Datasets:

HiTZ

/

EusReading

like 1

Autismoa FAOren goi bilkura Erroman elika­dura segurtasunaren inguruan. Horixe da izendapen ofiziala. Horixe da eufe­mismo ofiziala. Bilkura, bistan da, goseteari buruzkoa izan da. Gosea indar handiz hedatzen ari baita munduan barrena, XXI. mendearen hasiera honetan. Merkatuaren diruzalekeria aseezinak krisia eragin du herrialde aberatsetan, espekulazioa baita burtsaren krisiaren eragilea, espekulazioa baita krisi inmobiliarioaren gibelean. Merka­tuaren diruzalekeria gosetea eragiten ari da mundu osoan, besteak beste, espekulatzaileak baitaude jakien garestitzearen atzean. Eta, harrigarriki, oraindik badira libe­ra­lismo ekono­mikoaren alde sutsuki egiten dutenak. El País-ek krisiari aurre egiteko zergak jaisteko eskatu zuen ostiraleko editorialean. Merkatua da handiena, galtzea litzateke galtzea dena. Zorrozki azaldu du zer gertatzen ari den Eduardo Galeano idazle uruguaiarrak: «Ez dago aski elikagai guztientzat. Eta nor elikatu eta nor utzi gosez hiltzen aukeratu behar izan dugunean, autoaren aldeko apustua egin dugu, autoari eman diogu jaten, eta txiroak gosez hiltzen uzten ditugu. Izan ere, familiako kiderik garrantzitsuenak garajean egiten du lo». Ona. Autismoa da nagusi egungo gure gizartean. Autismoa, besteen egoera, sufri­mendua, heriotza berdin zaigulako. Autismoa, autoa gurtzen dugulako. Autonomia nahi dugu, autoa izan dadin gugan agintzen duen bakarra. Automatak gara, autoak agindu bezala mugitzen garen gizakiak. Eta garai txarrak datozenez, zapal dezagun azeleragailua.

Zein izan da herrialde aberatsetako krisiaren eragilea?

Autismoa FAOren goi bilkura Erroman elika­dura segurtasunaren inguruan. Horixe da izendapen ofiziala. Horixe da eufe­mismo ofiziala. Bilkura, bistan da, goseteari buruzkoa izan da. Gosea indar handiz hedatzen ari baita munduan barrena, XXI. mendearen hasiera honetan. Merkatuaren diruzalekeria aseezinak krisia eragin du herrialde aberatsetan, espekulazioa baita burtsaren krisiaren eragilea, espekulazioa baita krisi inmobiliarioaren gibelean. Merka­tuaren diruzalekeria gosetea eragiten ari da mundu osoan, besteak beste, espekulatzaileak baitaude jakien garestitzearen atzean. Eta, harrigarriki, oraindik badira libe­ra­lismo ekono­mikoaren alde sutsuki egiten dutenak. El País-ek krisiari aurre egiteko zergak jaisteko eskatu zuen ostiraleko editorialean. Merkatua da handiena, galtzea litzateke galtzea dena. Zorrozki azaldu du zer gertatzen ari den Eduardo Galeano idazle uruguaiarrak: «Ez dago aski elikagai guztientzat. Eta nor elikatu eta nor utzi gosez hiltzen aukeratu behar izan dugunean, autoaren aldeko apustua egin dugu, autoari eman diogu jaten, eta txiroak gosez hiltzen uzten ditugu. Izan ere, familiako kiderik garrantzitsuenak garajean egiten du lo». Ona. Autismoa da nagusi egungo gure gizartean. Autismoa, besteen egoera, sufri­mendua, heriotza berdin zaigulako. Autismoa, autoa gurtzen dugulako. Autonomia nahi dugu, autoa izan dadin gugan agintzen duen bakarra. Automatak gara, autoak agindu bezala mugitzen garen gizakiak. Eta garai txarrak datozenez, zapal dezagun azeleragailua.

Autismoa nagusi da gure gizartean,

Ez duzu idazlea ematen Gustuko ditut ematen duzu / ez duzu ematen esaldiak. Asko ematen dute. Judith Montero saxo joleak esaten du askotan entzun dituela, baita musikari profesionalen ahotan ere «Joe, itxura hutsari begiratuta ondo jo behar du horrek» bezalako esaldiak. Imajinatu dezakegu udako gau bat eta nazioar­teko musikarien topaketa baten ondoko afaria terraza batean. Eta gizon bat, altua, gabardinarekin. Eta ilea atzera. Eta «Ondo jo behar du horrek». Baina Judithi ez omen zaio, begiratu batean, ondo ala gaizki jotzen duen igartzen... Emakumeei oroko­rrean ez omen zaie saxoa ondo ala gaizki jotzen duten igartzen... Bitxia. Esana zidaten «Ez duzu bertsolaria ematen». Ez nuen ulertu Elgoibarren «Hitzak egin gaitu ezer» bertsolaritzari buruzko erakusketan bisita gidatuak egin nituen arte. Oholtza bat zuen erakusketak, eta haurrei bertara igo eta bertsolariak imitatzeko eskatzen genien. «Egin bertsolariarena!» animatzen genituen. Orduan ulertu nuen: haur guztiek –neska zein mutil– gizonezko bat imitatzen zuten; gehien-gehienek purua pizteko imin­tzioa egiten zuten, hankak zabaldu eta eskuak atzean guru­tza­tzen zituzten, burua altxa eta ahots nasalarekin hasten ziren boz gora kantuan... «Egia da, ez dut bertsolaria ematen!», pentsatu nuen, «Eta eskerrak!». Chillida-Lekun joan zitzaidan itzala ihesi hurrena. Alaia Martin bertsolariak eta biok kantatu behar genuen bertan. Goiz xamar iritsi ginen, eta kafe makinaren aldamenean ari ginen hizketan segurtasun agente bat hurbildu eta «Las azafatas?», galdetu zigunean. «No, las bertso­laris», erantzun genion. Baina, benetan, halako­etan zalantza geratzen da: akaso erretiluak mikroak baino hobeto ematen dit? Joan den astean hautsi zidaten beste ispilu bat. Durangoko liburutegian izan nintzen Aulki bat elurretan obrari buruz hizketan, pare bat orduz, lagun giroan, gustura oso. Solasaldiaren amaieran, arrastaka ari ziren aulkien eta despedida-diosalen artean entzun nuen: «Joe, Uxue, ze naturala zaren. Ez duzu idazlea ematen!». Klin-klin-klin!!! Kanpaitxoa berriz ere... Hau ere ez al dut ematen? Antinaturala izan behar ote dut idazle izateko? Lentillen ordez betaurrekoak jantzi behar ote nituen? Ez al dut kokotsean behar bestetan hatz egin? Esan izan didate idazle izateko irribarre gehiegi egiten dudala ere... Txarrena da, neure burua Sautrela-n ikusi nuenean ni neu lotsatu nintzela: «Joe, etxeko salan nagoela ematen du. Ez dut idazlea ematen!», esan nion pisukideari. «Eta eskerrak!», erantzun zidan porroari kalada bat ematen zion bitartean. Baina, nork ematen du ematen duena?

Uxue Alberdiri bitxia iruditzen zaio

Ez duzu idazlea ematen Gustuko ditut ematen duzu / ez duzu ematen esaldiak. Asko ematen dute. Judith Montero saxo joleak esaten du askotan entzun dituela, baita musikari profesionalen ahotan ere «Joe, itxura hutsari begiratuta ondo jo behar du horrek» bezalako esaldiak. Imajinatu dezakegu udako gau bat eta nazioar­teko musikarien topaketa baten ondoko afaria terraza batean. Eta gizon bat, altua, gabardinarekin. Eta ilea atzera. Eta «Ondo jo behar du horrek». Baina Judithi ez omen zaio, begiratu batean, ondo ala gaizki jotzen duen igartzen... Emakumeei oroko­rrean ez omen zaie saxoa ondo ala gaizki jotzen duten igartzen... Bitxia. Esana zidaten «Ez duzu bertsolaria ematen». Ez nuen ulertu Elgoibarren «Hitzak egin gaitu ezer» bertsolaritzari buruzko erakusketan bisita gidatuak egin nituen arte. Oholtza bat zuen erakusketak, eta haurrei bertara igo eta bertsolariak imitatzeko eskatzen genien. «Egin bertsolariarena!» animatzen genituen. Orduan ulertu nuen: haur guztiek –neska zein mutil– gizonezko bat imitatzen zuten; gehien-gehienek purua pizteko imin­tzioa egiten zuten, hankak zabaldu eta eskuak atzean guru­tza­tzen zituzten, burua altxa eta ahots nasalarekin hasten ziren boz gora kantuan... «Egia da, ez dut bertsolaria ematen!», pentsatu nuen, «Eta eskerrak!». Chillida-Lekun joan zitzaidan itzala ihesi hurrena. Alaia Martin bertsolariak eta biok kantatu behar genuen bertan. Goiz xamar iritsi ginen, eta kafe makinaren aldamenean ari ginen hizketan segurtasun agente bat hurbildu eta «Las azafatas?», galdetu zigunean. «No, las bertso­laris», erantzun genion. Baina, benetan, halako­etan zalantza geratzen da: akaso erretiluak mikroak baino hobeto ematen dit? Joan den astean hautsi zidaten beste ispilu bat. Durangoko liburutegian izan nintzen Aulki bat elurretan obrari buruz hizketan, pare bat orduz, lagun giroan, gustura oso. Solasaldiaren amaieran, arrastaka ari ziren aulkien eta despedida-diosalen artean entzun nuen: «Joe, Uxue, ze naturala zaren. Ez duzu idazlea ematen!». Klin-klin-klin!!! Kanpaitxoa berriz ere... Hau ere ez al dut ematen? Antinaturala izan behar ote dut idazle izateko? Lentillen ordez betaurrekoak jantzi behar ote nituen? Ez al dut kokotsean behar bestetan hatz egin? Esan izan didate idazle izateko irribarre gehiegi egiten dudala ere... Txarrena da, neure burua Sautrela-n ikusi nuenean ni neu lotsatu nintzela: «Joe, etxeko salan nagoela ematen du. Ez dut idazlea ematen!», esan nion pisukideari. «Eta eskerrak!», erantzun zidan porroari kalada bat ematen zion bitartean. Baina, nork ematen du ematen duena?

«Ez duzu bertsolaria ematen» zergatik esaten zioten ulertu zuen

Ez duzu idazlea ematen Gustuko ditut ematen duzu / ez duzu ematen esaldiak. Asko ematen dute. Judith Montero saxo joleak esaten du askotan entzun dituela, baita musikari profesionalen ahotan ere «Joe, itxura hutsari begiratuta ondo jo behar du horrek» bezalako esaldiak. Imajinatu dezakegu udako gau bat eta nazioar­teko musikarien topaketa baten ondoko afaria terraza batean. Eta gizon bat, altua, gabardinarekin. Eta ilea atzera. Eta «Ondo jo behar du horrek». Baina Judithi ez omen zaio, begiratu batean, ondo ala gaizki jotzen duen igartzen... Emakumeei oroko­rrean ez omen zaie saxoa ondo ala gaizki jotzen duten igartzen... Bitxia. Esana zidaten «Ez duzu bertsolaria ematen». Ez nuen ulertu Elgoibarren «Hitzak egin gaitu ezer» bertsolaritzari buruzko erakusketan bisita gidatuak egin nituen arte. Oholtza bat zuen erakusketak, eta haurrei bertara igo eta bertsolariak imitatzeko eskatzen genien. «Egin bertsolariarena!» animatzen genituen. Orduan ulertu nuen: haur guztiek –neska zein mutil– gizonezko bat imitatzen zuten; gehien-gehienek purua pizteko imin­tzioa egiten zuten, hankak zabaldu eta eskuak atzean guru­tza­tzen zituzten, burua altxa eta ahots nasalarekin hasten ziren boz gora kantuan... «Egia da, ez dut bertsolaria ematen!», pentsatu nuen, «Eta eskerrak!». Chillida-Lekun joan zitzaidan itzala ihesi hurrena. Alaia Martin bertsolariak eta biok kantatu behar genuen bertan. Goiz xamar iritsi ginen, eta kafe makinaren aldamenean ari ginen hizketan segurtasun agente bat hurbildu eta «Las azafatas?», galdetu zigunean. «No, las bertso­laris», erantzun genion. Baina, benetan, halako­etan zalantza geratzen da: akaso erretiluak mikroak baino hobeto ematen dit? Joan den astean hautsi zidaten beste ispilu bat. Durangoko liburutegian izan nintzen Aulki bat elurretan obrari buruz hizketan, pare bat orduz, lagun giroan, gustura oso. Solasaldiaren amaieran, arrastaka ari ziren aulkien eta despedida-diosalen artean entzun nuen: «Joe, Uxue, ze naturala zaren. Ez duzu idazlea ematen!». Klin-klin-klin!!! Kanpaitxoa berriz ere... Hau ere ez al dut ematen? Antinaturala izan behar ote dut idazle izateko? Lentillen ordez betaurrekoak jantzi behar ote nituen? Ez al dut kokotsean behar bestetan hatz egin? Esan izan didate idazle izateko irribarre gehiegi egiten dudala ere... Txarrena da, neure burua Sautrela-n ikusi nuenean ni neu lotsatu nintzela: «Joe, etxeko salan nagoela ematen du. Ez dut idazlea ematen!», esan nion pisukideari. «Eta eskerrak!», erantzun zidan porroari kalada bat ematen zion bitartean. Baina, nork ematen du ematen duena?

Durangon diosalen artean entzun zuen ez zuela idazlea ematen

Garapen emozionala Gustatu edo ez, uneoro ari gara emozioak bizitzen eta horiei esker triste, alai, kezkati, lotsati... era askotara senti gaitezke –"menua" ikaragarri zabala da!–. Emozioak, gertaera jakin batzuek barnean eragiten dizkiguten bulkadak dira. Bulkada horiek era batera edo bestera jokatzera bultzatzen gaituzte eta horretan datza hain zuzen ere emozioen garrantziak: askotariko egoeratara egokitzeko informazioa erraztu eta horren arabera jokatzea ahalbidetzen digute. Askotan, emozioak eta sentipenak, "positiboetan" eta "negatiboetan" sailkatzeko tental­dia izaten dugu, baina... Zuzena al da horrelakoak egitea? Ba al daude emozio positiboak eta negatiboak? Lehen aipatutakoaren arabera ez du ematen horrela denik. Emozio bakoitzak funtzio jakina betetzen du eta atseginagoak edo minga­rriagoak izanik ere, guztiak behar-beharrezkoak ditugu bizirau­teko. Guztiek laguntzen digute egoera berrietara moldatzen. Abiapuntu hori aintzat harturik, emozioen aurrean bi modutara joka dezakegu. Batetik, bizitzen ditugunean, emozioei heldu, ulertu eta horien arabera joka dezakegu. Bigarren aukera, emozioa ukatzea eta berori biziko ez bagenu bezala aritzea da, bizipenari inolako garrantzirik eman barik. Bistakoa da lehenengo aukera dela bietatik osasungarriena eta pertsona moduan hazten lagundu diezagukeen bakarra. Izan ere, gure emozioak eta ingurukoenak ulertzeak, horiei erreparatzea eta horietan sakontzeak, gure jarrerak malgutzen eta harreman afektibo eraikitzaileagoak izaten lagunduko digu. Izan ere, emozioek hainbat egoeraren inguruko informazio erabilgarria helarazten digute eta horrek, erreflexuen arabera jokatu beha­rrean, lasai pentsatuz, gure jokaeraren aurrean kontrol maila handiagoa izaten laguntzen digu. Hortaz, gure haur eta gaztetxoen hazkuntza emozional egokia bermatu nahi badugu esparru afektiboari tartea egingo dion hezkuntza eredua funtsezkoa izango dela ondorioztatu dezakegu. Bistakoa da orain gutxi hasi garela emozioei duten garrantzia aitortzen. Sarritan, ikasleen emozioen aurrean era oldarkorrean jokatu izan dugu, izututa, egoerak gaindituta bezala, emozioa apaldu, ezabatu edota ukatu nahian. Pentsa dezagun triste dagoen ikaslearengan: «Unax triste dago. Hortaz, harengana gerturatuko naiz eta argudio baikorrak eskainiz, kontakizun polit bat azalduz, pasadizo barregarri bat gogoratuz, alaitzen ahaleginduko naiz...». Jarrera horiek eskolan ere isla zuzena dute, eta horrek haurraren edota gaztetxoaren garapen emozionalari onura beharrean kaltea baino ez dio eragiten. Horrek ez dio ikasleari emozioak naturalki bizitzen uzten, onartzen eta behar bezala adierazten laguntzen. Lor dezakegun efektua oso bestela­koa da, ikasleari igortzen diogun mezua hau dela kontuan hartuta: «Unax, ez itzazu gainerakoen aurrean emozioak adierazi, ingu­ru­koak urduritu egiten dituzu eta. Hobe zenuke momentuko sentipenak zeuretzat gordetzea edota ukatzea, ezer gertatu ez balitz bezala...». Egokiagoa izan daiteke haurrari emoziora heltzen laguntzea, nola sentitzen den aztertzen laguntzea, jokatzeko aukerak lasai­tasunez hausnartzen irakastea... Beti ere momen­tuan sentitzen duena errespetatuz eta saihestu barik. Emozioak eta genero-aldagaia Oso ohikoa izaten da, emozio adierazpenak behar bezala jaso beharko lituzkeen pertsonak (gurasoa, irakaslea...), haurraren sexuaren araberako erantzuna ematea. Gauzak horrela, badira ikasleei, neska edo mutila izateagatik, baimendu edota ukatu ohi zaizkien emozioak. Esaterako, neskek emozioak adieraz ditzakete (beti ere modu kontrolatuan), estereotipoen arabera emozioen gaia emakumearen esparru naturala dela ulertzen delako (izaki pasionala). Mutilei, ordea, ahuldadearekin lotzen diren emozioen bizipena ukatu egiten zaie. Estere­o­tipoaren arabera, gizonezkoa izaki arrazionala izango litzateke. Horrela, mutilei, jokabide erasokorrekin oso lotuta dauden amorrua eta haserrea naturaltasunez bizitzen baimentzen zaien bitartean, neskei errua edota beldurra bezalako emozioak onartzen zaizkie. Gene­roaren araberako emozio banaketa antinatural eta bortxatu horrek haurraren garapenean izuga­rrizko eragina izan dezake. Izan ere, emozioen "mutilazioa" eragiteaz gain, neskak zein mutilak, era batera edo bestera ekitera behartzen ditu, norberaren beharrak eta garapen pertsonala zeharo baztertuz. Beraz, esan genezake, gure ikasgeletan jarduera hezkidetzailea integratze-ak, besteak beste, heziketa emozionala gogoan izatea eskatuko digula.

Zein da emozio bakoitzaren funtzioa?

Garapen emozionala Gustatu edo ez, uneoro ari gara emozioak bizitzen eta horiei esker triste, alai, kezkati, lotsati... era askotara senti gaitezke –"menua" ikaragarri zabala da!–. Emozioak, gertaera jakin batzuek barnean eragiten dizkiguten bulkadak dira. Bulkada horiek era batera edo bestera jokatzera bultzatzen gaituzte eta horretan datza hain zuzen ere emozioen garrantziak: askotariko egoeratara egokitzeko informazioa erraztu eta horren arabera jokatzea ahalbidetzen digute. Askotan, emozioak eta sentipenak, "positiboetan" eta "negatiboetan" sailkatzeko tental­dia izaten dugu, baina... Zuzena al da horrelakoak egitea? Ba al daude emozio positiboak eta negatiboak? Lehen aipatutakoaren arabera ez du ematen horrela denik. Emozio bakoitzak funtzio jakina betetzen du eta atseginagoak edo minga­rriagoak izanik ere, guztiak behar-beharrezkoak ditugu bizirau­teko. Guztiek laguntzen digute egoera berrietara moldatzen. Abiapuntu hori aintzat harturik, emozioen aurrean bi modutara joka dezakegu. Batetik, bizitzen ditugunean, emozioei heldu, ulertu eta horien arabera joka dezakegu. Bigarren aukera, emozioa ukatzea eta berori biziko ez bagenu bezala aritzea da, bizipenari inolako garrantzirik eman barik. Bistakoa da lehenengo aukera dela bietatik osasungarriena eta pertsona moduan hazten lagundu diezagukeen bakarra. Izan ere, gure emozioak eta ingurukoenak ulertzeak, horiei erreparatzea eta horietan sakontzeak, gure jarrerak malgutzen eta harreman afektibo eraikitzaileagoak izaten lagunduko digu. Izan ere, emozioek hainbat egoeraren inguruko informazio erabilgarria helarazten digute eta horrek, erreflexuen arabera jokatu beha­rrean, lasai pentsatuz, gure jokaeraren aurrean kontrol maila handiagoa izaten laguntzen digu. Hortaz, gure haur eta gaztetxoen hazkuntza emozional egokia bermatu nahi badugu esparru afektiboari tartea egingo dion hezkuntza eredua funtsezkoa izango dela ondorioztatu dezakegu. Bistakoa da orain gutxi hasi garela emozioei duten garrantzia aitortzen. Sarritan, ikasleen emozioen aurrean era oldarkorrean jokatu izan dugu, izututa, egoerak gaindituta bezala, emozioa apaldu, ezabatu edota ukatu nahian. Pentsa dezagun triste dagoen ikaslearengan: «Unax triste dago. Hortaz, harengana gerturatuko naiz eta argudio baikorrak eskainiz, kontakizun polit bat azalduz, pasadizo barregarri bat gogoratuz, alaitzen ahaleginduko naiz...». Jarrera horiek eskolan ere isla zuzena dute, eta horrek haurraren edota gaztetxoaren garapen emozionalari onura beharrean kaltea baino ez dio eragiten. Horrek ez dio ikasleari emozioak naturalki bizitzen uzten, onartzen eta behar bezala adierazten laguntzen. Lor dezakegun efektua oso bestela­koa da, ikasleari igortzen diogun mezua hau dela kontuan hartuta: «Unax, ez itzazu gainerakoen aurrean emozioak adierazi, ingu­ru­koak urduritu egiten dituzu eta. Hobe zenuke momentuko sentipenak zeuretzat gordetzea edota ukatzea, ezer gertatu ez balitz bezala...». Egokiagoa izan daiteke haurrari emoziora heltzen laguntzea, nola sentitzen den aztertzen laguntzea, jokatzeko aukerak lasai­tasunez hausnartzen irakastea... Beti ere momen­tuan sentitzen duena errespetatuz eta saihestu barik. Emozioak eta genero-aldagaia Oso ohikoa izaten da, emozio adierazpenak behar bezala jaso beharko lituzkeen pertsonak (gurasoa, irakaslea...), haurraren sexuaren araberako erantzuna ematea. Gauzak horrela, badira ikasleei, neska edo mutila izateagatik, baimendu edota ukatu ohi zaizkien emozioak. Esaterako, neskek emozioak adieraz ditzakete (beti ere modu kontrolatuan), estereotipoen arabera emozioen gaia emakumearen esparru naturala dela ulertzen delako (izaki pasionala). Mutilei, ordea, ahuldadearekin lotzen diren emozioen bizipena ukatu egiten zaie. Estere­o­tipoaren arabera, gizonezkoa izaki arrazionala izango litzateke. Horrela, mutilei, jokabide erasokorrekin oso lotuta dauden amorrua eta haserrea naturaltasunez bizitzen baimentzen zaien bitartean, neskei errua edota beldurra bezalako emozioak onartzen zaizkie. Gene­roaren araberako emozio banaketa antinatural eta bortxatu horrek haurraren garapenean izuga­rrizko eragina izan dezake. Izan ere, emozioen "mutilazioa" eragiteaz gain, neskak zein mutilak, era batera edo bestera ekitera behartzen ditu, norberaren beharrak eta garapen pertsonala zeharo baztertuz. Beraz, esan genezake, gure ikasgeletan jarduera hezkidetzailea integratze-ak, besteak beste, heziketa emozionala gogoan izatea eskatuko digula.

Canterak dioenaren arabera, zelan jokatu emozioen aurrean?

Garapen emozionala Gustatu edo ez, uneoro ari gara emozioak bizitzen eta horiei esker triste, alai, kezkati, lotsati... era askotara senti gaitezke –"menua" ikaragarri zabala da!–. Emozioak, gertaera jakin batzuek barnean eragiten dizkiguten bulkadak dira. Bulkada horiek era batera edo bestera jokatzera bultzatzen gaituzte eta horretan datza hain zuzen ere emozioen garrantziak: askotariko egoeratara egokitzeko informazioa erraztu eta horren arabera jokatzea ahalbidetzen digute. Askotan, emozioak eta sentipenak, "positiboetan" eta "negatiboetan" sailkatzeko tental­dia izaten dugu, baina... Zuzena al da horrelakoak egitea? Ba al daude emozio positiboak eta negatiboak? Lehen aipatutakoaren arabera ez du ematen horrela denik. Emozio bakoitzak funtzio jakina betetzen du eta atseginagoak edo minga­rriagoak izanik ere, guztiak behar-beharrezkoak ditugu bizirau­teko. Guztiek laguntzen digute egoera berrietara moldatzen. Abiapuntu hori aintzat harturik, emozioen aurrean bi modutara joka dezakegu. Batetik, bizitzen ditugunean, emozioei heldu, ulertu eta horien arabera joka dezakegu. Bigarren aukera, emozioa ukatzea eta berori biziko ez bagenu bezala aritzea da, bizipenari inolako garrantzirik eman barik. Bistakoa da lehenengo aukera dela bietatik osasungarriena eta pertsona moduan hazten lagundu diezagukeen bakarra. Izan ere, gure emozioak eta ingurukoenak ulertzeak, horiei erreparatzea eta horietan sakontzeak, gure jarrerak malgutzen eta harreman afektibo eraikitzaileagoak izaten lagunduko digu. Izan ere, emozioek hainbat egoeraren inguruko informazio erabilgarria helarazten digute eta horrek, erreflexuen arabera jokatu beha­rrean, lasai pentsatuz, gure jokaeraren aurrean kontrol maila handiagoa izaten laguntzen digu. Hortaz, gure haur eta gaztetxoen hazkuntza emozional egokia bermatu nahi badugu esparru afektiboari tartea egingo dion hezkuntza eredua funtsezkoa izango dela ondorioztatu dezakegu. Bistakoa da orain gutxi hasi garela emozioei duten garrantzia aitortzen. Sarritan, ikasleen emozioen aurrean era oldarkorrean jokatu izan dugu, izututa, egoerak gaindituta bezala, emozioa apaldu, ezabatu edota ukatu nahian. Pentsa dezagun triste dagoen ikaslearengan: «Unax triste dago. Hortaz, harengana gerturatuko naiz eta argudio baikorrak eskainiz, kontakizun polit bat azalduz, pasadizo barregarri bat gogoratuz, alaitzen ahaleginduko naiz...». Jarrera horiek eskolan ere isla zuzena dute, eta horrek haurraren edota gaztetxoaren garapen emozionalari onura beharrean kaltea baino ez dio eragiten. Horrek ez dio ikasleari emozioak naturalki bizitzen uzten, onartzen eta behar bezala adierazten laguntzen. Lor dezakegun efektua oso bestela­koa da, ikasleari igortzen diogun mezua hau dela kontuan hartuta: «Unax, ez itzazu gainerakoen aurrean emozioak adierazi, ingu­ru­koak urduritu egiten dituzu eta. Hobe zenuke momentuko sentipenak zeuretzat gordetzea edota ukatzea, ezer gertatu ez balitz bezala...». Egokiagoa izan daiteke haurrari emoziora heltzen laguntzea, nola sentitzen den aztertzen laguntzea, jokatzeko aukerak lasai­tasunez hausnartzen irakastea... Beti ere momen­tuan sentitzen duena errespetatuz eta saihestu barik. Emozioak eta genero-aldagaia Oso ohikoa izaten da, emozio adierazpenak behar bezala jaso beharko lituzkeen pertsonak (gurasoa, irakaslea...), haurraren sexuaren araberako erantzuna ematea. Gauzak horrela, badira ikasleei, neska edo mutila izateagatik, baimendu edota ukatu ohi zaizkien emozioak. Esaterako, neskek emozioak adieraz ditzakete (beti ere modu kontrolatuan), estereotipoen arabera emozioen gaia emakumearen esparru naturala dela ulertzen delako (izaki pasionala). Mutilei, ordea, ahuldadearekin lotzen diren emozioen bizipena ukatu egiten zaie. Estere­o­tipoaren arabera, gizonezkoa izaki arrazionala izango litzateke. Horrela, mutilei, jokabide erasokorrekin oso lotuta dauden amorrua eta haserrea naturaltasunez bizitzen baimentzen zaien bitartean, neskei errua edota beldurra bezalako emozioak onartzen zaizkie. Gene­roaren araberako emozio banaketa antinatural eta bortxatu horrek haurraren garapenean izuga­rrizko eragina izan dezake. Izan ere, emozioen "mutilazioa" eragiteaz gain, neskak zein mutilak, era batera edo bestera ekitera behartzen ditu, norberaren beharrak eta garapen pertsonala zeharo baztertuz. Beraz, esan genezake, gure ikasgeletan jarduera hezkidetzailea integratze-ak, besteak beste, heziketa emozionala gogoan izatea eskatuko digula.

