text
stringlengths
2
31k
Та- мираа барагдажа муудаhан, номхон оолоlion, хүндоор амилжа орон дэерээ хэбтэбэ.Серго хэдэн недели соо үбдэбэ.
Тэ- рээндэ хорхируу үбшэн хүрэhэн бап- гаа.
Тэрэ үедэ энэ үбшэнhөо үгытэй грузинска ееленинүүдтэ үхибүүд ехэ олоороо үхэдэг байгаа.
Сергын хоолой cooiijj шарха гараад. тэрэ үгэшье хэ- лэжэ шадахагүй, юумэшье эдижэ бира- хагүй, амяа боогдодог байгаа.Горешэдэ больницашье, врачшье байгаагүй.
Гартаа дүйтэй нэгэ хүгшэн ерэжэ. үбшэн хүбүүнэй толгой дээрэ юуб даа шэбэнээд,. толгойгоо hэжэрээд ябашоо hэн.ХүбүүиэЙ унтариин хажууда Эка гэ- жэ тётконь hуугаад бархиржа байгаа.
Серго үншэрhэн байгаа.
Мнил hара хахадтай болоод байхадань Сергып эхэнь үхэhэн байна.
Эхэнь үхэхынгоо урда, тээ оорынгоо дүү Экые дуудажа «асараад. иигэжэ хэлээ hэн ха:—Дүүмни. он үхэхэм гээшэ.
Шам- да өөрынгөө бишиихан хүбүүе даалга- наб.
Ши хүбүүемни хүмүүжүүлхэ ёhо~ тойш.
Шамда бэрхэтэйл байха гэжэ мэ- дэнэб даа, тиигэбэшье хүнэй гарта барhанииемни бү үгөөрэй.Тётко Эка Тавзарашвили эгэшын- гээ захяае дүүргэhэи байна: үншэрhэн хүбүүе өөрынгөө гэртэ абаашажа, эн- хэрэн эдеэлүүлэн байдаг hэн.
Эка тэ- рээхэн хүбүүндэ ёhотой эхэнь болоhон юм.Сергын томохон болоходо эсэгэнь хүбүүнэйнгээ түрэлхи гэртээ бусажа ерэхыень хүсэhэн байна.
Гэбэшье хү- бүүниинь тётко Экаhаа хахасаха дура- гүй байба.Серго бүхэли үдэртөо эсэгынгээ гэртэ үнжөөд, үдэшэ болохолоор тётко до о гүйжэ ябашадаг байба—тёткын- дэнь тэрээндэ налгай зохид байгаа.Хожомынь Серго хүршэ байгаа се- ленидэхи hургуулида орожо, тэндээ байратай болобо.
Тиигээшье hаа бүхы каникулнуудаа инаг налгай тёткындоо үнгэргэдэг hэи.Тэрээнэй үбдэхэдэнь мүн лэ тёт- кындонь асарhан байна, Твин Серго хүдэлхэ аргагүй угаа ехээр халууржа хэбтэбэ.
Тэрээниие ухал минута бүхэн- дэ абажа шадаха байгаал даа.Тётко Экань гашуудалта нёлбоhоо адхажа байба.—Ажабайдал хадаа энэ хүбүүндэ үргэн харгы, өхэ хэрэг томилhоншье байжа магад?
Теэд иимэ эртэ наhа ба- раха гэжэ яагаа жэгтэй юм?Тётко Экын Еация гэжэ басаган мэгдэнгеэр гүйжэ ерэбэ,—Хэрбээ хоолоп соохн шархыень хахалаа hаамнай манай Серго заабол эдэгэхэ байха гэжэ хүршэ хүгшэмнай хэлэнэл,—гээд түргэн шэбэнэбэ.Харин Эка гараараа зангаба: хай- шан гээд хахалха юм, хэн мэдэхэбдаа.Гэнтэ хүбүүн хүдэлжэ, арай гэжэ бодоод, унтари дээрээ hуушаба.—Яагаабши, Серго яабаш, хайра- таймни?—гээд тётконь хүбүүндээ аhа- шаба.Серго зүүн гараараа түлхижэ, гэнтэ нюдоо аняад, хүсэ гарган, хургаяа ама уруугаа саана хэбэ, Хоолойhоонь, шуhан адхарба.
