիմպիական խաղերը:Պատմության մեջ սա առաջին դեպքն է, որ նույն քաղաքը դարձել է ամառային եւ ձմեռային օլիմպիական խաղերի մայրաքաղաք: - Ֆրանսիայում Ձմեռային օլիմպիական խաղերը վերջին անգամ անցկացվել են 1992 թվականին Ալբերվիլում, իսկ ընդհանուր առմամբ այս երկրում 2 անգամ անցկացվել են ամառային եւ 3 անգամ Ձմեռային օլիմպիական խաղեր (այս ցուցանիշով Ֆրանսիան երկրորդ պետությունն է Միացյալ Նահանգներից հետո, որտեղ Ամառային եւ Ձմեռային օլիմպիական խաղեր անցկացվել են 8 անգամ): Քաղաքի ընտրության վերջնական քվեարկությունը տեղի է ունեցել 2011 թվականի հուլիսի 6-ին՝ Միջազգային օլիմպիական կոմիտեյի 123-րդ նիստում, որն անցկացվել է Հարավաֆրիկյան Հանրապետության Դուրբան քաղաքում:Քվեարկությունն ավարտվել է առաջին փուլում, այսինքն՝ մասնակիցների կեսից ավելին քվեարկել է մեկ թեկնածուի օգտին: | Քվեարկության արդյունքները | Քվեարկության արդյունքները | Քվեարկության արդյունքները | | ----- | ----- | ----- | | Թեկնածուներ | Երկիր | 1-ին փուլ | | Փհենչհան | Հարավային Կորեա | 63 | | Մյունխեն | Գերմանիա | 25 | | Անսի | Ֆրանսիա | 7 | Խորհրդանիշ Թալիսման Օլիմպիական խաղերի թալիսմաններն են Սուհորամ վագրը (Օլիմպիական խաղերում) եւ Պանդաբի արջը (Պարաօլիմպիկան խաղերում): Մեդալներ Սեպտեմբերի 21-ին Կորեայի մայրաքաղաքում ներկայացվել են 2018 թվականի Օլիմպիական խաղերի մեդալները: Մեդալների դիմերեսին գծեր են, որոնք խորհրդանշում են Օլիմպիական խաղերի պատմությունը եւ մարզիկների վճռականությունը:Մեդալների հակառակ կողմում սպորտային մարզաձեւերի նկարներ են: Ձմեռային օլիմպիական խաղերի մեդալների ժապավեններն ստեղծվել են կորեական ավանդական կտորների օգտագործմամբ: Մասնակից երկրներ Փհենչհանի Օլիմպիական խաղերը կմասնակցի 84 երկիր:Փհենչհանում անցկացվող Ձմեռային օլիմպիական խաղերում առաջին անգամ կմասնակցեն երկու նոր երկրներ՝ Էրիթրեան եւ Կոսովոն: 2017 թվականի դեկտեմբերի 2-ին հայտնի է դարձել, որ Կորեայի Ժողովրդադեմոկրատական Հանարապետության թիմը չի մասնակցի Օլիմպիական խաղերին: | Մասնակից Ազգային օլիմպիական կոմիտեները | | ----- | | - Ավստրալիա<br>- Ավստրիա<br>- Ադրբեջան<br>- Ալբանիա<br>- Անդորրա<br>- Արգենտինա<br>- Հայաստան<br>- Բելառուս<br>- Բելգիա<br>- Բերմուդներ<br>- Բոլիվիա<br>- Բուլղարիա<br>- Բոսնիա եւ Հերցեգովինա<br>- Բրազիլիա<br>- Մեծ Բրիտանիա<br>- Հունգարիա<br>- Արեւելյան Թիմոր<br>- Գերմանիա<br>- Հունաստան<br>- Վրաստան<br>- Դանիա<br>- Դոմինիկա<br>- Իսրայել<br>- Իրան<br>- Իռլանդիա<br>- Իսլանդիա<br>- Իսպանիա<br>- Իտալիա<br>- Ղազախստան<br>- Կայմանյան կղզիներ<br>- Կանադա<br>- Քենիա<br>- Կիպրոս<br>- Ղրղզստան<br>- Չինաստան<br>- Հյուսիսային Կորեա<br>- Կոլումբիա<br>- Կոսովո<br>- Լատվիա<br>- Լիտվա<br>- Լիբանան<br>- Լիխտենշտայն<br>- Լյուքսեմբուրգ<br>- Մադագասկար<br>- Հյուսիսային Մակեդոնիա<br>- Մալայզիա<br>- Մալթա<br>- Մարոկկո<br>- Մեքսիկա<br>- Մոնակո<br>- Մոնղոլիա<br>- Նիդերլանդներ<br>- Նոր Զելանդիա<br>- Նորվեգիա<br>- Պակիստան<br>- Պերու<br>- Լեհաստան<br>- Պորտուգալիա<br>- Պուերտո Ռիկո<br>- Ռուսաստանի մարզիկներ<br>- Ռումինիա<br>- Սան Մարինո<br>- Սերբիա<br>- Սինգապուր<br>- Սլովակիա<br>- Սլովենիա<br>- ԱՄՆ<br>- Թաիլանդ<br>- Չինաստանի Հանրապետություն<br>- Տոգո<br>- Թուրքիա<br>- Ուզբեկստան<br>- Ուկրաինա<br>- Ֆինլանդիա<br>- Ֆրանսիա<br>- Խորվաթիա<br>- Չեռնոգորիա<br>- Չեխիա<br>- Չիլի<br>- Շվեյցարիա<br>- Շվեդիա<br>- Էկվադոր<br>- Էրիթրեա<br>- Էստոնիա<br>- Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն<br>- Հարավային Կորեա<br>- Ճապոնիա | | - Ավստրալիա<br>- Ավստրիա<br>- Ադրբեջան<br>- Ալբանիա<br>- Անդորրա<br>- Արգենտինա<br>- Հայաստան<br>- Բելառուս<br>- Բելգիա<br>- Բերմուդներ<br>- Բոլիվիա<br>- Բուլղարիա<br>- Բոսնիա եւ Հերցեգովինա<br>- Բրազիլիա<br>- Մեծ Բրիտանիա<br>- Հունգարիա<br>- Արեւելյան Թիմոր<br>- Գերմանիա<br>- Հունաստան<br>- Վրաստան<br>- Դանիա<br>- Դոմինիկա<br>- Իսրայել<br>- Իրան<br>- Իռլանդիա<br>- Իսլանդիա<br>- Իսպանիա<br>- Իտալիա<br>- Ղազախստան<br>- Կայմանյան կղզիներ<br>- Կանադա<br>- Քենիա<br>- Կիպրոս<br>- Ղրղզստան<br>- Չինաստան<br>- Հյուսիսային Կորեա<br>- Կոլումբիա<br>- Կոսովո<br>- Լատվիա<br>- Լիտվա<br>- Լիբանան<br>- Լիխտենշտայն<br>- Լյուքսեմբուրգ<br>- Մադագասկար<br>- Հյուսիսային Մակեդոնիա<br>- Մալայզիա<br>- Մալթա<br>- Մարոկկո<br>- Մեքսիկա<br>- Մոնակո<br>- Մոնղոլիա<br>- Նիդերլանդներ<br>- Նոր Զելանդիա<br>- Նորվեգիա<br>- Պակիստան<br>- Պերու<br>- Լեհաստան<br>- Պորտուգալիա<br>- Պուերտո Ռիկո<br>- Ռուսաստանի մարզիկներ<br>- Ռումինիա<br>- Սան Մարինո<br>- Սերբիա<br>- Սինգապուր<br>- Սլովակիա<br>- Սլովենիա<br>- ԱՄՆ<br>- Թաիլանդ<br>- Չինաստանի Հանրապետություն<br>- Տոգո<br>- Թուրքիա<br>- Ուզբեկստան<br>- Ուկրաինա<br>- Ֆինլանդիա<br>- Ֆրանսիա<br>- Խորվաթիա<br>- Չեռնոգորիա<br>- Չեխիա<br>- Չիլի<br>- Շվեյցարիա<br>- Շվեդիա<br>- Էկվադոր<br>- Էրիթրեա<br>- Էստոնիա<br>- Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն<br>- Հարավային Կորեա<br>- Ճապոնիա | | - Ավստրալիա<br>- Ավստրիա<br>- Ադրբեջան<br>- Ալբանիա<br>- Անդորրա<br>- Արգենտինա<br>- Հայաստան<br>- Բելառուս<br>- Բելգիա<br>- Բերմուդներ<br>- Բոլիվիա<br>- Բուլղարիա<br>- Բոսնիա եւ Հերցեգովինա<br>- Բրազիլիա<br>- Մեծ Բրիտանիա<br>- Հունգարիա<br>- Արեւելյան Թիմոր<br>- Գերմանիա<br>- Հունաստան<br>- Վրաստան<br>- Դանիա<br>- Դոմինիկա<br>- Իսրայել<br>- Իրան<br>- Իռլանդիա<br>- Իսլանդիա<br>- Իսպանիա<br>- Իտալիա<br>- Ղազախստան<br>- Կայմանյան կղզիներ<br>- Կանադա<br>- Քենիա<br>- Կիպրոս<br>- Ղրղզստան<br>- Չինաստան<br>- Հյուսիսային Կորեա<br>- Կոլումբիա<br>- Կոսովո<br>- Լատվիա<br>- Լիտվա<br>- Լիբանան<br>- Լիխտենշտայն<br>- Լյուքսեմբուրգ<br>- Մադագասկար<br>- Հյուսիսային Մակեդոնիա<br>- Մալայզիա<br>- Մալթա<br>- Մարոկկո<br>- Մեքսիկա<br>- Մոնակո<br>- Մոնղոլիա<br>- Նիդերլանդներ<br>- Նոր Զելանդիա<br>- Նորվեգիա<br>- Պակիստան<br>- Պերու<br>- Լեհաստան<br>- Պորտուգալիա<br>- Պուերտո Ռիկո<br>- Ռուսաստանի մարզիկներ<br>- Ռումինիա<br>- Սան Մարինո<br>- Սերբիա<br>- Սինգապուր<br>- Սլովակիա<br>- Սլովենիա<br>- ԱՄՆ<br>- Թաիլանդ<br>- Չինաստանի Հանրապետություն<br>- Տոգո<br>- Թուրքիա<br>- Ուզբեկստան<br>- Ուկրաինա<br>- Ֆինլանդիա<br>- Ֆրանսիա<br>- Խորվաթիա<br>- Չեռնոգորիա<br>- Չեխիա<br>- Չիլի<br>- Շվեյցարիա<br>- Շվեդիա<br>- Էկվադոր<br>- Էրիթրեա<br>- Էստոնիա<br>- Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն<br>- Հարավային Կորեա<br>- Ճապոնիա | Ժամանակացույց | Փետրվար | Փետրվար | 08<br>Հնգ | 09<br>Ուրբ | 10<br>Շբթ | 11<br>Կրկ | 12<br>Երկ | 13<br>Երք | 14<br>Չրք | 15<br>Հնգ | 16<br>Ուրբ | 17<br>Շբթ | 18<br>Կրկ | 19<br>Երկ | 20<br>Երք | 21<br>Չրք | 22<br>Հնգ | 23<br>Ուրբ | 24<br>Շբթ | 25<br>Կրկ | Մեդալներ | | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | | Հանդիսություն | | | ԲԱ | | | | | | | | | | | | | | | | ՓԱ | | | Բիաթլոն | | | | 1 | 1 | 2 | | 1 | 1 | | 1 | 1 | | 1 | | 1 | 1 | | | 11 | | Բոբսլեյ | | | | | | | | | | | | ● | 1 | ● | 1 | | | ● | 1 | 3 | | Լեռնադահուկային սպորտ | | | | | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | | 1 | 1 | | | 1 | 1 | 1 | 1 | | 11 | | Կյոռլինգ | | ● | ● | ● | ● | ● | 1 | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | 1 | 1 | 3 | | Չմշկավազք | | | | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | | 1 | 1 | | 2 | | 1 | 2 | | 14 | | Դահուկային երկամարտ | | | | | | | | 1 | | | | | | 1 | | 1 | | | | 3 | | Դահուկավազք | | | | 1 | 1 | | 2 | | 1 | 1 | 1 | 1 | | | 2 | | | 1 | 1 | 12 | | Դահուկացատկ | | ● | | 1 | | 1 | | | | ● | 1 | | 1 | | | | | | | 4 | | Սահնակային սպորտ | | | | ● | 1 | ● | 1 | 1 | 1 | | | | | | | | | | | 4 | | Սկելետոն | | | | | | | | | ● | 1 | 1 | | | | | | | | | 2 | | Սնոուբորդ | | | | ● | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | | | ● | | ● | ● | 1 | 3 | | 10 | | Գեղասահք | | | ● | | ● | 1 | | ● | 1 | ● | 1 | | ● | 1 | ● | | 1 | | ՑԵ | 5 | | Ֆրիսթայլ | | | ● | | 1 | 1 | | | ● | 1 | 1 | 2 | ● | 1 | 1 | 1 | 1 | | | 10 | | Հոկեյ | | | | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | 1 | ● | ● | 1 | 2 | | Շորթ թրեկ | | | | 1 | | | 1 | | | | 2 | | | 1 | | 3 | | | | 8 | | Մեդալներ մեկ օրում | Մեդալներ մեկ օրում | | | 5 | 7 | 8 | 8 | 6 | 7 | 5 | 9 | 6 | 3 | 5 | 7 | 8 | 6 | 8 | 4 | 102 | | Ընդհանուր մեդալներ | Ընդհանուր մեդալներ | | | 5 | 12 | 20 | 28 | 34 | 41 | 46 | 55 | 61 | 64 | 69 | 76 | 84 | 90 | 98 | 102 | | | Փետրվար | Փետրվար | 08 Հնգ | 09 Ուրբ | 10 Շբթ | 11 Կրկ | 12 Երկ | 13 Երք | 14 Չրք | 15 Հնգ | 16 Ուրբ | 17 Շբթ | 18 Կրկ | 19 Երկ | 20 Երք | 21 Չրք | 22 Հնգ | 23 Ուրբ | 24 Շբթ | 25 Կրկ | Մեդալներ | Մարզական Օբյեկտներ - Ալպենզիա Խվենգե Օլիմպիական պարկ - արարողություններ Դահուկացատատկի «Ալպենզիա» պարկ - դահուկացատկ, հյուսիսային երկամարտ Բիաթլոնային կենտրոն «Ալպենզիա» - բիաթլոն Դահուկային կենտրոն «Ալպենզիա» - դահուկավազք, հյուսիսային երկամարտ Սահնակային մրազաձեւերի կենտրոն «Ալպենզիա» - Բոբսլեյ, սահնակային սպորտ, սկելետոն Յոնգփյոնգ - Լեռնադահուկային սպորտ (հսկայական սլալոմ, սլալոմ) Փհենչհան Օլիմպիական գյուղ - Խվենգե Օլիմպիական պարկ - արարողություններ - Դահուկացատատկի «Ալպենզիա» պարկ - դահուկացատկ, հյուսիսային երկամարտ - Բիաթլոնային կենտրոն «Ալպենզիա» - բիաթլոն - Դահուկային կենտրոն «Ալպենզիա» - դահուկավազք, հյուսիսային երկամարտ - Սահնակային մրազաձեւերի կենտրոն «Ալպենզիա» - Բոբսլեյ, սահնակային սպորտ, սկելետոն - Յոնգփյոնգ - Լեռնադահուկային սպորտ (հսկայական սլալոմ, սլալոմ) - Փհենչհան Օլիմպիական գյուղ - Մերձափնյա խումբ Ծածկած սահադաշտ - կյորլինգ Միութենական Հոկեյի կենտրոն - տափօղակով հոկեյ Քյոնփհոի Օվալ - չմշկասահք Քյոնփհոի սարցադաշտ - գեղասահորդ, շորտ-տրեկ Կվանդոն համալսարանի մարզադաշտ - տափօղակով հոկեյ Կանինա Օլիմպիական գյուղ - օլիմպիական գյուղ - Ծածկած սահադաշտ - կյորլինգ - Միութենական Հոկեյի կենտրոն - տափօղակով հոկեյ - Քյոնփհոի Օվալ - չմշկասահք - Քյոնփհոի սարցադաշտ - գեղասահորդ, շորտ-տրեկ - Կվանդոն համալսարանի մարզադաշտ - տափօղակով հոկեյ - Կանինա Օլիմպիական գյուղ - օլիմպիական գյուղ - Չունբոն - լեռնադահուկային սպորտ (արագնթաց վայրէջք, սուպեր հսկա) - Բուգվան Ֆեյնիկս Պարկ[en] — ֆրիսթայլ, սնոուբորդ Օլիմպիադա-2018-ը մշակույթում Ֆիլատելիայում եւ Նումիզմատիկայում - 2018 թվականի հունվարի 26-ին լիտվական փոստը թողարկել է ձմեռային սպորտաձեւերի (Կյորլինգ եւ Շորտ-տրեկ) պատկերող երկու նամականիշ: Նամականիշների նկարիչ՝Եկատերինա Բուդրիթ:Տպաքանակը կազմել է 30 հազար օրինակ: - Ուկրաինայի փոստային նամականիշ ի պատիվ այդ երկրի օլիմպիական հավաքականի:Անվանական արժեքը 9 գրիվնա: - Լիխտենշտեյնի երկու նամականիշների խումբ, - 2011 թվականիՀարավային Կորեայի նամականիշ՝ նվիրված Օլիմպիական խաղերն անցկացնելու համար պայաքարում տարած հաղթանակաի - Էստոնիայի նամականիշ թողարկված 2018 թվականին - Հարավային Կորեայի 3 փոստային բլոկներ: - Հարավային Կորեայի նմականիշների բլոկ՝ նվիրված Պարալիմպիկ խաղերին - Շվեյցարիայի նամականիշը՝ նվիրված այդ երկրի օլիմպիական հավաքականին: - Լեհաստանի 4 նամականիշների խումբ, որոնցից յուրաքանչյուրն արժե 5.2 զլոտա - Չադի հանարապետության նամականիշների երեք բլոգ՝ նվիրված 2018 թվականի Օլիմպիական խաղերին. դրանց վրա պատկերված էին Սոչիի Օլիմպիական խաղերի չեմպիոնները: - Լիտվայի նամականիշներ - Ուկրաինայի նամականիշ

https://hy.wikipedia.org/wiki/Ձմեռային_օլիմպիական_խաղեր_2018

hy.wikipedia.org

Խաղողագործները փակել են Արմավիր-Երեւան ավտոճանապարհը Արմավիր-Երեւան ավտոճանապարհին կրկին լարված իրավիճակ է: Խաղողագործները փակել են ավտոճանապարհը՝ պահանջելով լուծել խաղողի մթերման հարցը: Խնդիրն այն է, որ Արմավիրի մարզի Ամասիա, Նալբանդյան, Արմավիր, Նոր Կեսարիա եւ հարեւան համայնքների խաղողագործները տարիներ շարունակ խաղողը հանձնել են «Երեւանի Արարատ կոնյակի-գինու-օղու կոմբինատ»-ի Ամասիայի մթերման կետին, սակայն այս մթերման կետը չի բացվել եւ առաջացել է խաղողի մթերման խնդիր:

https://lurer.com/?p=433598&l=am

2021-09-16

lurer.com

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ | ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի որոշում <br> Քաղաքացիական գործ թիվ ԳԴ4/2468/02/18 | Քաղաքացիական գործ թիվ ԳԴ4/2468/02/18 2021 թ. | | ----- | ----- | | Դատավորներ՝ | Տ. Նազարյան | | ----- | ----- | | | Հ. Ենոքյան | Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ | | նախագահող | Ռ. Հակոբյան | | ----- | ----- | ----- | | | զեկուցող | Ն. Տավարացյան | | | | Ս. Անտոնյան | | | | Ա. Բարսեղյան | | | | Մ. Դրմեյան | | | | Ս. Միքայելյան | | | | Ա. ՄԿՐՏՉՅԱՆ | | | | Է. Սեդրակյան | 2021 թվականի հուլիսի 27-ին գրավոր ընթացակարգով քննելով Սեյրան Սիրեկանյանի վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 12.02.2021 թվականի որոշման դեմ՝ ըստ հայցի Լուսինե Աղլամազյանի ընդդեմ «ԳԱԲ Էլեկտրոմաշ» ՍՊԸ-ի (այսուհետ՝ Ընկերություն) սնանկության գործով կառավարիչ Սարգիս Միրաքյանի, երրորդ անձինք Ընկերության, Ավետիք Դաբաղյանի, Սեյրան Սիրեկանյանի եւ ՀՀ կադաստրի պետական կոմիտեի՝ աճուրդն անվավեր ճանաչելու, որպես հետեւանք՝ թիվ ԳԴ/0002/04/16 սնանկության գործով կառավարիչ Սարգիս Միրաքյանի եւ Ավետիք Դաբաղյանի միջեւ 17.07.2018 թվականին կնքված անշարժ գույքի աճուրդով առուվաճառքի պայմանագիրը եւ դրա հիման վրա ՀՀ կադաստրի կոմիտեի կողմից 23.07.2018 թվականին կատարված իրավունքի պետական գրանցումը եւ Ավետիք Դաբաղյանի եւ Սեյրան Սիրեկանյանի միջեւ 04.11.2019 թվականին կնքված անշարժ գույքի վաճառքի պայմանագիրը եւ դրա հիման վրա ՀՀ կադաստրի կոմիտեի կողմից 07.11.2019 թվականին կատարված իրավունքի պետական գրանցումն անվավեր ճանաչելու պահանջների մասին, Պ Ա Ր Զ Ե Ց 1. Գործի դատավարական նախապատմությունը. Դիմելով դատարան՝ Լուսինե Աղլամազյանը պահանջել է ՀՀ Արարատի մարզի Արգավանդ համայնքի Կենտրոնական փողոցի թիվ 31 հասցեում գտնվող անշարժ գույքի մասով անվավեր ճանաչել 31.05.2018 թվականին կայացած աճուրդը, որպես հետեւանք՝ անվավեր ճանաչել թիվ ԳԴ/0002/04/16 սնանկության գործով կառավարիչ Սարգիս Միրաքյանի եւ Ավետիք Հարութիկի Դաբաղյանի միջեւ 17.07.2018 թվականին կնքված անշարժ գույքի աճուրդով առուվաճառքի պայմանագիրը եւ դրա հիման վրա՝ 23.07.2018 թվականին կատարված իրավունքի պետական գրանցումը եւ Ավետիք Դաբաղյանի եւ Սեյրան Սիրեկանյանի միջեւ 04.11.2019 թվականին կնքված անշարժ գույքի վաճառքի պայմանագիրը եւ դրա հիման վրա 07.11.2019 թվականին կատարված իրավունքի պետական գրանցումը: ՀՀ սնանկության դատարանի (դատավոր՝ Տ. Փոլադյան) (այսուհետ՝ Դատարան) 29.10.2020 թվականի վճռով հայցը մերժվել է: ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի (այսուհետ՝ Վերաքննիչ դատարան) 12.02.2021 թվականի որոշմամբ Լուսինե Աղլամազյանի վերաքննիչ բողոքը բավարարվել է՝ Դատարանի 29.10.2020 թվականի վճիռը բեկանվել է եւ գործն ուղարկվել է նոր քննության: Վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Սեյրան Սիրեկանյանի ներկայացուցիչը (ներկայացուցիչ Էմիլ Ամիրխանյան): Վճռաբեկ բողոքի պատասխան է ներկայացրել Լուսինե Աղլամազյանը: 2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները եւ պահանջը. Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետեւյալ հիմքերի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով. Վերաքննիչ դատարանը սխալ է մեկնաբանել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 465-րդ հոդվածը, «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածի 2-րդ կետը: Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետեւյալ փաստարկներով. Վերաքննիչ դատարանը «շահագրգիռ անձ» հասկացությանը տվել է ավելի նեղ մեկնաբանում, քան սահմանում են բողոքում վկայակոչված օրենսդրական ակտերը եւ ՀՀ վճռաբեկ դատարանի նախադեպային որոշումները: Սույն գործի շրջանակներում՝ պարզելու համար, արդյոք հայցվորը շահագրգիռ անձ է, թե ոչ, պետք է առաջնորդվել ոչ միայն լոտի նկատմամբ սուբյեկտիվ իրավունքներ ունենալու փաստի առկայությամբ կամ բացակայությամբ (դատարանի կողմից այն կասկածի տակ չի դրվել), այլեւ պարզել, թե հայցվորի որ իրավունքներն են իրականում խախտվել եւ ինչ անբարենպաստ հետեւանքների են հանգեցրել այդ խախտումները, ու ներկայացված պահանջի նպատակն արդյ՞ոք իրավունքների եւ օրինական շահերի պաշտպանությունն ու վերականգնումն է, եւ հնարավոր է արդյոք ընտրված միջոցով պաշտպանել կամ վերականգնել պահանջ ներկայացրած անձի իրավունքները: Այսինքն՝ բացառապես լոտի նկատմամբ սուբյեկտիվ իրավունքներ ունենալու հանգամանքը չի կարող ինքնին հիմք հանդիսանալ հայցվորի շահագրգռվածությունը հաստատելու համար: Հայցվորը պետք է հիմնավորի իր իրավունքների խախտման առկայությունը եւ/կամ իր համար անբարենպաստ հետեւանքների առաջացումը: Դատարանը փաստել է, որ Լուսինե Աղլամազյանը չի կարող հանդիսանալ այն շահարգրգիռ անձը, ում օրենսդիրը «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածով եւ Օրենսգրքի 465-րդ հոդվածով հնարավորություն է ընձեռել աճուրդն անվավեր ճանաչելու պահանջով դիմել դատարան, այն առումով, որ վերջինս չի հիմնավորել սուբյեկտիվ իրավունքի որեւէ խախտում, քանի որ վիճարկվող աճուրդի մեկնարկային գնի նվազումը պայմանավորված է եղել չկայացած տասներեք աճուրդների արդյունքով: Մինչդեռ Վերաքննիչ դատարանը, սխալ մեկնաբանելով «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածի 2-րդ կետը եւ ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 465-րդ հոդվածը, եւ անտեսելով Վճռաբեկ դատարանի կողմից նախկինում տրված «շահագրգիռ անձ» դատավարական ինստիտուտի մեկնաբանությունը, սխալմամբ արձանագրել է, որ հայցվորի մոտ Ընկերությանը պատկանող գույքի աճուրդն անվավեր ճանաչելու հարցում առկա է շահագրգռվածություն եւ այդ հանգամանքը դրել է դատական ակտի բեկանման հիմքում: Դատարանն իրականացրել է բազմակողմանի, լրիվ եւ օբյեկտիվ քննություն, եւ եկել է այն եզրահանգման, որ հայցվորը չի ներկայացրել որեւէ հիմնավոր փաստարկ եւ/կամ ապացույց, որով կհաստատվեր վերջինիս իրավունքների խախտումը, որը միայն կարող է հիմք հանդիսանալ աճուրդն անվավեր ճանաչելու համար: Այն հանգամանքը, որ «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 8-րդ հոդվածի 1-ին կետի պահանջների խախտումը ոչ բոլոր դեպքերում կարող է հանգեցնել աճուրդի անվավերության առաջին հերթին խոսում է այն փաստը, որ թե ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 465-րդ հոդվածով եւ թե «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածով օգտագործվում է «դատարանը կարող է ճանաչել անվավեր» արտահայտությունը: Այսինքն՝ այս նորմերով օրենսդիրը դատարանին տալիս է որոշման հայեցողություն, եւ յուրաքանչյուր կոնկրետ դեպքում Դատարանը իրավունք ունի որոշելու՝ վրա հասնի արդյոք նորմի իրավական հետեւանքը, թե ոչ: Հետեւաբար, աճուրդը կարող է անվավեր ճանաչվել միայն երբ դատարանը գործի փաստական հանգամանքները լրիվ եւ բազմակողմանի պարզելուց եւ խախտման բնույթը, ծանրությունը եւ հետեւանքները գնահատման առարկա դարձնելուց հետո, գա այն եզրահանգման, որ խախտումը այնպիսին է, որ խաթարել է աճուրդի բուն էությունը եւ նպատակը եւ դրանով իսկ հանգեցրել է հայցվորի իրավունքների էական խախտման (պատճառահետեւանքային կապի հաշվառմամբ): Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 12.02.2021 թվականի որոշումը եւ օրինական ուժ տալ Դատարանի 29.10.2020 թվականի վճռին: 2.1 Վճռաբեկ բողոքի պատասխանի հիմնավորումները. Ընկերության սնանկության կառավարիչ Սարգիս Միրաքյանի կողմից ինտերնետով ծանուցման պաշտոնական «azdarar.am» կայքում հրապարակված ծանուցման հայտարարության մեջ նշված չէ, ինչպես վաճառվող գույքի ֆիզիկական վիճակի վերաբերյալ վավերապայմանը, այնպես էլ հստակ մեկնարկային գինը, էական մի շարք այլ պայմաններ, լոտն ուսումնասիրելու ամսաթիվը, ժամանակը եւ վայրը, կանոնակարգի պատճենը տրամադրելու կարգը: Հայտարարության մեջ նշված չէ նաեւ գույքի հասցեում տեղակայված շինությունների մանրամասն նկարագրությունը, որը միանշանակ հանդիսանում է էական պայման: Բացի այդ, օրենսդիրն աճուրդն անվավեր ճանաչելու պահանջով դատարան դիմելու հնարավորություն է տվել միայն շահագրգիռ անձին, ով տվյալ դեպքում հանդիսացել է Լուսինե Աղլամազյանը, քանի որ թիվ ԳԴ/0002/04/16 սնանկության գործով կայացված աճուրդի մասով հանդիսանում է պարտապան ընկերության տնօրենը եւ միակ մասնակիցը, միեւնույն ժամանակ գույքի նկատմամբ կատարված վերանորոգումները կատարվել են տնօրենի անձնական ներդրումների հաշվին, որին պատկանող գույքը վաճառվել է օրենքի պահանջները չպահպանված աճուրդի միջոցով, մինչդեռ այդպիսի պահանջների պահպանումը հանգեցնելու էր գույքի առավել բարձր գնով վաճառքի, որի դեպքում ընկերության ֆինանսական մուտքերն ավելանալու էին: Վերոգրյալի հիման վրա պահանջել է Վերաքննիչ դատարանի 12.02.2021 թվականի որոշումը թողնել անփոփոխ: 3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետեւյալ փաստերը՝ 1) ՀՀ Գեղարքունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի 18.05.2017 թվականի թիվ ԳԴ/0002/04/16 որոշմամբ Ընկերության սնանկության գործով կառավարիչ Սարգիս Միրաքյանին թույլատրվել է հրապարակային սակարկություններով իրացնել Ընկերությանը պատկանող ՀՀ Արագածոտնի մարզ, Արգավանդ համայնք, Կենտրոնական փողոց, թիվ 31 հասցեում գտնվող անշարժ գույքը: 2) 07.05.2018 թվականի Ընկերության սնանկության գործով կառավարիչ Սարգիս Միրաքյանի կողմից www.azdarar.am հրապարակային ծանուցումների ինտերնետային կայքում հրապարակվել է Ընկերությանը սեփականության իրավունքով պատկանող գույքի բաց դասական եղանակով կրկնաճուրդ իրականացնելու մասին հայտարարություն (հատոր 1, գ.թ. 82): 3) Ընկերության սնանկության գործով կառավարիչ Սարգիս Միրաքյանի կողմից հայտարարված թվով տասներեք աճուրդների չկայացման արդյունքում աճուրդի դրված գույքի գինը նվազել է եւ 31.05.2018 թվականին կայացած աճուրդում գույքի մեկնարկային գինը սահմանված է եղել 52.397.511 ՀՀ դրամ: 4) Ընկերության սնանկության գործով կառավարիչ Սարգիս Միրաքյանի կողմից 31.05.2018 թվականին կազմված աճուրդի արդյունքների մասին թիվ 1 արձանագրության համաձայն՝ նույն օրը կայացած աճուրդում Ավետիք Դաբաղյանն աճուրդային վաճառքի արդյունքում առաջարկելով 52.397.511 ՀՀ դրամ, մեկնարկային գին ունեցող լոտ 1՝ ՀՀ, Արարատի մարզ, Արգավանդ համայնք, Կենտրոնական փ. թիվ 31 հասցեում գտնվող շինությունները /ընդհանուր մակերեսը՝ 4371,4 քմ, պարիսպ 15,1քմ կամ 75,5 գ/մ/, հողամաս 0,4 հա, ընդհանուրը 52.397.511 ՀՀ դրամ, ճանաչվել է հաղթող (հատոր 1, գ.թ. 85): 5) Ընկերության սնանկության գործով կառավարիչ Սարգիս Միրաքյանի /Վաճառող/ եւ Ավետիք Դաբաղյանի /Գնորդ/ միջեւ 17.07.2018 թվականին կնքված անշարժ գույքի աճուրդով առուվաճառքի պայմանագրով Վաճառողը 31.05.2018 թվականի աճուրդի արդյունքների մասին թիվ 1 արձանագրության հիման վրա Գնորդին է վաճառել ՀՀ, Արարատի մարզ, Արգավանդ համայնք, Կենտրոնական փ. թիվ 31 հասցեում գտնվող շինությունները 52.397.511 ՀՀ դրամով (հատոր 1, գ.թ. 83-84): 6) 23.07.2018 թվականի անշարժ գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման թիվ 23072018-03-0044 վկայականի համաձայն՝ ՀՀ, Արարատի մարզ, Արգավանդ համայնք, Կենտրոնական փ. թիվ 31 հասցեի շենք-շինությունների նկատմամբ գրանցվել է Ավետիք Դաբաղյանի սեփականության իրավունքը (հատոր 1, գ.թ. 86-93): 7) Ավետիք Դաբաղյանի /Վաճառող/ եւ Սեյրան Սիրեկանյանի /Գնորդ/ միջեւ 04.11.2019 թվականին կնքված անշարժ գույքի վաճառքի պայմանագրով Վաճառողը Գնորդին է վաճառել ՀՀ, Արարատի մարզ, Արգավանդ համայնք, Կենտրոնական փ. թիվ 31 հասցեում գտնվող շինությունները (հատոր 3, գ.թ. 21-22): 8) 07.11.2019 թվականին անշարժ գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման թիվ 07112019-03-0034 վկայականի համաձայն՝ ՀՀ, Արարատի մարզ, Արգավանդ համայնք, Կենտրոնական փ. թիվ 31 հասցեի շենք-շինությունների նկատմամբ գրանցվել է Սեյրան Սիրեկանյանի սեփականության իրավունքը (հատոր 1, գ.թ. 23-24): 4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները եւ եզրահանգումները. Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ սույն գործով վճռաբեկ բողոքի վարույթ ընդունելը պայմանավորված է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 394-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետով նախատեսված հիմքի առկայությամբ, նույն հոդվածի 3-րդ մասի 1-ին կետի իմաստով, այն է՝ առերեւույթ առկա է մարդու իրավունքների եւ ազատությունների հիմնարար խախտում, քանի որ Վերաքննիչ դատարանը սխալ է մեկնաբանել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 465-րդ հոդվածը, «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածի 2-րդ կետը, որի արդյունքում կիրառել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 380-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետը, որը չպետք է կիրառեր, որը խաթարել է արդարադատության բուն էությունը: Սույն բողոքի քննության շրջանակներում Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարում անդրադառնալ աճուրդի անվավեր ճանաչման դատարանի լիազորության կիրառման եւ դատարանի կողմից գնահատման ենթակա հարցերի շրջանակներին: ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 465-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն՝ օրենքով սահմանված կանոնների խախտմամբ անցկացված սակարկությունները շահագրգիռ անձի հայցով դատարանը կարող է ճանաչել անվավեր: «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածի 1-ին եւ 2-րդ կետերի համաձայն՝ լոտի վերաբերյալ աճուրդն անվավեր կարող է ճանաչվել միայն դատական կարգով: Նույն օրենքի 3-5-րդ, 8-9-րդ եւ 14-րդ հոդվածներով նախատեսված կանոնների խախտմամբ անցկացված աճուրդը շահագրգիռ անձի պահանջով դատարանը կարող է ճանաչել անվավեր: Օրենսդիրը նշված դրույթով շահագրգիռ անձին հնարավորություն է ընձեռել դատական կարգով անվավեր ճանաչել «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 3-5-րդ, 8-9-րդ եւ 14-րդ հոդվածներով նախատեսված կանոնների խախտմամբ անցկացված աճուրդը: ՀՀ վճռաբեկ դատարանը նախկինում կայացրած որոշմամբ արձանագրել է, որ շահագրգռվածությունը դատարան ներկայացված որեւէ պահանջի քննության նախապայման է, ուստի դատարանը պետք է պարզի բոլոր քննվող գործերով հայցվորի շահագրգռվածության հարցը: Դատարան դիմելով՝ հայցվորը պետք է հիմնավորի, իսկ դատարանը՝ պարզի, թե հայցվորի ո՞ր իրավունքներն են իրականում խախտվել եւ ի՞նչ անբարենպաստ հետեւանքների են հանգեցրել այդ խախտումները, ու ներկայացված հայցի նպատակն արդյո՞ք իրավունքների եւ օրինական շահերի պաշտպանությունն ու վերականգնումն է, եւ հնարավոր է արդյոք ընտրված միջոցով պաշտպանել կամ վերականգնել հայցվորի իրավունքները (կամ, համապատասխան դեպքերում, նրան պատճառված վնասը փոխհատուցել): Հայցվորն իրավունք ունի դատարան դիմելու իր իրավունքների եւ օրինական շահերի պաշտպանության եւ վերականգնման համար (տե՛ս, Ստիխտինգ Ադմինիստրատենկանտոր Ֆայնենշլ Փերֆորմանս Հոլդինգս հիմնադրամը, «Լուքսթոնա Լիմիթեդ» ընկերությունը, «Յուկոս Ինթերնեյշնլ UK B.V.» ընկերությունը եւ Արմեն Միքայելյանն ընդդեմ ՀՀ արդարադատության նախարարության իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրի գործակալության Արաբկիրի տարածքային բաժնի եւ «Նեֆտեննայա կոմպանիա «Ռոսնեֆտ»» ԲԲԸ-ի թիվ ԵԱՔԴ/1494/02/10 քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 14.10.2011 թվականի որոշումը): ՀՀ վճռաբեկ դատարանը, մեկ այլ որոշմամբ անդրադարձել է այն իրավական հարցադրմանը, թե «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածի իմաստով ով կարող է հանդիսանալ շահագրգիռ անձ: Մասնավորապես ՀՀ վճռաբեկ դատարանը նշել է, որ անձի մոտ շահագրգռվածությունը պետք է առկա լինի աճուրդի հանված լոտի նկատմամբ: Ընդ որում, շահագրգռված լինելը կարող է պայմանավորված լինել ինչպես լոտի նկատմամբ սուբյեկտիվ իրավունքներ ունենալու փաստով, այնպես էլ հնարավոր իրավունքներ ձեռք բերելու համար բավարար նախադրյալներ առկա լինելու փաստով: Վերջին դեպքում անհրաժեշտ է իրավաբանական այնպիսի փաստերի ամբողջություն, որոնք իրենց համակցությամբ կարող են բավարար լինել նպաստելու անձի մոտ ապագայում լոտի նկատմամբ իրավունքներ ծագելուն (տե՛ս, «Մովսիսյան» ՍՊԸ-ն ընդդեմ ՀՀ Արարատի մարզպետարանի եւ Նորիկ Մալխասյանի թիվ ԱՎԴ1/0338/02/08 քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 25.12.2012 թվականի որոշումը): Վերահաստատելով եւ զարգացնելով նախկինում արտահայտած իրավական դիրքորոշումները՝ ՀՀ վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարել արձանագրել նաեւ, որ սնանկության վարույթում եւս աճուրդի արդյունքները վիճարկելու հնարավորություն պետք է ունենան միայն շահագրգիռ անձինք, որոնց շահագրգռվածությունը պետք է որոշվի լոտի նկատմամբ սուբյեկտիվ իրավունքներ ունենալու փաստով, ինչպես նաեւ հնարավոր իրավունքներ ձեռք բերելու համար բավարար նախադրյալներ առկա լինելու փաստով: Ընդ որում, ՀՀ վճռաբեկ դատարանը կարեւորել է, որ սնանկության վարույթում աճուրդի արդյունքների վիճարկման հարցում շահագրգռվածության որոշման հարցի նկատմամբ նույնպես կիրառելի են իրավահարաբերության ծագման պահին գործող ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 2-րդ հոդվածի վերաբերյալ ՀՀ վճռաբեկ դատարանի հայտնած իրավական դիրքորոշումները: Տվյալ դեպքում նույնպես աճուրդի վիճարկման հիմքում պետք է լինի պահանջ ներկայացնողի իրավական շահագրգռվածությունը, այլ խոսքով՝ դատարանը պետք է պարզի, թե նման պահանջ ներկայացնողի որ իրավունքներն են իրականում խախտվել եւ ինչ անբարենպաստ հետեւանքների են հանգեցրել այդ խախտումները, ու ներկայացված պահանջի նպատակն արդյոք իրավունքների եւ օրինական շահերի պաշտպանությունն ու վերականգնումն է, եւ հնարավոր է արդյոք ընտրված միջոցով պաշտպանել կամ վերականգնել պահանջ ներկայացրած անձի իրավունքները (տե՛ս, Կարինե Ղազարյանը եւ այլոք ընդդեմ Իգոր Մանդելի թիվ ԵԱՔԴ/0009/04/16 գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 07.12.2018 թվականի որոշումը): Վերոնշյալից հետեւում է, որ պետք է պարզել, թե հայցվորի որ իրավունքներն են իրականում խախտվել եւ ինչ անբարենպաստ հետեւանքների են հանգեցրել այդ խախտումները, ներկայացված պահանջի նպատակն արդյոք իրավունքների եւ օրինական շահերի պաշտպանությունն ու վերականգնումն է, թե ոչ, ինչպես նաեւ այն թե հնարավոր է արդյոք ընտրված միջոցով պաշտպանել կամ վերականգնել պահանջ ներկայացրած անձի իրավունքները: Այսինքն՝ հրապարակային սակարկություններով գույքի վաճառքի դեպքում աճուրդ անվավեր ճանաչելու պահանջ ներկայացնելու համար հայցվորը պետք է հիմնավորի իր իրավունքների խախտման առկայությունը եւ/կամ դրա արդյունքում իր համար անբարենպաստ հետեւանքների առաջացումը: Սույն գործով Դատարանը հայցի մերժման հիմքում դրել է հետեւյալ պատճառաբանությունը. «գործում առկա ապացույցների ուսումնասիրության եւ հայցադիմումի բովանդակության, ինչպես նաեւ հայցվորի ներկայացուցչի դատական նիստերում հնչեցրած դիրքորոշման համատեքստում արձանագրում է, որ թեեւ հայցվոր Լուսինե Աղլամազյանը հանդիսանում է պարտապան Ընկերության տնօրեն եւ միակ հիմնադիր, այդուհանդերձ ՝ ներկայացրած հայցով չի կարող հանդիսանալ շահագրգիռ անձ այն հիմնավորմամբ, որ վերջինս որեւէ վերաբերելի ու թույլատրելի ապացույցով չի հիմնավորել իր իրավունքների խախտման առկայությունը եւ/կամ իր համար անբարենպաստ հետեւանքների առաջացումը»: «հայցվորի կողմից բարձրաձայնվել են միայն ենթադրյալ հանգամանքներ», «բացառապես ենթադրությունների հիման վրա կառուցված հանգամանքներով չի կարող հիմնավորվել, որ «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքով ամրագրված պահանջները չպահպանելով իրականացրած աճուրդի արդյունքում խախտվել է Հայցվորի որեւէ իրավունք եւ/կամ նրա համար առաջացրել են անբարենպաստ հետեւանքներ: Հետեւաբար՝ Լուսինե Աղլամազյանը չի կարող հանդիսանալ այն շահարգրգիռ անձը, ում օրենսդիրը «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածով եւ Օրենսգրքի 465-րդ հոդվածով հնարավորություն է ընձեռել աճուրդն անվավեր ճանաչելու պահանջով դիմել դատարան»: Դատարանի վճռի ուսումնասիրությունից ակնհայտ է, դառնում, որ Դատարանը, հայցվորի շահագրգիռ անձ չլինելու վերաբերյալ իր եզրահանգումը ոչ թե պայմանավորել է հայցվորի կարգավիճակով, այլ այն հանգամանքով, որ հայցվորը չի հիմնավորել իր իրավունքների խախտման փաստը: Մինչդեռ Վերաքննիչ դատարանը, վերաքննիչ բողոքը բավարարելիս պատճառաբանել է, որ «Դատարանն անտեսել է, որ Լ. Աղլամազյանը, որպես սնանկ ճանաչված ընկերության միակ մասնակից ինչպես օրենքի ուժով, այնպես էլ նշված ընկերության կանոնադրության համաձայն, ունի ընկերության լուծարվելու դեպքում շահույթի իր մասը, ինչպես նաեւ պարտատերեր հետ կատարված հաշվարկներից հետո մնացած գույքի մի մասը կամ դրա արժեքը ստանալու իրավունք: Նշվածն արդեն իսկ բավարար է արձանագրելու, որ Լ. Աղլամազյանի մոտ, որպես ընկերության մասնակից, աճուրդի հանված լոտի նկատմամբ ապագայում հնարավոր իրավունքներ ձեռք բերելու համար առկա են բավարար նախադրյալներ եւ լեգիտիմ ակնկալիք, ինչն ուղղակիորեն փաստում է ընկերությանը պատկանող գույքի աճուրդն անվավեր ճանաչելու հարցում հայցվորի շահագրգռվածությունը»: Տվյալ դեպքում հայցվորը պնդել է, որ աճուրդի հայտարարության մեջ գույքի ճիշտ նկարագրությունը նշված չլինելու հանգամանքը հանգեցրել է գույքի՝ ցածր գնով վաճառքի, ինչն էլ խախտել է իր՝ որպես պարտապան Ընկերության տնօրենի եւ միակ հիմնադրի իրավունքները: Մինչդեռ Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ ոչ թե աճուրդի հայտարարության մեջ գույքի ճիշտ նկարագրությունը նշված չլինելու հանգամանքի հետեւանքով է վիճելի գույքի արժեքը նվազել, ինչպես հայցվորն է պնդում, այլ վեճի առարկա գույքն ի սկզբանե գնահատվել է 205.600.000 ՀՀ դրամ եւ հայտարարված թվով 13 աճուրդները չեն կայացվել եւ լոտի արժեքը յուրաքանչյուր անգամ նվազեցել է 10 տոկոսով, լոտի արժեքը է սահմանվել 52.397.511 ՀՀ դրամը, որն էլ գնվել է այդ արժեքով: Ի դեպ նախորդ բոլոր չկայացած 13 աճուրդների հայտարարությունները նույնպես ունեցել են նույն բովանդակությունը եւ այդ աճուրդները չեն վիճարկվել հայցվորի կողմից՝ աճուրդի դրված գույքի գնիջեցումը կանխելու համար: Փաստերի նման դասավորվածությունը թույլ է տալիս եզրահանգելու, որ հայցվորի աճուրդի դրված գույքի մեկնարկային գինը ձեւավորվել է ոչ թե վիճարկվող աճուրդը օրենքի պահանջների խախտումով անցկացնելու, այլ նախորդ՝ չկայացած եւ հայցվորի կողմից չվիճարկված աճուրդների արդյունքում: Այսինքն՝ հայցվորը հնարավորություն է ունեցել վերահսկելու սակարկությունների կազմակերպման ամբողջ ընթացքը, իսկ կառավարչի կողմից իր լիազորությունների ոչ պատշաճ կատարման արդյունք հանդիսացող գործողությունների իրականացման դեպքում՝ բողոքարկելու դրանք: Վերոնշյալից հետեւում է, որ Դատարանն իրավացիորեն է եկել այն եզրահանգման, որ հայցվորը չի ներկայացրել որեւէ հիմնավոր փաստարկ եւ ապացույց, որով կհաստատվեր վերջինիս իրավունքների խախտումը, որը միայն կարող է հիմք հանդիսանալ հայցվորի՝ շահագրգիռ անձ հանդիսանալու հանգամանքը հաստատված համարելու եւ աճուրդն անվավեր ճանաչելու համար: Մինչդեռ Վերաքննիչ դատարանը, դատական ակտի բեկանումը պայմանավորել է զուտ վերջինիս՝ Ընկերության մասնակցի կարգավիճակով, անտեսելով այն հանգամանքը, որ Դատարանը չի էլ հերքել հայցվորի՝ ընկերության մասնակցի կարգավիճակով պայմանավորված շահագրգռվածությունը: Հիմք ընդունելով վերոգրյալը, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն գործով Դատարանը իրավացիորեն է արձանագրել, որ Հայցվորի վերաբերելի եւ թույլատրելի որեւէ ապացույցով կամ փաստարկներով չի հիմնավորել իր, որպես պարտապան Ընկերության տնօրեն եւ միակ հիմնադիր, իրավունքների խախտման փաստը: Վերոնշյալ կարգավորումների տրամաբանական շարունակությունը գտել է «Սնանկության մասին» ՀՀ օրենքի 31-րդ հոդվածում, համաձայն որի՝ պարտապանը եւ պարտատերը (պարտատերերը) կարող են սնանկության գործը վարող դատավորին բողոքարկել կառավարչի գործողությունները կամ անգործությունը: Բողոքը կարող է դատարան ներկայացվել այն օրվանից սկսած 10 օրվա ընթացքում, երբ բողոքարկողը իմացել է կամ պետք է իմացած լիներ իր իրավունքի խախտման մասին: Վերոնշյալ պատճառաբանություններով հերքվում են վճռաբեկ բողոքի պատասխանում բերված փաստարկները: Այսպիսով, վճռաբեկ բողոքի վերոնշյալ հիմքերի առկայությունը Վճռաբեկ դատարանը դիտում է բավարար՝ Վերաքննիչ դատարանի որոշումն ամբողջությամբ բեկանելու համար: Միաժամանակ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն գործով անհրաժեշտ է կիրառել ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 405-րդ հոդվածի 1-ին մասի 7-րդ կետով սահմանված՝ վերաքննիչ դատարանի որոշումը բեկանելու եւ առաջին ատյանի դատական ակտին օրինական ուժ տալու՝ Վճռաբեկ դատարանի լիազորությունը հետեւյալ հիմնավորմամբ. «Մարդու իրավունքների եւ հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի (այսուհետ՝ Կոնվենցիա) 6-րդ հոդվածի համաձայն՝ յուրաքանչյուր ոք ունի ողջամիտ ժամկետում իր գործի քննության իրավունք: Սույն քաղաքացիական գործով վեճի լուծումն էական նշանակություն ունի գործին մասնակցող անձանց համար: Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ գործը ողջամիտ ժամկետում քննելը հանդիսանում է Կոնվենցիայի նույն հոդվածով ամրագրված անձի արդար դատաքննության իրավունքի տարր, հետեւաբար գործի անհարկի ձգձգումները վտանգ են պարունակում նշված իրավունքի խախտման տեսանկյունից: Տվյալ դեպքում Վճռաբեկ դատարանի կողմից ստորադաս դատարանի դատական ակտին օրինական ուժ տալը բխում է արդարադատության արդյունավետության շահերից, քանի որ սույն գործով վերջնական դատական ակտ կայացնելու համար նոր հանգամանք հաստատելու անհրաժեշտությունը բացակայում է: 5. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները եւ եզրահանգումները դատական ծախսերի բաշխման վերաբերյալ. ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 101-րդ հոդվածի համաձայն՝ դատական ծախսերը կազմված են պետական տուրքից եւ գործի քննության հետ կապված այլ ծախսերից: ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 109-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ դատական ծախսերը գործին մասնակցող անձանց միջեւ բաշխվում են բավարարված հայցապահանջների չափին համամասնորեն: ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 112-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ Վերաքննիչ կամ Վճռաբեկ դատարան բողոք բերելու եւ բողոքի քննության հետ կապված դատական ծախսերը գործին մասնակցող անձանց միջեւ բաշխվում են (ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 10-րդ) գլխի կանոններին համապատասխան: Սույն գործով նկատի ունենալով, որ վճռաբեկ բողոքը ենթակա է բավարարման եւ օրինական ուժ է տրվում Դատարանի վճռին, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Լուսինե Աղլամազյանից հօգուտ Սեյրան Սիրեկանյանի ենթակա է բռնագանձման 20.000 ՀՀ դրամ՝ որպես վճռաբեկ բողոքի համար նախապես վճարված պետական տուրքի հատուցման գումար: Ելնելով վերոգրյալից եւ ղեկավարվելով գործող ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 405-րդ, 406-րդ, 408-րդ հոդվածներով՝ Վճռաբեկ դատարանը ՈՐՈՇԵՑ 1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել: Բեկանել ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 12.02.2021 թվականի որոշումը եւ օրինական ուժ տալ ՀՀ սնանկության դատարանի 29.10.2020 թվականի վճռին: 2. Լուսինե Աղլամազյանից հօգուտ Սեյրան Սիրեկանյանի բռնագանձել 20.000 ՀՀ դրամ՝ որպես վճռաբեկ բողոքի համար նախապես վճարված պետական տուրքի հատուցման գումար: 3. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում կայացման պահից, վերջնական է եւ ենթակա չէ բողոքարկման: | | Նախագահող | Ռ. Հակոբյան | | ----- | ----- | ----- | | | Զեկուցող | Ն. Տավարացյան | | | | Ս. Անտոնյան | | | | Ա. Բարսեղյան | | | | Մ. Դրմեյան | | | | Ս. Միքայելյան | | | | Ա. ՄԿՐՏՉՅԱՆ | | | | Է. Սեդրակյան | Պաշտոնական հրապարակման օրը՝27 օգոստոսի 2021 թվական:

https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=155375

27.07.2021

www.arlis.am

Հանձնաժողովն ընդունեց ՄԻՊ պաշտոնում առաջադրված Քրիստինե Գրիգորյանի թեկնածությունը ԵՐԵՎԱՆ, 17 ԴԵԿՏԵՄԲԵՐԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: Հայաստանի Ազգային ժողովի մարդու իրավունքների եւ հանրային հարցերի մշտական հանձնաժողովը ձայների մեծամասնությամբ ընդունեց Մարդու իրավունքների պաշտպանի պաշտոնում «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության կողմից առաջադրված Քրիստինե Գրիգորյանի թեկնածությունը: Ինչպես տեղեկացավ «Արմենպրես»-ը՝ Մարդու իրավունքների պաշտպանին հանձնաժողովի առաջարկությամբ ընտրում է Ազգային ժողովը՝ պատգամավորների ընդհանուր թվի ձայների առնվազն երեք հինգերորդով, վեց տարի ժամկետով: Ավելի վաղ, Հայաստանի Ազգային ժողովի մարդու իրավունքների եւ հանրային հարցերի մշտական հանձնաժողովը քննարկում էր ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի պաշտոնում Քրիստինե Գրիգորյանի թեկնածությունն առաջադրելու հարցը: Հանձնաժողովի նիստում Քրիստինե Գրիգորյանին ներկայացրել էր ԱԺ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Վլադիմիր Վարդանյանը: Բնութագրելով Քրիստինե Գրիգորյանի թեկնածությունը՝ նա նշեց, որ Գրիգորյանն ունի գրեթե 12 տարվա մասնագիտական աշխատանքի փորձ՝ հիմնականում պետական մարմիններում:

https://armenpress.am/arm/news/1071023.html

2021-12-17

armenpress.am

"ՄԵՐ ԱՆԴԱՄԱԿՑՈՒՄԸ ԵՏՄ-ԻՆ ՀԱՄԸՆԿԱՎ ԲԱՐԴ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ՀԵՏ" "ՄԵՐ ԱՆԴԱՄԱԿՑՈՒՄԸ ԵՏՄ-ԻՆ ՀԱՄԸՆԿԱՎ ԲԱՐԴ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ՀԵՏ"

https://www.iravunk.com/?p=158009&l=am

2015-05-19

www.iravunk.com

Եվրախորհրդարանում Երեւանին եւ Բաքվին կոչ են արել ականազերծման համար տեղեկատվության փոխանակում սկսել Եվրախորհրդարանականները Հայաստանին եւ Ադրբեջանին կոչ են արել փոխանակել հասանելի տեղեկատվությունը՝ արդյունավետ ականազերծումը շարունակելու համար: Այս մասին ասվում է Հարավային Կովկասի հետ կապերի գծով պատվիրակության ղեկավար, Եվրախորհրդարանի պատգամավոր Մարինա Կալյուրանդի, Հայաստանի հարցերով մշտական զեկուցող, Եվրախորհրդարանի պատգամավոր Անդրեյ Կովաչովի եւ Ադրբեջանի հարցերով զեկուցող, Եվրախորհրդարանի պատգամավոր Ժելյանա Զովկոյի համատեղ հայտարարության մեջ: Նրանք ափսոսանք են հայտնել հունիսի 4-ին երեք ադրբեջանցիների մահվան կապակցությամբ, որոնք մահացել են ականի պայթյունից Քարվաճառում, որը Արցախի դեմ Ադրբեջանի ագրեսիայի հետեւանքով ադրբեջանական կողմի վերահսկողության տակ է հայտնվել: «Երկու կողմերն էլ պարտավոր են համագործակցելու պարտավորություն վերցնել իրենց վրա եւ հասանելի տեղեկատվություն փոխանակել՝ արդյունավետ ականազերծումը շարունակելու եւ հետագա ողբերգությունները կանխելու համար: Նրանք նաեւ պետք է անհապաղ քայլեր ձեռնարկեն փոխադարձ վստահության եւ հաշտեցման հիմնական խոչընդոտները վերացնելու ուղղությամբ՝ սկսած մնացած բոլոր գերիների ազատ արձակումից, հրահրող հռետորաբանությունից հրաժարվելուց, վիճահարույց սահմանային շրջաններից զորքերը հեռացնելուց եւ հակամարտության երկարաժամկետ կարգավորման ու Լեռնային Ղարաբաղի ապագա կարգավիճակի վերաբերյալ բանակցությունների վերսկսումից: Ցամաքային ականներն իրենց բնույթով անխտիր գործողության զենք են, որոնք չեն կարող տարբերակել քաղաքացիական եւ ռազմական թիրախները, եւ ցավալի է այն փաստը, որ ոչ Հայաստանը, ոչ Ադրբեջանը չեն հանդիսանում 1997թ. «Հակահետեւակային ականների արգելքի մասին կոնվենցիայի (Օտտավայի պայմանագիր) մասնակից: Մենք կոչ ենք անում կողմերին պայմանավորվել Կոնվենցիային միաժամանակ միանալու մասին՝ ոչ միայն որպես վստահության ամրապնդման միջոց, եւ առաջարկել նրանց հրապարակավ հայտարարել հնարավորինս շուտ նման համատեղ քայլ կատարելու պատրաստակամության մասին»:

https://news.am/arm/news/648050.html

2021-06-09

news.am

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՐՉԱՊԵՏ Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ N687-Ա ՆԱՐԵԿ ՄԿՐՏՉՅԱՆԻՆ ՄԵԾ ԲՐԻՏԱՆԻԱՅԻ ԵՎ ՀՅՈՒՍԻՍԱՅԻՆ ԻՌԼԱՆԴԻԱՅԻ ՄԻԱՑՅԱԼ ԹԱԳԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆ ԳՈՐԾՈՒՂԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ Համաձայն «Կառավարության կառուցվածքի եւ գործունեության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 7-րդ հոդվածի 5-րդ մասի՝ 1. Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարար Նարեկ Մկրտչյանին 2023 թվականի հուլիսի 4-7-ը գործուղել Մեծ Բրիտանիայի եւ Հյուսիսային Իռլանդիայի Միացյալ Թագավորություն (Լոնդոն)՝ երկկողմ համագործակցության մի շարք հարցեր քննարկելու նպատակով: 2. Նարեկ Մկրտչյանի՝ Մեծ Բրիտանիայի եւ Հյուսիսային Իռլանդիայի Միացյալ Թագավորություն գործուղման հետ կապված ծախսերը կատարել Հայաստանի Հանրապետության 2023 թվականի պետական բյուջեով Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարարությանը հատկացված միջոցների հաշվին: 3. Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարարին՝ գործուղումից վերադառնալուց հետո եռօրյա ժամկետում ներկայացնել Մեծ Բրիտանիայի եւ Հյուսիսային Իռլանդիայի Միացյալ Թագավորություն գործուղման արդյունքների մասին հաշվետվությունը՝ համաձայն Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի 2018 թվականի սեպտեմբերի 19-ի N 1230-Ն որոշմամբ սահմանված կարգի: | Հայաստանի Հանրապետության <br> վարչապետ | Ն. Փաշինյան | | ----- | ----- | | Երեւան | | 26.06.2023 ՀԱՎԱՍՏՎԱԾ Է ԷԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ ՍՏՈՐԱԳՐՈՒԹՅԱՄԲ

https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=179582

26.06.2023

www.arlis.am

Եղեգնաձորցիները եւ իրենց խնդիրները (տեսանյութ) Եղեգնաձորցիները եւ իրենց խնդիրները

https://a1plus.am/hy/article/86467

2012-06-13

a1plus.am

Պրուսական Լեհաստան, ինչպես նաեւ «Պրուսյան բաժին», «Պրուսական հատված», Ռեչ Պոսպոլիտայի նախկին հողեր, որը ստացել է Պրուսիայի կողմից Ռեչ Պոսպոլիտայի երեք հատվածների արդյունքում: Պրուսիայի թագավորության տարածքային ձեռքբերումները կազմել են 141,400 քառ. կմ (54,600 քառ. կմ) հողատարածքներ, կազմված նախկին Ռեչ Պոսպոլիտայի արեւմտյան շրջաններից: XVIII դարի կեսերին Ռեչ Պոսպոլիտան այլեւս անկախ չէր: Ռուսական կայսրերն անմիջական ազդեցություն են ունեն լեհական թագավորների ընտրության վրա: Այս պրակտիկան հատկապես վառ երեւում է Ռեչ Պոսպոլիտայի վերջին ղեկավար Ստանիսլավ Ավգուստ Պոնյատովսկին ընտրության՝ ռուսական կայսրուհի Եկատերինա Մեծի նախկին սիրեցյալի, օրինակով: 1975 թվականի նոյեմբերի 25-ին Գրոդնո տեղափոխվելու պատճառով Ստանիսլավ Ավգուստ Պոնյատովսկին հրաժարական տվեց: Այն պետությունները, որոնք մասնակցել են Ռեչ Պոսպոլիտայի բաժիններին, եզրափակեցին «Պետերբուրգյան կոնվենցիա»-ն (1797 թ.), որոնք ներառում էին լեհական պարտքերի եւ լեհական թագավորի կանոնները, ինչպես նաեւ այն պարտավորությունը, որ պայմանավորվող կողմերի միապետները երբեւէ չեն օգտագործի «Լեհաստանի թագավորությունը» անունով: Արդյունքում այս երկիրը՝ Ռեչ Պոսպոլիտան, իր երեք հատվածներով քարտեզից անհետացել է ավելի քան 123 տարի: Պատմությունը Առաջին բաժնի մասին կոնվենցիան ստորագրվել է 1772 թվականի փետրվարի 19-ին Վիեննայում եւ վավերացվել է 1772 թվականի սեպտեմբերի 22-ին: Մինչ այդ 1772 թվականի փետրվարի 6-ին (17) Սանկտ-Պետերբուրգում պայմանագիր է ստորագրվել Պրուսիայի՝ ի դեմս Ֆրիդրիխ II- ի, եւ Ռուսաստանի՝ ի դեմս Եկատերինա II- ի, միջեւ: Այս համաձայնագրին համապատասխան, Պրուսիան ընդունել է Էրմլանդ (Վարմիա) եւ Ռոյալ Պրուսիան (այնուհետեւ դառնում է նոր նահանգ, որը կոչվում է Արեւմտյան Պրուսիա), Նոտեչ գետի, Պոմերանիաի գավառի առանց Գդանսկի, Պոմորսկի եւ Մոլոմորսկու (Մարիյենբուրգ) եւ Հելմինսկու (Կուլմ) , ինչպես նաեւ Մեծ Լեհաստանի որոշ տարածքներ: Պրուսական ձեռքբերումները կազմել են 36 հազար քառ. կմ եւ 580 հազար բնակիչ: Երկրորդ բաժնի արդյունքում էթնիկ լեհերի բնակեցված տարածքներն անցան Պրուսիայի իշխանության տակ. Դանիխ, Թորուն, Վելկոպոլսկայա, Կուավիա եւ Մազովիա, բացառությամբ Մազովիայի վոյեվոդիզացիայի: Կոստյուշկոյի ապստամբության պարտությունը (1794 թ.), Երկրի ստորաբաժանումների դեմ ուղղված, համարվում էր լեհ-լիտվական պետության վերջնական լուծարման համար պատրվակ: 1795 թ. հոկտեմբերի 24-ին բաժին մասնակցող պետությունները սահմանեցին իրենց նոր սահմանները: Միաժամանակ նույն պայմանով Պետերբուրգում գաղտնի համաձայնագիր է կնքվել Ավստրիայի եւ Ռուսաստանի միջեւ, ակնհայտ թշնամական է Պրուսիայի հետ - ռազմական օգնության մասին, եթե Պրուսիան հարձակվի դաշնակից պետություններից որեւէ մեկի վրա: Երրորդ միջադեպի արդյունքում Պրուսիան ձեռք է բերում տարածքներ, որը հայտնի են որպես Հարավային Պրուսիա եւ բնակեցված են էթնիկ լեհերով, արեւմուտքից Պիլիցա գետը, Վիսլին, Բուգան եւ Բեմանը, այդ թվում Վարշավան՝ ինչպես նաեւ Արեւմտյան Լիտվայի հողերը (Ժեմայտիյա), ընդհանուր 55 քառ. կմ մակերեսով եւ 1 մլն. մարդ բնակչությամբ: Պրուսիան նախկին լեհական հողերից ստեղծեց երեք նահանգներ՝ Արեւմտյան Պրուսիա, Հարավային Պրուսիա եւ Նոր Արեւելյան Պրուսիա: Պաշտոնական լեզուն դարձավ գերմաներենը, ներմուծվեց պրուսական տարածք եւ գերմանական դպրոց, «գանձարանում» ընտրվեցին «թագավորության» եւ հովիվների հողերը: Լեհերենը վերացավ: Պրուսական Լեհաստանի խոշոր պատմական իրադարձությունը, որը ներառում է ավելի վաղ 1772 թվականին, Ֆրեդերիկ Մեծի կողմից Լեհաստանի Պրուսիայի կցված տարածքների մասին, Պրուսիայի մոտ նոր ձեռքբերումներ ապահովելու նպատակով նախատեսվում էր մոտավորապես 57.475 գերմանական ընտանիքների տեղափոխվել Արեւմտյան Պրուսիա: 1806 թվականին Հենրիկ Դոմբրսկու ղեկավարությամբ Վելիկո Լեհաստանում սկիզբ առած երկրորդ Վիելկոպոլսկա ապստամբության արդյունքում, Նապոլեոնի հետ պատերազմում Պրուսիայի լիակատար պարտությունը կանխելու համար, Վարշավայի դավադիրը Նապոլեոնի հովանու ներքո ձեւավորվել է 1807 թվականին: Վարշավայի դքսությունը ստեղծվեց, որպես Առաջին Ֆրանսիական արբանյակ եւ օգտագործվում է որպես կամուրջ Ռուսաստան ներխուժման համար: Նապոլեոնի պարտությունը ռուսական քարոզարշավի ընթացքում հանգեցրեց դավադրության ապամոնտաժմանը, համաձայն 1815 թվականին Վիեննայի կոնգրեսի որոշման: Մեծ Լեհաստանի արեւմտյան հողերը Պոզնան եւ Պրուսական Պոմորե քաղաքների հետ միասին մտան Պրուսիայի կազմի մեջ, ինչպես նաեւ Պրուսիային էր միացել Սակսոնիայի մի մասը, Վեստֆալիի նշանակալի մասը եւ Ռենսկի տարածքը, Իսկ Մեծ Լեհաստանի մնացած մասը փոխանցվում է Ռուսաստանի կայսրությանը որպես Լեհական Թագավորություն: 1846 թվականին Լյուդվիկ Մերոսլավսկու գլխավորությամբ Պրուսյան Լեհաստանի Կրակովի ապստամբության ժամանակ, ապստամբները մշակել են մի ծրագիր, որի նպատակն էր Լեհաստանի ընդհանուր ապստամբության ապստամբող մասը դառնա բոլոր երեք պետությունների դեմ, որոնց միջեւ անցկացվեց Լեհաստանի նախկին լեհական միասնության բաժինը: Ապստամբներից 254-ը մեղադրվեցին դավաճանության մեջ եւ պատժվեցին Բեռլինի քաղաքային հրապարակում: Երկու տարի անց, ազգերի Գարնան ժամանակ, 1846 թվականին Պոզնանի հարեւանությամբ Լեհաստանի ազգային կոմիտեի ղեկավարությամբ ապստամբություն սկսվեց: Պրուսական բանակը ձեռնամուխ եղավ Լեհաստանի հանդեպ հարգալից վերաբերմունքի համար կայունացնել վերահսկողությունն իր տարածքում՝ 1500 լեհեր ուղարկվեցին «Պոզնանի Ցիտադոլ»-ի բանտ, որպեսզի խուճապի մատնեին մյուս կռվարարներին: Ապստամբությունը ցույց տվեց, որ Լեհաստանի պետականության հռչակման վերաբերյալ Պրուսական կառավարության հետ համաձայնեցնելու որեւէ ձեւ չկա: Միայն 60 տարի անց, առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո, Վելիկոպոլսկոգո Վոսստանիյայի (1918—1919) ժամանակ Պրուսական հատվածը հնարավորություն է ստանում վերականգնել Երկրորդ Ռեչ Պոսպոլիտայի ազատությունը: Հասարակությունը Պրուսական հատվածում գտնվող լեհերը եղել են բնակչության գերմանականացման լայնածավալ ծրագրի առարկան, սկսած թագավոր Ֆրեդերիկ Մեծի կողմից Պրուսիայի բնակչության ձուլման գործընթացը կուլտուրկամֆի միջոցով:Դրա համար Ֆրեդերիկ Մեծը նախատեսում էր այդ տարածքների շուրջ 300.000 գերմանացի գաղութարարների բնակեցնել, որպեսզի նպաստեն գերմանականացմանը: Այնուամենայնիվ, լեհերի աճող ազգային ինքնությունը եւ նրանց ինքնավարությունը դժվարացնում էին գերմանականացմանը: Փաստորեն ազգային ինքնության աճը եւ Պրուսիայի թագավորության ու գերմանական կայսրությունում լեհական փոքրամասնության կազմակերպումը դարձավ գերմանականացման քաղաքականության պարադոքսալ արդյունքը: Պրուսական բաժնում կրթական համակարգը ավելի բարձր մակարդակի վրա էր, քան ավստրիայում եւ ռուսերենում, չնայած լեհերենի վրա հարձակումներին, ցանկալի արդյունքի չհասան («Վժեսնիա»): Տնտեսությունը Լեհաստանի պրուսական հատվածը համարվում է Պրուսիայի առավել զարգացած հատվածը շնորհիվ կառավարության ընդհանուր քաղաքականության: Գերմանական կառավարությունը աջակցում էր գյուղատնտեսության, արդյունաբերության, ֆինանսական ինստիտուտների եւ տրանսպորտի արդյունավետ զարգացմանը: Վարչական բաժանումը - Նոր Սիլեզիա՝ 1795-ից մինչեւ 1807 թվական - Նոր Արեւելյան Պրուսիա - 1795-1807 թվականներին - Հարավային պրուսիա - 1793-ից մինչեւ 1806 թվականը - Նոտեկ թաղամասը՝ 1772-ից մինչեւ 1793թ. - Արեւելյան Պրուսիա -1773 - ից մինչեւ 1829թ. - Արեւմտյան Պրուսիա - 1773-ից մինչեւ 1824 թվականը Առաջին բաժնում Պրուսիան ստացավ 36,000 քառ. կմ եւ մոտ 600,000 մարդ: Երկրորդ բաժնում Պրուսիան ստացավ 58.000 քառ. կմ եւ մոտ 1 մլն մարդ: Երրորդ բաժնում, երկրորդին նման,Պրուսիան ստացավ մոտ 55,000 քառ. կմ եւ 1 միլիոն մարդ: Ամբողջ Պրուսիայում ստացվում է նախկին Ռեչ-Պոսպոլիտայի տարածքի մոտավորապես 20 տոկոսը (149 000 քառ կմ) եւ բնակչության մոտավորապես 23 տոկոսը (2,6 մլն. մարդ): Պրուսական հատվածի ամբողջ տարածքը (պրուսական լեհաստան) կոչվում է Մեծ Լեհաստան: Այդ տարածքներից Պոզնան եւ Կալիշսկի նահանգների հողերը անվանում էին «Մեծ Լեհաստան», նեղ իմաստով, Բրեստ-Քուջովսկի եւ Ինովրոցլավսկո «վոյիվոդները» կոչվում էին Կուավիա, Մազովիա եւ Ռաեւսկոյե - Մազովիա, Հելմինսկո, Մալբորգ եւ Պոմորսկիները, Ուերմանովը լեհական կամ թագավորական Պրուսիա: Մարզային կամ տարածքային անվանումն է, որն աստիճանաբար միավորվել է հիմնական լեհական պետության մեջ այն պատճառով կամ քանի որ Պիաստի իշխանական գիծըն էրմահացել նրանցում, կամ քանի որ նրանք ստիպված էին այդ ամենին հասնել զենքի ուժով:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Պրուսական_Լեհաստան

