Datasets:

IParraMartin

/

Text4Basque

like 0

Tratamendu bera egin daiteke ardatzetik kanpo dagoen eta Otik pasatzen den planoan kokatuta dagoen puntuarekin froga daiteke puntu horretatik irten diren eta gainazalean errefraktatzen diren izpi guztiak sistemaren ardatzaren normala den eta tik pasatzen den planoaren puntuan ebakitzen direla puntutik ardatzerainoko distantzia baldin bada eta puntutik ardatzerainoko distantzia bada orduan honako erlazioa betetzen da

Lenteak bi dioptrioz osaturiko sistema optikoak dira eta beraz sistema optiko perfektuak hurbilketa parxialean Atal honetan kasu sinpleena aztertuko da baina praktikan oso maiz agertzen dena lente meheak Lente meheetan lentearen lodiera mesprezatu egin daiteke

Atal honetan kasu arruntena kontsideratuko dugu lente bat airetan murgilduta lentearen bi aldeetan errefrakzio indizea da beraz lortzen diren emaitzek kasu honetan soilik balio dute nahiz eta emaitza horiek beste kasuetarako edatzea oso erraza den

Hemen lentearen errefrazioindizea da et dioptrioen kurbaduraerradioak dira eskerrekoa eta eskumakoa Objetuaren posizioa lentearekiko deitu dugu bitarteko irudiaren posizioa deituko dugu eta irudiaren posizio finala izango da Bi erlazio horiek konbinatuz eliminatzen da eta ondokoa lortzen da

Begiak tresna optiko gisa duen funtzionamendua hobeto ulertzeko datu anatomiko batzuk kontuan hartzea ezinbestekoa da Begiari kolorea ematen dion diskoa irisa da eta bere erdiko irekigunetik begi ninitik argia sartzen da begi ninia zabalera aldakorreko irekigunea da argitasunaren araberakoa Argi izpiak korneakristalino sistemaren bitartez erretinan fokalizatzen dira begiaren atzekoaldean dagoen geruza fin eta sentikorra

Berz begia sistema optiko konplexu samarra da Hala ere sinplifikatzeko osagai horiek guztiak fokal aldakorra duen lente konbergente soil batez ordezkatuko ditugu Lente hori erretinatik alegia irudiak osatu behar diren lekutik mmra dago

Objektu baten tamaina erreala da eta tamaina angeluarra azken parametro horretan tamaina lineala eta bgitik objeturainoko distantzia kontuan hartzen dira

Oso urrun dagoen objektu bat erretinan enfokatzeko begiak mm inguruko distantzia fokala behar du eta objektu hori hurbil dagoenean berriz distantzia fokal txikiagoa behar du Begiak potentzia aldatzeko gaitasuna du muskulu ziliarren bitartez urruti edo gertu dauden objetuen irudiak erretinan osatzeko Begia erlaxatuta dagoenean kristalinoaren distantzia fokala maximoa da Hauxe da begiarentzako egoera erosoena gutxien nekatzen dena Hurbilago dagoen objektu bat ikusteko muskuluak estutu egiten dira kristalinoaren kurb handitzen dute eta distantzia fokala laburtu Prosezu horrek muga bat dauka objektu bat garbi ikusi ahal dugun distantzia minimoari puntu hurbila deritzo Ume baten PHa cmkoa izan daiteke eldu gazte batena cm koa izan ohi da eta ez hain gazte batena cm koa ere izan daitekeBalio estandarra do cm Objektu bat ondo enfokatuta ikusten den distantzia maximoa puntu hurruna deritzo eta begi norml baterako infinitua dela kontsideratzen da Begiaren egokitze anplitudea da muturreko bi distantzien alderantzizkoen kenketa

miopia kristainoaren konbergentzia gehiegizkoa da orduan begi erlaxatuaren lentearen irudi fokala erretinaren aurrean dago Beraz PUa ez da infinituan egongo hurbilago horregatik txarto ikusten dabe urruti dauden objetuak Bestalde miopiak abantailarik ere badu PHa baino gertuago baitago

Akats hori zuzentzeko lente dibergenteak erabiltzen dira infinituan dagoen objektu baten irudia begi horren Pu ean ematen du eta horrela begiak ondo foka dezake Begi miopeak behar duen lentearen potentzia honela kalkula daiteke

Kasu honetan kristalinoa ez da behar bezain konbergentea rduan begi erlaxatuaren lentearen irudi fokua erretinaren atzean dago Honen ondorioz PH normalean baino urrunago dago Horregatik hipermetropeek ez dute ondo ikusten gertuan Estalde PU birtuala da baina hori ez da oztopoa urrutian dauden gauza ikusteko

Begi hutses behatzen badugu objektu bat zenbat eta hurbilago egon erretinan osatzen den irudia handiagoa izango da beraz zehaztasun gehiagorekin ikusiko dugu Baina objetua puntu hurbila baino hurbilago kokatzen badugu erretinan eratutako irudia handiagoa izango da baina ez garbia

Objtuaren xehetasunak handiao ikui nahi baditugu lente konbergente bat erabil daiteke eta objetua bere objektu fokua baino hurbilago kokatu irudi zuzena birtuala eta handiagoa ematen du Objetua lente konbergenteearen puntu fokal objetuan kokatzen badugu irduia infinituan osauko da eta horrela begiak erlaxatta behau ahal izango du egokitzerik gabe

Lupari mikroskopio sinple ere deritzo Konposatuaren helbrua lupa batek baino handipen gehiago lortzea da kalitatea mantenduz Bi lentezosatuta dago biak konbergenteak objtiboa eta okularra Objetiboa objetuaren ondoan kokatzen da baina ditantzia fokala baino hurrunago horrela irudi erreala alderantzizkatua eta objetua baino handiago ematen du Tarteko irudia objetua da okularrerako eta okularrak osatzen du irudi birtuaa zuzena eta handiagoa Azkenean behatzen den irudia birtuala handiago eta alderantzizkatua

