Datasets:

LocalDoc

/

wikipedia_azerbaijan

like 1

Əşrəf bəy Tağıyev

Əşrəf bəy Tağıyev (1867–1930) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvü. Azərbaycanda Qarxunlu Əşrəf bəy soyadı ilə tanınan Əşrəf bəy Həsənbəy oğlu Tağıyev 1867-ci ildə Nuxa qəzasının Qarxun kəndində anadan olmuşdu. İbtidai təhsilini molla yanında almışdı. Sonra Tiflis gimnaziyasında oxumuşdu. 1908-ci ildə Yevlaxda mazutla işləyən zavod tikdirir, 1910-cu ildə öz xərci ilə Yuxarı Qarxun kəndində dörd sinifli, 1919-cu ildə isə yeddi sinifli rus-tatar məktəbi açdırır. 1918-ci il mart qırğınından sonra Əşrəf bəyin təklifi ilə erməni qırğınının qarşısını almaq məqsədilə könüllü dəstələr yaradılır. O, Nuru Paşa başda olmaqla Türk ordusunun qarşılanmasında, Ərəş suvari alayının tərkibində türk qoşunları ilə bərabər bolşevik-daşnaq ordusuna qarşı döyüş əməliyyatlarında iştirak edir. Əşrəf bəy 1918-ci ilin dekabrından Ərəş mahalından Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Parlamentinə üzv seçilir. O, 1919-cu ildə qəza rəisi olmuşdur. 1930-cu ildə tutulmuşdu. Elə həmin ildə öldürülmüşdü. Əşrəf bəy Həsən bəy oğlu Tağıyev Zaqafqaziya Dövlət Siyasi idarəsinin və Azərbaycan SSRİ DİXK üçlüyünün 3 mart 1930-cu il tarixli qərarına əsasən "Əhrar" partiyasının üzvü və əksinqilabi təbliğatla məşğul olduğu üçün güllələnmişdir. Azərbaycan SSR Ali Məhkəməsinin cinayət işləri üzrə məhkəmə kollegiyasının 29 avqust 1989-cu il tarixli qərarı ilə ölümündən sonra Əşrəf bəyə bəraət verilmişdir. Əşrəf bəy Maral xanımla ailə qurmuşdu. Knyaz bəy, Məmmədəli bəy adlı oğulları vardı. Xarici keçidlər " azedu.az. İstifadə tarixi: 13 avqust 2021. "Azərbaycan Parlamenti". anl.az. İstifadə tarixi: 13 avqust 2021. "Parlament və onun tərkibi". axc.preslib.az. İstifadə tarixi: 13 avqust 2021. "Əşrəf bəy qüruru". yadadushdu.az. İstifadə tarixi: 13 avqust 2021. Həmçinin bax Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamenti Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvləri Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin tarixi

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=80333

Əşrəf düşərgəsi

Əşrəf düşərgəsi və ya Əşrəf şəhəri — İraqın Diyala əyalətində qaçqın düşərgəsi və sürgün olmuş İran Xalq Mücahidləri Təşkilatı(PMOI/MEK)nın qərargahıdır.Əşrəf düşərgəsi, İraqın Xalis şəhərinin şimal-şərqində, İran sərhədinin təqribən 120 kilometr qərbində və Bağdadın 60 kilometr şimalında yerləşir. Əşrəf düşərgəsinin adı Əşrəf Rəcəvi xatirəsinə görə adlandırılıb ki İran xalq mücahidləri təşkilatının indi ki lideri Məsud Rəcəvinin, ilk həyat yoldaşı və Şah hökuməti ərzində siyasi məhbusudur. Xarici keçidlər İran xalq mücahidləri təşkilatının rəsmi saytı Əşrəf düşərgəsinin rəsmi saytı Arxivləşdirilib 2019-06-30 at the Wayback Machine Həmçinin bax Məhəmməd Hənifnejad

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=276207

Əşrəf Şəmizadə

Əşrəf Şəmizadə Krımın Evpatoriya şəhərində Krım tatarı olan müəllim ailəsində anadan olub. 1927-ci ildən gənclər üçün nəzərdə tutulan "Koz Aydın" ("Xoş Xəbərlər") jurnalında məsul katib, daha sonra jurnalının redaktoru işləyib. Həmin il Krım tatar yazılarının ərəb əlifbasından latın qrafikasına keçməsi komissiyasının elmi katibi təyin edilib. 1928-ci ildən - Rusiya Proletar Yazıçılar Birliyinin (RAPP) Krım şöbəsinin üzvü olub. 1930-1932-ci illərdə Moskvada Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunun (indiki VQİK) ədəbi və ssenari şöbəsində təhsil alıb. 1933-1941-ci illərdə "1905-ci ilin xatirəsi"nə tikilmiş Evdə yaşayıb.1934-cü ildə SSRİ Yazıçılar İttifaqının ilk qurultayında iştirakçı qismində iştirak edib. Eyni ildə SSRİ Yazıçılar İttifaqının üzvü seçilib. O, bu təşkilata seçilən ilk üzvlərindən biri olub. Sonra Rəyasət Heyətinin üzvü və yeni yaradılan Krım Yazıçılar İttifaqının katibi seçilib. Dəfələrlə SSRİ-nin görkəmli ədəbiyyat və incəsənət xadimləri ilə görüşmüşdür. Bunlar arasında Maksim Qorki, Vladimir Mayakovski, Korney Çukovski və Samuil Marşak kimi mütəfəkkirlər var idi. Müharibədən sonra Əşrəf Şəmizadə 1937-ci ildə represiyalara uğrayan ziyalılardan olub. Böyük Vətən müharibəsi illərində 18-20 may 1944-cü il tarixləri aralığında Krımdan Krım tatarlarının deportasiyası həyata keçirildi. SSRi rəhbərliyi Krım tatarlarının sürgünü zamanı heç kəsə güzəştə getmirdilər. Onlardan biri də bütün tutullarına baxmayaraq, Əşrəf Şəmizadə idi. Şəmizadə bu sürgünə qarşı çıxan ilk Krım tatarı ziyalılarından idi. Sovey höküməti bunu ona bağışlamadı. Şəmizadə dəfələrlə həbs olundu və təqiblərə uğradı. Şəmizadə İosif Stalin hakimiyyəti illərində ömrünün təxminən 8 ilini həbsxanalarda və QULAQ-da keçirib. Əşrəf Şəmizadə digər Krım tatarları kimi 1944-cü ildə ailəsi ilə birlikdə Özbəkistana sürgün edilib. Həyat yoldaşı - Səidə, ictimai xadim, yazıçı, Əli Bodaninskinin qızı. Oğlu - Aydın Şəmizadə, (1933—2020) mədəniyyət xadimi, yazıçı və fizika-riyaziyyat elmləri doktoru. Yaradıcılığı 1923-cü ildə gənc qələm sahibinin ilk şeiri "Çöldəki Yaz Axşamı" nəşr olundu. 1925-ci ilin yanvarında Krım Cümhuriyyət Sovet Partiya Məktəbinin tələbəsi Əşrəf Şəmizadə liderin ölümünün birinci ildönümünə həsr olunmuş "Lenin" şeirini yazdı. 1926-cı ildən bəri davamlı nəşr olunmağa başlandı. Dnepr su elektrik stansiyasının inşaatçılarına həsr olunmuş "Dneprelstan" şeirinin (1930), lirik şeir və şeirlər toplusunun "Svirel" (1965), "Qartal uçuşu" (1969), lirik-epik şeirinin müəllifi olub. Tənqidçilərin "Krım tatar dilinin ensiklopediyası" adlandırdığı "Kozyash Divar"(" Göz yaşları divarı") şerinin müəllifidir. 1933-cü ildə nəşr olunan "Böyük Sovet Ensiklopediyası" nın 62 cildində şairə həsr olunmuş məqalədə vurğulanırdı: Müharibədən sonrakı dövrdə bədii yaradıcılığı Krım tatar xalqının başına gətirilən bəlalara həsr olunub. Krım tatar ədəbiyyatı tarixinə dair məqalələr nəşr etdi, orta məktəblər üçün bir neçə dərs vəsaiti və "Həyat və İş" (1974) kitabını yazıb. Krım tatar ədəbiyyatının, xüsusən ədəbi tənqidin qorunub saxlanmasına və inkişafına böyük töhfə verib. Təqiblərə baxmayaraq, şair bir sıra şeir kitabları və ədəbi məqalələr toplusu çap etdirməyi bacardı. İlk dəfə görkəmli XVII-ci əsr şairi Aşıq Ömərin həyat və yaradıcılığına dair tədqiqat işi toplamış, araşdırmış və nəşr etdirib. Həm Krım tatarlarının, həm də özbək ədəbiyyatının inkişafındakı böyük töhfələrinə görə, 1968-ci ildə Əşrəf Şəmizadə "Özbəkistan SSR-nin əməkdar mədəniyyət işçisi" fəxri adına layiq görülmüşdür. O, həm də Vilyam Şekspir, Aleksandr Puşkin, Mixail Lermontov, Adam Mitskeviç, Nizami Gəncəvi, Lev Tolstoy, Servantes, Ömər Xəyyam, Vladimir Mayakovski, Sergey Yesenin, Maksim Qorki, Aleksandr Tvardovski, Taras Şevçenko, Rəsul Həmzətov və başqalarını Krım tatar dilinə çeviribdir. Əşrəf Şəmizadənin əsərləri SSRİ xalqlarının bir çox dillərinə tərcümə edilmişdir. Seçilmiş əsərləri "Dneprelstan" (Dneprostroy haqqında şeir. Simferopol, 1935), "Qaval" (Daşkənd, 1965), "Toğan k'aya" ("Qartal uçuşu", şeirlər və şeirlər toplusu, Daşkənd, 1969), "Sənə mahnılarımı verirəm" (Özbəkistanın Xalq Şairəsi Zülfiyyənin əsərlərinin tərcümələri. Daşkənd, 1972), "Omyur ve yaratıjılık" ("Həyat və İş", ədəbi məqalələr toplusu. "Svirel", şeirlər toplusu. (Daşkənd, 1974), "Xalq xidmətində" ("Xalqın xidmətində", ədəbi və tənqidi məqalələr toplusu. Daşkənd, 1977), "Şiirler ve poemalar" ("Şeirlər və Şeirlər". Daşkənd, 1978), "Kozaş Divar" ("Aslıxan") Şeir-destan. (Akmesjit: Tarpan, 2007) "Göz yaşları divarı", şeir-destan, Simferopol, 1995). Xarici keçidlər

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=712802

Əşrəf şah

Mir Əşrəf şah Xotəki (1700, Qəndəhar vilayəti, Səfəvilər – 1730, Bəlucistan, Səfəvilər) — Hotaki sülaləsindən İranın ikinci şahı. Əşrəf şah Mir Əbdüləziz xan Xotəkinin oğludur. 1700-cü ildə Qəndəhar şəhərində anadan olmuşdu. 1724-cü ildə Mahmud şah dəli oldu. Əfqanlar onun əmisi oğlu Əşrəf xanı taxta çıxardılar. Çünki Osmanlı sarayı həm Təhmasiblə, həm də Mahmudun əvəzinə taxta çıxmış Əşrəflə münasibətlərin birdəfəlik korlanmasını istəmirdi.Osmanlı sarayı müsbət cavab verilmədiyi halda Təhmasibin Rusiyaya yaxınlaşacağından da ehtiyat edirdi. Ona görə Osmanlı sarayı Rusiya tərəfini xəbərdar etməklə II Şah Təhmasibin yanına öz səfirini göndərdi. Amma bu səfirin apardığı müzakirələrin bir nəticəsi olmadı. Təhmasiblə bərabər, Əşrəf də Osmanlı dövləti ilə əlaqə yaratmağa çalışırdı.Çünki Əşrəf yaxşı anlayırdı ki, bölgənin güclü dövləti və qərbdən ölkənin həmsərhəd olduğu Osmanlı dövləti ilə anlaşma əldə edə bilməsə şahlığının ömrü də uzun olmayacaqdır. Ona görə Mahmudu əvəzləyəndən az sonra Əşrəf öz nümayəndə heyətinin Osmanlı sarayına göndərdi. Əbdüləziz adlı birisinin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti 1725-ci ilin iyun aynda İsfahandan yola düşsə də təxminən yarım ildən sonra 1726-cı ilin yanvarında Osmanlı sarayına yetişdi. Əşrəfin səfirlik heyəti özü ilə üç məktub gətirdi. 1-ci məktub Əşrəfin özü tərəfindən Osmanlı sultanının adına yazılmışdı. 2-ci məktubu etmadüddövlə Osmanlı sədr-əzəminə yazmışdı. 3-cü məktub isə 19 nəfər əfqan üləması adından Türkiyə müftisinə göndərilmişdi. Rusiya ilə bağlanmış müqaviləyə əsasən, Osmanlı sarayı Əşrəfin nümayəndəsini səfir statusunda qəbul edə bilməzdi. Ona görə Osmanlı sarayı Rusiyanın və Fransanın İstanbuldakı səfirlərinə Əşrəfin nümayəndəsini Əşrəfin məktublarını gətirən şəxs kimi qəbul etdiyini bildirdi. Ümumi bir razılıq əldə edildikdən və bir müddət Əşrəfin nümayəndələrinə qarşı göstərilən süründürməçilikdən sonra Osmanlı sədrəzəmi Əşrəfin nümayəndəsini qəbul etdi. Etimadüddövlənin imzaladığı məktub sədr-əzəmə təqdim edildi. Məktub oxunandan sonra məlum oldu ki, Əşrəf nəzarəti altında olan ərazilərdən imtina etmək və Osmanlıya qarşı ərazi güzəştlərinə getmək fikrində deyil. Əksinə, Osmanlı dövlətindən tələb olunurdu ki, işğal etdiyi keçmiş Səfəvi ərazilərini azad etsin. Əfqan üləmalarının yazdığı məktub da oxşar məzmunda idi. Nəhayət, sonda səsləndirilən Əşrəfin məktubunda da Osmanlı sarayına qarşı iradlar öz yerini tapmışdı. Əşrəfin iradlarından biri bu idi ki, Osmanlı dövləti şiə iranlılara qarşı mübarizə aparılmasında əfqanlara kömək göstərmir. Əşrəfə görə onu İranda fateh kimi qəbul edirdilər və bir fateh kimi onun haqqı var ki, Osmanlı dövlətinin və Rusiyanın əlinə keçirdiyi əraziləri geri qaytarsın. Əşrəf sadəcə olaraq müəyyən iddialar irəli sürməklə kifayətlənmirdi. Bağdad hakimi Əhməd paşanın sultan sarayına göndərdiyi məktubundan bilinirdi ki, Əşrəf əməli fəaliyyətə başlayıb. Xüsusi ilə məqsədlə öz nümayəndələrini Osmanlı qoşunları arasına yollayıb Osmanlı döyüşçüləri arasında təbliğat aparırdı ki, nə üçün sünni Osmanlı sünni əfqanlara qarşı mübarizə aparır. Əşrəfin təbliğatçıları Osmanlı döyüşçülərini inandırmaq istəyirdilər ki, eyni məzhəb üzvləri bir-birini müdafiə etməlidirlər. Belə bir təbliğat Osmanlı döyüşçülərinə azçox təsir edir və onlarda əfqanlara qarşı rəğbət əhval-ruhiyyəsini gücləndirirdi. Osmanlı sarayı və əyanları Əşrəfin iddialarını heç də xoşluqla qarşılamadılar və hələ onun nümayəndələri geri qayıtmamış Əşrəfə qarşı müharibə elan olundu. Həmin müharibənin elan olunması 1726-cı ilin birinci rübünə təsadüf etsə də, müharibə bir də payızda başladı. Osmanlı sərkərdəsi Əhməd paşa öz qoşunu ilə Həmədandan Əşrəfə qarşı yola düşdü. Van hakimi Xanık paşa, Həmədan hakimi Əbdülrəhman paşa, Mosul hakimi Qara Mustafa paşa və başqaları da onu müşayiət edirdilər. Əşrəfin ixtiyarında bir neçə zənburək var idi. İxtiyarındakı qoşunun sayı isə 17 min nəfərə çatırdı. Əhməd paşa hücumu başlamazdan əvvəl Əşrəfə hədələyici məktub göndərdi və ona bildirdi ki, hücuma keçməkdə məqsədi ləyaqətsiz əfqanları padşahlıqdan uzaqlaşdırmaq və şahlığı onun həqiqi sahibinə qaytarmaqdır. Bu hədə dolu məktub Əşrəfi hiddətləndirdi və Əhməd paşanın hikkəli məktubuna hikkəli də cavab vermək üçün öz adamlarını göndərdi ki, şahlığın həqiqi sahibi sayılan Şah Sultan Hüseynin boynunu vursunlar. Bu əmr dərhal yerinə yetirildi. Şah Sultan Hüseynin başı bədənindən ayrıldı və Əşrəf onu Əhməd paşaya göndərdi. Əşrəf onu da çatdırdı ki, Əhməd paşanın cavabı süngü ilə veriləcəkdir. Əşrəf eşidəndə ki, Osmanlı qoşunu onun üzərinə gəlir, qarşılayıcı tədbirlərin həyata keçirilməsinə başladı. Əmr etdi ki, Osmanlı qoşununun marşrutu üzərində olan yaşayış məntəqələri dağıdılıb məhv edilsin. Eyni zamanda özü də ətrafına toplaya bildiyi qoşunlarla Osmanlı qoşununu qarşılamağa yola düşdü. Osmanlı qoşunu rəhbərliyinin laqeydliyi və qətiyyətsizliyi nəticəsində təxminən 2 minlik dəstə əsas qoşundan ayrı düşdü. Əşrəf bundan xəbər tutdu və həmin dəstənin yolunu kəsib onu mühasirəyə aldı. Osmanlı dəstəsi tamamilə məhv edildi. Əhməd paşa bundan ciddi narahatlıq keçirdi. Dərhal qoşunların dayanmasına və səngərlənməsinə göstəriş verdi. Osmanlı qoşunlarının ilk uğursuzluğu Osmanlı döyüşçülərində ruh düşgünlüyü, əfqanlarda isə əksinə ruh yüksəkliyi yaratdı. Bununla belə, Əşrəf yaxşı anlayırdı ki, Osmanlı qoşununa qarşı sona qədər müqavimət göstərmək üçün lazımi qüvvəyə malik deyildir. Ona görə də Osmanlı qoşunları daxilində yenidən təxribat xarakterli təbliğat aparılmasına başladı. Onun adamları Osmanlı döyüşçülərinə bildirirdilər ki, apardıqları müharibə dinə ziddir, sünnilərin sünnilərə qarşı döyüşməsi düzgün deyil. Əşrəf tərəfindən Osmanlı qoşunlarında olan kürd rəhbərlərin pulla alınmasına da cəhd göstərildi. Eyni zamana bir neçə tanınmış dini xadim Osmanlı qoşunlarına göndərildi. Həmin din xadimləri də aparılan mübarizənin məzhəb baxımından düzgün olmadığını əsaslandırmağa çalışırdılar. Onların fikrincə, həmməzhəblərin qanının tökülməsinin günahı Osmanlıların üzərinə düşəcəkdir. Aparılan təbliğatın dini əsaslar üzərində qurulması Əhməd paşanın təşvişinə səbəb oldu. Çünki bu təbliğat doğrudan da Osmanlı qoşununa təsir etməyə başladı. Əşrəfin göndərdiyi mollalar onu da bildirdilər ki, şiələrin hakimiyyətinə son qoymuş bir şəxs sizinlə vuruşmaq istəmir və Osmanlı dövlətinin belə bir şəxsi yıxmaq üçün xristianlarla əlbir olması düzgün deyildir. Əhməd paşa onların dediklərinin əksini əsaslandırmağa çalışsa da, əfqan mollalarının Osmanlı döyüşçüləri ilə birlikdə namaz qılması əfqanlara olan rəğbəti daha da artırdı. C.Hanveyin yazdığına görə, əfqan mollalarının təbliğatı kifayət qədər təsirli oldu və onlar gedəndən sonra 5 minə qədər döyüşçü Osmanlı qoşunlarından ayrıldı. Əfqan təbliğatının genişlənməsinə yol verməmək üçün Əhməd paşa tezliklə hücuma keçməyi qərara aldı.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=309684

Əşrəf Əlimirzəyev

Əlimirzəyev Əşrəf Oruc oğlu (8 fevral 1910, Qəmərvan, Nuxa qəzası – 13 yanvar 1982, Qutqaşen) — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1966). Əlimirzəyev Əşrəf Oruc oğlu 08 fevral 1910-cu ildə indiki Qəbələ rayonunun Qəmərvan kəndində anadan olmuşdur. Kiçik yaşlarında atasını itirmiş, məhz ona görə əmək fəaliyyətinə də çox erkən yaşlarından başlamışdır. 1933–1953-cü illərdə o vaxtkı Qutqaşın rayonunun "Yeni kənd", "Bakı fəhləsi", "Şən həyat" kolxozlarında mühasib, Qəmərvan Kənd Sovetinin sədri, Qutqaşın rayonu heyvandarlıq məhsulları üzrə tədarük müvəkkilinin müavini, 1953–1967-ci illərdə "Bakı fəhləsi", 1967–1976-cı illər "Xanlar" adına kolxozda sədr vəzifəsində çalışmışdır. 1958-ci ildə Heyvandarlıq sahəsində yüksək əmək göstəricilərinə və əmək fəaliyyətindəki nailiyyətlərinə görə Lenin ordeni və 1966-cı ildə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, ikinci Lenin ordeninə layiq görülmüş, 1958-ci ildə Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin (V–VI çağırış) deputatı seçilmişdir. 1966-cı Sov.İKP-nın XXIII və 1969-cu ildə Ümumittifaq kolxozçularının III Qurultayının nümayəndəsi seçilmişdir. Dəfələrlə SSRİ Xalq Təsərrüfatı Nailiyyətləri sərgisinin iştirakçısı olmuş, sərginin 4 qızıl və gümüş medalları ilə təltif edilmişdir. Təhsilə göstərdiyi qayğıya görə Qabaqcıl Maarif xadimi medalına layiq görülmüşdür. İkinci dünya müharibəsinin iştirakçısı olmuş, qələbə medalı ilə təltif edilmişdir. Qəmərvan kəndində sədr işlədiyi müddətdə məktəb binası, xəstəxana, klub, mehmanxana, su dəyirmanı, taxta emalı sexi, hamam tikdirmişdir. Kəndin mənzərəli guşəsində tikilmiş "Alimlər evi" yaradıcı elm adamlarının ixtiyarına verilmiş, həmçinin kəndə yol çəkilmiş, bir neçə çayın üzərində körpü qurulmuşdur. Mirzəbəyli kəndində də öz işinə sadiq qalaraq məktəb binası, xəstəxana, müəllimlər üçün yaşayış evi, hamam tikdirmiş və yol çəkdirmişdir. Əməyi həmişə yüksək qiymətləndirilmiş, göstərdiyi xidmətlərə görə Dövlətimiz tərəfindən dəfələrlə fəxri fərman, bir çox orden və medallara layiq görülmüşdür. İttifaq əhəmiyyətli fərdi təqaüdçü olmuşdur. Ə.O.Əlimirzəyev 13 yanvar 1982-ci il tarixdə vəfat etmişdir. Xarici keçidlər Əlimirzəyev Əşrəf Oruc oğlu

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=293795

Əşrəf Əliyev

Əşrəf Əşrəf oğlu Əliyev (1898-1937) — azərbaycanlı tələbə və mühəndis. Əşrəf Paşa oğlu Əliyev (1986) — azərbaycanlı sərbəst güləşçisi. Həmçinin bax

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=506539

Əşrəf Əliyev (güləşçi)

Əşrəf Əliyev (29 iyul 1986, Giləzi, Abşeron rayonu) — Azərbaycanı təmsil edən sərbəst güləşçisi. Əşrəf Əliyev Qızıl Qran-Pri beynəlxalq turnirlərini 2008 və 2010-cu illərdə 8-ci pillədə, 2009-cu ildə isə 5-ci pillədə başa vurdu. 2010-cu ilin avqustunda Finlandiyada baş tutan hərbçilər arasında Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib olan Əşrəf Əliyev 2011-ci ilin mayında Əli Əliyev beynəlxalq turnirini, iyulunda da Qızıl Qran-Pri beynəlxalq turnirini gümüş medallarla başa vurdu. 2011-ci ilin sentyabrında isə Əşrəf Əliyev İstanbul şəhərində baş tutan Dünya Çempionatında bürünc medala sahib oldu. Əşrəf Əliyev həmdə olimpiya lisenziyasını da əldə elədi.2012-ci ildə olimpiadadan əvvəl Əşrəf Əliyev fevralda Yaşar Doğu beynəlxalq turnirinin bürünc, iyunda da Almaniya Qran-Prisinin gümüş medalına sahib oldu. Avqustda isə Əşrəf Əliyev Azərbaycanı olimpiada da təmsil elədi. Əşrəf Əliyev olimpiadanın təsnifat mərhələsində Yaponiya nümayəndəsi Sosue Tahatani ilə üz-üzə gəldi. Görüşün birinci hissəsində rəqibinə 1:0 hesabı ilə qalib gələn Əşrəf Əliyev növbəti hissədə də rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazandı və turnirin 1/8 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə onun rəqibi Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi Rusiya nümayəndəsi Denis Tsarquş oldu. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Əliyev, növbəti hissəsində isə Tsarquş minimal hesabla qalib gəldi və görüşün taleyi üçüncü hissədə həll oldu. Həlledici hissədə Əşrəf Əliyev rəqibinə 0:1 hesabı ilə məğlub oldu. Rəqibi final görüşünə vəsiqə qazanmadığına görə Əşrəf Əliyev təsəlliverici qrupda da mübarizə apara bilmədi və olimpiadanı 8-ci pillədə başa vurdu. İlin sonunda isə Əşrəf Əliyev Qızıl Qran-Pri beynəlxalq turnirini onuncu pillədə başa vurdu.2013-cü il ərzində Əşrəf Əliyev İspaniya Qran-Prisinin və Poland Open beynəlxalq turnirlərinin gümüş medallarına, Qızıl Qran-Pri beynəlxalq turnirinin isə bürünc medalına sahib oldu.Karyerasında tədricən zəifləmə olan Əşrəf Əliyev 2014-cü il ərzində D. Kolov - N. Petrov beynəlxalq turnirində, Əli Əliyev beynəlxalq turnirində və Qızıl Qran-Pri beynəlxalq turnirində uğursuz çıxış elədi, sentyabrda isə Dünya Çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.2015-ci il ərzində də beynəlxalq turnirlərdə medala sahib olmayan Əşrəf Əliyev 2016-cı ilin sentyabrında hərbçilər arasında Dünya Çempionatında bürünc medala sahib oldu. 2016-cı ildə idmanla vidalaşdı.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=256704

Əşrəf Əliyev (mühəndis)

Əliyev Əşrəf Ağaəli oğlu (4 may 1898, Şuşa – təq. 1937) — Azərbaycan Demokratik Respublikası tələbəsi, mühəndis. Əşrəf Əliyev 4 may 1900-cü ildə Şuşa şəhərində anadan olmuşdur. Təhsil aldığı yer kimi Şimalı Qafqazdakı Gimnaziyanı yazmışdır. Öz tərcümeyi halı (Tərcüməsi): "Mən, Əşrəf Əliyev 04.05.1900-cü ildə Şuşada anadan olmuşam. 1919-cu ildə Vladiqafqaz (Şimalı Qafqaz) Gimnaziyasını bitirmişəm. 1919-cu ildə 1 semestr Rostov Universitetində "Tibb" ixtisası üzrə oxumuşam. 1920-ci ildə ADR-in təqaüdü əsasında Almaniyaya təhsil almag üçün göndərilmişəm. 10.4.1920-ci ildə Frayberq Dağ Mədən Akademiyası daxil olmuşam və indiyə kimi də təhsilimi davam etdirirəm. Mən diplom imtahanlarımın hamısını (1922–23) müvəffəqiyyətlə vermişəm. Mən praktikamı 345 iş növbəsində (345 Schichten) yerinə yetirmişəm. Diqqətinizə görə təşəkkürlər. Frayberq, 17.04.1924" Bu tərcümeyi halını o iki dəfə qələmə almışdır. Onun 20.9.1924-cü ildə yazdığı daha bir məktubunda isə ADR-ın süqutundan sonra bu tələbənin qarşılaşdığı maddi problemi təsvir edilir. Bu məktubunda o, dövlətdən heç bir yardım almadığını və bu səbəbdən işləyib təhsili üçün pul artırmalı olduğunu qeyd etmişdir. Ona görə də, imtahanlarını növbəti semestr verə biləcəyini yazır. Bunun üçün o rektordan icazə almışdır. Sonralar Əşrəf Əliyev 30 yanvar 1925-ci ildə universiteti geodeziya fakültəsi üzrə bitirərək mühəndisixtisasına yiyələnmişdir. 13 ildən sonra SSRİ onun ADR kadrı olduğunu unutmayacaq və repressiya qurbanı edəcəkdi

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=94695

Əşrəfabad

Əşrəfabad (Bostanabad) — İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Bostanabad şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. Əşrəfabad (Bicar) — İranın Kürdüstan ostanı Bicar şəhristanının ərazisinə daxil olan kənd.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=770473

Əşrəfabad (Bicar)

Əşrəfabad (fars. اشرف آباد قوچ) — İranın Kürdüstan ostanı Bicar şəhristanının ərazisinə daxil olan kənd. Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 173 nəfər yaşayır (40 ailə). Əhalisini kürdlər təşkil edir.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=770442

Əşrəfabad (Bostanabad)

Əşrəfabad (fars. اشرف اباد) — İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Bostanabad şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 266 nəfər yaşayır (58 ailə).

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=687347

Əşrəfi yatağı

Əşrəfi yatağı — Xəzərin Azərbaycan sahilində, Bakının 105 kilometr cənub-şərqində, Qarabağ neft yatağının qərbində yerləşən qaz və neft yatağı. Dan Ulduzu-Əşrəfi bloku Dan Ulduzu-Əşrəfi bloku üçün ARDNŞ və Şimali Abşeron Əməliyyat Şirkəti (abr. ŞAƏŞ) konsorsiumu arasında kəşfiyyat, inkişaf və hasilat haqqında istehsal bölgüsü razılaşması (İBR) 14 dekabr 1996 tarixində imzalanmışdır. Müqavilə sahəsi 453 km² idi. Yatağın yerləşdiyi ərazidə suyun dərinliyi 160–180 metr arasındadır. Razılaşmaya əsasən, 3 kəşfiyyat quyusu qalılacaqdı, əgər uğurlu olarsa, istehsalat 2003-cü ildə başlayıb, 2007-ci ildə 7 milyon tona çatacaq hasilat ilə bitəcəkdi. Ümumi kapital investisiyası 2.5 milyard dollar olacağı ehtimal olunur. 3 kəşfiyyat quyusunun qazılmasından sonra Dan Ulduzunda 2 milyon ton neft, 1998-ci ilin yanvar ayında isə, Əşrəfi yatağında 6 milyon ton neft aşkar edilmişdir. 1998–2001-ci illərdəki kəşfiyyat mərhələsində neftin bir barrelinin qiyməti 20 dollardan aşağı idi. Enerji qiymətlərinin aşağı olması səbəbindən blok kommersiya cəhətdən etibarlı sayılmamış və beləliklə də tərk edilmişdir. 7 mart 2000 tarixində kəşfiyyat müqaviləsi bitmiş və konsorsium tərəfindən yenilənməmişdir. Layihə Amoco-nun (BP tərəfindən alınmışdır) operatoru olan Şimali Abşeron Əməliyyat Şirkəti (30%), ARDNŞ (20%), Itochu (20%), Unocal (25.5%) və Delta Neft Şirkəti (4.5%) tərəfindən idarə olunurdu. Şirkət kəşfiyyat üçün ümumi 64,5 milyon dollar sərf etmişdi. Sahənin inkişafı üçün ilk hüquq 1992-ci ildə "Amoco" və "Unocal" şirkətlərinə verilmişdir. Digər tərəfdaşlar 1990-cı illərin ortalarına qatılıblar. Qazma yeniləməsi 2004-cü ilin əvvəlində ARDNŞ 2007-ci ildə Dan Ulduzu və Əşrəfi yataqlarındakı layihənin canlandırılmasını planlaşdırdığı açıqlamışdı. ARDNŞ 2015-ci ilə qədər 19 quyu qazmağı planlaşdırırdı, bu da 2,76 milyard manat məbləğində sərmayə tələb edirdi. Həmçinin bax Dan ulduzu (neft-qaz yatağı) Azəri-Çıraq-Günəşli Xarici keçidlər Dan Ulduzu-Aşrıa haqqında İBR-na dair təsdiq edilmiş qanunun mətni (az.)

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=519813

Əşrəfoğlu məscidi

Əşrəfoğlu məscidi ― Türkiyənin Konya ilinin Beyşehir şəhərində, Beyşehir gölünün 100 metr (330 ft) şimalında yerləşən 13-cü əsrə aid məscid. Rum sultanlığının son illərində müxtəlif səlcuqi valiləri qismən müstəqillik qazanır və ümumi adla Anadolu Bəylikləri adlandırılan öz yarı müstəqil bəyliklərini qururdular. Əşrəfoğulları (1280–1326) Anadolunun qərbində hakimiyyətdə olmuş kiçik bir bəylik idi. 1288-ci ildən sonra sülaləyə mənsub ikinci bəy olan Süleyman bəy Beyşehir şəhərini öz bəyliyinin paytaxtı olaraq bərpa etdi. Bəylik nisbətən əhəmiyyətsiz bir siyasi güc olsa da, şəhər Səlcuq səltənətinin mədəniyyət mərkəzlərindən biri olaraq çiçəkləndi. Süleyman bəy 1296-cı ildə Beyşehirdə Anadolu bəylikləri dövrünə aid ən böyük məscidlərdən biri olan Əşrəfoğlu məscidini istifadəyə verdi. O, 1302-ci ildə ölmüş və məscidin yanındakı qəbirdə dəfn edilmişdir. Texniki məlumatlar Məscidin planı 31,8 x 46,55 metr ölçülərində düzbucaqlıdır. Lakin tikilinin şimal şərq küncü əsas portal üçün yer ayırmaq üçün böyüdülmüşdür. Portalın ölçüləri 7,1 x 10,1 metr kimidir. Tikilinə iki kiçik qapı və 35 pəncərə var. Məscidinin damı 42 taxta sütunla dəstəklənir. Hər sütunun uzunluğu 7,5 metrdir. Sütunların diametri 40 santimetrdir.Yeddi əsr keçməsinə baxmayaraq, Səlcuqlu dövrünə aid digər taxta binaların əksəriyyətindən fərqli olaraq bu məscid günümüzə qədər gəlib çıxmışdır və bu gün də müntəzəm xidmət üçün istifadə olunur. Taxta sütunlar sidr ağacından düzəldilmiş və rəvayətə görə tikilidə istifadə edilməzdən əvvəl altı ay Beyşehir gölündə batırılmışdır. Məscidin mərkəzində qar çuxuru var. Bu çuxu nisbətən yaxın vaxtlara (1940-cı illər) qədər yaxınlıqdakı dağlarda qar yağarkən istifadə olunurdu. Bu qar həm yayda məscidi sərinlədir, həm də taxta infrastruktura lazımi rütubət verirdi. UNESCO Ümumdünya İrsi İlkin siyahısı Əşrəfoğlu məscidi 15 aprel 2011-ci ildə UNESCO-nun Ümumdünya İrsi İlkin siyahısına daxil edilmişdir. UNESCO-qeyd edir: " Əşrəfoğlu çəscidi erkən Anadolu Türk memarlığının bütün əsas elementlərini əhatə edir. Tikili İslam dünyasında ən böyük və ən yaxşı qorunan taxta sütunlu və damlı məsciddir."

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=712950

Əşrəfoğulları bəyliyi

Əşrəfoğulları bəyliyi, XIII əsrdə qurulan Anadolu türk bəyliklərindən biri. Rum Səlcuqlular dövlətinin sınır bəylərindən Əşrəfoğlu Seyfəddin Süleyman bəy tərəfindən 1280-ci ilin əvvələrində Beyşehirdə quruldu. Əşrəfoğlu Süleyman bəy, Türkiyə Səlcuqlu sultanı III Qıyasəddin Keyxosrov dövründə (1264-1283) Səlcuklu xidmətində uc bəyi olaraq vəzifə tutmuşdu. Əşrəfoğlu Süleyman bəyin hansı tarixdə vəfat etdiyi məlum deyildir; fəqət vəfatının 701 H./1301 M. dən sonra olduğu Beyşehirdə tikdirmış olduğu türbə kitabəsindən anlaşılmaqdadır. Eşrefoğulları Beyliği, 1302-ci ildə atasının yerine keçən Mübarizəddin Məhəmməd bəy dönəmində genişləyərək, Bolvadin və Akşehir dolaylarını da içinə aldı. Mübarizəddin Məhəmməd bəyin Elxanlılara bağımlılığını bildirməsindən sonra (1314), Seyfəddin Süleyman bəyin nəvəsi Süleymanşahın elxanlı rum valisi Timurtaş bəy (ö. 1328) tərəfindən öldürülməsindən sonra bəylik ortadan qalxdı. (1326) Beyliyin hökmdarları Həmçinin bax Anadolu bəylikləri

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=180300

Əşrəfülmüluk Fəxrəddövlə

Əşrəfülmulük Fəxrəddövlə(1883–1955)-Qacar şahzadəsi, Müzəffərəddin şah Qacar və Sərvərəssəltənənin qızı və Məhəmməd Musaddıqın xalaqızısı.Tehranın ilk taksi şirkətinin banisidir. İranın Müasir Tarix Araşdırmalar İnstitutu Arxivləşdirilib 2012-06-27 at the Wayback Machine Həmçinin bax Müzəffərəddin şah Qacar Xarici keçidlər Amini-Qajar (Kajar), Shajarehnaameh Project

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=329390

Əşrəfəddin Gilani

Seyid Əşrəfəddin Gilani (1872–1934) — şair, publisist. Seyid Əşrəfəddin Gilani 1872-ci ildə Gilan əyalətinin Rəşt şəhərində doğulmuş və ilk təhsilini də orada almışdır. Əşrəfəddin Gilani ədəbi- ictimai fəaliyyətə gənc yaşlarında başlamışdır. 1908-ci ildə Rəştdə "Nəsimi-Şimal" qəzetini nəşr etməyə başlayıb. Daha sonra o zamanlar üçün İranda böyük ədəbi qəzet sayılan "Sure-İsrafil" qəzetinə rəhbərlik etmişdir. Gilani qəzetlərdə yazdığı yazılarda, şerlərdə əhəmiyyətli məsələlərdən bəshs edirdi. "Şahnamə", "Feqir-füqara", "Yoxsulların və dövlətlilərin vəziyyətinin müqayisəsi" və başqa şeirlərində o vaxtkı şah hökumətinin iç üzünü ifşa etmişdir. Gilaninin yaradıcılığında qadın hüquqlarının müdafiəsi xüsusi yer tutub. 1934-cü ildə Tehranda vəfat etmişdir.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=175461

Əştciran (Sərab)

Əştciran (fars. اشتجران) - İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Sərab şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. 2006-cı il məlumatına görə kənddə 522 nəfər yaşayır (124 ailə).

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=685232

Əştibulaq (Sayınqala)

Əştibulaq (fars. اشتي بلاغ) — İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Sayınqala şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. 2006-cı il məlumatına görə kənddə 81 nəfər yaşayır (20 ailə).

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=576369

Əştərək

Əştərək, Aştarak — Ermənistan Respublikasında şəhər. İrəvan şəhərindən Şimal-Qərbdə, Abaran (dəyişdirilmiş adı Kasax) çayı sahilində, İrəvan-Gümrü şosse yolunun üstündə yerləşir. 1963-cü ildən respublika tabeli şəhərdir. Əştərək rayonunun mərkəzidir. IV əsrlərdə Arşakilərin, VIII-X əsrlərdə ərəblərin, IX-XI əsrlərdə Şirak hakimiyyətinin tabeliyində Pəhləvilərin hökmranlığı altında olmuş, XI-XVI əsrlərdə Səlcuq türklərinin tabeliyində, XVI-XIX əsrlərdə İrəvan xanlığına tabe olan Karbibasar mahalının tərkibində olmuşdur. 1828-ci ildə rus işğalından sonra İrəvan quberniyasının İrəvan qəzasının, sonra Eçmiədzin qəzasının tabeliyinə keçmişdir. İndi Ermənistan adlanan ərazidə sovet hökuməti qurulandan sonra 1929-cu illərdə rayonlaşdırma inzibati-ərazi bölgüsü yaradıldı. Əştərək 9 sentyabr 1930-cu ildə yaradılan rayonun adı oldu. 1590-cı ildə tərtib edilmiş «İrəvan əyalətinin müfəssəl dəftəri»ndə Əştərək kimi, 1728-ci il tarixdə tərtib edilmiş «İrəvan əyalətinin icmal dəftəri»ndə Karbi nahiyyəsinin tərkibində Aştarak, Qafqazın 5 verstlik xəritəsində Əştərək (Aştarak) kimi qeyd edilmişdir. Danışıq dilində Həştərək formasında işlədilir. Erməni alimləri Əştərək (Aştarak) toponiminin erməni dilində «qüllə» mənasında işlənən aştarak (qüllə) sözündən əmələ gəldiyi göstərirlər. Lakin bu, ermənilərin izahıdır və elmi həqiqətdən uzaqdır. Toponim türk dili materialları əsasında düzgün izah edilə bilir. Əziz Ələkbərli, "Qədim türk-oğuz yurdu "Ermənistan"", Bakı, "Sabah", 1994. PDF versiyası. // Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri. Müəllifi: İ. M. Bayramov; Redaktorları: B. Ə. Budaqov, H. İ. Mirzəyev, S. A. Məmmədov. Bakı: "Elm" nəşriyyatı, 696 səh. ISBN 5-8066-1452-2 Həbib Rəhimoğlu. "Silinməz adlar, sağalmaz yaralar", Bakı, "Azərnəşr", 1997. B.Ə.Budaqov, Q.Ə.Qeybullayev. "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlərin izahlı lüğəti". Bakı, "Oğuz eli", 1998. Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası, Bakı, «Gənclik», 1995. [1] Arxivləşdirilib 2012-02-01 at the Wayback Machine

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=100108

Əştərək (şəhər)

Əştərək, Aştarak — Ermənistan Respublikasında şəhər. İrəvan şəhərindən Şimal-Qərbdə, Abaran (dəyişdirilmiş adı Kasax) çayı sahilində, İrəvan-Gümrü şosse yolunun üstündə yerləşir. 1963-cü ildən respublika tabeli şəhərdir. Əştərək rayonunun mərkəzidir. IV əsrlərdə Arşakilərin, VIII-X əsrlərdə ərəblərin, IX-XI əsrlərdə Şirak hakimiyyətinin tabeliyində Pəhləvilərin hökmranlığı altında olmuş, XI-XVI əsrlərdə Səlcuq türklərinin tabeliyində, XVI-XIX əsrlərdə İrəvan xanlığına tabe olan Karbibasar mahalının tərkibində olmuşdur. 1828-ci ildə rus işğalından sonra İrəvan quberniyasının İrəvan qəzasının, sonra Eçmiədzin qəzasının tabeliyinə keçmişdir. İndi Ermənistan adlanan ərazidə sovet hökuməti qurulandan sonra 1929-cu illərdə rayonlaşdırma inzibati-ərazi bölgüsü yaradıldı. Əştərək 9 sentyabr 1930-cu ildə yaradılan rayonun adı oldu. 1590-cı ildə tərtib edilmiş «İrəvan əyalətinin müfəssəl dəftəri»ndə Əştərək kimi, 1728-ci il tarixdə tərtib edilmiş «İrəvan əyalətinin icmal dəftəri»ndə Karbi nahiyyəsinin tərkibində Aştarak, Qafqazın 5 verstlik xəritəsində Əştərək (Aştarak) kimi qeyd edilmişdir. Danışıq dilində Həştərək formasında işlədilir. Erməni alimləri Əştərək (Aştarak) toponiminin erməni dilində «qüllə» mənasında işlənən aştarak (qüllə) sözündən əmələ gəldiyi göstərirlər. Lakin bu, ermənilərin izahıdır və elmi həqiqətdən uzaqdır. Toponim türk dili materialları əsasında düzgün izah edilə bilir. Əziz Ələkbərli, "Qədim türk-oğuz yurdu "Ermənistan"", Bakı, "Sabah", 1994. PDF versiyası. // Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri. Müəllifi: İ. M. Bayramov; Redaktorları: B. Ə. Budaqov, H. İ. Mirzəyev, S. A. Məmmədov. Bakı: "Elm" nəşriyyatı, 696 səh. ISBN 5-8066-1452-2 Həbib Rəhimoğlu. "Silinməz adlar, sağalmaz yaralar", Bakı, "Azərnəşr", 1997. B.Ə.Budaqov, Q.Ə.Qeybullayev. "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlərin izahlı lüğəti". Bakı, "Oğuz eli", 1998. Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası, Bakı, «Gənclik», 1995. [1] Arxivləşdirilib 2012-02-01 at the Wayback Machine

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=360493

Əştərək rayonu

Əştərək rayonu, Aştarak rayonu — Qərbi Azərbaycanın (indiki Ermənistan Respublikası) Karbi mahalı ərazisində yerləşən rayon. Mərkəzi Əştərək şəhəridir. Əştərək rayonu 1930-cu il sentyabrın 9-da yadadılıb. Ərazisi 926 kv km-dir. Rayon mərkəzi respublika tabeli Əştərək (dəyişdirilmiş adı Aştarak) şəhəridir. Rayon mərkəzindən İrəvan şəhərinə olan məsafə 22 km-dir. 1948-1951-ci illərdə rayonun Talış, Təkiyyə, Uçan, Çadqıran, İnəkli, Tülnəbi və s. kəndlərinin əhalisi zorla Azərbaycana köçürülüb. Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət heyətinin müxtəlif fərmanları ilə rayon üzrə dəyişdirilmiş tarixi yer adları: Coğrafi mövqeyi Əsgərov Əsgər Allahverdi oğlu (1878-11.3.1938*, 60 yaş) repressiya qurbanı 1878 ci ildə Əştərək rayonunda doğulmuş. Şəkidə 1 May kolxozçu olmuşdur. Xarici keçidlər Qərbi Azərbaycan: azərbaycanlılara qarşı genosid demoqrafik statistika güzgüsündə Arxivləşdirilib 2015-11-16 at the Wayback Machine Qərbi Azərbaycanın türk mənşəlli toponimləri Arxivləşdirilib 2014-09-04 at the Wayback Machine Vandalizm: tarixi adlara qarşı soyqırımı. Bakı, "Təhsil", 2006, 92 səh. İndiki Ermənistan qədim türk yurdu idi Qərbi Azərbaycan ərazilərində yer adlarının soyqırımı Həmçinin bax Qərbi Azərbaycan Azərbaycanlıların Qərbi Azərbaycandan deportasiyası Erməni əhalisinin tarixi miqrasiyası

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=100107

Əşya

Əşya — hüquqda xarici (maddi) aləmin təbiətdə təbii vəziyyətdə olan, yaxud insan tərəfindən yaradılan predmeti. Əşya əmlak hüquq münasibətlərinin əsasıdır. Mülki hüquqda pullar və qiymətli kağızlar da əşya hesab olunur. Müxtəlif əsaslara görə əşya aşağıdakı kateqoriyalara bölünür: cinsi əlamətləri ilə fərdi – müəyyən əlamətlərinə görə müəyyən edilən əşyalar; bölünən və bölünməz əşyalar; istehlak olunan və olunmayan əşyalar.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=414867

Əşya (hüquq)

Əşya — hüquqda xarici (maddi) aləmin təbiətdə təbii vəziyyətdə olan, yaxud insan tərəfindən yaradılan predmeti. Əşya əmlak hüquq münasibətlərinin əsasıdır. Mülki hüquqda pullar və qiymətli kağızlar da əşya hesab olunur. Müxtəlif əsaslara görə əşya aşağıdakı kateqoriyalara bölünür: cinsi əlamətləri ilə fərdi – müəyyən əlamətlərinə görə müəyyən edilən əşyalar; bölünən və bölünməz əşyalar; istehlak olunan və olunmayan əşyalar.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=725682

Əşya hüququ

Əşya hüququ — Mülki hüququn bir sahəsidir və ümumiyyətlə Mülki Məcəllənin 4-cü kitabında tənzimlənir. İnsanların əşyalar üzərində mütləq hüquqlarını (əşya hüquqlarını) tənzimləyir. Əşya müstəqil obyekt kimi maddi varlıqdır. Mülkiyyət hüququ mallar üzərində ən geniş və qeyri-məhdud real hüquqdur. Məhdud daşınmaz hüquqlar servitut hüququ, girov hüququ və daşınmaz əmlakdan yaranan hüquqlardır. Şəxsi servitutlar uzufrukt, tikinti hüququ və yaşayış hüququdur. Digər əmlak hüquqlar borclunun və ya üçüncü şəxslərin əmlakı üzərində girov hüququdur və daşınmaz/daşınar kimi ikiyə bölünür. İpoteka daşınmaz əmlakın girovuna daxildir. Mallar üzərində hüquqlar sahiblik və torpaq reyestri anlayışları ilə izah olunur. Sahiblik, insanın əşyalar üzərində onun sahib olmaq iradəsinə əsaslanan əməliyyat hökmranlığıdır. Torpaq reyestri mallar (daşınmaz) üzərində daşınmaz hüquqların (qeydiyyat, annotasiya kimi qeydə alınmış) münasibətlərini göstərən rəsmi reyestrdir. Kadastr adlı ölçmə sistemi ilə daşınmaz əmlaklar bu reyestrdə qeyd olunur. Hər bir daşınmaz əmlakın (torpaq sahəsi) reyestrdə bir səhifəsi var. Əməliyyatlar bu səhifədə işlənir və qeydiyyata alınır. Alqı-satqı, köçürmə və ipoteka əməliyyatlarını torpaq reyestri müdiri həyata keçirir və onları səhifədə nümayiş etdirir. Torpaq sahələri reyestrdə ya bağlama, ya da kondominium kimi qeyd olunur. Bir qayda olaraq, daşınan əşyalar üçün reyestr yoxdur. Lakin bəzi müstəsna hallarda reyestr qeydlərinin olduğunu söyləmək olar. Məsələn, gəmilər mülki qanun mənasında daşınardır və onlar üçün xüsusi reyestr aparılır.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=822813