Hezkuntzan duela gutxira arte

Garapen emozionala Gustatu edo ez, uneoro ari gara emozioak bizitzen eta horiei esker triste, alai, kezkati, lotsati... era askotara senti gaitezke –"menua" ikaragarri zabala da!–. Emozioak, gertaera jakin batzuek barnean eragiten dizkiguten bulkadak dira. Bulkada horiek era batera edo bestera jokatzera bultzatzen gaituzte eta horretan datza hain zuzen ere emozioen garrantziak: askotariko egoeratara egokitzeko informazioa erraztu eta horren arabera jokatzea ahalbidetzen digute. Askotan, emozioak eta sentipenak, "positiboetan" eta "negatiboetan" sailkatzeko tental­dia izaten dugu, baina... Zuzena al da horrelakoak egitea? Ba al daude emozio positiboak eta negatiboak? Lehen aipatutakoaren arabera ez du ematen horrela denik. Emozio bakoitzak funtzio jakina betetzen du eta atseginagoak edo minga­rriagoak izanik ere, guztiak behar-beharrezkoak ditugu bizirau­teko. Guztiek laguntzen digute egoera berrietara moldatzen. Abiapuntu hori aintzat harturik, emozioen aurrean bi modutara joka dezakegu. Batetik, bizitzen ditugunean, emozioei heldu, ulertu eta horien arabera joka dezakegu. Bigarren aukera, emozioa ukatzea eta berori biziko ez bagenu bezala aritzea da, bizipenari inolako garrantzirik eman barik. Bistakoa da lehenengo aukera dela bietatik osasungarriena eta pertsona moduan hazten lagundu diezagukeen bakarra. Izan ere, gure emozioak eta ingurukoenak ulertzeak, horiei erreparatzea eta horietan sakontzeak, gure jarrerak malgutzen eta harreman afektibo eraikitzaileagoak izaten lagunduko digu. Izan ere, emozioek hainbat egoeraren inguruko informazio erabilgarria helarazten digute eta horrek, erreflexuen arabera jokatu beha­rrean, lasai pentsatuz, gure jokaeraren aurrean kontrol maila handiagoa izaten laguntzen digu. Hortaz, gure haur eta gaztetxoen hazkuntza emozional egokia bermatu nahi badugu esparru afektiboari tartea egingo dion hezkuntza eredua funtsezkoa izango dela ondorioztatu dezakegu. Bistakoa da orain gutxi hasi garela emozioei duten garrantzia aitortzen. Sarritan, ikasleen emozioen aurrean era oldarkorrean jokatu izan dugu, izututa, egoerak gaindituta bezala, emozioa apaldu, ezabatu edota ukatu nahian. Pentsa dezagun triste dagoen ikaslearengan: «Unax triste dago. Hortaz, harengana gerturatuko naiz eta argudio baikorrak eskainiz, kontakizun polit bat azalduz, pasadizo barregarri bat gogoratuz, alaitzen ahaleginduko naiz...». Jarrera horiek eskolan ere isla zuzena dute, eta horrek haurraren edota gaztetxoaren garapen emozionalari onura beharrean kaltea baino ez dio eragiten. Horrek ez dio ikasleari emozioak naturalki bizitzen uzten, onartzen eta behar bezala adierazten laguntzen. Lor dezakegun efektua oso bestela­koa da, ikasleari igortzen diogun mezua hau dela kontuan hartuta: «Unax, ez itzazu gainerakoen aurrean emozioak adierazi, ingu­ru­koak urduritu egiten dituzu eta. Hobe zenuke momentuko sentipenak zeuretzat gordetzea edota ukatzea, ezer gertatu ez balitz bezala...». Egokiagoa izan daiteke haurrari emoziora heltzen laguntzea, nola sentitzen den aztertzen laguntzea, jokatzeko aukerak lasai­tasunez hausnartzen irakastea... Beti ere momen­tuan sentitzen duena errespetatuz eta saihestu barik. Emozioak eta genero-aldagaia Oso ohikoa izaten da, emozio adierazpenak behar bezala jaso beharko lituzkeen pertsonak (gurasoa, irakaslea...), haurraren sexuaren araberako erantzuna ematea. Gauzak horrela, badira ikasleei, neska edo mutila izateagatik, baimendu edota ukatu ohi zaizkien emozioak. Esaterako, neskek emozioak adieraz ditzakete (beti ere modu kontrolatuan), estereotipoen arabera emozioen gaia emakumearen esparru naturala dela ulertzen delako (izaki pasionala). Mutilei, ordea, ahuldadearekin lotzen diren emozioen bizipena ukatu egiten zaie. Estere­o­tipoaren arabera, gizonezkoa izaki arrazionala izango litzateke. Horrela, mutilei, jokabide erasokorrekin oso lotuta dauden amorrua eta haserrea naturaltasunez bizitzen baimentzen zaien bitartean, neskei errua edota beldurra bezalako emozioak onartzen zaizkie. Gene­roaren araberako emozio banaketa antinatural eta bortxatu horrek haurraren garapenean izuga­rrizko eragina izan dezake. Izan ere, emozioen "mutilazioa" eragiteaz gain, neskak zein mutilak, era batera edo bestera ekitera behartzen ditu, norberaren beharrak eta garapen pertsonala zeharo baztertuz. Beraz, esan genezake, gure ikasgeletan jarduera hezkidetzailea integratze-ak, besteak beste, heziketa emozionala gogoan izatea eskatuko digula.

Iritzi emalearen ustez, hobe da Unax(ek)

Garapen emozionala Gustatu edo ez, uneoro ari gara emozioak bizitzen eta horiei esker triste, alai, kezkati, lotsati... era askotara senti gaitezke –"menua" ikaragarri zabala da!–. Emozioak, gertaera jakin batzuek barnean eragiten dizkiguten bulkadak dira. Bulkada horiek era batera edo bestera jokatzera bultzatzen gaituzte eta horretan datza hain zuzen ere emozioen garrantziak: askotariko egoeratara egokitzeko informazioa erraztu eta horren arabera jokatzea ahalbidetzen digute. Askotan, emozioak eta sentipenak, "positiboetan" eta "negatiboetan" sailkatzeko tental­dia izaten dugu, baina... Zuzena al da horrelakoak egitea? Ba al daude emozio positiboak eta negatiboak? Lehen aipatutakoaren arabera ez du ematen horrela denik. Emozio bakoitzak funtzio jakina betetzen du eta atseginagoak edo minga­rriagoak izanik ere, guztiak behar-beharrezkoak ditugu bizirau­teko. Guztiek laguntzen digute egoera berrietara moldatzen. Abiapuntu hori aintzat harturik, emozioen aurrean bi modutara joka dezakegu. Batetik, bizitzen ditugunean, emozioei heldu, ulertu eta horien arabera joka dezakegu. Bigarren aukera, emozioa ukatzea eta berori biziko ez bagenu bezala aritzea da, bizipenari inolako garrantzirik eman barik. Bistakoa da lehenengo aukera dela bietatik osasungarriena eta pertsona moduan hazten lagundu diezagukeen bakarra. Izan ere, gure emozioak eta ingurukoenak ulertzeak, horiei erreparatzea eta horietan sakontzeak, gure jarrerak malgutzen eta harreman afektibo eraikitzaileagoak izaten lagunduko digu. Izan ere, emozioek hainbat egoeraren inguruko informazio erabilgarria helarazten digute eta horrek, erreflexuen arabera jokatu beha­rrean, lasai pentsatuz, gure jokaeraren aurrean kontrol maila handiagoa izaten laguntzen digu. Hortaz, gure haur eta gaztetxoen hazkuntza emozional egokia bermatu nahi badugu esparru afektiboari tartea egingo dion hezkuntza eredua funtsezkoa izango dela ondorioztatu dezakegu. Bistakoa da orain gutxi hasi garela emozioei duten garrantzia aitortzen. Sarritan, ikasleen emozioen aurrean era oldarkorrean jokatu izan dugu, izututa, egoerak gaindituta bezala, emozioa apaldu, ezabatu edota ukatu nahian. Pentsa dezagun triste dagoen ikaslearengan: «Unax triste dago. Hortaz, harengana gerturatuko naiz eta argudio baikorrak eskainiz, kontakizun polit bat azalduz, pasadizo barregarri bat gogoratuz, alaitzen ahaleginduko naiz...». Jarrera horiek eskolan ere isla zuzena dute, eta horrek haurraren edota gaztetxoaren garapen emozionalari onura beharrean kaltea baino ez dio eragiten. Horrek ez dio ikasleari emozioak naturalki bizitzen uzten, onartzen eta behar bezala adierazten laguntzen. Lor dezakegun efektua oso bestela­koa da, ikasleari igortzen diogun mezua hau dela kontuan hartuta: «Unax, ez itzazu gainerakoen aurrean emozioak adierazi, ingu­ru­koak urduritu egiten dituzu eta. Hobe zenuke momentuko sentipenak zeuretzat gordetzea edota ukatzea, ezer gertatu ez balitz bezala...». Egokiagoa izan daiteke haurrari emoziora heltzen laguntzea, nola sentitzen den aztertzen laguntzea, jokatzeko aukerak lasai­tasunez hausnartzen irakastea... Beti ere momen­tuan sentitzen duena errespetatuz eta saihestu barik. Emozioak eta genero-aldagaia Oso ohikoa izaten da, emozio adierazpenak behar bezala jaso beharko lituzkeen pertsonak (gurasoa, irakaslea...), haurraren sexuaren araberako erantzuna ematea. Gauzak horrela, badira ikasleei, neska edo mutila izateagatik, baimendu edota ukatu ohi zaizkien emozioak. Esaterako, neskek emozioak adieraz ditzakete (beti ere modu kontrolatuan), estereotipoen arabera emozioen gaia emakumearen esparru naturala dela ulertzen delako (izaki pasionala). Mutilei, ordea, ahuldadearekin lotzen diren emozioen bizipena ukatu egiten zaie. Estere­o­tipoaren arabera, gizonezkoa izaki arrazionala izango litzateke. Horrela, mutilei, jokabide erasokorrekin oso lotuta dauden amorrua eta haserrea naturaltasunez bizitzen baimentzen zaien bitartean, neskei errua edota beldurra bezalako emozioak onartzen zaizkie. Gene­roaren araberako emozio banaketa antinatural eta bortxatu horrek haurraren garapenean izuga­rrizko eragina izan dezake. Izan ere, emozioen "mutilazioa" eragiteaz gain, neskak zein mutilak, era batera edo bestera ekitera behartzen ditu, norberaren beharrak eta garapen pertsonala zeharo baztertuz. Beraz, esan genezake, gure ikasgeletan jarduera hezkidetzailea integratze-ak, besteak beste, heziketa emozionala gogoan izatea eskatuko digula.

Oso arrunta izaten da

Bizitzarako armak hartzearren Betidanik eta berez, gizarte honetako biztanleok hezkuntzak bete behar duen fun­tzioaz gutxieneko ezaguera izan dugu, edo intuiziozko ezagupena besterik ez bada. Eskola zaharrekoak zein gaur eguneko eskolakoak ere, oro har, bat datoz zera esaten dutenean: bizitzarekin aurrez aurre topo egiterakoan gure bidea aurkitzen eta jorratzen lagunduko digun aktibitatea dela eskola. Edo, Mikel Laboaren kanta ezagunak dioen bezala, “bizitzarako armak hartzearren” eskolara bidali. Hala ere, arma horiek zeintzuk izan behar duten zehazterakoan dago gakoa edo, bestela esanda, zeintzuk diren benetako pertsona bilakatzeko beharrezkoak diren osagaiak. Dudarik gabe, urteen poderioz, desberdinak izan dira osagai hauek eta, horrela, eskola eredu diferenteak sortu dituzte. Hala ere, eskola guztiak izan dira gizartearen eraketa eta baloreen ispilu. Gizarteak eta hezkuntzak harreman zuzen-zuzenak dituzte; nolako eskola, halako gizartea, eta alderantziz, nolako gizartea, halako hezkuntza. Gaur egun gizartearen milaka azterketa eta ikuspuntu guztietatik burutu direnean, ondo dator generoaren ikuspuntutik egiten den hausnarketa gogoratzea: sexu-genero sistemarekin baliatuz, hau da, gizon eta emakumeen rol banaketak nolako eraginak eta ondorioak sortzen dituen eskolan. Hau baita, gure ustez, hezkuntzan orain arte behar bezalako arreta izan ez duen arma edo osagaia eta, geroago argituko den bezala, berebiziko garrantzia duena pertsonaren garapen osoan. Alde honetatik, mundura etortzen garen unetik familiaren bitartez gizartearen portaera eta balio nagusiak barneratzen ditugu naturaltasun osoz: horrela, tradizioz emakumezkoak prestatu dira etxeko eta familiako ardurak eta lanak egiteko, eta gizonezkoak etxe eta familia hori ekonomikoki mantentzeko. Beraz, emakumezkoen etorkizuna etxekoa eta pribatua da, eta gizonezkoena, kanpokoa eta publikoa. Sexuaren arabera egindako lan banaketa horrek bere jarraipena izan zuen eskolan; horiek ziren garai bateko eskola tradizionalak, gure gurasoek ezagutu zituztenak, non ez baitzuten pertsonaren garapen osoa bilatzen. Emakumeen artean, arlo pribatuan jarduteko trebetasunak eta baloreak lantzen zituzten: sentsibilitatea, samurtasuna, erantzukizuna, esaneko izatea... Eta gizonezkoen artean, berriz, arlo publikorako gaitasunak lantzen ziren: iniziatiba, adimena, segurtasuna, agresibitatea... Gaitasun hauek, guztiak ere positiboak, ez dira berdin bultzatu nesken eta mutilen artean, gizartean etorkizunean beteko dituzten paper ezberdinetarako prestatu dira bai batzuk eta bai besteak. Esan beharrik ez dago hezkuntza horrek huts handiak sortu dituela sexu batean nahiz bestean: emakumeek autoestima arazoak azaltzen dituzte, besteak beste; eta gizonak, berriz, afektibitatearen munduan galdu egiten dira, esaterako. Eskola eredu horrek ikaslearen erdipurdiko garapena bultzatzen zuen. Halaber, kontuan hartu beharra dago, rol banaketak, edo sexuaren arabera egindako lan banaketa horrek ondorio latza dakarkigula. Gizon-emakumeen lan banaketa finkatzeaz gain, hierarkizazioa eragiten du. Gizonezkoarekin zerikusia duten baloreak eta zereginak gizartean baliotsuagoak dira emakumezkoarekin zerikusia dutenak baino. Gizonezkoen mundu publikoa, lan mundu hori arrakastatsuagoa da, eta honela ere ulertu behar da gizarteak gaur egun duen aldaketa: emakumeak arlo publikoan parte hartzen ari dira, lan munduan, bizitza politikoan, giza mugimenduetan... Emakumezkoak hurbiltzen ari dira giza balio handiagoko mundura, lan mundura azken finean, baina –eta hau oso garrantzitsua da– kontrako mugimendurik apenas dago, gizonak ez dira etxeko mundura gerturatzen, alderantzizko prozesua ez da gertatzen ari, edo oso gu­txitan gertatzen da. Generoaren ikuspuntutik egindako azterketa labur honek bere isla du heziketa sisteman: aipatutako aldaketa horren eraginez eskola mistoa eraikiko da. Hauetan neska-mutilek elkarrekin ikasten dute, fisikoki ere gune berean daude, eta hasiera batean aukera berberak dituzte. Baina eskola honen eredua gizonezkoen mundua izango da, gizonezkoen gaitasunak, trebetasunak eta baloreak izango dira nagusi. Emakumeak gizartean eragindako aldaketak eta eskola mistoak itxurazko aukera berdintasuna ekarri du emakumeontzat; esaterako, egia da gaur egun bai neskek eta bai mutilek heziketa maila guztietarako aukera berberak dituztela, unibertsitatea barne, baina oraindik ikasleak ikasketak aukeratzerakoan genero banaketa bat egiten da. Mutilek tradizionalki beren munduarekin lotutako lanbidera gidatuko dituzten ikasketak aukeratuko dituzte eta neskek ere, beren aldetik, joera bera azaltzen dute. Horren ondorioak ez dira txantxatakoak, kontuan hartuz formazioaren eta geroko lanbidearen arteko erlazioa, aipatutako ikasketen banaketak bai sexu bateko bai besteko lan merkaturako aukerak murrizten ditu. Honekin guztiarekin zera esan nahi da, gizon eta emakumeen arteko benetako aukera berdintasuna praktikatzen den gizartea lortu nahi bada eta heziketaren bitartez etorkizuneko gizartea eraikitzen ari bagara, eskolan bizitzarako ezinbesteko armak ematen dituen eta arlo publikoan zein pribatuan era autonomoan eta arduraz mugitzen irakasten duen hezkuntza sistema erabiltzea dela egokiena. Hitz batean, hezkidetza.

Testuan esaten denaren arabera,

Bizitzarako armak hartzearren Betidanik eta berez, gizarte honetako biztanleok hezkuntzak bete behar duen fun­tzioaz gutxieneko ezaguera izan dugu, edo intuiziozko ezagupena besterik ez bada. Eskola zaharrekoak zein gaur eguneko eskolakoak ere, oro har, bat datoz zera esaten dutenean: bizitzarekin aurrez aurre topo egiterakoan gure bidea aurkitzen eta jorratzen lagunduko digun aktibitatea dela eskola. Edo, Mikel Laboaren kanta ezagunak dioen bezala, “bizitzarako armak hartzearren” eskolara bidali. Hala ere, arma horiek zeintzuk izan behar duten zehazterakoan dago gakoa edo, bestela esanda, zeintzuk diren benetako pertsona bilakatzeko beharrezkoak diren osagaiak. Dudarik gabe, urteen poderioz, desberdinak izan dira osagai hauek eta, horrela, eskola eredu diferenteak sortu dituzte. Hala ere, eskola guztiak izan dira gizartearen eraketa eta baloreen ispilu. Gizarteak eta hezkuntzak harreman zuzen-zuzenak dituzte; nolako eskola, halako gizartea, eta alderantziz, nolako gizartea, halako hezkuntza. Gaur egun gizartearen milaka azterketa eta ikuspuntu guztietatik burutu direnean, ondo dator generoaren ikuspuntutik egiten den hausnarketa gogoratzea: sexu-genero sistemarekin baliatuz, hau da, gizon eta emakumeen rol banaketak nolako eraginak eta ondorioak sortzen dituen eskolan. Hau baita, gure ustez, hezkuntzan orain arte behar bezalako arreta izan ez duen arma edo osagaia eta, geroago argituko den bezala, berebiziko garrantzia duena pertsonaren garapen osoan. Alde honetatik, mundura etortzen garen unetik familiaren bitartez gizartearen portaera eta balio nagusiak barneratzen ditugu naturaltasun osoz: horrela, tradizioz emakumezkoak prestatu dira etxeko eta familiako ardurak eta lanak egiteko, eta gizonezkoak etxe eta familia hori ekonomikoki mantentzeko. Beraz, emakumezkoen etorkizuna etxekoa eta pribatua da, eta gizonezkoena, kanpokoa eta publikoa. Sexuaren arabera egindako lan banaketa horrek bere jarraipena izan zuen eskolan; horiek ziren garai bateko eskola tradizionalak, gure gurasoek ezagutu zituztenak, non ez baitzuten pertsonaren garapen osoa bilatzen. Emakumeen artean, arlo pribatuan jarduteko trebetasunak eta baloreak lantzen zituzten: sentsibilitatea, samurtasuna, erantzukizuna, esaneko izatea... Eta gizonezkoen artean, berriz, arlo publikorako gaitasunak lantzen ziren: iniziatiba, adimena, segurtasuna, agresibitatea... Gaitasun hauek, guztiak ere positiboak, ez dira berdin bultzatu nesken eta mutilen artean, gizartean etorkizunean beteko dituzten paper ezberdinetarako prestatu dira bai batzuk eta bai besteak. Esan beharrik ez dago hezkuntza horrek huts handiak sortu dituela sexu batean nahiz bestean: emakumeek autoestima arazoak azaltzen dituzte, besteak beste; eta gizonak, berriz, afektibitatearen munduan galdu egiten dira, esaterako. Eskola eredu horrek ikaslearen erdipurdiko garapena bultzatzen zuen. Halaber, kontuan hartu beharra dago, rol banaketak, edo sexuaren arabera egindako lan banaketa horrek ondorio latza dakarkigula. Gizon-emakumeen lan banaketa finkatzeaz gain, hierarkizazioa eragiten du. Gizonezkoarekin zerikusia duten baloreak eta zereginak gizartean baliotsuagoak dira emakumezkoarekin zerikusia dutenak baino. Gizonezkoen mundu publikoa, lan mundu hori arrakastatsuagoa da, eta honela ere ulertu behar da gizarteak gaur egun duen aldaketa: emakumeak arlo publikoan parte hartzen ari dira, lan munduan, bizitza politikoan, giza mugimenduetan... Emakumezkoak hurbiltzen ari dira giza balio handiagoko mundura, lan mundura azken finean, baina –eta hau oso garrantzitsua da– kontrako mugimendurik apenas dago, gizonak ez dira etxeko mundura gerturatzen, alderantzizko prozesua ez da gertatzen ari, edo oso gu­txitan gertatzen da. Generoaren ikuspuntutik egindako azterketa labur honek bere isla du heziketa sisteman: aipatutako aldaketa horren eraginez eskola mistoa eraikiko da. Hauetan neska-mutilek elkarrekin ikasten dute, fisikoki ere gune berean daude, eta hasiera batean aukera berberak dituzte. Baina eskola honen eredua gizonezkoen mundua izango da, gizonezkoen gaitasunak, trebetasunak eta baloreak izango dira nagusi. Emakumeak gizartean eragindako aldaketak eta eskola mistoak itxurazko aukera berdintasuna ekarri du emakumeontzat; esaterako, egia da gaur egun bai neskek eta bai mutilek heziketa maila guztietarako aukera berberak dituztela, unibertsitatea barne, baina oraindik ikasleak ikasketak aukeratzerakoan genero banaketa bat egiten da. Mutilek tradizionalki beren munduarekin lotutako lanbidera gidatuko dituzten ikasketak aukeratuko dituzte eta neskek ere, beren aldetik, joera bera azaltzen dute. Horren ondorioak ez dira txantxatakoak, kontuan hartuz formazioaren eta geroko lanbidearen arteko erlazioa, aipatutako ikasketen banaketak bai sexu bateko bai besteko lan merkaturako aukerak murrizten ditu. Honekin guztiarekin zera esan nahi da, gizon eta emakumeen arteko benetako aukera berdintasuna praktikatzen den gizartea lortu nahi bada eta heziketaren bitartez etorkizuneko gizartea eraikitzen ari bagara, eskolan bizitzarako ezinbesteko armak ematen dituen eta arlo publikoan zein pribatuan era autonomoan eta arduraz mugitzen irakasten duen hezkuntza sistema erabiltzea dela egokiena. Hitz batean, hezkidetza.

Gizarteari eta hezkuntzari dagokienez, zera esan daiteke:

Bizitzarako armak hartzearren Betidanik eta berez, gizarte honetako biztanleok hezkuntzak bete behar duen fun­tzioaz gutxieneko ezaguera izan dugu, edo intuiziozko ezagupena besterik ez bada. Eskola zaharrekoak zein gaur eguneko eskolakoak ere, oro har, bat datoz zera esaten dutenean: bizitzarekin aurrez aurre topo egiterakoan gure bidea aurkitzen eta jorratzen lagunduko digun aktibitatea dela eskola. Edo, Mikel Laboaren kanta ezagunak dioen bezala, “bizitzarako armak hartzearren” eskolara bidali. Hala ere, arma horiek zeintzuk izan behar duten zehazterakoan dago gakoa edo, bestela esanda, zeintzuk diren benetako pertsona bilakatzeko beharrezkoak diren osagaiak. Dudarik gabe, urteen poderioz, desberdinak izan dira osagai hauek eta, horrela, eskola eredu diferenteak sortu dituzte. Hala ere, eskola guztiak izan dira gizartearen eraketa eta baloreen ispilu. Gizarteak eta hezkuntzak harreman zuzen-zuzenak dituzte; nolako eskola, halako gizartea, eta alderantziz, nolako gizartea, halako hezkuntza. Gaur egun gizartearen milaka azterketa eta ikuspuntu guztietatik burutu direnean, ondo dator generoaren ikuspuntutik egiten den hausnarketa gogoratzea: sexu-genero sistemarekin baliatuz, hau da, gizon eta emakumeen rol banaketak nolako eraginak eta ondorioak sortzen dituen eskolan. Hau baita, gure ustez, hezkuntzan orain arte behar bezalako arreta izan ez duen arma edo osagaia eta, geroago argituko den bezala, berebiziko garrantzia duena pertsonaren garapen osoan. Alde honetatik, mundura etortzen garen unetik familiaren bitartez gizartearen portaera eta balio nagusiak barneratzen ditugu naturaltasun osoz: horrela, tradizioz emakumezkoak prestatu dira etxeko eta familiako ardurak eta lanak egiteko, eta gizonezkoak etxe eta familia hori ekonomikoki mantentzeko. Beraz, emakumezkoen etorkizuna etxekoa eta pribatua da, eta gizonezkoena, kanpokoa eta publikoa. Sexuaren arabera egindako lan banaketa horrek bere jarraipena izan zuen eskolan; horiek ziren garai bateko eskola tradizionalak, gure gurasoek ezagutu zituztenak, non ez baitzuten pertsonaren garapen osoa bilatzen. Emakumeen artean, arlo pribatuan jarduteko trebetasunak eta baloreak lantzen zituzten: sentsibilitatea, samurtasuna, erantzukizuna, esaneko izatea... Eta gizonezkoen artean, berriz, arlo publikorako gaitasunak lantzen ziren: iniziatiba, adimena, segurtasuna, agresibitatea... Gaitasun hauek, guztiak ere positiboak, ez dira berdin bultzatu nesken eta mutilen artean, gizartean etorkizunean beteko dituzten paper ezberdinetarako prestatu dira bai batzuk eta bai besteak. Esan beharrik ez dago hezkuntza horrek huts handiak sortu dituela sexu batean nahiz bestean: emakumeek autoestima arazoak azaltzen dituzte, besteak beste; eta gizonak, berriz, afektibitatearen munduan galdu egiten dira, esaterako. Eskola eredu horrek ikaslearen erdipurdiko garapena bultzatzen zuen. Halaber, kontuan hartu beharra dago, rol banaketak, edo sexuaren arabera egindako lan banaketa horrek ondorio latza dakarkigula. Gizon-emakumeen lan banaketa finkatzeaz gain, hierarkizazioa eragiten du. Gizonezkoarekin zerikusia duten baloreak eta zereginak gizartean baliotsuagoak dira emakumezkoarekin zerikusia dutenak baino. Gizonezkoen mundu publikoa, lan mundu hori arrakastatsuagoa da, eta honela ere ulertu behar da gizarteak gaur egun duen aldaketa: emakumeak arlo publikoan parte hartzen ari dira, lan munduan, bizitza politikoan, giza mugimenduetan... Emakumezkoak hurbiltzen ari dira giza balio handiagoko mundura, lan mundura azken finean, baina –eta hau oso garrantzitsua da– kontrako mugimendurik apenas dago, gizonak ez dira etxeko mundura gerturatzen, alderantzizko prozesua ez da gertatzen ari, edo oso gu­txitan gertatzen da. Generoaren ikuspuntutik egindako azterketa labur honek bere isla du heziketa sisteman: aipatutako aldaketa horren eraginez eskola mistoa eraikiko da. Hauetan neska-mutilek elkarrekin ikasten dute, fisikoki ere gune berean daude, eta hasiera batean aukera berberak dituzte. Baina eskola honen eredua gizonezkoen mundua izango da, gizonezkoen gaitasunak, trebetasunak eta baloreak izango dira nagusi. Emakumeak gizartean eragindako aldaketak eta eskola mistoak itxurazko aukera berdintasuna ekarri du emakumeontzat; esaterako, egia da gaur egun bai neskek eta bai mutilek heziketa maila guztietarako aukera berberak dituztela, unibertsitatea barne, baina oraindik ikasleak ikasketak aukeratzerakoan genero banaketa bat egiten da. Mutilek tradizionalki beren munduarekin lotutako lanbidera gidatuko dituzten ikasketak aukeratuko dituzte eta neskek ere, beren aldetik, joera bera azaltzen dute. Horren ondorioak ez dira txantxatakoak, kontuan hartuz formazioaren eta geroko lanbidearen arteko erlazioa, aipatutako ikasketen banaketak bai sexu bateko bai besteko lan merkaturako aukerak murrizten ditu. Honekin guztiarekin zera esan nahi da, gizon eta emakumeen arteko benetako aukera berdintasuna praktikatzen den gizartea lortu nahi bada eta heziketaren bitartez etorkizuneko gizartea eraikitzen ari bagara, eskolan bizitzarako ezinbesteko armak ematen dituen eta arlo publikoan zein pribatuan era autonomoan eta arduraz mugitzen irakasten duen hezkuntza sistema erabiltzea dela egokiena. Hitz batean, hezkidetza.