Ш архань хахалагдаба.
Серго болбол шууяатайгаар агаар бэе тээшээ hоробо, тииhээр нюдэниинь hэргэбэ.Тётко Эканъ өөрынгөө басагаитаи айhаншье. баярлаhаншье хэбэртэй Сер- гые тойрон ухаа мэдээ алдажа байба.Сергэнь хана түшөөд. хуухтггар ша- райтай, хомхойгоор амнлжа, уринаар ба зоригтойгоор миhэлзэжэ hууба.Сергынгээ эдэгэhэн хойно. тётко Экань хүршэнүүдтвэ хэлэдэг hэн:—Минин Серго ямар бэрхэ гээшэб — оөроө оорынгоо аргалаа!
Магад, ехэ болоходоо докторшье боложо болохо даа...ҺУРГУУЛИДА ОШОДОГ ХАРГЫГААРГорешэhээ Хорагоули ошодог хадын харгыгаар набтархаи, хара нюдэ- тэй, буржагар үhэтэй хүбүүн хухюу- тэйгээр алхалжа ябаа hэн.
Номтой сумкаяа нюргандаа үргэлөөд, ябадал дундаа үлөогөод ябаhаи хатаhан куку- рузиа ленсшкоо эдиhээр hургуули- даа ошодог бэлэй.1 0 Серго Орджоникидзын арбан хоёрдо- хи наhань ябажа байгаа.
Тиигээд Горе- шэдэ церковиин дэргэдэ гансал эхин hургуули бии hөн, тэндэ уншуулЖа ба бэшүүлжэ hургахаhаа гадна мүргэлэй ойлгогдохогүй уншалгые сээжэлдүүл- дэг бэлэй.
Харин Серго хадаа дэлхэй дээрэхи юумые хуу мэдэхыс хүсэдэг байба.Теэд hураха гээшэнь горешскэ үгы- тэй таряашанай хүбүүндэ айхабтар үнэтэи байгаа.
Эсэгынь тарилга ехэ бирагүйхэи олзо үгэдэг hэн.
Кукуру- занъ ерэхэ жэлэй ургасын гаратар бү- лэнэртэнь хүрэдэггүй байгаа.
Эсэгэнь хэдэн hараар гэртээ байдаггүй: Чиа- турадахи маргенцева руднигуудта олзо бэдэржэ ошодог hэн.Горешскэ hургуулняа дүүргэхэдэнь Сергые Хашури станцидахи түмэрхар- гын училищ и да үгэhэн байна, теэд удаан болонгүй hургуулияа орхёо hэн.
Серго тарилгын хүдэлмэридэ ба гэртээ- шье хойто эхэдээ туhалха ушартай болоhои байна.Иэгэтэ Серго hайн hанаатай арадайи hургагша, Хобп гэжэ нютагай hургуу- лиин даагшатай ушарба.
Тэрэ hургагша шадабаритай бэрхэ хүбүүе хайрлаад, hургаха гэжэ өөртөө абаhан юм.
Хо- жомынь тэрээнтэеэ хамта Серго Хора- гоули ерэhэн байна.Энэ нютаг Горешэhээ хэдэн километр холо байгаа.
Недели бүри, воск- ресеньеын урда үдэр хорагоульека хоёр классиа училищиин hурагша Григорий Орджоникидзе гэртээ ябагаар Гореша ошоод, поиедельнигтэ бусадаг юм hвн.Мүи лэ эиэ хабарай үглөөгүүр Серго ехэ дорюунаар харгыгаар a.i- халжа ябаба.Хүлөороө шулуунуудые ганга уруу үдьхэлжэ ба шубуудые зохидхоноор hажааи дууряажа ябаха зуураа, түргэ- иөор училищияа дүүргэхэб, тиигэад иэгэ hайи hургуулида намайе Тифлис элигээхэ гэжэ эсэгыемии аргадахыеиь тётко Экэеэ гуйхаб даа гэжэ бодоно.Баглагар хара үүлэн дүтын хада- иуудай орой дээгүүр иарбайhаар буу- ба.
