Datasets:

yiyic

/

kaz_Cyrl_hin_Deva_dev

like 0

КОМПАНИЯНЫҢ ПРОФИЛІ - Zhongshan Joineonlux Co., LTD. Zhongshan Joineonlux Co., LTD 2003 жылы құрылды. 17 жыл ішінде Joineonlux өндіріс жүйесіне жоғары көңіл бөлу негізінде үлкен өсім жасады. Joineonlux көптеген жылдар бойғы тынымсыз күш-жігері мен табандылығынан кейін әлемнің жоғары технологиялық таланты мен өндірістік қуатына айналды, Joineonlux әрдайым ғылыми және технологиялық инновациялар мен жауапты іскерлік философияға берік бола алады, біздің компания жаһандық жылынуды бәсеңдетуге өз үлесін қосып келеді. жарықдиодты үнемдейтін өнімдер мен шешімдерге ең жаңа LED технологиялары, сонымен бірге, Біз ұлттық жоғары кәсіпорны ретінде өндіріс пен сатудамыз. CE, RoHS, TUV ... т.б және басқа ішкі және халықаралық сертификаттаудан өтіп, ISO9001 сертификаттау жүйесінен өтті, ҒЗТКЖ, автоматтандыру жабдықтары мен тәуелсіз зияткерлік меншік құқықтарын автоматтандырудың бірінші класына ие болып қана қоймай, сонымен қатар Светодиодты жолақ ұлттық ұлттық технологиялық жобалау қондырғысы, жоғары технологиялық кәсіпорындар. 100-ден астам қызметкер бар, оның ішінде 20 жоғары білімді басқару штаты. Біз зерттеуге және дамытуға, сатуға назар аударамыз. 9 жетілдірілген СМТ машинасы, 9 дәнекерлеу пастасы машинасы, 6 экструдер, 7 дәнекерлеу машинасы бар. Өндіріс қуаты айына 2 000 000 метрден асады. Біз сапалы өнімдерді бәсекеге қабілетті бағамен сатып алу және жеткізу арқылы тұтынушылардың максималды қанағаттануын қамтамасыз ету үшін барымызды саламыз. Біздің команда сізге қызмет көрсету және сіз үшін ең жақсы қызметті ұсынуға бағытталған. Біздің клиенттерімізге құндылық жасау бойынша миссиямыз, біз жеңіске жету жағдайына жету үшін бар күшімізді саламыз, егер сізде қандай да бір сұрақ туындаса, 17 жылдан бері кәсіби жарықдиодты жарықдиодты жарық шығаратын кәсіби өндіруші ретінде бізге хабарласыңыз. өндірістік жүйе негізінде орасан зор өсім жасады. Үздіксіз күш-жігермен біз әлемдегі зауыттың жоғары технологиялық таланты мен өндірістік қуатына айналдық, біз бүкіл әлем бойынша клиенттерді іскери келіссөздер жүргізу үшін бізбен байланысуға шақырамыз.

Кәсіпкерлердің жаңа жобалары мақұлданды – syrboyi.kz Кәсіпкерлердің жаңа жобалары мақұлданды Қызылорда облысында аймақтық үйлестіру кеңесінің шешімімен жалпы құны406 895 707 теңге болатын10 жоба қолдауға ие болды. «Бизнестің жол картасы 2020» бизнесті қолдау мен дамытудың бірыңғай бағдарламасы аясында жеке кәсіпкерлік субъектілері рәсімдеген несиелерінің үстеме пайызы10% дейін төмендетіледі. Жобалардың сәтті жүзеге асуы нәтижесінде 60-тан аса жаңа жұмыс орындары ашылады деп күтілуде. Жеке кәсіпкер Бауыржан Қосбармақов қолдауға ие болған жобалардың бірінің негізін қалаған. Бүгінде кәсіпкердің басқаруында жеке автосервисі мен көліктің қосалқы бөлшектерін сату орталығы жұмыс жасауда. Несие қаражатының көмегімен БауыржанҚосбармақовбизнесте жаңа бағытты қолға алып, қалааралық жүк тасымалы қызметімен айналысуды жоспарлауда. «ForteBank» АҚ және «Даму» Қоры жеке кәсіпкердің жобасын қолдап, оған кепілдендіру мен 30 млн.теңге көлемде несие берді. «Бизнестің жол картасы 2020» бизнесті қолдау мен дамытудың бірыңғай бағдарламасына қатысудың нәтижесіндекәсіпкердің несие үстемесінің7%мемлекет қайтарымсыз негіздесубсидиялайтын болса, 14% үстеменің қалған7% бизнесмен өзі төлейді. АҮК тарапынан сондай-ақ,ЖК «Нахыпбек Самат» компаниясының да жобасы мемлекеттік қолдауға мақұлданды. Мерекелік киімдер мен костюмдерді сату және жалға беру бағытында өз ісін бастаған жас кәсіпкер нарықты зерттей келе салтанатты іс-шараларды қызмет көрсету кәсібін бастауға шешім қабылдайды. Жобаның мақсаты ағымдағы кәсіпкерлік қызметті әртараптандыру арқылы оны тұрақтандыру және табыс көзін көбейту болып табылады. Осы бағытта кәсіпкер «БанкЦентрКредит» АҚ 14% несие рәсімдеп, оның 7% мемлекеттің субсидиялауы түріндегі қолдауғаие болды. Кепілмүлік жетіспеушілігі мәселесін «Даму» Қоры арқылы оң шешіп, жобасын Қордың 50% кепілдендіруіне қол жеткізді. Самат Нахыпбектің сөзінше, жаңа бағыттан түсетін табыс көлемін барынша көбейту мақсатында жеке материалдық базаны қолдана отырып, креативті жастар меншығармашылықта белсенді жұмыс жасайтын кәсіби актерлерді жұмысқа тартылды. Жоғары бәсекелестікке қарамастан, жас кәсіпкер өзінің жаңа бизнес-жобасының табыстылығы мен өміршеңдігіне нық сенімді.

Урертероцеле – üreteral ақау, оның dистальды бөлігінің мистикалық кеңеюі және мочевинаның қуысына шоғырлануы сипатталады. Уртероселе арқа сүйемелдеуімен бірге жүреді, Дисурикалық бұзылулар, гематурия. Ureterocele диагнозы мочевина мен бүйрек ультрадыбыстық қамтиды, босату урологиясы, цистография, цистоскопия. Емдеу мочевина көпіршісінің саңылауына және уретероцельді жоюға, кейіннен миокардтың реанастромозына байланысты болады; Кейбір жағдайларда ішінара немесе толық нефрэктомия қажет. Урертероцеле – бұл интразмикалық (несепнәр) дистальды жасушаның кистасы. Урертероцеледе мочевина көпіршісінің ішіндегі цисто-кеңейтілген интрапесикалық бөлімі мочевинаның қуысына өтеді. Урологияда уретероцеле 2-2 жиілікте жүреді,5%; ал қыздар 2-4 есе жиі байқалады, ұлдарға қарағанда. Әдетте уретероцеле бала кезінен диагноз қойылған, жиі емес – ересектерде. Уретероцеле көбінесе жасушаларды екі есе көбейтеді. Урертероцель бір жақты немесе екі жақты болуы мүмкін (екі жақты), екеуінде де орналасқан. Қарапайым уретероцеле бар (қалыпты орналасқан уретретте), пролапс және эктопиялық. Пролиферация (төмен түсіріңіз) қыздардағы уретероцелену уретрден сыртқа қара күлгін түсті түрінде шығуы мүмкін, жиі жараланған шырышты қабықпен жабылған. Ұл балалардағы уретровозды кистирлеу простатикалық уретрода жатыр, мочеиспусканием жедел туғызады. Etytopic ureterocele, атипичті орналасқан уретретте орналасқан, уретрахта ашу, қынаптың қарсаңы, мочевина дивертикулы және т. д. Кейде соқыр аяқталған уретероцеле бар. Этиологиясы бойынша уретероцеле бастапқы болуы мүмкін (туа біткен) немесе қайталама (сатып алынды). Туа біткен уретероцелдің 3 дәжиі емессі бар. 1 дәрежедегі инвазивті несепнәрдің біршама кеңеюі байқалады, жоғарғы зәр жолындағы функционалдық өзгерістерге алып келмейді. Уртероселе 2 градус үлкен және уретогидронефроздың дамуына әкеледі. Үртероселе 3 градус болғанда, уретрохимиядан басқа, Мочевина функциясының маңызды бұзылулары бар. Көптеген жағдайларда уретероцеле уретральды саңылаудың туа біткен тарылуынан және оның ішкі ағзаның ұзаруымен байланысты, бұлшық ет талшығының дистальды жасушадағы жетіспеушілігіне байланысты. Зерттеушілердің айтуынша, бұл ақаулық несептің және іргелес тіндердің төменгі бөліктерінің иннервациясын бұзумен байланысты. Жіберілген уретероцелия несеп тасының бұзылуының нәтижесінде жиі жасалады. Уртерокеле әрдайым несеп шығарудан зәр шығарудың бұзылуымен жүреді, гидростатикалық қысымның артуы, зәр шығару қабырғасының қабынуын және оның зәр шығару жабдығының интрессация бөлімінде. Уейтероцелдің қуысы урет қабырғалары мен қылшық қабырғасының қабырғалары арқылы шектеледі. Әдетте, зәрдің зәрі уретероцельде кездеседі, кальвули; реже – сулы немесе қанды мазмұн. Зәр шығару үрдісін бұзу бүйрек жамбасындағы несептің тоқырауына әкеледі (гидронефроз), микробтық инфекция, циститті және пиелонефрит дамыту, Уреротерттегі зәр шығару тастарын қалыптастыру, және кейінірек – Нефросклероз және бүйрек функциясының жоғалуы. Уретероселдің негізгі көріністері — бұл ауырсыну және зәр шығарудың бұзылуы. Үлкен уретероцеле мочевинаның маңызды бөлігін алады және оның көлемін шектейді, кішкене бөліктерде зәр шығару мен зәрді күшейтеді. Басқа уыттаның аузынан осындай шығуды болдырмау жағдайында, бүйректен несеп шығарудың жалпы бұзылуы дамиды – өткір гидронефроз, бүйрек колик түрінің пароксизмальды ауырсынуымен көрінеді. Әйелдерде уретротерия уретраға енген кезде, зәр шығарудың толықтай дамуы мүмкін. Көбінесе уретроцелле төменгі және іаль аймағындағы тұрақты ащы ауырсынумен сипатталады, тұрақты қайталанатын инфекциялар (созылмалы цистит және пиелонефрит), пирюия, қызба, нәзік несеппен ауырсыну, кейде гематурия. Урертероцелия әдетте зәр шығару жүйесінің қайталанған жұқпалары үшін кеңейтілген урологиялық зерттеулер кезінде анықталады. Жалпы алғанда, уретеротельді зәр анализі, ереже бойынша, лейкоциттер анықталды, бауыр, қызыл қан жасушалары. Зәрді бактериологиялық зерттеу зәр шығару инфекцияларының микрофлорасының сипаттамасын көрсетеді. Мочевина ультрадыбыстық дөңгелек жіңішке қабырғалы сұйық білім түрінде уретероцелені визуализацияға мүмкіндік береді, мочевина қабырғасында құю. Бүйрек ультрадыбыстық зерттеу органның бір немесе екі жақты гидронефрозды трансформациясын көрсетеді. Радиациялық зерттеулердің көмегімен (цистография және экстракциялық урография) уретроцелияның нақты рентген суретін алуға мүмкіндік береді. Радиографтар көрші және қарама-қарсы уретриядағы весикоуртеральды рефлюкс болуын анықтайды, Мочевина толтыру ақаулығы, клуб формасының кеңейтілуі (кейде эктопия) дистальды жасушалық сегмент. Циркоскопия кезінде жүргізілген уретроцельді және емтиханды дәл анықтау. Эндоскопиялық зерттеу кезінде уретероцеле уретрдің іштің ішіндегі бөлігінің шырышты қабығымен тарылтады. Урертерелланы емдеу хирургиялық болуы мүмкін – қалпына келтіру немесе ауызша зиянды. Микробқа қарсы терапия операциядан бұрын жүргізіледі, зәр шығару инфекциясы. Жұмыс істемейтін бүйрек немесе оның бөлігімен нефрэктомия немесе уретроцеллюрдің бөлінуімен ішінара нефрэктомия және зәрдің үстіңгі сегментінің рементлануы көрсетілген, және төмен — мочевого көпіршік (уретероцитостасоз). Бүйрек қызметі бұзылған кезде, уретроцелияның эндоскопиялық диссекциясы антифрикциялық техникаға сәйкес уретеральды тесік қалыптасуымен жасалады. Ауыз қуысының траньюритальды эндоскопиялық разрезі тек уретриялық тосқауылдың жойылуына әкеледі, бірақ уретроцелияның өзін жоймайды. Уретероселді хирургиялық емдеудің асқынуы, ереже бойынша, vesicoureteral reflux дамуымен байланысты, қан кету, пиелонефрит ацидалары, анастомоздың шырышты тарылуы.

07.07.2020, 9:20 256 0 Қазір Мәдениет министрлігі жетекшілік ететін аталған салалар шығындарының мұндай қомақты өсімі осы салалардағы елеулі нәтижеге ұласа қойған жоқ. Мәселен, 1996 жылдан 2018 жылға дейін Қазақстан спортшылары қысқы және жазғы Олимпиадалардың жүлделі тұғырларынан көп көрінді дей алмаймыз. Отыз жылға жуық уақыт ішінде Қазақстан спортта жетекші елдердің ондығына ене алмады, 20-28-орындар деңгейінде қалды.

«Мәсіх – Құдай» деген пайымдау Киелі кітапқа сай ма? Сұрақ: «Мәсіх – Құдай» деген пайымдау Киелі кітапқа сай ма? Жауап: Мәсіх Өзінің ерекше қасиеттері жайлы айтып, Өзінің кім екенін жариялаған болатын. Мәсіхтің шәкірттері Оның осы қасиеттерімен бірге Оның құдайлық болмысын мойындаған. Сондай-ақ шәкірттер Исаның күнәларды кешіруге билігі мен құқығы бар екенін де мойындады, ал осыны Құдай ғана істей алатын, өйткені Құдай күнәны жек көреді (Елшілер. істері 5:31; Қолос. хат 3:13; Забур жыр. 129:4; Еремия 31:34). Сонымен бірге Иса Өзінің «тіріні де, өлгенді де соттайтынын» айтты (Тимоте. 2-хат 4:1). Тома Исаға: «Ием менің, Құдайым менің!» - деді (Жохан 20:28). Пауыл Исаны: «Ұлы Құдайымыз және Құтқарушымыз» - деп атап (Тит. хат 2:13), Оның адам секілді дүниеге келместен бұрын Құдай болғанын айтады (Філіпі. хат 2:5-8). Еврейлерге хат жазған елші Иса туралы былай дейді: «Уа, Құдай, Сенің тағың сақталады мәңгілік» (Еврей. хат 1:8). Жохан Ізгі хабарда: «Әуел баста Сөз болатын, Сөз Құдайда болатын, Сөз (Иса) Құдай еді» (Жохан 1:1). Исаның Құдайлық болмысы жайлы үзінділер Киелі жазбада көп (Аян 1:17; 2:8; 22:13; Қорынт. 1-хат 10:4; Петір. 1-хаты 2:6-8; Забур жыр. 17:2; 94:1; Петір. 1-хаты 5:4; Еврей. хат 13:20), алайда шәкірттерінің Исаның Құдайлық болмысын мойындағанын көру үшін біз келтірген үзінділердің біреуі де жеткілікті. Сонымен бірге Иса Көне келісімде Яһуеге (Құдайдың үлкен құрмет білдіретін есімі) берілген есімдермен де аталады. Көне келісімдегі «Құтқарушы», «Өтеуші» деген есімдер (Забур жыр. 129:8; Ошия 13:14) Жаңа келісімде Исаға қойылады (Тит. хат 2:13; Аян 5:9). Иса Имануил деп те аталады («Құдай бізбен бірге» Матай 1). Зәкәрия 12:10 аятында Яһуенің Өзі: «Олар өздері түйреген Кісісі — Мені көріп, жалғыз ұлын жоқтағандай, жоқтау айтатын болады» - дейді. Алайда Жаңа келісімде бұл сөздер Исаның айқыштағы өліміне меңзейді (Жохан 19:37; Аян 1:7). Сондықтан адамдар түйреген Кісі Яһуе және Иса болса, онда Исаның Өзі Яһуе болғаны. Пауыл Ишая 45:22-23 аяттарын Філіпі. хат 2:10-11 аяттарындағы Исамен байланыстырады. Ары қарай, Исаның есімі мінажатта Яһуенің есімімен бірге қолданылады: «Сендерге Құдай Әкеміз бен Иеміз Иса Мәсіх рақымын жаудырып, тыныштық сыйлай берсін!» (Ғалат. хат 1:3; Ефес. хат 1:2). Мәсіх Құдай болмағанда бұл мінажат Құдайды қорлаумен тең болар еді! Иса шәкірттеріне халықтарды суға шомылдыру рәсімінен өткізуге бұйрық бергенде Оның есімі тағы да Яһуенің есімімен бірге қолданылады: «Сондықтан күллі халықтарға барыңдар! Оларды Менің шәкірттерім етіп, Құдай Әкенің, рухани Ұлының және Киелі Рұхының атымен шомылдыру рәсімінен өткізіңдер» (Матай 28:19; Қорынт. 2-хат 13:14). Исаның жасаған істері Құдайдың қолынан ғана келеді. Оның істері өлгендерді тірілтумен (Жохан 5:21; 11:38-44) және күнәларді кешірумен ғана шектелмейді (Елшілер. істері 5:31; 13:38). Иса бүкіл әлемді жаратып, оны басқарады (Жохан 1:2; Қолос. хат 1:16-17). Яһуе Өзінің жаратылыс барысында үнемі жалғыз болғанын жариялайды, сондықтан Исаның билігі жайындағы жаңағы соңғы пайымдау одан бетер күшейе түседі (Ишая 44:24). Ары қарай біз Мәсіхтің бойынан Құдайда ғана болатын қасиеттерді көреміз: Оның мәңгілік бар болатыны (Жохан 8:58), Оның бір уақытта барлық жерде бар болатыны (Матай 18:20; 28:20), Оның болған, болып жатқан және болатын нәрселердің барлығын білетіні (Матай 16:21), Оның шексіз құдіреті, яғни бәрін істей алатыны (Жохан 11:38-44). Біреудің өзін Құдай деп атауы немесе басқаларды алдап осыған сенгізуі – бұл бір жағдай. Ал осыны толығымен нақты дәлелдеу – мүлдем басқа жағдай. Мәсіх Өзінің Құдай екенін көптеген кереметтер арқылы және тіпті Өзінің тірілуі арқылы дәлелдеді. Мәсіхтің кейбір ғана кереметтерін атап шығайықшы: суды шарапқа айналдыру (Жохан 2:7), судың бетімен жүру (Матай 14:25), заттарды көбейту (Жохан 6:11), зағиптің көзін ашу (Жохан 9:7), сал адамды жүргізу (Марқа 2:3), әр түрлі ауру адамдарды сауықтыру (Матай 9:35; Марқа 1:40-42), тіпті өлген адамдарды тірілту (Жохан 11:43-44; Лұқа 7:11-15; Марқа 5:35). Оның үстіне Мәсіхтің Өзі де өлімнен қайта тірілді. Жалған тәңірлерге табынушы халықтар өздерінің құдайларының өліп тірілгені жайлы аңыздар айтады, алайда бір арнайы адамның қайта тірілуіне нандыратындай дәлел діндердің ешқайсысында жоқ. Ал Мәсіхтің қайта тірілуі жайлы деректер аз емес. Гэри Хабермас деген доктордың айтуы бойынша тіпті Мәсіхке сенбейтін ғалымдардың өздері кем дегенде он екі тарихи фактіні мойындайды: 1. Иса айқышқа шегеленіп өлтірілді. 2. Оның сүйегі қабірге қойылды. 3. Исаның өлімінен кейін Оның шәкірттері үміттерінен айырылып, түңіліп кетті. 4. Исаның сүйегі қойылған қабір бірнеше күннен кейін бос болып шықты. 5. Шәкірттер қайта тірілген Иса оларға көрінді деп пайымдап, Оған сенді. 6. Исаны көргеннен кейін шәкірттер күдіктенуді қойып, өте батыл болып кетті. 7. Осы хабар алғашқы сенушілердің қауымдарында уағыздалатын негізгі тақырып болған. 8. Осы хабар Иерусалимде уағыздалды. 9. Осы уағыздалған хабардың нәтижесінде Мәсіхке сенетін адамдардың қауымы пайда болып өсе бастады. 10. Сенбі күннің орнына сенушілер Мәсіхтің қайта тірілген күні, яғни жексенбіде Құдайға табынатын болды. 11. Күдіктенуге әуес Жақып қайта тірілген Исаны көрдім деп пайымдағаннан кейін мәсіхшіге айналды. 12. Мәсіхшілердің қас жауы Пауыл қайта тірілген Исаны көрдім деп пайымдағаннан кейін сенушіге айналды. Біреу осы тізімдегі мәліметті жоққа шығарғысы келсе, Исаның қайта тірілгенін дәлелдеп, Ізгі хабарды тарату үшін бізге мына төрт ақиқат жеткілікті болады: Исаның өлімі, қабірге қойылуы, қайта тірілуі және шәкірттеріне көрінуі (Қорынт. 1-хат 15:1-5). Кейбір теориялар арқылы жаңағы тізімдегі бір немесе екі фактіні түсіндіруге болатын шығар, алайда Исаның қайта тірілуі арқылы осы келтірілген фактілердің барлығын түсіндіруге болады. Мәсіхшілік ілімге сын айтушылардың өздері шәкірттердің Исаны көргенін мойындайды. Исаның қайта тірілуі арқылы көптеген адамдардың өмірлері түбегейлі өзгерді. Елес пен өтірік адамдарды өзгерте алмайды. Біріншіден, Исаға сенушілер өз қара басының пайдасын ойлаған дейтіндерге мынандай сұрақ қоюға болады: Олар мәсіхшіліктен қандай пайда көрер еді? Мәсіхтің ілімі кең тарамаған және ақша жағынан ешқандай пайда көрмеген болатын. Екіншіден, өтірікшілер өз сенімдері үшін өмірлерін қиюға даяр емес. Ал шәкірттер тіпті қатты қиналып (қатыгез өліммен) өлуден де сескебейтін. Олардың сондай батыл болуының ең қисынды себебі: олар Исаның қайта тірілгенін өз көздерімен көрген болатын. Көптеген адамдар өтірікті шын деп есептеп, ол үшін өлуі мүмкін, бірақ өтірік үшін ешкім өлмес. Қорытынды: Мәсіх Өзін Яһуе деп атаған, өйткені Ол Құдайдың Өзі болған (демек құдайлардың біреуі емес, Жалғыз әрі Шынайы Құдай), Оның шәкірттері (пұтқа табынуды жек көрген еврейлер) Оған сеніп, Оны Құдай ретінде қастерледі. Мәсіх істеген кереметтері және әлемді өзгерткен қайта тірілуі арқылы Өзінің Құдай екенін дәлелдеді. Осы оқиғаларды басқа пайымдау арқылы түсіндіру мүмкін емес.

Полиция жаңажылдық мейрам кезінде ең көп ұрланатын 5 затты атады | SN.kz - жаңалықтар. Қазақстанның жаңалықтары Әлеумет 01.01.2020 сағат 17:20 Полиция жаңажылдық мейрам кезінде ең көп ұрланатын 5 затты атады Полиция өкілдері Жаңа жылда ұсталған ұрыларды бірден абақтыға жабуға асықпайтынын мойындады. Прага полициясы жаңажылдық мейрам кезінде дүкендерден жиі қолды болатын заттарды атады, деп хабарлайды «Хабар 24». Ұрылар көбіне сөредегі ішімдіктер мен косметикалық бұйымдарға қол салады екен Жаңа жыл мерекесінде Чехияда сауда қыза түседі. Алайда ұрлық да жиілеп, одан келген шығын көлемі өседі. Прагадағы зерттеулер орталығы сарапшыларының болжауынша, бұл жолы осы көрсеткіш 700 миллион еуроға жетеді. "Сауда орындарындағы шығынның 60% пайызы сырттан келген ұрылардың үлесіне тиеді. Кейде тауар жеткізушілер түрлі айлаға барып, дүкендерді шығынға батырады. Өкінішке орай, айлакерлер мейрамды заңсыз пайда табу үшін қолданады", - деді дүкендер желісінің менеджері Анжэй Вдонька. Сараптама жүргізген Прага полициясы ең жиі ұрланатын затты анықтады. Ол шоколад өнімдері екен. Сондай-ақ қант пен сүтті тәттілер де жиі қолды болады. "Мейрамда ішімдіктер мен опа-далап көп ұрланады. Сондай-ақ соңғы кезде электр ұстаралар жиі жоғалатын болды", - дейді маркетолог Никола Белявский. Полиция өкілдері Жаңа жылда ұсталған ұрыларды бірден абақтыға жабуға асықпайтынын мойындады. Өйткені осындай ұятты қылықтардың 60% пайызын ішімдік ұрттаған қарапайым тұрғындар жасайды екен. Алайда, әккі ұрылар мен айлакерлер сот алдында жауапқа тартылады.

ЖАҢАРТЫЛҒАН ЖҮЙЕ - УАҚЫТ ӨЗЕГІ - Ереймен газеті ЖАҢАРТЫЛҒАН ЖҮЙЕ – УАҚЫТ ӨЗЕГІ Уақыт ағымына қарай сабақ оқытылым үдерісіне де, ұстаздар қауымының жұмысына да, жаңартылған жүйе кеңінен енгізіліп келеді. Бұл Елбасының Ұлт көшбасшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың бәсекеге қабілетті, зерделі де терең білімді ұрпақ оқытып-тәрбиелеуді, келешекте дарынды балаларға жоғары оқу орнында грантпен білім алғызуды негізге алған тапсырмасының бір парасы. Пән мұғалімдері деңгейлік оқыту әдістемесіне қоса қолдағы техникалық құралдар арқылы оқушысының сабақ тақырыбын терең меңгеруіне ықылас танытуда. Жуырда өзіміз білім алып жатқан қаламыздың Төлеу Шаханов атындағы №3 орта мектепте арнайы ашық сабақ өткізілді. Сыныбымызда тиісті кесте бойынша өтетін кезекті пәніміз – Математика. Тақырыбы: «Аралас сандарды қосу және азайту». Ұстаз ағайымыз, тәжірибелі маман Ермұқан Жапабаевтың ұсынысымен бес топқа бөліндік. Іле интерактивті тақтамыз, ноутбук-компьютер іске қосылды. Бізге берілген сұрақ-есептің шешуі жылдам табылып жатты. Алғыр топ сәт сайын қаламақы ретінде бір-бір постерді иеленді. Бөлшектің түр-түріне: жай бөлшекке, дұрыс және бұрыс бөлшекке қатысты мұғалімнің қайған сауалдарына да жеке-жеке жауап бердік. Әр бөлшектің негізгі қасиеттеріне де жете қанықтық. Тақтаға шақырылған әрбір тобымыздың өкілі сабақтың басында алдын-ала сұрағына жауап берді. Бізбен бірге бір сыныпта оқитын отандас құрбымыз да қатарынан қалыспай, сабаққа белсене қатысты, тақтаға шақырылғанда шығарған есебінің мазмұнын таза мемлекеттік тілде толық талдап, түсіндіріп берді, шағын тобымыздың ұпай қоржынын еселеді. Берілген бөлшектің бөлімі мен алымын дәл, негізгі түрлерін ажыратуға, жалпы қасиетін сипаттауға қызығушылықпен ықылас қойды. Нақты анықтама берді. Дәптерге қосымша шығарылған есеп арқылы бөлшектің қасиеттерін өздігінен жетік ұғынуға, сабақтың тақырыбын, тиісті материалды толық меңгеруге мүмкіндік алдық. Сабағымыз аяқталуға жақын қалды. Тақырыбымыз пысықталар сәтте ағайымыз әр топқа қосымша тапсырма берді. Өз орнымыздан оның қалай орындалғанын мәлімдедік. Қойған сұрағына жауап қайтардық. Сабақтың әр кезеңінен алған әсерімізді, жалпы не ұққанымызды қолма-қол постерімізге пікір ретінде жазып отырдық. Тағы бір қызықты жайт, мәрелік сәтте тақтаға шабаданның, еттартқыштың, қоқыс қабының суреті ілінді. Ұстаз пікір жазылған постерімізді жаңағы үш суреттің біріне жапсыруымызды ұсынды. Бәріміз жарыса жапсырып жаттық. Тіпті ортақ ойымыздың бір жерден шыққанын өзіміз де аңғармай қалдық. Шабаданды лық толтырып тастаппыз. Математиктын ашық сабағының өз мақсатына жеткенін, бір күнгі еңбегінің жанғанын байқататын құптарлық көрініс. Электронды журналға қойылатын біздің бағамыздың да жақсы болатынына үміт сезімімен үй тапсырмасын алдық, қоңыраудың соғылуын, келесі сабағымыздың басталуын күттік. Жаңартылған жүйенің тиімділігі мен нақты қасиеті осындай. Келешекте де, жалпы осы оқу жылы бойы, математика пәнінен әлі талай қызықты жаңалыққа молынан қанығатынымызға, пән маманының түрлендірілген әдіс бойынша жоспарланған әрбір сабағынан мол мағлұмат алатынымызға үміттіміз. 5 «Ә» қазақ сыныбының оқушылары. Previous Previous post: ӘЖЕМІЗ – АҚЫЛШЫМЫЗ, ТІРЕГІМІЗ Next Next post: Алтыншы сайланымдағы аудандық мәслихаттың ХХХІІ кезектен тыс сессиясы туралы АҚПАРАТ ХАБАР

Азаматтық қоғам идеясы өте ертеде пайда болған. Аристотель еңбектерінің өзінде біз азаматтық коғамдағы меншіктің рөлі туралы пікірлерін кездестіреміз. Ол кім меншікке ие болса, сол ізгіліктің, адамгершіліктің де иесі болады деп жазды. Ол мемлекеттіліктің тиісінше идеялары мен элементтерінің негізінде біртіндеп қалыптасты, олардың кейбіреулері, жоғарыда айқандай, ертеде-ақ пайда болды. Өзінің ақырғы түрінде, фундаменталды белгілерімен құқықтық мемлекет концепциялары 17-18 ғғ. Локктың, Монтескьенің, Канттың және либерализмның басқа да теоретиктерінің шығармаларынан орын алды, ал «құқықтық мемлекет» терминінің өзін неміс заңгерлері — Вилькердің, Мольдің және басқаларының еңбектерінде бекітілді. Құқықтық мемлекет теориясы азаматтық қоғам концепциясына негізделгендіктен, осы ұғымды бірінші қарастырайық. Азаматтық қоғам өзінің кең мағынасында қоғамның мемлекет және оның институттарын қамти алмайтын бөліктерін қамтиды, яғни мемлекеттің қолы жетпеген нәрсенің бәріне жетеді. Ол автономды, мемлекеттен тәуслсіз сфера ретінде табиғи-тарихи дамудың барысында пайда болады және өзгереді. Азаматтық қоғам кең мағынада тек демократиямен ғана емес, авторитаризммен де сыйыса алады, тек тоталитаризм ғана оны толықтай жоғалтып жібереді. Азаматтық қоғам өзінің тар, төл мағынасында құқықтық мемлекетпен тығыз байланысты, олар бір-бірінен бөлек өмір сүре алмайды және қоғамдық өмірдің екі жағын бейнелейді. Азаматтық қоғам деп мешекеттік құрылымнан тыс қалыптасатын әлеуметтік-экономикалық және мәдени-рухани қоғамдық қатынастардың жиынтығын айтады. Ол жеке тұлғаның емін-еркін дамуын қамтамасыз етуге мүмкіндік жасайды. Бұл қоғамда мемлекеттің жеке адам өміріне араласуына өте-мөте шек қойылады. Ал олардың атқаратын міндеттерін азаматтар өз еркімен оларға берген және орындалуын өздері тексереді. Азаматтық қоғам экономикасының негізі — әр түрлі меншіктегі көп укладты экономика. Бұл қоғамның әрбір мүшесінің нақтылы меншігі болады және оны өз калауына сай пайдалана алады. Сондықтан мұнда белсенді іскерлікке, тапқырлыққа, жемісті еңбек етуге кең жол ашылады. — жеке тұлға мен азаматтық абыройы болып саналатын пәтер үйі мен мүлкі, мамандық таңдау еркіндігі, тұратын мекенін анықтау, ел-жұртқа келіп-кету, хатта жазылған және телефонмен сөйлеген сөз құпиялылығы, сөз, баспасөз және хабарлама бостандығы заң жүзінде сенімді қорғалады; Казақстанда азаматтық коғамның қалыптасуы өзгеше жағдайда өтіп отыр. Кеңестік кезенде қоғам әмірі барынша мемлекеттендірілген болатын. Ол жүйе күйрегеннен кейін азаматтық қоғамға өтуге "жоғарыдағы" мемлекеттің өзі ұйтқы болып отыр. Халыктың сана-сезімі, жүріс-тұрысы әлі ондай денгейге көтеріле койған жок. Сондықтан біраз уақытқа дейін, белгілі бір сапалық деңгейге кол жеткізгенше бүл процеске мемлекеттің елеулі ықпалы болмақ. Еліміздің 1995 жылғы Конституциясы Қазакстанда әлеуметтік бағдарды нарық экономикасы мен жеке адамның автономиясын тұрақты калыптастыру үшін оған қажетті құқықтық жағдайлардың негізін қалады. Оған тең дәрежеде танылатын және қорғалатын мемлекеттік меншік пен жеке меншікті, адам және азамат құқықтарынын кең ауқымды және біртұтас кешенін; отбасын, ана мен әке және баланы мемлекеттің қорғауын; идеологиялық және саяси әр алуандыкты және тағы басқа да жаңа Конституцияда бекітілген казакстандық азаматтық қоғамды ерікті дамытудың алғы шарттарын жатқызуға болады. Азаматтық қоғам материалдық мәдени жоғары дамыған шақта құқықтық мемлекетке айналады. Құқықтық мемлекет деп демократшлық жолмен қабылданған заң үстемдік ететін, оның алдында бәрі де тең саналатын, жеке адамның құқығы жан-жақты қамтамасыз етілетін мемлекеттік құрылысты айтады. Заң үстемдігінің мызғымастығы елдің Конституциясында бекітіліп, басқа зандар мен ережелік актілерге таралады. Зандар халықтың еркін білдіреді және оны барлық адамдар, мемлекеттік органдар мен мекемелер орындауға міндетті. Мұнда мемлекет пен азаматтар екі жақты өзара жауаптылықта болады. Билік шын мәнінде бөлінеді, олардың міндеттері мен қызметтеріне шек қойылады, өзара бақылау камтамасыз етіледі. Мұнда бір таптың, партияның, топтың, идеологияның үстемдігіне жол берілмейді. Адам құқығы биік дәрежеде сақталады. Барлық азаматтар шын мәнінде мемлекеттік және коғамдық істерге қатыса алады. Атқарушы биліктің барлық жұмысы ашық атқарылады, оның жұмысы жұртшылықтың бақылауында болады. Пікір алуандығы кең еріс алады. Бұл мемлекетте адамның адамгершілік қасиеттері, борыш сезімі, жауапкершілігі Азаматтық қоғамның құрылымы өте күрделі, шаруашылық, экономикалық, отбасылық-туыстық, этникалық, діни және құқықтық қатынастарды, моральды, сондай-ақ мемлекеттен бөлек индивидтердің, партиялардың, мүдделер тобының және т.б. арасындағы қатынастарды қамтиды. Қазіргі жағдайларда азаматтық коғам мен құқықтық мемлекетті межелеп айыру өте қиын, бірақ этатистік және тоталитарлық тенденцияларды тоқтату үшін қажетті. Азаматтық қоғам — тарихи процестің субъектісі мен басты әрекет етушісі қажеттіліктері мен мүдделерінің барлық жүйесімен және оған тиісінше құндылықтар жүйесімен бірге адам болып табылатын қоғам. Азаматтық қоғамның бұл түсінігі — өзін-өзі бағалау идеясының негізінде бірлссіп омір сүрудің өрксниетті формалары қалыптаса бастаған буржуазиялық қоғамның жемісі. Нақты-тарихи тұрғыда «азаматтық қоғам» ұғымы сословиелерлі жойып, тұлғалардың теңқұқықтығын жариялаған XVIII ғ. Ұлы француз революциясынан кейін қалыптасты. Азамат бағыныштыдан ерекшелігі қоғамның теңқұқықты мүшесі болып саналады. Азаматтық қоғамда адамға өзінің экономикалық, әлеуметтік, саяси және рухани болмысының формасын тандау құқығы беріледі. Онда кез-келген қоғамдық өмірдің қандай да бір формасының монополиясы жоқ. Саяси салада азаматтық қоғам барлық азаматтардың мемлекет және қоғам істеріне қатысуға қол жеткізуін қамтамасыз етеді. Басқаша айтқанда, егер азаматтық қоғам — демократиялық түрде үйымдасқан қауымдастық формасы болса, онда демократиялық қоғам атрибутының екінші жағы құқықтық мемлекет болып табылады. Құқықтық мемлекеттің мәндік сипаттамасы адамға бағдар болып табылады: адам мемлекет үшін өмір сүрмейді, керісінше, мемлекет адам үшін қызмет етеді. Құқықтық мемлекеттің басты мақсаты — заңның негізі мен шеңберінде азаматтардың ерікті өз еркін білдірудің көрінісі ретінде тұлғаның құқығы мен бостандығына кепілдік беру. Қүқықтық мемлекетте билік пен азаматтар өзара жауапкершілікпен байланысқан, биліктің мүмкіндіктері, адамдардың міндеттілік құқығы айқын анықталған. Азаматтық қоғам мсн құқықтық мемлекеттің орнауы — барысында өзара әрекет ететін біруақытты процесс. Бұл өзара әрекеттің сипатын түсіну үшін, мемлекет пен коғам бірлікте бола отырып қарама-қарсы тараптар екендігін және олардың арасында бірде ашық, бірде құпия қақтығыстар болып тұратындығын ескеру қажет. Азаматтық қоғам мемлекет пен оның құрылымдарының шеңберінен тыс мемлекеттің шынайы негізін құрайтын қоғамдық қатынастардың (экономикалық, әлеуметтік, рухани-адамгершілік, отбасылық және т.б.) бар жиынтығын қамтиды. Азаматтық қоғам институттарына отбасы, мектеп, мешіт, шіркеу, кәсіпттік және басқа да бірлестіктер, ассоциациялар, ұйымдар және т.б. жатады. Гегелъ бойынша, азаматтық қоғам қазіргі дүниенің тарихи пайда болған және әлеуметтік жікгелу мен институализацияның дамыған формасына қол жеткізген феномені. Құқықтық мемлекеттің орталық принципі заң үсгемдігі мен барлы-ғының оның алдында тең болатын екі принцип мазмұнды түрде болатын биліктің бөліну принципі болып табылады. Биліктің бөліну принципінің мәні мынада, мемлекеттік билікті функциялары бойынша - заң шығарушы, атқарушы және сот билігі деп бөлу мен осы «бөлінгін» билікті тежемелік әрі тепе-теңдік жүйесін құру жолымен оның тармақтарының келісімді қызмет етуін қамтамасыз ететіндей ұйымдастыруда. Құқықтық мемлекеттің идеал екендігі анық, оған өту қазіргі әлемдегі саяси процестердің объективті тенденциясы болуда. Дамыған демократиялы елдер бүл идеалға аз-маз болса да жақындады, біз осы реттегі жолдың басында түрмыз. Құқықтық мемлекет посткеңестік кеңістікте өзінің бастапқы сатысы — қалыптасу сатысында тұрған азаматтық қоғам дамуының жемісі. Бұған қоса, посттоталитарлық дамудың салыстырмалы азғантай тәжірибесін қоса алғандағы барлық тарихи тәжірибе құрамдас бөлігі құқықтық мемлекет болатын өкілдік демократияның адамның күнделікті өмірінің әр түрлі сфераларында авторитарлық тенденциялардың өсуінің кепілі бола алмайтындығын көрсетті.

Алматыда өзен мен арық жүйелеріне лас су ағызғандар анықтылды | Almaty.tv Алматыда өзен мен арық жүйелеріне лас су ағызғандар анықтылды Айта кетейін, жалпы мегаполисте 2 миллионнан астам ағаш бар екен Мамандар бір ай бойы тексеріс жүргізіп, нәтижесінде заңсыз құбыр жалғап, табиғатты ластаған қос кафені тапқан. Дәмханалар Іле-Алатау мемлекеттік ұлттық паркінің аумағында орналасқан, деп хабарлайды Almaty.tv тілшісі. Сондай-ақ, Медеу, Алатау және Түрксіб аудандарында 14 дерек тіркелген. Рейд кезінде Үлкен Алматы, Ашыбұлақ және Қарғалы өзендерінен алынған сынамаларда су құрамы айтарлықтай өзгерген. Оларға әкімшілік хаттама толтырылып, ескертулер берілді. «Үй иелеріне болмаса кафе иелеріне ескерту берілді. Яғни олар трубаларын алып жатыр. Болмаса жауып жатыр. Біз оған түсіндірдік. Егер де өзен жағалауын ластаса, ол заң бойынша әкімшілік жауапкершілік көрсетілген деп. Аталған жұмыс тұрақты түрде жүргізіліп жатыр. Осыған байланысты қала тұрғындары мен қонақтарын су обьектілері жағалауын, тұрмыстық қалдықпен ластамауды сұраймыз», – деді Алматы қаласы арнайы табиғатты қорғау прокуратурасының прокуроры Ержан САҒЫМБЕКОВ. Айта кетейік, прокурорлар табиғатқа жаны ашымай, өзен жағалауын қоқысқа толтыратындармен де қарқынды күрес жүргізуде. Су обьектілері маңына тұрмыстық қалдық тастаған тұлғаларға 40-тан астам әкімшілік хаттама толтырылыпты. Алматыда апатты деп танылған ағаштар кесіліп жатыр. Қалада 54 мың жасыл желек емдеуді қажет етеді. Зерттеу жұмыстарын жүргізген қалалық жасыл экономика мамандары ауырған ағаштарды жыл соңына дейін кесіп тастамақ. Айта кетейін, жалпы мегаполисте 2 миллионнан астам ағаш бар екен. «Қазір біз ботаникалық институт мамандарымен және ғалымдармен жұмыс істеп жатырмыз. Тексерілген ағаштардың көбі сырты жасыл болғанымен, іші шіріп бастаған. Мәселен Зенков көшесіндегі құлаған ағаш. Оның да сырты тәуір болғанымен, тамыры шіріген болып шықты. Қазір осындай ауырған ағаштармен жұмыс істеуді күшейттік», – деді Алматы қаласы Жасыл экономика басқармасының бөлім басшысы Олжас ЖАНЫСБАЕВ.

Жеңіл есірткі — Уикипедия Жеңіл есірткі Қорқор шегу– еліктеуге табыну. 1 Тараған елдер: 2 Қорқордың құрамы: 3 Қорқор шегушілердің түрлері: 4 Қорқордың зияны: Тараған елдер:[өңдеу] -Тунис, Мысыр, Таяу шығыс елдері, Ресей, ТМД елдері. Қорқордың құрамы:[өңдеу] Қорқор үшін насыбайдың екі түрі қолданылады: Бірінші түрі- "tumbak", қазіргі уақытта Иранда көп қолданылатын, құрамында никотині көп қарапайым насыбай (Nicotina Rustica). Қорқор шегу оны сулап, қысып суын шығарып қорқордың ыдысына нығыздап салады. Екінші түрі- "Mu essel", тәтті шырынмен ылғанлдандырып, түрлі жемістің жоңқаларымен иістендірілетін насыбай. Үшінші түрі- "Jurak", аралық деп санауға болады. Қорқор адам ағзасына қоздырғыш, уыттандырғыш, мутагендік, канцорегондік (ісіктің ауруларын , тудырады) психобелсенділік (соның ішінде тәелділікке әкеліп соғады) сияқты әсерін тигізеді. Қорқор шегушілердің түрлері:[өңдеу] -Тәжірибе жасаушылар -Үнемі шегетіндер Қорқордың зияны:[өңдеу] Егерде нақты шаралар қолданылмалса, Дүниежүзілік Денсаулық сақтау Ұйымының деректері бойынша 2025жылға дейін өлгендерсаны 7000000 (жеті миллионға) жетеді.Зерттеулердің нәтижесі бойынша, шылым щеккен сияқты, қорқор шегуде өкпенің қызметттерінің өзгерісіне соқтырады.Егер шылым түтіні кіші тынысжолдарының құрылымдарына – бронхиолдарына әсер етсе, ал қорқор түтіні ірі тыныс жолдарына тез зиян әсерін тигізеді. Мөлшермен алғанда өкпе ісік ауруларынң 85% -да темекішегумен, соның ішінде қорқор тартумен тікелей байланысты.

Салауатты өмір салты. Есімдік. — Тәрбие.kz Салауатты өмір салты. Есімдік. Сабақтың мақсаты: оқушыларға жаңа сөздердің, суреттердің көмегімен салауатты өмір жайлы кеңінен баяндау. Есімдікті меңгерту. Оқушылардың бойында өмірге деген сүйіспеншілік сезімдерін, қызығушылықтарын арттыру; Оқушыларды салауатты өмір салтына тәрбиелеу. Сабақтың әдісі: сұрақ –жауап, әңгімелеу, суретпен жұмыс, өздік жұмыс. Сабақтың көрнекілігі: суреттер, кесте, сөздік, мәтін жазылған парақтар. -Спорттың қай түрімен шұғылданасыңдар? -Спорттың қай түрін ұнатасыңдар? -Спорттың адам денсаулығына пайдасы бар ма? Есімдік басқа сөз таптарының (зат есім, сын есім, сан есім) орнына қолданылатын жалпы мағыналы сөздерден тұрады. Мысалы: Асқар келіп кетті дегеннің орнына – Ол келіп кетті, кітапты оқы – мынаны оқы, Сәлиядан сұра – одан сұра, Айдосқа кетті – оған кетті т.б Есімдік мағынасына қарай 7 түрге бөлінеді: жіктеу, сұрау, сілтеу, өздік, жалпылау, белгісіздік, болымсыздық. -берілген мәтіннің оқылуын аудиотаспадан тыңдату -оқушыларды кезекпе-кезек оқыту -мәтін бойынша ойларын білу -мәтін желісімен видеофильм көрсету Салауатты өмір салтына дене шынықтыру, спорт, дене тәрбиесі, туризм, халықаралық туризм, табиғатқа серуен, таза ауада жүру жатады. Кешкі тамақтан соң, таза ауада бір-екі сағат серуен құрып, ұйықтаудың пайдасы зор. Ұйқы 7-8 сағаттан кем болмауы тиіс. Әр адам жыл сайын бір рет еңбек демалысын тиімді пайдаланғаны жөн. Барлық кезде тамақты жаңадан дайындап ішкен дұрыс. -Салауатты өмір салтына нелер жатады? -Ұйқының пайдасы қандай? 4-тапсырма. Сурет бойынша «Салауатты өмір салты» туралы әңгімелеңдер. III топ. IY топ. 5 — тапсырма. Көп нүктенің орнына тиісті есімдіктерді қойып жазыңдар. ….. дене шынықтырамын. ….. салауатты өмір сүреміз. ….. таза ауамен демаласыз. ….. дұрыс тамақтаныңдар. ……. денсаулығыма зиян келтірмейді.

Gestodene ұнтағын сатып алыңыз (60282-87-3) hplc≥98% | AASraw / Өнімдер / Әйелдер гормондары / Гестоден ұнтағы (60282-87-3) рейтинг: Артикул: 60282-87-3. Санат: Әйелдер гормондары Фемоден таблеткалары - бұл гормоналды контрацепция түрі, әдетте «таблетка» немесе аралас ішілетін контрацепция таблеткасы деп аталады. Фемоден таблеткаларында екі белсенді ингредиент бар, этинилэстрадиол және гестоден ұнтағы. Бұл табиғи түрде кездесетін әйел жыныстық гормондарының, эстроген мен прогестеронның синтетикалық нұсқалары. Этинилэстрадиол - бұл эстрогеннің синтетикалық нұсқасы және гестоден ұнтағы - бұл прогестеронның «үшінші буыны» синтетикалық түрі. Фемоден сияқты біріктірілген контрацептивтер қалыпты етеккір циклін асыра отырып жұмыс істейді. Әйелдің қалыпты етеккір циклінде жыныстық гормондардың деңгейі ай сайын өзгереді. Гормондар жұмыртқаны аналық безден босатуға (овуляцияға) әкеледі және жатырдың ішкі қабатын жүктілікке дайындайды. Әр цикл аяқталғаннан кейін, егер жұмыртқа ұрықтандырылмаған болса, гормондардың деңгейі түсіп, ай сайын іштің ішкі қабатын босатуға әкеледі.

​Көктемді қондырып қанатына... Сол жылы қыс қатты болды: құдасына келген қытымыр шалдай сарыжамбастанып жатып алды, атан түйені жел шайқады, жем-шөбі таусылған малшыны шер шайқады, жуан жіңішкерді, жіңішке үзілді. Көпшілік «шықпа, жаным, шықпамен» әр күнін азаппен өткеріп жатты. 2017-04-05 05.04.2017 1201 Қасат қардың көбесі сөгіле қоймаған күндердің бірі еді, анам даладан үйге қуана кірді. – Көктемнің алғашқы хабаршысы – нәурізек келіпті, – деді. Бұл бізге «алыстағы әкелерің келіпті» дегенмен бірдей естіл­ді. Далаға жүгіріп-жүгіріп шығы­п­пыз. Көп кешікпей шықылықтап жүрген кіп-кішкене нәурізек құс­ты көрдік. «Мына аязда қа­лай­­ша тоңбайды екен?» деп та­ңыр­қағанымыз есімізде. «Бар­мақ­тың басындай ғана осы құс қалай ғана көктемді ілестіріп әке­леді?» деп таңырқағанымыз да ұмытылмапты. Арада көп өтпей көк жүзінде тырналар тыраулады. Мұнан соң қарлығаш шықылықтады. Біз бала кезімізде аспанға көп қарайтынбыз. Аспан әлемінің қожайындары – құстар бізді ға­жайып әлемге жетелейтін. Әке-шешемізден ұрыс естісек, құс болып ұшып кеткіміз келетін (Қазір де үлкендер жердегі жұлы­мырлықтардан жерігенде көкке ұшып кеткісі келетінінде үлкен сыр жатыр-ау). Сол үлкендер құстың ұшқан-қонғанына қарап шаруа күйт­теуші еді. Мәселен, «жыл құс­тары топталып ұшса, жылымық күз созыла түседі» деп отыратын шаруа баққан қариялар. Көктем сайын көгімізде тырау­лайтын тырналарға қарап түрлі жорамал айтатын біз табиғатқа сән беріп, көк аспанға көрік сыйлап, күллі болмыс-жаратылысымен ғажайыптар әлеміне жетелейтін құс­тар әлемін жете білмейді екенбіз. Сол білмейтіндеріміздің арасында Түлкібас ауданының шекарасындағы Шақпақ ата ауылында орналасқан орнитологиялық стансасы бар. Жуалы ауданының шекарасына табан тие оң жа­ғымызда Тянь-Шань тауының сүйірлене бітетін жазығында жағалай орнатылған тордың сырын әрі-бері жөңкілген жолаушылар білген емес. «Егістікке мал түспес үшін қойылған тор шығар» деп тұспалдаған жолаушылар сол ойдың жетегімен әрі қарай тарта береді. Біз де көп жолаушының бірі ретінде өте шығар ма едік, кездейсоқ осы жерде орнитологиялық станса барын естіп қалмағанда. Сонымен, «Шақпақ асуы қай­­дасың?» деп тартып кеттік. Осы жерде редакция тапсырмасы­мен шұғыл жолға шыққан журналис­терге қолдау білдірген Түлкібас ауданы әкімінің орынбасары Жанар Бектаеваға алғаусыз сезім­мен ал­ғысымызды жеткізіп қой­ғанды жөн санадық. Шақпақ асуы әлі де қыс­тың құр­­сауында екен. Шағын елді мекенді қар басып қалып­ты. Теледидардан Батыс облыс­тар­дағы қыс қыспағын көріп жүр­міз ғой. Шатыры ғана қыл­тиып тұр­ған үйлерді көргенде ерік­сіз та­ңырқадық. Шақпақ орни­толо­гиялық стансасында 20 жылдан бері қызмет істейтін Рамазан Құдабаев бізді біраз жайттан хабардар етті. Жалпы, орнитология терминін алғаш рет ғылымға ХVІ ғасырда итальян ғалымы У.Альдрованди енгізген. Орнитология – құстар­дың дамуын, физиологиясын, жер бетіне таралуын зерттейтін ғылым. ХХ ғасырдың 70-80-жылдары Қазақстан аумағында, оның ішінде бұрын аз зерттелген Тянь-Шань, Алтай тауларын, Бетпақдала өңірі мен Маңғыстау, Бозащы шөлейтті аймақтарын мекендейтін құстарға орнитологиялық зерттеулер толық жүргізілген. Құстардың қоныс аударуы − өзгеше бір әлем. Оның әуе жолымен ұшып өтетін бағытын зерттесеңіз, талай құпияға қанық боласыз. Ғалымдар, орнитологтар құстарға сырға салу арқылы олардың популяциясының жағ­дайын, сирек кездесетін және жо­йылып бара жатқан түрлерін анықтайды. Су құстарын пайдалану, жәндікқоректі құстарды өзен бойындағы және таудағы ормандарға қоныстандыру арқылы олардың ауыл шаруашылығына тигізетін пайдасын анықтау да маңызды. Мәселен, бір қарлығаш бүкіл жаз бойы 1 миллион құрт жейді екен. Қараторғайлардың бір тобы балапандарымен 22 тонна шегірткені азық етеді деседі (Осы жерде біздегі диқандардың ала жаз­дай шегірткелер шабуылына ұшырауы еске түседі). Қазір дүниежүзілік Неміс орнитология қауымдастығы, Британия, Америка құс зерттеу орталықтары, Мумбай (Үндістан) орнитология қауымдастығы, тағы басқа да ха­лықаралық ұйымдар ғылыми жұмыстар жүргізеді. Қазақстанда Ғылым Академиясының Зоология институты құстар әлемін зерттеуді 1966 жылы бастады. Орнитолог ғалым И.А.Долгушиннің басшы­лығымен құстарға сақина салып, зерттеумен айналысатын ғылыми орталық ұйымдастырылды. Міне, сонда Шақпақ ата асуы неге таңдалды? Тянь-Шань тау жоталары еліміздің оңтүстік-шығысында 1000 шақырымға созылып жатыр. Міне, осы тау жоталарынан өте алмаған жыл құстары Шақпақ ата асуы арқылы ұшып өтуге мәжбүр. Дәл осы жерде Тянь-Шань мен Қаратау тауы түйіседі де, екі аралық ойпаң болып келеді. Жылы жақтан ұшып келе жатқан жыл құстары осы ойпаң-қуыс жерден көктемде бері, күзде әрі ұшып өтеді екен. Содан кейін күз­де құстар оңтүстіктегі жылы ай­мақтарға қайтарда Шақпақ ата асуындағы осы жазық жерге аялдайды. Ендеше, орнитологиялық станса салуға қолайлы орын емес пе? Демек, жыл құстарының демалып өтер үлкен аялдамасы (бәл­кім, әуе­жайы десек те жарасар) қасиетті Түлкібас аумағында жа­тыр! Бұл да табиғаттың бізге жасаған үлкен тартуы. Орнитологтар солтүстіктен оңтүстікке қоныс аударатын қара­торғай, шәуқарға, тағанақ, торғай, тағы басқа да құстардың Шақпақ ата асуы арқылы өтетінін сақина салу арқылы анықтаған. Дәл осы асу арқылы құстың 200-ден аса түрі көктем мен күзде әрі-бері өте­ді екен. Ал, осы кезде орнитолог ға­лымдар екі жотаның арасындағы берік жіптен тоқылған үлкен торларды биік бағандарға керіп байлайды. Конус пішінді торға түскен құс қайта шыға алмайды. Өйткені, тордың артқы шеті бірте-бірте тарылып, құс сиятын­дай қуысқа айналады. Осы қуыс арқылы құс арнайы жәшікке түседі. Жәшікке түскен құсты зерт­теушілер лабораториялық тек­серуден өткізеді. Сирағына рет­тік саны жазылған сақина салады. Құс туралы барлық мәлімет арнайы журналға тіркеледі. Мұнан соң құс бостандыққа жіберіледі. Құстар әртүрлі қауіпті, жұқпалы аурулардың қоздырғышын (энцефалиттер, арбовирустер, гельминттер) денесінде сақтаушы әрі тасымалдаушы болуы мүмкін. Мұндайда дәрігерлер сақтық шараларын жасайды. Сақина салу арқылы құстар­дың қай аймақтарға ұшып баратыны мен қанша жыл өмір сүретіні де анықталады. Мәселен, сақиналау әдісімен кәдімгі шағала – 32, күміс түсті шағалалар − 36, қараторғай 15 жылға дейін өмір сүретіні белгілі болған. Шақ­пақ асуында және Алакөлде Испания мен Үндістанда сақи­наланған торғайлар торға түскен. Сондай-ақ, торғайлар Үндіс­тан мен тропикалық Африкада, сұр қарлығаштар Африка мен Мадагаскарда, тырна­лар Оңтүстік Азияда, шақ­шақайлар Африкада қыстай­тыны анықталған. Иә, біздің Жер шарының құрлықтарға бөлінуін географ ғалымдар құстардың таралуы мен қоныс аударуын есепке ала отырып жасағанын да біле жүруіміз керек. Сонымен бірге, Шақпақ ата асуындағы орнитологиялық орталық Қазақстан мен Орта Азия­дағы бірегей зерттеу мекемесі екенін де ұмытпалық. Мұнда бір­неше мемлекеттің ғалымдары жұмыс істейді. Жаратқан иеміз әлімсақтан екі тіршілік иесін азат етіп жаратыпты. Олар – адамдар мен құс­тар. Жер­дегі пенделерден гөрі ас­пан­да­ғылар еркін де азат. Десек те, Қа­зақстанды Отаным деп санайтын барша қауым азаттық пен татулықтың тәтті дәмін сезініп келеді. Егемен еліміздің туында еркіндік пен бостандықтың сим­волы ретінде бейнеленген қыран ықылым замандарда ат­тың жалында, түйенің қомында көшіп-қонып өмір сүрген қазақ халқының тұрмыс-тіршілігінде, таным-түй­сігінде ерекше орын алған қастер­лі құс. Иә, көк жүзін еркін шарлаған құс атаулы тарихымызбен тамырлас, наным-сенімімізбен ортақтас екен. Әне, көктемді қанатына қон­дырып, Оңтүстігіме құстар да келіп жетті. Шықшы тауға, қара­шы айналаға, көк көйлек киген көктемім тоты құстай мың құл­пырып, тіршілікті балқытып алау оттан ала қашып көңілді алабұрт­қан, жарқ етіп көрінбей ме ала бұлттан?!.

1 қазан 2010 жыл, 01:01 Қазақстан азаматының паспорты. Көрнекі сурет. «Солтүстік Қазақстан облыстық әділет департаменті өткізген дөңгелек үстелде қосазаматтықты заңдастыруға қатысты әңгіме қозғалған жоқ». Бүгін баспасөз мәслихатын өткізген департамент бастығы Степан Зайтлер осылай деп мәлімдеді. Қыркүйектің 24-і күні Петропавлда «Екі елдің азаматтығы фактілерін болдырмау» деген тақырыпта дөңгелек үстел өткені туралы муниципалдық және "Жетінші арна" атты телеарналардың ақпарат таратқаны белгілі. Телеарналар қосазаматтықты заңдастыруға меңзейтін мәселелерге тоқталған болатын. Шекаралық облыстарда тұратындар үшін қосазаматтықты заңдастыру мүмкіндігі сенсация ретінде хабарланған еді. Телеарналардың хабарлауынша, дөңгелек үстел басында жыл басынан бері сексеннен аса адамның екі елдің паспортымен ұсталғаны туралы дерек келтіріліпті. Ал қосазаматтықты алудың өзіндік "тәртібі" бар көрінеді. «Мұндай заңсыздықтарды болдырмау мақсатында өткізілген жиында қалайша екі елдің азаматтығын заңдастыру мәселесі туралы сөз болмақ? Облыстық әділет департаменті ешқашан мұндай ұстанымда болған емес. Телеарна тілшілерінің таратқан ақпараты халық арасында наразылық тудырып, ұлтаралық келісімге нұқсан келтіруге мұрындық болып отыр», - деді Степан Зайтлер. Қазір әділет департаменті бұл мәселенің анық-қанығын тексеруге кірісті. Сол үшін де телеарналардан қыркүйектің 24-і күні «Екі елдің азаматтығы фактілерін болдырмау» деген тақырыпта өткізілген дөңгелек үстелдің бейнетаспаларын сұратып жатыр. «Ақпаратты бұрмалау анықталса, кінәлілер сазайын тартады», - деп сендірді департамент бастығы. «Солтүстікқазақстандық шенеуніктер шекаралас өңірлерде қосазаматтыққа рұқсат етуді сұрайды» деген ақпаратты облыстық әкімдікке қарайтын муниципалдық телеарна мен "Жетінші арна" тілшілері таратқан болатын.

Нығматулин: Кодекстің әрбір нормасы талқыланып, көптеген сұрақтар шешімін тапты 4 Наурыз 2020, 17:06 Бүгін Палата Спикері Нұрлан Нығматулиннің төрағалығымен өткен Мәжілістің жалпы отырысында халық денсаулығына қатысты кодекс жобасы бірінші оқылымда мақұлданды, деп хабарлайды zakon.kz. Нұрлан Нығматулин "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Кодекс жобасы мен оған ілеспе заң жобасының барша қазақстандықтарға қажетті де маңызды екенін, осы Кодекс жобасы халық арасында көп талқыланғанын атап өтті. - Депутаттарымыз аймақтарға сапары кезінде де осы мәселе басты назарда болды. Арнайы жұмыс топтары, кеңейтілген отырыстар ұйымдастырылды.Осы Кодекс бойынша денсаулық сақтау саласы мамандарының қатысуымен Мәжілісте "Нұр Отан" партиясының фракция отырысы да өтті. Осы шараларда айтылған барлық ұсыныстар, пікірлер заң жобасын қабылдау кезінде ескерілді. Соның нәтижесінде Кодекстің әрбір нормасы жан-жақты талқыланып, көптеген сұрақтар өз шешімін тапты. Әсіресе, цифрлық технологияны енгізе отырып, медициналық қызметтің сапасын күшейту, донорлық мәселесі ана және бала денсаулығын сақтау, бойынша өзгерістер енгізілді. Соның арқасында денсаулық саласында бұрынғыдан бөлек заман талабына сай жаңа Заң мақұлданды деуге болады, - деді Мәжіліс Төрағасы. Бірінші оқылымда мақұлданған "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Кодекс жобасы жұмыс берушілер мен жұмыскердің денсаулық үшін ортақ жауапкершілігі мен қоғамдық денсаулықты сақтауды күшейтуге, медициналық технологияларды дамытуға, медициналық қызметтер көрсету, дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың айналысы салаларында бақылауды жетілдіруге, медицина қызметкерінің мәртебесін арттыруға бағытталған. Кодекстің жобасымен жұмыс істеу барысында депутаттар жұмыс берушінің денсаулық сақтау органдарына азаматтарды қан, ағзалар және тіндер донорларының қатарына тарту бойынша жәрдемдесу міндетін, скринингтік медициналық зерттеулерден өтпегені үшін еңбек ету құқығын шектейтін, сонымен қатар шетел азаматтарының мұқтаждары үшін Қазақстаннан ағзалар мен тіндерді шығару мүмкіндігін белгілейтін нормаларды алып тастады. Бұдан басқа, 16 жасқа толған кәмелетке толмағандарға ата-анасының келісімінсіз медициналық және хирургиялық араласуды жүргізуге тыйым салатын түзету қолдау тапты.

Мәжілістің жалпы отырысында 14 саланы қамтитын төтенше жағдайлар туралы заң жобасы талқыланды. Заң жобасында төтенше жағдай кезеңінде мемлекеттік басқарудың жұмыс істеу механизмі белгіленеді. Ол үшін «Төтенше жағдай туралы» және «Құқықтық актілер туралы» заңдарға түзетулер енгізіледі. Атап айтқанда, құжат төтенше жағдай кезеңінде заңнаманың жекелеген салаларының қолданылу ерекшеліктерімен толықтырылады. Заң жобасында оларға 14 сала жатқызылады: салықтық, бюджеттік, кеден, банктік, еңбек, монополияға қарсы заңнама; денсаулық, мемлекеттік сатып алу, валюталық реттеу туралы заңнама; әлеуметтік қорғау, мемлекеттік мүлік, мемлекеттік бақылау және қадағалау саласында; сондай-ақ елдің халықаралық міндеттемелерін іске асыру, — дейді Заң жобасы бойынша баяндама жасаған ҚР Ұлттық экономика министрі Руслан Дәленов. Бұл құжат «Әлеуметтік-экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету жөніндегі шаралар туралы» 2020 жылғы 16 наурыздағы мемлекет басшысының жарлығын орындау мақсатында әзірленген. Олардың қатарына өзге қолданылу мерзімі белгіленген актілер кірмейді. «Төтенше жағдай туралы» заңда белгіленген жағдайда және тәртіппен нормативтік құқықтық актінің немесе оның жекелеген нормаларының қолданылуын тоқтата тұру бойынша «Құқықтық актілер туралы»заңға ұсынылып отырған түзету енгізіледі. Жалпы алғанда, аталған түзетулер төтенше жағдай кезеңінде әлеуметтік-экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз етуге бағытталған,- дейді министр.

