Datasets:

oscar

like 153

Dor kann sik vun nu af an de hele plattdüütsche Welt – vun Niebüll bit New York, vun Helgoland bit Honolulu – drapen. Allens, wat de NDR op Platt paraat hett, is hier to lesen, to hören un antokieken: Vun den Radioklassiker „Hör mal´n beten to“ bit to de Sennungen vun de Fernsehlüüd „Op platt“ (wat fröher maal Talk op platt weer) un „Nües ut Büttenwarder“ mit Jan Fedder und Klaus-Peter Brix is allens op enen Blick dorbi, wat Rang un Namen hett. Wat sünnerlich intressant is: Liekerveel of Hamborg or Namibia - Plattsnacker öwerall üm unsen Globus köönt sik rigistreern laten ünner http://www.ndr.de/platt/, wat öwer sik sülben vertellen or een Foto vun jüm in´t Nett setten. Se köönt denn op de nüe Platt-Weltkaart inteknen, woneem se tohuus sünd un sodennig anner Plattsnackers as Frünnen finnen un sik mit jüm feine „Mehls“ schriewen. För de „Jusers“ gifft dat opto noch ´n Barg anner Hülp un Anbott. Se köönt geern för dat plattdüütsch Spraakbook ´n nü Woort tostüren, wat in de Kuntrei begäng is, woneem se ehr „egen“ Platt snackt. Vun „Ackersnacker“ bit „Witscherquast“ – vun Aalbeer bit Zuckeldraff – eenerlei. Allens is för düt Spraakbook to bruken. Un keen weten will, wat dat in de Weltgeschicht Nües gewen deit, de finnt hier ok - elkeen Dag aktualiseert – de Norichten op Platt! Ok de Historie vun de nedderdüütsche Spraak is hier natolesen: op Hooch un op Platt. Un denn kann sik elkeen Plattsnacker ok noch de Sennung, de he besünners geern lieden mag, as plattdüütsch „Podcast“ daalropen un jümmers denn hören, wenn em dat am besten in den Kraam passt.

Överall in'n Fischereehaven kaamt di de Halfstarken in de Mööt. Un nich blots in'n Haven, nee, an de hele Küüst. Se maakt groten Larm un schreet un randaleert üm de Wett. Kuum dat se Pl atz för di maakt. Se sünd so driest, se pett di meist up de Fööt. Wo se langlatscht, liggt achterna n' Barg Schiet. Musst di vörsehn, dat du dor nich rinpettst. Mit ehr'n groten Snavel ramentert se mank de lerrigen Fischkisten. In'n Sturzfloog suust se över dien Kopp. De utbreedten Flünken sünd meist bit twee Meter breet. Kannst bang vör warrn, vör de twee- bit dreejährigen Mantelmöwen. Se hebbt bannig grote Snavels. Dörch den Haken seht se meist en Adlersnavel liek. In Fischereehaven steiht en groten Schuppen. Baben up dat Dack sitt de Möwen dicht neveneenanner un luurt över den Haven. Ümmer wedder landt welk up dat Dack. Dorbi flattert se mit ehr groten Flunken. Welk hebbt sik ok enen Laternenpahl as Utkiek utsöcht. In de Luft schweevt ok noch en poor "Spionen". Kümmt en Fischkutter in Sicht, gifft dat glieks Alarm. De hele Schwarm störk sik denn mit groot Geschree up den Kutter. Aver dat gifft noch nix. De Fischresten kaamt eerst later över Bord. Denn is dat endlich so wiet. De Fischer hebbt ehr'n Fang ut de Netten puult un sauber maakt. De Fischresten warrt nu in't Water smeten. Mit groot Geschree kaamt de Möven anflagen. Se stört sik all to glieke Tiet up de Fischresten. In't Water is en groot Balgeree. Se slaagt so dull mit de Flünken üm sik, dat dat Water richtig hochspütt. Dat süht ut, as wenn dat Water kaakt. Dorbi jagt se sik gegensiedig de groten Happen af. Gau slingt un würgt se de Fischstücken hindaal. Ditt Speelwark kannst in de Hauptsaak bi uns in de Wintertied bekieken. Meisttiets sünd dat de twee- bit dreejährigen Mantelmöwen, de sik dor rümdrievt. Utmaken kannst se an ehr gries Fedderkleed. De sünd hier bi uns noch antodrapen. De Öllern sünd gröötstendeels al na'n Noorden ünnerwegens. De sünd witt mit düstergraue Flünken un enen gelen Snavel mit roden Punkt. An de Küsten vun dat Noordmeer söök se sik Placken to'n Nestbu ut. De gewaltig Mantelmööw is ut de Familie vun de Möwen (Laridae). Se kann bit to 75 cm groot warrn un kriggt dormit meist de Grööt vun en lütte Goos tostann. De utbreeten Flünken hebbt en Breed bit to 170 cm. Wegen deiht se bit to 2 kg. Se is de gröötst Möwenoort in Europa. Ehr'n Naam hett se na de düster Flunken vun ehr sünst witt Fedderkleed kregen. Se seht enen Mantel liek. De stark bagen Snavel is geel un hett vörn an de Ünnersiet enen roden Punkt. De langen Been sünd blassrosa. De jungen Mantelmöwen — uns' Halfstarken — sünd bruun un gries farvt un kriegt eerst na veer Johr dat Fedderkleed vun de Öllern. De groot Snavel is binah swatt. Bi't Flegen hebbt se en groot Utduer un hebbt mitünner en Tempo vun 110 km/h. Dat so'n Tempo in slaten Oortschapen gor nich verlöövt is, kümmert se nich, un de Polizei kriggt se nich tofaat, ok nich bi uns an'n Haven. Se köönt bit to 23 Johr oolt warrn. Feenden hebbt se in de Natuur nich. Ehr luud un deep Schreen "ga ga" oder "kau" is nich to överhöörn. Rümdrieven doot se sik meisttiets an de Küsten vun'n Noordatlantik. In'n Winter treckt se wieder na de Meern vun Europa. In't Binnenland söökt se geern Müllkippen up. De Fischereehavens an de Küst s ünd ok beleevt. Wenn se veer bit fief Johr oolt sünd, söökt se sik enen Placken wieder in'n Norden to'n Bröden. De liggt meisttiets an en Hang oder en Felsküst. In de Tiet vun April bit Juli leggt se twee bit dree Eier. Na 27 bit 29 Daag kruupt de Lütten ut dat Ei. Bit se flügge sünd, warrt se noch över acht Weken vun de Öllern pleegt. Hüüt will ik dorüm över den Rootvoss schrieven, denn ik frei mi, dat he nu endlich wedder wat mehr in de Natuur to sehn is. Dat Vergiften bruukt nich mehr to ween, wieldat de Natuurschütter jem Fleeschköder mit Impfstoff för de Tollwut henleggen. Dat is endlich en probates Middel gegen düsse swoare Krankheit. De Voss is en wichtiges Diert in uns Natuur. Un bavento maakt he nu — üm Niejohr rüm — Hochtied! Dor mööt wi em doch grateleern, nich? Also en Hooch op den De Rüde snuppert denn as dull in de Landschap rüm, bit he de Fähe finnen deit, de överall ehr interessante Marken hensett hett. Dor hett sik meist al 'ne gröttere Versammlung tohoop funnen un he mutt tokieken, dat he keen Arger kriggt. De Fähe kann sik mit mehr as een Rüden mit Erfolg poorn. Dat heet, se kriggt Kinner von stückerwat Mannslüüd togliek! Dree Weken blifft Moder bi jem in Buu, söögt de Lütten un kann nich jagen gahn. Da hölpt denn Vadder (also een von de Vadders, orr de sik dorför höllt) un bringt wat to freten. Bi 12-14 Daag köönt se kieken un sünd bi veer Maanden al sülvstännig. Wenn de Lütten grötter warrn, schafft Moder dat woll ok maal alleen mit dat Foder. Se bringt jem ok dat Jagen bi. De Voss leevt geern alleen, he mag keen Gesellschop, blots maal in de Ranztiet, aver denn is dat ok bald vörbi. Meist is he en unfründlichen Keerl, de alleen rümlöppt. He is en Nachtjager! Tominnst geiht he in de Schummeree loos. Aver wenn he Junge hett, mutt he ok an'n Dag jagen, sünst kriggt he de Göörn nich satt. De Voss mutt jeden Dag so 350 - 500g Foder hebben. Aber dat kümmt ok vör, dat he nich so veel finnen deiht, denn mutt de arme Keerl Hunger lieden, un denn wohr di, Heuhnertüchter, un maak dien Stall richtig to, sünst hest du sülben Schu ld, denn Hunger deit weh! "Pst, still doch! Ik will nix höörn, nich maal den Aten von ju! De Voss hett gode Ohrn. Un sien Nees is noch beter. Wi sliekt uns gegen den Wind an, kloor?" Dat güng al op Avend to un wüür beten schummerig. Gröön weer dat Loov an de Bööm un gröön ok dat Gras, da mutt dat doch mit'n Dübel togahn, wenn wi den scheunen roden Voss nich to sehn kriegen. Villicht is he ja spazeerrn gahn, dach ik mi, is goor nich to Huus un wi kruupt hier nu rümmer - un allens is vergevens. Keen Telg dä knacken un keen Muus weer to höörn. Wi sleken as de Snicken den Weg lang. Un denn bleev Opa Harms opmaal stahn. He harr sien Finger op'n Mund leggt, un denn wies he na vörn. Da weern se to sehn: Twee lütte rootbrune Welpen, woll so veerdel Johr olt, man wat nüdelig de weern! Se kemen graad ut den Buu rut. De Ohrn weern al lustig opstellt un de lütten Nesen stünnen na den Wind. Aver wi harrn uns gegen den Wind anpirscht. De kunnen uns nich sehn un sachts ok nich rüken. Nu weern se an`t Spelen. Een suus achter den Steert von den annern ran! Und denn sprung de een sien Broder in't Gnick. Mannomann, wat de to gnurren anfung un fauchen dä he ok. Ganze Wiel güng dat so, denn keem de Drütte noch dorto. Eerst weern bloots de Ohrn to sehn, un denn keem de Lüttste ansprungen. Heidi, weer de vergneugt! Aver nu snöör Moder üm de Eck un husch weer de ganze Gesellschop in Buu verswunnen. Wi töven un töven, aver se kemen nich wedder torüch. "Nu möten wi uns aver eerst maal den Buu ankieken", meen Opa Harms. De Eer över den Voss sien Wahnung weer ratzekahl reinfegt. Keen Wunner, wo sik doch de Lütten Dag üm Dag dor rümbolzen. In de Neeg legen noch poor Katteker- un Müüsknaken rüm. De Hauptröhr weer besünners breet un kumfortabel. Dat weer de Ut- un Ingang vör de Familje. Aver da weern noch poor lüttere Löcker. "De bruukt de Voss as Nootutgang", meen Opa Harms. "Keeneen kann weten, wat passeert. Villicht kümmt een Dag Karlemann, de verdreihte Dackel vun unsen Naver, op Besöök. Na un denn?" Opa Harms geev al dat Signal, wi wullt aftrecken, aver denn kemen se doch noch rut. Se harrn woll wat heurt. Alle dree kemen se na buten un da keem ok Moder üm de Eck. Se harr dat ganze Muul vull Müüs. De Steerten hungen allerwegens rut. Se tucken noch — de Müüs weern noch lebennig! De Lütten kemen dicht ran, un mit'n Maal makt Moder dat Muul op. De Kinner wüssen toeerst gor nich, wat nu los is. Aver denn fung de wilde Jagd an. De Müüs lepen as dull un de Welpen ok. Se sprungen un hüppen achter de Müüs ran, weer aver vergeevs. Zack — harr Moder wedder een in de Snuut, un nu noch een — un noch een. Se makt dat Muul op — un denn güng dat noch maal loos. De Müüs weern jümmer noch springlebennig. Nix as weg, weer jümehr Gedanke. Aver nu weer de Gröttste al richtig opwacht. Snapp! — harr he een fungen un denn de anner ok, bloots de Lüttste, de kunn dat noch nich richtig. De leeg jümmers dicht dorbi, aver dat klappt nich. De ganze Week heff ik an den lütten Voss dacht. Denn keem aver Schietweder. Hett regent un regent, dat weer nich uttohollen. Poor Daag later, as de Sünn wedderkeem, sä ik Moder an Meddag dörch dat Holt an'n See slieken. Twee von de Kinner slieken achterna. Aver Moder jaag se jümmers wedder weg. Se wull dat nich hebben. De stöörn doch bloots bi de Jagd, meen se woll. Aver von wiet dröfft se kieken, dat weer kloor. Moder güng na den See rünner. De Lütten seten ünnern Busch un keken nau hen, wat nu keem. Se harrn woll groten Hunger un fungen an, op Metten un Kävers to kauen. Dat Woter is jem seker in't Muul tosamenlopen, so wunnerboor weer dat, wat Moder nu dor an'n See fungen hett. — Een grote, griese Goos! "Mann, da kriegt wi wiß all wat von af!" höör ik se liesen iepern un jiepern. Tosamen güngen se na Huus un ik ok. Ik wull de Familje nich mehr stöörn. Op'n Weg fung ik an to singen: Fuchs, du hast die Gans gestohlen... Ik heff se nich mehr sehn, de Familje. Dor sünd nu al poor Johr vergahn. Hett de Gröönrock mit sien Scheetprügel se dootschaten or sünd se vergift't worrn? Ik weet dat nich. Hüüt kriggt de Voos ja nu Impstoff in Fleeschköder gegen de Tollwut. Da mutt keen Jager se noch dootscheten, aver damaals? Uns Opa Harms hett se ok nich mehr sehn. He meen, de Lütten sünd afwannert un de Moder hett sik woll en anneres, noch beteres Reveer söcht.

De Klassiker, so as "O Dannenboom", "Wo de Ostseewellen", "Hoch kloppt dat Hart" oder Klaus Groth sien "Mien Jehan" sünd in düt Lederbauk jüst so in tau finnen as Leder vun Erna Taege-Röhnisch oder "Wo ik herkam" vun Alma Rogge ... mehr Hest du al mal mit Cord Denker sungen? Nee? He is en grootordigen Leder-Erfinner. Wiss de produktivste plattdüütsche Kakenlederdichter, den Noorddüütschland beleevt hett. Dorbi hangt he sik meisttieds an bekannte Melodien un gi ... mehr Plattdüütsche Volksleder, in dat Platt vun vundaag överdragen, mit traditschonelle veerstimmige Chorsätz. Grootordige Funde hett Heinrich Schmidt-Barrien in de noorddüütschen Archive un Bibliotheken maakt - Chorsätz sünd vörtüüg kamen, de vörto heel un deel unbekannt weren. Carl Orff sien Wiehnachtsgeschicht gifft dat ok op Plattdüütsch - allerdings leider nich bi Plattschapp, aver direkt bi den Notenverlag - mehr

Wenn dat op't Enn togeiht, dennso is dat goot, wenn Du wat in de Hand to nehmen hest, wat Di seggt, wat Noot deit. Michael A. Dworkind tohopen mit anner Lüüd van dat "Sir Mortimer B. Davis - Jewish General Hospital" in Toronto ... mehr

Steffen Walentowitz bringt de noorddüütsche Vagelwelt op't Blatt as anners nüms. De 42 Wittmorsen, Lüttjen Steerns un wo se all heet werd vörstellt mit allens, wat för den Naturfründ interessant is.

Eten un drinken hollt Liev un Seel tosamen. Dat gifft Geschichten, de to'n groten Deel wat mit Eten un Drinken to doon hebben. Man ok veel mit Spaass mitnanner hebben, vertelln un anner vergnöögliche Saken. All dat is in dit Bo ... mehr

Lütte Hölp för Plegers in’t Emsland. In de Pleeg vun ole un kranke Minschen speelt Platt en grote Rull. Dat weet jeedeen, de in en Olenheim oder Krankenhuus arbeiden deit. Denn Platt bringt de Minschen dichter tosamen. Un de Nä ... mehr

De noordfreeske Sängersche NORMA bringt ehr Album "Rückenwind" mit Texten up Hochdüütsch, Freesch (3 Titels) un Plattdüütsch (2 Titels) rut. Handmaakt noorrddüütsche Popmusik is di dat - "in de Traditschoon vun Singer-songwrite ... mehr Jan Cornelius vertellt in siene Leder vun Piraaten, vun dat Kaugummi op den Schoolmeester sien Stool un vun Wiebke Wüppsteert, de nich na School gohn will un leever Football speelt un Blomen plückt: De Leeder vun Cornelius sünd ... mehr Plattdüütschen Blues för Hambörger un anner plietsche Plattdüütsche maakt Lars-Luis Linek op düsse CD. Leder, wo een mitgeiht, de in’t Bloot gaht. De vun’t Leven vertellt. Gerd Spiekermann seggt över Linek un över düsse CD: „Pl ... mehr 4-CD-Set mit de schönsten plattdüütschen Wiehnachtsleder vun Kiesewetter, Fiete Kay usw., tohoopstellt vun Knut Kiesewetter, de sik in sien Vörwoort op sien eerste plattdüütsche Wiehnachts-LP vun 1976 besinnt.

De Klassiker vun Volkert Ipsen - Du kinnst em viellicht vun Talk op Platt oder vun sien Optritten. Aver stell di mol för: Een plattdüütschen Leedersänger vun hüde makt mit eene Hochtiedskapell (Slagtüüch, Bass, Klaveer un Hammo ... mehr

En grootordig Lusterbook för eensame Stünnen. Dat sünd man allens blots Krömels, wat de Minsk so beschickt kriggt, man mitünner kann een Krömel allens verännern - wenn he dat Solt in de Zuppen is. Theda Ahlrichs kickt in ehr 31 Gedichten, Vertellens un Gebeden de Minsken nich blots op't Muul, man ok deep in't Hart - wat dat sehr is of wat dat övergeiht vör Glück. Un se lett dor wat opschienen vun Gott sien Leevde, mal as so'n lüttjen Striepen, annermal en wissen Pahl to'n Fastholen. Theda Ahlrichs is 1946 born un in Marx in Oostfreesland groot wurrn. In Ollnborg hett se op Pädagogik studeert mit Theologie as Hauptfack. Se wahnt in Wiesmoor un is verheiradt mit den Pastor Jibbe-Edo Ahlrichs un hett dree Kinner: Ahlke, Fenke un Hilko. Se is düchtig togang bi de AG Plattdüütsch in de Kark un hett al wiet över 100 Karkenleder översett oder schreven. För ehr plattdütske Karkenarbeid is se 1995 mit den Keerlke-Pries uttekent wurrn.

Düsse Mapp bruukst du, wenn du an de Grundschool plattdüütsche Wiehnachten fiern wullt: Riemels, Leder un a ... mehr

Düt is dat niege Textheft för dat plattdüütsche Wettlesen in Sleswig-Holsteen. Mit de Hölp vun de Sporkassen hett sik de Sleswig-Holsteenische Heimatbund bannig veel Möh geven un wedder de Vörlesheften för den Wettstriet maken ... mehr Heimatbund bannig veel Möh geven un wedder de Vörleesheften för den Wettstriet maken laten. Dor sünd en Barg niege Geschichten binnen. Se wiest uns, dat de plattdüütsche Spraak lebennig is! En Book för Oma un Enkel - en beten Plattdüütsch an De Hand as Anlässe to'n Snacken mit de eersten Vokabeln un veel Platz to'n Malen, Inkleven usw.

"Kiek mal, wat is denn dat för en Aant dor up den Diek?", fraag mien Mann. "De is meist ganz witt un ornlich wat gröter as de annern Aanten!" Nu wöör ik se ok wies. De grote Aant trock ehr Runnen mank de Stockaanten. "Du, dat is en Gänsesäger," anter ik. "Dat is en Mannskerl! Denn is sien Fru seker ok nich wiet!" Un wohrhaftig, glieks as wi över de lütte Brüch güngen, wöörn wi up den tweeten Diek sien Fru wies. De sehg ganz anners ut. Ehr Fedderkleed weer in de Hauptsaak gries. Blots de Kopp harr bruunröötlich Feddern. Dat weer ja meist en lütt Sensatschoon, Gänsesäger bi uns up den Karpendiek! Zappen un Stockaanten weern Duergäst. Aver Goossager harrn wi up den lütten Karpendiek noch nich to sehn kregen. Nu güng dääglich uns Spazeergang na den Karpendiek. Bi goot Weder kemen de Goossager sogor an Land. Leggten sik dor in de warme Sünn. De Erpel weer ornlich wat dickdreevsch. He leet uns teemlich dicht an sik ran. Aver sien Fru weer bannig schuug, se güng ümmer glieks to Water, wenn wi in ehr Neegt kemen. Eenmal harr de Aant sogor twee Erpel bi sik. Wat dat wull afgeev? Dat weer wull de Balztiet. De Erpel harrn ehr Prunkkleed an. De en wies de Fru stolt sien witten Buuk. Aver as wi uns dat Speelwark wat neger bekieken wullen, güngen de dree in de Luft. Se flögen altohoop in Richt Woold dorvun. An'n neegsten Dag weern se wedder to dritt an den Diek. De Erpel leg en in de Sünn. De Aant swömm unruhig up den Diek hin un her un reep na de Erpel. Aver de leten sik nich ut de Rooh bringen. Nu hebbt wi de Goossager al en poor Daag nich mehr sehn. De Balz is wull vörbi un de Fru hett en Boomhöhl in den Woold funnen. Dor kunn se ehr Eier afleggen. Villicht harrn de Natuurschütter ok enen Nistkassen för se buut. Man welk vun uns twee Erpel — wenn överhaupt! — nu Vadder warrt, dat weet Fru Goossager alleen! Erpel un Aanten hebbt en recht ünnerscheedlich Fedderkleed. Dat Prunkkleed vun de Erpel is in de Hauptsaak witt mit swarten Kopp. Blots up den Rüüch hebbt se swarte Feddern. Dat Fedderkleed vun de Aanten is in de Hauptsaak gries. Blots de Farv vun den Kopp is rootbruun. In de glieke Farv hebbt se en Fedderbüschel an'n Achterkopp. De witte Kehl vun de Aanten is scharp gegen den Kopp afsett. De Goossager leevt meisttiets in Noorden vun Europa. Bi uns is he mehrstendeels en Wintergast. He bröödt geern in de Neegde vun Water un Woold. He is en Höhlenbröder. In dat Nest leggt de Aant acht bit twölf Eier. Na de Balz verlött de Erpel se. De Brööderee möökt se ganz alleen. Na rund dörtig Daag kruupt de lütten Küken ut dat Ei. As de Nester meisttiets baben in en Boomhöhl sünd, mütt de lütten Küken glieks na den eersten Dag up de Eer hindaal jumpen. Dorto nehmt se de lütten Stummelflünken as Fallschirm to Hölp. Na den Sprung geiht Modder gau mit ehr Kinner to Water. Up Strööm leggt se grote Strecken mit ehr Kinner torüch. In de eerst Tiet dörvt de Lütten huckepack up Modders Rüüch mitföhrn. Na üm un bi söventig Daag sünd de jungen Küken flügge. In't ehr tweet Levensjohr künnt se denn sülven Küken groot trecken. Un denn seht wi den Nawuss wedder op uns' Karpendiek balzen!