Tresna optiko guztietan bezala teleskopio baten bereizmena difrakzioak mugatzen du Bereizmen hori objetiboaren diametroaren zuzenki proportzionala da Gainera diametroa handituz irudia eratzeko argitasun gehiago jasotzen da horregatik teleskopioaren objetiboa ahalik eta handiena da

Elektrikoki kargatutako metal bat argi ultramorez argiztatzean errazago deskargatzen da Propietate honek efektu fotoelektriko du izena eta eguzki panelen oinarria da eguzkiaren erradiazioa erabiltzen dutelako korronte elektrikoa sortzeko

aurkitu zituen Dispositibo honetan metalezko xabfla bat intentsite eta maiztasun desberdineko argiez argizzta daiteke Gainera neur daiteke elektroiek xaflatik irteten direnean daukaten energia zinetikoa

xaflako elektroiak metalarekin lotuta daude nolabait Elektroiak erauzi ahal izateko energia minimo bat eman behar zaie energi honi lan funtzio deitzen zaio Erradiaziorik ez badago elektroiak ezin dira metaletik irten eta ez da agertzen korronte elektrikorik Aldiz metalezko xafla izpi ultramorez argiztatzean metalaren elektroiei energia ematen zaie eta ihes egin dezakete Ihes egin duten elektroiak beste metalezko xaflara heltzen badira korronte elektrikoa sortuko da eta horrela efektu fotoelektrikoa detektatuko da

Elektroiek irtetean duten energia znetikoa determinatzeko aren eta bren arteko potentziala aldatzen da zirkulazirk ez dagoela lortu arte Zirkulaziorik eza lortzen den potentzialari balaztapotentziala deitzen zaio Vo balaztapotentziala eta bn erauzitako elektroien energia zinetiko maximoa zuzenki daude erlazionatuta eVo Ez max

Hori dela eta bren potentziala arena baino txikiagoa bada eremu elektrikoak erauzitako elektroiak azeleratuko ditu Korrontea eten ahal izateko potentziala alderantzikatu behar da EVbVa positiboa bada eta elektroiaren hasierako energia zinetkoa baino handiagoa bada elektroia ezin daiteke ara heldu Korrontea eragozteko elektroirik azkarrena araino energia zinetiko nuluaz heldu bhar da

Einsteinek oso era sinplean adierazi zuen berak suposatu zuen argiak era ondulatorioan hedatzen den aren jokaera ezberdina duela materialekin topo egitean Einsteinen teoriaren arabera argia energiaren pakete txikiez igorri edo xurgatzen da energia pakete hauek fotoiak deiturikoak dira Fotoi baten energia argiaren maiztasunarn proportzionala da

Braz erradiazioaren intentsitatea fotoi erasotzaile kopuruaren proportzionala da eta ezin da sekula fotoiaren zati bat xurgatu eta igorri plancen konstantea da Js

Elktroi bat metaletik erauzi ahal izateko energia eman behar diogu Fotoi batek baino energia txikiagoa badauka ezin du elektroirik erauzi Efektu fotoelektrikoa gerta dadin fotoi bakoitzaren energia lan funtzioa baino handiagoa edo berdina izan behar da Efektu fotoelektrikoa sor dezakeen maiztasunik txikiena fotoiaren energiari dagokiona da

materialaren menpekoa denez atariko maiztasuna ere materialaren menpekoa izango da Gainera atariko maiztasuna ez da katodoan erasotzen duen argiaren maiztasunaren menpekoa

Fotoiaren energia baino handiagoa bada elektroiak ihes egin ahal izango du eta bere energia zinetiko maximoa Ez max hf izango da

Beraz balazta potentziala aargi erasotzailearen maiztasunaren linealki handiagotzen da eta honako malda du material desberdin guztietarako he Einstein argia ez da modu jarraituan xurgatzen baizik eta modu korpuskularrez energia pakete txikiez

Hau ulertzeko ispiak fotoi multzotzat kontsideratu beharra dago eta era berean prozesua kolisiotzat fotoien eta piezaren elektroi kuasiaskeen artekoa Fotoi batek pausagunean dgoen elektroi batekin elastikoki talka egiten duenean elektroiak energia zinetikoa lortzen du eta fotoiak energia galtzen du beti Hori dela eta fotoi dispertsaruari dagokion uhin luzeera fotoi eerasotzailearenna baino handiagoa da

Kolisio bat aztertzeko partikulen energia ez ezik momentu lineala ere kontuan har behar da Fotoi bakoitzaren momentu lineala ezagutu behar dugu Elektromagnetismo klasikoaren arabera erradiazio batek energia ematen du azalra eta denbora unitateko gainera Ec momentu lineala ematen du azalera eta denbora unitateko Fotoiari momentu lineal bat elkartuko zai fotoiaren ppropagazioaren norabideaz eta honakomoduluazpEc hfc

Aurkitu behar da zein erlazio dagoen uhin funtzioaren eta partikula bat detektatzeko posibilitatearen artean Gaur egun Borne uhin funtzioaren interpretazioa onartzen da honek erlazio probabilistiko bat ematen du Erlazio hau hobeto ulertzeko lehenik erradiazioaz pentsatzea komenigarria da Ikuspuntu klasikotik erradiazioa eremu elektriko eta magnetiko oszilakorrak dira eta eremuen moduluen karratua handiagoa denean erradiazioa ere intentsuagoa da Uhin harmoniko linealki polarizatuaren kasu sinplean argiaren intentsitatea honela adieraz daiteke IE