Əşya surəti

Əşya surəti- Bədii əsərdə qeyri-insani varlıqların (ev, məişət avadanlığı və s.) əlamətlərinin ümumiləşmiş şəkildə verilməsinə əşya surəti deyilir. Əşya surəti, hər şeydən əvvəl bədii əsərin əsas oobyektinə- insan həyatında onunla əlaqədar hadisələrə tabe edilir. "Ağalıq evi təzə qayda ilə tikilmiş ikimərtəbəli genbol bir imarət idi. Bundan başqa, evin baş tərəfində üç, balaca otaqdan ibarət qədim bir tikili vardı. Bu Hüseynqulu ağanın babsından qalma köhnə bir imarət idi. Bu evin pəncərələri xırda və rəngbərəng şüşələrdən ibarət idi. Bu evlərdə heç kəs olmurdu". Əşya surəti oxucuya əsərdəki əsas surətlərin həyat tərzini, zövqünü, marağını, başqalarına münasibətini, eləcə də müxtəlif dövrlərdə adamların yaşayış tərzini öyrənməyə, dərk etməyə imkan verir. Heyvan surəti, bədii əsərdə əşya surətlərindən başqa heyvan surətləri də verilir.Məsələn Nizami Gəncəvinin "Xosrov və Şirin" əsərində Şəbdiz,Gülgün, "Koroğlu" dastanında Qırat, Dürat, "Məlikməmməd" nağılında Zümrüd quşu, "Ağ atlı oğlan" nağılında aslan , quş, at, "Qaçaq Nəbi" dastanında Boz at, A.Şaiqin "Köç" hekayəsində Qızıl it və s. Azərbaycan ədəbiyyatında heyvan surətlərinin səciyyəvi nümunələridir. Xalq dastanları və nağıllarında belə surətlər yardımçı qüvvələr adlanır. Təbiət surəti, bədii əsərdə müəyyən bir yerin, ölkənin təsvirinə-sözlə, şəklinin çəkilməsinə peyzaj deyilir. Peyzaj fransız sözü olub, ölkə, məkan, yer mənasını ifadə edir. Söz sənətkarı peyzajı məqsədsiz, ancaq gözəllik xatirinə yaratmır,onu əsərin ideyası ilə hadisənin gedişi əlaqələndirilir. Bədii əsərdə yaradılan təbiət obrazı-peyzaj insan obrazını tamamlayır. Belə ki insan təbiətdə yaşayır və fəaliyyət göstərir. Bu cəhətdən də sənətkar bu və ya digər surəti yaradarkən onun yaşadığı yeri, mühiti, şəraiti yaddan çıxartmır, onları təsvir etməklə insan surətini bu və ya digər cəhətdən tamamlayır. Abdulla Şaiqin "köç" əsəri, Abbas Səhhətin "yay səhəri", Mikayıl Müşviqin "Yağış", Maksim Qorkinin "Səhər" əsərləri təbiət surətinə misal ola bilər.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=792255

Əşyaların interneti

Əşyaların interneti (İoT) — fiziki cihazların, maşınların, məişət cizahlarının və başqa digər əşyaların üzərinə quraşdırılmış elektronikalar, proqram təminatları, senorlar və qəbul edicələrlə bu əşyaların biri — birinə bağlanması və verilənləri ötürməsidir. Əşyaların birbaşa kompüter sistemlərinə çıxışı effektivliyin artmasına, yeni iqtisadi üstünlüklərin yaranmasına və insan əməyinə qənaətə gətirib çıxarır.Əşyaların İnterneti cihazlarının sayı 2017-ci ildə 31% artaraq 8.4 milyarda çatmış və 2020-ci ildə bu sayın 30 milyarda çatacağı gözlənilir. Əşyaların İnternetinin bazar dəyəri 2020-ci ildə 7.1 trilyon dollara çatacağı proqrnozlaşdırılır.Əşyaların İnterneti standart internetə çıxışı olan cihazlardan, belə ki, kompüter, notbuk, smart telefonlar və tabletlərdən əlavə digər ənənəvi "ağıllı olmayan" əşyaların və ya gündəlik əşyaların internetə çıxışını əhatə edir. Bu əşyaların içərisinə yerləşdirilmiş yeni texnologiyalar nəticəsində artıq onlar da internet üzərindən bir-birinə qarşılıqlı təsir edə bilər, o cümlədən bu əşyalar uzaqdan idarə edilə və ya monitor edilə bilər. Acharjya, D.P.; Geetha, M.K., redaktor Internet of Things: Novel Advances and Envisioned Applications. Springer. 2017. 311. ISBN 9783319534725. Li, S.; Xu, L.D., redaktor Securing the Internet of Things. Syngress. 2017. 154. ISBN 9780128045053. Rowland, C.; Goodman, E.; Charlier, M.; və b., redaktorlar Designing Connected Products: UX for the Consumer Internet of Things. O'Reilly Media. 2015. 726. ISBN 9781449372569.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=559170

Əşərilər

Əşərilik - İslamda etiqadi məzhəblərindən biri. Məzhəbin banisi Əbül-Həsən Əşari (873-936) İslam ictimai, hüquqi və fəlsəfi fikir tarixinin görkəmli nümayəndələrindən biri olmuşdur. Bəsrədə yaşayıb-yaratmış, Bağdadda isə vəfat etmişdir. Əşarinin kəlam elmindəki yolu ilk sxolastiklər (kəlamçılar) - mötəzililərin məktəbindən başlamışdır. O, qırx yaşınadək Mötəzilə kəlamçısı Əbu Əli əl-Cubbainin tələbəsi olmuş və bu məzhəbin nümayəndəsi kimi tanınmışdır. Sonralar Mötəzilikdən ayrılıb, Əhməd ibn Hənbəlin yolunu tutan "Əhli-hədis" zümrəsinə qatılmışdır. Əşari, Əhli-hədis və Əhli-sünnətə müxalif olanlarla güclü elmi mübahisə aparmışdır. Dini-nəzəri baxışları qısa zamanda İraq, Suriya, Misir, və Məğribdə geniş yayılmışdır. İnanc sistemi Əşari ancaq Quran, sünnə və Həzrət Peyğəmbərin səhabələrindən, onların ardıcılları olmuş sonrakı nəsillərdən (tabiyunlardan) dövrünədək gəlib çatmış ənənəvi dünyagörüşü dəstəkləmişdir. O, Həzrət Peyğəmbərdən nəql olunan bütün hədisləri qəbul edərək, onların bir (əhəd), yaxud çox (mütəvatir) adamlar tərəfindən rəvayət edilməsinə fərq qoymurdu. Əşarilər səhabələr arasında da fərq qoymayaraq, onların hamısını qəbul edir, ilk dörd raşidi xəlifələrinin (Əbu Bəkr,Ömər ibn Xəttab,Osman,Əli) dövrünü müsəlman dövlət idarəçiliyinin ideal nümunəsi sayırdılar. Əbu əl-Həsən Allahın atributları haqqında baxışlarını həm antropomorfistlərin (Tanrını insan şəklində təsəvvür edənlər) insani həm də, mötəzililərin - onlar yalnız Vücud (mövcudluq), Qıdəm (əzəlilik), Bəqa (əbədilik) və Vahdəniyyəni (yeganəlik) qəbul etmişlər - baxışlarından fərqləndirmişdir. O, eyni zamanda Quranda keçən Allahın üzü, əlləri və s. kimi başqa məfhumları qəbul etsə də, bunu Tanrıya insan əlamətləri verən antropomorfistlərdən fərqli anlamış və onların insan bədən üzvlərinə bənzəmədiyini israr etmişdir. Bununla bağlı Əşari «İbanə» adlı kitabında yazmışdı: "Kimsə soruşa bilər: "Allahın üzünün olduğuna inanırsınızmı?" Cavabında biz qüdrətli Tanrının dediyi kimi: "Ancaq əzəmət və kərəm sahibi olan Rəbbinin zatı baqidir" (ər-Rəhman, 27). Allahın üzünün olduğuna inanırıq». Daha sonra o, «Allahın əlləri olduğuna inanırsınızmı?» sualına, «biz, həqiqətən də, buna inanırıq, amma Allahın əllərini heç bir şəkildə təsəvvür etmirik. Uca və qüdrətli Allah demişdir: «…Allahın (qüdrət) əli onların əllərinin üstündədir...» (əl-Fəth, 10). Əşari sonralar bu cür baxışlarından imtina edərək, Qurandakı Allahın üzü, əlləri və s. buna bənzər anlayışları məcazilik kimi təsəvvür etmişdir. Xüsusən də "Allahın əli" məfhumunu ilahi qüdrətin ifadəsi deyə açıqlamışdır. Tale və insanın iradə azadlığı problemində Əşari mütləq tale və mütləq iradə azadlığı tərəfdarları (qədərilər və cəbrilər) arasında orta mövqe tutmuşdur. Onun təliminə görə insan öz əməllərinə görə məsüliyyət daşıyacaq. Amma ilahi tale də inkaredilməzdir, çünki əks halda Allahın hər şeyi yaratması, bilməsi və qüdrətli olması kimi keyfiyyətləri sual altına qoyular. Buna görə də, Əşari insanın bütün əməllərinin Allah tərəfindən yaradıldığını iddia etmişdir. İnsan isə bunu yalnız öz istək və səyinə uyğun mənimsəmişdir (kəsb). Kəsb, yəni insanın Allahın iradəsi ilə özünün düşünüb həyata keçirdiyi əməlin birləşməsinin, əşarilərə görə, Allahın yaratdığı kəsbə təsiri yoxdur. Bu səbəbdən də müxaliflər onların bu mövqeyini, cəbrilərə yaxınlaşmaq meylini şiddətli tənqid atəşinə tutmuşlar. Qurani-Kərimin "O gün neçə-neçə üzlər sevinib güləcək, öz Rəbbinə baxacaqdır!" (əl-Qiyamə, 22-23) ayəsinə münasibətini bildirən Əşari Allahı görməyin mümkünlüyünu inkar etməmişdir, lakin bunu yalnız Cənnətdəki möminlərə aid edirdi. Eyni zamanda o hesab edirdi ki, Allahı görməyin təfərrüatını və necə baş verəcəyini bu dünyada insan ağlı ilə dərk etmək olmaz. Mötəzililər isə bu ayənin mənasının məcazi olduğunu iddia edirdilər. Əşarilər mötəzililərdən Quranın yaradılıb-yaradılmaması məsələsində də fərqlənirdilər. Onlar hesab edirdilər ki, Qurani-Kərim əbədi mövcud və yaradılmamış ilahi kəlamdır, onun yazıldığı vərəqlər və hərflər isə yaradılmışdır. Böyük günahlar məsələsində əşarilər günah etmiş insanın Allahın iradəsindən asılı olduğu fikrində idilər. Yəni Allah istəyindən asılı olaraq onu cəzalandıra və ya bağışlaya bilər. Amma nəticə etibarı ilə, günahkar müsəlmanlar hətta Allah tərəfindən cəzalandırılsalar belə, sonda Cənnətə daxil olacaqlar. Əşari ölümdən sonra insanın qəbir əzabı çəkəcəyini qəbul edirdi. O, insanın bu dünyada etdiklərinin ilkin haq-hesabını - qəbir əzabını qəbul etməyən mötəzililəri kəskin tənqid etmişdir. Müxtəlif müsəlman qrupları arasındakı mübahisə predmetlərindən biri şəfaət problemidir. Hədislərə görə, Qiyamət günü Allah Məhəmməd peyğəmbər (s) başda olmaqla bütün peyğəmbərlərə günahkar müsəlmanlar üçün şəfaətçi olmağa icazə verəcəkdir. Bu şəfaətin nəticəsində günahkar müsəlmanlar Cəhənnəm əzabından qurtulub, Cənnətə girəcəklər. Mötəzililər şəfaəti tamamilə inkar edirdilər. Şiələr isə təkcə peyğəmbərin deyil, müqəddəs və günahsız saydıqları Məhəmməd peyğəmbərin (s) nəslindən olmuş imamların da şəfaətçi olacaqlarını bildirirdilər. Əşari isə, yalnız Məhəmməd peyğəmbəri (s) şəfaətçi hesab etmiş və polemikalarda daim bunu vurğulamışdır. Əbu əl-Həsən Əşari tərəfindən təklif edilən etiqadi prinsip və metodlar başqa kəlam və fəlsəfi məktəblərlə rəqabət aparmağa qadir olmuş, sünni dünyagörüşünü təmsil etmişdir. Buna görə onun təlimi müsəlmanların böyük hissəsi arasında bəyənilmiş və yayılmış, sonralar isə davamçıları tərəfindən inkişaf etdirilmişdir. Onların arasında məşhur mütəfəkkir Məhəmməd Bakıllani (vəfatı 1013) də olmuşdur. Lakin Əşariliyi güclü tənqid edənlər də olmuşdur. Məsələn, məzhəbin məşhur tənqidçisi İbn Həzm hesab etmişdir ki, müxtəlif məsələlərdə Əşari gah cəbrilərin (tale və iradə azadlığı məsələsində), gah da mürcilərin (böyük günahlar məsələsində) mövqelərini təkrarlamışdır. Amma bütün bu tənqidlərə baxmayaraq Əbu əl-Həsən Əşarinin təlimi müsəlmanlar arasında bəyənilmiş və geniş yayılmışdır. Müəllif: Aydın Əlizadə - "Cəmiyyət və din" qəzeti

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=142585

Əşəs ibn Qeys

Aban ibn Səid (599, Şəbva mühafəzəsi – 5 mart 661, Kufə, ərəb. أبان بن سعيد بن العاص) — 7-ci əsrin İslam hərbi və siyasi lideri, Hadramautdakı əl-Kinda qəbiləsinin başçısı. Əl-Əşəs ("saçları dağınıq"), daha az olaraq əl-Əşədidi ("üzündə çapıq var") və cənubi ərəbcə "xain", "aldadan" mənasını verən Urf əl-Nar kimi tanınır. Tam adı Əbu Məhəmməd Mədikarib ibn Qeys ibn Mədikarib əl-Kindi əl-Əşəsdir. O, əl-Haris ibn Müaviyənin ailəsinə mənsub idi. O, Murad qəbiləsinə qarşı yürüşdə iştirak edir, bu zaman atası öldürülür, əl-Aşaşın özü isə əsir düşür və fidyə olaraq 3000 dəvə verməli olur. 631-ci ildə o, Mədinəyə gələn və Məhəmməd peyğəmbərə beyət edən əl-kindi qəbiləsindən bir heyətin başında idi. Onun bacısı Kayla Məhəmməd peyğəmbərlə evlənməli idi, lakin o, Mədinəyə gəlməmişdən əvvəl ölür. Məhəmməd peyğəmbərin vəfatından (632) sonra əl-Əşəs öz qəbiləsi ilə üsyan qaldırdı və ən-Nüceyr qalasında müsəlman qoşunları tərəfindən mühasirəyə alındı. Rəvayətə görə, o, özü və başqa doqquz nəfər üçün toxunulmazlıq müqabilində qalanı təslim etdi. Nəticədə əl-Kindi qəbiləsinin 700-ə yaxın üzvü öldürüldü, əl-Əşəs bir neçə nəfərlə birlikdə əsir götürüldü. Bu hərəkətinə görə qəbilə qadınları onu xain (Urf ən-nar) adlandırırdılar. Əsir əl-Aşaş Mədinəyə xəlifə Əbu Bəkrin yanına gətirilir və o, onu nəinki əfv etdi, hətta bacısı Ümmü Fərva və ya Qureybə ilə də evləndirdi. Digər mənbələrə görə, nikah Məhəmməd peyğəmbərin yanına nümayəndə heyəti zamanı baş tutub. Əl-Əşəs Suriyanın fəthində iştirak edir və Yərmuq döyüşündə bir gözü görmə qabiliyyətini itirir. O, qəbilələri ilə birlikdə Qadisiyyəyə Səd ibn Əbu Vəqqasla qovuşmağa göndərildi. Şimali İraqın fəthində iştirak edən ərəb dəstələrindən birinə komandanlıq etmişdir. O, əl-Kindi tayfasının başçısı kimi Kufədə məskunlaşır və ola bilsin ki, 647-ci ildə Azərbaycana qarşı yürüşdə iştirak edir. Siffeyn döyüşündə həm döyüş zamanı, həm də danışıqlar zamanı mühüm rol oynayır. O, xəlifə Əli ibn Əbu Talibi arbitraj prinsipini qəbul etməyə məcbur edir və Əbu Musa əl-Əşarinin İraq hakimi seçilməsinə razı olur. Şiəlik ənənəsi onu və onun bütün nəslini qatı xain kimi təqdim edir. O, qızı Cada ilə evlənən Həsən ibn Əlinin (661) dövründə Kufədə vəfat edir. Onun Məhəmməd adlı bir oğlu da var idi.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=735648

ƏƏSMN

Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi — Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi 1918-ci ilin 26 dekabrında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökuməti tərkibində Poçt, Teleqraf və Əmək Nazirliyi kimi fəaliyyətə başlayıb və bu gün əmək və məşğulluq, sosial müdafiə, sosial sığorta, işsizlikdən sığorta, demoqrafiya, tibbi-sosial ekspertiza və reabilitasiya, övladlığagötürmə, himayədar ailə sahələrində dövlət siyasətini həyata keçirən mərkəzi icra hakimiyyəti orqanıdır. Azərbaycanda sosial təminat qanunvericiliyi XX əsrin əvvəllərində formalaşmağa başlamış, bu sahədə ilk aktlar olaraq, 1903-cü ildə "İstehsalatda bədbəxt hadisələrə görə işəgötürənlərin məsuliyyəti haqqında" və 1912-ci ildə "Bədbəxt hadisələrdən və xəstəliklərdən fəhlələrin sığortası haqqında" qanunlar qəbul olunmuşdur. İnqilabdan sonra 8 saatlıq iş gününün tətbiqi ümumi siyasi tələb kimi fəhlə hərəkatında birinci yeri tuturdu. 15 aprel 1917-ci ildə Bakı Fəhlə və Əsgər Deputatları Soveti sənaye sahibləri və müəssisələrin müdiriyyəti ilə razılaşma əsasında 6 bənddən ibarət olan "Bakı rayonunda 8 saatlıq iş günü qoyulması haqqında" məlumat yaydı. 12 sentyabr 1917-ci ildə isə RSDF(b)P Bakı təşkilatının konfransında fəhlələr üçün 8 saatlıq iş günü tətbiq edilməsi, əmək haqqının bahalıqla bir səviyyədə tənzimlənməsi, fəhlə sinfinə normal yaşayış təmin edəcək ictimai-hüquqi xarakterli bütün tədbirlərin həyata keçirilməsini nəzərdə tutan 5 bənddən ibarət tapşırıq qəbul edildi. Rusiyada Oktyabr çevrilişindən sonra Cənubi Qafqazda Rusiya üsul-idarəsinə son qoymaq və regionu idarə etmək məqsədilə 1917-ci il noyabrın 11-də Tiflisdə Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistan nümayəndələrinin iştirakı ilə Zaqafqaziya Komissarlığı yaradıldı. 11 nazirdən ibarət olan bu hökumətin sədri gürcü menşeviki E. P. Gegeçkorin idi ki, o, həm də Əmək və Xarici İşlər Nazirliyinə rəhbərlik edirdi. Bu hökumət 6 aydan sonra öz yerini yeni yaradılmış Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikasına verdi. Cəmi 35 gün mövcud olmuş bu hökumət əvvəlki sələfi kimi öz fəaliyyətini yalnız kağız üzərində rəsmiləşdirə bildi. Bakı Fəhlə, Əsgər və Matros Deputatları Sovetinin 22 mart 1918-ci il tarixli qərarı ilə Bakı quberniyasının Əmək Komissarlığı təşkil olundu. Yakov Zevin komissar təyin olundu. Az sonra Bakı Sovetini əvəz edən Bakı Xalq Komissarları Sovetində də Xalq Əmək Komissarı yenə Yakov Zevin oldu. Xalq Komissarları Soveti iyulun 31-dək, 3 aylıq fəaliyyəti ərzində 200-dən çox şəxsi neft mədənini, 299 sənaye müəssisəsini milliləşdirməklə yanaşı, fəhlə və qulluqçuların əmək hüquqlarının müdafiəsi, işçilərin əməyinin mühafizəsinin təşkili və s. ilə bağlı bir sıra sosial tədbirlər də həyata keçirmişdir. 1918-ci il mayın 28-də Tiflis şəhərində Şərqdə ilk demokratik respublika — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yaradılaraq İstiqlal Bəyannaməsi elan olundu və 9 nəfərdən ibarət ilk müvəqqəti hökumət kabineti təşkil edildi. İlk hökumət kabinetində Əkinçilik və Əmək naziri vəzifəsi ``Hümmət`` partiyasından Milli Şuraya üzv seçilmiş Əkbər ağa Şeyxülislamova həvalə olundu. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin fəaliyyəti dövründə parlamentin müzakirəsinə müxtəlif sahələrə aid 315 qanun layihəsi təqdim olunmuşdu ki, onlardan 10-u sosial sahəyə aid idi. Pensiya məsələləri üzrə iki əsas qərar qəbul edilmişdi ki, onlardan biri 28 avqust 1918-ci il tarixli "Pensiya haqqında qanun layihəsinin tərtib olunması üçün komissiya yaradılması haqqında" qərar idi. Qərarda istefaya çıxan şəxslərə xidmət illərinə görə pensiya təyin olunması nəzərdə tutulurdu. Cümhuriyyətin fəaliyyəti dövründə Bakı şəhərində Əmək Birjası fəaliyyət göstərirdi. Bakı Əmək Birjası 1918-ci il yanvarın 13-də Bakı şəhər Dumasında yaradılmışdı. 26 dekabr 1918-ci ildə isə 14 nəfərdən ibarət üçüncü koalisiyon hökumət təşkil edildi. Bu hökumətdə Poçt, Teleqraf və Əmək naziri vəzifəsinə Aslan bəy Səfikürdski təyin olundu. Üçüncü hökumət parlamentin 21 yanvar 1919-cu il tarixli qərarı ilə Xalq Cümhuriyyəti Hökumətində əmək münasibətləri və bununla bağlı digər məsələləri tənzimləmək məqsədilə Əmək Nazirliyi təsis olundu. İcra və nəzarətedici səlahiyyət əldə edən Əmək Nazirliyi 1919-cu il yanvarın 25-də fəhlələrin əməyinin mühafizəsi və məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması məqsədilə xüsusi müşavirə keçirdi. Müşavirədə tərəflərin bərabər təmsil olunması şərti ilə, fəhlə və müəssisə sahibləri daxil olmaqla 19 nəfərdən ibarət xüsusi komissiya yaradılması qərara alındı. Yanvarın 26-da isə nazirlik kollektiv müqavilənin şərtlərində bir sıra dəyişiklik edilməsi barədə qərar verdi. 1919-cu il aprelin 14-də Nəsib bəy Yusifbəylinin rəhbərliyi ilə Xalq Cümhuriyyəti Hökumətinin 14 nazirdən ibarət dördüncü hökumət kabineti təşkil edildi və Aslan bəy Səfikürdski Ədliyyə və Əmək naziri təyin edildi. Bu zaman inflyasiya ilə əlaqədar olaraq müavinət və əmək haqlarının artırılması hökumətin sosial siyasətinin mühüm istiqamətini təşkil edirdi. 1919-cu il avqustun 5-də Nazirlər Şurasının qərarı ilə Əmək Nazirliyinin nəzdində əməyin mühafizəsi, əmək haqqı dərəcələrini və əmək mübahisələrini tənzimləmək məqsədilə Əmək Müfəttişliyi təsis olundu. Yeni müfəttişliyin yaradılması ilə əməyin mühafizəsinə nəzarət işi bir idarədə cəmləşdi və onun nəzarət dairəsi respublikanın bütün ərazisini əhatə etdi. Ölkənin 8 bölgəsinin hər birində rayon müfəttişi vardı. Aprel işğalınadək fəaliyyəti dovründə müfəttişlik tərəfindən nazirliyə daxil olan 1537 şikayətdən 922-si fəhlələrin xeyrinə həll edilmiş, 145-nə rədd cavabı verilmiş, 14-ü məhkəməyə göndərilmiş, 456-sı isə həll olunmamış qalmışdır. ADR parlamentinin 7 dekabr 1918-ci il tarixli "Fəhlə məsələsi haqqında" qərarında əmək qabiliyyətini tam və ya qismən itirdikdə fəhlələrə sığorta verilməsi müəyyən edilmişdir. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökumətinin fəaliyyəti dövründə pensiya məsələləri üzrə ikinci qərar 27 avqust 1919-cu ildə qəbul edilmiş "Pensiya nizamnaməsinin hazırlanması üzrə komissiyanın yaradılması haqqında" qərar olmuşdur. 1919-cu il dekabrin 22-də təşkil edilmiş sonuncu, 12 nəfərdən ibarət beşinci hökumətdə Əkinçilik və Əmək Nazirliyinə Əhməd bəy Pepinov rəhbərlik etmişdir. Həmin hökumət fəhlə məsələsinə aid proqram hazırlamış və bununla bağlı məlumat yaymışdır. Proqramda uşaq və qadın əməyinin mühafizəsinin təmin edilməsi, müdiriyyətin həmkarların işinə qarışmasının yolverilməz olduğu, fəhlə təşkilatlarına hücumların dayandırılacağı, yığıncaq azadlığı və əmək haqqının qaldırılması məsələləri nəzərdə tutulmuşdur. 1920-ci il aprelin 27-də XI Qırmızı Ordu beynəlxalq hüquq normalarını pozaraq, silahlı qüvvələrini Azərbaycana yeritdi və Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinə son qoydu.1920-ci il aprelin 28-də hakimiyyət Müvəqqəti İnqilab Komitəsinin əlinə keçdi. Mayın 3-də Azərbaycan İnqilab Komitəsinin 2-ci iclasında hökumətin tərkibində Azərbaycan SSR Xalq Təsərrüfatı Şurası yaradıldı. Seyidcəfər Yaqubov Azərbaycan SSR Xalq Əmək Komissarı təyin olundu. Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Xalq Komissarları Soveti işçi qüvvəsindən səmərəli istifadə etmək, fəhlələri öz ixtisaslarına görə yerləşdirmək, işçilərin həyatını, sağlamlığını və əməyini mühafizə etmək məqsədilə Xalq Əmək Komissarlığının nəzdində Əməyin Mühafizəsi Müfəttişliyini təsis etdi. Bu təşkilatın vəzifəsi zəhmətkeşlərin əməyinin mühafizəsi və mənafeyi ilə bağlı zəruri tədbirlər görmək idi. 1920-ci ildə neft sənayesi müəssisələrində əməyin mühafizəsi üzrə 150 komissiya yaradılmışdır. Sovet hakimiyyətinin bərqərar olmasından sonra fəhlə və qulluqçuların sosial təminatı ilə əlaqədar bir sıra qərarlar qəbul olunmuşdur. "Muzdlu əməklə məşğul olan şəxslərin sosial sığortası haqqında" 15 noyabr 1921-ci il tarixli Dekret muzdlu əməklə məşğul olan bütün şəxslərə və əmək qabiliyyətinin müvəqqəti və ya daimi olaraq itirildiyi bütün hallara, işsizliyə, eləcə də ölüm hallarına şamil edilirdi. 9 dekabr 1921-ci il tarixli "Ailə başçısının itirilməsinə görə zəhmətkeşlərin ailələrinin sosial təminatı haqqında" və "Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi və analığa görə sosial təminat haqqında" dekretlərlə ailə başçısının itirilməsi ilə əlaqədar pensiya təminatı həll olunmuşdur. Bundan başqa, 8 dekabr 1921-ci il tarixli "Əlillərin sosial təminatı haqqında", 19 dekabr 1921-ci il tarixli "Xəstəliyin sığortası haqqında" və 28 dekabr 1921-ci il tarixli "İşsizliyə görə sosial təminat haqqında" Dek-retlər də qəbul olunmuşdur. 1922-ci il oktyabarın 30-da ZSFSR MİK-nin 9-cu çağırış 4-cü sessiyasında "Əmək haqqında qanunlar məcəlləsi" qəbul edildi. Bu Məcəllə Azərbaycan SSR Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin "Əmək haqqında qanunlar məcəlləsini qüvvəyə mindirmək haqqında" 30 dekabr 1922-ci il tarixli qərarı ilə əmək məsələlərinin tənzimlənməsində hüquqi baza olmuşdur. Məcəllə 1971-ci ilə qədər, yəni Azərbaycan SSR-nin Əmək Qanunları Məcəlləsinin qəbul edildiyi tarixədək qüvvədə olmuşdur. 1922–27-ci illər Azərbaycanda əsasən, xalq təsərrüfatının bərpası, yerlərdə kənd sovetlərinin yaradılması və sosializm quruculuğu dövrü olduğundan İctimai Təminat Komissarlığının vəzifələrini Azərbaycan Xalq Komissarları Soveti və ayrı-ayrı şuralar yerinə yetirirdi. Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin 20 iyun 1927-ci il tarixli qərarı ilə Xalq İctimai Təminat Komissarlığının fəaliyyəti bərpa edildi və M. Hacıyev komissar təyin olundu. 1927-ci ilin avqust ayında Bakıda əlillərin problemləri ilə məşğul olmaq üçün "Əlillər korporasiyası" yaradılmış, İctimai Təminat Komissarlığı sisteminə daxil olan 25 arteldə müxtəlif ixtisaslar üzrə yüzlərlə əlil işlə təmin edilmişdir. Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin "Dövlət ictimai sığortası üzrə pensiyaların təyin edilməsi barədə" 1937-ci il 9 may tarixli 2891 nömrəli qərarı ilə AHİŞ-da, dəmir yolları, dəniz nəqliyyatı və çay nəqliyyatı fəhlələri həmkarlar ittifaqlarında bütün növ pensiyaların təyin olunması dayandırılaraq, bu işin həyata keçirilməsi səlahiyyəti Xalq İctimai Təminat Komissarlığına verildi. Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 25 oktyabr 1958-ci il tarixli qərarı ilə İctimai Təminat Nazirliyi tərəfindən 1960-cı ilin yanvarın 1-dən başlayaraq, çoxuşaqlı və tək analara hər ay dövlət yardımı verilməsinə başlanıldı. Həmçinin həmin il sovet pensiya sistemində müavinətlərin yeni növləri tətbiq edildi. Müstəqillik dövrü Azərbaycan Respublikası Prezidenti Əbülfəz Elçibəyin "Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin yaradılması haqqında" 10 dekabr 1992-ci il tarixli Fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat Nazirliyi ilə Azərbaycan Respublikasının Dövlət Əmək və Sosial Məsələlər Komitəsi ləğv edilərək, Azərbaycan Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi yaradılıb. Əmək, sosial müdafiə, pensiya təminatı, demoqrafiya və miqrasiya sahəsində dövlət siyasətini hazırlamaq və qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydada həyata keçirmək; əmək qabiliyyətli əhalinin işgüzarlıq və təşəbbüskarlığının artırılması üçün zəruri şərait yaratmaq, mülkiyyət və təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq bütün müəssisə, idarə və təşkilatlarda çalışan işçilərin əmək və sosial hüquqlarının qorunmasını təmin etmək; işsizliyin səviyyəsinin azaldılmasına, əmək bazarında zəif rəqabətli əhali qruplarının, xüsusilə gənclərin, çoxuşaqlı qadınların, qaçqın və məcburi köçkünlərin, əlillərin, şəhid ailəsi üzvlərinin, şərbəstləşdirilmiş işçilərin məşğulluğuna yönəldilmiş siyasəti həyata keçirmək; müvafiq icra hakimiyyəti orqanları, dövlət və qeyri-dövlət müəssisələri ilə birgə yeni iş yerlərinin yaradılmasına yönəldilmiş tədbirlər hazırlamaq, əmək ehtiyatlarını bazar şəraitinə uyğunlaşdırmaq məqsədilə peşə hazırlığı mexanizmini təkmilləşdirmək; əhalinin sosial müdafiəsi sahəsində qanunvericilik aktlarının təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə təkliflər hazırlayıb müvafiq orqanlara təqdim etmək; əhalinin aztəminatlı təbəqələrinə dövlət yardımının tənzimlənməsi üzrə təkliflər hazırlamaq, tənha ahıl vətəndaşlara və əlillərə sosial-məişət xidmətini təşkil etmək; demoqrafiya, əmək və sosial müdafiə məsələləri üzrə elmi-tədqiqat və beynəlxalq əməkdaşlıq sahəsində işləri əlaqələndirmək; tibbi-sosial ekspertizanı, əlillərin reabilitasiyasını təşkil etmək, əlillərin protez-ortopedik vasitələrlə təmin olunmasına köməklik göstərmək; mülkiyyət və təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq müəssisə, idarə və təşkilatlarda əməyin mühafizəsi, əmək şəraiti, əməyin ödənilməsi, əmək münasibətləri, əməyin gigiyenası, əhalinin məşğulluğu, miqrasiya sahəsində qanunvericilik aktlarının icrasının təmin olunmasına dövlət nəzarətini həyata keçirmək. Tabeliyindəki qurumlar Dayanıqlı və Operativ Sosial Təminat Agentliyi Dövlət Sosial Müdafiə Fondu Dövlət Məşğulluq Agentliyi Dövlət Tibbi-Sosial Ekspertiza və Reabilitasiya Agentliyi Sosial Xidmətlər Agentliyi DOST İş Mərkəzi Əməyin Mühafizəsi Mərkəzi Əmək Bazarı və Sosial Müdafiə Məsələləri üzrə Milli Observatoriya Tikilməkdə olan Obyektlərin Müdiriyyəti Beynəlxalq əlaqələr Nazirliyin fəaliyyət dairəsinə aid bütün istiqamətlər üzrə islahatların aparılmasında beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsinin, müvafiq beynəlxalq təşkilatlarla, o cümlədən BƏT, BMT İP, BMT QAK, Dünya Bankı, TACİS və BQXK ilə sıx əməkdaşlığın xüsusi əhəmiyyəti olmuşdur. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi əmək, məşğulluq, əmək miqrasiyası, sosial müdafiə, əlillərin reabilitasiyası və s. sahələrdə bu təşkilatlarla birgə layihələr həyata keçirilmişdir ki, bu da ölkədə həmin sahələrin inkişafına əhəmiyyətli təsir göstərmişdir. 1996-cı ilin sentyabr ayından 1998-ci ilin avqust ayınadək Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi Avropa İttifaqının TACİS Proqramı ilə birgə "Azərbaycan Respublikasında məşğulluq xidmətində islahatların aparılması və inkişaf etdirilməsinə kömək göstərmək" layihəsini həyata keçirmişdir. 1997-ci ilin yanvar ayından 1998-ci ilin fevral ayınadək Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi BMT-nin İnkişaf Proqramı və Beynəlxalq Əmək Təşkilatı ilə birgə "Təhsil və özünüməşğulluğun inkişaf proqramı" layihəsini həyata keçirmişdir. Layihə Naxçıvan MR və Ağdam rayonu ərazisində həyata keçirilirdi. 1998-ci ilin fevral ayından 1999-cu ilin avqust ayınadək və 2000-ci ilin yanvar-noyabr aylarında Nazirlik BMT-nin Qaçqınların işləri üzrə Ali Komissarlığı və BMT-nin İnkişaf Proqramı ilə birgə "Azərbaycanda qaçqınların və məcburi köçkünlərin yerlərdə məskunlaşması" layihələrini həyata keçirmişdir. 1999-cu ilin avqust ayından 2001-ci ilin iyun ayınadək Nazirlik Dünya Bankı ilə birgə "Azərbaycan Respublikasında pensiya və sosial yardım islahatı" layihəsini həyata keçirmişdir. Bu layihə Yaponiya hökumətinin Azərbaycan Respublikasının hökuməti üçün ayrılmış qrant hesabına həyata keçirilmişdir. 2000-ci ilin noyabr ayından 2002-ci ilin sentyabr ayınadək Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi Avropa İttifaqının TACİS Proqramı ilə birgə "Azərbaycan Respublikasında Sosial Müdafiə və Pensiya islahatı" layihəsi həyata keçirmişdir. 2002-ci ilin sentyabr ayından 2003-cü ilin aprel ayınadək Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi "Reabilitasiya mərkəzlərində reabilitasiya avadanlıqlarının təkmilləşdirilməsi" layihəsini həyata keçirmişdir. Yaponiya hökumətinin qrantı hesabına maliyyələşdirilən layihənin məqsədi Respublika Əlillərin Bərpa Mərkəzinin, Bakı Uşaq Bərpa Mərkəzinin və Əlillər üçün müalicə Pansionatının tibbi və bərpa avadanlığı ilə təchiz olunması və Yaponiya mütəxəssislərini Azərbaycana göndərməklə mühazirələr və praktiki məşğələlər vasitəsi ilə reabilitasiya sahəsində Azərbaycan mütəxəssislərinin ixtisaslarının artırılması və onların Yaponiyada təlim keçməsinin təşkili idi. 2000-ci ilin aprel ayından 2002-ci ilin aprel ayınadək Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi BMT-nin Əhali Sakinliyi Fondu ilə "Əhali Sakinliyinin inkişafının əsas təmayülü və bu inkişafın planlaşdırılmasında gender problemləri, geyri-hökumət təşkilatlarının dəstəyinin səfərbərliyi" layihəsini həyata keçirmişdir. 2002-ci ilin iyun ayından başlayaraq Azərbaycan Respublikasının hökuməti BMT-nin İnkişaf Proqramı ilə birlikdə "Azərbaycan Respublikasında sosial müdafiə sisteminin inkişafı" layihəsini həyata keçirildi. 2005-ci ilin yanvar ayından "Pensiya və sosial təminat layihəsi" fəaliyyətə başlamışdır. Beynəlxalq İnkişaf Asossiasiyasının (Dünya Bankı) krediti ilə həyata keçirilən layihə sosial təminat sahəsində Azərbaycan Respublikası hökuməti tərəfindən aparılan islahatlara yönəlmişdir. Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi ilə respublikada protez-ortopedik xidmətin inkişafı sahəsində 1994-cü ildən başlayaraq bu günədək əməkdaşlıq edilir və görülən işlər sırasında ən əhəmiyyətlisi Gəncə şəhərində Protez-Ortopedik Bərpa Mərkəzinin filialının yaradılması, Naxçıvan şəhərində Protez emalatxanasının genişləndirilməsidir. Avropa Komissiyası ilə əməkdaşlıq çərçivəsində 2003-cü ilin oktyabr ayında istifadəyə verilmiş Uşaq Bərpa Mərkəzinin mebel və məişət avadanlıqları ilə təminatı həyata keçirilmişdir. Həmçinin bax Xarici keçidlər sosial.gov.az — Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin rəsmi saytı

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=615515

ǀXam ve ǂXomani torpaqları

ǀXam və ǂXomani torpaqları — Cənubi Afrika Respublikasının Şimali Burun vilayətində, Upinqton şəhərinin şimal və cənubunda yerləşən ərazilərdir. |Xam və ǂXomani xalqları Buşmen xalqının dil baxımından əlaqəli qrupları idlər. Ərazinin təsviri Ərazi yuxarı Karu (cənub) və cənubi Kalaxarinin (şimal) yarı quru və quraq massivlərindən ibarətdir. Hər iki sahə, Son daş dövrünə aid arxeoloji izlərlə zəngindir. Cənub bölgəsindəki qaya təpələri petroqliflərin üstünlük təşkil etdiyi çox sayda qaya təsvirlərinə sahibdir. Ümumdünya irsi statusu ǀXam ve ǂXomani torpaqları 15 may 2004-cü ildə UNESCO-nun Müvəqqəti Ümumdünya irsi siyahısına əlavə edildi.Ərazinin şimalındakı ǂXomani mədəni landşaftı, 8 iyul 2017-ci ildə UNESCO-nun Ümumdünya irs komitəsinin Polşanın Krakov şəhərində baş tutan 41-ci iclası zamanı ümumdünya irsi statusu almışdır.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=639619

Аpе

Ape (latış. ) — Latviyada şəhər, əhalisi 1.8 min nəfərdir. Riqadan 177 km. şimali-şərqdə, Estoniya sərhəddinin yaxınlığındadır. Estonca adı Hopadır.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=402922

АМГ-10 aviasiya yağı

Tətbiq sahəsi Hidravlik mayenin əsas funksiyası – mexaniki enerjini yarandığı yerdən istifadə edilən sahələrə yönəldilməsindən və tətbiq edilən gücün dəyəri və ya istiqamətini dəyişdirməsindən ibarətdir. Standartlar Yağın alışma temperaturu 930C (az olmayaraq). Yağ qırmızı rəngdədir və iynəyarpaqlı iyinə malikdir. Saxlanması və nəqli İstehsalçının tövsiyələrinə uyğun olaraq bu məhsulun zəmanətli saxlama müddəti orta iqlim şəraiti üçün 10 il , tropik və ekvatorial iqlim şəraiti üçün 5 il təşkil edir. Nəql etmə və saxlama zamanı hidravlik mayeni hermetik konteynerlərə yerləşdirilib ya horizontal şəkildə ya da üz üstə çevrilmiş halda saxlamaq tövsiyə olunur. Belə vəziyyətdə hidravlik yağa xarici mexaniki qarışıqların və s. düşməsi və yağın istismar xassələrinin dəyişilməsi istisna olunur.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=625388

АЩНЦ-3 katalizatoru

Kimyəvi tərkibi Fe2O3 < 0,20% (kütlə) Na2O < 0,55% (kütlə) (A növü üçün) və < 0,70% (kütlə) (B növü üçün) Fiziki-kimyəvi göstəriciləri: Xarici görünüşü – farfora oxşar diyircəklər Selektivlik, – < 77% Səthi sıxlıq, – 260 m²/q Neft fraksiyasının krekinqində istifadə olunur. Mexaniki davamlılıq Hazırlanma texnologiyası Al, Si duz məhsullarından seolitin və alümosilikatın sintezi, seolitin daxil edilməsi, seolitsaxlayan kürəciklərə forma verilməsi, sinerezis, ion mübadiləsi, yuyulması, kürəciklərin fraksiyadan ayrılması, qurudulması, közərdilməsi. Faktiki sərfiyyat 1,5-2,0t/t xammal Regenerasiya şəraiti Fasiləsiz olaraq krekinq regeneratorunda hava ilə (480-680-7000C, çıxışda 6000C) regenerasiya olunur Katalitik xassələri Selektivlik: 77% (kütlə)-dən az olmamalı

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=529238

Ахprаdzоr

Rayon mərkəzindən 15 km cənub-qərbdə, Göyçə gölünün yaxınlğında Dik Pilləkən dağının ətəyində yerləşir. Qafqazın 5 verstlik xəritəsində qeyd edilmişdir. Kənd həm də Tatar (Azərbaycanlı) Zağalısı adlandırılmışdır. Kənddən 1 km şərqdə qədim bir kəndin xarabalıqları indi də durur. Eyni zamanda Oğuz qəbiristanlığının qalıqları, albanlara məxsus xaç həykəlləri vardır. Toponimikası Toponim Azərbaycan dilində "mağara" mənasında işlənən zağa sözünə -lı şəkilçisinin əlavəsi ilə düzəlmişdir. Quruluşca mürəkkəb toponimdir. Toponimin əvvəllindəki işlənən "Yuxarı" sözü fərqləndirici əlamət bildirir. Yuxarı Zağalı kəndi Taşir Zağalısı və Qızılxaraba da adlanmışdır. Zağalı kəndindən Aşağı Zağalı məntəqəsi yarandıqdan sonra Yuxarı Zağalı adlanmışdır. Kəndin adı zağa, mağara, kaha, sığınacaq adını əks etdirir. Kənddə 1831-ci ildə 98 nəfər, 1873-cü ildə 515 nəfər, 1886-cı ildə 717 nəfər, 1897-ci ildə 774 nəfər, 1908-ci ildə 917 nəfər, 1914-cü ildə 1018 nəfər, 1916-cı ildə 922 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır. 1918-ci ilin sonu, 1919-cu ilin əvvəllərində azərbaycanlılar ermənilər tərəfindən qırğınlarla qovulmuşlar. İndiki Ermənistanda 1920-ci ildə Sovet hakimiyyəti qurulandan sonra azərbaycanlılar öz doğma kəndlərinə dönə bilmişlər. 1922-ci ildən sonra Türkiyənin Muş bölgəsindən köçürülən ermənilər Yuxarı Zağalı kəndində yerləşdirilmişdir. Ermənilərlə yanaşı 1926-cı ildə burada 185 nəfər, 1931-ci ildə 206 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır. Onu da qeyd edək ki, "Ermənistan və ətraf vilayətlərin toponimlər lüğəti" kitabında göstərilir ki, 1831–1908-ci illərdə Yuxarı Zağalı kəndində yalnız ermənilər yaşamışdır. Halbuki 1831, 1873, 1886, 1897, 1914, 1916, 1922-ci illərdə (əhalinin siyahıya alınmasına görə) burada yalnız azərbaycanlılar yaşamışdır. Ermənilər buraya, yuxarıda dəyildiyi kimi, 1922-ci ildən sonra köçürülmüşdür. Yuxarı Zağalı kəndində qarışıq (azərbaycanlılar və ermənilər) şəkildə 1970-ci ildə 629, 1979-cu ildə 534 nəfər əhali olmuşdur. Bu əhalinin 30 faizdən çoxunu azərbaycanlılar təşkil etmişdir. 1988-ci ildə azərbaycanlılar Ermənistan dövləti tərəfindən qırğınlarla doğma kəndlərindən qovulmuşlar. İndi burada yalnız ermənilər yaşayır. Köçürülənlər 1949-cu ildən kənddən çıxmış Ellazov Cavad Səmənd oğlu — Füzuli Sabiroğlunun Babası (Sənnəddə səhf yazılaraq Elyazov Cavad Xıdır oğlu yazılıb) Ellazova Zərnişan — sənəddə səhv yazılaraq Ellazova Gülşən yazılıb. Ellazova Səmayə Cavad qızı - Ellazov İsə Cavad oğlu - Ellazov Qərib Cavad oğlu - Ellazova Həvayət Cavad oğlu - Ellazov Sabir Cavad oğlu - Ellazov Sədir Cavad oğlu - Ellazov Valeh Cavad oğlu -1988-ci ildə kənddən çıxmış Cabbarov Mikayıl İsa oğlu - Cabbarov Müşfiq Mikayıl oğlu - Cabbarov Mürsəl Mikayıl oğlu - Cabbarov Vüqar Mikayıl oğlu - Görkəmli şəxsiyyətləri Yunus Məmmədli (d.20.01.1940. Göyçə) – türkoloq alim, professor. Vəliyev Sabir Yadigar oğlu — Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin şöbə müdiri, "Əməkdar Kənd Təsərrüfatı işçisi" (2008) Qafarov İsa Cabbar oğlu — Böyük Vətən Müharibəsi iştirakçısı.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=766501

ВИНИПОЛ BБ-2 aşqarı

aşqarı eynicinsli, şəffaf, rəngi - açıq sarı rəngdən sarı rəngə çalır. VİNİPOL VB-2 aşqarı yaxşı qatılaşdırıcı olub yağların özlülüyünü və özlülük indeksini artırmaqla yanaşı, onların yaşlayıcılıq xassələrinin də yaxşılaşdırır, dielektrik və plastiklik xassələrini yüksəldir. Lakin termooksidləşdirici və mexaniki destruksiyaya qarşı davamlılığı yüksək deyil.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=633102

Кавказский календарь

Qafqaz Təqvimi Qafqaz haqqında ilk seriyalı məlumat kitabçası idi. Kitabça Tiflisdə nəşr edilmişdir. İlk sayı 1845-ci ildə Zaqafqaziya Ərazisi Baş İdarəsinin mətbəəsində nəşr edilmişdir. Kitabça ildə bir dəfə nəşr olunurdu (mövbəti il). "Qafqaz təqvimin"də çoxlu sayda etnoqrafik və tarixi materiallar dərc olunurdu. Xalq təhsili, kənd təsərrüfatı bitkiləri məsələləri ilə bağlı yazılara yer verilirdi. Kitbçada o cümlədən Qafqaz xalqlarının adətləri, dinləri və daha bir çox şey haqqında məlumatlar nəşr edilirdi. Bundan əlavə, kitabçanın qədim zamanlardan Qafqaz tarixinin əlamətdar tarixlərinin xronoloji siyahısını özündə əks etdirən "Xronoloji göstəriş" adlanan bölməsi də var idi. Dağıstan, Kuban və Terek bölgələri, habelə Qara dəniz və Stavropol əyalətləri də daxil olmaqla Qafqaz bölgəsi haqqında statistik (bölgənin əhalisi haqqında məlumatlar da daxil olmaqla) statistik məlumatlara və istinadlı məlumatlara əhəmiyyətli yer verilirdi."Qafqaz təqvimi" kitabçası əhali arasında çox böyük maraqla qarşılandı. "Qafqaz" qəzeti müxbirinin qeyd etdiyi kimi, insanlar hər il növbəti dəfə işıq üzü görəcək "Qafqaz təqvimi" kitabçasını səbirsizliklə gözləyirdi. Kitabça səyahətçilər, tədqiqatçılar və Qafqaza göndərilən müxtəlif ixtisas sahibi insanlar tərəfindən də bələdçi və lazımlı kitab kimi istifadə edilmişdir."Qafqaz Təqviminin" sonuncu sayı 1916-cı ildə nəşr olunmuşdur. Redaktorları "Qafqaz təqvimi" kitab seriyasının müxtəlif vaxtlarda müxtəlif redaktorları: K. A. Zadolinni (1867–1868), Qafqaz Statistika Komitəsinin baş redaktoru N. K. Zeidlitz (1869), P. N. Roborovski (1870–1878), Dövlət müşaviri Şavrov (1879–1881), statistika komitəsində statistika şöbəsinin baş redaktoru, kollegial (1891-ci ildən-dövlət) məsləhətçisi E. İ. Kondratenko (1885–1904), Statistika şöbəsinin baş redaktoru D. D. Paqirev (1905–1907), direktor kansleri V. V. Stratonov (1908–1909), A. A. Elzenqer (1912–1914), N. P. Stelmaşçuk (1912–1916) olmuşlar. İllüstrasiyası Xarici keçidlər

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=796499

Маssospondiluslar

İlk dəfə 1854-cü ildə Riçard Ouen tərəfindən Cənubi Afrika ərazisində aşkarlanmış qalıqlar əsasında qeydə alınır. Qalıqları Lesoto, Zimbabve, Namibiya, CAR, ABŞ və Hindistan ərazilərində aşkarlanmışdır. 2012-ci ildə Qızıl Qapı Milli Parkında (ing. Golden Gate Highlands) (Cənubi Afrikada) paleontoloqlar qrupu başda Robert Reyş (ing. Robert Reisz) qədim dinozavr yumurtaları olan yuva aşkarlamışlar. M. carinatus; M. kaalae Barrett, 2009 — növ, Yura dövründə təxmini 199–189 milyon il əvvəl yaşamışlar. 2009-cu ildə kəlləsinin hissələri aşkarlanmışdır. Onların qalıqları Voyizane adlı yerdə, Upper Elliot formasiyasında Cənubi Amerika ərazisində aşkarlanmışdır; Massospondylus "Oldest Dinosaur Nursery Found: Photos" (ingilis). Discovery. 2012-12-12. 2014-01-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-08-31. Yuliy Rudnıy. "Paleontoloqlar qədim dinozavr yuvası aşkarlamışlar". Xəbərlər. 2012-01-24. 2014-01-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-08-31.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=778139

Мир ПК

"PC World" — ABŞ aylıq kompüter texnologiyası jurnalı. Jurnal 1983-cü ildən 2013-cü ilə qədər "International Data Group" tərəfindən nəşr olunmuşdur. 2013-cü ilin avqust ayından başlayaraq jurnalın çap versiyası dayandırılmış və onun redaksiya heyəti tamamilə onlayn formata keçmişdir. Jurnalın məqalələri fərdi kompüterlər, serverlər və iş stansiyaları üçün aparat və proqram təminatının işlənib hazırlanması, onların həm istehlakçı şəraitində, həm də müəssisələrdə tətbiqi məsələlərinin geniş spektrini əhatə edirdi. Publikasiyanın məzmunu müxtəlif ixtisaslara malik olan oxuculara yönəlmişdir Jurnal 1982-ci ilin noyabrında "COMDEX"də elan edilmiş və ilk növbədə "Personal Computer World" adlandırılmışdır. Jurnal "VNU" və "Ziff Davis Publishing" daxil olmaqla naşirlər tərəfindən bir neçə dəfə yenidən satılmışdır.1999-cu ilin fevralında jurnal rekord tirajla 1 milyon nüsxə ilə nəşr olunmuşdur. Bu, o zaman belə rəqəmlərə nail olan ilk və yeganə kompüterlə bağlı jurnal idi.2013-cü ildə jurnalın sahibi "International Data Group" şirkəti "PC World" jurnalının 30 il davam etmiş nəşriyyatının dayandırıldığını elan etmişdir. 2013-cü ilin avqust nömrəsi "PC World" jurnalının çap olunan sonuncu nömrəsi idi. Jurnalın redaktorları fəaliyyətlərini onlayn formatda davam etdirmişdir. Xarici keçidlər