Gizonen eta emakumeen arteko rol banaketa,

Bizitzarako armak hartzearren Betidanik eta berez, gizarte honetako biztanleok hezkuntzak bete behar duen fun­tzioaz gutxieneko ezaguera izan dugu, edo intuiziozko ezagupena besterik ez bada. Eskola zaharrekoak zein gaur eguneko eskolakoak ere, oro har, bat datoz zera esaten dutenean: bizitzarekin aurrez aurre topo egiterakoan gure bidea aurkitzen eta jorratzen lagunduko digun aktibitatea dela eskola. Edo, Mikel Laboaren kanta ezagunak dioen bezala, “bizitzarako armak hartzearren” eskolara bidali. Hala ere, arma horiek zeintzuk izan behar duten zehazterakoan dago gakoa edo, bestela esanda, zeintzuk diren benetako pertsona bilakatzeko beharrezkoak diren osagaiak. Dudarik gabe, urteen poderioz, desberdinak izan dira osagai hauek eta, horrela, eskola eredu diferenteak sortu dituzte. Hala ere, eskola guztiak izan dira gizartearen eraketa eta baloreen ispilu. Gizarteak eta hezkuntzak harreman zuzen-zuzenak dituzte; nolako eskola, halako gizartea, eta alderantziz, nolako gizartea, halako hezkuntza. Gaur egun gizartearen milaka azterketa eta ikuspuntu guztietatik burutu direnean, ondo dator generoaren ikuspuntutik egiten den hausnarketa gogoratzea: sexu-genero sistemarekin baliatuz, hau da, gizon eta emakumeen rol banaketak nolako eraginak eta ondorioak sortzen dituen eskolan. Hau baita, gure ustez, hezkuntzan orain arte behar bezalako arreta izan ez duen arma edo osagaia eta, geroago argituko den bezala, berebiziko garrantzia duena pertsonaren garapen osoan. Alde honetatik, mundura etortzen garen unetik familiaren bitartez gizartearen portaera eta balio nagusiak barneratzen ditugu naturaltasun osoz: horrela, tradizioz emakumezkoak prestatu dira etxeko eta familiako ardurak eta lanak egiteko, eta gizonezkoak etxe eta familia hori ekonomikoki mantentzeko. Beraz, emakumezkoen etorkizuna etxekoa eta pribatua da, eta gizonezkoena, kanpokoa eta publikoa. Sexuaren arabera egindako lan banaketa horrek bere jarraipena izan zuen eskolan; horiek ziren garai bateko eskola tradizionalak, gure gurasoek ezagutu zituztenak, non ez baitzuten pertsonaren garapen osoa bilatzen. Emakumeen artean, arlo pribatuan jarduteko trebetasunak eta baloreak lantzen zituzten: sentsibilitatea, samurtasuna, erantzukizuna, esaneko izatea... Eta gizonezkoen artean, berriz, arlo publikorako gaitasunak lantzen ziren: iniziatiba, adimena, segurtasuna, agresibitatea... Gaitasun hauek, guztiak ere positiboak, ez dira berdin bultzatu nesken eta mutilen artean, gizartean etorkizunean beteko dituzten paper ezberdinetarako prestatu dira bai batzuk eta bai besteak. Esan beharrik ez dago hezkuntza horrek huts handiak sortu dituela sexu batean nahiz bestean: emakumeek autoestima arazoak azaltzen dituzte, besteak beste; eta gizonak, berriz, afektibitatearen munduan galdu egiten dira, esaterako. Eskola eredu horrek ikaslearen erdipurdiko garapena bultzatzen zuen. Halaber, kontuan hartu beharra dago, rol banaketak, edo sexuaren arabera egindako lan banaketa horrek ondorio latza dakarkigula. Gizon-emakumeen lan banaketa finkatzeaz gain, hierarkizazioa eragiten du. Gizonezkoarekin zerikusia duten baloreak eta zereginak gizartean baliotsuagoak dira emakumezkoarekin zerikusia dutenak baino. Gizonezkoen mundu publikoa, lan mundu hori arrakastatsuagoa da, eta honela ere ulertu behar da gizarteak gaur egun duen aldaketa: emakumeak arlo publikoan parte hartzen ari dira, lan munduan, bizitza politikoan, giza mugimenduetan... Emakumezkoak hurbiltzen ari dira giza balio handiagoko mundura, lan mundura azken finean, baina –eta hau oso garrantzitsua da– kontrako mugimendurik apenas dago, gizonak ez dira etxeko mundura gerturatzen, alderantzizko prozesua ez da gertatzen ari, edo oso gu­txitan gertatzen da. Generoaren ikuspuntutik egindako azterketa labur honek bere isla du heziketa sisteman: aipatutako aldaketa horren eraginez eskola mistoa eraikiko da. Hauetan neska-mutilek elkarrekin ikasten dute, fisikoki ere gune berean daude, eta hasiera batean aukera berberak dituzte. Baina eskola honen eredua gizonezkoen mundua izango da, gizonezkoen gaitasunak, trebetasunak eta baloreak izango dira nagusi. Emakumeak gizartean eragindako aldaketak eta eskola mistoak itxurazko aukera berdintasuna ekarri du emakumeontzat; esaterako, egia da gaur egun bai neskek eta bai mutilek heziketa maila guztietarako aukera berberak dituztela, unibertsitatea barne, baina oraindik ikasleak ikasketak aukeratzerakoan genero banaketa bat egiten da. Mutilek tradizionalki beren munduarekin lotutako lanbidera gidatuko dituzten ikasketak aukeratuko dituzte eta neskek ere, beren aldetik, joera bera azaltzen dute. Horren ondorioak ez dira txantxatakoak, kontuan hartuz formazioaren eta geroko lanbidearen arteko erlazioa, aipatutako ikasketen banaketak bai sexu bateko bai besteko lan merkaturako aukerak murrizten ditu. Honekin guztiarekin zera esan nahi da, gizon eta emakumeen arteko benetako aukera berdintasuna praktikatzen den gizartea lortu nahi bada eta heziketaren bitartez etorkizuneko gizartea eraikitzen ari bagara, eskolan bizitzarako ezinbesteko armak ematen dituen eta arlo publikoan zein pribatuan era autonomoan eta arduraz mugitzen irakasten duen hezkuntza sistema erabiltzea dela egokiena. Hitz batean, hezkidetza.

Tradizioz, sexuaren arabera egindako lan banaketak

Bizitzarako armak hartzearren Betidanik eta berez, gizarte honetako biztanleok hezkuntzak bete behar duen fun­tzioaz gutxieneko ezaguera izan dugu, edo intuiziozko ezagupena besterik ez bada. Eskola zaharrekoak zein gaur eguneko eskolakoak ere, oro har, bat datoz zera esaten dutenean: bizitzarekin aurrez aurre topo egiterakoan gure bidea aurkitzen eta jorratzen lagunduko digun aktibitatea dela eskola. Edo, Mikel Laboaren kanta ezagunak dioen bezala, “bizitzarako armak hartzearren” eskolara bidali. Hala ere, arma horiek zeintzuk izan behar duten zehazterakoan dago gakoa edo, bestela esanda, zeintzuk diren benetako pertsona bilakatzeko beharrezkoak diren osagaiak. Dudarik gabe, urteen poderioz, desberdinak izan dira osagai hauek eta, horrela, eskola eredu diferenteak sortu dituzte. Hala ere, eskola guztiak izan dira gizartearen eraketa eta baloreen ispilu. Gizarteak eta hezkuntzak harreman zuzen-zuzenak dituzte; nolako eskola, halako gizartea, eta alderantziz, nolako gizartea, halako hezkuntza. Gaur egun gizartearen milaka azterketa eta ikuspuntu guztietatik burutu direnean, ondo dator generoaren ikuspuntutik egiten den hausnarketa gogoratzea: sexu-genero sistemarekin baliatuz, hau da, gizon eta emakumeen rol banaketak nolako eraginak eta ondorioak sortzen dituen eskolan. Hau baita, gure ustez, hezkuntzan orain arte behar bezalako arreta izan ez duen arma edo osagaia eta, geroago argituko den bezala, berebiziko garrantzia duena pertsonaren garapen osoan. Alde honetatik, mundura etortzen garen unetik familiaren bitartez gizartearen portaera eta balio nagusiak barneratzen ditugu naturaltasun osoz: horrela, tradizioz emakumezkoak prestatu dira etxeko eta familiako ardurak eta lanak egiteko, eta gizonezkoak etxe eta familia hori ekonomikoki mantentzeko. Beraz, emakumezkoen etorkizuna etxekoa eta pribatua da, eta gizonezkoena, kanpokoa eta publikoa. Sexuaren arabera egindako lan banaketa horrek bere jarraipena izan zuen eskolan; horiek ziren garai bateko eskola tradizionalak, gure gurasoek ezagutu zituztenak, non ez baitzuten pertsonaren garapen osoa bilatzen. Emakumeen artean, arlo pribatuan jarduteko trebetasunak eta baloreak lantzen zituzten: sentsibilitatea, samurtasuna, erantzukizuna, esaneko izatea... Eta gizonezkoen artean, berriz, arlo publikorako gaitasunak lantzen ziren: iniziatiba, adimena, segurtasuna, agresibitatea... Gaitasun hauek, guztiak ere positiboak, ez dira berdin bultzatu nesken eta mutilen artean, gizartean etorkizunean beteko dituzten paper ezberdinetarako prestatu dira bai batzuk eta bai besteak. Esan beharrik ez dago hezkuntza horrek huts handiak sortu dituela sexu batean nahiz bestean: emakumeek autoestima arazoak azaltzen dituzte, besteak beste; eta gizonak, berriz, afektibitatearen munduan galdu egiten dira, esaterako. Eskola eredu horrek ikaslearen erdipurdiko garapena bultzatzen zuen. Halaber, kontuan hartu beharra dago, rol banaketak, edo sexuaren arabera egindako lan banaketa horrek ondorio latza dakarkigula. Gizon-emakumeen lan banaketa finkatzeaz gain, hierarkizazioa eragiten du. Gizonezkoarekin zerikusia duten baloreak eta zereginak gizartean baliotsuagoak dira emakumezkoarekin zerikusia dutenak baino. Gizonezkoen mundu publikoa, lan mundu hori arrakastatsuagoa da, eta honela ere ulertu behar da gizarteak gaur egun duen aldaketa: emakumeak arlo publikoan parte hartzen ari dira, lan munduan, bizitza politikoan, giza mugimenduetan... Emakumezkoak hurbiltzen ari dira giza balio handiagoko mundura, lan mundura azken finean, baina –eta hau oso garrantzitsua da– kontrako mugimendurik apenas dago, gizonak ez dira etxeko mundura gerturatzen, alderantzizko prozesua ez da gertatzen ari, edo oso gu­txitan gertatzen da. Generoaren ikuspuntutik egindako azterketa labur honek bere isla du heziketa sisteman: aipatutako aldaketa horren eraginez eskola mistoa eraikiko da. Hauetan neska-mutilek elkarrekin ikasten dute, fisikoki ere gune berean daude, eta hasiera batean aukera berberak dituzte. Baina eskola honen eredua gizonezkoen mundua izango da, gizonezkoen gaitasunak, trebetasunak eta baloreak izango dira nagusi. Emakumeak gizartean eragindako aldaketak eta eskola mistoak itxurazko aukera berdintasuna ekarri du emakumeontzat; esaterako, egia da gaur egun bai neskek eta bai mutilek heziketa maila guztietarako aukera berberak dituztela, unibertsitatea barne, baina oraindik ikasleak ikasketak aukeratzerakoan genero banaketa bat egiten da. Mutilek tradizionalki beren munduarekin lotutako lanbidera gidatuko dituzten ikasketak aukeratuko dituzte eta neskek ere, beren aldetik, joera bera azaltzen dute. Horren ondorioak ez dira txantxatakoak, kontuan hartuz formazioaren eta geroko lanbidearen arteko erlazioa, aipatutako ikasketen banaketak bai sexu bateko bai besteko lan merkaturako aukerak murrizten ditu. Honekin guztiarekin zera esan nahi da, gizon eta emakumeen arteko benetako aukera berdintasuna praktikatzen den gizartea lortu nahi bada eta heziketaren bitartez etorkizuneko gizartea eraikitzen ari bagara, eskolan bizitzarako ezinbesteko armak ematen dituen eta arlo publikoan zein pribatuan era autonomoan eta arduraz mugitzen irakasten duen hezkuntza sistema erabiltzea dela egokiena. Hitz batean, hezkidetza.

Garai bateko eskoletan

Bizitzarako armak hartzearren Betidanik eta berez, gizarte honetako biztanleok hezkuntzak bete behar duen fun­tzioaz gutxieneko ezaguera izan dugu, edo intuiziozko ezagupena besterik ez bada. Eskola zaharrekoak zein gaur eguneko eskolakoak ere, oro har, bat datoz zera esaten dutenean: bizitzarekin aurrez aurre topo egiterakoan gure bidea aurkitzen eta jorratzen lagunduko digun aktibitatea dela eskola. Edo, Mikel Laboaren kanta ezagunak dioen bezala, “bizitzarako armak hartzearren” eskolara bidali. Hala ere, arma horiek zeintzuk izan behar duten zehazterakoan dago gakoa edo, bestela esanda, zeintzuk diren benetako pertsona bilakatzeko beharrezkoak diren osagaiak. Dudarik gabe, urteen poderioz, desberdinak izan dira osagai hauek eta, horrela, eskola eredu diferenteak sortu dituzte. Hala ere, eskola guztiak izan dira gizartearen eraketa eta baloreen ispilu. Gizarteak eta hezkuntzak harreman zuzen-zuzenak dituzte; nolako eskola, halako gizartea, eta alderantziz, nolako gizartea, halako hezkuntza. Gaur egun gizartearen milaka azterketa eta ikuspuntu guztietatik burutu direnean, ondo dator generoaren ikuspuntutik egiten den hausnarketa gogoratzea: sexu-genero sistemarekin baliatuz, hau da, gizon eta emakumeen rol banaketak nolako eraginak eta ondorioak sortzen dituen eskolan. Hau baita, gure ustez, hezkuntzan orain arte behar bezalako arreta izan ez duen arma edo osagaia eta, geroago argituko den bezala, berebiziko garrantzia duena pertsonaren garapen osoan. Alde honetatik, mundura etortzen garen unetik familiaren bitartez gizartearen portaera eta balio nagusiak barneratzen ditugu naturaltasun osoz: horrela, tradizioz emakumezkoak prestatu dira etxeko eta familiako ardurak eta lanak egiteko, eta gizonezkoak etxe eta familia hori ekonomikoki mantentzeko. Beraz, emakumezkoen etorkizuna etxekoa eta pribatua da, eta gizonezkoena, kanpokoa eta publikoa. Sexuaren arabera egindako lan banaketa horrek bere jarraipena izan zuen eskolan; horiek ziren garai bateko eskola tradizionalak, gure gurasoek ezagutu zituztenak, non ez baitzuten pertsonaren garapen osoa bilatzen. Emakumeen artean, arlo pribatuan jarduteko trebetasunak eta baloreak lantzen zituzten: sentsibilitatea, samurtasuna, erantzukizuna, esaneko izatea... Eta gizonezkoen artean, berriz, arlo publikorako gaitasunak lantzen ziren: iniziatiba, adimena, segurtasuna, agresibitatea... Gaitasun hauek, guztiak ere positiboak, ez dira berdin bultzatu nesken eta mutilen artean, gizartean etorkizunean beteko dituzten paper ezberdinetarako prestatu dira bai batzuk eta bai besteak. Esan beharrik ez dago hezkuntza horrek huts handiak sortu dituela sexu batean nahiz bestean: emakumeek autoestima arazoak azaltzen dituzte, besteak beste; eta gizonak, berriz, afektibitatearen munduan galdu egiten dira, esaterako. Eskola eredu horrek ikaslearen erdipurdiko garapena bultzatzen zuen. Halaber, kontuan hartu beharra dago, rol banaketak, edo sexuaren arabera egindako lan banaketa horrek ondorio latza dakarkigula. Gizon-emakumeen lan banaketa finkatzeaz gain, hierarkizazioa eragiten du. Gizonezkoarekin zerikusia duten baloreak eta zereginak gizartean baliotsuagoak dira emakumezkoarekin zerikusia dutenak baino. Gizonezkoen mundu publikoa, lan mundu hori arrakastatsuagoa da, eta honela ere ulertu behar da gizarteak gaur egun duen aldaketa: emakumeak arlo publikoan parte hartzen ari dira, lan munduan, bizitza politikoan, giza mugimenduetan... Emakumezkoak hurbiltzen ari dira giza balio handiagoko mundura, lan mundura azken finean, baina –eta hau oso garrantzitsua da– kontrako mugimendurik apenas dago, gizonak ez dira etxeko mundura gerturatzen, alderantzizko prozesua ez da gertatzen ari, edo oso gu­txitan gertatzen da. Generoaren ikuspuntutik egindako azterketa labur honek bere isla du heziketa sisteman: aipatutako aldaketa horren eraginez eskola mistoa eraikiko da. Hauetan neska-mutilek elkarrekin ikasten dute, fisikoki ere gune berean daude, eta hasiera batean aukera berberak dituzte. Baina eskola honen eredua gizonezkoen mundua izango da, gizonezkoen gaitasunak, trebetasunak eta baloreak izango dira nagusi. Emakumeak gizartean eragindako aldaketak eta eskola mistoak itxurazko aukera berdintasuna ekarri du emakumeontzat; esaterako, egia da gaur egun bai neskek eta bai mutilek heziketa maila guztietarako aukera berberak dituztela, unibertsitatea barne, baina oraindik ikasleak ikasketak aukeratzerakoan genero banaketa bat egiten da. Mutilek tradizionalki beren munduarekin lotutako lanbidera gidatuko dituzten ikasketak aukeratuko dituzte eta neskek ere, beren aldetik, joera bera azaltzen dute. Horren ondorioak ez dira txantxatakoak, kontuan hartuz formazioaren eta geroko lanbidearen arteko erlazioa, aipatutako ikasketen banaketak bai sexu bateko bai besteko lan merkaturako aukerak murrizten ditu. Honekin guztiarekin zera esan nahi da, gizon eta emakumeen arteko benetako aukera berdintasuna praktikatzen den gizartea lortu nahi bada eta heziketaren bitartez etorkizuneko gizartea eraikitzen ari bagara, eskolan bizitzarako ezinbesteko armak ematen dituen eta arlo publikoan zein pribatuan era autonomoan eta arduraz mugitzen irakasten duen hezkuntza sistema erabiltzea dela egokiena. Hitz batean, hezkidetza.

Nesken eta mutilen rol desberdinetan oinarritutako eskola ereduak

Bizitzarako armak hartzearren Betidanik eta berez, gizarte honetako biztanleok hezkuntzak bete behar duen fun­tzioaz gutxieneko ezaguera izan dugu, edo intuiziozko ezagupena besterik ez bada. Eskola zaharrekoak zein gaur eguneko eskolakoak ere, oro har, bat datoz zera esaten dutenean: bizitzarekin aurrez aurre topo egiterakoan gure bidea aurkitzen eta jorratzen lagunduko digun aktibitatea dela eskola. Edo, Mikel Laboaren kanta ezagunak dioen bezala, “bizitzarako armak hartzearren” eskolara bidali. Hala ere, arma horiek zeintzuk izan behar duten zehazterakoan dago gakoa edo, bestela esanda, zeintzuk diren benetako pertsona bilakatzeko beharrezkoak diren osagaiak. Dudarik gabe, urteen poderioz, desberdinak izan dira osagai hauek eta, horrela, eskola eredu diferenteak sortu dituzte. Hala ere, eskola guztiak izan dira gizartearen eraketa eta baloreen ispilu. Gizarteak eta hezkuntzak harreman zuzen-zuzenak dituzte; nolako eskola, halako gizartea, eta alderantziz, nolako gizartea, halako hezkuntza. Gaur egun gizartearen milaka azterketa eta ikuspuntu guztietatik burutu direnean, ondo dator generoaren ikuspuntutik egiten den hausnarketa gogoratzea: sexu-genero sistemarekin baliatuz, hau da, gizon eta emakumeen rol banaketak nolako eraginak eta ondorioak sortzen dituen eskolan. Hau baita, gure ustez, hezkuntzan orain arte behar bezalako arreta izan ez duen arma edo osagaia eta, geroago argituko den bezala, berebiziko garrantzia duena pertsonaren garapen osoan. Alde honetatik, mundura etortzen garen unetik familiaren bitartez gizartearen portaera eta balio nagusiak barneratzen ditugu naturaltasun osoz: horrela, tradizioz emakumezkoak prestatu dira etxeko eta familiako ardurak eta lanak egiteko, eta gizonezkoak etxe eta familia hori ekonomikoki mantentzeko. Beraz, emakumezkoen etorkizuna etxekoa eta pribatua da, eta gizonezkoena, kanpokoa eta publikoa. Sexuaren arabera egindako lan banaketa horrek bere jarraipena izan zuen eskolan; horiek ziren garai bateko eskola tradizionalak, gure gurasoek ezagutu zituztenak, non ez baitzuten pertsonaren garapen osoa bilatzen. Emakumeen artean, arlo pribatuan jarduteko trebetasunak eta baloreak lantzen zituzten: sentsibilitatea, samurtasuna, erantzukizuna, esaneko izatea... Eta gizonezkoen artean, berriz, arlo publikorako gaitasunak lantzen ziren: iniziatiba, adimena, segurtasuna, agresibitatea... Gaitasun hauek, guztiak ere positiboak, ez dira berdin bultzatu nesken eta mutilen artean, gizartean etorkizunean beteko dituzten paper ezberdinetarako prestatu dira bai batzuk eta bai besteak. Esan beharrik ez dago hezkuntza horrek huts handiak sortu dituela sexu batean nahiz bestean: emakumeek autoestima arazoak azaltzen dituzte, besteak beste; eta gizonak, berriz, afektibitatearen munduan galdu egiten dira, esaterako. Eskola eredu horrek ikaslearen erdipurdiko garapena bultzatzen zuen. Halaber, kontuan hartu beharra dago, rol banaketak, edo sexuaren arabera egindako lan banaketa horrek ondorio latza dakarkigula. Gizon-emakumeen lan banaketa finkatzeaz gain, hierarkizazioa eragiten du. Gizonezkoarekin zerikusia duten baloreak eta zereginak gizartean baliotsuagoak dira emakumezkoarekin zerikusia dutenak baino. Gizonezkoen mundu publikoa, lan mundu hori arrakastatsuagoa da, eta honela ere ulertu behar da gizarteak gaur egun duen aldaketa: emakumeak arlo publikoan parte hartzen ari dira, lan munduan, bizitza politikoan, giza mugimenduetan... Emakumezkoak hurbiltzen ari dira giza balio handiagoko mundura, lan mundura azken finean, baina –eta hau oso garrantzitsua da– kontrako mugimendurik apenas dago, gizonak ez dira etxeko mundura gerturatzen, alderantzizko prozesua ez da gertatzen ari, edo oso gu­txitan gertatzen da. Generoaren ikuspuntutik egindako azterketa labur honek bere isla du heziketa sisteman: aipatutako aldaketa horren eraginez eskola mistoa eraikiko da. Hauetan neska-mutilek elkarrekin ikasten dute, fisikoki ere gune berean daude, eta hasiera batean aukera berberak dituzte. Baina eskola honen eredua gizonezkoen mundua izango da, gizonezkoen gaitasunak, trebetasunak eta baloreak izango dira nagusi. Emakumeak gizartean eragindako aldaketak eta eskola mistoak itxurazko aukera berdintasuna ekarri du emakumeontzat; esaterako, egia da gaur egun bai neskek eta bai mutilek heziketa maila guztietarako aukera berberak dituztela, unibertsitatea barne, baina oraindik ikasleak ikasketak aukeratzerakoan genero banaketa bat egiten da. Mutilek tradizionalki beren munduarekin lotutako lanbidera gidatuko dituzten ikasketak aukeratuko dituzte eta neskek ere, beren aldetik, joera bera azaltzen dute. Horren ondorioak ez dira txantxatakoak, kontuan hartuz formazioaren eta geroko lanbidearen arteko erlazioa, aipatutako ikasketen banaketak bai sexu bateko bai besteko lan merkaturako aukerak murrizten ditu. Honekin guztiarekin zera esan nahi da, gizon eta emakumeen arteko benetako aukera berdintasuna praktikatzen den gizartea lortu nahi bada eta heziketaren bitartez etorkizuneko gizartea eraikitzen ari bagara, eskolan bizitzarako ezinbesteko armak ematen dituen eta arlo publikoan zein pribatuan era autonomoan eta arduraz mugitzen irakasten duen hezkuntza sistema erabiltzea dela egokiena. Hitz batean, hezkidetza.

Artikulugilearen iritziz,

Bizitzarako armak hartzearren Betidanik eta berez, gizarte honetako biztanleok hezkuntzak bete behar duen fun­tzioaz gutxieneko ezaguera izan dugu, edo intuiziozko ezagupena besterik ez bada. Eskola zaharrekoak zein gaur eguneko eskolakoak ere, oro har, bat datoz zera esaten dutenean: bizitzarekin aurrez aurre topo egiterakoan gure bidea aurkitzen eta jorratzen lagunduko digun aktibitatea dela eskola. Edo, Mikel Laboaren kanta ezagunak dioen bezala, “bizitzarako armak hartzearren” eskolara bidali. Hala ere, arma horiek zeintzuk izan behar duten zehazterakoan dago gakoa edo, bestela esanda, zeintzuk diren benetako pertsona bilakatzeko beharrezkoak diren osagaiak. Dudarik gabe, urteen poderioz, desberdinak izan dira osagai hauek eta, horrela, eskola eredu diferenteak sortu dituzte. Hala ere, eskola guztiak izan dira gizartearen eraketa eta baloreen ispilu. Gizarteak eta hezkuntzak harreman zuzen-zuzenak dituzte; nolako eskola, halako gizartea, eta alderantziz, nolako gizartea, halako hezkuntza. Gaur egun gizartearen milaka azterketa eta ikuspuntu guztietatik burutu direnean, ondo dator generoaren ikuspuntutik egiten den hausnarketa gogoratzea: sexu-genero sistemarekin baliatuz, hau da, gizon eta emakumeen rol banaketak nolako eraginak eta ondorioak sortzen dituen eskolan. Hau baita, gure ustez, hezkuntzan orain arte behar bezalako arreta izan ez duen arma edo osagaia eta, geroago argituko den bezala, berebiziko garrantzia duena pertsonaren garapen osoan. Alde honetatik, mundura etortzen garen unetik familiaren bitartez gizartearen portaera eta balio nagusiak barneratzen ditugu naturaltasun osoz: horrela, tradizioz emakumezkoak prestatu dira etxeko eta familiako ardurak eta lanak egiteko, eta gizonezkoak etxe eta familia hori ekonomikoki mantentzeko. Beraz, emakumezkoen etorkizuna etxekoa eta pribatua da, eta gizonezkoena, kanpokoa eta publikoa. Sexuaren arabera egindako lan banaketa horrek bere jarraipena izan zuen eskolan; horiek ziren garai bateko eskola tradizionalak, gure gurasoek ezagutu zituztenak, non ez baitzuten pertsonaren garapen osoa bilatzen. Emakumeen artean, arlo pribatuan jarduteko trebetasunak eta baloreak lantzen zituzten: sentsibilitatea, samurtasuna, erantzukizuna, esaneko izatea... Eta gizonezkoen artean, berriz, arlo publikorako gaitasunak lantzen ziren: iniziatiba, adimena, segurtasuna, agresibitatea... Gaitasun hauek, guztiak ere positiboak, ez dira berdin bultzatu nesken eta mutilen artean, gizartean etorkizunean beteko dituzten paper ezberdinetarako prestatu dira bai batzuk eta bai besteak. Esan beharrik ez dago hezkuntza horrek huts handiak sortu dituela sexu batean nahiz bestean: emakumeek autoestima arazoak azaltzen dituzte, besteak beste; eta gizonak, berriz, afektibitatearen munduan galdu egiten dira, esaterako. Eskola eredu horrek ikaslearen erdipurdiko garapena bultzatzen zuen. Halaber, kontuan hartu beharra dago, rol banaketak, edo sexuaren arabera egindako lan banaketa horrek ondorio latza dakarkigula. Gizon-emakumeen lan banaketa finkatzeaz gain, hierarkizazioa eragiten du. Gizonezkoarekin zerikusia duten baloreak eta zereginak gizartean baliotsuagoak dira emakumezkoarekin zerikusia dutenak baino. Gizonezkoen mundu publikoa, lan mundu hori arrakastatsuagoa da, eta honela ere ulertu behar da gizarteak gaur egun duen aldaketa: emakumeak arlo publikoan parte hartzen ari dira, lan munduan, bizitza politikoan, giza mugimenduetan... Emakumezkoak hurbiltzen ari dira giza balio handiagoko mundura, lan mundura azken finean, baina –eta hau oso garrantzitsua da– kontrako mugimendurik apenas dago, gizonak ez dira etxeko mundura gerturatzen, alderantzizko prozesua ez da gertatzen ari, edo oso gu­txitan gertatzen da. Generoaren ikuspuntutik egindako azterketa labur honek bere isla du heziketa sisteman: aipatutako aldaketa horren eraginez eskola mistoa eraikiko da. Hauetan neska-mutilek elkarrekin ikasten dute, fisikoki ere gune berean daude, eta hasiera batean aukera berberak dituzte. Baina eskola honen eredua gizonezkoen mundua izango da, gizonezkoen gaitasunak, trebetasunak eta baloreak izango dira nagusi. Emakumeak gizartean eragindako aldaketak eta eskola mistoak itxurazko aukera berdintasuna ekarri du emakumeontzat; esaterako, egia da gaur egun bai neskek eta bai mutilek heziketa maila guztietarako aukera berberak dituztela, unibertsitatea barne, baina oraindik ikasleak ikasketak aukeratzerakoan genero banaketa bat egiten da. Mutilek tradizionalki beren munduarekin lotutako lanbidera gidatuko dituzten ikasketak aukeratuko dituzte eta neskek ere, beren aldetik, joera bera azaltzen dute. Horren ondorioak ez dira txantxatakoak, kontuan hartuz formazioaren eta geroko lanbidearen arteko erlazioa, aipatutako ikasketen banaketak bai sexu bateko bai besteko lan merkaturako aukerak murrizten ditu. Honekin guztiarekin zera esan nahi da, gizon eta emakumeen arteko benetako aukera berdintasuna praktikatzen den gizartea lortu nahi bada eta heziketaren bitartez etorkizuneko gizartea eraikitzen ari bagara, eskolan bizitzarako ezinbesteko armak ematen dituen eta arlo publikoan zein pribatuan era autonomoan eta arduraz mugitzen irakasten duen hezkuntza sistema erabiltzea dela egokiena. Hitz batean, hezkidetza.