Intentsitatea eremu elektrikoaren moduluaren karratuaren proportzionala da Hau da interferentzien jatorria Erradiazioa ibilbide desberdinak har ditzake bere hedapenean Edozein puntutan eremu elektrikoa bi zirrikituetatik ailegatzzen diren eremuaren batura da Bi eremuak fasean ailegatzen diren puntuetan intentsitatea lau bider biderkatzen da Aldiz bi eremuak fase opoziozioan ailegatzen direnean eremu erresultantea nulua izango da eta intentsitatea ere bai

Edozein uhin motatan uhin luzerak distantzia bat neurten du oszilazioaren egoera zehazki berbera duten bi punturen artekoa Ondo definitutako uhin luzera bat daukan uhin funtzioa espazio osoan zehar hedatu behar da ka errepikatuz Bornen interpretazioare arabera espazioko edozein puntutan partikula aurkitzeko dagoen probabilitatea finitua da

Ax zabaleradun eskualde batean mugatuta dagoen partikula bati dagokion uhin funtzioak eskualde horretan aurkitzeko dagoen probabilitatea eskualdetik kanpo aurkitzeko dagoena baino askoz handiago da Mota honetako funtzioa uhin pakete deiturikoa lortzeko uhin luzera ezberdinak dituen uhin funtzioak gainezarri behar dira Froga daitezkeenez Ax zabaleradun uhin paketea eraikitzeko uhin harmonikoen multzo bat erabili behar da euren uhin zenbakia Ak tartean ondkoa egiaztatzen duena AxAk

Emaitza horri heisenbergen ziurgabetasunaren printzipioa deitzen zaio Partikula bat espazioko Ax zabaleradun eskualde batean badago berari dagokion uhin funtzioa uhinen gainezarmen bat da eta gainezarmeneko uhinen momentu linealak pAp eta pAp tartean Posizioaren ziurgabetasuna zenbat eta txikiagoa izan orduan eta Ap momentuaren ziurtagabetauna

Baina era berean geure indibidualtasuna elikatzeko eta lasaitasunaz eta pribatutasunaz gozatzeko aukera emango digun esparru zehatz bat edukitzeko beharrean egokitu ohi gara atseden hartzeko eremu horren premia dugu dendenok haurtzarotik bertatik hasita Babestoki fisiko horrek segurtasuna eskaintzen digu bertan aurkitu ahal izango baitugu bila gabiltzan ezinbesteko bakartasun hori

Norberaren zona pribatuak kanpo aldearekin egiten du muga Esparru horretan gaudela geure buruaz jabetzen gara gainerakoekin nolako harremanak izan nahi ditugun erabaki eta geure burua nola tratatu behar dugun xedatzen dugu Geure mugak ongi zehaztuz besteenak ere ezagutu ahal izango ditugu eta horri esker ez dugu inbadituko ez geure esparrurik ez gainerakoenik ere Eremu hori babesteak ez du esan nahi mundutik alde edo konexioa eten egin dugunik noski beharrezko isolamendua dugu hori ez ezkutaleku hutsik

Norberaren esparrua espazio fisikoa da pasealekua aulkia geu bakarrik egoten gara bertan bilatu dugun bakartasun horren jabe Inoiz geure buruari hanka egin eta etengabe jendez inguraturik egon nahi dugu Jokaera horrez beste aldera baliteke gainerakoekin erlazionatzeak gure baitan izua sorraraztea eta ondorioz jendetasunak agindutako lokarriak soilik agertzea hori bai geure intimitatealor hori erakutsi gabe geure burua den bezala agertu gabe

Jakina intimitate alor hori ez diogu nornahiri eskainiko baina kontuan har dezagun geure esparru propioa daukagun heinean bera partekatzea merezi omen duten pertsonei sarbidea eskaini ahal izango diegu berme handiagoz

Oreka pertsonal onak eta autoestimazio egokiak gure esparru pribatutik publikora etengabe igarotzea agintzen digute elkarren osagarri eta aberasgarriak dira bi esparruak eta batak bestearen premia du Munduan izan behar dugu haren osagai gara eta halakotzat bertan gutariko bakoitzak bere gela eduki behar du Virginia Woolfek zioen legez

Esparru pertsonala zenbaitetan zatikatu eta guretzat bereziak diren pertsonekin bikotekidea adiskideak semealabak etc partekatzen dugun osotasuna da baina atal horretan nahi dugun jendeari bakarrik esku hartzeko aukera ematen diogu batzuetan bestetan ez

Osasungarria geure bizitzan horrela jokatzeko moduko pertsona batzuk izatea da Erpin horietan euskarri harturik sare sinbolikoak osatuko ditugu horiek ez digute galaraziko jaustea baina erorikoa gertatuz gero jaikitzeko heldulekua izango ditugu

Geure esparru pertsonaleko ataltxo horiek betibeti bikotekidearekin ez partekatzea ez dugu geure arteko maitasuna galdu izanaren adierazpen gisa hartu behar ezta berak gure bizitzan zein toki betetzen duen ez jakitearen seinaletzat ere Alderantziz pertsona gehiagorekin erlazionatzeak afektuak dibertsifikatzeko aukera ematen digu eta maitatzeko gaitasuna aberasten digu bikotekidearekiko lokarri afektiboaren mesedetan

Egunero ohi ditugun betebehar eta konpromisoen zurrunbilo horretan sarturik gainerako pertsona zenbaiti lehentasuna aitortu eta arreta ematen diegu geure burua lehentasunzerrendako azken bazterrean utzirik Azkenean ez dugu geure buruarentzako astirik hartzen ez da une egokia iristen nahiz eta horren bila gabiltzala horren premian gaudela behin eta berriro errepikatzen dugun Egia esan hortxe dugu gure zain baina ez dugu hartzen azken finean merezi baino garrantzi gutxiago ematen diogulako geure buruari Oker ulerturiko eskuzabaltasun horrek gure premien oreka hautsi egiten du