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=756576

Надаревич, Мустафа

Tərcümeyi-hal Banja Lukada (hazırkı adı Bosniya və Herseqovina) anadan olub. Aktyorluq karyerası boyunca Balkanlarda ən diqqət çəkən xarakter aktyorlarından biri kimiməşhurluq əldə etmişdir. Keçmiş Yuqoslaviya kinosunda əsasən partizanlar rolları ifa etmişdir. Ən məşhur rollarına "Ata ezamiyyətdə " (1985), "Deja vu" (1987), "Qlembey ailəsi" (1988), " İdeal Dairə " (1997) filmlərini göstərmək olar. 1991-ci ildə Nadareviç "Səssiz barıt" (1990) filminə görə XVII Moskva Beynəlxalq Film Festivalında Ən yaxşı aktyor mükafatına layiq görülmüşdür . Televiziyada Nadareviç, İzet Fazlinoviçin "Lud, Zbujen, Normalan" sitcomundakı komediya rolu ilə tanınır. Seçilmiş filmoqrafiya 1985 — Alt mətnlə eşq məktubları — Dr. Bosniak "Papageno"; 1985 — Ata ezamiyyətdə — Zijah; 1987 — Dejə-vü — Mixail; 1993 — Qrafinya Dora ; 2001 — Yiyəsiz torpaq — Bosniya əsgəri 2004 — Balkanlı oğlan — ədəbiyyat müəllimi. Şəxsi həyatı Uzun müddət sevgilisi olan daha sonra ailə qurduğu həyat yoldaşı aktrisa Slavica Radoviçin (25.04.1964–7.06.2012) döş xərçəngi səbəbiylə vəfat etmişdir. Xarici keçidlər Mustafa Nadareviç — IMDb səhifəsi

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=696629

Оkinoerabu

Okinoerabu (yap. 沖永良部島) — Kaqoşima prefekturası Oşima qəzasına və Amami adaları ərazisinə daxildir. Ada Kyuşu və Okinava adaları arasında yerləşirAda inzibati cəhətdən Vadomari və Tina qəsəbələri inzibati vahidliyinə daxildir. Ada ətrafı mərcan rifləri ilə əhatələnmişdir. Adanın ən hündür nöqtəsi 240 metr hündürlüyə malikdir. Adanın qərb hissəsi nisbətən hündürdür. Ətrafındakı riflər Yoron və Kikay rifləri ilə eyni xüsusiyyətə malikdir. Ada Subtropik iqlimə malikdir. Burada Fikus və Pandan bitkiləri ilə zəngin olan meşəliklər vardır. Burada Karst mağaralarına malikdir. Mağaralarda stalaktit və stalaqmitlər əmələ gəlir. Mağaralar dördüncü dövrdə əmələ gəlmişdir. Ryukyu krallığı 1868-ci ildə imoeriyaya birləşdirilir. Bundan sonra krallıq ilə Sasuma nyazlığı Okinoerabu adasına iddia edirdilər Adada Okinoerabu aeroportu yerləşir. Buradan Kaqoşima şəhərinə və Yorona bir başa uçuşlar həyata keçirilir. Okinoerabujima visitor’s guide

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=467659

ОТ-54

OT-54 — Sovet orta tipli tankı. 1955-1959 illər arasında kiçik bir sıra istehsalı oldu. Xarici keçidlər

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=467661

Последнее королевство

" Sonuncu Padşahlıq " ( ing. The Last Kingdom Sonuncu Krallığı ), " Sakson Salnamələri " ümumi adı altında Bernard Cornwellin məşhur kitab seriyasına televiziya uyğunlaşması olan İngilis tarixi serialıdır . Serialın premyerası 2015-ci il oktyabrın 10-da ABŞ-də BBC America-da , eyni il 22 oktyabrda İngiltərədə BBC Second-da yayımlandı . 2015-ci ilin dekabr ayında serial ABŞ-də 16 mart 2017-ci ildə təqdim olunan ikinci mövsüm üçün uzadıldı . 2017-ci ilin sentyabrında seriya üçüncü mövsüm üçün uzadıldı, 19 Noyabr 2018 tarixində yalnız Netflix- də satışa çıxdı . 2018-ci ilin dekabrında seriya rəsmi olaraq dördüncü mövsüm üçün uzadıldı, çəkilişləri 2019-cu ilin oktyabrında başa çatdı və premyeranın 26 aprel 2020-ci ildə keçirilməsi planlaşdırıldı . Televiziya serialının süjeti 9-cu əsrin ikinci yarısında baş verir, indi İngiltərə kimi tanınan bir sıra ayrı-ayrı Anglo-Saxon krallıqlarını təmsil edir - Northumbria, Mercia, Wessex, East Anglia və s. Anglo-Sakson torpaqlarına "böyük millətlərin böyük ordusu" - Vikinqlər hücum edir və Danimarkalar onlara hakimiyyəti ələ keçirirlər. Qismən müstəqillik yalnız ağıllı və istedadlı King Alfred Böyük tərəfindən idarə olunan Wessex krallığı tərəfindən qorunur. Baş qəhrəman Utred Bebbanburg, Skandinaviyalılar tərəfindən qaçırılan və Jarl Ragnarın övladı olaraq böyüdülmüş bir Anglo-Saxon onluğunun yetim bir oğludur. Vikinqlər və Saksonlar arasında başlayan müharibə və sülalə intriqaları nəticəsində Utredin heyəti ciddi sınaqlara məruz qalır, onu böyüdən Danimarkalılar və onlara qarşı qaldıran İngilislər arasında seçim etməyə məcbur edir . İlk mövsümün əvvəlində Jarl Ragnar həmkəndlisi Kjartan tərəfindən vəhşicəsinə və xaincəsinə öldürülür. Ənənələrini öz oğlu kimi Jarl Ragnar tərəfindən qaldırılmış Utred Bebbanburg, Danimarkalılar, intiqam yuxular. İngiltərə ətrafında gəzməyə başlayır, Kjartana çatmağın yollarını axtarır və tezliklə yeni qurulan Wessex kralı Alfredə qoşulur. Utreddə böyük bir döyüşçü görən Alfred, qoşunların Danimarkalarla döyüşə taktiki hazırlığı ilə məşğul olmağı xahiş edir. Alfredin nəcib bir xanımla evlənməyə inamından çəkinən Utred, Lady Mildrit ilə evlənir, lakin tezliklə evliliyi ilə Mildrit ailəsinin kilsəyə böyük bir borc köçürdüyünü bilir. Utred başa düşür ki, kral hiyləgərcəsinə vəzifə barədə susur, onu qurmaq istəyir. Mildrit özü şirin bir qadına çevrilir və Utreddən bir övlad dünyaya gətirir. Onun borc ödəmək üçün, Utred gedir Cornwall quldurluq ilə məşğul. Orada Kral Peradura ilə görüşür və səltənəti terror edən Danimarkalılarla mübarizə aparmaq üçün pul təklifini qəbul edir, lakin tezliklə Utred King Peraduraya xəyanət edir, xəzinələrini oğurlayır və cadu bacarıqlarına sahib olan Kraliça Isolde ilə birlikdə olur. Tezliklə daniyalılar Wessex-ə hücum edərək paytaxtı ələ keçirirlər. Alfred, Utred və həyətin bir hissəsi qaçaraq bataqlıqlara sığınır. Oradan bir ordu çağırıb həlledici döyüşə hazırlaşırlar. Ordu Utredə rəhbərlik etməlidir. Bu vaxt Utredin kiçik oğlu ölür, Mildritlə evliliyi pozulur. Tarixi döyüşlərdə ilk mövsüm yüksək nöqtəyə çatmaq hadisələri Saxons Alfred ordusu ilə Ubba Kinwit və ordu Gutrum ilin yazında baş verib Eddington da 878 . Serialda Kral Alfredin ordusu Utred Bebbanburqu döyüşə aparır. Qazanır, ancaq İzolda və Utredin ən yaxın dostu Leofrick ölür. Uthred, King Alfred'in minnətdarlığını qəbul edir və kral onu işdən çıxarır ki, Uthred bir daha övladlığa götürülmüş atasının qatilini axtara bilsin. İkinci mövsüm Utred, Alfredin başqa bir tapşırığını yerinə yetirərək, Northumbria Kralı Gutredi Kjartanda köləlikdən qurtarır. Alfred ümid edir ki, şimal torpaqları Guthredin hakimiyyəti altında birləşəcək və Danimarkaya müqavimət göstərəcək, nəticədə birləşmiş İngiltərənin yaranmasına töhfə verəcəkdir. Gutredin bacısı Utred və Gisela aşiq olurlar. Utred King Guthred-ə beyət edir, lakin Abbot Eadredin tövsiyəsi ilə Utredə xəyanət edir və iki şəriki ilə birlikdə köləliyə satılır. Təxminən bir il ərzində Utred, qardaşı Ragnar'ı Alfredin əmri ilə onu azad edənə qədər bir Danimarka köləliyində köləlikdə çalışırdı. Geri dönən Utred, Abbot Eadredin Gisela'nın Utredin düşməni ilə evlənməsi üçün verdiyi iradəyə qarşı çalışdığını aşkar etdi. Qəzəblənən Utred abbatı öldürür. Əməlinin əvəzində yenidən Alfred Krala beyət etməyə məcbur olur. Tezliklə Utred və Ragnar Kjartandan qisas almaq şansı qazanır. Şayiələrə görə, keçilməz bir qala içərisində gizli şəkildə qorunmayan bir keçid taparaq ona hücum edirlər. Çaşqınlıqda Ragnar Kjartanı öldürür, intiqam alır, Ragnar və Utred də ölü hesab edilən bacısını Kjartanın əsirliyindən azad edirlər. İllər keçir. Utred King Alfredə sədaqətlə xidmət edir, baxmayaraq ki Alfred özü getdikcə Utredə inamını itirir, onu inanılmaz "ilahi bütpərəst" hesab edir. Bir gün Utred və Alfredin çoxdankı düşmənləri özlərini hiss edirlər - Dan qardaşları Siegfried və Eric. Bir tələ hazırlayırlar. Əvvəlcə Londona hücum etdilər və Saksonlar onu azad etməyə çalışanda Kral Alfred Ethelfleda'nın qızını ələ keçirdilər. Kral Alfredin krallıq üçün dözülməz bir dəyəri olan bir qızı satın almaq qərarına Alfredin dostu və uzunmüddətli müşaviri Lord Odda şübhə edir. Odda padşahı aldatmaq qərarına gəlir və səltənəti xilas etmək üçün öz ordusunu toplayaraq Ethelfleda olan Benfleot qalasına hücum edir. Bu vaxt, qardaşlardan biri Erik, elthelfleda aşiq olur və qardaşına xəyanət edərək onu qaçırmaq qərarına gəlir. Utred Ericə kömək etmək qərarına gəlir, ancaq qaçmaları təyin olunan gecədə hər şey plana uyğun gedir: Eric öldü, Ethelfleda qaçır və Siegfried Lord Odd ordusu ilə döyüşə girir. Ziqfridin komandası məğlub oldu, elfelfled Siegfridi öldürür, amma Alfred dostuna xəyanəti bağışlamır. Lord Odd intihar etdiyi yerdə həbs olunur. Utred Kral Alfredin xidmətində qalır, ancaq Alfredə olan inamı sarsılır və o, öz maraqları barədə düşünməyə başlayır. . . Serialın çəkilişləri 2014-cü ilin noyabrında başlandı . Carnival Films, BBC Second və BBC America üçün bir sıra hazırladı, Macarıstanda və İngiltərədə film çəkdi. Nik Mörfi həm icraçı prodüser kimi fəaliyyət göstərdi və həm də bir neçə epizod idarə etdi . Bebbanburg - (müasir adı - Bamboro qalası) - İngiltərənin şərq sahilində, Lindisfarne adasının cənubundakı bir qala. Onun koordinatları 55 ° 36′33 ″ s-dir. w. 1 ° 42′41 ″ s 55 ° 36′33 ″ s w. 1 ° 42′41 ″ s 55 ° 36′33 ″ s w. 1 ° 42′41 ″ s , Eoforvik - (müasir adı - York) - İngiltərənin şimalındakı Northumbria Krallığının paytaxtı. 866-cı ildə danimarkalılar tərəfindən tutuldu və adlarını Jorvik olaraq dəyişdirdi. Northumbria İngiltərənin şimalındakı bir krallıqdır. Mercia, Northumbria'nın cənubundakı bir krallıqdır. Şərqi İngiltərə Mercia'nın şərqindəki kiçik bir krallıqdır. Uels İngiltərənin qərb sahilindəki Mercia'nın qərbindəki bir krallıqdır. Lunden - (Londonun müasir adı) - Temez (Temza) çayındakı bir şəhər, seriyada təsvir olunan dövrlərdə Mercia krallığına aid idi. Wessex İngiltərənin cənubunda, Temezin cənubundakı bir krallıqdır. Paytaxtı Exankesterdir (müasir adı Exeter). Alfred Great Sippanhamm'dan idarə etməyi üstün tutdu. Oxu - (müasir adı Reading) Kent çayında (Temzın bir qolu), Londondan təxminən 50 kilometr qərbdə bir şəhərdir. Batum - (müasir adı Bat) - Bristoldan şərqə 15 kilometr məsafədə, köhnə Roma yolundakı kiçik bir şəhər. Romalıların günlərində bir balneoloji kurort var idi. Sippanhamm - (müasir adı - Chippenham), ilçe Wiltshire. Bristoldan 30 kilometr şərqdə yerləşir. Sunnigtwaite - (müasir adı Swineworth), Yorkshire. Utredin oğlan kimi gətirildiyi Ragnar Elder-in qərargahı. Wintankester - (müasir adı - Winchester), həyatının sonrakı illərində Böyük Alfredin Wessex'in paytaxtı etdiyi şəhər. Burada öldü və orada dəfn edildi. Defnascir (müasir adı - Devonshire) İngiltərənin cənubundakı Wessex'in qərbindəki kiçik bir səltənət və ya aldermenstvo. Defnaskirdə Utred Mildret ilə evlənərək aldığı Oxton əmlakı var. Oxton Huesca çayının (müasir adı Aix) sahilində yerləşir. Dunelm (Dunelm) - (müasir adı - Durham), Weir çayı üzərində İngiltərənin şimal-şərqindəki bir qala. Benfleot - (müasir adı - Benfleet), 894-cü ildə Saksonlar və Danimarkalar arasında döyüş olan Essexdəki bir qala (indiki Castle Point rayonu). Cornwall - Defnascira'nın qərbindəki, Korniş yarımadasında, İngilislərin yaşadığı bir krallıq. Sefern - Severn çayı. "Geniş Seferna Dənizi", Bristol Körfəzinə axan Severn çayının zirvəsidir. Somerset Marshes - Somerset County Exmoor Milli Parkındakı bir landşaft qoruğu. Şimaldakı bataqlıqlar Sefern dənizinə (Bristol körfəzi) axır. Burada Kral Alfred məğlubiyyətdən sonra qaçdı. Egbert daşı - salnamə mətnindəki təsvirə görə, bir təpənin üstündə yerləşən üç daşdan ibarət meqalitik quruluşun qalan hissəsi. Bu günə qədər qorunub saxlanılmır. Salnamələr müəllifinin qeydinə əsasən, tarixçilər Viliq kəndinin (müasir adı Kingston Deveril, Kingston Deverill) yuxarıda qurulmuş bir daş olan təpənin olduğunu qəbul edirlər. Kəndin koordinatları 51 ° 07′59 ″ s. w. 2 ° 13′14 ″ s 51 ° 07′59 ″ s w. 2 ° 13′14 ″ s 51 ° 07′59 ″ s w. 2 ° 13′14 ″ s . Burada Kral Alfred qoşunlarını topladı. Egbert, İngiltərənin Saksoniya kralı (802-839-cu illər), Alfredin babası, İngiltərənin cənubunda (Northumbria istisna olmaqla) nüfuzunu yaymışdı. Deyirlər ki, bu daşların üzərində Egbert həyəti təmir etdi. Egbert daşı Stonehenjendən 42 kilometr qərbdə yerləşirdi. bbc.co.uk/programmes/p03…thelastkingdom.tv — Sonuncu padşahlıq rəsmi saytı BBC Amerikadakı Son Krallığı Arxivləşdirilib 2015-12-01 at the Wayback Machine (ing.) ) BBC İkisindəki Son Krallığı (ing.) ) Netflixdəki son Krallığı (ing.) )

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=631152

РИА Новости

RİA Novosti — Rusiyanın dövlət informasiya agentliyi. 2013-cü ildə ləğv olunaraq onun bazasında “Rossiya Seqodnya” (Rusiya bu gün) beynəlxalq informasiya agentliyi yaradılır. İnformasiya agentliyinin əsas fəaliyyət istiqamətinin Rusiya Federasiyasının dövlət siyasətini və ictimai həyatını xaricdə işıqlandırmaqdır. Dünyanın ən böyük media holdinqlərindən biri sayılır, mərkəzi qərargahı Moskva şəhərində yerləşir.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=509160

Таtarıstan MSSR

Dövlət quruluşu Tatarıstan MSSR fəhlə, kəndli və ziyalıların sosialist ümumxalq dövləti, muxtar sovet sosialist respublikasıdır. Qüvvədə olan konstitusiyası 1978-ci il mayın 31-də qəbul edilmişdir. Ali dövlət hakimiyyəti orqanı 5 il müddətinə seçilən birpalatalı Tatarıstan MSSR Ali Sovetidir (sessiyalararası dövrdə onun Rəyasət Heyəti). Ali Sovet respublika hökumətini — Nazirlər Sovetini təşkil edir. Yerli dövlət hakimiyyəti orqanları əhalinin 2,5 il müddətinə seçdiyi şəhər, rayon, qəsəbə və kənd xalq deputatları sovetləridir. Tatarıstan MSSR Ali məhkəməsini Tatarıstan MSSR Ali Soveti 5 il müddətinə seçir. Tatarıstan MSSR Prokurorunu SSRİ Baş prokuroru 5 il müddətinə təyin edir. 1917-ci il oktyabrın 26-da Kazanda sovet hakimiyyəti quruldu. 1918–1919-cu illərdə ağqvardiyaçılar Tatarıstan ərazisini iki dəfə tutdular. 1919-cu ilin iyununda Tatarıstan tamamilə ağlardan (menşeviklərdən) təmizləndi. ÜRMİK və RSFSR XKS-nin 27 may 1920-ci il tarixli dekreti ilə RSFSR tərkibində Tatarıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası yaradıldı. 1920-ci il sentyabrın 26–27-də respublikanın ilk Sovetlər qurultayı oldu. Sənayeləşdirmə, kollektivləşdirmə və mədəni inqilab Tatarıstan MSSR-in iqtisadi həyatını dəyişdi. 1940-cı ildə 1913-cü ilə nisbətən 12 dəfə çox sənaye məhsulu buraxılırdı. Fəhlələrin sayı artır, milli kadrlar yaranırdı. 30-cu illərdə kolxoz quruluşu yarandı. Kənd təsərrüfatının inkişafındakı nailiyyətlərə görə respublika 1934-cü ildə Lenin ordeni ilə təltif olundu. Sosialist dəyişiklikləri prosesində tatar sosialist milləti formalaşdı. Böyük Vətən müharibəsi illərində Tatarıstan zəhmətkeşləri ön və arxa cəbhədə qəhrəmanlıq göstərdilər. 200 tatarıstanlı döyüşçü (o cümlədən Musa Cəlil) Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görüldü, 100 min nəfərdən çox döyüşçü müxtəlif orden və medallarla təltif olundu. Müharibədən sonrakı illərdə Tatarıstan MSSR-də neft və qaz sənayesi sürətlə inkişafa başladı. 1976-cı ildə Kama avtomobil zavodu (KamAZ) istifadəyə verildi. Tatarıstan MSSR kommunizm quruculuğundakı nailiyyətlərinə və yaranmasının 50 illiyi münasibətilə 1970-ci ildə "Oktyabr inqilabı" ordeni, SSRİ-nin təşkilinin 50 illiyi münasibətilə 1972-ci ildə "Xalqlar Dostluğu" ordeni ilə təltif edilmişdir. 16 may 1992-ci ildən Tatarıstan Respublikası adlanmışdır. Elmi idarələr 1917-ci ilədək Tatarıstanda elmi tədqiqatlar, əsasən Kazan universitetində (1804) və Kazan Baytarlıq İnstitutunda aparılırdı. 1880-ci ildə Kazan Fizika-Riyaziyyat Cəmiyyəti, 1901-ci ildə Bakterioloji institut fəaliyyətə başlamışdır. Tatarıstan MSSR-də əsas elmi idarə SSRİ Elmlər Akademiyasının Kazan filialıdır. Həmçinin bax Başqırd Muxtar Sovet Sosialist Respublikası

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=683702

Талышский фольклор

Talış folkloru — talış xalqının əmək fəaliyyətini, ayinlərini və məişətini, bayatılar, rəvayətlər, mərsiyələr, nağıllar, miflər, rəvayətlər, adət-ənənələr, lətifələr, atalar sözləri, məsəllər, tapmacalarını və s. özündə ehtiva edən şifahi xalq yaradıcılığıdır. Tədqiqatçılar talış folkloru ilə hələ XIX əsrdə maraqlanmağa başlayıblar. Talış folkloru özünün ilk əksini 1842-ci ildə rus iranşünası Ə. Xodzkonun "Specimens of the popular poetry of Persia" və P. F. Riessin "Talış xalqı, onların həyat tərzi və dili haqqında" əsərində talış mahnılarından nümunələr dərc edilmişdir . Daha sonra müəllim Teymurbek Bayramalibekov 1894–1899-cu illər üçün " Qafqazın yerli və tayfalarının təsviri üçün materiallar toplusu "nda talış nağılları, əfsanələri və inancları öz əksini tapmışdır . 1920–1930-cu illərdə talış folklorunun öyrənilməsinə yeni təkan verilmiş, yerliləşdirmə siyasətinin tərkib hissəsi kimi talış folkloru etnoqraflar tərəfindən öyrənilmiş , talış dili dilçilər tərəfindən öyrənilmiş, Talış texnikumu fəaliyyət göstərmiş, burada məktəblər yaradılmış, talış dilində, qəzetlər nəşr olunmuş, həmçinin talış dilində radio yayımlanmışdır. 1920-ci ildə "Talış diyarının tədqiqi cəmiyyəti" yaradılır. Talış şairi, folklorşünas Müzəffər Nəsirli bu cəmiyyətdə iştirak edir və talış dili və folklorunun tədqiqatçısı, iranşünas alim B. V. Miller ilə professor V. Xuluflu talış dilinin öyrənilməsi, folklor nümunələrinin axtarışı ilə bağlı elmi ekspedisiyalarda iştirak edirlər. M. Nəsirli özünün əsas əsərlərini talış folklorunun toplanmasına, onun mətbuatının əks olunmasına sərf etmişdir. Talış qəzetləri ("Sya Tolış"), jurnallarda Ə. Xodzko, İ. N. Berezina , P. F. Rissa , Dorn , J. Morqan, B. V. Miller və digər müəlliflər çıxış edirlər . 1930-cu ildə məşhur iranşünas Boris Vsevolodoviç Miller "Talış mətnləri" klassik əsərində talış lətifələrini, hekayələrini, mahnılarını, nağıllarını, atalar sözlərini əks etdirərək kiçik talışca-rusca-fransızca lüğət tərtib etmişdir. 18 noyabr 1928-ci il Müzəffərə Nəsirli Bakıda Azərbaycan radiosunda çıxış edir və 4 talış mahnısı ifa edir. Həmçinin 1938-ci ildə Lənkəranda radio redaksiyasının təşkil olunduğu və ilk radio redaktoru Müzəffər Nəsirlinin olması barədə məlumatlar vardır. Nəsirli " Sya Tolış " ("Qırmızı Talış") qəzetində "Talış folkloru haqqında bir neçə kəlmə" məqaləsi dərc etmişdir. Məqalədə o, xalqın folklorunu öyrənməklə tarixi və müasir həyatı daha yaxşı anlaya biləcəyimizi göstərir. O, talış folklorunun saxlanılması və ötürülməsində əhalinin qadın hissəsinin mühüm rolunu qeyd edir. Həmçinin məqalədə Nəsirli belə bir qənaətə gəlir ki, talış dilinin müxtəlif şivələrindəfolklor toplanarkən yazarkən dəyişdirilməyə məruz qalmadan, toplayanda ilkin şivəni əks etdirmək lazımdır. Talış folklor nümunələrinin itməməsi üçün Nəsirli onların toplanmasını, yazıya alınmasını, kitab və qəzetlərdə çap olunmasını, bununla da talış folklorunun populyarlaşdırılmasını təklif etmişdir . Nəsirli 1931-ci ildə talış folklor nümunələrinin birinci hissəsini toplayır və "Talış mahnıları" kitabını nəşr etdirir. Nəsirli bu kitabı 1929-cu ildə hazırlamış, sonra Azərbaycan dilinə tərcümə edilmiş və 1931-ci ildə Azərbaycan Tədqiqatları Cəmiyyətinin sifarişi ilə nəşr edilmişdir. Kitabda kəndli həyatından tutmuş kommunist ideyalarının əks olunmasına qədər müxtəlif mövzularda talış mahnıları yer alıb . 1936–1938-ci illərdə Böyük Terror dövründə talış ziyalıları (Z. Əhmədxzadə, B. Mirsalayev, M. Nəsirli, Ş. Axundov) repressiyaya məruz qalmış, talış məktəbləri, qəzetlər bağlanmış, xalqın adı itmişdir. Bu dövrdən 1989-cu ilə qədər talışların azərbaycanlı adlandırılması əmri verildi. Müvafiq olaraq bu, folklora da öz təsirini göstərmiş, bu dövrdə talış folkloru Azərbaycan dilinə tərcümə edilərək "Azərbaycan folkloru", "Lənkəran-Astara folkloru" kimi təqdim edilmişdir. Hazırda da bəzən bu tendensiya davam edir və bəzi hallarda talış folkloru kitablarda "Cənub folkloru" kimi təqdim olunur . SSRİ-nin dağılmasından sonra talışların mədəni fəaliyyəti daha da güclənmiş, talış nağıllarından, əfsanələrindən, mahnılarından, atalar sözündən, məsəllərindən nümunələr yenidən kitablarda çap olunmağa başlamış, talış qəzetləri açılmışdır. Talış folklorunun bir çox nümunələri Talış qəzetinin " Tolışi sədo ", " Tolış ", " Talış elçisi ", " Şavnışt " qəzetlərində öz əksini tapmışdır. 2010-cu ildə talış dilinin sosial-iqtisadi, tarixi, etnoqrafik, arxeoloji, ədəbi və linqvistik baxımdan tam öyrənilməsi və tədqiqi məqsədilə Talış Milli Akademiyası yaradılmışdır. Akademiyanın bülletenində talış folklor nümunələri, talışla bağlı nəşr olunmamış tarixi sənədlər və ilkin tədqiqatçıların əvvəllər nəşr olunmamış əsərləri dərc olunur . Öz orijinallığını qoruyub saxlayan talış folklorunun bir sıra xüsusiyyətləri onu Gilan və Mazandaran əhalisinin folkloru ilə əlaqələndirir. Xüsusilə Mazandaralıların və Gilanların əfsanələrinə bənzəyən nağıl qəhrəmanlar – divlər haqqında talış əfsanələri, həmçinin "Şahnamə"dəki divlər haqqında hekayələr böyük maraq doğurur . Talış mahnılarının əsas növləri əmək, toy və məişət mahnılarıdır. Ən məşhur talış mahnıları "Zəngi Yarım", "Dilbar" ("Sevgili"), "Ai Lolo", "Dınyo" ("Sülh") . Müəllifin mahnılarından talış şairi Əli Nasirin şimal və cənub talışlarına həsr olunmuş "Gilyavo" ("Cənub küləyi") mahnısı məşhurdur. Üzeyir Hacıbəyov talış xoru haqqında belə deyirdi: "Azərbaycan SSR-in indiki Lənkəran rayonu ərazisində yaşayan talışlar xor ifaçılığı formasına müəyyən rəngarənglik qatmışlar. Onlar xorları iki qrupa bölürdülər və birincisi melodiyanı uzun-uzadı bitirdikdə ikinci qrup həmin melodiyanın eyni ahənglə təkrarlanaraq içəri daxil olur. Xorlarda müğənnilər də var idi, xor yalnız solistin ifa etdiyi melodiyanın sonunu götürürdü. Kollektiv oxumada bəzən "zil-byam" adlanan texnikadan istifadə olunurdu: alçaq səslər yüksək səslərdən bir oktava aşağı oxuyurlar. " Mahne mövzusu üç ümumi qrupdan ibarətdir: məhəbbət lirikası; qəriblər və yad torpaq; dini məzmun.Talış məhnesində əmək fəaliyyətini müşayiət edən bütöv bir tarla mahnısı var — "tukə mane". Belə nəğmələr çəltik əkini və biçini zamanı çəltik sahələrində oxunurdu . Atalar sözləri Borcu almaq asandır, qaytarmaq çətindir. İzi olmayan oğru yoxdur. Qonaq ev sahibinin fikrini yayındırır. Köpəklə dost olun, amma çomağı buraxmayın. İnsanın taleyi dağda olsa belə, ötüb keçər. Bir dili bilən bir adamdır, on dil bilən on nəfərə bərabərdir, ana dilini bilməyən isə heç də insan deyil. Ayda da ləkələr var. Aslan öldü, çaqqalların toyu başladı. Kişi sözünü dəyişməz. Sözlər pulla olsaydı, heç kim danışmazdı. Qəzəbini söndürə bilən güclüdür. Oğul ata, qız isə ana olacaq. İsti təndir öz-özünə çörəyinizi bişirməyəcək. Talış tapmacaları : Bir kişi hasara söykənib dayanır Cibləri isə darçınla doludur. Ölçüsü kiçikdir, Saçlarısa yüz metr. Aşağıdan götürürsən — doludur, Yuxarıdan götürürsən — boşdur. Burada qışqırır, orada döyüşür. Ağ dənizdə sarı ördək. (Yumurtanın mayası) Gecə-gündüz yoldadır Amma heç vaxt yorulmur.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=741682

Хok məscidi

Orta əsrlər zamanı Naxçıvan ərazisində özünəməxsus yeri olan sosial-siyasi və ideoloji mərkəzlərdən biri də Kəngərli bölgəsinin Xok kəndinin mərkəzində yerləşən Came məscididir. Daşdan və bişmiş kərpicdən inşa edilən məscidin binası yarandığı vaxtdan indiyədək keçən müddətdə müəyyən dağıntı və aşınmalara uğrasa da, bu günədək əsasən salamat vəziyyətdə gəlib çatmışdır. Məscidin həcmi, möhtəşəmliyi və s. əlamətləri təsdiq edir ki, bu məscid inşa edildiyi zamandan ticarət karvan yollarının üstündə yerləşən Xok kəndinin sosial-siyasi və ideoloji həyatında mühüm yer tutmuş, cəmiyyətin həyatında fəal rol oynamışdır. Bir sıra memarlıq abidələrində olduğu kimi bu məscidin də üzərində abidə haqqında müəyyən məlumatları özündə əks etdirən bir neçə kitabə vardır. Bu kitabələrdən biri məscidin şərqdən giriş qapısının sol yanında qoyulmuşdur. Dörd sətirdə, fars dilində boz daşa həkk edilmiş kitabənin mətnindən aydın olur ki, məscid binasının təmiri 1910-cu ildə, böyük çillədə başlamış, kiçik çillənin axırında, qış dövründə tamam olmuşdur. Kitabənin sonunda qeyd edilən 17 məhərrəm 1328-ci il tarixli miladi ilə 29 yanvar 1910-cu ilə müvafiq gəlir. Göründüyü kimi, Quranın "Allahın məscidlərini yalnız Allaha və axirət (qiyamət) gününə iman gətirənlər təmir edərlər" ayəsinə (IX surə, 18-ci ayə) uyğun olaraq Xok kənd məscidi 1910-cu ildə təmir etdirilmişdir. Təmir zamanı giriş qapısının başında daha iki ədəd kitabə qoyulmuşdur. Kitabələrdən biri ancaq tarixdən ibarətdir: "1328". Üç sətirdə həkk edilmiş ikinci kitabədə isə Allahın və şiə aləmində “Pənc əl-Əba” adı ilə tanınan müqəddəslərin adı qeyd edilmişdir: "Allah, Məhəmməd, Əli, Fatimə, Həsən, Hüseyn. 1328". İnşa tarixi haqqında binanın üzərində heç bir məlumat yoxdur. Məscidin şərq divarının aşağı tərəfindəki pəncərənin sağ tərəfində boz daş üzərində kobud xətlə "Molla Abbas" şəxs adı, sol yanında isə tarix həkk edilmişdir: "1280". Hicri-qəməri təqvimilə verilən bu tarix miladi ilə 1863-1864-cü illərə müvafiqdir. Bu tarixi məscidin inşa ilinə aid etmək olmaz. Çünki məscidlər inşa edilərkən onlara aid kitabələr adətən giriş qapısının baş tərəfində qoyulurdu. Həmçinin, məscidin binasının memarlıq xüsusiyyətləri də onun XIX əsrin ortalarına aid edilməsi üçün əsas vermir. Fikrimizcə, daş üzərində çox naşı şəkildə qazılmış 1280-ci il tarixi daşa sonralar, ehtimal ki, adı digər daşda qeyd edilən Molla Abbas tərəfindən həmin ildə yazılmışdır. Hazırkı vəziyyəti Məscidin binası son illərdə camaatın vəsaiti və köməyi ilə yenidən təmir edilərək əhalinin istifadəsinə verilmiş, dindarların yığıncaq yerinə çevrilmişdir. Bununla da məscidin əvvəllər daşıdığı funksiya bərpa olunmuşdur. Təmir zamanı məscidin qarşısında, şərqdən girişinin önündə bişmiş kərpiclə artırma inşa olunmuşdur. Həmçinin həmin vaxt məscidin şimal və cənub tərəfində olmaqla dəmir borudan iki ədəd minarə düzəldilmişdir. Məscidin kitabələrində tikilmə tarixi haqqında bəhs edilmədiyindən onun inşa ilini dəqiq söyləmək mümkün deyildir. Ancaq memarlıq-konstruktiv xüsusiyyətlərinə və Azərbaycanın, o cümlədən Naxçıvanın digər bölgələrindəki oxşar abidələrlə müqayisəsinə əsasən onu XVII-XVIII əsrlərə aid etmək olar Kəndin şimal hissəsində əhali arasında “Köhnə məscid” kimi tanınan başqa bir məscid də vardır. Ancaq bu məscid zaman keçdikcə güclü aşınmaya məruz qalmış, dam örtüyü tamamilə dağılmışdır. Hazırda xarabalıqları qalmaqdadır. Hacıfəxrəddin Səfərli. Naxçıvanın türk-islam mədəniyyəti abidələri. Naxçıvan: "Əcəmi" Nəşriyyat Poliqrafiya Birliyi, 2017, 115 s.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=571092

Хu Tsintao

Hu Cintao (çin 胡錦濤, 胡锦涛, Hú Jǐntāo; azərb. transkripsiya /hu: cintao/; 21 dekabr 1942) — Çin Xalq Respublikasının dövlət xadimi, 2003–2013-cü illərdə Çin Xalq Respublikasının Sədri, 2002-ci il noyabr ayından 10 il müddətinə Çin Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Baş Katibi, 2005-ci ilin mart ayından 2013-cü ilin 14 mart tarixinədək ÇXR Mərkəzi Hərbi Şurasının, 2004-cü ilin sentyabr ayından 2012-ci il 15 noyabr tarixinədək ÇKP MK Mərkəzi Hərbi Komitəsinin sədri.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=599736

Хаlаbdcə

Hələbcə — İraqın Süleymaniyyə mühafəzəsində şəhər. Əhalisi 300,000 nəfərdir. Qədim şəhərdir. 1650-cı ildən tanınır.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=630960

Хо (hərf)

Հ, հ (Adı: ho, erm. հո) — erməni əlifbasının 16-ci hərfi. Transkripsiya "h". Tələffüzü "H". Rəqəm işarəsi "70".Mesrop Maştots tərəfindən 405-406-cı illərdə yaradılıb. Orta əsrlərdə "erkatagir", "qrçagir", "notrgir", "şhagir" yazı növləri istifadə olunub. böyük hərf Հ : U+0540 sətri hərf հ : U+0570 Həmçinin bax Erməni dili Erməni əlifbasının yaranma tarixi Mesrop Maştots

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=633688

Центрполиграф

Nəşriyyat sadalanan janrlarda kitablar təqdim edir: rus və xarici klassiklər; müasir nəsr; qadın, intellektual və macəra dedektivləri də daxil olmaqla detektiv və fəaliyyət ədəbiyyatı; sentimental nəsr; rus və xarici fentezi; biznes ədəbiyyatı; dərsliklər; istinad kitabları; ensiklopediyalar və lüğətlər; elmi-populyar və tətbiqi nəşrlər.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=786990

Что было дальше?

Sonra nə oldu? — rusdilli yumoristik bir internet şousu. Komediyaçılar dəvət olunan qonağın hekayəsini dinləyir və sonra hekayə necə başa çatdığını təxmin etməyə çalışırlar. Şounun sxemi Dəvət olunmuş məşhur qonaq hekayəni danışır və şou iştirakçıları qonağın hekayəsinin necə başa çatdığını təxmin etməyə çalışırlar. Şounun tarixi Şou üçün ideya müəllifi Maksim Morozovdur. Şounun orijinal adı "Və sonra ən gülməli şey oldu."-dur. Komediyaçılar Nurlan Saburov Aleksey Şerbakov Tambi Masayev Rüstəm "Reptiloid" Səidəhmədov Sergey Detkov Xarici keçidlər "Sonra nə oldu?" verilişinin iştirakçılarının müsahibəsi GQ-da

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=673153

Эсхар

Şəhər tipli Esxar qəsəbəsi Çuqevdən yeddi km məsafədə, Severski Donets çayının sağ sahilində, yuxarı axınında 1 km məsafədə Uda çayının Severski Donets çayına qovuşduğu yerdir, 5 km - şəhər. Çuguevin aşağı axınında 7 km məsafədə Moxnaç kəndi (Zmiyovski rayonu) yerləşir . Uda çayının yuxarı axınında, düz xətt üzrə 4 km məsafədə Staraya Pokrovka kəndi yerləşir. Kəndə böyük bir meşə (palıd) bitişikdir. 8-10-cu əsrlərdə müasir kəndin yaxınlığında Alanların məskunlaşdığı və Xəzər xaqanlığının mühafizə postu kimi xidmət edən Kaqanovo qəsəbəsi var idi. Bu yaşayış yeri Alanların ən qərb yaşayış məntəqəsi idi [1] . Dövlət rayon elektrik stansiyası tikilməzdən əvvəl kəndin yerində təsərrüfatlar var idi: Karpovski, Pavlov və Rojdestvenski . 1924 -cü il - Esxar kəndinin ( Esxar adı Xarkov İnzibati Dairəsinin ( XAR ) Elektrik Stansiyasının ( ES ) abbreviaturasından gəlir) yaranma tarixi. 1924 -cü ildə Donetsdə kooperativ pulu ilə Donetsdəki dəyirman zavodunun işləməsi üçün 500 kVt alternativ cərəyan generatoru və 230 volt gərginlikli Donetsdə Kharkivskaya SES-1 su elektrik stansiyası tikildi. Üç kilovolt gərginlikli stansiyadan elektrik enerjisi gücləndirici transformatordan istifadə edərək Çuguev, Malinovka, Vvedenka, Novaya və Staraya Pokrovoka ötürüldü. İkinci Dünya Müharibəsi illərində cəbhə xətti Donets boyunca keçdiyindən SES-1 məhv edildi. 1925-1930 -cu illərdə, GOELRO planına uyğun olaraq, Xarkov vilayətində ilk böyük kömürlə işləyən GRES olan Xarkovskaya QRES-2 tikildi. GRES-2-nin əsas binasının tikintisi 24 iyul 1927-ci ildə Qriqori Petrovski tərəfindən həyata keçirildi. 23,5 MVt gücündə dövlət rayon elektrik stansiyasının birinci növbəsi 1930-cu il mayın 1-də istifadəyə verilmişdir; Avqustun 27-də Xarkova 110 kVt gərginlikli elektrik enerjisi verilib; 22 mV gücündə ikinci mərhələ 1931 -ci ildə işə salınmışdır. 1938 -ci ildə ona şəhər tipli qəsəbə statusu verilmişdir. 1930-cu illərdə Moxnaçan meşə təsərrüfatında Esxar yaxınlığında VUTsik daçası var idi. 1941-1943-cü illərdə Böyük Vətən Müharibəsi zamanı şəhər almanların işğalı altında idi . İki dəfə əl dəyişdirdi. 1943-cü ilin avqustunda buraxılmışdır. Müharibə illərində kəndin 264 sakini Sovet Ordusu sıralarında cəbhələrdə döyüşmüşdür; QRES-2-də işləyən 53 əsgər öldü (digər ölənlər haqqında dəqiq məlumat yoxdur); 149 əsgər SSRİ orden və medalları ilə təltif edilmişdir. Sovet döyüşçüsü Esxarets V. VƏ. Litvinov şücaətlər göstərdi və "Şöhrət" ordeninin tam cəngavərinə çevrildi. 1966-cı ildə əhalinin sayı 5300 nəfər idi. 1976-cı ildə Esxarın 6500 əhalisi var idi. 1977-ci ildə burada QRES-2, dəmir-beton məmulatları və konstruksiyaları zavodu, eləcə də tərəvəzçilik sovxozu fəaliyyət göstərirdi. 1993 -cü ildə kənddə sovxoz - "Esxar" kombinatı, QRES-2, yanğınsöndürmə idarəsi, qazpaylama məntəqəsi (QRP), yataqxana, yeməkxana, klub, muzey, beton məmulatları zavodu, çörək sexi fəaliyyət göstərirdi., enerji nəzarəti, XTsPES, MPMK-1 səyyar mexanikləşdirilmiş kolon, ərzaq bazası, anbar, qarışıq ticarət, beş böyük mağaza (№ 3,44,45,46,54, İdman malları ), televiziya studiyası, avtomat telefon mübadilə, iki poçt şöbəsi (Eşar və Əşar-1), əmanət kassası, iki orta məktəb (1 və 2 nömrəli), lisey, tikiş atelyesi, kənd soveti, hərbi uçot masası (VUS), bir bioloji laboratoriya, aptek, təcili yardım məntəqəsi, aşağıdakı şöbələri olan Esxarov şəhər xəstəxanası: infeksion, nevroloji, travmatoloji, uşaq, palçıq vannaları ; " Seversky Donets " istirahət evi İqtisadiyyat Dəmir-beton məmulatları və konstruksiyaları zavodu 1957 -ci il aprelin 1-də yaradılmışdır. 90-cı illərdə təsərrüfat fəaliyyəti obyekti kimi ləğv edilmiş və tamamilə dağıdılmışdır İstixana bitkisi. 28 iyul 2003-cü ildə CHES-2 Ukraynanın xüsusilə mühüm elektrik enerjisi obyektlərinin siyahısına daxil edildi, onların mühafizəsi Ukrayna Daxili İşlər Nazirliyinin ixtisaslaşdırılmış bölmələri və digər mərkəzi icra hakimiyyəti orqanları ilə birlikdə departamentli hərbiləşdirilmiş mühafizəyə həvalə edildi. səlahiyyətlilər . 1950-ci illərdə Staraya Pokrovka kəndi ərazisində yerləşən böyük süd sürüsünü özündə birləşdirən Esxar sovxozu yaradıldı; tərəvəz yetişdirilən geniş suvarılan torpaqlar. Təsərrüfatda 1,7 min hektar, o cümlədən 969 hektar əkin sahəsi əkilib. Yeddi istehsalat briqadası, bir traktor briqadası, iki təsərrüfat və bir istixana kompleksi var idi. 1973-cü ildə dövlətə tərəvəz satışı planını uğurla yerinə yetirdiyinə görə sovxoz Ukrayna SSR Nazirlər Sovetinin diplomu ilə təltif edilmişdir; 1974 -cü ildə Ümumittifaq sosialist yarışının qalibi oldu və buna görə Sov.İKP MK-nın və SSRİ Nazirlər Sovetinin, Ümumittifaq Həmkarlar İttifaqları Mərkəzi Sovetinin və Sovet İttifaqının Qırmızı Bayrağı ilə təltif edildi. Komsomol Mərkəzi Komitəsi. 1995-ci ilin iyulunda Ukrayna Nazirlər Kabineti sovxozun özəlləşdirilməsi haqqında qərarı təsdiqlədi . Sosial sferanın obyektləri Uşaq bağçası. 1 saylı məktəb. "Patriot" gücləndirilmiş hərbi-fiziki hazırlıqlı lisey. Mədəniyyət evi. "Avanqard" stadionu. FK Eşar. Ailə həkimi ambulatoriyası (xəstəxana, poliklinika, 6 korpusda xəstəxana 2013-cü ilin əvvəlində tamamilə bağlanıb). Attraksionlar Müəllifin Eşar mahnısının illik payız məclisi (festival) . Müəllif mahnısının illik festivalı qışda Mədəniyyət Sarayında - Qış Eşarında keçirilir. Sərnişin və yük dəmir yolu Esxar stansiyası Esxarda deyil, ondan 10 km aralıda, Novopokrovkada, üstəlik, Uda çayının əks (sol) sahilində yerləşir. İndi stansiya ilə Esxar kəndi arasında Udı üzərindəki Staropokrovski avtomobil körpüsü vasitəsilə birbaşa əlaqə var. Eşara ən yaxın stansiya st deyil. Eşar, platforma isə Dachadır. Dəmir yolu olsa da, Escarın özündə sərnişin dəmir yolu xidməti yoxdur. Dəmir yolu xətti İES-2-yə sənaye təchizatı (əsasən kömür) kimi xidmət edir. Məşhur insanlar Litvinov Vasili İllarionoviç (1911-1984) - Böyük Vətən Müharibəsi iştirakçısı, "Şöhrət" ordeninin tam sahibi . Attraksionlar Sovet əsgərlərinin kütləvi məzarlığı (1 və 2 nömrəli məktəblər arasında). Qüllə damı olan orijinal memarlığın pravoslav kilsəsi. 2013-cü ildə tikilib. Mənbələr və qeydlər Xarici keçidlər Ukrayna Ali Radasının saytı

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=761681

Ҝ

Ҝ — Azərbaycan kiril əlifbasının 15-ci hərifi. O, Ҹ hərfi ilə Azərbaycan dili üçün yeganə, başqa dillərdə mövcud olmayan hərf idi. 1991-ci ildən bəri müasir Azərbaycan dilində G hərfi ilə əvəzlənib.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=432039

Ҹ

Ҹ — Azərbaycan kiril əlifbasının hərifi. O, Ҝ hərfi ilə Azərbaycan dili üçün yeganə, başqa dillərdə mövcud olmayan hərf idi. 1991-ci ildən bəri müasir Azərbaycan dilində C hərfi ilə əvəzlənib.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=432040

Ա

Ա, ա (səslənməsi: Ayb erm. այբ) — Erməni əlifbasının birinci və əksər hərflərin qrafik strukturunu və stilini müəyyənləşdirən hərfi. Erməni əlifbasının əksər hərflərində olduğu kimi, ayb hərfi də yunan əlifbasının hərflərinin üst hissəsinin ixtisarı ilə yaradılmışdır. Prototipi yunan əlifbasının α (alfa) hərfi hesab olunur. Ա «ayb» və Բ «ben» hərflərinin birləşməsindən erməni dilində "əlifba" anlamına gələn "aybuben" sözü yaranır. Hərf tək şəkildə işlədildikdə Allah simvolu hesab edilir. Unicode nömrəsi: böyük hərf Ա : U+0531 kiçik hərf ա : U+0561 Həmçinin bax Erməni dili Erməni əlifbası

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=314420

Բ

Բ, բ (səslənməsi: ben, erm. բեն) — Erməni əlifbasının ikinci hərfi. Digər erməni hərflərində olduğu kimi, "ben" hərfi də yunan əlifbasından bir hərfin - Β (beta) hərfinin yuxarı hissəsinin ixtisarı vasitəsiylə yaradılmışdır. Ա «ayb» və Բ «ben» hərflərinin birləşməsindən erməni dilində "əlifba" anlamına gələn "aybuben" sözü yaranır. Unicode nömrəsi: böyük hərf Բ : U+0532 kiçik hərf բ : U+0562 Həmçinin bax Erməni dili Erməni əlifbası

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=314426

Գ

Գ, գ (Səslənməsi: gim, erm. գիմ) — erməni əlifbasının üçüncü hərfi. Orta əsrlərdə "yerkatagir", "qraçagir", "notrgir", "şxagir" yazı üslublarında istifadə edilmişdir. Unicode nömrəsi: böyük hərf Գ : U+0533 kiçik hərf գ : U+0563 Həmçinin bax Erməni dili Erməni əlifbası

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=314434

Դ

Դ, դ (səslənməsi: da, erm. դա) — erməni əlifbasının dördüncü hərfi. Orta əsrlərdə "yerkatagir", "qraçagir", "notrgir", "şxagir" yazı üslublarında istifadə edilmişdir. Unicode nömrəsi: böyük hərf Դ : U+0534 kiçik hərf դ : U+0564 Həmçinin bax Erməni dili Erməni əlifbası

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=314442

Ե

Ե, ե (adı: eyc, erm. եջ) — erməni əlifbasının beşinci hərfi. Orta əsrlərdə "yerkatagir", "qraçagir", "notrgir", "şxagir" yazı üslublarında istifadə edilmişdir. Unicode nömrəsi: böyük hərf Ե : U+0535 kiçik hərf ե : U+0565 Həmçinin bax Erməni dili Erməni əlifbası

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=314444

Զ

Զ, զ (səslənməsi: za, erm. զա) — erməni əlifbasının altıncı hərfi. Orta əsrlərdə "yerkatagir", "qraçagir", "notrgir", "şxagir" yazı üslublarında istifadə edilmişdir. Unicode nömrəsi: böyük hərf Զ : U+0536 kiçik hərf զ : U+0566 Həmçinin bax Erməni dili Erməni əlifbası

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=314470

Է

Է, է — (Səslənməsi: e, erm. է) — erməni əlifbasının yeddinci hərfi. Orta əsrlərdə «yerkatagir», «qraçagir», «notrgir», «şxagir» yazı üslublarında istifadə edilmişdir. Unicode nömrəsi: böyük hərf Է : U+0537 kiçik hərf է : U+0567 Həmçinin bax Erməni dili Erməni əlifbası

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=314477

Ը

Ը, ը — (Səslənməsi: ıt, erm. ըթ) - erməni əlifbasının səkkizinci hərfi. Orta əsrlərdə «yerkatagir», «qraçagir», «notrgir», «şxagir» yazı üslublarında istifadə edilmişdir. Unicode nömrəsi: böyük hərf Ը : U+0538 kiçik hərf ը : U+0568 Həmçinin bax Erməni dili Erməni əlifbası

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=314619

Թ

Թ, թ — (Səslənməsi: to, erm. թո) — erməni əlifbasının doqquzuncu hərfi. Orta əsrlərdə «yerkatagir», «qraçagir», «notrgir», «şxagir» yazı üslublarında istifadə edilmişdir. Unicode nömrəsi: böyük hərf Թ : U+0539 kiçik hərf թ : U+0569 Həmçinin bax Erməni dili Erməni əlifbası

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=314623

Ժ

Ժ, ժ — (Səslənməsi: je, erm. ժե) — erməni əlifbasının onuncu hərfi. Orta əsrlərdə «yerkatagir», «qraçagir», «notrgir», «şxagir» yazı üslublarında istifadə edilmişdir. Unicode nömrəsi: böyük hərf Ժ : U+053A kiçik hərf ժ : U+056A Həmçinin bax Erməni dili Erməni əlifbası

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=314631

Ի

Ի, ի — (Adı: ini, erm. ինի) — erməni əlifbasının 11-ci hərfi. Transkripsiya "i". Tələffüzü "İ". Rəqəm işarəsi "20". Mesrop Maştots tərəfindən 405—406-ci illərdə yaradılıb. Orta əsrlərdə "erkatagir", "qrçagir", "notrgir", "şhagir" yazı növləri istifadə olunub. Erməni dilindəki Bibliya ini hərfi ilə başlayır. böyük hərf Ի : U+053B sətri hərf ի : U+056B Sinoqlifləri İni(gürcü hərfi) — ი İna(tamil hərfi) — இ İ (kana) — い , イ Həmçinin bax Erməni dili Erməni əlifbasının yaranma tarixi Mesrop Maştots

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=315036

თერგდალეულები

"Terqdaleu" — 1960-cı illərin gürcü ictimai, siyasi və ədəbi cərəyanı. Mühafizəkar opponentlər Rusiyada təhsil almış gürcü gənclərini gürcü maarifçiləri adlandırırdılar, bəziləri köhnəyə qarşı yarıgizli müxalif münasibət nümayiş etdirir və 60-cı illərə qədər yeninin ictimai həyatda tətbiqini tələb edirdilər. 1861-1862-ci illərdə “Terqdales”in bir hissəsi “Ciskri” və “Georgia Moambi” jurnallarının səhifələrində mühafizəkarlarla açıq mübarizə aparırdı. Gürcü dili və ədəbiyyatı məsələlərində yeni ("Terqdale xalqı") və köhnə ("Mtkvardale xalqı") nəsillər arasında döyüş başladı. İliya Çavçavadzenin məktubu ilə “Bir neçə kəlməni Revaz Şalva dzi Eristavın özü Kazlovun “Dəli” əsərindən (“Tsiskari”, 1861, No 4) tərcümə etmiş, böyük əks-səda doğurmuş və E. “Atalar” və “oğullar”ın mübarizəsi . Terqdale xalqının proqramı gürcü xalqının həm milli, həm də sosial azadlığını nəzərdə tuturdu. Onlar Rusiya və Avropanın siyasi və ictimai xadimlərinin fikirlərinə yaxşı bələd idilər; Dünyada gedən siyasi proseslərdən xəbərdar idilər. Onların proqramına görə, ilkin vəzifə Rusiya imperiyasının tərkibində muxtariyyət əldə etmək, sonra isə müstəqil milli dövlət yaratmaq idi. Terqdale xalqının nəşr etdiyi jurnallarda Gürcüstanın tarixi və mədəniyyəti ilə bağlı məsələlər, müasir siyasi, sosial və iqtisadi məsələlər müzakirə olunub. Terqdeyllilərin fəaliyyəti ruslaşdırma siyasətinin güclənməsi ilə üst-üstə düşür. Rusiya hakimiyyəti hətta “Gürcüstan” ifadəsini qadağan etmək istəyirdi və mətbuatda yalnız Tiflis və Kutaisi qubernatorluqlarının adı çəkilə bilərdi. İlya Çavçavadze və tərəfdarları bu çətin dövrdə də milli işi davam etdirə bildilər. Tiflis və Kutaisi quberniyalarının əsas dövlət bankları onların rəhbərliyi altında yaradılmışdır. Bankın ayırdığı pulun böyük hissəsi gürcü məktəblərinin və teatrlarının maliyyələşdirilməsinə sərf olunub. 1879-cu ildə "Gürcülər arasında Savadlılığın Yayılması Cəmiyyəti" yaradıldı (ilk sədri Dimitri Kifiani idi). Məktəblər açıldı, dərsliklər və başqa növ əsərlər nəşr olundu, köhnə əlyazmalar, folklor materialları toplandı, tarixi abidələrə qayğı göstərildi. 70-ci illərdə Tergdale xalqı iki qrupa bölündü. İliya Çavçavadze və onun tərəfdarlarından ibarət qrup ( Akaki Tsereteli, Yakob Qoqebaşvili, Vaja-Pşavela, Aleksandre Kazbeqi və başqaları) “Birinci dəstə”, Niko Nikoladze , Giorgi Tsereteli , Sergey Mesxi və başqalarından ibarət qrup isə əsasən diqqəti üzərinə cəmləmişlər. sosial və iqtisadi problemlər - "İkinci qoşun" .