Ford-тің Model T Engine - бұл алғашқы жаппай шығарылатын автомобиль қозғалтқышы - Жинақтар - 2022 Ford-тің Model T Engine - бұл алғашқы жаппай шығарылатын автомобиль қозғалтқышы Сонау 20 ғасырдың басында автомобильдер немесе атсыз вагондар қымбат болды және қарапайым адамға қол жетімді болмады. Автокөліктер байлардың сән-салтанаты болды. Әлемде алғашқы автомобильдер Германияда Карл Бенцпен 1885 жылы жасалды, ал 1893 жылға қарай Чарльз және Фрэнк Дурия АҚШ-тағы алғашқы автомобильді жасады. Мәселе, көбінесе, бұл машиналар қымбат прототиптер болды және олар ұмтылған мәселені шеше алмады - әлемге жақсы көлікпен қамтамасыз ету. Яғни, 1908 жылға дейін Генри Форд өзінің алғашқы жаппай шығарылған машинасы Model T-мен шыққанға дейін. Т моделін әзірлеу Генри Форд Edison Illuminating компаниясының бас инженері болып жұмыс істеді. Бос уақытында ол өзінің конструкцияларымен, атап айтқанда революциялық бензин қозғалтқышымен жұмыс жасайтын. 1893 жылы желтоқсанда Форд өзінің қозғалтқышының дизайнын сәтті құра алды және оны қысқа мерзімде жұмыс істей алды 30 секунд. Бұл машинада пайдалы болу үшін жеткіліксіз болды, бірақ Фордқа оның дұрыс бағытта жүргенін растады. Үштен кейін көп жылдар Форд өзінің Quadricycle деп аталатын алғашқы өздігінен жүретін машинасын жасады. Форд өзінің автомобиль машиналарында дамуын 1903 жылдың жазына дейін жалғастырды; ол Ford Motor Company құрды. T моделінің дебюті 1908 жылдың қазанында алғашқы модель Ц шығарылды төрт цилиндрлі қозғалтқыш. Форд болат қорытпасын қолданды, ол цилиндрлер блогына аз салмақпен әсер етті, олар алдыңғы автомобильдермен салыстырғанда. Бастапқыда бағасы $850, шамамен 23 мың доллар бүгін T моделі қарапайым жұмысшы үшін тым қымбат болды. Алайда өндіріс қарқын алған кезде Форд уақыт өте келе шығындарды төмендете алды. 1914 жылға қарай T моделінің құны төмендеді $440, шамамен $11,000 бүгінгі АҚШ долларында. Баға төмендей берді, 1925 жылы Ford моделі үшін ең төменгі бағаны ұсына алғанға дейін -$260 - балама $3700 бүгін. Қозғалтқыш статистикасы және инженерия Model T қозғалтқышы бар 2,9 литр сығылу коэффициентімен орын ауыстыру 4.5:1. Мұның бәрі қозғалтқыштың шамамен келетіндігін білдіреді 20 ат күші, он рет Toyota Camry-ден аз. Модель Т қозғалтқышының бір бөлігі - оның көптеген ерекшеліктері жоқ, бұл қарапайым. Мұнай сорғысы, су сорғы немесе жанармай сорғысы жоқ. Май қозғалтқышқа қозғалтқыштың төменгі жағындағы май ыдысынан иінді шашырату арқылы түседі. Бұл үш мойынтіректер, жұдырықшалар мен көтергіштерді маймен тереңдетуге әкеледі. БАЙЛАНЫС: ҚЫСҚА ТАРИХ ЖӘНЕ ЭЛЕКТР МАШИНАЛАРЫНЫҢ ЭВОЛЮЦИЯСЫ Форд инженерлері жобалау барысында судың негізгі термодинамикалық принциптері арқылы қозғалтқышты салқындатуға болатындығын түсінді. Ыстық су көтеріледі, сондықтан олар радиатордан қозғалтқыштың түбіне салқын су беретін салқындату жүйесін ойлап тапты. Қозғалтқыш бұл суды қыздырғанда, ол конвекция арқылы радиатордың жоғарғы жағына және сыртына шығарылады. Бұл жүйе көп жағдайда және қозғалмалы бөліктерсіз жұмыс істеді. Сорғысыз қозғалтқышқа жанармай алу процесіне келетін болсақ, қозғалтқыштың артындағы инженерлер жолаушылар отыратын орынның астына гравитациялық цистернаны ойлап тапты. Бұл карбюраторға ауырлық күші арқылы бензинді шлангілер арқылы жібереді. Драйвер карбюратордың параметрлерін жүргізуші орнынан реттей алды, ал дроссель машинаның алдыңғы жағында немесе иінді басқарады немесе егер Т моделі электр стартымен жабдықталған болса, жүргізушінің кабинасында болған. Дроссель үшін драйвер рульдің тұтқасын басқарады. Бұл таңқаларлық көрінуі мүмкін болғанымен, есіңізде болсын, бұл алғашқы жаппай шығарылған машиналар. Әлі басқару элементтерін орналастырудың стандарты болған жоқ. Қозғалтқыштың тұтану жүйесі де сәтсіздіктерге жол бермеу үшін жасалған. Драйвер тұтқасын пайдаланып, ұшқындар сөнген кезде жүргізуші реттей алады. Бұл дегеніміз, драйвер іске қосу және тұтану кезінде ұшқынның пайда болу уақытын толығымен басқара алады - бұл қазіргі заманғы драйверде дәл оқытылмаған. Модельдің қуат көзі Барлық осы қарапайымдылық сонымен қатар Model T қозғалтқышы кез-келген жерде жұмыс істей алатындығын білдірді. Бензин, керосин немесе дәнді алкоголь жанармайға артықшылық берді. Бұл бірнеше отынды іске қосу қабілеті дизайнның бір бөлігі болды, бұл жүргізушілерге көлігін басқару үшін қолда барын таңдауға мүмкіндік берді. T моделі қозғалтқышы 1908 жылдан бастап 1927 жылға дейін T моделінің барлық айналымында өзгеріссіз қалды. Бұл алғашқы сериялы қозғалтқыш автомобильді американдық және әлемдік экономиканың орталығына орналастыруға көмектесті. Келесі не болды 1927 жылы T моделі өзінің соңғы өндіріс жылына жеткенде, Ford өзінің келесі моделін, жаңа A моделін дамыта бастады. 1927 жылдың соңында шығарылған A моделі T моделінің жетістіктеріне негізделген және жаңа жиектер мен сатып алушылардың кеңейтілген нұсқаларын ұсынды. Негізгі модель құны $385, және автомобильді таңдауға болады $1400 сәнді Town Car моделі үшін. Бастап өзгеретін бүгінгі ақшада 6000 АҚШ доллары аяқтау $20,000.

Жұмыстан шығара салуға болмайды – Асанов Ақтаудағы судьяға қатысты дау жайлы – Ел жаңалықтары | Таза Ел Басты бет Жаңалықтар Жұмыстан шығара салуға болмайды – Асанов Ақтаудағы судьяға қатысты дау жайлы –... Жұмыстан шығара салуға болмайды – Асанов Ақтаудағы судьяға қатысты дау жайлы – Ел жаңалықтары Жақып Асанов Ақтау қалалық сотының төрағасы Мәлік Кенжалиевке қатысты жүргізіліп жатқан қызметтік тексеріс туралы пікір білдірді, – деп хабарлайды Tengrinews.kz тілшісі. «Егер компанияда бір қызметкер нашар жұмыс атқарса, оған қандай шара қолдану керек? Жұмыстан босатады. Ал сотта жоқ. Сотта олай жасауға болмайды. Бұл тәуелсіздікті бұзады. Сотта мұндай көпсатылы рәсім жарты жылға дейін созылады. Бұл мәселе туралы шаралар жазда басталған. Басында ауызша ауызша ескерту жасалды, сосын жазбаша ескерту жасалды. Бұл дұрыс. Барлық елде осылай жасалады. Жоғарғы соттың төрағасы немесе облыстық соттың төрағасы судьяны жұмыстан босата алмайды. Судьяларды бір шешім немесе айыптау шешімі үшін жұмыстан шығармайды. Судьяларды жұмыстан босату үшін көпсатылы рәсім жасалуы қажет. Бір жағынан жоғарғы инстанциялық судья қабылданған шешімнен немесе айыптаудан дөрекі қате тапса, онда бұл мәселе сот алқасында қаралуы тиіс», – деді Жақып Асанов. 'Жоғарғы соттың кадрлық сұрақтары жоғарғы сот кеңесіне өтеді. Ол алқа органы, ол жақта бір емес 16 адам – әртүрлі құрылымның уәкілдері. Бірақ ол жақта көбі судьялар. Себебі олар судьялардың жұмысын білуі керек», – деді Жақып Асанов. «Тоғыз судья шешім қабылдады. Осыған дейін Маңғыстау облыстық соты және сот одағының филиалында шешім шығарған. Сондықтан, бағаны судьялар береді. Енді бұл мәселе жоғарғы сот кеңесінде талқыланады. Қазір тексеріс жүріп жатыр, оның қызметі тоқтатылды, бірақ жұмыстан босатылмады. Мен барлық материалды көргеннен кейін, осыған байланысты мәлімдеме жасаймын. Менің бұл мәселеге басқа көзқарас болуы мүмкін, ал сот төрелерінің ойы басқа болып шығуы мүмкін», – деді Жоғарғы сот төрағасы.

Әке-шешесінен қорлық көріп, жуынды ішкен маугли қыз адамшошырлық күйде өмір сүрген - QazWeek Әке-шешесінен қорлық көріп, жуынды ішкен маугли қыз адамшошырлық күйде өмір сүрген 19/06/2019 19/06/2019 01062 Мұрны сынып, аяқ саусақтары бүгілмей қалған "Маугли" қызды еріктілер өлімнен арашалап қалды. Қарағандылық ерлі-зайыпты төрт жасар бүлдіршінді күні-түні ұрып, өздерінен қалған жуындымен тамақтандырыпты. Өлшемі кіші аяқ киімнен саусақтары бүгіліп, мүлде жазылмай қалған. Еріктілер тағы неден шошынды? Өзгелерден анасына бермеуді өтінген қыз бала қазір қайда? Бұл туралы Qazweek.kz ақпарат агенттігі Евразия арнасына сілтеме жасап хабарлайды. "Анама барғым келмейді. Анам ашулы", – деді бала. Араққа салынған анасы мен оныме бірге тұратын ер адамнан әбден қорлық көрген бүлдіршін еріктілерге дәл осылай жалынып, өзін үйге қайтармауын сұраған. Баланы басынып, бас-аяғынан сау жер қалдырмаған ерлі-зайыптылар еріктілердің "қыздарың қайда?" деген сұрағына да селқостық танытып, еш селк етпеген. Өйткені екеуі де удай мас. "Анасы Наташаға барып, "баланы неге ұрғансыңдар?" деп сұрағам. Ол қызда қан қысымы барын айтып ақталды. Бүлдіршіннің аяқ-киімі кіші өлшемде болғандықтан, аяқ саусақтары бүгіліп қалған. Шашынан тараған кезде басым ауырады деп жылады. Тамағы ісіп кеткен. Тілі әбден тістелген. Мұрны сынғандықтан, ұйықтағанда аузымен демалады. Біз бұл жайттардың барлығын полицияға хабарладық. Барлығы заң жүзінде іске асырылды", – деі ерікті Виктория. "Қазір мен жіберген арнайы маман аталған отбасының үйінде. Қыздың анасы жайтқа қатысты түсініктеме жазып берді. Ал полиция департаментіндегілер бұл отбасы мүшелерінің бұрын істі болмағанын айтты. Баланы біз Теміртау қаласының кәмелет жасына толмағандарға арналған бейімдеу орталығына жібереміз. Онда оған психологиялық көмек көрсетіледі. Ал анасына әкімшілік жаза қарастырылатын болады", – деді қалалық білім бөлімі қорғаншылық және қамқоршылық секторының меңгеушісі Әсем Еришова.

Елбасы «JP Morgan Chase International» басшысымен АХҚО перспективасын талқылады Алматы 26 °С 2019 жылдың 11 қараша 2019 19:42 НҰР-СҰЛТАН. ҚазАқпарат – ҚР Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев «JP Morgan Chase International» басқарма төрағасы Джейкоб Френкельмен кездесті. ҚазАқпарат бұл туралы Елбасының ресми сайтына сілтеме жасап хабарлайды. Әңгіме барысында Елбасы әлемнің жетекші сарапшылары өзара диалог құруы үшін «Астана клуб» алаңының ерекше маңызды екенін атап өтті. «Қазақстанға қош келдіңіздер. Біздің форумға көрнекті қаржыгер, беделді ғалым және экономист, әлемдегі жетекші қаржылық ұйымның табысты басшысы қатысып отырғанына өте қуаныштымыз. Бүгін «Астана клуб» форумы әлемнің зиялы қауымымен, экономистерімен және саясаткерлерімен кездесіп, өзекті мәселелерді талқылауға мүмкіндік беріп отыр», - деді Қазақстанның Тұңғыш Президенті. Кездесу барысында тараптар «Астана» Халықаралық қаржы орталығын одан әрі дамыту перспективаларына да назар аударды. «Сіз АХҚО Қазақстан үшін экономикалық дамуға серпін беретін маңызды трансформациялық шешім екенін атап өттіңіз. Біз бұл бастаманы одан әрі дамытып жатырмыз. Қазіргі уақытта АХҚО қаржы орталықтарының жаһандық индексінде 51-ші орында тұр», - деді Нұрсұлтан Назарбаев. Басты сөздер: ҚР Тұңғыш Президенті күні, Астана халықаралық қаржы орталығы, Қазақстан мемлекеттілігінің қалыптасуы туралы ағылшын тіліндегі кітап шықты Коронавирус пандемиясындағы бизнес: Қалай инвестиция тартуға болады Шал ақын ауданына жаңа әкім тағайындалды - СҚО Қазақстанда пандемия кезінде қанша медицина қызметкері көз жұмды Мемлекеттік қызмет кәсіби даярланған, елдің дамуына мүдделі жастар үшін ашық - Анар Жаилғанова Науқастың үйіне барып, коронавирусқа тест алатын мобильді бригадалардың қызмет құны қанша Коронавирус індеті кезінде қанша қазақстандық Түркияда демалып жатыр Үйінде пневмониядан емделіп жатқандар қандай дәрі-дәрмекті тегін ала алады Қазақстанға коронавирусты емдейтін жаңа препарат әкелінді Астана күніне орай медицина қызметкерлері мен БАҚ өкілдері марапатталды Кәсіподақтар федерациясы «Nur Otan» партиясының праймеризіне қатысатын болды Шымкентте алғы шепте жүрген денсаулық сақтау саласының мамандары марапатталды Алматылық дәрігерлер жүрек ақауымен туған нәрестені аман алып қалды ҚХА Төрағасының орынбасары: Бірлігімізді жоғалтпай қатаң шектеу шараларын ұстансақ, бұл індетті де жеңеміз

Камалиев: Ұшақ апатынан кейін билет бағасы көтерілгендігі туралы хабар жалған | NUR.KZ Камалиев: Ұшақ апатынан кейін билет бағасы көтерілгендігі туралы хабар жалған 28 желтоқсан 2019, 13:57 Алматы маңында «Bek Air» ұшағының апатқа ұшырауына байланысты билет бағасының көтерілгендігі туралы ақпарат шындыққа жанаспайды. Бұл туралы бүгін Орталық коммуникациялар қызметіндегі баспасөз мәслихатында Индустрия және инфрақұрылымдық даму вице-министрі Берік Камалиев мәлімдедеі деп хабарлайды ҚазАқпарат. Берік Камалиев. Фото: kapital.kz: Facebook Оның ақпарынша, 2019 жылдың 27-31 желтоқсан күндеріне жоспарланған «Bek Air» әуе компаниясының 100-ге жуық рейсі орындалмайды. Бұл бағыттарға барлығы 9157, оның ішінде 8180 ересек, 765 бала, 212 нәресте билеті сатылған. «Қазіргі уақытта әуе компаниясы 2019 жылдың 31 желтоқсанына дейін жоспарланған барлық рейстердің авиабилеттерінің толық құнын қайтару жұмыстарын жүргізіп жатыр. 1-2 қаңтарға «Bek Air» ұшуларды жоспарламаған. Орындалмайтын рейстердің жолаушыларына өзге компанияларымен ұшуды ұсынамыз. Айта кетерлігі, «Бек Эйр» рейстерінің орындалмауына байланысты өзге авиабилеттердің бағасы көтерілген жоқ және көтерілмейді де. Тарифтердің көтерілгендігі туралы ақпарат шындыққа жанаспайды», - деді Берік Камалиев. Сонымен қатар вице-министр Жаңа жыл мейрамы қарсаңында және демалыс күндері әдетте авиабилеттердің құны жай күндерге қарағанда жоғары болатынын атап өтті. Мақаланың түпнұсқасы: https://kaz.nur.kz/1833995-kamaliev-sak-apatynan-kejin-bilet-bagasy-kterilgendigi-turaly-habar-zalgan.html

453-бап ҚР Салық кодексi Шот-фактура 2017 жылғы 25 желтоқсандағы № 120-VІ ҚРЗ Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер туралы (Салық кодексi) бап 453 Комментарий - Законодательство Ресупблики Кахастан 2021 год Главная > Кодексы РК > ҚР Салық кодексi > 453-бап Ст. 453 ҚР Салық кодексi 2017 жылғы 25 желтоқсандағы № 120-VІ ҚРЗ 1. Егер осы бапта өзгеше белгіленбесе, шот-фактураларды жазып беру тәртібі осы Кодекстің 47-тарауына сәйкес айқындалады. 2. Қазақстан Республикасының аумағынан Еуразиялық экономикалық одаққа мүше басқа мемлекеттің аумағына тауарлардың экспорты жағдайында шот-фактура өткізу бойынша айналым жасалған күннен кейін күнтізбелік жиырма күннен кешіктірмей жазып беріледі. 3. Еуразиялық экономикалық одаққа мүше басқа мемлекеттің аумағынан Қазақстан Республикасының аумағына қайта өңдеу өнімдерін кейіннен басқа мемлекеттің аумағына әкету үшін әкелінген алыс-беріс шикізатын қайта өңдеу жөніндегі жұмыстарды орындаған жағдайда, шот-фактура алыс-беріс шикізатын қайта өңдеу жөніндегі жұмыстардың орындалғандығын растайтын құжатқа қол қойылған күні жазып беріледі. 4. Осы баптың 2 және 3-тармақтарында көрсетілген жағдайларда жазып берілетін шот-фактура осы Кодекстің 412-бабының 5-тармағында белгіленген талаптарға сәйкес келуге, сондай-ақ онда: 2) тұлғаны Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекетте сатып алушы салық төлеуші ретінде сәйкестендіретін нөмір көрсетілуге тиіс. 5. Қазақстан Республикасының салық төлеушісі – лизинг берушісі Еуразиялық экономикалық одаққа мүше басқа мемлекеттің салық төлеушісі – лизинг алушысы алуға жататын тауарларды (лизинг нысанасын) лизингке берген кезде шот-фактура сыйақы есепке алынбай әрбір лизингтік төлемнің күніне лизинг шартында көзделген тауардың (лизинг нысанасының) бастапқы құнының бір бөлігі мөлшерінде, бірақ іс жүзінде алынған төлем сомасынан аспайтын мөлшерде жазып беріледі. Қазақстан Республикасы салық төлеушісінің – лизинг берушісінің сыйақы сомасы шот-фактурада жеке жолмен бөліп көрсетілуге тиіс. 6. Импорттаушы Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердің аумағынан Қазақстан Республикасының аумағына әкелінген тауарларды өткізген кезде шот-фактура электронды түрде салықтық кезеңнен кейінгі айдың 20-күнінен кешіктірілмей жазып беріледі. Ескерту. 453-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 10.12.2020 № 382-VI (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Үкімет Қытайдың қарызынан бас тартты: LRT құрылысына ақша қайдан алынады Alashainasy.kz Елорда әкімі LRT құрылысына қажетті 600 миллион долларды қайдан тартатынын айтты. Елордадағы жеңіл рельсті көлік құрылысын аяқтауға қажет қаражатты "Халық банк" беретін болды. Бұл туралы бүгін Нұр-Сұлтан қаласының әкімі Алтай Көлгінов айтты, деп хабарлайды Sputnik Қазақстан тілшісі.

Үздік жаңа жылдық образды бірге таңдайық Жаңа жыл жақындап келеді. Онымен бірге түрлі корпоративтер мен балмаскарадтар, жаңа жыл тойлау кештері басталып кетті. «Екпін» бұл ретте өзінің Fashion бағытын ұстанып, ҚазҰУ-лық жастар арасындағы үздік жаңа жылдық образды таңдауды ұйғарды. Бірден айта кетейік, образдар «ерекшелік» негізінде емес, «үйлестіре білу», «сәндік» негізінде таңдалды. «Екпін» пікірінше, сәнді деп таңдалған қатысушылар өздерінің киімдері мен 2013 жылы қандай трендтер болатынын болжап көрді. Ұнаған образға пікір қалдыру арқылы дауыс бере аласыздар. Сондай-ақ ВК-дағы біздің пабликте дауыс беру жүріп жатыр. 1. Айсұлу Шабарбекова, география факультетінің 2 курс студенті. - Бұл көйлекті киген себебім: ақ түс әрқашанда мерекеге сай түс. Егер де менде "Супермэн" костюмі болғанда, соны киіп келуші едім. Ол болмағандықтан, гардеробымдағы кешкі көйлекті киіп келдім. Осы жылы меніңше, қысқартылған шалбар, былғары, тізеден сәл төмен белдемшелер, салмақты түстер мен ірі аксессуарлар сәнде болады. 2. Нұрсұлтан Орынбеков, халықаралық қатынастар факультетінің 1 курс студенті - Негізі мен бүгін Санчо Панса образында келген болатынмын. Бірақ шляпам түсіп қалды. Бұл менің бір жыл бұрынғы алған киімім. Жаңа жылдық кештерге, өнер ортасында осы киімді киемін. 3. Әсел Бексұлтан, заң факультетінің 2 курс студенті - Әрдайым көпшіліктің ортасында жүруді жақсы көремін. Ерекше киінуді ұнатамын. Қасымдағы өзім салған суретім де, қызыл ернім де мені ерекшелеп тұратындай. 4. Бағжан Берекеқызы, филология факультетінің 4 курс студенті - Сары түсті жақсы көргендіктен және өзім сары болғандықтан, осы көйлекті киіп келдім. 5. Руслан Әбдіғалиев, экономика факультетінің 4 курс студенті. - Бүгін 2 образда келген болатынмын. Біріншісі - Аяз ата костюмі, бірақ ол ыңғайсыз болғандықтан, жарты сағаттан кейін шешіп тастадым. Сондықтан екіншісін таңдап жай ғана балға келетін қыздардың арманы болатын джентельмен ретінде келіп отырмын. "Екпін" интернет-журналының болып жатқан фото-байқауында жеңіске жетем деп ойлаймын. Менің фанаттарыма үлкен сәлем! :) 6. Әйгерім Жора, экономика факультетінің 2 курс студенті - Менің образым - ертегі әлеміне саяхат, "Бремен музыканттарындағы" Ханшайым кейіпкерінің бейнесі. Бұл образ өзімнің мінезіме келеді: қырсық әрі ерке. 7. Әсел Альзакова, география факультетінің 3 курс студенті. - Бүгінгі образға көп ойланған жоқпын, ең бастысы үйлесімділік пен сәндік қағидасын ұстандым. Сондай-ақ көйлегімдегі оюлар жылан принтіне сәл ұқсастау деп есептеймін. Осы жылы, меніңше, былғары, әдемі фигуралы көйлектер мен белдемшелер сәнде болады. Ең бастысы, ұзын белдемшелер нақты сәнде болмайды. 8. Салтанат Қасымбекова, филология факультетінің 4 курс студенті - Мен бүгін "Періште" образында келдім. Ол менің қазіргі жан дүниемнің көрінісі. Меніңше, әр ару киім таңдаған кезде оған сәйкес аксессуарлар таңдайды. 2013-жыл - жылан жылы болғандықтан, жылан терісі трендте болады деп ойлаймын. Бірақ егер шынымен де солай болса, мен сәнді болмайтын шығармын, өйткені ондай принттер маған мүлде ұнамайды. 9. Жания Дулатқызы, география факультетінің 2 курс студенті - Мен бүгінгі образымды қарапайымдылық қағидасы бойынша таңдадым. Қарапайым бола тұра, эффектілі образ. Жаңа жылда меніңше, әлбетте гипюр, оны D&G-ның соңғы коллекциясынан көруге болады, сондай-ақ күзден бері келе жатқан тренд - тікендер (шипы). Көбісі жаңа жылда жылан принтын кию жақсылыққа алып келеді дейді, бірақ мен оған сенбеймін, қарапайым әдемі көйлекте боламын. 10. Данияр Сүндетбаев, жастар ұйымдарымен жұмыс жөніндегі бөлім бастығы - Менің бүгінгі пират болып киінгенімнің бірнеше себептері бар. Біріншісі, пират бас киімін тауып алу оңай болды, яғни костюмі қиын емес. Екіншіден, бұл образ өзімнің жан-дүниеме жақын. Мен әрдайым шытырман оқиғалар іздеп жүрем, сондай-ақ біраз бүлік жасауға да құмармын. UPD: Дауыс берудің қорытындысы бойынша жеңімпаз Бағжан Берекеқызы атанды. Құттықтаймыз! 28 желтоқсан 2012, 17:42 Меніңше, стильды адамды бірден байқауға болады, мына тізімдегілердің көбісі менің "сәнді" категорияма жатады, ал объективті түрде баға берер болсам, Әсел Бексұлтан жақсы дайындалған, бірден көзге түседі) 28 желтоқсан, 21:21 сөз жок!Әсел Бексұлтан!)) 29 желтоқсан, 0:15 кой маған өте қатты Салтанат Қасымбекова ұнап қалды)) 29 желтоқсан, 1:01 Жанар Айдаркулова(профиль) бир-еки студенттер гана жана жылдык образдагы киимде,калгандары кунделикти отырыстарга киилетин койлектер емес пе? тукте ерекшеликтери жок секилди. Арине бул менин ойым,копшилик келиседи деген ойдамын. 29 желтоқсан, 1:59 Era Mamirkhanov(профиль) Бексултан Әселдің образы жақсы ойластырылған,өте үйлесімді)) 29 желтоқсан, 2:00 почему так мало фотографий и претендентов? были и другие красивые костюмы 29 желтоқсан, 2:03 Динара Шакабаева(профиль) Әсел Бексұлтан! Самый необычный образ, очень тонкое чувство стиля. 29 желтоқсан, 13:40 Бадинур Карибай(профиль) Помоему только Нұрсұлтан Орынбеков и Данияр Сүндетбаев нормальные и костюм у них нормальный!!! 30 желтоқсан, 1:04 Бако Берекеқызы(профиль) Мақала керемет!! Айжан мен Айнур жұмыстарын сәтті де табысты болсын!!! Барлықтарыңды жаңа 2013 жылмен құттықтаймын!! Жаңа жыл тек қуанышпен, жақсылық алып келсін)) Мақалада менің есімімді қате жазыпсыңдар((( Балжан емес Бағжан)))

Түркістан облысында тауда жоғалған үш студент қалай күнелткендерін айтып берді 2021 жылдың 28 мамыр 2021 17:39 ТҮРКІСТАН. ҚазАқпарат - Түркістан облысында тауға шығып, із-түзсіз жоғалып кеткен жеті туристің үшеуі Өгем тау шатқалынан табылды. Үшеуі де дереу Шымкент әуежайына жеткізіліп, Сайрам Өгем ұлттық паркінің штабында ата-аналарымен қауышты, деп хабарлайды ҚазАқпарат тілшісі. Өңірлік ТЖД бастығының орынбасары Ерік Сарыбаевтың айтуынша, студенттерді құтқару операциясы әуеден жүргізілген. Үшеуі де дін аман, медициналық көмекті қажет етпеген. Ал, туристердің адасып кетуіне ауа-райының күрт суытуы себеп болған. Қалың тұман мен қардың қалың жауғаны және жол көрсетушінің болмауы түрлі қиындықтар туғызған. «Шыңға жеткен кезде, екі күннен кейін жолда адасып кеттік. Кейін жеті адамның ішінде бір кісі ауырып қалды. Соған байланысты үшеуі бір орында қалды да, төртеуі ары қарай кетті. Үшеуміз үш күн түнедік сол жерде, бүгін шығып келе жатқан кезде бізді тауып алды ТЖҚ қызметкерлері»,- дейді адасқан студенттер. Төрт күннен бері іздеу шараларын жүргізген өңірдің төтенше жағдайлар қызметінің басшылығы туристердің ас-ауқаты бітіп қалғанын айтады. Дегенмен ешбірі жатып қалмастан, қозғалыстарын тоқтатпаған. Таудан табылғандар Ақтөбе облысы мен Орал, Жезқазған қалаларының тумалары. Қазіргі таңда қалған төрт туристі тікұшақпен іздеу жұмыстары жалғасуда. «Қазір олардың жағдайлары қанағаттанарлық, медициналық көмекке мұқтаж емес. Қалған туристерді іздестіру жұмыстары жалғастырылуда. Табылған азаматтар Өгем шатқалында жыраға түсіп кеткен. Сағат 13:10 шамасында табылып, сағат 13:45-те әуеде екі тікұшақпен құтқарылған. Қалған туристерді құтқару жұмыстарына құтқарушылар, полиция қызметкерлері, шекара қызметінің ат патрулі, ұлттық парк қызметкерлері және жоғалған адамдардың туыстары, сондай-ақ «Қазавиақұтқару» мекемесінің екі тікұшағы жұмылдырылған», - деді облыстық ТЖД бастығының орынбасары Ерік Сарыбаев

Ұнтақталған толтырмалар өндірісі Семейде іске қосылады 6 желтоқсан 2013, 16:11 | Пікір жазу Семейдегі «Alina Pro» ЖШС 2013 жылы облыстың Индустрияландыру картасына ұнтақталған толтырмалар өндірісін жандандыру жобасын енгізді. Жобаға қажет 203 млн. теңгенің 80 пайызын өз қалталарынан шығарып отырған кәсіпорын басшылығы жылына 36 мың тонна өнім беретін өндіріске 33 адам жұмысқа тартылатынын айтады, деп хабарлайды Аltaynews.kz тілшісі.Кәсіпорын өндіретін түрлі плиталарға арналған желімдер, цемент сылақтар, желімді бояу, гипс, жуылатын бояу езбелері, Alinex тегістегіштері сынды әркез сұранысқа ие материалдар Қазақстан нарығында Alina Paint, Econom, Alina Paint Fronta атауларымен танымал.Тасты үгітіп, ұнтақтау арқылы түрлі сұйықтықтар мен құрғақ құрылыс материалдарын өңдеуші қондырғылар Қытайдан алыныпты. Алғашқы өнімдері сынақтан өткен. Енді кәсіпорын басшылары жобаны іске қосу актісін күтіп отыр. Серіктестіктің тағы бір өндіріс кешені қала ішінде орналасқан екен. Қала әкімі Айбек Кәрімов ол ауданға жаңа тұрғын үй кешені салынатынын ескертіп, өндіріс кешенін қала сыртына көшіру жөнінде өтініш білдіргенін айтады. Серіктестік директоры Борис Могучев бұл мәселеге қатысты сұраулардың барлығына оңды жауап берілгенін айтты. Есімжан Нақтыбайұлысуреттерді түсірген Есімхан ОрынбаевМәлімет көзі: Аltaynews.kz Тақырып бойынша өзге де жаңалықтар:Биыл Өскеменде «Айтас МП» ЖШС-нің шұжық зауыты іске қосылады«ҮМЗ» АҚ мен оның еншілес кәсіпорындарының 51 жұмысшысы лауреат атанғанЖармада жаңа цемент зауыты іске қосылдыҚазақастанда тақтай өндіретін жалғыз кәсіпорын Зырян ауданында орналасқан

2015 жылдың 1 шілдесінен бастап қазақстандықтардың еңбекақысын төлеудің жаңа моделі енгізіледі – Т.Дүйсенова | Strategy2050.kz 2015 жылдың 1 шілдесінен бастап қазақстандықтардың еңбекақысын төлеудің жаңа моделі енгізіледі – Т.Дүйсенова 10 Ақпан, 2014 11:52 ҚР-да 2015 жылдың 1 шілдесінен бастап Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі қазақстандықтардың еңбекақысын төлеудің жаңа моделі енгізеді. Бұл туралы ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің кеңейтілген алқа мәжілісінде ведомство басшысы Тамара Дүйсенова мәлімдеді. «Мемлекет басшысының еңбек қатынасы саласындағы басты тапсырмаларының бірі азаматтық қызметкерлердің еңбекақысын төлеудің жаңа моделіне өту болып табылады. Ол үш кезең бойынша жүзеге асырылады. Бірінші кезең 2015 жылдың 1 шілдесінен бастап жаңа моделді енгізу. Оның негізі азаматтардың еңбекақысын оның біліміне, біліктілігіне, жұмысының қиындығы мен жауапкершілік деңгейіне қарай белгілеу», - дейді министр. Оның айтуынша, жоғарыда айтылған талаптар бойынша жұмысшылар төрт лауазымға жіктелмек. Олар - басқарушы, негізгі, әкімшілік-шаруашылық және техникалық персонал. Жаңа моделге өтуге сай, еңбекақы көлемінің өсімі сараланған түрде бекітіледі. Мемлекет басшысының Жолдауында көрсетілгендей, денсаулық сақтау қызметкерлерінің айлық жалақысы -28%, білім беру- 29%, әлеуметтік көмек саласы қызметкерлерінің еңбекақысы -40% көбеймек. "Мұндай моделге өту еңбекақының маңыздылығын арттырып, оның көлемін нақты нәтижелермен айқындауға мүмкіндік бермек. Сондай-ақ ол адамның кәсіби жағынан өсіп, еңбек жолының ашылуына өз септігін тигізеді", - дейді министр.

«Арқанкергенде» қаза тапқан шекарашылардың туыстары, олардың денелерін эксгумацияласын деп талап етуде — новости на сайте Ак Жайык Атырау, 27 қараша 21:58 «Арқанкергенде» қаза тапқан шекарашылардың туыстары, олардың денелерін эксгумацияласын деп талап етуде АЛМАТЫ, 20 қыр – Қазақстан жаңалықтары АА. «Арқанкерген» бекетінде қаза тапқан шекарашылардың туыстары қосымша сапартамаларды жүргізу үшін олардың денелерін эксгумацияласын деп талап етуде, деп хабарлады бейсенбідегі баспасөз конференциясында кісі өлтірді деген айып тағылған Владислав Челахтың атасы - Владимир Челах. Мамырдың аяғында шекара жасағы «Арқанкерген» шекара заставасының өртенген ғимаратын анықтады. Онда 15 адамның денесі, соның ішінде 14 шекарашы мен аңшының денесі табылды. Соңғы шекарашы қарағандылық Владислав Челах тауда жүрген жерінен қолға түсті. Тергеу деректері бойынша, Челах қызметтестерін және қорықшыны өлтіріп, кейін шекара бекетін өртеп жіберген. Құқық қорғау органдарының мәлімдеуінше, оқиға себебі «ішкі дау-жанжал және оның санасының түсініксіз жағдайы» болған. Шілде айының соңында шекарашы Владислав Челах «Арқанкерген» шекара заставасында 15 адамды өлтірді деген айып бойынша берген түсініктемесінен бас тартты «Көпшілік ата-аналар жерлеудің нәтижелерімен келіспейді, эксгумация жасауды талап етіп отыр», - деді Владимир Челах Алматыда. «Оларға (туыстарына) барлық жерде басқа адамдар жерленді деп айтып жүр, олар Бас прокуратураға жүгінген, оларға рұқсат бермеген, өйткені тергеу аяқталғанға дейін ондай ешқандай шара жасауға болмайды», деп түсіндірді ол.

Ислам дінін насихаттайтын бағдарлама эфирге шықпақ | Otyrar.KZ Үй Жаңалықтар Ислам дінін насихаттайтын бағдарлама эфирге шықпақ Ислам дінін насихаттайтын бағдарлама эфирге шықпақ Жиын қатысушылары Оңтүстік телеарналары эфирінен жуырда Ислам дінінің ұстанымдары жайлы бағдарламалар көрсетілуі мүмкін. Бұл жөнінде басқарма басшылары, дінтанушы-теологтар мен мешіт имамдары қатысқан жиында облыс әкімі Асқар Мырзахметов мәлімдеді. Арнайы шарада телебағдарламаның қамтылуы тиіс тақырыптары айтылды. Аймақ басшысы телеөнім күнделікті тұрмыс-тіршілікте кездесетін мәселелерге имандылық тұрғысынан қарауға үйретуі тиіс деп отыр. Айта кетейік, басқосу облыс әкімі Асқар Исабекұлының телебағдарламаны әзірлеу жолында жұмысшы топқа тапсырма беруімен тәмамдалды.

Жетісулық жастар танымал спортшылармен кездесті – «Білім шапағаты» Жетісулық жастар танымал спорт... 4 ноября 2020, 05:16 | 383 просмотра Бүгін, Талдықорған қалалық партия филиалында өңірдегі танымал спортшылардың жастармен кездесуі өтті. Кездесу қонақтары олимпияда чемпионы, Азияның екі дүркін чемионы, әрі спорт шебері Нұрбақыт Теңізбаев және шинкиокушинкай каратэден әлем чемпионы Мерей Сүйінов болып, спорт саласындағы жетістікке жету жолымен бөлісіп, сұрақтарына жауап берді. Шара соңында жастар өңірдің танымал спортшыларымен жеке фотоға түсіп, әлеуметтік желілеріне де жүктеді. Жалпы, өңірімізде соңғы дерек негізінде (9 ай бойынша) дене шынықтыру және спортпен айналысу үшін 3592 бірлік спорттық құрылымдар бар, олар: 25 стадион, 2 спорт сарайы, 11 спорттық құрылымдар кешені, 2 құрама командалардың оқу-жаттығу орталығы, 31 спорт кешені (оның ішінде 9 дене шынықтыру-сауықтыру кешені), 2 шаңғы базасы, 248 атыс тирі, 4 атыс алаңы, 2 яхт-клуб, 1 конькимен жүгіру стадионы, 19 хоккей корты, 2105 жазықтық құрылым, 26 теннис корты, 7 ипподром, 50 бассейн, 879 спорт зал, 178 жалғасып салынған спорт залдар.

Шымкент әкімі қаладағы жантүршігерлік жол апатынан кейін білім басқармасының басшысын қызметінен босатты: 20 мамыр 2016, 21:15 - жаңалықтар Tengrinews.kz Шымкент әкімі қаладағы жантүршігерлік жол апатынан кейін білім басқармасының басшысын қызметінен босатты20 мамыр 2016, 21:15 20 мамыр 2016, 21:15 Шымкент әкімі қаладағы жантүршігерлік жол апатынан кейін қалалық білім басқармасының басшысы Ынтымақ Мәдиевті қызметінен босатты, - деп хабарлайды Tengrinews.kz тілшісі. Әкімдікте өткен шұғыл жиын кезінде Ғабидулла Әбдірахымов балалардың мектепке барар жолдағы қауіпсіздігі тиісінше қамтамасыз етілмегенін алға тартты. Сонымен қатар, транспорт бөлімінің басшысы Қуатжан Жұматаев пен ТКҚ бөлімінің басшысы Нұрлан Бектұрсыновқа қатаң сөгіс берілді. Жұматаев жол белгілерінің, бағдаршамдардың дұрыс орналастырылмағаны үшін ескерту алса, Бектұрсынов әкімнен жол сапасының төмендігі үшін сөз естіді. Әкім қалада болған жантүршігерлік жол апаты жөнінде де айта кетті. "Қалада тұрғындардың, балалар мен қонақтардың қауіпсіздігін сақтау қашан күшейеді? Жағдайды өзгерту үшін тағы қанша адам өлуі керек? Жаяу жүргіншілер жолының бойында заңсыз орналасқан сауда дүңгіршіктерін алу жұмыстарын ширатыңыздар. Мұндай апатты жағдайлардың басты себебі - жүргізушілердің мәдениетсіздігі, жолдар мен тротуарлардағы жол қозғалысы ережесінің дұрыс сақталмауы", - деді Әбдірахымов. Естеріңізде болса, кеше Шымкент қаласында жол апаты болып, салдарынан бір бала қаза тапқан еді. Сонымен қатар, тағы алты бала жарақат алды. Жол жиегінде кетіп бара жатқан әйел де ауыр күйде жансақтау бөліміне жеткізілді. Полицейлердің айтуынша, жүргізуші жылдамдықты асырып, салдарынан көлікті басқара алмай қалған да, балалар тұрған автобус аялдамасына барып соғылған.

Техникалық жұмыстар 01.11.2018 Банк жағындағы жоспарлы техникалық жұмыстардың өткізілуіне байланысты, Банктің банкоматтарындағы аудару операцияларының 01.11.2018ж. бастап уақытша өшірілгендігі туралы Сіздерге хабардар етеміз.

Сұлтанбек Қожанов – тұғыры биік тұлға - литература, презентации Сұлтанбек Қожанов – тұғыры биік тұлға Тақырыбы: «Сұлтанбек Қожанов - тұғыры биік тұлға» 1.1 Сұлтанбек Қожанов өмірі мен қызметі және шығармашылығы. 1.2 Сұлтанбек Қожанов – әдебиет пен мәдениеттің талғампаз жанашыры. Сұлтанбек Қожанов - қазаққа, жалпы түркі жұртына айтулы еңбек сіңіріп, өшпес із қалдырған ірі тарихи тұлға. Ол алаш қайраткерлерінің аға толқынына жас шағында қолғанат, есейген уағында қамқор болды. Кеңес заманында басшылық орындарда отырып, Ахмет пен Міржақып бастаған ұлт зиялыларына ешкімнен тайсалмастан қызмет берді. Сау басына сақина тілеп, Мағжан Жұмабайұлының өлеңдер жинағына алғысөз жазып, баспадан шығартты. Оның ұйымдастыруымен жарық көрген атақты "Ақ жол" газетін Сталин өзінің тікелей тапсырмасымен жаптырды. Қоқан автономиясы тұсында Мұстафа Шоқаймен тізе қосып, түркі бірлігінің туын көтерді. Өзбек ағайындардың берідегі оннан астам техникалық жоғары оқу орны Сұлтанбек Қожанұлы өз қолымен қабырғасын қалап, тұңғыш ректоры болған Орта Азия мақта-ирригация политехникалық институтынан бөлініп шықты. Қарымды азамат біршама уақыт Өзбекстанның мақта шаруашылығына да жетекшілік етті.Ол – Түркістан республикасының оқу-ағарту саласын, жер-су мәселесін және ішкі істерін басқарған үш мәрте халық комиссары, Қазақ өлкелік партия комитетінің жауапты хатшысы болды. Ақын, аудармашы, публицист, педагог. Тіпті "Есептану" атты оқу құралының авторы. С. Қожановтың тұлғасы саясат үшін де, тарих үшін де қызмет жасайды. Ұлт барда ұлттық мүдде бар. Ұлттық мүдде бар жерде оған қызмет етудің өлшеміне айналған С. Қожановтың тұлғасы менмұндалайды Академик М. Қозыбаев отандық тарих ғылымын тарихи қайраткерлермен тұлғалау зәру мәселелердің бірі екендігін айта келіп: «Күні кешеге дейін жеке адам мен халықтың қатынасы толық ашылмай келді. «Қайраткерлер» ұғымы қызметкерлер, мансап иесі дәрежесіне төмендетілді. Қайраткер – жасампаз адам, жоқтан бар жасаушы, өз мүддесін халық мүддесімен қабыстырып, өз халқын өркениет көгінде жарастырушы болса керек» деген ойды одан әрі өрбіткен ғалым «Отан тарихынан кей бір кездейсоқ адамдарды аластап, тарихи тұлғаларды өз тұғырына қондыру керек» деген пікір айтады. Тәуелсіздік жағдайында ұлттық тарихтың мазмұнын қайта бағалау тұрғысында айтылған бұл пікірдің көрнекті мемлекет қайраткері Сұлтанбек Қожановқа тікелей қатысы бар деп білеміз. Отан тарихында осы кезге дейін ғылыми тұрғыда игерілмей келе жатқан тақырыптар да, тұлғалар да аз емес. Ал өзінің тарихи бағасын осы кезге дейін ала алмай келе жатқан тұлғалар бірі – Сұлтанбек Қожанов.Зерттеу жұмысыма арқау болған ұлт ардақтысы С.Қожановтың біреу білсе, біреу біле бермейтін қырларын ашу. Сұлтанбектің өмірі мен шығармашылығын тереңірек танытумен қатар, оның елі мен жеріне, ұлты мен халқына, қала берді күллі түркі дүниесіне жанашырлықпен қараған іс-әрекеттерін зерделеп,халыққа таныту. Әйтсе де, қайраткердің қоғамдық-саяси қызметі мен әдеби-мәдени мұрасын зерттеп, зерделеуде кенжелік, соңын күткен кібіртіктеу байқалады. Оның сыры неде болды екен деген сауал әркімді де ойлантуы тиіс. Оның басты себебі С. Қожановтың партия мүддесінен ұлт мүддесін жоғары қойған шынайы ұлтжандылығы болды. Тоталитарлық билік саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтауға да аса бір сақтықпен қарады. Алғашқы кезекте коммунистік билікке барынша адал қызмет жасағандар ақталып, олардың тұлғасы советтік тәрбиенің идеялына айналдырылды. Ал пролетарлық интернационализмге ұлттық құндылықтарды, таптық төзімсіздікке ұлттық бірлікті қарсы қойған Алаш қайраткерлері мен алаштық рухтағы С. Қожанов сияқты партия қайраткерлерін ақтау кейінге шегеріле берді. Бұл – советтік биліктің саясаты. Тәуелсіз қоғамымызда осы саясаттың тоңы жібігендей. Қайраткердің өз қызметіне қатысты соңына қалдырған деректерінде партиялық биліктің ыңғайымен бүгіп қалған жайттары да жоқ емес. Таратып айтар болсақ, ол өзінің Алаш қозғалысына тікелей қатыстылығын айтудан тартынып келген. Қазіргі кезде ашық айтылатын мәселе – шын мәнінде С. Қожановтың Алаш қозғалысының қайраткері болғандығы. «Сұлтанбек Қожанов – тұғыры биік тұлға» Созақ ауданы Раң ауылы Б.Батырбекова атындағы жом кмм «Сұлтанбек Қожанов – тұғыры биік тұлға» Орындаған: Орын Бердібек Қанағатұлы Ғылыми жетекшісі: Жақсыбаев Медет Данабекұлы 2.1 Сұлтанбек Қожанов өмірі мен қызметі және шығармашылығы. 2.2 Сұлтанбек Қожанов – әдебиет пен мәдениеттің талғампаз жанашыры. 1.2 .Сұлтанбек Қожанов өмірі мен қызметі және шығармашылығы Жігерлі жас семинарияда оқып жүрген уақытында саясатқа шындап ден қояды. Сол мезгілде талай халықтың санасын билеген түрікшілдік және жәдидшілдік идеяларына көңілі елтіп, ықыласы ауады. Оның үстіне 1908 жылы Түркістанға сапар шегіп, талай мешітті, медреселі орындарға аялдап өткен атақты ойшыл Ысмағұлбек Гаспринскийдің соңынан шұбырған даңқты да дақпыртты әңгімелердің ізі әлі суымаған еді. "Туркестанская правда" газетінің қосымшасы – "Костры" журналында (1923 жыл, №3-4) жарық көрген өмірбаяндық деректеріне сүйенсек, Сұлтанбек Қожанұлы 1915 жылы жастардың "Кеңес" атты жасырын үйірмесін құрған. Оған мүшелікке кейіннен түркіменнің, өзбектің, тәжіктің ірі қайраткерлеріне айналған К.Бөриев, Х.Сахатмурадов, И.Теджибаев, А.Рахымбаев, т.с.с. өзімен бірге оқитын достары тартылған. Зерттеуші Асқар Мұстафиннің мәліметі бойынша, осы іске Мұстафа Шоқай мұрындық болып, идеялық жетекшілік жасаған Ұйым мүшелері ара-арасында тағы бір алаш ардақтысы Санжар Аспандияровтың әкесінің үйінде өздерінің құпия мәжілістерін өткізіп отырған. "Кеңес" атты қолжазба журнал шығарған. Сұлтанбек семинарияны аяқтаған соң, Әндіжан уезіне барып бала оқытады. 1917 жылғы ақпан төңкерісі туралы хабарды осында жүріп есітеді. Өзінің жорықтас жолдасы, түркімен жігіті Күмісқали Бөриев екеуі Орынбордағы "Қазақ" газетінің басқармасына: "Қоқан-21/ІІІ. Мың басылыққа кісі керек болса, біз бармыз. - Сұлтанбек Қожанұлы, Күмісқали Бөриев", - деген мәтінмен жеделхат жолдап, ол аталған басылымның 1917 жылғы 24 наурызда шыққан санында жарық көреді. Бостандық идеясының буына бой алдырған Сұлтанбектің алдында тың соқпақ, соны өріс жатқандай көрінеді. Уақытша үкімет заманында ол Түркістан аймағындағы саяси қозғалыстардың қайнаған шебінде жүреді. Ұлт азаттығының тағ­дыры талқыға салынған тұста жергілікті халықтың жолбасшылары түрлі-түрлі топқа, тарапқа, тармаққа бөлініп кеткен еді. Соның салдарынан қоғамдық-әлеуметтік бағыт-бағдар жөнінде жеке тұғыры, өзінше түсінігі, бөгде талабы бар әлденеше ұлттық ұйым дүниеге келді. Мысалы, "Шуро-и-исламия" және "Шуро-и-улема" қоғам­дары шариғат жолына шырағдан жағып, мемлекеттің мәртебесін мұсылманшылықтан іздеді. Бірақ, басқа түгілі, өзара басы бірікпеді, жұлдызы жараспады. Сұлтанбек Қожанұлы мен Санжар Аспандияров бастаған топ болса, за­йырлы жолды тұтынып, 1917 жылдың маусымында өлкедегі орыс жұмысшы­ларының одағымен терезе теңестіру ниетінде мұсылман жұмысшыларының мекемесін аяқтандырды. Олар өз ұйымының мақсат-мұраты туралы: "Келешекте орыстар мен мұсылмандардың арасында жаңаша қарым-қатынастар қалыптастыра аламыз ба деген үміттеміз, өйткені, тек демократиялық ұйымдар ғана ортақ мәмілеге келмекші және жергілікті жұрттың орыстарға сенімсіздігін жоймақшы. Түркістан мұсылмандарының ішіндегі жұмысшы қозғалысының ізашарлары бола отырып, біз өз халқымыздың болашақта бостандық пен теңдікке жететініне зор сеніммен қарап, күрделі міндетімізге кірісеміз", - деп жазды. Жұртшылық мүддесін жоқтаған Сұлтанбек Қожанұлы 1917 жылдың шілде айында Орынбор қаласында өткен бірінші жалпықазақ съезіне делегат болып қатысты. Соның артынша – тамыздың басында өткізілген Түркістан аймағы қырғыз-қазақтарының жалпы жиылысында хатшылық жасап, Тұрар Рысқұлов, Ибраһим Қасымов, Ғалимұхамед Көтібаров, Иса Тоқтыбаев, Садық Өтегенов секілді азаматтармен бірге Сырдария облыстық қырғыз-қазақ комитетіне мүшелікке және Бүкілресейлік құрылтай жиналысына өкілдікке сайланды. Мұнан арғы қайраткерлік іс-қимылына тоқталсақ, Хасен Оралтайдың "Алаш" атты еңбегінде жазылғандай, Сұлтанбек Қожанұлы "Қоқан автономиясы" үкіметінің негізін қалаушылардың бірі болды. Осы саяси құрылымның жаршысына айналған "Бірлік туы" газетінің жауапты шығарушысы міндетін 1917 жылғы желтоқсанның 16-сынан бастап басылым жабылғанға дейін, яғни 1918 жылғы сәуірдің ортасына дейін атқарды. Газет жұмысына М.Дулатұлы, Х.Болғанбайұлы, А.Мәметұлы, Ш.Сарыбайұлы, Қ.Құлетұлы, Н.Құлжанұлы, И.Тоқтыбайұлы белсене атсалысты. Мұстафа Шоқай бастаған өзінің саяси серіктері секілді, Сұлтанбек Қожанұлы да Қазан төңкерісін қуана қарсы алған жоқ. Бұған "Бірлік туы" газетінде жарық көрген "Түркістанда орыс сиездері", "Өзіміздің большевиксінгендерге", т.б. мақалалары – айғақ. Ол сол сәтте "Қайтейін?" атты торығыс пен түңіліске толы өлең жазып: Қу заман, ит тіршілік қорладың ғой, Көрсем де қанша икемдеп, болмадың ғой. Жете алмай дегенімнің жалғызына, Талап көп, талайсыз боп сорладым ғой... Келемін әурелікпен өткізіп жас, Іс етпей, құр талаппен қатырып бас. Табиғат, тағдыр, заман тізе қосып, Болғандай маған қарсы ынтымақтас, - деп сары уайымға да салынады (Бірлік туы, 1917 жыл, 25 қараша). Қоқан автономиясы қан-жоса болып таратылған соң, Сұлтанбек Қожанұлы аз ғана уақыт саясаттан сырттаңқырап, қажыр-қуатын ағартушылық жұмысқа арнайды. Мұғалімдік мамандығына кірісіп, Түркістандағы халыққа білім беру бөлімінің инспекторы болып істейді. Сөйте жүріп, аштыққа ұшыраған қазақтарға жәрдем беру комитетін басқарады. Ташкентке барып, педагогикалық училище мен педагогикалық курстарда сабақ береді. Ұстаздық қызметіне ұйымдастырушылық қабілетін ұштастырып, Қазақ-қырғыз институтының қабырғасын қаласады. 1919 жылы қайтадан Түркістан қаласына ауыстырылып, уездік-қалалық атқару комитеті төрағасының орынбасары қызметіне бекітіледі. Ал 1920 жылдың наурызында Алашорда қайраткерлеріне кешірім . жарияланған шақта коммунистік партияның қатарына өтіп, көп ұзамай Сырдария облыстық революциялық комитетінің төрағасы лауазымына тағайындалады. Сөйтіп, Сұлтанбек Қожанұлын ірі саяси-қоғамдық тұлға ретінде қалыптастырған 1920-1924 жылдардың аралығын қамтитын Түркістан автономиялық кеңестік социалистік республикасындағы қайраткерлік кезеңі басталды. Сәбит Мұқанов өзінің "Есею жылдарында": "Обкомдағы кабинетіне барған мені Сұлтанбек жылы шыраймен қарсы алып, шүйіркелесе, теңдесе сөйлесті. Оның да өлең жазатынын сонда ғана білдім. Ташкентте қазақ тілінде шығатын "Ақ жол" газеті мен "Шолпан" журналындағы "Тоқпақ" және "Замандас" - соның псевдонимі екен. Ол жалпы әдебиетті, оның ішінде қазақ баспасөзін көп оқитын адам екен", - деп суреткерлікпен айналысқаны туралы сыр тарқатса, Әуелбек Қоңыратбаев "Керуен" атты естеліктер кітабында: "Ол - өткір тілді, тапқыр, кең тұлғалы кісі-тін. Қызыл тілге келгенде, мен ондай шешен адамды көрген емеспін. Ашуы жоқ, мінезі дарқан, сөздерін тастай етіп айтатын арыстан туған кемеңгер адам еді", - деп ауыз сөзге ақпалығын да айтады. Сұлтанбекті көзімен көріп, сөзін тыңдаған өзге де - Ғалым Ахмедов, Дүйсеқұл Сарқұлов, Шафик Шокин, Айтжан Бутин секілді қадірменді азаматтардың естелік жазбаларындағы пікірлер де осы төңіректе тоғысады. Сұлтанбектің публицистикалық және әдеби мақалалары, өлеңдері, аудармалары сол кездегі мерзімді басылымдардың беттерінде көбіне "Тоқпақ" және "Тарпаң" деген бүркеншек аттармен жарияланып тұрған. Оның көсемсөздік шығармаларында дәуірдің тынысы, қоғамның мұқтажы, елдің тілегі қапысыз бедерленсе, поэзиясына әлеуметтік әуезділік, азаматтық және адамгершілік ауан, пәлсапалық пайым тән. Ол орыстың А.Крайский, П.Арский, А.Безымянский, Д.Бедный секілді пролетариат ақындарымен қоса, орыс символизмінің көрнекті өкілдерінің бірі К.Бальмонттың өлеңін де қазақшалаған. Сұлтанбек Қожанов Ахмет Байтұрсынұлына "тіл тазартуға тынбай еңбек қылып келе жатқан, амал мәселесін іс жүзінде шешіп, тіл құралдарын жазып, қазақтың ұлт мектебіне негіз қалап, ұлт мәдениетінің түп қазығын мықтап қағуына еңбегімен себеп болған, қазақ ұлт мәдениетінің бірінші қайраткері" деп жоғары баға берген (Ақ жол, 1924 жыл, 3 сәуір). Ал Мағжанның кітабына жазған алғысөзінде: "М.Жұмабайұлының өлеңдері қазақ әдебиетінде үлкен орын алған деп санап басып отырмыз... М.Жұмабайұлының өлеңдері әдебиет тарихындағы соңғы 10-15 жылдағы ағымдарды тексеруге де жақсы құрал бола алады деп ойлаймыз... М.Жұмабайұлы өлеңдерінің тіл жағынан, әдебиет тану жағынан пайдасы көп болады деп сенеміз... Мағжан өлеңдерінің ішінде кез келетін марксизм дүние тануына ұйқаспайтын жерлерін оқушылар көре салып үрікпей, көркемдік жағына, сыршылдық жағына, суреттеу жағына көбірек көз салуы керек, тарихи мәнісіне жете түсінуі керек", – дейді. Олай болса, С.Мұқановтың Сұлтанбек туралы: "Совет өкіметіне қарсы өлең-жыр жазудан тынбай келе жатқан алашордашыл ақын – Мағжан Жұмабаевтың Қазақстанда бастыра алмаған өлең, поэмаларын 1923 жылы Ташкент қаласында бастырды да, өзі кіріспе сөз жазып, Мағжанды аспанға шығара мақтады; "Алаш" лидері Ахмет Байтұрсыновтың 1923 жылдың күзінде Орынборда құлаған 50 жылдық юбилейін Ташкентте өткізіп, Түркістан республикасының басқарушы газеті – "Ақ жолда" Байтұрсыновты мақтаған мақалалар бастырды, портретін жария­лады...", – деп жазуында талай сырдың жатқаны белгілі. Шүкіршілік етеріміз, Сұлтанбек Қожанұлы-ның өзі де жоқтаусыз қалған жоқ. Әкесінің соңындағы мұрасының жарыққа шығуына жанын салып қызмет етіп, әрбір табылған дерекке балаша қуанып, өле-өлгенше бәйек болып өткен туған қызы – топырағы торқа болғыр Зиба апамыздың әңгімелерін есітудің сәті түсті. Сұлтанбектің есімі мен еңбегін жұртқа танытуда зайыбы Гүләндам, профессорлар Ә.Тәкенов пен Т.Қожакеев, тарихшы М.Қойгелдиев, жазушы Б.Қойшыбаев, журналистер Ж.Әлмашұлы мен А.Тасымбеков, деректанушы Р.Сарғожин, өзбек ғалымы Р.Раджапова елеулі еңбек сіңірді. Сұлтанбектанушылардың қатары жылдан-жылға молайып келеді. Сонымен қатар Сұлтанбек Қожановтың бізге қалдырған өшпес мұраларын жадымыздан ешқашан өшірмек емеспіз. 1. Қозыбаев М. Өркениет және ұлт. – Алматы: Сөздік-Словарь, 2001. − 369-б. 2. Алаш қозғалысы құжаттар мен материалдар жинағы. Сәуір 1920-1928 жж. – Алматы: Ел-шежіре, 2007. Т.3.Кн.1.-304 с 3. Алаш қозғалысы құжаттар мен материалдар жинағы. 1917, желтоқсан – 1920, мамыр. – Алматы: 4. «Алаш». 2005. Т.2. – С. 496. 5. Шоқай М. Таңдамалы. Т.2. – Алматы: Қайнар, 1999. – 520-б. 6. Волкогонов Д. А. Сталинизм: сущность, генезис, эволюция: доклад по совокупности работ на соискание ученой степени доктора исторических наук. – М.: 1990. С. 47. 7. Ленин В. И. Полное собрание сочинения. изд. 5-е. Т.20. – М.: Политиздат, 1973. − С. 532. Ғылыми зерттеу жұмысында 6 сынып оқушысы Орын Бердібек қазақ халқының қоғам қайраткері Сұлтанбек Қожанов туралы зерттеген. Ғылыми жұмыста қоғам қайраткерінің өмірдерегі, алаш қайраткерлерімен қарым-қатынасы және атқарған қызметі туралы әр түрлі материалдар іздестірген. Орын Бердібектің бұл зерттеу жұмысын тарих сабағында немесе тәрбие сағаттарында қосымша сабақ ретінде қолдануға болады. Ғылыми жұмысты оқи отырып оқушының көп құжаттар іздегенін және де алдына қойған мақсатына жеткенін байқауға болады.

ИДМ жанындағы Қоғамдық кеңестің жаңа төрағасы сайланды Басты бетке Жаңалықтар ИДМ жанындағы Қоғамдық кеңестің жаңа төрағасы сайланды Фото: /kokshetau.asia Алматы. 12 сәуір. 7kun.kz — Инвестициялар және даму министрлігі жанындағы Қоғамдық кеңестің кезекті отырысында Юрий Лавриненко Қоғамдық кеңестің жаңа төрағасы болып сайланды деп хабарлайды министрліктің баспасөз қызметі. Юрий Лавриненко — «KAZLOGISTICS» көлік және логистикалық ұйымдар мен қауымдастықтар одағы» заңды тұлғалар бірлестігі төрағасының орынбасары қызметін атқарады. Қазақстан тасымалдаушылары мен вагондар (контейнер) операторлары қауымдастығында қадағалау кеңесінің мүшесі. Жұмыс істеген жылдары Қазақстан компартиясының Орталық комитетінің сектор меңгерушісі, Ақмола облысы әкімінің орынбасары, Шығыс Қазақстан облысының әкімі, Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникациялар министрі, Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің Кеңесшісі, Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінде 2-шақырылымның депутаты, «Қамқор Менеджмент» ЖШС бас директоры және «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ Президентінің кеңесшісі болып қызмет атқарды. Қоғамдық кеңес мүшелері ұсынылған кандидатты бірауыздан қолдап, дауыс берді. Жаңадан сайланған төраға өзіне сенім артқандары үшін алғысын білдірді. Отырыс қорытындысы бойынша Қоғамдық кеңес мүшелері Қоғамдық кеңестің қызметін жақсарту жөнінде бірқатар ұсыныстар айтты.

Бауыржан Сатовтың бірінші әйелі актермен не үшін ажырасып кеткенін айтты | NUR.KZ "Ұйып тыңдады": Тұңғышбай Жаманқұлов Тоқаевпен кездесуі жайлы айтып берді "Бетімен кеткендік": Жаманқұлов телеарнаға қалай болса солай шығатын өнер иелерін сынға алды Бауыржан Сатовтың бірінші әйелі актермен не үшін ажырасып кеткенін айтты Жақында ғана жас әнші Альбина Шардаровамен көңіл жарастырған танымал тележүргізушінің бұған дейін некеде болғаны ел арасында шу тудырды. Бұл оқиғаға қатысты Бауыржан Сатовтың бірінші әйелі желіде мәлімдеме жасады. Бойжеткен отандық актермен не үшін ажырасып кеткені туралы бар шындықты жайып салды деп жазады NUR.KZ. Көпшілік Бауыржан Сатовтың екінші рет үйленіп жатқанына қатысты жағымсыз пікірлерін жаудырған болатын. Оның жары атанған жас әнші Альбина Шардарова да оңбай сөз естіді. Оқырмандар оны "тоқал" деп атап аяусыз сынап жатты. Жұлдызды жұптың отау құрғанына қатысты танымал актердің бірінші әйелі мәлімдеме жасады. Бойжеткен желіде өзі туралы тарап кеткен шындыққа жанаспайтын әңгімелерден шаршағанын жеткізіп, күйеуімен ажырасуына не себеп болғанын ашық айтты. "Күні кешеден бері мені Бауыржан Сатовтың үйленейін деп жатқаны туралы суреттердің астына белсенді түрде белгілеп жатыр. Туғандарымның ақылын тыңдап, мен бұл оқиғаға қатысты ештеңе айтпаған болатынмын. Енді желіде мен туралы таралып жатқан жалған әңгімелерден кейін мәлімдеме жасауға бел будым Ия, біз ажырасып кеттік! Қазіргі таңда екінің бірі ажырасып жатыр, онда тұрған ештеңе жоқ! Мені желіде ауру адамға теңеп жатқанын естідім. Оқырмандардың айтуынша, дене сымбатымды бұзғым келмегендіктен бала туғым келмепті. Не деген сандырақ әңгіме? Ажырасуды насихаттамаймын. Бірақ, біреуге керексіз зат болып қалғанша жалғыз болып жеке дамығанды жөн санадым. Мен тұлғамын! Ол мені сүймей кетті, қинап жақсы көргізе алмайсың адамды. Кету керек, сүйіктіңді жібере білу керек", - деп жазған актердің бірінші әйелі. Оған қоса, бойжеткен бұл оқиғаға қатысты жағымсыз пікір жаудырып жатқандарды сабырға шақырып, біреудің жеке өміріне араласпауын өтінді. Мақалада: Звезды Шоу Бизнеса Казахстана Второй Брак Бауыржан Сатов Альбина Шардарова Новости Тағы да оқыңыздар: Жағажайда күйіп кеткен жалаңаш денесін көрсеткен Бүркіт қызу талқыға түсті "Жолын өзім төлеймін": Танымал әзілкештің үйлену тойына барғыңыз келе ме? "Қуыршағым": Жазира Байырбекова өзін күйеуі қалай еркелететінін айтып берді Боянып алған әйеліне ұн мен сүт шашқан Әсел Асқардың күйеуі елден сөз естіді "Клубта жүргендей": Қауын-қарбыз үшін жұлқына билеген қыздар сынға ілікті

Президент елдегі әлеуметтік ахуалды жақсарту туралы жиын өткізді - Aikyn.kz | Жаңалық жаршысы. Ресми ақпарат. Жаңалықтар Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың төрағалығымен өткен жиында ел дамуының жаңартылған болжамы және республикалық бюджетті нақтылау жөніндегі ұсыныстар талқыланды. Бұл туралы Ақорда хабарлады. Пандемиямен күреске бөлінетін қосымша қаржы дәрігерлерге үстемақы және медициналық қызметтердің ақысын төлеуге жұмсалады. Сонымен қатар әскери қызметшілерді тұрғын үймен қамтамасыз етуге, су тасқынына қарсы іс-шараларға, сумен қамтамасыз ету және су тарту жүйелерінің құрылысы мен оларды жаңғыртуға қаржы бөлу жоспарланған.

Semalt сарапшысы: тұрақты талдау және т.б. Веб-деректерді скраптау Деректерді қыстыру (немесе деректерді жинау) - бұл маркетингшілер электрондық коммерциялық веб-сайттардан деректерді шығаруда қолданылатын әдіс. Деректер кейінірек дерекқорға немесе жергілікті тіркеу файлдарына сақталады. Деректерді жіберу хаттамаларды және деректер құрылымын қолдануды қамтиды. Қазіргі заманғы маркетинг әлемінде сандық маркетологтар веб-сайттардан деректер мен мазмұнды алу үшін деректер қырғыш құралын пайдаланады. Деректерді скрепингті көбінесе маркетологтар дүкендерді сатып алу, бағаларды салыстыру және бизнес зерттеулер жүргізу үшін қолданады. Көп жағдайда деректерді скрабтау автоматтандырылған сценарийлер мен форматтарды қамтиды, бұл адамның файлдарды оқуын қиындатады. Мәліметтер қырғыш құралы мультимедиялық ақпаратты, суреттерді және мәліметтерді автоматтандырылған өңдеуге кедергі келтіруі мүмкін ескертпелерді елемейді. Мәліметтер скрабы қалай жұмыс істейді Деректерді скраптау маркетологтарға зерттеу жұмыстарын тездетуге мүмкіндік береді. Бір веб-сайттан деректерді іздеу - бұл өздігінен жасалатын тапсырма, ол ешқандай жаттығуды қажет етпейді. Егер сіз көптеген протоколдар мен форматтарды қолданып мәліметтерді жинау үстінде болсаңыз, деректерді қырғышқа соққы беруді қарастырыңыз. Деректердің әртүрлі нұсқаларын бір көзден жинау өте таңқаларлық. Деректерді қыстыру маркетологтарға құрылымданбаған деректерді бірнеше көздерден алуға және файлдарды бірыңғай дерекқорға орналастыруға мүмкіндік береді. Маркетологтар үйлесімді және қол жетімділік мүмкіндіктері жоқ жүйеден деректерді жинау үшін деректер қырғыш құралын жиі қолданады. Құрылғы сонымен қатар қол жетімді қолданбалы бағдарламалау интерфейсін (API) бере алмайтын электрондық коммерциялық веб-сайттарда кеңінен қолданылады. Алайда, кейбір сайттар жарнамадан түсетін түсімнің артуына байланысты экранды тырнауды заңсыз деп санайды. Дұрыс талдау мен деректерді қиюды ажыратуды көздейтін бастаушылар кейбір сұрақтар қойды. Деректерді қыстыру түсініктемелерді елемеуге жатады. Кесу нәтижесінде алынған деректер әрдайым әлеуетті соңғы пайдаланушыларға арналған. Үнемі талдау кезінде деректер жақсы дәлелденбеген немесе құрылымдалмаған. Экранды сындыру дегеніміз не? Экранды кесу веб-сайтқа визуалды деректерді шығаруды қамтиды. Экранды кесу деректерді оңай оқу үшін бір компьютердегі терминалдың кіріс портын және шығыс портын басқасына қосуды білдіреді. Экран скрепері Telnet арқылы бұрынғы шеңберге қатысты жұмыс істейді және қажетті деректерді алу үшін ескі интерфейсті шарлайды. Веб-парақтарда пайдалы ақпарат Веб-қайрау туралы айтсақ, пайдалы мазмұн мен деректер XHTML және HTML тілдерінде жиі сақталады. Құралдар жиынтығы адам оқи алатын мәліметтерді жинауға арналған. Мәліметтер қырғыш құралы Google және Amazon сияқты электрондық коммерциялық веб-сайттардан маңызды мәліметтерді шығаруда жұмыс істейді. Веб-скрепингтің заманауи түрлері серверлерден шығатын деректер берілуін бағалауды қамтиды. Қазіргі уақытта электронды коммерциялық веб-сайттар өз жүйелерінде қорғаныс алгоритмдерін іске қосады, олар деректерді қырғыш құралын өз сайттарынан деректерді шығаруға жол бермейді. Есептер жасау адам оқи алатын машиналар статистикасынан деректерді алып тастауды қамтиды. Есептерді шығару кәсіпорынның ресурстарды жоспарлау клиенттеріне қолданылатын ықтимал түпкі пайдаланушылардың лицензиялау шығындарын азайтады. Есептерді шығару PDF, мәтін және HTML сияқты форматтарды қолданудан тұрады. Деректерді скраптау бір тізілім файлында әр түрлі мәліметтерді жинауды қамтиды. Мәліметтер қырғыш құралы сатушыларға зерттеу жұмыстарын тездетуге және пайдаланушылардың белсенділігін арттыруға көмектеседі. Сату нәтижелерін табу үшін және веб-сайтыңыз үшін бірнеше көздерден деректерді шығару үшін деректер қырғышын пайдаланыңыз.