hy.wikipedia.org

Հրաչ Գալստյան , ապրիլյան քառօրյա պատերազմի հերոս, ավագ լեյտենանտ: Կենսագրություն Հրաչ Գալստյանը ծնվել է 1991 թվականի մարտի 20-ին, Գյումրի քաղաքում: Սովորել է Գյումրու 42 դպրոցում: Դպրոցն ավարտելուց հետո 2003 թվականին ընդունվել է Վազգեն Սարգսյանի անվան ռազմական ինստիտուտ: 2007 թվականին ավարտելով ինստիտուտը ծառայության է անցել Արցախի Մարտակերտի շրջանի՝ Թալիշ գյուղում: Երիտասարդ ավագ լեյտենանտի կինը նույնպես զինվորականի ընտանիքից էր, Ադրբեջանի սահմանին մոտ գտնվող՝ Մատաղիս գյուղից : 1988 թվականի երկրաշարժից հետո Գալստյանների ընտանիքը հայտնվել է ծանր, ողբերգական իրավիճակի մեջ: Հրաչի հայրը՝ Վարդանը կորցրել է ընտանիքը: Սակայն որոշ ժամանակ անց կարողացել է հաղթահարել դժվարությունները: Հրաչն ունի մեկ եղբայր: Եղբայրը նույնպես պայմանագրային զինծառայող է Թալիշում: Հրաչի զոհվելուց մեկ ամիս անց՝ մայիսի 6-ին ծնվում է Հրաչ Գալստյանի առաջնեկ՝ Անահիտ Գալստյանը : Մարտական գործողություններ Հրաչը մասնակցել է Թալիշի ուղղությամբ ընթացող մարտական գործողություններին: Ապրիլի 2-ի լույս ապրիլի 3-ի գիշերը, թեժ մարտերի ընթացքում ժամեր շարունակ կռվելով հակառակորդի դեմ զոհվել է հերոսի մահով: ԼՂՀ նախագահ Բակո Սահակյանի հրամանով Հրաչ Գալստյանը Թալիշի դիրքը ամուր պահելու համար հետմահու պարգեւատրվել է Արիության մեդալով : Պարգեւներ - «Մարտական ծառայություն» մեդալ - Արիության մեդալ Հուղարկավորություն Հոգեհանգիստը տեղի է ունեցել 2016 թվականի ապրիլի 4-ին ժամը 17:00-ին, իսկ հուղարկավորությունը՝ 2016 թվականի ապրիլի 5-ին, ժամը 13:00-ին Թալիշի եկեղեցում :

https://hy.wikipedia.org/wiki/Գալստյան_Հրաչ

hy.wikipedia.org

«Գրանցված է» ՀՀ արդարադատության նախարարության կողմից 22 դեկտեմբերի 2016 թ. Պետական գրանցման թիվ 11216445 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆՆ ԱՌԸՆԹԵՐՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆՈՍՏԻԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏ | 20դեկտեմբերի 2016 թ. <br> ք. Երեւան | թիվ 13-Ն | | ----- | ----- | Հ Ր Ա Մ Ա Ն ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆՆ ԱՌԸՆԹԵՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՈՍՏԻԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԻ 2010 ԹՎԱԿԱՆԻ ԴԵԿՏԵՄԲԵՐԻ 8-Ի N 7-Ն ՀՐԱՄԱՆՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2010 թվականի սեպտեմբերի 9-ի N 1251-Ն որոշման 12-րդ հավելվածով սահմանված կարգի 13-րդ կետի համաձայն. ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ՝ 1. Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության պետի 2010 թվականի դեկտեմբերի 8-ի «Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու, Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի պատգամավորների, հանրապետական գործադիր մարմինների ու տեղական ինքնակառավարման մարմինների (այդ թվում՝ Երեւանի ենթակայության կազմակերպությունների եւ հիմնարկի կարգավիճակ ունեցող՝ Երեւանի ենթակայության կազմակերպությունների), պետական ոչ առեւտրային կազմակերպությունների (բացառությամբ նրանց կողմից ստեղծված կազմակերպությունների, անկախ կազմակերպաիրավական ձեւից), Հայաստանի Հանրապետության ազգային անվտանգության խորհրդի աշխատակազմի, Հայաստանի Հանրապետության դատախազության, Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի, Հայաստանի Հանրապետության վերահսկիչ պալատի, օրենքով ստեղծված պետական մարմինների, Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական դատարանի, Հայաստանի Հանրապետության դատարանների, Հայաստանի Հանրապետության դատական դեպարտամենտի տրանսպորտային միջոցների հաշվառման համարանիշերի նիշերը սահմանելու մասին» N 7-Ն հրամանի հավելվածի 9.1-ին կետը շարադրել հետեւյալ խմբագրությամբ. | « | | »: | | ----- | ----- | ----- | | 9.1 | Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտե | 001 BB 01 — 500 BB 01 | 2. Սույն հրամանն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը: | Գեներալ-լեյտենանտ | Վ. Գասպարյան | | ----- | ----- |

https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=110499

20.12.2016

www.arlis.am

Ամերիկյան ռազմական պատվիրակությունը զննել է Դիարբեքիրի ավիաբազան Թուրքական Doğan լրատվական գործակալության փոխանցմամբ՝ հոկտեմբերի 28-ին Դիարբեքիր է այցելել ամերիկյան 20 հոգանոց ռազմական պատվիրակությունը: Վերջինս այցելել է Դիարբեքիրի 2-րդ ռազմաօդային ուժերի հրամանատարություն եւ կատարել երկօրյա հետազոտություն: Ամերիկյան պատվիրակությունը փորձել է գնահատել, թե սիրիական զարգացումների ֆոնին Դիարբեքիրը որչափ կարող է ծառայել որպես ՆԱՏՕ-ի կենտրոնական բազա: Նշվել է, որ Դիարբեքիրը ՆԱՏՕ-ի՝ Սիրիային ամենամոտ գտնվող ռազմաօդային բազան է: Երեկ՝ ժամը 13.00-ին Դիարբեքիրի ավիաբազայում հանգրվանած Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերի F-4 տիպի 4 կործանիչներ 2 ժամ շարունակ հետախուզական թռիչքներ են իրականացրել Սիրիայի սահմանի երկայնքով, ինչից հետո վերադարձել են բազա:

https://www.1in.am/127633.html

2012-10-31

www.1in.am

Բան էլ չկար Երեկ քաղաքացիներից ահազանգ ստացանք, որ առավոտյան Հրազդան մարզադաշտի մոտ մեծ թվով ոստիկաններ են հավաքվել, եւ ինչ-որ բան է կատարվում: Պարզվեց՝ ընդամենը ոստիկանական ստուգատես է: Ըստ ոստիկանության հասարակայնության հետ կապի եւ լրատվության վարչության՝ մարզադաշտի հարակից տարածքում անցկացվել է ոստիկանության Երեւան քաղաքի կայազորի, ոստիկանության պետական պահպանության գլխավոր վարչության, ճանապարհային ոստիկանության առաջին սպայական գումարտակի շարային ու տեխնիկական ստուգատես, որի ընթացքում ստուգվել է «ստորաբաժանումների ընդհանուր պատրաստվածությունը, ծառայողական ավտոմեքենաների տեխնիկական սարքինությունը եւ այլն»:

https://armtimes.com/hy/article/37296

2012-10-25

armtimes.com

Շատ խանութներ հրաժարվում են գնված ապրանքը 2 շաբաթվա ընթացքում հետ վերցնել. պետությունը սահմանում է նոր պարտադիր նորմ Հայաստանում վաճառողները սպառողներին տեսանելի վայրում պետք է փակցնեն տեղեկատվություն՝ սպառողի կողմից պատշաճ որակի ոչ պարենային ապրանքը փոխարինելու եւ վերադարձնելու պայմանների վերաբերյալ: Պետությունը նոր պարտադիր նորմ է սահմանում: Այս մասին հրավիրված ասուլիսում հայտնեց ՀՀ տնտեսական զարգացման եւ ներդրումների նախարար Տիգրան Խաչատրյանը: «Ասում են, որ չնայած օրենքի պահանջ է, որ ոչ պարենային ապրանքների վաճառքի դեպքում գնորդը հնարավորություն ունի 2 շաբաթվա ընթացքում վերադարձնել, շատ խանութներ, մանրածախ առեւտրի օբյեկտներ մերժում են այդ իրավական նորմի կիրառումը՝ չարաշահելով քաղաքացիների իրազեկվածության պակասը: Եվ առաջարկությամբ օրենքի պարտադիր նորմ ենք դարձնելու, որ յուրաքանչյուր տնտեսավարող սուբյեկտ պարտավոր է քաղաքացու իրավունքների վերաբերյալ հասկանալի, պարզ մի տեղեկատվական թերթիկով երեւացող տեղում հայտարարել, որ պարտավոր է այդ երկու շաբաթվա ընթացքում այդ փոխանակումը եւ վերադարձը ապահովել, որ դա այլեւս չդառնան հայեցողական կամայականության պատճառ»,-ներկայացրեց նախարարը: Նա նկատեց, որ դա առաջին հայացքից թվացող պարզ, բայց հասունացած եւ անհրաժեշտ կարգավորում է: Եվ կարծում են, որ շուտով այն ներկայացնելով խորհրդարան, կստանան այնպիսի կարգավորում, որ առօրյայում կպարզեցնի բազմաթիվ քաղաքացիներին կյանքն ու կբարձրացնի նրանց իրավունքների պաշտպանվածության աստիճանը: Սպառողներին տեսանելի վայրում փակցվող տեղեկատվությունը պետք է ներառի նաեւ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից սահմանված նմանօրինակ ապրանքներով փոխարինելու կամ վերադարձնելու ոչ ենթակա պատշաճ որակի ոչ պարենային ապրանքների անվանացանկը:

https://168.am/2019/05/03/1117399.html

2019-05-03

168.am

Իրավիճակն առաջնագծում. Հակառակորդը հրադադարը խախտել է մոտ 30 անգամ Դեկտեմբերի 16-ի լույս 17-ի գիշերը ղարաբաղա-ադրբեջանական հակամարտ զորքերի շփման գծում իրադրությունը համեմատաբար հանգիստ է եղել: ԼՂՀ ՊՆ մամուլի ծառայության հաղորդմամբ, հակառակորդն առաջնագծի տարբեր հատվածներում հրադադարի պահպանման ռեժիմը խախտել է մոտ երեք տասնյակ անգամ՝ հիմնականում կիրառելով ինքնաձիգեր եւ գնդացիրներ, արձակելով մոտ 350 կրակոց: ԼՂՀ ՊՆ-ից հաղորդում են, որ ՊԲ առաջապահ ստորաբաժանումները՝ առանց պատասխան գործողությունների դիմելու, շարունակել են վստահորեն իրականացնել իրենց առջեւ դրված մարտական խնդիրը: Դեկտեմբերի 15-ի լույս 16-ի գիշերը ղարաբաղա-ադրբեջանական հակամարտ զորքերի շփման գծում հակառակորդը ինքնաձիգերից եւ գնդացիրներից հրադադարի պահպանման ռեժիմը խախտել է մոտ 30 անգամ՝ հայկական դիրքերի ուղղությամբ արձակելով մոտ 450 կրակոց: Հյուսիսարեւելյան (Մարտակերտ) պաշտպանական հատվածում ադրբեջանական զինուժը կիրառել է նաեւ 60 մմ-ոց ականանետ (2 արկ):

https://www.panarmenian.net/arm/news/228418/

2016-12-17

www.panarmenian.net

ԿԳՄՍ նախարարը հայտնել է, թե երբ ԲՈԿ-ը նախագահ կունենա Այսօր ԱԺ-ում լրագրողների հետ զրույցում՝ պատասխանելով հարցին, թե ինչու մինչ օրս Սմբատ Գոգյանից հետո ԲՈԿ-ը չունի նախագահ, ԿԳՄՍ նախարար Վահրամ Դումանյանը պատասխանել է. «Կունենա շուտով»: Դիտարկմանը՝ կես տարի է անցել, մի՞թե համապատասխան հմտություններով անձ չի գտնում նախարարությունը, ասել է. «Շուտով կունենա»: Իսկ թե ով է թեկնածուն, արձագանքել է. «Կլինի կիմանաք»:

https://mamul.am/am/news/206029

2021-03-22

mamul.am

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԵՆՏՐՈՆԱԿԱՆ ԲԱՆԿԻ ԽՈՐՀՈՒՐԴ | 06սեպտեմբերի 2022 թվականի | թիվ 147-Ն | | ----- | ----- | Ո Ր Ո ՇՈՒ Մ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԵՆՏՐՈՆԱԿԱՆ ԲԱՆԿԻ ԽՈՐՀՐԴԻ 2016 ԹՎԱԿԱՆԻ ՄԱՐՏԻ 15-Ի ԹԻՎ 40-Ն ՈՐՈՇՄԱՆ ՄԵՋ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ Նպատակ ունենալով կազմակերպել Հայաստանի Հանրապետության դրամանիշերի շրջանառությունը, իրականացնել Հայաստանի Հանրապետության բանկային համակարգում տեխնիկական միջոցներով դրամանիշերի տարբեր պաշտպանական հատկանիշների ստուգման հիման վրա կանխիկ դրամի վերահաշվումը եւ տեսակավորումը, նվազեցնել հաճախորդների դրամարկղային սպասարկման ոլորտում առկա ռիսկերը, հիմք ընդունելով «Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի մասին» օրենքի 2-րդ հոդվածի 3-րդ մասը, 20-րդ հոդվածի 1-ին մասի «ե» կետը, «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 33-րդ հոդվածի 3-րդ մասը եւ 34-րդ հոդվածը՝ Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի խորհուրդը Որոշում է. 1. Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի խորհրդի 2016 թվականի մարտի 15-ի ««Հայաստանի Հանրապետության դրամանիշերի վճարունակության, հնամաշության հատկանիշները: Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործող բանկերում կանխիկ դրամով կատարվող գործառնությունները» կանոնակարգ 9-ը հաստատելու մասին» թիվ 40-Ն որոշմամբ հաստատված «Հայաստանի Հանրապետության դրամանիշերի վճարունակության, հնամաշության հատկանիշները: Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործող բանկերում կանխիկ դրամով կատարվող գործառնությունները» կանոնակարգ 9-ում (այսուհետ՝ Կանոնակարգ) կատարել հետեւյալ լրացումները. 1) Կանոնակարգի 2-րդ կանոնը լրացնել հետեւյալ բովանդակությամբ 2.10-րդ կետով. «2.10. Բանկի դրամարկղային կենտրոն՝ առեւտրային բանկի գլխամասում կամ մասնաճյուղերում գտնվող դրամարկղային հանգույց, որը հագեցած է կանխիկ դրամի վերահաշվման, տեսակավորման, ստուգման, փաթեթավորման համար անհրաժեշտ տեխնիկական միջոցներով եւ ունի ինկասացիոն մեքենաների սպասարկման համար բավարար պայմաններ:»: 2) Կանոնակարգի 17-րդ կանոնը լրացնել հետեւյալ բովանդակությամբ 17.3-17.11-րդ կետերով. «17.3. Կենտրոնական բանկը բանկերի դրամարկղային սպասարկումն իրականացնում է միայն բանկերի դրամարկղային կենտրոնների միջոցով: Բանկերի դրամարկղային կենտրոններում ստացված բոլոր թղթադրամները եւ մետաղադրամները ենթակա են ստուգման ու տեսակավորման դրամանիշեր հաշվող սարքավորումների միջոցով: 17.4. Բանկերի դրամարկղային կենտրոններում թղթադրամների հաշվման, տեսակավորման համար կիրառվող մեքենաները պետք է ունենան հաշված եւ տեսակավորած թղթադրամների վերաբերյալ հաշվետվություններ ստանալու/տրամադրելու եւ արտահանելու հնարավորություն: 17.5. Բանկերի դրամարկղային կենտրոններում թղթադրամների հաշվման, տեսակավորման համար կիրառվող մեքենաները պետք է ապահովեն թղթադրամների վճարունակության նվազագույն պահանջների հետեւյալ ստուգումները (եւ դիմերեսի, եւ դարձերեսի համար). 1) Թղթադրամների տեսանելի պատկերի եւ չափերի համապատասխանությունը Կենտրոնական բանկի կողմից հաստատված նկարագրին, 2) Ուլտրամանուշակագույն լույսի ներքո հայտնաբերվող հատկանիշներ, 3) Ինֆրակարմիր լույսի ներքո հայտնաբերվող հատկանիշներ, 4) Մագնիսականություն: 17.6. Բանկերի դրամարկղային կենտրոններում մետաղադրամների հաշվման, տեսակավորման համար կիրառվող մեքենաները պետք է ապահովեն մետաղադրամների վճարունակության նվազագույն պահանջների հետեւյալ ստուգումները. 1) Մետաղադրամների չափերի (տրամագիծ եւ հաստություն) համապատասխանությունը Կենտրոնական բանկի կողմից հաստատված նկարագրին, 2) Համաձուլվածքի ստուգում (մագնիսականություն, էլեկտրահաղորդականություն): 17.7. Բանկերը դրամանիշեր հաշվող մեքենաներ ընտրելու համար կարող են առաջնորդվել Եվրոպական կենտրոնական բանկի կողմից թեստավորման դրական արդյունքներ ապահոված մեքենաների ցանկից (https://www.ecb.eur-pa.eu/eur-/cashpr-f/cashhand/recycling/html/tested.en.html): 17.8. Բանկերի դրամարկղային կենտրոնում (կենտրոններում) կիրառվող թղթադրամներ հաշվող, տեսակավորող մեքենաները պետք է ունենան դրամանիշերն առանձնացնող նվազագույնը 5 գրպան: 17.9. Կենտրոնական բանկին հանձնվող կանխիկ դրամը բանկերը պետք է ստուգեն բանկի դրամարկղային կենտրոններում կիրառվող դրամանիշեր հաշվող մեքենաներով եւ սույն կանոնակարգով սահմանված կարգով փաթեթավորվեն բանկի դրամարկղային կենտրոններում աշխատող գանձապահների կողմից: 17.10. Սույն կանոնակարգի պահանջներին չհամապատասխանող փաթեթավորմամբ կամ անընթեռնելի վրադիրներով կամ պիտակներով դրամանիշերի կապոցները (պարկերը) Կենտրոնական բանկում դրամանիշերի ստուգման ընթացքում դիտարկվում են որպես հաշվեսխալ եւ Կենտրոնական բանկի կողմից առանց վերահաշվելու հետ են վերադարձվում Բանկին՝ Կենտրոնական բանկի կողմից սահմանված կարգով: 17.11. Բանկոմատների լիցքավորման համար բանկերը պետք է օգտագործեն իրենց դրամարկղային կենտրոններում կիրառվող դրամանիշեր հաշվող մեքենաներով ստուգված դրամանիշերը, ինչպես նաեւ Կենտրոնական բանկից ստացված դրամանիշերը (բացառություն են համարվում հաճախորդների կողմից վերաշրջանառության հնարավորությամբ բանկոմատներ մուտքագրվող դրամանիշերը, որոնք ստուգվում են Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի խորհրդի 2011 թվականի օգոստոսի 16-ի թիվ 209-Ն որոշմամբ սահմանված կարգով):»: 2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում 2023 թվականի մարտի 31-ից, բացառությամբ սույն որոշման 1-ին կետի 2-րդ ենթակետով 17-րդ կանոնում լրացվող 17.11-րդ կետի, որն ուժի մեջ է մտնում 2024 թվականի հունվարի 1-ից: | Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի նախագահի տեղակալ | Ն. Երիցյան | | ----- | ----- | | 2022 թ. սեպտեմբերի 13 ք. Երեւան | | Պաշտոնական հրապարակման օրը՝ 14 սեպտեմբերի 2022 թվական:

https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=168485

06.09.2022

www.arlis.am

Ոստիկանության բաժիններում ապօրինի զենք-զինամթերքի կամավոր հանձնման դեպքեր են արձանագրվել Բնակչության մոտ ապօրինի պահվող զենք-զինամթերքի կամավոր հանձնման ուղղությամբ ոստիկանության տարածքային ստորաբաժանումների ծառայողների բացատրական աշխատանքը շարունակվում է: Արտաշատի ոստիկանների բացատրական աշխատանքի շնորհիվ մի քաղաքացի կամավոր հանձնել է Արցախից բերված գործարանային համարով «Դրագունովի» դիպուկահար հրացան ու ռազմամթերք: Տավուշի բաժնի ոստիկանների բացատրական աշխատանքի շնորհիվ էլ մի տղամարդ կամավոր հանձնել է «Կալաշնիկովի» ինքնաձիգ ու ռազմամթերք: Ռազմամթերքի կամավոր հանձնման դեպքեր են արձանագրվել նաեւ ոստիկանության Նաիրիի եւ Թալինի բաժիններում: Նռնականետի, հրացանի, պայթուցիչով նռնակի ու փամփուշտների կամավոր հանձնման դեպքերն են արձանագրվել ոստիկանության Արմավիրի բաժնի ծառայողների բացատրական աշխատանքի շնորհիվ: Հակատանկային նռնականետի եւ զինամթերքի կամավոր հանձնման առումով արդյունավետ էր նաեւ Սիսիանի ոստիկանների բացատրական աշխատանքը: Հրացանների, ռազմամթերքի, այդ թվում՝ պայթուցիչներով նռնակների կամավոր հանձնման դեպքեր են արձանագրվել ոստիկանության Արթիկի եւ Ախուրյանի բաժիններում: Արդյունավետ էր նաեւ ոստիկանության Ճամբարակի բաժնի ծառայողների բացատարական աշխատանքը. մի քանի օրվա ընթացքում բաժնում արձանագրվել է ապօրինի զենք-զինամթերքի կամավոր հանձնման հինգ դեպք: Աշտարակի համայնքային ոստիկանների եւ ՊՊԳՎ Աշտարակի ստորաբաժանման ծառայողների բացատրական աշխատանքի արդյունքում էլ արձանագրվել են ատրճանակների եւ զինամթերքի կամավոր հանձնման դեպքեր: Ապօրինի պահվող ատրճանակների կամավոր հանձնման դեպքեր են արձանագրվել նաեւ ոստիկանության Նոր Նորքի եւ Մաշտոցի բաժիններում: Նշանակվել են փորձաքննություններ: Հորդորում ենք ապօրինի զենք-զինամթերքը կամավոր հանձնել ոստիկանություն՝ քրեական պատասխանատվությունից խուսափելու համար:

https://lurer.com/?p=457821&l=am

2022-03-30

lurer.com

Ճշմարտությունը թվերի՞ մեջ է: Ամեն ինչ Վիքիպեդիայի մասին , ամերիկյան վավերագրական ֆիլմ, որը ներկայացնում է Վիքիպեդիա օնլայն հանրագիտարանի պատմությունն ու նրա մշակութային ազդեցությունը: Ֆիլմը փորձում է պատասխանել այն հարցին՝ արդյոք բոլոր ֆիզիկական անձանց, թե միայն մասնագետներին ու փորձագետներին պետք է վստահել հանրագիտարանի խմբագրումը: Ֆիլմում պատմվում է Վիքիպեդիայի պատմության ու այնտեղ տիրող իրավիճակի մասին, տրվում եմ մեկնաբանություններ Վիքիպեդիայի հիմնադիրներ Ջիմմի Ուելսի եւ Լարի Սանգերի կողմից: Ֆիլմում մեկնաբանի դերում հանդես են գալիս այնպիսի անհատներ, ինչպիսիք են Հովարդ Զինը, Լեոնարդ Դոունին The Washington Post-ից, Բոբ Շիֆերը CBS News-ից, Բրիտանիկա հանրագիտարանի նախկին ղեկավար Ռոբերտ Մաքհենրին եւ Կենտրոնական հետախուզական վարչության նախկին տնօրեն Ռոբերտ Ջեյմս Վուլսին: Վավերագրական ֆիլմում քննարկվում են նախադեպեր, որոնք ցույց են տալիս Վիքիպեդիայի բացասական կողմը, այդ թվում նաեւ Essjay-ի եւ Սայգենտալերի հետ կապված սկանդալները: Վավերագրական ֆիլմի ստեղծման գաղափարը բարձրաձայնել է ֆիլմի պրոդյուսեր Մայքլ Ֆերիս Գիբսոնը, որը հայտնի է իր 24 Hours on Craigslist աշխատանքով: Գիբսոնը կապ է հաստատել Նիք Հիլի հետ ու ֆինանսավորել նրա ճանապարհորդությունները Ջիմմի Ուելսի հետ: Նկարահանումներն սկսվել են 2006 թվականի օգոստոսին՝ Վիքիմանիա-2006-ի ընթացքում: Հիլն ու Ուելսը ճանապարհորդել են Չինաստանում, Ինդոնեզիայում, Հնդկաստանում, Հարավաֆրիկյան Հանրապետությունում, Ավստրալիայում ու Եվրոպայում, որպեսզի Վիքիպեդիայի մասնակիցներից հարցազրույց վերցնեն վավերագրական ֆիլմի համար: Սքոթ Գլոսերմանը պայմանագիր է ստորագրել ֆիլմի վերաբերյալ եւ կապ հաստատել նրա ստեղծողների հետ՝ նպատակ ունենալով ապահովել նախագծի ստեղծագործական ուղղվածությունը: Ֆիլմի ստեղծողները իրենց ջանքերն ուղղել են պատասխանելու այն հարցին, թե ինչպես է Վիքիպեդիան ներկայացնում ճշմարտությունը: Ֆիլմի պրեմիերան կայացել է Վիքիմանիա-2010-ում, որ անցկացվել է Գդանսկում 2010 թվականի հուլիսին, այն նաեւ ցուցադրվել է Paley Center for Media-ում (Նյու Յորք) 2010 թվականի հոկտեմբերին: «Truth in Numbers?» ֆիլմը ցուցադրվել է որպես Savannah Film Festival-ի մաս 2010 թվականի նոյեմբերի 3-ին: Ֆիլմն արժանացել է քննադատների դրական արձագանքներին, այն բարձր են գնահատվել Թեդ Լեոնսիսի կողմից եւ AOL Urlesque հրատարակման մեջ: Ֆիլմի բովանդակություն Ֆիլմը ներկայացնում է Վիքիպեդիա օնլայն-հանրագիտարանի պատմությունն ու նրա մշակութային ազդեցությունները: Վիքիպեդիան վավերագրական ֆիլմում ներկայացվում է որպես հաղորդակցման ու մշակութային երկխոսության նոր ձեւ: Ֆիլմի ստեղծողները փորձել են պատասխանել այն հարցին, թե «Պարտավո՞ր ենք դուք եւ ես կիսվել մարդկության գիտելիքներով բոլորի հետ, թե՞ մենք պետք է դա թողնենք մասնագետներին»: Ֆիլմում ներկայացվում է նաեւ Վիքիպեդիայի հիմնադիրներից մեկի՝ Ջիմմի Ուելսի կենսագրությունը: Ուելսը ֆիլմում հայտնվում է հնդիկ ընթերցողի հետ զրուցելիս, որը մատնացույց է անում անճշտություն հինդի լեզվով Վիքիպեդիայի հոդվածներից մեկում: Ուելսը պատասխանում է. «Այդ դեպքում փոխեք այն»: Նա ընթերցողին ցույց է տալիս, թե ինչպես սեղմել «Խմբագրել» կոճակը Վիքիպեդիայում: Վիքիպեդիայի համահիմնադիր Լարի Սանգերը նույնպես հայտնվում է ֆիլմում՝ քննադատելով Վիքիպեդիայում սովորական խմբագիրների ու մասնագետների միջեւ եղած հավասարությունը:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Ճշմարտությունը_թվերի՞_մեջ_է։_Ամեն_ինչ_Վիքիպեդիայի_մասին

hy.wikipedia.org

ՓԱՄԲԱԿԻ ՀԱՄԱՅՆՔԱՊԵՏԱՐԱՆԸ ՀԱՅՏԱՐԱՐՈՒՄ Է ՄՐՑՈՒՅԹՆԵՐ՝ ՓԱՄԲԱԿԻ ՀԱՄԱՅՆՔԱՊԵՏԱՐԱՆԻ ԱՇԽԱՏԱԿԱԶՄՈՒՄ ՀԱՄԱՅՆՔԱՅԻՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ՀԵՏԵՎՅԱԼ ԹԱՓՈՒՐ ՊԱՇՏՈՆՆԵՐԸ ԶԲԱՂԵՑՆԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ 1. Փամբակի համայնքապետարանի աշխատակազմի քաղաքաշինության, հողաշինության, գյուղատնտեսության եւ բնապահպանության բաժնի երկրորդ կարգի մասնագետ (ծածկագիր 3.3-1): երկրորդ կարգի մասնագետը՝ կատարում է բաժնի պետի հանձնարարությունները՝ ժամանակին եւ պատշաճ որակով. ապահովում է աշխատակազմի եւ Բազում բնակավայրի (այսուհետ՝ բնակավայր) փաստաթղթային շրջանառությունը եւ լրացնում համապատասխան փաստաթղթերը. կազմում եւ բաժնի պետին է ներկայացնում բնակավայրի գլխավոր հատակագծի, հողերի գոտիավորման, օգտագործման սխեմաների եւ քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթերի նախագծերը. մասնակցում է բնակավայրի սեփականություն հանդիսացող հողերի կառավարման ամենամյա եւ հնգամյա ծրագրերի մշակման աշխատանքներին. իրականացնում է բնակավայրի վարչական սահմաններում գտնվող հողերի նպատակային օգտագործումը եւ հողօգտագործողների կողմից հողային օրենսդրության պահանջների պահպանումը. աշխատանքներ է տանում բնակավայրում ապօրինի հողօգտագործումները կանխարգելու, կասեցնելու եւ վերացնելու ուղղությամբ. աշխատանքներ է տանում բնակավայրում ինքնակամ շինարարության կանխարգելման եւ կասեցման ուղղությամբ. իրականացնում է բնակավայրի գերեզմանատների գործունեությունը եւ դրանց պահ-պանման աշխատանքները. իրականացնում է բնակավայրի վարչական սահմաններում գտնվող հողամասերի ընթացիկ ցանքսերի եւ անասնագլխաքանակների հաշվառումը, կազմում եւ համայնքի ղեկավարին է ներկայացնում համայնքի հողերի հաշվեկշռի նախագիծը. կազմակերպում է բնակավայրի սեփականություն համարվող ոռոգման ցանցերի շահա-գործումը, դրանց շինարարությունը եւ վերանորոգումը. կազմակերպում է բնակավայրի աղբահանությունը եւ սանիտարական մաքրումը. Երկրորդ կարգի մասնագետն ունի օրենքով, իրավական այլ ակտերով նախատեսված այլ իրավունքներ եւ կրում է այդ ակտերով նախատեսված այլ պարտականություններ: Նշված թափուր պաշտոնն զբաղեցնելու համար պահանջվում է ունենալ՝ - ա) առնվազն միջնակարգ կրթություն,առանց աշխատանքային ստաժի. - բ) Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության, Հայաստանի Հանրապետության Հողային օրենսգրքի, Համայնքային ծառայության մասին, Տեղական ինքնակառավարման մասին, Քաղաքաշինության մասին, Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքների, աշխատակազմի կանոնադրության եւ իր լիազորությունների հետ կապված այլ իրավական ակտերի անհրաժեշտ իմացություն, ինչպես նաեւ տրամաբանելու, տարբեր իրավիճակներում կողմնորոշվելու ունակություն. - գ) համակարգչով եւ ժամանակակից այլ տեխնիկական միջոցներով աշխատելու ունակություն: 2. Փամբակի համայնքապետարանի աշխատակազմի քաղաքաշինության, հողաշինության, գյուղատնտեսության եւ բնապահպանության բաժնի երկրորդ կարգի մասնագետ (ծածկագիր 3.3-2): երկրորդ կարգի մասնագետը՝ կատարում է բաժնի պետի հանձնարարությունները՝ ժամանակին եւ պատշաճ որակով. ապահովում է աշխատակազմի եւ Եղեգնուտ բնակավայրի (այսուհետ՝ բնակավայր) փաստաթղթային շրջանառությունը եւ լրացնում համապատասխան փաստաթղթերը. կազմում եւ բաժնի պետին է ներկայացնում բնակավայրի գլխավոր հատակագծի, հողերի գոտիավորման, օգտագործման սխեմաների եւ քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթերի նախագծերը. մասնակցում է բնակավայրի սեփականություն հանդիսացող հողերի կառավարման ամենամյա եւ հնգամյա ծրագրերի մշակման աշխատանքներին. իրականացնում է բնակավայրի վարչական սահմաններում գտնվող հողերի նպատակային օգտագործումը եւ հողօգտագործողների կողմից հողային օրենսդրության պահանջների պահպանումը. աշխատանքներ է տանում բնակավայրում ապօրինի հողօգտագործումները կանխարգելու, կասեցնելու եւ վերացնելու ուղղությամբ. աշխատանքներ է տանում բնակավայրում ինքնակամ շինարարության կանխարգելման եւ կասեցման ուղղությամբ. իրականացնում է բնակավայրի գերեզմանատների գործունեությունը եւ դրանց պահ-պանման աշխատանքները. իրականացնում է բնակավայրի վարչական սահմաններում գտնվող հողամասերի ընթացիկ ցանքսերի եւ անասնագլխաքանակների հաշվառումը, կազմում եւ համայնքի ղեկավարին է ներկայացնում համայնքի հողերի հաշվեկշռի նախագիծը. կազմակերպում է բնակավայրի սեփականություն համարվող ոռոգման ցանցերի շահա-գործումը, դրանց շինարարությունը եւ վերանորոգումը. կազմակերպում է բնակավայրի աղբահանությունը եւ սանիտարական մաքրումը. Երկրորդ կարգի մասնագետն ունի օրենքով, իրավական այլ ակտերով նախատեսված այլ իրավունքներ եւ կրում է այդ ակտերով նախատեսված այլ պարտականություններ: Նշված թափուր պաշտոնն զբաղեցնելու համար պահանջվում է ունենալ՝ - ա) առնվազն միջնակարգ կրթություն,առանց աշխատանքային ստաժի. - բ) Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության, Հայաստանի Հանրապետության Հողային օրենսգրքի, Համայնքային ծառայության մասին, Տեղական ինքնակառավարման մասին, Քաղաքաշինության մասին, Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքների, աշխատակազմի կանոնադրության եւ իր լիազորությունների հետ կապված այլ իրավական ակտերի անհրաժեշտ իմացություն, ինչպես նաեւ տրամաբանելու, տարբեր իրավիճակներում կողմնորոշվելու ունակություն. - գ) համակարգչով եւ ժամանակակից այլ տեխնիկական միջոցներով աշխատելու ունակություն: 3. Փամբակի համայնքապետարանի աշխատակազմի քաղաքաշինության, հողաշինության, գյուղատնտեսության եւ բնապահպանության բաժնի երկրորդ կարգի մասնագետ (ծածկագիր 3.3-3): Երկրորդ կարգի մասնագետը՝ կատարում է քարտուղարի բաժնի պետի հանձնարարությունները՝ ժամանակին եւ պատշաճ որակով. ապահովում է աշխատակազմի եւ Լեռնապատ բնակավայրի (այսուհետ՝ բնակավայր) փաստաթղթային շրջանառությունը եւ լրացնում համապատասխան փաստաթղթերը. կազմում եւ բաժնի պետին է ներկայացնում բնակավայրի գլխավոր հատակագծի, հողերի գոտիավորման, օգտագործման սխեմաների եւ քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթերի նախագծերը. մասնակցում է բնակավայրի սեփականություն հանդիսացող հողերի կառավարման ամենամյա եւ հնգամյա ծրագրերի մշակման աշխատանքներին. իրականացնում է բնակավայրի վարչական սահմաններում գտնվող հողերի նպատակային օգտագործումը եւ հողօգտագործողների կողմից հողային օրենսդրության պահանջների պահպանումը. աշխատանքներ է տանում բնակավայրում ապօրինի հողօգտագործումները կանխարգելու, կասեցնելու եւ վերացնելու ուղղությամբ. աշխատանքներ է տանում բնակավայրում ինքնակամ շինարարության կանխարգելման եւ կասեցման ուղղությամբ. իրականացնում է բնակավայրի գերեզմանատների գործունեությունը եւ դրանց պահ-պանման աշխատանքները. իրականացնում է բնակավայրի վարչական սահմաններում գտնվող հողամասերի ընթացիկ ցանքսերի եւ անասնագլխաքանակների հաշվառումը, կազմում եւ համայնքի ղեկավարին է ներկայացնում համայնքի հողերի հաշվեկշռի նախագիծը. կազմակերպում է բնակավայրի սեփականություն համարվող ոռոգման ցանցերի շահա-գործումը, դրանց շինարարությունը եւ վերանորոգումը. կազմակերպում է բնակավայրի աղբահանությունը եւ սանիտարական մաքրումը. Երկրորդ կարգի մասնագետն ունի օրենքով, իրավական այլ ակտերով նախատեսված այլ իրավունքներ եւ կրում է այդ ակտերով նախատեսված այլ պարտականություններ: Նշված թափուր պաշտոնն զբաղեցնելու համար պահանջվում է ունենալ՝ - ա) առնվազն միջնակարգ կրթություն,առանց աշխատանքային ստաժի. - բ) Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության, Հայաստանի Հանրապետության Հողային օրենսգրքի, Համայնքային ծառայության մասին, Տեղական ինքնակառավարման մասին, Քաղաքաշինության մասին, Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքների, աշխատակազմի կանոնադրության եւ իր լիազորությունների հետ կապված այլ իրավական ակտերի անհրաժեշտ իմացություն, ինչպես նաեւ տրամաբանելու, տարբեր իրավիճակներում կողմնորոշվելու ունակություն. - գ) համակարգչով եւ ժամանակակից այլ տեխնիկական միջոցներով աշխատելու ունակություն: 4. Փամբակի համայնքապետարանի աշխատակազմի քաղաքաշինության, հողաշինության, գյուղատնտեսության եւ բնապահպանության բաժնի երկրորդ կարգի մասնագետ (ծածկագիր 3.3-4): երկրորդ կարգի մասնագետը՝ կատարում է բաժնի պետի հանձնարարությունները՝ ժամանակին եւ պատշաճ որակով. ապահովում է աշխատակազմի եւ Մարգահովիտ բնակավայրի (այսուհետ՝ բնակավայր) փաստաթղթային շրջանառությունը եւ լրացնում համապատասխան փաստաթղթերը. կազմում եւ բաժնի պետին է ներկայացնում բնակավայրի գլխավոր հատակագծի, հողերի գոտիավորման, օգտագործման սխեմաների եւ քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթերի նախագծերը. մասնակցում է բնակավայրի սեփականություն հանդիսացող հողերի կառավարման ամենամյա եւ հնգամյա ծրագրերի մշակման աշխատանքներին. իրականացնում է բնակավայրի վարչական սահմաններում գտնվող հողերի նպատակային օգտագործումը եւ հողօգտագործողների կողմից հողային օրենսդրության պահանջների պահպանումը. աշխատանքներ է տանում բնակավայրում ապօրինի հողօգտագործումները կանխարգելու, կասեցնելու եւ վերացնելու ուղղությամբ. աշխատանքներ է տանում բնակավայրում ինքնակամ շինարարության կանխարգելման եւ կասեցման ուղղությամբ. իրականացնում է բնակավայրի գերեզմանատների գործունեությունը եւ դրանց պահ-պանման աշխատանքները. իրականացնում է բնակավայրի վարչական սահմաններում գտնվող հողամասերի ընթացիկ ցանքսերի եւ անասնագլխաքանակների հաշվառումը, կազմում եւ համայնքի ղեկավարին է ներկայացնում համայնքի հողերի հաշվեկշռի նախագիծը. կազմակերպում է բնակավայրի սեփականություն համարվող ոռոգման ցանցերի շահա-գործումը, դրանց շինարարությունը եւ վերանորոգումը. կազմակերպում է բնակավայրի աղբահանությունը եւ սանիտարական մաքրումը. Երկրորդ կարգի մասնագետն ունի օրենքով, իրավական այլ ակտերով նախատեսված այլ իրավունքներ եւ կրում է այդ ակտերով նախատեսված այլ պարտականություններ: Նշված թափուր պաշտոնն զբաղեցնելու համար պահանջվում է ունենալ՝ - ա) առնվազն միջնակարգ կրթություն,առանց աշխատանքային ստաժի. - բ) Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության, Հայաստանի Հանրապետության Հողային օրենսգրքի, Համայնքային ծառայության մասին, Տեղական ինքնակառավարման մասին, Քաղաքաշինության մասին, Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքների, աշխատակազմի կանոնադրության եւ իր լիազորությունների հետ կապված այլ իրավական ակտերի անհրաժեշտ իմացություն, ինչպես նաեւ տրամաբանելու, տարբեր իրավիճակներում կողմնորոշվելու ունակություն. - գ) համակարգչով եւ ժամանակակից այլ տեխնիկական միջոցներով աշխատելու ունակություն: 5. Փամբակի համայնքապետարանի աշխատակազմի քաղաքաշինության, հողաշինության, գյուղատնտեսության եւ բնապահպանության բաժնի երկրորդ կարգի մասնագետ (ծածկագիր 3.3-5): Երկրորդ կարգի մասնագետը՝ կատարում է բաժնի պետի հանձնարարությունները՝ ժամանակին եւ պատշաճ որակով. ապահովում է աշխատակազմի եւ Վահագնի բնակավայրի (այսուհետ՝ բնակավայր) փաստաթղթային շրջանառությունը եւ լրացնում համապատասխան փաստաթղթերը. կազմում եւ բաժնի պետին է ներկայացնում բնակավայրի գլխավոր հատակագծի, հողերի գոտիավորման, օգտագործման սխեմաների եւ քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթերի նախագծերը. մասնակցում է բնակավայրի սեփականություն հանդիսացող հողերի կառավարման ամենամյա եւ հնգամյա ծրագրերի մշակման աշխատանքներին. իրականացնում է բնակավայրի վարչական սահմաններում գտնվող հողերի նպատակային օգտագործումը եւ հողօգտագործողների կողմից հողային օրենսդրության պահանջների պահպանումը. աշխատանքներ է տանում բնակավայրում ապօրինի հողօգտագործումները կանխարգելու, կասեցնելու եւ վերացնելու ուղղությամբ. աշխատանքներ է տանում բնակավայրում ինքնակամ շինարարության կանխարգելման եւ կասեցման ուղղությամբ. իրականացնում է բնակավայրի գերեզմանատների գործունեությունը եւ դրանց պահ-պանման աշխատանքները. իրականացնում է բնակավայրի վարչական սահմաններում գտնվող հողամասերի ընթացիկ ցանքսերի եւ անասնագլխաքանակների հաշվառումը, կազմում եւ համայնքի ղեկավարին է ներկայացնում համայնքի հողերի հաշվեկշռի նախագիծը. կազմակերպում է բնակավայրի սեփականություն համարվող ոռոգման ցանցերի շահա-գործումը, դրանց շինարարությունը եւ վերանորոգումը. կազմակերպում է բնակավայրի աղբահանությունը եւ սանիտարական մաքրումը. Երկրորդ կարգի մասնագետն ունի օրենքով, իրավական այլ ակտերով նախատեսված այլ իրավունքներ եւ կրում է այդ ակտերով նախատեսված այլ պարտականություններ: Նշված թափուր պաշտոնն զբաղեցնելու համար պահանջվում է ունենալ՝ - ա) առնվազն միջնակարգ կրթություն,առանց աշխատանքային ստաժի. - բ) Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության, Հայաստանի Հանրապետության Հողային օրենսգրքի, Համայնքային ծառայության մասին, Տեղական ինքնակառավարման մասին, Քաղաքաշինության մասին, Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքների, աշխատակազմի կանոնադրության եւ իր լիազորությունների հետ կապված այլ իրավական ակտերի անհրաժեշտ իմացություն, ինչպես նաեւ տրամաբանելու, տարբեր իրավիճակներում կողմնորոշվելու ունակություն. - գ) համակարգչով եւ ժամանակակից այլ տեխնիկական միջոցներով աշխատելու ունակություն: Մրցույթներին մասնակցելու համար դիմողները պետք է ներկայացնեն հետեւյալ փաստաթղթերը. - ա) գրավոր դիմում (տրվում է հանձնաժողովի անունով), - բ) համայնքային ծառայության տվյալ պաշտոնի անձնագրով այդ պաշտոնն զբաղեցնելու համար քաղաքացու մասնագիտական գիտելիքների եւ աշխատանքային ունակությունների տիրապետմանը ներկայացվող պահանջների բավարարումը հավաստող փաստաթղթերի՝ դիպլոմի (ների), վկայականի (ների), աշխատանքային գրքույկի (վերջինիս բացակայության դեպքում անհրաժեշտ է ներկայացնել տեղեկանք համապատասխան մարմնից) պատճենները՝ բնօրինակների հետ միասին, - գ) հայտարարություն այն մասին, որ ինքը չի տառապում Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2019թվականի փետրվարի 15-ի թիվ 98-Ն որոշմամբ հաստատված ցանկում ընդգրկված հիվանդություններից որեւէ մեկով, - դ) հայտարարություն այն մասին, որը ինքը դատական կարգով չի ճանաչվել անգործունակ կամ սահմանափակ գործունակ, - ե) «Համայնքային ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 12—րդ հոդվածի «ե» կետի պահանջը բավարարելու նպատակով արական սեռի անձինք ներկայացնում են նաեւ զին.գրքույկի կամ դրան փոխարինող ժամանակավոր զորակոչային տեղամասին կցագրման վկայականի պատճենները կամ համապատասխան տեղեկանք, - զ) մեկ լուսանկար (3x4 չափսի), - է) անձնագրի պատճենը: Մրցույթներին մասնակցելու համար փաստաթղթերը ներկայացնել անձամբ՝ անձնագրով կամ անձը հաստատող փաստաթղթով: Փաստաթղթերն ընդունվում են Փամբակի համայնքապետարանում եւ Լոռու մարզպետարանի ՏԻ եւ ՀԳՄ հարցերով վարչությունում, ամեն օր, ժամը 10-ից մինչեւ 15-ը՝ բացի շաբաթ, կիրակի օրերից: Ներկայացվող փաստաթղթերի պատճենների հետ միասին անհրաժեշտ է ներկայացնել նաեւ դրանց բնօրինակները: Ներկայացրած փաստաթղթերի պատճենները ետ չեն վերադարձվում: Մրցույթներին մասնակցել ցանկացողները լրացուցիչ տեղեկություններ ստանալու, ինչպես նաեւ պաշտոնների անձնագրերին եւ հարցաշարերին ծանոթանալու համար կարող են դիմել Փամբակի համայնքապետարանի աշխատակազմ (գ. Փամբակ 1 փող. 23, հեռ.՝ 077 -758 -863 093-256-756) եւ Լոռու մարզպետարանի ՏԻ եւ ՀԳՄ հարցերով վարչություն (1-ին հարկ, հեռ.՝ 0322-4-09-27): Մրցույթները կկայանան 08.07.2022թ. ժամը՝ 1100-ին Փամբակի համայնքապետարանի նիստերի դահլիճում Դիմումների ընդունման վերջին ժամկետն է 23.06.2022թ. ժամը՝ 1500-ն : ՓԱՄԲԱԿԻ ՀԱՄԱՅՆՔԱՊԵՏԱՐԱՆԸ ՀԱՅՏԱՐԱՐՈՒՄ Է ՄՐՑՈՒՅԹՆԵՐ՝ ՓԱՄԲԱԿԻ ՀԱՄԱՅՆՔԱՊԵՏԱՐԱՆԻ ԱՇԽԱՏԱԿԱԶՄՈՒՄ ՀԱՄԱՅՆՔԱՅԻՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ՀԵՏԵՎՅԱԼ ԹԱՓՈՒՐ ՊԱՇՏՈՆՆԵՐԸ ԶԲԱՂԵՑՆԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ 1. Փամբակի համայնքապետարանի աշխատակազմի քաղաքաշինության, հողաշինության, գյուղատնտեսության եւ բնապահպանության բաժնի երկրորդ կարգի մասնագետ (ծածկագիր 3.3-1): երկրորդ կարգի մասնագետը՝ կատարում է բաժնի պետի հանձնարարությունները՝ ժամանակին եւ պատշաճ որակով. ապահովում է աշխատակազմի եւ Բազում բնակավայրի (այսուհետ՝ բնակավայր) փաստաթղթային շրջանառությունը եւ լրացնում համապատասխան փաստաթղթերը. կազմում եւ բաժնի պետին է ներկայացնում բնակավայրի գլխավոր հատակագծի, հողերի գոտիավորման, օգտագործման սխեմաների եւ քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթերի նախագծերը. մասնակցում է բնակավայրի սեփականություն հանդիսացող հողերի կառավարման ամենամյա եւ հնգամյա ծրագրերի մշակման աշխատանքներին. իրականացնում է բնակավայրի վարչական սահմաններում գտնվող հողերի նպատակային օգտագործումը եւ հողօգտագործողների կողմից հողային օրենսդրության պահանջների պահպանումը. աշխատանքներ է տանում բնակավայրում ապօրինի հողօգտագործումները կանխարգելու, կասեցնելու եւ վերացնելու ուղղությամբ. աշխատանքներ է տանում բնակավայրում ինքնակամ շինարարության կանխարգելման եւ կասեցման ուղղությամբ. իրականացնում է բնակավայրի գերեզմանատների գործունեությունը եւ դրանց պահպանման աշխատանքները. իրականացնում է բնակավայրի վարչական սահմաններում գտնվող հողամասերի ընթացիկ ցանքսերի եւ անասնագլխաքանակների հաշվառումը, կազմում եւ համայնքի ղեկավարին է ներկայացնում համայնքի հողերի հաշվեկշռի նախագիծը. կազմակերպում է բնակավայրի սեփականություն համարվող ոռոգման ցանցերի շահագործումը, դրանց շինարարությունը եւ վերանորոգումը. կազմակերպում է բնակավայրի աղբահանությունը եւ սանիտարական մաքրումը. Երկրորդ կարգի մասնագետն ունի օրենքով, իրավական այլ ակտերով նախատեսված այլ իրավունքներ եւ կրում է այդ ակտերով նախատեսված այլ պարտականություններ: Նշված թափուր պաշտոնն զբաղեցնելու համար պահանջվում է ունենալ՝ - ա) առնվազն միջնակարգ կրթություն,առանց աշխատանքային ստաժի. - բ) Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության, Հայաստանի Հանրապետության Հողային օրենսգրքի, Համայնքային ծառայության մասին, Տեղական ինքնակառավարման մասին, Քաղաքաշինության մասին, Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքների, աշխատակազմի կանոնադրության եւ իր լիազորությունների հետ կապված այլ իրավական ակտերի անհրաժեշտ իմացություն, ինչպես նաեւ տրամաբանելու, տարբեր իրավիճակներում կողմնորոշվելու ունակություն. - գ) համակարգչով եւ ժամանակակից այլ տեխնիկական միջոցներով աշխատելու ունակություն: 2. Փամբակի համայնքապետարանի աշխատակազմի քաղաքաշինության, հողաշինության, գյուղատնտեսության եւ բնապահպանության բաժնի երկրորդ կարգի մասնագետ (ծածկագիր 3.3-2): երկրորդ կարգի մասնագետը՝ կատարում է բաժնի պետի հանձնարարությունները՝ ժամանակին եւ պատշաճ որակով. ապահովում է աշխատակազմի եւ Եղեգնուտ բնակավայրի (այսուհետ՝ բնակավայր) փաստաթղթային շրջանառությունը եւ լրացնում համապատասխան փաստաթղթերը. կազմում եւ բաժնի պետին է ներկայացնում բնակավայրի գլխավոր հատակագծի, հողերի գոտիավորման, օգտագործման սխեմաների եւ քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթերի նախագծերը. մասնակցում է բնակավայրի սեփականություն հանդիսացող հողերի կառավարման ամենամյա եւ հնգամյա ծրագրերի մշակման աշխատանքներին. իրականացնում է բնակավայրի վարչական սահմաններում գտնվող հողերի նպատակային օգտագործումը եւ հողօգտագործողների կողմից հողային օրենսդրության պահանջների պահպանումը. աշխատանքներ է տանում բնակավայրում ապօրինի հողօգտագործումները կանխարգելու, կասեցնելու եւ վերացնելու ուղղությամբ. աշխատանքներ է տանում բնակավայրում ինքնակամ շինարարության կանխարգելման եւ կասեցման ուղղությամբ. իրականացնում է բնակավայրի գերեզմանատների գործունեությունը եւ դրանց պահպանման աշխատանքները. իրականացնում է բնակավայրի վարչական սահմաններում գտնվող հողամասերի ընթացիկ ցանքսերի եւ անասնագլխաքանակների հաշվառումը, կազմում եւ համայնքի ղեկավարին է ներկայացնում համայնքի հողերի հաշվեկշռի նախագիծը. կազմակերպում է բնակավայրի սեփականություն համարվող ոռոգման ցանցերի շահագործումը, դրանց շինարարությունը եւ վերանորոգումը. կազմակերպում է բնակավայրի աղբահանությունը եւ սանիտարական մաքրումը. Երկրորդ կարգի մասնագետն ունի օրենքով, իրավական այլ ակտերով նախատեսված այլ իրավունքներ եւ կրում է այդ ակտերով նախատեսված այլ պարտականություններ: Նշված թափուր պաշտոնն զբաղեցնելու համար պահանջվում է ունենալ՝ - ա) առնվազն միջնակարգ կրթություն,առանց աշխատանքային ստաժի. - բ) Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության, Հայաստանի Հանրապետության Հողային օրենսգրքի, Համայնքային ծառայության մասին, Տեղական ինքնակառավարման մասին, Քաղաքաշինության մասին, Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքների, աշխատակազմի կանոնադրության եւ իր լիազորությունների հետ կապված այլ իրավական ակտերի անհրաժեշտ իմացություն, ինչպես նաեւ տրամաբանելու, տարբեր իրավիճակներում կողմնորոշվելու ունակություն. - գ) համակարգչով եւ ժամանակակից այլ տեխնիկական միջոցներով աշխատելու ունակություն: 3. Փամբակի համայնքապետարանի աշխատակազմի քաղաքաշինության, հողաշինության, գյուղատնտեսության եւ բնապահպանության բաժնի երկրորդ կարգի մասնագետ (ծածկագիր 3.3-3): Երկրորդ կարգի մասնագետը՝ կատարում է քարտուղարի բաժնի պետի հանձնարարությունները՝ ժամանակին եւ պատշաճ որակով. ապահովում է աշխատակազմի եւ Լեռնապատ բնակավայրի (այսուհետ՝ բնակավայր) փաստաթղթային շրջանառությունը եւ լրացնում համապատասխան փաստաթղթերը. կազմում եւ բաժնի պետին է ներկայացնում բնակավայրի գլխավոր հատակագծի, հողերի գոտիավորման, օգտագործման սխեմաների եւ քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթերի նախագծերը. մասնակցում է բնակավայրի սեփականություն հանդիսացող հողերի կառավարման ամենամյա եւ հնգամյա ծրագրերի մշակման աշխատանքներին. իրականացնում է բնակավայրի վարչական սահմաններում գտնվող հողերի նպատակային օգտագործումը եւ հողօգտագործողների կողմից հողային օրենսդրության պահանջների պահպանումը. աշխատանքներ է տանում բնակավայրում ապօրինի հողօգտագործումները կանխարգելու, կասեցնելու եւ վերացնելու ուղղությամբ. աշխատանքներ է տանում բնակավայրում ինքնակամ շինարարության կանխարգելման եւ կասեցման ուղղությամբ. իրականացնում է բնակավայրի գերեզմանատների գործունեությունը եւ դրանց պահպանման աշխատանքները. իրականացնում է բնակավայրի վարչական սահմաններում գտնվող հողամասերի ընթացիկ ցանքսերի եւ անասնագլխաքանակների հաշվառումը, կազմում եւ համայնքի ղեկավարին է ներկայացնում համայնքի հողերի հաշվեկշռի նախագիծը. կազմակերպում է բնակավայրի սեփականություն համարվող ոռոգման ցանցերի շահագործումը, դրանց շինարարությունը եւ վերանորոգումը. կազմակերպում է բնակավայրի աղբահանությունը եւ սանիտարական մաքրումը. Երկրորդ կարգի մասնագետն ունի օրենքով, իրավական այլ ակտերով նախատեսված այլ իրավունքներ եւ կրում է այդ ակտերով նախատեսված այլ պարտականություններ: Նշված թափուր պաշտոնն զբաղեցնելու համար պահանջվում է ունենալ՝ - ա) առնվազն միջնակարգ կրթություն,առանց աշխատանքային ստաժի. - բ) Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության, Հայաստանի Հանրապետության Հողային օրենսգրքի, Համայնքային ծառայության մասին, Տեղական ինքնակառավարման մասին, Քաղաքաշինության մասին, Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքների, աշխատակազմի կանոնադրության եւ իր լիազորությունների հետ կապված այլ իրավական ակտերի անհրաժեշտ իմացություն, ինչպես նաեւ տրամաբանելու, տարբեր իրավիճակներում կողմնորոշվելու ունակություն. - գ) համակարգչով եւ ժամանակակից այլ տեխնիկական միջոցներով աշխատելու ունակություն: 4. Փամբակի համայնքապետարանի աշխատակազմի քաղաքաշինության, հողաշինության, գյուղատնտեսության եւ բնապահպանության բաժնի երկրորդ կարգի մասնագետ (ծածկագիր 3.3-4): երկրորդ կարգի մասնագետը՝ կատարում է բաժնի պետի հանձնարարությունները՝ ժամանակին եւ պատշաճ որակով. ապահովում է աշխատակազմի եւ Մարգահովիտ բնակավայրի (այսուհետ՝ բնակավայր) փաստաթղթային շրջանառությունը եւ լրացնում համապատասխան փաստաթղթերը. կազմում եւ բաժնի պետին է ներկայացնում բնակավայրի գլխավոր հատակագծի, հողերի գոտիավորման, օգտագործման սխեմաների եւ քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթերի նախագծերը. մասնակցում է բնակավայրի սեփականություն հանդիսացող հողերի կառավարման ամենամյա եւ հնգամյա ծրագրերի մշակման աշխատանքներին. իրականացնում է բնակավայրի վարչական սահմաններում գտնվող հողերի նպատակային օգտագործումը եւ հողօգտագործողների կողմից հողային օրենսդրության պահանջների պահպանումը. աշխատանքներ է տանում բնակավայրում ապօրինի հողօգտագործումները կանխարգելու, կասեցնելու եւ վերացնելու ուղղությամբ. աշխատանքներ է տանում բնակավայրում ինքնակամ շինարարության կանխարգելման եւ կասեցման ուղղությամբ. իրականացնում է բնակավայրի գերեզմանատների գործունեությունը եւ դրանց պահպանման աշխատանքները. իրականացնում է բնակավայրի վարչական սահմաններում գտնվող հողամասերի ընթացիկ ցանքսերի եւ անասնագլխաքանակների հաշվառումը, կազմում եւ համայնքի ղեկավարին է ներկայացնում համայնքի հողերի հաշվեկշռի նախագիծը. կազմակերպում է բնակավայրի սեփականություն համարվող ոռոգման ցանցերի շահագործումը, դրանց շինարարությունը եւ վերանորոգումը. կազմակերպում է բնակավայրի աղբահանությունը եւ սանիտարական մաքրումը. Երկրորդ կարգի մասնագետն ունի օրենքով, իրավական այլ ակտերով նախատեսված այլ իրավունքներ եւ կրում է այդ ակտերով նախատեսված այլ պարտականություններ: Նշված թափուր պաշտոնն զբաղեցնելու համար պահանջվում է ունենալ՝ - ա) առնվազն միջնակարգ կրթություն,առանց աշխատանքային ստաժի. - բ) Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության, Հայաստանի Հանրապետության Հողային օրենսգրքի, Համայնքային ծառայության մասին, Տեղական ինքնակառավարման մասին, Քաղաքաշինության մասին, Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքների, աշխատակազմի կանոնադրության եւ իր լիազորությունների հետ կապված այլ իրավական ակտերի անհրաժեշտ իմացություն, ինչպես նաեւ տրամաբանելու, տարբեր իրավիճակներում կողմնորոշվելու ունակություն. - գ) համակարգչով եւ ժամանակակից այլ տեխնիկական միջոցներով աշխատելու ունակություն: 5. Փամբակի համայնքապետարանի աշխատակազմի քաղաքաշինության, հողաշինության, գյուղատնտեսության եւ բնապահպանության բաժնի երկրորդ կարգի մասնագետ (ծածկագիր 3.3-5): Երկրորդ կարգի մասնագետը՝ կատարում է բաժնի պետի հանձնարարությունները՝ ժամանակին եւ պատշաճ որակով. ապահովում է աշխատակազմի եւ Վահագնի բնակավայրի (այսուհետ՝ բնակավայր) փաստաթղթային շրջանառությունը եւ լրացնում համապատասխան փաստաթղթերը. կազմում եւ բաժնի պետին է ներկայացնում բնակավայրի գլխավոր հատակագծի, հողերի գոտիավորման, օգտագործման սխեմաների եւ քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթերի նախագծերը. մասնակցում է բնակավայրի սեփականություն հանդիսացող հողերի կառավարման ամենամյա եւ հնգամյա ծրագրերի մշակման աշխատանքներին. իրականացնում է բնակավայրի վարչական սահմաններում գտնվող հողերի նպատակային օգտագործումը եւ հողօգտագործողների կողմից հողային օրենսդրության պահանջների պահպանումը. աշխատանքներ է տանում բնակավայրում ապօրինի հողօգտագործումները կանխարգելու, կասեցնելու եւ վերացնելու ուղղությամբ. աշխատանքներ է տանում բնակավայրում ինքնակամ շինարարության կանխարգելման եւ կասեցման ուղղությամբ. իրականացնում է բնակավայրի գերեզմանատների գործունեությունը եւ դրանց պահպանման աշխատանքները. իրականացնում է բնակավայրի վարչական սահմաններում գտնվող հողամասերի ընթացիկ ցանքսերի եւ անասնագլխաքանակների հաշվառումը, կազմում եւ համայնքի ղեկավարին է ներկայացնում համայնքի հողերի հաշվեկշռի նախագիծը. կազմակերպում է բնակավայրի սեփականություն համարվող ոռոգման ցանցերի շահագործումը, դրանց շինարարությունը եւ վերանորոգումը. կազմակերպում է բնակավայրի աղբահանությունը եւ սանիտարական մաքրումը. Երկրորդ կարգի մասնագետն ունի օրենքով, իրավական այլ ակտերով նախատեսված այլ իրավունքներ եւ կրում է այդ ակտերով նախատեսված այլ պարտականություններ: Նշված թափուր պաշտոնն զբաղեցնելու համար պահանջվում է ունենալ՝ - ա) առնվազն միջնակարգ կրթություն,առանց աշխատանքային ստաժի. - բ) Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության, Հայաստանի Հանրապետության Հողային օրենսգրքի, Համայնքային ծառայության մասին, Տեղական ինքնակառավարման մասին, Քաղաքաշինության մասին, Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքների, աշխատակազմի կանոնադրության եւ իր լիազորությունների հետ կապված այլ իրավական ակտերի անհրաժեշտ իմացություն, ինչպես նաեւ տրամաբանելու, տարբեր իրավիճակներում կողմնորոշվելու ունակություն. - գ) համակարգչով եւ ժամանակակից այլ տեխնիկական միջոցներով աշխատելու ունակություն: Մրցույթներին մասնակցելու համար դիմողները պետք է ներկայացնեն հետեւյալ փաստաթղթերը. - ա) գրավոր դիմում (տրվում է հանձնաժողովի անունով), - բ) համայնքային ծառայության տվյալ պաշտոնի անձնագրով այդ պաշտոնն զբաղեցնելու համար քաղաքացու մասնագիտական գիտելիքների եւ աշխատանքային ունակությունների տիրապետմանը ներկայացվող պահանջների բավարարումը հավաստող փաստաթղթերի՝ դիպլոմի (ների), վկայականի (ների), աշխատանքային գրքույկի (վերջինիս բացակայության դեպքում անհրաժեշտ է ներկայացնել տեղեկանք համապատասխան մարմնից) պատճենները՝ բնօրինակների հետ միասին, - գ) հայտարարություն այն մասին, որ ինքը չի տառապում Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2019թվականի փետրվարի 15-ի թիվ 98-Ն որոշմամբ հաստատված ցանկում ընդգրկված հիվանդություններից որեւէ մեկով, - դ) հայտարարություն այն մասին, որը ինքը դատական կարգով չի ճանաչվել անգործունակ կամ սահմանափակ գործունակ, - ե) «Համայնքային ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 12—րդ հոդվածի «ե» կետի պահանջը բավարարելու նպատակով արական սեռի անձինք ներկայացնում են նաեւ զին.գրքույկի կամ դրան փոխարինող ժամանակավոր զորակոչային տեղամասին կցագրման վկայականի պատճենները կամ համապատասխան տեղեկանք, - զ) մեկ լուսանկար (3x4 չափսի), - է) անձնագրի պատճենը: Մրցույթներին մասնակցելու համար փաստաթղթերը ներկայացնել անձամբ՝ անձնագրով կամ անձը հաստատող փաստաթղթով: Փաստաթղթերն ընդունվում են Փամբակի համայնքապետարանում եւ Լոռու մարզպետարանի ՏԻ եւ ՀԳՄ հարցերով վարչությունում, ամեն օր, ժամը 10-ից մինչեւ 15-ը՝ բացի շաբաթ, կիրակի օրերից: Ներկայացվող փաստաթղթերի պատճենների հետ միասին անհրաժեշտ է ներկայացնել նաեւ դրանց բնօրինակները: Ներկայացրած փաստաթղթերի պատճենները ետ չեն վերադարձվում: Մրցույթներին մասնակցել ցանկացողները լրացուցիչ տեղեկություններ ստանալու, ինչպես նաեւ պաշտոնների անձնագրերին եւ հարցաշարերին ծանոթանալու համար կարող են դիմել Փամբակի համայնքապետարանի աշխատակազմ (գ. Փամբակ 1 փող. 23, հեռ.՝ 077-758 -863093-256-756) եւ Լոռու մարզպետարանի ՏԻ եւ ՀԳՄ հարցերով վարչություն (1-ին հարկ, հեռ.՝ 0322-4-09-27): Մրցույթները կկայանան 08.07.2022թ. ժամը՝ 1100-ին Փամբակի համայնքապետարանի նիստերի դահլիճում Դիմումների ընդունման վերջին ժամկետն է 23.06.2022թ. ժամը՝ 1500-ն:

https://www.azdarar.am/announcments/org/42/01084401/

02.06.2022

www.azdarar.am

Խոշոր ավտովթար Վայոց Ձորում. Iveko բեռնատարը կողաշրջվել է. փրկարարները վարորդին տեղափոխել են ժամանակավոր տաքացման հենակետ. shamshyan.com Երեկ՝ հունվարի 10-ին, խոշոր ավտովթար է տեղի ունեցել Վայոց Ձորի մարզում: Ժամը 23:55-ի սահմանններում Երեւան-Մեղրի ավտոճանապարհի 167-րդ կմ հատվածում Գարիկ Գասպարյանը իր վարած Iveko մակնիշի ավտոմեքենայով դուրս է եկել ճանապարհի երթեւեկելի գոտուց եւ կողաշրջվել: Վթարի հետեւանքով, ըստ նախնական տեղեկությունների՝ տուժածներ չկան: Հրշեջ-փրկարարները վարորդին տեղափոխել են Արտակարգ իրավիճակների նախարար Անդրանիկ Փիլոյանի կարգադրությամբ ճանապարհին տեղադրված ժամանակավոր տաքացման հենակետ, ապա հոսանքազրկել են ավտոմեքենան:

https://www.tert.am/am/news/2022/01/11/Iveco/3753256

2022-01-11

www.tert.am

EBU—ն «Եվրատեսիլ 2012»—ի համար Ադրբեջանից գրավոր երաշխիքներ է պահանջում Հեռարձակողների եվրոպական միությունը (EBU) կոչ է արել Ադրբեջանի իշխանություններին գրավոր երաշխիքներ տրամադրել, որ «Եվրատեսիլ 2012»—ի մասնակիցների եւ հյուրերի համար Բաքվում կապահովվեն բոլոր անհրաժեշտ պայմանները: Այս մասին, ինչպես տեղեկացնում է contact.az—ը, նշված է «Եվրատեսիլ 2011»—ի կազմակերպիչների կայքում: «EBU—ն Ադրբեջանի իշխանություններին կոչ է արել գրավոր երաշխիքներ տրամադրել, որ օտարերկրացիներին կտրամադրվեն անհրաժեշտ այցագրեր, կապահովվի խոսքի եւ մամուլի ազատությունը՝ ըստ Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի»,— նշում է contact.az—ը: Բացի այդ, «Եվրատեսիլ 2011»—ի կազմակերպիչները կոչ են արել Բաքվին վերջ դնել քաղաքացիների սեփականության իրավունքի ոտնահարման զանգվածային դեպքերին, ինչպես նաեւ ապահովել քաղաքական եւ այլ ազատությունները: Լուրեր Հայաստանից - Թերթ.am

https://www.tert.am/am/news/2011/09/01/ebu/339542

2011-09-01

www.tert.am

Ադրբեջանի զինվորականները սպառնում են Սյունիքի գյուղերի բնակիչների ֆիզիկական անվտանգությանը. ՀՀ ՄԻՊ Հանրապետության նախագահ Արմեն Սարգսյանն ու Մարդու իրավունքների պաշտպան Արման Թաթոյանն այցելել են Սյունիքի մարզի Ճակատեն գյուղ: ՄԻՊ-ից NEWS.am-ին հայտնում են, որ այցի ընթացքում բնակիչները տեղեկացրել են, որ Կապանից Ճակատեն, Շիկահող ու այլ գյուղեր տանող ճանապարհին ադրբեջանական զինվորականների ներկայության պատճառով խուսափում են հատկապես երեկոյան ժամերին այդ ճանապարհով երթեւեկելուց: Ադրբեջանական զինվորականները սպառնում են գյուղերի բնակիչների ֆիզիկական անվտանգությանը: Այդ ճանապարհին առկա են ցուցանակներ ու դրոշներ, որն էլ պատրվակ է ծառայում զինվորականների տեղակայման համար: Դա խաթարել է խաղաղ բնակիչների ազատ տեղաշարժն այդ ճանապարհով: Այս ամենի պատճառով գյուղացիներն անգամ կենսական կարիքների համար (օրինակ՝ աշխատանքի կամ բժշկական հաստատություն մեկնելը կամ վերադարձը) ստիպված են ձեռնպահ մնալ երեկոյան ժամերին այդ ճանապարհով երթեւեկելուց՝ իրենց ու ընտանիքների անվտանգության նկատառումներից ելնելով: Ավելին, գյուղերի բնակիչների եւ համայնքային մարմինների տեղեկությունների համաձայն՝ գյուղերի անմիջական հարեւանությամբ շարունակվում են արձանագրվել կրակոցների դեպքեր: Ըստ ահազանգերի՝ կրակոցները պարզ լսվում են գյուղերում, նպատակ ունեն ահաբեկել խաղաղ բնակիչներին ու առաջին հերթին երեխաներին ու կանանց: Անվտանգային ու սոցիալական խնդիրներ եւս բնակիչները ներկայացրել են Հանրապետության նախագահին ու Մարդու իրավունքների պաշտպանին: Մարդու իրավունքների պաշտպանը վերահաստատել է իր դիրքորոշումը, որ պատերազմից հետ ադրբեջանական զինված ուժերի տեղակայումները, այդ թվում՝ դրոշներն ու ցուցանակները զուրկ են իրավական որեւէ հիմքից, պետք է հեռանան այդ վայրերից եւ ստեղծվի ապառազմականացված անվտանգության գոտի: Այդ խնդրին անդրադարձել է նաեւ Հանրապետության նախագահը: ՀՀ նախագահի եւ ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմերը կամփոփեն համատեղ այցի արդյունքները եւ ըստ իրավասության՝ կձեռնարկվեն համապատասխան քայլեր, այդ թվում՝ համատեղ:

https://news.am/arm/news/639918.html

2021-04-21

news.am

Արմավիրի մարզում ԴԱՀԿ ծառայության եւս մեկ բաժանմունք է բացվել Այսօր՝ մարտի 14-ին, Արմավիրի մարզի Մյասնիկյան համայնքում տեղի է ունեցել ՀՀ ԱՆ դատական ակտերի հարկադիր կատարումն ապահովող ծառայության Բաղրամյանի տարածաշրջանային բաժնմունքի նոր վարչական շենքի բացման հանդիսավոր արարողությունը: Միջոցառմանը ներկա են եղել Հայաստանի գլխավոր հարկադիր կատարողի տեղակալներ, Սամվել Եգանյանը եւ Դավիթ Բեգինյանը, Արմավիրի մարզպետ Աշոտ Ղահրամանյանը, տեղական ինքնակառավարման ու իրավապահ մարմինների ղեկավարներ, ԴԱՀԿ ծառայության աշխատակիցներ, պաշտոնատար այլ անձինք: Իր խոսքում ՀՀ գլխավոր հարկադիր կատարողի տեղակալ Սամվել Եգանյանը նշել է, որ ծառայության մարզային կառույցների գործունեության բարելավման խնդիրները մշտապես գտնվում են ծառայության ղեկավարության ուշադրության կենտրոնում, եւ ստեղծված աշխատանքային պայմանները կնպաստեն հարկադիր կատարողների աշխատանքի արդյունավետության բարձրացմանը: Նա վստահություն է հայտնել, որ հարկադիր կատարողներն ամենայն պատասխանատվությամբ կիրականացնեն իրենց գործառույթները: Այնուհետեւ ԴԱՀԿ ծառայության ղեկավարի տեղակալները շրջայց են կատարել շենքում, ծանոթացել կատարված աշխատանքներին, ստեղծված պայմաններին ու տեխնիկական հնարավորություններին: ԴԱՀԿ ծառությունում ընթացող բարեփոխումների կարեւոր ուղղություններից է ծառայողների աշխատանքային պայմանների հետեւողական բարելավումը: Բաղրամյանի բաժանմունքի՝ ժամանակակից համակարգչային տեխնիկայով վերազինված նոր վարչական շենքը հիմնանորոգվել եւ կահավորվել է ԴԱՀԿ ապահովող ծառայության միջոցներով. այն սպասարկելու է 23 գյուղական համայնքների բնակիչներին: Ժամանակակից ու հարմարավետ աշխատասենյակները կապահովեն քաղաքացիների արագ ու որակյալ սպասարկումը: Հավելենք, որ 2011թ. ընթացքում ԴԱՀԿ ծառայության Արմավիրի մարզային բաժնում հարուցվել է թվով 6702 կատարողական վարույթ՝ 3.181.555.104 դրամ բռնագանձման ենթակա գումարով, բռնագանձվել է 711.512.208 դրամ: 2012 թ. ընթացքում հարուցվել է 7116 կատարողական վարույթ՝ 3.044.839.059 դրամ բռնագանձման ենթակա գումարով, բռնագանձվել է 917.996.607 դրամ:

https://news.am/arm/news/144460.html

2013-03-14

news.am

Այս ամենի տակից համոզվա՞ծ եք, որ դուրս եք գալու Կարեն Վրթանեսյանը գրում է. «Կալանքից դուրս եկող Քոչարյանին դիմավորող աղջիկ թոռներին ՖԲ-ում ոնց ասես չեն վիրավորում, ինչ-որ անասուն սատանի պոզ ու պոչ է նկարում պապուն ու երեխեքին, տարածում է, մի ուրիշ վիժվածք գրում է, որ պետք է այդ աղջիկներին կտոր-կտոր անել, կտորները գցել Հայաստանով մեկ: Պապուն գրկող աղջիկ երեխաների մասին է գրում: Նույն օրը «հեղափոխականները» հարձակվում են Օպերայի մոտ թոռների հետ զբոսնող Հրանտ Մարգարյանի վրա, հայհոյում, քաշքշում: Վիդեո կա: Այս ամենը՝ ոստիկանության ներկայությամբ, բայց ոստիկանները ոչ ոքի չեն ձերբակալում: Երեկ՝ կրկին ոստիկանների ներկայությամբ, քաշքշում ու գետին են գցում դատավոր Դավիթ Բալայանին: Ոչ ոքի չեն ձերբակալում եւ՝ դատելով այլ դատարանների մոտից հրապարակված տեսանյութերից, ոստիկաններն ըստ էության ՕԳՆՈւՄ են դատարանները շրջափակողներին եւ համոզում աշխատողներին, փաստաբաններին եւ դատարան մտնել ցանկացող այլ մարդկանց, որ չմտնեն: Այս ամենին՝ ոչ մի ռեակցիա իշխանություններից: Չեմ տեսել նաեւ վերոնշյալ կոնկրետ դեպքերը դատապարտող հայտարարություններ ո՛չ ԲՀԿ-ից, ո՛չ ԼՀԿ-ից, ո՛չ այլ կուսակցություններից (բացի ՀՅԴ-ից, բնականաբար): «Սիրո ու համերաշխության, թավշյա, ոչ բռնի հեղափոխությունից» ընդամենը մեկ տարի անց Հայաստանում ատելության այնպիսի մակարդակ է, ինչպիսին չի եղել նույնիսկ 2008-ի մարտի 1-ից հետո: ԻՇԽԱՆՈւԹՅՈւՆԸ ՆՈւՅՆԻՍԿ ՁԵՎԻ ՀԱՄԱՐ ԱՅՍ ԱՄԵՆԸ ՉԻ ԴԱՏԱՊԱՐՏՈւՄ: Ո՞նց դատապարտի, եթե հենց ինքն է կազմակերպիչը: Փոխարենը երեկվանից սկսում են թափով աղմուկ բարձրացնել, թե Artur Danielyanը հայհոյել է «Իմ քայլից» ավագանիի, որը երեխեքի հետ նստած էր սրճարանում: Ընդ որում հենց ինքը՝ ավագանին ասում է. «Սպառնացել են, բայց քաշքշոց չի եղել, հայհոյել չի եղել», բայց սա տարածում են որպես հարձակում, ծեծ ու հայհոյել: Արթուրը եւ իր հետ եղածներն ընդհանրապես հերքում են, ասում են՝ կողքով ենք անցել: Բայց ոստիկանությունն այսօր առավոտվանից ընկած է Արթուրի հետեւից: Ի դեպ, նույն այդ իմքայլականը, եթե ճիշտ եմ հիշում, որոշ ժամանակ առաջ քոմենթներ էր գրում, որ Նարեկ Մալյանի ականջները պետք ա կտրել: Եւ էլի իշխանության որեւէ գնահատականի իր այդ գրածը չէր արժանացել: Ա՞յս կարգի եք վատ: Ուզածներդ ի՞նչ է: Իշխանությունը գրավեցիք, չհանգստացա՞ք: Համոզվա՞ծ եք, որ ձեր ձախողումներն ու ընկնող ռեյթինգը ատելության քարոզով կարողանալու եք կոծկել: Ատելությունը որ լցնում եք, որ գործընթացները տանում եք փողոցում մարդկանց հայհոյելու, մարդկանց վրա հարձակվելու ուղղությամբ՝ երեխա-մեծ չտարբերելով, այս ամենի տակից համոզվա՞ծ եք, որ դուրս եք գալու: Մի հատ լավ, շատ լավ մտածեք ու փորձեք ինքնասիրահարվածությունից ու մի քանի գրամ իշխանությունից անջատված ձեր ուղեղներով հասկանալ, թե սրա վերջն ինչ է լինելու»:

https://yerevan.today/all/politics/32925/ays-ameni-takic-hamozva-ts-eq-or-durs-eq-galu

2019-05-22

yerevan.today

Ժուի լը Մուտիե , համայնք Ֆրանսիայի Իլ դը Ֆրանս երկրամասի Վալ դ՛Ուազ դեպարտամենտում: Ընկած է Փարիզից մոտավորապես 30 կիլոմետր, դեպարտամենտի դե ֆակտո վարչական կենտրոնից՝ Սերժիից 4 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արեւմուտք: 2006 թվականի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 18230: Հետագա տարիներին այդ ցուցանիշն աստիճանաբար նվազել է 2011 թվականին արդեն կազմել է 16.376: Անվանումը Բնակավայրի անվանումը պատմական փաստաթղթերում հիշատակվել է հետեւյալ ձեւերով. լատինացված Gaudiaci՝ 1116 թվականին, ինչպես նաեւ 1151-1161 թթ. ու 1220-ի, այնուհետեւ՝ Joiacum, Joy՝ 1195-ին, Joi՝ 1269-ին, Joiaco, Valle Joiaci, Joyaco՝ 1482-ին, հաճախ նաեւ՝ Jouy-le-Moustier, Joui-sur-Oise: Ենթադրվում է, որ բնակավայրի անվանման առաջին մասի հիմքում ընկած է Gaudius անձնանունը, իսկ երկրորդ մասը՝ -le-Moutier-ը, հին ֆրանսերենում նշանակել է եկեղեցի (առաջացել է monastērium, monastery բառից): Պատմական հուշարձաններ Պատմական հուշարձանի կարգավիճակ է շնորհվել Սուրբ Աստվածամոր ծննդյան եկեղեցուն (Ֆրանսիայի պատմական հուշարձանների ցանկում ներառվել է 1912 թ. դեկտեմբերի 11-ի հրամանագրով) եւ Grande Pierre de Jouy անվանումով հայտնի մենհիրին, որը հնագետները հայտնաբերել են 1874 թվականին, սակայն Ֆրանսիայի պատմական հուշարձանների ցանկում ներառվել է 1976 թվականին: Տնտեսություն 2010 թվականի տվյալներով համայնքի աշխատունակ տարիքի շուրջ 12 000 մարդկանցից (15-64 տարեկան) տնտեսապես ակտիվ էին 9.017-ը (ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 75,1 տոկոս՝ 1999 թվականի 72,9%-ի դիմաց: Տնտեսապես ոչ ակտիվ 2983 անձանցից 1328-ը սովորողներ էին, 835-ը՝ թոշակառուներ, 820-ը չէին աշխատում այլ պատճառներով: 2010 թվականին համայնքում հաշվվում էր 5485 հարկատու տնային տնտեսություն: Յուրաքանչյուր բնակչի հաշվով տարեկան միջին եկամուտը կազմել է 21 364 եվրո: Ժողովրդագրություն Բնակչության թվաքանակի փոփոխությունները (Cassini и INSEE): Քաղաքին առնչված անվանի անձինք - Թեոֆիլ Ալեքսանդր Ստեյնլեն (1859-1923), նկարիչ, ստեղծագործել է Ժուի լը Մուտիեում - Ռաուլ Օժե (1904 -1991), նկարիչ - Պասկալ Ժյուլ (1961-1987), պրոֆեսիոնալ հեծանվորդ մարզիկ - Les Ogres de Barback, երաժշտախումբ - Անդրե Էվ (1931-2015), նշանավոր ծաղկաբույծ, ծնվել է Ժուի լը Մուտիեում Քույր քաղաքներ - Բորնհայմ, Գերմանիա

https://hy.wikipedia.org/wiki/Ժուի_լը_Մուտիե

hy.wikipedia.org

Ներքին աուդիտորների ինստիտուտ, միջազգային մասնագիտական միավորում, որի գլխավոր գրասենյակը գտնվում է ԱՄՆ-ի Ֆլորիդա նահանգի Լեյք Մերի քաղաքում: Հիմնադրվել է 1941 թվականին: Ինստիտուտի անդամներն աշխատում են ներքին աուդիտի, ռիսկերի կառավարման, ղեկավարման, ներքին վերահսկողության, տեղեկատվական տեխնոլոգիաների աուդիտի, կրթության եւ անվտանգության ոլորտներում: Առաքելություն Ներքին աուդիտորների ինստիտուտի առաքելությունն է ներքին աուդիտի գլոբալ մասնագիտության համար դինամիկ առաջնորդություն ապահովելը: Այս առաքելությանն աջակցող գործողությունները ներառում, սակայն չեն սահմանափակում հետեւյալ կետերը. - խրախուսում եւ խթանում են ներքին աուդիտի ոլորտի մասնագետների կողմից կազմակերպության արժեքի ավելացումը, - տրամադրում են համապարփակ մասնագիտական կրթության եւ զարգացման հնարավորություններ, մասնագիտական ստանդարտներ եւ ուղեցույցներ, ինչպես նաեւ որակավորման ծրագրեր, - շահագրգիռ կողմերին եւ օգտագործողներին տրամադրում եւ նրանց շրջանում տարածում են ներքին աուդիտի եւ վերահսկողության, ռիսկերի կառավարման ու ղեկավարման ոլորտներում դրա համապատասխան դերի վերաբերյալ գիտելիքներ, ուսումնասիրություններ եւ հետազոտական նյութեր, - համապատասխան լսարաններին ապահովում են ներքին աուդիտի լավագույն մեթոդներով եւ կիրառական կրթությամբ, - համախմբում են տարբեր երկրների ներքին աուդիտորներին՝ տեղեկատվության եւ փորձի փոխանակման նպատակով: Կառուցվածք Ներքին աուդիտորների ինստիտուտը կազմված է հետեւյալ կոմիտեներից (հանձնաժողովներից)՝ 1. Ակադեմիական հարաբերությունների կոմիտե, 2. Աուդիտի կոմիտե, 3. Հետազոտությունների եւ կրթության գծով խորհրդատուների կոմիտե, 4. Շրջակա միջավայրի պահպանության եւ անվտանգության վկայագրման խորհրդատվական կոմիտե, 5. Քննական զարգացման կոմիտե, 6. Գործադիր կոմիտե, 7. Ֆինանսական կոմիտե, 8. Ֆինանսական ծառայությունների հսկողության կոմիտե, 9. Գլոբալ շահերի պաշտպանության կոմիտե, 10. Գլոբալ մասնագիտական զարգացման կոմիտե, 11. Ղեկավարման զարգացման կոմիտե, 12. Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կոմիտե, 13. Ինստիտուտային հարաբերությունների կոմիտե, 14. Ներքին աուդիտի հիմնադրամի հոգաբարձուների խորհուրդ, 15. Ներքին աուդիտի միջազգային ստանդարտների խորհուրդ, 16. Մասնագիտական որակավորման խորհուրդ, 17. Մասնագիտական պատասխանատվության եւ էթիկայի կոմիտե, 18. Հանրային ոլորտի ղեկավար կոմիտե: Պատմական ակնարկ Պատմաբանների փաստմամբ ներքին աուդիտի արմատները նշմարվում են դեռեւս մեր թվարկությունից առաջ ընկած ժամանակաշրջանում, երբ առեւտրականները ստուգում էին շուկա բերված հացահատիկի մուտքերը: Մասնագիտության իրական զարգացումն ընթացել է 19-րդ եւ 20-րդ դարերում՝ կորպորատիվ բիզնեսի ընդլայնմանը զուգահեռ: Ներքին աուդիտի նկատմամբ պահանջարկը հատկապես աճեց այն ընկերությունների վերահսկողական համակարգերում, որոնք գործունեություն էին իրականացնում մի շարք վայրերում եւ վարձում էին հազարավոր աշխատակիցների: Շատերը ներքին աուդիտի զարգացումն ասոցացնում են հենց Ներքին աուդիտորների ինստիտուտի հիմնադրման հետ: 1941 թվականը շրջադարձային էր: Վիկտոր Զ. Բրինկը հեղինակեց ներքին աուդիտի առաջին խոշոր գիրքը: Միեւնույն ժամանակ Նյու Յորքում գործող Հյուսիսամերիկյան ընկերության ներքին աուդիտոր Ջոն Բ. Թերսթոնը մտադրվել էր ներքին աուդիտորների համար հատուկ կազմակերպություն հիմնել: Նա եւ Ռոբերտ Բ. Միլնը միասին աշխատել էին ներքին աուդիտի ենթահանձնաժողովում, որը ստեղծվել էր Էդիսոնի էլեկտրական ինստիտուտի եւ Ամերիկյան գազային ասոցիացիայի համատեղ նախաձեռնությամբ: Նրանք եկան այն եզրահանգմանը, որ ներքին աուդիտը զարգացման եւ ճանաչման համապատասխան մակարդակի հասցնելու համար լավագույն տարբերակը ներքին աուդիտորների անկախ կազմակերպության ստեղծումը կլինի: Երբ Բրինկի գիրքը գրավեց Թերսթոնի ուշադրությունը, 3 մասնագետներով համախմբվեցին եւ հասկացան, որ ընդհանուր հետաքրքրություններ ունեն ներքին աուդիտի դերի բարձրացման հարցում: Որպես կազմակերպչական կոմիտե՝ Բրինկը, Միլնը եւ Թերսթոնը փոքրիկ խումբ ձեւավորեցին Միացյալ Նահանգների գործող ներքին աուդիտորներից, ովքեր հետաքրքրություն էին ցուցաբերել ներքին աուդիտորների ազգային, եւ ինչու ոչ միջազգային կազմակերպության ստեղծման ուղղությամբ: Ներքին աուդիտորների ինստիտուտի գրանցման վկայագիրը տրվեց 1941 թվականի նոյեմբերի 17-ին, իսկ ամենամյա առաջին նիստը կայացավ դեկտեմբերի 9-ին: Մինչեւ առաջին նիստը ինստիտուտն արդեն ուներ 24 որակավորված անդամ: Ներքին աուդիտորների ինստիտուտի առաջին նախագահ ընտրվեց Թերսթոնը: Անդամակցությունների թիվը սկսեց շատ արագ աճել: Առաջին տարվա վերջում անդամների թիվը 24-ից հասավ 104-ի, իսկ 5 տարի հետո՝ 1018-ի: Մինչեւ 1957 թվականը անդամների թիվը հասավ 3700-ի, որի 20%-ը բաժին էր ընկնում ԱՄՆ-ից դուրս գտնվող շրջաններին: Այժմ՝ հիմնադրումից 80 տարի անց, Ներքին աուդիտորների ինստիտուտը դինամիկ զարգացող գլոբալ կազմակերպություն է, որն ունի ավելի քան 200,000 անդամներ աշխարհի ավելի քան 170 երկրներից եւ տարածաշրջաններից: Ինստիտուտի նման մասշտաբներով զարգացումը արդյունք է անձնուրաց կամավորության, մասնագիտական նվիրվածության եւ ներքին աուդիտը ճանաչված մասնագիտություն դարձնելու ու զարգացնելու ցանկություն ունեցող մարդկանց ձգտման եւ ջանասեր աշխատանքի: Ներքին աուդիտորների ինստիտուտը Հայաստանում Ներքին Աուդիտորների Ինստիտուտ-Հայաստանը (ՆԱԻ-Հայաստան) հիմնադրվել է 2012 թվականին՝ որպես Հասարակական կազմակերպություն՝ ռիսկերի կառավարումն ու ներքին աուդիտը ներկայացնող անհատների կողմից՝ խթանելու եւ զարգացնելու ներքին աուդիտի մասնագիտությունը Հայաստանում: Հիմնադրման օրվանից ինստիտուտը հանդիսանում է միջազգային մեծ համբավ եւ ճանաչում ունեցող Ներքին Աուդիտորների Ինստիտուտ-Գլոբալի ներկայացուցիչը Հայաստանում: 2015 թվականի սեպտեմբերից ՆԱԻ-Հայաստանը հանդիսանում է նաեւ Ներքին աուդիտորների ինստիտուտների եվրոպական կոնֆեդերացիայի (ECIIA) լիիրավ անդամ: ՆԱԻ-Հայաստանն իր առաքելության իրագործման շրջանակներում առաջնորդվում է հետեւյալ նպատակներով՝ - խթանել եւ գովազդել ներքին աուդիտորների կողմից կազմակերպությանը տրամադրվող առավելությունները, - խորացնել ու զարգացնել Ինստիտուտի անդամների մասնագիտական ունակություններն ու գիտելիքները՝ ներկայացնելով ոլորտի լավագույն փորձը, - միասնական հարթակ ստեղծել տարբեր ոլորտների ներքին աուդիտորների շփման համար՝ փորձի եւ գիտելիքի փոխանակման նպատակով, - խթանել ՆԱԻ ստանդարտների տարածումը եւ կիրառումը: Ներկայումս ՆԱԻ-Հայաստանի անդամ է հանդիսանում 80 կազմակերպության մասնագետ:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Ներքին_աուդիտորների_ինստիտուտ

hy.wikipedia.org

Հերթական աշխարհաքաղաքական անդրկուլիսյան գործարքն էր ԱՄՆ-ի եւ Թուրքիայի միջեւ. արեւելագետ (տեսանյութ) Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Արեւելագիտության ինստիտուտի տնօրեն, ակադեմիկոս, արեւելագետ Ռուբեն Սաֆրաստյանի համար սպասելի էր Հայոց ցեղասպանության բանաձեւի նկատմամբ սենատոր Լինդսի Գրահամի կողմից վետոյի կիրառումը: Ըստ նրա՝ սա հերթական աշխարհաքաղաքական անդրկուլիսյան գործարքն էր Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների եւ Թուրքիայի միջեւ, իսկ գործարքի համար հիմքերից են եղել Ռուսաստանի կողմից Ս-400 հրթիռային համալիրի վաճառքը, քրդերի հարցը սիրիական ճգնաժամի կոնտեքստում: «Որոշ թուրքական ընկերություններ դուրս են բերվում պատժամիջոցների տակից, ստանում են գործունեության արտոնագիր», - վերոնշյալ գործարքից հետո արդեն իսկ տարածված խոսակցությունների մասին ասաց Սաֆրաստյանը: Իրավիճակից, ըստ արեւելագետի, տուժեցին թե՛ քրդերը, թե՛ այն ժողովուրդները, որոնք Ցեղասպանության զոհ էին դարձել (հայեր, հույներ, ասորիներ): Արեւելագիտության ինստիտուտի տնօրենը նշեց, որ նոյեմբերի 17-ին հանդիպելու են Էրդողանը եւ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինը, եւ այս հանդիպման ժամանակ թուրքական կողմը հանդես կգա նոր դեմքով: Ըստ ակադեմիկոսի՝ պետք է ջանքեր գործադրել այն կազմակերպությունների միջոցով, որոնք գործում են ԱՄՆ-ում, նաեւ՝ պետական հովանավորությամբ գործող, շարունակել աշխատել վետոն կիրառած Լինդսի Գրահամը հետ, որը կտա իր արդյունքները: Անկախ Սենատի օրակարգ չմտնելուց՝ Սաֆրաստյանն ասաց, որ Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատի կողմից ընդունված Հայոց ցեղասպանության բանաձեւը կարեւոր էր ճանաչման գործընթացում, եւ այս օրինակին կհետեւեն այն երկրները, որոնք չեն ճանաչել Ցեղասպանությունը: Թուրք-ամերկյան գործարքի հետեւանքների մասով Ռուբեն Սաֆրաստյանն ասաց. «ԱՄՆ-ը շարունակում է իր ձեռքում պահել նավթային հորերն ու շահագրգռված է, որ նավթահորերով տարածքները շարունակեն լինել քրդական վերահսկողության ներքո: Թուրքերը նույնպես շահագրգռված են, որովհետեւ այդ տարածքները թուրքական սահմանից հեռու են. իրենց ավելի հետաքրքրում են սահմանամերձ շրջանները, որ այնտեղ քուրդ քիչ լինի: Եվ նրանք շարունակում են իրենց էթնիկական զտման քաղաքականությունը քրդերի նկատմամբ, իսկ ԱՄՆ-ը լռելյայն հետեւում է դրան: Այս կերպ կշարունակեն իրենց այս քաղաքականությունը»: Թուրք-ռուսական հարաբերությունների մասով Սաֆրաստյանն ասաց, որ հավանաբար թուրքերը Իդլիբի հարցում զիչման են գնացել, ինչը փաստվում է սիրիական բանակի օդային հարձակումով, որը հող է նախապատրաստում ցամաքային հարձակման համար:

https://a1plus.am/hy/article/353426

2019-11-15

a1plus.am

Ճապոնական ընկերությունը «գեյմերների» համար կատարյալ մահճակալ է ստեղծել (լուսանկարներ) Ճապոնական ընկերություններից մեկը, որը վիրտուալ եւ համակարգչային խաղերի սիրահարների համար նախատեսված հատուկ հարմարանքներ է ստեղծում, ներկայացրել է «գեյմերների» համար նախատեսված նորույթ:Խոսքն ուշագրավ մահճակալի մասին է: Այն հնարավորություն կտա առանց հոգնելու երկար ժամանակ չկտրվել խաղից՝ միաժամանակ ձեռքի տակ ունենալով մի շարք հարմարություններ, գրում է odditycentral.comկայքը:Մահճակալը հարմարեցված է երկար ժամանակ միեւնույն դիրքով էկրանին նայողների համար. կահույքի մաս են կազմում բացվող եւ գլխի հատվածում բարձրացող ներքնակը, հեռախոսի համար նախատեսված բռնիչը, դիմացի էկրանները, ուտելիքի համար նախատեսված սեղանիկը եւ այլն:

https://www.tert.am/am/news/2020/03/04/special-bed/3227261

2020-03-04

www.tert.am

Թուրքիան շարունակում է աջակցել ահաբեկչական խմբավորումներին. Սիրիայի ԱԳ նախարար ԱՆԿԱՐԱՆ ՇԱՐՈՒՆԱԿՈՒՄ Է ԱՋԱԿՑԵԼ ԱՀԱԲԵԿԻՉՆԵՐԻՆ Թուրքիան ագրեսիվ քաղաքականություն է վարում Սիրիայի դեմ, օկուպացրել է երկրի հյուսիսային շրջաններն ու չի կատարում հակամարտության կարգավորման Աստանայի ձեւաչափի շրջանակում ընդունված որոշումները: Այս մասին հայտարարել է Սիրիայի արտգործնախարար Ֆեյսալ Միքդադը՝ Սիրիայի հարցով ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի հատուկ դեսպանորդ Գեյր Պեդերսենի հետ հանդիպման ժամանակ: Նրա խոսքով՝ Անկարան նաեւ շարունակում է աջակցել ահաբեկչական խմբավորումներին եւ խոչընդոտում է Սիրիայի հյուսիսում իրավիճակի կայունացմանը: Պաշտոնական Դամասկոսը նման քայլերը գնահատում է որպես միջազգային հումանիտար իրավունքի կոպիտ խախտում՝ ընդգծել է նախարարը՝ ուշադրություն հրավիրելով «օկուպացված շրջաններում Անկարայի թուրքացման քաղաքականության վտանգավոր հետեւանքների վրա»: ԲՐԻՏԱՆԻԱՆ 100 ՄԼՆ ԴՈԼԱՐ ԿՀԱՏԿԱՑՆԻ ԱՖՂԱՆՍՏԱՆԻՆ Բրիտանիայի կառավարությունը շուրջ 100 միլիոն դոլար կհատկացնի Աֆղանստանի բնակչությանը հումանիտար աջակցություն ցուցաբերելու համար: Մեծ Բրիտանիայի ԱԳ նախարար Լիզ Թրասի խոսքով՝ այդ միջոցները կփրկեն մարդկային կյանքեր, կապահովեն աղջիկների ու կանանց անվտանգությունը եւ կնպաստեն տարածաշրջանում կայունության ապահովմանը: Նա հավելել է, որ բրիտանական կողմը հույս ունի պարենով ու դեղորայքով ապահովել երկրի 1,8 միլիոն բնակչի: Բրիտանիան ընդհանուր առմամբ 380 միլիոն դոլար կփոխանցի միջազգային կազմակերպություններին, այդ թվում՝ Պարենի միջազգային ծրագրին, ինչպես նաեւ ՄԱԿ-ի կառույցներին, որոնք զբաղվում են Աֆղանստանում հումանիտար նախագծերով: ՖՐԱՆՍԻԱՆ ՀԱՄԱՎԱՐԱԿԻ 5-ՐԴ ԱԼԻՔԻ ՇԵՄԻՆ Է Ֆրանսիայում կորոնավիրուսով հիվանդացության ցուցանիշները վկայում են, որ երկիրը մոտենում է համավարակի հինգերորդ ալիքի գագաթնակետին: Այս մասին հայտարարել է Ֆրանսիայի առողջապահության ու սոցիալական գործերի նախարար Օլիվյե Վերանը: Նրա խոսքով՝ նախորդ շաբաթ գրանցվել է կորոնավիրոսով վարակման ավելի քան 70 հազար դեպք: Նախարարը, սակայն, նշել է, որ իշխանությունները դեռեւս չեն դիտարկում ինքնամեկուսացման ռեժիմի վերականգնման տարբերակը, ինչին մեծապես նպաստել է բազմաթիվ ֆրանսիացիների պատվաստված լինելու հանգամանքը: «ՕՄԻԿՐՈՆ» ՇՏԱՄՆ ԱՎԵԼԻ ՔԻՉ ՎՏԱՆԳԱՎՈՐ Է. ԱՀԿ Կորոնավիրուսի նոր «Օմիկրոն» շտամը կարող է նվազեցնել կորոնավիրուսի դեմ պատվաստանյութերի արդյունավետությունը, սակայն այս տարբերակն ավելի քիչ վտանգավոր է, քան «Դելտան»՝ ասված է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության հաղորդագրության մեջ: Կազմակերպության փոխանցմամբ՝ մինչ օրս ստացված տվյալները սահմանափակ են, եւ չկան հաստատված ապացույցներ «Օմիկրոնի» դեմ պատվաստանյութերի արդյունավետության վերաբերյալ: Սակայն նոր շտամն ավելի քիչ վտանգավոր է, քանի որ հայտնաբերված դեպքերի մեծ մասն ընթացել է առանց ախտանիշների, կամ մեղմ եւ միջին ծանրության ախտանիշներով: Փորձագետների գնահատմամբ՝ սակայն, «օմիկրոնը», որն արդեն հայտնաբերվել է աշխարհի ավելի քան 60 երկրում, կգերազանցի «Դելտային» տարածման արագությամբ: Դեռ հաստատված չէ, թե ինչն է նոր շտամի արագ տարածման պատճառը: ԲՐԱԶԻԼԻԱՅՈՒՄ ՋՐՀԵՂԵՂՆԵՐԻ ՀԵՏԵՎԱՆՔՈՎ ԿԱՆ ԶՈՀԵՐ Բրազիլիայում հորդառատ անձրեւների եւ ջրհեղեղի պատճառով, վերջին տվյալով, զոհվել է 7 մարդ, եւս 175 մարդ ստացել է տարբեր աստիճանի վնասվածքներ, շուրջ 4000-ը մնացել է անօթեւան: Բաիա եւ Մինաս Ժերայս նահանգների մի շարք բնակավայրերում արտակարգ դրություն է հայտարարվել: Օդերեւութաբանների գնահատմամբ՝ սա վերջին 35 տարվա ընթացքում ամենաաղետաբեր ջրհեղեղն է: Աղետից ընդհանուր առմամբ տուժել է ավելի քան 70 հազար մարդ:

https://www.1lurer.am/hy/2021/12/13/Թուրքիան-շարունակում-է-աջակցել-ահաբեկչական-խմբավորումներին-Սիրիայի-ԱԳ-նախարար/622638

2021-12-13

www.1lurer.am

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՏՐԱՆՍՊՈՐՏԻ, ԿԱՊԻ ԵՎ ՏԵՂԵԿԱՏՎԱԿԱՆ ՏԵԽՆՈԼՈԳԻԱՆԵՐԻ ՆԱԽԱՐԱՐ | 10մայիսի 2017 թ. ք. Երեւան | N 438-Ն | | ----- | ----- | Հ Ր Ա Մ Ա Ն ՖԻԶԻԿԱԿԱՆ ԱՆՁԱՆՑ ԿՈՂՄԻՑ ՄԵԿ ՄԱՐԴԱՏԱՐ-ՏԱՔՍԻ ԱՎՏՈՄՈԲԻԼՈՎ ՈՒՂԵՎՈՐԱՓՈԽԱԴՐՈՒՄՆԵՐԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՄԱՆ ԼԻՑԵՆԶԻԱ ԵՎ ԼԻՑԵՆԶԻԱՅԻ ՆԵՐԴԻՐ ՏՐԱՄԱԴՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ «Լիցենզավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 9-րդ եւ 43-րդ հոդվածներին համապատասխան եւ հիմք ընդունելով Հայաստանի Հանրապետության տրանսպորտի, կապի եւ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների նախարարության լիցենզավորման հանձնաժողովի 2017 թվականի մայիսի 6-ի N 17/2 եզրակացությունը. Հրամայում եմ՝ 1. ՂԱԶԱՐ ՄԱՐՏՈՒՆԻ ՂԱԶԱՐՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 2. ԳԱՐԻԿ ՌՈԲԵՐՏԻ ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 3. ՍԱՄՎԵԼ ՅՈՒՐԻԻ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 4. ՌԱԶՄԻԿ ՍԱՐՈՅԻ ԹՈՒՆՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 5. ՎԼԱԴԻՄԻՐ ԱՆԴՐԱՆԻԿԻ ՆԱԶԻՆՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 6. ԱՐԿԱԴԻ ՎԱՐԴԱՆԻ ՆԵՐՍԻՍՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 7. ՀՐԱՉ ԲԵՆՅԱՄԻՆԻ ԲԵՆՅԱՄԻՆՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 8. ՎԱՐԴԱՆ ՍԵՐՅՈԺԱՅԻ ՀԱԿՈԲՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 9. ԱՐԹՈՒՐ ՄԻՔԱՅԵԼԻ ՂԱԶԱՐՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 10. ԳԱԳԻԿ ՍԵՐԳԵՅԻ ՍԱՐԳՍՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 11. ԶՈՀՐԱԲ ՍՏԵՓԱՆԻ ՍՏԵՓԱՆՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 12. ՎԱՀԱՆ ՊԵՏՐՈՍԻ ՍԵԴՐԱԿՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 13. ՏԻԳՐԱՆ ԳԱԼՈՒՍՏԻ ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 14. ՎԱՀՐԱՄ ՍԱՄՎԵԼԻ ԱՐԱՄՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 15. ՏԻԳՐԱՆ ԿԱՄՈՅԻ ՂԱԶԱՐՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 16. ՎԱՂԱՐՇԱԿ ՍԵՅՐԱՆԻ ԵՓՐԵՄՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 17. ԳՈՌ ՌԱՖԱԵԼԻ ՀԱԿՈԲՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 18. ՌՈԲԵՐՏ ՌԱԶՄԻԿԻ ԹՈՎՄԱՍՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 19. ԳՈՒՐԳԵՆ ՀԱՄԼԵՏԻ ԳԱՍՊԱՐՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 20. ԼՅՈՎԱ ԱԼԲԵՐՏԻ ՄԽԻԹԱՐՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 21. ԳԵՎՈՐԳ ՊԱՐԳԵՎԻ ԹԱԴԵՎՈՍՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 22. ՎԱԶԳԵՆ ԿՆՅԱԶԻ ՄՀԵՐՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 23. ԳԵՎՈՐԳ ՀԱՄԲԱՐՁՈՒՄԻ ԳԵՎՈՐԳՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 24. ՍԵԴՐԱԿ ՌՈԲԵՐՏԻ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 25. ՌՈԲԵՐՏ ՍՈՍԻԿԻ ԱՆՏՈՆՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 26. ԱԲԳԱՐ ՄԱՆՎԵԼԻ ՄԱՐԴՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 27. ԼՅՈՒԴՎԻԿ ՌԱՖԻԿԻ ԶԱՔԱՐՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 28. ՎԱՀԵ ՄՈՒՐԱԴԻ ՄՈՒՐԱԴՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 29. ԱՐՄԱՆ ՍՊԱՐՏԱԿԻ ՇԱՀԻՆՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 30. ԱՐՏՅՈՄ ՌՈԲԵՐՏԻ ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 31. ՆՈՐԻԿ ՇԱՅԻԿԻ ՄՆԱՑԱԿԱՆՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 32. ԱԼԲԵՐՏ ԱՐԿԱԴԻԻ ՔՈՉԱՐՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 33. ՎԼԱԴԻՄԻՐ ԳԵՈՐԳԻԻ ՍԱՐԴԱՐՈՎԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 34. ԳԱԳԻԿ ՎԻԳԵՆԻ ԶՈՀՐԱԲՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման լիցենզիա եւ լիցենզիայի ներդիր՝ N 00001: 35. ԳՈՒՐԳԵՆ ԵԳՈՐԻ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման ՏՖ N 00880 լիցենզիայի ներդիր՝ N 00002: 36. ԱՐԱՐԱՏ ԱՂՎԱՆԻ ՖԱՐՄԱՆՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման ՏՖ N 07420 լիցենզիայի ներդիր՝ N 00002: 37. ԳՐԻԳՈՐ ԱՆԴՐԱՆԻԿԻ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման ՏՖ N 06919 լիցենզիայի ներդիր՝ N 00002: 38. ԱՐԹՈՒՐ ՇՈՒՐԻԿԻ ԱՎԱԳՅԱՆԻՆ տրամադրել ֆիզիկական անձանց կողմից մեկ մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլով ուղեւորափոխադրումների կազմակերպման ՏՖ N 08879 լիցենզիայի ներդիր՝ N 00002: | Հայաստանի Հանրապետության տրանսպորտի, կապի եւ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների նախարար | Վ. Մարտիրոսյան | | ----- | ----- |

https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=114130

10.05.2017

www.arlis.am

Ուսեյն Բոլթը ցանկանում է ուժերը փորձել հեռացատկում Ցանկանում եմ ուժերս փորձելայլ մրցաձեւերում եւ սահմանել նոր ռեկորդներ, հայտարարել է 6-ակի օլիմպիական չեմպիոն, 100 մետր վազքի աշխարհի ռեկորդակիր, ջամայկացի արագավազորդ Ուսեյն Բոլթը: «Եթե առողջ լինեմ, անպայման կմասնակցեմ 2016թ. Ռիո դե Ժանեյրոյում կայանալիք 31-րդ Օլիմպիական խաղերին: Դա շատ դժվար կլինի, քանի որ պետք է պահպանեմ նախորդ երկու Օլիմպիական խաղերում ցուցադրած արդյունքները: Բացի այդ, ցանկանում եմ հանդես գալ այլ մրցաձեւերում եւ սահմանել նոր ռեկորդներ: Օրինակ՝ շատ կցանկանայի ուժերս փորձել հեռացատկում եւ 400 մետր վազքում»,- Ուսեյն Բոլթի խոսքը փոխանցում է Reuters-ը: Հիշեցնենք, որ նախկինում 26-ամյա ջամայկացին իր ծառայություններն էր առաջարկել ֆուտբոլի Անգլիայի 19-ակի չեմպիոն «Մանչեսթեր Յունայթեդին»:

https://sport.news.am/arm/news/9992/

2012-08-22

sport.news.am

Մենդելեեւսկի շրջան , մունիցիպալ շրջան Ռուսաստանի Դաշնության Թաթարստան հանրապետությունում: Ստեղծվել է 1930 թվականին: Վարչական կենտրոնը՝ Մենդելեեւսկ: Աշխարհագրություն Շրջանի տարածքի մակերեսը կազմում է 746,4կմ^2: Բնակչություն 2010 թվականի մարդահամարի արդյունքներով շրջանում բնակվում էր 30610մարդ: Բնակչության խտությունը կազմում էր 41,01մարդ/կմ^2:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Մենդելեևսկի_շրջան

hy.wikipedia.org

Քրգործ՝ հակառակորդի կողմից ժամկետային զինծառայող Սուրեն Փիլոսյանի սպանության դեպքի առթիվ ՀՀ ՔԿ զինվորական քննչական գլխավոր վարչությունում հարուցվել է քրեական գործ՝ ազգային, ռասայական, կամ կրոնական ատելության, կամ կրոնական մոլեռանդության շարժառիթով ՀՀ ժամկետային զինծառայող Սուրեն Փիլոսյանի սպանության դեպքի առթիվ: 20.01.2015թ.՝ ժամը 01:45-ի սահմաններում, հակառակորդի կողմից ազգային, ռասայական, կամ կրոնական ատելության, կամ կրոնական մոլեռանդության շարժառիթով, սպանելու դիտավորությամբ, խոշոր տրամաչափի հրազենից կրակոց է արձակվել N զորամասի պահպանության շրջանի մարտական դիրքում մարտական հերթապահության նշանակված, նույն զորամասի պարտադիր ժամկետային զինծառայող, շարքային Սուրեն Խաչատուրի Փիլոսյանի ուղղությամբ, որի արդյունքում վերջինս մահացել է՝ գլխի շրջանում ստացած հրազենային մարմնական վնասվածքից: Դեպքի առթիվ ՀՀ ՔԿ զինվորական քննչական գլխավոր վարչությունում ՀՀ քրեական օրենսգրքի 104 հոդվածի 2-րդ մասի 13-րդ կետով հարուցվել է քրեական գործ, կատարվում է նախաքննություն:

https://hy.armradio.am/2015/01/21/քրգործ՝-հակառակորդի-կողմից-ժամկետայ/

2015-01-21

hy.armradio.am

Միհրան Պողոսյանի գործով ունեցանք նոր հանգամանքներ, նոր տեղեկություններ, դրանցով հարուցվեց քրեական գործ. Դավթյան Նախկին իշխանությունների օրոք դատախազության վրա ճնշումներ չեն եղել: Այս մասին այսօր Հակակոռուպցիոն հարցերով համաժողովից հետո, լրագրողների հարցին ի պատասխան, ասաց ՀՀ գլխավոր դատախազ Արթուր Դավթյանը: Հարցին, թե այդ դեպքում ինչո՞ւ 2017 թվականին ԴԱՀԿ նախկին պետ Միհրան Պողոսյանի դեմ հարուցված քրեական գործը կարճվեց, եւ այն վերաբացվեց միայն հեղափոխությունից հետո՝ 2019-ի հունվարին, Դավթյանը պատասխանեց. «Շատ լավ, հիմա նաեւ դա պարզաբանեմ՝ բազում առիթներ եմ ունեցել ասելու՝ քրեական գործով այս կամ այն որոշում կայացնելու հիմքերը գործում առկա փաստական տվյալներն են: Նույն Միհրան Պողոսյանի վերաբերյալ, երբ քրեական գործի վարույթը կարճվել է, վերջերս հրապարակվեց նրա նոր մեղադրանքի շրջանակը, այսպես կոչված, եթե նկատեցիք՝ մենք այնտեղ նաեւ ունեինք հանցագործության դրվագներ, որոնք նախկին հարուցված քրեական գործի շրջանակներում չէին եղել: Այսինքն՝ ի՞նչ տեղի ունեցավ, ունեցանք նոր հանգամանքներ, նոր տեղեկություններ, դրանցով հարուցվեց քրեական գործ, եւ այդ քրեական գործի քննության ընթացքում ձեռք բերվեցին նոր ի հայտ եկած հանգամանքներ, որոնք առիթ հանդիսացան, որպեսզի ես դրանց հիման վրա վերացնեմ նախկինում կայացված որոշումը»: Հարցին, թե չի՞ խոստովանում, որ հեղափոխությունից հետո ավելի անկաշկանդ է գործում, գլխավոր դատախազը պատասխանեց. «Խոստովանություն բառը սխալ եք ընտրել, չի եղել որեւէ ճնշում, որեւէ հրահանգ, դա եղել է բացառապես քրեական գործի փաստական տվյալներով պայմանավորված: Այսօրվա որոշումն էլ էլի պայմանավորված է փաստական տվյալներով»: Հիշեցնենք, որ ապրիլի 15-ին ՀՔԾ-ն հաղորդեց, որ Հանրապետական կուսակցության (ՀՀԿ) նախկին պատգամավոր, Դատական ակտերի հարկադիր կատարման (ԴԱՀԿ) ծառայության նախկին ղեկավար Միհրան Պողոսյանն օֆշորի գործով ներգրավվել է, որպես մեղադրյալ: Պողոսյանին մեղադրանք է առաջադրվել Քրեական օրենսգրքի 179-րդ հոդվածի 3-րդ մասի 1-ին կետով եւ 308-րդ հոդվածի 2-րդ մասով՝ հանրորեն վտանգավոր այն արարքների կատարման համար, որ նա, օգտագործելով պաշտոնեական դիրքը, վատնման եղանակով առանձնապես խոշոր չափերով գույք է հափշտակել եւ չարաշահել իր պաշտոնեական լիազորությունները, ինչն առաջացրել է ծանր հետեւանքներ: Երեւանի ընդհանուր իրավասության դատարանը բավարարեց ՀՔԾ միջնորդությունը եւ որոշում կայացրեց Պողոսյանին կալանավորելու վերաբերյալ:

https://armtimes.com/hy/article/159249

2019-04-17

armtimes.com

Թալիբներն արգելել են կորոնավիրուսի դեմ պատվաստումները Աֆղանստանի Պակտիա նահանգում ԵՐԵՎԱՆ, 13 ՕԳՈՍՏՈՍԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: Աֆղանական «Թալիբան» արմատական շարժումը հայտարարել է Աֆղանստանի արեւելյան Պակտիա նահանգում կորոնավիրուսի դեմ պատվաստումն արգելելու մասին: Ինչպես տեղեկացնում է «Արմենպրես»-ը, վկայակոչելով ՏԱՍՍ-ը, այս մասին հայտնել է աֆղանական Shamshad հեռուստաալիքը : Հեռուստաալիքի տեղեկության համաձայն ՝ Պակտիա նահանգի առողջապահության դեպարտամենտի ղեկավար Վալայաթ Խան Ահմադզայը լրագրողներին հայտնել է, որ անցած շաբաթ այդ տարածաշրջանը գրաված թալիբներն արգելել են պատվաստումը նահանգի տարածաշրջանային հիվանդանոցում: Բժիշկը պատմել է, որ պատվաստումների բաժանմունքը փակվել է արդեն առնվազն երեք օր, եւ այցելուներին ասում են, որ պատվաստանյութն արգելված է:

https://armenpress.am/arm/news/1060721.html

2021-08-13

armenpress.am

Հարություն Թերզյան Հարություն Արտաշեսի Թերզյան , Էլեկտրական մեքենաների եւ կառավարման համակարգերի բնագավառի գիտնական, տեխնիկական գիտությունների դոկտոր (1980), պրոֆեսոր (1986), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (1996), ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ (1986): Հայաստանի Հանրապետության գիտության վաստակավոր գործիչ (2013): Կենսագրություն 1955 թվականին ավարտել է Երեւանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտը: 1957-1988 թվականներին աշխատել է Կոմպլեքսային էլեկտրասարքավորումների ԳՀԻ-ում, 1989-1994 թվականներին՝ ՀՊՃՀ էլեկտրական ապարատների ամբիոնի վարիչ, 1993 թվականից՝ պրոռեկտոր: Գործունեություն Աշխատանքները վերաբերում են սահմանափակումներով ոչ գծային բազմապարամետրիկ էքստրեմալ խնդիրներին, օպտիմալացման մեթոդների ադապտացում լուծվող խնդիրների մոդելներին, բարդ տեխնիկական համակարգերի ավտոմատացված նախագծման եւ հետազոտման համակարգերին, էլեկտրամագնիսական համակարգերի մոդելավորմանը, զուգահեռ հաշվարկներին: Պարգեւներ - Անանիա Շիրակացու մեդալ (2003) - Պողոսյան մրցանակ (2010) - Հայաստանի Հանրապետության գիտության վաստակավոր գործիչ (2013) Երկեր - Ավտոմատացված նախագծման համակարգերի տեսություն, Ե-Լոս Անջելես-Աթենք, 1995: - Автоматизированное проектирование электрических машин, Москва, 1983. - Вестник Государственного Инженерного Университета Армении: Серия: Моделирование, оптимизация, управление: Сборник научных трудов, Ереван, 1998-2011 (համահեղինակ).