Heziketa sistemak

Bizitzarako armak hartzearren Betidanik eta berez, gizarte honetako biztanleok hezkuntzak bete behar duen fun­tzioaz gutxieneko ezaguera izan dugu, edo intuiziozko ezagupena besterik ez bada. Eskola zaharrekoak zein gaur eguneko eskolakoak ere, oro har, bat datoz zera esaten dutenean: bizitzarekin aurrez aurre topo egiterakoan gure bidea aurkitzen eta jorratzen lagunduko digun aktibitatea dela eskola. Edo, Mikel Laboaren kanta ezagunak dioen bezala, “bizitzarako armak hartzearren” eskolara bidali. Hala ere, arma horiek zeintzuk izan behar duten zehazterakoan dago gakoa edo, bestela esanda, zeintzuk diren benetako pertsona bilakatzeko beharrezkoak diren osagaiak. Dudarik gabe, urteen poderioz, desberdinak izan dira osagai hauek eta, horrela, eskola eredu diferenteak sortu dituzte. Hala ere, eskola guztiak izan dira gizartearen eraketa eta baloreen ispilu. Gizarteak eta hezkuntzak harreman zuzen-zuzenak dituzte; nolako eskola, halako gizartea, eta alderantziz, nolako gizartea, halako hezkuntza. Gaur egun gizartearen milaka azterketa eta ikuspuntu guztietatik burutu direnean, ondo dator generoaren ikuspuntutik egiten den hausnarketa gogoratzea: sexu-genero sistemarekin baliatuz, hau da, gizon eta emakumeen rol banaketak nolako eraginak eta ondorioak sortzen dituen eskolan. Hau baita, gure ustez, hezkuntzan orain arte behar bezalako arreta izan ez duen arma edo osagaia eta, geroago argituko den bezala, berebiziko garrantzia duena pertsonaren garapen osoan. Alde honetatik, mundura etortzen garen unetik familiaren bitartez gizartearen portaera eta balio nagusiak barneratzen ditugu naturaltasun osoz: horrela, tradizioz emakumezkoak prestatu dira etxeko eta familiako ardurak eta lanak egiteko, eta gizonezkoak etxe eta familia hori ekonomikoki mantentzeko. Beraz, emakumezkoen etorkizuna etxekoa eta pribatua da, eta gizonezkoena, kanpokoa eta publikoa. Sexuaren arabera egindako lan banaketa horrek bere jarraipena izan zuen eskolan; horiek ziren garai bateko eskola tradizionalak, gure gurasoek ezagutu zituztenak, non ez baitzuten pertsonaren garapen osoa bilatzen. Emakumeen artean, arlo pribatuan jarduteko trebetasunak eta baloreak lantzen zituzten: sentsibilitatea, samurtasuna, erantzukizuna, esaneko izatea... Eta gizonezkoen artean, berriz, arlo publikorako gaitasunak lantzen ziren: iniziatiba, adimena, segurtasuna, agresibitatea... Gaitasun hauek, guztiak ere positiboak, ez dira berdin bultzatu nesken eta mutilen artean, gizartean etorkizunean beteko dituzten paper ezberdinetarako prestatu dira bai batzuk eta bai besteak. Esan beharrik ez dago hezkuntza horrek huts handiak sortu dituela sexu batean nahiz bestean: emakumeek autoestima arazoak azaltzen dituzte, besteak beste; eta gizonak, berriz, afektibitatearen munduan galdu egiten dira, esaterako. Eskola eredu horrek ikaslearen erdipurdiko garapena bultzatzen zuen. Halaber, kontuan hartu beharra dago, rol banaketak, edo sexuaren arabera egindako lan banaketa horrek ondorio latza dakarkigula. Gizon-emakumeen lan banaketa finkatzeaz gain, hierarkizazioa eragiten du. Gizonezkoarekin zerikusia duten baloreak eta zereginak gizartean baliotsuagoak dira emakumezkoarekin zerikusia dutenak baino. Gizonezkoen mundu publikoa, lan mundu hori arrakastatsuagoa da, eta honela ere ulertu behar da gizarteak gaur egun duen aldaketa: emakumeak arlo publikoan parte hartzen ari dira, lan munduan, bizitza politikoan, giza mugimenduetan... Emakumezkoak hurbiltzen ari dira giza balio handiagoko mundura, lan mundura azken finean, baina –eta hau oso garrantzitsua da– kontrako mugimendurik apenas dago, gizonak ez dira etxeko mundura gerturatzen, alderantzizko prozesua ez da gertatzen ari, edo oso gu­txitan gertatzen da. Generoaren ikuspuntutik egindako azterketa labur honek bere isla du heziketa sisteman: aipatutako aldaketa horren eraginez eskola mistoa eraikiko da. Hauetan neska-mutilek elkarrekin ikasten dute, fisikoki ere gune berean daude, eta hasiera batean aukera berberak dituzte. Baina eskola honen eredua gizonezkoen mundua izango da, gizonezkoen gaitasunak, trebetasunak eta baloreak izango dira nagusi. Emakumeak gizartean eragindako aldaketak eta eskola mistoak itxurazko aukera berdintasuna ekarri du emakumeontzat; esaterako, egia da gaur egun bai neskek eta bai mutilek heziketa maila guztietarako aukera berberak dituztela, unibertsitatea barne, baina oraindik ikasleak ikasketak aukeratzerakoan genero banaketa bat egiten da. Mutilek tradizionalki beren munduarekin lotutako lanbidera gidatuko dituzten ikasketak aukeratuko dituzte eta neskek ere, beren aldetik, joera bera azaltzen dute. Horren ondorioak ez dira txantxatakoak, kontuan hartuz formazioaren eta geroko lanbidearen arteko erlazioa, aipatutako ikasketen banaketak bai sexu bateko bai besteko lan merkaturako aukerak murrizten ditu. Honekin guztiarekin zera esan nahi da, gizon eta emakumeen arteko benetako aukera berdintasuna praktikatzen den gizartea lortu nahi bada eta heziketaren bitartez etorkizuneko gizartea eraikitzen ari bagara, eskolan bizitzarako ezinbesteko armak ematen dituen eta arlo publikoan zein pribatuan era autonomoan eta arduraz mugitzen irakasten duen hezkuntza sistema erabiltzea dela egokiena. Hitz batean, hezkidetza.

Eskola mistoak

Bizitzarako armak hartzearren Betidanik eta berez, gizarte honetako biztanleok hezkuntzak bete behar duen fun­tzioaz gutxieneko ezaguera izan dugu, edo intuiziozko ezagupena besterik ez bada. Eskola zaharrekoak zein gaur eguneko eskolakoak ere, oro har, bat datoz zera esaten dutenean: bizitzarekin aurrez aurre topo egiterakoan gure bidea aurkitzen eta jorratzen lagunduko digun aktibitatea dela eskola. Edo, Mikel Laboaren kanta ezagunak dioen bezala, “bizitzarako armak hartzearren” eskolara bidali. Hala ere, arma horiek zeintzuk izan behar duten zehazterakoan dago gakoa edo, bestela esanda, zeintzuk diren benetako pertsona bilakatzeko beharrezkoak diren osagaiak. Dudarik gabe, urteen poderioz, desberdinak izan dira osagai hauek eta, horrela, eskola eredu diferenteak sortu dituzte. Hala ere, eskola guztiak izan dira gizartearen eraketa eta baloreen ispilu. Gizarteak eta hezkuntzak harreman zuzen-zuzenak dituzte; nolako eskola, halako gizartea, eta alderantziz, nolako gizartea, halako hezkuntza. Gaur egun gizartearen milaka azterketa eta ikuspuntu guztietatik burutu direnean, ondo dator generoaren ikuspuntutik egiten den hausnarketa gogoratzea: sexu-genero sistemarekin baliatuz, hau da, gizon eta emakumeen rol banaketak nolako eraginak eta ondorioak sortzen dituen eskolan. Hau baita, gure ustez, hezkuntzan orain arte behar bezalako arreta izan ez duen arma edo osagaia eta, geroago argituko den bezala, berebiziko garrantzia duena pertsonaren garapen osoan. Alde honetatik, mundura etortzen garen unetik familiaren bitartez gizartearen portaera eta balio nagusiak barneratzen ditugu naturaltasun osoz: horrela, tradizioz emakumezkoak prestatu dira etxeko eta familiako ardurak eta lanak egiteko, eta gizonezkoak etxe eta familia hori ekonomikoki mantentzeko. Beraz, emakumezkoen etorkizuna etxekoa eta pribatua da, eta gizonezkoena, kanpokoa eta publikoa. Sexuaren arabera egindako lan banaketa horrek bere jarraipena izan zuen eskolan; horiek ziren garai bateko eskola tradizionalak, gure gurasoek ezagutu zituztenak, non ez baitzuten pertsonaren garapen osoa bilatzen. Emakumeen artean, arlo pribatuan jarduteko trebetasunak eta baloreak lantzen zituzten: sentsibilitatea, samurtasuna, erantzukizuna, esaneko izatea... Eta gizonezkoen artean, berriz, arlo publikorako gaitasunak lantzen ziren: iniziatiba, adimena, segurtasuna, agresibitatea... Gaitasun hauek, guztiak ere positiboak, ez dira berdin bultzatu nesken eta mutilen artean, gizartean etorkizunean beteko dituzten paper ezberdinetarako prestatu dira bai batzuk eta bai besteak. Esan beharrik ez dago hezkuntza horrek huts handiak sortu dituela sexu batean nahiz bestean: emakumeek autoestima arazoak azaltzen dituzte, besteak beste; eta gizonak, berriz, afektibitatearen munduan galdu egiten dira, esaterako. Eskola eredu horrek ikaslearen erdipurdiko garapena bultzatzen zuen. Halaber, kontuan hartu beharra dago, rol banaketak, edo sexuaren arabera egindako lan banaketa horrek ondorio latza dakarkigula. Gizon-emakumeen lan banaketa finkatzeaz gain, hierarkizazioa eragiten du. Gizonezkoarekin zerikusia duten baloreak eta zereginak gizartean baliotsuagoak dira emakumezkoarekin zerikusia dutenak baino. Gizonezkoen mundu publikoa, lan mundu hori arrakastatsuagoa da, eta honela ere ulertu behar da gizarteak gaur egun duen aldaketa: emakumeak arlo publikoan parte hartzen ari dira, lan munduan, bizitza politikoan, giza mugimenduetan... Emakumezkoak hurbiltzen ari dira giza balio handiagoko mundura, lan mundura azken finean, baina –eta hau oso garrantzitsua da– kontrako mugimendurik apenas dago, gizonak ez dira etxeko mundura gerturatzen, alderantzizko prozesua ez da gertatzen ari, edo oso gu­txitan gertatzen da. Generoaren ikuspuntutik egindako azterketa labur honek bere isla du heziketa sisteman: aipatutako aldaketa horren eraginez eskola mistoa eraikiko da. Hauetan neska-mutilek elkarrekin ikasten dute, fisikoki ere gune berean daude, eta hasiera batean aukera berberak dituzte. Baina eskola honen eredua gizonezkoen mundua izango da, gizonezkoen gaitasunak, trebetasunak eta baloreak izango dira nagusi. Emakumeak gizartean eragindako aldaketak eta eskola mistoak itxurazko aukera berdintasuna ekarri du emakumeontzat; esaterako, egia da gaur egun bai neskek eta bai mutilek heziketa maila guztietarako aukera berberak dituztela, unibertsitatea barne, baina oraindik ikasleak ikasketak aukeratzerakoan genero banaketa bat egiten da. Mutilek tradizionalki beren munduarekin lotutako lanbidera gidatuko dituzten ikasketak aukeratuko dituzte eta neskek ere, beren aldetik, joera bera azaltzen dute. Horren ondorioak ez dira txantxatakoak, kontuan hartuz formazioaren eta geroko lanbidearen arteko erlazioa, aipatutako ikasketen banaketak bai sexu bateko bai besteko lan merkaturako aukerak murrizten ditu. Honekin guztiarekin zera esan nahi da, gizon eta emakumeen arteko benetako aukera berdintasuna praktikatzen den gizartea lortu nahi bada eta heziketaren bitartez etorkizuneko gizartea eraikitzen ari bagara, eskolan bizitzarako ezinbesteko armak ematen dituen eta arlo publikoan zein pribatuan era autonomoan eta arduraz mugitzen irakasten duen hezkuntza sistema erabiltzea dela egokiena. Hitz batean, hezkidetza.

Ze ondorio atera daiteke testuan esandakotik?

Liburutegitik hegazkinera Apirileko agerkariek FBIk hartu­tako erabakiaren berri ematen zuten: AEBetako liburuzainak eta liburu saltzaileak behartuta omen daude beren bezeroek alokatzen eta irakurtzen dituzten liburuen zerrendak ematera. Ezin nuen sinetsi izugarrikeria, burutik pasatu ere egin zitzaidan Vila-Matasek asmatutako albiste lakirioren bat ote zen. Baina ez da: Vila-Matasek eta gainerako idazle guztiok baino irudimen sukartsuagoa du aginteak jendearen aska­tasuna nondik lotu, non estutu, nola murriztu asmatzeko orduan. Han liburuzainak bezala, hegazkinetako langileak jarri dituzte hemen polizia lanetan, emigrazioa kontrolatzeko aitzakian bidaiaren joan-etorriak zaintzen. Denok susmagarri, denok polizia. Egokiera horrek behin egunkariren batean irakurri nuen berria ekarri dit gogora. Rio de la Platako badian iragan mendeetako ontzi ugari dago hondoratuta (galeoiak, fragatak, bergantinak ), asko eta asko diruz eta bitxiz gainezka. Estatu Batuetako urpe­kari konpainia bat egin zen itsasontzietako altxorrak ateratzeko kargu. Uruguaiko gobernua beldur zen, ordea, urpekariak hainbat aberastasunen jabe egingo zirela Museo Arkeologikorako bidean, eta polizia jarri zuten urpekariak zaintzen. Urpekariak, berriz, beldur ziren poliziaren esku geratuko zirela altxor asko –ai, gizaki fidagaitzon susmo gaiztoa!–, eta bizkarzainak kontratatu zituzten poliziak kontrolatzeko. Bizi dugun kaikukeria askatasun jalea du ardatz zirkulu idiota bezain perfektu horrek.

FBIri buruzko albistearen berri izatean, zer sentitu zuen egileak?

Liburutegitik hegazkinera Apirileko agerkariek FBIk hartu­tako erabakiaren berri ematen zuten: AEBetako liburuzainak eta liburu saltzaileak behartuta omen daude beren bezeroek alokatzen eta irakurtzen dituzten liburuen zerrendak ematera. Ezin nuen sinetsi izugarrikeria, burutik pasatu ere egin zitzaidan Vila-Matasek asmatutako albiste lakirioren bat ote zen. Baina ez da: Vila-Matasek eta gainerako idazle guztiok baino irudimen sukartsuagoa du aginteak jendearen aska­tasuna nondik lotu, non estutu, nola murriztu asmatzeko orduan. Han liburuzainak bezala, hegazkinetako langileak jarri dituzte hemen polizia lanetan, emigrazioa kontrolatzeko aitzakian bidaiaren joan-etorriak zaintzen. Denok susmagarri, denok polizia. Egokiera horrek behin egunkariren batean irakurri nuen berria ekarri dit gogora. Rio de la Platako badian iragan mendeetako ontzi ugari dago hondoratuta (galeoiak, fragatak, bergantinak ), asko eta asko diruz eta bitxiz gainezka. Estatu Batuetako urpe­kari konpainia bat egin zen itsasontzietako altxorrak ateratzeko kargu. Uruguaiko gobernua beldur zen, ordea, urpekariak hainbat aberastasunen jabe egingo zirela Museo Arkeologikorako bidean, eta polizia jarri zuten urpekariak zaintzen. Urpekariak, berriz, beldur ziren poliziaren esku geratuko zirela altxor asko –ai, gizaki fidagaitzon susmo gaiztoa!–, eta bizkarzainak kontratatu zituzten poliziak kontrolatzeko. Bizi dugun kaikukeria askatasun jalea du ardatz zirkulu idiota bezain perfektu horrek.

Herritarren askatasuna murrizteko neurri horiek direla-eta,

Liburutegitik hegazkinera Apirileko agerkariek FBIk hartu­tako erabakiaren berri ematen zuten: AEBetako liburuzainak eta liburu saltzaileak behartuta omen daude beren bezeroek alokatzen eta irakurtzen dituzten liburuen zerrendak ematera. Ezin nuen sinetsi izugarrikeria, burutik pasatu ere egin zitzaidan Vila-Matasek asmatutako albiste lakirioren bat ote zen. Baina ez da: Vila-Matasek eta gainerako idazle guztiok baino irudimen sukartsuagoa du aginteak jendearen aska­tasuna nondik lotu, non estutu, nola murriztu asmatzeko orduan. Han liburuzainak bezala, hegazkinetako langileak jarri dituzte hemen polizia lanetan, emigrazioa kontrolatzeko aitzakian bidaiaren joan-etorriak zaintzen. Denok susmagarri, denok polizia. Egokiera horrek behin egunkariren batean irakurri nuen berria ekarri dit gogora. Rio de la Platako badian iragan mendeetako ontzi ugari dago hondoratuta (galeoiak, fragatak, bergantinak ), asko eta asko diruz eta bitxiz gainezka. Estatu Batuetako urpe­kari konpainia bat egin zen itsasontzietako altxorrak ateratzeko kargu. Uruguaiko gobernua beldur zen, ordea, urpekariak hainbat aberastasunen jabe egingo zirela Museo Arkeologikorako bidean, eta polizia jarri zuten urpekariak zaintzen. Urpekariak, berriz, beldur ziren poliziaren esku geratuko zirela altxor asko –ai, gizaki fidagaitzon susmo gaiztoa!–, eta bizkarzainak kontratatu zituzten poliziak kontrolatzeko. Bizi dugun kaikukeria askatasun jalea du ardatz zirkulu idiota bezain perfektu horrek.

Rio de la Platako badian hondoratutako altxorrak behar bezala babesteko,

Segurtasun uhalaren garrantzia Automobil gidariarentzako aholkuak etenik gabekoak izaten dira estatu gehienetan. Aholku hauetako batzuk lege indarra duen arau bihurtzen dira askotan eta horien artean segurtasun uhalaren erabilera dugu. Autoaren gidariaren kasuan arrunta da segurtasun uhala lotuta eramatea, baina ez da gauza bera gertatzen atzeko eserlekuetan joaten direnen kasuan. Buffaloko Uniber­tsitateko eta Calspan UB Research Center-eko ikerlari talde batek azken zazpi urteetan heriotza gertatu den ia 300.000 istripu aztertu ondoren, autoaren atzean segurtasun uhalik gabe doan bidaiari batek bai bera eta baita aurrean doazen bidaiariak hiltzeko arriskua asko handitzen duela ondorioztatu dute. Hain zuzen ere, atzeko bidaiariaren hiltzeko arriskua hirukoiztu egiten da eta aurrekoarena bikoiztu. Aipatu azterketa ez zen estatistiko hutsa izan; aitzitik, hainbat proba errealetatik ateratako ondorioak ere argitara eman zituzten. Probetan panpinak erabili zituzten eta egindako neurketen arabera, aurrez aurre gertatutako talka batean atzeko bidaiaria loturik ez badago gidariak jasaten duen indarra laukoiztu egiten da atzeko bidaiaria lotuta joandako egoerarekin alderatuz. AEBetan pertsona helduek ez dute derrigorrezko segurtasun uhala lotzea, baina zientzialarien ondorioei kasu egiten bazaie, atzeko aulkian bidaiatzen duten pertsonen hiltzeko arriskua %95 gutxituko litzateke, hau da, AEBetan 800 hildako eta 65.000 zauritu gutxiago egongo lirateke.

Zein indar izaten dute automobil gidarientzako aholkuek?

Segurtasun uhalaren garrantzia Automobil gidariarentzako aholkuak etenik gabekoak izaten dira estatu gehienetan. Aholku hauetako batzuk lege indarra duen arau bihurtzen dira askotan eta horien artean segurtasun uhalaren erabilera dugu. Autoaren gidariaren kasuan arrunta da segurtasun uhala lotuta eramatea, baina ez da gauza bera gertatzen atzeko eserlekuetan joaten direnen kasuan. Buffaloko Uniber­tsitateko eta Calspan UB Research Center-eko ikerlari talde batek azken zazpi urteetan heriotza gertatu den ia 300.000 istripu aztertu ondoren, autoaren atzean segurtasun uhalik gabe doan bidaiari batek bai bera eta baita aurrean doazen bidaiariak hiltzeko arriskua asko handitzen duela ondorioztatu dute. Hain zuzen ere, atzeko bidaiariaren hiltzeko arriskua hirukoiztu egiten da eta aurrekoarena bikoiztu. Aipatu azterketa ez zen estatistiko hutsa izan; aitzitik, hainbat proba errealetatik ateratako ondorioak ere argitara eman zituzten. Probetan panpinak erabili zituzten eta egindako neurketen arabera, aurrez aurre gertatutako talka batean atzeko bidaiaria loturik ez badago gidariak jasaten duen indarra laukoiztu egiten da atzeko bidaiaria lotuta joandako egoerarekin alderatuz. AEBetan pertsona helduek ez dute derrigorrezko segurtasun uhala lotzea, baina zientzialarien ondorioei kasu egiten bazaie, atzeko aulkian bidaiatzen duten pertsonen hiltzeko arriskua %95 gutxituko litzateke, hau da, AEBetan 800 hildako eta 65.000 zauritu gutxiago egongo lirateke.

Zer ondorio atera dute ikertzaileek?

Pygmalion efektuaz: bestearen begiek bizi naute Neuri gertatutako pasartea datorkit gogora Pygmalion efektua aipatu eta berehala. Igande hartan aspaldiko laguna agertu zen seme jaioberriaren gurditxoari tiraka, eta berriketa atse­ginari ekin genion. Bat-batean, berriz, ume­txoak negarrari eman zion, gogotsu eman ere. Aurrena, lagunak besoa luzatu eta gurditxoari eragin zion kulunkan; gero, gehiago hurreratu zen. Ni begira, umearen beharra eta aitaren trebezia neurtu guran. Hantxe nuen zaintzaileak eta ume­txoak osatzen duten gune txikiaren handi­ta­suna. Izan ere, Psiko­lo­giak aspalditik dio bizitzaren saltsa txikitan egosten dela; elkarre­ragin goizti­arren zurrunbilo ezin ga­rran­tzi­tsuagoan. Eta giza bizitzarako gune erabakior horri so nengoela, hauxe bota zion aitak umetxoari, sutsu eta maitekiro: «Zer gura jok gure tigreak?» Tigrea: negarraren aurrean, indarraren eta poten­tziaren irudia itzuli zion aitak ume mainon­tziari. Oihanean, tigreari inor gutxik egiten baitio aurre. Irabazlearen irudia, inondik ere. Opari bikaina begitandu zitzaidan, umetxoarentzat ispi­luak baitira zaintzailearen bi begiak. Pantaila horretan hasten da bere burua ulertzen, nondik datorren, nolakoa den, zer izatera irits daitekeen. Inoren begietan ikusitako irudia autoirudi bilakatuz doa pixkanaka. Hortxe, autokontzeptuaren sorle­kua. Hortxe, nor bere biografian elikagai izango den saltsa mamitsua. “Tigrea” bezalako hitz goiztiarren berezko indarra ez ezik, hitzek garraiatzen duten afektu posi­tiboaren zein negatiboaren bultzada ere aipatu nahi dut. Afektuaren eragina. Zaintzai­learekin duen igurtzian, umetxoak usain, gogo-giro eta, adi honi, espektatiba mundu bat irensten du. Afektuz –positiboa nahiz negatiboa– lagunduriko per­tzep­zio sorta baten jarioa datorkio umeari, arian-arian autopertzepzio bilakatuko dena. Hitz arketipikoak dira pertzep­zio horien garraiatzaileak. Bestela esateko, hitz garraiatzaileak merkantzia sozio-kog­nitiboak burmuinetik burmuinera garraia­­tzeko abiadura handiko kanalak dira, espektatiben mun­dua isurtzen dutenak. Jakina, berba bat ez da nahi­koa, umearen gogoa zizelkatzeko hitz garraia­tzaile gehiago behar da, jario oparoagoa, sistematikoki eraikitako hizkuntza unibertsoa; lasai, beraz, behin edo behin hitz garraiatzaile desegokia hau­tatu duten gurasoak. Hitz/afektu isuriak dentsitate egokia hartutakoan, berriz, tigrea pizten da ume­aren barru­aldean, hantxe finkatzen da betiko. Psiko­ana­listen arabera, zaintzailearen eta umetxo­aren arteko gune sakratuan mamitzen dira apurka-apurka, bizitzan nork berarentzat diseina­tzen dituen ba­lioak, harreman tankerak, ibilbide posible guztiak. Neure pentsamenduak baztertu eta lagunaren umetxoari erreparatu nion berriro. Neskatilatxoa izan balitz, zein hitz garraiatzaile erabiliko zukeen aitak? Katutxo edo katagorritxo, auskalo. Betiere, txikitasuna garraiatzen duen –txo atzizkiduna; ahuleziatik samurtasunera, goxotasunetik pasibotasunera eremu semantiko horretakoa litzateke hitz garraiatzailea. Hor ardaztuko litzateke neskatilatxoak barneratu beharreko mundua. Begi-bistakoa baita, gaur bertan ere (ia) antzina bezala, indarraren irudia, boterearen hizkuntza ukatu egiten zaiela emakumeei. Lagunaren pasadizuaz baliatu naiz hauxe bai­eztatzeko: besteen begietan ikusitakoak bizi gaitu; norbere definiziorako bestea iturri ezin­bes­tekoa baita. Nire buruari aitortzen diodan balioa besteek aitortu/tzen didaten balioaren araberakoa da, neurri handi batean. Indibi­dualismo amorratuaren garaian, besteekiko independentzia eraba­tekoa fikzio hutsa dela gogoratu behar genuke. Freudek berak zioen psikologia oro psikologia soziala dela ezinbes­tean, bestearekin eratzen baita giza subjektua. Baina gatozen harira: bestearen itxaropenak bideratzen du gure portaera eta hori da, hain zuzen, Pygmalion efektua. Familian, eskolan, enpresan, edozein gizarte eremutan gertatzen da hori. Beste askok bezala, greziar mito batetik hartu du izena diodan efektu honek. Txipreko erregea izan omen zen Pygmalion eta estatua ezin ederragoa zizelkatu omen zuen, bere idealaren neurri-neurriko ema­kumea. Eta errege artista estutuarekin maitemindu. Venus jainkosari arren eta arren eskatuta, honek bizia eman zion estatuari; Galatea izena jarri zion Pygmalion erregeak, eta berarekin ezkondu. Hau da, hartzaileari gure itxaropenak jakinarazten dizkiogu nola edo hala, eta besteak bere egin. Horregatik, “begiratzeko moduak” garra­n­tzitsuak dira oso. Hezkuntzan, irakasleak ikasleengandik zer eta zenbat itxaroten duen, horrek eragin handia du ikasleen emaitzetan. Irakasleak zein hitz garraia­tzaile erabiltzen duen, bere begiek zein irudi itzultzen duten, gorputzarekin zer adierazten duen, horrekin guztiarekin ari da komunikatzen. Gehie­netan, ikasle batzuei gauza bat eta besteei beste bat ari zaie komunikatzen. Edozein enpresatan nahiz bestelako giza erakundetan, “ukiezinak” ukaezinak dira: uste­ki­zun anitzez beteriko korronteak ditugu, olatu gainetik zein azpitik doazenak. Material kognitibo, afektibo eta sinboliko horren erabilera ez da kontu hutsala. Management by Perception esaten zaio. Emaku­meak lan txikietarako eta beltzak kirolerako hartu izan dituzte luzaroan, eta aurreiritzi hori egia bilakatu da hainbatetan: menpeko funtzioari ondo atxiki ostean, emakume askori ezinezkoa izan zaie ardura handiagoko zereginei heltzea. Emakumeak tigrerik ez gogoan, boterearen eta indarraren barne irudia falta. Azken oharra: Pygmalion efektua onerako nahiz txarrerako erabil daiteke. Giro gizatiarra­goa, sortzaileagoa osatzeko erabil daiteke, nahiz produktibismoaren mesederako, enpresa basatiak kudeatu eta langileen kontzientziak moldatzeko. Izan ere, ukiezinak antolatzen ere jakin egin behar!