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=773104

“6 aprel” Hərəkatı

"6 aprel" Hərəkatı (ərəb. حركة شباب 6 أبريل) - Əl-Məhəllə əl-Kübra şəhərində 6 apreldə tətilə hazırlaşan işçiləri dəstəkləmək üçün 2008-ci ilin payızında misirli gənclər tərəfindən yaradılan təşkilat.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=173311

“ASAN Könüllüləri” Gənclər Təşkilatı İctimai Birliyi

"ASAN xidmət" — Azərbaycan Respublikasında dövlət orqanları tərəfindən vətəndaşlara göstərilən xidmətlərin həyata keçirilməsini təmin edən mərkəzlər. ASAN sözünün açılışı ingiliscə "Azerbaijan Service and Assessment Network"dür (azərb. Azərbaycan Xidmət və Qiymətləndirmə Şəbəkəsi). "ASAN xidmət" Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinə tabedir. İlk "ASAN xidmət" mərkəzi 2013-cü ildə fəaliyyətə başlayıb. Hal-hazırda 27 mərkəz fəaliyyət göstərir. Onlardan 7-si Bakıda, iyirmisi isə Azərbaycanın bölgələrindədir. "ASAN xidmət"ə indiyə qədər 70 milyondan çox müraciət edilib. Xidmətlərin göstərilməsində könüllülər də cəlb olunur. "ASAN xidmət" mərkəzlərində müxtəlif dövlət orqanlarının vətəndaşlara göstərdiyi xidmətlərdən başqa funksional yardımçı xidmətlər də təklif olunur. Həmçinin mərkəzlərdə sosial layihələr də keçirilir. Yaradılması Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin 2012-ci il 13 iyulda imzaladığı 685 saylı fərmana əsasən "ASAN xidmət" mərkəzlərinin də strukturuna daxil olduğu Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyi yaradıldı. Həmin ilin 5 sentyabrında Prezidentin digər fərmanı ilə Agentliyin strukturu və əsasnaməsi təsdiq olundu. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 27 aprel 2018-ci il tarixli Sərəncamı ilə Ülvi Mehdiyev Dövlət Agentliyinin sədri təyin edilib. 29 dekabr 2012-ci ildə Bakıda pilot layihə olaraq ilk "ASAN xidmət" mərkəzinin açılışı oldu. Mərkəz doqquz dövlət orqanının təklif etdiyi 23 xidməti həyata keçirirməklə 15 yanvar tarixində fəaliyyətə başladı. 3 may 2013-cü ildə Sumqayıt "ASAN xidmət" mərkəzinin açılışı olub. Bundan bir neçə həftə sonra — mayın 24-də Bakıda ikinci "ASAN xidmət" mərkəzinin açılışı olub, bu mərkəz iyunun 5-də vətəndaşlara xidmət göstərməyə başlayıb. 17 sentyabr 2013-cü ildə Bakıda üçüncü mərkəzin açılışı olub. 2013-cü ilin sonlarında, dekabrın 21-də Azərbaycanda beşinci "ASAN xidmət" mərkəzinin açılışı oldu. Bu mərkəz Gəncədə fəaliyyətə başladı. 23 yanvar 2014-cü ildə "ASAN xidmət" mərkəzlərindən istifadə edən vətəndaşların sayı 1 milyona çatdı. 2014-cü ildə "ASAN xidmət" İSO 9001:2008 idarəetmə standartı üzrə beynəlxalq sertifikat əldə edib.2014-cü ildə mayın 7-də Bakıda sayca dördüncü "ASAN xidmət" mərkəzinin açılışı oldu. Həmin ilin yayında "ASAN xidmət" səmərəli xidmət nümunəsinə və dövlət-vətəndaş münasibətlərinə verdiyi töhfələrə görə "Uğur 2013" mükafatına layiq görüldü. 2014-cü ilin dekabr ayının 15-də Sabirabadda "ASAN xidmət" mərkəzinin açılışı oldu. Bu, ölkədəki yeddinci mərkəz idi. Sabirabad "ASAN xidmət" mərkəzi açıldığı gün OHSAS 18001:2007 standartı üzrə beynəlxalq dərəcəli sertifikata layiq görüldü. Bundan təxminən üç ay sonra, 13 mart 2015-ci ildə Bərdədə Azərbaycanda sayca səkkizinci "ASAN xidmət" mərkəzinin açılışı oldu. 2015-ci ildə "ASAN xidmət" BMT-nin 2015-ci il Dövlət Xidmətləri Mükafatına (ing. United Nations Public Service Award 2015) layiq görülüb. 2015-ci ilin martın 2-də "ASAN xidmət" Britaniya Əməyin Mühafizəsi Şurası tərəfindən 13 sahə üzrə keçirilən, müxtəlif dövlətlərin 700-dən çox müəssisənin müraciət etdiyi müsabiqənin "Dövlət xidmətlərinin həyata keçirilməsinin təşkilində təhlükəsiz əmək şəraitinin qurulması" sahəsi üzrə qalibi olub. Həmin ilin yayında, iyulun 14-də Azərbaycanda hələlik 5 saylı Bakı "ASAN xidmət" mərkəzi açıldı. 2016-cı ildə Masallı və Qəbələdə də "ASAN xidmət" mərkəzi fəaliyyətə başlayıb. 2017-ci ildə Qubada, 2018-ci ildə isə Mingəçevirdə, İmişlidə və Şəkidə "ASAN xidmət" mərkəzləri fəaliyyətə başlayıb. 2019-cu ildə Şamaxıda "ASAN xidmət" mərkəzi fəaliyyətə başlayıb. 2020-ci ildə Kürdəmir, Tovuz, Ağcabədi və Balakəndə "ASAN xidmət" mərkəzləri fəaliyyətə başlayıb. 2021-ci ildə 6 saylı Bakı "ASAN xidmət" mərkəzi, 2022-ci ildə 2 saylı Gəncə regional "ASAN xidmət" mərkəzi, 7 saylı Bakı "ASAN xidmət" mərkəzi və 2 saylı Sumqayıt regional "ASAN xidmət" mərkəzi, 2023-cü ildə Salyan regional "ASAN xidmət" mərkəzi və Naxçıvan regional "ASAN xidmət" mərkəzi, 2024-cü ildə Lənkəran regional "ASAN xidmət" mərkəzi fəaliyyətə başlayıb. "ASAN xidmət" mərkəzləri Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyin tabeliyindədir və "vahid məkan" prinsipi əsasında fəaliyyət göstərir. "ASAN" modelinin altı əsas prinsipi var: operativlik, şəffaflıq, nəzakətlilik, məsuliyyət, etik davranış qaydalarına nəzarət və rahatlıq. Mərkəzlərdə dövlət xidmətləri əlaqələndirilmiş şəkildə fəaliyyət göstərir. "ASAN xidmət" mərkəzlərində vətəndaşlara xidmət daha yaxşı xidmət göstərilməsi üçün yeni üsullardan və müasir innovasiyalardan istifadə olunur. Hər mərkəzdə təxminən 100-ə yaxın könüllü çalışır.Azərbaycan brendi olan "ASAN xidmət" mərkəzlərində vətəndaşlara xidmət mərkəzlərin ilk mərtəbəsində yerləşən məlumat bölməsindən başlayır. Qeydiyyat prosesi avtomatlaşdırılıb, xüsusi aparatlarla həyata keçirilir. Bu işdə vətəndaşlara könüllülər kömək edir. Könüllülər vətəndaşlara ərizə yazılmasında da kömək edir. Mərkəzlərə gələ bilməyən vətəndaşlara xidmət göstərmək üçün həmçinin səyyar avtobuslardan da istifadə olunur. İndiyə qədər "ASAN xidmət" mərkəzlərinə 70 milyondan çox müraciət edilib. Vətəndaşlara göstərilən xidmətlərdən məmnunluq dərəcəsi 98–100% arasında dəyişir."ASAN xidmət" mərkəzləri həftənin bazar ertəsi — cümə günləri saat 09:00-dan 19:00-dək, şənbə və bazar günləri saat 09:00-dan 17:00-dək nahar fasiləsi olmadan fəaliyyət göstərir. Dövlət orqanlarının göstərdiyi xidmətlər "ASAN xidmət" mərkəzlərində müxtəlif dövlət orqanları və özəl müəssələr tərəfindən 400-ə yaxın xidmət həyata keçirilir.Ətraflı: www.asan.gov.az Səyyar "ASAN xidmət" 2013-cü ilin iyunun 1-dən etibarən "ASAN xidmət"in təklif etdiyi xidmətlərdən istifadə etmək üçün mərkəzlərə gələ bilməyən vətəndaşlara xidmət göstərmək üçün zəruri müasir texnoloji avadanlıqlarla təchiz olunmuş səyyar avtobuslardan istifadə olunur. Səyyar avtobuslar hər bölgədə təxminən iki həftə qalırlar. Hal-hazırda xidmət göstərən səyyar avtobusların sayı ondur. Bakı və Sumqayıt şəhərində qeydiyyatda olan vətəndaşlar bu xidmətdən sifarişlə istifadə edə bilirlər. İndiyə qədər səyyar "ASAN xidmət"ə 2 600 000 çox müraciət edilib. Azərbaycan Respublikası Prezidenti cənab İlham Əliyevin tapşırığı əsasında "ASAN xidmət" mərkəzlərinin olmadığı regionlarda vətəndaşların dövlət xidmətləri ilə təmin edilməsi üçün müasir texniki avadanlıqla təchiz olunmuş səyyar "ASAN qatar" konsepsiyası reallaşdırılıb. ASAN Kommunal Prezident İlham Əliyevin 2016-cı ilin mayında imzaladığı Fərmanla "ASAN kommunal" mərkəzlərinin yaradılması Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinə tapşırılmışdı. Qısa müddətdə "ASAN kommunal" xidmətinin yaradılması üçün aidiyyəti qurumlarla bir yerdə tədbirlər görüldü "ASAN Kommunal" mərkəzlərində Azəriqaz, Azərsu, Azərişıq şirkətlərinin 45 növ kommunal xidmətləri göstərilir. Hazırda Bakı şəhərində 3 "ASAN Kommunal" mərkəzi fəaliyyət göstərir. Funksional yardımçı xidmətlər Fəaliyyət göstərən "ASAN xidmət" mərkəzlərində həmçinin bank, sığorta, hüquqi yardım, tibb, tərcümə, foto, mədəniyyət tədbirlərinə bilet satışı xidmətləri fəaliyyət göstərir. Digər xidmətlər Çağrı mərkəzi Çağrı mərkəzi vasitəsilə Azərbaycan vətəndaşları "ASAN xidmət" mərkəzlərində göstərilən xidmətlər haqda məlumatlar əldə edə, təklif və iradlar bildirə, növbə tuta bilərlər. Bu xidmət 2013-cü ildə yaradılıb. Həmçinin mərkəzlərdə yerləşdirilmiş xüsusi elektron köşk vasitəsilə də vətəndaşlar Çağrı mərkəzi ilə əlaqə saxlaya bilərlər.Onlayn növbə "ASAN xidmət" mərkəzlərində göstərilən xidmətlərdən istifadə etmək üçün "ASAN xidmət"in saytında onlayn növbə tutmaq mümkündür.Özünə xidmət "ASAN xidmət" mərkəzlərində vətəndaşların dövlət orqanlarının xidmətlərindən məlumatlanması, müraciətlər edə bilmələri üçün internetə çıxışı olan kompüterlər yerləşdirilib.İdeya bankı İdeya bankı vasitəsilə vətəndaşlara sistemin inkişafı üçün öz təkliflərini verə bilərlər. İndiyə qədər İdeya bankına yüzlərlə təklif göndərilib və onların bir çoxu reallaşıb.Sənədlərin çatdırılması "ASAN xidmət" mərkəzlərində təklif olunan xidmətlərdən biri də "Sənədlərin çatdırılması" xidmətidir. Bu xidmət 1, 2, 3 və 5 saylı saylı Bakı "ASAN xidmət" mərkəzilərinə müraciət etmiş şəxslərə təklif olunur. "ASAN xidmət" vətəndaşlara xidmətdən başqa digər sahələrə də öz töhfəsini verir. "ASAN xidmət" IDEA İctimai Birliyi və "Azərsun Holdinq" MMC ilə birlikdə Azərbaycanın bir neçə bölgəsində "Hər kağızı bir yarpağa dəyişək" layihəsi çərçivəsində "Yaşıl dağ" sosial aksiyası keçirib. 2015-ci ildə "ASAN xidmət"lə "Neftçi PFK" arasında titul sponsorluğu ilə bağlı müqavilə imzalanıb. "ASAN xidmət" Daxili İşlər Nazirliyi və Sağlam Ailə Tibb Mərkəzinin dəstəyi ilə "Sənədsiz məktəbli qalmasın" adlı sosial aksiya keçirib. Bu aksiyanın məqsədi məktəblilərin vaxt itirmədən şəxsiyyət vəsiqələri ilə təmin olunması idi. Aksiya çərçivəsində minlərlə şagird vəsiqə ilə təmin olundu. "ASAN xidmət" nəqliyyat sahəsinə də öz töhfəsini verib. "ASAN xidmət" ASAN Könüllüləri Gənclər Təşkilatı və "Bakubus MMC"-nin birgə təşkilatçılığı ilə 2015-ci ildə "Nəqliyyat bələdçisi" adlı layihə keçirilib. 2016-cı ildə Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsində vəziyyət gərginləşdikdən sonra "ASAN xidmət" mərkəzlərində könüllülərin təşkilatçılığı Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinə dəstək olmaq üçün "Əsgərə məktub" adlı layihəyə start verilib. ASAN Könüllüləri Gənclər Təşkilatı ASAN Könüllüləri Gənclər Təşkilatı "ASAN xidmət" mərkəzlərində fəaliyyət göstərən könüllüləri birləşdirir. Təşkilat 23 oktyabr 2013-cü ildə yaradılıb. Elə həmin il təşkilatın ilk qurultayı keçirilib. Təşkilat könüllülər üçün təlimlər, müxtəlif layihələr, yay məktəbləri təşkil edir. Təşkilatın sədri Anar Musayevdir, hal-hazırda 30 mindən çox üzvü var. Gənclər təşkilatı "ASAN Məktub" sosial proqramı, "Əsgərə Məktub" layihəsi, "Mədəniyyət Carçısı" proqramı layihələrini təşkil edib. Aşağıdakı cədvəldə "ASAN xidmət" mərkəzlərində qeydə alınan yubiley müraciətlər göstərilib: "Uğur 2013" "səmərəli xidmət nümunəsinə və dövlət-vətəndaş münasibətlərinə verdiyi töhfələrə görə" nominasiyası qalibi: 2013; İSO 9001:2008 idarəetmə standartı üzrə beynəlxalq sertifikat: 2014; Sabirabad "ASAN xidmət" mərkəzi, OHSAS 18001:2007 standartı: 2014; BMT-nin Dövlət Xidmətləri Mükafatı: 2015; Britaniya Əməyin Mühafizəsi Şurası "Dövlət xidmətlərinin həyata keçirilməsinin təşkilində təhlükəsiz əmək şəraitinin qurulması" sahəsi üzrə mükafat: 2015; "Dövlət saytı" nominasiyasında NETTY-2018 Azərbaycan Milli İnternet Mükafatı: 2018 Həmçinin bax Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyi ASAN Könüllüləri Gənclər Təşkilatı Xarici keçidlər asan.gov.az — ASAN xidmət rəsmi saytı Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyi ASAN kadr Arxivləşdirilib 2016-04-26 at the Wayback Machine İdeya Bankı Arxivləşdirilib 2016-04-01 at the Wayback Machine

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=690929

“Azərbaycan Dəmir Yolları” Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti

"Azərbaycan Dəmir Yolları" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti — Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2009-cu il 20 iyul tarixli 383 nömrəli Sərəncamına əsasən Azərbaycan Dövlət Dəmir Yolunun yenidən təşkili yolu ilə yaradılıb."Azərbaycan Dəmir Yolları" QSC Azərbaycanın dəmir yolu nəqliyyatı üzrə əsas daşıma operatorudur və bu sahədə digər xidmətlərə olan tələbatı təmin edən, dəmir yollarının, habelə ümumi istifadədə olan dəmir yolu nəqliyyatının infrastrukturunun inkişaf etdirilməsi və təkmilləşdirilməsi, dəmir yollarında hərəkətin idarə edilməsi fəaliyyətini həyata keçirən iri dövlət şirkətidir. Ümumilikdə isə Azərbaycanın dəmir yolları böyük və zəngin tarixə malikdir. İlk xəttin istifadəyə verildiyi 1880-ci ildən bu günə qədər dəmir yolları ölkənin iqtisadiyyatında, mədəniyyətində, əhalinin gündəlik həyatında önəmli rol oynamaqda davam edir. "Azərbaycan Dəmir Yolları" QSC-nin inzibati binası Bakı şəhəri, Dilarə Əliyeva küçəsi 230 ünvanında yerləşir. Azərbaycanda dəmiryolu tarixi Azərbaycanda ilk dəmir yollarının çəkilişinə XIX əsrin 70-ci illərindən başlanmışdır. 1878-ci ildə Bakı şəhərini neft mədənləri və neft korpusu iə birləşdirən 25,2 verst uzunluğundakı dəmir yolu xəttinin inşasına icazə verildi. "Neft sahəsi" adını alan bu xətlərin tikinitisi 1879-cu ilin sonunda başa çatdırıldı. Və rəsmən 1880-ci ilin 20 yanvarında istismara verildi. 1879-cu ilin 22 dekabrında Cənubi Qafqaz dəmir yolu hissəsinin Bakı-Tiflis dəmiryol magistralının çəkilişinə icazə verildi. 515 verst uzunluğundakı bu yolun 1883-cü il 8 mayda rəsmi açılışı oldu və həmin gün Tiflisdən çıxan ilk sərnişin qatarı 9 mayda Bakıya çatdı.1883-cü ildə Bakı–Yelizavetpol (Gəncə)-Tiflis magistral dəmir yolu xətti işə salındı. Azərbaycanın ilk yük stansiyası olan Bakı yük stansiyasından Tiflis istiqamətində dəmir yolu ilə ilk neft 1883-cü ilin mayın 8-də göndərildi. Tiflis şəhəri dəmir yolu vasitəsilə Poti şəhəri ilə bağlı olduğundan neft Qara dəniz sahillərinə qısa müddətdə çatdırılırdı. Lakin Poti limanı quruluşuna görə böyük həcmdə neftin aparılması üçün yararlı deyildi. Ona görə daha əlverişli olan Batumi limanı qısa müddətdə iri həcmdə neft daşınması üçün lazımi avadanlıqla təchiz edildi və Tiflisdən Batumiyə dəmir yolu çəkildi. Bakı–Yelizavetpol–Tiflis magistral dəmir yolunun davamı Tiflis–Qori–Kutaisi–Poti–Batumi yolu olduğundan dəmir yolu vasitəsilə Xəzər dənizi ilə Qara dəniz sahilləri birləşdirildi. 1899-cu ildə Tiflis-Qars dəmir yolu (uzunluğu 282 verst) istismara verildi və elə həmin il bu yolun üzərindəki Aleksandropol (Gümrü) stansiyasından İrəvana (uzunuluğu 147 verst), oradan da Culfaya (uzunluğu 177 verst) doğru dəmir yolu xətlərinin tikintisinə başlandı. 1900-cü ildə Bakı-Dərbənd dəmir yolu işə salındı (uzunuluğu 217 verst). Bununla Cənubi Qafqaz dəmir yolu Vladiqafqaz dəmir yolu ilə birləşdi və onun vasitəsilə Ümumrusiya dəmir yolu şəbəkəsinə qoşuldu, Azərbaycan və bütövlükdə Cənubi Qafqazla Mərkəzi Rusiya arasında müntəzəm nəqliyyat vasitəsi yaradıldı. 17 avqust 1918-ci il tarixində Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökumətinin verdiyi qərara əsasən Azərbaycan Dəmir Yolları 1 iyun 1918-ci il tarixindən etibarən Azərbaycan nəzarətinə keçmiş hesab olunmuşdur. 1918-ci il mayın 28-də Tiflisdə Azərbaycan Milli Şurası tərəfindən Azərbaycanın müstəqilliyinin elan olunduğu gün Fətəli xan Xoyskinin təşkil etdiyi hökumət kabinəsində ilk nazirliklərdən biri Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Yollar Nazirliyi idi. Nazirliyin tərkibində başqa idarələrlə bərabər, Azərbaycan Dəmir Yolu İdarəsi və Azərbaycan Dəmir Yolunun Mühafizəsi İdarəsi yaradıldı. İlk yollar naziri vəzifəsinə hələ Zaqafqaziya Cümhuriyyəti hökumətində yollar naziri işləmiş, dəmir yolu işləri sahəsində böyük təcrübəsi olan məşhur ixtiraçı-mühəndis Xudadat bəy Məlik-Aslanov təyin olundu. Sonrakı dörd hökumət kabinələrində də yollar naziri vəzifəsini X. Məlik-Aslanov tutub. 1926-cı il iyulun 6-da Azərbaycanda ilk elektrikləşdirilmiş dəmir yolu işə başladı. Bu təkcə Azərbaycanda deyil, SSRİ-də ilk elektrikləşdirilmiş dəmir yolu idi. Əhalinin tələbatı o qədər yüksək idi ki, təkcə 1926–1931-ci illərdə Bakı–Sabunçu–Suraxanı xətti ilə 10 milyon sərnişin daşınmışdı. 1955-ci ildə Azərbaycan dəmir yolu SSRİ Yollar Nazirliyinin tərkibində müstəqil dəmir yolu statusu aldı. Azərbaycan polad magistralı öz fəaliyyəti dövründə bir neçə dəfə Zaqafqaziya Dəmir Yolunun tərkibinə daxil edilib, sonradan isə müstəqil dəmir yolu kimi faəliyyət göstərib. O cümlədən, Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 13 oktyabr 1955-ci il tarixli qərarı ilə Azərbaycan dəmir yolu SSRİ Yollar Nazirliyinin tərkibində müstəqil dəmir yolu kimi fəaliyyətini davam etdirib. 1979-cu ildə Ağdam–Xankəndi dəmir yolu inşa olundu. Bu layihə ümummilli lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü və rəhbərliyi ilə həyata keçirildi. Dağlıq Qarabağın inkişafına hər zaman böyük diqqət yetirən Heydər Əliyev Qarabağ bölgələrinə dəmir yolu xətlərinin çəkilməsinə xüsusi əhəmiyyət verirdi. Bakı–Yevlax–Xankəndi dəmir yolunun açılması nəticəsində Qarabağın sosial-iqtisadi və mədəni inkişafı daha da sürətləndi, Qarabağın Bakı ilə əlaqələri daha da möhkəmləndi. 1991-indiyədək 1991-ci ildə Azərbaycan Respublikası yenidən müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra Azərbaycan Dövlət Dəmir Yolları yaradıldı. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev 7 oktyabr 2005-ci il tarixində "Dəmir yolu işçilərinin peşə bayramının təsis edilməsi haqqında" sərəncam imzaladı. Bu sərəncama əsasən Azərbaycan dəmir yolu işçilərinin peşə bayramı hər ilin məhz oktyabrın 13-ü qeyd edilir. 20 iyul 2009-cu il tarixində Azərbaycan Prezidentinin sərəncamı ilə Azərbaycan Dövlət Dəmir Yolunun yenidən təşkili yolu ilə Nəqliyyat Nazirliyinin tabeliyində səhmləri dövlətə məxsus "Azərbaycan Dəmir Yolları" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti yaradıldı.2017-ci ildə Bakı–Tbilisi–Qars dəmir yolu xətti istifadəyə verildi. Avropanı Asiya ilə birləşdirən ən qısa və etibarlı yol olan Bakı–Tbilisi–Qars xəttinin fəaliyyəti Şərq–Qərb nəqliyyat dəhlizində Azərbaycanın logistik imkanlarının artırılmasına gətirib çıxarıb. 2015-ci ilin sentyabrında yenidən qurulan Bakı-Sumqayıt dəmir yolu xətti ilə Azərbaycanda ilk "Stadler" qatarı yola düşdü. "Azərbaycan Dəmir Yolları" QSC İsveçrənin "Stadler Rail Group" şirkətinin istehsalı olan və ən yüksək standartlara cavab verən bu qatarların parkını genişləndirməkdədir.2018-ci ildə Ləki stansiyası–Qəbələ birxətli dəmir yolunun tikinti işlərinə başlanılıb və 2021-ci ilin may ayında xəttin rəsmi açılışı olub. Dəmir yolu xətti ox üzrə 42,3 kilometr, yan yollarla birlikdə isə 44,5 kilometrdir. 2019-cu ildə Bakı-Sabunçu və Sabunçu-Pirşağı xətləri istifadəyə verildi. 2020-ci il martın 18-də isə Pirşağı–Görədil–Novxanı–Sumqayıt hissəsinin açılışı ilə Abşeron dairəvi xətti tam istismara verildi. Əsas göstəriciləri və fəaliyyət sahələri "Azərbaycan Dəmir Yolları" QSC aşağıdakı istiqamətlərdə fəaliyyət göstərir: Yük daşımaları Sərnişin daşımaları "Azərbaycan Dəmir Yolları" QSC tərəfindən Abşeron dairəvi dəmir yolu xətti üzrə, habelə ölkədaxili və beynəlxalq istiqamətlərdə sərnişin daşımaları həyata keçirilir. Abşeron dairəvi dəmir yolu xətti üzrə Bakı şəhəri və şəhərətrafı və Sumqayıt şəhəri üzrə, ölkə daxilində isə Bakı-Ağstafa-Bakı və Bakı-Qəbələ-Bakı istiqamətlərində sürət sərnişin qatarları vasitəsilə təhlükəsiz daşımalar həyata keçirilir. Törəmə şirkətləri "Azərbaycan Dəmir Yolları" QSC-nin müxtəlif istiqamətdə fəaliyyət göstərən törəmə şirkətləri var. "ADY Ekspress" MMC "ADY Ekspress" ölkəmizdə yükdaşımaların həcminin artırılması, xüsusilə də tranzit yüklərin cəlb olunması üçün ekspeditor və iri həcimli yük sahiblərinə onlayn xidmətlər təklif edir. "ADY Konteyner" MMC "ADY Konteyner" MMC dəmir yolu vasitəsilə yük daşımalarının keyfiyyətinin artırılması və təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, konteyner daşımalarının mərkəzləşdirilmiş qaydada həyata keçirilməsi və səmərəli idarə olunması məqsədilə yaradılıb. Vağzallar, stansiyalar, dayanacaqlar Bakı Dəmiryol Vağzalı Bakı Dəmiryol Vağzalının tikintisinə 1880-ci ildə başlanmış və 1883-cü ildə istismara verilmişdir. Sumqayıt Dəmiryol Vağzalı Sumqayıt sərnişin stansiyası 1958-ci ildə açılıb, 2015-ci ildə isə yenidən istifadəyə verilib. Prezident İlham Əliyevin 2018-ci il 22 yanvar tarixli Sərəncamına əsasən həmin ildə yeni Sumqayıt Dəmiryol Vağzalı inşa edilib. Sabunçu Dəmiryol Vağzalı 1880-ci ildə istifadəyə verilən Sabunçu dəmiryolu stansiyası ilk iki dəmir yolu stansiyası olub. Prezident İlham Əliyevin 2018-ci il 22 yanvar tarixli Sərəncamına əsasən, Bakı-Sabunçu dəmir yolu yenidən inşa olunub. Layihənin tərkib hissəsi olan Sabunçu Dəmiryol Vağzalı tamamilə yenidən qurulub. Sabunçu Dəmiryol Vağzalının açılışı 2019-cu il mayın 21-də baş tutub. Gəncə Dəmiryol Vağzalı 29 dekabr 2013-cü ildə Gəncə dəmiryol stansiyasının inzibati binası əsaslı təmirdən sonra istifadəyə verilib. Qəbələ Dəmiryol Vağzalı 15 may 2021-ci il tarixində Qəbələ Dəmiryol Vağzalının açılışı olub. Stansiyalar Yük stansiyaları Beynəlxalq dəhlizlər Beynəlxalq Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizi Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizi əsasən Hindistandan və İran Körfəzi regionundan yüklərin Rusiya, Qərbi Avropa, Baltikyanı və Skandinaviya ölkələrinə çatdırılmasına hesablanıb. Şimal-Cənub Tranzit Dəhlizinin digər marşrutlarla müqayisədə əsas üstünlüyü tranzit məsafəsinin və tranzit vaxtının iki-üç dəfə az olmasıdır. Əgər dəniz yolu ilə daşıma İran körfəzi və Hind Okeanı, Süveyş kanalı, Aralıq Dənizi, Baltik Dənizindən keçərək Helsinki şəhərinə 45–60 gün ərzində daşıma müddəti təşkil edirsə, Şimal-Cənub Tranzit Dəhlizi ilə bu müddət 20–25 gün təşkil edir.Şimal-Cənub beynəlxalq nəqliyyat dəhlizinin yaradılması haqqında saziş Rusiya, İran və Hindistan hökumətləri arasında 12 sentyabr 2000-ci il tarixində imzalanıb. Azərbaycan Respublikası bu sazişə 20 sentyabr 2005-ci il tarixli Qanun əsasında qoşulub. Şərq-Qərb Nəqliyyat Dəhlizi Şərq-Qərb Nəqliyyat Dəhlizi və yaxud Trans-Xəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu (TXBNM) Çindən Türkiyəyə və eləcə də Avropa Birliyi ölkələrinə və əks istiqamətdə yük daşımalarının artırılmasına xidmət edir. Nəqliyyat dəhlizinin idarə olunması və inkişaf etdirilməsi, yaradılmış Konsorsiumun üzvləri tərəfindən həyata keçirilir. Bu dəhliz üzrə hərəkət edən qatarlar orta hesabla 10–12 günə Çindən Avropaya yükləri çatdırır.Orta Koridor vasitəsilə yüklər Avropaya iki istiqamət üzrə nəql edilir. Onlardan biri Gürcüstanın Poti və Batumi limanları vasitəsilə, digəri isə Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu ilə. Azərbaycanın təşəbbüsü ilə reallaşdırılan Bakı-Tbilisi-Qars layihəsi Orta Koridor vasitəsilə yükdaşımaların xərclərini aşağı salaraq tranzit əməliyyatlarının həcminin artırılmasına xidmət edir. Bu dəhliz Azərbaycan, Gürcüstan, Qazaxıstan, Ukrayna və Türkiyə dəmir yolu, gəmiçilik və liman administrasiyalarının iştirakı ilə 2014-cü ildə yaradılıb. Şimal-Qərb Nəqliyyat Dəhlizi Şimal-Qərb nəqliyyat dəhlizinin yaradılması Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun 2017-ci ildə istifadəyə verilməsi ilə mümkün olub. Bu dəhliz Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu vasitəsilə əsasən Türkiyə və Rusiya arasında artan yükdaşıma əməliyyatlarına hesablanıb. O cümlədən, Şimal-Qərb nəqliyyat dəhlizi Rusiyanın istehsal etdiyi kömür və taxıl yüklərinin Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu vasitəsilə Türkiyəyə daşınmasına şərait yaradır. Cənub-Qərb Nəqliyyat Dəhlizi Dəhlizin yaranma tarixi 2016-cı ilin əvvəlinə təsadüf edir. Cənub-Qərb Nəqliyyat dəhlizi Fars Körfəzi/Hindistan – İran – Azərbaycan – Gürcüstan – Ukrayna – Avropa (və ya Türkiyə – Avropa) coğrafi marşrut üzrə fəaliyyət göstərir. Dəhliz "Azərbaycan Dəmir Yolları" QSC-in təşəbbüsü ilə yaradılmışdır. Marşrutun təqdimatı 12 yanvar 2016-cı il tarixində Bakıda keçirilmiş və elə həmin tədbirdə Azərbaycan, Gürcüstan, İran, Ukrayna dəmir yolları və dəniz limanları müəssisələri arasında müzakirələr aparılmış, nəticədə dəhlizin inkişafına dair Protokol imzalanmışdır. Bu sənədə əsasən, sözügedən dəhlizin tam adı "Fars körfəzi – İran Astara və Xəzər dənizi – Qara Dəniz – Avropa" adı ilə təqdim olunur. Lapis-Lazuli marşrutu "Lapis-Lazuli" (Lazurit) marşrutu üzrə tranzit və nəqliyyat əməkdaşlığına dair Əfqanıstan-Türkmənistan-Azərbaycan-Gürcüstan-Türkiyə arasında beştərəfli saziş 2017-ci il noyabrın 15-də Aşqabadda imzalanıb. Sənəddə iştirakçı ölkələrin nəqliyyat infrastrukturunun (avtomobil, dəmir yolu və dəniz) modernləşdirilməsi, həmçinin gömrük rəsmiləşdirilməsi proseduralarının asanlaşdırılması nəzərdə tutulur. Saziş razılıq əldə edən tərəflərin ərazisindən yüklərin fasiləsiz daşınmasına, nəqliyyatın tranzit hərəkəti ilə bağlı məsələlərin və proseduraların sadələşdirilməsinə şərait yaradır, nəqliyyat vasitələrinin, yüklərin və sərnişinlərin təhlükəsizliyini təmin edir. Qonşu ölkələrlə beynəlxalq dəmiryolu əlaqələri Rusiya – 1 520 mm genişliyi. Gürcüstan – 1 520 mm genişliyi. İran – 1 435 mm genişliyi – keçid yalnız Naxçıvan Muxtar Respublikasındandır, çünki Naxçıvana və İrana keçid yalnız Ermənistan ərazisindən və Ermənistan tərəfindəndir. Türkiyə – birbaşa keçid yoxdur – 1 435 mm genişliyi – Gürcüstan ərazisindən keçid Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xətti ilə mümkündür və 2017-ci ildən istifadəyə verilib. Ermənistan – 1 520 mm genişliyi – Ermənistana və Ermənistan üzərindən Naxçıvana keçid yoxdur, Azərbaycan–Ermənistan münasibətləri səbəbilə qapalıdır. Həmçinin bax Azərbaycanda dəmiryolu Abşeron dairəvi dəmir yolu Bakı-Tbilisi dəmiryolu Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryolu xətti Ələt-Culfa dəmiryolu Bakı dəmiryol vağzalında terror aktı (1994) Qars-İğdır-Naxçıvan dəmiryolu Astara-Rəşt-Qəzvin dəmiryolu Horadiz-Ağbənd dəmir yolu Xarici keçidlər Azərbaycan Dəmir Yolunun rəsmi saytı

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=336785

“Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918-2018)” Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı

"Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı — Azərbaycan Respublikasının dövlət təltifi. "Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı əsasnamə təsdiq edilsin 30 iyun 2017-ci ildə təsdiq edilmişdir. Maddə 1. Təltif edilən şəxslər "Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı ilə 2018-ci il iyunun 26-dək Azərbaycan Ordusunda həqiqi hərbi xidmət keçən və döyüş hazırlığında uğurlar qazanmış, habelə Azərbaycan Ordusundan ehtiyata və ya istefaya buraxılmış, Azərbaycan Ordusunun qurulmasında və möhkəmləndirilməsində fəal iştirak edən zabit, gizir, miçman və müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçuları təltif edilirlər.Maddə 2. Təltif edən orqan "Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı ilə bu Əsasnamənin 1-ci maddəsində göstərilən şəxslər müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən təltif edilirlər.Maddə 3. Taxılma qaydası "Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı döşün sol tərəfinə, Azərbaycan Respublikasının digər orden və medalları olduqda "Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi (1918–2013)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalından sonra taxılır. Maddə 1. Medalın ümumi təsviri "Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı (bundan sonra – medal) bürüncdən tökülmüş və qızıl suyuna çəkilmiş, 37 mm x 50 mm ölçüdə düzbucaqlı və ona halqa və ilgək vasitəsilə birləşdirilmiş diametri 37 mm, şuaları olan səkkizguşəli lövhədən ibarətdir.Maddə 2. Medalın ön tərəfi 2.1. Medalın ön tərəfində səkkizguşəli lövhənin üzərinə iki tərəfdən konturlanmış çevrəsi olan, səthi çevrə boyunca Azərbaycan Respublikasının Dövlət bayrağının rənglərinə uyğun mina ilə örtülmüş lövhə yerləşdirilmişdir. 2.2. Medalın mərkəzi çevrəsinin yuxarı hissəsində qövs boyunca "AZƏRBAYCAN", aşağı hissəsində "ORDUSU" sözləri yazılmış, kənarlarında sol tərəfdə "1918", sağ tərəfdə isə "2018" rəqəmləri təsvir edilmişdir. 2.3. Çevrənin mərkəzində Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin emblemi həkk edilmişdir. Medalın mərkəzindən aşağıda emblemin alt tərəfində "100 il" yazılmışdır. 2.4. Səkkizguşəli ulduz və onun şuaları, çevrənin konturları, emblem, sözlər və rəqəmlər relyefli olaraq qızılı rəngdədir.Maddə 3. Medalın arxa tərəfi 3.1. Medalın arxa tərəfi hamar səthlidir, ortada "AZƏRBAYCAN ORDUSUNUN 100 İLLİYİ 1918–2018" sözləri və rəqəmləri relyefli yazılmışdır. 3.2. Medalın arxa tərəfinin aşağı hissəsində səkkizguşəli ulduz relyefli təsvir edilmişdir.Maddə 4. Medalın elementləri 4.1. Medalın paltara bərkidilmək üçün 37 mm x 50 mm ölçüdə düzbucaqlı elementi var. 4.2. Elementin yuxarı hissəsinə 40 mm x 5 mm ölçüdə düzbucaqlı lövhə bərkidilmişdir. Lövhənin üzərində relyefli palıd yarpaqları təsvir edilmişdir. 4.3. Elementin aşağı hissəsinə 40 mm x 9 mm ölçüdə beşbucaqlı lövhə bərkidilmişdir. Lövhənin mərkəzində relyefli aypara və ulduz təsvir edilmişdir. 4.4. Elementin üzərinə kənarlarından mərkəzə doğru ardıcıl olaraq 1 mm enində qızılı, 9 mm enində tünd yaşıl, 1 mm enində ağ və mərkəzdə hər birinin eni 5 mm olan Azərbaycan Respublikasının Dövlət bayrağı rənglərində şaquli zolaqlar təsvir edilmiş xara lent çəkilmişdir. 4.5. Medala paltara bərkidilmək üçün elementi olan, eyni xara lentdən üz çəkilmiş 37 mm x 10 mm ölçüdə qəlib əlavə olunur.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=593968

“Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918-2018)” yubiley medalı

"Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı — Azərbaycan Respublikasının dövlət təltifi. "Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı əsasnamə təsdiq edilsin 30 iyun 2017-ci ildə təsdiq edilmişdir. Maddə 1. Təltif edilən şəxslər "Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı ilə 2018-ci il iyunun 26-dək Azərbaycan Ordusunda həqiqi hərbi xidmət keçən və döyüş hazırlığında uğurlar qazanmış, habelə Azərbaycan Ordusundan ehtiyata və ya istefaya buraxılmış, Azərbaycan Ordusunun qurulmasında və möhkəmləndirilməsində fəal iştirak edən zabit, gizir, miçman və müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçuları təltif edilirlər.Maddə 2. Təltif edən orqan "Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı ilə bu Əsasnamənin 1-ci maddəsində göstərilən şəxslər müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən təltif edilirlər.Maddə 3. Taxılma qaydası "Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı döşün sol tərəfinə, Azərbaycan Respublikasının digər orden və medalları olduqda "Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi (1918–2013)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalından sonra taxılır. Maddə 1. Medalın ümumi təsviri "Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı (bundan sonra – medal) bürüncdən tökülmüş və qızıl suyuna çəkilmiş, 37 mm x 50 mm ölçüdə düzbucaqlı və ona halqa və ilgək vasitəsilə birləşdirilmiş diametri 37 mm, şuaları olan səkkizguşəli lövhədən ibarətdir.Maddə 2. Medalın ön tərəfi 2.1. Medalın ön tərəfində səkkizguşəli lövhənin üzərinə iki tərəfdən konturlanmış çevrəsi olan, səthi çevrə boyunca Azərbaycan Respublikasının Dövlət bayrağının rənglərinə uyğun mina ilə örtülmüş lövhə yerləşdirilmişdir. 2.2. Medalın mərkəzi çevrəsinin yuxarı hissəsində qövs boyunca "AZƏRBAYCAN", aşağı hissəsində "ORDUSU" sözləri yazılmış, kənarlarında sol tərəfdə "1918", sağ tərəfdə isə "2018" rəqəmləri təsvir edilmişdir. 2.3. Çevrənin mərkəzində Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin emblemi həkk edilmişdir. Medalın mərkəzindən aşağıda emblemin alt tərəfində "100 il" yazılmışdır. 2.4. Səkkizguşəli ulduz və onun şuaları, çevrənin konturları, emblem, sözlər və rəqəmlər relyefli olaraq qızılı rəngdədir.Maddə 3. Medalın arxa tərəfi 3.1. Medalın arxa tərəfi hamar səthlidir, ortada "AZƏRBAYCAN ORDUSUNUN 100 İLLİYİ 1918–2018" sözləri və rəqəmləri relyefli yazılmışdır. 3.2. Medalın arxa tərəfinin aşağı hissəsində səkkizguşəli ulduz relyefli təsvir edilmişdir.Maddə 4. Medalın elementləri 4.1. Medalın paltara bərkidilmək üçün 37 mm x 50 mm ölçüdə düzbucaqlı elementi var. 4.2. Elementin yuxarı hissəsinə 40 mm x 5 mm ölçüdə düzbucaqlı lövhə bərkidilmişdir. Lövhənin üzərində relyefli palıd yarpaqları təsvir edilmişdir. 4.3. Elementin aşağı hissəsinə 40 mm x 9 mm ölçüdə beşbucaqlı lövhə bərkidilmişdir. Lövhənin mərkəzində relyefli aypara və ulduz təsvir edilmişdir. 4.4. Elementin üzərinə kənarlarından mərkəzə doğru ardıcıl olaraq 1 mm enində qızılı, 9 mm enində tünd yaşıl, 1 mm enində ağ və mərkəzdə hər birinin eni 5 mm olan Azərbaycan Respublikasının Dövlət bayrağı rənglərində şaquli zolaqlar təsvir edilmiş xara lent çəkilmişdir. 4.5. Medala paltara bərkidilmək üçün elementi olan, eyni xara lentdən üz çəkilmiş 37 mm x 10 mm ölçüdə qəlib əlavə olunur.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=582814

“Azərbaycan Polisinin 100 illiyi (1918-2018)” yubiley medalı

"Azərbaycan Polisinin 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı — Azərbaycanın dövlət təltifi (medal). Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 2 sentyabr 2017-ci il tarixli Sərəncamına əsasən təsis edilən medaldır. "Azərbaycan Polisinin 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalının Əsasnaməsi Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 2 sentyabr 2017-ci il tarixli 790-VQD nömrəli Qanunu ilə təsdiq edilib. "Azərbaycan Polisinin 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalının Əsasnaməsi Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 2 sentyabr 2017-ci il tarixli 790-VQD nömrəli Qanunu ilə təsdiq edilib.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=572619

“Azərbaycan Respublikası Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidmətinin 20 illiyi (1993-2013)” Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı

"Azərbaycan Respublikası Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidmətinin 20 illiyi (1993–2013)" — Azərbaycan Respublikası Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidmətinin 20 illik yubileyi münasibətilə təsis edilən medal. Təsis edilməsi 2013-cü il aprelin 30-da Azərbaycan Respublikası Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidmətinin 20 illiyi münasibətilə Azərbaycan Respublikasının orden və medallarının təsis edilməsi ilə əlaqədar "Azərbaycan Respublikasının orden və medallarının təsis edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi təqdim edilmiş və təsdiqlənmişdir.Azərbaycan Respublikasının "Azərbaycan Respublikası Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidmətinin 20 illiyi (1993–2013)" medalının əsasnaməsi Azərbaycan Respublikasının 2013-cü il 30 aprel tarixli Qanunu ilə təsdiq edilmişdir. Əsasnamədə deyilir: Maddə 1. Təltif edilən şəxslər "Azərbaycan Respublikası Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidmətinin 20 illiyi (1993–2013)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı ilə 2013-cü il avqustun 23-dək Azərbaycan Respublikası Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidmətində həqiqi hərbi xidmət keçən və döyüş hazırlığında uğur qazanmış zabitlər, gizirlər, çavuşlar və müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçuları, Xidmətin fəaliyyətində fəal iştirak edən mülki işçilər və ya Xidmətdən ehtiyata, yaxud istefaya buraxılmış şəxslər, habelə Xidmətin fəaliyyəti ilə bağlı layiqli və fəal xidmət göstərmiş Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin və digər silahlı birləşmələrinin hərbi qulluqçuları və digər şəxslər təltif edilirlər.Maddə 2. Təltif edən orqan "Azərbaycan Respublikası Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidmətinin 20 illiyi (1993–2013)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı ilə bu Əsasnamənin 1-ci bəndində göstərilən şəxslər müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən təltif edilirlər.Maddə 3. Taxılma qaydası "Azərbaycan Respublikası Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidmətinin 20 illiyi (1993–2013)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı döşün sol tərəfinə, Azərbaycan Respublikasının digər orden və medalları olduqda, "Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi (1918–2013)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalından sonra taxılır. Azərbaycan Respublikasının 2013-cü il 30 aprel tarixli 631-IVQD nömrəli Qanunu ilə təsdiq edilmişdir. "Azərbaycan Respublikası Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidmətinin 20 illiyi (1993–2013)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı (bundan sonra – medal) bürüncdən tökülmüş və qızıl suyuna çəkilmiş, diametri 35 mm olan milli ornamentli səkkizguşəli ulduzdan ibarətdir. Relyefli şüalar fonunda, medalın mərkəzində yerləşdirilmiş gümüşü rəngli səkkizguşəli ulduzun orta hissəsində Azərbaycan Respublikasının Dövlət bayrağı təsvir edilmişdir. Qövs boyunca "Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti" sözləri, aşağı hissədə "1993–2013" rəqəmləri həkk olunmuşdur. Medalın arxa tərəfi hamar səthlidir, orta hissəsində "Azərbaycan Respublikası Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidmətinin 20 illiyi (1993–2013)" sözləri, aşağı hissəsində medalın seriyası və nömrəsi həkk olunmuşdur. Bütün yazılar və təsvirlər qabarıqdır. Medal paltara bərkidilmək üçün elementi olan, 37 mm x 50 mm ölçülü düzbucaqlı tünd qırmızı rəngli xara lentə halqa və ilgək vasitəsilə birləşdirilmişdir. Xara lentin aşağı və yuxarı hissələrinə eni 5 mm olan qızılı təbəqə bərkidilmişdir. Medala paltarın yaxasına bərkidilmək üçün elementi olan, eyni xara lentdən üz çəkilmiş 37 mm x 10 mm ölçüdə qəlib əlavə edilir.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=687570

“Azərbaycan Respublikası dövlət təhlükəsizliyi və xarici kəşfiyyat orqanlarının 100 illiyi (1919-2019)” Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı

"Azərbaycan Respublikası dövlət təhlükəsizliyi və xarici kəşfiyyat orqanlarının 100 illiyi (1919–2019)" yubiley medalı — Azərbaycan Respublikasının dövlət təltifi (medal). 1. Təltif edilən Şəxslər"Azərbaycan Respublikası dövlət təhlükəsizliyi və xarici kəşfiyyat orqanlarının 100 illiyi (1919–2019)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı ilə dövlət təhlükəsizliyi və xarici kəşfiyyat orqanlarında xidməti vəzifələrini həyata keçirərkən yüksək nəticələr əldə edən, Azərbaycan Respublikasının milli maraqlarının daxili və xarici təhdidlərdən qorunmasında, kəşfiyyat və əks-kəşfiyyat fəaliyyətində, dövlət sirrinin mühafizəsində, cinayətkarlığa qarşı mübarizədə fərqlənən hərbi qulluqçular, mülki işçilər, veteranlar, habelə milli təhlükəsizliyin təmin olunmasında fəal iştirak edən, dövlət təhlükəsizliyi və xarici kəşfiyyat orqanlarının inkişafında xüsusi xidmətləri olan digər şəxslər təltif edilirlər. 2. Təltif edən orqan"Azərbaycan Respublikası dövlət təhlükəsizliyi və xarici kəşfiyyat orqanlarının 100 illiyi (1919–2019)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı ilə bu Əsasnamənin 1-ci maddəsində göstərilən şəxsləri müvafiq icra hakimiyyəti orqanları təltif edirlər. 3. Taxılma qaydası"Azərbaycan Respublikası dövlət təhlükəsizliyi və xarici kəşfiyyat orqanlarının 100 illiyi (1919–2019)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı döşün sol tərəfinə, Azərbaycan Respublikasının digər orden və medalları olduqda "Azərbaycan Respublikası milli təhlükəsizlik orqanlarının 95 illiyi (1919–2014)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalından sonra taxılır 1. Medalın ümumi təsviri"Azərbaycan Respublikası dövlət təhlükəsizliyi və xarici kəşfiyyat orqanlarının 100 illiyi (1919–2019)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı (bundan sonra — medal) bürüncdən tökülmüş və qızıl suyuna çəkilmiş, diametri 38 mm olan, hər tərəfə şüalar saçan səkkizguşəli ulduz kompozisiyalı lövhədən ibarətdir. 2. Medalın ön tərəfiMedalın ön tərəfində xarici və daxili çevrələrlə əhatə olunmuş lövhə yerləşir. Diametri 26 mm olan xarici çevrə ilə diametri 20 mm olan daxili çevrənin arasında yuxarı qövs boyunca həkk olunmuş "AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI" sözlərini hər iki tərəfdən tamamlayan iki ədəd səkkizguşəli ulduz vardır. Alt hissədə ortada palıd yarpaqları təsvir olunmuş, sol tərəfdə qövs boyunca aşağıdan yuxarıya doğru "1919", sağ tərəfdə qövs boyunca yuxarıdan aşağıya doğru "2019" rəqəmləri, göy rəngli mərkəzi dairənin üzərində isə "DÖVLƏT TƏHLÜKƏSİZLİYİ VƏ XARİCİ KƏŞFİYYAT ORQANLARI 100 İL" sözləri yazılmışdır. Səkkizguşəli ulduz və onun şüaları, çevrələrin konturları, palıd yarpaqları və bütün yazılar relyefli olmaqla qızılı rəngdədir. 3. Medalın arxa tərəfiMedalın arxa tərəfinin səthi hamardır, orta hissəsində "AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI DÖVLƏT TƏHLÜKƏSİZLİYİ VƏ XARİCİ KƏŞFİYYAT ORQANLARI 1919–2019" sözləri, aşağı hissəsində medalın seriyası və nömrəsi həkk olunmuşdur. 4. Medalın elementləri4.1. Medal paltara bərkidilmək üçün elementi olan, 37 mm x 50 mm ölçülü beşbucaqlı lövhəyə ilgək və iki halqa vasitəsilə birləşdirilir. Lövhəyə üzərində kənarlardan mərkəzə doğru ardıcıl olaraq 4,25 mm enində mavi, 1,5 mm enində qızılı, 4,25 mm enində mavi zolaqlar, mərkəzdə isə 17 mm enində göy rəngli şaquli zolaq təsvir edilən xara lent çəkilmişdir. Xara lentin yuxarı hissəsinə üzərində ulduz, aypara və dalğalı lent təsvir olunan 40 mm x 5,5 mm ölçülü düzbucaqlı lövhə bərkidilmişdir. Ulduz, aypara və lent təsvirləri relyeflidir. 4.2. Medala paltarın yaxasına bərkidilmək üçün elementi olan, eyni xara lentdən üz çəkilmiş 37 mm x 10 mm ölçülü qəlib əlavə olunur.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=740959

“Azərbaycan Türk El Nəğmələri”

Azərbaycanda 1927-ci ildə çap olunmuş xalq mahnılarından ibarət ilk məcmuə. Not yazıları Üzeyir Hacıbəyova və Müslüm Maqomayevə məxsusdur. Mahnıların əksəriyyəti xanəndə Cabbar Qaryağdıoğlunun ifasından yazılmış və onlardan bir hissəsi səs və fortepiano və yaxud da xor üçün işlənilmişdir.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=324057

“Azərbaycan animasiyası” kitabı

"Azərbaycan animasiyası" - Azərbaycanın animasiya tarixinə həsr olunan kitabdır. Bu kitabın siqnal nüsxəsi 2017-ci ildə Praqada təqdim olunub, 2018-ci ildə isə Bakıda çapdan çıxıb. Kitabın ilk rəsmi təqdimatı I Animafilm Festivalında baş tutub. Ümumi məlumat Azərbaycan və Avropa kinoşünaslarının səyi və tədqiqatları nəticəsində oxucular Azərbaycanda incəsənətin bu növünün inkişafı barədə çox sayda yeni məlumatlar əldə ediblər. Kitabda animasiya sahəsində çalışan rejissor və rəssamların təqdim etdiyi unikal materiallar ilk dəfə çap edilib. Bu kitab bir ildən çox davam edən kollektiv tədqiqatların nəticəsidir. 13 Azərbaycan və Avropa kinoşunası 19 məqalə hazırlamışlar. Kitab iki dildədir: hər bir fəsli azərbaycan və rus dillərində oxumaq olur. Kitabın yazılmasında rejissorlar və cizgi filmi rəssamlarının əvəzsiz rolu var. Onlar məqalələrin müəlliflərinə öz yaradıcılıq fəaliyyətləri və istehsalın texniki təfərrüatları barədə məlumat vermiş, həmçinin bəzilərinin ilk dəfə işıq üzü gördüyü qiymətli materiallar təqdim etmişlər. "Azərbaycan animasiyası" kitabı tək Azərbaycanda deyil, başqa ölkələrdə də yaşayan insanların dəstəyi ilə ikiillik kraudfandinq kampaniyasının nəticəsi olaraq çap edilib. Kitabın layihəsini maddi cəhətdən 100-dən artıq insan dəstəkləyib. İdeya müəllifi, tərtibatçı, məsul redaktor: Rəşid Ağamalıyev Müəlliflər: Aydın Kazımzadə, Sevinc Əzimova, Rəşid Ağamalıyev, Gennadi Tişşenko, Karolina Çijkova, Aygün Aslanova, Aliyə Dadaşova, Andrey Hovanets, Kəmalə Rzayeva, Dadaş Məmmədov, Elçin Orucov, Leyla Novruzi, Olqa Ağamalıyeva Baş məsləhətçi: Elçin Hami Axundov Məsləhətçilər: Firəngiz Qurbanova, Şamil Nəcəfzadə, Məsud Pənahi, Vahid Talıbov, Arif Məhərrəmov, Gennadi Tişşenko, Ramiz Ağayev, Rafiz İsmayılov, Yefim Abramov Üz qabığının rəssamı: Andrea Feytkova Fotoqraf: Ceremi Moraxan Şəkillərin bərpası: Kəbirə Həşimova Kompüter tərtibçisi: Faiq Əliyev Naşir: “PERİ FİLM” MMC, 2018-ci il Giriş - Rəşid Ağamalıyev Azərbaycan animasiya kinosunun neçə yaşı var? - Aydın Kazımzadə Ağanağı Axundov – Azərbaycan animasiyasının banisidir? - Rəşid Ağamalıyev “Azərbaycanfilm” kinostudiyası nəzdində animatorlar kursu - Gennadi Tişşenko Azərbaycan animasiyasında Cırtdan obrazı - Karolina Çijkova Rejissor Şamil Nəcəfzadə - Rəşid Ağamalıyev Azərbaycan animasiya kinosunun ədəbiyyatla əlaqələri - Sevinc Əzimova Rejissor Firəngiz Qurbanova və “Birlik” studiyası - Rəşid Ağamalıyev Vaqif Behbudovun uşaqlar və yeniyetmələr üçün çəkdiyi filmlər - Sevinc Əzimova Rejissor Məsud Pənahi - Rəşid Ağamalıyev Elçin Hami Axundovun film yaradıcılığı - Sevinc Əzimova Azərbaycan cizgi filmlərində sosial mühitin təsviri - Aygün Aslanova 1990-cı illərin əvvəlində Azərbaycan animasiya kinosunda mövzu və üslub axtarışları - Sevinc Əzimova Öz zamanını görə bilən münəccim. “Münəccimin şagirdi” filmi haqqında - Aliyə Dadaşova Seans: filmin nümayişi – görüşün ekzistensional təcrübəsi - Andrey Hovanets Rejissor Rasim İsmayılov - Kəmalə Rzayeva Nazim Məmmədov. Azərbaycan vizual sənətinin tarixində parlaq iz qoymuş insan - Dadaş Məmmədov Rejissor Gennadi Tişşenko ilə müsahibə - Rəşid Ağamalıyev “Tartoniks” animasiya studiyası - Elçin Orucov İran Azərbaycanda animasiya filmləri - Leyla Novruzi Praqada «Animasiya filmlərinin sehri» sərgisi - Olqa Ağamalıyeva Kraudfandinq - Rəşid Ağamalıyev “Azərbaycan animasiyası” kitabının nəşrinə yardım göstərmiş şəxslərin siyahısı - Rəşid Ağamalıyev Azərbaycan animasiya sahəsində çalışanlar - Rəşid Ağamalıyev Azərbaycanda və xaricdə azərbaycanlılar tərəfindən çəkilən animasiya filmlərin siyahısı - Rəşid Ağamalıyev Müəllifər haqqında Həmçinin bax Azərbaycan cizgi filmlərinin siyahısı Azərbaycan Animasiya Muzeyi Animafilm Beynəlxalq Animasiya Festivalı Azərbaycan Dövlət Film Fondunun nəzdində Uşaq Kino Evi Balans Studiyası II ANİMAFİLM-in kataloqu. 76-77 s. Vision of Azerbaijan: Bringing Azerbaijani Animation to Life (Martha Lawry). Xarici keçidlər "Azərbaycan animasiyası" kitabın rəsmi Facebook səhifəsi "Azərbaycan animasiyası" kitabı Google books-da

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=623691

“Bir vahid” xətası

"Bir vahid" xətası (off-by-one error-OBOE) – proqramlaşdırmada: hər hansı əməlin yerinə yetirilmələrinin sayını bir vahid azaltdıqda, yaxud artırdıqda meydana çıxan xəta. Tutaq ki, verilmiş massivin m-dən n-dək (daxil olmaqla) elementləri emal olunmalıdır. Burada cəmi neçə element var? İntuitiv cavab n−m ola bilər, ancaq bu, "bir vahid"i nümayiş etdirən "çəpər dirəyi" xətasıdır (FENCEPOST ERROR); düzgün cavab n−m+1 olacaq. Ona görə də hesablama aralıqlarını çox zaman yarım-açıq intervallar vasitəsilə göstərirlər; "bir vahid" xətalarından qaçmaq üçün m-dən n-dək (daxil olmaqla) aralıq m-dən (daxil olmaqla) n+1-dək aralıq kimi göstərilir. Məsələn, beş dəfə təkrarlanan dövrü 0-dan 5-dək yarımaçıq interval kimi yazmaq olar: Proqramlaşdırma dilləri arasındakı fərqlər massivlə bağlı bolaşıqlıqlar yarada bilər. Belə ki, əksər dillərdə massivin elementlərinin nömrələnməsi 0-dan başlanır, ancaq bəzi dillərdə ilk elementin nömrəsi 1 götürülür. Pascal dilində isə ilk elementin nömrəsini istifadəçi özü müəyyən edə bilir. İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s. Xarici keçidlər Off-by-one error Off-by-one error haqqında nümunələr OBOE Arxivləşdirilib 2017-11-26 at the Wayback Machine

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=492611

“Dəməşq Atabəylər mədrəsəsi

Dəməşq Atabəylər mədrəsəsi — XIII əsrə aid mədrəsə. Dəməşqin qərbindəki Salihiyyə adlı məhəllədə Atabəylər mədrəsəsi və müşərrəf müqəddəs hədis evi yerləşirdi. Qazı İzzəddin əl-Hələbinin yazdığına görə onu Mosulun sahibi Nurəddin Arslan ibn Atabəyin qızı tikdirmişdi. Məliklərin şərəflisi Müzəffərəddin Musanın qadını Sultan əl-Məlik İzzəddin Məsud ibn Qütbəddin Maudid ibn Atabəy Zəngi ibn Ağ Sunqurun qızı Atabəyli Hacıxanım Xatun (v.e. h. 640/1242) mədrəsə və türbənin sahibəsi idi. Bu mədrəsədə dərs deyən müdərrislərdən biri Safiyəddin Əbu Abdulla Məhəmməd ibn Əbdürrəhim ibn Məhəmməd əl-Hindi əl-Urməvi əş-Şafii sayılırdı. Əş`ari məzhəbli bu urmiyalı mütəkəllim h. 644-cü ildə (1246) Hindistanda anadan olmuşdu. Ona qiraəti öyrədən anası tərəfdən babası fəzilətli insanlardan idi. O, h. 647-ci ildə (1249) Dehlidən çıxmış, həcc ziyarətinə getmiş, üç ay orada dolanmışdı. Sonra Yəmənə daxil olarkən oranın maliki əl-Müzəffər ona 400 dinar hədiyyə vermişdi. O,daha sonra h. 701-ci ildə (1301) Misrə çataraq dörd il orada qərarlaşmışdı. Oradan Antakiya yolu ilə Ruma səfər etmişdi. Rumda 11 il, Konyada 5 il, Sivasda 5 il, Kasyonda 1 il qalmışdı. Urmiyalı qazı Siracəddinlə görüşərkən ona ehtiram göstərmiş, sonra h.685-ci ildə Dəməşqə gələrək, oranı özünə yaşayış məskəni seçmişdi. Safuyiddin şeyxlər şeyxi rütbəsini almışdı. Urmiyalı alim Dəməşqdəki “Zahiriyyə”, “Cavaniyyə”, “Ruhaniyyə”,“Davləiyyə” və “Atabəkiyyə” mədrəsələrində dərs demişdi.Əbdülqadir əd-Diməşqi onun fətva verməsini, qiraət, üsul, məntiq və təsnifat üzrə gərgin işlədiyini qeyd etmişdi. O, yazırdıki, insanlar onun və onun şagirdlərinin təsnifatından çox xeyir götürmüşlər. Onun bircə xətti pis idi. O, kitablarını Əşrəfi hədis evində saxlayırdı. Onda xeyirli və birləşdirə bilən bir qüvvə vardı. İbn Kəsir yazır ki, Safyuddin h. 725 (1324)-ci ildə vəfat etmişdi. Tarixi ədəbiyyatda Qazı əl-Qudat Nəcməddin ibn Sasarinində urmiyalı Safiyuddin Əbu Abdulla ilə birlikdə Atabəkiyyə mədrəsəsində dərs deməsi haqqında da məlumat verilir. Urmiyalı müdərrisdən iki il əvvəl h. 725 (1324)-ci ildə vəfat edən Qadı əl Qudat (baş qazı) Nəcməddin ibn Sasari də bu mədrəsədə fəaliyyət göstərmişdi. Həmçinin bax Nizamiyyə mədrəsəsi Gəncə mədrəsəsi Ordubad mədrəsəsi Zaviyə mədrəsəsi Nizamiyyə mədrəsəsi (Gəncə) Beyləqan mədrəsəsi Marağa mədrəsələri Şamaxı mədrəsəsi Xarici keçidlər Nərgiz Əliyeva. Orta əsrlərdə Azərbaycan alimlərinin elmi əlaqələri və tədris fəaliyyəti. Bakı: «Turxan» NPB, 2015.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=693317

“Ehtiyatda olan sağ-trotskiçi mərkəzinin əksinqilabi milliyətçi təşkilatı” rəhbərlərinin işi

"Sağ-trotskiçi ehtiyat mərkəzinin əksinqilabi milliyətçi təşkilatı" (SEMƏMT) rəhbərlərinin işi – 1938–1956-cı illərdə bir neçə azərbaycanlı xalq təsərrüfatı rəhbəri, o cümlədən SSRİ Ali Soveti deputatının məhkum olunduğu və Azərbaycan SSR ali rəhbərliyi tərəfindən saxtalaşdırılmış siyasi istintaq işi. Bu iş üzrə "32 rayon partiya komitəsi katibi, 28 rayon icraiyyə komitəsi sədri, 15 xalq komissarı və onların müavinləri, 66 mühəndis, 88 Sovet ordusu və Hərbi-dəniz donanması komandiri, 8 professor və başqa səlahiyyətli şəxslər həbs edilərək güllələnmiş, ya da uzun müddətə azadlıqdan məhrum edilmişlər". Bu iş SSRİ-də "Sovetlər əleyhinə sağ-trotskiçi bloku"nun başçıları elan olunmuş Buxarin və Rıkovun üzərində aparılmış prosesin regional davamı idi. İstintaqın iddiasına görə SEMƏMT Azərbaycan milliyətçilərinin əsasən başqa millətlərin nümayəndələrindən olan sağ-trotskiçilərlə birliyini təmin etmişdi. Bu təşkilat ona görə "ehtiyatda olan" adlandırılmışdır ki, guya ondan qabaq 1936–1937-ci illərdə XDİK tərəfindən darmadağın edilmiş "əsas" təşkilatın əvəzində yaradılmışdı; bu yeni təşkilatın üzvləri o zaman ehtiyatda idilər və əsas təşkilat məhv ediləndən sonra onun işini bərpa etməyə çalışmışlar. SEMƏMT-in rəhbərləri İstintaq işində aşağıda sadalanan təşkilatın rəhbərləri kimi bir neçə nəfər yüksək vəzifəli şəxs göstərilmişdir. Onlardan beşi Azərbaycan SSR xalq təsərrüfatı rəhbəri və SSRİ Ali Sovetinin 1-ci çağırışının deputatları idi: Manaf Xəlilov (Az. SSR Xalq Komissarları Sovetinin 1-ci müavini); İbrahim Əsədullayev (Az. SSR Xalq Daxili Ticarət komissarı); Əbülfət Məmmədov Az. SSR Xalq Əkinçilik komissarı; İskəndər Əliyev (Az. SSR Xalq Yüngül Sənaye komissarı); Yefim Rodionov (Az. SSR Xalq Rabitə Komissarlığının məsul işçisi); Lyuborski-Novikov (Xalq Komissarları Sovetinin məsul işçisi, yeganə deputat olmayan rəhbər).Bundan başqa, təşkilatın rəhbərliyinə daxil edilməyən daha bir "sağ-trotskiçi" SSRİ Ali Sovetinin deputatı Nikolay Kulkov (Az. SSR K(b)P Lenin Rayon Komitəsinin katibi) məhkum edilmişdir. Beləliklə, bu iş üzrə cəmi altı SSRİ Ali Sovetinin deputatı məhkum edilmişdir. Həbslər və istintaqın gedişi 1937-ci ildə Az. SSR K(b)P katibi Mir Cəfər Bağırovun göstərişi ilə SSRİ Ali Sovetinin azərbaycanlı deputatlarına qarşı ifşaedici materiallar toplanmağa başlamışdı. 1938-ci ilin iyun-iyul aylarında SEMƏMT rəhbərləri bir neçə şəxsin onlara qarşı verdikləri ifadələrin əsasında həbs edilmişdirlər. Əliyevin, Məmmədovun və Əsədullayevin adları 25 sentyabr 1938-ci il tarixli "Stalinin siyahılarının" 1-ci kateqoriyasına salınmışdır. Bu da o demək idi ki, onlar güllələnməli idilər. Ancaq həmin ilin oktyabr ayından repressiyaların şiddəti bir qədər yumşalmışdır. Siyası məhbusların çoxusunu artıq güllələmirdilər, uzun müddətə azadlıqdan məhrum edirdilər. Bəlkə də buna görə onları edam etmədilər. Onlara qarşı aşağıdakı ittihamlar irəli sürmüşdür: Azərbaycanın SSRİ tərkibindən çıxması üçün silahlı üsyanın hazırlanması; Azərbaycan K(b)P rəhbərliyinə qarşı terror əməliyyatlarının keçirilməsi; SSRİ ilə düşmənçilik edən ölkələrlə əlaqələrin qurulması; Dünya faşizminin SSRİ-yə qarşı hücumunun dəstəklənməsi; SSRİ-nin dağılmasından sonra hakimiyyətə gəlmək üçün paralel hökumətin yaradılması; Əhalinin mərkəzi hakimiyyətə qarşı inamsızlığının yaradılması üçün Azərbaycanda iqtisadi sabotaj və ziyanvericiliyin həyata keçirilməsi; Sovet hökumətinə qarşı əhali arasında təbliğatın aparılması; Sovetlər əleyhinə hərəkata yeni üzvlərin cəlb edilməsi.Məhbuslara ittihamları boyunlarına alması və istintaq tərəfindən əvvəlcədən hazırlanmış siyahılar üzrə başqa şəxslərin adlarını verməsi məqsədilə işgəncələr verilmişdir. Buna görə də onlara qarşı irəli sürülən ittihamları boyunlarına almışdırlar. Məhbusların öz ifadələrindən imtina etməsi 1939-cu ildə, istintaqın nisbətən mülayimləşməsindən sonra məhbusların hamısı öncə işgəncələr altında verdikləri ifadələrdən imtina etmişdirlər. Buna görə də onların işlərinə Xalq Daxili İşlər Komissarlığı (XDİK) yanında Xüsusi Müşavirə baxmışdı. Buna baxmayaraq, istintaq iddia etmişdir ki, "məhbusların öncə verdiyi ifadələrindən imtina etmələri əsassızdır və onlar tərəfindən cinayət işləri üzrə istintaq orqanlarını çaşdırmaq və aldatmaq məqsədini güdür". Bundan sonra SEMƏMT rəhbərlərinin işi məhkəməyə verilmişdir. Ancaq SSRİ Ali Məhkəməsinin Hərbi Kollegiyası onlara qarşı irəli sürülən ittihamların kifayət qədər əsassız saymış və işi yenidən Az. SSR XDİK-ə qaytardı. Xalq təsərrüfatına ziyanvermə ittihamları Məhbuslar öz etirafedici ifadələrindən imtina edəndən və işin məhkəmə tərəfindən geri qaytarılmasından sonra istintaqın mövqeyi xeyli zəifləmişdir. Vəziyyəti düzəltmək üçün SEMƏMT rəhbərlərinə qarşı bundan sonrakı ittihamlar əsasən xalq təsərrüfatında əksinqilabçılıq məqsədilə "ziyanvericilik" və "düşünülmüş sabotaj" adı altında davam etdirilmişdir.Məhbusların hamısı Az. SSR xalq təsərrüfatı sistemində yüksək vəzifələrdə işlədikləri üçün işi bu ittihamlar üzərində quraraq ona siyasi don geydirmək daha asan idi. Bu məqsədlə onların öncə rəhbərlik etdikləri sahələrə xüsusi komissiyalar göndərilmiş və aparılan yoxlamalar əsasında istintaqın mövqelərini təsdiq edən Aktlar tərtib edilmişdir. Bu Aktların əsasında məhbuslara yeni ittiham irəli sürülmüşdür. SEMƏMT rəhbərlərinə qarşı məhkəmə hökmü 7 avqust 1940-cı ilin Qərarına əsasən M. Xəlilovun, İ. Əsədullayevin, Ə. Məmmədovun və İ. Əliyevin pərakəndə işləri vahid bir cinayət işinə billəşdirilərək həmin ilin 31 avqustunda SSRİ Ali Məhkəməsinin Hərbi Kollegiyasına göndərilmişdir. Bundan sonra bir neçə məhbus Moskvanın "Butırka" adlanan siyasi həbsxanasına göndərilmiş və yarım ilə qədər orada həbsdə qalmış, ancaq sonra yenidən Bakıya qaytarılmışdır. Nəhayət 1941-ci ilin 30 avqust tarixində SEMƏMT rəhbərlərinin işi ilə bağlı Bakıda Zaqafqasiya Hərbi Dairəsinin Hərbi Tribunalının səyyar iclası tərəfindən bağlı qapılar arxasında məhkəmə prosesi keçirilmişdir. Məhkəmənin 00497 №-li Hökmününə görə, müttəhimlərin hamısı onlara qarşı irəli sürülən ittihamlarda təqsirli bilinmişdirlər; praktiki cəhətdən isə onların fəaliyyəti təşkilata yeni üzvlərin cəlb edilməsi və təsərrüfatda ziyanvericilikdən ibarət olmuşdur. Xəlilov 15 il, Məmmədov, Əsədullayev, Əliyev və Rodionov 10 il, Lyubarski-Novikov 8 il müddətinə əmlakı müsadirə edilməklə azadlıqdan məhrum edilərək, islah əmək düşərgələrində cəzaçəkməyə məhkum olunmuşdurlar. Məhkum olunmuşlar müxtəlif cəzaçəkmə düşərgələrində, o cümlədən Qazaxstanın Karaqanda düşərgəsində (Karlaq) cəza çəkmişdirlər. M. Xəlilov (1944-cü ildə), İ. Əsədullayev (1946-cı ildə) və Y. Rodionov (1942-ci ildə) həmin düşərgələrdə dünyalarını dəyişdilər. Təkcə B. Lyuborsi-Novikov barəsində 1943 ildə cinayət işi bağlanmışdır. Stalinin ölümündən sonra, 5 mart 1953 ildə Mir Cəfər Bağırov K(b)P MK katibi vəzifəsindən azad edilmişdir. 1954 ilin may ayında isə SSRİ baş prokuroru R. A. Rudenkonun rəhbərliyi ilə "əksinqilabçıların" işlərinə yenidən baxmaq üçün Mərkəzi komissiya yaradılmışdır. Bu komissiyanın işinin əsas istiqamətlərindən biri də Azərbaycanda siyasi repressiyalar qurbanlarına bəraət (reabilitasiya) qazandırmaq idi. SEMƏMT rəhbərlərinin işinə də bu komissiya tərəfindən Karlaqda 18 il sürgün həyatını yaşamış İskəndər Əliyevin verdiyi 11.11.1954 il tarixli ərizənin əsasında baxılmış və bu iş üzrə bütün məhkum edilmişlər bəraət almışdırlar. 23 aprel 1955-ci il tarixli SSRİ Ali Məhkəməsinin Hərbi Kollegiyasının 18146/41№-li Qərardadının surətində bildirilmişdir ki, SEMƏMT rəhbərlərinin "ittiham edilməsinin əsasında onların ilkin istintaq zamanı ziddiyətli ifadələri və öncə digər işlər üzrə məhkum olunan başqa adamların ifadələri durur. İlkin istintaq tərəfindən məhkum olunmuşlara qarşı ittiham materialları onlara qarşı qeyri-qanuni üsulların tətbiq edilməsi ilə saxtalaşdırılmışdır". SEMƏMT işi M. C. Bağırov və onunla əlbir olanların məhkəmə prosesində Bakıya qayıdandan dərhal sonra İskəndər Əliyev 1956-cı ilin aprel ayında o zaman təşkil olunan keçmiş Az. SSR K(B)P MK katibi M. C. Bağırov və onunla əlbir olanlar üzərində keçirilmiş məhkəmə prosesinə cəlb edilmişdir. Həmin məhkəmə onların hamısı onlara qarşı irəli sürülən ittihamlarda təqsirli bilərək ağır cəzalara məhküm edilmişdirlər. Məhkəmədə İ. Əliyev Bağırovun repressiyalarından zərərçəkmiş və şahid qismində SSRİ baş Prokuroru R. A. Rudenko tərəfindən dindirilmişdir və ittihamın əsas şahidlərindən biri idi. SEMƏMT rəhbərlərininə qarşı cinayət işinin saxtalaşdırılması və onlara işgəncələr verilməsi faktı həmin məhkəmədə sübuta yetirilərək M. C. Bağırov və onunla əlbir olanlara qarşı irəli sürülən əsas ittihamlardan biri kimi məhkəmə Hökmünun mətnində xatırlanmışdır.Bəraət alandan az sonra, 1957-ci ildə Ə. Məmmədov Bakıda vəfat etmişdir. İ. Əliyev isə partiyada bərpa olunaraq Az. SSR xalq təsərrüfatında rəhbər vəzifələrdə çalışmış, sonra ümumittifaq təqaüdçüsü olmuş, 1972 ildə isə vəfat etmişdir. Əlizadə A. A. Azərbaycanda qırmızı terror:"sağ-trotskiçi ehtiyat mərkəzinin əksinqilabi milliyyətçi təşkilatı"nın işi (1938–1956) // Elmi əsərlər. Beynəlxalq elmi-nəzəri jurnal № 1 (30), Bakı, 2018, s. 142–153. Alizade, A. (2021). Red Terror in Azerbaijan: The Case of the "Reserve Rightwing Trotskyite Center of the Counterrevolutionary Nationalist Organization" (1938–1956). Journal of Universal History Studies, 4 (1), 54–66. DOI: 10.38000/juhis.908368. Aydin Əlizadə. Azərbaycanda siyasi repressiyalar tarixindən (1938–1956) // Qafqazda dövlətlərarası münasibətlər: 100 il əvvəl və müasir dövr. Beynalxalq konfransın məruzələr toplusu, Bakı, 2018. Bakı, 2019, s. 90–96.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=548288

“Elm və təhsil” nəşriyyatı

"Elm və təhsil" nəşriyyatı — 2006-cı ildə yaradılmışdır. Təsisçisi filologiya elmləri doktoru, professor Nadir Məmmədlidir. Əsas fəaliyyəti dərslik, kitab, jurnal, ensiklopediya nəşri ilə bağlıdır. Bununla yanaşı elmi, bədii ədəbiyyatların buraxılışı ilə də məşğul olur. Ünvan: Bakı, İçərişəhər, 3-cü Maqomayev küçəsi, 8-ci döngə 4. Tel.: (+99412)497–16-32, Faks: (+99412)497–16-32. Həmçinin bax Nurlan nəşriyyatı Xarici keçidlər Bakı: "Elm və təhsil" Arxivləşdirilib 2018-05-14 at the Wayback Machine

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=298327

“III Riçard”(pyes)

Kral III. Riçardın həyatı və ölümü (İngiliscə: The Life and Death of King Richard III) — Şekspirin yazdığı III Riçardın həyatından bəhs edən qısa pyesdir.Müəllifin ilk pyeslərindən biri olduğu düşünülür.1591-1592-ci illərdə yazdığı düşünülür.Şekspirin 4 tarixi pyesindən sonuncusudur. Qəhrəmanlar Kral IV Eduard – İngiltərə kralı Richard, Qlouçester hersoqu – IV Eduard qardaşı sonra isə Kral III Riçard Corc, Klarens hersoqu – IV Eduard qardaşı York hersoginyası – Eduard, Riçard və Corcun anası Eduard, Uels şahzadəsi – IV Eduardın ən böyük oğlu sonra isə Kral V Eduard Riçard, York hersoqu – IV Eduard ən gənc oğlu Oğlan – Corcun oğlu Qız– Corcun qızıLankaster evi Kraliça Marqarita – VI Kral Henri VI dul qalan arvadı VI Kral Henrinin ruhu Vestminster Eduardın ruhu, Uels Şahzadəsi – VI Henrinin oğlu Ledi Anne Neville – Vestminster Eduardın dul qalan arvadı sonralar III Riçardın arvadı Tressel və Berkeley – Ledi Annenin xidmətçiləri (çıxışları yoxdur)Vudvil ailəsi Kraliça Yelizaveta – Kral IV Eduard arvadı Örl Rivers – Yelizavetanın qardaşı Markiz– Yelizavetanın oğlu(ilk evlilik) Lord Riçard Qrey – Yelizavetanın oğlu(ikinci evlilik) Sör Tomas Vauqhan – Rivers və Qreyin müttəfiqiIII Riçardın qrupu Bukinqam hersoqu S. Uillyam Ketsbi Norfolk hersoqu Surrey Örlü – Norfolkun oğlu S. Rişard Ratklif S.Ceyms Tayrell – qatil İki cinayətkarÖrl of Riçmondun qrupu Henri Tudor, Riçmond Örlu–VI Henrinin qardaşı oğlu və sonrakı kral VII Henri Lord Stanley, Earl of Derby – Richmond's stepfather Oksford Örlü S.Ualter Herbert S. Cyems Blant S.Uilyam BrandonRuhanilər Kanterburi baş yepiskopu York baş yepiskopu Eli yepiskopu Si.Kristofer Əsərin əvvlində Riçard 4-cü Rİçardın İngiltərə kralı olması haqqında belə deyir: İndi o, narazılığımızın adamıdır Möhtəşəm yay bu York günəşi ilə ortaya çıxdı Bütün buludlar evimin üstündən keçir Okeanın dərin qucağına basdırıır Ən məşhur sitatı “At, at, mənim krallığımın əvəzində bir at!” (A horse, a horse, my kingdom for a horse) Xarici Keçidlər