Айхабтар ехэ хоииной арhап нши-12 ги тэрэ үүлэн hалхинда үлеэгдэжэ, амиды юм шэнги хүдэлжэ байтараа гэнтэ хадын ташлангаар хабшал уруу доошоо мүлхижэ нарые далдалба.Ш убуупууд абяагүй болошобо, хар- гы дээгүүр hалхип hэршэгэнэhээр хүбүүнэй малгайе хуу татажархиба.Серго эрьежэ хараба.
Утаан шэнги hуунагтаhан хара үүлэн хүнэй тархиин дээрэхэнэ шахуу унжалдажа байба.Яараха хэрэгтэй байгаа.
Хада га- зарта буудал ехэ аюултай юм.Серго малгайгаа нидхэдээ тулатар лабаар үмэдөөд, алхамаа нэмэбэ.Гэнтэ харгын хажуу тээ, ганга соо. бүшэмэг hөөгүүдэй дунда элжэгэнэй ехэ гомодолтойгоор абяа гараха дуул- даба.—Ага, төөреэд айгаа ха юм!—гэжэ Серго энеэдэhээ хүрөөд, шадамараар hөөгүүдые дамжан, ганга уруу доошоо бууба,Нэгэ хэды минута болоод, даахида баригдаhан, халсарhан хүзүүтэй, нюр- ган дээгүүрээ эзэндээ сохюулhан са- раань hалаадүй залуу борохон влжэгэ-13 ниие ооhорложо хүтэлөөд, Серго хү- бүүн дахин харгыдаа гараба.Энэ үедэ залинта буудал нэержэ. газар шэшэрээд, хаданууд оёороороо доhолходол гэбэ.—Түргэнөөр саашаа яба!—гэжэ хү~ бүүн хашхараад, элжэгэеэ урагшань харгы уруу хүтэлэн ябаба.
Серго уулын хабшалнуудай 'забhар зайлхай бүхэ- ниие hайтар мэдэхэ байгаа.
Энэ тохойн саада тээ хада уруу ороhон багахан мүхэн, бирагүйхэн агын байhые мүн лэ мэдэхэ байба.
Теэд энэ агые магад hалхи шуурганда дайрагдаhан замшан- да хэн нэгэн зорюуташье түнхиhэи байжа болоо.Арайхан үрдижэ агы соо хорохо- тойнь хамта, шэхэ дүлиирмэ аадар адхарба.
Аадарай уhаи уры болон хадын хабшал уруунь шуумгапгаар ороно.
Урыда шулуунуудай яажа урадахые. бишиихан модонуудай яажа шэдэрхые ба тэдээнипе ганга уруу туун оруул- хыень хүбүүн хаража, байба.
Энэ үедэ тэнгэри тээшэ хараханьшье аюултай байгаа.14 Боро алжаган шашаржа, хоншоороо хүбүүиэй гарта няагаад, хургаха юума бадарhан хабартай байба.
Тиихадань хүбүүн хадаа тэрээнэй зоолан ута ша- ханүүдые амарина.—Эх, ши, ута шэхэтэ, аймхай баракан.
Харал даа, игээд ла дүүраба даа...
Харыш тара наран бултайба...
Ух, би- да хоёрто юуман хүртахань ла гааша— шамда азанhээш, намда hургагшаhаам!Тандээ элжэгэнэйнгээ мундааhаань баряад, Серго тэраэнда шуранаар мор-- добо.—Ну-ка, туhа туhадаа, би шамда туhалааб, ши мүнөө намда туhала...
Урагшаа!ГРИГОРИЙ ОРДЖОНИКИДЗЫЕ ЖАНДАРМ ҺОНИРХОНО1905 оной зунай ахинда тифлисска городской болышцын даргадахи фельд- шерска hургуулида жандарм ераба.hургуулинн заняти дүүрээд, hураг- шад тарабад.
Дүүргалтын классай hу- рагшад—мана hаяхан диплом абаhан15 залуу фельдтпернүүд эгээл hүүлдэ hур- гуулияа орхибо. hургуулиин дэргэдэ- хи пансион соо нэгэ үбгэн hургагша үлэhэн байба.Жандарм тэрээндэ хандаба:— Эндэтнай Григорий Орджоникидзе hураа гү?— hураа, тэрэ хадаа минии шаби- нарай нэгэн гээшэ.
