Datasets:

blackhole33

/

Uzbek_LLM_llama

like 1

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI FANLAR

AKADEMIYaSI ALIShER NAVOIY NOMIDAGI

TIL VA ADABIYoT INSTITUTI

Alisher Navoiy

(Foniy)

SITTAI ZARURIYa

(Olti zaruriy qasida)

Toshkent

Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi

Fan nashriyoti

www.ziyouz.com kutubxonasiAlisher Navoiyning falsafiy va tarbiyaviy ahamiyatga

ega boʻlgan ushbu hasidalari 2008 yil yoshlar yili deb

e lon qilingani munosbati bilan chop etilmohda

Toʻplab, nashrga tayyorlovchi

Sayfiddin SAYFULLOH

Mas ul muharrir

Ibrohim HAQQUL

Tahrizchilar

Mamatqul Joʻraev

Ergash Ochilov

Alisher Navoiyning fors tilida yozgan Sittai zaru-

riya (Olti zaruriy hasida) asari va uning tarjimasi alo-

hida kitob holida nashr etilmoqda. Shoirning tasavvufiy,

adabiy va ma rifiy qasidalari har bir kitobxonni dunyo va

oxirat, hayot va oʻlim, insof va diyonat, savob va gunoh kabi

tushunchalar haqida mushohadaga undab, axloqiy va ruhiy ka-

molot hosil qilishga chorlaydi.

OʻzRFA Fan nashriyoti

Sayfqddin Sayfulloh, 2008Y.

www.ziyouz.com kutubxonasiQALBLAR OZUQASI

Sittai zaruriya Alisher Navoiy (Foniy)ning fors

tilida yozgan olti qasidasi majmuidan iboratdir. Shoir

qasidalarga bitgan debochasida e tirof etishicha, hazrat

Abdurahmon Jomiy unga fors tilida ham ijod qilishni

va bu tilda yozgan qasidalarini jamlashni tavsiya qiladi.

Lekin bu ish ba zi sabablarga koʻra hazrat Jomiyning

vafotlaridan soʻng 902 hijriy qamariy (1496 milodiy)

yil Sulton Husayn Boyqaro amri bilan amalga oshadi.

Navoiy debochada har bir qasidaning qaysi shoirga

tatabbu qilgani, mavzu yoʻnalishi va yozilish tarixi

haqida ma lumot beradi. Alisher Navoiy fors adabi-

yotining zabardast soʻz ustalari qasidalariga yuksak

mahorat bilan tatabbu qilgan. Shoir umrining soʻnggi

yillarida yozilgan bu qasidalarda uning bor diniy va

tasavvufiy bilimi, falsafiy va axloqiy qarashlari

hamda hayotiy tajribalari oʻz ifodasini topgan. Bu

qasidalarda, avvalo, Yaratuvchini tanish va uni sevish-

ga, paygʻambarimiz Muhammad alayhissalomga ergashishga,

axloqan pok boʻlishga da vat etiladi. Alloh insonni

mukarram xilqat qilib yaratganligi, Xoliqi kibriyo

irodasi bilan har bir ashyoda hikmat, san at va muta-

nosiblik borligi, dunyoning foniyligiyu oxiratning

boqiyligi, iymon va diyonat bilan bogʻliq teran tushun-

chalar oʻrin olgan.

Navoiy har bir qasidasida avvalo insonni hushyor-

likka chaqiradi. Uni asl dushmanlari - nafsi ammora,

Shaytoni la in va yolgʻon dunyo muhabbatidan ogohlanti-

radi. Ibodatlarni sidq ila bajarish, gunohlardan saq-

lanish va axloqni goʻzallashtirish bilan Haq taologa

qurbat hosil qilishni, bir piri komil rahnamoligida

sayru suluk yoʻllarini ixlos va sabot bilan bosib

oʻtib, diyonatli va mahbub inson boʻlishni uqtiradi.

Hazrat Navoiy butun koinotni harakatga keltirib

turgan ilohiy nizom, yaratiqlarni uzviy bogʻlovchi qonu-

niyatlar va tartibotlarni sinchkovlik bilan kuzatadi ham-

da ularni badiiy san atlar va timsollar vositasida

www.ziyouz.com kutubxonasiQalblar ozuqasi

oʻ ch 1

balogʻat va fasohat bilan ifodalab, kitobxonni fikru

mushohada yuritishga undaydi.

Oʻquvchi qasidalarni mutolaa qilar ekan, oʻzida dunyo-

viy va uxraviy saodat haqida teran mulohaza yuritishga,

shoirning maqsad-muddaosini anglashga moyillik, inti-

lish sezadi. Navoiydek hurfikr Haq oshigani tushunish

ham bir ne matdir. Zotan, shoir hech bir insonning bu

dunyodan izsiz ketmasligini, hamma ham yaxshi va yomon

a moli uchun oxiratda javob berajagini eslatib turadi.

Tabiiyki, oʻlimni va qiyomat kunini eslagan kishi nek-

bin, xayrixoh va savobtalab insondir...

Amalsiz ilmning foydasi yoʻq. Zero, ilm dunyoniki,

amal oxiratnikidir. Shaytonning beqiyos ilmi bor edi,

amal qilmagani uchun bu ilmdan unga naf etmadi. Ya ni,

hazrat Navoiyni anglash, tushunish uchun inson sobit e ti-

qodli, taqvodor, muhabbatli va riyozatli boʻlishi shart.

Ulugʻ mutasavvif hamisha iymon va e tiqoddan, insof va

diyonatdan saboq beradi. Qasidalarni oʻqib yana bir bor

bunga amin boʻlasiz. Alloh hammamizni bu oʻgitlarni

anglash va amal qilishga musharraf aylasin.

Qoʻlingizdagi qasidalar ilk bor asl forscha matni

bilan toʻliq holda 20 jildlik Navoiy mukammal asar-

lar toʻplamining 20-jildida nashr boʻlgan edi. Biz oʻzbek

kitobxonlarini hazrat Navoiyning forsiy merosi va

uning tarjimasi bilan yaqindan tanishtirish va ushbu

qasidalarni keng kitobxonlar ommasiga etkazish orzu-

sida mazkur ishga bel bogʻladik. Navoiy asarlari mux-

lislariga taqdim etilayotgan bu qasidalar alohida ki-

tob holida chop etilmoqda.

Beayb Parvardigor Tarjima va nashr ishlarida yoʻl

qoʻyilgan ayrim kamchiliklar uchun Siz aziz navoiyxon-

lardan oldindan uzr soʻraymiz. Kitob haqidagi fikr va