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=626076

“Minboğalar əfsanəsi” romanı

"Minboğalar əfsanəsi" romanı-Yaşar Kamalın əsəri "Minboğalar əfsanəsi" romanı "Minboğalar əfsanəsi" romanı (1971) bu günə qədər təxminən yüzə yaxın kitabı işıq üzü görən, qırxdan artıq xarici dilə tərcümə edilən müasir Türikyə nəsrinin canlı klassiki, həyata səksən beş yaşın müdriklik zirvəsindən boylanan Yaşar Kamalın ən güclü əsərlərindən biridir (1). Öz bədii-fəlsəfi konsepsiyasına, ideya-məzmun xüsusiyyətlərinə, folklorik dili və dastanvari təhkiyə üslubuna görə bu roman türk və dünya ədəbiyyatının ən yaxşı nümunələri ilə bir səviyyədə durmağa layiqdir. Yaşar Kamal sözün möcüzəsi ilə "Minboğalar əfsanəsi" romanında türkmən əşirətləri yörüklərin məskən saldığı Çuxurovanı çevrələyən dilsiz-ağızsız Minboğa (Toros) dağlarını qəzəbləndirir, kükrədir, yeridir. O, ağır zindan üzərində döyülərək alov rəngli dəmirdən gümüşü silaha dönən və üstündəki naxışlarında minillik tarixi yaddaşı hifz edən qılıncı ağıllı, düşünən, düşmənə, üzüdönüklərə, kökünə arxa çevirənlərə nifrətini gizləyə bilməyən, xalqa məhəbbət və mərhəmətini sahibinin gah dərin sükutu, gah da müdrik ağsaqqal ozan dili ilə ifadə edən insan kimi danışdırır. O, bütün əsərlərində olduğu kimi, bu romanda da öz mahir istedadını, dastanvari dil və söz dünyasını, vətən və millət sevgisi ilə döyünən ürəyini, əngin folklor biliyini, hadisələrin mahiyyətinə varma və gizlinlərini dərk etmə bacarığını ortaya qoyur. Minillik əfsanəni uzaq və yaxın tarixin həqiqətləri ilə iç-içə keçirən, bədii təfəkkür ilə həyati reallıqların üzvi şəkildə sintezini yaradan sənətkar əfsanə altında yatan gizli-aşkar məqamları, çalarları və ümumiyyətlə, köçərilikdən oturaq həyata keçid zamanı türk tayfa və əşirətlərinin yaşadıqları qanlı, ağrılı-acılı, məhrumiyyətlər və göz yaşları ilə dolu yollarını bütün incəliklərinə qədər izləyib, bir tarixçi-sosioloq kimi öyrənib, təhlil edib, hadisələrin kökü, səbəbi və sonrakı ağır nəticələri barədə bir yazıçı və psixoloq kimi oxucularında təsəvvür yaratmağa çalışıb. Yazıçı qarşına qoyduğu, bədii həllini verməyə çalışdığı və böyük uğurla nail olduğu "məskunlaşma", əşirət və tayfalıqdan xalqa, oradan da millətə çevrilmə problemini bir türk əşirətinin adi sosial-məişət problemi kimi yox, ümumtürk və ümumbəşəri miqyasda, qlobal xarakter daşıyan bir məsələ kimi təqdim edir. Burada söhbət sadəcə kiminsə kiməsə qarşı törətdiyi cinayətdən, yaylaqları, qışlaqları əllərindən alınmaqla yüz illərdir alışdıqları sosial-iqtisadi və ictimai-siyasi həyat tərzini dəyişdirməyə məcbur edilən yörüklərin acı dramından, faciəsindən getmir. Romanda bədii təhlil obyektinə çevrilən daha böyük problemlərdir – feodal ictimai-iqtisadi formasiyasından, dərəbəylikdən kapitalizmə keçidin sancılarıdır, əsrimizin ən mühüm bəşəri, etnik, etno-kulturoloji, separatçı cinayətləridir. Əsərdə söhbət bu hadisələrin dəhşətli, geridönülməz nəticələrindən, öz doğma torpaqlarından didərgin salınanların ağrılı və təsəvvürə sığmaz məşəqqətlərindən, dünyanın mədəniyyətlər beşiyi sayılan torpaqları "yersiz gəldi yerli qaç" təfəkkürü ilə sahiplənmək uğrunda mübarizədən gedir. Bu, eyni zamanda sivilizasiyalar mübarizəsidir. Acınacaqlı olan budur ki, bu sivilizasiyalar yadplanetlilərin fərqli mədəniyyətlərinin çarpışması deyil, eyni torpaqlarda min illərdir bir yerdə, iç-içə, qonşu-qonşuya yaşayan eyni etnosa mənsub xalqların davasıdır. Hətta faciə burasındadır ki, eyni bir əşirətin öz içində sinif və təbəqə dəyişən, iqtidar-müxalifət, şəhərli-kəndli, ziyalı-savadsız, bəy-nökər ayrımları ilə səf dəyişdirmiş insanların savaşıdır. Roman Melih Cevdet Andayın "Yörük məzarlığı" adlı şeirindən götürülmüş və əsərdəki hadisələrin ruhuna uyğun bir bəndlə başlayır: Ağlar bu mezarlıkta yörükler her gece, Bakıp iri yıldızları davar sanmaktan. Düşünür eski günleri... iskandan önce Geride kalmanın hüznü yamanmış yaman (1, s.3). Romanın açar kəlməsi "yörük" olduğuna görə bu sözün izahını verməkdə fayda var. Görkəmli türk folklorşünası Pertev Naili Boratav "Yaşar Kemal’in Yörük Kilimindeki Nakışlar" adlı məqaləsində ədibin bu romanda işlətdiyi "yörük" termininə hansı mənaları yüklədiyini düzgün açıqlayır: "Yaşar Kemal "Yörük" deyimini çok geniş anlamı ile kullanır: Onun "Yörük"ü göçebe, yarıgöçebe – ya da yerleşik köylü düzenine geçmiş eski göçebe – Türkmen, Kürt, Sünni, Alevi ve de dar anlamı ile "kara çadırlı Yörük"ün katışımı bir Anadolu insanı tipidir" (2). Bir neçə kəlmə də romana adını verən Minboğalar əfsanəsi haqqında. Bu, bir yörük əfsanəsidir. Əfsanəyə görə, sevənlərin qavuşmasına icazə verməyənlərə, zalımların zülmünə dözməyib qəzəblənən Toros dağları min buğaya dönür, Çuxurovanın üzərinə yeriyir, məzlumların, haqqı tapdananların haqqını qoruyur, sevənləri vüsala yetirir, ədaləti bərpa edir... XVIII – XIX əsrlərin siyasi çalxantıları ilə Osmanlı İmperatorluğu yüz illərdir köçəri həyat tərzi yaşayan yörükleri yerləşik həyata keçirmək üçün çeşidli vasitələrə əl atmış, təzyiq və zorakılıqdan da çəkinməmişdir. Bütün bunların nəticəsi olaraq XX əsrin ilk onilliklərində, Cümhuriyyətin qurulub, təməllərinin möhkəmləndiririldiyi dönəmlərdə geriyə sadəcə bir neçə yörük obası köçəri olaraq qalmışdı. "Minboğalar əfsanəsi" romanı bu köçəri yörük obalarından sonuncusu-nun həzin dramını dilə gətirir. Yörüklər yaylaqdan düzə enmişlər və məskunlaşmaq, çadırlarını qurmaq üçün bir düzəngah axtarmaqdadır. Halbuki yörüklerin yüz illərdir qışlaq olaraq istifadə etdikləri düzlükler hissə-hissə bölünərək sənədli-sübutlu müxtəlif insanlara satılmışdır. Hara gedirlərsə, xalq – mal-mülk sahibləri onları yaxına buraxmır, yer vermək istəyənlər də torpağı pul müqabilidə satmaq və ya icarəyə vermək istəyir. Bütün bu hadisələrin fonunda Xorasanlı Dəmirçi Heydər Ustanın çarələr axtarması, nəvəsi Kərəmin və Yörük gözəli Cerenin başından keçən dramatik hadisə və əhvalatlar nəql edilir. "Minboğalar əfsanəsi" romanının bir-biri ilə iç-içə keçmiş müxtəlif əfsanəvi və mifik layları var: Xıdırəlləz, Ergenekon, Minboğalar əfsanələri..., şaman və sufi-dərviş ayin və mərasimləri..., Novruz bayramı şənliklərinə bənzər əyləncələr və s. Məlumdur ki, Türk dünyası xalqlarının çoxlu müştərək adət-ənənələri, bayramları, el şənlikləri, dini və dünyəvi ayin, mərasim və əyləncələri var. Məsələn, Novruz, Qurban, Ramazan (orucluq), Xıdır Nəbi... Bu sonuncusuna Xıdır İlyas, Xıdırəlləz də deyilir və digərlərindən fərqli olaraq konkret tarixi-xronoloji zaman baxımından qeyd edilməsi bütün türk və müsəlman xalqlarında üst-üstə düşmür (lakin bütün hallarda, bu zaman dilimi fevral ayının ortaları ilə may ayının ilk həftəsi arasındakı tarixlərə təsadüf edir). Romanda bu bayramın pik tarixi mayın 5-ni 6-sına bağlayan gecədir. Digər tərəfdən, hər bir bayramın türk xalqları tərəfindən qəbul edilmiş ortaq atributları, ayinləri, mərasimləri ilə yanaşı, yalnız bu və ya başqa türk xalqına məxsus özəllikləri, oyunları, hər birisinin öz ritualları, əyləncələri də mövcuddur. Məsələn, türk dünyasında və bir çox müsəlman Şərq xalqlarında Xıdır İlyas şənlikləri də Novruz bayramı kimi baharın gəlməsi münasibətilə geniş miqyasda qeyd olunur, qışın qurtarması və baharın gəlimi, məhsuldarlıq və çiçəklənmə rəmzi kimi bayram edilir. "Minboğalar əfsanəsi" romanındakı hadisələr məhz bu Xıdırəlləz günü başlayır. Əlbəttə, bu bayramın və bayramın mayasını təşkil edən əfsanənin romana fon olaraq seçilməsi, nəhəng ictimai-tarixi hadisələrin ilk baxışda bir tayfanın və onun fərdlərinin ailə-məişət zəmininə oturtulması təsadüfi deyildir. Bir neçə bayram gününə sığdırılan roman at üstündə qazavat və fütuhat axınlarından, cənk və müharibələrdən keçərək Anadolu torpaqlarında məskunlaşan, köçəri həyatdan oturaq həyata keçidi o qədər də asan, ağrısız-acısız olmayan türkmən əşirətinin minillik tarixinin son dilimindən bəhs edir. Ancaq bu yalnız bir əşirətin, bir tayfanın yox, Kiçik Asiyaya son min ildə fasilələrlə gələn bütün bəyliklər, dövlətlər və, nəhayət, İmperatorluq quran türk xalqlarının – oğuz, səlcuq, türkmən, avşar və s., eləcə də dini təməldə və ortaq tarixi zaman-məkan müstəvisində göbəkbağı ilə türklərlə bağlı olan kürdlərin tarixidir. Yeri gəlmişkən, qeyd edək ki, Yaşar Kamal özü bilavasitə bu acı taleyi yaşayan ailələrdən birinin övladıdır. Roman boyu Xıdırəlləz əfsanəsini xülasə edən aşağıdakı parça müxtəlif çalarlarla qırmızı xətt kimi keçir və əsər eyni sonluqla bitir: "Bu gece beş mayısı altı mayısa bağlayan gecedir. Bu gece denizlerin ermişi İlyasla karaların ermişi Hızır buluşacaklar. Dünya kurulduğundan bu yana bu iki ermiş her yıl, yılın bu gecesinde buluşurlar. Eğer bir yıl buluşmayacak olsalar, denizler deniz, topraklar toprak olmaktan çıkar. Denizler dalgalanmaz, ışıklanmaz, balıklanmaz, renklenmez, kururlar. Topraklar çiçeklenmez, kuşlar, arılar uçmaz, ekinler yeşermez, sular akmaz, yağmurlar yağmaz, kadınlar, kısraklar, kurtlar, kuşlar, tekmil yaratık doğurmaz. Eğer onlar buluşamazlarsa…"(1, s.19). Doğrudan da, onlar görüşməzlərsə, tapışmazlarsa nə baş verər? Yazıçının bu sualı ilk baxışda ritorikdir, lakin romandakı hadisələri diqqətlə izləyəndə bu sualın cavabı tapılır: Türkiyənin bu gün içində bulunduğu duruma hamilə olan uzaq-yaxın keçmişin hadisələri, hələ də həllini gözləyən taleyüklü problemlər ortaya çıxır... İki ulu Peyğəmbərin – Xızırla İlyasın görüşdükləri bu gecə türkmən əşirətinin uşaqdan böyüyə hər nəfəri niyaz diləyir, istək istəyir, içində gizli daşıdığı və ya hər kəsin bildiyi açıq-aşkar arzusunun həyata keçməsi üçün onlardan kömək umur. Romanın süjet xətti əsərin sərim qismində bu istəklərin personajların öz ağzından tək-tək dilə gətirilməsi ilə başlayır və el ağsaqqalı Dəmirçi Heydər Usta tərəfindən tək bir hədəfə – obanın istəyinə doğru yönləndirilməsi ilə əsərin bədii konfliktinin düyümü hazırlanır: "Bu gece kimse uyumasın. Hiç kimse. Bu gece bir tek kişi uyursa büyü bozulur, büyü... Ben de onu görürsem, sizin isteğinizi isteyeceğim. Kim görürse onu bu yıl, obanın isteğini isteyecek... Tamam mı?(1, s.4) Əsərin sonrakı səhifələrində obrazların şəxsi qayğıları, fərdi problemləri bütün əşirət üçün taleyüklü ictimai bəlaların, xalqın, obanın dərdlərinin altında basdırılır. Gerçəkləşməsi mümkünsüz olan idealların reallıqla üst-üstə düşməməsi-nin anlaşılması ilə bədii konfliktin düyüm zirvəsi ortaya çıxır... Digər tərəfdən, hər kəz niyaz edə bilər, lakin yalnız həyatı boyunca bilərək günah işləmişlərin arzusu çin olmaz. Belə birisini tapmaq isə o qədər də asan deyil. Ən məsum olan balaca Kərəm belə günah işləmiş, ağac budağındakı qaranquş yuvasını dağıtmış, hələ pərvazlanmamış balaları yerə salmışdır... Dəmirçi Heydər Usta neçə illərdir ki, bu gün, bu gecə yalnız öz sevimli nəvəsi Kərəm üçün niyaz eləyir, arzularının çin olmasını rica edir. Lakin indi o başa düşür ki, bu il vəziyyət çox mürəkkəbdir. Şəxsi istəklər, fərdi duyğular bir tərəfə buraxılmalı, xalqın düçar olduğu bu bəladan onları qurtarmaq üçün tək bir istəklə dua edilməlidir. El-obanın sevilib-sayılan ağsaqqalı Müslüm kişi özünə ölümsüzlük istəmir, "bu qoca xəstə çağımda ölümsüzlük nəyimə lazımdır, ölümsüzlük gəncliklə birlikdə verilsə işə yarayardı" deyir və Dəmirçi Heydər Ustadan bu təvəqqedə bulunur: "Hay yiğen, dedi; senin soluğun keskin, Hıdırellez gecesinde bir istekte bulunursan koca Allah bizim dileğimizi verir. Muradımızı verir. Yeter ki sen bu yıl bizim için iste, torunun için değil"(1, s.3). Əsərin baş qadın qəhrəmanı ahu gözlü, üç qardaşın bir bacısı, uzun boylu, iri alagözlü, ən gözəl türkmən paltarı geyinib-qurşanan Ceren illərdir həsrətindən yanıb tutuşduğu, həm yerli ağa-bəy zülmünə qarşı mübarizə apardığına görə, həm də onları qoruyan "hökumət əlindən" qaçaq düşmüş dəliqanlı sevgilisi Xəlilə qovuşmaq arzusunu dilə gətirmək, bütün sevənləri vüsala yetirən Ululardan onları da qovuşdurmaları üçün yalvaracaq... : "Ceren kız, geçen yıl da, daha önceki yıl da bu Taşbuyduran pınarının başında, gene şimdiki oturduğu yerde, gene yanında sessiz Pembeyle Hıdırellezi beklemiş, ama bir türlü kavuşan yıldızları, donup kalan suyu görememiş, benim günahım, benim günahım çok, demişti. Sabahlara kadar gözlerini kırpmamıştı. Eğer kavuşan yıldızları, kirp diye duran suyu görseydi, bir kere Halilin yüzünü görmek isteyecekti. Bu sefer göreyim hay Allah, diyordu. Göreyim de Hızırdan Halilimi isteyeyim"(1, s.13). Balaca Kərəm şahin yavrusu istəyəcək. Onu bəsləyib böyüdəcək, həsrətində olduğu və çox sevdiyi ova şahinlə birlikdə çıxacaq: "Kışlak, yaylak istemem, diyordu. Ben kışlak, yaylak istemem. Toprak istemem. Ben suyun durduğunu görünce bir şahin yavrusu isterim. Onu Hızır bana getirir" (1, s.10). Körpə Dursunun da öz arzusu var. Üzünü xatırlamadığı atasının tezliklə həbsxanadan çıxmasını, onun da digər dostları kimi qürur duyacağı atasının həmişə yanında olmasını arzulayır. Məyrəm ana illərdir yatalaq olan on yeddi yaşlı qızına bu müqəddəs bayram günü Ululardan şəfa istəyəcəkdi, lakin o da bu səfər xalqın iradəsinə tabe olur, qışlaq-yaylaq yeri əllərindən alınan oba xalqı üçün boş torpaq sahəsi istəyir. Romanda dərviş gülbəngləri, cəm ayinləri, səmah göstəriləri, bektaşi təriqəti mərasim və şənlikləri Xıdırəlləz bayramının ayrılmaz tərkib hissələri kimi təsvir olunur:"Derken bir davulcu çıktı ortaya, tek başına. Davulunu çalaraktan, davuluyla alt alta üst üste dönmeye başladı. Dehşet bir devinimde hışım gibi dönüyor, kolu uğunurcasına tokmağı sallıyor, davuldan inanılmaz çeşitte sesler çıkıyordu. Yalvarmalar, ağlamalar, gülmeler, öfkeler, alaylar, direnme, başkaldırma"(1, s.18). Bütün bunlar üzvi surətdə əsərin ana süjet xətti ilə bağlanmış, romanın əsas qayəsinə xidmətə istiqamətləndirilmişdir. Köçəri həyat tərzinə, yaylağı-qışlağıyla yaşamağa alışmış və yüz illərdir hər iki tərəfi özlərinin vətəni, doğma yurd-yuvası hesab etdikləri, çadır və alaçıqlarını qurub yaşadıqları torpaqların əllərindən alınmasına imkan verilməməsi üçün hər kəsdən və hər yerdən əlləri üzülən xalq son çarə kimi, Xızır və İlyas peyğəmbərlərə bütün elliklə niyaza duracaqdır: "Davulun sesi birden kesildi. Davulcu iki dizinin üstünde toprağa niyaza durdu. Eğildi üç kere toprağı öptü. Sonra toydan teker teker kalkıp davulcunun yanına geldiler, yere diz çöktüler, toprağı üç kere öpüp niyaza durdular. Herkes geldi. Hastalar, sayrılar, çocuklar da gelip toprağa niyaza durdular"(1, s.18). Hadisələrin cərəyan etdiyi bölgə xalqınının mozaikliyini, onların bir-birindən fərqli dini və dünyəvi ayin, ritual və mərasimlərinin iç-içəliyini dərindən bilən yazıçı son dərəcə anlamlı, əsərin ideya məzmununu açmağa yönəlik səhnələr təsvir edir: sünnü məzhəbə dayalı mövləvi təriqətinə məxsus səmah rəqs və göstə-riləri ilə şiə məzhəbinə söykənən cəm ayinləri və Bektaşi gülbəng mərasimləri izləyir: "Allah, Allah, Allah... Sairi Selman, mülke Süleyman, kör olsun Mervan, yardımcımız on iki imam. Gerçeğe hüüüü... Kayalıklar: Gerçeğe hüüü, diye inledi"(1, s.19). Romanın leytmotivi əvvəldən axıra qədər humanist ideyalar, bəşəri sevgi, dözümlülük, qarşılıqlı hörmət-izzət, şəfqət, xeyirxah amallar üzərində köklənib. Dünyada hər şey var. Ağac, quş, torpaq... Torpaq bərəkətli və doğurqandır. Hamısı da insan üçün yaradılmışdır. Dünyada pis insan yoxdur. Yetər ki, ürəklər təmiz olsun, arılansın, durulansın. Pis dediyimiz insanı başa düşməyə çalışmaq lazımdır. Əgər içimizdən bir insana xor baxarsaq, o insana ən böyük pisliyi biz etmiş olarıq. Dünyada şər deyilən şey yoxdur, o, uydurmadır, xeyirin nə olduğunun bilinməsi üçün düşünülmüş tərəfmüqabildir, məhək daşıdır. İslama görə qiyamət günü həqiqətdir və mütləq gerçəkləşəcəkdir. Onun nə vaxt gələcəyini isə ancaq Ulu Tanrı özü bilir. Lakin onun konkret olaraq hər fərdə, elə-obaya, xalqa, millətə yaxınlaşdığını xəbər verən əlamətlər, sezdirmələr olur. Romandakı hadisələr burulğanındakı türkmən əşirəti üçün qiyamət günü məhz bu gündür, onların öz yurd-yuvalarından, yaylaqlı-qışlaqlı torpaqlarından didərgin salınmaq, minillik köçəri həyat tərzlərindən heç zaman alışa bilməyəcəkləri oturaq-məskun həyata zorla köçürülmək istəndikləri gündür. Lakin köçərilikdən oturaq həyata keçid özü-özlüyündə qiyamət günü ola bilməz, yəni bundan faciə yaratmağa ehtiyac yoxdur. Lakin məsələ burasındadır ki, məskən salınacaq, yurd-yuva qurulacaq və yaşanacaq boş torpaq yoxdur. Torpaq üçün bəndələrdən – torpaq ağalarından, hökumət nümayəndələrindən, bu xalqın içindən çıxan, lakin öz xalqının dərdlərinə biganə olan millət vəkillərindən, vəzifə sahiblərindən əlini-ətəyini çəkən oba camaatı, tək çarələrinin Xızır peyğəmbərlə İlyas peyğəmbərə yalvarmaq olduğunu düşünür. Romanın ana mövzusu – ata-baba yurdundan köç(ürül)mə, ictimai-iqtisadi formasiyaların dəyişməsinin xalqların taleyində oynadığı roldur. Yaşar Kamal müasir dövrün fəlakətlərinin uzaq-yaxın keçmişdə qalan köklərini tarixçi-sosioloq kimi araşdırdıqdan sonra problemin insani dramını görmüş, bunun bədii həllini vermişdir. Yazıçı bütün əsərlərində olduğu kimi, bu romanında da müşahidə qabiliyyətinin dərinliyi və itiliyini nümayiş etdirir, süjet məkanında baş verən hadisələr arasında özünəməxsus fəhm və ustalıqla bağlantılar yaradır, ən kiçik detalları ümumi ideya şəbəkəsinə qoşur. Romanda miflə gerçəkliyin vəhdətindən doğan uğurlu səhnələr, əhvalatlar, mükalimələr boldur. Dağdan arana, oradan iri şəhər və rayon mərkəzlərinə doğru hadisələrin dinamik inkişafı, epizodik personajlardan tip və xarakterlərə süjet keçidləri sənətkar qələmindən çıxmışdır. Türkmən əşirəti üzvlərinin öz aralarındakı, yaxud onların nümayəndələri ilə dövlət rəsmiləri arasındakı mükalimələr son dərəcə ciddi olmaqla bərabər canlı, maraqlı və yaddaqalandır. Təsvir edilən əhvalatlar bir-birini zahiri baxımdan deyil, daxili məntiq əsasında tamamlayır. Xüsusilə, hadisələrin cərəyan etdiyi cənub-şərqi Anadoluya xas bədii təsvir və lövhələr, təsvir edilən mənzərələr arasında biri-birini doğuran assosiativ keçidlər, sırf bölgə xalqına məxsus danışıq tərzi və deyimlər, çox uğurludur. "Minboğalar əfsanəsi" bir qəhrəmanın romanı deyil. Kitabda uşaqdan-böyüyə mənfili-müsbətli bütün personajların taleləri ardıcıl olaraq verilir. Onların heç biri yarımçıq deyil, bütöv xarakterlərdir: Dəmirçi Heydər Usta, Müslüm Qoca, Ceren Qız, Qaçaq Xəlil, Nəvə Kərəm, Tazı Mehmet, Sultan Qarı, Məryəm Ana, Xurşud, Dərviş və Oqtay Bəylər, Həsən Ağa, eləcə də iki real tarixi şəxsiyyət – Şair Həsən Hüseyn və uzun illər Türkiyənin Baş naziri və Prezidenti olmuş İsmət Paşa – roman boyunca və ya epizodik olaraq öz hərəkəti, mimikası, hadisələrə münasibəti, jestləri, mükalimələr zamanı üz-göz ifadəsi, danışığı, hətta kiçik replikaları ilə canlı və bütöv obraz olaraq yadda qalır. Romanda aparıcı və hadisələri birləşdirici personaj yaşlı dəmirçi Heydər Ustadır. Nə vaxtsa Türk hökumət işçiləri yörük dəmirçilərinin düzəltdiyi silahların müqabilində onların ailələrinə torpaq bağışlayırdılar. Heydər Usta öz tayfasını ehtiyacdan qurtarmaq istəyir. Otuz illik zəhmətdən sonra o gözəl bir qılınc düzəldir, bayram libası geyib ən yaxşı ata minərək qılıncı hökumət adamlarına təqdim etmək üçün Ankaraya gəlir. Qoca sadəlövh dəmirçinin yüksək dövlət məmurlarının qapılarına düşməsi, onun alçaldılması və sonda qılıncı əlindən alınaraq qovulması səhnəsi torpağı əlindən alınmış xalqın bədii rəmzi kimi yaddaşa həkk olunur. Romanda süjet xəttinin haçalanmasına, bir neçə fərqli əhvalatın qoşulmasına baxmayaraq, ümumi kədərli ovqat hər addımda duyulur və bu duyğu getdikcə dərinləşir, çünki burada əvvəlcədən nəzərdə tutulan bir mövqe, bir qayə, bir amal var. Və bunun nəticəsidir ki, əsərdə bir əşirətin, bir yörük obasının timsalında bütöv Türkiyənin faciəsi dolğun şəkildə göstərilə bilmişdir. Mövsümünə görə Çuxurova qışlağından Aladağ yaylağına və əksinə köç edərək, öz alışdıqları həyatı dadıyla-duzuyla yaşayan, köçəri həyat tərzi keçirmələrinə baxmayaraq ayaqları altındakı torpağa sağlam basan, sahiblik duyğusu ilə bağlanan sonuncu Aydınlı yörükləri, türkmən xalqı bu torpaqları tərk etməyə məcbur edilirlər. Artıq bu torpaqlar özəlləşdirilib, milliləşdirilib, qışlaq-yaylaq həyatı bitib, oturaq həyata keçilməli, alaçıq qurmağa, çadır açmağa öz torpaqları olmadığına görə də iri qəsəbələrə, rayon mərkəzlərinə, şəhərlərə üz tutmalıdırlar. Bir zamanlar heyvanları üçün otlaq yerləri olan bu torpaqlar artıq onların deyil. Yaşar Kamal ən müxtəlif hadisələri dar bir məkanda ən müxtəlif variantlarda qarışdırıb həm bir əşirətin, həm bu bölgənin, həm də bütün Türkiyənin obrazını yaradır – başı etnik kökənli separatçı hadisələrdən (kürd-türk), terrordan (erməni-türk), dini zəmində (sünnü, şiə, qızılbaş, ələvi, dini, dünyəvi), siyasi müstəvidə (sağ, sol, mərkəz, milliyyətçi, dinçi partiyalar, qurum və quruluşlar) baş verən toqquşmalardan, torpaqsızlaşan əhalinin böyük şəhərlərə (İstanbul, Ankara, İzmir, Adana) köçündən, xarici ölkələ-rə (xüsusilə, Almaniyaya) axışmasından, nə feodal rejimdən tamamən qurtulan, nə də doğru-dürüst kapitalizmə keçidi tamamlayan kədərli və mürəkkəb obrazını. Bu amilin idrakı ilə nasir ayrı-ayrı personajların taleyini deyil, bütöv bir obrazın taleyini bütün ziddiyyətləri ilə, onları bu faciəvi sonluğa gətirən ictimai-siyasi və iqtisadi səbəblərlə birlikdə əks etdirir. Romanın daxili quruluşunda ilkin diqqəti cəlb eləyən Minboğalar və Xızır- İlyas əfsanələrindən doğan işarələr və rəmzlərdir. Bu simvollar romanın adından tutmuş son səhifəsinə, son hadisəyə qədər davam edir. Bu işarələrin əsas özəlliyi semantik baxımdan açıqlıqdır, yəni köçün dramını yaşayan xalqın ağıl və hislərini çuğlayan hər bir işarə elə bu köç haqqında verilən amansız və acımasız qərar anından başlayır, buna bağlı doğulan, davam edən və heç zaman bitməyən hadisələrin içindən çıxır. Bu mənada Xızır İlyas əfsanəsi – romanda isə simvol-motivi – roman boyu bütün süjet xəttinin ayrı-ayrı epizod və parçalarını calayır, mənalandırır, köç(ürülmə)nin yaddan çıxmayan hadisələrini canlandıran fraqment-lər kimi, boşaldılan yurd yerlərinə təzə anlam verir. Romanda əfsanələrin, bunlara bağlı inancların, bayram motivlərinin süjetyaradıcı potensialı çox güclüdür. Yaşar Kamalın əfsanə motivləri üzəində qurulmuş bütün əsərlərində, o cümlədən bu romanda xəyalla həqiqət, miflə gerçəklik bir-birinə qarışır. İlk baxışda harda nağıl bitir, harda reallıq başlayır, müəyyənləşdirmək elə də asan olmur. Şübhəsiz ki, bütün bunların təməlində insanın və onun həyatının mürəkkəb, ziddiyyətli quruluşu, açılması çətin, yaxud heç zaman mümkün olmayan daxili aləmi dayanır. Sənətkarın özü bunun izahını incə yumorla belə verir: "Bu xəyalla həqiqət məsələsi, "Minboğalar əfsanəsi"ni çap etdirdiyim zaman yazılanları ağlıma gətirdi. Əfsanə yazdığımı söyləmişdilər? Minboğalar əfsanəsi dediyim zaman, əfsanə yazdığımı sanırlar. Mən isə insan gerçəyini, xəyalda və gerçəkdə qarmaqarışıq yaşayan insanı vermək istəyirəm" (3). Sənətkarın "əfsanələrində" insan oğluna yeni bir yanaşmadan söhbət gedir. İnsan gerçəyi nədir? İnsan bizim nə qədər real bildiyimiz aləmdə, nə qədər xəyalda yaşayır? Əsil gerçəyi insanın xəyalımı, gerçək dediyimiz, içində yaşadığı mühitmi? Bunun sərhəddini heç kim müəyyənləşdirməmişdir. Yaşar Kamal özü bu haqda belə deyir: "Mən bu romanıma "Minboğalar əfsanəsi" adını qoyduğum zaman təməli var bunun. İnsan nə qədər əfsanə yaradır? Gerçək dediyimiz dünyanın xaricində özünə başqa gerçək bir dünya niyə yaradır, niyə o məcburiyyəti duyur insanoğlu? Və gerçək dediyimiz dünya nə qədər xəyalla qarışıq, xəyal dediyimiz dünya nə qədər insan gerçəyi ilə qarmaqarışıq? Bunu qəti dəqiqləşdirmək mümkün deyil və insanlar, sanıram ki, anlayırlar bunu, mənim bu etmək istədiyimi. Yalnız bizim ziyalılar məni qınayırlar, əfsanə yazdığımı söyləyirlər, buna görə də yazdıq-larımın əhəmiyyətini kiçildirlər" (3). Romanda əfsanəvi, xəyali hadisələr və elementlər realist, həyati ünsürlərlə vəhdətdə verilir; qeyri-adiliklə adilik, yəni əfsanəvi elementlərlə təbii həyat səhnələri bir-birini tamamlayır və çox vaxt bunların arasında sərhəd hiss olunmur. Yazıçı özü bir romançı kimi insanı "bir az da əfsanə, mif yaradan məxluq" hesab edir. Həqiqətən də, Heydər Ustanın şirin xəyalları və sərt həyat həqiqətlərilə qarşılaşarkən keçirdiyi sarsıntılar... Cerenin öz sevgilisi ilə bir anlıq vüsal üçün Xızırla İlyasa yalvarışları və son anda qovuşduğu Xəlilin öldürülməsi... Balaca Kərəmin şahin quşu arzusu və "günahkar" olduğu üçün bunun mümkün olmayacağını düşünməsi... Süleyman Kahyanın köçəri türkmən əşirətinin son simvol-atributu olan Bəy çadırının sökülməsi anındakı çarəsiz fəryadı: "Süleyman Kahya çadıra girdi, önce sancağı getirdi odunların üstüne attı, sonra tuğu, sonra davulu, sonra çadırın öteki öteberilerini, kilimlerini, keçelerini, heyhelerini, neyi varsa, hepsini getirdi odunların ustüne attı. Sökün çadırı"(1, s.198). Belinskinin dili ilə desək "bu əsərlərdə xalq xəyalı bədii canlandırma halında xalq varlığı ilə o qədər gözəl qaynayıb qarışmışdır ki, nəyin nağıl və nəyin həqiqət olduğunu heç bir surətlə ayırmaq olmur və hamısı qeyri-ixtiyari olaraq həqiqət kimi qəbul olunur..." (4, s.110). Yaşar Kamalın romanı ədalətsizliyə başqaldırmaqla yanaşı, köçərilərin insani ləyaqətini, mərdliyini, onların fədakarlıqlarını və başqalarına faydalı olaraq yaşamaq meylini tərənnüm edir. Heyvandarlıq və sənətkarlıqla məşğul olan oba insanlarının başqaları üzərində hakim olmağa, ağalıq etməyə ehtiyacı yoxdur. Bu qəbiləyə alaçıq qurmaq, heyvan otarmaq və uşaqlarını böyütmək üçün kiçik bir torpaq sahəsi də yetər. Lakin bu cüzi arzu belə əlçatmazdır. Hələ bu yaxınlara – keçən əsrin 50-60-cı illərəinədək yörüklər Anadoluda sərbəstcə dolaşır, böyük ustalıqla hazırladıqları geyim, xalça, silah, bəzək əşyaları və s. məmulatları dəvə karvanları vasitəsilə daşıyırdılar. Onların əl işləri hər yanda şöhrətlənmişdi. Bu əsərdə isə yazıçı artıq yörüklərin səfil vəziyyətini göstərir. Qədim sənətin sirləri itirilmişdir, bu sənət alətləri belə heç kimi maraqlandırmır. Yörüklərin yolda dayanmağa, ayaq basmağa belə torpaqları yoxdur. Hətta bir qarış torpağı olmayan ən kasıb kəndlilər də yörüklərə acımırlar. Halbuki onların hamısının taleyi oxşar, hüquqsuz, ehtiyac içindədirlər. Yörüklərin özlərinin arasında sosial təbəqələşmə gedir. Əsər Yaşar Kamalın xüsusi mülkiyyət dünyasının vəhşi qayda-qanunlarına qarşı qəzəbli etirazıdır. Romanın arxa qapağındakı təqdimat yazısında əsərin məğzi oxucuya bizim də paylaşdığımız son dərəcə yığcam və sərrast üç cümləylə çatdırılmışdır. Biz də məqaləni eyni cümlələrlə bitiririk: "Yüzyıllarca yerleşik düzene geçmemek için direnen Türkmenler'in romanıdır. Binboğalar Efsanesi Hıdırellez şenliklerinde, göçerlerin kış için sığınacak toprak bulma dilekleri ile başlar. Ancak, kış onlar için bir yokoluş öyküsüne dönüşecektir. Yörüklerin yok oluşuna yakılmış bir ağıt" (1). 1.Yaşar Kemal. Binboğalar Efsanesi. İstanbul, YKY, 7.baskı, 2007 2.Pertev Naili Boratav "Yaşar Kemal’in Yörük Kilimindeki Nakışlar" www.fikrimyok.com. 20.12.2006 3."Cumhuriyet" gazetesi, 13 Eylül 1975 4.Belinski V. Q. Seçilmiş məqalələr. Bakı, Uşaqgəncnəşr, 1948

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=283081

“Molla Nəsrəddin” jurnalı

"Molla Nəsrəddin" jurnalı (az-əbcəd. ملا نصرالدین) — Azərbaycan türkcəsində satirik-yumoristik jurnal.Azərbaycanda ilk şəkilli jurnal "Molla Nəsrəddin" olmuşdur. "Molla Nəsrəddin"in birinci sayı 1906-cı il aprel ayının 7-də (yeni təqvimlə 20-də) Tiflisdə işıq üzü görüb. 1906–1917-ci illərdə Tiflisdə, 1921-ci ildə Təbrizdə, 1922–1931-ci illərdə Bakıda nəşr edilib. Təsisçiləri Cəlil Məmmədquluzadə, Ömər Faiq Nemanzadə və maarifpərvər tacir Məşədi Ələsgər Bağırzadə, müdiri və baş mühərriri (redaktoru) Cəlil Məmmədquluzadə olub. 25 il ərzində 748 nömrəsi (340-ı Tiflisdə, 8-i Təbrizdə, 400-ü Bakıda) çıxıb. "Molla Nəsrəddin"ə qədərki dövr Cəlil Məmmədquluzadə və Ömər Faiq Nemanzadə 1906-cı il fevralın 21-də Tiflis qubernatoruna ərizə ilə müraciət edərək "Molla Nəsrəddin" adlı satirik-yumoristik jurnal çıxarmasına icazə istəmişdi. Bu təşəbbüsü o zaman Qafqazda Rusiyanın digər yerlərində çıxan Azərbaycan, rus və tatar qəzetləri bəyənmiş, bu barədə xəbərlər yaymışdılar. "İrşad", "Həyat", "Tərcüman", "Vozrojdeniye", "Kaspi", "Baku", "Novoye obozreniye", "Kavkazskoye utro", "Na povorote" qəzetləri "Molla Nəsrəddin"i çıxarmaq təşəbbüsü barədə oxuculara xəbər vermişdilər.Jurnalın nəşrinə icazə verilməsi haqqında xəbəri ilk dəfə 1906-cı il fevralın 24-də "Novoye obozreniye" qəzeti, fevralın 26-da "Kavkazskoye utro" qəzeti, martın 1-də isə "Kaspi" qəzeti dərc etmişdir. Martın 4-də jurnalı çıxarmaq üçün Mirzə Cəlilə Tiflis qubernatoru dəftərxanası tərəfindən şəhadətnamə verilmişdir. Jurnalın proqramı Tiflis qubernatoru dəftərxanası tərəfindən verilən şəhadətnamədə jurnalın proqramı bu şəkildə müəyyənləşdirilmişdir: 1. Məqalələr. 2. Kəskin tənqidlər. 3. Felyetonlar. 4. Məzhəki şeirlər. 5. Məzəli teleqramlar. 6. Satirik hekayələr. 7. Lətifələr. 8. Poçt qutusu. 9. Məzhəki elanlar. 10. Xüsusi elanlar. 11. Karikturalar və illüstrasiyalar. Jurnalın nəşri Müəyyən olunmuş bu proqrama uyğun şəkildə Cəlil Məmmədquluzadə və Ömər Faiq Nemanzadə jurnalın ilk sayını çapa hazırladılar. Jurnalın ilk nömrəsi 1906-cı il aprelin 7-də çıxdı. Jurnalın 7 aprel tarixli ilk sayında Mirzə Cəlilin "Molla Nəsrəddin" imzası ilə "Tiflis 7 aprel" sərlövhəli baş məqaləsi,"Məcmuəmizə müştəri olanlara nəsihət", "Molla Nəsrəddinin teleqramları", "Bilməli xəbərlər", "Dəllək", "Atalar sözü" və digər yazılar, həmçinin 4 müxtəlif karikatura və bir neçə elan dərc olundu. Həcmi kiçik formatda olan "Molla Nəsrəddin"in çapı həftədə bir dəfə nəzərdə tutulmuşdur. Proqram səciyyəvi baş məqalədə isə Molla Nəsrəddin üzünü doğma xalqına tutub söyləyirdi: Molla Nəsrəddinçilər məqalələrini "türkün ana dilində", sadə danışıq tərzində, xalqın anlayacağı, başa düşəcəyi dildə yazdılar. C. Məmmədquluzadənin öz dili ilə desək "Molla Nəsrəddin"i təbiət özü yaratdı, zəmanə özü yaratdı".C. Məmmədquluzadə jurnalın ilk nömrəsinin işıq üzü görməsi münasibətilə Rusiyanın bir çox yerlərindən təbrik məktubları, teleqramlar aldı. Redaktor bu təbriklərə aprelin 12-də "Na povorote" qəzeti, aprelin 14də isə "Kaspi" qəzeti vasitəsilə təşəkkürlərini bildirdi. Jurnalın 1-ci nömrəsi Jurnalın birinci nömrəsi 1.000 nüsxə tirajla çap olunub yayılandan sonra az müddətdə "Molla Nəsrəddin" populyarlaşdı. "İrşad" qəzetinin 16 aprel 1906-cı il sayında Ə. Ağaoğlu bu barədə yazırdı: Jurnalın ilk sayında dərc olunan yazılar kimi karikaturalar da məzmun etibarilə fərqlənirdi. "Molla Nəsrəddin"i dövrün ən müasir inqilabi məsələləri ilə yanaşı, Azərbaycan xalqının min illərdən bəri davam edib gələn dərdləri də çox düşündürürdü. Bu dərdlər içərisində dini-fanatizm daha dəhşətlisi idi. Bu fikrini xalqa çatdırmaq üçün C. Məmmədquluzadə "Molla Nəsrəddin"in birinci nömrəsinin üz qabığında öz həmvətənlərinin yatmış vəziyyətdə göstərən bir rəsm çəkdirib dərc etdirmişdir. Şərqin müdrik ağsaqqallarından hesab olunan Molla Nəsrəddin onları oyatmağa çalışır. Birinci səhifədə məscidi xatırladan otaqda müsəlmanlar sıra ilə yan-yana yatırlar, onlardan yalnız biri otağın kiçik pəncərəsindən düşən günəş şüasının təsirindən oyanıb, gərnəşir. Molla əlində əsası, başında əmmaməsi, çiynində əbası bu mənzərəni seyr edir. Jurnalın 2-ci nömrəsi "Molla Nəsrəddin"in 2-ci nömrəsi 2.000 nüsxə tirajla çıxdı. "İrşad" və "Baku" qəzetlərinin yazdığına görə jurnalın şəkillərinin qırmızı rəngdə olması Bakı polis idarəsini bərk təşvişə saldı. Bakı polis idarəsi bolşevizmin mahiyyətinin qırmızı rəngdə təcəssüm olunmasını əsas gətirib, "Molla Nəsrəddin"in ikinci sayını bütövlükdə müsadirə etdi. Üzeyir Hacıbəyov "İrşad" qəzetində "Ordan-burdan" başlığı altında bu müsadirənin yığcam şərhini vermiş, axırda yazmışdı: Nəriman Nərimanov isə "Molla Nəsrəddin"in polislər tərəfindən müsadirəsinə lakonik və konkret qiymət vermişdir: "Molla Nəsrəddin" Azərbaycanın ictimai-siyasi həyatında kəskin ideoloji mübarizələr getdiyi dövrdə öz mövqeyi və hadisələrə fərqli yanaşma tərzi ilə seçilir, müxtəlif rubrikalar altında gülməli xəbərlər verirdi. "Bilməli xəbərlər", "İçəri xəbərlər", "Məzəli xəbərlər", "Teleqraf xəbərləri", "Qafqaz xəbərləri", "Ticari və ekoloji xəbərlər" başlıqları altında yazılar dərc edilirdi. Məcmuə əməkdaşları bu xəbərləri hazırlayarkən, asan qavranılsın deyə, xalq yaradıcılığının imkanlarından istifadə edirdi. Atalar sözü, tapmaca, bayatı "Molla Nəsrəddin"in səhifələrində dövrün reallıqlarına uyğun yeni məna kəsb edirdi. Məcmuədə satirik şeir və hekayə formalarından əlavə, açıq məktub, satirik dialoq, tapmaca, elan, teleqraf və lüğət formalarına da müraciət edilirdi ki, bu da jurnalistikada yeni bir istiqamət kimi qəbul edilir. Jurnalın tənqid hədəfləri "Molla Nəsrəddin"in tənqid hədəfi çox geniş idi. Amerika-İngiltərə imperialistlərindən, rus çarizmindən, İran və Türkiyə despotlarından tutmuş, adi tüfeyliyə qədər "Molla Nəsrəddin"in hədəfi olmuşdur. Jurnal sonuncu nömrəsinədək din və mövhumata qarşı ardıcıl mübarizə aparmışdır.1905–1907-ci illər inqilabını alqışlayan mətbuat orqanlarından biri "Molla Nəsrəddin" idi. Jurnal inqilabi-demokratik orqan kimi xalq kütlələrində mütləqiyyət hökmranlığına qəzəb və nifrət oyadırdı. "Balaxanıda Talışxanov fəhlənin hər birinə üç yumruq və 17 qəpik muzd verir. Bu hesabla dörd min fəhləyə gündə nə qədər muzdgərək verilə?". Bu cür yazılar oxcunun nəzərini dərhal cəlb edirdi.Jurnalın səhifələrində Azərbaycan kəndində gedən inqilabi mübarizə düzgün ifadə edilmişdir. Bir tapmacada jurnal kəndlilərin ağır vəziyyətini belə göstərir: Jurnal acınacaqlı vəziyyətdən çıxış yolunu belə göstərirdi: Molla Nəsrəddinçilər xalqı öz hüquqları uğrunda mübarizəyə çağırır, bu işdə xalqın haqqını tapdalayanlara, qanunsuz işlərlə məşğul olan məmurlara qarşı birgə mübarizəsinin vacibliyini önə çəkirdi. Jurnalın 1907-ci il tarixdə nəşr olunan 3-cü sayında iranlı fəhlələrin vəziyyətini təsvir edən felyetonunda həmrəyliyə çağırış motivi bu cür təsvir edilir: "Molla Nəsrəddin" nəşri boyunca Yaxın Şərqdəki ictimai-siyasi həyatı da əks etdirmişdir. Jurnalı İran və Türkiyə inqilabları xüsusilə çox maraqlandırırdı. İnqilabi hadisələrin gedişinə dair jurnalda məzmunlu yazılar verilirdi. İnqilab düşmənləri felyetonlarda, satirik şeirlərdə kəskin tənqid edilirdi.Jurnalda beynəlxalq imperializmi tənqid edən yazılara və karikaturalara geniş yer verilirdi. Birinci rus inqilabı dövründə imperializm müstəmləkə siyasətini daha da gücləndirir, ictimai-siyasi hadisələrdən öz mənafeyi üçün istifadə etməyə çalışırdı. İmperializmin bu sifətini jurnal çox aydın şəkildə oxucu üçün açırdı: Jurnal göstərirdi ki, Asiya xalqları oyanmışdır və öz düşmənlərinə qarşı mübarizə aparmağa qadirdir. Bu fikir "İngiltərə və Hindistan" adlı şəkildə əks etdirilmişdir. Bu şəkildə müstəmləkə zülmü altında inləyən hindlinin oyanıb kreslonu müstəmləkəçilərin başına çırpdığı ifadə olunmuşdur.Jurnal dövrünün mənfiliklərini, xalqın ağır istismarını, geriliyi, ətaləti görür və onlara biganə qalmırdı. İfşaedici gülüş "Molla Nəsrəddin"də o zaman əsas yer tuturdu. Xalqın zəhməti ilə varlanıb xalqa zülm edən sinfə qarşı Mirzə Cəlil yazırdı: Jurnalın əleyhinə çıxanlar Din xadimləri Din xadimləri, ruhanilər də jurnalı böyük qəzəb hissi ilə qarşıladılar. Səlahiyyətlərindən istifadə edərək təzyiq və təhdidlərə keçirdilər. Ə. Haqverdiyev bu barədə öz xatirələrində yazır: Mirzə Cəlil isə öz xatirələrində dini fanatizmi yayıb, insanların tərəqqisinə mane olanların hərəkətlərini bu cür qiymətləndirirdi: Jurnalın nömrələri bir-birinin ardınca çıxıb yayıldıqca redaksiyaya söyüşlər, təhdidlər, həcvlər gəlirdi. "Molla Nəsrəddin" qəzetlərin əsas mövzularından birinə çevrilmişdi. Qəzetlər arasında da onun tərəfdarları və əleyhdarları əmələ gəlmişdi.Bolşevik mətbuatı "Molla Nəsrəddin"in cəsarətli və ağıllı fikirlərinə tərəfdar çıxır, onun düşmənlərinə qarşı barışmaz mövqedə dururdu. Batum polis idarəsi tərəfindən "Molla Nəsrəddin" jurnalının təqib olunmasına, onu oxuyanların "bədəfkarlar" siyahısına yazılmasına "Dəvət-Qoç" qəzeti etirazını bildirmişdi.1906-cı il mayın axırlarında Tiflis jandarm idarəsinin soldatları Ömər Faiq Nemanzadənin evini mühasirəyə almış, orada axtarış aparmışdılar. "Dəvət-Qoç" qəzeti dərc etdiyi bir xəbərdə bu hadisəyə mənfi münasibətini bildirmişdi.Bütün təzyiqlərə baxmayaraq, məcmuə əməkdaşları "Molla Nəsrəddin"in çapını həyata keçirirdilər. Kəskin və tənqidi çıxışlarına, həqiqətləri söylədiyinə görə daim hücumlara məruz qalan "Molla Nəsrəddin" çar senzurasının da qadağaları ilə üz-üzə dayanmışdı. Bəzi məqalələrin, karikaturaların çapına senzura icazə vermirdi. C. Məmmədquluzadə senzor tərəfindən jurnalda nəşr olunmasına icazə verilməyən şəkillərin və ya materialların yerini ağ saxlayır və yaxud "Bizdən asılı olmayan səbəblərə görə bu yer ağ qaldı" deyə yazırdı.Bütün bu qadağalara baxmayaraq, "Molla Nəsrəddin"in haqq səsi çox keçmədən şimallı-cənublu Azərbaycanın və Qafqazın hüdudlarını aşıb Rusiyada, Yaxın və Orta Şərqdə eşidilirdi. Jurnalın Tiflis, Bakı, İrəvan, Təbriz, Naxçıvan, Gəncə, Şamaxı, Şəki, Dərbəndlə yanaşı, Orta Asiyada, Krımda, Kazanda, Ufa, Həştərxan, Orenburq, Tehran, Ərzurum, İstanbul, Qahirə, Bombey, Kəlküttə kimi bir çox şəhərlərdə oxucusu var idi. Jurnal İran, Türkiyə, Misir, Hindistan, Mərakeş kimi ölkələrə də yayılaraq oradakı xalqların sosial-mədəni tərəqqisinə müsbət təsir gostərmişdir. Sovet hakimiyyəti illərində "Molla Nəsrəddin" jurnalının səhifələrində dinə qarşı məsxərə ilə dolu məqalələr çap edildiyi üçün Nəcəf üləması bu problemə də biganə qalmamışdır. Azərbaycandan onlara məktub göndərilərək, "Molla Nəsrəddin" jurnalında dini hökmlərin təhrif edilməsi, ruhanilərin təhqir olunması, insanların məsciddən uzaqlaşdırılması, ibadət etmək əvəzinə qəzet oxumağa təşviq edilməsi, qadınların hicabsızlığa çağırılması, talaq kimi hökmlərin məsxərəyə tutulması barədə məlumat vermişlər. Belə bir vəziyyətdə hansı mövqedə durmaq lazım olduğu müctəhidlərdən soruşulmuşdu. Axund Xorasani, Ayətullah Əbülqasim Ordubadi, Seyyid Əbülhəsən Həsəni və Abdullah Mazandarani kimi məşhur müctəhidlər "Molla Nəsrəddin" jurnalının əleyhinə fətva vermişdilər. Hər alimin fətvası möhürlə təsdiq edilmişdi.Azərbaycan ruhanilərinin Nəcəf üləması ilə əlaqələri sovet hakimiyyətinin atezim siyasətinin tüğyan etdiyi 20-ci illərdə də davam etmişdir. "Molla Nəsrəddin" jurnalının 1925–26-cı il tarixli saylarında maştağalı Şeyx Hüseyn, bakılı Şeyx Qəni ağa, salyanlı Mir Əşrəf ağanın və başqa alimlərin Nəcəf, Kərbəla şəhərləri ilə rabitəsi tənqid edilir. Hətta jurnalın 1926-cı il mart tarixli 12-ci sayında Şeyx Qəninin ramazan ayı ilə bağlı Nəcəf alimlərinin rəyini öyrənmək cəhdi karikatura vasitəsilə məsxərəyə qoyulub. Karikaturada radio aparatı vasitəsilə rabitə qurmağa çalışan alim təsvir edilib və bu sözlər yazılıb: "Qubalılar məscidində Şeyx Qəni təzə tikdirdiyi radio ilə ramazan ayında kəmyek olub-olmadığını xəbər alır". Mövhumatla mübarizə 1906-cı il 21 aprel tarixli nömrədə dərc olunan "Molla Nəsrəddin"in xəlvəti cavabı" adlı məqalədə jurnal Bakıda başyarma kimi adəti özünəməxsus satirik dillə tənqid etmişdir. Xalqı bu cür adətləri icra etməyə, ətalətə, geriliyə səsləyən mollaların iç üzünü jurnal "Niyə məni döyürsünüz" adlı felyetonda açıb göstərir. Felyetonda deyilir: Yağış yağdırmaq məqsədilə müsəllaya çıxanlar ("Bizim işlərimiz" felyetonu), ramazanda oruc tutan mömin bəndələrin hərəkətləri ("Tədarük" felyetonu), aşura günü baş yaranların tərkibi ("Necə qan ağlamasın"), məktəblər əvəzinə məscidlərin sayının artması ("Məscid" felyetonu) barədə onlarca məqalə və felyeton "Molla Nəsrəddin" jurnalının səhifələrində işıq üzü görürdü."Din" adlı felyetonda jurnal din xadimlərinin iç üzünü tamam açıb tökürdü: Jurnalın müvəqqəti bağlanması "Molla Nəsrəddin"in cəsarətli çıxışları onunla nəticələndi ki, 1907-ci ilin iyunun 8-də Tiflis general-qubernatoru jurnalın bağlanması haqqında əmr verdi və bu xəbər xalq arasında böyük narazılıqlara səbəb oldu. Bakıdan, Şəkidən, Zaqafqaziyanın bir sıra başqa yerlərindən Tiflisə jurnalın nəşrinin bərpasını tələb edən məktublar gəlirdi.Qəzetlər etiraz bildirən məktublar çap edirdilər. "İrşad" qəzeti "belə düz məsləkli qəzetin meydandan çıxarılmasına" təəssüfləndiyini bildirmişdi. Qəzetdə Ömər Faiq Nemanzadənin "Molla Nəsrəddin" sərlövhəli məqaləsi çap olunmuşdu. Müəllif jurnalın bağlanmasına səbəbkar olan mühafizəkar və cəhalətpərəst ruhaniləri kəskin tənqid edirdi. Hökumət xalqın tələbləri qarşısında jurnalın bərpasına icazə verdi.Qısa fasilədən sonra jurnalın 23-cü nömrəsi 1907-ci il iyulun 25-də çıxdı. 1908–1909-cu illərdə bir neçə dəfə "Molla Nəsrəddin" jurnalını bağlamağa təşəbbüslər edildi. Jurnalın redaktoru və əməkdaşları haqqında irticaçı qüvvələr danoslar yazır, burjua mətbuatında məqalələrlə çıxış edirdilər. Ömər Faiq Nemanzadəni 9 gün həbsdə saxladılar. 1908-ci ilin fevralında Mirzə Cəlilin öldürülməsi haqqında şayiələr yaydılar. Belə şayiələr yayanlara "İrşad" qəzeti çox tutarlı cavab vermişdi: "Molla Nəsrəddin"i bağlatdırmağa səy göstərən mürtəce qüvvələrə qarşı "Baku" qəzetində dərc olunmuş 12 nəfərin kollektiv məktubu maraqlıdır. Məktubu imzalayanların arasında Qəzənfər Musabəyovun, Mirhəsən Vəzirovun və b. imzası vardır. Məktubun bir yerində deyilir: İnqilabi hərəkat 1909-cu ilin may ayında Mirzə Cəlilin qardaşı Ələkbər Təbrizdəki inqilabi hərəkatda iştirakına görə həbs edildi. Bir neçə mətbu orqan, o cümlədən "Tərəqqi" qəzeti onun inqilabi fəaliyyətini yüksək qiymətləndirdi. R. Nəcəfov xatirələrində bu barədə yazır: "Molla Nəsrəddin"i idarə etmək üçün onu əvəzləyəcək şəxsin Naxçıvanda Məmmədəli Sidqi olacağını düşünən C. Məmmədquluzadə 1910-cu il iyunun 9-da M. Sidqiyə belə bir məktub yollayır: Mirzə Cəlilin təklifini qəbul edən Sidqi Tiflisə gəldi, iyul ayının əvvəllərindən redaktor vəzifəsini yerinə yetirdi. Jurnalın iyul-avqust nömrələrinin qeyri-rəsmi redaktoru Məmmədəli Sidqi oldu. C. Məmmədquluzadə 1910-cu il sentyabrın 16-da Tiflis qubernatoruna ərizə yazaraq jurnalın redaktorluğunu müvəqqəti olaraq M. Sidqiyə tapşırmağı xahiş etdi. Ərizəyə baxılana qədər jurnalın nəşri müvəqqəti dayandırıldı. Jurnalın həmin ildə çıxan 35-ci nömrəsi ilə 36-cı nömrəsinin arasında təxminən bir ay fasilə oldu. Noyabrın 5-də M. Sidqi müvəqqəti redaktor təsdiq edildi və 1911-ci il martın axırınadək bu vəzifəni yerinə yetirdi. 1912–1913-cü illər Daim təhdid və təzyiqlərə məruz qalan "Molla Nəsrəddin"ə qarşı 1911–1912-ci illərdə senzor hücumları yenidən kəskinləşdi. Redaktorlardan kəskin yazılar yazılmayacağı ilə bağlı alınan iltizamlar jurnalın müntəzəm nəşr olunmasına çətinliklər yaradır, mənfi təsir edirdi. 1912-ci ilin martından C. Məmmədquluzadə jurnalın nəşrini uzun müddətə dayandırdı və "Molla Nəsrəddin"in bərpası 1913-cü il yanvar ayının 13-dən sonra mümkün oldu. Əliqulu Qəmküsar redaktor köməkçisi təsdiq olundu. Birinci Dünya müharibəsi dövründə Birinci Dünya müharibəsi ərəfəsində vəziyyətin kəskinləşməsi "Molla Nəsrəddin"in nəşrinin müvəqqəti dayanmasına səbəb oldu. Bu barədə C. Məmmədquluzadə 1914-cü il noyabr ayının 17-də Tiflis Mətbuat İşləri Komitəsinə göndərdiyi ərizəsində yazırdı: Həmin dövrdə jurnalın redaktor köməkçisi olan Əliqulu Qəmküsar "Bəsirət" qəzetinin müxbiri ilə müsahibəsində bu barədə deyir: Bu uzun fasilədən sonra jurnal 1917-ci il fevralın 9-dan çapını yenidən bərpa etdi. Molla Nəsrəddinçilər Cəlil Məmmədquluzadə — Mirzə Cəlil "Molla Nəsrəddin"də əsas sima, məsləhətçi və böyük yoldaş idi. Ədib özü bu barədə yazır: Ömər Faiq Nemanzadə — "Molla Nəsrəddin"in yaradılması və nəşri sahəsində Mirzə Cəlilin ən yaxın köməkçisi Ömər Faiq Nemanzadə idi. Bu barədə Mirzə Cəlil öz xatirələrində yazır: Nemanzadə "Şərqi-rus"un nəşrindən sonra Tiflisə gəlir və burada qəzetçilik fəaliyyətinə başlayır. "Şərqi-rus" bağlanandan sonra Mirzə Cəlillə bərabər "Qeyrət" mətbəəsini alıb birgə işlədirlər. "Qeyrət"in rəsmi müdiri Ö. F. Nemanzadə idi ki, "Molla Nəsrəddin" də bu mətbəədə işıq üzü görmüşdü. Ö. F. Nemanzadənin "Molla Nəsrəddin"dəki fəaliyyətini tədqiq edən elmi araşdırmalardan bəlli olur ki, jurnalda dərc olunan karikaturaların, şəkillərin bir çoxunun mövzusunu o verib, lüğətlərin, mətnlərin, tapmacaların xeyli hissəsini Mirzə Cəlillə birlikdə hazırlayıb. Bu iki ədib birlikdə hazırladıqları məqalələrin altında "Molla Nəsrəddin", "Mozalan", "Lağlağı" və s. imzalar qoyurdular. Mirzə Ələkbər Sabir — satirik şeir cəbhəsinin bayraqdarı Mirzə Ələkbər Sabir Tahirzadə idi. 1906–1911-ci illərdə onun "Molla Nəsrəddin" jurnalında dərc etdirdiyi satirik şeirləri yeni bir ədəbi məktəbin başlanğıcını qoymuşdu. Sabirin jurnaldakı fəaliyyəti ilə bağlı Mirzə Cəlil xatirələrində yazır: "Molla Nəsrəddin"dən əvvəl Sabirin mətbuatda cəmi üç şeiri dərc edilmişdi. Onlardan biri "Şərqi-rus"un nəşri münasibətilə yazılmış, digərləri isə "Həyat" qəzetində çıxmışdır. Onu bütün Qafqazda, bütün Şərqdə tanıtdıran "Molla Nəsrəddin" olmuşdur. Sabirin "Mola Nəsrəddin"də ilk şeiri 1906-cı il aprelin 28-də, jurnalın 4-cü sayında işıq üzü gördü. "Millət necə tarac olur-olsun, nə işim var" şeiri idi ki, jurnalda bu, imzasız şəkildə Mirzə Cəlilin "Niyə məni döyürsünüz?" başlıqlı felyetonunun sonunda, felyetonun poetik davamı kimi verilib. Bu jurnalda Sabir 40-dan çox gizli imza ilə şeir dərc etdirmişdir. Ən çox işlətdiyi imzalar bunlar id: "Hop-hop", "Əbunəsr Şeybani", "Güləyən", "Cingöz bəy" və s. 1906-cı ildə "Molla Nəsrəddin"də Sabirin dərc olunan 21 satirik şeirinin 14-ü "Hop-hop" imzası ilə getmişdir. Bəllidir ki, şanapipiklər dəstəsinə aid olan hop-hop ağac kollarında yuva qurur, çox vaxt səsi gəlsə də, özü görünmür. İlk vaxtlar Sabirin Şamaxıdan "Molla Nəsrəddin"ə şeirləri gələrdi, özü isə görünmür, kimliyi bilinmirdi. Elə buna görə də şairin şeirləri bu gizli imza ilə dərc olunub. Sabir 5 il "Molla Nəsrəddin"lə əməkdaşlıq etmiş, dövrün digər mətbuat orqanlarında şeirləri dərc olunmuşdu. Ədəbiyyatşünas-alim M. Arif Sabirin bu məcmuə ilə yaradıcılıq əlaqəsini belə təqdim edir: Sabirlə Mirzə Cəlil arasında dostluq və qardaşlıq əlaqəsi vardı. Sabir ağır xəstələnəndə Mirzə Cəlil və xanımı Həmidə xanım Cavanşir onu Tiflisdə müalicə etdirmişlər. Sabir "Molla Nəsrəddin"lə yanaşı, Bakıda nəşr olunan "Həyat", "İrşad", "Təzə həyat" "Rəhbər", "Dəbistan", "Fyuzat", "Bəhlul", "Zənbur" "Ülfət", "Günəş", "Səda" kimi mətbu orqanlarda da çıxışlar edirdi.Əli Nəzmi — Məşədi Sijimqulu imzası ilə yazan Əli Nəzmi "Molla Nəsrəddin" məktəbinin əsas simalarından biri idi. C. Məmmədquluzadə bu barədə yazırdı: Əli Nəzmi "Molla Nəsrəddin"dən əvvəl "Şərqi-rus" qəzetində iştirak etmiş, "Molla Nəsrəddin"ə nəzm və nəsrlə satirik əsərlər göndərmiş, bir müddət jurnalın redaktoru olmuş, Sovet hakimiyyəti illərində də fəal mollanəsrəddinçi kimi şöhrət qazanmışdır. Mirzə Cəlil şairin "Sijimqulunamə" kitabına Ə. Nəzmi ilə bağlı qeyd etmişdir : Əliqulu Qəmküsar — 1908-ci ildən başlayaraq "Molla Nəsrəddin"də mənzum və mənsur əsərləri ilə çıxış etmişdir. Mirzə Cəlil onun barəsində yazdığı məqalədə məslək dostunu belə qiymətləndirirdi: Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev — "Molla Nəsrəddin" görkəmli yazıçı və dramaturq Ə. Haqverdiyevin də nəzərini cəlb etmişdi. 1907-ci ildə o, "Xortdan" imzası ilə "Cəhənnəm məktubları" başlığı altında məşhur məqalələrini yazmışdır. Sovet hakimiyyəti illərində Ə. Haqverdiyev bu məqalələri bir süjet ətrafında birləşdirmiş, "Odabaşının hekayəsi"ni də əlavə edərək ayrıca kitabça halında buraxdırmışdır. Ə. Haqverdiyevin "Molla Nəsrəddin"də seriya ilə buraxılan ikinci əsəri "Mozalan bəyin səyahətnaməsi"dir. Yazıçı bu mövzuda satirik yazıların jurnal səhifəsinə gəlməsinin tarixçəsini belə şərh edir: Həmin sərlövhə altında Haqverdiyevin yazıları 1908-ci ildə, "Marallarım" seriyasından hekayələri isə 1910–1913-cü illərdə dərc olunmuşdur.Məhəmməd Səid Ordubadi — "Molla Nəsrəddin" jurnalında "Hərdəmxəyal" təxəllüsü ilə çıxışlar etmişdir. 1905-ci il inqilabının təsiri ilə Şərqdə başlanan azadlıq hərəkatına Ordubadi də qoşulmuşdu. O, inqilabın atəşin tərənnümçülərindən idi. M. S. Ordubadi C. Məmmədquluzadə, Sabir və digər görkəmli sənətkarlarla birlikdə jurnala inqilabi ideyalar gətirmişdi. "Molla Nəsrəddin" ədəbi məktəbinə qoşulduqdan sonra M. S. Ordubadi köhnə şeir formalarından uzaqlaşaraq qəsidə və qəzəllərini satirik üslubla əvəz etdi.Əli Razi Şəmçizadə — "Dabanıçatdax" gizli imzası ilə çıxış etmişdir. 1906-cı ildə Tiflisdə Mirzə Cəlil, Sabir, Əliqulu Qəmküsar və Q. Şərifzadə ilə yaxından tanış olan Əli Razi bundan sonra "Molla Nəsrəddin" ilə əməkdaşlığa başlayır. Əvvəllər məhəbbət mövzusunda şeirlər yazan ədib satira yolunu seçir və 1908-ci ildən başlayaraq bu üslubda ədəbi nümunələr yaradır. Onun "Molla Nəsrəddin"ə ilk gəlişi 1908-ci ildə jurnalın 4-cü sayında çap etdirdiyi "Arvadlarımız" felyetonu ilə başlayır. Sonra şairin bir-birinin ardınca "Məşruyətçilər", "İranlılara", "Dürtmələ", "Neyləyir iranlılar" kimi satiraları məcmuədə dərc edilir.Bayraməli Abbaszadə — "Mirzə Gülzar" imzası ilə həcvlər, satirik şeirlər yazmışdır. İrandakı ağır ictimai-siyasi vəziyyət, kəndlilərin qul kimi yaşamasını öz gözləri ilə görən Abbaszadə Məşrutə inqilabı dövründə Səttərxanla birgə mübarizəyə atılmışdı. Təqiblərdən yaxa qurtarmaq üçün Şimali Azərbaycana gələn Abbaszadə heç bir sənəti olmadığından hamballıq etmişdir. Onun "Hammal" imzası ilə yazıb-yaratması da bundan irəli gəlirdi. Millətinin azadlıq istəyini uca tutan "Hammal" bu yolda öz qələmi ilə mübarizə aparır, "Həllac" şeirində vətən və xalq yolunda ölməyə hazır olduğunu söyləyirdi.Bunlardan əlavə, jurnalın mühərrirləri sırasında Mirzə Əli Möcüz Şəbüstəri, C. Cabbarlı, Əli Məhzun İrəvani, Müceyri, Süleyman Məlikov və b. da var idi. Jurnalın karikaturaları satirik yazılar qədər qüvvətli təsir bağışlayır və əsas ideyanın həyata keçirməsinə xidmət edirdi. Oskar Şmerlinq — "Molla Nəsrəddin"in ilk sayının bütün karikaturalarını rəssam Oskar İvanoviç Şmerlinq çəkimişdir. Mirzə Cəlil "Molla Nəsrəddin"i nəşr etməyə başlayanda Tiflisdə yaşayan Şmerlinqi işə dəvət edir. Bu barədə Mirzə Cəlil yazır: Şmerlinqə şəkillərin mövzusunu, ideya istiqamətini, hətta süjetini Mirzə Cəlil və Ömər Faiq verir, tiplərin xarakterini, məkan və zamanı, onların mimikasını, cizgilərini rəssama başa salırdılar. Jurnalın ilk sayında Mirzə Cəlilin düşündüyü, təsvir etdiyi Molla Nəsrəddinin surətini də Şmerlinq çəkmişdir. Rəssamın yaradıcılığını yüksək qiymətləndirən Mirzə Cəlil yazır: Şmerlinq də "Molla Nəsrəddin"də fəaliyyət göstərdiyi dönəmi iftixar hissi ilə xatırlayırdı: İosif Rotter — məşhur karikatura və illüstrasiya ustası kimi tanınan İosif Rotterin də "Molla Nəsrəddin"in populyarlıq qazanmasında xidmətləri böyükdür. Şmerlinqin Tiflisdə işlərinin çoxluğu jurnalın tapşırıqlarını vaxtında görməyə imkan vermədiyindən Rotter məcmuənin işinə cəlb edildi. Bu barədə Mirzə Cəlilin həyat yoldaşı Həmidə xanım Cavanşir öz xatirələrində söhbət açır. Rotter "Molla Nəsrəddin"lə 1906–1914-cü illərdə əməkdaşlıq etmişdir. Əzim Əzimzadə — "İrşad" qəzetinin müştərisi Hacı Aslan Aşurovun karikaturasını çəkib "Molla Nəsrəddin"ə göndərir. Məcmuənin 1906-cı il tarixli 7-ci sayında karikatura dərc olunur. İlk əl işinin çapı onu hədsiz sevindirir, çəkdiklərini Tiflisə göndərir. Beləliklə, Ə. Əzimzadənin "Molla Nəsrəddin"lə əməkdaşlığı başlayır. Onun "Cənab Vitte", "Millət dərdi çəkməkdən əriyib çöpə dönən müsəlman dövlətlisi", "Hambala oxşayan tacir" karikaturaları jurnalın ayrı-ayrı saylarında çap olunur. Sovet hakimiyyətindən əvvəl Əzimzadənin şəkilləri jurnal səhifələrində az yer tuturdu. Sovet hakimyyəti illərində isə Ə. Əzimzadə jurnalın əsas rəssamı kimi tanındı. 1922-ci ilin payızında Mirzə Cəlil "Molla Nəsrəddin"in nəşrinin bərpası zamanı Ə. Əzimzadəni məcmuənin işinə cəlb edir. O, jurnalın baş rəssamı kimi fəaliyyət göstərib. Xəlil Musayev — Musayevin imzası 1913-cü ildən başlayaraq məcmuənin səhifələrində görünür. Həmin ildəki nömrələrin çoxunda onun şəkilləri və karikaturaları çıxmışdır. Onun çəkdiyi karikaturalardan biri "Molla Nəsrəddin" jurnalına edilən hücumlara həsr olunmuşdur. Şəkildə göstərilir ki, "Mola Nəsrəddin"in arxasınca böyük bir xalq kütləsi gedir, başqa bir tərəfdə də mürtəce dəstə jurnalı hədələyib deyir: Musayev "Molla Nəsrəddin"dən başqa "Kəlniyyət", "Babayi-Əmir", "Məzəli" kimi satirik jurnallarda da iştirak etmişdir. Seyid Əli Behzad — jurnalın Təbrizdə çıxan nömrələrinin karikaturalarını çəkmək üçün rəssam Seyid Əli Behzad cəlb olunmuşdu. O "Molla Nəsrəddin" ənənələrini yaxşı mənimsədiyi üçün çəkdiyi karikaturalarla keçmiş karikaturalar arasında məntiqi rabitə var idi. Adları çəkilən rəssamlardan başqa jurnalda V. Kikadze, Ə. İbrahimzadə və başqaları iştirak etmişlər. Jurnalda dil məsələsi Mirzə Cəlil öz xatirələrində yazır ki, "Molla Nəsrəddin"də açıq ana dili ilə yazdığımız mətləbləri hamı açıq başa düşdü, elə asan başa düşdü ki, dəxi bu dildən başqa qeyri bir dil axtarmağa hacət qalmadı. Birinci nömrəmiz türk dünyasına dağılan kimi tək bircə həftənin içində hər bir yerdən, yazdığımız suallara haman aydın "Molla Nəsrəddin" dilində idarəmizə aydın cavablar gəldi.Ədib daha sonra incə bir yumorla qeyd edir ki, biz açıq ana dilində yazmaqdan utanmadıq. Birinci nömrənin baş məqaləsində yazdıq ki, açıq ana dilində, açıq türk dilində yazmaq eyibdir: çünki yazanın savadının azlığına dəlalət edir.Azərbaycan burjuaziyasının ideoloqları Azərbaycan xalqının, Füzulinin, Vaqifin, Axundovun, Zakirin dilini inkar edirdilər. Ə. Kamal açıq-açığına deyirdi ki, azərbaycanlıların ayrıca bir dili yoxdur, onun ədəbiyyatı və incəsənəti də müstəqil deyildir. Bu cür fitnəkarlığa "Molla Nəsrəddin" jurnalı göz yummadı.Jurnal həm ərəbçilik, farsçılıq, osmançılıq həm də dili lüzumsuz yerə rus sözləri ilə korlamağın ziddinə idi. "Osmanlı dili" adlı məqalədə C. Məmmədquluzadə türkçülüyə meyil edən ziyalıları məharətlə lağa qoyur. Jurnal "Dil" adlı felyetonda köhnə əlifbanın yararsızlığını, "Bizim obrazovannılar" felyetonunda varvarizmini kəskin təndiq edirdi. Jurnalda verilən bir şəkildə təsvir olunur ki, bir nəfər azərbaycanlını yıxıb onun ağzına zorla ərəb, fars, rus dillərini soxurlar. Azərbaycanlı isə deyir: "Molla Nəsrəddin" başqa dilləri öyrənməyin ziddinə deyildi. Jurnal rus dilinin böyük təbliğatçılarından idi. Mollanəsrəddinçilərin hər biri öz ana dillərindən başqa 2–3 dil bilirdilər. Onlar başqa dillərin öyrənilməsini lüzumunu qeyd edir, eyni zamanda, Azərbaycan dilinin saflığı uğrunda da mübarizə aparırdılar. "Molla Nəsrəddin"in dili geniş xalq kütlələrinin başa düşdüyü açıq, aydın Vətən dili idi. Jurnalda qadın azadlığı məsələsi "Molla Nəsrəddin" Azərbaycan qadınlarının azadlığı uğrunda, onların kölə vəziyyətindən qurtarması uğrunda inadla çarpışmışdır. Jurnal qadınların da kişilərlə bərabər hüquqa malik olmasını tələb edirdi. "Xanımlara", "Zəncir", "Erməni və müsəlman övrətləri" felyetonlarında cəhalətpərəstlik şiddətlə tənqid atəşinə tutulurdu. Jurnalın 1907-ci ildə, ən çox tüğyan etdiyi dövrdə çap olunmuş "Zarafat", "Erməni və müsəlman övrətləri" "Qafqaz Şeyxülislamına iki dənə açıq məktub" və s. kimi çox əhəmiyyətli və XX əsrin əvvəllərində geniş ictimai rəy yaratmış və milli oyanışda böyük rol oynamış yazılar Ömər Faiqindir.C. Məmmədquluzadə "Köhnə dərdim" adlı məqaləsində yazırdı: "Keçən günlər", "Mıncıq", "Məryəm xanım", "Mırt-mırt", "Dağarcıq" felyetonlarında və digər satirik yazılarda jurnal qadın azadlığının bir mətləbini, bir incə xüsusiyyətini oxucuların gözü qarşısında canlandırmışdır. Sovet hakimiyyəti illərində "Molla Nəsrəddin" ilk nömrədən başlayaraq qadın azadlığı problemini rişədən həll etməyi irəli sürmüşdü: Uzun fasilədən sonra jurnal 1917-ci il fevralın 9-dan çapını yenidən bərpa etdi. Rus imperiyası daxilində baş verən inqilabi proseslər, xalqların öz müqəddəratını təyinetmə arzuları "Molla Nəsrəddin"çiləri, o cümlədən C. Məmmədquluzadəni düşündürməyə bilməzdi. C. Məmmədquluzadənin 1917-ci ilin noyabrında dərc olunan "Azərbaycan" məqaləsi bu istəkdən doğurdu. "Cümhuriyyət" adlı məqaləsində çarizmin süqutunun obyektiv tarixi proses olduğunu yazan C. Məmmədquluzadə xalq hakimiyyəti və demokratik respublika qurulmasının vacibliyini irəli sürürdü: 1918-ci ilin yanvarında ictimai-siyasi vəziyyətlə əlaqədar olaraq jurnal yenidən nəşrini dayandırdı. Həmin ilin sentyabr ayında Tiflisdə Ə. Qarayevin redaktorluğu altında çıxan "Tartan-partan" jurnalı "Molla Nəsrəddin"in yoxluğuna işarə ilə deyirdi: Mirzə Cəlil 1918–1920-ci illərdə yoldaşı Həmidə xanım Cavanşirlə birlikdə Qarabağa getdi və bir müddət Kəhrizli kəndində yaşadı. Xalq Cümhuriyyəti quruculuğu prosesində bilavasitə iştirak etməsə də, o, müstəqil dövlətçilik ideyasını dəstəkləyirdi. Jurnalın Təbriz dövrü 1920-ci ildə Cəlil Məmmədquluzadə öz ailəsi ilə köçüb Cənubi Azərbaycana getdi və o, 1921-ci ilin fevralında "Molla Nəsrəddin"in nəşrini Təbrizdə yenidən bərpa etdi. Təbrizdə jurnalın 8 nömrəsi işıq üzü gördü.Tədqiqatçı Qulam Məmmədli öz müsahibələrinin birində "Molla Nəsrəddin"in Təbriz nəşrinə aydınlıq gətirərək yazırdı ki, C. Məmmədquluzadə ailəsi ilə birlikdə Cənubi Azərbaycana köçdükdən sonra jurnalın çapını bərpa etmək istəyir. Onun "Molla Nəsrəddin"i azərbaycanca nəşr etmək istəyinə İran hökuməti icazə verməmişdi ki, gərək farsca çap olunsun. Mirzə Cəlil isə İran hökumətinin bu tələbi qarşısında söyləmişdi: C. Məmmədquluzadənin bu sərt münasibəti jurnalın Təbrizdə ana dilində nəşrinə səbəb oldu. Jurnalın Bakı dövrü Sovet hökumətinin təşəbbüsü ilə 1922-ci ilin iyununda "Molla Nəsrəddin"in nəşri Bakıya köçürülmüş və jurnal 1931-ci ilə qədər burada çıxmışdır. C. Məmmədquluzadə ilə danışıqlar aparanlar onu Təbrizdən Bakıya köçüb, jurnalın sərbəst şəkildə çapının həyata keçirilməsinə kömək göstəriləcəyinə inandırdılar. Bakıya gəldikdən sonra isə Mirzə Cəlil vəziyyətin tamamilə dəyişdiyini, verilən vədlərin doğru olmadığını gördü. Qulam Məmmədli "Molla Nəsrəddin"in sovet dövrünü öz müsahibəsində belə təsvir edir: Jurnalın Sovet Azərbaycanında ilk nəşri 1922-ci ilin noyabrında həyata keçirildi. Bu nömrədə "Bakı nefti" adlı şeir və karikatura verilmişdi. Əli vedrəli, bankəli, qab-qacaqlı kim varsa, bu neft inəyinə hücum edib, onu sağmaq istəyir. "Hücumçular" qismində isə İngiltərə, Fransa, İtaliya, ABŞ və Rusiya kimi dövlətlər idi. Karikaturanın dərci böyük hay-küyə səbəb oldu. Sorğu-sual başlanılanda Mirzə Cəlil demişdir: Jurnalın ideya-siyasi istiqamətləri barəsində Mərkəzi Komitənin səlahiyyət sahibləri ilə Mirzə Cəlil arasında çox dialoqlar, "tərbiyəvi söhbətlər" aparılsa da, o öz fikrindən dönmədi. Belə bir vəziyyətdə məcmuənin nəşrinin M. S. Ordubadinin nəzarəti altında həyata keçirilməsi qərarlaşdırıldı. M. Cəlilin xəbəri olmadan buraxılan saylarda baş redaktor kimi yenə də onun adı yazılırdı. Bunu qəbul etməyən Mirzə Cəlil M. S. Ordubadiyə yazırdı: 1925-ci ildən sonra C. Məmmədquluzadənin həyatında ciddi sarsıntılar baş verdi. Bu böyük ədibin istəmədiyi, yaxın buraxmadığı məqsədləri, ideyaları "Molla Nəsrəddin"də həyata keçirməyə başladılar. "Molla Nəsrəddin"i Allahsızlar Cəmiyyətinin orqanına çevirdilər. Beləliklə, 1925-ci ildən jurnalın baş redaktorunun adı əvəzinə, "Heyəti-təhririyyə" yazılırdı. Qulam Məmmədli öz xatirə müsahibəsində qeyd edirdi: "Molla Nəsrəddin"in isə sonuncu nömrəsi 1931-ci ildə buraxılmışdı. Jurnal çar Rusiyasının bütün müsəlman bölgələrində, Yaxın və Orta Şərq ölkələrində yayılıb, islam dünyasında demokratik mətbuatın inkişafına təsir göstərib. "Molla Nəsrəddin" jurnalının təsiri altında Azərbaycanda "Azərbaycan" (1906), "Bəhlul" (1907), "Zənbur" (1909–1910), "Mirat" (1910), "Arı" (1910–1911), "Kəlniyyət" (1912–1913), "Lək-lək" (1914), "Tuti" (1914–1917), "Məzəli" (1914–1915), "Babayi-Əmir" (1915–1916), "Tartan-Partan" (1918), "Şeypur" (1918–1919), "Zənbur" (1919), "Məşəl" (1919–1920) kimi Azərbaycan dilində nəşr olunan satirik jurnallarla yanaşı, bu dövr Bakıda rus dilində "Cigit" (1907–1918), "Vay-vay" (1908), "Bakinskoe qore" (1908–1909), "Biç" (1909–1915), "Adskaya poçta" (1909–1910), "Bakinskiye strelı" (1910), "Baraban" (1912–1913) kimi satirik jurnallar da dərc olunurdu. Hətta XXI əsrdə də jurnalın ideyalarının davamçıları var. Müxtəlif veb-saytlarda və sosial şəbəkələrdə "Molla Nəsrəddin" səhifələri yaradılır, jurnalın müxtəlif saylarındakı məqalələr və karikaturalar oxucularla paylaşılır. Bu jurnal istər özünün varlığı ərzində istərsə də sonra dünyanın bir sıra görkəmli şərqşünas alimləri tərəfindən tədqiq və təqdir edilmişdir. Həmçinin bax Molla Nəsrəddin Azərbaycan karikatura tarixi Kirpi (jurnal) Əkinçi (qəzet) Ədəbiyyat siyahısı "İrşad", 16 aprel 1906-cı il. "Baku" və "İrşad" 19 aprel, 1906-cı il "İrşad", 20 aprel 1906-cı il. "İrşad", 21 aprel 1906-cı il. "Azərbaycan" jurnalı, 1967, N-5, səh.58. "Dəvət-qoç", 29 may 1906-cı il. "İrşad", 13 iyun 1907-ci il. "İrşad", 21 fevral 1908-ci il. "Baku", 27 fevral 1908-ci il. Q. Məmmədli. "Molla Nəsrəddinin həyat və yaradıcılığının salnaməsi", Bakı, 1966, səh.214. Q. Məmmədli. "Molla Nəsrəddinin həyat və yaradıcılığının salnaməsi", Bakı, 1966, səh.212–213. "Tatran-partan", 1918, N-1.248 C. Məmmədquluzadə. Əsərləri, III cild, Bakı, 1967, səh.549. "Şərq-rus", 1903, N-37. C. Məmmədquluzadə. Əsərləri, III cild, Bakı, 1967, səh.552. "Azərbaycan" jurnalı, 1967, N-5, səh.59. "Molla Nəsrəddin", 1906, N-10. "Molla Nəsrəddin", 1907, N-13. "Şərq qadını", 1924, N-10. "Molla Nəsrəddin", 1923, N-12 İslam Ağayev. "Molla Nəsrəddin"in tarixi hünəri, Bakı-1976, səh. 35. N. N. Zeynalov. "Azərbaycan mətbuat tarixi", I hissə. Bakı "ADU", 1973. Vəliyev Akif Abdüləzim oğlu (Aşırlı). "Azərbaycan mətbuatı tarixi" (1875–1920), Bakı: Elm və təhsil, 2009, 172 səh. Kamal Camalov. Mollanəsrəddinçilərin maarifçilik ideyaları. Bakı: Elm və təhsil, 2015. Xarici keçidlər When Satire Conquered Iran — nybooks.com (ing.) THE MAGAZINE THAT ALMOST CHANGED THE WORLD — newyorker.com (ing.) Səda — "Molla Nəsrəddin" – 110 (7. aprel 2016) 'Sizi deyib gəlmişəm'-dedi… dinlə Mirzə Cəlil və onun "Molla Nəsrəddin"i haqda bilinməyənlər (araşdırma) Çağdaş, yoxsa nimdaş "Molla Nəsrəddin"? dinlə Həmid Herisçi: "Mən "Molla Nəsrəddin"çiləri şarlatan sayıram" (Debat) YouTubeda izlə Rəbiyyət Aslanovadan "Molla Nəsrəddin" jurnalına ittihamlar "Molla Nəsrəddin təqvimi" Rubrikanın arxivi Həmən göl, həmən qurbağa… Ura! "Molla Nəsrəddin" ABŞ kitabxanasından tapıldı! Azərbaycanın 100 il əvvəl çap olunan Charlie Hebdosu "Molla Nəsrəddin" — 111 Bizi deyib gələn "Molla Nəsrəddin" jurnalı və karikaturaları Azərbaycanda karikatura sənəti