Gor nich wiet vun uns Huus is en richtig kuschelig Natuurparadies. Up en bunte Wisch blööt Goosbloom, Boddersteker un Schuumkruut üm de Wett. Verscheden Boddervagels gaukelt vun Bloom to Bloom. Rund üm de Wisch wasst Buschwark un Bööm. An de en Siet sünd twee lütte mit en Siel verbunnen Dieken. Üm den enen Diek staht ründüm gele Adeboorsbloom (Schwertlilien). In den annern wasst ole Bööm, Wicheln un Ellern. Se staht mit de Fööt in't Water. De düstern Boomstämm spegelt sik in dat blanke Water. Un dat an en aflegen Stell meern in den Badeoort Tramünn! Mien Moorn- un Avendspazeergang geiht oftins na de lütten Dieken. Dat Konzeert vun de Poggen höör ik al vun wieden. Mank de Adeboorsbloom suust mitünner en Waterjungfer hin un her. Sett sik na'n Stoot an enen verdrögten Stengel un lustert na lütte Deerten. Vör en poor Daag wull ik mi en Adeboorsbloom plücken. Dörch dat hoge Gras bahn ik mi vörsichtig enen Weg na de Bloom an de Kant vun den Diek. Dat Water quitsch al in mien Sandalen. Dor wöör ik den Kopp vun en lütt Rallenküken wies. Dörch dat Gröön luur he mit sien groten Ogen na mi röver. Glieks weer de Rallenmodder to Stell. Mit lieses "kürr, kürr, kürr" reep se ehr Kind. Gau weern beide mank dat Gröön vun de Adeboorsbloom verswunnen. Rallen sünd en grote, ole un afsünnerliche Familie vun Vagelaarten, vun de al veel Aarten in ole Tieden utstorven sünd. Rallen gifft dat weltwied. Bi uns kennt wi Teichhuhn un Blässhuhn (Zapp), de to düsse faszineern Aartenfamilie tohöört. Beed sünd in't Water mehr tohuus as in de Luft, un dat geiht ehr Verwandten överall in de Welt so: Mennig Rallenaarten köönt nich mehr flegen, sünnern hebbt sik Land orr Water as Levensruum utsöcht un passt sik sachten an düsse Wahl an, dat sühst t.B. an de Fööt to'n Swemmen un de starken Been to'n Lopen. — Rallen seht eentlich nienich sünnerlich sööt ut, nich mal wenn se lütt sünd; avers snaaksch un intressant sünd se jümmers antosehn, un dat lohnt, ehr wat nauer totokieken. Nu weer ik jedeen Dag an den lütten Diek. Dor heff ik de Rallenküken mit ehr Öllern beluurt. Ehr lies fien Piepen weer to höörn. Aver sehn heff ik se lang nich ümmer. Mitünner weern se up den Diek mit de olen Bööm un denn wedder in den mit de Adeboorsbloom. Dor weer dat warmer, dor keem de Sünn hin. Enen Dag harr ik Glück, dree lütte Küken heff ik dor tellt. Se leten sik noch vun ehr Öllern dat Foder geven. Na en Week weern se al düchtig ranwussen un söchen sik alleen ehr Foder. Aver wenn de Öllern vörbi kemen, sparr'n se ehr'n Snavel wiet up un beddeln na Foder. Nu loopt de swarten Küken al up lange un hoge Been över de Wisch. Düt versteekt Natuurparadies hebbt mien Kinner al geern hat.Wenn in Winter de eerst Frost Ies brööch, weern se glieks to Stell. Dat weer keen groot Gefohr för de Kinner, de Dieken harrn blots flach Wader. Dormals weern noch Feller üm de Dieken. Hüüt sünd luder Hüüs üm dat Natuurparadies buut. Aver de lütten Dieken mit de bunten Wischen ründüm warrt vun dat Goornbuamt heegt un pleegt. Schöön, dat wi noch so'n Placken in Tramünn hebbt.

Daalang maad ik hal ans en betj werew för en fein saag: radio üüb fresk, wat ei bluat ‚üüb fresk‘ as, man […]

Üm dat glieks vörweg klor to seggen, de "Veilchenwörtel" is nich de Wörtel vun uns lütt wohlrüken Veilchen. Nee, se is de Wörtel vun de Sweertlilie, de bi uns mehr bekannt is ünner den Namen Iris. Ik harr se reinweg vergeten, uns gode ole Veilchenwörtel. Man nu weer ik bi en vun mien Patendeerns, de kortens ehr eerst Kind kregen harr. Un dit nüdelige, rund un propper Baby füng graad an mit dat Tähnkriegen. Un dor — bi dat Quengeln vun dit Kind — füll mi de gode ole Veilchenwörtel wedder in. Dor kann so'n lütt Göör nämlich fein up rümbieten. In miene aktive Drogistentiet heff ik se noch af un to verköfft. De Wörtelstock — he süht so 'n beten plattdrückt ut — warrt in 'n Harvst sammelt. Na dat Drögen hett he enen Ruch as Veilchen. He is hart un swoor, as en Knaken. Besünners grote un schöne Wörteln warrt drechselt un slepen un kaamt so as Tähnwörtel in den Handel. Lütte Kinner süllt dor up bieten, dat verlichtert dat Tähnkriegen. De Wörtel vun Iris germanica hett veel Stärke in sik. De wörr fröher geern nahmen to 'n Wäsche stärken, as Linnen-Stief-Appretur. Ok de fiene Duft na Veilchen weer goot för de witte Wäsch. De Heilplant weer al in de Antike wegen den feinen Ruch bekannt. Dorvun schrievt as Bispill Theophrast un Plinius. Ok bi Leonhart Fuchs heff ik veel över de Sweertlilie funnen. He nöömt se in sien oll "Kreutterbook" vun 1543 "Blawen Gilgen". Un he weet veel över ehr Heilwirken to vertellen. — Bi Capitulare de villis un ok bi Walhafried Strabo warrt se "Gladiolus" nöömt Wat Matthäus nu ok an uns Sweertlilie dacht hett, wenn he vun Lilien snackt, dat weet ik nich, man ik weet, dat vele Goorns noch schöner warrt dörch Lilien — so ok uns. De root-geel Feuerlilie, de Türkenbund, de witte Madonnenlilie, de Sweertlilie, de ja — as wi nu weet "Iris" heet... Vun Hera, de Fru vun Zeus, warrt seggt, dat bi 't Stillen vun ehren Söhn Herakles poor Drüppen Muddermelk up de Erd fullen sünd. Dor is de witte Lilien ut rut wussen. Ist en Minsch unschuldig to Dood bröcht worrn, so warrt Lilien ut sien Graff wassen (Symbol vun de Unschuld). Wat dit nu allens ok för uns Sweertlilie passt, dat weet ik nich. Man, dat maakt Spaaß dorvun to vertellen.

Du wullt weten, welcke Wöör sik op Plattdüütsch riemt? Oder welcke Wöör dat gifft, de op "-ung" ennen doot? Oder Du söchst en Woort för dat Krüüzwoortradel bi Diesel? Denn büst du hier richtig! Vun "Spaa" un "sodraa" bet na "Fi ... mehr

Ut de dröögten Bläder vun de Walderdbeer kann en heilen Tee herstellt warrn. De maakt dat Bloot rein un drifft den Harn rut, linnert Gicht—Smarten, Steenlieden, helpt bi Dörchfall. De Naam "Fraga" kümmt vun dat latiensche Woort för "duften". Dat passt good, denn de Eerdbeer hett en wunnerfienen Duft. De Früchte — se bestaht ut den fleeschig Fruchtbodden — sünd en erfrischen un köhl Spies. De Duft maakt ok en groot Deel vun ehr leckeres Aroma ut. De Preester Sebastian Kneipp — de ok de Waterkur erfunnen hett — hett de frischen Früchte as Erdbeer-Kur bruukt to'n Reinmaken vun't Bloot un dormit denn ok gegen Huututslag. (Vörsicht, dat gifft Lüüd, de kriegt so'n Oort Nesselsucht, wenn se Erdbeern eet!) As Heilplant heff ik de Erdbeer in miene Drogistentiet nich kennt — in mien oll Krüderbook vun Leonhard Fuchs ut dat Johr 1543 aver, dor heff ik se funnen. Dor steiht: Eerst in't 18. Johrhunnert is uns lütt heimisch Erdbeer mit de veel gröttern amerikaanschen Sorten krüüzt worrn. Un eerst siet de Tiet gifft dat uns Goorn-Erdbeer. Uns Söhn harr uns dree Erdbeer-Planten schenkt. He harr se fein in so'n langen Kasten plant, un wi hebbt den an unsen Balkon hängt. Wi hebbt de Planten pleegt, se kregen Water un Dünger, wi hebbt welke Bläder afplückt, un de Eer uplockert. Un denn seten wi un keken, wat de Plant grötter wörr, wat se al Blöden ansett harr, wat dor womööglic h Lüüs up krabbeln. Kort: de dree Erdbeerplanten, de höörn nu to unsen Alldag. Wi hebbt up se uppasst, un wi hebbt elkeen Dag enen lütten Erdbeersnack afhollen. "Kunn man de Blödenbläder nich as Krüüzbläder ansehen? Denn weer dat doch en direkt Henwiesen up Christus." Un na e n nadenkern Paus: "Kiek mal, wo lütt so en Blööd is, wo wunnerschöön. — Lütte Blöden sünd doch en Symbol för Demut un Tugend. Bestimmt hebbt Erdbeerblöden dorüm wat mit Maria to kriegen." "Ik heff naleest, das Witt vun en Blööd bedüüdt jümmers "rein", Reinheit, dat kann ok bedüden: Maria, unverletzt, unbenetzt, unbefleckt. Also hebbt uns Blöden doch al dorüm wat mit Maria to kriegen." Denn bill sik würklich de eerst Frucht ut, noch gröön, aver düütlich as Erdbeer to kennen. Uns Plant drääg — as natüürlich all Erdbeerplanten — to lieke Tiet Frucht un Blööd. "Dat mütt doch en Bedüden hebben", keem ik nu wedder up mien oll Thematrüch, "bestimmt hett dat ok wedder mit Maria to kriegen." "Ja, ja!" leet sik nu mien leef Mann hören. "Un dat gode Rüken vun en Plant hett jümmers wat mit dat Paradies to kriegen. — Ik heff nämlich ok in de Twischentiet naleest. Un du warrst mi bestimmt noch mit den — ach so goden un angenehmen — Ruuch vun de Erdbeern kamen, as ik di kenn. Un dat du dat denn glieks weeßt: De Duft symboliseert dat Paradies." Man de Spraak harr mi dat ja nu doch nich verslaan. Al lang harr ik in mien Erinnern rümstövert, un nu kunn ik nich mehr an mi hollen: "Hest du wüßt, dat Walderdbeern fröher as Spies för de verstorven Kinner gellen? Dorüm hebbt wi nie vör den 24. Juni Walderdbeern plückt orrer eten. Bet dorhen hören se de seligen Kinner to. — Wenn wi as Kinner bi't Erdbeersammeln ene Frucht dalfallen leten orrer ene verloren, denn müß de liggen blieven, denn nu höör de den Düvel to. Dor wörr fröher fix up Acht geven. Hett man di dat ok bi bröcht?" " Nee!" un dormit knall he siene Zeitung up'n Disch, "mi hett man bibröcht, dat Erdbeern as heel gesund gellen för Mannslüüd — för Fruun aver sünd se eher schädlich!" Bi all disse velen Erdbeersnacks — vun de ik hier natüürlich blots en lütt beten andüden kann — weer de eerst Frucht root un prall un glänzen worrn. Enen Dag wullen wi ehr noch gönnen, denn wullen wi se plücken, dörchdelen un mit veel Genuss tohoop upeten. Ik segg dat glieks, dor is nix vun worrn. Uns Enkel Nr. 6, Ingvar, keem to Besöök, un sien begehrlich Kieken kunnen beid Grootöllern nich stand hollen. He eet schmatzend "uns" köstlich Erdbeer. Beten vun den roden Saft tropf ut siene Mundwinkel un leet uns so en beten vun den Duft — den paradiesischen — in de Nääs stiegen.

"Kiek mal, wat dat sniet," so keem mien Mann vun't Inköpen na Huus. Mütz un Mantel vun em weern vull Snee. He sehg enen Sneemann liek. Nadem he den Snee afkloppt harr, keem he in't Huus. "Wenn dat so wieder geiht, sünd wi bald insniet. Denn kriegt wi dütt Johr villicht endlich mal witte Wiehnachten", freu he sik. "Dat is ja blots noch en Week bit Wiehnachtsavend!" Wi freu'n uns över dat Sneedrieven. Ik müss aver glieks an de armen Deerten dinken. För de Vagels harr'n wi en Vagelhuus. Aver wie sull de lütt Swienigel ut den Knick dörch den Snee över den Rasen na de Terrass kamen? He weer sünst jeden Avend bi uns. Noch leeg nich alltoveel Snee. Egentlich sull he al lang in sien Winterbett liggen un slapen. Aver he harr wull ümmer noch nich noog Fettpulster ansett. As ümmer heff ik Foder för den lütten Swienigel utleggt. Wi harrn wenig Höpen, dat he kümmt. In de Schummertiet hebbt wi lang na em utkeken. Aver wohrhaftig keem he later ünner de Büsch na baven. In den eersten Snee hett he sien Footspoor'n trüchlaten. Annern Dag weer dat bannig kolt. Un wedder fung dat an to snien. Nu leeg de Snee tominnst al twintig Zentimeter hoch. Dat kunn de lütt Swienigel doch nich schaffen! Liekers heff ik wedder Foder för em utleggt. Aver an annern Moorn leeg noch allens up de Terrass. "Seker hett he sik nu to'n Winterslaap in sien Bett verkropen", trööst mi mien Mann. Ümmer wedder keek ik in de Schummertiet na em ut. Aver dor weer nix to seh'n. So keem de Wiehnachtsavend ran. Ik wöör an't Telefon ropen un mien Mann keek nochmaal över dat Balkongitter daal up de Terrass. "Du musst gau kamen", reep he mit hoge Stimm, "de Swienigel is wedder dor!" "Dat glööv ik nich", reep ik un leep mit dat Telefon up den Balkon. De Swienigel weer nich mehr to sehn, aver in den Snee harr he sien Sporen trüchlaten. Gau leep ik na ünnen un heff em Foder hindaan. Na'n poor Minuten weer he wedder dor un hett sik den Buuk vullhaut. Sienen Döss hett he mit andauten Snee löscht. Dat Water in de Vageltränke weer to Ies froren un mit Snee todeckt. Dor hett he sünst ümmer den Döss löscht. Noch en poormaal keem he an düssen Avend up de Terrass. Ümmer hett he sien Footsporen trüchlaten. Dat weer för uns en richtig Wiehnachtsgeschink. De lütt Swienigel is vun dor wedder jeden Dag to uns kamen. Wi hebbt uns fraagt, of so'n lütten Swienigel ok Glück in't niege Johr bringt? Vun de lütten Swien seggt man doch, dat se för dat tokamen Johr Glück bringt. Aver of dat för den jungen, lütten Swienigel goot is, dat he noch ümmer keen Roh funnen hett? De Öllern hebbt al lang ehr Winterbett upsöcht un liegt in depen Winterslaap. De Vadder geiht oftins al an Anfang vun den Oktobermaand to Roh. Modder hett dörch de Pleeg vun ehr Kinner veel Fett verloren un söcht sik noch ehr Freten. Se bruukt noch wat Tiet, dormit se för den Winterslaap noog Fettreserven ansett. In den Nevelmaand geiht se denn meisttiets ok in ehr Winterbett. De Jungigel söökt oft noch bit in den Dezember na Foder. Se hebbt noch nich dat nödige Fett för den Winterslaap. Man kann meist seggen: Se kaamt vör Hunger nich in den Slaap! De Winterslaap vun de Swienigel hangt nich blots vun de Johrestiet af. De sieden Temperaturen twischen 6° un 12° laat em ok al fröher mal in en lichten Slaap fallen. Wenn he denn wedder in Gang kümmt, verbruukt he veel Energie för den Stoffwessel. He weet sik to helpen un senkt de Körpertemperatur ganz eenfach af. Fallt in en Oort Starre un rullt sik in dat goot un warm utpolstert Winterbett tohoop. So verslöppt he ganz eenfach de kole un düster Johrestiet. Unsen lütten Swienigel hett noch nich noog Fettreserven. De Hunger dreev em ümmer wedder up uns Terrass. So versöökt wi em mit uns Foder to helpen. Bit vör'n poor Daag hebbt wi aver böös Bang hatt, dat he nich över de kole Johrestiet kümmt. Unsen lütten Swienigel hett aver glieks an'n eersten Dag in't niege Johr groot Glück hatt. Uns Navers hebbt em in Pleeg nahmen. He mutt nich mehr in de Küll dörch den Snee up de Terrass lopen. In en groot Holtkist mit Zeitung un Tüüch utpulstert hett he sien Bett funnen. De Pleegöllern wüllt em fodern un bi sik behollen, bit he goot 600 Gramm up de Waag bringt. He wiggt in'n Momang blots goot 300 Gramm! — För mi is dat ok en Glück, dat ik den lütten Swienigel besöken kann un in gode Hannen weet. Villicht hebbt wi tohoop för dat tokamen Johr n'beten Glück!

Witt un geel mit en Hauch Rosa — dat is de uns Gänseblöömchen. Dat is de lütt Swester vun de Margerite. As Kinner hebbt wi geern Kränze un Keden ut de Gänseblöömchen maakt, ok to'n Aftellen weern se goot to bruken "Er liebt mich, er liebt mich nicht...". De weern also sowat as en Orakel för uns. Gänseblöömchen blöht binah dat ganze Jahr. Ehre Blöden sünd slicht un eenfach, aver wunnerschöön! Ehre geel Mitt besteiht ut vele, vele — villicht hunnert — lüttste Röhrenblöden. Um disse Mitt rüm is en Krink vun witte weiblich Zungenblöden. Allens warrt vun gröne Bläderchen umhüllt. Kortens, bi enen Bummel dörch enen Bibelgoorn, heff ik faststellt, dat uns lütt leef Gänseblöömchen dor Marienbloom nöömt warrt. Also höört disse lütte Bloom ok to de Marienplanten. För disse lütte Plant heff ik bet nu 31 ünnerschiedlich Namen funnen. Vele Namen gaht up Maria trüch, so as uns Marienbloom. Un all hebbt se wohl mit en Legende üm Maria to kriegen. En Fründin meen, wat wi Plattdüütsch Gänseblümchen nich eenfach "Lütt Göösbloom" nömen sullen. Se meen, elkeen plattdüütsch Minsch versteiht, wat för 'n Bloom dormit meent is — man kennen do ik dissen Namen nich. Ik heff höört, dat uns Marienbloom ok "Mardelbloom" nöömt warrt. Mardelbloom? En hübsch Naam, dücht mi. Un wenn ik dor so över nadenk, ünnerkamen is mi de Naam al mal, man ik kann mi reinweg nich besinnen wo orrer wann. Ik kiek in mienen Gänseblümchen-Ordner un find so allerhand Gänseblümchen-Namen un ok so allerhand över Namen — man de "Mardelbloom" is nich dorbi. Also gah ik in 't Internett un fraag bi Google na. Un wat find ik? Mien egen Mann hett in Plattpartu in sienen Bidrag över Philipp Otto Runge "Dat Bildnis vun sien Öllern" över Mardelbloom schreven: "Un denn sünd up dat Bild de Blomen, dat Gröön, Göösblöömken — männicheen seggt dor ok woll Mardelbloom to — lütt un bescheiden — kickt een gor nich na hen, un jümmers sünd se dor. Kann een sik, wenn man will, an freuen." Bi de "lütt Osterbloom" hebbt wi dat licht, de warrt nich "Osterbloom" nöömt, nee, de heet "Osterblümchen", un dat is doch ok en fein Naam för uns Maßliebchen, uns Gänseblümchen orrer Dusendschöön orrer uns Marienbloom orrer... To geern vertell ik dorvun, dat uns lütt Marienblöömken de eersten Blomen weern, de mi vun uns Enkelkinner schenkt worrn sünd. So ok vun Stina. Se wackel an mien Hand över den Rasen un entdeck dorbi de Marienbloom. Glieks füng se mit "Plücken" an, dat heet, se rupps mit ehre Patschhannen de lütten Blomen-Köpp af un leggte se mi in de Hand. Se weer swoor an't "Arbeiden" de Deern, un ik — ik müss mi eenfach freuen, all Olldagskraam, all dat Jachten un Rümsusen füll vun mi af. För Lütt-Stina existeer "Tiet" gor nich. Se kunn mit "morgen", "gistern", "nächste Woch", "nächst Johr" noch gor nix anfangen. För se tell, dat se nu in'n warmen Sünnenschien mit Oma up 'n Rasen Marienblöömken plücken kunn..