Ohitura falta dugu Horrek geure buruari denbora eskaini eta geure esparru horretan sartzea eragozten digu baina ez du esan nahi jarduera hori ezinezkoa denik uste baino zailagoa dela baizik Zeinahi da une egokia geure burua aintzat hartzen hasteko uda parte hau harik eta hobea ariketa osasungarri horri ekiteko Gure erloju biologikoa lanak zereginak eta eginbeharrak lasaitzen diren uda giroko egun luzeetara egokitzen da Egokiera paregabea izan daiteke beraz geure esparruan barrena txangoa egiteko

Geure buruari denborarik eskaini ezean ezin izango dugu geure esparrurik izan Denbora hori ez da atsedenaldia ez da aisialdia zera baizik

Badator Arimen Gaua edo Gau Beltza eta Maddi Artzamendik ospakizun horretarako egokia izan daitekeen errezeta ekarri digu Hemen duzue proposamen goxoa Gozatu Errezeta eta argazkiak Maddi Artzamendirenak dira Iturria Puntua Errezeta proposamen gehiago aurki ditzakezue Artzamendiren blogean Labea Piztu

Irina kakao purua gurina eta azukrea nahikoa dira txokolatezko gaileta goxoak egiteko Nahastu bolatxoak egin bolatxoak zapaldu eta labean sartu behar dira minutuz Zuen txanda da orain Fitxa duzue lagungarri azpian Errezeta eta argazkiak Maddi Artzamendirenak dira Iturria Puntua

Gurina txokolate beltza txokolate zuria azukrea arrautzak irina eta legamia beharko dituzue bizkotxo goxo hau prestatzeko Maddi Artzamendirena da errezeta Gozatu egiten eta jaten Errezeta eta argazkiak Maddi Artzamendirenak dira Iturria Puntua Errezeta proposamen gehiago aurki ditzakezue Artzamendiren blogean Labea

Ingelesek tearekin hartzen dituzte muffinak Pasteltxo gozoak dira eta bero direla jaten dituzte Gaurkoan txokolatezko muffinak egiteko errezeta dakarkigu Maddi Artzamendik Osagaiak molde bat eta labea beharko ditugu Errezeta erraza eta dibertigarria da umeekin egiteko Gozatu Errezeta eta argazkiak

Banilla eta txokolate bizkotxo honi marmol bizkotxoa ere esaten zaio hartzen duen itxuragatik Erabilitako moldea cake moldea den arren cmko borobila ere erabil dezakezu Gomendioa noski Maddi Artzamendiren eskutik dator Gozatu Errezeta eta argazkiak Maddi Artzamendirenak dira Iturria Puntua

Gurean ere arrakasta izan duen errezeta da blondiea Browniearen beste aldaera bat da Kasu honetan txokolate beltzarekin eta kakahueteekin egiteko gomendatzen digu Maddi Artzamendik Gozatu Errezeta eta argazkiak Maddi Artzamendirenak dira Iturria Puntua Errezeta proposamen gehiago aurki ditzakezue Artzamendiren blogean

Postre edo merienda gozoarekin gatoz gaurkoan Komeni da errezeta hau ordu lehenago egiten hastea masa hozkailuan izanda karamelu ukituko zaporea izango duelako Fitxa prest duzue On egin Errezeta eta argazkiak Maddi Artzamendirenak dira Iturria Puntua Errezeta proposamen gehiago aurki

Postre edo merienda gozoarekin gatoz gaurkoan Errezeta honekin mlko bi edalontzi erabili ditzakezu beraz lau pertsonarentzako postrea egiteko bikoiztu osagaiak eta egosi bi txandatan Betiko modun errezeta Maddi Artzamendiren eskutik datorkigu Fitxa prest duzue On egin

Errezeta berezia eta desberdina proposatzen digu oraingoan Maddi Artzamendik Lau arrautza lau ogixerra emmental gazta hirugiharra eta gatza beharko ditugu Animatu eta probatu Errezeta eta argazkiak Maddi Artzamendirenak dira Iturria Puntua Errezeta proposamen gehiago aurki ditzakezue Artzamendiren blogean Labea

Hasi dira lehenengo marrubiak eta aukera egokia da marrubiirabiakia egiteko errezeta proposatzeko Marrubiak esnea eta azukrea dira osagaiak Egiteko erraza eta hartzeko goxoa On egin Errezeta eta argazkiak Maddi Artzamendirenak dira Iturria Puntua Errezeta proposamen gehiago aurki ditzakezue Artzamendiren blogean

Gaua Sotresen pasa ondoren goizeko tan gaude Pand bano baino zerbait beherago Goiko aldea dena beteta dago eta Caneroko txabolen azpian aparkatu behar izan dugu Begibistan ditugu Never de Urriello ezkerrean eta Torres ArenerasAlbo mendilerroa eskuinean Aurrean Pand bano lepoa

Never de Urriello dotorea bere bi tontorrekin Hau da gure helburua Guretzat ezaguna da baina urte asko dira ez garela bertan egon eta berriz bisitatzeko ordua da

Pand bano lepoan Jarraitu behat dugun bidea oso ezaguna da Urriello aterpera lehenbizi eta Corona del Raso igaro ondoren Horcada Arenerara heldu Hau da Cabrones aterpera Torre Cerredora eta beste hainbat menditara joateko bidea Oso erabilia batez ere udan

Kotxea utzi dugun tokitik aterpera bat metro garaieraaldea daukagu Bukaeran dago aldapa handi eta luzeena Baina bidea oso ondo dago Duela urte batzuk ez zegoen horrela