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=266065

“Müəllim sözü” qəzeti

"Müəllim sözü" (qəzet) — ziyalıları və ziyalılığı təbliğ edən qəzet. “Müəllim sözü” qəzeti 2010-cu ilin oktyabr ayında təsis olunub. Qəzetin ilk sayı 2011-ci ilin mart ayında işıq üzü görüb. Qəzet səkkiz səhifədən ibarətdir və ayda bir dəfə nəşr olunur. Qəzetin təsisçisi və baş redaktoru yazıçı-jurnalist Vahid Aslandır.“Müəllim sözü” qəzetinin əsas məramı və fəaliyyət istiqaməti ziyalıların və ziyalılığın təbliğidir. Qəzet həmçinin Azərbaycan müəllimi üçün sərbəst tribuna funksiyasını daşıyır. Eyni zamanda təhsil sahəsindəki problemlərə və qazanılan uğurlara geniş yer verilir. Vaxtaşırı “Müəllim sözü” qəzetinin səhifələrində dünya təhsilində baş verən yeniliklərə xüsusi yer ayrılır. Qəzetin uğurlu fəaliyyətinə daim mənəvi dəstək vermək üçün qəzetin redaksiya şurasında ölkənin ən tanınmış ziyalıları yer almışlar. “Müəllim sözü” qəzetinin 2017-ci ilin fevral ayında dərc edilən “Ziyalı” adlı “Xüsusi buraxılış”ı tanınmış şair İlyas Tapdığa həsr edilmişdir. Hər ilin sonunda qəzetin yaradıcı kollektivi və redaksiya surası üzvlərinin iştirakı ilə yekun hesabat yığıncağı keçirilir və qəzetin illik fəaliyyəti müzakirə olunur.Redaksiya şurasının təklifi ilə “Müəllim sözü” qəzetinin 2012-ci ilin dekabrında “Ziyalı” xüsusi buraxılışı və “Ziyalı” fəxri-media diplomu təsis edilmişdir. İndiyədək “Ziyalı” fəxri-media diplomuna bir şox tanınmış ziyalılar layiq görülmüşlər. “Ziyalı” fəxri-media diplomu alanlar Akademik Arif Paşayev (2012) Professor Qara Namazov (2013) Professor Əli Hüseynov (2013) Ombudsman Elmira Süleymanova (2014) Millət vəkili Adil Əliyev (2015) Şair İlyas Tapdıq (2017) Professor Məhbubə Vəliyeva (2017) Professor Mahirə Hüseynova (2018) Professor Həcər Hüseynova (2018) Redakasiya şurası Xalq şairi Nəriman Həsənzadə Ombudsman Elmira Süleymanova Xalq yazıçısı Çingiz Abdullayev Akademik Nizami Cəfərov Gəncə şəhər Təhsil İdarəsinin müdiri Zakir Hüseynov Professor Vilayət Əliyev Dr.Anar Məmmədli Professor Maarifə Hacıyeva Professor Məhbubə Vəliyeva Professor Firəngiz Həsənova Dr.Nazim Tapdıqoğlu

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=620481

“Nərgiz” mükafatı

"Nərgiz" mükafatı — Müsavat Partiyası Divanının 07.12.2015-ci il tarixli 59 (1119) qərarı ilə təsis edilib və Azərbaycanın demokratikləşməsi uğrunda mübarizədə xüsusilə fərqlənən şəxslərə verilir.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=823333

“Qız qalası” Beynəlxalq İncəsənət Festivalı

"Qız qalası" Beynəlxalq İncəsənət Festivalı — İçərişəhərin ərazisində yerləşən Qız qalasının dünyada tanıdılması məqsədilə 2010-cu ildən etibarən keçirilən beynəlxalq incəsənət festivalı. Qız qalası 2000-ci ildə UNESCO-nun ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir. Festivalda iştirak edən müxtəlif ölkələrin rəssamları Qız qalasının maketlərini öz milli üslublarında bəzəyərək fərqli mədəniyyət və adət-ənənələrin sintezini əks etdirən əsərlər yaradırlar. Festivalın tarixçəsi Heydər Əliyev Fondu, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti yanında "İçərişəhər" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi və Müasir İncəsənət Muzeyinin birgə təşkilatçılığı ilə 2010-cu il 26–29 may tarixlərində keçirilən ilk festivalda 18 ölkədən 20-dən çox rəssam. 2011-ci ildə keçirilən II Beynəlxalq incəsənət festivalnda isə 20 ölkədən 25 tanınmış rəssam iştirak edib. 2012-ci ildə 24 ölkədən rəssamların iştirak etdiyi "Qız qalası" III Beynəlxalq incəsənət festivalında, əvvəlki festivallardan fərqli olaraq, nəsli kəsilməkdə olan "Qafqaz beşliyi"nə diqqəti cəlb etmək məqsədilə ceyran maketləri hazırlanmışdır. Həmin maketlər rəssamlar tərəfindən bəzədilmişdir. Bu festival IDEA (Ətraf Mühitin Mühafizəsi Naminə Beynəlxalq Dialoq) İctimai Birliyi təşkilatçılığı iləkeçirilmişdi. 2013-cü il iyulun 4-də Kannın La Kruazet bulvarında "Qız Qalası" IV Beynəlxalq incəsənət festivalının açılışı olub. Azərbaycanın birinci xanımı, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban Əliyeva, Fondun vitse-prezidenti Leyla Əliyeva, Kann şəhərinin meri, deputat Bernar Broşan, o cümlədən BMT baş katibinin müavini Filip Dust-Blazi açılış mərasimində iştirak ediblər. Ümumilikdə sərgidə 26 rəssamın Qız Qalası, 17 rəssamın isə ceyran kompozisiyaları tamaşaçılara təqdim olunub. 2014-cü il mayın 7–9 da Bakıda "Qız qalası" V Beynəlxalq incəsənət festivalı keçirilib. Festivalda 26 ölkədən 28 rəssam iştirak edib. Festival çərçivəsində dünyada küçə incəsənətinin (street art) ən populyar növlərindən biri olan 3D rəsmləri də təqdim edilib.2015-ci il iyunun 11-dən 14-dək Bakıda "Qız qalası" VI Beynəlxalq incəsənət festivalı keçirilib. Festivalda 17 ölkədən 27 rəssam iştirak edib. Builki festivalda rəssamlar Qız qalası ilə yanaşı "Bakı-2015" birinci Avropa Oyunlarının rəmzləri olan nar və ceyran maketlərini bəzəyiblər. 2016-cı il 18–21 sentyabrda "Qız qalası" VII Beynəlxalq incəsənət festivalı keçirilib. Festival çərçivəsində Bakıda 17–18 sentyabrda uşaqlar üçün "Qız qalası" festivalı keçirilib. Festivalda 30-dək iştirakçı öz əl işlərini təqdim edib. Eyfel qülləsinin yanındakı Jofr meydanında fəaliyyət göstərmiş "Azərbaycan şəhərciyi"ndə təşkil olunan festivalda 4 fransız və 2 azərbaycanlı rəssamın əl işi olan "Qız qalası" maketləri sərgilənib. 2017-ci il 22–25 sentyabrda "Qız qalası" VIII Beynəlxalq incəsənət festivalı keçirilib.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=752609

“Sağ-trotskiçi ehtiyat mərkəzinin əksinqilabi milliyətçi təşkilatı” rəhbərlərinin işi

"Sağ-trotskiçi ehtiyat mərkəzinin əksinqilabi milliyətçi təşkilatı" (SEMƏMT) rəhbərlərinin işi – 1938–1956-cı illərdə bir neçə azərbaycanlı xalq təsərrüfatı rəhbəri, o cümlədən SSRİ Ali Soveti deputatının məhkum olunduğu və Azərbaycan SSR ali rəhbərliyi tərəfindən saxtalaşdırılmış siyasi istintaq işi. Bu iş üzrə "32 rayon partiya komitəsi katibi, 28 rayon icraiyyə komitəsi sədri, 15 xalq komissarı və onların müavinləri, 66 mühəndis, 88 Sovet ordusu və Hərbi-dəniz donanması komandiri, 8 professor və başqa səlahiyyətli şəxslər həbs edilərək güllələnmiş, ya da uzun müddətə azadlıqdan məhrum edilmişlər". Bu iş SSRİ-də "Sovetlər əleyhinə sağ-trotskiçi bloku"nun başçıları elan olunmuş Buxarin və Rıkovun üzərində aparılmış prosesin regional davamı idi. İstintaqın iddiasına görə SEMƏMT Azərbaycan milliyətçilərinin əsasən başqa millətlərin nümayəndələrindən olan sağ-trotskiçilərlə birliyini təmin etmişdi. Bu təşkilat ona görə "ehtiyatda olan" adlandırılmışdır ki, guya ondan qabaq 1936–1937-ci illərdə XDİK tərəfindən darmadağın edilmiş "əsas" təşkilatın əvəzində yaradılmışdı; bu yeni təşkilatın üzvləri o zaman ehtiyatda idilər və əsas təşkilat məhv ediləndən sonra onun işini bərpa etməyə çalışmışlar. SEMƏMT-in rəhbərləri İstintaq işində aşağıda sadalanan təşkilatın rəhbərləri kimi bir neçə nəfər yüksək vəzifəli şəxs göstərilmişdir. Onlardan beşi Azərbaycan SSR xalq təsərrüfatı rəhbəri və SSRİ Ali Sovetinin 1-ci çağırışının deputatları idi: Manaf Xəlilov (Az. SSR Xalq Komissarları Sovetinin 1-ci müavini); İbrahim Əsədullayev (Az. SSR Xalq Daxili Ticarət komissarı); Əbülfət Məmmədov Az. SSR Xalq Əkinçilik komissarı; İskəndər Əliyev (Az. SSR Xalq Yüngül Sənaye komissarı); Yefim Rodionov (Az. SSR Xalq Rabitə Komissarlığının məsul işçisi); Lyuborski-Novikov (Xalq Komissarları Sovetinin məsul işçisi, yeganə deputat olmayan rəhbər).Bundan başqa, təşkilatın rəhbərliyinə daxil edilməyən daha bir "sağ-trotskiçi" SSRİ Ali Sovetinin deputatı Nikolay Kulkov (Az. SSR K(b)P Lenin Rayon Komitəsinin katibi) məhkum edilmişdir. Beləliklə, bu iş üzrə cəmi altı SSRİ Ali Sovetinin deputatı məhkum edilmişdir. Həbslər və istintaqın gedişi 1937-ci ildə Az. SSR K(b)P katibi Mir Cəfər Bağırovun göstərişi ilə SSRİ Ali Sovetinin azərbaycanlı deputatlarına qarşı ifşaedici materiallar toplanmağa başlamışdı. 1938-ci ilin iyun-iyul aylarında SEMƏMT rəhbərləri bir neçə şəxsin onlara qarşı verdikləri ifadələrin əsasında həbs edilmişdirlər. Əliyevin, Məmmədovun və Əsədullayevin adları 25 sentyabr 1938-ci il tarixli "Stalinin siyahılarının" 1-ci kateqoriyasına salınmışdır. Bu da o demək idi ki, onlar güllələnməli idilər. Ancaq həmin ilin oktyabr ayından repressiyaların şiddəti bir qədər yumşalmışdır. Siyası məhbusların çoxusunu artıq güllələmirdilər, uzun müddətə azadlıqdan məhrum edirdilər. Bəlkə də buna görə onları edam etmədilər. Onlara qarşı aşağıdakı ittihamlar irəli sürmüşdür: Azərbaycanın SSRİ tərkibindən çıxması üçün silahlı üsyanın hazırlanması; Azərbaycan K(b)P rəhbərliyinə qarşı terror əməliyyatlarının keçirilməsi; SSRİ ilə düşmənçilik edən ölkələrlə əlaqələrin qurulması; Dünya faşizminin SSRİ-yə qarşı hücumunun dəstəklənməsi; SSRİ-nin dağılmasından sonra hakimiyyətə gəlmək üçün paralel hökumətin yaradılması; Əhalinin mərkəzi hakimiyyətə qarşı inamsızlığının yaradılması üçün Azərbaycanda iqtisadi sabotaj və ziyanvericiliyin həyata keçirilməsi; Sovet hökumətinə qarşı əhali arasında təbliğatın aparılması; Sovetlər əleyhinə hərəkata yeni üzvlərin cəlb edilməsi.Məhbuslara ittihamları boyunlarına alması və istintaq tərəfindən əvvəlcədən hazırlanmış siyahılar üzrə başqa şəxslərin adlarını verməsi məqsədilə işgəncələr verilmişdir. Buna görə də onlara qarşı irəli sürülən ittihamları boyunlarına almışdırlar. Məhbusların öz ifadələrindən imtina etməsi 1939-cu ildə, istintaqın nisbətən mülayimləşməsindən sonra məhbusların hamısı öncə işgəncələr altında verdikləri ifadələrdən imtina etmişdirlər. Buna görə də onların işlərinə Xalq Daxili İşlər Komissarlığı (XDİK) yanında Xüsusi Müşavirə baxmışdı. Buna baxmayaraq, istintaq iddia etmişdir ki, "məhbusların öncə verdiyi ifadələrindən imtina etmələri əsassızdır və onlar tərəfindən cinayət işləri üzrə istintaq orqanlarını çaşdırmaq və aldatmaq məqsədini güdür". Bundan sonra SEMƏMT rəhbərlərinin işi məhkəməyə verilmişdir. Ancaq SSRİ Ali Məhkəməsinin Hərbi Kollegiyası onlara qarşı irəli sürülən ittihamların kifayət qədər əsassız saymış və işi yenidən Az. SSR XDİK-ə qaytardı. Xalq təsərrüfatına ziyanvermə ittihamları Məhbuslar öz etirafedici ifadələrindən imtina edəndən və işin məhkəmə tərəfindən geri qaytarılmasından sonra istintaqın mövqeyi xeyli zəifləmişdir. Vəziyyəti düzəltmək üçün SEMƏMT rəhbərlərinə qarşı bundan sonrakı ittihamlar əsasən xalq təsərrüfatında əksinqilabçılıq məqsədilə "ziyanvericilik" və "düşünülmüş sabotaj" adı altında davam etdirilmişdir.Məhbusların hamısı Az. SSR xalq təsərrüfatı sistemində yüksək vəzifələrdə işlədikləri üçün işi bu ittihamlar üzərində quraraq ona siyasi don geydirmək daha asan idi. Bu məqsədlə onların öncə rəhbərlik etdikləri sahələrə xüsusi komissiyalar göndərilmiş və aparılan yoxlamalar əsasında istintaqın mövqelərini təsdiq edən Aktlar tərtib edilmişdir. Bu Aktların əsasında məhbuslara yeni ittiham irəli sürülmüşdür. SEMƏMT rəhbərlərinə qarşı məhkəmə hökmü 7 avqust 1940-cı ilin Qərarına əsasən M. Xəlilovun, İ. Əsədullayevin, Ə. Məmmədovun və İ. Əliyevin pərakəndə işləri vahid bir cinayət işinə billəşdirilərək həmin ilin 31 avqustunda SSRİ Ali Məhkəməsinin Hərbi Kollegiyasına göndərilmişdir. Bundan sonra bir neçə məhbus Moskvanın "Butırka" adlanan siyasi həbsxanasına göndərilmiş və yarım ilə qədər orada həbsdə qalmış, ancaq sonra yenidən Bakıya qaytarılmışdır. Nəhayət 1941-ci ilin 30 avqust tarixində SEMƏMT rəhbərlərinin işi ilə bağlı Bakıda Zaqafqasiya Hərbi Dairəsinin Hərbi Tribunalının səyyar iclası tərəfindən bağlı qapılar arxasında məhkəmə prosesi keçirilmişdir. Məhkəmənin 00497 №-li Hökmününə görə, müttəhimlərin hamısı onlara qarşı irəli sürülən ittihamlarda təqsirli bilinmişdirlər; praktiki cəhətdən isə onların fəaliyyəti təşkilata yeni üzvlərin cəlb edilməsi və təsərrüfatda ziyanvericilikdən ibarət olmuşdur. Xəlilov 15 il, Məmmədov, Əsədullayev, Əliyev və Rodionov 10 il, Lyubarski-Novikov 8 il müddətinə əmlakı müsadirə edilməklə azadlıqdan məhrum edilərək, islah əmək düşərgələrində cəzaçəkməyə məhkum olunmuşdurlar. Məhkum olunmuşlar müxtəlif cəzaçəkmə düşərgələrində, o cümlədən Qazaxstanın Karaqanda düşərgəsində (Karlaq) cəza çəkmişdirlər. M. Xəlilov (1944-cü ildə), İ. Əsədullayev (1946-cı ildə) və Y. Rodionov (1942-ci ildə) həmin düşərgələrdə dünyalarını dəyişdilər. Təkcə B. Lyuborsi-Novikov barəsində 1943 ildə cinayət işi bağlanmışdır. Stalinin ölümündən sonra, 5 mart 1953 ildə Mir Cəfər Bağırov K(b)P MK katibi vəzifəsindən azad edilmişdir. 1954 ilin may ayında isə SSRİ baş prokuroru R. A. Rudenkonun rəhbərliyi ilə "əksinqilabçıların" işlərinə yenidən baxmaq üçün Mərkəzi komissiya yaradılmışdır. Bu komissiyanın işinin əsas istiqamətlərindən biri də Azərbaycanda siyasi repressiyalar qurbanlarına bəraət (reabilitasiya) qazandırmaq idi. SEMƏMT rəhbərlərinin işinə də bu komissiya tərəfindən Karlaqda 18 il sürgün həyatını yaşamış İskəndər Əliyevin verdiyi 11.11.1954 il tarixli ərizənin əsasında baxılmış və bu iş üzrə bütün məhkum edilmişlər bəraət almışdırlar. 23 aprel 1955-ci il tarixli SSRİ Ali Məhkəməsinin Hərbi Kollegiyasının 18146/41№-li Qərardadının surətində bildirilmişdir ki, SEMƏMT rəhbərlərinin "ittiham edilməsinin əsasında onların ilkin istintaq zamanı ziddiyətli ifadələri və öncə digər işlər üzrə məhkum olunan başqa adamların ifadələri durur. İlkin istintaq tərəfindən məhkum olunmuşlara qarşı ittiham materialları onlara qarşı qeyri-qanuni üsulların tətbiq edilməsi ilə saxtalaşdırılmışdır". SEMƏMT işi M. C. Bağırov və onunla əlbir olanların məhkəmə prosesində Bakıya qayıdandan dərhal sonra İskəndər Əliyev 1956-cı ilin aprel ayında o zaman təşkil olunan keçmiş Az. SSR K(B)P MK katibi M. C. Bağırov və onunla əlbir olanlar üzərində keçirilmiş məhkəmə prosesinə cəlb edilmişdir. Həmin məhkəmə onların hamısı onlara qarşı irəli sürülən ittihamlarda təqsirli bilərək ağır cəzalara məhküm edilmişdirlər. Məhkəmədə İ. Əliyev Bağırovun repressiyalarından zərərçəkmiş və şahid qismində SSRİ baş Prokuroru R. A. Rudenko tərəfindən dindirilmişdir və ittihamın əsas şahidlərindən biri idi. SEMƏMT rəhbərlərininə qarşı cinayət işinin saxtalaşdırılması və onlara işgəncələr verilməsi faktı həmin məhkəmədə sübuta yetirilərək M. C. Bağırov və onunla əlbir olanlara qarşı irəli sürülən əsas ittihamlardan biri kimi məhkəmə Hökmünun mətnində xatırlanmışdır.Bəraət alandan az sonra, 1957-ci ildə Ə. Məmmədov Bakıda vəfat etmişdir. İ. Əliyev isə partiyada bərpa olunaraq Az. SSR xalq təsərrüfatında rəhbər vəzifələrdə çalışmış, sonra ümumittifaq təqaüdçüsü olmuş, 1972 ildə isə vəfat etmişdir. Əlizadə A. A. Azərbaycanda qırmızı terror:"sağ-trotskiçi ehtiyat mərkəzinin əksinqilabi milliyyətçi təşkilatı"nın işi (1938–1956) // Elmi əsərlər. Beynəlxalq elmi-nəzəri jurnal № 1 (30), Bakı, 2018, s. 142–153. Alizade, A. (2021). Red Terror in Azerbaijan: The Case of the "Reserve Rightwing Trotskyite Center of the Counterrevolutionary Nationalist Organization" (1938–1956). Journal of Universal History Studies, 4 (1), 54–66. DOI: 10.38000/juhis.908368. Aydin Əlizadə. Azərbaycanda siyasi repressiyalar tarixindən (1938–1956) // Qafqazda dövlətlərarası münasibətlər: 100 il əvvəl və müasir dövr. Beynalxalq konfransın məruzələr toplusu, Bakı, 2018. Bakı, 2019, s. 90–96.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=718267

“Stankin” Moskva Dövlət Texnologiya Universiteti

Tarixi və fəaliyyəti 1930-cu ildə əsası qoyulan Moskva Maşın Alət İnstitutu sənaye sahələrini kadrlarla təmin etmək məqsədilə yaradılmışdı. İnstitut 1992-ci ildən etibarən universitet statusu əldə edərək rəsmi olaraq "Stankin" Moskva Dövlət Texnologiya Universiteti adı ilə fəaliyyətini davam etdirir. Bununla da universitetdə istənilən ölkənin texnologiya mühitinin əsas elementlərindən birini təşkil edən tədris prosesinin kompüterləşdirilməsi üzrə araşdırmalar həyata keçirilməyə başlanılır. Hazırda ali məktəbdə yeni təhsil texnologiyaları işlənir və tətbiq olunur. Bu texnologiyalar əsas beynəlxalq və milli standartların tələbləri nəzərə alınmaqla, maarifləndirici fəaliyyəti, idarə etmə metodları və tədrisin yüksək keyfiyyəti ilə ən müasir dünya tendensiyalarını əks etdirir. Universitet bu gün yalnız bakalaviatura və magistratura təhsil pillələri üzrə deyil, həmçinin aspirantura və doktorantura elmə dərəcələri üzrə yüksək ixtisaslı kadrların hazırlığını həyata keçirir. 150-dən artıq Rusiya, eləcə də yaxın və uzaq xarici ölkə universitetlərin məzunları bu ali məktəbin aspiranturasında təhsil alıblar. Yüksək ixtisaslı professor-müəllim heyəti müasir elmi-metodiki əsaslarla universitetdə tədris prosesinin keçirilməsini təmin edir. Hazırda ali təhsil ocağında 500-dən çox müəllim və elmi işçi çalışır ki, onlardan təqribən 100 nəfəri elmlər doktoru elmi dərəcəsi və professor rütbəsinə malikdirlər. Onların əksəriyyəti bir çox öz elmi hazırlamalarına və ixtiralarına görə fəxri adlara layiq görülüb, müxtəlif mükafatların laureatı olublar. Hal-hazırda burada 502-si aspirant və 21-i doktorant olmaqla təqribən 5000 tələbə təhsil alır. Ali məktəb yalnız təhsil müəssisəsi kimi deyil, həm də Rusiya Elmlər Akademiyasının Konstruktor-texnoloji İnformatika İnstitutunun daxil olduğu elmi-tədris və istehsal kompleksi kimi fəaliyyət göstərir. Qazandığı elmi və tədris nailiyyətləri sayəsində "Stankin" Moskva Dövlət Texnologiya Universiteti "Texnologiya, avadanlıq və maşınqayırma istehsalının avtomatlaşdırması" istiqaməti üzrə tədris metodiki ittifaqına rəhbərlik edir. Bu ittifaqa Rusiyanın və yaxın xarici ölkələrin 120 ali məktəbi daxil edilib. Ali məktəb bu gün universitetlərlə və öz fəaliyyəti sferasında Avstriyanın, Braziliyanın, Macarıstanın, Almaniyanın, İtalyanın, Çinin, ABŞ-nin, Cənubi Koreyanın və başqa ölkələrin nüfuzlu şirkətləri möhkəm və daim inkişaf edən beynəlxalq əlaqələrə malikdir. Universitetə qədər hazırlıq "Stankin" Moskva Dövlət Texnologiya Universitetində abituriyentlərlə iş üzrə mərkəz yaradılıb. Sözügedən mərkəzin hazırlıq kurslarına yuxarı siniflərdə təhsil alan şagirdlər dəvət edilirlər. Hazırlıq kurslarının əsas məqsədi şagirdləri buraxılış və qəbul imtahanlarına hazırlamaqdan ibarətdir. Kurslarda tədris prosesi şəhər imtahan komissiyalarının üzvləri olan yüksək ixtisaslı müəllimlər tərəfindən həyata keçirilir. Hazırlıq müddəti sentyabr ayından aprel ayına qədər olan müddəti əhatə edir. Burada riyaziyyat, fizika, informatika və rus dili fənləri müasir metodologiya əsasında tədris olunur. Bu da hazırlıq kurslarında iştirak edənlərə gələcəkdə ali məktəb proqramına müvəffəqiyyətlə yiyələnmək imkanı verir. Universitet təhsili Hazırda universitetdə 3 fakültə fəaliyyət göstərir: Universitetin dinamik inkişaf edən fakültəsi hesab edilən informasiya texnologiyaları və idarəetmə sistemlər fakültəsində bu gün elmin, istehsalın və biznesin müxtəlif sferalarında ən çox tələb olunan İT mühəndislik istiqamətləri üzrə kadrlar hazırlanır. Fakültədə informasiyanın və idarə etmənin emalının avtomatlaşdırılmış sistemləri, ölçü informasiya sistemləri və texnologiyalar, informasiya sistemləri, informasiya texnologiyaları və hesablama sistemləri, kompüter idarə sistemləri, tətbiqi riyaziyyat, robot texnikası və mexatronik, qurğu sistemləri, texniki sistemlərdə idarə etmə və informatika, elektrotexnika, elektronika və avtomatika ixtisasları əsasında tədris həyata keçirilir. Maşınqayırma texnologiyaları və avadanlığı fakültəsi sahə üzrə innovasiya texnologiyalarının tətbiqi ilə kompleks hazırlığı təmin edir. 12 kafedranı əhatə edən fakültə maşınqayırmanın baza sahələrinin yüksək ixtisaslı mühəndislərini hazırlamaq üçün bütün lazımi resurslara malikdir. Maşınqayırma texnologiyaları və avadanlığı fakültəsində emalın yüksək təsirli texnologiyaları, instrumental texnika və formalaşma texnologiyası, mühəndislik ekologiyası və həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi, kompozisiya materialları, metalşünaslıq, maşınların qurulmasının əsasları, materiallar müqaviməti, dəzgahlar, plastik deformasiya sistemləri, maşınqayırmanın texnologiyası, nəzəri mexanika və fizika kafedraları fəaliyyət göstərir. İqtisadiyyat və menecmentlik fakültəsi müxtəlif sənaye sahələri üçün iqtisadçıların və menecerlərin hazırlığında mühəndislik təhsilinin və innovasiya yanaşmalarının ən yaxşı ənənələrini birləşdirir. Fakültə tələbələrə müasir tendensiyalara əsaslanan iqtisadi və idarəetmə bilik və bacarıqlarını əldə etmək imkanını təqdim edir. Fakültədə iqtisadiyyat və müəssisəni idarə etmə, istehsal idarəetməsi, maliyyə idarəetməsi, sosiologiya, psixologiya və pedaqogika, texnologiya planlaşdırması, xarici dillər, fiziki tərbiyə və idman, fəlsəfə kafedraları mövcuddur. Tələbə həyatı Bu universitetdə həyat yalnız tədris auditoriyalarında, kitabxanalarda və ali məktəbin qiraət zallarında gündəlik bilik əldə etməyi deyil, həm də parlaq, maraqlı ictimai həyatı əhatə edir. Burada tələbə şou-qrupu, vokal və rəqs kollektivləri fəaliyyət göstərir. Eyni zamanda tələbələrin fəal şəkildə idmanla məşğul olmasına diqqət göstərilir. Bunun üçün ali məktəbdə lazımi şərait yaradılıb. Tələbələrin Həmkarlar İttifaqı Komitəsi tələbələrə sosial dəstəyi və tələbə özünü idarəetməsinin reallaşdırılmasını həyata keçirir. Ali məktəbin "Stankinovski vestnik" adlı qəzeti hazırlanması işində də tələbələr aktiv iştirak edirlər. Elmi-tədqiqat işləri Elmi-tədqiqat işi universitetin fəaliyyətində xüsusi önəm verilən və böyük əhəmiyyət kəsb edən istiqamətlərdən biridir. Burada elmi-tədqiqat işləri informasiya — kommunikasiya texnologiyalarının (İKT), maşınqayırma texnologiyasının, texnoloji avadanlıq və təchiz etmənin, avtomatlaşdırma və prosesləri idarə etmənin, avtomatlaşdırılmış planlaşdırma sistemlərinin, çoxfunksiyalı informasiya sistemlərinin, iqtisadiyyat və maşınqayırma istehsalı idarəetməsinin geniş spektrini ehtiva edir. Universitetdə dövlət layihələndirmə, fizika-texnologiya tədqiqatları, yeni texnologiyalar və alətlər, yeni informasiya texnologiyaları, fəlsəfə təhsili ali məktəblərarası, əməyin qorunması və ekoloji təhlükəsizlik üzrə təhsilin və ixtisasın artırılması dövlət ali məktəblərarası, tələbə tədris-istehsal, tədris-texniki, tələbələri işədüzəltmə və məzunları bazara uyğunlaşdırma mərkəzləri fəaliyyət göstərir. Cahangir Atakişiyev. "Rabitə dünyası" qəzeti. № 9 (756), 8 mart 2013, səh. 33. (az.)