https://hy.wikipedia.org/wiki/Թերզյան_Հարություն

hy.wikipedia.org

Մենք անընդունելի ենք համարում Ռուսաստանի որոշումը. Թուրքիայի ԱԳՆ-ն՝ ԴԺՀ-ն եւ ԼԺՀ-ն ճանաչելու ՌԴ որոշման մասին Թուրքիան հավատարիմ է Ուկրաինայի քաղաքական միասնության եւ տարածքային ամբողջականության պահպանմանը եւ անընդունելի է համարում Ռուսաստանի որոշումը՝ կոչ անելով հարգել միջազգային իրավունքը: Այդ մասին հայտնել է Թուրքիայի ԱԳՆ-ն՝ իր պաշտոնական կայքէջում տարածած հայտարարության մեջ: «Ռուսաստանի Դաշնության որոշումը՝ ճանաչել, այսպես կոչված, Դոնեցկի եւ Լուգանսկի հանրապետությունները, ոչ միայն հակասում է Մինսկի համաձայնագրերի, այլեւ Ուկրաինայի միասնության, ինքնիշխանության եւ տարածքային ամբողջականության ակնհայտ խախտում է: Մենք անընդունելի ենք համարում Ռուսաստանի այդ որոշումն ու ժխտում այն»,-հայտարարում է Թուրքիայի ԱԳՆ-ն: Փաստաթղթում ասվում է, որ Ուկրաինայի քաղաքական միասնության եւ տարածքային ամբողջականության պահպանման Թուրքիայի հանձնառությունը եւ կոչ է արել բոլոր կողմերին առաջնորդվել ողջախոհությամբ եւ հարգել միջազգային իրավունքը:

https://www.panorama.am/am/news/2022/02/22/Թուրքիա-ԴԺՀ-ԼԺՀ/2644404

2022-02-22

www.panorama.am

Վթարից տուժած զինծառայողների վիճակը բավականաչափ կարգավորվում է. Կամավոր Խաչատրյան Հունիսի 24-ի վաղ առավոտյան Գեղարքունիքի մարզում՝ Վարդենիս-Շորժա ավտոճանապարհին, տեղի ունեցած ավտովթարի հետեւանքով տուժած զինծառայողների վիճակը, որոնք գնտվում են Մուրացանի զինվորական հոսպիտալում, կարգավորվում է: «Զինծառայողների վիճակն արդեն բավականաչափ կարգավորվում է, մի հոգու կվիրահատենք, սրունքի հետ կապված խնդիր է, վնասվածքաբաները դեռ աշխատում են », -Aysor.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց ՀՀ պաշտպանության նախարարությանբուժծառայության վարչության պետ Կամավոր Խաչատրյանը: Նա նշեց՝ հնարավոր է, որ եւս մեկ զինծառայողի վիրահատեն: «Արդեն մասնագետները կորոշեն, գլխի հետ կապված փոքրիկ խնդիր կա, կամ կվիրահատեն, կամ չէ, ժամանակը ցույց կտա», - նշեց նա: Կամավոր Խաչատրյանը փոխանցեց, որ այս պահին Մուրացանի հոսպիտալում ութ զինծառայող է բուժում ստանում: Հարցին՝ նրանք ե՞րբ դուրս կգրվեն, ՊՆ բուժծառայության վարչության պետը նշեց, որ զինծառայողների մոտ կոտրվածքներ կան, որոնց բուժումը այդքան էլ կարճ պրոցեդուրա չէ: «Մի քիչ երկար պրոցեդուրա է, կարեւորն այն չէ, թե երբ դուրս կգրվեն, կարեւորն այն է, որ նրանց կյանքին վտանգ չի սպառնում, մանր-մունր կոտրվածքներ են, որոնք երկարատեւ բուժում են պահանջում», - հավելեց Կ. Խաչատրյանը: Նշենք, որ ավտովթարից տուժած չորս զինծառայող էլ Վարդենիսի հոսպիտալում էր. նրանք այսօր դուրս են գրվել: «Մեզ մոտ չորս զինծառայող էր մնացել, չորսն էլ արդեն դուրս են գրվել, որովհետեւ բոլորի վիճակն արդեն լավ էր», -Aysor.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասել էր Վարդենիսի հոսպիտալի պետ Երվանդ Հովհաննիսյանը: Հունիսի 24-ին՝ժամը 08:31-ին, ահազանգ է ստացվել, որ Վարդենիս-Շորժա ավտոճանապարհին տեղի է ունեցել ճանապարհատրանսպորտային պատահար, կան տուժածներ. անհրաժեշտ է փրկարարների օգնությունը: Դեպքի վայր էր մեկնել մեկ մարտական հաշվարկ: Պարզվել էր, որ Մ-14 ավտոճանապարհի Վարդենիս-Շորժա հատվածի 25-րդ կմ-ին ՊՆ պետհամարանիշով «ԳԱԶ 66» մակնիշի ավտոմեքենան դուրս էր եկել ավտոճանապարհի երթեւեկելի հատվածից եւ մոտ 6 մ սահել մոտակա ձորակը (թափքը պոկվել է): 14 ուղեւոր տարբեր աստիճանի մարմնական վնասվածքներով տեղափոխվել էին Վարդենիսի զինվորական հոսպիտալ, որտեղ բժիշկները 7 տուժածի առողջական վիճակը գնահատել էին ծանր, իսկ մյուս 7-ինը՝ միջին ծանրության: Ավտովթարի հետեւանքով տուժած զինծառայողներից 8-ին տեղափոխել էին Երեւան:

https://www.aysor.am/am/news/2017/06/26/Կամավոր-Խաչատրյան/1281180

2017-06-26

www.aysor.am

Մալայզիայում սգո օր է հայտարարվել Ամստերդամից Կուալա Լումպուր են տեղափոխվել Ուկրաինայի հյուսիսում հուլիսի 17-ին վթարի ենթարկված «Բոինգ 777» ինքնաթիռի 20 ուղեւորների մարմինները, այդ թվում նաեւ՝ ինքնաթիռի անձնակազմի ինը անդամների: Կուալա Լումպուրի օդանավակայանում սգո արարողակարգով Ամստերդամից ժամանած ինքնաթիռը դիմավորել են Մալայզիայի թագավոր Աբդուլ Խալիմ Մուդզամ Շախը, փոխվարչապետն ու տասնյակ բարձրաստիճան պաշտոնյաներ: Այսօր Մալայզիայում սգո օր է հայտարարվել: Մինչ օրս Մալայզիա է տեղափոխվել 43 դիակ, 30-ի ինքնությունն արդեն պարզվել է: Հաջորդ չվերթը դեպի Կուալա-Լումպուր նախատեսված է կիրակի օրը: Հիշեցնենք՝ ինքնաթիռում կար 298 մարդ:

https://hraparak.am/post/591fae3ce3d84d0d37fd4adb

2014-08-22

hraparak.am

Կե-Նու Տիպ4, «Կե-Նու» Երկրորդ համաշխարհային ժամանակների ճապոնական թեթեւ տանկ, իրենից ներկայացնում է թեթեւ տանկ՝ «Խա-Գո», իր վրա տեղադրված «Խի-Չա» միջին տանկի աշտարակով: Այն արտադրվել է «Միցուբիսի» ընկերության կողմից 1994 թվականին՝ փոքր խմբաքանակով: Ստեղծման պատմությունը «Կե-Նու» տիպ 4-ը հանդիսանում է «Չի-Խա» տիպ 97 տանկի զարգացման շարունակությունը: Օրիգինալ «Չի-Խա» տանկը զինված էր ցածր սկզբնական արագություն ունեցող 57մմ տրամաչափի հրանոթով: Մանչժոու-գոում կիրառման փորձը, ճապոնաչինական պատերազմի ժամանակ (1937-1945), ինչպես նաեւ Խալխին Գոլում Սովետական Միության դեմ մարտերի ժամանակ փորձը ցույց տվեց, որ այն բավականին անարդյունավետ է նորագույն զրահապատման դեմ, ինչը պատճառ հանդիսացավ նորագույն 47մմ տրամաչափի բարձր սկզբնական արագություն ունեցող հրանոթների ստեղծման: Նոր 47մմ տրամաչափի հրանոթի տեղադրումը «Չի-Խա» տանկի վրա հանգեցրեց նոր «Շինխոտո Չի-Խա»-ի արտադրությանը: Մոդերնիզիացիայից հետո, ազատվելով 57մմ տրամաչափի հրանոթից որոշվեց այն տեղադրել «Խա-Գո» տանկի կորպուսի վրա: Արդյունքում այն ստացավ տիպ 4 «Կե-Նու» անվանումը: Ընդհանուր առմամբ 1944թ. արտադրվեց մոտ 100 «Կե-Նու» տանկ: Թերությունները Չնայած «Չի-Խա» տիպ 97 միջին տանկի հրանոթի տեղադրմանը, «Կե-Նու»-ն թեկուզ եւ ստացավ բարձր կրակային հզորություն, այնուամենայնիվ մնում էր «Խա-Գո» 95 տիպի թեթեւ տանկ: Նոր աշտարակի տեղադրումը բերեց 1 տոննա կշռի ավելացմանը, որը իջեցրեց տանկի արագությունը մինչեւ 40կմ/ժ: Բացի այդ մոդերնիզիացիան չլուծեց տիպ 95-ի գլխավոր խնդիրը՝ կորպուսի զրահապատման անբավարար լինելը: Զրահապատման հաստությունը հասնում էր 30մմ՝ ճակատային մասում, որը հեշտությամբ վնասվում էր 37մմ, 75մմ եւ 2 ֆունտ տրամաչափի հրանոթների կրակով: Ռազմական գործողությունները Մոդերնիզիացիան կատարվեց 1944թ. եւ լուրջ ազդեցություն չէր կարող ունենալ պատերազմի ընթացքի վրա, որովհետեւ այդ տանկերը ուղարկվեցին այն զորամիավորումները, որոնք նախատեսված էին ճապոնական կղզիների պաշտպանության համար ամերիկյան զորքերից, որը այդպես էլ տեղի չունեցավ: «Կե-Նու» տիպ 4-ի մի քանի տանկեր ուղարկվեցին Կորեա եւ Մանչժոու-Գո, որտեղ Մանջուրական օպերացիայի ժամանակ պատերազմում էին Կարմիր բանակի դեմ (1945թ.): Այդ ժամանակ առգրավված «Կե-Նու» տանկը ցուցադրվում է Կուբինկայի տանկային թանգարանում:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Կե-Նու

hy.wikipedia.org

Կրկնակի բեղմնավորում, ծածկասերմ բույսերի սեռական պրոցես, բեղմնավորվում են ձվաբջիջը եւ սաղմնային պարկի երկրորդային կորիզը: Բացահայտել է ռուս գիտնական Ս. Նավաշինը , բույսերի 2 տեսակի՝ շուշանի (Lilium martagon) եւ արքայապսակի (Fritillaria orientalis) վրա կատարած հետազոտությունների ժամանակ: Սաղմնային պարկը 8-կորիզանի բջիջ է, յուրաքանչյուր բեւեռում 4-ական: Բեւեռներից մեկական կորիզ շարժվում է դեպի կենտրոն եւ կազմում բեւեռային կորիզներ: Մեկ բեւեռում մնացած 3 կորիզներից մեկը դառնում է ձվաբջջի կորիզ, մնացածները քայքայվում են: Հապլոիդ միկրոսպորը զարգանում է փոշեպարկում, որպես փոշեհատիկ, որի կորիզը բաժանվում է 2 տարաչափ կորիզի՝ վեգետատիվ եւ գեներատիվ: Վերջինս նորից է կիսվում եւ առաջացնում է երկու սերմնաբջիջ: Միկրոպիլային անցքով մտնելով փոշեհատիկի մեջ, փոշեհատիկային խողովակի ծայրը պատռվում է, 2 գեներատիվ կորիզներն ընկնում են սաղմնային պարկ: Նրանցից մեկը շարժվում է դեպի ձվաբջջի կորիզը, միաձուլվում նրա հետ եւ առաջացնում դիպլոիդ զիգոտ, որն աճելով դառնում է սերմ: Գեներատիվ մյուս կորիզը մոտենում է 2 բեւեռային կորիզներին, միաձուլվում նրանց հետ, եւ էնդոսպերմի կորիզն է գոյանում, որն ունի քրոմոսոմների եռակի հավաք: Բեղմնավորումից հետո զիգոտը բազմաթիվ անգամ բաժանվելով առաջացնում է սաղմը: Ըստ իգական եւ արական կորիզների միաձուլման եղանակի, տարբերում են կրկնակի բեղմնավորման 2 տիպ. նախամիտոտիկ, երբ սպերմի կորիզը ընկղմվում է իգական ձվաբջջի կորիզի մեջ, քրոմոսոմները ենթարկվում են ապագալարացման: Երկու կորիզների քրոմոսոմները միանում են ինտերֆագում (զիգոտում): Ետմիտոտիկ իգական եւ արական կորիզները պահպանում են իրենց թաղանթները, եւ միաձուլումն սկսվում է պրոֆազի վերջում: Արական եւ իգական քրոմոսոմային հավաք ունեցող ինտերֆազ կորիզներն առաջանում են միայն զիգոտի առաջին միտոտիկ բաժանումից հետո: Կրկնակի բեղմնավորումը ունի կենսաբանական կարեւոր նշանակություն. այն զարգացող սաղմին ապահովում է սնունդով մայրական եւ հայրական տարրերի հաշվին, եւ սաղմի զարգացումն ընթանում է կրկնակի ժառանգական ազդեցության ներքո:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Կրկնակի_բեղմնավորում

hy.wikipedia.org

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ | ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի որոշում Քաղաքացիական գործ թիվ ԱՎԴ/0175/02/08 | Քաղաքացիական գործ թիվ ԱՎԴ/0175/02/08 2008թ. | | ----- | ----- | | Նախագահող դատավոր՝Գ. Մատինյան | | | Դատավորներ՝ Լ. Գրիգորյան Ե. Խունդկարյան | | Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանիքաղաքացիական եւ վարչական պալատը (այսուհետ՝ Վճռաբեկ դատարան) | | նախագահությամբ՝ | Ս. Սարգսյանի | | ----- | ----- | ----- | | | մասնակցությամբ դատավորներ՝ | Վ. Աբելյանի | | | | Ս. Անտոնյանի | | | | Ա. Բարսեղյանի | | | | Մ. Դրմեյանի | | | | Է. Հայրիյանի | | | | Տ. Պետրոսյանի | | | | Ե. Սողոմոնյանի | 2009 թվականի ապրիլի 17-ին դռնբաց դատական նիստում, քննելով Գյուլնարա Ղազարյանի վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 04.09.2008 թվականի որոշման դեմ՝ ըստ հայցի Գյուլնարա Ղազարյանի ընդդեմ Գեղամ Ղազարյանի, երրորդ անձանց՝ ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի Արտաշատի տարածքային ստորաբաժանման (այսուհետ՝ Կադաստր), Արտաշատի նոտարական տարածքի նոտարի՝ 26.06.2000 թվականի կտակը մասնակի անվավեր ճանաչելու եւ հոր՝ Գեղամ Ղազարյանի ժառանգական գույքը փաստացի ընդունած ժառանգ ճանաչելու, ժառանգության իրավունքի վկայագիրն անվավեր ճանաչելու, Կադաստրի գրանցամատյանում կատարված գրառումը եւ դրա հիման վրա տրված սեփականության իրավունքի գրանցման վկայականները մասնակի փոփոխելու, սեփականության իրավունքը ճանաչելու պահանջների մասին եւ ըստ Գեղամ Ղազարյանի հակընդդեմ հայցի ընդդեմ Գյուլնարա Ղազարյանի՝ ձեռքբերման վաղեմության ուժով սեփականության իրավունքը ճանաչելու պահանջի մասին, ՊԱՐԶԵՑ 1. Գործի դատավարական նախապատմությունը. Դիմելով դատարան՝ Գյուլնարա Ղազարյանը պահանջել է մասնակիորեն անվավեր ճանաչել Գեղամ Ղազարյանի անվամբ տրված 02.10.2007 թվականի ըստ կտակի ժառանգության իրավունքի վկայագիրը, սեփականության իրավունքի պետական գրանցամատյանում կատարված գրառումը, համապատասխան փոփոխություններ կատարել սեփականության իրավունքի գրանցման վկայականներում եւ ճանաչել սեփականության իրավունքը Արարատի մարզի Նորաշեն գյուղում գտնվող տան, տնամերձ եւ սեփականաշնորհված հողամասերի նկատմամբ: Գործի քննության ընթացքում ներկայացնելով լրացուցիչ հայց՝ Գյուլնարա Ղազարյանը պահանջել է անվավեր ճանաչել 26.06.2000 թվականին կազմված կտակը եւ գույքը փաստացի տիրապետելու ուժով ճանաչել հոր՝ Գեղամ Ղազարյանի ժառանգությունն ընդունած ժառանգ: Հակընդդեմ հայցով Գեղամ Ղազարյանը պահանջել է տիրազուրկ ճանաչել Արարատի մարզի Նորաշեն գյուղում գտնվող Գյուլնարա Ղազարյանի անվամբ սեփականաշնորհված 0.18 հեկտար խաղողի այգու եւ 0.06 հեկտար վարելահողի 1/3-րդ մասը եւ ձեռքբերման վաղեմության ուժով ճանաչել սեփականության իրավունքն այդ մասի նկատմամբ: Արարատի եւ Վայոց ձորի մարզերի ընդհանուր իրավասության դատարանի (այսուհետ՝ Դատարան) 10.04.2008 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է մասնակիորեն, իսկ հակընդդեմ հայցը մերժվել է: Վճռվել է «Ճանաչել Գյուլնարա Գեղամի Ղազարյանի սեփականության իրավունքը վիճելի տան, տնամերձ եւ սեփականաշնորհված հողամասերի նկատմամբ: Մասնակի անվավեր ճանաչել Արտաշատի նոտարական գրասենյակի կողմից 2007թ. հոկտեմբերի 2-ին տրված ըստ կտակի ժառանգության իրավունքի վկայագիրը, դրա հիման վրա ՀՀ ԿԱ ԱԳԿՊԿ Արտաշատի տարածքային ստորաբաժանման գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման միասնական 03-069-5-1 մատյանի թիվ 005, 002, 003 եւ 004 համարների տակ կատարված գրանցումները եւ համապատասխան փոփոխություններ մտցնել Գեղամ Լեւիկի Ղազարյանի անվամբ 04.10.2007թ. տրված սեփականության իրավունքի գրանցման թիվ 2454846, թիվ 2454847, թիվ 2454848 եւ թիվ 2454849 վկայականներում: Պահանջը՝ 26.06.2000թ. Ռոզիկ Ղազարյանի կողմից կազմած կտակը մասնակի անվավեր ճանաչելու եւ հանգուցյալ Գեղամ Ղազարյանի գույքի նկատմամբ ժառանգությունը փաստացի ընդունած ճանաչելու մասով մերժել»: ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի (այսուհետ՝ Վերաքննիչ դատարան) 04.09.2008 թվականի որոշմամբ Դատարանի 10.04.2008 թվականի վճռի՝ տան 1/3-րդ մասի նկատմամբ Գյուլնարա Ղազարյանի սեփականության իրավունքը ճանաչելու եւ նշված տան նկատմամբ Գեղամ Ղազարյանի սեփականության իրավունքի գրանցումն անվավեր ճանաչելու մասը բեկանվել եւ փոփոխվել է՝ հայցն այդ մասով մերժվել է: Վճռի՝ հողամասերի նկատմամբ Գյուլնարա Ղազարյանի սեփականության իրավունքը ճանաչելու, այդ մասով Գեղամ Ղազարյանի սեփականության իրավունքի գրանցումն անվավեր ճանաչելու, ինչպես նաեւ Գեղամ Ղազարյանի հակընդդեմ հայցը մերժելու մասերը թողնվել են օրինական ուժի մեջ: Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Գյուլնարա Ղազարյանը: Վճռաբեկ բողոքի պատասխան չի ներկայացվել: Կողմերը Վճռաբեկ դատարան են ներկայացրել 30.03.2009 թվականի հաշտության համաձայնությունը եւ խնդրել են այն հաստատել: Վճռաբեկ դատարանի կողմից կողմերին պարզաբանվել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 110-րդ հոդվածով սահմանված հաշտության համաձայնությամբ գործի վարույթը կարճելու դատավարական հետեւանքները: 2. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները եւ եզրահանգումը. ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 33-րդ հոդվածի համաձայն՝ կողմերը դատավարության ցանկացած փուլում կարող են գործն ավարտել հաշտության համաձայնությամբ: Կողմերի միջեւ կայացված հաշտության համաձայնությունը ձեւակերպվում է գրավոր: ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգքրի 109-րդ հոդվածի 7-րդ կետի համաձայն՝ դատարանը կարճում է գործի վարույթը, եթե դատարանը հաստատել է կնքված հաշտության համաձայնությունը: Ուսումնասիրելով 30.03.2009 թվականի հաշտության համաձայնությունը՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ այն չի հակասում օրենքին եւ չի խախտում այլ անձանց իրավունքներն ու օրինական շահերը: Այսպիսով, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ կողմերի ներկայացված հաշտության համաձայնությունը պետք է հաստատել: Ելնելով վերոգրյալից եւ ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 33-րդ, 133-րդ, 240-2412 հոդվածներով՝ Վճռաբեկ դատարանը ՈՐՈՇԵՑ 1. Հաստատել 30.03.2009 թվականի հաշտության համաձայնությունը՝ հետեւյալ բովանդակությամբ. «ՀԱՇՏՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՁԱՅՆՈՒԹՅՈՒՆ | ք. Երեւան | «30» 03 2009թ. | | ----- | ----- | Մենք կողմերս, մի կողմից Գյուլնարա Ղազարյանի ներկայացուցիչ Անի Թորոսյանս, որը հանդես է գալիս նոտարական կարգով հաստատված 03.10.2008թ. թիվ 2748 լիազորագրի հիման վրա (լիազորագիրը կցված է), իսկ մյուս կողմից Գեղամ Ղազարյանս, ըստ հայցի Գյուլնարա Ղազարյանի ընդդեմ Գեղամ Ղազարյանի, երրորդ անձանց՝ ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի Արտաշատի տարածքային ստորաբաժանման, Արտաշատի նոտարական տարածքի նոտարի՝ 26.06.2000 թվականի կտակը մասնակի անվավեր ճանաչելու եւ հոր՝ Գեղամ Ղազարյանի ժառանգական գույքը փաստացի ընդունած ժառանգ ճանաչելու, ժառանգության իրավունքի վկայագիրն անվավեր ճանաչելու, անշարժ գույքի կադաստրի գրանցամատյանում կատարված գրառումը եւ դրա հիման վրա տրված սեփականության իրավունքի գրանցման վկայականները մասնակի փոփոխելու, սեփականության իրավունքը ճանաչելու պահանջների մասին եւ ըստ Գեղամ Ղազարյանի հակընդդեմ հայցի ընդդեմ Գյուլնարա Ղազարյանի՝ ձեռքբերման վաղեմության ուժով սեփականության իրավունքը ճանաչելու պահանջի մասին, քաղաքացիական գործով ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 04.09.2008 թվականի որոշման դեմ բերված վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վճռաբեկ դատարանում եղած ժամանակ եկանք հաշտության համաձայնության հետեւյալ տարբերակով. Ես՝ Գեղամ Ղազարյանս, համաձայն եմ, որ Արարատի մարզի Նորաշեն գյուղում գտնվող տան, տնամերձ եւ սեփականաշնորհված հողամասերի 1/3 (մեկ երրորդ) մասը սեփականության իրավունքով հատկացվի Գյուլնարա Ղազարյանին: Ես՝ Գյուլնարա Ղազարյանս, համաձայն եմ, որ Արարատի մարզի Նորաշեն գյուղում գտնվող տան, տնամերձ եւ սեփականաշնորհված հողամասերի 1/3 (մեկ երրորդ) մասը սեփականության իրավունքով հատկացվի ինձ: Կողմերս պարտավորվում ենք սույն հաշտության համաձայնության 1-ին եւ 2-րդ կետերում նշված գործողությունները պատշաճ ձեւով կատարել սույն հաշտության համաձայնությունը ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական եւ վարչական պալատի կողմից որոշմամբ հաստատվելուց հետո 1 (մեկ) ամսվա ընթացքում: Կողմերս պարտավորվում ենք սույն հաշտության համաձայնությամբ ստանձնած պարտավորությունները կատարել հավասարապես երկուսիս հաշվին: Կողմերս համաձայն ենք, որ սույն հաշտության համաձայնությունը ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական եւ վարչական պալատի կողմից հաստատվելուց եւ կատարվելուց հետո միմյանց նկատմամբ որեւէ պարտք ու պահանջ չունենք: Սույն հաշտության համաձայնությամբ ստանձնած պարտավորությունները կողմերիս կողմից պետք է կատարվեն պատշաճ: Սույն հաշտության համաձայնությամբ ստանձնած պարտավորությունները ոչ պատշաճ կատարվելու կամ չկատարվելու դեպքում, կողմերս համաձայն ենք, որ այն կատարվի ՀՀ արդարադատության նախարարության դատական ակտերի հարկադիր կատարման ծառայության կողմից: Սույն հաշտության համաձայնության պայմանները կողմերիս հայտնի են, որի համար ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական եւ վարչական պալատին խնդրում ենք այն հաստատել: Կողմերի ստորագրությունները | Գյուլնարա Ղազարյանի | | | | ----- | ----- | ----- | | ներկայացուցիչ Անի Թորոսյան | ստորագրություն | | | Գեղամ Ղազարյանի ներկ. | ստորագրություն | Ս. Վ. Մարտիրոսյան | | լիազ. տրված 24.01.2008թ. | | | | թիվ 23AB 048185»: | | | 2. ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 04.09.2008 թվականի որոշումը բեկանել եւ քաղաքացիական գործի վարույթը կարճել: 3. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից, վերջնական է եւ ենթակա չէ բողոքարկման: | Նախագահող՝ | | Ս. Սարգսյան | | ----- | ----- | ----- | | Դատավորներ՝ | | Վ. Աբելյան | | | | Ս. Անտոնյան | | | | Ա. Բարսեղյան | | | | Մ. Դրմեյան | | | | Է. Հայրիյան | | | | Տ. Պետրոսյան | | | | Ե. Սողոմոնյան |

https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=52736

17.04.2009

www.arlis.am

Տագիլյան տավար, կաթնատու տավարի ցեղ: Բուծվել է 18-19-րդ դարերում, Ուրալում, տեղական ուրալյան տավարը տրամախաչելով խոլմոգորյան եւ հոլանդական ցեղերի հետ: Գերակշռող մասի թույրը սեւաբղետ է եւ սեւ, հանդիպում են նաեւ կարմիր, գորշ, մոխրագույն: Ցուլերի կենդանի զանգվածը 700-900 կգ Է, կովերինը՝ 400-500 կգ: Կովերի տարեկան միջին կաթնատվությունը 3500-4000 կգ է (լավագույն տնտեսություններում՝ 5000 կգ եւ ավելի, որոշ առանձնակներինը՝ 10000 կգ): Կաթի յուղայնությունը՝ 4,0-4,2%: Մինչեւ 1,5 տարեկան բտված մատղաշի սպանդային ելքը 57-58% Է: Կենդանիները հարմարված են կլիմայական խիստ պայմաններին: Բուծվում է ՌԴ Սվերդլովսկի, Չելյաբինսկի, Տյումենի մարզերում եւ այլ երկրամասերում:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Տագիլյան_տավար

hy.wikipedia.org

ՊԵԿ-ում 2020 թվականին 6.8 միլիարդ դրամի պարգեւավճար են ստացել. փաստաթուղթ 2020 թվականին՝ կորոնավիրուսային համաճարակի եւ պատերազմի պայմաններում, իշխանությունները շարունակել են պետական ապարատում եւ տեղական ինքնակառավարման մարմիններում 2,5 տարի առաջ արմատավորված ամեն ամիս ճոխ պարգեւավճարներ բաժանելու արատավոր պրակտիկան: AntiFake.am-ի գրավոր հարցմանն ի պատասխան՝ Պետական եկամուտների կոմիտեից հայտնել են, որ կառույցում 2020 թվականի ընթացքում աշխատակիցներին 6.820.207.205 ՀՀ դրամի պարգեւավճար է հատկացվել, որը համարժեք է ավելի քան 14.2 միլիոն ԱՄՆ դոլարին: ՊԵԿ-ում պատերազմի օրերին՝ հոկտեմբեր ամսին, պարգեւատրվել են 496.197.972 դրամի չափով, իսկ պատերազմի ավարտից հետո՝ նոյեմբերին՝ 474.067.050 դրամի չափով: Ամենախոշոր պարգեւատրումը ՊԵԿ-ում ստացել են տարվա վերջին ամսին՝ դեկտեմբերին՝ 1.341.069.941 դրամի չափով: Հետաքրքիր է, թե քանի ԱԹՍ կարելի էր ձեռք բերել միայն դեկտեմբերյան պարգեւատրումների գումարով կամ միայն ՊԵԿ-ում հատկացված մեկ տարվա պարգեւատրումների գումարով: AntiFake.am-ի հարցման պատասխանը՝ ստորեւ.