Pare bat ordu pasatxotan heldu gara aterpera eta atseden txiki bat hartu dugu Ea tortikulisa sortzen da hainbeste gora begiratzen Eskalatzaileak Mendebaldeko horman

Hurrengo helburua horra heltzea da Corona del Rasora Bukaeran tximinia motz bat igo behar da Lehorra dagoenean ez dauka arazorik gainera orain kable bat jarri dute beheko partean Elurrarekin arrisku handia dauka

Tximiniara heltzen Parabolt bat ere jarri dute hortik rappelatu ahal izateko Neguan hemen elurrezko malda handia sortzen da eta askotan izoztuta gainera

Tximinian Baldintzak oso onak dira lehorra dago eta momentuan ez dago beste inor beraz gainetik harriak botatzeko arriskurik ere ez

Behin Arenera lepora heldu beste mundu bat irekitzen da begien aurrean Torre Bermeja Torre Cerredo eta Labrouche orratza bere aurrean

Horcada Areneran zuzenean hartu dugu Never aldera Albo batera utzi ditugu Cabrones aterpera eta Cerredo aldera doazen bideak eta Never nen azpian dagoen harritzarretik doan bidezidorra ari gara jarraitzen Hemen aukera desberdinak daude eta guk rdida aldera doana aukeratu dugu Atzean Torres Areneras eta Never de Albo

Tontorraren azpian dagoen muino baten ondora heldu garenean rdidara doan bidea utzi eta Never nen bi tontorren arteko ertzeruntz igo dugu Baina ertzera heldu baino apur bat lehenago ezkerrean dagoen tximinia bat hartu behar da tontor nagusira igotzeko Tximinia ez da zaila baina eskuak erabili behar dira

Hor erdian ikusten da tximiniaren bukaera Hemendik gora trepada jarraitua da nahiko erraza beti ere zailduta bagaude baina ezin da hutsik egin patioa nabarmena da eta

Azkenengo metroak Atzean daukagun paisaia izugarria da Aterpea metro beherago Urriello Torre del Oso Morra Lebaniego kanala Campanarios eta atzerago Morra de Lechugales eta Andara mendikateko gainontzeko mendiak

Cerredo eta Cabrones mendien artean dagoen Jou Negro Pena bat orain duen egoera hau ikustea Garbi ikusten da elurgunearen jetsiera

NEVERON DE URRIELLO SUR Ondo ikusten da tontor nagusira egin ditugun igoera eta jetsiera eta hona etortzeko jarraitu dugun ertza

Hartu dugu berriz rdidatik datorren goiko bidea eta hemen Never nagusiaren hormen azpian gaude Horrela ez gara beheko joura jetsiko eta zuzenean aterako gara Arenera lepora

Never de Urriello bere bi tontorrekin Mendi ederra eta nahiz eta masifikazioetatik gertu egon bakarrik ibili gara goian Gustora goaz beheruntz

Pikuari agur esaten Arrtsaldeko ak dira eta argi ederrak ditugu orain Gaurko ibilbide gogorra bukatzen ari gara Izugarri gozatu dugu Etxerako itzulia samurragoa egingo zaigu

Egin dugun ibilaldiak omenaldi bat merezi du eta horretarako Arenaseko El Horreo sagardotegian geratu gara afarimerienda ederra egitera Horrela bidaia hobea izango da

Datorren otsailaren an igandea Goianek proposamen berri bat helarazten dizue kasu honetan Natur irteera berri bat prestatu dugu Salburuako hezegunetera Honetan zuhaitz ezberdin landatzea izango da gure erronka berria

Munduko Mediku Elkarteari igorritako salaketan sei kasuren berri ematen dute Argentinako medikuek Ainara Bakedano Anabel Prieto LARRABETZU Beatriz Etxebarria Sandra Barrenetxea Gorka Lupia ez eta Unai Romanorenak hain zuzen

Gaixoen bizia eta osasuna zaintzea da medikuen eginkizuna Agindu hori beteko dutela egiten dute zin mediku izendatzen dituztenean Inori torturak edo tratu txar eta umiliagarriak pairaraztea beti da gaitzesgarria baina are gehiago hori egiten duena edo horretaz jabetuta ere isilik gelditzen dena medikua baldin bada Hori da behintzat Munduko Mediku Elkartearen irizpidea tortura kasuetan auzitegi medikuek izan dezaketen parte hartzeari dagokionez

Irizpide hori aintzat hartuta salaketa jarri du Argentinako mediku talde batek Munduko Mediku Elkartearen aurrean azter dezan Espainiako Auzitegi Nazionaleko medikuek tortura aztarnen inguruan duten jokabidea Joan den maiatzaren an jarri zuten salaketa Ez dakite elkarteak noiz erantzungo dion eskaerari Munduko Mediku Elkarteak urrian egingo du batzar nagusia Moskun eta horren gai zerrendan ez dago Espainiako auzitegi medikuen afera salaketa iritsi aurretik antolatu zutelako baina horretaz gain elkarteak hilero egiten du bilera arrunta beraz oso litekeena da datozen hilabeteetan bilera horietako batean gaia aztertzea Mundu osoko mediku elkarteak biltzen ditu antolakunde horrek Espainiakoa ere kide da

Argentinako bederatzi medikuk jarri dute salaketa eta herrialde horretan osasun arloan lan egiten duten hainbat erizain psikiatra psikologo eta bestelako profesionalen sostengua ere izan dute medikuen antolakundea izanik mediku eta bazkide direnen salaketak baino ez ditu onartzen Munduko Mediku Elkarteak Salaketa bultzatu dutenetako bi Susana Etchegoyen medikua eta Mirta Fabre psikologoa Euskal Herrian daude egunotan eta hedabideen aurrean agertu dira salaketaren xehetasunen berri emateko