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=617345

“Sumqayıt Kimya Sənaye Parkı” MMC

İqtisadi Zonaların İnkişafı Agentliyi — Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin "Sənaye parklarının, sənaye məhəllələrinin və aqroparkların idarə edilməsinin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında" 22 yanvar 2021-ci il tarixli 1257 nömrəli Fərmanı ilə "Sumqayıt Kimya Sənaye Parkı" MMC-nin əsasında publik hüquqi şəxs kimi yaradılmışdır. 2021-ci il 21 dekabr tarixli 1506 nömrəli Fərman ilə Agentliyin Nizamnaməsi təsdiq edilib. İqtisadi Zonaların İnkişafı Agentliyi 2021-ci 28 dekabr taixində dövlət qeydiyyatına alınıb. Hazırda Agentliyin idarəçiliyində 6 sənaye parkı, 4 sənaye məhəlləsi və aqroparklar fəaliyyət göstərir. Bundan başqa İqtisadi Zonaların İnkişafı Agentliyinin nəzdində Peşə Təhsil Mərkəzidə fəaliyyət göstərir. Sənaye parkları Sənaye parkları – sahibkarlıq fəaliyyətinin həyata keçirilməsi üçün zəruri infrastruktura və idarəetmə qurumlarına malik olan, müasir texnologiyaların tətbiqi yolu ilə rəqabətqabiliyyətli məhsul istehsalı və xidmət göstərilməsi məqsədləri üçün istifadə edilən, sahibkarların səmərəli fəaliyyətinə və inkişafına kömək edən ərazidir. Müasir istehsal infrastrukturuna malik sənaye parkının yaradılması ölkədə sənaye sahələrinin inkişafının, ölkə iqtisadiyyatının tarazlı inkişafının təmin edilməsini, habelə istehsal sahələrinin və onun innovasiya istiqamətinin inkişafını nəzərdə tutan dövlət siyasətinin reallaşdırılmasına yönəldilib. Sənaye parklarında sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişafı üçün əlverişli investisiya mühiti yaradılıb ki, iş adamları burada bir çox üstünlüklərdən yararlana bilərlər. Belə ki, sənaye parklarının rezidentləri qeydiyyata alındıqları tarixdən etibarən 10 il müddətinə əmlak, torpaq, mənfəət vergiləri, eləcə də istehsal məqsədilə idxal olunan texnika, texnoloji avadanlıq və qurğulara görə ƏDV-dən və gömrük rüsumlarından azad olunurlar. Sənaye parkları dövlət vəsaiti hesabına tam infrastruktur sistemi ilə təmin edilirlər. Hazırda İqtisadi Zonaların İnkişafı Agentliyinin idarəçiliyində 6 sənaye parkı mövcuddur.[mənbə göstərin] Sumqayıt Kimya Sənaye Parkı Qaradağ Sənaye Parkı Pirallahı Sənaye Parkı Mingəçevir Sənaye Parkı Ağdam Sənaye Parkı "Araz Vadisi İqtisadi Zonası" Sənaye ParkıSumqayıt Kimya Sənaye Parkı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 2011-ci il 21 dekabr tarixli 548 nömrəli Fərmanı ilə yaradılıb. Sumqayıt şəhərində yerləşən və nəhəng infrastruktura malik parkının ərazisi 583,5 hektar təşkil edir. Burada neft-kimya və digər prioritet sənaye sahələri üzrə rəqabət qabiliyyətli məhsulların (işlərin, xidmətlərin) istehsalı və emalı müəssisələri yaradılıb. 2013-cü il oktyabrın 3-də dövlət başçısının iştirakı ilə Sumqayıt Kimya Sənaye Parkının təməlqoyma mərasimi keçirilib.Qaradağ Sənaye Parkı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 2015-ci il 3 iyun tarixli 1255 nömrəli Sərəncamı ilə yaradılıb. Bakı şəhərinin Qaradağ rayonu ərazisində Bakı-Astara magistral yolunun 25-ci kilometrində yerləşən parkının ərazisi 72 hektardır və fəaliyyət istiqaməti iri, orta və ağır tonnajlı gəmilərin və avadanlıqların istehsalı və təmiridir. Pirallahı Sənaye Parkı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 2016-cı il 14 sentyabr tarixli 2336 nömrəli Sərəncamı ilə yaradılıb. Parkın ərazisi 30 hektar torpaq sahəsi təşkil edir və əsas fəaliyyət istiqaməti əczaçılıq sənayesinin inkişaf etdirilməsidir. Mingəçevir Sənaye Parkı Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin 2015-ci il 26 fevral tarixli 1077 nömrəli Sərəncamı ilə yaradılıb. Mingəçevir şəhərində yerləşən parkın ərazisi 26 hektar torpaq sahəsi təşkil edir. Mingəçevir Sənaye Parkı yüngül sənayə, tekstil sənayesi üzrə ixtisaslaşıb. 2016-cı il sentyabrın 21-də Mingəçevir Sənaye Parkının təməli qoyulub.Ağdam Sənaye Parkı Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin 2021-ci il 28 may tarixli 1347 nömrəli Fərmanı ilə yaradılıb. Ağdam rayonunda yerləşən parkın ərazisi 190 hektar təşkil edir və qida sənayesi, kiçik sənaye və xidmət, iri sənaye müəssisələri, sosial və texniki zonalar, TIR parkı, tikinti materiallarının satışı bazası hissələrinə bölünəcək. 2021-ci il mayın 28-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Ağdam Sənaye Parkının təməlqoyma mərasimində iştirak edib."Araz Vadisi İqtisadi Zonası" Sənaye Parkı Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin 2021-ci il 4 oktyabr tarixli 1453 nömrəli Fərmanı ilə yaradılıb. Cəbrayıl rayonunda yerləşən sənaye parkı 200 hektar ərazini əhatə edir. Ərazi kənd təsərrüfatı məhsullarının emalı, sənaye, sosial və texniki zonalara bölünəcək. "Araz Vadisi İqtisadi Zonası" Sənaye Parkı Bakıdan Zəngəzur dəhlizi vasitəsilə Türkiyə sərhədinə qədər olan yolun təxminən ortasında yerləşir. Sənaye Məhəllələri Sənaye məhəlləsi sahibkarlıq fəaliyyətinin həyata keçirilməsi üçün zəruri infrastruktura malik olan, kiçik və orta sahibkarlar tərəfindən məhsul istehsalı və xidmət göstərilməsi üçün istifadə edilən ərazidir. Sənaye məhəllələri istehsal prosesinin təşkilində infrastruktur xərclərinin azaldılması, kooperasiya əlaqələrinin gücləndirilməsi, kiçik və orta sahibkarlığın inkişaf etdirilməsi və s. məsələlərin həlli baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir. Hazırda İqtisadi Zonaların İdarəçiliyində 4 sənaye məhəlləsi mövcuddur. Hacıqabul Sənaye Məhəlləsi Masallı Sənaye Məhəlləsi Neftçala Sənaye Məhəlləsi Sabirabad Sənaye MəhəlləsiHacıqabul Sənaye Məhəlləsi Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2017-ci il 25 iyul tarixli 3127 nömrəli Sərəncamı ilə yaradılıb. 2021-ci il aprelin 20-də açılış mərasimi keçirilib. 60 hektar ərazini əhatə edir. Masallı Sənaye Məhəlləsi Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2016-cı il 13 iyun tarixli 2115 nömrəli Sərəncamı ilə yaradılıb və 2018-ci il sentyabrın 18-də açılışı olub. Sənaye Məhəlləsinin hazırda 10 hektar ərazisi var. Neftçala Sənaye Məhəlləsi Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2015-ci il 2 fevral tarixli 1011 nömrəli Sərəncamı ilə yaradılıb. 10 hektar ərazini əhatə edən sənaye məhəlləsinin 2017-ci il sentyabrın 24-də açılış mərasimi keçirilib.Sabirabad Sənaye Məhəlləsi Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2017-ci il 27 noyabr tarixli 3407 nömrəli Sərəncamı ilə yaradılıb və 2017-ci il noyabrın 28-də Azərbaycan Respublikası Prezidenti tərəfindən təməli qoyulub. 20,3 hektar ərazini əhatə edir. Aqroparklar Dövlət başçısının tapşırığına əsasən 2014-cü ildən başlayaraq dövlət-özəl tərəfdaşlığı çərçivəsində respublikanın 32 rayonu üzrə 240 min hektar ərazidə 51 aqroparkın yaradılmasına başlanılmışdır. Bunlardan 35-i bitkiçilik, 14-ü bitkiçilik və heyvandarlıq, 1-i heyvandarlıq fəaliyyəti, digəri isə çeşidləmə-qablaşdırma, emal və logistika sahələri üzrə ixtisaslaşıb. Bundan 190 min hektar ərazidə 44 aqroparkın fəaliyyət göstərməsinə nail olunmuşdur. Aqroparkların hüququ çərçivələrinin müəyyən olunması ilə bağlı işlər görülmüşdür. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2021-ci il 21 dekabr tarixli 1505 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq olunmuş "Aqroparklar haqqında Nümunəvi Əsasnamə"nin tələblərinə uyğun olaraq aqroparklar sahəsində idarəedici təşkilat olan İqtisadi Zonaların İnkişafı Agentliyi tərəfindən 2023-cü ilin yanvar ayından etibarən aqroparkların reyestrinin aparılması, həmçinin orada fəaliyyət göstərən hüquqi və fiziki şəxslərə aqropark rezidentinin qeydiyyat şəhadətnaməsinin verilməsi ilə bağlı işlər aparılır. "Orta fermer təsərrüfatının aqrar-sənaye klasterlərinə inteqrasiyası" pilot layihəsi çərçivəsində Yevlax rayonunda 2807 hektar ərazidə dövlət aqroparkı olan Yevlax Pilot Aqroparkı yardılır. Yevlax Pilot Aqroparkın 4 dekabr 2021-ci il tarixində iqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarovun iştirakı ilə rəmzi açılışı olub. Aqroparkda intensiv meyvə bağlarının salınması, müasir heyvandarlıq və quşçuluq komplekslərinin, həmçinin emal sahəsinin yaradılması üzrə işlər görülür. Peşə Təhsil Mərkəzi İqtisadi Zonaların İnkişafı Agentliyinin nəzdində sənaye ixtisasları üzrə ixtisaslı kadrların hazırlanmasını təmin edən müasir tipli Peşə Tədris Mərkəzi Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2013-cü il 19 aprel tarixli 68 nömrəli qərarına əsasən yaradılıb. Nazirlər Kabinetinin 2020-ci il 18 iyul tarixli 257 nömrəli qərarı ilə Mərkəzin adındakı "Tədris" sözü "Təhsil" sözü ilə əvəz edilərək Peşə Təhsil Mərkəzi adlandırılıb. 2020-ci il 14 sentyabr tarixində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Peşə Təhsil Mərkəzinin açılış mərasimində iştirak edib.Hazırda Mərkəzdə aşağıdakı ixtisaslar üzrə tələbə hazırlığı aparılır: Veb dizayner və proqram təminatçısı, Qrafik dizayner, Torna və frezer dəzgahlarının operatoru, Aqroservis mütəxəssisi, Avtomatika üzrə usta, Sənayedə quraşdırma işləri üzrə usta, Proqramla idarə olunan dəzgahların operatoru, Elektrik avadanlıqlarına xidmət və təmiri üzrə elektrik montyoru, İsitmə-soyutma, havalandırma sistemləri və avadanlıqları üzrə montajçı, Elektronika ustası, İnformasiya kommunikasiya texnologiyaları üzrə texnik (Almaniya kurikulumu əsasında ikili təhsil), Kompüter sistemlərində proqramlaşdırma, Sənaye və mülki binalarda elektrik avadanlıqlarının quraşdırılması və istismarı, Proqramla idarə edilən sənaye avadanlıqlarının quraşdırılması və istismarı. Həmçinin bax Azərbaycan İnvestisiya Şirkəti

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=628862

“Təhsil” Cəmiyyəti

"Təhsil" Cəmiyyəti 1986-cı ildən qeyri-rəsmi, 1990-cı il 15 avqust tarixindən rəsmi fəaliyyətə başlamış və 1993-cü ildə 10 noyabr tarixində təkrar dövlət qeydiyyatından keçmişdir. Cəmiyyətin yaranma tarixçəsi Azərbaycan Respublikası "Təhsil" Cəmiyyəti 1986-cı ildən qeyri-rəsmi, 1990-cı ilin avqustundan rəsmi fəaliyyət göstərir. Məqsəd xalqın zamanla ayaqlaşması naminə maarifləndirmə işini sürətləndirməkdədir. 1980-ci ilin ikinci yarısında SSRİ-də gedən yenidənqurma dövründə respublikanın görkəmli ziyalılarını narahat edən məsələlərdən biri də təhsil sistemində yaranmış neqativ hallar idi. Ona görə də ziyalıların təşəbbüs qrupu istedadlı gənclərə qayğı göstərilməsi məqsədilə belə bir qurumun yaradılması ilə əlaqədar Mərkəzi Komitənin ideoloji Şöbəsinə müraciət etdi. Ideoloji şöbə ictimaiyyətin fikrini öyrənmək məqsədilə Azərbaycan Lenin Kommunist Sosioloji Tədqiqat Şöbəsinə bu işlə məşğul olmaq tapşırıldı. Şöbənin rəhbəri Əhməd Qəşəmoğlunun başçılığı ilə dəfələrlə "Bilik" Cəmiyyətində, ayrı-ayrı təhsil ocaqlarında, Təhsil Nazirliyində, Elmi Tədqiqat Pedaqoji Elmlər İnstitutunda (ETPEİ) geniş ictimaiyyətin iştirakı ilə müzakirə olunub rəylər alındıqdan sonra 1989-cu ilin 28 oktyabrında ETPEİ-in akt zalında "Təhsil" Cəmiyyətinin təsis konfransı keçirildi. Konfransda ibadət İdarə Heyəti seçildi. İdarə Heyətinə respublikanın aşağıdakı ziyalıları seçildi. 1990-cı il fevralın 28-də "Azərbaycan Müəllimi" qəzetində Cəmiyyətin Nizamnaməsi çap olunaraq xalqın müzakirəsinə verildi, həmin Nizamnamə Bakı Dövlət Universitetinin, Azərbaycan Texniki Universitetin, Azərbaycan Neft Akademiyasının və "Şuşa" qəzetlərində də nəşr olundu. Cəmiyyətin nizamnaməsində Daxili İşlər Nazirliyi, Arbitraj və Maliyyə Nazirliyi baxıb münasibətlərini bildirdikdən sonra 1990-cı ilin avqustunda Ədliyyə Nazirliyində qeydə alındı. Təkrarən 1991-ci ilin may və 1993-cü ilin noyabr ayında Ədliyyə Nazirliyində yenidən qeydiyyatdan keçmişdir. 1994-cü ilin aprel və 1994-cü ilin may ayında qurultay keçirilmişdir. Fəaliyyət istiqaməti "Təhsil" Cəmiyyətinin əsas fəaliyyəti təhsil və elmin inkişafına ictimai dəstək və qayğı göstərməkdir. Təhsildə aparılan islahatlara dəstək vermək, problemlərin aşkar edilməsi və həlli yollarını müzakirə etmək, təhsilin keyfiyyətinin təlim-tərbiyənin, mənəvi, milli, əxlaqi və bəşəri dəyərlərin yüksəldilməsinə nail olmaq. Üzv olduğu koalisiyalar Milli QHT Forumunun üzvü və "Elm, təhsil və tədqiqat" bölməsinin koordinatoru; BMT nəzdində QHT qrumunun üzvü. "Uşaq evləri və internat məktəblərindən ayrılan gənclərin peşə bacarıqlarının artırılması və işlə təmin olunmasına dəstəyin göstərilməsi" "I Təsəvvüf Araşdırmaları Beynəlxalq Simpoziumu: Nəsimi-650" "İxtisas seçimi və peşə rəhbəri seminarları" "Məcburi köçkün məktəblərində elm və təhsilə marağın təşviq edilməsi" "Respublika müəllimlərinin beynəlxalq seminarı" "Çağdaş Azərbaycanda elm və təhsilin prioritet istiqamətləri" mövzusunda konfrans "Təbii resurslarla zəngin olan ölkələrdə insan kapitalının inkişafı problemləri: dünya təcrübəsi və Azərbaycan"

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=217189

“Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi ilə əlaqədar rəşadətli əməyə görə” medalı

"Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi münasibətilə" yubiley medalı — Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illik yubileyi münasibətilə SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 5 noyabr 1969-cu il tarixli Fərmanı ilə təsis edilmişdir. Təltif olunanlar 9 milyon işçi-çalışan, 2 milyon hərbi qulluqçu və təxminin 5 min xarici vətəndaş olmaqla yanaşı 11 milyondan çox insan bu medalla təltif edilmişdir. Medal bürüncdən istehsal edilmişdir və 32 mm diametrli bütöv dairə şəklindədir. Medalın üz tərəfində tutqun fonda sola çevirilmiş V. İ. Leninanın qabarıq profil təsviri yerləşdirilmişdir. Aşağı hissədə isə — "1870–1970" tarixi. Medalın arxa tərəfində tutqun fonda çevrə üzrə yuxarı hissədə "Şanlı əmək üçün" və ya "Hərbi şücaət üçün" yazısı, onun altında oraq və çəkic təsviri və yazı "V. İ. Leninin anadan olmasının 100 illiyinin qeyd edilməsi şərəfinə". Aşağı hissədə isə — kiçik beş ulduz yerləşdirilmişdir. Xarici vətəndaşların mükafatlandırılması üçün hazırlanmış medalın arxasında — "Şanlı əmək üçün" və ya "Hərbi şücaət üçün" yazılar yoxdur. Medalın kənarları bortla haşiyələnmişdir.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=437513

“Yanarsu” mineral bulağı

“Yanarsu” mineral bulağı Dağlıq Talışın şimal-qərb ətəklərində, Mişarçayın hövzəsində yerləşir. Orta eosenin vulkanogen qatlarını mürəkkəbləşdirən uzununa yarığa aiddir. Suları xlorid-natrium-kalsium tərkiblidir, minerallaşma dərəcəsi 16,7 q/l-ə çatır, temperaturu isə təşkil edir. Bulaq gözündən vaxtaşırı alışıb yanan güclü metan qazı ayrılır. Yerli əhali ta qədimdən bəri bu sudan müalicə məqsədi ilə istifadə edir; bunu tufogen qumdaşılarından yonulub hazırlanmış və bu günə qədər gəlib çıxmış vannalar da təsdiq edir. Həmçinin bax Darrıdağ karbonatlı-mərgümüşlü su yatağı Xaltan qrupu mineral bulaqları “Badamlı” mineral bulaqları "Azərbaycan Respublikasının Geoloji İrsi" // Bakı, "Nafta-Press" nəşriyyatı, 2013 ''

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=495416

“İctimai asayişin mükəmməl mühafizəsinə görə” medalı (Ermənistan)

"İctimai asayişin mükəmməl mühafizəsinə görə" medalı Ermənistan Respublikasının dövlət mükafatıdır. Mükafat proseduru Medal aşağıdakı kriteryalara görə verilir: Qanunun və asayişin təşviqində nümayiş etdirilən cəsarət və ya fədakarlıq, İctimai asayişin qorunmasında nümayiş etdirilən cəsarət və ya fədakarlıq, Cinayətlə mübarizədə göstərilən cəsarət və ya fədakarlıq, Xidməti vəzifələrini yerinə yetirərkən cəsarət nümayiş etdirmiş, vətəndaşlıq borcunu yerinə yetirərkən şücaət göstərmiş, Xüsusi tapşırıqların nümunəvi yerinə yetirilməsinə görə. Geyinmək qaydası (Hərbi üsul) Medal döş qəfəsinin sol tərəfinə taxılır, əgər "Hərbi xidmətlərə görə" medalı varsa — ondan sonra Medal ilə təltif olunanlar Ermənistan prezidenti S. Sarkisyanın hakimiyyəti dövründə (9 aprel 2008-ci ildən) 2-si ölümündən sonra olmaqla 65 nəfər medala layiq görülüb.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=821380

“İnsan və biosfer” (ingil. “The Man and the Biosphere” MAB)

Təbii sərvətləri idarə etmək problemi ilə əlaqədar aparılan fundamental tədqiqatların koordinasiyası üzrə dövlətarası proqram (MFB). Ümumittifaq bioloji proqramının davamı olaraq YUNESKO-nun Baş konfransının 16-cı sessiyasında qəbul olunmuşdur. 1984-cü ilə qədər bu proqramda 90-a qədər dövlət iştirak etmişdir. MAB-ın əsas vəzifəsi – dünyanın müxtəlif rayonlarında insanın biosferdə gedən proseslərə t əsirini öyrənmək üçün kompleks çoxillik tədqiqatlar aparmaq, həmçinin bu proseslərin dəyişilməsinin insanın özünə təsirini öyrənməkdir. Proqrama 14 layihə daxil edilmişdir. Bu layihələr yerin əsas biomlarına (meşə, tundra, savanna, çöl, səhra və s.), bütövlükdə ətraf mühitə insanın çoxtərəfli təsirinin (torpaqdan istifadə, mühəndis texniki işlər, energiyadan istifadə və s.) öyrənilməsinə həsr edilmişdir. Bu layihələr çərçivəsində 1000-ə yaxın «çöl» layihələri”, o cümlədən meşə ekosistemlərinə havanın çirklənməsinin təsirinin öyrənilməsi, yeni suvarma sistemlərinin fəaliyyəti yerlərdə ətraf mühitin müxtəlif komponentlərinin dəyişilməsi üzərində müşahidə aparılması, resursların çoxtərəfli qiymətləndirilməsi ilə əlaqədar tədqiqatların yerinə yetirilməsi, müxtəlif dağ sistemlərində turizmin inkişafının təsirinin öyrənilməsi məsələləri işlənib hazırlanır. Biosfer qoruqlarının yaradılması da MAB-ın diqqət mərkəzindədir. Xarici keçidlər Təbiət və insan Arxivləşdirilib 2017-07-06 at the Wayback Machine YUNESKO üzrə “İnsan və Biosfer” Azərbaycan Milli Komitəsinin əsərlərinin illik nəşri oxuculara təqdim olunmuşdur. Biosferin yaranması və inkişafı Həmçinin bax

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=503535

“İnturist” oteli

Sheraton Baku Intourist — Azərbaycan Respublikasının paytaxtı olan Bakı şəhərində otel. Beşulduzlu bu otel "Absheron Hotel Group"a aiddir.Yeni otel vaxtilə Bakıda mövcud olmuş "İnturist" mehmanxanasının arxitektura üslubunda inşa edilmişdir. Həmin mehmanxana nəinki Azərbaycanda, eləcə də keçmiş SSRİ-də çox məşhur idi. 1934-cü ildə istifadəyə verilən keçmiş "İnturist" mehmanxanası fəaliyyət göstərdiyi 70 il ərazində Bakının ən sevilən məkanı olmuşdur. Hətta 1950–1960-cı illərdə Bakının ən məşhur hoteli "İnturist" idi. Sonra "Yeni İnturist" tikildi, bunun adı oldu "Köhnə İnturist". Sonra isə həmin mehmanxana sökülmüşdür və yerində başqa bir bina tikilmişdir.2015-ci ildə tikintisi başa çatmış yeni otel isə köhnə "İnturist" barədə xatirələri yaşatmaqla bərabər, nadir memarlıq quruluşu ilə diqqəti cəlb edir. Yeni otel təxminən əvvəlki "İnturist"in yerinə çox yaxın bir yerdə tikilmişdir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev "İnturist"in yenidən tikilməsi barədə belə demişdir: Mən çox şadam ki, hazırda biz bu tarixi ədaləti bərpa edirik. Beşmərtəbəli binada 150 standart və suit nömrə var. Otaqların hamısı müasirliyi və rahatlığı ilə seçilir. Hotelin özəlliyini artıran cəhətlərdən biri də otaqların eyvanlarından Xəzər dənizinə və sahilboyu Bakı bulvarına açılan mənzərədir. Otaqların hamısı sürətli internet, havalandırma və digər zəruri sistemlərlə təchiz olunub.Hoteldə SPA, kitabxana, iclas zalı, restoran var. Terrasından dənizə gözəl mənzərə açılan restoranda dünya mətbəxinin təamları təqdim edilir. Restoran odunla alışdırılan sobalı açıq mətbəxi, uzun masaları, yarım fərdi şam yeməyi üçün xüsusi yerləri və yamyaşıl bağçanı birləşdirir. O dünya mətbəxindən seçilmiş burgerlər, ləzzətli steykləri və digər yerli və beynəlxalq mətbəxdən seçmələri ilə müştərilərə xidmət göstərir. Buradakı şərait Bakının keçmiş əfsanəvi "İnturist" mehmanxanasının ab-havasını xatirələrdə canlandırır. Yeni "İnturist" fərqli və nadir mühiti ilə Bakının otel biznesində özünə layiqli yer tutur.Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və xanımı Mehriban Əliyeva 5 may 2015-ci il tarixində "İnturist" hotelinin açılışında iştirak etmişlər. Xarici keçidlər intouristhotelbaku.com — İnturist rəsmi saytı

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=433010

“İrəli” İctimai Birliyi

"İrəli" İctimai Birliyi (ing. Ireli Public Union) — Azərbaycan Respublikasının gənclər sahəsində fəaliyyət göstərən qeyri-hökumət təşkilatı. "İrəli" İctimai Birliyi 26 avqust 2005-ci ildən gənclər hərakatı kimi faliyyətə başlayıb. 3 illik fəaliyyətdən sonra "İrəli" İctimai Birliyi öz fəaliyyətlərini gənclər hərakatı kimi dayandıraraq 24 dekabr 2008-ci ildə yenidən quruldu. Ceyhun Osmanlı 24 dekabr 2008-ci ildə Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında 380 nəfər nümayəndənin iştirakı ilə keçirilən konfransda "İrəli" İctimai Birliyinin sədri seçilmişdir. Konfransdan sonra 16 aprel 2009-cu ildə birinci yığıncaq keçirilib və burada heyət üzvləri, katibliyin əsasnaməsi və baş katib təsdiqlənib. İrəli İctimai Birliyi 19 fevral 2009-cu ildə Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən dövlət qeydiyyatına alınıb. Konfransları Rauf Mərdiyev 5 may 2012-ci ildə keçirilən II hesabat-seçki konfransında təşkilatın yeni sədri seçilib. Bu vaxta qədər Rauf Mərdiyev 2010-cu ildən 2012-ci ilə qədər baş katib kimi işləyib. 27 iyun 2014-cü ildə İrəli İctimai Birliyinin IV hesabat-seçki konfransı keçirilib. İrəli İctimai Birliyinin yeni sədri üçün seçki prosesində təşkilatın üzvüləri yekdilliklə Mirhəsən Seyidovu təşkilatın yeni sədri olaraq seçiblər. O vaxta kimi Mirhəsən Seyidov Azərbaycan Respulikası Gənclər Təşkilatlarının sədr müavini vəzifəsində işləmişdir. Mirhəsən Seyidov 19 dekabr 2016-cı ildə keçirilən V Hesabat-seçki komfransında açıq səs vermə nəticəsində idarə heyətinin sədri təyin edilib. 25 dekabr 2017-ci il tarixində təşkilatın hesabat konfransı keçirilib. 25 dekabr 2018-ci ildə İrəli İctimai Birliyinin VI hesabat-seçki konfransı keçirilib. Səs çoxluğu ilə Mirhəsən Seyidov idarə heyətinin rəhbəri seçilib.19 may 2020-ci ildə onlayn formatda "İrəli" İctimai Birliyinin VII Hesabat-Seçki konfransı keçirilib. Konfransda ilk olaraq "İrəli" İctimai Birliyinin Baş katibi Şahin Rəhmanlı qurumun fəaliyyətinə dair hesabat məruzəsi ilə çıxış edib. Təşkilatın İdarə Heyətinə seçki keçirilib. Namizədlər haqqında təqdimat nümayiş olunub və səsvermə prosesinə başlanılıb. İdarə Heyətinə üzvlər təsdiqləndikdən sonra Şahin Rəhmanlı səs çoxluğu ilə İctimai Birliyin İdarə Heyətinin yeni sədri seçilib. Azərbaycan Respublikasının inkişaf yolunda aparılan siyasətin həyata keçirilməsində birbaşa gənclərin iştirakına şərait yaratmaq; Gənclərə vətənpərvərlik hislərinin aşılanmasına şərait yaratmaq; Milli-mədəni dəyərlərin qorunmasını təmin etmək; Gənclərin fərdi inkişafında yardımçı olmaq. İrəli İctimai Birliyinə üzvlük fərdi və kollektiv qaydada həyata keçirilir. 2019-cu ilin may ayına olan məlumatlara görə 5 000 nəfərdən çox gənc "İrəli"-nin üzvüdür. Təşkilata üzvlük müraciət əsasında həyata keçirilir. "İrəli" İctimai Birliyi seçkili orqandır, ali orqanı konfrans hesab olunur. Birlik hər il hesabat konfransı keçirir, fəaliyyəti haqqında ictimaiyyətə hesabat verir. Hər iki ildən bir isə Birliyin hesabat-seçki konfransı keçirilir. Hesabat-seçki konfransında Birliyin İdarə Heyətinin və Mərkəzi Nəzarət-Təftiş Komissiyasının seçkisi keçirilir. Birliyin ümumi fəaliyyətinə İdarə Heyətinin sədri rəhbərlik edi İdarə Heyəti İdarə Heyətinin sədri – Şahin Rəhmanlı İdarə Heyətinin üzvü – Fatimə Məsimli İdarə Heyətinin üzvü – Əfsanə Şükürova İdarə Heyətinin üzvü – Elvin Səhətbəyli İdarə Heyətinin üzvü – Orxan Rüstəmov İdarə Heyətinin üzvü – Kənan Əliyev İdarə Heyətinin üzvü – Azər Əmirov İdarə Heyətinin üzvü – Elmar Məmmədov İdarə Heyətinin üzvü – Anar Qurbanov "İrəli" Radio 10 oktyabr 2010-cu ildə fəaliyyətə başlayıb. Radionun məqsədi Azərbaycan musiqi və mədəniyyətini dünya miqyasında təbliğ etmək, aktiv gəncləri bu sahədə birləşdirməkdir. Hazırda "İrəli" gəncləri müxtəlif sahələrdə verilişlər təşkil edərək həm təcrübə qazanır, həm də birliyin fəaliyyətinin bu istiqamət üzrə daha çox gəncə çatmasına şərait yaradırlar. İrəli İctimai Birliyi Azərbaycan Respublikasının Dövlət Gənclər siyasətinə töhfə vermək məqsədilə fəaliyyətinin 2014–2018 illər ərzində 27 geniş tərkibli layihə həyata keçirmişdir. "Mənim Gənclər Təşkilatım", "Şəxsi İnkişaf Akademiyası", "Nəzər Nöqtəsi", "Region Gənclərinin əməkdaşlıq forumu", "Gənclərin Simulyasiya Akademiyası", "Gənc Əkinçi", "Gənclər Kuboku", "Azərbaycan İntellektual Birincisi", "Marş İrəli", "Support of Azerbaijan Youth", "Münaqişə tərəfi Azərbaycan — Həqiqətlər və Reallıqlar", "Virtual Məkanda Azərbaycan" və "Milli Təcrübə Forumu" layihələri bunlara nümunədir. 2020–2021-ci illər ərzində "Ulu Öndərlə keçmiş və bu gün" adlı fotokonkurs, "Tarixin ədaləti: Cümhuriyyətdən Böyük Zəfərə Azərbaycan", "Nə? Harada? Nə zaman?" adlı tədbirlər həyata keçirilib. "Introduction to IT", "Marş İrəli", "Gənclər Kuboku: Hərb Oyunları" layihələri baş tutmuş tədbirlər sırasındadır. "Gənclərin Siyasi Savadlılığının Artırılması", "Essentials of Social Work" layihəsi, o cümlədən, "İZ" gənclər düşərgəsi layihəsi və bir sıra digər layihələrin icrası başa çatdırılıb. Ümumi olaraq keçirilmiş layihələr çərçivəsində 16.714 nəfərdən artıq gəncin müraciətinə baxılmışdır. Onlardan 8439 gənc birbaşa olaraq layihələrdə iştirakçı adını qazanmışdır. İştirakçıların 66%-dən çoxu region gəncləri olmuşdur. Layihələr boyunca 182 müxtəlif mövzuda təlim sessiyası təşkil edilmişdir. İrəli İctimai Birliyinin Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Gənclər Fondu ilə birgə 2014-cü ildə Göygöl şəhərində "Mənim gənclər təşkilatım" layihəsi, Bakı şəhərində keçirilən "Şəxsi İnkişaf Akademiyası" layihəsi, "Nəzər Nöqtəsi" layihələri keçirilmişdir. "Yaşıl Standart" Sertifikatlaşdırma sistemi layihəsi çərçivəsində ilk növbədə "Yaşıl Ofis" standartları yaradılmış, bu standartlar ümumdünya təcrübəsinə əsaslanaraq hər hansı bir ofisin fəaliyyəti zamanı, ətraf mühitə vurduğu ziyanın minimuma çatdırılması üçün uyğun şəraiti formalaşdırmışdı. Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə 28 May-28 iyun 2015-ci il tarixlərində DO! – Dostlarla Oyunlara kampaniyasına start verilmişdir. Kampaniyanın məqsədi uşaq evlərində mövcüd idman infrastrukturunun təşviqinə dəstək, məhəllə idmanına olan sevgi və ruhu geri qaytarmaq, eyni zamanda Azərbaycanın ev sahibliyi edəcəyi ilk Avropa oyunlarına dəstək verməkdən ibarət idi. "Xaricdən Milli Baxış" forumu, 2016-cı ildə İstanbulda "İrəli" İctimai Birliyi və İnsan Kapitalının İnkişaf Mərkəzinin (İNDEX) birgə təşkilatçılığı ilə keçirilmişdir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Gənclər Fondunun dəstəyi ilə keçirilən Forumda 19 ölkədən 20 gənclər təşkilatının nümayəndələri iştirak edib. "Region Gənclərinin Əməkdaşlıq formu" layihəsi 2016-cı il 24–27 iyunda, "İrəli" İctimai Birliyi və Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Gənclər Fondunun dəstəyi ilə Gəncədə baş tutub. "Gənclər Kuboku: Bakı 2017 İslam Həmrəlik Oyunlarına dəstək" layihəsi 10 idman növünü əhatə edən, 850 — dən artıq gəncin iştirak etdiyi və 16 ali təhsil müəssisələri arasında keçirilmiş idman çempionatıdır. Layihə 2017-ci il Mart — May aylarında keçirilmişdir. "İRƏLİ" İctimai Birliyi 2017-ci ilin avqust ayında gənclərin maarifləndirilməsi sahəsində fəaliyyətini davam etdirərək Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında QHT-larına Dövlət Dəstəyi Şurasının dəstəyi ilə "Gənclərin Simulasiya Akademiyasın" layihəsini həyata keçirib. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin maliyyə, "İrəli" İctimai Birliyinin təşkilati dəstəyi və "Sağlam Gəncliyə Doğru" İctimai Birliyinin təşkilatçılığı ilə 11–14 mart 2017 tarixlərində "Keçmişdən Gələcəyə" gənclər arasında tarixi mədəni abidələrin təbliği layihəsi həyata keçirilib. Azərbaycanın Intellektual Birincisi layihəsi artıq 3 ildir ki, həyata keçirilir. Layihə çərçivəsində keçirilən intellektual oyunlar: 1. Xəmsə 2. Nə? Harda? Nə zaman? 3. Axtar Tap 4. Vətəni tanı "İrəli" İctimai Birliyi Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Gənclər Fondunun dəstəyi ilə "Milli Təcrübə Forumu"-nu həyata keçirmişdir. Gənclər və İdman Nazirliyi nin dəstəyi, İrəli İctimai Birliyinin təşkilatçılığı ilə Virtual Məkanda Azərbaycan Vikipediya layihəsi həyata keçirilmişdir. "İrəli" İctimai Birliyinin təşkilatçılığı, Azərbaycan Respublikasının Gənclər Fondunun dəstəyi ilə həyata keçirilən "Gənclər Kuboku: Hərb Oyunları" layihəsi 27 avqust – 2 sentyabr tarixlərində Ağdam rayonunda baş tutub. 2019-cu ildə "İrəli" İctimai Birliyi "Gənclər Kuboku: Aprel Zəfəri" layihəsini həyata keçirdi. İrəli İB 2014-cü ildə " Support of Azerbaijan Youth (SAY)" hərəkatına start vermişdir. SAY proqramının 7 iriçaplı layihəsi həyata keçirilib. "Support of Azerbaijan Youth: Könüllülük Akademiyası" layihəsi "İrəli" İctimai Birliyinin təşkilatçılığı və Gənclər və İdman Nazirliyinin dəstəyi ilə 15–20 dekabr, 2014-cü ildə"Gənclər Paytaxtı" seçilmiş Quba şəhərində həyata keçirilib. "Support of Azerbaijan Youth (SAY): Green" düşərgəsi Azərbaycan Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyinin dəstəyi və "İrəli" İctimai Birliyinin təşkilatçılığı ilə "SAY" hərəkatının ikinci fəaliyyəti çərçivəsində təşkil olunub. Layihə 4–9 Avqust, 2016-cı ildə, Gəncə şəhərinin Hacıkənd qəsəbəsində keçirilib. "Support of Azerbaijan Youth (SAY): Multiculturalism" düşərgəsi Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Şurasının dəstəyi və "İrəli" İctimai Birliyinin təşkilatçılığı ilə keçirilib. Düşərgə 25–30 İyul, 2016-cı ildə İsmayıllı rayonunda həyata keçirilib. "İrəli" İctimai Birliyinin təşkilatçılığı və Azərbaycan Respublikasının Gənclər və İdman Nazirliyinin dəstəyi ilə "SAY: Volunteering Festival" (Könüllülük festivalı) layihəsi 28 sentyabr – 2 oktyabr tarixində Oğuz rayonunda baş tutub. "İrəli" İctimai Birliyi Azərbaycan Respuiblikası Gənclər və İdman Nazirliyinin dəstəyi ilə "SAY: Support of Azerbaijan Youth" hərəkatı adı altında – "SAY: Solidarity" layihəsini həyata keçirmişdir. SAY hərəkatının 5-ci fəaliyyəti çərçivəsində təşkil olunmuş layihə İslam Həmrəyliyinə həsr olunmuşdur. Layihə 2017-ci il iyun ayında keçirilmişdir. "İrəli" İctimai Birliyi Azərbaycan Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyinin dəstəyi ilə "SAY: Support of Azerbaijan Youth" hərəkatı adı altında – "SAY: Cümhuriyyət" layihəsini həyata keçirmişdir. SAY hərəkatının 6-cı fəaliyyəti çərçivəsində təşkil olunmuş layihə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyinə həsr olunmuşdur. Düşərgə Lənkəran şəhərində həyata keçirilmişdir 2018-ci il 8–13 avqust tarixlərində keçirilmişdir. "İrəli" İctimai Birliyi tərəfindən uzun müddətdir davam edən SAY hərəkatının növbəti "SAY:Unity" layihəsi baş tutub. Azərbaycanın Quba rayonunda baş tutan layihədə 50-ə yaxın gənc iştirak edib. Gənc Əkinçi Akademiyası "İrəli" İctimai Birliyi tərəfindən gənc jurnalistlərin iştirakı ilə 3 ildir ki, "Gənc Əkinçi" Akademiyası həyata keçirilir. "Gənc Əkinçi" layihəsi 12–15 mart 2015 tarixlərində "İrəli" İctimai Birliyi (İB) Azərbaycan Respublikasının Prezidentı yanında Gənclər Fondunun dəstəyi ilə İsmayıllıda həyata keçirilib. Layihənin davamlılığı çərçivəsində, ilk mərhələdə 3 tirajda "Gənc Əkinçi"qəzeti çap olunmuşdur. "Gənc Əkinçi-2" layihəsi 2017-ci il 25–28 yanvar tarixlərində Quba rayonunda baş tutmuşdur. 2015-ci ilin iyul ayının 22-də, 4000 tirajda "Gənc Əkinçi" qəzetinin ilk nömrəsi çapdan çıxıb və bu Milli mətbuat günümüzdə reallaşıb. Marş İrəli Layihəsi "Marş İrəli" layihəsi "İrəli" İctimai Birliyinin təşkilatçılığı və Azərbaycan Respublikasının Gənclər və İdman Nazirliyinin dəstəyi ilə 30 iyun-5 iyul, 2019-cu il tarixlərində Ağdam rayonunda həyata keçirilib. 6 gün ərzində baş tutan layihə çərçivəsində gender bərabərliyi qorunmaqla 18–20 yaş aralığında 100 nəfər gənc ekstremal şəraitdə qalaraq bir sıra sosial və idman fəaliyyətlərində yer alıb, peşəkarlar, mütəxəssislərin iştirak ilə müxtəlif təlim — məşq toplanışları, fiziki və əqli tapşırıqlar, ekspert və qonaqlarla görüşlər, müzakirələr təşkil edilir. "Marş İrəli: Goranboy" layihəsinin II mövsümü "İrəli" İctimai Birliyin təşkilatçılığı, Azərbaycan Respublikası Gənclər Fondunun, Goranboy Rayon İcra Hakimiyyətinin dəstəyi ilə həyata keçirilib. Layihə 2019-cu il 2–10 iyul tarixində, 220 gənclə keçirilmişdir. "Marş İrəli: Göygöl" layihəsinin III mövsümü "İrəli" İctimai Birliyin təşkilatçılığı, Azərbaycan Respublikası Gənclər Fondunun dəstəyi ilə həyata keçirilib. Layihə 2021-ci il, 29 iyul — 2 avqust tarixlərində Göygöl rayinunda baş tutub. "Marş İrəli: Naxçıvan" layihəsi "İrəli" İctimai Birliyin təşkilatçılığı, Azərbaycan Respublikası Gənclər Fondu, Naxçıvan Muxtar Respublikası Əlahiddə Ümumqoşun Ordu, Naxçıvan MR Gənclər və İdman Nazirliyi, Naxçıvan MR Gənclər Fondunun dəstəyi ilə həyata keçirilib. Layihə 2021-ci il, 5–8 sentyabr tarixlərində Muxtar Respublikanın Naxçıvan şəhərində baş tutub. Beynəlxalq əlaqələr Beynəlxalq tərəfdaşları: FutureEurope Türkiyə Youth for exchange and understanding Brüssel MOJU Portugaliya Civil Life Association — Bursa European Voluntary Service — akkreditasiya21 iyul 2015-ci il "İRƏLİ" İctimai Birliyi Avropa Komissiyasının Avropa Könüllülük Xidməti (EVS) hər iki növ proqramı üzrə akkreditasiya alıb. Akkreditasiya azərbaycanlı gənclərin xaricdə təmsilçilik, könüllü fəaliyyətinin stimullaşdırılması, ixtisas artırma iş yerlərində işlə təminat və digər məsələləri öz üzərində əsas götürür. "İrəli" İctimai Birliyi ilə Türkiyənin ən böyük gənclər təşkilatı — "Gənc MÜSİAD" arasında iki ölkənin gənclər təşkilatları arasında layihələr keçirmək üçün əməkdaşlıq memorandumu imzalanıb. 2017-ci ildə Azərbaycan ilə Koreya Respublikası arasında beynəlxalq gənclər mübadiləsi proqramı çərçivəsində ölkə gənclərindən ibarət nümayəndə heyəti iyulun 17-dən 26-dək bu ölkənin paytaxtı Seulda səfərdə olub. 2017-ci ilin 8–18 avqust tarixlərində azərbaycanlı gənclərdən ibarət nümayəndə heyəti Mərakeş Krallığına səfər edib. Səfərin əsas məqsədi Azərbaycan və Mərakeş gəncləri arasında mübadilə proqramında iştirakdır. Səfər çərçivəsində gənclər bir sıra tədbirlərdə, həmçinin, gənclər təşkilatlarının nümayəndələri ilə keçirilən görüşlərdə iştirak ediblər. İrəli İctimai Birliyi üzvləri 2017-ci ildə Türkiyədə "İkinci Beynəlxalq Gənclik Kampı", Rusiyada "Avrasiya Gənc Liderlər Forumu", Qazaxıstanın Aktau şəhərində "Beynəlxalq Xəzəryanı Gənclər forumu", 14–22 oktyabr 2017 tarixlərində Soçi şəhərində "XIX Beynəlxalq Gənclər və Tələbələr Festivalı", 14–22 mart 2017 tarixlərində İtaliyanın Tortona şəhərində "Intercultural learning and beyond", 2017-ci ildə Misirdə "World Youth Forum", 17–27 fevral 2019-cu il tarixində Trabzonda "Woman rights- human rights", 23–25 aprel 2019-cu il tarixlərində Qazaxıstanın Türküstan şəhərində "Türk Şurasının 2-ci Gənc Liderlər Forumu", 12–15 aprel 2019-cu il tarixlərində Belçikada "The Wonderful Wizards of Youth Work", 10–12 sentyabr 2021-ci il tarixində Brüsseldə "Youth for Exchange and Understanding təşkilatının 2022–2025-ci illər üzrə stratejik planlaşdırma görüşü", 20–27 noyabr 2021-ci il tarixində Belçikada "Disconnect – Take your power back" layihələrində iştirak etmişdir. Xarici keçidlər "İRƏLİ" 6 yaşını əsgərlərlə birgə qeyd etdi FOTOLAR Arxivləşdirilib 2016-03-05 at the Wayback Machine "İrəli" İctimai Birliyinin 9-cu ildönümü qeyd olunub İrəli İB — Facebook səhifəsi İrəli İB — Twitter səhifəsi İrəli İB — Instagram səhifəsi

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=768734

“Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi” Dövlət Tarix-Memarlıq qoruq-muzeyi

"Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi" Dövlət Tarix-Memarlıq qoruq-muzeyi — Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin sərəncamı ilə 1964-cü ildə yaradılmışdır. Sarayın inşa edilməsinin əsası Şirvanşah I İbrahim tərəfindən XIV əsrdə qoyulmuş, digərləri tərəfindən davam etdirilmişdir. Muzeyin tarixi Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi 1957-ci il aprelin 23-də Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 206 saylı sərəncamı ilə qoruq elan edilib. "Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi" Dövlət tarixi — memarlıq qoruq — muzeyi 1964-cü ilin yanvar ayının 3-də Nazirlər Sovetinin 3 saylı sərəncamı ilə yaradılıb."Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi" Dövlət Tarix-Memarlıq qoruq-muzeyi Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin yanında "İçəri şəhər" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsinin müstəqil qurumu olaraq fəaliyyət göstərir. Saray Kompleksi 2000-ci ildə UNESCO-nun Dünya Mədəni İrs Siyahısına daxil edilmiş, 2013-cü ildə isə həmin təşkilat tərəfindən gücləndirilmiş mühafizə statusu almışdır., Saray Kompleksi XI–XVI əsrlərdə mövcud olmuş Şirvanşahlar dövlətinin hökmdarlarına məxsus Şirvanşahlar Sarayı XV əsr memarlığının şah əsəri orta əsr mədəniyyətinin, elmin, sənətin və bütün mənəvi gözəlliklərin ucalığını özündə ehtiva edən yeganə saraydır. Saray Kompleksi 52 otaqlı saray binasını, Divanxana, Seyid Yəhya Bakuvi türbəsi, Key Qubad məscidinin qalıqları, Şərq Portalı, Saray məscidi, Şirvanşahların ailəvi türbəsi və Saray hamamı abidələrini özündə birləşdirir. Saray Yaşayış binasının I mərtəbəsində otaqların sayı 27 idi. Burada saray kitabxanasına xidmət edən xəttat və rəssamların otaqları, dəftərxana, mətbəx, xidmətçi otaqları, ərzaq otaqları, və s. yerləşirdi. Vaxtilə 25 otağı olmuş II mərtəbədə isə taxt-tac otağı, zəngin kitabxana, şirvanşah və ailəsinə aid istirahət və s. otaqlar vardı. Şirvan daim diqqət mərkəzində olmuş, bərəkətli torpaqları yadellilərin çəkişmələr meydanına çevrilmişdi. Çox təəssüflər olsun ki, əsrlər keçdikcə saray əldən-ələ keçmiş, varidatı talan edilərək, müxtəlif yollarla başqa ölkələrə daşınmış, daşınmaz varidatı isə vəhşicəsinə məhv edilmişdir. Səyyahların məlumatları, eləcə də saray ərazisindən tapılmış lekal formalı şirli kaşı nümunələri təsdiq edir ki, saray eksteryerdən mavi bəzəkli günbəzlərə malik imiş. Bədr Şirvaninin Divanından aydın olur ki, sarayın əsas günbəzi digərlərindən fərqli olaraq qızıl təbəqəsi ilə üzlənibmiş. Günbəzlərin səthindəki çox nəfis işlənmiş, mavi-qızılı çalarlı, şəbəkə naxışlı kaşılar günəş şüaları altında göydəki ulduzlar təki bərq vurarmış. Sarayın bütün tikililəri əhəng daşı olan yerli badamdar daşından inşa edilmişdir. Daşların bir-birinə pərçim edildiyi kütlə möhkəmliyi, hörgü sırası isə mütənasibliyi və səliqəsi ilə hər zaman heyrət doğurmuşdur. Bu gün Saray otaqlarında qurulmuş ekspozisiyalarda rəqəmsal texnologiyalardan istifadə edilməklə, sarayın əsrlər öncə dağıdılmış günbəzinin kaşı bəzəkləri, hökmdar taxtı, animasiyalı orta əsr miniatürü və s. nümayiş etdirilir, saray əhlinin, qulluqçuların gündəlik həyat tərzi əks olunur., "Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi" Dövlət Tarix-Memarlıq qoruq-muzeyi aşağıdakı hissələrdən ibarətdir. Yaşayış binası Seyid Yəhya Bakuvinin türbəsi Key Qubad Məscidinin qalıqları Sultan Murad darvazası Şirvanşahların ailə türbəsi Şah məscidi Saray hamamı Divanxana (XV əsr) Şirvanşahların saray kompleksinin ən klassik əsəridir. Abidənin incə daşoyma arabeskaları əsrlərdir ki, ziyarətçiləri valeh edir. Naxışların relyef dərinliyi bəzi yerlərdə 4–5 sm-ə çatır. Portalın sağ və sol haşiyəsindəki altıguşəli medalyonlarda orta əsr ərəb "kufi" xətti ilə müsəlmanların müqəddəs sözləri yazılmışdır ki, onlar da özü-özlüyündə rombları əmələ gətirmişdir. Divanxananın o dövrün siyasi hadisələri ilə əlaqədar yarımçıq qalmış inşaatı bu gün də təyinat funksiyasına dair müzakirələr doğurur. Seyid Yəhya Bakuvinin türbəsi Seyid Yəhya Bakuvinin türbəsi (XV əsr) Saray kompleksinin orta həyətində yerləşir. Səkkizguşəli türbə el arasında "Dərviş" türbəsi kimi də tanınır. Bir çox ehtimallara görə, türbə Azərbaycanın Şirvan bölgəsində dünyaya göz açmış məşhur alim Seyid Yəhya Bakuvinindir. Bütün dünyada tanınmış bu alim ensiklopedik biliyə malik ilahiyyatçı, həm də tanınmış sufi olmuşdur. Seyid Yəhyanın əsasən ərəb dilində yazmiş olduğu, fəlsəfə, tarix, astronomiya, təbabət və riyaziyyata dair elmi əsərləri hazırda dünya kitabxana və muzeylərini bəzəyir. Key Qubad Məscidi Sarayın orta həyətində Key Qubad Məscidinin (XIV əsr) konservasiya edilmiş fraqmentləri qalmaqdadır. Abidə Azərbaycanlıların 1918-ci il mart soyqırımı zamanı erməni daşnakları tərəfindən atılmış artilleriya mərmisi ilə dağıdılmışdır. Ehtimal ki, məscid XIV əsrdə yaşamış Şirvanşah I Keyqubad tərəfindən tikilmişdir. Sultan Murad darvazası Sultan Murad darvazası (1585–1586) saray kompleksinin XVI əsrə aid olan yeganə abidəsidir. Bu abidə Şirvanşahlar dövləti devrildikdən sonra türklərin Bakıda olması dövrünün yeganə nümunəsidir. Portaldakı pannoda memarın adı həkk edilmişdir: "Ustad-sənətkar Əmirşah Vəlyankuhinin darvazası". Şirvanşahların Ailə türbəsi Şirvanşahların Ailə türbəsinin (1435–1436) girişi üzərində həkk edilmiş yazıda deyilir ki, böyük sultan Şirvanşah Xəlilullah bu türbəni öz anası və 6–7 yaşlı oğlu üçün inşa etdirmişdir. Şirvanşahın digər ailə üzvləri də sonradan bu türbədə dəfn edilmişdir. Türbə çoxşüalı ulduzlarla bəzədilmiş günbəzlə tamamlanır. Günbəzin çökək səthləri əvvəllər firuzəyi rəngli kaşılarla bəzədilibmiş. Təəssüf ki, kaşılar qorunub saxlanmamışdır. Şah Məscidi Şah Məscidinin (1441–1442) minarəsinin hündürlüyü 16 metrdir. Kitabəsində bu minarənin XV əsrdə Şirvanşah Xəlilullah tərəfindən tikdirildiyi qeyd edilmişdir. Təəssüf ki, minarənin daş şərəfəsi də XVIII yüzillikdə rus çar donanmasının gəmilərindən atılmış mərmi zərbəsindən dağılmışdır. Məscidin üç girişi, qadın və kişilərin ayrı ibadət etməsi üçün iki otağı vardır. Əsas girişin qarşı tərəfində Məkkənin istiqamətini bildirən mehrab yerləşir. Şah ailəsinə mənsub olmuş hamam Şah ailəsinə mənsub olmuş hamam(1438) 1939-cu ildə aparılmış arxeoloji qazıntı işləri zamanı aşkar edilmişdir. O, bütün şərq hamamları kimi yarı yerin altında, yarı yerin üstündə inşa edilməklə, qışda isti, yayda isə sərin olurmuş. Hamamın otaqları vaxtilə günbəzlərlə örtülmüşdür. Divarlarında son dərəcə gözəl işlənmiş ornamentlərin izləri indi də nəzərə çarpır. Kaşı bəzəklərinin bəzi qalıqları təkcə sağ küncdəki otaqda qalmışdır. Həmçinin bax Şirvanşahlar dövləti Şirvanşahlar sarayı Şirvanşahlar Şirvanşahlar türbəsi Şirvanşahların saray binası Şirvan bəylərbəyliyi Şirvanşahlar bayrağı Xarici keçidlər ""Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi" Dövlət Tarix-Memarlıq qoruq-muzeyi". icomaz.az. İstifadə tarixi: 09.01.2021.

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=684737

“Əmək igidliyinə görə” medalı

"Əmək igidliyinə görə" medalı — SSRİ Ali Sovetinin 27 dekabr 1938-ci il tarixli qanunu ilə təsis olunmuş SSRİ medalı

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=475618

“Əmək şücaətinə görə”

"Əmək igidliyinə görə" medalı — SSRİ Ali Sovetinin 27 dekabr 1938-ci il tarixli qanunu ilə təsis olunmuş SSRİ medalı

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=399935

“Ət-tibb ətibba fi Əsna əl-Təmaddun əl-İslami”

Ət-tibb əl-ətibba fi Əsna əl-Təmaddun əl-İslami — Müəllifi məlum olmayan (azərb. “İslam Mədəniyyətində Tibb və Təbiblər”) əsər Misirdə nəşr olunan “Əl-hilal” jurnalında 1910-cu ilin aprelində nəşr edilmişdir. Əlyazmalar İnstitutunda qorunan əlyazma məhz həmin məcmuədən Azərbaycan dilinə tərcümə edilərək köçürülmüşdur. Mətn ağ cizgili dəftərdə bənövşəyi mürəkkəblə yazılmışdır. Xətti nəstəliqdir. Həcmi: 16 vərəq, ölçüsü 17x17 sm-dir. Ət-tibb əl-ətibba fi Əsna əl-Təmaddun əl-İslami "Azərbaycan Multidissiplinar əlyazması: Xəzinədən incilər" kitabı

https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=535347