https://www.7or.am/am/news/view/208891/

2021-02-09

www.7or.am

«Վավերացնում եմ» Հայաստանի ՀանրապետությանՆախագահ Ռ. Քոչարյան21հունիսի 2006 թ. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ(որոշումը խմբ. 15.08.19 N 1092-Ն) 26մայիսի2006 թվականի N 825-Ն ԿԱԼԱՆԱՎՈՐՎԱԾ ԱՆՁԱՆՑ ԵՎ ԴԱՏԱՊԱՐՏՅԱԼՆԵՐԻ ԲՈՒԺՍԱՆԻՏԱՐԱԿԱՆ ԵՎ ԲՈՒԺԿԱՆԽԱՐԳԵԼԻՉ ՕԳՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊԵԼՈՒ, ԱՌՈՂՋԱՊԱՀԱԿԱՆՄԱՐՄԻՆՆԵՐԻ ԲՈՒԺԱԿԱՆ ՀԻՄՆԱՐԿՆԵՐԻՑ ՕԳՏՎԵԼՈՒ ԵՎ ԱՅԴ ՆՊԱՏԱԿՈՎ ԴՐԱՆՑ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԱՆՁՆԱԿԱԶՄԻՆ ՆԵՐԳՐԱՎԵԼՈՒ ԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ «Ձերբակալված եւ կալանավորված անձանց պահելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 21-րդ հոդվածի եւ Հայաստանի Հանրապետության քրեակատարողական օրենսգրքի 83-րդ հոդվածի 1-ին մասերին համապատասխան՝ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է. 1. Հաստատել կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների բուժսանիտարական եւ բուժկանխարգելիչ օգնությունը կազմակերպելու, առողջապահական մարմինների բուժական հիմնարկներից օգտվելու եւ այդ նպատակով դրանց բժշկական անձնակազմին ներգրավելու կարգը՝ համաձայն հավելվածի: 2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից՝ բացառությամբ սույն որոշման հավելվածի 10-րդ գլխի, որն ուժի մեջ է մտնում Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարությանը կից բժշկական հանձնաժողովի, դրան կից աշխատանքային խմբի գործունեության կարգը եւ վարձատրության չափորոշիչները սահմանելու մասին Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշումն ուժի մեջ մտնելու պահից: Հավելված ՀՀ կառավարության 2006 թվականի մայիսի 26-ի N 825-Ն որոշման Կ Ա Ր ԳԿԱԼԱՆԱՎՈՐՎԱԾ ԱՆՁԱՆՑ ԵՎ ԴԱՏԱՊԱՐՏՅԱԼՆԵՐԻ ԲՈՒԺՍԱՆԻՏԱՐԱԿԱՆ ԵՎ ԲՈՒԺԿԱՆԽԱՐԳԵԼԻՉ ՕԳՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊԵԼՈՒ, ԱՌՈՂՋԱՊԱՀԱԿԱՆ ՄԱՐՄԻՆՆԵՐԻ ԲՈՒԺԱԿԱՆ ՀԻՄՆԱՐԿՆԵՐԻՑ ՕԳՏՎԵԼՈՒ ԵՎ ԱՅԴ ՆՊԱՏԱԿՈՎ ԴՐԱՆՑ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԱՆՁՆԱԿԱԶՄԻՆ ՆԵՐԳՐԱՎԵԼՈՒ ԳԼՈՒԽ 1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ 1. Սույն կարգով կարգավորվում են կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների բուժսանիտարական եւ բուժկանխարգելիչ օգնության (այսուհետ՝ բժշկական օգնություն եւ սպասարկում) կազմակերպման եւ տրամադրման հետ կապված իրավահարաբերությունները: 2. Սույն կարգում «բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումը» հասկացությունը կիրառվում է «Բնակչության բժշկական օգնության եւ սպասարկման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 1-ին հոդվածի 1-ին մասով սահմանված իմաստով: 3. Կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումը կազմակերպվում է «Քրեակատարողական բժշկության կենտրոն» պետական ոչ առեւտրային կազմակերպության (այսուհետ՝ ՊՈԱԿ) կողմից՝ այն բժշկական օգնության եւ սպասարկման տեսակների շրջանակներում, որոնք իրականացնելու համար ՊՈԱԿ-ը օրենքով սահմանված կարգով ստացել է լիցենզիա: Բժշկական օգնության եւ սպասարկման այն տեսակները, որոնց համար ՊՈԱԿ-ը չի ստացել համապատասխան լիցենզիա, տրամադրվում են օրենքով սահմանված կարգով լիցենզավորված բժշկական օգնություն եւ սպասարկում իրականացնող առողջապահական մարմինների բուժական հիմնարկների (այսուհետ՝ քաղաքացիական բժշկական հաստատություններ) կողմից՝ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության եւ սույն կարգի համաձայն: 4. Կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների արտահիվանդանոցային բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումն իրականացնում են ՊՈԱԿ-ի՝ Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության քրեակատարողական հիմնարկներում (այսուհետ՝ քրեակատարողական հիմնարկներ) տեղակայված բժշկական ստորաբաժանումները, իսկ հիվանդանոցային բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումը՝ ՊՈԱԿ-ը՝ իր գործունեության հիմնական վայրում, ինչպես նաեւ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ եւ սույն կարգով նախատեսված դեպքերում՝ քաղաքացիական բժշկական հաստատությունները: 5. Քրեակատարողական հիմնարկում գտնվելու ընթացքում կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալներին բժշկական օգնության եւ սպասարկման տրամադրումը ՊՈԱԿ-ի կողմից ապահովվում է ցանկացած պահի՝ 24 ժամ 7 օր ռեժիմով: Աշխատանքային ժամերին բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումը տրամադրվում է ՊՈԱԿ-ի ավագ եւ միջին բժշկական անձնակազմի (այսուհետ՝ բժշկական անձնակազմ), իսկ ոչ աշխատանքային ժամերին եւ օրերին՝ հերթապահություն իրականացնող միջին բուժանձնակազմի կողմից: Անհրաժեշտության դեպքում բժշկական օգնություն եւ սպասարկում տրամադրվում է շտապ օգնության բրիգադաների կողմից՝ տեղում կամ տեղափոխելով ՊՈԱԿ-ի հիվանդանոցային բժշկական օգնություն եւ սպասարկում իրականացնող բժշկական ստորաբաժանում կամ քաղաքացիական բժշկական հաստատություն: 6. Կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումը պատշաճ կազմակերպելու համար յուրաքանչյուր քրեակատարողական հիմնարկի տարածքում տեղակայված ՊՈԱԿ-ի բժշկական ստորաբաժանման կողմից կազմվում է տարեկան աշխատանքային ծրագիր, որը հաստատվում է ՊՈԱԿ-ի տնօրենի կողմից: Սույն կարգով ՊՈԱԿ-ի տնօրենին վերապահված լիազորությունները վերջինիս բացակայության դեպքում իրականացնում է ՊՈԱԿ-ի տնօրենին փոխարինող անձը: 7. Կալանավորված անձը եւ դատապարտյալն իրավունք ունեն իրենց հաշվին եւ ընտրությամբ օգտվելու այլ բժշկի կողմից մատուցվող մասնագիտական ծառայություններից՝ սույն կարգի 11-րդ գլխի համաձայն: ԳԼՈՒԽ 2. ԿԱԼԱՆԱՎՈՐՎԱԾ ԱՆՁԱՆՑ ԵՎ ԴԱՏԱՊԱՐՏՅԱԼՆԵՐԻ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՕԳՆՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՍՊԱՍԱՐԿՄԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄԸ՝ ԿԱԼԱՆԱՎՈՐՎԱԾՆԵՐԻՆ ՊԱՀԵԼՈՒ ՎԱՅՐ ԿԱՄ ՔՐԵԱԿԱՏԱՐՈՂԱԿԱՆ ՀԻՄՆԱՐԿ ԸՆԴՈՒՆԵԼԻՍ 8. Կալանավորված անձը՝ կալանավորվածներին պահելու վայր (այդ թվում՝ տարանցմամբ), իսկ դատապարտյալը քրեակատարողական հիմնարկ ընդունվելիս՝ բժշկական զննություն անցնելու նպատակով տեղափոխվում են կարանտինային ստորաբաժանում: Կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների բժշկական զննությունն իրականացվում է կարանտինային ստորաբաժանում տեղափոխվելուց հետո անհապաղ, բայց ոչ ուշ, քան 24 ժամվա ընթացքում: (8-րդ կետը լրաց. 18.03.21 N 345-Ն) 9. Քրեակատարողական հիմնարկների կարանտինային ստորաբաժանումում, մինչեւ բժշկական զննություն անցնելը, համապատասխանաբար կալանավորվածներին պահելու վայրի կամ քրեակատարողական հիմնարկի վարչակազմի իրավասու ծառայողի կողմից կալանավորված անձը կամ դատապարտյալն իրեն հասկանալի լեզվով գրավոր եւ բանավոր կերպով իրազեկվում է առողջության պահպանման՝ ներառյալ բժշկական օգնության եւ սպասարկման իրավունքի, բժշկական օգնության եւ սպասարկման ծավալների ու տրամադրման կարգի մասին: Գրավոր կերպով իրազեկումն իրականացվում է կալանավորված անձին կամ դատապարտյալին իրազեկման թերթիկ տրամադրելու ձեւով, որի օրինակելի ձեւը եւ տրամադրման կարգը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարը: 10. Կարանտինային ստորաբաժանումում իրականացվող բժշկական զննությունը կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի առողջական վիճակի գնահատումն է՝ դրա վերաբերյալ տեղեկություններ ստանալու նպատակով, որն օգտագործվում է՝ 1) կալանավորված անձին կալանավորվածներին պահելու վայրում, իսկ դատապարտյալին քրեակատարողական հիմնարկում գտնվելու ամբողջ ժամանակահատվածում պատշաճ եւ համարժեք բժշկական օգնություն եւ սպասարկում տրամադրելու համար. 2) կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի մոտ հնարավոր մարմնական վնասվածք հայտնաբերելու, այդ թվում՝ խոշտանգման կամ վատ վերաբերմունքի այլ ձեւերի արդյունքում ստացված, ինչպես նաեւ նրա առողջական վիճակի վերաբերյալ գանգատ արձանագրելու նպատակով. 3) վարակիչ հիվանդությունների տարածումը կանխարգելելու համար: (10-րդ կետը փոփ. 18.03.21 N 345-Ն) 11. Բժշկական զննությունը ներառում է կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի՝ 1) նախնական բժշկական զննությունը, որն ընդգրկում է՝ - ա. արտաքին զննությունը, - բ. հոգեբուժական վկայարկումը, - գ. առողջական վիճակի վերաբերյալ գանգատների առկայության պարզումը՝ կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի առողջական վիճակի վերաբերյալ հարց ու պատասխանի միջոցով, - դ. խորհրդատվությունը. 2) ֆլյուորոգրաֆիկ հետազոտությունը՝ կալանավորված անձին կալանավորվածներին պահելու վայր, իսկ դատապարտյալին քրեակատարողական հիմնարկ ընդունելուց հետո բժշկի կողմից ցուցման առկայության դեպքում՝ 72 ժամվա ընթացքում: 12. Բժշկական զննությունն իրականացնում են ՊՈԱԿ-ի բժիշկները: 13. Բժշկական զննությունն իրականացվում է կալանավորվածներին պահելու վայրի, քրեակատարողական հիմնարկի բուժաշխատող չհանդիսացող ծառայողների կամ կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի փոխադրումն իրականացնող ծառայողների լսելիության եւ, եթե բժշկական զննությունն իրականացնող բժիշկը հակառակը չի պահանջում, ապա նաեւ՝ տեսանելիության սահմաններից դուրս: Կալանավորված անձանց կամ դատապարտյալների բժշկական զննությունն իրականացվում է անհատական սկզբունքով՝ առանձին: 14. Բժշկական զննության արդյունքները գրանցվում են՝ 1) կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի ամբուլատոր բժշկական քարտում. 2) կալանավորվածներին պահելու վայր, քրեակատարողական հիմնարկ ընդունվածների բժշկական զննության մատյանում. 3) խոշտանգման կամ վատ վերաբերմունքի այլ ձեւերի հետ կապված բժշկական զննության արձանագրության (այսուհետ նաեւ՝ արձանագրություն) ձեւաթղթի մեջ: Արձանագրության ձեւաթղթի ձեւը եւ դրա կազմման ուղեցույցը հաստատում է Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարը: (14-րդ կետը խմբ. 18.03.21 N 345-Ն) 15. Սույն կարգի 14-րդ կետի 1-ին եւ 2-րդ ենթակետերում նշված փաստաթղթերում պարտադիր ներառվում են՝ 1) բժշկական զննության ենթակա կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի կողմից արված բոլոր հայտարարությունների ամբողջական պատկերը՝ ներառյալ իր առողջական վիճակի նկարագրությունը եւ խոշտանգման կամ վատ վերաբերմունքի այլ ձեւերի հետ կապված ցանկացած հայտարարություն. 2) օբյեկտիվ բժշկական զննության արդյունքների ամբողջական պատկերը. 3) բժշկի եզրակացությունը՝ հիմնված սույն կետի 1-ին եւ 2-րդ ենթակետերի պահանջների վրա: (15-րդ կետը փոփ. 18.03.21 N 345-Ն) 16. (կետն ուժը կորցրել է 18.03.21 N 345-Ն) ԳԼՈՒԽ 2.1. ԽՈՇՏԱՆԳՄԱՆ ԿԱՄ ՎԱՏ ՎԵՐԱԲԵՐՄՈՒՆՔԻ ԱՅԼ ՁԵՎԵՐԻ ՀԵՏ ԿԱՊՎԱԾ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԶՆՆՈՒԹՅԱՆ ԱՐՁԱՆԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ՁԵՎԱԹՂԹԻ ԿԱԶՄՄԱՆ ԵՎ ՆԵՐԿԱՅԱՑՄԱՆ ԸՆԹԱՑԱԿԱՐԳԸ, ԻՆՉՊԵՍ ՆԱԵՎ ԴՐԱ ՆԿԱՏՄԱՄԲ ՄՇՏԱԴԻՏԱՐԿՈՒՄԸ (գլուխը լրաց. 18.03.21 N 345-Ն) 16.1. Արձանագրության ձեւաթուղթը կազմվում է, եթե՝ 1) առկա է կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի գրավոր կամ բանավոր հայտարարությունը՝ մարմնական վնասվածքը կամ առողջական վիճակի վերաբերյալ գանգատը խոշտանգման կամ վատ վերաբերմունքի այլ դրսեւորման հետեւանք լինելու վերաբերյալ. 2) բուժաշխատողը հայտնաբերում է, այդ թվում՝ անցկացրած բժշկական զննության ընթացքում, որ կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի մարմնական վնասվածքը կամ առողջական վիճակի վերաբերյալ գանգատը կարող է լինել խոշտանգման կամ վատ վերաբերմունքի այլ դրսեւորման հետեւանք: 16.2. Ենթադրյալ խոշտանգման կամ վատ վերաբերմունքի այլ դրսեւորման յուրաքանչյուր դեպքում բուժաշխատողը պարտավոր է՝ 1) իրականացնել պատշաճ բժշկական զննություն եւ լրացնել արձանագրության ձեւաթուղթը. 2) արձանագրության ձեւաթուղթն ուղարկել իրավասու քննչական մարմին. 3) կալանավորված անձին կամ դատապարտյալին տեղեկացնել իր միջոցների հաշվին մասնագիտական երկրորդ կամ իր նախընտրած թվով այլ կարծիք ստանալու իր իրավունքի մասին: 16.3. Արձանագրության ձեւաթղթի պատշաճ կազմման նկատմամբ վերահսկողությունն իրականացնում է համապատասխան քրեակատարողական հիմնարկի տարածքում տեղակայված ՊՈԱԿ-ի բժշկական ստորաբաժանման ղեկավարը կամ նրան փոխարինող անձը: 16.4. Արձանագրության ձեւաթուղթը կազմվում է մեկ բնօրինակից, որը զննությունն ավարտվելուց եւ համապատասխան փաստաթղթերն ստորագրվելուց հետո անհապաղ ուղարկվում է իրավասու քննչական մարմին՝ այդ մասին իրազեկելով Հայաստանի Հանրապետության գլխավոր դատախազությանը: Արձանագրության ձեւաթուղթն ուղարկվում է իրավասու քննչական մարմին սույն կարգի 16.1-ին կետով նախատեսված դեպքն առաջանալուց հետո անհապաղ, բայց ոչ ուշ, քան 24 ժամվա ընթացքում: 16.5. Եթե բժշկական զննության արդյունքում հայտնաբերված մարմնական վնասվածքի կամ առողջական վիճակի վերաբերյալ գանգատի հանգամանքները պարզ չեն, եւ առկա է լրացուցիչ հետազոտություն անցկացնելու անհրաժեշտություն, ապա լրացուցիչ հետազոտության արդյունքներն ի լրումն ներկայացվում են իրավասու քննչական մարմին: Լրացուցիչ հետազոտության անցկացման անհրաժեշտությունը հիմք չէ արձանագրության ձեւաթուղթը սահմանված ժամկետում իրավասու քննչական մարմին չներկայացնելու համար: 16.6. Բուժաշխատողը կազմում է արձանագրության ձեւաթղթի բնօրինակի երեք պատճեն: 16.7. Արձանագրության ձեւաթղթի բնօրինակի պատճեններից մեկը զննությունն ավարտվելուց եւ ստորագրվելուց հետո անմիջապես տրամադրվում է կալանավորված անձին կամ դատապարտյալին: 16.8. Արձանագրության ձեւաթղթի բնօրինակի երկրորդ պատճենը կցվում է կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի ամբուլատոր բժշկական քարտին: 16.9. Արձանագրության ձեւաթղթի բնօրինակի երրորդ պատճենն ուղարկվում է ՊՈԱԿ-ի տնօրենի կողմից ՊՈԱԿ-ի վարչակազմից նշանակված պատասխանատու անձին, որն իրականացնում է մշտադիտարկում քրեակատարողական հիմնարկների տարածքում տեղակայված ՊՈԱԿ-ի բժշկական ստորաբաժանումներում արձանագրության ձեւաթղթերի կազմման եւ դրանց ներկայացման գործընթացի նկատմամբ՝ ամեն ամիս ՊՈԱԿ-ի տնօրենին ներկայացնելով հաշվետվություն: Հաշվետվության մեջ ներկայացվում են մշտադիտարկման ընթացքում իրականացված վերլուծությունների արդյունքում վեր հանված խնդիրները եւ դրանց լուծմանն ուղղված առաջարկությունները: ԳԼՈՒԽ 3. ԿԱԼԱՆԱՎՈՐՎԱԾ ԱՆՁԱՆՑ ԵՎ ԴԱՏԱՊԱՐՏՅԱԼՆԵՐԻ ԱՐՏԱՀԻՎԱՆԴԱՆՈՑԱՅԻՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՕԳՆՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՍՊԱՍԱՐԿՄԱՆ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄԸ 17. Սույն կարգում «արտահիվանդանոցային բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումը» հասկացությունը կիրառվում է «Բնակչության բժշկական օգնության եւ սպասարկման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 3-րդ հոդվածում կիրառվող իմաստով: Կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալներին արտահիվանդանոցային բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումը տրամադրվում է քրեակատարողական հիմնարկների տարածքում գործող ՊՈԱԿ-ի բժշկական ստորաբաժանումների կողմից (ներառյալ հրավիրված բժիշկ-մասնագետների), իսկ բժշկական օգնության եւ սպասարկման համապատասխան լիցենզիայի բացակայության դեպքում՝ սույն կարգին համապատասխան՝ քաղաքացիական բժշկական հաստատությունների կողմից: 18. Կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալներին արտահիվանդանոցային բժշկական օգնության եւ սպասարկման շրջանակներում յուրաքանչյուր քրեակատարողական հիմնարկում ապահովվում է առնվազն ընդհանուր թերապեւտիկ, հոգեբուժական, ընդհանուր եւ վիրաբուժական, ստոմատոլոգիական, իսկ կանանց համար նախատեսված քրեակատարողական հիմնարկներում՝ նաեւ գինեկոլոգիական բժշկական օգնության եւ սպասարկման տեսակների իրականացումը: 19. Արտահիվանդանոցային բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումը տրամադրվում է կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի, իսկ անչափահաս կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի դեպքում՝ օրինական ներկայացուցչի՝ օրենքով սահմանված կարգով տրված համաձայնությամբ՝ բացառությամբ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ նախատեսված դեպքերի: 20. Կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների արտահիվանդանոցային բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումը ներառում է՝ 1) տարեկան կանխարգելիչ այցը. 2) առողջության առաջնային պահպանման ծառայությունները. 3) նեղ մասնագիտական ծառայությունները. 4) դիսպանսերային (շարունակական) հսկողությունը: 21. Կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների նեղ մասնագիտական ծառայությունները, այդ թվում նաեւ՝ լաբորատոր-գործիքային հետազոտություններն իրականացվում են տվյալ քրեակատարողական հիմնարկին տարածքային առումով առավել մոտ գտնվող՝ լիցենզավորված արտահիվանդանոցային ամբուլատոր-պոլիկլինիկական բժշկական օգնություն եւ սպասարկում իրականացնող բժշկական հաստատության կողմից՝ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ եւ սույն կարգով նախատեսված դեպքերում՝ ուղեգրի հիման վրա: 22. Քրեակատարողական հիմնարկում պահվող կալանավորված անձինք եւ դատապարտյալները, սույն կարգի 21-րդ կետով նախատեսված բժշկական ծառայություններն ստանալու նպատակով, քրեակատարողական ծառայության կողմից ներկայացված տվյալների հիման վրա, ՊՈԱԿ-ի տնօրենի դիմումի համաձայն, որին կցվում է համապատասխան անձանց ցանկը, կցագրվում են քրեակատարողական հիմնարկին տարածքային առումով առավել մոտ գտնվող՝ լիցենզավորված արտահիվանդանոցային ամբուլատոր-պոլիկլինիկական բժշկական օգնություն եւ սպասարկում իրականացնող բժշկական հաստատությանը: Կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի կարգավիճակի փոփոխման (դադարման) դեպքում ՊՈԱԿ-ի տնօրենը, քրեակատարողական ծառայության կողմից ներկայացված տվյալների հիման վրա, գրավոր դիմում է լիցենզավորված արտահիվանդանոցային ամբուլատոր-պոլիկլինիկական բժշկական օգնություն եւ սպասարկում իրականացնող բժշկական հաստատություն՝ տվյալ անձին կցագրումից հանելու համար: 23. Սույն կարգի 21-րդ եւ 22-րդ կետերով նախատեսված դեպքերում տրամադրված բժշկական ծառայությունների փոխհատուցումը կատարվում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2004 թվականի մարտի 4-ի N 318-Ն որոշման համաձայն: ԳԼՈՒԽ 4. ԿԱՆԽԱՐԳԵԼԻՉ ԱՅՑԻ ԻՐԱԿԱՆԱՑՈՒՄԸ 24. Տարեկան կանխարգելիչ այցերի ժամանակացույցը հաստատվում է ՊՈԱԿ-ի տնօրենի կողմից՝ յուրաքանչյուր օրացուցային տարվա մինչեւ հունվարի 30-ը: 25. Տարեկան կանխարգելիչ այցն իրականացնում են ՊՈԱԿ-ի առողջության առաջնային պահպանման ծառայություններ մատուցող բժիշկները: Տարեկան կանխարգելիչ այցի նկատմամբ կիրառվում են Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2013 թվականի սեպտեմբերի 13-ի N 47-Ն հրամանի N 2 հավելվածի 2-րդ կետի, 3-րդ կետի 1-ին ենթակետի, 2-րդ ենթակետի «ա», «գ», «դ», «ե» պարբերությունների եւ 4-րդ կետի պահանջները: Տարեկան կանխարգելիչ այցի արդյունքները գրանցվում են կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների արտահիվանդանոցային բժշկական օգնության եւ սպասարկման տրամադրման մատյանում: ԳԼՈՒԽ 5. ԱՌՈՂՋՈՒԹՅԱՆ ԱՌԱՋՆԱՅԻՆ ՊԱՀՊԱՆՄԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ, ՆԵՂ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԵՎ ԴԻՍՊԱՆՍԵՐԱՅԻՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՏՐԱՄԱԴՐՈՒՄԸ 26. Կալանավորված անձին կամ դատապարտյալին տրամադրվող առողջության առաջնային պահպանման ծառայությունները ներառում են՝ 1) հիվանդությունների կանխարգելումը, վաղ հայտնաբերումը, ախտորոշումը, բուժումն ու վերականգնողական միջոցառումները. 2) անհետաձգելի բժշկական օգնության եւ սպասարկման կազմակերպումը. 3) քրոնիկ հիվանդների դինամիկ հսկողությունը (ներառյալ ակտիվ կանչերը). 4) ժամանակավոր անաշխատունակության փորձաքննությունը. 5) հիվանդության կամ մահվան հետ կապված բժշկական տեղեկանքների եւ փաստաթղթերի ձեւակերպումը. 6) ըստ ցուցումների՝ կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների հոսպիտալացման կազմակերպումը. 7) հետհիվանդանոցային վերականգնողական բուժման եւ խնամքի կազմակերպումը՝ ըստ անհրաժեշտության նաեւ՝ ցերեկային ստացիոնարի պայմաններում. 8) բժշկահիգիենիկ կրթումը. 9) առողջության պահպանման համար անհրաժեշտ դեղերով ապահովումը. 10) կանխարգելիչ պատվաստումների ապահովումը՝ համաձայն Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից հաստատված պատվաստումների ազգային օրացույցի. 11) առավել տարածված ոչ վարակիչ հիվանդությունների (արյան շրջանառության համակարգի, շաքարային դիաբետի, չարորակ նորագոյացությունների եւ այլն) վաղ հայտնաբերման եւ կանխարգելման գործընթացի պարտադիր իրականացումը. 12) վարակիչ հիվանդությունների կանխարգելումն ու վաղ հայտնաբերումը: 27. Կալանավորված անձին կամ դատապարտյալին արտահիվանդանոցային նեղ մասնագիտական ծառայությունները տրամադրվում են Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2013 թվականի սեպտեմբերի 13-ի N 47-Ն հրամանով հաստատված՝ պետության կողմից երաշխավորված մասնագիտացված արտահիվանդանոցային բժշկական օգնության եւ սպասարկման տեսակների շրջանակում՝ ՊՈԱԿ-ի միջոցով, իսկ նման տեսակների իրականացման լիցենզիայի բացակայության դեպքում՝ 1) սույն կարգի 22-րդ կետի համաձայն կցագրում իրականացրած արտահիվանդանոցային ամբուլատոր-պոլիկլինիկական բժշկական օգնություն եւ սպասարկում իրականացնող քաղաքացիական բժշկական հաստատության բժիշկ-մասնագետին պայմանագրային հիմունքներով քրեակատարողական հիմնարկում տեղակայված բժշկական ստորաբաժանում հրավիրելու միջոցով, եթե բժշկական ստորաբաժանման տեխնիկատեխնոլոգիական հագեցվածությունը համապատասխանում է տվյալ նեղ մասնագիտական բժշկական օգնության եւ սպասարկման տրամադրման համար անհրաժեշտ՝ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված տեխնիկական պարտադիր պայմաններին եւ պահանջներին, կամ՝ 2) սույն կարգի 22-րդ կետի համաձայն կցագրում իրականացրած արտահիվանդանոցային ամբուլատոր-պոլիկլինիկական բժշկական օգնություն եւ սպասարկում իրականացնող քաղաքացիական բժշկական հաստատության կողմից՝ բժշկական հաստատությունում, եթե քրեակատարողական հիմնարկում տեղակայված բժշկական ստորաբաժանման նեղ մասնագիտական բժշկական օգնության եւ սպասարկման տրամադրման համար տեխնիկատեխնոլոգիական հագեցվածությունը չի համապատասխանում տվյալ նեղ մասնագիտական բժշկական օգնության եւ սպասարկման տրամադրման համար Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված տեխնիկական պարտադիր պայմաններին եւ պահանջներին: Սույն կետի համաձայն նեղ մասնագետի այցը կամ կալանավորված անձանց կամ դատապարտյալների տեղափոխումը քաղաքացիական բժշկական հաստատություն իրականացվում է ուղեգրող բժշկի կողմից սահմանված ժամկետներում: 28. Կալանավորված անձը կամ դատապարտյալը քրեակատարողական հիմնարկներում տեղակայված բժշկական ստորաբաժանման առողջության առաջնային պահպանման ծառայություններ մատուցող բժշկին այցելելու նպատակով գրանցվում է բժշկի մոտ՝ ինքնուրույն կամ քրեակատարողական հիմնարկի վարչակազմի միջոցով: Գրանցումն իրականացվում է թերթիկի միջոցով, որը կալանավորված անձը կամ դատապարտյալը փակ եղանակով փոխանցում է հերթապահ ծառայողին, որն էլ թերթիկը հանձնում է բժշկական ստորաբաժանում, կամ կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի կողմից թերթիկը տրամադրվում է միջին բուժանձնակազմին՝ առավոտյան կամ երեկոյան շրջայցի ժամանակ: Գրանցումն իրականացվում է ըստ դիմելու հերթականության՝ բացառությամբ անհետաձգելի դեպքերի, երբ ընդունելությունը կատարվում է անմիջապես: Անհետաձգելի դեպքերում կանչը կարող է կատարվել առանց թերթիկի, քրեակատարողական հիմնարկի վարչակազմի միջոցով՝ անհապաղ տեղեկացնելով բժշկական անձնակազմին: Նույն ժամանակահատվածում մեկից ավելի անհետաձգելի կանչերի դեպքում բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումը տրամադրվում է բժշկի կողմից՝ ըստ առաջնահերթության: Անհետաձգելի դեպքերում միջին բուժանձնակազմն իր իրավասության սահմաններում տրամադրում է բժշկական օգնություն եւ սպասարկում: Թերթիկի ձեւը, այն լրացնելու եւ տրամադրելու կարգը հաստատում է ՊՈԱԿ-ի տնօրենը: 29. Եթե այցի ընթացքում առողջության առաջնային պահպանման ծառայություններ մատուցող բժիշկը պարզում է, որ կալանավորված անձը կամ դատապարտյալը կարիք ունի նեղ մասնագիտական բժշկական օգնության եւ սպասարկման, ապա նա կալանավորված անձին կամ դատապարտյալին Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարի կողմից հաստատված ձեւի ներքին ուղեգրով ուղեգրում է տվյալ քրեակատարողական հիմնարկի տարածքում տեղակայված բժշկական ստորաբաժանման նեղ մասնագետի մոտ, իսկ նման մասնագետի բացակայության դեպքում՝ սույն կարգին համապատասխան հրավիրված նեղ մասնագետի կամ կցագրում իրականացրած արտահիվանդանոցային ամբուլատոր-պոլիկլինիկական բժշկական օգնություն եւ սպասարկում իրականացնող քաղաքացիական բժշկական հաստատություն՝ Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2013 թվականի սեպտեմբերի 13-ի N 47-Ն հրամանի N 5 հավելվածով սահմանված մասնագիտական խորհրդատվության կամ լաբորատոր-գործիքային ախտորոշիչ հետազոտությունների ուղեգրով: Քաղաքացիական բժշկական հաստատություն նեղ մասնագետի մոտ ուղեգրում է բժշկական ստորաբաժանման ղեկավարը (ով ի պաշտոնե առողջության առաջնային պահպանման ծառայություններ մատուցող բժիշկն է) եւ տեղեկացնում է ՊՈԱԿ-ի տնօրենի բուժական գծով տեղակալին: Նեղ մասնագետն ինքնուրույն իրավունք ունի ուղեգրելու այլ նեղ մասնագետի՝ նախապես համաձայնեցնելով ստորաբաժանման ղեկավարի հետ: 30. Ժամանակավոր անաշխատունակությամբ պայմանավորված՝ կալանավորված անձանց կամ դատապարտյալներին օրվա կարգացուցակի պահանջներից ազատելու կամ աշխատանքից մասնակիորեն կամ լրիվ ազատելու վերաբերյալ եզրակացությունը տրվում է բժշկական ստորաբաժանման բուժող բժշկի կողմից՝ ոչ ավելի, քան 7 օր, իսկ նրա բացակայության դեպքում՝ բժշկական ստորաբաժանման միջին բուժանձնակազմի կողմից՝ ոչ ավելի, քան մեկ օր ժամկետով: Անհրաժեշտության դեպքում ժամկետը կարող է երկարաձգվել մինչեւ 15 օր՝ բուժող բժշկի, իսկ 15-ից ավելի օր ժամկետով երկարաձգելու դեպքում՝ բուժող բժշկի եւ ՊՈԱԿ-ի տնօրենի բուժական գծով տեղակալի կողմից համատեղ եզրակացությամբ: Ժամանակավոր անաշխատունակությամբ պայմանավորված՝ հիվանդ կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների ցուցակը քրեակատարողական հիմնարկի տարածքում տեղակայված բժշկական ստորաբաժանման ղեկավարը ներկայացնում է քրեակատարողական հիմնարկի պատասխանատու հերթապահին՝ օրվա կարգացուցակի պահանջներից ազատելու նպատակով: 31. Կալանավորված անձին կամ դատապարտյալին օրվա կարգացուցակի պահանջներից ազատելու կամ աշխատանքից մասնակիորեն կամ լրիվ ազատելու վերաբերյալ եզրակացության հիման վրա բժշկական ստորաբաժանման ղեկավարը լրացնում է աշխատանքից ազատելու մասին ժամանակավոր անաշխատունակության թերթիկ, որը կալանավորված անձին կամ դատապարտյալին տրամադրվում է առձեռն: Ժամանակավոր անաշխատունակության դեպքում բժշկական ամբուլատոր քարտում, կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների արտահիվանդանոցային բժշկական օգնության եւ սպասարկման տրամադրման մատյանում կատարվում են համապատասխան գրառումներ: 32. Արտահիվանդանոցային ձեւով՝ առողջության առաջնային պահպանման ծառայությունների շրջանակում բուժում ստացող կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալներին նշանակված դեղերը չեն տրամադրվում առձեռն, դեղն ընդունվում է բուժաշխատողի ներկայությամբ՝ բացառությամբ կյանքին սպառնացող վիճակների, երբ դեղի ընդունումը կրում է անհետաձգելի բնույթ: 33. Քրոնիկական հիվանդությունների դեպքում, երբ դեղի ընդունումը կրում է մշտական բնույթ, բժշկական ստորաբաժանման բժշկի կողմից նշանակման դեղատոմսի հետ միասին 5 օրվա համար նախատեսված դեղը կարող է տրամադրվել կալանավորված անձին կամ դատապարտյալին՝ բացառությամբ թմրամիջոցների եւ հոգեմետ (հոգեներգործուն) նյութեր պարունակող դեղերի: 34. Արտահիվանդանոցային ձեւով բուժում ստացող կալանավորված անձինք կամ դատապարտյալները դեղ ընդունելու համար բժշկական ստորաբաժանում են ներկայանում բժշկի կողմից սահմանված ժամերին: Բժշկական ստորաբաժանման ղեկավարի կողմից բաշխումը կարող է իրականացվել նաեւ խցերում՝ պահպանելով կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի արժանապատվության հարգման եւ էթիկայի պահանջները: Բժշկական նշանակումներն իրականացնում է բժիշկը՝ աշխատանքային ժամերին, իսկ անհետաձգելի դեպքերում՝ նաեւ միջին բուժանձնակազմը՝ իր իրավասության սահմաններում՝ համաձայն համապատասխան նշանակման թերթիկի: Դեղերի ընդունման վերաբերյալ համապատասխան նշում է կատարվում դեղերի հատկացման եւ ընդունման մատյանում, որի ձեւը հաստատում է Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարը: 35. Դիսպանսերային հսկողությունն իրականացվում է մասնագիտացված բժշկական օգնության եւ սպասարկման հետեւյալ տեսակների շրջանակում՝ 1) հակատուբերկուլոզային. 2) ուռուցքաբանական. 3) հոգեբուժական. 4) նարկոլոգիական. 5) մաշկավեներաբանական. 6) վարակաբանական. 7) էնդոկրինոլոգիական: 36. Դիսպանսերային (շարունակական) հսկողությունը ներառում է կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների՝ 1) սույն կարգի 35-րդ կետով սահմանված բժշկական օգնության եւ սպասարկման տեսակների շրջանակում՝ ըստ նոզոլոգիաների շարունակական հսկողության իրականացումը. 2) բժշկական ցուցումների առկայության դեպքում՝ անհետաձգելի բժշկական օգնության ցուցաբերումը. 3) բժշկական, հոգեբանական եւ աշխատունակության վերականգնմանն ուղղված միջոցառումների իրականացումը. 4) հիվանդությունների կանխարգելման վերաբերյալ առողջ ապրելակերպի քարոզչությանն ուղղված միջոցառումների իրականացումը: 37. Կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալներին տրամադրվող արտահիվանդանոցային դիսպանսերային բժշկական օգնության եւ սպասարկման ծավալները սահմանվում են Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2010 թվականի ապրիլի 1-ի N 350-Ն որոշման եւ սույն կարգի 12-րդ գլխի պահանջների համաձայն: ԳԼՈՒԽ 6. ԿԱԼԱՆԱՎՈՐՎԱԾ ԱՆՁԱՆՑ ԵՎ ԴԱՏԱՊԱՐՏՅԱԼՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴԱՆՈՑԱՅԻՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՕԳՆՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՍՊԱՍԱՐԿՄԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄԸ 38. Սույն կարգում «հիվանդանոցային բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումը» հասկացությունը կիրառվում է «Բնակչության բժշկական օգնության եւ սպասարկման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 3-րդ հոդվածում կիրառվող իմաստով: Կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալներին հիվանդանոցային բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումը տրամադրվում է ՊՈԱԿ-ի կողմից, իսկ բժշկական օգնության եւ սպասարկման համապատասխան լիցենզիայի բացակայության դեպքում՝ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը եւ սույն կարգին համապատասխան՝ քաղաքացիական բժշկական հաստատությունների կողմից: 39. Հիվանդանոցային բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումը տրամադրվում է կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի կողմից տրված, իսկ անչափահաս կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի դեպքում՝ օրինական ներկայացուցչի՝ օրենքով սահմանված կարգով տրված համաձայնությամբ՝ բացառությամբ օրենքով նախատեսված դեպքերի: 40. Հիվանդանոցային բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումը կալանավորված անձին կամ դատապարտյալին տրամադրվում է բացառապես բժշկական ցուցումների հիման վրա՝ 1) ՊՈԱԿ-ի ստացիոնար բաժանմունք Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարի կողմից հաստատված ձեւի ներքին ուղեգրով ուղեգրում է առողջության առաջնային պահպանման ծառայություններ մատուցող բժիշկը կամ նեղ մասնագետը, ընդ որում, հոգեկան խանգարումների դեպքում՝ բացառապես բժիշկ-հոգեբույժը՝ դրա մասին տեղեկացնելով ՊՈԱԿ-ի տնօրենին. 2) քաղաքացիական բժշկական հաստատություն Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2004 թվականի մարտի 4-ի N 318-Ն որոշման N 7 հավելվածով սահմանված N 1 ձեւին համապատասխան ուղեգրով ուղեգրում է առողջության առաջնային պահպանման ծառայություններ մատուցող բժիշկը կամ նեղ մասնագետը, ՊՈԱԿ-ի տնօրենի գրավոր հաստատմամբ (կամ) էլեկտրոնային ստորագրությամբ՝ բացառությամբ անհետաձգելի դեպքերի, երբ ուղեգրումն իրականացվում է ՊՈԱԿ-ի տնօրենի գիտությամբ. 3) ՊՈԱԿ-ի ստացիոնար բաժանմունքից Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2004 թվականի մարտի 4-ի N 318-Ն որոշման N 7 հավելվածով սահմանված N 1 ձեւին համապատասխան ուղեգրով քաղաքացիական հաստատություն ուղեգրում է բուժող բժիշկը՝ ՊՈԱԿ-ի տնօրենի գրավոր հաստատմամբ (կամ) էլեկտրոնային ստորագրությամբ՝ բացառությամբ անհետաձգելի դեպքերի, երբ ուղեգրումն իրականացվում է ՊՈԱԿ-ի տնօրենի գիտությամբ: 41. Կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալներին ՊՈԱԿ-ի ստացիոնար բաժանմունք կամ քաղաքացիական բժշկական հաստատություն սույն կարգի 40-րդ կետի համաձայն ուղեգրող բժիշկը Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարի կողմից հաստատված ձեւի ուղեգրման մասին ծանուցման թերթիկը տրամադրում է քրեակատարողական հիմնարկի պետին: Ուղեգրման մասին ծանուցման թերթիկում նշվում են միայն կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի անունը, ազգանունը, ուղեգրվող բժշկական հաստատության տվյալները, տեղափոխման կազմակերպման առավելագույն ժամկետը եւ, ըստ անհրաժեշտության, տեղափոխման կազմակերպման առանձնահատկությունները: Ուղեգրված կալանավորված անձանց կամ դատապարտյալների տեղափոխումը բժշկական հաստատություն իրականացվում է ուղեգրող բժշկի կողմից սահմանված ժամկետներում: 42. ՊՈԱԿ-ի ստացիոնար բաժանմունք կամ քաղաքացիական բժշկական հաստատություններ ուղեգրելիս՝ դատապարտյալների փոխադրումն իրականացվում է Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարի 2011 թվականի նոյեմբերի 21-ի N 194-Ն եւ 2011 թվականի նոյեմբերի 21-ի N 195-Ն հրամաններով սահմանված կարգով: Անհետաձգելի դեպքերում կալանավորված անձը կամ դատապարտյալը շտապ օգնության ծառայության, իսկ ծայրահեղ դեպքում՝ նաեւ այլ փոխադրամիջոցով փոխադրվում է առողջապահական մարմինների համապատասխան բուժական հիմնարկ: 43. Ուղեգրի հիման վրա ՊՈԱԿ-ի տնօրենը, համագործակցելով քրեակատարողական հիմնարկի վարչակազմի հետ, կազմակերպում է կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների ընդունումը ՊՈԱԿ-ի ստացիոնար բաժանմունք: Ստացիոնար բաժանմունք ընդունվող կալանավորված անձինք եւ դատապարտյալները, համաձայնության դեպքում, անցնում են սանիտարական մշակում: 44. Սանիտարական մշակումն իրականացվում է սանիտարական ստորաբաժանումում եւ, կախված հիվանդ կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի վիճակից, կարող է լինել ամբողջական կամ մասնակիորեն: Սանիտարական ստորաբաժանում ընդունումը կատարվում է անհատական կարգով: 45. Սանիտարական ստորաբաժանումը պետք է ապահովված լինի՝ 1) զննման համար անհրաժեշտ առարկաներով, իրերով. 2) ընդունվողների համար սպիտակեղենի լրակազմերով. 3) անհրաժեշտ քանակի միանվագ օգտագործման օճառով, անհատական սպունգներով. 4) մաքուր եւ օգտագործած սպունգների պահպանման համար անհրաժեշտ տարողություններով՝ «մաքուր» եւ «օգտագործված» մակնշմամբ. 5) մազերը եւ եղունգները կտրելու սարքերով, կափարիչով ամուր փակվող դույլերով. 6) տարողություններով՝ սպունգները կամ խոզանակները լվանալու համար. 7) համապատասխան մաքրող պարագաներով. 8) լվացող-ախտահանող, ախտահանիչ եւ միջատասպան միջոցներով: 46. Յուրաքանչյուր կալանավորված անձի եւ դատապարտյալի ընդունումից հետո սանիտարական ստորաբաժանման սենյակները ենթարկվում են խոնավ մշակման՝ ախտահանիչ լուծույթներով: Մաքրող գույքն ախտահանվում է օգտագործելուց հետո: 47. Սանիտարական ստորաբաժանման անձնակազմը կրում է վերնահագուստ (խալաթ), գլխարկ (գլխաշոր) եւ միանվագ օգտագործման դիմակ: Վերնահագուստը, գլխարկը (գլխաշոր) փոխվում են հերթափոխի վերջում, իսկ դիմակները՝ յուրաքանչյուր հիվանդ կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի ընդունման ժամանակ կամ 4 ժամը մեկ անգամ: 48. Մինչեւ պարտադիր սանիտարական մշակումը սանիտարական ստորաբաժանումում՝ կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի համաձայնությամբ՝ 1) կատարվում է հիվանդ կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի զննում (մաշկի, մազածածկույթի), որի ժամանակ ուշադրություն է դարձվում նաեւ ոջլոտության առկայությանը եւ հայտնաբերման դեպքում անմիջապես հիվանդ կալանավորված անձը կամ դատապարտյալը, վերջիններիս արտահագուստը ենթարկում են սանիտարական մշակման. 2) չափվում է հիվանդ կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի ջերմությունը, հարց ու պատասխանի միջոցով պարզվում են անցյալում տարած վարակիչ հիվանդությունները: Ճշտվում է հնարավոր շփման առկայությունը նաեւ այլ վարակիչ հիվանդների կամ կալանավորված անձանց, դատապարտյալների հետ: Կատարվում է նմուշառում (մեզ, կղանք, խորխ, արյուն եւ այլն)՝ լաբորատոր հետազոտության համար: 49. Սույն կարգի 48-րդ կետում նշված գործընթացից հետո կալանավորված անձը կամ դատապարտյալը տեղափոխվում է ստորաբաժանման առանձնացված հատուկ սենյակ՝ պարտադիր սանիտարական մշակման, որը ներառում է՝ 1) գլխի մազերի եւ մազածածկ մաշկի մշակում ոջլասպան նյութերով՝ ոջլոտության դեպքում. 2) ոտքերի եւ ձեռքերի եղունգների կտրում. 3) լոգանքի (վաննա) կամ ցնցուղի ընդունում: 50. Պարտադիր սանիտարական մշակումից հետո կալանավորված անձը կամ դատապարտյալն ստանում է մաքուր սպիտակեղեն եւ արտահագուստ: 51. Կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի հագուստը եւ սպիտակեղենը ենթարկվում են վարակազերծման: ՊՈԱԿ-ի բաժանմունք ընդունվելու վերաբերյալ տվյալները գրանցվում են կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների հիվանդանոցային բժշկական օգնության եւ սպասարկման տրամադրման մատյանում: 52. ՊՈԱԿ-ի ստացիոնար բաժանմունք ընդունված՝ կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի նկատմամբ իրականացվում է ամենօրյա բժշկական հսկողություն: Նշանակումները կատարվում են բժշկի կողմից: 53. ՊՈԱԿ-ի բաժանմունքներում իրականացվում են՝ 1) ստացիոնար բուժման կարիք ունեցող կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի բժշկական օգնություն եւ սպասարկում՝ համաձայն Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի կողմից հաստատված գործելակարգերի. 2) վարակիչ կամ շրջապատի համար վտանգավոր հիվանդություններով տառապող կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների ժամանակավոր մեկուսացում՝ առանձնացված պայմաններում: 54. Եթե կալանավորված անձը կամ դատապարտյալն ունի նեղ մասնագիտական հիվանդանոցային բժշկական օգնության եւ սպասարկման կարիք, եւ ՊՈԱԿ-ը չունի տվյալ բժշկական օգնության եւ սպասարկման լիցենզիան, կալանավորված անձը կամ դատապարտյալը ՊՈԱԿ-ի ստացիոնար բաժանմունքից, սույն կարգի 40-րդ կետի 3-րդ ենթակետի համաձայն, փոխադրվում է քաղաքացիական բժշկական հաստատություն: Նման փոխադրումները հաշվառվում են կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների քաղաքացիական բժշկական հաստատություններ փոխադրման հաշվառման մատյանում: 55. Վարակիչ հիվանդություններով եւ տուբերկուլոզով հիվանդ կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների հայտնաբերման դեպքում կատարվում են գրանցումներ՝ վարակիչ հիվանդությունների վերաբերյալ կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների հաշվառման մատյանում: 56. Կալանավորված անձին կամ դատապարտյալին ՊՈԱԿ-ի ստացիոնար բաժանմունքից դուրս գրելիս, վերջինիս համաձայնության դեպքում, կատարվումէ բժշկական զննություն, որի վերաբերյալ տվյալները գրանցվում են կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների հիվանդանոցային բժշկական օգնության եւ սպասարկման տրամադրման մատյանում: Դուրս գրվելիս՝ կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի հիվանդության պատմության մեջ եւ բժշկական քարտում կատարվում է գրառում, որում ներառվում են տեղեկություններ եւ ցուցումներ հիվանդ կալանավորված անձի եւ դատապարտյալի հետագա բուժման եւ նրա նկատմամբ հսկողություն սահմանելու վերաբերյալ: Գրառման պատճենը կցվում է բժշկական քարտին: Կալանավորված անձը կամ դատապարտյալը ՊՈԱԿ-ի ստացիոնար բաժանմունքից դուրս գրվելուց հետո անմիջապես տեղափոխվում է քրեակատարողական հիմնարկ: 57. ՊՈԱԿ-ի բաժանմունքում գտնվող հիվանդ կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների մահվան կամ ծանր հիվանդության փաստն արձանագրում է բժիշկը, որից հետո անհապաղ տեղեկացնում է քրեակատարողական հիմնարկի վարչակազմին՝ մահացածի կամ ծանր հիվանդություն ունեցող անձի հարազատներին տեղեկացնելու համար: 58. Բժշկի կողմից հիվանդ կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի մահվան փաստն արձանագրվելուց հետո դիակը տեղափոխվում է հերձում իրականացնող բժշկական հաստատություն: Դիակի հետ տարվում է նաեւ հիվանդության պատմագիրը: Մահացածի ախտաբանաանատոմիական հերձումը կազմակերպվում է Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով: 59. Քաղաքացիական բժշկական հաստատությունում կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի հիվանդանոցային բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումը կազմակերպվում է ընդհանուր հիմունքներով, պետության կողմից երաշխավորված բժշկական օգնության եւ սպասարկման շրջանակներում՝ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով: ԳԼՈՒԽ 7. ՊՈԱԿ-ՈՒՄ ԱՐՏԱՀԻՎԱՆԴԱՆՈՑԱՅԻՆ ԵՎ ՀԻՎԱՆԴԱՆՈՑԱՅԻՆ ՀՈԳԵԲՈՒԺԱԿԱՆ ՕԳՆՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՍՊԱՍԱՐԿՄԱՆ ՁԵՎԵՐԸ ԵՎ ԴՐԱՆՑ ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆԸ 60. ՊՈԱԿ-ում կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների հոգեբուժական օգնությունը եւ սպասարկումն իրականացվում է արտահիվանդանոցային եւ հիվանդանոցային ձեւերով: Կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալներին հոգեբուժական օգնությունը եւ սպասարկումը տրամադրվում է «Հոգեբուժական օգնության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2010 թվականի ապրիլի 1-ի N 350-Ն որոշմամբ սահմանված կարգով՝ հաշվի առնելով կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների կարգավիճակով պայմանավորված եւ սույն կարգով սահմանված առանձնահատկությունները: 61. Արտահիվանդանոցային հոգեբուժական օգնությունը եւ սպասարկումը ներառում է՝ 1) հոգեբուժական վկայարկումը. 2) հետազոտումը՝ ախտորոշման նպատակով. 3) հոգեկան խանգարում ունեցող անձանց հաշվառումը. 4) հոգեկան խանգարում ունեցող անձանց խորհրդատվական բժշկական օգնության տրամադրումը. 5) հաշվառման մեջ գտնվող՝ հոգեկան խանգարում ունեցող անձանց արտահիվանդանոցային շարունակական բուժումը եւ հսկողությունը. 6) հարկադիր բուժումը եւ հսկողությունը՝ դատարանի որոշման հիման վրա. 7) առողջ ապրելակերպի մասին քարոզչությունը: 62. Հիվանդանոցային հոգեբուժական օգնությունը եւ սպասարկումը ներառում է՝ 1) հոգեկան խանգարում ունեցող անձանց ընդունումը. 2) հոգեկան խանգարում ունեցող անձանց հետազոտումը. 3) հիվանդանոցային բուժումը. 4) հոգեկան խանգարում ունեցող անձանց հիվանդանոցային մասնագիտացված խնամքը. 5) հոգեկան խանգարում ունեցող անձանց դուրսգրումը: 63. Հոգեբուժական վկայարկումն անձի մոտ հոգեկան խանգարման առկայությունը կամ բացակայությունը պարզելու կամ հոգեբուժական օգնության եւ սպասարկման անհրաժեշտությունը գնահատելու կամ հոգեբուժական օգնության եւ սպասարկման տեսակը որոշելուն ուղղված գործընթաց է: 64. Հոգեբուժական վկայարկումն իրականացվում է կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի համաձայնությամբ, իսկ օրինական ներկայացուցչի առկայության դեպքում՝ օրինական ներկայացուցչի համաձայնությամբ՝ բացառությամբ այն դեպքերի, երբ գործողությունները հիմք են տալիս ենթադրելու, որ անձն ունի հոգեկան խանգարում, որի հետեւանքով՝ 1) նա վտանգ է ներկայացնում իր կամ այլ անձանց համար. 2) անկարող է հոգալ սեփական կենսական կարիքները: 65. Հոգեբուժական վկայարկման արդյունքում, եթե բժիշկ-հոգեբույժը եզրակացնում է, որ կալանավորված անձը կամ դատապարտյալը, իր հոգեկան վիճակով պայմանավորված, վտանգ է ներկայացնում իր կամ այլ անձանց համար կամ բուժում չիրականացնելը կարող է վատթարացնել անձի առողջական վիճակը, ապա կալանավորված անձը կամ դատապարտյալը Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով տեղափոխվում է ՊՈԱԿ-ի հոգեբուժական բաժանմունք: Ոչ հոժարակամ հոսպիտալացումն իրականացվում է «Հոգեբուժական օգնության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով եւ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքով նախատեսված կարգով: 66. Հիվանդանոցային ոչ հոժարակամ բուժում իրականացնող բժիշկ-հոգեբույժը մեկ ամսվա ընթացքում առնվազն 2 անգամ հոգեկան խանգարում ունեցող անձի վիճակի մասին մասնագիտական գրավոր կարծիք է ներկայացնում ՊՈԱԿ-ի հոգեբուժական հանձնաժողովին՝ անձի նկատմամբ ոչ հոժարակամ բուժումը շարունակելու կամ դադարեցնելու հետ կապված հարցերը լուծելու նպատակով: Հոգեբուժական հանձնաժողովը մասնագիտական կարծիքն ստանալուց հետո հինգ աշխատանքային օրվա ընթացքում քննում եւ տալիս է եզրակացություն ոչ հոժարակամ բուժումը շարունակելու կամ դադարեցնելու մասին: 67. Հոգեբուժական հետազոտումն իրականացվում է կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի հոգեկան խանգարման ախտորոշումը ճշտելու, ինչպես նաեւ հոգեբուժական օգնության եւ սպասարկման իրականացման անհրաժեշտությունը գնահատելու նպատակով, կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի համաձայնությամբ, իսկ անչափահասների դեպքում՝ օրինական ներկայացուցչի համաձայնությամբ՝ բացառությամբ օրենքով նախատեսված դեպքերի: 68. Հոգեկան խանգարում ունեցող կալանավորված անձը կամ դատապարտյալը ՊՈԱԿ-ում ենթակա է՝ 1) հաշվառման՝ համապատասխանաբար կալանավորվածներին պահելու վայր կամ քրեակատարողական հիմնարկ ընդունվելուց հետո՝ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2010 թվականի ապրիլի 1-ի N 350-Ն որոշման հավելվածի 3-րդ կետով սահմանված հիմքերից որեւէ մեկի առկայության դեպքում եւ՝ 2) հաշվառումից հանման՝ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2010 թվականի ապրիլի 1-ի N 350-Ն որոշման հավելվածի 4-րդ կետի 1-ին, 3-րդ ենթակետերով նախատեսված կամ կալանքը որպես խափանման միջոց վերացվելու կամ պատժից ազատվելու դեպքերում: 69. Կալանքը որպես խափանման միջոց վերացվելու կամ ազատազրկման ժամկետի ավարտից հետո 15-օրյա ժամկետում՝ հոգեկան խանգարում ունեցող անձի վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության քրեակատարողական հիմնարկի պետը գրավոր ծանուցում է ուղարկում անձի՝ որպես քաղաքացու հաշվառման վայրի արտահիվանդանոցային հոգեբուժական ծառայություններ մատուցող բժշկական հաստատություն, իսկ հաշվառման վայրի բացակայության դեպքում՝ նրա փաստացի բնակության վայրի արտահիվանդանոցային հոգեբուժական ծառայություններ մատուցող բժշկական հաստատություն: 70. Հոգեկան խանգարում ունեցող կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի դիսպանսեր հսկողությունն իրականացվում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2010 թվականի ապրիլի 1-ի N 350-Ն որոշմանը եւ սույն կարգին համապատասխան: 71. Հոժարակամ հոսպիտալացումը եւ դուրսգրումն իրականացվում են «Հոգեբուժական օգնության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով: 72. Հոգեբուժական օգնության եւ սպասարկման ընթացքում ֆիզիկական զսպման ու մեկուսացման միջոցները, հանդարտեցման բժշկական մեթոդները կիրառվում են Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով: ԳԼՈՒԽ 8. ԿԱԼԱՆԱՎՈՐՎԱԾ ԱՆՁԱՆՑ ԵՎ ԴԱՏԱՊԱՐՏՅԱԼՆԵՐԻ ՍԱՆԻՏԱՐԱՀԱՄԱՃԱՐԱԿԱՅԻՆ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ԱՊԱՀՈՎՈՒՄԸ 73. Քրեակատարողական հիմնարկներում կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների սանիտարահամաճարակային աշխատանքներն ապահովվում են Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված սանիտարական կանոնների պարտադիր պահպանմամբ, ինչպես նաեւ սանիտարահիգիենիկ եւ հակահամաճարակային միջոցառումների իրականացմամբ: 74. Վարակիչ հիվանդությունների բռնկման կամ համաճարակի դեպքում ՊՈԱԿ-ի ստորաբաժանումներում՝ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով մտցվում են ռեժիմային սահմանափակման միջոցներ, իրականացվում են օջախի տեղայնացմանը եւ չեզոքացմանն ուղղված հակահամաճարակային միջոցառումներ՝ տեղեկացնելով ՊՈԱԿ-ի տնօրենին եւ քրեակատարողական հիմնարկի պետին կամ վերջինիս փոխարինող անձին: 75. Վարակիչ հիվանդության օջախում անցկացվում են հակահամաճարակային միջոցառումներ, որոնց բովանդակությունը կախված է վարակի բնույթից, կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների տեղավորման առանձնահատկություններից: Անհրաժեշտության դեպքում կարող են կիրառվել սահմանափակող միջոցառումներ: 76. Առանձնացվում է հակահամաճարակային սահմանափակման միջոցառումների երեք աստիճան՝ 1) ուժեղացված բժշկական հսկողություն. 2) օբսերվացիա, որը նախատեսում է՝ - ա. ուժեղացված բժշկական հսկողություն, - բ. կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների ընդունման սահմանափակում կամ ընդունվածների առանձնացված տեղաբաշխում, - գ. հատուկ բժշկական եւ հակահամաճարակային միջոցառումների անցկացում. 3) կարանտին, որը հակահամաճարակային միջոցառումների համակարգ է՝ ուղղված վարակիչ հիվանդության օջախի մեկուսացմանը եւ վարակիչ հիվանդության վերացմանը: 77. Կարանտինը նախատեսում է հետեւյալ միջոցառումների անցկացումը՝ 1) վարակիչ հիվանդությամբ հիվանդ կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների մեկուսացում, հիմնարկում ելքի եւ մուտքի արգելում. 2) ուժեղացված բժշկական հսկողություն. 3) հատուկ բժշկական եւ հակահամաճարակային միջոցառումների անցկացում: 78. Եթե վարակիչ հիվանդությունների բռնկումները կամ համաճարակներն առաջացել են միաժամանակ կամ գաղտնի փուլի ընթացքում եւ, եթե վարակիչ հիվանդությամբ հիվանդ կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների թիվը գերազանցում է քրեակատարողական հիմնարկում պահվող անձանց 10 տոկոսը, թունավորումների, սննդային թունավորումների, թունավարակների, մասնագիտական հիվանդությունների (անկախ դրանց ծանրությունից), ինչպես նաեւ ծանր հետեւանքներ կամ մահ առաջացրած վնասվածքների հետ կապված դեպքերի մասին քրեակատարողական հիմնարկի պետը պարտավոր է գրավոր տեղեկացնել ՊՈԱԿ-ի տնօրենին, ինչպես նաեւ Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարին: ԳԼՈՒԽ 9. ԿԱԼԱՆԱՎՈՐՎԱԾ ԱՆՁԱՆՑ ԵՎ ԴԱՏԱՊԱՐՏՅԱԼՆԵՐԻ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՕԳՆՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՍՊԱՍԱՐԿՄԱՆ ԱՊԱՀՈՎՈՒՄԸ ՔՐԵԱԿԱՏԱՐՈՂԱԿԱՆ ՀԻՄՆԱՐԿԻՑ ՓՈԽԱԴՐՎԵԼՈՒ ԿԱՄ ԱԶԱՏՎԵԼՈՒ ԴԵՊՔՈՒՄ 79. Քրեակատարողական հիմնարկից փոխադրվելու կամ ազատվելու դեպքում կալանավորված անձինք եւ դատապարտյալները, համաձայնության դեպքում, ենթարկվում են բժշկական հետազոտության, որի արդյունքները գրանցվում են կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի ամբուլատոր բժշկական քարտում: 80. Հիվանդ կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալներին փոխադրելիս՝ անհրաժեշտության դեպքում ուղեկցման համար հատկացվում է բուժաշխատող: 81. Ուղեկցող բուժաշխատողը պարտավոր է՝ 1) մասնակցել հիվանդ կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների ընդունմանը, փոխադրելուց առաջ հսկել նրանց հետ անցկացվող սանիտարական մշակման լիարժեքությունը եւ որակը. 2) հետեւել փոխադրամիջոցների սանիտարական վիճակին. 3) փոխադրման ընթացքում հիվանդ կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների նկատմամբ ձեռնարկել բժշկական միջոցառումներ եւ անհրաժեշտության դեպքում նախաձեռնել նրանց փոխադրումը ՊՈԱԿ-ի ստացիոնար բաժանմունք կամ քաղաքացիական բժշկական հաստատություն. 4) պատժի կրման վայր ժամանելուց հետո մասնակցել հիվանդ կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների հանձնմանը, բժշկական փաստաթղթերի ձեւակերպմանը: 82. Վարակիչ հիվանդություններով տառապող անձանց, այդ թվում՝ տուբերկուլոզի ակտիվ ձեւի, վեց ամսվանից ավելի հղի եւ մեկ ամսականից մինչեւ երկու տարեկան երեխա ունեցող կանանց, հոգեկան եւ այլ ծանր հիվանդ կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի փոխադրումը կատարվում է մյուս կալանավորված անձանցից կամ դատապարտյալներից մեկուսացված: 83. ՊՈԱԿ-ի բաժանմունքում գտնվելու ընթացքում պատժի կրման ժամկետը լրանալու դեպքում, եթե անհրաժեշտ է բուժումը շարունակել, հիվանդ դատապարտյալը, հիվանդության պատմագրից արված քաղվածքի հիման վրա, իր համաձայնությամբ կարող է ուղեգրվել քաղաքացիական բժշկական հաստատություն՝ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով բժշկական օգնություն եւ սպասարկում ստանալու համար: 84. Քրեակատարողական հիմնարկից ազատվելուց առաջ վարակիչ հիվանդությունների բացառման նպատակով կալանավորված անձը կամ դատապարտյալը պետք է անցնի բժշկական հետազոտություն եւ ենթարկվի սանիտարական մշակման: 85. Հաշվառված եւ (կամ) հաշվառումից հանված՝ թմրամիջոցների եւ հոգեմետ (հոգեներգործուն) նյութերից կախվածություն եւ հակում ունեցող անձանց մասին տեղեկությունները ՊՈԱԿ-ի կողմից յուրաքանչյուր ամիս տրամադրվում են Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանությանը: Նշված տեղեկությունները փոխանցելիս՝ ապահովվում է դրանց գաղտնիությունը: 86. Այն դեպքում, երբ ազատման ենթակա կալանավորված անձը կամ դատապարտյալն իր հիվանդությունների, հոգեկան եւ ֆիզիկական վիճակի պատճառով ինքնուրույն չի կարող հասնել բնակության վայր, ՊՈԱԿ-ի տնօրենը դրա մասին տեղեկացնում է քրեակատարողական հիմնարկի պետին: ԳԼՈՒԽ 10. ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎԻ ՍՏԵՂԾՄԱՆ ԿԱՐԳԸ ԵՎ ԴՐԱ ԳՈՐԾԱՌՈՒՅԹՆԵՐԸ 87. Սույն գլխում սահմանված գործառույթների իրականացման համար Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարի հրամանով ստեղծվում է Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարությանը կից բժշկական հանձնաժողով՝ Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության մեկ, Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության եւ ՊՈԱԿ-ի երեքական ներկայացուցիչների կազմով: Բացի Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության ներկայացուցիչ անդամից, բժշկական հանձնաժողովի մնացած անդամները պարտավոր են ապահովել Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ բժիշկ-մասնագետների կրթությանը եւ գործունեությանը ներկայացվող պահանջները, իսկ Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության ներկայացուցիչներից մեկը պետք է լինի բժիշկ-հոգեբույժ: Բժշկական հանձնաժողովում ընդգրկված Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության ներկայացուցիչն իրավասու չէ ստորագրել բժշկական հանձնաժողովի կողմից տրամադրված բժշկական եզրակացությունը: 88. Բժշկական հանձնաժողովն իրավասու է անհրաժեշտության դեպքում իրեն կից ստեղծել բժիշկ-մասնագետներից կազմված աշխատանքային խմբեր, որոնք մասնագիտական կարծիք են տալիս բժշկական հանձնաժողովի գործառույթներից բխող հարցերի վերաբերյալ: Աշխատանքային խմբում բժիշկ-մասնագետներ ընդգրկելու նպատակով բժշկական հանձնաժողովը դիմում է ՊՈԱԿ-ին: ՊՈԱԿ-ը, ստանալով բժշկական հանձնաժողովի դիմումը, անհրաժեշտ բժիշկ-մասնագետների թեկնածություններն ստանալու նպատակով դիմում է Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարություն: 89. Բժշկական հանձնաժողովն ստեղծվում է երեք տարի ժամկետով: Սույն կետով նախատեսված ժամկետի ավարտից հետո բժշկական հանձնաժողովի լիազորությունները համարվում են դադարած: Բժշկական հանձնաժողովի լիազորությունների դադարումից հետո ձեւավորվում է բժշկական հանձնաժողովի նոր կազմ: Բժշկական հանձնաժողովի անդամի, աշխատանքային խմբի անդամի աշխատանքը վարձատրվում է, եթե հանձնաժողովի անդամի համար օրենքով սահմանված սահմանափակում առկա չէ: 90. Բժշկական հանձնաժողովի գործառույթներն են՝ 1) Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքի եւ Հայաստանի Հանրապետության քրեական դատավարության օրենսգրքի համաձայն կալանավորված անձի ծանր հիվանդության (խանգարումներ, վիճակներ) հետեւանքով խափանման միջոցը փոխելու նպատակահարմարության վերաբերյալ եզրակացություն տալը. 2) Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքի եւ Հայաստանի Հանրապետության քրեական դատավարության օրենսգրքի համաձայն Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության քրեակատարողական հիմնարկներում պահվող դատապարտյալին ծանր հիվանդության (խանգարումներ, վիճակներ) հետեւանքով պատժից ազատելու վերաբերյալ եզրակացություն տալը: 91. Բժշկական հանձնաժողովին կարող է՝ 1) գրավոր դիմել կալանավորված անձը կամ դատապարտյալը՝ գրության մեջ նշելով, որ համաձայն է, որ բժշկական գաղտնիք պարունակող տեղեկությունները փոխանցվեն բժշկական հանձնաժողովին, դրան կից աշխատանքային խմբերին, կամ՝ 2) կալանավորված անձին կամ դատապարտյալին բուժող ՊՈԱԿ-ի բժիշկը՝ գրավոր կարգով՝ նախապես ստանալով կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի համաձայնությունը: 92. Սույն կարգի 91-րդ կետի 1-ին ենթակետով նախատեսված դիմումն ստանալու օրվան հաջորդող երկօրյա ժամկետում բժշկական հանձնաժողովի նախագահը դիմումի կրկնօրինակն ուղարկում է ՊՈԱԿ-ի տնօրենին՝ կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի վերաբերյալ անհրաժեշտ բժշկական փաստաթղթերի կրկնօրինակները հավաքելու եւ ներկայացնելու համար: ՊՈԱԿ-ի բժիշկների կողմից, ըստ անհրաժեշտության, կարող են իրականացվել լրացուցիչ հետազոտություններ, որոնց արդյունքները, մնացած բժշկական փաստաթղթերի կրկնօրինակների հետ մեկտեղ, ներկայացվում են ՊՈԱԿ-ի տնօրենին, որը դրանք ստանալուց հետո մեկօրյա ժամկետում տրամադրում է բժշկական հանձնաժողովին: 93. Սույն կարգի 91-րդ կետի 2-րդ ենթակետով նախատեսված դեպքում, բուժող բժիշկը, դիմումի հետ միասին, բժշկական հանձնաժողովին է ներկայացնում իր մոտ առկա բժշկական փաստաթղթերի կրկնօրինակները: Բժշկական հանձնաժողովն իրավասու է ՊՈԱԿ-ից պահանջել եւ ստանալ դիմող բժշկի մոտ չգտնվող, սակայն ՊՈԱԿ-ում առկա կալանավորված անձին կամ դատապարտյալին վերաբերող այլ բժշկական փաստաթղթերի կրկնօրինակները: ՊՈԱԿ-ը կալանավորված անձին կամ դատապարտյալին վերաբերող այլ բժշկական փաստաթղթերի կրկնօրինակները ներկայացնում է բժշկական հանձնաժողովին՝ դրանք ստանալուց հետո ոչ ուշ, քան երկօրյա ժամկետում: 94. Բժշկական հանձնաժողովի կողմից տրվող բժշկական եզրակացությունը տրամադրվում է՝ հիմք ընդունելով սույն կարգով նախատեսված՝ որպես խափանման միջոց ընտրված կալանքը կամ պատիժը կրելուն խոչընդոտող ծանր հիվանդությունների (խանգարումներ, վիճակներ) կողմնորոշիչ ցանկը: 95. Որպես խափանման միջոց ընտրված կալանքը կամ պատիժը կրելուն խոչընդոտող ծանր հիվանդությունների (խանգարումներ, վիճակներ) (կազմված՝ ըստ Հայաստանի Հանրապետության էկոնոմիկայի նախարարի 2013 թվականի սեպտեմբերի 19-ի N 871-Ն հրամանով հաստատված հիվանդությունների եւ առողջության հետ կապված խնդիրների վիճակագրական դասակարգչի) կողմնորոշիչ ցանկը սահմանվում է սույն կարգով: 96. Բժշկական հանձնաժողովն իրավունք ունի եզրակացություն տալու որպես խափանման միջոց ընտրված կալանքը կամ պատիժը կրելուն խոչընդոտող հիվանդությունների (այդ թվում՝ վիճակները կամ խանգարումները) կամ հիվանդությունների համադրության առկայության մասին, որը (որոնք), սույն կարգով նախատեսված կողմնորոշիչ ցանկում ընդգրկված չլինելով հանդերձ, որակվում է (որակվում են) որպես ծանր եւ՝ 1) դրսեւորվում է (դրսեւորվում են) ծանրության եւ ախտահարման տարածվածության տարբեր աստիճաններով եւ ուղեկցվում գործունեության ու մասնակցության ծանր եւ խորը խանգարումներով, մասնավորապես, այնպիսի հիվանդություն (հիվանդություններ), որը (որոնք), տարածված չլինելով սույն որոշման ընդունման պահին, գործնականում կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի կյանքին իրական վտանգ է (վտանգ են) սպառնում (օրինակ՝ թմրամիջոցների օգտագործման արդյունքում օրգանիզմի քայքայման հետ կապված հիվանդությունները), կամ՝ 2) ստեղծում է (ստեղծում են) ծանր առողջական վիճակ, որի հետեւանքով առաջացած բարդությունները նմանատիպ են այն բարդություններին, որոնք առաջանում են սույն կարգով նախատեսված կողմնորոշիչ ցանկով սահմանված հիվանդությունների արդյունքում: 97. Սույն կարգի 96-րդ կետում նախատեսված դեպքերում բժշկական հանձնաժողովը, եզրակացություն տալիս, հիմք է ընդունում Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության օրգանիզմի ֆունկցիաների միջազգային դասակարգման սկզբունքները: 98. Որպես խափանման միջոց ընտրված կալանքը կամ պատիժը կրելուն խոչընդոտող հիվանդություններ են համարվում միայն այն հիվանդությունները, որոնց անհրաժեշտ խնամքը կամ բուժումը հնարավոր չէ իրականացնել քրեակատարողական հիմնարկի պայմաններում, ինչի մասին պետք է նշվի բժշկական հանձնաժողովի եզրակացության մեջ: 99. Բժշկական հանձնաժողովի, դրան կից աշխատանքային խմբի գործունեության կարգը եւ վարձատրության չափորոշիչները սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը: ԳԼՈՒԽ 11. ԿԱԼԱՆԱՎՈՐՎԱԾ ԱՆՁԻ ԵՎ ԴԱՏԱՊԱՐՏՅԱԼԻ ՀԱՇՎԻՆ ԵՎ ԸՆՏՐՈՒԹՅԱՄԲ ԱՅԼ ԲԺՇԿԻ ԿՈՂՄԻՑ ՏՐԱՄԱԴՐՎՈՂ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՑ ՕԳՏՎԵԼԸ 100. Սույն գլխով կարգավորվում են կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների՝ սեփական դրամական միջոցների հաշվին եւ իրենց ընտրությամբ քաղաքացիական բժշկական հաստատության բժշկի մասնագիտական ծառայություններից օգտվելու հետ կապված իրավահարաբերությունները: 101. Յուրաքանչյուր կալանավորված անձ եւ դատապարտյալ իրավունք ունի սույն գլխով սահմանված պահանջներին համապատասխան՝ իր հաշվին եւ իր ընտրությամբ օգտվելու քաղաքացիական բժշկական հաստատության բժշկի մասնագիտական ծառայություններից՝ անկախ ՊՈԱԿ-ում, ներառյալ քրեակատարողական հիմնարկների տարածքներում տրամադրվող բժշկական օգնության եւ սպասարկման նույնատեսակ ծառայությունների առկայության հանգամանքից: 102. Յուրաքանչյուր կալանավորված անձ եւ դատապարտյալ քաղաքացիական բժշկական հաստատության բժշկի մասնագիտական ծառայություններից օգտվում է Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսդրության համաձայն կնքված քաղաքացիաիրավական գործարքների հիման վրա: Քրեակատարողական հիմնարկի վարչակազմն իր իրավասության սահմաններում ապահովում է քաղաքացիաիրավական գործարքների կնքման գործընթացի կազմակերպումը: 103. Կալանավորված անձի եւ դատապարտյալի քաղաքացիական բժշկական հաստատության բժշկի մասնագիտական ծառայությունների դիմաց գանձումն իրականացվում է համապատասխան բժշկական հաստատության հաշվեհամարին դատապարտյալի կամ կալանավորված անձի անձնական հաշվից վճարում կատարելու միջոցով, որի կազմակերպման աշխատանքներն իրականացնում է քրեակատարողական հիմնարկի վարչակազմը կամ մերձավոր ազգականների կողմից փոխանցում կատարելու միջոցով, որի դեպքում քրեակատարողական հիմնարկի վարչակազմ է ներկայացվում համապատասխան փոխանցումը հիմնավորող փաստաթուղթը կամ դրա պատճենը: 104. Քաղաքացիական բժշկական հաստատության բժշկի կողմից արտահիվանդանոցային եւ հիվանդանոցային բժշկական օգնության եւ սպասարկման ծառայությունները կարող են տրամադրվել բժշկի կողմից բժշկական փաստաթղթերով հաստատված բժշկական ցուցումների առկայության դեպքում, իսկ անհետաձգելի դեպքերում՝ անկախ բժշկական փաստաթղթերում նման ցուցում արձանագրված լինելու հանգամանքից՝ ուղեգրի հիման վրա: 105. Կալանավորված անձը եւ դատապարտյալը քաղաքացիական բժշկական հաստատության բժշկի մասնագիտական ծառայություններից կարող են օգտվել հետեւյալ տարբերակներով՝ 1) խորհրդատվություն ստանալու նպատակով՝ բժշկի կողմից ՊՈԱԿ, ներառյալ քրեակատարողական հիմնարկի բժշկական ստորաբաժանում այցելելու ձեւով, որի դեպքում բժշկի կողմից կարող է տրամադրվել բացառապես խորհրդատվություն՝ բացառելով կանխարգելիչ, բուժական, դեղորայքային օգնության ցուցաբերումը, ախտորոշիչ հետազոտությունների, վերականգնողական բուժման, բժշկական փորձաքննության անցկացումը, հարբժշկական եւ ոչ բուժական բնույթի այլ ծառայությունների մատուցումը. 2) արտահիվանդանոցային բժշկական օգնություն եւ սպասարկում ստանալու նպատակով՝ ընտրած բժշկի աշխատանքի վայր հանդիսացող, Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով բժշկական օգնության եւ սպասարկման լիցենզիա ունեցող բժշկական հաստատությունում, իսկ եթե ՊՈԱԿ-ը տվյալ բժշկական օգնության եւ սպասարկման տեսակի լիցենզիա ունի, ապա տվյալ բժշկի՝ ՊՈԱԿ, ներառյալ քրեակատարողական հիմնարկի բժշկական ստորաբաժանում այցելելու ձեւով. 3) հիվանդանոցային բժշկական օգնություն եւ սպասարկում՝ ընտրած բժշկի աշխատանքի վայր հանդիսացող, Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով բժշկական օգնության եւ սպասարկման լիցենզիա ունեցող այն բժշկական հաստատությունում, որը, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2002 թվականի դեկտեմբերի 5-ի N 1936-Ն որոշման համաձայն, ունի կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների բժշկական օգնության եւ սպասարկման համար անհրաժեշտ բաժանմունք՝ բացառությամբ այն դեպքերի, երբ բժշկի հիմնավորմամբ բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումը հնարավոր չէ տրամադրել այդ բաժանմունքում: 106. Կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի՝ սույն գլխի 105-րդ կետում նշված բժշկական օգնության եւ սպասարկման ծառայությունների վճարումը ներառում է նաեւ՝ 1) 1-ին եւ 2-րդ ենթակետերով սահմանված ՊՈԱԿ այցելելու դեպքերում՝ բժշկի կատարած ճանապարհածախսը. 2) 2-րդ ենթակետով նախատեսված վայր հանդիսացող, Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով բժշկական օգնության եւ սպասարկման լիցենզիա ունեցող բժշկական հաստատությունում բժշկական օգնություն եւ սպասարկում ստանալու, 3-րդ ենթակետում նշված դեպքերում՝ պահախմբի ուղեկցման եւ պահպանման ծախսերը (գանձումն իրականացվում է Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության հաշվին), որի չափերը, ըստ հեռավորության եւ ժամաքանակի, սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարը: 107. Կալանավորված անձը եւ դատապարտյալը քաղաքացիական բժշկական հաստատության բժշկի մասնագիտական ծառայություններից օգտվելու նպատակով գրավոր, իսկ առողջության հետ կապված անհետաձգելի դեպքերում՝ բանավոր ՊՈԱԿ-ի քրեակատարողական հիմնարկում տեղակայված բժշկական ստորաբաժանման ղեկավարին, իսկ ՊՈԱԿ-ի ստացիոնար բաժանմունքում գտնվելու դեպքում՝ բաժանմունքի ղեկավարին ներկայացնում են դիմում (անհետաձգելի դեպքերում՝ բանավոր տեղեկատվություն), որում ներկայացնում են՝ 1) ՊՈԱԿ-ի կողմից տրամադրվող բժշկական օգնության եւ սպասարկման ծառայություններից հրաժարվելու եւ քաղաքացիական բժշկական հաստատության բժշկի մասնագիտական ծառայություններից օգտվելու պատճառները. 2) քաղաքացիական բժշկական հաստատության բժշկի անունը, ազգանունը, բժշկական հաստատությունը, որտեղ աշխատում է բժիշկը, վերջինիս կոնտակտային տվյալները (հեռախոսահամարը, էլեկտրոնային փոստի հասցեն): 108. Դիմումն ստանալուց հետո ՊՈԱԿ-ի քրեակատարողական հիմնարկում տեղակայված բժշկական ստորաբաժանման ղեկավարը կամ ՊՈԱԿ-ի բաժանմունքի ղեկավարը պարտավոր է դիմում ներկայացրած կալանավորված անձին կամ դատապարտյալին տեղեկացնել պետության կողմից երաշխավորված անվճար բժշկական օգնության եւ սպասարկման տեսակների եւ ծավալների մասին՝ անկախ նախկինում իրազեկած լինելու փաստից: 109. Քաղաքացիական բժշկական հաստատության բժշկի համաձայնությունն ստանում է կալանավորված անձը կամ դատապարտյալը կամ նրա մերձավոր ազգականը, որից հետո խորհրդատվության, արտահիվանդանոցային կամ հիվանդանոցային բժշկական օգնության եւ սպասարկման օրը, ժամը, վայրը որոշվում է քրեակատարողական հիմնարկի վարչակազմի, ՊՈԱԿ-ի եւ բժշկի կողմից՝ համատեղ: 110. Կալանավորված անձը քաղաքացիական բժշկական հաստատության՝ իր ընտրած բժշկի մոտ է տեղափոխվում Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2009 թվականի ապրիլի 2-ի N 351-Ն որոշմամբ սահմանված կարգով, իսկ դատապարտյալը՝ Հայաստանի Հանրապետության քրեակատարողական օրենսդրությամբ եւ այլ իրավական ակտերով սահմանված կարգով: 111. Կալանավորված անձին կամ դատապարտյալին քաղաքացիական բժշկական հաստատության բժշկի կողմից տրամադրված բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումը ենթակա է հաշվառման՝ ՊՈԱԿ-ի տնօրենի հանձնարարությամբ այդ գործառույթն իրականացնող աշխատողի կողմից՝ կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի համար նախատեսված առանձին մատյանում, որի ձեւը հաստատում է Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարը: 112. Սույն գլխի 111-րդ կետով նախատեսված մատյանները վարվում են օրացուցային տարվա կտրվածքով թղթային կամ համապատասխան համակարգչային ծրագրային ապահովման դեպքում՝ էլեկտրոնային կարգով՝ օրացուցային տարվա կտրվածքով եւ պահպանվում են Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2019 թվականի ապրիլի 4-ի N 397-Ն որոշմամբ սահմանված ժամկետներում: ԳԼՈՒԽ 12. ԿԱԼԱՆԱՎՈՐՎԱԾ ԱՆՁԱՆՑ ԵՎ ԴԱՏԱՊԱՐՏՅԱԼՆԵՐԻ ԴԻՍՊԱՆՍԵՐ ՀՍԿՈՂՈՒԹՅԱՆ ԾԱՎԱԼՆԵՐԸ (ԷՆԴՈԿՐԻՆՈԼՈԳԻԱԿԱՆ, ՈՒՌՈՒՑՔԱԲԱՆԱԿԱՆ, ՍՐՏԱԲԱՆԱԿԱՆ ՀՈԳԵԲՈՒԺԱԿԱՆ, ՆԱՐԿՈԼՈԳԻԱԿԱՆ, ՎԱՐԱԿԱԲԱՆԱԿԱՆ ԵՎ ՄԱՇԿԱՎԵՆԵՐԱԲԱՆԱԿԱՆ ԴԻՍՊԱՆՍԵՐ ՀՍԿՈՂՈՒԹՅԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄԸ) 113. Կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալներին, ըստ անհրաժեշտության, հրավիրված նեղ մասնագետի միջոցով ապահովում է էնդոկրինոլոգիական դիսպանսեր հսկողությունը: 114. Էնդոկրինոլոգիական հիվանդների բուժման կազմակերպումը ներառում է՝ 1) առաջնակի ինսուլինի ներարկման անհրաժեշտություն ունեցող հիվանդների ախտորոշման հաստատման եւ ինսուլինի դոզավորման նպատակով մասնագիտացված (երկրորդային) բժշկական կազմակերպություններ (հիվանդանոցներ կամ ախտորոշիչ կենտրոններ) ուղեգրումը. 2) բուժման կազմակերպումը (վարումը). 3) անհրաժեշտ այլ կամ լրացուցիչ նեղ մասնագիտական խորհրդատվությունների կազմակերպումը. 4) անհրաժեշտ լաբորատոր-գործիքային ախտորոշիչ հետազոտությունների կազմակերպումը. 5) վերականգնողական բուժման կազմակերպումը. 6) ժամանակավոր անաշխատունակության փորձաքննությունը: 115. Շաքարային դիաբետով բոլոր հիվանդները, վերջիններիս համաձայնության դեպքում, պետք է անցնեն ամսվա ընթացքում առնվազն մեկ արյան հետազոտություն (գլյուկոմետրիա), տարեկան մեկ անգամ մեզի ընդհանուր քննություն (գլյուկոզայի եւ սպիտակուցի որոշմամբ) եւ ակնահատակի զննում՝ ակնաբույժի կողմից: Բուժող բժշկի կողմից այդ հետազոտությունների թիվը եւ տեսակները կարող են փոփոխվել՝ ելնելով հիվանդի առողջական վիճակից եւ անհրաժեշտությունից: 116. Շաքարային դիաբետի բարդությունների կանխարգելման նպատակով շաքարային դիաբետով բոլոր հիվանդներն ստանում են տարեկան առնվազն մեկ խորհրդատվություն՝ ոտքերի խնամքի վերաբերյալ, ինչպես նաեւ պալպատոր եղանակով ստուգվում է ոտնաթաթերի անոթազարկերի առկայությունը: 117. Ըստ բժշկական ցուցումների՝ շաքարային դիաբետով հիվանդի բուժման տակտիկայի վերանայման դեպքում նպատակահարմար է պերիֆերիկ արյան մեջ գլյուկոզայի որոշումը (գլիկոլիզացված հեմոգլոբինի որոշում): 118. Շաքարային եւ ոչ շաքարային դիաբետ ախտորոշումները հաստատվում են մասնագիտացված ախտորոշիչ բժշկական կազմակերպությունների կամ պոլիկլինիկաների բժիշկ-էնդոկրինոլոգներով համալրված կաբինետների կողմից: 119. Քրեակատարողական հիմնարկներում շաքարային եւ ոչ շաքարային դիաբետով հիվանդների բուժման կազմակերպումն իրականացվում է առողջության առաջնային պահպանման ծառայություներ մատուցող բժշկի կողմից: 120. Քրեակատարողական հիմնարկում տեղակայված ՊՈԱԿ-ի բժշկական ստորաբաժանման կողմից իրականացվում են նորագոյացություններով հիվանդների՝ 1) ուղեգրում մասնագիտական խորհրդատվության՝ ախտորոշիչ (վաղ հայտնաբերման) նպատակով. 2) ուղեգրում մասնագիտացված (երկրորդային) բժշկական կազմակերպություններ՝ առաջնակի ախտորոշման հաստատման նպատակով. 3) բուժման կազմակերպում (վարում). 4) այլ կամ լրացուցիչ նեղ մասնագիտական խորհրդատվությունների կազմակերպումը. 5) լաբորատոր-գործիքային ախտորոշիչ հետազոտությունների կազմակերպում. 6) պալիատիվ, վերականգնողական բուժման եւ խնամքի կազմակերպում. 7) ժամանակավոր անաշխատունակության փորձաքննություն: 121. Չարորակ նորագոյացությունների ախտորոշումը հաստատվում է ուռուցքաբանական ծառայություն իրականացնելու համար լիցենզավորված մասնագիտացված բժշկական կազմակերպությունների կամ դիսպանսերների կողմից: 122. Սրտաբանական ծառայությունը ներառում է հիվանդների՝ 1) առաջնային օղակի մասնագետների ուղեգրմամբ՝ մասնագիտական խորհրդատվությունը. 2) բուժման իրականացումը (կազմակերպումը). 3) անհրաժեշտ այլ լրացուցիչ նեղ մասնագիտական խորհրդատվության կազմակերպումը. 4) անհրաժեշտ լաբորատոր-գործիքային ախտորոշիչ հետազոտությունների կազմակերպումը. 5) վերականգնողական բուժման կազմակերպումը. 6) ժամանակավոր անաշխատունակության փորձաքննությունը: 123. Սիրտ-անոթային հիվանդությունների կանխարգելման եւ վաղ հայտնաբերման աշխատանքների իրականացումը՝ առողջության առաջնային պահպանման ծառայություններ մատուցող բժշկի կողմից: 124. Սիրտ-անոթային համակարգի եւ հիպերտոնիկ հիվանդությամբ տառապող անձանց շրջանում, բարդությունների կանխարգելման նպատակով, իրականացվում են հաշվառված դիսպանսերային հիվանդների՝ 1) էլեկտրասրտագրություն՝ տարեկան մեկ անգամ. 2) մեկ հետազոտություն՝ արյան մեջ խոլեսթերինի պարունակության վերաբերյալ. 3) ակնահատակի քննություն՝ տարեկան մեկ անգամ: 125. Սիրտ-անոթային եւ հիպերտոնիկ հիվանդությամբ տառապող անձանց լաբորատոր-գործիքային ախտորոշիչ հետազոտություններն իրականացվում են ըստ բժշկական ցուցումների: 126. Քրեակատարողական հիմնարկում կազմակերպվում են սրտային վիրահատություն անցած այն հիվանդների մասնագիտական խորհրդատվությունը եւ հետազոտությունները, որոնք վիրահատությունից հետո առաջին վեց ամսվա ընթացքում չեն հսկվել վիրահատությունն իրականացնող բժշկական կազմակերպությունում: Վերջիններս անհրաժեշտության դեպքում ուղեգրվում են վիրահատությունն իրականացրած բժշկական կազմակերպություն, այդ թվում՝ համակարգչային տոմոգրաֆով ոչ ինվազիվ անգիոգրաֆիայի մեթոդով հետազոտության համար: Վեց ամիսը լրանալուց հետո սրտի վիրահատություն տարած հիվանդները վերցվում են շարունակական (դիսպանսերային) հսկողության: 127. Կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների դիսպանսեր հոգեբուժական եւ (կամ) նարկոլոգիական բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումն իրականացվում է ՊՈԱԿ-ի հոգեբույժների կողմից՝ անհրաժեշտության դեպքում համագործակցելով ՊՈԱԿ-ի նարկոլոգների հետ՝ հիմք ընդունելով Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2010 թվականի ապրիլի 1-ի N 350-Ն որոշման հավելվածի 3-րդ գլխի 27-րդ կետի 1-ին, 3-8-րդ ենթակետերի պահանջները: Դիսպանսեր հսկողության շրջանակներում անվճար դեղերը տրամադրվում են ՊՈԱԿ-ի կողմից: 128. ՊՈԱԿ-ի առողջության առաջնային պահպանման ծառայություններ մատուցող բժիշկները պատասխանատու են կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների շրջանում դեպրեսիաների, հոգեկան հիվանդությունների եւ սահմանային վիճակների վաղ հայտնաբերման ու կանխարգելման համար, իրականացնելով՝ 1) հաստատված ախտորոշմամբ հիվանդների շարունակական հսկողությունը. 2) ռիսկի խմբին պատկանող հիվանդների խորհրդատվություն եւ մասնագիտական օգնության կազմակերպումը: 129. Վարակաբանական ծառայությունն իրականացվում է քրեակատարողական հիմնարկում տեղակայված բժշկական ստորաբաժանման բժշկի կողմից: 130. Վարակաբանական ծառայությունը ներառում է՝ 1) վարակիչ հիվանդությունների կանխարգելումը, այդ թվում՝ կանխարգելիչ պատվաստումների իրականացումը՝ համաձայն Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2016 թվականի մարտի 17-ի նիստի N 10 արձանագրային որոշման. 2) հիվանդների ընդունելությունը՝ խորհրդատվական օգնության տրամադրման միջոցով. 3) վարակիչ հիվանդությունների հաշվառումը, հաղորդումը եւ այլն. 4) վարակիչ հիվանդություններից առողջացածների շարունակական հսկողությունը. 5) վարակիչ հիվանդությունների բռնկումների ժամանակ հիվանդների բժշկական օգնության կազմակերպումը եւ իրականացումը. 6) վարակիչ հիվանդների հետ շփում ունեցած անձանց (կոնտակտավորների) շրջանում միջոցառումները՝ հիվանդների հայտնաբերումը, կանխարգելիչ պատվաստումների իրականացումը, բուժումը եւ դինամիկ հսկողության կազմակերպումը. 7) ժամանակավոր անաշխատունակության փորձաքննությունը: 131. Կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալներին, ըստ անհրաժեշտության, հրավիրված նեղ մասնագետի միջոցով ապահովվում է մաշկավեներաբանական ծառայության իրականացումը: Իրականացվում են հիվանդների՝ 1) խորհրդատվությունը՝ առաջնային օղակի մասնագետների ուղեգրմամբ եւ հիվանդների՝ ուղղակի դիմելու դեպքում. 2) բուժման իրականացումը (կազմակերպումը). 3) անհրաժեշտ այլ կամ լրացուցիչ մասնագիտական խորհրդատվությունը՝ երկրորդ մակարդակի մասնագիտացված բժշկական կազմակերպություններում. 4) անհրաժեշտ լաբորատոր-գործիքային ախտորոշիչ հետազոտությունների կազմակերպումը. 5) որոշ սեռավարակների դեպքում կոնտակտավորների հայտնաբերումն ու պարտադիր բուժման կազմակերպումը. 6) սեռական առողջության եւ սեռավարակների կանխարգելման լուսաբանումը կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների շրջանում. 7) ժամանակավոր անաշխատունակության փորձաքննությունը. 8) սեռավարակներով նաեւ սեբորեային դերմատիտով եւ էկզանթեմայով, բազմակի միաձուլվող կոնդիլոմաներով, Կապոշիի սարկոմայով, ծանր կամ ատիպիկ փսորիազով, գոտեւորող որքինով, հասարակ հերպես վիրուսով հարուցված՝ մեկ ամսվանից ավելի տեւող խոցով (խոցերով), ատիպիկ դիսեմինացված (տարածուն) լեյշմանիոզով բոլոր պացիենտներին ՄԻԱՎ վարակի վերաբերյալ խորհրդատվության տրամադրումն ու հետազոտության կազմակերպումը՝ համաձայն Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2017 թվականի օգոստոսի 4-ի N 2412-Ա հրամանով հաստատված ՄԻԱՎ վարակի վերաբերյալ հետազոտության եւ խորհրդատվության, լաբորատոր ախտորոշման կլինիկական ուղեցույցի: ԳԼՈՒԽ 13. ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐԸ 132. Կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումը պատշաճ կազմակերպելու եւ տրամադրելու համար ՊՈԱԿ-ի բուժաշխատողների կողմից վարվում (լրացվում) են սույն գլխով նախատեսված բժշկական փաստաթղթերը: 133. ՊՈԱԿ-ի բուժաշխատողների կողմից վարվող (լրացվող) «բժշկական փաստաթուղթ» հասկացությունը սույն գլխում կիրառվում է «Բնակչության բժշկական օգնության եւ սպասարկման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 1-ին հոդվածի 13-րդ մասով սահմանված իմաստով: 134. Կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումը պատշաճ կազմակերպելու եւ տրամադրելու համար ՊՈԱԿ-ի բուժաշխատողների կողմից վարվող (լրացվող) բժշկական փաստաթղթերն են՝ 1) կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի ամբուլատոր բժշկական քարտը՝ ներառյալ դրա քաղվածքը. 2) կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի հիվանդության պատմագիրը՝ ներառյալ դրա քաղվածքը. 3) խոշտանգման կամ վատ վերաբերմունքի այլ ձեւերի հետ կապված բժշկական զննության արձանագրության ձեւաթուղթը. 4) կալանավորվածներին պահելու վայր, քրեակատարողական հիմնարկ ընդունվածների բժշկական զննության մատյանը. 5) կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների արտահիվանդանոցային բժշկական օգնության եւ սպասարկման տրամադրման մատյանը. 6) կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների հիվանդանոցային բժշկական օգնության եւ սպասարկման տրամադրման մատյանը. 7) կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների քաղաքացիական բժշկական հաստատություններ փոխադրման հաշվառման մատյանը. 8) վարակիչ հիվանդությունների վերաբերյալ կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների հաշվառման մատյանը. 9) կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների դիսպանսեր հաշվառման մատյանը. 10) հոգեկան խանգարում ունեցող կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների հաշվառման մատյանը. 11) կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների ստոմատոլոգիական բժշկական օգնության եւ սպասարկման տրամադրման մատյանը. 12) կալանավորված անձանց կամ դատապարտյալների գինեկոլոգիական օգնության հաշվառման մատյանը. 13) դեղերի եւ բժշկական պարագաների քանակական հաշվառման մատյանը. բաշխվող դեղերի եւ բժշկական այլ պարագաների հաշվառման մատյանը. 14) թմրամիջոցներից, հոգեմետ (հոգեներգործուն) նյութերից կախվածություն եւ հակում ունեցող կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների հաշվառման մատյանը. 15) դեղերի հատկացման եւ ընդունման վերաբերյալ մատյանը: (134-րդ կետը խմբ. 18.03.21 N 345-Ն) 135. Սույն գլխի 134-րդ կետում սահմանված բժշկական փաստաթղթերի ձեւերը եւ լրացման կարգերը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարը: 136. ՊՈԱԿ-ի յուրաքանչյուր ստորաբաժանում իրականացնում է բժշկական վիճակագրության վարում: Կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալների վերաբերյալ վարչական վիճակագրական հաշվետվությունների ձեւերը եւ հաշվետվության հանձնման գործընթացը սահմանվում են Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարի կողմից: 137. Բժշկական փաստաթղթերում գրանցված կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի՝ բժշկի օգնությանը դիմելու փաստի, նրա առողջական վիճակի մասին հետազոտման, ախտորոշման եւ բուժման ընթացքում պարզված տեղեկությունները գաղտնի են եւ կարող են այլ անձանց տրամադրվել օրենքով սահմանված դեպքերում: 138. Սույն կարգի 137-րդ կետով նախատեսված բժշկական փաստաթղթերը՝ քաղվածքի կամ պատճենի տեսքով տրամադրվում են կալանավորված անձին կամ դատապարտյալին կամ նրանց կողմից լիազորված անձին՝ ներկայացված գրավոր պահանջի դեպքում: 139. Բժշկական փաստաթղթերը պահվում են չհրկիզվող պահարանում, որոնց հաշվառման եւ պահպանման համար պատասխանատու է բժշկական ստորաբաժանման ղեկավարը կամ նրան փոխարինող անձը: ԳԼՈՒԽ 14. ԱՅԼ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ 140. Հաշմանդամություն ունեցող կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի բժշկական օգնությունը եւ սպասարկումը, տեսողական եւ լսողական խնդիրներով հաշմանդամություն ունեցող կալանավորված անձին կամ դատապարտյալին տեղեկատվության տրամադրումը կազմակերպվում են իրենց համար մատչելի եղանակով: Կալանավորված անձանց եւ դատապարտյալներին հաշմանդամ ճանաչելու կարգն իրականացվում է Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով՝ ընդհանուր հիմունքներով: 141. Պատժախուց փոխադրված կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի նկատմամբ իրականացվում է ամենօրյա բժշկական հսկողություն՝ այցելությունների ընթացքում գանգատները ներկայացնելու եւ, անհրաժեշտության դեպքում, մասնագիտական հետազոտության հիման վրա: Պատժախուց այցելության վերաբերյալ բժշկական անձնակազմի կողմից կատարվում են գրառումներ՝ կալանավորված անձի կամ դատապարտյալի ամբուլատոր բժշկական քարտում: 142. Առողջական վիճակի վատթարացումը հիմք է կալանավորված անձին կամ դատապարտյալին բժշկի եզրակացության հիման վրա պատժախցից սահմանված կարգով դուրս բերելու համար: Կ Ո Ղ Մ Ն Ո Ր Ո Շ Ի Չ Ց Ա Ն Կ(ցանկը խմբ. 04.11.21 N 1818-Ն) ՈՐՊԵՍ ԽԱՓԱՆՄԱՆ ՄԻՋՈՑ ԸՆՏՐՎԱԾ ԿԱԼԱՆՔԸ ԿԱՄ ՊԱՏԻԺԸ ԿՐԵԼՈՒՆ ԽՈՉԸՆԴՈՏՈՂ ԾԱՆՐ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ (ԽԱՆԳԱՐՈՒՄՆԵՐ, ՎԻՃԱԿՆԵՐ) I. ՎԱՐԱԿԻՉ ԵՎ ՄԱԿԱԲՈՒԾԱՅԻՆ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ (A00-B99), ՏՈՒԲԵՐԿՈՒԼՈԶ (A15-A19) 1. Թոքերի երկկողմանի տուբերկուլոզ՝ առաջադիմող (պրոգրեսիվ) ընթացքով, 3-րդ աստիճանի թոք-սրտային անբավարարությամբ (A15.0-A15.3)՝ 1) թոքերի թելքախոռոչային (ֆիբրոզ-կավերնոզ) տուբերկուլոզ (A15). 2) կազեոզ թոքաբորբ (A15). 3) թոքերի սերմնացրված (դիսեմինացված) տուբերկուլոզ՝ ներառյալ կորեկանման (միլիպո) տուբերկուլոզը (A15, A19). 4) թոքերի ներսփռանքային (ինֆիլտրատիվ) տուբերկուլոզ քայքայումով (A15.0-15.3). 5) թոքերի ցիռոզային տուբերկուլոզ (A15): 2. Թոքամզի տոտալ եւ սուբտոտալ քրոնիկ էմպիեմա՝ 3-րդ աստիճանի թոքսրտային անբավարարությամբ (A15.6): 3. Ոսկրերի եւ հոդերի տուբերկուլոզ (A18.0†)՝ ներառյալ ողնաշարի, խոշոր ոսկրերի եւ հոդերի առաջադիմող տուբերկուլոզ՝ քայքայումով, ֆունկցիայի կայուն խանգարմամբ, բարդացած ներքին օրգանների ամիլոիդոզով: 4. Միզասեռական օրգանների տուբերկուլոզ (A18.1†)՝ երիկամների երկկողմանի խոռոչային տուբերկուլոզ՝ բարդացած միզուղիների յուրահատուկ ախտահարումով եւ տերմինալ փուլում քրոնիկ երիկամային անբավարարության զարգացմամբ: 5. Աղիների, որովայնի եւ միջընդերային ավշային (լիմֆատիկ) (A18.3) հանգույցների տուբերկուլոզ՝ որովայնի խոռոչի օրգանների տուբերկուլոզ՝ ընդերային եւ առպատային որովայնամզի տոտալ ախտահարումներով, կպումներով եւ աղիների անցանելիության խանգարմամբ՝ հյուծախտի երեւույթներով: 6. Տուբերկուլոզային մենինգիտ (A17.0, A17.1, A17.8): 7. Մնացորդային փոփոխություններ կլինիկորեն կամ ինքնաբեր բուժված տուբերկուլոզից հետո՝ թոքերում ֆիբրոզի, բուլլոզ-դիստրոֆիկ փոփոխությունների, պլեւրոպնեւմոսկլերոզի, ցիռոզի տեսքով՝ 3-րդ աստիճանի շնչառական անբավարարությամբ: Վիճակ վիրահատական միջամտությունից հետո՝ 3-րդ աստիճանի շնչառական անբավարարությամբ (B90.9): II. ՆՈՐԱԳՈՅԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ (C00-D48) 8. Սոլիդ չարորակ նորագոյացություններ (3-րդ C, 4-րդ փուլի՝ անկախ տեղակայումից)՝ ըստ միջազգային TNM դասակարգման (C00-C97): Կլինիկական ախտորոշումը պետք է հաստատված լինի հիստոլոգիական (հյուսվածքաբանական) հետազոտմամբ: 9. Ավշային, արյունաստեղծ եւ նրանց նման հյուսվածքների չարորակ նորագոյացություններ (C81-C96): Կլինիկական ախտորոշումը պետք է հաստատված լինի արյան եւ (կամ) ոսկրածուծի բջջաբանական (հյուսվածքաբանական) հետազոտմամբ, ուռուցքային գոյացության կամ ավշային հանգույցի հյուսվածքաբանական հետազոտմամբ՝ 1) սուր լեյկոզ (C90-C95)՝ բոլոր տարբերակների ծավալուն ձեւերի, հիվանդության ռեցիդիվի, դեկոմպենսացիայի շրջանում. 2) միելոդիսպլաստիկ համախտանիշ (D46)՝ բոլոր տարբերակները դեկոմպենսացիայի շրջանում եւ բլաստային տրանսֆորմացիայի շրջանում. 3) միելոպրոլիֆերատիվ ուռուցքներ (D47)՝ - ա. քրոնիկ միելոլեյկոզ (C92.1)՝ բլաստային կրիզի շրջանում, բարդացած հիպերլեյկոցիտոզով, պանցիտոպենիայով եւ հեմոռագիկ համախտանիշով, - բ. էրիթրեմիա՝ բլաստային տրանսֆորմացիայի շրջանում (C94.1), բարդացած մեծ անոթների կրկնվող թրոմբոզներով, արյունահոսություններով եւ արյունազեղումներով (D45), - գ. սուբլեյկեմիկ միելոզ՝ բլաստային տրանսֆորմացիայի շրջանում (C92.2), բարդացած խոր սակավարյունությամբ, խոր թրոմբոցիտոպենիայով եւ ծավալուն սպլենոմեգալիայով (D47.1), - դ. քրոնիկ մոնոցիտար լեյկոզ՝ բլաստային տրանսֆորմացիայի շրջանում (C93.0), բարդացած խոր սակավարյունությամբ եւ հեմոռագիկ համախտանիշով (C93.1). 4) հոջկինի լիմֆոմա (C81)՝ տարածված փուլերում էստրանոդալ ախտահարմամբ. 5) ագրեսիվ լիմֆոմաներ (C83-C85)՝ բարձր աստիճանի չարորակությամբ՝ խիստ տարածվածությամբ բնորոշվող փուլերում, հիվանդության պրոգրեսիայի պայմանում. 6) քրոնիկ լիմֆոլեյկոզ (C91)՝ արագ պրոգրեսիայի եւ չարորակ տրանսֆորմացիայի առկայության պայմանում, բարդացած սակավարյունությամբ, թրոմբոցիտոպենիայով եւ կրկնվող վարակներով. 7) բազմակի միելոմա (C90.0)՝ բարդացած երիկամային անբավարարությամբ կամ օստեոդեստրուկտիվ պրոցեսով (ողնաշարի եւ երկար խողովակավոր ոսկորների ախտաբանական կոտրվածքներով): III. ՆԵՐԶԱՏԱԿԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ, ՍՆՈՒՑՄԱՆ ԵՎ ՆՅՈՒԹԱՓՈԽԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ ԽԱՆԳԱՐՈՒՄՆԵՐ (E00-E90) 10. Շաքարային դիաբետ ծանր ընթացքով, զգալի արտահայտված բարդություններով՝ 1) (ենթակետն ուժը կորցրել է 13.05.22 N 662-Ն) 2) դիաբետիկ անգիոպաթիա: Զույգ ստորին վերջույթների քրոնիկ զարկերակային անբավարարություն 4-րդ աստիճան՝ զույգ ստորին վերջույթների բարձր ամպուտացիայի բարձր հավանականությամբ եւ (կամ) արյան հոսքի վերականգնման ու պրոթեզավորման անցկացման անհնարինությամբ (E10-E14. 5 (I79.2*). 3) տարածուն ծանր պոլինեւրոպաթիայով (E10-E11.4† (G63.2*). 4) դիաբետիկ նեյրո-օստեոարթրոպաթիայի հետեւանքով մեկ ոտնաթաթի զգալի արտահայտված դեֆորմացիա՝ մյուս վերջույթի ամպուտացիայի զուգորդմամբ (կամ) երկու ոտնաթաթի զգալի արտահայտված դեֆորմացիա E 10-E11.6 (M14.2*). 5) դիաբետիկ պրեպրոլիֆերատիվ եւ պրոլիֆերատիվ ռետինոպաթիայով (E10-E14.3) (Н36.0*). 6) դիաբետիկ նեֆրոպաթիա՝ երիկամների քրոնիկ հիվանդության փուլում C 5 (կամ տերմինալ երիկամային անբավարարության փուլում) (E10-E14.2† (N08.3*). 7) անկայուն ընթացքով շաքարային դիաբետ՝ հաճախակի կյանքին սպառնացող կոմատոզ վիճակների հակումով (հիպոգլիկեմիա, կետոացիդոզ) (Е10-Е14.0; Е10-Е14.1): (10-րդ կետը փոփ.13.05.22 N 662-Ն) 11. Թիրեոտոքսիկոզ/դիֆուզ-տոքսիկ խպիպ՝ ծանր ընթացք (դեղորայքային /վիրահատական կորեկցիայի չենթարկվող) (E 05.0-E 05.9): 12. Հիպերպարաթիրեոզ (ծանր ձեւ)՝ երիկամային անբավարարությամբ եւ (կամ) արտահայտված օստեոդիստրոֆիայով, ոսկրերի դեֆորմացիայով եւ կոտրվածքներով, ներքին օրգանների ֆունկցիաների խանգարմամբ, վիրահատական միջամտությունից հետո վերականգնողական գործընթացների անավարտությամբ (E21 (N18)՝ 1) երիկամային խողովակների դիսֆունկցիայով (ֆունկցիայի խանգարմամբ) պայմանավորված այլ խանգարումներ (E21.2). 2) երիկամային ծագմամբ երկրորդային հիպերպարաթիրեոզ (E21.1): 13. Ինցենկո-Կուշինգի հիվանդություն/համախտանիշ (ծանր ձեւ)՝ թերապիայի նկատմամբ կայուն զարկերակային գերճնշում, մարմնի հավելյալ քաշ (3,4 աստիճանի ճարպակալում), բազմաթիվ բարդությունների առկայություն (երկրորդային շաքարային դիաբետ, օստեոպորոզ, ողերի սեղմման (կոմպրեսիոն) կոտրվածքներ առավել հաճախ կրծքային եւ գոտկային հատվածներում, նեյրոակնաբուժական խանգարումներ, սեռական ֆունկցիայի խանգարում, մկանների արտահայտված ատրոֆիա, կարդիոմիոպաթիա եւ 3-րդ, 4-րդ աստիճանի սրտային անբավարարություն ըստ NYHA-ի, պրոցեսի արտահայտված ակտիվություն՝ չնայած անցկացվող թերապիայի (E24): 14. Ֆեոքրոմոցիտոմա՝ կրիզային ընթացքով (վիրահատական կորեկցիայի չենթարկվող) (D35.0 (C74): 15. Հիպերալդոստերոնիզմ (ծանր ձեւ)՝ օրգանիզմի ֆունկցիաների արտահայտված խանգարմամբ՝ բուժման անարդյունավետության դեպքում (ռադիկալ/լիարժեք /արմատական հեռացման անհնարինություն, ռեցիդիվներ, ուռուցքի շարունակական աճ, դեղորայքային թերապիայի նկատմամբ կայունություն) (E.26): 16. Քրոնիկ մակերիկամային անբավարարություն (ծանր ձեւ)՝ մակերիկամների ֆունկցիայի անբավարարություն օրգանիզմի ֆունկցիաների արտահայտված խանգարմամբ ՝ մշտական փոխարինող թերապիայի ֆոնին (E27.4): 17. Հիպոֆիզի նորագոյացություններ՝ տեսողության անդառնալի խանգարումներով, արտահայտված նեւրոլոգիական եւ հոգեկան խանգարումներով (Е 22.0-Е 22.9): 18. Հիպոֆիզար անբավարարություն (Սիմոնդսի հիվանդություն)՝ կախեքսիայի փուլում (E23.0): IV. ՀՈԳԵԿԱՆ ԵՎ ՎԱՐՔԻ ԽԱՆԳԱՐՈՒՄՆԵՐ (F00-F09) 19. Քրոնիկ, կայուն պրոգրեսիվող կամ պրոգրեդիենդող հոգեկան եւ վարքային խանգարումներ՝ անձին իր գործողությունների (անգործության) բնույթը, նշանակությունը եւ հասարակական վտանգավորության աստիճանը կամ հետեւանքները գիտակցելու, կամ դրանք հասկանալու հնարավորությունից զրկող: V. ՆՅԱՐԴԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ (շարժողական ֆունկցիայի խանգարման դեպքում մկանային ուժըգնահատվում է MRC սանդղակով տեսողական ֆունկցիայի խանգարման դեպքում գնահատումը կատարվում է ակնաբույժի կողմից) 20. Գլխուղեղի եւ ողնուղեղի անոթային հիվանդություններ՝ արտահայտված ուղեղի կայուն օջախային խանգարմամբ (հեմիպլեգիա եւ պարապլեգիա, խոր հեմիպարեզներ եւ պարապարեզներ, տարածության եւ ժամանակի նկատմամբ կողմնորոշման խանգարում, ակինետիկ-ռիգիդ սինդրոմ, ատաքսիա (G11.2-G11.9, R27.0)՝ 1) ուղեղի արյան շրջանառության հեմոռագիկ, իշեմիկ կամ խառը սուր խանգարումներ (I60-I67). 2) 3-րդ աստիճանի դիսցիրկուլյատոր էնցեֆալոպաթիա՝ թուլամտությամբ /Ակինետիկ-ռիգիդ համախտանիշի ծանրության աստիճանը գնահատել H-ehn&Yahr սանդղակով/ (G93.4): 21. Կենտրոնական նյարդային համակարգի տարափոխիկ, դեմիելինիզացնող եւ դեգեներատիվ հիվանդություններ, որոնք ուղեկցվում են գլխուղեղի եւ ողնուղեղի օրգանական ախտահարմամբ՝ օրգանիզմի ֆունկցիայի խոր, կայուն խանգարումներով (ծանր կաթվածներ, խոր պարեզներ՝ զգացողության տարածուն խանգարումներով, կոնքի օրգանների ֆունկցիայի խանգարումներով, տրոֆիկ խանգարումներով, արտահայտված ակինետիկ-ռիգիդ սինդրոմ, ատաքսիա G11.2G11.9, R27.0) եւ պրոցեսի հարաճուն ընթացքով (G30-G37, ներառյալ E53.8*, G46.0*G46.4*): VI. ԿԵՆՏՐՈՆԱԿԱՆ ՆՅԱՐԴԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ԲՈՐԲՈՔԱՅԻՆ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ (G00-G09) 22. Թարախային մենինգիտներ (G00.9): 23. Մանրէային մենինգիտ՝ չճշտված (G00.9): 24. Մենինգիտ (G00.9)՝ 1) թարախային (G00.9). 2) թարախածին (G00.9). 3) թարախակալված (G00.9): 25. Էնցեֆալիտ, միելիտ եւ էնցեֆալոմիելիտ (G04)՝ 1) էնցեֆալիտ, միելիտ եւ էնցեֆալոմիելիտ՝ այլ դասերում դասակարգված հիվանդությունների ժամանակ (G05*). 2) ներգանգային եւ ներողնաշարային աբսցես (թարախակույտ) եւ գրանուլոմա՝ այլ դասերում դասակարգված հիվանդությունների ժամանակ (G07*). 3) գլխուղեղի թարախակույտեր (G07*). 4) մենինգիտ՝ այլ դասերում դասակարգված մանրէային հիվանդությունների դեպքում (G01*). 5) մենինգիտ՝ այլ դասերում դասակարգված մանրէային հիվանդությունների դեպքում, ներառյալ՝ - ա. նեյրոսիֆիլիսը (G01, (A52.1†), - բ. մենինգոկոկայինը (G01, A39.0 †). 6) սպինալ-էպիդուրալ թարախակույտեր եւ ոչ տուբերկուլոզային էթիոլոգիայի գրանուլոմաներ (G06*): 26. Նյարդային համակարգի ախտահարում՝ տուբերկուլոզի դեպքում (A17.0† A17.8† (G01*, G05.0* G07*): 27. Նյարդային համակարգի ախտահարում՝ ՄԻԱՎ-ի դեպքում (B22.0 (G94.8*): 28. Կենտրոնական նյարդային համակարգի դեմիելինիզացնող հիվանդություններ(G35-G37)՝ 1) ցրված սկլերոզ. 2) ցրված էնցեֆալոմիելիտ: 29. Բորբոքային պոլինեւրոպաթիա (G61)՝ 1) Գիյեն-Բարեի համախտանիշ (G61.0). 2) Քրոնիկ բորբոքային դեմիելինիզացնող պոլինեյրոպաթիա (G61.8). 3) այլ բորբոքային պոլինեյրոպաթիաներ (G61.8, G61.9): 30. Ժառանգական ատաքսիաներ (G11.2-11.9): 31. Սպինալ մկանային ատրոֆիաներ եւ կապված համախտանիշներ, կողմնային ամիոտրոֆիկ սկլերոզ (G12): 32. Էքստրապիրամիդալ շարժողական խանգարումներ (G10, G20-G26, E83.0)՝ 1) Պարկինսոնի hիվանդություն (G20) եւ երկրորդային պարկինսոնիզմ (G21 -22). 2) հեպատոցերեբրալ դիստրոֆիա (հեպատոլենտիկուլյար դեգեներացիա, Վիլսոն-Կոնովալովի հիվանդություն) (E83.0). 3) Հանտինգտոնի հիվանդություն՝ ներառյալ Հանտինգտոնի խորեան (Hսոtiոgtօո) (G10). 4) դիստոնիա (գեներալիզացված ձեւ) (G24). 5) այլ էքստրապիրամիդալ հիվանդություններ՝ արտահայտված շարժողական խանգարումներով (G25). 6) բազալ հանգույցների այլ դեգեներատիվ հիվանդություններ (G23): 33. Կենտրոնական նյարդային համակարգի տրավմատիկ հիվանդություններ՝ արտահայտված ուղեղի օջախային ախտահարման կայուն երեւույթներով (հեմիպլեգիաներ եւ պարապլեգիաներ, խոր հեմիպարեզներ եւ պարապարեզներ) (S06-S09, G81-G83): 34. Գլխուղեղի եւ ողնուղեղի ծավալային գոյացություններ (D33, C70-C72): 35. Ողնուղեղի հիվանդություններ (G95)՝ նշված դեպքերում՝ 1) միելոպաթիա՝ այլ դասերում դասակարգված հիվանդությունների ժամանակ (G99.2*). 2) առաջնային ողնուղեղային եւ ողնաշարային զարկերակի ճնշման (սեղմման) համախտանիշ (G99.2* (M47.0†). 3) տոքսիկ եւ դիսմետաբոլիկ ախտահարումներ (G95.9). 4) սիրինգոմիելիա եւ սիրինգոբուլբիա (G95.0). 5) վերտեբրոգեն միելոպաթիա՝ շարժողական ֆունկցիայի արտահայտված խանգարումներով (G95.1-G95.2): 36. Նյարդամկանային հիվանդություններ (միասթենիա, միոպաթիա) (G70-G73): 37. Էպիլեպսիա (G40), ռեֆրակտեր (դեղորայքակայուն) ձեւ, հաճախակի գեներալիզացված տոնիկ-կլոնիկ նոպաներով, ԷԷԳ հաստատված: Նոպաների հաճախության եւ ծանրության աստիճանը որոշել ըստ Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարարի 2018 թ. հունվարի 29-ի N18-Ա/1 հավելվածի: VII. ԱՉՔԻ ԵՎ ՆՐԱ ՀԱՎԵԼՅԱԼ ԱՊԱՐԱՏԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ (H00-H59) 38. Երկու աչքի (բինօկուլյար) կուրություն (H54.0): 39. Տեսողության սրության արտահայտված իջեցում՝ կայուն ախտաբանական փոփոխությունների հիման վրա (երբ լավ տեսնող աչքի տեսողության սրությունը չի գերազանցում 0.05-ը եւ չի կարող կորեկցիայի ենթարկվել) (H54.2): 40. Զույգ աչքերի տեսադաշտի արտահայտված կոնցենտրիկ նեղացում կենտրոնից (10 եւ ցածր աստիճանով)՝ խողովակային տեսողություն (H54.2): VIII. ԱՐՅԱՆ ՇՐՋԱՆԱՌՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ (I05-I99) (գլուխը խմբ. 13.05.22 N 662-Ն) (վերնագիրը խմբ. 13.05.22 N 662-Ն) 41. Սրտի ծանր ձեւի իշեմիկ հիվանդություններ (I20-I25)՝ ուղեկցվող արյան շրջանառության 3-րդ աստիճանի անբավարարությամբ ըստ Ստրաժեսկոյի դասակարգման կամ քրոնիկ սրտային անբավարարությամբ IV ֆունկցիոնալ դասի ըստ NYHA դասակարգման եւ սրտի ռիթմի ու հաղորդականության կայուն խանգարումներով (I44. I45, I47I48): 42. Զարկերակային հիպերտենզիա՝ 3-րդ աստիճանի (I15)՝ ուղեկցվող արյան շրջանառության 3-րդ աստիճանի անբավարարությամբ ըստ Ստրաժեսկոյի դասակարգման կամ քրոնիկ սրտային անբավարարությամբ IV ֆունկցիոնալ դասի ըստ NYHA դասակարգման եւ սրտի ռիթմի ու հաղորդականության կայուն խանգարումներով: 43. Երկրորդային զարկերակային հիպերտենզիա (3-րդ աստիճանի (I11I15)՝ ուղեկցվող արյան շրջանառության 3-րդ աստիճանի անբավարարությամբ ըստ Ստրաժեսկոյի դասակարգման կամ քրոնիկ սրտային անբավարարությամբ IV ֆունկցիոնալ դասի ըստ NYHA դասակարգման եւ սրտի ռիթմի ու հաղորդականության կայուն խանգարումներով: 44. Իդիոպատիկ (առաջնային) թոքային հիպերտենզիա, սրտի կիֆոսկոլիոտիկ հիվանդություն, քրոնիկ թոքային թրոմբոէմբոլիկ հիպերտենզիա եւ թոքային անոթների այլ ճշտված հիվանդություններ՝ ուղեկցվող արյան շրջանառության 3-րդ աստիճանի անբավարարությամբ ըստ Ստրաժեսկոյի դասակարգման կամ քրոնիկ սրտային անբավարարությամբ IV ֆունկցիոնալ դասի ըստ NYHA դասակարգման եւ սրտի ռիթմի ու հաղորդականության կայուն խանգարումներով: 45. Սրտի փականների ձեռքբերովի հիվանդություններ՝ ուղեկցվող արյան շրջանառության 3-րդ աստիճանի անբավարարությամբ ըստ Ստրաժեսկոյի դասակարգման կամ քրոնիկ սրտային անբավարարությամբ IV ֆունկցիոնալ դասի ըստ NYHA դասակարգման եւ սրտի ռիթմի ու հաղորդականության կայուն խանգարումներով, որոնք ենթակա չեն դեղորայքային վերահսկման եւ վիրաբուժական շտկման (I34I38): 46. 1133..0055..22002222Կարդիոմիոպաթիա (դիլատացիոն, հիպերտրոֆիկ, ռեստրիկտիվ, աջ փորոքի՝ առիթմոգեն)՝ ուղեկցվող արյան շրջանառության 3-րդ աստիճանի անբավարարությամբ ըստ Ստրաժեսկոյի դասակարգման կամ քրոնիկ սրտային անբավարարությամբ IV ֆունկցիոնալ դասի ըստ NYHA դասակարգման եւ սրտի ռիթմի ու հաղորդականության կայուն խանգարումներով (I42I42.9): 47. Պերիկարդիտներ քրոնիկ ընթացքով՝ ուղեկցվող արյան շրջանառության 3-րդ աստիճանի անբավարարությամբ ըստ Ստրաժեսկոյի դասակարգման կամ քրոնիկ սրտային անբավարարությամբ IV ֆունկցիոնալ դասի ըստ NYHA դասակարգման եւ սրտի ռիթմի ու հաղորդականության կայուն խանգարումներով, որոնք ենթակա չեն վիրաբուժական շտկման (131.0I31.1): 48. Զարկերակների, զարկերակիկների (արտերիոլների) եւ մազանոթների հիվանդություններ, ախտահարումներ (I70I78), որոնք առաջացրել են գանգրենոզ նեկրոտիկ եւ ինֆեկցիոն բարդություններ՝ չեն ենթարկվում համակարգային ու տեղային բուժմանը եւ կարիք կա վիրաբուժական՝ ամպուտացիոն միջամտության: 49. Արյան շրջանառության համակարգի բնածին զարգացման արատներ (անկանոնություններ) (Q20Q28), որոնք չեն ենթարկվում դեղորայքային բուժումների՝ բերում են պրոգրեսիվող սրտային անբավարարության եւ ցուցված է վիրաբուժական շտկում: IX. ՇՆՉԱՌԱԿԱՆ ՕՐԳԱՆՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ (J00-J99) 50. Թոքերի քրոնիկ ոչ յուրահատուկ (սպեցիֆիկ) հիվանդություններ՝ դիֆուզ պնեւմոսկլերոզով, թոքերի էմֆիզեմայով, դեկոմպենսացիայի փուլում գտնվող քրոնիկ թոքային սրտով, 3-րդ աստիճանի շնչառական անբավարարությամբ կամ ներքին օրգանների ամիլոիդոզով եւ քրոնիկ երիկամային անբավարարությամբ՝ տերմինալ փուլում՝ 1) թոքերի քրոնիկ օբստրուկտիվ հիվանդություն (J44). 2) բրոնխիալ ասթմա (J45). 3) բրոնխոէկտատիկ հիվանդություն (J47) (բրոնխալայնանք). 4) թոքի եւ միջնորմի աբսցես (թարախակույտ) (J85). 5) էմֆիզեմա (թոքափքանք) (J43). 6) պնեւմոկոնիոզ՝ համակցված տուբերկուլոզի հետ կամ առանց տուբերկուլոզի (J65). 7) իդիոպաթիկ ֆիբրոզացնող ալվեոլիտ (J67). 8) սարկոիդոզ առաջադիմող (պրոգրեսիվ) ընթացքով (D86). 9) մուկովիսցիդոզ (E84): X. ՄԱՐՍՈՂԱԿԱՆ ՕՐԳԱՆՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ (K00-K93) 51. Աղիների եւ այլ մարսողական օրգանների հիվանդություններ (K50-K52, K55, K86.0, K86.1, K86.9, K91.2) (E41)՝ ներծծողական ֆունկցիայի խանգարման արտահայտված սինդրոմով, կախեքսիայի փուլում: 52. Լյարդի ցիռոզ՝ տարբեր էթիոլոգիայի (K72.1, K74.3-K74.6)՝ ըստ ՉայլդՊյուի C դասի կամ եթե MELD>20, եթե չի կատարվում կամ պլանավորվում լյարդի փոխպատվաստում: XI. ՄԻԶԱՍԵՌԱԿԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ (N 00-N 99) 53. Երիկամների եւ միզածորանի հիվանդություններ՝ քրոնիկ երիկամային անբավարարությամբ տերմինալ փուլում (N 25-N 29 (N 18.5): XII. ՄԿԱՆԱԿՄԱԽՔԱՅԻՆ (ՈՍԿՐԱՄԿԱՆԱՅԻՆ) ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ԵՎ ՇԱՐԱԿՑԱԿԱՆ ՀՅՈՒՍՎԱԾՔՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ (М00-М99) 54. Ոսկրամկանային համակարգի հիվանդություններ՝ հոդերի եւ (կամ) ողնաշարի ֆունկցիայի խանգարումներով՝ ՀՖԱ III կամ IV աստիճան, փուլ III կամ IV, հետեւյալ հիվանդությունների դեպքում՝ 1) ռեւմատոիդ արթրիտ (M05-M06). 2) անկիլոզացնող սպոնդիլոարթրիտ (Բեխտերեւի հիվանդություն) (M45): 55. Շարակցական հյուսվածքի համակարգային հիվանդություններ՝ ներքին օրգանների եւ համակարգերի կայուն ախտահարումով (M30-M35)՝ 1. Համակարգային կարմիր գայլախտ. 2. Դերմատոպոլիմիոզիտ/պոլիմիոզիտ. 3. Համակարգային սկլերոդերմիա. 4. Շեգրենի համախտանիշ. 5. Համակարգային վասկուլիտներ, այդ թվում՝ Բեխչետի հիվանդություն: XIII. ՎՆԱՍՎԱԾՔՆԵՐ, ԹՈՒՆԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐ ԵՎ ԱՐՏԱՔԻՆ ՊԱՏՃԱՌՆԵՐԻ ՆԵՐԳՈՐԾՈՒԹՅԱՆ ՈՐՈՇ ԱՅԼ ՀԵՏԵՎԱՆՔՆԵՐ 56. Անատոմիական դեֆեկտներ՝ հիվանդության կամ վնասվածքի հետեւանքով առաջացած (պատիժը կրելու վերջին ժամկետի ընթացքում), վերին կամ ստորին վերջույթների բարձր անդամահատում, ինչպես նաեւ մեկ վերին եւ մեկ ստորին վերջույթի բարձր անդամահատումների համակցություն (S48, S78, T05.2, T05.5, T05.6): 57. Վնասվածքների, թունավորումների եւ այլ արտաքին պատճառների ազդեցության արտահայտված հետեւանքներ (T90—T98): XIV. ԱՅԼ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ 58. ՄԻԱՎ վարակ, 4-րդ կլինիկական փուլ, խիստ արտահայտաված իմունային անբավարարություն (CD4+ լիմֆոցիտների քանակը <200բջ/մմ3 կամ <15%)՝ պացիենտի մոտ առկա երկրորդային օպորտունիստական հիվանդությունների անդարձելի ընթացքով, հակառետրովիրուսային եւ երկրորդային օպորտունիստական հիվանդությունների բուժման անարդյունավետությամբ: ՄԻԱՎ վարակ 4-րդ կլինիկական փուլին համապատասխանում են՝ 1) ՄԻԱՎ կախեքսիա. 2) պնեւմոցիստային թոքաբորբ, հարուցված Pneum-cystics jir-veci. 3) կրկնվող ծանր բակտերիալ ծագման թոքաբորբ. 4) հասարակ հերպեսի վիրուսով հարուցված քրոնիկ վարակ (բերանի, սեռական օրգանների, անոռեկտալ, 1 ամսից ավելի շարունակվող կամ ընդերային ցանկացած տեղակայման). 5) կանդիդոզային էզոֆագիտ (կամ շնչափողի, բրոնխների կամ թոքերի կանդիդոզ). 6) արտաթոքային տուբերկուլոզ. 7) Կապոշիի սարկոմա. 8) ցիտոմեգալովիրուսային վարակ (ռետինիտ կամ այլ օրգանների վարակ). 9) տոքսոպլազմոզ՝ ԿՆՀ-ի ախտահարմամբ. 10) ՄԻԱՎ էնցեֆալոպաթիա. 11) արտաթոքային կրիպտոկոկոզ (ներառյալ մենինգիտը). 12) ոչ տուբերկուլոզային միկոբակտերիաներով հարուցված դիսեմինացված վարակներ. 13) հարաճող բազմօջախային լեյկոէնցեֆալոպաթիա. 14) քրոնիկ կրիպտոսպորիդիոզ. 15) քրոնիկ իզոսպորիազ. 16) դիսեմինացված միկոզներ (արտաթոքային հիստոպլազմոզ, կոկցիդիոիդոզ). 17) գլխուղեղի լիմֆոմա կամ Բ բջջային ոչ Հոջկինի լիմֆոմա. 18) ՄԻԱՎ-նեֆրոպաթիա կամ ՄԻԱՎ-կարդիոմիոպաթիա կլինիկական դրսեւորումներով. 19) կրկնվող սեպսիս (ներառյալ սալմոնելոզայինը). 20) արգանդի վզիկի ինվազիվ քաղցկեղ. 21) ատիպիկ դիսեմինացված լեյշմանիոզ: 59. Պոդագրա (հոդատապ)՝ պոդագրային նեֆրոպաթիայով եւ քրոնիկ երիկամային անբավարարությամբ տերմինալ փուլում (M10.3): 60. Առողջության խախտումներ՝ օրգանիզմի ֆունկցիաների կայուն խանգարումներով, որոնք պայմանավորված են հիվանդություններով, վնասվածքների հետեւանքներով կամ արատներով: Վերջիններիս դեպքում առկա են կյանքի բնականոն կենսակերպի սահմանափակումներ, եւ անհրաժեշտ են սոցիալական պաշտպանության (աջակցության) միջոցներ՝ այն պայմանով, որ տվյալ անձը սահմանված կարգով ճանաչված է 1-ին խմբի հաշմանդամություն ունեցող անձ եւ մշտապես կարիք ունի օգնության եւ այլ անձանց կողմից վերահսկման: 61. Սուր եւ քրոնիկ ճառագայթային հիվանդություն՝ 4-րդ աստիճանի (T66): 62. Վերին եւ ստորին ծայրանդամների գանգրենա (փտախտ)՝ ծանր պրոգրեսիվող ընթացքով շարժողական ֆունկցիայի արտահայտված եւ կայուն խանգարումներով (I70.2, E10-E14 ընդհանուր չորրորդ նշանով. 5, I73.-, A48.0, L88, R02): 63. Այլ եւ (կամ) չճշտված ոսկրամեռուկ՝ դեմքի ոսկրերի տարածուն ոսկրամեռուկ (M87.8, M87.9): (հավելվածը լրաց., փոփ.,խմբ. 18.03.21 N 345-Ն, խմբ. 04.11.21 N 1818-Ն, փոփ., խմբ. 13.05.22 N662-Ն)