Munduko Mediku Elkarteari igorritako salaketan sei kasuren berri ematen dute Argentinako medikuek Ainara Bakedano Anabel Prieto Beatriz Etxebarria Sandra Barrenetxea Gorka Lupia ez eta Unai Romanorenak hain zuzen Auzi horietan guztietan tortura salaketez gain auzitegi medikuen txostena ere badago Zenbait kasutan auzitegi medikuek atxilotuen lesioak ere jaso eta deskribatu zituzten baina uko egin zioten torturak salatzeari

Salaketaren sustatzaileek gogorarazi dute zein den Munduko Mediku Elkartearen irizpidea kasu horietan auzitegi medikuak eragile pribilegiatutzat jotzen ditu atxilotuekin harreman zuzena izateko aukera dutelako eta mediku horiek tortura zantzuen berri izan eta hori salatzen ez badute torturaren konplize gisa hartzen ditu

Bestalde gogorarazi dute duela hamar bat egun salaketa publiko bat egin duela Munduko Mediku Elkarteak Iraken tortura kasuetan parte hartu duten edo horien aurrean isilik gelditu diren medikuen jokabidea gaitzesteko Mediku argentinarrek espero dute Munduko Mediku Elkarteak ez dituela bi irizpide desberdin erabiliko antzeko kasuak epaitzean eta hortaz berdin gaitzetsiko duela Espainiako auzitegi medikuen jokabidea

Olivier Peter abokatu suitzarrak lagundu die mediku argentinarrei salaketa jartzen eta gogorarazi du Giza Eskubideen Europako Auzitegiak zazpi aldiz zigortu duela Espainia tortura salaketak ez ikertzeagatik Estrasburgoko Auzitegiak zigortutako kasuetan Auzitegi Nazionaleko hainbat epaile eta auzitegi mediku agertzen dira salaketa honetan ere agertzen direnak esan du Haren ustez mediku atzerritarren salaketen zain egon gabe Espainiako Gobernuak hartu beharko lieke kargu behin eta berriro agerian agertzen ari diren fiskal epaile eta auzitegi medikuei benetan torturaren auzia konpontzeko interesa izango balu

Munduko Mediku Elkarteari igorritako txostenean Jaiki Hadi elkarteko kideen kontrako polizia operazioaren auzia ere gehitu dute Argentinako medikuek Horretan ere oso argiak dira elkartearen irizpideak esan dute eta pentsatzen dugu oso larria dela presoen arta medikoaren ardura duten profesionalei jazartzea horien lana babestu beharrean

Oraingo honetan mediku argentinarrek ez dute gaixotasun larriak dituzten presoen gaia sartu euren salaketan baina ez dute baztertzen etorkizunean hori egitea eta aukera baliatu dute euren kezka agertzeko batez ere Txus Martin Aitzol Gogorza Ibon Iparragirre eta Ibon Fernandez Iradiren egoera dela eta

Mediku argentinarrek gogorarazi dute Espainiako legerian jasoa dagoela gaixotasun larriak dituzten presoek zigorra etxean betetzeko aukera eta izuturik agertu dira lau preso horien egoera dela eta haien biziak arriskuan daudelako kasu guztietan ezinezkoa da behar duten tratamendua kartzelan jasotzea

Medikuen ustez Espainiako Estatuak badu eskubidea preso horiek kartzelan atxiki nahi izateko baina ezin dizkie gainerako eskubideak urratu eta gaztigua bidali dute preso horietako bat espetxean hilko balitz erantzukizuna Espainiako Estatuarena eta askatasuna gomendatzeko gauza izan ez diren medikuena izango litzateke

Edizio irekia mendeurreneko Giroak dakarkiguna Hautagairik sendoenek ibilbide orekatu bati egin beharko diote aurre ohikoa baino mendi eramangarriagoarekin min egiteko lain egongo den arren eta bakarkako erlojupeko luze bakarra aurkezten duelarik Hori bai berau azkeneko urteotako saiorik gogorrena izango da ezbairik gabe Guzti hau kontuan izanda azter ditzagun labur bada ere lehiaketaren aurreneko multzoa osatzen duten gizonak

Ivan Basso kiniela guztietan gorenean azaltzen da eta ez da harritzekoa Liquigasekin sinatu zuenetik lasterketa hau du begiz jota eta Maiatzaren gerturatuz joan ahala bere sasoi puntua erakutsiz joan da Lehenbizi TirrenoAdriaticon maila ona azaldu zuen eta berriki Trentinoko Giroa bereganatu du Ez da seguru asko orain hiru urte aurkariak txikitu zituen txirrindulari bera izango baina azkeneko egunean Milanon beharrean Erroman aurtengoan arrosaz jantzirik egoteko dohai guztiak dauzka lonbardiarrak bere erlojupeko saioek zalantza puntu txiki bat sortarazten badute ere Nolanahi ere apustu seguru xamarra

Marzio Bruseghin ia urteroko legez Giroko irteerara bere burua gehiegi erakutsi gabe helduko da Normalean honek ez du oztopo bat suposatzen bere kasuan behintzat eta horrenbestez kontuan hartu beharko da Lampreko gizona Hala ere iazko emaitza errepika dezan aurkariek huts egin beharko dutela iruditzen zait kilometrotako erlojupekoak bere alde egiten badu ere Bestalde ikusi behar Cunego alboan izatea bere onurarako edo kalterako izango den Etapen lehiarako eta sailkapen orokorrari begira txirrindulari aproposagoak ikusten ditut nik behintzat