Ik schriev mi mit mien Süster elk een dag ümme middagstied up platt. Wi sünd dor man blot so blangenan mit upwussen un hevt över dag hochdütsch schnackt, ober vör twee johr keem uns mitnmol son sprökel in sinn un vun denn [...]

Ik bün juun Gott. Ik heff jo ruthålt ut de Slaveree. Ik heff ålltied wat to seggen. Dat gifft nix, wat hölder is as ik. Un wenn du dat nich glöven deihst, ward ik di up den Kösterkamp afmurksen. Denn ik bün dat Riek un de Knööv un de Herelkheid. Dorup en Klötenköm - Proost!

Du olle Tüdelbüdel - de dösige Bullerballer - mag angahn un he is en Spökenkieker: Mitünner mutt een sik mal de Menung seggen - un Ji weet: Op Plattdüütsch geiht dat wunnerbor! Bi düt Speel muttst du dat tooweeg bringen, plattdüütsche Snäcke, de in twee Dele deelt sind, tohoop to setten.

Slammen – wat is dat denn? Is dat doof? Is dat Schiet? Slammen is wat Schönes, un de Weg is nich wiet […]

Du, Wind, laat dat Susen Kruup achter de Husen, kruup achter de Dieken, vandaag musst du wieken. Mien lüttje Lateern, ik hebb di so geern.

dat op und dall mit denn Griechen is ja rein dull. De Varoufakis hett een Barg klooge Sooken seggt. Man dat reckt nich, wenn de Knebel vun de EU so fast sitten deit. Dat een wat man will, dat anner wat man mutt. So geiht se dat nich beeter, as anner Minschen. Se hebbt dat Vertruuen vun eer Vulk kreegen und doch koomt se woll nich rut ut de Nummer. Se mütten de Dolers tosomenraken, op Düvel koom rut. In´t Dagblatt sünd se al op een lütten Deel vun eene Siet afsett woorn. Liekop mit de Mietpriesbrems in Düütschland. Nebensook mit Middelfinger. Schäuble hett se doch wedder de Duumenschruven ansett und nu is dat nich mehr dat Papier und de Tint wert, wat noch to berichten givt. Dat de Lüüd in dat Land to een grooten Deel kuum noch Inkoomen hebbt und nich weeten, wat se an tokamen Dag freeten süllt – wat geiht em dat an!? Hauptsook de Tohlen sünd stimmig. Avers bi us in´t groote Düütschland , dat wedder dat Seggen hett, dor ward se de Teeken nich wohraftig – noch künnt se mit denn Export schwatte Tohlen schrieven!? Und? Woveele Milliarden steiht Düütschland nochmol in de Kreid!? Und wo heet nochmol dat EU-Land, dat an luutsten schreegen hett, avers denn ganz vöörn dorbi weer, as se de dree-Perzent-Regel nich inhoolen kunnen!? Wokeen hett denn ersten „blagen Breef“ ut Brüssel kreegen!? – Richti. Avers jümmers dat Muul wiet oprieten, denn marken de annern nix vun de eegen Süük. De Oppermann (SPD!) hett seggt:“.(…)Wenn ein Staat Schulden macht, übernimmt er auch Verantwortung, nämlich die Verpflichtung, diese Schulden wieder zurückzuzahlen.“ Lüüd, us riek Staat kann nichmol de Tinsen trüchtohlen, de Johr üm Johr op denn grooten Huupen tokoomt. Und denn een anner Staat so gängeln? Professer Sinn hett jo seggt – Griechenland rut ut´n Euro und een Schuldenschnitt, denn wöört ok wedder vörangoohn. „Avers us Geld?“schriegt Schäuble denn. För Düütschland 81 Milliarden. Dat is nich mol dat duppelte vun de Schulden, de Düütschland 1987 harr (43 Milliarden €). Hüüt, keen dörtig Joohrn later, sünd wi bi meist 2,2 Billionen € Staatsschulden (http://www.staatsschuldenuhr.de)! Und denn de Griechen Vörschriften mooken!? Keen hett denn sien Opgaven nich mookt,leeve Finanzminister!? Dien swatte Null is ok nur Blendwark!

Ik bün juun Gott. Ik heff jo ruthålt ut de Slaveree. Ik heff ålltied wat to seggen. Dat gifft nix, wat hölder is as ik. Un wenn du dat nich glöven deihst, ward ik di up den Kösterkamp afmurksen. Denn ik bün dat Riek un de Knööv un de Herelkheid. Dorup en Klötenköm - Proost!

schall/warr beswögen schallst/warrst beswögen schall/warrt beswögen schöölt/warrt beswögen schöölt/warrt beswögen schöölt/warrt beswögen

Vun mehr as 1500 Insennders, de Texten inschickt hebbt ünner dat Motto "Op de Straat" hett de Jury de 25 besten utsöcht un in düt Book druckt. Dat sünd de Texten vun Eike Alpers, Renate Blauth, Uwe Bonsen, Hans-Hermann Briese, ... mehr

De groten plattdüütschen Autoren un de besten Rezitatoren - dat is dat Rezept, wat de Eenmaligkeit vun de Reeg "Ünner't Strohdack" utmaakt. Ut de gewaltige Sammlung vun Opnahmen, de s'Avends bi Punsch un Kerzenschien entstahn s ... mehr

De up de Straat dragene Freud un dat Juchheien över den Doot Osama bin Ladens ward vun Theologen un Ethikern kritiseert. Ok de Vatikan måhnt to Torüchhollen. De Spreker vun den Papst Frederico Lombardi sää Maandag in Room: "De Doot vun en Minschen is för Christenlüüd nie nich en Grund to Freud." Dat is ök för bin Laden güllig. Liek leet sik de Tostännige för den Freden vun de Evangeelsch Kark in Düütschland, Renke Brahms ut. "Ik wöör den Doot vun bin Ladin ok nich as een Spood beteiken", sää de Bremer Theoloog an'n Maandag in een epd-Gespreek. Dår is jümmer richtig weest, bin Laden to Rekenschop trecken to wulln, ünnerstreek Brahms. Dit aver kunn bloots mit Middeln vun een Rechtsstaat schehn. De Doot vun Osama bin Laden is na Meinen vun den Hamborger Weihbischof Hans-Jochen Jaschke en Teiken för dat Enn vun Terror in Gott sien Naam. "Osama bin Laden is dat Opper vun Schrecken un de Sååt vun Gewalt worrn, de hei över untellte Unschullige bröcht hett", sää Jaschke in Hamborg. Liek as de Vatikan un de evangeelsche Tostännige för den Freden wohrschugte Jaschke vör Schådenfreud un Geföhle vun Ünnerkriegen un Høgen. Christen un Muslims müßten sik doröver einig sien, dat solk en Daun en Missbruuk vun Gott sien Naam un de Religioon bedüdte... "Bloots en freedvull Tosamenleven un dat Miteinannersnacken bringt uns wieder", so Jaschke, de ok de Tostännige vun de Bischopskonferenz för de Muslime is. "Christen laten dat nich tau, dat en Generalverdacht över Muslime in uns Land un weltwiet utspraken ward." (Dom-radio.de, 03.05.2011) Wat bedüüdt Sufi? Sufismus is dörchgahns de islamsche un hinduistisch un buddhistisch Mystik, vun Religioon överhaupt. De Anhänger vun den Sufismus seihn ehr Liehr nich as een spirituell Produkt vun Religioon, Sufis maken de esoteersch Wohrheit vun den Islaam insichtig un kloor. Een den Sufismus anhangen Glovende is een Sufi. Derwische sünd Sufis, de besünners scharp up Tucht un Ornung hollen. De mehrsten Sufis geev dat twüschen Ägypten un Pakistan in de Tiet vun 800 bit 1300. Veele Dichterslüüd hebbt de Wiesheit vun de Sufis översett. Mi is besünners Friedrich Rückert bekannt. Ok de Äbtissin Hildegard vun Bingen hett dat ahn Danzen belevt. Se hett en Mönk diktiert, "wat se in ehr Vischonen sehg". In uns evangeelsch-lutherische Kark geiht dat miehr stief tau. Dor ward nich hopst un sik dreiht, dor ward miehr marscheert. Un doch hebbt wi liek de Juden, Christen, Moslems, Hinduisten, Buddhisten Mystiker. Wi hebbt in uns Tieden Mystiker, de nich danzen un uns aver gaude, bedüden Wöör seggen, de wi in't Leven bruukt. Ich tell dortau Dag Hammersköld un Joachim Ernst Berendt.

Un all Tiet, de ik mit dat Lesen vun Wöör vun Sufis un anner taubring, geiht mi Gotthold Ephraim Lessings Ringparabel nich ut den Sinn. Wi kennt se all. Wi leest se avers jümmer as nieg, wenn wi se upslaan. Stephan Lachmann leggt se för uns ut. Sienen Text köönt Se mit en Klick hier hebben.

(pn) Dat niege Johr is dor. Un woans geiht dat wieder mit dat Stütten vun de plattdüütsche Spraak? De norddüütschen Länner hebbt en „Länderzentrum für Niederdeutsch“ gründt, dat schull nu egentlich de Arbeit maken, för de 40 Johr lang dat „Institut für niederdeutsche Sprache“ in Bremen (INS) warkelt hett. Man dat INS kriggt nu nich mehr dat Geld, wat dorför bruukt ward. An’t Enn vun 2017 weer Sluss: 271.000 Euro Fördergeld, wat dat INS beto in’t Johr kregen hett, sünd nich mehr dor, de schall nu dat niege Länderzentrum kriegen. Bloots: Dat Länderzentrum, dat gifft dat (noch) nich. Keen Adress, keen Anspreekpartner. Dorbi schull dat losgahn an’n 1. Januar 2018. Un so hebbt de Plattdüütschen in Norddüütschland opstunns keen zentrale Stell mehr, de mit Sachverstand parat steiht, wenn dat üm Hölpanfragen geiht in Bildung, bi de Medien, för Schrievers- un Karkenlüüd, för Musikers un Theotergruppen un Vereene un för jedeen Börger, de wat weten will över de Regionalspraak Nedderdüütsch. Dat fehlt för den ganzen Kulturbedriev un dat Nettwark Nedderdüütsch. Man noch gifft dat dat INS – de Vereen, den de Rümlichkeiten in’n Bremer Schnoor tohören doot, mit de grote Bibliothek un de Mediensammlung, de will nich opgeben: „De Minschen överall in Noorddüütschland bruukt uns Hölp un Raatslag. Wi wüllt geern mit uns Arbeit wiedermaken: för de plattdüütsche Spraak un för de Minschen.“ (INS – www.ins-bremen.de) De Fraag is: Wolang is dat uttoholen, wenn dat Geld för de Lüüd nich dor is, de de Arbeid maken schüllt?

Maarten Harpertszoon Tromp, dör Jan Lievensz. Tromp is afbildt mit dat Teken vun den Orden vun den Hilligen Michael Tromp weer de Söhn vun Kaptein Harpert Maartensz. Tromp un sien Fro Jannetgen Barentsdochter. Mit 9 Johren güng he as Seemann up de Fregatt vun sien Vadder an Bord, dat weer de Olifantstromp. As he 11 Johr oolt weer, is sien Vadder bi en Seeslacht ümkamen un he süms is as Slaav verköfft wurrn. Twee Johr later keem he wedder free. 1618 is he Stüürmann wurrn. 1621 seet he wedder een Johr lang fungen, düt mol bi de Tunesiers. De Bey vun Tunis hett em denn avers freelaten. An'n 7. Mai 1624 heiraat he in Brielle Dignom Cornelisdochter de Haes. An'n 6. Juni vun datsülbige Johr is he Kaptein up de St. Antonius wurrn. In'n Februar 1625 övernehm he as Kaptein de Fregatt Gelderland bi de Blockaad vun Düünkarken. Mit dat Schipp slöög he an'n 29. März 1627 en Angreep vun fiev Düünkarkers af. 1630 is he vun Statthöller Frederik Hendrik to een vun de 60 Kapteins in fasten Deenst övernahmen wurrn. An'n 20. November 1633 is sien eerste Fro storven. He hett denn de Marine verlaten un to'n tweeden Mol heiraat. Sie Fro weer nu Alyth Jacobsdochter Arkenboudt. 1635 hett he dat utslahn, Viez-Admiraal to weern. An'n 18. Oktober 1637 is he avers Luitenant-Admiraal vun Holland un Westfriesland wurrn. An'n 18. Februar 1639 slöög he mit twölf Scheep 22 Düünkarkers in de Slacht bi Düünkarken. Dor hett em Ludwig XIII. för to'n Ridder vun den Oorden vun den Hilligen Michael maakt. An'n 13. April vun datsülbige Johr is ok sien tweede Fro storven. Bi düsse Slacht weer he de eerste Mann in de Geschicht vun de Seefohrt, de bi en Manöver de Linientaktik bruukt hett. An'n 1. Februar 1640 hett he sien drüdde Fro Cornelia Teding van Berckhout heiraat. För de Fier hett he den veerden Deel vun sien grodet Vermögen utgeven. 1642 is he ok vun König Karl I. vun England to'n Ridder slahn wurrn. In den Eersten Engelsch-nedderlannschen Krieg föhr he dat Kummando över de nedderlannsche Flott. Mol slöög he de Briten, mol slögen se em, man amenn weern de Engelschen baven. Bi de Seeslacht vör Scheveningen wurr Tromp up sien Schipp Brederode vun en engelschen Scharpschütten in de lunke Bost drapen. Sien Graff hett he in de Ole Kark vun Delft kregen. De Inschrift is vun den beröhmten nedderlannschen Dichter Joost van den Vondel:

Raathuus, Alster, Börs un Diekstraat nehmen wi mit un twischendörch gifft dat Musik un wat to hören vun Pepersäck, Ketelkloppers aver ok vun moderne Ledermokers un Schriewerslüüd. De Tour is op Nedderdüütsch, aver nich bang sien – Platt mutt man nich schnacken blots verstahn, un dat is gar nich so schwierig.

Disse Datei is as gemeensam bruukte Datei op Wikimedia Commons hoochlaadt un warrt mööglicherwies ok vun annere Wikis bruukt. De Bildsied vun dor warrt ünnen wiest.

De Dodo is en utstorvenen Vagel, de op de Eilannen Mauritius un Réunion leevt hett un nich flegen kunn. Nadem de Minsch na disse aflegene Eilannen in’n Indischen Ozean kamen is, hebbt se gau anfungen, de Vagels to fangen un to slachten. Vör allen aver ok de Rötten un Swien, de de Minsch mitbröcht hett, hebbt den Dodo swoor plaagt. He harr ans nie Feenden hatt, dee dorvun nich weglopen, wenn em een wat wull, un leed siene Eier op de Eer, so dat de Rötten un Swien jem licht opfreten kunnen. Wohrschienlich 1681 hebbt se den letzten doodhaut, kuum hunnert Johr nadem de eerste Minsch op de Eilannen anlangt weer.

Vadder hett en langen düstern Snavel, Moder hett beten orange or düsterrode Farv an Ünnersnavel, süns süht he ut as se. He sitt an levsten op'n Telgen över dat Woter un täuvt, bit en Fisch or lütt Insekt kümmt, denn pielt he över Kopp bit op'n Grund rünner un haalt sik en Fisch rut. He kann goot düken. Wenn keen Busch or Pahl dor is, rüttelt he ok deep över dat Woter as'n Falk. De een schrifft von Eddelsteen un Blinkeblank un ik, ik vertell hüüt von den lütten Eddelsteen, de flegen kann. Dat was an en Sommermorrn in Duvenstedter Brook bi Hamborg. Ik güng mit mienen Mann spazeern un de Sünn schien so scheun, dat was 'ne Freid. En wunnerschöön Stück Eer is dat dor, mit Root- un Swattwild, Reh un Haas, Kaninken, Wörm un Kävers, Botterlickers un natüürlich ok allerhand Vagels. Wi kemen an en lüttjen Beek mit Ellern lang, de Duvenstedter Brook hett sowiso veel Woter un wiedes Land, woneem aver keen Hund lopen dröff. Dat is verbaden, denn dor is Natuurschutz-Reveer. So was denn ok uns Hund tohuus bleven. Dor heur ik em ropen grell un schrill, veel höger as 'ne Mööv: den Iesvagel. Un denn seh ik em — türkisfarven as de Heven in Fröhjohr — över den Beek fleeg he. Batz! — weer he weg — ünnerduukt as'n Steen, de in't Woter plumpst. He sett sik op den Telgen von de Swatteller un ik seh, wat he den Fisch schüddeln dä, richtig dootschüddeln dä he em, so as ok mien Hund dat makt. Un denn — swupp — harr he em rünnersluckt, koppvörut. Mien Mann un ik muchen gor nich Luft halen, so opreegt sünd wi west, denn Iesvagels gifft dat bi uns nich mehr veel. Platsch — weer he al wedder ünnerdükert. Aver he keem goor nich wedder! Woneem weer he henflagen, de Keerl? "Weetst!" sä ik to mien Mann, "dat sünd ja ganz besünnere Vagels, nich bloots dat se scheun utsehn. Opa Harms hett mi letzt wat Verwunnerliches von de Iesvagels vertellt, de kennt sogoor 'Gerechtigkeit'." "Wo kümmt denn dat, sowat heff ik ja nie nich höört. Dat is woll wedder so een von Opa Harms sien Spijöök, wat?" Mien Mann grient mi an, aver ick schüddel den Kopp. "Nee, höör maal to, un denn segg sülben, wat dat is. De lütten Vagels sitten in de Höhle as in Korussell. Wenn de Öllern mit Foder kamen, denn kriegt dat Kind, dat tovörderst sitt, den Fisch or den Pogg. Dor gifft dat keen Drängeln." "Na ja, t'geiht wieder! Höör to! De lütt Vagel, de freten hett, dreiht sik rüm, makt glieks — Ssst — sien Klecks na achtern in de Röhre, wo dat denn liggenblifft, un mutt sik denn wedder achtern ansluten in dat Korussell. Kümmt nu wedder een mit Foder, is de an de Rehg, de tovörderst sitt. Sluck! — Rümdreihn! — Klecks! Un wedder achtern an den Krüsel ran. Dat geiht ohn Utnahm, een na den annern. So warrn se all acht mit de Tiet groot un fett. Na, wat seggst nu?" Ick lach un kau mit volle Backen. "Nu büst du an de Rehg!" „Weetst, he is al bi’n Natuurschutz west, da hett noch keeneen veel dorvon snackt. Dat weer in de Tiet, as de Wilderer noch lustig Seeadler un Falken för rieke Lüü klaut hefft. Mitünner is dat ok gefährlich west, wat he beleevt hett. He hett mi vertellt, dat em een Deev sogoor binah dootsteken wull, aver he is babenhannig bleven un hett den Wilddeev de Polezei övergeven. Jo, so’n düchtigen Mann was uns Opa Harms. De was en modigen Mann, is he ja hüüt noch, nich?“ Ik harr mi in Rage red't, weer ganz begeistert över all de grootoordigen Belevnissen. Mit Eten weern wi fardig un ik güng nu liesen na den Beek röver, un dor weer he wedder, de Vagel. Aver wat weer dat? He harr sien Fisch annersrüm in Snavel. So kunn he em doch nich rünnerslucken? Nu fleeg he loos un denn is he in de Röhre ünnen an'n Beek verswunnen. Harr he doch Junge? Un denn keem de Oltvagel rut. Nee, wo dull de utseh! Vullsmeert mit witten Vagelschiet bit an'n Buuk! He is denn ok glieks koppheister in den Beek rünner. So'n Dierten as de Iesvagels köönt den Schiet von ehre Lütten nömlich nich mit ut'n Nest rüümen, as Amsel un Lünk dat don. Nee, de Schiet is so dünn as Baggermatsch un dat blivvt jümmers in de Röhre liggen, dor, woneem de Lütten em bi dat Rümdreihn hensprütt hebbt. Dorüm möten de Öllern jümmers glieks in de Badewann, wenn se in den langen Gang west sünd. Süns kunnen se woll ehr Feddern bald in Aschammer smieten. Aver ok bi uns in Hamborg-Bramfeld gifft dat nu wedder Iesvagels, heff ik höört, wieldat se endlich begrepen hefft, dat een de Woterkant nich mehr fast inmuuern dröff, sünnern allens torüchbuuen mutt, so as de Natuur dat meent hett, mit Büsch, Planten un de Kanalisation wegrieten. Beken sünd keen Kanääl nich, sünnern natüürlichen Levensruum för Dierten.

Chelan County is en Kreis (County) in’n US-Bundsstaat Washington. He hett 72.453 Inwahners (Stand Zensus 2010) op en Rebeet vun 7.568 km². De Sitt vun de Verwalten is in Wenatchee. Vun de 66.616 Inwahners bi’n Zensus vun 2000 harrn 31.844 Minschen Arbeit. Dat Inkamen je Kopp vun de hele Inwahnertall weer 19.273 US-Dollar. 33.546 Minschen hebbt op de Highschool ’n Afsluss maakt, ’n Afsluss an’e Universität, de ’n Bachelor-Afsluss oder noch höger weer, hebbt 9.294 Minschen maakt. 12,23 % vun de Inwahners leven 2000 ünner de Inkamensgrenz to de Armoot. 19,64 % hebbt 2000 tohuus ’n annere Spraak as Engelsch snackt un 12,92 % vun de Inwahners sünd buten de USA boren worrn. Vun de Vöröllern her sünd 83,63 % vun de Minschen Witte, 0,26 % Swarte, 0,68 % stammt ut Asien un 0,12 % vun de Eilannen in’n Pazifik. 0,99 % sünd Nakamen vun Indianers. 12,19 % hebbt sik sülven to noch annere Gruppen torekent. 2,14 % hebbt angeven, dat se Vörfohren vun ünnerscheedliche Afstammung hebbt. As Nakamen vun Lüüd ut Latienamerika hebbt sik 19,26 % vun de Lüüd ansehn.