https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=162828

26.05.2006

www.arlis.am

ԵՐԵՎԱՆԻ ՔԱՂԱՔԱՊԵՏ | 05 նոյեմբերի 2018 թ. | Հ.3370-Ա | | ----- | ----- | Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ ԵՐԵՎԱՆԻ ՔԱՂԱՔԱՊԵՏԻ 2016 ԹՎԱԿԱՆԻ ՓԵՏՐՎԱՐԻ 25-ԻՀ.632-Ա ՈՐՈՇՄԱՆ ՄԵՋ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ Հիմք ընդունելով Երեւանի քաղաքապետարանի աշխատակազմի հանրակրթության վարչության պետի՝ 31.10.2018թ. հ.18/77093 զեկուցագիրը, ղեկավարվելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 33-րդ հոդվածի 1-ին մասով, ՀՀ կրթության եւ գիտության նախարարի 2010 թվականի մարտի 18-ի հ.113-Ն հրամանով հաստատված «Պետական ուսումնական հաստատություն» պետական ոչ առեւտրային կազմակերպության կոլեգիալ կառավարման մարմնի խորհրդի ձեւավորման կարգով՝ 1. Երեւանի քաղաքապետի 2016 թվականի փետրվարի 25-ի «Երեւանի Աջափնյակ, Արաբկիր, Ավան, Դավթաշեն, Էրեբունի, Կենտրոն, Մալաթիա—Սեբաստիա, Նոր Նորք, Նորք-Մարաշ, Նուբարաշեն, Շենգավիթ, Քանաքեռ—Զեյթուն վարչական շրջանների հանրակրթական եւ հատուկ հանրակրթական դպրոց պետական ոչ առեւտրային կազմակերպությունների կոլեգիալ կառավարման մարմինների խորհուրդների նոր կազմերը հաստատելու մասին» հ.632-Ա որոշման հավելվածի 153-րդ կետը շարադրել նոր խմբագրությամբ՝ հետեւյալ բովանդակությամբ. | Հ/հ | Դպրոցի համարը | Մանկավար-ժական խորհրդի ներկայացու-ցիչ | Ծնողական <br> խորհրդի ներկայացու-ցիչ | Երեւանի քաղաքապետի ներկայացուցիչ | Երեւանի քաղաքապետի ներկայացուցիչ | ՀՀ կրթության եւ գիտության նախարարի ներկայացուցիչ | ՀՀ կրթության եւ գիտության նախարարի ներկայացուցիչ | | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | ----- | | Հ/հ | Դպրոցի համարը | Մանկավար-ժական խորհրդի ներկայացու-ցիչ | Ծնողական <br> խորհրդի ներկայացու-ցիչ | Ազգանուն, անուն, հայրանուն | Պաշտոնը | Ազգանուն, անուն, հայրանուն | Պաշտոնը | | 153 | «Երեւանի հ.136 հիմնական դպրոց» ՊՈԱԿ | Եղշատյան Նարինե Զալիբեկի Բեգլարյան Անահիտ Լենդրուշի | Կարապետյան Կարինե Արտավազդի Սահակյան Սաթենիկ Գեւորգի | Կայմազով Ջալիլ Կայմազի Մազմանյան Պարույր Լեւոնի Նազարյան Զարուհի Շավարշի | Քանաքեռ-Զեյթուն վարչական շրջանի«Բարեկարգում» ՓԲԸ-ի տնօրեն Քանաքեռ-Զեյթուն վարչական շրջանի ղեկավարի աշխատակազմի եկամուտների հաշվ. եւ հավաքագրման բաժնի պետ Քանաքեռ-Զեյթուն վարչական շրջանի ղեկավարի աշխատակազմի եկամուտների հաշվ. եւ հավաքագրման բաժնի առաջատար մասնագետ | Ռսյան Մհեր Խաչիկի | Քանաքեռ—Զեյթուն վարչական շրջանի աշխատակազմի կոմունալ բաժնի 1-ին կարգի մասնագետ | | Երեւանի քաղաքապետ | Հ. ՄԱՐՈՒԹՅԱՆ | | ----- | ----- |

https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=174560

05.11.2018

www.arlis.am

«Փաստ». «Այդ արարքներին Հովիկ Աբրահամյանն իրականում որեւէ առնչություն չունի» «Փաստ» թերթը գրում է. «Օրեր առաջ ՀՀ հատուկ քննչական ծառայությունը հաղորդագրություն էր տարածել, ուր նշված էր, թե Հովիկ Աբրահամյանի վերաբերյալ քրեական գործով բացահայտվել են ապօրինի ճանապարհով 15 հողատարածք վաճառելու դեպքեր, ինչպես նաեւ, որ մի շարք անձանց վերաբերյալ որոշումներ են կայացվել քրեական հետապնդում չիրականացնելու մասին: «Փաստ» օրաթերթը դիմեց Հովիկ Աբրահամյանի փաստաբանական խմբի ղեկավար Երեմ Սարգսյանին՝ հստակեցնելու, թե ինչի մասին է խոսքը: «Նախ՝ հարկ եմ համարում նշել, որ ճիշտ չեմ համարում հատուկ քննչական ծառայության պաշտոնական հաղորդագրության ձեւակերպումը, որում հայտնվում է որոշ անձանց կողմից ենթադրյալ հանցավոր արարքներ կատարելու դեպքերի բացահայտման մասին, որոնց հետ Հովիկ Աբրահամյանն իրականում որեւէ առնչություն չունի, սակայն հաղորդագրության ձեւակերպումից այն կարդացող անձինք կարող են պատկերացում կազմել, թե իբր այդ արարքներին Հովիկ Աբրահամյանն ուղղակի առնչություն ունի: Ես չգիտեմ, թե այդ հողատարածքները կոնկրետ ովքեր են ձեռք բերել, սակայն մի բան կարող եմ հստակ նշել, որ Հովիկ Աբրահամյանի ընտանիքի անդամների եւ ազգականների կողմից այդ հողատարածքների օտարման գործընթացի հետ կապված որեւէ հանցավոր գործողություն չի կատարվել, եւ նրանց նկատմամբ քրեական հետապնդում չիրականացնելու մասին որոշումներ չեն կայացվել»,- ասաց Ե. Սարգսյանը»: Մանրամասները թերթի այսօրվա համարում:

https://www.panorama.am/am/news/2019/07/02/փաստ/2135154

2019-07-02

www.panorama.am

Ադամ Ռայներ , ավստրիացի տղամարդ, որը իր կյանքի ընթացքում եղել է եւ՛ թզուկ, եւ՛ հսկա: Կենսագրություն Ադամ Ռայները ծնվել է 1899 թվականին Գրացի ավստրիական ընտանիքներից մեկում: Նրա ծնողները սովորական հասակ են ունեցել: Հայրը ունեցել է 1 մետր եւ 72 սանտիմետր հասակ, իսկ մայրը՝ 1 մետր եւ 65 սանտիմետր հասակ: Եղբայրը նույնպես նորմալ հասակ է ունեցել: 1917 թվականին՝ 18 տարեկան հասակում, Ադամը ունեցել է 122,5 սանտիմետր հասակ, որի պատճառով էլ ազատվել է բանակից եւ չի զորակոչվել Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ: Այնուհետ, 26 տարեկանում Ադամը սկսել է արագ հասակ առնել: 1931 թվականին նրա հասակը կազմել է 218 սանտիմետր: Գիգանտիզմի պատճառով գամվել է մահճակալին եւ տառապել կիֆոզից: Ադամ Ռայների մոտ հայտնաբերել են հիպոֆիզի ուռուցք: Բժիշկները այս հանգամանքը բացատրել են գիգանտիզմի առկայությամբ, մանավանդ, որ այդ տարիքում մարդիկ դադարում են հասակ առնել: 1930 թվականին ուռուցքը հեռացվել է, սակայն Ադամը շարունակել է հասակ առնել, չնայած այն հանգամանքին, որ աճը սկսել էր դանդաղել: Ռայները տառապել է նաեւ ակրոմեգալիայով, որի ժամանակ նկատվել են նյարդաներզատական հիվանդության բոլոր դրսեւորումները՝ աննորմալ երկար ձեռքեր եւ ոտքեր, արտահայտիչ ճակատ եւ ծնոտ, մեծ շրթունքներ եւ քիչ ատամներ: Երբ 1950 թվականի մարտի 4-ին Ադամը մահացել է, նրա հասակը եղել է 234 սանտիմետր: Մահվանից հետո դիահերձվել է, իսկ թաղման վայրը անհայտ է:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Ադամ_Ռայներ

hy.wikipedia.org

«Ազատ համարանիշների որոնում»՝ ոստիկանության կայքում Հարգելի քաղաքացիներ, սեպտեմբերի 11-ից ոստիկանության կայքում գործում է նոր բաժին «ԱԶԱՏ ՀԱՄԱՐԱՆԻՇՆԵՐԻ ՈՐՈՆՈՒՄ»: Այստեղ, առցանց հարցման եղանակով, կարող եք ստուգել ավտոմեքենայի ձեր նախընտրած համարանիշի առկայությունը եւ ծանոթանալ գներին: Ընտրեք «Ֆիզիկական անձ» կամ «Իրավաբանական անձ» բաժինը, այնուհետեւ մուտքագրեք թվերն ու տառերը համապատասխան դաշտերում եւ սեղմեք «Ստուգել առկայությունը»:

https://168.am/2015/09/12/535948.html

2015-09-12

168.am

ՀԱՅ-ԹՈՒՐՔԱԿԱՆ ԱՐՁԱՆԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ԿՎԵՐԱԿԵՆԴԱՆԱՆԱ՞Ն Թեեւ հայ-թուրքական արձանագրությունները համարվում են սառեցված, իսկ գործընթացը՝ ձախողված, սակայն ե՛ւ ՀՀ, ե՛ւ Թուրքիայի իշխանությունները շարունակում են դրանք պահել խորհրդարանների օրակարգում: Իսկ սա ամենեւին էլ պատահական չէ: Պարզվում է՝ երկու կողմն էլ շարունակում է հույսեր կապել այդ գործընթացի ակտիվացման հետ: Ավելին, այդ ուղղությամբ նույնիսկ որոշակի գործընթացներ են սկսվել:Ինչպես տեղեկացնում են «Ժողովուրդ»-ի դիվանագիտական աղբյուրները, տեւական ժամանակ է՝ Հայաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ միջնորդավորված կերպով բանակցություններ են ընթանում՝ սառեցված արձանագրությունները վերակենդանացնելու նպատակով: Միջնորդ երկիրը Շվեյցարիան է, որտեղ եւ 2009թ. հոկտեմբերին ստորագրվել էին այդ արձանագրությունները: Գործընթացին լայնորեն ներգրավված են նաեւ Շվեյցարիայում ԱՄՆ-ի կողմից հավատարմագրված դիվանագետները, ինչը, թերեւս, պատահական չէ, քանի որ հայ-թուրքական գործընթացի իրական կնքահայրը ԱՄՆ-ն է, որը խնդիր է դրել ամեն գնով «գլուխ բերել» ու ավարտին հասցնել իր ծրագիրը: Ինչպես պնդում են մեր դիվանագիտական աղբյուրները, առայժմ այս գործընթացն արվում է ոչ թե ՀՀ-ի ու Թուրքիայի առաջին դեմքերի, այսինքն՝ նախագահների, ԱԳ նախարարների կամ այլ բարձրաստիճան պաշտոնյաների մակարդակով, այլ՝ այս փուլում ակտիվորեն ներգրավված են դիվանագետներն ու փորձագետները: Ճիշտ այնպես, ինչպես 2008-2009թթ., երբ մինչեւ ֆուտբոլային դիվանագիտության մասին ազդարարելը, տեւական ժամանակ պրոցեսներն ընթանում էին կրկին փորձագիտական մակարդակով: Նշենք, որ հայ-թուրքական գործընթացի վերսկսման ուղղությամբ տարվող ջանքերի մասին վերջին ամիսներին խոսվում է պարբերաբար: Անգամ թուրք պաշտոնյաները գրեթե բաց տեքստով հայտարարել են այդ մասին: Միայն թե՝ հայկական կողմը պարբերաբար հերքում է այս լուրերը. ԱԳ նախարար Էդվարդ Նալբանդյանը ԱԺ-ում մեկ-երկու անգամ հայտարարել է, որ ՀՀ-ի ու Թուրքիայի միջեւ բանակցություններ չեն ընթանում: Երեկ ԱԳՆ մամուլի խոսնակ Տիգրան Բալայանը, «Ժողովուրդ»-ի հարցին ի պատասխան, նշեց. «Հայաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ որեւիցե ձեւաչափով բանակցություններ չեն վարվում»: Ժամանակը ցույց կտա՝ որքանով են ճիշտ ասում իշխանությունները, երբ հերքում են այս լուրերը: Ի վերջո, առաջին անգամը չէ, որ նրանց հերքումներից հետո պարզվել է բոլորովին այլ բան: Թեկուզ եւ՝ նույն հայ-թուրքական արձանագրությունների առումով, երբ մեկ գիշերվա մեջ նախաստորագրվեցին փաստաթղթերը:Մինչ այդ, նկատենք մեկ կարեւոր հանգամանք. հայ-թուրքական հաշտեցման գործընթացի նախաձեռնողը ԱՄՆ-ն է, որը խնդիր է դրել ի վերջո կարգավորել կոնֆլիկտը: Ու պատահական չէ, որ ԱՄՆ նախագահի վերջին ընտրություններում թեկնածուներից որեւէ մեկը բառ անգամ չխոսեց Ցեղասպանության ճանաչման մասին: Ընդ որում, սա առաջին անգամն է, երբ ԱՄՆ նախագահի թեկնածուները պատրաստ են նույնիսկ «նեղացնել» իրենց երկրի հայկական համայնքին ու չխոսել Ցեղասպանության ճանաչման մասին. նպատակը հասկանալի է՝ թեկուզ անուղղակի կերպով չխանգարելու համար այդ գործընթացին: Հասկանալի է, որ հայ-թուրքական գործընթացը շաղկապված է ԼՂ խնդրի հետ, եւ առանց Արցախի հիմնահարցի լուծման այսօր դժվար է որեւէ առաջընթաց ակնկալել հայ-թուրքական հարաբերություններում: Սա հստակ երեւաց նաեւ 2009թ. ֆուտբոլային դիվանագիտության ժամանակ, երբ Թուրքիան, միեւնույն է, առաջ բերեց իր նախապայմանները՝ գործընթացը կապելով ԼՂ խնդրի հետ: Սա շատ լավ հասկանում են նաեւ գերտերությունները, եւ հիմա ԱՄՆ-ը մի կողմից Շվեյցարիայի միջնորդությամբ փորձում է «դեռ վառ պահել կրակը», մյուս կողմից փորձում է քայլեր անել ԼՂ խնդրի կապակցությամբ: «Ժողովուրդ»-ի դիվանագիտական աղբյուրների պնդմամբ՝ ռուս-ամերիկյան դիվանագիտական շրջանակները Շվեյցարիայի Ժնեւ քաղաքում ակտիվ կոնսուլտացիաներ են անցկացնում ԼՂ խնդրի կապակցությամբ, մասնավորապես փորձում են պայմանավորվածություն ձեռք բերել ազատագրված տարածքներում խաղաղարարների մուտք ապահովվելու եւ համատեղ խաղաղապահական օպերացիա անցկացնելու համար: ԱԳՆ-ից մեզ փոխանցեցին, որ ԼՂ հիմնախնդրի կարգավորումն ընթանում է բացառապես ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների միջնորդությամբ ու այդ ձեւաչափում: Մինչդեռ, մեր աղբյուրների մեկնաբանմամբ, ԼՂ խնդրի կարգավորումը մինչեւ հիմա առաջ չի ընթացել մեկ պատճառով. ԱՄՆ-ն ու ՌԴ-ն չեն կարող ընդհանուր հայտարարի գալ, թե ով է տեղակայելու խաղաղարարներին ու ում ենթակայության տակ են գտնվելու այդ տարածքները: Եվ ահա այդ հարցում համատեղ որոշման գալուց հետո մնացածը կդառնա տեխնիկական խնդիր: Իսկ խաղաղարարների հարցով, կարծես թե, համատեղ որոշումը մոտենում է:

https://armlur.am/37635/

2012-11-28

armlur.am

Պրոխորովկա (գյուղ, Վոլնովախսկի շրջան) Պրոխորովկա , գյուղ Ուկրաինայի Դոնեցկի մարզի Վոլնովախսկի շրջանում: 2001 թվականի տվյալներով Պրոխորովկա գյուղում բնակվում էր 502մարդ:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Պրոխորովկա,_գյուղ,_Վոլնովախսկի_շրջան