Damiano Cunego iaz etxeko lasterketari muzin egin ostean bueltan da berriz ere Hasiera batean etapa ehizean ibiliko zela esan bazuen ere zaila egiten da horren gazterik Giro bat irabazi zuen gizon batek oraindik urte dituela helburu horretara mugatuko dela pentsatzeak Dena den eta hiru asteri aurre egin eta etapak irabazteko gai den txirrindularia dela dagoeneko soberan erakutsi badu ere nik ez daukat berarengan beste lasterketa batzuetan neukan konfiantzarik Ez dakit bere urte hasierako helburuetan Euskal Herriko Itzulia eta Ardenak huts egin duelako edo bera baino indartsuagoak diren gizonak ikusten ditudalako kontua da Il Piccolo Principe berriz ere podiumetik at izango dela uste dudala

Danilo Di Luca bere porrota garesti saltzen duen txirrindularirik bada hori LPRko talde burua da ezbairik gabe Aurten gainera hain atsegin dituen Euskal Herriko Itzulia eta Ardenetako klasikoak lehiatzeko aukerarik izan ez duela helduko da Girora hots amorraturik seguru asko Trentinon jada erakutsi du erronkari aurre egiteko prest dela Hala ere sailkapen nagusiari begira erlojupekoak min handia egin diezaiokeela uste dut Italiarraren alde egiteak ordea etapako puntuetan izan dezake bere saria multzo txikietan erabaki litezkeen etapak egon baitaude ongi ezagutzen duen San Lucako amaiera duena kasu

Levi Leipheimer ez da seguru asko Bassoren inguruan beste hitz egin baina kaliforniarrak garaipena erdiesteko asmoz hasten badu Giroa argi berarekin Azken urteotako hiru astetako espezialistarik onenetakoa dela esan beharrik ez da eta behingoagatik talde buru bezala jokatzeko aukera izan dezake Egunotan AEBn korritzen ari den Gilako Tourrean goimailako partaidetzarik gabeko lasterketa bada ere puntua hartzeko bidean dela ari da erakusten Zalantza txikia lidertzari aurre egitean nola erantzungo lukeen izan daiteke baina bakeroa alboan izateak behinbetiko bultzadatxoa psikologikoki batez ere suposa lezake berarentzako Alpe di Siusin onenen inguruan egoteko moduan bada bere akzioek nabarmen egingo dute gora erlojupekoan arerio zuzenei min handia egin bailiezaieke Italiarren amesgaizto bilaka daiteke Levi zintzoa apustu gomendagarria nere ustetan

Denis Menchov nire zalantzak ditut errusiarrarekin Bere klasea eztabaidaezina da eta bere aurpegirik onena erakutsiz gero parera jartzeko moduan oso gutxi direla baita Alabaina momentu garrantzitsu askotan huts egin izan duela ere ukatzerik ez dago eta horri bere helburuak zeintzuk diren argi ez dagoela gehitzen bazaio hara hor nire duden zergatia Dena den aurtengoan Italian topera lehiatzeko asmoa omen zeukan ta hori hala balitz oso aukera erakargarria da berea Hortaz Menchovek berak baino bere jarrerak suposatzen du kasu honetan buruhaustea ibilbidea berez nahiko aproposa baita beretzako Nik neuk ongi ibiliko denaren susmoa daukat baina norberak erabaki beza arriskatu ala ez

Carlos Sastre espainiarrarekin beste batzuekin ez daukadan gauza bat daukat argi sailkapen nagusian goian izango da Zenbateraino Horixe ez dakit baina podiumetik ez oso urrun LiegeBastogneLiegeen jada gorputzaldi ona erakutsi zuen eta Giroak aurrera egin ahala gorantz egingo du seguru Zentzu horretan segurura jokatzea iruditzen zait baina normalenean etapetan galdu beharko lituzkeen puntuak sailkapen nagusi on batekin berdintzen ez baditu bere hautaketa hankasartze batean bilaka liteke

Gilberto Simoni Simoni zaharra da hautagaien artean azkenekoa eta partaideen artean hautaketa gutxien izan dituena Ez nau harritzen bere garairik onena pasata baitago Hala ere amaierararte borroka egingo duen horietakoa da eta zentzu horretan izan dezake bere saririk Dena den berandu iruditzen zait bere aldetik gauza benetan handiak espero izateko

Gaia II Errepublika SARRERA Primo de Riveraren diktaduraren amaiera Diktaduraren amaierak monarkiaren erorialdia ekarri zuen bien arteko lotura oso estua zeneta Azkenean Urtean Errepublikaren aldeko alderdi guztiek DonostiakoItuna sinatu zuten Batzorde iraultzailea eratzeko Honela ko apirileko udalhauteskundeetan izandako garaipenaren ondorioz

Gaia BIURTEKO ERREFORMISTA Konstituzioa onartu ondoren Niceto Alcal Zamora Errepublikako presidente hautatu zuen Kongresuak eta honek Manuel Aza ari agindu zion gobernua osatzeko Aza ak ezkerreko errepublikanoen eta sozialisten arteko aliantza sortzea erabaki zuen ErreformakLehen biurteko errepublikanoan erreformapolitika bat jarri zuten abian eta politika horrek eremu guztietan izan zuen eragina ErlijiopolitikaEliza eta estatua elkarrengandik banandu eta Elizak Espainiako gizartean zuen eragina murriztu nahi izan zuen gobernuak ko Dibortzioaren Legeak ez zuen aintzat hartzen ezkontza erlijiosoa eta ko Erlijio Sinesmenen eta Kongregazioen Legearen bidez bertan behera geratu ziren estatuak Elizari egiten zizkion ekarpenak eta erlijioikastetxeak ixteko agindua eman zuenHezkuntzaerreforma eta kulturapolitika Hezkuntzaren arloan analfabetismoari aurre egitea eta irakaskuntza laikoa bultzatzea izan ziren helburu nagusiak Horretarako doako hezkuntza laikoa denen eskubidea izan behar zen Lehen Hezkuntzako eskola baino gehiago eraiki behar zirela kalkulatu zuten Ezin izan zuten helburu hori lortu baina hala ere bi urtetan ikastetxe inguru eraiki zituzten eta nabarmen handitu zen irakasle kopurua tik ra Batxilergoko ikastetxeen kopurua ere bikoiztu egin zen Hezkuntzapolitikak herrikultura hedatzen jardun zuen

Lan erreformaren helburu nagusia sozialismoa ezartzea zen eta horretarakoLan Kontratuen Legeak hitzarmen kolektiboetako zenbait gai arautzen zituen besteak beste lanaldia eta emakumeen ea haurren lana Kontratuak idatziz egin behar zirela ezarri zuen bai era gutxienez bi urtekoak izango zirela ere Epaimahai Mistoen Legeak langilez eta nagusiz osatutako epaimahaiak sortu zituen eta adiskidetzea eta arbitratzea zen haien zeregina Lan baldintzak soldatak kaleratzeak eta abar ezartzeko eskumenak zituenLangileen Batzordeen Legeak sindikatuak arautzen zituen Ugazaben elkarteek gogor egin zuten lege horien kontra batez ere Epaimahai Mistoen Legearen kontra AutonomiaestatutuakBerrezarkuntzaren garaitik Estatuaren lurraldeantolaketa diseinatu nahian ibili ziren eta antolaketa honetan aintzat hartu nahi zituzten eskualde nazionalisten helburuak Horretarako autonomiaerregimena izateko eskubidea aitortu zien Konstituzioak eskualdeei KataluniaGalizianAndaluzianEuskal Herrian Erreforma militarra Gobernu errepublikanoak armada moderno eta eraginkorra osatu nahi zuen ofizial kopurua murriztu ofizial gehiegi baitzeuden eta botere zibilari nagusitasuna eman Soldaduek heziketa urria zuten eta materiala zaharkituta zegoen Nekazaritzaerreforma Nekazaritzaerreforma izan zen ezkerreko biurtekoaren lan handiena Espainiako nekazaritzaarazoak bi alderdi zituenzaharkitua zegoen atzerapen teknikoa produktibitate txikia langile asko eta merkeak eta jabetzaegitura desegoki eta ezeraginkorranazioarteko ekonomiakrisi handiaren ondorioz nekazaritzako gizartearazo larria okertu egin zen pobrezia Egoera honetan nekazaritzaerreformak garrantzi handia izan zuen jabetzen eta jabetzabanaketaren arazo larriari erantzuteko ko Nekazaritza Erreformako Legea oso moderatua zen eta Espainia osoan ezarri zen

Gaia Matxinada hau talde askok babestu zuten besteak beste alfontsotar monarkikoek karlistek falangistek Espainiako JONSen Falangeak eta Erreketa karlistak Mola jeneralaZuzendaria matxinadaren protagonista izan zen Espainia osoko tropak aldi berean matxinatzea eta errepresio gogor bat egitea zen haren asmoa ko uztailaren an Melillako tropa matxinatu eta gerraegoera aldarrikatu zuen Marokon horrela Espainian Gerra Zibila sortu zuen mekanismoa martxan jarri zen Kanarietatik Francisco Franco Tetuanera joan zen hegazkinez Afrikako armada borrokalariaren agintea hartzeko Bien bitartean Penintsulan martxan jarri zen altxamendua gobernuaren nahasmendua aprobetxatuz ordu erabakigarriak galdu baitzituen inolako neurririk hartu gabe Egungutxitan altxamenduak Espainiako hiri nagusietan huts egin ondoren matxinaturiko indarren eta gobernuaren indar leialen arteko gatazka Gerra Zibil bihurtu zen eta bertan Franco jeneralak erabateko protagonismoa hartu zuen laster

Gaia ko EstatutuaOndorengo bi urteetan euskal autonomiaren aldeko ekimen guztiek Gorteen ezetza jaso zuten ko otsaileko hauteskundeak egin zirenean auzia berriro planteatu zen Frente Popularrak Estatutua bere programan sartu zuen Baina hauteskundeak irabazi arren ko otsailetik uztailera estatutuaren proiektuak ez zuen aurrerapen handirik egin Baina gerra lehertu zenean gauzak aldatu ziren Nazionalek hasierahasieratik menperatu zituzten Nafarroa eta Araba Laudio ingurua izan ezik eta irailaren bukaerarako ia Gipuzkoa osoa konkistatuta zeukaten Egoera horretan Bizkaia ere nazionalen eskuetan erortzeko zorian zegoela Valentzian bildutako Errepublikako Gorte murriztu batzuek diputatu eskuindarrak alde eginda zeuden Estatutua onartu zuten Esan bezala Euskal Herriko lurralde gehiena frankisten kontrolpean zegoen Gipuzkoan herri bat geratzen zen konkistatu gabe Elgeta Estatutu honen testua ko Estatutuaren testua da gutxi gorabehera Sinbolikoki Gipuzkoan ere aplikatu zela adierazteko Elgetako Estatutua deitu zioten Gudalerroa Gipuzkoaren eta Bizkaiarenarteko mendietan antolatu zen tropa frankisten aurrerapenak geldiarazteko beraz estatutu hau gerra egoeran eta Bizkaian aplikatu zen funtsean ko urritik ko ekainera estatutu honen babespean Eusko Jaurlaritza antolatu zen Jose Antonio Agirre lehendakari zelarik Euskal autonomiak hilabete baino ez zuen iraun Estatutu hau babesten zuten indar politikoek gerra galdu zuten baina Eusko Jaurlaritzak lanean jarraitu zuen erbestean Francoren erregimenaren aurka eta autonomiaren alde