Энэ жэлдэ hур- гуулияа дүүргэө.—Та тэрээниие hайса мэдэхэ гүт?—Яhала даа, би тэрээнние hайн мэдэхэб.
Ехэ бэрхэ хүбүүн юм,—гэжэ hургагша хэлэбэ.hонор хурса нюдэтэй деревенскэ хүбүүн 1900 оной намар болышчна hургуулида анха түрүүн үзэгдоо hэн.
Тэрээнипе түрэлхидынь Тифлис асар- hан байна.
Эндэ ерэхэhөэнь бага урид эсэгэнь үхэжэ, тэрэ үншэрhэи байгаа.
Түрүүпюэр түрэлхидтөо байгаа hэн, уданшьегүй hангай гаргашаар hургуу- лиин дэргэдэхп панспондо оруулха ар- га олдоhон юм.
Тэрэ hайнаар hурадаг бүхы юумэ hонирходог, ехэ уншадаг hэн, гэжэ тэрэ Һургагша хөорэбэ.1 6 —Ойлгосотой!
Номуудые хаанаhаа олодог байгааб?—гэжэ жандарм асууба.—Манай hургуудиин библиотека тэрээндэ ехэшье үни хүрөөгүй hэн,— гэжэ hургагша тайлбарилба.—Өорын- гөө танилнуудhаа номуудые олодог байгаа бэзэ даа...—Гм... танилнуудhаа?—гээд жандарм hэридэhэ ороодхибо.
Хэнтэй тэрэ танил байгааб?— О, тэрэ олон нүхэдтэй юм!
Тэрэ хүбүүдээр угаа ниисэтэй, хүхюун, ёhоор нүхэр.-Тиимэ бии!—гэжэ жандарм хэлэ-бэ.Григорий Орджоникидзе—ехэ бодом- жотой, үнэн сэхэ, магтаалтай хүбүүн.
Хэрбээ саашаа hуража шадаа Һаа hайн лэ врач болохо даа—гэжэ тэрэ hур- гагшань дабтан хэлэбэ.Теэд эдэ бүхы магтаалнуудынь жан- дармда угаа зохидгүй хэбэртэй байба даа.—Тэрэниие тиимэ hайн хүбүүн, гэжэ та хэлэнэ гүт...
Теэд манда тэрээн ту хай юундэ тад он до о мэдээ бииб?..2.
Товарищ Серго 17 Тэрэ мүнөө хаана хаб, гэжэ та юрэдөө. мэдэиэгүй гүт?Нэгэтэ өөрынгөө подушка дороhоо прокламаци олоо hэн, hургуулидамнай революционно кружок бии hэн.
Ямар- шье hэжэг үгы —Гриша тэрээндэ хамаа- даhан байгаа ёhотой... гэжэ тэрэ hур- гагша гэнтэ hанажархиба.Залуу фельдшерые жандарм юундэ hонирхооб, гэжэ hургагша ойлгобо.— Та эндүүрээт,—гэжэ hургагша жандармда эридхэлэбэ.—Григорий Орджоникидзе хододоол жэшээтэ hайн аба- ритай байгша hэн.
Бэшэ ондоо юумэ тэрээн тухай би танда хэлэжэ шадаха- гүйб...
Үгы би тэрэнэй мүноо яажашье байhыень мэдэнэгүйб...
Баяртай.Тиигэжэ hургагшаhаа жандармын асууhанай hүүлээр, үни болонгүй Батум городто, церковно хашаа соо. шулуун оградай саана батумска хү- дэлмэришэд hүниин нюуса суглаанда сугларбад.Энэ суглаанда мэнэ hаяхан Тиф- лисhээ ерэhэн, арбан юhэн наhатай революционер хамаадаба.
Энэ хадаа1 8 хүхюун, хурса хэлэтэй, хара нюдэтэй, буржагар үhэтэй эдир залуу хүбүүн hэн.
Энэ хүбүүн ханшиингаа дотор соо хэжэ асарhан бишиихан номоо хүдэл- мэришэдтэ уншаба.Тэрэ номые грузинска залуу большевик Иосиф Джугашвили—Сталинбэшэhэн байгаа.
Тиихэдэ Сталиниие Кавказ да хүдэлмэришэд hайн мэдэдэг hэн.Тэрээниинь „нүхэр Серго4 4 уншаба.