Zer erakutsi nahi du egileak bere lagunaren eta umearen istorioaren bidez?

Pygmalion efektuaz: bestearen begiek bizi naute Neuri gertatutako pasartea datorkit gogora Pygmalion efektua aipatu eta berehala. Igande hartan aspaldiko laguna agertu zen seme jaioberriaren gurditxoari tiraka, eta berriketa atse­ginari ekin genion. Bat-batean, berriz, ume­txoak negarrari eman zion, gogotsu eman ere. Aurrena, lagunak besoa luzatu eta gurditxoari eragin zion kulunkan; gero, gehiago hurreratu zen. Ni begira, umearen beharra eta aitaren trebezia neurtu guran. Hantxe nuen zaintzaileak eta ume­txoak osatzen duten gune txikiaren handi­ta­suna. Izan ere, Psiko­lo­giak aspalditik dio bizitzaren saltsa txikitan egosten dela; elkarre­ragin goizti­arren zurrunbilo ezin ga­rran­tzi­tsuagoan. Eta giza bizitzarako gune erabakior horri so nengoela, hauxe bota zion aitak umetxoari, sutsu eta maitekiro: «Zer gura jok gure tigreak?» Tigrea: negarraren aurrean, indarraren eta poten­tziaren irudia itzuli zion aitak ume mainon­tziari. Oihanean, tigreari inor gutxik egiten baitio aurre. Irabazlearen irudia, inondik ere. Opari bikaina begitandu zitzaidan, umetxoarentzat ispi­luak baitira zaintzailearen bi begiak. Pantaila horretan hasten da bere burua ulertzen, nondik datorren, nolakoa den, zer izatera irits daitekeen. Inoren begietan ikusitako irudia autoirudi bilakatuz doa pixkanaka. Hortxe, autokontzeptuaren sorle­kua. Hortxe, nor bere biografian elikagai izango den saltsa mamitsua. “Tigrea” bezalako hitz goiztiarren berezko indarra ez ezik, hitzek garraiatzen duten afektu posi­tiboaren zein negatiboaren bultzada ere aipatu nahi dut. Afektuaren eragina. Zaintzai­learekin duen igurtzian, umetxoak usain, gogo-giro eta, adi honi, espektatiba mundu bat irensten du. Afektuz –positiboa nahiz negatiboa– lagunduriko per­tzep­zio sorta baten jarioa datorkio umeari, arian-arian autopertzepzio bilakatuko dena. Hitz arketipikoak dira pertzep­zio horien garraiatzaileak. Bestela esateko, hitz garraiatzaileak merkantzia sozio-kog­nitiboak burmuinetik burmuinera garraia­­tzeko abiadura handiko kanalak dira, espektatiben mun­dua isurtzen dutenak. Jakina, berba bat ez da nahi­koa, umearen gogoa zizelkatzeko hitz garraia­tzaile gehiago behar da, jario oparoagoa, sistematikoki eraikitako hizkuntza unibertsoa; lasai, beraz, behin edo behin hitz garraiatzaile desegokia hau­tatu duten gurasoak. Hitz/afektu isuriak dentsitate egokia hartutakoan, berriz, tigrea pizten da ume­aren barru­aldean, hantxe finkatzen da betiko. Psiko­ana­listen arabera, zaintzailearen eta umetxo­aren arteko gune sakratuan mamitzen dira apurka-apurka, bizitzan nork berarentzat diseina­tzen dituen ba­lioak, harreman tankerak, ibilbide posible guztiak. Neure pentsamenduak baztertu eta lagunaren umetxoari erreparatu nion berriro. Neskatilatxoa izan balitz, zein hitz garraiatzaile erabiliko zukeen aitak? Katutxo edo katagorritxo, auskalo. Betiere, txikitasuna garraiatzen duen –txo atzizkiduna; ahuleziatik samurtasunera, goxotasunetik pasibotasunera eremu semantiko horretakoa litzateke hitz garraiatzailea. Hor ardaztuko litzateke neskatilatxoak barneratu beharreko mundua. Begi-bistakoa baita, gaur bertan ere (ia) antzina bezala, indarraren irudia, boterearen hizkuntza ukatu egiten zaiela emakumeei. Lagunaren pasadizuaz baliatu naiz hauxe bai­eztatzeko: besteen begietan ikusitakoak bizi gaitu; norbere definiziorako bestea iturri ezin­bes­tekoa baita. Nire buruari aitortzen diodan balioa besteek aitortu/tzen didaten balioaren araberakoa da, neurri handi batean. Indibi­dualismo amorratuaren garaian, besteekiko independentzia eraba­tekoa fikzio hutsa dela gogoratu behar genuke. Freudek berak zioen psikologia oro psikologia soziala dela ezinbes­tean, bestearekin eratzen baita giza subjektua. Baina gatozen harira: bestearen itxaropenak bideratzen du gure portaera eta hori da, hain zuzen, Pygmalion efektua. Familian, eskolan, enpresan, edozein gizarte eremutan gertatzen da hori. Beste askok bezala, greziar mito batetik hartu du izena diodan efektu honek. Txipreko erregea izan omen zen Pygmalion eta estatua ezin ederragoa zizelkatu omen zuen, bere idealaren neurri-neurriko ema­kumea. Eta errege artista estutuarekin maitemindu. Venus jainkosari arren eta arren eskatuta, honek bizia eman zion estatuari; Galatea izena jarri zion Pygmalion erregeak, eta berarekin ezkondu. Hau da, hartzaileari gure itxaropenak jakinarazten dizkiogu nola edo hala, eta besteak bere egin. Horregatik, “begiratzeko moduak” garra­n­tzitsuak dira oso. Hezkuntzan, irakasleak ikasleengandik zer eta zenbat itxaroten duen, horrek eragin handia du ikasleen emaitzetan. Irakasleak zein hitz garraia­tzaile erabiltzen duen, bere begiek zein irudi itzultzen duten, gorputzarekin zer adierazten duen, horrekin guztiarekin ari da komunikatzen. Gehie­netan, ikasle batzuei gauza bat eta besteei beste bat ari zaie komunikatzen. Edozein enpresatan nahiz bestelako giza erakundetan, “ukiezinak” ukaezinak dira: uste­ki­zun anitzez beteriko korronteak ditugu, olatu gainetik zein azpitik doazenak. Material kognitibo, afektibo eta sinboliko horren erabilera ez da kontu hutsala. Management by Perception esaten zaio. Emaku­meak lan txikietarako eta beltzak kirolerako hartu izan dituzte luzaroan, eta aurreiritzi hori egia bilakatu da hainbatetan: menpeko funtzioari ondo atxiki ostean, emakume askori ezinezkoa izan zaie ardura handiagoko zereginei heltzea. Emakumeak tigrerik ez gogoan, boterearen eta indarraren barne irudia falta. Azken oharra: Pygmalion efektua onerako nahiz txarrerako erabil daiteke. Giro gizatiarra­goa, sortzaileagoa osatzeko erabil daiteke, nahiz produktibismoaren mesederako, enpresa basatiak kudeatu eta langileen kontzientziak moldatzeko. Izan ere, ukiezinak antolatzen ere jakin egin behar!

Gurasoek esaten dituzten tigrea bezalako hitz goiztiarrak

Pygmalion efektuaz: bestearen begiek bizi naute Neuri gertatutako pasartea datorkit gogora Pygmalion efektua aipatu eta berehala. Igande hartan aspaldiko laguna agertu zen seme jaioberriaren gurditxoari tiraka, eta berriketa atse­ginari ekin genion. Bat-batean, berriz, ume­txoak negarrari eman zion, gogotsu eman ere. Aurrena, lagunak besoa luzatu eta gurditxoari eragin zion kulunkan; gero, gehiago hurreratu zen. Ni begira, umearen beharra eta aitaren trebezia neurtu guran. Hantxe nuen zaintzaileak eta ume­txoak osatzen duten gune txikiaren handi­ta­suna. Izan ere, Psiko­lo­giak aspalditik dio bizitzaren saltsa txikitan egosten dela; elkarre­ragin goizti­arren zurrunbilo ezin ga­rran­tzi­tsuagoan. Eta giza bizitzarako gune erabakior horri so nengoela, hauxe bota zion aitak umetxoari, sutsu eta maitekiro: «Zer gura jok gure tigreak?» Tigrea: negarraren aurrean, indarraren eta poten­tziaren irudia itzuli zion aitak ume mainon­tziari. Oihanean, tigreari inor gutxik egiten baitio aurre. Irabazlearen irudia, inondik ere. Opari bikaina begitandu zitzaidan, umetxoarentzat ispi­luak baitira zaintzailearen bi begiak. Pantaila horretan hasten da bere burua ulertzen, nondik datorren, nolakoa den, zer izatera irits daitekeen. Inoren begietan ikusitako irudia autoirudi bilakatuz doa pixkanaka. Hortxe, autokontzeptuaren sorle­kua. Hortxe, nor bere biografian elikagai izango den saltsa mamitsua. “Tigrea” bezalako hitz goiztiarren berezko indarra ez ezik, hitzek garraiatzen duten afektu posi­tiboaren zein negatiboaren bultzada ere aipatu nahi dut. Afektuaren eragina. Zaintzai­learekin duen igurtzian, umetxoak usain, gogo-giro eta, adi honi, espektatiba mundu bat irensten du. Afektuz –positiboa nahiz negatiboa– lagunduriko per­tzep­zio sorta baten jarioa datorkio umeari, arian-arian autopertzepzio bilakatuko dena. Hitz arketipikoak dira pertzep­zio horien garraiatzaileak. Bestela esateko, hitz garraiatzaileak merkantzia sozio-kog­nitiboak burmuinetik burmuinera garraia­­tzeko abiadura handiko kanalak dira, espektatiben mun­dua isurtzen dutenak. Jakina, berba bat ez da nahi­koa, umearen gogoa zizelkatzeko hitz garraia­tzaile gehiago behar da, jario oparoagoa, sistematikoki eraikitako hizkuntza unibertsoa; lasai, beraz, behin edo behin hitz garraiatzaile desegokia hau­tatu duten gurasoak. Hitz/afektu isuriak dentsitate egokia hartutakoan, berriz, tigrea pizten da ume­aren barru­aldean, hantxe finkatzen da betiko. Psiko­ana­listen arabera, zaintzailearen eta umetxo­aren arteko gune sakratuan mamitzen dira apurka-apurka, bizitzan nork berarentzat diseina­tzen dituen ba­lioak, harreman tankerak, ibilbide posible guztiak. Neure pentsamenduak baztertu eta lagunaren umetxoari erreparatu nion berriro. Neskatilatxoa izan balitz, zein hitz garraiatzaile erabiliko zukeen aitak? Katutxo edo katagorritxo, auskalo. Betiere, txikitasuna garraiatzen duen –txo atzizkiduna; ahuleziatik samurtasunera, goxotasunetik pasibotasunera eremu semantiko horretakoa litzateke hitz garraiatzailea. Hor ardaztuko litzateke neskatilatxoak barneratu beharreko mundua. Begi-bistakoa baita, gaur bertan ere (ia) antzina bezala, indarraren irudia, boterearen hizkuntza ukatu egiten zaiela emakumeei. Lagunaren pasadizuaz baliatu naiz hauxe bai­eztatzeko: besteen begietan ikusitakoak bizi gaitu; norbere definiziorako bestea iturri ezin­bes­tekoa baita. Nire buruari aitortzen diodan balioa besteek aitortu/tzen didaten balioaren araberakoa da, neurri handi batean. Indibi­dualismo amorratuaren garaian, besteekiko independentzia eraba­tekoa fikzio hutsa dela gogoratu behar genuke. Freudek berak zioen psikologia oro psikologia soziala dela ezinbes­tean, bestearekin eratzen baita giza subjektua. Baina gatozen harira: bestearen itxaropenak bideratzen du gure portaera eta hori da, hain zuzen, Pygmalion efektua. Familian, eskolan, enpresan, edozein gizarte eremutan gertatzen da hori. Beste askok bezala, greziar mito batetik hartu du izena diodan efektu honek. Txipreko erregea izan omen zen Pygmalion eta estatua ezin ederragoa zizelkatu omen zuen, bere idealaren neurri-neurriko ema­kumea. Eta errege artista estutuarekin maitemindu. Venus jainkosari arren eta arren eskatuta, honek bizia eman zion estatuari; Galatea izena jarri zion Pygmalion erregeak, eta berarekin ezkondu. Hau da, hartzaileari gure itxaropenak jakinarazten dizkiogu nola edo hala, eta besteak bere egin. Horregatik, “begiratzeko moduak” garra­n­tzitsuak dira oso. Hezkuntzan, irakasleak ikasleengandik zer eta zenbat itxaroten duen, horrek eragin handia du ikasleen emaitzetan. Irakasleak zein hitz garraia­tzaile erabiltzen duen, bere begiek zein irudi itzultzen duten, gorputzarekin zer adierazten duen, horrekin guztiarekin ari da komunikatzen. Gehie­netan, ikasle batzuei gauza bat eta besteei beste bat ari zaie komunikatzen. Edozein enpresatan nahiz bestelako giza erakundetan, “ukiezinak” ukaezinak dira: uste­ki­zun anitzez beteriko korronteak ditugu, olatu gainetik zein azpitik doazenak. Material kognitibo, afektibo eta sinboliko horren erabilera ez da kontu hutsala. Management by Perception esaten zaio. Emaku­meak lan txikietarako eta beltzak kirolerako hartu izan dituzte luzaroan, eta aurreiritzi hori egia bilakatu da hainbatetan: menpeko funtzioari ondo atxiki ostean, emakume askori ezinezkoa izan zaie ardura handiagoko zereginei heltzea. Emakumeak tigrerik ez gogoan, boterearen eta indarraren barne irudia falta. Azken oharra: Pygmalion efektua onerako nahiz txarrerako erabil daiteke. Giro gizatiarra­goa, sortzaileagoa osatzeko erabil daiteke, nahiz produktibismoaren mesederako, enpresa basatiak kudeatu eta langileen kontzientziak moldatzeko. Izan ere, ukiezinak antolatzen ere jakin egin behar!

Gurasoek neskatoei zuzentzen dizkieten hitzak

Pygmalion efektuaz: bestearen begiek bizi naute Neuri gertatutako pasartea datorkit gogora Pygmalion efektua aipatu eta berehala. Igande hartan aspaldiko laguna agertu zen seme jaioberriaren gurditxoari tiraka, eta berriketa atse­ginari ekin genion. Bat-batean, berriz, ume­txoak negarrari eman zion, gogotsu eman ere. Aurrena, lagunak besoa luzatu eta gurditxoari eragin zion kulunkan; gero, gehiago hurreratu zen. Ni begira, umearen beharra eta aitaren trebezia neurtu guran. Hantxe nuen zaintzaileak eta ume­txoak osatzen duten gune txikiaren handi­ta­suna. Izan ere, Psiko­lo­giak aspalditik dio bizitzaren saltsa txikitan egosten dela; elkarre­ragin goizti­arren zurrunbilo ezin ga­rran­tzi­tsuagoan. Eta giza bizitzarako gune erabakior horri so nengoela, hauxe bota zion aitak umetxoari, sutsu eta maitekiro: «Zer gura jok gure tigreak?» Tigrea: negarraren aurrean, indarraren eta poten­tziaren irudia itzuli zion aitak ume mainon­tziari. Oihanean, tigreari inor gutxik egiten baitio aurre. Irabazlearen irudia, inondik ere. Opari bikaina begitandu zitzaidan, umetxoarentzat ispi­luak baitira zaintzailearen bi begiak. Pantaila horretan hasten da bere burua ulertzen, nondik datorren, nolakoa den, zer izatera irits daitekeen. Inoren begietan ikusitako irudia autoirudi bilakatuz doa pixkanaka. Hortxe, autokontzeptuaren sorle­kua. Hortxe, nor bere biografian elikagai izango den saltsa mamitsua. “Tigrea” bezalako hitz goiztiarren berezko indarra ez ezik, hitzek garraiatzen duten afektu posi­tiboaren zein negatiboaren bultzada ere aipatu nahi dut. Afektuaren eragina. Zaintzai­learekin duen igurtzian, umetxoak usain, gogo-giro eta, adi honi, espektatiba mundu bat irensten du. Afektuz –positiboa nahiz negatiboa– lagunduriko per­tzep­zio sorta baten jarioa datorkio umeari, arian-arian autopertzepzio bilakatuko dena. Hitz arketipikoak dira pertzep­zio horien garraiatzaileak. Bestela esateko, hitz garraiatzaileak merkantzia sozio-kog­nitiboak burmuinetik burmuinera garraia­­tzeko abiadura handiko kanalak dira, espektatiben mun­dua isurtzen dutenak. Jakina, berba bat ez da nahi­koa, umearen gogoa zizelkatzeko hitz garraia­tzaile gehiago behar da, jario oparoagoa, sistematikoki eraikitako hizkuntza unibertsoa; lasai, beraz, behin edo behin hitz garraiatzaile desegokia hau­tatu duten gurasoak. Hitz/afektu isuriak dentsitate egokia hartutakoan, berriz, tigrea pizten da ume­aren barru­aldean, hantxe finkatzen da betiko. Psiko­ana­listen arabera, zaintzailearen eta umetxo­aren arteko gune sakratuan mamitzen dira apurka-apurka, bizitzan nork berarentzat diseina­tzen dituen ba­lioak, harreman tankerak, ibilbide posible guztiak. Neure pentsamenduak baztertu eta lagunaren umetxoari erreparatu nion berriro. Neskatilatxoa izan balitz, zein hitz garraiatzaile erabiliko zukeen aitak? Katutxo edo katagorritxo, auskalo. Betiere, txikitasuna garraiatzen duen –txo atzizkiduna; ahuleziatik samurtasunera, goxotasunetik pasibotasunera eremu semantiko horretakoa litzateke hitz garraiatzailea. Hor ardaztuko litzateke neskatilatxoak barneratu beharreko mundua. Begi-bistakoa baita, gaur bertan ere (ia) antzina bezala, indarraren irudia, boterearen hizkuntza ukatu egiten zaiela emakumeei. Lagunaren pasadizuaz baliatu naiz hauxe bai­eztatzeko: besteen begietan ikusitakoak bizi gaitu; norbere definiziorako bestea iturri ezin­bes­tekoa baita. Nire buruari aitortzen diodan balioa besteek aitortu/tzen didaten balioaren araberakoa da, neurri handi batean. Indibi­dualismo amorratuaren garaian, besteekiko independentzia eraba­tekoa fikzio hutsa dela gogoratu behar genuke. Freudek berak zioen psikologia oro psikologia soziala dela ezinbes­tean, bestearekin eratzen baita giza subjektua. Baina gatozen harira: bestearen itxaropenak bideratzen du gure portaera eta hori da, hain zuzen, Pygmalion efektua. Familian, eskolan, enpresan, edozein gizarte eremutan gertatzen da hori. Beste askok bezala, greziar mito batetik hartu du izena diodan efektu honek. Txipreko erregea izan omen zen Pygmalion eta estatua ezin ederragoa zizelkatu omen zuen, bere idealaren neurri-neurriko ema­kumea. Eta errege artista estutuarekin maitemindu. Venus jainkosari arren eta arren eskatuta, honek bizia eman zion estatuari; Galatea izena jarri zion Pygmalion erregeak, eta berarekin ezkondu. Hau da, hartzaileari gure itxaropenak jakinarazten dizkiogu nola edo hala, eta besteak bere egin. Horregatik, “begiratzeko moduak” garra­n­tzitsuak dira oso. Hezkuntzan, irakasleak ikasleengandik zer eta zenbat itxaroten duen, horrek eragin handia du ikasleen emaitzetan. Irakasleak zein hitz garraia­tzaile erabiltzen duen, bere begiek zein irudi itzultzen duten, gorputzarekin zer adierazten duen, horrekin guztiarekin ari da komunikatzen. Gehie­netan, ikasle batzuei gauza bat eta besteei beste bat ari zaie komunikatzen. Edozein enpresatan nahiz bestelako giza erakundetan, “ukiezinak” ukaezinak dira: uste­ki­zun anitzez beteriko korronteak ditugu, olatu gainetik zein azpitik doazenak. Material kognitibo, afektibo eta sinboliko horren erabilera ez da kontu hutsala. Management by Perception esaten zaio. Emaku­meak lan txikietarako eta beltzak kirolerako hartu izan dituzte luzaroan, eta aurreiritzi hori egia bilakatu da hainbatetan: menpeko funtzioari ondo atxiki ostean, emakume askori ezinezkoa izan zaie ardura handiagoko zereginei heltzea. Emakumeak tigrerik ez gogoan, boterearen eta indarraren barne irudia falta. Azken oharra: Pygmalion efektua onerako nahiz txarrerako erabil daiteke. Giro gizatiarra­goa, sortzaileagoa osatzeko erabil daiteke, nahiz produktibismoaren mesederako, enpresa basatiak kudeatu eta langileen kontzientziak moldatzeko. Izan ere, ukiezinak antolatzen ere jakin egin behar!

Nor dago Pygmalion efektuaren jatorrian?

Pygmalion efektuaz: bestearen begiek bizi naute Neuri gertatutako pasartea datorkit gogora Pygmalion efektua aipatu eta berehala. Igande hartan aspaldiko laguna agertu zen seme jaioberriaren gurditxoari tiraka, eta berriketa atse­ginari ekin genion. Bat-batean, berriz, ume­txoak negarrari eman zion, gogotsu eman ere. Aurrena, lagunak besoa luzatu eta gurditxoari eragin zion kulunkan; gero, gehiago hurreratu zen. Ni begira, umearen beharra eta aitaren trebezia neurtu guran. Hantxe nuen zaintzaileak eta ume­txoak osatzen duten gune txikiaren handi­ta­suna. Izan ere, Psiko­lo­giak aspalditik dio bizitzaren saltsa txikitan egosten dela; elkarre­ragin goizti­arren zurrunbilo ezin ga­rran­tzi­tsuagoan. Eta giza bizitzarako gune erabakior horri so nengoela, hauxe bota zion aitak umetxoari, sutsu eta maitekiro: «Zer gura jok gure tigreak?» Tigrea: negarraren aurrean, indarraren eta poten­tziaren irudia itzuli zion aitak ume mainon­tziari. Oihanean, tigreari inor gutxik egiten baitio aurre. Irabazlearen irudia, inondik ere. Opari bikaina begitandu zitzaidan, umetxoarentzat ispi­luak baitira zaintzailearen bi begiak. Pantaila horretan hasten da bere burua ulertzen, nondik datorren, nolakoa den, zer izatera irits daitekeen. Inoren begietan ikusitako irudia autoirudi bilakatuz doa pixkanaka. Hortxe, autokontzeptuaren sorle­kua. Hortxe, nor bere biografian elikagai izango den saltsa mamitsua. “Tigrea” bezalako hitz goiztiarren berezko indarra ez ezik, hitzek garraiatzen duten afektu posi­tiboaren zein negatiboaren bultzada ere aipatu nahi dut. Afektuaren eragina. Zaintzai­learekin duen igurtzian, umetxoak usain, gogo-giro eta, adi honi, espektatiba mundu bat irensten du. Afektuz –positiboa nahiz negatiboa– lagunduriko per­tzep­zio sorta baten jarioa datorkio umeari, arian-arian autopertzepzio bilakatuko dena. Hitz arketipikoak dira pertzep­zio horien garraiatzaileak. Bestela esateko, hitz garraiatzaileak merkantzia sozio-kog­nitiboak burmuinetik burmuinera garraia­­tzeko abiadura handiko kanalak dira, espektatiben mun­dua isurtzen dutenak. Jakina, berba bat ez da nahi­koa, umearen gogoa zizelkatzeko hitz garraia­tzaile gehiago behar da, jario oparoagoa, sistematikoki eraikitako hizkuntza unibertsoa; lasai, beraz, behin edo behin hitz garraiatzaile desegokia hau­tatu duten gurasoak. Hitz/afektu isuriak dentsitate egokia hartutakoan, berriz, tigrea pizten da ume­aren barru­aldean, hantxe finkatzen da betiko. Psiko­ana­listen arabera, zaintzailearen eta umetxo­aren arteko gune sakratuan mamitzen dira apurka-apurka, bizitzan nork berarentzat diseina­tzen dituen ba­lioak, harreman tankerak, ibilbide posible guztiak. Neure pentsamenduak baztertu eta lagunaren umetxoari erreparatu nion berriro. Neskatilatxoa izan balitz, zein hitz garraiatzaile erabiliko zukeen aitak? Katutxo edo katagorritxo, auskalo. Betiere, txikitasuna garraiatzen duen –txo atzizkiduna; ahuleziatik samurtasunera, goxotasunetik pasibotasunera eremu semantiko horretakoa litzateke hitz garraiatzailea. Hor ardaztuko litzateke neskatilatxoak barneratu beharreko mundua. Begi-bistakoa baita, gaur bertan ere (ia) antzina bezala, indarraren irudia, boterearen hizkuntza ukatu egiten zaiela emakumeei. Lagunaren pasadizuaz baliatu naiz hauxe bai­eztatzeko: besteen begietan ikusitakoak bizi gaitu; norbere definiziorako bestea iturri ezin­bes­tekoa baita. Nire buruari aitortzen diodan balioa besteek aitortu/tzen didaten balioaren araberakoa da, neurri handi batean. Indibi­dualismo amorratuaren garaian, besteekiko independentzia eraba­tekoa fikzio hutsa dela gogoratu behar genuke. Freudek berak zioen psikologia oro psikologia soziala dela ezinbes­tean, bestearekin eratzen baita giza subjektua. Baina gatozen harira: bestearen itxaropenak bideratzen du gure portaera eta hori da, hain zuzen, Pygmalion efektua. Familian, eskolan, enpresan, edozein gizarte eremutan gertatzen da hori. Beste askok bezala, greziar mito batetik hartu du izena diodan efektu honek. Txipreko erregea izan omen zen Pygmalion eta estatua ezin ederragoa zizelkatu omen zuen, bere idealaren neurri-neurriko ema­kumea. Eta errege artista estutuarekin maitemindu. Venus jainkosari arren eta arren eskatuta, honek bizia eman zion estatuari; Galatea izena jarri zion Pygmalion erregeak, eta berarekin ezkondu. Hau da, hartzaileari gure itxaropenak jakinarazten dizkiogu nola edo hala, eta besteak bere egin. Horregatik, “begiratzeko moduak” garra­n­tzitsuak dira oso. Hezkuntzan, irakasleak ikasleengandik zer eta zenbat itxaroten duen, horrek eragin handia du ikasleen emaitzetan. Irakasleak zein hitz garraia­tzaile erabiltzen duen, bere begiek zein irudi itzultzen duten, gorputzarekin zer adierazten duen, horrekin guztiarekin ari da komunikatzen. Gehie­netan, ikasle batzuei gauza bat eta besteei beste bat ari zaie komunikatzen. Edozein enpresatan nahiz bestelako giza erakundetan, “ukiezinak” ukaezinak dira: uste­ki­zun anitzez beteriko korronteak ditugu, olatu gainetik zein azpitik doazenak. Material kognitibo, afektibo eta sinboliko horren erabilera ez da kontu hutsala. Management by Perception esaten zaio. Emaku­meak lan txikietarako eta beltzak kirolerako hartu izan dituzte luzaroan, eta aurreiritzi hori egia bilakatu da hainbatetan: menpeko funtzioari ondo atxiki ostean, emakume askori ezinezkoa izan zaie ardura handiagoko zereginei heltzea. Emakumeak tigrerik ez gogoan, boterearen eta indarraren barne irudia falta. Azken oharra: Pygmalion efektua onerako nahiz txarrerako erabil daiteke. Giro gizatiarra­goa, sortzaileagoa osatzeko erabil daiteke, nahiz produktibismoaren mesederako, enpresa basatiak kudeatu eta langileen kontzientziak moldatzeko. Izan ere, ukiezinak antolatzen ere jakin egin behar!

Zer da edozein arlotan ukiezina bezain ukaezina?