Қорғауға зерттеудің төмендегі қорытындылары ұсынылады Зерттеу нәтижелерінің мақұлдануы мен тәжірибеге енгізілуі Магистрлік диссертацияның құрылымы. « Қашықтықтан оқыту технологиясын ұйымдастырудың теориялық және дидактикалық негіздері » «Білім алушыларды кредиттік жүйе бойынша дайындаудың қашықтықтан оқыту технологиясы мен әдістемесі» Диссертация көлемі РЕЗЮМЕ БИМЕНОВА АСЕЛЬ ЗИНАБДИНҚЫЗЫ Технология и методика дистанционного обучения подготовки обучающихся по кредитной системе 6М011100 – Информатика Практические значимость исследования На защиту выносятся следующие выводы исследование RESUME BIMENOVA ASSEL ZINABDINKIZI Technology and methods of distance teaching students for training on the credit system. 6М011100 – Informatics Scientific News and theoretical importance of the The protection will be provided following the conclusion of the The magistrates of thesis ӘОЖ 371.3:378.016:342.744 БИМЕНОВА АСЕЛЬ ЗИНАБДИНҚЫЗЫ 6М011100 – Информатика мамандығы бойынша педагогика ғылымдарының магистрі академиялық дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның профессор С.С.Үсенов доцент Г.Ж.Ниязова жаратылыстану ғылымдарының магистрі Өтетілеу А Зерттеудің көкейтестілігі. Стратегиялық проблемалар жөніндегі мамандар қашықтықтан оқыту формасын 21 ғасырдың білім беру жүйесі деп атап жүр. Бұл күні оған үлкен мән беріліп отыр. Бұрын технологияларға бағытталған қоғамдық прогрестің нәтижелерінің бүгінде ақпараттық аймақта орталықтандырылып жатқаны қашықтықтан оқытудың маңыздылығын арттырды. Информатика дәуірі басталды. Оның қазіргі мезгілдегі даму кезеңін телекоммуникациялық деп сипаттауға болады. Қашықтықтан оқыту формасы бүгінде, уақыт және кеңістік белдеулерінен тәуелсіз, көпшіліктің өз бетінше үздіксіз жалпы білім алу жүйесін, өзара ақпарат алмасуын қалыптастырады және жүзеге асырады. Қазіргі таңда еліміздің білім беру жүйесінде қолданылып жүрген білім беру технологиялары отандық білімнің жаңа талаптары мен республиканың саяси-экономикалық таңдауына сай қолданылып келеді. Осындай өмірдің өзі талап етіп отырған технологияның бірі – қашықтықтан оқыту технологиясы. Соңғы 10-15 жылдың ішінде телекоммуникациялық технологияның және гипермедияның қарқынды дамуына байланысты оқытуда компьютерді қолданудың тиімділігі артып отырғаны мәлім. Бүкіл әлемді қамтитын «Интернет» желілік байланысы қашықтықтан білім беру жүйесінің пайда болуына негіз болды. Ғылым мен техниканың дамуы білімді ақпараттандыру үрдесін жетілдіруді талап етті. Оқу процесінде жаңа ақпараттық технологияларды қолданудың өзектілігін анықтауда көптеген отандық және шетел ғалымдары айналысты олардың арасында В.В.Гриншкун, С.Г.Григорьев, Ш.А.Абдраман, Б.Абдыкаримов, Ж.М.Абилов, Г.З.Адильгазинов, В.М.Амирбаев, В.П.Беспалько, В.В.Егоров, В.Г.Кинелев, Н.А. Минжанов және т.б. Оқу процесінде телекоммуникациялық және компьютерлік желілерді қолданудың жалпы мәселесі және оларда жаңалықты енгізуге сәйкес оқыту үрдісі бойынша зерттеу нәтижелері Е.Ы.Бидайбеков, Т.О.Балыкбаев, Д.М.Джусубалиева, Г.К.Изтилеуова, Ж.Караева, Е.Балафанова, М.Есбосынова, С.Т.Каргина, М.М.Коккоз, Ж.Ж.Наурызбай, Г.М.Нургалиева, Э.Г.Скибицкий, А.В.Соловов, С.С.Үсенов, К.М. Беркінбаев, Г.Ж.Ниязова еңбектерінде көрініс тапқан. Болашақ түлектердің кәсіби шығармашылығында нақты тапсырмаларды шешу барысында ақпараттық технологияларды пайдалану дағдыларын бекіту және білім беру қызметінде қашықтықтан оқыту арқылы олардың шеберлігін көтеру. Сырттай және экстернат формасында оқитын студенттердің талаптарын қанағаттандыру, яғни оларға кәсіп ететін орнынан алыстамай, өздеріне ыңғайлы уақытта білім алуды ұйымдастыру. Қашықтықтан оқыту мен үйлестірілген күндізгі оқу формасында оқитын өзге облыс білім алушылардың талаптарын қанағаттандыру яғни олардың тұрғылықты мекен-жайы немесе уақытша орналасқан орнынан толыққанды білім алуды қамтамасыз ету. Танымдық белсенділігін арттыру мақсатында қашықтықтан оқыту әдісін пайдалану, студенттердің қызығушылықтары мен мотивтерін арттыру, яғни студенттердің контингентін сақтауды қамтамасыз ету; Студенттерді оқыту сапасы мен үлгерімін арттыру; Оқу процесін дәстүрлі ұйымдастыру формасы мен байланысты студенттердің кәсіби білім алуындағы кемшіліктерін жою. Қашықтықтан оқыту формасы бүгінде, уақыт және кеңістік белдеулерінен тәуелсіз, көпшіліктің өз бетінше үздіксіз жалпы білім алу жүйесін, өзара ақпарат алмасуын қалыптастырады және жүзеге асырады. Одан басқа, қашықтықтан оқыту жүйесі әлеуметтік жағдайына (оқушыға, студентке, азаматтар мен әскерилерге, жұмыссыздарға т.б) қарамастан және еліміз бен шет елдің кез-келген ауданында тұрса да адамның білім және ақпарат алу құқығын қамтамасыз етеді. Кәсіби оқыту маманының ақпараттық технология шеберлігін қалыптастыру процесі; Жоғарғы оқу орнында қашықтықтан оқыту жүйесін жетілдіру. Білім беру жүйесінде қашықтықтан оқыту технологиясын жетілдіру; Қашықтықтан оқыту курстарын әзірлеу; Қашықтықтан оқыту әдістемесін ұйымдастыру; Қашықтықтан оқыту жүйесінде ақпараттық ресурстарды ұйымдастыру; Білім алушылардың үлгірімін дайындауды ұйымдастыру. Зерттеудің міндеттері. Қашықтықтан оқыту жүйесінің ғылыми-теориялық негізін анықтау; Қазіргі заманғы желілік жүйенің (интернет) ерекшеліктерін көрсетіп, іске асу жолдарын белгілеу; Қашықтықтан оқыту курстарының мазмұнын жасау; Қарым-қатынас моделін жасау: оқыту-студент, әкімшілік-студент, студент-студент. Ақпараттық технология бойынша және қашықтықтан оқыту технологиясы бойынша оқытушылардың біліктілігін көтеру, қашықтықтан оқыту педагогтары мен курс авторларын дайындау. Отандық және шетелдік қашықтықтан оқыту жүйесінің жағдайы мен проблемаларын ретроспективті салыстырмалы талдау жүргізу. Қашықтықтан оқыту табиғатын анықтау және оны білім беру орындарында ұйымдастыру ерекшеліктерін анықтау. Зерттеудің жетекші идеясы. Қашықтықтан оқыту процесінде маман дайындау сапасы мазмұнды-процессуальды компоненттері ғана емес таңдалған оқыту моделі, ұйымдастырылған педагогикалық шарттар деңгейіне байланысты болады. Олардың жиынтығы төмендегі шарттарды сақтағанда жақсы нәтижеге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Шарттар: Жаңа педагогикалық ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалана отырып ұйымдастырылған қашықтықтан оқыту қызмет аясының теориялық негізделген және практикалық жүзеге асырылған ережесі болуы; ЖОО-ның бірегей ақпараттық-білім беру кеңістігінде қашықтықтан оқытудың инвариантты моделін жүзеге асыруда қажетті инновациялық оқыту технологиясының принциптерін пайдалану; Кейс-желілік технология негізінде – қашықтықтан оқытудың ұйымдасқан педагогикалық шарттарын қанағаттандыру. Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен теориялық маңыздылығы. Оқу процесін қашықтықтан оқыту әдісімен ұйымдастыру педагогикалық ұжым үшін инновациялық болып табылады, себебі бұрын ЖОО-нында қашықтықтан оқыту жүйесі қолданылмаған: Жаңа инновациялық білім беру жүйесінде қашықтықтан оқытуды ұйымдастыру әдістері мен сипаты анықталған; Ақпаратты беру мен өңдеудің жаңа электрондық әдістеріне негізделген, оқытудың жаңа технологиялары мен қашықтықтан оқытуды дамыту тенденциясы мен мүмкіндіктері нақтыланған; ЖОО-ның бірыңғай ақпаратты білім беру кеңістігінде қашықтықтан оқытуды дамытудың практикалық аспектілері жасалып, теориялық негізделген. Зерттеудің практикалық мәні. Қашықтықтан оқыту кезінде оқу процесі білім алушы мен педагогикалық қызметкердің толықтай қашықтықта немесе толықтай емес қашықтық негізінде жүзеге асырылады, сондықтан оқытушы ролі толығымен өзгереді (оқу-әдістемелік құралдар жасау, электронды оқыту құралдарын дайындау, қашықтықтан оқыту курстарын дайындау, қашықтықтан оқытуда студенттер мен сабақ жүргізу және студенттерге кеңес беру). Ақпараттық технологиялар көмегімен қашықтықтан оқытудың оқу-материалдарын жасау және жеткізу, студенттерге материалды меңгеруге мүмкіндік беру және оқу процесінде пайда болатын дағдылары мен білімін бақылау. Зерттеу базасы. Жоғары және орта білім беру орындарындағы оқу-тәрбие процесін анықтайтын нормативті құжаттар; Тақырыпқа байланысты шетел ғалымдарының еңбектері; Кәсіби мамандарды дайындау мәселесін талқылаған социологтар, психологтар, педагогтар, философтар еңбектері; Білім беруге бағытталған web-сайттар, оқу-әдістемелік және бағдарламалық құжаттама; Қорғауға зерттеудің төмендегі қорытындылары ұсынылады: Қашықтықтан оқыту теориясы мен практикасын дамытудың тарихи-педагогикалық процесі оның әр түрлі формалары мен модельдерін пайдаланумен сипатталады: корреспонденттік, сырттай, ашық университет, мегауниверситет, ақпараттық және телекоммуникциялық технологиялар негізіндегі модельдер. Шетелдегі білім беру және ғылыми бірлестіктердің теориялық және қолданбалы әрекеттерінің нәтижесінде қашықтықтан оқыту және білім берудің вариативті сипаттары анықталған. Қашықтықтан білім беру оқу іс-әрекетін жетілдіруге ғана емес, сонымен қатар осы оқу іс-әрекетін меңгеруге бағытталған ғылыми-педагогикалық білім облысы. Қашықтықтан білім беру негізінде білім алушылардың өзіндік жұмысын бақылау, арнайы оқу материалдарын пайдалану, дәстүрлі технология элементтерін пайдалану, сонымен қатар жаңа ақпараттық-телекоммуникациялық құралдарды пайдалану ұғымдары жатыр. Қашықтықтан оқытудың негізгі ерекшелігі сабақтарды ұйымдастыру формалары мен аттестаттау процедурасы мүлдем басқаша болады. Ақпараттық жарылыс, еңбек рыногындағы жаңа қарым-қатынастар, күрделендірілген экономикалық талаптар адамды белсенді және көптеген тұрмыстық мәселелерді өз бетімен шешуге мәжбүрлейді. Олардың арасында: Болашақ жұмысқа сәтті орналасу үшін неғұрлым дұрыс траекториясын таңдау; Ақпарат әлемінде өз бетімен бағыттама алуы; Білім деңгейіндегі олқылықтарды жылдам жою. Зерттеу нәтижелерінің мақұлдануы мен тәжірибеге енгізілуі: Эксперимент нәтижесінде кафедрада «Қашықтықтан оқыту» технологиясын жетілдіру жолдары ұсынылады, білім және инновация: жастардың ғылыми шығармашылығында «Актуальные проблемы и существующий опыт формирования образовательных электронных ресурсов» (Қызылорда-2011ж); «Білім беру электронды ресурстарын құрудың өзекті мәселелері» (Қызылорда-2011ж), «Қашықтықтан оқыту жүйесінің психо-педагогикалық проблемалары» «Магистранттар» жинағында жарық көрген мақалалары жарияланып, талқыланды. Магистрлік диссертацияның құрылымы. Диссертация кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Кіріспе бөлімінде тақырыптың таңдалуы, оның көкейкестілігі негізделеді, жұмыстың мақсаты, нысаны нықталады, зерттеу міндеттері мен болжамы, құрылымы, әдіснамалық негізі, басты идеясы, ғылыми жаңалығы, практикалық мәнділігі, зерттеу әдістері көрсетіледі, қорғауға ұсынылатын қағидалар, зерттеулер нәтижелерінің дәйектілігі ашып көрсетіледі. «Қашықтықтан оқыту технологиясын ұйымдастырудың теориялық және дидактикалық негіздері» атты бірінші бөлімде қашықтықтан оқыту жүйесін ұйымдастырудың дидактикалық құралдары мен қашықтықтан оқытуды ұйымдастырудың технологиялары, қашықтық нысаны бойынша оқу процесін ұйымдастыру мәселелері қарастырылады. «Білім алушыларды кредиттік жүйе бойынша дайындаудың қашықтықтан оқыту технологиясы мен әдістемесі» деп аталатын тармақта ақпаратты–білім ортасын ұйымдастыру принциптері мен ұйымдастыру құрылымы, білім беру порталдары, жоғарғы оқу орындарында қашықтықтан оқыту технологиясын ұйымдастырудың бағыттары ұсынылды. Сонымен қатар, жаңа ақпараттық технологияларды пайдалана отырып, дәріс, семинар, тәжірибелік және зертханалық сабақтар өткізу, жаңа ақпараттық технологияларды қолдану арқылы білім алушыларды дербестік және құзіреттілік-іс-әрекеттік қабілеттерін жетілдіру мүмкіндіктері мен қолданылатын әдістемелер сарапқа салынды; жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану және оны ұйымдастыру тәсілдері тәжірибелік-эксперимент кезеңдері, оның нәтижелерінің толық мазмұны, білім беруді ақпараттандыру процесінің жүргізілуіне байланысты өзекті мәселелердің бірі-электрондық оқулықты дайындау көрініс тапты. Қосымшада білім алушыларға арналған жұмыс оқу бағдарламасы мен электрондық оқулықты қарастырдым. Диссертация көлемі 103 беттен және 77 әдебиеттер тізімінен тұрады. Онда 7 сурет және 2 кесте келтірілген. Оқытудың ауқымды және жергілікті жүйелерін ойдағыдай пайдалана білудің нәтижесінде білімнің базалық және деректердің банкілік мәліметтеріне, клиент - сервер, мультимедиа, компьютерді оқып-үйренуші жүйелерге, электрондық оқулыктарға, оку-әдістемелік материалдарға, қашықтықтан оқыту жүйесінің технологиясымен үйлесімді болып келетін, алдағы уақытта оқыту тәсілдерінің ішінде кең тараған бес аспап әрі өміршең түрлері бола алатындай жайлы окулықтарға, бағдарламаларға еркін кіруге болады. Қашықтықтан білім беру мүмкіндігін ұсынатын оқу орындарының барлығы бір бірінен белгілі қасиеттері бойынша ерекшеленеді. Олардың ерекшеліктері білім беру мазмұны мен деңгейі, білім алушылардың саны мен құрамы, техникалық және қаржылай мүмкіндігі бойынша ерекшеленеді. Қашықтықтан білім беру жүйесі дамытылған елдерде мемлекет деңгейінде қаржыландыру арқылы жүргізіледі. Дүниежүзіндегі дамушы елдердің барлық жоғарғы оқу орындары қашықтықтан білім беру технологиясымен жұмыс жасауда. Мысалы, алпауыт елдердің бірі Америка құрама штаттарында 1995 жылдан бастап жоғарғы оқу орындарының 58% қашықтықтан оқыту технологиясына тәжірбие жасап, бұл технологияның тиімді екенін алға тартқан. Қазірде бұл елде мыңдаған оқу орындары осы технология бойынша жұмыс жасауда. техникасы мен әдістемесін, жоғарғы деңгейде білімді өз бетімен толықтыру негіздерін меңгеруі қажет. Қашықтықтықтан оқыту нысаны негізгі үш технологиялар бойынша жүзеге асырылуы мүмкін: Сонымен, қашықтықтан оқыту — адамның білім алуға және ақпарат алуға деген құқықтарын іске асыратын үздіксіз білім беру жүйесі нысандарының бірі ретінде мамандардың негізгі қызметін атқара жүріп білімін, біліктілігін арттыруға мүмкіндік береді. Қашықтықтан оқытуды ұйымдастырудағы маңызды кезең виртуальдық (синхрондық немесе асинхрондық) өзара іс-қимыл. Синхрондық өзара іс-қимыл студент пен оқытушының нақты уақыт режиміндегі қатынасты қарастырады. Бұл үшін қашықтықтықтан оқыту жүйесінің чаттары немесе бейне конференциялар қолданылуы мүмкін. Асинхрондық өзара іс-қимыл студент пен оқытушы нақты уақытта қарым-қатынаста болмаған жағдайда жүзеге асырылады, бұл жағдайда қашықтықтықтан оқытудағы байланыстар жіберу тізімдерінің немесе телеконференциялардың көмегімен электрондық пошта бойынша хат алмасу арқылы ұйымдастырылады. Оқытушының кеңесі (синхрондық немесе асинхрондық) – қашықтықтан оқытуды орындаудың міндетті шарттары. Сонымен қатар, білім алушыларды жаттықтыратын және тестілік жинақтардың кемшіліктеріне қарастырайық. Оларды келесі түрдегі 3 топқа бөлуге болады: Білім алу интерфейсінің кемшілігі (Интерфейс-бұл жалпақ тілмен айтқанда, адам мен машинаның арасында мәліметтер алмасуды орындайтын аппараттық-бағдарламалық құралдар жиынтығы): өз бетінше білім алу режимінің жоқтығы; сайыс түріндегі компоненттің жоқтығы; ақпаратты берудегі біркелкілік Тестілік тапсырмаларды құру интерфейсінің кемшілігі: Ақпаратты енгізу мен тапсырмаларды құруға кететін уақыттың ұзақтығы; Графикалық ақпаратты енгізуде туындайтын қиындықтар; Анимациялық құралдардың жоқтығы. Экзаменатор интерфейсінің кемшілігі: Материалды игеруде туындайтын қиындықтар; Білім алушылар жетістіктерін оперативті бақылайтын құралдардың жоқтығы; Әр түрлі пәндер бойынша топ нәтижелерін салыстыру кезінде туындайтын қиындықтар. Оқу орнын басқарушы интерфейсінің кемшілігі: Тестілеу нәтижелерін сақтау және оларды бір жүйеге келтіру құралдарының жоқтығы; Әр пән бойынша оқу топтарының үлгірімін салыстыру құралдарының жоқтығы; Оқу орны студенттерінің үлгірімін оперативті бақылау мүмкіндігінің жоқтығы. Білім порталы келесі функцияларды ұйымдастыруға мүмкіндік береді: мамандарға ақпарат пен қатынас құралдарын ұсыну, бөлімдер мен ресурстар арасындағы байланысты жақсарту, авторлық құқықты сақтау, оқу курстарына, білім технологияларына, білім қызметтеріне конкурстар жариялау, ақпарат алмасу мүмкіндігі, әртүрлі сервистерді ұсыну (ЧАТ, форум, пошталық таратулар). Білім порталы – бұл оқу порталы (білімді бақылау, беру, құру және қол жеткізген білім цензін дәлелдеуі). Егер де порталда оқыту функциялары жоқ болса, онда мұндай портал білім жүйесінің тек ақпараттық порталы болады. Порталды ақпаратпен толықтыру жөнінде сөз болған жағдайда, контент пен ресурс түсініктерінің айырмашылықтарын білу қажет. Контент – бұл мәтін, графика, мультимедиа және басқа да ақпараттық толықтырулар жинағы (34.012-200, п.3.6 СТ РК сәйкесті анықталған). Ақпараттық ресурстар – бөлек құжаттар немесе бөлек құжаттар массиві, ақпарат жүйесіндегі құжаттар массиві мен құжаттар жинағы (кітапхана, архив, қорлар, мәліметтер базасы, басқа ақпараттық жүйелер). Яғни, контент оқыту құралы емес. Контент – бұл электрондық басылымдарды құрайтын элементтер, яғни ақпараттық ресурстар. 1-сурет. Контент: ақпаратпен толықтырылуы Оқу орталарында ақпаратты-білім ортасын құрудағы негізгі мақсат - интернет ортасында ұйымдастырылған, бірыңғай типтік технологияларды қолданып, білім ресурстары мен қызметтерін білім алушы мен мұғалімдердің қай жерде орналасқанына тәуелсіз ақпаратты-білім ресурстары, оқу орындарында білім алу, мамандық игеру қажеттіліктерін максималды қанағаттандыру болып табылады. Сондықтан, алға қойылған мақсат арнайы және аймақтық виртуальды университеттен құралған Интернет-портал негізінде ақпараттық оқыту құралдарын құру арқылы жүзеге асырылады. Білім беру жүйесінде портал – бұл оқу орындарының өз қызметтері, өнімдері мен ғылыми жетістіктері болатын әлемдік білім Интернет кеңістігіне шығуға жол ашуды қамтамасыз ететін ақпаратты-білім және әмбебап инструментальды ортасының құралдары. Портал өз формалары мен ұйымдастыру-құқықтық формасын, яғни өз Интернет-өкілдерін ашуға мүмкіндік беретін кәсіби мамандыққа тәуелсіз желілік оқу процесін жүргізудің технологиялық картасы мен педагогикалық сценарилер жинағымен бірге ақпаратты оқыту жүйесін құру құралы болып табылады. Ақпараттық-білім ортасын құру процесінде келесі негізгі міндеттер шешілген болу керек: порталдың функционалды-мазмұндық құрылымы, яғни оны құрудағы механизмі мен технологиясы, оны кеңейту мен өзектілігін өңдеу; спецификация және нормативті құжаттармен, ұлттық және халықаралық стандарттармен бірігуін қамтамасыз ететін ақпараттық оқыту жүйесінде түрлі ақпараттарды ұсынатын форматтарды жасау; интегралданған ортақ жүйелі ақпаратты порталда бейнелейтін үлестірілген Портал элементі ретінде «Виртуальды университет»-ң бағдарламалық-дидактикалық жинақ архитектурасын өңдеу; қолданушылардың белгілі мақсатқа арналған топтары мен олардың ерекшелігін бейнелейтін, барлық деңгейге сай білім алуға мүмкіндік беретін, Виртуальды университеттің функционалды-мазмұндық құрылымын өңдеу; оқу процесін жүргізу құжаттамасымен бірге, білім беру процесінің барлық этаптарын ұйымдастыруды қамтамасыз ететін, сервистік қызмет типтік жинақтарымен кез келген оқу орнын қамтамасыз ету; әрбір оқу орындағы виртуальды өкілдіктегі ақпарат құпиялылығы; жұмысы немесе орналасқан жеріне тәуелсіз педагогикалық, ғылым кадрларымен тәжірибе алмасу және кәсіби қатынаста болуға мүмкіндік жасау; административті, маркетингтік және басқа да оқу процесін сапалы өткізуді қамтамасыз ететін барлық оқу орындарының тең құқылы болуын қамтамасыз ету; басқа оқу орындарымен және техникалық қызмет орталарымен, білім қызметтерін тұтынушылардың ара-қатынасын реттейтін, типтік құжаттар жүйесі арқылы ақпараттық оқыту жүйесіне кіретін, білім мекемелерінің қарым-қатынасын қамтамасыз ететін, сонымен бірге экономикалық механизм, жүйелік келісімдер мен кепілдемелерді, нормативті-құқықтық құжатты жасау; ақпаратты-білім ортасында тәжірибемен алмасу және авторлық құқықты қорғау, желілік оқу процесінде әдістеме бойынша ғылыми-педагогикалық қызметкерлерге кеңес және қосымша кәсіби ақпарат алу мен эксплуатациялық ортада административті және техникалық бағыттағы мамандар қажеттілігін қамтамасыз ететін ақпаратты-білім ортасының администрациялау ядросын құру. Білім жүйесін ақпараттандыру үрдісін дамыту отандық оқытуға бағытталған бағдарламалык құралдар дайындамайынша мүмкін емес. Олардың ауқымы кең болып табылады. Бұлар-бақылау және тестілеу бағдарламалары, компьютерлік ойындар, ақпараттық анықтама жүйелері, оқыту орталары, электрондық оқулықтар және мультимедиялық бағдарламалар. Педагогика және техника ғылымдарының қол жеткен табыстары негізінде оқытуға арналған бағдарламалық құралдардың әр түрлерін жасау және дайындау Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігінің Республикалық білімді ақпараттандыру ғылыми-әдістемелік орталығының негізгі қызметі болып табылады. Қазіргі кезде Республикалық білімді ақпараттандыру ғылыми-әдістемелік орталығы көбіне электрондық оқулықтар шығарумен айналысады. Электрондық оқулықтың мотивациялық-мақсатты бөлігі модульдер мен шағын модульдерді құрастырудан тұрады. Модуль-пән салаларындағы жүйелік және қызметтік білімнің жиынтығы. Ол электондық оқулық арқылы оқытуды ұйымдастырудың "қызметтік түйіні" болып табылады. CD, DVD дискілеріне арналған оқу контентінің ( жеке меншік және немесе сатылып алынған); Қашықтықтан оқыту нысанына түсуші тұлғалар үшін білім беру ұйымдары оқу сабақтары басталғанға дейін қашықтықтықтан оқытудың технологиялары және жүйелерімен танысу жөнінде кіріспе курстарын өткізеді. Базалық жоғары оқу орны мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарының талаптарына сәйкес білім сапасын қамтамасыз ететін қашықтықтан оқытудың кез-келген технологиясын қолдануға құқығы бар. жеке қашықтықтан (бақылау және аттестаттау жұмыстарына арналған рецензиялар, телефон, e-mail, чат, форум бойынша); топпен қашықтықтан (чат арқылы, Web-сайтында жиі қойылатын FAQ айдары, телеконференциялар түрінде). Қашықтықтан оқытудың нысандары: бейне лекциялар, теледидар лекциялары; радио-лекциялар; мультимедиалық лекциялар; бейне конференциялар; телеконференциялар; электрондық оқу басылымдары бойынша (электрондық оқулықтар, мультимедиалық оқыту бағдарламалары, тренажерлар, ақпараттық-анықтамалық жүйелер) студенттің өзіндік жұмыстары, виртуалды зертханалық практикумдар (имитациялық модельдер); компьютерлік тестілеу жүйелері; форумдар, чаттар мен электрондық пошта арқылы консультациялар беру. Жоғары оқу орны білім алушылардың ағымдық, аралық және қорытынды аттестаттау жүйесін, олардың білімдері мен біліктерін және тәуелсіз бағалау әдістерін, қол жетімділікті шектейтін электрондық әдістерді қолдану арқылы бұрмалауларға, жалғандыққа қарсы қорғауларды, аумақтан тысқары аттестаттау комиссиясының көпшілік қорғау жұмыстарын бағалаудағы әділдігін ұйымдастырады Бітірушілерді қорытынды мемлекеттік аттестаттау (мемлекеттік емтихан, дипломдық жұмыстарды, жобаларды қорғау) базалық жоғары оқу орындарында дәстүрлі әдістермен жүргізіледі. Қазіргі қойылатын талапка сай жаңа технологиялар - берілетін білім деңгейінің кенейтілуінің және студенттердің білім дәрежесінің артуын талап етіп отыр. ХХІ ғасыр адамзат дамуының жаңа сатысы – ақпаратты қоғамға өтумен сипатталады. Ал ақпаратты қоғамда әрбір адам жаңа ақпараттық технологияларды жетік меңгере білу керек. Мысалға айтқанда әрбір адам Internet кең ауқымды желісімен толық жұмыс істеу алуы керек, осыған орай электрондық пошта, www гиперттекстік жүйе электронды оқу құралы және тағыда басқа көптеген заманына талабына сай мүмкіндіктермен таныса білудің ешқандай артықшылығы жоқ. - болашақ мамандардың кәсіби даярлығын қамтамасыз етудің дидактикалық шарттарын негізге алу; - студенттердің жаңа ақпараттық технологиялар арқылы кәсіби даярлығын жүзеге асырудағы құралдар жүйесін пайдалану. Оқытудың ауқымды және жергілікті жүйелерін ойдағыдай пайдалана білудің нәтижесінде білімнің базалық мәліметтеріне еркін қол жеткізуге болады. «Білім алушыларды кредиттік жүйе бойынша дайындаудың қашықтықтан оқыту әдістемесі мен технологиясы» тақырыбына орындалған диссертациялық жұмыста мына мәселелер анықталды: Білім беру жүйесіндегі қашықтан оқытуды зерттеген ғалымдардың еңбектеріне сүйене отырып, қашықтықтан оқыту әдістемесінің маңыздылығына көз жеткізуге болады; Қазақстан Республикасының білім мекемелерінде қашықтықтан оқыту технологиясының қолданылу барысы; Қашықтықтан оқыту жүйесі шалғай тұратын студенттерге тиімді жағдай туғызып, оқу материалдарын тез меңгеруіне ықпалын тигізеді; Білім беру жүйесінде қашықтан оқытудың әлеуметтік жүйесін саралау болашақ мамандардың қоғамдағы орны мен қызметін сапаландыруда маңызды рөл атқарады; Қашықтықтан оқытуда студенттердің психологиялық ерекшеліктерін ескеру (еркіндік, өз бетімен оқуды игеру, жұмыс істей алу, мақсат пен талғам, қажеттілік т.б.) олардың кәсіптік іскерлігінің дамуына, дүниетанымдық көзқарасының қалыптасуына септігін тигізеді; Өзіндік ізденіске жетелейтін тапсырмалар, ой-толғаныстар, сауалнамалар, реферат т.б. студенттердің ойлау жүйесін дамытады, пайымын кеңейтеді, терең білім алуға жетелейді. Қорыта келе айтарымыз, қашықтықтан оқыту жүйесінің рөлі білім саласы үшін өте жоғары, себебі бұл жүйе арқылы мұғалімдеріміз бен окушыларымыз әлемдік ақпараттармен байланысуга, ғылыми және шығармашылық жұмыстарын жетілдіруге, әлемдік ақпарат кеңістігінде өздерінің білімдерін шындауга зор мүмкіндік береді. Е.Ы.Бидайбеков., С.С.Усенов., А.З.Бименова «Актуальные проблемы и существующий опыт формирования образовательных электронных ресурсов» Қорқыт Ата университетінің магистранттар жинағы. Қызылорда 2011ж ҚР Тәуелсіздігіне 20 жылдығына арналған конференция. А.З. Бименова «Білім беру электронды ресурстарын құрудың өзекті мәселелері» Қорқыт Ата университетінің магистранттар жинағы. Қызылорда 2011ж А.З. Бименова «Қашықтықтан оқыту жүйесінің психо-педагогикалық проблемалары» «Білім саласындағы инновациялық ақпараттық–педагогикалық технологиялар» жаңашыл педагогтардың 3 –ші форумы.290-292 б, Шымкент 2012ж Е.Ы.Бидайбеков, С.С.Үсенов, М.М.Қуаңбаева, Есназарова А.А, Ақзуллақызы Л, Бименова А.З, «Информатиканы оқытуда электрондық ресурстарды пайдалану» //Электронды оқу құралы. Қызылорда, 2012ж. Технология и методика дистанционного обучения подготовки обучающихся по кредитной системе Актуальность исследования. В настоящее время образовательные технологии, которые используются в нашей стране, в системе образования, соответствуют новым требованиям образования. Одним из таких технологий является технология дистанционного обучения. За последние 10-15 лет связи развитиям телекоммуникационных технологий и гипермедии растет и эффективность использование компьютеров в обучении. Сетевая связь «Интернет» стала основой создание дистанционной образовательной системы, развитие науки и техники востребовало расширения процесса информатизации. процесс формирования мастерства информационных технологий специализированного профессионального обучения; развитие системы дистанционного обучения в ВУЗ. развывать технологию дистанционного обучения в системе образования; подготовка курсов по дистанционному обучению; организовывать методику дистанционного обучения; организовывать информационные ресурсы в системе дистанционного обучения; организовывать подготовку успеваемости обучающихся; Задачи исследования: определить научно-теоретическую основу системы дистанционного обучения. Повышение квалификации учителей по информационным технологиями дистанционного обучению, подготовка педагогов и авторов курсов дистанционного обучения. Проведение проблем ретроспективно сравнительного анализа и состояний Казахстанской и зарубежной системы дистанционного обучения. Определить характеристику дистанционного обучения и определить особенности организации в образовательной сфере. удовлетворить организованных условии дистанционного обучения. Научные новости и теоритические важности исследования. Организовать процес обучения методом дистанционного обучения, является инновационным для педагогического коллектива, потому что раньше в ВУЗ не использовалась система дистанционного обучения: В новой инновационной образовательной системе определены методы организования дистанционного обучения и характеры; Уточнены новые технологий обучения, возможности и тенденция развития дистанционного обучения; В единой информационно-образовательном пространстве ВУЗ были сделаны практические аспекты развития информационного обучения. Практические значимость исследования: Во время дистанционного обучения осуществляется получателем образования в полной и не полной дистанционной основе, поэтому роль преподователя полностью изменяется (при дистанцонном обучении создать учебно-методические предметы, приготовить предметы электронного обучения, подготовить курсы дистанцонного обучения). С помощью информационных технологии создать и отправлять учебные материалы, дать возможность студентам изучить материалы. Базы исследования: Нормативные документы определяющие учебно – воспитательные процессы в высших и среднообразовательных заведениях; труды социологов, психологов, педагогов, философов обсуждавщие проблемы подготовки специализированных кадров. На защиту выносятся следующие выводы исследование: Теория дистанцонного обучения и историко – педогогический процесс развития практики характеризуется исползованием моделей: корреспондентский, очно – открытый университет, мегауниверситет и модели на основе телекоммуникационных технологии. В результате теоретических и прикладных поступков иностранных научных сообществ были определены вариативные характеристики дистанцонного обучения. На основе дистанцонного обучения контралируются работы обущающихся, используются специальные учебные материалы. Диссертация состоит из введения, двух частей, заключения, списка использованной литературы. Во введении дается обоснование исследования, определяются цели работы, задачи исследования. В заключительной части показаны результаты исследования. В приложении учебно-рабочая программа и электронный учебник для обучающихся. Объем диссертации составляют 103 страниц, 77 списоков использоанной литературы, 7 фотографии, 2 таблиц. BIMENOVA ASSEL ZINABDINKIZI Technology and methods of distance teaching students for training on the credit system. The actuality of the research: Nowadays, educational technologies in our country, which are used in the educational system correspond a new demands educational and the Republican political - economic choices. One of the such technology is the technology of distance teaching. For the last 10-15 years connection development of the telecommunication technologies and hypermedia grows and the effectiveness of the use of computers in education. Network connection "Internet" was the basis for the establishment of distance education system. The development of science and technology claimed to expansion the process of informatization. process formation of skill information technology the specialty professional training; development of distance teaching in higher education system. - develop distance-teaching technology in the education system; - prepare courses for distance teaching; - organize distance teaching methodology; - organize information resources in distance learning; Organize training for the learner objectives of the study. Determine scientific and theoretical basis of the distance teaching system. Professional development of teachers in information technology distance learning, training of teachers and authors of distance learning. A retrospective comparative analysis of the problems and the State system of the Kazakhstan and foreign system. Determine the nature of distance education and define peculiarities of organization of educational policies. Scientific News and theoretical importance of the research: To organize training process by distance learning is innovative to the teaching staff because they had not been used in HIGH distance learning system: - The new innovation education system defined methods of organized distance learning and character; - Detail new learning technologies, development tendency and opportunities; - In a single information and educational space of HIGH made practical aspects of development information. The practical value of the research: During the learning process of distance learning education and be the recipient of a full and complete distance-based, so the teacher's role is reversed (to create educational and methodological articles, to prepare articles, e-learning, distance learning courses to prepare, with distance education to give advice to students). Using information technology to create and deliver training materials, give the students an opportunity to study the material. Base study regulations governing educational processes and higher and works nastirannyh slovoobrazovatel′nyh establishments on the themes, works of scientists of sociologists, psychologists, pedagogues, philosophers were discussing the problem of training specialized personnel. The protection will be provided following the conclusion of the research: Theory of distance learning and pedagogical development historian-practice is characterized by the use of models: correspondent, internally, the Open University, megauniversitety and model based telecommunication technologies. As a result of theoretical and applied scientific communities into foreign identified various characteristics of distance learning. Distance learning is an area of pedagogical education aimed at examining them. On the basis of distance learning, supervising the work of students, the use of special materials. The magistrates of thesis: This is consists of introduction, two chapters, list of used literature, prisoners. The Entry is open showing selection of theme based its relevance, purpose, composition, main idea, showing methods of research.

Үлескерлер туралы деректі фильм түсірілді Абай-ақпарат 1269 0 пікір 9 Қараша, 2017 сағат 17:11 Қазақстандық режиссер Қанат Бейсекеев (суретте) Ас­танадағы бірегей Вен­алық ықшам ауданының хикаясына қызығушылық танытып, қараша айында «біздің уақыттың ұлылары», яғни үлескерлердің өздеріне үй салулары туралы деректі фильмін ұсынбақ. Қанат Бейсекеев көпшілік қауымға ең алдымен фотограф, режиссер, сценарист және қысқаметражды деректі фильмдердің продюсері ретінде танымал, оның ішінде "Kazakh Cop", "Бала", "Bibis­sara", "Билеуді қалаймын" және тысқары жерде тұратын қазақстандықтар туралы "Аралық" фильмі. «Көршілер» - бұл әлемде күнделікті кездесе бермейтін бірегей жағдай. Алданған үлескерлердің өздеріне үй салулары туралы хикая. Оншақты кейіпкерлер, оншақты түсірілім алаңы – «Көршілер» туындысы мен үшін техникалық және сюжеттік жағынан ең қиын жұмыстардың бірі болды деп, автор озінің Instagram желісінде бөліскен екен. Деректі фильмнің жабық тұсау кесері Астанада қараша айының ортасында өтетін болады. Фильмінің кейіпкерле­рі – "Азбука Жилья" компаниясының кесірінен алаяққа ұрынған үлескерлер өз үйлерін салу үшін біріккен тұрғын үй-құрылыс кооперативі. Бүгінгі таңда осы үлескерлердің арқасында –"Веналық ықшам ауданы" бірінші кезегін пайдалануға жәрдемдескен. Оның үстіне «Веналық ықшам аудан» тұрғын алабы ASIA PACIFIC PROPERTY AWARD­S 2017 халықаралық сыйлығының «Қазақстанның ең Үздік тұрғын үй кешені» және «Үздік маркетинг» номи­ацияларында жеңімпаз атанған.

Инфоурок / Биология / Презентации / Презентация проекта "Бөлме өсімдіктері" ҒЫЛЫМИ ЖОБА БӨЛМЕ ГҮЛДЕРІН ҚАЛАЙ ӨСІРЕДІ? Бағыты: Таза табиғи орта-Қазақстан-2030 стратегиясын іске асырудың негізі 4 «А» СЫНЫП ОҚУШЫСЫ: Садыков Алишер Бауртаевич ЖЕТЕКШІСІ: Баяхметова Гулдан Солтановна №16 ЖОББМ Семей қаласы Меңің ғылыми әрі сынып жетекшім Баяхметова Гулдан Солтановна Әртүрлі үйірмелерге қатысамын ЖОБА СИПАТТАМАСЫ Ғылыми жобаның атауы: «Бөлме гүлдерін қалай өсіреді?» Ғылыми жобаның мақсаты: Бөлме гүлдерін қалай өсіру керектігін зерттеп, анықтау. Бөлме өсімдігінің адам өміріндегі орны мен өзектілігін айқындау. Жұмыс міндеттері: • Гүлдің түрлерімен танысу; • Адам өмірінде гүлдің орнын көрсету; • Бөлме гүлдерін өсіру жағдайлары; • Бөлме гүлдерін баптау. Жобаның өзектілігі: Бөлме гүлдерін өсіру тек əдемілікке ғана емес, сонымен қатар үйдің ауасын тазартудағы маңыздылығын дəлелдеу. Күтілетін нəтиже: Осы кішкене ғана жобамен үлкен жобаларға аяқ басу арқылы, Отанымыздың көркеюіне өз үлесімді қосу. МАЗМҰНЫ І Кіріспе ІІ Негізгі бөлім 2.1. Гүл туралы жалпы түсінік 2.2. Гүлдердің қолданылуы 2.3. Зерттеу жұмысы ІІІ Қорытынды IV Қолданылған əдебиеттер тізімі КІРІСПЕ «Бөлме гүлдерін қалай өсіреді?» тақырыбын таңдай отырып, бөлме өсімдіктерін қалай өсіру керектігін үйреніп, жəне де бөлме гүлдерін тек əдемілік үшін ғана емес, сонымен қатар бөлме ауасын тазарту үшін де қажет екендігіне көз жеткізу болды. Гүлдің біздің өмірде алатын орны ерекше. Гүл отырғызған адамның көңіл-күйі көтеріңкі болады. Оның үстіне бөлме гүлдерінің үйге жылулық сыйлайтын қасиеті де бар. НЕГІЗГІ БӨЛІМ 2.1 Гүлдің құрылысы күрделі. Ол: күлте жапырақшасынан, аналықтан аталықтан тостаған жапырақшасынан гүлтабаннан жəне гүлсағақтан тұрады Өсімдіктерді үйде өсіру үшін, олардың өсуіне қажетті жағдайларды (жарық, температура жəне ауаның ылғалдылығын) жақсы білу керек. Оны табиғат жағдайларына сəйкестендірген жөн. Өсімдіктің өсіп-өнуі үшін ең бірінші жарық қажет. Үй өсімдіктері бірнеше түрлерге бөлінеді: ЖАРЫҚ СҮЙГІШ ӨСІМДІКТЕР КӨЛЕҢКЕГЕ ТӨЗІМДІ ӨСІМДІКТЕР ЖЫЛЫЛЫҚТЫ СҮЙЕТІН ӨСІМДІКТЕР фикус кактус жасмин сенецио филодентрон зебрина аглонеум антриум бегония 2.2.Гүлдердің қолданылуы Гүл – əдеміліктің, нəзіктіктің, жұпар иістің, тазалықтың белгісі. Сыйға гүл тартсаңыз, адамның көңілі жадырайды. Гүлдер əртүрлі мақсаттарда қолданылады. гүлГ косметологияда Шашты сәндеуді медицинада Үйді безендіруде Киімдерді сәндеуде Саябақтар мен көшелерді көгалдандыруда косметологияда медицинада көгалдандыру Киімді әсемдеуде Шашты безендіруде Үйді сәндеуде 2.3. ЗЕРТТЕУ ЖҰМЫСЫ Зерттеу жұмысымды үйдегі «Әйел бақыты», «Пальма», «Фикус» гүлдеріне жүргіздім. 1- тәжірибе «Ет жуылған судың гүлге әсерін» 2-тәжірибе "Ала көлеңке жерде өсетін өсімдіктерді суару" 3-тәжірибе " Бөлме өсімдіктеріне шаңның жиналуы" 4-тәжірибе "Ала көлеңке жерде өсетін өсімдіктерді жарық жақсы түсетін жерге қойғанда өзгерісті байқау" 5-тәжірибе "Жарық сүйгіш өсімдікті суару" бақыладым ІІІ ҚОРЫТЫНДЫ Бұл жұмыстан менің түйгенім гүлді өсіріп, баптауда адам ерекше сезімге бөленеді екен. Менің көңіл-күйім жақсарды. Өзім еккен гүлге қарап, тамсанатын болдым. Əсіресе, гүлдер үйдің шаңын жұтып, бізге таза ауа бөлетінін білгенімде таң қалдым. Үйдегі басқа да гүлдерге өзім қарап, суғаруды өз мойныма алдым. Менің бұл іс-əрекетім ініме үлгі болады деп ойлаймын. Жəне өз достарымды да гүлді жұлмай, оларды аялауға шақырамын. ІV ҚОЛДАНЫЛҒАН ƏДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 1. "Гүлстан" республикалық ғылыми-танымдық, көпшілік журнал, 2010 жыл 2. Қазақстан ұлттық энциклопедиясы, 1998 ж., 10 томдық 3. Ғаламтор Менің сыныбымның бір бұрышын гүлдерге арнап барлық сыныбымызбен қарап күтеміз. Сонымен қатар біздің мектебімізде оранжерея бар. Біз онда да барып гүлдерге күтім жасаймыз.

Омырауын кішірейтуді армандайтын келіншек ақшалай көмек сұрайды | КТК Ол бұрын мемлекет қаржысы есебінен төсіне операция жасатқысы келіп, өтініш берген. 12:37 23.01.2020 Англияның Норт-Йоркшир графтығына қарасты Селби қаласының тұрғыны төсінің тым үлкен болғандығынан қиналып жүр. Ол қазір омырауына операция жасатып, үлкен төсінің пішінін кішірейту үшін қайырымды жандардан ақшалай көмек сұрап жүр. Психиатрдың көмекшісі болып жұмыс істейтін Даниэль Салливан (Danielle Sullivan) төсінің үлкендігі үшін 10 жылдан бері уайым шегіп келеді. Мектепте оқып жүрген кезінде төсінің ыңғайсыз, үлкен формасы үшін ол әрдайым ұялып, ұлдардың мазағына ұшырайтын. Қазір британиялық әйел "Төсім өмірімді құртты" деп тағдырына налып отыр. Кеудесіне көңілі толмайтын Салливанның қазір омырауының өлшемі - "8XL" және осы өлшем оған күнделікті өмірде өзін жайлы сезінуге кедергі келтіреді. Мәселен, 15 минут жаяу жүрген соң оның арқасы, иықтары мен тізелері ауыра бастайды. "Шынында өмірім қорқынышты болды. Мен әрдайым ауырсынуды сезінемін. Ауруым ұйқыдан тұрған сәттен басталады, содан қашан қайтадан ұйықтауға жатпайынша тоқтамай ауыра береді", - дейді ол. Салливанға денесіне ыңғайлы киім табу да қиын. Ол ашық киім кимейді, деп жазады sn.kz. Жабық футболкаларды ұнатады. "Төстартқыштарға онлайн дүкендер арқылы тапсырыс беруіме тура келеді. Себебі, көп дүкендерде менің төсімнің пішініне сәйкес келетін іш киім жоқ. Онлайн дүкендер тапсырысымды жіберген кезде әлгі төстартқыштар үлкен апалар мен әжелердің жасына сай, дым әдемі емес болып шығады", - дейді ол. Салливан тіпті, қазіргі кезде кеудесінің үлкендігінен көпшілік жерде жүруге ұялады, еркектердің көзіне түсуден қорқады. Ол бұрын мемлекет қаржысы есебінен төсіне операция жасатқысы келіп, өтініш берген екен. Бірақ, оның бұл өтініші косметикалық процедуралардың қатарына жататындықтан өтініші қанағаттандырылмапты. Әбден амалы құрыған ол енді, қайырымды жандардан көмекке ақша жинап, ақылы түрді төсіне операция жасатуға бел буып отыр. Арманына қол жеткізу үшін оған 800 мың фунт (648,6 тысячи рубль) керек.

Ақылдан алжасудың табиғи емі табылды - Әлем|26 Қаңтар 2018, 15:21 Ақылдан алжасудың табиғи емі табылды 26 Қаңтар 2018, 15:21 3783 0 Күнделікті асқа куркуманы жеу арқылы адам деменция ауруының алдын алады. Лос-Анджелестегі Калифорния университетінің ғалымдары осындай қорытынды шығарды, деп хабарлайды Baq.kz ақпарат агенттігі РИА Новости сайтына сілтеме жасап. Үндістанда тамаққа жиі қосылатын дәмдеуіштің пайдасын анықтауға арналған экспериментке 50 мен 90 жас аралығындағы 40 науқас қатысты. Бұл науқастар осы күнге дейін есте сақтау қабілеттерінің нашарлап, ұмытшақ болып кеткендерін айтқан. Эксперимент барысында олар 18 ай бойы күніне екі уақыт 90 миллиграмм куркума жеп отырған. Барлық науқас әр алты ай сайын кешенді тексеруден өтіп отырды. Эксперимент нәтижесінде қатысушылардың барлығының есте сақтау қабілеттерінің жақсарғаны анықталды. Дәлірек айтсақ, есте сақтау қабілетіне арналған тестілерінің нәтижесі 28% жақсарған. Аталған дәмдеуіш науқастардың көңіл-күйінің көтерілуіне оң әсерін тигізген. Мұнымен қатар, ғалымдар куркуманың науқастардың денсаулығына кері әсерін тигізетінін де жасырмады. Куркума жеген төрт науқас іштерінің ауырып, жиі құсқандарын айтқан. Алдағы уақытта ғалымдар созылмалы күйзеліске шалдыққан науқастармен жұмыс істеп, экспериментке қатысушы еріктілердің санын көбейтпек.

"Славян базары-2019" байқауының жеңімпазы Әділхан Мукиннің Литва қызына ғашық болып қалғаны рас па? - Қазақстан жаңалықтары | STAN.KZ 100-200 теңге: Алматы әкімдігіндегі тамақтың бағасы көпшілікті таңғалдырды "Славян базары-2019" байқауының жеңімпазы Әділхан Мукиннің Литва қызына ғашық болып қалғаны рас па? «Славян базары-2019» байқауының жеңімпазы Әділхан Макиннің Литваның қызын ұнатып қалғаны рас па? Осы туралы әнші өзі айтып берді, деп хабарлайды Stan.kz ақпарат агенттігі "Еуразия-1" арнаның "Бір сұрақ" бағдарламасына сілтеме жасап. Әділхан Мукин Петропавл қаласында дүниеге келген. Өнер жолын «Жас қанат» байқауына қатысудан бастапты. Ол кезде туған жерінде музыка колледжінің бірінші курсында оқып жүрген екен. Осыдан кейін Әділхан оқуын тастап, Астанадағы өнер ордасына ауысады. «Колледжде 2-курста оқудан шығарып жіберді. Оның себебі де бар. Өйткені сабаққа ден қоймадым. Себебі мені 1-курстан кейін грнатқа ауыстырмады. Маған 1-курсты жақсы бітірсең, грантқа ауыстырамыз деген. Бірақ бір пәннен үш қойған, сөйтіп оған мен қарсы болдым. Содан кейін сабаққа баруымды да тоқтаттым», – дейді Әділхан. Қазір ол Т.Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясының төртінші курс студенті. "Эстрадалық вокал" мамандығы бойынша білім алады. Ал ұстазы Янис Кайсиди Әділханның дарынды шәкірт екенін айтады. Ол өз мамандығын сүйеді дейді. «Әкем әскери қызметтегі адам. Анам заңгер. Бала кезімнен спортқа бейім болдым. Өнерге қатты көңіл бөлмеген едім. Бірақ кейіннен қызығушылығым оянды. Сөйтіп үш жыл қатарынан іріктеуге қатысып жүрдім. Осылайша осы байқауда бағымды сынап көрдім», – дейді Әділхан. «Славян базары-2019» байқауының жеңімпазы қазақстандық тыңдармандармен салыстырғанда шетелтіктердің өзіне деген қошеметі керемет болғанын айтады. «Мен үшін ән байқауларындағы ең үлкен жеңіс «Славян-2019 базары» конкурсы. Алдағы уақытта басқа да конкурстарға қатысамын деп ойлаймын», – дейді ол. Әмірхан "Славян базары-2019" байқауында конкурсанттардың біріне ғашық болып қалған екен. Алайда ол бағдарлама аясында жеке өмірі туралы айтудан бас тартты.

Орал өңірі Гүлге оранған Орал — Орал өңірі 6.06.2019, 21:30 Гүлге оранған Орал Былтыр Орал шаһарында 21 мың шаршы метр аумақта гүл отырғызылған екен. Биыл гүлді аумақ 26 мың шаршы метрге жетпекші. Орал қаласының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы және тұрғын үй инспекциясы бөлімінің абаттандыру секторының меңгерушісі Роман Жумиевтің айтуынша, Орал қаласын гүлдендіру бағытында қалалық бюджеттен 134 млн. теңге бөлінген. Бұл қаражат тал-теректер мен гүлдер отырғызуға, қураған, апатты ағаштарды кесу секілді басқа да көгалдандыру жұмыстарына жұмсалмақ. – Тал-теректер мен гүлдер, негізінен, оралдықтар мен қала қонақтары жиі жүретін үлкен көшелер мен гүлзарларда отырғызылады. Тұңғыш Президент алаңы жаңадан салынған нысан болғандықтан әрі оның аумағы көгалдандыруға мүмкіндік беретіндіктен, онда көгалдандыру бағытында түрлі іс-шаралар жүргізіледі. Зашаған, Круглоозерный кенттері тал-терек егуге ыңғайлы аумақ. Ал Деркөл мен Желаев кенттерінде бос орындар аз болғандықтан, бұл бағыттағы жұмыстар төмен. Бүгінде өңірдің топырағын жерсінетін көпжылдық ағаштар, терек, татар үйеңкісі, емен көшеттерін отырғызу басталды. Қараған, бөртегүл ағаштарын да егу жоспарда бар. Соңғы жылдары бұл жасыл желекті күтіп ұстау жұмыстарымен «Жайық таза қала» ЖШС айналысып келеді, – дейді сектор меңгерушісі. Жыл сайын қала көшелері бойында, тынымбақтарда, қала аумағында орналасқан алаңдарда шырайгүл, бархотка, нарқайсар (вербена) секілді басқа да гүлдердің 30-40 түрі отырғызылады. Былтыр гүлдермен безендірілген түрлі бейнелер жасауға баса назар аударылған болса, биыл да сол үрдіс жалғасын тапқалы отыр. Таяуда Орал қаласындағы Достық үйінің айналасын гүлмен көмкеріп, кілемдей құлпыртып жатқан жандарды көзіміз шалған еді. Көгалдандыруға бел шеше кіріскен жұмысшылар сонау Тараздан келген болып шықты. Өзін Жарас Маделиев деп таныстырған жігіт ағасының айтуынша, гүл егіп жатқандар «Жасұлан Флора» ЖШС-ның қызметкерлері екен. Аталмыш компания біздің өңірге осымен үшінші рет келіп отыр. Еліміздің бас қаласында, Павлодар, Ақтөбе және Атырау қалаларында көгалдандыру жұмыстарын жүргізген. Ал Оралдағы теміржол бекеті маңын, Жеңіс алаңы мен Салтанат са-райының айналасын, облыстық және қалалық әкімдік ғимараттарының алдарына және қаланың басқа да аумақтарына гүл еккен. «Гүлдің 30-40 шақты түрі егілуде. Арасында жылына бір рет гүлдейтіндері және көпжылдық гүлдер бар. Қаладағы көгалдандыру, гүл отырғызу жұмыстары бойынша өткен конкурста тендер ұтып алып, жұмысымызды мамырдың ортасынан бастадық. Үш техника және жиырманың үстінде қызметкер Оралды жасыл желекке бөлеу мақсатында еңбек етуде», – дейді Жарас Маделиев. Өткен жылы осы мезгілде қатты соққан желдің салдарынан бірнеше көшедегі ескі ағаштар опырылып, сынып, құлаған болатын. Бұл көп жылдан бері өсіп тұрған тал-теректердің қауіпті екенін еске салғандай еді. Өйткені көк аспанмен таласа өскен ағаштың «неше жаста» екені белгісіз. Сектор меңгерушісі Роман Жумин де олардың қаншасының тозғаны жөнінде нақты жауап беру мүмкін емес екенін айтады. Оның сөзінше, тұрғындар тарапынан апаттық, қураған ағаштарды кесу жөнінде ұсыныс түскен жағдайда тал-теректерді кесу жұмыстары қолға алынады. Сонымен қатар көктем мен күз мезгілдерінде адамдардың өмірі мен денсаулығының қауіпсіздігіне қатер туғызатын, жеке және заңды тұлғалардың мүліктеріне залал келтіретін «кәрі» теректерге санитарлық кесу жұмыстары жүргізіледі. Жалпы облыста жыл санап құрылыс қарқын алып келеді. Сол жаңадан салынған көп қабатты тұрғын үйлердің, түрлі мекемелер мен сауда үйлерінің айналасында тал-теректер мен гүлдер отырғызылғанмен, оларға дұрыс күтім көрсетілмейтінін көзіміз шалып жүр. Сектор меңгерушісінің сөзінше, пайдалануға берілген кез келген үйге әлде ғимаратқа қызмет көрсететін мекеме сол аумақта және іргелес аумақтарда көшеттер отырғызып, оларды күтіп ұстауы тиіс. Ал абаттандыру қағидаларының бұзылуына жол берген жеке және заңды тұлғалар жауапкершілікке тартылады. Оларға ҚР Әкімшілік құқықбұзушылық туралы кодексінің 505-бабы бойынша айыппұл салынады.

Везувиан — Уикипедия Везувиан , идокраз – силикаттар класының минералы. Хим. формуласы Са3Аl2[SіО4]2(ОН)4. Алғаш рет табылған орнымен (Везувий аралы) аталған. Тетрагональдық сингонияда кристалданып, призма, кейде пирамида пішінді кристалдар түзеді.[1] Агрегаттары тұтас, шоқ-сәулелі немесе талшық масса түрінде кездеседі. Түсі сары, сұр, жасыл, қоңыр, кейде қара, көгілдір (циприн), қызыл немесе қызғылт (марганецті везувиан), қанық жасыл (хромвезувиан), мөлдір немесе шала мөлдір, шыныдай жылтыр. Қатт. 6,5 – 7,0; сынғыш, менш. салм. 3,44 г/см3. Түзілуі – жапсарлы-метасоматиттік, метаморфтық. Зергерлік бұйымдар жасау үшін қолданылады.[2]

Қараша 2019 < Жамбыл облысы әкімдігінің еңбек инспекциясы басқармасы Monthly archives: Қараша, 2019 Комиссиии при Правительстве Перечень функций, предлагаемые к передаче в конкурентную среду № Наименование функции Ответственные за исполнение Целесообразно Нецелесообразно (обоснование) Местные исполнительные органы (116 функций) Управление здравоохранения акимата Жамбылской области 1. Обеспечивает создание и функционирование региональных электронных информационных ресурсов и информационных систем, информационно-коммуникационных сетей в области здравоохранения МИО, НПП, МЗ, МНЭ 2. … 2019 жылдың 9 қарашасында қаланы аббаттандыру мақсатында басқарма қызметкерлері кезекті сенбілікке қатысты. Еңбек қауіпсіздігі жөніндегі бейне роликтер. 07.11.2019Без рубрикиПікірлер: 0 Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі бейне роликтер. 04.11.2019Без рубрикиПікірлер: 0 Ағымдағы жылдың 2 қарашасында еңбек инспекциясы ұжымы қаланы аббаттандыру мақсатында сенбілікке қатысты. Облыс әкімі Асқар Мырзахметов Үкімет отырысында «Жамбыл облысы тұрғындарының тұрмыстық табысын жақсарту жобасы» бойынша баяндама жасап, ол бірауыздан қолдау тапқан болатын. Осы орайда, аталған жоба бойынша тұрғындардың ұсыныстарын ескере отырып, халықтың тұрмысын жақсартуға бағытталған 5 бағыт қарастырылып отыр: Бірінші – үй іргесіндегі жерлерді тиімді пайдалану; Екінші – үй ауласында мал және құс өнімділігін арттыру; Үшінші … Бүгін Жамбыл облысы әкімдігінде әлеуметтік және әлеуметтік-еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі облыстық үшжақты комиссияның кезекті отырысы өтті. Күн тәртібіндегі басты мәселелер ретінде әлеуметтік-еңбек қатынастарын реттеу бағытындағы жұмыстардың 9 айлық қорытындысы, соның ішінде жалақы қарызы, өңірдегі өндірістік жарақаттанушылық пен жазатайым оқиғаларды талдау және шетелдік еңбек күшін тартатын кәсіпорындардағы еңбек жағдайының жай-күйі қаралды. Комиссия отырысына жыл басынан бері …

"Мен ойланайын": Отбасылы актер жігіт Ақбота Сейтмағамбетке ұсыныс жасап, сақина тақты (видео) - АЛТЫНОРДА Новости казахстана Главная » «Мен ойланайын»: Отбасылы актер жігіт Ақбота Сейтмағамбетке ұсыныс жасап, сақина тақты (видео) «Мен ойланайын»: Отбасылы актер жігіт Ақбота Сейтмағамбетке ұсыныс жасап, сақина тақты (видео) Ноябрь 5, 2021 9:05 Ақбота Сейтмағамбет пен Шерхан Пірназар отандық бағдарламалардың бірінде жүргізушілік қызметке кірісіп, әріптес атанды. Алайда әріптесі тікелей эфирде әншіге көңілін білдіріп, сақина тақты. Бұл сәттің видеосы желіде тез тарады. Ақбота мен Шерхан Пірназар таңғы эфирді тізгіндеді. Тікелей эфирде гүл шоғы мен жүрегін ұсынған тележүргізуші әншінің таңғалдырды. Оған деген сезімін білдіріп, сақинасын ұсынды. Бұл сәт көрермендердің көз алдында өтті. "Шынымды айтсам, мен бұндай ұсыныс күткен жоқпын. Сен әзілдеп тұрған шығарсың. Пранк болса, менімен олай ойнама. Мен алдандым. Не айтарымды да білмей тұрмын. Мен сенің не ойлағаныңды білмеймін. Саған мен секілді әйелдің не керегі бар? Мен ойланайын. Сен мен үшін жақсы доссың, әріптессің. Сөзімді жерге тастамайсың. Бірақ бұлай ұсыныс айтады деп ойламадым. Сондықтан не айтарымдым білмеймін", – деді әнші. Ақбота жігіттің берген сақинасын өзі тағып алды. Алайда нақты жауап айтқан жоқ. Желідегі оқырман мұның кезекті хайп екенін топшыласа, енді бірі бақыт тіледі. Әнші желіде әлі де ойланатынын айтып, көпшіліктің толғандырып қойды. "Мен үшін күтпеген жайт болды. Әлі ойланамын. Оңай нәрсе емес", — деді ол желіде. "Әр адам бақытты болуға лайық", "Шерханның отбасы бар емес пе?", "Бұл хайп қой, қазір солай ел назарын аударғысы келеді", "Ақбота шын білмейтін секілді ешнәрсе", "Жігіттің әрекеті шынайы емес, сөзі де, ешқандай сезім көріп тұрған жоқпын", "Екеуі жақсы жарасады, бақытты болсын, жақсы отбасы болатын шығар", "Бір әртіс дұрыс болмаса, басқасы не керек?", – деді олар.

Елшіліктен әкімдікке, одан министрлікке… | ОҢТҮСТІК РАБАТ <% if ( total_view > 0 ) { %> <%= total_view > 1 ? "просмотров всего" : "total view" %>, <% if ( today_view > 0 ) { %> <%= today_view > 1 ? "просмотров сегодня" : "view today" %> сегодня нет просмотров Еще нет просмотров Елшіліктен әкімдікке, одан министрлікке… Posted on 19.10.2016 27.10.2016 by Редакция in Қоғам Жаңа министрлік немен айналысады? Жуырда елімізде ҚР Қорғаныс және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі деген жаңа ведомство құрылды. Бұл министрлік немен айналысады, қызметі қандай? Осы сауалды жаңалықты естіген адамның әрбірі қойғаны анық. Сонымен, ресми түсініктемелерге сүйенсек, министрлік қызметінің негізгі бағыттары — қорғаныс, аэроғарыш өнеркәсібі және электрондық өнеркәсіп, ақпараттандыру және байланыс саласындағы ақпараттық қауіпсіздік (киберқауіпсіздік дейді екен), жұмылдыру даярлығы және жұмылдыру саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру, мемлекеттік материалдық резервті қалыптастыру және дамыту, бірыңғай әскери-техникалық саясатты және әскери-техникалық ынтымақтастықты жүргізуге қатысу, қорғаныстық тапсырысты қалыптастыру, орналастыру және орындау саласындағы басшылық. Жаңадан құрылған Министрлікке мынадай өкілеттіктер берілген: — Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігінен — қорғаныс өнеркәсібі саласындағы; — Қазақстан Республикасының Инвестициялар және даму министрлігінен — ғарыш қызметі саласындағы; — Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігінен — жұмылдыру даярлығы және жұмылдыру, мемлекеттік материалдық резервті қалыптастыру және дамыту саласындағы; — Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің Кеңсесінен — ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және Қазақстан Республикасының Ақпарат және коммуникациялар министрлігінен ақпараттандыру және байланыс саласындағы ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету. Министрлікке қарасты үш комитет құрылды. Олар: Ақпараттық қауіпсіздік комитеті, Аэроғарыш комитеті және Мемлекеттік материалдық резервтер комитеті. Ал министрлікті бұған дейін ОҚО әкімі болған Бейбіт Атамқұлов басқарады. Дипломат-әкімдер Бейбіт Бәкірұлы күнгейді тура бір жыл екі ай басқарды. Тындырымды тірлігі көп болды, мына жұмысты жүйеледі дейін десең, өзіңді алдайсың. Десек те, өңірімізге келетін шетелдік инвестицияның көлемі артты. Оны ешкім жоққа шығара алмайды. Тек, нәтижесі болсын деңіз. Сонымен, соңғы кадрлық өзгерістерге байланысты, «ОҚО әкімі болу үшін алдымен елші болу керек» немесе «дипломатиялық әкімдік» деген тіркестерді елдегі БАҚ-тардың бірі қалмай айтып та, жазып та шықты. Өйткені соңғы үш әкімнің қызметтік өмірдерегінен «…елші болған» деген тұстарды ешкім алып тастай алмайды. Осы тақырыпқа қатысты саясаттанушылар да түрлі пікірін білдірді. — Бейбіт Атамқұлов ОҚО-ын басқаруда өзінің дипломатиялық бағыттағы тәжірибелі маман екенін көрсете білді және онысын мемлекеттік қызметпен байланыстыруда ұтымды пайдаланды. Өңірдің өнеркәсібі мен өндірісін меңгерудегі жинаған тәжірибесі оған жаңа министрлікті басқаруда қажет болады. Ал Ж. Түймебаевты облыстың әкімі етіп тағайындау арқылы Елбасы Түркістан сияқты көне қаланы дамытудың арнайы мемлекеттік бағдарламасын іске асыруды көздеп отыр. Бұл қалаға «Түркі әлемінің рухани астанасы» мәртебесін беру уақыты келді және бұл ретте, Түркия елінде жылдар бойы еңбек еткен Жансейіт Түймебаевтың тәжірибесі де, пайым-парасаты да жеткілікті кадр. Аталған жобаны іске асыруға мүмкіндік бар деген сөз. Қазбек Бейсебаев, экс-дипломат: — Бір кезеңдерде облыс әкімі лауазымына бұрын елші қызметінде болған азаматтарды тағайындаудың өзіндік логикасы болатын. Естеріңізде болар, дипломат кадрлардың тапшылығына байланысты, бүгінде әкім болып жүрген, түрлі басқарма, департамент, агенттік, комитеттерді басқарып жүрген азаматтарды шетелдерге тәжірибе жинақтасын, елге пайдасы бар тұстарды меңгерсін деп әдейі жіберетін. Мысалы, Ахметжан Есімов, Икрам Адырбековтердің осындай тәжірибесі бар. Бұл да дұрыс шешімдердің бірі. Себебі, нәтиже жаман болған жоқ. Оған қоса мына тұсты да ескерген жөн. Қазіргі облыс, қала әкімдерінің қатарында бұған дейін Президент әкімшілігінде еңбек еткендер басымырақ болып барады. Алматы мен Шымкенттің, ОҚО жаңа әкімдері де «осы мектептен» өткен. Жаңа ведомство — ҚР Қорғаныс және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің жетекшісі Бейбіт Атамқұловтың мамандығы – инженер-металлург. Ұзақ уақыт бойына мамандығы бойынша қызмет еткен. Сондықтан да осы саланы білгендіктен және дипломатиялық тәжірибесі бар болғандықтан да аталмыш лауазымға тағайындалуы мүмкін.