Oma Koopmann wohnt op'n Buurnhoff in't Moor. Nums weet, wo dat passeert is, aver as Oma sik ehr Liefgericht Wuddeldick kookt hett, keern dor ene Wuddel rut un de leevt nu bi Oma al dree Daag un heet Wuddeldick. He lehrt veel Nees vun Oma un beleevt teemlich upregenden Kram un dorbi findt he ok noch en lüttjen Früünd.

Dat sün all so Geschichten, de ik beleevt hebb, de mi infalln sünd oder anner Lüü mi vertellt hebbt. Döntjes, Gedichte oder Riemels ut mienen Kopp, aver uk wecke von anner Schrievers, de ik in Plattdüütsch översett hebb.

schall/warr lehren schallst/warrst lehren schall/warrt lehren schöölt/warrt lehren schöölt/warrt lehren schöölt/warrt lehren

schall/warr nöckern schallst/warrst nöckern schall/warrt nöckern schöölt/warrt nöckern schöölt/warrt nöckern schöölt/warrt nöckern

Fan fan fan fan!!!!! Fick nyss veta av mamma att startlistorna har kommit ut för imorgon och jag har 9 TIMMAR mellan mina starter. Låt mig dööööööööööööööööööööö!

Peru (Spaansch: República del Perú; Quechua un Aymara: Piruw) is een Land in dat westliche Süüdamerika. Dat grenzt na Noorden hen an Ecuador un an Kolumbien, in’n Oosten an Brasilien, in’n Süüdoosten an Bolivien, in’n Süden an Chile un in’n Westen an'n Pazifik. Dor leevt 28.302.604 Inwahners (16. Mai 2006) up 1.285.220 km². Dat sünd 22,02 Inwahners/km². Ehr de spaanschen Conquistadores dat Land erovert hefft, is Peru dat Hart vun dat Riek vun de Inkas ween. De Hööftstadt weer dormols Cuzco. 1572 hefft de Spaniers dat Land innahmen un bit to de Unafhängigkeit is dat in ehre Hand bleven. Peru is an’n 28. Juli 1821 unafhängig wurrn vun Spanien. Vun de Tied af an hefft sik Militärs un Börgerslüde afwesselt mit de Regeerung. Ok hett dat mol Diktaters geven un mol demokraatsche Regeerungen. Twuschen 1836 un 1839 steek Peru in eene Konföderatschoon mit Bolivien tohopen. Vun 1864 bit 1866 hett Peru sik in en Krieg mit Spanien slahn. Dor güng dat üm de Guano-Eilannen (de Ballestaseilannen) vör Peru siene Küst bi. Spanien harr eene vun düsse Inseln besett' un so geev dat Krieg. Peru hett düssen Krieg wunnen, ok vunwegen de Hölp vun Ecuador, Bolivien un Chile. Twuschen 1879 un 1883 hett Peru, tohopen mit Bolivien, den so nömmten Salpeterkrieg gegen Chile föhrt. Chile weer dormols in den Küstenstreek vun Peru inbraken un harr sik in'e Wösten fast sett. Dor weer bannig veel kostbar Solt to finnen. Peru hett düssen Krieg verlaren un möss denn twee Provinzen an Chile afgeven. Vun 1980 bit 1992 weern de Inwahners vun Peru dalböögt unner de Gewalt vun de maoistische Terrorgruppe Sendero luminoso (Lüchtpadd). De harr sik vörnahmen, de Ordnung, de in Peru bestahn dö, üm to smieten. Um un bi 30.000 Minschen sünd dor bi umkamen, as düsse Grupp brutal tokehr güng. Dat is taxeert wurrn, datt de Geld-Schaden sik alltohopen up 29,5 Milliarden Euro belopen deit. Man de Anföhrers sünd 1992 gefangen sett wurrn. Peru is blangen Bolivien un Guatemala en vun de dree Länner, wo de meisten Inwahners Indianers sünd. Vun de Peruaners höört 45 % to de Indianers to. Tomeist sünd dat Lüde, de Quechua (40 %) oder Aymara (5 %) snacken doot. 37 % vun de Inwahners sünd Mestizen, 15 % stammt ut Europa un 3 % to'n Deel ut Afrika un to’n Deel ut Asien.

Dat Bisdom Veern is üm 800 in Veern grünnt worrn un höör in’n Anfang to de Karkenprovinz Mainz. Se weer toeerst mit de Abtee in Amorbach in’n Odenwald in Personalunion föhrt. Later in’t 9. Johrhunnert keem de Bischop denn mehrst ut’n lokalen Adel. So hebbt de Amelunger mehrst Mönken ut de Abtee Corvey op den Bischopsstohl sett. Dat Doomkapitel kunn al üm 890 bi’t Vermögen ene Trennung vun’n Bischop dörsetten. Vun 1275 an op 16 Liddmaten fastleggt, müssen de fief öllsten Preesters, de fief in’e Merr Diakonen un de fief jüngsten Subdiakonen wesen. De Proovst vun St. Johannis in Lünborg weer de 16. Liddmaat un harr en Sünnerstatus. De Liddmaten füll dat Kapitel, dat Proovst, Dekan, Scholaster, Kellner, Kantor un Thesaurar as Dignitäten ümfaten dei, vun sülvst op. Gegen dat Enn vun’t 15. Johrhunnert kemen nich weniger as 48 Doomvikaren dorto. Siet 1558 kreeg de luthersche Glöven in’t Bisdom jümmer mehr Bedüden un mit de ne’e Karkenordnung in de 1570er Johren weer dat Bisdom praktisch evangeelsch. Twischen 1630 un 1634, nadem dat Bisdom inn’n Dörtigjohrigen Krieg vun kathoolsche Truppen innahmen worrn is, harr Veern noch wedder en kathoolschen Bischop. In’t Johr 1648 keem dat Bisdom denn dör den Westfäälschen Freden to en Enn un keem as Deel vun’t Hertogdom Bremen mit Seet in Stood an Sweden.

Disse Datei is as gemeensam bruukte Datei op Wikimedia Commons hoochlaadt un warrt mööglicherwies ok vun annere Wikis bruukt. De Bildsied vun dor warrt ünnen wiest.

Back to the Future (op plattdüütsch so veel as „Torüch na de Tokumst“; dt. Titel: Zurück in die Zukunft) is de Titel vun en Science-Fiction-Kummedie ut dat Johr 1985 vun den Speelbaas Robert Zemeckis. Dat weer de eerste Deel vun en Tietreisen-Trilogie, de 1989 mit Back to the Future Part II wietergüng un een Johr later mit Back to the Future Part III ehrn Afsluss funnen hett. Dat Dreihbook hett he tosamen mit Bob Gale schreven. In den Film geiht dat üm den Schöler Marty McFly, de ut Versehn mit en Tietmaschien in dat Johr 1955 reist un dor de verleden Tiet ännert. Dat föhrt dorto, dat sik sien Öllern nicht drapen doot un dormit sien egen Dorwesen in Gefohr kummt. Also sett he allns doran, de oorsprüngliche Historie wedder hertostellen un in’t Johr 1985 torüch to finnen. In de verleden Tiet dröpt he all de Lüüd – dörtig Johren jünger – wedder, de he kennt: George, sien torüchhollern Vadder, as ok Biff, de ok dörtig Johren later noch sien Vadder rümkommandeert un utnütt. As Marty an de Steed vun sien Vadder anföhrt warrt, ännert sik de Verloop vun de Tiet – mit de Naklapp, dat sik Lorraine – Marty sien tokamen Mudder – in em sülvst verkieken deit. So löpt Marty Gefohr, dat sien Öllern nie tosamenfinnen doot un he sülvst nienich boren warrt. Üm wedder torüch in sien egen Tiet to kamen, söcht he na den fröheren Boc Brown un övertücht em, dat he mit sien Utfinnen in de tiet torüch reist is. Opletzt seggt Brown em sien Hülp to. Üm de nödige Energie för de Reis to kriegen, kummt jem de Infall, en Blitz to nütten, de een Week later in de Klock vun’t Raathuus inslahn schall. Man, vördem he in sien Tiet torüchreisen kann, mutt he de Saak mit sien Öllern noch op de Reeg bringen. Dat wiest sik as teemlich swore Opgaav, vunwegen dat sien Vadder so bannig torüchhollern is un sik sülvst nix totroet. Ut dat, wat he vun sien Öllern weet, slutt Marty, dat de beiden op en Ball an de School gahn mööt, woneem se sik dat eerste mol en Söten geevt. Marty överleggt sik sogor en Plaan, woans sien Vadder sik as Held opspelen kann, üm Lorraine vun sik to övertügen – de neemlich stieht op starke Mannslüüd, de jemehr Fro to schulen weet. Man, dat kummt ’n beten anners, vunwegen dat ok Biff wat vun Lorraine will. Opletzt sütt sik George McFly nich Marty gegenöver, man Biff. Liekers ritt he sik tosamen un gifft em op’t Muul, so dat Lorraine sik wohrhaftig in em verkieken deit. Op’n Ball, woneem Marty ok noch as Gitarr-Speler inspringen mutt, finnt se to’nanner, so dat Marty de Historie wedder herstellt sütt. Liekers, will he nich torüch in sien egen Tiet ahn vörher Doc Brown to vertellen, wat in de Nacht passeert. De will dorvun nix höörn, vunwegen dat een nich in de Tiet ingriepen dröff. Marty schrifft em aver en Breef un versöcht em den to geven. Man ok den, will Doc Brown nich hebben un ritt em twei. In letzte Sekunn, as de Blitz daal geiht, kann Marty mit den DeLorean wedder toüch in de 1980er Johren reisen. Ofschoonst he 10 Minuuten fröher ankamen deit, kann he nich hinnern, dat Doc Brown daalschaten warrt. Denn aver stellt sik rut, dat de Doc den Breef later wedder tosamenfriemelt un sik för den Avend mit en Schuulwest utstaffeert hett. So överleevt he den Anslag. An’t Enn stellt sik aver rut, dat Marty sien Reis in de verleden Tiet Sporen torüch laten hett: Sien Vadder is siet de Tiet veel sülvstsekerer worrn un hett sien Droom wohr maakt, Schriever vun Science-Fiction-Romanen to warrn. Biff dorgegen arbeit nu för sien Vadder. Doc Brown beslutt dorgegen in de Tokumst to reisen, üm mehr doröever ruttofinnen, woans sik de Minschen entwickeln doot. In de letzten Szeen, jüst as Marty an’t Enn sien Fründin Jennifer en Söten geven will, kummt Brown wedder torüch un foddert jem op, mit em to kamen, vun wegen dat se wat för jemehr tokamen Kinner doon mööt. Dat Lexikon vun’n internatschonalen Film beschrifft den Film as en Mischen ut Science Fiction un romantische Kummedie, de wietgahn to’n Smustern weer. He wies en Reeg vun go’e Infäll op, an de nich blots junge Lüüd jemehrn Spaaß harrn.[1] Carrie Rickie kritiseer in’n Boston Herald de gladde Utföhren vun den Film ahn Ecken un Katen, ofschoonst dat Thema so ungewöhnlich weer.[2] De düütsche Kritiker Andreas C. Lazar schreev to den Humor, dat allns licht, charmant un witzig präsenteert weer, dat ok de Misanthrop mit de slechtsten Luun sik en Smustern nich verkniepen künn.[3] Sönke Krüger stell rut, dat de Reiz vun den Film sünners in sien originellen Inholt leeg as ok in den hartlichen Humor, de sik ut dat Gegenöverstellen vun Mief un Idyll vun de 1950er Johren mit de Hektik un de Modernität vun de 1980er Johren geev.[5] De Film weer utermatig spoodriek, wat sik ok in de Filmpriesen wiest. Vörslahn weer Back to the Future 38 mol. Wunnen hett he dorvun veerteihn Filmpriesen, dorünner: Back to the Future weer in Tosamenarbeit vun Universal Pictures un Amblin Entertainment produzeert. De Dreiharbeiten hebbt an’n 26. November 1984 anfungen un weern an’n 20. April 1985 to Enn. De Produkschoonskosten weern op ruchweg 19 Millionen US-Dollar schätzt. Inspeelt hett de Film weltwiet üm un bi 381 Millionen US-Dollar, dorvun 210 Millionen alleen in de USA.[7] Vun September 1980 an weer al an dat Dreihbook arbeit. De Infall dorto weer aver al öller, hett Gale inst seggt. Inspireert weer dat dör de Fraag, wat woll weer, wenn een in de verleden Tiet reisen künn, üm to kieken woans de Öllern sik as junge Lüüd bedragen harrn.[8] Gale harr neemlich in’t Johrbook vun sien Vadder blaadt un faststellt, dat he dormols Viez-Klassenspreker weer. He harr sik fraagt, wat he dormols mit em befrünnt wesen wullt harr.[9] Nadem dat Dreihbook vun eenige Studios aflehnt worrn is, weer Steven Spielberg de Eenzige, de den Stoff produzeren wull. Zemeckis hett dat Projekt denn aver eerstmol fallen laten, vunwegen dat sien vörigen Filmkummedien I Wanna Hold Your Hand un Used Cars, de beide ok vun Spielberg produzeert weern, wenig Spood harrn. He weer bang, dat noch en Film ahn Spood sien Roop tonichten maken künn. Man, as sien Film Romancing the Stone teemlich goot lopen weer, harrn nu doch eenige Studion Intresse an dat Dreihbook, un Zemeckis beslööt, den Film nu doch antogahn. He wull Spielberg as Produzent hebben, vunwegen dat de vörher al vun dat Dreihbook övertüügt weer. Vördem dat losgüng, wull Sid Sheinberg, de Vörsitter vun Universal Pictures, aver noch en poor Ännern. So hett he to’n Bispeel den Naam vun Marty sien Mudder vun Eileen to Lorraine ännert, wat de Naam vun sien Fro weer. De Versöök den Filmtitel op „Spaceman From Pluto“ to ännern is vun Spielberg afblockt worrn, vunwegen dat he torüchschreven harr, dat se all över den Witz fein lacht hebbt. Sheinberg weer dat woll to pienlich, dorop to antern, dat sien Witz an sik eernst meent weer. Dat Thema weer dormit vun’n Disch. Bit kort vör’n Anfang vun de Dreiharbeiten weer vörsehn, dat de Hööchdpunkt op en Atomtestrebeet stattfinnen schüll, woneem de Tietmaschien ehr Energie dör dat Tünnern vun en Atombomb kriegen schüll.[9]. De Idee is aver ut finanzielle Grünnen fallen laten worrn. Dorna eerst keem de Idee, dat de Energie vun en Blitz toföhrt warrn schüll. Ofschoonst de Film en apen Enn hett, weer eerst keen wieteren Deel plaant. Eerst na den finanziellen Spood vun den Film hebbt sik Gale un Zemeckis doran sett, de annern Deelen uttoklamüstern. Teemlich gau weern Crispin Glover un Lea Thompson ünner Verdrag nahmen, de nich blots de jungen Lüüd speelt, man ok de Öllern vun Marty McFly in de 1980er Johren. Dat weer to de Tiet nich begäng un müss mit veel Tietopwand över Make-up un Kledaasch ümsett warrn. Ok Christopher Lloyd is al na korte Tiet as Doc Brown annahmen worrn. Na sien egen Vertellen hett he sik för sien Rull dör den Dirigent Leopold Stokowski inspireren laten, de sik dör sien övermatige Gestik uttekent. Man, ok vun Albert Einstein harr he sik wat afkeken. De Söök na en egenten Hööftdorsteller hett sik dorgegen hintagen, wat opletzt ok den Anfang vun’n Dreih ruttögert hett. Michael J. Fox weer vun Anfang an vun Zemeckis inplaant, künn aber nich anstellt warrn, vunwegen dat he annere Plichten harr. De Rull weer denn vun Eric Stoltz övernahmen, man Zemeckis hett bald faststellt, dat Stoltz nich de Oort vun Humor transporteren künn, den he sik vun de Figur McFly utdacht harr.[10] Dorophen hett Zemeckis nochmol bi Fox nafraagt, de nu parallel to de annern Dreiharbeiten ok an den Speelfilm deelnehmen wull – wat för den Schauspeler bannig veel Arbeit bedüden de. Wegen sien annern Plichten künn he tomeist blots in de Nacht arbeiten, so dat de Szenen an’n Dag in’t Studio mit entspreken Belüchten maakt worrn sünd. Dör den Wessel in de Hööftrull müss ok de Fründin vun McFly nee besett warrn. OOrsprünglich schüll de Rull vun Melora Hardin speelt warrn, de aver düütlich grötter weer as Fox, wat na de Ansicht vun de Produzenten snaaksch utsehn harr. Zemeckis wull den Film in’n Vöroort vun en gröttere Stadt dreihn, hett aver keen Genehmigung kregen, de Stadtfassaden mehrmols na jemehr Vörstellen aftoännern. Opletzt is op dat Rebeet vun „Universal“ dreiht worrn. Hööftdreihhoort is dormit de so nöömte Courthouse Square worrn, de al för annere Filmen bruukt worrn is as To Kill a Mockingbird oder Gremlins. 2003 is dat Huus wedder ümboet worrn un deent nu as Kulisse för de Feernsehreeg Ghost Whisperer. De Tietmaschien weer in verschedene Variatschonen plaant un faken ännert. Toeerst harr se de Form vun en Laser-Apparat, de in en Ruum opboet weer. Dorna schüll dat en Köhlschrank wesen, in den man ringahn künn. De Makers weern denn aver bang, dat Kinner dat namaken un sik in Köhlschränk insluten künnen, un hebbt den Infall aflehnt. Opletzt keem de Infall, de Maschien mobil to maken. So keem de DeLorean DMC-12 dorbi rut. En Grund weer dorbi ok, dat de Inwahners den DeLorean för en Ruumschip holen warrn müssn, wenn de in de 1950er Johren lannen deit. Vun Industrial Light and Magic, de Zemeckis mit de Trickeffekten beopdraagt harr, kemen verschedene Utarbeiten, woans dat Ruum-Tiet-Kontinuum, dat den Övergang vun een Tiet in en annere daorstellen schüll, utsehn künn. Zemeckis weer aver mit nix dorvun tofreden un hett den Övergang opletzt ahn grote Effekten dorstellt. Sien Anliggen weer, dormit dat Tietreisen technisch so to wiesen, dat een dat glöven künn. He un Gale hebbt sik togliek dorop fastleggt, dat de Maschien nich togliek in de Tiet un in’n Ruum reisen künn. Dat schien jem unmööglich.

De födereerten Staaten vun Mikronesien sünd en Inselstaat in den westlichen Deel vun den Pazifik. De Staat geiht över den gröttsten Deel vun de Inselgrupp vun de Karolinen hen un sett sik tohopen ut de Staten vun Chuuk, Kosrae un Pohnpei, de tosamen de Oostkarolinen utmaakt, un de Staat vun Yap, de tohopen mit den unafhängigen Staat vun Palau de Westkarolinen utmaakt. De Republiek Mikronesien draff nich verwesselt weern mit den Inselbulten vun Mikronesien. In de Republiek wahnt alltohopen 110.218 Inwahners (Okt. 2006) up 702 km² Land. Dat sünd 154 Inwahners/km². Unafhängig wurrn is de Republiek vun Mikronesien an’n 3. November 1986. Staatsform is en Bundsrepublik. Hööft vun den Staat is de Präsident Manny Mori. De Hööftstadt is Palikir. De Amtsspraak is Engelsch.

schall/warr laven schallst/warrst laven schall/warrt laven schöölt/warrt laven schöölt/warrt laven schöölt/warrt laven schall/warr laven schallst/warrst laven schall/warrt laven schöölt/warrt laven schöölt/warrt laven schöölt/warrt laven

schall/warr gissen schallst/warrst gissen schall/warrt gissen schöölt/warrt gissen schöölt/warrt gissen schöölt/warrt gissen