Григорий Орджоникидзые иигэжэ „нүхэр Серго4 4 гэжэ партида нэрлэдэг hэн.Тэрэ холын ба уйта жэлнүүдтэ царска Росси болбол арадуудай турмэ байгаа.
Ородой хаанай засаглалга до- ро ород арад хүшэр хүндэ байдалаар ажаhуудаг hэн.
Тиихэдэ грузинуудта, осетинүүдтэ, ингушнуудта ба Кавка- зай бэшэшье арадуудта бүри хүшэр хүндэ байгаа.Тэрэ хатуу шанга сагта грузинска арад болбол олон габияата ба эрэлхэг хатуу хүнүүдые ургуулhан юм,тэдэнь ажалшан арадай сүлөө базол жаргалай19 түлеө тзмсалдз бүхы хүсэ шадалаа үгзhзн байна.Тэдэ хүнүүдзй нагзн нүхар Серго байhан юм.ТҮРҮҮШЫН ХИНАМЖАДА АБТАЛГАЯнвариин шааяма hүни гудаутска нортдо ойро загаhа агнадаг нзга ехэ фелюгэ эрье шадар удаан гэгшэ бай- радаа эрьелдэжэ, яажашье бэев барижа ядан байба.Жэлэй энэ сагта Хара далай дээрэ хододоо шторм болодог hэн.
Тиин энэ hүни болоhон hалхи шуурган фелюгые арайл гэмтээн алдаа hэн ха.Фелшгв двврз хүндв хайрсагууд ашагдаhаы ябаа.
Гадна тамаржа ябагшад бултаараа загаhашан бвшв байгаа.Үүрвй хяраанаар фелюгв хадаа Бомборы гвжв село хүрзжа, нвгв хү- нйие буулгаад, дахин далай тввшв ороо hвн.
Тврв хүн тон дүтын харгыгаар Гудаута төвшв швглзн ошобо.Энв хадаа гудаутска залуу фельдшер Григорий Орджоникидзе байгаа.Оройдоо хвдвхвн hара Гудаутада20 байжа, больницада хүдэлhэнщье hааш,. портово грузчигууд, складуудай хүдэл- мэришэд ба тойроод байhан деревни- нүүдөй таряашад бултаараа тэрээниие hайса таниха болоhон байна.1905 он ябажа байба.
Энэ шэрүүн шанга ба габияата жэл Россида оро- дой түрүүшын революциин залин нэер-бэ.Бүхы орон дотор восстани болобо.
Таряашад болбол помещигүүдэй эдлүү- ринүүдые галдажа, өоhэдыгоө булим- таран түригшэдые алажа байба.
Ху- дэлмэришэд хадаа хүдэлмэреэ хаяжа, буунуудые баряад улицада гараба.
За- водууд ба фабриканууд хүдэлнэгүй, поезднууд ябанагүй, телеграф дуугай.
Военнэ корабльнууд дээрэхи матро- сууд офицернүүдые бортын газаа тээ шэдэжэ, мачтанууд дээрээ улаан ту- гуудые бодхоно.Арад зон өөhэдтөө эрхэ сулее эри- hэн байна.Айшаhан хаан харюусалгата с оное- хол—манифест хэблэхэ гэжэ приказ гаргаба, тэрээн соогоо арадта бүхы эрилтэнүүдые дүүргэхэб гэжэ мэдэрhэн байна.
Гэбэшье энэнь мэхэ байгаа.
Хаан үнэн хэрэг дээрээ революцио- пернүүдэй нюугдахаяа болихын тула- да ба баранииень полицинуудай хи- намжада абахын тулада car зуура арадуудые hамааруулхые хүсэhэн юм,— иигэжэ революциие унтараахые бо- доhон байгаа.Ямар аймшагтай аюулай тохёолдохо байhаниие ойлгонгүй, хаанда этигэжэ ба манифестдэ баярлажа байhан хү- иүүд олдоhон юм.Теэд бултаараа тиимэ этигэнги бэ- шэ байгаал даа.Гудаутада хаанай манифест тухай мэдээгэй ерэхэлээр, хаанай хуурмаг саарhые уншахаяа базар дээрэ айхаб- тар олон зон сугларба.Гэнтэ больницын залуу фельдшер Григорий Орджоникидзе тэргэ дээрэ hүрэн гараад, хонгёо хоолойгоор хаш- харба:—Нүхэд, хаанда бү этигэгты!