Оқу-ғылыми мәтіндер қазақша реферат | Бес Асыл.kz Оқу-ғылыми мәтіндер І Кіріспе ………………………………………………………………………………………………… 4 1 Оқу-ғылыми мәтіндеріндегі ғылыми дәстүр: тарих пен өзіндік белгілері 1.1 Қазақ тіл білімінде ғылыми стильдің қалыптасуы ……………………………….. 7 1.2 Мәтін теориясы жайында жалпы түсінік …………………………………………… 12 1.3 Ғылыми мәтін, оның негізгі белгілері………………………………………………… 19 2 1920-30 жылдардағы оқу-ғылыми мәтіндерінің стильдік ерекшелігі 2.1 Оқу-ғылыми мәтіндерінің стильдік және тілдік ерекшеліктері …………… 23 2.2 Оқу-ғылыми мәтіндерінің ғылыми стилін жетілдірудегі терминдердің қызметі …………………………………………………………………………………………………. 51 2.2.1 А.Байтұрсынов қалыптастырған терминдердің ғылыми проза тілін жетілдірудегі қызметі ……………………………………………………………………………. 54 2.2.2. Ж.Аймауытов және психология саласының ғылыми прозасы …………. 59 2.2.3. М.Жұмабаев еңбектеріндегі терминдердің педагогикалық ғылыми прозаны қалыптастыруы ……………………………………………………………………….. 62 2.2.4. Х.Досмұхамедұлы және тіл білімінің ғылыми мәтіні ……………………… 66 ІІІ Қорытынды ……………………………………………………………………………………. 70 ІV Пайдаланылған әдебиеттер тізімі …………………………………………………… 72 Зерттеудің өзектілігі. Елдің егемендігін, мемлекеттің тәуелсіздігін баянды етудің аса маңызды факторларының бірі – ұлттың тұтастығы мен бірлігі. Ал ұлттың ыдырамас ынтымағы, мызғымас бірлігі, түптеп келгенде, ұлт тілінің тұтастығы, оның әдебилігімен тығыз байланысты. Қазақстан Республикасының егеменді, тәуелсіз ел болып жарияланғаннан бері мемлекеттік тілдің қолдану аясы кеңіп, өнеркәсіп, техника-технология, ғылым мен мәдениеттің және қоғамдық-саяси өмірдің барлық саласын қамтып көрсететін лексикалық өрнегімен және белгілі бір нұсқалы стильдік межелері нақтыланған тіл ретінде танылып келеді. Қазақ тілінде ғылым саласын дамыту – еліміздегі тіл саясатының ғана емес, республика ғылымының маңызды әрі түйінді тұсы болып отыр. «Қазақстан Республикасындағы тілдерді дамыту мен қолданудың 2001-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында»: «Қазақ тіліндегі ғылыми шығармашылықты одан әрі дамыту талап етіледі» деп атап көрсетілген. Қазақ тілінде көп жанрлы ғылыми, ғылыми-көпшілік әдебиет, публицистика пайда болды. Тілдің ғылыми қарым-қатынас аясындағы қызметінің рөлі де арта түсуде. Жалпы тілдің дамуы мен қалыптасу тарихы кез келген тілдік құбылыстың белгілі бір негізі, нақты бір қайнар көзі, алғашқы тәжірибелері мен ізденістері, бастапқы практикасы болғандығын көрсетеді. Шындығында да, қазіргі кезде дамыған, кемелденген ғылыми стильдің, оның тілдік-стильдік белгілерінің нақты қалыптасуына әсер еткен елеулі кезең болды. Бұл кезең – ХХ ғасырдың 20-30 жылдары. Бұл уақытта мәдени аренаға озық ойлы қазақ зиялыларының шығуы, олардың түрлі салада жазған еңбектері қазақ әдеби тілінің қолданылу аясы мен қызметін барынша арттырды. Осы кезеңде қазақ халқының көптеген ғалымдары, қоғам қайраткерлері, әсіресе, қазақ лингвистикасының негізін салған тілші-ғалымдар ғылыми стильде көптеген еңбектер жаза бастады. Сондай-ақ қазақ тілінің сөздік қорында да жүйелену, сөздердің стильдік белгілеріне қарай сұрыпталу процесі ерекше қарқынмен жандана бастады. Сөйтіп, ғылым тілінің өркендеуі ХХ ғасырдың бас шенінен өзгеше сипат алып, оқу-ғылыми стилінің алғашқы үлгілері мен белгілері қалыптасты. Қазақ тілінің ғылыми стилі, оның шағын түрлері, ғылыми қарым-қатынас, ғылыми ойлау және т.б. мәселелер жөнінде жазылған еңбектер болғанымен, сол ғылыми тілге негіз болған алғашқы үлгілерді, олардың тілі мен стилін арнайы зерттеу нысаны еткен еңбектер жоқтың қасы. Бұл – біздің магистрлік жұмысымыздың өзектілігімен қатар, аса зәрулігін де көрсетеді. Қазақ тіл білімінде көркем әдебиет стилін (Р.Сыздықова), қызық прозасының тілін (Е.Жанпейісов), алғашқы қазақ газеттерінің тілін (Б.Әбілқасымов), 1920 жылдардағы мерзімді баспасөз тілін (С.Исаев), қазақ газеттерінің тілін (Б.Момынова), публицистикалық стильді (О.Бүркітов), ХХ ғасырдың І жартысындағы қазақ әдеби тілін (Ш.Мәжитаева), ғылыми проза синтаксисін (С.Әлісжанов) зерттеген бірнеше монография, диссертация болғанымен, 1920-30 жылдардағы ғылыми (оқу-ғылыми) мәтіндер бөлек алынып, арнайы зерттеу нысаны болмай келеді. Сол себепті зерттеу жұмысымыз осы проблемалардың зерттелуіне үлес қосуға арналады. Қазақ ғылыми тілінің, терминологиясының ХХ ғасыр басындағы дамуын, оның сол кезеңге тән ерекшелігін, негізгі сипатын анықтау – ғылым тарихы үшін ғана емес, ғылым тілі мен терминологияны дамытудың ертеңі үшін де аса қажет. Зерттеу нысаны. 1920-30 жылдардағы оқу-ғылыми мәтіндерінің стильдік-тілдік ерекшеліктерін саралау, алғашқы терминдердің қалыптасуы мен өзіндік ерекшелігін, құндылығын айқындау. Зерттеудің мақсаты мен міндеттері. Жұмыста 1920-30 жылдардағы ғылыми стильдің дамуы мен қалыптасуын жеке кезең ретінде алып, оны теориялық тұрғыдан жан-жақты зерттеу көзделді. Бұған дейін сөз болған теориялық ізденістерге сүйеніп, тіл ғылымының лингвостилистика саласындағы зерттеулерді негізге ала отырып, 1920-30 жылдардағы оқу-ғылыми мәтіндерінің стильдік сипатын айқындап, олардың қазіргі таңдағы қазақ тіл білімінің жүйесінде алатын орнын, маңыздылығы мен құндылығын ашып көрсету мақсаты етілді. Осы мақсаттарға байланысты мынадай міндеттерді шешу жсопарланды: Ғылыми стильдің қалыптасу кезеңдерінің ішінде 1920-30 жылдардың алатын орнын анықтау; Оқу-ғылыми мәтіндерінің жалпы мәтіндерден ерекшелігін саралау; Алғашқы оқу-ғылыми мәтіндері мен бүгінгі күнгі қалыптасқан ғылыми мәтіндердің сабақтастығын нақтылау; 1920-30 жылдардағы оқу-ғылыми мәтіндері стилінің ерекшелігін көрсету; 1920-30 жылдардағы оқу-ғылыми мәтіндеріндегі терминдердің қолданылу ерекшелігін; жасалу, қалыптасу және орнығу жолдарын айқындау. Зерттеудің әдістері. Зерттеу барысында алға қойылған мақсат-міндеттерді шешу үшін ғылыми мәліметтерді жинау, жинақтау, тақырыптарға саралау, дәстүрлі ғылыми сипаттама, баяндау әдістері, ғылыми салыстыру әдісінің синхронды және диахронды салыстыру тәсілдері, мәнмәтіндік талдау, стильдік талдау, лингвистикалық және прагмалингвистикалық талдау тәсілдері қолданылды. Зерттеу жұмысының дереккөздері ретінде ХХ ғасырдың алғашқы ширегінде жарық көрген оқу-ғылыми еңбектер, дәлірек айтсақ, А.Байтұрсынұлының «Тіл тағылымы», М.Жұмабаевтың «Педагогика», Х.Досмұхамедұлының «Қырғыз-қазақ тіліндегі сингармонизм заңы», Ж.Аймауытовтың «Психология» еңбектері алынды. Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы. 1920-30 жылдардағы оқу-ғылыми мәтіндерінің тілі мен стилі бұрын-соңды зерттеу нысаны болып, арнайы зерттелмеген. Сол себепті бұл – диссертацияның бірінші жаңалығы болып табылады. Оқу-ғылыми мәтіндерінің ғылыми стилін жетілдірудегі терминдердің қызметі, өзіндік ерекшеліктері сараланды; Қарастырылып отырған уақытта ұлттық ғылым тілінің, ғылыми стильдің, дами түсу сипаты жан-жақты баяндалды. ХХ ғасырдың алғашқы кезеңіндегі оқу-ғылыми мәтіндерінің бүгінгі ғылым тілінің қалыптасуы үшін белгілі бір дәрежеде негіз болғаны, ғылыми дәстүр қалыптастырғаны анықталды. Зерттеудің теориялық және практикалық маңызы. Зерттеуде оқу-ғылыми мәтіндерінің өзіндік ерекшеліктері қарастырылды. Сол себепті ұлттық ғылым тілінің қалыптасуы, дамуындағы бағыттарды анықтауда маңызы бар. Алғашқы оқу-ғылыми мәтіндерінің стильдік жағынан сараланып, дамуын нақты еңбектер арқылы зерделеудің болашақ зерттеулерге тигізер пайдасы да мол. Зерттеу нәтижелері функционалды стиль, оның түрдері, ғылыми стиль мен ұлттық ғылыми тіл мәселелерін қарастыруда қолданыла алады. Зерттеу жұмысының жариялануы. Зерттеудің негізгі мазмұны мен бағыттары төмендегідей халықаралық және республикалық ғылыми-теориялық конференцияларда жарияланды: ҚР ҰҒА академигі М.С.Серғалиевтің 70 жылдық мерейтойына орай өткізілген «Қазақ тілінің стилистикасы және тіл мәдениеті» атты республикалық ғылыми-теориялық конференция (Астана, 2008 ж); «Білім беру ісі мен ғылым жаңа кезеңде» атты Қызылорда облыстық ғылыми-практикалық конференция (Қызылорда, 2008 ж); «Гуманитарлық ғылымдар жүйесіндегі филология: дәстүр және жаңашылдық» атты халықаралық ғылыми-теориялық конференция (Қарағанды, 16-17 қазан, 2008 ж); Ә.Тәжібаевтың туғанына 100 жыл толуына орай өткізілген «Әбділда Тәжібаев — поэзия алыбы» атты ІІІ республикалық ғылыми-практикалық конференция (Қызылорда, 25-26 сәуір 2009 ж);«Ғылым және білім-2009» атты жас ғалымдардың VІ халықаралық ғылыми конференциясы (Астана, 2009). Зерттеу жұмысының құрылымы. Зерттеу жұмысы кіріспеден, екі тараудан, қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

"Қазақстан-AccelEd" жоғары білім беру жүйесінде магистратура және PhD докторантура деңгейінде мейірбике ісін жетілдіру" жобасы - NUSOM «Қазақстан-AccelEd» жоғары білім беру жүйесінде магистратура және PhD докторантура деңгейінде мейірбике ісін жетілдіру» жобасы 2021 жылдан бастап ШМБМ командасы басқа серіктес жоғары оқу орындарымен бірлесіп, Еразмус+бағдарламасының қаржылық қолдауымен «Қазақстан-AccelEd» жоғары білім беру жүйесінде магистратура және PhD докторантура деңгейінде мейірбике ісін жетілдіру» жобасын іске асыра бастады. AccelEd аясындағы модернизация басқару, жоспарлау, қызмет көрсетуді жақсарту, интернационалдандыру және мейіргерлік білімнің магистратурада және докторантурада көбірек қабылдануын, мейіргер ісі бойынша үздіксіз білім алудың дамуына ықпал етуді білдіреді. Құрылымдық жоба ретінде AccelEd іс-шаралардың тұрақтылығын қамтамасыз ету және оларды Қазақстан Республикасының келешектегі операциялық жоспарларына енгізу үшін денсаулық сақтау және білім беруге жауапты министрліктердің көмегімен жүзеге асырылады. AccelEd жобасының мақсаттары мен міндеттері жоғары мейіргерлік білімге байланысты проблемалар мен қиындықтарға және жобаның мақсатты топтарының нақты қажеттіліктеріне негізделген. Ұлттық, жергілікті және халықаралық мүдделі тараптардың кең ауқымы, оның ішінде академиялық персонал мен саясаткерлер, жоба ұсынысының техникалық-экономикалық негіздемесін әзірлеуге қатысты, осылайша мақсаттар мен міндеттердің орындалуы және Қазақстандағы ұлттық контекстке сәйкес келуі қамтамасыз етілді. AccelEd дегеніміз не? «Қазақстандағы жоғары білім жүйесінде Магистратура мен PhD докторантура деңгейінде мейіргер ісін жетілдіру – AccelEd» жобасы Қазақстанның жоғары білім беру жүйесінде мейіргерлік ғылым мен зерттеулерді реформалау, денсаулық сақтаудағы басқару, менеджмент және осы саланың жұмыс жасауын жаңартуға бағытталған. Сонымен, магистратура деңгейінде мейіргерлік білімді нығайту, сондай-ақ саясат, заңнамалық база мен институционалдық құрылымдарды өзгерту арқылы Қазақстанда мейіргерлік ғылым бойыншы докторантураны құру және жүзеге асыру жобасының жалпы мақсаты Қазақстан Республикасының стратегиялық мүдделеріне сәйкес келеді және мейіргерлік біліммен, ғылыми зерттеулермен және клиникалық практикамен айналысатын мамандардың қажеттіліктерін қанағаттандырады. Іске асыру мерзімі: 2021-2023 жылдар. Жобаның негізгі бағыттары Негізгі мақсатқа жету үшін жоба төрт бағытта қызмет жасайды: 1) Дүниежүзілік мейіргер ғылымындағы заманауи сын-қатерлер негізінде оқытушылар құрамының әлеуетін арттыру арқылы Қазақстанда мейіргер ғылымын күшейту (2.1 ЖП (ЖП – Жұмыс пакеті). AccelEd білім беру саласындағы Болон түріндегі реформалардың үш циклын үздіксіз жүзеге асыруды қамтамасыз ету үшін мейіргерлік құзыреттілікті дамытуға бағытталған және елдегі мейіргерлік білім, практика және ғылым үштігін іске қосады. Жауапты серіктестер: Або Академи Университеті және Астана медицина университеті. 2) Мей іргер ісі факультетінің зерттеу әдістемесіндегі әлеуетін арттыру үшін мейіргерлік зерттеулердің кең халықаралық қауымдастығына кіру (2.2 ЖП). Үздік еуропалық тәжірибелер мен әдістемелерді мейіргер оқытушыларына қолдану үшін жеткізу керек (бірін бірі оқыту, консультациялар және тағылымдамадан өту). Жауапты серіктестер: Литва денсаулық сақтау ғылымдары университеті және Назарбаев Университеті Медицина жоғары мектебі. 3) Медициналық университеттер мен денсаулық сақтау мекемелері арасындағы мейіргерлік іс саласында дәлелді мейіргер ісін дамыту бойынша ғылыми-зерттеу ынтымақтастығының тұрақты құрылымдары мен жүйелі процестерін құру (2.3 ЖП). Жобаның мақсатты топтарына денсаулық сақтау жүйесіндегі инновацияларды практикалық түрде дамыту үшін мейіргерлік білім мен зерттеулердің тұрақты жалғасы мен қолданылуын құруға көмектесетін жаңа тәсілдер мен құралдар ұсынылуы керек. Жауапты серіктестер: JAMK қолданбалы ғылымдар университеті және Қарағанды медицина университеті. 4) Магистратурада және докторантурада мейіргерлік білім беруді басқарудағы құрылымдық және институционалдық өзгерістерді бастау және үздік еуропалық тәжірибелерге сәйкес мейіргерлік іс бойынша жоғары оқу орнынан кейінгі білім сапасын қамтамасыз ету (2.4 ЖП). Жоба аясында өткізілген іс-шаралар магистратура мен докторантура деңгейінде мейіргерлік білім беру саласындағы сапаны қамтамасыз ету жүйесін жетілдіруге, мейіргерлік зерттеулер мен диссертациялар жасауға құзыреттілікті дамытуға, сонымен қатар қазақстандық медициналық ЖОО-лардағы мейіргерлік факультеттеріндегі түлектер мен оқуын жалғастырушыларға нұсқаулықтарды анықтауға бағытталған. Жауапты серіктестер: Утрехт университеттік медициналық орталығы, С. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медициналық университеті. Қосымша ақпаратты http://project-acceled.com сайтынан алуға болады. Еуропалық Комиссияның бұл жарияланымның шығарылуын қолдауы тек авторлардың көзқарасын көрсететін мазмұнды ғана мақұлдауды білдірмейді, сонымен бірге, Комиссия ондағы ақпараттың пайдаланылғаны үшін кез келген жағдайда жауапты бола алмайды.

Қарағанды облысында жоғалған қыз бала ер адаммен бірге қараусыз қалған үйден табылды — Sheraga.kz Қаражал қаласында кеше кешкісін жас қыз жоғалып кетті. Көптеген тұрғындар оны іздеді. Қыз бала 55 жасар ер адаммен бірге қараусыз үйден табылды Жоғалған баланың хабарламасы жергілікті полиция бөліміне сағат 22.26-да түскен. Кішкентай қызының жоғалғаны туралы анасы хабарлады. Баланы іздеуге полиция қызметкерлері, төтенше жағдайлар департаменті, жергілікті атқарушы органдардың өкілдері мен еріктілер тартылды. Оқиға кезінде қыз бала қараусыз қалған үйден табылды. Оның жанында 55 жастағы ер адам болған. Ол балаға зиян тигізе алды ма, жоқ па, ол туралы айтылмайды. «Бұл факті бойынша қылмыстық іс қозғалды. Тергеу шаралары жүргізіліп жатыр. Тиісті сараптамалар тағайындалды. Ұсталған адам уақытша ұстау изоляторына қамалды», — деп хабарлады Қарағанды ​​облысының полиция департаменті. Естеріңізге сала кетейік, бұған дейін осындай факт Сәтбаев қаласында болған еді. Бес жасар сәбиді көршісі ұрлап әкеткен. Барлық қала тұрғындары оны іздеді. Бала ер адамның пәтерінен табылған. Күдікті уақытша ұстау изоляторына қамалды.

Бүгін Алматыда Орталық Азиядағы ең ауқымды спорттық іс-шара өтуде. Биыл жетінші рет ұйымдастырылып отырған «Алматы марафонына» 38 елден 140 мыңнан аса адам қатысты. 2018-04-22 22.04.2018 5767 Дәстүрлі жарысқа қатысушылар 3, 10 шақырымға (жүгіру және скандинавиялық жүріс) және 21, 42,2 шақырымға (жалғыз және эстафеталық команда) жүгірді. AIMS және IAAF сертификаттаудан өткендерге жаңартылған бағыттар бойынша жүгіру ұсынылды. Сертификат 2023 жылға дейін жарамды. Мәрешілердің барлығы Алматы Марафоны 2018 естелік медалімен марапатталады. Қатысушылардың бастау жарналарынан алынған қаражаттар қайырымдылық мақсаттарға жіберіледі.

Қазақстанда екі жаңа телеарна ашылады | Курсив - деловые новости Казахстана Олардың бірі білімге, ал екіншісі мәдениетке арналады Қазақстанда жазда Әл-Фараби және Абай телеарналары іске қосылады. Бұл туралы ҚР Ақпарат және қоғамдық даму министрі Аида Балаева мәлім етті. Аида Балаева халыққа есеп беру кездесуі барысында атап өткендей, «Әл-Фараби» телеарнасы, ол «Хабар» телеарнасының базасында жаңа оқу жылының қарсаңында көрсетіле бастайды. «Әл-Фараби» телеарнасы оқу-ағарту телевизиялық платформа болады және 6-18 жасқа дейінгі балалар мен жасөспірімдерге арналады. «Абай ТВ» телеарнасы 30 маусымда іске қосылады. Ол «Қазақстан» ТРК» құрамына кіреді және отандық мәдениет мұрасын насихаттайтын арна болады. «Министрлік тарапынан отандық ақпарат кеңестігінің бәсекеге қабілеттілігін арттыру мен дамыту бойынша жұмыс жүргізілуде. Онда жабдықтарды жаңарту, сондай-ақ, әсіресе елдің шекаралас аймақтарында хабар тарату желісін кеңейту тәсілдері қарастырылған», - деді ол.

Бензин неге қымбаттады? - Шымкент келбеті Бензин неге қымбаттады? Избранное Пятница, 06 Октябрь 2017 10:40 Автор Сапарғали ҚАНАТ Опубликовано в Қоғам Прочитано 660 раз Елімізде бензин бағасы құбылып тұр. Соңғы бір-екі айдың ішінде жанар-жағармай құны 3-4 теңгеге көтерілген. «ҚазМұнайГаз» ҰҚ» АҚ бас директорының орынбасары Нұркен Мырзағалиев АИ-92 маркалы бензиннің бағасы 155-157 теңгеге дейін қымбаттауы мүмкін екенін айтты. Ал осыдан бір ай алдын мұнай өнеркәсібін дамыту департаментінің директоры Қуаныш Құдайбергенов бұның себебін, Қазақстан Ресейдің бензині мен дизель отынына тәуелді болып отыр деген болатын. – Еліміздегі бірнеше мұнай өңдеу зауыттары жөндеу жұмыстарына байланысты тоқтап тұр. Бұл жағдай қазан айының соңына дейін жалғасады. Осы уақыт аралығында жанар-жағармайды, атап айтқанда бензин мен дизельді Ресейден тасымалдауға мәжбүрміз. АИ-92 бензинінің 30%, дизель отынының 15 пайызы Ресейден импортталып жатыр, – дейді Қ. Құдайбергенов. Қазір Шымкент қаласындағы «ҚазМұнайГаз» жанар-жағармай бекетінде АИ-92 маркалы бензин – 147 теңге. Талонмен де, қолма-қол ақшамен де сатылуда. Баға бірнеше айдан бері бірқалыпты күйін ұстап тұр дейді Сапар есімді АЖБ қызметкері. Ал қаладағы ең төменгі бағалардың бірі «Staroil-да» тіркелді. Ондағы бензин құны – 144 теңге. Аумалы-төкпелі сәтті пайдаланған «Газпромнефть» АИ-92 бағасын 149 теңгеге бір-ақ көтерген. Бұл мәселеге жергілікті көлік жүргізушілері наразы. Олар жанармай бағасы осылай көтеріле беретін болса, жол ақысын да көтереміз деп отыр. Өзге өңірлерде жағдай мүлде күрделі. Атырауда жанар-жағармай бағасы көтеріліп қана қоймай, АЖБ-де бензин тапшылығы орын алуда. Қостанайда АИ-92 бензин құны 155 теңгеге дейін қымбаттаған. Ал Жезқазғандағы бензин тапшылығын бірнеше күнге жою үшін 900 тонна жанар-жағармай жеткізілетін болады. Асқар Қожымбаев, көлік жүргізушісі: – Біз Шымкенттегі «Дархан» автобекетінен Шардараға қатынаймыз. Арасы 240 шақырым. Жол ақысы 1300 теңге. Қазір бұрынғы бекітілген бағаны ұстап отырмыз. Бірақ бензин бағасы көтеріліп жатыр. Білуімізше еліміздегі мұнай өңдейтін зауыттар жөндеуден өтіп жатыр екен. Анығын білмейміз. Егер осылай жалғаса берсе, біз де амал жоқ жол ақысын қымбаттатуға мәжбүрміз. Сондықтан үкімет осы бағаны ұстап қалса екен. Жалпы елімізде қазіргі таңда 3 мұнай өңдеу зауыты бар. Олар Атырау (1945 жылы іске қосылған), Павлодар (1985), Шымкент (1978) МӨЗ. 2015-2019 жылдарға арналған индустрияландыру картасы аясында аталған МӨЗ-на жаңғырту жұмыстары жүргізілмек. Ағымдағы жылдың маусым айында Шымкент МӨЗ-ң жаңғырту жұмысының бірінші сатысы аяқталған болатын. Салдарынан, жоғары белсенді бензин өндірісі 1,7 есеге артқан. Енді екінші сатысы 2018 жылдың қыркүйегінде бітеді деп жоспарлануда. – Егер де жаңғырту жұмыстары сәтті жүзеге асса К4, К5 санатындағы моторлы жанармай өндірісі артатын болады. Сондай-ақ, АИ-92 бензині 2,2 есеге, АИ-95 және АИ 98 9,6 есеге, дизельді жанармай 30 есеге өседі деп күтілуде. Ал АИ-80 өндірісі тоқтатылады, – дейді Қуаныш Құдайбергенов. Үкімет отырысында ҚР Премьер-министрі Бақытжан Сағынтаев жанармай мәселесін монополияға қарсы қызмет өкілдеріне шешуге тапсырма берді. Энергетика министрі Қанат Бозымбаев бензин бағасын қараша айында төмендету туралы жоспарын айтты. Ал бұған дейін Қазақстандағы бензин бағасы шетелдегіден арзан екенін алға тартқан болатын. Мәселен, Ресейде АИ-92 маркалы жанармай бағасы 180 теңге болса, ал Еуропада мүлде қымбат көрінеді. Дәл қазір жүргізушілерге газ тиімді болып отыр. Көгілдір отынның Оңтүстік өңірдегі орташа құны 63 теңге. Бұл баға 2-3 жылдан бері өзгермей келеді. Бүгінде Қожасай кен орнында газды кешенді қайта өңдеу қондырғылары салынуда. Алдағы уақытта тағы бір газ өңдеу зауыты салынды деп күтілуде. Ал Оңтүстік аймақты газбен қамтамасыз ету үшін «Бейнеу-Бозой-Шымкент» газ құбырының құрылысы жүргізілетін болады. Бет қатталып жатқанда: Шымкент қаласындағы жанармай бекеттерінің басым бөлігінде және «ҚазМұнайГаз» АЖБ-де АИ-92 маркалы бензиннің бағасы 150 теңгені, ал «Газпромнефть» стансасында 152 теңгені көрсетіп тұрды. Последнее изменение Пятница, 06 Октябрь 2017 10:56 Другие материалы в этой категории: « 70 жаңа аялдама орнатылды «Нұрлы жер» бағдарламасының мақсаттарын түсіндірді »

Орал өңірі Құрметті батысқазақстандықтар! — Орал өңірі 31.12.2015, 6:07 Жаңа 2016 жылмен шын жүректен құттықтаймын! 2015 жыл, шын мәнінде, еліміздің тарихына алтын әріптермен жазуға тұрарлық жыл болды деп айтуға толық негіз бар. Осы жылы мемлекетіміз Ұлы Жеңістің 70 жылдығын, Қазақ хандығының 550 жылдығын, ҚР Конституциясының және Қазақстан халқы Ассамблеясының 20 жылдығын кең көлемде атап өтті. Сондай-ақ Қазақстан экономикасы да еңселі биіктерге көтерілді. Алда бізді әлі де болса, жаңа белестер күтуде. Ағымдағы жылы Қазақстан Республикасының Президенті – Ұлт Көшбасшысы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев «ҚАЗАҚСТАН ЖАҢА ЖАҺАНДЫҚ НАҚТЫ АХУАЛДА: ӨСІМ, РЕФОРМАЛАР, ДАМУ» атты Қазақ-стан халқына арнаған Жолдауында «Рухы биік, еңбегі ерен, бірлігі мығым Мәңгілік ел болу үшін бізде бәрі бар. Тәуелсіздіктің туын желбіретіп, тұғырын нығайтқан біздің тарих алдында жүзіміз жарқын! Біздің тірегіміз – тәуелсіздік, тілегіміз – тұрақтылық, білегіміз – бірлік!» деп атап өтті. «ҚАЗАҚСТАН ЖАҢА ЖАҺАНДЫҚ НАҚТЫ АХУАЛДА: ӨСІМ, РЕФОРМАЛАР, ДАМУ» атты Жолдауы – елдігіміздің тұғырлы Мәңгілік ел болуға бастайтын жасампаз құжат. Әр пенденің жыл құсындай келетін Жаңа жылдан жақсы үміт күтетіні белгілі. Ендеше, төрімізге енгелі тұрған 2016 жыл бүкіл қазақстандықтармен бірге қасиетті Жайық елі үшін де ерекше жыл болады деген сенімдеміз. Өйткені бұл жыл ұлы бастамалардың жаңа биігіне шығар кезекті сатысы болмақ. Жаңа жылды қашан да алдағы уақыт көшінен қуаныш, жақсылық, жағымды жаңалық күтетін, өткен өмір жолымызға есеп беретін, келешек бағыт-бағдарымыз бен мақсат-міндеттерімізді белгілейтін, үміт, сенім мерекесі ретінде күтеміз. Баршаңызды Жаңа жыл мерекесімен шын жүректен құттықтаймын! Әрқайсысыңызға бақ-береке, халқымызға игілік, мемлекетімізге молшылық, әр шаңыраққа бақыт пен шаттық тілеймін!

Мутация — реферат Дата добавления: 09 Декабря 2012 в 14:04 Скачать архив (42.99 Кб) — 45.61 Кб 2. Негізгі бөлім:2.1 Мутация 2.2 Мутагендік факторлар Мутация типтері Мутация (латын тілінде mutatіo – өзгеру) – табиғи жағдайда кенеттен болатын немесе қолдан жасалатын генетикалық материалдың өзгеруі. Соның нәтижесінде организмнің белгілері мен қасиеттері тұқым қуалайтын өзгергіштікке ұшырайды. Ғылымға мутация терминін 1901 ж. голланд ғалымы Х. де Фриз (1848 – 1935) енгізді. Мутация (mutation) — жасушаның генетикалық материалының өзгеруі, бұл кейінгі ұрпаққа да беріледі. Бұл тосыннан, кейде сыртқы факторлардың әсерінен болуы мүмкін. Генетикалық кодты анықтайтын жүйедегі бір азоттық негіздің орнын басқа біреу алмастырса немесе бір не одан да көп негіздер генге енгенде немесе геннен жоғалғанда гендік мутация пайда болады. Мутациялардың көбі зиянсыз; оларды үнемі қалыпты доминанттық ген жауып тұрады. Мутация ағза үшін тиімді өзгерістерге әкеп соғатын сирек кездесетін жағдайларда осы гені бар дербес ағзалардың саны мутацияға ұшыраған ген популяцияда қалпына келмейінше арта береді. Бұндай пайдалы мутациялар эволюцияның материалы болып табылады. Мутациялық өзгергіштік көп өзгергіштіктің бір түрі ғана болып табылады . Тірі организімдердің маңызды қасиеттерінің ең елеулісінің бірі ұрпақтан - ұрпаққа таралатын өзгергіштің пайда болуы . Мутация сонымен қатар көптеген апаттың себебі болып табылады : әртүрлі аурулардың қоздырғыштарының эпидемиясы , қатерлі ісіктер , тұқым қуалайтын аурулардың пайда болуы . т.б. Сонымен қатар мутация өсімдіктер, жануарлар және микрорганизімдер селексиясында қолданылатын көптеген пайдалы өзгерістер береді. «Мутация» деген атауды, Мендел заңдарын қайта ашушылардың бірі голлондиялық ботаник Гуго де Фриз ( 1848-1935) кенеттен пайда болған тұқым қуатын өзгерістерді сипаттау үшін қолданды. Негізінде бұл сөздің шығу тегі әріректе жатыр. Көне Рим имперясында Август патшаның билік етуі заманында ( біздің жыл сануымызға дейінгі 63-64) сауда орталықтарымен қалалардың арасындағы байланысты ұйымдастыру үшін пар атты көлік қолданылған . Жол бойында қалалармен енді пунктерінде (бекеттерде) жолаушыларға арналған демалатын «мансио» деп аталатын сарайлар болған. Бұл мансиолардың ерекше аттары болмағандықтан олардың орналасқан нүктелері мен бағыттары ғана көрсетілген . Осыдан барлық европалық тілдерде « почта » деген сөз шыққан. Осы мансиолардың араларында «мутацио» деп аталатын шаршаған аттарды ауыстыратын бекеттер болған. Міне «мутацио» деген сөздің шығу тегі осылай болған. 2.2 Мутагенді факторлар Мутагенді факторлар немесе мутагендер - мутация санын арттыратын химиялық немесе физикалық әсер. Мысалы, электромагнитті сәуле шығарудың кейбір түрлері физикалық мутоген болатыны бүгінгі күні нақты белгілі. Ультракүлгін, рентген, сондай-ақ радиоактивті сәуле шығарудың барлығы да мәлім. Бұдан баска мутагенді әсер туғызатын химиялық заттар да, мысалы, азотты кышқыл бар. Қазіргі кезде қоршаған ортаның ластану деңгейінің артуына байланысты адамда және ғаламшарымыздағы өзге ағзада мутагенездің (әсіресе ауру тудыратын ұсак ағзалардың) кездейсоқ бақытсыздыққа ұшырату қаупі туралы сөз өріс алуда. Тұтастай алғанда мутацияның рөлі өте зор. Теріс мутациялардың орасан жиі (шамамен 10 000 есе) кездесетініне қарамастан, олардың тірі ағзалардың жаңа сапалары мен қасиеттерінің пайда болуынa бірден-бір қайнар көз екенін атап айтқан жөн. Тірі жүйелер эволюциясының мутациялық үдеріссіз жүзеге асуы мүмкін емес. Бір кезде пайда болған тіршіліктің өзгермей қалуы мүмкін емес. Сондай-ақ тіпті егер мұндай ағзалар өзгеретін қоршаған ортада сақталып қалған күннің өзінде де олар өз көшірмесін ғана ұрпаққа қалдыратын жаңа формаларды ешқашан бере алмас еді. Сондықтан тұқым қуалау ақпаратының берілуі айтарлықтай дәлме-дәл болуы қажет, тіпті болмашы мүмкіндікте өзгеріс болуы тиіс. Тіршілік мутациялары арқасында жер бетіндегі өздерің көріп жүрген әр алуан ағзалар өмір сүруде. Мутагендер - физикалық және химиялық факторлар. Олардық әсерінен организмде пайда болатын мутациялар саны табиғи мутациялар санынан көп жоғарылайды. Физикалық мутагендерге иондайтын сәулелердің барлық түрлері, УК-сәулесі, жоғары және төмен температура жатады. Химиялық мутагендерге көптеген алкилдейтін заттар, азот негіздерінін егіздері, кейбір биополимерлер (нуклеин қышқылдары), алкалоидтар т. б. жатады. Мутациялар санын жүздеген есе үлкейте алатын мутагендерді супермутагендер деп атайды. Көбіне М. концерогенді және тератогенді болады. Көп елдерде жаңадан түзілетін химиялық қосылыстардық мутагендік касиетін тексеретін арнайы орындар құрылған. Табиғи өзгерістер (гендегі және хромосомадагы) физикалық және химиялық әсер ету арқылы пайда болады. Мутагендер — мутацияның жүруіне әсер ететін заттар. Мутагендерге әсер етуші сыртқы әсерлер физикалық, химиялық және биологиялық (вирустар) факторлар тірі организмдерге әсер етіп мутация жиілігін (әжептәуір жоғарылатады) және спонтандық мутация деңгейін әжептәуір жоғарылатады. Физикалық мутагендерге иондық сәулелердіқ барлық түрлері (гамма және рентген сәулесі, протон, нейтрон, т.б.) ультракүлгін сәулелер, жоғарғы және төменгі температуралар жатады. Химиялық мутагендер — көптеген алкилдеуші қосылыстар, нуклеин қышқылдарының азотты туындылары, алколоидтар және басқалар. Мутация жиілігін жүз есе ұлғайтушы мутагендер — супермутагендер деп аталады. Оларга N-нитрозоалкилмочевина, N-нитрозоалкиламин, N-нитрозоалкиламид, диалкилсульфат, этиленимин және басқада туындылар жатады. Мутагендердің әсері , олардың табиғатына , мөлшеріне әсер ету жағдайына сондай – ақ организмнің генотипіне , даму сатысына және физиологиялық жағайына байланысты .. Мутагенездің жалпы ерекшеліктері. Қолданылатын атаулар. Мутагенез (лат «мутацио» - өзгеруі, « генезес » - тегі) әртүрлі физикалық және химиялық факторлардың әсерінен организімде тұқым қуатын өзгерістің мутацианың пайда болу працесі. Мутация - клеткадағы геннің табиғи не жасанды жолмен өзгеруі. Тірі табиғаттағы вирустар микроорганизімдермен бастап жоғары сатыдағы өсімдік, жануар адам барлығы да мутацияға ұшырайды . Жыныс клеткаларымен спораларында пайда болған мутациялар тұқым қуады. Дене клеткаларында болатын (сомалық) мутациялар тұқым қумайды. Дене клеткаларында мутанта ткані бар өкілдерді мозаиктер немесе химерлер деп атайды . Вегетативтік жолмен көбейетін организімге сомалық мутацианың үлкен маңызы бар. Организімнің табиғи не әртүрлі факторлар әсерінен тұқым қуатын өзгеріске бейімділігі мутабилдік деп аталады. Мутацияға бейім болу көптеген себептерге - организімнің жас мөлшеріне, даму сатысына температурасына генотиптік ерекшеліктеріне байланысты. Гендердің мутацияға бейімділігі бірдей болмайды , оларды стобильді және мутабилді деп бөледі . Жеке гамологты хромосомаларда орналасқан аллель жұптары бір мезгілде ұшырамайды. Генотиптегі гендер мутацияға жиі ұшырайды. Жеміс шыбынының бір ұрпағында 100 гаметаға бір мутация сәйкес келеді . Тышқанның радиация әсеріне мутабилділігі дрозофиладан жоғары. Маймылдар рентген сәулесіне тышқаннан гөрі 2-3 есе сезімтал келеді. Генетикалық факторларға байланысты болғандықтан мутабилділікті қолдан сұрыптау арқылы арттырып не кемітіп отыруға болады. Қазіргі кезде селексиялық жолмен мутабилділігі жоғары жаңа линиялар шығарылуда. Тұқым қуалайтын өзгергіштің түрлері. 1. Ядролық немесе хромосомалық, ядролардан тыс немесе хромосомадағы қатысы жоқ цитоплазмалық. 2. Хромосомалар санының өзгеруі: полиплойттар, анеуплойдтар, гетероплойдтар 3. Генетикалық хабардың өзгеруі: Мутациалар, Рекоминациалар Мутациалар: Нүктелік мутациалар, ірі қайта құрылулар Нүктелік мутациалар: негіздердің түсіп қалуы , негіздердің кіруі , негіздердің ауысуы. Ірі қайта құрылулар: делециалар, транцлокациалар, инверциалар. Ақырында мутациаларды өте жиі олардың фенотиптік көрінісіне, яғни өзгерген жағдайларға сәйкес топтастырады: леталды морфологиялық, биохимиялық мінездік сезімталдылық, төзімділік т.с.с. Бұл мутациаларды топтастырудың шұбалаң түрі болғандықтан арнаулы әдебиеттерде жиі кездеседі. Жалпы түрде мутация дегеніміз - генетикалық материалдардың тұқым қуатын өзгерісі. Оның әректіне белгілердің өзгергенін білуге болады. 2.4 Мутацияның жіктелуі Мутациялар кезінде ДНҚ-дағы бірлі-жарым негіз немесе тұтас гендер немесе хромосомалардың өзгеруі мүмкін. Атап айтқанда үлескінің мутагендік мөлшері оларды жіктеу негізіне жатады. Генетикалық аппараттың өзгеруіне байланысты мутацияның: геномдық, хромосомалық, гендік немесе нүктелік деген түрлері бар. Гендік немесе нүктелік мутация - ген құрылымы шегіндегі өзгерістер. Бұл нәруыздың бір молекуласын өзгерте алады. Хромосомалық мутация (аберрация) - хромосома құрылымындағы өзгерістер. Бүтін хромосоманың мөлшері мен пішінін өзгерте алады. Геномдық мутация - хромосома санының өзгеруі, яғни құрам санының ауытқуы. Генотип бойынша мутациалардың жалпыға бірдей қабылданған. Оның пайда болу себептері әр түрлі. Әрбір түр үшін хромосоманың саны , формасы мен мөлшері жүйелік белгі болып табылады. Кариотиптің негізгі бірлігі хромосомалардың гаплойдты жиынтығы, яғни гамолгты хромосомалардың әрбір жұбының біреуі ғана болады. Мұндай жиынтыққа шоғырланған гендер тобын геном деп, ал ондағы хромосомалар санын негізгі сан деп атап оны n әріпімен белгілейді Митозбен мейоз ұрпақтан – ұрпаққа берілетін храмасомалар санының тұрақтылығын қамтамасыз ететін клетка бөлінуінің аса дәл механизімі болып табылады. Алайда кейбір жағдайларда храмасомалардың клетканың бөлінуінсіз екі еселенуінен бұл миханизім бұзылады. Осының нәтижесінде хромосомалар саны өзгеріп 2n – n әдеттен тыс хромосомалар саны көбейген клеткалар пайда болады. Гаплойдты жиынтықтары тұтас көбейген организімдердегі полиплойттар деп аталады. Егер хромосомалар саны гаплойдты жиынтыққа еселі болмаса ондай организімдерді анеуплойдтар, гетероплойдтар деп атайды. Организім клеткаларындағы храмасомалар санының өзгеруі оның белгілерімен қасиеттерінің өзгеруімен қатар жүреді сондықтанда оларды геномдық мутациалар деп атайды. Полиплойдия (грек полиплос - көп қайтара «ейдос» - түр) Өсімдіктермен жануарлар клеткаларындағы хромосомалар санының еселенуі полиплойдия - деп аталады. Хромосомалық мутациялар - хромосошілік және хромосомалық болып бөлінеді. Клеткаларда хромосомалардың қайта құрылуы әдетте осы клеткалар қасиеттерінің немесе олардан пайда болған организімдердің өзгеруімен байланысты болады. Хромосошілік өзгерістерге хромосо бөліктерінің жетіспеушілігінін белгілі бір жерінің екі еселенуінін жеклеген бөлшегінің 180-қа аударылуы салдарынан. хромосомадағы гендердің алмасуын, сызықтық орналасуының өзгеруін жатқызады. Хромосома бөліктерінің жетіспеушілігі ұзындықтары әр түрлі хромосома учаскелерін және оның түрлі бөліктерін қамтуы мүмкін. Егер хромосома иіндерінің бірінің ұшы үзіліп центромералары жоқ боса бөлініп қалған үзінді ондағы гендермен бірге ядроның таяудағы бөлінуі кезінде жойылады. Мұндай жетіспеушілікті терминалдық немесе ұштық деп атайды. Егер хромосоманың негізгі түрін-12345678910 деп т.с.с. локустардан десек оданда 4-ші локустардың делекциясы 1235678910: 6-9 локустар жетіспеушілігін 123410 т.с.с. негізгі дупликацйяларды былай көрсетуге болады. Кейде хромосоманың иіні үзіледі осының салдарыцнан екі ұшыда жойылады. Бұл жағдайда оның алшақ ұштары митозда шеңбер тәрізді хромосома түзе отырып қосылуы мүмкін. Хромосоманың бір иіні бір мезгілде екі жерден үзілгенде хромосома бөліктерінің жетіспеушілігі байқалады . Үзілген жерлер қосылып, хромосома қысқарады , бұл кезде локустар жойылады. Егер бөлініп қалған үзінді айтарлықтай үлкен болса жойылар алдында оның ашық ұштары қосылуы мүмкін , ал метафазада ацептірлік шеңбер түзіледі . Хромосома бөліктерінің үлкен жетіспеушілігі әдетте гоммозиготалы күйде леталды болады, ал хромосоманың әрбір локусының клеткамен организім тіршілігі үшін зор маңызы бар екендігін дәлелдейді. Табиғи және жасанды мутациар. Қоршаған ортаның тұқым қууға тигізетін әсері жөніндегі мәселе биологияда ертеде қойылған. К. Вольф XV111 ғасырда және Ж.. Б.Ламарк X1X ғасырдың басында қоршаған ортаның тұқым қуудағы маңызы жөнінде қағида ұсынған. Тек қана Ч. Дарвиннің теориясы шыққаннан кейін тұқым қуу мен өзгергңіштік эвалюция факторлары ретінде қаралады. Ортаның тұқым қууға тигізетін ықпалын ғылыми - теорияларын негізінде жүргізуден бастады. Тұқым куу заңы мен хромосомалардың маңызы аныұталғанша зерттеулерді ішкі және сыртқы факторларды зерттейтін дұрыс әдістер болған жоқ. Тұқым куудың хромосомалалық теориясының ашылуы мутациалық працесті зерттеуге мүмкіншілік туғызды. Мутациалық процесс пайда болу себептеріне байланысты спонтанды және индукциалды болып бөлінеді. Бірақ бұл екеуінің арасында айқын шекара жүргізуге болмайды, себебі мутация туғызатын агенттер, мысалы лабараториялық жағдайдарда ренттген сәулелері немесе кейбір химиялық қосылыстар қоршаған ортада немесе зат алмасу барысында түзіледі. Табиғи мутациалар мен олардың көріну жилігін өлшеу жасанды мутациаларды әлде қайда бұрын белгілі болады. Алайда индукциалық мутациалар және олардың табиғатта пайда болуы жөнінде деректер спатонды мутациаға қарағанда көп. Әдетте спатонды мутациялық өзгегіштік ұғымына табиғи жағдайларда пайда болатын мутациалар біріктіріледі . Мутациалық працесс негізінен мутациалардың пайда болуы жилігімен сипатталады . Жануарлардың өсімдіктермен микроорганизімнің әрбір түріне муациалардың белгілі бір пайда болу жилігі тән: бір түрлердің мутациалық өзгергіштігі басқаларына қарағанда едәір жоғары болады. Қазіргі кезде мутацияның бір ұрпақтан пайда болуының жалпы жилігі жөнінде жеткілікті мәлімет жоқ . Мұны мынау мутациалардың фенотиптік көрінісі жөнінде сондай- ақ генетикалық табиғаты жағынан да барынша алуан түрлі болғанымен де ал оларды есептеу әдістері жетілмегенімен түсіндіріледі. Жекеленген локустардың өзгергіштігі жөнінде ғана белгілі дәрежеде дәл баға беруге болады . Әдетте альелдік жұп мүшелерінің біреуі ғана бір мезгілде мутациялануы күманды жағдай. Гендік немесе нүктелік мутация деп ДНҚ молекуласының белгілі бір бөлігінде нуклеотидтердің қатар тізбегінің өзгеруін айтады. Ол молекулалық деңгейде өтеді, микроскоп арқылы көрінбейді. Мутация нәтижесінде организм биохимиялық, физиологиялық, морфологиялық өзгерістерге ұшырайды. Организмдегі бұл өзгерістер бірден немесе біраз уақыттан кейін біртіндеп байқала бастайды. Полиплоидты мутанттардың клеткалары мен органдарының көлемі ұлғайып, хромосома жиынтығы жұп болса, оның ұрпақ беру қабілеті сақталады, ал тақ болса бұл қабілеті сақталмайды. Гендік мутация кезінде организм үлкен өзгеріске ұшырайды. Кейде бір геннің өзгеруінен организмнің бірнеше белгі-қасиеттері өзгереді (плейотропия). Гендік мутация доминантты (басыңқы), жартылай доминантты және рецессивті (басылыңқы) болады. Хромосомалық және гендік мутациялардың себебі көпке дейін белгісіз болып келді. Бұл өзгерістер организмге әр түрлі физикалық, химиялық факторлар – мутагендердің әсер етуінен пайда болады. Мысалы, радий сәулелерінің саңырауқұлақта тұқым қуалайтын өзгеріс тудыратындығын 1925 ж. орыс ғалымдары Г.А. Надсон (1867 – 1940) мен Г.С. Филлипов ашты. 1927 ж. АҚШ ғалымы Г.Меллер (1890 – 1967) жасанды мутацияның рентген сәулелерінің әсерінен болатынын тәжірибе жүзінде дәлелдеді. АҚШ генетигі С.Райт (1889 – 1988), орыс ғалымы С.С. Четвериков (1880 – 1959), ағылшын биологі Дж. Холдейн (1892 – 1964) қазіргі популяциялық генетиканың негізін салып, мутацияның эволюциялық мәнін ашты. Мутация көпшілік жағдайда организм үшін зиянды болып келеді. Түрлі тұқым қуалайтын аурулар мен кемістіктерді тудырып, кейде тіпті өлімге душар етеді. Сонымен қатар кейбір мутациялар организмге пайдалы өзгерістер де алып келеді. Мысалы, гендік мутация (табиғи және қолдан сұрыптауға қажетті негізгі материал береді) өсімдіктер, жануарлар және микроорганизмдерді сұрыптау жолымен жаңа түрін алғанда кейбір қасиеттерін жақсартады.

Адвокат: "Алматының блок-бекеттіндегі полицейлердің өлімі қасақана ұйымдастырылуы мүмкін" - Қазақстан жаңалықтары | STAN.KZ Белгілі адвокат Жангелді Сүлейменов күдікті полицияға қасақана соққы жасаған болуы мүмкін деген болжам жасады, деп хабарлайды Stan.kz ақпарат агенттігі "Астана" телеарнасына сілтеме жасап. Адвокат Алматыдағы бақылау-өткізу пунктінде екі полицейдің өлімімен аяқталған жол апатының оқиғасында күтпеген мәліметтер пайда болғаннан кейін өз пікірін білдірді. Полицияда күдіктінің бұрын органда жұмыс істегенін, бірақ қызметке немқұрайлы қарағаны үшін жұмыстан босатылғанын мойындады. Алайда, қаза болғандардың бірінің жұбайы бұл ақпаратты жоққа шығарды. Оның сөзіне қарағанда, Азат Азаматовты полициядан ешкім жұмыстан шығармаған. Сонымен қатар, бұл іс бойынша бап кенеттен "Кісі өлтіруге" қайта сараланған. Адвокаттардың айтуынша, бұл күдікті қасақана шабуыл жасаған дегенді білдіруі мүмкін. Мас күйінде. Бұрын тергеу "Екі және одан да көп адамның өліміне әкеп соққан ЖҚЕ ережелерін бұзу" бабы бойынша жүргізілді. "99-бапта ойдың қасақана болуы қарастырылған. Менің ойымша, тергеу бұл адамның өлімді қалағандығы немесе оған немқұрайлы қарағаны туралы дәлелдерге сүйеніп жатыр. Яғни, ол автомобильді соғатынын түсінген, оның соққысының нәтижесінде адамдар қаза табуы мүмкін екенін түсінген, немесе олардың көз жұмғанын қалаған", - деп мәлімдеді Сүлейменов. Сонымен қатар дәрігерлер қазір жол апатынан зардап шеккен үшінші полиция қызметкерінің өмірі үшін күресіп жатыр. Ол бас жарақатын алды. Оған бас сүйегінің трепанациясын жасады, ер адам ауыр жағдайда. "Бүгін бас миының бақылау томографиясы жүргізілді, науқас өкпені жасанды желдету аппаратында жатыр, реанимациялық бөлімшеде қарқынды терапия жүргізіліп жатыр", - деп түсіндірді Алматыдағы №7 қалалық клиникалық ауруханасының бас дәрігері орынбасарының міндетін атқарушы Ильдар Құрмаев.

Құт мекенім – Қызылорда – syrboyi.kz Қызылорданың екі жүз жылдығын жұртшылық дүр­кірете атап өткені есімізде. Тарих тұрғысынан бағамдаса көп уақыт емес. Бірақ, болған уақиғалар мен атқарылған істерге жүгінер болса аз емес. «Ғасырдан да ұзақ күн бар» депті ғой ұлы жазушы Шыңғыс Айтматов. Қызылорда – Қоқан хандығының қиянат-зәбірін де, Ресей губернаторларының екіжүзді саясаты ауырт­па­лығын да, жағымды істерімен қатар көлеңкелі әрекеттері мол болған Кеңес дәуірінің салмағын да арқалаған қала. Мамыражай заманда жанынан ағып жатқан Сырдарияның шалқып-тасығанын, уақыт өте ниеті мен пейілі тарылғандар кесірінен қиналып, тартыл­ғанын да көрген. Енді міне, Егемендік алғалы болашаққа мол үмітпен қол созып, нық сеніммен ертеңге иек артады. Осындай киелі шаһарда тұрып жатырмыз. Сұлутөбе ығындағы он бесінші разъезде туып-өсіп, сол ауылдағы М.Горький атындағы жетіжылдық орыс мектебін бітіргесін гидро­тех­никумға түстім. Содан бері осы қаладамын. Қызылорданы оның алдында шамамен он жасымда көрдім. Есімде қалғаны шойын жол вокзалы мен ірі тас төселген бір-екі көше. Қызыл­орда керемет өзгерген. Егер алыста тұрып, қалаға енді ғана көз тігер болсам, мүлде танымай қалар едім. Білетінім тек теміржол вокзалы мен Қызылорда плотинасы ғана шығар. Сол кездегі шағын шаһарға Тасбөгет қыстағы оншақты шақырым, Комсомол шаруашылығы соған шамалас, Киров атындағы ауыл көш жерден алыс жатар еді. Елу шақты жылда олардың баршасы Қызылордамен қо­сылады дегенге кім сенер еді сол кезде?! Ендеше соның бәрі болды, қала өсті, кеңейді, өркендеді, өндіріс, мәдениет, білім мен ғылым ордасына айналды. Қызылорда табиғаты қы­зық. Онша қатал да емес. Кейбір қыстың бір мезгілдері болмаса қатты аязы жоқ. Көктем өзгеше, жанға жайлы. Шаруаны қуантып, жерді оятып, көкті дүркіретер, шаң басар жылы жаңбыры берекелі. Жаз ыстық. Бұл бір жағы қажет. Егіннің уақытылы пісуіне. Атақты Қызылорданың қауынына керек ыстық күндер. Елу жыл бұрынғы қауын дәмі әлі аузымда. Ыстық күндер бас байлығымыз – күріштің жеті­луіне де қажет. Шілде айтар­лықтай. Көлеңкеден тіп­ті ұзағың келмейді-ау!.. Аптапты күндері түннің өзінде тыныстау оңай емес. Көну керек. Амал жоқ, көнеміз. Өйткені, соңынан, шамалы уақта иықтап алтын күз де жетеді. Қазанның соңы мен қарашаның басындағы тал жапырақтарының ажарын айтсаңшы!.. Құдды, сары алтынды қолдап жалатып қойғандай. Сырдың күзі ерекше. Тамыздың соңынан басталып, кейде қарашаның аяғына жетіп жығылады. Биыл да солай болды. Жұрт арқа-жарқа, ел ырысы берекелі, салмақты. Туған жер табиғатының жазғы аптабы егінге жайлы болғанымен, жанға қолайсыз. Дүниеде нендей күрделі құбылыстың өзіне лайықты жолы мен шешімі болады деген рас екен. Сөйтсек, шілденің ыстық аптабының зиянды әсерін адамға ыңғайлы бағытқа аудару мүмкіншілігі бар екен. Мұны Ресейдің әйгілі мелиоратор ғалымы А.Н.Костяков қолымызға ұстатып кетіпті. Соған көңіл аудара­йық. Сол ғалым кезінде жеті жүз гектарлық ауылшаруашылық дақылдар егісінде зерттеулер жасап, пайдаланудан бос жатқан көршілес аймаққа қарағанда мұнда ауа ылғалдылығы жоғарылығын, жылулығы 3-4 градус төмен болатынын анықтап, дәлелдепті. Көкорай алқап көлемі өскен сайын жазда жылулық көрсеткіші төмендей береді. Казір қала ауданы жоғарыдағы тәжірибелік алқап көлемімен салыстырғанда шамамен жиырма есе үлкен. Сондықтан, қаланың көшелерінде аяқсу ағып жатса, екпе талдар мен көкөніс жайқалып өсіп тұрса, қала төңірегінде ауа ыстықтығы шілдеде 4-5 градусқа төмендейді. Бұл, сөз жоқ, қала тұрғындары денсаулығына мықты көмек болар еді. Ертеде бір жылдай отбасыммен Астанада тұрдым. Күзде бардық. Кешікпей қыс та келді. Зейнетке шыққан кезім. С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық уни­вер­ситетінде ұстаздық жұ­мысымды жалғастырдым. Жаңа жер, басқа ұжым өз әсерімен қызықтырды. Көктем де келіп, жаз да шықты. Ауа таза. Жел аз. Көкорай шалғын. Қоңыр салқын. Аптап атымен жоқ. Бәрі жақсы. Бірақ, бір нәрсе жетіспейді. Не екені белгісіз. Кейін түсіндім. Адам баласы кіндік қаны тамған жеріне лайық өседі екен. Туған жер ауа райына, жер мен суына, топырағына, адамдарына, сол өңірдің ерекше салт-дәстүріне қарай. Бұрындары жаз соңында жылулық отыздан төмендеп кеткенде қоңылтақситыным бар еді. Соның әсері ме, қайдам, жаз бойы шай ішкенде терлеп, жіпсімедім. Сөйтсем, ыстыққа үйренген адам салқынға көндікпейді екен. Білмедім, Сыр бойына бір күш тартты да тұрды. Шамасы, сонша жыл қызмет істеп, үйренісіп қалған ұжымым ба? Әлде, туған жердің мен білмейтін қасиетті күші ме? Болмаса, бабаларым жатқан топырақтың иісі ме? Әлде, жас уағымда лай суы майдай жаққан Сырдария ма? Немесе, жыңғылы мен жидесі аралас өзен қолтығы алаңшасында бірін бірі қуып жүретін қызыл-көк қырғауыл шиқылы ма? Ауылға оралдым да, қалалық мәслихат мәжілісінде шаһар экологиясы жөнінде сөз айттым. Сол ойымның шет-жағасын бүгін де жалғастырғым бар. Жас уақытымызда орыс тілін биіктеткен Кеңестер Одағында «Лучший город Земли» деген сөз тіркесі жиі қолданыста жүретін. Киноларда, концерттерде ең жақсы қала Ленинград, Париж, Рим деп жатушы еді. Ол кезде ойымызға жақсы қала таңдау келмепті. Жұрт қатарлы жүре бердік. Сонымен Астанадан ауылға ораларда осы ұғым жөнінде түйін жасағандай болдым. Өзім үшін Қызылорда ең тәуір қала екенін түсіндім. Шамалаймын, көп жерлестерім осыны қолдайды. Өйткені, мұнда терең сыр жатыр. Мәселе ауа райының өмірге жайлы-жайсыздығында емес. Бас­ты гәп бала кезіңнен есіңде қалған ауыл жанындағы үстіне бір өрлеп, бір төмен зулаған кішкентай төбешікте болуы мүмкін немесе дарияның суы мол кезінде достарыңмен суға шомылып, қайырдағы құмға соншалықты аунаған, кейін салынып кеткен үйлердің астында қалған, бірақ ойыңнан кетпес сол құмшауыт жазықта да болар. Мүмкін, өміріңдегі мол жақсылықтарыңмен қатар, кейде шаршап, қиналған кезіңде жаныңнан көрінген ағалар мен інілердің осы қаладан табылғандығында да шығар. Туған қаламыз – Қызылор­да­ға барынша борыштымыз. Қолымыздан келер игі істерді жасаудан аянарымыз жоқ. Мұның ең жеңілі өз ауламызды, үйіміздің маңын жақсарту, көгерту, гүлдендіру. Үйіміздің алдына еккен әрбір тал ағашымыз біздің туған жерге, туған шаһарға деген ізгі перзенттік адал ықыласымыздың көрінісі мен дәлелі болар. Ендеше осыған көп шығын қажет те емес. Бастысы, біздің шынайы пейіліміз бен қала жағдайына көрсеткен ыстық ықыласымыз. Қала ішімен жаяулап келеміз. Көшенің екі жағында да гүлзарлар. Көңіліміз өзінен өзі көтеріліп сала берді, қолымызға гүл шоғын ұстатқандай. Жақсы ойлар да орала бастады санамызға. Рахаттана әрі қарай жылжи түстік. Көшенің екі жағын тамылжи өскен тал жаулапты. Құлаққа жағымды сыбдыр мен әсем шу. Сөйтсек ол торғай сайраны екен тал ішіндегі. Ағаш жапырақтары самалдың әсері ме әлде өрмелеген құрт-құмырсқаны аңдып жүрген құстарға ақтарған ризашылығы ма, болмаса өтіп бара жатқан адамға көрсеткен ықыласы ма, дыбыссыз қол бұлғайды. Бұл көңілімізді одан сайын көтере түсті. Жүре бердік. Екінші көшеге де жеттік. Гүлзар көзден ғайып болған. Ол түгілі өсіп тұрған тал да аз, сиректеу. Маңдайымызға ыстық күн шаңқиды. Жаңа ғана жадыраңқы күйіміз пәс. Жақсы ойлар да шашырап, ыдырай жөнелді. АҚШ-та болғанмын. Чи­каго қаласында. Аспанмен таласқан биік үйлер көлең­кесінде келемін. Алдымнан американдық кезікті. Жасы менімен қатар ма, қалай? Жақындай келе күле қарап оң қолын көтеріп сәлем берді. Мен де сүйттім сасқанымнан. Жаңа ғана түрлі ой жетегінде келе жатыр едім, жадырап қоя бердім. Алдымнан кезіккен екіншісі де қол бұлғады. Танымайтын қазаққа. Қандай керемет көрініс!.. Адамды адамға жақындататын құбылыс емес пе? Сөйтсек, бұл үйреншікті әдеті екен. Өзге жұртқа сәлем беріп, жақсылық тілейді екен олар. Ал, осыны бізге бабаларымыз өсиеттеді емес пе?!.. «Өзіңе тілемейтінді өзгеге тілеме. Өзіңе тілейтінді, өзгеге де тіле» деп. Мүмкін, осыдан да болар, сол елдің қазір өркениет алдына шығып, дүниеде ең бай, қуатты мемлекет болуы! Ендеше, бүгіннен бастап, қадірлі қызылордалықтар, кө­шеде бірімізді біріміз жыға танымасақ та сәлем білді­рейік! Бұл, шындап келгенде бірлігімізді нығайтады, пейілімізді кеңітеді, көңілі­мізді өсіреді. Ендеше, осыдан ұтпасақ, ұтылмаймыз! Арман мен қиялға кім берілмеген? Елу жылда шаһар халқы үш есе көбейіпті. Енді елу жылда сол жалғасуы мүмкін ғой. Онда осы өңірдің нағыз өмірге жайлы, қай жағынан алғанда да адам баласының қажетіне толық сай қалаға айналатын шығар Қызылордамыз. Ендеше, бұл – баршамыз­ға түсер үлкен жүк пен мол салмақ. Онда қолдан келген игілікті ісімізді аямайық, ағайын! Еуропаның өркениетті елдерінде жүріп, көшеге бір кішкентай қағаз тас­тасаң, артыңда келе жатқан 7-10 жасар бала ескерту жасайды. Міне, Еуропа елдерінің тазалық сыры осында, әр азаматтың елге, өзі тұрған мекеніне деген перзенттік көзқарасында. Ал біздегі жағдай қалай? Біз көлік ішінен босаған қорапты, бөтелкені, шылым қалдығын лақтыра саламыз. Көшеде келе жатқан жастардың шемішке шағып, оңды-солды түкіруі үйреншікті құбылыс. Біздің көргеніміз, мәдениетіміз, бі­ліміміз еуропалықтардан тө­мен болғаны ма, сонда?! Олай болса атамыз қазақ­тың «Су ішетін құдығыңа түкірме!», «Ер туған жеріне», «Туған жерге туың тік» деген қағидаларын қайда қоямыз? Демек, біздің тегіміз, көргеніміз, біліміміз, мәдениетіміз ешкімнен төмен емес. Бізге ортақ іске шамалы да болса немқұрайлылық кедергі болуда. Қала болашағына деген жанашырлық, жүрек жылуы жетіспей жатады. Қызылорда қазір танымастай өзгерген. Түнде орталық көшелерде автокөлікпен келе жатқанда көзімізге Алматы елестейді. Бұл – бұрынғы және қазіргі өңір мен қала басшылығының айтулы еңбек­терінің арқасында бол­ған сауапты дүние. Өңірді он­шақты жыл басқарып, бабалар өсиетін қалтқысыз орындап, алдыңғы қарымды аза­маттардың ауқымды іс­терін биік парасаттылықпен жалғастырып, жер­лестерінің ыстық ықыласына сола­йы­мен бөленген Қырымбек Көшербаевтың қала келешегін көрегендікпен болжап, Сол­жағаны ашып бергенін әрбір қызылордалық жүрегінде сақ­тамақ. Соңғы оншақты жыл ішінде қала әкімі Нұрлыбек Нәлі­баевтың шаршамай-талмай атқарып келе жатқан, жанашырлық, жаңашыл еңбегі де ұшан-теңіз. Ендеше, баршамыз осыған қолдау көрсетуіміз қажет-ақ! Басты парыз, негізгі мақсат деген ұғым келеді бұрыннан. Сол айтқандай, біздің, қызылордалықтардың, басты міндеті – ол туған қаламызды көркейтуге бір адамдай қатысу, үлес қосу. Солай болып жатса күнде өсіп, кеңейіп келе жатқан құтты мекеніміздің шет-шеті мен түкпір-түкпірі гүлденеді, көгереді, жайқалады. Сөйт­кенде Ұлы Құдірет барша­мыздың ықыласымызды қол­дап, қаламызға нұр төгеді. Шаһарымыз шөлейт даланың кіндігінде орныққан, адамзат өміріне жағымды ерекше көгал оазиске айналады. Бұл даусыз. Осыған сенейік. Соған ат салысайық! Ғалымдардың зерттеу­ле­ріне сү­йенер болсақ, онжылдық тал екі-үш адамға жетер оттегі өндіретін көрінеді. Сондықтан, қаламызда талдың көп болғаны қажет. Осы тұста «Ботқаны маймен бүлдірмейсің» деген қағида жадымызға оралады. Дәл біздің жағдайымызда бір адамға 2-3 тал тиесілі болса да артық болмайды. Егде кісілер өте ыстық күндері «ауа жетпейді» дегенді көп айтады. Бірақ, мұны қора-жайы жайқалған, үйінің сыртында өскен талы көп кісілер айт­қанын көрген жоқпыз. Бұл сөзді өзі түгіл, үйінің күннен қорғанар талы жоқ кісілердің айтары анық. Сөйтсек, ауа жетпейді дегені оттегінің аздығы екен. Ендеше, талдың қалада көп болуы тұрғындардың денсаулығына өте қажет. Енді біз өз олқылығымызды айқын байқап, үйіміздің алдында бос жатқан жерге тал егеміз, көгертеміз. Сөйтіп, көршіміздің ертеде егіп қойған талдары шығарған, өздеріне ғана жетіп жатқан оттегіге бұрынғыша тіпті жармаспаймыз. Есімде, осы өңірде болған үлкен жиында сөйлеген сөзінде Қызылордада бұрын біраз еңбек етіп кеткен белгілі азамат аймақ тұрғындарына жағымды сөз айтқысы келді ме, былай деп еді: «Менің еркімде болса Қызылордада тұрып жатқан азаматтарға тек сол үшін ғана медаль берген болар едім». Біразы осыны қолдағандай сияқты күлді. Көпшілігі ойланды. Мүмкін, сол уақта бұл азаматтың санасында бөтен ой да болмаған шығар. Бірақ, осы сөзге өз басым іштей шамдандым. Өзіме сонда сұрақ қойдым. Неге мен өз жерімде, дүние есігін ашқан атырапта туып-өсіп, азамат болып күн-көрісімді айырып, ұрпағымды өсіріп қызығын көріп жүрген топырақта туғаным үшін ғана марапат дәметуім керек?! Қайта мен сол туған өлкеме қолымнан келсе неге жақсылық жасап көмектеспеймін?! Ендеше, осы істеріміз сол бас­ты мінде­тіміздің кепіл­демесі болары анық, ағайын! Үйіміздің көше бетіндегі жағдайды егжей-тегжейлі тарқаттық. Енді қорамыздың ішіне енейік. Аула ішіндегі жерге көкөніс өсіретін әдетіміз бар. Бұл дұрыс та шығар. Бірақ, сол көкөніс өсіруді арасына жеміс ағаштарын көгертумен ұтымды ұйқас­тыруға әбден болады. Сөйткенде қора ішінің экологиясын күрт жақсартамыз және бұл қосымша жеміс алудың да жолы. Сондықтан, аула шағындығына қарамастан мұнда кем дегенде оншақты түп алма, алмұрт, өрік ағаштарын өсіргеніміз абзал. Сонда үйіміздің сырты мен іші мол экологиялық жарасымдықта болары анық. Біреулер айтуы да мүмкін: «Біздің күнделікті жұмысымыз, еңбегіміз Қызылордаға істеген жақсылығымыз сол» деп. Жоқ, ол қате! Адам күнкөрісін қайда жүрсе де айырады. Оған дау жоқ. Бірақ, туған жер, туған шаһар үшін біздің әрқайсымыз болмағанда бір тал ағаш егіп, бір тал гүл өсіріп, ауламызда шаң-тозаң мен қоқыстың болмауын қадағалау біздің басты парызымыз. Осыны балаларымызға, немерелерімізге үйретіп, тәрбиелесек, онда келер ұрпақ ықыласына бөленеміз. Мақаланың атын «Құт мекенім – Қызылорда» де­дім. Мекенімнің орнына «Мекеніміз» деп те қайыруыма болар еді. Бірақ, арнайы солай жаздым. Өйткені Қызылорданы барынша өзіме бұрып, жақын тұтқым келді. Жалпылама, ортақ дүниедей емес. Кәдімгі жеке меншігімдей. Сонда, әркім жанын салады емес пе? «Өзім дегенде өгіз қара күшім бар» деп бабалар бекер айтпаған шығар. Өйткені, «Құт мекенім – Қызылорда» деп осындағы әрбір тұрғынның жеке-жеке айтарында еш күмәнім жоқ! Қызылорда – олардың да меншігі. Мен солардың бірімін. Олай болса әрқайсымыз өз шаһарымызға, өз мекенімізге бас иіп, жақсылық істегіміз келіп тұрады әрдайым. Қолымыздан келер ең оңайы – жоғарыда айтқанымдай қаланың күн өткен сайын көгеріп, көгал­дануына нақты үлесімізді қосу. Менің осы сөзімді кешке оқыған қызылордалық келесі күні ертемен ауласына шығып, өзінің ісіне сын көзбен баға беріп, алдыңғы игілікті ісі мен қимылын болжайды деп сенемін. Басқа да сауапты істер атқара алсақ құба-құп. Тіпті болмағанда жанымыздағы әрбір қызылордалықтарға олар­дың өнегелі істері мен жақсы сөздері үшін жылы ықыласты, игілікті қолдау ақ ние­тімізді аямайық, аға­йын! Осының өзі түсінгенге үлкен, сауапты іс. Көктемгі көшеде әріптесім кез болды. Жүре әңгімелестік. Табиғаттың оянуы жөнінде. Ол бастады сөзді. «Жаңа ғана бір аула тұсынан өттім. Үй жанында жеміс ағаштар – алма, алмұрт, шие. Гүлдеп тұр екен. Гүлдері қандай, тамаша!» – деді ол көтеріңкілеу үнмен. «Сонша таңғалдың ғой, не болды?» – дедім, қарап тұрмай. «Сол үй иесі жаман адам емес. Ол көшемен өткендер жүрегіне жылулық пен жақсылық, әдемілік пен мейірім сыйлап тұр. Әйтпесе, осыдан келер оған өзге пайда жоқ» – деп жауап қайырды досым. Ол тағы мүдірмеді: «Сен білесің бе, не болар еді, әгәраки жұрттың баршасы осыны қолдап үйлерінің тұсына жеміс ағаш өсіріп, гүлзар орнатса?» – деді. Амалсыз ойландым. Шынында, не болар еді?! Қаламыз одан сайын құлпырар еді. Табиғат пен адамның үйлесімділігі биіктер еді. Азаматтың рухани игілігі де салмақтанар еді. Өзіміз де шамалы өзгеріп, өмір сүруіміз жұмсарар еді. Бәлкім, іске асар, орындалар арман шығар?!