hy.wikipedia.org

Պահպանության ժամկետների նշումով արխիվային փաստաթղթերի օրինակելի ցանկը սահմանելու, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2017 թվականի հուլիսի 13-ի N 884-Ն որոշման մեջ փոփոխություններ կատարելու եւ 2006 թվականի մարտի 9-ի N 351-Ն որոշումն ուժը կորցրած ճանաչելու մասին Արխիվային փաստաթղթերի օրինակելի ցանկը սահմանվել է 2006թ. սկզբին եւ անցած տասնամյակի ընթացքում, հատկապես էլեկտրոնային փաստաթղթաշրջանառության կտրուկ աճով, փաստաթղթերը եւ տիպերի եւ բովանդակային առումով լուրջ փոփոխություն են կրել, շատ փաստաթղթեր այլեւս չեն ստեղծվում, դրանց փոխարեն հանդես են եկել նորերը: Անհրաժեշտություն է առաջացել նաեւ փոփոխել մի շարք փաստաթղթերի պահպանության ժամկետները, մի մասինը ավելացնել, մի մասին պակասեցնել: ----- ՆԱԽԱԳԻԾ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ ----- ----- ----- ----- 2018 թվականի N _____ -Ն ՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԺԱՄԿԵՏՆԵՐԻ ՆՇՈՒՄՈՎ ԱՐԽԻՎԱՅԻՆ ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐԻ ՕՐԻՆԱԿԵԼԻ ՑԱՆԿԸ ՍԱՀՄԱՆԵԼՈՒ, ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱն 2017 ԹՎԱԿԱՆԻ ՀՈՒԼԻՍԻ 13-Ի N 884-Ն ՈՐՈՇՄԱՆ ՄԵՋ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ԵՎ 2006 ԹՎԱԿԱՆԻ ՄԱՐՏԻ 9-Ի N 351-Ն ՈՐՈՇՈՒՄՆ ՈՒԺԸ ԿՈՐՑՐԱԾ ՃԱՆԱՉԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ «Արխիվային գործի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 4-րդ հոդվածին եւ «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 33-րդ եւ 37-րդ հոդվածներին համապատասխան՝ Կառավարությունը որոշում է. 1. Սահմանել պահպանության ժամկետների նշումով արխիվային փաստաթղթերի օրինակելի ցանկը՝ համաձայն հավելվածի: 2. Սահմանել, որ՝ 1) պետական կամ համայնքային արխիվների համալրման աղբյուր հանդիսացող պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինները, պետական կամ համայնքային հիմնարկներն ու կազմակերպությունները սույն որոշմամբ սահմանված ցանկում ընդգրկված մշտական պահպանության փաստաթղթերը Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված ժամկետները լրանալուց հետո հանձնում են համապատասխան արխիվ, եթե այդ ցանկով այլ բան նախատեսված չէ, իսկ համալրման աղբյուր չհանդիսացող պետական եւ համայնքային հիմնարկներում ու կազմակերպություններում՝ դրանց պահպանման ժամկետների մասին որոշումն ընդունում է հիմնարկի կամ կազմակերպության փորձագիտական հանձնաժողովը. 2) սույն որոշման պահանջները այլ իրավաբանական անձանց եւ անհատ ձեռնարկատերերի գործունեության արդյունքում առաջացած փաստաթղթերի վրա տարածվում են կամավորության սկզբունքով, եթե օրենքով այլ բան նախատեսված չէ. 3) «Հայաստանի ազգային արխիվ» պետական ոչ առեւտրային կազմակերպությունն իր մոտ մշտական պահպանության համար կարող է դիմել իրավաբանական անձանց եւ անհատ ձեռնարկատերերին՝ նրանց մոտ հետագա պահպանության անհրաժեշտությունը կորցրած պատմամշակութային ու փաստավավերագրական արժեք ներկայացնող փաստաթղթերն ստանալու խնդրանքով. 4) սույն որոշմամբ հաստատված արխիվային փաստաթղթերի պահպանության նվազագույն ժամկետներից ավելի պահպանության ժամկետների, այդ թվում՝ նաեւ մշտական պահպանության մասին որոշումն ընդունում է պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինի, պետական կամ համայնքային հիմնարկի ու կազմակերպության փորձագիտական հանձնաժողովը. 5) արխիվային փաստաթղթերի պահպանության ժամկետն սկսվում է դրա ստեղծմանը հաջորդող տարվա հունվարի 1-ից. 6) էլեկտրոնային փաստաթղթերի համար սահմանվում են սույն ցանկում սահմանված պահպանության նույն ժամկետները. - 7) փաստաթղթերը համապատասխան արխիվ են հանձնվում բնօրինակ այն կրիչով, որով ստեղծվել է տվյալ փաստաթուղթը. 8) Հայաստանի Հանրապետության պետական մարմինները, սույն որոշմամբ հաստատված ցանկի հիման վրա մշակում եւ, արխիվային գործի բնագավառում լիազոր մարմնի հետ համաձայնեցնելով, հաստատում են իրենց գործունեության ընթացքում առաջացող փաստաթղթերի պահպանության ժամկետների նշումով ցանկերը, ընդ որում, դրանցում սահմանված ժամկետները չպետք է ցածր լինեն սույն որոշմամբ հաստատված ցանկի ժամկետներից: 1. Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2017 թվականի հուլիսի 13-ի «Հայաստանի Հանրապետության արխիվային հավաքածուի համալրման, հաշվառման, պահպանության եւ օգտագործման կարգը սահմանելու, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության մի շարք որոշումներում փոխոխություններ ու լրացում կատարելու եւ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության մի շարք որոշումներ ուժը կորցրած ճանաչելու մասին» N 884-Ն որոշմամբ հաստատված հավելվածի 18-րդ կետում եւ N 4 ձեւում «2006 թվականի մարտի 9-ի N 351-Ն որոշմամբ» բառերը փոխարինել «2018 թվականի -----ի -- -ի N --- -Ն որոշմամբ» բառերով: 2. Ուժը կորցրած ճանաչել Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2006 թվականի մարտի 9-ի «Պահպանության ժամկետների նշումով արխիվային փաստաթղթերի օրինակելի ցանկը հաստատելու մասին» N 351-Ն որոշումը: 3. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից: Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ ----- ՆԱԽԱԳԻԾ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ ----- ----- ----- ----- 2018 թվականի N _____ -Ն ՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԺԱՄԿԵՏՆԵՐԻ ՆՇՈՒՄՈՎ ԱՐԽԻՎԱՅԻՆ ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐԻ ՕՐԻՆԱԿԵԼԻ ՑԱՆԿԸ ՍԱՀՄԱՆԵԼՈՒ, ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱն 2017 ԹՎԱԿԱՆԻ ՀՈՒԼԻՍԻ 13-Ի N 884-Ն ՈՐՈՇՄԱՆ ՄԵՋ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ԵՎ 2006 ԹՎԱԿԱՆԻ ՄԱՐՏԻ 9-Ի N 351-Ն ՈՐՈՇՈՒՄՆ ՈՒԺԸ ԿՈՐՑՐԱԾ ՃԱՆԱՉԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ «Արխիվային գործի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 4-րդ հոդվածին եւ «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 33-րդ եւ 37-րդ հոդվածներին համապատասխան՝ Կառավարությունը որոշում է. 1. Սահմանել պահպանության ժամկետների նշումով արխիվային փաստաթղթերի օրինակելի ցանկը՝ համաձայն հավելվածի: 2. Սահմանել, որ՝ - 1) պետական կամ համայնքային արխիվների համալրման աղբյուր հանդիսացող պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինները, պետական կամ համայնքային հիմնարկներն ու կազմակերպությունները սույն որոշմամբ սահմանված ցանկում ընդգրկված մշտական պահպանության փաստաթղթերը Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված ժամկետները լրանալուց հետո հանձնում են համապատասխան արխիվ, եթե այդ ցանկով այլ բան նախատեսված չէ, իսկ համալրման աղբյուր չհանդիսացող պետական եւ համայնքային հիմնարկներում ու կազմակերպություններում՝ դրանց պահպանման ժամկետների մասին որոշումն ընդունում է հիմնարկի կամ կազմակերպության փորձագիտական հանձնաժողովը. - 2) սույն որոշման պահանջները այլ իրավաբանական անձանց եւ անհատ ձեռնարկատերերի գործունեության արդյունքում առաջացած փաստաթղթերի վրա տարածվում են կամավորության սկզբունքով, եթե օրենքով այլ բան նախատեսված չէ. - 3) «Հայաստանի ազգային արխիվ» պետական ոչ առեւտրային կազմակերպությունն իր մոտ մշտական պահպանության համար կարող է դիմել իրավաբանական անձանց եւ անհատ ձեռնարկատերերին՝ նրանց մոտ հետագա պահպանության անհրաժեշտությունը կորցրած պատմամշակութային ու փաստավավերագրական արժեք ներկայացնող փաստաթղթերն ստանալու խնդրանքով. - 4) սույն որոշմամբ հաստատված արխիվային փաստաթղթերի պահպանության նվազագույն ժամկետներից ավելի պահպանության ժամկետների, այդ թվում՝ նաեւ մշտական պահպանության մասին որոշումն ընդունում է պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինի, պետական կամ համայնքային հիմնարկի ու կազմակերպության փորձագիտական հանձնաժողովը. - 5) արխիվային փաստաթղթերի պահպանության ժամկետն սկսվում է դրա ստեղծմանը հաջորդող տարվա հունվարի 1-ից. - 6) էլեկտրոնային փաստաթղթերի համար սահմանվում են սույն ցանկում սահմանված պահպանության նույն ժամկետները. - 7) փաստաթղթերը համապատասխան արխիվ են հանձնվում բնօրինակ այն կրիչով, որով ստեղծվել է տվյալ փաստաթուղթը. - 8) Հայաստանի Հանրապետության պետական մարմինները, սույն որոշմամբ հաստատված ցանկի հիման վրա մշակում եւ, արխիվային գործի բնագավառում լիազոր մարմնի հետ համաձայնեցնելով, հաստատում են իրենց գործունեության ընթացքում առաջացող փաստաթղթերի պահպանության ժամկետների նշումով ցանկերը, ընդ որում, դրանցում սահմանված ժամկետները չպետք է ցածր լինեն սույն որոշմամբ հաստատված ցանկի ժամկետներից: 3. Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2017 թվականի հուլիսի 13-ի «Հայաստանի Հանրապետության արխիվային հավաքածուի համալրման, հաշվառման, պահպանության եւ օգտագործման կարգը սահմանելու, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության մի շարք որոշումներում փոխոխություններ ու լրացում կատարելու եւ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության մի շարք որոշումներ ուժը կորցրած ճանաչելու մասին» N 884-Ն որոշմամբ հաստատված հավելվածի 18-րդ կետում եւ N 4 ձեւում «2006 թվականի մարտի 9-ի N 351-Ն որոշմամբ» բառերը փոխարինել «2018 թվականի -----ի -- -ի N --- -Ն որոշմամբ» բառերով: 4. Ուժը կորցրած ճանաչել Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2006 թվականի մարտի 9-ի «Պահպանության ժամկետների նշումով արխիվային փաստաթղթերի օրինակելի ցանկը հաստատելու մասին» N 351-Ն որոշումը: 5. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից: Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ Հավելված ՀՀ կառավարության 2018 թվականի ----- ----- ----- --- N -----Ն որոշման Օրինակելի ցանկ պահպանության ժամկետների նշումով արխիվային փաստաթղթերի | NN<br>ը/կ | Փաստաթղթերի տեսակը | Փաստաթղթերի պահպանութ յան ժամկետը | Ծանոթություն | | ----- | ----- | ----- | ----- | | 1 | 2 | 3 | 4 | | 1. ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄ | | | | | 1.1. Կառավարման կարգադիր, կազմակերպական գործունեություն | | | | | 1. | Հայաստանի Հանրապետության պետական կառավարման, տեղական ինքնակառավարման, պետական այլ մարմինների եւ կազմակերպությունների նորմատիվ իրավական ակտեր | | | | | ա) մշակող եւ ընդունող մարմնում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ա.կ. (1) | (1) Կազմակերպության հիմնական գործունեության վերաբերյալ՝ մշտ. | | 2. | Հայաստանի Հանրապետության պետական կառավարման, տեղական ինքնակառավարման, պետական այլ մարմինների եւ կազմակերպությունների նորմատիվ իրավական ակտերի նախագծեր՝ | 5 տ. | | | 3. | Նորմատիվ իրավական ակտերի հաշվառման մատյաններ | մ.ա.կ. | | | 4. | Անհատական իրավական ակտեր՝ | | | | | ա) մշակող եւ ընդունող մարմնում | 50 տ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ա.կ. | | | 5. | Ներքին իրավական ակտեր | | | | | ա) հիմնական գործունեության վերաբերյալ | մշտ. | | | | բ) այլ հարցերի վերաբերյալ | 5 տ. | | | 6. | Փաստաթղթեր անհատական, ներքին իրավական ակտերը, պետական, տեղական ինքնակառավարման մարմինների ղեկավարների հանձնարարությունները, կարգադրությունները կատարելու վերաբերյալ (տեղեկանքներ, զեկուցագրեր, հաշվետվություններ, գրագրություն) | 5 տ. | | | 7. | Արձանագրություններ, որոշումներ՝ կից փաստաթղթերով (տեղեկանքներ, զեկուցագրեր, զեկուցագրեր, տեղեկություններ, ամփոփագրեր, քաղվածքներ)՝ | | | | | ա) Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի, վարչապետի մոտ կայացած, կառավարության, Ազգային ժողովի, Ազգային անվտանգության խորհրդի նիստերի, խորհրդակցությունների | մշտ. (1) | (1) Ի գիտություն ուղարկվածները՝ մ.ա.կ. | | | բ) տեղական ինքնակառավարման մարմինների՝ ավագանու, համայնքի ղեկավարի, միջհամայնքային միավորումների խորհուրդների նիստերի | մշտ. (1) | (1) Ի գիտություն ուղարկվածները՝ մ.ա.կ. | | | գ) գործադիր իշխանության կոլեգիալ կառավարման, խորհրդակցական, վերահսկողություն իրականացնող մարմինների (խորհուրդների, տնօրենների խորհուրդների, վարչությունների) նիստերի | մշտ. (1) | (1) Ի գիտություն ուղարկվածները՝ մ.ա.կ. | | | դ) գործունեության որոշակի ոլորտ կարգավորող հանձնաժողովների (գերատեսչական հանձնաժողովների) նիստերի | մշտ. | | | | ե) կազմակերպության գործադիր մարմնին առընթեր գիտական, մեթոդական, փորձագիտական հանձնաժողովների նիստերի | մշտ. | | | | զ) կազմակերության գործադիր մարմնի (տնօրենի, նախագահի, ռեկտորի եւ այլն) խորհրդակցությունների | մ.ա.կ. | | | | է) աշխատողների կոլեկտիվների ժողովների (համաժողովների) | 5 տ. | | | 8. | Փաստաթղթեր հանրային քննարկումների վերաբերյալ (հայտեր, գրավոր առաջարկություններ, դիտողություններ, արձանագրություններ, ամփոփաթերթեր) | 5 տ. | | | 9. | Միջհամայնքային միավորումներ կազմավորելու վերաբերյալ պայմանագրեր | մշտ. | | | 10. | Համայնքային գրքեր | մշտ. | | | 11. | Փաստաթղթեր ազատ տնտեսական գոտու ստեղծման վերաբերյալ (համաձայնագրեր, եզրակացություններ, այլ փաստաթղթեր) | մշտ. | | | 12. | Ազատ տնտեսական գոտւ շահագործողների հաշվառման գրանցամատյան (ռեեստր) | մշտ. | | | 13. | Ազատ տնտեսական գոտում շահագործողի գործունեություն իրականացնող թույլտվության վկայականներ տրամադրելու հաշվառման գրանցամատյան | մշտ. | | | 14. | Փաստաթղթեր միջազգային, հանրապետական, տարածաշրջանային գիտաժողովների, խորհրդակցությունների, համաժողովների, կլոր սեղանների, հոբելյանական հանդիսությունների, պաշտոնական ընդունելությունների եւ հանդիպումների վերաբերյալ (որոշումներ, երաշխավորագրեր, բանաձեւեր, արձանագրություններ, սղագրություններ)՝ | | | | | ա) անցկացնող կազմակերպությունում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ա.կ. | | | 15. | Փաստաթղթեր գիտաժողովների, խորհրդակցությունների, համաժողովների որոշումների կատարման վերաբերյալ (հաշվետվություններ, զեկուցագրեր, տեղեկանքներ) | 5 տ. (1) | (1) Կազմակերպության գործունեությանը վերաբերող՝ մշտ. | | 16. | Գրագրություն հիմնական գործունեության վերաբերյալ | մշտ. | | | 17. | Գրագրություն ընթացիկ գործունեության վերաբերյալ | 3 տ. | | | 1.2. Կառավարման իրավական ապահովում | | | | | 18. | Գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքի, տնօրինման, օգտագործման, տիրապետման վերաբերյալ փաստաթղթեր (վկայականներ, պայմանագրեր) | մշտ. | | | 19. | Գույքի նկատմամբ գույքային իրավունքների եւ սահմանափակումների պետական գրանցման միասնական մատյան | մշտ. (1) | (1) ՀՀ օրենքով սահմանված ժամկետում հանձնվում են պետական արխիվ | | 20. | Իրավական նորմերի պահպանման, վեճերի եւ իրավական բնույթի այլ հարցերի կարգավորման մասին որոշումներ, ակտեր, տեղեկանքներ, զեկուցագրեր, արձանագրություններ եւ այլ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 21. | Իրավապահ եւ դատական մարմիններ ներկայացված փաստաթղթերի պատճեններ (հայցադիմումներ, լիազորագրեր, ակտեր, տեղեկանքներ, արձանագրություններ, բնութագրեր, գրություններ) | 5 տ. (1) | (1) Որոշում ընդունելուց հետո | | 22. | Գրագրություն դատական մարմինների որոշումների, վճիռների կատարման վերաբերյալ | 5 տ. | | | 23. | Փաստաթղթերի իրավական փորձաքննության անցկանման վերաբերյալ փորձագիտական եզրակացություններ, տեղեկանքներ, գրագրություն | 5 տ. | | | 24. | Պետական փորձագիտական եզրակացություններ | մշտ. | | | 25. | Վարչական վարույթի վերաբերյալ գործերի, վարչական ակտերի հաշվառման գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 26. | Վարչական վարույթի վերաբերյալ գործեր | մշտ. (1) | (1) Բացառությամբ՝ ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով ոչնչացման ենթակա գործերի | | 1.3. Գործունեության հեռանկարային ու ընթացիկ ծրագրավորում եւ կատարման հաշվետվություններ | | | | | 27. | Պետական նպատակային ծրագրեր, տարածաշրջանների, առանձին ոլորտների հեռանկարային (երկարաժամկետ) զարգացման կանխատեսումներ | | | | | ա) մշակման, ընդունման եւ/կամ/ հաստատման վայրում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպությունում | մ.ա.կ. | | | 28. | Նպատակային ծրագրերի նախագծեր, կանխատեսումներ, դրանց մշակման վերաբերյալ փաստաթղթեր (հաշվարկների տեղեկանքներ, զեկուցագրեր, աղյուսակներ, տեղեկություններ) | 5 տ. | | | 29. | Գրագրություն նպատակային ծրագրերի մշակման վերաբերյալ | 5 տ. | | | 30. | Փաստաթղթեր պետական նպատակային ծրագրերի կատարման ընթացքի վերաբերյալ (հաշվետվություններ, տեսություններ եւ գրություններ) | մշտ. | | | 31. | Կազմակերպությունների սոցիալ-տնտեսական զարգացման միջնաժամկետ (եռամյա), տարեկան ծրագրեր | | | | | ա) մշակման, ընդունման եւ/կամ/ հաստատման վայրում | մշտ. | | | | Բ) այլ կազմակերպությունում | մ.ա.կ. | | | 32. | Կազմակերպությունների սոցիալ-տնտեսական զարգացման միջնաժամկետ (եռամյա), տարեկան ծրագրերի նախագծեր | 1 տ. (1) | (1) Ծրագրերի հաստատումից հետո | | 33. | Կազմակերպությունների սոցիալ-տնտեսական զարգացման միջնաժամկետ (եռամյա), տարեկան ծրագրերի կազմման, դրանցում լրացումներ, փոփոխություններ կատարելու մասին առաջարկություններ, հիմնավորումներ, հաշվարկներ, տեղեկանքներ, գրագրություն | 5 տ. | | | 34. | Կազմակերպությունների, առանձին ոլորտների զարգացման հայեցակարգեր | մշտ. | | | 35. | Կազմակերպությունների կառուցվածքային ստորաբաժանումների տարեկան ծրագրեր | 5 տ. (1) | (1) Գիտահետազոտական կազմակերպություններում՝ մշտ. | | 36. | Գործարար (բիզնես) ծրագրեր, դրանց կից փաստաթղթեր (տեխնիկատնտեսական հիմնավորումներ, եզրակացություններ, հաշվարկներ) | մշտ. | | | 37 | Կազմակերպությունների գործունեության վերաբերյալ հաշվետվություններ | | | | | ա) հեռանկարային ծրագրերի կատարման | մշտ. | | | | բ) տարեկան | մշտ. | | | | գ) կիսամյակային-եռամսակային | 5 տ. | | | | դ) առանձնացված ստորաբաժանումների | մշտ. | | | | ե) կառուցվածքային ստորաբաժանումների | 3 տ. | | | 1.4. Կատարման նկատմամբ հսկողության իրականացում | | | | | 38. | Փաստաթղթեր տնտեսավարող սուբյեկտների գործունեության համալիր ստուգումների վերաբերյալ (զեկուցագրեր, տեղեկանքներ, հաշվետվություններ, ստուգաթերթեր, հանձնարարագրեր, ակտերի նախագծեր, ակտեր՝ կից փորձագիտական եզրակացություններով, արձանագրություններով) | | | | | ա) ստուգում իրականացնող մարմիններում եւ տնտեսավարող սուբյեկտներում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ա.կ. | | | 39. | Փաստաթղթեր տնտեսավարող սուբյեկտների գործունեության թեմատիկ ստուգումների վերաբերյալ (զեկուցագրեր, տեղեկանքներ, հաշվետվություններ, ստուգաթերթեր, հանձնարարագրեր, ակտերի նախագծեր, ակտեր, ակտերին կից փորձագիտական եզրակացություններ,արձանագրություններ) | | | | | ա) ստուգում իրականացնող պետական մարմիններում եւ տնտեսավարող սուբյեկտներում | 10 տ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ա.կ. | | | 40. | Ստուգումների արդյունքներով արված առաջարկություններ, դրանց կատարման վերաբերյալ հաշվետվություններ, զեկուցագրեր, տեղեկանքներ, գրագրություն | 5 տ. | | | 41. | Ստուգումների անցկացման գրանցամատյաններ | մշտ. (1) | (1) Տնտեսավարող սուբյեկտներում | | 42. | Քաղաքացիներից ստացված առաջարկություններ, դիմումներ | 5 տ. | | | 43. | Փաստաթղթեր քաղաքացիներից ստացված առաջարկությունների, դիմումների քննարկումների, կատարման ընթացքի վերաբերյալ | 5 տ. | | | 44. | Աուդիտի իրականացման գործընթացում ստեղծված փաստաթղթեր (աուդիտորական եզրակացություններ, աուդիտորական հաշվետվություններ, աուդիտորի աշխատանքային փաստաթղթեր, աուդիտի հետ կապված այլ փաստաթղթեր) | 5 տ. (1) | (1) Վերջին աուդիտի անցկացումից հետո | | 45. | Գրագրություն ստուգման, վերստուգման, ուսումնասիրման անցկացման, ինչպես նաեւ հսկողության կազմակերպման վերաբերյալ | 5 տ. | | | 1.5. Ընտրությունների եւ հանրաքվեների կազմակերպում եւ անցկացում | | | | | 46. | Ընտրական հանձնաժողովների, հանրաքվեների հանձնաժողովների աշխատանքային ծրագրեր, ընտրությունների, հանրաքվեների կազմակերպման եւ անցկացման մասին գրագրություն | 5 տ. (1) | (1) Հանձնաժողովների գործունեության փաստաթղթերի կազմը սահմանվում է ՀՀ օրենսդրությամբ | | 47. | Տեղամասի ընտրողների (նաեւ հանրաքվեին մասնակցելու իրավունք ունեցող քաղաքացիների) ցուցակներ, տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի գրանցամատյաններ՝կից արձանագրության մեկ օրինակով, քվեաթերթիկներ | | Ընտրությունների արդյունքների հրապարակումից հետո պետական արխիվ են հանձնվում ՀՀ օրենքով սահմանված կարգով | | | ա) հանրաքվեների | 10 տ. (1) | (1) Պետական արխիվ հանձնելուց հետո, | | | բ) Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի ընտրությունների | 5 տ. (1) | (1) Պետական արխիվ հանձնելուց հետո | | | գ) համայնքի ավագանու եւ համայնքի ղեկավարի ընտրությունների | 1 տ. (1) | (1) Պետական արխիվ հանձնելուց հետո | | | դ) Երեւանի, Գյումրու, Վանաձորի ավագանիների ընտրությունների | 1 տ. (1) | (1) Պետական արխիվ հանձնելուց հետո | | 1.6. Վիճակագրություն | | | | | 48. | Միանվագ հաշվառումների, հետազոտությունների փաստաթղթեր՝ | | | | | ա) սկզբնական (ձեւաթղթեր, հարցաթերթեր) | 5 տ. | | | | բ) ամփոփ հաշվետվություններ, հաշվետու-վիճակագրական տվյալների վերլուծությունների, տեղեկատվական տվյալների աղյուսակներ <br>- մշակման վայրում<br>- այլ կազմակերպություններում | մշտ.<br>մ.ա.կ. | | | 49. | Հանրապետության սոցիալ-տնտեսական գործընթացների, բնակչության եւ նրա կենսագործունեության ոլորտների, քաղաքացիական կացության՝ ծննդի, մահվան, ամուսնության, ամուսնալուծության ակտերի վերաբերյալ վիճակագրական տարեգրքեր, ժողովածուներ, տեղեկագրեր, աղյուսակներ (թղթային եւ էլեկտրոնային եղանակով), | | | | | ա) մշակման վայրում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ա.կ. | | | 50. | Կազմակերպությունների եւ նրանց մասնաճյուղերի հեռանկարային (երկարաժամկետ), տարեկան ծրագրերի կատարման մասին հաշվետվություններ, վերլուծություններ | | | | | ա) ամփոփ՝ տարեկան եւ առավել մեծ պարբերականությամբ | մշտ. | | | | բ) տարեկան | մշտ. | | | | գ) կիսամյակային, եռամսյակային | 5 տ. (1) | (1) Տարեկանը չլինելու դեպքում՝ մշտ. | | 51. | Վիճակագրական հաշվետվություններ եւ աղյուսակներ | | | | | ա) ամփոփ՝ տարեկան | մշտ. | | | | բ) տարեկան | մշտ. | | | | գ) կիսամյակային, եռամսյակային | 5 (1) | (1) Տարեկանը չլինելու դեպքում՝ մշտ. | | 52. | Կազմակերպության գործունեության արդյունքների վերաբերյալ զեկուցագրեր, տեսություններ, վերլուծական տեղեկանքներ եւ այլ փաստաթղթեր | մշտ. | | | 53. | Ամսական հաշվետվություններ, ամփոփոգրեր | մ.ա.կ. | | | 54. | Վիճակագրական ամփոփ հաշվետվությունների, վերլուծությունների, տեղեկությունների կազմման վերաբերյալ փաստաթղթեր /աղյուսակներ, տեղեկանքներ, հաշվարկներ/ | մ.ա.կ. | | | 55. | Կազմակերպությունների կառուցվածքային ստորաբաժանումների տարեկան եւ կիսամյակային հաշվետվություններ | 5 տ. | | | 56. | Վիճակագրական հաշվետվությունների, տեղեկանքների հաշվառման մատյաններ | 5 տ. | | | 57. | Փաստաթղթեր պետական վիճակագրական հաշվետվությունների կազմման, ներկայացման եւ ստուգման վերաբերյալ | 5 տ. | | | 58. | Պարտադիր հրապարակման ենթակա դատական վիճակագրության տվյալներ, տեղեկություններ | մշտ. | | | | ա) մշակման վայրում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ա.կ. | | | 59. | Մաքսային ծառայության վիճակագրության տվյալներ, հաշվետվություններ, տեղեկություններ, ամփոփագրեր՝ ներմուծված եւ արտահանված, ներքին սպառման համար մաքսային ռեժիմով հայտարարագրված ապրանքների զննման դեպքերի, հայտարագրման տեսակարակշռի վերաբերյալ | | | | | ա) մշակման վայրում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ա.կ. | | | 60. | Հարկային վիճակագրական տվյալներ՝ ըստ հարկատեսակների եւ տուրքերի հաշվետվություններ, ամփոփ ցուցանիշեր, ցուցանիշերի վերլուծություններ, գրաֆիկ աղյուսակներ՝ թղթե կրիչով եւ էլեկտրոնային | | | | | ա) տարեկան | մշտ. | | | | բ) միջանկյալ՝ ամսական, եռամսյակային | 5 տ. | | | 1.7. Կառավարման փաստաթղթավորման ապահովում եւ փաստաթղթերի պահպանության կազմակերպում | | | | | 61. | Գործերի անվանացանկեր ՝ | | | | | ա) կազմակերպությունների | մշտ. | | | | բ) կառուցվածքային ստորաբաժանումների | մ.ա.կ. | | | 62. | Հանձնարարակնների կատարման հսկողության մատյաններ, ցանկեր, տեղեկանքներ, ժամանակացույցեր, ամփոփագրեր, հսկիչ թերթիկներ | 5 տ. | | | 63. | Առաքվող փաստաթղթերի ցուցակներ: Ցրիչ մատյաններ | 5 տ. | | | 64. | Փաստաթղղթերի կազմման, հաշվառման, վարման, պահպանման վիճակի նկատմամբ ստուգման ակտեր, տեղեկանքներ, զեկուցագրեր, հանձնարարականներ, գրագրության այլ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 65. | Պահպանության ոչ ենթակա փաստաթղթերի (գործերի) առանձանցման մասին ակտեր | 10 տ. (1) | (1) Փաստաթղթերի (գործերի) ոչնչացումից հետո | | 66. | Կազմակերպության աշխատակազմի արխիվ ընդունվող փաստաթղթերի հաշվառման մատյաններ | մշտ. (1) | (1) Կազմակերպության լուծարումից հետո հանձնվում են պետական կամ համայնքային արխիվ | | 67. | Արխիվային փաստաթղթերն ուսումնասիրելու վերաբերյալ (դիմումներ, թույլտվություններ եւ այլն) փաստաթղթեր | 10 տ. | | | 68. | Արխիվային տեղեկանք ստանալու վերաբերյալ դիմում-հարցումներ եւտրամադրված արխիվային տեղեկանք կրկնօրինակներ | 5 տ. | | | 69. | Փաստաթղթեր արխիվային գործերը, ցուցակաները ժամանակավոր օգտագործման հանձնելու վերաբերյալ (որոշումներ, ակտեր, պահանջագրեր, հայտեր) | 5 տ. (1) | (1) Փաստաթղթերի հետ ընդունումից հետո | | 70. | Հաշվառման (գրանցման), մատյաններ՝ | | | | | ա) քաղաքացիների ընդունելության | 5 տ. | | | | բ) ստացվող եւ ուղարկվող փաստաթղթերի (մտից եւ ելից փաստաթղթերի մատյաններ) | 5 տ. (1) | (1) Վերջին գրառումից հետո | | | գ) քաղաքացիների բողոքների, դիմումների եւ առաջարկությունների | 5 տ. | (1) Վերջին գրառումից հետո | | | դ) արխիվային տեղեկանքների, քաղվածքների, փաստաթղթերի պատճենների տրամադրման | 5 տ. | | | 71. | Կառավարման փաստաթղթաշրջանառության կատարելագործման, ժամանակակից տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ներդրման վերաբերյալ փաստաթղթեր (ակտեր, եզրակացություններ, տեղեկանքներ, հաշվարկներ, հիմնավորումներ, գրագրություններ) | 5 տ. | | | 72. | Գրագրություն էլեկտրոնային փաստաթղթավորման համակարգի տեղեկատվական-տեխնիկական, ծրագրային ապահովման հարցերի վերաբերյալ | 5 տ. | | | 73. | Պայմանագրեր ավտոմատացված համակարգերի եւ ծրագրային արդյունքների նախագծման, մշակման, ներդրման, շահագործման, ուղեկցման մասին | 5 տ. (1) | (1) Պայմանագրի ժամկետն ավարտվելուց հետո | | 74. | Էլեկտրոնային թվային ստորագրության հավաստագրերի ռեեստր | մշտ. | | | 75. | Հայաստանի Հանրապետությունում հավատարմագրված հավաստագրման կենտրոնների մատյան (ռեգիստր) | մշտ. | | | 76. | Շահագործման ու տեխնիկական փաստաթղթավորման եւ կարեւոր փաստաթղթերի, տեղեկատվության պաշտպանության կրիպտոգրաֆիկական փոխակերպման միջոցների յուրաքանչյուր օրինակի հաշվառման մատյաններ | 5 տ. | | | 77. | էլեկտրոնային թվային ստորագրության հավաստագրեր | 5 տ. (1) | (1) Հավաստագրի ժամկետը լրանալուց հետո | | 78. | էլեկտրոնային թվային ստորագրության հավաստագրերի ռեեստր | մշտ. | | | 2. ԻՐԱՎԱԲԱՆԱԿԱՆ ԱՆՁԱՆՑ ԳՐԱՆՑՈՒՄ ԵՎ ԼՈՒԾԱՐՈՒՄ: ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՄՐՑԱԿՑՈՒԹՅԱՆ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ: ԳՈՒՅՔԻ ՄԱՍՆԱՎՈՐԵՑՈՒՄ (ՍԵՓԱԿԱՆԱՇՆՈՐՀՈՒՄ), ՕԳՏԱԳՈՐԾՈՒՄ, ՀԱՇՎԱՌՈՒՄ | | | | | 2. 1. Իրավաբանական անձանց գրանցում, իրավաբանական անձանց առանձնացված ստորաբաժանումների եւ հիմնարկների, անհատ ձեռնարկատերերի հաշվառում եւ լուծարում | | | | | 79. | Իրավաբանական անձանց հիմնադրման փաստաթղթեր, հիմնադիրների, փայատերերի եւ շահութաբաժին ունեցող անձանց ցուցակներ | մշտ. | | | 80. | Իրավաբանական անձանց գրանցման, իրավաբանական անձանց առանձնացված ստորաբաժանումների եւ հիմնարկների, անհատ ձեռնարկատերերի հաշվառման պետական միասնական գրանցամատյաններ, պետական գրանցամատյաններ՝ թղթային եւ /կամ/ էկեկտրոնային | մշտ. | | | 81. | Իրավաբանական անձանց գրանցման, անհատ ձեռնարկատերերի պետական հաշվառման վկայականներ (1) | | (1) Գործունեության դադարեցումից հետո սահմանված կարգով ոչնչացվում են | | 82. | Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված փաստաթղթերի կազմով եւ ժամկետով պետական ռեգիստրում պահպանվող գործունեությունը դադարեցրած իրավաբանական անձի, անհատ ձեռնարկատիրոջ գործեր | 10 տ. (1) | (1) Պետական արխիվ հանձնելուց հետո | | 83. | Տեղեկատվական գրություններ, ծանուցումներ գրանցումներ իրականացնող համապատասխան մարմիններում հաշվառելու վերաբերյալ | 5 տ. | | | 84. | Փաստաթղթեր կազմակերպության վերակազմակերպման, վերանվանման, մեկ համակարգից մեկ այլ համակարգ տեղափոխվելու վերաբերյալ (զեկուցագրեր, իրավահաջորդության մասին կանոնակարգեր, տեղեկանքներ, ակտեր, եզրակացություններ, գրագրություն) | մշտ. | | | 85. | Փաստաթղթեր կազմակերպության լուծարման վերաբերյալ (արձանագրություններ, եզրակացություններ, ծանուցումներ, պետական գրանցամատյանից քաղվածքներ, դատարանի որոշումներ, գրագրություն) | մշտ. | | | 2. 2. Տնտեսական մրցակցության պաշտպանություն | | | | | 86. | Մենաշնորհ կամ գերիշխող դիրքի տնտեսավարող սուբյեկտների կենտրոնացված գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 87. | Ապրանքային շուկայի ուսումնասիրությունների, դիտանցումների վերաբերյալ տեղեկանքներ, վերլուծություններ | 5 տ. | | | 88. | Փաստաթղթեր անբարեխիղճ մրցակցության, հակամրցակցային համաձայնությունների, չհայտարարագրված համակենտրոնացումների, տնտեսական մրցակցության պաշտպանության օրենսդրության խախտման դեպքերի բացահայտման ու կանխարգելման միջոցառումների, ընդունված որոշումների կատարման նկատմամբ վերահսկողության իրականացման վերաբերյալ | 5 տ. | | | 89. | Տնտեսավարող սուբյեկտների համակենտրոնացման հայտարարգրեր | մշտ. | | | 90. | Տնտեսավարող սուբյեկտների գրանացամատյաններ | մշտ. | | | 91. | Օրգանական գյուղատնտեսությամբ զբաղվող տնտեսավարող սուբյեկտների հաշվառման գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 2. 3. Անշարժ գույքի մասնավորեցում (սեփականաշնորհում), օգտագործում, հաշվառում | | | | | 92. | Փաստաթղթեր անշարժ գույքի մասնավորեցման (սեփականաշնորհման) վերաբերյալ (դիմումներ, հայտեր՝ կից փաստաթղթերի պատճեններով, տեղեկանքներ, արձանագրություններ, ժողովների արձանագրություններ, քաղվածքներ ժողովների արձանագրություններից, գույքի բնութագրեր, առաջարկություններ, համաձայնություններ) | մշտ | | | 93. | Փաստաթղթեր տեղական ինքնակառավարման մարմիններին տարածքներ, անշարժ գույք ամրագրելու վերաբերյալ (սահմանների նկարագրություններ, կառուցվածքներ, տեղեկանքներ, ցանկեր, գրագրություններ) | մշտ. | | | 94. | Շենքերը, շինությունները, հողատարածքները (անշարժ գույքը) ժամանակավոր օգտագործման (վարձակալության) հանձնման մասին պայմանագրեր, փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 95. | Անշարժ գույքի պետական միասնական կադաստրից տեղեկություններ տրամադրելու դիմումների հաշվառման մատյաններ | 5 տ. | | | 96. | Անշարժ գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման վերաբերյալ դիմումների հաշվառման մատյաններ | 5 տ. | | | 97. | Անշարժ գույքի հաշվառման մատյաններ | 5 տ. | | | 98. | Անշարժ գույքի նկատմամբ գույքային իրավունքների եւ սահմանափակումների պետական գրանցման միասնական մատյաններ՝ փաստաթղթային եւ էլեկտրոնային կրիչներով | մշտ. | | | 99. | Կադաստրային քարտեզներ (պետական մասշտաբային շարքի տեղագրական քարտեզներ, տարածքի գեոդեզիական կետերի կատալոգներ, օդալուսանկարներ, տիեզերալուսանկարահանման նյութեր, բարձունքային կետերի կատալոգներ) | մշտ. (1) | (1) Երկրորդ թարմացումից հետո հանձնվում են պետական արխիվ | | 100. | Կադաստրային գործեր՝ փաստաթղթային եւ էլեկտրոնային կրիչներով | մշտ. | | | 101. | Ինքնակամ կառույցների, շինությունների եւ ինքնակամ զբաղեցված հողամասերի հաշվառման մատյաններ | 5 տ. | | | 102. | Անշարժ գույքի նկատմամբ գույքային իրավունքների գրավի ծագման (հիպոթեքի) պայմանագիր | 5 տ. (1) | (1) Պայմանագրի ժամկետն ավարտվելուց հետո | | 103. | Անշարժ գույքի նկատմամբ գույքային իրավունքների գրավի ծագման (հիպոթեքի) պայմանագրի, դադարման, փոխանցման, փոփոխման պետական գրանցման մատյաններ | մշտ. (1) | (1) Թղթե կրիչներով եւ էլեկտրոնային եղանակով | | 104. | Գյուղատնտեսական նշանակության հողերի՝ հողատեսքերի ու գործառնական նշանակության այդ թվում՝ բնական կերահանդերի, արոտների, խոտհարքների կադաստրային գնահատման քարտեզներ՝ կից փաստաթղթերով | մշտ. (1) | (1) Երկրորդ թարմացումից հետո հանձնվում են պետական արխիվ | | 105. | Համայնքների բնակավայրերի հողային հաշվեկշիռներ, հատակագծեր, քարտեզներ՝ կից փաստաթղթերով | մշտ. (1) | (1) Երկրորդ թարմացումից հետո հանձնվում են պետական արխիվ | | 106. | Հողամասերի հաշվառումն ու գնահատման տվյալների ամփոփ ցուցակներ, տեղեկություններ հողամասերի սեփականատերերի (համասեփականատերերի) եւ օգտագործողների փոփոխությունների վերաբերյալ, տեղեկություններ<br>հողամասերի հաշվառման ու գնահատման փոփոխությունների վերաբերյալ | մշտ. | | | 107. | Հողերի գույքագրման մատյաններ | մշտ. (1) | (1) Երկրորդ թարմացումից հետո հանձնվում են պետական արխիվ | | 108. | Բնակավայրերի ցուցակներ | | | | | ա) կազմման վայրում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ն.փ. | | | 109. | Հողամասերի հաշվառման ու գնահատման տվյալների ամփոփ ցուցակներ | մշտ. | | | 110. | Տեղեկություններ հողամասերի սեփականատերերի (համասեփականատերերի) եւ օգտագործողների փոփոխությունների վերաբերյալ | մշտ. | | | 111. | Տեղեկություններ հողամասերի հաշվառման ու գնահատման փոփոխությունների վերաբերյալ | մշտ. | | | 112. | Անշարժ գույքի գնահատման, նրա նկատմամբ ունեցած իրավունքներին վերաբերող հարցերի մասին գրություններ | 5 տ. | | | 113. | Փաստաթղթեր նորակառույց շենքերին, շինություններին հասցեների հատկացման վերաբերյալ (որոշումներ, տեղեկանքներ, տեղեկություններ, գրագրություն) | մշտ. | | | 3. ԱՇԽԱՏԱՆՔԱՅԻՆ ՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ | | | | | 3. 1. Աշխատանքի եւ ծառայողական գործունեության կազմակերպում, կադրային ապահովում | | | | | 114. | Փաստաթղթեր, կառավարման, կազմակերպությունների կառուցվածքային բարեփոխումների, կատարելագործման վերաբերյալ (թվաքանակի նորմատիվներ, հաշվարկներ, զեկուցագրեր, տեղեկանքներ, տեղեկություններ, գրագրություն) | 5 տ. | | | 115. | Ներքին կարգապահական կանոններ, կառուցվածքային ստորաբաժանումների գործառույթների կանոնակարգեր | մ.ն.փ. | | | 116. | Փաստաթղթեր մասնագիտությունների համատեղման դեպքում աշխատանքի կազմակերպման վերաբերյալ (ակտեր, տեղեկանքներ, զեկուցագրեր, գրագրություն) | 5 տ. | | | 117. | Կոլեկտիվ պայմանագրեր, կնքված՝ հանրապետական, ճյուղային եւ տարածքային կազմակերպության կամ դրա առանձնացված (կառուցվածքային) ստորաբաժանման մակարդակներով | մշտ. | | | 118. | Փաստաթղթեր կոլեկտիվ պայմանագրերի պայմանների կատարման ստուգման վերաբերյալ (արձանագրություններ, վերլուծություններ, ակտեր, հաշվետվություններ) | մշտ. | | | 119. | Փաստաթղթեր աշխատողի աշխատաժամանակի կրճատ տեւողություն կամ ոչ լրիվ աշխատաժամանակ սահմանելու վերաբերյալ (զեկուցագրեր, տեղեկանքներ, տեղեկություններ) | 5 տ. | | | 120. | Աշխատաժամանակի հաշվառման վերաբերյալ զեկուցագրեր, տեղեկանքներ, ամփոփագրեր, տեղեկություններ) | 5 տ. | | | 121. | Պաշտոնների անվանացանկեր | | | | | ա) հաստատման վայրում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ն.փ. | | | 122. | Թափուր աշխատատեղերի, աշխատողների պահանջարկի վերաբերյալ հայտեր, տեղեկություններ, հայտարարություններ | 5 տ. | | | 123. | Թափուր պաշտոնների զբաղեցման համար անցկացվող մրցութային փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 124. | Գործատուի եւ աշխատողի միջեւ կնքված աշխատանքային պայմանագրեր (անժամկետ, որոշակի ժամկետով)՝ հիմնական աշխատանքի վերաբերյալ | 50 տ. (1) | (1) Աշխատանքի ընդունման, աշխատանքից ազատման մասին հրամանների առկայության դեպքում՝ 5 տ. | | 125. | Գործատուի եւ աշխատողի միջեւ կնքված աշխատանքային պայմանագրեր (կարճաժամկետ՝ոչ հիմնական, սեզոնային, ծառայություն մատուցած, փորձաշրջանով՝ լուծված) | 5 տ. | | | 126. | Աշխատողների ընդունման, տեղափոխման, կրճատման հաշվառման մասին տեղեկություններ, զեկուցագրեր, գրագրություն | 5 տ. | | | 127. | Անձնական գործեր՝ <br>(դիմումներ, ինքնակենսագրություններ, հրամանների պատճեններ եւ քաղվածքներ, անձնական փաստաթղթերի պատճեններ, բնութագրեր, որակավորման թերթիկներ, կադրերի հաշվառման թերթիկներ, աշխատանքային գրքույկներ) | | | | | ա) պետական կառավարման մարմինների, հանրապետական նշանակության կազմակերպությունների ղեկավարների, Հայաստանի Հանրապետության բարձրագույն պարգեւների, մրցանակների, զինվորական, դիվանագիտական, գիտական, բարձրագույն, պատվավոր կոչումների արժանացած անձանց | մշտ. | | | | բ) պետական (այդ թվում՝ քաղաքացիական, համայնքային ծառայության, քաղաքացիական, համայնքային ծառայության ռեզերվներում գրանցված եւ ռեզերեւներից հանված) եւ մասնավոր ոլորտների աշխատողների | 50 տ. | | | | գ) Քաղաքացիական ծառայության համակարգից դուրս եկած, աշխատանքից ազատված ծառայողների, դատական ծառայության պաշտոնից ազատված դատական ծառայողների գործեր (բացառությամբ աշխատանքային գրքույկի) | 50 տ. | | | 128. | Անձնական գործերի հաշվառման մատյաններ, գրանցամատյաններ | 50 տ. | | | 129. | Անձնական գործերին փոխարինող հաշվառման քարտեր (ձեւ՝ N-2) | 50 տ. | | | 130. | Փաստաթղթեր անձնական գործերի վարման վերահսկողությունների, ուսումնասիրությունների վերաբերյալ (արձանագրություններ, տեղեկանքներ, զեկուցագրեր ) | 5 տ. | | | 131. | Աշխատանքային գրքույքների հաշվառման մատյաններ | 50 տ. | | | 132. | Քաղաքացիական ծառայողների հաշվառման միասնական գրանցամատյաններ | 50 տ. | | | 133. | Աշխատող զինապարտների զինվորական հաշվառման ցուցակներ | մ.ն.փ. | | | 134. | Աշխատող զինապարտների զինվորական հաշվառման քարտեր | 5 տ. (1) | (1) Հաշվառումից հանելուց հետո | | 135. | Գրագրություն աշխատող զինապարտներին զորահավաքների ժամանակ հաշվառելու եւ տարկետում ձեւակերպելու մասին | 5 տ. | | | 136. | Աշխատողների (այդ թվում՝ ժամանակավոր) աշխատանքի ընդունման, տեղափոխման, աշխատանքից ազատման հաշվառման քարտարաններ, մատյաններ | 50 տ. | | | 137. | Փաստաթղթեր պետական, քաղաքացիական, համայնքային ծառայողների պարտականությունների կատարմանը եւ նրանց գործունեությանն առնչվող հարցերի ծառայողական քննությունների վերաբերյալ | 5 տ. | | | 138. | Աշխատանքային վեճերի լուծման մասին ակտեր, զեկուցագրեր, այլ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 139. | Բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց հայտարարագրերի ռեեստր | 50 տ. | | | 140. | Բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց հայտարարագրեր | 50 տ. | | | 141. | Ամենամյա արձակուրդների ժամանակացույցեր, դիմումներ | 2 տ. | | | 3. 2. Աշխատողների անվտանգության ապահովում եւ առողջության պահպանություն | | | | | 142. | Փաստաթղթեր աշխատողների համար տեխնիկական անվտանգության ապահովման միջոցառումների, զննումների եւ դրանց արդյունքների վերաբերյալ (ակտեր, տեղեկանքներ, զեկուցագրեր հաշվետվություններ) | 5 տ. | | | 143. | Փորձագիտական եզրակացություններ տեխնիկական անվտանգության իրականացված փորձաքննության վերաբերյալ | մշտ. | | | 144. | Տեխնիկական անվտանգության ապահովման մասին պետական ծրագրեր, դրանց կատարման վերաբերյալ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 145. | Տեխնածին վթարների, մահացու կամ ծանր ելքով արտադրական դժբախտ դեպքերի հաշվառման գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 146. | Արտադրական վտանգավոր օբյեկտների հաշվառման գրանցամատյաններ (ռեեստր) | մշտ. | | | 147. | Տեխնիկական փորձաքննության անցկացման հավատարմագրեր (վկայագրեր) | մշտ. | | | 148. | Տեխնիկական փորձագետների հաշվառման գրանցամատյաններ (տեխնիկական անվտանգության փորձաքննություն իրականացնող հավարմագրված անձանց ռեեստր) | մշտ. | | | 149. | Փաստաթղթեր տեխնիկական քննությունների, զննումների, տեղի ունեցած վթարների եւ (կամ) արտադրական դժբախտ դեպքերի տեխնածին բնույթ կրող պատճառների եւ հանգամանքների ուսումնասիրությունների վերաբերյալ | 50 տ. | | | 150. | Տեխնիկական փորձաքննությունների հաշվառման գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 151. | Տեխնիկական անվտանգության կանոնների ծանոթացման հաշվառման մատյաններ | 10 տ. | | | 152. | Փաստաթղթեր արտադրական գործընթացներում օգտագործվող, տեղափոխվող, պահպանվող, մարդկանց առողջության համար վտանգավոր նյութերից հնարավոր վթարների մասին նախազգուշացնելու եւ հետեւանքները վերացնելու վերաբերյալ | 5 տ. | | | 153. | Փաստաթղթեր աշխատողների առողջության համար բացասական ներգործության գործոնների դեպքերում, վտանգավոր որոշակի քիմիական նյութերի հետ անվտանգ վարվելու, ուսուցման կազմակերպման, իրազեկման վերաբերյալ | 5 տ. | | | 154. | Փաստաթղթեր սարքավորումների անվտանգ օգտագործման նկատմամբ իրականացված հսկողության վերաբերյալ | 5 տ. | . | | 155. | Փաստաթղթեր աշխատողների անվտանգության եւ առողջության պահպանման համար հատուկ հագուստներով, անհատական պաշտպանության միջոցներով ապահովելու վերաբերյալ (ակտեր, պահանջագրեր, տեղեկագրեր, եզրակացություններ) | 5 տ. | | | 156. | Փաստաթղթեր արտադրական գործընթացներում մասնագիտական հիվանդությունների, թունավորումների, վնասվածքների քննությունների վերաբերյալ | 50 տ. | | | 157. | Աշխատանքի վնասակար եւ հատուկ պայմաններ պարունակող մասնագիտություններուվ աշխատողների ցուցակներ | 50 տ. | | | 158. | Մասնագիտական հիվանդությունների եւ դժբախտ դեպքերի հաշվառման գրանացամատյաններ | մշտ. | | | 159. | Աշխատանքի վնասակար պայմանների եւ վտանգավոր գործոնների ցանկեր | 50 տ. | | | 160. | Արտակարգ իրավիճակներում՝ տարերային աղետներ, տեխնածին, խոշոր վթարներ, նյութերի եւ սարքավորումների պաշարների նորմեր, գործունեության ստանդարտ ընթացակարգեր | | | | | ա) կազմման եւ (կամ) հաստատման վայրում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ն.փ. | | | 161. | Փաստաթղթեր արտակարգ իրավիճակների կանխարգելիչ միջոցառումների վերաբերյալ, գրագրություն | 5 տ. | | | 162. | Արտակարգ իրավիճակներում աշխատողների եւ նյութական արժեքների տարահանման պլաններ | մ.ն.փ. | | | 163. | Փաստաթղթեր աշխատանքի առողջ եւ անվտանգության նորմատիվների պահանջների կատարման նկատմամբ պետական հսկողության եւ վերահսկողության իրականացման, հայտնաբերված խախտումների վերացման վերաբերյալ | 5 տ. | | | 164. | Փաստաթղթեր աշխատողների հիգիենիկ եւ սանիտարահամաճարակային անվտանգությունն ապահովող պահանջների խախտումների պատճառով աշխատանքը սահմանված կարգով ժամանակավորապես դադարեցնելու վերաբերյալ | 5 տ. | | | 165. | Աշխատավայրում սանիտարական նորմերի եւ կանոննների խախտումների համար տրված վարչական տույժերի գրանցամատյաններ | 5 տ. | | | 166. | Աշխատողների նախնական եւ պարբերական բժշկական զննության ենթակա մասնագիտությունների, աշխատանքների ցանկեր | 50 տ. | | | 167. | Փաստաթղթեր վարակիչ ու զանգվածային ոչ վարակիչ հիվանդությունների կանխարգելման եւ հիգենիկ միջոցառումների անցկացման վերաբերյալ | 5 տ. | | | 168. | Փաստաթղթեր աշխատանքային պայմանների հետազոտման եւ աշխատանքային պայմանների բարելավման միջոցառումների վերաբերյալ (եզրակացություններ, առաջարկություններ, տեղեկանքներ, հարցաթերթիկներ) | 5 տ. | | | 169. | Աշխատանքային սանիտարահիգենիկ պայմանների խախտումների համար վարչական տույժերի հաշվառման մատյաններ | 5 տ. | | | 3.3. Աշխատողների վերապատրաստում, ատեստավորում եւ որակավորման բարձրացում | | | | | 170. | Փաստաթղթեր աշխատողների ատեստավորման, որակավորման, դասային աստիճանների եւ կոչումների շնորհման վերաբերյալ | 5 տ. | | | 171. | Ատեստավորման, որակավորման բարձրացման պահանջներ, հարցաշարեր, թեստեր | մ.ն.փ. | | | 172. | Աշխատողների վերապատրաստման, ատեստավորման, որակավորման բարձրացման, մասնագիտական որակավորման քննությունների վերաբերյալ տեղեկագրեր, հաշվետվություններ, վկայականների նմուշներ, տեղեկություններ, ցուցակներ, ժամանակացույցեր, ուղեգրերի պատճեններ, այլ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 173. | Փաստաթղթեր ատեստավորման, վերապատրաստման որակավորման արդյունքների բողոքարկման վերաբերյալ | 5 տ. | | | 174. | Աշխատողների վերապատրաստման, որակավորման բարձրացման դասընթացների մասնակիցներին վկայականների, դիպլոմների հանձնման հաշվառման գրանցամատյաններ | 10 տ. | | | 4. ՀԱՇՎԱՊԱՀԱԿԱՆ ՀԱՇՎԱՌՈՒՄ | | | | | 175. | Ֆինանսական հաշվետվություններ՝ կից ծանոթագրություններով (հաշվապահական հաշվեկշիռ, հաշվետվություններ ֆինանսական արդյունքների, դրամական միջոցների հոսքերի, սեփական կապիտալում փոփոխությունների մասին, վերլուծություններ, աղյուսակներ) | | | | | ա) տարեկան | 5 տ. | | | | բ) միջանկյալ (ամսական, եռամսյակային) | 5 տ. | | | 176. | Հաշվապահական հաշվառման գրանցամատյաններ | 5 տ. | | | 177. | Տնտեսական գործառնության փաստերն արձանագրող եւ հաշվապահական հաշվառման գրանցումների համար հիմք հանդիսացող սկզբնական հաշվառման փաստաթղթեր, դրանց գրանցամատյաններ | 5 տ. | | | 178. | Աուդիտորական եզրակացություններ ֆինանսական հաշվետվությունների վերաբերյալ | 5 տ. | | | 179. | Դրամական գումարներ եւ ապրանքային արժեքներ ստանալու լիազորագրեր (այդ թվում՝ չեղյալ համարված լիազորագրեր): Երաշխիքայի նամակներ | 5 տ. | | | 180. | Հաշվապահական հաշվառման մեքենայական մշակման ծրագրեր, էլեկտրոնային կրիչների վրա տեղեկատվություններ | 5 տ. | | | 181. | Գլխավոր գրքեր, մատյան-օրդերներ, օժանդակ եւ հսկիչ մատյաններ, քարտարաններ, դրամարկղային գրքեր, շրջանառու տեղեկագրեր, աղյուսակներ | 5 տ. | | | 182. | Հաշվառման մատյաններ, քարտեր (պայմանագրերի, համաձայնագրերի, հիմնական միջոցների, տնտեսական ունեցվածքի, այլ կազմակերպությունների հետ հաշվարկների, լիազորագրերի, դրամարկղայի օրդերների եւ հաշվապահական այլ հաշիվների, ապրանքների իրացման եւ ծառայությունների մատուցման, կատարողական թերթիկների) | 5 տ. | | | 183. | Գույքագրումների, ստուգումների վերաբերյալ արձանագրություններ, ցուցակներ, ակտեր, համեմատական տեղեկագրեր | 5 տ. | | | 184. | Հիմնական միջոցների վերագնահատման, մաշվածության արժեքի (ամորտիզացիոն արժեքի) հաշարկման մասին արձանագրություններ, ակտեր, հաշվետվություններ | 10 տ. (1) | (1) Հաջորդող վերագնահատումից հետո | | 185. | Անշարժ գույքի անձնագրավորման եւ հաշվառման մասին փաստաթուղթ | 5 տ. | | | 186. | Աշխատակիցների անհատական հաշիվներ, աշխատավարձի հաշվառման մատյաններ, հաշվարկային (հաշվարկավճարային) տեղեկագրեր | 50 տ. (1) | | | 187. | Տեղեկություններ աշխատավարձի ֆոնդերի, չափաքանակների եւ դրանց բաշխման հսկողության, աշխատավարձի գերածախսի եւ պարտքերի, աշխատավարձից եւ սոցիալական ապահովագրության գումարներից պահումների, արձակուրդների վճարման մասին | 5 տ. | | | 188. | Փաստաթղթեր նպաստների, թոշակների, անաշխատունակության թերթիկների, հոնորարների վճարման մասին՝հաշվետվություններ, քաղվածքներ արձանագրություններից, եզրակացություններ | 5 տ. | | | 189. | Տեղեկանքներ ուսումնական արձակուրդները վճարելու, զեղչեր կիրառելու վերաբերյալ | 5 տ. | | | 190. | Փաստաթղթեր դեբիտորական պարտքերի, պակասորդների, վատնումների, հափշտակումների վերաբերյալ՝ տեղեկանքներ, ակտեր, պարտավորություններ | 5 տ. | | | 191. | Հարկային վճարումներից արտոնագրման, զեղչերի տրամադրման եւ հարակից այլ հարցերի մասին հաշվարկներ, տեղեկություններ, որոշումներ եւ այլ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 192. | Փաստաթղթեր բարեգործական ծրագրերի ֆինանսական գործունեության վերաբերյալ՝ հաշվետվություններ, դրամական եւ այլ մուտքերի, գույքի, ծախսերի, աշխատանքների վարձատրության հաշվարկներ, հաշիվներ, տեղեկանքներ, գրագրություն | 5 տ. | | | 193. | Ծախսային նախահաշիվներ եւ դրանց կատարման հաշվետվություններ | | | | | ա) տարեկան | մշտ. | | | | բ) եռամսյակային | 5 տ. (1) | (1) Տարեկանի բացակայության դեպքում՝ մշտ. | | 194. | Կազմակերպությունների միջեւ փոխադարձ հաշվարկների եւ վերահաշվարկների մասին ակտեր, տեղեկություններ, այլ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 195. | Պայմանագրեր, համաձայնագրեր (տնտեսական, գործառնական) եւ դրանց ցուցակներ | 5 տ. (1) | (1) Պայմանագրի, համաձայնագրի ժամկետն ավարտվելուց հետո | | 196. | Փաստաթղթեր ֆինանսատնտեսական գործունեության վերաբերյալ (ֆոնդերի հաշվառման, տուգանքների սահմանման եւ գանձնման, նյութական արժեքների ընդունման, դուրսգրման ) | 5 տ. | | | 197. | Ֆինանսատնտեսական գործունեության փաստաթղթային ստուգումների ակտեր, տեղեկանքներ, տեղեկություններ, զեկուցագրեր | 5 տ. | | | 198. | Ծառայությունների մատուցման բաժանորդային քարտեր՝ կից փաստաթղթղերով | 3 տ. (1) | (1) Ծառայությունների մատուցման ավարտից հետո | | 199. | Վարձավճարների մուծման անդորրագրեր եւ ամսական ցուցակներ | 3 տ. | | | 200 | Աշխատանքների, ծառայությունների մատուցման, անշարժ գույքի վարձակալության իրավունքի ձեռքբերման մրցույթներին մասնակսելու վերաբերյալ փաստաթղթերի փաթեթներ | 5 տ. | | | 5. ԲԱՆԿԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ ԵՎ ՎԱՐԿԱՎՈՐՈՒՄ: ԱՐԺԵԹՂԹԵՐ: ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՈՒՄ | | | | | 5.1. Բանկայի համակարգ եւ վարկավորում | | | | | 201. | Փաստաթղթեր բանկային գործունեության վերաբերյալ՝հաշվետվություններ, տեղեկանքներ, տեղեկություններ, ցուցանիշեր, վերլուծություններ | | | | | ա) տարեկան եւ առավել մեծ պարբերականությամբ | մշտ. | | | | բ) ամսական, եռամսյակային | 3 տ. | | | 202. | Բանկերի եւ օտարերկրյա բանկերի մասնաճյուղերի ու ներկայացուցչությունների գրանցման մատյաններ | մշտ. | | | 203. | Բանկերի կողմից սպասարկվող իրավաբանական եւ ֆիզիկական անձանց գործեր | 5 տ. (1) | (1) Բանկային հաշիվը փակվելուց հետո | | | Բանկերի կողմից ավանդների ընդունման, սպասարկման եւ վերադարձման գործեր | մշտ. (1) | | | 204. | Բանկերի տնտեսական նորմատիվներ | 3 տ. | | | 205. | Բանկերի համաձայնագրեր | 5 տ. (1) | (1) Համաձայնագրի ժամկետն ավարտվելուց հետո | | 206. | Բանկերի մասնաճյուղերի բացման մասին որոշումներ, հիմնավորումներ, զեկուցագրեր, այլ փաստաթղթեր | մշտ. | | | 207. | Բանկերի (վարկավորող կազմակերպությունների) հիմնադիրների, բաժնետերերի, փայատերերի հիմնադիր եւ ընդհանուր ժողովների արձանագրություններ եւ որոշումներ՝ կից փաստաթղթերով (զեկուցագրեր, տեղեկանքներ, գրագրություն) | մշտ. | | | 208. | Այլ կազմակերպությունների հետ կանոնադրական կապիտալի համատեղ ներդրման վերաբերյալ պայմանագրեր, եզրակացություններ, տեղեկանքներ, այլ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 209. | Օտարերկրյան պետությունների հետ միջբանկային համագործակցության պայմանագրեր եւ համաձայնագրեր | 5 տ. (1) | (1) Համաձայնագրի, պայմանագրի ժամկետն ավարտվելուց հետո | | 210. | Հայաստանի Հանրապետությունում արժույթի (դրամի) թողարկման թույլտվության գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 211. | Դրամական պահուստների շարժի մասին տեղեկանքներ, տեղեկատվություններ, հաշվետվություններ | 5 տ. | | | 212. | Փաստաթղթեր Հայաստանի Հանրապետությունում արժույթի՝ դրամի (թղթադրամների, մետաղադրամների, այդ թվում՝ հուշադրամների) թողարկման, շրջանառության մեջ դնելու, հետկանչի, շրջանառությունից հանելու, սահմանված կարգով ոչնչացնելու վերաբերյալ | մշտ. | | | 213. | Շրջանառության համար ոչ պիտանի հնամաշ դրամի փորձաքննության եզրակացություններ, արձանագրություններ | 5 տ. | | | 214. | Փաստաթղթեր կեղծ դրամանիշեր հայտնաբերելու վերաբերյալ (կասկածելի դրամանիշերի ցուցակ, արժեքների ընդունման ստացագրեր, փորձաքննության եզրակացություններ, արձանագրություններ, գրագրություն) | 50 տ. | | | 215. | Կանխիկ դրամի վերահաշվառման ժամանակ հայտնաբերված հաշվեսխալների կարգավորման պայմանագրեր | 5 տ. (1) | (1) Պայմանագրի ժամկետն ավարտվելուց հետո | | 216. | Բանկային հաշիվների, վճարահաշվարկային ծառայությունների մատուցման մասին պայմանագրեր, համաձայնագրեր՝դրանց փոփոխություններով ու լրացումներով, տեղեկություններ, այլ փաստաթղթեր | 5 տ. (1) | (1) Ծառայությունների մատուցման ավարտից հետո | | 217. | Կանոնադրական կապիտալում ներդրած գույքի, բաժնետոմսերի եւ փայաբաժինների վերադարձման մասին եզրակացություններ, տեղեկանքներ, գրագրություն | 5 տ. | | | 218. | Բանկերի թղթակցային հաշիվներ | 5 տ. (1) | | | 219. | Շահութաբաժիններ ստանալու, ընդհանուր ժողովին մասնակցելու, բանկից իրենց մասնակցության հետգնման պահանջի իրավունք ունեցող մասնակիցների ցուցակներ | մշտ. | | | 220. | Բանկի մասնակիցների ռեեստր | մշտ. | | | 221. | Հաշվեկշիռային եւ արտահաշվեկշիռային ամփոփ քարտեր | 5 տ. | | | 222. | Դրամավարկային քաղաքականության մոնիթորինգներ (ֆինանսական շուկայի կանխատեսումային ցուցանիշեր) | 3 տ. | | | 223. | Փոխադարձ բանկային հաղորդագրություններ | 5 տ. | | | 224. | Գրավադրված շարժական եւ անշարժ գույքի աճուրդների կազմակերպման եւ անցկացման մասին որոշումներ, տեղեկանքներ, այլ փաստաթղթեր | 10 տ. | | | 225. | Դրամարկղի ամենօրյա մնացորդի եւ անհատական եւ բանկերի թղթակցային հաշիվների քաղվածքներ | 3 տ. | | | 226. | Ֆինանսական շուկայում գործառնությունների իրականացման մասին հայտեր եւ պայմանագրեր | 5 տ. (1) | (1) Պայմանագրի ժամկետն ավարտվելուց հետո | | 227. | Բանկային հաշիվների բացման, փակման դրամահաշվարկային գործառնությունների կատարման համար լիազորությունների ձեւակերպման եւ այլ հարցերին առնչվող տեղեկանքներ, քարտեր, այլ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 228. | Արտարժույթի առուվաճառքի հաշվառման մատյաններ | 3 տ. | | | 229. | Արտարժույթի հաշվարկային փոխարժեքների սահմանման մասին տեղեկանքներ | | | | | ա) կենտրոնական բանկի | մշտ. | | | | բ) այլ բանկերի | 5 տ. | | | 230. | Փոխանակման կետերի մեկ օրվա ընթացքում իրականացված գործարքների օրական եւ շաբաթվա ընթացքում իրականացված գործարքների ծավալների եւ ձեւավորված փոխարժեքների մասին արտարժույթի առուվաճառքի ըստ օրերի շաբաթական հաշվետվություններ | 1 տ. | | | 231. | Փոխանակման կետերի իրականացված բոլոր գործառնութունների հաշվառման գրացումների մատյաններ՝ թղթե կրիչով եւ/կամ էլեկտրոնային եղանակով | 3 տ. (1) | (1) Գրանցամատյանը ամբողջովին լրացվելուց հետո | | 232. | Դրամաշրջանառության ամփոփ տեղեկանքներ | 5 տ. | | | 233. | Կանխիկ դրամի դրամարկղային մուտքի եւ ելքի օրդերներ, դրամարկղային գրքեր | 5 տ. | | | 234. | Թանկարժեք մետաղների հաշվառման մատյաններ, հանձնման-ընդունման ակտեր | մշտ. | | | 235. | Իրավաբանական եւ ֆիզիկական անձանց վարկավորման գործեր՝ կից փաստաթղթերով | 5 տ. | (1) Գործարքն ավարտվելուց հետո | | 236. | Վարկային պայմանագրերի գրանցամատյաններ | 5 տ. | | | 237. | Վարկային պայմանագրեր | 5 տ. (1) | (1) Պայմանագրի ժամկետն ավարտվելուց հետո | | 238. | Վարկատու եւ վարկառու կազմակերպությունների հաշտության համաձայնագրեր | 5 տ. | | | 239. | Բոլոր ուղղությունների գծով ծրագրերի վարկավորման մասին որոշումներ, տեղեկագրեր, միջնորդագրեր, ծախսերի հաշվարկներ, եզրակացություններ, այլ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 240. | Մերժված վարկային դիմումներ՝ կից փաստաթղթերով | 1 տ. (1) | (1) Որոշումն ընդունելուց հետո | | 241. | Վարկային տեղեկություններ, տվյալներ՝ թղթե կրիչով եւ/կամ էլեկտրոնային եղանակով | 5 տ. (1) | (1) Սահմանված կարգով վարկային զեկույցում ներառելուց հետո | | 242. | Վարկային տեղեկատվության, տվյալների տրամադրման, վարկային զեկույցների ստացման մասին պայմանագրեր, համաձայնագրեր, այլ փաստաթղթեր | 5 տ. (1) | (1) Գործողությունների դադարեցումից հետո | | 243. | Վարկային տեղեկատվության ցանկեր | | | | | ա) կազմման եւ ընդունման վայրում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ն.փ. | | | 244. | Վճարների հաշվառման անհատական քարտեր՝ գրավատներում, գրավատոմսեր | 5 տ. (1) | (1) Քարտը փակվելուց հետո | | 245. | Վերադարձվող գույքի գրանցամատյաններ | 5 տ. | | | 246. | Գույքի պահառության ընդունման անդորրագրեր | 5 տ. (1) | (1) Դադարեցումից հետո | | 5.2. Արժեթղթերի շուկայի կարգավորում | | | | | 247. | Հայաստանի Հանրապետությունում շրջանառվող արժեթղթերի միասնական պետական գրանցամատյաններ (առեւտրի գրանցամատյաններ) | մշտ. | | | 248. | Արժեթղթի առուվաճառքի պայմանագրեր (գործարքներ) | 5 տ. (1) | (1) Պայմանագրի (գործարքի) ժամկետն ավարտվելուց հետո | | 249. | Ածանցյալ ֆինանսական գործարքների միասնական գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 250. | Արժեթղթերով կնքված գործարքների վերաբերյալ տեղեկությունների գրանցամատյաններ | 5 տ. (1) | (1) Տեղեկության վերջին գրանցումից հետո | | 251. | Արժութային գործառնությունների հաշվառման մատյաններ | 5 տ. | | | 252. | Փաստաթղթեր արժութային գործառնությունների վերաբերյալ՝ հաշվետվություններ, վիճակագրական տեղեկություններ, ամփոփագրեր | 5 տ. | | | 253. | Ներդրումային ծառայությունների մատուցման գրանցամատյաններ՝ ստացված եւ կատարված հանձնարարականների վերաբերյալ | 5 տ. | | | 254. | Ներդրումային ծառայությունների մատուցողների, հաճախորդների հիմնական միջոցների հաշվառման մատյաններ | 5 տ. | | | 255. | Արժութային գործառնությունների նկատմամբ ստուգումների ակտեր, եզրակացություններ, խախտումների վերացման հանձնարարականներ | 5 տ. (1) | (1) Վերջին ստուգումից հետո | | 256. | Փաստաթղթեր բորսային գործարքների վերաբերյալ | 3 տ. (1) | (1) Գործարքի կատարումից հետո | | 257. | Ինսայդերների (ներքին տեղեկությունների տիրապետող անձանց) ցուցակ | 5 տ. (1) | (1) Ցուցակում վերջին գրանցումից հետո | | 258. | Կենտրոնական դեպոզիտարիայի թողարկողի կողմից թողարկված արժեթղթերի սեփականատերերի (անվանատերերի) ցուցակներ | մշտ. | | | 259. | Կենտրոնական դեպոզիտարիայի կենտրոնացված ռեեստր | մշտ. | | | 260. | Գործարար ծրագիր | 3 տ. (1) | (1) Հաջորդող եռամյա ծրագրի հաստատումից հետո | | 261. | Վճարահաշվարկային ծառայությունների հաշվառման մատյաններ | 5 տ. | | | 262. | Վճարահաշվարկային փաստաթղթեր, տվյալներ վճարահաշվարկային ծառայություններին վերաբերյալ, այդ թվում՝ էլեկտրոնային կրիչներով | 5 տ. | | | 5.3. Ֆինանսավորում | | | | | 263. | Հեռանկարային եւ տարեկան ֆինանսական (ֆինանսավորման եւ վարկային) ծրագրեր | | | | | ա) կազմման եւ հաստատման վայրում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ա.կ. | | | 264. | Փաստաթղթեր ընթացիկ ֆինանսավորման եւ վարկավորման վերաբերյալ | 5 տ. | | | 265. | Հաշվետվություններ ֆինանսավորման եւ վարկավորման ծրագրերի կատարման վերաբերյալ | | | | | ա) տարեկան եւ առավել մեծ պարբերականությամբ<br>- կազմման վայրում<br>- այլ կազմակերպություններում | մշտ.<br>մ.ա.կ. | | | | բ) միջանկյալ | 5 տ. | | | 266. | Պետական կառավարման եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների տարեկան բյուջեներ | | | | | ա) կազմման եւ հաստատման վայրում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ա.կ. | | | 267. | Միջնաժամկետ ծախսային ծրագրերի կազմման եւ կատարման վերաբերյալ հայտեր, տեղեկանքներ, հաշվարկ-հիմնավորումներ, այլ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 268. | Ֆինանսական կարգապահության մասին ակտեր, զեկուցագրեր, այլ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 269. | Միջկառավարական միջազգային ֆինանսական համագործակցության եւ դրա հետ կապված հարաբերույթւնների մասին վարկային, դրամաշնորհային համաձայնագրեր, պայմանագրեր, հուշագրեր | մշտ. | | | 270. | Ֆինանսական պարտավորություններ նախատեսող միջազգային պայմանագիր կնքելու նախնական պայմանագրեր | 5 տ. (1) | (1) Միջազգային պայմանագրի կնքումից հետո | | 271. | Ֆինանսատնտեսագիտական եւ կոնյուկտուրային տեսություններ | | | | | ա) կազմման տեղերում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ա.կ. | | | 272. | Ֆինանսական ապահովման տնտեսական նորմատիվներ, դրանց հաշվարկներ | 5 տ. | | | 273. | Գործունեության բոլոր ուղղությունների ֆինանսավորման սահմանաքանակներ, հաշվարկներ, հայտեր, տեղեկանքներ, գրագրություն | 5 տ. | | | 274. | Կազմակերպությունների ֆինանսական խմբերի ռեեստր | մշտ. | | | 275. | Շրջանառու միջոցների կազմավորման եւ հատկացման մասին վերլուծություններ, տեղեկանքներ, հաշվարկներ եւ այլ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 276. | Կազմակերպությունների ամորտիզացիոն հատկացումների մասին ակտեր, բանկային քաղվածքներ, տեղեկագրեր, հաշվարկներ, այլ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 277. | Անակցեպտ գանձման ենթակա դրամական պարտավորությունների հաշվառման գրանցամատյան | 5 տ. (1) | (1) Գրանցամատյանի լրացման ավարտից հետո | | 278. | Փաստաթղթեր բանկերի հետ չվճարված հաշիվների եւ բանկերի կողմից հաշիվների վճարման մերժման վերաբերյալ | 5 տ. | | | 279. | Ֆինանսական շտապ հաղորդումներ, հաղորդագրություններ, օպերատիվ ամփոփագրեր | 1 տ. | | | 5.4. Ապահովագրության վերաբերյալ փաստաթղթեր | | | | | 280. | Ապահովագրության պայմանագրեր | 5 տ. (1) | (1) Պայմանագրի ժամկետն ավարտվելուց հետո | | 281. | Ապահովագրական վկայագրերի ձեւաթղթերի հաշվառման մատյաններ | մշտ. | | | 282. | Ապահովագրական գործակալների հաշվառման մատյաններ | մշտ. | | | 6. ԴԱՏԱԿԱՆ ԳՈՐԾԵՐ(1), ՀԱՇՎԱՌՄԱՆ ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ | (1) Մշտական պահպանության ժամկետ չունեցող բոլոր դատական գործերի վճիռները, դատավճիռները եւ որոշումները՝ մշտ. | | | | 6.1. Քաղաքացիական իրավախախտումների վերաբերյալ դատական գործեր | | | | | 283. | Գույքային իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | մշտ. | | | 284. | Գործարքների հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | 5 տ. | | | 285. | Պարտավորական իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | 5 տ. | | | 286. | Անձնական ոչ գույքային իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | մշտ. | | | 287. | Մտավոր սեփականության հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | մշտ. | | | 288. | Ժառանգության հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | մշտ. | | | 289. | Սնանկության հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | 5 տ. | | | 290. | Հատուկ վարույթի դատական գործեր | 25 տ. | | | 291. | Հատուկ հայցային վարույթի դատական գործեր | 25 տ. | | | 6.2. Ընտանեկան իրավախախտումների վերաբերյալ դատական գործեր | | | | | 292. | Ամուսինների իրավունքների եւ պարտականությունների հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | 5 տ. | | | 293. | Ծնողների եւ զավակների իրավունքների հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | 25 տ. | | | 294. | Ամուսնության դադարման հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | 5 տ. | | | 295. | Ալիմենտային պարտավորությունների հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | 5 տ. | | | 296. | Որդեգրման հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | մշտ. | | | 6.3. Աշխատանքային իրավախախտումների վերաբերյալ դատական գործեր | | | | | 297. | Անհատական եւ կոլեկտիվ աշխատանքային հարաբերությունների հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | 5 տ. | | | 298. | Գործադուլի հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | 5 տ. | | | 299. | Հարկադիր պարապուրդի հատուցման հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | 5 տ. | | | 6.4. Հողային իրավախախտումների վերաբերյալ դատական գործեր | | | | | 300. | Հողամասի նկատմամբ գույքային իրավունքների հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | մշտ. | | | 301. | Պետության եւ համայնքի սեփականությանը պատկանող հողամասերի օտարման հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | մշտ. | | | 6.5. Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ դատական գործեր | | | | | 302. | Վարչական պատասխանատվության ենթարկելու հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | 5 տ. | | | 303. | Պետական մարմինների, տեղական ինքնակառավարման մարմինների եւ դրանց պաշտոնատար անձանց ակտերն անվավեր ճանաչելու հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | 5 տ. | | | 304. | Պետական մարմինների, տեղական ինքնակառավարման մարմինների եւ դրանց պաշտոնատար անձանց գործողությունները վիճարկելու հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | 5 տ. | | | 305. | Վարչական ակտի հիման վրա ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձից բռնագանձում իրականացնելու հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | 10 տ. | | | 306. | Պետական, համայնքային կամ այլընտրանքային ծառայության անցնելու կամ իրականացնելու հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | 5 տ. | | | 307. | Վարչական մարմինների միջեւ իրավասությունների հարցերի վերաբերյալ վեճերի հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | 5 տ. | | | 308. | Հասարակական կազմակերպությունների եւ այլ միավորումների գործունեության կասեցման կամ դադարեցման հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | 5 տ. | | | 309. | Ընտրական իրավունքի պաշտապանության հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | 5 տ. | | | 310. | Վարչարարությամբ պատճառված վնասի պատասխանատվության հետ կապված իրավահարաբերությունների վերաբերյալ դատական գործեր | 10 տ. | | | 6.6. Քրեական իրավահարաբերությունների վերաբերյալ գործեր | | | | | 311. | Մարդու դեմ ուղղված հանցագործություններ | | | | | ա) ոչ մեծ ծանրության հանցագործություններ | 5 տ. | | | | բ) միջին ծանրության հանցագործություններ | 10 տ. | | | | գ) ծանր հանցագործություններ | 15 տ. | | | | դ) առանձնապես ծանր հանցագործություններ | մշտ. | | | 312. | Սեփականության, տնտեսության եւ տնտեսական գործունեության դեմ ուղղված հանցագործություններ | | | | | ա) ոչ մեծ ծանրության հանցագործություններ | 5 տ. | | | | բ) միջին ծանրության հանցագործություններ | 10 տ. | | | | գ) ծանր հանցագործություններ | 15 տ. | | | | դ) առանձնապես ծանր հանցագործություններ | 20 տ. | | | 313. | Հասարակական անվտանգության, համակարգչային տեղեկատվության անվտանգության, հասարակական կարգի եւ բարոյականության, բնակչության առողջության դեմ ուղղված հանցագործություններ | | | | | ա) ոչ մեծ ծանրության հանցագործություններ | 5 տ. | | | | բ) միջին ծանրության հանցագործություններ | 5 տ. | | | | գ) ծանր հանցագործություններ | 15 տ. | | | | դ) առանձնապես ծանր հանցագործություններ | 20 տ. | | | 314. | Շրջակա միջավայրի անվտանգության դեմ ուղղված հանցագործություններ | | | | | ա) ոչ մեծ ծանրության հանցագործություններ | 5 տ. | | | | բ) միջին ծանրության հանցագործություններ | 5 տ. | | | | գ) ծանր հանցագործություններ | 10 տ. | | | | դ) առանձնապես ծանր հանցագործություններ | 15 տ. | | | 315. | Պետական իշխանության դեմ ուղղված հանցագործություններ | | | | | ա) ոչ մեծ ծանրության հանցագործություններ | 5 տ. | | | | բ) միջին ծանրության հանցագործություններ | 5 տ. | | | | գ) ծանր հանցագործություններ | 15 տ. | | | | դ) առանձնապես ծանր հանցագործություններ | մշտ. | | | 316. | Զինվորական ծառայության կարգի դեմ ուղղված հանցագործություններ | | | | | ա) ոչ մեծ ծանրության հանցագործություններ | 5 տ. | | | | բ) միջին ծանրության հանցագործություններ | 5 տ. | | | | գ) ծանր հանցագործություններ | 15 տ. | | | | դ) առանձնապես ծանր հանցագործություններ | 20 տ. | | | 317. | Խաղաղության եւ մարդկային անվտանգության դեմ ուղղված հանցագործություններ | | | | | ա) ոչ մեծ ծանրության հանցագործություններ | 5 տ. | | | | բ) միջին ծանրության հանցագործություններ | 10 տ. | | | | գ) ծանր հանցագործություններ | 15 տ. | | | | դ) առանձնապես ծանր հանցագործություններ | մշտ. | | | 318. | Քրեական պատասխանատվությունից ազատելու եւ վարչական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ գործեր | 5 տ. | | | 319. | Պատժից պայմանական վաղակետ ազատելու եւ պատիժն ավելի մեղմ պատժով փոխարինելու վերաբերյալ գործեր | 5 տ. | | | 320. | Հանցագործություն կատարած խրոնիկական ալկոհոլիկ կամ թմրադեղամոլ, անմեղսունակ ճանաչացված անձանց նկատմամբ բժշկական բնույթի հարկադիր միջոցներ կիրառելու վերաբերյալ գործեր | 5 տ. | | | 321. | Պայմանականորեն դատապարտվածների փորձաշրջանի կրճատման վերաբերյալ գործեր | 5 տ. | | | 322. | Դատվածության մարման վերաբերյալ գործեր | 5 տ. | | | 323. | Պատիժը կրելուց ազատելու վերաբերյալ գործեր | 5 տ. | | | 324. | Դատական գործերի դատավճիռներ, դատարանի վճիռներ, դատավարական որոշումներ, վերջնական որոշումներ | մշտ. (1) | (1) Որոնց գործերը պահվում են սույն ցանկում նշված այլ ժամկետներով | | 6.7. Դատական ակտերի հարկադիր կատարման վերաբերյալ փաստաթղղթեր | | | | | 325. | Կատարողական վարույթներ՝ ավարտված | | | | | ա) գույքային եւ ոչ գույքային | 7 տ. | | | | բ) աշխատավարձի եւ այլ տեսակի եկամուտների բռնագանձնման հետ կապված (ալիմենտի, առողջությանը, ինչպես նաեւ կերակրողի մահվամբ, հանցագործությամբ պատճառված վնասների հատուցման նպատակով) | 7 տ. (1) | (1) Բռնագանձվող գումարների լրիվ մարումից հետո | | | գ) գույքի բռնագանձնման, դրա աճուրդի կամ ուղղակի վաճառքով իրացման հետ կապված | 7 տ. | (1) Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցամատյանում գրառումներից հետո՝ առուվաճառքի պայմանագրի հիման վրա | | | դ) հայցի ապահովման հետ կապված | 5 տ. | | | 326. | Կատարողական վարույթներ՝ կարճված | 5 տ. (1) | (1) Վարույթը կարճելու մասին որոշման ընդունումից հետո | | 6.8. Դատական գործերի, իրավախախտումների հաշվառման, գրանցման մատյաններ, գրքեր | | | | | 327. | Հանցագործությունների, վարչական իրավախախտումների եւ պատահարների մասին հաղորդումների գրանցամատյաններ | 5 տ. | | | 328. | Վարչական իրավախախտումների վարույթ հարուցելը մերժելու եւ հարուցված վարույթը կարճելու մասին որոշումների հաշվառման մատյաններ | 5 տ. | | | 329. | Կտրոն-ծանուցագրերի կարված գրքեր | 5 տ. | | | 330. | Դատական ատյաններում քննված դատական գործերի հաշվառման գրանցամատյաններ | 10 | | | 331. | Հսկողության վերցված փաստաթղթերի, դիմումների, գործերի, նյութերի հաշվառման մատյաններ | 5 տ. | | | 332. | Կատարողական թերթերի հաշվառման մատյաններ | 10 տ. | | | 333. | Հսկողական կարգով ստուգվող քաղաքացիական եւ քրեական գործերի հաշվառման մատյաններ | 10 տ. | | | 334. | Քրեական գործ հարուցելը մերժելու մասին որոշումների հաշվառման մատյաններ | 5 տ. | | | 335. | Փորձագիտական եզրակացությունների գրանացամատյաններ | 5 տ. | | | 336. | Հանցագործությունների մասին դիմումների հաշվառման մատյաններ | 5 տ. | | | 337. | Քրեական գործերի հաշվառման մատյաններ՝ | | | | | ա) ավարտված քրեական գործերի | մշտ. | | | | բ) կարճված քրեական գործերի | 25 տ. | | | 338. | Դատարան ուղղարկված քրեական գործերի հաշվառման մատյաններ | 25 տ. | | | 7. ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿՆ ԿԱՑՈՒԹՅԱՆ ԱԿՏԵՐԻ ԳՐԱՆՑՈՒՄ | | | | | 339. | Քաղաքացիական կացության ակտերի՝ ծննդի, ամուսնության, ամուսնալուծության, որդեգրման, հայրության որոշման, անվան փոխման, մահվան, պետական գրանցման մատյանների առաջին օրինակներ (ակտային գրքեր)՝ կազմված յուրաքանչյուր տեսակի համար առանձին | մշտ. | | | 340. | Քաղաքացիական կացության՝ ծննդի, ամուսնության, ամուսնալուծության, որդեգրման, հայրության որոշման, անվան փոխման, մահվան ակտերը գրանցելու եւ համապատասխան վկայականներ տրամադրելու վերաբերյալ դիմումների գրանցման մատյաններ | մշտ. | | | 341. | Քաղաքացիական կացության ակտերի պետական գրանցման համար ներկայացված փաստաթղթեր | 75 տ. | | | 342. | Գտնված երեխայի, բուժհիմնարկից դուրս ծնված երեխայի ծնունդը գրանցելու վերաբերյալ փաստաթղթեր | 75 տ. | | | 343. | Քաղաքացիական կացության ակտերի վերականգնման վերաբերյալ ներկայացված փաստաթղթեր | 75 տ. | | | 344. | Քաղաքացիական կացության ակտերի վերականգնման վերաբերյալ գործեր, դատարանի օրինական ուժի մեջ մտած վճիռներ | 75 տ. | | | 345. | Քաղաքացիական կացության ակտի՝ծննդի մասին վերականգնման գրառումների արձանագրման գիրք | 100 տ. | | | 346. | Ամուսինների դիմումներ ամուսնությունը վերականգնելու մասին՝ նախկինում դատարանի կողմից անհայտ բացակայող ճանաչված ամուսնու հայտնվելու կապակցությամբ | 20 տ. | | | 347. | Փաստաթղթեր քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցումներում լրացումներ, փոփոխություններ կատարելու վերաբերյալ գործեր, դատարանի օրինական ուժի մեջ մտած վճիռներ | 50 տ. | | | 348. | Քաղաքացիական կացության ակտերի առաջնակի կամ վերականգնված գրառումները չեղյալ համարելու վերաբերյալ դատարանի օրինական ուժի մեջ մտած վճիռներ | 75 տ. | | | 349. | Քաղաքացիական կացության ակտերի վկայականների, ձեւաթղթերի ստացման եւ օգտագործման հաշվառման մատյան | 100 տ. | | | 350. | Քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցումներին կից այբբենական մատյաններ եւ քարտեր | 100 տ. | | | 351. | Մահացածների անձնագրերի հաշվառման մատյաններ | 50 տ. | | | 352. | Մահացածների անձնագրերը ոստիկանություն հանձնելու ցուցակներ | 25 տ. | | | 353. | Քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցումներ կատարելու մասին դիմումների հաշվառման մատյաններ | 75 տ. | | | 354. | Քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցումների լրացումների, փոփոխությունների, վերականգնված գրառումների վերաբերյալ ծանուցումներ, տեղեկանքներ, հաղորդումներ | 20 տ. | | | 355. | Քաղաքացիական կացության ակտերի պետական գրանցումների հետ կապված գրագրության փաստաթղթեր | 10 տ. | | | 8. ՆՈՏԱՐԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ | | | | | 356. | Նոտարական գործերի գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 357. | Վարույթով ավարտված ժառանգական գործեր | մշտ. | | | 358. | Ժառանգական գործերի հաշվառման եւ գրանցման մատյան | մշտ. | | | 359. | Ժառանգական գործերի այբբենական մատյաններ | մշտ. | | | 370. | Կտակների հաշվառման այբբենական մատյաններ | մշտ. | | | 371. | Նոտարի մոտ պահվող արժեքների հաշվառման մատյան | մշտ. | | | | Անշարժ գույքի եւ մշակութային նշանակության շարժական գույքի օտարման գործարքների վավերացման գործեր | մշտ | | | | Այլ գույքի օտարման գործարքների վավերացման գործեր | 5 տ. | | | 372. | Լիազորագրերի, համաձայնագրերի, պայմանագրերի վավերացման գործեր | 3 տ. (1) | (1) Փաստաթղթերում նշված ժամկետների ավարտից հետո | | 373. | Գույքի վարձակալության, գրավ դնելու, օգտագործման կամ հավատարմագրային կառավարման հանձնման վերաբերյալ գործարքների վավերացման գործեր | 5 տ. (1) | (1) Փաստաթղթերում նշված ժամկետների ավարտից հետո | | 374. | Փաստաթղթերի պատճենների կամ դրանց քաղվածքների, փաստաթղթերի վրա եղած ստորագրությունների, թարգմանությունների իսկությունը վավերացնող գործեր | 5 տ. | | | 375. | Քաղաքացու ողջ լինելու, որոշակի վայրում գտնվելու փաստը, լուսանկարում պատկերված անձի եւ քաղաքացու նույնությունը հաստատող գործեր | 5 տ. | | | 376. | Օրենքով նախատեսված նոտարական այլ գործողությունների վերաբերյալ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 377. | Նոտարական գործողությունների կատարման մերժման վերաբերյալ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 9. ՄԱՔՍԱՅԻՆ ԳՈՐԾԻ ԲՆԱԳԱՎԱՌ ԵՎ ՀԱՐԿԱՅԻՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆ | | | | | 9.1. Մաքսային գործի բնագավառ | | | | | 378. | Մաքսային գործի բնագավառում գործունեություն իրականացնող անձանց (էլեկտրոնային) ռեեստր | մշտ. | | | 379. | Փաստաթղթեր մաքսային գործի բնագավառում գործունեություն իրականացնող անձանց ռեեստրում հաշվառելու վերաբերյալ՝ դիմումներ, այլ փաստաթղթերի պատճեններ /ստուգված՝ բնօրինակների հետ/, մաքսատուրքի եւ հարկերի վճարման փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 380. | Մաքսային գործի բնագավառում գործունեություն իրականացնող անձանց ռեեստրում հաշվառելու վկայականներ | մշտ. (1) | (1) Մինչեւ ռեեստրից հանելը, ռեեստրից հանելուց հետո ոչնչացվում են | | 381. | Մաքսային փոխադրումների իրավաբանական անձանց ռեեստր | մշտ. | | | 382. | Փաստաթղթեր փոխադրումների իրավաբանական անձանց ռեեստրում հաշվառելու վերաբերյալ՝ դիմումներ, այլ փաստաթղթերի տեղեկություներ, պահանջվող փաստաթղթերի պատճեններ, ինչպես նաեւ մաքսային փոխադրողին պատկանող կամ վարձակալված կամ օգտագործման հանձնված՝ մաքսային փոխադրումների համար նախատեսված տրանսապորտային միջոցների ցանկեր եւ տեխնիկական անձնագրերի պատճեններ | 5 տ. | | | 383. | Ժամանակավոր պահպանման պահեստների կազմակերպիչների ռեեստր | մշտ. | | | 384. | Ժամանակավոր պահպանման պահեստների կազմակերպիչների ռեեստրում հաշվառված իրավաբանական անձանց վկայականներ | մշտ. (1) | (1) Մինչեւ ռեեստրից հանելը, ռեեստրից հանելուց հետո ոչնչացվում են | | 385. | Անմաքս առեւտրի խանութների կազմակերպիչների ռեեստր | մշտ. | | | 386. | Փաստաթղթեր անմաքս առեւտրի կազմակերպման գործունեությամբ զբաղվելու վերաբերյալ | 5 տ. (1) | (1) Գործունեության դադարումից հետո | | 387. | Անմաքս առեւտրի խանութների կազմակերպիչների ռեեստրի հաշվառման վկայականներ | մշտ. (1) | (1) Մինչեւ ռեեստրից հանելը, ռեեստրից հանելուց հետո ոչնչացվում են | | 388. | Որոշումներ մաքսային գործի բնագավառում գործունեություն իրականացնող անձանց ռեեստրից հանելու մասին՝ լուծարման կամ վերակազմակերպման արդյունքում գործունեության դադարեցման կապակցությամբ | 5 տ. | | | 389. | Մաքսային հայտարարագրեր՝ ապրանքների, տարանցման, ուղեւորային, տրանսպորտային միջոցների՝ թղթե կրիչով կամ էլեկտրոնային | 5 տ. | | | 390. | Մաքսային հայտարարագրման ներկայացված փաստաթղթերի պատճեններ | 5 տ. | | | 391. | Արտաքին տնտեսական գործունեության ապրանքային անվանացանկեր | 10 տ. | | | 392. | Փաստաթղթեր արտաքին առեւտրային եւ այլ գործունեության իրականացման, մաքսային սահմանով ապրանքների տեղափոխման վերաբերյալ՝ հաշիվ-ապրանքագրեր (ինվոյսներ), տեխնիկական բնութագրեր, բեռնման (փաթեթավորման) թերթիկներ, բեռնագրեր, փոխադրման ամփոփագրեր, այլ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 393. | Մեկ կամ երրորդ կողմի հետ կնքված միջազգային պայմանագրեր | մշտ. | | | 394. | Մաքսային կարգավորման միջազգային պայմանագրերով նախատեսված փաստաթղթեր՝ թղթե կրիչով եւ էլեկտրոնային եղաակով | 5 տ. (1) | (1) Պայմանագրով նախատեսված գործարքների ավարտից հետո | | 395. | Միջազգային տնտեսական միությունների արտաքին տնտեսական գործունեության միասնական ապրանքային անվանացանկեր | մշտ. | | | 396. | Փաստաթղթեր ապրանքների ծագման երկրի վերաբերյալ՝որոշումներ, հավաստագրեր, փորձաքննության եզրակացություններ, հայտարարություններ | 10 տ. | | | 397. | Միջազգային պայմանագրերի շրջանակներում իրականացվող հաշվապահական հաշվառման համընդհանուր կանոնների համակարգով կազմմված հաշվետվություններ | մշտ. | | | 398. | Փաստաթղթեր մաքսային փորձաքննության իրականացման փորձանմուշների ընտրության, եզրակացությունների վերաբերյալ | 5 տ. | | | 399. | Մաքսային իրավախախտումների հայտնաբերմամբ վարույթ ընդունված գործեր | 5 տ. | | | 400. | Մաքսանենգության եւ մաքսային գործի հետ կապված դատարան ուղարկված քրեական գործեր | 25 տ. | | | 401. | Փաստաթղթեր վարչական ձերբակալման, ապրանքի նկատման բռնագանձում դնելու, աճուրդային կարգով կամ ուղղակի վաճառքով իրացման մասին որոշումներ, արձանագրություններ, որոշումներ | 25 տ. | | | 402. | Փաստաթղթեր ակցիզային դրոշմանիշերի ձեռքբերման վերաբերյալ (հայտատունների դիմումներ, հաշիվ-ապրանքագրեր, ինչպես նաեւ պայմանագրերի պատճեններ, նախկինում ստացած ակցիզային դրոշմանիշերի օգտագործման մասին հաշվետվություններ) | 5 տ. | | | 403. | Փաստաթղթեր չօգտագործված կամ վնասված ակցիզային դրոշմանիշերի վերադարձման վերաբերյալ (դիմումներ, հաշիվ-ապրանքագրերի, ակցիզային դրոշմանիշեր ստանալու մասին դիմումների պատճեններ, չօգտագործված կամ վնասված ակցիզային դրոշմանիշեր, հաշվետվություններ) | 5 տ. | | | 404. | Մաքսային գործի բնագավառում համապատասխան ռեեստրում հաշվառելու կամ հայտարարագիր տրամադրելու կամ ակցիզային դրոշմանիշեր տրամադրելու մասին մերժումների եզրակացություններ | 5 տ. | | | 9.2. Հարկային ծառայություն | | | | | 405. | Հարկային գործեր (դիմումներ, հիմնադիր փաստաթղթեր, հարկային պարտականությունների ստուգումների մասին փաստաթղթեր, գանգատարկման, բռնագանձնման, սնանկացման գործեր ) | 5 տ. (1) | (1) Հիմնադիր փաստաթղթերը եւ չկատարած հարկային պարտավորությունները հավաստող փաստաթղթերը պետական արխիվ ընդունելու փորձաքննությամբ արժեքավորման ենթակա են հարկ վճարողի լուծարումից 5 տարի հետո | | 406. | Կազմակերպությունների հարկային հաշվառման միասնական ռեեստր | մշտ. | | | 407. | Ֆիզիկական անձանց հարկային հաշվառման միասնական ռեեստր | մշտ. | | | 408. | Անհատ ձեռնարկատերերի հարկային հաշվառման միասնական ռեեստր | մշտ. | | | 409. | Հաշվարկային փաստաթղթեր՝ հարկային հաշիվներ, ճշգրտող հարկային հաշիվ, հաշիվ վավերագրեր, ճշգրտող հաշիվ վավերագրեր, ԱԱՀ վերադարձի հարկային հաշիվներ, հսկիչ դրամարկղային մեքենայի կտրոններ, բեռնագրեր | 5 տ. | | | 410. | ԱԱՀ հարկ վճարող հաշվառելու հավաստագրեր եւ որպես հարկ վճարող համարվելու վերաբերյալ հայտարարություններ | 5 տ. | | | 411. | ԵՏՄ անդամ պետություններից ապրանքների ներմուծման հարկային հայտարարագրեր | 5 տ. | | | 412. | Ներմուծողի լրացրած հայտարարություններ՝ ապրանքների ներմուծման եւ անուղղակի հարկերի վճարման մասին (թղթե կրիչով կամ էլեկտրոնային եղանակով) | 5 տ. | | | 413. | Փաստաթղթեր Հայաստանի Հանրապետությունում տնտեսավարող սուբյեկների կողմից հարկային եւ սոցիալական ապահովության վճարների կատարման վերաբերյալ՝ հաշվետվություններ, հաշվարկներ, տեղեկություններ, այլ փաստաթղթեր (թղթե կրիչով կամ էլեկտրոնային եղանակով) | 5 տ. | | | 414. | Տեղեկանքներ ֆիզիկական անձանց հաշվարկված եւ վճարված եկամուտների, պահված եկամտային հարկի գումարների, ինչպես նաեւ կատարված սոցիալական վճարների մասին | 5 տ. | | | 415. | Հարկային եւ ապահովադիրների գործերի շարժի հսկողական քարտեր | 5 տ. (1) | (1) Հարկ վճարողի լուծարումից հետո | | 416. | Հարկային մարմինների կողմից ստուգումների, ուսումնասիրությունների անցկացման եւ կատարման մասին փաստաթղթեր՝ ծրագրեր, արձանագրություններ, ակտեր, զեկուցագրեր, տեղեկանքներ, հարկային պարտավորությունների իրականացման հանձնարարականներ | 5 տ. | | | 417. | Հարկային մարմինների կողմից քննվող վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ գործեր՝ | | | | | ա) հարկային պարտականությունների կատարման խախտումների | 5 տ. | | | | բ) հարկային հանցագործությունների հայտնաբերմամբ հարուցված քրեական գործեր | 5 տ. | | | 10. ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ | | | | | 418. | Օտարերկրյա պետությունների ղեկավարների այցերի, բարձր մակարդակի հանդիպումների, հանդիսավոր ընդունելությունների, միջպետական այցերի, պատվիրակությունների փոխանակումների կազմակերպման եւ անցկացման վերաբերյալ գրագություն | մշտ. | | | 419. | Օտարերկրյա պետությունների բարձրաստիճան, պաշտոնատար անձանց, խորհրդարանների պատվիրակությունների, դիվանագիտական առաքելությունների, այլ պետական մարմինների ներկայացուցիչների այցերի, հանդիպումների, խորհրդակցությունների վերաբերյալ փաստաթղթեր, ձայնագրություններ, ֆոտոփաստաթղթեր, տեսագրություններ | մշտ. | | | 420. | Արտերկրում Հայաստանի Հանրապետության բարձրաստիճան, պաշտոնատար անձանց, դիվանագիտական առաքելությունների, այլ մարմինների ներկայացուցիչների մասնակցությամբ այցերի, հանդիպումների վերաբերյալ փաստաթղթեր, ֆոտոփաստաթղթեր, տեսագրություներ | մշտ. | | | 421. | Նոտաներ | մշտ. | | | 422. | Հուշագրեր | մշտ. | | | 423. | Ագրեմաններ եւ էկզեկվատուրաներ | մշտ. | | | 424. | Հայաստանի Հանրապետություն այցելած բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց, պատվավոր հյուրերի, օտարերկրյա պետություններում Հայաստանի Հանրապետության դեսպանատներ այցելած բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց, քաղաքացիների գրառումների մատյաններ | մշտ. | | | 425. | Օտարերկրյա պետությունների բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց անունով հղված եւ նրանցից ստացված շնորհավորանքներ, ուղերձներ, ցավակցական հեռագրեր | մշտ. | | | 426. | Փաստաթղթեր դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման, խզման, վերահաստատման, դադարեցման վերաբերյալ | մշտ. | | | 427. | ՀՀ քաղաքացիություն շնորհելու, ՀՀ քաղաքացիությունից զրկելու, դուրս գալու, կացության հատուկ եւ բացառիկ կարգավիճակ շնորհելու մասին գրագրություն, տեղեկանքներ, եզրակացություններ եւ այլ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 428. | Դիվանագիտական, հյուպատոսական, վարչական, միջազգային կազմակերպության աշխատակցի/փորձագետի, պատվավոր հյուպատոսի վկայականներ | 3 տ. (1) | (1)Վկայականը վերադարձնելուց հետո | | 429. | Դիվանագիտական, հյուպատոսական, վարչական, միջազգային կազմակերպության աշխատակցի/փորձագետի, պատվավոր հյուպատոսի վկայականների տրամադրման մատյան | մշտ. | | | 430. | Համահայկական համաժողովների, խորհրդակցությունների փաստաթղթեր (ծրագրեր, մասնակիցների ցուցակներ, համատեղ ընդունած հայտարարություններ, եզրակացություններ, այլ փաստաթղթեր) | մշտ. | | | 11. ԿՐԹՈՒԹՅՈՒՆ: ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ: ՄՇԱԿՈՒՅԹ | | | | | 11.1. Կրթություն | | | | | 431. | Կրթական ծրագրեր | մշտ. | | | 432. | Հանրակրթական ուսումնական ծրագրեր, պլաններ, տարեկան օրացույցային ժամանակացույցեր, դասացուցակներ | 5 տ. | | | 433. | Հանրակրթական պետական չափորոշիչներ | | | | | ա) մշակման եւ հաստատման վայրում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ն.փ. | | | 434. | Փաստաթղթեր ուսուցիչների, դասավանդողների մասնագիտական որակավորման ատեստավորման, վերապատրաստման վերաբերյալ | 5 տ. | | | 435. | Հաշվետվություններ ուսումնադաստիարակչական աշխատանքի, ուսումնական ծրագրերի կատարման, սովորողների առաջադիմության, հաճախումների վերաբերյալ | 5 տ. | | | 436. | Դասավանդման բովանդակության, սովորողների գիտելիքների յուրացման որակի, արտադասարանական եւ արտադպրոցական աշխատանքների կազմակերպման եւ անցկացման վերաբերյալ ստուգումների փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 437. | Ըստ կրթական մակարդակների (տարրական, միջին, ավագ) ուսումնական պլանով նախատեսված դասաժամային տարբերակումների վերաբերյալ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 438. | Դասարանների համար նախատեսված գործավարության փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 439. | Դասամատյաններ | | | | | ա) ավարտական դասարանների | 50 տ. | | | | ա) ոչ ավարտական դասարանների | 5 տ. | | | 440. | Ուսումնառության գործընթացների մեթոդաբանական աշխատանքների կազմակերպման, ուսումնական ծրագրերի մշակման, դասագրքերի եւ ուսումնական ձեռնարկների հրատարակման նախապատրաստման, պետական քննական հանձնաժողովների կազմերի հաստատման վերաբերյալ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 441. | Դպրոցականների շրջանում կազմակերպված արտաքին գնահատման միջոցառումների, հանրապետական օլիմպիադաների, միջազգային ստուգատեսների վերաբերյալ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 442. | Նախադպրոցական կրթության ծրագրեր, դրանց կատարման վերաբերյալ հաշվետվություններ | 5 տ. | | | 443. | Պետական հանրակրթական դպրոցների ավարտական, ինչպես նաեւ բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների ընդունելության միասնական քննությունների հարցաթերթիկներ՝ հարցաշարեր, քննական հարցեր | 2 տ. | | | 444. | Բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների տվյալ տարվա մասնագիտությունների եւ ընդունելության քննությունների ցանկեր | մշտ. | | | 445. | Բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների ընդունելության նախապատրաստական դասընթացների կազմակերպման, մասնագիտական կողմնորոշման նպաստման վերաբերյալ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 446. | Ընդունելության հանձնաժողովների արձանագրություններ (սղագրություններ) | 5 տ. | | | 447. | Ընդունելության քննությունների փաստաթղթեր՝ գրավոր թեստեր, բանավոր պատասխանների արձանագրություններ | 5 տ. | | | 448. | Բարձրագույն ուսումնական հաստատության եւ ուսանողի միջեւ կնքված պայմանագրեր | 5 տ. (1) | (1) Պայմանագրի ժամկետն ավարտվելուց հետո | | 449. | Ուսումնական հաստատություն չընդունված դիմորդների անձնական գործեր, դրանց գրանցամատյաններ | 1 տ. | | | 450. | Ուսանողական տոմսերի եւ ստուգման գրքույկների տրամադրման գրանցամատյաններ | 5 տ. | | | 451. | Ուսումնական հաստատությունների ավարտական փաստաթղթերի՝ վկայականների, ատեստատների, դիպլոմների հանձնման գրանցամատյաններ | 50 տ. | | | 452. | Բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների ուսումնական ծրագրեր | | | | | ա) տարեկան | մշտ. | | | | բ) կիսամյակային | 5 տ. | | | 453. | Բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների ամբիոնների, ֆակուլտետների խորհուրդների նիստերի արձանագրություններ՝ կից փաստաթղթերով | մշտ. | | | 454. | Բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների ամբիոնների, ֆակուլտետների, բաժանմունքների, մասնաճյուղերի հաշվետվություններ՝ կրթական, ուսումնառության գործընթացների կազմակերպման, իրականացման վերաբերյալ | | | | | ա) տարեկան | մշտ. | | | | բ) կիսամյակային | 5 տ. (1) | (1) Տարեկան հաշվետվության բացակայության դեպքում՝ մշտ. | | 455. | Դասախոսների անհատական աշխատանքային ծրագրեր, հաշվետվություններ, ծանրաբեռնվածության տեղեկագրեր | 5 տ. | | | 456. | Հաշվարկներ ուսումնական աշխատանքային ժամերի ու ծավալների վերաբերյալ | 5 տ. | | | 457. | Ուսումնական առարկաների դասավանդման մեթոդների մշակման մասին զեկուցագրեր, եզրակացություններ, նախագծեր, տեղեկանքներ, այլ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 458. | Լավագույն առաջադիմություն դրսեւորած սովորողների պարգեւատրման, կոչումների մրցանակաբաշխության, միջոցառումների կազմակերպման եւ անցկացման վերաբերյալ փաստաթղթեր | մշտ. | | | 459. | Փաստաթղթեր քննությունների եւ ստուգարքների անցկացման, սովորողներին քննությունների եւ ստուգարքների հանձնման թույլտվություն տալու վերաբերյալ | 5 տ. | | | 460. | Փաստաթղթեր քննությունների ընթացքի վերաբերյալ՝ տեղեկանքներ, զեկուցագրեր, տեղեկություններ | 5 տ. | | | 461. | Քննությունների եւ ստուգարքների տեղեկագրեր | 5 տ. | | | 462. | Ուսումնական հաստատությունների շրջանավարտների ամփոփիչ ատեստավորման հանձնաժողովների նիստերի արձանագրություններ, որոշումների արձանագրման մատյաններ | 50 տ. | | | 463. | Ուսումնական հաստատությունների շրջանավարտների ամփոփիչ ատեստավորման հանձնաժողովների հաշվետվություններ | 50 տ. | | | 464. | Կուրսային եւ ավարտական աշխատանքներ, մագիստրոսկան թեզեր | 5 տ. (1) | (1) Արվեստի նորաստեղծ ստեղծագործություններըը՝ մշտ. | | 465. | Հետազոտողների պատրաստման (ասպրիանտուրայի) գիտակրթական ծրագրեր | մ.ն.փ. | | | 466. | Փաստաթղթեր ասպիրանտուրայի ընդունելության քննությունների անցկացման վերաբերյալ | 50 տ. | | | 467. | Ասպիրանտուրայի ընդունելության հանձնաժողովների (մասնագիտական քննական հանձնաժողովների) նիստերի արձանագրություններ | 50 տ. | | | 468. | Ասպիրանտների ամփոփիչ ատեստավորման եւ աստիճանաշնորհման վերաբերյալ մասնագիտական խորհուրդների նիստերի արձանագրություններ | մշտ. | | | 469. | Գիտական ատենախոսությունների թեմաների ընտրության համար գիտական ուղղությունների եւ հիմնախնդիրների ցուցակներ | | | | | ա) կազմման վայրում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ա.կ. | | | 470. | Ասպիրանտների, դոկտորանտների անհատական ծրագրեր | 5 տ. | | | 471. | Ուսումնական հաստատություններ սովորողների, (ուսանողների), ասպիրանտների անձնական գործեր (դիմումներ, ինքնակենսգրություններ, հարցաթերթիկներ, բնութագրեր, դիպլոմների, ատեստատների, վկայականների պատճեններ, տեղեկանքներ) | | | | | ա) ասպիրանտների, ուսանողների, կրթհամալիրների քոլեջների սովորողների | 50 տ. (1) | (1) Ավարտելուց կամ հաստատությունից անավարտ դուրս գալուց հետո | | | բ) հանրակրթական (բոլոր մակարդակների դպրոցների), նախնական մասնագիտական (արհեստագործական), միջին մասնագիտական հաստատությունների սովորողների | 5 տ. (1) | (1) Ավարտելուց կամ հաստատությունից անավարտ դուրս գալուց հետո | | 472. | Սփյուռքահայ կրթօճախների գործունեությանն ուղղված օժանդակության ծրագրեր | մշտ. | | | 473. | Սփյուռքի հայկական դպրոցների ուսուցիչների վերապատրաստման ծրագրեր, դասընթացների, պարապմունքների ուսումնական պլաններ, ժամանակացույցեր | մշտ. | | | 474. | Սփյուռքի հայկական կրթական հաստատուտությունների համար ուսումնական գրականության եւ օժանդակ նյութերի մշակման եւ հրապարկման վերաբերյալ փաստաթղթեր | մշտ. | | | 11.2. Գիտական եւ գիտատեխնիկական գործունեություն | | | | | 475. | Փաստաթղթեր այլ կազմակերպություններ հետ գիտական կապերի, համագործակցության վերաբերյալ (տեղեկանքներ, զեկուցագրեր, արձանագրություններ, որոշումներ) | մշտ. | | | 476. | Փաստաթղթեր գիտական կազմակերպությունների ներկայացուցիչների հետ հանդիպումների, ընդունելությունների վերաբերյալ | 5 տ. | | | 477. | Փաստաթղթեր գիտական, այդ թվում՝ միջազգային գիտաժողովների, խորհրդակցությունների, խորհրդաժողովների վերաբերյալ (մասնակիցների անվանացուցակներ, ծրագրեր, զեկուցագրեր, հայտարարություններ, ձայնագրություններ, տեսանյութեր, լուսանկարներ, այլ փաստաթղթեր) | մշտ. | | | 478. | Փաստաթղթեր միջազգային գիտական հավաքների, խորհրդաժողովների մասնակցության վերաբերյալ (հրավերքներ, ծրագրեր, զեկուցագրեր, այլ փաստաթղթեր) | մշտ. | | | 479. | Գիտական փորձաքննություններ անցկացնելու մասին պայմանագրեր | 5 տ. (1) | (1) Պայմանագրի ժամկետն ավարտվելուց հետո | | 480. | Գիտական թեմաների փորձաքննություն իրականացնող մասնագիտական փորձագիտական խորհուրդների նիստերի արձանագրություններ | մշտ. | | | 481. | Պետական փորձաքննություն իրականացնող գիտական կազմակերպությունների ցանկեր | 25 տ. | | | 482. | Գիտական եւ գիտատեխնիկական գործունեունեության որոշակի խնդիրների կապակցությամբ կատարված գիտական փորձաքննության փորձագիտական եզրակացույթուններ | 5 տ. | | | 483. | Գիտական եւ գիտատեխնիկական ծրագրերի, թեմաների ընտրության վերաբերյալ փորձագիտական եզրակացություններ | մշտ. | | | 484. | Գիտական եւ գիտատեխնիկական ծրագրերի, թեմաների հաշվետվությունների գնահատման փորձագիտական եզրակացություններ | մշտ. | | | 485. | Կիրառական հետազոտությունների իրականացման ծրագրերի նախագծեր՝ կից փաստաթղթերով (արտոնագրեր, հաշվետվություններ, տեղեկություններ կատարման ժամկետների ու ծավալների, ակնկալվող արդյունքների, ավարտական ձեւերի եւ ֆինանսավորման ծավալների վերաբերյալ) | մշտ. | | | 486. | Գիտական եւ գիտատեխնիկական գործունեության հիմնարար եւ կարեւորագույն նշանակություն ունեցող կիրառական հետազոտությունների ծրագրերի նախագծեր | մշտ. | | | 487. | Գիտական եւ գիտատեխնիկական գործունեունեության պայմանագրային ծրագրերի նախագծեր | մշտ. | | | 488. | Գիտական եւ գիտատեխնիկական գործունեունեության թեմատիկ հետազոտություններ նախագծեր | մշտ. | | | 489. | Հիմնարար հետազոտությունների ծրագրերի նախագծեր, ամփոփված ծրագրերի վերաբերյալ հաշվետվություններ | մշտ. | | | 490. | Փաստաթղթեր գիտական կադրերի՝(ասպիրանտներ, դոկորներ) պատրաստման ծրագրերի կատարման վերաբերյալ (ծրագրեր, թեմաների անվանացանկեր, հաշվետվություններ) | 5 տ. | | | 491. | Պետական գիտական կազմակերպությունների, ինչպես նաեւ գիտական կազմակերպությունների ու դրանց գիտահետազոտական լաբորատորիաների ու խմբերի ծրագրերի նախագծեր | մշտ. | | | 492. | Երիտասարդ գիտական աշխատողների հետազոտությունների աջակցության ծրագրեր | 5 տ. | | | 493. | Միջազգային գիտական կազմակերպությունների հետ համագործակցության ծրագրեր, համատեղ ծրագրեր | մշտ. | | | 494. | Գիտափորձերի մշակման, հիմնավորման ու անցկացման մասին առաջարկություններ, զեկուցագրեր, հաշվետվություններ, տեղեկանքներ, հաշվարկներ, հիմնավորումներ, այլ փաստաթղթեր | մշտ. | | | | ա) մշակման վայրում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ա.կ. | | | 495. | Փորձերի, գիտափորձերի եւ վերլուծությունների արդյունքների գրառման մատյաններ, աշխատանքային օրագրեր, լաբորատոր փորձարկումների արձանագրություններ, նշումներ, վերլուծությունների աղյուսակներ | 10 տ. | | | 496. | Լաբորատոր փորձարկումների, հետազոտությունների եւ վերլուծությունների մշակման, գրանցման եւ վկայականների հանձնման մատյաններ | 10 տ. | | | 497. | Ավարտված գիտատեխնիկական թեմաների եզրափակիչ հաշվետվություններ՝ կից հավելվածներով (կարծիքներ, գրախոսություններ, բացատրագրեր) եւ դրանց վերաբերյալ եզրակացություններ | մշտ. | | | 498. | Միջանկյալ կամ փուլային հաշվետվություններ | | | | | ա) ինքնուրույն նշանակություն ունեցողները | մշտ. | | | | բ) եզրափակիչ հաշվետվության մեջ ներառվածները | մ.ա.կ. | | | 499. | Գիտատեխնիկական ծրագրերի կատարված կամ հետաձգված աշխատանքների մասին հիմնավորումներ, արձանագրություններ, ակտեր, տեղեկանքներ, հաշվարկներ, այլ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 500. | Գիտական գործողումների եւ արշավախմբերի մասին հաշվետվություններ, այլ փաստաթղթեր | մշտ. | | | 501. | Գիտատեխնիկական ծրագրերի աշխատանքների թեմատիկ քարտեր եւ գրանացամատյաններ, ցանկեր, ցուցակներ | 10 տ. | | | 11.3. Գիտական աստիճանների եւ կոչումների շնորհում | | | | | 502. | Հայաստանի Հանրապետության բարձրագույն որակավորման կոմիտեի (ԲՈԿ) կազմեր, նիստերի արձանագրություններ, որոշումներ, կարծիքներ, | մշտ. | | | 503. | Գիտական աստիճանաշնորհման անվանացանկեր | մշտ. | | | 504. | Գիտական որակավորման չափանիշների մշակման վերաբերյալ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 505. | Փաստաթղթեր գիտական կոչման շնորհման համար մասնագիտական քննությունների կազմակերպման եւ անցկացման վերաբերյալ՝ արձանագրություններ, տեղեկանքներ | մշտ. (1) | (1) Պահվում են քննությունն ընդունող կազմակերպությունում | | 506. | Փաստաթղթեր գիտական որակավորման չափանիշներին համապատասխան գիտական աշխատանքների որակի ստուգման, փորձաքննության անցկացման վերաբերյալ | մշտ. (1) | (1) Պահվում են ԲՈԿ-ում | | 507. | Ատենախոսությունների արդյունքների եւ դրույթների հրատարակման համար ընդունելի պարբերական գիտական հրատարկությունների ցուցակներ | մշտ. (1) | (1) Պահվում են ԲՈԿ-ում | | 508. | Գիտական աստիճաններ շնորհող մասնագիտական խորհուրդների ցանկեր | մշտ. | | | 509. | Գիտական աստիճաններ շնորհող մասնագիտական խորհրդի անդամների ցուցակներ՝կից փաստաթղթերով (գրավոր համաձայնություններ) | մշտ. | | | 510. | Գիտական աստիճան շնորհելու որակավորման գործեր | մշտ. | | | 511. | Գիտական աստիճան շնորհելու որակավորման գործերի մուտքագրման մատյաններ | մշտ. (1) | (1) Պահվում են ԲՈԿ-ում | | 512. | Եզրակացություններ որակավորման գործի վերաբերյալ | մշտ. | | | 513. | Ատենախոսություններ, դրանց սեղմագրեր | մշտ. | | | 514. | Սեղմագրերի գրանցամատյաններ | մշտ. (1) | (1) Պահվում են ԲՈԿ-ում | | 515. | Մասնագիտական քննությունների ծրագրեր | մշտ. | | | 516. | Սեղմագրերը պարտադիր առաքման ենթակա մասնագիտական գիտական կազմակերպությունների ցուցակներ | մշտ. (1) | (1) Պահվում են մասնագիտական խորհրդում | | 517. | Գիտական աստիճան շնորհելու գաղտնի քվեարկության քվեաթերթիկներ, մասնագիտական խորհուրդների հաշվիչ հանձնաժողովների արձանագրություններ | 5 տ. | | | 518. | Հաշվետվություններ ատենախոսությունների պաշտպանության եւ գիտական աստիճաններ շնորհող մասնագիտական խորհրդի աշխատանքների վերաբերյալ | | | | 519. | Գիտական կոչում շնորհելու որակավորման գործեր | մշտ. | | | 520. | Գիտական կոչում շնորհելու որակավորման գործերի մուտքագրման մատյաններ | մշտ. (1) | (1) Պահվում են ԲՈԿ-ում | | 521. | Գիտական աստիճանի պետական վկայագրերի հանձման մատյաններ | մշտ. (1) | (1) Պահվում են մատյանը վարող կազմակերպությունում | | 522. | Գիտական կոչման պետական վկայագրերի հանձման մատյաններ | մշտ. (1) | (1) Պահվում են մատյանը վարող կազմակերպությունում | | 11.4. Մշակույթ | | | | | 523. | Փաստաթղթեր մշակութային կազմակերպությունների ներկայացուցիչների հետ հանդիպումների, ընդունելությունների վերաբերյալ | 5 տ. | | | 524. | Փաստաթղթեր գրականության, երաժշտական, թատերական, կերպարվեստի, <br>կինոնկարների մրցանակաբաշխությունների վերաբերյալ | մշտ. | | | 525. | Պետական մրցույթների ներկայացված երաժշտական ստեղծագործությունների ձայնագրություններ, թատերական ներկայացումների սցենարներ, տեսանյութեր | մշտ. (1) | (1) Մրցույթի ավարտից 1 տարի հետո հանձնվում են պետական արխիվ | | 526. | Պետական մրցանակաբաշխությունների հանձնաժողովների նիստերի արձանագրություններ, եզրակացություններ, այլ փաստաթղթեր | մշտ. | | | 527. | Ցուցահանդեսների, հոբելյանական մշակութային միջոցառումների, պրեմիերիաների, շնորհանդեսների, փառատոնների, մշակութային միջազգային օրերի ծրագրեր, լուսանկարներ, տեսանյութեր, ազդագրեր, հրավիրատոմսեր | մշտ. | | | | ա) իրականացնող կազմակերպությունում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ա.կ. | | | 528. | Ֆիլմերի, թատերական ներկայացումների, օպերաների, սցենարներ (ռեժիսորական, օպերատորական), լիբրետոներ, միզանսցենաներ, ստեղծագործական հայտեր | մշտ. | | | 529. | Երաժշտական, թատերական, կինո արվեստի ոլորտներում գործառնություններ իրականացնող կազմակերպությունների գեղարվեստական խորհուրդների նիստերի արձանագրություններ, որոշումներ | մշտ. | | | 530. | Փաստաթղթեր արտերկրի կազմակերպություններ հետ մշակութային համագործակցության վերաբերյալ (ցուցահանդեսների, փառատոնների, մշակույթի եւ արվեստի տասնօրյակների, օրերի կազմակերպում) | մշտ. | | | 531. | Թանգարանային, գրադարանային, արխիվային հավաքածուների հաշառման փաստաթղթեր՝ հանձնման-ընդունման ակտեր, գրանցամատյաններ | մշտ. (1) | (1) Պահվում են հաշվառում վարող կազմակերպություններում | | 532. | Հայաստանի Հանրապետության մշակութային ժառանգության առանձնակի արժեքավոր մշակութային արժեքների ցանկ | մշտ. | | | 533. | Մշակութային արժեքների պահպանական ցուցակ | մշտ. | | | 534. | Մշակութային արժեքների փորձագետների հավաստագրման խորհրդի նիստերի արձանագրություններ, եզրակացություններ | մշտ. | | | 535. | Մշակութային արժեքների փորձագետների հավաստագրման գրանացամատյան | մշտ. | | | 536. | Մշակութային արժեքների փորձաքննության գործեր | | | | | ա) ստեղծման վայրում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ա.կ. | | | 537. | Մշակութային արժեքների արտահանման կամ ժամանակավոր արտահանման իրավունքի եզրակացություն (թույլատրող փաստաթուղթ) ստանալու հայտերի, տեղեկանքների գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 538. | Մշակութային արժեքների արտահանման իրավունքի գործեր | | | | | ա) ստեղծման վայրում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ա.կ. | | | 539. | Մշակութային արժեքների ժամանակավոր արտահանման իրավունքի գործեր | | | | | ա) ստեղծման վայրում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ա.կ. | | | 540. | Թանգարանային, գրադարանային, արխիվային հավաքածուններից, պետական այլ կազմակերպություններից թանգարանային առարկաների, մշակութային արժեքների ժամանակավոր արտահանման իրավունքի գործեր, փաստաթղթեր | մշտ. | | | 541. | Անշարժ հուշարձանների պետական հաշվառման փաստաթղթեր | մշտ. (1) | (1) Պահվում են հաշվառում վարող կազմակերպությունում | | 542. | Անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակներ | | | | | ա) ստեղծման եւ հաստատման վայրում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ա.կ. | | | 543. | Փաստաթղթեր անշարժ հուշարձանների պահպանության եւ օգտագործման նկատմամբ պետական վերահսկողության իրականացման վերաբերյալ՝ ստուգման եզրակացություններ, ակտեր, հանձնարարականներ, վարչական տույժեր | մշտ. | | | 544. | Փաստաթղթեր անշարժ հուշարձանների պահպանական գոտիների նախագծերի մշակման վերաբերյալ | 5 տ. (1) | (1) Որոշման ընդունումից հետո | | 545. | Փաստաթղթեր համայնքի վարչական սահմաններում գտնվող պատմական բնակավայրերի պատմամշակութային հիմնավորման նախագծերի կազմման վերաբերյալ | 5 տ. (1) | (1) Որոշման ընդունումից հետո | | 546. | Փաստաթղթեր համայնքի վարչական սահմաններում գտնվող տեղական նշանակության անշարժ հուշարձանների ամրակայման, նորոգման, վերականգնման, տարածքի բարեկարգման աշխատանքների իրականացման վերաբերյալ | մշտ. | | | 547. | Փաստաթղթեր անշարժ հուշարձաններ ունեցող բնակավայրերի, դրանց հատվածների հատակագծման, կառուցապատման, հուշարձանների ամրակայման, վերականգնման, փոփոխման եւ բարեկարգման նախագծերի իրականացման վերահսկողության վերաբերյալ | մշտ. | | | 548. | Փաստաթղթեր հուշարձանների հետախուզման, պեղումների իրականացման, դրանց ընթացքի, ինչպես նաեւ այդ աշխատանները դադարեցնելու վերաբերյալ | մշտ. | | | 549. | Միջգերատեսչական հնագիտական հանձնաժողովի նիստերի արձանագրություններ | մշտ. | | | 550. | Հուշարձանների հետախուզման, հնագիտական պեղումների թույլտվության (բաց թերթիկների) տրամադրման գրանցամատյաններ | մշտ. (1) | (1) Պահվում են գրանցամատյանները վարող կազմակերպությունում | | 12. ՄՏԱՎՈՐ ՍԵՓԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ: ԼԻՑԵՆԶԱՎՈՐՈՒՄ | | | | | 12.1. Մտավոր սեփականություն | | | | | 551. | Փաստաթղթեր գյուտի պետական գրանցման, արտոնագիր ստանալու վերաբերյալ | 10 տ. (1) | (1) ՀՀ օրենքով սահմանված արտոնագրի ժամկետը լրանալուց հետո (ներառյալ՝ երկարաձգված ժամկետը) | | 552. | Փաստաթղթեր օգտակար մոդելի պետական գրանցման, արտոնագիր ստանալու վերաբերյալ | 5 տ. (1) | (1) ՀՀ օրենքով սահմանված արտոնագրի ժամկետը լրանալուց հետո | | 553. | Փաստաթղթեր արտադրական նմուշի պետական գրանցման, վկայագիր ստանալու վերաբերյալ | 5 տ. (1) | (1) ՀՀ օրենքով սահմանված վկայագրի ժամկետը (ներառյալ երկարաձգված վերջին ժամկետը) լրանալուց հետո | | 554. | Փաստաթղթեր գյուտի արտոնագրերում, պետական գրանցամատյանում փոփոխություններ կատարելու, իրավունքների վերականգնման, ժամկետների երկարաձգման վերաբերյալ (դիմումներ, արտոնագրերի պատճեններ, պետական տուրքի վճարման անդորրագրեր, արտոնագրային հավատարմատարին տրված լիազորագրեր, այլ փաստաղթղթեր) | 10 տ. (1) | (1) ՀՀ օրենքով սահմանված արտոնագրի ժամկետը լրանալուց հետո | | 555. | Փաստաթղթեր օգտակար մոդելի արտոնագրերում , պետական գրանցամատյանում փոփոխություններ կատարելու, իրավունքների վերականգնման, ժամկետների երկարաձգման վերաբերյալ (դիմումներ, արտոնագրերի պատճեններ, պետական տուրքի վճարման անդորրագրեր, արտոնագրային հավատարմատարին տրված լիազորագրեր, այլ փաստաղթղթեր) | 5 տ. (1) | (1) ՀՀ օրենքով սահմանված արտոնագրի ժամկետը լրանալուց հետո | | 556. | Փաստաթղթեր արդյունաբերական նմուշի վկայագրերում, պետական գրանցամատյանում փոփոխություններ կատարելու, իրավունքների վերականգնման, ժամկետների երկարաձգման վերաբերյալ (դիմումներ, վկայագրերի պատճեններ, պետական տուրքի վճարման անդորրագրեր, հավատարմատարին տրված լիազորագրեր, այլ փաստաղթղթեր) | 5 տ. (1) | (1) ՀՀ օրենքով սահմանված վկայագրի ժամկետը լրանալուց հետո | | 557. | Փաստաթղթեր արդյունաբերական սեփականության օբյեկտների իրավունքների փոխանցման եւ լիցենզային պայմանագրերի կնքման, գրանցման վերաբերյալ | 5 տ. (1) | (1) ՀՀ օրենքով սահմանված գործողությունների ժամկետները լրանալուց հետո | | 558. | Փաստաթղթեր արդյունաբերական սեփականության օբյեկտների՝ գյուտերի, օգտակար մոդելների, արդյունաբերական նմուշների, ապրանքային եւ սպասարկման նշանների, ապրանքների ծագման տեղանունների, ինտեգրալ միկրոսխեմաների, տոպոլոգիաների հայտերի փորձաքննության վերաբերյալ | 10 տ. | | | 559. | Պետական լիազոր մարմնի բողոքարկման խորհրդի նիստերի արձանագրություններ, որոշումներ՝ հայտերի փորձաքննությունների որոշումների դեմ առարկությունների եւ բողոքների քննարկումների վերաբերյալ | 10 տ. | | | 560. | Գյուտերի պետական գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 561. | Օգտակար մոդելների պետական գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 562. | Արդյունաբերական նմուշների պետական գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 563. | Հավատարմատարների պետական գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 564. | Արդյունաբերական սեփականության բնագավառում գործառույթների իրականացման հետ կապված սահմանված կարգով նախատեսված այլ գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 565. | Փաստաթղթեր արտոնագրային հավատարմատարների որակավորման քննությունների անցկացման, արդյունքների ամփոփման վերաբերյալ | | | | | ա) դրական արդյունքների ամփոփման | մշտ. | | | | բ) ոչ դրական արդյունքների ամփոփման | 5 տ. | | | 566. | Փաստաթղթեր ապրանքային նշանների պետական գրանցման, վկայագիր ստանալու վերաբերյալ | 10 տ. (1) | (1) ՀՀ օրենքով սահմանված գործողությունների ժամկետները լրանալուց հետո | | 567. | Փաստաթղթեր ապրանքային նշանների միջազգային գրանցումների, դրանց փորձաքննության անցկացման եւ Հայաստանի Հանրապետության տարածքում իրավական պահպանման ապահովման վերաբերյալ | մշտ. (1) | (1) Պահվում են պատասխանատու մարմնում | | 568. | Ապրանքային նշանների պետական գրանցամատյան | մշտ. | | | 569. | Փաստաթղթեր ապրանքային նշանների գրանցման գործողության ժամկետի երկարաձգման վերաբերյալ | 10 տ. (1) | (1) ՀՀ օրենքով սահմանված գործողությունների ժամկետները լրանալուց հետո | | 570. | Մտավոր սեփականության օբյեկտների էլեկտրոնային գրանցամատյաններ՝ Հայաստանի Հանրապետությունում հաշվառված ապրանքային նշանների եւ նրանց իրավատերերի մասին տեղեկությունների մասին | մշտ. | | | 571. | Փաստաթղթեր մտավոր սեփականության լիցենզիայի պետական գրանցման վերաբերյալ | մշտ. | | | 572. | Մտավոր սեփականության լիցենզիաների պետական գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 573. | Փաստաթղթեր մտավոր սեփականության միջազգային կազմակերպությունների հետ համագործակցության վերաբերյալ | մշտ. | | | 576. | Փաստաթղթեր մտավոր սեփականության միջազգային ցուցահանդեսներում, տոնավաճառներում Հայաստանի իրավաբանական եւ ֆիզիկական անձանց մասնակցության վերաբերյալ | | | | | ա) մասնակից կազմակերպություններում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ա.կ. | | | 575. | Գրագրություն հեղինակային իրավունքի պահպանության վերաբերյալ | 5 տ. | | | | 11.2. Լիցենզավորում | | | | 576. | Լիցենզիաների գրանցամատյաններ (իրավաբանական անձանց եւ ֆիզիակական անձանց), լիցենզավորման էլեկտրոնային գրանցամատյաններ | մշտ. (1) | (1) Սույն ցանկում առանձին հոդվածով չնշված | | 577. | Լիցենզավորման էլեկտրոնային միասնական գրանցամատյան | մշտ. | | | 578. | Լիցենզիավորված անձանց անհատական գործեր | 5 տ. (1) | (1) Լիցենզիայի գործողության դադարեցումից հետո | | 579. | Փաստաթղթեր լիցենզիաների վերաձեւակերպման, գործողության կասեցման, ժամկետի երկարաձգման, վերականգնման, դադարեցման վերաբերյալ | 5 տ. | | | 580. | Լիցենզավորող հանձնաժղովների եզրակացություններ, նիստերի արձանագրություններ | 25 տ. | | | 581. | Լիցենզային պայմանագրեր | 5 տ. (1) | (1) Պայմանագրի ժամկետն ավարտվելուց հետո | | 582. | Լիցենզային պայմանագրերի գրանցամատյաններ | 5 տ. (1) | (1) Վերջին գրառումից հետո | | 583. | Փաստաթղթեր լիցենզիա ստանալու հայտը մերժելու վերաբերյալ | 5 տ. | | | 13. ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ: ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅՈՒՆ: ՄԻԳՐԱՑԻԱ | | | | | 13.1.Սոցիալական պաշտպանություն | | | | | 584. | Սոցիալական պաշտպանության պետական ծրագրեր (նպաստների, զբաղվածության, ընտանիքի, հաշմանդամերի, ոլորտի այլ հիմնահարցերի վերաբերյալ) | | | | | ա) կազմման եւ ընդունման վայրում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ա.կ. | | | 585. | Բժշկասոցիալական փորձաքննության հանձնաժողովների ցանկեր | մ.ն.փ. | | | 586. | Բժշկասոցիալական փորձաքննությունների հանձնաժողովների արձանագրությունների, որոշումների գրանցամատյաններ | 25 տ. (1) | (1) Գրանացամատյանում վերջին գրառումից հետո | | 587. | Բժշկասոցիալական փորձաքննությամբ փորձաքննված անձանց գործեր՝ | | | | | ա) հանձնաժողովի որոշմամբ հաշմանդամ ճանաչվածների | 5 տ. (1) | (1) Հաշմանդամության կարգավիճակի համար սահմանված ժամկետի ավարտից հետո | | | բ) հանձնաժողովի որոշմամբ հաշմանդամ չճանաչվածների | 3 տ. | | | 588. | Բժշկասոցիալական փորձաքննությամբ փորձաքննված անձանց գործերի հաշվառման մատյաններ | 25 տ. | | | 589. | Պետական լիազորված մարմնում հարուցված վարչական վարույթի բժշկասոցիալական փորձաքննության գործեր | 25 տ. (1) | (1) Բացառությամբ սահմանված կարգով ոչնչացման ենթակա մահացած հաշմանդամների գործերի | | 590. | Պետական լիազորված մարմնում հարուցված վարչական վարույթի բժշկասոցիալական փորձաքննության գործերի հաշվառման գրանցամատյաններ | 25 տ. | | | 591. | Բժշկասոցիալական փորձաքննությնների վերաբերյալ պետական լիազորված մարմնի վարչական ակտերի հաշվառման գրանցամատյաններ | 25 տ. | | | 592. | Փաստաթղթեր զբաղվածության կարգավորման վերաբերյալ (պետական ծրագրերի կազմման նախագծեր, տեղեկություններ, տեղեկանքներ, գործազուկների, նրանց աշխատանքներում ներառելու մասին վիճակագրական տվյալների աղյուսակներ) | 5 տ. | | | 593. | Գործազուկների անձնական գործեր, հաշվառման մատյաններ, | 50 տ. | | | 594. | Մայրության նպաստ ստանալու իրավունք ունեցող անձանց ցուցակներ | 25 տ. | | | 595. | Սոցիալական նպաստ ստանալու իրավունք ունեցող անապահով ընտանիքների, անձանց ցուցակներ | մ.ն.փ. | | | 596. | Առանց ծնողական խնամքի մնացած եւ նրանց թվին պատկանող երեխաների հաշվառման մատյաններ, անձնական քարտեր, այլ փաստաթղթեր | 75 տ. | | | 597. | Մանկատներում տեղավորված երեխաների ուղեգրեր եւ դրանց գրանցամատյաններ | 75 տ. | | | 598. | Մանկատների երեխաների սոցիալական աջակցության վերաբերյալ փաստաթղթեր | 25 տ. | | | 599. | Երեխային խնամելու եւ դաստիարակելու համար կնքված խնամատարության քաղաքացիաիրավականան պայմանագրեր | 5 տ. (1) | (1) Պայմանագրի ժամկետն ավարտվելուց հետո | | 600. | Երեխանների շուրջօրյա խնամք եւ պաշտպանություն իրականացնող հասարակական կազմակերպությունների եւ պետական լիազորված մարմինների միջեւ կնքված պայմանգրեր | 5 տ. (1) | (1) Պայմանագրի ժամկետն ավարտվելուց հետո | | 601. | Միայնակ տարեցներին եւ հաշմանդամներին տնային պայմաններում սոցիալական սպասարկման եւ օժանդակ միջոցների տրամադրման քարտեր | մ.ա.կ. | | | 602. | Ինքնասպասարկման կարողությունները մասամբ կամ ամբողջովին կորցրած միայնակ տարեցների խնամքի կազմակերպման, մատուցվող ծառայությունների՝ սննդի, բուժօգնության, կացարանի ապահովման վերաբերյալ փաստաթղթեր, հաշվառման քարտեր | մ.ա.կ. | | | 603. | Խնամքի ցերեկային կենտրոններ հաճախող անձանց (երեխաների) ցուցակներ, քարտեր | մ.ա.կ. | | | 604. | Հայաստանի Հանրապետությունում ապստան հայցողներին, ապստան չստացած փախստականներին տրամադրվող սոցիալական աջակցության՝ ժամանակավոր կենտրոններում տեղավորելու, սննդով եւ կենսաապահովման պայմաններով ապահովելու վերաբերյալ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 605. | Կուտակային կենսաթոշակային հաշիվ բացելու փաստաթղթեր՝ սոցիալական վճարներ կատարելու համար | 75 տ. | | | 606. | Կուտակային կենսաթոշակային մասնակիցների ռեեստր | 75 տ. | | | 607. | Կենսաթոշակի գործեր | 10 տ. (1) | (1) Կենսաթոշակ ստանալու իրավունքը դադարեցվելուց եւ կենսաթոշակային գործերի էլեկտրոնային տարբերակները պատրաստվելուց հետո | | 608. | Կենսաթոշակի գործերի հաշվառման գլխավոր մատյան (նաեւ էլեկտրոնային գլխավոր շտեմարան) | 75 տ. (1) | (1) Վերջին գրառումից հետո | | 609. | Սոցիալական վճարներին վերաբերող՝ ապահովադիրների հաշվառման գրանցամատյաններ, էլեկտրոնային տվյալների շտեմարաններ | 10 տ. (1) | (1) Գործունեության դադարեցումից հետո | | 610. | Կենսաթոշակի նշանակման մերժված գործեր եւ դրանց հաշվառման մատյան (նաեւ էլեկտրոնային շտեմարան) | 5 տ. | | | 611. | Ուղարկվող կենսթոշակի գործերի հաշվառման մատյան (նաեւ էլեկտրոնային շտեմարան) | 50 տ. | | | 612. | Ստացված կենսթոշակի գործերի հաշվառման մատյան (նաեւ էլեկտրոնային շտեմարան) | 50 տ. | | | 613. | Կենսաթոշակ ստանալու իրավունքը դադարեցված կենսաթոշակի գործերի այբբենական կարգով հաշվառվող մատյաններ | 50 տ. | | | 614. | Կենսաթոշակ նշանակելու, դրամական գումարներ ստանալու վերաբերյալ դիմումների գրանացմատյաններ | 5 տ. | | | 615. | Կենսաթոշակների, պարտադիր սոցիալական ապահովագրության նպաստների, դրամական այլ գումարների նշանակման ու վճարման վերաբերյալ ամփոփագրեր, ցուցակներ, հաշվետվություններ, տեղեկություններ | 5 տ. | | | 616. | Պետական լիազոր մարմնի եւ բանկերի միջեւ կնքված պայմանագրեր՝ սոցիալական փաթեթի հատկացումների ապահովման մասին | 5 տ. (1) | (1) Պայմանագրի ժամկետն ավարտվելուց հետո | | 617. | Բանկերի եւ սոցիալական փաթեթի շահառուների միջեւ կնքված պայմանագրեր | 5 տ. | Սոցիալական փաթեթից օգտվելու իրավունքի դադարեցումից հետո | | 618. | Ապահովագրական ընկերությունների եւ սոցիալական փաթեթի շահառուների միջեւ կնքված պայմանագրեր | 1 տ. (1) | (1) Պայմանագրի ժամկետն ավարտվելուց հետո | | 619. | Փաստաթղթեր սոցիալական փաթեթի շահառուների հավաստագրերի տրամադրման գրանցամատյաններ | 5 տ. | Գրանցամատյանում վերջին գրառումից հետո | | 620. | Փաստաթղթեր բարեգործական կազմակերպությունների, ֆիզիկական անձանց կողմից սոցիալապես անապահով մարդկանց, ուսումնական, գիտական, սպորտային, մշակութային կազմակերպություններին նյութական անշահախնդիր աջակցության տրամադրման վերաբերյալ՝ ծրագրեր, նվիրատվության պայմանագրեր, ցուցակներ, զեկուցագրեր, հաշվետվություններ, տեղեկություններ | մշտ. | | | 13.2. Առողջապահություն | | | | | 621. | Սոցիալական փաթեթի առողջության ապահովագրության ծառայության բազային փաթեթի մեջ մտնող հիմնական բժշկական ծառայությունների եւ դեղերի կողմնորոշիչ գները կարգավորող միջգերատեսչական հանձնաժողովի նիստերի արձանագրություններ, որոշումներ, խորհրդակցությունների, քննարկումների ամփոփագրեր, արդյունքների վերլուծություններ, այլ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 622. | Սոցիալական փաթեթի առողջության ապահովագրության ծառայության բազային փաթեթի մեջ մտնող հիմնական բժշկական ծառայությունների եւ դեղերի կողմնորոշիչ գները կարգավորող միջգերատեսչական հանձնաժողովի սահմանած հիմնական բժշկական ծառայությունների եւ դեղերի, դրանց կողմնորոշիչ գների ցանկեր | մ.ն.փ. | | | 623. | Սոցիալական փաթեթի շահառուների անվճար բժշկական օգնության ու սպասարկման հավաստագրերի տրամադրման գրանցամատյաններ | 25 տ. | | | 624. | Սոցիալական փաթեթի շահառուների՝ պետության կողմից երաշխավորված անվճար բժշկական օգնության եւ սպասարկման իրավունքից օգտվելու ուղեցույցներ | մ.ն.փ. | | | 625. | Բուժաշխատողների մասնագիտական գործունեության եւ շարունակական մասնագիտական զարգացման հավաստագրերի տրամադրման գրանցամատյան | 50 տ. | | | 626. | Փաստաթղթեր բնակչության հիգենիկ եւ հակահամաճարագային անվտանգության ապահովման համար պետական հսկողության իրականացման, շրջակա միջավայրի գործոնների ազդեցության ուսումնասիրությունների վերաբերյալ (ամփոփագրեր, զեկուցագրեր, ստուգաթերթեր, հանձնարարականներ, այլ փաստաթղթեր) | 5 տ. | | | 627. | Բժշկական հաստատության կողմից վարձու աշխատողներին տրվող ժամանակավոր անաշխատունակության թերթիկների հաշվառման մատյաններ | 5 տ. | | | 628. | Հիվանդանոցային բուժական հաստատությունից առողջարան բուժման ուղարկված վարձու աշխատողների հաշվառման մատյաններ | 5 տ. | | | 629. | Պոլիկնինիկաներում գրանցված անձանց (երեխաների) քարտեր | 5 տ. (1) | (1) Քարտը փակվելուց (երեխայի չափահաս դառնալուց) հետո | | 630. | Ստացիոնար եւ դիսպանսեր բուժման մեջ գտնվող պացիենտների հիվանդության պատմություններ | 25 տ. (1) | (1) Գիտահետազոտական նշանակություն ունեցող հիվանդության պատմությունները՝ մշտ. | | 631. | Բժշկական հաստատություններում վարվող գրանցամատյաններ՝ | | | | | ա) տնային, շտապ օգնության կանչերի | 5 տ. | | | | բ) դեղատոմսի, դեղորայքի հատկացումների | 5 տ. | | | | գ) ստացիոնար, առողջարանային բուժման ընդունման եւ դուրսգրման | 5 տ. | | | | դ) վիրահատությունների | 25 տ. | | | | ե) ծննդաբերությունների | 50 տ. | | | | զ) բուժհետազոտությունների | 5 տ. | | | 632. | Կլինիկական ուղեցույցներ | մշտ. | | | 13.3. Միգրացիա | | | | | 624. | Հայաստանի Հանրապետությունում ապստան հայցողների անձը հաստատող ժամանակավոր վկայական տրամադրելու գրանցամատյաններ | 50 տ. | | | 625. | Հայաստանի Հանրապետությունում ապստան հայցողների եւ փախստականների անձնական, անհատական գործեր | 50 տ. | | | 626. | Հայաստանի Հանրապետությունում ապստան հայցողների եւ փախստականների կենտրոնացված հաշվառվման պետական գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 627. | Հայաստանի Հանրապետությունում հաշվառված ապստան հայցողների եւ փախստականների անվանական ցուցակներ | 50 տ. | | | 628. | Փաստաթղթեր Հայաստանի Հանրապետությունում ապստան հայցողներին եւ փախստականներին կոնվենցիոն ճամփորդական փաստաթուղթ, դրա կրկնօրինակը տրամադրելու, ժամկետները երկարաձգելու վերաբերյալ | 25 տ. | | | 629. | Հայաստանի Հանրապետությունում ապստան հայցողներին եւ փախստականներին կոնվենցիոն ճամփորդական փաստաթղթի տրամադրման գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 14. ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅԱՆ | | | | | 630. | Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննությունների եզրակացություններ՝ կից փաստաթղթերով (գնահատման հայտեր եւ գնահատման հաշվետվություններ) | մշտ. | | | 631. | Շրջակա միջավայրի ազդեցության փորձաքննության բացասական եզրակացություններ | 5 տ. | | | 632. | Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության հանրային քննարկումների արձանագրություններ | 5 տ. | | | 633. | Շրջակա միջավայրի վրա հնարավոր տնտեսական վնասների գնահատումների եւ հատուցման հաշվարկերի հաշվետվություններ, տեղեկանքներ, այլ փաստաթղթեր | 5 տ. | | | 634. | Վտանգավոր թափոնների վերամշակման, վնասազերծման, պահպանման, փոխադրման եւ տեղադրման գործունեության լիցեզիաների տրամադրման գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 635. | Վտանգավոր թափոնների փոխադրման մեկանգամյա լիցեզիաների տրամադրման գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 636. | Համաձայնեցված վտանգավոր թափոնների անձնագրեր | մշտ. | | | 637. | Թափոնների պետական կադաստրի վարման գրանցամատյաններ, ռեեստրներ | մշտ. | | | 638. | Մթնոլորտ արտանետված վնասակար նյութերի պետական հաշվառման մատյաններ | 25 տ. | | | 639. | Ջրային ավազան վնասակար նյութերի արտանետման համար հաշվառման տեղեկանքներ, տեղեկություններ | 5 տ. | | | 640. | Փաստաթղթեր ջրօգտագործման թույլտվություն ստանալու վերաբերյալ | 5 տ. | | | 641. | Պայմանագրեր ջրօգտագործման եւ ջրհեռացման վերաբերյալ | 5 տ. (1) | (1) Պայմանագրի ժամկետն ավարտվելուց հետո | | 642. | Փաստաթղթեր ջրերի ստանդարտների, սոցիալական եւ բնապահպանական ազդեցությունների, ջրառի չափաքանակների, հիգենիայի կանոնների պահպանման նկատմամբ իրականացված վերահսկողության վերաբերյալ | 5 տ. (1) | (1) Վերջին ստուգումից հետո | | 643. | Հայաստանի Հանրապետության տարածքից բուսաբանական եւ կենդանաբանական հավաքածուների եւ առանձին նմուշներ արտահանելու եւ Հայաստանի Հանրապետության տարածք ներմուծելու թույլտվություններ | մշտ. | | | 644. | Անտառների պետական հաշվառման եւ անտառային կադաստրի վարման գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 645. | Պետական անտառներում անտառատնտեսական աշխատանքների կատարման պայմանագրեր | 5 տ. | Պայմանագրի ժամկետն ավարտվելուց հետո | | 646. | Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների հաշվառման եւ պետական կադաստրի վարման գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 647. | Բուսական աշխարի պետական հաշվառման գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 648. | Բնության հուշարձանների անձնագրեր | մշտ. | | | 649. | Բնապահպանության եւ բնօգտագործման վճարների հաշվարկ-հաշվետվություններ, տեղեկանքներ | 5 տ. | | | 650. | Բնապահպանական իրավախախտումների հետեւանքով կենդանական եւ բուսական աշխարհին պատճառած վնասների հաշվարկման եւ գանձնման վերաբերյալ փաստաթղթեր (արձանագրություններ, ակտեր, տեղեկանքներ) | 5 տ. | | | 651. | Բնապահպանության եւ ընդերքի տեսչական մարմնի կառավարման խորհրդի նիստերի արձանագրություններ, որոշումներ, ստուգումների ծրագրեր, հաշվետվություններ, տեղեկանքներ | մշտ. | | | 652. | Բնության եւ շրջակա միջավայրի պահպանության իրավախախտումների վերաբերյալ վարչական վարույթի գործեր | 5 տ. (1) | (1) Գործերն ավարտելուց հետո | | 653. | Բնության եւ շրջակա միջավայրի պահպանության վերաբերյալ վարչական վարույթի գործերի հաշվառման մատյաններ (միասնական գրանցամատյաններ) | մշտ. | | | 654. | Բնապահպանության իրավախախտումների վերաբերյալ վարչական վարույթներով ընդունված վարչական ակտերի հաշվառման գրանցամատյաններ | մշտ. | | | 655. | Շրջակա միջավայրի նկատմամբ մշտադիտարկումների ծրագրեր, պլաններ, եզրակացություններ, հանձնարարականներ, հաշվետվություններ | | | | | ա) կազմող եւ հաստատող վայրում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ն.փ. | | | 15. ՔԱՂԱՔԱՇԻՆՈՒԹՅՈՒՆ | | | | | 656. | Կառուցապատման թույլտվություններ՝ կից փաստաթղթերով | մշտ. | | | 657. | Կառուցապատման թույլտվություններ ստանալու վերաբերյալ մերժված հայտեր, բացասական եզրակացություններ | 5 տ. | | | 658. | Հողաշինարարական գործեր՝ կից փաստաթղթերով | | | | | ա) դրական եզրակացությամբ | մշտ. | | | | բ) բացասական եզրակացությամբ (մերժված) | 3 տ. (1) | (1) Բացասական եզրակացության արձանագրումից հետո | | 659. | Նախագծային կապալի պայմանագրեր | 3 տ. (1) | (1) Պայմանագրի ժամկետն ավարտվելուց հետո | | 660. | Կառուցապատման փորձարարական, բազմակի (երկակի) օգտագործման օբյեկտների օրինակելի նախագծեր, դրանց կատալոգներ | | | | | ա) մշակման վայրում | մշտ. | | | | բ) այլ կազմակերպություններում | մ.ն.փ. | | | 661. | Քաղաքաշինական փաստաթղթերի փորձագիտական եզրակացություններ | մշտ. | | | 662. | Համայնքների քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթերի փորձագիտական եզրակացություններ | մշտ. | | | 663. | Համայնքների տարածական պլանավորման փաստաթղթեր՝ համայնքների (բնակավայրերի) գլխավոր հատակագծեր եւ քաղաքաշինական գոտեւորման նախագծեր | մշտ. | | | 664. | Համայնքների ընթացիկ քաղաքաշինական քարտեզներ | մշտ. | | | 665. | Համայնքների քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթերի մշակման աշխատանքները համակարգող միջգերատեսչական հանձնաժողովի նիստերի արձանագրություններ, եզրակացություններ | մշտ. | | | 666. | Ավարտված շինարարություններն ընդունող հանձնաժողովի ակտեր | մշտ. | | | 668. | Բնակելի, հասարակական, արտադրական շենքերի ու շինությունների տեխնիկական վիճակի անձնագրեր (վկայագրեր) | 10 տ. (1) | (1) Վերջին հետազննումից հետո | | 669. | Շինարարության վարման մատյաններ | 10 տ. (1) | (1) Շահագործման թույլտվությունից հետո | | 670. | Ինժեներաերկրաբանական հետազննությունների նյութերի վերաբերյալ փորձաքննությունների եզրակացություններ | մշտ. | | | 671. | Պետական կամ համայնքի բյուջեի միջոցներով (ներգրավմամբ) կառուցվելիք օբյեկտների նախահաշվարկային փաստաթղթեր | մշտ. | | | 672. | Ինժեներաերկրաբանական ուսումնասիրությունների եւ սեյսմամիկրոշրջանացման հաշվետվություններ | 10 տ. | | | 673. | Իրավիճակային հատակագծեր՝ գոյություն ունեցող ստորգետնյա հաղորդակցուղիների եւ ցանցերի ուղեգծերով | մշտ. | | | 674. | Հիմնանորոգման աշխատանքների նախագծեր, նախահաշիվներ, պայմանագրեր, կատարման մասին ակտեր եւ այլ փաստաթղթեր | 5 տ. | | Բ Ո Վ Ա Ն Դ Ա Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն 1. ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄ 1.1. Կառավարման կարգադիր, կազմակերպական գործունեություն 1.2. Կառավարման իրավական ապահովում 1.3. Գործունեության հեռանկարային ու ընթացիկ ծրագրավորում եւ կատարման հաշվետվություններ 1.4. Կատարման նկատմամբ հսկողության իրականացում 1.5. Ընտրությունների եւ հանրաքվեների կազմակերպում եւ անցկացում 1.6. Վիճակագրություն 1.7. Կառավարման փաստաթղթավորման ապահովում եւ փաստաթղթերի պահպանության կազմակերպում 2. ԻՐԱՎԱԲԱՆԱԿԱՆ ԱՆՁԱՆՑ ԳՐԱՆՑՈՒՄ ԵՎ ԼՈՒԾԱՐՈՒՄ: ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՄՐՑԱԿՑՈՒԹՅԱՆ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ: ԳՈՒՅՔԻ ՄԱՍՆԱՎՈՐԵՑՈՒՄ (ՍԵՓԱԿԱՆԱՇՆՈՐՀՈՒՄ), ՕԳՏԱԳՈՐԾՈՒՄ, ՀԱՇՎԱՌՈՒՄ 2.1. Իրավաբանական անձանց գրանցում, իրավաբանական անձանց առանձնացված ստորաբաժանումների եւ հիմնարկների, անհատ ձեռնարկատերերի հաշվառում եւ լուծարում 2.2. Տնտեսական մրցակցության պաշտպանություն 2.3. Անշարժ գույքի մասնավորեցում (սեփականաշնորհում), օգտագործում, հաշվառում 3. ԱՇԽԱՏԱՆՔԱՅԻՆ ՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ 3.1. Աշխատանքի եւ ծառայողական գործունեության կազմակերպում, կադրային ապահովում 3.2. Աշխատողների անվտանգության ապահովում եւ առողջության պահպանություն 3.3. Աշխատողների վերապատրաստում, ատեստավորում եւ որակավորման բարձրացում 4. ՀԱՇՎԱՊԱՀԱԿԱՆ ՀԱՇՎԱՌՈՒՄ 5. ԲԱՆԿԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ ԵՎ ՎԱՐԿԱՎՈՐՈՒՄ: ԱՐԺԵԹՂԹԵՐ: ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՈՒՄ 5.1. Բանկայի համակարգ եւ վարկավորում 5.2. Արժեթղթերի շուկայի կարգավորում 5.3. Ֆինանսավորում 5.4. Ապահովագրության վերաբերյալ փաստաթղթեր 6. ԴԱՏԱԿԱՆ ԳՈՐԾԵՐ(1), ՀԱՇՎԱՌՄԱՆ ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ 6.1. Քաղաքացիական իրավախախտումների վերաբերյալ դատական գործեր 6.2. Ընտանեկան իրավախախտումների վերաբերյալ դատական գործեր 6.3. Աշխատանքային իրավախախտումների վերաբերյալ դատական գործեր 6.4. Հողային իրավախախտումների վերաբերյալ դատական գործեր 6.5. Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ դատական գործեր 6.6. Քրեական իրավահարաբերությունների վերաբերյալ գործեր 6.7. Դատական ակտերի հարկադիր կատարման վերաբերյալ փաստաթղղթեր 6.8. Դատական գործերի, իրավախախտումների հաշվառման, գրանցման մատյաններ, գրքեր 7. ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿՆ ԿԱՑՈՒԹՅԱՆ ԱԿՏԵՐԻ ԳՐԱՆՑՈՒՄ 8. ՆՈՏԱՐԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ 9. ՄԱՔՍԱՅԻՆ ԳՈՐԾԻ ԲՆԱԳԱՎԱՌ ԵՎ ՀԱՐԿԱՅԻՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆ 9.1. Մաքսային գործի բնագավառ 9.2. Հարկային ծառայություն 10. ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ 11. ԿՐԹՈՒԹՅՈՒՆ: ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ: ՄՇԱԿՈՒՅԹ 11.1. Կրթություն 11.2. Գիտական եւ գիտատեխնիկական գործունեություն 11.3. Գիտական աստիճանների եւ կոչումների շնորհում 11.4. Մշակույթ 12. ՄՏԱՎՈՐ ՍԵՓԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ: ԼԻՑԵՆԶԱՎՈՐՈՒՄ 12.1. Մտավոր սեփականություն 11.2. Լիցենզավորում 13. ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ: ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅՈՒՆ: ՄԻԳՐԱՑԻԱ 13.1.Սոցիալական պաշտպանություն 13.2. Առողջապահություն 13.3. Միգրացիա 14. ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅԱՆ 15. ՔԱՂԱՔԱՇԻՆՈՒԹՅՈՒՆ Ցանկում օգտագործվել են հետեւյալ հապավումները՝ - տ. — տարի մշտ. - մշտական մ.ա.կ. - մինչեւ անհրաժեշտության կորցնելը մ.ն.փ. — մինչեւ նորով փոխարինելը: ----- | Իրավական ակտի հիմնավորումը | Իրավական ակտի հիմնավորումը | | ----- | ----- | | 1 | ԱնհրաժեշտությունըԱրխիվային փաստաթղթերի օրինակելի ցանկը սահմանվել է 2006թ. սկզբին եւ անցած տասնամյակի ընթացքում, հատկապես էլեկտրոնային փաստաթղթաշրջանառության կտրուկ աճով, փաստաթղթերը եւ տիպերի եւ բովանդակային առումով լուրջ փոփոխություն են կրել, շատ փաստաթղթեր այլեւս չեն ստեղծվում, դրանց փոխարեն հանդես են եկել նորերը: Անհրաժեշտություն է առաջացել նաեւ փոփոխել մի շարք փաստաթղթերի պահպանության ժամկետները, մի մասինը ավելացնել, մի մասին պակասեցնել: | | 2 | Ընթացիկ իրավիճակը եւ խնդիրները- | | 3 | Տվյալ բնագավառում իրականացվող քաղաքականություն- | | 4 | Կարգավորման նպատակը եւ բնույթըՀՀ կառավարության որոշման ընդունմամբ կհստակեցվի եւ նոր ժամանակի պահանջներին կհամապատասխանացվի պահպանության ժամկետների նշումով արխիվային փաստաթղթերի օրինակելի ցանկը: | | 5 | Նախագծի մշակման գործընթացում ներգրավված ինստիտուտները եւ անձինքՆախագիծը մշակվել է ՀՀ տարածքային կառավարման եւ զարգացման նախարարության եւ «Հայաստանի ազգային արխիվ» ՊՈԱԿ-ի կողմից: | | 6 | Ակնկալվող արդյունքըԻրավական ակտի կիրարկումը կապահովի արդի պայմաններում ստեղծվող նոր տիպի փաստաթղթերով, այդ թվում էլեկտրոնային փաստաթղթերով Հայաստանի Հանրապետության արխիվային հավաքածուի համալրումը: | | Նախագծի ընդունման առնչությամբ ընդունվելիք այլ իրավական ակտերի կամ դրանց ընդունման անհրաժեշտության բացակայության մասին տեղեկանք<br> | Նախագծի ընդունման առնչությամբ ընդունվելիք այլ իրավական ակտերի կամ դրանց ընդունման անհրաժեշտության բացակայության մասին տեղեկանք<br> | | ----- | ----- | | 1 | Այլ իրավական ակտերում փոփոխությունների եւ/ կամ լրացումների անհրաժեշտությունըչկան | | 2 | Միջազգային պայմանագրերով ստանձնած պարտավորությունների հետ համապատասխանությունըհամապատասխանում է | | Տեղեկանք հասարակության մասնակցության մասին<br> | Տեղեկանք հասարակության մասնակցության մասին<br> | | ----- | ----- | | 1 | Հասարակությանը նախագծի մասին իրազեկումընախագիծը տեղադրվել է իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման միասնական կայքում (e-draft.am) | | Տեղեկանք պետական բյուջեում կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինների բյուջեներում եկամուտների եւ ծախսերի էական ավելացման կամ նվազեցման մասին | Տեղեկանք պետական բյուջեում կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինների բյուջեներում եկամուտների եւ ծախսերի էական ավելացման կամ նվազեցման մասին | | ----- | ----- | | 1 | ՀՀ կառավարության որոշման նախագծի ընդունման կապակցությամբ պետական բյուջեում կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինների բյուջեներում եկամուտների եւ ծախսերի էական ավելացում կամ նվազեցում չի նախատեսվում: |