Хаан арадые мэхэлхээ hанаа.
Хаангүйгөөр арадууд еөhэдөө управлялха ёhотой,22 хаан хэндэшъе хэрэггүй, хаан—арадай түрүүшын дайсан гээшэ.
Хааниие үгы хэе!
Гартаа буу барижа эрхэ сүлөөгөө олохо хэрэгтэй!Энэ хадаа намар болоо hэн.
Хаанай мэхэ удангүй элирбэ.Бүхы орон дотор хаанда эсэргүү зэбсэгтэ восстанние болыпевигүүд бэ- лэдхэжэ захалба.Үбэлэй эхеэр хилын саанаhаа хэ- дэн хайрсаг буунууд Грузида нюусаар асарагдажа, нэгэ сад соо булагдаhан байгаа.
Тэдэ буунууд удангуй хэрэгтэй болобо.Гудаутска хүдэлмэришэдьье зэбсэг- лэхын тула январинн 6-най урда hү- ни, аймшагтай шуурган соо Серго хадаа өоhэдынгоө нүхэдтэй тэдэ буу- нуудые малтажа асарба.Ш уурган бүхэли үдэртөө намда- багүй.Үдэр дунда, дүрбэн яас багта, бом- борско старшина гэрhээ гараад, далай уруу ошоhон, хэзээшье, хэнэйшье ябаа- гүй харгыгаар хооhон тэргэнүүдэй ябажа байхые хараба.
Далайн эгээл23 эрьеыи хажууда, долгим дээрэ нэгэ танигдаагүй фелюгэ хэлбэлзэжэ байгаа.Болошогүйл юм байна гэжэ старшина hэжэглээд, хододоо начальетвын- гаа дуратай бодолые дүүргэхые орол- додог байhан туладаа, далайн эрье еа- хижа байгшадта дуулгахаяа селогой заха уруу гүйжэ ошобо.Старшинагай зааhан зүг тээшэ тэрэ дарыдаа казагуудай ехэ отряд мор- добо.Энэ үедэ далайн эрьедэ ехэ яарал- тай буулгалга боложо байгаа.
Хүндэ хайреагууд фелюгэhээ эрьеын элhэн дээрэ гаргагдажа булагдаhан байна.
Зарим хайреагууд соонь түргэн бууда- даг жадатай винтовконууд ба нүгөө заримануудтаиь иатронууд байгаа.
Гэ- бэнгье зоригто революционернүүд асар- hан буунуудаа абаашажа шадабагуй.
Казагууд эрьеыень бүhэлhэн байба.Казагуудай моридой түбэрөөниие дуулахалаараа эдэ революционернүүд зарим винтовконуудаа элhэн еоо бу- лаад, өөhэдөө эрье дээгүүр ургаhан бургааhан соогуур хоргодобод.24 Серго ба мүн гурбан нүхэдыыь тэр- гэ дээрэ hуугаад харгыда орохо hа- наатай ябаба.
Буунуудые ашаhан га- зарhаа табан зуугаад алхам ошожо үрн- дөөгүй ябатараа, казагуудтай дайралда- жа зогсохо ушартай болобо.
Казагууд тэдэниие хүреэлжэ, тэргыепь нэгжээд. еуба дороhоонь буунуудые олобо.Типы казагууд эрье тээшэ харайл- галдан о т о од, большевигүүдэй нюужа үридоогүй байhан винтовкөнуудтай ба патронуудтай хайрсагуудые олобо.Серго ба тэрэнэй нүхэдынь хинам- жада абтаба.Тэрэ хинамжада абтагшад бэеэямар- шье юумэндэ гэмтэй дээрэ тоолобогүй, тиигээд казагуудhаа тэдэниие табн- хыень эрилтэ хэбэ.
Бидэнэр үхэhэн үнеэ бэдэржэ ябатараа далайн эрьедэ мэдэгдэхэгүй хүнэй буулгажархиhан буунуудые хараабди.