Teknologia berrien gizarte inplikazioak Teknologia berrien eta, bereziki, Interneten hedapenak ondorio ekonomiko eta gizarte arloko inplikazio ugari izango ditu; gu denon bizimodua inarrosiko du, inolako zalantzarik gabe. Besteak beste, teknologia berriek bizi baldintzen eta kalitatearen hobekuntza ekarriko dute. Egunetik egunera, ingeniaritza genetikoan, elikagaiei buruzko ikerketetan eta medikun­tzan aurrerapauso garrantzitsuak egiten ari dira. Umekiaren malformazioei buruzko ikerketekin batera, abere zein landareetatik datozen elikagaien kopuru eta kalitatea hobetzeko bideak garatu, eta herentziazko gaixotasunak sendatzeko aukerak zabaldu dira. Teknologia berri asko, gehienbat ingeniaritza genetikoa, ondorio kaltegarri ugariren eta etikoki zalan­tzagarriak izan daitezkeen portaera eta saiakuntzen sorrera izan badaitezke ere (gizakien klonazioa, kasu), behar bezala erabiltzen badira gizateriaren sufrimenduak, batez ere osasuna eta gosearekin zerikusia dutenak, arintzeko aukera ederra eskainiko dute. Bestalde, medikuntzaren mundua errotik eraldatuko duten eta gure bizi itxaropena eta kalitatea handitu eta hobetuko duten gailu eta aurkikuntzak agertuko dira. Sintomak azaldu aurretik gaixotasunak tratatzeko aukera emango duten tresnak gero eta arruntagoak izango dira euskal botika eta erietxeetan (Genechip izenarekin, Kaliforniako Affymetrix enpresa horrelako zerbait ikertzen ari da). Bizi kalitateari eta bizi-baldintzen hobekuntzari esker, Mendebaldeko estatu guztietan bezala, bizi itxaropena izugarri haziko da Euskal Herrian. Lehen aipatu dugun legez, gizonezkoen bizi itxaropena 2010. urtean 77,3koa izango da eta emakumezkoena 85,2koa. Iraultza teknologikoak gure lan egiteko moduak, ezagutzen ditugun lanbideak eta, horiekin batera, gure beharraren produktibitatea ere aldatuko ditu. Teknologia berrien ondorioz, lan espezializatuagoak eta teknifikatuagoak egingo ditugu, eta bigarren mailako ogibideak garapen bidean diren herrialdeetatik goseari iheska etorriko diren eta guk baino merkeago lan egingo dutenen eskuetan utziko ditugu. Orobat, telelanak edota ordenagailu bitartez etxean lan egiteko aukerek ere garrantzi handiagoa hartuko dute. Epe ertainean 35 orduko lan astea errealitatea izango da Europako Batasuneko estatuetan. Oso kontuan izan behar da astean 35 ordu lan egitearen alde hartutako jarrera izan dela Frantzian ezkerrak 1997ko hauteskundeetan irabazteko arrazoi nagusietako bat. Honela, bada, lanak gero eta garrantzi gutxiago eta, ondorioz, aisialdiak gero eta handiagoa izango du. Honek guztiak ditugun kontsumo ohituren eta gure aisialdia antolatzeko moduen aldaketa ekarriko du. Iraultza teknologikoaren ondorioz, aisialdirako denbora gehiago izango dugu, eta horrek gure atsedenaldia asetzen saiatuko diren enpresa, zerbitzu eta produktu ugari eta sofistikatuak ugaritzea ekarriko digu. Besteak beste, turismoak eta honen inguruan garatzen ari den sektore ekonomikoak indar handiagoa hartuko dute. Gehiago mugituko gara beste herrialde eta toki batzuk ezagutzera eta, era berean, gero eta jende gehiago etorriko zaigu Euskal Herrira. Globalizazioaren ondorio argienetarikoa izango da turismoak eragingo dituen populazio mugimenduak. Aisialdia kontsumorako gai bihurtuko da. Lanetik kanpoko denbora ondo baino hobeto ordainduko ditugun toki artifizialetan pasatzeko joera izango dugu. Kirola gimnasioetan egingo dugu, filmak azalera handiko saltokietan ikusiko ditugu, musika kontzertuak Internet bitartez entzun eta ikusiko ditugu zuzenean, baita erosketak egin ere. Paradoxa bada ere, naturaren eta berezko gauzen beharrizan handiagoa izango dugu baina, era berean, gure bizitzak artifizialtasun handiagoa izango du. Gizakiak faltan duena desiratzeko joera duenez, berezko gauzak erabiltzeagatik, elikagai naturalak kontsumitzeagatik eta kutsatu gabeko toki paradisiakoak ezagutzeagatik esaterako, gehiago ordaintzeko prest egongo da. Etxean denbora gehiago egingo dugunez, turismoa egiteko inoiz baino gogo biziagoa izango dugu. Turismoa etorkizuneko gizarteen ihesbide berria izango da eta, ondorioz, baita sektore ekonomiko garrantzitsua ere. Gure kontsumo ohiturak ere sustraitik aldatuko dira. Kontsumoa eta aisialdia gero eta lotuago egongo dira, zeren aisialdirako dugun denboraren zati garrantzitsuena kontsumitzen pasatuko dugu azalera handiko dendetan zein Interneten. Kontsumoa gure bizitzako ekintzarik garrantzitsuena bihurtuko da. Izan ere, ekoizle, banatzaile, dendari eta era askotako erakunde komertzialek asko teknifikatu eta hobetuko dituzte jendea kontsumora bultzatzeko metodoak, eta horrek gure kontsumo nahiak areagotuko ditu. Egiaz, ugariak dira gizarte kontsumista honek gure kontsumo joerak era batera edo bestera bideratzeko sortu dituen estrategiak. Hala nola, hor dauzkagu kontsumitzea nahitaezkoa dela uste dugun urteko zenbait egun (Gabonak, Aitaren Eguna, Amaren Eguna, San Valentin...). Orain, gainera, Aitonaren eta Amonaren eguna indartzen ari dira AEBetan), kontsumoa eta aisialdia elkartuz larunbatetan azalera handiko merkataritza guneetan erosteko joera berria, promozioak (bi eraman eta bat ordaindu, dena ehunean...), kontsumoa errazten duten kreditu bitartez erosteko aukera, opariak, eskaintzak, merkealdiak eta abar. Iraultza teknologikoak komunikazioaren eta informazioaren mundua errotik aldatu du. Horrek esan nahi du kanpoko kulturek gero eta indar handiagoa izango dutela gure eguneroko bizimoduan. Telebista, Internet edota era askotako komunikabideen bitartez, atzerriko kulturen presentzia areagotuz joango da, euskal kultura astinduz. Gogoratu, hala ere, zenbaiten ustez teknologia berriek kultura txikien alde egingo dutela. Adibide bat jartzearren, azpimarragarria da euskarak ez duela inoiz izan mundura plazaratzeko EITBk bultzatu duen Canal Vasco satelitezko telebista kanalak eskaintzen duen bezalako erakusleihorik. Globalizazioak inoiz baino zabalkunde handiagoa eman dio euskarari eta euskal kulturari.

Teknologia berriek eta, bereziki, Internetek ondorio ekonomiko eta gizarte arloko inplikazio ugari izango ditu:

Teknologia berrien gizarte inplikazioak Teknologia berrien eta, bereziki, Interneten hedapenak ondorio ekonomiko eta gizarte arloko inplikazio ugari izango ditu; gu denon bizimodua inarrosiko du, inolako zalantzarik gabe. Besteak beste, teknologia berriek bizi baldintzen eta kalitatearen hobekuntza ekarriko dute. Egunetik egunera, ingeniaritza genetikoan, elikagaiei buruzko ikerketetan eta medikun­tzan aurrerapauso garrantzitsuak egiten ari dira. Umekiaren malformazioei buruzko ikerketekin batera, abere zein landareetatik datozen elikagaien kopuru eta kalitatea hobetzeko bideak garatu, eta herentziazko gaixotasunak sendatzeko aukerak zabaldu dira. Teknologia berri asko, gehienbat ingeniaritza genetikoa, ondorio kaltegarri ugariren eta etikoki zalan­tzagarriak izan daitezkeen portaera eta saiakuntzen sorrera izan badaitezke ere (gizakien klonazioa, kasu), behar bezala erabiltzen badira gizateriaren sufrimenduak, batez ere osasuna eta gosearekin zerikusia dutenak, arintzeko aukera ederra eskainiko dute. Bestalde, medikuntzaren mundua errotik eraldatuko duten eta gure bizi itxaropena eta kalitatea handitu eta hobetuko duten gailu eta aurkikuntzak agertuko dira. Sintomak azaldu aurretik gaixotasunak tratatzeko aukera emango duten tresnak gero eta arruntagoak izango dira euskal botika eta erietxeetan (Genechip izenarekin, Kaliforniako Affymetrix enpresa horrelako zerbait ikertzen ari da). Bizi kalitateari eta bizi-baldintzen hobekuntzari esker, Mendebaldeko estatu guztietan bezala, bizi itxaropena izugarri haziko da Euskal Herrian. Lehen aipatu dugun legez, gizonezkoen bizi itxaropena 2010. urtean 77,3koa izango da eta emakumezkoena 85,2koa. Iraultza teknologikoak gure lan egiteko moduak, ezagutzen ditugun lanbideak eta, horiekin batera, gure beharraren produktibitatea ere aldatuko ditu. Teknologia berrien ondorioz, lan espezializatuagoak eta teknifikatuagoak egingo ditugu, eta bigarren mailako ogibideak garapen bidean diren herrialdeetatik goseari iheska etorriko diren eta guk baino merkeago lan egingo dutenen eskuetan utziko ditugu. Orobat, telelanak edota ordenagailu bitartez etxean lan egiteko aukerek ere garrantzi handiagoa hartuko dute. Epe ertainean 35 orduko lan astea errealitatea izango da Europako Batasuneko estatuetan. Oso kontuan izan behar da astean 35 ordu lan egitearen alde hartutako jarrera izan dela Frantzian ezkerrak 1997ko hauteskundeetan irabazteko arrazoi nagusietako bat. Honela, bada, lanak gero eta garrantzi gutxiago eta, ondorioz, aisialdiak gero eta handiagoa izango du. Honek guztiak ditugun kontsumo ohituren eta gure aisialdia antolatzeko moduen aldaketa ekarriko du. Iraultza teknologikoaren ondorioz, aisialdirako denbora gehiago izango dugu, eta horrek gure atsedenaldia asetzen saiatuko diren enpresa, zerbitzu eta produktu ugari eta sofistikatuak ugaritzea ekarriko digu. Besteak beste, turismoak eta honen inguruan garatzen ari den sektore ekonomikoak indar handiagoa hartuko dute. Gehiago mugituko gara beste herrialde eta toki batzuk ezagutzera eta, era berean, gero eta jende gehiago etorriko zaigu Euskal Herrira. Globalizazioaren ondorio argienetarikoa izango da turismoak eragingo dituen populazio mugimenduak. Aisialdia kontsumorako gai bihurtuko da. Lanetik kanpoko denbora ondo baino hobeto ordainduko ditugun toki artifizialetan pasatzeko joera izango dugu. Kirola gimnasioetan egingo dugu, filmak azalera handiko saltokietan ikusiko ditugu, musika kontzertuak Internet bitartez entzun eta ikusiko ditugu zuzenean, baita erosketak egin ere. Paradoxa bada ere, naturaren eta berezko gauzen beharrizan handiagoa izango dugu baina, era berean, gure bizitzak artifizialtasun handiagoa izango du. Gizakiak faltan duena desiratzeko joera duenez, berezko gauzak erabiltzeagatik, elikagai naturalak kontsumitzeagatik eta kutsatu gabeko toki paradisiakoak ezagutzeagatik esaterako, gehiago ordaintzeko prest egongo da. Etxean denbora gehiago egingo dugunez, turismoa egiteko inoiz baino gogo biziagoa izango dugu. Turismoa etorkizuneko gizarteen ihesbide berria izango da eta, ondorioz, baita sektore ekonomiko garrantzitsua ere. Gure kontsumo ohiturak ere sustraitik aldatuko dira. Kontsumoa eta aisialdia gero eta lotuago egongo dira, zeren aisialdirako dugun denboraren zati garrantzitsuena kontsumitzen pasatuko dugu azalera handiko dendetan zein Interneten. Kontsumoa gure bizitzako ekintzarik garrantzitsuena bihurtuko da. Izan ere, ekoizle, banatzaile, dendari eta era askotako erakunde komertzialek asko teknifikatu eta hobetuko dituzte jendea kontsumora bultzatzeko metodoak, eta horrek gure kontsumo nahiak areagotuko ditu. Egiaz, ugariak dira gizarte kontsumista honek gure kontsumo joerak era batera edo bestera bideratzeko sortu dituen estrategiak. Hala nola, hor dauzkagu kontsumitzea nahitaezkoa dela uste dugun urteko zenbait egun (Gabonak, Aitaren Eguna, Amaren Eguna, San Valentin...). Orain, gainera, Aitonaren eta Amonaren eguna indartzen ari dira AEBetan), kontsumoa eta aisialdia elkartuz larunbatetan azalera handiko merkataritza guneetan erosteko joera berria, promozioak (bi eraman eta bat ordaindu, dena ehunean...), kontsumoa errazten duten kreditu bitartez erosteko aukera, opariak, eskaintzak, merkealdiak eta abar. Iraultza teknologikoak komunikazioaren eta informazioaren mundua errotik aldatu du. Horrek esan nahi du kanpoko kulturek gero eta indar handiagoa izango dutela gure eguneroko bizimoduan. Telebista, Internet edota era askotako komunikabideen bitartez, atzerriko kulturen presentzia areagotuz joango da, euskal kultura astinduz. Gogoratu, hala ere, zenbaiten ustez teknologia berriek kultura txikien alde egingo dutela. Adibide bat jartzearren, azpimarragarria da euskarak ez duela inoiz izan mundura plazaratzeko EITBk bultzatu duen Canal Vasco satelitezko telebista kanalak eskaintzen duen bezalako erakusleihorik. Globalizazioak inoiz baino zabalkunde handiagoa eman dio euskarari eta euskal kulturari.

Teknologia berri batzuek ondorio kaltegarri ugari eragingo dituzte.

Teknologia berrien gizarte inplikazioak Teknologia berrien eta, bereziki, Interneten hedapenak ondorio ekonomiko eta gizarte arloko inplikazio ugari izango ditu; gu denon bizimodua inarrosiko du, inolako zalantzarik gabe. Besteak beste, teknologia berriek bizi baldintzen eta kalitatearen hobekuntza ekarriko dute. Egunetik egunera, ingeniaritza genetikoan, elikagaiei buruzko ikerketetan eta medikun­tzan aurrerapauso garrantzitsuak egiten ari dira. Umekiaren malformazioei buruzko ikerketekin batera, abere zein landareetatik datozen elikagaien kopuru eta kalitatea hobetzeko bideak garatu, eta herentziazko gaixotasunak sendatzeko aukerak zabaldu dira. Teknologia berri asko, gehienbat ingeniaritza genetikoa, ondorio kaltegarri ugariren eta etikoki zalan­tzagarriak izan daitezkeen portaera eta saiakuntzen sorrera izan badaitezke ere (gizakien klonazioa, kasu), behar bezala erabiltzen badira gizateriaren sufrimenduak, batez ere osasuna eta gosearekin zerikusia dutenak, arintzeko aukera ederra eskainiko dute. Bestalde, medikuntzaren mundua errotik eraldatuko duten eta gure bizi itxaropena eta kalitatea handitu eta hobetuko duten gailu eta aurkikuntzak agertuko dira. Sintomak azaldu aurretik gaixotasunak tratatzeko aukera emango duten tresnak gero eta arruntagoak izango dira euskal botika eta erietxeetan (Genechip izenarekin, Kaliforniako Affymetrix enpresa horrelako zerbait ikertzen ari da). Bizi kalitateari eta bizi-baldintzen hobekuntzari esker, Mendebaldeko estatu guztietan bezala, bizi itxaropena izugarri haziko da Euskal Herrian. Lehen aipatu dugun legez, gizonezkoen bizi itxaropena 2010. urtean 77,3koa izango da eta emakumezkoena 85,2koa. Iraultza teknologikoak gure lan egiteko moduak, ezagutzen ditugun lanbideak eta, horiekin batera, gure beharraren produktibitatea ere aldatuko ditu. Teknologia berrien ondorioz, lan espezializatuagoak eta teknifikatuagoak egingo ditugu, eta bigarren mailako ogibideak garapen bidean diren herrialdeetatik goseari iheska etorriko diren eta guk baino merkeago lan egingo dutenen eskuetan utziko ditugu. Orobat, telelanak edota ordenagailu bitartez etxean lan egiteko aukerek ere garrantzi handiagoa hartuko dute. Epe ertainean 35 orduko lan astea errealitatea izango da Europako Batasuneko estatuetan. Oso kontuan izan behar da astean 35 ordu lan egitearen alde hartutako jarrera izan dela Frantzian ezkerrak 1997ko hauteskundeetan irabazteko arrazoi nagusietako bat. Honela, bada, lanak gero eta garrantzi gutxiago eta, ondorioz, aisialdiak gero eta handiagoa izango du. Honek guztiak ditugun kontsumo ohituren eta gure aisialdia antolatzeko moduen aldaketa ekarriko du. Iraultza teknologikoaren ondorioz, aisialdirako denbora gehiago izango dugu, eta horrek gure atsedenaldia asetzen saiatuko diren enpresa, zerbitzu eta produktu ugari eta sofistikatuak ugaritzea ekarriko digu. Besteak beste, turismoak eta honen inguruan garatzen ari den sektore ekonomikoak indar handiagoa hartuko dute. Gehiago mugituko gara beste herrialde eta toki batzuk ezagutzera eta, era berean, gero eta jende gehiago etorriko zaigu Euskal Herrira. Globalizazioaren ondorio argienetarikoa izango da turismoak eragingo dituen populazio mugimenduak. Aisialdia kontsumorako gai bihurtuko da. Lanetik kanpoko denbora ondo baino hobeto ordainduko ditugun toki artifizialetan pasatzeko joera izango dugu. Kirola gimnasioetan egingo dugu, filmak azalera handiko saltokietan ikusiko ditugu, musika kontzertuak Internet bitartez entzun eta ikusiko ditugu zuzenean, baita erosketak egin ere. Paradoxa bada ere, naturaren eta berezko gauzen beharrizan handiagoa izango dugu baina, era berean, gure bizitzak artifizialtasun handiagoa izango du. Gizakiak faltan duena desiratzeko joera duenez, berezko gauzak erabiltzeagatik, elikagai naturalak kontsumitzeagatik eta kutsatu gabeko toki paradisiakoak ezagutzeagatik esaterako, gehiago ordaintzeko prest egongo da. Etxean denbora gehiago egingo dugunez, turismoa egiteko inoiz baino gogo biziagoa izango dugu. Turismoa etorkizuneko gizarteen ihesbide berria izango da eta, ondorioz, baita sektore ekonomiko garrantzitsua ere. Gure kontsumo ohiturak ere sustraitik aldatuko dira. Kontsumoa eta aisialdia gero eta lotuago egongo dira, zeren aisialdirako dugun denboraren zati garrantzitsuena kontsumitzen pasatuko dugu azalera handiko dendetan zein Interneten. Kontsumoa gure bizitzako ekintzarik garrantzitsuena bihurtuko da. Izan ere, ekoizle, banatzaile, dendari eta era askotako erakunde komertzialek asko teknifikatu eta hobetuko dituzte jendea kontsumora bultzatzeko metodoak, eta horrek gure kontsumo nahiak areagotuko ditu. Egiaz, ugariak dira gizarte kontsumista honek gure kontsumo joerak era batera edo bestera bideratzeko sortu dituen estrategiak. Hala nola, hor dauzkagu kontsumitzea nahitaezkoa dela uste dugun urteko zenbait egun (Gabonak, Aitaren Eguna, Amaren Eguna, San Valentin...). Orain, gainera, Aitonaren eta Amonaren eguna indartzen ari dira AEBetan), kontsumoa eta aisialdia elkartuz larunbatetan azalera handiko merkataritza guneetan erosteko joera berria, promozioak (bi eraman eta bat ordaindu, dena ehunean...), kontsumoa errazten duten kreditu bitartez erosteko aukera, opariak, eskaintzak, merkealdiak eta abar. Iraultza teknologikoak komunikazioaren eta informazioaren mundua errotik aldatu du. Horrek esan nahi du kanpoko kulturek gero eta indar handiagoa izango dutela gure eguneroko bizimoduan. Telebista, Internet edota era askotako komunikabideen bitartez, atzerriko kulturen presentzia areagotuz joango da, euskal kultura astinduz. Gogoratu, hala ere, zenbaiten ustez teknologia berriek kultura txikien alde egingo dutela. Adibide bat jartzearren, azpimarragarria da euskarak ez duela inoiz izan mundura plazaratzeko EITBk bultzatu duen Canal Vasco satelitezko telebista kanalak eskaintzen duen bezalako erakusleihorik. Globalizazioak inoiz baino zabalkunde handiagoa eman dio euskarari eta euskal kulturari.

Zein baieztapen dator bat testuak dioenarekin?

Teknologia berrien gizarte inplikazioak Teknologia berrien eta, bereziki, Interneten hedapenak ondorio ekonomiko eta gizarte arloko inplikazio ugari izango ditu; gu denon bizimodua inarrosiko du, inolako zalantzarik gabe. Besteak beste, teknologia berriek bizi baldintzen eta kalitatearen hobekuntza ekarriko dute. Egunetik egunera, ingeniaritza genetikoan, elikagaiei buruzko ikerketetan eta medikun­tzan aurrerapauso garrantzitsuak egiten ari dira. Umekiaren malformazioei buruzko ikerketekin batera, abere zein landareetatik datozen elikagaien kopuru eta kalitatea hobetzeko bideak garatu, eta herentziazko gaixotasunak sendatzeko aukerak zabaldu dira. Teknologia berri asko, gehienbat ingeniaritza genetikoa, ondorio kaltegarri ugariren eta etikoki zalan­tzagarriak izan daitezkeen portaera eta saiakuntzen sorrera izan badaitezke ere (gizakien klonazioa, kasu), behar bezala erabiltzen badira gizateriaren sufrimenduak, batez ere osasuna eta gosearekin zerikusia dutenak, arintzeko aukera ederra eskainiko dute. Bestalde, medikuntzaren mundua errotik eraldatuko duten eta gure bizi itxaropena eta kalitatea handitu eta hobetuko duten gailu eta aurkikuntzak agertuko dira. Sintomak azaldu aurretik gaixotasunak tratatzeko aukera emango duten tresnak gero eta arruntagoak izango dira euskal botika eta erietxeetan (Genechip izenarekin, Kaliforniako Affymetrix enpresa horrelako zerbait ikertzen ari da). Bizi kalitateari eta bizi-baldintzen hobekuntzari esker, Mendebaldeko estatu guztietan bezala, bizi itxaropena izugarri haziko da Euskal Herrian. Lehen aipatu dugun legez, gizonezkoen bizi itxaropena 2010. urtean 77,3koa izango da eta emakumezkoena 85,2koa. Iraultza teknologikoak gure lan egiteko moduak, ezagutzen ditugun lanbideak eta, horiekin batera, gure beharraren produktibitatea ere aldatuko ditu. Teknologia berrien ondorioz, lan espezializatuagoak eta teknifikatuagoak egingo ditugu, eta bigarren mailako ogibideak garapen bidean diren herrialdeetatik goseari iheska etorriko diren eta guk baino merkeago lan egingo dutenen eskuetan utziko ditugu. Orobat, telelanak edota ordenagailu bitartez etxean lan egiteko aukerek ere garrantzi handiagoa hartuko dute. Epe ertainean 35 orduko lan astea errealitatea izango da Europako Batasuneko estatuetan. Oso kontuan izan behar da astean 35 ordu lan egitearen alde hartutako jarrera izan dela Frantzian ezkerrak 1997ko hauteskundeetan irabazteko arrazoi nagusietako bat. Honela, bada, lanak gero eta garrantzi gutxiago eta, ondorioz, aisialdiak gero eta handiagoa izango du. Honek guztiak ditugun kontsumo ohituren eta gure aisialdia antolatzeko moduen aldaketa ekarriko du. Iraultza teknologikoaren ondorioz, aisialdirako denbora gehiago izango dugu, eta horrek gure atsedenaldia asetzen saiatuko diren enpresa, zerbitzu eta produktu ugari eta sofistikatuak ugaritzea ekarriko digu. Besteak beste, turismoak eta honen inguruan garatzen ari den sektore ekonomikoak indar handiagoa hartuko dute. Gehiago mugituko gara beste herrialde eta toki batzuk ezagutzera eta, era berean, gero eta jende gehiago etorriko zaigu Euskal Herrira. Globalizazioaren ondorio argienetarikoa izango da turismoak eragingo dituen populazio mugimenduak. Aisialdia kontsumorako gai bihurtuko da. Lanetik kanpoko denbora ondo baino hobeto ordainduko ditugun toki artifizialetan pasatzeko joera izango dugu. Kirola gimnasioetan egingo dugu, filmak azalera handiko saltokietan ikusiko ditugu, musika kontzertuak Internet bitartez entzun eta ikusiko ditugu zuzenean, baita erosketak egin ere. Paradoxa bada ere, naturaren eta berezko gauzen beharrizan handiagoa izango dugu baina, era berean, gure bizitzak artifizialtasun handiagoa izango du. Gizakiak faltan duena desiratzeko joera duenez, berezko gauzak erabiltzeagatik, elikagai naturalak kontsumitzeagatik eta kutsatu gabeko toki paradisiakoak ezagutzeagatik esaterako, gehiago ordaintzeko prest egongo da. Etxean denbora gehiago egingo dugunez, turismoa egiteko inoiz baino gogo biziagoa izango dugu. Turismoa etorkizuneko gizarteen ihesbide berria izango da eta, ondorioz, baita sektore ekonomiko garrantzitsua ere. Gure kontsumo ohiturak ere sustraitik aldatuko dira. Kontsumoa eta aisialdia gero eta lotuago egongo dira, zeren aisialdirako dugun denboraren zati garrantzitsuena kontsumitzen pasatuko dugu azalera handiko dendetan zein Interneten. Kontsumoa gure bizitzako ekintzarik garrantzitsuena bihurtuko da. Izan ere, ekoizle, banatzaile, dendari eta era askotako erakunde komertzialek asko teknifikatu eta hobetuko dituzte jendea kontsumora bultzatzeko metodoak, eta horrek gure kontsumo nahiak areagotuko ditu. Egiaz, ugariak dira gizarte kontsumista honek gure kontsumo joerak era batera edo bestera bideratzeko sortu dituen estrategiak. Hala nola, hor dauzkagu kontsumitzea nahitaezkoa dela uste dugun urteko zenbait egun (Gabonak, Aitaren Eguna, Amaren Eguna, San Valentin...). Orain, gainera, Aitonaren eta Amonaren eguna indartzen ari dira AEBetan), kontsumoa eta aisialdia elkartuz larunbatetan azalera handiko merkataritza guneetan erosteko joera berria, promozioak (bi eraman eta bat ordaindu, dena ehunean...), kontsumoa errazten duten kreditu bitartez erosteko aukera, opariak, eskaintzak, merkealdiak eta abar. Iraultza teknologikoak komunikazioaren eta informazioaren mundua errotik aldatu du. Horrek esan nahi du kanpoko kulturek gero eta indar handiagoa izango dutela gure eguneroko bizimoduan. Telebista, Internet edota era askotako komunikabideen bitartez, atzerriko kulturen presentzia areagotuz joango da, euskal kultura astinduz. Gogoratu, hala ere, zenbaiten ustez teknologia berriek kultura txikien alde egingo dutela. Adibide bat jartzearren, azpimarragarria da euskarak ez duela inoiz izan mundura plazaratzeko EITBk bultzatu duen Canal Vasco satelitezko telebista kanalak eskaintzen duen bezalako erakusleihorik. Globalizazioak inoiz baino zabalkunde handiagoa eman dio euskarari eta euskal kulturari.

Zein baieztapen ez dator bat testuak dioenarekin?