https://www.e-draft.am/projects/1064

14.08.2018

www.e-draft.am

Ուղուր Փոլաթ Ուղուր Հաքան Փոլաթ , թատրոնի, կինոյի եւ հեռուստատեսության թուրք դերասան: Կենսագրություն Ուղուր Փոլաթը ծնվել է 1961 թվականի հունվարի 1-ին Ստամբուլում: 1978 թվականին ընդունվել է Անկարայի գեղարվեստական թատրոն: 1981 թվականին սովորել է Միմար Սինանի անվան գեղարվեստի համալսարանի թատերական բաժնում: 16 տարվա ընթացքում Փոլաթը հանդես է եկել պետական թատրոնների բեմերում եւ խաղացել շուրջ 30 թատերական ներկայացումներում: 1996 թվականին ստացել է Իսմեթ Քյունթայի թատրոնի մրցանակ: Մասնակցել է հոլիվուդյան մի շարք ֆիլմերի կրկնօրինակման աշխատանքներին, որոնց համար ստացել է մրցանակներ: 1990-ական թվականներից սկսած սկսել է նկարահանվել ֆիլմերում եւ հեռուստասերիալներում: Լավագույն դերասան անվանակարգում դարձել է Անթալիայի կինոփառատոնի «Ոսկե նարինջ» մրցանակի դափնեկիր: 1990 թվականին Անկարայի կինոփառատոնի ժամանակ «Բոլոր դռները փակ են» ֆիլմի համար ստացել է «Խոստումնալից դերասան» կինոմրցանակ: 2014 թվականին նկարահանվել է Հեյ Ստամբուլ հեռուստասերիալում, որը ցուցադրվել է Kanal D հեռուստաընկերությամբ: Հեռուստասերիալում մարմնավորել է Քանդեմիր Նեւիզադեի դերը: Նրա խաղընկերներն են եղել Սալիհ Բադեմջին, Քաան Յըլդըրըմը, Շեբնեմ Բոզոքլուն, Էրքան Քոլչաք Քյոսթենդիլը եւ այլն: 2016 թվականին նկարահանվել է Գիշերվա թագուհին հեռուստասերիալում, որը ցուցադրվել է Star TV հեռուստաընկերությամբ: Նրա խաղընկերներն են եղել Մերյեմ Ուզերլին, Մուրատ Յըլդըրըմը, Ֆունդա էյրիղիթը, Բուրակ Դենիզը եւ այլն:

https://hy.wikipedia.org/wiki/Ուղուր_Փոլաթ

hy.wikipedia.org