Тиигээд талаар ябаhан фельдшертэй уулзажа тэргэдэнь hуугаад, олоhон буунууд тухайдаа гу- даутска начальнигта түргэн мэдүүлхын тула ябажа ябаабди, гэжэ ута истори тэдэнэр хэлэбэ.
Казагууд тэдэниие дуулабагүй.
Тии- хэдэнь бидэниие хэзээшье арад табиха байха, харин казагуудые таhа сохихо гэжэ тэдэнэр казагуудые занажа эхил- бэ.
Начадьствонь айжа, хинамжада аб- тагшадые Гудаутада үлөөхэгүй гэжэ шжидэбэ.Серго өөрынгөө нүхэдтэй мүн тэ- рэл тэргэнүүдтээ hуугаад, ехэ бүхөөр уяатай, жаран казагуудаар туугдан Афон абаашагдаад, тэндэhээ hүниндөө баркаста hуулгаад далайгаар Сухум — турмэдэ абаашаба.Серго хэдэн hара решёткын еаана hуугаа.
Тэрэниие судлаха ёhотой байгаа.
Тиихэдэ Серго еудай болохые хү- леэнгүй Тифлис тэрьелжэ ерэбэ.
Тиф- лиетэ Орджоникидзе нүхэр Сталинтай танидсаба.Эхэнэрнүүдэй hурадаг нэгэ учили- яшин харанхы подвал соо номууд ба газетэнүүдээр дарагдашаhан бишиихан комнато соо анха түрүүн эдэ хоёр хүн уулзаба.
Эндэнь большевистскэ газетын редакци байгаа hэн.Энө үдэрhөо хойшо эдэнэй хани барисаа эхилбэ.2 6 ХААНАЙ ПЛЕНДЭШлиссельбургска хэрэм—хаанайтүрмэнүүдэй эгээл аймшагтайнь hэн.Энэ хэрэм хадаа олтирог дээрэ юм.
Тэрэнэй шулуун эрьеые Ладожска нуу- рай хүйтэн уhан сохино олтирогые той- роод үндэр шулуун хана үргэлжэлнэ; набтар воротагай хажууда дэн ёлого- шуулhан hудалтай бахана ба харуул- шанай hудалтай будка байдаг.Энэ хэрэмэй харуулшан унжагар гэгшын нэхы хоннн дэгэл үмэдэнхэй байдаг hэн, Эндэ hалхи шиигhээ ба зүрхэ мүльhэтүүлмэ үхэнги абяа анир- гүй байдалhаа олтирог дээрэ хододоо хүйтэн байгша бэлэй.Урдань энэ хэрэмые ба бүхы Шлис- сельбургые ород зон гТүлхюур-города гэжэ нэрлэдэг hэн.Хожомшог тээ хаанай жандармнууд өөhэдынгөө арадта эрхэ сүлөө ба зол жаргал олгохые хүсэhэн хэдэн зуун революционернүүдые эндэ ехэ бүхөөр Г / түлхюурдэн“ суургадаhан байна.Энэ хэрэмэй олон корпусуудайнь нэгэндэ, шорхогор потологтой нэгэ би- шиихан камера соо Серго Орджоникидзе гурбан жэлдэ тулиhан байна.Нүхэр Сергын түрүүшын хинамжа- да абтахаhаа эхилээд, Шлиссельбург - ска хэрэмдэ хаагдаха хүрэтэрынь зур- гаан жэл үлүүтэй үнгэроо.Энэ хадаа амар заяагүй 6а нүүдэл- тэ жэлнүүд байгаа.
Ородой түрүүшын революциин дарагдаhанай hүүлээр Серго хадаа нүхэр Сталинтай хамта Баку- да нефтяна промышленностиин хүдэл- мэришэдэй дунда нюуса революционн! хүдэлмэри ябуулжа байгаа.Хэдэн дахин тэрэниие хинамжада абаhан, судлаhан, үнгэрхэдөө Сибирь у р у у —Потоскуй село хүрэтэр сүлэhэн- шье байгаа.—Потоскуй тээшээ ябалза—тэндг) яба уйдажа байгыш, гэжэ хаанай hуулга- маршад доромжолдог hэн.Теэд Серго уйдажа байха дурагул бэлэй.