Dat Bild, mit dat wi uns hüüt befaten willt, hett Caspar David Friedrich 1818 in sien Hochtietsjohr maalt. En nauen Titel kennt wi nich. Dat Bild is meist mit 30x22 cm en lüttes Bild. Dat Bild köönt wi uns in dat Folkwang Museum in Essen anseihn. Een helles, strahlen Bild hebbt wi vör uns. Caspar David Friedrich belevt as jung Verheiradte de schönste Tiet vun sien Leven. Wi kennt vele anner Biller vun em. Hei begegent uns introverteert, weltschuu, natuurverbunnen un religiöös. Sien Biller warden faken as melanchoolsch utdüüdt. Sien Denken un Föhlen güng üm Sien, Vergahn un Warden. "Woso, de Fraag is oft mi stellt, wählst du to'n Gegenstand vun dien Malerie so oft den Dood, dat Vergahn un dat Graff? Üm för alle Tieden eiß to leven, mütt een sik oft den Dood ergeven." So de Anter vun Caspar David Friedrich. He hett goode, aver mehr lege Tieden hat. Un de mehrsten vun uns denkt an de Biller vun Truur un Ensåmkeit, wenn se Friedrich erinnert. Na sien Verstahn schall de Kunst twüschen de beiden Warke vun Gott, Minsch un Natuur, vermiddeln. So begegent hei de Schöönheit vun de Natuur un versööcht Stimmungen un Föhlen to verarbeiden. Sien Biller sünd keen Afbiller vun de Natuur. Hei bringt up de Lienwand dat Unfaatbore, dat geheimnisvull Empfinden. De Landschaften, de he maalt, warden in ehr Wunner dörch de unendlich schienen Welt ünnerstreken. De "Fru vör de ünnergahn Sünn" wiest uns ehren Rüüch. De Rüüchfiguren hett Caspar David Friedrich nich erfunnen. Se hebbt Traditschoon, de bit in de Antike trüch geiht. Disse Rüüchfiguren sünd bi Caspar David Friedrich keen Biwark, se hebbt groot Bedüden. Wenn wi uns nu dat Bild vun de Fru anseihn, ward uns dat fix kloor. De Fru steiht middig in dat Bild. Se verdeckt den Fluchtpunkt. De liggt meern in de Fru. Up de Wies ward de Bekieker inlaadt, sik in de Figur to versetten. — Dorbi köönt wi sinnig in'n Achterkopp behollen, dat in ole Biller faken de Steden, wo sik Linien krüzen, dat üm warden Leven geiht. Dat seiht wi up dat ole Bild vun de Schöppung vun Eva ut de Ripp vun Adam. Hett dat Krüzen vun de Fluchtlinien in de Midd vun den Lief vun de junge Fru ok so en Bedüden? Denkt Caspar David Friedrich villicht an sien ierstes Kind, dat ünnerwegens sien kunn? Wedder en Radel, de wi vun anner Biller vun Caspar David Friedrich kennt. So köönt wi mit Andacht dat Wunner vun den Sünnenünnergang in uns upnehmen. Wi warden mit inrahmt vun de Strahlen, de dörch dat Bild gahn. Wenn wi nu dat Bild wat länger seihn un uns uns Deil denken, denn warden wi wies, dat de Minsch de Natuur fröömd worrn is. De Weg, up den de Fru kamen is, enndt poor Schreed vör ehr. Up beide Sieden liggt Findlinge. Enn vun Minschenwark, denn fangt de Natuur an. Keen lütt Stieg laadt to't Wiederwannern in, keen Bloom, se sik neger antokieken. Wi seiht keen Wisch mit bunte Blaumen un gröön Gras, dat gliekt mehr een dröög-moorig Heid. Woll seih ik de witten Flusen up dat Bild: Kann dat Wullgras sien? En güste Gegen is dat. Bit to de Kimm nix vun Minschen to seihn. Se is vun dat Licht anstrahlt, nich dörchglöht vun dat Licht. Mi is, as straakt lumig Avendwind ehr Gesicht. In de Stillnis höör ik Wöör vun ehr: Afscheed? Orrer Dank? Beden? — So kunn dat Bild ok een Henwiesen sien, dat Caspar David Friedrich in de Tiet mit den Pantheismus hanterte. De Pantheismus geiht dorvun ut, dat Gott överall is. De Welt mit allens, de Stiern, de Sünnen, de Eerd mit Land un de See, de Minschen, Deerten un Planten , dat is Gott. Gegenöver de Schöönheit un dat Uphæven vun de strahlen Sünn schient de Minsch verlaten, de Gott sien Biestand nöödig hett. Un wenn dat de ünnergahn Sünn is, de dat deit, denn is dat Bild villicht en Teiken, dat Caspar David Friedrich hier en Gebeet för sik un sien wassen Familje maalt hett. Denn kunn dat Bild ok "Avendbeden" heiten. He schreev maal an sien Fru: "Allens is Stillnis, Stillnis üm mi her; alleen un jümmer alleen; dat deit mi woll, aver ik mucht dat nich jümmer so hebben." "Ji nöömt mi Minschenfiend, wieldat ik Gesellschopp sien lååt, ji liggt scheif, ik leev se. Doch dat een de Minschen nich hatten deit, mutt he nich so veel mit jüm ümgahn." "Ji schimpt un sprekt, de Gegenstand is in de Natuur anners un de Maler hett veel rinseihn, wat gor nich in wirklich is. Ik ehr, wat ji schimpt, denn wat de Maler rinsüht, is jümmer schöön un blifft den Charakter vun den Gegenstand un de Natuur truu." Un nu köönt Se noch beleven, wo tollpatschig mien Wöör sünd, wenn ik Caspar David Friedrichs Biller utlegg. De Lyrikerin Ursula Krechel hett dat Leven un Wark vun den romaantschen Maler in een grotes Gedicht "Flacken decken Riemel" beschreven. Nich verfieren un ok nich wegleggen, wenn dat surrealistisch Gedicht bi de eersten Maale Lesen fröömd daherkümmt. Dat ännert sik. Fru Krechel schrifft vorweg:

Mit de Anschaffung vun en lütte Digitaalkamera heff ik anfungen, in'n Alldag un bi't Rümströmern in min holsteensche Heimaat eenfache Biller to knipsen vun Ansichten, de mi opfullen, un mit lütte Versen dorbi to seggen, wat mi anspreken dä. In elk Maand kemen poor tosamen. Op Plattpartu bringt wi ehr mit en halv Johr Tiedünnnerscheed rut. Dat is Afsicht: Wat nu is, hebbt wi vör Oogen; man Biller un Versen schallt erinnern an dat, wat us nu feern is, un an de Annershaftigkeit vun'e Natuur in'n Johrsverloop.

Genesee County is en Kreis (County) in’n US-Bundsstaat Michigan. He hett 425.790 Inwahners (Stand Zensus 2010) op en Rebeet vun 1.658 km². De Sitt vun de Verwalten is in Flint. Vun de 436.141 Inwahners bi’n Zensus vun 2000 harrn 207.808 Minschen Arbeit. Dat Inkamen je Kopp vun de hele Inwahnertall weer 20.883 US-Dollar. 230.850 Minschen hebbt op de Highschool ’n Afsluss maakt, ’n Afsluss an’e Universität, de ’n Bachelor-Afsluss oder noch höger weer, hebbt 45.059 Minschen maakt. 12,95 % vun de Inwahners leven 2000 ünner de Inkamensgrenz to de Armoot. 4,53 % hebbt 2000 tohuus ’n annere Spraak as Engelsch snackt un 2,14 % vun de Inwahners sünd buten de USA boren worrn. Vun de Vöröllern her sünd 75,29 % vun de Minschen Witte, 20,37 % Swarte, 0,81 % stammt ut Asien un 0,02 % vun de Eilannen in’n Pazifik. 0,55 % sünd Nakamen vun Indianers. 0,78 % hebbt sik sülven to noch annere Gruppen torekent. 2,18 % hebbt angeven, dat se Vörfohren vun ünnerscheedliche Afstammung hebbt. As Nakamen vun Lüüd ut Latienamerika hebbt sik 2,33 % vun de Lüüd ansehn.

In düsse Kategorie staht Artikels, de Themen un Begeevnissen behannelt, de in dat Johr 2012 ween sünd.

Skynda dig nu då,klockan ä mycket Tom..du kommer försent,klä på dig nu då..du ska gärna hinna äta åxå och borsta tänderna..leta reda på ryggsäcken du slarvat bort..vart är den liksom?? öööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööö

He weer dat jüngste vun acht Kinner vun Jennie Harper, en athapaskisch Indianerin ut de Region Koyukuk un hör schottschen Ehemann Arthur Harper He weer de eerste Minsch de den Tipp vun den Mount McKinley, den hööchsten Barg in Noordamerika recken dee. He reck den Tipp an’ 7. Juni 1913, bevör de anner Kollegen vun disse Expeditschoon Harry Karstens, Hudson Stuck un Robert Tatum hüm folgen deen. Walter Harper hett den Harper Glacier, nah sien Vader Arthur Harper nömmt.

Ik glööv, nüms wunnert sik, dat vun Wiehnachten noch de mehrsten Bruukwiesen bekannt sünd un noch veele hüüt so praktezeert warden as in de Vörtieden, wenn ok jümmer weniger Lüüd weiten, wat wi Wiehnachten egenlich fiern. An'n Niklaasdag, den sößten Dezember, stellen de Kinner en Schooh, en Stevel orrer en Puschen vör dat Finster, kann ok sien, dat se en Mütz orrer en Töller vör de Slaapstuven-Döör stellen. Se töven up "Sünnerklaas". Dat Woort set sik tosamen ut "Sünte", dat för "Sanctus" ("Hillig") steiht, un ut "Klaas" ("Klaus"). De ut Holland kamenden "Remonstranten" hebbt dissen Bruuk na Friedrichstadt bröcht. Up Helgoland maakt de Grooten de Kinner mit Niklaas bang. He kümmt mit sien Maten vun en wiede Reis un nimmt Hüsung in't Lüchtfüür. Abends gahn Niklaas sien Gesellen vun Huus to Huus un kieken na, wat de Kinner dat Johr woll ordig weern. In de Adventstiet trecken de Kinner vun wat arme Lüüd vun Huus to Huus un singen vör de Döör orrer up de Deel. Se bidden üm "en beten to Wiehnachten". Een Beedsprook geiht in Dithmarschen so: "Arm Lüd ni'n beten mitdelen? Lewer Gott segent rikelt un duppelt weller." De Buur orrer sien Fru stahn up de Deel achter enen Disch un verdeilen de Gaven. Dat ist meist en Recht, da de Kinner wat kriegen. De Beed heit: "Ik wull mien Geld giern afhalen." So is dat tominnst up Eiderstedt. En ole Wies vun Sozialhülp! De Rummelpott is en Toon-Pott orrer en Blickdoos, över de en frische Swiensblaas bunnen ward. In'e Midd vun de Membraan ward dörch enen Slitz en Rohrhalm steckt, üm dat Rohr de Huut vun de Blaas hochtreckt un fastwickelt. De Halm kickt up beide Sieden vun de över de Doos spannte Blaas rut. De Blaas drögt un spannt sik. Wenn de Halm mit beten Spuck natt maakt ward un denn hen- un herschaven ward, denn brummt de Rummelpott. En annere Rummelpott is en mit lütte Steen füllte Swiensblaas, so en Oort Klapper. De Anföhrer vun de Rummelpottlöper lött den Rummelpott "rummeln", de annern singen dorto. En to Wiehnachten sungenes Leed geiht so: De Sternlöpers lopen in de Adventstiet, to Niejohr un an'n Dreekönigs-Dag vun Huus to Huus. Se hebbn sik mit witte Döker verkleedt, en Kroon ut Papp up'n Kopp. Vörweg dregen se en Stiern an en Staff. Se wünschen de Lüüd Glück un allens Gode. De Spröök sünd mehrstendeils in Hoochdüütsch. Wokeen de Hungerjohr 1945 bit 1948 mitbelevt hett, de kann sik vörstellen, wo groot de Freud över dat gode Eten weer. Un fröher güng dat schrager to as in unse Daag. En Wiehnachts-Eten is Langkohl mit Speck orrer Swienskopp. "Mule-Brood" ward ok geern eten. Dat sünd Swattbroot-Schieven, de in Specksupp dörchkaakt sünd. "Mule" stammt af vun't Franzöösche "mouiller", un dat heit "inweiken". In de Wiehnachts-Tiet dörf keen Besöök ut Huus gahn, ahn wat to eten, süß dreggt he Wiehnachten ut't Huus. Natüürlich is üm Wiehnachten rüm de Spökenkiekerie levig. An'n Wiehnachtsavend mutt beten Koorn utdöscht un dat Veih vun't Stroh wat to'n Freten geven warden, dennso waßt dat Koorn tokamendes Johr good. Ok in de Hillige Nacht können de Deerten snacken. Dorüm geiht de Buur in disse Nacht nich in'n Stall. He dörf sien Veih nich stören. De twölf Nachten vun Hillig Abend bit to'n Dreekönigsdag sünd besünner Nächten, de Twölften. De Tiet ward ok de Tiet "twischen de Daag" nöömt. Veel Avergloven is mit de Daag verknütt. De Daag warden nich länger. Elkeenen Dag gifft dat Weder in't tokamen Johr an. So kann en seihn, woans dat Weder in de negsten twölf Maande warden deit. De Twölften sünd hillige Daag. Arbeidt ward blots, wat nödig is. Spinnen dörf en nich, dat Tüüg höllt nich. Wäsch dörf nich wascht warden. Buten up de Lien dörfst nix to'n Drögen uphangen, süß starvt een ut't Huus. Ok liek as in'e Johanninacht is de Kreeft ünnerwegens. Mull dörf nich ut't Huus fegt warden, en fegt dat Glück rut. De Kohstallungen warden nich utmeßt, sünst versett de Köh de Kälver. Swien warden nich slacht, dat Fleesch höllt sik nich. Mit Brootbacken is dat ok so. En dörf sik nix pumpen, Utlehntes mutt vör de Twölften trüchgeven sien. Süß geiht dat Glück ut dat Huus. In de Twölften treckt de "wilde Jagd", de "Wode" mit siene Hunnen, över't Land. In sien Gefolg huschen Geister vun Verstorvene. Wo he intrecken kann, blifft een vun sien Hunnen, en swatte Hund een Johr. Dat bringt Unglück. Dorüm warden de Dören bi Sünnenünnergang slaten. In de Twölften dörf man en Deert keenen Naam geven, kunn sien, dat sik in dat Deert een "göttliches Wesen" in disse Tiet verkrüppt. In disse Tiet sünd veele vun de olen Götter ünnerwegens un in de Neeg vun de Minschen. Hexen drieven sik ok rümmer. Wenn en Bessen verdweer vör de Döör stellt is, können se nich in't Huus kamen. Nich vergeten hebbt de Öllren, dat de Brunen — wat de Nazis west sünd — dat Wiehnachtsfest dull verdreiht hebbt. Wat geev dat dor allens! Jul-Klapp un Sünnwenn-Freud un Winterhülpswark-Figuren ut Erzgebirg. De Hauptsaak weer, dat Fest to en "Mudderfest" to maken, so as in dat Leed vun Hans Baumann in de 3. Stroph sungen ward: Wat in uns Daag in de Vörwiehnachtstiet un to Wiehnachten loos is, dat weit elkeen. Is nich to överseihn un nich to överhörn. De Kaptalisten, de lütten un de grooten, warven un warven mit Musik un Lichten un Biller un Rabatt. Du schallst köpen, köpen! Un wenn de Euros in ehr Kassen klingt, denn is dat en godes Wiehnachtsfest. Mit Wiehnachten hett dat faken nich mehr veel to doon. In Bad Schwartau ward dat mit Wiehnachten ditt Johr aver beder. För junge Öllern ward en Seminaar anbaden, wo se mitkriegt, woso wi Wiehnachten fiert, wat wi an dissen Avend un de twei Festdaag fiert, wat to Wiehnachten vun all den bunten Kraam an un in de Hüüs to Wiehnachten tohört un wat nich, woso so veele Lüüd in de Karken lopen, un dat sogoor meern in de Nacht. — As ik dat Inladen to dit Seminaar in uns Blatt hüüt leest heff, dor weer ik baff. Un nu överlegg ik mi so, dat dat denn doch woll goot is, wenn de dat henkriegt, dat beten vun Wiehnachten achter Speel-Konsolen, DVD-Player, Gameboys un bunte Gummistevel vörlüchten deit.

Vanderburgh County is en Kreis (County) in’n US-Bundsstaat Indiana. He hett 179.703 Inwahners (Stand Zensus 2010) op en Rebeet vun 609 km². De Sitt vun de Verwalten is in Evansville. Vun de 171.922 Inwahners bi’n Zensus vun 2000 harrn 90.182 Minschen Arbeit. Dat Inkamen je Kopp vun de hele Inwahnertall weer 20.655 US-Dollar. 93.243 Minschen hebbt op de Highschool ’n Afsluss maakt, ’n Afsluss an’e Universität, de ’n Bachelor-Afsluss oder noch höger weer, hebbt 21.674 Minschen maakt. 10,71 % vun de Inwahners leven 2000 ünner de Inkamensgrenz to de Armoot. 3,84 % hebbt 2000 tohuus ’n annere Spraak as Engelsch snackt un 1,63 % vun de Inwahners sünd buten de USA boren worrn. Vun de Vöröllern her sünd 89,30 % vun de Minschen Witte, 8,19 % Swarte, 0,75 % stammt ut Asien un 0,04 % vun de Eilannen in’n Pazifik. 0,18 % sünd Nakamen vun Indianers. 0,40 % hebbt sik sülven to noch annere Gruppen torekent. 1,15 % hebbt angeven, dat se Vörfohren vun ünnerscheedliche Afstammung hebbt. As Nakamen vun Lüüd ut Latienamerika hebbt sik 0,98 % vun de Lüüd ansehn.

As Jungs kennten wi nix vun Karneval un "Taaataaataaa!" in Mainz orrer Köln. Fasching un Rosenmaandag kennten wi ok nich. De kemen wat later mit dat Radio vun'n Senner Königswusterhausen. "Heitwecken" geev dat aver jümmer, de kennten wi, ok in de legen Tieden. Uns Öllern kunnen uns blots nich verkloren, wat dat dormit up sik harr. Mutt ik dat hüüt versöken. Een kunn glöven, dat "Fastelavend" wat mit dat Woort "fasten" to doon hett. So is dat nu afsluut nich. In dat hoochdüütsche Wöörbook vun Weigand vun 1909 kriggst Upklärung. Dat Woort kümmt vun dat olddüütsche Woort "fasön" — "söken‚ upfinnen". 1691 kennt een denn dat Woort "fasen", ut dat so üm 1741 "faseln" ward. Un dat bedüüdt denn "wild rümmertoven, wirren Kraam snacken, Unsinn drieven, Lüüd tarren". Dat dään se denn all in griese Vörtieden. Lang bevör de "Narren" los weern. De Lüüd fierten dat Högerkamen vun de Sünn, dat Trüchkamen von de grönen Natuur unbannig, ruug un mallerig. Liekes hett Mensing denn rutfunnen, dat dat Woort nix mit "fasten" to doon hett. He bewiest, dat avers dat ok mit "faseln — sik vermehren" wat to doon hett. He hett een oole Seggwies ut dat sößteihnte Johrhunnert funnen, wo "faseln" "vermehren" bedüüdt: Wi kennt de Reedwies ut de letzte Reeg vundaag noch as "Unrecht Gut gedeihet nicht." In düsse Bedüden is denn ok "faseln" hier to verstahn. Dat Woort "Fasten" hangt dormit tosamen, dat för uns Öllervadders as heidnische Lüüd dit Fest wat mit Vermehren un Diegen bi Planten, Deerten un Minschen to doon hett. He kann dat an den Bruuk vun dat Slaan mit Ries-Roden nawiesen, vun dat bloots Fruunsminschen wat afkregen. Mannslüüd kriegen ja keen Kinner. Un Mensing kann bewiesen, dat dat vun den Mätennaam "Hedwig" herkümmt. So kennt he Leeder, de bi dat Upwecken un Slaan mit de Rood sungen warden. Dit ierste stammt ut slewigsche Eck: Disse Spröök gifft dat in veele Afwannlungen fast överall in't sleswig-holsteensche Land. Avers nich bloots de Kinner sünd ünnerwegens. Ok de Junglüüd trecken mit Musik vun Hoff to Hoff. Se kriegen Wüst, Speck un Eier. De Gaven dregen se up Heu-Forken orrer Klootstöcker. Dat kümmt ok vör, dat se sik bi ehren Umtoog kurioos utstaffeeren. In Wellsee bi Kiel hebbn se eenen ut Holt schnitzten Pierkopp mit dorbi. Veele Beddelspröök sünd noch bekannt. Een geiht so: Lang, lang is dat her, dat de Kinner in't Dithmarsche mit ehren Schoolmeister vöran dörch dat Dörp tröken. De Kinner süngen, un de Schoolmeister slöög de Trummel dorto. Dat weer dorwegen so inricht, dat nich to veel Undöög bereten wöör. In Meimersdörp bringen de Kinner allens, wat se in't Dörp sammeln, in de Schoolstuuv. Öllern kaken in de Köök vun den Schoolmeister. Un denn spiesen all tosamen. Wat nich upeten ward, ward in Körv verpackt un för Reken vun den Schoolmeister neegsten Dag in Kiel verköfft. Enen heel olen Bruuk gifft dat in Ostholsteen bit in't achteihnte Johrhunnert: Junnglüüd gahn mit Saagen un Äxten to Holt. Achterna löppt allens, wat lopen kann. En staatsche Boom ward ümsaagt un lüttmaakt un en groot Füür anbött. Üm dat Füür ward sungen un drunken un danzt. Nieges is avers ok tokamen: En beten geiht dat nämlich ok gegen de Kathoolschen, de mit ehr "Carne val!" för de Lutheraanschen to streng weern. En Leed-Anfang ward sogoor so utdüüdt, dat de Lüüd mit "Carne val!" nix in'n Sinn harrn: Fastelabend un Heitwecken sünd woll de beeden Wöör, de vun all dat bunte Drieven in vergahne Tieden överbleven sünd. Un wat kannst vun aflesen? Een blifft nix wieder, as mit noch mihr Respekt vun uns Öllervadders un Öllermudders to snacken. Een ool Schipper sää eiß to Theodor Storm: "Vun sienen Olen sprickt man ok Gudes, wenn man nich vör em steit." Dat schall so sien. Un wat mi noch dörch'n Kopp geiht, is ditt: Passioonstiet orrer ole Bruukwiesen ut heidnische Tieden, de mehrsten wat jüngeren Lüüd weiten hier nix un dor nix vun. Ik glööv, se kamen mit Jesu Intoog dörch dat Güllne Door up en Eselin na Jerusaleem, mit Marias Rüüköölsalven, dat Abendmahl mit sien Folgslüüd, mit de Belevnisse in Goorn Gethsemane mit sien Maten un besünners mit Judas, mit siene Utfragers Hannas un Kaiphas, dat Urdeil vun den Sanhedrin, sien Begegen mit Pontius Pilatus un upletzt mit sienen Doot up Golgatha nich trecht. Un ok nich mit dat Hahnenkreihn, wat Petrus to hören kreeg. Un dat Maria Magdalena in'n Düüstern negsten Morgen alleen to dat Graff vun ehren hochanseihnen Herrn güng, dat weit woll kuum een, wat dat bedüüdt. Ik segg dat maal so: Ahn Geschicht vun uns Herkamen küseln wi denn nu dörch't "Internet" un dörch "virtuelle Welten". "Viren" pieren uns. Orrer dat Puschenkino plaastert uns de Oogen to. Wat ut uns woll noch ward? Ik glööv, wi warden uns noch eiß na dat Mengels vun Bruukwiesen vun uns Vörfahren lengen.