Қоршаған ортамен танысу, ормандағы жәндіктер Жарияланды 29-03-2019, 13:57 Категориясы: Бала-бақша Тақырыбы: Ормандағы жәндіктер Мақсаты: Балаларды жәндіктер әлемімен таныстыру, пайдасын түсіндіру, білімдерін толықтыру. Модульдік технологияны қолданып баланың танымын, қызығушылығын арттыру. • Балалардың білік - дағдысын одан әрі арттыра түсіру; • Сөздік қорын молайтып, ойлау қабілетін дамыту; • Жәндікті қорғауға, аялауға тәрбиелеу. Қолданылатын құралдары мен көрнекілігі: Ара және құмырсқа суреттері, орман бейнесі, ағаштар, орман дыбысы, ара дыбысы, пиктограмма сызбасы, қарындаштар, альбом, сөмкелер, бас киімдер, бірнеше жемістер, Венн диограммасы, жол, ара ұясы, құмырсқа илеуі т. б Билингвалды компанент: ара - пчела - bee, құмырсқа - муравей - eurodean Мативациялық қозғаушы: Топта әдемі әуені орындалады, балалар топқа кіреді. Қимыл арқылы сәлемдесу жаттығуын жасай отыра, өлең шумақтарын орындайды. Балалар жолға шығып, жолдарында бірнеше аю, құстар және құмырсқаларды кездестіреді. Балалар бұл табиғат тіршіліктері өз үйлерін таба алмай жүр екен, сендер оларға көмектесесіңдер ме? Балалар бұл құмырсқа илеуі. Қолдарына ұлғайтқышты алып оларға қарап көрейік. Мына илеуде өте көп құмырсқалар тұрады, бұл жұмыскер құмырсқалар, олар еңбекқор, өздерінен үлкен азықтарын жұмыла көтеріп илеулеріне тасиды. Оларды қолмен ұстап, аяқпен басуға болмайды. Жәндіктерді қорғап жүрулерін керек. - Құмырсқаның дене мүшелерін айтып беріңдерші? Балалар суреттеріңді салып болсаңдар, жолға шығайық. Қәнекей, балалар жәндіктерді атап, жекеше - көпше түрлерін атайықшы. Жолымыз көңілді болсын. Балалар қараңдар, аралардың дыбысы шығып жатыр, мына ағашта аралардың ұясы ілініп тұр, ұяның ішінде көп аралар бар, оларға аса жақындауға болмайды, шағып алулары мүмкін, бірақ олардың пайдасы өте зор. Аралар гүлдерді тозаңдандырады, гүлдердің жайқалып өсулеріне пайдасын тигізсе, сол гүл тозаңдарынан адамдарға пайдалы бал жасайды, балды біз тағам, дәрі - дәрмек ретінде де қолданамыз. Олай болса араны пиктограмма кестесі арқылы зерттеп көрейік. Араның суретін кесте үстіне қойып сұрақтарға балалар жауап айтады: - қорегі не? - оған деген қарым - қатынастарын қандай? Орындаған: Кузкенова А. А. Ормандағы жәндіктер жүктеу Жәндіктер слайд жүктеу Ілмек сөздер: Қоршаған ортамен танысу, ормандағы жәндіктер, жәндіктер әлемі, ашық сабақ, құмырсқа Жариялаған aiboll Оқылды: 294 (рет) | Пікірлер: 0 Баспаға шығару

Мәсімов: Допинг сынағын өткізетін зертхана салу керек 21 маусым 2016 жыл, 11:21 Қазақстан премьер-министрі Кәрім Мәсімов бүгін Астанада үкімет отырысында қазақстандық спортшыларды олимпиадаға барар алдында допинг сынағынан өткізетін заманауи зертхана салу керегін айтты. Премьер-министрдің баспасөз қызметінің хабарлауынша, Мәсімов Ұлттық олимпиада комитеті мен оның басшысы Тимур Құлыбаевқа допинг сынағын жасайтын зертхана салуды сұраған. - Біз мүмкіндіктерді қарастыруымыз керек. Жақсы зертхана алу үшін мүмкін жекелеген демеушілердің көмегі қажет болар. Ол спортшыларымыз жарыстарға қатысардың алдында осы сынақтан өту үшін, кейін қандай да бір күтпеген жағдайлар болмауы және спортшыларымыз одан өткенде сенімді болуы үшін керек, - деген Мәсімов. 20 маусымда Халықаралық ауыр атлетика федерациясы (IWF) 2008 жылғы Пекин олимпиадасы кезінде тапсырылған допинг сынамаларын қайта тексеруде оң нәтиже көрсеткен спортшылар тізімін жариялаған. Тізімде қазақстандық ауыр атлет, 94 килограмм салмақта олимпиаданың алтын медалін алған Илья Ильин де бар. IWF Ильиннен алынған сынамадан станозол табылғанын хабарлады. Бұған дейін IWF Ильиннің 2012 жылғы Лондон олимпиадасы кезінде алынған сынамасынан допинг табылғанын хабарлаған. IWF жариялаған сынамасыан допнг табылды делінген спортшылар тізімінде Лондонда алтын медаль алған Светлана Подобедова, Мая Манеза және Зүлфия Чиншанло да бар. Бұл спортшыларды дисквалификациялау және Рио-де-Жанейро олимпиадасы қатыстыру мәселесін таяуда Халықаралық олимпиада комитеті шешеді.

Атырауда азық-түлік қоры жеткілікті - Атырау газеті Author Атырау газеті Reading 3 min Views 30 Published by 18.03.2020 Atr.kz/18 наурыз, 2020 жыл. Биыл өңірлік тұрақтандыру қорына 2175 тонна өнім сатып алынды. Әлеуметтік маңызы бар бұл тауарлар бүгінгі күні «Дина», «Көктем», «Насиха», «Сарайшық» базарларында нарықтық бағадан 10-20 пайыз төмен бағымен сатылуда. Бұл туралы облыстық өңірлік коммуникациялар орталығында «Короновирус инфекциясына қарсы жұмыстар: азық-түлік қоры мен бағалары» тақырыбында өткен брифингте айтылды. Алғашқы болып сөз алған облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы Қайрат Нұрлыбаевтың айтуынша, аймағымызда бағаны тұрақтандыру мақсатында әлеуметтік маңызы бар 19 түрлі азық-түлік тауарларға шектік баға қойылған. Яғни, аталмыш өнімдердің бағасы көрсетілген мөлшерден қымбаттамауы тиіс. Бүгінгі күні осылардың ішінде тек жұмыртқа өнімінің ғана бағасы 4 пайызға өсіпті. Жалпы, 2019-2020 жылдарға арналған өңірлік тұрақтандыру қорына келісімшарттар арқылы 1115 тонна азық-түлік тасымалданды. Оның 700 тоннасы – картоп, 115 тоннасы – сәбіз, 150 тоннасы – пияз, 150 тоннасы – қырыққабат. Қазіргі уақытта аталған өнімдер операторлардың қоймаларында сақталуда. Бұған қоса, нан бағасын тұрақтандыру мақсатында Орал қаласындағы «Жилаев» АҚ-нан 1060 тонна мөлшерінде бірінші сұрыпты ұн сатып алынды. – Қазіргі уақытта облысымыздағы бірінші сортты нанның орташа бағасы 85 теңгені құрайды. Нанның ең төменгі баға көрсеткіші «Дәулет-Нан» дүкендер желісінде 75 теңгеден сатылуда. Қаламыздағы ірі сауда орындарындағы азық-түлік өнімдерінің қор мөлшерін қалалық кәсіпкерлік және ауыл шаруашылық бөлімдерінің мамандары күнделікті мониторинг жүргізу арқылы тексеріп отыр. Бүгінгі күні қаламыздағы ірі сауда орындарының бәрінде де азық-түлік тауарларының қорлары жеткілікті, – деді басқарма басшысы Қайрат Есқабылұлы. Осыдан соң, «Атырау» ӘКК АҚ департамент директоры Дмитрий Дю әлеуметтік нан дайындау үшін қаладағы 9 наубайханаға бірінші сұрыпты 440 тонна ұн жеткізілгенін хабарлады. – Осы мерзімде облысымыздағы тұрақтандыру қорында қалған тауар – 1491 тоннаны құрайды. Оның 549 тоннасы – картоп, 106 тоннасы – пияз, 128 тоннасы – қырыққабат, 87 тоннасы – сәбіз өнімдері. Бұл облыс халқын бағасы төмендетілген тауарлармен мамыр айына дейін, ал, ұнмен шілде айына дейін қамтамасыз етуге жетеді. Сондай-ақ, халықты әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларымен қамтамасыз ету мақсатында қазір ірі көтерме сауда орындары мен супермаркеттерге төмен пайызбен қарыз беру бағытында жұмыс жүргізіліп жатыр. Бүгінгі күні ірі сауда желілері бар «Идеал» ЖШС-мен арады меморандумға қол қойылды, – деді департамент директоры.

Мәскеуде "Новая газета" редакциясына әлдебіреулер тірі қой әкеліп тастады 30 қазан 2018 жыл, 10:25 "Новая газета" басылымы редакциясының алдына әлдебіреулер торға салып әкеліп тастаған қойлар. Мәскеу, 29 қазан 2018 жыл. Мәскеуде тәуелсіз "Новая газета" басылымының редакциясына белгісіз адамдар 29 қазан күні ішіне бірнеше қой салынған үш тор әкеліп тастады. Бірнеше күн бұрын "Новая газета" ресейлік бизнесмен, президент Владимир Путиннің жақын серігі Евгений Пригожиннің қызметі туралы зерттеуін жариялаған еді. Әрқайсысының ішінде үш қой бар үш торды басылым редакциясының алдына жүк көлігімен жеткізген. Кейбір қойдың үстіне "Пресса, "Новая газета" деген жазуы бар кеудеше кигізілген. Тордың өзіне де "Новая газета" деп жазылған. Қойды кім әкелгені әзірге белгісіз. Владимир Путиннің қабылдауын ұйымдастыратыны үшін "аспаз" немесе "жеке ресторатор" деген атқа ие болған Евгений Пригожин АҚШ Қаржы министрлігінің Ресейдің 2016 жылғы елдегі президент сайлауына килігуі ісі бойынша енгізген санкция тізіміне іліккен. Пригожин сонымен қатар Мәскеудің Украина шығысындағы сепаратистерді қолдауында да маңызда рөл атқаратыны айтылады. 17 қазанда әлдебіреулер "Новая газетаның" редакциясына журналист Денис Коротковтың атына доқ көрсеткен жерлеу рәсімінде қоятын гүл шоғын қалдырып кеткен. Ал 18 қазан күні барлық редакция атына қоқан-лоқы көрсетіп, қойдың кесілген басы салынған себет лақтырып кеткен. Басылым редакция алдына әкеліп тастаған тірі қойларды Мәскеу түбіндегі жануарларды паналату орталығына жөнелтті.

Мықты семсерлесушілер турниры 2018 жылғы 26-30 қараша аралығында, Шымкент қаласында семсерлесуден О. Фелинскаяны еске алуға арналған рапира мен сабля бағдарламасы бойынша мықты семсерлесушілердің халықаралық турниры өтуде, бұл турнир 2 жас ерекшелік санат бойынша өтуде: ересектер мен 2003 ж.т. және одан кіші жастағылар. Астана қаласының семсерлесушісі Әзімханова Адина, 2005 ж.т., рапирадан Өзбекістан спортшысынан жеңіліп, 2-орын алды, Мырзахметова Камила 2004 ж.т., рапирадан 3-орын алды. Сондай-ақ Астананың тағы бір спортшысы Илья Сираев жартылай финалға етене жақындап, шешуші сәтте басында жеңіп келе жатыр еді, соңында Өзбекістан үштігіне жеңіліп, қорытындысында – 5 орын иеленді. Астана командасының қыздары (рапира) 3 орынды қанағат тұтты (Әзімханова А., Мырзахметова К., Исина Д., Құрақова М.). Кадеттер арасындағы спортшылар жеке есепте: Исабекова Д. -2 орын, Бакирова А.-2 орын иеленді. Жарыс жалғасуда.

Инфоурок › Всеобщая история › Рабочие программы › Тақырып:ХХ ғас.20 жылдырындағы Қазақстандағы ұлттық саяси партиялар Павлодар облысы, Ақсу қаласы,Жолқұдық ауылы,Қанаш Қамзин атындағы орта мектебі . Тарих мұғалімі : Рысбаева Гүлдана Қабдылжағыпарқызы 2013-2014жж. Тәуелсіздік түскен жоқ қой аспаннан, Тарихы оның тым әріден басталған. Бодандықтан құтқарам деп елімді, Талай боздақ қара жерді жастанған. Сабақтың тақырыбы: Мақсаты: "ХХ ғас. 20 жж. Қазақстандағы ұлттық саяси партиялар" Саяси партиялардың бағдарламалары мен қызметін зерттеп,тарихи маңыздылығын анықтау. "Алаш" партиясы 1917 жылы 21-26 шілдеде Орынбор қаласында өткен Бүкілқазақтық съезінде құрылды. Алаш партиясының төрағасы Әлихан Бөкейханов болып сайланды. "Казақ" газеті 1913-1917 жж. Орынборда басылды. Газеттің мақсаты-жұрт пайдасына көз болу,қазақ арасына ғылым,өнер жайылуына басшылық ету. 1913 ж- 3000дана аптасына 2рет шықты Ахмет Байтұрсынов "Қазақ" газетінің редакторы. Қазақтарға қатысты үкімет нұсқаулары мен заңдарын жариялау Мемлекеттік Дума мен Мемлекеттік совет жұмысын жариялау Ішкі және сыртқы хабарларды басып жариялап отыру Ғылыми мақалалар,әдеби шығармалар,хабарлар,ақпараттар жарияланды " Туған жер" 1913ж.№5 "Жұт" 1913ж №5, "Елім-ай" 1914ж.№52 Қырғыз (Қазақ) халқы басым тұтас аймақ болып, табылатын Бөкей Ордасы, Орал, Торғай, Ақмола, Семей, Жетісу,Сырдария облыстары мен Ферғана, Самарқан Қырғыз (Қазақ) уездерінің, Каспий сыртқы облысы Әмудария бөлімінің ,Алтай губерниясының Қазақ аралас тұратын болыстарының аумақтық-ұлттық автономиясы құрылсын. Қазақ (Қырғыз) облыстарының автономиясына АЛАШ атауы берілсін. Жер бетіндегі барлық табиғи байлықтарымен, суымен,сондай-ақ,жер қойнауымен қоса автономиялы АЛАШ облыстарының аумағы Алаштың мемлекеттік меншігі болып табылады. Алаш автономиясының барлық мекемелерінде барлық ұлттардан пропорциялы түрде өкілдер болуға тиіс. Алаш облыстарын жалпы күйреу мен анархиядан құтқару мақсатында 25 мүшеден тұратын Алашорда Уақытша Халық Қеңесі құрылып,оның 10 орны қазақ-қырғыздар арасында тұратын орыс және басқа халықтарға берілсін. Алаштың орталығы СЕМЕЙ қаласы болсын. «Үш жүз» партиясы - Қазақстанда 1917 жылы қазан-қараша айларында дүниеге келген ұлттық-саяси ұйым. Партия мүшелері кейде өздерін «қазақтың социалистік партиясы» деп те атады. «Үш жүз» саяси ұйымындағы жетекшілік рольдерді бұрынғы қорғаушы адвокат, журналист және драматург Көлбай Тоғысов,фельдшер және тілмаш Шаймерден Әлжанов, Әбілхайыр Досов, Ысқақ Кабеков, Мұқан Айтпенов атқарды. ОК-тінің алғашқы төрағасы М.Әйтпенов, орынбасары К.Тоғысов, хатшысы Ы.Көбеков болды. Орталық органы «Үш жүз» газеті, оған Тоғысов редакторлық етті. Өзінің әлеуметтік тегі жағынан ұсақ буржуазияшыл демократтардың саяси ұйымы болды. Үш жүз алғашқыда Алаш партиясымен жақындасқысы келгенімен, кейін өкімет үшін күрес шырқай шегіне жетіп, таптық жіктелу үрдісі күшейген жағдайда «Үш жүз» іргесін Алаштан аулақ салып, большевиктер мен солшыл эсерлерге жақындай түсті. Қазан төңкерісі жеңіске жеткен соң Алаш партиясына қарсы ашық күреске шықты, оның оппоненті болды. Бас кезінде Кеңес үкіметін қолдау,Кеңес үкіметіне және оның жергілікті Кеңестеріне сенім білдіру. Алаш автономиясы қолдамады. Мұсылман дініне үлкен құрметпен қарау. Заң жинағына шариғат қағидаларын еңгізу. Халық билігін орнату,Қазақ комитетіне басқару құқықтарын беру. Коммунистер партиясының басшылық рөлін танымады. 4. "Алаштың ардақтысы" өлең жолдары 5. "Егер мен 20 жылдары өмір сүрсем____партияға мүше ретінде кіруші едім" ,себебі ... 6.Үйге: Эссе жазу. "Алаш тағдыры" "Алаш" Ұқсастығы "Үш жүз" «Азамат» клубының мүшелері төменгі көрсетілген пікірсайыстарға қатысып, өз дәрежелерін көрсете білді. Мысалы: «12 жылдық білім жүйесі», «Мектеп оқушыларды өмірге дайындай ма?», «Электронды ойындар зиянды», «Мектеп формасы қажет пе?», «Павлодар қаласының атауын өзгерту керек», «Келісімді әскери қызмет » т.б.Пікірталас клубының әр жылдары болған белсенді мүшелері, аудандық пікірсайыс турнирінің жеңімпаздары:Кенжетаева Айгүл, Касенова Айгерім, Алшынбаева Анаргүл,Нуркина Айымгүл , сонымен қатар Кенжебаева Ақмарал,Дүйсембай Әлімжан,Букейханова Шынар,Жақан Диас,Кенженова Бағдатгүл т.б. Бұл қабілетті, шығармашылық ой-көзқарастары бар оқушылар болғандықтан, пікірталас клубы олар үшін таным мен шығармашылықтың нағыз мектебі болды деп ойлаймын.Сонымен қатар жоғары оқу орындарында әр жылдары пікірталас сайыстарына белсенді қатысқан шәкірттерім баршылық:Бейсекин Аян(Еуразия Ұлттық Университетінің тобында Халықаралық дебат турнирінің жеңімпазы),Толеубаева Аида(ПМУ),Ибраев Жолдасбек(ПМУ), Кенжетаева Айгүл(ПМПИ) т.б.Қазақ ұлты үшін пікірталас жаналық емес. Бұл атамыздан қалған мұра. XIX ғасырдың ортасына таман Қазақстанға келген поляк Адольф Янушкевич: «Бұдан бірнеше күн бұрын өзара жауласқан екі топ арасындағы қақтығыстың куәгері болдым. Сонда Демосфен мен Цицерон туралы ғұмыры еш нәрсе естімеген шешендерге таң қалдым» деп жазған еді.Жоғарыда айтылған Карл Поппер форматы бойынша жүргізілетін пікірталас қазақ ұлттық сөз сайысына жақын, туыстас және сабақтас. Олай болса, тарих пәнін оқытуда қолданылатын пікірталас оқытудың жаңа, ұлттық үлгісі бола аларлық дәрежеде. Ендеше осы жоғарыда ұсынылған сыни түрғыдан ойлау және пікірталас технологиялары мемлекеттің қазіргі таңда білім беру саласына қойып отырған талаптарына сай, мектепте оқу үрдісіне қажетті әдістер, оқушылардың тәртібіне, оқу ынтасына, ізденісіне игі әсер етеді және оқу-тәрбие үрдісінің күре тамырының рөлін атқара алады деп ойлаймын.Сонымен қатар өзімнің тәжірибемнің негізінен құрастырылған «Гуманитарлық бағытқа арналған пікірталас жинағы» Павлодар облысының Инновациалық орталығының арнаулы рецензиясын алып жарияланды.

Инфоурок › Биология › Презентации › Сүт сарысуының емдік қасиетті «Сүт сарысуының емдік қасиетті» АҚСУ ҚАЛАСЫ АҚЖОЛ ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН ОРТА МЕКТЕБІ МЕМЛЕКЕТТІК МЕКЕМЕСІ Дайындап, зерттеген: 9 «а» сынып оқушысы Сейт Мадина «Сүт сарысуының емдік қасиетті» Зерттеу жұмыстың тақырыбы: Зерттеудің мақсаты: Сүт сарысуыны құрамы мен емдік қасиетінерекшіліктерін зерттеу. Зерттеудің міндеттері: - Сүт сарысуының құрамымен танысу; - Сүт сарысуының адам өмірінде алатын орнын көрсету; - Сүт сарысуының денсаулыққа пайдасын көрсету. Зерттеу нысаны: Сүт сарысуының денсаулыққа қажетті құндылығын зерттеу Тақырыптың зерттелу деңгейі: Ең алдымен сүт сарысуының құрамында оңтайлы мөлшерде ақуыз, сүт майы бар, бұл жөнінде ет өнімдерінің бәрінен артық толыққанда малдың белогы болып табылатындығын дәлелдеу. Зерттеудің ғылыми жаңалығым: Сүт сарысуының адам денсаулығына пайдасын анықтадым. Көп ауруларға дауа болатынын оқып танысып, өз мектебімде оқушыларға зерттеу жұмысымды көрсеттім. Зерттеу кезеңдері: 1. Дайындық кезеңі: Тақырыпты анықтап, мақсатын, айқындау, зерттеу әдіс-тәсілдерін меңгеру 2. Теориялық кезеңі: Зерттеу тақырыбы бойынша әр түрлі ғылыми әдебиеттерді оқу және талдау, қажетті деректерді жинақтау; 3. Қорытынды кезеңі: Алынған нәтижелерді пайдаланып, қорытынды мен ұсыныстарды дайындау , ғылыми жоба қорғау. Зерттеудің жаңалығы мен өзіндік үлесінің дәрежесі: Сүт сарысуының тіршілікке қажетті құндылығын білу. Сүт арысуының денсаулыққа пайдалы емдік қасиетін барын анықтап, өмірде табиғи ем ретінде қолдану. Зерттеудің әдіс-тәсілдері: 1.Теориялық материалдарды жинақтау; 2.Тақырып бойынша материалдарды іріктеу; 3. Сүт сарысуын бөліп алуды үйрену; 4.Ақпарат көздерінен мәлімет алу. Сүт сарысуы оның құрамы мен ерекшеліктері Сүт сарысуын өндірудің теориялық шығуы, өңделінетін шикізат мөлшерімен салыстырғанда 90% құрайды. Қазіргі кезде шығымын есептеп келгенде ірімшік сарысуының шығуы табиғи ірімшікте - 80%, сүзбе мен майлылығы төмен ірімшікте - 65%. Ірімшік сарысуын табиғи түрінде пайдаланудың негізгі бағыты мынандай: өңдеу концентрат ретінде қолдану, бағалы компоненттерін пайдалану, биологиялық өңдеу. Табиғи ірімшік сарысуын нан өнімдерін пісіруге қолданады. Нан толық ақуызбен қамтамасыз етіліп, оның биологиялық және дәмділік сапасы артады. Сарысу қосу арқылы ашытылған қамырдың да сапасы артып, нанның сақталу мерзімі ұзарады. Нанды көгеріп кетуден сақтайды. Сонымен қатар, сарысуды кондитер өнімдерін жасауда пайдаланады (вафли, печенье, пряник). Ірімшік сарысуын өңделмеген түрінде ауыл шаруашылығында, шошқа және ірі қара малдарға жем ретінде қолданады. Сарысуды жемге қосқанда жемнің биологияық бағалылығы артып, жануарларда ас жақсы қорытылады. Ірімшіктен алынатын сарысуды өнеркәсіпте сүт орнына жас бұзауларға, төлдерге майсыз сүт ретінде береді. Сарысуды сусын орнына пайдалану жөнінде бірнеше технологиялар ашылған, бірақ оларды пайдалану шектеулі. Сарысудың химиялық құрамы Сарысудың құрамындағы ақуыздар, сүт майы және лактоза өнеркәсіптік масштабта қолданылады. Сүтті май сарысудың құрамында 0,5% болады, оны сепаратордан өткізіп ірімшіктің кілегейін жасайды. Ірімшіктен алынатын кілегейдің басқа кілегейлерден айырмашылығы болмайды, тек 3-4% майсыздау болады, казеин болмайды. Бұл кілегейді ірімшіктің құрамын қалпына келтіру үшін қолданады. Сарысудан ақуызды бөліп алудың жаңа тәсілі мембранамен ажырату әдісі. Лактоза – барлық көмірсулар секілді организмдегі энергияның көтеріліп, биохимиялық процестердің дұрыс жүруіне көмек береді. Организмге түскен лактоза толық сіңіп кетеді. Оның тәттілігі сахарозадан 6 есе кем. Лактозаны қолдану ағзадағы холестериннің алмасуына жәрдем береді. Сары судың құрғақ затында басты компоненттері былай орналасады (%): лактоза – 70%; ақуызды заттар – 14,5%; май – 7,5%; минералды тұздар – 8%. Сүт сары суындағы көміртектің негізі лактоза болып саналады (сүтті қант). Бұл – дисахарид, екі қалдықтан тұратын (d-глюкоза және d-галактоза) және спецификалық өнім болып табылады. Лактозадан басқа сүт сары суында аз мөлшерде бос күйде глюкоза, галактоза, арабиноза, лактулоза және полисахарид амилоид болады. Сары суда болатын азотты заттар ақуызды және ақуызды емес органикалық қосылыстар түрінде кездеседі. Сүт сары суындағы ақуызды 90 % альбумин және глубулиннен тұрады. Казеин – сүттің негізгі ақуызы, ол α- , β-, γ- фракцияларынан құралады, - олар сүт өніміне толығымен өтпейді, бұл уақытта γ-фракциясы казеиннің жалпы мөлшерінің 3 – 5 % құрайды, ол толығымен сүт сары суына өтеді. Сарысудың ақуызындағы аминқышқылдары құрамы алмастырылмайтын аминқышқылдардан тұрады. Сүт сарысуында біраз мөлшерде органикалық қышқылдар бар (сүт, сірке, пропионды, құмырсқа, лимон қышқылы және т.б.). Лимон қышқылынан басқа органикалық қышқылдар сүтте және сүт сарысуында өсетін микроорганизмдер үшін жақсы қорек болады. Сүт сарысуындағы органикалық (0,1-0,4%) және бейорганикалық заттар (0,6-0,7%) қышқылдар калий, натрий, магний, кальций және т.б. кездеседі. Сонымен қатар (% ) : К2О – 30,3; Na2O – 3.2; CaO – 20.1; MgO – 2.4; P2O5 – 22.4; Cl – 14.0; SO3 – 2.6. Сүт сарысуында барлығы 30 дан астам түрлі макро және микроэлементтер бар, микроорганизмдерді өсіру үшін қоректік орта ретінде басқа субстраттарға қарағанда құрамында көбірек. Сүт құрамындағы дәрумендер мөлшері (%) Төменде сарысудың 100г –да кездесетін тағамдық зат. (калориялығы, ақуыз, май, көмірсу, дәрумендер және минералды заттар ). Дәрумендер Витамин PР 0,1 мг Витамин B1 (тиамин) 0,03 мг Витамин B2 (рибофлавин) 0,1 мг Витамин B5 (пантотеновая) 0,3 мг Витамин B6 (пиридоксин) 0,1 мг Витамин B9 (фолиевая) 1 мкг Витамин B12 (кобаламины) 0,3 мкг Витамин C 0,5 мг Витамин E (ТЭ) 0,03 мг Витамин H (биотин) 2 мкг Витамин PP (Неоценовой эквивалент) 0,2328 мг Холин 14 мг Тағамдық құндылығы Калориясы -18,1 кКал Ақуыз мөлшері - 0,8 гр Май - 0,3 гр Көмірсулар - 3,5 гр Сүт сарысуы халық медицинасында Сарысумен емдеу жолының қысқаша тарихы Сарысумен емдеу жолы грек елінде өте ерте заманда-ақ белгілі болған. Гиппократ тері, туберкулез , сары ауруларына қолдануды ұсынған. Бұл емдеу жолы әсіресе ХҮІІІ ғасырда жан-жақты кең дамыды. Дәргерлер оның құрамы мен емдік қасиеттеріне аса назар аударып зерттей бастады. Европа елдерінде сарысумен емдеуге арналған арнайы қала шеттеріне демалыс орындары ұйымдастырылды. ХІХ ғасырда Ресейде де бұл тәсілді қолданғаны туралы оқулықтарда жазылған. Кейінірек белсенді тыныштандырғыштық, иммунетті жоғарлаттың, несепқуғыш зат ретінде және әр түрлі тері ауруларына, несеп жолында тастардың пайда болуынан емдейтін, іш өту және дизентерий ауруларына емдік қасиеттерін анықтаған. Қазіргі заманғы ғалымдарының зерттеу жұмыстарының нәтижесінде басқада жаңа қасиеттері анықталды. Стресс және жүйке жүйесі бұзылған кезде психологиялық тұрғыдан көмектесіп, көңіл-күйін реттейді. Сонымен қатар көптеген жүрек қан тамырлары ауруларына, әр түрлі улану кездерінде ем екенін анықтады. Соғыс кезінде ауыр операциядан кейінгі аурулардың иммунитетін арттыру үшін тиімді әрі арзан тағам ретінде госпиталдарда қолданды. Сүт сарысуы – біздің денсаулығымызбен сұлулығымыз үшін табиғатты берген ғажайып сыйы. Сүттің сарсуының барлық бөлімінің - 93,7%. судан құралады. Ал қалған - 6,3% сүтте кездесетін барлық дәрумендердің жиынтығы. Сүттің сарысуының құрғақ затының негізгі бөлігі - лактоза, сүт қанты. Лактоза - "үйлесімді" көмірсу, майдың бөлінуін төмендетеді. Сонымен қатар лактоза асқазан-ішек жолының қызметін реттейді. Сарысу ақуыздары – құрамы тұрақты, алмастырылмайтын аминқышқылына бай, толыққанды ақуыз. Калориясы төмен артық заттан арылтылған сүттің өнімдерінің бірі. Оның калориялығы сүттен үш есеге кем. Сарысу ақуыздары қан айналамымен бауырдағы ақуыз синтезіне қатысады. Сүт сарысуының құрамында дәрумендердің толық топтамасы еріген күйде кездеседі. В және С, Е дәрумендері , холин мен биотин қосылыстары кездеседі. В -- дәруменінің болуынан жүйке жүйесін тыныштандырушы сусын ретінде пайдаланылады. Ол адам көңіл күйіне жағымды әсер етеді. Көптеген ерітінді күйіндегі дәрумендерге бай. Тіпті казіргі көкеністер мен жеміс жидектердің құрамында кездеспейтін кейбір құндылығы жоғары дәрумендерді сарысудың құрамынан кездестіруге болады. Сарысу калий, кальций, магний, фосфор және де көптеген дәрумендерге бай, және өсу гормонына әсер етіп, жаңа жасушаның түзілуін қамтамасыз ететін ұсақ молекулалы ақуыздардың бар екені анықталды. Сарысу - бұл өте айырықша өнім. Өзінің қарапайымдылығына қарамай ол адам ағзасына пайдалы көптеген қасиеттерге ие. Несеп жолында тас пайда болған ауыруларға күніне 1 стаканнан ішу керек Бронхите сүтсарысуы қақырық түсіруге көмектеседі. 100 мл-ден күніне 3-4 ішу немесе 1ас қасық пыреяның тамырының ұнтағын 2 стақан сарысумен қосып күніне ½ стаканнан 3-4 рет тамақтан бұрын ішу керек; Бас ауырған кезде күніне 1стақан ішуді. Көк тамырдың жарылуы (верикозе вен ) кезінде 1 ч. қасық жалбыз жапырағын 100 мл қайнатпаға қосып, 20 минуттай қойып, тұрамыз. Дәл сондай көлемде сарысуменараластырып, күніне 3-4 рет ас ішерден 30 минут бұрын ішу керек. Ішек жолдарын тазалауда 1 стакан сарысуға 2 ч.қ тұз қосып араластырып, таңертең аш қарында ішу керек. Гоморрое кезінде ашқарында 200-400 мл сарысуды ауырудың асқыну деңгейіне қарай ішу керек. Дене терісі жарылса (құрғаса) күніне 30-40 минуттық, жеңіл жылытылған ванна жасау. Бүйрек жұмысын жақсартып, бауырдағы ақуыз синтезіне қатысады; Созылмалы асқазан ауыруына ем. Ішек жұмысын реттеп диеталық тағам ретінде колданылады. Ағзадағы артық суды қалдық және таксондық зат ретінде сыртқа шығарады. Ревматизм, гипертонии кезінде көмектесіпқан қанайналымды жақсартып атеросклерозаның ұлғайуына жол бермейді. Ісік үрдістерін қысқартады (теріде,ішекте, асқазанның ойық жарасы гастрит) Жүктілік кезінде өте пайдалы. Имунитетті нығайту үшін таңертең күн сайын бір кесе сарысу ішу керек. Ол жеңіл іш қуатын (өткізетін) әсер етеді. Тағамнан улану. Екіншілік гипертония. Пиелонефрит, созылмалы гломерулонефрит. Мидағы қан айналымының бұзылуы. Қант диабеті. ҚОРЫТЫНДЫ: Қорыта келгенде, сүт сарысуының теориялық шығуы, өңделінетін шикізат мөлшерімен салыстырғанда 90% құрайды. Қазіргі кезде шығымын есептеп келгенде ірімшік сарысуының шығуы табиғи ірімшікте 80%, сүзбе мен майлылығы төмен ірімшікте -65%. Сүт сарысуы – басқа ешқандай азық-түлік тең келмейтін аса бағалы әрі қол жетімді арзан, тағамдық өнім. Олай болатын реті де бар. Өйткені оның құрамында организмге қажетті, сүтте кездесетін дәрумендердің барлығы бар. Сондай-ақ амин қышқылдарының, макро және микроэлементтерінің, таптырмайтын көзі. Адамзат баласы сарысуды сол күйінде де, өнеркәсіп орындарында өңдеп шығаратын өнімдері күйінде де қолданады. Сондықтан құрамы мен қасиетін, санитарлық сапасын жақсартуға бүгінгі таңдағы халықтың талап-тілегіне сай келетіндей етіп көңіл аудару сүт өңдейтін орындардың төл міндеті. Тағы бір қасиеті – түрлі азық-түлікпен керемет үйлесіп, адам тағамының биологиялық құндылығын арттырып, ағзазадағы иммунитетті көтереді. Сарысу табиғи таза өнім. Тағамдық, емдік, ауыл шаруашылығында қолданысқа жарамдылығы мен құнды. Әр адам осындай шикі заты мол, жасалуы қарапайым, өзіндік құны төмен болғаны мен емдік ролі жоғары, сарысуды бағалап қажеттілігімізге жаратпасақ, табиғаттың адам баласы үшін тартқан сиын бағаламағаны болар еді. Алайда сарысудың бұл қасиеттерін халық барлығы да біле бермейді. Сондықтанда осы тақырыпта көбірек іздеп, насихаттап, газет журналдарға жазу керек деп санаймын. Қолда бар табиғи таза өнімдеріміздің қасиетін біліп бағалай алсақ, денсаулығымызды сақтай алған болар едік. Сүт сарысуын өндірудің теориялық шығуы, өңделінетін шикізат мөлшерімен салыстырғанда 90% құрайды. Қазіргі кезде шығымын есептеп келгенде ірімшік сарысуының шығуы табиғи ірімшікте - 80%, сүзбе мен майлылығы төмен ірімшікте - 65%. Ірімшік сарысуын табиғи түрінде пайдаланудың негізгі бағыты мынандай: өңдеу концентрат ретінде қолдану, бағалы компоненттерін пайдалану, биологиялық өңдеу. Табиғи ірімшік сарысуын нан өнімдерін пісіруге қолданады. Нан толық ақуызбен қамтамасыз етіліп, оның биологиялық және дәмділік сапасы артады. Сарысу қосу арқылы ашытылған қамырдың да сапасы артып, нанның сақталу мерзімі ұзарады. Нанды көгеріп кетуден сақтайды. Сонымен қатар, сарысуды кондитер өнімдерін жасауда пайдаланады (вафли, печенье, пряник).

Шымкентте Ұлт көсеміне арналған кеш өтті - Zau.kz 15/09/20211min400 Шымкентте жасөспірімдер кітапханасында Алаш қайраткері Әлихан Бөкейхановтың туғанына 155 жыл толуына орай «Әлихан Бөкейханов — ұлт көсемі» атты еске алу кеші өтті. Іс-шараға №5 «Жеңіл өнеркәсіп және сервис» колледжінің студенттері қатысты. Кеш барысында «Әлихан Бөкейханов –тарихи тұлға» деректі фильмі көрсетілді. Сонымен қатар, «Әлиханы Алаштың», «Алаш ардақтылары» атты бейне- композиция ұсынылып, қоғам қайраткері жайында толық мәлімет берілді.

ШҚО Полиция департаменті мамандары облыс тұрғындарын есірткінің таралуына ықпал ететін құбылыстардан тыс қалмауға, әрбір дерек бойынша селқостық танытпауға және есірткі қылмысымен күресте белсенді азаматтық ұстаным танытып, есірткі жарнамасын таратуға жол бермеуге шақыруда. - Психотроптық заттарды сатудың байланыссыз сызбасы бар. Яғни, есірткіні граффити суреттері арқылы жарнамалайды. Өткен жылы есірткі жарнамасы бар 280-нен астам, осы жылдың басынан бастап 30-дан астам граффити жазбалары анықталып, боялған, - делінген ПД-ның ақпаратында. Биылғы жылы ҚР Қылмыстық кодексіне ҚР ҚК 299-1 бабы бойынша есірткіні насихаттау және жарнамалау үшін жауапкершілікті қарастыратын өзгерістер енгізілді. Ол бойынша жыл басынан бері есірткіні таратқаны үшін Өскемен қаласының екі тұрғыны ұсталып, сотқа дейінгі тергеу амалдары жүргізілуде. - Құрметті Шығыс Қазақстан облысының тұрғындары, есірткіні граффити арқылы жаранмаласа немесе оны түсірумен айналысатын адамдар анықталса, 8(7232) 26-42-76 немесе 8-705-447-76-32 WhatsApp нөміріне хабарлаңыз, - деп хабарлайды полицейлер.

Құрбан айт – Алла жолына ғибадат, адамдарға қайырымдылық - Қазақстандағы ислам діні жаңалықтары - E-ISLAM /Құрбан айт – Алла жолына ғибадат, адамдарға қайырымдылық Дүйсенбі, 12.09.2021 Күллі мұсылман қауымы үшін қасиетті саналатын Құрбан айт мейрамы да келіп жетті. Әлем мұсылмандары бұл күні Жаратушы Иеміздің разылығы үшін құрбандық шалып, Алланың мейірім-шапағатына бөленуге тырысатыны белгілі. Бір сөзбен айтқанда, құрбан шалу секілді ізгі амалы арқылы мұсылман адам Раббысына жақындай түседі. Жалпы, дін мамандарының айтуына сүйенсек, «құрбан» сөзі «жақын болу», «жақындау» деген мағынаны білдіреді екен. Мұндай ұлық мерекенің Қазақстан үшін орны да ерекше. Құрбан айт – мұсылмандардың ең қасиетті мерекесінің бірі саналады. Ол «ораза айттан» кейін 70 күннен соң, Зуль-хиджа айының 10-шы күні басталып 4 күнге созылатын мейрам. Қасиетті Құран Кәрім және ислам тарихы бойынша бұл мереке мен оның шежіресі сонау адамзаттың атасы Адам (ғ.с.) ата және дәстүрлі діндердің түп атасы Ибраһим (ғ.с.) мен оның ұлы Исмайыл (ғ.с.) пайғамбарлармен тығыз байланысты. Құрбан – араб тілінде «жақындау», яғни жасаған сауап істер арқылы жүректі тазартып, Жаратушыға қарай жақындай түсу дегенді білдіреді. Ал шариғаттағы терминдік мағынасы – «шарттарымен санаса отырып, құлшылық ниетімен мал бауыздау» дегенге саяды. Хадистерде жылдың ең қадірлі күні Құрбан айттың алғашқы күні екендігі айтылған. Пайғамбарымыз бұл жайында: «Адам баласы Құрбан айт күні қан шығарудан (құрбандық шалу) басқа абзал амал арқылы Алла Тағалаға жақын болған емес. Құрбандық ретінде шалған малы қиямет күні мүйіздері, тұяқтары және жүндерімен келеді. Ағызылған қан жерге тамбай тұрып Аллаһ Тағаланың құзырында ерекше жоғары дәрежеге жетеді. Сондықтан да шын жүректен әрі ризашылықпен құрбандарыңды шалыңдар», – деп құрбандық шалудың қаншалықты жауапты әрі сауапты іс екенін шегелеп айтқан. Құрбан Айттың негізгі салты құрбан шалу және Айт намазы. Мейрамның бұл салты барлық мұсылман халықтарында бірдей жасалады. Бұдан бөлек Ид аль-адха мұсылмандардың Меккеге қажылық жасауымен тікелей байланысты. Мейрамға бір күн қалған кезде Сауд Арабиясында Меккеде қажылық парызын өтеушілер Алладан рақымшылық тілеу үшін Арафат тауының маңайына жиналды. Жұрт күн батқанша Құдайға құлшылық етіп, одан кейін Мұздалифаға келіп Аллаға жалбарынып дұғада болады. Құрбан айттың бірінші күнінде олар айт намазының орнына Қағбаға тауаф жасайды (жеті рет айналып) және шайтанға тас атады. Бұл күннің ерекшелігі шариғат бойынша барша мұсылманға ортақ ғибадат – құрбандық шалынады. Яғни, Айт күндері құрбан шалу – ғибадат іс. Ал құрбандық шалудағы ең маңызды жайт оны – Аллаға арнап сою. Сондықтан да, құрбандық деп Құрбан айт күндерінде ғибадат ниетімен шалынатын малды айтады. Құрбан айт күндері (алғашқы үш күні) шалынатын мал «ұдһия» деп аталады. Құрбандық шалудың мәнісінің кеңдігін ұғыну үшін діннің не екенін, құлшылықтың не үшін жасалатынын жақсы білген жөн. Бұл күндер Ұлы Меккеге қажылықпен аяқталады. Құрбан Айт мейрамы қалай пайда болды? Бұл мейрамның пайда болуы, библия салтында Авраам деген атпен белгілі, Ибрахим Пайғамбардың өмірі мен әрекетіме байланысты. Мұсылмандардың түсінігі бойынша, Ибрахим бір ғана құдайға сенуші, яғни ханиф болған. Ол өзінің халқына тілдік сенімдердің тұрақты емес тігін түсіндіруге тырысқан, яғни күн, жұлдыздар, ай да күнде өзгереді, сондықтан да оларға құдай ретінде сыйынбау керек деп түсіндірген. Құран бойынша, Құрбан Айт өзінің бастауын Алланың Ибрахимге жіберген сынағынан кейін пайда болған. Пайғамбар 86 жасына дейін бала сүймеген көрінеді, тек 86 жасқа келгенде ғана бірінші ұлі Исмаил дүниеге келеді. Бір күні Ибрахим түсінде Алланы көреді, ол оған жалғыз ұлын құрбандыққа шалуды өтінеді. Алланың өтінішіне қарсы келе алмаған Пайғамбар қазіргі Мекке қаласы тұрған жерге, яғни Мина өзенінің жағасына келеді. Осында барлық дайындықтарды жасайды. Әкесі сияқты Аллаға берілген Исмаил әкесіне қарсы келмейді. Пайғамбар енді салтты жасай бергенде Алла оны тоқтатып, сен менің сынағымнан өттің, маған шын берілгендігіңді дәлелдедің дейді. Сөйтіп құрбандыққа шалуға қой береді. Содан бастап Құрбан Айтта құрбандыққа қой шалу дәстүрі басталыпты. Сөйтіп құрбандыққа шалуға қошқар береді. Содан бастап Құрбан Айтта құрбандыққа қой шалу дәстүрі басталған. Мұсылмандар ең ұлық мейрам Құрбан Айтты (Ид аль-адха) хиджраның екінші жылы (мұсылмандардың жыл санауы) яғни, 624 жылдан бастап атап өтетін болған. Салтты жасамас бұрын мұсылман өзінің не үшін құрбан шалып жатқандығы туралы сөзін айтады. Содан кейін такбир жасалады. Бауыздамас бұрын міндетті түрде «Бисмилляхи, Аллаху акбар» деген сөз айтылады. Құрбан шалу кезінде қойдың аяқтарын байлайды. Оның басы Меккеге қаратылады. Содан кейін малдың мойнындағы күре тамырын кесіп, қанын шығарып, бауыздайды. Құрбандықты бауыздағаннан кейін етін үлкен бөліп, бір бөлігін иесі өзі алады, бір бөлігін жағдайы нашар адамдарға таратады, үшінші бөлігін садаққа ретінде таратып жібереді. Әрине, шариғат құрбандық шалатын жанның денсаулығы мен жағдайына қарайды. Міскіндерге, жолаушылар мен сотталғандарға құрбандық шалу міндет емес. Бұл күндері мал соя алмайтын мұсылмандар өздерінің ізгі ниеттері арқылы сауапқа ие болады. Шын ниетімен Аллаға қолын жайған адамға Раббымыз құрбандық шалған жанның сауабындай сауап береді екен. Жағдайсыз жандар бұл күндері ақ жүрегімен ниет етіп, жуынып-шайынып тазаланса, оларға мол сауап болмақ. Тағы бір есте болатыны – құрбандық етімен ауыз ашу үшін айт намазының алдында ештеңе жемеу керек. Тәуелсіздігімізбен бірге елімізге оралған ұлық мерекенің тарихына да тоқталып өтсек. Әлбетте, қазақ даласында ислам діні кіргеннен бастап Ораза айт пен Құрбан айт бірге жарасып келгені белгілі. Алайда түрлі кезеңдегі солақай саясаттың салдарынан, әсіресе Кеңес одағының құрамында болғандықтан асыл дінімізге бұрау салынып, оның аясындағы мереке атаулы да халықтан аластатылғаны белгілі. Тарихшылардың зерттеген деректеріне сүйенсек, өткен ғасырдың басында, нақтылап айтқанда 1926 жылға дейін халық арасында Ораза айт 3 күн, Құрбан айт 3 күн, Наурыз 1 күн ресми мереке ретінде тойланып келген. Елдік мерекесінің осындай ретпен тойлануына негіз 1921 жылғы 5 наурызда Орынбор қаласында өткен Қазақстан Автономиялы Республикасы Орталық атқару комитеті Төралқасының «Мұсылмандар мерекесі» туралы қабылдаған шешімі болған екен. Бұл шешімнің қабылданатын отырысына мемлекет қайраткері Cейітқали Меңдешев төрағалық жасаса, Алаш арыстары Ахмет Байтұрсынұлы пен Әлихан Бөкейхандар Төралқа мәжілісіне қатысқан екен. Кейіннен, Кеңес одағының күшімен 1926 жылдан бастап мұсылмандар мерекесіне тыйым салынған болатын. Тәуелсіздіктің арқасында біз осы ұлық мерекемен де қауыштық. Қауышып қана қоймай, Құрбан айттың қоғамдағы орнына ерекше мән берілді, оның ресми мәртебесі жаңғырып, тарихи әділеттілік қайта орнықты. Халықтың талап-тілегі ескеріле келе, Елбасы Н. Назарбаевтың ұлттық мерекелердің мәртебесін көтеру бастамасының арқасында Құрбан айт мемлекеттік деңгейде аталып өтілетін болды. Құрбан айт күні көмекке мұқтаж жандардың көңілдеріне қуаныш ұялату айт мейрамының басты құндылығын арттыра түсері анық. Қазіргі кезде де бұл салттар өз жалғасы табуда. Бүгінгі күні Құрбан айт Қазақстандағы мұсылман қауымымен бірге елімізде тату-тәтті өмір сүріп жатқан барлық этностар бірлесіп тойланатын бүкілхалықтық мерекеге айналды. Бұл мереке осылайша тұрғындарымыздың жүрегіне мейірімділік пен қайырымдылық ұялтады және еліміздің бірлігін күшейтіп, бауырластықты арттыра түседі. Құрбан айт басқа да халықтық діни мерекелер секілді еліміздегі барша мұсылман қауымының рухани өміріндегі, моральдық-адамгершілік қағидаларын нығайтуда, сондай-ақ қоғамның ауызбіршілігін бекітудегі маңызды оқиғаға айналды. Құрбан айт осындай қастерлі айт мерекесінде шалған құрбандарыңыз қабыл болсын! Құрбан айт мейрамы жақсылық әкеліп, әрбір шаңырақ шаттық, бақыт пен берекеге толы болсын, Еліміз аман, жұртымыз тыныш болсын – деп тілейміз!

-тарау. Материалдар - Қысыммен жұмыс істейтін ыдыстарды орнату және қауіпсіз пайдалану талаптары 1-тарау. Жалпы талаптар Қысыммен жұмыс істейтін ыдыстарды орнату және қауіпсіз пайдалану талаптары 1-тарау. Жалпы талаптар жүктеу 1.33 Mb. Дата 01.12.2018 5-тарау. Дайындау, қайта құру, құрастыру, реттеу және жөндеу 4-тарау. Материалдар 50. Ыдыстарды дайындау үшін қолданылатын материалдар пайдаланудың берілген шарттарын (есептік қысымы, минималды, теріс және максималды температурасы), құрамы мен ортаның сипатын (коррозиялық белсенділік, жарылыс қаупі, уыттылығы және басқалары) және қоршаған ауа температурасының әсерін ескере отырып, қызметінің есептік мерзімінің ішіндегі сенімді жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. 51. Ыдыстар мен олардың элементтерін дайындау, құрастыру және жөндеу үшін негізгі материалдар қолданылады: қаңылтырлы болат, болат құбырлар, сұрыпты болат, болат құймалар, бекіткіш бұйымдар, түсті металдар және қорытпалар, шойыннан жасалған құймалар. Белгіленген шектерден асатын өлшемдерде, сондай-ақ басқа стандарттар және НҚ бойынша жұмыс жасауға арналған материалдарды қолдануға, материалдардың сапасы мен қасиеті стандарттар және НҚ белгіленгеннен төмен болмаған және аппарат жасау, металды жүргізу, дәнекерлеу жөніндегі мамандандырылған ұйымның қорытындысы болған кезде уәкілетті органның территориялық бөлімшесінің рұқсаты бойынша жол беріледі. Рұқсаттардың көшірмелері ыдыстың құжатына қосымша тіркеледі. 52. Егер мамандандырылған ұйыммен келісілген нормативтік құжаттамада көрсетілген болса, ыдыстар дайындау үшін балқытылған материалдарды қолдануға рұқсат беріледі. 53. Ашық алаңда немесе жылытылмайтын жайларда орнатуға арналған ыдыстар үшін материалдарды таңдаған кезде осы ауданның сыртқы ауасының абсолютты минималды температурасы есепке алынады. 54. Материалдар мен жартылай дайын өнімдердің сапасы мен қасиеті сәйкесінше стандарттар мен НҚ талаптарын қанағаттандырады және жеткізушілердің сертификаттарымен расталады. Сертификаты немесе таңбалануы болмаған немесе толық емес болған кезде ыдыстың дайындаушысы (жөндейтін, құрастырушы ұйым) барлық қажетті сынақтарды жүргізіп олардың нәтижелерін, материал жеткізушінің сертификатын толықтыратын немесе алмастыратын хаттамамен ресімдейді. Сертификатта жартылай дайын өнімді дайындаушы ұйымда термоөңдеудің тәртібі көрсетіледі. 55. Негізгі материалдарды бақылаудың әдістері мен көлемі белгіленген тәртіпте келісілген стандарттардың және НҚ негізінде анықталады. 56. Ыдыстар мен олардың элементтерін дайындау кезінде қолданылатын отырғызу материалдары сәйкесінше стандарттардың немесе НҚ талаптарын қанағаттандырады. Нақты маркалардың отырғызу материалдарын, сондай-ақ флюстер мен қорғаныш газдарын пайдалану осы ыдысты дайындаудың НҚ мен дәнекерлеу жөніндегі нұсқауға сәйкес жүргізіледі. 57. Жаңа отырғызу материалдарын, флюстар мен қорғаныш газдарын қолдануға кәсіпорынның басшылығымен олардың ыдысты дәнекерлеу кезіндегі технологиялығын растағаннан, талап етілген құрылғылардың барлық жинағын, дәнекерлеу жалғамаларын (жік металының қасиетін қоса алғанда) тексергеннен және дәнекерлеу жөніндегі мамандандырылған ұйымның оң қорытындысынан кейін рұқсат беріледі. 58. Ұзына бойымен немесе спиралды жіктері бар электрлі дәнекерленген құбырларды, жікті барлық ұзына бойымен радиография, ультрадыбыстық немесе оған тең болатын басқа дефектоскопия арқылы тексерген жағдайда, мамандандырылған ұйыммен келісілген стандарттар немесе НҚ бойынша қолдануға рұқсат беріледі. Әрбір жіксіз немесе дәнекерленген құбыр гидравликалы сынақтан өтеді. Гидросынақ кезіндегі сынама қысымның шамасы құбырдың НҚ көрсетіледі. Жіксіз құбырларға, егер олардың бүкіл беті бойынша физикалық әдістермен (радиографиямен, ультрадыбыстық немесе оған тең болатын) бақылау өткізілетін болса, гидравликалық сынау жүргізілмейді. 59. Жүргізілген және балқытылған қаңылтырлар мен қорытпасы бар табандар, жүргізілген (балқытылған) қабаттың металдың негізгі қабатынан қыртыстылуын, сондай-ақ табан металының тегіс болмауы мен қыртысталуын анықтауды қамтамасыз ететін ультрадыбыстық бақылаудан немесе басқа әдістермен өткізіледі. Және де сапаны бағалаудың көлемі мамандандырылған ұйыммен келісілген, қаңылтырлар мен табандарды жүргізу немесе балқытудың стандарттары немесе НҚ бойынша белгіленеді. 4 МПа (40 кгс/см2) жоғары болатын қысымда жұмыс істейтін ыдыстарды дайындауға арналған, қалыңдығы 25 мм асатын биметалды қаңылтырлар ультрадыбыстық дефектоскопиямен немесе оған тең болатын басқа әдістермен толық бақылаудан өтеді. 60. 10 МПа (100 кгс/см2) жоғары болатын қысымда жұмыс істейтін ыдыстарды дайындауға арналған, қалыңдығы 60 мм асатын көміртекті және аз көміртегілі қаңылтырлы болат ультрадыбыстық немесе оған тең болатын басқа дефектоскопияның әдісімен беттік бақылаудан өткізіледі. 61. 6,3 МПа (63 кгс/см2) жоғары болатын қысымда жұмыс істейтін ыдыстарды дайындауға арналған және көлем өлшемдерінің бірі 200 мм асатын және қалыңдығы 50 мм асатын көміртекті, аз көміртегілі және қоспаланған болаттан жасалған табандар ультрадыбыстық немесе оған тең болатын басқа әдіспен даналап бақылаудан өткізіледі. Бақыланатын табан 50 % кем болмайтындай көлемде дефектоскопиядан өткізіледі. Бақылаудың әдістемесі және нормалары НҚ сәйкес болады. 62. Гайкалар мен шпилькалар (болттар) әртүрлі маркадағы болаттардан жасалады, ал бір маркадағы болаттан дайындаған кезде-беріктігі әртүрлі болады. Гайканың беріктігі шпильканың (болттың) беріктігінен төмен болады. Шпилкалардың (болттардың) ұзындығы ойық бұрандалы бөлігінің гайкадан НҚ көрсетілген шамада асып тұруын қамтамасыз етеді. 63. Шпилкалардың (болттардың) материалы пісірілген бөлшектің материалының сызықты кеңею коэффициентінің мәніне жақын болатын сызықты кеңею коэффициентімен таңдап алынады. Сызықты кеңею коэффициентінің мәндеріндегі айырмашылық 10 % аспайды. Беріктігі есептеумен негізделген жағдайларда сызықты кеңею коэффициенті әртүрлі болаттарды (10 % асатын) қолдануға рұқсат беріледі. 64. Егер бұл НҚ көзделген болса, аустенитті болаттан дайындалған, шпилкалардағы (болттар) перлит тобының болатынан жасалған гайкаларды қолдануға рұқсат беріледі. 65. Бекіткіш бөліктерді суық пішінін өзгерту арқылы дайындаған жағдайда олар термиялық өңдеуден өтеді. 66. Болат құймалар термоөңделген қалпында қолданылады. Құймалардың механикалық қасиеттерін тексеру термоөңдеуден кейін жүргізіледі. 67. Ыдыстарды дайындау үшін қолданылатын металл емес материалдар жұмыс ортасында коррозияға төзімділігіне және еріп кетпеуіне (қасиетін өзгерту) қатысты температураның жұмыстық өрісінде тексеріледі. Ыдыстың соған арналған ортасы ыдыстың құжатында көрсетіледі. Металл емес материалдарды қолдануға мамандандырылған ұйымның қорытындысының негізінде жол беріледі. 68. Металды пластикалық ыдыстар үшін саңылаусыз қабаттың (лейнер) материалы, ыдысты сынама қысыммен сынау кезінде материалда пластикалық пішін өзгеруі болмайтындай етіп таңдалады. Ыдыстың қысымды-пішіні өзгерген қалпын есептеу және қалдық пішіні өзгеруін сынақты анықтаудың әдістемесі мамандандырылған ұйыммен келісіледі. 69. Ыдысты дайындау үшін қолданылатын толтырғыш пен байланыстыру материалдарының пайдаланудың кепілдік берілген мерзімдері болады, олар осы материалдардың сертификатында көрсетіледі. 70. Беріктігі жоғары шойыннан жасалған шойын құймалар термиялық өңдеуден өтеді. 71. Дөңгелету әдісімен дайындалған ойық бұранданы термиялық өңдеудің қажеттігі НҚ реттеледі. 72. Ыдыстарды және олардың элементтерін дайындау, қайта құру, құрастыру, реттеу және жөндеу жұмыстарды сапалы орындау үшін қажетті техникалық құралдары бар мамандандырылған ұйымдармен орындалады. 73. Ыдыстарды дайындау, қайта құру, құрастыру, реттеу және жөндеу осы Талаптар, НҚ талаптарына сәйкес орындалады. 74. Ыдыстарды немесе олардың жекелеген элементтерін дайындау, қайта құру, құрастыру, реттеу мен жөндеу жұмыстар басталғанға дейін оларды орындайтын ұйыммен жасалған технология бойынша жүргізіледі. 75. Дайындау, қайта құру, құрастыру, реттеу және жөндеу кезінде сапаны бақылау жүйесі (ендіру, операциялық және қабылдау) қолданылады. Ыдыс құрылысының қуаттық элементтері дайындалатын металл емес материалдарға ендіру бақылауын жүргізу тәртібі мамандандырылған ұйыммен келісіледі. 76. Түптердің цилиндрлі жиектелген элементтерінің, қаңылтырлар мен табандардан дайындалған сфералық түптердің сыртқы (ішкі) диаметрінің ауытқуы номиналды диаметрінің ±1 % артық болмайды. Кез-келген кесе-көлденең қимадағы салыстырмалы сопақтығы 1 % артық болмайды. Салыстырмалы сопақтығының көлемі (1) және (2) формулалар бойынша анықталады: 1) штуцерлер мен люктері жоқ қимада: 2) штуцерлер мен люктері бар қимада: бұнда, Dmax, Dmin-ыдыстың сәйкесінше ең үлкен және ең кіші сыртқы (ішкі) диаметрлері, мм; d-штуцер немесе люктің ішкі диаметрі, мм Ыдыстар үшін қабырға қалыңдығының салыстырмалы сопақтығының ішкі диаметріне 0,01 және одан кем болатын көлемін 1,5 % дейін арттыруға рұқсат беріледі. Сыртқы қысыммен жұмыс жасайтын ыдыстардың элементтері үшін салыстырмалы сопақтығы 0,5 % аспайды. 77. Дәнекерленген жіктердегі жиектердің бұрыштылығы f = 0,1s + 3 мм аспайды, бірақ, 2-кестеде ыдыстардың элементтері үшін көрсетілген сәйкесінше шамалардан артық болмайды (1 сурет). 1-сурет. Дәнекерленген жіктердің жиектерінің бұрыштылығы Түйіскен жіктердегі жиектердің максималды бұрыштылығы, мм обечайкалар шарлы резервуарлар мен қалақшалардан жасалған түптердің конусты түптердің D-дан тәуелсіз D < 5000 D > 5000 D < 2000 D > 2000 D-ішкі диаметр, мм. 78. Ыдыстың беріктігін анықтайтын түйіскен жалғаулардағы орталық бет бойынша өлшенетін b беттердің жиектерінің орнынан жылжуы (2 сурет) b = 0,1s аспайды, бірақ 3 мм артық емес. Электркүйікті дәнекерлеумен орындалатын жіктерден басқа, сақиналы жіктердегі жиектердің орнынан жылжуы 3-кестеде келтірілген шамадан аспайды. Электркүйікті дәнекерлеумен орындалатын сақиналы жіктердегі жиектердің орнынан жылжуы 5 мм аспайды. 2-сурет. Қаңылтыр жиектерінің орнынан жылжуы Дәнекерленетін қаңылтырлардың қалыңдығы s, мм Сақиналы жіктердегі түйісетін жиектердің жол берілетін максималды орнынан жылжуы, мм монометалды ыдыстарда биметалды ыдыстарда коррозиялы қабатының тарабынан 0,1s +1 төселетін қабаттың қалыңдығының 50 % 20-дан жоғары 50 дейін 0,15s, бірақ 5 артық емес 50-н жоғары 100 дейін 0,04s + 3,5 0,04s + 3, бірақ төселетін қабаттың қалыңдығынан артық емес 100 жоғары 0,025s + 5, бірақ 10 артық емес 0,025s + 5, бірақ 8 артық емес және төселетін қабаттың қалыңдығынан артық емес Ескерту: Жиектерінің орнынан жылжуы 5 мм асатын, дәнекерленген жалғаулар үшін еңістігі 1 : 3 түйісетін беттегі қорытпа жағдайында. 79. Құбырлардың түйісетін дәнекерленген жалғауларында жиектердің орнынан жылжуы 4-кестеде келтірілген шамалардан аспайды. Құбыр қабырғасының қалыңдығы s, мм Жиектердің жол берілетін максималды орнынан жылжуы, мм 3 дейін 3-тен жоғары 6 дейін 0,1s +0,3 6-дан жоғары 10 дейін 10-нан жоғары 20 дейін 0,05s + 1 20-дан жоғары 0,1s, бірақ 3-тен артық емес 80. Осы тарауда көрсетілмеген жол берілетін шамалар НҚ талаптарына сәйкес келеді. 81. Ыдыстарды дайындау, құрастыру, жөндеу кезінде осы Талапқа сәйкес аттестацияланған дәнекерлеу технологиясы қолданылады. 82. Дәнекерлеуді орындау үшін НҚ талаптарының сақталуын қамтамасыз ететін жарамды қондырғылар, аппаратура және саймандар қолданылады. 83. Дәнекерлеу жұмыстарын жүргізуге Қазақстан Республикасының өндірістік қауіпсіздік жөніндегі заңына сәйкес оқудан және білімін тексеруден өткен және жеке таңбасы бар дәнекерлеушілерге рұқсат беріледі. Дәнекерлеушілер куәліктерінде көрсетілген дәнекерлеу жұмыстарының түрлерін жүргізеді. 84. Осы ұйымда (құрастыру немесе жөндеу телімінде) қысымның астында жұмыс істейтін өнімді дәнекерлеуге алғаш кірісетін дәнекерлеушілер, куәлігінің бар екеніне қарамастан, жұмысқа жіберудің алдында сынама дәнекер жалғауын дәнекерлеу және бақылау жолымен тексеруден өтеді. Сынама дәнекер жалғаудың құрылысы, сондай-ақ осы жалғауларды дәнекерлеу сапасын бақылаудың әдістері мен көлемін дәнекерлеу жұмыстарына басшылық жасайтын тұлға белгілейді. 85. Ыдыстар мен олардың элементтерін жинау, дәнекерлеу және дәнекер жалғауларының сапасын бақылау жөніндегі жұмыстарға басшылық жасау Қазақстан Республикасының «Қауіпті өндірістік объектілердегі өндірістік қауіпсіздік туралы» Заңының 12-бабына сәйкес қайта даярлаудан өткен маманға жүктеледі. 86. Қысымның астында жұмыс істейтін, қабырғасының қалыңдығы 6 мм асатын элементтердің дәнекерленген жалғаулары таңбаланады. Таңбаны салу жүйесі өндірістік-технологиялық құжаттамада (бұдан әрі-ӨТҚ) көрсетіледі. Қабырғасының қалыңдығы 6 мм кем болатын дәнекерленген жалғауларды таңбалаудың қажеттігі және тәсілі ӨТҚ талаптарымен белгіленеді. Таңбалау тәсілі тойтаруды, астарлануын немесе металл қалыңдығының шамадан тыс батуына жол бермейді және өнімді пайдаланудың барлық кезеңі ішінде таңбаның сақталуын қамтамасыз етеді. Егер осы өнімнің барлық дәнекерленген жалғаулары бір дәнекерлеушімен орындалған болса, онда әрбір дәнекерленген жалғауға таңбалау жүргізілмейді. Бұл жағдайда дәнекерлеушінің таңбасын фирмалық таяқшаның маңайына немесе өнімнің басқа бір ашық орнына қояды және таңбаланған орынды өшпейтін бояумен жүргізілетін шеңберге алады. Таңбаланған орын өнімнің құжатында көрсетіледі. Егер дәнекерленген жалғау бірнеше дәнекерлеушілермен орындалса, онда оған орындауына қатысқан барлық дәнекерлеушілердің таңбалары түсіріледі. 87. Дәнекерлеуді бастардың алдында жалғанатын элементтерді жинаудың сапасы, сондай-ақ түйісетін жиектер мен оған жапсарлас беттердің жай-күйі тексеріледі. Жинау кезінде жиектерді соққы немесе жергілікті қыздыру арқылы жүргізуге рұқсат берілмейді. 88. Ыдыстарды дәнекерлеу үшін қолданылатын дәнекерлеу материалдары стандарттар мен НҚ талаптарына сәйкес келеді, бұл дайындаушы ұйымның құжатымен расталады. 89. Дәнекерлеу материалдарының маркалары, сұрыпталуы, сақтаудың шарттары және пайдалануға дайындау дәнекерлеудің НҚ талаптарына сәйкес келеді. 90. Дәнекерлеу материалдары тексеріледі: 1) электродтардың әр тобы-дәнекерлеу-технологиялық қасиеттеріне; 2) қоспалайтын элементтер құрамының нормаланған құрамға сәйкестігі қоспаланған электродтармен орындалған (Э-09Х1М, Э-09Х1МФ типтері, аустениттер және басқалары) балқытылған металды стилокөшірмелеу жолымен; 3) ұнтақты сымның әр тобы-дәнекерлеу-технологиялық қасиеттеріне; 4) қоспаланған дәнекерлеу сымының әр орамы (иірілген орама, катушка)-негізгі қоспалайтын элементтердің бар екеніне стилокөшірмелеу жолымен. 91. Жиектер мен беттерді дәнекерлеуге дайындау механикалық өңдеумен не термиялық кесу немесе сүргілеу жолымен (оттегілі, ауа-доғалы, плазмалы-доғалы) артынан механикалық өңдеу арқылы (кескішпен, тегістегішпен, түрпілі сайманмен) орындалады. Термиялық кесуден (сүргілеуден) кейінгі механикалық өңдеудің тереңдігі болаттың нақты маркасының кесудің (сүргілеудің) термиялы айналымынан алатын әсеріне байланысты НҚ көрсетіледі. 92. Дәнекерлеуге жататын бөліктердің жиектері және оған жапсарлас орындар НҚ талаптарына сәйкес қабыршақтардан, бояудан, майдан және басқа да ластардан тазартылады. 93. Қосалқы элементтерді (жинайтын құрылғылар, уақытша бекіткіштер мен басқалары) дәнекерлеу және алу сызбалардың нұсқаулары мен НҚ сәйкес жүргізіледі. Бұл элементтерді дәнекерлеу осы өнімді дәнекерлеуге рұқсат берілген дәнекерлеушімен орындалады. 94. Тұтқаларды осы өнімді дәнекерлеуге рұқсат берілген дәнекерлеуші осы ыдысты дәнекерлеудің техникалық құжаттамасымен көзделген отырғызатын материалдарды қолдана отырып орындайды. Тұтқалар дәнекерлеу жұмыстарын әрі қарай жүргізген кезде алынады немесе негізгі жікпен дәнекерленеді. Уақытша бекіткіштерді дәнекерлеу және оларды негізгі өнімді дәнекерлегеннен кейін алу өнімнің металында жарылған және ноқатты орындардың пайда болуына жол бермейтін технология бойынша жүргізіледі. 95. Ыдыстар мен олардың элементтерін дайындау кезіндегі барлық дәнекерлеу жұмыстары оңды температураларда жабық жайларда жүргізіледі. Құрастыру алаңдарындағы құрастыру, жинақтау кезінде, сондай-ақ ыдыстарды жайдан тыс жерлерде жөндегенде қоршаған ауаның температурасы теріс болған кезде дәнекерлеуді жүргізуге рұқсат беріледі. Және дәнекерлеуші, сондай-ақ дәнекерленетін орын желдің және жауын-шашынның тікелей әсерінен қорғалады. Қоршаған ауаның температурасы 0°С төмен болған кездегі дәнекерлеу белгіленген тәртіпте бекітілген НҚ сәйкес жүргізіледі. 96. Барлық дәнекерленген жіктер таңбаланады, бұл осы жіктерді орындаған дәнекерлеушіні анықтауға мүмкіндік береді. Таңба дәнекерлеу жігінің жиегінен 20-50 мм қашықтықта сырт жағынан түсіріледі. Егер жік сыртқы және ішкі жағынан әртүрлі дәнекерлеушілермен дәнекерленетін болса, таңбалар тек сырт жағынан ғана бөлу арқылы түсіріледі: алымында жіктің сырт жағының дәнекерлеушісінің таңбасы, ал бөлгішінде-ішкі жақтың дәнекерлеушісінің таңбасы. Егер ыдыстың дәнекерлі жалғаулары бір дәнекерлеушімен орындалса, онда дәнекерлеушінің таңбасын таяқшаның маңайына немесе басқа ашық орында түсіруге рұқсат беріледі. Егер дәнекерлеу жалғамалары бірнеше дәнекерлеушілермен орындалған болса, онда оған қатысқан барлық дәнекерлеушілердің таңбалары қойылады. Ұзына бойының жіктерінде таңба жіктің басында және аяғында сақиналы жіктен 100 мм қашықтықта орналасады. Ұзына бойының жігі 400 мм кем шығырда бір таңбаны салуға рұқсат беріледі. Сақиналы жік үшін таңба сақиналы жіктің ұзына боймен қиылысқан жерінде және әрбір 2 м сайын түсіріледі, бірақ бұнда әр жікте екеуден кем болмайтын таңба салынады. Таңбалар сырт жақтан салынады. Қабырғасының қалыңдығы 4 мм кем болатын ыдыстардың ұзына бойлы және сақиналы жіктерін таңбалауды электрографпен немесе өшпейтін бояулармен жүргізуге рұқсат беріледі. Таңбаланған орын өшпейтін бояумен немесе электрографпен орындалған жақсы көрінетін шеңберге алынады және ыдыстың құжатында көрсетіледі. 97. Ыдыстарды дайындау, құрастыру және жөндеу кезіндегі дәнекерлеу технологиясына оның нақты өнімдерге технологиялығын растағаннан, талап етілген қасиеттерінің барлық жиынтығын, дәнекерлі жалғауларды тексергеннен және олардың сапасын бақылаудың тиімді әдістерін меңгергеннен кейін рұқсат беріледі. 98. Дәнекерлеу технологиясының аттестациясы зерттеушілік және өндірістік болып бөлінеді. Зерттеушілік аттестациясы жаңа, бұрын аттестацияланбаған дәнекерлеу технологиясын ендіру кезінде мамандандырылған ұйыммен жүргізіледі. Өндірістік аттестациясы зерттеушілік аттестациясының нәтижелері бойынша берілген ұсыныстардың негізінде әрбір кәсіпорынмен жүргізіледі. 99. Дәнекерлеу технологиясының зерттеушілік аттестациясы технологиялық ұсыныстарды жобалау мен беру кезіндегі есептеулер үшін қажетті дәнекерлі жалғаулардың сипаттамаларын анықтаудың мақсаттарында жүргізіледі (технологияны қолдану саласы, дәнекерлеу материалдары, қыздыру, дәнекерлеу мен термиялық өңдеудің тәртібі, дәнекерлі жалғауларды қабылдау-тапсырудың кепілдік берілген көрсеткіштері, бақылау әдістері және басқалары). Зерттеушілік аттестациясы кезінде анықталатын дәнекерлі жалғаулардың сипаттамаларын негізгі металдың түрі мен мақсатына және дәнекерлі жалғауларды әрі қарай пайдаланудың шарттарына байланысты таңдап алады: 1) қалыпты (20±10°С) және жұмыстық температура кезіндегі механикалы қасиеттері, оның ішінде үзілуге уақытша қарсылығы, өткізгіштігінің шегі, жік металының салыстырмалы ұзаруы және салыстырмалы тарылуы, жіктің металының соққылы жабысқақтығы және дәнекерлеудің термиялық әсерінің аймақтары, дәнекерленген жалғаудың үзілуге уақытша қарсылығы мен майысу бұрышы; 2) ұзақ беріктігі, икемділігі және жылжуға бейімділігі; 3) айналымды беріктігі; 4) жік металының осалдығының шекті температурасы және дәнекерлеудің термиялық әсерінің аймақтары; 5) жұмыстық температура кезінде термиялық ескіруінен кейінгі дәнекерлі жалғаулардың қасиеттерінің тұрақтылығы; 6) жұмыстық ортада тотығуының қарқындылығы; 7) жол беруге болмайтын ақауларының болмауы; 8) кристаллит аралық коррозияға қарсы төзімділігі (аустенит тобының болаттарынан жасалған элементтердің дәнекерлі жалғаулары үшін); 9) орындалатын дәнекер жалғаулар үшін ерекше басқа да сипаттамалары. Зерттеушілік аттестацияның нәтижелері бойынша, оны жүргізген ұйыммен оны нақты қолдану үшін қажетті нұсқаулар беріледі. 100. Дәнекерлеу технологиясының өндірістік аттестациясы оны қолдану басталғанға дейін әрбір ұйыммен жүргізіледі. Өндірістік аттестация осы кәсіпорында орындалатын бір типті дәнекер жалғаулардың әрбір тобы үшін жүргізіледі. Өндірістік аттестация ұйымда құрылған аттестациялық комиссиямен осы ұйыммен жасалған және комиссия төрағасымен бекітілген бағдарламаға сәйкес жүргізіледі. Бағдарламада дәнекерлі жалғауларға бұзбайтын және бұзатын бақылауды жүргізу мен бақылаудың нәтижелері бойынша дәнекерлеудің сапасын бағалау қарастырылады. Егер дәнекерлеу технологиясының өндірістік аттестациясы кезінде сынақтың қандай бір түрі бойынша қанағаттанғысыз нәтижелер алынса, аттестациялық комиссия алынған нәтижелердің белгіленген талаптарға сәйкес келмеу себептерін анықтау жөніндегі шараларды қолданады және қайта сынақты жүргізген дұрыс па әлде осы технология өндірістік жалғауларды дәнекерлеу үшін қолданғанға дейін жетілдіруді қажет етеді ме, соны шешеді. 101. Дәнекерлі жалғаулардың зерттеушілік аттестациямен белгіленген деңгейге қатысты қасиеті немесе сапасы нашарлаған жағдайда, дайындаушы ұйым (құрастырушы немесе жөндеуші ұйым) дәнекерлеу технологиясын қолдануды тоқтата тұрады, олардың нашарлауына алып келген себептерді анықтайды және жояды және қайта өндірістік аттестацияны, ал қажет болған кезде-зерттеушілік аттестацияны да жүргізеді. 102. Ыдыстарды дайындау, құрастыру және жөндеу кезінде дәнекерлеудің кез келген аттестациядан өткен технологиялары қолданылады. Аустенитті және мартенситті және мартенситті-ферритті топтағы жоғары хромды болаттардан жасалған бөліктер үшін газды дәнекерлеуді қолдануға рұқсат берілмейді. 103. Қысымның астында жұмыс жасайтын элементтерді дәнекерлеу қоршаған ауаның температурасы оң болған кезде жүргізіледі. Құрастыру және жөндеу кезінде НҚ, ӨТҚ талаптарын сақтаған және дәнекерлеушілер үшін қажетті жағдайларды жасаған кезде (желден, жауыннан, қардан қорғау) теріс температура жағдайларында дәнекерлеуді орындауға рұқсат беріледі. Қоршаған ауаның температурасы теріс болған кезде дәнекерлеу жалғауының ауданындағы металл кептіріледі және оң температураға жеткенше қыздырылады. 104. Дәнекерленетін бөліктердің алдын ала және қосалқы қыздыруының қажеттігі және тәртібі дәнекерлеу технологиясымен анықталады және ӨТҚ көрсетіледі. Қоршаған ауаның температурасы теріс болған кезде қыздыру оң жағдай кезіндегідей жүргізіледі, бірақ қыздырудың температурасы 50°С жоғары етіп алынады. 105. Жіктерді дәнекерлегеннен кейін жапсарлас орындар күйіктен, металдың шашырандысынан және басқа да ластардан тазартылады. Түйіспе дәнекерлеу арқылы орындалған құбырлардың түйіскен жерлеріндегі ішкі қыры берілген өту қимасын қамтамасыз ету үшін алынады. 106. Ыдыстардың элементтерін термиялық өңдеу металдың және дәнекер жалғаулардың қасиеттерін металл мен дәнекерлеудің НҚ қабылданған көрсеткіштерге сәйкес болуын қамтамасыз ету, сондай-ақ технологиялық операцияларды (дәнекерлеу, икемдеу, тегістеу және басқалары) орындау кезінде пайда болатын қалдық қысымды азайту үшін жүргізіледі. 107. Термиялық өңдеу жұмыстарын жүргізуді арнайы дайындықтан, сәйкесінше сынақтан өткен және жұмыстарды жүргізу құқығының куәлігі бар термист-операторлар жүзеге асырады. 108. Дайындағаннан кейін (жаныштау, тегістеу, дәнекерлеу және басқалары кезінде) қабырғаларында жол беруге болмайтын қалдық қысымдар пайда болатын ыдыстар, сондай-ақ термоөңдеу арқылы беріктігіне жететін ыдыстар термиялық өңделеді. 109. Дәнекерлеуді, тегістеу немесе жаныштауды қолдану арқылы дайындалған, көміртекті, аз көміртегілі марганецті және марганецті-кремнилі болаттардан жасалған ыдыстар мен олардың элементтер міндетті түрде термоөңделеді, егер: 1) ыдыстың түбінің, пісірілген бөлшегінің немесе патрубкасының цилиндрлі немесе конусты элементінің қабырғасының қалыңдығы оларды дәнекерлі жалғаған орындарда көміртекті болаттар үшін 36 мм артық және аз көміртегілі марганецті және марганецті-кремнилі болаттар үшін 30 мм артық болса; 2) қаңылтырлы болаттан жаныштаумен (тегістеу) дайындалған ыдыстың (патрубка) цилиндрлі немесе конусты элементтерінің номиналды қалыңдығы (3) формула бойынша есептелген шамадан асса s = 0,009(D + 1200), (3) бұнда D-минималды ішкі диаметр, мм. Бұл талаптар жиектелген қаптарға қолданылмайды; 3) олар коррозиялы жарылуды тудыратын орталарда пайдалануға арналған болса; 4) түбі және басқа да элементтер тегістеуді (жаныштауды) аяқтаудың температурасы 700°С төмен болған кезде тегістелсе (жанышталса); 5) ыдыстардың түбі және олардың элементтері қалыңдығына қарамастан суық тегістеу немесе суық бөлшекті пісіру арқылы дайындалған болса. 110. Сыртқы диаметрі 36 мм асатын көміртекті және аз көміртегілі болаттардан жасалған құбырлардың бүгілген жерлері, егер бүгілудің орташа радиусының құбырлардың номиналды сыртқы диаметріне қатынасы 3,5 кем; ал құбырлардың қабырғасының номиналды қалыңдығының оның номиналды диаметріне қатынасы 0,05 асатын болса термоөңделеді. 111. Аз көміртегілі хромды молибденді, хромды молибденванадилі болаттардан, мартенсит тобындағы болаттардан және осы типтегі және топтағы болаттардан негізгі қабатымен екі қабатта жасалған, дәнекерлеуді қолдану арқылы дайындалған ыдыстар және олардың элементтері қабырғасының диаметрі мен қалыңдығына қарамастан термоөңделеді. 112. Аустенитті топтағы және көміртекті болаттардан негізгі қабатпен екі қабатты болаттардан және аз көміртегілі марганецті және марганецті-кремнилі типтегі аустенитті топтың болаттарынан коррозияға төзімді қабатпен жасалған ыдыстарды және олардың элементтерін термоөңдеудің қажеттігі НҚ белгіленеді. 113. Аустенитті болаттарынан суық тегістеу немесе суық бөлшекті пісіру арқылы дайындалған ыдыстардың түптері термоөңдеуден өткізіледі. 114. 850°С төмен болмайтын температурада тегістелетін (жанышталатын), аустенитті хромды никелді болаттардан жасалған түптер мен бөліктері үшін термиялық өңдеу қажет емес. Аустенитті болаттардан жасалған, қабырғасының қалыңдығына ішкі диаметріне қатысты ыстықтан пішіні өзгеруі 28 артық болатын түптер, егер олар коррозиялы жарылуды тудыратын ортада жұмыс істеуге арналмаған болса, термиялық өңдеуден өткізілмейді. 115. Термиялық өңдеудің түрі (босату, қалыпқа келтіру немесе кейін босату арқылы шыңдау, аустенизация және басқалары) және оның тәртіптері (қыздыру жылдамдығы, ұстау температурасы және уақыты, салқындатудың шарттары және басқалары) НҚ бойынша қолданылады және техникалық жобада көрсетіледі. 116. Тұйықтаушы жікті кейіннен жергілікті термоөңдеу арқылы ыдысты бөліп-бөліп термиялық өңдеуге рұқсат беріледі. Жергілікті термоөңдеу кезінде мамандандырылған ұйыммен келісілген технологияға сәйкес, бірқалыпты тегіс қыздыру және салқындату қамтамасыз етіледі. Коррозиялық жарылуына қарсы төзімділігіне қойылатын талаптар болған кездегі ыдысқа жергілікті термоөңдеуді қолдану мамандандырылған ұйыммен келісіледі. 117. Пештегі термоөңдеу үдерісінің барысында ыдыстың (элементтің) кез келген нүктесіндегі қыздыру температурасы термоөңдеудің тәртібімен көзделген максималды және минималды температураның шектерінен аспайды. Пештегі орта термоөңделетін ыдысқа (элемент) зиянды әсерін тигізбейді. 118. Ыдыстар мен олардың элементтерінің металының қасиеті термиялық өңдеудің барлық айналымдарынан кейін осы Талаптың, стандарттардың және НҚ талаптарына сәйкес келеді. 119. Термиялық өңдеу өнім металының бірқалыпты тегіс қызуын, оларда жылу еркін кеңейіп және пластикалық пішіні өзгерулерінің болмауын қамтамасыз ететіндей тәсілмен жүргізіледі. Өнімді термоөңдеу кезіндегі қыздырудың, ұстаудың және салқындатудың тәртібі өздігінен жазатын аспаптармен тіркеледі. 120. 106-тармаққа сәйкес, қалдық қысымдарды кетіру үшін термиялық өңдеудің орнына, НҚ көзделген басқа да әдістерді қолдануға рұқсат беріледі.

Кітапхана - өнер, білім ордасы. Қазақстан - тәуелсіз мемлекет. Тәуелсіз елді өркениетті әлемге танытатын, дамыған елдер қатарында терезесін тең ететін күш – білім және білімді ұрпақ. Білімді ұрпақ – егеменді елдің берік тірегі. Қазіргі таңдағы жан-жақты білім мен тәрбие берер мәдени орындардың бірі – мектеп кітапханасы. Кітапхана сол мемлекеттегі білімге ұмтылған жас ұрпақтың, ұстаздардың табылар жері. Біздің мектептің кітапханасы үлкен, жарық, жиырмадан астам гүлдердің түрлері бар. Кітапхананың қорында 1028 мың көркем-әдеби (қазақша, орысша, ағылшынша) кітаптар бар. Оқушылар, ұстаздар осы заманға сай ақпарат құралдарын, технологиялық заманында қанағаттандыратын көмекші құралдарды кеңінен қолдана алады. Өйткені жыл сайын кітапхана қорына көптеген әр салада әдебиеттер түсіп жатады. Бүгінгі оқушы, бүгінгі ұстаздар ертеңгі еліне жеріне деген сүйіспеншілігін, отаншылдығын, адамгершілігін, халқымыздың қилы тарихын, әде-ғұрпын, салт-дәстүрін, мәдени мұраларын оқушыларға дәріс беруде – біз кітапханашылар – кітап арқылы насихат жүргізіп, кітап көрмесін, тәрбие жұмысын өткізуде көптеген жұмыстар атқарамыз. Кітапханаға 1-сыныптан бастап 11-сыныпқа дейін оқырмандар өте көп келеді. Оқушылар кітап әлемімен танысып, кітапты құрметтеуді, онымен жұмыс жасауды үйренеді. Оқушыларға рухани – адамгершілік тәрбие беру – қазіргі мектеп кітапханасының ең маңызды міндеттерінің бірі, сондықтан нақты жағдай мен қызмет түрлерін қөолданамыз. Өміріндегі бар алтын мен асылдан, Кітап артық шуақ болып шашылған, Кітапханам - өнер-білім ордасы. Сен – анамсың, құшағың кең ашылған. Білім, өнер және ынтымақ ордасы. 120-«М.Бегалин» атындағы лингвистикалық гимназия аудандық, тіпті қала бойынша алдыңғы қатарда деуге болады. Онда еңбек ететін ұстаздардың 60% (пайызы) 14 категориялы, яғни мамандығының шеберлері. Шәкірттер үш тілді: ағылшын, қазақ, орыс жетік біледі, шығыс тілдерінен араб, қытай тілдерін игереді. Оқушылар жан-жақты білім, тәрбие алады. Түрлі үйірмелер жұмыс ісейді. М: домбыра, би, хор, драмма, әр пәннен факультативтер. Ұстаздар үшін мемлекет тілін үйрету курсы бар, жыл аяғында әр ұстаз сынақ тапсырады. Шәкірттеріміз аудандық, қалалық, республикалық шараларға қатысып жүлдемен оралып жүр, (мысал) Сабақты, кездесулерді, әр түрлі шараларды әнұранмен бастаймыз. Өтілетін шаралардың барлығына өнерпаздарымыз қатысып, өнерлерімен қуантуда. Әр пәннен жабдықталған кабинеттер бар. Оқу жылының басында бірнеше адамнан құралған комиссия кабинеттердің жағдайымен, ұстаздардың дайындығымен танысады, кемшіліктері болса ескертеді. Мектебімізде М.Бегалин мұражайы бар. қысқа метражды фильмдер, картиналар әр тақырыпқа арналған диофильмдер бар. шәкірттеріміз кино өнерінде, өнердің басқа саласында еңбек еткен даңқты адамдар, соғыс батырлары, ардагерлер журналы мәлімет алады. Мұнда кездесулер, сынып сағаттары өткізіледі. Евразия фестиваліне келген дүние жүзіне белгілі кино қайраткерлерімен кездесу өтті. Олар мүмкіндігі болған жағдайда келіп, оқушылармен кездесулер өткізеді. Олар туралы көптеген материалдар, фотосуреттер сақталған. Көптеген жылдар еңбек етіп зейнетте жүрген ұстаздар мектебінің жетістіктеріне қуанады, ал мектеп ұжымының оларға деген ықыласы ерекше жоғары, олар өтілетін шаралардың ортасында жүреді. Тәжірибелі ұстаздың жас ұстаздарға қамқорлығы дәстүрге айналған. Сабақтарына қатысып әдістерімен бөліседі. Бірде – бір ардагер женіс күнінде не қарттар күнінде қалыс, ескерілмей қалмайды. Мерекеде ғана емес басқа күндерде де керек болса көмеек етуге бөлінген сыныптар бар. Ардагерлер сынып сағаттарына келіп сурақтарға жауап беріп, әртүрлі тақырыпқа әнгіме өткізеді. Әрине мұндай ұжымды басқару, үлгі басшы болу әркімнің қолынан келмейтіні хақ. Мектебімізді Атажанова Валентина Дадановнаның басқаруы бақытымыз. Ол өте шебер басқарушы, ұйымдастырушы, аянбай еңбек етуші. Зор тынымсыз еңбектің арқасында ғылыми атаққа ие болды. Қарамағындағы талантты қызметкерлерден (ұстаздардан) де соны талап етеді. Қанатыңыз талмай осы қарқынмен ұжымыңызды алға сүйрей беріңіз құрметті

БАӘ азаматшасы Разан Әл Мүбарак - табиғатты қорғау жөніндегі халықаралық одақтың жаһандық экологиялық агенттігінің президенті болып сайланған алғашқы араб әйел. Оның тағайындалуы сонымен қатар IUCN-ның 72 жылдық тарихында екінші басқарушы әйел болып жазылды. Разан Аль Мубарак өзінің жаңа тарихи орны туралы айтып, БАӘ мен олардың басшыларына алғысын білдірді. «Мен үшін планетаның экологиясын сақтау қажет болған сәтте IUCN-нің 15-ші президенті болып сайлану үлкен мәртебе», - деді мұсылман әйел. Разан Әл Мубарак өзінің еңбек жолын 2001 жылы WWF -пен серіктестікте Emirates Nature WWF -те бастады. 2018 жылы Дүниежүзілік экономикалық форум үздік 100 жас көшбасшылар тізіміне мұсылман әйелді енгізді.

Талдықорғанда аса қауіпті қылмыскерді ұстаған екі жігіт мараптталды Жамбыл облысында вирус жұтырғандармен байланыста болған 82 адам карантинде жатыр Алматыда тағы 2 адам коронавирустан жазылып шықты Өзбекстанда 221 адам коронавирус жұқтырған Канадада карантин режимін бұзған адамға $3,5 мың айыппұл салынады Қарағанды ооблысында жалған антисептиктер тәркіленді Көкшетауда жергілікті халыққа қажет азық-түлік қоры жеткілікті – әкімдік Қазақстанда ТЖ тәртібін қамтамасыз етуге 24 қаладан 10 мың сарбаз жұмылдырылды Қорғаныс министрі Алматы көшелеріндегі танкілердің видеосына қатысты түсінік берді ШОБ субъектілері қандай салықтардан босатылды Әскери міндеттілердің қай санаты арнаулы жиындардан босатылады Төтенше жағдайда билікке сенім мен жұртта жауапкершілік болуы керек Нұрлан Ермекбаев: Арнаулы жиынды жаппай жұмылдырумен шатастырмау керек Президент жарлығы: Әскери міндеттілердің арнаулы жиыны 10 күннен 3 айға дейін созылуы мүмкін «Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламасын қаржыландыру 1 трлн теңгеге дейін ұлғайтылды 2019 жылғы 7 желтоқсан 16:24 МӘСКЕУ. ҚазАқпарат – Мәскеулік метрополитенде Еуразия экономикалық одағының бес жылдығына орай мерекелік пойыз іске қосылды, деп хабарлайды ҚазАқпараттың меншікті тілшісі. Түркістан облысында шетелдік автокөліктерге сары нөмір беріле бастады ЕАЭО елдерінің электрондық темекі нарығында өзгерістер болады Асқар Мамин: Жасанды интеллект технологияларын дамыту үшін ЕАЭО аясында қолайлы жағдай жасау керек ЕЭК Алқасының жаңа төрағасы 2020 жылдың 1 ақпанында қызметіне кіріседі Пойыз екі секциялық вагоннан тұрады. Әрқайсысының интерьері ЕАЭО-ға мүше Армения, Беларусь, Қазақстан, Қырғызстан және Ресей мемлекеттеріне арналған. Жолаушылар елдер туралы қызықты деректерді біліп, олардың негізгі салаларымен және ұлттық тағамдарының ерекшеліктерімен таныса алады. Сонымен қатар, әр вагонда Еуразиялық экономикалық одақтың не екені, қашан және не үшін құрылғаны, Еуразиялық экономикалық комиссияның не істейтіні туралы мәліметтер жарияланған. Оның жоғарғы бөлігінде қатысушы елдердегі ЖІӨ өсу қарқыны көрсетілген. Есік алдынан жолаушылар ЕАЭО елдерінің тауарлар экспортының құрылымы, үшінші елдермен сыртқы сауда нәтижелері, Одақтың оның тұрғындары үшін пайдасы туралы инфографиканы таба алады. QR кодтары жолаушыларға ЕАЭО туралы анимациялық бейнелерді көруге, сонымен қатар әлеуметтік желілердегі ЕЭК парақшаларына кіруге және Одақ туралы соңғы жаңалықтарды оқуға мүмкіндік береді. «Бұл достық пойызы мәскеуліктерге Еуразиялық экономикалық одақтың қандай екендігі туралы ақпарат береді. Біз жас қауымдастықпыз, сондықтан мұндай бастамалар біз үшін өте маңызды. Олар Одақтың танылуына ықпал етеді және қауымдастықтың артықшылықтары туралы айтуға көмектеседі», - деп атап өтті ЕЭК Коллегиясының төрағасы Тигран Саркисян пойыздың ашылу салтанатында. ЕЭК баспасөз қызметі хабарлағандай, ЕАЭО-ның бес жылдығына арналған пойыз алты ай бойы Кольцевая метросында жүреді және үш миллионға жуық адамды тасымалдайды. Олар Одақ жетістіктерімен және қатысушы елдер сипаттамаларының әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштерімен егжей-тегжейлі таныса алады. Басты сөздер: Шекаралас мемлекеттер, ТМД, Қазақстанның сыртқы саясаты, Дипломатия, Ресей, Еуразиялық экономикалық одақ, Халықаралық ұйымдар,

Элитаның бүлігінен де, ауған сценарийінен де қорықпауға болады – Әшімбаев – kaz.365info.kz Элитаның бүлігінен де, ауған сценарийінен де қорықпауға болады – Әшімбаев 27 тамыз 2021, 12:47 Діни фактор әлсіз байқалады, ал ұнатпағандарға компромат толы папкалар бар. Қазақстанда "ауған сценарийі" қаншалықты ықтимал деген сұрақты саясаттанушы Данияр Әшімбаев қойды. Ол өзінің Facebook парақшасында факторларды талдап, қорытынды жасады. Саясаттанушы "Ауған нұсқасында" мемлекеттік жүйе діни догмалар мен тайпалық құрылымнан құралатынын айтты. Теориялық тұрғыдан алғанда, исламда ұлттарға бөліну жоқ, бірақ іс жүзінде талибтер — бұлар ең алдымен пуштундар. Бұл факторды үнемі ескеру керек. — Сондай-ақ, талибтердің жетістігі тек бір жақты әскери жеңіс екенін әрқашан түсіну керек. Олардың жетістіктерінің жартысы – бұрынғы биліктің қателіктері, қылмыстары және тиімсіздігі, – деп атап өтті ол. "Қарсы" үш дәлел Сарапшы бірнеше фактілерді келтірді. халық кеңестік халықтар достығы мен ұлтаралық келісім саясатының тәжірибесімен тиімді "вакцинациядан" өтті – Жергілікті және шынайы оқиғаларға қарамастан, Қазақстанда ұлтаралық қақтығыстар ғана емес, шиеленіс те жоқ. Екі негізгі этнос — қазақтар мен орыстар – бір-бірімен өзара тиімді әрекет жасауда. Мемлекеттік билік органдарындағы екіншісінің өкілдігі біртіндеп қысқарып келе жатқанына қарамастан, орыс тілінің қуатты факторы бар, ол шын мәнінде қазақтар үшін екінші (тіпті бірінші) ана тіліне айналды, — деп жазды сарапшы. Екіншіден, трайбализм саяси өмірде маңызды мәнге ие болмады. Дегенмен бұл өте маңызды фактор болып қалды. Бұны Әшімбаев Нұрсұлтан Назарбаевтың Президент лауазымындағы саясатының үлесіне қосты. – Қазақтар тайпаларға бөлінбеген, руаралық ашық қақтығыстар болған жоқ. Трайбализм аймақтық тепе-теңдік факторына және насихатты берік етуге айналды, оны көбінесе рулық бөлінуді қарсыластарына қарағанда әлдеқайда маңызды санайтын адамдар қолданады, — деді Әшімбаев. Үшіншіден, ел өмірінде діни фактор ерекше рөл атқармайды. Ол әдет-ғұрып саласында орнығып, идеологиялық құрал ретінде өзін көрсете қоймады. Әшімбаев қоғамдағы діни насихатты саясиландыру деңгейі әлі де аз деп санайды. Оларға да, ұлтшылдық ұрандарға да сезімталдық артып келеді. Мұны саясаттанушы жалпы білім беру және мәдени деңгейдің төмендеуімен түсіндірді. — Байқағанымыздай, осыдан кейін қазіргі сәтте біздің республикамыз "ауған көрпесін" жамылуы екі талай Бірақ оның ізімен жүрмеу үшін Ауғанстанның тәжірибесін ескеру маңызды, – деп атап өтті ол. Төңкеріс сценарийі екіталай Тағы бір сұрақ, елде діни бояусыз басқа сценарий бойынша төңкеріс болуы мүмкін бе? Мысалы, билеуші элитаның "бүлігі". — Өздеріңіз білесіздер, екі сыныптастың одағы – ҰҚК Төрағасы Мәсімов пен Премьер-Министр Маминнің үлкен ықпалы бар. Сонымен қатар, біріншісінің командасына Қорғаныс министрі Ермекбаев кіреді. Армияның әлеуетін асыра айтудың қажеті жоқ, және генералдар жиі араластырылады, бұл басшылық тарапынан бақылауды қамтамасыз етеді. ІІМ мен Ұлттық Ұлан бөлек әңгіме, бірақ олардың саяси рөлін айту қиын. Қауіпсіздік қызметкерлерінің кадрларын бақылауды өз қолынан шығарған жоқ. Бұл команда ең алдымен Елбасына адал және бүкіл саяси құрылымның тұрақтылығы мен тепе-теңдігін қамтамасыз етеді Транзиттің қазіргі кезеңі қандай да бір жолмен аяқталып жатса, ол басқа әңгіме. Бірақ бұл жағдайда белгілі бір сценарийлер дайын деп ойлаймын, – деп есептейді Әшімбаев. Қоғамды басқарушы топтардың басқа өкілдері, оның пікірінше, үлкен қауіп төндіре қоймайды. Дегенмен, олардың арасында наразылары көп. – Бірақ айтуға болады, сол сейфтерде жеке амбицияларды тежейтін (және ұстап тұратын) компроматтар тау болып жиналып жатыр. Осылайша, екі президент те қабілетті болып отырған қазіргі жағдайда төңкерістің орын алу сценарийі екіталай болып көрінеді. Элитаның шоғырлану деңгейі өте жоғары, бірақ қадағалау қиын болған кезде жағдай күрт өзгеруі мүмкін. Әсіресе, егер элита нақты нұсқаулар алмаса, – деді саясаттанушы.

«KEGOC» АҚ Биллингтік жүйенің сапасын тексереді | KEGOC «KEGOC» АҚ Биллингтік жүйенің сапасын тексереді «KEGOC» АҚ-ның 9 аймақтық филиалында Тұтынушылармен есеп айырысудың биллингтік жүйесін тәжірибелік-өнеркәсіптік пайдалану (ТӨП) басталды. ТӨП кезінде компания мамандары жүйенің жұмысқа қабілеттілігін және баптауларының техникалық талаптарға сәйкес болуын тексереді. Анықталған барлық ақаулар мен қателіктер жөнделеді және ағымдағы жылдың соңында жүйе тиімді пайдалануға беруге дайын болады. Биллингтік жүйе «KEGOC» АҚ «Жүйелік қызметтерді көрсету процестерін жетілдіру» трансформация жобасының шеңберінде енгізіледі. 2018 жылдың соңына дейін жобаны іске асырудың барлық кезеңіне саналған күрделі салымдар 138 млн.теңгені құрайды. Компания филиалдарындағы ТӨП-пен бірге ҚР электр энергиясының көтерме сауда нарығы (ЭКН) субъектілерін (KEGOC тұтынушылары) Биллингтік жүйедегі клиенттің «Жеке кабинетінде» жұмыс істеуге үйрету бойынша оқыту басталды. Олар қосымшаның қызметімен таныстырылады және Биллингті қосу кезеңінде жүйеде жұмыс істеуге дайын болады. Астанада өткен ҚР ЭКН субъектілерінің өкілдерімен кездесуде Биллингтік жүйені ендіру бойынша жоба басшысы Жәнібек Қуанышбаев атап өткендей компания клиенттері үшін жүйеде жұмыс істеудің артықшылықтары айқын. «Есеп жүргізу үшін ағымдағы және тарихи деректердің қол жетімділігі, онлайн режимінде қызметтерге ақы төлеу шоттарын ұсыну және тағы басқалары уақытты үнемдеуге себеп болады. Сонымен қатар электр энергиясын есепке алау құрылғыларынан деректерді жүйеге тікелей жіберу процестерін біріктіру адами факторды жояды, нәтижесінде өзара есеп айырысу рәсімінің тиімділігі мен айқындығын арттырады», - деп түсіндірді. Енгізілетін өзгерістердің ауқымы бойынша «KEGOC» АҚ-дағы Биллингтік жүйені әмбебеп деп атауға болады. Жаңа жүйе енгізілгеннен бастап тұтынушылар, яғни энергия нарығының 280 субъектісі «Жеке кабинет» арқылы тұтыну, шарттар туралы жаңа ақпарат, төлем және өтеу туралы, есеп айырысу кезеңі бойынша мәліметтер және тағы басқалары туралы деректерді енгізуге қол жеткізеді.

ТҮРКІСТАН: Карантинде шаруаларды қолдау үшін 80 млрд. теңге қаралған БасыТүркістан облысыТҮРКІСТАН: Карантинде шаруаларды қолдау үшін 80 млрд. теңге қаралған Қаражат шеңберінде 500 астам кәсіпорынға қолдау көрсетілетін болады. Түркістан облысындағы шаруаларға карантин кезінде қолдау көрсету үшін 80 млрд. теңге қаражат қаралған, - деп хабарлайды ERNUR.KZ. Әлемдік пандемия-коронавирустың экономиканың бірқатар негізгі салаларын тежегендігі белгілі. Осыған байланысты экономиканы тұрақтандыру, кәсіпкерлікті, отандық тауар өндірушілерді қолдау мақсатында Үкіметпен антикризистік шара қабылданды. Cонымен қатар, 2020 жылдың соңына дейін экономикалық өсімді қалпына келтіру жөніндегі кешенді жоспар бекітілді. Бүгін бұл туралы Өңірлік коммуникациялар қызметінде өткен брифингте облыстық кәсіпкерлік және сауда басқармасының басшысы Н.Иманқұлов мәлімдеді. Оның айтуынша, кәсіпкерлікті қолдау арқылы экономиканы тұрақтандыру шаралары негізінен үш бағытта жүргізілуде. Атап айтқанда, жеңілдетілген қаржыландыру, салықтық жеңілдіктер, несиелік ынталандыру түріндегі қолдаулар. «Кәсіпкерлік субъектілері үшін қаржыландыру қолжетімділігін арттыру мақсатында «Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламасы бойынша қаржыландыру көлемі Республика бойынша 1 трлн. теңгеге дейін ұлғайтылды. Бүгінгі таңда Түркістан облысы бағдарламаны жүзеге асыру бойынша республикада көшбастап тұр. Мәселен, бағдарлама шеңберінде 50 млрд. теңгені құрайтын 446 потенциалды жоба бар. Оның ішінде 27,8 млрд. теңгені құрайтын 274 жоба қаржы институттарымен мақұлданып, қаржыландырылуда», – деді басқарма басшысы. Сондай-ақ, кәсіпкерлердің өндірістік қуатын сақтау және тұрақтандыруға бағытталған «Бизнестің жол картасы 2025» мемлекеттік бағдарламасына бірқатар өзгерістер енгізіліп бизнес үшін Бағдарламаға қатысу максималды түрде оңайлатылды. Және несие сомасы 2,5 млрд. теңгеден 7 млрд. теңгеге дейін ұлғайтылды, салалық шектеулер алынды кепілдік берілетін несие сомасы 1 млрд. теңгеге дейін өсті, пайыздық ставка 6% көлемінде бекітілді. Бүгінде өңірдегі бағдарламаның бюджеті екі есеге өсіп, 4,8 млрд. теңгені құрап отыр. Қаражат шеңберінде 500 астам кәсіпорынға қолдау көрсетілетін болады. Одан бөлек, биыл шаруалар «Еңбек» бағдарламасы, «Оңтүстік» аймақтық инвестициялық орталық» және «Ырыс» микроқаржы ұйымы» қаржы институтары, Агроөнеркәсіп кешенін дамыту бағдарламалары арқылы бизнесті қолдау мақсатында 80 млрд. теңгеге жуық қаражат қаралған. Қаржылай қолдаулардың нәтижесінде жыл соңына дейін 50 мыңға жуық кәсіпкерлік, отандық тауар өндірушілер және шаруа қожалықтары қаржылай қолдаулармен қамтылатын болады. Жалпы, экономиканы тұрақтандыру шаларына жеке кәсіпкерлік субъектілерін жаппай қатыстыру басты назарға алынған.

Көктоғай көтерілісі - Еl.kz 05.12.2012 2993 Көктоғай көтерілісі– Алтай аймағы қазақтарының Қытай билеушілеріне қарсы 20 ғ-дың 30 – 40-жылдарындағы қарулы көтерілісі. Шыңжаң өлкесінің генерал-губернаторы Шың Шысай өз үстемдігін бекемдеу үшін ел ішіндегі көзі ашық, оқыған азаматтарға, дін басыларына құрық салды. 1938 ж. қыркүйекте Алтай аймағының Көктоғай ауданындағы қарақас руының тәйжісі Қалел Нұртазаұлын, аймақтық өкіметтің бас хатшысы Мәнкей Мәмиұлын тұтқындады. Желтоқсан айында дінбасы Ақыт қажыны тұтқындап, кітаптарын тәркіледі. 1939 ж. қыркүйекте "Қазақ, қырғыз құрылтайын ашамыз" деген сылтаумен Алтай аймағынан 50-ге тарта адамды Үрімжіге шақырып апарып, қамады. Халық қолындағы қару-жарақты өкіметке алу үшін аймақ, аудандарға құрал жию комиссиясын жіберді. Сарсүмбе қаласына 700 адамды шақыртып, ел ішіндегі қаруды түгел тапсыруға шақырды. Бастартқандарды қамауға алып, қинап мойындатты. Көктоғай ауд-ның әкімі Шүй Ерлин аудан халқына қысым көрсетті. 60 адамды қамау туралы шешім шығарды. 1940 ж. ақпан айының бірінші жұлдызында Айтуған үкірдайы Есімхан Иманбайұлы бастаған Айтеке би, Сайып Қалелұлы қатарлы 30-дай жігіт бір түннің ішінде Шүй әкімін қасындағы 7 адамымен қоса өлтіріп, қарулы көтеріліске аттанды. Көктоғай көтерілісіне Ырысхан Ноғайбайұлы бастаған Шіңгіл ауданы тұрғындары қосылды. Екі ауданның 1000-ға жуық азаматы Қараағаштағы Көксеген ауылында бас қосып, көк қасқа тай сойып, қолдарын қанға матырып, ант ішісті. Шың Шысай өкіметі көтерілісшілерді жаныштау үшін Сарсүмбе дивизиясының үстіне Үрімжіден тағы бір дивизия әскер, 3 ұшақ, 3 бронды машина, бір зеңбірек батареясын және Кеңес Одағының Құмылдағы атты әскер полкінен бір батальон солдат жіберді. Алғашқы ұрыс Шіңгілдің Үшқыз, Күмістің құйғаны деген жерлерде болды. Кеңес солдаттары батальонының командирі Ақтеке бидің сойылынан мерт болып, көтерілісшілер жеңіске жетті, көп қару-жарақты олжалады. Елді паналатуға Моңғолия өкіметінен баспана сұралды. Алайда моңғол әскерлері Бұлғын деген жерге көшіп барған бала-шағаны оқпен қарсы алды. Көтерілген ел-жұрт Бәйтік, Қаптық тауына барып, жан сауғалады. Бұл жерден маусым айында қайтып, Арал жайлауындағы елге барып қосылды. Жаз бойы Қытай өкіметінің бірнеше дивизия әскеріне бірнеше рет күйрете соққы берді. Қыркүйек айында өкімет делегация жіберіп, көтерілісшілерді бейбіт келісім жасауға шақырды. Көтерілісшілер мынадай 7 түрлі шарт қойды: дін бостандығы, тұтқындарды босату; сақшы бастықтарын қазақтан қою; өкіметтің тыңшы ұстамауы; аудандарда әскер тұрғызбау; өкімет жұмысына қазақтарды молынан қатыстыру; алым-салықты жеңілдету. Бұл келісімге 1940 ж. 18 қазанда қол қойылды. Бірақ өкімет бұл келісімді орындамады. 1941 жылдың басында "алтын қазушы" атын жамылған қытай әскерлерінің саны 1100-ге жетті. Тұтқындағылар қайтарылмады. Маусым айында қарақас руының басшысы Қалел Нұртазаұлы және оның ұлы Рақат бастаған ел тағы да көтеріліске шықты. Көтерілісшілер тағы да басымдылық танытты. Бірақ қазан айында Алтай тауына қар жауып кетті де, он мыңдаған көтерілісшілерді артынан қар мен мұз, алдынан жау қысты. Көтерілісшілер ақыры амалсыз қаруларын тапсырды. Өкімет көтеріліс басшыларынан "Қалел Нұртазаұлы бастаған 16 адамды Үрімжіде келісімге қол қояды" деген сылтаумен алып кетті де, сол бойы абақтыда өлтірді. Оспан Сіләмұлы қаруын тапсырмай, Құбының құмына қашып кеткен болатын. Кейін өкіметтен қорлық-зорлық көргендер соның төңірегіне ұйысты. 1943 жылдың маусым айында олардың саны 400 адамға, қару-жарағы 150-ге жетті. Тамыз, қыркүйек айларында оларға Моңғолия және Кеңес Одағы көмек беретіндіктерін білдірді. Қазан, қараша айында Моңғолия өкіметі оларға Үшқыз, Майқантас өңірінен қоныс берді. 1944 ж. 23 ақпанда Моңғолияның премьер-министрі маршал Чойбалсан барып кездесті. 1943 жылдан Алтай баурайындағы көтерілісшілер қосынының күші Шыңжаң өлкелік, Қытай орталық армиясының бірнеше жүз мың жауынгерін ұстап тұрды. 1945 ж. 6 қыркүйекте Қытай билеушілері Алтай аймағынан қуып шығарылды. Кеңес өкіметі 1944 ж. қарашадан Құлжа қ-нда Шығыс Түркістан Республикасын құруға кіріскен. Алайда ұзамай оны коммунистік Қытайға қосуды мақұл көрді. Қан төгіп жүріп алған жеңістің большевиктердің шылауына түсіп кеткеніне көтерілісшілер наразы болды. 1946 ж. жазда көтеріліс басшысы Оспан Сіләмұлы Алтай аймағының қуыршақ ген.-губернаторлығынан бас тартып, жаңа жасақ дайындады. Кеңес Одағы көтерілісшілерді жаныштау үшін генерал А.Полинов, Ф.Лескин басқарған он мыңдаған солдатты Шығыс Түркістан формасын кигізіп, шекарадан өткізді. 1948 ж. қыркүйек айында Оспан батырға кездескен америкалық профессор А.Док Барнеттің айтуынша: "ол кезде Оспан батырдың қасында 15 мың қазақ түркісі бар еді....". 1949 ж. қыркүйек айынан бастап Алтай көтерілісшілерінің алдынан тағы бір алып күш Қытай Қызыл Армиясы шықты. Сөйтіп, Алтай көтерілісшілері Қытай билеушілеріне, Кеңестік Ресей мен коммунистік Қытайға қарсы 12 жыл соғысты. 1951 ж. ақпанда Қытай Қызыл Армиясы Көктоғай көтерілісін біржолата басты.

Қапшағай қаласы бойынша Мемлекеттік кірістер басқармасы келесіні назарларыңызға жеткізеді. — Бухта Капшагай «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» 2017 жылғы 25 желтоқсандағы № 120-VI ЗРК Қазақстан Республикасының Кодексін (Салық кодексі) қолданысқа енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Заңы; «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне салық салу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 25 желтоқсандағы № 120-VI ЗРК Заңықолданысқа енді. Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік» атты Жолдауын іске асыру және салық саясатын жаңа экономикалық шындыққа келтіру мақсатында бизнестің дамуына ынталандыруға, шикізаттық емес секторда салық базасын кеңейтуге бағытталған нормалар енгізілді, салық жеңілдіктері оңтайландырылды, арнайы салық режімдері қайта қаралды және салықтық әкімшілендірудің жаңа механизмдері енгізілді. «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» 2008 жылғы 10 желтоқсандағы № 99-IV Қазақстан Республикасының Кодексінің (Салық кодексі) ережелеріне сәйкес Салық кодексі әзірленді және осы шолу хатында келтірілген негізгі өзгерістерді қарастырады. Тексерудіңстандартты файлын енгізу 150-бап қарастырады. заңды тұлғаның салықтық міндеттемелерін орындау, сондай-ақ ұсынылатын құжаттарды қысқарту жолымен құрылымдық бөлімшенің, резидент емес заңды тұлғаның тұрақты мекемесінің Қазақстан Республикасында қызметін тоқтату рәсімі58-баппенжеңілдетілді; тіркеу есебіне қою туралы салықтық өтініш беру жолымен өзгертуге жататын заңды тұлғалардың, құрылымдық бөлімшелердің тіркеу деректерінің тізбесі 77-баппен қысқартылды (мемлекеттік кірістер органдары арқылы заңды тұлғаның, оның құрылымдық бөлімшесінің, резидент емес заңды тұлғаның құрылымдық бөлімшесініңбасшысы туралы мәліметтерді өзгерту функциясы жойылды); 166- баппен (енгізу туралы Заңның 22-бап)бақылау-касса машиналарын қолдануға міндетті салық төлеушілер санаттары өзгертілді: — осы талапты ашық сауда рыноктарының аумағында тұрақты емес сауда объектілері арқылы шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін арнаулы салық режимі шеңберінде қызметті жүзеге асыратын тұлғаларға тарату – 01.01.2019 жылдан бастап күшіне енеді; — патентке негізделген арнаулы салық режимін пайдалану арқылы қызметті жүзеге асыратын тұлғаларға осы талап – 01.01.2020 жылдан бастап күшіне енеді; — екінші деңгейдегі банктерді осы санаттан шығару – 01.01.2018 жылдан бастап күшіне енді; 167-баппен (енгізу туралы Заңның 23-бабы) салық органдарында бақылау-кассалық машиналарды тіркеу кезінде ұсынылатын талаптар өзгертілді(қызмет түрлеріне қарамастан қолдану орны бойынша салық органында есепке қою қызметі ортақ пайдаланылатын телекоммуникациялар желiсi жоқ жерлерде орналасқан салық төлеушілерді қоспағанда, тек қана деректерді тіркеу және (немесе) беру функциясы бар бақылау-касса машиналары жатады) – 01.01.2018 жылдан бастап күшіне енеді; салық органдарында бақылау-кассалық машиналарды тіркеу тәртібі өзгертілді(деректерді тіркеу және (немесе) беру функциясы бар бақылау-касса машиналарын салық органында қолдану орны бойынша тіркеу фискалды деректер операторының мәліметтері негізінде жүзеге асырылады) – 01.01.2024 жылдан бастап күшіне енеді;

«ҚАРМЫСТА» ТУҒАН ҚАЛАМГЕР — «Ана тілі» Ұлт газеті 11 - Қыркүйек, 2019 ж 481 0 Алдымда Арал теңізінің 1957 жылы одақ астанасы Мәскеуде басылып шыққан, етек-жеңі далиған, бүктей-бүктей сілікпесі шыққан ескі атлас кар-тасы. О кездері ақжал толқындары жағалауды ұрып жататын алып айдынның қазіргі кезде күш-қуаты қайтып, жүз шақырымдай алысқа шегінген табанын Кіші Арал суы шайып­ жатыр… Картаға үңіліп, осы теңіздің о шеті мен бұ шетіндегі шағын аралдарды саусағымның ұшымен жағалап іздеп отырмын. Міне, Арал теңізіндегі шағын аралдар иненің жасуындай кішкентай нүктелермен белгіленіпті. Сол нүктелерден «Көкарал» түбегін тауып, жан-жағын бір мая шөпке түскен инесін іздеген адамдай көзімді айырмай тінтіп, бұрынғы «Ауан» елді мекенінің тұсына келдім. Бұл қиялгер жазушы Абдул-Хамид Мархабаевтың кіндік қаны тамған атажұрты. Онан әріде Ақбасты… Онан әріде бір шеті Ақтөбе облысына ұласқан, Ұлықұм, Кішіқұмға кірігіп кеткен Құланды түбегі. Бұл енді әлемге әйгілі қаламгер Әбдіжәміл Нұрпейісов ағамыздың дүние-ғаламды сүбелі дүниелерімен дүрілдеткен кішкентай ауыл. Ал үстіміздегі жылы сексен жастың сеңгіріне аяңдаған белгілі журналист-­жазушы Айжарық Сәдібекұлының балалық іздері де сол Арал теңізінің алқаракөк айдынына тұмсығын тығып жатқан «Қармыс» дейтін шағын балықшылар ­ауылында қалған. Осы елді мекенде байырғы балықшының отбасында дүниеге келген шекесі торсықтай ұлдың шілдеханасына жиналған ауылдың үлкен кісілері Сыражадин есімін еншілепті. Алайда екі-үш күн жолаушылап кетіп ауылға келген әкесінің ағасына бұл есім ұнамаған көрінеді. Үлкендерді дастарқан басына қайта жинап: «Ау, бұл бала Ай туып, айнала жап-жарық болып тұрғанда дүние есігін ашқан жоқ па?» деп, жөргегінде жатқан сәбидің құлағына үш қайтара «Сенің атың Айжарық» деп айқайлапты. Сол Айжарық ауылда жетіжылдықты, Ауанда орта мектепті ойдағыдай аяқта­ғасын, арада 4 жыл өткенде, Қызыл­орда пединститутының филология факуль­тетіне оқуға түседі. Бұл ­са­ланы таңдауға оған, меніңше, классик жазушы Әбдіжәміл Нұрпейісовтың «Кур­ляндия» романының кәдімгідей әсері болған сияқты. Өйткені ­сонау қырқыншы жылдардың соңына қарай шағын ауылдың үлкен-кішісі балықшы әкесінің қоржын тамына кеш түсе жиналып, әлгі ­романды бала Айжарыққа оқытады екен. ­Сонда, Көкаралдың шалдары сол жазушы шығармасындағы Есей, Баян есімді кейіпкерлерін біразға дейін естеріне түсіре алмай, бастарын қатырып отыратын. Жетілік шамның жарытымсыз жарығы астында етпеттеп «Курляндияны» оқып жатқан бала Айжарықты кідіртіп қойып: «Әй, бұл төңіректе Есей деген жігіт, Баян деген қыз болған жоқ сияқты еді ғой. Сонда, бұл кім болды екен» деп, бір-біріне сұраулы жүзбен қарап, әркім әртүрлі ­жорамал айтып, дабырласып қалатын. Бұл Есей мен Баянның көркем шығарманың кейіпкерлері екенін көмейінен жүрегі көрінетін, аңқылдағанда алдына жан салмайтын ақкөңіл ауыл адамдары қайдан білсін. Сөйтіп отырғанда бала Айжарықтың кірпіктері айқасып, көздері жұмылып кететін. Сол адамдар кейін Көкаралдан ірге көтеріп, тұс-тұсқа қоныс аударғалы қай заман. Сол ағайындардың бірқатары Айжарық ағамыз дүниеге әлі келмеген кезде әртүрлі себептермен шекаралас елдерге жер ауып кеткен еді. Солардың бірі Айжекең орта мектепті бітірген жылы Көкаралға қыдырып келген көрінеді. Ресейдегі Магнитагорскіден әкесі мен шешесі орыс орта мектебін бітірген қызымен келген. Кілең көк көздердің ортасында оқыған қыз қазақшаға шалалау болып бойжеткен екен. Ата-ананың ниеті ағайындармен құдаласу болған көрінеді. Бірақ Көкаралдың бойдақтары қызбен еркін тілдесе алмады. Сол қыз сол жолы Алматыға барып мединститутқа қабылданыпты. Айтқымыз келгені, бола­шақ жазушы осындай ортада түлеген еді. Ол уақытта аудан орталығы Арал қаласына теңіз қолтығының тұрғындары тек ұшан-теңіз арқылы кемемен жетуші еді. Кейінірек қой «Ан-2» ұшағының қатынай бастағаны. Айжекең 1968 жылдан бері Қы­зыл­орда қаласында тұрып жатыр. Алғаш­қы тырнақалды дүниелерінен бастап осы күнге дейін жазған-сызғандары Сыр бойын­дағы осы қалада жазылып, жарық көріп келеді. Институт қабырғасында оқып жүрген әуелгі жылдары филология-тарих ғылымымен айналысуды армандаған Айжекеңнің қаламынан «Әлімнің әжесі» деген тұңғыш әңгімесі облыстық газетте 1962 жылы жарияланса, қоғам қайраткері Жүсіпбек Арыстанбековтың «Жалынды жүрек» хикаяты туралы жазып көрген алғашқы рецензиясы да сол жылы «Қазақ әдебиеті» басылымында, ал «Асуда» ­деген алғашқы очеркі 1963 жылы өлкелік «Оңтүстік Қазақстан» газетінде жарық көрген. – Жазушы болу өмір бойы жазу, іздену, оқу, – дейді Айжекең. – Менің туған ауылым Көкаралда алғашқы оқыған кітабым Әбдіжәміл ағамыздың «Курляндия» ­романы болса, кейін қазақ, орыс және шетелдік классиктердің шығармаларын үлгергенімше оқып зерделедім. Бірақ қанша ізденіп оқысам да, оқудың түбіне жете алмадым. Оқығандарымнан оқи алмағандарым жетіп артылады. Қаламгер­лердің ілгері-кейінгі жарық көрген шығар­маларын үлгергенімше жата-жастана оқыдым және қолым қалт еткенде қайыра соғып оқып та жүрдім. Расында, әсіресе теңіз стихиясы, балықшылар тұрмысы туралы шығарма-ларды және төрткүл әлемге түгел аян болған классиктердің әдеби дүниелерін көзі ұйқыға кеткенше кеміретін. Әсіресе, фантас жазушы Жюль-Верннің романын, Эрнест Хемингуэйдің «Шал мен теңіз» хикаясын, Иван Буниннің теңіз табиғаты туралы әңгіме-хикаяттарын, қазақ әдебиетіндегі Әбу Сәрсенбаевтың, Әбдіжәміл Нұрпейісовтың, Зейнолла Шүкіровтың, Балтық теңізін жайлаған елдерден шыққан қаламгерлердің теңіз, оның жағалауындағы адамдардың тыныс-тіршілігі жайында жазғандарын қадағалап қайта-қайта оқитын. Бұны Айжекеңнің жаратылысына сіңген қасиеті десек те болады. Сондайда балықшы әкесінің қара қайығында ескекші болып еңбек жолын бастағаны еміс-еміс есіне түсіп, балалық шағына қайта оралатын. Сондайда ғой, Көкарал жеріндегі Қаратөс, Өндір, Сарша, Кәріжол сияқты жер атауларының шоқтығы Айжарық үшін басқа жерлердің Жерұйық, Жиде-лібайсынынан анағұрлым артық сезілетін көңіліне. Қызыл шұнақ аязды, ақ басқын боранды Аралдың қытымыр қысында көкше мұз мәрмәр тастай қатқан кезінде Аралдан Көкаралға, Көкаралдан Аралға үкімет жұмысымен жүрген жолаушылар жарамды жылқыны жегіп, қашаубай шанамен қатынайтын. Екі ара әжептәуір жер. Бірақ жер апшысын қуырған ат шана азанда қаладан шыққан адамды кешкі күн қызылқұлақтана, кейде ымырт үйіріле Көкаралға жеткізуші еді. Осы суреттер оқта-текте еске түссе жаны жас, қолы қаламнан бір сәт босамаған, шау тартса да шалдықпаған ағамыздың жүрегіне мизам шуақтай себезгілейді. Өзі аттай алпыс жылдан бері ажырамай келе жатқан «Қазақ әдебиеті» газетінде жарияланған әдебиет мәселелері жөніндегі мақалаларға орай тұрақты түрде ой-пікірін әдеби ортада айтып, атсалысып келе жатқан аға қаламгердің есімі журналист ретінде де қарт Қаратау мен айдыны Аралдың арасын жайлаған қалың елге етене­ таныс. Алғашқы журналистік ­жолын Қармақшы, Жалағаш аудандық газеттерінен бастаған Айжекең 1971-1997 жылдардың аралығында Қызылорда облыстық «Сыр бойы» басылымына аға тілші, бөлім меңгерушісі және редколлегия мүшесі болып ұзақ уақыт қызмет атқарған. Жазушы әр жылдары жазған әдеби дүниелерінің басын зейнетке шыққан соң ғана құрап кітап етіп, оқырманына ұсына бастады. Мысалы, қаламгердің «Аққұмның ақ түндері», «Ашық мұхитқа шыққан алып», «Жұмыр жерде біз бармыз», «Шұғыла шуағы», «Дарияның тұмасынан жыр боратқан», «Парасат майданы», «Қараша үйдің келіні» тәрізді деректі және көркем әдеби дүниелері жарық көріпті. Олары шағын әңгімеден бастап көлемді хикаяттарына дейінгі баршасының оқырман оясынан шыққан сүбелі дүниелер. Ал баспа тартпаларында және қолында уақытын күтіп жатқан әдеби қолжазбалары қаншама. Солардың қатарында «Өлермен өмір» романы, «Теңіз жайлаған ел» жинағы баспада кезегін күтіп жатыр. Біздің қазақ әдебиетінің қашаннан қарапайым еңбек адамдарының тұлға-сын жырлауда, ұлы еңбекті насихаттау­да ілгеріден қамшы салдырмай келе жатқаны оқырман қауымға аян. Осы орайда қызылордалық прозашы Айжа-рық­­ Сәдібекұлының «Жазғы демалыста» деген әңгімесі ойға оралады. Әңгіме желісі тартымды, махаббат жыры. Теңіз жағасындағы ауылда өрбиді. Ал автордың «Ректор» деген деректі әңгімесінде баяндалған Әділ Ермековты көрмесем де Жеткерген Қанатбаев есімді ұстазды мен жастау кезімде көрген болатынмын. Мейлінше қарапайым еді. Алматының жоғары оқу орнында оқып жүргенде Кеңес Одағының Батыры,­ осы институттың ректоры Мәлік Ғабдуллиннің тікелей қамқорлығына бөленген студент. Арал теңізінің ортасындағы Көкарал ауылының түлегі, мектепті күміс медальмен бітірген, Ұлы Отан соғысында қаза тапқан боздақтың баласы. Айжекең баспасөз саласында қырық жылдан астам уақыт тер төкті. Қала-мынан әр жылдары жарық көрген мақала-очерктерінің негізгі тақырыбы – Арал теңізінің тағдыры және адам тағдыры. Тіпті кезінде Ақтөбе-Қызылорда ­облыстары бойынша меншікті тілші болып біраз жыл қызмет атқарып, қалам тербеген халықаралық «Түркістан» басылымдарының әр бетінде қаламгердің уақыт тынысын аңдатқан, осы өлкенің тыныс-тіршілігін тамыршыдай дөп басқан проблемалық мақалалары, очерктері жиі-жиі жарияланғаны есімізде. Қаламгер жалғыз ғана оңаша ой ойлап, жазу-сызумен ғана шұғылданған жоқ. Аймаққа қаламы қарымды азамат-жазушы ретінде де танылып, қоғамдық өмірге де белсене атсалысқан тұлға. Сонау тоқсаныншы жылдардағы «Невада-Семей» антиядролық қозғалыс-тың Қызылорда облысындағы ұйымын алғашқы ұйымдастырушылардың ­қа­та­рында болды. Осы қозғалыстың мүшесі ретінде мерзімді басылымдарда батыл үн қосқан қаламгер Қазақстан Журналистерінің VIII съезіне катысып қайтты. Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Грамотасымен, партия, Совет, кәсіп-одақ, комсомол органдары мен журналис­тер одағының мақтау грамоталарымен 16 мәрте, 4 мәрте мемлекеттік медальдармен, 2 рет жергілікті Әкімдік пен Мәслихаттың марпаттарына, Елбасының Алғыс Хатына ие болған белгілі қаламгер Айжарық Сәдібекұлы екі рет «Қызылорда облысының үздік журналисі», облыс Әкімінің екі мәрте стипендиаты, «Арал ауданының Құрметті азаматы» болды. Журналист-жазушының өмірлік ұстанымы – оқырман көңілінен шығатын көркем де шырайлы шығармалар туындату. Осы мақсатта ол ерінбей-жалық-пай еңбек етіп келеді. Лайым, жасыңа жас қосылып, шығармашылықтың биік шыңына шыға бер деп тілейміз.

Еліміздегі ең жас мектеп директоры «100 жаңа есім» қатарынан көрінді 2019 жылдың 25 желтоқсан 2019 12:36 НҰР-СҰЛТАН. ҚазАқпарат – Елордада «Қазақстанның 100 жаңа есімі» жобасының үшінші кезеңі өтіп жатыр, деп хабарлайды ҚазАқпарат тілшісі. «Қазақстанның 100 жаңа есімі» жобасына орай ұйымдастырылған салтанатты жиында жеңімпаздардың бірі - елордадағы 54-ші мектептің директоры Шәкәрім Сейсембай сөз бастады. Ол - еліміздегі ең жас мектеп директоры. «Біздің мектебімізде 213 қызметкер, 2700 оқушы бар. Ұстаздық қызметтегі мақсатым – мемлекетіміздің білім саласын брендке айналдырып, мәртебесін арттыру. Қазіргі таңда өкінішке қарай, жастардың ішінде, білімді азаматтардың арасында мектепке барып, ұстаз болып білім беру – үрдіске айналмаған. Ал біздің негізгі байлығымыз – жер астындағы алтын емес, халқымыздың ұшан-теңіз білімі. Сол себептен, бізге мықты ұстаздар керек. Себебі, ханның да, қараның да өмірлік ұстаздары болған», - деді ол. Шәкәрім Сейсембай Мағжан Жұмабаевтың «Алты алаштың басы қосылса – төрдегі орын ұстаздікі» деген сөзін еске салды. «Біздің мектептерге белгілі бір баланс керек. Яғни, ер мұғалімдердің санын арттыру керек. Мектеп – отбасы секілді. Жанұяда әкеден, анадан тәрбие көрген бала жаман болмайды. Сондықтан, ер азаматтарды мектепке қызметке шақырамын. Осы бірегей жоба аясында жастарға ой салып, ұстаздық мәртебесін арттырамын деген үмітім бар», - деді ол. Айта кетсек, «Қазақстанның жаңа есімдері» жобасының мақсаты - тәуелсіздік жылдары Қазақстанның дамуына елеулі үлес қосқан адамдардың тарихы мысалында табыстылық, бәсекеге қабілеттілік, прагматизм және білімге табыну идеяларын ілгерілету. Биыл жобаға қатысу үшін 1673 анкета қабылданған. Жалпы, барлық қатысушыға 700 мыңнан аса дауыс берілген. Барлық кезеңнің қорытындысы бойынша биыл 32 жеңімпаз анықталды.

Шымкенттік шаруаларға егіс алқабындағы өрт қауіпсіздік ережелері түсіндірілді Шымкент қаласы Төтенше жағдайлар департаментінің қызметкерлері егіс алқаптарының бойында минералды жолақтардың жүргізілуіне бақылау жасауды жалғастыруда. Кезекті рейдті Абай ауданы Төтенше жағдайлар бөлімінің қызметкерлері Жаңаталап елді мекенінде өткізді.

Метаплазия (грекше: metha — басқаша, plaseo — түземін) деп жетілген бір тіннің екінші бір жетілген тінге айналуын атайды. Ме­таплазия организмнің бейімделу реакцияларының немесе репара-циялық регенерациясының көрінісі есебінде көптеген патология-лық үрдістерде кездеседі. Қалыпты жағдайда метаплазия даму жағ-дайы (гистогенезі) біртекті тіндерге тән. Метаплазияның морфологиялық негізінде жас жасушалардың көбеюі жөне олардың белгілі бір бағытта жетілуі жатады. Метаплазия организмнің бейімделу үрдістерінің көрінісі ретіңце жасушалардың, тіндердің әр түрлі жағдайларға байланысты (вита-миңдер жеткіліксіздігі, гормондар немесе канцероген заттардың әсері) тіршілік мүмкіншілігін өзгертуі нәтижесінде дамиды. Әдет-те, метаплазияға созылмалы аурулар себеп болады. Созылмалы бронхит кезінде бронхтың цилиндрлі эпителиінің көпқабатгы эпи-телиге айналуы жиі кездеседі. Бронх эпителиінің метаплазиясы көбінесе вирустық инфекциялардан кейін дамиды. Егер көпқа-батты эпителий жетіліп, гистогенезі бойынша өзінен жоғары са-тыда түрған цилиндрлі эпителиге айналса, бүл үрдісті удемелі (прогрессивті) метаплазия — прозоплазия дейді. Егер де эпителий жасушасы өзіне тән тінді түзе алмаса мүны кері даму (регрессивті) метаплазиясы дейді. Мысалы: метаплазия нәтижесінде бауыр жа-сушаларынан өт жолдарының эпителиінің пайда болуы. Сүйек регенерациясы кезінде әуелі дәнекер тіннің, кейін шеміршек тіннің соңында сүйектің қалыптасуын репарациялық регенерация нәтижесінде дамыған метаплазия деуге болады. Метаплазияның маңызы.Метаплазияга шалдыққан бронх эпителиі өзіне тән секрет бөліп шыгару, қорганыс қызметтерінен айрылады. Мүның нәтижесінде шылым шегушілер пневмониямен жиі ауырады. Метаплазия ошақтарынан қатерлі ісік даму мүмкіндігі бар. Өкпенің жалпақ жасушалы рагы осыған мысал бола алады. 8 бөлім. ІСІКТЕР Ісік (бластома, неоплазма, тумор) деп соматикалық жасуша-лардың мутацияға байланысты тоқтаусыз және бақылаусыз көбейіп кетуі нәтижесінде пайда болатын патологиялық үрдісті атайды. Ісіктер тек адамдарға ғана емес жануарлар дүниесінде, тіпті өсімдіктерде де кездеседі. Кейінгі кездердегі жүргізілген зерттеу- 8 бөлім. Ісіктер________________________________________________________ 10^ лер, бізден миллион жылдар бүрын өмір сүрген динозаврларда да ісік болғанын көрсетті. Демек, ісік адамнан бүрын пайда болған патологиялық үрдіс. Ісіктер қазіргі танда ауру адамдар өлімінің негізгі себебі ретінде жүрек-қан тамырлар ауруларынан кейінгі екінші орында түр. Адам-дардың өрбір бесінші немесе алтыншысы осы қатерлі ісіктен өледі екен. Сол үшін ісіктердің пайда болу себептерін, оның таралу жол-дарын, морфологиялық өзгешеліктерін білу және үйрену медици­на тәжірибесі үшін өте маңызды мәселе. Ісіктерді зерттеумен он­кология ғылымы шүғылданады. Қатерлі ісіктердің ішінде ең көп кездесетіні рак. Өкпе рагы бойынша бірінші орында Шотландия түр. ТМД (Тәуелсіз мемле-кеттер достастығы) елдерінде бірінші орында асқазан рагы, Афри-када бауыр рагы, Индияда ауыз қуысының рагы, Өзбекстанда өңеш pari мен тері рагы көп кездеседі. Қазақстанның батыс аймақта-рында өңеш рагы (қылтамақ) жиі кездеседі. Дүниеде рак ең көп тараған ел Австрия болса, Португалияда бүл қатерлі ауру өте си-рек кездеседі. Рактың аз не көп болуы сол елдің тек географиялық орнымен гана анықталмайды, ел түрғындарының түрмыс жағдайына, өдет-ғүрыптарына, тамақтану дағдыларына және басқа да себептерге байланысты. Қазіргі уақытта адамды қоршаған ортаның: ауаның, судың, жейтін тағамдардың химиялық тазалығына аса зор мән берілуде. Себебі ғылыми-техниісалық прогрестің нәтижесінде адам өмірі үшін қауіпті, тіпті кейбір рак тудырушы заттардың осы орта-да көптеп жиналғандыгы анықталып отыр. Рак негізінен жасы үлғайған адамдарды 60—70 жастан кейін кездесетін ауру. Кейінгі жылдары (2000 жылдан кейін) ракпен ауыратындардың жасаруы байқалуда. 8.1. ІСІКТЕРДЩ МОРФОЛОГИЯЛЫҚ КӨРШІСТЕРІ МЕН ҚҮРЫЛЫСЫ Ісік қай тіннің немесе ағзадан өсуіне байланысты оның сыр-тқы көрінісі әр түрлі. Ісік агза қуысына қарай немесе терінің сыр-тында полип тәрізді жіңішке сабаққа ілініп түрса, оны экзофитті өсу дейді. Егер ісік қуыс агзаның қабырғасына немесе басқа ағза-лардың ішіне қарай өссе, оны эндофитті өсу деп атайды. Ісік көбінесе үлкенді-кішілі түйін түрінде өседі, оның келемі қай жер-де өсуіне байланысты. Бас сүйегінің ішіндегі ісіктер көп үлкей-мей-ақ ауыр клиникалық өзгерістерге соқтырса, іш қуысындагы 1У0 Ж.Лхметов. Патологиялық анатомия ісіктер шексіз өсе беруі мүмкін. Мысалы, жатыр фибромиомасы-ның 70 килограмға дейін жеткені белгілі, ал аналық безде 129,5 килограмдық кистома табылған. Айта кететін жәйт, тек адам өміріне қатерсіз ісіктер ғана осын-дай дәрежеге дейін өсуі мүмкін. Рак негізінен ақшыл түсті болса, саркоманың түсі балық етіне үқсас ақшыл-қызыл болады, ал май тінінің ісігі сары түске боялады. Ісіктің жүмсақ немесе қатты болуы оның паренхимасы мен стромасының арақатынасьша байланысты. Ісік қүрамында парен­хима (үлпа) басым болса ол өдетте жүмсақ, ал стромасы (тіні) көп болса қатты болады. Барлық ісіктерді гистологиялық қүрылысы-на, клиникалық көріністеріне қарап қатерсіз, қатерлі, жергілікгі тінді бүзып өсуші ісіктер деп үш топқа бөледі. 8-кесте Қатерсіз және қатерлі ісіктердің сипаттамасы 1 Өсу ерекшеліктері 1 Қатерсіз ісіктер Қатерлі ісіктер Өсу турі экспансиялық (ісік ше- карасы анық, айнала- сындағы іінді ығысты- рып өседі) инвазиялық (инфильт- ративті) (ісік шекарасы анық көрінбейді, айна- ласындағы тінге сіңіп |_______ еседі)_______ Өсу жшдамдыгы баяу тез Тіндік атипизм болады 1 болады | Жасушалық атипизм болмайды болады | Метастаздар болмайды жиі байқалады | Митоздық белсенділігі төмен өте жоғары, атипиялық митоздар көп Өзі дамыган тінге \ гистологиялық үқсастыеы жоғары өте темен, кейде мүлде ] үқсамайды 1 Қайталануы 1 өте сирек 1 жиі 1 ГОрганизмге әсері шамалы өте жаман, көбінесе интоксикация бел- гілері, кахексия дамиды Қатерсіз ісіктер әдетте үзақ уақыт өседі жөне организмді аса қауіпті өзгерістерге үшыратпайды. Оларға негізінен тіндік апти-пизм тән. Тіңдік атипизмге ісік қүрамындағы паренхима мен строма арақатынастарының бүзылуы, строманы түзуші дәнекер талшық- 8 бәлім. Ісіктер тарының, нерв талшықтарының әр түрлі жуандықта болуы немесе олардың түрлі бағытта ретсіз орналасуы, қан тамырларының «бір жерде көп, екінші жерде аз болуы және т. б. кіреді. Бірақ жасуша-лар түзілісінде өзгеріс болмайды. Қатерсіз ісіктер айналасындағы тінге бойламай, оларды ығыстыра (экспансиялық) өседі, олардың қүрылысы өзі дамыған ағзаның (тіннің) қүрылысына сәйкес бола­ды, яғни гомологиялық ісіктер қатарына жатады. Қатерсіз ісіктер метастаз бермейді, хирургиялық жолмен алып тастағанда кейбір сирек жағдайда болмаса қайта өспейді (рецидив бермейді). Қатерсіз ісіктер өте үлкейіп кеткенде ғана жанындағы ағзаларды басып ме-ханикалық түрғьщан эсер етеді және олардың қызметін бүзады. Сонымен қатар қатерсіз ісіктің қатерлі ісікке айналу мүмкіндігін (мсишгнизация) де естен шығармау керек. Қатерлі ісіктерге жасушалық атипизм төн. Оларды түзуші жа-сушалар өзі өсіп шыққан ағза не тін жасушаларьшан өзгеше бо-лып гетерологиялық ісіктер қатарына жатады. Жасуша ядролары бояуларды жақсы сіндіріп (гиперхромия) микропрепаратта айқын көрінеді, ядрошықтары үлкейеді, жалпы ядро-цитоплазма арақағ-тынасы ядро пайдасьша шешіледі (56, 57 суреттер). Қалыпты жағ-дайда бүл арақатынасы 1:4, 1:6 болса, қатерлі ісіктерді 1:2, тіпті 1:1 дейін жетеді. Қатерлі ісік жасушалары тез өсш-өнетіндіктен олар-дың арасында митоз (жасушаның бөлініп көбеюі) қүбылысы көп кездеседі, кейде ісік жасушаларының 10 пайызы митоз жағдайын-да болады, олардың ішінде патологиялық митоздардың саны көбейеді (хромосомалардың шашылып немесе бөлшектеніп кетуі, хромосо-малар арасында көпірлердің пайда болуы, коп полюсты митоздар, үш топты метафаза және т. б.) (И.А.Алов). Кейбір жасушада хро­мосома саны 200-300-ге жетеді. Жасуша атипизмнің айқын көрінісінің бірі — улътрақурылым-дар атипизмі. Осы күнге дейін тек рак жасушасына ғана тән элек-тронды-микроскоптық өзгерістер табылмағанымен әрбір ағзадан осетін ісіктердің ультрақүрылымдық ерекшеліктері бар екендігі даусыз. Жасушаішілік ультрақүрыльшдардың саны да, сапасы да өзгереді, әсіресе митохондрилердің атипиялық, ірі түрлері көбейеді. Электрондық микроскопта ультрақүрылымдары белгілі бір ағзаға, тінге тән жетілген жасушаларды табу өте маңызды, себебі олар сол ағзадан өсетін ісік таңбасы (маркері) рөлін аткарады. Мысалы, ісікті І-ІІ типтегі пневмоциттердің болуы бүл ісікгің өкпе рагына тән екендігін, десмосомалар мен тонофибрилдердің немесе керато-гиалиннің табылуы ісіктің жалпақжасушалы рак қатарына жата-тындығын дәлелдейді. Сонымен қатар, электрондық микроскопта 56-сурет. Қатерлі ісік (глиобластома) жасушаларының атипизмі 57-сурет. Қатерлі ісіктегі екі ядролы алып жасуша (С. И. Иржанов бойынша) ісік жасушаларының ультрақүрылымдар деңгейіңце жетіле алатынь дығы (дифференцировкасы) да анықталған (Н.Т.Райхлин). Дегенмен де, қатерлі ісік жасушалары әр түрлі пісіп жетілу деңгейінде көрінеді, себебі жетілмеген (бағаналық) жасушалармен бір қатарда, жартылай жетілген және ізашар (предшественник) жасушалардың болуы да тән. Қатерлі ісік айналасындағы тіндерге сіңе өсіп (инфилътративтік өсу), әуел бастан метастаз береді. Метастаз деп ісік жасуіііалары-ның алғашқы ісік ошағынан бөлініп шығып басқа бір ағзаларда жаңа ісік түйінін түзуін айтады. Метастаз дамуы өте күрделі қүбылыс, ол бірнеше кезеңдерден түрады: 1) ісік түйініне жаңа қан тамырлары-ның өсіп кіруі; 2) ісік прогрессиясына байланысты ісік жасушала-рыньщ ішінен метастаз беруге қабілетгі жасушалар тобының сүрып-талуы; 3) ісік жасушаларыньщ лимфа немесе қан тамырларының экстрацеллюлярлық матриксіне, кейін тіректік мембранасына өздерінің интегриндік рецепторы арқылы жабысуы; 4) оларцың протеолиздік ферменттер (IV типтегі коллагеназа, плазминогенді белсендіреіін заттар, фибронектин) бөліп шығара отырьш, тірекгік мембрананы бүзуы, сөйгіп, қан немесе лимфа тамыры ішінде ісіктік эмболдың пайда болуы; 5) ісік жасушаларының майда тамырлар қабырғасына қайта жабысуы (адгезиясы); 6) ісік жасушаларының тіректік мембрана айналасындағы тіндерге шығып, өсіп-өнуі нәтижесінде метастаздық түйіннің пайда болуы. Осылайша өтетін сатылы өзгерістерді метастаздық каскад деп атайды. Ісік жасушаларының негізгі ісік түйінінен бөлініп шығуы олар-дың бір-бірімен тығыз байланыспағандығының нәтижесі. Оның себептеріне ісік жасушаларыньщ мембраналарында өткізгіштіктің артып кетуі (лизосомалық мембраналар өткізгіштігінің артып кетуі, мембрана сыртъщда протеолиздік ферменттердің көп жиналуы, Са2+ иондары мөлшерінің азаюы), ісік жасушаларьшьщ арасындағы теріс зарядтың күшеюі, жасушааралық жанасудың әлсіреуі және т.б. жатады. Көбінесе лимфогендік немесе гематогендік метастаздар дамиды. Кейде ісік жасушалары лимфа ағымына қарсы бағытта тарайды (ретроградтық метастаз). Мысалы, асқазан рагының ана-лық безге метастаз беруі (Круккенберг метастазы). Ісік жасушала­ры нерв талшықтарын бойлай (периневральдық метастаз), не ай-наладағы тіндерге жабыса (имплантациялық метастаз), не өзек бойын қуалай да таралуьі мүмкін. Мысалы, әйел аналық безі ра-гында ісік жасушалары негізгі түйіннен үзіліп түсіп іш пердесіне жабысып, жаңа түйіндер түзеді. Ал қылтамақ (өңеш рагы) асқаза-нға, ішекке, ас жолын қуалай өтуі мүмкін. Метастаздардың пайда болуы науқас өлімін тездететін фактор. 194 Ж.Ахметов. Патологиялық анатомия 9-кесте Метастаздық каскад (тізбек)(V. Kumar et al. 1997 бойынша) Ісік жасушаларының клоны-ның түзілуі і Метастаз беруі мүмкін ісік жасушаларының субклоны- ның пайда болуы і Ісік жасушаларының базал- дық мембранаға бекуі жөне одан өтуі і - Интравазия (қан тамырының ішіне енуі) I Лимфоциттермен өрекеттесуі і Эмболдың түзілуі I Эмболдың базалдық мембра-наға бекітілуі і Экстравазация (қан тамыры-нан сыртқа шығуы) I <-------- Метастаз Біріншілік pil>§^f^ ІҒІ ісіктүйіні Щ^^ж5'ШЩ5|^^/^| 8 бөлім. Ісіктер____________________ \________________________________ 195 Эпителидің қатерлі ісіктеріңе негізінен лимфогендік метастаз-дар төн. Саркомалар дамитын ағзаларда лимфа жүйесі өлсіз болғ-андықтан олар бірден гематогендік метастаздар береді. Қатерлі ісік организмде бірден зілді өзгерістер тудырып адамның азып кетуіне (кахексия), улануына алып келеді. Қатерлі ісікке байланысты да-мыған кахексияның белгілеріне денедегі май тіндерінің өте азай-ып немесе бүтіндей жойылып кетуі; қаңқа бүлшықеттерінің семіп қалуы; бауырда, жүректе қоңыр атрофияның дамуы, терінің қүрғақ және сүр түсті болуы жатады. Кахексияның негізгі себептеріне ісік жасушалары синтездейтін токсогормон ісік жасушалары және мак-рофагтар өндіретін ісік некрозы факторы (ІНФ) жөне интерлейкин болып есептеледі. Ісік некрозы факторы өсерінде белоктардың ьщырау өнімдері (аммиак, мочевина жөне т.б.) көбейеді. Олар ба-уырдың антиоксиданттық қызметтерін бүзып, қанда қанықпаған май қышқылдарының асқын тотықтары жиналады. Глюкокорти-коидтар өсерінен глюконеогенез қүбылысы күшейеді, бүлар да бе-локгар ыдырауының бір себебі бола алады. Токсогормондар ісіктің ьщырауы өнімдерінен пайда болады. Сонымен қатар ісік жасуша­лары өзінің өсіп өнуі үшін организмге керекті қоректік заттарды (мысалы, глюкоза, азот, майларда жөне т.б.) өзіне көп сіңдіреді ("субстраттъіқ түзақ" феномені). Қатерлі ісікке байланысты ин­токсикация нөтижесінде аурудың асқа төбеті шаппайды, сөйтіп, кахексия дамиды. Қатерлі ісік өсерінде кейде паранеоплазмалық синдромдар байқалады. Оның айқын көріністерінің біріне эндокриндік синдром кіреді. Ол екі түрлі себептен дамуы мүмкін: 1) эндокриндік бездер өндіретін гормондардың тікелей әсерінен бо-латын бүзылыстар, мысалы, андростерома ісігінде андрогендік гор-мондар көп бөлініп шығуына байланысты жыныстық жетілу өте ерте басталады; 2) кейбір эндокриндік бездерге қатынасы жоқ ағза-лар ісіктері, мысалы өкпенің нейроэндокриндік ісіктері, гормонға үқсас полипептидтер бөліп шығаруына байланысты дамитын эндокриндік синдром (АКТГ гормонына үқсас гормондар пайда болғанда дамитын Кушинг синдромыжөне т.б). Қазіргікезде па-ранеоплазмалық синдромға ісікпен ауырған адамдарда кездесетін гиперкальцемия, гиперкоагулопатия, тромбопатия және т.б. қүбы-лыстарды да кіргізеді. Қатерлі ісік сылып тастағаннан кейін де қайта өсуі мүмкін (рецидив). Жалпы қатерлі ісік жасушаларының өсіп-өнуіне жағдай тудырылғанда, мысалы, экспериментте, олар шексіз өсу (иммор-тилизация) мүмкіндігіне ие болды. Қатерлі ісіктердің даму кезендерін анықтау үшін Халықара-лық TNM жүйесін пайдаланады. Бүл жерде "Т" (tumor) біріншілік қатерлі ісікті, "N" (nodes) — аймақтық лимфа түйіңцеріндегі ісіктік өзгерістерді, "М" (metastases) — басқа ағзалардағы метастаздарды көрсетеді. Мысалы Т0 ісік бар, бірақ инвазиялық өсу жоқ, N0 — аймақтық лимфа түйіндерінде өзгеріс жоқ, М0 - метастаз жоқ де-ген түсініктерге сөйкес келеді. Ісіктің өрі қарай дамуына байланы-сты Т,, Т2, Т3, Т4; NPN2, N3, N4; М,, М2, М3, М4 деген белгілер пайда болады. Мысалы, Tj — ісіктің шырышты қабықтың (қуысты ағзаларда) жөне оның астындағы қабықтың шекарасыңца болуын, Т2, Т3 — ісіктің бүлшықет қабатына өсіп кіруін білдіреді. Эпителий қатерлі ісіктерінің гистологиялық жетілу деңгейіне байланысты оларды: жетілген, азырақ жетілген, жетілмеген деп үш топқа бөледі. Мысалы, жетілген аденокарциномада жасушалық ати-пизм анық көрінгенмен, ісік жасушалары кәдімгі безді қүрылым-дар түзеді. Азырақ жетілген аденокарцинома безді қүрылымдар өте аз, ал жетілмеген аденокарциномада оларды табу өте қиын, атипи-ялық өзгерістер басым, тек рактың басқа түрлерімен салыстыра отырьга қана жетілмеген аденокарцинома деп диагноз қоюға бо­лады. Жоғарыда айтылған өзгерістер қатерсіз және қатерлі ісіктерді бір-бірінен ажырататын морфологиялық белгілерге, морфология-лық атипизмге жатады. Ісіктерге бүдан басқа биохимиялық, гастохимиялык, антигендік атипизмдер де тән. Биохимиялық атипизмге ісік жасушаларындағы зат алмасу үрдісінің өзгерістері жатады. Ісік жасушаларында то-тықтану үрдісінен көрі гликолиз (яғни ашу, іру) басым, себебі олар өсіп-өну үшін оттегін көп қажет етпейді, сондықтан отгегімен қам-тамасыз ететін жүйенің көмегінсіз-ақ өсе береді. Гистохимиялық атипизм жасушаларда өтіп жатқан биохимия-лык, өзгерістерді көрсетуші белгі болып, ісік жасушаларының жетілу бағыты мен дәрежесіне, қызметгік қабілетіне байланысты. Гисто-химиялық реакциялар қатерлі жөне қатерсіз ісіктерді бір-бірінен ажыратуға мүмкіндік береді. Мысалы, сүт безінің қатерсіз ісігі — фиброаденоматозда сілтілі фосфатаза көп мөлшерде кездеседі, егер осы жерде рак пайда болса фермент өз белсенділігін түгелдей жоғал-тады. Демек, осы реакция арқылы фиброаденоматоздың қатерлі ісік — ракқа өткенін білуге болады. Сондай-ақ гистохимиялық ре­акциялар жәрдемімен қалқанша без ісіктерінің қай жасушадан дамыгандығын анықтауга болады. Мысалы, А-жасушалардан да-митын ісіктерде сукцинатдегидрогеназаның белсенділігі өте төмен, ал В-жасушалық ісіктерде оның белсенділігі керісінше, оте жоға-ры. С-жасушалардан өсуші солидты рак стромасында амилоидоз түзеледі. 8 болім. Ісіктер Антигендік атипизм деп организмде қалыпты жағдайда кездеспейтін тек ісікке төн, не ісікке алып келуші вирустарга, кан-церогендерге төн, не эмбрион дөуірінде ғана кездесетін антигендердің қанда пайда болуын айтады. Мысалы, тек эмбрион дөуірінде пайда болатын а-фетопротеин белогының ауру адам қанында табылуы бауыр рагын, кейде еркек жыныс безі рагын уақытылы анықтауға көмектеседі (Г.И.Абелев, 1963-1978). ЖергШкті тінді бузып өсетін ісіктер қатерлі ісіктер тобынажатқанмен, метастаз бермейді, сондықтан оларды сылып тастау мүмкін. Мысалы, терідегі базалиома ісігі осы ісіктер қатарына жатады. Көпшілік ғалымдардың пікірі бойынша ісіктің пайда болуына ісікалды үрдістері себеп болады. Ісіктің ең бірінші белгісі жасуша-лардьщ тольщ дәрежеде жетіле алмай дисплазия ошақтарьш қалып-тастыруы. Бүл негізінен созылмалы қабыну, қайта қалпына келу (регенерация) аймақтарында байқалатын қүбылыс. Ісік алаңы ілімі бойынша (Willis, 1953) ісік баржерде бірнеше аймақтарды көруге болады: ортада инвазивтік рак, оны айнала орнықты рак, онан соң дисплазия аймагы, кейін қалыпты тіндер жатады. Ісік морфогенезінің қазіргі жобасы осы ілім негізінде жа-салған. Уиллистің пікірі бойынша ісікалды үрдістерінің көпшілігі дисплазияға жатады. Дисплазия деп эпителий қабаттарыньщ ара-сында эр түрлі дәрежедегі атипиялық эпителий жасушаларының пайда болуын айтады. Дисплазия аймагында эпителидің бір ба-ғытта жайғасуы, қатарлылыгы, жалпы архитектоникасы бүзылған, жасушалардың ядросы ірі гиперхромды, митозд^р кез келген қаба-тында көрінеді. Демек, қатерлі ісік дисплазия ошақтарыньш, ма-лигнизациясы нәтижесінде пайда болады. Бірақ таісікалды үрдістері өрдайым ісікке айналуы шарт емес. Соган қарай ракалды үрдістердің облигаттьщ (яғни, ракқа міндетті түрде өтетін) және факультативтік (ракқа өту-отпеуі белгісіз) түрлерін ажыратады. Облигаттық ісікалды үрдістеріне: тоқ ішек полипозы, пигментгі ксеродерма және басқалар жатады. Факулътативтік ісікалды үрдістеріне организмдегі көптеген дистрофи5ілық, пролиферативтік және дисплазиялық өзгерістер жатады, олар тіндердің қайта қүрылуына соқтыратын, бірақ қайтымды үрдістер болып есептеледі. Әрбір ағзаның өзіне төн ракалды үрдістері бар. Асқазанда оларға: созылмалы жара, полипоз, атрофиялық немесе гипертрофияиіық гастрит; теріде — 198 ЖАхметов. Патологиялық анатомия үзақ бітпейтін жаралар, жарықтар, гиперкератоздар; жатыр мой-нында — лейкоплакия, эн-доцервикоздар, эритроплакия жатады. Ракалды үрдістердің қатерлі ісікке өту кезеңінің үзақтығы (малиг-низация) толық анықталмаған, дегенмен облигаттық ракадды үрдістері шамамен 10—15 жылға созылатындығы белгілі. Демек, рактың профилактикасы дегеңде осы ракадды үрдістерін өз мезгілщде анықтауды жөне оларды емдеуді түсіну керек. Ісік үрдісін зерттегенде "орнықты рак" (carcinoma in situ) де-ген терминңің мағынасьш да білудпарт. "Орнықты рак" деп мор-фологиясы бойынша толық ракқа жататын, бірақ та айналасын-дағы тіндерге бойлап кірмейтін, қатерлі ісікті түсінеді. Бүл үрдістің нағыз қатерлі ісіктен айырмашылығы, көп жылдар бойы рак үрдісі бір жерде, орнықты болып қала береді, тігпі өз-өзінен жойылып та кетуі мүмкін. Кейде ол ісік алаңында рактың даму сатысының бірі есебінде көрінеді, сондықтан "орнықты рак" деп диагноз қою үшін зерттелетін тіннен көптеген кесінді даярлап, инфильтративті рактың жоқтығына көз жеткізу керек. Ісік алаңы ілім бойынша, ісік бір жерден ғана емес, бірнеше жерден, бір мезгілде өседі. Кейірінек осы ошақтардағы жасуша-лардың пролиферациясы жөне трансформациям нөтижесінде олар бір-біріне қосылып, ісік түйінін түзеді. Демек, ісік алаңы өзіне карағанда өлдеқайда кең (мысалы, сүт безі бүтіндей ісік алаңына жатады), сондықтан ісік рецидиві оның түгелдей сылынып тастал-магаңдыгында ғана емес, ісік алаңыңда жаңа ісіктің пайда болуы-на да байланысты. Осы жерде ісік прогрессиясы іліміне де Фулдс (1969) де түсінік бере кету қажет. Фулдстың ойынша ракалды үрдістерінің ракқа өтуі ертелі-кеш болатын, тек қана уақытқа төуелді үрдіс емес, ол осы ісіктердің кенеттен жаңа қасиеттерге ие болуына байланысты. Бүл жаңа өзгерістерге: ісіктің тез өсе бастауы, гормонға төуелділіктің жойылуы, жасуша атипизінің пайда болуы, хромосомадағы өзгерістер, гликолиз үрдісінің тотықтану реакцияларынан басым болуы жөне т. б. жатады. Бүның бөрі ісікті түзуші жасушалар ішінде осы жаңа қасиеттерге ие болтан клондардың (бір аналық жасуша-дан дамыған жасушалар тобы) пайда болуымен түсіндіріледі. Ісіктің өсу кезеңінде жасушалар ішінен өсу жағдайына бейімделген, жаңа клондар сүрыпталады. Соның нөтижесінде ісік қүрамында бір-біріне төуелсіз, ісіктің өр түрлі қасиеттері үшін жауап беретін жа­сушалар тобы (клондар) түзеледі. Мысалы, морфологиясы бойын­ша қатерсіз ісік қүрамында метастаз беру қабілетіне ие жасушалар клоны пайда болса, бүл ісік метастаз бере бастайды. Осылайша ісік жасушаларының биологиясы, биохимиясы, морфологиясы өзгеріп, қатерсіз ісік қатерлі ісікке айналады. Бірақ, бүл өзгерістер қатерлі ісік пайда болуымен аяқталып қалмай, жалғаса береді. Сондықтан қатерлі ісіктің қай багытта үдейтінен алдын ала бол-жау қиын. ІСІКТЕРДЩ ЭТИОЛОГИЯСЫ Ісіктердің пайда болу себептері өте көп, олар өлі де болса ақырына дейін зерттелмеген. Ракты тексеруші Халықаралық қоғам-ның анықтауы бойынша адам рагының 80-90 проценті қоршаған ортада таралған канцерогендік (рак тудырушы) заттардық өсеріне байланысты. Химиялық канцерогенез. Жапон галымдары Ямагива жөне Ишикава (1915) үй қоянының қүлағына 15 ай бойы таскөмір қара майын жаға отырып, рактың пайда болатынын бірінші рет экспе­римент жүзінде дөлелдеген болатын. 1927 жылы осы зат қүрамын-дағы негізгі канцероген 3,4-бензпирен екеңдігі анықталады. Эсер ету механизмдеріне қарап химиялық канцерогендерді екі топқа бөледі: 1) жасушалардың ДНҚ-ымен тікелей өсерлесетін толық канцерогендер, 2) организмдегі химиялық реакцияларға бай­ланысты пайда болган метаболиттер арқылы өсер ететін жанама канцерогендер, оларды проканцерогендер деп те атайды. Пайда болу көздері бойынша экзогендік жөне эндогендік канцерогеңдерді ажы-ратады. Экзогендік канцерогендер қоршаған ортадан түседі. Күңделікті өмірде олардың негізгі көзі болып автомобильдер, олар-дьщ шыгаратын газдары қүрамьщдағы көп оралымды көмірсутектер, олардың ішінде 3,4-бензпирен, диметилбензантрацен, метилхолан-трен. Ірі қалаларда (мысалы, Алматыда) сыртқы ортаны ластаушы заттардың ішінде олар 80% қүрайды. Қазіргі таңда рак туындататын, канцерогендік заттардың саны мың жарымға жақындап қадды. Көптеген көсіптік (профессио-налдық) рактар да өр түрлі химиялық заттардың әсерінен дамиды. Мысалы, хош иісті аминдерге жататын анилин, бензидин, 2-на-фтиламинмен жүмыс істейтін адамдардың көпшілігінде 5 жылдан кейін қуық рагы пайда болады. Ренгенологтарда, басқа дәрігерлерге Караганда тері рагы 8 есе жиі кездеседі. Нитрозды қоспалардың көгапілігі канцероген екендігі анықталып отыр, олардың өрбір тобы белгілі бір ағза рагын тудырады. Этилнитроздық аминдер бүйректің, нерв жүйесінің рагына, диэтилнитроздық аминдер — бауыр рагына соқтырады. Канцерогенді нитрозды қоспалардың организмге та-мақпен түскен нитраттар мен аминдерден түзілу мүмкіндігі бар. Саңырауқұлақ уы микотоксиндер, соның ішінде, афлотоксин оргйнизмге түскенде бауыр рагы дамиды. Кейбір металл булары (хром, қоргасын, никель) тыныс жол-дарына түскенде өкпе рагын, терімен жанасқанда (мысалы, мы­шьяк) тері рагын, асбест талшықтары өкпе рагы мен мезотелиома ісігін, мышьяк — тері, өкпе, бауыр карциномасын, бензол — мие-лолейкозды; бета-нафтиламин — қуық рагын; винилхлорид - бау-ырдың ангиосаркомасын; кадмий — қуықасты безінің және бүйректің рагын; хром мен уран - өкпе рагын туындатады. Шеккен шылымның түтінінде, арақ-шарап қүрамында канцерогендік заттар бар. Шылым шегетін адамдар, шекпейтіндерге қарағанда өкпе рагына 10 есе жиі шалдығады. Сонымен қатар, ауыз қуысы, жүтқыншақ, көмей рактары да 3—9 есе көбейеді. Маскүнемдерде сау адамдарға қарағанда қылтамақ 17 есе, көмей рагы 10 есе көп кездеседі. Эндогендік канцерогендерге холестерин, витамин Д, өт қышқ-ылдары, кейбір стероидтық гормондар, майлардың асқын тотық-тары, кейбір белоктар (триптофан), азот тотығы (NO) және т.б. жатады. Мысалы көптеген эндокриндік бездер ауруларында организмдегі гормондар тепе-тендігі бүзылады. Кейбір гормондар, мысалы эстрогендер нысана ағзаларға (эндометриге, сүт бездеріне, анабездерге) канцерогендік өсер етеді (гормонга байланысты кан­церогенез). Канцерогенездің инициация, промоция жене прогрессия кезендерін ажыратады. Инициация кезеңінде химиялық заттар жа-суша геномына мутагендік өсер етіп, онда қайтымсыз өзгерістер тудырады. Нөтижесінде сау жасуша қатерлі ісік жасушасына айна-лады (трансформация). Трансформацияланганг (ісік жасушаларына айналган) жасушалардьщ өрі қарай өсіп-өнуі үшін инициация үрдісі жеткіліксіз, оған және бір қосымша күшейтуші заттар қажет. Осы заттарды промоторлар (күшейткіштер) деп атайды. Сонымен канцерогенездің, екінші, промоция кезеңінде коканцеронгендік эсер-лер нәтижесінде ісік жасушаларында қосымша гендік және хромо-сомдық мутациялар дамиды. Онкогендер белсенділігі және саны артады (амплификация), осу факторлары және олардың рецепторы көп мөлшерде өндіріледі, жасушалардьщ бөлініп-көбеюі күшейіп, алгашқы белгілі бір клиникалық морфологиялық белгі-қасиеттер-ге ие, ісік түйіні пайда болады. Промоторлардың өздері мутагендік эсер етпейді, олар кокан-церогендер қатарына жатады (мысалы, коротон майы, форболдық эфирлер, гормондар). Тек толық канцерогендер гана әрі инициа-циялық, эрі промоторлық эсер ете алады, сондықтан олар қосым- ша, күшейтуші, эсерлерге тэуелді емес. Тура канцерогендер қата-рына: урацилприт, пропионлактон, циклофосфамид, нитрозамин-дер және т.б. жатады. Канцерогенездің үшінші, прогрессия кезеңінде қатерлі ісік жа-сушалары тез осе бастайды және де олардың арасында гормондық, нервтік жэне т.б. жасушалар өсуін реттеуші әсерлерге тәуелсіз, жаңа генотиптік және фенотиптік қасиеттерге ие болған жасуша топта-ры (клондар) пайда болады. Мысалы, ісіктің организмде тез тара-луы, метастаз беруші клондардың қасиеттерімен байланысты. Со­нымен қатерлі ісікке байланысты организмде дамыган әртүрлі асқы-нулар одан әрі күшейе береді (мысалы, ісіктік кахексия). Сонымен химиялық канцерогендердің көпшілігі мутагендік қасиеттерге ие, олар жасушалық онкогендердің онкогенезді басып тастайтын (супрессорлық) гендердің (мысалы, Rb-гендердің) жөне апоптозды реттейтін гендердің мутациясын тудырады, ісік даму-ында, өсіресе ras-генінің мутациясы жиі кездеседі. Осы, гендік өзгерістерге үшыраған, жасушалар гана, пролиферация жэне про- v грессия нәтижесінде ісік жасушасына айналады. Ана организміндегі химиялық заттар бала жолдасы арқылы өтіп өсіп келе жатқан үрыққа канцерогендік эсер ету мүмкін. Транс-плацентарлық карцерогенез 30-шы жылдары Америкада жүктілікті сақтау үшін кеңінен қолданылган диэтилстильбестрол гормоны олардан туылган қыздардың қынабында қатерлі ісіктің дамуына себеп болғандыгы анықталган. Жалпы 5 жасқа дейінгі балаларда кездесетін ісіктердің (нефробластома, гепатобластома, лейкоз, остеогендік саркома жэне т.б.) көбі осы жолмен туындайтынды-ғына көз жетіп келеді. Эндокрин бездерінің көптеген ауруларында организмдегі гор­мондар тепе-тендігі бүзылып олар әсіресе стероидтар мен эстеро-гендер, нысана-агзаларга канцерогендік эсер етеді (гормонга бай­ланысты канцерогенез). Вирустық канцерогенез. Америка галымы RRous (1911) өте майда сүзгіден өтуші заттардың (вирустардың) ісік шақыратынын бірінші болып көрсеткен болатын. Осы ашқан жаңалыгы үшін ол 1968 жылы Нобель сыйлыгын алды. Одан кейін көптеген вирус-тардың, әсіресе жануарлар үшін канцерогендік әсері бар екендігі анықталды. Ол вирустарды онкогендік вирустар деп атайды. Адам онкопа-тологиясына тікелей қатысы бар вирустарга бір топ ДНҚ-вирус-тар жэне РНҚ-вирустар жатады. ДНҚ-вирустарга: 1) адам папил-ломасының вирусы; 2) Эпштейн-Барр вирусы; 3) В-гепатитінің вирусы; 4) цитомегаловирустар кіреді. Адам папилломасы вирусы (HPV) жыныс ағзаларында жөне ано-ректалды аймақтарда папиллома, жатыр мойныңда дисплазия, эпителиішілік карцинома немесе жалпақ жасушалы рак дамуына соқтырады. Эпштейн-Барр вирустары (EBV) Африкада жиі дамитын Бер-китт лимфомасының, назофарингеалды рактың, бета-жасушалық лимфомалардың, лимфогранулематоздың кейбір түрлерінің себебі болуы мүмкін. Вирус өсерінде В-лимфоциттердің пролиферация-сы, мутациялық, кейіншелік ісіктік өзгерістері дамиды. Гепатит В вирусы (EBV) бауырдың қатерлі ісігі — гепатоцел-люлярлы рактың — дамуына тікелей ықпал жасайды. Оның өсері гепатоциттердің регенерациясы бүзылуына, олардағы генетикалық өзгерістерге жөне мутацияларға байланысты. Кейбір гепатоциттерде хромосомдық өзгерістер, р53 генінің инактивациясы байқалады. Цитомегаловирустар организмнің иммундық жүйесі бүзылғ-анда (ЖИТС, иммундық тагапылықтар, трансплантациядан кейін) Калоши саркомасының дамуына себеп бола алады. РНҚ-вирустарының ішінде адамға патогенді HTLV-1 вирусы (Human T-leukemia virus). Ол адамның Т-жасушалы лейкозының қоздырушысы болып саналады. Бүл вирустар CD-4+ Т-жасушала-рға (хелперлерге) тікелей эсер етеді. Оларды ісік жасушаларына айналдырады. Малигнизация үрдісі tax-генімен байланысты деген мөліметтер бар (R.S. Cotran жене т.б., 1999). Сонымен қатар РНҚ-вирустар сүт безінің рагы, лимфомалар жөне т.б. ісіктердің себебі болуы мүмкін. Кезінде ісіктің пайда болуы жөнінде вирустық-генетикалық ілім де жасалған еді (Л. А. Зильбер, 1968). Бірақ, көпке дейін осы ісік тудыратын вирустардың қалай өсер ететіндігі белгісіз больш келді. Қазіргі танда осы вирустар қүрамында ісік тудыратын гендер (он-когендер) бар екені анықталып отыр. Қалыпты жасушаның ісік жасушасына айналуы екі механизм арқылы жүреді. Біріншіден, кейбір вирус қүрамында қалыпты жасушаны тікелей ісік жасуша­сына айналдыратын вирустық онкогендер (v-oncs) бар. Саркома тудыратьш Раус вирустары осылайша эсер етеді. Екінші механизм вирустар мен жасушаның түқым қуалау агшараттарының бірлесуі нөтижесінде болтан өзгерістерге байланысты. Осы жағдайда жасу-ша протоонкогендері онкогендерге айналып, жасушаларда ісікке тән белгілер оянады. Кейінгі зерттеулерге қарағанда вирус онкогені жасушадағы белок алмасуын күрт өзгертіп, жасушаны онкобелок-тар өндіруге, бірте-бірте ісік жасушасына айналуға мәжбүр етеді. Айта кететін жайт, онкоген қалыпты жасуша қүрамыңца өрдайым бар зат, оны протоонкоген немесе жасуша онкогені (c-oncs) деп атайды. Демек химиялық заттарда, осы протоонкогенге өз әсерін көрсетеді. Бүл жаңалық химиялық жөне вирустық канцерогенез теорияларының бір-біріне жақындығын ашық көрсетіп отыр. Физикалық канцерогенез.Физикалық канцерогенез ультракүлгін сөулелердің, иондағыш сәулелердің және радиобелсенді заттардың өсерінде дамиды. Улътракулгін сәулелердің өсері терісі ақ, меланин синтезі әлсіз адамдарда айқын корінеді. Мысалы, Австралияда терісі ақ адам-дар арасында меланома, терінің жалпақ жасушалы pari, базалиома ісігі жергілікті терісі қоңыр адамдарға қарағанда жиі кездеседі. Сондай-ақ, теріден ДНҚ репарациясы іштен туа бүзылган ауру-ларда, мысалы, пигменттік ксеродермада, ультракүлгін сәулелер канцерогендік өсер етеді. Иондагыш сәулелерге: рентген сэулелері, а-, р-, ү-сэулелер, про-тондар мен нейтрондар жатады. Олар атомдық бомбалар жарылғ-анда, АЭС-лардың күйреуі нәтижесінде, радиобелсенді заттарды өндіргенде, радиобелсенді заттармен, рентген аппаратымен жүмыс » істегенде эсер етеді. Мысалы, 1945 жылғы атомдық шабуылды ба-стан кешірген Хиросима және Нагасаки түрғьшдарының арасын­да лейкоздардың басқа жапондықтарға қарағанда 11 есе жиі да-мығандығы мөлім. Семей аймағында 1949 жылдан бастап жүргізілген атомдық сынақтар нәтижесінде жергілікті түрғындар арасында қан жүйесінің ісіктері, қалқанша без pari басқа аймақта-рға қарағанада бірнеше есе көбейгендігі белгілі. Басқа канцерогендер сияқты, физикалық канцерогендер әсерінде жасушылақ онкогендер мутациясы дамьш, оларда мутан-ттық ras жене р53 гендері пайда болады немесе радиация нэтижесінде жасушалардың басқа канцерогеңдерге сезімталдығы артады, хромосомалар транслокациясы байқалады. Осы жоғарыда көрсетілген негізгі ықпалдардан басқа, ісіктің шығуына өр түрлі эмбрион дәуіріндегі тіндер дамуыньщ бүзылуы (дизэмбриоплазиялар) себеп болуы мүмкін. Бүл теория тек кейбір, жеке-дара ісіктердің (хордома, краниофарингиома және т. б.) шьнуын түсіндіре алады. Осы дизонтогенездік ілімнің авторы неміс ғалымы Конгейм (1878) болатын. Сонымен қатар ісік дамуыньщ полиэтиологиялык, теориясы да бар. Бүл теория ісікті жоғарыда аталған ықпалдардың организмге косыла немесе бірінен соң екіншісі эсер етуі мүмкіндігінен туын-даған үрдіс деп есептейді. 204____________________________________ Ж.Ахметов. Патологиялық анатомия Ісіктердің пайда болуындағы иммундық жүйенің рөлі Әдетте қатерлі ісік иммундық жүйесі әлсіреген адамдарда: қар-тгарда, иммунодепрессивтік препаратгар қабылдаған ауруларда көп кездеседі. Канцерогеңцік заттар да иммундық жүйе қызметін ба-сып тастайды. Бірақ рактың пайда болуы иммундық жүйенің өлсіздігінен бе, өлде бүл өзгерістер рак пайда болғаннан кейін ту-ындайды ма деген сауал өз шешімін өлі толық тапқан жоқ. Көптеген ісік жасушаларьшың антигендік қүрамы қалыпты жасушаларға оте жақын, сондықтан ісік дамуының алғашқы кезеңінде организмде ісікке қарсы бағытталған күшті иммундық реакция байқалмайды. Тек антигендік ерекшелігі жақсы дамыған ісіктер (хорионэпителиома, нейробластома, гипернефрома) пайда болғанда ғана иммундық жүйенің белсенді қарсылығын көре ала-мыз. Ісікке қарсы күресте негізгі рөлді жасушалық иммунитет ат-қарады. Ісіктің өсу аймағының, айналасында Т-лимфоциттер шо-ғырлары көрінеді, олар қаншалықты көп болса, бүл ісіктің болжа-мы соншалықты оң болады. Иммундық жауап аймақтық лимфа түйіндерінде де айқын дамиды. Жоғарыда көрсетілген қатерлі ісіктердің кейде бүтіндей жойыльш кетуі иммундық жүйе қызметіне байланысты. Ал иммундық жүйені әдейі басыгі тастағанда (басқа ағзаларды көшіріп отырғызу яғни трансплатация операциясына байланыс­ты) ісіктің пайда болу мүмкіншілігі 100 рет артады. Демек иммун-дық жүйенің қалыпты қызметі ісік дамуын тежеуші факторлардың бірі, мүмкін негізгісі болып есептеледі. Көп жағдайларда рактьщ пайда болуы жасқа байланысты. 60 жастан кейін ракпен ауыру мүмкіндігі 25 жасқа дейінгі адамдарға қарағанда 50 тіпті 100 есе артады. Бүл қүбылыс организмде жас өткен сайын канцерогендік заттардың жинальш қа-луымен, қоршаған ортаның ластануымен, ракалды үрдістерінің көбеюімен, иммундық жүйенің, өсіресе, ти­мус қызметінің әлсіреуімен түсіндіріледі. ІСІК ДАМУЫНЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТГАРЫ Сонымен қатерлі ісіктің дамуы көп сатылы күрделі қүбылыс (үрдіс). Белгілі онкоморфолог Л.М. Шабар (1968) ісік дамуының төрт кезеңін: 1) ошақты гиперплазия, 2) диффузды гиперплазия; қатерсіз ісік, 3) орнықты рак ("carcinoma in situ"), 4) қатерлі ісік кезендерін көрсеткен болатын. Қазіргі танда қатерлі ісік дамуын-да: 1) ісік алды кезеңі, кейін 2) орнықты рак ("carcinoma in situ"), одан кейін 3) қатерлі ісіктің инвазиялық өсу кезеңі жөне 4) мета­стаз беру кезендері дамиды деп есептеледі. Қатерлі ісік дамуындағы ең басты мөселе сау жасушаның ісік жасушасына айналу (трансформация) механизмдері. Қазіргі таңца ісіктік трансформация негізінде соматикалық жасушалар геномы-ның зақымдануы (мутациясы) жататьщцығы анықталды. Моноклоналдық ілім жақтаушыларының пайымдауынша ө ле­генде бір ғана жасушаның гендік аппараты бүзылып, ол ісік жасу­шасына айналады. Сирек жағдайларда (көп орталықты бауыр кар-циномасы, тоқ ішек полипозы және т.б.) ісіктік трансформация бірнеше ошақтан бір мезгілде басталуы мүмкін (поликлоналдық ілім бойынша). Осы соматикалық жасуша мутациясының негізінде не жатыр? Қалыпты жағдайда жасушаның бөлініп-көбеюін протоонкогендер, канцерсупрессорлық тендер (антионкогендер), апоптозды реттеуші тендер және ДНҚ репарациясының гендері бақылайды. Протоонкогендер қалыпты жағдайда жасушалардың пролифе- « рациясы мен дифференциациясын реттейтін белоктар өндіреді, ДНҚ-га берілетін митогендік сигнадцы жеткізуге қатысады. Қазіргі кезде жасуша геномында 20-дан астам протоонкогендер бар екені белгілі. Осы протоонкогендердің өртүрлі әсерлер нәтижесінде за-қымдануы (мутациясы) жасушада белсенді онкогендердің пайда болуына әкеледі. Онкогендер - қатерлі ісік тудырушы гендер. Олар алғаш рет ретровирустар қүрамьщца табылған, оларды вирустық онкогендер деп атайды. Вирустық онкогендердің аттары оларды қандай ісіктен боліп алғандығьша байланыстьі. Вирустық онкогендермен қатар жасушалық онкогендер де бар. Онкогендер белсенділігі артқанда организмде көп мөлшерде онкобелоктар өндіріледі. Сонымен онкогендерді ядролық (с-тус, N-myc) және цитоплазмалық (c-erb, c-srs және т.б.) деген түрлерге боледі. Онкобелоктар организмде өсу факторларының, осу фак-торлары рецепторларының, ядрога сигнал жеткізуші белоктар (ras белок) қызметтерін атқара алады, бөліну жөніндегі сигналдар яд-рога үздіксіз беріліп, жасушалар саны өте артьт кетеді. Сонымен белоктар cay жасушаны ісік жасушасына айналдыратьш есерлердің негізгілерінің біріне айналады. Канцеросупрессорлық гендер (антионкогендер-ісік дамуына қарсы гендер) пролиферация үрдісін тежейтін әртүрлі белоктар ондіреді. Сондықтан антионкогендер онімдері негізінен жасуша ядросьшда табылады (Rb, WT-1, р53). Rb (retinoblastoma) жасушалық циклдің Sl фазасынан S фазаға әрі қарай митозға өту үрдісін реттейді, р53 ДНҚ репликациясын, жасуша пролиферациясын жөне өлімін реттеуші ген екендігі белгілі. Ол ДНҚ-сы өзгерген жасушалар про­лиферациясын тоқтатады. Rb генінің делециясы немесе жоғалуы ретинобластома, сүт безінің, өкпенің аденокарциномасының, ос-теосаркоманың дамуына соқтырады. р53 генінің жоқтығы көпте-ген қатерлі ісіктерде байқалады. Сонымен ісік дамуының негізгі багыттарын былайша көрсетуге болады. Апоптозды реттеуші гендер әртүрлі өсерлер нәтижесінде гендегі қүрылымдары өзгерген жасушаларды жойып отырады. Олардың қатарында өзгерген жасушаларды жоспарлы түрде жойып отыра-тьш гендер (мысалы, Ьах гені) немесе апоптозды басып тастаитьш гендер (мысалы, bcl-2 гені) болады. Апоптоз үрдісінің бүзылуы гендік қүрылымы өзгерген (мутацияға шаддыққан) жасушалардың көбейіп кетуіне соқтырады. Мысалы, қатерлі лимфомаларда bcl-2 генінің 18-хромосомасының 14-хромасомага ауысуы өте жиі кездеседі. Ісік дамуының негізгі бағыттары Соматикалық жасушалардың геномдық мутациясы Антионкогендердің белсенділігінің басылып қалуы Апоптозды ретгеуші гендердің зақымдануы ДНҚ репарациясы геңдерінің зақымдануы Онкогендер белсенділінің Организмде өзгерген гендер өнімдерінің артуы, реттеуші гендер өнімінің жойылуы Сау жасушаның ісік жасушасына айналуы (трансформация) Ісік жасушаларының өрі қарай өсіп-өніп, ісік түйініне айналуы (промоция)ісік жасушаларында жаңа фено- жөне генотиптік өзгерістердің пайда болуы (прогрессиясы - үдемелі өзгерістері) Ісіктік асқынулар. Өлім 8 белім. Ісіктер____________________________________________________________ ДНҚрепарациясының гендеріЩЩ репликациясының қателерінтүзеп отырады. Бүл гендер қызметінің бүзылуына байланысты мутация үрдісі өте артып кетеді. Мысалы, гшгменттік ксеродерма сырқатында ДНҚ мутациясының қалпына келмеуі бүл ауруларда тері карциномасының жиі кездесуінің бірден-бір себебі болады. Сонымен онкогендер белсенділігінің артуы, канцерсупрессор-лық гендердің белсенділігінің басылып қалуы, апоптозды, ДНҚ-репарациясын реттеуші гендер қызметінің бүзылуы организмде өзгерген гендер өнімдерінің көбеюіне, реттеуші гендер өнімдерінің жойылуына, сөйтіп, сау жасушаның ісік жасушасына айналуына әкеледі. ІСІКТЕРДЩ ЖІКТЕЛУІ Ісіктің қазіргі кездегі халықаралық жіктелуі (классификация-сы) ісік гистогенезі негізінде қүрылған, яғни ісікті әр түрлі топ-тарға бөлгенде оның қайсы тіннен пайда болғандығы, қатерсіз не қатерлі екендігі есепке алынады. Организмнің кез келген ағзасы немесе тіні ісік көзі бола алады. Қазіргі уақытта барлық ісіктерді 7 топқа бөледі: 1. Арнайы даму орны жоқ эпителийлі ісіктер. 2. Сыртқы жөне ішкі секреция бездері мен жамылғы эпителий ісіктері. 5. Нерв жүйесі мен ми қабықтарының ісіктері. 8.2. АРНАЙЫ ДАМУ ОРНЫ ЖОҚ ЭПИТЕЛИЙЛІК Бүл ісіктер кез келген жалпақ не безді эпителийден дамиды. Олар қатерсіз және қатерлі болып екі топқа бөлінеді. Қатерсіз ісіктер. Эпителийден пайда болатьш, арнайы даму орны жоқ, қатерсіз ісіктерге папиллома мен аденома жатады. Папиллома (латынша papilla - бүртік) жалпақ және өтпелі эпи­телийден өсіп іпығатын ісік. Ол теріде, ауыз, мүрын қуысында, көмейде, бүйрек астауында, қуьгқта, сүт бездерінің өзектерінде, ми қарьшшаларының ішінде өседі. Папиллома колденеңі 1 санти-метрге дейін болған түйінше түрінде кейде сабақшаға ілінген по- бөлім. Ісіктер лип тәрізді терінің не шырышты қабықтарының үстінде жайғаса-тын ісік, оның сырты бүртіктеніп тұрады. Микроскопта қарағанда осы бүртіктерді көп қабатты эпителий қаптап жатқаны эпителий қабатының қалындығы өр түрлі екендігі, оның беткей бөлігінде гиперкератоз, дискератоз күбылыстары көрінеді. Әр түрлі механи-калық әсерлердің нәтижесінде папилломада қабьшу, қанау үрдістері дамиды. Папилломаның организм үшін маңызы оның қай жерде жайгасқандығына байланысты. Мысалы, көмей папилломасы жас балаларда тыныс жолдарын басып қалып асфиксияға (түншығу) соқтырады. Ересек кісілерде өсетін көмей папилломасы мен қуық папилломасы қатерлі ісікке айналып кетуі мүмкін (малигнизация). Аденома — безді ағзалар эпителиінен, олардың өзектерінен өсетін ісік. Ол айналасындағы тіндерден жақсы шекараланған, үлкендігі бірнеше миллиметрден, оңдағы сантиметрте жететін, жүмсақ ісік. Аденомалар өсіп шыққан жеріндегі тіндерге үқсас қүрылымдар түзеді. Оның түрлері: 1) беддеулі (трабекулалы) аденома ісік жасу-шаларының бір-біріне жақын жатқан таяқша терізді қүрылымдар түзуімен сипатталады; 2) түтікті (тубулярлы) аденомада эпителий жасушалары бір-бірімен бірігіп түтікшелер түзеді; 3) альвеолалы (немесе ацинарлы) аденома қуыстары біраз кең безді қүрылымдар-дан түрады; 4) бүртікті аденомалар кең қуыстарда эпителийдің бүртіктер түзіп өсіп кетуімен жөне бүл қуыстарда көп мөлшерде сүйықтық жиналып қалуымен сипатталады. Жасушалардьщ ядро-лары базалды бөлігінде жайғасқан, үзынша, гиперхромды боялған. Аденоманьщ бүл түрі көп ретте қатерлі ісікке айналып кетеді. Егер аденома қүрамында эпителийден гөрі дәнекер тін өсуі басым болса, бүл ісікті фиброаденома деп атайды.

ҮШ ЖАҚТЫ МЕМОРАНДУМҒА ҚОЛ ҚОЙЫЛДЫ — «Qyzyljar» телеарнасының ресми сайты Өңірде алимент төлемеушілер саны жыл санап артып келеді.Жалпы облыста алимент өндіру бойынша жеке сот орындаушылар қарауында 6000-нан астам іс бар. Алайда, олардың 300-ге жуығы өз борышын мүлдем орындамайтын азаматтар. Осы мәселені алдағы уақытта бірлесіп шешу мақсатында әділет департаменті мен аумақтық жеке сот орындаушылар палатасы және медиатор мамандар өзара меморандумға қол қойды. Келісім нәтижесі қандай болмақ? Арна тілшілері тарқатсын. Облыста алимент өндіру ісінің саны жыл санап артып келеді.Мәселен, 2019 жылы тек 4819 адам тиісті қаражатты өндіруге өтінім берсе, 2020 жылы олардың саны 5767ге жетіпті. Ал биылғы жылы олардың қатары тағы да ұлғайған. Мамандардың сөзінше, өңірде жауапкершіліктен қашып жүрген, өз борышын өтегісі келмейтіндер көп екен. АСАН МАТКАРИМОВ, ӨҢІРЛІК ЖЕКЕ СОТ ОРЫНДАУШЫЛАРЫ ПАЛАТАСЫНЫҢ ЖЕТЕКШІСІ: - Бізде бүгінгі таңда 300ге жуық проблемалық алимент төлемей жүрген борышкерлер бар. Олар бойынша біздің тарапымыздан, яғни сот орындаушылардың тарапынан барлық іс-шаралар қолданылуда. Бүкіл мүліктеріне тиым салынады, және Қазақстаннан шығып кетпесі үшін тыйым салынады. Және борышкердің тұрғылықты жерін таппаған жағдайда олар бойынша іздестіру шаралары қолданылады. Жалпы облыс бойынша өз борышын өтемей жүрген 6097 азамат бар. Олардың 4235і алиментті уақытылы төлейді. Ал 270сі өз борышынан қашатындар болса, қалғандары медиаторлардың көмегімен өзара татуласып, жеке сот орындаушыларға жүгінуден де бас тартатын көрінеді. ЖҰЛДЫЗ БАЙМАШЕВА, СҚО ӘДІЛЕТ ДЕПАРТАМЕНТІНІҢ БӨЛІМ БАСШЫСЫ: - Медиация дегеніміз өз еркімен келісімге келу. Медиаторлардың көмегімен борышкерлер және сот орындаушылар бірге отырып, өз ара сөйлесіп, бір нәтижеге келеді. Өтінім берушілер өз ара татуласқаннан соң, жеке сот орындаушылар бұл істі әрі қарай жалғастырмайды. Егер екі тараптың біреу өз уәдесінде тұрмаса, қайтадан 3 күннің ішінде істі қайтадан жандандыруға болады. Мамандардың сөзінше,облыста медиаторларға сұраныс артып келеді. Алайда маман тапшылығы да байқалып жатады дейді олар. Мәселен, былтыр 15 отбасы медиациялық келісім арқылы өзара татуласып, сот ісін тоқтатқан.

Үздік мобильді ойындарды толтыру | GPDS Games Dragon Ball Z Доккан шайқасы JP & GL Final Fantasy Brave Exvius JP және GL Патшалық жүрегі Unchained X GL & JP Танымал ойын Final Fantasy XV жаңа империясы Жапондық RPG логикасы Сандық әлем * Модельді дамыту * Fire Emblem Батырлар Monster Strike Мобильді нұсқа Naruto Mobile Games JP және GL One Piece Treasure Cruise JP және GL Эй, менің атым Эндрю, мен осы сайтты мүлдем жақсы көремін. Мен бастапқыда кішкене сценарий жасап, сырттай шетелдіктерді бітіру үшін құнды кіру туралы ақпаратты бердім, бірақ олар толықтай заңды. Мен әлі күнге дейін олармен 3 бұйрық берген болатынмын және әрбір транзакция толығымен біркелкі болды. Бұл өңдеу үшін бірнеше күн қажет, бірақ бұл әдетте ДУБЛЕ-ға әдеттегідей осы ақшамен қол жеткізетін әшекей бұйымдарға тұрарлық. Олар менің қолдаймын 100%. Егер сіз оған тұрарлық немесе жоқ деп ойласаңыз, менімен хабарласыңыз. 10 / 10. Бұл ұялы ойын валютасына ақша жұмсайтын жалғыз жерім болады Өнім үнемі пайда болады. 100% Сенім. Егер менің дәлелдемеңіз мені snapchat-ға қосқысы келсе: Justice_Joshua ill prove it. Онда ең жақсы қызмет. Жылдам және сенімді. Сіздің тапсырысыңыздың орындалуы туралы сұрақтарыңызға үнемі жауап береді. Мен ешқандай басқа қызметті қолданбайтын болар едім. Gpds бұл қызмет түрі үшін шынымен де стандартты болып табылады. Өте жақсы қызмет! Олар әрдайым сізбен қарым-қатынаста болады және кез-келген сұрақтарыңыз болса, Facebook чат арқылы біреумен сөйлесуге болады. GPDS ойындарына рахмет! Менің ойымша 10-ші уақытқа ұқсас. Олар шын мәнінде материалды заңмен қорғайды. Мен тонналар сияқты құтқарылдың ба? және мен хел алдым. ex kiri0.02 және тағы басқалар. 99.9 алмастар үшін 16.000 арқылы rip rip square square </s> </s> </s> </s> </s> </s> </s> </s> </s> </s> </s> </s> </s> </s> </s> іске сәт. сол жігіттер адал және әрқашан 3 рет сатып алған болса да, сіз туралы ақпаратты сұрайды. Менің ойымша, сен деректер қауіпсіз. оны сатып алуды асыға күтетін жігіттерді ұстаңыз. 100 мың гауһар үшін тағы бір 100 жасаңыз. ҚҰПИЯЛЫЛЫҚ САЯСАТЫ ШАРТТАРЫ ЖӘНЕ ШАРТТЫ КІРІСПЕ / BLOG © 2015 gpdsgames.com Барлық құқықтар қорғалған Чат ашыңыз Сәлеметсіз бе! Бізге келгеніңіз үшін рақмет. Біздің қолдауымызбен сөйлесу үшін Бастау түймешігін басыңыз :)

ТАЛҒАМ ЖӘНЕ ОСАКАРОВКАЛЫҚ ДОМБЫРАЛАР - 8 Августа 2016 - Жарқын Шәкәрімнің сайты Басты бет » 2016 » Тамыз » 8 » ТАЛҒАМ ЖӘНЕ ОСАКАРОВКАЛЫҚ ДОМБЫРАЛАР ТАЛҒАМ ЖӘНЕ ОСАКАРОВКАЛЫҚ ДОМБЫРАЛАР Осыдан 48 жыл бұрын, яғни 1968 жылы домбыра жасаудың проблемасын көтеріп Республикалық «Лениншіл жас» газетіне «Талғам және Осакаровкалық домбыралар» деген мақала жаздым. Көп кешікпей осы газетте ғұлама ғалым, Қазақ көне музыкалық аспаптарын зерттеу ғылымының атасы Болат Сарыбаевтың менің мақалама жауабы жарияланды. Мен жазған мақаланы және Б.Сарыбаевтың үн қосқан жауап мақаласын бүгінгі жас буын өкілдері біле жүрсін, бір пайдаға жаратар деген мақсатпен ұсынып отырмын. Осы мақаланы жазған жылғы Қарағандының музыкалық училищесінде оқып жүргендегі 21 жаста түскен фотосуретімді де ұсынып отырмын. 1968 жыл. Қарағанды Мен Қарағанды музыкалық училищесінің 4 курсында оқимын. 1962 жылдан комсомол мүшесімін. Домбырашы болуды соноу мектеп қабырғасында жүргенде армандаушы едім. Өнер жолына бастаған да сол асыл арманым. Мені көптен бері қалың қауым жұртшылық секілді домбыра және қобыз туралы ой толғандырп жүр. Осакаровка фабрикасы жасаған аспаптар талғамнан тіпті де шықпайды. Қарағанды педагогикалық институты көркемөнерпаздар үйірмесіне арнап, сол фабрикадан 52 домбыра алдырған. Өкінішке орай бұлардың қай-қайсысын да қайтадан жөндеп шығуға тура келді. Ішекті де, тиекті де өзгерттік. Бәрі қырылдап-сырылдай берді. Неге? Мені осынау сұрау бірнеше жылдан бері ойландырып жүр. Тіпті, газет бетінде де оқта-текте сыналып қалып жүрсе де нақты қортынды шыққан емес. Саусақ тиер-тиместен күмбірлеп тұратын қазақтың бұрынғы домбыралары қайда? Асфальт жолмен Қарағанды облысына қарасты Осакаровка ауданы орталығынан күн шығысқа қарай 28 шақырым жердегі Центральное селосына бет алдық. Анадайдан село да көрінді. Мақсатмыз – Осакаровка ағаш бұйым фабрикасының осы селода орналасқан музыкалық цехының жай-жапсарымен танысып, дайындау сапасы жөнінде ұлан-ғайыр сөз болып жүрген домбыра, қобыз мәселесі туралы пікір алысу, кеңінен әңгімелесу еді. Бізді орта бойлы, орта жастағы адам қарсы алып; -Цех бастығы Петр Захарович Сподарев боламын, -деп өзін таныстырды да, мән жайымызды сұрады. Біз Осакаровка фабрика-комбинат басқармасының бас инженері Петр Штокманға жолыққанымызды және ол кісінің осында жібергенін айттық. Петр Захарович бізге фабриканың жалпы тарихымен және музыкалық аспаптар жасайтын цехтың өткендегісі мен қазіргі көтерілген деңгейіне дейінгі оқиғаларды егжей-тегжейлі баяндап таныстыра бастады. Ағаш-бұйым жасау фабрикасы 1932 жылы осы Осакаровкада құрылып, жұсмыс істей бастады. Кейін ағаш өңдеу фабрикасына және бірнеше цехтар қосылып, бұрынғыдан анағұрлым кеңейе түсті. Оның бірі – Центральное селосындағы музыкалық аспаптар жасау цехы. Өнірістік негізгі бұйым – домбыра және қобыз. Сол бір жылдары Қазақ ССР-на еңбегі сіңген қолөнер ебері Қамар Қасымов Центральное селосына келіп, алғаш рет домбыра, қобыз жасауға ат салысты, негізгі ұйымдастырушы болды. Ол өзінің болашақ шебер-шәкірттеріне қазақ халық аспаптарының схема - үлгісін сызып берді. Сол бекіткен үлгілер арқылы тенор, альт және Қазақстанның шығыс облыстарындағы домбыра түрлері шығарыла бастады. Сөз жоқ, Қамар Қасымов бұл ретте көп жұмыстар тындырды. Ол аспаптың үніне, оның сапалық ерекшелігіне ерекше көңіл бөлді. Музыкалық аспап жасау үшін екі түрлі ағаш керек: бук және шырша. Мәселен, домбыраның мойны мен бетіне шырша, ал сыртқы кеудесін ұстап тұрушы ағаштар буктен жасалады. Дәлденіп кесілген соң ағаштар мөлшерлі температурада кептіріледі. Одан механикалық дайындау бөлмесінде араланып, сүргіленіп, әрбір детальдарын кесінділеп жинақ бөліміне жібереді. Бұл жерде кесілген ағаштар өңделеді де, оны бірімен-бірін қиылыстыру жұмыстары басталады. Осы жинақ бөлімінде әрбір бөлшектерді дәлдеп, оны желім арқылы бекітуге әзірлейді және аспаптың тербеліс үнін айыру оның қақпағы айырықша қадағаланады. Аспап формасына еніп болғаннан соң түрі өңделіп, өрнектеліп бірнеше рет қайталанып жүргізілетін лактау жұмысы басталады. Кептіріліп шыққан соң дыбысқа келтіретін орында перне байланып ішек тағылады. Ендігі жерде аспапты қажет жеріне жібере беруге болады. Республикамыздағы қазіргі қолда жүрген мыңдаған домбыралардың бәрі де осы адамдардың қолынан шықты десек ешбір қателеспейміз. Өзінің аспап шығару көлемін бұрынғы жылдардағыдан анағұрлым кеңейткен цех жоспар бойынша жылына 26000 домбыра жасап шығаруға міндетті. Түрлі себептерге байланысты өткен жылы көрсеткіш межеден көрінбеді. Үстіміздегі жылдың алғашқы тоқсанында оның есесін алған секілді. Үш айда міндеттелген 6300 домбыраның орнына 6459 домбыра жасалыпты. Міне, Осакаровка фабрикасының музыкалық аспаптар жасайтын цехына, оның қыры мен сырына қысқаша ғана тоқталып өттік. Ендігі сөз әбір тұтынушы жұртшылықтың осы фабрика жасап шығарған домбыра мен қобыз туралы талғамы, айтып жүрген пікірі хақында болмақ. Өнерге құштар жұртымыз домбыраны түріне қарап емес, үніне қарай бағалайды. Өкінішке орай, Осакаровкада жасалынған домбыра күні бүгінге дейін көптің көкейінен шығып көрген жоқ. Халық айтса қалып айтпайды, домбыра және қобыз туралы бірнеше жылдар қатарынан сөз болып келсе де, қазіргі өзгергені тек жылтыраған бет тақтайы ғана. Ал негізі бәз баяғы қалпынан асқан жоқ. «Кедгудт» деп аталатын медициналық жіп пернеге байланып, ішекке тағылады. Ол қырық бұрап өретін қой ішегіндей қайдан мқты болсын. Қолға тиген соң үш күннен соң-ақ берекесі кетіп, тарқатыла бастайды. Цех бастығы халықтың домбыраны көп қажетсінетінін айтып, домбыраға заказ беруші мекемелер мен жеке адамдардан келген 200-ден аса өтініш хаттарды көрсетті. Өз республикамызды іреке тұрғанда, Өзбек, Қырғыз, Түркімен ССР-ынан және Қарақалпақ АССР-ынан келген хаттар да баршылық екен. - Ал мен мұндай жеке адамадрға домбыра жіберіп көрген емеспін. Өйткені, бәрі де жоспарлы жұмыс қой, - деп Петр Захарович алақанын жайды. Біз цехтағы қызу жүріп жатқан жұмыстардың егжей-тегжейімен түгел таныстық. Міне, ең ақырғы бөлмеге келіп кірдік. Жер-жерге жөнелтілетін мыңдаған домбыралар жылтырап көз тартады. Перне байлаушы жұмыс үстінде екен. Қолы-қолына жұқпай әп сәтте ішек және перне байлаған домбыраларды тізіп жатыр. Петр Захарович маған:- Домбыра ойнай білесің бе? – деді. Мен қолыма бір домбыраны алдым да, "Полонезді" бастап кеттім. Он тактіге жетпей жатып-ақ қолым жүрмей қалды. Өзіме таныс қырылдақ үн, қосалқы дауыс шыға бастады. Бірақ мен сыр білдірмеуге тырыстым. Осы тұста маған ФАБРИКАДАН ДАЙЫНДАЛҒАН ДОМБЫРАЛАРДЫ СЫНАҚТАН ӨТКІЗУ БӨЛІМІ АШЫЛСА, ДЕГЕН ОЙ КЕЛДІ. Амал не. бұл фабрикада мұндай бөлімді қойып, домбыраны тыңқ еткізіп шерте білетін адам таба алмайсыз. Біз аттанып кеттік. Артта домбыра жасайтын Осакаровка фабрикасы қалып барады. Ондағы адамдар бізбен жылы жүзбен қоштасты. Әсіресе, Петр Захаровичтің көңілі тоқ. Өйткені, жоспар орындалуда. Тұтынушыларға мыңдаған домбыралар жөнелтіліп жатыр. Ал тұтынушылардың талғамымен санасу әлі күнге дейін қалтарыста қалып келеді. Егер жоғарыда айтқан пікірлеріміз орынсыз болса, онда Осакаровка фабрикасы жасап шығарған домбырасы бар жұртшылықтың өзі айтсын әділ сөзін. Қарағанды музыкалық училищесінің 4 курс студенті. «Лениншіл жас» газеті, 18 май, 1968 жыл БОЛАТ САРЫБАЕВТЫҢ МЕНІҢ МАҚАЛАМА ҮН ҚОСҚАН МАҚАЛАСЫ Газетіміздің 18 май күнгі санында қарағандылық Жарқын Шәкәрімовтың «Талғам және осакаровкалық домбыралар» деген мақаласы жарияланған еді. Онда қазіргі домбыралардың сапасыздығы сөз болған. Осы мақалаға сәйкес көптеген хаттар келіп түсуде. Төменде Құрманғазы атындағы өнер институтының оқытушысы Болат Сарыбаевтың пікір-толғамын ұсынып отырмыз. 1968 жыл. Алматы МУЗЫКАЛЫҚ АСПАПТЫ МУЗЕЙДЕН ҒАНА КӨРМЕЙІК Бұл толғағы жеткен мәселе. Музыка мәдениетінің жан-жақты дамуы, талантты әншілер мен күйшілердің көбейуі, көптеген ансамбльдер мен оркестрлердің жаңадан ұйымдастырылуы аспаптардың түрлері мен жасалу сапасын үздіксіз жетілдіріп отыруды талап етеді. Халық аспаптарын жасау дұрыс жолға қойылмау себебінен көптеген музыкалық училищелерде, мектептерда домбыра мен қобыз кластары ұйымдастырылмай келеді. Тіпті, Құрманғазы атындағы өнер институтының халық аспаптар факультеті студенттеріне керекті домбыра таба алмағандықтан осы пән көптен ақсап жүр. Осы тақырыпты түптей «Лениншіл жас» газеті көтерген мәселе әбден орынды дер едім. Соңғы бір мақалада Қарағанды училищесінің 4 курс студенті Жарқын Шәкәрімов: «Саусақ тиер-тиместен күмбірлеп тұратын қазақтың бұрынғы домбырасы қайда?» -деп сұрақ қоюы қатты ойландырды. Ел арасында тәжірибесі көп, домбыра жасаушы шеберлер әлі де жетерлік. Олардың жасаған домбыраларын көптеп кездеструге болады. Айталық, Тамды ауданында жергілікті тұрғындарға белгілі домбыра шебері Бекжасар Есімбаевты, Мерке ауданындағы белгілі шебер Әбіқұл Ақкөзевты жұртшылық жақсы таниды. Ал, Қош-Ағаш, Таулы автономиялық облысы тұрғындарының арасында көп кездесетін домбыралар түгілімен ағаштан түйін түйген шебер Шөкінов Бурабайдың қолынан шыққан. Гурьев облысына әйгілі шеберлер – Бисенғали Мырзағалиев пен Қалмұхан Оңалбаевтың жасаған домбыралары да қызығарлық. Осындай халық шеберлері жасаған аспаптардың құрылысын, дыбыс бояуын, өрнектерін және басқа да ерекшеліктеріне ден қойып зерттеп, толығынан игеру әрі пайдалану мұратты іс болар еді. Осакаровка фабрикасынан шығатын домбыралардың жалпы құрылысында көптеген кемшіліктер бар. Жасап шығарған аспаптың формасы сан құбылып жүр. Бұдан жиырма жыл бұрын шығарылған домбыралардың бетінде Жамбыл мен Абайдың суреттері болған. Жамбылдың суреті шанағы дөңгелек болып келген домбыраның бетінде салынып, «Жамбылдың домбырасы» аталды да, шанағы сопақ келген домбыраның бет тақтайшысында Абайдың суреті болғандықтан «Абай домбырасы» аталып ел арасына тарап кеткені мәлім. Домбыраны осы екі түрімен ғана шектеу дұрыс емес. Қазақстанның әр жерінде кездесетін, өте әдемі өрнектелген әрі жұмсақ, қоңыр үнді домбыралардың көптеген түрлері әлі күнге дейін еске алынбай отыр. Тағы тоқталатын бір мәселе, осы негізднгі домбыралардың біреуін күйге лайықтап, жіңішке, ұзын мойын жасап, екіншісін әнге лайықтап аз пернелі, жуан, қысқа мойын жасап бөлудің өзі тағы да дұрыс емес секілді. Менімше, қай формада домбыра жасалмасын оны күйне дн, әнге де бірдей лайықталынуы керек. Жасалған аспап ән сүйемелдеуге де, оркестрге де, жарап кетсе домбыра талғап әуіре болмас едік. Халық шеберлері аспап шанағын орналастырғанда домбыраның дыбысы күмбірлеп зор шығуына үлкен мән беріп келген. Олардың айтуынша шанақтың мойынға астасатын тұсын кеңірек жасау керек. Бұл пікір шынында да қай жақтың домбырасы болмасын бәріне бірдей тән болған жай. Осакаровка фабрикасында жасалатын домбыралар шанағының мойын жақ жартысы өте тар болып келеді. Сағадағы дыбыстың шықпауы көбінесе осыған байланысты. Осы кездің өзінде халық арасындағы домбыра шеберлері, аспапты көбінесе әдемі ойып өрнектеп, не болмаса сүйектен жасайды. Міне, осы ғасырлар бойы дәстүрлі түрде атадан балаға жалғасып келе жатқан халқымыздың бірегей өнерін дамыта түссек нұр үстіне нұр емес пе. Өкінішке сай фабрикада домбыралар өрнексіз жасалады. Ал сол домбыралардың сыртқы қорабын жасап шығару жайында мәселе күні бүгінге дейін нақты шешімін тапқан жоқ. Қазақ музыкаса аспаптарының түрлері, басқа елдермен салыстырғанда өте аз болуы – олардың көбі ертеде-ақ жойылып кеткен. Көне аспаптары сақталып қалған елдерді алып қарасақ, олардың саны 20 – 30 дың шамасында. Ал, БІЗДЕ СОҢҒЫ ЖЫЛДАРДА ТАБЫЛҒАН ЖАҢА АСПАПТАРДЫ ҚАЙТАДАН ҚАЛПЫНА КЕЛТІРІП ШЫҒАРУ ІСІНЕ КӨҢІЛ БӨЛІНБЕЙ ЖҮР. Құрманғазы атындағы өнер институтының жанындағы музыка-экспериментальдік шеберхана жаңадан табылған аспаптардан үш жылда шығарғаны жетіған мен шертер ғана. Қазақтың уақыт тұяғында қалған көне аспаптарын қайтадан жасап, ел арасына кеңінен таратуымыз және ансамбль мен оркестрлерге енгізуіміз алдағы тұрған күрделі міндеттердің бірі болып табылады. ТЕК ЖАЛҒЫЗ ДОМБЫРАМЕН ШЕКТЕЛМЕЙ, ЕЛ АРАСЫНДА САҚТАЛЫП ҚАЛҒАН АСПАПТАРДЫ ХАЛЫҚТЫҢ ҚАЙТКЕНДЕ ДЕ ӨЗІНЕ ҚАЙТАРУ, СОНЫМЕН ҚАТАР ҚЫЛҚОБЫЗДЫ, СЫБЫЗҒЫНЫ, ТӨРТ ІШЕКТІ ЖАҢА ҚОБЫЗ БЕН ҮШ ІШЕКТІ ДОМБЫРАЛАРДЫ ЖАҢА ФОРМАДА МОЛДАП ЖАСАП ШЫҒАРУ ЖАҒЫН ОЙЛАСТЫРУЫМЫЗ ҚАЖЕТ. Соңғы кезде табылған этнографтардың еңбектеріне, халық аузындағы аңыз - әңгімелерге, эпосқа сүйенсек, ертеде шертер, шаңқобыз, қамыс сырнай; халық оркестрлерінде, ансамбльдерде кеңінен пайдалануға болатын көптеген аспаптардан: дауылпаз, шыңдауыл, дабыл, даңғыра, асатаяқ сияқты аспаптарды атауымызға әбден болады. Осы кездегі өнерпаздар үйірмелеріндегі халық аспаптар оркестрін алы қарасақ, өткен ғасырлардан бері халқымыздың арасында домбырамен қатар кеңінен тарап келген сырнай мен мандолинаны көреміз. Осы аспаптарды Ленинград, Тула, Саратов және қалаларындағы музыка аспаптары фабрикасы жасап, біздің де республикамызға жібереді. Сол аспаптар халық арасына кең тарап кеткендіктен және қазақтың ән-күйімен тығыз байланысты болғандықтан, мандолин мен гармоньды қазақ аспаптарының формасына жақындатып шығаруды ойластырған жөн. Осы кезде музыкалық аспаптарды жасау жағы осындай төмен халде болуы, бір жағынан шебер кадрлардың тапшылығына саяды. Мәселен, фабриканың өзі алыс (Қарағанды облысы, Осакаровка ауданында) бір кішкентай поселкеде орналасуы былай тұрсын, тіпті оның ішінде домбыраны білетін бірде-бір кісі жоқ, сол себептен жан-жақтан талап ұсынысты білдірген хаттар оқылмай елеусіз қала береді. Ал, Құрманғазы атындағы өнер инститктының жанындағы музыка-экспериментальдік шеберханасының алғаш ұйымдасқан – 1956 жылдан бері бірде-бір тұрақты ғылми жетекшісі болған жоқ. Осындай жағдайлармен байланысты шеберхана өзінің жұмысында ғылыми негізде бірде-бір өнімді қортындыға келмеді. Шеберхананың ғылыми жетекшісіз жұмыс істеп келе жатқанына сегіз айдан асып барады. Демек, келешекте кадрларды дұрыс іріктеп, жастарды зергерлікке баули түскен абзал. Бүгінгі күнге дейін аспаптар жайында көп айтылып келсе де шынайы нәтижесін таппауы кімді болса да ойлантары сөзсіз. Олай болса, халықтың өтініші ескерусіз қалмағаны ләзім.

Инфоурок › Начальные классы › Конспекты › Жаңа бағдарлама бойынша сауат ашу пәнінен 1 класқа күнделікті сабақ жоспары.Тақырыбы: "Оқу құралдарымен таныс болайық!Сөз. Оқу ісінің меңгерушісі__________ Мұғалімі: Рисжанова Эльмира Амангельдиновна Оқу құралы-учебное пособие-tutorial №1 Өлеңді мұқият тыңда. Сауатыңды ашатын қай кітап? №2 Берілген заттардың алғашқы әріптерінен құралған сөз сұрақтың жауабы болады. Ережені есіңде сақта! Айналамыздағылардың бәрінің атауы бар. Оны бір-бірімізе сөз арқылы жеткіземіз. Жазуға үйренгенше өздің сызбасын пайдаланамыз.

Басты бет Проза ХХІ ғасырдың адамы Бүгін күн жексенбі. Басқалар болса көсіліп салып ұйықтап жатар еді. Бірақ Сәрсен олай ете алмайды. Олай етуге хақысы жоқ. Себебі мамандығы, дұрысы көбісі солай. Орман егері күндіз-түні, ертелі-кеш ат үстінде жүруі керек. Оның үстіне қазір адамдар әбден ашкөзденіп алған. Мылтықтарын шошандатып, реті келсе аң-құстарды қырып кетеді. Ағаштарды кесіп, тиеп алады. Мына өртеңгір заман да бір жағынан қылбұрауға салып, өртеп-ақ түр. Қайда да ұшынған баға. Акшаның соңынан ала өкпе болған адамдар. Ия, ішкенің алдыңда, ішпегенің артыңда болған сол бір мамыражай заман да өтті-кетті. Адамдар мықтап есірді. Шашты-төкті. Көздерін шел басты. Жерде жатқан нанды теуіп өтетін болды. Байлық- бәсеке таластырды. Қара "бай болсам", бай "Құдай болсам" деп аласұрды. Бірақ Алла бәрін де көріп отырды. "Е, байғұс адамдар-ай, қашанғы талтаңдар екенсің, ертең-ақ күнің бір уыс болар, әлі",- деп адамдарды аяудай-ақ аяды. Болмады. Жұрт бардың қадірін білмеді. Болған үстіне болса, толған үстіне толса деді. Сөйтіп жүріп айдыны шалқыған Аралды құртты. Ана жақтан Балқашқа тықыр таянды. Мына жақтан Каспийді жұлмалады. Өр Алтайдың бар байлығы - небір орман, аң-құсы, марал, бұғысы, олардың алтынға пара-пар мүйізі құрып кетуге қалды. Бұл әскерден, сонау Владивостоктан келген жылы - дәл сексен бесінші жылға тап келді. Жасынан зерек Сәрсен жалғыз анасының жайына алаңдап, оқуға да бара алмады. Бірақ бұл әскерде жүргенде аяулы анасы қайтыс болды. Топырақ салып қана үлгерді. Сол 85-те Өскеменге келіп еді, оқуға түсе алмады. Оған көп ақша керек екен. Содан көп ойланбастан осы өзі туған ауданға келіп егерь болып жұмысқа орналасты. Жаны жүдеп жүрген жас жігітке мынау мүлгіген табиғат, орман-тау, өзен-көл, мөлдір бұлақ қатты ұнады. Кім айтса да адам мен табиғатты егіз деп бекер айтпаған екен. Мынау Алтайдың өр шыңдары, қалың ағаштары, жүгірген аң-құстары екінші үйіне айналды. Орман ішіндегі жалғыз үйін жақсы етіп жөндеп алды. Іші-сыртын қаладағы үйлердей сәндендірді. Ауыз бөлмедегі темір пешке отын салып қойып, ойланып отырғанды қатты ұнатушы еді. Ойлағанда мына тылсым тіршілік туралы ойланатын. Сондай күндердің бірінде түске қарай күрең төбелімен орман шетіндегі кең жазыққа қарай келе жатқан. Кенет ортадағы алаңқайдан гүжілдеген бір топ адамның даусын естіді. Сірә, демалысқа қыдырып келгендер болса керек. Соның арасынша тап қасындағы ағаш арасынан шар еткен қыздың дауысы естілді. Ойбайын салып жатыр. Жәндармен жетіп барса, еліктің лағындай қызды божбан қара бір жігіт жұлмалап, зорламақшы болып жатыр екен. Көйлегінің алдын жыртып жіберіпті. Араққа әбден тойып алған жігіттің түрі әлемтапырық. Ойындағысын істемей қоймайтын сынайы бар. -Өй, жігітім, тоқтат! Мынау не масқара! Кенеттен ту сыртынан шыққан дауыстан сасып қалған оның қолынан босаған қыз жүгіріп келіп мұның артына тығылды. -Құтқарыңызшы, ағатай! Мынау мені алдап әкеліп, зорламақшы болды. Қыз қыстыға жылап тұр. Әрі-сәрі тұрып қалқан ана божбан қара есін жаңа жинағандай енді бұған қадалды. -Өй, шал, сен кімсің, өзі? Давай, жаның барында қайқай! Әйтпесе, қазір жанынды жаһаннамға жіберем! Мылтығы ат үстінде қалған. Мына божбан қара да осал жау бола қоймас. Бірақәскерде 3 жыл десант бөлімінде қызмет еткен Сәрсен де оңай шағылатын жаңғақемес. Каратэ, дзю-до, таэквандо әдістерін жетік меңгерген. Божбан қара екі соққаннан қалған жоқ, жерге гүрс ете түсті. Байғұстың құр аузы екен сайрайтын. Сәрсеннің қыздан сұрап білгені, мыналар оншақты адам қаладағы кіл мықтылардың балалары екен. Екі-үш машинаға мініп, демалыс сайын осылай сайран салу әдеттеріне айналған. Қазір де ішіп-жеп жатқан болу керек. Мына божбан қара сауда басқармасы бастығының ұлы екен. Өткен жолы бір құрбысына еріп келген бұған, яғни Бибігүлге аш күзендей жабысыпты. -Ендеше, жүріңіз, аналарға барайык,- деді Сәрсен. Айнала ат көпір. Көк шөп тапталған. Шашылған темекі тұқылы, жыртылған қағаз. Шөлмектер, бос қалбырлар үйіліп жатыр. Ошақта от жанып тұр. Айнала күйік иісі шығады. -Мынау не жын-ойнақ? Сәрсен мен қызды оншақты жартылай жалаңаш денелер қарсы алды. Кілең жас жігіттер мен қыздар. Ауыздарында шылым бұрқырайды. -Әй, сен кімсің? Кішкене бәкене денелі, үкі тұмсық сары шіңк етті. -Мен егерьмін. Осы орманды күзетемін. -Е, онда мында кел. Отыр. Бізде тамақ, арақ жетеді. Мына "Распутиннен" іш. Орманда жападан-жалғыз небір жетісіп жүрмін дейсің. -Жоқ, отыра алмаймын. Сіздерге де кетугетура келеді. Мына табиғатты бүлдіргендеріңіз үшін айып төлейсіздер. - Сен не деп былжырап тұрсың? Табиғатың не айтып тұрған. Өзін сақалың сапсиып, XIX ғасырдан келіп тұрған адамсың ба, а? Қазір біліп кой, XX ғасыр да бітуге қалды. Іш, же, ойна, күл. Цивилизация. Болмаса әй-да, қайқай бұл жерден. Табаныңды жалтырат! -Егер мына орман өртенсе, бастарың кетеді. Одан да жиналыңдар. Ұят болар. Тек ана жерде жатқан божбан қараны ұмытып кетпеңдер. -А, Костик қайда? Оған не болды? -Аю шабуыл жасапты. -Ой, шал, давай қалжыңдама! Егерь болсаң озіңе. Арақішпесең, отырмасаң, жөніңді тап! Біздің демалысымыздың шырқын бұзба! Біз мұнда ойнап-күлуге келдік. Мына қыздарға қарашы өзің. Керемет кой, шіркін! -Он минут уақыт берем. Қолында ұзын селебе пышағы бар ешкінің асығындай сылыңғыр қара кенет бұған беттеді. Өңі қарауытып кеткен. Сәрсен мылтығын жұлып алды да,оның төбесінен асыра гүрс еткізді. Қыздар жағы шыңғырып жатыр. -Атпаңызшы, ағатай! Қасындағы Бибігүлдің бота көздері жаудырап, бұған үрке қарайды. Жалынып тұр. -Жоқ, атпаймын. Тек жай ғана қорқытайын дегенім ғой. "Жалмауызға да жан керек" дегендей, аналар апыл-ғұпыл киініп алып, безе жөнелді. Бибігүл де бұған алғысын білдіріп, өзінің орталық универмагта сатушы боп жұмыс істейтінін айтып қана үлгерді. Содан көп кешікпей, сақал-мұртын қырып, соңғы сәнмен "слакси" шалбары мен ала көйлегін киіп барғанда Бибігүл оны танымай қалған. Таныған соң күліп жатыр. Сақал-мұртын қырмай бос жіберген мұны орманда кездескенде үлкен кісі деп ойлап қалыпты. Өзіндей жас жігіт екенін көргенде қатты таңғалды. "Жас жастың тілегі бір, жібектің түйіні бір" дегендей Сәрсен мен Бибігүл содан бір-біріне жақын тартып кеткен. Талай түн табиғаттың тылсым құшағында сыр шертіскен. Бұқтырманың жағасында тұрып алғаш рет сүйіскен. Бал еріннің шырын дәмін Сәрсен сонда татқан. Бибігүл сәмбі талдай солқылдаған, бұраң бел, құралай көз сұлу ғажап қыз еді. Қара шашы мойнына төгіліп, мөлдірей қарағанда Сәрсеннің жүрегі аузына тығылатын. Ақыры бір жыл дегенде екеуі қосылған. Бибігүлдің ата-анасы қарапайым еңбек адамдары екен. Ұзын бойлы, бұйра шашты, кескінді жігіт оларға да бірден ұнады. Сонымен міне, 3 жылдан бері екі жас орман ішіндегі Сәрсеннің үйінде тұрып жатыр. Асқар, Айжан есімді екі бөбегі бар. Бибігүл кейде еркелегенде мұны: "XIX ғасырдың адамы" деп атайды. Бұл оған ренжімейді. Себебі бар тілеуі осы табиғат үстінде. Сол XIX ғасырдағы табиғат бар ма қазір? Қайда? Жоққой. Жер тозған, табиғат азған. Өзен-көл суалған. Ал осы табиғат азған екен деп қалай қол қусырып отыруға болады? Бұл сөйтсе, басқалар да үндемесе, ертең табиғат- жер-бесік не болмак? Сондықтан да Сәрсен Омаров бүкіл өмірін осы табиғатты қорғауға арнайды. Шіркін, орман ішінде келе жатып, мына қайың, шырша, сәмбі талдардың, төбеде ән салған неше түрлі құстардыңүніне құлак салған адам қандай бақытты! Өкініштісі,осы бақытты екінің бірі білмейді. Рас, қазір табиғат қорғаушыларға да оңай емес. Мылтығын оқтап, сойылын саптап отырғандар аз емес. Кейде "ағаш кесіп алайын, үй салатын едім" деп ақша тықпалайтындарын қайтерсің. Осыдан екі ай бұрын мынадай жағдай болған. Бұл ертелетіп атына мініп орманды аралап келе жатса, бір топ адам "КамАЗ" автомашинасына толтырып ағаш тиеп алып, кеткелі жатыр екен. Рұқсат қағаздары жоқ. Содан мұртты жігіт, сірә, басшылары болса керек, әйда жалынсын келіп. Тіпті машинасынан алып әйелдің жылы терілі күртесін де бермек болды. "Бибігүлге жақсы екен" деген бір ой санасында сумаң етті де, өше қалды. "Жоқ, дүниеге қызығып, орман байлығын беріп жібергенім адамшылыққа жатпас" деп ол ойынан тез айныған-ды. Әркім келіп машиналап ағаш тиеп алып кете берсе, мына орманнан ертең не қалады? Рас, бұлар сынған, қураған ағаштарды есептеп, кесіп, шаруашылыктарға сатады. Одан түсетін пайда да аз емес. Ал дұрыс өсіп тұрған ағашты кесуге рұқсат жоқ. Онсыз да қазір көмір қымбат, мына заманда отындық ағаш іздегендер жосып жүр. Соңғы жылдары қайта орманшылар, егерьлер көбейді. Егер бұлар болмаса, орманды бір күнде отап кетуден тайынбайтындар да бар. Әсіресе, аң-құстарға обал. Жаз болса болды, аңшылар қаптап кетеді. Олардың талайын Сәрсен шырылдатып ұстап алып, айып та салған. Тіпті елік, бұғы атып алатындар да бар. Мына қайта құру басталып, шет елдерге, әсіресе, Қытайға барушылар көбейгелі бұғы мүйізі алтыннан да қымбат. Оңай олжа қуғандар содан бері қаптап кетті. Олардың көбі қаруланып жүреді. Егер алда-жалда жалғыз-жарым кездессең, атып кетуден де тайынбайды. Ондайда рация арқылы басқаларды шақыруға тура келеді. Кейде атысқан да күндері болған. Мұны сыртынан боқтап, тісін қайрап жүргендер де аз емес. Әйтеуір әзірге көлденеңнен аман. Соңғы кезде Бибігүл "Бұл қауіпті жұмысты таста, бала-шағаң бар, қазір заман да қиын болып тұр, не деп болады?" деп қояды. Ондайда бұл күліп: "Қорықпа, мен болмасам басқа біреу жасау керек қой бұл жұмысты. Адам маңдайға жазғанды көреді. Сақболуға тырысармын",- деп жұбатады. Қолында қаруы бар, күрестің бірнеше түрін білетін бұл өзіне сенімді. Қазір орманға барса, аң-құстар алдынан өре шығып сәлемдескендей болады. Талай рет көздері жәудіреп жатқан еліктерді, ақ бөкен, бұғыларды емдеп, сауықтырып жіберген. Күнде қастарында жүрген соң тани ма, бұдан көп қашпайды. Құстардың үнін тыңдап, орман ішіне кіріп келгенде жаны жадырап, қым-қуыт тірліктегі барлық ренішін ұмытады. Реніш болғанда басшыларға ренжиді. Қазір қолдарынан түк келмейтіндер жайлы креслоларды жастанып, билік басында отыр. Және олар тек отырмайды, айналаларына жақын-жуықтарын толтырып, жылы-жұмсаққа кеңірдектеп отыр. Кейде демалыс күндерібалпаңдап аң аулауға келетіндері бар. Қолдарында рұқсат кағаздары болғасын бұл үндей алмайды, діңкесі құриды. Бастықтың аты бастық, не істесін. Тек сырттарынан кіжінеді де қояды. Қазір бүкіл елде барлық істің оңбай жатқаны да осылардың кесірі. Әзір мұнымен халықтың жағдайы жаксара қоймас. Тәртіп жоқ. Қылмыс көп. Ел азып барады. Сәрсен сияқты жалғыз-жарым адам шырылдағанда не табады? Кейде қолын бір сілтеп, өз мамандығы - шөпірлікке де кеткісі келеді. Бірақ табиғатты сүйеді. Бұл үшін табиғат аясы - екінші үйі. Қимайды. Сондықтан қанша қауіпті болса да бұл кәсібін тастамасқа бекінген. Егерьлерде тіпті демалыс деген болмайды. Әйтеуір бір жылдың демалысында Өскеменге барып қыдырып қайтады. Соның өзінде мұнда сағынып жетеді. Туған жер табиғаты не деген ыстық десеңізші! Осыны көп адам білмейді ғой, әттең! Біз Сәрсен екеуміз Алматының кең көшесінде әңгімелесіп келеміз. Қазір ол совхоз орталығында тұрады екен. Өскемендегі бір институтқа сырттай оқуға түсіпті. Асқар биыл бірінші класқа барыпты. Бибігүл дүкенде жасайды екен. Қысқасы, кешегі жалғыз жігіт бүгін ошағы маздаған үлкен бір шаңыраққа айналған. -Біздің жұмыс қауіпті де ғой, аға,- дейді Сәрсен күлімсіреп,- қазір жұрттың бәрінде қару бар. Бірақ "қасқырдан қорыққан орманға бармайды" дегендей, қол қусырып отыруға бола ма? Біздің қатарымыз өсіп келеді. Табиғат қорғауға көп жастарымыз белсенді үлес қосып жүр. Табиғат-біздің анамыз, тіршілігіміздің тірегі ғой. Оны қорғау әр адамның парызы деп білемін... Мен Сәрсенмен жақында таныстым. Астанада өтетін мәжіліске келген соң редакцияға соға кетпекші болған екен. Міне, өмір қандай күрделі, қызық! Мына тосын кездесу мені қатты толқытып жіберді. Жер-жерде осындай "XIX ғасырдың адамдары" көп болса ғой, шіркін, аз жылда табиғатты төрт аяғынан тік тұрғызар едік-ау! Аяғын нық басып бара жатқан Сәрсеннің артынан қызыға қарап ұзақ тұрдым...

Балабақшада серуенді өткізу әдістемелігі - Дошколенок - В помощь учителю - Учительские университеты - Коллеги Балабақшада серуенді өткізу әдістемелігі Тасубаева Лалагуль Сериковна Күнделікті өмірдегі тәжірибеде балалармен мына жұмыстың түрлерін кеңінен қолданамыз : күнтізбе бойынша табиғатты байқау, тірі табиғат бұрышына кезекшілікті ұйымдастыру, театрланған көріністі көрсету, тақырыптар бойынша альбомдар құрастыру.Біздің жұмысымызда балалардың шығармашылығына көп көңіл бөлінеді. Біздің шағын орталықта серуендерді өткізгенде үлкен жұмыс жүргізіледі. Серуен жүргізер алдында, алдын ала жұмысты таңдап алу қажет, серуеннің өзін, серуенде алған білімдерін бекітіп және шығармашылық шеберханада балалармен жұмысты ұйымдастыру керек. Жұмыс қарапайымнан басталып бірте-бірте күрделене түседі. • балалардың өсімдіктерді күту дағдыларын жетілдіру ; • өсімдіктерді күткен жағдайда, еңбек дағдыларын дұрыс қолдану қатынасын қалыптастыру : • еңбек дағдыларын дербес қолдануға жағдай жасау ; • сабақтар , іс-тәжірибелерді өткізу. Барлық шаралардың мағынасын түсіндіру, мысалы неге гүлдерді суару қажет, балалар осы сұраққа жауап қайтарады-өйткені су құймаса кеуіп қалады. Өсімдіктерге не қажет екенін балалар анықтай алады, қажетті барлық іс-әрекеттерді орындайды. «Дүкендегі гүл», «Бөлме гүлдерімен таныстыру» атты өткізілген сабақтар және сонымен қатар дидактикалық ойындар мен сұрақ-жауап ойындары балалардың білімдеріне үлкен үлестерін қосты. Өсімдіктер туралы білімдерінің қалыптасуы балалардың еңбек іс-әрекеттеріне жағымды ықпал жасайды, ал еңбек процесінде балалар пайдалы дағдыларды қабылдап алады, табиғатты сүюге және қорғауға дағдыландырады. Қандай өсімдіктер пайдалы және зиянды екені жөнінде, бақшадағы еңбек арқылы балалар таныды. Осы мезгілде мынадай дидактикалық ойындар өткізу қажет : «Бейнелеу арқылы танып ал», «Дәмі арқылы тауып ал», «Пісті-піскен жоқ», «Басы және түбі». Табиғатты қорғау, оған аяушылықпен қарап, қамқорлық жасауға үйрету тәрбиесі, ата-аналардың белсенді қатысуынсыз өтуі мүмкін емес. Көктемгі кезеңде біз ата-аналарды құстардың үйшіктерін, асханаларын жаңалауға шақырамыз. Сенбілік кезінде де шағын-орталық учаскесінде ағаштар отырғызғанда, балалармен бірге, белсенді түрде қатысып отырады.

Облыстың үздік ауыл әкімі марапатталды » Сейхун-инфо.кз ақпарат агенттігі 23 қазан 2020 ж., 10:24 0 Сырдария ауданы, Нағи Ілиясов ауылдық округінің әкімі Сағдат Нұрмағанбетов ҚР Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің төрағасы Анар Жаилғанованың алғыс хатымен марапатталды. Ауыл әкімі С.Нұрмағанбетов Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің бастамасымен «Рухани Жаңғыру» бағдарламасы аясында ұйымдастырылған «Үздік ауыл әкімі» республикалық конкурсына облыс атынан қатысқан еді. Елімізде алғаш рет өткізілген конкурстың мақсаты - елдің ауылдық елді мекендеріндегі жергілікті өзін-өзі басқаруды дамыту, жергілікті бастамаларды, оның ішінде қоғамдық өзін-өзі басқару ұйымдарын ынталандыру, жұмыста жоғары нәтижелерге қол жеткізген, ауылдық елді мекендерді дамытуға елеулі үлес қосатын үздік ауыл әкімдерін анықтау және көтермелеу болды. Агенттік төрағасының алғыс хатын табыстаған Агенттіктің Қызылорда облысы бойынша департаментінің басшысы Рафхат Бисенов ауыл әкімінің жұмысына сәттілік тілеп, қызмет барысында тұрғындармен кері байланысты күшейту бағытындағы жұмыстарға ерекше мән беру керектігін тапсырды. Айта кету керек, байқауға аймағымыздың 17 кент және ауылдық округ әкімдері қатысуға ниет білдіріп, құжаттарын тапсырды. Құжаттары талаптарға сәйкес келген 7 әкім жұмысының тиімділігіне халықтың қанағаттануын өлшеу үшін облыс әкімдігінің ресми сайтында онлайн сауалнама жүргізілген болатын.

"Ішкі беттерді жону" - технология (мальчики), уроки "Ішкі беттерді жону" Сабақтың тақырыбы: Ішкі беттерді жону Білімділік мақсаты: Оқушыларды жоңғыш құрал-саймандар және айлабұйымдармен таныстыру. Көрнекілік: Сызба, жоңғыш құрал-саймандар, айлабұйымдар. 2. Өткен сабақты сұрау: Ою элементтері бар қобдиша. Іші қуыс токарлық ағаш бұйымдарды цилиндр пішінді дайындамадан, білдектің алдыңғы басшасындағы қысқыға немесе қысқұрылғыға орнатып қойып, қарсы алдынан жону арқылы жасайды. Ондай бұйымдардың мысалы ретінде қарындаштарға арналған стақанша, тәрелке, саптыаяқ, құмыраны келтіруге болады. Ол үшін ілгек немесе қасыққа ұқсаған кескіш құралдарды пайдаланады. Бөлшекті дайындауға арналған материал оның құжаттамасында көрсетілген. Таңдалған материалдан дайындама жасайды. Дайындаманың өлшемі әрдайым дайын өнімнің өлшемінен артық болуы тиіс. Білдекте жону үшін біртекті құрылымдық сипаттағы ағаштар жарайды. Оларға қайың, жаңғақ, көктерек, жөке, шегіршін, бүк ағаштары жатады. Диаметрі үлкен бұйымдарды, мысалы, тәрелкені жону үшін дайындаманы бұранда шегемен қысқұрылғыға бұрап бекітеді. Содан соң қысқұрылғыны дайындамамен бірге білдектің айналдырығына бекітеді. Қысқұрылғыға бекітіп жонғанда, алдымен дайындаманың сыртқы бетін өңдейді. Бұйымдардың ішкі беттерін өңдеу. Алдымен бұйымның жалпы пішінін доғал кескішпен жонғылайды. Кейін дайындаманың бүйірлерін қиғаш жүзді қашаумен, доғал кескішпен немесе қырғышпен жонады. Ішкі бетті жонып шығару үшін тіреуішті білдектің бағыттаушысына көлденең орналастырады, жарты-дөңгелек қашауды дайындамаға жанастырып, ортадан шетіне қарай, тиісті пішін мен өлшемге қол жеткізгенше ысырып жылжытады. Диаметрі және тереңдігі үлкен емес қуыс беттерді жартылай-дөңгелек қашаумен, тіреуішті бойлай орналастырып жонады. Мұнда кескішқұралды көлбеулей ұстап, орталықтан шетке қарай жылжытып отырады. Күрделі пішіндегі қуыс беттерді арнайы, ілгек және қасық тәрізді кескіштермен орындайды. Бұйымның толық жасалуы үшін сырты пішінін жетілдіре өңдейді, содан соң оны ажарлап, білдектен кесіп алады немесе босатады. Ішкі бетті жону үшін дайындаманың бүйір бетінде болашақ бұйымның толық тереңдігіне тең тесік бұрғылап алады. Тесік ішкі бет орталығының ауытқуын болдырмау үшін жасалады. Оның диаметрі жонғылауға қажетті әдіп қалдыру үшін бұйымның диаметрінен кіші болуы тиіс.

Ақтау тұрғыны 200 миллион теңгеден астам бюджет қаражатын иемденген | NUR.KZ Ақтау тұрғыны 200 миллион теңгеден астам бюджет қаражатын иемденген 08 қазан, 18:17 Маңғыстау облысында миллиондаған бюджет қаражатын иемдену мен ысырап ету фактісі анықталды. Бұл іс бойынша компаниялардың бірінің директорына қатысты үкім шығарылды деп хабарлайды KAZ.NUR.KZ тілшісі қаржылық мониторинг агенттігінің баспасөз қызметіне сілтеме жасап. Ведомствоның мәліметінше, 2018-2020 жылдары 100% құрылтайшысы Маңғыстау облысының қаржы басқармасы болып табылатын "Комфорт Строй Ақтау" ЖШС мен "Ақтау тұрғын үй" ЖШС арасында Ақтау қаласындағы 23 тұрғын үйді күрделі жөндеуден кейін қабылдауға және тұрғын үйге қызмет көрсетуге келісім шарт жасалған. Компания сонымен қатар жалға алушылардан есеп жүргізуге, ай сайынғы төлемдер мен тұрғын үй көмегін қабылдауға мәжбүр болды. "Комфорт Строй Ақтау" ЖШС директоры Коренева серіктестіктің есеп айырысу шоттарынан ақша алып, 228 миллионнан астам теңгені иемденді. Ақтау қалалық сотының үкімімен кәсіпкер әйел 7 жылға бас бостандығынан айырылды. Еске сала кетейік, Семейде пара алғаны үшін сотталған Аягөз қаласының бұрынғы әкімі Қуаныш Азыханов бес айдан соң түрмеден босап шықты. Мақаланың түпнұсқасы: https://kaz.nur.kz/society/1936133-aqtau-turgyny-200-million-tengeden-astam-byudzet-qarazatyn-iemdengen/

Химия — Бет №5 27 қыркүйек 2014 - Тлектес Сидакова | 7866 көрілім 26 қыркүйек 2014 - Тлектес Сидакова | 7637 көрілім ОҚУШЫЛАРДЫҢ ТАНЫМ ДЫҚ ІС-ӘРЕКЕТІН ДАМЫТУ ҮШІН, ХИМИЯ ПӘНІН ОҚЫТУДА ЭКСПЕРИМЕНТТІК ЖӘНЕ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ЖҰМЫСТАРДЫҢ ТИІМДІЛІГІ Шалабаев Смағұл. Жамбыл облысы, Құлан ауданы, Ш.Уәлиханов орта мектебі «Егер мұғалім ғылымға өзі беріліп, оны толық меңгеріп, сүйе білмесе, онда оқушыларды да ғылымға құлшындыра алмайды, мұғалімнің бұл саладағы еңбегі де жеміссіз болмақ», — деген ұлы ғалым Д.И.Менделеевтің өсиеті бар. 1 мамыр 2014 - | 9739 көрілім Химия пәнінен емтихан билеттері (11 сынып) Д.И. Менделеев жасаған химиялық элементтердің периодтық жүйесі және периодтық заңы. Периодтық жүйенің құрылысы. Периодтық жүйеде көрінетін заңдылықтар. Периодтық заңның маңызы. Алкандар, осы қатардағы гомологтардың жалпы формуласы, электрондық қасиеттері қолданылуы. 16 сәуір 2014 - Админ | 13382 көру Мақсаты : Оқушыларға химия ғылымының құпиясы мен қызығы мол екенін жеткізе отырып, ойын элементтерін арқылы, қосымша материалдардан мағүлмат беру, өздігінен ізденуге, топтасып жұмыс істеуге, ұйымшылдыққа баулу, тапқырлыққа үйрету. 6 сәуір 2014 - Админ | 4262 көру ЖАМБЫЛ АУДАНЫ ҮҢГІРТАС ОРТА МЕКТЕБІ МДШО МЕМЛЕКЕТТІК МЕКЕМЕСІ А) білімділік: оқушыларға галогендер туралы толық мағлұмат беріп, оларды сапалық химиялық реакциялар жолымен анықтап, тани білуге үйрету; Ә) дамытушылық: оқушылардың ғылыми түсініктерін дамыту; 1) 56г темірді күкірт қышқылында еріткенде бөлінетін газдың массасын және көлемін табыңыз? 2) Массасы 2,4 т пириттен күкірт қышқылының 98% ерітіндісінің қандай массасын алуға болады? 9 наурыз 2014 - Азат Сейылқан | 4938 көрілім Сабақтың мақсаты: Білімділік: Фосфордың атом құрылысы, оның аллотропиялық түр өзгерісі және оттекті қосылыстары: фосфордың (V) оксиді, фосфор қышқылы мен тұздарын қарастыру. Фосфор тыңайтқыштары туралы түсінік қалыптастыру.Дамытушылық: Қосымша әдебиеттермен жұмыс істей білуге, өздігінен іздену жұмыстарын жетілдіру, ой – өрістерін дамыту.Тәрбиелік: Білім деңгейлерін анықтау, деңгейлік тапсырмалармен жұмыс жасауға үйрету.

Ауыр атлеттер бас қосты - Киностан.kz — 7 сәуір 2019 | Оқылу: 233 | Автор: Есімханов Әділхан Аймақтағы ауыр атлетиканы дамыту, әрі спортшылар арасындағы шеберлікті арттыру мақсатында өткізіліп жатқан шарада бас-аяғы 60 спортшы өз мүмкіндігін байқауда. Өскемендік жас атлеттерден бөлек, Семей қаласынан, Күршім, Тарбағатай, Алтай аудандарынан және Усть-Таловка ауылынан келген екен. Жарыс нәтижесі бойынша облыс құрамасы жасақталып, ел чемпионатына жол тартады. Мұнда қыздар сегіз, ал жасөспірімдер 10 салмақта жүлделі орындарды сарапқа салуда. Алдымен жеңіл салмақтағы бұрымдылар сайыс шымылдығын ашты. Апалы-сіңілі Беленко, өткен жылы ел чемпионатында күміс медаль иеленген Софья Шалгина сынды қатысушылар жұлқа көтеру жаттығуында үш мүмкіндіктерін де сәтті пайдаланды. Оның ішінде, төрешілер тарапы Софьяның аяқ алысына оң бағасын беруде.

ҚҰРМАНҒАЗЫ РАХМЕТОВ: Желтоқсаншының түрмедегі өмірі | "Адырна" ұлттық порталы Желтоқсаншының түрмедегі өмірі ҚҰРМАНҒАЗЫ РАХМЕТОВ: Желтоқсаншының түрмедегі өмірі Түрмеге енісімен бір «хатаға» лақтырды. Түнгі сол он-он бірлердің шамасы. Басым мең зең, жер айналып кеткендей, оның үстіне асқазаным құрғыр шұрылдап, ескі әуеніне бастағаны. «Саламымды» алған ақсақал, түрімнен байқаған болар, жанындағы жастау жігітке бірдеңені ымдады. Өздері отырған темір «дастархандарына» шақырып, қабырғадағы темір жәшіктен стөлге шығара бастады. Бір тілім қара нан мен «аққойдың» екі тілімі, қант қосылған қара шайдың сол дәмі, жылышырай көрсеткен арестантардың қабылдауы әлі есімнен кетпейді. «Шконкаға» жата кетіп, шамның жарығында, қор етіп ұйқыға кетіппін. Таңертеңінгі «проверкаға» жанымдағылар тұрғызғанда , қайда жатып, қайда тұрғанымды оншама аңғара алмадым. «Дубактың» фамилия, статья деген сұрақтарынан кейін, -Рахметов, 65,- деп жауап берген кезімде ғана барып, «каторжандық» өмірдің басталғанына көзім жетті. Үш – төрт күннен кейін мені басқа хатаға ауыстырды. Бұл менің алғашқы «хатамнан» анағұрлым кең және іші адамдарға лық толы екен. Саламымды айтып кіріп барғанымда, төрде отырғандардың бірі «статья» деді. Мен 65 деп жауап қайтардым. «О, бунтовщики!»,-деп шуылдап әр жерден қоя берді. Қанша жыл алғанымды естігенде, алдымнан жігіттер шығып қолдарын беріп жатты. Отыз мыңдай жиналғандарың, машина өртегендерің, магазиндерді "бомбить" еткендерің, балабақшада шаруаларың не еді, Алаңда машинамен арақ болыпты ғой, өңшең алқаштар бірге қалай жиналдыңдар,машиналар су ды қалай шашты, иттер мен сапер күректермен қырыпты ғой,самолетпен әскер әкелген бе, шекараны жауып тастаған ба, қырғыздарды границадан жібермей қойған ба, қанша адам өлді?..., сұрақтар, сұрақтар, бітпейтін сұрақтар.Шамам келгенінше жауабымды беріп жатырмын. Бір кезде іштерінен егде тартқан біреуі: -Жігіттер , қойыңдар. Все это крассная пропаганда. Соны да түсінбегендерің бе?! Жас жігітті көп мазалай бермеңдер, онсыз да оған оңай емес дегені. Бар нәрсе, сұрақтар да сап тиылды. Бірталайымен жақын таныса да бастадым. Нарынқол жақтың Марат деген тығыршықтай денелі жігіті бар екен, сол жанынан орын да берді. Байқаймын, ортада сөзі де өтімді жігітке ұқсайды. Оның да фамилиясы Рахметов екен. Жасы сол менен үш-төрт жас үлкендеу. Кешкісін, есік сарт-сұрт ашылып, есіктің алдына қолында «дубинкасы» бар дубак: Рахметов на выход,-деп оң қолындағы дубинкасын сол қолының алақанына соғып, шіреніп қарап тұрды. Мен басымды көтере беріп едім, жанымдағы Марат атып тұрып, есікке қарай нық басып бара жатты. Сарт етіп жабылған есіктің дыбысынан кейін бірталай үнсіздік орнады. Он-он бес минуттай уақыт маған бірталай уақыт болып көрінді. Есік ашылып, екі дубак екі қолынан суйретіп Маратымды есіктен суйреп әкеп, тастап кетті. Орнымнан жалма-жан атып тұрып жанына барсам, ыңырсына басын көтеріп, оң қолымен ештеңе етпейді деген ишарат білдірді. Сөйтсем, іші пысқан дубактардың 65-термен жасайтын кішкене «тренировкалары» екен. Түрменің ішінде мұнандай, кеше ғана танысқан жігіт , менің орныма, өз еркімен анандай нақұрыстардан таяқ жеп қайтуы, кешегі Алаңда көрсеткен замандастарымыздың ерліктеріне пара-пар. Түрменің ішіндегі жігіттеріміздің де қолдарынан келгенше қолдауы деп таныдым. Рахмет, Марат замандасым! Қазір қайда жүр екенсің?!... Бұрынырақта бір барып қайтқан қарт «каторжанның» сөзі де есімде қалыпты. Жеті жыл ма, өзіңді жеті жылға «настраивать» ет. Жақсылығы болса, көре жатарсың. Жаманшылыққа да төтеп бер. Солай жасағаның жөн. Сроктың басында - артыңа, соңында -басыңа ие бол. Кешкісін қушыкештеу біреуі, ертең жексенбі, базарға тамақ, ол-пұл, темекі алуға кімді жіберсек екен,-дегеніне құлағым елең ете қалды. Ішімнен, барахолкаға бір жетсем шіркін, ар жағы... Сөйтіп ой жуйесіне еніп кетіп бара жатыр екенмін. Орта жастағы бір жігіт, мені келісіп жібере алсаңыздар, барлықтарыңның сұрағандарыңды әкеп берер едім дегені. Сол-ақ екен «хатаның» ішінде қарбалас басталды. Біреу «кешарын» ортаға тастады, біреулері «заначкаларынан» ақшаларын шығарып жатыр, енді біреулері қалам мен қағазыңды қоса әкел, менің тапсырыстарым көп деп қояды. -Сен өзің, ақшаларымызды жинап алып, қашып кетпейсің бе? -Жоқ. Жоға да. Мен мекен жайымды, туған-туыстарымды білесіңдер. Жақында уйленгенмін, сағынып кеттім. Бір көрсем болды. Үш жылды бір аяқта тұрып-ақ шыдап беремін ғой ,-деп қояды. Анабір, анабір жерлерден ауыздарын басып, шиқылдап жатқандарын да көзім шалып қалды. Ал ана жігітімнің ешкіммен жұмысы жоқ, керек заттардың тізімін қаламмен түртіп алып жатыр. Жазатындарын жазып, дәптерін қойын қалтасына жақсылап бүктеп салып алды да, қолына «кешарды» алып, ал, мен дайынмын,-дегендей ишарат танытты. Хатаның старшагының артына ілесіп барып, есікті тоқылдата бастады. Біраздан соң есіктің «кормушкасы» ашылып, дубактың не керек деген дауысы да естілді. Старшак құлағына бірдеңелерді сыбырлап жатқан. Қазір, дайын отырсын. Мен сөйлесіп қайтайын деп «кормушка» тарс жабылды. «Барахолшигымыз» тықырлап, тыныш таппай тұр. Біреуден сұрап киген құлақшынын бір қолымен умаждап алған, екінші қолымен тер шыға бастаған маңдайын сүртіп-сүртіп қояды. Есік те ашылдау әйтеуір. Біздерге бұрылып қарап, қолын көтеріп, мәз мейрам болып кетіп бара жатыр, барахолкасына. Он минут өтпей есік ашылды. Екі қолынан екі дубак сүйрелеп алып келіп тастаған барахолшигымды көргенде, бірдеңесі дұрыс болмады-ау, старшак дұрыс келісе алмады ма, жағалылардың бастықтары ауысып кетті ме екен деген сұрақтарға жауап іздей бастадым. Артынан кешары ұшып келіп түсті. Біреуі ішін ұстап, біреуі аузын басып, хатаның іші азан-қазан, қыран-топан күлкіге ұласып кетті... Мен аң таңмын. Сөйтсем, бұл «прописка», былайша айтқанда "плоскый приколдары" екен.

Оңтүстік Қазақстан Педагогикалық Университеті | openU.kz Оңтүстік Қазақстан Педагогикалық Университеті – көп салалы жоғары оқу орны, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім алуға мүмкіндік береді. Бакалавриаттың 30 және магистратураның 11 бағыттары бойынша дайындықты жүзеге асырады. Университет оқытушыларды, заңгерлерді, экономистерді, бағдарламашыларды дайындайды. Университеттің басым стратегиялық бағыты еліміз үшін мұғалімдерді оқыту болып табылады. Инновациялық әдістер оқушыларға тәуелсіздік беру арқылы оқыту сапасын арттыруға бағытталған.

«Күз келбеті» 2018 жылдың 2 қараша күні Педагогика және психология институтының «Мектепке дейінгі білім беру және әлеуметтік педагогика» кафедрасында «Лидер» студенттер клубы «Коллаждау АРТ - технологиясы тұлғаның шығармашылық дамуының құралы» жобасы бойынша «Күз келбеті» тақырыбында шеберлік сынып өткізілді. Шеберлік сыныптың мақсаты: «Арт-технология коллаждау» жобасында графикалық коллаж технологиясын жүзеге асыру мектепке дейінгі балалардың шығармашылық қабілеттерін қалыптастыру құралы ретінде қарастырылады, коллажбен жұмыс жасаудың негізгі кезеңдері ұсынылған. Шеберлік сыныптың маңыздылығы: Коллажды пайдалана отырып бірлескен қызметті жобалау мектепке дейінгі балалардың шығармашылық қабілеттерін қалыптастыру мен байланысты проблемаларды шешуді қамтамасыз етеді, олардың қазіргі қоғамда өмір сүру және шығармашылық тұрғыдан өзін-өзі іске асыру үшін қабілеттерін дамытуды қамтамасыз етеді. Жоба материалдары педагогтарға балалардың белсенділігін, дербестігін, шығармашылық бастауын қалыптастыруға көмектеседі; тұлғалық-бағдарлы дамуды іске асыру. Арт-терапияның қарсы көрсеткіштері жоқ, барлық жас және санат үшін жарамды. Мұндай емдеу қарсылық пен жағымсыз қарым-қатынас тудырмай, ерікті түрде жүргізіледі. Арт - іс-әрекет процесінде адамды босаңсытып, күйзеліс пен қысылуды жояды, жүйке жүйесі тыныштандырады.

Тарих, үңгірлер мен каналдар: 5 Ноттингем пабы - Ақпарат Тарих, үңгірлер мен каналдар: 5 Ноттингем пабы Бұл Шервуд Орман және Робин Гуд, университет қалашығы, елдегі кез-келген қаланың ең көп үңгірлері бар және ол Англияның қақ ортасында орналасқан. Бұл Ноттингем болуы керек. Бұл тарихи қалада пабтар мен барлардың үлкен таңдауы бар. Міне, бес үздік: Ед Иерусалимге сапар Иерусалимге сапар, көбіне белгілі, жергілікті тұрғындармен де, туристермен де танымал. Күнделікті, крест жорықтары кезінде паб тоқтайтын орын болды (сөз триппе Иерусалимге бара жатқанда сарбаздар үшін «сапардағы үзіліс» дегенді білдіреді. Бұл, сондай-ақ, хабарлағандай, Англиядағы ең көне қонақ үй, 1189 жылдан бері жұмыс істейді. Елес меценаттары Ye Olde Trip Иерусалимнің сыртында жүреді жоғарғы сол жақта Ноттингем қамалымен: Ли Дж. Хэйвуд Бұл жерде көп нәрсе бар, ал ең танымал аңыз - бұл қарғыс атқан галлонның бірі. Модельді кеме шаң мен шұңқырға тамшылатып, жүздеген жаста. Кемені тазартуға тырысқан соңғы үш адам жұмбақпен қайтыс болды, сондықтан оны қазір әйнек корпусында қорғауға болады. Енді галлеон Rock Lounge-дағы екінші қабаттың үстінде ілулі тұр, сонымен қатар, бірінші қабат пен бар қоршау бар. Қарғыс алған кемелермен және елес әңгімелерімен және жүктіліктің ескі ағашымен (егер әйел отырса, ол жақында жүкті болады), сонымен қатар, пабада Olde Trip Ale, лайықты таңдау бар, алес пен лагердің кең таңдауы бар. шараптар мен коктейльдер және дәмді паб граб. 11.00-ден 11.00-ге дейін, дүйсенбі-сенбі, жексенбі, кешкі 12 -10-30-да 1 Қойма ауласы 0115 947 3171 Кем дегенде 1437 жылдан бастап, Bell Inn-де ағаш тақталары және жылы шырайлы атмосфера бар. Бастапқыда Кармелит монастырының асханасы (монахалық асхана), монастырьлердің таратылуымен ол пабқа айналды. Атау сыртта ілулі тұрған қоңыраудан шыққан. Ноттингемдегі көптеген ғимараттар сияқты, бұл да үңгірлердің басында орналасқан; Турлар сейсенбі және бейсенбі күндері болады. Паб тек ер адамдарда болатын, бірақ 1969 жылы ол әйелдерге ашылды. Артында үлкен жолақ бар, ал жоғарғы қабатта Белфриде отыру сәл жоғарырақ. Бұл жанұялық алештің кең таңдауы бар отбасылық паб. 09.00-ден 09.00-ге дейін, дүйсенбі-бейсенбі, 9-дан 12-ге дейін, жұма-сенбі 18 Ангел Жол 0115 947 5241 Арқан тарту Ноттингемдегі Ropewalk алаңы жаңартылған және жанданудан ләззат алады, демалуға, үстел ойындарын ойнауға, тегін Wi-Fi арқылы адамдармен танысуға және кездейсоқ көңіл көтеруге тамаша орын. , жергілікті паб сезімі. Ноттингемдегі химпсинеркинг (сонымен қатар қолданылады) фотосурет ретінде): andybullock77 Оларда Будвардан бастап Сьерра Невадаға дейін Перони мен Фрули мен Морт Субитке дейін әр түрлі сыра бар. Студенттер мен іскер адамдар арасында танымал, бұл кейбір тақырыптық кештердің тағы бір жолы. Дүйсенбі ашық микро түнде, ал сәрсенбіде шарап бөтелкелерде әр бөтелкеде 10 фунт стерлингтен тұрады. Түскі асқа үлкен жексенбілік қуыру үшін тоқтаңыз: шошқа еті, сиыр еті, тауық еті немесе грек жаңғағынан 7,50 мен 8,50 фунт стерлинг таңдаңыз. Содан кейін жексенбіге қараған түні викторинаға қатысыңыз; кіру үшін 1 фунт стерлинг, ал егер сіз жеңіске жетсеңіз, барда 30 фунт стерлинг төленеді. 12-ден 12-ге дейін жексенбі-бейсенбі, жұма-сенбі 12-сі 107-111 Дерби жолы 0115 959 6181 Коко Тан үйі Неліктен Coco Tang Ноттингемнің 2010 жылғы ең жақсы барының жеңімпазы атанғанын түсінуге болады. Ноттингемнің шілтер базарында орналасқан, жер асты жері 2008 жылы ғана ашылған. Қызыл фонарь кіреберісті тар кіреберісте сөйлеу, ретро-виба бар бөлмелер жиынтығына кіреді. Екі бар және үлкен би алаңы бар, және артқы жағында жасырын баспалдақ бар, ол сізді шатырдың құпия ауласына бағыттайды. Клиент көруге және көруге міндетті: өте сәнді, аздап үнді және көңілді, және сіздің А-ойынды әкелетін орын. Оларда ертегілерден шабыттандыратын сусындар бар: Mad Hatter шай партиясы бар ма? Немесе ертегілер аз шабыттандырды, бірақ өте дәмді - Krispy Kreme коктейлі. Музыка үй және фанк болып табылады, және ол демалыс күндері бос бола алады, сондықтан кезекке тұруға дайын болыңыз. Ашық дүйсенбі-сенбі, кешкі 8-ден 18-ге дейін 45 Бридлесмит қақпасы 07825 889 370 Каналхаус Бұрын канал қоймасы болған, Каналхауста тар көпір, қайық бар және канал оған кіреді, мен бұны бұрын-соңды пабта кездестірмеген едім. Теміржол вокзалынан бірер минутта паб қала орталығынан шығатын жерде. Мұнда сіз Castle Rock Harvest Pale Ale, Castle Rock басқа таңдауларымен және 50-ден астам бөтелкедегі сырадан ләззат ала аласыз. Каналдың үстінде үлкен террассалар бар, ауа-райы жақсы болғанша жақсы. Кәсіпорындар мен кеңселердің жанында түскі уақытта костюмдер мен іскерлік киімдерді көруге болады, бірақ бұл кездейсоқ орын. 12.00-11.00, дүйсенбі-сәрсенбі, 12.00-ден 12.00-ге дейін, бейсенбі, сағат 12-ден 18-ге дейін Канал көшесі 48-52 0115 955 5011 Ұлыбританияға сапар жоспарлайсыз ба? Ұлыбританиядағы Matador-тің фокус бетінде поп-алай жақсы! Бейнені қараңыз: Баро-Пабная проба - Экскурс в жизнь обывателей Лондона 2022-03-29, 09:54:47 Сенімділікпен айттым, менің пікірім содан кейін анық болады. Мен сіздің сұрағыңыздың жауабын google.com сайтынан таптым 2022-03-31, 14:23:45 Kamrad kill yourself 2022-04-25, 05:36:31 Мен қате жібергеніңізді ойлаймын. Мен оны дәлелдей аламын. Маған кешкі уақытта жазыңыз. 2022-05-22, 20:34:13 Мен сізбен сөйлескім келді, бұл мәселе бойынша менікі. 2022-05-31, 08:41:15 I accept it with pleasure. Қызықты тақырып, мен қатысамын. Бірге біз дұрыс жауап бере аламыз. Мен сенімдімін.

қызыл кітапқа енген жануарлар сабақ жоспары Ғылым, Білім сұрақтар мен жауаптар - Cұрақ-Жауап сайты Орыс сыныптарына қазақ тілінен күнделікті сабақ жоспарлары кімге керек? .... Қазақстандағы "Қызыл кітапқа" енген жан-жануарлар мен құстардың ... 15 Қаз 2012 ... Адам мен жануарлар жасушасында болмайтын қабықша: Жасунықты 12. Сопақша ми мен ортаңғы .... Қазақстанда тұңғыш Қызыл кітап шықты: 1978 жылы 202. ... Қосалқы тамыр дамиды: Сабақ пен жапырақтан 233. ... Ағзаға енген бөгде заттарға қарсы ерекше нәруызды зат: Антидене 280. Сабақтың типі:. аралас сабақ Білім беру мақсаты: Ішекқуыстылардың жалпы ... 2017 жылдың қаңтар айында өткізілетін конкурстар жоспары ..... білім беру педагогы Кітап – ажырамас досымыз Мақсаты: Оқушыларды кітап оқуға ... Тіршілік үшін күрес.wmv - YouTube 20 Жел 2011 ... «Күрес» ұғымы бірін-бірі ығыстыратын дарақтардың тікелей соқтығысуы ғана емес. Мұны тірі ағзалардың өзара жәрдемдесуі, селқос ... ... 1 сынып оқушыларына арналған тест сұрақтары, 1 сынып сабақ жоспары, .... 2 сыныпқа дүниетану пәнінен тест, 2 сәуір халықаралық балалар кітабы ... 30 апр 2013 ... Бұл аумақта қызыл кітапқа енген, жойылу қаупі алдында тұрған Сиверс алмасы өседі. ... түсті, гүл тақтасы мен сабағы түсіп тұрады. Әдістемелік көмек · Сабақ жоспарлары · Тәрбие сағаты · Презентациялар · Қазақстан тарихы ... Кітап оқыған балада кілтипан болмайды. 26.12.2016 ... Ол өзі кітап оқымайтын, бірақ, әкесінен, ағасынан дастарқан басында естіген ... Біреуі қызыл күрең барқыт түстес тон киген, шоңқайма етігі бар егде әйел. Екіншісі ..... Соларға сабақ болуы үшін ақылдаса келе осындай шешім қабылдадық. ... Жұмыс жоспары құрылып, сол бойынша команданың дайындық ... 27 Қаң 2010 ... Сабақ — бір пәнді оқытуға арналған оқу сағаты; мектептегі оқу жұмысын ұйымдастырудың ... 1815 жылда Брюссель деген қаладан өтіп бара жатып, бір кітап сататын үлкен дүкенге кірдім. ... Ит адамға шын дос жануар. ..... Өкпедегі оттегін тасымалдайтын қызыл қан жасушаларының жұмыс. III Дума депутаты С.Максудов мектепте ана тiлiнде сабақ жүргiзу мəселесiн көтердi. ... саяхат» (Қазан, «Үмiт» электро-типографиясы) кiтап жариялайды. ..... Ат жарыс көшпелі халықтың мәдени-дәстүріне енген ат ойындарының негізгі ... Ертеде ат жарысы басталар алдында, басына қызыл орамал байлап, ... 3) Қызыл кітапқа енген жануарлар жайлы не білесің? Қарақұйрық, құлан. ҮІІ. Оқу жоспарлары, оқулықтар, оқу құралдары, бағдарламалар ғылым, техника, ..... «Толғау тоқсан қызыл тіл», «Туғанда дүние есігін ашады өлең», «Заман ақыр ... Қазақстанның Қызыл кітабына енген жануарлардың сипаттамасы Орта мерзімді жоспар. Ұзақ мерзімді сабақ жоспары. Сценарий. Мақалалар. 2-Сабақ – Қызыл кітапқа енген жануарлар мен олардың ерекшеліктерімен таныстыру. "Қызыл кітап құпиясы" сабақ жоспары. Білгенге маржан | Қызыл кітапқа енген жануарлар Қызыл кітапқа енген жануарлар. Қызыл қасқыр — Красный волк. 1-категория. Қазақстан территориясынан жойылып кетуі де ықтимал. Себебі аты аңызға айналған бұл жыртқышты 40 жылдан бері ол мекендеген жерлерден (Тянь-Шань мен Алтай таулары)... Мақсаты: Қызыл кітабқа енген жануарлармен таныса отырып, жануарлар түрлері туралы ақпарат алуға үйрету. Тіршілік иелерінің бір-бірімен байланысы туралы білімдерін жетілдіру; оқушылардың экологиялық білімдерін дамыту. Дәптерде бейнеленген Қызыл кітапқа енген жануарлардың аттарын атайды. Қызыл кітапқа енген құстарды тапқыздырып, оларды бояту.

«Ресей — Алтын Орданың Мәскеулік ұлысы» — А.Турчинов | SN.kz - жаңалықтар. Қазақстанның жаңалықтары Жаңалықтар 04.04.2016 сағат 17:16 Украина Ұлттық қауіпсіздік және қорғаныс кеңесінің хатшысы Александр Турчинов Ресей ыдыраған жағдайда да Украина өз күнін өзі көре алатын дербес мемлекет екенін мәлімдеді. Ол сондай-ақ, Ресей Алтын Орданың Мәскеулік ұлысы болғанын да еске салды. Украин саясаткерінің бұлай деуіне РФ премьері Дмитрий Медведевтің «Украинада қазір мемлекет жоқ» деп мәлімдеуі себеп болған. «Кремльдің ақылы кем қиялшыларының есіне салғым келеді, украиндардың Алтын Орданың Мәскеулік ұлысы құрылғанға дейін-ақ өз мемлекеттері болған. Тоталитарлық режимге тән зұлымдық пен басқыншылық, ішкі текетірестер Russia (Раша) деп аталатын кеңестік империя қалдығын бөлшектеп тастағаннан кейін де Украина өмір сүруін жалғастыра береді» — деп жазды Турчинов өзінің Фэйсбуктегі парақшасында. Оның пікірінше, Ресей үкіметі Украинаның тіршілік етуінің өзінен-ақ үрейленіп отыр. «Украина ресейлік басқыншылардың батысқа қарай қозғалуына бөгет қойды» дейді Турчинов. Айта кетейік, бүгін Ресей премьер-министрі үкімет отырысында Украинада мемлекеттің жоқ екенін мәлімдеген болатын. «Сіздер неге бәрін Украинамен салыстырасыздар? Ол жақта не өндіріс, не мемлекеттілік жоқ. Бұған дейін де ол елде өнеркәсіп болмаған», — деді Медведев Ростехнадзор басшысы Алексей Алешиннің баяндамасын тыңдап болғаннан кейін.

2019 жылғы 14 ақпан 14:31 АСТАНА. ҚазАқпарат - Нью-Йоркте Қазақстан Республикасы мен Танзания Біріккен Республикасының БҰҰ жанындағы тұрақты өкілдері Қайрат Омаров пен Модаст Джонатан Меро екі ел арасындағы дипломатиялық қатынастарды орнату туралы бірлескен коммюникеге қол қойды. Танзания Біріккен Республикасы - халқының саны шамамен 55 миллион адамды құрайтын Шығыс Африкадағы ең үлкен мемлекет. Ресми деректерге сәйкес, елдің Жалпы Ішкі Өнім (ЖІӨ) өсімі 2017 жылы 7,1 пайызды құрады. ЖІӨ-нің төрттен бірі ауыл шаруашылығы болып

Павлодар облысы әкімінің портреті қомақты қаржыға сатылды - Aikyn.kz | Жаңалық жаршысы. Ресми ақпарат. Жаңалықтар Павлодар облысы әкімінің портреті қомақты қаржыға сатылды Павлодар облысы әкімі Болат Бақауовтың портреті қайырымдылық аукционында сатылды, – деп хабарлайды Tengrinews.kz. Аукционның видеосы желіде пайда болды. Видеода КВН ойындарының жетекшілері Тұрсынбек Қабатов пен Ярослав Мелехин кешті жүргізіп жатыр. Аукциондағы лоттардың біріне – әкім Болат Бақауовтың портретін алуға тапсырыс берілуде. Сауда-саттық жоғары деңгейге көтерілген. Tengrinews.kz кештің қожайындарының бірі Ярослав Мелехинмен хабарласқан. Ол іс-шараға шынымен де қатысқанын растады. «Ол жерде тек әкімнің портреті емес, жергілікті суретшілердің суреттері, бокс қолғаптары болды. Мұның бәрі қайырымдылық аукционның бір бөлігі болды. Барлық қаражат Павлодар облысындағы зағип жандарға көмек ретінде жіберілді», – деген Ярослав Мелехин. Оның айтуынша, облыс әкімінің портреті 31 миллион теңгеге сатылған. «Сома әр түрлі болды, нақтырақ бұл портрет 31 миллион», – деп түсіндіреді Мелехин. Облыс әкімдігінің баспасөз қызметі 25 желтоқсанда қайырымдылық балы өткенін мәлімдеген. Баспасөз хатшысы Ернар Сейтахмет аукцион жоғарыда аталған шара аясында ұйымдастырылғанын айтып, әкімнің портреті шынымен де аукционға қойылғанын растаған. Ұсынысты Ауған соғысының ардагерлері жасаған. Алайда, баспасөз хатшысы әкім портретінің 31 миллион теңгеге сатылғаны туралы ақпаратты растамайды. «Менің ойымша, 31 миллион теңге деген әзіл болар. Ол портрет үшін 700 мың теңге ұсынылды», – деген ол портретті кім сатып алғанын білмейтінін айтты. Әкімдіктің хабарлауынша, аукционнан түскен барлық қаражат әкімдіктен қолдау сұрап бірнеше рет жүгінген Қазақ соқырлар қоғамының оқу-өндірістік кәсіпорнына жіберіледі. Еске салайық, бұл Болат Бақауовтың алғашқы портреті емес. 2018 жылдың мамыр айында елорда өткен әкімнің баспасөз конференциясына қатысқан бір суретші аймақ басшысының портретін майлы бояумен салып шыққан.