Teknologia berrien gizarte inplikazioak Teknologia berrien eta, bereziki, Interneten hedapenak ondorio ekonomiko eta gizarte arloko inplikazio ugari izango ditu; gu denon bizimodua inarrosiko du, inolako zalantzarik gabe. Besteak beste, teknologia berriek bizi baldintzen eta kalitatearen hobekuntza ekarriko dute. Egunetik egunera, ingeniaritza genetikoan, elikagaiei buruzko ikerketetan eta medikun­tzan aurrerapauso garrantzitsuak egiten ari dira. Umekiaren malformazioei buruzko ikerketekin batera, abere zein landareetatik datozen elikagaien kopuru eta kalitatea hobetzeko bideak garatu, eta herentziazko gaixotasunak sendatzeko aukerak zabaldu dira. Teknologia berri asko, gehienbat ingeniaritza genetikoa, ondorio kaltegarri ugariren eta etikoki zalan­tzagarriak izan daitezkeen portaera eta saiakuntzen sorrera izan badaitezke ere (gizakien klonazioa, kasu), behar bezala erabiltzen badira gizateriaren sufrimenduak, batez ere osasuna eta gosearekin zerikusia dutenak, arintzeko aukera ederra eskainiko dute. Bestalde, medikuntzaren mundua errotik eraldatuko duten eta gure bizi itxaropena eta kalitatea handitu eta hobetuko duten gailu eta aurkikuntzak agertuko dira. Sintomak azaldu aurretik gaixotasunak tratatzeko aukera emango duten tresnak gero eta arruntagoak izango dira euskal botika eta erietxeetan (Genechip izenarekin, Kaliforniako Affymetrix enpresa horrelako zerbait ikertzen ari da). Bizi kalitateari eta bizi-baldintzen hobekuntzari esker, Mendebaldeko estatu guztietan bezala, bizi itxaropena izugarri haziko da Euskal Herrian. Lehen aipatu dugun legez, gizonezkoen bizi itxaropena 2010. urtean 77,3koa izango da eta emakumezkoena 85,2koa. Iraultza teknologikoak gure lan egiteko moduak, ezagutzen ditugun lanbideak eta, horiekin batera, gure beharraren produktibitatea ere aldatuko ditu. Teknologia berrien ondorioz, lan espezializatuagoak eta teknifikatuagoak egingo ditugu, eta bigarren mailako ogibideak garapen bidean diren herrialdeetatik goseari iheska etorriko diren eta guk baino merkeago lan egingo dutenen eskuetan utziko ditugu. Orobat, telelanak edota ordenagailu bitartez etxean lan egiteko aukerek ere garrantzi handiagoa hartuko dute. Epe ertainean 35 orduko lan astea errealitatea izango da Europako Batasuneko estatuetan. Oso kontuan izan behar da astean 35 ordu lan egitearen alde hartutako jarrera izan dela Frantzian ezkerrak 1997ko hauteskundeetan irabazteko arrazoi nagusietako bat. Honela, bada, lanak gero eta garrantzi gutxiago eta, ondorioz, aisialdiak gero eta handiagoa izango du. Honek guztiak ditugun kontsumo ohituren eta gure aisialdia antolatzeko moduen aldaketa ekarriko du. Iraultza teknologikoaren ondorioz, aisialdirako denbora gehiago izango dugu, eta horrek gure atsedenaldia asetzen saiatuko diren enpresa, zerbitzu eta produktu ugari eta sofistikatuak ugaritzea ekarriko digu. Besteak beste, turismoak eta honen inguruan garatzen ari den sektore ekonomikoak indar handiagoa hartuko dute. Gehiago mugituko gara beste herrialde eta toki batzuk ezagutzera eta, era berean, gero eta jende gehiago etorriko zaigu Euskal Herrira. Globalizazioaren ondorio argienetarikoa izango da turismoak eragingo dituen populazio mugimenduak. Aisialdia kontsumorako gai bihurtuko da. Lanetik kanpoko denbora ondo baino hobeto ordainduko ditugun toki artifizialetan pasatzeko joera izango dugu. Kirola gimnasioetan egingo dugu, filmak azalera handiko saltokietan ikusiko ditugu, musika kontzertuak Internet bitartez entzun eta ikusiko ditugu zuzenean, baita erosketak egin ere. Paradoxa bada ere, naturaren eta berezko gauzen beharrizan handiagoa izango dugu baina, era berean, gure bizitzak artifizialtasun handiagoa izango du. Gizakiak faltan duena desiratzeko joera duenez, berezko gauzak erabiltzeagatik, elikagai naturalak kontsumitzeagatik eta kutsatu gabeko toki paradisiakoak ezagutzeagatik esaterako, gehiago ordaintzeko prest egongo da. Etxean denbora gehiago egingo dugunez, turismoa egiteko inoiz baino gogo biziagoa izango dugu. Turismoa etorkizuneko gizarteen ihesbide berria izango da eta, ondorioz, baita sektore ekonomiko garrantzitsua ere. Gure kontsumo ohiturak ere sustraitik aldatuko dira. Kontsumoa eta aisialdia gero eta lotuago egongo dira, zeren aisialdirako dugun denboraren zati garrantzitsuena kontsumitzen pasatuko dugu azalera handiko dendetan zein Interneten. Kontsumoa gure bizitzako ekintzarik garrantzitsuena bihurtuko da. Izan ere, ekoizle, banatzaile, dendari eta era askotako erakunde komertzialek asko teknifikatu eta hobetuko dituzte jendea kontsumora bultzatzeko metodoak, eta horrek gure kontsumo nahiak areagotuko ditu. Egiaz, ugariak dira gizarte kontsumista honek gure kontsumo joerak era batera edo bestera bideratzeko sortu dituen estrategiak. Hala nola, hor dauzkagu kontsumitzea nahitaezkoa dela uste dugun urteko zenbait egun (Gabonak, Aitaren Eguna, Amaren Eguna, San Valentin...). Orain, gainera, Aitonaren eta Amonaren eguna indartzen ari dira AEBetan), kontsumoa eta aisialdia elkartuz larunbatetan azalera handiko merkataritza guneetan erosteko joera berria, promozioak (bi eraman eta bat ordaindu, dena ehunean...), kontsumoa errazten duten kreditu bitartez erosteko aukera, opariak, eskaintzak, merkealdiak eta abar. Iraultza teknologikoak komunikazioaren eta informazioaren mundua errotik aldatu du. Horrek esan nahi du kanpoko kulturek gero eta indar handiagoa izango dutela gure eguneroko bizimoduan. Telebista, Internet edota era askotako komunikabideen bitartez, atzerriko kulturen presentzia areagotuz joango da, euskal kultura astinduz. Gogoratu, hala ere, zenbaiten ustez teknologia berriek kultura txikien alde egingo dutela. Adibide bat jartzearren, azpimarragarria da euskarak ez duela inoiz izan mundura plazaratzeko EITBk bultzatu duen Canal Vasco satelitezko telebista kanalak eskaintzen duen bezalako erakusleihorik. Globalizazioak inoiz baino zabalkunde handiagoa eman dio euskarari eta euskal kulturari.

Etorkizunean

Teknologia berrien gizarte inplikazioak Teknologia berrien eta, bereziki, Interneten hedapenak ondorio ekonomiko eta gizarte arloko inplikazio ugari izango ditu; gu denon bizimodua inarrosiko du, inolako zalantzarik gabe. Besteak beste, teknologia berriek bizi baldintzen eta kalitatearen hobekuntza ekarriko dute. Egunetik egunera, ingeniaritza genetikoan, elikagaiei buruzko ikerketetan eta medikun­tzan aurrerapauso garrantzitsuak egiten ari dira. Umekiaren malformazioei buruzko ikerketekin batera, abere zein landareetatik datozen elikagaien kopuru eta kalitatea hobetzeko bideak garatu, eta herentziazko gaixotasunak sendatzeko aukerak zabaldu dira. Teknologia berri asko, gehienbat ingeniaritza genetikoa, ondorio kaltegarri ugariren eta etikoki zalan­tzagarriak izan daitezkeen portaera eta saiakuntzen sorrera izan badaitezke ere (gizakien klonazioa, kasu), behar bezala erabiltzen badira gizateriaren sufrimenduak, batez ere osasuna eta gosearekin zerikusia dutenak, arintzeko aukera ederra eskainiko dute. Bestalde, medikuntzaren mundua errotik eraldatuko duten eta gure bizi itxaropena eta kalitatea handitu eta hobetuko duten gailu eta aurkikuntzak agertuko dira. Sintomak azaldu aurretik gaixotasunak tratatzeko aukera emango duten tresnak gero eta arruntagoak izango dira euskal botika eta erietxeetan (Genechip izenarekin, Kaliforniako Affymetrix enpresa horrelako zerbait ikertzen ari da). Bizi kalitateari eta bizi-baldintzen hobekuntzari esker, Mendebaldeko estatu guztietan bezala, bizi itxaropena izugarri haziko da Euskal Herrian. Lehen aipatu dugun legez, gizonezkoen bizi itxaropena 2010. urtean 77,3koa izango da eta emakumezkoena 85,2koa. Iraultza teknologikoak gure lan egiteko moduak, ezagutzen ditugun lanbideak eta, horiekin batera, gure beharraren produktibitatea ere aldatuko ditu. Teknologia berrien ondorioz, lan espezializatuagoak eta teknifikatuagoak egingo ditugu, eta bigarren mailako ogibideak garapen bidean diren herrialdeetatik goseari iheska etorriko diren eta guk baino merkeago lan egingo dutenen eskuetan utziko ditugu. Orobat, telelanak edota ordenagailu bitartez etxean lan egiteko aukerek ere garrantzi handiagoa hartuko dute. Epe ertainean 35 orduko lan astea errealitatea izango da Europako Batasuneko estatuetan. Oso kontuan izan behar da astean 35 ordu lan egitearen alde hartutako jarrera izan dela Frantzian ezkerrak 1997ko hauteskundeetan irabazteko arrazoi nagusietako bat. Honela, bada, lanak gero eta garrantzi gutxiago eta, ondorioz, aisialdiak gero eta handiagoa izango du. Honek guztiak ditugun kontsumo ohituren eta gure aisialdia antolatzeko moduen aldaketa ekarriko du. Iraultza teknologikoaren ondorioz, aisialdirako denbora gehiago izango dugu, eta horrek gure atsedenaldia asetzen saiatuko diren enpresa, zerbitzu eta produktu ugari eta sofistikatuak ugaritzea ekarriko digu. Besteak beste, turismoak eta honen inguruan garatzen ari den sektore ekonomikoak indar handiagoa hartuko dute. Gehiago mugituko gara beste herrialde eta toki batzuk ezagutzera eta, era berean, gero eta jende gehiago etorriko zaigu Euskal Herrira. Globalizazioaren ondorio argienetarikoa izango da turismoak eragingo dituen populazio mugimenduak. Aisialdia kontsumorako gai bihurtuko da. Lanetik kanpoko denbora ondo baino hobeto ordainduko ditugun toki artifizialetan pasatzeko joera izango dugu. Kirola gimnasioetan egingo dugu, filmak azalera handiko saltokietan ikusiko ditugu, musika kontzertuak Internet bitartez entzun eta ikusiko ditugu zuzenean, baita erosketak egin ere. Paradoxa bada ere, naturaren eta berezko gauzen beharrizan handiagoa izango dugu baina, era berean, gure bizitzak artifizialtasun handiagoa izango du. Gizakiak faltan duena desiratzeko joera duenez, berezko gauzak erabiltzeagatik, elikagai naturalak kontsumitzeagatik eta kutsatu gabeko toki paradisiakoak ezagutzeagatik esaterako, gehiago ordaintzeko prest egongo da. Etxean denbora gehiago egingo dugunez, turismoa egiteko inoiz baino gogo biziagoa izango dugu. Turismoa etorkizuneko gizarteen ihesbide berria izango da eta, ondorioz, baita sektore ekonomiko garrantzitsua ere. Gure kontsumo ohiturak ere sustraitik aldatuko dira. Kontsumoa eta aisialdia gero eta lotuago egongo dira, zeren aisialdirako dugun denboraren zati garrantzitsuena kontsumitzen pasatuko dugu azalera handiko dendetan zein Interneten. Kontsumoa gure bizitzako ekintzarik garrantzitsuena bihurtuko da. Izan ere, ekoizle, banatzaile, dendari eta era askotako erakunde komertzialek asko teknifikatu eta hobetuko dituzte jendea kontsumora bultzatzeko metodoak, eta horrek gure kontsumo nahiak areagotuko ditu. Egiaz, ugariak dira gizarte kontsumista honek gure kontsumo joerak era batera edo bestera bideratzeko sortu dituen estrategiak. Hala nola, hor dauzkagu kontsumitzea nahitaezkoa dela uste dugun urteko zenbait egun (Gabonak, Aitaren Eguna, Amaren Eguna, San Valentin...). Orain, gainera, Aitonaren eta Amonaren eguna indartzen ari dira AEBetan), kontsumoa eta aisialdia elkartuz larunbatetan azalera handiko merkataritza guneetan erosteko joera berria, promozioak (bi eraman eta bat ordaindu, dena ehunean...), kontsumoa errazten duten kreditu bitartez erosteko aukera, opariak, eskaintzak, merkealdiak eta abar. Iraultza teknologikoak komunikazioaren eta informazioaren mundua errotik aldatu du. Horrek esan nahi du kanpoko kulturek gero eta indar handiagoa izango dutela gure eguneroko bizimoduan. Telebista, Internet edota era askotako komunikabideen bitartez, atzerriko kulturen presentzia areagotuz joango da, euskal kultura astinduz. Gogoratu, hala ere, zenbaiten ustez teknologia berriek kultura txikien alde egingo dutela. Adibide bat jartzearren, azpimarragarria da euskarak ez duela inoiz izan mundura plazaratzeko EITBk bultzatu duen Canal Vasco satelitezko telebista kanalak eskaintzen duen bezalako erakusleihorik. Globalizazioak inoiz baino zabalkunde handiagoa eman dio euskarari eta euskal kulturari.

Hurrengo urteetan, zer gertatuko da?

Teknologia berrien gizarte inplikazioak Teknologia berrien eta, bereziki, Interneten hedapenak ondorio ekonomiko eta gizarte arloko inplikazio ugari izango ditu; gu denon bizimodua inarrosiko du, inolako zalantzarik gabe. Besteak beste, teknologia berriek bizi baldintzen eta kalitatearen hobekuntza ekarriko dute. Egunetik egunera, ingeniaritza genetikoan, elikagaiei buruzko ikerketetan eta medikun­tzan aurrerapauso garrantzitsuak egiten ari dira. Umekiaren malformazioei buruzko ikerketekin batera, abere zein landareetatik datozen elikagaien kopuru eta kalitatea hobetzeko bideak garatu, eta herentziazko gaixotasunak sendatzeko aukerak zabaldu dira. Teknologia berri asko, gehienbat ingeniaritza genetikoa, ondorio kaltegarri ugariren eta etikoki zalan­tzagarriak izan daitezkeen portaera eta saiakuntzen sorrera izan badaitezke ere (gizakien klonazioa, kasu), behar bezala erabiltzen badira gizateriaren sufrimenduak, batez ere osasuna eta gosearekin zerikusia dutenak, arintzeko aukera ederra eskainiko dute. Bestalde, medikuntzaren mundua errotik eraldatuko duten eta gure bizi itxaropena eta kalitatea handitu eta hobetuko duten gailu eta aurkikuntzak agertuko dira. Sintomak azaldu aurretik gaixotasunak tratatzeko aukera emango duten tresnak gero eta arruntagoak izango dira euskal botika eta erietxeetan (Genechip izenarekin, Kaliforniako Affymetrix enpresa horrelako zerbait ikertzen ari da). Bizi kalitateari eta bizi-baldintzen hobekuntzari esker, Mendebaldeko estatu guztietan bezala, bizi itxaropena izugarri haziko da Euskal Herrian. Lehen aipatu dugun legez, gizonezkoen bizi itxaropena 2010. urtean 77,3koa izango da eta emakumezkoena 85,2koa. Iraultza teknologikoak gure lan egiteko moduak, ezagutzen ditugun lanbideak eta, horiekin batera, gure beharraren produktibitatea ere aldatuko ditu. Teknologia berrien ondorioz, lan espezializatuagoak eta teknifikatuagoak egingo ditugu, eta bigarren mailako ogibideak garapen bidean diren herrialdeetatik goseari iheska etorriko diren eta guk baino merkeago lan egingo dutenen eskuetan utziko ditugu. Orobat, telelanak edota ordenagailu bitartez etxean lan egiteko aukerek ere garrantzi handiagoa hartuko dute. Epe ertainean 35 orduko lan astea errealitatea izango da Europako Batasuneko estatuetan. Oso kontuan izan behar da astean 35 ordu lan egitearen alde hartutako jarrera izan dela Frantzian ezkerrak 1997ko hauteskundeetan irabazteko arrazoi nagusietako bat. Honela, bada, lanak gero eta garrantzi gutxiago eta, ondorioz, aisialdiak gero eta handiagoa izango du. Honek guztiak ditugun kontsumo ohituren eta gure aisialdia antolatzeko moduen aldaketa ekarriko du. Iraultza teknologikoaren ondorioz, aisialdirako denbora gehiago izango dugu, eta horrek gure atsedenaldia asetzen saiatuko diren enpresa, zerbitzu eta produktu ugari eta sofistikatuak ugaritzea ekarriko digu. Besteak beste, turismoak eta honen inguruan garatzen ari den sektore ekonomikoak indar handiagoa hartuko dute. Gehiago mugituko gara beste herrialde eta toki batzuk ezagutzera eta, era berean, gero eta jende gehiago etorriko zaigu Euskal Herrira. Globalizazioaren ondorio argienetarikoa izango da turismoak eragingo dituen populazio mugimenduak. Aisialdia kontsumorako gai bihurtuko da. Lanetik kanpoko denbora ondo baino hobeto ordainduko ditugun toki artifizialetan pasatzeko joera izango dugu. Kirola gimnasioetan egingo dugu, filmak azalera handiko saltokietan ikusiko ditugu, musika kontzertuak Internet bitartez entzun eta ikusiko ditugu zuzenean, baita erosketak egin ere. Paradoxa bada ere, naturaren eta berezko gauzen beharrizan handiagoa izango dugu baina, era berean, gure bizitzak artifizialtasun handiagoa izango du. Gizakiak faltan duena desiratzeko joera duenez, berezko gauzak erabiltzeagatik, elikagai naturalak kontsumitzeagatik eta kutsatu gabeko toki paradisiakoak ezagutzeagatik esaterako, gehiago ordaintzeko prest egongo da. Etxean denbora gehiago egingo dugunez, turismoa egiteko inoiz baino gogo biziagoa izango dugu. Turismoa etorkizuneko gizarteen ihesbide berria izango da eta, ondorioz, baita sektore ekonomiko garrantzitsua ere. Gure kontsumo ohiturak ere sustraitik aldatuko dira. Kontsumoa eta aisialdia gero eta lotuago egongo dira, zeren aisialdirako dugun denboraren zati garrantzitsuena kontsumitzen pasatuko dugu azalera handiko dendetan zein Interneten. Kontsumoa gure bizitzako ekintzarik garrantzitsuena bihurtuko da. Izan ere, ekoizle, banatzaile, dendari eta era askotako erakunde komertzialek asko teknifikatu eta hobetuko dituzte jendea kontsumora bultzatzeko metodoak, eta horrek gure kontsumo nahiak areagotuko ditu. Egiaz, ugariak dira gizarte kontsumista honek gure kontsumo joerak era batera edo bestera bideratzeko sortu dituen estrategiak. Hala nola, hor dauzkagu kontsumitzea nahitaezkoa dela uste dugun urteko zenbait egun (Gabonak, Aitaren Eguna, Amaren Eguna, San Valentin...). Orain, gainera, Aitonaren eta Amonaren eguna indartzen ari dira AEBetan), kontsumoa eta aisialdia elkartuz larunbatetan azalera handiko merkataritza guneetan erosteko joera berria, promozioak (bi eraman eta bat ordaindu, dena ehunean...), kontsumoa errazten duten kreditu bitartez erosteko aukera, opariak, eskaintzak, merkealdiak eta abar. Iraultza teknologikoak komunikazioaren eta informazioaren mundua errotik aldatu du. Horrek esan nahi du kanpoko kulturek gero eta indar handiagoa izango dutela gure eguneroko bizimoduan. Telebista, Internet edota era askotako komunikabideen bitartez, atzerriko kulturen presentzia areagotuz joango da, euskal kultura astinduz. Gogoratu, hala ere, zenbaiten ustez teknologia berriek kultura txikien alde egingo dutela. Adibide bat jartzearren, azpimarragarria da euskarak ez duela inoiz izan mundura plazaratzeko EITBk bultzatu duen Canal Vasco satelitezko telebista kanalak eskaintzen duen bezalako erakusleihorik. Globalizazioak inoiz baino zabalkunde handiagoa eman dio euskarari eta euskal kulturari.

Kontsumoa

Teknologia berrien gizarte inplikazioak Teknologia berrien eta, bereziki, Interneten hedapenak ondorio ekonomiko eta gizarte arloko inplikazio ugari izango ditu; gu denon bizimodua inarrosiko du, inolako zalantzarik gabe. Besteak beste, teknologia berriek bizi baldintzen eta kalitatearen hobekuntza ekarriko dute. Egunetik egunera, ingeniaritza genetikoan, elikagaiei buruzko ikerketetan eta medikun­tzan aurrerapauso garrantzitsuak egiten ari dira. Umekiaren malformazioei buruzko ikerketekin batera, abere zein landareetatik datozen elikagaien kopuru eta kalitatea hobetzeko bideak garatu, eta herentziazko gaixotasunak sendatzeko aukerak zabaldu dira. Teknologia berri asko, gehienbat ingeniaritza genetikoa, ondorio kaltegarri ugariren eta etikoki zalan­tzagarriak izan daitezkeen portaera eta saiakuntzen sorrera izan badaitezke ere (gizakien klonazioa, kasu), behar bezala erabiltzen badira gizateriaren sufrimenduak, batez ere osasuna eta gosearekin zerikusia dutenak, arintzeko aukera ederra eskainiko dute. Bestalde, medikuntzaren mundua errotik eraldatuko duten eta gure bizi itxaropena eta kalitatea handitu eta hobetuko duten gailu eta aurkikuntzak agertuko dira. Sintomak azaldu aurretik gaixotasunak tratatzeko aukera emango duten tresnak gero eta arruntagoak izango dira euskal botika eta erietxeetan (Genechip izenarekin, Kaliforniako Affymetrix enpresa horrelako zerbait ikertzen ari da). Bizi kalitateari eta bizi-baldintzen hobekuntzari esker, Mendebaldeko estatu guztietan bezala, bizi itxaropena izugarri haziko da Euskal Herrian. Lehen aipatu dugun legez, gizonezkoen bizi itxaropena 2010. urtean 77,3koa izango da eta emakumezkoena 85,2koa. Iraultza teknologikoak gure lan egiteko moduak, ezagutzen ditugun lanbideak eta, horiekin batera, gure beharraren produktibitatea ere aldatuko ditu. Teknologia berrien ondorioz, lan espezializatuagoak eta teknifikatuagoak egingo ditugu, eta bigarren mailako ogibideak garapen bidean diren herrialdeetatik goseari iheska etorriko diren eta guk baino merkeago lan egingo dutenen eskuetan utziko ditugu. Orobat, telelanak edota ordenagailu bitartez etxean lan egiteko aukerek ere garrantzi handiagoa hartuko dute. Epe ertainean 35 orduko lan astea errealitatea izango da Europako Batasuneko estatuetan. Oso kontuan izan behar da astean 35 ordu lan egitearen alde hartutako jarrera izan dela Frantzian ezkerrak 1997ko hauteskundeetan irabazteko arrazoi nagusietako bat. Honela, bada, lanak gero eta garrantzi gutxiago eta, ondorioz, aisialdiak gero eta handiagoa izango du. Honek guztiak ditugun kontsumo ohituren eta gure aisialdia antolatzeko moduen aldaketa ekarriko du. Iraultza teknologikoaren ondorioz, aisialdirako denbora gehiago izango dugu, eta horrek gure atsedenaldia asetzen saiatuko diren enpresa, zerbitzu eta produktu ugari eta sofistikatuak ugaritzea ekarriko digu. Besteak beste, turismoak eta honen inguruan garatzen ari den sektore ekonomikoak indar handiagoa hartuko dute. Gehiago mugituko gara beste herrialde eta toki batzuk ezagutzera eta, era berean, gero eta jende gehiago etorriko zaigu Euskal Herrira. Globalizazioaren ondorio argienetarikoa izango da turismoak eragingo dituen populazio mugimenduak. Aisialdia kontsumorako gai bihurtuko da. Lanetik kanpoko denbora ondo baino hobeto ordainduko ditugun toki artifizialetan pasatzeko joera izango dugu. Kirola gimnasioetan egingo dugu, filmak azalera handiko saltokietan ikusiko ditugu, musika kontzertuak Internet bitartez entzun eta ikusiko ditugu zuzenean, baita erosketak egin ere. Paradoxa bada ere, naturaren eta berezko gauzen beharrizan handiagoa izango dugu baina, era berean, gure bizitzak artifizialtasun handiagoa izango du. Gizakiak faltan duena desiratzeko joera duenez, berezko gauzak erabiltzeagatik, elikagai naturalak kontsumitzeagatik eta kutsatu gabeko toki paradisiakoak ezagutzeagatik esaterako, gehiago ordaintzeko prest egongo da. Etxean denbora gehiago egingo dugunez, turismoa egiteko inoiz baino gogo biziagoa izango dugu. Turismoa etorkizuneko gizarteen ihesbide berria izango da eta, ondorioz, baita sektore ekonomiko garrantzitsua ere. Gure kontsumo ohiturak ere sustraitik aldatuko dira. Kontsumoa eta aisialdia gero eta lotuago egongo dira, zeren aisialdirako dugun denboraren zati garrantzitsuena kontsumitzen pasatuko dugu azalera handiko dendetan zein Interneten. Kontsumoa gure bizitzako ekintzarik garrantzitsuena bihurtuko da. Izan ere, ekoizle, banatzaile, dendari eta era askotako erakunde komertzialek asko teknifikatu eta hobetuko dituzte jendea kontsumora bultzatzeko metodoak, eta horrek gure kontsumo nahiak areagotuko ditu. Egiaz, ugariak dira gizarte kontsumista honek gure kontsumo joerak era batera edo bestera bideratzeko sortu dituen estrategiak. Hala nola, hor dauzkagu kontsumitzea nahitaezkoa dela uste dugun urteko zenbait egun (Gabonak, Aitaren Eguna, Amaren Eguna, San Valentin...). Orain, gainera, Aitonaren eta Amonaren eguna indartzen ari dira AEBetan), kontsumoa eta aisialdia elkartuz larunbatetan azalera handiko merkataritza guneetan erosteko joera berria, promozioak (bi eraman eta bat ordaindu, dena ehunean...), kontsumoa errazten duten kreditu bitartez erosteko aukera, opariak, eskaintzak, merkealdiak eta abar. Iraultza teknologikoak komunikazioaren eta informazioaren mundua errotik aldatu du. Horrek esan nahi du kanpoko kulturek gero eta indar handiagoa izango dutela gure eguneroko bizimoduan. Telebista, Internet edota era askotako komunikabideen bitartez, atzerriko kulturen presentzia areagotuz joango da, euskal kultura astinduz. Gogoratu, hala ere, zenbaiten ustez teknologia berriek kultura txikien alde egingo dutela. Adibide bat jartzearren, azpimarragarria da euskarak ez duela inoiz izan mundura plazaratzeko EITBk bultzatu duen Canal Vasco satelitezko telebista kanalak eskaintzen duen bezalako erakusleihorik. Globalizazioak inoiz baino zabalkunde handiagoa eman dio euskarari eta euskal kulturari.

Euskal kulturak astindu ederra jaso dezake iraultza teknologikoaren ondorioz.

Teknologia berrien gizarte inplikazioak Teknologia berrien eta, bereziki, Interneten hedapenak ondorio ekonomiko eta gizarte arloko inplikazio ugari izango ditu; gu denon bizimodua inarrosiko du, inolako zalantzarik gabe. Besteak beste, teknologia berriek bizi baldintzen eta kalitatearen hobekuntza ekarriko dute. Egunetik egunera, ingeniaritza genetikoan, elikagaiei buruzko ikerketetan eta medikun­tzan aurrerapauso garrantzitsuak egiten ari dira. Umekiaren malformazioei buruzko ikerketekin batera, abere zein landareetatik datozen elikagaien kopuru eta kalitatea hobetzeko bideak garatu, eta herentziazko gaixotasunak sendatzeko aukerak zabaldu dira. Teknologia berri asko, gehienbat ingeniaritza genetikoa, ondorio kaltegarri ugariren eta etikoki zalan­tzagarriak izan daitezkeen portaera eta saiakuntzen sorrera izan badaitezke ere (gizakien klonazioa, kasu), behar bezala erabiltzen badira gizateriaren sufrimenduak, batez ere osasuna eta gosearekin zerikusia dutenak, arintzeko aukera ederra eskainiko dute. Bestalde, medikuntzaren mundua errotik eraldatuko duten eta gure bizi itxaropena eta kalitatea handitu eta hobetuko duten gailu eta aurkikuntzak agertuko dira. Sintomak azaldu aurretik gaixotasunak tratatzeko aukera emango duten tresnak gero eta arruntagoak izango dira euskal botika eta erietxeetan (Genechip izenarekin, Kaliforniako Affymetrix enpresa horrelako zerbait ikertzen ari da). Bizi kalitateari eta bizi-baldintzen hobekuntzari esker, Mendebaldeko estatu guztietan bezala, bizi itxaropena izugarri haziko da Euskal Herrian. Lehen aipatu dugun legez, gizonezkoen bizi itxaropena 2010. urtean 77,3koa izango da eta emakumezkoena 85,2koa. Iraultza teknologikoak gure lan egiteko moduak, ezagutzen ditugun lanbideak eta, horiekin batera, gure beharraren produktibitatea ere aldatuko ditu. Teknologia berrien ondorioz, lan espezializatuagoak eta teknifikatuagoak egingo ditugu, eta bigarren mailako ogibideak garapen bidean diren herrialdeetatik goseari iheska etorriko diren eta guk baino merkeago lan egingo dutenen eskuetan utziko ditugu. Orobat, telelanak edota ordenagailu bitartez etxean lan egiteko aukerek ere garrantzi handiagoa hartuko dute. Epe ertainean 35 orduko lan astea errealitatea izango da Europako Batasuneko estatuetan. Oso kontuan izan behar da astean 35 ordu lan egitearen alde hartutako jarrera izan dela Frantzian ezkerrak 1997ko hauteskundeetan irabazteko arrazoi nagusietako bat. Honela, bada, lanak gero eta garrantzi gutxiago eta, ondorioz, aisialdiak gero eta handiagoa izango du. Honek guztiak ditugun kontsumo ohituren eta gure aisialdia antolatzeko moduen aldaketa ekarriko du. Iraultza teknologikoaren ondorioz, aisialdirako denbora gehiago izango dugu, eta horrek gure atsedenaldia asetzen saiatuko diren enpresa, zerbitzu eta produktu ugari eta sofistikatuak ugaritzea ekarriko digu. Besteak beste, turismoak eta honen inguruan garatzen ari den sektore ekonomikoak indar handiagoa hartuko dute. Gehiago mugituko gara beste herrialde eta toki batzuk ezagutzera eta, era berean, gero eta jende gehiago etorriko zaigu Euskal Herrira. Globalizazioaren ondorio argienetarikoa izango da turismoak eragingo dituen populazio mugimenduak. Aisialdia kontsumorako gai bihurtuko da. Lanetik kanpoko denbora ondo baino hobeto ordainduko ditugun toki artifizialetan pasatzeko joera izango dugu. Kirola gimnasioetan egingo dugu, filmak azalera handiko saltokietan ikusiko ditugu, musika kontzertuak Internet bitartez entzun eta ikusiko ditugu zuzenean, baita erosketak egin ere. Paradoxa bada ere, naturaren eta berezko gauzen beharrizan handiagoa izango dugu baina, era berean, gure bizitzak artifizialtasun handiagoa izango du. Gizakiak faltan duena desiratzeko joera duenez, berezko gauzak erabiltzeagatik, elikagai naturalak kontsumitzeagatik eta kutsatu gabeko toki paradisiakoak ezagutzeagatik esaterako, gehiago ordaintzeko prest egongo da. Etxean denbora gehiago egingo dugunez, turismoa egiteko inoiz baino gogo biziagoa izango dugu. Turismoa etorkizuneko gizarteen ihesbide berria izango da eta, ondorioz, baita sektore ekonomiko garrantzitsua ere. Gure kontsumo ohiturak ere sustraitik aldatuko dira. Kontsumoa eta aisialdia gero eta lotuago egongo dira, zeren aisialdirako dugun denboraren zati garrantzitsuena kontsumitzen pasatuko dugu azalera handiko dendetan zein Interneten. Kontsumoa gure bizitzako ekintzarik garrantzitsuena bihurtuko da. Izan ere, ekoizle, banatzaile, dendari eta era askotako erakunde komertzialek asko teknifikatu eta hobetuko dituzte jendea kontsumora bultzatzeko metodoak, eta horrek gure kontsumo nahiak areagotuko ditu. Egiaz, ugariak dira gizarte kontsumista honek gure kontsumo joerak era batera edo bestera bideratzeko sortu dituen estrategiak. Hala nola, hor dauzkagu kontsumitzea nahitaezkoa dela uste dugun urteko zenbait egun (Gabonak, Aitaren Eguna, Amaren Eguna, San Valentin...). Orain, gainera, Aitonaren eta Amonaren eguna indartzen ari dira AEBetan), kontsumoa eta aisialdia elkartuz larunbatetan azalera handiko merkataritza guneetan erosteko joera berria, promozioak (bi eraman eta bat ordaindu, dena ehunean...), kontsumoa errazten duten kreditu bitartez erosteko aukera, opariak, eskaintzak, merkealdiak eta abar. Iraultza teknologikoak komunikazioaren eta informazioaren mundua errotik aldatu du. Horrek esan nahi du kanpoko kulturek gero eta indar handiagoa izango dutela gure eguneroko bizimoduan. Telebista, Internet edota era askotako komunikabideen bitartez, atzerriko kulturen presentzia areagotuz joango da, euskal kultura astinduz. Gogoratu, hala ere, zenbaiten ustez teknologia berriek kultura txikien alde egingo dutela. Adibide bat jartzearren, azpimarragarria da euskarak ez duela inoiz izan mundura plazaratzeko EITBk bultzatu duen Canal Vasco satelitezko telebista kanalak eskaintzen duen bezalako erakusleihorik. Globalizazioak inoiz baino zabalkunde handiagoa eman dio euskarari eta euskal kulturari.

Testuaren arabera

Teknologia berrien gizarte inplikazioak Teknologia berrien eta, bereziki, Interneten hedapenak ondorio ekonomiko eta gizarte arloko inplikazio ugari izango ditu; gu denon bizimodua inarrosiko du, inolako zalantzarik gabe. Besteak beste, teknologia berriek bizi baldintzen eta kalitatearen hobekuntza ekarriko dute. Egunetik egunera, ingeniaritza genetikoan, elikagaiei buruzko ikerketetan eta medikun­tzan aurrerapauso garrantzitsuak egiten ari dira. Umekiaren malformazioei buruzko ikerketekin batera, abere zein landareetatik datozen elikagaien kopuru eta kalitatea hobetzeko bideak garatu, eta herentziazko gaixotasunak sendatzeko aukerak zabaldu dira. Teknologia berri asko, gehienbat ingeniaritza genetikoa, ondorio kaltegarri ugariren eta etikoki zalan­tzagarriak izan daitezkeen portaera eta saiakuntzen sorrera izan badaitezke ere (gizakien klonazioa, kasu), behar bezala erabiltzen badira gizateriaren sufrimenduak, batez ere osasuna eta gosearekin zerikusia dutenak, arintzeko aukera ederra eskainiko dute. Bestalde, medikuntzaren mundua errotik eraldatuko duten eta gure bizi itxaropena eta kalitatea handitu eta hobetuko duten gailu eta aurkikuntzak agertuko dira. Sintomak azaldu aurretik gaixotasunak tratatzeko aukera emango duten tresnak gero eta arruntagoak izango dira euskal botika eta erietxeetan (Genechip izenarekin, Kaliforniako Affymetrix enpresa horrelako zerbait ikertzen ari da). Bizi kalitateari eta bizi-baldintzen hobekuntzari esker, Mendebaldeko estatu guztietan bezala, bizi itxaropena izugarri haziko da Euskal Herrian. Lehen aipatu dugun legez, gizonezkoen bizi itxaropena 2010. urtean 77,3koa izango da eta emakumezkoena 85,2koa. Iraultza teknologikoak gure lan egiteko moduak, ezagutzen ditugun lanbideak eta, horiekin batera, gure beharraren produktibitatea ere aldatuko ditu. Teknologia berrien ondorioz, lan espezializatuagoak eta teknifikatuagoak egingo ditugu, eta bigarren mailako ogibideak garapen bidean diren herrialdeetatik goseari iheska etorriko diren eta guk baino merkeago lan egingo dutenen eskuetan utziko ditugu. Orobat, telelanak edota ordenagailu bitartez etxean lan egiteko aukerek ere garrantzi handiagoa hartuko dute. Epe ertainean 35 orduko lan astea errealitatea izango da Europako Batasuneko estatuetan. Oso kontuan izan behar da astean 35 ordu lan egitearen alde hartutako jarrera izan dela Frantzian ezkerrak 1997ko hauteskundeetan irabazteko arrazoi nagusietako bat. Honela, bada, lanak gero eta garrantzi gutxiago eta, ondorioz, aisialdiak gero eta handiagoa izango du. Honek guztiak ditugun kontsumo ohituren eta gure aisialdia antolatzeko moduen aldaketa ekarriko du. Iraultza teknologikoaren ondorioz, aisialdirako denbora gehiago izango dugu, eta horrek gure atsedenaldia asetzen saiatuko diren enpresa, zerbitzu eta produktu ugari eta sofistikatuak ugaritzea ekarriko digu. Besteak beste, turismoak eta honen inguruan garatzen ari den sektore ekonomikoak indar handiagoa hartuko dute. Gehiago mugituko gara beste herrialde eta toki batzuk ezagutzera eta, era berean, gero eta jende gehiago etorriko zaigu Euskal Herrira. Globalizazioaren ondorio argienetarikoa izango da turismoak eragingo dituen populazio mugimenduak. Aisialdia kontsumorako gai bihurtuko da. Lanetik kanpoko denbora ondo baino hobeto ordainduko ditugun toki artifizialetan pasatzeko joera izango dugu. Kirola gimnasioetan egingo dugu, filmak azalera handiko saltokietan ikusiko ditugu, musika kontzertuak Internet bitartez entzun eta ikusiko ditugu zuzenean, baita erosketak egin ere. Paradoxa bada ere, naturaren eta berezko gauzen beharrizan handiagoa izango dugu baina, era berean, gure bizitzak artifizialtasun handiagoa izango du. Gizakiak faltan duena desiratzeko joera duenez, berezko gauzak erabiltzeagatik, elikagai naturalak kontsumitzeagatik eta kutsatu gabeko toki paradisiakoak ezagutzeagatik esaterako, gehiago ordaintzeko prest egongo da. Etxean denbora gehiago egingo dugunez, turismoa egiteko inoiz baino gogo biziagoa izango dugu. Turismoa etorkizuneko gizarteen ihesbide berria izango da eta, ondorioz, baita sektore ekonomiko garrantzitsua ere. Gure kontsumo ohiturak ere sustraitik aldatuko dira. Kontsumoa eta aisialdia gero eta lotuago egongo dira, zeren aisialdirako dugun denboraren zati garrantzitsuena kontsumitzen pasatuko dugu azalera handiko dendetan zein Interneten. Kontsumoa gure bizitzako ekintzarik garrantzitsuena bihurtuko da. Izan ere, ekoizle, banatzaile, dendari eta era askotako erakunde komertzialek asko teknifikatu eta hobetuko dituzte jendea kontsumora bultzatzeko metodoak, eta horrek gure kontsumo nahiak areagotuko ditu. Egiaz, ugariak dira gizarte kontsumista honek gure kontsumo joerak era batera edo bestera bideratzeko sortu dituen estrategiak. Hala nola, hor dauzkagu kontsumitzea nahitaezkoa dela uste dugun urteko zenbait egun (Gabonak, Aitaren Eguna, Amaren Eguna, San Valentin...). Orain, gainera, Aitonaren eta Amonaren eguna indartzen ari dira AEBetan), kontsumoa eta aisialdia elkartuz larunbatetan azalera handiko merkataritza guneetan erosteko joera berria, promozioak (bi eraman eta bat ordaindu, dena ehunean...), kontsumoa errazten duten kreditu bitartez erosteko aukera, opariak, eskaintzak, merkealdiak eta abar. Iraultza teknologikoak komunikazioaren eta informazioaren mundua errotik aldatu du. Horrek esan nahi du kanpoko kulturek gero eta indar handiagoa izango dutela gure eguneroko bizimoduan. Telebista, Internet edota era askotako komunikabideen bitartez, atzerriko kulturen presentzia areagotuz joango da, euskal kultura astinduz. Gogoratu, hala ere, zenbaiten ustez teknologia berriek kultura txikien alde egingo dutela. Adibide bat jartzearren, azpimarragarria da euskarak ez duela inoiz izan mundura plazaratzeko EITBk bultzatu duen Canal Vasco satelitezko telebista kanalak eskaintzen duen bezalako erakusleihorik. Globalizazioak inoiz baino zabalkunde handiagoa eman dio euskarari eta euskal kulturari.

Juaristiren azterketak zer erakusten du?

Tibetarrak altuerara nola egokitzen diren argiago dago Science aldizkariaren uztailaren 4ko zenbakian tibetarrek altuerarekiko duten egokitzapen meka-nismoari buruzko arrasto sendoak eman zituzten. Munduan bi populazio bizi dira 4.000 metrotik gora, tibetarrak eta andetarrak. Azken horien altuerarekiko egokitzapen mekanismoa ezaguna da: euren odolak askoz hemoglobina gehiago ekoizten du gainerako gizakiona baino; horrela, nahiz eta bizi diren altueran itsas mailan baino %40 oxigeno gutxiago izan, beraiek oxigeno gehiago garraia dezakete gorputzeko zeluletaraino. Baina hemoglobina ekoizpen horrek oso ondorio kaltegarriak ditu andetarrentzat. Odola loditu egiten da, eta horrek zaildu egiten du ehunen oxigenazioa. Horregatik, emakume haurdunek ume asko galtzen dituzte, eta jaiotzen direnak oso txikiak dira. Tibetarren hemoglobina kopurua, berriz, normala da; haien kasuan, geneetan dago gakoa, eta batez ere EPAS1 izena duen eta goi mailako kirolean ondo ezaguna den genean. Antza, egungo tibetarrengan EPAS1 genea mutatu egin da, eta oxigeno eskasiara moldarazi ditu gorputzak.

Altuera handiko guneetara egokitzeko, zer da beharrezkoa?

Tibetarrak altuerara nola egokitzen diren argiago dago Science aldizkariaren uztailaren 4ko zenbakian tibetarrek altuerarekiko duten egokitzapen meka-nismoari buruzko arrasto sendoak eman zituzten. Munduan bi populazio bizi dira 4.000 metrotik gora, tibetarrak eta andetarrak. Azken horien altuerarekiko egokitzapen mekanismoa ezaguna da: euren odolak askoz hemoglobina gehiago ekoizten du gainerako gizakiona baino; horrela, nahiz eta bizi diren altueran itsas mailan baino %40 oxigeno gutxiago izan, beraiek oxigeno gehiago garraia dezakete gorputzeko zeluletaraino. Baina hemoglobina ekoizpen horrek oso ondorio kaltegarriak ditu andetarrentzat. Odola loditu egiten da, eta horrek zaildu egiten du ehunen oxigenazioa. Horregatik, emakume haurdunek ume asko galtzen dituzte, eta jaiotzen direnak oso txikiak dira. Tibetarren hemoglobina kopurua, berriz, normala da; haien kasuan, geneetan dago gakoa, eta batez ere EPAS1 izena duen eta goi mailako kirolean ondo ezaguna den genean. Antza, egungo tibetarrengan EPAS1 genea mutatu egin da, eta oxigeno eskasiara moldarazi ditu gorputzak.

Zer ikasi dugu andetarren eta tibetarren mekanismoak alderatuta?

Tribial feminista sortu dute Historia garaileek idazten dute. Eta gizonek. Mende luzez, emakumeak erabat isilaraziak izan dira historian, historialariek ikuspuntu guztiz partziala kontatu baitute, emakumea ikusezin bilakatuta. Historiaren ikuspegi hankamotz horri buelta eman nahian sortu dute Tribial Feminista hainbat herritako Udaletako (Arrasate, Basauri, Ermua, Ondarroa eta Zierbena) eta Uribe Kosta Mankomunitateko Berdintasun Sailek. Bi helburu nagusi ditu jokoak. Batetik, emakumeek jakintzaren eta bizitzaren hainbat eremutan egindako ekarpenak nabarmentzea. Bestetik, feminismoak teoria politiko gisa eta XX. mendeko funtsezko mugimendu sozial gisa egindako bidea erakustea. Hala, ohiko Trivial Pursuit jokoaren formatu berbera du, baina eduki ezberdina. 1.200 galdera prestatu dituzte jokorako, Historia, Geografia, Artea eta Literatura, Zientzia eta Ikuskizunak eta Kirolak ataletan banatuta. Euskaraz eta gaztelaniaz eginiko galderetan, nazioarteko kontuak ez ezik, gertukoak ere aintzat hartu dira. 4.500 ale prestatu dituzte, baina ez dituzte salgai ipini. Oraingoz, ikastetxe, kultur etxe eta gazteen txokoetan banatuko da jokoa. Izan ere, gazteen artean eragitea du helburu. Hots, nerabeek gaztetatik ikas dezatela zein den benetako historia: gizon-emakumeek osatutakoa.

Zer dakar tribial berriak aurrekoen aldean?

Tribial feminista sortu dute Historia garaileek idazten dute. Eta gizonek. Mende luzez, emakumeak erabat isilaraziak izan dira historian, historialariek ikuspuntu guztiz partziala kontatu baitute, emakumea ikusezin bilakatuta. Historiaren ikuspegi hankamotz horri buelta eman nahian sortu dute Tribial Feminista hainbat herritako Udaletako (Arrasate, Basauri, Ermua, Ondarroa eta Zierbena) eta Uribe Kosta Mankomunitateko Berdintasun Sailek. Bi helburu nagusi ditu jokoak. Batetik, emakumeek jakintzaren eta bizitzaren hainbat eremutan egindako ekarpenak nabarmentzea. Bestetik, feminismoak teoria politiko gisa eta XX. mendeko funtsezko mugimendu sozial gisa egindako bidea erakustea. Hala, ohiko Trivial Pursuit jokoaren formatu berbera du, baina eduki ezberdina. 1.200 galdera prestatu dituzte jokorako, Historia, Geografia, Artea eta Literatura, Zientzia eta Ikuskizunak eta Kirolak ataletan banatuta. Euskaraz eta gaztelaniaz eginiko galderetan, nazioarteko kontuak ez ezik, gertukoak ere aintzat hartu dira. 4.500 ale prestatu dituzte, baina ez dituzte salgai ipini. Oraingoz, ikastetxe, kultur etxe eta gazteen txokoetan banatuko da jokoa. Izan ere, gazteen artean eragitea du helburu. Hots, nerabeek gaztetatik ikas dezatela zein den benetako historia: gizon-emakumeek osatutakoa.

Zein da Tribial Feministaren azken helburua?

Ondo lo egin eta luzaroan bizi Loak bizitza-luzeran duen eragina ikertu du Portlandeko Estatu Unibertsitateak (Oregon, AEB). Ikertzaileen ustez, ondo lo eginez gero, gehiago bizi omen daiteke. Txinara jo dute zientzialariek ikerketa egiteko, bertan 75 urte edo gehiago dituzten 40,5 milioi inguru lagun bizi direlako. 65 urtetik gorako 15.600 lagun (tartean, 100 urte baino gehiago zituzten 2.800) euren loaldiaren iraupenaren eta kalitatearen inguruan itaundu zituzten. Parte-hartzaileen erregistro soziodemografikoekin eta osasun datuekin alderatu zituzten ondoren erantzunak. Ikerlarien aburuz, loaren kalitate txarraren eta osasun arazoen arteko lotura erakutsi zuten emaitzek. %65ek kalitate oneko loa zutela erantzun zuten, eta batez beste egunero 7,5 ordu lo egiten zutela. 100 urtetik gorakoen artean, erantzun bera eman zuten parte hartzaileen %70ek. Aldiz, osasun txarra zutenen artean, %46k gaizki lo egiteko probabilitate gehiago zutela ikusi zuten. Hala, osasun ona duten adinekoen loaren kalitatea ona omen da. Ikertzaileen ustez, zahartzaroko lo arazoak faktore psikosozial eta fisiologikoengatik sortzen dira batez ere, eta ez adinarengatik. Horixe erakusten du beste estatistika batek: zerbitzu mediku ona zuten parte-hartzaileek ondo lo egiteko aukera handiagoa zuten, %84 gehiago. Beraz, zein da bizitza-luzeraren sekretua: kalitatezko loa edo osasun zerbitzu onak eta estatus ekonomiko egokia izatea?

Zerk eragiten du zahartzaroan loaren kalitate txarra?

Ondo lo egin eta luzaroan bizi Loak bizitza-luzeran duen eragina ikertu du Portlandeko Estatu Unibertsitateak (Oregon, AEB). Ikertzaileen ustez, ondo lo eginez gero, gehiago bizi omen daiteke. Txinara jo dute zientzialariek ikerketa egiteko, bertan 75 urte edo gehiago dituzten 40,5 milioi inguru lagun bizi direlako. 65 urtetik gorako 15.600 lagun (tartean, 100 urte baino gehiago zituzten 2.800) euren loaldiaren iraupenaren eta kalitatearen inguruan itaundu zituzten. Parte-hartzaileen erregistro soziodemografikoekin eta osasun datuekin alderatu zituzten ondoren erantzunak. Ikerlarien aburuz, loaren kalitate txarraren eta osasun arazoen arteko lotura erakutsi zuten emaitzek. %65ek kalitate oneko loa zutela erantzun zuten, eta batez beste egunero 7,5 ordu lo egiten zutela. 100 urtetik gorakoen artean, erantzun bera eman zuten parte hartzaileen %70ek. Aldiz, osasun txarra zutenen artean, %46k gaizki lo egiteko probabilitate gehiago zutela ikusi zuten. Hala, osasun ona duten adinekoen loaren kalitatea ona omen da. Ikertzaileen ustez, zahartzaroko lo arazoak faktore psikosozial eta fisiologikoengatik sortzen dira batez ere, eta ez adinarengatik. Horixe erakusten du beste estatistika batek: zerbitzu mediku ona zuten parte-hartzaileek ondo lo egiteko aukera handiagoa zuten, %84 gehiago. Beraz, zein da bizitza-luzeraren sekretua: kalitatezko loa edo osasun zerbitzu onak eta estatus ekonomiko egokia izatea?

Zein da ikerketaren ondorio nagusia?

Madagaskarreko arratoiak, izurritearen gordeleku Madagaskar irlako goi-lautadetan bizi diren arratoi beltzak izurritearen gordeleku bilakatu dira. Munduan 2.000 izurrite kasu inguru gertatzen dira urtero, horietatik 200 edo 300 Madagaskarren. Uharteak ia 80 milioi urte darama Afrikako konti-nentetik bereizita, isolamenduan, baina gizakiak orain dela askoz gutxiago –1.000 urte– eraman omen zuen arratoi beltza bertara. Lehen epidemia 1898. urtean dokumentatu zen; uste denez, Tamatave kaira heldutako ontzi batek eraman zuen Yersinia pestis bakterioa. Hark berehala infektatu zituen arratoi beltzak, Rattus rattus espeziekoak. Arratoi horietako asko hil ziren eta hiltzen dira, baina joan den mendeko 20ko hamarkadaz geroztik arratoi multzo batek defentsak garatu ditu, eta bakterioaren eramaile bilakatu da. Madagaskarreko Pasteur Institutuko ikerlari talde batek arestian aipatu arratoien azterketa genetikoari ekin dio izurritea hobeto ezagutu asmoz, ez baita ahaztu behar Afrikan izaten dela munduko izurrite kasuen %98. Edozein laguntza ongi etorria izango da.

Zer gordetzen dute bere baitan Madagaskarreko arratoi beltzek?

Madagaskarreko arratoiak, izurritearen gordeleku Madagaskar irlako goi-lautadetan bizi diren arratoi beltzak izurritearen gordeleku bilakatu dira. Munduan 2.000 izurrite kasu inguru gertatzen dira urtero, horietatik 200 edo 300 Madagaskarren. Uharteak ia 80 milioi urte darama Afrikako konti-nentetik bereizita, isolamenduan, baina gizakiak orain dela askoz gutxiago –1.000 urte– eraman omen zuen arratoi beltza bertara. Lehen epidemia 1898. urtean dokumentatu zen; uste denez, Tamatave kaira heldutako ontzi batek eraman zuen Yersinia pestis bakterioa. Hark berehala infektatu zituen arratoi beltzak, Rattus rattus espeziekoak. Arratoi horietako asko hil ziren eta hiltzen dira, baina joan den mendeko 20ko hamarkadaz geroztik arratoi multzo batek defentsak garatu ditu, eta bakterioaren eramaile bilakatu da. Madagaskarreko Pasteur Institutuko ikerlari talde batek arestian aipatu arratoien azterketa genetikoari ekin dio izurritea hobeto ezagutu asmoz, ez baita ahaztu behar Afrikan izaten dela munduko izurrite kasuen %98. Edozein laguntza ongi etorria izango da.

XX. mendeko 20ko hamarkadaz geroztik gertatu den bilakaera zergatik da garrantzitsua?

Algen eta oskoldunen arteko sinbiosia aurkitu dute Ambystoma maculatum arrabio motadunaren enbrioiek zelulen barruan eratzen dute sinbiosi- harremana Oophila amblystomatis algarekin. Zehazki, mitokondrioen ondo-ondoan aurkitu dituzte algak Kanadako Dalhousic Unibertsitateko ikertzaile batzuek. Alga arrautzen kanpoko gelatinan egoten dela aspalditik zekiten zientzialariek, baina orain arte inoiz ez zuten ikusi horrelakorik zelulen barruan. Igorritako fluoreszentziaren irudiak aztertzean ohartu ziren ikertzaileak enbrioien zelulen barruan klorofila egon zitekeela. Ondoren, mitokondrioak algen ondoan zeudela ikusi zuten transmisioko mikroskopio elektronikoz. Adierazi dutenez, horrek iradokitzen du algek fotosintesi bidez sortutako azukreei eta oxige-noari ateratzen dietela probetxua mitokondrioek. Sinbiosi-harreman hori sakonago ezagutzeko ikerketetan, ikusi dute nerbio-sistema eratzen hasten den garaian sartzen direla algak enbrioi-zelulen barruan. Horregatik uste dute ikertzaileek ez zaiela lehenago antzeman; izan ere, normalean garapenaren lehenagoko faseetan aztertzen dira enbrioiak. Gainera, adierazi dute litekeena dela amaren "opari" bat izatea algak. Izan ere, alga berdinak aurkitu dituzte enbrioi-zeluletan eta arrautzak jarri dituen emearen obiduktuan, arrautzak obulutegitik kanpoaldera eramaten dituen hodian.

Non aurkitu dute, oraintsu, algen eta ornodunen arteko sinbiosi-harremana?

Algen eta oskoldunen arteko sinbiosia aurkitu dute Ambystoma maculatum arrabio motadunaren enbrioiek zelulen barruan eratzen dute sinbiosi- harremana Oophila amblystomatis algarekin. Zehazki, mitokondrioen ondo-ondoan aurkitu dituzte algak Kanadako Dalhousic Unibertsitateko ikertzaile batzuek. Alga arrautzen kanpoko gelatinan egoten dela aspalditik zekiten zientzialariek, baina orain arte inoiz ez zuten ikusi horrelakorik zelulen barruan. Igorritako fluoreszentziaren irudiak aztertzean ohartu ziren ikertzaileak enbrioien zelulen barruan klorofila egon zitekeela. Ondoren, mitokondrioak algen ondoan zeudela ikusi zuten transmisioko mikroskopio elektronikoz. Adierazi dutenez, horrek iradokitzen du algek fotosintesi bidez sortutako azukreei eta oxige-noari ateratzen dietela probetxua mitokondrioek. Sinbiosi-harreman hori sakonago ezagutzeko ikerketetan, ikusi dute nerbio-sistema eratzen hasten den garaian sartzen direla algak enbrioi-zelulen barruan. Horregatik uste dute ikertzaileek ez zaiela lehenago antzeman; izan ere, normalean garapenaren lehenagoko faseetan aztertzen dira enbrioiak. Gainera, adierazi dute litekeena dela amaren "opari" bat izatea algak. Izan ere, alga berdinak aurkitu dituzte enbrioi-zeluletan eta arrautzak jarri dituen emearen obiduktuan, arrautzak obulutegitik kanpoaldera eramaten dituen hodian.

Noiz sartzen dira algak ornodunen enbrioi-zelulen barnean?

Gaixotzea debekatuta dago Acquapendente herriko alkate Alberto Bambinik ediktu polemikoa argitaratu du: herritarrei ez gaixotzeko agindu die. Hots, ospitalera joatea eskatzen duten gaixotasunak saihestu beharko dituzte herritarrek, batik bat kasu larriak badira. Agindua betetzen ez dutenak, herritik 30 bat kilometrora dagoen Belcolle ospitalera eramango dituzte indarrez edota gaixotasunaren larritasunaren araberako isuna ezarriko diete. Hala badirudi ere, alkatea ez da erotu. Aitzitik, herriaren interesak defendatzeko hartu omen du neurria, probokazioak arreta gehiago piztuko duelakoan. Acquapendenten badute ospitalea, baina eskualdeko gobernuak hura ixteko agindu du. Hala, datorren urte hasieratik aurrera, larrialdietako zerbitzua besterik ez dute izango herrian. Alkatea ez dago ados neurriarekin, eta eskualdea uzteko aukera ere aipatu du. Lazio eskualdean dago Acquapendente, eta nahiko gertu dagoen Unbria eskualdearekin batzearen alde agertu da. Lazioko alkate ugari agertu dira kexu eskualdeko gobernuarekin. Izan ere, eskualde berean dagoen Erromak jasotzen ditu diru sarrera gehienak, gainontzeko herrien kaltetan.

Esaldi hauetako zein EZ da egia?

Gaixotzea debekatuta dago Acquapendente herriko alkate Alberto Bambinik ediktu polemikoa argitaratu du: herritarrei ez gaixotzeko agindu die. Hots, ospitalera joatea eskatzen duten gaixotasunak saihestu beharko dituzte herritarrek, batik bat kasu larriak badira. Agindua betetzen ez dutenak, herritik 30 bat kilometrora dagoen Belcolle ospitalera eramango dituzte indarrez edota gaixotasunaren larritasunaren araberako isuna ezarriko diete. Hala badirudi ere, alkatea ez da erotu. Aitzitik, herriaren interesak defendatzeko hartu omen du neurria, probokazioak arreta gehiago piztuko duelakoan. Acquapendenten badute ospitalea, baina eskualdeko gobernuak hura ixteko agindu du. Hala, datorren urte hasieratik aurrera, larrialdietako zerbitzua besterik ez dute izango herrian. Alkatea ez dago ados neurriarekin, eta eskualdea uzteko aukera ere aipatu du. Lazio eskualdean dago Acquapendente, eta nahiko gertu dagoen Unbria eskualdearekin batzearen alde agertu da. Lazioko alkate ugari agertu dira kexu eskualdeko gobernuarekin. Izan ere, eskualde berean dagoen Erromak jasotzen ditu diru sarrera gehienak, gainontzeko herrien kaltetan.

Eskualdeko gobernuarekin ados ez, eta zertarako da prest Acquapendenteko alkatea?