Wat för en Freid! Grilltiet! Vun överall her, ut Hüüs un ut Goorns, höör ik't larmen, juchen, stiggt mi de Ruuch vun Wust un Koteletts un Steaks in mien Nees. Düütschland is in't Grillfever. Dor warrt allens, wat na Fleesch utsüht, op den Grillrost smeten. Binoh ok uns Kanzlersch Angela Merkel. Mann in de Tünn, wat hett de för'n Glück hatt, dat se in ehr „Plauderstunn“ in'n Bunnesdag nich vun de hungrige Oppositschoon grillt worrn is, so is dat vundag in uns Blatt to lesen. Kriegt de dor nich noog vört't Mess? Vör so'n Aart Hunger hett Sozialminister Heiner Garg böös Manschetten, wenn he seggt, de Kliniken in uns Land schullen sik bi dat Afwarven vun dat Pleegpersonal in Olenheime nich gegensiedig kannibaliseren. Ik mutt reinut seggen, mi schuddert bi dit Bild. Heff malins in de School lehrnt, Kannibalen, dat weern Minschenfreters. Mi dücht, de dagdägliche Hitten is dor schüllig an, dat wi uns disse verdwarsten Spraakbiller gefallen laten mööt. Dat is eerst'n poor Daag oolt, dor weer to lesen, dat soziale Klima in uns Sellschop weer koolt bi över en Milljonen „Kids“, de ünnerhalf vun'e Armootsgrenz leven müssen. Mutt'n dit Klima nu noch dörch Grillen un Kannibaliseren tosätzlich anböten?

Düsse Websiet is anduern an't Wassen. Mennig vun uns Stamm-Besökers hebbt dat satt, jümmers op de Startsiet na dat Niegste op Plattpartu to kieken. Dat brukt Se nu nich mehr. Wenn Se hier klickt un de Mail afschickt, kriggt Se in Tokunft elk Maand een Mail, in de alle niegen Bidrääg op Plattpartu nipp as Links opföhrt sünd — plus niege Gedichten bi www.numanto.de, wenn welk dor sünd. Se hebbt denn glieks de Översicht un surft bloots na dat, wat Se intresseert. Garantie: Wi warrt Ehr Email-Adress nienich för kommerzielle Zwecken missbruken. Wi warrt Ehr Email-Adress ok nich an Drütte wiedergeven, de dat villicht missbruukt. Wi warrt dat bloots för uns Rundmail benütten. — Op de Rundmail warrt ok Ehr Email-Adress nich för de annern to lesen ween, de de Rundmail ok kriggt. So kümmt SeEhr Emailadress wiss nich in verkehrte Hannen. Dormit hollt wi uns strikt an de Regeln vun de Datenschuulgrundverordnung (DSGVO). Mehr to uns Datenschuul hier. Wedder ophöörn: Se köönt sik to jede Tied wedder ut uns Mail-Liste löschen laten. Seggt Se eenfach per Mail Bescheed orr klickt Se man bloots hier.

schall/warr wrinschen schallst/warrst wrinschen schall/warrt wrinschen schöölt/warrt wrinschen schöölt/warrt wrinschen schöölt/warrt wrinschen

Dat 9. Johrhunnert füng up’n 1. Januar 801 an un güng bit to’n 31. Dezember 900. Dat warrt to dat Tietöller vun dat Middelöller mit torekent.

In Brenneree oder ok Destilleree (kort ok Destille) warrt Snaps mit hogen Alkoholandeel herstellt. Grundlaag dorför sünd Stoffen, de eerstmol wenig Alkohol bargt. Dat Hoochkunzentreren vun’n Alkohol löpt na dat Prinzip vun de Destillatschoon. De Vörgang sülvst warrt ok as Brennen betekent. De Beteken Brenneree steiht vör dat Huus, woneem dat Brennen maakt warrt, jüst so aver ok för dat Ünnernehmen sülvst. In en Brenneree warrt normale5rwies nich blots brennt, man all enkelte Schreden vun de Snapsprodukschoon dörföhrt. Dat geiht los mit dat Inköpen un Lagern vun de Rauhstoffen un dat Kontrolleren vun de Gööd. De Utgangsstoffen warrt denn to Meesch verarbeit, un de Sucker in de Meesch warrt to Alkohol vergäärt. Denn eerst folgt dat egentliche Brennen. Dat Destillat warrt dorna to’n Riepen inlagert. Toletzt warrt de Snaps denn filtreert, op en drinkboren Alkoholandeel verdünnt, affüllt un opletzt verdreven. Snaps warrt in Düütschland mit de Brannwienstüer beleggt. Woveel de Produkschoon bestüert warrt, warrt je na Anlaag ünnerscheedlichen bestimmt. De Struktur un de Verdelen vun de Brennrechten hebbt starke histoorsche Wörteln. Bi de ruchweg 29.000 düütschen Affinnbrennereen, de dat vör allen in Süüd- un Süüdwestdüütschland gifft, Warrt de Stüerlast na de Mengde vun de Rauhstoffen berekent un na de Alkoholmengde, de dorüt aftoleiden is. De Mengde is dorbi op 300 Liter reinen Alkohol jeed Johr begrenzt. As Stoffbesitters warrt Lüüd betekent, de bit to 50 Liter Alkohol ut egen tüügt Aaft in Affinnbrennereen brennen laten drööft. Dat Recht bruukt jeed Johr twüschen 100.000 bit 200.000 Lüüd. Bi de Verslussbrennereen, de in de Mengde nich begrenzt sünd, warrt dorgegen de wohrhaftige Alkoholmengde bestüürt.[2] Brennereen, de ahn Verlööf Snaps maken doot un dorför ok keen Stüern betahlt, warrt Swartbrennereen nöömt. Se warrt vun de Behörden wegen Stüerbedrugg verfolgt. In Brennereen warrt en grote Tall verschedene Rauhstoffen verarbeit, de Sucker oder Stärk bargt. Dorbi kunzentreert sik een Ünnernehmen faken aver op dat Verarbeiten vun blots een Rauhstoff oder en Grupp vun Rauhstoffen, ut de sünnere Produkten wunnen warrt. Ünner de Bedrieven, de Snaps för den direkten Verbruuk as Geneetmiddel maken doot, gifft dat to’n Bispeel Kantüffelbrennereen, Aaftbrennenereen, Whisky- un Absinthdistillereen. Bi Bedrieven, de Agraralkohol (Ethylalkohol mit Oorsprung in de Landweertschop) produzeert, is dat Endprodukt tomeist Ethanol mit tomnidst 96 % Reinheit ahn Röök un Smack. De gröttste Deel vun den weltwiet produzeerten Agraralkohol warrt ünner de Beteken Bioethanol as Biokraftstoff verbruukt. Blangen dat Wieterverarbeiden to Snaps as Likör oder Wodka warrt Agraralkohol ok bi de Produkschoon vun Heelmiddels, Kosmetikartikels, Reinigers, Desinfekschoons- un Frostschuulmiddels, as ok för Lack un Farven bruukt. In Düütschland warrt en groten Deel vun Agraralkohol vun lütte landweertschoppliche Brennereen produzeert. De Produkschoon vun Bioethanol as Kraftstoff warrt dorgegen tomeist in industrielle Grootanlagen maakt. Man, ok dor gifft dat regionale Strukturen mit landweertschoppliche Brennereen.[3][4] ↑ Bundsministerium för Nehren un Landweertschap: Lütt- un Aaftbrennereen in Düütschland, afropen an’n 24. Februar 2010

Düsse Andachten, verfaat in de 1950er Johrn, spreekt uns in ehr Klaarheit un Övertügenskraft ok vundaag an. Se warrt avers nich mehr druckt un sünd op Hoochdüütsch bloots noch antiquarisch to hebben. Mit den Verlööv vun Heinrich Giesens Nakamen bringt wi de Andachten hier in Platt un ünner de Lü.

Disse Datei is as gemeensam bruukte Datei op Wikimedia Commons hoochlaadt un warrt mööglicherwies ok vun annere Wikis bruukt. De Bildsied vun dor warrt ünnen wiest.

Disse Datei is gemeenfree. Dat gellt för all Länner, bi de dat Oorheverrecht na Levenstied plus 70 Johr oder weniger utlöppt.

Disse Siet is över en mehrdüdigen Begreep un vertellt, wat disse Begreep allens bedüden kann. Disse Siet is sotoseggen en „Gavelsiet“, de Weg gavelt sik hier un du kannst di een Siet utsöken, üm mehr över dissen Begreep to lesen.

von Detlef Kolze Nich wiet af vun't Dörp ligt de schööne See. Fröher geef dat door 'n grooten Campingplatz. De sorg för Leben. Veele Lüüd harrn (...) von Detlef Kolze De Oole harr grugelig een in de Kist hatt. He weer so duun, dat he op'n Weg na Huus nich maal mehr op sien Rad rop kamen kunn. He m�ss dat vermuckte Dings schuven. In d�sse Nacht s (...) von Detlef Kolze Dat mit Experten oftins nich alltoveel antofangen is, dat hett de Oole fröh begrepen. As he dunntomalen as Plicht-Soldat bi de Bundswehr weer, schulln se een Avend n (...) von Detlef Kolze Wenn de Minsch dat Lesen vun B�ker un annere Saken eerst an'n Hals hett, denn findt he door oftins keen Ruutkamen mehr. He mag eenfach nich mehr d��r 'n Dag kamen, ohn dat he tomin (...)

So’n Footballspeel is ’n Footballspeel, denkt sik de Minsch. Dat hett ’n Anfang un ’n Enn, door ward mit ’n Ball op’t Toor schaten, un opletz steiht fast, keen wunnen hett. Wenn’t vörbi (...) von Detlef Kolze Een Dag weer se door, de Deern. De beiden Oolen harrn sik eegenlich kommodig inricht, nadem dat de eegen Kinner ut�n Huus weern. Jeedeen vun jem harr sien Eegensinn, jeedeen harr s (...)

De Oole harr 'n Termin bi'n Dokter - Middags Klock twee. Dat weer 'n dösige Tiet för em, denn eegenlich liggt he üm Klock twee lingelang op sien Sofa un dööst u (...) von Detlef Kolze De Wiehnachtsmann wull nich mehr. Nee, dach he, so geiht dat nich wieter. Dat heele Jahr weer he an't Rackern un Ramentern, ook wenn de mehrsten Minschen dat villicht (...)

von Detlef Kolze Vundaage gifft dat Minschen, de wunnert sik �ver dat Opwassen vun Kinner. Se kiekt tr�ch na ehr eegen Kinnertieden un fraagt, woans dat dunntomalen eegenlich allens in de Reeg kame (...) von Detlef Kolze Eenfach maal sitten blieben, woneem dat schöön is - dat is 'n Kunst. Sowat mutt de Minsch jümmers woller lehren. Jümmers woller, dat heet: Wi k&ou (...) von Detlef Kolze Lütt un Groot - dat weer för den Oolen jümmers 'n intressante Saak wesen. Doorbi güng dat nich bloots üm dat Baben un Ünnen in uuse Gese (...) von Detlef Kolze De Oole weer hellsch vergrellt. In sien Kopp g�ng allens d��rnanner, un he f�hl sik meist 'n beten week in de Knee. Eeenfach weghaut hebbt se dat. Sowat dr�ff ja woll nich angahn, (...)

von Detlef Kolze De mehrsten Minschen s�nd geern tohuus. Se hebbt sik door inricht, ehrn Kraam �m sik r�m tosamen sammelt, dat se goot sitten doot, dat se 'n Disch hebbt un dat se in ehr Slaapstuuv (...) von Detlef Kolze Meern twüschen all de veelen hoochdüütschen Wöör hett sik in mennigeen Blatt in Noorddüütschland jichenseen plattdüütsch (...) von Detlef Kolze So lang as de Minsch leevt, gifft he dat H�pten nich op, un dat is ook goot so. Wi bruukt uus bloots maal twischend��r �mkieken, wat op de Welt passeert. Door seht wi allerwegens, (...) von Detlef Kolze Dat blifft för de Minschen ook vundaage jümmers de groote Fraag, sä de Oole: Sünd wi as Minschen för de Weert-schaft door? Mööt wi worr (...) von Detlef Kolze Slaapm�tzen gifft dat ook vundaage noch satt, d�cht mi. Ofschoonst dat doch klaar is, dat sik de Minschen bi ehre Jachteree na dat groote Geld nich den l�ttsten Oogenblick an Roh n (...) von Detlef Kolze De mehrsten kennt woll den D��ntje vun de oole Fru, de dat j�mmers so op de Bost hett. Se mookt sik op'n Padd na de Stadt un findt ook 'n Schild vun een Dokter. As se em dat verkl (...) von Detlef Kolze Jichenseen Autofahrer ballert mit sien Monster-Hutschefidel an'n Boom.De Boom steiht an de Siet vun de Straat. Keen hett de Schuld? Versteiht sik - natüürli (...) von Detlef Kolze Denn un wenn maal hett de Oole sien Speegelbild v�r Oogen. Dat helpt, wenn wi uus af un an vun buten her bekieken doot, meen he - dat wi uus fragen k��nt: "Segg maal, wat mookst du (...) von Detlef Kolze Een Mann ut de Wetenschapp hett annerletz maal künnig mookt, dat he bi sien Ünnersöken wat Neejes ruut funnen harr: Minschen, de Fleesch vun Deerten eten doot (...) von Detlef Kolze Dat gifft veele Saken in't Leben, door hebbt wi keen Acht nich op. De Saken passeert eefach so, se loopt blangenbi mit, un nüms markt dat so rec (...) von Detlef Kolze Jichenswekke Lüüd so'n beten wat för'n Narren hebben, dat hett den Oolen jümmers veel Vergnögen mookt. Mag wesen, dat he dat vun sien Vad (...) von Detlef KolzeVertell mi nix, schimp de Oole vergrellt.Dat kann överhaupt nich angahn. Sowat gifft dat in uus Land nich. Dat weer ja 'n Verbreken! Man de annere leet sik vun sien Kritise (...) von Detlef Kolze Dat weer woller so'n Dag för den Oolen! Dat füng doormit an, dat he för sien Fru twee Breefen bi de Agentur för Arbeit afgeben schull. Bi düs (...)

von Detlef Kolze De Urlaub is jümmers am Schöönsten, wenn he jüst angefungen hett. All de wunnerbaare Tiet vun Nixdoon un Ankieken un Rümlopen in In-de-S&uum (...) von Detlef Kolze Wat de Minschen nich dr�fft, j�st dat mookt jem bes�nners scharp, heet dat in�n ool Leed vun Wolf Biermann, as he dunntomalen noch "n opregen Singer weer. So is dat nu maal. Dat Se (...) von Detlef Kolze Dat gifft j�mmers woller enkelte W��r, de 'n Minsch vundaage kennen mutt. Nich bloots, dat he as 'n klooken Max door steiht, nee, ook dat he goode Gr�nnen f�r sien Doon un Handeln (...)

schall/warr drüppeln schallst/warrst drüppeln schall/warrt drüppeln schöölt/warrt drüppeln schöölt/warrt drüppeln schöölt/warrt drüppeln

Bet vör hunnert Johr weer dat mit disse Insel noch en ganz lütt beten anners, dor weer se en 99%-Insel. In'n Norden geev dat en ganz, ganz smalle Landverbindung. De is nu dörchsneden — dörchgraavt — worrn dörch den Elbe-Lübeck-Kanal. In olle Tieden aver weer dat Water ok en Help gegen Angrieper. De harrn dat swoor, över dat Water röver in de Stadt to kamen. Un denn — ganz wichtig — kunnen Scheep up't Water föhren, in annere Länner, un dat hebbt de Lübecker Seefohrer ok maakt. Wenn en röver wull över so en Water, müss he en Boot hebben. Männichmal geev dat ok en Furt, wo Fuhrwarken dörchföhren kunnen. Un denn geev dat noch wat Praktisches, dat weern Brücken. Al ganz fröh warrt vun en Brüüch vertellt. In dat Johr 1160 — Lübeck weer graad 17 Johr olt un jüst Bischopstadt worrn — dor geev dat över de Wakenitz al ene Klappbrüüch. Slawen ut Meckelborg harrn versöcht, de Stadt antogriepen un to plünnern. En Preester — Athelo mit Namen — hett dat mitkregen. "Mit starker Hand zog er die Klappe auf", so steiht dat upschreven, un de Meckelbörger müssen wedder ümdreihen. Dat hebbt se ok daan, un Athelo is de eerste Probst in uns Stadt worrn. Wenn een vun'n Markt kümmt, geiht dat de Holstenstraat bargdal na de Traav to. Wohrschienlich kunn man al 1191 orrer en beten later över en höltern Brüüch över de Traav kamen, man Holt warrt möör, dor weer jümmers veel an uttobetern. Üm 1550 is en Brüüch ut Steen buut, de güng steil bargup un so ok wedder dal. De harr veel vun en Rialto-Brüüch. För de Fuhrlüüd weer dat en bannig Stück Arbeit: Se müssen den Barg hendal vun'n Markt, dörch dat eerst Door in de Stadtmuur, denn över de Brüüch, denn dörch dat Holstendoor. Un dor stünn de Mann vun'n Toll un luur up dat Betahlen. (Dat hett dat jümmers geven.) Üm dor röver to kamen, müß en Brüüch her. Dat weer 1634, un de Brüüch weer wedder ut Holt. Ok dor weer jümmers wat an to repareern, un so hett man en anner buut, nu ut Steen. Disse Brüüch sull nu recht wat Feines sien. Se kreeg as Smuck acht Figuren, veer Fruuns un veer Mannslüüd, un veer Vasen, ok vun Steen. De Figuren stellen dat vör, wat wi uns wünscht un nödig hebbt. Dor is de "Eintracht" un de "Freden" un de "Frieheit" un noch en poor. 1907 is de Brüüch ümbuut, de Verkehr weer grötter worrn. De Figuren — de"Poppen" — sünd wedder upstellt. De Poppen hebbt dat nich jümmers licht hatt. För en poor Weken hebbt Rowdies de "Klookheit" de Hannen afhaut. Mal is en Taxi utrutscht un de "Eintracht" is in't Water fullen. De "Neptun" weer in de dörtiger Johren to Schaden kamen, de weer lange Tiet gor nich dor. Nu steiht dor en nien. Bildhauer Gnekow hett em maakt. As de Figur wedder up de Brüüch stünn, hebbt Bekieker meent, dor weer doch veel Ähnlichkeit twischen den "Neptun" un Meister Gnekow. De hett en beten grient. "Kunn wull sien", hett he antert. "Man wie weer dat denn mit de Achtersiet?", is he wieder fraagt worrn. Dor hett he noch en beten mehr grient un seggt, "Anfaten un föhlen, denn geiht dat." Up de anner Siet vun de Traav, up de Westensiet, stünn lang dat Geethuus un de Dröge un de Teerhoff. De Lüüd, de dor ehr Arbeit harrn, sünd mit en lütt Fähr röverföhrt. Dat weer de Matsfähr. Komischen Namen, wo mag de herkamen? Ik weet dat nich. Een meent, dat weern allens Kollegen, dat weern Maten, de mit'nanner arbeidt hebbt. En anner vertellt, dat de Fährmann "Matthäus" heten hett un dorüm "Matsfähr". Is een doon, de Fähr gifft dat al lang nich mehr. Dor geiht nu en Brüüch över de Traav, en Dreihbrüüch. De gifft dat al wiet över hunnert Johr, vun 1892 an. Un se dreiht sik jümmers noch. Wenn dat Füürschipp "Fehmarnbelt" orrer en vun de Oldtimer rinkümmt na den Haben orrer rut will, denn dreiht sik de Brüüch na de Siet. Nich wiet vun de Dreihbrüüch geiht de Elbe-Lübeck-Kanal vun de Traav af. Dat is dor, wo fröher de smalle Landverbindung weer. Över dissen Kanal müß nu ok en Brüüch buut warrn, dat heet, hier weern twee Brücken nödig. Een is baben up den Barg, glieks, wenn wi rutkaamt ut dat Borgdoor, breet un hooch, de stöört de Scheep nich, de ünnen up den Kanal föhrt. An dat End vun disse hoge un brede Brüüch sitt twee Löwen, de passt up, dat allens sien Ordnung hett. De anner Brüüch is ünnen an de Trav, jüst dor, wo de Kanal anfangt. De is man niedrig, Scheep kaamt dor so nich ünner dörch. Wat kunn man doon? En Brüüch to'n Klappen (Klappbrüüch) hett nich passt, en Brüüch to'n Dreihen ok nich. Dor is denn en Hubbrüüch buut worn, 1900. "Hub", dat hett mit "heben" to kriegen. De Brüüch warrt hoochdrückt un denn is rieklich Platz för de Scheep up den Kanal. De beiden Brücken, Dreihbrüüch un Hubbrüüch, sünd över hunnert Johr olt, dat sünd technische Denkmäler, se staht ünner Schutz. Wenn wi vun Lübeck na Travemünn wüllt, denn mütt wi över de Traav röver. Lange Tiet geev dat ene Fähr, de Herrenfähr. De Naam hett nu aver nix to doon mit "Herren", de kümmt vun'n "Hering". So üm 1900 rüm is denn en Brüüch buut, de eerste Herrenbrüüch, en Dreihbrüüch. De is twei gah, as 1906 en finnisch Schipp dor gegen föhrt is. Dor müssen Lüüd, de to Foot weern, mit en Boot översett warrn, de Fuhrlüüd müssen den wieden Weg över Schwartau maken, bet de tweet Brüüch trecht weer. An de kann ik mi noch erinnern. Wat weer dat för en Beleevnis, as kort na den Krieg en russisch Schipp mit roden Schosteen un Hamer un Sichel dor dörchföhrt is! 1960 is denn ene nie Brüüch vun Beton — ganz modern — mit en groot Fest inweiht worrn. Dat weer ene Klappbrüüch. Dat hett heten, wir harr to de Tiet de gröttste Klapp in Europa. De Schippsverkehr up de Trav hett düchtig tonahmen. De Brüüch müß jümmers wedder hochklappt warrn, twölf- bet veerteihnmal an'n Dag. All de Autos müssen denn töven, dat duur jümmers en ganze Tiet, de Lüüd hebbt quarkt. Dit weer en ganz moderne Brüüch, man se harr so ehre Nücken, veel müß repareert warrn. Dorüm is se nu afreten, nu geiht en Tunnel ünner de Trav hendörch. De Autos köönt flott vun en Siet na de anner kamen, keen Töven mehr, man — nu kost dat Geld. Un wat doot de Lüüd? Se quarkt. Dat gifft en ganze Reeg lütte Brücken rund üm de Stadt. Över den Kanal bi de Hundestraat geiht een ut Stahl, alleen dat Ankieken maakt Spaaß. Un dat Rövergahn eerst: Se schaukelt so schöön! Ganz nie is en Brüüch an de Obertraav. Dor findt wi de Musikhoochschool. Goot 500 Studenten lehrnt dor wat, se bruken mehr Platz. Up de anner Siet vun de Traav, graad gegenöver, steiht de Holstendoor-Hall. Dat is en Backsteenbuu vun 1926, buut för en groot Stadtjubiläum. En interessant Hall, man se weer nich recht utnutzt. In disse Hall is nu ene twete rinsett mit veel Ruum för Musikstudenten. Vun de olle Hall is nu binnen nich mehr veel to sehn. Dat is en beten schaad, man se warrt nu goot bruukt. Un dat Henkamen för de Studenten vun en Siet na de anner is licht. Enen lütten Bagen över de Holstenbrüüch orrer över de Dankwartsbrüüch, schon sünd se dor. Man, de Weg weer liekers to wiet. Nu geiht noch en Brüüch direkt vun dat en Huus na dat anner. Wo dat möglich weer un wo to? Tja, dor warrt veel snackt, wenn de Dag lang is. De Brüüch hett al enen Namen kregen vun de Lübecker: Se warrt "Professoren-Brüüch" nöömt. Dat gifft noch veel to vertellen vun Brücken, vun grote un lütte, vun olle un nie. Wi hebbt goot 2oo dorvun. Ik denk, för hüüt is dat noog. Wenn se mal herkaamt, denn kiekt wi uns mehr an.

ik maak mi duerhaftig en Kopp üm use Ümwelt un bliv jümmers wedder an en Saak hangen, de mi nich in de inlüchten will. Dat, wat mi ümdrifft, nömt sik in de Fackspraak „Littering“, dat is dat Wechsmieten vun „lütte Müll“ as Zigartettenkippen, Kaugummis, lütte Bonschepapier of ok de „Koffikuppjes to´n Wegsmieten („Coffee to go“), de faken an de Wegränder un in de Stratengraven to bekieken sünd. Ut welk Andreev maakt de Lüüd dat? – Dat sünd ja nich blots de jungen, de dat giern toschoven ward!? Un worüm ward de Lüüd glieks füünsch, wenn se dorop ansnackt ward of se en Straaf opbrummt kreegen, wenn se se tofoot kricht. As bi de Oproop för en sunderet Eeten föhlt se sik in ehr Frieheit bedroht. Man op de Warven vun de Anbeeters vun de Waren fallt se rin un lött sik an de Nees rümführen. Dat is en kloore Saak. Man lett sik manipuleeren un weet dat ok. En poor nich insichtige Lüüd argumenteert ja ok, dat se doch opletzt Stüern betohlt, dor weer dat doch an de Kommun, de Schiet wegtomaken. Man so is dat ja nu nich. Dat leege doran is ja, dat dat ümso ehrder daan ward, wenn al wat op de Straat liggen deit. Un so is dat denn en Spiraal, de in Gang sett ward. Ut en lütt Finzel Papp ward en groote Bült un denn en Barg. Un dat deit de Lüüd denn stören un se fangt dat lamenteeren an. Se schimpen op de Gemeen, op de Kommun, dat all so schietig is un verlangt, dat „de Stadt“ endli wat daan sall. Liekers döff dat nix kusten. Nich, dat noch de Stüern hochsett ward. Dat geiht ja nu överhaupt ni. Lüüd, ik weet wat nix kust un enfach ümtosetten is… Bi´t Inkööpen al op minner Verpacken achten un de Schiet denn in de Emmers smieten of mit na Hus nehmen. Geiht heel enfach, un steiht nich blots dat Stadtbild good an! Un dat Smöken sallst man instellen, döcht nix. Dat kannst mi glöven.

Hoochalemannsch (Hochalemannisch) is en Dialekt vun de hoochdüütsche Spraak, de in den gröttsten Deel vun de Swiez, Italien, Düütschland, Frankriek un Öösterriek snackt warrt. Hoochalemannsch hett vele Delen, to'n Bispeel de Walsermundarten in de Swiez un in Italien, in Piemont. De twee gröttsten Delen sünd dat Züritüütsch un dat Bärndütsch.

De eerste kristalline Form, de vun Bor maakt weer, weer dat α-tetragonales Bor. Wie dat aver nipp un nau utsütt, hangt vun de Ümstännen af, bi de dat herstellt worrn is, un warrt ünnerscheed in B50C2 oder als B50N2. En Struktur de in veele Modifikatschoonen vun’t Bor opdukt is de B12-Ikosaeder. Dat metallsche Bor is swatt, bannig hart un leidt bi Ruumtemperatur blots ganz slecht elektrischen Stroom. In de Natur kummt dat so nich vör. Verbinnen mit’n Borandeel (vun persisch burah över arabsch Buraq und lat. borax „borsuer Natron“, „Borax“) sünd al siet eenige Johrdusend begäng. T. B. weer in’t ole Ägypten för’t Mumifizeeren dat Mineral Natron bruukt, wo ünner annern ok Boraten binnen sünd. Siet dat 4. Johrhunnert weer in Kaiserriek China Boraxglas verwennt. Ok in’t antike Rom weern Borverbinnen to’n Herstellen vun Glas bruukt. Eerst in’t Johr 1808 hebbt unafhangig vunenanner Bor mit 50% Reinheit Sir Humphry Davy, Joseph Louis Gay-Lussac un Louis Jacques Thenard dör Elektrolyys vun Borsüür herstellt. Jöns Jacob Berzelius weer 1824 künnig, dat Bor en cheemsch Element is. De Herstellen vun rein’ kritalliseerten Bor hett 1909 de US-amerikaansche Chemiker W. Weintraub togang kregen. De Ümsetten vun B2H6 mit Suerstoff to B2O3 is en vun de dullsten exothermen – d.h. Hitt afgevend – cheemschen Reaktschoonen, de bekannt sünd. Dat weer vör allen ok för dat Militär interessant, de dat as Raketendrievstoff nütten wulln un op dat Rebeet dorüm veel Grundlagenforschen maakt hebbt. Na 15 Johren is de militärsch Forschen aver instellt worrn. De bedeeligten Stoffen herrn en düchtigen Röök un weern to instabil, giftig un vör allen ok to backig, wat jüm för’n Bruuk in Drievwarken utsluten de. De gröttsten Vörkamen sünd in de Törkie, wo sik ca. 72% vun all Borat op de Welt lagert, un in de Nöög vun Boron in Kalifornien un Kirka. Afboot warrt de Mineralen Borax, Kernit un Colemanit. Vun wegen de hoge Ionisatschoonsenergie sünd vun Bor keen B3+ bekannt. De komplizeerten Strukturen vun veele Borverbinnen un jümmer Egenschopppen wiest op, dat de Beschrieven vun de Binnen as metallsch, kovalent oder ionisch to eenfach faat sünd un dör en Ansetten as Molekülorbital uttuscht warrn schüll. De Elektronenkonfiguratschoon (kiek in’n Kasten baven rechts) wiest, dat blots de dree Elektronen ut de tweeten Schaal för dat Utbillen vun de kovalenten Binnen mit s-, px-, py- un pz-Orbital in Fraag kommt. De Elektronenmangel wartr dör dat Utbillen vun Mehrzentrenbinnen un Elektronenakzepterverhoolen (Lewis-Acidität) utgleken. Vun all bekannte Elementen hett Bor de gröttste Fastigkeit gegen Tog un de tweethööchste Hart (Kuubsch Bornitrid, dat blots vun den Demant noch överdropen warrt). Bormodifikatschoonen sünd cheemsch un physikalsch liek as Hartkeramiken as Siliziumkarbid oder Wolframkarbid. Bor warrt vun kakend Solt- un Fluorwaterstoffsüür nich angrepen. Ok oxideerend hitte konzentreerte Swevelsüür kummt Bor eerst bi Temperaturen över 200 °C bi, konzentreerte Phosphorsüür eerst bi över 660 °C. Warrt Bortrioxid in Water lööst, entsteiht dorbi bannig swake Borsüür. De flüchtigen Ester dorvun (anVn düdlichsten bi dat Trimethylborat) farvt Flammen dull gröön. Dat Ünnersöken vun Verbinnen vun Bor mit Waterstoff (Boranen) is vundaag en vun de wichtigsten Rebeten in de anorgaanschen Chemie, as ok de Verbinnen mit Waterstoff un Stickstoff, de unvermodens lieks sünd to de Kohlenwaterstoffen, t. B. Borazol (B3N3H6). Aver ok en ganze Reeg von orgaansch Verbinnen mit Bor sünd al bekannt as t. B. Borolsüür. Bor kann aver ok noch för veele annere Sinnen nütt warrn. Dat elementare Bor warrt ünner annern to Raketendirevstoffen tosett aver ok to Legeeren vun Stahloorden to’n Lagern vun Karnbrennstoffen oder Nickelbasislegeeren. As Bor-Nitrat-Mischen deent dat ok as Tünner in Airbags. Wegen sien gröne Klöör warrt Bor in Füerwark un Lüchtmunitschoon tosett un wegen sien Fastigkeit warrt Bor bruukt för Bodeele as t. B. Rotorblööd för Heevschruvers oder Golfslägers un bi de Herstellen vun Hartmaterialen as t. B. Borkarbid oder Bornitrid. Un wiel Bor Radarbülgen slecht reflekteert, nütt man dat ok bi’n Bo vun Tarnkappenbombers. Bannig veele Anwennen gifft dat ok för Borverbinnen, so as för thermisch Isoleeren (Steenwull), in Lichtbülgenleiders, Glasuren vun Keramikdeelen, Düngermiddel, Holt- un Plantenschuulmiddel oder bi’t Herstellen vun Afpanzern un kugelseker Westen, Brems- un Kuppelnbelääg oder füerfaste Borsilikat-Glääs (Pyrex, Duran). Annere wichtige Anwennen hett Bor in de Chemie för orgaansch Synthesen, in de Kosmetikindustrie un as Utgangsstoff för Borverbinnen as Borane un Diboran. Borsüür warrt as Nawies för siedere Alkoholoorden bruukt un deent ok as Flaatmiddel bi’t Löden. Un denn gifft dat ok noch Magnesiumdiborid (MgB2), wat en Supraleider is. Bor warrt in de analytischen Chemie mit de Curcumin-Methood in de Form vun den root klöörte Komplex Rosocyanin nawiest. De Proov vun dat Material, woneem dat Bor binnen is, warrt dorto oxidtiv opslaten. Dorbi bildt sik de Borsüür, de denn bestimmt warrn kann. As Element is Bor in lütte Mengden nich giftig. Aver en poor Borverbinnen as de Borane (Borwaterstoffverbinnen) sünd dorgegen düchtig giftig un mööt dorüm mit grote Vörsicht behannelt warrn. Bor höört to de essentiellen Sporenelementen. As dat utsütt, hett Bor en ganze Reeg vun wichtige Funktschoonen in’n Lief, man so recht begrepen is dat noch nich, woneem dat in enkelten is. De Minsch bruukt an’n Dag ungefäähr 0,2 mg. Bi mehr as 100 mg an’n Dag kann at aver to Vergiften kommen. Planten reageert to’n Deel bannig fienföhlig op Bor. Welke Planten (t. B. Wichel, Aaftbööm, Artischocken) neegt bi Konzentratschoonen vun över 1 mg/L to Borchlorosen, wat dör dat Billen vun brune Plackens kenntekend is, un starvt an’n End af.

Düt is en lütt Workshop in dree Delen för Lü mit Vörkenntnisse in Windows XP. Woans Se mit Fenster ümgaht usw., dat warrt hier nich verklaart!

Plattpartu is anduern an't Wassen. Dör de Themenrebetten sünd de Bidrääg al thematisch opdeelt, avers as dat meddewiel orrig veel warrt, hebbt wi dat Opdelen hier wat fiener maakt. In düsse Översicht finnt Se Bidrääg to Gruppen tosamenfaat. Se köönt so lichter finnen, wat Se intresseert. Man nich alle Bidrääg leten sik so inordnen. So ümfaat düsse Översicht ok nich 100% vun dat Angebott vun Plattpartu.

schall/warr schwaißen schallst/warrst schwaißen schall/warrt schwaißen schöölt/warrt schwaißen schöölt/warrt schwaißen schöölt/warrt schwaißen

schall/warr dragen schallst/warrst dragen schall/warrt dragen schöölt/warrt dragen schöölt/warrt dragen schöölt/warrt dragen

De Hiuk (Huuk), auk Zipp nöömt, is eun Deul van’n sachten Böhn un hängt in’r Medde van’n Böhnsail. Dor hengt et os eun lüttjet Anhängsel is eugens blaut to seuhen wen wer siene Sniute gans wied up maakt. Uvulare Konsonanten werrn vörbröcht wenn man mit’r Tungen de Hiuk anröögt. Wenn de Huuk dor bi an’n Vibreern is dat eun uvularen Trill. In’n Plattduitsken gifft et den uvularen Frikativ [ʁ] un den uvularen Trill [ʀ] os Varianten van’n „r“, wat afhängig is van den Dialket.

Los geiht dat bi den Klockentorn an de Lannungsbrüchen, in den Elvtunnel snacken wi över den 1. Plattdüütschen Streik, över't grode Water kieken wi, wat de Plattdüütschen in Ameriko so maken un in de Spiekerstadt geiht dat üm Quarteerslüüd un Teppiche.

Sarah Louise Heath Palin, (* 11. Februar 1964 in Sandpoint, Idaho), is en US-amerikaansche Politikerin vun de „Republikaansche Partei“. Vun den 4. Dezember 2006 af an is se Gouvernöörsche vun Alaska. Se is de eerste Fro an de Spitz vun düssen US-Bundsstaat. An’n 29. August 2008 hett John McCain ehr as Kannedat för den US-Viezpräsidenten vörslahn. Man vunwegen dat McCain de US-Präsidentenwahl 2008 an'n 4. November düütlich gegen Barack Obama verloren hett, hett se düt Amt nich kregen. Palin ehre Familie is 1964 na Skagway in Alaska hentrocken. Dor hefft ehre Öllern as Schoolmester un as Schoolsekretäärsche arbeit’.[1] Palin hett 1982 de Tiet an de Wasilla High School afslaten. Dor hett se in de Basketballmannschop speelt un den Ökelnaam „Sarah Barracuda“ kregen. [2] Dorna hett se an de University of Idaho studeert un in Kommunikatschoon un Journalismus 1987 ehren Bachelor maakt. Denn hett se in Skagway, Eagle River un in Wasilla leevt. Heiraat hett se Todd Palin. Dat is en Ünnernehmer, de in Borth Slope togange weer. Todd hett veermol den Tesoro Iron Dog wunnen. Dat is dat längste Bobrennen in de Welt. Fiev Kinner hefft de beiden kregen, dat jungste is in dat Vörjohr 2008 mit Down-Syndrom to Welt kamen. [3] Palin is afsluust gegen Afdrieven un leevt mit ehre Familie in Wasilla, wat bi 65 km nöördlich vun Anchorage liggt. Vun den Momang af an, wo se grootjöhrig wurrn is, is Palin as Wählersche vun de Republikaansche Partei inschreven. 1992 is se to’n eersten Mol wählt wurrn. Dat weer bi de Wahlen to’n Stadraat vun ehr Heimatstadt Wasilla. 1996 is se dor Börgermeestersche wurrn un is dat bit 2002 bleven. In den Wahlkampf hett se sik besunners gegen Wapenkuntroll un gegen Afdrieven wennt. Natschonale Lobbygruppen hefft dorüm achter ehr stahn. Dat weer avers al wat besunners, dat se mit so’n Themen över de Grenzen vun den „normolen“ Wahlkampf in Wasilla rutgüng.[4]. As Börgermeestersche schall se versöcht hebben, en Reeg vun Böker in de Bökeree in Wasilla to verbeden.[5]. 2002 hett nich veel fehlt un se harr sik gegen ehren Parteifründ Loren Leman bi de Vörwahl vun de Republikaners dörsetten konnt üm den Platz as Viezgouverneur. Man amenne is dor doch nix vun wurrn. Vun 2003 bit 2004 hett se in’n Upsichtsraat vun dat „Kommisariat för de Ööl- un Gasvörkamen“ in Alska seten. Dor hett se avers Bott geven, vunwegen dat se vergrellt weer över de Kungelee vun jem ehr Parteifrünnen in jem ehre Ämter. In’n August 2006 hett se de Republikaners ehre Vörwahlen to’n Amt vun’n Gouverneur vun Alaska gegen Frank Murkowski mit 51 % gegen 19 % wunnen. Murkowski weer dormols Inhebber vun dat Amt. En annern Kannedaten, John Binkley, harr bi 30 % kregen. An’n 7. November 2006 is se mit 48 % gegen ehre Mitkannedaten Tony Knowles (41 %) un Andrew Halcro (9 %) to’n Gouverneur vun Alska wählt wurrn. Se weer de eerste Fro up düssen Posten un ok de jungste Gouverneur, de jemols wählt wurrn is. [6]An’n 4. Dezember 2006 hett se ehren Eed afleggt. Ünner ehr regeerung hett Alaska 5 Milliarden Dollars in staatliche Fonds investeert, as in den Alaska Permanent Fund. Se hett dat Betahlen vun de Bildung in ehren Staat up’n Kopp stellt un sik dorüm kümmert, dat ole Lüde, de nich veel Geld hefft, Stütt un Stöhn vun’t Land kregen (Senior Benefits Program).[7] Se hett ok dat Alaska Petroleum Systems Integrity Office inföhrt. Dat schall en Oog hebben up de Ööl- un Gasanlagen un de Infrastruktur. Bavenhen hett se en Utschuss inricht, de sik mit den Klimawannel befaten schall un de sik överleggen schall, wie Alaska dor up reageern schall, dat dat up de ganze Eer jummers warmer warrt.[8] Se meent, dat de Klimawannel nich vun den Minschen maakt wurrn is.[9] An' 26. Juli 2009 hett se hör Amt as Gouverneur upgeven un de Amtsgeschäfte an Sean Parnell övergeven. Man nimmt an, dat dat de Anfang vun dat Bemühen um höhgere Posten in de Bundspolitik weer. Sarah Palin bi ehre grote Reed up de Republikaners ehrn Parteidag för dat Upstellen vun de Kannedaten an'n 3. September 2008 Dat duer nich lang, un bloß en poor Dage nadem McCain ehr beropen harr, is allerwegens doröver snackt wurrn, dat ehre Dochter, de 17 Johr oolt is un nich verheiraat, swanger is. Dat höört to de Saken, de in de USA anners lopen doot, as in Europa, dat dor groot Bohei üm maakt wurrn is, besunners natüürlich vun McCain siene Gegenspelers.[11] Up den Parteidag vun de Republikaners to'n Upstellen vun de Kannedaten för de Ämter vun den Präsidenten un de Viezpräsidentin in'n September 2008 hett Palin mit en Reed gegen de Demokraten de Anhängers vun ehre Partei achter sik bröcht un bannig övertüügt. [12][13] Bi düsse Reed hefft in de USA 37,2 Mio. Tokiekers för en hoge Inschaltquoot sörgt. Bi de Reed vun den demokraatschen Kannedaten för'n Viezpräsidenten, dat is Joe Biden, an'n 27. August 2008, weern dat bloß 24 Mio. Lüde, de tokeken hefft.[14] Bi de Wahlen an'n 4. November 2008 hett se an de Siet vun John McCain avers düütlich verloren gegen dat Duo Barack Obama un Joe Biden. Wat dat „Soziale“ angeiht, warrt Sarah Palin as konservativ ankeken. [15] Se is Liddmaat bi Feminists for Life of America, de stracks gegen Afdrieven sünd, ok bi Vergewaltigung un wenn en Fro en Kind kriegen deit bi Inzest. Bavenhen is se Liddmaat vun de national Rifle Association, sprickt sik för de Doodsstraaf ut un is gegen de Homosexuellen-Eh.[16] Se hett sik dorgegen wennt, dat so nömmte Intelligent Design an de Siet vun de Evolutschoonstheorie in den Schoolunnerricht uptonehmen. Se meen avers ok, dor schall an de Scholen över snackt weern. Wat de Butenpolitik angeiht, warrt se as en Fro ansehn, de dor nich so veel Kunne vun hett.

In düsse Kategorie staht Artikels, de Themen un Begeevnissen behannelt, de in dat Johr 1776 ween sünd.

Ik bün de Webmeestersch vun düsse Websiet un maak ok de Computerie un bün de Ansprekpartner för dat Flack Wat in de Welt vörgeiht un för de Natuur. Mien Email is webmaster@marless.de. Rudi Witzke. 1931 bün ik op'n Zingst in dat Dörp Sunsche Wisch op de Welt kamen. An de Küst snackten wi plattdüütsch. Na't Studeeren op Liehrer weer ik mit wesselnde Opgaven in Scholen togang, de letzen 20 Johrn vun mien Arbeitstiet as so een Baas vun de Lübecker Realscholen. Veel Freud hett mi maakt, tosamen mit de Plattdüütsche Gill to Lübeck dat Plattdüütsche in de Lübecker Scholen beten vörantobringen. Ik bün Ansprekpartner för de Flacken De Welt un Gott un plattdüütsch Künst. Mien Email is witzke@marless.de. Babento sünd nu üm un bi 100 Minschen hier togang, de regelmäßig Bidrääg schickt orr bloots mal en enkelt Vertelln orr anneres bidraagt. Se köönt ok mitdoon! Wi freit uns orrig, wenn uns Besökers sülven wat schreevt un us toschickt. Wendt Se sik an jichenseen vun us. Wi helpt Se ok wieder, wenn Se in't Plattdüütsche noch nich so standfast sünd. Holsteensch, Vörpommersch, Hamborgisch un Elvmarschen-Platt sünd uns egen Dialekten, man all Plattdüütsch-Dialekten sünd us willkamen! Dat Copyright för allens, wat Se us schickt, blifft natüürlich bi Se sülvst. Biller: De Biller op düsse Websiet sünd tomehrst vun uns, de Makers un Mitmakers, sülven, avers ok ut anner Quelln: pixelio.de, Hemera, wikipedia, jupiterimages, Ditto.com, adpic Bildagentur, pixabay un vun anner Minschen, de uns ehr Biller överlaten hebbt. För all Biller sünd de Rechte bi de Egendömers un Lizenzgevers. De Biller ut Wikimedia Commons staht ünner de dor angeven Lizenzen. Datenschuulhenwies: Düsse Websiet bruukt keen Cookies un will keen personenbetogen Daten vun Se. Wi folgt strikt de Regeln vun de DSGVO. Wenn Se sik för den Rundbreef anmellt, blievt Ehr Daten 100% seker. Haftungshenwies: Wi distanzeert un nadrücklich vun alle Inhollen vun all de Sieden, op de — vun egaal woneem op düsse Websiet — Links sett sünd, as wi da keen Influss op hebbt. Bitte geevt Se us Bescheed, wenn wi Links op Sieden sett hebbt, de illegalen orr swienschen Inholl anbeed, dat wi de Links foorts löschen köönt. Wi seggt klipp un klaar, dat wi bloots för uns egen Siet Verantwoortung övernehmt, wieldat wi bloots op ehr redakschonelle Gewalt hebbt.

De Kommun Giske is ene Gemeend in dat Amt Møre un Romsdal in Norwegen. Se hett 6.630 Inwahners (Stand 2006) op en Rebeet vun 39,0 km². De Sitt vun de Verwalten is in Valderøya. De Kommun bruukt offiziell de Schrievnorm Nynorsk för dat Norweegsche.

Dieterich Buxtehude, däänsch: Diderik Buxtehude, (* um 1637 in Helsingborg; † 9. Mai 1707 in Lübeck) weer en däänsch-düütsch Organist und Komponist vun de Noorddüütsche Örgelschool. He weer en bedüden Komponist in de Tiet vör Bach. Vun siene Warken sünd Kantaten un welk Stücke för de Örgel und andere Instrumente nableven. He weer Organist in Lübeck. Bi sien Vörnaam is ok de Form Dietrich begäng.

Hamborg (hoochdüütsch Hamburg) is de tweetgröttste Stadt in Düütschland. Hamborg liggt an de Elv, an de Alster un an de Bill. In Hamborg wahnt 1,8 Millionen Lüüd. De Haven is de gröttste Haven vun Düütschland. In’n Noorden vun Hamborg is Sleswig-Holsteen, in’n Süden is Neddersassen.

De Sonetten, de Se hier finnt, sünd willkürlich utwählt — na ehr Schöönheit, un ok na den Aspekt, dat se sik staats an en Minschen ok an wat anners richten köönt, dat een leevt un verewigen will. Bi't Översetten is dorbi de plattdüütsche Spraak sülvst meent. De Översetten vun Sonnet No. 15 is ehr explizit toegent. Mit düsse Översetten wüllt wi wiesen, dat Platt annere Literatuurspraken in nix nasteiht. Dorüm hebbt wi dat to'n Verglieken inricht: Links steiht jümmers dat ingelsche Oginaal, dor blang de plattdüütsch Översetten vun Marlou Lessing, un rechts de hoochdüütsche Nadichtung vun Stefan George. De Ümbröök twüschen de Versblöcke staht so nich in't Oginaal, man dat maakt dat beter to lesen, dorüm hebbt wi't hier inföögt. Dat gifft een kumplette plattdüütsche Översetten vun alle Shakespeare-Sonette as Book; leest Se na hier. Twee intressante Links (man op Ingelsch) to Shakespeare finnt Se hier un natüürlich bi www.shakespeares-sonnets.com.

E. coli is en gram-negativ Staff-Bakterium, dat wiethen vörkamen deit un faken de Oorsaak vun Schieteree is. Dat gifft unbannig veel verschedene Stämm, de een mit Hölpe vun de Serologie ut'neen holen kann. Se weert indeelt na de Kraft, mit de se krank maken könnt. EHEC is 1977 to'n eersten Mol beschreven wurrn. Vun Mai 2011 af an hett dat in Düütschland mehr Lüde, as sunst geven, de an de sware EHEC-Süke krank wurrn sünd. Toeerst hannel sik dat um Noorddüütschland, later is ok vun Kranke in Süüddüütschland snackt wurrn. An’n 24. Mai hett dat Berichte over 400 Fäll geven, wo de Verdacht up EHEC bestunn. Een Minsch weer to düsse Tied an de Krankheit sturven. [1] Mehr, as 80 Lüde hefft to düsse Tied an hämolyytsch-uräämsch Syndrom (HUS) leden. In dat ganze Johr 2010 harr dat alltosamen blot 65 Lüde geven, de vun EHEC dat HUS kregen harrn. [2]As de Süke in’n Mai 2011 utbraken weer, sünd sunnerlich nich Kinner, man de Groten bedrapen wurrn, de meisten vun jem sünd Froenslüde ween. Dat Robert-Koch-Institut hett dor vun snackt, dat „dat nich normol weer, so veel sware Fäll in so korte Tied“ up en Bulten to sehn. Ok weer dat nich normol, in wat for’n Oller de Krankheit utbreken dö. In de verleden Johre harr dat noch nie nich so veel Fäll in so korte Tied mit so veel upwussene Kranke geven. Dat Robert-Koch-Institut hett bovenhen verklaart, dat weer mööglich, dat de Born vun de Infektschoon jummers noch aktiv weer. [3] An’n 26. Mai 2011 hefft Forschers um Helge Karch vun dat Uniklinikum Mönster rum den Krankmaker-Stamm HUSEC 41 nippe utfunnen. Düsse Krankmaker is mit Antibiotika nich unner to kriegen. Blot mit Carbapeneme kann he toschann maakt weern, man dat kann ut annere Grünn nich anwennt weern.[4] Toeerst weer nich klaar, wo de Süke overhoop herkamen dö, man dat Hamborgsche Institut for Hygiene un Umwelt hett an’n 26. Mai faststellt, de Born for de Infektschoon weern Gurken ut Spanien (Málaga, Almería), de over den Hamborger Grootmarkt verhökert wurrn sünd. [5] Wenn een sik mit de Bakterien ansteken hett, kann dat angohn, dat nix wieter passeern deit. Sunst warrt dor na en Tied vun normolerwiese een bit dree Dage (Inkubatschoonstied), hen un wenn avers ok bit to acht Dage, en Gastroenteritis vun. Dor kann denn en enterohämorrhaagschen Colitis vun weern. De Toxine maakt dor denn de Zellen vun de Darmwand un vun de Wannen vun de Blootfatten to Dutt. Wenn dat sunnerlich böös aflopen deit, is as Komplikatschoon ok en hämolyytsch-uräämsch Syndrom (HUS) mööglich. Dor kann dat ok noch neuroloogsche Komplikatschonen bi geven. Um un bi 85 % vun all HUS-Fäll kaamt vun en EHEC-/STEC-Infektschoon vun her. De annern Fäll sünd bi Shigellen oder annere Krankmakers mööglich. In dat Johr 64 sünd 64 Fäll vun HUS an dat Robert-Koch-Institut in Berlin mellt wurrn. In dat Johr 2002 weern dat 114, 2003 sack de Tahl denn wedder af up 81 Fäll. Achter de högere Tahl vun 2002 steek en, sunst ganz roore, „Sorbitol-fermenterende Variante“ vun EHEC O 157: H-, de al 1988 un 1996 de Süke in Bayern utlööst harr. Dormols hett dat en „Fall-Kuntrollstudie“ geven. Dor is bi rutkamen, dat enkelte Produkte en höger Risiko bedüden dö. Dor hannel sik dat dormols um sülvst maakten Appelsapp un um en Produkt mit Joghurt bi. Wat amenne würklich de Süke utlööst hett, konn denn avers nich würklich rutfunnen weern.[6]Utscheedt weert de Bakterien normolerwiese na 5- 20 Dage. Bi Kinner kann sik dat avers ok over Maande hen trecken. In düsse Tied is dat mööglich, dat annere Lüde sik ansteken doot.

Wat blifft uns nu vun't Lutherjåhr 2017? De damaalige Ratsvörsitterin vun de Evangeelsche Kark in Düütschland Fru Pastoor Dr. Margot Käßmann is mit uns dörch dat 500. Jubeljåhr as "Reformations-Botschafterin" gahn. Mit veel Zaster hebbt se Steden vun't Erinnern rutputzt. Professoren un Pastoren streden sik üm dat Bedüden vun Luthers Utsagen to verschieden Flachs to verschieden Tieden un de ehr Folgen för de Minschen, ja, de Folgen in de Geschicht. Un een täuwte up den annern, wat vun em orrer ehr niege Ideen orrer Anschubbse kämen, woans un wodörch woll nieges Leven för den Gloven kamen kunn. Un denn dit: Fru Käßmann güng vörtiedig up't Olendeil. De Mitglieder-Tahlen in de Kark güngen jümmer wieder trüüch. Jümmer weniger Mannslüüd willn Preister warden. Ahn de Fruunslüüd sehg dat ok in de Protestantsch Karken ok meist leg ut. Karkengemeinden warden tosamenleggt. Kann en meist nich glöven: Karken warden sloten orrer utsegent orrer verköfft. Den een sien Leed ist denn annern sien Freud: De Kapernaum-Kark in Hamburg-Horn wöör in de Al-Nour-Moschee ümdöfft. De een orrer anner wunnert sik doch, dat in Köln de DITIB-Zentralmoschee as moderenes Buuwark ehr Dören för den Besöök vun 1200 Glövende buut un upmakt wöör. Wat dat Christendoom noch maal vun sik Räden maakt, alleen dordörch dat wi dor wieder maakt, wo Jesus uphört hett? Wi mütt dat Niege Testament trüchföhrn hen na den, de an'n Anfang stünn. Up Jesus, de dei Minschen leiv harr. Trüchföhrn up den, den dat alltiets Milliarden maal mit sien Lengen gifft. All lengt se sik, lengt wi uns, to glöven un to leiven un to höpen. Dat weer eenmaal een Minsch, de söchte Gott in'n Heven. As hei en Ledder sehg, de na baven upricht weer, kladderte hei hooch. Dat güng jümmer wieder na baven. Dat wöör stiller, leddiger un kolder. Un as hei mal stahn bleev un utpuuste, keek hei trüüch up de Sprotten. Dor wöör hei an'n Faut vun de Ledder dat Christuskind in de Krüff wies.

2016: Arne Elsholtz, düütsch Schauspeler, Dreih- un Dialogbookschriever, Synchroonsnacker un Synchroonspeelbaas (* 1944)

De eersten Schrievers, de sik mit Insekten befaat hefft, weern Aristoteles, Albertus Magnus, Conrad Geßner un Moffett. Se hefft over en Reeg vun Insekten allens upschreven, wat se weten döen. Sperling (1603-1658) hett as eersten en Unnerscheed maakt twuschen 'algemeen' un 'besunnere' (d.h. systemaatsche) Zoologie un is bigahn, en Systematik for Insekten uptostellen. Nadem in dat 17. Johrhunnert de Linsen utfunnen wurrn weern, weer dat ok mööglich, de Anatomie vun Insekten akraater to unnersöken. Neven Malpighi un Leeuwenhoek mutt hier sunnerlich Swammerdam nömmt weern, den sien Wark grotendeels eerst 1737 dör Boerhaave utgeven wurrn is. En Nafolger vun Swammerdam weer Lyonet (1706-1789), de sunnerlich beröhmt wurrn is dör sien Wark over de Anatomie vun de Wilgenholtrupe. Mit de Tied kemen ok allerhand Unnersökers dorto, de sik sunnerlich mit dat Leven vun Insekten beaten döen. Bekannte Lüde weern u.a. de Nedderlänner Johannes Goedaert (1620-1668), de den Gestaltwessel un dat Verpoppen unnersöch Maria Sibylla Merian (1647-1717), die ok in Suriname veel ankeken un sehn hett, un sunnerlich de Franzoos René-Antoine Ferchault de Réaumur. Ok hüdigendags is de Entomologie en aktiven Twieg vun de Biologie, vunwegen datt dat unbannig veel Aarden vun Insekten gifft (sachs Millionen) un veel vun jem noch gor nich beschreven wurrn sünd. Dat warrt taxeert, datt bi 1 Mio. Aarden mank de Insekten bitherto al beschreven sünd. En speziellen Fall in de Entomologie is de Forensische Entomologie, de sik u.a. dor mit befaten deit, de Tied vun den Dood vun en Person af an to taxeern mit Hölp vun de Budden, de an den Doden to finnen sünd.

Dat Archaikum is en Äon vun de Eerdhistorie, dat de Tietduer vun 3.800 bit 2.500 Millionen Johren vör de hüütigen Tiet ümfaat. En öllere Beteken för dit Tietöller is dat Azoikum. Dat Archaikum kummt in de chronologschen Affolg na dat Hadaikum un warrt vun dat Proterozoikum aflööst, nipp un nau vun de eerste Ära dorin, dat Siderium. Dat Archaikum ümfaat veer Äras: In den Anfang vun’t Archaikum warrt de Isua-Gneis ut dat Rebeet vun Nuuk in Grönland dateert. Eerst 1999 is bekannt worrn, dat sogor al vör dit Äon – in’t Hadaikum – as Steen billt worrn sünd. De öllste is de Acasta-Gneis vun 4.0300 Ma vör hüüt. ut den westlichen kanaadschen Schild. De – hypotetsche – eerste Grootkontinent Ur künn sik vör 3 Millionen Johren ut disse eersten hadaischen Fastlandeilannen (Kratonen) billt hebben. Lange Tiet hebbt de Wetenschopplers glöövt, dat ut dat Archaikum keen Fossilen överduert hebbt. Man, nu hett sik rutstellt, dat al in bannig korte Tiet na’t Billn vun bestännige Eerdköstdelen Evolutschoonsvörgäng insett hebbt, toeerst mit de cheemschen Evolutschoon af 3.800 Mio. Johren. Makromolekülen weern in de Laag, sik dör Anlagern vun annere Molekülen to vergröttern un sik sülvst to reproduzeeren. In’t fröhe Archaikum kann disse Tietpunkt as de Anfang vun dat Leven op de Eer ansett warrn. Dat liggt in de Saak sülvst, dat ut dit Äon blots noch roor Fossilen un Stenen to finnen sünd. De meisten Landmassen ut de Tiet, de fossile Sporen drägen künnen, sünd in all de Johrdusenden to fienen Sand erodeert, dör Metamorphoos ümwannelt, Grundlaag för ne’e Sedimentiten oder in’n Eerdmantel opsmölt worrn. Blots in de öllsten Kratonen, de siet jemehr Entstahn nich mehr ännert worrn sünd, de so nöömten Archonen, besteiht noch de Mööglichkeit mit Help vun Deepbohren in mehrere dusend Meters solke Saken optofinnen. Archonen vun disse Oort sünd to’n Bispeel dat Kola-Halfeiland, Simbabwe, de kanaadsche Schild oder West-Australien. De Atmosphäär barg in’t fröhe Archaikum noch keen fre’en Suerstoff. De Fotosynthees vun de eersten Prokaryoten hett toeerst mol de Mineralen vun’n Oorozean oxideert. Eerst gegen’t Enn vun’t Archaikum, üm 2.500 Ma vör hüüt, is Suerstoff in de Atmosphäär afgeven worrn.

schall/warr düden schallst/warrst düden schall/warrt düden schöölt/warrt düden schöölt/warrt düden schöölt/warrt düden

in Gott sien Huus, dor sünd wi tohuus, dor höört wi hen. Un dorup will elkeen Gottesdeenst henwiesen: Bi em — Gott — sünd wi goot borgen, wo wi ok jümmers sünd in uns' Leben un ok in'n Dood. Un dorüm gaht Christen "to Kark", in dat Huus, wo sik de Lüüd tosamenfindt ünner sien Woort un to sien Loff. Glocken lüüdt nich blot, wiel sik dat goot anhöört, nee, se sünd ok unsen Herrn siene Prediger. Se erinnert, wo goot Gott dat mit siene Minschen meent. — Glocken orrer Schellen un Zimbeln gifft dat al, so lang de Minschen mit Metall arbeiten köönt, smelten, geten, hämmern un so. In dat ole Babylon hebbt se welk ut Ton brennt. Toeerst weer dat mit Metall in Asien, besünners in China, bekannt. De hebbt dat al 1000 vör Christus kunnt. Later keem disse Kunst dörch de Kelten över Vorderasien in de Mittelmeerlänner un na Britannien. Denn ok na Skandinavien, Island, Irland un na Rußland. De Russen hebbt later woll de meisten un gröttsten Glocken tostannen kregen. An'n Anfang weern de Glocken man lüürlütt, se weern mehr Schellen. In heel fröhe Tiet weer ehr Bimmeln en Afwehr gegen böös Geister un Töver un Unheil. Dat Bimmeln sull de Minschen schütten. Ok de Deerten up de Weid kregen Glocken ümhangt as Schutz vör Blitzslag un Unfall. Dat Bimmeln kunn ok helpen, dat een dat Veeh wedderfinnen kunn, wenn sik mal en verlopen harr. Wi kennt de Koh-Glocken hütigendaags ja noch ut de Bargen. De Hoge-Preester sull an'n Saum vun sien Preesterkleed lütte Glocken drägen. Wenn he denn in'n Tempel in dat "Allerheiligste" güng, sull de Klang vun de "Glöcklein" em bewohren, dat he nich vör Gott sien grote Hilligkeit vergahn müß (2. Mose 28). Un vun König David warrt vertellt, dat he bi'n Inzug vun de Hillige Lade na Jerusalem vör den Festtog danzen dee mit Harfen (Gitarren) un mit Glockenklang. Mönke vun de Benediktiner weern dat, de as eerst Glocken bi ehre Gottesdeenste insett hebbt. Se hebbt de Glocken-Geter-Kunst jümmers wieder pleegt. De Glocken wörrn grötter un grötter. Se hebbt de Mönke to'n Beden ropen över den ganzen Dag hen. Un so hebbt de Glocken denn ok Tieden för de Arbeit, dat Eten un den Fieravend anseggt. Bekannte Glocken ut dat Middelöller sünd de "Theophilus-Glock" — un ut dat Klooster in Hersfeld de grote "Lullus-Glock". Se is nöömt na den Gründer vun dat Klooster Lullus. De "grote Lulla" (gaten 1059) weer woll de Avendglock, de de Minschen "to Ruh" lüden sull. Dat kann angahn, dat dorher de Snack vun't "Einlullen" kümmt! Dat Woort "Clocca" steiht to'n eersten Mal in enen Breef — so üm 744 n. Chr. — schreven vun Bonifacius. In't Hooch-Middelöller is de börgerlich Geetkunst vun Bronze so richtig in'n Schwung kamen. Dor geev dat Glocken nich blots för Gottesdeenste in de Karken, nee, ok as Signale, ok för dat öffentlich Leben, för de Börger to'n Wecken, för de Arbeitstieden, för Sitzungen vun'n Senat, för dat Markt-Leben, as Wohrschuun för Füür, Gewitter un as "Bierglocke" för'n Zapfenstreich in de Wirtschaften. In Weimar geev dat sogoor ene "Sau-Glocke" gegen unflätig dulle Witze in't Wirtshuus. Vele Glocken hebbt Inschriften un smucke Verzierungen, besünners de ut de Tieden vun Barock un Rokoko (vun't 17. Jhdt. an). De Geschicht vun de Glocken hett aver ok düüster Sieden: Na dat Erfinnen vun't "Schießpulver" hebbt de Kriegsherren Kanonen bruukt, un de sünd ok ut Bronze gaten worrn in de Warkstäden vun de Glocken-Meister. So is dat kamen, dat in'n 30-jährigen Krieg — un later in de beiden gräsigen Weltkriege — över 10.000 Glocken för Kanonenrohre insmolten worrn sünd. Ik kann eenfach nich begriepen, dat vele Karken in christlich Länner Sieg över den Fiend mit Glockenklang fiert hebbt. Ik meen, dat is en Beleidigung för unsen Herrgott un den Heiland Jesus Christus. Kaiser Franz Joseph I. vun Österriek hett för den Stephansdom in Wien en Riesenglock vun 325 Zentner (dat sünd goot 16 Tonns) geten laten ut 18 türkisch Kanonen, de he erobert harr. — Ok keen Ruhm- un Glanzstück! As Jung heff ik 1942 de Bombennacht up Lübeck mit beleevt. Verwandte vun uns leven dormals in de Alfstraat, ünnerhalb vun St. Marien. Se hebbt dat fletig Füür vun Phosphor / Phenol heil överstahn un hebbt later ünner Tranen vertellt: As se na de Traav dallepen, dor hören se dat ole Glockenspeel vun St. Marien den letzten Choral to Palmsünndag lüden: "Herzliebster Jesu, was hast du verbrochen". Un dorna sünd ünner luut Krachen de groten Glocken ut den Südertorm in de Deepe afstört. Noch hüüt liggen dor twee vun ehr to'n Mahnen för'n Freden. Vele vun uns' Lübecker Glocken is dat so gahn in disse Bombennacht. Man, in de Twischentiet hebbt all groten Karken wedder ehr vull Geläut (blot nich St. Petri). Dor sünd nie Glocken gaten worrn un ok welk vun den Glockenfriedhoff ut Hamborg hangt in Lübeck. So klingt dat wunnerschöön Glockenspeel ut St. Katharinen ut Danzig nu vun den Südertorm uns' St. Marien-Kark elkeen halve un vulle Stunn över de Stadt. Ik meen, disse Ümstand kann uns en Teken ween för Gemeenschaft un Fründschaft vun disse beiden Städer un ehre Inwahner — en Teken för den Freden! Laten Se mi to'n Sluß en poor Bispille geven för de Inschriften, mit de uns' Karkenglocken as "Prediger vun unsen Herrn" över Dörp, Stadt un Land ropen, un mit de se uns jeden Dag up't Nie to'n Tovertruun up unsen Herrn inladen wüllt. Ik nehm Bispille ut Lübeck: