DTE NDI lVIli!, i V M. RAYMV viRi illvminAti, sacrae ' paginae profelTdris ampliC ARS MAGNA, V! ; GENERALIS ET ; VLTlMA: QvaRVMCvnQje artivm et feten tiarum ipfius Ravmvndi Lvllii aflecutrii & clauigcra: & ad eas aditum faciliorem prxbens: ante- hac nufquam arti imprefloria? emun&iusconimcndata: , , atque per philofophumquendam huius £Uiexifiiium, ar- tis illius fideliffimum ihterprexem climata : vna cum fi- guris fuo fitu detentet in textis, & totius operis enti* cleatiuis. Intextis praeterea cuilibet partu capinilo & rvibric*, titulis & v annotationibus. * . C r * - , ' i Accessit demkm index ele- , t fatu & lotufles }fintcnttM elefttorei tompitSenf. rRANdOFVRTI. Typis loaniSauiii.impenfiiCotnelu Satorii .Ir.A. REVERGENDO, ANTIQVifi NOBILI- TATIS SPLENDORE, O M- VIRTVfVlM '6 E N £ II £ CLARIS- fimo Viro, Domino Ioan.Schvvighatdo aCron» bergk, Metropolitanae Ecclctfx Moguncmx Decano drgnifBmo, Domitio -s fuograriofow Vnt qui ih Deorum templis , quiq^ in rebus facru dedicandis conjecran- dify occupati , Vir tum dt aditatur* fajiigiis, Natalium 'mobilitate gene», rifque Jplendere atque antiquitate > tum vero pietate religtofa , doftnha excellenti, om- nium virtutum ornamentis AmpliJJim evertis cere - moniis attils fuos magna cum fotenn itate &deuo* tione conficiunt , litant ‘Dus ad aras potant, vocant * iyiuocant,ncminantq3Patroncs4ant,donant,dicant confecrant eorum tutela, quodcunque wftitiierant. Haud abjtmilis confuct ud o , tum ab antiquo, tum hocnojhoftculo apud eos invaluit, qui in auftori - bus, vel recens edendis, vel recudendis operam Citam . ' X i i * f EPliTOtA iccantfidque more Jane pcrnecejfario honeftijfimoq^ Namq^Vt inuidta , qua npn minus hac tempcfiate atque olim apud Tjranf.os Siculos obtinuit, plac an- da, Patroni aliqui prsftantes ncmina fuaautonta - , temquepratendant , vtque fauorem & applaufinnu Jcriptis jttis concilient», alterum equidem maxime necejjanum ,altertim laudat ijjimum exifiimo:quid enim tam circum JJcblc a quoquam fieri dicive pof- fit,quod obxrcRatorum latratus effugiat? quid ge* tuo tam vegetabili vi biuroque elaboretur,quod Pa- troni fiu (plcndorc & exifiimatiotie noti illufirari magis commenddrique queat. Pio dem nunc coufilio panfi fiducia jprajens quoque hoc Raymur.di Lul- lii opus plane admirandum,Reuererid.(ji Nobil.f'’* Ampl.injcribere facrumque facere inanimum in- duxi meum , quo videlicet opus nobilijpmum , 'Pa- trono & Meccenati notii minus nobili,gauderetfrue- returque,adhac vt optimorum doltifflmorumque i Virorum hortatibus , qui id vti facerem ferio mihi aut ores erant , tandem modefle acquiejcerem^.vo/e- ' bant enim illi opus hoc Jub Claritatis veftra i lluft ra- tione prodtreforas , non minus atque ante annos ali- quot, Breuis illa eiufilem a ut oris nofiri Ars,Hentici Corneli t Agrippa commentariis illujhata ,fub Re- iiefendi Patris atque Generofi Domini, Domini lo. Hnnis Laurentini Lugdunenfis, Praceploris prima - rit Diui Antonii apud RiuUm euerfum ,prouincia Pedemontium , patrocinio atque tutela in publicum abitjfet, quod hin 6 inde , tum dignitatis Jumma ejjet eminentia, tum infiituti ratio non abfinnlts, paribus* froindc fiudiis ornari quofy opera precium duce- bant.: 6 E D I C A T O R I A. bant,: Norant enim illi Reu er. 0 Nob.amplitudi*. nem vefiram maxime laudabile ducere plurima 0 varia f cire , eandemque*opfimas quafque difcipli- nas felicijjimi ingenii fauditateprofequt , quin oc- cultiores etiam abfirufiorssd fcienttas dihgcnti in - uefiigatione perfirutari , adhac quodvfitm harum rite fecum perpendens *debitum honorem liter arum fiudiis relinquat , adeo que ea veneretur * hterifjue nihil prius , nihil antiquius ducat; quod 0 omnes quicunque literis deditos conuiiiis ener are audeant* eque dignos odio* atque facrilegcs exijhmet, tem- plorum qf Deum prophanateres. Qlirn ad iJAf iner- is* partum 0 coelum 0 terra intremuit , Rhodio rumque vrbs* referente Pindaro* aureis nimbus a Ione irrigatae fi* vnde incola aram. Dea illi artium erexerunt* vfum earundem procul djtbio infeUigen^ tesiverba Pindari Lyricorum Principis propter mi- ramfuauitatem conuerfa recitabo : Rhodiorum vr- b em ,tn quit, magnus Deorum Rexjupiter aureis ni - uihus olim irrigatam reddidit, quando V vicani ar- tificio areaque bipenni , efummo patris fui vertice proruens fjfyCinerua ingenti voce exultauit * adeo vfque vt coelum terraq, mater propter e a inhorrue- rint.,. Lepidijfimam* iMntyvMalegantifimamque fabulam \ quam haud dubie nihil quicquam Apol- linij iJMufarumq^facerdptcs Poeta temere confm • xerunt: Nam cum Plato dicat , nequaquam Poeti- cen expertem l» ejje Philojophia * fieri non potefi , vt nequicquam vel ab Hcfiodq , vel Pindaro, vel qui- bus tandem cunque literis* citra iucundum fuum a- fnoenumqfj myfterium tradita fit r Proinde ratio hu-. . / y( i ^ •< X » , 1' ' r ins mythi apertijfima e fi. Quod & ipfum 'Reuer.tf •Ncbil. V. Ampl. tufla librans trutina, Rhodiorum vefiigiafiqueus, nonaralh filum Mufis conflit mt, fid & vntuerfam domum fluam illis aperit ,eas fisfii- pit, demiratur, fouet, contuetur, cjud potefl benevo- lentia, beneficentia^ complebitur & exofiulatur : pro quo beneficia quam fint recico ni fatura Utera, & difcipltna , non e fi meum nunc tenuibus iciunifque ■verbis exprimere. Qui liter as fouet,in ingratum nt - bil collocat, nec enim ingrata ejfe pejfunt litet^a qua •pfagratitudmem docent.. Ha aduerfiustriftia qua - f/ie Nepenthts fuauijfimum crateribus mifcent , vt omnis moeror facile euaneficat. Scylla & Charybdu latrantes rapidi ^ vortices non abforbebuntyin peri * culorum flubibus sJtyCtnerua fubmergi perinde at- que Flyffem non finit-, A dira Ciconum vi Uberant j -vt nec Circe quem vel in fuem horribilem , vel irt, fauam Leanam transformet, CMoly proflanti (fi- mum pharmacum Mufa fujficiunt , quo pocula ve- nefica intoxicata, ipfamque ineant atnecm vinca- mus : tutum denique ad ipfum Ditis regiam ha pa- tefaciunt aditum , incolumemque ad fuperos redi- tum proflant, : Pluta nobis erit impotentior, noflra- qne provolutus ad genua fi vibum profitebitur, fic^ uti ncutiquu pe fime cecimtDorciafiflula,hifie mo- dulis infimans Quos tJfyCufa benignius a flexerint, jeos nihil qui equam potu vel Circe lafirit. Qui vero tflud ? cjfytoly «t/ Kdv nihil non aduerfi propul- fansfubminiflrant, herbam omnium longe pulcher- rimam, hoc efi prudentiam & vim quandam co- gnitione rerum inuibanu , qua fi tum pebtu tunt, i-fiti/2'''- ccrPw r' illi exitio cffepoflit. Nunquid enim aliud Prtncept & Corona Poetarum Ho/hejrus nobis pertJMolyk xJtyCercHno datam ,ceu per tranfennam ofienditjii- fi munitionem quandam , & Heroicam contra ad- ner fa fortitudinem, atque Jdpientiam ftudio melto- v rum diftiplinarum partam -> ? nec enim abs re perpe- tuo Tlyffi Mmeruam & Mercurium , hoc genus rehquos Desim.; comites ac tutores adiungrt. Ha perinde ac Peri laus dam- numJlruttnt , quantumuis enim jkuiant, nocere note admodum pqffunt ; in tales fejliuus efl Gabria • . • po logus t quem Jic ille tradidit pofteris. Tauri Cornu fedens Culex ,rogauitnum vellet assolare fe , cui quemadmodum non cognorit J eden- tem tjic neque auolantem percepturum, rejponditx Culices prorfus funt eiufmodt calumniatores, quibus • fortiores funt litera , quam vt reformident, , robori diftipltn&runt obejje non pojfunt calummat o\es cu* )K * * / t EPISTOLA lices, nam infiar Tauri neque fintiunt quicquanu , > neque curant vefltgiorum ruditatem , hoc e fi, con- tumeliam ludi briaque . • Qualis enim fuperbia in cornu tauri culicis ? num incommodare vel mole- jhss ejjepoteft ? Flcifienturfi Mufit,credite 6 Culi- ces , abjhnete admoneo, priufquam slpelltnts arcum tJMineruaquc fentiatts vibratam hajl am\non be- ne ceffit Promethea , neque Gygi centimano , neque Encelado , fxoni, Tantalo , tJfyCar/ya , & aduerfum to( exempla audetis Diis immortalibus rcluttan ? V rflra ttaq1 R euer. Dignitatis, Vtr ampltffime , can- dorem ergafitenttas agnofiimus ,obuiifque eum vi- nis ample ftimur. Horutn vero /ludiorum fiientia- rumque progre/fum ,Lullius nofter non minus at ityCerctn im olim ingen ioflflim e hoc opere inflituit , quod vt tllufirius patefiat , licet opus ipfum per fi id abunde declaret , nos tamen Mercurii rudimentum eo libentius ex Homeri Hymno repetemus , quod eo ■ nihil ftiauiits,nihtliucundiu6 efie pojutjnfce itaque modis Ule cecinit. Pofleaquam ex immortalibus matris Jus mem- bris Mercurius proliliit, non multum porro in /aera eurapermanfit,fid enim prodiens ante /belunca ve- fiibulum , herbam floridam ibidem depafientem i» tefludinem lenta gradu it er faciet em inuenit, quam ybicon/pexit , riflt domumque retulit, cani ferri la - mina pellem detraxit , animam in montibus ver- fantitefludini demit, fettos calamos per dorfunu nares infixit , bouis pelle non infiite circum eH e an p Amplexus, feptem confinAs ouium ch er das /uperin- duxit, tandem periculum eius faciens sJATercu- K l I ^ . * 4 / DEPICATORU fiHfi pulchre fub manu eius Jbnuit tefiudo , vt vel?* tum Ionem tum tJMaitim ub leti aret zJMercurrus^ ftoc Hymno maximus States Homerus, quo ordine ' 4* fi u dtts procedatur fubmdtcamt, quod ipfumLul - Itus nofiertn pnefinti opere affabre prafiitit. tJfyCer* curtus e membri s Iquts & c JfyCaia immortalium 4 parentum prodiit , quid aliud eil nife eloquentiam* eloquentiaque peritor, & ingenuos fi udiorum Pra- ceptores jdtuina/dpientia coele fit fuperum dono, li- teris crear 1 prirhunu. eJfyCercunus itaque non diti in cunis perjeuer at , fid protinus egrejfus foras libe - Tale fisum officium exequitur , id eSl liter a , vt pri- mum tn lucem fefe dederint, , reperiunt quos inno- uent, ad meliorem frugem ducant, transforment, , Quid ? homines ne? Tefiudinem fime non homine* inquit Poetamur vero Conchis aquip arantur? quod fyluefirts rudes & inculti, quafi in m entibus inter arbufia & fiaxainfiartefiudtnis , non inter homine* verfian videantur .potiffimum fiolida & infcia iu- uentus teftudine magis agrefiis tardior que extfiens, (S quantumuis excellentia ingenia nafrantur, ta - v men tpfif perinde, ac aliis infiitutio primum neceffa- ria eff , Quidam fit apte (ponte ad iit er as rapiuntur ' quidam ne coalh quidem progrediuntur. Quod fir- . Mos calamos infigat , bubulaque pelle amiciat ad fi receptum puerum Mercurius fo vergunt ^quod pla- ne aliam natur anu , alios, mores Praccptor formet, eumque ad percipienda humanitatis fi udi 4 prom- ptiorem aptior emque reddat, donec fiptem intendat fibras canoras, qua frptemplicem, bonarum difei - pltnarum orbem abfoluunt, quarum rationem qui v . , )?( f % ! EPISTOLA . V ' fibt acquifiucrit , tum demum Iouem & Maiamy hac e fi fitperos, ccelefiia bona , artes quarum alu- mnus efit laudat , pr*di$aL , fita quam ajjecutut e fi do lirina felicitate Utatur & perfiruituryopta - tam que fibt metam contigijfie exuit at,. Recitaui hae eoexaftius ,qnod plane eodem pallo Lulltus nofier fibt cum kJMuJis Atufarumquc alumnis negocium ejfie intelligens , Chelyn fuam (eptichordem hoc opere tanto artificio aptant , vt fio lus omnibus aliis pal' mam ture optimo praripuififi tu dicar i pofitt\ quod vt planius fiaty vtfi opem huius aliquem gufium gra- tiorem habeamus , repetam hoc loci ea , qua viro ex * tra omnem do linna aleam po(ito,Henrico Cornelia esfgrippa in fiuis in hunc Lulltum noftrum com- mentariis prafiari vifiumfiuit , verbis tamen adin- fiitutum nofirum exparte accommodatis. Raymundus itaque Lulltus ytnquityfiacr a pagina profiejfior amplifiimui, artem ad fidentiarum inuen- tionem compofiuit , quam exeo inuen tinam nuncu - pauit,& ipfitm qttidemper multos ac vahot tra fla- tusJparfim ficriptis tradidit , quorum alium vocauif artem demonftratiuam->, altum de mixtionibus , a - lium artem breuem , alium artem magnam ,gene- talem & vltimam >eam quam imprafintiarum lu- ci refiituimus: astfrtem videlicet eam Diale fiica num poficere a ufius e fi, qua de re quifique audire vel- let) de quouis [er mone abunde quu valeat dijfierere , atfeinuenire quadam arttficiofia nominum & ver- borum dtftafiiione atque in vtramque partem de i V.( * , amni w nni fermone propofito , hoc plus quam eleganti ar- • tificio verba facere , concinnaque argumentatione dtjputare , neque vllum vincendi locum altis relin- quere , quin imo res velminutijfimasin immenfum dilatare : quam artem Autor quidem Lugduni fu- per Ttloodanum inchoauit yAnno Domini /qoj. (fi eidem poflea Ptjistn Italia , in monajlerio Domini- canorum Colophonem impofuit, Anno t qog.de qua quid plenius , quid excellentius dici queat, y quam cum eam minime vulgarem nectriutalem profitea- tur, nec circa vnum aliquod obi ellum occupari yfed artem artium (fi omnium rkginam efle, qua duce ad reliquas omnes fetent tas (fi artu facile con/cendas, .ita vt non mode *n illis mediocrem difiiplinam ,Jed (fi infignem do (Irinam rationabiliter valeas profi* teri. Ea autem eft artis inuentiua dignitas (fi pr se- cedentia , ea gener alit as (fi certitudo ,vtfefola fuffi- ciente f nuda alia fciintia prafuppofita , non vllo in- digtns forinfeco tuuantine , in fallibiliter cum omni fectir itate (fi certitudine, errore omni f emoto ,deo - mni re fcibilfveritatem ac fcientiam fine difficulta- te (fi labore inuenirenos faciat \fnfuperomnu alias fcientiasfub fe eamplcttens (fi ad verum ordinans, ' folkens omnes quaftionu (fi obie&tones, qua circa quodcunffiibile fieri pojfunt , nec vllum fcibileefb% quod hanc effugiat , argumentatur infuper per ar- gumentainfallibiliaycertiffima (fi notiJfima,quibtV nemo potefl contradicere : i deoque non indiget alia- rum fidentiarum vel feripturarum tefiimoniis ,fed ipfit omnem aliarum feripturarum ac J ciendarum ^ . 4 uttoritatcm^tiam ipfam.facram firipturamdtfi EPISTOtA ponit, er Mnat 0 probat,. Habet erum principia v* niuerfialia ,generaliffima 0 notijjima , cum mutua quadam habitudine , a* artificioso difcurrendi me - do t in quibus omnium aliarum fidentiarum princi- pia 0 difiurfus, t an quam particularia in fiso vnd Uerfiah elueeficunt. ,, Itainfiupcr huius fidentiae ft promptitudo , 0 fa- cilitas, vt etiam pueri impuberes ,hac arte freti, in amnibus ferme facultatibus doQe dififierere pojfint\ rpulti etiam qui in extrema frnettute fi ad literds contulere , hac arte paucis menfibut in virot dottijji- mot euafire , ita hac ars omnem temporis indigen- tiam vincit & inopiam-,. Quod ne fabulofium vi- deatur, extant nofira memoria tefies, cPetrus Da - guinus Mediatus, 0 Iacobus Ianuarius , viri tota Italia celebrati i quorum prior tricefimo fieptimo at a - tis anno, cum vix prima haufrjfiet liter arum elemen- ta, fieptem duntaxatmenfrbus huic artificio incum- bens % omnibus doBifiimis viris miraculo habitus fff, quem 0 tota fere Italia verbo experta ejl, 0 a- pera eius in hunc diem quantum doftrina prajhtit, pra fi ferunt,, tsflter autem ( quod magis mirurru, efi) cumfeptcmperegijfet lufira, k literis penitus ai Itemus , in tantum hac arte profecit xvt ficut ex (cri- ptis eius videre licet i nulli doBorum hominum _» Jit poft ponendus. Notum eft Fer dt nandum Corduam Ht (panum per cun&a vitra citraifi montes gjmna- fia,ommb frudiis hac arte celebratifiimum extitijfie\ atque mundus S abunde , qui librum creatura- rum,fiue Theologiam naturalem edidit >eo ipfio pra * ter reliqua ficripta fisa fatis ofiendit , quantum hac i arte DIDICATOTIA. &rte valuerit. Prtterea lacobum Fabrum StapU* . lenfem >*c Carolum Bouillum,apud Partfios diuul- gatse ptpient ia virosfiaymmdodeuotifiimosfcimuSy eorumejne [cripta tefiantur. Et vt ad Germanos ve- ' tticim-jy ^AndreaSyPetrusylacobus 6 er mani fratres* natione FrifioneSy cognomine Canterii , vnica cuuls prore adhuc pueri decennes , in omni difciplinarum genere y egregie dtjferqercrftiot non modo Germania £5“ (jailutyjed tota peni Italia , ippque Roma &no* uit & admirata e fi. Horum Andreas Cornelio A- grippa huius artificii Prxceptor contigit. cAtqui hac quidem ad operis commendatiinem facientia * hoc loco citata [afficiant, : De cAutore ipfo dequt [criptis eiufdem breuiter repetam , qua huicinfiitu* to feruiant,. . RaymundiU itaque Lk!liust tejte Tritbemio,vit in tJMedtcina eruditus , in peris & diuinis literis longo (ludio exercitatus i eremita faflus,& poflea diuini verbi prxdicato* egregius fi np Jit in theologia l ' multa. Iacobus Faber Stapulenfis tn huius Rgj- mundi libris vifutefl fibiplurimum proficere , vti- pfe fatetur in quadam Epifiola in principio Libri 'Rajmundi Eremita de laudibus jAFaria. Scripfit etiam Lullius in eJ^Cedi cinis non contemnenda o- pufcula, e quibus vidimus ( inquit GejherUs) opus mirandum & celeberrimum de Febribus }cum cha - rattcribtts qutbufdam ($Houis tabulis eligantifii- mc ordinatis alia quadam qua ad manus nofiras nondum venerunt,. Claruit anno i}it.Scripfit Me- tafhjficanoua , & Philo fiphia in Auerroifiasexpo - i (hilationcm , fui liber alias thfcribitur duodecim „ V principia PhilofiphU aut Phy fica. Item ProtterlieH rum Ubros tres i qut varia quidem, pracipue autem.* Thcologicatrattant. Ifsm de arte Cabahfiica , vel tntrodutt tonem in omnes fcienrias. asfdhac Tfago- genm Rhetor tcam , qua varias rerum variarum ac artium diuiftones at tabulas continet : PratereaA- firologiam . item defieretis natura fme quinta efi fintia,quam vulgo defiillatione vocant Jibros duos* item Lilium intelligemia , de nsflchimia ni fallor^ liber manu feriptus . T ism vero zArtem hanc ma*. gnam Generalem Vt It imam, Chelyn 'videlicet iU lam Lullianamfiupendamplane atque inajhmabi- lem ifiptichordem , canoram , &diutnam prorfus% Moly & Nepenthe contra prafligi as quafiunque efi fcacijfimum , abipfi Mercurio ob latum diuinituu ■Quam Artem Rener Nobil. K Amplitudini dL gn iffimcfane ojferr e voluimus ,qUod ipfa etiam p?a* ter gener ofamNatahum dignitatem, ampltfmo in- genio prudentiaque fummd drnatus , nihil eorurru* quafiiripojjit , ignorare velit, esfecipiat itaq Rc- eseren. & Aob.f^.Ampl. LuRiaHumhfic arttficium, fronte Ut a animo % benigni fimo , quodfc imprafin * tiarum offertur munus , mehercule egregium poif tnultosnunc demum annos redux fa tinearumdfi tu vindicat unu , nec non a doilifimo ficuli huius in dori orum virorum manus ' venire n PKTMBKSQlHSl 'i ^fh^- » ■ ,» v *-r- /1 ^ »7 ‘«CmL ' {» V i l , * ^ ■ "E|)J V * " * ■ • 'l . V DEDICATOR IA. venire placide fnft ineat*. F tlit quoque eadem Re* ueren.& JVobil.F , AmpJaltem partem nobis in haf vjfirii declarat Une ejffe reliquam , qua videlicet vo - lutitatis noflra fignificatio non omnino pefltma om~ nibus palam innotefiat.. F^os vero omni ope noflra vtctfim contendemus attenuemur fedulo , vtftu - dia noflra erga R.($ N.F.A. ab animo beneuolen - tiflimo omni cum obfcruantia pr ofella inteUigat .* Hifce eadem feliciter valeat* , & nos noflra q* iudU cio atque gratia fud perpetuofoueat*. Data Franc- for dii fmperialium Kal. Scptcmb. Anno i s y4. t R.&Nob.V.AmpL 1 v ojjicioje colent^ . ’ aI » Vx . 1 ' . ^ '/ ( * ; * . . Vi . \v ^ i - - Cornelius Sutorius Bercka- - rhenus Agrippinas. • ? 1 • \ lx A* .V„t. .. ; . , . ». ^ fi. § j#' T J ir LAVRENTII THE(% BALDI CENOMANI SVPER DO- ilS HVIVS ARTtS, V RAYMVNDO L t L* Eo, nullius linguae, nullius Ve artis diuitii- tus experte, excogitatae : adle* 6torem epigramma. I Hic quid mejjis habet leftor decsftt libellus: Sit tenuit quamquam, rarus Achatit horni. Explicat hic : claris qua non nudauit A thenit Doliorum (exemplar Pallados omne)ehorme. Quod ne0. Trtvue farsprtn- f .p— i huius o- perit. Expofitio alphabe- ti. I PROOEMIVM. dicantur generaharquia omnes bonitates aliarum fcies^ tiarum advnam bonitatem generalem funt applicabi- les. Et 'dem dico deomnijms magnitudinibus advnam mignitudincm generalem. Et fiede confimilibus aliis, fuo modo dicendum. Amplius quidem h*c feientia generalis potell nuncupari: quia quxftiones generale» habet ad omnes alus quarftiones,qiiaccunque (int,ap- plicabilcs. Omnes enim in illis implicantur, &funthx, (ciI.Vtrum fit, Quid cfl;De quo eft;Quarecft; Quantum eft;Quale efl;Quandocfl;Vbi efl; Qiyamodoefti&Cum quoell. Et fnntdecem , vt apparet numeranti. Item ars if>a efl generalis ratione mixronis principiorum & regularum, quam habet: vt inferius patebit. Nara ficut propofitio incommuni fumpta, eft generalis ad omnei propofirionesrficfuomodoifta principia compofira,in communi fumpta, funt generalia ad omnia principia particularia compofita. Sed vt dubium remoneatur: dico quod omnia alia principia funt particularia relpe- E ALPHABETO». / E. fignificat Poteftatem. Principium, Quare, Homi! • fiem, Temperantiam, &fuperbiam. F. fignificat Cipiennam, Medium, Quantum, Imagi- nationem, Fidem, & aci Jiam. G. fignificat Voluntatem, Finem, Quale, Senfitiuara, £pem,& inuidiam. H. fignificat Virtutera.M liotitatem, Quando, Vcgc- tatiuam, Charitatem,&liam. 6 I. fignificat Veritatem, Squalitatem, Vbi,Elcraenta- titiam, Patientiam, & Mendacium. K fignificat Gloriam, Minoritatem, Quomodo,* Gum quo, Inftrumentatiuam, Pietatem, & lnconftantia. Hoc vero alphabetum, cordetenus oportet fcire: quod fi tfatA non: artifta minime poterit vti i fta arte fiue iplam prafti- Care. Et eft pofitttm hoc alphabetum mhacarce.vrpcr ipfum figmfacentnr principia, &qu«ft.oncs huius artis, & ea quae mipfis continentur, & ad propofitum adduca- b,,u ^ inKUCa«li. verus, Ccttas>& ^uui /'• SECVNDA PARS PRINCI- PALIS HVIVS OPERIS: QVS EST defiguris: & primo de prima figura per A.fignificaia. , ' v x ' S E C V N D A PARS " PRIMA FIGVRA. guatutr 'pleurxfiintquatuorrvtpatct in prxlenti pagina Prima JtgurA. JT hgura e (Vdefignata per A:&eft circula ris,diuifa in no- t>e pri- ucm cameras.ln prima quide camera cofiftit B:in fccuda ma /■>»- vero C:& fic de aliis. Et dicitur circularis: quia fubie&u- r a , qua mutatur in prxdicatu, & e conuetfosvt cum dicitur : bo- eftctrcu- nitas magna, magnitudo bona , magnitudo aeterna, /£- r. lari*. ternitas magna. Deus bonus; bonus Deus, & fic de aliis: Circula- fiio modo. Per talem circulationem quide poterit artifta /i* pnma cognofeere ea qux conuertuntur,& ea qux non conuer- fgura ad tuntur:fitut Deus eft bonus, & huiufmodi : qux poflunt rjutd pro- conucrti. Non autc Deus & angelus conuertunturrncq; dtft. bonitas & an gelus: neq ; fua bonitas & magnitudo : Sc fic de aliis terminis. In ifta figura implicatur omnia, ficut quando dicitur: Deus efi bonus, magnus, xtcrnus,5^ita „ dc reliquis. Angelus eft bonus,magnus, durabilis: & reli- qua. DE FIGVRIS. y' e- tum, eft ficutlinea in medio duorum pundorum. . Su- Jtnu. pra angulum finis fcnptafunt: terminationis, pjriuatio- nis &caulx finalis ad denotandum quod funt tres fpecies finis. Eft enim finis terminationis, ficut terminus regni vel campi. Item eft finis priuationis : ficut mors quae finit vitam. Et eft finis caufalis, ficut Deus, qui cft finis & cau- la omnium rerum. Supra angulum maioricatis: &fic de angulis aequalitatis & minoritatis feripta funt: inter fubftantiam &fubftanriam ad fignificaudum quod vna fiihftanna cft maior alia: ficut lubftantia hominis quae maior eftiif bonitate vel virtute quam lapidis fubftaiia. Item lnterlubftantia & accidcnsad fignificandum quod . lubfbmia eft maioraccidente,velutilubftantiahpminis quar maior eft quam fua quantitas &fimilia. Erinter accidens & accidens, ad denotandum quod vnum acci- dcnseft maiusalio, ficut imclligerequam fentiie. Et fic luo modo dici poreft de minoritace,cum tclanue (c ha- J>caut.tt uner iublUuua & lubftantia eft aequalitas, ficut hom® 9 de riGVRis. r * fcomo & Iapis, qui xquales funt in genere fubftaori». Et o *nt€t accidens & accidens cft aequalitas, ficut intclligere k amarc>quz aequalia funt ingenere accidentis: & mtee fiibftantiam & accidens efta:qu*Jicas: ficut quantitas & fubicaum fuum qu* fun t atq ualia per exten fion em & fu- perheiem. Angulus viridis qui eft dcdifferentia,con- sfngttU cordantia & conirarietate cft generalis ad omnia. Nam Sindu. quicquid eft, vel eft in differentia , aut concordantia, vel conttarietarc. In ipfo autem trianguloquicquideftim- plicitam cft. Differentia tamencftgcncraliorquam con- cordantia flccontrarietas. Plurcscnim tes poliunt effe differentes quam concordantes &contrariantes. iicuc Petrus &Martinus qui differunt, & lj>cciec6ucniunt,fei. xitatis, aequalitatis & minoritatis, & etiam quo ad genus fubftantiale & accidentale. Et ifte afccnfus &dcfccn- fus eft valde artificialis ad acquirendum fcientias. Diximus dc fecunda figura» quae inftrutncn tum eft in- j Ifilogm. telledlusjcum quo agit in prima figura,quoniam per dif- ferentiam diftingui t inter bonitatem & magnitudinem, &huiufmodi,& cum concordantia concordat: Etficde aliis fuo modo.Itcm diftinguitcumdifferetia inefientia bonitatis per bonificantem, bonifieatum Scbonificarc. Et cura concordantia quidem cocordat, quod fintidem " per eftentiam naturaliter: moraliter veto non , quoniam differentia non innarafcdacquifita efteoqubdoccafio- .:V. ne funt principia. DE TERTIA FIGVRA EX PRIMA ET SECVNDA COM- POSITA. BC |CD[DE | EF |FG|GH HI |IK| BD|CE UF|EG|FH|Gl |HK| BEjCF DG|EH|FI GK | BF|CG|DH|bt |FK 1 . . :..~x BG!CH|L)I |EK{ BH CI |DK| • H. :S t. .ni >d.i. !><".) 'rffciib CJ1JC. smiatyt m < .. *' : j j i« La.1/ 1 > *ij - . .vl 3>i.S • . f rjsdcrl k . ndlfnijial ‘h o i2 G.Uxhiiiej ( Q Varta figura tres habet circulos,vt in ipla apparer, De & comprehendit pumam figuram, lecundam& ter- / % tiam:& in ipfa colliguntur illa principia, ex quibus tabu- . ™ Ja eft compofica. Quoniam camera de B.C. D. facitco- / » lumnam in rabuladeB.C.D.compofitam. Et camera de te * ** 15. C. E.facit columnam compofitam de B.C. E. Inten- 0' tio, quare h*c figura eft polita in hac artejeftvtexipfa h**# Hac tabula perordineni , Scquod homo mujcas rationes si^ ^cmultas conclufiones (ciatinuenire, praedidis rajtioni- /** >n busad vnam condufionem applicatis, refpiciendofigni- UCarte .ficata lirerarum , &applicando adpropofitum talimo- , do,quod nonfequatur inconucniens neque impoffibilc^ Contra prxdidla fignificata. Circulus mediocris do,- c cc inuenire medium conclufionis ficutC.&ficde aliis: quod cft medium per quod B. & D. participant ma- gnitudinem. Et fic D.exiftcns inter B. &E, quodnon permittit participare bonitatem &poteftatem percon- elu,ctPr * trarxe tatem: idcirco medium concordatiuum fiue po^u- ta. Ctrculm medio- cre ad Tertia fors prin tipalu hu in» «fer it: tj na eft de diffini- tiBMtbut. P*.^ n ■ * ' v ti TERTIA PARS latiuum eaufatcoclufionem affirmatiuam:& contraria-’ tiuum (iue difiun(ftiuum,ncgatiuam. Finis lecundx partis priivdpalis huius operi;. DE DIFFINITIONIBVS: ET EST TERTIA PARS P R I N- C 1 P A L I S. ISta tertia pars eft de diffinitionibus principiorurorvt eft diffinitio bonitatis,quxefthxc. Bonitas eftens ratione cuius bonum agit bonum.*N magnitudo eftens ratione cuius bonitas, duratio & reliqua, funt magna. Et iftud vocabulum & reliqua fignificat alta principia, non tame fimpliciter , ficut dicere , in Deo eft bonitas.magnitudo, &c. nonintelligitur, quod ideolint maiotitas, minori, tas , neque contraiietas. Duratio, eft id ratione cuius durant bonitas, magnitudo, &c. Poteftas,eft id ratione cuius bonitas, magnitudo & homini poliunt exiftere & agere. Sapientia, eft proprietas ratione cuius lapiens in- cclligit. Voluntas, eftid per quod bonitas, magnitudo & fimilia,funt deliderabilia , & per quam fuppofitum bonum, magnum &c.cft volens. Virtus, eft origo vnio- nis, bonitatis, magnitudinis, k huius genens fimilium. Veritas,cft id quod eft verum de bonitate, magnitudine & fimilibus. Gloria, eft ipfa dele&ario in qua boni- *as,magnitudo & alia quiefeunt. Differentia, eft id per quod bonitas, magnitudo & fimilia, funt rationes claras Icinconfufx: &etiabonificans,bonificabile &bonifica- fcfuntinconfufa. Concordantia, eft id ratione cuius bonitas & magnitudo & reliqua in vno& pluribus con- cordant. Contrarictasjcftquorundam mutua reliftcn- tia propter diucrfos fines. Principium , eft id quod (e habet ad omnia ratione alicuius prioritatis. Medium» - eftfubiciftum perquod finis influit principio, &principi- nm refluit fini lapiens naturam vtriufque. Finis, eftid, in quo principium quiefeit. Maioritas.eftimagoim- snenfitatis, magnitudinis , aeternitatis & reliquorum. jEqualitas,eft fubie& qux alio modo ne le poliunt habere. Vltecius ficut dicitur, boniras efiens ratione cuius bo- > nus agit bonum, ficdici potell de niagnitud, ne, magni- tudo ell ens ratione cuius mogn us agic magnum, & xccr- nfias producit xternum:&fic de aliis. Amplius ad ex- planandum diffinitiones principiorum, poteft aitifta ex- planare & declarare cum natura eorum, quoniam boni- tas non haberer naturam fine innaro bomficance,boni- ficato & bonificarc. bfeq; magnirudo abfq; magnifican- te,magnificato & magnificare , neq; xtermeas fine xrcr- nance, xternato&xceruare: &fic de aliis. E clina fCTram principia non haberent, bonicas quidem non cllecens » xationecuius bonus agit bonum naturaliter. Neq; dura- tioeilct ens ratione cuius bonitas, magnitudo & reliqua- durant. Etidcodeftrudisdi/fiuitiouibus, principiaqui- dem nulla e irent: neq; ena totum vniuctfum eflet quod . falfum ell, eo quod devniuetlo experientiam habemu» quod eft. Item per hoc principium lapientia, inteibgen- dum eft, quod deintcllciShi intelligitur, &in omni alio enteprxter fubftantiam taticmalem,pcr(apientiamin- 'Cantra ftin&us,& per voluntatem appetitus intelligitur. Am- amuU- piius aliquis forte habens dentem caninum & linguam ftres bu- lerpecinain, principia noftr3 Sceorum diffinitiones fper- jfft artu. net & calumniabitur.Arsautem vuh.quodvnu principi- um adruuetaliudjlicut fi diceretur ; pofito quod magni. tuda DE DlFflNITrONtBVl tudofitensrationecuius bonitas eft magna: & quodo* nncs bonitates fintmagnxaequaliter: negandum eftper irincipmm maioricatis & rrynoritatis & contrarietatis, |U3? quidem non permittunt1? quod omnes bonitates tntmagme aequaliter. Finis tertiae partis principalis huius operis. 2VARTA PARS PRINCIPA-? LIS, EST DE REGVLIS. ) Egulxfunt decem: fcilicetvtrum,quid,& reliquae, rfi Quarta rn alphabeto iam lignatum eft. Iftx rcgulxfuntdc fartis htt :m qua ftiones generales, per quas omnes clTe omne tus «pe, i* uxfitum,& quomodo id de quoquxritur, p0mrur,ii> qua eft fis eft iucefa&um Sccoloratum & etiam fignificatum deregu - telleclui fecundum eflintiam & naturam regulse, ficut lis , Rt*- itet rnGrammarica.NamficHtomniavoeahuladeclt- brttA. ibdia nominalia includuntur in quinque declinationi- is: & poiTunt declinari pertpfas. Sic luo modo omnes x quarftiones prxter iftas huius artis (qua: fieri pof- it}rncluduntur in ipfisdccem, &ad ipfasquidcm re- ~ cuntu‘,& etiam per i pfas regulantur ratione generali,- isquam habent, btficuthxquxftionesluntgcneva- : fic&lpectes earum. Sicut enim bonitas omnino elt icralis cumfuis generalibus, bonificatiuo, bonificabi- 5t booificare: finequibusnon poteft elle omninoge- r ' ■alis, fic de quxftionibus decem huius artis, qux cum ciebus generales funt. DE REGVLA B. Egula de B eft nrum, & eft de polfibilitate, vtrtim QueJfU l hoc de quoquxriturlu,velnon fit: & talis poffibilt- i deregu*. caulae fidem, fiuc credulitatem, fiue fuppofitionem: laB. a lupponicquod vtraque pars lirpoffibilis, videlicet mariua&negatiua. lfta quidem regula de B. habet I/laregte. Ipecies:. qux funt dubitatio, affirmatio, &negatro. Iu tres ha arimamlpeciem oportet fupponere.quod lirant no, Xt Jpeci. tclletflus non fir obftinatus & ligatus , fed imteftiga- 1 es. t ,tc tranfire poffit ad arringendain affirmatiuam x egaciuamcfie veram. Et hoc cum tali conditionem ; A 'T* X •f. \ i ’ fi \ r Xm • • x. dert- gula C. ejuA ha- iet quat- tuor fpo- etes. Primu j (pectet. Secuniu frtcttt. •U QVARTA PARS femper concedat hoc quod magis recolibile eft, in tclligt- bilc, & amabile, in conclufionc ede verum adiuuandoic cum principiis & eorum diffinitionibus, &cum aliis re- gulis:vcfiqu$ratur,vtruif (Tcintclleftus.Ec videtur quod iic,quonia magis recolibile eft intdligibile & amabile, ipfum e (Te, quam non c(Te. Et hoc fecundum prxdicatam . inucftigationem principiorum. Quando dicitur, qubd hoc quod eft magis recolibile & amabile eft eligendum:' intelligcndum eft, quod eligatur cum maiori incclligibi- litate & non cum minori. Qu,oniam quando affirmaciua aut negatiua eligitur cum minori rccolibilitare & ama- bilitate fubiefta : talis quidem eleftio non eft de gmere philosophiae fiue feientix: fed potius de genere bdei SC credulitatis. Quonia autem eleftio cum maiori rate in- telligibilis xqui pollentis maiori recolibilitati & amabi- litati,generatur quidem vera (cientia&ncceftaria,inqu< intelleftus vere quiefeit: quod vere attingi t obieftura.Ec iniftopaftu confiftit tota virtus huius rcgulx. DE R E G V L A C. R Egula deC.eftdequidditate: eo quod eft fubieftunf & fons diffinitionum entium, (icut fupra in diffini- tionibus principiotum figurautm eft.Ipfaquidem regula habet quatuor fpecies. Prima fpecies eft de diffinitione, & diffinito quod cum ipfa diffinitione conuercitur, vt cum dicituruntelleftus eft ede fux edentix.Iterum & eft illud efle cui proprie competit intclligere,& fic de aliis iuo modo. Secunda fpecies eft, quando quxritur dee» quod habet in (e edencialiccr & naturaliter, fine quo ipfa res noti poteft cffe,ficut cum dicitur, intelleftus quid ha- bet irt fe eden tialiter & n aturali ter, fine quo ipfa res non poteftede? Etrefpondcndumcft,quod habet innate in- tellcftiuum,intelligibile,&: in lelligere.Et innato intelle- ftus per intelleftiuum eft agens & intelhgerts, & cum fiio proprio &innatoinrclligibilicft intelleftus poflibilis,ia quo intelligit intelligibtlia peregrina,quxnonfuntde fuaeflcntiar&fuurtiintelligcreeftaftusinaatus&intrin- fecus. Et omnes tresfunt vnus intelleftus & vna edentia indiuila: &in ipfo quidem intelligcrc intrinfeco ipfiu» intcl- i DE REGVLIS. ntclle Aus caratherizatur intelligcrc peregrinum. Sicut cacach c rizatur intelligibile peregrinum , in in celligibili mcrinfeco. Et hoc quidem neceftanum eft, vt pallio cum palfione; &adus cumada libihfisadinuicemcorrelpo- deanc & decenter fe habeant. Hoc cantura dico quan- do intelledus cftpradicus: quando autem theoricus nequaquam. Sed iple intelledus cft id quod cft li.n- , plicitcr,ticut rotura quod cft per luas partes libi eocffien- tiales. Per hoc quidem quod didurn eft de intclledu intelligitur per quem modum intelledus eft vniuerfalis & particularis: vniuerfalis quidem eft in quantum po- tcft intelligere hoc vel illud. Et fic defuo intclligibili, €utnquoeft vniuetfahsad recipiendum hoc intelligibilo vel illud fuccelliue. Etficdcaduintiinfcco:lcilicet intel- . ,\ ligerccum adibus peregrinis fuccelliue. Quod autem verurti fit quod didum eft de intclledu , latis quidem cft probabile per diffinitiones principiorum & regulam de B. Nam fi non effiet verum , intelledus quidem no habe- ret imaginatiuam bonitatem, neq; durationcra, 6cc. ne- « que etiam haberet naturam, cum qua fit vniuerfalis & particularis: neque criam regula de B. omnino effiet Vera* quod eft irapoflibilc. Tertia fpecies : cft quando quae Tertid titur, Quid eft res in alio? Etrelpondendum eft, quod eft Jpeuei* * fecundum genus qualitatiS: ficut intelledus, qui eft adi- uus per filum inrellediuum, quando attingit obicdum, & eft palfiuus, quando reciptc fpecies. Et eft magnus, quando habet magnum & di fficile obiedum:& cft verus, quando vere i ntcliigir: &falfus, quando falle. Ectftliga- tus & necelfitatus per memoriam , quando credit: in li- bertate autem &m quiete cft, quando veraciter intelli- gi:. QUirca fpecies eft quando quaeritur, quid habet tes in alio, (icut quando dicitur quid habet intelledus Jptctcs. , Jnobitdo? Eteftrdpondeiidum.qu^dhabetadionem , &padionem,vt in tertia fpecieligmficuum ett habet 4 adionera in Grammatica, Log-ca & Geometria: &paf- jj fionein iu (cicntiis politiuis, & habet bonitates permo- 8, tales virtutes. & culpa, n per peccatum :&lic dc aliisqua- i 0, liutibus. Diximus dc regula C. Sc fuis I pccicbus. Et fu jjj • DE REGVLIS: j9 iinc,S£C.qu£ quidem quo ad Tuum genus primitiua funr. Per' fecundam fpeciem huius rcgular bonitas quidem eft de bonificatiuojbonificabili^bonificare: & magnitudo de magnificatiuo,magnificabih Se magnificare , vniucr- falibus,& fic de.caEterisfuo modo ex eo quod partes eius' Tunc. Et hoc idedicipoteft de omnibus boni tatibuspar- ticularibus,magnitudinibus,&ficdecxteris.Qtiaeboni- tatesdefccndunt abonitatefupradieba: & magnitudines a. magnitudine antedifta,& fic de aliis: firailuerdcele- mentis & elementa tis fuo modo. Sic tamen non eft dein- de de homine perfecundam fpeciem, compofitus namq; eft exanima Sccorpore, quae differunt genere & natura, ficut corporea fubftatia & incorporea,& fic de fiibftantia & accidente: ficut quantitas non eft de cffehtiafubftan- tiar,fed eft habitus eius ratione cuius eff quanta. Et fiede qualitaterationecuiuseftqualis,&fic de altis acciden»- bus. Veruntamcn fubffantia & accidens componuntur in corpore, fine quacompofitione n6 poteft effccorpus. Per tertiam vero fpeciem huius regula: accidentia lunc fubftantiaejperfeipfamquidemnon cxiffunt,fedper fub- ftai am. Ratio huiuseff, quod vnum & idem accidens noi cftexhoc&illo. Subftantiavcrofic:cumficexhac materia & exilia forma conftituta, rationccuiuscftper fcexiftens ,& accidens eftfimilitudo & figura &inftru- mentum cius. Amplius accidens ficut quantitas cftdo feipfaquo ad primam fpeciem cum qua eft primitiua (in quantum eft generalis) omnesalix quantitates funt ex ipfa & defccndunt de ipfa. ipfa vero eft indiuila in quan- tum eft primi tiua :fed eft diuifa inpluribusqualitatibus ' particularibus, ficut qualitas generalis eft diuifa in pluri— ’s busqualitatibusparticularibus. Hxcvcrodiuifioeftpet " accidens, videlicet per diuifionemfubftatialem;qusqui- ■V dem diuiditur per fra&ionem & generationem, fpccics, differentias & numerum. Vlierius funt alia accidentia & exquibus funt fcicruixrquod apparetin Logica quxcft I51 de lecundis intentionibus iuntftis primis. Etficdeacci* dentibus mechanicis: ficut figura archx quic eft figura t'J ligni: Et figura ruriis ex lapidis figuris; Et fic de aliis fuo nii^ nodo. Per hanc regulam inquirit artifta in arte ifta # B i »• Q^V ARTA PARS primiriuiratcs&fimplicirates per primam fpeciem. ftt fecuodamautcm compofitionem. Per tertiam vero do- minationem & poflclliapcm. Ipfa quidem regula cft ge- neralis ad omnia, diximus de regula D.&hoc quod ▼erum eftper fe patet : & per omnes diffinitiones princi- 1 piorum &perrrgulasB.C. Suis quidem ed probabile, quoniam Ii bonuas fubfbntialis & (ic de intelb diu &hu- iufmodi noni liet per fecundam fpeciem hu;usiegulx, careret quidem ipfa fpecie, &fic non haberet exquoef- fet ,vndc (equeretur quod non ciTet per fc extdens, led eA (et ficut accidens; quod carciet fecunda fpecie D. Neque etiam ipfa bonitas cdcrratiofubdantialiter, neq; bonus produceret bonum lubdanrialiter de edentia boniratis: & fic boniras abqua non cdci fibltantiafedaccidens: Et iic diffinitio magnitudinis, durationis & exterorum eA (et dedrn&a , & iic de aliis. Amplius quidem quia o- mnia edent actiden ia: quod eftimpodibiIe& contra re- gulam B C. Er in idop.idu daturdo&nna per quem mo- dum artifta huius artis probet vnam veritatem cum alia, applicando diffinitiones principiorum & regulas B. C» quodadhoedidtumedde D. umet. QVARTA Q^V j|STIO QV JE eft de quare. Qidjfi» Vartaquarftiocdde quare; qux duas habet fpecfes: 4 judeff V^vna cd perexilteotiam, alia vero cftperagrntiam : 1^**0*' ^cur Pcr exi^c,,t'arn quxrcre quare edintcllecalcfaciens,calef3& vna in alia vc fupra di&ura eft. Vlrerius intclligcndum cft , quod differentia cau- ■ fat differentias: & lic clVmodalisad diftinguendum res. Er concordantia concordarplures tes in v no coni polito. Et ficut eft modalisconiungcndo. Et fiefequitur modiis, » perquem pars eft in parte, & totum in panibus fuis. Si- cut in denario in quo aurum cft in argenro: & argentum in auro, qnohbet remanente iu fua edentia & luo ede. Talis modalitas cft ens generale, fub qua funt omnes modalitates particulares, &ftibiedumeft fimilirudoe- ius. Sicut figura qua: cft limilicudo (ubftantiar:& color colorati &huiufmodi.Et modalitas moralis, cftlimiliru- do naturalis modalitatis. Et quod hoc quod dictu cft dc modalitatc.lit verum: probabile videtur ede ratione dif- finitionum principiorum: & per iltas regulas fcilicet B. C. D. E. F.G.H.1. Et hoc patet artiftx huius artis bene intuenti. v DE REGVLA K: QJV JE EST dc inftrumentalitate. " t "TNEcima regula eft deinftrumcntalirateihoceftqu*- i&ecima JL>/rcre cum quo re» funr, fiue cum quo agunt ? Et ha- quafiio bet quatuor fpecies fimiles illis qute iunt de regula mo- effdci»- dalitatis. Prima fpecics eft, ficut quaerere cum quo in- Jirumcn- tellc&useftparsanimae? Et refpondcndumcft, quod in- tahtate. telledtiis cft pars animae, cum differentia, concordantia Trtmti & poteftatc; & fic de cztcris principiis excepra contra - J fteciet. rictate. Secunda fpecics eft, cum quo intclle&us alia a Secund « fe incclligttJ Etrclpondcudunteft,quodintelligensm- Jptcict. tclligic DE REGVLIS. t7 telligit acqiiirendo,& mifcendo vnam fpccicm cum alia, & ponendo ipfas in proprio in tclligibili: ficut oculus qui in fpccdlo fiiam fimihtud^em attingit. Tertia fpe- cics elt,quando quxritur cum uo intelle&us eft vniuei- lalis & particularis? Et refpondendum eft, quod eft v- niuerfalis in quantum habet vnam potentiam actiuam, intdlcdiuam , formalem, cum quaplurcs res attingit in vno intelligibili vniuerfali: quod eftde edentia iphus in- tellcdus,cum quo &inquo fcilicet intelligibili vniuer- fali plures (pectes funt intclligibiles , ficut in vno fpeculo plures imagines funt vifibiles. Et eft particularis, quando deferndit pradicando fcilicct intclligcndo aliquam fpc- ciem fpecificutain quam acqujliuit , & in memoria conferuauir. Quarta fpeciescft.quandoquiriturcum quo intclledus extra fe fuam tranfmittit fimilitndinem? Etrcfpondendum eft quod cum proprio intclkdiuo, in- telligibili & intelligcre.cum quibus facit fpecies efle in- tclkdas: & per memoriam rccolibilcs,& per volunta- tem intclligibiles ad amandum vel odiendum. Per hanc regulam quaeritur dcinftrumentis rerum fpir/tua- lium fiue corporalium. Vlterius inftrumentorum a- liud eft fubftantialc, ficut mafculus &foemellaqui ha- bent inftrumentum fubftantialc cum quo generant ge- nitum. Aliud eft accidentale, ficut ignis qui cum fuaca- lidirate calefacit calefa&ibik. Et ficut homo qui tum iuftitia facit fe iuftum. Aliud eft vniuerfale ; ficut intel- le&usquicum fuo intelligibili facit intclligibilc peregri- num hoc 5c illud. Et ficut mafculus'qui cum vna &ta- dem virga generat plures filios : & ignis cum frta ca- lidicate calefacit plura calefadibilia. Et ficut faber, qui cum vno & eodem martello facit plures clauos, in- ftrumenta verb particularia funt iftud & illud, & reli- qua, cum quibus dotnificator conftruit domum. Et ficut duae propofitiones cum quibus fit condufio. Et fic de aliis fuo modo. Aliud eft intrinfecum inftru- naentum: ftcucintelligibile, quod eft de edentia intel- letftus. Aliud eft cxtrinfecum, quod eft peregrinum, cujn quo docens generat fcientiam. Et ficut martellus cum quo faber fabricat dauum. Quod fit verum quod Terti « (pectet. QuurtA (pectes. Dtuijio tnJirM- mentorit M QVINTA PARS diximus deinftruincntalitate: omnes diffinitiones huiuf arcis principiorum & omnes reguler atterantur &pro> banr. Et fimiluer quod de decem regulis di&urn cft; qu* regulae liwt vafa ad omnia i .Kiic£ibilM& propoitioua- biles intellcdui liu nauo. Finisquaitae partis. JV tt. ». a. o o “ n r. '■ rl n n ° TT1' T R- R- R- o o. «u •7 n n o e» o O" rt <■» *» r» r, «fttrTfs" O n o n n n r r> Q, « « k « •. o n 5- -3- r, rr •n ° **'■> — * n o o r» ct* cr* Q. CL- CX- ^ cr ~ n 57* o a. n cro-a. n o n n q- q- ^ r. n onneronCTr, n n fi qt cr 2. '»»'*> *r» •- « 7n n — o CT* r* "f) O C »f) pt) tra^Terr r. o CT* « r, ” ■* " o n O” o a* cr n o " "» CT rt *» cw tn m o n o- ^ *- - ■ ” r» o O* O" ° CT* trc ac ao r. cw cro «■* r» o o ct* 3* o S* nn n crerq cn «r er cr cr a* o* -13 03 03 0 ° Q* « n n n « pm n cren o ?sr "03 CT r( r* y 3- tr O O CT* rt rt n r* r* n !T O" n CT pr 3* sr o 3" ar c* o " n <7* CT* ■ t r cr” ” «f n ^ r fl O* o 3-0 cr 3* — crcrcrcrcrcrcra* r. JJ-ET3“*> fl O O 5Tn " " " fi " B* o cr o cr cr n cr r» n «*• w n O . n r, f* r, r, o o o* cr n ct* H* m< O m • »*• O ^ ft q* n* *"* *-• M< n n O" ** *■* cl ° o* o o 3^ — • ... cr cr cr a* a- a* n *■» O rt rt o* ^ « « « " O ... O w O a* «r n o " M." O* rt -> pr pr tr « « . Q. rt o « rt n n o* r p cr rr pr pr o rr rr n n p p 77 ” pt rt* rr « <-■ o* k " n e o rr o o* ?r rr crcrcrcrcrcrcrcr '• frrrrrri o o o CT*** r, ^ r, r’rl pC- ri rr o cr rt* o t n « n « n q. O. cr" - - " „ o- a. er o* a- cr n n a a>n o O- n. a. R- cr cr n ft ^ ^ a rt g-n n « CL(T 0-0 O- 3" O O O- 3" 3* 3* CT* 3* " O P P &.B. 7 r, rt « « a- n o- cr o o- cr a* a- cu cr r» cr*n n " « « p-a^^Ttr cr ►t) rtT*> •tj O- »T) o- aouft.c'^ ^ ^ rt ” CT* rt rt **• R. 3* R- rr> R- 3* -o r» CT* CT* 3* 3* O" 3* CT* 3“ <- -n ti o. a. &• cu CT* r. rt rt ^ rt n — rj P- p. cr ^ a. 3 r* ■ :•* , -:t - . "13 03 03 D- R- ' ST n n — n r O. O- CT* 3* Q- CT* *3 03 13 R-13 13 a. O- O- •- 3* 3* 2.13 »3 cn « 2- CJ - n i. O. CJ o-an o- crero ao CT* 3* CT* 3* O- 3* 2.CT3 0313 o- a- T « r »- r» n 0.03 o- ct*03 a. ct* cr O- " 13 3* rt ** D- B- 3* o- R- O-p n n - r o- R- ct* cr R- i* r 3- srvo. 3* ST O- R- R- R. 3* 3* r. T T r " <*» CT” -t rt -t R- CT* O. 3* CL. 3* 3* 3* 3* 3* CT* 3* CT* QT* 3* 3“ « 3*ct*3-0-0-&.R- O* P n n " « n £3“ o.p*o-CT*sra- a*rt r icbi kibk f i b f gtbg htbh icbi kcbk gibg hcbh i tb i ktbk htbh» medi ktcik ftcf greg hreh itei ktek gcfg htfh icfi ktfk htgh «bdi cbdic tb cf tbcg « bch tbei tbck t bfg tbfh cbfi tbfk tbgk " Y4 *. DE tabvla; . V L' 1» "•Q.a.xfl.o.o.trcra'0'0,o‘o‘cr‘a'c* Z. « « " M' m. m • rt n <■ *f ■ h* ■ rf p. (L CU r^SuCT®7" " n Q. O* O* rt " fi O. fi " t*- »-• ~ . a. ». p. o* — . ... p. - p. a* eu. er r» (ro.pft.o.a.u.j. a"ercro"^'o'erc"t7' " 2" " (rrr; « "prprpra-a.p.o- ^ ^ Crf n n n CL- q- n #i »i *-t m ^ o.prpro.pro-o*prpro--prp-o*>ro-a‘.i o « r» o n cro-a*o,o*o*o‘o*o*a* r* n r» ^ T> « r* t-t O ^ n rt T O* fi fi fi n er CT* fi " " n " "J **> o m-. f» o- ^ ^ n fr> f» tr >*» « o* n n « n o f» n o arQro*o*o-o*o*CT'a“0’‘ Z. " " "Cnenon « « *i en en en «00« er«crcrr,„r.rttrtr„rtfi"r. " o f-. o o* f.. f.. o f ■ r» o* i*, o O* fi pr o o n o o r* "i*n*n'no*o*o*o*o*o*0*o*o*a“ fi »• fi f* Gn Jfq CTQ n fi fi £fg efQ ffQ .-r, H-, ff» f»» o* "» °* o* " fi " o* or m fi fi n "en ^cn en fr.cn n-. o*cn en ^ o-cn rr> o* « sr"^fi^fn"T^»"->o*o*o-o*o*o*o*o"0*o* fifi""0“3“o*fififi ~ 3- x “n f^ *n "■» 3“ "■> O* {x o n i> T x " „ f> " .i " O* rrj O* O* rr. O* rr» O* O* ST .f. 3“ .r. O* O* frj O* f» — |-n"->"->*n'r1-ficro*o*o*o*a*o-o,o*0“ "fi " " “•"■**■ fi fi fi — • — f fi» ff» "» ff» ff» O* O* fi n 3" ^ x T n " " n ^fi^ " 1 ■ ff. — • ff» — ■ fr» n ff . — ■ fr. — • *r» O* f*ff^ O* n pr»r>-f>">—i>T>"rlo“a*a*o*o*o*o*o*o*cr fi fi « " pr pr pr - fi " >r }r p* f?. ^ m er "*■ o* o* - _"*no*o-f „ i - fi -i x* ff> pt pr -i-. Pr ^ o* pr pr ^ pr ^ o* pr .r. er fi o-cn ere en en en en o‘o-o*~ero*o*o*a-o* " ” " " 0*0*01** — i 3*3“ 3*tj en en en o-cn o-o--„ijea*T-fin"--i 3* n o* o*cn orn o* o* o*cn o*cn o* o-cn o* n •ST j« QVINTA PAlS ri -• — *-'09 09 oq 09 09 09 oTcrtro* o* o* cr o* o- g-n n " «-» r» rt ” ” -• ”09 39 09 09 wcr cr ^oq cr cr « n ” 09 cr o* « « ” n ” ” . -. 09 - „ M • M* M JP .-.09 ~ 09 cr - 09 «• 09 cr -.09 cr « ” pr pr ?r39 wwwka crcrcrcrcrorcrcrcrcr cth -i n n ^ " " rr pro9 99 09 09 pq 09 cr o"CTQ cr o*" "> ”09 cr cr — — - n r» 1 J « smrrrrrrrcrcrcrrTcrcrcr-rcr cr .-. ri r* — r, pr pr pr ^ r “* r cr crcrcTcrcrcrcr-" m t c* cr « r. — r-. <-> ” pr prprpro-prprcrprsrcrprprcrprcrcrprsrcr <-» *» pr ?r pr ”• ”■ **• “• “•“•cncrcrcrcrcrcrcrcrcr or rt 2.« ” " " pr pr ?r „ *-• r* pr 5>r tr -■ — *-• ”* pr pr pr — pr pr pr a* pr cr i. pr _. cr pr — cr r» n n o n 0.a,a.a.a.a,i'' nnnftnnnnn rtrtrtr*” — ,-,^,,^^,,,-, — o(-,fJd-O-d.0U £LQ.ftna-n''r,ct„and-rtoO-r>P-r>rjo U-n &-o n P-n rt< rt ti *n itip, a. " d. d. d- rt n r» n n o o n « r> n " ” £ &• -n tr, ttl fl rt rt rt-, it, >TV O. &* ft, Oi _rir^rna.rr1r^P-H^P-n ^ ^ ^ ^ d- rt „ ”09 0909 d- Q- d- d- d- a- rt n n n o r> ( n n r» r» !? 2 ” " £? " 09 09 09 " ” ”09 09 09 O-O-O-O. P- Or o o — *■* C^ 9 n rt r, CL Oftrtit_nttM oo 09 09 09 0-09 09 0-09 Ou n 09 39 O-09 d. rt 09 d- o r» ” rrr&.d-a.a.a.o.n n n o rt rt rt n r» r» cif,rtnit(‘rn5*r3‘fin”5‘ nr cr* d- o- d. cu O- d- A O O- O o rt rt rt O- f~’Cp1r_(rt^_(r^rtr^ »j— r r r d.r r puc-p-n rr o.o.r o d* d- o ” V', rt »•• q. d- O- d. d- d- <9 o d d r» a o rt 9 ” rt rt n ^ . — • — . rt rt ” — • ”• — • d- O- rt rt O- d- Ou O- d. rt rt d- ^ rt rt rt rt d— f, rt ” ” ” ” ” rt — » ”• ”• ” • ►** ”• r-. O- -• C- rt G- -. O- rt -• O- rt r» ” r V !T O. a, d. a. ft. d 9 n n rt rt r> n rt rt - . . r , i t-W t-fc ’ ^ ^ r-t n »-r rr r-t r*T D- Q- w- pr d-ipr prd-pro-o r fro-tra-n pr o- r» n cu pr f V -w • ””-,<-rt>-r,rtrtOrtrtrtrtrtrtrtrt ,rr>rt””i-rt”9 n n n rt - . . ►t^-r>”9rt”i-t-r>”9'rtrtf»rt rtOrtitnrtdrtrtrtortrtrtrtdrtx”” rrj rt-) rt-) rt it, rr, 9 i-r^rt O rt^ rt-, rt ”90 rt rr> rt rt n ”V V; '7‘f DE tabvla; » n n « ’**9CW W onnnn»*nfinnnnnnn ° <■> <■> <■* « n ^ cn cn cn ” ” ^ cre cn cn n n n f»f»<’>rtf»on<-»„„f*nr»r»rl.n— <■*„ •n cn cn n Cn Cn rtOQ n n Cn Cn r* cn n cCR f» f» "imronnnnn nhnr>r»r»r»o n -i n n n " n ^T^*" « " 5'£rrn n (lnflnnflfi"n"nnn"n»-~l>i'i cT1 3“ 3“ n 5~ ~ n 3“ n n Tyn ET o n 3* n n J* n ft ■■» n r» -» “*• *•• n n n ... — • ft n T. <•• »»• »• <• **•►*• n n npfprprrte^nnnrinnnrtnnnrin Ct rl -I «t <* •■» r* ^r*^*^*n <-1 n pr» fl ’ * ’ • r* * r-T 1 • n ri «I ^ ~ “ tr^JTn ** K* » P!*n o frvn tv n o Wrt n •* Cn Cn Cn r'r'nnnnr>nn r* ri rt «-» ^ £ *"» CTS CTQ CTQ <■* ^ *-* 3Q 3 O 3Q *+**+) tn cn cn "v» ►*> n cn cn ^cn ^ c cn ^ o r> r> o o D" ST *f> -»*> ~r> « n n r> o "'•nl" Zi 2- ° 2. ” " Z; 2. o " - r, - • - .. fi - ''l^noonn IT? -• »n — -• >n — o -• -• ►t-, ^ o ^ n z ^ 2 « 2 s *-* « sr =r =m CnCnCnCncnoonnrtooonr* « 2 2 o srr®^»^ .-ertrsraq cr :r« sj^ n - ^ ^ ^ o ff* «cn c£* "i’-» s s :*r:«»w« . cn — -cn -Cn n ore — cn O 2cn o 2 2 « * * Cn cn cn Cn Cn Cn ononnnnnnc, en cn o a cn -> n „ _ * cn n o * 2 * w JtC cegt echt ccit eckt cfgt cfht efie efre h fp* |; Ii » • i 'IS I?. W: it py» w i 3 ; Jm \t OJTINTA PARS rt **x-X*srs"=r3':r:r'' n n £. 2. ” - rt I. r. rt !, r . cr=rr,n=rnr)^ " ZL T' ^-?rsr?r - n x* . <* ^Tjr^Tr, « « x" x- ^ ~ ** x- "• *- PT X“ — X" X* <-• X" -• A X* PT ^ ~ « X* «i Kt-, --r, r» fi n n a a cu &• cu a- su a. a. p rt rt rt ,-, n >-> t -r* rt-, „ rt £ rt* .-t* -t* a M* ^ ^ jr rt-. rt* A rt*A P- rt* -T* A rt* A P- rt* *■• crc cn cn « rt ° ° ° ,2 fr-o- ^ ®-,°* *■* ~ • p n n - x w "W:ra-^ " " "KWK f» n n Q_ a- A Oua-rt r-l <"• A “ O- rt n n rt w cn cn o cis cn a cn a P-cn w nu? n c*-0ra fi S“ fi fi er Sf X* fi rt t n fi f» — • “ • ■«• -t 7? fi " cu n. f» A fi P* rt o- du a n " CTC o- <•» 3- rt B" r-t tr;rt r» rf A A rt rt rt sr rt cr a a- er rt cu cu rt rt a cu Cu O CU CU rt r» rt rt p- cu P“ rt ^ er o U A P- P" Cr a rt A A rt rt o CU tu cu rt n rt rt rt r. H * M • r» rt rt a CU CU rt a. P- rt rt p _ Pr -• rt n* — A r* rt P- r-* r-. rt p»- W ^ A A rt rt rt CU P- CU rt rt rt " rt rt rt rt ^ O Cu cu rt cu a- rt rt n O cu eu X 7 -5 O X pt n W rt P- W Pi rt rt w ■ 'n P*^ CU Sm O A ~ er* CU r. a_ o cu cu n a A a- —• A £U rt X K X A O A A ct cn cn en *i **> ”*> P-eua-tua-cuo.cucucw p_ „ « " 3^ cn cn ^*i rr» "i "i ■x)ir)aa"^CL!:Lr’ " n jjp, cu^rtrt^rt ijq cn cn i-r-(T5 cn n*:n .-«* p-cn cn ^ a-cn rr,o.n rt rt- —p rrj ►*% -i-* rt* rt* rt-* a» O— a- O— cu a- cu cu cu cu a. „ a n " " " “ ~ ~ " - — c- a- ^ -n -r, rt^rt*a-o_rt-ia-a.rt „ r* ^ a. ^ „ o. ” « -t & 5rp-CTrt-*!3'~ rt*5“ •-•* cu cr -- -t* — n-, r» cr n* a- n rt*rt*rt*rt*rt*a-a.&-cucucucucucueu n rt r» m. h* pt) »-r% t> CU CU rt rt rt rt CU r> M. rr> »-• rr^ rt r* H*^a6-rt*o.Q-rt „ P- ”* rt- rt* rt* — rt- rt* rt- rt Mas, rt hr- rt- p* rt* rt* rt* rt* rt* rt*a.o.CUCUCUSUCuCU cu O* P,rtnrtrt,’"X!lx'it«n»>l«rt*niw*'t* rt*rt*=ua-rt*a-a-'-> n r. -n cu a. « „ -t « „ « » pr* 5*T ?»* rt* rt* P<* rt, ?! rt* P- ^ ^ rt-* >1 rt* CU pi rt* CU rt r» rt- cr ne tn tn en tn ctq a- cu eu cu o- cu cu cu cu A* eu.- « « n « „ yj-jj-n « rt p-y 3-cn en en en (#o tq tu tucn cucurtrtrtCncua-rtrtrtrtrtrt d* o* er crcn b* crcn phjq cu p- crcn =rcn eu btps cu r» rs f * «f DE fABVLA. i Z' m‘ JTtre cre cre oq cre cre p. p. p- p- »•" " " n n n »• — fi rt r» — • — • 09 09 P- P-OQ P.P-rr " "CPJ P-P-rt « **• **• —cre — —cre — cre p. — -re -re ii P- P P- P- P» - cre cre cre cre P. —.09' P- m " ** pt wn cre cn cw cre Cre p-.vp-p.p- M-» n r» n n n rt {r* hf jr- n n n — nm 0Q9Q OuPigq Pttn 22 CM P- P. JT PT PT PTOTQ PC PTCT5 PTCre P- PT PTC» PTCTQ Pa P- P- P- P- im cre cre cre rt rt «1 n >T pu prCN rt ^-D-^-crsTtro-pud-o^fi. - ,p- p- p. po p* p. p. „ n n _. p-„ — P" — p- p- d. ~ p- cr P. P. P- P- P- -• p- p- sr P* p. — p- p. „ ^ST2T?f‘tr:rs"er' o* 3“ p- p- p. p- p- ” n n rt ft hr- hr* Jc- rt rt rt 9T* fc* i-» rt E*- P- A- rt rt K*?rK*p-f>r?rp-^p-p-^crB"trP- p-p.p-p.p- pTP-p-p-p- p- pr p* p. Sf " — — -•-•p-p.p-p-p-p-p-p.p-pat Jr 2. £ 2 -.2 ” Pf* Pr P>* « « r. s»r sr pt - — r; , B;P- P-P-« r. rt -• P- p. r- „ r. n „ r. PT ^ *• ^ ^ pt — pr -. p- }>r pr — ?r — p- pt — p- « ” cre cre cre •■•i *,i‘» — >-rj o n « .nwftnf,r,n(rerm[raonni » n n o <> n 1 cre cre ", " « cre cre cre ,_r> —y --i cre cre cre -y«ra crt) -ycra —> « ore cre —.cre -r» n ere n V» n n n n n n n " rt r» rt p-jj-p-n r- n 3- p- p- ,4y I4y 22" ° Z.» * 222-« 2 - « « « ^P^^rryP^Cr.— jP^— yf» ^ *T »f> P" p- -ry r» vr A — — . P- »♦» i-T) it» « r» n r» n r» r» r» r» ni o 7 ry rt r-» rt rt »-• rt rt rt m* m. r-> rr Vy i— «. -rv ^ ^ rt rt >T> ^ n ^ rt rt rt rt rt rt ^ r, M, m.#-. tr^M. tryf. tf^rt n. t-. tr> rt r-mO n n o ** prjrpr 000000« O rt rt rt « rt rt “ PT rt rt rt PT PT PT ^ ^ ^ ^T> rr> O f| rt-j OO rt rt rt ^ O f^ *-t ^ _ rt ^ rt ir* {r?r Iv^Sver-T,^ -n" Pr !»r ^ pr o ?r 2y « « rt p* p- p“cre cre Cre Cre Cre re «oonnnnrtnr» ” 2 cr=rsr(ro 2 " s" p- p-cre re re cre p-p* p-cre erprtn Cnw o P* P*w p-^ n p-cp, n ^ f.-. -• - cre re cre cre cre re nannriinnonn 2' " 2 n *~ >- cre cre cre re — ■ — • r- cr5 — —®t - cre o — . - cre -.re « - re n <-» r >r sr fere cre cre re re cre (*nnonnnnh/$ £ " Z 2^2” " ^ ^ pt " " « pr pr *rxre cre cre m r T ST B* T T o r» o n r» n A A A A n « « " « « « a. — — « « 2 — cr er ©• »• H- N’ *■• P" »• w P” jh" o »m *•• P“ >.• P" o a- 3* a A « PT PT PT »* ar 5r sr - _ n A O « « a a n o A " " « ” E-" " Pr PT " " Z ** *" *r sr tr g- tr *rprprsrpep-prprsr« pr pr 3^ pr sr o pr sr rt „ « prprPr----'-'“:“:ti:A a a ao a a a a a n rt-c* ri rt rt n PTW^PTrt rt n pe PT PT «-•«-•»». a. A- A- O ° A rt f-> <-> — *» {, aa a, rt n a M M pr pt a— Pr pt a. tt o ?r pr t*r a pr **. « « rt sr 5r CTOO 09 00 09 00 00 ^ rt-> pp, pp, ►f,n P n n n " rr er rt rt Er 3- 3-00 aq m oo aooo rt^^crj -n ^ " 4- Z^Z " ™ « ar p- p- p“CTQ J7- SJ"CfQ PTW rr* ** 5^CTQ U \j SH3W i-r> rt . •'. j ' , . • _ a- a- a-pa no 09 09 09 09 rt, rt» pp, pp, H, pp, pp, a, rp, Pf^ £,rt „ „OQCW^^rt « a, -oo 09 oo oo pa 09 rt, rtr peOO W 00 00 CfO 00 ”, rtOO pp» rt, rt pp p, 09 ,rl|P)rfnn'i"fi rt* ye pr s«r09 ptptoo proo pp, pt ptoo proo pt, proo pp, a ”, a rt-»*. X. Srcr3rlrs*ff‘rt,pp,i-p,pnpr,pp,pp,p»f,rt,rt» pp, rt A rt p, p, p, _. aa. a-, rt p, n rt" A. Jr sr D" BT trcrpp>n2!?'Kr»l^" " " 3" pp, ", p, « „ „ „ „ ... pa. a*, rt. rt rt. rt, P* A. rt PP. rt. ... 3- aa. P* PP, ... »* pp, A a t*rprto*s~g“Pr*g‘3"s~rt,pp,pp,pp,pp,pp,pp,Pp,A,Pt> rt» rt A rt rt n rt p- ^ ^ rt a, rt^t^-^-pp-aj-Bf* r3"3“PP,rt,S"PP>PPlp, p, n " rt, rt, p, p, n a, a at PS* PTPTPrsrprPrrrBrSrppjprprcr^rsrp^prSrAtA 'rt >r PT PT rt- rt. pa. aa. aa. aa. pp, pp, Pa, Pa, ppj Pp, ar, pp, A, PP, pp, a a a rt a „ pr pr pt rt a n >r pe p-. — v pa. ... pp, rp, rt- A, a,, a „ p, “•n,'»," p, A rt a a PC »e t«r fo* A. pt pt a. pr a. p», s>r pt a. >r p-- pp, pt rt. ►*, a rt rt. rt* p- q- 0- »y- 5- 3“09 OOOOOOOOOOOOOOOOOO 00 rt a rt pi a a a. rt. a> a a rt a.— - a. et s~ cr g* P" ErOO 00 3-Qg 00 A rt rt J3”(J9 09 „ rt a „ rt rt aa. »a. h* y »*• £5" m> CnjQ £T h • P^TTQ M* w uw rt rt Brprprars-trsrp' rroo aooooooooooooooooro osrtArtAAAA-yeprrtAA^r^^cprrD-D'* cr B“ao 30 crero 00 „ a a ctoq N >rpri»rcrprprp-pr sn^ prprfrpr croo w otio a « * * * >-. a. a. a. a. P. ero oooooooooooooooooq 00«rtArtArt***a.rtati>1W*A.a,. rf. rt. p-. rt-00 00 >“0Q 0O”rtrta.ooOqrtp,ArtArt« P1PtPlrt.KP4rt.pl rt-00 PT P1 A" Pt rt.00 P! rt-00 — 4 V *. r' '.V /•> j -V t>E TABVLA. V — r* EJ- £T « n rt r» rt r» I-.TW pr r» DE TABVLA RVBRICA. Abula ifta compofitaeft cx lxrxiiij. columnis, vt di- ^c^intPa“cntcs:&Per • *- , > ' 7 \ DE TABVLA. 4, pft tenenda; &in ifto paffu apparet quod inipoffibile eft, quod muudus fitabxtcrno. Ad ocfauam cumquxri- sfdofl*- ?ur, vtrum bonitas contincatin fe differentiam & con- unmtjut cordanuam? Eefpoi,u-m u. -ftquod lic. Qu.od patet (l tonem. per eorum diffinitiones. $i enim bonitas non haberet res differentes & concordantes ; non-poffet efferatio bono, quod produceret bonum, & concordantia non poliet cft fcabfquedifferentiarcrum. Et priuata differentia cflet confufio & occultatio inter bonificantcm,bonificatum, {Sc inter concordantem & cocordatum. Im mo dico quod cffctimplicitacontradi&io, quareft impoflibilis. Item frima fpecies rcgulxC. dicit, quod aeternitas cft enscui proprie competit aeternare. Hxcautem proprietas efle non poteft fincconcordantiaxtcrnantis, xteroati &at- cernare: quae concordantia eft naturalis necefiatia.vt per fecundam fpeciem eiufdem regnis fignificatum eft. Et per tertiam fpeciem videndum cft, quod xtemans in ae- ternabili eft agens :&aeternatum fiue srernabile pati- ens,& aeternans habet adum fcilicct xternate; vt per quartam fpeciem rcgulx C. fignificatum eft. Ad no- 4d noni nam quaeftionemquandS quaeritur, vtrum bonit^scon- qu*jho- tineat in fc differentiam &contrarietatem? Refponden- nem. dum eft quod fic in aliquibus fubiedis: ficut in demen- tato, in quo ciementa differunt & contrariantur: ficut ignis St aqua per calidum & frigidum, & ficut aer & terra per h umidum &ficcum. Ethoc bonum eft, qui4abfquc tali contrarietate dementatum efle non pollet. Vlte- rius regula B. ad hoc quod diximus confentit. Item per • primam fpeciem rcgulx D. negatiuadequxftionecft tc- nendaihoc eft quod in efTentia bonitatis fun t bonificans, bcnificatum &bonificarcnon po fiunt contrariare: quia fi fic, per fecundam fpeciem eiufdem rcgulx bonitas quiT v dem non haberet ex quo cfTct, Et per tertiam fpeciem fubdita eiufdem cfTct malicix: neque etiam haberet na- turam quod eft impofiibile. Ad decimam quando quxr j4d dcci. rirur, vtrum bonitas contineat in fe concordandam & mi contrarietatcm ? Refpondendum eft quod fic, in aliquo Jlionem. fubiedo.quod eft habituatum bonitate :ficut dementa- tum quod cft bonum per bonitatem, in quo dementato C J «Fr ' M- iri jPg I i ihi - i-* m'’- - V - 'J > . • ** 1 ,V F 0 v . - fep* Kri : Ad 5»de eimttm ijHAji to- nem. • I A% QVINTA PARS aer & ignis concordant per caliditatera , & aer & aqua per humiditatem,& aqua & terra per frigiditatem, & ter- ra & ignis pet ficcitatcm. Et ignis & aer per (iccumSc C humidumfunt contrarii: aU & aqua per frigiditatem Sc caliditatem funt contrarii, & aqua & terra perhumidi- tatem & ficcitatcm funt contrarii, & terra & ignisin motu per leuitatem & ponderofitatem. Et quod dixi- mns manifeftura eft per diffinitiones concordantis 8c bonitatis atque contrarictatis. Quoniam elementans non pofTet efle ratio in fubicdo quod produceret bo- num elementatum: & etiam diffinitiones concordantis &contrarietahseffent diftin&ae. Amplius regula B. ad * idem confentit affirmando : & etiam prima Ipecies re- gulae C. Elementatum namque eft fubiedum bonum in quo concordantia &contrarietas aliquam conuenien- tiam &contrarictatem habent, ficut ignis & aer qui in elemento concordant per caliditatem & ficcitatcm, fei per humidi tatem contrahantur; &fie circulari ter vt fu- pra diftum eft. Vlterius per fecundam fpeciem regulae C.affirmatiuaefttcnendarficut elementatum quod con- tinet in le innatam concordantiam & con trarietatem,vc fupra di&um eft. Et per tertiam eiufdem regulae fpeciem eft in aere concordans: & aer in igne concordabilis, quo ad genus calidi tatis: fcd quo ad genus humiditatis & fic- citatis contrahantur: eo quod ignis ratione ficcitatis eft contrarians aeri , & aer igni per humiditatem. Adhuc per quartam fpeciem patet, quod quodlibet elementum habet a&ionem&paftionem in alio circulariter; ratio- ne cuius elementa funt remif!a,&confra&a, vt ad mi- xtionem &compofitioncm venire poffinr, exiftenre de- mentato bonitate habituato: & etiam de concordantia & contrarietate. Ad vndecimam quando quaeritur, quid eft magna differentia aeternitatis ? Refpondendum eft, quod eft forma neccffitans aeternantem, aeternarum & aeternare in aeternitate; vt magnitudo fit ens, ratione cuius differentia & aeternitas fint magnae. Et aeternitas fit ens ratione cuius magnitudo & differentia durent. Ec differentia eft ens, ratione cuius vnus fit aeternans , & a- iius aeternatus, & aliud aeternare. Vlterius quod fit ve- , rum * / DE TABVLA. 4*. rum qnod diximus; regula quidem B. hoc teftatur. Et etiam prima & fecunda fpecies regulae C. Et fimiliter tertia fpecies regulae C. vt aeternans fit in xternitate, ma- gnitudine & differenti». ag. .as Se producens producum jpfo habente in aeternitate, magnitudine & differentia naturam; & hoc ratione quartae ipcciei. Item pdmafpe- cies regulae C. hoc idem concedit, vt magnitudo primi- tiuae & aeternae habeat aeternantem, alternatum & aeter- nare. Et fecunda fpecies regulae D. hoc idem ponit , vt aeiarnitas habeat ex quo fit. Et ad hoc tertia lpecies e- iuTaem regulx concordat. Ad duodecimam quando quaeritur, quid eft magna &xrerna concordantia ? Et eft dicendum quod eft forma neceflicans in xternirate & magnitudine concordandam inter aeternantem, aeter- narum & aeternare. Et htoc per primam fpeciem regulae O. & D. fatis eft videndum. Et etiam per fecundam fpe- ciem C. &D. Et fic de tertia fpccie regulae C. vt aeter- nans fit in magnitudine, & aeternitate & concordantia, magnificans & aeternans. Per quartam fpeciem regulae C. vt habeat naturam aeternandi aeternatum, magnifi- candi magnificatum, concordandi concordatum. Et adhoctertiafpeciesregulaeD. concordat. Amplius eo- rum diffinitiones hocidem approbant & teftantur;quo- niam magnitudo abfque concordanda aeternantis. & alternati & aeternare non pollet effe ens, ratione cuius aeternitas & magnitudo eflenc magnae. Neque etiam aeternitas haberet natuTam cum qua durarepoflet} at- que fine ipfis concordandam habere. . Nequcfine con- cordantia diftarc a contrarietate. Ad deermamtertiain quando quaeritur, quid aft magna & «terna contrarie- tas ? Refpondcndum eft, quod eft aeternitas mundi : po- lito tamen quod mundus fit aeternus. Ethocparecpet eorum diffinitiones & per regnlas eorundem. Quo, niam diffinitio concrarietatis ponit , quod aeternitis Dei & aeternitas mundi magnam habent conrrouer- fiam ipfis exiftentibus primitiuis per primam fpeciem regulx C. & D. Quoniam aeternitas Dei non eft lin- gularis : & ptiuata fua finguladtatc magnitudo qui- dem uon eft ens , ratione cuius aeternitas fit magna. j4d duo- dectmam c/uxjl to- nem. j4i deci- ma m ter - tia ejuA- fl tonem. i Ait deei. m.tcjuar. t*m que. fttonem. '•vnb M- -Sf»|T Vii Ad deei- mam- qutntam ejueft fi- nem. n QVI N T A PARS V Et eft ens, ratione cuius contracietas magna eft magna inter sternitatem Oei & aeternitatem mundi, eo quia aeternitas mundi ponit aeternum malum non quieta* tum:&zternitas Deixternu.n bonum quietatum: &x- tcrnitas Dei ponit sternum malum elle durabile : Sc xternitas mundi ponit bonum efle durabile, quo ad dif- finitionem aeternitatis: & fecunda fpecics reguls D. po- nit,quod sternum bonum & sternum malum funt con- iundta in compofito. Et diffinitio quidem magnitudinis poni t magnam coniundhonem : & tertia fpecics reg^t D.pouit fubieftionem ab vtraqueparte. Et fecunda fpe- cies reguls E. con trariantem & con trariatum & contra- riarr. Et xternitas quide cftdeuiansinxternitatc Dei & in xternitasc mundi, ipfa habente in vtraqj dominium, producendo sternum contrariarum inquietatum, quod eft impoffibile: ratione cuius impoffibilitatis mundus non poreft e fle stemus. Ad dccimamquartam cum di* citur, quid eft magna differeQtia$ concordantia? dicen- dum eft, quod in eflentia magnitudinis eft magnificans, diftinguens & concordans vnam perfonam eandem nu- mero: & quod magnificatus,& differentiatus, & concor- datus fit alia pertona: & magnificare, differentiate 8c concordare aliapeifona : & quod omnes itis tres perfo- ns fint idem per effentiam , naturam , magnitudinem* differentiam & concordandam; & hoc videndum eft per eorum diffinitioncs.Et per primam & fecundam fpeciem reguls C.& D.& per tertiam C.vt magnitudo, differentia & concadant ia fint in adtu agentes & concordan t es, & it vacuitate & peiofitate difparats : & per quartam fpeci- em C.vna habet altum in alia, fine quibus adiibus diffi- nitionis eorundem non effient verx , quod eft impoffibi- le,Yt regula B. teftatur. Addecimamquintam qusritur, quideft magna differentia & contrarietas? Retpondcn- dum eft, quod eft illa caufa caufans vnum cortratium in alio: ficut in elemento in quo ignjs& aqua funt mixta: fimiliter aer & terra: & inter bonum naturale innatum ic malum morale ; videlicet peccatum & hominem. Ec patet par diffinitiones magnitudinis, differentis, con- trariccatis. Et differentia quod declaret & diftinguit ipfa con- o !;:$■ Du TABVtA. 4j Contraria. Et contrarietas in fubie&o priuarconcordan- tiam,& generat contrarios appetitus & fines. Etper re- gulam B.fignificatuo- rft: per primam &fecinidamfpe- ■ ciem regula: C.& D.&per tertiam fpeciem rcgulx C. Si- militer eft fatis planum , quod vnum conrrarium eft a- gens&patiens in alio. Etper quartam fpecieinregulx •C. habet vnu^in alio adtionem : per tertiam vero fpeci- cm regulae D. fubiedlionem. Et in hoc pallii figurantur magnx poenx infernales. Per quartam fpeciem C. vna habet a dum in alia, fine quibus a&ibus diffinitiones eo- rum non ellcnt verx:quod eft impoflibile.vt regula B.te- ^ec,m ftatur. Addcciniamfcxtam quxftionem cum qutrritur, rt'un,fe' qutd eft magna concordantia &contrarietas?Diccndura *:am eft quod eft illud ens , quod pouit in eodem fubicfto res concordantes & conrrariantes, generando & corrum- nem' pendo in elemenro: ficut ignis & terra qui habent con- cordantiam per generationem cuma«fre,ipfoexiftentc calido & ficco, & recipiente ficcitatem a terra, & dante caliditatem adri: per tertiam fpeciem regulae D. ipfe qui- dem eft exiftens dominans ficcitati & humidirati.in qui- bus ponit magnam conrrarietatcm corrumpendo. Et ficutdiximus de igne: trapoteft dici dealiiselemenris fe- • eundum qualitates eorum : & fic videndum eft per pri- mam & fecudam fpecies rcgulx C, D.& per diffinitiones magnitudinis & concordantiae &contrarietaris : &per quem modum elementa intrantmixtum,& componunt elementatum. Et per tertiam fpeciem regulxC.& D. v- mim elementum eft in alio agens & patiens. Et perquar- tam fpeciem rcgulx G. vnum elementum habet a&io- nem & partionem in alio: & etiam motum generando . & corrumpendo. Addecimamfeptimamqoxftionem •dAatci- quando quxritur, differentia concordanti® xternitatis ****"‘fi- dequocft? Refpondendum eft.quod eft de natura & re- latione. Differentia enim ponir res diffindas & relatas y**/?'»- naturaliterpcrdiftinguentem,diffindum &diftingucre nern' in xrerna concordantia, qux quidem fecundum fuam diffinitionem ponit concordantem , concordatum & concordare; St vnam eflentiam & naturam : in qua aeter- nitas ponit aeternantem,® tctiiatum & xternare, ratione i I i (i- 4 i QVINTA P AR S> fux diffinitionis; &hoc eftmanifeftum per regulam 8« &per primam & fecundam fpeeiem regulae C. &D. Es tertia IpeciesregulxC. ponic asionem & paffionem fi- f ne materia. Et quarta fpciics eiutdem regulae a dtus ae- ternos nacurales. Ec ad hoc tertia fpccics regula: D. non potelt contradicere :co quiadidilparataapriniitiuis a- Cdibus differentibus & concoidantibus.f^d dccimara- odtauam quxftioncm quando quxritur, differentia ae- ternitatis & contrarietatis de quo eft ? Dicendum eft, quod eft de Deo &mundo , polito quod mundus fit ae- ternus: Et hoc patet per eorum diffinitiones. /Eternita» enim ponit innatum bonum, sternum bonum, & ma- lum morale: & differentia diftinguic ipfa. Et contrario- tas pome xcetnos fines & contrarios abfquc quiete. Et hoc per regulam B. clarum eft. Ecper primam fpecicm regulat C. & D. dicendum eft effe differentias contrarias) &tccundafpeciesearundem regularum: ipiatamentali» compofitio impoffibiliseft. Et tertia lpccies regulae C. dicit quodmunduseft infinitus per infinitam bonitatem innatam; fed l'ua moralis bonitas, malicia,funt fimul du- ratioxtema. Et mundus habet infinitatem per xterni- 4 „ tatem innatam, & omnes alis fux partes inndt*,l'unt fi- nit*: eo quod caelum eft corpus finitum per quantita- tem,habitum & fitum. Et tettia fpecies regulx D. dicii piimitiuas dominationes & iubicdtioncs contrarias, jid dect- quod eft impoffibiliffimum. Ad decimamnonam qux- masToio- itionem quando quxritur: concordantia contrarietatis ttamejuA & sternuatis de quo eft > Kefpondendu eft, quod eft d« fhonem. duabus sterilitatibus, lcilicct desternitateDei&xter- nitate mundi, polito quod mundus fit stemus: quq qui. * dem concordant & difeordaur in duratione infinita. Deus namque habet rubftantiam infinitam, & mundas finitam: &sternitasDeifimplicitercftbona: & sterni, tas mundi bona & mala moraliter. Et diffinitio concor- dantis deftruitur. Et diffinitio contrarietatis eft sterna &neccfiitata. Et diffinitio sterilitatis eftdeftru<£ta, eo quod non prxccditdurationcm magnitudinis, bonitas tis , virtutis, ad dura t ionem magnitudinis, malicis & vi- tiorum. Et hoc per prunam regulam videndum eft. Es fic 1 w. «r H DE TABVLA.' 47 £c patet quod concordantia cft primitiua bonitate 8C malicia: vt patet per primam fpcciem regulae C.&D.& per fecundam fpcciern C.'&D. Et cft compotita cxcon- -ia—isprimitiuisaeteni—.i... extra fuum genus. Et ficeft in fiiis contrariis concordantia nabens nomen per con- tradictionem implicatam , vnde eft sterna concordan- tia^ aeterna conrrarietas per tertiam fpeciem regulae D. &fubdira,&non fubdita,quodcftiropofiibile. Advige- fimam quaeftionem quando quaeritur : differentia, con- cordantia &contrarietas de quo funt? Rcfpondendum eft, quod funt de feipfis, eo quia funt genera generalifli- ma,vt patet per diffinitiones eorum. Et hoc regula B.tc- {fatur: & prima & fecunda fpecies regulae C. &D. tamen non dico quod contrarietas cadat, fiue fit in fpccie fecun- da regulae C. vel D.co quod eft accidens : & accidens non habet materiam ex qua fit (impliciter. Nam fi haberet, iamefietfubftantia compofira ex forma 5: materia, quod eft impoffibile.Et hoc pater per tertia fpccicm regulae D. Diximus de prima columna, & dedimus doCtrinam de ipfa, perquemmodum qusftiones extrahuntur ab ipfai & folutiones earum per diftiniciones & regulas. Et ficut fecimus de ipfa, ita poteif fieri de aliis columnis fuomo-v do. Et quaeftiones quas fecimus deipfa,funt gencrales:& po (Tunt applicari ad quaeftiones particulares, defeenden- do per fcalas trianguli viridis: per quas intelleCtus eft difcurfiuus, faciendo fcientias differentes. Et dchocda<* mus exemplum in eadem columna ad foluendum quae- ftiones per viginti rationes differentes ratione diftarum camerarum, a quibus extrahuntur. . VTRVM MVNDVS SIT aeternus. SOlutio huius quaeftionis patebit per prima columna tabula; : & poteft fieri per alias columnas, eo quod co- lamus funt colligatae. Et primo perprimam cameram columnae: &dcindcperfccundam; &fic per ordine vfq; ad cameram vltimam, multiplicado viginti rationesad eandem quaeftionem, tenendo de quseftioncnegatiuam per diffinitiones & regulas io ipfa columna implicatas. fimum cju&fltt- nem . tpiltgm. 4« QVINT A PARS De dcfiri Do&rina huius actis eft, quod accipiantur termini ejf- n* huttu plicati,quifuntmquaeftionc:ficut quando dicitur, vtru urtii. mundus fit aeternus. lnirtaquaeftioneeftaetcrnitas.quae eft terminus cxplicatusjcur. uti» prima figuta. Et pc*.i- ternitatem requiritur L>. & per D.acquiruntur termini pcripfumD.fignificatfi £t fcalaquae eft in atiguloD. vi- delicet concranetas, qux eft inter fcnlualc «St icnfuale,& inter fcnfuale&irftelle&uale,& inter intclle&aalc&in- telle&uale. Item per vtrum acquiritur B. & per B.acqui- v , runtureaquxfub eo exiftuntivr patet in alphabeto. £t quoniam volumusapplicarc in quxftione C. ipfo impii, cato in quxftione, acquiritur quicquid C. concinet. Et iic datur do&rina ad applicandum primam columnam : ad foluendum qu^ ftioucm antedi£lam:ad mueniendum terminos explicatos & implicatos, applicando i pios ad propolitura: videlicet ad folutionem quxftionis cum ta- limodo,quod diffinitiones principiorum ®ulxre- mancancillcfz;adiuuando fe cumfpecicbusaliartimre- gularum: ad dandam do&rinam quomodo homo poteft ic iuuare cum aliis. Er primo per primam cameram fic. DE PRIMA CAMERA B. C. EC-. ,* Quajlti /^\ Vando quxritur, vtrum mondus fit xtcrnus?&dici- i. Uec*- vanius per B.C.D. quod non. Quoniam fi eflet xtcr- mer*B. nus,liia ratio cflctab aeterno producens xternumbonu: C.D. & magnitudo magnificarec illam rationem bonam ab aeterno, & in xterno, vt patet per fiuam diffinitionem : & xternitas ab aeterno & inaeterno, ipfam produ&ionem durare faceret : & fic nullum malum cfTet in mundo, eo' quod bonum & malam (unt contraria :led malum eft in mundo: vt patet per experiemiam. Concluditur ergo quod mundus noneftxternus. Vlccrius regula B.ppmt, quod de quxftione negatiua cfttencndafccundum diffi- nitiones lupradi&as, & fecundum quod proponimus di- cere per i egulam C.D.d icendo fic : fi m undus eft xcernus, fua xcernitas eft caufans tantum durationem malicix, quantum durationem boni, quod patet per primam fpe- ciem regulae C. &per piiniam fpccicm regula: D. malum tantunl * ' DE TABVtA, t i 49 tantum primitiuum, quantum bonum. Nullus enim -dies eftprimiciuus neque vitimus. Etper fecundam fpc- ciem regulae C.& D. mundus quidc eft compofitus dc bo- ' noecmaloab aeterro &inxi:nif>. Etper tertia fpeciem \ ; . regul* C.muridus cftin^ternitateinfinitus,&in bonita- te & malitia finitus. Et per quarta fpeciem regula: C. ha- . •betquiereingcnerabilibus&corruptibilibusjingencra- bilibus ratione boni &ia Corruptibilibus ratione mali. EtperlecUndam fpeciem regul* D. diuina aeternitas & lua bonitas neceflitant malum, & quieteCaufando xtet- nitatem mundi, &cum omnia iftafint impolfibilia,pa- tet quod d^quxftione nega tiua tenenda clh t>E CAMERA 6. C. T. B {^lirtUnduscftxrcrnus.funt duae aeternitates differetes; Qua fit, Y fcihccc aeternitas Dei &*ternitasmundi.Etficdiffe. i.^e fe- rentia qu£ eft ittterfenfuale & fcnfuale, inter fenfualc& mer*8, intellectuale, inter intelledluale & intellectuale ponit C.T. B. quidem tresaternitates generales difFcretes. Et bonitas ponit ipfas bonas; Scmagnitudo magnas; fcd hoc eft fal- fum&impoHibile; eo quia differentia ponit iplas malas fecundum quid‘.&hc deficit magnitudo bonitatis;& pet Copfcquens bonitas magnitudinis ponit confufioncmt qupdeft irapoflibilc- Concluditur ergo quod dc quxftio- lic negatiua eft tenenda . \ • » . ■ * • V., \ be Camera b. c. t. c. k SlmundaseftfftcTnus, concordantia innata quae eft dc cftentia mundi inter (enfuale & fcnfuale, &C. cftxter- 3 .dcca* na : & fic funt tres concordantia: & tres gtetnitates fub- rnera 8, . alternatae generales cura magnitudine bonitatis & x- C.T.C* temnatis: & cum duratione sterna magnitudinis & bo- nitatis: quod fal furti eft & litipo ili bile, eo quodfunt tres cbnrrarierapcsfubalcernatx&eisoppofitxeum magni— \ tudine malicix Sc aeternitatis. Vlterius per regulam B. Sc per hoc quod de diffinitionibus diximus, negatio eft tenenda: & hoc idem patet per primam fpeciem regulae C.& Ef quoniam concordantia generaliffima per luani / D 5* QVINTA PARJ fcatam ponit, quod aeternitas Dei&xternitasmandiin ' vno bono cum magnitudine concordant, quod falfum eft : quod contranctas ma^n» aeterna hoc imnedi Item ad idem fecuudafpc icsugulxC &D'.'pomt,quv.ii (i mundus eft aeternus, quod concordantia bona, magna & aeterna ambit totam eflentiam mundi djTparatatn ab omni contrarietate, quod falfum cft. Vl tetius per ter- tiam fpecicm regulae C.pofito quod mundus (it aeternus, «deflentia mundi aetefnacum magnitudine aeternitatis, quod falfum eft: cum in inundo nt corruptio &culpa, quae funt efFe&us magnitudinis & contrai letatis &raa- liciae. Ad idem per quartam fpecicm regulae C. concor- dantia habet magnam bonitatem & xt Aiitatcm ia fubirtfto in quo cft, quod falfum eft: cum lubieftumfit habiruatum de magna malicia & aeternitate per contra- rietatem. Ad idem per tertiam (pcciem regulae D. (igni, ficatum eft,quod mundus (it zternus , & cft tantum (iib- dirus malicix .quantum bonitati, quod non eft dicen- dum, vtmanifefturo eft per diuinamxternitatem,quab prima caufa eft cum magna concordantia boni tatis lationis, &c. -V DE CAMERA B. C. T. D. SI mundus eftxrerrtus , (equitUrquod eft bona &m£ gnacon trariecas xterna inter fcnfuale & (enfuale,&£« quod eft impoffibilc. Quoniam contrarii fines non po£ funrefle boni curo magnitudine xterna. quod (i fit bo- nitas.eft & ratio quod produceret bonum & malum. Et * magnitudo magnificaret bonum & malum infiniie Curti xterna contrarietate. &xternitas taceret durare illam contrarietatem magnam, boDam & malam* quod cft impoffibilc. Regula B dicit, quod mundus non eft ae- ternus per hoc quod diftum eft de diffinitionibus. Et prima fpecies regulx C D. ponit pumitiuascontrarieta* tes bonas, magnas &xternas,&(ccufldx fpeciesC. & D. ponunt compofitionem bonitatis & malicix, magnitu- dinis & paruitatis, xternitatis, &tempons & contrarie* tatis, atque concordantix, quod eft impoffibilc. Ad idem tertia lpeeies regulx C. ponit , quod contrarie t*t * ^ , N • «ft f DE TABVLA.’ ,i ' «ft bo&a & magna in aeternitate, &per confequensbo- nitiirf & malicia lunc bonae & magns in aeternitate, quod •-—^'ofPKiJc. Ad ;J : per quartam fpeciem regulae C.ctiam tertia fpecies reguls D.fobent dominium in x- temitate: & bonitas & magnitudo habent pofleflione* «ternas fuper xterha contrarierate, quod eft impofli- bile. Concluditur ergo per prsdi&a, quod mundus non «ftxteinus. , . DE CAMERA B.D. T. B. " K' T . ^ " * T^Olitd quod mtlndusfitxtcrnus, differtatia quidem J- qus eft int«t f?nfualc & fenfuale,&c. ponit quod $ <****• fune tres Acerbitates bonsr& aeterna?, in quibus bonitas mtraB* eft ratio producens bonum inco.nfufum & sternum, O.T.S» q,uodfalfum & inopinabilecft. Differentia quidem ffi- ~~ : ftens inter fcnfualc & intellcduale, fcilicet in forte & 5 platone , non fuit produda ab aeterno & iaxtcrno.eo * ijuod non eft Et fiinilitnodopoceft dici de brutis cor- ruprts.ele^cn ratis & vegetatis, Sed polito quod mun- dus non fic «ternus. Differentia quxfuit interfenfuale , & intel^duale, & ftc de aliis hominibus defundis, po- • teft quidem reduci in sternitatem per refurredionem cum habitu bono & xuiterno aDco per meritum datos I tem regula B. hoc idem affirmat, & prima fpeciasremi- Ix C. nam Deus eft ens remunerans in sternum, Adime prima fpecies reguls D. dicit, quod sternitas Dei fim- y, ~ , pliciter eft primitiuapersternirarcmdiffcrcntemab o- mni tempore. Et bonitas quidem ponit talem differea- jj t*am bonam. Secunda fpecies vero reguls C. ponit, i quod ip sternitare mundi non eft innatum xternarei ’ I quia fi effet multiplicaret extenfiue infinitum sterna-. ! tum, quod eft impoffibile. Ad fdem fecunda fpecies D, ■ vi i potiiriqnod fi mundus eft sternus, quodefteum difFe»’ - . rentia,ipla tamen sternitatecontinenre in festernan* / | tem, «ternarum &xtcrnare: ex quibus xternitas mundi l eft,quod eft impoffibile. Ad idem poteft dici per fecun- I dam fpeciem reguls C.& tertiam D. quod differentia in Sternitare Dei & mundi eft bona: quod falfiim cft,ed j quia fubjnitttit stermtacem Dei in quantum aufers ' ' • D % TgrV 7 Vti Wf f Vi >v’ rv ? ,M upi ^ ™ aJBLa^^ -JX QVINTA PARS ab ipfa fingulariratc sternam. Vlterius quarta fpecief regulae C. ponit, quod fi mundus cftxternus/quod hn- bec nimis dc fimilitudine nimn-o perinfinitvmdur tionem^quod eft malifn- -ternum & cof ulum ; ergo,».— M \ i Qttxftio 6, de c/t- mer*B. D.T.C. DE CAMERA B. D. T. C. X Wi rp?* w4L :*Jl< ^ ' X' Pf*5*r ;*7-- •vvvr m r*; ii F' ? T}Ofito quod mundus fit aeternus, 'sternuas Dei & x- X terniras mundi bene quidem concordant, quod eft impoftibile: cum aetetnitas mundi in ic contineat ster- nam maliciam per corruptionem &pcccatum:& hoc ap- paret latis per regulam B. cum diffinitione bonitati;, x- ternitatis & concordantis. Vltctius prima (pecicsregu- JxC. ponit, quod fi mundus eft sternas, {equitur quod fua sternitas eft ens, vitra quod non cftaliudprsiacens per durationem,quod eft contra xcernitatem Dei: vt pa- tet per tertiam fpeciem regulx D.qu C., vicimus erit. Ec fic mundus eft fubic&ura confufuin, in quo bonitas moralis non haberet concordandam abs- terno , neque concordantia in ipfo haberet concordan- tiam ab sterno, neq; concordanti^ in ipfo haberet fiiatn diffinitionem:quod patet per suitcrnam corruptionem, priuationcm & culpam , quodcft contrapriraam regu- lam. Et pcrprimamfpccicm reguls C. mundus cft iub- > ie&um in quo bonitas non habet concordant iam neque ejuietem. Et per primam fpeciem reguls D.bonitas , ai£. ferentia, concordantia funtprimicius forms &innats a perfectione feparats : &mundus eft confufus* pcr ic- eundam fpeciem reguls D. Et per fecundam fpeciem re- gnis C, habet innatos , confufiuum, confufibile & con- fundere. Per tertiam veto ipeciem reguls D.eft aliquod ens dominans quod ponit mundum cpnfufum. Adhuc per tertiam fpeciem reguls C. prijna caufa mundi cft mala , ipfa quidem habente in mundo dominium. Et hoc ratione quartsfpeciei reguls C.quod eft impoflibi- leicrgo concluditur quod mundus non eft stemus. 4^: t? i {Virajjr • /• ■IV, Si DE CAMERA B. T. B. D. Sl-mundos eftstermis,contrarietas fuaeftinnata&s- in kAiii,MrA molirti 1 J O terna &fuftentata in bonitate &malicia,contra clara *^dec*~ differentiam : & hocper stitfiam & vniuerfajem fcalam mera -s exiftcntcm inter fcnfualc & fenfualc.&c.Talem quidem .T b D fcalam contrarietas nequaquam fuftitjprc poffet. Vite- > *. iius prima regula confen tit omniniode,& affirrriat quod dequsftioncnegatiuaeff tenenda. Ad idenj prima ipc- ^ x • D j; ■ h 3 1 F-*.* -*• ■d> ver u .jrA* r. i B-v: f ’ dwjv y -' - A'. .« • ■ 8W»5jm **.< 3 - c PARS Ka&raB ft- rtJS.WI »4 V4L, * , ■ $. R. Ss K¥ * «O* £*$**_<*> V jt mr\* 54 QVINTAj cies regulae C. ponit quod fi mundus eft aeternus: quod concraiietas eft impediens omne bonum diuifum per fenfuale&fenfuale,&c. Et bonitas quidem aeterna eft eris perficies (calamexiftentetr 1 k v* *w*i .uale&'». ..w- Et differentia exiftcnsCnter fenfualc & fenlualc, cftcns diftinguens inter bonum &inalum.Et iterum per fecun- dam lpeciem regulae D. mundus eftcompofiths expri- xnitiuis contrarietatibus bonis & differentibus. Quod quidem eft faifum & mariifeftum per primam fpecrem legulae D. Per fecundam vero fpeciem rcgulaeC.&tcr- «iam lpeciem ciufdcm regulae : & tertiam ipccicna regu- - laeD. patet, quod mundus cfifubditus filii partibusinna- tis. Adhucper tertiam fpcciem regulae C. eft in fuis patti- ■ bus innatis cortuptibihbuSjipfo habente ratione quartae fpeciei habitum «ternum. Et ciim omnia fintimpoffi- bilta: ergo, &c. DE CAMERA B. T. C. D. Ql mundus eft aeternus, fua bonitas quidem aeterna & lo.de c *• Oinnata eft per fcalam de (enfuali & fenfuali, &c. ipla enent B. fcala extente habituata de aeterna concordantia atque 3T.C.D. contrarietate, quod eft impoflil»ilc,ex eo quod eft con- tra diffinitiones prardi&arum rationum. Vlterius re-. ' gula B. idem tcftaturncgatiue. Adhuc prima (pecie$rer gulae C. dicit, quod munduseftfubftantiacompofita ex contrariis sternis ipfo exiftente corruptibili , cum fit ae- ternus: quod eft valde impoffibilc& diflonum ratiopi. Itero prima fpecios regul* D. ponit quidem primitiuam corruptionem, ratione primitiuaecontrarietatis exiften- tis inter bonitatem & maliciam. Concordantia autem primitiuae ponit oppofitum, & fecundae fpecies regul* -■ C.&D.ponunt,quodmunduseftcommirtttsexcoutra- iiis.vnopofnoinalio. Amplius tertia fpccies regulae C. dicitquod mundus efteorruptibilisin fua contrarietate, & incorruptibilis in fua concordantia, & bonus in fua j _ bonitate, & malus in (ha malicia. Vlterius regula D. / ponit , quod mundus eft fubditus fu* impcrfc&ioni per aliquod ens exiftens extra fiiam eflentiam. Et etiam eft 4 Deo in tantum feparatus , quod Deusbonusnon eft; w , > i :r ’ fcd .... y. .... \' >• . ‘ . • V . ■ !E|V. r.% V fit* Ai ,«rv * DE TABVLA. JJ * > f, \ : \ Si mandus eft xternus: quxritur quid eft magna con- cordantia xterniratis fux ? Et refpondendum eft per diffinitiones magnitudinis, concordanti* & aeternitatis, pcrfecundam fpcciem regulx C. quod eftens habens in feinnatos*ternantcm,xternatum & xternare. Adhuc per fecundam fpeciem regul* C. & perprimam &fccun- dam fpeciem regulae D. quod fit deipfi^ab omnicontra- rietate remota, & quod habeat permagnirudinemfic extcnfitatem,ficut habet per *tetnitatcm infinitam du- rationem fecundum quartam fpeciem regiilxC. &pee tertiam quod fit in magnitudine infinita, ficutinxtce- nitateatertia fpecie rcgulxD. feparata, quodeftfalfum} jt patet per fcalam dc fenfuali & fenfuali, St c. D 4 -gs T* Quejfie n. de t*~ mtr* C . D,T. C. ■r^3 \ : -v> 1 * U ’ vtvX ■ r; - ^ Qufh* }}. de ta- mera C, DT.D, f. , , - ,m, lj • ♦* sa •. ' f-u « • <« gutflte J+ frf- jw«r< <7. T.S.C. ■ IJ. mera C. T.S.D. ■ • - v- ^ .tjf.- j* ''•■ ■ qvinta pars DE CAMERA £. p. T, D. /"'QncefTo quod mundus fit aeternus: quaeritur quiV V-yeftmagnacQntrarictastrt^^nirudinis t’ aeternitatis' Etrelpodendumeftpei^r namipecicm regula: ^.quoa cfl infinita refiftentia interdiuinam magnitudinem &ae, ternitatem. Etadhoc teftatul prima lpecies regulae D; nara drnina aeternitas caufat infinitam duratiopem fibt fimilem: & magnitudo caufiit magnitudinem caeli fini» tam fibi diflimilem,& per tertiam fpeciem regulae D.ma- gnitudoDei eft impedita in fuoefFc£luagendo:aeterni- tas vero nequaquam, vpde fcquitqrper accidens magna & aeterna comrarietasinterdiuinam aeternitatem & ma- gnitudinem per fecundam fpeciem regulae C. & D. vnde lequitur quod magnitudo Dei eft in (uaztcrnitatecon- trarians, & econuerio. Et etiam videtur, quod diuina ae- ternitas habeat altius pofle & vigorem, quam magnitu- dofuarquodcft falfum & impoilibile, & hoc probatur per regulam B.& diffinitiones magnitudinis, bonitatis & feternitatis:crgo,&c, . DE CAMERA C. T. B/ C. DAto quod mundus fit aeternus: quaeritur quid fi( magnitudo fuae differentiae &concordanriae JEtrc- fpondendum eftper primam fpeciem tegulae C. D. quod {untpriraitiuzeflentiae& aeternae ab omni contrarieta- te fepamtae,& per fecundam fpefie regulae C.D. cftcom- {>oficu$ exipfis abfquc contrariccatc:quod eft impofiibi- e,vt apparet per fcalam de (enfuali&lenfuali,$cc. Qu* quidc fcalacft propria paftio mundi cum tertia fpecie re- gulae D.quae ponit, quod m udus fit fubditus corruptioni tacione contrarietatis habentis in mundo magnam Sc aeternam a&ionem. Haec autem regula B.& diffinitio- nes praedirorum principiorum fuftincre non poflcuu ergo, &c, DE CAMERA C. T. B. D. SI mundus eft aeternus : quaeritur quid eft magna con- trarietas fux differentiae ? Et eftrcfpondendum pec primam fpeciem regulat C.D. quod eft, illa fcala exiftens " * eft t . VW** » tJt -fjf ^t>y J / -p-y i’ * T v* * % • r. >V|> . -f • * \ i TABVLA. 57 ' «ftinter fenftlile & fenfiple, &c. habituara (impliciter de coDcrarictacc compotita per fecundam fpcciem reguljc O.D. SolutioquadifFcrcnciacocliemiahs mundi elifub* b.M>. Ok^wi u uaiui^Mvui . gula; C. D.contrarietaseft adiua in difFeientia. Et per Quartam fpccicm.con trarie- tas habet aftus sternosfimpliciter: quod eft impoilibile, vt eft mamfcftum pcr fcalam fenfualis&lenfuahs.&c.iSc > etiam per regulam b . $c diffinitiones di&orum principio- rum. ergo, #c, . ' •. J DE CAMERA C. T. C. D. POfito quod mundus fit aeternus: queritur quid eft Qu^fHo magna diftaqtia exiftens inter fuam magnam oon- is.de c*m cordantiam &contrarietatem? Etrefpoodcndiun eft per mera C . primam fpcciem legulae C.D. quod eft illa forma qus. t.C.D. caufatcontradiiShonem: quodapparetperfcalamster- namcriftenteintcrfenfuale&fenfualc.&c.eoquodcon- ' iungitfcinaetcrnitatequ^eftfimplcx principium, in quo >. • funt compofita per fecundam fpcciem regula C. D. £.c ypum qqidem principium eft fiibditum alteri,, per ter- tiam fpcciem regulae U. & fecunda & tertia (pccies regu> lae C.pon.unt magnam difiantiam & sternam: cum con- cordantia & contrarietas fintoppofitzipfubie&o.vna habente in alia contrariam naturam per quartam fpeci- em regulz C.& qnod srernitas mundi ponit fibi coeflcn- tialem concradidtioncm, qus quidem contradiftiomi- -t: ' • nimepoteftefle. Concluditur ergo, quod mundus non 1 \ eft» ternus. . x: ' . PE CAMER/f D. T. B. C. DAto quod mundus fit sternus : qusritur de quo eft Qutftio fua sterni tas? Refpondendum eft per primam fpc- i y.deau ciero C. D. quod eft de primitiuis infinitis & finitis diffe- mera D. rentiis,concordantiis in fcala fenfualis &fenfualis,&:c. T.B.C. fubftenratis. jEcernitas quidem quo ad fuum genus, eft infinita duratiodiftcrentisatq;concorda»tis, qus (unt in (cala quo ad genus earum:&funtfinitsin extenfitate, qqantitate atq; habitu &fitu:& in xcernitatefuut ster- p{. rnde fcquitur per fecundam fpeciem rcgut$ C. IX * d s ' i .. j* QJINT A PARS y quod mundus cft compofirus «partibus infinitis defi- nitis , «cernuate habente dominationem per quartam (peciemregubeC. per omnes alias partes innatas, quae fi- nirxfunc. Adhuc habet fiib' .^ucioucm per tertiam iu»- ciem regulzD. quod cft falfum Scimpoffibile,& etiam comprobatur per regulam R,& per diffinitiones antedi- > «ftorum principiorum, ergo, &c. DE CAMERA D. T. B. D. < Qy mundus eft «ternus rquaritur de quo funt fu«con- \% de ta- ^trarictates &diffcrenti«innat* & fibi coeflentiales, mer * quxfunc propri* paflioncs eius in fcala fenfualis & fen- T. B.D. fi,a|jSl&c. fubflentatx? Et refpondendum eft per pri- mam fpecicm rcgulxC D. quod funt deprimitiuis& ae-‘ ternisdifferentiis , &conttatietatibus^ qu* componun- tur per fecundam fpecicm regulae C- D. ipfis habentibu» dominationem &fubiugatronenr per quartam fpecicm' k . . f C. & per tertiam fpecicm D. vna ratione fiuc principio , exi flente in alto fubicfto «terno , ficut vnus pundlus na- turalis in alio pumfto; ex quibus linea cft continua 8C compofita: quod eft falfum & impoffibile, & etiam eft •- manifeftum per regulam B. & per diffinitiones princi- piorum: ergo, &c. ■" 1 1 1 , DE CAMERA D. T. C. D. ~ght/tJHo T^Ofito quod mundus fic xreinus : quxriiur de quo 1 9. de en- JL fundux naturales & fibi coefTcntiilcs concordanti* mera D. & contrarietares per (calam de fenfuali & fenfuali Stc.de- T. C.D. fignaex : & fimiliter quxrimr, de quo funt fuz morale» concordantix Sc contrarietares ? Et refpondendum eft . perprimam fpecicm rcgulx D. quod funt de fciplisr$C per primam fpecicm regulxC.iEternitascft ens excon- trariis compotitum: quod patet per fecundam fpecietp tegulx C- D.ipfa habente in feipfa concordante, contra- tiantem & zternantem : & concordatum, contrariatu & «ternarum: concordare, &con tranare &xternare:quod quidc eft ponere oppofi tum io obiedto. Et mundus eft in . ' partibus fuis corruptibilibns & incorruptibilibus, vc cft manifeftum pertetua fpecicm icgul^C.ipfa habeo tepet .. * ■ quartato DE TABVLA. 1* Ib quartam fpeciem eiufdem regula: infinitas in numero rcuoluciones, multiplicando mfinitum numerum &x- remnm , mundo ex'ften re in infinito, quiete & labore, > \ ; uuvjuo- uuum ot imponi uU^: & hoc probatur per regu- lam B & diffinitionem aternititis & copcordantix & contrarietatis. Concluditur ergo fatis manifefte , quod - - mundusnoncftxtcrnus. DE CAMERA T. B C. p. QI mundus cftxternus: quxiiturvtrumfusdifferentiq, Qutifii» Oconcordantix&cotrarietarcs fintacternx?Etrefpon- to.de c*- dendura eft quodfic,vt patet in fecunda figura per trian- mera T. gulum viridem. Nam priuata vniuerfah differentia, B.C.D. concordantia atque contratictate, mundus quidem non haberet ex quo enet. Et fic patet per fecundam fpeciem regulae D.&C.qaod mundus eft ex partibusprimitiuis ad aliquem i^nem aeternum ordinatis per differentiam & concordandam, &noncxpartibur. primiriuis ordinatis adaliquem finem aeternum per differentiam & contrari- J. • \ cratem. Et fic diuina afternitas^eftcaufa mundi &non , :- caufa. Etpcr fecundam fpeciem regula: C.D.munduseft compofitus & no corapofitus.ipfo habente per quartam fpeciem partes innatas & non innatas. Et per tertiam ipeciem regulx C. eft in fine & non in fine. Et per tertiam fpeciem reguix D. mundus eftfubdicus Deo & non fub- dirus, necellitatus & non neceffitatus, & a contingentia remotus, & cum contingentia coniundus: &ficeft& non eft. Et cum omnia iftafint contradi doria, falfa & itnpo(fibilia:quod patet per regulam & diffinitiones an* tedidorum principiorum. Demonftrarum eft ergo fatis cuidenter,quodmundusnoneftxterqus. Probauimus jpundum effenouum,per quam probationem eft neceC. larium Deum effe, cum mundus non poffit leipfum cau- lare atque deducere de non ciTe in effe: quia fic, iam edet antequam effet, quod eft contradidio. Inucnimus er- go Peum effe cum fua gratia & benedidione , ex qqa in- uentione gaudeamus valde, ex eo quod habebimus effe poft mortem ratione fux magnae bonitatis &iuftitix & charitatis. < . ' v « 9$ f. Correi tutum . rV' Ceclufo, ' 60 SEXTA PARS ■ Data eft ergodo&rina pra&icx illius artis, videliecl per quem modum intellediusdcfcenditad particularia, multiplicando viginti rationes ad vnam 8c eandem ron- clufionem , mifccdo principia wt ipw.ic6 rc^uua,Cbm quibus mixtionibus & fnucntionibus fiunt folutiones quxftionum. Et hoc exemplificatum c(l per primam co-' s lumnam : & fimilitcr cxcmplificari poteft per fecundam Generale &tcrtiam,&c.per ordinem. Et in illo pallii apparet, per lubtelli* tlucrn modum intcllcdlus habet generale fubicdlum,fci- umuear- liccr tabulam huius artis ad inueniendum media de qua- cuna; materia fint, polito quod (ciacur, quod dicitur pec nomen , de quibus & cum quibus fcilicet mediis fit con-- clu(io,qux quidem media funtfubiedlum huius artis. Finis quintxpartis principalis huius operis. 1 SEXTA PARS PRINCTPA- lis DE EVA C VATIO NE TER. T I AB F I C V & AB. tH. Rubrica Jixt* far tH. Euacua- re qutd •n. Trtma camera 9u*eif MC. V ’’ >njuM l /V T ' '"T^Ertia figura clldiuifa in jtf.caineras vtiniplapatet^ A &in qualibet camera funt implicat* ix. propofitio- nes & i4.qu*ftiones & folutiones caru. Ec vocamus cua- cuare, quando extrahimus pvopofitihnes.&quxftioncs, & lolutioncs earum: & de implicatione ad explicatione ipfiun deducimus do&rinam, dando artificialitcr& pra- Iticam huius artis. Sicut enim has folucmusquxliiones cum principiorum diffinitionibus dc fpccicbus regula- rum , fic potell artilia huius artis cum ipfis quxllioncs folucre peregrinas , fuppofito tamen quod artilia levat» quid dicitur per nomen. DE CAMERA B. C. IN cameraifla primo faciemus propofitiones mutan- do fubie&um in prxdicatum : deinde faciemus quae- lliones & ficut exemplificabimus dc duodecim pro- pofitionibus camcrzB. C. ita potell excmplificari de aliis cameris comentis in illa tertia figura. Et pollmo- dum folutiones faciemus probando per tres propoli trt>- nes in qualibet camera. Et ficut de illis exemplum dabi- mus,ita potell dari dc aliis propofitionibus contentis in cifdcm tfcfc : - > a i . ' DE EVACVAT. TERTIiE FIG. <1 «ifHem 'cameris. Dcprimoigitut dicendum cftfic. Vn- defcicndumeft quod in tertia figura intcllc&useuacuat <-* *>rrns -honhabftrahir ab ipfis tantum quantum po- telt, rccipicnao a quabocc ^ameraea quaelitcraefignifi- canc,&appIicetillafignificataadpropofitum.Ec licipfc intclledus facitfe appheatiuum, lnucftigatiuum &in- uentiuum. Et deboc dabimus exemplum devnacame- ta continente duodecim propofitiones fupradidas. Et ficucfequiturdeilIa,itafequcturdcaliis.Et hoc fic. De camera B.C. intellectus haurit duodecim propofitiones dicendo fic. Bonitas elt magna.boniratf eft differens, bo- nitas eft concordans. Magnitudo e(t bona, magnitudo eft differens, magnitudo elt concordans. Differentia eft bona, differentia eft magna, differentia eft concordans Concordantia eft bona, concordantia elt magna, con- cordantia eft differens. Fadtis i Ais duodecim propofi- tionibus mutando fubicCtum in prxdicatum & ccon- . uerfbjhxc camera eft cuacuata ipfis propofitionibus.De- inde euacuet eam duodecim mediis, eo quodconfilHc inter fubicCtum &ptacdicatum , cum quibus cdueniunt genereaut (pecte. Et cum illis mediis intclleCtus faciet fc difputatiuum &dcterminatiuu. EriftamediafupradiCta exttahuntur a duodecim propofitionibus fupr a diCtis: vt cum dicitur omne id quod magnificatur a magnitudine, eft magnum ;fed bonitas eft id quod magnificatur a ma- gnitudine: ergo bonitas eft effe magnum, & fic de aliis. Fadta ifta euacuatione.imcllcdtuscuacuctipfam came- ram viginti quatuorquxftionibus: eo quia in qualibet propofitionefunt duae quxllioncs implicatae. Et hoc fic. Bonitaseft magna. Vtrum bonitas fit magna? Quid eft bonitas magna? Bonitaseft differens. Vtrum bonitas fit differens ? Quid eft bonitas differens ? Bonitaseft con- cordans. V trum bonitas fit concordans ^Quid eft boni- tas concordansl Magnitudo eft bona. Vtrum magnitu- do fic bona? Quid eft magnitudo bona ? Magnituaoeft differens. Vtrum magnitudo fit differens? Quid eft ma- gnitudo differens? Magnitudo eft concordans. Vtrum magnitudo fit concordans? Quid eft magnitudo coa- cordans? Differentia eft bona. Vtrum differentia fitbo- * T>E EVACVAT. TERTIA FIG. €\ ficante rn,bQnficatir^‘& bonificare ; qui quidem fiint de lua edentia & natura, cum quibushabet per quartam frecicm propr-isadfones. pailiones &a£ EVACVAT. TERTIffi EIG. ddniras cft differens. Dc ifta autem camera iamfuperius ilicum cft in camera B.C. Bonitas durans de quo eft? Ef cfpondendum cft per fpecies regulae D. vt fupra fignifi- mu i»**» wtk Cuutr2ri2ns> Vtrum bonitas fit contrarians? Et rcfpondendurn c.l.quod fic : vt patet per fcalam dc fenfuaii Sc fenfuali,&c. Et ad boc tcftantur di£- finitiones bonitatis, differenti* &contratietatis, Scpet -regulam B. Ad idem bonitas contrarians de quo eft i Et 1 relpondendum eft quod eft de pluribus habitibus bonis : ficut de caliditate, frigiditate, humiditate & ficcitate, ponderofitate & leuitate, generatione & corruptione, 8C huiufinodi. Et hoc per primam (pedem verum eft. Pct fecundam veto fpeciem regulx D. bonitas contrarieta* tis eft per accidens, ficut io elemento in quo elementa Contradantur per contrarias qualitates. Per tertiam ve- ro fpecicm vifum eft, quod contrarieras qu* eft accidens* cft fiubdica boni tati fubftanciali, ficu tinftrumcntum caU- fx efficienti. DE CAMERA B. E/ "DOnitas eft potens. Vtrum bomtas fit potens ? Et rc- JOipondendum cft per diffinitiones bonitatis atq; po- teftatis quod fi c, eo quia poteftas cft ens ratione cuius bomtas poteft exiftere & agere. Et nifi bonitas effet potens ,iam non poftetefie ratio, quod bonus produce- ret bonum. Et etiam regula B. affirmat, quod bonitas potens eft. Bonitas quare cft potens? Et relpondendum cft per primam fpeciem regulx E. eo quiaeftdecoeftcn- tialibus bonificatiuo , bomficabili & bonificare. Ec fic bonitas vtagens 8c potens bonificat bonificabilia pere- grina i o fuo bomficabili in trinlcco : qtlx quidem bonifi- cabilia peregrina non funtde genere, neque natura bo- nificabilis intrinfeci ipfius bonitatis. Pct iecundam veta» fpeciem , bonitas eft potens vt alixeffedtix cxipfafinC habituatx: & hoc pcrregulamB. vifum eft. Bonitas eft differens; ad hoc iam relponfum eft in camera B. C. Bo- nirascftprincipians: vtrum bonitas fic principians? Re- fpondendum eft quod fic , per fuam diffinitionem! eo • quia cft ratio bono, quod producat bonum: Schocprtf* : ■ 'r ' • '/•" B wr Tertid cametd dtB.& / i. ; \ - u r i Ifttrt* Cutner* dcB.F. o. A ■ ii SEXtA FAE.J bat diffinitio principii & differentiae per fcalam de &H- fuali & fenfuali.&c. in quibus bonitas eft principium ge« neralc,a quibus defeendit bona d'^r«*ntia exiftens inter iftam plantam & illam. Ftiipaebono pnutipiu 1 & accidentali. & hoc affitmat regulaB. & prima fpecic* regulx E. ex eo quod bonitas eft per fuum bonifjcatum, bonificabile &bonificare. & per fecundam fpeciem bo* citas eft: vt alia principia fint fub ipfabona habentia bo» nos habitusper ipfam bonitatem. 'i ^ f DE CAMERA B. F. BOnitas eft fcibilis. Vtrum bonitas fit fcibilis? Et re^ fpondendum eft quod fic: quod patet per regulam B» &pcr fcalam differentis exiftentis inter fenfuale &fcn* fualc, &c Sc etiam per tres fpecies medii dedu&as in efi. fentiam bonitatis, cum quibus intelle&us cognofcitdif- cretas relationes naturales.ex quibus bonitas habet con- tinuam quantitatem:& diffinitio medii hoc probat. V. trum bonitas fit differcns?Et refpondendum eft quod fiet vtptobatumeftincameraB.C. Bonitas cftmediabilis. Vtrum bonitas fit mediabilis?Etrefpodendum eft quod fic: quoniam differetia declarat, quod in bonitateeft bo* nificare medium exiftens inter bonificanrem &bonifi» tabilc. Aliterenim bonitas non pofTet effc ratio bono» quod produceret bonum, neque haberet motum natu* talem, neque etiam relationes reales. Et hoc eft fatis pro* babile per regulam B. Bonitas quantum eft fcibilis ? Et refpondendum eft, quod tantum quantum medium na- turale fiue morale intrare poteft ipfam bonitatem pet fcalam exiftentem inter fenfuale Jt fenfuale cum diffini- tione boni tatis, differentis, fapientis & medii : & hoc te* flatur regula B. Bonitas quantum elldifferentiabilis! Et refpondendum eft, quod tantum quantum ipfa eftdif- fufa per cameras tertis figurs ratione mixtionis princi- piorum habituatoru de bonitate. Bonitas quantum eft media bilis? Et refpondendum eft.qnod tantum quanta medium ipfam intrare poteft quo ad diffinitione medii, bonitatis, lapientis & differentis, rt probatum eft per regulam 13E EVACVAT. TERTIdE h& 4 7 •gulam B. Et per primam & fecundam fpecicm regula* Ft eo quia bonitas quo ad Tuam cfleotiam, babst conti- nuam quantitatem : & quo ad fuas relationes habet quanuiAics uiiaiwi.w a dirrergntia caufatas. DE CAMERA B. Q. BOnitaScft amabili*. Vtrutn bonitas fit amabilis? Et refpoiidcndum eft quqdfic: vt patet per diffinitio- nem bonitatis &fini$, & regulam B. ficfcalam fcnfualis & ieufualiSjSjc. Vtriim bonitas fit different iabilis? Et tcfpondendiim cft vt fupra ditftum cft. Bonitas eft fini- bilis. Vtrum bonitas fit finibilis? Rcfpondcndum eft quodfic. Nam fi nOneflet finibilis, iatotion eflet ratio bono, quod produceret bonum, neque per differentiam iffiet ratio clara habens rationes naturales Stintrinieeas, & morales extriufcca$:&fui termini eflcnr malicia &pti- Uatio.quod eft falfum & impoftibile. & hoc affirmat re- gula B. cum diffinitione bonitatis, differentiae aeque fi- nis : & fimilitcr fcala dc fsnfiiali & fcnfuali,&c. Qaji- lis bonitas cft amabilis & diffcrcntiabilis & finibilis? Et refpdiiciendun^tft, quod bonitas fubftantialis cft ama. bilis per fuas proprias palliones innatas & relatas, & pcf differentiam dcclafatis , &pcr finem quictatas; Et eft alia bonitas moralis fiue accidentalis, ficut bonitas vo- luntatis, magnitudinis, &c. Et fimilitet bonitas iufti- tlx, fapientix.&fc. Qualis differentia bonitatis eft aa, hi .bilis ? Et rcfpondcndum eft , quod eft illa quaepo^ hit in bonitate intrinfccas telationes & pafliones. Ec extra ponit telationes morales, & hoc per fcalam fen- ffialis & feufualis probatum cft. Qualis finis eftatn*. bilis ? E5.rcfpoh.lendum eft, quod cft fummus finis qui tft prima eaufa & proprius finis bonitatis naturalis &' etiam moralis. Et fic de fin« differentiae, finequa fca- la fcnfualis & fcnfualis, &c. vniueifum quidem rfle noti poteft : & eflet priuatio , difparatio, ratione cuius pri mu- lionis mundus quidem non haberet efle. Namadde- ftruiftionem partio m fequitut deftru&io totius. E* hoc^cr regulam B. figmiicatum eft, & etiam per regu* law G. B i Qttintd cAmerd JcB.Qi d <1 SEXTA PARS DE; CAMERA B. H. BOnitas eft virtupfa. Verum bonitas fit virtuofa ?TEi rcfpondendum eft quod L.-.qUv~ t - ^ , iicic- nem bonitatis, vircuirVs iC maioritatis, & per fcalam dif- ferentis exiftemis inter fenfuale & fenfuale, Scc. Et fimi- literper fcalam maioritatis exiftemis inter fubftantiam & fubftantiam, &c. & hoc per fecundam regulam B. af. firmabile eft. V trum bonitas fi t differens? Et rcfponden- dum eft ficut prius. Bonitas eft maior. Vtrurabonicas fitmaior? Et rcfpondendum eft quod fic: nam bonitas magis bonaeftpcr fubftantiam quam pcraccidcns,&pcr relationes fubftantialcs minores quam accidentales; & bonitas maior eft in vno fubiedoquam in alio,ficut in fcalafenfualis & fenfualiSj &in fcalamaioricatis exiften- tis inter fubftantiam & fubftantiam, &c. Bonitas quo- modo eft virtuofa? Et rcfpondendum eft, quod eft virtu- ofa tunc quando fuum effecit, fed moraliter eft virtuofa tunc quando eft habituatahabituiuftitiar& prudentiae, &c.& hoc per diffinitiones bonitatis, virtutis , maiorita- tis,diffcrcntiat:& per regulam B.demonftratum eft. Bo- nitas quando eft differentiabilis ? Rcfpondendum eft tunc, quando eft fuum efTe;& hoc per differentiam quae ponit reales relationes, fine quibus non poteft habere naturam. & etiam tunc eft differentiabilis, quando eft moralis. Vnusnamque habitus eft per iuftitiam: alius ve- ro per prtidentiam, &c.&perdiffinitiones an tedi diorum principiorum probatum eft. Bonitasquandoeftmaiorl Et rcfpondendum eft, quod tunc quando fubftantialtter * &non moraliter. Adhuc cftmaior tunc quandocftha- bicuata de virtute morali cxiftence in praftica, quam quando non eftin pra ^hftamiali&fub- ftantiali,&c. Bonitas ouid-sm eftminor iu lapmc quam in planta, & in planta eit minor quam inbruio,& in co- lore minor quam in videre, & invidere minor quam iq - intelligere,&fic de aliis: Et hoc per regulam B. K. alfir-V xnabile eft. Bonitas gloriola quomodo oft?Ecrelpon- dendum eft, quod bonitas gloriofa habet moduro per differentiam quz ponit, quod ipfa fit vna eflemiaiub- Hantialis ab omnibus aliis diftm&a: &quodhabeatrcs differentes fubftantiales quz fityi de fuo genere & natu- ra, cum quibus habeat naturam uminfecam& in quieto politam. Et hoc quidem gloriofum eft ci, ipfa exiftentein gloria, & gloria in ipfa bonitate, & habet modum mora- lem in caufando habitus morales diftin&os, bonos Sc gloriofos. Et ad hoc teftantur rcgulz B.K. Bonitas cum quo differens eft ? Refpondenduin eft, quod differens eft per feipfam, & cum differentia quz ponit quod ipfa cf- /entia fit diftinfta ab omnibus aliis eftentiis, quz no fune de fua fpecic & natuta. Et eft alius modus cum quo boni- tas eft differens: videlicet cum fuisrclatiuis fibicoclfen- tialibus&fubftantialibusjcmn quibus caufat bonitates accidentales. Et hocfignificatum eft in fcalafenfuali Sc fenfuali, &c, & in (cala fubftamiali Sc fubftantiali,&c, DE CAMERA C. D. \ A Agnitudo eft zterna. Magnitudo zterna quid eft} lVlRefpondendura eft per diffinitionem magnitudi- nis, zternitatis, concordantiz &contrarietatis: dicen- do fic. Magnificatio zterna eft ens habens in fc per pri- mam & fecundam fpeciem rcgulz C. D. concreta ma- gna, infinita &zterna,atqucprimitiua. Et per tertiam, fpeciem rcgulz C. D. dida concreta fune exiftentia cum infinita magnitudine concordantiz & etiam conrrarie- tate,atq; ab omni fubiedione feparata, & quolibet con- creto exiftente in alio concreto. Tota quidem eflenti* zternitatis exiftit in quolibet przdidorum concreto- fum, &fimiljccr totum cfTc concordantiz, Sc quodlibec in DE EVACVAT. TERTIA FI G. 7i X •aaliofuum numerum diftinftum habet ab alio, tribus v oneretis elidentibus pro vna edentia, & non pro pluri- bus. Magna concordantia quid eft? magna concordan- tiaeftilla edentia, qus dat per fecundam fpeciem regulae C.D. & per tertiam fpeciem rfgu.xC. eftin alio tota ef- fcntia concordantia;, & quodlibet concretum concor- dantis edtota edentia concordantis. Et etiam eftdo- mina omnium aliarum cocordantiarum accidentalium iiuc peregrinarum. Magna contrarietas quid eft? Re- fpondendum cd, quod ed illa forma, quscaufat corru- ptiones in eleuatis, &caufat habitus priuationis,videli- * cetiniuria, luxuriam, &c. Queritur, magnitudo sterna, magnitudo concordans & magnitudo contrarians de quo funt ? Et refpondendum ed per hoc quod didum ed fuperius:vt patet bene intuenti. Et hoc facimus ido mo- do caufa allcuiationisj St vt tzdium non generetur in ia- tclle&u addifeemis, propter replicationem, DE CAMERA C, E. \ /f Agna poteftas quid eft? Refpondendum ed, quod Decima XVleftenS jin quo magnitudo & potedas conuertun- camera» tur.Et hoc perprimam fpeciem regulz C. fignificatum qua eft ■ed. Et perfccundam fpeciem regulz C. E. magna pote- c.E. das eft, eo quia habet concreta formalia &fibicoeden- * ' tialia; fcilicet magnificantem, polfificancem, magni- ficatum , podificatura , 8c magnificare & podificare. Et hoc per fecundam fpeciem reguls C. fignificatum eft : etiam pet primam E. Per tertiam vero fpeciem reguls C.cd in aliis effentiis ad hoc, vt peripfampoffintexifte- re & agere. Per quartam aurem habet a& loncs 8f paflio- aes agendi & patiendi in fubie&o appropriato. Adhuc per fecundam fpeciem regulz E. magna poteftas eft.vt o- mnia alia a fe fint poffibilia magnifice: & hoc proba- tur per diffinitionem magnitudinis 5c potcftatis Ma- gnitudo cdconcordans, quid eft magna concordantia! Refpondendum eft per hoc quod diftum ed in camera C. D. Magnitudo eft magnum principium. Quid cd magnum principium ? Ad quod dicendum ed, quod ed cas,iu quo magnitudo & principium cpucrtunturab% \ Vndeei- pt* came F. 7l SEXTA PARS ppani materia & accidet» te;& hoc per fecundam fpeciem ) regula C.dr per primam E. fignificatumeft. Sedraagni- Beans principians eft, vtfitmagnificatum principiatum ; & quod ab vrroque procedar magniucaiy, t .incipiafc t cum diffinitione magnitudinis , poceftatis , concordans tia & principii. Magna poteftas, magna concordantia & magnum principium quare funt? Et refpondendum eft, quod funt per hoc quod figujficacum cft pcrfpecics regula C. E. dc per diffinitiones anrcdifftorum princi- piorum. DE CAMERA C. F. M Agnus jntellc&us eft. Quid eft magnus intelleflus? Refpondendum cft, quod cft ens in quo magnitudo dc intclle&usconuertuntur. Ethoe perprimam fpeciem eft de C. regula fignificacum cft. Adhuc magnitudo intcllc&ua eft, quod habeat concreta fibi coellentialia & relatiua, fcilicet intelligentem , inrclligibile & intelligere, cum quibus habet naturam difcrcciuam : dc quod (ua cftcntia fit continua &indiuifibilis. Et hoc per fecundam fpeci- em regulat C. fignificatum eft., Vltcrius magnitudo in- tellcdus eftj vt ip fua eflep tia fint omnia iutclligibilia , d£ hoc per tertiam fpeciem regul«j C.fignificatum eft,vt ipfc intelle&us magnifice fit prafticus. Adhuc per quartam fpeciem intelle&useft, vt habearrelationem generalem omnia , ficut intclledus qui intelligit hoc £c illudi & quod habeat intelligibilc.in quo intelligat hoc & illud,; dccum ipfis fit pratticus dc particularis & fucceffiyus, dc perfcalam de fenfuali dc fenfuali, dcc. &pcr fcalam medii coniun&ionis, & c. Magnitudo concordans quid cft? Refpondendum eft per hoc quod di&umcftin camera C* D. Magnitudo eft medians. Quid eft magnum me- dium? Ad quod refpondendum eft per fcalam medii & per fcalam concordantia; : & per primam & fecundam fpeciem regula C. F. Sine iftis namque, medium ma- gnum minime pofTetefTc:& etiam abfq; tali medio, ma- gnitudo effer vacua dcociofa: dc fimiliter fine tali ma- gnitudine, medium non pofleteffe magnum. Et quod ▼erum fit quod antedi&um eft, probatum quidem eft per diffinitiones principiorum &fpccics regularum, dc etiam pC5 yBL •*. f .. , — r- DE EVACVAT. TERTIA FIG. ' '< pfcr fcalasfapradictas in quibas intcllettuscft fucceffi- uusalcendendo & dclccndcndo,fcientias acquirendo & habituando. Quaeritur. Magnitudo intellc&us quanta eft?&quuuc-yu.^. .oncurdantia& ficdefuo medio? Et eft dicendum quod tantus c.t, nuamus fignificatus eft. Per hoc autem quod dtdum eft de fua magnitudine Sc concordantia, & medio in paragraphispofitis in camera C.F. dimittimus homini bene lpeculanti anredi&a, & fcienti artem iftam. E t hoc facimus caufa brcurloquii. * DE CAMERA C. <3. \ /fAgpa voluntas quid eft ?& per primam /pedem re- Duodeei L AVAgulaeC.relpondendum eft ; quod eft ens, in quo o- m*c*~ mnia magna funt amabilja: & per fecundam fpeciem re- mer* 704 guUeC& per primam G. habet magnuamaptem, ama- tfldeC. tum & amare formalitcr: in quo amato, eft a&iuus for- <7. maljtcrcnm amare.& per quartam fpeciem habet omnia amabilia in fe.& per fecundam fpeciem G.caufat habitus emafiiles appropriatos de genere qualitatis. Et probabile fetis eft per diffinitionem magnitudinis, voluntatis, con- cordantis atque finis: & pericalas C. G. in fecunda figu- ra pofitas. Magna concordantia quid cftrEtrefponden- dum eft per hoc quod fuperius ditium eft de ipfa. Maf- gnus finis quid eft? &rcfpondendum eft perprimam fpe- fietn regulae C. quod magnus finis eft illud ens quodin efTentia magnitudinishabctfuas proprias relationes, vi- ' v delicct quictanrem, quietarum &quietarc : in quo quie- tato proprio & intrinfeco, omnia quidem quiefcibilia peregrina fiueappropriata funt quietata: & hoc per pri- * '* mam & fecundam fpeciem regulse C. fignificatum eft : & J ftiam pet diifinitipnes principiorum camerae C. G. Qualis voluntas eft magna, & qualis concordantia & qualis finis ? Ad iftam quaeftionem refpondendum cftper hoc quod fupraditlum eft. Solutiones enim in hoc quod ditium eft fupra, funt implicat*, 8( artificialiter poffunt explicari ad propofitum . DE CAMERA C. H. \ A Agnitudoeftvirtuofa. Quaeritur. Quid eft magna Decima. J LV JLvirtusJ&refpondcndum eft quod eft ens diftintlum terte* m. E 5 i ■ J' { \ . i 1 > \ - ' \ \ / '( • • » V ■■ MK. i merat qua eft- dtC.H. 99 b ift. ' j k-Vt -i: ... i..N- / ■c;. 'w *\ 74, SEXTA PARS magnifici a corruptione & peccato : & hoc perprimam fpeciem regulae C. fignificatum eft. Adhuc per fecundam fpcciera. Magna virtus cft illa, quae h ^het in fe virtuofos, magnificautcm, magnificarum &magniucare naturali* ter & fubftantialiter rinaros extra iplum & in iplo ^xi- ftences. Per tertiam srdtem fpeciem, virtus magna eft il«< la, quae eft caufa magnarum virtutum in tempore poli- tarum. Amplius per quartam Ipeciem , virtus magna «ftilla.quat habet dominium fupra alias virtutes ,quat non funt de fuo genere & natura. Magna concor- dantia quid eft ? Refpondcndum eft ficut fuperius di- &um eft Magnitudo eft maior magnitudo : maior Suidefti Refpondcndum eft,quod eft illa fubftantia quae iftat magis aparuitate & minoritarc & accidente. Ad- huc per fecundam fpeciem regulae C. eft ens habens in (e maiores, magnificantem, maguificatum & magnifi- care. Amplius per tertiam fpeciem cft in aliis cflea- tiis maior dominus, in quibus per quartam fpeciem ha- ber, quicquid vult. Etnocquod di prius DE EVACVAT. TERTIA FIG. 7j i prius :fcd fi qusratur quid fit concordantia maior? Re- fpondendum eft, quod eft fubftantia maioi habens in fc fubftantialcs maiores relationes ab omnibusacciden- tibus remotas. Magna squalitas eft. Qu:d eft magna «qualitas? Refpondendum wft, uodefiiubftantia ha- bens in fe fuarclatiuaabomni m-ioritate, &mtnorita- te fegregata. Adhuc pcrfccundamlpeciem eftcaufao- mniura maioritatum & minoritatum relatarum, ip(a exiftente in loco , non collocata & extra locum infinita. Adhuc per quartam fpeciem habet in loco quicquid vult. Et hoc probabile eft per regulam & per diffinitio- nes principiorum camers C. 1. Magua virtus, magna concordantia, magna squalitas vbilunr? Rdponden- dum eftquodfunt uifcipfispcr fecundam fpeciem regu- lx C. Et per tertiam funt in aliis fubie&is caufatis ab ipfis. Et fic de prima St quarta fpecie fuomodo. Et hoc idem intclligendum eft per Ipecies regulx L fuo modo. DE CAMERA C. K. \ Jl Agna gloria, quxritur quid eft ? Refpondendum eft IVlquod eft illa fubftantia qu^ magi s diftar a prauitate & poma: & eft ens habens in fe per fecundam fpeciem re- gulx C. gloriofos, magnificantem, magnificarum & ma- gnificare. Per tertiam fpeciem eft caufa in omnibus fiib- ftantiis & accidctibus peregrinis. Er per quarta fpeciem habet magna gloriam in magno gloriato: & econuerfo. Et fic de magnificate & gloriari. Et hoc per regulas C.K. & diffinitiones principioru camerx C. K. affirmabile eft. Magna concordantia quid eft? Refpondendum eftficut prius. Sed fi qusracur : magna concordantia glori* quid eft? Refpondendum eftper omnes quatuor Ipecies regulxC. quod ipfa eft hoc quod per ipfasfignificatum eft. Et ad hoc teftantur diffinitiones magnitudinis, concordantis atq-, gloris. Magna minoritas quid eft? Et refpondendum eft, quod eft accidens magis circa non ens quam fubftantia. Item eft ens non habens relati ua fi» bi coefTentialia per fecundam fpeciem reguls C. Sed pet wcideas tamen funt aliqus magnitudines fubftatialcsi Decimsm 1] utut + camertt dtC.l Q 7* SEXTA PARS vt patet in fcala fenfuali & fenfuali, &c. fibi coniun&a (cala de fab flant ia &fubftantia,&c. Et hoc probatum cft per regulas C.K. & per diffinitionem, minoritatis. Ma- gna gloria quomodo eft? Et fic de magna concordantia^ Refpondendum eft per teuiara fpecicm regulae C. ipfis relationibus exiftentiLus vnain alia magnificando, glo- rificando & concordando ab omni minoritate fegrcga- tis. Magna gloria cum quo eft. Et fic de magna concor- dantia? Refpondendum eft quod cft cum magnificante, glorificante, &concordaucc, magnificato, glorificato & concordato, magnificare, glorificari & concordare : & etiam cum conuerfione identitatiscflcntix,fubftantix & naturae, ipfis tribus relatiuis per fecundam (pedem re- gulae C. & quolibet per fediftin&oabaliopcr fuum nu- merum. Adhuc eft magna gloria, & fic de magnacon- cordantia cum fcala fenfuafi & fenfuali, &c. &fimilitcr cum fcalafubftantiali&fubflantiali,&c. . Sedifta non eft in tanto magna ficut prima: eo quia prima caufa cft, alia vero fecunda. tam*- t-v yrati0 potens per primam fpecicm regulx D. de jext* c *- _L/quo cft? Refpondendum eft, quod eft de leipfa, cum quo ad fuam eflenciam & poccflacem , qux * ' * dat ei potie vt poffit cxiftere& agere. Et per fecundam fpeciem regulx D. quxritur, duratio potens de quibus eft? Refpondendum cft: quod eft de fuis relatiuis & de re- latiuis poteftatis. Et per tertiam fpeciem ciufdera regulx quxritur: duratio potens cuius cft? Dicendum eftquod eft fubftantialis, dura tionis & poteftatis cum fit habitus, cum quo duratio &poteftasfubftantialcs potiunt dura- re. Duratio contrarietatis de quo eft, quod cft deprimi- tiuis qualitatibus & veritatibus & vitiis qux durant, eo * . y'j quia potiunt durare. Duratio principiorum de quo eft» dicendum, quod eft de primitiuis durationibus ,& pri- . mitiuis principiis duratione communicante fuam etien- tiam principio, & principio communicante fuam egen- tiam durationi. Poteftas quare durat ? refpondendum cft, quod durat ex eo quod eft de potente, durante, & du- rabili DE CAMERA D*. E. r DE EVACVAT. TERTIA FIG. 1 rj7 & po/Iibili durare, &poflc in fubiedto compofito, in quo fune. Contrarietas poteftatis quare durat?diccn- dum eft ex eo onod cftdcconrrariisrclatiuishabituata, & de durarionc <>c potcftatr in fubie&o compofito,in quofunr. Principia poreftauiqi >re durant ?Diccndum «ft , quod durant ratione rclanuorum fubftantialium kabicuatorutn de genere durationis &potcftatis. * C i DE CAMERA D. F. DVratio fcibilis de quo eft ? Et refpondcndum eft,' Dtcim a- quod eftdeduratiuointclle&iuo, durabili & inte(- (ipttma ligibili, durare & intclligere. Duratiocontrarietatisdc camera, quocft?& dicendum eft, quod eft de durare, coniungcre cjua eft &menfurare, ratione continua: durationis. Duratio D.F. quanta eft? relpondendum eft, quod e ft tan ta, quanta eft ftia e flentia, & fune fua concreta. Duratio conttarietacis quanta eft? Refpondcndum eft, quodeft tanta, quant* iunt contrarictates flue moralitates in fubicdto in quo funt. Duratiomedii quanta eft? dicendum eft, quod eft tanta quanta funt durare & mediare exiftentia interdu- tationem mediantem durabile & mediabile. DE CAMERA D. G. T) Vratio amabilis de quo eft ? Refpodendum eft, quod Derim 4. ^ eft de Ipectebus peregrinis in durabili &amabili de- oflau* dudtis &ipns. Duratio con trarieta tis de quo cft?Et eft re- camera, fpondendum ficut prius. Duratio finis de quo eft ?& re- aua eft fpondendum eft, quodcftdequictantc fiuequietare,& o.C. durare vitra quae non extenditur appetitus. Duratio vo- luntatis qualis eft? & refpondcndum eft, quod eft talis qualis eft per corrdatiua fubftantialia: qua: quidem fune de generedurationis voluntatis, ex quibus oriuntur pro- priae pafliones: appropriarar vero paflionesfuntiJIac.de quibus fubie&um eft habituatum &afliruatum. Con- traria:durationes quales funt?& eft dicendum quod fune tales quales durant in fubic&o contrariando. Du rabiles fines quales funri &eftrefpondcndum, quod funttales " qualis appetitus peripfascfthabituatus, in tantum quod extra ipias non appetit habere quietem. - *> 7* SEXTA PARS ' DE CAMERA D. H. becim a- TNVratio virtuofa de quo eft ? EtrefponJendum c{ly nona ca JL/ quod eft de feipfa & de virtUtc fco^.antialiter aue mera , accidentalitcr. Durariot; mtrarietarisdequocft?Ereft yuxcft dicendum ficut prius Duratio maioritatiS de quo eft! D. H. Ertdpoudcndumcft, quodcftde maiori duratitc,dura* ' bili & durare: & maioriHcante, maiorificabili &maiori- ficare. Duratio virtuola quando eft ? & dicendum eft, quod eft tunc quando cftinfpeciebus D. &H. realitcr. DuratiocontrarietatisquandoeftiEt eftrefpondendum,- quod eft tunc quando funt generatio & corruptio fiutf con trariae qualitates , fiuc contrarii mores in fubicdo ia - 1 quo funt. Duratio maioritatis quando eft ? Refpondetr- dum eft, quod eft tunc quando potentias flue fubftantUB habent adus DE t A MERA D. L Pigefiihd V'\Vratio eft vtra. Quaeritur , duratio vera de qdotftf tante; 4, JL^Etefl rcfpondendum perprimam fpecitm D.quod tfua eft eftdefeipfa,eo quod duratioeftprincipium primitiuunfy D.I. & veritas fimiliter quoad faum genus per fecbridam (pea ciein D. eft de ibis correlatiuis. Duratio cbntrarietatis de quo eft? & eft dicendum, quod eft ficut prius. Dura- rio xquaiitatis de quo eft? & eft dicendum, quodcftde: durante cosequantc3& durabili coxquabili,& durare co- aequare. Duratio veritatis vbi eft? Et eft respondendum,- quod eft in omnibus ipeciebus I. Duratio contrarie tatis vbi eft? Et eft dicendum quod cftin fubicdo in quo funt contrariae qualitates habentes contrarios adus. Et eft ini difputatiorie inquafuntdiTputantcs. Duratio aeqoali-s fatis vbi eft? Et refjpondendum cft.ouodeftincorrelaci- uis per fecundam Ipeciera C. &D. ngnificatis. Ec cftixf modalitatc & infttumcn tali tate. \ ( DE CAMERA D. fc . • i 1 \ ' i Meejima T"\Vratib cftgloriabijis. Duratio gloriande quo eft?Ei frtma ca rcfpfidcndum eft, quod eft de durate, durabili & du- meradi rare,&gloriantc>glorubili & gloriari. Duratio contra- D.Kj rie tatis f I o tW**&*v* < • v * *" C' DE EVACVAT TEftTtyE FI G. 7f rietatisdequoeft?Dicendum ficut prius didum eft. Du*. ^ «cio minoritatisdc quo eft ? Ei eft refpondendum, quod de durate, minorificantc, durabili, minonficabiii, & du- rare & minorificare. Duratio glori* quomodo eft? Et dicendum, eft quod eft per n..xi ‘tr. pei quem duratio & 8^pr|aagunt in durabili &glori6v. ibili &ipfa intrante a- «iuis. Si durabile & gloriabile habent modum palfiuum Fub duratione itgloria. & durare & gloriati habent mo> dura neutralem proceflum ab a&iuis&palEuis. Dura- tio contrarietatis quomodo eft? Et relpondenduro eft* quod eft per modum quem habent qualitates, vnaexi- ftenteinaha. Duratio minoricatij quomodo eft ? EtrC- fpondendum eft, quod eft per modum durationis,diui* • - «OnisJc corruptionis. Duratio glori* cum quo eft? Di* eendumeft, quod eft cum relatinisdurationis & glori*. Duratio cotrarictatis cum quo eft? & dicendum eft, quod eft cum partibus contrariantibus luas fimilitudines in- fluentibus. Duratio minoritatis cum quocft?&eft di- cendam,quod cum relatiuis diuiliuc in fubic&o de cor- ruptione habituato. DE CAMERA E. F. POteftas eft fcibilis. Quare poteftas eft fcibilis? Re ylufimM lpondendum eft exeo quia intelletftus habet fua cor- r 'tc,,nd, 4 rclatiua , & poteftas fimiliter: & ita vno principio com- emmtrM municante alteri litam eflentiam & naturam, inde fe* dcE F quitur quod poteftas eft fcibilis. Quaeritur, quare pote- ftas eft principium ? & dicendum eftad hoc, vt alia prin- cipia poffint exiftere & agere. Quaeritur» quare eft me- diabilis? & refpondendum eft, vr luum polle fit in me- dio potentis & politi, cumquopofTefinr coniumfti. Sa- pientia eft potens: quantum eft potens? Ad quod dicen- dum eft, quod eft tantum potens quantum poteftas Cc communicat & le diffundit in ipla. Principium quan- tum eft? & refpondendum eft, quod eft ranium, quan- tum medium intrat. Qmeritur : medium quantum cftf Dicendumeft , quod eft tantum , quantae fuut fu* fpg» cies in fiibic&o in quo fune* / 1 to SEXTA PARS - , DE CAMERA E. G. $ Vittflm * T) Oteftas eft amabilis. Quare eft am ibilis ? Dicendum terti* c ■*- X eft ex eo quod caufat,quod voluntas (i^otens in exi- mer*de ftendo & agendo. Poteftrs quare eft principium? & re- JE.G, fpondendura eftficut’ cius, potcftas quate quiefeit ? & refpondcndum eft ex eo, quia quo ad fuum genus poreft exiftere & agere. Potcftas qualis eft? Dicendum eft quod vna eft propria, ficut fua pollibilitas, alia eft appropriata» ficui fua amabilitas. Principium quale eft ? Refponden- dum eft quod eftvnum principium quale, fubftantiali- , ter, aliud vero accidcntalitet; &fubftancialchabituatunx eft de accidentali. Finis quatis eft ? Relpondcndum eft, ' ■ quod vnus finiseft perfc&iuus, alius terminatiuuS,& *- liuspriuatiuus, vt patet in fcala fecunda; figuret, DE CAMERA E. H, Vicejlm* T)Oteftaseft virtuofa. Quare eft vir tuo fa? Dicendum quart* X eft ex eo quod in virtute eft alfituata & ex vircute ha« c*mer * bituata. Poteftas eft maior. Quare eft maior ? Dicen- dt E.H. dum eft ex eo quia habet maiora relata &in maiori fide quiefeie, Poteftas quare eft in tempore ? Dicendum eft» quia in tempore & cum tempore fuit creata & in tempo- re eft fiius adlus. Poteftas quando eft ? Dicenduroeft^ quod eft tunc, quando eftcaufavt alia principia poflint exiftere & agere. Principium quando eft? Dicendum eft» quod eft tunc, & quando fua pi imitiuiras eft, & quando habet fua correlatiua, &c. Maioritas quando eft? Di- cendum cft,quod eft tunc quando potentiae habent m*» iorcsaiftus fiue cffc&us. DE CAMERA E. I. Vigefim* T)Otcftaseft vera.Qiiare eft vera? dicendum eftquiad« quint* X veritate & fuis fpeciebus eft habituata. Poteftas qua- t*mtr*, do & quare eft principium? dicendum eft ficut prius. jud eft Poteftas quare habet xqualitatem ? Refpondcndum eft» E.L quod habet xqualitatem, cum infuiscorrelatiuis fit fi- tuata. Potcftas vbi eft? dicendum eft, quod eft in fui* corrcletiuis & in veritate ex qua eft habituata. Princi- pium amam#'* .«■nmji . DE EVACVaT. TERTIA FIG. tt .p!um vbieft? rcfpondendum eft, quod eft in fuis correla- tiuis: &eftinpotcftate,cumperipfampolfitcxifterc&a- gefc. Et cft in veritate, eo quia in veritate cft habituata. - Ut cft in squalitate, cum fiia correlatiua fine squalia. iEqualitastbi cftr dicendum tfft, •\uodcftin fuis correi*- tiurs intrinlccis poteftatis, principff 8c veritatis. 1 DE CAMERA E. K. POrcftas eft gloriola. Quxritur, quare eft gloriola f rigefim* Relpondendumcft, exeo quia habet fua correlatiua pXta iiibftautialia, in quibus gloria cft imprefta & habituata. mer v: I / ‘V i»'-’ Trtgeft- ma (i eun- da came- ra , qua tft C, I. Tngefi. materna camera, luaeft C7,<. 1 Trige/l manuar- ia came ra , ^«4 e fi HI. «4 SEXTA PARS DE CAMERA G. I. * 1 /~\Vxritutqua lis voluntas cft vera» Et rcfpondendttrf I v A i ! 1 1 _ L . L u4r4 Xr / m Y dCIliUL IJUaU* fUIUlUM vii w V£eft,quod cft illa qijx habet fua correlatiua vera St veram bonitatem ,^niagniiudinem,&c. Voluntas io quali fine quiefeit? dicendum cft, quod in fine perfedio & veto. Squalitas voluntatis qualis eft? dicendum eft» quod eft talis qualiafunt fua correlatiua aflituata& fiabi- tuata. Veritas vbi eft amabilis? dicendum eft,quod cft in amabilitate,qux eft propria pallio voluntatis. V oluntas vbi eft aequalis? dicendum eft.quod cft iu fuis correlatiuis St in correlatiuis xqualicatis. Voluntas vbi quiefeit? di* cenduru eft, quod cft in fuo fine,& in fine voluntatis. DE CAMERA G. K» . VOluntaS cft gloriofa. Quxritur qualis voluntas eft gloriola?diccndu eft, quod eft illa qux habet COIt^m latiua ex gloria habituata. Finis voluntatis qualis eft?di- ccuclu cft, quod fuus finis eft bonus. Minoritas voluntatis qualis eft?Diccndu eft, quod eft talis quale eft minus velis habituaru de minori veritate & gloria. Volutas quorao- do cft vera?& rcfpodcudum eft, quod eft per modu quem liabct in diligendo veritatem. Voluntas quomodo qui- efeit in finc?dicendum eft,quodeft per modum quem ha- bet in diligendo verum & gloriolum finqm. Voluntas quomodo le prolongat a minoritate ? dicendum cft, quod per modum obic&andi amatum, maiorem verum &gloriofum. Volunrascum quo eft gldriofa? & rcfpon- dendumeft, quod cft cum fuis corrclatiuis ex gloriaha- bituatis. Voluntas com quo quiclcit ? Eteft refpondcn- dum quod cum volente & volibili inttitifeco: & cum vel- ie ponit vohbilitates peregrinas in fuo proprio volibili. Voluntas cum quo eft in minoritatc?dicendum eft, quod cum miuorrvelle & cum miuori bonitate,&c. DE CAMERA H. I. I Tlrruseftvera. Quaeritur, quando eft vera? Scdicetf- \ dum eft, quod eft tunc quando caufat veras virtutes- 'irtus quando eft maior? &eftdiccndum,quod tunc eft, nando caufat maiores virtutes. Virtus quando eft re- nalis ? dicendum eft, qdod tunc cft, quando caufat «T- J - tuofuns . - • luntas quomodo eft minor? Refpondendum eft, quod eft per modum quem habet in caufando minorem aftum. i •. F 5 .... \ U SEPTIMA PARS ' Veritas cumquoeftgloriofa?dicendura «ft.quod cftcum quiete quam habet in gloria & in fuis corrclatiuis. Ve- ntas cum quo eft squalis? & cft rclpondenduni quod • cum squalitate fuoruro corrclatiuorum & fuorum ha bituum. Veritas cum rue; cft minor? dicendum eft, quod cft cum accidente, ficut cft maior cum (ubflantia. 't Conclu • Diximus de cuacuatione tertis figurs, & ficuc eua- ftoy cuauimus ipfam cum proportionibus & qusftiombus in ipfa nominatis: fiepoteft artifta huiusartiseuacuarc cameras per omnes propoli tiones & quqftiones implica- tasin cameris, de quibus non fum locutus ratione proli- xitatis, quam cuitare volumus. Nam qualibet camera habet ii. propofitiones & 14. quaftiones. Vlteriusdixi- mus, quod qualibet camera eft generalis adquaftiones particulares: videlicet ad quaftioncm faiftam de Deo, de angelo, &c. Vlterius dicimus, quod qui bene fciret do- tfhinam quam dedimus inifta tertia figura, per totam quidem artem generaliter Icirct pradicare. Finis fextz partis principalis huius operis. / Septi m « f artit frtncip a~ Itt Rh~ brteu. De multi flicatio- utflmtu rutt e MU, SEPTIMA PARS PRINCI- PAL1S DE MVLTIPLICATIO N E QVARTAB FlGVRAE. T^Tguram quidem iftam quinque modis traftabitnus. JT Priraomultiplicando plures rationes ad eandem co- clufionem. Secundo ad inueniendum plura media, cum quibus fiunt condufioncs (yllogizando. Tertio modo trafiabimus de propofitionibus maioribus & minori- bus. Quartus modus eft de cognitione fallaciarum. Quin tus modus eft, quomodo per iftam fcienriam faci- liter addtfcuntur alis fcienrix,& veriori modo. Etpriuc deprimo modo dicendum eft. DE MVLTIPLICATIONE PLV- R1VM RATIONVM. IN tabula datur exemplum de columnaB. C.D. per que modum dantur io. rationes ad eandem conclufionemr quando qu*ritur,vuum mundus fit s ternus i Similiter ia - W' V: ; ■••• .j r:* t .•/> "DTE MVLTIPLICAT. QVART/E FIG. S? in ifta quarta figura in camera fadta de B.C.D.& in came- ra B.C. E. vfq; ad cameram B.C.K. Vlterius cameris fa- &i8fcificeiB.C.E.&B.C.F.vfq»ad cameram B.l.K. Pof- funt igitur fieri viginti rationes in qualibet camera.Et fic tot vicibus volueudocirculos vfq; quo finto&usginta- quatuor columna in tabula, SeaVjlc ifta materiainta- ,bulaquartq figurat dnftum eft. Vlterius fit multiplicatio < v de camera in cameram, ficut de camera C.DE.& camera <£. D.F.&cameraD. E. F.& camera D E.G.ficfc habent feut camera C.D E &ficde aliis fuo modo vfq; ad camc- tam H. i. K* Et fic de multiplicationibus per reuolutiones circulorum.Etiftamultiplicatiocftjquiavnumprincipiu eft habituatum & multiplicatum cum alio principio & cum propriis palfiouibus & appropriatis. Vlterius eft quarcamultiplicatio. Quarta enim figura continet in (e tertiam figurara,ficut camera B.C.D.cottnet in tertia fi- „ cura cameram BC.& cameram C.D.fimiliter camera C. D.E continet in tertia figura cameram C. D. & cameram D.E.&jficde aliisTuo modonu iftis quatuor modis confi- itit multiplicatio. DE INVENTIONE MEDIO RVM. INcameraB.C,D.Etficde aliisfuomodocofiftitincir- De irine Lv culo mediocri: eo quod eiiftit inter B.&D. Et quod C. tienemt - coniungiturcum B ScumD. per aliquas politiones: fci- diorum. licet habituationes &fituationes exiftentes inter fubie- £kum & pr^dicatum.Et cum artifta vult medium,femper inueftiget in medio circuli. Nam ficutanimali competit ftarc menfuratiue & coiunftiue intef fubftantiam & ho- minem,quando concluditur quod homo eft fubftantia : ficliteraquqeftin medio citculi,dcbetftareintcrlireram exiftente in fuperiori circulo & lit era quae cftin inferiori ciicaloificutquado argu tur fic : Omne C.eft B.&omnc D.eft C.ergo omne D.eft B. Et-ficut neceflariu eft per ali- -x ^ \ quas coicduras & partiones, quod animal fit fubftatia & homo fit animal: ficartifta huius artis debet c6ie£urare pcrea^uxB.&C.fignificant.videl.fuaprincipiafubalter- nata ficut B.quaefonatfiucfignificat Bonitate, Differen- tiam & v.r um. E.C.fignificat Magnitudine.Concordaa- $J • $(EP T I M A PARS - tiam &quid EtDfignificar Durationem.ContrarietatS & dc quo. Et in ifto lonarc fiuc fignificareconfiftunt diffi- • imioncs principiorum &fpecies regularum, cnm quibus ' artifta debet conie&urare mediu cum litera fuperiori & cum litera inferiori nfodo.Et in ifto pafluintellc&ds facit (cientia de vniucrfali affirmatiua , & vniuerfali ne- . gatiua,&particuUri affirmatiua, & particulari negatiua; & de inftantiis&demonftratione & manudu&ione: 8c etiam depoffibili&impoflibili. Dciftis quinque modie' habituat fe intelle&us; &hociftomodo: quando dici- tur : omne C. eftD.& omne B. cftC. concedatur diftin- guendo. Sicut magnitudo quae cft bona perbopitatenV & bonitas magna per magnitudii»cm,& bonius^u?r ha- bet magna corrclatiua per fecundam fpecicm C. fignifi-' caca, & magnitudo qus habet bona corrclatiua per bo- nitatem per fecundam fpecicm C. fignificata: & ficdc magnitudine &duratione fuo modo. Vltcrius quando \ dicitur: omne C.eftB. & omne D. eft C. oriuntur vniuer- falis affirmatiua &vniuerfalis negatiua: &hoc ratione t differentiae in B. lubalieinara,&in D. contra rictas cft fubalterna: & ficut quando dicitur: nullus Iapis cftani- ' mal, omnis homo eft animal, ergo nullus homo eft la- pis. Ratioenim huius cft, lapis enim non baber fenfum, &c. Omne animal eft fol-ftanria, quidam homo eft ani- mal, ergo quidam homo eft fubftantia. Etfic: omneC, eft B. quoddam Q. eftC. ergo quoddam D.eftB. Ratio huius eft, quia contrarietas quae eft fubalterna in D. non poteftefle concordantia quae cft lubalcernata inC.neqj magna maliciapofiet efle magna bonitas: quia fi fic, cu- let quidem ponete oppofitum inobiedo;quodeftim- poftibile & contra corrclatiua fecundat fpecici regulae C, Et cum dicitur : nullum animal eft lapis, quidam homo eft animal,ergo quidam homo non cft lapis. Sicut quan- do diciturmullum C.eft B. quoddam D.cft C.ergo quod- dam D. non eft B. & ratio huius eft fuo modo, fecundum hoc quod di&ura cft in tertio (yllogifmo, in quo conclu- ditur particularis affirmatiua. Per hoc quod di rale,neqi omnino fpeciale,ficut differentia quas cft prin- cipium generaliflimum , fiue omnino generale , contra- hitur ad differentias quae cft inter fenfuale & fenfuale, 3u*non funt gcncraliffim* neq;fpecialiflimx.Et quan- o contrahuntur ad fpccialiftimas fiue omnino [peda- les, ficut ad iftud animal, vel ad iftam plantam, aut ad iftura lapidem indiuiduoex ipfisdifferentiisconftituto, fubftan tiali ter & etiam accidcntaliter per propriam qua'- titatem, qualitatem ,&c. etiam ipfo indiuiduo in propria fpccie pofito: tunc ipfx differentis funt medium inter principium generaliflimum & fpecialiflimum. Ec ficut diftum eft de differentia : ita poteft dici de bonitate, &c, Bonitas enim eft principium omnino generale fiue ge- neraliflimum, & quando contrahitur ad magnitudi- nem, $cc. tunc non cft principium generaliflimum , neq; fpecialiffimum. Sed quando cohtrahitur bonitas magna adiftud concretum de ipfabonitate magna conftitututh quo ad fuam formam &fuam maceriam, &etiam quo ad luam quantitatem &qualitatem,&c. quodfit in propria fpccie po(itum,vtfubipfa fit indiuiduatum: tunc bonitas magna qus non eft generaliflima neque fpecialiflima,eft medium exiftens inter abftradhun & concretum fapiens naturam extremorum. Perquam naturam poteft artifla ' jnuenire medium , exiftensnaturalitcr inter propofitio- nem maiorem & minorem : & per tale medium fiunt de- monftrationes ex primis & veris neccfTariis principiis, cum quibus nulla inflantia inuenitur. Vlterius inueni- fur medium per propriam literam & per proprium cir* F 5 fo SEPTIMA PARS culum,videlicetperF.quarfignificat medium & perefiv culum mediocrem ficutpouercF. fub B. & fuper C.qux cft inferius, confiderando quod per B. habet bonitatem &6 ffirentiam,& per C. magnitudinem & concordan- tiani. Et fic cofiftimr intcr£.&C. ratione cuiu C. tranfic ad B.prrmedium.ficucquando dicitur: omncF. eft B.6C omne C. eft F. eigo omne C. cft B.lcdhoc quoad gehus^ medii tantu. Et ficui diximus in camera B.F. C ita poteft dici in camera C F. D. & in camera D. F. E. &c. Pet hoc quod ditium « ft de med o, poteft attifta habere materia valde generalem ad inueniendum plura media. Er hoc clarum cft cum diffiniciouib.us principiorum ^ & cum (pcciebus regularum. EE MODO PROBANDI. • * . r’ »,• PRobatio eftgenus: & fu* fpecies fun t per demonftra- tioncmptopterquid &pei dcmonftrationem arqui- paranciae: & perquod dmif*: &pei lftum lyllogifmum ptoponimus dare exemplum. Omne animal cft fub- ftanMa : omnuhomoeft animal : ergo omnis homocft fubftantia. Et primo probabimus maiorem: deinde mi- norem. Et primo perdrmonftrarionem propter quid animal rft conftirucum ex fenfuah & fcnfuali,co quod cft dementatum , vegetatum & fenlatura & imaginatum. Et fic frquiturquod fit fubftantia, eo quod de partibus fubftantiahbus cft cora pofitum. Et quod fubftantia eft fuperius, &animal inferius: animal quidem habet cau- las fuperiores: videlicet formam & materiam , exquibus eft conftitutum : & ftiar partes funt inferiores.coquod funt caulatar aforma &a materia quz funt principia ge- neralia. Et fic vere concluditur propter quid,quod ani- mal eft fubftantia. Perdcmonftrationem sequiparantiae probatur fic: Generalis forma & generalis matciia «qua- liter funt caufir primitiu*. Et hoc patet per prima fpecic regul*D. &quod animal cft caufatum ex fua propria forma & materia difcurfi* per elcmcntatiuam.vegerait- uam.&c. funt aequalia principia ipfius animalis ratione cuius lequitur quod animal lit fubftantia conftituta ex fua DE MVLTIPLIC AT. QVARTjE FIG. 91 fua propria forma & materia, qux sequaliterdcfccndunc ab aequalibus principiis generaltftimis, fcilicet a prima forma & a prima materia; & hoc patet per fecundam fpe- ciemrenilxD. & perprimam E. & per regulam B. Per demonftiatioucm,quod probatur fic.anunal eft:& quia ,eft, fu* quidem caufae fune, videlicet forma & materia ex quibus eft, fine quibus cfl? non poteft. Ecquod forma & materia conftituuntiubftantiam, vere fcqumirquod a- nimai eftfjbtbmia. Modo intendimus probare inino- xcm per eafdem tics (pecies. Ec primo propter quid, quan io embriv eft confti tutus in matrice , ex dementa- tura, vcgetatiua.&c.&in ipfo lineato, &mebi is humanis formaro: & qua do anima rationalis quae eli liibftantia in i.jjfuni embriouemeft introdufla ; tunc de feipfa& parti- bu fuis inferioribus conftituic hominem :&fic animal quod cftembrio.tianfm uratur in hominem perfpccieru humanam,in qua eft pofitus cum omnibus fuis partibus coeflentialibus. Et fiefequitur , quod anima eft cauia, quare homo eft fubftantia: &hoc per primam lpeciem tegulae C clarum eft. Per aequiparantiam probo fic: Anima rationalis habet partes coeftcntiales squales, vi. dclicet intelledhim , voluntatem & memoriam: &per conlequens embrioqui aequaliter eft conftitutusexele- mcntatiua,vegeiatiu3,&c. &quiafua principia funtfub- ftan cialia.xqualiter tft totus homo per fua principia liib- ftantialia coni unda animae racionali cum corpore ho- minis. Er hoc per regulas B. C. D.E. clarum eft quod ho. mocft animal. Per demonftrationem, quod probarur ficVfottes eft, quod animal eft, fine quo (brrcseftenon poteft. Probara eft minor per tres fpecics fupradidas,per quarum duas fpcciesjvidclicct propter quid: & per arqui- parantiam fiunt conclufiones potiflims: non autem per quia: cum in plus fc habeat caufa quam etfe&ust Vlte- rius ficut dedimus exemplum jje homine , quod fit fub- ftantia par animal, fic poteft dici de bruto, deplanta & de lapide Et ficincellcitus facit Icientiam probando ma- iorem &minorem perartemiftam,cumqua intellcdus eft difpofirus ad omnes conclufioncs, vt patet per hoc «quod dtdum eft. ? §5 .•i 'i •Q-f ' 4 • t K*V uA C' «i rkfc IMr.' '.< ii . ' .JV • ! Jit SEPTIMA PARS DE COGNITIONE FALLACI ARVM, fallacia Tpv Ivcrfitas medii eft gemis fallaciarum : & quod F. fi- yuomedo JL^gnificat medium F. qua; in medio circulo eltinftru- mentum ad iuueniendum & ad cognofccndum Falla- cias,ponendo &volu^.iddfub literis, quxfunt infupe- tognofiu mr. mt. SM v>: *- mStf, ^WPC^r riori circulo, ponendo fuper literas qux funt in inferiori, componendo cameras: ficut ponere F. fub B. fuper C.re- fpicicn do quomodo fe habent B. C. in fallaciis cum F. 5c econuerfo. Poftmodum B.fub F.&c.mulciplicando rcuo- lutioncs.tuncapparebit variatio mediiin quo peccat. Ec de hoc dabimus exemplum io fallaciis. / DE FALLACIA >£QVI VOCATIONIS. fallacia 7T7 Qujuocatio,cftvnius&ciu(3cm nominis diuerfafi- aqtsiuo- -^*-'gnificatio,qus prouenit ex eo quod vnura nomen talionis plura diuerfa figmficat. Et fit vuus paralogifmus fic : O- quidcjl? mnis canis eft latrabilis: coeleftc fydus eft canis ; ergo cce- Icfte fydus eft latrabile. Etafiignamusiftam cameram B. F.C. Per B.intelligimus differentiam inter .corpusani- matura & corpus inanimatum. Per F.mtelligimus, quod corpus animatum & inanimatum non coniungumur ra- tione ciufdem fpecici. PerC.intelligimus,quodcorpus, animatum habet correlatiua fenfibilia,& inanimatum non habet fenfibilia correlatiua. &ficartiftacognofcic per quem modum peccat reducendo ad impoftibilc: ra- tione cuius cognitionis cognofcitintellcttus, quod lo- gicus coram naturali ftare non poteft, & maxime per ar- tem iftara reducendo ad impoftibile, ficut fydus.quod eft ens, in quo eft impoflibile quod fit de genere & natura latrabilitatis. Vlteriuspercaraeram D.F.E.& fic de aliis, cognofcitur in quo peccat paralogifmus. Quoniam ifte- canis quieft de elementatiua,vegetatiua & fen fitiua , per fecundam (peciem regule D. poteft latrare : fed fydus fi non habet talia principia correlatiua, non poteft latrare: quia non eftconftitutum de ipfis principiis.Et hoc pacet pet fecundam fpeciem regulx D. & per primam C. &r f' ' etiam per fcalam medii. ... DB DE MVtTIPLICAT. QVARTjE FI G. 9} DE AMFHIBOLOGIA. A Mphibologia, cft deceptio proueniens crco quod AmphU JTxvna oratio penitus eadem pluralignificat;&forma- boUgia ' turficparalogifmus: Quicqqideft Arittotelis4 SEPTIMA PARS matus non poteft ede de nigredine. Per F. cngnofciraf» quod albcdo Sc nigredo nou fe coniungunr, nec (c men- furant, neque etiam conftituunt medium extrcmitamra continuum : quia ii fic, e lier dare obie&um iri oppofiro* PcrH. cognolcimus/juod habituatusde albedineinifto nunc: fieut lfte pannus albus, polfibilc eft quod fit habi- tuacusin alio nunc futuro de nigredine. DE FALLACIA DIVISIONIS. ■T*U*ct4 T^A!laciadiuifionis,eftdeceptioproueniens expoten* dtuifio- JL tiali multiplicitatcalicuius orationit.cuius orationes nu (juid ad inuicem polTunt diuidittfocmacur/icpatalogifmus: Omne animal eft rationale aut irrationale Mcd iioii o- mne animal eftrationale:ergooinneanimaldt irratio* nile. Adiftam deceptionem illam cameram applicamus C F.G 1'crC cognofcimus.quod quando vnldxflioeft in vnofubiedlo cum concordantia correlatiuorum fub- ic&i.pei fecundam & tertiam fpccicm regula? C. (equicur ▼num fignificarum. Sed quando poniturin contrario li- ne relatiuii fubierfli, variatur diuidendo lignilicatum: ▼t patet per fcalam B.C in fecunda figura. PcrF. cogno- fcimtis quod cnriarationalc fcil. & irracionale, non fune coniun£h: neque menfurant fein eadem fpecie per me- dium continuum. Per G.cog tofcimus quod enti ratio- nali proprium eft rifibiliras, non autem irrationali. Per cameram E F.l &c.cognofcirur deceptio. PerC. F.vtfu- pta di£tum eft. Per 1. cognofcimus,quod veritas non po- nit in vero, quod diuerta fint idem :ncque aequalitas po-. nitjquod fiotxqualesinfpecie ; neque in eodem loco ad v. . inuiccm. ~ * DE FALLACIA ACCENTVS. FnSacia T^AlIacia accen tas, eft deceptio proueniensei eo, quod accentus X aliqua diiftio diuerfimode pronuneiataUiuerfa figni- tjuUeft. ficar. Et formatur licparalogifmus: Omnis populuseft arbor :(cd aliqua gens eft populus: ergo aliqua gens eft arbor. Ad iftam deceptionem applicamus cameram B* . F.C. Per B.inteiligiraus differentiam mter vnum accen- DE MVLTIPLICAT. QVARTiE FIG. 5| tum &aliuiq accentum,&perF.coniun&ionem&mcn- • furarionem,& per C. concordant ad vnum fignificaiura fecundum vocem. Populus cum prima (yllaba longa fi- gnificat arborem j &cum breui gentem. Per cameram B F K. &c cognofciturdecep*tio) Nam contrarictas eft inie» tylhibam logam & breucm Per F intclligitur quod non coniunguurur nec menfurantur, ficin voce quando intclligitur de arbore.ficut de gente. PerK.intdliguniuc modi acccntuandi , quod non producit fimile fignitica- tum cum mixtione (yllabarura. DE FALLACIA FI G V R Dictionis. TpAlIacia figurae di£Vionis,cft deceptio proueniensexeo X quod aliqua didlio (imilis eftal teri didVoni. Et forma- tur lic paralogifinus : Quicquid heri vidifti,hodie vides: #“** fed heri vidifti album: ergo hodie vides album. Adiftum para logi fmum applicamus cameram B.F G. PerB intel- ligimus differentiam inter quod & quale. PerF quod non fe coniungunt.neq, fe menfurantad idem obietf utn ^ invno.poftquam diuerfafunt.PerG intelligimusquod proprie quid requirit fuum fignificarum, & quale fi mi ii. ter: fed in appropriatione in qua principium non quic- fcir, confiftit deceptio. Per cameram DF H.cognolcitur deceptio. PerD cognofeuntur contrarii fines, eo qui» quicquid mutatur in quale. ErptrF.cognofcitur priua-. tio cotinuitatis inter nunc praeteritum, &nuncpr*fens: Per H. cognofcitur,& per quartam fpeciem regul* C. & pe? primam D.vnam fignificarioncm habet perquid , 8c aliam per quale: eo quia quid, dicit fubftantiam: quale wo accidens. * DE FALLACIA EXTRA Dictioni m. FAllaci* extra dicionem in hoc differunt a fallaciis in nf ftffs- didione, primum moriuum eftfrne cauta apparente ciu extut ti parte vocis. In fallaciis autem extra di&ioncm cx pat« didtwe, terci. r ,4<- SEPTIMA PARS . 'V. DE FALLA.CIA ACCIDENTIS. DefitU* Allacia accidentis eft deceptio prouCniens exeo, quoti tta acci* x aliquid {impliciter ineftrtriq; cotum , quar atiquali- dtntH , ter per afcidesvnumfunt. Et formatur fic paralogiftnus: Cognofcocorifcum:l/,dcorifcuscft vcnicns:ergo eogno- fco venientem. Ad ilfam deceptionem catneraraB.F.C. aflignamus. PerB. incelligimus differentiam inter lenlU biie Sc fenfibile. nam vn us eft conicus, & alias eft veniens. Per F.cognofcitur quod veniens &Corifcus non luntia medio coiinuo extremitatum. Per C inrelligimusquod conicus poteftdfcin via fedens &aliushomo /it venies. Amplius per cameram GFHLcognoicitur deceptio. Pef • G.intelligimus quod conicus habet fuum proprium nu- merum & alius homo veniens : fimiltccr quod nomen eft eiappropriatum cum deceptione. Per F. cognolcitur* quod conicus non eft coniuntftus cum aliquo homine •' , Veniente in vna&. eadem menfura. Per H. cognofcitur, quod corifcus iedens non eft in illo tempore quando eft • veniens. DE FALLACIA SECVNDVM QVID IT S IMPLICITER. £>e falla* Allacia fecundum quid & fimpliciter eft deceptio prd>* tia fccurt F ucnicns ex eo quod di&um fecundum quid fumimuS du ejutd acfiefletditftura limplicitcr. Et formatur iic para logi* £< \ fim- fmus: Omnishomo cui ineftalbedo,eftalbus:fortes eft flicittr. albus quo ad dentes: ergo fortes eft albus. Ad iftam de- ceptionem applicamus cameram C.F.I. Per quartam tfpeciem regularC. intclligimus quodaethyops habet aL bedinem in dentibus & in oculis & in vnguibus:& iri cor* porc nigredinem. Pct F. intclligimus quod illa albedo non eft continuata per totum corpus. Per I. intelligimns quodeftalbus in vno loco, & niger in alio. Amplius per cameram G F.K.Per G. intclligimus quod proprie eftai- busin dentibus :&appropriatar quando concluditur fal* si quod eft albus. PerF.cognofcitur quod aethyops eft * lubic«ftum,in quofunt plurcs quantitates diferet tr. Sicut quantitas dcntts: quantitas pedis, dente exiftentehabi- tnato de albedine & pede de nigredine. Per K. intclligi- mus. De mvltiplicat. qv*ar.Tj£ fi& p? • mus^quod xthyops eft coloratus tantum albedineia dente, & nigredine in corpore. DE FALLACIA SECVNDVM IGNO* rantiam elenchi. FjAllacia fecundum ignorantiam elenchi i cft deceptio A proucnicns exeo quod non obfcruaniur eaquz Iu ne Acccffana ad diffinitionem elenchi,# praecipue exparte contradictionis. Eft anrem elenchus fyllogifraus con- tradictionis qui quandoque eft vnus fyllogifinus: quan- doque duo. Vnus quidem cft ,quanao fy I logi finus con- cludi: contradictionem alicuius propoficionis prius da- tae: ficut fi detur aliquod animal quod cft incoiruptibi- lc & procedatur fic: Omne compotitum ex contrariis* eft corruptibile: omne animal cft huius : ergo animal cft corruptibile. H*c cft contradiCtofia conclufio prio- ris propofitionis datae, duo enim fyllogifmiconftituunc elenchum. Quoniam ex duobusfyllogilrais contradicto- rie concluditur: ficut in pratdiCto (yllogifmo contrapo* flatur alius talis (yilogifmus: Nullum beatum eft corru- ptibile: aliquod animal eft beatum: ergo aliquod animal Aon cft corruptibile. De ratione igiturelenchi eftfyllo- gifinus & contradiClio. Quicquid ergo eft coUtradiifini- tionem fyllogifmi & contradictionis, etiam eft contra e- lenchidiffinuionntn. Et formatur fic paralOgifirius : dud lunt duplum ad vnum:duo non funt duplum ad tria:ergd duo funt duplum Si non duplum.Non valet, quoniam d- tniffio huius quod eft cftc idem, non eft contradictio, St hoc per fecundam fpeciem regulx C.denunciatum cft* Adi ftam deceptionem applicamus 6.F. C. Per B. in telli» gimus quod duo differunt ab vno dccconuerfo. Per F. iri* tclligtmus quod plus funt duo quam vnum inquantita* tc dilcrcca. Per C.intelligimus,quod duo concordant iri pari numero, & tres in impari numefo cocordanr. Ani* piius per cameram D.F.E. Per D. incclligimus quodnti* jncrus par, videlicet dup cft conftitutus ex duabus vnita- tibus fecundum fecundam fpeciemreg^Lx D. Vnum eft: principium numeri fecundum primam fpeciem regula! D. F«(f .cognofcimus,quod duo & vnum nonfuat mert- Defetld* Cia JecUrt dtim ignA ranttArn eltnchii t.lench*$ futdjit* 1 jg SEPTIMA PARS furati arqualiterin numero perprimam fpcciem regulat if.quia duo fune duplum, & vnus non eft duplum. DE FALLACIA PETITIONIS ^prfticipii. Pefalla eia pen- itam* princi- . T^Alfaeiaprincipii,cftdeceptio proucniens ex eo quod JT idem fumitur ad probationem fuiiplius fub aliquo vocabulo. Et formatur lic paralogifmus : Animal ra- tionale currit: ergo homo currit. Ad iftam deceptio- nem applicamus cameram E. F.H. Per E. intelligimus, quod principium non probatur in maiori propolitio- ne, fed fupponit tantum. Per F. intelligimus, qpod ma- ior propolitio & minor non funt coniun&e, eo quod maior propolitio. cft politiua. Et minor quidem indi- get probatione maioris. Per H. intclligiinus, quod ani- mal rationale non omni tempore currit. Item per ca- meram G F. I. cognofcitur deceptio. Nam pcrG. co- gnofeimus quod vero lyllogifmct competit, quod pro- politio maior lit probata. Per F. intelligimus, quod maior propolitio & minorcum probatione line coniun- mcnfmatae. Per I. cognolcimus, quod non fune «qualiter in conclulione. DE FALLACIA CONSEQV ENTIS. Ve f alia- 'TAllacia confcqucntis, eft deceptio proueniens ex eo eta con- JT quod confequcns exiftimatur omnino idem antece- fccjuen- denti efle. Et formatur lic paralogifmus : Si afinus eft, a- tu. nimaleft: fed tu es animal: ergo tues alinus. non valec. Non enim conlequentia primo polita conuertitur. Ad iftam deceptionem applicamus cameram B. F.D. PerB. intelligimus alihum & animal rationale differentes fpe- cie ,eo quod differentia quas eft inter lenfuale & fenfua- le, non eftillaquaeeftinterfenfuale&iutelle&uale. Per F. intelligimus, quod lenfuale & intelle&uale conjun- guntur in homrne&non inalino. Per D. intelligimus, quod in homine coniunguntur lenfuale &intcllc£hia- lc , in confticuendo ipfum hominem : in ahno vero no». DE MVLTIPLIG AT. QVART£ FIG. 99 Fer cameram D.F. E. PciD. intelligimus, quod fuppo- fitum quod cft de fenfuali 8c fenfuali , nonconuerticur cum fuppofito de fenfuali & intcllcftuali. ParF. mccl- ligimus.quod homo&afiuws non intrantfub vno me- dio continuo extremitatum. Per £. intelligimus, quod homo eftvcintclligu :&afinus vero non. DE FALLACIA SECVNDVM NON caufam vr caufain. FAllacia fecundum non caufam vt caufa, cft quando inter przmifTaSiaquibus Sequitur conclufio, ponitur •liqua propofitio quarnihilad conclufioncm operatur, & fic non cft caufa. Caufa autem hicdicitur, quod eft caufa, inferendo fecundum quod prarmifHe dicuntur efle caufxconclufionis.Etformaturfic paralogifmus:Vcani- ma & vita funt idem :& mors & vita funt contraria: Ge- neratio & corruptio funt contraria : fed mors cft « orru-> ptio:rrgo vita eft generat io: &viuere eft generari, quod cft impolfibilc. Ad iftam deceptionem applicamus B. F. C. PerB. intclligimus differentiam iiyer animam & vi- tam, quae vita eftfuperius,vt patet in brutis per animam vegetatiuam & fenficiu^m continuatas: & per animam ratiocinatiuam continuatam de fenfuali & intcllcftuali intelligimus differendam. Per F. intclligimus vitam a- nimx rationalis non continuatam vitae bruti. Per C. in- telligimus,quodinanima rationali vita eft magnitudo continuata deintellc£tu,voluntatc& memoria: In bru- tivvero & in plantis nequaquam. Amplius cognofci- mus deceptionem per cameram D.F E. Per D.cogno- fcimus,qnod vitam plantis fiue in brutis eft dc£orre- Januis corruptibilibus; in anima vero rationali minime: cum non fit ex contrariis. PcrF. cogaofcimus, quod caufa&non caufa nonconiunguncurm fuppofito. Pes »' Ji. cogaofcitur, quod anima viuir quiefccudo ia fine, fcilicet in Deo : mors autem noa. '-«• G i . * • **.*> . • f r* ia r: .TOlk * j * • . ..» De futim. ' «4 fecum dum nem cuufam %tlAuf+ Iqo IEPTIMA PARS DE FALLACIA SECVNDVM PLVRES INTERROGATIONES. De T^Allacia fecundum pluresinterrogationeseftdeceptio da fecun A proueniens ex co qu^,d ad interrogationem vifibilitas non cft propria pallio hominis:,fcd per accidens vifus appropriat ei vifibilitatem : co q> color, figura,(i tus, funt fua obiedta. Per F. inrelligim us, quod lapis non eft cu fenfitiua.Per H. intelligimus, quod lapis aliquado eft vi libilis,& aliquan- do no eftvifibilis. Diximus de fallaciis applicatis regulis vt cognofcantur decepciones fallaciaru,Et per h'oc quod dixunus, cognofcitintelleiftus, quod logicus cum falla- ciis non cft aufusftare coram narurali,pofitoquod fit ita ficuttu logidus dicis hoc quideimpoffibile& illud & ex- tera fequerentur in natura rerum: vt patet in natura dif- finitionum principiorum & regularum. Et in ifto pafla Cognofcit intellectus, quod in difpucatione aliquis logi- cus cum alio logico non quiefeit in fine, 'eo quia non ue- Icendunt ad veritatem rei: fed tantum ftant ad nomen & adfimilitudines rerum per diffinitionem contrarietatis. Sed fi logicus difputat cum naturali, cito inquiritur veri- tas rei & in fine cito quiefeunt. Quia logicus experientias minime negate poteft, quas attingunt cura fenfitiua, imaginatiua & ratiocinatiua: vt fupra didtum eft. PE MODO DOCENDI. * T)Er quartam figuram veriusqukm per alias daturmo- De modo X dusquxalixfcientixpoffunt faciliter &breuitcr ac- docendi. quiri: ficut Theologia, Philofophia, &c. Er hoc inueni- endo medium non exiftens generaliffimum, neque fpe- cialiffimum. Rario huius eft: quod ifta feientia habet 'principia ^encraliftima;& etiam regulas generaliffimas. Alix veto fcientix habent fubaltctnata principia: &fic medium carum cft imperfectum fine ifta (cientia. Et fic cum difficultate homines addifeunt longo tempore. Et ■ quando dubitant, non habent principia generaliffima, G i ' t ni S8PTIMA PARS ad qux recurrant artificialiter: ficut facit artifta huius a f. tis. VUerius docebuntur aliae fcicotia: per artem iftam, ponendo cameram m quafit F.pro medio in audoritati» bus aliarum fcientiarum exponendo attdoritates inca- mera.fecundum illum malum per quem F.poflct intrare iplas audoritates, expouendo & reducendo ipfasadfyU logifmum fecundum illam dodrinamqux iam liiperius dida eft. £t de hoc dabimus exemplum. Sic legitur m Theologia, quod Deus efl purus adus. Illa audontas eft probabilis per iftas duas cameras, videlicet B. F. C. & per cameram D. F.E.Et hoc ifto modo perB habebimus bo- nitatem & differentiam. Per C. quod bonitas efl magna xatio habcns*in le correlatiua magna & bona & diftiuda. Per D. aeterna & primitiua. Per b. funt quietataratione £nis:& per fecundam lpeciem rcgulq D.& per primam E. funtneccfTaria,& perF.funt coiuuda &nicnfurata bene, infinite & aeterne ab omni accidere feparata. Etficfada ifla expolitione vifum Sc claru efl, quod Deus purus adus «ft in exiftendo Sc agendo. Vltenus legitur mPhilofo- phia,quod de nihilo nihil fit. Ad exponendum & expla- nandum iflam audoritatemafiignamus camera D.F. E. . Per D.exponimus quod nihil non efl principium : quia fi iic, nihil iam aliquid cfTct. item per D.quod nihil non eft materia ad aliquid.Namfidciplopofl'ctfienaliquid,iam «liet aliquid hoc. Idem intelligitur de tertia fpecic D. Si enim eflec nihil fubditum alicui, aliquid quidem cfTet. F. enafonat fiue fignificat.quod de nihilo non fiat aliquid* Neque nihil medium habere potefl: quod fi haberet me- dium,iam effer aliquid. Per E intelligitur, quod nihil 116 poteft effe caufa materialis, formalis, efficiens 8c finalis: atq; de nulla potcftate poteft efTchabituatu,quia fi eflet in oppofi to,iam fcq ueretur,quod cfTet aliquid. Et fic ex- planata eft &expofitaprxdidaaudoritasper antedida cameram. Non tamen dico , quod mundus fitaeternus, imo eft nouus& inceptus, vt probatu cftfuperius: fed illa audoritas qux dicit, quod mundus creatus eft ex nihilo, exponi poteft per didam camera. D. quidem ponit, quod Deus eft primitiuus per aeterni tatem.poteftatem & intcl- Icdiuiuuem. Et per tertiam fpecicm D.non eft fubditum fuum A DE MVLTI PLICAT. QVART^E FIG. rof Tuum pofle:& ficpotcft intclligcrc & producere quod mundus qui nd erat adu,neq; potentia in nihilo. Sequi- turergo quidem mundus adu per crcatioucm Dcomen- furantefuam infinitam potcftatem,«intellediuitatc,pri* mitiuitatcm,&c. Vlteriu' legitur, quod ens & vnu con- nertuntur: & veritas &vnum:&bonu & verum :&huiu* audoritates iftae poflunt exponi per camera B. F. C. & fit de aliis cameris, ficut de camera B F G.Quonia per B ha- bemus differentias, ficut inter fenfuale & fenfuale. Quo- niamin lapide vnumeftens:& in plita aliud cftens, &ift fenfato aliyd,&c.& fic de vno & v$ro,& bono & vero. Hiat bonitates, vnitates & veritates non couertuntur: quod fi fic,dcftrudaefTet differentia,& per confequens medium. ' Et fic de concordantia , quod cit impoflibile.\NamVna menfuratio eft in lapide: & vnum medium cotinuUm: 8C ▼na quatitas in lapide, alia in piata, &c. Et fic quo ad lite- ram, audoritates ftarc non poflunt:eo quod camera non poteft intrare audoritates fecundum expolitionem lite— rarum,fed intrat cum fenfii alIegorico,& hoc cum regula <3. Quoniam correlatiua-quoadvnitatem, nofunt pro- priat quo ad entirateraatq; ad bonitatem & veritate: fed appropriatae fic , eo quia quodlibet principium fe com- municat alteti. Et fic remanent principia differentiabi- ) lia,& concordabilia, & mediabilia, & rationes quales: & quodlibet principium habet fuam quietem propriam per fuam propriam efientiam & adum,& nullum incon- ueniens lequitur. Et ad hoc regula B. confentit cum o- mnibus aliisregulis. Secundum quod de Theologia & Philofophia dedimus exemplum, exponendo & decla- rando cum cameris: ita poteft fieri dc aliis fcientiis, vide- licet de medicina, iure & moralibus, 3cc. Quoniam fi audoritas continet in fe veritatem camera: quartar figu- rat,polfunt ipfam intrare audoritatem cura luis diffini- tionibus & fpeciebus affirmando vel negando. Et fic nen impoffibile eft, quod audoritas fit vera. Nulla enim au- Regul* doriras conftituta ex primis veris & neceflariis princi- irntr** piis contradicit rationi. Et ifta regula cft infallibilis & lu. neccflaria. Finis fcptiip* partis principalis, ’ ’ V G 4 IP4 OCTAVA PAR$ OCTAVA PARS PRINCIPA- US DE MIXTIONE PRINCIPIO. Rvm# bt rbg uarvm, 08*u 4 T)Ars iAa in duas partes jliuiditur; videlicet in mijtior fertur* r X nero pnncipiorum deductorum vno^lcdufto cum a. bru*. lip. Secunda pars eA de principiis deduCtis per regulas. In parte iAa datur doCtrina, quomodo vnum principium cognofeatur per alia principia deducendo ipfum per ipla principia & per omnes fpecics regularum. Ideo quando pft dubium fuper aliquo principio, recurratur ad iAam partemiibi quidem poterit inuenire veritattrn de ipfo cum praediCtis principiis, & defpeciebusrcgularu|ji»£cu$ £ quaeratur vtrum aliqua bonitas fu eus fubflantiale. Iterum vtrum aliqua bonitas moralis fit habitus icens jealc. Et tunc temporis recurratur ad capitulum bonita- tis dcduCta? per alia principia & per regulas :& teneat id quod magis videbit rationale per regulam B. mixtis aliis Centrum regulis ci$f diffinitionibus principiorum. Et iAa mixtio (Sfubie- eftcentnjm &c fubieCtum huius artis. Verunt.-.men io #um hu~ tertia figura factaeA mixtio regularum principiorum. It* §edin parte i(ta declarabimus per ordinem, vno princi- pio deduCto per omnia principia & per omnes regulas per dcduClionem continuam: vc intelleCtusfirdifcurfi- , Uusfingulariter per quodlibet principium, Et primo dc . prima parte dicemus. ' P5 Bonitate per princl /pu dadufta. Pe toni* T> Onitas per fc eA ratio bonoqpod agat bonum fine ttteptr XPproducat: & qupd e A magna per magnitudinem , eft frtncrpt# ratj0 jppjjCata bono quod producat magnum bonum. 4euuefu, Uonitaspetdurationem eAdurabilisi&ficcAratiobonq quod producat bonum durabile. Er quod eArnagna per magnitudmemj vj diCturo eA:eA ratio triplicata, vtbo- ’** /’ pum agat bonum magnum & durabile. Bonitas per po- •* teAatcm poteA cxiAerc & agere : &fic bonitas per hoc quod per fc habet, & per hoc quod haber apoteAate# r per hpc quod habet a magnitudine, & per hoc quod ha- bet ' n \ 4 , \ *h • DE MIXTIONE PRINCIP. ET REG. ioy bec a duratione,eft ratio quadruplicata bono quod pro- ducat & agat bonum, inagnum.durabilc & potens : & fic de aliis principnscum quibus podiint multipliciter com- inilccri tenendo modum quem dedimus. Tamen exclu- dimuscontrarietatem &min»ritatemrcum quibus npn poteft habere multitudinem. Et quodeuitamus prolixi- tatem, volumus exemplificarc quod fit quintuplicata& fcxtuplicata, &c, Sed cxemplificabimus &oftendcnius, quomodo eft per omnia principia combinata. Bonitas pcrfapientiam eft fcibilis. Et ficcft ratio bono fcientifice quod agat bonum fcitum aut fcientificum. Bonitas per Voluntatem eft amabilis , ergo eft ratio bono per amo* rem quod agat bonum amabile fiue amatum. Per vir- tutem bopitas eft virtuofa : Et fic eft ratio bono virtuofb quod agat bonum virtuofum, Bonitas per veritatem eft vera, & fic bene & vere eft ratio bono quod agat bonum ▼erum. Bonitas per gloriam eft gloriola: Si fic eft ratio bono quod agat bonum gloriofum, Bonitas per diffe- rentiam eft clara & non confufa : Et fic bcnfc diftinde & piare eft ratio bono quod agat bonum clare ^ leipfodi- ftin&um. Bonitas pet concordantiam eft concordabi- lis, & fic ben^jc concorditer eft ratio bon® quod agat Concorditer bopum concordatum. Bonitas eft contra maliciam quzeft fuum contrarium. Et fic concordantia «ft contra contratietatem.eoquodfiint contraria; & fic bopitas ben£& concorditer eft contra m a liciam&con- trarietatem. Bomras per principium habet rationem principii, & fic eft ratio bono bcne,& principiantur quod producat bonum principiatum. Bonitas habet ratio- nem medii per medium: &: fic bene & median ter eft ra- tio bono quod cum medio agat bonum. Bonitasperfi- nem habet rationem finis: & fic bene & finalitcr fi ue per. fc&e eft ratio bono, quod agat bonumpcrfe&um & qui- etarum. Bonitas per maioritatem habet rationem ma- yoritatis,& fic bene maionfice eft ratio bono quodagac bonum maiorificatum. Bonitas persrqualitatem eft de ratione squalitatis: & ideo bene & «qualiter eft ratio bono quod producat bonum ex pluribus rebus xqualifi- Catum. Bonitas quae minor eft habet rationem minori- G s •r V to* r OCTAVA PARS v - tatis per minoritate : & ideo eft ratio bene grminorifiee bono minori quod agat bonum minorificatum,& hoc dicitur refpe£tiue fiue cortiparatiue. Didium eft de bo- nitate dedutta linealiter per omniaprincipia.Et quia ge- neraliter de ipfa locuti fufnus, poteftarcifta in linea bo- nitatis multa ad placitum inuenirc. DE MAGNITVDINE per principia. DEDVCTA \ De 4u fti $ "V £ Agnitudo eft bona per bonitatem , & bonitas eft magmtu ivlmagna pertnagnirudinem. Et fic ex iftis (equitur dinis per concreuun, quod eft magnum bonum. Magnitudo eft frmet - durans perduranonem,& duratio eftmagna permagni- pi*. tudinem : &cx iftis 1'cquirur concretum magnum & du- rans. Magnitudo prr potcftatem poreft exiftere & age- re, & poceltas per magnitudine eft magna: & ficmagni- 1 tudo cum poteftate eft ratio, quare eft magnum concre- tum habens magnam poteftatcm exiftendi & agendi. Magnitudo eft (cibilis per (apientiam, & Capientia per magnitudinem eft magna:& iftaduo caufant concretum magnum S4 fcientificum habens magnum (cire. Ma- gnitudo eft amabilis per voluntatem, & voluntas eft ma- gna per magnitudinem :& (i caufant magnum concre- tum amatum, inquofubftcntationem habent. Magni- tudo per virtutem eft vircuofa, & virtus per magnitudi- nem eftmagna : & ex iftis caufatur magnum concretura & virtuofum , in quo habent fubftentationem :& ipfona concretum eftefle, & ipfarfunteflcmiae. Et iniftopaffii apparer, quomodo pluresellentiar componunt vnum ef- fecum fcipfis. Magnitudo perveritatem eft vera, & veri- ' tac per magnitudinem eft magna: & ex ipfis fequi turma- fnum concretum verum, in quo fubftentationem ha- ent. Magnitudo per gloriam eftgloriofa,&permagni- tudinem gloriaeft magna.Er ex ipfis fcquiturfubie&um, in quo magni (iecnriam & delegationem habent. Ma- gnitudo per differentiam eft diftm&a, ratione cuius di- ftindlionisin elTemia magnitudinis diflinguuntur , ma- gnificans, magmficabilc & magnificare : & differentia eft X r DE MIXTIONE PRINCIP.ET REG. 107 eft per magnitudinem mcgna,& ideo in eodem fubie- £0 participant per magnificare & diftinguere. Magni- tudo perconcordantiam cft concordata, concordan- tia per magnitudinem mngmficaca: & ideo in eodem fubie&o participant per munificate & concordare. ✓ Magnitudo eft contrariabilis per contratietatcm , m quancumcft per traufmutationein ; fed naturaliter non eft contra fe. Et contrarietas per magnitudinem ma- gna eft : ficut ignis & aqua quae per magnitudinem ha- bent contrarictatem magnam, calefaciendo &frigefa- ciendo. Magnitudo peruaturam Principii habet in fe principia fibi coeflen tialia, fcilicet magnificatiuum, ma- gnifkabile & magnificare: & principium per magnitu- dinem eft magnificarum , habens in fe naturahterma- gnum prmcipiatiuum,principiabile & principiare. Ma- gnitudo per medium habet rauonem mediandi :& me- dium per magnitudinem habet rationem magnifican- di, fuppofito tamen quod fint in eodem fubiedto. Ma- gnitudo eft caufa, quare finis eft magnus , & finis eft caufa, quare magnitudo eft in quiete, & hoc in eo- dem fubicdo. Magnitudo per maioritatem eft ma- ior : & maiotitas eft magna per Magnitudinem : & hoc eftnecefte vtinfubie&o quodlibet habeat a&um fuumi ici icet magnitudo , magnificare , & maioritas , ma- ionficare. Magnitudo per rationem aequalitatis ha- bet in fe res co«quali:er , videlicet magnificatiuum, magnificabile & magnificare, quae «qualiter funt de magnitudine : Sc «qualitas ratione magnitudinis in Cc habet res magnas fibi coeflcntiales , fcilicet ma- gnum , «qualificatiuum , xqualificabile & aequaiifica- re. Maguitudo quo ad maius, eft difparata a mino- ritate: quoniam cum ipfa non pofTeteflc hoc quod eft: xatio huius cft,quod paruitas & minoritasconucrtun- tur, fcilicet quo ad fubie&um in quo funt : ficuc pec- catum quod non eft aliquid i & fic de acci- dente quod non poteft per (c exiftete. IO* OCTAtVA PARS DE DVRATIONE DEDVCTA per principia. Vedur *- F^Vratio eftbonaperboniratem,&bonitasduratpet tione de- Et ideo duratio redlc caufatdurationcm:bo- duSaper n‘tas veroindire&e, hoc cft, per accidens; &cft ratio bo- prtmct- no quod agat bonum durans. Duratioeft caufa quare magnitudo durat, & eft magna per magnitudinem : & ideo i» fubic&oin quo funt, participat per durare & ma- gnificare: fuppofito tamen quod non fit aliquod praia- cens , quod impediat a&us eorum. Duratio efteaufa quare poteftas durat : & poteftas eft caufa quare duratio poteft exiftere & agere; & fic in fubie&o in quo funt.par- ticipanr per durare &pofte. Sapientia durat perdura- tionis rationem :& duratio eftfcihilis per fapientiam; & fic in fubi:&o in quo funt,participant perdurare & (cire. Duratio eft amabilis per voluntatem : & voluntas eft du- rabilis per durationem: & ideo in fubie&oin quo fune, conueniunt per durare & amare. Duratioeft virtuofii per virtutem : & virtus eft durabilis per durationem: 8c ideo in fubic&oin quo funt.duratio diftat a vitio per vir- tutem^ virtus a prius^ione pet durationem. De ratio- ne durationis eft durare. De ratione ventatis eft verificap- re: & veritas durat per durationem :& duratio per verita- tem eft vera. Gloria durat per rationem durationis :& duratio eft gloriofa per rationem gloria; &ideo duratio diftat a poena per gloriam : & gloria diftat a priuatione per durationem. Durario eft clara & inconfufa per dif- ferentiam^ differentia durat per durationem : & fic du- ratio per differentiam habet duratiuum, durabile & du- rare differenter &diftincr virtutem cft virtuofa: & virtus per poteftatem poteft exiftere & agere: &iic fubicclumm quo fune, potenter & virtuosc poteft eflecxiftendo & agendo. Poteftas per veritatem cft vera:& verita? per poteftatem poteft exige- re & agere. Et ii in iubiedoinquofunt,nonconucmin- tiu: priuatiocohueriiouis ponit quod fubicdumm quo funt, poteft clle mendax &ociofum. Poteftas per glo- riam cft delectabilis : & limiliter gloria per poteftatem poteft exiftere & agere. Et fi in fubicetoinquo lunt, con. uertuntur: ncccllario potcftas diftat a pcena>& gloria ab impotentia. Potcftas per differentiam cft ratio incon- fula & clara : & differentia per poccftatem poteft exiftere & agere. Et ii in iubie&o in quo iunt, conuertuntur: fe- quitur denecdlitate, quodfubieduin iicaduin polle & in diftinguere bene ab ipio. Potcftas per concordan- tiam cft concordabilis: & concordantia per poteftatem poteft exiftere & agere. Et ii non conuertuntur, priuatio conueriionis ponit impollibile cftc in fubiedo polle Se concordare. Potcftas per contrarictatem non potefteil ia contra ie: neccontrarictasper poccftatem potefteile impotens. Et quod non conuertuntur.priuatioconber- iionis poni t ,quod potcftas aliquaeft a contrarietate dit parata. Potcftas per principium habet naturam princu piandi& principium per poteftatem habet naturam poC fificandi: & ii conuertuntur, pofle & principiare fun t dit parata a cotingentia & nouitate. Poteftas per medium habet naturam mediandi:& periftam naturam, pofle cx- iftitin medio potentis & poiliti. Et medium pcrporefta- tem poteft exiftere &agrre:$£ ideoraediu pqnit influen- tias a fine, & refluentia', a pifncipio, & naturam eorum fapere. Poteftasperfinemcftquicfcibilisr&finisper po. teftitem poteft exiftere & agere. Et iiconuertuncur,im— poilibile cft quietem non efle infubiedo, in quo iunr. Poteftas per maioritatem habet naturam maiorandi: 8c maioriras perpotcftatcm habet natura poflificandi. Et quod non conuertuntur, piiuatio cduerlionis facit ipiaa cfle limitatas in fubiedo in quo funt. Et in ifto paflii ap- paret , quomodo entia eicfcibiliacrcfcuac vfque ad ter- minum I DE MIXTIONE PRINCIP. ET REG. n* minum determinatum a natura: & in feneftute ad cor- ruptionem inclinationem habent. Poteftas per asquali- tatem habet naturam coatquandi inter potentem, poflu* tum & pofle. Et squalitas per poteftatem habet naturam pollificandi : & fi conuertuntur, impoflibile eft pofle, & cosquarc aliter fe pofle habere. Poteftas per minonta- tem eft circa nonefle: & minoritas per poteftatem cft circa efle; & ideo poteftas & minoritas non conuertun- tur. Ec ficonucj tercnrur.cUc&non cfleeflent conucr- tibiliaiquod cft impoflibilc. DE SAPIENTIA DEDVCTA per principia. QApientia eft bona per bonitatem, & bonitas per fapi- Defitpifr Oeneiam eft fctbilis. Et fi conuertuntur in fubie&oin 3uo funt, funt ei rationes bene agendi & bene intclhgen- x,& aliter non poliunt fe habere. Sapictiapermagnitu- dinem eft magna: & magnitudo per fapientiam cft fcibi- ' lis. Et fi conuertuntur, lubie&um in quo funt , confiftit perinuenire&intelligerc, dealiternopofluntfc habere. Sapientia per durationem eft durabilis; & duratio per fa- pientiam cft fcibi lis: & fi illa duratio eft sternitas,fcire & sternare in fubie&o in quo funt, funt de ^eceflitate;& oppofitum eorum eft impoifibile. Sapientia eft potens per poreltatem , & poteftas fcibilis per fapientiam : & fi conuertuntur, tantum eft de pofle quantum cft de intcl- 1 ligere& in ipfis magis & minuseft impoifibile. Sapien- tia eft amabilis perVoluntjtcm , & voluntas cft lapiens per fapientiam: &fi conuertuntur, tantum cftinlubie- £to dc amare, quantum deintelligere. Sapientia eft vir— tuofaper virtutem: & virtus fcibilis per fapientiam. Et fi nonconuertunrurin fubielkoinquofunt, eftignorantia polfibilis & etiam vitium. Sapientia per veritatem eft vera; &Veriras per fapientiam eft fcibilis. Et fi non con- uertuntur, veritas eft credibilis; & intclligcrc poteft efle mendacium. Sapientia per gloriam cftdeledlabilis;& gloria per fapientiam eft Icibills: & quando non conucr- tuntu>,fcire poteft efle cum paflione,&dcledhtio cuna ignorantia. Sapientia per differentiam cft clara,rauono / in OCTAVA PARS cuins habtft inceiledum,incelligibilc&incclligereintcf fc diftinda:finc autem diftinttionecflccconfula. Et dif- ferentia pcrfapicntiam cftincclligibilis: qus taracnfine diffcreiuiaciuo, diflerenciabili & differentiate, non cllct intcliigibilis. lapientia per concotdanciam habet in le res concordantes, fcilicct incelledhuum, intclligibilc Sc intelligere: qus concordant in vna cifentia qus eft ex ipfis.bt concordant inexiftendo plura, co;quod vnuitt non cft aliud. Et ipla feilicee concordantia per fapien- tiaincft intcliigibilis. Per contrariecatcm ignorantia cft, mimica lapientis, co quod impedit ei intelligere : led fapientiaquscum concordantia conucrutur, non timet contrarietatcm, eo quod ei non poteft intelligere impe- dire. Sapientia per principium cft principium mtclli- gendi. Etprjncipium perfapientiam eft intclligibilc. Ec ii conueriur.cur in lubie&o in quo fune, fune de necelfi- tace: & non poliunt aliter fe habere. Intelligere per na- turam medii confifticiu medio incelligentis&intellc&i. Ec medium cft intclligibilc per fapien tiam : fapien tia pcc finem eft quielcibilis : & huisper fapien tiam cft fcibilifc Et in fubicdo m quo func,li non conucrtuntur,poreft cf- fe intelligcrcfine quiete & quies line intelligere. Sapi- entia ratione maioritatis poteft in le recipere maius in- telligercded quod cum maioruate non conuertitur.non poteft infinite raaioraie:led finite, vitra quod finitum non poteft fe extendere. Sapientia ratione squalitatis habet in le rationes elientiales squales: videlicet inna- tum, intclJctSkiuum, intclligibilc & intelligere: & squa- litas per fapientiam cft intelli^ibilis, qus imciligibilicaS eftdcdu&a per squatiuum, squabile & squate obiedti- ue. Sapientia fiue intcllcdus cum minoritace non coiS- uertitur: quoniam fi conuer(eretur,lcmper haberet mi- nus intelligere, & magis competeret ei ignorare quan# intelligere, quod eftimpolfibile. DE VOLVNTATE DEDVCTA per principia. De Sali- \T Oluntas per bonitatem cft bona, &bonitas pef v< Mede. V luacacera eft amabilis : & fi conuertuentur, fubi fubic* dtunS DE MIXTIONE PRINCIP. ST REG- nj dum in quocffent femper effer bonam agens&amans, & in contrarium non potfec (e habere. Volunt at per ma- gnitudinem cftmagna:& magnitudo per voluntatem «ft amabilis: &ideo amabilitas voluntatis cft magua: dea. mabilicas etiam magnitudinis*!! magna. Et fifonuerte- rentur.effent amatiuitas & amabilitas in tnfinitode ma- gnificabili,magnificatiuo& magnificare & amate. Vo- luntas per durationem eff durabilis. Ec duratio per vo- luntate cft amabilis; Sf fi duratio qux cft xtetnitas & vp- luntas conuerterentur, de ncceflitace st ternarc & amare edent ab xterno & in xternum. Voluntas pet poteftaccm poteft exifterc & agere. Et potcftas per voluntatem cft a- inabilis:£tinfubic&oinquononconuertuntur,volan* tas poteft effc impotens & potcftas non di leda. Volun- tas per (apientiam eft fcibilis:& lapientia per voluntatem eft amabilis. Et fi hoc cft cum magnitudine Sexternuate, fequitur quod intelligerc & amare furit dcnecedicate. Voluntas per virtutem eft vutuofa,& virtus per volunta- tem eft amabilis, fcd fi non conuemintur, virtus poteft ede odibilis Sc voluntas viriola. Voluntas pet veritatem cft vera. Sed vbi voluntas & vericas non conuertuntur, veritas poteft efte odibilis Sc voluntas falfa. Voluntas per gloriam eft dele&abilis; & fic gloria per voluntatem •ft amabilis; &ficvoluntas per gloriam diftat a poena; St gloria per voluntatem diftac ab odio. Voluntas per dif- ferentiam continet in fcdiftin&ioneminteramabtem, amabile & amate: &funt in ipfa clare&nonconfufc. Ec differentia per voluntatem eft amabilis. Voluntas pet concordantiam habet in fe res concordantes, vidchcec amantem .amabile &amare:&concordantia pet volun- ratem eft amabilis. Etquodeftamabilis cum bonitate; magnitudine, duratione, po teftare,# c. !y nr in ip fa am a- fcilia, concordans, concordabile Sc concordare. Volun- tas cum contranetate odit vitium Sc peccatum: Sc fi vo- luntas &contrarictas conuertefentur, nunquam volun- tas chm concordantia poffet diligere virtutes. Voluntas per principium eft principium diligendi. Ratio huius eft: quia omniaamabiliafunt amabilia per rationem volun- tatis. Ynde (equitur, quod principium quo ad rationem t ; H dttQAfer frtnct. /**• . A r t>e virtu- te dtdu. 3* per frincim f*4r ; ; ■ I \ '• ■ < < i. «4 y' OCTAVIA PARS voluntatis c ft amabile, & in ifto paflii apparet quomodo vnum ens caufat aliquid ez fe, vt atjjpio aliquam vtilira* tem accipere poflic. Voluntas ratibne medii habet in fc mjedium. videlicet amare : Ac medium ratione voluntatis eft amasie. Voluntas latione finis cftpetfclla quiete, .cum.vidctfe habere in ipfa quietem bonam, magnam A? durantem, & potentem amare, fine quo finis non poteft fibi fufficere. Voluntas cum maioritate eft in maiori «lluamandi: & rt maiorem alium babere pofiit, maiq. fitas eftamabilis. Voluntasqqoad rationem arqualita- rtis habet naturam coaequandi per amantem, amabilem Ac amare. Et arqujfitas per voluntatem eftamabilis. Vo- luntas cum mino. itate eft circa nihi! & cum nihilo eft extra vacuitate’, ociofitatcm, & fi voluntas Ac minorrta* (conuei terentur, non effit eflet magis defiderabile quam efle, quod eft impoflibilc. > ."DE VlRTVTE DEDVCTX per principia. - , TJTIrtus eft bona per bonitatem : Aebonirase^firtnofil V per virtutem, Ac fic virtus mediante bonitatecft ra« tio bono quod agat bonum, & per Te quod agerefitvir* tuo fum. Virtus per magnitudinem eft magna:& magni* tudocftvirtuofa per-vinutem, quod non ellct fi nonhav betet virtuificantem, vittuificabile Ac virtuificare, quas efient de (ua eflcntiaAc idem cum ipla. Virtus duratpeC durationem, Ac fi eft idem numero cum durationc,lena- per durant in fiia cftcntia virtuificans , virtuificabiltf 8C virtuificare. Virtus eft potens per poteftatemjAcfic poteft cpntra vitium Ac peccatum, fcd non poteft quando no- mo non vult agere de potcftate : Ac ratio huius eft , qui* vitiofus Ac ociofiis eft. Virtus eft fcibilis per lapiemiam» AcfapientiahabctfcireTirtuofum pervirtutem, fuppofi- to tamen quod tranfeat alius voluntatis, qui caufat a- man tem. Et in ifto paflti apparet quomodo vna vii tus eftcoadiuuatiua alterius. Virtus eftamabilis per volun- tatem;*: voluntas eft virtuofa per virtutem, Ac ficconue- niunt peramare Ac virtuificare. Virtuseft vera per veri- taccin,& veritas vutuola per virtutem, AcfiinfubieUb ia> quo % DE MlXtlONE PRINCIP. E*f RE$. irf quo flxnt , edent idem; nunquam edet in ilio filfificar* aut peccare» Virtus eft deletfabilis per gloriam , fic illa dele&atiocft per virtutem virtuofa. Et in ifto pallu ap- paret.quomodo virtuofuun deledtand* appetu ga-tia. -Virtus per diHtrcnciam eft cllra non conf.ifa,eo quia differentia ponit diftincft.onem inter virtuificarttern.virfc tuificabilc fit virtuificare, fic fune idem per^flentiam: fic virtus ponit quod differentia habeat virtutem adhoc fa- ciendum. Virtus per concordantiam habet in fe rescii ' (en tialcs concordantes, ex quibus eft vn^ edentia , fic vio- t tus ponitquod concordantia fitvirtuofaadhocfacien- dum. Virtus eftcontrafuum contrariam/cilicct vitiura . fic peccatum: fit eft contra ipfum cuin bonitate, magni- tudine, fite. Contrarietas eft contra virtutem cUip pri- uacioue fui habitus & cum pnuationc habitus volurua- -tis^magnitudinis.&c. Virtusperprioritatcmeftptimi- riua ,eo quiaquicquideft prnniriuum ,cft perpriorita- ‘ • tem prinmiuum: & quicquideft vittuol'um,pet virtutem eftvirtuofunii&idcopnncipium eft virtuofumper virtu- , tem. Virtus per medium mcdiabilis: fit medium peS ♦irrutemeftvirruofum. Virrus pet finem eftpcrfc&afie in quiete: fit lic iufti cum virtute tendunt ad quietem. Virtus per maioriratfm habet naturam maiorem: fit ma- ioritas per virtutem hjbetclientiam virtuofam. Virtus per srqualitatem habet naturam co&quandi iufticiam cum prouidentia,&rc; Et ficdeintelligcre & amare, quatf quandoque aequaliter funt virtuofa. Virtus ratidnemi- noritatisquandoqueeftminor, ficut quandoque cftma* , ioc. Ec fic quando eft minor, conuenit cum non ede, licui quandoeft matbr, conuenit cumcfle. DE VERITATE DEDVCtA * 1 per principia \ 7"Eritasper bonitate eft bdna: Et bonitas pef verita- t>i $tr:* V tem tftvera.ficficouucrtumur, (nut idcmfcrnper /.aede- bonus. fit vcrfts. bcdft)uandom aliquo iubietftofton cqn- d*d*[*t uertuntur .aliquis optat h*bcrc bonum rallo modo,& non vere neque vixruofe: fit m iftp paffu appatet^quod iu itooruie bomtas & vcut*» non coni'cjtuniur. Vernas ru 'r ' # * i H6 OCTAVA PARS eft magna permagnitudrne*m: &ma'nn non elTet nifi haberet vcrificantcm,vcrificabilcm,vcrificarcc(rent ali- ter in fe. Veritas per dura tiohem durat, *o’ quia du: mt inipfa verificatfs, vcrlficahik & vcrificarc. iumlucr fle quandoque moralitcr agendo «utra , cflm hoc quod eft extra, (icut in lentato humidum radicalecum nutrimen* tali, veritas ger potcftatem eft potens : & fi eft idem cum poteftate, nulla fallitas contra ipfara poteft. Vcrirascft fcibilis per fapientiam :,Et lapientia optat veritatem vc ▼ere fe habere ppffit ad (citum. Veritas eft amabilis pec voluntatem , vt voluntas vere poftit habere futim ama- tum. Veritas per virtutem eft virtuoia:& virtus per veri- tatem eft vera: &ideo participant per vcrihcarc contra fallificare& peccare. Ventas per glorum cftdelc&abi- lis:& gloria per veritatem eft vera. Ecliciufti verc&glo- tiofetendunt adglonam fcmpiteinam. Vetitas per difo ferentiam eftclara & a confulione difparata. Ht differen- tia ponit, quod in ventare vnus fit venneaus , alius verifi» cafus,&altusverificare,&vcritasponithocin vero. Ve- ntas per concordantiam habet in fe res coeftcntialef concordantes fcilicet verificatiuu , vciiticabilcm & veri- . ficare , quar concordant in edentia: & concordant quod iinc pluia : & veritas ponit , quod Concordantia habeat ▼ere quod habet. Veritas eft contra fallitatcm: & efteo- tr3 ipfam cum fuo venficatiuo,vcrificabili & verificare;flt ideo eft ab ipla (impliciter difparata. Veri tasfier princi- pium habet naturam principiandi.ficut principium pec naturam veritatis habet naturam verificandi : & ideo vo- titas eft principium, quia quicquid eft verum fub ratione vernatis eft verum. Veritas per medium habet verifiesre ^n medio verificantis &verificabi!is;& veritas ponit hoc invero. Vetitas per finem eft in quiete: & finis per veri- tatem eftverns, &in fubie&o in quo fune idem, veritae uunqDaeftcum labotc netj; finis in efrore. Vna veritas eft maior altcta:& vna maioriras verior eft alia:& hoc eft, quia nofonuertumur. Veritas ratfoneaqualiraris, ha- bet in fe aequaliter per veritatem verificantetn.venficabi- lem & vciifica re:& arqnaliras habet vere hoc quod habet. Vna veritas eftminoralia;& illa qu; minor eft, participat cum DIT MIXTIONE PRINCIP. ET REG. 117 1 1 Caro non efle; co quia minus habet de efle, & veritas pontt hoc in vero; & minori tas etiam hoc ponit in fuo genere. , DE GLORIA 1JEDVCTA per principia. V^ Loria per bonitatem eft bona. Edic ratione bonita- Deghrik VJtis quam habet, eft bono ratio, quod agat bonura & dedutlX f perfe :&quoJillid agerdugloriolum. Giotiaperma prtn» gnituJineni eft magna: & magna non clt fineproptio glonancc, gloiiabiii & gloriare: & Ii fu a magnitudo eft infinita in luo gloriari, eft infiaire. Gloria per duratio- nem durat: & u eft aeternitas, fuum durare eft per actetna- rein quononpoteft eflcinnouaiio. Gloria pcrpotefta- tem eftpotensagendo‘&exiftendo:&fieftidemcumpo- * teftjte,im polii bile eft ipfam efle m dcfetftu & ociolitate. Gloria per fapieutiam eft fcibtlis,& lapientia per gloriam , eft delcttabilis, & lic conuenilint per deledare & fcire. Gloria per voluntatem eftamabilis, & voluntas per glo- riam delectabilis , & fic voluntas delegando appetit a- matum : & fi in fubiedto in quo funt voluntas & gloria non funt idem: voluntas quandoque habet tiifti(iara,eo qnod non habet amatu. Gloria pci virtutem eft vir:uooria chm differenaa eft clara a.cbnfofionedifpaiata. Quo- niam differentia ponit, quod vnus fit gronofus.al us glo- riatus,& fic dc gloria ri:& gloria in-hoc ponit per delega- tionem. Gloria per concoidannam habet res concor- dantes in vno & in pluribus (c.ilicct glonatiuum, glona- bile & gloriari. Gloria cum gloriare diflat a poena (ui contrarii, fine quo nonpoffet perfc&c d ftnre. Gloria per principium habet rationem principii , & in fubie&o . in quo funt idem glorians & principians, dc feipfo princi- piant gloriatum & vnirum : & fimiliter glorificant & principiant gloriari & principiare, fpirandofii amando; vt apparet indiuims. Gloria per medium eft influziua H i < II* ©CTAVA PARS I' &refliuiua:& mediam per gloriam eft in delegatione de glorificatione. Gloria per hnera cftiu quietefdc finis pet gloriam in glorificatipnc. Et ideo glorians fine gloriato ‘\ & gloriari non poteftcllc inquiete. Gloria quanto ma. „ ior cft, tanto magis in Relegatione eft: & maioritas quanto maior cft, tanto magis imago delectationis cft. Gloria fine arqualitat e fibi eilehtiali non poteftcllc per fi) in quiete, eo quia deficit in habendo «qualiter glorian- tcm,gloriabilc & gloriari. Gloria cum minoruate eft circa pernam & noneffe: ergo cum maioucatc diftat t pecua & non eU„. DE DIFFERENTIA DEDVCTA' per principia. Dt dtffc- IfFcrcntia eft bona per bonitatem: & bonitas eft di» tenua, de ftindta per differentiam. Et ideo differentia &bo- duttaper nitas fune rationes fubiedo in quo funr,vtbene &dU frtnct - ftinileagatfiueprodjcat*bonum diftindum. DifFercn- pin. • tia eft magna per magnitudinem , eo quod caufat diffin- itionem inter gcnus:& genus inter genus: & Ipecies in tec fpcciemr&indiuiduum inter indmiduum:&indiuiduutn inter indiuiduum &fuum adlum. Et ficdiffcrentiaeftita * magna quod in (e continet omnia: magnitudo veto pet differentiam cftdiftin&a, eo quia ponit eam in fuo pro- prio numero fiue genere : & m ipfa ponit diftin&ioneni inter magnificatiuu,magnificabilc & magnificare, quae deellcntia funt& natura magnitudinis. Differentia pet Rurationem durat, &duratio pet differentiam habefin fe res diftindas,quacfuntde fuaeflcntia.fcilicet durans, Q, durabile & durare. Et differentia per durationem durat ; fliftin&io quae cum aeternitate conuertitur ab aeterno in aeternum durat diftinguendo inter aeternantem, aeterna- bilem & aeternare: & noc fignificarum eft per bratiffima trinitatem. Differentia eft potentia innata abfolurc; Se cft porens per potcftarcmj eo quia caufar in potcftatc di- ftindlionem inter potentem, pofitum&poffe.Etporeftap potefthoccum diffeientia. Differentia eft fcibilis&per fapicntiam, & fapientia per naturam differentix poteft imclligerc diftin&ionca inter intcllc&uuai,incelligi- < Wq \ DE MIXTIONE PRINCIP.ET REG. ti* bile&inteUigere,vtfin(?ince!ligibilia: cjuoniam (ine dif- ferentia non poflcntefTc obiecfabilia fiueintelhgibiha. Differentia per voluntatem eft defidcrabUis , vt voluntas poflitin (e habere naturam amadi{ &exiftcre clara ratio inter amantefti, amabilem &acpaie>hne qua diftindtions ellec ratio confufa&imporens ad amadum. Differentia j»er vcriratenveftvirtuofa:& virtus perdifferentiam habet iu fcrcsdiftindfas, in quibus habet ageniiarp &exiftca- tiam: & virtus per differentiam cft dilparataft vitic^imo fine ipfa omnia eflent idem numero. Differentia per vc- xitatem eftvcra, Severitas per differentiam" res veras po- nit,fleurvorum cft diftincf lonem e(fc inter verificantetn, ▼erificabilem Sivcrificare: inter in tcUigentem.intclligi- bilem & intelligere. Differentia per gloria cft dekdfabi- lis: & gloria per dtfferetiam poteft habere deletftationent pcrglotiantcm,glonabiIe& gloriarijquq finediftindlio- ne in gloria non pofteot e fle. Differentia per concordan- tiam habet in fe res cocordantes, quas in fc recipit diftin- Suendo inter concordantem, concoid ibiiem & concor- arc.Et hoc facit differentia cum fuo differentiatiuo,dif> ferentiabih & differen tiare: & in fimul differentia Sc con- cordantia in fubiedt# in quo funr.ponuntipfum fubie- dum vnum in communi , quod habet in fe plues res concordantes Sc differentes, ex quibus eft conftitutum, ficuc vnafubftantia.vnus homo,&c. Differentia Sc con- trarietas innata d eferunt. Et hoc quod quandoque dif. .ferentia concordat cum concordantia innata dtftin- gucndo,concordando Sc generando. Etquandoque dif- ferentia eum contrarietate agit contra concordantiam diftinguendo , contrariando & concordando, Sc hoc vt corruptio vnius fit generatio alterius, Sc econuerfo. Et hoc ftmili modo fit in moralibus , vt fignificabimus» • Differentia per principium habet rationem prioritatis, - txfit principium generale ad omnes differentias: & hos cum fuo proprio aiffcrcntiatiuo,differcntiflbili Sc diffe- tentiare: fine quibus non poflet efle in ifta altitudine, neq; rationem principii habere. Differentia per medium habet naturam medii, & in fc habet medium fcilicct dif- ferre, cum quo dtftinguit vnum ab alio, fcilicct ipfura * 1 H 4 ( * • u» OCTAVA PARS ' * ' — , differre, & ipfum cxiftic inter diffcrendaduum & diffe- rentiabilc. Differentia per finem eft in quiete: &(lu quies eft diftinguere inter vnum&aliud, vt habeat fub- ieda.in quibus Iit, Scagendam habere poflit. Differentia ratione maioritacts cft maior invno fubtc&o quam in alio. Qupmain clfentiis Utbihntialibus maior cft quam in accidentalibus. Vndcdifteretuia maiorem adiouem, habet diftinguendo bonitatem fubftantialcm a magni- tudine accidentali, & maiorem adionem habet iu dltin- guendo iu eadem ellcntiaplures reiconftitucm.es ipfam cilenciam,quam indiftingucndo cftent am ab effentia: vt figuificatum eft in incclltdu, in quo differunt pcrdif. fcrentiam,intellediuum,intclligibilc & intclligerc: qu* innatae & aequaliter funt partas intellcdus. Vetun tamrn inter eflcntiam & effentiam magis ponit fe extcnfiue. Differentia per squalitatem habet in fe res arquales:ficut aequalitas per differentiam habet in fe res diftindas. Et ideo in fubicdo in quo fun r,fe corAmunican t per differre Atcottquare. Differentia per minoritatera eftmrinor, fi per maioritatem eft maior: & quia minoritas eft paruum fubicdum fiue paruum quid, differentia non poteft in- trare ipfam-cum fua magnitudiqp, nec poteft multuiq ‘ differre per ipfam ; & fecundum quod paruum intrat» paruum diftihguit. tu * fer frinci - ft*. DE CONCORDANTIA DEDVCTA : per principia. * £>cduch» /'"''Oncordanda cft bona per bonitatem, & bonitas eft concordi concordata per concordandam: & fic in fubicdo in quo funt, participant bonificando & cocordando. Con- cordantia per magnitudinem eft magna ; &magna non eflet fi careret cocordaduo, concordabili & concordare» qus funt de fua cflenda: imo contrarietas. eflet magis, 'magna, quae hocimpediret,imo concordantia eft magis roagnaquam contrarietas, eo quod impedit ei quod non fit principium fubftantiale , vt in arte maiori proba4tum eft. Concordantia eft durabilis per Jurationem, duran- tibus in ip(aconcordaduo,concordabili&concoidare; ex quibus cft. Concordanda per poteftatcpotcft exi ftere • & agere» • DE MIXTIONE PRINCIP.ET REG. m & agere, & poteftasper concordandam habet res con- cordantes:^ ideo in quanto concordantia & poreftas ia fubietfoinquo funt, iccomungunc.m tantoacontrari- ecace le prolongant. Concordanda eft fcibilis per fapi- endam liueintdlcftum:&qu^ndoince!le<£tus lpiatT» ob- ied*at intelligendo luam eUentiam , & fuura eflennale concordaduuna,cocordabile & concordare, magis ipfara ojjie&ac & attingit quam obie&ando iplam pctellcn- tiam tantummodo, & concordantia magis.intellc&ui (e communicat concordando. Concordantia per volun- tatem eft amabilis) eo quod concordantia ponit in vo- luncateadum fuum; vt amans* amabile &amare , con- tieniant in identitate ciTenti*. Concordanda cocordat virtutem cum virtute in fubic&o in quo furtt: & hoc facie infua cflentia, & in dlcnda virtutis, quoniam extra non pollet hoc facere , eo quia fuus a&us non haberet-fubie- dium, in quoellet fubftentacus. Concordanda per veri- tatem eft vera ) Sc veritas per concordandam eft concor- data: & ideo in fubie&oin quo funt pet concordare Sc verificare, didant a contrarietate & faHitate. Concor- dantia pet gloriam cft deleftabilis, & gloria per concor- dandam concordabilis: & ideo vna ratio appetit aliam. Concordantia non poreftede line differenda:difterencia vero poteft ede line ipfa, fecundum quodeonuenit cum contrarietate, & in ifto padu apparet, quod differentia eft principium magis generale quam concordantia. Con- cordanda &cotranetas funt oppolita, eo quia hoc quod concordanda conftruit,cqmradetas deftruit,& econ- uerfo: fed concotd an da eft altius principium quam con- crarictas,eoquia conuenircum ede concordando : con- trarietas vero cum nonelje in contrariando. Concor- dantia per rationem piincipti eft generalis ad omnia concordabilia; eo quia principium ponit, quod concor- danda habeat vnum principium aftiuum, & aliud padi- num,& aliud neutrale; cum quibus continet in fe omnes concordandas inferiores contentas fub ipfa. Concor- danda per medium eft influxiua & refl uxiua,per eoncot- daduum , concordabile, & cconuerfo : & concordare «ft medium inter ifta. Concordanda quiclcitper concor- H f V • € c m OCTAVA PARS darc.concordatiuum & concordabilcrextra qu; non poC • Jct quicfccrc , neque finis fine cpncordanita ptffietcrtc. quies. Coaco dantia quandoque eft maioi, quandoque mino?, ftitio haiuscfbquod m aliquo fubiceduflto /"''Ontrarietas quandoque eft bona per bonitatem, V^/quandoquc'mala per mJiciam. Pcrbonitarem :fi- cut homo qui cum virtute contradicit vitio: & ficur con- trariecas elementorum, fine qua non elfet generatio. Mala , per inaliciam : ficut liomo iniuftus, qm cum vitio contradicit virtuti: Si ficur infirmitas qua eft contra fa- nitatem,& morscoima vitam. Contratieras c*ft magna per magnitudinem , quoniam magna eontrarictas eft inter Deum & peccatorem , & inter aquam Si ignem, & inter bonum & malum,& iuter verum &fjtum;&hu- jufmodi. Contratieras durat per durationcru, nonau- tem perfeipfam,coquodcftaccidcns quod perlc non eft exiftens: fcd durat per accidens cum Iit habitus priuati- uus inclinans crtcad non erti&doiat rquodentiafunt contraria, ficut iuftus & iririuftus.vifus & caecitas, intelli- gere & ignorare, calefacere & fiigsfaccrc , larriria&tri- ftitia; &lic dc aliis. Contrarietas per poreftatcm poteft exiftere &agere, quoniam vna coptranetas cft innata, tc alia moraiu in-n.ta , ficut percaiulicatetn & frigidita- tem. Moralis : ficut pollibil^cft peccare, tamen contra- rietas in peccando per (e non habet contranandipote- ftutem; fi.4 cft habitus acquiiituspex homincm>cum quo homo eonrrsrt etMuptr frtnct- fia. i *. DE MIXTiONE PRINCIP.ET ICEG. nj homo pcccat. Contrarietas cft fcibili* ratione fapien- tixobielhux: nou qubd contrarietas caufctlcrre, nno cft contra fcircper ignorantiam. Contrarietas vno mo- do eft dclidcrabilis ,alio modo non defiderabilis: ficut contrarietas elcrocutorum , contrarietas per quam vircOs cft comta vitium ; contrarietas non ddiderabilis: ficut contrarietas perquam mors eft consta vitam , & vi- tium contra vircucem. Contrarietas inter vitium i vir- tutem fc ponit & communicat, vt homo per ipfam fit contra vitium, aut homo fi vult per vitium fit contra vir- tutem : non quod ipfa cogat homin*em qd agendum de ipfa: eo quod habee liberum arbitrium ad agendum cum ipfa , bene aht male. Aliqua contrarietas cft vera, alia ialfa. Vcra,ficutiuftiria contra iniuftuiam. Falfa, ficui iniuria quae vere cft habitus cotra habitum iuftitix. Ali- qua contrarietas eft, per delegationem, alia per rrifti- tiam. Per dele&acionem ; ficut homo qui in commit- tendo vitium, per virtutc^n gaudet. Per trifticiam; ficut qui habet dolorem de commi (Iis. Contrai ieras habet tres modos*difFerentes,vt in capitulo fuo ditftumeftiti prima Parte primx di ftin&ionis. Contrarietas cum iui$ modis eft contra concordantiam , & cconucrfo : vt in ca- pitulo concordantix ,& in capitulo contrarietatis ap- paret in prima parte primx diftindhonis. Contrarie- tas ratione principii na'turahter eft innata, vt omnes con- trarietates naturales contineat in fe: tamen contrario- tas moralis eft habitus acquifitusper hominem,' vt fu- pradi&um eft. Cotitrariecaseft mediabitis, &hocducv bus modis, (cilicet naturaliter & mora liter. Natura- liter, ficut calefacere, quod contradicit frigefaccre, & cconucrfo. Moraliter, ficut bene agere, hoc eft, quod vnus homo qui bene agit, & alius qui tnalcaagit, per contrarietarem quodammodo con cratiantur. Con- trarietas nunquam per (e eft in quiete : quod fi cUct, (ua quies eflTct perfc&a, & fic contrarietas eum per- fedionc , conucniret cum non effer & efle cum non efTe , quod eft impolfibile. Contracictatum vna eft maior , alia minor. Maior ficut vitium contra vir- tutem» Minor , ficut xalcfaccic contra fs^gciascre. I «4 OCTAVA PARS Contrarietas vno modoconuenit cum «qualitate, alio modo non : ficui patet in quntu6r elementis. Ablolute lionconuenit cum irqualuatedicutin vinurc & peccato, qux nullam coaucnien.ii liabcnt. Contrarietas fempet conueuit ^um minori tate^atione fui generis Ratio hu- ius cft quod inclinat efTead nondjf. htideo qui magis pungit: pungit peripfam,cft magis puudtus, & in pericu- • Jo & tribulatione politus, & a patientia prolongatus. Et h tali contrarietace, velit nos omnipotens Deus liberare. DE PRINCIPIO PER PRINCI- pia dedudto. . • * Dciu/lto T)Rincipium eft bonum per bonitatem, & bonitas per frinctpn rationem principii acquirit nome principii. Quonia fer pnn : 'guicquid eft bonificabile vel bonificatiuum, eft per rari- tifia. onem bonitatis. Et ideo principiare bonum, cft bonum. Er bonitas eft ratio, & principium bono quod agat bo- 1 i num. Et fi bonus non bonum agictagit malutn,eo quod cft contra fuam rationem, & contra rationem boniptin- cipii. Principium eft magnu permagivicudfnem. Quo- ’ niamquicquideftprincipiabilcfiueprincipiatum.eftkib ratione principii. Et quod tor & tanta funt magna prin- cipiabilia & principiora: ergo principium eft magnum, tamen non eft magnum, fi no principiat magnum, poft- quam principiare poteft magnum. Etfi magnitudo 8c principium conuertuntur in lubieifto, iu quo funt: ne- ce (Te eft quod in iplo fiibicdto fint,infipire & principiare. £t in ifto paftiia jparct, quod de neceftitate incile Dei eft, producere per mfinire & principiare. Principium eft durabile per durarionem : &c fi d aratio eftsrernitas , & principium eft idem cum aeternitate, ncceflarium eft, quod finp principiare ^ ioritas cft vera per veritatem, & veritas maior per verita- tem, vndcfcquitur quod aliqua veritas cft fubftantialis, quia fi non, lam non poflet efle maior quam accidens: neq; maioritas poflet efle vera per veritatem fubftantia- lem. Maioritas cft delciftabilis per gloriam, & gloria per maioritatem habet maiorem deledtationem: ergo opor- tet dare de ncccftitatc aliquam maioritatem fubftantia- lcm,vt fit maior gloria per fubftamiam quam per acci- dens. Maioritas eft inconfufaper differentiam quae df* ftinguit inter maioritatem fubftantialem & accidenta- lem, finequa diftin&ione maioritas cflccconfufa. Ma- ioritas fine concordantia non poflet efle imago immen- fitatis, virtutis, magnitudinis, &c.quy concordantia po- nit, quod aliqua maioritas fit fubieftum exiftendo &a- gendo. Maioritas vincit minorem contrarietatem cum maiori concordantia:maioritas vero cum maiori contra- rietate non poflet vincere maiorem coacordantiam.Ra- tio huius cft,quia maioritas cft de luo genere. Et iff® paflii apparet, perquem modum peccant peccatores 6c habent culpam, eo quod virtutes funt maiores pofitiuar, & vitia minora priuatiuae. Maioritas ;perrationem prin- cipii eft principium, & principium permaioriratem ha- bet rationem fubftantis: quod fi non ,non poflet efla maius ad hoc quod princip. um fit tantum maius, quod non poteft plus, oportet quod habeat in fc partes coeC fcntialcs ex quibus fit : quia fi non poflet efle maius po- tentialiter&no adfuali ter, & maior maioritas poflet efle in potentia quam ina&u.quodcftirupoflibile. Maiori- tas fine medio fibi coeflentiali fcdicet maiorificare, no» poflet efle in fuo genere: neque medium fine maioritate poiret efle ens fubftantiale. Maioritas caufar maiorem quietem, vnde (equitur, quod aliquis finis fit fubftantia- lis ratione maioritatis (implicitcrrquodquics non fit rc- fpe&u minoihatis, fedrdpciftu clTc maioritatis. Ratio huius I mixtioMe prVncip.e': reg. tj* huius eft,vt quies fit feparata a fuperbia & inuidia,& hu- iufraodi. Maiorirasfinexqualitatenon poffet efle ima- go immenfi tatis, bonitatis, magnitudinis , & extera, eo quia non haberet cum quo habet: ergo res squales fibi coeflenrialcs fcilitetmaiorifitans, maiorificabile&ma- iorificare» Maiotitas 3cminoritasopponunrurinfubie- fio io quo fune rcfpe&idx, ficut fubftan tia & accidens: tamen non naturaliter, eo quia fubftantia & accidens conueniuntin conftituendo vnum terminum ficut cor- pus: & ideo maioi itas per fe conuenit cum effc : & mino- ritascum non cfle. Tamen aliqua maioritasconuenie cura non efleieoquiacaufat peccatura fiue corruptio- nem. DE jEQVALITATE PER PRIN- cipia deducia. Q]X?htas bona eft ratio bono quod xqualiter agat Dea»*** bonura.Et ifta diffinitio cft fons, a quo oritur iufti- litate pet Cia naturalis & moralis. vEqualitas cft magna per ma- princtpt4 gnitudinera; & magnitudo ratione aequalitatis habet rts dedmfttt «quales fibicocflentialcs infe: xqualitas vero non o0£ fer efle magna per magnitudinem fine natura coarqua- tiuapcreo*quamcnn,co*quabiIcm&coxquarcfibico- eflentiales & naturales. ^Equalitas durat per duratio- ncra, eo quia duraciuum de durabttl fufficit coxquati- uo,eo quia facit durare eexquabile &coxquarc. Etfli «qualitas &*ternitas cflent idem iu inferioribus in x- temo: &ab xterno, durarent in ipfis coxquare.xter- toare line corruptione vnius & generatione alterius, quodeftimpoffibile. Et fic patet, quod mundus fit no- uus , eo quia in ipfo xqualitas & xternitas non con- uertuntur. >£qua, eft potens per poteftatera , pote- ftas per xqualieatem habet in le res coxquales fibi Sc cocflentialcs. Et ficin fubiedloin quofunt caufantco- «quarc Sc pofle. Et fi cflent idem in inferioribus , ef- ient coxquare & pofle de ncceflitate in ranto, quod euacuarent omnes imequalitates de mundo : & o . & s-quxpotentix, quod cft ira- pombilc : Et in ifto p^flu apparet , quomodo vntf Ii i >j)i OCTAVIA f/ARS impoflibilitas adducit aliam. /Equa, eft (cibi Iis per fa- picntiam , & quia fapientia eft magna per magnitud> ncm,8f (imilicer squalitas: (equitur ergo de ncccflitate, quod squalitas fit a&u percocdentialesjcosquantejco* aquabilem & coaquartf: Gt (i xqualita?eft idem quod intellectu*, (equitur quod inipfo (unt femper coaequare &inrelligcre. /Equa, eft amabilis per voluntatem : ratio huius e(t vt voluntas pofiet eam habere peramantem, a* mabilem & amare. Et quia voluntas &xqualirasfu&t magnae per magnitudinem , potentes per pdtcftatcm, quiefeentes per finem , funt a£tu de neccflitate. /squa, cft virtuofa per virtutem;& virtus per aequalitatem habet in (e res aequales. Ec ideo in iito pallii apparet , quod vis» tutes funt coxquabilcs: & quod illa coxquatio eft vir- tuofa. /Equa, per veritatem cft vera : quia non podex reciperchabitum veritatis fine fua natura; oportet quod imprimat in veritate fuum habitum &fuamnaturam;vC veritas per rationem squalitatis habeat in fe res cox* quales & coedentiales. ./Equa, per gloriam eft deleftabi- lis,& gloria per xqualita tem coxquabilis; & ideo in glo- ria glorians delcftaturin coaequando fibi gloriatum & gloriabilc. /Equa, per differentiam eft ratio inconfufa, oftenfiua& clara. Ratio huius eft: quia differentia ponit, quod vnus fi t coaequans, alius coxquabilis, alius cof qua- re: fcd remota differentiaabxqualitate edet squalitas euacuata a claritate, & edet tenebris obumbrata & reple- ta. /Equa, per concordantiam habet res concordantes! & concordantia per aequalitarem res coaequantes. Et fi conuertuntur, femper funt permanentes per coaequa- re & concordate. Et contrarietas & aequalitas non pofi- funt cum ipfis principiare. /Equalitas & contraris- tas non filnt amicx , eo quia squalitas & concor- dantia funt amicar : & in ifto padu apparet, quod iu- ftieia oritur de squalitate & concordantia, & iniu- ria de contrarietate & inxqnalitare. /Equa , eft prin- cipium per rationem principii : & principium ratio- ne squalitatis habec in fe re< squales fibi coedentiales. Et fi conuertuntur, femper funt permanentes per princi- piare & cosquarc. /Equalitas per medium habec me- diati- / * . . m 'ft* MIXTIONE PRINCIP. ET Rtj. ij, diatiuam naturam & medium per squalitatcmcoxqua- tiuam : &ficconueniunt inter te pcreosquare&media- rc. /Equa, cft fubicduni in quo finis concordantis qui- efeit :8c in ipfa quiete cft maioritas, vtquies non fit fine maiorirate squalitatis difpara^fimplicicer a minorita- te,quxnon eftde genere quietis, ./Equa,permaiorita- tem cft maior Se squalitas quo ad fuam eflentiam & na- turam requirit resxqualcs fibicoeflTcntialcs,vrcommo- dofit difparata a minoritate fua inimica. Ec in ifto paflu apparet , quomodo maioritas .extra animam ens rea- le& naturale. /£qua,& minorrtaslunt inimicx. Ratio huius eft: quia v.bi eft squalitas, non poteft effc rainori- tafceo quia fi cflct.dcftrucret squalitatem: vciuntamen in quantum aliqua squalitas eft minor alia cum mino- titate, habet aliquam conuenientiam per quam conue- ait cum non ede. DE MINORITATE PER PRIN. . " cipiadedu&a. i X ^Inoritas per bonitatem non cft circa nihil, e o quod -^-bonitas femper cft circa aliquid: fcd bonitas per rtt*te ftr minoritatem eft circanihil,& ideo quando bonus non fr,nc,Pl * attingit bonum, eftociofus : dc bonitate bonitas cft mi- dtfdstZ*. nor & circa nihil,fcd hoc eft per accidens. Minotitas n6 eft derationcmagnicudinis rcfpe&umaioritatis,quxcft fuum contrarium: tamen cft magna, in quantum cft fub- ftantia, &eftfubftantiavt entia fubftantialiafpccialitet differant per maioritatem^& minoritatem. Minotitas durat perdurationem in fuo genere, quod cfletimpoffi- bile, fiefTerdexcernitatc qus noncftde genere minori- tatis. Et in ifto paflu apparet, quod mundus non cft xter-, nus: quia fi fic,eflct de genere xternitatis, qus sternita? eflet minor quam sternitas Dei : ficut bonitas mundi qus eft minor quam bonitasDcL Minotitas per pote- ftatem poteft elfc hoc quod cft: fed non vitra hoc quod efts&ficde fua agentia. Minoricas rationcfapieotixcft feibilis; &fapientiarationc minocitatiseftminorrminoi: dico , quando eft in potentia aut ociofa, co quia effc in I i Demm*. f t I 44 OCTAVA PARS • potentia te ociofitas,cum minori cate conueniunt:A£taS vero & agentia cum maioritarc. Minoritas pervolun- tatem eft amabilis, non vt voluntas dirigat ininorita- tem in fc : fcd vt diligat in aliquo obiedo ruinoriiatem, ▼tpoffic diligere maiorit^fcm ,ficutinaqua inquadili- fit caliditatcm , quae caufat minaritatem in aqua : vt omo per aquam litcalefa&us&balncatus. Minoritas per virtutem eft virtuofa : quoniam virtus rcftaurat hoe quodfubicdum minoritatis habet per paruam quanti* tatem,ficut granum iinapis habet magnam virtutem pet guftum Se acutam, & multiplicat multa grana- Minori* t as per veritatem eft vera: ratio huius eft,quod veritas vc* ze ponit quod ipfa fit circa non effe; & minoritas mino- rando ponit quod vna veritas fit minor alia. Gloria per cninoritatem eft minor; Se fic gloria per minoritatem non eft quies, (ed gloriarationefuaeabundantiae multi* plicaret luam deledationem in fubie&o in quo eftmi- noritas,nifi minoritas hocimpediret& impedit: quia in lc magnam dcledaiionero habere uon poteft, Minori- tas per differentiam eft ratio inconfufa:fed fecundum ga- nus,fua charitas parua eft. Minoritas participat cum concordantia, vt ex pluribus concordantibus fit confti- tuta. Sed illa concordantia parua eft , eo quia minori ta~ temnon poteft intrare cum magnitudine. Minoritas cum contrarietateeft contra maioritatem : & minoritas cura contrarietate contra minoritatem. Et in hoc pallii apparet, quomodo minoritas de facili poteft vinci. Mi- noritas per principium eft de ratione principii: & fic eft principium fub quo funt omnia agentia minora &parui valoris. Minoritas per medium eft mediabilis, videlicec eft medium aequalitatis & maioritatis,pcr quod tendunt ad non effe in quo non funt , quoufque tranfeant per ipfam minoritatem & fuam naturam recipiant, Se ad nihil eueniant. Minoritas quo ad (e, nunquam eft ia quiete. Ratio huius eft, quia eft circa non effe: fcd ma- Joritasquiefcit, quiaipfa eft circa cffe,&demaioritate ipfam ancillam facit. Minoritas &maioriras no pofiunt effe id{,co quod maioritas dicit effe, minoritas non effe: £ J ^ ' ** ' j&E MIXTIONE PRINCIP. ET RtG. ijj (ed beaeconucniunt quo ad vnum finem, ficut domina tc ancilla. Minoritas & squalitas no poflunt c(Te idem fpecic. Ratio Huius eft, quia minoritas confiftit inter*- qualitatem & non eflc;& squalitas inter maioritatem fc minoritatem. * SECVNDA PARS OCTAVIE PARTIS PRINCIPALIS IN QVA principia dcdu&a funt per regulas. L/ret principi* di/curfa fint in terti* figura-per came- Secunda r*t: hic $ero dtfcurfu* er/t continuus ftr regulas , $t p*rs etl* intellcftu* per reilam Irneam de quolibet per regula* nots- ua partu, ctam habeat. Viter tu* tn parte tjla intendimu* probare Contra quodlibet principium effe gener ale&t cognofcatur quod ars amulatt • tjla generali* per pradift* principia probat a ejfe genet*- res hutut lia, &• fimi liter propter hoc,' fione przdicatum eft deduiftumj fine quo fubiedbum efla pon poteft, ficut animal de homine. Adhuc per fecun- dam Ipeciem quzritur: bonitas qualis eft? Et dicendum i I f r» >* 7* *J7 MICTIONE PMNMf,* pH, quod eft talis quali!» e A habitus bonus uyfubie&odc iplo habituato : ficuc dulcedo mellis qua: bona eft,& iu- fticia iufti. Per omnes fpecies regulae H. quxritur: bont- tas quando eft? &ielpondendum eft* quod cft cunctem* pops, quando ipfum bonum eft , tempore extftenteiii inotu bono & cpotipuoluccffliue, per fcalam fccupdx figurx,iu hac quidem refponlionc fune implicatae omne» regulae H-*n lemporc habituatx. Sed applicationes di- mittimus homini bene intuenti habituato de iftaarce,$ hoc facimus caula brcuiloquii.Et in ifto paflfu in tdlcdf ut pft valde oneratus. Veruntamen quanto magis eft one- rat ps, tanto magis altus & generalis cft. Quaeritur per pranes fpecies regulae 1 bonitas vbi cft? &reipondendp elt, ficut prius dc tempore didu eft, videlicet eft in (eipla: . yt per (ccundam fpccicm C.manifeftum cft, & per prima fi Iccundam regulam D.E.&per principia primae figurae qux de bopitate habituata & fituata funt, Per primani legulam K.qua?titur: bonitas quomodo cft? & refpon- dendura eft, quod bonitas eft pars fubicifti in quo eft , vt patet perfcalam differentia:, & per fccupdam fpeciem re- gulae C.& per primam G.Vlterius per fecundam fpeciem legulae K-quaeritur: quomodo cft bonitas in aliq princi- pio ? $ rcfpondendum cft perfecundam fpeciem regulae C. Et hoc patet in prima parte mixtionis principiorum. £c in prima fcalatertixfigurx per cameram B. C. &pex Cameram B.K. Amplius quarritur per ccrriam fpeciem K. quomodo bonitas eft in toto,& totum cft in ipfa ? Er $ft diccndum,quod cft in toto, ficut habitus in habitua- toj vt ppr fcalam foptadi&am fignifieatum eft. Pcrqnar- tam fpeciem K. quaeritur, quomodo bonitas tranfmittit fuam fimilitudinem extra? & rcfpondendum eft per mo- dum quem habet in fecundam fpeciem regulae C. in qua bonificans in fuo bonificabili generat bonitates peregri* nas fiue accidentales de ipfa habituatas: ficut dulcedo eft is meile qux bonaeft; &iufticiaeftiniufto. Quxritur per omnes fpecies rcgulxK. bonitas cu quo eft? ad quod rcfpondendum eft, quod cft cum icipfa & cum aliis prin- cipiis,ac etiarp cum iuis correlaciuis,fine quibus efle non polTet, u patet in fecunda fpecic rcgulx C. cum quibus 1 5 1 13« OCTAVA PARS generat&imprimitbonitates peregrinas, & eft cum pri- ma & fecunda fpeciercgulx D.Etfimiluercum (cala tcr- tix figurx determinata perB. C. &pctB. K.in qua fcaU diffundit fc, dando cis (uas (imilitudiues. Deduftit tnagm tndiriii fer te£H- Im. DE MAGNITVDINE PER RE- gulas dcdufta. VTrum magnirudo (it principium generale ? & re- fpon Jundum eft quod (ic, vt paret in fcala tercix fi- gurx terra' nata pei camerapi B. C. &C D. v(q; ad carae- rain C K. Quoniam mfi magnitudo cllct principium ge- nerale^ bonitas, diftercutia, concordantia, &c. non ha- berent de quo clTntmagnx , vr per regulam B proba- tum eft. Per primam Ipccieuwcgulx C. quxritur: quid eft magnitudo? Et reipondendum t ft quod eft illud prin- cipi>im,cui propriccomperit magnificare, (iuc cum quo magnum caufat magnificare: Et hoc per regulam B.vi- fuir. rft. Per fecundam Ipeciem quxritur, magnitudo quid habet in (e?& reipondendum eft, quod iu rebus cor- poralibus habet magnificantem, magnificarum & ma- gnificare eicoe(Temialcs,cum quibus caulae extenfitates fubftantialcs in fulsie&o, ex quibus caulantur quantita- tes, cum quibus mefuratfeipfam &alia pi incipi a infuW- ieilo corporali in quo cft.In fpirituali vero magno caufat a&us magnos, videlicet magnum intclligere, recolere 5C amarecx magnitudine fpirituali habituatos,ipfa magni- tudine exidente in fpiri tuali principio. Et hoc idem cl|de magno fpirituali bonificare, durare, iudicare,&c. vtpcr regulam B. probatur. Adhuc per tertiam fpecicm ma- gnuudoquid eft in alio? Eteft dicendum .quodeftfor- ma formans magnum formatum & magnum materia- tum, vt perprimam fpeciem D. fignificatum eft. Am- plius per quartam fpeciem quxritur , magnitudo quid habet in alio ? Refpondendum eft, quod habet magnam a&ionc & palfionem in fubiecto magno in quocft>Cum quibus eft naturalis : Et hoc per primam regulam D. (I- gnificatumeft. Perprimam fpeciem regulxD quxticur, magnitudo de quo eft? Refpondendum eft, quod cftde feipla,vt (it primitiua in a&il magnificandi; quod fi nen magnw j '.DE MIXTIONE PRINCIP. n , KEv3. ij, r magnificaret, non haberet dequoelTct;ncquepercon({}.. { queus magnificarum quod eliet, quod eft lmpoflibilc : hoc autem patet per rcgulaip 8. Per fecundam fpcciein quxritur, magnitudo de quo eft? Et refpondcndum eft, quod eft de (uiscorrelatiuis naturalibus in fecunda fpe- cicC. (igniheatis. VltcriuspA tertiam fpeciem quxii- tur » cuius eft? Etre(pondcndumeft,qoodeftfubic generalem intelledus humanus eft valde generalis ad caufandum fdientjas magnas & multas & faciliter ia- pootas? ' PE AETERNITATE PER RE- gulas deduda. De d/er- Vaeritur,vrrura fitactcrnicas ? Et refpondeturquod mirate v^/f,c : quod ‘fi non mundus feipfum principia (Tcc, & fer regu~ nouum fc feciflet,&eflet antequam eflet: &fic fequere- Us dedu- tut contradidio quae eft impoftibilis, & hoc per regulam B. probatum eft. Perprimam fpeci em regulae C. quaeri- tur,quid eft aeternitas ? Refpondendum eft, quod eft ens quod cum fua infinita bonitate, magnitudine , poteftate & virtute conuertitur. Et hoc per primam fpeciem &fa- cundam D.E. F. probabile eft. Pct fecundam fpeciem quxritiu» DE MIXTIONE PRINCIP. ET REO. t4f Quaeritur , xternitas quid habet in (e ? Ec refpondendum cft,quod habet fua correlaciua fubftantialia &ptimitiua< Tt per primam (pedem & fecundam regulat D. E. proba* tum ed. Per terciain fpeciem quxntur , quid xternitas ed in alio ) Refpondendum od.quod edens amc tempus exidens ,& hoc per fuam diffinitionem fupradi&am, 8c per primam fpcciera regulx D proba bile ed. E c per quar- tam fpeciem quxntur, xternitas quid habet in alio i tt refpondendum ed, quod habet potedatem annihilandi quicquid ed,eo quia fua potedas infinita cd. Per prima 1'peciem regulx D.quxritur, xternitas dequo ed} Ec re* frondendum cft.quoded defcipfi.eo quod primitiua& lingularis cft,& hoc patet per regulam B. htperfecud- dam fpeciem quxntur, xterni cas de quo ed ? Ec ref pen- dendum ed, quod eddextetnante, xternabili &xterna- re.linc quibus non polTet ede hoc quoded; & fine ipfis vacua quidem & ociofa edet , & etiam fuum ede in non ede poliet contingere , &hoc per fecundam fpeciem re- gula: C. & per primam D. & E. manifeftum ed. Adhutf per tertian^fpccicm quxritur, xternitas cuius ed? Ec re- fpondendum ed, quod ed nullius : quia ens infinitum lub aliquo alio exidere minime poted. Per primam fpo* ciem regulx E. quxritur, xternitas quare ed?& refpon- dendum ed, quod ed de infinitis ptimitiuis &fubftantia-v libus, & (ibi cocdentialibus fcil. de xternante, xtema- bili &xternare, fine quibus non poflctcde hocquoded, neq; per fe exidere pofTet: & hoc per omnes lpecies regu- lx C. & B. fatis euidenter probabile ed. Per fecundam fpeciem quxritur,xtcrnitas quare ed ? Refpondendum ed , vr fua bonitas, magnitudo, potedas fint primitiua St ante omnia inchoatiua. Et hoc per regulam B.manife- dum ed,&per primam fpeciem D. fimiliter. Pet prima fpeciem regulx F. quxritur,xtcrnitas quanta ed? &ed refpondendum, quoded tanta quanta extra tempus exi- dere poted, alioquin non elTet infinite primitiua atque continua & lingularis finetempore, &hoc perregulam B.& perprimam fpeciem C probabilecd. Per fecundam 3uxrimr, xternitas quanta ed difcret£? &: rcfiondcn- um cd, quoded tanta quanta odenfa ed per fecundam . 14» * r OCtAVA PARS . r fpcciem regulx C D. E. Perprimam fpeciem regulx G. \ quxricur,xternitas qualis eft? Ad quod diccndu eft, quod eft talis quales lunclua diffinitio Se fignificatiodedu&z per fecundam (peciem regula: C. & per omnes (peciesD, E.F. Per fecundam fpeciem quxricur,xcernitas qualis cft?Etcftrcfpondendum, quod efteaulanoui temporis, fieexrra tempus & motum exiftens &prxcedcns, ficut eft fuafubftantiacxtraquatitatcm mundi intcnfa & exten- fa : Et hoc per omnes fpecics regula: C. D. E. F. & etiam pcrreguIamB affirmabilecft. Per omnes fpeties regulae H.quxritur, xternitas quando eft, fiue quando fuit, Si quando erit? Ad quod dicendum eft per fpeciem regulae C. D.K. videlicetquod fuit antequam tempus fuiflec.vt prxcedcret ad tempusquoadfuam dura tionem sterna: ficut (uamagnicudoinfinitaprxceditquantitate muniti finita. Vltcriusxtcrnirascftnuncinquofuitabxtcmo, &in quo nunc erit in aeterno, & hoc line motu &fucce£. fionej& in tali nunc tempus exiftere minime poteft, nun- quam etiam poteft efle de genere aeternitatis. Vlterius Ktetnitas erit tunc, quando tempus non eritjn fubiedtf ifctcrno. Ratio hniua eft, vt immobilitas «terhiratis fio menfuret & com prehendat mobilitatem mundi: ficut in fubftantia Dei immcnfa & infinita quantitatem mundi finitam, & ad hoc teftanturomnes regulx cum (pedebas earum. Per regulam 1. quaeritur, vbieftaerernitas?Etre- fpotfdcndum cft per regulas C. D. K. &pcr alias regulas, videlicet quod iplacft ita extra coelum cum fua imeneofa Infinitate: ficut cum fua infinitate Se immobilitate extra tempus & motum, &ficut eft cum fua bonitate infinita extra bonitatem finitam. Vcruntarncn diuina aeternitas eft in mundo &in omnibus partibus cius, non quod fit Colloeata.coquiainfinita&indiuifibilis cft,vt patet p et fecundam fpccicm regulae C D. & etiam per regulam Eh probatum eft. Pcrrrgulaitidc modalicatcquxritur.ae* ternitas quomodo eft ? Etrefpondendum eft, quod mo- dus dcfigmtuscftin fi eunda fpccie regulx C. D. E. fina . quibus xternitas non haberet modumexiftendi atque a* * gendi in fua natura, &hoc quidem omnes rcg ilxa.fc- . tant. Per regulam de infttumcn tali tace quxruur, xcot- / % ttitao \ , . DE MIXTIONE PRINC1P. Ef RDG. i4| / sitas cum quo cft?Et rcfpundendumcft', quod eft cum I fuis coclTcntialibus rdatiuis in regula C.D.t. de lignatis, Eclic eam fua infinita lingulari bounare, magnitudine, Eotcftace, & e. ficuc cum lua lingulari duraaone. Ratio uius cft, cum quicquid fit.lit comprchcnlum per hoc quod iptacft. Namens infitiiiura limplicitcrconiptc- hcndic linitum. Et ad hoc omnes regulz teftan tur & coa- lentium. Didum cft de retetuitatcdilcurla per regulas, ratione cuiusiplam artificialiter inuenimus &cognoid- mus adiuuante fua gratia: tpfam quidem aeternitatem Deum vociyuus, cui lit laus & honor in «ternum. DE POTESTATE PER REGV- las deduda. QVaeritur, vtrum fit aliqua poreftas infinita/ Et re- De fote* fpondeudumeft quod lic,& hoc protcftatumeft per frute fer capitulum de xternuate. Nam fi non elfet aliqua pote- re^ulju ftas infinita, lam aeternitas quae cft infinita non haberet, deduStu cum quo pollet cflcinfiuita: &hocper regulam B proba- tum eft. Item per tertiam (pedem regulae D. nilienimed fet potcftas infinita, fequeretur quod potcftas finiti im- pediret ipfam cllc. vnde fequeretur, quod poteftaseflcc habitus priuatiuusfubditushabitui infinito & pofitiuo, quod eft lmpollibile. Quxriturpcr primam fpcciem re- gulae C. infinita potcftas quid eft ? Et rcfpondcndum cft, quod eft ens, cui proprie copetit infinitum polle, & lftud per primam fpcciem regula; D vifum eft, & etiam regula fi.ad hoc teftatur. Per lccuudam fpeciem quxritui, po- tcftas infinita quid habet in fe? Et dicendum eft, quod ha- bet naturales & eften tiales relationes,cum quibus potefl cffc hoc quod eft; Et hoc per regulam B . & per fecundam & tertiam regulam D.E. demonftrabilceft. Pertentata fpecicm quxruur. Quid cft pqtcftas in alio? Ec dicendum cft, quod eft ens caulans adioncs & paffiones in fubiedo, ratione cuius fubiedum poteft habere adioncs & pallio, nes : &hoc per regulam B. aftiimabilc cft Per quartam Ipecicm quaeritur, quid habet potcftas in alio? Et dicen- dum eft.quod habet adioncs, licurcaufaih eftcdu habet palliones ialubicdoinquocft, ipfa potcftatc eriftente c i* * OCTAVA PARS habicuata debonitate & magnitudine, &c. Et hoc per re- gulam B.vifumeft. PerprimamfpecieinrcgulxD.qux- ; ritui, potcftas dequOelbDiccndurti cft, quodclt de fcipfa, coquod principium generale cft. Et hoc per regulam B; probabile eft. Per fecundam fpeciem quxritur, potcftas de quo eft? Dicendum eft, quod eft de poilificancc, polii- ficabili Sc polfilicare. Et hoc per fecundam fpeciem C. E. probabileeft. Adhuc pertertiam fpeciem quxritur , po- teftas cuius cft?Ad quod refpondcndum cft, quod eft fub- in quo eft: quod quidcmcumfuapoteftateagicinl patiente, & hoc per fc patet. Per primam fpeciem re- gulje E. quxritur, potcftas quate eft? Dicendam eft, quod cft ex eo quod eft de poflificantc, pofti ficabili & p olli li ca- re ;fed aceidentalitcr cft habitus m fubie&o in quo eft: licutalbedoqux eftcoquodfuum fubiedtum albumeft. Amplius per fecundam fpeciem quxtitar, potcftas quare cft? Dicendum cft, vtalia principia per ipfampoflint hsf- bere exiftentiam Sc agantiam. Per primam fpeciem rifi- gulx F.qu^ritur, potcftas quanta cft?Diccndum cft, quod cft tanta quantum intrare poteft fuam naturam, & hoc per fecundam fpeciem C.manifcftum eft, vt ex i piis (it V- na continua cxiftcntia,& ad hoc regula B. St prima & fe- cunda fpecies regulae D.teftantur. Adhuc pcf fecundam fpecic quxritur, poteftas quanta eft?Diccnium eft, quod eft tanta quanta funtfua concreta relata per fecundam fpeciem regulx C.& per primam G.& per regulam B. vi- tam eft. Perprimam fpeciem regulx G. quxritur, pote- ftas qualis cft? Dicendum eft, quod cft calis qualis eft pro'- prtapaflio fubietii : ficut infinitas & xternitasDei, finC quibus Deus nonpoffet elfe hoc quod eft. Item per fe- cundam fpeciem quxritur, poteftas qualis eft?Diccndum’ eft, quod! eft talis qualis eft habitus in fubletfto, ficut bo- xnt.as,mag1iitudoyquq poffuntelfc hoc quod fune per po- teftatem , & iudex poteft effe per poteftxtem , & hoc per /egulam B.manifeftura rft. QitxritUrpcr omnes fpecic* /egutx H. poteftas quando eft? Et dicendam eft per pri- mam fpeciem regulx quod eft runc quando fera' diffinitio e ft,& per fecundam enlfdem eft, tunc quando habet cor- larida fibi cocflcmialia. Adhuc per tertiam eft tunc quando f CE MIXTIjONE PRINCIP. ET RES. ili / . T » . quando in fubiedo habitus eft. Amplius per quartani eiufdem cft tunc quando habet a ' I ut OCTAVA PAlCS tcftas quomodo eft? Et refpondendum cft, quod modus \ poteftatiscft fecundum quod ^bet modum eflendi&a- gendi in fubieifto in quo cft,& fubiedtum in ipfa , haben- do per poteftatem aftiones & paftiones. Et hoc perlinet continuam in fpecicbus Egularum cftfubftentarum.Sed ; hoc declarare eflet prolixum :tamcn ipfa declaratio pof- fibilis & facilis cft, tenendo modum huius artis. Qjjae- ritur.potcftas cum quo cft per regulam infttumcntalita- tis?Et «licendum eft, quod eftcumfuiscoeflentialibusre- . latiuis,& cft cum omnibus fpcciebus rcgulatu, fine qui- bus ipfa efle non poteft,neqiiplc fine potcftare. Et hoc fatis cft declarabilc habituaris de ifta arte. Ethqc de po- teftate fufficiant. DE SAPIENTIA PER REGV- las dedu&a. , /'“"'VVaeritur vtrum aliqua lapientia fit habitus? Itdi- Deaucho \ l ccn(jum cft qUOd gc. Nam fi non eflet aliqua fa- fit' ,enu* pienua habitus, iam intelledus non haberet cum quo ter rei *- obiedarct veritates rcales & neccflarias: & ficeflet nudus ^ & impotens, quod eftiropo flabile, Sc hoc per regulam B. probabilceft. Perprimam fpecicm recula: C.quxritur: lapientia exiftens habitus quid eft ? & eft refpondendum, quod cft inftrumentura cum quo proprie & bene intclle- . &as agit, ex quo itabenc eft habituatus: ficut ignis dc ca- liditate,& cappatus de cappa,& iuftus dc iufticia. P er fe- cundam Ipeciem quaeritur: quid habet in fe lapientia co- eflentialiter? &refpondendum eft, quod ipfa habet fua correlatiua.fine quibus efle non poteft. Per tertiam fpe- ciem qusritur: quid cft in alio ? & cft dicendum, quod eft habitus exiftens iri alio. Per quartam fpecicm quxritun lapientia quid habet in alio ? & cft dicendum, quod lapi- entia exiftens fubftantia habet habitum in fubie&o,cura quo fubicdlo bcneintelligit. Perprimam Ipeciem regu- lat D. queeritur: lapientia de quo cft?Dicendum eft, quod eft de leipla,vt principium primitiuum& generale ntad omnia fcibilia. Per fecundam quaeritur: de quibus eft? «£ dicendum eft, quod eft dc luis rclatiuis eflcntialibus :illa quae eft fubftantia, & qux eft accidens fiuc habitus, non r - habet » ». D£ MIXTIONE ERINCiP. ET* RE (2. i 47 liabet de quibus fit: cum 'fit forma fimplex. Et hoc per re- gulam B. & per fecundam fpecicm C. & per quartam K. manifeftum cft. Adhuc per tertiam fpcciem quxriturt tuius cft fapientia? ad quod dicendum cft, quod cftfub- ictti in quo eft: ficut cappa ca^pati, &huiufmodi. Pet primam lpccicm regula: E.quxritunfapicntia quare cft? Steft dicendum, quod lapientia exi ftensinfubie£to,eft ex fco,quod cftdc intclledtiuo ,intdligibili & intelligere, 8C fieftaccidens, eftexco,quiaincelle&us cftdcipfahabi- tuarus : ficut logicus de logica , & huiufinodi. Amplius fer fecundam quaeritur: quare fapientia eft ? &rcfpon- dcndumeft,quodvtfapicnsbeneSiprudentcrhabeatfci- entiam , &hocperrcgulam B. probatum eft. Per prima fpecicm regulae F. quaeritur: fapientia quanta eft? Sceft rcfpondcndum, quod cft tanta quantus efthabitus exi- ftens in fubiedo in quo eft. Adhuc per fecundam fpcciS quaeritur: fapientia quanta eft ? Et eftrefpondendurn, quod tanta quanta fua concreta funt ex ipfa fapientia habittlata, ficut funt calefa£liuum)calefadibile& cale- facere: quae quidem exiftunt habituata de caliditate. Per primam fpecie regulae G.quaeritur: fapientia qualis eft?fli di cendum eft, quod eft talis qualia funt fua concreta rela- tiua innata per ipfum habituata, & per fecundam fpecicm C. fignata. Amplius per fecundari fpecicm quaeritur: qualis eft fapientia! dicendum eft, quod eft talis qualis poteft habituare fua concreta relatiua, fcilicet bene, ma- gni fice, &c. vc per regulam B.manifeftum eft, St etiam per tertiam fpcciem regulae C.& per quartam fpcciem regu- lae K. Per omdes fpecies regulx H. quaeritur: fapien- tia quando cft? & dicendum eft, quod cft in illo nunc in quo cft, veruntamen in rno eft in potentia & in alio ia 3fpeciesrcgula:H.quatritur, veritas quando, eft? Et refpondendum eft, quod eft tunc quando tempus eftinipfisfpeciebusfubftcntatum &difcurfum : cuius ra- tio eft. Nam fine ipfa veritate tempus quidem &(peciei cius vere nequaquam efle poflenc. Per omnes Ipccies rcgulsel. quaeritur, veritas vbieft ?Et rclpondendum cft, quod eft extra falficatem, &cft per omnes fpecics ipfius I, qu? quidem ipecies abfque veritate minime cflepoflent. Vltenus cft in omnibus elementatis, vegetatis, fenlatis 8c imaginatis: Et in omnibus quae per animam funt obie- Aata,&ficdc angelo. In Deo quidem eft infinita & aetqr- na veritas per exiftere & agere : & hoc per regulam B.ma- nifeftumeft. Per omnes Ipccies moderitatis quaeritur : teritas quomodo eft? & tclpondcndum cft, quodeftpcr illum modum quem habet differentia, concordantia Se alia priqcipiaiquomam differentia ponit in creatis, quod perita» fit vnum principium , bonitas aliud , magnitudo aliud, & fic dc caeteris,& quod in eflentia veritas vnus fit yt$ificans>aliusvecificatus>&alius verificareEt quod vna ^t veritas fubftanrialis & alia habitualis : proprietas au- Sem ponit quod veritas fubftantialis habeat proprium habitum,vidciicet veritatem accidentalem, cum qua po- nit alia,efTcntiainvcro,Etadhoc eft coadiuuatiua con- cordantia, vc veritas multiplicet fuas fimilicudines;# hoc pet regulam B. vifum eft. Per omnes fpecies jpftru- jnentalitatis quaeritur: veritas cum quo eft? Et refpon- dendum eft, quod eft cum fuis correlatiuis, Et veritas quae eft habitus, eft cum fuo fundamento quod cft veri- , * . ; W • ' «> D MIXTIONE PRINCIP. ET REG/ iyj tas fubftan t i alis. Er veritas q uz eft moralis, elt cum boni- tace & virtute. Nam cum malicia& vitiis eife nonpotcft, cum liut habitus priuatiui.cura quibus falfitas eft, in qua £alfitate nulla fimilitudo veriratiscxifterepotcft: quod fi •fic : iamefict compofnacxcomrarns,&irnplicaret con- tradictionem quod eft impoifrbi Ie. K DE GLORIA PER REGV- las deduCta. PEr regulam B. quaeritur : vrrum gloria lit principium Deducia generale & realc? Et refpondendum eft quod fic:quia gloria. per fiuon, rniuerfumefietcuacuarumin fecunda fpecie re- regula. gulx E. & omnia principia eflent fine delegatione & quiete; quod eft impoftibilc. Perprimam fpeciem regu- la: C. quxritur, gloria quid eftJEtrefpodcudum eft, quod eft cflcntia vitra quam nulla deleftatio efte poteft. Pcc fecundam fpcciem quxritur : gloria quid habet in fc co- eflentialitcr & naturaliter ? Et refpondendum eft, quod habet lua eorrelatiua fcilicet gloriantcm,gloriabilem 8c gloriari: cum quibus ficinquibus omnia funt gloriabilia atque delectabilia, & hoc per primam fpeciem D.fignifi- catum eft. Per tertiam fpccicm quxritur: gloria quid eft in alio ? Ad quod refpondendum eft,quod gloria exifteus habitus, eft inftrumentaii ter in gloria fubftantiali: cum qua gloria fubftantialis ponit alia principia in appetitu delectationis Sc quietis. Per qpartam fpcciem quxri- rux: gloria quidhabetin alio?Et refpondendum eft,quod habet infubiefto in quo eft, adtiones &paffiones, &de- leCtando & quietando.Et iu ifto pafTu apparct,per quetu modum fedcleftat in agendo forma, &ln patiendo ma- teria. Ethocpatetpcrmafculum & focm ell a m, & per fe- cundam fpeciem rcgulx C. Perprimam fpecicmrcgu- lx D.qustirur: gloria de quo eft? & refpondendum eft, quod eft de feipla, vt fit principium primitiuum,in qut» fint deledabftia, alioquin appetitus &dele0 DE MIXTIONE PRINCIP. ET REG. 161 tura, quod eft impoflibilc. Amplius per fecundam Ipe- ciera quzricur: concordanda dequibuscft?&eft dicen- dum, quodeftdefuiscorreladuis, vrex ipfisfubftantiali- terexiftcrepoflit. Et per tertiam (pcciem quzricur: con- cordantia cuius eft? & eft refppntrendum, quod concor- danda cxiftens habitus tft concordantixfubftancialis,(i- cut cappa cappari & huiufmodi} & hoc per regulam B. demon ftrabilc eft. Per primam fpeciem regulz E. quz- ricur: concordantia quare eft formaliccr ? & eft dicenda, quod eft perfuacorrelatiuar&inifto paflu enucleatur, quodfubftantia eft propter quid fubftantialiccr. Item quzntur: quare eft concordantia? & dicendum eft, quod concordanda quz eft habitus, eft eo quod concordan- da (ubftandalis habicuat fe de habitu ipfo,ficutcappacus de cappa : & in ifto paflu cognofcit intclle&us propter quid, quid eft, & quod quid eft i & de hoc fcien tiam facit. Amplius per fecundam (peciem quzrirur: concordantia quare eft finaliter? & tefpondendum eft , vcalia principia in ipfa concordantia quiefeere poflent , & hoc per regu- lam B oftenfum eft. Perprimam fpeciem regulz F.quz- ritur: concordantia quanta eft? & eft dicendum, quod eft quanta duobus modis. Primo modoeft tanra quanta eft fuafubftantia. Secundo autem modo eft tanta quantus eft fuus habitus: ficutcappatus,qui eft tantus quanta fua fubftantia eft. iterum eft tantus quantus cappatus eft. Vlterius per fecundam fpeciem quzntur , quanta eft difcrettS?&rcfpondendumeft,quod eft tanra quanta fune fua correlatiua,& hoc per regula B. manifeftum eft. Per {irimam fpeciem regulz G quxritur: concordantia qua- is eft ?& dicendum eft, quodeft talis qualis eft propria paflio fubicfti in quo eft. Ec in ifto paflii cognofcit intel- le&us magnum & nccaflarium ligamen cxiftcns inter fubiedium& przdicatum. Amplius per fecundam fpe- ciem quzricur, qualis eft appropriat& ? Et eft dicendum, quod eft talis qualis eft per fuam bonitatem, magnitudi- nem, &c. Et hoc per fc clarum & manifeftum eft. Per o- tnnesfpecies regulz H.quxritur:concordantia quando- eft ? &cft refpondendum,quod eft tunc, quando difcurfk eft per omnes fpccics regulz H. &fic concordantia eft in IM OCTAVA PARS ipfo tempore : ficut tempus eft in ipfa concordanda ftb- ftentatum & difcurfum concordando. Et hoc per fe patet artiftxhuius artis bene intuenti. Per omnes fpctiessc- SulxI. quaeritur : concordantia vbi eft? Ecrelponden- um eft,quod eft in oMnntbus fpeciebus I.& eft ibi vbi dif- fini bilis eft, & eft in fuis cdrrclatiu is : & eft ibi v bi contra» dicit contrarietati, & eft ibi vbi fuum adum habet. Ad- huc eft ibi, vbi primi tiua eft,& eft ibi vbicoaftiruta'eft. Amplius eftibi, vbieftfubicdiuamodalis & inftrumen- talis. Per regulam modalitatis quxritur, concordantia per quem modum eft ?& eft dicendum, quod eft per illa modum per quem difcurfa eft in fubiedis , in quibus eft, videlicet in omnibus fpecicbusificutcriftallus politus fu- prafubicdu viride , recipit inde colore viridem : &fupia rubeum, colorem rubeum :fic concordantia pofitain bo- nitate recipit vnum modum ,& in magnitudine alium m«du,&c. Et fimiliter dici poteft de fpeciebus regulari)} . : & hoc perfc planum eft. Per regulam inftrumcntalitatis quaeritur: concordantia cum quo eft? Et rcfpondendum cft,quodeft cum fuis cbrrclatiuis cx quibus cft,& eft ci) omnibus fpeciebus regularum:& eft cum bonitate bonar tc cum magnitudine magna, &c. Et hoc oftenfibitceft. Didum eft de concordautia, & fecundum hoc quod de ipfa didum eft, homo cum concordantia contradicere . ( . poteft contrarietati, quae vitium cft:& hxc regula eft val- de generalis & moralis contra peccata. DE CONTRARIETATE PER RE- gulas deduda. DeduSio /'"NVxriturper regula B.Vtrumcontrarietas fit princt- tontr V^jjium fubftantiale? Er refpondcndum eft quod non: rietAtit (ed potius accidentale; vt in principio capituli concor- fer reg/t- dantix didum eft: nam fi edet fubftantiale, impediret Ut. concordatniam, quod non edet prima in coniundionc formae & materiae ipfius fubftan tix; & in fecunda fpecie E.nuilum principium. quiefeere pollet, quod eft impoffi- , bile, vr per fecundam fpeciem regulae B. patet. Per pri- mam lpeciem tegulx C. quxritur:contrarictasquid eft? Ad quod rcfpondendum eft, quod eft iliaeflcnria, extra quam nullum ens contranare poteft. Per fecundam fpccicm t>£ MIXTIONE PRINCIP. ET RE€. t6j fpeciem qiferitur: contra rictas quid habet in (e edentia-. lc?&refpondendumcft, quod habet fua correlatiua ac- cidentalia, fcilicct contrariantem, contrariare & con- traria bile, fine quibus eiTe non potedi ficut habitus, qui *3iiierfimode confidit in fuis fqbic&is. Per tertiam fpc- , ciem queritur : contrarietas quid cd in alio ? &ed dicen- dum , quod ed in concordantia contrarians, impedien- do ei concordare cum contrariare : ficut concordantia in contrarietate ed concordans impediendo contrarie- tati fuum contrariare. Perquartam fpccicm queritur: quid habet in alio? & ed rcipondendum, quod habet naturam corruptionis, ficut concordantia habet natu- xam generationis. Et hoc per regulam B. patet. Perpri- mam fpeciem regule D. queritur : contrarietas de quo ' ed?&ed dicendum, quod eddefcipfa:eo quod primitiua *d, nifi enim primitiuaeflet , edet quidem deriuatiuade concordantia fibi piaccntc,quodeftimpoflibile. Per fe- cundam fpccie queritur: cotrarietas de quibus ed ? &eft sefpondendu,quodcddeobicdione&obuiationc qua- litatumdicut fiintcalidiras, frigiditas, fiecitas &humidi- tas, leuitas&ponderofitas, luciditas & tenebrofitas, fa* nitas & infirmitas , mors & vita , iudicia & iniuria, affir- matio & negatio, generatio & corrupcib, & huiufmodh Per tertiam fpeciem queritur , cuius ed contrarietas ? & cd refpondcndum , quod cdfubic&i in quo ed: Et hoc per regulam B.manifcdumed.' Per primam fpeciem re- gule E. queritur: contrarietas quare ed? & dicendum ed, quod cd ex co , quod fubie&um de ipfa habi tua tum ad , ficut caiiditas ed, quod (ubie&um calidum ed, & fic dc ipfa habituatum cd,& furditas cd.quod homo aliqui* furdus ed,& iniuria ed, quod iniuriofus aliquis ed , & hu- iufmodi. Per prima fpeciem regule P. queritur: contra* rictas quataed? & dicimus, quod ed tanta, quantu fubic- &um de ipfa habituatu ed. Amplius pet fecundam fpccie queritur, cotrarietas quanta ed? & eddiccndu, quodeft " tanta,quatafiibie&aex ipfa habi tuatafuntdifcretiue:fi- ent igniens, ignitu & ignire fiftot de ipfa habituata:& hod # per regulam B.videdum ed. Per prima fpeciem regule G« queritur: cotrarietas qualis ed? Et refpondenducd,

t * - \ * i *, * " •' 'kim ; i\-- * ■ * DE MIXTIONE P^INCIP. ET.REG. idj * tur.quid cft principium? & eft dicendum quod cft ens ez- ‘ tra quod nullum ens poteft principiare. Per fecundam * fpeciem quaeritur: quid habet eflcntialiter infe? Et cft 'i respondendum, quod habet fua correlatiuafubftantia- :• Jia, in quibus omnia principia,percgrina funt principia- * lia. Adhucpertertiam fpeciem quaeritur: quid eft in a- U lio? Et refpondcndumeft, quod principium quod cft '3 . agens cft in principtabili agens, & principiabile eft in i.l principiante patiens, & ambo funt coniunfta inprinci- b piare. Et principium quod eft habitus, eft in principio i * fubftantialihabituatodeipfo,, &inprincipiabiheftmo- * tus. Item per quartam fpeciem quaeritur : quid habet in i £ a!io?Et refpondendum eft,quod principium eziftens for- 3 malitcr habet asionem in materia, & materia abipfo is paffionem,& ab agente mobilitatem , & in fine quietem, f & hoc per regulam B.manifeftum eft. Per primam (pe- 0 cicm regulae D. quaeritur: principium de quo cft? Et eft 1 dicendum, quod cft de feipfo, vt poftit cfle primi tiuum, $ alias ipfum non eflet generale principium. Per fecun- ti dara fpeciem quaeritur, de quibus eft? & eft dicendum, ili ' quod eft de efficiente forma, materia & fine. Principium p vero accidentale, eft de fimilitudinefubftantialirer>& in- is ilicem componunt principium corporale per quantita- ti tem , quantum : & per qualitarem, quale, & huiufmodi. ii Amplius per tertiam fpeciem quaeritur: cuius eft? Re- is fpondendum eft , quod principium eziftens habitus cft i > principii eziftcntisfubftantialiterjficutcappacappati.Ec s omnia ifta funtneceflaria, vt per regulam B. videndum is cft- Per primam fpeciem regulae E. quxritur: princi- pium quare eft? & cft dicendum quod dupliciter. Primo xnodo:ez eo eft quodde principiate, principiabili & prin- cipiare conftitutum eft. Secundo modo : eft principium accidentale, quod de ipfb principium fubftantialehabi- t tuarum eft. Et in ifto paffiz facit intelle&us fcientiam , & » etiam cogoofcit demonftrationes propter quid, & quod;. t a quo oriuntur. Adhuc per fecundam fpeciem quxritur: < quare eftfinaliter? Et dicendum cft,vt alia principia fint i fubaltcinatafub ipfoquodcftgencraliflimum.&bocde t Ic planum cft. Perprimam fpeciem regulx F. quxritur. \ v; - L, I ' .. ta'... - •; y\ g \ - \> * , OCTAVA PARS principium quantum eft ? Et cft refpondendu, quod eft tantum, quanta eft fua cflcncia, vt per medium extremi- tatum manifeftum eft. Adhuc pec fecundam (pecicun quaeritur: quantum eft? &refpondendum eft, quodcft tantum quatafunt fuacojrrclatiua, per differentiam dif- ferentia, &per concordantiam concordantia, & funt ide ret e(fentiam,& hoc per regulam B. probatum eft : & de oc experientia habemus dehomine,in quoelcmcnta- tiuaeftvnutn principiu, vegeta tiuaaliud,(enfitiua aliud, imaginatiua aliud, &ratiocinatiuaaliud,& omnes quin- que iub quinario numero funt vnus homo. Perprimam ipecicm regulz G. quaeritur: principium quale cft?&eft dicedum, quod principium proprium eftgeneraliffirau, quodinueftigamus:appropriatum autem eftprincipium peregrinum acquifitum &fubalternatum, vt per fecun- dam (pecicm regulz G.fignificatum eft. Per omnes Ipe- cics regulz H. quzriturrprincipium quado eft? &rcfpon* dendumeft,quod eft tun&quado fuerunt fua correlatiua, cum quibus generalifGmum eft; & fuit tunc quado prin. cipia lubalternata fuerunt: ficut quantitas, qualitas, &c. przdicamenta:& et ia eft tunc, quando curfus eft fub quo iiint mouens, mobile & mouerehabituata: &funt tranf- euntes de vno nunc in aliud fuccefliue per vnumlocu: & de vno nunc in aliud, nunc per alium locum generando motu cum curfu couerlura : & hoc planum eft per omnes fpecies regulz H. Per omnes fpecies regulz I. quzritur, vbi eftprincipium ? Et relpondendum eft, quod eftin (ilis correlatiuis ex eo quia in ipiis eft; & eft in omnibus principiis fubalternatis : ficut caufa cft in cfFe&ii fub: & eft in motu, eo quoddeipfo habituatum eft, & eftin fituquodinipfoaffituatueft: &boc modalicer& inftru- mentaliter:& hoc per regulam B. probabile eft. Per regu- lam modalitatis quzritur, principium quomodo eft? & xefpodendum eft, quod eft principiu caufaleper modum dorrelatiuorum , ex quibus eft : & principiu habituale eft permodumquehabetprincipium caufale.in habituado alia principia peregrina cum quo habitu proprio, vt fint principia, multiplicando inipus luas fimilitud; 3^ 3 8 :i D . 8 » P 8 i* .v 0 - 1 * 8 ::l 3 8! 8 i b. ir . p 5 ? Di r tf ■ il • DE MIXTIONE PRINdP. ET REG. 17* »*% • ' taris quaeritqr, principium cum quo eft?& refpondendum - eft, quod eft cum fuis corrclatiuis.ex quibus eft:& cft cum fua natura, fine qua efle non poteft: & principia quae fun* generalia, funt cum principio generablfimo fubftantia- li,in quo funt affituataz&pedecundamlpcciemrcgulse » M C.manifeftumeft. > DE MEDIO PER REGVLAS DEBVCTO. VTrum in fubftantia mundi fit dare vnum medium Zfemedi» gencraliftimum? Et refpondendum eft quod fic:a- per rejiu~ lioquin no effent media fubaltcrnata:& fic mundus efiet ^i^Aed* euacuatus de medio continuariuo,roenfuratiuo,&con- iunttiuo: nec concordantia haberet cfie: neque princi- pium haberet fubie&um per quod tranfiret ad finem inquo quiefceret:&ficnondTetmotus:6cmulcaaliaia- conuenientiafcquerentur,quod eft impolTibilc,vt per re- gulam B. patet. Per primam fpeciem regulae C. quaeritur, quid cft medium ? Et eft dicendum,quod cft fubiettu in quo principium &finis ad inuicem fibi obuiant, & fe in- uicera c6iungunt,vt principium in fine quiefeere poflit : & medium gencraliffiraum efteaufa omnium medioru corporalium. Per fecundam fpeciem quaeritur, medium quid habet in feeflcntialitcr? Et cft dicendum, quod ha- bet fua correlatiua fcil.coniungcre,& extremitatem cum extremitate applicare & continuare, vt in angulo F. in fe- cunda figura fignificatum eft. Per tertiam fpeciem quae- ritur, medium quid eft in alio? Et refpodendum eft, quod cft couiun&io in forma & materia, vt in igne ignire, & eft in calore calefacere, & in planta vegetare, & in fenfufen- tire, &inimaginatiua imaginari, & raiiocinatiua ratio- cinari,& in motu mouere, & in generatione generare, & huiufmodi. Per quartam fpecie quaeritur, quid habet in alio?Etrefpondendueft,quodhabct habitum ex quo eft iiabituatu: & cum quo a&us fecundarios caufat,qui non funt de fuo genere, & haec omnia per regula C. manifcfta funt. Per prima fpeciem regulae D. queritur, mediu de quo — cft priroitiue? & refpodendum eft, quod de feipfo eft,vt fic principiu generale per fe. Per fecundam fpecie quaeritur, dequibus eft? Et refpondendum eft, quod eft de efTentia V formae &materiz in qua cft: & eft de motu & huiufmodi, s i. 4 I »J4 OCTAVA PARS ptio habitu cllhabituata, cum quocaufat acias peregri- nos. Et hoc per regulam B. patefaciam eft. Per primam fpcciem regulx G quxritur, veritas qualis cft ? Et refpon- dendura ett,quod ventas propria cft proprius habitus fubieCli in quo eft cum quo verificat alia principia. Am-« phus per fecundam fpeciefn quaeri tur , veritas qualis cft t Et refpondendum cft, quod eft habitus appropriatus,, cum quo intelledus vete intelligit & attingit ipfa princi- pia realiai, quxquidcm funt vere intelligibilia , rccolibi- lia & amabilia, & vere funt,&fic de fenfibilibus & imagi- nabilibus,&fic dcraoralibus: & ad hoc regula B.teftatuc. Per omnes fpecies regulx H. quxritur, veritas quando, eft? Et refpondendum eft, quod eft tunc quando tempus eft in ipfis fpeciebusfubftentatum & di (curfum : cuius ra- tio eft. Nam fine ipfa veritate tempus quidem & fpecies eius vere nequaquam cfle poflent. Per omnes fpecies regulx I. quxricur, veritas vbieft ? Et refpondendum cft, quod 'eft extra falfitatem,& cft per omnes fpecies ipfiusl. qu$ quidem fpecies abfque veritate minime effe poflent. Vltcnus cftin omnibus dementatis, vegetatis, fenfatis 8C imaginatis: Et in omnibus qux per animam funtobic- jn alio ? Ad quod refpondendum eft, quod gloria exiftens habitus, eft inftrumentaiiter in gloria fubftantiali: cum qua gloria fubftantialis ponit alia principia in appetitu deledationis & quietis. . Per qpartam fpeciem qujeri- tur:gloria quid habetin aliorEtrefpondcndum eft, quod habet in fubiedo in quo eft, adiones ^ paffioiieSp & de- ledapdo & quietando.Et in ifto paftu apparetjper quem modum fedeledat inagcndoforma.&m patiendo ma- tcria. Ethocpatetpcrniafculura & foemcllam, & per fe- cundam fpeciem regulas C. Perprimam fpccicm regu- lat D. quxritur: gloria de quo eft? & refpondendum eft, 2uod eft de feipla, vefit principium primitiuum,inqu6 nt deledabilia, alioquin appetitus & deledatio eflent extra eflentiam gloria:; quod eft impoflibile. Et hoc per regulam B. manifeftum eft. Adhuc per fecundam fpeciem quaeritur: gloria de cjuoeft? Et cftrefponden- dum,quodcft de filis eprrclatiuis,alioquin gloria ejuftjfs S -i % v*,-' I- . hi.i o ■ . . , • . Ij* ~ , OCTAVA PARS habitus non haberctin quo cflet fubftentata. Adhuc pct tertiam fpecicm quxritur? gloria cuius cH?refpondcndu „ eft, quod gloria exiftens , habitus cft glorix cxiftentis fubftantialiter.Pcr primam fpcciem regulae E. quaeritur : gloria quare cft? Rcfpoqdcridum cft, quod gloria de* luis correlatiuis conftituta. Adhuc per fecundam fpe- ciem quxritur:gloriaquarecft?Relpondendum eft, quod gloria exiftens habitus cum gloria lubftantiali ponit alia princifiaindclcdationc& quiete. Perprimam fpccicm * regulae F. quxritur: gloria quanta eft ? Er refpondcndura eft, quod tanra eft, quanta cft in fuo efle, (icut abftradun» in fuo concreto. Amplius per fecundam fpeciem quxri- tur, gloria quauta cft? Et refpondctur, quodeft tanta quaca funtfuacorrclatiua&fuushabitus cum quo mul- tiplicat Ipecies quietatas^cut intellcduscum luo habi- tu ponit fpecies intellegas. Et in ifto £a(Iu apparet, quo- modo vnumptincipiumfe adiuuatcumalioad multipli- candum Ipecies. Per primam fpcciem regulae G. quxru tur: gloria qualis e'ftpropri£?Etrefpondcndum eft,quod proprie gloria eft propria pallio fubicdi iu quo cft. Et adhuc per fecundam fpcciem quxritur: gloria qualis eft? Ad quod diceudum eft,quodgloria appropriatacft talis, qualis de ipfa principia funt habituata & quierata Per omnes Ipcrics H. quxritur: gloria quando eft? Et re- fpondendum eft,quodeft tunc quado tempus cft difciu- lum per omnes fpecies H.dc vnonunc in aliud fuccefli- ue: licutgloriansqui invnonuncledeledat in vnafpc- cic,& in alio nunc in alia : & hoc in fuo in trinfeco gloria- bili.in mul tiplicando gloriari peregrinum, cum quo po- nit fuum gloriari innatum in pradica: & hoc per omnes fpecies H. probabile cft. Per omnes fpecies regulx 1. quxritur , gloria vbi cft? Ad quod rcfpondcndum eft, quod eft infuis correlatiuis & in leipfa, primitiua enim eft: &eftinfuo habitu exquo habituata eft: &in modo, quod modalis eft: & eft in inftrumentalitate, cum lit in- ftrumentura:&eftin bonitate, quod bona eft: &in ma- gnitudine, nam magna eft: &cft in omnibus fubiedls cum quibus appetitur,& quies eft. Ethoc per regulam B. probatum eft. Per regulam modali tatis quxritur, gboria quomo- / DE MIXTIONE PRINCIP. EJ REG. 157 * quomodo eft? Etrefpondendum cft, quod eft per illum modum per quem fua correlatiua fune, vno exiftente in alio: & per quem glorians in fuoglonabiliintnnfeco be- " , ne & magnete, ponit alia principia in quiere deleffan- do&dando eis fuasfimilitudtfies. Et hoc per fecundam fpeciem regulae C. fignificatum cft. Per regulam inftru» mentalitatis quaeritur , gloria cum quo eft? Etfefpon- dendumeft, quod eft cum correlatiuis & gloria qus eft fubftantialis, eftcumfuo habitu cum quo habituac alia principia: eft cum bonitate inuaca, eo quod naturaliter bona eft: & in bonitate morali, quomodo bonas fe dele- bat in agendo bonum cum iufticia & prudentia, Scc. ' DE DIFFERENTIA PER REGV- las deduffa. VTrum differentia fit principium generale & reale? Et dicimus quod fic:vt per regulam B. patet: quod re,t-t fi non, mundus non eflet de fuispatttbus naturahter quq regula* funt primitiue natutaliter per differentiam, &concor- dedmS4» dantes per concordantiam : &contrnriantes per primi- tiuamcontrarietatem :qu* non poftcnteffe fine primi- tiua differentia, fine qua mundus eflet euacuatus primi- tiuts concordantiis & contrarictatibus : & etiam in fe- cunda fpecie regulae E.& appetitu naturali &quietej& omnia quidem vellent effe idem numero, &fic mundus non eflet hoc quod eft. Concluditur ergojdc quarftronc affirma tiua eft tenenda. Per primam fpecicnt regulae C. quaritur: differentia quid cft? Refpondendum cft, quod eft caufa plurium entium pcradlum fuum fcilice: differ- re. Et hoc per regulam B. probatum cft, & per fcalam dif. fetentur pofitam in fecunda figura fiuc in tertia de came- ra B. C. vfque ad cameram B. K. in quibus differentia cft difcurfa & diffufa caulando plura. Per fecundam fpe- cie quaeritur, quid habet in fe naturaliter & eflcn tialitcr? Et refpondendum eft, quod habet fua correlatiua fcil. differentem, differentiatum &differenttarc, fine quibus non poteft eflc, cum quibus continet in fe omhes fuas fpecies diffci entes inter fe. Adhuc per tertiam fpeciem quzritur,quid habet differentia in alio?Et dicendum eft» 1*8 , OCTAVA PAfc$ quod eft ens habens in fuo efTentiali differcntiabili diffe- rentias pcregiinas, cum quibus caufat pluralitatem dc ipfa differentia habituatam. Adhucpcr quartam fpccifi quaeritur, difFcrcntiaquidhabct in alio?Et dicendum eft, quod habet pluralitaterar fic de ipfa habituatam, ficut Carbones de calidirate funt habituati, <& hoc per regulam B.monftratumcft. Perprimam (pecicm D. quxritur, de quoeft differentia primitiux?Etcftrefpodendura, quod cft dc feipfa: quod fi non omnia appeterent eflcvnumSe idem numero; quodeft impoflibile. Nam ego non appe- to te efle,neq; lapidem, &c ncqjeconuerfo. Amplius per fecundam fpeciem quxritur^ifForcntia de quibus cft? Et eft rcfpondcndum,quod cft de differente;, difFercntiabili, &differentiare: qui quidem funt eius confubftaritialesj cum quibus facit differte omnia cum fuo proprio habitu, \ qux fine ipfa non edent per fc exiftentia, neque haberctit fundamcntum,nequepofFcnt differre fttbftantia & acci- dens. Per tertiam fpeciem quxritur, differentia cniu^ cft ? Et dicimus, quod differentia exiftens habitus cft (Hk- ferentixfubftantialis;3comnia per regulam B.funtpro- babilia. Per primam fpeciem regulx E. quxritur, diffe- rentia quare eft formaliter? Ecrcfpondendum, quod c * eo quiaeftdefuis cocffcntialibus relatiuis. Adhuc per fecundam fpeciem quxritur, differentia quare eft finali- tcr$Jvreftrefpondendum,vtfintplura qux fine ipfacffe non pofFunt. Etpriuatc. mundo differentia prxdicla,ipfe quidem effet euacuatus&annullatus, coquianoneffcC neque finem haberet. Per primam fpeciem F. quxritur, differentia quanta eft? Etcftdicendum,quod 1'unt duaf differentix gencralifitmx: quarum vnafubftantialis eft caufans differentias fubftantiales differentes fubftantia- liter, eo quod differentia fediffunditinipfis ratione rh i- Sctionis. Eft & alia differentia habitualisjcum qua differ fentia fubftantialis facit differre principia adinuicem. Adhuc per fecundam fpeciem quanta eft differentia ? Ad quod cft dicendum , quod eft tanta quantum quantitas rc extendit in fuis correlatiuis : ficut cnira differentia ha- bituat quantitatem continendo in fuo genere, fic quan- * titas menfurat differentiam , continendo ip&m in fuo genere# DE MIXTIONE PRINCIP.ET REG. generi. Et hoc per regulam B. videri poteft. Perprimam ipecieni regulae G. quxritur: differentia qualis eft? &rc- fpondendum eft, quod differentia propria cft parsmun- , di fine qua efle non poteft. Amplius per fecundam fpe- cicm quxritur:differcntia qur.lis cft appropriateJ Et dici- mus, quod cftpaflio mundi appropriata cum qua diffe- rentia lubftantialis habituatalia principia, quxnon fune de fuo genere, &per regulam B.manifcftu eft. Per omnes fpecies regulxH. quxritur : differentia quando eft? & eft dicendum) quod differentia fuit tunc, quando mundus fuit creatus &inceptus, eo quod primitiua eft. Nam ficut mundus fuit creatus cum partibus fuis, fcilicet tempore & loco & motu, &c. Sic fuit cum fua differentia creatus, vtiamdiftum eft. Vlterius differentia nunc eft, &erit in alio, nunc in xterno,finc quibus ipfa ede non poteft. Et hxc fufficiant de differentia quantum ad tempus; quod per regulam B.patct,& per omnes fpecies regulxH. Per omnes fpecies rcgulxl. quxritur: differentia vbieft?& eft dicendum, quod in omnibus iftis fpecicb\is,& hoc cla- rum cft per fe. Vlterius differentia cft in loco: eo quod locus differt a quantitate, tempore, &c. Et differen tia eft in loco: eo quod differentia fine ipfo non portet effc pro- pria partio mundi. Per regulam modalitatis quxritur: differentia quomodo eft ? &rcfpondcndum eft, quod cft per illum modum, quem hahetin fuis correlatiuis, &etia per illum modum quem habet in habituando defeipfa alia principia. Nam ficut homo habet modum feribendi mouendo manum, &cum manu raouendo pennam, & cum penna mouendo incauftum, &cum motuincaufti mouendo & figurando literas.Sicdifferetia habet modu permodum,differentiandovnumabaliofubftamiaIiter. Et hoc per omnes fpecies regularum dcmonftrablle eft. Per regulam inftrumcntalitatis quxritur: differentia cu quoeft?&eftrcfpondendum , quodefteum fuis relatiuis cum fuo habitu, cum quo habituat alia principia diuerfi- ficando,& etiam cum bonitate,magnitudine,&c.& cura motu,quantitatc &qualitatc,&c. &finc iftis principiis differentia effe non poteft, & cum ipfa differentia princi- pia funt hoc quod fune : quonia ptiuata differentia prin- cipia quidem non cflent hoc quod funt. ( \6o > OCTAVA PARS DE CONCORDANTIA PyER RE- gulas deduda. ' Deduttio 13 Et regulam B .quaeritur : vtrum concordantia fitfuk (oncor- A» ftantialis?Etrcfpondcndumeft quod ficrvtfubftan- dnnttjt tia ex partibus fuis fubft^tuialibus edepoflit tota corai fer regu- pofita,ipfacxifteutc vnafub ratione vnitatis,& cxiftentd iat. multiplici fub ratione pluralitatis, &hoc rationecon- cordantixfubftantialis. Nam fi concordantia non edet fubftanualis fiucfubfta tia, tota quidem edentia formar, & tota edentia materi.x non clTcntconcordanccs ad con- ltirucndum tertiu fubftautia!c,&dcipfum tertium fub * ftantialc eifet cuacuatio totius mixtionis SC compodtio- nis, quod eft impollibile. Concluditutctgo quod con- . -. cordantia eftparsfubftantialisin fubiedo in quo cft,& hocpcrrcguLmB patet. Perprimam fpcciem regula: C. quaeritur: concordantia quid eft? Et reipondendum efty quod eft illa edentia cui proprie competit concordare, & 1 extra quam edentiam nullum ens eft concordatum fi- Ue concordabile. Adhuc per fecundam (pcciein quaeri- tur: quid habet edentialirer & naturaliter in fe ? Et eft di- cendum, quod habet fuacorrelatiua, fcilicetconcordan- tem , concordatum & concordare. Adbucpcr tertiant fpcciem quaeritur: quid eft in alio? Et refpondcndutn eft, quod eft in contrarietate concordans : dent igni» in aqua calefaciens, cum dt fuum contrarium; & eft ipf differentia diftinda : & eft in fuis corrclatiuis fimpheitef fuften tata:& etiam in contrarietate : & in regula D. ma- teria liter,& in regula E.formalicet: Et in regula F. quan- . . y ' tiratiuc:& in regula G.qualitatiue:& in regula H.tcmpo- raliter:&in regula l.Iocaliter: &i:i regula K.modaliter&f tnftrumenraluer. Et per quartam fpedem quaeritur f quid habet in alio? Et tefpondendum eft, quod habet ia fuiscorrclatiuisexiftentia, &agcntiam Senatuum, &in tegula D. materialiter, & dede aliis fuo modo, n fupra >* didura eft in tertia fpecie,& hoc per regulam B.dcmon- ftrabilc eft. Perprimam fpeciem regulae D. quaeritor: concordantia de quocft? Eteftrcfpondendum,quodeft defcipfa.co quodprimitiua eft, alioquin effet dealiqua ente fibi pr.xiaccnte, quod non eifet dc fuo genere & na- <0 DE MIXTIONE PRINCIP. ET REG.ldi • 1 tura, quod eft impodibilc. Amplius per fecundam (pe- ciera quaeritur: concordantia dequibuscft?& cft dicen- dum, quodeftdefuiscorrelatiuis, vrez iplisfubftantiali- tcr exiitere poflic. Et per tertiam (peci em quaeritur: con- cordantia cuius cft? &eftrefppnt MIXTIONE PRINCIP.ETREG. ipeciem qifaeritur: contrariccas quid habet in fe eifcntia^ ic?&refpondehdum eft, quod habet fua correlatioa ac- cidentalia, fcilicct contrariantem, contrariare & con- ttariabilc, fine quibus elle non potefti ficut habitus, qui ^iderfimode confiftit in fuis fqbie&is. Per tertiam (pe- . ciem quarritur: contrarietas quid eft in alio ? &eft dicen- dum , quod eft in concordantia contrarians, impedien- do ei concordare cum contrariare : ficut concordantia in contrarietate eft concordans impediendo contrarie- tati Tuum contrariare. Per quartam fpecicm quaeritur: qu>d habet in alio? & eft rcfpondcndum, quod habet naturam corruptionis , ficut concordantia habet natu- ram generationis. Et hoc per regulam B. patet. Per pri- , nam fpeciemregulzD.quxritur: contrarietas de quo ' eftr&eftdiccndum.quod eft defeip(a:eo quod primitiua cft, nifi enim primitiuaefict , eflet quidem deriuatiuade concordantia fibipiaccn te, quod eft impofti bile. Per fe- cundam fpccie quaeritur: cotrarietas de quibus eft ? &eft refpondendu, quod cft de obiedlione & obniatione qua- iitatum:ficut fimt caiiditas, frigiditas, fiecitas &humidi- tas,leuitas&ponderofitas, luciditas & tenebrofitas, fa* nitas& iufirmitas, mors devita, iufticia&iniuria.aifir- njatio & negatio, generatio & corruptib, Si huiufmodi* Per tertiam ipeciem quaeritur , cuius eft contrarietas ? & eft refpondendum , quod cft fubicdi in quo eft: Et hoc per regulam B.manifeftum eft.' Per primam fpecicm re- gulae E. quaeritur : contrarietas quare eft? & dicendum eft, quod cft cr co , quod fubic&um de ipia habi tua tum aft, ficut caiiditas eft, quod fubiettum calidum eft, &fic dcipfahabituatumeft,&furditaseft,quodhomoahqui« furdus eft, & iniuria eft, quod iniuriofus aliquis eft , & hu- iufmodi. Per prima fpecicm regulae F. quaeritur: contra* rictas quata eft? & dicimus, quod eft tanta, quamu fubie- dum deipfahabituatu eft. Amplius per fecundam fpccie quaeritur, cotrarietas quanta cft? Si eftdicendu, quod eft f. tanta, quarafubicda cr ipfahabituatafunt difcretiue:fi- cntignicns.ignicu & ignire fifnt de ipfahabituata:& hod# pet regulam B.videdum eft. Per prima fpeciem regulae G« queritur: cotrarietas qualis eft? Et refpondendu cft, q> eft jppeia paffio fubic&i: ficut cotrarietas mudi q innata cft« r v ' L 1 r OCTAVA PARS Per fecundam fpeciem quaeritur: contrarietas qualiseft appropriatio ? Dicendum cft, quod eft appropriata pallio in fubic&o in quo cft: licut peccator qui dc peccato fe habituat contra virtutem: &uelurditas,& trifticia&hu- iufmodir&hocpec regujara B.manifeftura 'eft. Per o- xnnes fpecicsregulxH. quxritur: contrarietas quando eft? & eft dicendum, quod eft tunc, quando fubie&um de ipfababituatum eft: Amplius eft tunc, quando eius fub- ic&um eft pra tire, &in imaginatiua imaginari, & ratiocinatiua ratio- - cinari,& in motu mouere, & in generatione generare, & huiufmodi. Per quartam fpecic quaeritur, quid habet in alio ?Etrefpondendueft,quod habet habitum ex quo eft habituatu: & cum quo aftus fecundarios caufat,qui non (unt de fuo genere, & haec omnia per regula C. manifefta funt.Pcr prima fpeciem regulx D.quqritur,mediu de quo — eft primitiue? & refpfidendum cft, quod de fcipfo eft,vt fic principiu generale per fe. Per fecundam fpecic quaeritur, de quibus cft? Etrefpondcndum eft, quod cft de effentia \ - form*& materiat in qua cft: & cft dc motu &huiufmodi, s X 4 i4,M OCTAVA PARS Amplias per tertiam fpeciem quzritur, mcdiu cuius eft? Et refpondendum eft, quod eft totius fubiedii in quo.eft: & hoc per fe patet & per regulam B. probatum eft. Fer 'ptimam fpeciem regulz E. quzritur, medium quare eft formali ter? Ad quod dicimus, quod de Tuis correlatiuis. ’ conftitutum,vt per fecundum fpeciem regulz C.manife- ftum eft. Adhucpcr fecundam fpeciem quzritrir , me- dium quare cftfinalitcr?Et dicimus vt fubiedta plena 8c. continua fint , &vt przdicamenta poffint habere a dus fecundarios, ficut fubftantia fubftenrare, & quantitas 2uantificare:& fic agens agere : & mouens mouere ; & (ic cczteris fuo modo,ficut lineans lineare, &c.fine quibus adtibus potentis non pollent efle in quiete, & hoc per fe & per regulam B. clarum eft. Perprimamfpeciem regu- JzF. quzritur, quantum eft medium? Et eft dicendum, quod eft tantum quantum cotinuariuum cft in fubicdo in quo eft : ficut coniungere in coniundione: & generare in generatione:& currere in curfu:& componere in com- pofitione: in tertio modo licut homo qui eft tertium me. dium conftitutum cz anima & corpore, & huiufroodi. Per fecundam vero fpeciem quxritur,mediumquantum eft? Et refpondendum eft, quod eft tantum quanta-eft pars totius medii : ficut in dementato, ignire, aierificare, aquzificare & terrzificare: ex quibus eft vnurocomune dementare; & fic de aliis fub modo, & hoc clarum cft. Perprimam fpeciem regulz G. quzritur, medium quale cft? Refpondendum eft, quod eft tale qualis eft propria paflio fubiedii in quo eft: ficut in igne, ignire: & in curfta currere, &huiufmodi. Amplius per fecundam fpeciem quzritur, medium quale cft ? Et refpondcndumeft, quod cft clauus coniungens duos poftes in medium appropria- tum; &fimihter calefacere in aqua calida, &huiufmodi: & hoc per fe patet. Per omnesfpecies regulz H. quzri- tur, medium quando eft ? Et refpondendum cft, quod tunc eft, quando fua fubieda funt, ficut coniungere, men- furare, continuare .& moderare & artificiare : & hoc per regulam B.vifum eft. Per omnes fpccies regulz 1. quzri- tur,medium vbi eft? Et refpondendum cft, quod cft iu or. mnibus fubiedi is, in quibus cft: ficut homo quicflin ani- ma fic DE IviIXTIONE DRINCIP. ET REC ma & corpore :vt ignire in igne: &mouefe in motu: & modare in modo: & inftrumentare in inftrutneto,& hu- iufmocli; hoc quidem manifeftumeft bcncintucnti ifta • ' arcem. Per regulam modalicatis quxiitur. rnediu quo- «odo eft! Et rcfpondendum eft, quod eft per modum quem forma habet in agenda & maceria in patiendo: &' ignis in calefaciendo:& plantain vegetando: &fcnfus in fentiendo : & imaginatio in imagiuando: & ratiocinati- ua in ratiocinando. Et ifta media modaliafunt partes, Cum quibus agens habet modum modaliter&mediali- ter, nue morahtcr:Echoc per fevifumeft. Per omne* (pe cies inftrumentalitatis qmcricur, medium cum quo eft? Et rcfpondendum eft, quod eft cum fuis correlaciuis: ( & eftfuro extremitatibus, in quarum medio exiftic:&ge- nerare cum generante & generabili : Et bouificatc cum. • bonificante & bonificabili,& h uuifmodi: Et currere cum ' currente dccurribili. Et hoc per fc & per regulam B.cla- , rum eft. DE FINE PER REGT^ lasdedudo. QVacricurper regulam B.vtrum fit finisvltimus? Et Dtfnt rcfpondendum eft quod fic:alioquin medium eftet per regu- determinatum a parte principii, & non a parte finis. Et fic Uu dedu- eflet motus & proceffus a parte poft infinitum & nun- quam principium attingeretfinem atque quietemsqyod tftimpoflibile, & contra primam (pcciem 'regula: D. & fecundam E. Perprimam fpcciem regulxC. quxritur, finis quid eft ? Et rcfpondendum eft,quod eftptincipium extra quod nulla quies eft. Adhuc per fecundam fpe- ciem quxritur, quid habet effentialttcr in fc ? Et re- fpondeudumeft,quod habet fuacofrclatiua, Icilicctqui- etantem, quictatum &quietare, in quibus omnia alia. . principiaquicfcunt. Per tertiam fpeciem quaeritur, qui-J eft inaho?Et rcfpondendum eft, quod cftin bonitate bo- nus,in magnitudine magnus, in differentia diftcrens ab omnibus aliis principiis: & in concordantia concordans cum omnibus aliis principiis, excepta contrarictate. Per quartam fpeciem queritur, quid habe t in aiio?Et rcfpon- • L 5 v ' E>E MIXTIONE PRINCIP. ET REG. 171 dc fine terminatioriis,& percofequens de natura motus & appeticus, quod eft impoflibilc. Perprimam lpeciem.-- > segulae G. quaeritur finis qualis eft?Et relpondendum eft, «quod eft talisqualis per propriam partionem fubiefti po- “teft efle. Sicut voluntas qua: eft talis, qualis per amabilita- tem pocefteflejqux eft propiia partio ipfius voluntatis & poflibilitatis,poteftatis Schuilmodi. Per fecundam fpe- ciem quaeritur, finis qualis eft approptiate : Et refpon- dendum eft, quod eft talis qualis poteft efle perappro- priatam partionem ,fieut voluntas eft qualis appropriatac • , per odibilitatem,& intelleftus per ignosantiam,& fimi- - liter poteftas eft qualis per impoflibilitatem: cura impof- fibihtas non exeat a natura iplius potcftatis ; & fic de aliis fuo modo. Et ficutfurditas homini, &iniufticia,&iniu- ria,&huiufinodi.Et hoeper regula B.mauifcftum eft. Per omnes Ipecies regulae H. quaeritur, finis quando eft ? Et refpondendum cft,quod eft tunc quando eft in omnibus fpeciebus fuarum regularum, in quibus abfque tempore nequaquam efle poteft :licut iplum tempus non poteft efle fine ipfo fine. Et hoc regula B.fignificat intclledui beneintclligenti. Per omnes Ipecies regula: I. quaeritur, finis vbi eft? Et refpondendum eft, quod eft in omnibus fpeciebus: ficut in fua primitiuitate & fuis cortebtiuis:& eft habitus puerfus in priuatione & in iniuria:& eft habi- tus redus in termino & iufticia:& hoc pate t fubtiliter in - ueftiganti. Per omnes Ipecies modalitatis quaeritur, finis quomodo eft? Et refpondendum cfhquod eft per modum differenti^ quae ponit, quod fua corrclatiua fiptdiffcretia ab omnibus aliis principiis &relatiuis illorum. Et eft per modu concordandae qua: cocordat finem cumomnibus aliis principiis, excepta tamen conttarietate. Iteru eft per modu medii, eo quia mediat ipfum finem per omniaalia princ,ipia:& eft per modum appetitus, quijappetit in ipfo fine quiefcere,& fic de cscteris fuo modo. Pecomncslpc- ' ciesinlltumcntalitatis quaeritur: finis cum quoeft^Et re- fpondendum eft, quod eft eum fuis corrclatiuis, & cumo- mnibus fpeciebus fuaru tegularu , fine quibus efle no po- 1 teft,&eft cn bonitate bonus : ficut cappatus eft jbonus cu bonacappa. Et cu appetitu eft appetibilis CchmuGnodi. 7 17* OCTAVA PARS DE MAIORITATE PER RE- gulas deduda. Demuto- Vaeritur: vtrum maioritas fit principium primiti- ritutcfcr v^uum quoad fuum genus? Et rcfpondenduiii eft, regulus quod fic,per primam tegulam B. quod fi non, edet perae-''- d dtiQu. cidens&nonpcrfe:&ficfi5bftantiaexiftcnsprimitiua&' maior accidente , non edet per fe exiftens , fed per acci- dens, quod cftimpoflibilo. Perprimam fpeciem regulas C. quaeritur, maiori tas quid eft ? Et refpondendumcft* • quod eft ens per fe exiftens extra quod impoftibile eft maiorificare. Perfccundam fpccicm quarritur,maioritas quid habet infeedentialiter & naturaliter ? Et refpon- dendum eft, quod habet fua cortclatiua, ex quibus eft. Per tertiam fpeciem quaeritur, quid eft in alio ? Et re- condendum eft, quod eft habitus fub quo maioritatef ' fubaltcrnatz funt adituatx : Sicut maioritas bonitatis fubftantialis& accidentalis. Iterum eft ens diftin&um ab omnibus aliis principiis in fubie&o in quo eft , 'fine qua diftin&ione omnia principia edent idem numero fleex- tra xqualitatem & minoritatem & relatiouem , quod eft impoftibila : cum mundus non poditede cuacuatus fu- pradidis. Per quartam fpeciem quxritur, maioritas quid habet in alio? Errefpondendura eft, quod habet fuum a&um.fcil. maiorificare cura quo oritur generate, cre- Icere, rnouere & huiufmodi. Per primam Ipeciem regu- lxD. quxritur, maioritas de quo eft? Et refpondcndum eft, q uod eft de (eipfa , quia fi non, aut edet de xquali tate aut minoritatcjquod de genere relationis eft. Per fecun- dam fpccicm quxritur , de quibuseft? Refpondcndum eft, quod eft de luis correladuis,fciL de maiorificare, ma- iorificabili & maiorificare: in quibus fua edentia eft fub- ftentata & fundata. Per tertiam vero fpccicm quaeritur, cuius eft ? Rcfpondendum eft , quod eft fubiedi in quo eft, cq quod ex ipfa habituatum eft. Et omnia ifta fune data & manifcfta. Per primam fpeciem regulx E.quxri- ' tur, maioritas quare eft? Et dicendum eft, quod eft ex eo quia »n ea funt fua cocreta relata naturaliter & edentia- liter. Amplius perfccundam fpeciem quxritur, maiori- tas quare eft? Etcefpondcndura eft, vt alia principia fint fub- DE MIXTIONE PRINCIP. EJ REG. 17) fubalternatadc fuo genere & cum ipfo fine quierat*. Per primam fpeciem regul® F.qusritur, raaioritas quantaj cfl? Et dicendum eft, quod cft canta, quanta cft con- tinentia in fubiefto in quo eft. Adhuc pet fecundam Ipeciem quaeritur, quanta ef|? Et dicendum cft, quod eft tanta quantae funt maiorirates fubalccrnatae fab- Sftentescij & hoc per regulam B. fignificabile eft. Per primam fpeciem regulae G.qu?ritur,maioritas qualis eft? Rxfpondendutneft, quod eft talis qualis poreftefTc per propriam 'paflionem exiftentem in fubietto in quo eft. Iterum per fecundam fpeciem eiufdem regulae quaeritur, jualis eft? & eft dicendum , quod eft talis qu alis pateft cf- e per appropriatam exiftentiam in fubietfto in quo cft: icut aliquis homo eft maior in quantitate , & albior in- cnfe petalbedincm,& magis ruftus per iufticiam quam dterhomo. Per omnes fpecicsrcgul®H.qu®ritur, ma- oritas quando eft?Etrefpondendum cft, quod cft tunc |uando eft : & realiter in omnibus fuis fpccicbus fuatum egularum, in quibus eft affituata, & hoc bene inruenti imm eft. Per omnes fpeeies regul® I.quaetitur , maiori- asvbieft? Et eft dicendum, quod eft in maiori fubic&o, labitu, loco &huiufmodi,&hoc per omnesfpccies regu- z I. clarum eft. Per regulam modalitaris qu®ritur, ma- critas quomodo eft ? Er refpondcndum eft, quod eft per aodum differenti® quxcaufatfua correlatiua quod fine laiora differendo. Irem eft per modum concordanti®, u® caufac quod fine' maiora concordando. Et eft per iodum regul® G. ratione maiorum appropriationum : huiufmodi: iftis tamen maioritatibus exiften tibus fub iaioritatc,qu® eft genus ad iftas maiorirates fupradi- :as: ficut particulares albedincsfuntfubvniuerfalialbe- me,&hoc per fepatet.Per omnes fpeeies inftrumentali- tis quxricur, maioritas cum quo eft? Et dicendum cft, zodeft cum fuis correlatiuis & cum fuo maiori habitu, im quo funthabituatxmaioritates fubalternat®,fiue aiores aroprier Et dicendum eft, quod eft talis qualis poteft eflc >erpropriam paftionem fubic esinnatx entium (enfaalium. Item per fecundam fpe- iem quxrnur: qualis eft appropriate? & eft dicendum, ,uod eft talis, qualis poteft cilc per appropriatas paffio- es fubicdlorum peregrinorum in quibus eft: ficur duo )gici in logica, & duo mdiccs in iufticia, & duo cappati i cappisj & huiufmodl Per omnes fpccies regulx H. uxritur : xqualitasquando eft? Et rcfpondendum eft, uod eft tunc quando vere eft in (peciebus H.ficut in fuis seretis, &c.& ficur in curfu qui xqualiter confifti t inter irrent em &curribile: & tempus prxfens inter prxeeri- im &futurum, & ficdealiis fuo modo. Per omnesfpc- es regulxl.quxritur,xqualitasvbieft? Et rcfponden- im eft , quod eft in fcmetipfa : eo quod in fuis correlatio s eft: in fubiedlo inquoeftxqualiteidedmftaper a. ionem & paflione: & eft in bonitatc,magnitudine,&c, quibus xqualiter eft, vt principia fintxqualia. Eteftin (Ferentia, vt fuacortelatiua fint xqualiter differentia* eft in concordantia, vt fua correlatiuafimiliterfint x~ aliter concordantW& eft in modalitate, vt modali tet :&eftin inftrumcntalitate vt inftrumentaliter fit; 8c cum hoc per B. manifeftum eft. Pcrrcgulam moda- itis quxritur, xqualitas quomodo eft? Et dicimus, od eft per modum quem habet in fuiscorrelatiuis : 8e per modum iufticix poderis & menfurx & proportio- in fubictfto in quo eftj & hoc naturalitpr & artificiali- Et hoc per fe fatis clarum eft. Per omnes fpecies in- imcntalitatis quxritur, xqualitas cura quo eft? Et V «7 6 , OCTAVA PARS tcfpondendum cft , quod cft cum fuiscorrclatiuis:&eft ' cum differentia cum qua agens diftinguit:&eft cum con.'' cordantia cum qua agens onitate, (icar coloratum quod non po- narUf^ icft efle coloratum abfque colore: eft ergo fua bonitas, , poftquamfuum efle eft bonum; Sthocneceflarie. Deus :ft: & fuum efle eft magnum. Nam li non cflet ma- juum :iam non edet dignus quod elTec Deus,vude(e- [uitur quod magnitudo diuina eft ens reale. Deus eft: i£ fuum e(rc eft aeternaliter, nam alioquin fi ellct in- j eptum , iam non edet dignus quod edet Deus : eft* rgo aeternitas fine qua ens acernum efle non poteft. )euseft: & poftquam eft, efle poteft: ergo poteftas eft, fi- c qua Deus ede non poteft. Deus eft: & ipfemec fcit fc- >fum; Aliter ei fuum ede non eder dignum quod edet ieus; Eft ergo diuina fapientia,finc qua Deus non poder :ire(cipfum. Deus eft: &ipfe amat ieiplum; alias enim 6 edet dignus quod edet Deus. Eft ergo diuinus amor ne quo Deus non pollet amare (eipium. Deus eft: Sc tum efle virtuofum eft; alioquin eflec vitiofus Deus : & : non edet dignus ede Deus. Eft ergo diuina virtus, fi- : qua Deus non poteft ede virtuofus. Deus eft; & fuum fe eft verum: quod non, falfum edet, &per confequens an edet dignis vtedetDeus. Eft e?go diuina veritas,fi- ' : qua Deus non podet ede verus. Deus eft : &fuum eft oriofum;quod (i non, iam noneflet dignum quod edec eus: Eftergo diuina gloria, fine qua Deus non poteft [e gloriolas. Probauimusdiuinas dignitates ede rcali- r, finequibusDeusclIenonpoflct;idcirco numerabi- i funt, qualibet exiftcnreinfuo proprio numero. Ratio liuseft : nam' nifi qualibet exifterec in fuo proprio nu-' ero, iam Deus non ellet. Et ideo vc Deus fit, oportet cin eo plures rationes fiue dignitates rcalcs. Verunta- en quantum ad eflentiam non diireiunt. Nam omne# A . M * • w?' •» f ISO I nona pars funt vna & eadem clfcmia diuina : vel vna crt alia e (Te a- tialiter: tel enim bonitas cllet magna pel accidens , & e- conuerlo. Et fic dcaiiis potcft dict. Et in lito paflu co- gnofcit intellectus humanus, quod Deus tn quanuun, confiderac vni tatem lux dienux, non confideiat plures rationes: fed inquancum confiderac quod nonpotcftcf* fe line pluribus rationibus numerat iplas realitcr. licut homo qui m quantum non confidcrat eJle vnum.non Confiderac plura. Sed in quantum confidcrat, quod non potcft efte line pluribus, uitclligit &cognolcit in fcelle plura, lnquiliuimus diurnas dignitates, & muenimus ipfas Deo coeirentialcs &fubftanciales ab retet no St in se- terno. Finisveroquarcip&iunt,cpimlhrinfi iplis;non autem extra cas. Nam aliter ellcnt pet accidet) s;Sc fiimli- ter Deus, quod eft impollibilc. t. boc eft contra quof- dam Sarracenos credentes habere altam Stfubcilcin no. ticiana dc Dco,qui dicunt quod Deus cft vnus, &nou ha- bet dignitates quo ad fetlcd habet cas.vt cum ipfisagat in creaturis : videlicet eft bonus vt agat bonam creatu- ram: & eft magnus vt creet magnam creaturam :& eft ae- ternus vt creatura fit durabihs,Stc. Vnde patet mauifc- fte , quod in verbis iiue didis luis implicant contradi, itionem, quoniam li licelTct liem ipli dicunt, iam ficui Deus eft infinitus quo ad fuas rationes .crearet quide cre- aturas infinitas &aftcrnasquodnpniacit,Beque vt ipfi- xnctdicuc. Mundii enim dicunt elTcnouuin &quantutn liuc limitatum. Amplius implicant conttadidioncm.di-. cendoDeum ellecaufam prunam : quodnon elTct caula primali fux rationes elfent propter mundum:& fic Deus efler cum fuis dignitatibus vt mundus eilec : quod cft val- de ablurdum dicere. DE ACTIBVS INTRINSECIS DU uinarum rationum. De nili- Icitur, quod fruftra eft potentia qux non reduci tor im tn- adadom. Adhuc dicitur, quod potcmiacognolci- trin fecit tur padus, & adus cognofcuntur per obicda,& fic figui- dtumaru ficatum eft quod diuinx dignitates Habent adus, line rattonn. quibus dignitates DciolTcnt fruftra minfiniutefie xter- I tutate r DE NOVEM SVBIECTIS'. > rtt litate: & Deus no ncognofceretfuasdignitdles,neqjob- ‘ * cdtarec fcipfum. Vnde fequerctur quod Deus noneflet }cus per fu3S d ignita tes,quodfalfiim eft;vt (upraproba- um eft. Vlcerius, fidiumabonitasnon haberet a<5lum, STfic de aliis,i3m non haberet naturam, & efler ociola & acua,& non fchabere.t ad aliquem finem, quod eftim- >olfibile& contra regulam E. & etiam contra fecundam peciem regulxC. ergo,&c- Habent ergo diuinxdignj- atcsadusinttinfecos &coefientialcs&naturales. Vi- etius fi dignitates non habercnjc codTentiaIes,quxltbet [uidern eifet habitus priuatiuus. Nam ficut carciras eft labitpspriuatmus : eo quod non habet adum fcil. vid^ e: ficdiuinabonirascflet habitus priuatiuus;fi noti ha- eret adum intrinfecam fibi coelTentialem.fcil.bonifi- are,&fimiliter magnitudo fine magnificare, & xterni- asfiue aeternare, & poteftas fine polle, fapient^finefei- voluntas fine vel Ie, & virtus fine virt uifiiare , & veritas ne verificare,& gloria finegloriari, &Deushonefletdi- nas vt effer Deus cum habitibus priuatiuis & fibicoef :ntialibus,quodeftimpo/fibilc: Habentergo dijiin* ignitates a&us intrinfepos & fibi codlcnriales & reales. mpliuscognofcit. Omnis bonitas perfc.fta habet a£Hj: : fic de diurna magnicudinc & aeternitate, &c. poteft di- :crgo ,&c. Vlcerius nujlabonifas eftperfe&a abfque ftu: (Scfic dediuina magnitudine & aeternitate poteft ci:crgo, &c. Concluditur ergo alfirmaudo &negan- a , quod dtuipa: dignitates habent a<$us iptrinfccos Sc acnen tialcs. DE INFINITATE DIVINA- rum rationum. ''\Tuina bonitas eft ratiobono,quodprodu.catbonu: Deinfini- S Sciam prpbatjim eft, quod ipfa habet a£lum vidcli- tutedtui- t bonificare. Et ideo fi magnitudo eft ens,ratione. cuius nurum initas eft magna, eft quidem bonitas” ratio bono quod ruttenii. odpeat magnum bonum. Et quod aeternitas eft ratio :r quapi bonitas $cpiagpitudo durant: eft ergo .bonitas tip quod producat magnum bonum Sc aeternum. Sed >#fftas pon poffctcffc talis ratio, nili ipfa effet infinita M V ' - , v' i*l 3 NONA HiU & immenfa : ergo eft bonitas infinita neccflario. DiuU na magnitudo cft,vc probatum cft:& habet adurn firailU ter,fcii.magnificare;&quod aeternitas cft ens ratione cu- ius magnitudo durat: &poccftast Ii id ratione cuius ma- gnitudo potcftexiftere& agere. Efteigo fubicdum in- hnituin & immenfum , per quod magnificate pofiet ic diffundere ab tetetno & in artemo : & tale fubicCtum vo- camus magnitudinem infinitam. -aEtetnicas eftmcnlit- ra fimul & lcmcl exifteus non habens aliquid a parte an-' te, neque a pai cc poftr&fuum obicdum eft acernum ab «terno : & lic xcetuitas eftiufinita rauo : &hoc quidem bonum & magnum cft,& per potcflatcm poteft ede. >£- ternitas cft vt piobatum cft: & habet adum,fciliccrstcr-< nare;& quia aterniias poteft cxjtlerc & agere infiniic:cr» gofcquitur dencccffitatequodpoicftas infinita eft, fine quapoteftatc aeternitas nou pollet habere aduna, neque eflcntiam infinitam. Sapientia Dei fiue intcllcdus cft, Vt iam probatum cft fupenus: & aeternitas eft ratione eu- ius d urat :& per poteftatem poteft enfterc 3c ager cr& ma- gnitudo cft, per quam (c poteft diffundere immense: Sc per bonitatem infinitas intcllcdus bona cft : & per vbe luntatem eft amabilis propter quod infinitas intcllcdus neceffitata eft, quod aliter non poteft lc habere. Diuina voluntas eft, & lirailitcr fuus adus, vt iam fuperius pro- batum eft ; & fi ipfa eft infinita in arterno, & ab arrerno, intelligibilis quidem eft infinite: fed fi cft finita, eft inrcU leda :& non eft intclligibilis infinite, neque per confc- quens diuinus in telledus eft amabilis & amatus ab aetet- no & inxternum: dtfic diffinitiones bonitatis, magnitu- dinis, &c.d6ficiunt; quodeft impoflibile. Eft ergo ptoba- tum,quod diuina voluntas eft iufinita. Diuina virtus eft: &fuiadusfunt, vtfupra probatum eft, & ideo fi ipfa eft infinita , bene quidem : fi atltem non,vitiofa quidem cft per aliquod vitium impediens ipfam, quod non' fit infi- nita. Et per cofequcns omnes aliae rationes qus permit- tunt ea finitari,ipfis tamen exifteotibus infinitis; & quod finitum non poteft tantum fc extendere fiue diffundere, quam infinitum: raanifefte igitur apparet , quod aliae di- gnitates partita funt viriola, & partim non i quodeft val- de im- DE NOVEM SVBIECTIS. ity k impoflibile. Eft ergo diuina vireas infinita. Diuina eritaseft:&fuusaoteit diei, quod eftimpofi- abile. Concluditur ergo quod diuinum amare eftinfi- aitam. Adusdiuin* virtutis aut cft infinitus, aut finitus in edentia & numero virtutis. Si infinitus, bene quidem ; fiautemeft finitus, fequitur qaodcft infinitus in edentia itnumero aliarum dignitatum: eo quod virtuofie fune infinita:, & non in fuo proprio numero, quod eft valde impoffibile. Adus diuin* veritatis aut eft infinitus, aut finitus, fi infinitus , bene quidem : fi autem eft finitus, fc- quitur quod eft infinitas in edentia & numero aliarum dignitacum,eo quod verificxfunr in finit*, & non in luo proprio numero, quod eft impoflibile. Adusdiuins gloriaraur eft finitus, autinfinitusinelTentia & nummo. (i eftinfinitus,bene quidem, fi eft finitus, fequitur, quod eft infinitas in efientia aliarum dignitatum: eo quod ve- ri fice funt infinitae, & non in fuo proprio numero , quod ;ft valde abfurdum & im poffibjle. N ullus enim adtus eft maior io alio quam in fcipfo. DE DEO PER PRIN. tS cipia dedudo. rNiftocapitulodifcurrerousDcum per principia, duo- De Deo Lbusmodis. Primus criiintrinfecus,&quo ad fuam na- per uram. Secundus vero erit extrinfecus & voluptuofus ^c/ ^ ^ juo ad, (eipfum erga creaturas. Et in quolibet capitulo /u(j0 >ei;ift<>i.d\K>s modos difeurremus: &; ideo per illum mo- 1 n (Deo came adiuuantc)mrelledus humanus deeflen- ia Dei, &fuai*»trinfeca operatione, & etiam de modo [4em habet erga creaturas, noticiam habere poterit : & tocfic. PE DEO PER BONITA- ' . , ( , temdedudo. DEuseftbonusr&ipfccft fitamet bonitas:vndc (equi- De Deo t ut quod fila bonitas eft ci ratio quod producatbo per boni. M 5 v X , v .* >. < yr . * if 6 j NONA PARS uremde- numneeelTanum. Ratio huius cft: quia bonitas &Deu* i*3l. conucrtunturin vnicatc nat arx: & hoc patet pet d.tfiui- tionembomtatis,licutin planta iu qua vegetatiuacftei ratio quod producat vegetatiuum neccfianum: planta tamen habentcfuasconduioncs ad vegetandum. Sicu!* Deus habet luas ad produSendum bonificatum iucrin- fecum tergo producit Deus bonificatum intrmfctum,3C hoc cum luo bonificare infinito per tot; m fuam bonica- tem infiuitam. Dum Deus cognolcit fe bonum m pro- ducendo bonificatum, confiderat quod bonum quidem eft producere bonum creatum, vt incclligatur, ametur tc , recolatur, & laudetur periplum fua bonificatio lntnnlc- ca: & vt Dejis bonificet illas potentias, quado ab ipii&be- ne obie&atur. Et propter hoc creauit potentiam in$cllc- Aiuam,volitiuam &recolitiua, in angelo &inatunu ra- tionali. Ec ner conlcqucus omnes iua> coudtfioncs per- tinentes cis,vt perfedte Deo pollint frui,& bonum meri- tura acquirere. Et in iltopaflu cognolcit imeUcdus hu- manus primam intentionem luam quam Djcus habuit fdcreaiulum bonas crcatutas. De Die fer m * gnttudi- nemdif tmrfe. • DE DEO PER MAGNITVDI- . ‘ ' nemdilcurfo. DEus cft magnus: &ipfc cft fua magnitudo infinita cuui quahabecinaguificare infinitum, fide quo non pufict habere magnitudinem infinitam. Ncq; etiam eius adura infinitum. Et quod magnitudo eft id ratione cii- ius bonitas & aeternitas funt magnae:idco ilii dignitates cum fuis a&ibus concurrunt ad producendum' magnifi- catum infinitum, & fit bonificatus, alternatus, &c. &a»i- huc vt quilibet dignitas habeat fuum adunor infinitam in magnificato infiuito. Dum Deus le cognolcit fit ma- gnum# etiam infinitum, exiftendo&agedo: &per con- kquees fe cognofcitbcnc condt donatum & di (politum ad producendum creatum magnum ; & hoc intatieum j quod produceret creatum infinitum fi crearam eflet ca- pax ad recipiendum magnitudinem infinitati: ficut ignis qui fi habeiet copiam lignorum, magnificaret & multr- f licaxct fuam dammam vique ad fpnxtamlim?; & fic * Deus DE NOVEM SVBIECTIS. it7 •V >eus cireaui: inaguu creatum: licuc caelum, angelum, a* imam rationalem, &(iniilkcr alias creaturas quae de tagnitudine funthabuuara:. Ec in lftopaftucognofcic iteilcdas humanus voum magnum ens creatum, quod ii maius quam omne^creaturx, quod no audeo denun- lare fiue demonftrarc. Nam haec ars generalis eft, vt iru fuperius alibi didum c(l. DE DEO D1SCVRSO PER aeternitatem. DEuseft aeternus: &ipfe eft fua aeternitas. Et fic Deus & e ncccftitat i'e ad producendum xternatum, iinequo tycur/e :ternitasnon eiTctmfinita.nequehaberetadum infiui ptrtter- um. Et ad hoc concurrunt omnes dignitates cum adi- usfuis,vtatern.uusiic infiuite bonihcatus,&nKigmfi- / atus,&c. Etvtipfx dignitates cufuis adibus in aeterno nfinitolinradu. Et de iftafublimi produdione valde niratur intellcdus humanus. Etdum fic Deus confide- 'V at xternando &incelligendo fedilpofitum &oidinatu ^ d producendum mundum ab xterno & in xterno , re- • "• pedufuiipfius: led non poteft ipfum creare ab aeterno, c ationedefedus mundi a parte ame. Nam linitus cft,fi- :ut coelum quod non cftabxtcrno: ficutnoneftinfini- um immcnliue. Nam corpus fuum habituatum eft de juantirate, fupcrficic & figura & motu: veruntamen po- eft efle in xuo xterno, vt angelus & homo cognolcant, illigant & recolant & laudent diuinam ptotludioncm v ummam. DE DEO PER POTESTA- tem dedudo. r\Eus eft potens:&ipfe eft liiametpoteftas.Et fic Deus De L^cftnecellitatus ad producendum infinitum pofliti- per pote- catum, vt fua poceftaspoflhcircinfinita.&habcre adum infinitum. Et quod per poteftatem infinitam diuinabo- ^udo. ni tas, magnitudo, &c. poliunt exiftere & agere infiniti : ideo omnes aiix dignitates cum fuis adibus concurrunt infinite ad producendum poffificatura,vr poftificatus fit r 'l < f 188 Mona pars c* bonificatus,magmfic3uis,&c. Et Dcusdum ficcogno- fcitlc potentem cxiflcndo& agendo, cognofcit Ic dilpo- fituro & ordinatum ad producendum poteftatcm crea» tam noamtinitam neque xicrnam. Deus enim cogno- fci t fie intrinfecv cum potcllate abloluta & ordinata : fcJ extrinfececum potefUte ordinata tantumjeo quia Deus non producit de fua natura creaturas, fed cffcdiue pro- ducit eas. Sicut homo verus qui depingit hominem ia pariete, qui non eftdc fua natura. Ecficiutelledus hu- manus cognofcit.qua intentione Deus crcauir potentias cceatas: videlicet vt creatur* cum iplisDeuin polientia- telligere , amare, & tccolcre, & laudare : & fic coguolcrt intellcdus humanus, quod poflificatus infinitus &in- trinfccus,cftcaufa omnium polliiicabihum, fornorum & ertrinfecorum. DE DEO PER SAPIENTIAM dedudo. DeDet^ T^VEuseftfapiensfiueintelUdus: &ipfeeftipfamet(a- ftrftfte- jL/pientia:&ipfafapientiaertid ratione cuiusfapicns tt*m de- intelligtt fc nccdii ratum ad producendum intclledum in infinitate ipfiusfapicnti* cum infinito inteiligerc per totam eiTentiam infinitam ip(iusintellcdus,ficut ignis qui cum fuo appetitu naturali neceifitat fe ad producen- dum ignitum fiue ignire per fuam eflentiam. Et ideo o- mncsalix rationes concutrunt ad producendum inteD Jedum infinitum,vt in ipfa produdione qualibet digni- tas habeat adum infinitum , & hoc naturaliter. Dum Dcusficfecognolcit,quod dignum Stiuftum eft,qupd litintelledus creatus, qui cognofcat honorifice (umnm intclledum infinitum, & fic crcauit intclledum angelo- rum & hominum. Sed miratur humanus intellcdus, poftquam creatus eft adintelligendum funjmum intel- ledum, qus eft caufa quare ignoratur ab ipfo intellcda creato : led poftmodum cognofcit , quod peccatura eft ciaula.quq quidem deuiat angelos malos & homines pec- catores a fine quare funt. PE DEO PER VOLVNTA- tem dedudo. Petit d*3o. o> DE NOVEM S VBIECTJS. iSj> Dttuseft volens : & ipfe cft fuamec voluntas* ideo in- De Deo telligic fe neceflitatum ad producendam volituni ftr 'votu* tueamatum infinitum cum fuo velle infinito pertotam tarem de ffentiam infinitam ipfius voluntatis. Et fic producit fe- dn£io. undumquodfcintelligit&tfulr. Et quod em nes cum lix dignitates cum fuis a&ibus funt per voluntatem di- igibiles: idcirco ipfae dignitates cum luis adtibus concur- un t ad producendum volitum infinitum, vt quaelibet di» jnitaspoilit habere a&um infinitum in volito infinito, •osificato, magnificato, &c. Sic Deus (e cognofcens & mans,tranfit ad creandam voluntatem,- vt cum ipfa bc- ie& magnifice &durabrbter,&c. fuus volitusfitintelle- tus, amatus & rccolitus & laudatus fuper omnia. Ec [uod propter hoc, volitus infinitus diligat voluntatem : reatainteroorcmuncrandoeam.dandoeigloriam. Ec a ifto paflii cognofcit intclledius iufticia Dei vndeori- ur. Quoniaficut Deus cognofcit fedifpofitum'&ordi- atum ad creandum : fic cognofcit fe ad iuftificandutn 8c tmunerandum; &hoc idem cognofcit dc diuina mife- icordia,cuna qua cognofcit fedifpofitum adparcendu, xundum quod peccator conlcicntia habet de peccato 10, promittendo fatisfadhonem fecundum fuum polle. DE DEO PER VIRTVTEM dedudto. "NEuseftvirtoofus: &ipfceft fua virtus, & eius adhis De Deo i— ' qui funt ei coeflenriales & naturales, &idco ficut a- fer latfeneceflitatum ad producendum amatum infinitu: tem de. c diligit & cognofcit (e ncccflitatum adeognofeendum dutto. : producendum virtuofum infinitum, & ad hoc concur- int omnes dignitates cum fuis adtibus, vt per virtutem ifinitam fint virtuofae & infinitae : & aliter non poflime habere.Deus fic amans & cognofcens fe imrintece in- inat fe,& tranfitad amandum & cognofccndumfe efle rdinatum &difpofirum ad creandum virtutes natura- li vt funt figurae & figna virtutis infiniese & aetern® , &c~ tm quibus virtutibus creatis cognofcatur, ametur & re- ilatur,& laudetur virtus infinita Scxtcrna, &c. Adhuc, anfitad creandum virtutes mora!«s, dc quibus loque- la HU i De De» fer 9rr/- tAtem x duLuflt. 190 % NONA PARS mur infra in nono fubic&o,eo quod fune via paradifi, £ vt Deus cum i piis rem uneraret homines dc fua gloria vir- tuola : &dum fic intellectus coufiderar, miratur quare homines in hac vita nen liant magis virtuofimoralitec quam vittoli) pofiquam vijcutcs eorum habet originem a virtute loprema: vitia autem non. Sed deinde cogno- l'cit quod hoc eft, quod homines habent liberum arbi- trium ad agendum bonum aut malum : Sed plus (e incli- nant ad potentiam icniitiuam,& plus amat ipfam,q.iauj ranocinatiuam. Amplius quxric in t elicitus diuinus, quare hoc permittit fieri, cum ipfe fit vircuofus &non vitiofus.&fitipiritualis & non fcnfualis. Deinde cogno- fcitintclleitusquod ratio huius eft, vtiufticia Dei habeat fubieiftum.m quo agere polfit. Verumamcn fcieudurn eft, quod liberum aibitiiumfe habet ad duas partes di- uerfasividelicct ad partem bonam creatam . umqoaagit bonum: & ad pattem malam incrt-acam cum qua agit malum & peccatum qux eft pars increata,& expatte ni- hili incrcati per accidens. Homo enim in quatum'eft de- dudus de nihilo, habet inclinationem ad uihilum quod eft contradic: vndemanifcftatarquod liberum aibuciu partim conuenit cum e(Tc, & partim cum non dfe, fiue cum nihilo,quodidcmcft:&hqcxqualiten Sed adhuc quxricur,intellaftuspoftqaabeusfcit quod homo pec- cabit, quare ipfum creauir.Er hoc cognofcit propter hoc, quod bonum liberum arbitrium ei crcauit,cum quo po>- teftlcremouereapeccaco.&ipfum odire fi volucrtrfi au- tem non creaflct homine, iuiuriaretur Deus fux iuftici^ quia non ageret fubieift um in quo agere poflet. DE DEO PER VERITATEM deduito. DEus eft vcrus:& ipfe eft (ua veriras; & fic vere diligit H cognofcit fe nccelficatum ad producendum velifi- catum infinitum per rotam cfil-ntiam infioita;& exipfa ipfum producit vt fuura vcrificatum infinitam fuificieA- tiam polfit habere ab xterno dc in xcccno,vtalix digrtN taces a&us veros infinitos habete poifint per ipfum veri- ficatara: fic Deus amans dccognofceas fe nccelfitatutn ad 1 V I c> DE NOVEM SVBIECTIS. i#i • ad producendam ver uni infinitumrinde diligit Si cogno- feic quod verum quidem eft crcaie veritatem creatam naturalem, & etiam moralem, vepsr iplas verificacu infi- nitum iutelligatur, ametur & recolatur, &etiam laude- tur. Sed hic miratur intellectus quxrendo, vnde oritur mendacium. Et poftmodum cognofcit, quod a nihilo o- titur,dc quo homo crea rur:ficut lapis cadens qui fua gra- uitate tendit ad centrum quod appeiic. DE DEO PER GLORIAM dedwfto. DEus eft gloriofus: & iplc eft fua gloria;& fic diligit & ue /yet cognofcit fc ad producendum infinitum glorifica- perglo- tum de infinita gloria produ&um. Nam de aha edentia rutrn produci non poteft. Omnes enim alix edentia: funt fini- dudo. tx&noux: neque etiam de nihilo produci poteft. Nam aliter efiet finitum &nouum; quod eft impoifibile. Et ad KoC glorificarum infinitum concurruntomnesahxdt- gnitates cum fuis a a ou eft in ter fen lualc Sc len fual c, n c q j renuam deduci». r c. m NONA 1>ARS ( inter fenfuale & intelleduale : fcdcft inter intelleduale Si intelleduale eflecxitfentiajidcm clfentialiter. Et hoC xnamfeftar quod de principiis primx figurx dicitur. Abk que enim differentia fiuc dtftiudionc diuinz dignitates iiue rationes non poffent Ijabcre a dtus infinitos Ec hoc manitefte apparet in bonitate. Nam bonificare ipfius bonitatis abique differentia bomficantis & boni ficati neqifaquamcllcpoflcc. Agere quidem fine diftmdione age mu agibiliseilenon pogeft: lic quidem nec bonifica- te abfque przdidis. Hic autem quxritinteilediis, vtrfi prxdida differentia ponat in Deo multas elfentiaSf 8C confiderat Sccognofcit quod non :ficucnoni'untinipfb ni ul txbomcaics. Ratio huius eft: quod bomficanx qui cft tota ipfa bonitas, producit de ietplu torum bonificatuin, infinitum & aeternum; & bonificare 9c xternarearoris ipfis ambobus cft produdum. Etinifto paffucognotcic intcllcdus quod differentia clt clara & incontata in ipfa bonirate infinita; eo quod ponit quodbonificatiuus, (it vnus ditandus a bonificato &bouificate;&bonificatus firalcerdiftindusabonificante& bonificare; & fimiliter 2uod bonificare fit alcerdiftindus ab ipfis duobus fupra- idi$,quolibct iftorum cxiftenteinfuonumcro.Ipfisca- mcnexiftcntibusidcm percfTentiam,alioquin differen- tia efiet confuta in ipfis; & per confcquens deficeret xtcr- nitas, & lic non conferuarct numerum finun roicuique trium prxdidorum,qtiodeft impofiibile. Et adhuc defi- ceret intelledus diurnus: ignoraret quidem qualis ellet bouiticans, & qualis eflee bomficatus, Sc qualis cfTct bo— nificarc. Et lic ift« dux dignitates deficerent, & per con- lequens omnes alix cum luis adibus;&fic efient adus primitiui , quod cft impoilibile. Veruntamen de prxdi- da diftcrentia (ciendum cftfane quod ipta non eft Cupra prxdidas dignitates, neque etiam Cupra prxdida corrc- latiua, fcilicet bonificantem,bonificatum& bonificare: fed eadem rarioeftentialitcr&xqualitercft cum cisdi» flingiicndo,ficut bonitas in bonificando, magnitudo in magnificando, Scc. Dum DcUscognoCcirmfeelTeprxdi- dam differentiam, cumqna Cux rationes Cunc clarx.SC adus infinitos habere potiunt, cognofcit quod bonum quidem DE NOVEM SVBIECTIS. , nidem eft creare differentias, cum quibus rault? creatu* : pofleuteffe, a quibus poffic intelligi, amari & recoli & iam conlaudari. Et in iftopafl'ucognofcicintcllceffentiaIem,Deus & creaturae realiter differunt. Abfq; lim talibus differentiis realiter non different: fed pec fferentiam intentionalcm tantum faftam ab anima, ' Jod eft valde impo/fibilc. Vndc ergo patet, quod per ales differentias differunt, non autem per intentiona- DE DEO PER CONCORDAN- tiam dedu&o. Eus eft concordans, &ipfc eft fua concordantia, in m in idcncitarecffcntia:)qu*eftvnanatura& vna Dei- du&o. s,& concordantin pluribus, quod funtplures rationes, miticariuus.magnificatiuus & £ternificatiuus,&c.Sunc :cr numerus , bonificare , magnificare, aeternare , &c. mt alter numerus, bonificatus,magnificatus,&c. Eco- T nes ifti tres funtrelatiui referentes vnum ens ablolutu, l.Dcus. Dum Deus fic fc confidcrat ratione diffinitio- s concordantiae, creat vnum mundum ratione fuaevni- n‘s,& creat plura diuerla ratione fuae pluralitatis , vidc- et multa fignificata; vt patet in fcala concordantia?, ex libus eft vnus mundus conftitutus: & creat vnamfub. ntiam confti tutam cx materia Sc forma;& creat vnum •minem conftitutum ex anima & corpore, & eorum niun&ionem; &creat vnum intellcdlum cx fuis corre- „ :tuis: ficur vnusfyllogifmus fit ex duabus propoficioni« s & vnaconclufione,& fic de conficnilibus aliis. Et hoc :itvtrcluceat&appareatfua concordantia: Et adhuc iple laudetur & ei feruiatur. N 194 NONA pars DE DEO PER CONTRARIE- catem deducto. Ve Det T’\Euseftcontrarians:fcdnoneftcontrarietas,eQntri- percotr*- JLAians quidem cft Nam precatori dat poenitentiam rtetatem cfFc&iue : tamen caufat contraricrates , vt manifcftatut dedudt. in fcalacontrarietatis. Deus quidemndeftcontrarietas: ip(a namque concordantia infinita eft, habens adumin- . finitum & aeternum. Sed in iflo paflii dubitat intelledus, cura Deus fit infinita concordantia: quare ergo permit- tit contrarietatcm efle? Et huic refpondetur, quod ctm- trarietas exiftit inter Deum &hominem peccatorem ,vt iufticia Dei pofiit extrahere fuum aalbcdinis *A & nigredinis: fic Deus diligit hominem virtuofumrolc- do: odit autem peccatores nolendo. DE DEO PER PRINCIPIVM dcdu&o. t)e Det TP\Eus eft principias, &ctiam cft fuuprincipiu: ficut in per frtn - JLvfua bonitate in qua Deus eft principias principiatu eiptum fcil.bomficatu. Et cft principians nohabens aliquid prae- dedneit. iacens fibi: ficut fuus cotflcn tialis bonificare, qui non eft in natura fux bonitatis principians; fcd tantum princi- piatusefta principiante &prineipiaro: ficut amare prin- cipiatus eft ab amante & amato. Dum Deus confiderar, quod eft tale principium perfcdlura.tranfit ad creandum mundu de nihilo tali modo, vtvnu indiuiduum generet aliud indiuiduum, ficut vnus homo alium homine, &vn^ planta aliam plantam fibi fimile:Et hoccum principiare lubftatiali& naturali. Adhuccreat aliud principiuificut intclligens qui caufat intellcdlum obic&iue. Et intclli- gens & intcUc&us cau/anc iatclJigcrc aceidcmahter, vt intcU £>E NOVEM SVBIECTIS. intclleffcus fcientiam poffit acquirere :& fic dcroluntate poteft dicijvr de habitu amotis indnamft. Dfi DEO PER MEDIVM , difcutfo. IDeo eft medium, Gcutimfua bonitate bonificare,& De Det ,±in lita magnitudine magnificare, Scc. Et ipftfeft fmim fermedU mecUum,co quod infinitum cftcum quo Dcusmenfurat *****&{» Ce in canto quod fit infinitus per fuum intrinlecum age- £e,(icuc per luum exiftere, in quo mediare (e coniungunc medians & mediatus, vtfintvnuro medium continuum & abfolutum. Dum Deus fic lecognolcitefte medium, deinde tranfit ad caulas abipfo creatas; vt patet in diffi- nitione medii, & etiam in fcala medii in fecunda figura polua: ficut agere quod eft medium exiftens inter agen- tem & agibile: &ficut amare inter amantem dcamabiln uuc amatum. r DE DEO PER FINEM dileurfo. T^Eus eft fuus finis, & no eft finis priuatiilus,fed in ipfo De Det .J-yfincfunt multi termini, ficutinfua bonitate, in qua per/»ent bonihcatiu^cft mus terminus, boniticatusalter termini di/curfe . • &boiuficarc alter terminus:& omnes ifti trcsquiclcutin vna bonuate.Du Deus fic fecognofcit,iationefinis trafic ad creand u m ul tos fines in m u udo, ficut habi tu bonitatis qui eft vnus finis moraIitcr,dc quo bonificans fc habituac producendo bonificatum, qui eft alter finis: Et fic de bo- nificare fuo modo. Et omnes ilii tres termini quiefeunt in ipfa bonitate qua: eft eorum finis: fed quando priuatur homo, tranfit ad peccatum quidem habitus bonitatis ac etiam lui termini. Et per confequenshomo deuiat a luo fineratierhe cuius tendit ad laborem acuiternum. DE DEO PER M AIORITA* tem difcurlb. T\Eus efi maiormundo , &ctiam ommbus Contenti* n, />-« in eo: nam fu* rationes fune infinit* & habe't attus \ inhmtos. Et ob hoc ficut eft maior quam mundus cum *tit*tem " fea bonitate & magnitudine: fic cftantequam mundus dtjllTfe. 1 De De» fertquM' l$t*tem dtjcurft. De De» ftrmtne- rttdtem dtfcurfi. : i,4 NONA PARS • cum fua maioritatc. Adhuc ficut Deus curo fiia fubftan- tiacftmaior mundo cum fuamaioritaie: fic quide Deus cum fua aeternitate eft maior mundo, ipfoexiftcntecum fuanouicate. Iterum ficui fubftantia diuina cft maior quam accidens : fic fubftantia diuina eftamcquam acci- dens muqdi. Et in ifto pallii cognolcitintcllcttus, quod impoffibileeftquod mundus (it ab aeterno. Dum Deus cognofcit fic fuam maioritatem, tranfit ad cicadum ma» iomates ,cuin quibus cognolcatur & diligatur fuama> iorius,qus fignificatur in Icala fccundx hguiae. DE DEO PER jEQVALITA- tem difcurlo. IN Deo cft squalitas; vt in fuacoelTcntiaUbonitatcap» parer, &c. Nam cum bonificans habet duas adiones fubftantialucr: co quodbomlicat, bonificatum Ic botu- ficarc.Bonificacus quidem habet vnampaflioncm a bo- nificantc,& habet vnam adionem;quodbonificaiboni- ficarc; qui quidem bonificarc habet duas paflionesprst- libatas. Et cum diuina bonitas fit infinita & habeat adtu infinitum; vtfuperiusiam probatum eit. l deo ipfa diuina aequalitas cftinfinira,ab omni accidente feparata. Nam in fubie&o infinito nullum accidens cxiftercpoteft.Qcus fic confiderans fuam squalitatem infinitam , tranfit ad creandum squalitatem finitam fubftan tialem,& etiam aequalitatem accidencalem. Creat quidem squalitatem fubftantialcm , vt per finiilitudincm iufinitam squalitas cognofcatur. Item creat squalitatem accidentalem; vt per diflimilitudinem infinita squalitascognofcatutiT- num nam que oppofitum cognolci tur per reliquum. DE DEO PER MINORITA- tem deduco. INDcononcftminoriras;quod ipfe eftmaioritasinfi- nita,& sterna. Nam alias vnum oppofitum cfiet aliud oppofitum, quod cft impoflibilc. Et ob hoc Dcocom- petit maiorificare:non autem minorificare. Sed quod mundus abfque rainoritatibus minime eflcpotcft: idcir- co Deus dilpofuit fc ad creandum minontatem in mun- do, DE NOVEM SVBIECTIS. j97 . ^°*vt per minoritates finitas, fua maioriras infinita co- gnofeatur. vnum enim oppofitum' magis cognofcitur per rehnuum: ynde inrelledus cognofcit quod Deuseft m^ioffljfolute, rationesrcrniratis.-mundusautcm mi- nor, ratione minoritatis fiue youitatis. Deusficfeco- goofcens difpofitum ad creandum maiotitatera magis juamminoritatem. Ideo creat minoritates propter ma- oritates,ficut corpus hominis propter aninaam rationa- om. Et omnia corporalia ad corpus hominis, & folia & loresad frudum, &fic de aliis fecundariisinreutionibus 'J idprimasincentiones.lnueftigauiipus Deum per prjnci. >ia explicata antedida, vt de ipfo noticiam habere poft imus: & ficu c dedimus exemplum per principia explica» a pr£dida,fic poteft dati pcrprincipia implicata, tenen- lo modum quem tenuimus. DE DEO PER REGVLAM B.dedudo. ^Vatritur.ntum Deus fu? Ad pro badum Deum efTe, De De* <^volumus tenere modum artis : videlicet mifcerc Per nncipia cum regulis, ad inueftigandum & probandum l*mB' >cum cfle, faciendo deaeternitate fubicdum rapplipan- o ipfum aliis principiis; & prirn 6 per boni tarem. /Eter» iras cft. Nam fi non edet, mundus quidem feipfum prin- ipiaflct. Et fic cfTct antequam effet, quod cft impoftibi- :: nullum enim ens feipfum principiare poteft : eftergo ternitas & perconfcquens fuum concretum yidclicet ns aeternum, nulla quidem eflcntiaabfque fuo concrc- 3 efle poteft; & econuerfo. Ipfa infiuita^uratio cft;& ia infinitas bona cft. vndefequitur quod bonitaseftra- o sterno quod agat bonum ab sterno, & in sterno pec ifinicam & bonam durationem. Illud quidem Cnsinfi- ite bonum, cui bonitas cft ratio, vt agatbonum infinite ’ aeterne; Sc tale ens vocamus Dcum:ergo patet perprs- ida quod Deus cft: &hoc incelledus humanus tenen-. o modum artis generalis negare non poteft. iEternitas 1, vt fupra iam probatum cft: & eft magna per magni tu» inem in tanto immcnfiue & infinite: ficut fua magnitu- 3 cft infinita duratiue fiac sternatiue. Et tale cnsaeccr- N I \ I9t m NONA PARS num,exiftens fubie&um prxdiltae xternitati & magni» ' tudini vocamus Deum exiftcntem neceiTarium ratione prxdi&orum,uam ens infinitum &xternum eftn^efla- rium, quod aliter non potcftfe habere. ALternitasrofvjt , fuperius probatum eftjSf ppftqua eft,potcftas infinita eft, Une qua infinita efTc non potcft:ipfa quidem poteftas eft ratio xternirati.quodpoflit cxiftere & agere infinite; & tale fubie&u prxdiltx xternitati vocamus Dcum.ALccr- nitascft,&fuumefl"cinfinitira &intelligibile eft: vnde fequitur quod aliquod ens x ternum eft viuum fiuc habet ▼itam, fine qua non pollet efle intelligtbile sternum, & tale ens infinitum &xtemu vocamus Deum, ALternitas eft,& eft infinita duratio; ipfaquidcm amabilis eft: vnde fequitur quod ens sternum habet vita,fine qua n6 poteft efle amatum ab sterno & in sterno, & tale ens amatu fie - sternum vocamus Deum. JE ternitas eft infinita, & ficeft virtuofa: nam abfque virtute infiuita minime poteft e fle virtuofa.vnde fequi tur,q> fua virtus eft iufinita,vt vitium non fit ei prsiacens: vnde fequitur,q> fua x ternitas h abec allu,fcil.xtcrnare,in quo altu omnia principia primxfi- gurx habet altus s ternos: ficut bonitas bonificarc; xter-. * nitas;ternare,& poteftas poflificare,&c.alioquinipfa vir- tus vitiofaeflet &iniuriola:q> eftimpoflibile, &talc ens «ternu & virt uofum vocamus Deum, ^ternitas eft, & eft infinita, ideo eft ens infinitu & gloriofum : eft ergo in- fini ta gloria, fine qua ens sternum infinitu & gloriofum minime efle poteft; in quoente gloriari & xternarefune infinitx,fine quibus ens xtcmu haberet sternam poena, «peftfalfum&iropoflibile. Et tale ens in quo funtxcer- nare & gloriari vocamus Deum, ^ternitas eft, & in ipfa fux coefleu tiales rationes funt clar^ & non c6fhfx,vidcl. fuu cocretum quod eft xternu,& eft per bonitate bonu, &magnum per magnitudine, &potens perpotcftate,&c. non quod fint differetes rationes exiftedo,(cd agedo: vid. in i pfo sterno en te fua boni tas & m agn i tudo fun t ide per eflentia,vt xternitas non fit bona & magna per accidens: fe d per (e, ratione quidem altionis funt clarx,eo quod *- ternitas eft ratio sterno quodagat bonu, & magnitudo quod agat maguu,&c. & ratione sterni tatis eft quod fit «terna- DE NOVEM SVBIECTIS. «ternatus produ&us: vndc (equitur neccftario quod ia cfien tia artcrrutatis fit f tctnans bon us:& magnus produ- cens, diftindusab xtcrnato bono&magno, &quodip£ ^fint diftiodli ab aeternare, bonificare& magnificare pec cftentialcm relatione exiftente vnam eftemia: alloquia rationes cflcntcofula*. & tale ens aeternum Scabfolutum vocamus Deum. jEtetnitas eft,& g coiequens ens artcrntl cft> & in ip(o ente aeterno fu® coeiien tialcs ranoes in vno & in plurib» cocordantjVidel. quod ficut aeternitas eft in- finita dura tio, quod fua bonitas fit infinita bonificatio,6( fila magnitudo infinita magnificatio;& fua potcftas infi- niupolfificatioj&fuusintellc&us infinita imelle&iojlc fua voluntas infinita voiitio,&c. & q> omnes fint vnu ens bonum, magn fi, &c.quod quide ens habeat per bonitate' bonificarcinfinitu, per magni tudine magnificare infini- tam ,&c. tale ens appellamus Deum. j£terniraseft,&per c6(equenscns aeternu eftjfc quod ip(a aeternitas eft infi- nita,&c. fequitur quod ens xternii eft infinituiquod ipsu ens eft bonu.Nullum quide ens finitu poteft cbttadicere enti aeterno & infinito, quin agat bonu aeternu &magnu &c.neq; enim ipfum ens aeternu n3 pollet cotra (e alitet habere, poft?jTu® cocflcn tialcs virtutes rationes funt in- finitae, &l habent a&us infinitos : & tale ens appellamus Deu.<£cernitascft,6e tempus cftdcd aeternitas eft infinita duratio: tempus vero n6 poteft ellcinfinjtaduratio: ratio huius eft, quod tepusfine motione efle no poteft: aeterni-, tas auteabfq; motione eftrvnde (equitur quod aeternitas cftprimu It vltimu principiu piacens tepori abfolut£:2e: tale ens xternum exiftens primum & vltimu ptincipiun} *• «^icimus efle Deu. aEternitas eft: &q> eft infinita eflenti* abfolutc ide fequitur quod in ipfaelt xceraare q> eft me- di u inter zternante & aeterna tu, fine quo aeternitas cflet infinita, quo adcxifterc,& finita quo ad agere ratione cu- ius fua infinita abfolutc deftrucftimpoflibilej $ctalis {teroitas in qua eft cocflentiale stet nare, dicimus 3uod eft Deus. jEternitascft,& quod eft infinita exiften- o^fi militer & agendo, vtfuus finis fit xqualis fu$ exiften- liz , videlicet quod ficut eft infinita quo ad exiftentiara/ quod fiefe habeat ad infinitam agcntiam.perxternan- uttjffuxaatum &ztccaaic;& talem xtemitatem quxfe W ♦ 1 N 430 , NONA PARS habet ad vltimum finem .dicimus elfe Deum. AEternitas , eft, & ipfa eft maior duratio qux cfie poteft , cum maiori bonitate quae efle poteft, & cum maiori magnitudu.$ qux efle poteft: quibus minoritas contradicere non po- tert quin fint infiniti rationes exiftendo & agendo, & ti- lismaior duratio cft Deus. jEtermcaseft, & pereo nfc- ques cnsxtemu cft.lnquoentezieinoltiaecoeficntialef bonitas, maguitudo, &c. zternttati funtxqualcsj vt fua bonitas, magnitudo, &c.fic fit infinita quo adbon fica» ' tioncm,ficut zternitasquoad durationcm:& tale ens*- ternum dicimus efle Deum. Atternitas cftj & quodinfi- ^ nita duratio diftat quidem infinite a minoritate qu* cft finita: & per confequeus a finito quod eft minus aetccnU tate Et fic de minori agentia & exiflentia poteft dici qua- cunque fint. ProbauimusDeum elle fecundum profatu per omnia principia: veruntamen probari poteft per o- mnia principia fyllogitando, nullum ens infinitum eft, abfque infinita poteftate:zterniraseftinfinka: ergo,&c. letale ens non eft coelum,ncque aliquid contentum lub eo: idcirco tale ens dicimus efle Dcum.Et foluta eft qux*. ftio, qua quaeritur, vtrum Deus fit : quia ipfum probaui- mus efle cum principiis & regula B. de fua quidem exi- ftentia,&defuaintrinfcca agentia, noticia haberi poteft, fua gratia mediante : hoc autem dico cum apprehenfio- ne; non tamen cum comprehenfione : Deus namque in- finitus eft,fcd nofter in tellcftus finitus. DE DEO PER REGVLAM C-dedu&o. De De» T) Er primam fpeciem regular C.qu?ritur,quid cft Deus) }errt£u- X Vt dc Deo clariorem noticiam habeamus, per cius l*m c. diffinitiones ipfum diffinire volumus. In quibus cooucr- dtdufto, tvjnturfubieiftum &przdicatum:coquod vnumnonpo-’ teft efle fine reliquo, ratione naturalis coniun&ionis quam habent fubic&um &prxdicatum:ficuc quaerere, quid eft fubftantia?Et refpondendum eft, quod eftens per ' fcfubfiftens:&quxrere,quidcftcuspcrfcfubliftcns.? Eft dicendum quod eft fubftantia- Deus cft ens in quo ffSae rationes conuertuntur. Ens quidem in quo fuc rationes l DE NOVEM SVBIECTIS. tot conucrtuntuc , cft Deus. Deus cft ens in quo diuinx ra- tiones habet a&us infinitos: ficut bonitas infinita habet bonificare infiuitum, & magnitudo magnificare infini tum,&c. Ens autem in quo cft bonitas habens acftformalirer perfua correlatiua, ftrtcg*. exquibuscft. Etpcrcofequensperfuas coelTentialcsra- lam £. tiones: &quia in ipfo fubiedum & praedicatura conuer- dedufto. tuntur,vt hiperius probatum eft in lua diffinitione. Sicut fubftan tia q eft per hoc, quia eft de fua materia, & forma, &coiun&ionc. Ethorao de fuocorpore Scamma & con- iumftione. Er fic de fyllogifmo poteft dici quod fuura me- dium coniun&iuum dft cum fuperiori luo & inferiori. Vlterius Deus eftper hoc, quia fu* rationes infimtx con- uertuntur fecundum identitatem e dentiae. Omnes enim funt vna eflentia diuina lingularis, & adhuc quia omnes fuae dignitates habenta&us infinitos, & in fua diffinitio- ne (ubic&um Sc praedicatum conuerrunrurefleniialitcr, vtfupcrius di&um eft. Et in iftopafTucoghofcitiiitel- lc bonificare & non bonificans. Si autem edet ibi quar- tus numerus, &c. iamefietibi dcftruiftio vnitacis & fin- gularitatis. Quartus quidem numerus aut eflet bonifi- cans non bonificatus , aut bonificatus & bonificans, auc bonificarc & non bonificans: & fic eflet fuperfluitas ibi quatefiet mala contra naturam bonitatis infinitae: &vi- tiola contra magnam & «ternam virtutem diuinae bo- nitatis, & etiam ageret contra gloriam diumx boni- tatis & eflet habitus malus & priuatiuus: licutlurditas, ignorantia, auc prtuatio, quod cft impoflibilc. Vlterius confide rat intclledus quantitatem numeralem quat cft principium numeri:&(ecu»davnitasoriturab ipfa, Sc tertia vniras oritur ab ipfis:ficut conclufio a duabus pro- pofitionibus,& fic fequitur numerus perfaftusj eo quod omnis numerus in ipfis concluditur, videlicet par & im- par: duo quidem funt numerus par: tres autem impar. Vnde patet manifefte quod quatta vnitas cft 1'upei fiua,& etiam quinta, &c. Nam tam funt habiti par &impar;& etiam quod quarta vnirasdiliun&aqft a lecunda vilitate 'quzeft ita medium interprimam vnitatem & tertiam: ficut in modo primae figurae, in quo medium efi fubic&u in quocaiungiinturprxdicatum maioris propofitionis, &fubicttum minoris propo (itionis, vt fubiciftum &prx. dicatum in conclufione conueniaut in naturajvt patet per iftum lyllogifmum. Omneanimalcftfubfhntia:o- !Pni$homoefianimal:ergoomnishomo cft lubftantia. Inde igitur coguolcic intelletftus quod in diuina bonita- te fufticir numerus ternus: &quodmaior neque minor numerus non cft necefiarius. Veruntamen inlpccicbus (iint plura indiuidua quam tres. Sicut vnus, duo,trcsdc ilo£ nona pars quatuor hoifaincs in fpccie humana: Scilla Oportet no. merari per plures vnicatcs huc numeros, vt per (c patet. DE DEO PER REGVLAM . G. dedu&o. * De Deo T)Erprimam fpccicm rcr;ulx G. quatritur, Dcqs qualis fer rega- JL cft?&huic debet relponderi quod Dcusclt talis qua- Um G. les funt fux proprietates fiue rationes, & carum a&us c6- dedudo. lubfiantiales: licut perluam bonitatem, quod per iplara efi bonus; &pccmagnitudinemmaguuscft> &per aeter- nitatem xtcmus,& iic de aliis. Adhuc quoniam bonitas efi ratio bono quod producat bonum :&eft per magni- tudinem magna: & per xternitatem xterna;& ipfa boni- tas: ergo bonitas efi ratio Deo quod fit qualis proprie: ia producendo bonum infinitum & xternum ; ficut calidi. * tas &multo melius cft ratio igni quod peripfam fit qua- lis in calefaciendo calefaltum bonum, magnum & dura- bile. Et hoc lignificaturin corrclatiuisquifunrpcrfccG- dam fpeciem rcguIxC. Abfqj enim talibus qualitatibus propriis & conlubfiantialibus Deus non pollet habere clTe proprium, neque per feelTc,neq; per conlequensha- bcret adhisintrmlecos & infinitos & aeternos. Adhuc ncq;appropriatc portet aliquid extrafein aliofubic&o: nam clle quale a ppropriatum oportet, quod caufentur a quali proprio:licut aer &aqua qui calcfafti funtper pro- priam caliditatcm ignis. Pcrfccundam fpeciem reguls G.quxritur, Deus qualis efi? Et ofi dicendum, quod Deus efi qualis per deferiptionem; quod efi creator & guber- nator & fatuator & huiufmodi: ficut Deus qui le dilponit ad efie iuftum&milericordem, pium & benignum taa- quam efficiens caufa in clfedufuo diftin&oab copcre&- fentiam & naturam. DE DEO PER REGVLAM H. dcdufto. De Det fer regtt • lam H. dedudo. QVaeritur,vtrum Deus fit in tempore?Ad hoe refpon- dctur,quod non proprie:fed per accidens. Nara eas seteruum habens a&um;ternum,nonpotefterte in tem- pore Sicut infinitum ens quod in quantitate non poteft *exiftit. Et hoc probat tegulae B.C.D.K. • DE DEO PER REGVLAM MO- * dalitatis difeurfo. T)Erregulam K. quaeritur, quomodo Deuscft, &quo- De De» A modoagit? Adprimum ficrefpodendum,quod Deus fer regu* habet modum edendi hoc quod eftperillnra modum Um me - quem habent fua' coefTentiales & naturales rationes: & hoc figuratur in capitulo loci , in quo quaeritur, vbi Deus dtfcurj». fit, & quomodo Deus producit in liiiscorrelatiuis; vt fu- pradi&ucft. Adhuc inanifefte appare tfeienu hanc arte, quod Deus habet modum in agendo in fuis relatiuis : fi- cut fua bonitas qua? in quarum cft ratio bono quodagat bonum, & magnitudo quod agat magnn,& atcrnitas,& xatio ei quod fu xterna:crgo bonitas cft ratio boDO quod producat bonu, magn um & xternu, &c. Et hoc intrinfc- ce, videlicet in fuamet edentia & natura fine aliquo acci* dente. Amplius Deus habctmodu extrinfece ratione co- uerfionis fuarum dignitatum. Nam quando Deus cteauic mundu, intclledus tpfius in tcllcxit cuna , & fua voluntas »og NONA PARS l voluit, & fua potedas po flificauit,& fua bonitas illum bo- nificauu. Nam bonum fuit creare mundum, & hoc fuitinindanti,(inefucccdioncfuarum rationum. Et huc , eundem modum i abet Deus iu faciendo miracula, 6cm judicando, & parce - et & gratias dando, & Ijuiulinodi : quia vult obiciihut t? efre Icit ipfum agere, &lua pote- ftas polii licai illum, &c fua veritas facit illum verum. Et ad tale agere fubiedtum caularum edobrdiens. Ens enim fi» nitum enti infinito relidere non poteft. DE DEO P"1 R. REGVLAM IN- ftrumem 'uacisdilcurlo. De Dee fer regu- lam m- jlrttmcn- talttatu QVarritur,cum quo Deus edexidens & agens ? Etrer (poiidcndumcft, quo-J edexidens cum fuis corrc~ latims cocliemialibus rationibus, line quibus non potvft elTc hoc quodeit, nequeedfummum ens, deut homo fi- ne anima, & corpore, & capite. Nam fi Deus elfet fum- dtfeurje. mus ablq; fua bonitate, iam non haberet naturanv,cutn qua eilet dilparatus a malicia, & lic iam non eflet fum- musjlcd portus clTct infimus, quod eftimpodibile. Et fi tllct lum mus abfque im Bienluate,iam non haberet cum quo didarct a quantitate. Et (i noneAetceternus,nd pod (ct (egrrgari a tempore. Et li non edet per fe potens, iam non edet per fe:&fic de aliis. Et quodtft pcrfe.vcfupra probatur: ergo patee quod edexidens cum fuis coelleit- tialibus rationibus, line quibus non edet fummus. Ad- huc Deus agit intrinfece eum fuis rationibus; vt apparet • in fuis correlatiuis per fecundam fpecicra regulae C.deli- gnatis. Iterum agiteum praedictis rationibus &relatiuis extrinfeccelFe&iuc,non autem naturaliter. Namiplc inclinat le raorahreradfuumeffedtunviicutiuftus ad iu- dicandum cum iudicia :& logicus ad fyllogifraum cum ratione, & huiufmodi. Dixithus de Deo per regulam K. deduftoi&pereaquae diximus de ipfo explicite.poreft arcida dicere dc Deo per principia implicata rcdu&a ad principia explicafarlicut nos fecimus. De primofubie- Ao largomodo cra&aui mus, quia fua materia cd valde ditfufa. Dcaliisaurcmfnbiectisnon italoquemur, quia eorum materia non ed tantum dilfufa. Et quoniam no- DE NOVEM SVBIECTIS. iop licia poteft haberi dc ipfis fubieftis per hoc quod depri- mo lubiedo diximus }& hoc quidem fignificatum cft ia ptria. Nam fau&iiu obiedaodo Deum omnia cogno- icunt. De fecundo fubieEio,fci^icet de angelo: ($ pri- mo per principia dedufto. BOnitas angeli cft ei ratio quod agat bonum ,in quantum talis ratio eft magna, cft ci ratio vtagatma gnum bonum: & in quantum eft durabilis.eft ei ratio jTc agat bonum durabile, &c. Verunramennon dico, quod angelus producat fiue generet alium angelum : quod fi fic.iam euacuarct fc ratione fax infinitatis, neuitatis, in- 4>uifibilitatis, quas habet alongitudine& latitudine re- motas. Illud quidem quod angclushabet in lc,cft bonu intelligere, amare, & recolere principia naturalia. Adhuc angelus cum alio habet bona verba. Sed miratur intclle- ttus.cur non habeant linguas angeli, & organa,& huiuf- modi: quomodo hsc locutio potcft c(Tc. Quoufqj rccor- daturquod locutio eorum nihil aiiud eft quam bonum ipiel ligcre, amare & recolere ad inuicem: nam pereorfi boniucem totum hoc cft bonum. Magnitudo angeli eft ratio quod bonitas &duratio illius fintmagnx. vndefe- quitur,quod bonitas fit magna per fuos corrclatiuos, fi. ne quibus non eftet magna. Sed hic miratur intelle&us, quid boni Seat angelus, poftquam ipfcnon producit fiue non generat alium angelum, donec recordaturarum a- liprum principiorum bonificatorum in fuo proprio bo- nificabili: ficut intellectus qui proprio in fuo intelligibili alia principia intelligibilia fiue intellecta facit. Duratio angeli eft ratio, qua iple durat: & etiam durant fua prit». cipu &a£tusin initanti fine fucccfiione eorum. Sed mi- ratur intellc£tus,qux eft caula fux fuftcntationis,cum a6 recipiat nutrimentum ab extra, atque augmentum quo- vfque recordatus eft angelicam naturam : quz quidem non cft compofita ex contrariis. Etfifol qui eft ens cor- poreum durat fine nutrimento, 8c multom; gii angelus, qui ritus afupctficie denudatus. Pouftat angeli Deiudio ungth pet prin- cipis. ,i« NONA PARS eft ei ratio quod poftitexiftcrc& agere. Sed miratur iit- tellcd mirum fi hoc facit Signis namque qui non habet tam aliam virtutem ficut angelus, in fuo ignibili alia ele- menta calefacit. Adhuc quidem nuratut intcilc&us.pefc quem modum intcllc&us angeli, cum non faciat fpecies {iet fenfum, neque per imaginationem, quomodo intel- igic ipfas? Sed recordatus eft intelleftum angelicum, qui eft quafi per modum inftrumenti ad inrelbgendum: licet fit angelo confubftantialis, ficut & alia principia funt ei eonfubftantialia, ficut volunras hominis ad vo- lendum t &mufto magis, eo quod non poteft velle fine organo co. porali : ang<. Ius autem qui altior creatura eft quam homo, poteft intelligere fine organo ei coniuii- £ta. Angelus vtiiur fua voluntate tanquam inftrumcn- to , quamuis vere non fit inftrumentum , voluntas qui- dem naturalis eft angelo ad volendum, vt cum ipfa vo- luntate agat diligibiluarem ei fignatam per ordinem ftw premum. Sed miratur mtelleftus qux eft caufa , quare voluntas angeli poteft diligere illa, quz non funt infen- fu, neque in imaginatione :fcd recordatur fuam rudita- tem & gro/ficiem quam habet, eo quod cum fenlu St imaginatione eft coniun&us: voluntas aurem angeli fic, & multo magis Cc poteft habere ad obic£lu abfqj (enfu dt, imaginatione, ficutplanta ad appetitu fine fcnfu &imi- / gi natione. DE NOVEM. SVBIECTK. tu gmatione. Angelus habet virtutem, cum qua naturaliter . ( agit in fuis principiis, in quantum per ipfam virtuti fune 1 vmuofa,&habentadusvirtuofos,&per bonitate bonos,' %& per magnitudinem magnos, &c. Sed miratur inccllc- dus.per quem mo Ju angelus acquirit virtutes acciden- tales, vlquequo recordatur angelu habere virtuolos ha- bitus,obiedando obieda pervirtuofum intcliigerc &a- mare, & etiam per iuftum & prudentem & charitatiuum agere ipfisadiuuantibus nos contra peccata, & malos an- gelos, nobis denunciationcs faciendo a fupremo princi- pio^ noftras orationes ad ip(um rcportando.&pto no- bis roginio. Angelus per luam virtutem eft vetus inccl- ligens, amans & recolens: ficut homo, & multo melius qui per fuain animam vcreintelhgit, diligit dcrecolit, & perfuam imaginationem vere imaginatur, &per(uum lcnfum vere (entir. In ifto paflfu miratur intelledus, quare angelus vereintelligit hominem coloratum, iu- ftum &iniuftum,cum non nabeat oculos, quoufque re- cordatur quendam lufticum , qui mirabatur, quare rex • habeat diuicias & honores, poftquam ipfc rufticuspau- pererat& finchonore. In angelo fua gloria eft ci quafi i nftru mentum cum quo eft gloriofus: led fua voluntas eft ei quafi inftrumentum cum quo diligit (e: & fua bonitas cum quacft bonus. Sed hic miratur intellectus quaeren- do quz eft caula, quare angelus eft gloriofus ; poftquam non habet delegationem per lcnfum & imaginatio- nem , donec recordatur hominem habentem maiotem delegationem, & gloriam, obiedandofuum obicdum, intelligcndo , amando & recolendo , quam obiedandoi etiam inferiora fentiendo & imaginando. In angelo fua differentia cocfientialis eft ei ratio, quod fitex pluribus principiis differentibus numero. Sed miratur intcllc- dus, quz caufa eft illius differenti*, cum in angelo fua principia non differant per colores, faporcs& figuras, & hui ufmodi; donec recordatus eft quod fonus non eft ob. Sedum vifus.nec color auditus, in angelo fuaedeordan- tia eft caufa quare fua principia fqu* luat multa) conue- , ■niuntinTiufubilauabonapcr bonitatem & magna pcc - U a iu * NOMA PARS magnitudinem ,&c. Sed miratur de hoc iittclledus quo* ufquc recordatur dementatum, in quo multa elementa conueniuntin vnocompofito, per ignem ignitum & ca- lefadum, per aerem atttificatum & iiurnctadum,per a- . quam aqueificatum & friiefadtum, & per terram tcrnfi- catum & ddiccarum. A ti gelus non eft ex contrariis co- politus: nam hc eft extra elementa per naturam ; ficut eft extra pundos, numeros, figuras, &huiufmodi. Sed mi- ratur in tellcdus cum angeli boni & mali non iint ex cou- trariis compofiti: quid ergo eft caula quare ipii funtad inuiccm contrarii; donec recordarur quod bonus ange- lus eft habituatus de fine primo: angelus vero malus cua- cuatus eft illo. Ec in ifto pallii cognolcitintellcdus quod illa cotrarietascRvaldc admirabilis in acuo fempireroo. Angelus per fuum principium eft efficiens cffediuc:& lita forma eftdc fuis tiuisconftituta, vide licet defuoet fentiali bonificaciuo,magnificatiuo, &c. Et fua materia eft conftituta dc lito bomficabili, magnificabili, $cc. fice qua non ellct receptibilis fuus finis naturalis, vtfithoc quod eft line alia efientia libi coniunda. Scdcftvnus a- lius finis fuprcmus,vidclicet Deus benedidusin quo qui- efeit intelligendo, amando, recolendo fuum intelligere, ornare & recolere, bonificando, magnificando, &c. Sed miratur in tellcdus per quem modum angdus habet na- turam.cum fua eflentia non fit diuilibilis, neque altcra- bilis: fcd recordatur folcm elTc indiuifibilem & inaltero» bilem,coquiaamotu&a fucceflione eft remotus. An- gelus eft medium fiuefubiedum, in quo fuus finis influit luis principiis , & principia refluunt fini quolibet prind- pio menlurantefeipfum cum alio tantum quantu ipfutn eftivtex eis fitvna labftantia completa. Sed miratur in- tellcdus,cum angelus non habeat quantitatem cumli- nca,pcrqucm modum habete poteftmefurationes, ac li poflet elle copofi tus ex pluribus principiis, donec recor- datur quantitatem fpiritualem extra lineam & pundos fubftentatam in fubicdo:fine qua vnus angelus non pofi- fet habere maiorem cfientiam &adum quam alius, neq» etiam vnus angelus pofiet recipere a Deo maiorem glo- riam quam alius. Finis angelis confiftit duobus modis, videlicet 'I DE NOVEM SVBIECTIS. trj • videlicet naturaliter & fupernaturaliter. Naturalis eft ficut bonus magnus finis, &c. vt naturaliter habeat bonos & magnos adus,&c. Supernaturalis finis eft il- le, qui eft ex parte fui obie&i fupremi , quod fumme eft intclligibile, amabile &honorabile.EtquiaDcus per an- gelum intelligitur, amatur Recolitur: non autem per angelum bonus & magnus fic,&c. funt in efientia angeli intellegas & voluntas, & memoria in altiori fine, quam fuaalia principia. Sed miraturintcllc&usdeiftamaiori- tatc&minoritate exiftentibusin eo, cum in fua efientia omnia fua principia lint aequalia, donec recordatur illud quod di&um cftdefuoobiedofuperius. Maioritasqua habet angelus quo ad fuam fpeciem eftmaior quam ma* ioricas hominis quo ad fuam fpeciem. Et ideo ficut ada- mas attrahit ferrum per fpeciem : fic angelus per maiori- tatetn (use fpcciei habet (cientiam de infetioribus abfq; organo, &ctiam poreftatem in ipfis fine organo. Sed mi- ratur intclledus, per quem modum hoc elie poteft , do- nec recordatur quod ille modus eft ci difficilis ad cogno- (cendummon aurem angelo ad agendum: angelusnam- que maiorem maioritaiem habet quo ad fuam fpeciem, quam homo quoad fuam. In angelo eft squalitas in- telle&us, memoriae & voluntatis, vt ipfe aequaliter poffit obie&are Deum.imelligendo.amando & recolcndo.Ra- tio huius eft: quod Deus aequaliter cftintelligibilis, ama- bilis & recolibiliS;& hoc quidem bonum eft & magnum, &c. alias fuam oppofitum cfiet magnum malum pote* ftatis.aererni tatis, &c. quod eft impoflibile. Sed miratur jntellcdus,quae eft caufa quare rationes angelorum non funt aequales in agendo intelledui voluntati & memo- riae: (cd recordatus eft folutionem huius quorftionis fupe- riusfadse. Iu angelo eft minoritas innata, eo quod crea- tus, finitus fcnouuscft. Nam Deuscrcauitipfum exnihi- lo;quod’non eft aliud. Et de illa minoritate angelus ma- lus eft habituatus ad agendum peccatum, inclinando (c libere ad agendum peccata. Sed mirattu in tellc&us.qux eft caufa, quarcindinat fe ad peccandum, quoufquc re- cordatur quod angelus malus fic volendo inclinat fe ad pcccatum:ficut angelus bonus ad virtute, diligendo illas. •o } U4 *”g'- De io ferre - guUm B deduci o. NONA PARS De angelo per r egulam B. deduSlo. PEr regula B. quxrirur , vtrum angelus iit fiue angeli fint? Et videtur per ipfam regulaoi B. quod fic:vtpa- tet in mixtione principiorum. Scdin hac parteintendi* * mushoc explicare &prol[arcpcrmixiionem principiq- rumji fto modo refumendd aliqua quae di&a fun t in capi- tulo bonitatis. In piincipio capituli de bonitate dicitur in prima parte fecundx partis principalis diftindipnis, quod bonitas per fe eil ratio bono quod agat bonum fi- ue producat, & quia cft magna per magnitudinem : cft xatio duplicata bono quodproducat magnum bonum: & hoc fcit diuina lapientia qux bona & magna cft. Et quod diurna voluntas atquiparatur diuinx bonitati} & lapientia in magnitudine vult quod iint angeli, &fi vult, ergo funt angeli. Diciturin capitulo fapicntiz, capitulo pratallcgaco,quod bonitas per iapicntiamcftfcibilis,&c. Et ideo diuina bonitas eft fcibilis: & ficutcft fcibilis, & eft amabilis,eft fcibilis, &amabiliscum magnitudine fu$ fcibilitatis, & amabilitatis: ergo eil fcibilis & amabilis fuusadus, & perconiequcns fuuseffcdus, quia amabile eft. Ergo angelus, qui eit magnus effedus, magis bonus, magnus, qui cile polfit in creatura: & fi non eil efFcdus diuinx bonitatis, eil fcibilis & maioti magnitudine pcf- fibilitatis fcilicetin potentia. Et diuina voluntas non vult, quod veniatinadum: quod eftimpolIibile,& con- tra amabilitatem clFedus diuinx bonitatis. Dicitur in capitulo voluntatis:capitulo dido, quod bonitas pet vo- luntatem eftamabilis,&c. Si angelus eil, totum vniucx- fumeilperfedum: &quiainvniucrfonos habemus cor- pus inanimatum noneoniundum,iicut lapis ; & habe- mus corpus bnimatum coniundum , ficut planta, leo, homo, &c. Et ideo debemus habere fpiritum non con- iundum,qui e(lfuperior.& magis fimilis Deo,& hoc fcir diuina lapientia. Et fi fpiritum non coniundum non ha- bemus,fcilicet angelum, diuina voluntas impedit ipfum efle : eo quia non vult ipfum efle & contradici t magn x a- dioni diuinx bonitatis in hoc quod eft fuperius: &uon in hoc quod cft inferius, quod cil imnoBibilci $c contra diuinx DE NOVEM S VBIECTIS. ^ «j ^ * diu:nx fapientix fcibilitatera : ergo prohacum eft per caulas fuperiorcs quod angeli funt. Probauirnus ange- los efle per tres rationes lupradi&as : & quia euitamus l prolixitatem, fufficiac quod didtum eft. Et in ifto paflu oftenfum eft , quod mixtio principiorum cft materia, 3$ fubie&um in quo artiftapoteft mulca ad placitum innc- nirc,& ad propoli tum applicare. -y pe angelo fer regulam C.dedutio. T)Er primam fpcciem regulx C. quxritur , quid eft an- De *ng$ X gelus? Etrcfpondendum eft per iftam primam Ipe- Io fer re» ciem, quod angelus cft i}!a creatura, qux magislimi- gulam C lis eft Deo;eoquiacftlpiritusnonconiun&us; Scagirdc deduftt. inferioribus line organo corporali & huiufmodi. Per fecundam fpecicm quxricur, quid habet angelus in fe li- bi coeflentialc & naturale ? Et refpondendum eft, quod habet fuas partes innatas,ex quibus eftconftitutus :licuc funt fua innata bonitas & magnitudo, &c. excepta con- trarietate , quae non eft fibi qualitas innata ; & quia ha- bet luam bonitatem innatam cum natura bonifican- tis.bonificabilis & bonificare, & lic de magnitudine 3c aliis, habet fuas innatas adiones & pafliones; &cum fuis accidentibus agit intus & extra , & in fuis paflio- nibus innatis recipit intra quod venit ab extra : fi cur cum fua yitelligibilicare recipit intelligibilttares pere- grinas. Per tertiam fpcciem quxritur, quid cft an- gelus in alio ? Et refpondendum eft , quod eft agens ic patiens: agens ficuc in inferioribus, in quibus agit in- tcihgendo & diligendo, &c. Et fua poteftas perficit hoc quod fua voluntas vult; & hoc quod fuus intclleftusin- {eliigit.&delnamemoriarccolit. Et hoc line fucceflio- ne & phantafmate: adiuuante tamen diuina bonita- te, magnitudine, &c. Et per prxfentiam Dei reci- piendo ab ipfo influentias caufarum patiendo , & ifta pallio eft fibi falus& perfe&io: angelus vero malignus .recipit ab extra pafliones , quando non poteft peccata dmpeuarc Et habet pafliones , quod Deus abeft ci per 0 4 ili NONA PARS gratiam;& cuacuatus eft a fuo fine. Per quartam fpecient quaeritur, quid habet angelus in alio? Et rcfpondeodum eft, quod habet in inferioribus poteftatem.eo quod agit fine tadhi.fine vifu, auditu & imaginatione \ & iftam po- teftatem habet per prafentiam Dei ficin qua eft: ficut a- nima coniuntfta quar habedpoteftatem in potentiis infe- rioribus, co quia cum ipfis coniun&aeft. Habetadhuc angelos bonos gloriam in Deo; & malus angelus poena; fcd hoc efiet longum enumerate. De angelo fer D.dedutta. • De <»/i- T^Er primam (peciem regulat D.quxntur,de quoange- loftrD . X luscft?Ettefpondendum eft»quod eft de feipfo,quod deduflo. non oft deriuatus de aliquo alio. Ratio huius eft , vt (ua innata bonitas , magnitudo, &c. fin t ei principia innata ptimitiua,&diffiraifia,& incorruptibilia, vt faaelTentid poflit effe permanens incorruptibilis: tamen dicimus, quod a Deo eft creatus. Per fecundam fpccicm quaeri- v- tur,de quo eft angelus? Et refpondendum eft, quod eft de fuis principiis innatis: ficut de fua vera bonitate, magni- tudine,&c. & quia quodlibct in eft ei tripliciter : ficut do- nita$pcrbonincatum,bonificabile &bonificarej &ma- gnitudo per magnificarum, magnificabile & magnifica- re,&c. Et quia ifta principia differunt ellcn tialiter.ange- lus eft corapofitus de fua bonitate, magnitudine» &c. Et de omnibus fuis tiuiseft inipfoconftituta vna forma in communi cum qua eft a &iuus,& de omnibus fuis bilibus videlicet bonificabili ftmagnificabili, & c. eft conditura vna materia cum qua paftiuuseft, & de omnibus fuis fciL bonifi care, magnificare, &c. eft conftitutusvnusadus in communi, cum quo caulat adtus extri n(ecos,vt de omni- bus fupradi&is tribus fit fua fubftantia compofica,& vni- ta, & lubftantiaiiter ab omni materia corporali difpara- ta. Per tertiam fpccicm quarritur, angelus cuius eft? Et eft refpodcndum,quod eft Dei cum bencdidione,& glo- ria & glorificatione : fed angelus malus tft Dei cum co»- traditione, poena & dolore. DE NOVEM SVBTECTIS. «7 * !•*/« ’ ' ■•. 1 De angelo per regulam E.dedutto. PEc primam fpecicm rcgulx E quxritur, quarecftan- De ange- galus?Et rcfpondendum eft, quod eft ex fuis principiis lo fer re- naturalibus conftitutus,vc fupra diximus in fecunda fpe gulam £. cie regulae D.quoniarafuum principium cum aliocom- dedutie. ponitur, oportet dari ens in c Jmuni de ncccflitate com- potitum. Sicut dicitur quod iunSaanima cum corpore, fequitur homo dcnecetlicare. Et potita elcmentatiuacu vegetat ma, fequitur elementum vcgetatiuum de ficcdfi- tate. Per fecundam fpecicm quaeritur, quare eft angelus? Et rcfpondendum eft rcfpc&u finis quod angelus cft, vc Deum intelligat,diligat,& recolat, & ei honorem faciat, & impicat vniuerfum,quia fi non cfiet angelus in parte, «fiet vacuum vniuerfum;vtfuperius probatum cft. De angelo per regulant F.dedullo. T^Er regulam F.quxritur, angelus quantus eft? Refpon- Desnge- JL deudum eft, quod eft tantusquantum etTc eft fux ef /, per re_ fentix: quod efie habet quanritatem continuam in qua gUlMm p, tum eft vna fubftantia. Et habet quantitates difcretas:co deduilt 2uia ex pluribus principiis eft compotitus: & quod hoc t verum, fignificatum eft in fecunda fpccie regulx D.vbi quxritur,dc quo angelus eft. Per regulam G. quxritur, 3ualis eft angelus ? Rcfpondendum eft,quod angelus eft uobus modis, qualis videlicet per qualitates innatas & proprias: Et per qualitates appropriatas non fibi natura- les. Vocamus autem propriam fuam naturalem & fub- ftantialcra bonitatem, magnitudinem, &c. ex quibus eft confticutus. Et vocamus appropriatas tuam boniutem acquifitam,magnitudinem,iufticiam,&c. Et in angelo malo vocamus appropriatas qualitates maliciam fuam, inuidiam,&c. Per regulam H. quxritur de tempore an- geli. Et dicimus quod angelus eft in temporc.eo quod cft inceptus m tempore finequoinceptusnon fuiilcc. Ratio liuiuseft: quod hoc quod eft &: non erae tine tempore no poteftetTe. Eft adhuc angelus in tempore quantum ad luam contrarictatcm,hoc cft fine fuccetfione& tine mo- tu i fed quando agit extra, agit de vno nunc in alio: ficuc O i € bati. Et eltinvno tempore quando cftKomx de die i & eftm alio tem pote quando elt de node Parifiis. Vcrun- tamen quando recedit a Roma, & elt Pandis , linis rcccf- fus non elt cum motu, nec cum fucceflionc. Quoniam ficut non indiget oculis adjvidendum colorem; tic non indiget motu, nequefucceltione in receflu , fed vult & elt ▼bi vult. Per regulam 1. quaeritur de loco angeli? Kc* fpondenium elt, quod angelus elt in loco,eo quia in lo- co crca tus elt: fcd non cft in loco occupans locum , qui* locus non poteftede occupatus line linea, angulo &fi- gura,a quibus eltomniv angelus feparatus. Et elt in lo- co,co quiain vno loco c(t,& non iu alio in quononcit:2C elt in illo in quo agit, io quo loco agere non potelt line prjfentia fua. Ratio huius elt, eoquiacu fua e (lenti a agit & non cum organo. Per prima fpcciem regula K quaeri» ■ r tur, quomodo angelus cft & quomodo agit? Etrefipon- - deodum elt q» angelus habet modum cHendi per compo (irionem fuoium prii?cipioru;vt figuratum elt infecunda fpecie regula U.iupradida.Et habet modum agendi cum fuis principiis , cum quibus caufat adus exteriores: licuc' cum fua bonitate bomficatum,& cum fua poteltace pof- li ficatum, &Gc de aliis. Per fecundam fpeciem regulae K.qutrricur, angelus cum quo e(t,& cum quo agit ? Et rc- fpondendumeft, quodefl cum fuis principiis innatis 8c naturalibus aggregatis, vt in fecunda fpecie regulaD.fi- ~ ' gn. ficatum elt. Et a git cum i piis, videlicet cum intelledix intelligit, cum voluntate diligit, cum memoria recolit: & fi bonus elt, cum fua bonitate bon,ificat,& cum fua po- teftatc potcft,&c. Et ii malus elt, malificac fuum intclli- gere,rccoler c & amare, & (i c de alus: & hoc intrinfcce 8c exrrinfecc agit cum fuisprincipiisincaufandoexna cum altu qui elt intra. Sicut homo qui caufat mente verba, quae profert ore. fer prs*. TN capitulo ilto tradabimus de coelo cnm principiis lo* ttptude- Iriatis ex quibus elt , cum quibus fe habet ad principia JJeeteU De coelo fer principia de datio. duc ?#. inferiora DE NOVEM SVBIECTIS; , lt> inferiora clte&iue , ficut efficiens ad fiium efFc&uin. Coelum di bonum per luam bonitatem innatam, &eft magnum per fuam magnitudinem naturalem; & ideo lua bonitas &fua magnitudo funtei rationes, vc beue a- gat magne & naturaliter in iftis inferioribus moucudo lc^calu. Et (i dicatur quocf quandoque agit male, vc Saturnus quieft malus J Refjjondco quod hoccft pet ac- cideus: quod inferiora non recipiunt bene ptopicrcon- trarietates elementorum ratione qujrumSaturnuscau- fat quandoque monftruoutates in inferioribus per ni- miam frigiditatem & (iccitatcm. Catium tft magnum & durabile. Magnum quoad cllcnnam & agcntiam;$c cft durabile, eo quia elt incorruptibile &unrnatcnabw le: & non di aliquod ens excepto Deo quodpollit il- lud cogere , neque liium motum impedire. Coelum cft durabile per te, eo quia duratio cft ei qualitas ii- oata. Ctjilum eft per le potens , eo quia fua potcftax cft qualitas (ibi innata, & ficut fua duratio eft magna &bona ; fic fua poteftasclt bona & magna. Et in ilio paftu apparet , quod coelum poteft feipfum mouere, vr fua bonitas, magnicudo& duratio non deficiant po- teftati , neque potcftas eis. Ccclum ficut habec vo- luntatem naturalem (ibi cocficntialcm , fic habet in- ftintftum naturalem fibi coelTencialem cum quo gu- bernat fuum ordinem , & (uum modum , & adtus mo- rum principiorum , fine quo inftinftu hoc non poflet facere. Sicut leo qui cum Saturno habet vnum inftin- dlum per calidum &ficcum & frigidum: &per no&ur- nitatem , & mafculioitatem, & diuturnitatem, mali- ciam, plurabitatcm, & dyafobriitatem. Alium vero cum Iouc per bonitatem , & ftagneitatem , & dyaio- ueitacem , & fic de aliis. Coelum habet inftindum.vc fupradi DE NOVEM SVBIECTIS. * tt} bet in fe fuum finem : & Deus non eft luus finis. Quo- niam priuaca caufa pnuantureiFc&us. Et quod omnia funt mala,iniuriofa,& plena fupcrbia,& contra regulam B. oftenfum eft.quod funt impoftibilia: ergo dc qua Ilio- ne ncgatiuacft tenenda. B.F. Si coelum eft x ternum: tempus eftsternum. Et fic^etenvtasDeinon praecedit tempus, quod eft contra iufticiam , fidem ; & accidia eft aeterna; & lequirur iniuria aeterna ; & hoc eft lcibile a di- ninafapientia; &diuina bonitas eft ratio Deo quod agat bonum, mala pnedidla dcftrucndos&Dcusad hocnou confentiti&fic fua Capientia fcit ipfum iniuriolurn & pi- grum & malum; & quoniam omnia impoftibilia, ideo, &c. B. G. Si coelum eft aeternum : aut eft vna volun- tas sterna generatis omnibus voluntatibus hominum, cx qua omnes alis particulares materialiter generan- tur: aut Deus creat voluntates particulares hominum. tc ficut eft vna generalis, ipfa voluntas generalis eftdi- uilibilis ; & voluntates particulares funt corruptibiles f;eneralcs stcrnaliter. Et fic iniuria eft fada iftis vo- untatibus particulaiibus qus diligunt Deum. Eciu- flicia Dei non habet iudicium sternum in ipfis, neque in voluntatibus quz odiunt Deum & fpem , & dili- gunt inuidiam. Et ifta funt impoftibilia, & contra iu- Jticiam Dei, & bonitatem , fuppofito quod voluntates particulares non corrumpentur; quoniam generalis vo- luntas ad hoc non poftctfufficeretanquam materia: er. go eft impoflibilc cfte generalem voluntatem ster- nam. Et fi voluntates a Deo funt creats,& coetu eft ster- num, creatio non habet finem in quo quiefc3t: quo- niam nunquam fuit prima voluntas , neque fecunda, neque vltima erit: & tale inconucniens&qualepofui- musinparagraphoB.D.ergo,&c. B H. Si caelum eft cternum, ab sterno fueru t virtutes & vitia* & in quanti- tate vitia funt maiora quam virtutes: & diuina bonitas Sc chari tas funt ratio Deo quod virtutes fint maiores quam Vitia; & Deus ad hoc non conlriitit, & fic eft iniuriofus, Jc contrafuamcharitatem &iufticiam, quod eft impoftibi- It^&luum oppofitum cftncceflaiium. B.l. Si coelum i r M4 V NONA. PARS cft xtcroam,Uia aeternitas cft aequalis in duratione arter- citati Dei, & veritas cft mendacium, &c patientia in pati* entia fumxqualiterasternx: &quia omnia funt contra bonitatem diurnam, iufticia Sc veritatem, fequiturquoi caelum elluoumn;& quod iuftum cft quod diuina boni- tasfic veritas iic pratccdaufdurationem caeli per xtetni- tatern caruin: ficut prxcdUunt bonitatem &veritate|u coeli , qux termiuatx funt & finitae, cum im menfirare Se infinijate earum. B.K. Si caelum cftseternum,sb xterno fuerun t artes liberales & mcch anic*:& fic non fuit quies in hac vita: & pietas &inconftantianon funt aeternae: & per coufcquens martcllus & forpices, &ifta non eft, vc fic alia, eo quia vna aeterni tas non creat aliam, neque in alia quiefeit: &eftminoritas circa nihil ; & nunquam traofic ad nihilum. Et quod omnia ifta mala ftiniuriofa funt, & contradiuiuam bonitatem &iufticiam:fequitur deae* ccfiicate quod caelum cft nonum & creatum. De coelo per regulam C. dedutto. Vetulo D Pernam fpecicm regit lz C.quxritur, quid cft cm- per re?u- ^ lum ? Et cftrcfpondcndum , quod cft primum mobv- c lc: & eft corpus habens maiorem magnitudinem , maio- AeduSt. rcm motum : & vitra ipfum non eft mobile: &eft corpus perfcmoucns, eo quod nulla mobilius eftmaor Tua: & ideo motus ab ipfo incipit, naturaliter loquedo & abipfo remanet: &ipfe cft fonsa quo motus aliquando deriua- tnr.licuciiuulia fonte. Per fecundam fpecicm quxricuc* quidhaber coelum in feipfofibicoefTcncialc & naturale» Et rcfpoudendumeft, quod habet fuam motiuitatem, mobilitatem &mouere: perquam motiuitatem habet formam: per mobilitatem haber matcriam:& per moue* re fftum cum quo creat aduseztrinfccos,& habet fuam innaiam bonitatem, magnitudinem, &c.& etiam ftellas, planctas & figna , & fiede aliis partibus fuis cocflcnnali- ous. Pcctcruara fpecicm quxricur,qmd cft caelum in Si- lio ? Er refpondcndum eft, quod caelum cft in elementis agens, mouens,& influeus, nullam paftionem in illisha- bcns:'& hoc eft ratione fux magnx a&iuitatis & motiut- taii‘ i eram in feipfo non recipit augmentum , neque di- minutio- i I \ D* NOVEM $VB1ECTIS. xy i fcainutionem. Et de hoc miratur intcllc&us, cura coelum \ fit ia ita pagna inotiuiracc,fine aliqua aiteratione 8c / mutationcfubicAi. Sed fortificat fe conGdcrandopotc- ikaiem diuinam St infinitam, quxpoteft creare talem e£> fcdum ad placitum. Per quacta fpeciem quaeritur, quid liabec Coelum in alio? Et refpdndendumcft,qood coelum habet naturaliter dorainiumSn clementis & dementa- tis, cum quo caufat mobilitates naturales in inferiores icgtones,quatuor tempora, dies,horas, tonitrum, fulgar# tentum, pluuiam,niuem,menftcuofitatcs, infirmitates, cehuiulmodi. Et hoc fecit, quia inferiora recipiunt fiias irtobilitatesSc influedtias} cum quibus eft efficiens. Per puniam fpecicua regulat D. quaeritur, dc quo coelum efti Rci pottdcndum «ft.quodcft dcfcipfb, eo quia non eft de •liqua ma teria libi prseiacentc a qda fit deriua tu. Et qui» «ft ptunmue.de feipfo propter fuamprimiduitatcni eft incortuptibile: &perfcipfum in Tua motiuitate eft per- manens. Per fecundam fpeciem quxritur,cbeluradcquo eft? Etrefpondendumeft ,quodcftde partibus fuis fibi cocacntialibu^: licuc dc lua innata bonitate, itiagrutiidi- at, Sic. Et hociignificacUm eft per fecundam fpeciem i*, gulae D. Per tectum fpeciem quaeritur, Coetum cuius eftfr JUfpondendtim eft, quod eft Dei: ficut cftcdus eft caufsej ii quod eft pofteflum a Deo, caufetin infcrioribus.cife. dius ficut Deus vult. Per primam fpeciem regulae E qui, ntur, quate cftcatlum ? Etrcfpondeddum eft, quod Coi. Ium eft: quia eft conftitutUeftcx partibus fuis coeflcntia. libu?,iicucTunt fua innata bonitas, magnitudo, &c. exce* j)t* comranetate,quae noncft ltbi coeflerttialis, quia fi cUei,corruptibilec(fi:r. Eft etiamquiainipfo fuamate. bx&i fila forma casleftes in ipfo funt coiundae,cam qui. bus eft neceftiiatum: ficut bomo.qcando anima&cor* jpusin iplo coniungtlUtur. Pet fecundam fpeCiem que- ritur,quare eft cotium ? Et telpondeudumeftrationefi- his, quod ctslum eft vt fit Caufatocaufensmotiuitatet inferiores , cum quibus homo fit difpofitus ad edendum Alfcruiendum Deo. Perprimam fpeciem tegulae F.quae. titur,de quantitate caeli? Et tefpondendum eft,qUod eat» Ium habet quantitatem continuam, ftediferetam conti* I P ' / . \ • 3 MM ,V Mtf formale.& finalc.Et in homi- ne coniunguntur anima & corpus l.n quo adu (ignifica- rur coniundio,qu«E eft mcdiui** influxum ab anima ic corpore. Et iftud medium eft connaturalc,&fubftantiat le,imcUigcic4velle,iccoleic, dementare, vegetare,fcnth* P I v\ 1 \ . 5* X v *)• HONA TARj *e }imagin*« . C. e quibas homo non eflet ceniutt &tifr fublfantialiter. Ettamdiuviuiihomo,quamdiuiftania- ' tcrialis coniun&io durann eo: quando autem diflolui- ) tur.ilico moritur homo. Eciniftopafiucognofcitinteh. y ledius per quem modum anima 6c corpus coni unguntur &men(urant fuos a dius fecundum modum difpcnfimdo & proportionando anima' influente fuam virtutem : Sc cotpote refluente luam, homine cnftente medio in ter- tium numerum dedufto. Et in ifto pafTu cognofcitin- telledusper quem modum in homine efthumidum ra- dicate &nuttimentale.Radicale eft cxprincipiisprimiti- uis&pun&is & lineis, cura quibus anima eftconiundbu Et humidum nutrimen tale clt fuum infhumcntumificus nauicula textoris in textura iu qua inducuntur puniti li- neae per motum elemcntatiue, vcgctatiue, fenfitiue de tmaginatiut, influendo, & refluendo: & humidum radi- dicale viuet, & feipfum augmentet de hoc quod venit extra, fic in fuam fpccicm conuertendo per vegetatiuam. Sicnt vegetatiua t ranfTubfta n tiat cibum in carnem, ner- oos, & olla, & potum in fanguinem, & cibum & potum xranflubftatiat in medullam, & etiam in choleram, phlc*' gma,& melacholiarn,&cerebrum,& aquam oculorum* &in fp»tum,& etiam in fudoretntranfmutat. In homi- ne coniunguntur finis fpiruualis & finis corporalis na* turaliter: ratione quorum homo (e habet ad fines fupra- di dos ad rpiritualem finem cum anima, It ad 'Corpora- lem cum corpore. Et ab anima quidem & corpore octun- turfiucegrediunturfines morales, cum quibus animate Corpus inueniunt dele&ationes, eum quibus quiefcunc* In homine anima cft maior imago fubftantialis.Sed cor- pus cft minor im ago qua im ago ani m*. 1 teru in corpore imaginario eft maior imago quam fenfitiua,eo quia ob. iedat, &etiam magis mouetipfam fcnficiuam fecunda- rieite fcnfitiua cft maior imago quam vegetatiua: nam fuper ea inferta & fundata eft. Ec deinceps vegetatiua eft maior quam elementatiua; vegetatiua uamque fuper e- iemenratiua fundatur. £t ideo in ifto paflu cognofcit imelledusquod ficur potentis fubftanciales lunt maio- res & mineres & fimiliter accidentales in hotnineianiro* , fccox- DE NOVEM SVBIECTIS. iu * ircorpus non fant aequales, anima enir principia frfpcnora; fed corpus in fenora: verun tamen coniungun- ttir i anima quidem cft tota in corpore, &econucr(o, vc homo xqualiter fit coniundus & compofitus : Quo- nia homo cft ex nihilo dedu&us rcfpe& etiam illam telam: licti t facit aranea exiftens in mcdipfuz telz. Adhuc homo eft in habitu habituatus, &in fitualfituatus. Per quartam fpecicip quzutui: quid habet homo in alio ? Et rt fpon- dendum cft.quod habet in habitu Icientiam, &in litu fi- guram , & in tempore motum, & in loco collocationem. Fer primam fpeciem regula? D. quzritur:homode quo eft? Et refpondcndum eft, quod eft de luis primis parepti- bus quo ad corpusjfcd quo ad animam nequaquam: fi- cut luus intelledusauinon defcenditabalioinrellcdu; Tt lupetius i ani probatum eft. Pet fecundam ipccicm quzritur: homo dequp eft ? Et tcfpondcndura eftjquod «ft de Tua anima & de luo corpore; & fua anima eft de fuit principiis fpiritualibus,&fuum corpus defuis principiis corporalibus. Per tertiam fpeciem quzritur:homoeu> ius eft? Et refpondcndura eft, quod eft Dei,& vnus homo cftaltcrius,ficutfcruus fui domini: & homo peccator eft xrundi.carnis & diaboli. Per primam fpeciem regulz E. quzritur: homo qqare eft ? Et refpondcndum dt, quod eft eo quod de fua anima & corpore coniundus e ft, eo quia iplaconiundionecdfirat i pfum efle. Per fecunda, fpeciem quzrituf, quare eft homp?Et refpondcndum eft, quod eft vtintelligat, recolat & diligar Deu. &quod ab co beatitudinem lempiternam recipiat. Adhuc rt fit me* H*. ‘ ' P i ' i iH • NOtf A PARS dium cum quu,u j-cr quod omnia creata corporalia fer* llicncia homini, (eruiaot Deo •> adhuc vt homo multi- plicet fuam fpcciem. Per primam fpeciem regulae F« quxniur : homo quantus cft? huic dicendum dt, quod tiomo tantus eft, quanta eft fua fubftantia continua, per quantitatem contiuuam qffantam. Per fecundam (pe- -ciem quxr itur: homo quanfus c ft.' Er huic icfpodcndura cft, quod tantus cft, quantus eft per fuas partes difcretas. Adhuc quzricur, quantus eft bonus aut malus,&c?Ec rc- fpondendum eft, quod cantus cft, quatus eft fuus habitus fuac bonitatis aut malicix. Per primam fpcciem rcgulx G quxritur:homo qualis cft? Et refpondendum eft, quod eft talis quales funtfuxproprix qualitates, fine quibus efte non poteft: ficut cft fiia rifibihras.figura & huiulino- di. Per (ccundam fpeciem quxrirur: qualis efthomo?Et huic refpondendum cft, quod eft bonus, aucmagnani- mus,&c. Per regulam H quaeritur: homo quando eft? Et eft refpondendum , quod eft tunc.quandoOcuscrcae in corpore abimatn rationalem, qux deducet corpus ia (peciem humanam. Adhuc eft tunc quando cft in prxfen- ti nunc, non autem praeterito & futuro, fle cum tali nunc prxfenti dedufto per regulam C.D.K. homoeftcogno- fcibilis fiuecognofccndus. Etiftum difcurfum dimitti- mus homini fabciiieer intuenti caufa breoitatis. Per re- gulam 1. quxrirur: homo vbi eft ? Et eft refpoadendua, quod eft’in fua humanitate. Nam exctaipramnequaqila eue poteft. Adhuc homo eft in loco , vbi cftcontentus fle collocatus, & hoc per regulam C. D. K. fignificarum eft. Per regulam K.quxritur de homine, quomodo ipfc cftifle quomodo tranlmittit fuam fimilirudinem extra 'fc? Ad primum refpondendum eft, quod ipfc cftpcrillummo- dum, per quem fax parces habent modum coniungcn- di, & ponendi ipfum. Ad fecundum eft dicendum, vide- licet quod habet modum tranfmittendi fuam fimilitu- dinem, extra generando & literas figurasa mente ab» ftcahendo, cum motu manus &pennx& huiuftnodi. Per fecundam fpecicm K. quxritur : homo cum quo cft l Et eftdicendum,quod eft cum ptimis patentibus fle cum ' ibis cocfientiahbus principiis, fle etiam accidentibus, i fiu DE NOVEM SVBIECTI*. fine quibus effi: non poteft: &cftcuru .^mUiciaiuftusx fle cum lua manu eltfcribcns, & huiulmodi. Vltcriu* quxritur, verum iiuclic&us humanus fit de memoria Se voluntate cum quo cft vtiiucrfiiis & particularis i Er cft diccuJum, quod cft vniucrfalis cum principiis vtuuerla» libus anunsc: licuccum fpultuali bonitate, magnitudi- ne, &c. Adhuc cft vniuetfalls per fuos corrclauuos na- turales per fecundam fpccicm K. defiguatos. Particula* xis autem cft cum partjf ularitate obicdorum, de tuuc cft pra&icus, faci endo vnamlpccieminccliigibilcm, &dc- indeaham fucccfliue. De quinto fubietto , quod esi de imaginatione* YMaginatio cft potentia, Cum qtia animal imaginatur Jin luo imaginabili incrinfeco imaginabile peregrinum fiuc limilitudincm,aut fimilitudines eorum qua: fuerunt ptxlentatalcnfui aut fimiliaillis. Imaginatio cft bona: bonum enim effc&utn dcduwt, quia fi non ellet imagi natio, iam non elfet fcientia de rebus ptxteritis. N eque animal fciret reuerti ad fontem, & fic de aliis. Imagina- tio habet magnitudinem, cum qua magnificat lua alia principia. Et lftud apparet in hoc, quia imaginatur a«i placitum. Imaginatio cft durabilis : nam lua obic&a durant, dum ab imaginatione obiedantur. Nam licuc durant in animali rationali obieda , Ipicitualia per me- moriam extra imaginationem: ftcut durant obiedla fen- fibilia per imaginationem extra fenfum in brutis. F.e in jfto paffu cognofcitintclledus, quod ficut anima ra- tionalis perficit potentias inferiores , fic imaginarius in brutis perficit potentias inferiores. Imaginario ha- bet pofle in fenfitiua : potentia quidem imaginatio- nis defeendit ad pofie inferius , vt cum ipfo polfit a- gere in leipfa: ficut humidum radicalc defeendit ad hu- midum nutrimcntale, vtcum illo viucrc polfit. Ima- ginatio habet inftin&uni naturalem ; vt patee in bru- tis, qux quidem pet imaginationem habent iuduftriam *d viuendum , fle ad malum cuadcndum : ficut capta Dejjuiu * to fubie * do, quod eflAtt- Muginu*. none. & NONA PARS ad lupam, laudatio habet appetitum, cum quo ap- petit imaginatum. Et iniftopaflucoguofcit mtclledhis quod imaginatio habet inftruinentum , vtfuuma&um exercete po (fit, &obieCtum attingere. Imaginatio ha* bet virtutem, cum qua attrahit (pecies a(cnlibilibus,po- nendo 19 luo imaginabili quo illas chara&erizat Se imaginatur illas. Ventas ellioflrumcntum imaginatio- nis, vc cum iplavereattingerepoftitobie&utn, verunta- mn quandoque dcticir: licut agens qui defecit in agibili» deficiente iu(lrumento:autquod nelcuoperaticum illo, lmagm-tio caufat delegationem aut rrirticiam ,in fub- iecb> in quo eft. Imaginatio habet d fFeientiam.cum qua 8e per quam diurrfimode agit in obic*&. } . > ijg NONA PARS tn me Jio cuiuidaui pclliculx tefte capitis animatis, ia qua apparent imaginationes obie&orum fuo imagum- tiuo, ficut apparent imaginationes oculis in fpeculo. Imaginatio eftpotctra in tempore per fubie&um in quo cft.finc quo non poceft eirc neque obie&o vti. Imagina- tio cft potentia csiitcnsiu foco ad imaginandum obie- /flam in illo loco. Diiiiniuimus imaginationem perdes .ccm pi xdicamcnta:& licuc diffiniuimuseam per illa, ira poliunt diffiniri aliae potentiae corporeae per eadem (uo modo. Per fecundam fpecicm rcguIxC.quxrirur.ima- finatio quid habet infc? Et tcfpondendum cft, quod ipfa abe t (uos correlati uos,finc qui bus non poreft elfe, vide- licet imaginariuum, imaginabile «rimaginari. Per ter- tiam fpeciem quxricur, imaginatio quid eft in alio 1 Ad quod eft dicendum , quod in homine eft dilpofitio, cum qua incelleitusfcdiipouit ad oblectandum inferiora :& (enfus fe difponit ad (entiendum cum ipfa imaginatione, & in bruto ipfa imaginatio cft forma &c complementum illius. Per quartam fpeciem quaerit ur, quid habet in alio) Et rcfpondcndum eft, quod habet obieftum in fubieCto in quo cft: & habet inuentionem in (cnfatis,vtdeeisab- ftrahat fpccies cum fuo lumine, viddieet eum fuoiraagi- natiuotimaginatiuus veroeft inueftigatiuus fpecierum, & etiam politiuus,fc clarificatiuus in fuo proprio imagi- nabili fibi coeflen tiali: fieut criftallus qui cUm fua dtafa* qcitate colorat fe decolore fupra quem poniturlc etiam ficut ipeculum quod le habituat de fpeeulatis prxfenta- / tisei. Per primam fpeciem D.quarritur, imaginatio d« quo cft ? Et rcfpondcndum eft, quod eft de feiplaco quia fpccics fpecificataeft. Pcrlecundam fpeciem quaeritur, imaginatio de quo eft? Er refpondendum eft, quod eftd* , fuamareria & forma ,vt cum ipfis fitaCtiua &pa(fiuaia fubicfto in quo eft. Per tertiam fpeciem quxritur, ima- ginatio cui eft fubdira? Et eft dicendum quodhomimyJt etiam animx ipfius hominis. In bruto autem eft fubdita ei, ficut pars fuo toti. Per prima fpeciem regulxE. qux- > ritur, imaginatio quarecft? Et cft refpondendum, quod eft dc fuis partibus c6ftitura, videlicet imaginatiuo,ima- ginabili dtimaginari. Pcrlecundam fpecicm quxritur, quare DE NOVEM SVBIECTIS t)p quare cft? Et cft dicendum ,vt anima. t -.m t obieftarc fui obieCtura imaginando inabicnria Icnfus : & ipfc fenfus eu ipla imaginatione difponit & proponionat fc ad fen- tiendum kuiibilta, cxiftcmcprxlcntia fi-nlus: ficut car- pentarius qui imaginatur figuram atchx,vtiplam dedu> «at de potentia m a&isra.EiTicut auis dilpo nens fc ad vo- landam quando ei necclTc cft. Perprimam fpcciem re- gula F.quxruur, imaginatio quanta cfl ? Et eft rcfpon- dcndum,quod cfl tanta quanta cfl fua cilentiacxteola ia fuiscorrclatiuis: vclquantuscftfuus habitus fubicifti ia quo cfl: ficut cappa qux cft tanta,quatut cft habiiuvcap- pati. Pcrfccundam fpcciem quxritur, imaginatio quan- ' taeft? Et cft dicendum, quod cft tanta quot funt fuacor- rclauuadifcrcta-.Scdhicmiraturintclleectemj&rcbat- barum attrahentem coleramlinv lirer per fuailic animal attrahit fpecicsfeufimilitudincs per fua fpccic mediante imaginationeinabfentiafonfus Per fecunda fpccic qux- * ticui,qu£cftappropriata qualiras iplius imaginationis? Et cft dicendum, q>(imilini do fe/if uiabftra&aabipfo Sc deduclainimagmationctfteuteftColorcolotatij&qUaii- titasquamificati,&fohuscapanx,& frigiditas aqux^&c* eum quibus imagina tio obicttac obie&urtl imaginando. PcromftcsfpcciesrcgulxH.quxmur,imaginatio quido elt? Et cll dicendum, quod cft in illo rem pore, in quo ani- mal eftiquod animal lit.abfq; imaginatione eile uon po- teftjficutabfq; fen fi ciua ede no poceft, modum aUrem pet que imaginatio cft difcur ibitis pet fpccic H* dimit.imils beneintuciuiillascanfabrcuitdcis. Per regulam i quae- ritur, imaginatio vbi imaginatur fuum obiettur Ad quod refpotidcndum eft , quod m fua edentia, vidcliCct in fuo imaginabili intrinleco & (ubftamiali , extta quod & fine quo nullumimaginabileimaginaripoteft.-namficutca- , lidus non poreft cfTe calidus n ili in caliditate : iic obiedtd imaginatum non pote(t eU'ciinaginatum,ni(tinprzdU dtoimaginabiliintrinfcco&confubflantiali ipfius une» ginationt*,quod eft vniueiTalefubiciftum ad omnia ima- ginabilia. Dcdifcmfu aurem imaginationis dedu&x pet omnes fpecics I hic no tractamus: fcd dimittimus ipfurn difeurfum bene intucn ti i ficut fupra di£tum cft in regula H. Per primam regulam K. quxritur, imaginatio quo- modo obicftat fuum obic&um. Sed intellectus prima DE NOVEM 5VBIECTIS 141 , » ■ i fronte impeditus eft ad refpondendum, eo quiaille ma- ctus »6 eft lenfibilis vfquequo recordatus eft quat uor fpe- cies regulx K. cum quibus intendit lolutionem didse . quxftionis.Narti in animali, fcniuiuadtimaginatio fune partes compofitx ad inuiccn), habentes vnmu organum cotnpofitun)>vnacxiftente in alia: ratione cuius imagi- natio abftrihit a fen fatis fimilitudines mediante fenfiti- ba, cum quibus obierat obiedtum fuum: licut ignis mi- Xtus cum aqua attrahi t fim ili cudines ab illa, cum quibus calefacit carnes : vt apparet per coitum quando imagi- natio imaginatur modum per quem fit coitus. Pcrfe- cundam regulam K.quxritur, imaginatio cum quo ima- ginatur luura obie£tum ?Et refpodendum eft,quodcun) organo >q quo eft , videlicet cum illa pellicula incranea exiftentein capitc.de qua fuperius locati fumus, &actiu- git obic&um cum complexione prxdi&xpclliculx, vi- , .delicct cum melauchoba. Nam parsvlcima ipfiuspclli- culx eft coagulata tatione frigiditatis , qux caufac reftri- fttonem ficut plumbum quod claudit patres exiftentes retro in fpeculo, vr dyaphaneitas non fir tranfparens in illam partem. Prxdtft a autem pellicula a parte ante, vi- delicet verfusfifitem,eftporofa ratione ficcitatisqux eft proprietas terrx : qux quidem eft abftrada & cuacuati- 03, in ejua fronte homo cum intclledu inuenit fpccics, Animalia autem bruta cuminftimftufpecicbusprxfen- tatis cum intelleftu aut inftindlu ipfi faciei prxlibatse pelliculx. Qui videlicet intellcftus&inftinftus funtpr^- fentationeslpecierum pr^diftx faciei perfuam fpeciem; ficut adamas eft attrahensferrum per fuam fpeciem; $ tunc antediffta pellicula colorat Sf pingit & induit fede imaginibus per fuanrvfpccicm : ficut facit fpeculum per fuam. Adhuc imaginatio attingit obiedtum cum difpo- fitione fcnfitiuc,& etiam cum fua; & cum proportione v- triufquc;d{ cum apparitu &bbicdhon'e;Sf cum inucncio- nc fpccierum, & cum defccnfu ipfiufmet imaginationi ad fenfatum mediante fenficiua. Et poftmodum cum xP ce (Tu recedente a (enfato ad iplam imaginationem me- diante fcnfitida;& etiam cum nutrimento fpccierum; & fiede aliis qux pollent dici , cum quibus imaginatio at* • . i ' V . * r • P4t «•: NONA; PARI va ' tingit fuum ooiciium. Et in ifto pa(Tu cognofcitintcjy ledas, quod ficut ipfe eft valde occupatus & oneratus pqj > fuum obiedura : fic& imaginatio per fuum fuo modo. De Jexto fnbtefio ^ quod e fi de fenjititta> fer frincrfia deduflo . jyefext 9 QEnfitiuaeftpotcutiacum quaanimal fentit ;& etiam fuhiedo, Oeft (en fatum in quo animali fcnfitiua eft feni iis com« quodeft munis, & habet fenlus particulares. Senfitiua eftpotcn- de (en (i- tiabona, eo quiacaufat cum fua bonitate bonum (enti* ttuaper re; &quaudo additur magnitudo, bonum & magnum frmctpU fentire. Senfitiua eft magna potentia, eo quia caufat dcdttdo. magnum fentire ; vt patet in coitu ,& tactu ferri calidi* autin tadu aquae bullientis. Senfitiua durat per dura* ( . tionem fubicdiin quo cft, cum innata bonitate, magni- tudine,&c. Senfitiua per fuam potcftateinpoteftexifte- rc& agere. Et in iftopaflu cognofcit intellcdus, quod animal fentit per fuam fpeciem: licut adamas attrahit fpeciem per fuam. Senfitiua habetinftinduin innaturo* ▼t patet in horoine.habente timorem d^ ferpeutequem videt; & limili ter capra de lupo: & ficut catulus no videns qui habet inftindum & appetitum &tadum, &inuenit mamillam; & imaginatur illam. Et ifto paffu cognofcit intelledus , qusfunt principia difponentia imaginatio- nem ad imaginandum. Senfitiua caufat in animali ap-. petitum ad lcntiendum,vt mediante animali in quoeft, pofiit fuum adum exercere. Senfitiua habet virtutem lcntiendi;vt patet in fuis particularibus, nam ficut vifus' . . non poteft videre fine aifre illuminato; neque etiam pojj teft videre , nifi fit de virtute innata habituatus,& in i pfa aflituatus. Senfitiua vere fentit per veritatem: ficut ma- \ ■ nus tangens ferrum calidum,vere fentit calidum. Et in ifto paflu cognofcit intellcdus, quod ipfe vcreintelligit obiedumfuum. Nam alitcipotcntia fenfitiuaquscft, inferior quam intellcdus per fuum adum.cffctfuperius* 4#imellcdus qui eft potentia fuperior quam fenfitiua, elfet inferius, quod eft impoffibile: de quo impoflibili •valde eftgauifus intellcdus. Animal per fenfitiuam ha*», betdeledationemfentiendi; vt patetquando videt pul*. , ’ . ’ *" * chtam Ili, Ii ' £> E NOVEM SVBIECTIS ^ chratn figuram : & quando audi t pulchram cantilenami & huiufraodi. Scnfitiua per differentiam habet fenfus particulares mediantibus organis, cum quibus obied* . differunt: fieuc color qui eftobiedum vifus,& Tonus, au- ditus, & huiufmodi : led miratur imellcdus.vtrum iudi- cium obiedi fiat per fenfum communem aut particula^ rem, donec recordatur aqua fontis habentem multos ri- uulos , quae eft in fe vna effentialucr,& in fuis riuuliss fed vnum fi tum & vnam figuram habet in vno riuulo , & alia & aliam in alio riuulo': fimiliter fenfus communis vnum fitum & vnam figuram habet in vno organo , & alium 3c aliam in altero organo. In fenfitiua co'iftit concordan- tia innata;cum qua potentia,obicdura & a cius vt plure» concordant in vno, videlicet in (cn(iciua,quae eft edentia cotum : quod patet per Tuos iclatiuos per fecundam foc- ciem C. lignificatos. Er in iilopaffu cognolcic intclle- dus per quem modum fenfus fentitfcnfarum cum habi- tu peregrino ex quo fcnlatus eft habituacus: ficut per vi- dete colorat um,& per odorate odoratum. In (enfiti ua eft contrarietas per accidens: ficut in guftu amaritudo; & in tadu afpcritas , & huiufmodi. Sed miratur intclledus, quid caulat conprarictatem infenfu, vlquequo recorda- tur fenfitiuam ede compofitam cx quatuor elementis, quae quidem caufant in dementato contrarias qualita- tes habitus,iHus,adiones, partiones: ficut quaelibet plan- taeft agens per fuamfpcciem, ficut pomum pcrdulccdjr nem, flcablynthium per amaritudinem. Itemconfiderat intelledus.quodinfirmitas fenfus caufatraoftruofitates: ficut homo infirmus, qui in cibo dulci*inucnic amaritu- dinem per accidens. Senfittua in principio alfituataelb efficiens, eo quod caulae cibum per faporem & per coitu, delectationem & dulcedinem : ipfa quidem lenfitiua eft forma in animali quidem ,quz mouet cum in materia, vt materia fit difpofita ad recipiendum pafliones,vtfe- quacur finis, videlicet fenfatum: ficut coloratum,odora- tum,& huiufmodi. Animal per fenfitiuam eft fenfatum: ficut coloratus eft per colorem, odoratus per odorem. 'Senius communis eft medium ; lenius autem particula' tet fune extremitates : ficut circumferentia centri cfi; v *> i l NON, A PARS extremitas ipfius centri, & fuusaffituaci,& habitus hatt- tuati. Et in ifto paffucognofcic inrellcunda. lmaginatiur. quidem in lenficiua fundata eft,& cnfitiua in vcgetatiua,vt imaginauua polii t imaginari conditiones vegetatiue, mediante fcnfitiua, & hoc patet per diffinitionem mcdii,& per eius fcahm defignatam in fecunda figura. In fcnfitiua confiftit finis innatus t ad quem finem fe mouec, videlicet ad fenfatum cum fuoin- ftimftu & appetitu, & fic dealiis principiis innatis. Sicut liomoquicum pedibus fuis & vifu niouetfe adlocumin quo quiefeere defiderat: & in ifto paffucognofcic intelle- ctus,quod fcnfitiua cum fuis principiis innacis agit. Vna fcnfitiua eft maior altera fcnfitiua : fedhoccftpcr acci* dens. Nam ficiitaliquaaquaalicuius fontiscft maior ia frigiditate/apore & fani tate, ratione maioris difpofitio- nis qualitatis fui fitus : fic vna fcnfitiua eft maior altera ratione maioris difpofitionis qualitatisfui finis quoad ipeciem fubic&i in quo eft: ficut aquila quae habet maio» rem fenfitiuam per vifiim, quam aliud animal* & Vultur per odoratum quam aliud; & canis per auditum quam aliud: homo autem perguftum&taftu quam aliud. In feqfitiua confifticqualitasintcr potentiam, obicdum Sc , adum:& hocintrinfece quoad fuoscorrelaciuoS, videli- cet ad fenfitiuum,fenfibile,fentire. Veruntamen non dico quo ad obie&um peregrinum: ficut faporfenfatus pomij&fnporcaufatusafentire. Vna fcnfitiua minor eft quam altera fenfitiua fecundum fubiedtum in quo effi Nam apis non viuens de rapina, non fentit tantum per guftum,quancum auis viuens de rapina; & fic de aliis fu« modo poteft dici, vt in capitulo maioriutis fignifica- ' tum eft. PE NOVEM SVBIECTIS. **r Defenjttiua per regulas dedutta. QVaeritur.vtrum fcnfitiua fitagcnerantevelacrean- te?Et refpondcndum eft quod a generante: vt pa- cet in hoc quod animalabfqucicniitiua uon poteft den- tire conditiones corruptas, quas debet fentirc & in ima- ginationc & non in fe> eo quod non eft inferta & fundata in vegeeatiua naturaliter. Adhuc Martinus non cflet fi- lius loannis fecundum fpecicrn ;quod eft impoftibile. Sed miratur intel[e* fiptimoj „ jieEtoy videlicet de veget atiud* per principia dedu&o. bffip*'- \ TEgetatiua eft bona, vt patet in plantis qux per bo*; tno fubie- V nitatem funi bonae ad fcipfas,& quo ad alia qua: vi- He^tdc- uunt exiliis, quae quidem /ofque illis viuereno pollent*, licet de neque tale cffequale habent, habere poffent. Vegetati- $eget*ti- ua eft magna : nam ambit Stcomprchenditomne vege^ uaper tariuum & plantatum in ipfa vegetatiua:&hicquxtiim- frtncipid tcJledus, vtrumvna&eademfit vegetatiua quat eft in a- dcduQok himalibus,& illa qua: in plantis ? Cui tcfpondendum elV, quod vna eadem eft vcgciatiua in genere: fed eft plutei differentes fpecie in diuerfis fubiedtis ratione ipforum* non autem rationefuimet. Nam quidicerct, quodra- tionefuimet vegetatiua cfletplurcSjdiceretNquiddquod vnum efler plura, & plura eflet vnum, quod eft impofli- bile; quate patet quod vna & eadem eft in gencte:plurei autem differentes fpecie in diucifis fubieftis, Vcgetati- ua durat per fuam fpecificam durationem:fedqua:ritirt- i telledlus de quo durat ip(a,cum fuum fubie&utn in quo > eft,fiAorruptibile; fed recordatur elementatiua de qua dutat: ficut fiammaignis in lampade cx oleo. Vegetati- Ua eft potens per fuam lpecificampOtcftarero,inqua o* mnes poteftates vegetabiles plantarum & animaliu futit , plantatae & radicata:. Vegetatiua haberinftin&um, cum quo quodlibet vegetatiuum fehabctadfuam operatio- nem, (pccificado, habituando fe defuo ipccifico habitu» '! litu,quantitate,qualitate&huiuliBodi. Vegetatiua ha*, bet appetitum, videlicet vt hoc quod eft elcmentatura, fit vegetatum: licut vilus qui habet appetitum ad hoC quod eft coloratura & per ipfuro fit (enfacum : ipfe quidc \ appetitus eft gjmeralis ad omnes appetitus qui funt in ge- nere vegetatiudi Vegetatiua eft de virtute habituata, quantificata,qualificata,aftituata,&c. vt patet in planta. Nam illud quodcucnit ciper pcrterram.aquan^acrem* ignem, in quo eft plantata,tranfmutat per fuam 1 pecietn; Sthocidcm facit per cibum & potum. Adhuc vegetatiua habet virtutem in plantis, de qua medici habent experi- tnriam. Vcgetatiuarationc veritatis vere vegetat & ve- tas con* I 1.1 1 De novem svbiectis, tas conditiones habet, fcil. veram fulfUn tiam, qualita- tem, &c. fine quibus iu veritate fua non edet plantata* Vegetatiua habet delcdationcm in conferuandofuum efle, multi plicando luam fpeciem , vt appaictin plantis, quae generant quantum poliunt euitando non clie. Ve- getatiua eft radicata &planftitain differentia, vtplurcs Ipecies fin t de fuo genere: fed qua i i t iut elleclus , quz eft cauta quod viridis color eft generalior in piatis quam a- lius colori vfquequo recordatur tetram & aquam quz componunt viridem colorem , in quibus maximeplanta eft radicata, &nutticata. Adhuc miratur intelle&us:qua- te ficulnea non generat fiiperficiem duram frudus fui.fi- Cut facit nux; & quare rofa habet Colotem rubeum, & li- lium album, fed recordatur magnitudinem ratione cur tus differentiaeft nfagna. Vegetatiua habet concordan- tiam ad hoc, vt fu* fpecies conueniant inter (e io aliqui-, bus rebus: ficut concordant piper, & allium in caliditate, laduca quidem &cucurbita in frigiditate, 8c multx res in eodem colore, fitu&huiufmodi; & hoc idem de vegeta- tiua,quz eft in animalibus, poceft dici fuo modo: vegeta- tiua quidem femper fequitur vegetando maiorem com- plexionem fubie&i in quo eft. Contraritas eft fubiedum in quo vegetatiua eft plantata, vtcontrarietasfit caufa Corruptionis: ficut concordantia eft caufa generationis* fed quzrit intelledus,quz eft caufa quare realgal interfi- cit animal, triticum autem lpfum viuificat, & quare alii u &cucutbitxcontratiantut: fed recordatui magnitudi- nem in qua contrarietas vegetationis eft plantata. Ve- .getatiua eft principium, in ipfa quide vegetans fiue com- potitum tranfhmtit vnam fpeciem in aliam, & forma in ipfa vegetatiua eft aliud principium, in quo compotitum, tranfmutat formam nouam in fuam antiquam, 8: mate- riam nouam in materiam autiquara: &hoc propter fi- nem, videlicet vegetatu, in quo ipecies fitgenita&mul- tiplicata. Vegetatiua eft medium generale exiftens inter clcmentatiuam&fenfitiuam: ficut lmea interduopun- daj vegetatiua quidem in ipfaeleroentatiua eft inferta & plantata; ferifitiua autem in ipfa vegetatiua ; & quod fen- .fitiua cftfinis,idco eft fupravegctatiuara, & influit ei, it »5* NONA PARS ‘in ; V vegetatiua refluit Icn fltiue feipfam cu fuis principiis fpe- erticis : & idcirco qtlodipfa vegetatiua e A*fupraclemen- tatiuam influit, &clementatiua refluit vegetatiue. Et in lftq paflu' cognofcit incellctlus,per quem modum' planta: 6c annualia viuunt nutriuntur, &ctcfcunt per vegetatiuam , & de vegetatiua & per elcmentatiuam ic de elcmen tatiua ; &i Ac quidem paflus cA nilis medico. Adhuc cognofcit intelle&uj, quod arbor cA medium & iubie&um liue inArumentum in quo dccura quo vege- tatiua habet fuum adum ; &fimiluctfua principia ha- bent actus fuos: (icut aqua intrans aliquod vasperali- quod foramen illius, & exiens illud idem vas per aliud foramen eiufdem vafi>3& hoc per modum gmerationis, &corruptionisi&priuarionis. In vegetatiua finis habet luas fpeciesin fecunda Bgura, in angulo de fine dc Agna- tas.'1 Finis pnuationis cAm vegetatiua caufa corruptio- nis: & fcnfitiua & elementatiua funt termini vegetatiue, in quibus ipfa vegetatiua terminatur. Finis perfc&io- jiis eA obic&ura & fubie&um ipfius vegetatiue. In ve* getatiua plantarum vna planta eA maior altera : fi mili- ter in vegetatiua animalem, vnum animal eAmaiusal- terotnam vnus leo eA maior alteto leone vel alio anima, li; ficut capra lepore, & huiufmodi. Ratio huius e A , ve •vegetatiua in maioritate poflit efle plantata.Et hoc quo ad maioritatem decem praedicamentorum & principio- rum huius artis. Sed miratur intelle&us,quxeA caufa, quare vna magna arbor eAin potentia in vno paruo gra- »10 : fed recordatur fcintillam ignis exeuntem a lapide, homine percutiente ipfum lapidem cumchaiibe; quae quidem fcintilla magna flamma eAin potentia refpcttu materiae euanientis. Adhuc miratur intelle&us, quare maiores frudtus in eadem arboreinueniuntur,cum idem, funt fpecici&fimiliterpoteA quiri de foliis: fed recorda- ^ tar quaeAionem praelibatam fcintilla:, & in continenti a- pud eum foluta eA calis quaeAio. In vegetatiua eA «qua- litas,vt multae planta: poflinr efle aequales per fpcciem ,5c fimilitermuItaalia:ficutiAeleo Sc ille leo, qui funt aequa- les perfpccicm:&fimiliter piper & allium lunt aequaliter ingraducaluliutisj & mulca poma in eodem pomario. r V, '1 DE NOVEM S VBIECTIS. tjt ‘ * quaefunt aequalia in odore, fapore, colore’ &huiufmodi. Hoc autem elfenon poflet: mfi vegetatiua in a:qualitatc eiTec plantata & radicata. Dc miuoritate quidem vege- taciue fic poteftdici, ficut de cius maioritate di&umcft: nam relatiuele habent. Vegetatiua v^ro reducibiliscft v - per minoritatem ad non efle^o qqia cft : & non erat an- tequam creata fui flet. De vegetatiua per regulas dedufta. \ PEr regulam B. quarruur , vtrum vegetatiua fit potCQ- De $ege- tia fcijfacarEtrcfpondendum cft, quod fic, aliqualiter tatiu x > vidchcerfccuudumconiun&ionemfiuecompofiiionem per rtgu~ quam habet vegetatiua cum fenfuiua in lubic&o in quo iMtdedu* cft. Et alio modo per vocem ficut affatus qui nominat » gctat ? Et refpondcndum eft , quod vegetat ipfum cum luis propriiscorrclatiuis,fcilicec vegetatiuo , vegetabili, , 4c vegetare, qui funt ei co^lcn tiales. Nam vegetatiuus in fuo vegetabili intrinfeco, vegetat omnia vegetabilia ( peregrina mediante vegetare. Adhuc vegetat cum prin*. - j cipiis huius artis, videheet cum bonitate, magnitudine» > Et haec quas dc vegetatiua di&a funt, fufficianc 5 licet de ipfa multa fint dif enda: veruntamen quicquid deipfa di- L 1 cipoteft.inprxdidisimplicatumeft. Deottauo fitbtcftoifcilicer de elcmentatiutt per principia dedutto. fie offa- 'CLcmentatiuaeftpotcntiacumquaelcmentaintranl tto jubtc- X-»compofitionem)&cxiftuntfub elementis. Elemen- to,/<-,/. tatiuacftpotentiabonatnamfincipfacorporalia eflent detleme- ociofa,& deuiata a fuo fincad que funt; & mundus nul- tattn* lain haberet pctfedionem. Et ideo quantum eft bona fer prin- tantum eftratio bono vt agat bonum. ElemcnratiuaeA opta de- magna potentia, &quod per fuam magnitudinem ambit datio. multa, & fua magnitudo multum magnificat fuam bo- 1 nitatem &durattonem,&c. Elcmentatiua durat tanto quod corrupto vno elemento.immediate & protinus gc» nerat aliud, nullis eius fpeciebus differentibus, nequeeo- rnm conditionibus.eo quia nullum elementum eft cor* -1 iuptibilc,quo ad fuam eiren tiara. Elcmentatiua eft po* tensper fuam fpeciem exiftetem, fecundum id quod eft, & agendo fecundum id quod agit, quae quidem poteftas ei in aliquo non deficit. Elcmentatiua enimficpoteft dementare dementata: ficut vegetatiua vegetare vege;» tata t & fenfitiua fen tire fenfata , & imaginatiua imagi- nari imaginata. Elementatiua habet inftindum gene- ralem,a quo defeendit inftin&us fpecierum,& ab illisin- Ain&us & indiuiduati &clementati defeendunt. Et de hoc experimentum habemus in quatuor temporibus an- ni, videlicet in vere .tefta te, autumno &hyeme: in quibus 1 elcmentatiua habet diuerfas operationes. Et etiain qua- !r; tuor regionibus, yidcl. in oriente, & occidente, meridie } 1. " &feptcn- / i fJE NOVEM SVBIECTIl tc liptentrionc. Et hoc idqm dici potcft de vita planc- tarum & animalium. Adhuchabetinllinftum reperien- di virtutem planctarum icoftaux fphxrx. EtiniflopaC fucoguofitit intcllcduscaufam, quare quodlibet eleme* turaagit per fuam fpecicm. Elemencatiua habet appeti-» |om ad dementandum ciem1ntata,rationccuius appeti* tus cicrpenta intrant mixtionem, &coropolitioncm vno elemento, habente appetitum fuifum,a!ioauccmdecr» fum.vt ipfa fubclcmeutatisexiftcrcpollit.Et in illo pallu Cognofcicintcllc&us, quid ell caufa motus clemetorunt .generapdo, corrumpendo & priuando. Elcmentatiua •habet generalem virtutem, it quadefeendunt fpeciales' virtutes elementorum} quae quidem virtutes (unt funda» menta virtutibus vegetatis & fenfatis. Veruntamen fua virtus quandoque eft dcfc&iua per monllruofitates cau- fatas ab elementorum contrarietatibus. Elcmentariua habet veras conditiones, vt vna fpecies non (e tranfmutcc in aliam fpccicm Et in illo paflu Alchimillx dolet & ha» bent occationem flendi. Elcmentatiua habet naturalem dcle&atiqnem fic clcmentando,ficut habet vegetatiua ip vegetando,& fcnficiua in (enticndojratione cuius e|e- mentatiua magnificat & multiplicat aftus luos quatum potcft.vt fua dementata in magna dele&ationeetfe ppll fint. Et m.iftopairucognofcitintcllcdlus.quid eft; caufa int£nlicaloris,laporis,& coloris &huiu(modi. Elemen» tatiua per fuam differentiam habet diuerfafublefta ,it\ quibus elidiffufa: ficutin quatuor mallis quxfuntobie- «a fcnfuum: ficut illa flamma, ille adr.illa aqua, illa terra quibus vtimur. Iterum elcmentatiua ell in metallis,pla- tis &auimalibiis,non quod in illis ipfa fit obic&um ien - fibustScd tantum imaginationi & intelle&ui. Et illo pa(l fu cognolcit intelleftus, qux fuit caufa illorum Philofo» phorum dicenciu elemeta non efic aftu in clementistfei cantu ipfa in illis efic in potentia Sc virtute.Elementatiua ratione lux cocordantix, finis, magnitudinis, bonitatis, potcllatis, inlHnftus, appctitu$,& virtutis, ia eoruelcme» ratis eftrcmifla & confrafta, vtfiat temperamentum in» ter qualitates coutrarias.aqua mordente ignem cum fua frigi ditatCj& ign e aquam cum fua cahdi tace j 8c acre tes. r M4 NONA PARS cmemitasipGuscentri,& fitus aftituaci, & habitus hitii- tuati. Et in ifto paffii cognofcic inrellc,& hoc per modum g*nerationi$, &cortupcioni$i&priuarionis. In vegetatiua finis habet fuas fpeciesin fecunda figura, in angulo de fine defigna- tas. Finis pmiationis tft in vegetatiua caufacorruptio- ms: & fcnfitiua&clemcntatiuafunt termini vegetatiuet in quibus ipfa vegetatiua terminatur. Finis perfedio- rits eft obic&um & fubicdum ipfius vegetatiue. In ve- getatiua plantarum vna planta eft maior altera : fimili- teriu vegetatiuaanimalium, vnum animal cftmaiusal- terornam vnus leo efl maior alteto leone vel alio anima- li; ficut capra lepore, &huiufmodi. Ratio huius eft, vt vegetatiua in maioritate poflic efle plantata. Et hoc quo ad maioritatem decem praedicamentorum & principio- Tum huius artis. Sed miratur intelle&us^us tft cauft, quare vnamagna arbor eftin potentia in vno paruogra- fio : fed recordatur fcintillam ignis exeuntem a lapide, homine percutiente ipfum lapidem cumchalibe; quae quidem fcintilla magna flamma eft io potentia refpedu maceris euanieutis. Adhuc miratur intclledus, quare maiores fru&us in eadem arboreinueniuntur,cum idem fune fpecic;& fimi liter poteftquxri de foliis : fed cecorda- tur qusftionem prslibatam fcimills, & in continenti a- «ud eum foluca eft talis qusftio. in vegetatiua eft squa- litas,vt mults plants poflmt efle squales per fpcciem ,& fimilicermultaalia:ficutifteleo Sc ille leo,quifunt squa- les per fpccicm:& fimiliter pipet & allium tunc squalitec iagraduiaUdiutis j & mulca poma in eodem pomario, ?. . -r. DE NOVEM S VBIECTIS. quatiunt «qualia in odore, fapore, colore* & huiufmodi. Hoe autem cfle non potiet: niti vegetatiua in aequalitate ctict plantata & radicata. De miuoritate quidem vege- tauueticpoteftdici,ticucde eius maioritate didumeft: nara rclatiucfe habent. Vegetatiua v$ro icducibiliscft per minoritaccm ad non effero quia eft: &non erat an- tequam creata fui flet. De vegetatiua per regulas dedutta. PEr regulam B. quatitur, vttum vegetatiua fit poteti- De Vege- tia fcnfatafEc rcfpondcndum eft,quod fic, aliqualiter t*tiux < videlicerfccuudumconiundionemtiuecompofiuonem per regie* quam habet vegetatiua cum (enfuiua ia fubicdo in quo Irueieim* eft. Et alio modo per vocem ficut affatus qui nominat tiisc fua prin- cipia primitiua fuerunt de nihilo dcdu&a &creata ritem elfcmentatiua fecundum quod eft iri minori elemeritatoj eft quod de minori quantitate.&c.haBituata &affituata; De elcmcntatiua per regulam deduQdi Varitur,vtrum elcmentaciua differat ab elementis De ^ V^,perefleritiam?Er refpbndcndueftquodnonrquod ”**"***}• fi differrent pdr elfentiam, iam elementa non habererit u*ferr*~ fubiedum in quo eflenc coropofita; neque elemchtatiua effeta generante, fed a creante, & qualitates elemeritoiu dedaSiu mutarentur in nouum fubie&um, ficut caliditas ignis quaeftinlapidc,rion eflecfcadero pcrfpccicm cumcalii ditate ignis quxcft infphsra ignis, quod eft impoflibilci ficut humanitas qui nori differt ab anima gccorpore,* prout coniarigunturjhurtianitas enim ex iftis eft, nori aua fem ex vno tanrutpi. Per primam fpecieiri reguli C q'ux- riturj quid eftelementatiua? Et refporideridum eft, quoti fua diffinitio iam fuperius eft data. Per fecundam fprii «trri quiri cur, elcmcntatiua quid habet iri fc cffemialJr 1JI NONA PARS ter &fubftatiahter?Et diccndu cft,ipfa habet Tuos corree latiuos,cum quibus eft, & ex quibus agit ia dementatis, videl. in lapide, flani ma,planta & animalibus. Per tertia fpeciem quxritur, quid eft in alio? Et eft diccndu, quod cft in elementis inftruracncum cum quo ipfaclcmenca agunt in dementatis. Adhuc cft in decem praedicamcn- tis id quod eftj& cft in vegetatiuu Fundamentum. Adhuc cft clementatiua in potentia ignis imago infinitatis & ae- ternitatis Dei in quantum ignis, fi haberet ligna infinita combureret infinite & aeterne ; fed quia non habet , illa potentia remanet in difpofitionctantunij&tft finita dif- ferente infinita materia. Per qujrtimfpeciem quairitur, quid habet in alio? Et cft dicendum, quod habet in fub- ieifto in quo cft,fuam materiam, & luam forraa,& quan- titatem,& q«iitatcm,& fuum motum ,6c huiulinodi; fi- cut in planta «in animali. Perprimam fpeciem regulae D. quaeritur, eleraentatiua de quo eft? Et eft diccndu n, 2uod eft de fuis principiis piimitiuis in clere en tatiuis po- tis & ex illis principiis, v t ex vnmerfali m ateria & vniucr- fali Forma ficut dementa. Per fecundam fpeciem quae- ritur, elcmentatiua de quo eft? Et cft dicendum , quod cft de fuafpcci fica forma & materi, autcu iplis agat per fuain fpeciem clementado dementata Per tertiam fpe- ciem quaeritur, elemcntatiuacuiuseft?Et cft dicendum, quodfubie&i in quo cft: ficut pars quae cft fui totius jvt patetin planta quae generando dementat aliam placam. Per prima fpeciem reguli E qritur, elcmentatiua quare cft ? Ad quod dicendum eft,q? cft co quia cx elementis cft corepofita. Pet fecunda fpeciem regulx E. quaeritur, elc- men tatiua quate eft ? Ad quod dicendum eft,vr per ipfam dementata fint. Adhuc vt vegctaiiua.fenfitiua &iroagi- natiua ab ea fiuc fundatae, nutriti & geniti. Per pri- mam fpeciem regulae F. quxritur, vtrum clementatiua habeat quantitatem continuam ? Etrefpondendum eft, quod ficrvtfua continua quantitas fit genus ad quanti- tatem indiuiduofum,quaein illis funt lineatae & fubften- tatar. Per fecundam fpeciem quaeritur, vtrum babeat di- feretas quantitates? Et rcfpondendum eft, quod fic: vt in indiuiduis dementatis habentibus differentes quantita- tes in 1 1 DE NOVEM SVBIECTJS. iy> tes in D umero :& quantitas fua eft pun&ualis, eo quia eft ex quatuor elementis coniun&a&conftituta. Per pri- mam fpecicm G. quaeritur, qualis eft fua propria quali- v tas? Et refpondendum eft, quod illa quam habeeper fua propria elementa, ficuc choWra quxeft dementata, cui caliditas eftfuapropiia qualitas. Per fecundam fpcciem legulae G. quaeritur, qualis eft appropriata qualitas ? Ec eft dicendum, quod, ficcitas eft ei appropriata qualitas. Nam a terra recipit liccitatem; &fic de aliis complexie- ttibuspr^rcr caliditatem, fecundum quod a diuerfis reci- pit eas. Per regulam H.quxrirur,elemetatiua per quem modum cofiftitm tempore? Et refpondendum eft, quod Cofiftic in tempore refpc&u nunc in quo eft. Adhuc con- fidit m tempore mediante motu in quo eft, augmen tan- do,alternando lubiedtum in quo eft, ab vno loco in alte- rum mutando; & per regulam C. D. K. Per regulam I. quaeritur, elementatiua vbi eft? Ec refpondendum eft, quod in dementatis: &hocfubiediue; non autem licuc vifus in colorato obie&iue: quoniam nifielementatiue eflet in clemetato,iam qualitates non effent in elemen- tato,aut elfent fine fubie&o, quod eft impoflibilc;vt pa- tet in flamma in qua eft caliditas: & in glacie in qua eft frigiditas, &huiu(modi. Tamen hic dubitat intcllcftus, ▼erum in fphaera ignis fit ficcicas terrae & frigiditas aqux, cum finr de dementaris inferioribus, humiditace refi- ftente&concrarianteficcitaci terr neceflaria: nara iufticia quandoque ftat pro adore (ub- ftan tialii er,& pro reo accidentaliter, & econuerfo, vt pa- fctpereflTe&beneeftcicftecnimin caufis dicit necefti ta- femjfed bene efle contingentiam,& in ifto paflucogno- fcit inrclledus,quodneceflitas no habet legem- iEqua- jitas cft habitus iufticiarrsrqualitas quidem gcneralioi cft ipfaiufticia. Et ideo fecundum quod aequalitas eftdifpur- fa in tranata principiorum > fic debet iufticiadifcurri in podem,vtiamfupradi cofiftit in loco per illu modum quidi&useftin regula H. nam mediante.fubie&o in quo pft iufticia, ipfa cofiftit in loco per accidens. Et hoc fufticiat de fpeciebus loci caufa breuitatis. Per prima fpeciem rcgul* K.quaerituriiufticia quomodo eft??c refpondendum eft,q> eft perillum modu per DE NOVEM SVBIECTIS. 167 perqueafuis principiis colle eft cu mareria & forma Ipecificis ex quibus cft:&cu (Afferentia quq diuidit gene, ralem virtute in multos habicuSj&eftcum proprietate q fpecificat ei talem materia & non alia, & ralem forma & non aliam, vt fit omninpvircusfpecialis. Adhuc eft cum agente qui acquiric ipfam , & eft cum boni tate, quod bo- na eft. Ecficdealiis fine quibus elle non poteft. De prudentia perprincipta dedufta. HOmo fubfiftcs ratione boni tatis, quado ipfa «ft ratio bono cp bonus agat bonum, tuc temporis bonus eft de prudentia habituatusrquadoautendfubhftit ratione bontiatis.tunc temporis eft imprudes. Homo difponcns fua bor. tem cum magnitudine, vt ipfa lit magnaratio bono aj t magnu bonum, prudes eft.Homo antiquus fua prudentia perlcueranddcum-eain caulis, cuillaquid? prudesfubmitk.it prudentias nouas. Prudetiacum potc- ftate poteft, & poteftas cu prudentia eft gubernata & ac- quifita. Prudentia eft habitus fcientix per intelli gere, & fidei per credere. Prudentia primo & principaliter eft ha- bitusperamore:fecundarieauteper timorem: natimor cofequitur amorem. Prudentiaquadocftbona.tuc tem. poris eft virtuofa: quado autem eft mala, tunc eft vitiofa. Prudentia cu veritate eft vera : fedeum fallitatc eftfalfa, Prudentia cum parua poena difponit magnam gloriam. Prndentiadifponit differentias :ledimprudetia cofu fio. nes. Prudentia connc&it virtute cum virtute:fed impru- dentia,vi tiucutn vitio. Prudentia cotradicit ignorantiae quareftfuainimica:&imprudentiac6tradicitintclle ipfj funtaffituatxin principio. Imprudentia autem illa affituationem corrumpit &deftruit. Prudentia difponit medium exiftens proportionaliter inter principium &fi- ncm. Imprudentia autem agit per oppofitum. Homo prudens cum finepetfe&ionisqnjefcir.fed homo impru- dens cu fine imperfectionis, laborat. Prudentia cum ma- Dtduilii ptuden s per prin- cipi*. . %69 .NONA PARS ' joritare bonitatis magnitudinis, eft maior. Imprudentia cum mammate malicix eft maior. Prudentia cum ae- qualibus caufis zqualificac fuosadus: (ed imprudentia cum inxquahbus vult illos coxquare, Prudentia cum maioritate fugat imprudentiam: Imprudentia autem cum minoritate fugat prudentiam. De prudentia per regula* deduEla . Ptdnflt* /^\ Vxritur.vtru prudentia (impliciter (it de genere (cj<* fruden- V^enttx-Et refpondendum eft.quodnon. Naro ho- fuiperre- mo credens veris caufis prudescft. Per primam (pedem gulas. regulx C. quxritur: prudentia quid eft ? Et eft dicendum, quod ip(a eft habitus cum quo prudens ante eligit ma- gnum bonum quam paruum, &ad bonas contingentia* le dtfponit , & a malis fe deuiat & (egregat. Per fecun- dam Ipeciem quxritur: prudentia quid habet in fecoeC , fentialc? cui refpondendum eft, quod habet fuoscorrcla- tiuos,(ine quibus prudens agere non poteft. Per terciam fpccicm quxritur: quid eft prudentia in alio ? Et refpon- dendum eft, quod eft in bonitate bQna: fed eft mala in malis, &eft in virtutibus fortis, & in peccatis debilis. Pec ‘ quartam fpeciemquseritur:prudentiaquidhabetin alio! dicendum eft, quod in virtute habet meritum: (edi in pis- cato culpam. Perprimam fpccicm regulx D. prudentia de quo eft? Et refpondendum, quod ipfaeft dephanta- fmatibusqux intelle&us acquirit per diligentiam & ex- perientiam, vcfugiatlaborem,&in fine quiefear. Per fe- cundam fpcciem quxritunprudentiadc quibus cft?Ereft dicendum, quod eft de fuis tiuis & bilibus, qui folum ei competunt. Per tertiam fpcciem quxritur: prudentia cuius eft? Et dicendum eft, quod ipla eft fubic&i in quo eft,ficutcappa cappati. Per primam fpeciem regulx E. quxritur: prudentia quareeft? Et refcpdendum eft, q> eft «o quod ex fuis tiuis & bilibus (pecincis cofti tuta eft. Pec dam fpedem quxritur, prudentia quare eft? Et refpon- dendum eft, quod ip(a eft propter ytilitatem prudentis, Tt cum ipfa acquirat quietem. Per primam fpeciem re- gulx E.quxritur.decQntinuaquantirateprudcntiz? Ad quod refpondendum eft, quod prudentia in quantum eft habitu§, habet fic continuam quantiutcra: ficut cappa cappati, DE NOVEM SVfilECTIS. id* • eappati. Per fecunda fpeciemquxri turde difcretaquaci- , titatc prudentiae? Etrefpondenduiu cft, quod ipfa habec difcrecam quantitatem ratione differentia: fuorura cot- iciatiuorum. Per prima fpecicm regulx G quaritur.dc prudentia, quae eft fua propiia partio & qualitas ? Cui re- spondendum cft, quod eft prouidentia. Per fecundant Ipccic quxrnur,quuecftappropriata qualitas prudentia? • Et refpondendum cft, quod eft bonitas in bonis , &mali- ciarin malis. Per regulam H quaeritur de tempore pru- dentiae? Et refpondendum eft, per regulas G.D.K. Nam illae Cguificant modu quo prudentia confiftic iu tempo- re per hoc quod eft, & perca de quibus eft-, & per modum quem habet iu tempore, quando prudens vtitur pruden- lia in tempore. Queritur per regulam I. prodentia vbi cft?Etrcfpondenduincft,quod in regulis C-P-K. extra quas in fubie&o cfle nequaquam poteft. Adhuc eft in fa&is prudentis cum quibus ipfe prudenter agit. Per pri- mam regulam K. quaeritur, prudentia quomodo eft ? Et refpondendum cft, quod ipfa cft per illum modum quem prudens habet , caufando ea, & colligendo fimiiitudu nes principiorum & regularum exquibuseft. Pcrfccun- dara regulam K. quatitur, prudentia cum quo eft? Ad quod refpondendum eft, quod ipfa cft cum prouidentia, diligentia ,fcientiaaur credulitate, difpofitionc 8i pro- portione, fi ne quibus cfle non poteft. De fortitudine fer principia dedutta. FOrtitudo lub ratione bonitatis nutritur, coloratur Sc &e fati» difponitur,&pioportionatur & couditionatur. For- tud»»* titudocum magnitudine bonitatis,magnirucfmi*, dura perfrin, tioniSj&c. exceptis contrarictatc & minoiitate,eft im- <*pi*dem pugnabilis&dcfenfibilis. Fortitudo antiquata cum du- d»tt*. ratione bonitatis, magnitudiuis fibi fiibinittit fortitudi- nes nouas. Fortitudo cum poteftate bonitatis, magnitu- oiJ,&c.oihnia poteft. Fortitudo fortior eft eumintelli- gete quam cum credere. Fortitudo fortiorefteum amo- rc quam cum timorcifine fortitudine nulla virtus eft for- tis. Fortitudo cum vcricatecaufataudaciat» & visoria* Fortitudo cum delectatione facit liomincm nugnani* 170 ’ , noKa pars mum. fortitudo cum aliis virtutibus diucrfificat altos fuos. Fortitudo cum maiore viitute maiorem concor- dandam habet. Fortitudo in peccatis ellhabitus pnua- tiuus. Fortitudo habctprincipiafpecifica.vt adhislpeci- ficos haberepoftit. Fortitudo eft medium exiftensmcec virtutem & virtutem. Fortitudocum fine vlrimocaufat audaciam & vidroriam. Fortitudo maior cft perca quae funt fubftantialia.quam per ea quae funt accidentalia. Fortitudo cft fortior cum caufis aequalibus, quam cum inxqualibus. Fortitudo minor efteuin maiori vitio, & etiam cft pugnabili<,& deui ncibilis cum illo. De forti- tudine fer regu- lat dedu- De fortitudine per regulas dedutta. VTrum fortitudo fit fortior per prolpcritates quam per aduerfitates ? Et rcfpondcndum eft.quodfic. Cum profperirate enim pugnat cum acritate & amore. Cum aductfirate autem pugnat cum patientia & timo- re. Quxritur per primani Ipeciem regulae C. fortitudo quideft? Et rdpondendum eft,quodcfthabitus ponens fortificabilia contra vitia. Per fecundam fpccicm quae- ritur,fortitudo,quid habet in tc fibi cocilentiale ? Et re- condendum cft, quod ip(a habet fuos correlatiuos, cum quibus cft habitus. Per tertiam fpetiem quaeritur, quid eft fortitudo in alio? ad quod dicendum eft.quod ipfa cft in bonitate bona & magna in magnitudine: nam vna virtus peraccidens eft habitusalcerius virtutis. Per quar- tam fpeciem quaeritur, quid habet in alio? Et refponden- dumeft.quodhabctin bonitate bonum a tek Temperantia per (uuma&umeftfcibilis. Tempc- rantia eft amabilis in verbis, & inexpenfis Sc ininenfa. Temperantia eft illa virtus quae frequentius eft necelfa- ria. Tempcrantiacumvcritatceaulata• De temperantia per regulas dedutta. Detem - -w rTrucerapcrantiafitneccflariaomnibus virtutibus?' ferant!* y 'p t refp0ndcndu cft,q> fic : vr virtutes habeant aftus fer regu- teperaros. Per prima fpecic regulae C. quxritur quid eft l*t dedit- teperatuia? Rcfpondcndum eft, q> eft illa virtus, cum qiti homo habet aiftus teperatos. Per fecunda fpccie regni* C.quxriiur.tcmpcratia quidhabetin (c cbcllentialitcr? Ad qUod recondendum eft, quod ipfa habet fuos corre- iatiuos, fine quibus efle non poteft, cum quibus eft habi- tus fubic&i in quo eft. Per tertiatp fpecic quxritur, terna perati tia quid eft in alioJEtrefpondendum eft, quod ipfa eft in agente menfura ,qui cum ea menfurat a&usfuos temperatos. Per quartam fpeciem quxritur, temperan- tia quid eft inalioj Cui refpondendum eft, quod ipfa ha- bet in principiis atftum fuum,&in iufticiaiuftum,&pra- dentiaptudcntcm,$an fortitudine fortem. Perprimam (pedent ifPir - v bE w' rw* NOVEM SVBIECTIS. ajj /pedem regula: O. quxritur.tcmperantiade quocft? Ad quod refpondendum eft, quod ipfa cft de fimihtudini- bus aduumanimx, videlicet de limilitudinibusintelli- gendi,diligendi& recolendi. Per fecunda fpeciem qux- ruur, temperantia de quo eft? Ad quod rcfpodtiendum cft,quodipfaeftdeadibustdnpcratisimaginatiue,fen- fttiue,infubiedoinquoeft. Per tertiam fpeciem quaeri- tur, temperantia cuius eft? Ad quod dicendum eft, quod ipfaeftfubiedi cuius eft habitus. Per primam fpeciem regulx E. quxritur, temperantia quare eft? Cui dicen- dum eft, quod ipfa cft. Nam caufata eft per temperatum ratiocinari, imaginari, (entire. Per fecundam fpeciem quxritur, temperantia quare eft? Et refpondendum eft, quod ipfa cft, vt fubiedum in quocft, habeat peream a. dus temperatos. Per primam fpeciem regulx F. quxri- tur, temperantia quanta cftdifcrete? Ad quod refpon- dendum eft, quod ipfa habet quantitatem diferetam , cu qua crefcit &decrefcitfuos adtus. Perprimam fpeciem regulx G. quxritur, qux eft propria qualitas rem peran- tix? Ad quod refpondendum cft, quod eftabftinenria. Per fecundam fpeciem quxritur, qux eft qualitas appro- priata temperantix ? Et refpondendum eft, quod eft bo- nitas,magnitudo, xqualitas&iufticia. Per regulam quxritur, quando temperantia confiftit in tempore ? Ad quod dicendum eft, quod ipfa confiftit per illum modii per quem fubiedum in quo eft conliftit in illo, tempe- rantia exiftente habitu habet fubiedum fuos adus cum illa. Per regulam Lquxritur, temperantia vbi eft ?Etre- fpondetidum cft, q, cft in fubicdo inquo cfbficutcappa in cappato,vef efficiens in cffedu» Perprimam regulam K. quxritur, temperantia quomodo eft ? Ad quod re- fpondendum eft, quod ipfa eft per illum modu per quem homo cum adibus fuperiorum potentiarum fecundum iOtelligerc,diligere&recolere,tcraperatadusinferioru potentiarum, videlicet imaginari, affari, comedere, &c. Et hoc fignatur per regulam C. D.K. Per fecundam re- gulam K. quxritur , temperantiacum quo eft ? Ad quod refpondendum eft, quod ipfa cft cum iufticia, pruden- tia, &c* ^ if* Ili Ili i V} i rV pf »74 I S- r i •■ ■, ; rlMr >TON A I* AUS fide per principia dcdutta. ■&1* Ve fide T)Er analogia oportet nos difcurrereiftud capitula ,▼! perprin - ■*■ videamus per quem modii fides eftfuperius.&intelle- &us inferius-, & primo per bonitatem rquouiaintelledu* guflA non poteft tantum obiedtafe Deum quantumtpreobie- dlabilis cftjideo dmina bonitas cft ratio Deo quod prse- ponat fe intclle&ui humano, obie&ado & crcdendoihoc quidem in:elligensbonueft,&tuc temporis intcHcdlus obiedtacDcuin credendo ipiumefle vnum infinitum & £eternucicatovem,faIuatorcra, &huiufmodi. Et hocin- telle&us facit fuprafuam naturam ,& talem obiedhonf dicimus eflcfandtam fidem admirabilem & bona Deus ' f eftmagnum obicdlum, & Acttndam fuam magnitudine ' intclle&us non poteft ipfum naturaliter obie&arc: id- circo Deusmagnificatintellcdlum,vt magnifice agat fu- pra fuam natuiam fim plici ter credcndo;& fic fides a(cen- dit fupcriDtelledumrfieut oleum afcenditfupcraquan». Nam quando intelle&us attingit Deum eftevnuiqcunt fide, credit magis effe vnum quam cumintelligereintel- ligat ipfum efle vnumiintelle&us enim altior cft per ma- f gnitudinem cum credere abfq; labore, quam cu intclli- gerecum labore. Fides durat perdurationema Deo da* tam,intelligere aurem durat per feientiam acquifitami ’ ( vndcparetquodfides eftfuperiusjfedintclledluscftinfo- rius: & quando homo fide habituatus, peccat per auari* ciam.autiuxuriamj&c. Fides durat in fubie&ofubpor- tione.&cum difformitare. Namfubiedtumnonrcftdi- fpofitumcumiufticia>prudentia,&c. Sicut afinus qui n5 eftdifpofituSyVtfericofitindutus. Prima eaufa plus po- teft quam lecundaria,& quando fecunda poteft cum pri- ma, tunc poteft fupra fcipfam. Quapropter intelleftus poteft per primam caufam credere ineam; fed quod po- , teftper (e, eftiBtelligcre Deum &adiuuamc tamen cre- dere ad fuum intelligere: ficut dixit Efaias: Nificrcdide- ritis ,non intclligetis. Sicut aliquis homo quinoncrae Philofophus,&in pofterum fuit Philofophus, & dum n& erat Philofophus,ciedebat Deum efle; fed cum fuitPhi- Iofophus,imcllcxitDeumcllc.Et tuncintelle&us a£ceo- die '* h " < j. j . . . U i tiE NOVEM SVBlECT'*. 17/ ditad illum gradum inteliigcndo, in quo erat creden- do. Veruntamen uoo dico quod propter hoc fides de- fruatur: led quodipfa afeendit in altiorem gradum ob* • iedandoyplus credendo Deum efle, quam lutelligendo iplum efle : ficut oleum in vaft in quo cfl fupra aquam : Et qui adderet plus dcaquaprxdido vafi, aqua quidem, afccnderct ad illum locum in quo erat oleum •, Et dein- de oleum alccndcrct in altiorem locum in quo nou erat. Deus cfl intclligibilis.per luam naturam. Etipfecaufat quod intelledus humanus intelligat multum per natu- ram,Deo habituante illum de fide,vt ipfe cum fide adiu- UCteumadintelligendum. Intelledus enim plus potefl ileendere adptimum intclligibile, videl. ad Deum cum duobus habitibus, quam cum vno tantum:ficut ipfe plus potefl cum prudentia & fortitudine, quam cu prudentia taatutquadointelledusintelligitobiedumpnmu, fides difpoflitipfumintcilcduadinrelligcndfi. Sicut charitas difponit voluntatem ad amandum obiedum primum. £c ficut voluntas rton poflet amare obiedum primum fidecharitate :fic intelledus noti potefl intelligctecb- lcdum primum fine fide. Vnde patet, quod ficut cha- tiiasnon corrumpitur, quando Voluutas amat primum obiedum: fie fides non dcftruitut, quando intelledus intclligit primum obiedum. Nam potentia non con- tradicit fua: dilpoficioni communi : Per illam enim v- fccndit & fortificatur. Fides efl virtus exiftens habitui ininrcllcdu: alioquin fides nonpoflec efle virtus,nc* que habitus : ficUt charitas qux non poflet efle habi- tus, nili voluntas cfletei fiubiedum. Et ideo ficut cha- ritas facit afeeudere Voluntatem ad amandum obic- ftum virtUofe : fle fides facit afeendere intcllcdum ad intelligendum obiedum virtuolc. Fides cum veri- tate cfl habitus intelledus : & ideo quando intelli- git obiedum primum cum veritate iplam intclligit. Nam abfque veritate eum intelhgerc nou poulh- Et ideO veritas efl principium fidei & jntcllcdui Commune : Veruntamen fides in veritate efl fupe- rius in credendo , intelledus autem inferius in in* ttiligendo » & ideo quando intelledus alccndit x i7d dicis. Per primam fpeciem regulae C. quzritur, quideftfides? Ad quod refponden- dum cft, quod ipfa cft virtusa Deo data,vt pcripfamcre» damus id quod per eam intelligere non poflumus. Per fecundam fpcciem quaeritur, quid habet fides tu feco- cflentialiter? Et refpondendum cft, quod habet fuos cor» relatiuos cum quibus eft habitus. Pct tertiam fpeciem quzritur, quid eft fides in alio ? Adquod dicendum eft, quod ipfa eft habitus in intelledlu , exiftens fupra habi- tum quem iplc habet per feientiam ,vt apparet per gu- ftum guftantcm vinum dolii quoiudicat quale eftipiutn vinum guftatum. Sed quod poflibile cft vinum alterari in alio tempore: ideo intclle' ‘ V ' ' t ‘4 tS4 NONA PARS memoria poffit leuare fuum recolere iri tempore necef* fitaciSjConfulcnriojadinuando, confortando. Confulen- do intellcdui fuum intelligere, Sc voluntati tuum velle» vt alccndcre poflintad fummum obiedum. Perprimam ipeciem reg^lar F.qu*ritur, lpcs quanta eft continue ? Et eft rcfpondeudum.quod ipfdhabet quantitatem magna & continuam. Officium enim magnum habet confolan- do,cont*onan(!o&elcuando alus potentias ad fummum obiedum: fua quidem quantitas indiuifibilis eft, cum non(itpundua!is,neq;linealis. Per fecundam fpccietn F.quoemurdequaniiratedifcrctafpei? Ad quod refpon- dc.iduineft,quodipla habet quantitatem difetetam re- fpcdu tuorum co> relatiuorum.cum quibus habet difte- tcu' ias, cum quibus crefcit aut decrefcit ad placitum a- dus fuos. Per primam (pecicm regul* G. quaeritur, qu* eft propria qualitas fpei ? Et rcfpondendum eft, quod eft fperarc. Nam (perate non competit mii fpei tantum. Per fecundam fpeciem quxtitur,qu* eft appropriata quali- tas fpet ? Ad quod dicendum eft, quod bonitas, magni- tudo & huiufrnodi. Per regulam H quscritur de tem po- te fpei ? Et eft rc(pondendum,quod eft in tempore: habi- tus enim nouuscft,& dependet a praeteritis. Et eft in tem- pore pr*(enn,eoquiaipfaeft;adhucquia habctfuum a- dum &ambic tempus futurum: narfj illud fperat. Et hoc perregulam C.D.K. fignatum eft. Etimftopafiucognp- lcitintellcdus,quod (pes in tempore valde magnusha- bitus eft. Per regulam I. quaeritur, vbi habec fpes adum fuum? Et refpondcndu eft, quod ipfa habet illum in rot- moria recoli bilitatem, extra quam non poteft habere il- lum Nam extra recolibilitatem memori* obliuiQeftha- bitus priuatiuus. Et hoc per regulam C. D.K. fignatum eft. Per primam regulam K quserirurjpes quomodo eft, & quomodo corrumpitur? Ad quod dicendum eft, quod ipfa eft per modum quem habet memori a, difponendo adum fuum cum principiis & cum aliis virtutibus : ficut homo in tempore neceflitatis,quado fe non poteftadiu- uarecurafuis virtutibus, adiuuatfecu bonitate Dei, &c. Etfimilitcrcum mifericordia&cum charitatcDci,&hu- iufmodi.Sua veto dcftrudio cft,quado in lubicdo in quo DE NOVEM SVBIEQTIS. ' itf jsfl.eucnit peccatu quod malum cft, & contra mifcricor- diam & c hamate Dei, ratione cuius peccator priuatafpe 'cadit m defperatione. Per fecunda regulam K.quacritur, (pes cum quo eft? Ad quod refpondendum cft, q? ipfa cft cum difpohtionefubiefti in quo eft;& cu habitibus prin- cipiorum & virtutum-, & maxime cum fummo agente qui iplam Ipeciem caufat,& fubiedu ex ea habituat & induit. De charitate fer principia deduEla. CHAritas cft habitus voluntatis; & charitas ratione charitm fu* bonitati* eleuat voluntatem adamandum diui- ftrpnn- nam bonitatem plus quam femetipfiun. Charitas ratio, aptade» ne fu* magnitudinis omnia bona facit coraunia. Cha-' dmtla. litas cum lua duratione facit durarc,2marc cura bonita- te, magnitudine, &c. Voluntascum poiTc charitatis vin- cit omnia. Cbaiitas cum magnaduratione difponit in- tellc&um ad intclligcndu fummum intelligibiic. Quo- niam Deus cft fumme amabilis: ideo voluntas cum cha- ritate eleuat fuum amare ad diligendum plus Deum qua fcmctipfam. Quoniam Deus elt per (e amabilis & non per Ce credibilis, neque fperabilis, in quantum cft dele: ideo charitas cft altior virtus quam aliae virtutes. Chari- ras cum veritate viuitj&ctiam vincitimaginabilia & fcn- fibilia. Charitas in omnibus inuenic delegationem. Charitas non diftinguic inter proprium & commune. Charitas ad verum bonum ^concordantem finem re- ducit omnia. Charitas non inuenit contrarium. Vo- luntas percharitatem cft prius in amore :& per velle cft pofterius in illo. Charitas cft mediuexiftens inter ami. cum &fuum amatum. Charitas in omnibus quicfcit. Il- la lex cum qua charitaseft maior, cft & verior quam ali. qua alia lex. Charitas omnia bona coaequat. Charitas cutn minorit ate cft infirma. De charitate per regulat deduUa. /^V Varrirur.vmim charitas fichabitus voluntatis? Et Charitae V^jrcfpondendum cft, quod fic: vt volutatas cum ch.i. perregu* ritate poftic plus Deum dihgcrc quam feipfam. Et la* dedit* proximum tantum quantum feipfam. Per primam S*. t *s 6 V NONA. PARS Ipeciem tegulx C.quxritur,quid eft charitas? Et rtfjioh-' dcndum eft>q?charitas eft illa virtus, cum qua voluntas alcenduaddiligedum Deum & proximum luu lapra lui pofle naturale. Per fecundam Ipecicm quxritur, chari- tas quidhabenn le (ibicoelfimtialc? Et relpondendum eft , quod fuas fpecificas relationes cum quibus eft lptci* ficata virens. Per tertia Ipecicm quxrirur, ouideftcharn tasin alio? Adquoddtcendum eft,quod ipla eft in boni, tate bona, in magnitudine magna, & in omnibus virtuti» bus imperatrix & gubernatrix. Per quartam fpecieni quxriiur.quid habec charitas in alio ? bc relpondendum eft, quod ipla habet in omnibus quicquid vuir. Perpri- mam Ipeciem reguIxD. quxrirur, charitas de quo eft? Dicendum eft, quod ipfa eft de fcipfa,co quod creati eft. Perfecundam Ipeciem quxritur.charitasdequoeft? Cui dicendum eft, quod ipfa eft de limilitudinibuscdr- relatiuoru voluntatis , de quibus in fuo capitulo locuti fumus. Per tertiam fpecicm quaeritur, charitascuiuseft? Ad quod relpondendum eft, quod eftvolunratis: nani fuus habitus dft. Per primam Ipeciem regulx E. quxri- tur, charitas quare eft? Et eft relpondendum, quod ipfit eft, quod efFc&us Dei eft. Per fecundam Ipecicm quxr& tur, charitas quare eft ? Et relpondendum eft, quod ipfa eft, vt voluntas poftit amare Deum fuperfuis viribus; Si etiam fuum amicum & fuum inimicum. Et in ifto palfii cognolcitintellerftus, quare charitas eft altior virtuS. Pet primam fpecicm regulx F. quaeritur, de quantitate con- tinua charitatis ? Ad quod refpondendum eft , quod ipla habet admirabilem quantitatem, eo quod voluntas cum ipfa diligit Deum, & fuum artniutn &fuum inimicum. Per fecundam Ipecifi queritur de quantitate difcretacha- ritatis? Et refpondendum eft, quod ipla habet quantitati! diierctam ratione differentix fuorum correlatiuotum^ eum quibus crelcic aut dectelcit ad placitum fuuma&u* fua quantitate continua exiftente fine diuifionc, &ao- fmentationo, & diminurione. Charitas enim non eft abitus pun&ualis , neq; linealis. Per primam Ipeciem Tegulx G.quxritur, qux eft propria qualitas charitatis ? Bt relpondendum eft , quod eft litum Ipccificura amare* Pes DE NOVEM SVBIBGTIl a*7 Per fecundam (peciem quxritur, qu* eft appropriata qualitas ch ari catis 5 Ad quod refpondcodumeft, quod bonitas, &c. Nam bona eft,&c.Nain iufta eft, &c. Per re- gula H qugeritur de tempore charitatis: Cui rdponden- duin eft per tectiam ipecicm regula: C. quod ipfa eft in il* lo fine luccellione, eo quod fi abitus Ipiruualis eft, fcd eft in fucccfliouc mediante fubic&o m quo cft,& irrquo in- fluit & refluit altusfuos, mutando obiedlaj&Loc per re- gulam C. D.K. Agnatum eft. Per regulam 1. quaeritur, charitas vbieft? Errt(pondcndum eft, quod ipfa eft io fubic&o habituatiue,& in obielio obic&iue. Ec hoc per regulam C. D.K. Agnatum eft. Per primam tegulam K. quxritur , charitas quomodo eft ? Et relpondendum eft, quod eft per illum modum, perquem eft Amiluudocol- lelia a voluntate dedulba per principia , exceptis contra* rictate & minoritate: & etiam eft in (peciebus regula* rum (ubftentata, Deo exiftente fua caufa & voluntate exiftente fuoobiclbo cum difpoAtionc Ane peccato. Per fecundam regulam K/quxritur, charitas cum quo eft? Ad quod refpOndendum eft, quod eft cum agente, vi- delicet cum Deo qui eft fua caufa ;& cum fua voluntate qux eft fuura Albuelium ; & eft cum principiis & regu- lis Aio modo, & cum aliis virtutibus , fine quibus cifi» non poteft. De patientia per principia AeduEt*. QVoniam patientia efthabitus voluntatis: ideovo- lunrascum bonitate fuxpatientix vincit luam mi t ia per Jiciam. Voluntas cum magnitudine patienti* vincit priunput iram. Patientia cum duratione durarcontra impatien- dt^Luil^ »iam. Patientia cum poteftate charitatis & humilitatis omnia vincit. Patientiacu deliberationeintelledlus ori- tur, viui t & nutritur. Patientia cii charitate eft de genere kuinilitaris. Patientia fub charitate eft maior virtus qua fub aliqua alia virtute. Contra veram patientiam nulla ira ftare poteft. Patientia cum paflionc acquirit. Jxticii &delc* V patientia vitium? Etrefpondeodum eft, quod lic, eo I,,,norl . quod patientia eft habitus politiuus:impatiencia autem tat' 1tiuauuus Enn ifto pallu coguofcit intelledus per qud e,it, t modum homo peccat. Per pnmam fpecicm rcguheC. tn ftrt' qu-ericut, quid eft patientia ? Ad quod dicendum eft, tHU’ quod eft virtus , quae mouet voluntatem ad eligendum pjihones fuper viribus fuis. Per fecundam lpeciem q tuentur, quid habet in le patientia cocflcntialitcr? Ad quod dicendum eft, quod habet fimilitudines patiiuat principiorum cum quibus patitur. Per tertiam lpeciem quaeritur , patientia quid eft in alio? Et rcfpondendum elt, quod ipfa eft habitus vinccn* & pacificas duos homi- nes mter fe litigantes. Eteftin prouidentiaconfolata, quando aliter fadhim fenon poteft habere. Per quarta fpeciem qu?ritut,quid habet patientia in alio?Et refpdrt- dendum eft, quod ipfa habet in voluntate adionem prt prius:& voluntas in feipfa perpofterius. Perprimam fpc- cicm ic^ulac D. cjuapriiur}paticDtiAdc ejuo eft? Ht rclpon» . dendum eft, quod ipfa eft de fuis bilibus fpecificis cum quibus eft fpecifica virtus. Per tertiam fpeciem quseritur* v patientia cuius eft? Cui relpondcndum eft, quod ipu eft voluntatis quae cum ea fummittit fe ad paifiones. Per primam fpeciem regulae E quxri tur, patientia quare eft* Et refpondendumeft, quodipfaeft: nam charitas , pru- dentia, iufticia, fortitudo & humilitas caufant illam itl difpolita &proportionata voluntate, fubmittendo eam alteri voluntati. Per fecundam fpeciem quaeritur, pati- entia quare eft? Ad quod eft dicendum, quod vtintelle- £tus& voluntas habeant deliberationem continuam, eligendo vtilia. Perprimam fpecicm regulae F.quaeritur, 9 DE NOVEM SVBIECTJS. ' \ dequantitatc continua patientis? Et rcfpondendum eft, quodipla habet continuam quantitatem, eo quod non eft habitus pundualis, neque linealis, neque diuifibilis. Pet fecundam (pecicm quaeritur , de quantitate difcrcr* patientis? Ad quod rcfpondendum elt,quodipfa habeat quantitatem difcretaro.Namtex pluribus paflionibuseft. Per primam fpcciem regulx G.quxritur,qux eft propria qualitas patientis? Etrelpondcndum eft, quod paftibi- , litas. Nam ipfalblipaticntixcompeticproprictpervir- tutem enim patientis patiens patitur. Per fecunda (pe- ciem qusritur, qux eft appropriata qualitas patientis? \ Et rcfpondendum eft , quod bonitas , magnitudo, && vidoria,iufticia,&c. Per regulam Hquxritur,dc tem- pore patientis ? Ad quod relpondcndura eft per tertiam fpcciem regulx C. quod iplaeftin tempore nona. Et per quantam (pecicm eiufdem eft in illo fucceftiue, ip(a exi- ftentein vno tempore fub vnapaffione, & in alio tempo- re dub alia: & (ic de aliis fecundum quod per regulam C. D.K. (ignarum eft. Per regulam I. qusritur, de loco pa- tientis? Et rcfpondendum eft, quod fua locafunt bilita- tes principiorum ,vtcumipfis & in iplisfitfpecifica vir- tus ftuc habitus: & hoc per regulam C.D.K fignatum eft, / Perprimam regulam K. qusritur, patientia quomodo eft? Et rcfpondendum eft,quod ipfaeft per illum modum perquem colledtaeft exbilibus principiorum in tampo- rc ncccflitacis cura deliberatione, vc ira & impatientia non oriatur. Et hoc per regulam C.D.K. lignatum eft. Per fecundaro regulam K. qusritur, patientia cum quo . , eft? Et refpondendum eft, quod ipfaeft ciim delibera- . * tione intclledus & voluntatisi&eftcum vidoria boni- tatis & magnitudinis, &c. excepta contrarietate. Et «ft cum aliis virtutibus, cum quibus eft conexa , frac quibus cftenonpotcft. De pietate per principia dednCia, VOlun^as cum bonitate pietatis fe difpouit ad ha- De pie - ' benduin dolorem de languore proximi fui. Magni- tat e per tudo pietatis mouct voluntatem ad habendum dolorem printipia magnum dc aducrfhatibus fui amici 3c etiam inimici. dU*8a> •r • ■"< tidMA t»A Zi ' Pictas durat cura charitate}hurailitate, patientia ic rrtafl- fuctudinc. Voluntas cu potcftatc pietatis poteft caufare in corde fufpiria; & in oculis lachrymas & flerusj& in ani- ma tufticiam. Intelledhis intelligit quod figna pictatif , funt charitas, humilitas, patientia, manfuetudo/ufpiria & fictus. Pietas eft amabilis, co quod cura ipfavoluntas deftruitfuam crudelitatem. Pietas cum charitatc.humi- litate, &c.oftcnditfccfle virtutem. Vera pietas eft vera medicina voluntatis. Voluntas cum pietate putat quod fuus languor & fua trifticia fint fua gloria & fua delega- tio. Pietasmcdiantehabitucbaritatisnondiftingait in- ter proprium &comune. Homo pius cum pietate con- cordat & pacificat ini micos. Pictas cum charirate & hu- militate, & patientia &manfuetudine,c6tradicit impie- tati, quz eft fua inimica. Pietas eftprincipiumforroale* humile:fufpiria & fictus funt fua matctia;& a&us eft fuus < finis. Pietasin medio charhatiscSfiftit. Pictas fine a&a non quiefeir. Etinifto pafrucognofcicintelle&us,quod voluntas cu pietate fcdele&at: quando pius dolet,& flet, & fu (pira t. Illa lex cum qua m aior pictas poteft haberi, oportet quod fitvera. Homo pius languores fuos coat- " . quat cum languoribus proximi fui. Pietas cum minori- bus (ignis oftendit (cede minorem. De pietate per regulas de du Eia 4 VTrum charitas fit habitus pietatis? Et felpondetl- dum eft, quod fic Ratio huius eft, quod charitas ra. tAtefer tione fummi obiefti eft prius:piet as autem ratione obiC- re^uLu fti inferioris eft pofterius. Per primam fpeeiem regul* dtdufl*. q quaeritur, quid eft pietas? Ad quod dicendum cft,qUod ipfa eft virtus, cum qua voluntas monet (e ad habendam dolorem de languoribus proximi fui. Perfecundamfpe- ci6C.quaeritur,quid habet pietas in (ecoeftentiiliter? Et eft dicendu, quod ipfa haberfuos correlatiuos, cum qui- bus eftfpecialis virtus. Per tertia fpeciem queritur, quid >. eft pietas in alio ?Etre(pondenduroeft,quodip(aeftvir- tus fignificatain filis fignificatiuis,videlicet in charitate, humilitate, patientia, manfuetudine,fu(Jfiriis, fletibus, & huiulmodi: ficut vinum fignatur vendi ratione rami exi- ftentis coram taberna. Per quartani (pecicm qtraeri- tur, bfe NOVEM $VBIECT?$. \$t Wr, quid habet pictas in alio ? Et refpDndchdum eft* quod habet fua ligria in homine pio , ficut impictasha- bet fiia figna in homine impio. Per primam (pecient teguli D. quatitur, de qimeftpictas ? Et recondendum eft,quod ipla eft de feipfa,eo miod cft habitus aequi fitus. Per tccundam fpecicm quxrimr, dc quo cft pictas? Et re- fportdendurft cft, quod ipfa eft ex illa matena (ignara poc iua figna. Per ternam fpecicm quarritur,pictas cuius cft? Et relpodendum eft, quod ipla eft lubic trifticia. Nam ttifticia eft forma fcomunis:& fic dccharirate, humilitate, & lic.de aliis fuis figni j. Per rcguldm H.qusCritur,dc tempore pietatis ? Ec >elpondcndum cft per tertiam regula C.quodipla cftin tempore, quando per fua figna cft (ignificata,& fic de alii* C.D.K. lignatis. Per regula I.quxtitur, de loco pietatis £ Et- eft refpondendum,q>pictas cftin homine pios & eft ix* bmnibus illis figuis cum quibus cft lignata. Per prima re- gula K.qulritur, pictas quomodo cft? Ad quod eft dicen- aum,q> ipfa cft per illum modum quem habet homo pius ad acquircdum illam cumcharicate, humilitate, patien- tia &maufuetudine, &c. Per lecunda regulam K. pietas tum quoeft? Cui reipondendilm eft, quod ipfa eft cufuis fignisificUt faber cum fuis inftrumccis, videl.cuiiiforna- Cc,ineudc,martello,forcipibuS,&:c. Diximus dc nouert» Virtutibus: & ficut diximiis dcipfisperprindpia 6c regu- las: fic poteft dici de titiiscorir ariiSeis.videl dciniuria* Imprudentia, debilitate cordis, tempetatia, infidelitate* ’ dejeratione, crudelitate, in^aticncia, impietate, T * , V ' i9t < NON $ PARS De auaricia per princtpia dcduttd. De aua - A Vaticia cura fuamalicia impedit boniutem, quanto magjs habet, tanto magis appetit babete.Horao auarusnon^oxquatmam auaricia confi- Vi DE NOVEM SVBIECTIS. aj>? . ftit in extremis. Minor auaricianiinorafignahabct:fi- eut maior maiora habet. De auaricia per regulas dedufta. ’ ' 'Trum auaricia fit generalius peccatum obie&iue? De aua- Etrefpondendum clt,qoj8d fic: quod plura &diuer- neta fer fa obie&at & appetit. Per primam lpcciem regulae C. regulat quaeritur, quid eft auaricia? Er refpondcndum eft,quod dedttSa- auaricia cft peccatum , quod deuiat bona a fine ad quem ipfa funt. Per fecundam lpcciem quaeritur, quid auaricia habetinfecoelfentialiter? Et rclpondendum eft, quod habet corrclatiuos priuatiuos : ficut largitas 'habet Tuos pofitiuos. Per tertiam fpeciem quaeritur, quid cftauari- ciain alio? Et respondendum eft,quodipfaeftin homine auaro habitus priuatiuus, cum quofibimet caufat pau- pertatem,& trifticiatn, & laborem: ficilt homo cappatus nimia Sc magna cappa caufat fibimet radiem & laborem. Homo auarus habitu priuato habituatus,in fuis diuitiis, neque inaliishabet requiemded potius laborem &an- guftiam. Perprimam fpccicm regulat D. quaerirur,aua- ricia dequoclt?Ecrefpondendumeft, quod ipfa cft de ieipla : non enim habet naturam, neque eft creatura, | eo quod cft peccatum , neque cft virtus. Per fecundam lpcciem quaeritur, auaricia de quo cft? Et refponden- dum cft, quod ipfa cft ezdcftftu morali hominis: fi- cut furditas ex defe&u natura' : nam ficut furditas eft \ habitus priuatiuus contra habitum pofitiuum auditur fic auarus eft contra habirum pofitiuum largitatis ; & Vv iniftopaflii cogqbfcit intelle&us , dc quo eftpeccatum. Per tettiam lpcciem quaeritur, cuius eft auaricia? Efrre- fpondendum eft, quod eft hominis auariificuc cappa cap- pari. Per primam fpeciem regulat E. quaeritur, quarccft > ’ ' auaricia ? Et refpondctidum cft , quodillaeft j quodho- mo non vult habere largitatem : ficut nuditas hominis cft,quodhoroo indutus non eft. Per fecundam fpccicm quaeritur, auaricia quate eft ? Et refpondcndum cft , vt homo non habeat largitatem,neqncrequiem in fuis bo- his. Per primam fpccicm regula; F. quaeritur , de quan- titate continua auarieiae?Et cft rcfpon dendum, quod ipfit T } « N *vr » ‘*^4 NONA PARS tabet quantitatem continuam: nam habitus continuus eftjficutcappacappati. Pet fecundam fpeciem quxritur, de quan ticatc dilcreta auaricia: ? Cui dicendum cft, quod i ipfa habet quantitatem difcretam,vt ipfa pofli t augere diminuereadusfuosadplacitum. Per primam fpecicm regula: G. qusritur,qux cftpropria qualitas auaricix? Ad quod cft dicendu,quod cft infaturabilitas; & in ifto pafla cognofcit ratelletftus, quod auarus quanto magis habet, tato magis appetit habere. Per fecundam fpecicm qux- ritur, quae eft appropriata qualitas auaricix? Et refpon- dedum eft, cft paupertas, labor,trifticia, & huiufm odi. Per regulaH. quaeritur, de tempore auariciae ?Etrefpon- dendum eft, quod homo auarus eft in tempore de auari* ciahabituatus, habens dolorem de prxteritis, cogitanda! quod plura pocuiflet acquirere & laborat in tepore prx- fenti cum bonis,&: habet dolore, quia non vtitur futuris. Et hoc per regulam C.D.K.figtiatum eft. Per regulam!, quaeritur, auaricia vbi eft ? Et cft refpondendum, quod ipfa eft in habitibus priuatiuis, cum quibus eft lignata & figurata, videlicet in malicia,iniuria, mendacio, in- conftantia , & huiufmodi. Et hoc per regulam C. D. K. lignatum eft. Per primam regulam K.quxritur, aua- ricia quomodo eft ? Et cft dicendum, quod ipfa eft pec modum nolcudi, videlicet quia voluntas non vult habe, xelargitatem. Pec fecundam regulam K.quxritur.aua- ricia cura quo eft? Et eft refpodendum, quod ipfa eft cum potentiis inferioribus contra fupetiores, videlicet cum imaginatiua, fcnfitiua, contra in tclle£him amatiuam & rccolitiuam j qux quidem fcipfas difformanteura auari» .■}. / cia*bonorumfenfibilium&imaginabilium. / ' JD e gula fer principia dedufta . DeguU T T Omo gulofus cum nimia comeftione & potatione perprtn- 1 i facit fibi malum: & tamen credit bene facere, Ho- mo gulofus cum magnitudine magnificat fuuni malum. Labores hominis gulofi plus durant quam fux delega- tiones. Gulofus cum poteftate gula: non poteft contra gulam. Gula cft peccatum, quod difponitimcllc&um ; ■ ad1 perprtn tipta de dttSa. / DE NOVEM ^VBIECTIS. z?J ai credendum quod ipfa non fit peccatum. Gula eft peccatum quod difponit voluntatem ad appetendum nimiam comeftionem & potatio nem :ficut fides difpo^ nit in teli edum ad credendum. Gula eft peccatum, quod (impliciter eft contra omnes virtutes. Gula eft ha- bitus mendax. Nam cum i^fa homo decipit femeti- pfum ■, 8i per ipfam ad infitifiitatem & mortem difpo- nitfe. Gulacaufat deledationem inguftu: labores aur tem & dolores in tadu. Gulofus confundit &in tene- ■ brat omnes potentias fuperiotes & inferiores. Gulo- fiis concordat nimiam comeftionem cum nimia pota- tione. Gula contradicit curialitati & fanitati & diui- tiis. Gula ia principio datlxticiam : fed in fine dat tti- fticiam. Gulanonmenfuratcibum>neque potum. Gu- lofus caufa gulae non inuenit requicra. Maiores pro- prietates & deledationes gulofi funt nimia comcftio & ' potatio. Gulofus non menfura£im xquali menfuta: non enim coaequat fuam digeftionem & retentiuam cum fua appetitiua : & homo minus gulofus eft circa (annatem ; qui autem magis gulofus eft circa infirmi- tatem» ' y; De gula per regulas dedxffa. 'Trum gulafit maior habitus voluntatis quam in- . telledus ? Et refpondcndum eft , quodfic. Gulo- ?er fiis namque cum voluntate appetit cibum & potum. "*'«**• Cum intelledu autem difeetnit inter maius & minus. ***• Vade (equitur , quod intelledus.diiponit gulam per ignorantiam , & voluntas pet appetitum. Perprimam (pecicm regulxC. quaeritur, quid cftgula?Etrcfpondcn- dum eft, quod eft peccatura, cum quo gulofus nimium comedit & bibit. Per fecundam fpeciem quxritur , gu- la quid habet in fc coelfentiale ? Et refpondcndum eft, quod habet correlatiuos ptiuatos contra relatiuos pofitiuos temperantis: licut homomonftruofus habet fuos correlatiuos contra naturales correlationes. Per ter- tiam fpeciem quxritur, quid eft gula in alio ? Er rcfpoo- dendum eft, quod ipfa eft inmcnia incurabilis, &in#io- m»ncdcrifibi£is,j5t in fpciccatc mendax» & in homine eft ±96 NONA PARS pigritia, mammas, & dolor,«in marlupio prodigalitate Sc inanima peccatu & culpa. Per quarta m fpcciem qute- - - xitat , quid babet gula in alio ? Ad quod dicendum cft, quodhabetinfubic&oinquoeftdorainium: nam iicur homo cum obediencia dilponic fc ad padionem, fic cum gulaadfubiugationcm. Pyc primam fpecicm regulae D. ,-i quaeritur, gula de quo cft ? Et rcfpondendum cft, quod ipfanorieft de aliquo primitiuc. Nam peccatum cft; & quia peccatum nihil cft, & nihil non elt ex aliquo : ideo pdtet quod gula no eft ex aliquo. Per fecundam fpecicm qu*ritur,guladequoeft ? Etdicendum eft,quodipfaeft exdcfeftiua mora litate hominis : ficut furditascft ex de> fecliuo motu natur*. Per tertiam fpecicm quaeritur, gu- la cuius cft? Ad quod dicendum eft, quod ipla cft fubiedi cuius eft : ficut cappa cappati. Perprimam fpeciem re- gul* E. quaeritur, gula quare eft? Et rcfpondendum eft, j quia habitus acquilimleft pergulofum : ficut cappa pec cappatum. Per fecundam fpecicm quaeritur, gula quare cft?Ec rcfpondendum cft,vt homo per illam fitderifus, cigcr, pauper, infirmus, & quandoque mortuus, & inge- nennapofitus. Perprimam fpcciem regulae F. quzritur* gula quanta cft?Et refpondendum eft, quod ipfa habet in tantum magnam quantitatem continuam, quod ipfa. eft indiuifibilis, & gulofus cum ipfa faturari non po- tcft. Per fecundam fpcciem quaeritur, quanta eft gu- la diferetiue f Ad quod refpondendum eft , quod ipfa eft tanta quot viribus gulofus vtitur, illam augmentando, aut diminuendo a&us fuosad placitum fuum. Per pri- mam fpeciem regulae G. quaeritur, quzcftpropria quali- tas gulx? Et refpondendum eft.quod infaturabilitasani- m* per guftum vitra fixas vires. Et in' i fto paft’u cognofcit intellectus, per quem modum gula fubleuat appetitum ^ intelledusfuper viribus illius : ficut ignis fubleuaraquS» calefaciendo illam fuper viribus fuis. Per fecundam (pe- cicmG.quzritur.qu* eft appropriata qualitas gulae ? Et huic rcfpondendum eft, quod incurialitas, denfio , pau- per tas, ebrietas &huiufm odi. Et in ifto paftu cognofcit imftle&us.quod primafpccies competit animz. Sedfe- c unda corpori,ratione cuius gula pl us efficitur in — * V. "V DE NOVEM SVBJECTIS. 197 6 deinde in corpore. Per regulam H. quarritur, de tcra» porc gula? Et rcfpondcndum eft, quod ipiacft in illo ha- hjtusnouus. Adhuc eft in tempore; quodipfa tempore ^atterito vtitur. Nam gulofus condolet; quod plus non potauerit & comederit. Et limilitcr pt afenti vtitur,quod mediante irllo h^bet piaCticrfn.Et fimiiitcr ftuuro vtitur: quando dcfnierat comedcri & bibere. Item in inferno vtttur illo in quo ipfe patietur famem & fitim inaftima- biles & Cempiternas. Per regula I. quseritUr, gula vbieft? Et relpondendum eft, quod ipla eft in fuis correlatiuis habitus priuatiuus, & in illis in quibus eft. Et hoc per re- gulam C.D.K.fignatum eft. Per primam regulam K.quav ritur, gula quomodo eft?Et eft refpondendum, quod licut temperantia eft per rftodum politiiium , fic gula eft per modum priuatiuum. Gulofus enim ndn habet modum, neque menfuram in comedendo,neque in bibendo. Per fecundam regulam K. quaeritur , gula cum quoeft? Ad quod dicendum eft, quod eft cumfuacaufa,ficutcappa cum fuocappato.qaae per illum eft fadta fiue artificiata. ?/ *i) * - "** i •|U - ^ i *J% De luxuria fer principia dedutta, LVzuria ratione bonitatis taCtiue maleficat & incul. De Itum* pat bonitatem caftitatis. Luxuria ratione magnx ri.i fer dulcedinis taCtiue magnificat magnitudinem & poenam frmcifi m ratiocinantem. Etiniftopa(fucognofcitintelledus,per dtdvd*., nfeientia. Luxuria ratione di quem modum oritur confcientia. Luxuria ratione du- cationis deleCbabilium corporalium caufat d urabiles par, nisininferno. Luxuria fubmittit poteftatem fpirituala poteftati corporali. Et in ifto palTu cognofcit intellectus, per quem modii luxurioluseft ligatus. Luxuria peruertit intelleCtum ad credendum, quod ipfa non (it peccatum : ficucauaricia peruertit illum aderedendu , qi ipfa non fit peccatum. Et in ifto paflii cognofcit lntcllcCtus.quod eft obftinatio peccatoris. Luxuria ratione pulchritudinis faciei mulieris filo cdpit tuxuriofum ad amandum turpi- tudines & fartore^ inferiores quos mulier habet infe. Et homo multum filo captus per luxuriam credit fc elTe inultum virtuofum. Et de tali credulitate multum mira- tur iutcllcCtus. Luxuria eft habitus mendax, eo quod in- . ¥ T c . / l 4 ) I HY1 .s .v Vi vl Alfcl lU/ij 1 B I %9* iNONA PARS cipiccum pulchritudine & quietae m turpitudine. Et hoc quod eft: malum, habet iplum pro bono. Luxuriofus per dcledlationem qua habet' in videpdo,audicndo, imagi* nando & cogitando, Stcangendo, in via amittit glonaial paradiG,& acquirit poenas fempi ternas omnibus luis po- tentiis in inferno. Luxuriofrs non diflinguit inter turpi- , rudines & pulchritudines m uneris: N am ex lfhs facit vnu finem, vnuro quietem. Luxuriofus concordat pulchritu- dines & turpitudines ad vnum finem. Luxuxiofuscon»; tradicit caftitati pet luxuriam, vtpat caftitatem ipfe non habeat felicitatem. Vcruntamen hoc non credit facere.: Luxuria incipit cum fcnfitiua,& multiplicat caulatum eu imaginatiua,vfquequo in ratiocinatiuafit peccatu. Finis luxurie influit fcnfitiuc:& fenfitiua refluit fini. Et hoc me- diante imaginariua, vfquequo in petuerfa ratiocinatiua peccatum eft. Luxutiofus primo quielcit in pulchtitudu. nibus:deindein turpitudinibus 8c faetoribus. Maior lu». jturia cu maioribus figmsfeolknditdcdcmouftrat. Vir i k mulier «qualiter peccant per luxunam;&non aequali-, ter fe diligunt. Luxuria minor eft per corpus: maior au- tem perammarn. Na m pc r cotp us eft in fieri: per aaim* autem eft in faftoeflc. f De luxuria fer regulas dedufta Delmxm - '\7^Trum luxuria anteincipiac per imaginationem» ri* per ' quam pet fenfum ? Et refpondendum eft, quod fic. j per fegtoLu dcduft*. Imaginariua enim propinquior eft ratiocinatiua: quaqi fenfitiua. Perprimam fpeciem regulae C. quaeritur, quid eft luxuria ? Et refpondendum eft, quod ipla eft peccatu», cui proprie competit luxuriari. Per fecundam fpecicra. quaeri tur, quid habet luxuria in fe coeflcntialitcr ? Et re- fpondendum eft , quod ipla habet fuoscorrelatiuos cum quibus eft peccatum lpcciale. Per tertiam fpeciem quae- ritur,quid eft luxuria in alio?Ec refpondendum eft,q> ipla eft in anima peccatu intenfum: fed iu corpore extenfum» Et in,ifto paflu cognofcit intelLc&us,per quem modii Itu *uriaeft in anima fine fucccrtionc:& in corpore cum fuc- eelh one. Per quartam fpecietn quaeritur, quid habet liu aquiainalip? Eucipoadcndu eft, quod habet in homine ■ ~ ' , in qup DE NOVEM SVBIECTIS. " t» In ^uo eft, altitudine per dominationem ificutcappa ia cappaco per ornamentum. Per primam fpeciem regulae D.quxritur,Iuxuria de qao eft? Et refpondendu eft, quod ipfa eft de leipfa, eo quod eft peccatu quod non eft de ali- quo.peccatum enim nihil eft. Per fecunda fpeciem quae- ritur,luxuriadequo eft?EtSftfpondendum cft,qiiod ipfa eft de morali monftruofitati,eo quod habitus pi iuatiuus eft in moralihusfticut furdicas in naturalibus. Per tertiam, fpeciem quaeritur, luxuria cuius eft:Et icfpondcndum eft, quod ipfa eft fubic&iin quo eft; ficutcappacappati. Pec primam fpeciem regulx E.quxritur, luxuria quare eft? Ee rcfpondendum eft,

habitus indiuifibilis eft.Pcc fecunda fpecie queritur, luxuria quanta eft diferetiuc? ftd quod eft dicendum,q> eft tanta quan tu luxuria poteft au* gere aut diminuere a&usfuos:& in ifto paftii cognofcic intelle&us,q» in eadccflenti? &etia habitu cofiftir quan* titasdifcretappluresadusdifferentesnumcro.Per prima fpccie regulx G.quxritur, qux eft propria qualitas luxu- rix? Et eft dicendum, q> eft illa per qua eft fpeciale vitium. Sicut calidi tas eft propria qualitas ignis. Per fecunda fpe- cie quxritur,qux eft appropriata qualitas luxuriz? Et eft rcfpondendum, quod eft calcfatfio, cu qua caro luxurioft crefcir. Per regula H. quxricur.de tempore luxurix? E( rcfpondendum cft,q? luxuria eft in vno tempore per apti* tudinem ratione feufitiue & imaginatiue: & in alio tem- pore per fa&um efferatione c6ceptus animat- Et hoc pe( regulam C. D. K- lignatum eft. Per regulam I.quxritur, luxuria vbi eft ? Et cli rcfpondendum, quod ipfa eft in fen- fitiua imaginatiua per inftrumcntalcm: in anima autem per effentiam & habitum. Er hoc per regulam CDK.fi- gnificatum eft. Per primam regulam K. quxritur, luxu- ria quomodo eft? Adquodeft dicendum, quod ipfa eft per modum videndi, audiendi, tangendi, imaginan- di. Et per modum animae concipientis $c imperantis, t I t ' .J jeo .NONA PARS Per fecundam tegulam K.quxritur.luxuria eam quo cft t Er rcfpondendum eft, quod ipfk «Reum peruerfis mo ti- bus: ficu t aqua calida qvjar cft cum fua peruerfa & contra- ria natura, videlicet cum caiiditate. Et ficui imelledhis • ' cum ignoranria,&auditus cura futdirate.' De fnperbU per ptincipia dedntta. Defm- PVperbia ratione fux maliciar facit defeendcrcfiibie- perita *3&um in quo eft: ficurhuroiliras facit afccndcrcfubie- ptrpun- dum in quo eft. Magnitudo fuperbiac paruificat fubie- etpia de- dum fuum: ficut humilitas magnificat fuum. Duratio duti*. fuperbiac difponit fubiedum, vt ipfitm habet in gehenna ptenas fempiternas. Potcftas fuperbiaccontrapotefta- tem humilitatis ftare non poteft. Ille eft fuperbus qui eredithaberefua bona naturalia & fuasdiuitias a femet- ipfo. Homo diligens plus feipfum quam Deum , cft fu- perbus. Superbus qnando corrigitur, credit fe efle vir- tuofum : & corrigens quod fit vitiofus. Superbia cft ha- bitus mendax: nam credit afeendere & dcfccndit. Etetia quando credit verum dicere, dicit falfum. Homofupcr- bus non quiefeiteum aliquo, neque aliquis cum eo. Su- perbus non diftinguit interfui fuperbiam & alterius hu- miliratem. Superbia cum omnibus vitiis concordan- dam habet. Superbia omnibus virtutibus contradicit. Superbia eftprincipiun^quod id quod eft fuperius, facie A *defcendcre:quodaufemioferiuseft,facitafeendere. Su- perbia impedit mediucxiftensinterpiincipiu& finem. Quapropter ipfa dcfccndit & non afeendir. Superbus nunquam inucnit quietem. Maior fuperbia maiora fi- gna habet. Superbus non inuenitfibiarqualem, neque vult (ocium. Minor fuperbia eft per corpus: maior au- tem per animam. De fuperbia per regulas dedutta. De fu- TTTrum fuperbia fit maxime per intelledum qukm peroht V petvoluntatem?Eteftrcfpondendum,quod per in- per regu- telledum. nam intclledus eft primus in obiedando: Sed latdedu- voluntas cofcquentia in eligendo. Per primam fpeciera tegulx C. quxritur , quid eft flipcrbia ? Ad quoti dicen- dum bE NOVEM SVBIECTJS. m «Ium cft , quod ipfa cft peccatum , quod quamo credit afcendcrc, tanto defcendit. Per fecundam Ipecicm que- ri tur, fuperbia quid habet in fc cocflentialiter? Et refpon- dendum cft, quod ipia habet fuos correlatiuos priuati- «os & oppolitos rclatiui^oficiuis humilitatis. Per ter- tiam ipecicm queri tur,<^K^ cft fuperbia in aIio?Ad quod dicendum eft, quod ipfa efi^n iutclk&u indicatiuajiu vo- lun tate clediua;& in memoria confci uanua; & in omni- bus peccatis imperatrix. Quaeritur per quartam fpecie, quid habetfupetbiainalio? £t rcfpondcndum cft, quod ipfa habet in fubic&o in quo eftdcfccnfum,ficift anima in corpore currente motum. Per primam ipecicm regu- lat D. queritur, fuperbia de quo cft? Et cft refpondca- dum,q>)ipfaeftdeluiscorrclatiuisexiftentibus priuatiuis adrelatiuos poiitiuos humilitat». Sicut noxque eft ab- (entia diei : Sc furditas eft abfentia auditus. Per fecunda ipecicm queritur, fuperbia de quo cft ? Er rcfpondcn- dumeft , quod ipia eft dc fuis cocrebtiuis fpecificis, ex quibus eft peccatum fpecificum. Et in ifto paflu cogno- icit intellectus , quod prima fpccics habet refpcltum ad defe&um fui contrarii: fecunda autem ad fe tantum. Per tertiam fpeciem queritur, fuperbia cuius cft? Ad quod dicendum cft,q>ipfaeftfui fubiccti: nam fuus habitus cft. Per primam fpeciem regule E. queritur , fuperbia quare cft? Ec eft rcfpondcndum, quia dcfubiedo in quo cft humilitas, eft abfentata : ficut coccitas cft in eo, quia dc fubicfto in quo cft vifibilitas, eft abfcntatx Per fecun- dam fpeciem queritur, fuperbia quare eft ? Er refpqn- dendum eft , quod ipfa eft, vt humilitas non poflit effe: ftcut finis ignis cftin cholerico,vt finis aque non fit in il- lo. Per prima fpeciem regule f. queritur, de continua quantitate fuperbie? Ettcfpondcndum cft, quod fuper- bia habee illam: nam habitus indiuilibiliscft; ipfa enim quando generatur in inftanti, generatur. Et quando cor- , rumpitur in inftanti, corrumpitur. Per fecundam fpccic 3ueritur dc quantitate difereta fuperbie ? Et refpondcn- um cft, quod ipfa habet illam. Nam ex pluribus princi- piis priuatiuiscft,vidclicctcxpriuata bonitate, humilita- te,&c. Per primam fpeciem regule G.qusritur, que cft Joi -MONA i>Ak"$ |>rima fpccies fupctbix ? Et tefpondcndura eft, qiidcfeft afcenfus indebitus. . Per fecundam Ipecicm qn artitur, ^uae eft qualitas appropriata fuperbix? Et xefponden- dum eft, qiiodeftdcfccufus debitus violentus: contrario autem modo potcrtdicidehjnilitate. PerregulamH. q uxritur de tempore fuperb1^? Et relpondendura eft pet primam lpcciem regula: D. quod ipla eft tunc, quandd incipit efle, videlicet quando humilitas corrumpitur in fubie jpfaeft peccatum cum quo voluntas finedeli- bcrationc odit boou& diligit malum. Per lecundafpo. cicm quaeritur, quid habet libi cocffcntiale? Cui refpon- dendutn eft, quod ipfahab/fl fuos correlatiuos confiifbs ratione furoris. Per tertiata fpeciem qusritur, quid eft irainalio? Cui dicendum eft, quod ipfa eft involuntate ligamen, cum quo voluntas fc ligat ad odiendum abfquc ratione; & intcllc&us ad ignorandum; & memoria ad pbliuifcendum. Per quartam fpecie queritur, quid habet in alio? Ad quod rcfpondendum eft, quod ipfa habet in voluntate imperium, eo quod imperat ei odire bonum & diligere mulum. Adhuc habet dominium in intellc&u & jn memoria. Nam intclledui imperat ignorare:memo- fta: aurem obliuifci. Per prima fpeciem regulaeD. quae- ritur, ira de quo eft ? Et rcfpondendum eft, quod ipia no eft de aliquo.' N am peccatum eft: peccatum namq; non «lt de aliquo materialiter loquendo, Per fecundam fpe- ciem quaeritur, ira de quo eft? Ad quod refpondcndura, cft, quod ipfa eft defuis fpepificis correlatiuis, cum qui- bus eft in lua fpecie. Per tertiam (peciem quaeritur,ira cuius eft? Ad qqqd eft dicendum, quod ipfa eft fubielti in quo eft. Per prima fpeciem regulae E. quaeri tur.ira quare cft? Et relpptidendura eft, quod ipfa eft: quia ipfa eft in fubielto inquononfunt chaiitas, patientia &abftinen- tia. Per fecunda fpeciem quaeritur, ira quare eft ? Et hui£ refp jndendum eft, quod cft vt virtutes no habeant alius luos. Per primam fpeciem regulae F. quaeritur, ira quan- ta eft continue? Et recondendum eft, quod ipfa eft tanta quantum priuat altus a charirate,paticntia,abftinen- tia,&eramaiufticia&prudcntia,&huiii(niodi. Per fe- - eundam fpeciem quxritur.de quantitate di fercta irae ?Ec huic dicendum eft, quodipfahabeteam quantum crefcit aut dc crefcit altum fuum. Pet primam fpeciem regulae G. quaeritur, qu* eft propria qualitas irae? Et dicendum trft.quod eft furor. N am loli ei competit. Per fecundam fpeciem quaeriter, qusecft appropriata qualitas irae ? Ad quod dicendum efbquod cft impatientia, inabftinentia, V i Ii» NON A P ARS & huiufmodi. Per regulam H. quxritur dc tempore it*? Et dicendum eft, quod ira eft in illo. Nam habitus no- uus eft: & in illo multiplicat fuum a ; - : • ■ • Defaljitatc per regulas dedutta. VTrum falfitas fit ita fortis ficut legalitas? Et re- De falfi- fpondendum eft, quod non,eo quod legalitas eft ha- tute fer bituspofitiuus:fedfalfuaspriuatiuus. Perprimam fpe- regulae ciem regulat C. quaeritur , falfitas quid eft? Et rcfpon- dedufla. dendum eft, quod ipfa eft peccatum cum quo homo de- cipit & decipitur. Per fecundam fpeciem quxritur,quid habet falfitas in fefibicoeftentiale? Etrefpodendum eft, ( q> ipfa habet fuoscorrclatiuos ex quibus fua efTentia cofi- ftit. Pec tertiam (peciem quxritur , quid eft falfitas in a- - lio? Et refpondendumeft, quod ipfa eft in fenfibikbus deccptiua per contraria figna : & in imaginatione eft dc- ceptiua per ignorantiam intcllc&us: &in finceftinimi- ca. Per quartam fpeciem quxritur, quid habet falfitas inalio ? Ad quodeft dicendum, quod ipfa habet in prin- cipiis priuatiuis adlus fixos contra principia pofuiua. Per primam fpeciem regulx D. quxrirur, falfitas de quo eft? ' Et refpondendum eft, quod ipfa eft de fcipfa. Nam pec- catum eft. Per fecundam fpeciem quxritur,falfitasde quo eft? Ad quod refpondendum eft,quod ipfa eft de fuis .principiis fpecificis priuatiuis, cu quibus ipfa^cft fpccialc peccatum , ficut furditas dc fuis cum quibus eft mon- Jlruofitas fpecialis. Per tertiam fpeciem quxtitur, fal- fitascuiuseft? Et refpondendumeft, quod ipfa eft fub- ic£bi in quo eft: ficut habitus. Per primam fpeciem rc- gulxE. quxtitur , falfitas quare eft ? Et refpondendum eft, quod ipfa eft: quod in fuo fubic&o non eft lcga- litas. Per fecundam fpeciem quaeritur, quare cftbtl- N ' litas ? Et eft refpondendum , quod ipfa eft , vt ho- mo decipiatur : ficut inftrumcmum eft , vt mediale v 4 ’ - * \ ' Jit NONA PARS De incon jiantt a fcrfrin - ttpt* de. ditila. / illo fit effc&us ab aliquo. Per primam fpeciem regulat J, quaeritur , quanta eft falfitas continue ? Et refponden- dum cft, quod ipfa cft tanta quantum fubie&umdeipfa agere potefl. Per fecundam fpeciem F.quxritut, quanta eftfallitasdifcrcriue? Ad quod dicendum eft, quod ipfa habet quantitatem diicreftm caufarama principiis pri- Uatiuis. Per primam fpeciem r egui x G. quaeritur, quat cft propria qualitas falfuatis? Ad quod eftdiccndu, quod eft deceptio : nam illius a&usfpccialis cft. Per fecundam fpeciem cjjuxritur,quae eft qualitas appropriata falfuatis! Ad q uod cft dicendum, quod eft mendacium, hypocritis & huiufmodi. Per regulam H. quxritur de tempore fal- iltatis ? Et refpondendum eft, quod ipfa eft in tempore» eo quod habitus nouus eft,& in illo habet a&usfuos. Per regula l.quxritur.falfitas vbi cft? Et refpondendum eft, quod ipfa eft in hominibus mendacibus &hypocri- tis & deceptoribus Perprimam regulam K. quaeritur, falfitas quorpodo eft ?Etreip6dcndum eft, quod ipfa eft per modum figmenti decipiendi & mentiendi & huiafi» modi. Per fecundam regulam K. quaeritur, falfitas cura quo eft?Ec refpondendum cft, quod ipfaeft cum diffini u- lanone atque deceprione & huiufmodi: vt per hoc quod dnflum eft, (ignarum eft. De inconfiantia per principia dedutta. COnftamia eft habitus, in quo bonitas eft ratio bono quod agat bonum : & quod inconftantia boc impe- dit, i deo ipla eft peccatum, lnconftantiacuin magnitu- dine inconftantix deuincitur. Incoftantia quamdiu du- rat, tamdiu conflantia eft in priuatione. Poteftas incon-' ftantix contra poteftatem conftantix non habet polTe*- Intelledus cum inconftantia non habet forte intelligc- rc. Conflantia cum incoftantia non eft amabilis. Con- flantia cum inconftantia non eft virtus. Conflantia Sc inconftantia non potiunt cflefiqiul in veritate. Incon- ftantia non eft de genere delcftationis, fed de genere la- boris. Conflantia aperit & diftinguit differentias : in-~ conflantia autem claudit & obfcurat eas. Conflantia & inconftantia non concordant in genere neque in fpecie. pc, ratione inconflantix eft» quod in principio debet ei rcfifti. r *— » «V'«P • - JJ 1*1-" ' I \ PE NOVEM SVBIECTIS, jij * fcfifli.N^m poftmodum graueeftei refiftere: Quoniam Coqftantix cit & per prius : ideo omnis inconitantia eft |>er pofterius. Conflantia coniungic : fcd inconflantia difiungic. Homo conflans quiefcit cum conflantia: in- conftans ,autem cum inconitantia laborat. Maior in- , conflantia fuprairfaioremcdhftanriarA efle nonpoteft, neque habere gradum. COnftantia & inconflantia ra- tione liberi arbitrii squali ter funtcligibilcs:fed non funt prqualitcrmenfurabiles. Minor inconflantia cum ma- iori conflantia de facili vincitur. J)e inconflantia per regulas dcdufta. VTrumincoftantia fit magis habitus voluntatis qua Demeo* intelledlus- Et rcfpondcndum eft, quod lic, Volup- flantia tas quidem magis eft alterabilis quam intelletflus. Ratio fer, regit* huius eft, quia intellcdtus eft difcurfiuus: voluntas autem tatdedtt. fubito eft alterabilis. Quaprppterintellc&uscognofcit, quod remedium contra inconftantiam eft auferre fubi- tationem voluntatis, ponendo eam in difcutfu cum in- tellectu. Per primam fpeciem regulx C. quxritur , quid eft inconflantia? Et rcfpondcndum eft, quod ipfa eft ri- nulus deuiatus a finecoftantix. Per fecundam fpeciem quxritur, inconflantia quid habet in fe coefTentialc ? Ad quod rcfpondcndum eft, quod ipfa habet fuoscorrelati- uos cum quibus eft id quod eft. Per tertia fpeciem quae- ritur,quid eft inconflantia in alio ? Et refpondendum eft, quodipfaeft in voluntate imperatrix, & in inteUcdlu in- obediens, & in imaginatione verccundiofa, & in fenfibi- libus labilis. Per quarta fpeciem quxritur, quid habet in alio? Et refpodendum eft, quod ipfa habet dcfedltim for- titudinis involuntate, & in promiffione deceptionem. ' Per primam fpeciem regulx D.quxritur, inconflantia de quo eft? Adquod diccndu eft, quod ipfa eft de femetipfa, eo quod eft peccatu. Per fecundam fpeciem quxritur,in- conftantia dequo eft? Et eft dicendum, quod ipfa eft ex fuis principiis priuatiuis & fpccificis, cum quibuseft hoc quoa hoc. Per tettiam fpeciem quxritur, inconflantia cuius eft? Cui refpondendum eft, quodipfa eft fubiedi in quo eft fuus habitus. Per prima fpeciem regulx E. qux- ' iu NONA PARS DE NOVEM SVBIECT. ritur,inconftantia quare eft? Ec rcfpondendum cft, quod, ipfa eft quod iufubiedlo in quo eft, conflantia non eft: ficut cahditas quae cft in aqua calida, nam in ea no cft fri- i giditas. Vndccognofcit intclledlus , per quem ipodum iuntfimileshabitusnaturales habitibus moralibus. Per lccundara fpecicra regulae fckquxritur,inc6ftamia quare eft? Ad quod dicendum eft,quodipfacft,vc£onftantian6 habeat cfle. Et inidopaflu cognofcitintelleftus, quod peCcatumnihilcft^eoquodeftcontraefTe. Perprimam fpeciem regulxF. quxptur.ineonftantia quanta eft? Er xefpondendumeft, quod ipfa eft tanta quantum coftan. ' tiam impedit. Per fecunda fpecie quxritur,de quantita- - te difcretainconftantix ? Ad quod diccndu cft, quod ipfa habet illa : quod voluntas eft fxpe alterabitis in pra&ica. Per primam fpeciem regulxG. quxritur,quxcft propria qualitasinconflantix? Et rcfpondendum cft.quodeftal- . teratio voluntatis. Per fecundam fpeciem regulx G que- ritur, quxeftappropriataqualitasinconftantix? Et huic refpon dendum eft, quod eft debilitas fortitudinis coidis. ' Per regulam H.quxritur,de tempore incoftantixi Et re- ipondendum eft, q? ipfa eftin illo tempore in quo volutas ' eft altcrabilis &hwbicuata ex illa. Adhuc eft in tepore, in quo volutas cum incoftantiaagitcontra conflantia. Per regulam I.quxritiir.incoftantiavbi eft? Et tefpondendu cft, quod ipfa eft in debilitate voluntatis & etiam m pa- riatione perfeuerantix& in fuis locis fup radi diis. Pcrpri» mam regula K.quxritur.inconftantia quomodo eft?£ui refpondcndtfm eft, quod ipfa eftper contrarium modum per quem cftconftantiarqux quidem permodu difcurfi- uum, delibera tiuum &eledliuum cura prudentia & ma-, xime cum fortitudine. Per fecunda regulam K. quxritur, inconftantia cum quo cft? Et huic rcfpondendum cft, quod ipfa eft cum (ubitanca altcrationc,& eft cum fi* caufa cuius eft efft- ta per fecundam figurato. Quinta per tertiam figuram. Sexta ptr quartam figuram. Septima per diffinitiones. Oflauaptr regulor. Nona per tabulam. Decima per cua- tuattonem tertia figura. Vndecim.i per multiplicationem quarta figura. Duodecima permixtionem principiorum. Tertiadectma per nouem fubiecia. Quartadectma per tentum formas. Quintadectma per quafiionei : (f primo de prima parte dicendum eft. J)e applicatione fer implicitum Cfi explicitum. A Pplicatio quae fk per implicitum & explicitum fiat ilfic: videlicet quod recipiamur termini qut lum in quzftione; vt fi quaeratur, vtrum fit Deus. In quzftione illa per verum , eftapplicata B. & in B. eft applicata boni- tas Si. differentia: & fic arrifta debet fc adiuuarc cum i dis terminis qui funt fub B. & fi vult fe iuuare , applicet illos terminos implicatos inipfaquzftionequifunccxplicati in arte: ficut funt magnitudo, *t emit as, &c. quoniam ii Deus eft, eft per infinitam magnitudinem, aeternitatem: &fi non funt infinita roagnuudo&seternitas.fcquitur quod Deus non fit, & fic habebit cameram B. C. D. De- inceps difeurrat per iftos terminos ad probandum Deum cficvcl.ad improbandum , ficut tres termini funt difcurfi per principia & regulas: fi vero in quaftionc funt duo ter- mini explicari; vt fi quserat , vtrum Deus fit «ternus? re- currat ad alium terminum explicatum in ipfa quzftione, videlicet adpotcftate, &c. nam fieftzternus.poreftcire zternus:&fiuoncft,nonpoteft efle zcernus. Vltcmisfi tres funt termini in quxftionc explicati: ficut quzicre, vtrum fit bonum, quod Deus fit in cantum infinitus pec fuam magnitudinem : ficiit per fuam zternitatem, & fic habetur camera B.C.D. & in B;?ll implicata bonitas, dif- fer//»* parti* principa- lis Rubri. ~ca. Prima pars decu- ma partu prtncipa - lu de ap. plicat io . nepertm - phettuffi exphciti\ )** DECIMA PARS ferentia ,& vrrum : & in C. magnitudo, concordantia Se quid eft: & in D.duratio, contrarietas, Sc de quo. In iliis quidem terminis funt implicatae difHniciones& fpecies regularum. Etlic tota cameraapplicctur ad propofitum, fcil.ad conclufiortem: & ficut exemplificauimus inprx- didlisritapoteft exemplificari in aliis. Vlrerius fi quae* yatur,vtrum Deus fit magis a&u per fuura intclligcre qui per fu*m sterni tatem ,appHce cur m aius ad maiori tatem* & minus ad minoritatem. Minus enim elide genere mi. noritatis. Maius autem de generemaioritatis; & fi quae - ratur.vtrum fit ita potens per fuam potcftatem: ficut p'er luam voluntatem, recurraturadxqualipatcm, in quaco- paratipeli implicata: ficut maius in maioritate, & minus inminoritate,&fi qusratur,vtrum Deus fitiuftus, recur- ratur ad virtutem: iuftus enim eli de genere virtutis;&re- ctlrratur ad bonitatem, cum fit Donum quod Deus fic iuftus, &fic de aliis fiio modo. SetuntU pan deci mb partis principa- lis qua efi elc appli- catione perab- Jlrattum con- cretum. J)e applicatione per abJlrjElum & concretum , IStaapplicatio quatuor modis eft dicenda. Primus mor dus eft, quando termini pofiti inquxftione habent ab* ftraftionem fubftatialem: ficut filnt terminus abftraiftus & concre tuSjfcil igneitas & ignis. Igneitas quidem eli ell fentia fubftantialis : ignis autem eft terminus concretus & fubftantialis. Secunduscft,quandoabftraar/u prtncipa- lu qua eft deapplt-l canone ptrdijfi- ptitionts. De applicatione per diffinitiones. SEcundum nmdum huius arcis, artifta debet dt&nire terminos qui fuutinquzftione , fiue fini explicati aut implicati: ficui fi quiratur,vtrum Deus fit infinitus? Et tunc refpondcns debet diffinire Deum St finitatem, di- cendo fic: Deus eft ens iicpctfeaum quod extra fenot» indiget aliquo alio: & infinitas cft ens cui competunt in- finita corrolatiua, fine quibus cfle minime poteft. Vlte- rius, ficut dicitur:bonitas eft ens ratione cuius bonus agit bonum: fic poteftdici, quod magnitudo eft id ratione cuius magnus agit magnum,& fic de aliis (uo modo. VI- terius quidem terminus pofitus in quzftione poteft qui- dem multipliciter diffiniri, difeurrendo per (pecics regu- larum. Et primo per fpecies rcgulz C. fic.homo cft ani- mal rationale: & hoc per primam fpcciem: per fecundam vero fpccicm, homo cft animal habens fu* correlatiua propria, videlicet hominificatcm ,hominificabite & ho- minificarc. Et per tertiam fpcciem homo eft animal m mechanicis agens, ficut in Icriptura feribens: St in equo equitas, & huiufmodi. Et per quartam ipecicm eiufdcia regulz homo eft ens habens maiorem pofieflioncmm brutis & plantis. Per prima fpccicm ^gulxD.homocft ens primitiuum in nobilitare fcnficiuitatis. Per fecun- dam fpeciem homo eftensconftitutumexamma&coP- porc. Per tertiam fpcciem homo cft ens epi (untfubdt- « bruta $cplantx , & huiufmodi. Per primam fpeeetn ? < DE APPLICATIONE. j|f . . regulae E. homo cft fubliantia per fuam humanitatem. Perlecundam fpeciem homo cft ens ciearumadfcruien- dum Deo cum vegetatiuis&fenlitiuis. Per regulam P. homo eft ens quantum & continuum per fuam clemen- tatiuam , vegetariuam, fenliciuam, imaginatiuam & ra- tiocioatiuam. ex quibus eft. ^Et iftae quinque potentiae fune ei partes difereta:, eo quia funt differentes. Pcrre- gulamC homo eft ens cui proprie competit homiuifica- re, &cnsjifibilc: & eft ens feri bcns& equitas, &huiu£ modi. Per regulam H. homo cft ens in reraporeintejli'» gens, legens, Scc. Per regulaml. homo cft ens in vinea fodiens: & in ecdcfia eft Deum rogans. Per regulam roodalitatishomo eft ens habens modum mcchanizan- di & gcnciadialium hominem. Per regulam inftrumcn- talitatis homo cftfubftantia generans alium hominem cunTirfulierc; &cum tnartello ens cft agens clauumflc huiufmodi. Et ficut dedimus exemplum de hominejita poteft dari de aliis fuo modo. Et in ifto paflu data eft do. 6rinaperquam homo fciatfacere diffinitiones diuerli- - mode dc vna& eadem re, ipfa cognita per vniueifas co- gitationes feu diffinitiones, qua: prius ignota erat. Ec ideo artifta debet diffinire taliter , quod diffinitiones remaneant ill^fx. De applicatione ad regulat. QVandoquacriturdealiquodubio, debet artiftaap- OtJava plicare illud dubium ad regulas fucceffiue. Nam pars Actii ficut criftallus politus in colore rubeo, fc habituat in maparti* jp(b,&etiam fiponaturin viridi, le hal>ituatdeipfo,&fic prtncipa - de aliis: ficquando difeurritur ignotum per regulas & litqute/f fpccics regularum, tunc ignotum cft coloratum fiuede- de appti- claratum per fpecies regularum, in quibus cft politum titione fubie&iue & obicdtiue : & tunc inpelletftus cognofcit ad rejici per fpecies. regularum illud quod erat prius ignotum. Ia*. Er ficut dedimus exemplum de homine diffinito pec regulas, fed ratione maioris declarationis volumus ex- cmplificare de natura dedufta per regulas. Per pri- mam fpeciem regulae C. dicimus , quod natura cft JIO DECIMA P Alt S «flentia in fuo naturali concreto fubftcntata &mota per attum naturalem, in quo a&u eft inquiete. Perfecun- dam fpcciem efteflentia habens connaturalia corrclati* ua: videlicet naturatiuum, naturabile Sc naturarc,fine quibus efle' non poteft. Per tertiam fpcciem natura eft in fubie£to,in quoeft apcrcorrcJatiua bonitatis, magnitudinis & potcftatis; & iic de aliis fuo modo. Amplius quaelibet column^ eft applicabitis ad aliam: ficut columna (peun- da qux eftapplicabiljscum prima & eum tertia, eo quod continpt de prima B.C.&dc tertia fimilirer; fcficdealiis, . pnm fint concatenatx ad inuieem, Et jn ifto p^lTu cognp- , tat intellectus qiiod omnes columpae polluntapplicari ad eandem conclufioncm. Et fic cognolcit fe Valde gene- ralem pcripfam applicationem, quae eft valde generalis. Item, quando quzri ?ur, vtrqm ni undus fit x ternus? tunc fecunda camera quareft B. C. T.'B.applicatur ad tam era iupenorem. Et ficdeCarrtcra quareft B.C.T. C. &iicde , abis yfque ad T.B.C.p. jUtio huius eft, quod «erani .? .eft terrornus in quzftiope explicatus. Adliucfiqusr^cur, . vtrum potcftasmundi fit inpnita? Applicetur refponfip . ad columnam B C. D. ficut eft applicata qijaeftio fa fc APPLICATIONI iter aut fnconucnien ter. Arapliusquxftiofubalternaap- plicecur ad quxftionem particularem, &econucr(o:(icut fi quxratur, veruin in bonitate fint magna corrclatiua? Etiftaquxftioappliceturadiftaro, veruin bonitate Sor- ris,vclilhusro(x(intmagnacprrclariua.Et cuciftxqux- ftionesapplicenturadcaraeram B. C. Et tunc inuenie- turrefponfio iamfoluta, perca quxdittafunr.Ampliusfi quxratur.correlariiu magnirudinisde quofuntr&cori telatiua fortis de qdo fune? Applicentur iftx quaftiones ad cameram C.D. & quxftiolubal terna applicetur ad quxftionem particularem : & tunc temporis inuenietur «onclufio declarata & (ignara per ea qua: iam diximus ia ip(a camera» & fic de aliis cameris. Et de hoc dabimus ex*. «mplura in tra&atu quxftionum. t>c applicatione per multiplicationem quarta figura. # , ‘ ••'v ■p\lximta*,qnod multiplicatio quarta; figurat ttmfifti* thtkecU iVin quinque modis; vidclicctin multiplicatione, ia m* Pa,i iUuentione medii, in probatione maioris propofitiontt deetma Ze. minoris, in folucn do fallacias,* in doftri na per qua m partu ali* artes faciliter poflTunt addifei. Et ideo fi artifta vult prtnapa* multiplicare plurcs rationes ad eandem conclu(ionem,& tu de au inucnirc multa media, &probarc maiorem & minorem plicat, o' propofitionem,& foluere faHacias,&facilitcr&breuiter ne per ’ docere alias feiemias cum ifta arte generali; applicet modum quem tenuimus in multiplicatione quarrxfi eafieug gurae. Nam ille modus eft vniuerGlis, & periUam mo- ***** dum, modus quidem particularis eiitreguiatus&incc- figura. feftus. Nam in vniuerfali relucet particulare & ccon- n«foj& hxcfiifficianr, nam fatis eftdecLaratum. De Applicatione mixtionif principiorum & tegularum. PArs ifta in duas partes diuidicur. Inrprima dicc bu°dcti mus de principiis explicaris. In fecunda de impllca tis, qux applicabimus principiis explicaris locis Lu- "'T hrum hww «uti», lp(a veto princ.pia vocata erunt L,»c,p* X * tu9uaei (Ii **4 DECIMA P AE.S centum fbrmz: hoc quidem facimus, vtars fitmap* materialis intclledui ad inucniendum multas codufio- nes. De ipfisautcm parum intendimus dicere, ex eo quod prolixitatem cuitamus. Sed per ea quae de ipfis dicemus, poteft artifta ce gnofeere proceflum cuiuslibet format per omnes regulas: licut fecimusin dedudione principiori» explicatorum ,& etiam per regulas: &primo deprima parte dedicemus. Prima pars. SI quzftio continet in fc terminos explicatos , ficutfi quaeratur, vtrum fit ens bonum , magnum &zternul recurratur ad capiculu bonitatis , magnitudinis & aeter- nitatis : & etiam videatur, per quem modum bonitas eft difcurfa per principia & regubs , & fic de aliis principiis: & tunc concludatur affirmando vel negando fecundum quoiptincipiafunt tali modo, quod principia ®ul* remaneant illaefir: & tunc intclledus inueniet veritatem de hoc, de quo quaeritur. Qu* veritas erit lucefada pet illum difeurfura : &ficutdcdunus exemplum de bonita- te,m agnitudinc &aeternitatc;i ta poteft dari de aliis prin- cipiis. Et hzc fu fficiant quantum ad primam partem. Ve applicatione nouem fubieftorum. Tredeci - Idum cft dc nouem fubicdis: idcirco fi quzftio erit LJdc Deo, applicetur ad primum fubiciftu: &difcurra- turper ipfum ficutDcuseftdifcutfus tali modo, quodaf- firmatiua vel negatiua conucniantcti textu. Si quzftio eftdc angelo, applicetur ad fecundum fubicdum,in quo an gelus eft difcurfus : & teneatur dcquaiftionehoc quod conucnitcum textu. Et fic de aliis fubicdis fuo modo. itafplt- eattena mixtie- vt* prin- iipiorum f£r egula rum in duas Jeca tur par- filicula*. Quaftio Jub pri- ma parte butus du edecima farti». mapars deama farti» f r mapa- li* deap plicationt neuefub- itBort'm. Dectma- tjuarta futt deci- ma farti* frintipa- Ve applicatione ad centum formas. "\T Ocamiis quidem centum formas. Nam in abftrado V ipfas quidem confideramus.aliquateruntgeneralit m*: aliquae erunt fubalternre, &cmlibetformzafligna- mus fuum concretum, vt quilibet forma intelledui ma- gis cluccfcat,& maxime cum quid fic, fic quidemabftra- dum ' DE APPLICATIONE. dnm aut concretum. Nam extra ipfa nullum enscfTe poteft: & primo de parte prima eft dicendum. ‘af/n 'c Decutit at e. *d cetum ENtitasin atte ifta eft terminus implicatus: &fuadif- formM- finitio fieri poteft, ficut dum diffinitiones aliorum 1>r,ma principiorum explicatorum huius artis, ideo artiftaap- forma * e plicet ad diffinitionem bonitatis,magnitudinis,&c. Si- eHttt*te' cut enim bonitas cfteaufa, quare aliquis bonus agie bo- num: ficcntitaseft caufa, quare aliquis bonus agitbonu: fic entitas eft caufa quare aliquid ens caufat aliud ens. E c /ficut magnitudo eft caufa quare bonitas eft magna: fic eptitaseftcaulaquarebonitaseftensj&fic dcalus. Suu coocretum vero eft, & ens implicatum in fecunda fpecie D.&in prima E.& ea ex quibus eft implicata, quod eft in fecunda fpecieC. funt :&idcoquicquid quarrnurdeen- titate & ente , applicatur ad principia explicata, &ad regulas fiat tale iudicium de ipfa, ficut eft fadum de ipfa bonitate, magnitudine, &c. “• 1 De ejjentia. QVoniam entitas & eflentia conuertuntur fequi- Secunda turquodcfle&cnsconuertanturj&idco ficut di- forma xtmusde cntitatc& ente: fic poflumus dicere deeflen- ■ tia & efTe. Si quaeritur, vttum inter eflcnriam &cfTc fit differentia. Tunc temporis recurratur ad difFcren- ■ tiam.quae eft terminus explicatus,& f^ iudicium fecun- dum quod differentia eft difcurfa per omnia principia 8c, per omnes regulas, & tunc abfquc dubio apparebit quod affirmatiuainqusftioneeft tenenda. Differentia cqim, eft eflentia & fua correlatiuafunt in ratione altitudinis abftrahendo, &fua concreta funt in ratione infinitatis continendo: & fic patet quod differentia confiftitintcf eflentiam & cfle. Et ad hoc regula B.confcntit. Devnitdte. ^ITNitascft forma.cui proptic competit rnirc. Et ipfa Terti* V quidem eft applicabilis bonitati , magnitudini, &c. form* i* fUm fit bona,raagq» & extera. Sicut vqitas eft bpnaper •w , • X 3 W' V Quarta Jx>rma de fluraii- tAtS^ DECIMA PARS bonitatem, &magna per magnitudinem. Sic bonitas eft vna per vnitatem, & magnitudo cft alia, vna creatura per ipfaru vnitatcm,&fic de aliis. Et inifto pallucognolcit intellc&us, quod differentia diflinguit inter bonitatem &magnitudmcm:vt ficut principia differentia, vt quod-, libet principium habeat filam propriam veritatem. Et idcirco fi id quatftioneeft terminus explicatus, recurra- tur ad hoc quod ditflum cft in difcurfu bonitatis &ma-- gnitudinis & differenti* , & fiat rcfponfio fecundum quod de ipfis dictum cft. Concretum quidem vsitatis cfk implicatum in concreto bonitatis,magnitudinis,&c.Na bonus efl vnus, Scmagnus cft alius vnus. Ipfe vero vnus habet fuacorrelatiuacx quibus eft. Hoc applicabile eft ad fecundam fpecicm D & ad primam E. Etiplacorrcla- ttua funt applicabilia ad fccuodainfpcciem regulae C- 3c ad primam O. De pluralitate. PLdralitas cft forma aggregata dc'pluribus differen- tibus numero, vt patet per lecundani fpecicm regullft C. quxeft fuus fons, lpfa vero applicabilis eft ad punci- pia explicata} co quia bona , magna & aeterna eft. Et fi- cut eft bona per bonitatem , & magna per magnitudi- nem, &c. Sic bonitas & magnitudo funt pluresperfe- iplam pluralitatem. Et etiam funt plurcs bonitates dif. ferentes fpccie,. Et fic de magnitudine i vt patet per fe- cundam fpecicm Qgul* C. ause eft fuus fons.. Primae1 ▼tero caulae pluralitatis confiftunt per differentiam Sc concordantium &pcr squalitatem , & fic dc aliis corre- latiuis;& pluralitas eft applicabilis ad ipfa principia, 8t econucrfo. Suum vero concretum eft applicabile con- creto bonitatis, magnitudinis ,&c. Sicut patet in ele- mentato quod cft bonum magnum, & cft vnura ex plifc» sibus couftitutum, vt pluralitas in ipfo fitfubftcntatsu J» De natura. Quin Id \T Atura eft forma, cui proprie competit naturare. ife forma dt i. ▼ quod principia funt naturalia per naturam: ideo natura, natura cft applicabilis ad bonitatem naturalem &nu: gnitudfr DE APPLIC ATIO NE. f*7 gnitudinem naturalem ; & de natura poteft cognofci per «lifcurfum principiorum & regularum ,& deiplo fuperius largo modo diximus. Vlterius natura eftapplicabilis ad correlatiua naturalia bonitatis, magnitudinis , &c. eo quod fine concretis ipfa correlatiua naturalia efle non pofTurit. Concretum vero naturale applicabile cft ad concreta naturalia; vtpatft per fecundam fpeciem D Sc per primam E. Vlterius quod bonitas vnam naturam Laber cum magnitudine, aliam cum duratione, & c. & c- conUerfo : applicabilis cft ad mixtionem , vbi diximus de bonitate dedue /implicitate. ' \ ^Implicitas eft applicabitis ad principia huius arris, eo Decima Oquod per fimplicitatcm filnt principia fimplicia, ficut forma da fimplicitas eft bona per bonitatem, magna per magnitu- /implui* dinem: & ficut principia explicata funt difcurfa in mixti- tote. One principiorum & regularum: fic fimplicitas potcftdi- Icuiri per omnia principia & regulas. Sua quidem diffi- nitio eft per primam fpeciem regulae C. nam ipfa eft for- ma quarc principiafuntfimplicia. Simplicitas per fecun- dam fpeciem regulae C. habet fua cortelatrqa fimplicia t neu t bonitas quae habet fimplices bon ifzcauuum,bonifi- S Wnitci- tn* for- ma de ce- fofiuone. Duodeci- ma fir- ma de firma. DECIMA PARS cabile&bonificarc, &cuin (implicitate, & fuis corrclati- uis confidit vna fimplex elTentia, habens per primam fpe» ciem regulae D.firoplicia &prirairiua principia. Con- cretum verollucfuum effecit fimplex. Ethocfignatucfifc per fecundam fpecicm regplx D.& per primam E. Decompofitione. /^Ompofirio cft forma aggregata de pluribus effen* V_>tiis, Ipfa quidem applica bilis eft ad contradhonem & obuiationero principiorum explicat orum jVt patet in- capitulo bonitatis deduttx id principia : vbi dicitur quod bonitas magna oft duplicata , & bonitas magna fit durabiliseft tripi icata,&c. conftituendo compofitumex pluribus principiis explicatis. Etiniftopaffucognofcic intelledus,vnde oritur compofitio, & ad hoc confentit xcgula K. Vlrerius compofitio habet fua corrclatiua compofita , vt per fecundam fpecicm C. patet, & fic in cieatis bonitatiuis quidem &magnificatiuis,&c. com* ponuntarmagnificabile&bonificabile:& etiam bopifu carc& magnificare (impliciter componuntur, &c. &in- uicem vnam effeariam conlmuuut: quam effenciacom- pofuionem vocamus. Suum cfl'e fiuc fuum concretui» .«ft compofitum intellcdui luccfa&o per fecundam fpe, cieat regula: D. &per primamE.. Deforma. FOrma cft applicabit ad principia; ideo ficut princi- pium difeurritur per principia explicata & i egulas : fr- militcr forma poreft difeum fuo modo : hoc tamen dict mus de forma compofita in ciearis , eo quod bonifica- bile eft de genere materia: ; fed in Deo non. Eorma cft illa cflentu cum qua agens agit in materia naturali ter. Ipfa quidem forma compofita habet fua correlatiua compofita; ?t fupra diftum eft. Sed forma fimplex in caufatis non habe t correla tiua, eo quod cft vna pars fim- plex fubftantix, videlicet formificans fiuc agens quo ad primam fpecicm E. confiderata: & hoc idemdefotma accidemau dlfci poteft. T atis duidera forma infenfibi- * A lis DE APPILC A TIO NE. II* lis & inimaginabiliseft. in quantum extra figuram cft. •Conciecum vero fuum liucclie, clt formatum : co quod a forma denominatum cft. Formatum quod eft dc ge- nere corporis per colorem & figuram, eft vi fi bile : & pe» duriciem tangibile : & in lapide de clementaciua forma- tum: & in planta de vegctatiua; &fic de aliis. Et hoc per fecundam ipccicm regulae D. & per primam E.figna- tumeft. De materia, MAteriaeft eflentia fimplex paffiua: & eft applica- Decime bilis ad pafiionem principiorum explicatorum, fi tert*a cut ad bonincabile , magnificabile , &c. Qu* quidem for,»a de funt dc genere materi* ratione paflionis. Materia veto ***ts applicabitis per omnia principia&re- en~ gulas in triangulo fupradido: difcutfusfupradidusim- plicatus eft. Accidens quidem eft forma per fc non exi- ftcns.nifi ad fuum finem principaliter fc habet : fcd ad fi- nem fubftandae. Accidens tamen non habet cotrclatiua proprie, fed per accidens : eo quodfubftantiacxipfoeft nabituata, quanta & fituata, &c. In capitulo bonitatis vbi dicitur, bonitas eftmagua,&c. Accidens oritur eo, quod muldplicatiocompohti eft. Quanta per quantita- tem ortamperaccidens.Etquodeftaftituauin fubi edo, (itus quidem eft ortus per accidens,& fic de relatione qu$ eft accidens, &fic de aliis praedicamentis, & etiam de mo- tu, & huiufmodi. Concretum vero accidens eft acciden- tale, quod apphcabileeft ad fecundam fpeciem regulae D. & ad primam E.ficut archa quae eft fubiedumaccidema- Ie,eftcOquod habet accidentalem figuram per artificiu. Et ficu t de logico qui accidcntalitercft magifter. Et fic ' de aliis Tuo modo. De quantitate. /ex t* for- /^\Vantitas eft terminus explicatus in hac arte,fcil. iq Vs^tcgula F. fcdfua diffinitiocftappbcabilis ad diffini- muAnti- tionem bonitatis, &c. Nam ficut bonitas eft ens ratione cuius bonus agit bonu:Gc quantitas eft ensratione cuius quantus agit,quantumfuaprimitiuitas& ortu? funi ap- plicabiles ad capitulum bonitatis dedudae per principia: quod DE APPLICATIONE. ,» * • 1,1 quod cft vna c flentia & magni cudo alia, St quando con- trahuntur,fcquiturmultiplicacioi&pcrconlcqucnsqua- titas fine qua multiplicatio in creat uiis fieri non poccft. Et hoc per primam Ipecicra regulx D vilum cft. E t in i flo paflucognofcit intclle&us,vnde oritur quantitas. Item quantitas efl applicabitis ad dorrelatiua lubftantialia per fecundam fpeciem regulat C. Qux correlatiua ex quan- titate in mcnfuratafunt per differentiam qux faciat ipla diffeientia,in tanto quod magis neq; minus fuut Qu.un- Ciis autem cft fuum concretum per ipfam quantitatem menfuratura: ficus albus quiperalbcdincm cft colora- tus. ' v De qualitate . Q Valitas eft terminus explicatus, u patet per regula Decima- G.&lua quidem diffinitio eftad diffinitionem bo feptima nitatis applicabitis, &c.Nam ficui bonitascftcns ratione forma dt cuius bonus agit bonumific qualitas cft forma qux ponit aU*ht 4- quod bonificansfitquaiis,agendo:&bonificatusfitqua- ft. lis, patiendo. Ipfa quidem qualitas applica bilis cft ad cor- relatiua fubftantialia perfeciindam fpeciem C qux cor- relatiua ex qualitate funt habituata. Et ipla qualitas ex ipfis corrclatiuis afli tuata. Pet tertiam vero fpeciem re- gulx C.ponit fubicftum quale in quo eft: quod quidem lubiedtum quale eft fuum concretum. Amplius qualitas ; eft applicabilis ad fecundam fpeciem regulx D. In capi- tulo bonitatis difcurfx per principia St regulas : & fic de magnitudine, &c. Nam bonitas qux eftprincipium ge- ncraliflimum , non eft qualis, vfquequo efteontrada : fi. cut quando dicitur; qualis cft bonitas? &refpondetur, quod illa eft magna & durabilis, &c.& tunc qualitas or- taeft per accidens per contra&ionem principiorum, <'.r L ) ii ■ 1 De relatione. ' R Elatio eft terminus implicatus :8c fua diffinitio ap- Decima- plicabiliseftaddiffinitioncm bonitatis, &c Nam fi-‘ cut. bonus creat bonum per bonitatem: fic rclatiuuscre. fcrm* dt at rdatum per relationem. Si enim cftrclatiuus,fcquitur reUtitnt relatus. Et econuccfb. Sieftanteccdcns/equiturquodfit i & Becima- nona for- ma de a- Hione. * f forma de fafittnc.) •.fc * M4 DECIMA PARS confequens St cconucrfo.Et fi cft concordantia, fequitur quod iit pluralitas;& fic dc aliis. Relatus cft quidem (uus concretus deipfa relatione, & inipfahabituatus,&hu- iufmodj. Adhuc relatio ejtiftens & accidens cft quidem applicabile ad contradione& mixtionem principiorum cum prima (pecie regulat L). &cumjfecunda regulae C.Si enim bonitas cft magna , (equitur quod habeat correla- tiua bona & magna t line quibus bonitas nequaqua poC- fet cfle magna. Et fic de aliis Tuo modo; Deaftione* . A dio cft terminus implicatus in£orre(atitiisi& ad ipfa quidem correlauua cft applicabilis,fcilicet ad bonificatiuum.magnificatiuurn, &c. &fua diffinitio ap* plicabitis eft ad diftinitionem bonitatis > 6tc. Sicnt enim bonitas eft ens ratione ctrius bonus agit bonum:fic adio eft ratio in agente quod agat ift paftum (uoconcretol tamen non eft nomen impolitum per redam lineam; Ipfum veroconcretum per fecundam fpeciem regulae D. eft fignatum. Vlterius adio per primam fpeciem D.eft declarata in correlatiuis per fecundam fpeciem C.& hoc per diffinitionem medii ;& fic de aliis fuo modo. Depafione* T) Aitio eft tttminus implicatus. Et eft applicabitis ad jlT corrclatiua. Per fecundam (peciera regulae C. fcili- eet ad bonificabile,magnificabilc,&c. Ideo iicut illa cor- relatiua paftiua funt per mixtionem principiorum : fic paflio quae cft generale principium , poteft deduci per mixtionem principiorum & regularum. Amplius paf- fus eftfuus concretus, qui inpaflionecft affiruarus , & de Jpia habitnatus.lpfa vero paifio ortacftincontradione St mixtione principiorum : ficut bonitas quae eft paffio, , inquantum eft do magnitudine babituata&econuerfo* Et hoc perprimam fpeciem regulae D-darum eft ad hec regula B.confencir. mtw 'i DE A-PPI.IC ATIO NI. m i • / • De habitu. y H Abitus eft principium ,& cft implicatum :fed ap- y~,c~.9 plicabilc cft ad principia cxplicata.Sicutenim bonus agit bonum, habituando (e de virtute morali bonaffic ha- ma ^ bituanshabiruatfedelubitu*uorali ratione habitus, & ^ fic dc bonitate habituatademagnirudine. Habituatum vero eft fuum concretum. Nam heue album cft de albedi- nehabituatum ;&cappatusdecappa, & ignis dc calidi- tatej&iuftus deiuftitiarfichabuuatus de habitu. Adhuc -per primam (peciem tegulae D.&in mixtione principio- ■xum & regularum, cognofcit intellcdtus vnde habitus o- rrtur : & in quibus fubicdis eft diffufus. Sicut intclle&us qui fuum intclligibileintrinfccura habituat dephantaf- njatibus peregrinis, vt phantafmatibus fcitis, intelle&us defcicndaCthabitaatus. Ethocpcr regulam B.manifc- flum eft. . 'Defiru. ^Itus eft term inus im piicatus:fcd cft applicabitis ad coi- rirettm* Orelatiua per fecunda fpeciem rcgul$ C.& D.& primam fecund* E firctiam ad diffinitionem bonitatis, &c. Sua quidem form* dt diffinitio applicabitis cft. Nam poftquam bonitas cft ra- fau. xio,bono quarebofiusagitbbtium in edentia bonitatis: Tequitur igitur, vtcorrelatiua bonitatis fint adituara,& econuerfo. Ei fic fitus cft accidens 'caufans adi tuationem in principiis. Vlterius per primam fpeciem regulseD.& per contradioncm & mixtionem principiorum & regu- larum cognofcit quidem inrel!e(ed non attingiceilcntiam mo- tus,neque lapidis : fed colotem & figuram tantum. De immobilitate . TMmobilitas eft pripcipium implicatum : fed ad princi- viteftma lpii diffinitiondn lua diffinitio applicabilis cft. Nam fic fixtifor^ priucipium cft caufa, quare entia Tunc prmcipiabilia. Sic JmA Je , ^ immobilitas eftprincipiu, cum quo immobilia funt im- mobilia, fiue permanentia : ipfa quidemjimmobiluas cft te . applicabilis ad Tua correlatiuainttinfcca, a quib. nequa- * quam feparari poteft. Sicut forma a b a&ionc , & materia a paffionc, & calidus a caliditatc, & bonus a bonitate, & horooafuafpecic.&c. Concretum autem immobilitatis eft immobile : correlatiuaautem immobilitatis funt im- motiuum, immobile &immouere:ficut in effentiaintel- v.. <• lc£his,& ignis &huiufmodi: in quo iuut intcllcvtihipfoquiefcat:ficur ele- menta quae habent appetitu ad dementandum ;&plan- ta ad vegetandum : &ad generare flores, folia &frudus i & ad multiplicare luam fpeciem iu jndiuidua. Et adhod concurrunt principia explicata : ficut bonitas animalis* " S quae cll in fubie&o, habet appetitum, vr habeat adtunl ^ filum, fcil. bonificarc: & hoc per fecundam fpecie regulas C.fignatumeft. Appetitus habet fiia correlatiua applica- biliaad correlatiua voluntatis. Ipfectia appetitus habet fuum cotraftum ;vt pet fecundam fpeeiem D.& primam E.fignacum eft ,cum qdo mouet fe ad fecundam fpecicm J- regul^C. vtquie{c3t,ficut homo qui mouet fe cum fua vo- luntate ad amores fiuc ad amatum & huiufmodi. De attractione , yixxr.Por A TttaAio eft principium implicatum, & eft applica ; madeat- bilis ad diffinitionem finis& bonitatis. Na.m finis ac*. tTA&tone. trahit ad fequictatum, fictic bonificansbonificatu.&voi Jurttas amatum, & anhelitus fpiratu, &vifusco!oratumj 1 & guftus lapidum, & htiiulmodi. Correlatiua attratftto- nis"applicnb:liafuntaa cotrclariua principiorum cxplica- .r torum pei fecftndam fpecicm reguli C. Nam attrahens Attrahit a:rraie. Pli.in- tafoia quidcuTeflappiicabilc adprimam IpecicieguIscD. j/.ute; X '4f DECIMA PARS 6t ad diffinitionem principii & hoc fic. Homo videns e- v quumnon imaginatur ipfum, & quando claudit oculos, ' , aut equus eft in abfentia:tunc imaginatur ipfum, Scpha-i tafma eft dedudum de potentia fubic&i in aftum , & re- ceptu in imaginatione itvqua intclle&us colligit ipfum, & ponit ipfum in fuointclligibili, vt fcientiam habeat, Jtetiam ponitipfum in memoria in qua conferuatur , & deindealiud phantaCna acquirit: & fic de voluntate per concupi(cibilc& irambile. Etin ifto palfu cognofcit in-f tellcdus per quem modum generatur fcieutia fiucpio- dus,&adhocconcurruntomniaprincipiacsplicata&re. gulae. Nam valde difficte eft generale phantafmaratione paruitatis entis in quoeft. Concretum autem phantaf- matiscftrcsphantafiatadc pluribus fimilitudinibus co- » ftituta,ln brutis autem non tranlit vitra imaginationem. Nam fi tranfiret:iam bruta haberent fcientiam. Sed eft permanens in imaginatione, vt induftriam habeant ad viuendum : & hoc per regulam B.manifeftum, eft. De plenitudine. Trifeft- T)Lenitudo eft principium implicatum: & fua diffinitio m/fteun 1 applicabiliseft ad diffinitionem bonitatis, magnitu- dnform* dinis.&c.Nam plenitudo bonitatis eft ratio quodprodu- de pltnt-tn bonum.Eiplenitudo magnitudinis eftraoio quodbo- tmdmt_j' nitas fit plena de ipfa, dteconuerfo. Et fic de aliis inmi> ztione principiorum & regularum fignatumeft. Amplius correlatiua plenitudinis lunt applicabilia ad correlatiua bonitatis, qua: funt plena de correlatiuis plenitudinis. Suum vero concretum eft plenum, & hoc eftmanifcfturn per fecundam fpeciem D- &per pfimam , & c. Et maxime ‘ • quando pet fecundam fpeciem regulae E quietatur. Va- xuitas autem eft fuum oppofitum. Et fua diffinitio eft ap- plicabilisad contrarios terminos eius. Et haecpcrprxdi- da de cuacuatione fufficiant. 7V/ 'e(i- ' f D ediffuftone. *.^/fr/;^T>lPfufiocft principium implicatum :&fua diffinitio forni* de JL_y cftapplicabilisad diffinitionem bonuatis.diftcten- dtffnfio- tisr. Nam bonitas eft ratio producens bonum 4e eft na, diffuf.ua, & dilatat fe iu fubiedo in quo clt, contrahendo lcad > DE APPLICATIONE. J4* featl magnitudine & durarionem, &c. differentia diftin- gncntc difFufionem cum fuis correlatiuis per fecundam focciem fignatis. Concretum autem difFufionis eftdiffu- fum, & cft de diffufione babiruatii, & in ipfo alfituatura, &c. vt perfecundam (pccicm D & perprimam H.manifc» ftum eft: Oppofitum autem difFufionis cft reftri&io, qu* applicabitis eft ad diffinitionem concordanti* :cum ip (k quidem auarus caufat auaritiam. De digeftone. / T*\Tgeftio eft principium implicatum, eft applicabilis ad diffinitionem vi Et Tua diffinitio virtutis & maiori- Trifc/i- m. j *\\ applicamus aaoiranuiuucm miuiu imihiuu- matjMMf tatis.Nam innata virtus digerit virtutes peregrinasinfua ta j0rm4l fpecie cum fua maioritate: ficutplanta in qua digerun- tur elementa in fua fpccie jfic in animali per potum &ci bura., Cotrclaciua vero digeftionisapplicabilia funt ad cprrelatiua virtutis & maiorttans. Suum quidem concro- tum eft digeftum de digcftionofcabituatum. De expuljinne~ T^Xpulfio «ft principium implicatum :ipfa vero cft ap- 7 V/Ve/E. jDplicabilis ad diffinitionem cotrarictatis. Nam vnum w A**#, contrarium expellit aliudcontrariura in fubiedo in quo eft. Et hoc paret in animalibus per fecem , vrinam&fca expmi biem.» Et in pbnta patet fimiliter per flores ,folia&fru pong dus,qu* in ipfa non habent permanentiam : & fic mora- J liter de rege cxpulfo de fuoregno , & peccatore de graiia Dei,& dennequare eft. Adhuc correlatiua expulfionisap- plicabiliafuntadcorrelatiuacontrarietatis. Suum vero concretum cft expulfum dcexpulfionc habituatum. & Dejignificatione. Significatio eft principium implicatum: fua qhidem Tr//e^- diffinitioeft applirabilis ad omnia principia explicita ®ulas.Nampoftq'jamboniraseftratio,quod ptodu- prma dt cat bonum: bonitas concreta ad magnirudinem fignifi cat, quodbonus magnus ptoducatbonum magnum-, Et fic dc aliis. Correlatiua vero fignificationis applicabilia funtadcotrelatiuabonitatis.magnitudinis.&c.cumqui- buscotrelatiuis fignificationis bonitas quidem figmficac hoc quodeft, & ea qu* continet in fe : fuum autem con- ■ . y i HCXCJ. Xxxvij. Fer mu de Linttu time. Kxxviij. Forma, de nouitate- Xxxix. Tformade Idea. J4% decima pari cretum eftfigiuuufn iidcipfd habituatum. < Occultati^ vero eft oppufi tum fignifit ptionis.&fua diffinitio, &c.ap- pjicabjlis clt ad terminos oppolitosipfiusfignificationis. ^ De puUbntudine. T)Vlchritudpeft principium implicatum: &f‘ua diffini- 1 jio applicabiliseft ad diffinitiones ptincipioru expli- catorum. Nam bonitas & magnitudo, &c. fupt pulchri- tudines, exceptis conrrarictarc & minoritate tamen mi-r «oricas proportionata iu fubic&o in quo eft, pulchra cftj vepatet in pueto patuo. Coireluiua vero pulchritudinis confiftiiilt pet fecundam IpcciCm legula: C. ficut pulchra caufa qua: naturaliter cauiat pulchrum efFe&um. Et ficut intellcdusin imagiuationc cauiat pulchram figura cum amore, ratione finis petfecundam lpecicm regulae C, dc* ilgnati:& etiam perrcgulaG per quam c6fiftttpulcbra& jfnaxime per propria qualitate quam perappropriatam.E^ funditer per maioritate magis cpfiftit pulcbritudoquam per minoritatem -, vt paret Tn rhetovica,in qua rhetoricus magis colorat fua verba cum maiori fine qua cum minori. Dc ncuttate . VT Ouitareft forrua prima, cuius fubiedum habituatur dc nouis habitibus: ficut caelum quod habituatum eft de loco, tempore &motu:&ficdc oro ni b indiuiduise- Jcnrrccaris poteftdici. Et hoc per prima fpeciem regula D. fignatumeft Priina quidem uouitasfic oportuit clle:licuc fuerunt primus motus, & tempus, & locus. Et »n lfto paflq cognofcit intclledus quod extra tempus , locum & nao- tufn nulla nouitas efle poffit,eoquod fimul & femel o- portpt quodfint. Er ad hocconfcntiuntlrcgulae B.H.I. De Idea. IDea i n aeternitate eft Dens : fed in nouirate eft creatura^ ficut figura arex qua: in meditatione carpentarii fuic nona: ipia au t dedo&a de potentia in altum fuit antiqua. Et (aris plane manifcftauir in correlatiuis diuinis per fe- cundam fpecicregnlxC. lignatis. Diuinus.n. intelligcns in (uopropriointclligibiliinfinito&aeterno,attrahitom- pes nouitates ab omni fubielto creato denudatas: quat quidem nouitates funt Ide; diuinae:fed per tertia fpeciem grufdera regula funt creatura nouse,fini ta,& terminat;. e* DE APP1LC ATIONE. MJ Ve mathematica. MAthcmaticacfi forma cu qua iurclledus humanus denudat fubflantiam ab accidentibus quae fubfiflit eis,vt genus & (pecics facere poflit.cuin quib.acquirar & faciat {cieuatn-lpCi quide forma mathematica cft exem- plata & denudata, mediante :dca denudata ab omnibus creariiris, vt Idea cu forma mathematica cognofcatur.Et hoc pacej per primajptfpcciem regulae D. &pcrfecuAm llpeciem rigulae E,& per quartan Speciem regulae K-^uis quidem formaeftgcnus in omnibus formis, quae dedu- cuntur de potentiain adfum, vtpatet in nonofubicdo. De ente in potentia exijlente. E Ns in potentia exiftenscft forma exiftensin fubicdo, in quo cll abiqs motu, fuperficie, quatitate, qualitate & huiufmodi, vt patet in grano iuquoatbor cftiu poten- tia. Efquandodeduciturilla forma de potetiainadum, comitantur quidem in talidedudione iiuc generatione fua accidentia. Etguando pracd' da forma orta cft cu an- te Jidisaccidccibus.iam cum ip(i> babituatacitjquae qui- dem accidentia oriuntur (iuc orcaiunt ex accidentib.in adfu exift entibus in fubiedo,in quo pralibata forma erat „ fn potecia.Et in ifto paflucognofcit intejlc&as quomo- do vnafubftanria oi itur ab altera fubftantia: &accidetia .cxaltcnsaccidennbus naturalicer.Eiadhocconfcnm re- gula D. cum diffinitione bonitatis & potcftatis , virtutis, principii & medii. Similiter ad hoc confentit fecunda fpc- cies regula: E & regu.br G &quartafpccies regulae K. Depunfteitate. P Vn deitas cfteflent ia pandi nacuralis quae eft minor pars corporis : pandus quidem tantuefl prope mino - iitatem.quod indiuifibilis cftintancum ,quod nequeper feufum neq; per imaginationem attingi potefh Et in iflo palfu miratur intellcduS quomodo de pundo naturali nociciam habere potcft,pt.ftquam infenfibihs & inimagi- nabilis: fed adiuuac fecum pundomorali obiedatoper *ifmrr& imaginationem. Et periplum quidem alccndit ad cognitionem puniti naiuraiis,ck quo facit feientiam. Etad hocconfemit regula B. & prima fpccics regulae P* jtC d= regula f & i. dicippwih v' • ■ : y 4 Xl.'A«w nuo* c-> mathe - m4tu4 \ Xfj .Fer.» madeex* teinpoie- tta ext^ tfttntCs Xlij. For* punfltib t.at. ■ v* V' v.» ' ' r A^vrr 3+4 DECIMA PARS t>e*. Delinea. xliii- for- T Inea naturalis eft longitudo conftituta ex pluribus made It- A-^pundis continuis: cunis extremitates funt duo pun- da;& eft fecunda pars corporis. Et dicitur fecunda : eo quod ex pluribus pundis conftiiuta eft,vt (i gnatum eft in regula K & in regula F. puhdi quidem quantitatem difc cretam fignant: longitudorurem continuam. Etinhoc p4k,quod pundi fign fi ant quantitatem diferetam. Nam per punctos linea diuifibilis eft, latitudo oritur & cau fatur explurib. lineis continuis t & per colcquens ori- tor fuperficies cx longitudine & latitudine fimul exiften- tibusinfubiedo,in quo funt : profunditas autem oritur ex rotunditate punitorum. Nam punitus autem magis eft rotundus in natura quam longus & latus; vt patet in ramis frondetibusinarbore. Adhuc ratio huius eft, quod circulus rationecoeli, cuius fimilitudo fortior figura cftin motu naturae quam aliqua alia figura. Et in iftopafttico- gnofei t intellectus quq funr princi pia primitiua corporis» videlicet pundus, linea, longitudoJlatitudo,fuperficic»& profunditas. De triangulo , xhiij./sr- ,‘T“Rianguluseftformahabestresanigulos tribus lineis madetri X contenta.ficut patet in clementatis.in quibus quod- avguto. libet dementatum habet fuum triangulum : ficut ignis qui habet vnum angulum acutum per calidu& ficcum; i &alium per calidum & humidum ; & alium per ficcum & frigidum. Talis quidem triangulus attribuitur igni: ipfe enim per calidum & ficcum regnat fuper alios triangdlos. Similiter aer habet alium triangulu per humidum & ca- lidum. Amplius aqua per frigidumhumidum: iterum & terra alium per ficcum & frigi dum. Et in ifto paflu cogno- fcit intclledusdfencias , ex quibus corpus dementatum , cftplenum, ratione cuius dementa fe habent adinuiccm ad compofitum per differentiam, concordantiam&con- trarietatem.Sed miraturintelledus quomodo de talibus triangulis potefthaberefcictiam, cum nunqua fuerint in (enfu.Sed recordatur triangulfi figurae plantj qui fenfibilis eft, cum quoimaginatur&cognofcit triangulu natutale, mediante tamen regula K. & (ecuda fpecie regulae D. &c. De quandrangulo. W QVadrangulus naturalis eft figura habens quaruor xh.formjt angulos re&os:& in quolibet angulo trianguli funt de \u*- implicati duo anguli re£h,e$> quod funt de genere trian- drdgulo. guli. quodlibet enim elementum habetduas qualitates videlicet vnam propriam , & aliam appropriatam j vt pa- v tetin regula G. in quadrangulo quide ignis habet vnutn. angulum tanquam rex,acrfimiliteralium, &c. Etparct quod quadrangulus 'diuifibilis eft in quatuor triangulos • aequales cu lineis diametralibus. Et in ifto paflu cogno- fcit intelledus per quem modum quadrangulus multi- plicatur per quatuor triangulos: & triangulus per tres lineas: & linea per pun&os continuos. De circule. ' ; > ' < /'“'Irculus eft figura vltima & dicitur vlrima : quod per- . V^fe&ior eft quam aliqua aha figura. Ipfa enim conti- net in fc omnes alias figuras: ab ipfis quidem defeendit de &conftituta eftjvt patet per fecundam fpeciem regula: c,rcult * D.& per quartam fpeciem K.Circulus enim caufatur ex , triangulo, quadrangulo , &c. In tantum vlquc quo funt coniundi anguli &Iinea circulari phn fla h ter adfimili- tudinem cceli, quxeft maior figura: & ad hxc regula B. eonfentit. r ' * • L ' ■ , V • * ^ De corpore. ^“''Orpuseftfubftantiaexpundisjineis&angulisple- , ... - V_>na ex longitudine, latitudine & profunditate adi- ^ Je tuata: &ex fuperficie habituata. Ipfum quidem corpus ** habet partes coedcntiales, fcilicct pudfos & lineas & an- (ortor€% gulos, ex quibus efteompofitum & plenum , & per ter- tiam quidem fpeciem vnum corpus terminatur in alte- ro .Adhuc per (ecundam, fpeciem D.cft ex fuis partibus ei ^coeftentialibus per regulam F.habet quantitatem conti- nuam &di(creta &pcrregulam G-cftaggiegatiocom- munis ex fubftantia& accidentibus compofita: & per re- gulam H. eft in temporejper regulam I.cftin loco. per re- gulam K. eft in motu. Sedmiratut intcllcdus d* odaua Y j ror- DECIMA PARS . fphera, quare ipfa non eft in alieno loco contenta. Et du- bitat vfqucquo confidcrat quod corpus cdfinitum,& do figurahabituatum:alioquincflctcidarcihftMtUni,quod ed impollibile. Dt figura. Xlviij. "Clgura eft accidens condit ut um ex fi tu & habitu : qu* forma, de Pct tecudam/pcciem rcgulz C.funtfuz partes: &per fyur*. Krtiam rpecicra ciufdcm eft habitus in corpore: & pes quartam habet lineas rcdtas&curuas. Ip{a quidem figu-» xacum colore cdobic&um vifus, cum lineis autc&an- gulis abfque colore cd obic&um ta De gener akbus retfitudinibiis* f ' "O E&itudines generales funi tex,quib. corpus eft ceu- ^ 'v " Av.trumperlineasdianietrales,vtpcreascorpuspolEli /£*" c®:’ninocu:v'(khcecadfupcrius&inferius,anrc&re- 1 ™ tro.dextrc&finidrctidicquidefcxrcdlitudinesfuntco- Ve)Jtt4 - eflehciales motu Sed miratur inrdlctftus, quare funt te* & non plures.ncq; pauciores, tedrecotdaturmotum,qui non potcdcflcperfcdlus^bfq; ipfistli autem edent plures aut pauciores, ltuperfe&us quidccllctTvt patet pet terti* & quarta fpecicm regula: C & per (ccunda fpecicm ciuC- dem fignatu edquod texredtitudines prsedi puscd,quod caufacfuasfimilitudincsin prididlis cor-t poribus fphcticis ,vt de eo intellc&us notitiam habere pbfUci&adhocconfcmurcgllah.Sflv. N J47 DE APPLICATIONE. J47 De mortfiruitatt . MOnftruitas eft deuiacio motus natur* a termino L.^m* a quo ad terminum in quem,infubie&o tn quo eft demori. per nimiam influentiam aut indigentiam virtutis corpo- JlrmitMH rum fuperiorum & inferiorism, dextroru&finiftrorum, & etiam exiftentium ante &retro. Tales quidem motus capfjnthabuuspriuatiuoSjVjdelicet caecitatem .furdita- tcrp,& huiufrnodi. Ratio huius eftrquod extra fecundam fpeciem regula: C.efltt in tertia lpccieipfematustftim> perfeftus , & in quarta fpccie habet illas iropeifcdip- nes deficiente lccunda fpccie regulae C. De denuatione . DEriuatio cftfubicdum generale, per quod particu- n firm* laredefcendit ab vniueriali,ficuc riuulusa fonte: & Uers- lineaapun&is: & triangulus alineis:# filius a parentib. u*titme+ per generalia inftrumenta : & conclulio a fuis piarniflis, per confequensab antecedente &fcientiaa rebuSjUie- diante tamen intellcdu. Et intelledus fic cofiderans de- riuationem , cogncfcit per fecundam fpcciem regulx C. quod dcriuatiocotinet infccorrclatiuaeflentialij, qui- busraultaparticulariaderiuantur.-ficut multi filiiabeis parentibus, &multa elementa a quatuorelementis ge- neralibus, & mulcaefdentix per vnum intellectum inue? niantur :iplc quidem intellectus in fe continet eflentia- lia & generalia telatiua cum quib. inquirit & facit mul- tas (cicntias intelled us ab eadem forma fiue fpccie deri- uaras.Ht in iflopaflu cognofciuntcllequod telatiua ipfius intelledusfnntfuperiora, &fcicnti* inferiores, & fpecics in medio funt:licut inter caufam & cfFcdum:& in fflo palfii cognofcic a quo,& quomodo deriuatur lcieti*. v Devmbra. VMbracfthabicuspriuariuus|lucis, qui no poreft ha- LijySr/»j| bere fuasreditudincs, dequib. iamfnperius locuti de*s>m. fumusieo quia corpus exiftens in medio, eu irapedit:& de br*. Jjpc rnamfefte experimentum habemus per vmbram ar- ' l>ons fiue turris. Sed hic quxrit intclledus , vmbra cuius pft color : &fignificariomibrx quid eft? Etconfidcrat qupdacrcftdi^fauusrquod extra vmbram . recipit cola- 1 ' ' 'fr I I *4t DlCIMA PARS rem folis & ignis videlicet luciditatem : & in loco in qno eft vmbra recipit colorcin terrae : ficut cryftallus in fubie- fto croceo habituat fe de croccitate:& qusjdo ponitur ia v fubiedlo nigro, habituat (c de nigredine. Etiniftopaflu cognofcit intellectus, quod lux eft color (olis &ignis:& nigredo eft color tcrrx&diaphanitas acrist&albedoa- quxqu* caulatalbedinctn. Qui quidem cryftallus nihil aliud eft mfiaqua congelata. Figura autem vmbtxeft terminus, in quo lux & vmbra terminatur:&adhoc con- fencit diffinitio medii : 5 : fecunda & quarta fpecies regu- la C. Scdquxritintclleiftus, quxeftcaufa vmbrae lunae. Et dubitat vfqucquo confiderat quod luna eft corpus diaphanum, in quo apparet vmbra terrae. Sed miratae quare non apparet i» (ole qui eft corpus diaphanum. Ec dubitat vfque quo recordatur , quod fol eft coloratus al fua luce propria. Etluxlunxeftficafolcrficutcalidita* aeris eftacaliditateignisj&hoc probant regulae G. &B. De/ptculo. Liii fbr- CPeculum eft corpus diaphanum, difpofitum ad reci- ftta Opiendum omnes figuras ei praefentatas. Sed miratur (httulo intelle&us cum vitrum fit corpus diaphanum,quare non " ’ recipit figuras , ficut fpcculum quod eft vitrum ? Sed re- cordatur capitulum vmbrae, cum quo declarat dubium. Nam vitrum fiue plumbum, eft corpus diaphanum in v- traque parte recipiens diaphanitatem tranfeuntem per fex redtirudines.de quibus iara locuti fumus. Sedinipe- culonon cftfic rplumbum enim refiftit aliquibus r edti- tudinibus ratione fu* grofficiei materiae & fu* njagoae ■, compaiStionis: partes quidem plumbi fimul adinuicem valde com padi* funt.Et ideo ficut arbor caufat vmbrara, eo quiaexiftit in medio lucis : fic vitrum exiftens inter <> plumbum & acrem & figuram fiue colorem qui ei prx- o ; fentatur, generat in fc vm$>ram fimilcm figura ei prxfen- tat* per (imiles habitus & colores. Etin iftopafluco- gnofeit intellectus qu* funt principia vmbr* (pcculi ; vt patet per regulis B &G. .s * •> Di » , i . DE APPLICATIONE. M* De colore & colorato, C Olor eft qualitas exiftcnsobiedum vifus. Et ineo- Liii j./9r- iorato habitus:& figura colorati eft habitus coloris. made co- Coloratus autem eft fiibftan t ia, in qua color fubftctatur. / ore , Color quidem habet correlatiua fubftantialia : fed color colorato. eft habitus correlatiuorum fubftantialium. Et per pri- mam fpecicm regula D. eft dc feipfo : & per tertiam fpe- xiemciufdemeftcolorati Color per primam fpcciem re- . gula G eft propria qualitasiin homine vero fiue in plan- ta vera, fedappropriate eft in homine pido fiue planta pida,&c. quantitas autem coloris non eft ei propria; fed , potius eft ei appropriata : veruntamen colorati quidem ^ft. Et in ifto paflu cognofcit intcllcdus per quem rao- Jum vnum accidens eft in alio aflituatum ratione regu- . lst G.ficut didum eft dc colore & colorato: fic dici poteft de caliditare& calido. , • De proportione &proportionato. T\R.oportio fubftantialis confiftit per relatiuaconlub- Lr forma X ftantialia: vt patet per infinitatem cui funt propor- depropor- tionata fua correlatiua confubftan tialia., fine quibus in- tttne &■ finitasnonpolTeteircinexifttntia&agentia. Finitus qui- proportio - .dem non eft proportionatusinfinicuti mediare infiuirc nato. qui ei proportionatur:& hoc idem dici poteft dester- nante, aeternato & aeternare; & fic dealiis rationibus di- uinis : & fimiliteif poteft dici de correlatiuis lubftantiali- in fubftantiis creatis : ficut in mtclledu in quo in- telligcns , intelligibile , & intelligcre funt correlati- uaei proportionata naturaliter. Scientia autem non poteft efle ei proportionata: non enim poteft ei fufli- v cere, ficut ligna igni. Nam plus poteft ignis ligna cora- burefejquam iplaigni abundare' veruntamen ptoportio accidentalisin corrclatiuisbenepoteftexiftcrc.ficiitin-1 ter cali fadum & calefacere. Et in ifto palfii cognofcit intellegas , quod nullum accidens poteft proportioniri (ubftamia- quo ad pondus. Nam fubftaniia in plus lr ha», bet: accidens autem in minus; &hoc quidem clarum eft ptr diftitmioncm maiomatis & minuruatis : Iccuudum i Xxviij. Fernhe de Appetitu natma. t)E CIMA PARS. tione caius fubiedtum in quo natura eft, naturaliter agit' fecundum totam fuamfpecicm:frcut in planta. Nam fuusinftin&us (e habe: ad generare flores, folia ,fru ad correlatiua principiorum explicatorum ;&fic de aliis fpeciebus fuo modo, iuum veto concretum eft res inftin- £ta,vt perfecudam fpeciem regulae C & per primam E. fi*, gnatum : & fuus finis confiftit in fecunuafpccicrcgulaeEi De appetit unatur a . APpetitus naturseeft principium implicatum :&iiuk diffinitio applicabilitcr cftacfvoluntates diffinitio- nis. Nam ficut voluntas appetit obiedtum , & ponit i*- pfum defideratum &de ipfoconcupifcentiam habet :fid appetitus fe habet ad obie&u,vtihipfoquiefcat:ficutele» menta qus habent appetitu ad dementandum ;&plan- ta ad vegetandum : & ad genecare flores, folia & frudVusi & admultiplicarcluam fpeciem in jndiuidua. Et adhod concurrunt principia explicata: ficut bonitas animalis, S quae eft in fubie&o, habet appetitum, vt habeat aftunl , fuum,fcil. bonificarc: & hoc per fecundam fpecie regulaf C.fignatum eft. Appetitus habet fua correlatiua apphea- biliaad corrdatiuavoluntatis. lpfe ctia appetitus habet fuum cotradhtm ; vt pet fecundam fpeciem D.& primam E.fignatura eft ,cum quo mouet fe ad fecundam Ipecicm regul^C. vt quiefc3t, ficut homo qui mouet fe cum fua vo - iuntate ad amores fiuc ad amatum & huiufmodi. Deattracliotie . ATtta&io eft principium implicatum, & eft applica4 bilis ad diffinitionem finis& boniratis.Nam finisac*. n-Ati/orie. trahit ad fe quietarum , ficucbonificansbonificatu.&vo*. luntas amatum, & anhelitus fpiratu, &vifuscoioratum, &guftus lapidum, &huiulmodi. Correlatiua attrattio- nis applicnbrliafuntad coirclatiua principiorum explica- torum re» fecftndam fpeciem regularC. Nam attrahens artrahn attradlumin paflioncfuxcllcntiacfficutignisae- rem in fuacalefaftionc, vtipfcacr fit calefias : fcanhe- ;v • w c /au» JCxix. Fer ma de at Bb APPLICATIONS. litus acrem, vtipfe aer fit rcfpirarus Et poretij obie&um, Vc fit obic&arum,& ficdc aliis fuo modo Suum vero co'n« ferctum cft res attra&a: attrahit enim fpecies.&opcratio- ' hes naturales ad le, vtfit ageris, & vr pcripfmrfprincipia explicata poftint habete a&u%,& in fecunda fpjcic rcgul^ E. quietem, & huiufmodi: ficui magnes qui atota fpucie fuaartrahitferrumjVtficciras&friguiitascxtllccesin fer- , toarrificialitcr quielcat in ficci ta# Si frigiditate magne- tis, qui cft fubie&um naturale ;& in hoc paffii cognofcit lnrellc&us per quem modurh eaqu^ fune artifUialiter>dfc trahudturperea quz naturaliter fune. , l De receptiones RECcptio eft principium implicatum :& fua quidem Xxx. For- diftinitio applicabitis cft ad diffinitionem principii *nade\rt-^ fnaterialis,ficutattratfin ad principium formale, &lictic ctfttoni. in corrclatiuis rldus quidem eft de genere attradionis.li- tur bilis eft de genere receptionis: tamen non dicoquod ieceptio habeat correlatio a , quia-fi haberet; iam feque- rcrur quod tkius&bihs elienr idem numero limditer forma & materia, quod ciit impollibile. Sed dicoquod rc- fceptans recipit receptibile peregrinum in palfione litae eC- fentix,ficuc vifus Colorem in luo vifib’ili,<&uuc)letio> iri fuoinrelhgibili fpecies peregrinas recipit ,& huiufmodi: Et iniftopallu cognolcicinteiledlusquodobiedum nori mouet potentiam , led putentia mouet fe cuin obiedto. Nam aliter obiedium ellct agens ic patien', & per conle- quens potentia &adduselfencconfufi.Etageus& patiens edent idem numero iit natura: & illud idcin pollet dici de attra&ionc & paftionc, quod cft impollibile Concretum vero receptionis eft receptum, quod applicande cft ad fe* feundam Ipeciem regula: D. &ad primaE. videlicet quod kftconftitutum dc piutibus bilibus in lubiedto iniquo cft: De pljantafmate. T)Hanrarttia fine fpecies applicabilis cft ad diffinitio- Xs<5 Pof XT nem fpecie & voluntatis tuinquaica fpfcieiti (irutnen- r„.% «es* talis: eo quod non aguenili cum phamafmaitbus. Phari- ip tafora quidem eftapphcabilc adpriunam IpccictcgulxL). y.utt; y 1 J , .i f' ' - . lllU, • .. $4» DECIMA PARS tc ad diffinitionem principii & hoc fic. Homovidense- 1 quumnon imaginatur ipfum, & quando claudit oculos, i; , aut equuscft in abfcntiaaunc imaginatur ipfum, 3 c phil tafma eft dedu&um dc potentia fubic&i in a&um , & re- ccpcuiniroaginationcitvqua in tellea diffinitio forma de eftapplicnbilisad diffinitionem bonuntiSjdiffetcn- dtff»fei. tiar. &c. Nam bonitas eft ratio producens bonum * eft pt-j. diftufiua, Si dilatat fc iu fubic&o in quo eft, contrahendo * lc ad DE APPLICATIONE. J4r “ (c ad magnitudine & durarionem, &c. difleren tia diftin- goente diffufionem cum fuis corrclatiuis per fecundam / foedem fignacis. Concretum autem diffttfionis eftdiftu- fom, &eftdedifTufionehabicuatu,&in ipfoaffituatura, &c. vt perfecundam fpcciem D & perprimam E.manife- ftum cft: Oppofitum autem diiFufionis eft reftritftio, qu* applicabiliseftaddiffinitioncm concordantia:: cum ipfii quidem auaruscaufatauaritiam. ' De digejlione, : DIgcftio eft principium implicatum. Et fua diffinitio r • cft applicabitis ad diffinitionem virtutis & maiori- r,£eft~ tatis. Nam innata virtus digerit virtutes peregrinas in fua maefu*r' fpecie cum fua maiorirate: ficut planta in qua digerun- •Vrm* tur elementa in fua lpecie;fic inanimati perpotum&ci a ***' bum. Correlatiua vero digcftionisapplicabilia funt ad c.orrelatina virtutis & maiontaus. Suum quidem concre- tum eftdigeftura de digcftione^iabituatum. De cxpuljintte . Xpulfio cft principiumimplicatumiipfa veroeftap- _ . - XLplicabilis ad diffinitionem cotrarictatis. Nam vnum contrarinmexpcllitaliudcontrariura in fubieAoin quo *”*!***“ eft. Et .hoc patet in animatibus per fecem , vrinam&fca- ** fbrm* biem.i Et in pbntapatctfimiliterpcrflores,folia&fru ftus,qu*inipfa non habentpermaucntiam:&ficmora. liter de rege cxpulfo de fuoregno,& peccatore de gratia Dei,&dchnequare eft. Adhuc correlatiua expulfionisap- plicabilia funt ad correlatiua contrarictatis. Suum vero concretum cft expulfum dcexpulfionc habituatum. \ \ De fignfaatme. Significatio eft principium implicatum : fua quidem Tr • r diffinitio eft applirabilisadomnia principia expheira ^ & regulas.Nam poftquam boniras eft ratio.quod produ- carbonum : bonitas concreta ad magnitudinem fignifi * cat, quod bonus magnus producat bonum magnum ) Et fic de aliis. Correlatiua vero fignificationis applicabilia fun t ad correlatiua bonitatis,magnitudinis,&c.cum qui- buscotrelatiuis fignificationis bonitas quidem lignificac hoc quodeft, & ea quae cominct in fc : fuum autem con- ' ’ . y i m Est: feps*“: gVfSg KK&1 F^iivs Vt jjjr&w |t& ?A,;‘ ."T^‘ T ' * jA decima pari cretum eftfignatupi Sedcipfa habituatum. Occultati* vero eft oppofhumfigmfkationis,&fuadiffinitio,&c.arp- - "* , plicabjlis cltad terminos oppolitosipfius iignificationis. ' ’ v . De pulchritudine. ^xxvij- T)Vlchritudpeflprincipiom implicatura: &(iu diffint- FcrrnUde i {io apphcabilis eft ad diffinitiones principioru cxpli- pulcinttu catorum. Nam bonitas & magnitudo, Scc fupt pulchri» diue. tudincs.cxceptis conrrarietarc & mitioritate : tamen mi-» noritas proportionata iu fubicdo in quo eft, pulebra cftj vc patet in puero paruo. Cotrelatiua vero pulchritudinis confiftuitt per fecundam (peciffm legula: C. ficut pulchra caula qua: naturaliter caufae pulchrum effcdlum. Et ficut intelledusin imagiuationecaulat pulchram figura cum amore, ratione finis per fecundam fpecicm regula: C. dc* fignati:& etiam per regula G per quam cofiftitpulchra& fnaxmicpcrpifopriaqualitatequamperappropriaiani.E^ fiiniliter per maioritate magis cpfiftit pulebritudoquam per minoritatem j vt patet in rhetorica, in qua rhetoricus magis colorat fua verba cum maiori tine qua cutr. minori. Dc ncuitate. VT Otiitar eft forma prima, cuius fnbicftnm habituator denouis habitibus: ficut coelum quod habituatum eft de loco, tempore &: motu:& fiede oninil» indiuiduisc- Icmetatis poreftdici. Et hoc per prima fpecicm regula: D. v figr.atum eft Prima quidem nouitasfic oportuit ctfcticuc fuerunt primus motus, & tempus, & locus. Et in tfto paflii cognolcit intelle&us quod extra tempus, locum Semo- tum nulla nouitas elle poffic,coquod fimul & femcl o- portft quod fiut. Et ad hocconfentium tegulae B.H.I. • * De Idea. 3Cxxix TDea in aeternitate eft Dens :fed in nouirate cft creatura^ Forma de -*ficut figura arcce qua: in meditatione carpentarii fuic j, . nona: iplhaucdednda de potentia in adum fuit antiqua. Et faris plane manifcftauir in corrclatiuis diuinis per fe- cundam fpecic regula: C. lignatis. Diurnus. n. intelligcn$ in fuo proprio intclligibili infinito & aeterno, attrahit om- nes nouitates ab omni fubic&o creato denudatas: quae quidem nouitates fun t Idcq diuin*:fed per tertia fpecicm gmfdera regulxfunt creatura: nouae, finita,# ccrminatq. ‘ \ " •' e* Xxxviij. Forma de nouitute. Idea. 1. DE 141 APPIL C ATIONE. De mathematica. MAthcmaticacft forma cu qua iucclledus humanus denudat fubdantiam ab accidentibus quae fubfiltu fi$,vt gepivs & fpeciti facere poflit,cum quib.acquirat Sc faciat (cietiam. Jpfi quide ibrina mathematica cft exem- plata & denudata, mediante .^ca denudata ah omnibus *■ creatdris, vt Idea cu forma mathematica coguofcatur.Et hoc pacet per piimaipipeciemregulxD. &perfecuAm fpccicm regulae E,& per quartan 'pcciera rcgulx K-Tali^ quidem formaeftgcnus in omnibus formis, qiix dedu- cuntur de potentiain aduni, vtpatet in nonofubiedo. De entem potentia exijl ente. ENs in potentia exiftens cft forma exiftens in (iibicdo, in quo cftablq;moiu,fupaficic, quaiitate, qualitate &huiijfmodi, vt patet in grano iuquoatbor cftiu poteo^ tia. Efquando deducitur illa forma de potetia in actum, comitautur quidemin talidedudione iiuc generatione fua accidentia. Etguando prxd’da furmaorta efteu an- te lidisaccidetibus.iamcumiplbhabuuataeftjquxqui-» dem accidentia oriuntur (iue ortalimt ex accidentib.in adu exiftentibus in fubiedo,in quo pra libata forma erat / in potetia. Ec in ifto paflucognolcic intellcdus quomo- do vna fubftantia oiitur ab altera fubftantia : &accidetia xx alteris accidentibus naturaliter.Et ad hoc conicntu re- gula D. cum difHnitionc bonitatis & potcftat is , virtutis, ~ principii & medii. Similiter ad hocconfentit fecunda fpc- cies regulae E £cregi;lar G & quarta Ipccies rcgulx K. Depunfteitate. PVndcitascft edentia pundi naturalis qux cft minos pars corporis : pandus quidem ranru eft prope mino- ritatem.quod indiuifibilis eftintancum , quod neque per fenfum neq; per imaginationem attingi poteft. Et in ifto pallu miratur intellcdus quomodo de pundo naturali noticiam habere poteft, pt.ftquam infcnlibilis Stinimagi. nabilis: fed adiuuat fecum pundo morali obiedatopes vifum & imaginationem. Et periplum quidem alccndit ad cognitionem pundi naturalis, ck quo facit feientiam. Etadhocconfcntic regula B. Gcprima fpccics regulx P* fa dc regula f & i. cici pptclh • 1 * Xl. Afy mude~> matbei T04tic4. Xlj.For* mudeenu\y- tentptit- /m e*/-» fftentts Xlij. Fort mu dxj punfttib tuto. «; 344 DECIMA PARS Ve tinea. xliii. far- T Inea naturalis cft longitudo conftituta ex pluribus ma neu. V. B. 't., 1 r dtU~ '*—'pun6lis continuis: cuius extremitates funt duo pun- fecunda pars corporis. Et dicitur fecunda : eo quod ex pluribus pun&is conflit um efl,vt fignatum eft in regula K &in regula F. pundli quidem quantitatem dit cretam fignant: longitudo putem continuam. Etinhoc pa®t,quod punfti iign fidant quantitatem dilcretam. Nam per punctos linea diuifibilis eft , latitudo oritur St cau fatur explurib. lineis continuis & per cofcquens ori- tur fuperficics cxlongitudine & latitudine fimul exiften- tibus inlubiedo,iu quo funt : profunditas autem oritur ex rotunditate pumftorum. Nam pundus autem magis eflrotundus in natura quam longus & latus; vt patet in ramis frondetibus in arbore. Adhuc ratio huius cft, quod circulus rationecocli, cuius fimilitudo fortior figura cftin moru naturae quam aliqua alia figura. Et in iftopafluco- gnofcitinrelledusqu; (untprincipiaprimitiua corporis, videlicet pun&us, linea, longitudo, latitudo,fupeificies& profunditas. De triangulo . ij./sr- *’T"Riangulus eft forma habes tres angulos tribus lineis detri X contenta:ficutpatetinelementatis,in quibus quod- sngulo. libet dementatum habet fuum triangulum : ficut ignis qui habet vnum angulum acutum per calidu & ficcum ; &alium per calidum & humidum ; & alium per ficcum 8t frigidum. T alis quidem triangulus attribuitur igni : ipfe enim per ealidum& ficcum regnat fuper alios rnangtilos. Similiteraer habet alium triangulu per humidum & ca- lidum. Ampliusaquaperf(igidumhumidum:iterum & terra alium per ficcum & frigidum.Et in ifto paflucogno- j - fcitintelledluseflentias.exquibuscorpuselementatum cft plenum, ratione cuius elementa fe habent adinuicem ad compofitum per differentiam, concordantiam&con- trarietatcm.Sed miratur intelledus quomodo de talibus triangulis poteft habere fcietiam,cum nunqua fuerint in fenfu.Sed recordatur triangulfi figurae plan$ qui fenfibilis eft, cum quo imaginatur &cognofcit triangulu naturale, mediante tamen tegula K. & fecuda fpecie regulat D. &c. Dii**- fna - • • 1 DE APPLICATIONE. De quandrangulo. M5 QVadranguIus naturalis cft figura habens quatuor xU.forms angulos rcdtos:& in quolibet angulo trianguli funt de na ex longitudine, latitudine & profunditate alti- ^ tuata: &ex fupcrficie habicuata. Ipfum quidem corpus (grporg habet partescoellentiales, fcilicct puiftos & lineas &an- * gulos, ex quibus cftcompofitum & plenum , & per ter- tiam quidem fpeciem vnum corpus terminatur in alte- ro. Adhuc per fecundamdpccicm D.eft ex fuis partibus ei < . eoeflentialibus per regulam F.habct quantitatem conti- nuam &'di(creta &pcrregulam G. eft aggregatio com- munis ex fubftan tia & accidentibus compofita: & per re- gulam H. eft in tempore;per regulam I.cft in loco, per re- gulam K. eft in motu. Sedmiratur intellcdus d^ oftaua Y 5 ' 14* DECIMA PARS ' . fphera, quare ipfa non eft: in alieno loco contenta. Et du- bitat vfquequo confidcrat quod cor pus eft finitura, & do figura habituatum.-alioquin eflet ei dare infinitum, quod eft impoflibilc. Di figura. Xlviij. JZ *gura eft accidens conftiuuura ex fitu & habita : qaae forma de A per fccudamfpecicm rcgulx C.funtfuae partes: & per tertiam fpeciem ciufdcm eft habitus in corpore : & per quartam habet lineas redas &curuas. Ipfa quidem figu-. racum colore eftobiedum vifus, cum lineis autc&an- gulisabfque colore eftobiedum tadus:& cum omnibus prxdtdis eft obicdum im agi nationis, & in ifto paflu co- gnofeit intellcdus quod imaginatio eft generalior po- tentia quam vifus .figura aurem non aft obicdum in- cellcdus fine imaginaticne.F.r in ifto paftb cognofcit in- - telledus, quod mortuo homine anima retinet fpecies, quas acquifiuit cum imaginatione, vt de hac vita & cor- pore in quo fuit.memoriam h abeat. Degeneralibus rectitudinibus * W- ' T? Editudincs generales funt lix, quib. corpus eft ceo- ^ 'v " J-Xtrum per lineas diarriecrales.vt per eas corpus poffi^ *** eftbininotu:videliqetad fuperius &infetius, anrc&re- *eT* 1 ™ tco, dextre &fiaiftrc:iftxquide fex reditudines funt co- l~ effenciales motu. Sed miratur inrellcdus , quare funt fe* * & non plurcs.neq; pauciores, fed recordatur motum.qui nonpotcftcfleperfcduspbfq; ipfistfi autem cfTent plurcs autpauciorcs.imperfcdus quidc cHetxvt paret pcctcrtisi 3c quarta fpeciem rcgulx C & pec fecunda fpeciem eiuf. dem lignatu eft quod fex reditudines prxdidxfuntco- eficntialifcr partes motui , in quo corpuscfta'fluuatu 85 habituatum.Scdmiratur intellcdus, quare corpus fphe- ficum non habet tales reditudines pr^didasrficut caput hominis, oculus, & pomum, huiufmodi. Sedrecordatut mundum qui eft corpus fphcricum :qui quidem mundus pon fubfiftic illis reditudinibus , co quod vltimum coi> pus eft, quod caufatftiasfimititudincsin prxdidis cor- poribus iphcricis ,vt de co iutellcdtis notitiam habere ^ H ... . j)oftit:& ad hoc confcnpt rcg|laB.& K,. Qt » ' DE APPLICATIONE. J47 Dcmonftrmiatf . MOnftcuitas cft deuiacio motus naturae a terminor L -form* a quo ad terminum in quem, m fubiedo in quo cft demori- pcrnimiam influentiam aqc indigentiam virtutis corpo- firmUAte^ ium iupcriorum & inferiorum, dextroru&finiftrorum, & etiam e.xiftcntium antc&retro. Tales quidem motus capfantbabuusptiuatiuoSjVjdelicet caecitatem ,futdiu- tciq,& huiqfrnodi. Ratio huius cft:quod extra fecundam fpeciem regula: C.eflE t in tertia Ipecie ipfe motus eft im« perferus , & in quarta fpecie habet illas impcifc&ip» pes deficiente iccunda fpecicregulre C. ' , De der.uatione. DEriuatio eftfubicdtum generale, per quod particu- lare defeendit ab vniuerlali,ficuc riuulusa fonte: & dederi- / linea apunihs: & triangulus alineis:# filius a parennb- ¥Sn«ne. per generalia inftrumenta: & conclulio a fuis piamiflis, & per confequens ab antecedente & (cientia a rcbus,me- ^iante tamen intelfeclu. Et intelledus fic coftderans de- riuationem , cogncfcit per fecundam fpeciem regulx C. quot} deriuatio cotinct in fe correlatiua eflentialta, qui- busmultaparticulariaderiuantur:(icutmulti filii ab ci^ parentibus , & multa elementa a quatuor elementis ge- neralibus, & multi fcientix per vmun inteile&uminue-r niuntur : ipfe quidem intelletlus in fe conciner e(Tentia- lia & generalia rclatiua cum quib. inquirit & facit mul- tas feientias intellc&us ab eadem forma (iue fpecie deri- uaras.Et in iftopaflii cognofeit jntclledlus;quod rclatiua ipfius intelleiflusfiintfiiperiora, &fcicntiae infciiores,& fpecies in medio funt:iicut inter caufam & cffcdum:& in fflopalfu cognofcit a quo,& quomodo deriuatur Icietiae. ' De vmbra. VMbracfthabituspriuatiuusJlucis, quino poteft ha- Lij./9j*/»^ bere fuasrc&itudincs, de quib. iamfnperius locuti de^m- fumuscco quia corpus exiftens in racdio,cu impedit:& de brs> llpcmanifefte experimentum habemus per vmbram ar- ' Jjorisfiuc turris. Sed hic quxritintelledus,vpibra cuius pft color : &(ignificariomibrx quid eft? Etconfiderat qupd acr cft di^fauustquod extra vmbram recipit color I 1; ' M- , DE APPLICATIONE. De colore & colorato. 14» COlor cft qualitas exiftcnsobieffcum vifus. Er ineo- Liii ]./or* lorato habicu$:& figura colorati eft habitus coloris. madeco*- Coloratus autem cft (iibftan t ia, in qua color fubftctatur. /0Te, & Color quidem habet corrclatiua fubftantialia : fed color colorato. cft habitus correlaciuorum fubftantialium. Et per pri- mam fpeciem regulae D. cft de feipfo : & per tertiam fpe- xiemeiufdem eft colorati Color per primam fpeciem re- gulae G cft propria qualicas:in homine vero fiuein plan- «a vera, fedappropriace eft in homine pidlo fiue planta pida,&c. quantitas autem coloris non eft ci propria; fed t potius eft ei appropriata : veruntainen colorati quidem .eft. Et in ifto palTu coguofcit intellcftus per quem mo- dum vnum accidens cft in alio aftituatum ratione regu- lae G.ficut duftum eft de colore & colorato: fic dici poieft ale caliditateSc calido. ( , De proportione & properttonato. T)K.oportio fubftantialis confiftit per relatiuaconfub- Lrferm a X ftantialia: vt patet per infinitatem cui fune propor- depropor* cionatafua corrclatiua confubftamialia.,fiuc quibus in- tttne& finitasnon poftet efle inexiftentia &agentia.Finitus qui- proportio* dem non cft proportionatus infiniemi mediate infiqirc nato. qui ei proportionatur: & hoc idem dici poteft de aeter- nante, aeternato & aeternare; & ficdealiisxationibusdi- uinis : & fimiliteif poteft dici decorrelatiuis fubftantiali- b* in fubftantiis creatis : ficucin mtclleftu in quoin- telligcns , intclligibilc , & intelligcrc funt correlati- ua ei proportionata naturaliter. Scientia autem non ~ 1 poteft efle ei proportionata: non enim poteft ei fuffi,- v cere, ficur ligna igni. Nam plus poteft ignis ligna com- bureretquam ipfaigni abundare* veruniamen proportio accidenralisin correlatiuisbcne poteftejifterc.ficiit in- ter calrfadlum & calefacere. Et in ifto pallii cognofcit intellectus , quod nullum accidens poteft proporticuari ' > lubftamia* quo ad pondus. Nam fubftantia in plus (r ha- bet: accidens autem in minus; &hoc quideintlainm eft ptr diifiuitioncm maioxitatis & minoxuatis : fecundum N* e V tua de dilpofi- ttene & dtjpojite. i*\). for- ma de etcatioHt & ere4 - io. if» t) E CIMA' I* A R S •utemiuftitiam proportio poteft dari inter fubftantia & accidcns:& inter accidens & accidens. Et inifto partii co- gnofeit inrelledtusper quem modum membra aniraailit lunt proportionata in eo , & mores in homitie cum qui- bus fubicdtum eft proportiqnatuin. » De dijpojitione & dijpojito: Dlfpofitio fubrtantialis cft forma, in qua correlatiui fubftamialia funt aequaliter difpbfita per obicCtumj potentiam &afam:fed quo ad forrunatuni magnum efle habet. D> ordinatione & ordinato. ' t • ORdinatioeft aggregatio multorum principiorum, vcvnum principium cumaliOquiefCsrcpoffitin v- m*Acor- fio fine; Ordinatum quidem cft fuum coucretum,&eft^/,,<*//tf~ de fua ordinatione habituatum.Ordifiatio primo incipi- ne & or~ turpet fecundam fpecicm reguli C.vt fu habitus in fub- dtrtatoi ieifto in quo eft,& habet fuam quietem per quartam fpe- tiem C. Ipla quidem ordinatio habtt fua principia pri— mittuaivt patet pfcr primam fpecicm reguli D.& per de- ’ finitionem principii : & cft confequentia per diffinitio- fiem concordantix,cuius c6tranctaseftfuainiinica, de- ficiente modo per regulam K defi gnato; . i)e conjilto & confuito. COnfilium eft dubitabilis propofitio:& confultus cft hxiij./5r- fuusfinis & quies. Confiliariusvero debet refpicerc r”*(lct0“ illam dubitabilem propofmonem per fecunda jpecicm/"" C C. difeurrendo regulam B. tentando per quem modum Confultus cft figuratus cum principioru diffinitionibus,' it per nouum lubie&um in tertia fpecie C. quod iit ha- bituatusde virtutibus in fpecie quarta C. cuius habitui fic remotus a vitiis noni fubic&i, mediantibus regulis D; E.f.G.H l.K. De gratia &gratiatd. GRatia eft piimittua forma in gratiato pofita line gra- Lxiii j.fbf timcricOjVt patet pet pnmaui IpectcmD.fit per ma- made iptitatem dantis gratiam, & per mtnomatem rcciptcn- grati* & tis ipfam , & etiam per habitum chamatts. Adhuc gratia gratiato; eft in gratiato per diffinitionem bonitatis, fit per magni- ficentiam voluntatis de hbetaluate habituaiae : prOpter " ' < sr flgl - PARS W 554 DECIMA dum -gratia eft diffufa ia fubie&o in quo cft : & quando . producitur , non impeditur a principiis fuperioribus fcd ab -inFerioribus : videlicet quando confidcrat fc cfle di- gnam recipiendi grariam ratione fui meriti: non autem ratione largitatis & benignitatis dantis gratiam. » \ \- Deperfettione & perfero. Lxv.fir- made PErfe&io eft forma in fubicdto pcrfc&o quieta , cum qua fubicdum perfedlum quietat le , habituando’ fer feftio. deeaquaeinfubic&operfc&oefthabituata.vt pacet per ne&fer- tertiam (peciem C. Et ifta talis pfcrfc&io-dcciuatur a fe- fiUe. eunda per fpcciem C. permultos riuulos : videlicet per multa principia & regulas huius artis. Et talis perfeftio maxime eft moralis , ve apparet in nono fubie&o. Vc- runtaraen cft perfc&io naturalis perfe&iftiira eflentia- litec & naturaliter, infinite &xterne. Ipfa quidem per- fe&iftimaeft perfua propria ,& confubftamialia relati-' ua,pcr fecundam fpeciem C. defignata. Perficiens enim de fua perfectione confubftantiali & naturali producit pcrfedlura , & non de aliquo ente , qui quidem perft- Aus eft eicocflcntialis.&ambo inuiccro, fcilicet perfi- ciens & perfedlus, perficiunt aiftum fcilicet perficere qui «ft clientulis &fubftantiali*. .« De declarat i«ne & declarato* Lti).fer- TVEcIaratio eft forma , in qua intclledus diftinguen- - ma de JLxdo quielcit mediante diffinitione concordantiaei * dedar*- diffinitione contrarietatisomnimode fegrcgatar Dccla- t tor> e & ratum eft fuum , in quo declaratio cft habitus , vt patet •j dtdara- pertertiam Ipeciem C. Sua vero edentia confiftit in fe- te. eunda fpecie C. in qua intelligens declarat a feintelle- dum cire paffiuum ,& hocper intelligere. Et in ifto psrflif cognofcitiiuclleflus per quem modum habitus oritur a fubftamia per accidens : vt declaratio a (cientia fie- ri poffic , mcdiautibus tamen principiis & regulis huius artu. fcE APPLICATIONE. ijf be tranfiub fient aime&tranfiil fient dto . TRanfubftcntatio eft adtus natursc in rranfubftenta- Lxvij. to denudato ab vna forma antiqua. Et indnirurfor- forma di f tua nona vt fuusa&uspoffit eflein motu fucceffiue in ge- traafub. neraVib.&corruptibilibus.Nam abfque tali traoliibflen- ftentatio^ taciotle, natura quidem elfet ligata quo ad fiium a&um ne & fubftantialem, & etiam quo ad a&um fuorum acciden- tranfufc tium :& immutabilis efletfuus habitus priuatiuus,& ner flentatOi confequens diffinitiones fuorum principiorum ef&nc deftru£Vx, quod eft impoffibilc. De ea quidem poteft ha- bere notitiam artifta largo modo in (eptimo fubiedo, in quo vegetatiua daduci turper principia & regulas hu- ius arris. • , be alter atione & alterato» ALteratioeftforma nata in alterato: vtpater pfcr ter- jLxvnf. tiam fpeciem C. Et lfta talis alteratio oritur ab alte- forma di tatione enitente in fecunda fpecie C. ficuc riuulus a fon altera te. Et inifto pairucognofcit intellcdus vias motus na- uohc& turalis femoralis. In generatione quidem coguoftit vi- alterato t am naturalem ipfius motus: in generatione autem alte- rantur forma & materia. Nam alterans iri filo proptio ' alterabilialtcratres venientes, vrmotus fuiuficri, &in fa&ocflc,mediarc diffinition e medii. Altcratio vero mo- ralis eft, quando homo mutat (e de non habitu in alium, iicut de iuftitia in iniuriam,& de ira ad patientiam,&de logica ad medicinam ,&dc tnftitia in gaudium, & hu- iulmodi. . pe infinitdte & infinitati . Elfinitaseft forma habens a&um infinitum ab omni . . - nito rcmotajquxablqjinfinitaconequaquacflc go- tcft. Ratio huius eft, quod infubie&o finito lua quies etfc non potdUplaquid.cm infinitas habet fuoscorrelatiuos per lecudam Speciem C. Iplos quidem habetenon poteft ^ ,nrni - abfqueihfimta bonitate, magmcudinc & xtcruitate,fec. tAt0‘ Nam aliter implicaretur coutradilJlio, videlicet quodef- ftt infinita & non infinita, fequod c fiet impedita fenoa JSESffiS Septnd- formtt di deceptio- ne de- cepti. kxj jp-jj de honore & honor *t a. H 6 DECIMA P A R $ impedita quod eft impollibile. Ipfa infinitas eft caufa fi- nitatis fiue finiti, vt patet per tertiam fpecietn C. infinita- te habente a&ioncm iu infinito &in ente finito. Pe* quarta rn fpeciem C finitus fic eft habituatus de paffione* ficutefthabituarusdenouitatc.Na alias haberet vnum habitum infinitum & aliUm finitum, quod eft impofli bi- le. Et in ifto pafTucognofcit intelledlus, quod ficut fini- tas habet coefTcntiales correIatiuos,finicntem , finitum & finire : fic & multos melius infinitas habet fcilicet infi- nienrem, infinitum Scinfiniref alioquin natura finitatis fe haberet in plus , natura autem infinitatis in minus* quod eft impoffibilc* De deceptione & decepto. T^yEceptio eft habitus pofitiuus decipientis, &priui- jlJ tiuus decepti. Etidco per fecundam fpeciem regula! C.intelligens caufain fuo intclligibili per receptionem* exqua habituar intelligibilem,& per tertiam fpeciem re- gulae C. Et decipiens eft in decepto, in quo caufat dcce- ptionem:dcceptus autem non decipitur perluam fecun- dam fpeciem rcgulx C. fcilicct,in tertia decipitur & in quarta habet habitum {deceptionis, cura quo deuiat fe il fine ad quem eft.Etinifto pafTucognofcit inteilc&us val- de oritur peccatura &vbi permanet* De honore & honor Aid. HOnor eft habitus adtiuus in honorantetpaffiuus an- te rn in honorato,& ideo honorans eft in plus quant honoratus, eo quod in fecunda fpecie rcgulx C. caulae habitum honoris: & in tertia eft honorans ,& in quarta habet habitum honoris:&honoratus rccipit:&iD terti» recipit:& iri quarta eiufdem habet habitum honoris. Er in ifto pafTucognofcit intcllettuS, per quem modu ideiu h*abitus eft in multis tiuisaflituatus* Vltcriuscoguofcit per quem modum vituperans eft magis habituatus de vi- tuperatione qua vituperatus Et de tali notitia per artem fic inuenta, eft valde gauifus intelleftus. Di " T? W ■ *Vr ** J57 Lrtij. •“$■• V ' ' $-] ' ■ .VA. -i i* *’ * , T * ■T'’ ^ APPLICATIONE. ■«■f ^ y •* -v' \ ; v»*J T>e capacitate & incapaci tate. /^Apacitaseftforma,cuquacapaxtantfipoteftc6tine- fcrmm ^ V^/re&refpiccre, quantu potcfteieucniie.Incapacitas CaM‘ttAm auce eft in cotrario.Capacirasquideconiiftit per fecunda te“ ,n. Ipeciemjcgul*'C. per quam eft habitus pofitiuus exiftes caV4.cittc. intertia&quartafpecieeiufdemreguhy.Et hoccumdif- fg finitionibus principiorum Scfpccicbus regularum, ln- «apacitas autem io fecunda fpecic nonefteaufata : habi- tus namque priuatiuus eft & remotus ab omni beneficio principiorum & regularum. Veruntameu in capacitas vi- cinatft diffinitioni cotrarictatis&miuotitatis.Et in ifto • paflu cognofcitintelleQmprchcnfio eft fimilitudo infinitatis, & ideo a- ‘ V_y gens comprthcnfione comprehendit, etiam cuap forv.^' jc prehenuone appreheditj fed comprehendit ratione gra 'C0/Tipre, tiae infiuitatis; fed hicmiiatur intelle<5lus,qua: eft caufa htrfin). «! quare agens cum coprehenfioncobic&atapprehenfura, A ; J fed recordatui hominem guftantcm guttam vini , com- prehendendo'fuan5 qualitate in gutture,cum quaapprc- hendit qualitate vini dolii.ficutiutcllc&usquicum fcn-. fuapprenenditeflentiam flnfati; fed non comprehendis C flentia fcnfaudsnudata afenfu. Et in ifto paUucpgnQ-. j. Z i Efr/ . v U* DECIMA PARf 'TV' fcitinrcllcdus per quem modii cft comprehedens Se a p* prchcndeps& per difcurfum fpecieru regul* E.per prima, fpeciem regulae C. comprehendit diffiniendo, & per fe- cundam apprebendit:quod fcipfium non poteft comprc- iiendcre , coquod apprehendens eft, & per priinam fpe ciem C.comprchcdens. Adhuc in tertia fpccieC.cft com- prehendens: fed in quarrafpccic ciufglcm regulae cft ha-- "bimatus dc comprehenfione & apprehenfionc.Et ijf iftq paftifcftiiuclledus valde altus & fubtilis. De inuentiotie &‘t nuent o. • Xxxi.for- Tnuemio eft forma, cum quaintcllcdusinuenitinuep- wadein- X tum,vt per fecundam fpeciem regula? C.fignatur, quod t ventione inucniensin fuoinuento proprio, ipuenit inuenta pcrc- €3 i»»e- gtina: fient iutellcdus in luo proprio intclligibilifpecies 11- euememes facit intelligibilcs:& in terriafpecie eflcaufa inuenti in inueniendo : in quarta autem fpecie inuen tus eftfuus habitus Et iuifto paflucognofcitintelleduspec quem morum facit fcieotiam, &quod cft fuum fubie- du, videlicet ars ifta,?Q quia cum principiis & regulis ity uenirinuentum. IV fiwUiiiidtne & afimilato. Lwcvj. fimilitudo cflforma,cu quaaflimilansaftirnilatfuutn form» de v_>?aftimilatuin:ipta quidem fimilitudo oritur per princi- Jtmilttft- pia.ficut per bonitatem, eo quod quqlibct ratio eft bonas dJne & &alia fimilitudo per fecundaro lpeciem regula C.ficu* ttJfw.tU- affimilans qui affiinilat fibiaffimilatum videlicet homo ff* patei affimilatfibifliuminrpecichumana.&ppnitfuam fimiliiudinem in filio per figuram autcolqrem , autbu- iufmodi. Amplius bonitas, magnitudo, &c.funtfimile$ per corrclatiuos: nam ficut bonitas habet fiios correlati- , uospropriostfic&magnitudohabet. Item bonitas, &c, 1 habetfuoscortelatiuosfimiles eflentialirermarnadinui-. cum quo antecedens . quiefcit:anteccdensquidcconfiftit per principia & regu- itrma las huius artis :&cqnfequensquide oritur cxipfis. Nam **J*'*~ * fi ages agit cum bonitate & magnitudine, fcquitur quod am* ” fuusadus fit bonus & magnus, & per confcquens quod C9nJeV4e~ fitpoflificatus. Et fi bonitas eft magna per magnitudine, tc' inde (equitur quod magnitudo fit bona per bonitatem.. Adhuc fi magnitudo cft infinita duratio per xtcrnita- tcra, (equitur quod aeternitas fit infinita immenfitas per magnitudine: &fipotcftas cft infinita ducatio perxtcr- - nitarem, ('equitur quod xtetuitas fit infinita pofiifica- tk> per poteftatem,& fic de aliis. Vlterius per fecundam fpcciem regulx C. eft antecedens ad tertiam (pedem re* gulx C. & eft antecedens ad quartam (pedem regu- lae C ficuc bonitas cum fuo bonificatiuo , bonificabili &bonificareeft habitus confecutus inhomiuc. Et fi ho- mo habituatur de bonitate , fcquitur quod habeat meri- tum per fuam bonitatem. Et fic de aliis antecedentibus & confequcn tibus : ficut fi homo eft > (equitur quod ani- mal eft:& fi dux prxmifix fune, fequitur quod condufia fit innatura. Ve potentia obiefto&aftu. POtentia eftformacum qua intclledus attingit ob- f iedum.Obicdum autem eft fubicdum in quointel- for'mA J"0 lcdu$quie(cit:(cd adus cfteonnexio potentix&obi &potmtjA di.Et omnes tres confiftunt per fecundam fpeciem C.fic- ~L ut in correlatiuis bonitatis ,in quibus bonificatiuuscft ^ potentia fiuc forma. Nara a&iuus eft bonificatiuus,& obie&um pafliuus quidem eft: bonificare autem cft a-' dusegrediensabambobus.Etiniftopaflucognpfcitin- s tclledus quodjfalfura afietut dicetes,quod obie&u rao- , uct potentia :& verum allerunt dicentes quod potanti» mouet fe ad obiedu cum ipfo obicdo,in tertia (pccic C. , > . Potentia cft adiua & obiedum cft in eodem pafiu : in quarta aurem fpccie poten tia habet adionem: in eadem (pcde,obieduro habet p2(IIoncm.Et in ifto pafiu cogno» ner at ti- ne & cor- ruptione. ifo DECIMA ? ARS fcitintellc&us, quod motiuus naturaliter non appetit cfll- immobilis, neque econuerfo.Ec in illo paflu coguo- Icitiotellediis quis cft capax ad rccipiendu magnam de- clarationem philofophiac. De generatione & corruptione, IJSxtjftrl ^"''Enerario in creatis eft forma, cum qua agens caulat rnade gc- V-^nouas formas.Sed corruptio e A forma,cum tjuapri- uat fermasantiquas. Etpiiuatio cft forma cxiftenstn me- dio catu. Et in illo paflu cognofcit intcllcdlus per quem medum ifue tres formx colillut in fubiejfto in quo funt: & generariuus & priuatiuus lunt vna forma:& feade po- tentia qua; generat formas nouas pofuiuc: & corrumpit formas antiquas priuatiuecum vno& eodem adtu con- fli tuto ^degenerare & corrumpere , generabile & cprru- pcibilenonfunt ipfx: nam diuerlos hnes habent admul- ce m. Nam generabile cft circa eflej corruptibile aure cir- ca np e fle: quainuis fint ab vno& eodem agente & in eo- dem fubicfto : ficut ignis qui cft agens, & ab vna quidem caliditate & eadem habet diuerfosa&us.vt apparet in dc- flccando tegulam, &indillolucndo, &in molliendocc- |a. (jtnerario in tertia fpccic C. cft adliua. Corruptio au- tem iu eadem eftpafliuacum eodem motu naturali. Ra- tio cuius cft: quod per quartam fpcciem fubic&um ha- bet adliopcm per generationem, &paflioncm , per cor- ruptione,ipfo fubicdlo habituato dc habitu priuatiuoSc poliduo Ecinifto paflu coguolcit intelledlus p que mo- dum generatio , corruptio & priuatio funt principia na- turalia in dementatis. Diximusde lxx*.forniisqux funt principia explicata huius artis, quibus poliunt applicari principia implicitarficut quicquid dicatur dc generatio- pe, corruptione & priuationc, applicetur capitulo gene- rationi*, corruptionis & priuationis, tali modo quod ea quaedidla funt iu ipfocapitulononfintlaefa : nam per (e praenota ; modo autem intendimus applicare hancar- te generale ad artes particulares, vt declaretur per quem {nodum harcars eft generalis ad ora nes alias artes- &rc fcientes hanc artem alias artes facilius pofliritaddilcere A: habere: & primo de Theologia dicemus. "r • ' ' ' \ r Pi t . DE APPLICATIONE, jf* De tbeologu. tHeologiaeftfcientiainqualoquiturdcDeo.Etid- - circo primum fubiedtum per B defiguatum eft Io- 1 , pus in quo loquitur de Deo artificialiter: eo quia ipfc , . difeurritur per principia ®u!as i & ideo volenteslo- • «V* qui de Deo naturaliter fiue artificialiter, recurrant ad prxdidtum fubie&um : & dicant de Deo caquz inucni- untu|rin ipfo. Si autem voluciintmultiplicarevprba quae funtinipfo, applicent ea ad verba explicata quxfuntin praelibato ftibicAo, tali modo quod verba explicata re- , maneantillxfatdicendofic.Vtrum Deuspoflitnon efle. Er recurratur ad illa qux de ipfo dicuntur per B.C. &c.Ec fiquxratur, quare Deus non pollet non efle, recurratur ( ad regulam inquaquzntur,quarcDwUS eft: Scfiquxrar tur, ytrum Deus poifitefie malus : aut vtrum fint plures dii : recurratur ad locum in quo dicitur , quod bonitas eft ratio quod producat bonum infinitum & «ternum & et- iam ad ijlum locum in quo Deus diffinitur. Item fi quae* ratur, qurr lexeftvera , autlexchriltianorum, autiudxo*. rum, aut farracenoiura : recurratur ad fubieAum^n quo de Deo loquitur,& refpiciatur in eo quo lex implicata eft? & fi pr^dicator de Deo vult prxdicare, extrahat materiam iermonis de illo fubie&o quod eft via perditioni magna &yvaldediftufa materia*, & fic de aliis. Etiniftopafluco- gnofei t intcllcdtus per quem modum primum fubicfhim cfteivaldemagnum obicdtum, de quomultugauifuscft, De philofopbia, PHilofophiaeft fubiedtum , in ^uo intellettus fe con- JXxxj. for trahit ad omnes artes &Ycientias:&ideo philofophus madephf per artem iftam magnum fubiedlum intclligendi habete Icfepht*. poteft. Nam ipfc potcftphilofophari per fubicdladcfub- ftantia defignata per C.D:E F.GH.1.& etiam percentum formas, nam philofophus tradlat naturaliter de angelis, ' de coelo, de homine, de itnaginatiua,fcnfitiua,vcgetatiua & elemcntatiua.', De miraculis autem nequaquam :nam fupra naturam funtjquapropccr fi aliquis quxrat philo- fophice, recurratur ad prxdidta fubiedta, applicando de quo quseritur cis. Tali autem modo refpondcaturquod, z 5 ) jMaifygyy«p m 14* DECIMA PARS id de quo quaeri tur , remaneat itlxfum, tenendo de qua» ftionc affirmatiuam aut negatiuam: nam illa qua tra- '*>■ flamur in antedi&is fubie&iSjxlara & manifcfla funt in- ■' tellc&uifubtilkcrintelfigcnti. Siautcm iddequoqux- riturfitirapIicatttmfiuepcregrinum,appliccturpr0edidis explicatis : & cum eis reqxxndeatur prarhbat^quxftioni» Tali vcromodo quod verba explicata & implicata con- ueniant rationabiliter i.t condufione propofita: & in ifto gafiu coguofcit intcllet rsquod haec ars eft mirabile Sc. valde generale fubie&um ncclledumphilofbphi. . > De geometria. Lrxxij. /'^'Eometria eft ars inuenta ad menfurandum lineas, ' Farm m de >Jangulos & figuras : & quia in hac arte tradatur de gfome- quantitate lignata per F. & per medium mcRfurationis, trua. quoddefignatum eft pcripfum F.difcurfum perB.C.D.E. F.G.l.&K. ideo ipla quantitas eft fubiedum geomctrhet ficut mcnfurae fupertorcs quae caufant inferiores : nam \ bonitas eft vna menfura fecundum fuam rationem & ma- ■f gnitudoalia,&c.Ethocfiguaturperfcalasfccundxfigu- tx & per fpccies regularum: & idcirco bonitas in tanto quanto eft,menfurat bonam & magnam: vt bonus & ma- gnus producat bonum & magnum. Et hoc fignificatur in loco i u quo locuti fumus de pundo,Knea triangulo &c quadrangulo , circulo & figura. A mplius menfurae inci- piunt /ercorrelatiuos fecundae fpcciei regula C. & dcil- uanturin tertiam.in qua funt habituatimenfurans,mcn- furatum &menfurare. In quarta autem fpeciemenfura- tus habet habitum inquantum figuratum : ficut colora- tvts habet colorem : & hoc fignincabimus per iftas duas figuras fubfequentes. .DE APPLICATI O.N E, jtj Suppono quod iftc quadrangulus valeat 4. palmos ,SC diuidatur induas partes xquaies per lineam diaraetrs- lem , &vna parsdiuidacur in duas, & maior pars voce- tur A. fecunda B. & tertia C. Modo quaeritur , quomodo intellc&us incipit inucnire geometriam? Cuirefpondeo- dum eft per diffinitionem principii &perregulam F. H. I, & K.& etiam perfubie&a pcrE.r. G. lignata, nam intcllo- , dius per vifiim attingit in ipfa figura nouem angulos. A» enim haberet tres: H. tres: & C. tres. Sed intellcCtus at- tingit curo imaginatione duodecim angulos. N am fi A« valet tantum quantum B. & C. tot angulos habet per in- tellectum cum imaginatione quot habet B.& C.pcrfen- fum.fed B.& C. habent fex : ergo A.habec fex:quorum trel funt adtu fecundum vifum : alteri vero tres funtinpotcn- tia.quosintclleftus cum imaginatione attingitextralen- fum ; quia nunquam fuerunt in fcnfu, cum quibus geo- metria de quantitate exiftenti in potentia facit fcietiam, ipfa quantitate deduCta in fenfum per fimilitudinem 8c per experientiam, talis feientia remanet in inccllc&uSe in imaginationeextra fenfum : cui fcientix fecunda fpc- cics regulat C.eft fuum fubiedtum, & tertia & quarta funt experientiae diCtae fcientix. Etiniftopafiucognolcit in- telleCtus per quem modum geometria 'facit fcientiam, videliccccum quantitate qua: cft ei in potentia, menfurat quantitatem quxeftin fenfu.Ecinifto pafTucognofcirio- rellcClus quod falfa cft ifla propofitio : nihil eft in in tellc- Ciu quin prius fueri t in fen fu. Na m linea quae eft in in tel* IcCtu, nunquam fuit in fcnfu: & ficut tres anguli in po- tenttaquifuntin A nunquam fuerunt ia fcnfu. Vlterius cum intcllcCtus cum circino non poffic m en furare li-. neam circularem, quomodo ipfe potefl feirc quot pal- mos habere poteft linea circularis fi extenderetur. Et tunc intelle&us afeendit ad menfuras fuperiores, qux funt extfa fenfum , dc quibus iam locuti fumus. Et poft queq^n|odum defeendic ad menfuras qux funt in fen-» fu, & per diffinitionem medii, Si per tegulam F. vide-v licet per fluxum & refluxum , & per quantitatem di& cretam Si continuam menfurat circularem extra fetv» fum 4 confidcrando quot palmos habere poteft, DECIMA P A *$ Et primo facit i ftam figuram, in qua fuat uet cjuadranj;** Ji&vnus circulus, vr patet. , Sequitur fecunda Figura, C' v ' Suppono quod quadrangulus minor atquipollerec quatuor palmis aequalibus, & quadrangulus maior va- Jcatfcx palmos, &fic dico quod quicqutd confiftitiBtcr quatuor & fex, atquipollec quinque palmis: Sed circulus Confiftit inter quadrangulum maiorem &minorcm,vs patet ad fenfum ; eo quiacon tentus cft per maiorem, 8e i* pfe circulus continet minorem contentum linearum : er- go patet neceftarie, quod circulus fi extenderetur, atqui» polleret quinq; palmis exiftentibus inter fex & quatuor ; ficut in numero in quo fecunda vnitas exiftit atqualiter jnterprima vilitatem & tertiam. Et hoc idem djci poteft de tubus vilitatibus atqualiter exiftetibus in numero no- no, quxxqualitcrconfiftunt intereres vniratesantepo- fitas &poftpofitas. Amplius intelleftus facit aliam dc- jnonftrationcm , videlicet ponit vuum quadrangulum rubeum xqiuhrcr inter quadrangulum maiorem & mi- norem, cum quo quadrat circulum (ecudum incqfuram continenti-- fit controti. Nam fi circu Ius continet qua- drangulum {ubcuin,#c$ouueifo,vt patefit iu extremita- tibus d e Applicatione. ^ tibus coram ; tantum ralct linea circuli , quantum linei quadranguli : Sed quadragulus rubeus xquipollec quin- que palmis, eO quodconliftit intefjquadrangulum mi- norem & maiorem aequaliter. Et hoc per experientiam haberi poteft : (i quadrangul us rubeus ext endetetur eunt circino, ergo lineacircularisxduipollerec quinque, fi ex- tenderetur. Iterum per hancuemonftrationem videtur quadrangulus rubeus & circulus xquipollere,fi quatei quatuor valent lf.domos.Et fimiliter fex quater valen t fi-, ue aequipollcnt 14. domibus : ergo inde lequitur quod quinque quater xquipollent 10. domibus. Et fic pateC quod quadrangulus rubeus &circulu$cxiftentcs xquali- ter, inter quadrangulum maiorem & minorem adinui* cem xquipollec. Et inifto paflucognofcit intellectus pef quem modum de geometria facit lcicntiam ,menfuran» do cum hoc quod eft extra fenfum, in quo fenfudaturex- pcriencia rficur carpentafor,qui mcnlurat ita magnam arcam mente fua , quanta ipfa in ligno, in potentia de quo ligno ipfc carpcntatora&u, ita magnam arcam de* ducit, qiutam menfurauir in potentia iuprxdi&o ligno. De Ajlronomtd. AStrohomia cft pars, cum qua aftrologi cognofcunt Lxxxflf. virtutes Semotus quos caelum habet in inferiorib.ef- Fcrmadi fcdiuc: in arte ifta loquitur tj c coelo per D. delignato. Et *(lrone- ideo fi quxratur aliquod dubium de caelo, recurratur mia. ad tertium fubie&um , & rcfpondcatur dubio fecundum quod elplicatur in fubiedo coeli: tali autem modo quod hoc, quoddicitut de caelo, remanear illxfumjVt fi quxra- tur, vtrum fic aliud coelum nifi coelum huius mundi j’Ec refpondcatur negatiue per diffinitionem concordantis. Nam fi aliud e(Tetcoelum,iam ambo couenirentincor- porcitate & figura abfq; fubiedo communi ambobus , 8C- nnplicarent conttadidionem ; quodefi impolfibUr.Spea- cies enim non poliunt efle abfque genere , neque difiau* «ia Sepropinquitas cotum cflcgolkint.vtapparct. Itoiftas duas figuras, quarum vna vocatur A. aliavocS» tui B.quz quidem diftant per partes fuperiores & inferio- tes, &non pet partes mediocres; vt pater per eres lincas.- Kam duae funt Iongz,& vqa breuis eft. Eceflct dare quod ♦acuitaseflct fubiedum linearum longarum &linc DECIMA PARS attingit multas vnitates : ficut intclic&us gcometri*,qui at t ingi t cum fcnfu hoc quod cft extra fen lum, y t in figurat A.&B.dicitur. De mttjicd. txxxv. \ A Vfica cft ars inuenta ad ordinandum multas voce* forma de iVlconcordantcs in vno cantu; ficut multa principi* 9 ittjita . ad vnum finem : & ifta diffinitio fignatur per diffinitio- nem concordanti x,& principii diffiniuoticm.IterUm re- cepta eft per relationem adcorrelatiuosmuficaCrficure- nim carpentacor concepit figuram arca; in fua mente,- &ipfeeatddeducitde potetiam aftum. Sicquidem mu- ficus concipit vocem ordinatam in mente: &ipfam de- ducit in tertiam fpeciem regula; C. in quamufica eftha- biruscumquomuGcus eftpradicus. Muficus cftpra&i- cus per fex gradus afeendendo & defeendendo, fic dicen- do : vt, re, mi, fa, fol, la. Sed hic miratur imbllectus, qua- le funt fex gradus, & non plures neque pauciores. Sed re- cordatur capitulum re&itudinumfupra tractatura. Et inf , ' ifto pafTu cognofcit intclle&us, per quem modum debec fe iuuare cum centum formis fuperius trablatisapplican- do illis dubia quxfita. Sed adhuc miratur inrclkdus de quinque vocibus quare funtquinque , & non plures, nec pauciores. Sed recordatur 4. fpheras elementorum , & quintam eflentiam qua: funt per tertium & feptimum fubiedlum lignatas. Et quod ipfxconfiftuntin motu, & quod mottis generat fonum, & muficus a fono extrahit vocem. Inde cognofcitintelle&usquod ordinata vox pti- snitiuacft per quinque voces fimplices, ex quibus deri- uanturliterxconfonantesfiuecompofitx. Et fic cognp- e rhetorica . RHctorica cftarsinucnta.cum qua rhetoricus colorat Lxxxvj, & ornat fua verba. Et quod ars lfta cft generalis : id- for mada circo rhetorico cft generale fubie&um ad ordinandum rhttori. fua verba, videlicet vt cum dicitur: Bonitas eft magna: t0t, & bonitas eft sterna, & iam ornatur plus quando con- iungun tur , dicendo fic ; Bonitas cft magna & stetna. Ec ideo rhetoricus ornat fua verba quado colorat pulchrum fubie&um cum pulchro prsdicato. Sicut nrsdicari in fi- gura A. omnia principia de vno & eodem fubic&o. Eft a- lius modus ornandi nue colorandi,videlicet ornare prin- cipium cufn luis correlatiuis. Sicut ornare bonitatem • cumbonificante,bonificato &bomficare. Adhuc orna* re quemlibet relatiuum cum aliis rclatiuis dicendo fic: bonus, magnus & stemus producit bonificacum, ma- gnificatum & sternacum. Amplius eft alius modusor- nandi, videlicet ornare principium cum fiia diffinitione, & cum diffinitionibus aliorum principiorum, vt cum di- citur:bonitas bona, magna Se sterna eft, ratio bono quod producat bonum , m.ignum &xccrnum. Sicut logicus . xnuenrt naturalcsconiumftioncs inter fubie&um & prs- dicatum,vt veraconclulio fit in fyllogitrno. Sic rhetori- cus inquirit naturales coniumftioncs interfubiedum & prsdicatum, Yt pulchrum fiibicdum poflit ornari a fuo cirentiali prsdicato, dicendo fic: Domina regiua habet Aa ■|?0. DECIMA. PARS pulchram faciem .pulchros capillos, pulchras manuS^A huiufmodi. Eft adhucalius modusornandi fubicdlu per accidens, vt cum dicicur:Domina regina habet pulchram coronam, & loquitur pulchra verba, & domina regina eft bona, & hoc patet per regi nam G. Iterum rhetoricus or- nat cum vocefignificatiua,vtcumdicirur:aprilis & maius qui funr pulchriora vocabula, quam quado dicitur, o£to> ber & nouember,eo quia fignani flores, & fclia,& auium cantum , & renouationem temporis , & rerum generabi* lium : Odtober autem & nouember nequaquam. Hoc i* dem poteft dici de fontibus, fluminibus.riuulis.pratis, ar- boribus,vmbris& huiufmodi, quz funt pulchra vocabula fecundum fenfum & imaginationem, & hoc patet perre* gulam E.Rhccoricus ficuc laudat amicum fuum cum pul- chris verbis applicatis ad finem bonum :fic vituperat tC fpernir inimicum cum pulchris vetbis & remotis & de- uiatis a fuo fine, vt cum dicitqr religio fo inhonefto.Si eg® fuifiem religiofus ,hubuillcm pulchra honefla veiba ,5t hoc patet per diffinitionem finis concordanti; & contra - rictatis. Adhuc rhctoricusornatfua verba fecundum of- ficium gentium,vt quando homo loquiturdefcientia.de largitate, &caftitate,& huiufmodi. Et fimilitcrii) militia eft rhetorica ; quando dicitur: homo loquitur de auda* cia.dc probitate & nobilitate, de equo, decnfc,&c. Et de atte mercaturae loqui de argento, de auro, de mercibus prcciofis, &huiufmodi. Et in agricultura loqui de cam- po,ferro, horto, & plantis &animalibus. Nam ficut mer- catori eft pulchrum vocabulum loqui de auro, &c. fic eft pulchrum vocabulum ruftico loqui de campo aut ferro, & huiufmodi. Adhuc rhetoricus ornat cum tribus gra- dibus, videlicet pofitiuo, comparatiuo & fuperlatiuo. Sed ornat plus cum comparatiuo, quam cum pofhiuo» & plus cum fuperlatiuo, quam cum comparatiuo, vt cum dicitur : rofa eft pulchra, fedpluvcrnat cum dicit: rofa eft pulchrior flos quam viola. Etiam plus quando dicitur: rofa eft pulcherrima omnium florum. Et hoc patet per diffinitionem maioritatis & minotitatis item ihetoti- cus ornat , quado colorat pulchrum fubie&um cum puU ehro adicdliuo, aut dcoxnat pulchrum fubic&um cum pulchro f>fc APPLICATION E. ' phlchro adie&iuo, vt cuna dicitur:reginacft boha: regi* baeftinhohefta. Nam inhoncfta pulchrius vocabulum ' fcftqilam malicia. Rhetoricus cum pulchra forma colo 4 tat materiam , & cum pulchra materia colorat formam* vr cum dicitur : Corpus humanum habet animam ratio- balem, & anima rationalis habet corpus bene difpofi'* tum ad agendum bonum cum vigore, &huiufmodi. Et hoc eft manifeftum pet fcalam principii & fu a? diffini- tionis. Amplius rhetoricus otnat medium cum pulchro principio, & ornat finem cum pulchromcdio: ficutin a- more in quo amans bonus amat de fua bonitate bonum amare ,& amatus eft ornatus & coloratus de luo amaret ficut bonus qui eft habituatus de boao habitu. Et hoc pa- tet per diffinitionem principii, medii & finis. Vltcrius theioricus plus poteft ornare fua verba cum principiis fubftantiahbus &neceftariis,quam cum accidentalibus fiue contingentibus, fic in fa&is: quod plus eft exiftett- tiaquam apparentia. Ratio huius eft ; quia piincipium acediari um plus quiefeit iu fine, quam accidcDtale fiue contingens. Ethoc pater per triangulum maioritatisde tninoritatis,& per diffinitionem principii & finis. Am- plius rhetoiapjs ornat fua verba declarando per poffibi- lc ddmpofltWe : & per facile & difficile : & per vtile & in- utile: & per frequentius & rarius, & iftiiufmodi :&,hoU patet per regulam B.C.D. &c. Adhuc ihctoricus ornat / fua verba cum prouerbiis pulchris applicatis ad propoli- tum j vt patet in rhetorica noua quam fecimus» De logica • T Ogica eft an, cum qua logicus ibuCnit naturalem •Lconiun&ioncnt iaterfubiectum & praedicatum, quae Ftrpmdt eft medium cura quo neceftarias conclufioncs icit face- lo&itM. rc. Logicus per diffinitionem medii inucnit medium contiguum, & pcc conuenicntias exiftentes intctfubie- dun; tic praedicatum: dede hoc datut exemplum inmui- tiplicatione quartae figurae. Adhuc logicus tradat de quinque prsdicabilibus, & dc X. praedicamentis : 8s Aa * h rT"“3 |7* DECIMA PARS de hoc exemplum in tranatu centum formarum. Item logicus traClat de fyllogifmo ; & de figuris, & de fallaciis, fic de omnibus illis iam fupcrius exempli ficatum eft ia multiplicatione quartae figurx. Et ideo fi de logica ali- quod dubium oritur fiue quxftio peregrina, reducatur ad ea qux dicuntur de logica, tenendo de quxftione af- firmationem vclncgationem tali modo, quod eaqux di- cuntur de logica in nac arte, remaneant illqfa.Adnuclo* gicus facit prxdicatum Gipcrioris de inferiori: ficutani? mal de homine praedicatur , & corpus de animali , fic fub- fiantia de corpore. Item ponit multiplicitatem generis, ponit genus genctaliflimum , vt fubftantia fic genus fub- alternum,vt corpus animal. Et fimiliter fpeciei roulti- filicitatem ponit. Nam ponit fpccics fubaltcrnas tficut imt omnia illa qux funt inter fubftantiamfic hominem in reCta linea. Homo autem eft fpccics fpccialilfima: fub ipfa enim nihil eft, fic omnia funt per triangulum ma-» ioritatis , rpinoritatis , fic xqualitaris , fic per triangulum principii medii & finis :ficut bonitas qux eft principium generaliflirauro , quando non contrahitur j quando au- tem contrahitur inmedio, eft genusfiue principium fub- alternum , fic dicendo : bonitas eft mago^Nam intee genctaliflimum & fpccialiflimum confifti ™lcd quando contrahitur ad faciem (pecialiflimam fiue ad indiui- duum rcfpeCtu finis, tunc temporiseft principiumfpecia- Jiflimum, vtcum dicitur, bonitas hominis fiue Petri eft magna, logicus tra.dtat de differentia diftetentiando, fic de concordantia concordando, & de contrarietatecon- trariando : vndeintclle&us cognofc.it per quemmodum logica eft applicabilis fiue applicanda ad figuram A. fic T. fic etiam cognofcic per quem modum logicus non po- teft ftare coram artifta huius artis; nam logicus volens deftruere. principia huius artis qux funt flabilia fic im- mutabilia, confunditur petendo abeo quod intedic con- cludere : fic intellecta conclufione concluditur ei curo ftab&tatefitimmutabilitateprincipioTum fic fpecierum, Tegularum, fic ftatim nefeiet quomodo euadet. Item Io* gicutteadlat de diffinitione confiderata per primam fpe- ciem regutx G.rantum : generalis autem artifta huius artis i m DECIMA PARS ircis per omnes fpccics rcgulz C. tradat. Logicas tra- dat de fecundariis intentionibus adiundis primis: fed generalis artiAa tradat de primis per fecundam fpeciem rcgulz C. &per primam 5c quartam de fecundariis ficuc logicus. Et ia i Ao padTu cognofcit intelledus , quod logi- ca eftfcicntia inftabilis fiue labilis : hzc autem ars gene- ralis permanens eA & flabilis. Item logicus facit conclu- fionem cum duabus przmiffis, generalis autem artiAa huius artis cum mixtione principiorum & regularum. Adhuc logicus non poteft inuenire veram legem cum lo • 4 £ica: generalis autem artiAa Cum iAa arte inuenit. Nam Illa lex eA vera quam principia & regulat huius artis intrare poliunt. Amplius logica cAars difficilis ad addi- fcendum : hzc autem ars eA multum facilis ratione mi- ctionis & concatenationis principiorum & regularum. Et ideo plus potcA addifeere artiAa de hac arte vno meti- &,quam logicasdclogicavno anno. ■ De grammaticd. GRamraatica eA ars ad ipilenicndum modum rede Lxxxriij. loquendi , redeque feribendi per diffinitionem dif- Form*d* fercnciz. GrammaticadiuiditUr in nouc modos. Primus grfmwu* inodus cA-dc grammatica, &dc numero odo partium Ut*. Orationis. Secundus decafu. Tertius de coniugatione. Qtt^rtus de declinatione. Qtijntus de genere. Sextus dc regimine, Septimus de conArudione. Odauns de brthographia. Nonus de figura. Grammatica eA ap- plicabilis fiue applicanda huic arti. Nam ficut gramma- tica docet modum rede loquendi, tedeque feribendi: ficars iAadocctinuCnire alias artes. Idcirco grammati- cam ad hahe artem applicamus, vt in noAro intclledtt magis certa fit & clarificata. Odo funt partes oratio- nis, videlicet , Nomen, Pronomen, Participium , Ver- bum, Coniundio,Praq>oficio, Aduerbium &Interiedio. Nomen applicabileeA principiis huius artis, ficut boni- tati, magnitudini, &c. Nomina enim funt Pronomen, \ v]uod eifdem eAapplicabilc fiue applicandum : nam Pro * nomen pro propcio nomine ponitur 5 principia enim Aa | '• £ • ' ,7+ DECIMA PARS Imius artis nomina funt» vt iam didum cft fupcrius, de proprietatem habent , quia propria nomina funt ratione gcneralitatis quam habent. Nam applicari poflunt vni- cuique facultati. Principia autem alterius facultatis , fiuff fcientix nen poflunt applicari aliis fcientiis : non enim habent proprietatem ita generalem, quemadmodum Principia huius artis habent. V erbum cft applican dum fecundx fpeciei regulxC. videlicet bonificarc, magnifi- care, &c. Significant enim adum quemadmodum dt ver- bum. Participium applicabile cft in eadem fpecie t. vt patctper fignificatiuabonificantis & bonificati, magni- « ficantis & magnificati, & extera. Coniun&io implicata cft in eadem Ipccie C. fcilicer,in bonificare. Nam bonifi- carc coniungit bomficantem & bonificatum ad eden- dum vnum concretum perfedum : ficut coniundio con- iungit diuerfas didionvs ad edendum vnam perfedam orationem. Adhuc aduetbium in eadem fpecie implica- tur, vr cum dicitur ,bonifieans bene bonificat fuum ho- rrificatura. Nam vnumquodque agens beneintendite- ducere de fe fuum e de dum tergo ipfi implicatur aducr- bium. Prxpofitio cft applicabitis ad quartam fpecieta xegulx C. vel ad regulam inftrumentalitatis. Nam gram- maticus deipfa grammatica facit inftruroctum cum quo reducit cafum ad adum.Interiediodidinitiolii volunta- tis cft applicanda: pervoluntatem enim trifticia aut Ur- ticia maxime indicatur, ■ ■»' L tic *' /y * ■ ' j De cafueft dicendum * - >; Nominatiuus cafus implicatur in fecunda fpecie regu- IxC.fcilicet in bonificante. Nam bonificans per (e cft, non defeendens ab aliquo alio in quantum eftnominati- uus; & cft principium aliorum cafuum abeo defeenden* tium. Similiter genitiuus implicatur in fecunda fpecie regulxC. videlicet in bonificato& bonificarc. Bonifica- tus enim & bonificare a bonificante funt defeendentes : ficut genitiuus a fuo nominatiuo. Et itiara ad tertiam fpeeiem regulx iXpoteft applicari. Nam illa podedio- nem fignat; ficut genitiuus. Adhuc datiuus implicatur infecun* ^sv DE APPILC ATIONE. m ia fecunda fpecie regulxC. fcilicet ia bonificato& boni- ficare. Nam bonificans dat ei eflc : & ambo , fcilicet bo * nificans& bonificatus,dant eflfc ad bonificare. Adhuc •ccufatiuus implicatur in eadem regula , fcilicet in tertia •fpecie.'ln ipfa enim terminatur aftus agentis , tanquam in patiente. Accufatiuus enim eft ille cafus , in quo ter- minatur adtus agentis, tanquam in fuoagibilt fiuepati* ente. Amplius vocatiuus implicatur in quarta fpecie e- iufdem regulx : In ipfa namque vocatiuus habet fuutn vocatum obijiiftiuc» Et etiam in regula B.poteft appli- cari, vt patet bene intucnci naturam prxdi&x regulae. Ablatiuus implicatur in fecunda fpecie C. fcilicet in cf- (entia bonificantis , banificati & bonificare. Nam ipfa eft principium & caufa iftorum trium correlatiuorumcf. fentialiter & naturaliter. Coniugario eft implicata in fecunda fpecie regulx C. fcilicet in eflentia & fuis corrjc- latiuis-,vt in bonitate & fuis cortelatiuis. Bonitas enim eft principium & caufa fuorum correlatiuotum ab ea de- fceudentium, & fe adinuicem differentium fecundum fuasdiuetfas proprietates: ficut inconiugationeeft da- re aliquod principium , a quo detiucntur voces multae differentes fe adinuicem per perfonas& tem pota, &mo- tus, &fic de aliis. Dcdinatioimplicatur in fecunda fpe- cie regulx C. nam bonificare & bonificatus defeendunc abonificante generando: ficut vnus cafus ab alio decli- nando. Genus implicatur in corrclatiuis fecundx fpe- ciciregulxC. Nam inipfisomnegcnusimplicatur. Bo- Sificansenim fign.it mafculum genas ratione a&ionis*: onificatus vero foemininum ratione paffionis : boni- ficare autem ratione neutralitatis in neutrum. Regi- mea implicatur in maiori poteftate & virtute rcfpe&u regentis : & etiam in niinori poteftate & virtute refpe- &u reion eft tcft reduci ad artem, reducendo ipfium per prxdidapriti- *ri. cipia & legulas , cum ius non iit ars*idco non eft mirum « fi eft DE APPLICA tYo NE. jft fi cft confafatn & prolixum, & intelle^us in co impedi- tur. Subie&um i uris in anima m axime confiftir » tam pes memoriam quam perintelleCum , quod cft concra de- bitum ordinem pptentiarum ipfius anima:. Nam in cel- ' ledbus cft primitiuus ad inueftigandum & mueniendum iura:& voluntas cft confecutiuaad lpfum n elidendo, .deinceps memoria fpeciesconleruando. Er q vniucifale cft plus qua particularc,& q> memoria cft fubicdu parti- culare particulatiu, ex quibus no cft fcicu tia:idcirco quo ad pluresiusnoneft bene dtfpofi tum, neque bene ordi- natum in anima. Ift inde patet quod deficientibus prin- cipiis,deficit ars. Forma i uris extra fuam propriam mate- riam per regulam G.defignatam,agcrcnon poteft, neque econuerfo. Et ideo neceflarium eftiuriftat, vrfeiatquae ( funt materia & forma iuris> Forma rcfpeftu principio- rum huius artis cft aggregatio tiuorum pisdiCorum principioru videlicetjiuftihcatiuum.bonifaCiuum, ma- gnificatiuum, Scc.qua ratione concordantis in vna for- ma conueniunt. ludificabile autem & bonificabiie Sc roagnificabilc , &c. funt materia iuris tforma tamen & materia difcurfis per re&ara lineam regularum cum dif- .finitionibus principiorum. Et iniftoparagrapho appli- catum cft, quicquidde iurc dici poteft. lniurc intcllc— .Cus cft fortior cnm imaginatione quam cum lenfu , eo quod altior potentia cft imaginatiua quam lenfus: &cum intelle ftus fit altior potentia quam imaginario: ideo fortior cft in fcipfo quam in imaginatione. Ec vt iu- Docume- rifta fciat agere de qualibet potentia fecundum quod tumpra cftmagisalta& minus alia: confuloiurift^quodde fub- tunffjt» ie&is defignatis per E. F. G. habeat notitiam. Con- futo quod iurifta difeurrat per fpecics regularum an- tequam det iudicium. Aliquod enim iudicium cft com petens cum vna fpccie , quod non eft competens cum aliaificutin fecunda fpccie regula: C. apparer. Nam in ipfa fecunda fpccie, iura oriuntur a ncccflitatc,fed in tertia fpecic c ufdcm regulae, concurrunt a contingentia, tc hoc manifeftumcft pet diffinitionem maioritaiis Sc / «inornatis. ■y - e }ti Deci m!a pars. De mediana. Xc\\.fir* \ /Edicina cft habitus, cum quo medicus proditi! made lVifanicnem patientis. Medicus «debet recurrere ad mtdtci- mixtionem principiorum & regularum huius artis. Nam ma. per illum modum per quem milcentur, habituabit Ot medicus ad habendum habitum, cum quo (ciac facere mixtionem medicinarum, in faciendo decodioncs, vd- guenta, emplaftra, fuupos , graduando herbas contra j Ftiu.ua. “orhum. In fubiedo per D.defignato coelum difeurri- . decume lur Pcr Pr'nc'P‘a & tegulas, & quia principia litperiora 8C regulte agunt in idferioribusridco medicus recurrere de- medie* becadanredidafubicda, vtipfc videat fub qua coftella- tione infirmus patiatur, cum qua & fecundum qua debet ; Secunda a8crc > fiucpradicarc in patiente. Itcrummedicusie de- docume ^et habituare dcfubiedoperF.defignato.vc ipfe (ciat " vti imaginatione , vt intclledus qui de fenfualibns facit (cientiam in pxttdida imaginatione, fciat ipfe ea vti extra fenfum, & cum ea dcfcedcre ad fenfum obicdiue, & cum (cnfil afeendere ad imaginationem, tali modo quod ima-* ginatio (it mediu exiftens rede & ordinate inter fenfum Tertium &incellcdum,&hocctim diffinitione medii Adhuc rae- docume ■ dicus rccurracadfubiedum per D. lignatum, vc fciat vti tum. fenfu.videndocoloreminfirmi&vrinateiufdcm.&re- (piciendo feces ipfius, odorando anhelitum, &atidicndo piandus, clamores ip(ius,& fuum appetitum, & tangenr dfe/a. do pulfum,&huiufmodi Medicus enim qui fenfnni ne- \ fcit,non cft bonus medicus. Amplius recurrat medicus ad fubiedum per H. defignatum , vt de modo illius,& per quem vegeiatiua cft dilcurfa, fit habituatus. Per takitt quidem modum medicus fciat cognolccre gradum her- barum , & virtutes earundem quas habent in patiente? ] 3uonia fi fiet decodio de vna herba calida in quarto gra- u,& ficca in tertio, humida in fecundo, fc frigida in pti» \ mb, & de alia herba frigida in quarto, & humida in ter- tio^ ficca in fecundo, &calida in primo, & de alia herba humida in quarto gradu, frigida m tettiOj calida jn (o-, ; cmydo,& ficca in pruno , tunc temporis medicus potem cognofccre per regulam G. quae hciba in dccodione cft praeua- DE APPLICATIONE. prxualens, liue habeat maiorem virtutem. Etad hoc ell dicendum, quod herba calida in quarto gradu ell prxua- lens. Ignis enim dominatur fupra aerem, daudo fuam ca- liditaccm. Etaer in aqua, dando ei de fua humiditatc, vnde paret quod ignis lic dominus aquae. Amplius recur- rat mediSus ad fubiedum peri, delignatum, vt de modo illius per quem elemetatiua ell difcurla , ipie habi tuetur cum quo medicus pradicct in patiente: medico tamen cognofccntenaturam clcinetorum,&com politione eo- rum in patiente, & hoc maxime mediantibus regulis F. G.H.EK. Adhuc ea quaeferipta liue muenta funt per Hip- pocratem, Galenum, & Auicennam, & iic de aliis, appli- cer medicus principiis & regulis huius artis, & fecundum -quod applicare ea poterit in iplis , fiat iudiciu, exponen- do &dcclaradoaudoritates cotum. Nam ficutcampfor habet veram notitiam & experientiam debonoaut lallo «uro, fricando ipfum fuper quenda lapidem nigrum : fic medicus habet veram notitiam experientiarum & feri- pturarum medicinx.applicando eas principiis & regulis huius artis, tclpiciendo quem colotem (metaphorice lo- quendo) ab ipusprxdidxfcripturxfccipiunt. Etin illo pallii valde gaudet intellcdus, ratione cognitionis modi •politiui, quia ipfa poteft rcduciadartcm pcriftam artem ncceflariisconclufionibus. De regimine principis, REgimen ell forma cum qua princeps informat* re Xciil/Sr- eit fuum populum ad bona moralia: & ideoprin mAde ceps habituetintcllcdum fuum denonofubicdo,cum rttimint quo feiet regere & gubernare ipfum. Item recurratad a- pttnu**. lia fubieda : ficut ad fubiedum B. cognofcendo & dili- tu, r gendo ipfummam per cius cognitionem dirigit fe ad re- gnandum Sc gubernandum. Adhuc recurrat ad fubie- dum E. Nam principe cognofccntc modum per quem homo eftaffituatus in principiis & regulis :ipfcqu. dem feiet vti homine, iudicando ipfum, aut ei parcendo. Am- plius habear notitiai, fubicdi per F. dcfignati,v t iple fua imaginatione fciarvti in ciuitatc,&in bello, Stiniudi- ^ ' cio>*ittconfilio,&hmulmodi.Sicuteiiimrufticusnclciv * agereequum, curret*. Sic princeps abfqueimaginatioat , ordinata nefcit regnare. Intelleftus quidem ncicic vti re* bus fcnfibilib. fine ordinata imaginatione. Adhuc prin- ceps debet habere notitiam fubie&i per G. defignati, vt lito fcnfu fciat vti quo ad feipfum, & quoad fuos offi- ciales, & quod illa quatfuntfenfibiliadcducatde imagi- natione ad intdleclum,& deinrelledu ad nonum liibie- dum. Si autem princeps dixerit» quod eihaec funt diffici- lia? Rcfpondcaturilli.quodipicadhoc faciat fecundum " polTe fuum,& vitra polle fuum habeat fuos fapientes qui fciant facere, & ei confilium dare. Tali autenr modo quod principia & regulae remaneant ablque hefione,& princeps cum fummo fubiedo fit in concordantia, & ab omni contrarietate remotus. Et in illo paflii cogno- icitintelledus per quem medum regimen principis re- duci poteft ad artem, & de eo fcientiamagere.Et vtinam princeps inucniatur, qui regimen fuum ad artem redu-. cac,ad quam dvfponat filium fuum,& ipfum eam doceat, fiuc doceri faciat. Et per confequens omnibus principi- bus doproconfilio quod eam addifeant. ' * De militi*. Xciiij. \ /jllitia eft habitus, cum quo miles iuuat principem, firma de IVlvt poflit tenere iuftitiam. Milcscnim inuentuscft, militia, vt per ipfum pofluiuftiu^fuftentari. Et ideo miles fc de- bet habituare de iuftitia per illum modum, per quem iu- ftitia eft difeurla per principia & regulas huius artis in nonofubicdo,vtdcipfa miles perfe&am notitiam ha- bere poffit. Quoniam miles indiget prudentia in bello: ideo debet habere eam in habitu, vt cum illa fortior fit * cdtra fuum inimicum :(cire ergo debet eam miles fccun- dum quodeftdilcurlain nono fubie&o,vtcumer.arjifi- cialitcrfe defendat a fuis inimicis. Nam ars eft habitus impngqabilis. Miles quidem habens illam, babetvidlo- Ftrttfm- jjanj contra illum quiarte nefcit vti. Fortitudo eft virtus , fortificans cor hoimnis, & maxime quando de ipfa fcit , habere notitiam , & ideo quanto magis ipfam fciucrit, tanto magis caufataudaciam.Vnucfcquiturquod fi mi- les vult fcirepcrfcftc fortitudinem, recurrat adnonuns 'i ; ^ * fuB- . t)£ APPLIC A f.iOtfB. x fubiedum,m quo perfedc ipfa tradatur. Miles fine fide< fpc& chamatc , iri bello non eft munitus: & ideo miles le induat pra didis virtutibus, Deo tamen adiuuamepet illum modum: per quem dilcurjtuntut in nonO lubie- do. Miles per bonitatem vult c(Te bonus, & per magni- tudinem vult habere magnam vidoriam,& honoicin, r ■ &huiutmodi Et in ifWpallucogttofcit intdledus,pec quem-modum niilitiaod artem tcducl potert. Etetiam Cognofrit, quod virtutes maiores armaturas funt in ani- ma, quam armattirx corporis, cumquibuicft munitus. Nam ars non confillit in corpore : lccl in anima tantum. Militi competit, quod fit nobilis genere: nobilitas qui- • dem eft magnus habitus in corde , a qUa oritur magna Audacia faciei & dcXtra manus: qua: caufaftt vidoriain, audacia cordis exiftente cum illis. 1h bello eft necelTaria Inagna imaginatio & magnus fenfus. Magnitudo prar- didorum confidit per difcnrfum virtutum noni fubicdi. Nam ficut vnus cufiscum fortiori brachio, deuincit a- lium enfem exiftentem in debiliori brachio:ficvnns mi. lcscumaiori fenfu& imaginatione, deuincit alium mi. litem in bcllo.Et in ifto palTu cognofcitintelledus,quo ventus egtedi tur ab orienteifed fi aer eft hu- midus & fubrilis, fignatum eft quod ventus exit a meri dic. Sivcroacreft ficcus& frigidus ,iam fignaturquad ventus procedit ab occidente. Nubes fecundum colore* quos habent fignant ventos: ficut nubes rubea fignat o- rientalem ventum, & fi habuerit colorem aureum>figna» ventum meridianum , & fi habuerit colorem album , fi- gnat ventum feptcmrionalcml& fi habuerit colorem ni- grum,fignat ventum occidentalcm.Nubesvcro quando- que eft compofita ex pluribus coloribus :& tunc fignat mixtionem ventorum, & iccundum quod eft magisde v- iio colore quam de alio, fignat magis vnum ventu quatri alium. Piuuiaquidem fecundum illam partem egreditur, a qua ventum illius figuar. Et fic de corufcationibus $ ton irtuo fuo modo poteft dici.fauoniusaquq maris mo- tum ventorum circularem fignat, vento habente t alent aflituationem: ficut limax fiue tcftudo habet. Qui qui- dem vetuseftafTmiatus citcularitcr,vr aqua maris afccq- dat:ficut facit puluis fubrilis fuper terra” Adhuc fibulo- nus ficut eft coloratus proprium ventu* gnat:ficut in nubibus dictum eft De tranfmontana & ferrpupn opor- tet loqui: nam de illis experientiam habemus: neque hic eft caufa quaerenda quare attrahit ferrum, Npnenimhie eftfuus locus: fed potius m naturalibus habet locum; na- turali quidem competit ifta petere & inquireic.Dum in- tellectus confidcrat quod fupra dictum cftdcnauigatio- ne, gaudet: quia valde deuauigationis do&riaahabicua- suscfc DE APPLICATIONE. j»i ,>y . ' De confcientia. COnfcientia cft forma, cum qua ituelledus affligit a- Xcvil. nimam decommiifis, fecundum (]uod in fubiedo forma quarto (•«natum eft : quod fcientia eftforma adiua per J(tnfCJea, intelic&um , quo ad voluntatem eft ele&iuajquo ad me- //4. moriam eft conferuaciua: ideoqui confcientia bene vulc vti, deducat ipfam per nonum fubiedu.C6fcictia magna caufatur a diffinitione raaiot itatis: paruaaute a diffiniti- one minoritacisrteperara autem& virtuofa a diffinitione «qualitatis & virtutis. Cofcientia oritur a pollibili&in- tclligere.no aut ab impoffibili & ignorare.Et ideo trada- biliscft cu dilfiuit onepoceftatis&intellcdus.Cofcicntia dedu£la per principiat regulas eft cognita : &maxime fi cft deduda per comixtionem principiori. Namquodli- \ Sct principium declarat eam quo adfeipfum : & quo ad a Jiapriucipjj, ratione cuius confcientia dare caulat Ec datprocolilio^vtfiatcontritio.Scconfcflio.&Citisfaclio <1 c comm iffis. Cpfcicntia oritur a corrclatiuis principio- rum cum amore :& eft in tertia fpecie cumtimprc &tri- ftitia.ln quarta autem fpcciefubiedum in quoeftjhabcc cum ipfa paffionem mediante fecunda fpccic regulae E, Confcientia antequam fiat peccatum,difponitiultitiam, " ! prudentiam & forti tu ms Con^^gria fortificatur cum prinao fubiedo, oh- iedaudo ipium fecundum quod cftdifcurfum per prin- cipia & regulas. Et fic auget adum fuufa a qua oriun- tur contritio , & confeftio , & fatisfadio, Adhuc per ipfam eonfeientiam a corde fufpiria oriuntur , & ab o- culis lachrimx, & ab ore orationes mujxx: & hoc per regulam l. fignatum eftf Confcientia cum iuftitia di- uina facit mifeticordias , & cum magnitudine & xter- mtate multiplicat illas.-cum bonitate autem, magnitm. (hac, & mifcucotdia di uina mediante , cum fpe & f quii- . Bb 4 J** P E CIMA PAR$ tcntia dat confolationem hominibus. Confcientia non dormit, nccetiam hominem dormire permittit, ratione . j .pmiffionis temporis Se poenitentiae Et idcirco vigilatio, oratio & diligentia cum timoie fuptfuae confanguinese nucei vicinx.intelleftus ficconfidcraps, cognofcit cop- feientiam fic difcmfamrquod conficientia fit dilcurfa per principia & regulas , eft impugnabijis infallibilis , de cuius cognitione eft valde gauifiis. De prtdiutione. 2s,on*£e- "pRaedicatio eft forma cum quaprxdicaror informat 1 populum , ad bonos mores fequendos & vitados ma- t»ijjrr»a los:& maxime fi ille modus difeurfius fuerit per principia pract,. & regulas huips artis, etiam per nouem fubie defendas populum tuum a pce »is fera pi ternis- Contemplator fiue orator poAqua eu* • cuauerit totam tertiam figuram ab vno die in alium fuc-* ccfl»ue;-deindc ttanfeac ad multiplicationem quartae fi- gjtae,contemplaudp & orando per modum ipfius figurc; videlicet per columnaB C.D.&fic dealiis, confiJcranda medium naturale exifiens inter lubiedlu & pradicatum, dicat fic: O rcueicnda bonitas poftqua naturaliter c$ bona bono magno &»terno io re,& dc tc fine aliquo aliq tibi praeiacemc: igitur habes ne tuum populum in obli- uione ? videtur quod fic. Nara in mundo plus eftde malo quam dc bono.Magnitudo quidem roalicia: magis durat» quam'magnitud,o boniratis.abfitdominc: eoquiade tua bcnignilfima bonitate & magnitudine fuit deducere tuu populum in tempore, quia no» erat, vt ipfein aeternum tc collaudaret, benediceret & magnificaret. Orator eua- cuet fic cameram B. C- T. B. dicendo : Domine Deus al- tiifimc.tua bonitas magna cfltibi ratio, Sf bona &magna ratio , diftinguendo vt producas bonum 8f. magnum 4 te difiin&uro correlatiue: non autem quo ad eflentiam bonitatis & magnitudinis, eo quod edentia tua vna cft, JEt quia hoc itacfi: ergo tuaaltiflimaprodudio defecdat ad nos benigniter &magnificc nobis declarando &moa. ftiado bonu & malum, & in magnu bonum nosinducatj ' dc a magno malo nos defendat. Orator fic orans, iamv- num pbicdum obiedado polfct ficutuuellcdus qiunpn DECIMA PARS potcft intelligcrc alias fpecies, dum intclligit illas quai inuenir. Etin hoc paflu cognofcit intelle&us perquem modum orator potcft cogere fuam animam , & ligare il- lam cum fummo obiedto artificialiter& continue dum orat. Et inrellc&us recordatus eftartem philofophixa- motis quam fecimus , qui edet bonum fiaflbeiaret prac- di&am orationem,fiue coniungerct cum ca. Amplius o- rator imploret & benedicat Deum, per illum modum per quem Deuseftdifcurfusin primo fubie&o. Deus enim non exaudit peccatores contra fuas rationes, neque etiam contra earum relationes, quia iniuriaretfibiipfiiquodeft impoffibile. Etinifto paflu cognofcit intellectus quod cura peccator orans fine coufcicntia & contritione nil boni impetrat oratione fua, animo cum deridet SCblaf- phemat. Iterum contemplator flue orator rogat Deum (ecundum quod ipfeeftpriraacau(a,fubicCtis defignatis per C.D.E.F.G.I.H.&ctiam per K. quo ad virtutes. Nam per cognitionem caufaecognofciturefFedhis, &cconucr- io. Etinifto paflu cognofcit intellcCtus quod fi.bie&um orationis eft valde magnum & diifufum. O orator, in tua oratione dilige plus Deum quam temetipfum ,& etiam quam alia: & fi hoc facis, iufiuses & prudens , & de chari- tate & (an&itate habituatus. Qui habitus eft amicus tuus in oratione, intantumquod medianteipfotu.ioratiove- nitad pcrfeCtionem. Si autem hocnon facis, nullum qui- dem amicum habes rimo Deus efftuus inimicus, eo quia cisiniutiam facis. O orator, quandoorabis pro coromif- fls, iufticiam Dei tecum teneas diligendo : non autem o- diendo; quiafi fic , mifcricordia Dei ndn poflet efle tua amica , eo quia iniuflus efles , & tuus habitus eflet crude- lis, & a fpe.&charitate prolongatus, & etiam tuum ama- re in odire eflet peruerfum , dc quo odire elles in aeter- num habituatus. O contemplator flue orator, fi non po- tes intelligere&attingerc altitudinem diuinarum ratio- num & fuoruin a&uum : ora credendo. Nam vitra pbfle, nullum reprehenfibile eft. Vcrumtamirn tale intclligere tftpoffibile. Tale autem credere in tua oratione erit tuus amicus, & maxime tuum intclligere , fi ipfum habere po- tes. O orator, in tua oratione excita tuaui confcicntiam, & dlfcv* DE APPLICATIONE, y7 &difcurre ipfam per principia & regulas, &fi hoc facis, cum ea impetrabis contritionem. Et fi dilcurras contri- tionem per principia& regulas, impetrabis motuma cor- de,! quo egiedicntur gemitus & fulpiria : a corde ad ocu- los aqua alcendet, madefaciedo tuam faciem & tuas ma- nus &veftes, & illam aquam lenties calidam , quia a cali- do &fcruentefonte oritur, & illa aqua fanda procurabit tibi confelfioncm. Et ficonfeffionem difeutris per prin- cipia & regulas, ipfa ducet tead fatisfadionem & poeni- tentiam, qux quidem coniugct te cum Deo ingloria lem- piterna. O orator, in tua oratione confidcraaduerfitates' &prolperitatcs,quas dedit tibi per 1‘uum amorem:aduer- fitates, vt habeas pauentiam fub fua iufticia ; profperica- tcs,vt habeas charitatetn fub fua gratia. Et poftquam per vnum& eundem amorem fune tibi data: profperitates Sc aduerfitares, benedic, lauda & dilige diuinum amorem, &ei gratias quamplurimas redde. Nam cum reali amore Deusipfas in te amiit, & fi tu eas in Deo amas, tuus amor procurabit quidem in gloria aeterna fempiternum amare, O orator, fi tuus intellcduscft impeditus per tuum len- fum & imaginationem, afeende ad primum fubiedum, orando, &difcurretcipfum extra fenfum & imaginatio- nem. Aut fi vis dclcenderc, ora mediante (enfu& imagi- natione, difeurrendo orationem per fufeieda defignata petG. Et tunc temporis videbis, quod forma: inferiores nihil pofiunt contra fuperioresin oratione, &deiftado* drina multum galtdct intclledus. O orator, dilcurte pernonum fubiedumtuam orationem, intelligendo, a- mando, & recolendo, & timendo, fperado, & gratias red- dendo, & non quiefeas donec a corde tuo fufpiria egredi- antur, & lacluimae emanent: fi autem abfque prsdidis quiefeas, iam bonus & magnus oratores. O orator adiu- ua te cum hoc quod didum cft in centum formis, dilcur- rendo vnam formam , &poftmodum aliam , & difeurre qualibet formam per principia & regulas , & fic habebis magnum fubiedum ad inueniendum mulrasnouas ora- tiones. O orarorora pro populo. Nam vniuetfalis oratio ' multum placet Deo : dei n de ora pro te, & pro amico ruo, &pro mortuis. E thoe artificiali ter, vtfupradidum eft, vc * J9* , CE CIMA PAR* tua an ima de bona & magna oratione fit habitoata,&6& tali habitu fit cum Deo penitus ligata & concatenata. De mmotiaper principia dedtitta. , C&efim* /"N Voniam nTenmriaeftitapcrfcdapoictiarficutintcl form* de v^ledus&roluncas.dcquib. perfcftc perctadauimus memori * in mixtione principioru : ideo dc ipla hic volumus rrada- fer fun- re perfede .difeurrendo ipfam pet principia & regulas, ctfue dc- Tt illam perfede cognotcam us, & etiam vt demus dodri- dttil*. nam, videlicet quod ticut eam difeurremusper principia & regulas : ficquaelibct formaccntUm formarum poteft difeu ri per piiucipia& regulas. Memoriaiicut eft bona naturaliter per bonitatem : ficmoralicerfua bonitas eftei ratio, quod recolat bonum recoliMleobiediue. Memo- , riaper magnitudine eft magna, ratione cuius fua magnis \ * rudo eft ei ratio, quod agat magnum recolere, cum quo recolat magnum recoltbile fiuc obiedum quod idem eft: (i cuc cappatus habet vnum habitum per cappam , & per tunicam alium cum qua eft tunicatus : fic memoria per durationem habet vuam conditionem, & per poteftatettt aliam. Nam per duratione facit durare fuum recolere, Si rra$at de prteteritis,& perpoteftatehabet aliam coditio- ncm,& tradat de poflibili. Memoria vnam conditionem habet cum intelledu , & aliam cura voluntate. Nam petf intelledum recipit fpeciesdcfidcratasautoditas: & per illum modum per quem recipit fpecies a voluntate, per e* undem modum ei reddit. Memoria eft habitus virtuofus naturaliter, eo quia naturaliter recolit obiedum virtuo- fe,moralitcr habet habitum virtuofum. Quando autem recolit habitum vitiofum, habet habitu vuiofum perac- cidens.Memonapcr veritatem eft vera, &per eam vere at- tingit obiedum recolendorquando attingitipfum relp©- , du tinis, eft habitus iuftus & verus , quando aute attingit obiedum contra finem vltimu,eft habitus iniuftus &£al- fus. Et in ifto pafiu cognofcit intelledus per que modum caufantur virtutes & vitia. Memoria cuingloria habetd®- Icdationem , recolendo , & cum poena nabet trifticiam. Item quando appetit recolere, & non poteft recolere, ha* fcet poenam cura qua eft habitus pafliuus & priuatiuusv Mcrno. DE APPLICATIONE. jj># Memoria cum differentia recolit diuerfimode obieda't namficucimclleduscognoicit diffcrentiasobiedotuim ficmcmoriarecolitHlas. Ratiohuius cft} quiadiffcren- tia eft ira generale principium fiueinftrumcnrun> memo- ri* ficuc mtelledui. Memoria ratione concordanti* concordat in obiedo cum intelledu & voluntate, rccO* lendo obiedum, intelledum, & amatum, aucoduum,vt obiedum patiatur per iftas potentias m eodem tempore. Memoria cum contraiietate contradicit quandoque in* tclledui & voluntati, non reddendo cis Ipecies quas ap- petunt recuperare , quia noneftdilpofita ad reddendum species: aut intelle&us & voluntas non appetunm cupe- rare, quia memoria non reddit cis per illum modum, pcf quem rnrelledus& voluntas tradiderunt ekautintelle- dus eft lentus, & voluntas nimis prompta , & ecooucrfo i aut intclledus appetit vnam fpeciem , & voluntas aliam. Homo in principio agit recolendo, & memoria cft fua forma fiuc inftrumemum cum quo recolit obiedum , it ipfum obiedum eftfiibicdum fine materia, recolens au- tem cft fuus finis ,& quando ipfum recolere impeditu^ «nemoria quidem patitur, & per confequcns agens. Ia nemona memorati efj medium inter memorantem Bt «nemoralem, eum quo memorans, memorabileque con- iunguntur : fuppolfto quod menfuratio fit per redam lineam xqualirer terminatam inter memorantem &ma- moralem. Termini memori* funt tres, videlicet poten- tia, obiedum & adus ; extra iftos , memoria non habet pofle. Et perfinem priuationis memoria cft habitus pri- vatus , ficque deficientibus adu & obiedo ad eam : ficut deficientibus luce & colore ad oculos: finis autem vltr- tnus memora: eftrecolere rccohbilc. Memoria ratione maiori tatis vn a cft maior alia per efientiam fiue per quan- titatem :vna enim memoria habet maiorem adum quam alia. Vlterius quando memoria habet maiorem adum) ipfa quidem cft maior habirus , non dico, quod fua eflen- tia crcfcat aut decrefcat,eo quia non eft diuifibilis ne* que corruptibilis, cum fit potentia fpiritualis, fed cum homo agat cum memoria ad placitum. Et fic tamen ea quandoque recolit inultum : quandoque paruum. Decima- e/umta pars deci- ma fartu prmcipa- lude me- mor ia pct regulas dedutta. 400 DECIMA PARS. Memorianaturaliter&aequalitcr exiftic inter intellc&d 6i voluntatem, vr xqnaliter recipiat & reddar fpecies in- telledas&dilcdas verum tamen quandoque recipit fpe- cies diledasnon intclledas. Et hoc eAquando credit, & non intelligit ratione placiti agentis, qui magisdefiderat credere quam intelligcre. Memoria cum minoritateeA circa nihil : vnde fequicur quod quando ipfa obliuifcitur* eA habitus puuatiuus rationc.minoritatis. De memoria, per regulas deduttd. ~ QVxritur, verum memoria citius recipiat fpecies ab intellcdu quam a voluntate ? Et refpondendum eA quod lic : ratio huius cft, eo quia intelledus facit feien- tiam,&volunras habet deliberationem ratione fuse liber- tatis. Per prima fpeciem regula: C. quaeritur, qu|d cft me- moria ? Et dicendum eA, quod eA potentia cui proprie competit recolere. Per fecundam fpeciem quxritur,quid habet memoria i n fe coelTentialiter ? Ad quod dicendum eA, quod ipfa habet fuos correlaciuos, videlicet memora’ tiuum, memorabile & memorare. Per tertiam fpeciem quxritur, memoria quid eA in alio ? Et eA dicendu, quod ipfacAin bonitate bona obiediue,fuppoGco quod intcl- ledus & voluncas quiefean t in illo obiedo. Et c A in mali- ciamala, pofito quod voluntas diligat illud malum. Ad* huc memoria cA in fubiedo habitus, cum quo cuAodic fcietiam. Per quartam fpeciem quaeritur, quid habet me* moriain alio ? Cuirefpondendu eft. quod habet in bono obiedo bonitatem, & in magno magnitudinem, &c.cum habet adum in lubicdo & in obiedo. Per prima fpeciem regulae D.quqritur, memoria dequo eA? Et eA refponden- dum quod e A de fcipfa : nam creata eA, & ipfa quide non e A genita, nec fada ex aliquo ei prxiacente. Per fecun- dam fpeciem quaeritur, memoria de quo eA ?' Ad quod di- cendum eA, quodeA de fuis fpecificis materia & foiroa,- cum quibus agit per fuam fpeciem. Per tertiam fpeciem eiufdem regulxqua:ritur,memoriacuiuseA ? Et refpon- dendum elt qu od ipfa cA fubicdt, in quo eA : ficu t pars ci) fui totius naturaliter aut morali ter , ficut cappa cappari. Per primam fpeciem rcgulxE. quaeritur, memoria quare’ ' c&t i t>£ APPLICATIONE, Et refpon- dendum eft quod fic: ficu t pars in fuo toto- fine contactu* £cut in corpore dementato in quo funt elementa comi pofita abfqj comaftu, ccmtaftus quide impedit compv* htionem, vt patet in monte denariorum & lapidum , qui quidem non cft,compolitus,fcd aggregatus. Q.ugeriiittE 4oi Vndecima Pars perprimam fpcciem regulsK.quornodopo(Tetliom. huic dicendum eA perprimam fpecicregul*D. quodl eAdcfeipfis. Nam fupra magnitudinem nullum eqspra&, jacet D.T.B.C. Vtrum in*tcrnirateAnt differcnua con- cordantia? & refpondendum eA, quod Ac: nam alias it* steernitate boniras noncAet ratio, quod ipfii ageret bo- num. Namque *ternitas fiite concordantia haberet alit quid cum quo diAarera contrarictatc &ocioAtatCiquod eA impbffibi!e. Qn*ritur, differenti* concordanti* exi- flentcsin zcernuatede quo funt? & refpopdcndum cft* cjuodipfq iiint defuit coirelatinls perprimam fpecicm Sc, fecundam regul* p. Qu*iifur,quidftmtin*tcrnitate differentia & concordantia ? Er refpondcdum eA,quod u pf^funt ipfamet xternitas D.T.B.D. Vtrum in «ternio tatepoflu cAe inuiccm differentia & contrarietas? Et re- fpondemlum eA, quod non: quia fi fic, arteimtas efTet cotnpoAta ex pluribus efientiis contrariis & corruptibili- bus; vt pacetin dementatis. Pofito, quod caelum e Aet e* pluribus effentiis contrariis: quaeritor» de quo cfictlun ejuratio ? Ad quod dicendum eA , quod ipfa tflet ex habi- tibus poficiui* & priua tinis quod eA impoffibile D.T.'G, D. Pofiro quod m tffentia angeli eAct concordantia Se contra rieras : qu*ri t ur, durario angelica de quo effeti Et Refpondendum ?A,quod ipfaeffet defuiscontrariisjquod |ft impoAibile. qu*rirury quid e A dqratio angeli ? Et re- fponde»-- Prima pars \>W~ D£ CfcV AS f iONIBVS. 4*ufrnutemsu ait quas qstsfhones ad fualoca, efl quta tuitanus prolixitatem , d> quia illi qai fctuNt tjla/n arterupoterunt iUm joluere per earum loca, tH quibus folut tonis earum funt t tu piscata. Item dicimus quod ftr quafl tones quas factemus, dabimus doch tuam ad facr- nadu qu*jhones,abjirahendo tllai a figntji at u rcoulararfr. Ia tabula funt 8 4 columna, & quia e astamus prolixi- tatem: ideo nolumus fuceiequ*[l\outS de om tribui colu - tnnu :pd tantummodo de feptem colum nu per quae dabi- mus doflrinarn ad faciendam & Jolutsauum qusjhonts ptr temnes columnas tabui*. De qtujiionibus prime tolumne B. C. D. TV PEr i ftitn columnam iam fccioiusquxftioucs, vt pa- tet in tabula in qua probamus, quod mundus non eft «ternus. Sed vt videatur, quod columna eft gcnciali!>,Yo lumus iterare eam ,abituhendo ab ca aliquas quafbo- Jnes. Et ficui ipfa cft generali^* fic alizcolumnz iunc gc- " * tocraies. PercamcramB C.L). qu*ritur,vtrumfir aliqua bonitas infinit/fitimuicula per bonihcaciouem, ficui z- ternitas per ducationem ? Et refpondcudum eft, quod J (iccalioquin «ternitas non edet tota bona, neque tota magna» quodcftimpoflibilc. Quxritut,quid eftinfini. c @ -f ta &immtnfj bonitas? Et rcfpondendum cft, quod cft edentia habens in fc multos, infinitos & iinincnfos cor- relatiuos per fecundam fpccicm C. figoatos. Quaeritur* infinita & immcnfa duratio de quo cft ? Et reiponden- « dum eft per primam & fecundam fpccicm rcgulz D. & per fecundam regulz C. Er ad hoc teitatur regula B.quod ipfacftde correlaciuis zteruis bonitatis & magnitudinis* fine quibus xternitas non porefteilc infinita &immcnf» fi. C.T. B. Verum bonitas polite ede magna fine diftin- ftione ? Et refpondendum eft quod non, eo quia tion edet naturaliter ratio bono quod agerec bonum , cihil in omni agere oporteat ede diftinguere. Quzmur, quid cft magna diftinftio bonitatis ? Ec refpondendum eft, quod illa cft de fuis corrclatiuis , in quibus cft fub- ftentsta, & cum quibus habet naturam , & eft edentii Ce * ' i 4*4 V N DECIMA f ARS pctfc&a B. C. T. C. Vtrum bonitas pollit cflcmagha fini concordantia : Ei rclpondedum cft quod non. Nam (ictli contrariecas fc habet ad r.o die : iic concordantia ad cfle. Queritur , quid cft magna magnitudo bonitatis ? Er re- fpondendum cft , quod eft, vt ipfa habeat correlattuos ei naturales B C. T. L). Quaeritur, virum angelus fit maior coelo ? Et refpodendum cft, quod iic Ratio huius cft; qui* angdus habet cori elatmov, cum quibus ob edat Deum t coelum vero non. Quaci i tur, quid cft magna contrarietai coeli ? fit refpondcndum cft, quod cft immobilitas quam habet , polito quod tplum non nioueatle. Sicut ignis ha- beret magnam cdciariccatetn,(ipetfuam leuitacetn nott pofletpcrlcmctipfumfe inouere. Quaeritur, de quo cft magnus motus caeli ? Et refpondendu cft quod cft de fui* eorrcLuiuis peticcudam fpeciem regulae C delignatis B. D.T.B. Vtrum in aeternitate fitdilfercutia?Ecicfpondea- dum cft, quod (iervt ipfapoifit habere fuos corrclaiiuos, fine quibus non haberet naturam ,ncqj bonitarem infini- tam. Qu,Tritur,bpnitasniQ'US caeli d» quo cft ? Etrfcfpd- dendu cft, quod ipfa eft de (ciplu, vt per luos cotrclatiuos dignatum e(l B. D T. C. Vtrum diuina Bonitas & diuina magnitudo concordent ? Et refpondendum cft, quod fic * jtam fine concordantia diuina bonitas non haberet infi- nitam magnificationem, neq; diuina magnitudo infini- tam bonirteationem. Quaeritur, qttideftmagna concor* dantia dininae aeternitatis & diuinae bonitatis ? Et huic di- cendumeft,quod eftelfcmia (uorum corre!atiuocu,vide» * licet bonificaciui , aeternificatiui qn^conuehiutu in vnct numero, & boni fica bile & aeternabile in altero; Si bontfa * Cerc& aeternare 'in altero. &ifti tresconueniunttn vnacf- fentia bonitatis &xternitatis elfencialiterB. D. T. D. V* tru inter diuina m boniratem &^terititatem fit cotrarie» tas? Et refpondendu eft.quod fic,fuppofito quod aeterni- tas impediat bonitati aftum fuum & econuerfo,quodeft ira po/Iibile.Suppofiro quod inter diuina bonitatem &: ae- ternitatem efletcontr.arietas:quaerirur,illaconrrariet3l ilequorftet? Etrcfpondedum eft, quod iplacfletdepiin* «ipiis priuatiuisexiftcntibus cotra comlatmos pofitiuo* bonitatis & aeternitatis, quod cft imp oftibilcfc contradi; U ftiaaf I' I I I : DE Q^V £$TIONIBV$. 407 (pondendum eft, quod cft concordantia ab omni contra* necata remota T. B.C. D. Quxritur, vtnun differentia poflit effe fubiedtumconcordantix fit contrarietatis ?& refpoadendumeft , quod non; eo quia concordantia Ic habet adcffcrcontrarictas autem ad non effe in fubie&o in quo fun t. quaeritur, quid cft differentia in edeordantia, 5C conttarierate ? Et tefpondendum cft, quod diffei entia in concordantia eft principium poGtiuum : 5c in contra- rictate priuatiuum. Queritur, de quo durat differentia i fitrefpondcndum eft, quod ipfa durat de fuis correlatiuis concordantibus perclleotiamab omnibus contraricta- tibus remotam. De qutJUombus faundu columna C.D.E.T. QVxritur,quxeft magna poteftas xternitatis & re- jye (pondendum eft , quod cft poteftas infinita & «ter- na.vtpcr fuoscotrelatiuosfignatum eft. quxiitur,dc quo eft magna poteftas xternitatis? Ec rcfpondendum cft, coium„4 quod eft de aeternis correlatiuis. Magna poteftas st:rni c.Q.%. tatis quare cft ?& rcfpondendum cft, quod eft ex eo, quia aeternitas poteft habere infinitos & «ternos correlati- uosC.D. T. C. Qjjxritur.quideftinfinit^coucordantia xternitatis? & lefpondeadum eft, quod ipfa cft infinita ef- fentia fit xtetna. quxritut, infinita & xterna effentia de quo eft ? Et refpondendura eft,qupd ipfa eft de infinitis 2$ aeternis correlatiuis , fine quibus non poffet effe infinita ficrstcrnaC.D. T. D. Suppoficoquodinxtmiitatecflec contrarietas : quaeritur, quid effer illa contrarictas ? & rc- ipondedum eft, quod ipla effet infinita fit immenfa eden- tia, ex contrariis infinitis & xternis eonftituta. quariiur, ' ^ magnitudo xternitatis de quo cft ? Et refppndeqdum eft, qpod eft de fuis correlatiuis , fine quibus fua magna ma- gnitudo effet finita fit ociofa C.D.T.E. quxtitur, quid cft magnum principiu xternitatis ? &refpondcndfi eft, quod eft effentia ^tcrna&infinita.quxritur,magnumprincipiq aeternitatis de quo cft?& refpondcndu eft, quod eft de luis f orrelattuis infinitis & xtcrnis.quxritur principium infi- nitum St* ternum quare cft?Et fcfjJQndendft eft, quod eft v=3 vndecima pars cx eo quia xtetni tas habet infini tos correlat juos ab omni ociofira?e)cgicgatosC.E.T.C. Quxriiur,quideftinfini- ta poceftas i 6c retpondendueft quod ipfa eft infinita coo* cordantia. Quxritur, quare eft infinita poceftas ? Er re- frondendum eft quod eft, quia haber infinitos corrclati- posC.E. T.D. quxritur, infinita poceftas de quoeft?E( tcfpondeodum eft, quod ipfa eft de luis correlaciuts ab o- mnicontrarictatc remotis .quxruur.quarccftpoteftas fi- ne conirarictate. 5 £t refpondendum eft, quuaipfa cftef* (entia infinita ab omni contrarietarc fepara ta C. E. T. E, Quxritur quare <;ft infini tu principium ? & rcfpondendfi e!i quod eft : nam iniemetipib habet fuos infinitos corre- Jatiuos,in quibus quieicit. quaeri cur, quare clt poceftas in- finka?&huicdiccnducftquodcftcx eoquiaipiano poteft fine (ubiedlo infinito C T C D. quxritur, quid cftmagna concordantia? Et refpondendum eft, quod ipfa eft magna clfemia ab omnicontrarierarcrcmota.quxritur, magna concordantia de quo eft ? & refpondedum eft,quod eft e* fuis magnis correlatiuis.primitiois, &c quxritur, quid eft magnum principium ? Er refpondcndum eft, quod eft |ti3gna concordantia ab omni cntrariccate remota, quae- ritur,quare eft magnum principium ? & refpondcndu eft, quod eft ex eo, quia habet magnos corrclatiuos C.P 1 E, quxritur, quid eft magnacorraricras principii -Er rcfpon- (dendum eft, quod eftcilentia euacuans principium a fu is forrelariuis. quxritur, dequocft cnaguu principium ? Et refpondendum eft , quod eft de fuis corrclatiuis a contra* fietare remotis. Velcftdcfuiscorrelatiuis quibus cStra- rietas minime poreftcontradiccre fiue refiftcre D.E.T.E, fremitas & potcftasquarc concordant? Ecrefpondendfi eft, quod ipf«j concordant, vt poflint exiftcre& agere ab x- terno & in xterno. Concordantia «jternitatis & poteftatis quxritur, quid eft ?& refpondendum eft, quod eft edentia atterne potens. Quxritur, cocordantia xicrnitatis&po- teftatisdcquoeft?Ad quod dicendum eft, quod ipfa eft dc Stternatiuo &po(Tifieatiuo , xrernabili&poffificabili,& aeternare &poflificarcD. E. T.D. Quxritur, quare con- f rarii fines no poftunt cfie abxterno? Ec rcfpondendu eft, quod ex co quia in f tcrnitatccft quies. Queritur , quies xterni- DE Cty^STIONIBVS. 4o* flptexnitatis de quo cit? Et rcfpondcndum cft, quod eft de fuiscorrclariuis ab omnibus coucrariis remotis D.E.T.E, Poteftas «terna quarepoteftabsiemo & in sterno? Ec Kfpondendum eft, quia ip(aeftpiimitiuiras,.'crern3. i’o- teftas aeterna quare cft principium sternum ? Et rcfpon- dendum eft,coquia poceft ab sterno &in sterno D.T, C. D. Pofito quod cepium fit sternum, qosritur,qus cft fua sterna concordantia & coimanetas? Etrefponden- dum cft quod fua concordantia eftvna sternuas a<3iu* Sc palfiua:& fua coptrai ictas eftalia «ceioita^qusefta- &iua&paffiua,quod cft impoftibiie.Nam sternuas n oo potertefic ex contrariis, cum fit infinita Contraricras sterna de quo eft?Et respondendum eftqtiod ipfaeft dc fubietfto naturali, & habitu morahtficut fi capparm- effiet indutus cappa ignitiua D. T. C. E. Qutritur , quid eft principium sieinitatis ?ad quod rcfpondeudum cft , vi- delicet quod eft concordantia fuorum conehtiuotum, Qusri tur,c6cordan tia scernitatis de quo cft? & rcfpon • denducftquod eft,excorrelatiuis itcrnitatis E.T.C.D, Queritur, quare concordantia & commictas non poC- funtcfficvna poteftas? E; huic dicendum cft, ex coquia concordantia tendit ad clTcrcontrarietas autem ad non effiecoutrarjeras. Quaeritur, quid eftcomrai ictas corpo- ris&animxin hominr?Etrelpondcndum eft.qund cft cx contrariis finibus fiuc contrariis correlatiuis E T. C. E, Quxrirur, quscft porcftas prudentis & potcllasfuper- biae? &refpondendum eft, quod poteftas lupcrbir cftha- bituspriuatiuus: prudentisautem polttiuus. Qusmur, quare poteftas fuperbix & poteftas prudentis uon funt ?na poteftas? Cui dicendum cft. quod propter hocquig diffinitio concordantis uon poreft concordare illas in v- po fine, cum finr contraria principia E. T. D. E. Quxru tur , quare poteftas non poteftcfleex contrariis princU piis.;& huic dicendum cft.Nam poteftas habet principia relatiua & fegregata a contrarietate per concordan» tiam. Qusritur, contraria principia dc quo funt. '“Et re» fpondendum eft, quod ipfa fuut ex contrariis finibus T, C D. E. Quxtirur, quare concordantia eft principium prirairiuum: fcd contrarietaseft confccuriuum .•'-Et r$- Cc j 41® VNDE CIMA PARS. fpondendu eft,g> cocordan tia eft principium pofi tiuunu co t rarieras aute priuatiuu. Quaeritur, quid cft primitiui- tas concordanti*, &potcfterioritasconuarictatis?& re- (pondcdum eft,quodpriraitiuas concordanti* cft quan- do pluris res fe habent ad vnum. Poteftcrion tas contra» rictatis cft, videlicet quando inulta non fe habent ad y- nuni.Quarritur.vtrum concordantia, & contrarietasfint ex vno 5c eodem principio ?& refpondendum cft, quod «omquianon fe habent ad vnum finem. s Dequdfiioriilus tertia columna D. E. F. T. QVarritur, quare Deus cft ita potes per fuaro aeternitt- tcm:ficu:pcr fuum intellc eft de fuis correlatiuis.finc quibus non haberet motum haiuraliteg ip fc,nec extra (e D.F.T.D.Quxricur.correlatiua zterni- tgtis quotlqnt?^; refpondendum eft, quod fiint toc Corre- Utioi DE QV^JTIONIBVS. 44 gelidi. Quaeritur, inielligerc quantus eiiftit inter intelli- gctcm &'iurelligibilem/ Vade ad capitulum lntcllt&us, ic ad paragrapho* per principium & medium lignatos, tcc. & ad paragraphum videlicet quantitatis T. D. E.F. Quaeritur, influentia influens ui homiue dequoeft/ Va- de ad paragraphos contrai ietans principii & medii , qui funt de liibiedko hominis in lubictfo caeli. Quaeritur, quare coelum agit in homine / Vade ad regulam li exi- ftcntemin lubiceto coeli, & in fubicdlo hominis. Quxti- tur.quamum coelum cft imaginabile/ Vade adqUantita- tem extftentem in fubiedlo coeli, & in fubiedto hominis* Acin fubiedlo imaginationis per fuam poteftatem. De quajlmibus quarta columna E. F. G. T . QVxritut quare Deus poteft tantum quantum pet De qua. fuam fapientiam & voluntarcm?Ec rclpodendum fttombm «it per regulam E.& per primam fpcciem regulat G.Nam quarta Deusita eft infinitus perluam in finitam poteftaccm, fio- talum* 4 ut per fuum infinitum iutclledum & voluntatem. Quae- E.F.O.T ’• litiir, diuina poteftas quanta cft/ Et reipondendum cft quod lplaeft tanta qnantadlfcibJispei infinitum mtel- leftum Scvolunratem infinitam. Qnjritur,diuina po- teftas qualis eft/Et refpondendum tft, quod cft talis qua- lis ipfa voluiuascft E.F.T.E. Quxritur, quare diuina po- teftas cft principium infinitum i Et reipondendum eft, quiaperfnum incelledium eft icira infinite. Quxritur, diuina poteftas quantum eft fcibilts ? Et refpondendum eft, quod cft tantum quantum fuus intellcdluscft infini- tus E F.T.F.Quxritur, quare polle efl in diuina pottfta- te mcdium/Ec refpondendum eft, quia in diuino intellc- &ueftintelligere medium. Quxritur , polle diuina: po- teftatis quantum cft/Et refpondendum eft.quodeft tan- tum quantum eftintelligercdtuinum EF.T.G. Quxri. tur, quare finis confidit tantum perdiuinam poteflarem, quantum per diuinum inte!ledlum/& refpondendum eft p«r hoc , quia Deus eft infinitus tantam per fuum polle, quantum per luum inrclligere, Quxritur , finis diuin* potcftatis quantus cft/ 8c rclpodendum eft, quod eft tan- V V 4H VNbfcCItaA PAft.1 * \ tus quantus cft finis in tclle&us. Quaeritur , finis diurnat potcflatisqualiscft: & rcfpondcndum cft, quod cft talis qualis com petit in finito pofli ficarc E. G .T.E. Quaeritari quare diuina poteftascftprincipiuthinfiuicu ? Scrclpon- dendum cft, quod fuun] pofls amatur per diumaravo- luntatem. Quxritur, qualis poteitaseft amata infinite? &re(pondcndum cft, quod cft illa,quae habet coirclari- uos infinitos E.G.T F.Quarricur, quare diuina voluutas poteft plus amare vuum homine quam omnes? Vade ad diffinitionem volun catis, & potcftatis, & medii, & etiam sd fcalam medii fccundx figurae. Quxritur,qualis homo fcft magis amabilis a diuina voluntate? & rcfpondcndum cft, quod cft ille quem diuina voluntas poteft plus dilige- re.Quaeritur, quare aliquis homo cft magis amabilis qui DmnesP&refpodcndum eft,quiadiuina voluntas cft ab* foluca in amando Queritur, quo medio poteft Deus ma* gis amare homiucm? Vadead diffinitionem voluntatis, potcftatis , & medii, & etiam ad Italam medii E. G.T G; Quaeritur, quare finis diuinx potcftatis cft tantum ama- bilis , quantum finis diuinx voluntatis ? & dicendum cft* quod diuinapotcftas cft tantum potens, quantum diuu na volutas eft volens. Quaeritur, qualem finem poteft di- uina voluntas magis amate ? & rcfpondcndum cft, quod fcft illa quam diuin us in tellcdtus poteft magis intr lligcre* EtiniftopafTucognofcit intellcdus qualis lex cft magis amabilis E.T.E.F, Quxritur, quare Deus potuirprinci» piare mundum nouum? Vade ad regulam E.&ad diffini- tionem medii. Quxritur , nouitas mundi quanta eft? & fccfpondendum cft,quodcft rantaquanta diuina potcfta» ipfam menfurare poteft. Et in ifto pafiii cognofcit intel- lectus, quod impoffibile eft mundum clTc ab xterno E* T.E.G. Quxritur , quare Deus poteft principiare maius principium? &refpondendum eft, quia pocelt principia- re maiore finem. Queritur in quali principio babet Deus maius pofic ? Vade ad regula G. &ad diffinitionem potc- ftatis & finis E.T.F.G. Quxritur, quare Deus poteft cau- fare maius medium & maiorem finem ?& refpondcu- dum eft, quia habet poteftatem infinitam. Quxikur* maius medium creatum quale eft ? Sc rcfpondcndum eft, 1 quod r DI Qjy R STIONIBVS. 411 Iftiua diuini in tcllcdf usialioquin diuina aeternitas irapc- diretut per aeternam concrartetarcm , quodeft impofli,- bile. Quaeritur, correlatiuaseternitatis ex quo lunt;& re- (pondeudum eft,quod funt cx feipiis,& hocconiraiieta* jeterna non pateft iqipcdire,quia non eft D.F.T.E.Qust- fitur, quare aeternitas uon habet quantitatem?& relpon- dedum cft.eo quia cfl ex correlatiuis infinitis. Quaeritur* aeternare aeternitatis quantus eft?&refpondcndum cft, quodeft tantus quarus cft intelligcre diuinus.Quaeritur, aetcrnarecxquocft?$c refpondcndu cft, quodeft ex aeter- nare & aetcrnato:fieut in telligere diuinus cft ex iutcliige- rc Sc mtcllcdo D.T.D.E. Queritur, quare iu «cernuate contrariecas non eft principium? Sc rcfpondendum eft,q* cft exeo, quia aeternitas no eft corruptibilis , neq; pecca- tfix.Suppofito th iu aeternitate eflet cotrarictasiquaeritur illa de quo cflei? & refpondcndu eft, quod eft de concra- tiatiuo 8c aeternatiuo, contrariabili & aeternabili, Sccon- crariare Sc setemare,quodeft impoffibile D T.D.F.Qnae- titur, mcdiueriftes in ter fortitudine $c fide exquo cft? rcipondendu eft,q> cft ex virtutib. ficut genus ex fuis fpe- cieb. Quaeritur, quanta eft contrarictas inter fide Scinfi- 4elitate?&rcfpondendumeft,q> tanta cft quantum inter fe differuntj&ipfaautc contrarictas extra anima non eft in fubic&o, in quo inuice infidelitas & fidelitas ftare non potiunt D.T.E.F. Quaeritur, quare aeternitas eft primum principi u? & refpondenduna eft, quod xternare eft in ip(a primum medium. Quxruur in principio secerno , me- dium quantum cft? & refpondcndum cft, quod eft tan- tum quantu eft menfuratu per «terni cate&xtcrnatum* Quaeritur, principiare «ternum dc quo cft?& rclponden-, dum eft , quodeft de aeternante principiante, & aeterna- to principiato E.F.T.D. Pofito quod intcllcdlus non fit coniun&us cum corpore hominis. Quaeritur , quare eft homo?& rcfpondendum eft, quod homo' eft non defi- ciente ei fecunda fpecicD. &E. Queritur, homo de qua eft?& rcfpondendum eft per fecundam fpecicm regulae DK q> ipfeeft de corpore &anima rationali. Quaeritur, con- trarietas hominis quata cft? Sc refpondcndu eft q> ipfa eft ' wnta,quatae funt fuae partes CQtrarisc ad inuice E.F.T.& 4it VNDECIMA PARS Quaeritur , fi poteftas Dei eft tantum prius, (icut;(aus ia- tclledus/ Et refpondendum cft quod fic, eo quia funt i- dem principium. Quxritur, quare in potcftatc diurna non cft maceria /‘Et rcfpondcndum cft eo quiacft infini- tas m qua materia efle non poteftE. F. T. F. Quaeritur, quare indiuina poceftate oportet efie medium/’ Etre- fpondendum cft, quod in incelligerediuino, inteiiigero eft medium, & hoc probat regula E. Quaeritur, poffedi- uinx poceftaris quantum eftcht refpondendum eft, quod «ft tantum quantum cft fuuspollidcaciuus& fuus polii- ficabihs inimicus E.T.D E. Qurritur , principia homi- nis de quo funt / Vade ad (calatu anguli D. fecunda: figu- <■ — ' rae: &vade ad fecundam fpeciem regulae D. Quaeritur, quare homo habet liberum arbitrium f Er refpondedum eft perprimam fpeciem regulae E. eo quia cft de princi- piis contrariis: per fecundam aurem fpeciem lignatum cft, quod habet liberum arbitrium, vt acquirar meritum E.T.D. F. Qurritur, quare poteftas imagi na tiuc non eft cr contrann;’ Et refpondendum cft, ex eoquiafuum me-* dium eftfimplex Quxritur, medium imaginatiue de quo eft : & vade ad fecundam fpeciem rcgulx D Quxmur, medium imaginatiue quantum cft i Et refpondendum eft, quod eft tantum, quantum eft menluracum per iraa- ginatiuum& imaginabile E.T.E F Quxritur, quare ho- mo habet poteftatem exiftendi & agendi /*Et refpoudcn- dum eft.quiafua principia funt ad hoc naturaliter difpo- fita.Qutriturquantum homo potcftexifterc &agerc?Et refpondendum eft. quod cantum quantum fua principia funtadhoc difpofita F.T.D.E. Quxritur, principia in- tellectus dequo funt ? Vade ad primam & fecundam fpe- ciem D. Qtt critur principia intelle&us quare funt? Vade ad regulam E. Quxricur, principia intelleftus quotfant? VadeadcorrelattuosmtelleiftusF.T. D.E. Qnxriturin- ftimftus cceh dequoeftj5 Vade ad primam & fecundam fpeciem regulae D. Quxritur, inftmttus imagihatiux quantus eft.1’ Vade ad capitulum imaginatiux per intcl- ftum & per medium fignacumF.T.E.F.Quxritur, quare medium in ttlle&us eft ? Et refpondendum cft.cx eo quia abfque medio intellc&us non cfTct puncipium intelli gendi. DE QVifeSTlOttlBVS. 4»J qtiod cft illud in quo diuina potcftashabet maius poflc# & in quo poflc ipfum medium pocefl magis quielcere» Quaeritur, maius medium creatum quantum eftr&re- fpondendum cft, quod tantum quantum Deus poteft ipfum caufarc F. G T.E. Quariitur , quare Deus tan- tum diligit aliquod principium, quantum diuina fapien» tia ipfum poteft intelligere? & tdpondendum eft, quia diuina voluntas tantum potrftper amare, quantum di- uinus inrclle&us pcrintelligere.Principium maius quan- tum eft amabile?&refpondendum eft, quod eft tantum amabile quantum cft intclligibile , quale principium cft magis amabile ? & refpondcdum cft, quod eft illud, quod cft magis intclligibile F. G. T. F. Qusritur, quale me* dium cft intclligibile &amabile?Ad que d dicendum eft* quod cft illud quod Deus magis poteft intclligcre & a- snare. Maius medium quantumcftintelligibiJc & ama- bile ?& icfpondcndum cft , quod eft tantum quantum Deus pottft intdligerc & amare F,G.T.G. Quaeritur* qualis finis cft magis intelligibilis & amabilis? &refpon- dendum cft , quod cft illcq item Deus poteft magis intel- ligere & amare. Quaritur, maior finis quantus eft? & relpondendum eft, quod eft tantus quantum Deus poteft intelligere & amare. Et in ifto paflu cognofeit intellcdus qualis lex cft veta per fcalam differentiae U concordandae F.T.E.F. Qmeritur, quare diuinus In- tel lc dius intelligit maius principium creatum , quam intelligere poteft? Vade ad diffinitionem intellectus 8t principii & maioiitatis , & ad regulam E. Quaeritur, quantum cft maius medium quod efle poteft? & huic eft addendum, quod tantum quantum per diuinum intel- le^fum cft magis intclligibile F.T.E.G. Quaeritur, qua- re diuinus ibtelleftus intelligit maius principium? 6c refpondendum cft , quia intelligit maiorem finem. Quaeritur quale eft illudprincipium quod Deus ma- gis inteIligercporeft?& refpondendum cft, quod eft illud quod in maiori fine quiefeere poteft. Principium quod in maiori fine quiefeere poteft, quantum cft? &rcfpon- dendum cft, quod cft tantum quantum per diuinum intclledlura cft intclligibile in maiori fine F. T- F. G» 416 VN DECIMA FAKS QtLrritur, quale medium eft magis intelligibile?&f<- (pondi-ndum eft, quod eftillud, quod Deus poteft magi» intelligetc. Illud medium quod Deus poteft magis intel- i geic quantum eft /& eft dicendum, quod eft cantura ' quantum dumius imeili cius ipfum intelligere poteft G. T.E.F Queritur quale puncipium eft magis amabile/ & refpondendurneftjquodcft illud quod diuina voluntas poteft magis amare. Quarealiquod principium eft ma- gis amabile/ & refpoudendum eft, quia diuina voluntas poteft i pfum magis amare Mediu magis amabile quait- tum eft.' ’ %ui retpondeudum eft, quod eft tantum quait- tum diuina voluntas poteft ipfum magis amare G. T. E. G.quairi tur, quale medium diuina volunras poteft magii amare/&refpondendum eft ,quod eft illud quod in ma- iori fine quiclcere poteft/ Qnarritur, quare diuina volun- tas debeat amare maius principium .'Er rclpondendum eft, quianiaius piintipiam eft magis amabile E.F.T.G. Qutriiur> quale mcdinmctl magis amabile .'& huic di- cendum eft, quod eft id in quo maior finis poteft quiefee- »e. Matus medium quod iu maiori finequiefccrc poteft^ quantum cftr&iefpondendum eft, quod eftearum quan- tum diurna voluntas id amare poteft T.E F G Qmerr- tur, quare in principio oportet dare medium/ Cui dicen- dum eft, vt principium per ipfum medium polire rranfrrtf ad finem f. & lniplbquicfccre Medium per quod princi- pium tranfit ad finem quantum eft/&refpondendum eft/ quod eft cantum quantum menfuratum eft inter luura principium & finem. Quaeritur, quale medium eft magis mcnfurabile?&rcfpondcndum cft,quodeftid quod rua- gisexiftitinrcr principium &fuum finem. Vequdjliombus quinta columna E G.U. T. t>equA~ /'"v Varritur, qnalis virtus eft magis intelligibilis/ & re- jtiufitbus fpondendum efkquodeft illa, qua diurnus intcllc- f fttis maioTem non poteft mteliigere. Qmmtur, virrust Htmmna. quadiuinusintellettus maiorem mctlligere non potcll,- quanta eft/ Ad quod dicendum eft, quod illa clt tant* quod diuina voluntas eam magis amare non poteft.- QtgjBZtf* t> £ Q^viSTlONlBVS. 4 {? Qtyfcriturfvirtus quam Deas non poteft magis intellige- te fic amare, q nando fuit? & relpondendum eft, quod f ui£ antequam virtus qux non eftmagis intclligibilis &ama- bilis F.G.T.F . Quale medium dt magis lmclligtb.k? Sc fcfpondendumctt.quodeft illud, quod eftmagis amabi- le. Quxritur, medium quod eftmagis amabile quant uni eft?& relpondendum eft, quod eft uncum: quamu diui- nus mtelledus poteft ipfum intcliigerc F G T.G Qux- . titur, qualis finis mundi eft magis amabilis.^&ielpoden- dum eft, quod eft ille, quo diuinus inrelkdlus non poteft tnagis intelligcre. Qua-titur, maior finis muhdi quantus tlkac rcfponoendum cft,quod eft cantus, quantum diui- iiusidtelk&us magis intclligere poteft F G.T.H. Qux- , ' ritur, qualis fubftantia eft magis amabilis «Scintelligibilisf & refpoftdendutn eft, quod eft illa, qua: eftremota abo- /nniaccidente.Subftartaremotaabomniaccideteqiiari- \ do fuit? & relpondendum effquodfiiicantequa illa qux abfqj accidente e fle non poliunt. Maior fubftantia crea- ta quanta eft? & tefpondendom eft, quod eft tanta quod tnaiora diurno intclfe&u & diuina volutate intclligi notf |)Oteft,uccainariF H.T.F. Medium qiiod maius adiui- nointelle&u non poteft intclligi,quandofuii?&rcfpon- dendum eft, quod fuit antequa illud medium,qaoduorf ) eft tantum virtuolum. Maior virtus creata quantum eft' intelligibilis?& rcfpondendum eft, quod eft tatum quan- . tu diuinus intelleftus ipfam intcliigerc poteft F.H.T.G.- Maiotfinis virtutis qua:dofuii?&rcipoudenducft, quod fuit antequam virtus finis qux non eft tantum intelligi- bilis.Maior finis virtutis creati quantus cft?& dicendunt eft, quod eft tantas quatum diuinus intelle&as illum id- telligere poteftF.G.T.H. Maior virtus inceliefiusquado' fuit? &rcfpondehdum eft, quod antequam idinorvittu* intellectus Maior virtus intclle£lusquantacft?&refpon- dendum eft, quod eft tanta quanta diuinasintelle&us il- lam in telligere poteft F.T.F.G. Qualis finis medii poterf sf Dcomeliusintclligi: & refpondcndumeft.quodcftfi- , ' i Ais qui eft fui intelligere.FinismaiofisincelligercquaiT- Cui cc- fc5u£t«lseft. t • .- '*«ir Df quajtiombiufextkxolttlHin G.H.IT* ws«gs«^*®Kii isgSSSS^^tfes. Virtuofiffimurp fiticm G.H. 1 1 f ma- maior? & rcfpodenauto cft, ^odf^"So cft ma- easfeF^s5rtSs Bs?£-*SS^5f5&£ ft** <• Der aaaalem amorem, amat V * * 4i« V N D £ C I M A l*AtlS charitas efttdtior virtus. Quaeritur, quando in volufkttK eft altior virtus? & rcfpondendu eft, quod eft tunc, quado aquales habet fuos corrclatiuosG l. T.G.Quarritur,qua* I:s voluntas di vera?& rcfpondendu eft, quod eft illa quat fehabecadverum finem. Quxritur, vbi eft finis verus?# tefpondendueH‘.q> eftin voluntate dc fpe &paticriaha- bituata G.l.T H Quarritur,qualis patientia eft niaior?# tefpondendum eft,® eft illa, qua: eft in volnntateex ma- iori fpc habituaia. Quxritur, vbi eft maior veritas ? tl rC- fpondenducft.quodctt in voluntate ac maiori fpc & pa- tienriahabiruata.Qurritur, quando eft maior veritas?# dicendum eft, quod eft tunc quando a maiori voluntate eft amata G.l.T.l. Quarritur, vbi funt nrqnales veritas & voluntas?# dicendum eft, quod in Deo Quarritur, qualis tolunraseft vera’ & refpondendum eft, quod eft illa qus£ eftex veris corrclatiuis G T.G H. Quxrnur qualis linis eft maio; ?& dtcedum eft, quod cftillc cui competit a ma- iori voluntate amari Quarritur, quado eft maior volun- tas?Et refpondendum c it, quod eft tunc quando obierat Inatorem fiuem fpcrandoG.T.G 1 Quarritur, vbi volun- tas & finis funt aquales ? Ad quod dicendum eft, quod in fubioTto in quo fpes & patieria funt aquales. Quarriturj qualis aqualiras tflmagis amabilis? & refpodcndum eft» quod eft illa qoxtftex corielatiuis voluntatis G.T.H L Quxritu^qualis voluntaseft maiori&rcfpondendu eft, quod eft illa in qua eft maior charitas Qua ritur.quabdd eft maiorcharitas ? & dicendum eft, quod tft tunequado involuntsteeftm3!ora?quaIicas.Qua:ritur,vbieft maiof charitas ? &rdpondtnd\sm eft , quod eft in voluntate irt quaeft maior arqualttasH.I.T.G. QuaEiitur,virtus qux *ft charitasinquo finequiefcir?&dicendum eft,quodcft in fine vero.Quneritur,qualisfimscft verus?# rcfponded» dum cft,quod eft ille in quo eft charitas. Qnxritur,auan- do eft charitas?# dicendum eft, quod eft tunc quando eft parkivia H.l.T H. Quaeritur, vbi eft maiorcharitas? # tefpondendum eft, quod eft, vbi eft maior Vtritas. Quas» ricur, quando eft maior charitas ?& tefpondendum cftr qiod eft tunc, quandoeftmaiorveritas H.fiT.l. Quxri- tar, voluntas &yciicas vbi funt «quales? It rclpodcndurn tft i DE QVjESTIONIBVS. 411 tft.quod in fubic&u in quo conucrtuntut, Quaeritur, pa- tientia & charitas quado luat xqualcs?& relpondcudum eft, quod eft tunc, quando virtus Severitas funt aequale» H. G. T. H. Quxrnur,quando voluntas eft raaior? &re- Ipoodcndu eft,cjuod maior quando (e habet ad maiorem finem extra fuas vires per charitatem. Quaeritur , qualis charitas eft tnaior?& dicendum eft.quod cftilla quae cura tnaiori fpe habet conuenicntia H G.T.l.Quxmur,qua- do in fine eft xqualicas’ Cui dicendum eft.quod cft tunc, quando in ipfo fine funt proportionatxfpes, charitas Sc, patietia. Quaeritur, qualis aequalitas eft vircuola?&rcfp6r dendum cft, q uodcft illa, quxconfiftit perxquales fines virtuofos. Queritur, vbi lint aequales fines virtuofi? & di- cendum eft, quod eft in proportione fpci.patietix Sc cha- ritatis H.T.H I. Maiorxqualiras vbi cft?Cui diccndu cft, quod eft in illa lege, in qua virtutes magis poflunt efle ae- quales. QuL,rri:ur, quando eft maior arqualqas? Ad quod dicendum cft quod eft tunc quando eft maior (pes & pa* tiential.l.G H Quxricur, qualis vcricaseftmaior-St di- candum eft , quod eft illa quae fc habet ad maiore finem.- Quxritur, vbi fpes eft maior’ & diccdum cft, q> eft in illa lege, perquam homo fperat maiorem finem. Maiorlex quando fuit incepta?Cui dicendum eft.quod tunc quan- do maior veritas fuit incepta G. T. G 1. Quaeritur, vbi {pes Si patientia funt aequales? Ad q» dicendum cft, quod eft in fine earum. Quxritrfr, qualis xqualicas eft magis vera ? Sc refpondendum eft , quod eft illa quae fe habet ad veriorem finem G.T. H 1. Queritur, in qua ventateeft maior acqualitas?&refpondendu eft, quod eftinilla,quae habet veriores corrclatiuos Quaeritur, quando eftmaior srquslicas?Ad quod dicendum eft.quod tunc quando ha» b eft in minori veritate. Qiue- ritu t.quan do chari tas & parlentia& pietas funt in mino-, t-itate ? Cui dicendum eft, quodeft tunc quando ira.falfi» tas & ineo nftant ia pugnant fortiter contra illas. Quaeri- tur , quando ira , falfi t as & inconftantia pugnant contr^ charitate, patientiam & pietatem? & refpondendum eft, quod eft cum miooritate charitatis,patientiar&pictati$ H.K T.K Quaeritur, quado charitas & pictas funt rpaio- rcs?& refpondendum eft.quod efttunc, quando charitas & pietas pugnant viriliter contra iram & i nconftantiam. Qusritur, quando charitas & pietas vincunt iram &ia- conftanciam?6crefp.ondeodumcft, quod vincunt eas pet modum maiorem quem habeat contra minorem mo- dum irx & inconftantiar. Quaeritur, pnm quo charitas 8c pictas viucuuc ira &incoftanriam?Ad quod dicedum eft, cp cum maioribus adtibus quos habent H. K.T. I. Qu*. ricur,vbi charitas habet maiore dele per modum iun&arum fimilitudinum Queritur, cum quo charitas eft coniun&a cum pietate & pacientia?& re- spondendum eft.quod cum corrclatiuisfuarum virtutum H K.T.K. Queritur, quado charitas & pietas diftata mi- nori tare ? & relpondendum eft» quod tunc quando fun$ maiores contra iram & inconftantiam. Quaeritur quo- modo charitas & pietas diftatu a minoritate ? & refpon- dandum eft, quod tunc quado funt maiores contra iran^ Ic inconftaciam. Quaeritur, quomodo charitas & pietas diftar k miuo.ritate? &rc(ponaendu eft, q> eft per modum que habent in exiftedo a maioritate. Quaeritur, cum quo enari tas & pietas diftant a minoritate? & relpondendum. eft, q> cum maiotitate qua habent ad inuicem H.T.H.I. Qu*ritur,vbi charitas eft maior?& rcfpondendum eft, q» in maiori fubftantia ab omni accidente denudata Quae- ritur, quado «qualitas eftin maiori «qualitare?Ad quod dicedum eft, quod tunc haber maiprem a£him iumftum qnra a&u patientiae H.T.H.K. Quaeritur, quando chari- tas if. pietas funt roaioies? & refpondendu eft, q» quando (unt in pratftica contra minorem iram 6f inconftantiam. Quzritur , quandocharitas & pietas diftant a minorita- / ?e?8t relpondendum eft, quod per modum quem habent per maioritatem.Quzricur, cupi quo Ira & incbnftantia deuincuntcharitatcm & pietatem? &refpondend\im eft, quod cum minoritate charitatis & pietatis H- T. I.K. Quzrirur, quando charitas patientia 8c pietas funt mino res?&refpondcdum eft, quod’ tunc quando ira.falfitas^ inconftatia funt maiores. Quaeritur, vbi charitas, patien- tia & pietas lunt minores?& refpondendu eft.quod in il- lp fubie tas debeat amare maius principium; 'Er relpondcndum eft, quiamaius piinupiam eft magis amabile E.F-T.G. Queritur, quale medinm eft magis amabilcZ&huicdi- cendum eft, quod eft id inyquo maior finis poteft quiefec- te. Maius medium quod iu maiori finequie&ere poteft, quantum eftr&tcfpondendum eft, quod eft catum quan- tum diurna voluntas id amare poteft T.E F G Qnterr- tur.quare in principio oportet dare medium/ Cui drecn- dum cftjVtpnncipium periplum medium polire tranfiief adfineml. & in ipio quicfcere. Medium perquod princi- pium tranficad finem quantum eft.;& refpondenduin eft/ quod eft cantum quantum mcnfiiratum eft inter fuura priuciptum & finem. Quaeritur, quale medium eft magi* menfurabile?&rcfpondcndum eft, quod cftid quod ma- gis exiftit inter principium & fuum finem. Ve quajliomlus quinta columna E. G. H. T. t>equa- /'“'v Vseritur, qnalis virtas eft magis inrelfigibilis/ & re- Jtivutbm V^Tpondcndum eft, quod eft illa, qua diurnus in tcllc- ffumt* &us raajOTenl non poteft imelirgerc. Quaeritur, virru* 4*htmna. qua dtumusintellnftu» maiorem nmlUgerc non poteft,- quanta eft/ Ad quod dicendum eft, quod illa clt tanta quod diuina voluntas eam magis amare non poteft.- QjpMfr t> E CtviSTlONlBVS. 4 iy Qu*ritur,virtus quam Dens non poteft magis intellige- tc & amare, q nando fuit? & rcipondendum eft, quod fuif gtucquatn virtus qua: non eftmagisintclligibtlis&ama-' btUsF.G.T.F. Qnalc medium cit magis nuciligibik? Sc felpondendum eh.quodeft il!ud,quod eft: magis amabi- le. Quaeritur, medium quod eft magisamabilequantuni efti&relpondcndum eft, quod eft tantum: quamu diui- nus miellcdus poteft jpfum mtelligercF G T.G Quae- tiiur, qualis finis mundi eft magis amabilis.^&refpoden- dum eft.quodcftille, quo diurnus imellcdlus non poteft inagisintelligcre. Qua-ritur, maior finis muhdi quantus tft:6c rcfponaendum eft, quod eft tantus, quantum diui- iius ifttelle&us. magis iritclligere poteft F G.T.H. Qua:- iitur,qualis fubftantia cftmagis amabilis &inteliigibihs? & rcipondendum eft,quodcftilla,qua:eftremotaabo- /nniaCcidcnce.Subftartareir.ota ab omni accidere qUan- do fuit? & rcipondendum eft, quod fuit antequa illa quae abfq; accidente eife non poliunt. Maior fubftantia crea- ta quanta eft? & fcfpondcndom eft, quod eft tanta quod inaior a diuinointclfcdlu&diuinat volutate intelliginoff poteft, uec ainariF H.T.F. Medium qbod maius adiui- nointellc&unon poteft intclligi,quandofuu?&rcfpon- dendum eft, quod fuit antequa illud medium,qaoduorf eft tantum virtuofum. Maior virtus creata quantum eft intelligibilis?& rcfpondcndum eft, quod eft tatum quan- . tu diuinus intelledus ipfam ihrelligcre poteft F.H.T.G,- Maiorfinis virtutis quadofuit?&reipondcnducft, qnotf fuit antequam virtus finis quae non eft tantum iatelligi- bilis.Maiorfinis virtutis creat* quantus cft?& dicendutrf eft, quod eft tantus quatum diuinus intelle&ns illum ifi- telligcrc poteftF.G.T.H. Maior virtus intclIciSlus quado' fuit? &rcfpondendum eft, quod antequam illinor virtuf intelledlus Maior vifrusintclledlus quanta cft?&refpon- dendum eft, quod eft tanta quan tadiuintfs iritelle&uS il- lam intelltgere poteft F.T.F.G. Qualis finis medii poteft^ k Deo melius i ntclligi : & refpondcndum eft, quod ctt fi. fiis qui eft fui intclligere.Fiuis maiofisincelligete quan’- tCrs eft: Cui dicendum eft, quod eft tantus quantus diu?-' intclkdlus F.T.F.H. Quaeritur, maius mediu b'i *t« V N jD E fe I tirk PAkS ic&us quando fuit. Ad quod diccndu eft, quod fuit faMc quando maior inrelle&us fuit: Maius tfoediu intcllcdu* quantum eft? & rcfpondendu eft, quod eft tantum quan- tu in tellc&us maior eft F. T.G H. Maior finis in tclleft u* qualiseft?&dic£dum eftquod eft talis quod maiotctadi- uinus intellectus inrclligereno poteft. Maior finis intel- lectus quantus eftP&refpondendumeft, quod eft tantus quanta fubftantia abfq; accidente efle potcft. Subftanda quare fine accidente efle potcft quandofuitP&dicendttiH eft, quod fuit antequam fubftantia qu* fine accidete efle no potcft G.H.T.F. Quae ritur, quale m cdiiim virtutis eft magis diligibile? & rcfpondcdum eft, quodeft illud q> eft in virtute magis amabile. Quaeritur, mediu quod eft ma- gis amabile quado fuit? & dicedum cft,q> fuit atit£quani medium quod non eft tantum amabile. Medium volun- tatis quantu eft?& refpondendu eft, quod eft tantu quan* tu virtuofiim cfl'e poteft G H.T.G. Quaeritur, quilis vir- tus eft magis amabilis. Ad quod dicendum eftquod eft il- la qusccaufat maiore finem. Finis maioris virtutis quadef fuit? & rcipondendum eft,quod fuit tunequando magis amata fuit G.H.T.H. Quaeritur, qualis virtus potcft cliir maior creatura? & dicendum eft, quod eft illa quse potcft magis amari. Virtusquse poteft magis amari quido fuit? & rcfpddendum eft, quod fuit antequam vinus quae noti eft tantum amabilis G.T.F.G, Quaritur, per quale me: . dium acquiritur maior finis?& rcfpodendum eft pet illuti qilonullum aliud poteft amari. Finisquinon poteftma- gis amati, quantus eft ? Ad quod diccndufn eft quod ipfa eft tantus qiuftftus finis voluntatis efle potcft G.T.F.H. Qusritur, quale mediu eft maius quod efle potcft ?&re- fpondendum eft, quod eft illud quod magis diligi n6 po- teft. Medium quod magis diligi no poteft quando fuit?& xefpodencQm eft, quod eft tunc quando maior vOluntaS eft. Maior voluntas quanta eft? &refp6delidtim eft, quod cfttantaquaHtum maius amare eft GrT.G H.Qustrirur,’ maior finis voluntatis qualis eft? & refpondeodum eft, q» eft talis qualis eft per maius amare. Finis qui eft j> maius amare quando fuit?& dicendum eft,quod fuit antequanf « finis qainon eft per maius amai,cH.T.F.G. Quaeritur,’ qualis i t) E 'Q^V k S T IO NlfeV i Qualis Virtus fe habet ad maiorem finem? &rriponden- ,dum cft , quod cft illa quae habet maius medium. Virtus habens maiusmediu quanracft ? Adquoddicendumeflj quod cft tanta quitum cft fuum medium. Virtus habens jfcadi maiorem finem quando fuit ? & rcfpondendum elt-, quod ipfa fuit antequam Virtus habens fead minorem fi- nem.H. T.G.H Quxritur, qualis finiseftniai6r?&re- . Ipondcndum cft, quod eftille in quo maior virtus quie- icit. Virtus quicfcciis in maiori fine quando fuit? Ciu rc- ipondendumeft?quod fuitantequa fubftantia quz abf. que accidente effe non potett T.f.G.ti. Qualis finis cft in maiori priuaiioncPAd quod dicendum eft, quod cft illa qui cft contra maiorem perfc&ione. Finis qui eft in ma- iori perfe&iOne quando fuir?& rcfponden dum eft, quod jfuitantequa finis qui cft ih maiori priuatiqne. Finis exi- iftes in hiaiori priuatione quaucus eft : & refpondendum eft, quod eft tantus 4 quanto maiori fine perfe&ioni* de- Buitilscft. De qu/tftimbits fextk colttfHm G.H. I T. QVqritur,qualit lex cft magis ver a,& icfpondehdri eft, fi. quod eft illa quae caufat maiorci virtutes. Qu£ ritui, VOi c lt maior lex, & relpondendum eft, quod eft in maio- rextA Vibus virtutibus. QuaeritUr , voluntas quando cft virtuo- c9iHmn^ fa & vcra?& rcfpondendum eft,quod eft tunequando eft q h.I.Ti Jrabituata de fpe, pietate & charitate G H T.G Queritur qualis lex (e habet ad magis virtuofumfiucm? &tcipon dendum eft, quod cft illa quae caufat altiotem lperti.cha- ritatcm& viirutcra. Quxrirur, voluntas quando eft Virr ituofa?& dicendum eft, quod eft tunc quando fe habet ad Virtuofilfimuip finem G.H.T.H. Quaeritur, qualis lex eft iriaior? & refpodendum eft, quod eft illa in quajiint ma- : enati iores (pes & charitas. Quaeritur, voluntas quando cftma- ior? & rcfpondendum cft, quod eft tunc, quando de ma- iori charitate & (pe habituata cft G. H. T. I. Quaeritur, 'qualis qualitas eft virtuofa? Sc refpodendum eft, quod eft illa quae confidit per aequalem amorem , amatu & ama- Ve. Quaeritur, vbi cft aequalitas virtuofa amantis &amati( & Ecipoadcndum eft, quod illa cft in voluntate, in qui -t b 4 % I 4i« VN DECIMA 1*AH5 charitas cft^ltior virtus. Quarritur, quando in voluntate eft altior virtus? &refpondcndu eft, quod eft tunc, quado aquales habet fues corrclatiuosG l.t.G.Quarritur, qua- lis voluntas cft vera?& rcfpondendu cft, quod eft illa quaC fehabecad verum finem. Quaeritur, vbi cft finis vetus? & tefpondendueir.tp eft in voluntate dc fpc &patictiaha- biiuata G.I.T H Quxritur,qualis patientia cft maior?# tcfpondenduin dl,q?eftil!a,qua:eitin volnntateex ma- iori fpe habituaia. Qu.xritur,vbi eft maior veritas ? & r<- fpondendueft,quodcrt involuntate ac maiori fpe & pa- tientia habituata.Qurritur, quando cft maior veritas?# dicendum cft, quod eft tunc quando a maiori voluntate cft amata G.I.T.I. Quxritur,vbi funt arqualcs veritas & voluntas?#diccndum cft, quod in Deo Qmsritur, qualis voluntas elt vera* & refpondendum eft, p^odeft illa quaff eft cx veris corrclatiui* G.T.G H. Quatitur qualis linis eft maio; ?& dtcedum cft, quod eft illo cui competit a ma- iori voluntate amati Quarritur, qua Jo cft maior volun- tas?Et refpondendum eft,quod cft tunc quando obiedlat tnaiorem fiuem IperandoG.T.G l. Quarritur, vbi volun- tas & finis funt xquales ? Ad quod dicendum cft, quod in fubicifto in quo Ipes & patietia fune xquales. Quariturj qualis xqualiras cft magis amabilis? & refpodcndumeft, quod cft illa qnxtftex correlatiuis voluntatis G.T.H L Quarritur, qualis voluntas eft maioi:& relpondcndu cft, quod eft illa in qua cft maior charitas Qua ritur,quabdo eft maiorcharitas ? & dicendum cft, quod tft tunequado involuntate eft tnaio r xquaIitas.Quarritur,vbi cft maio? charitas ?& refpondendum eft, quod eft in voluntate irt quaeftmaiorarqualuasH.l.T.G. Quxiitur,virtus quae eft charitas in quo fincquiefcit?&dicendwn cft, quod eft in fine rero.Qnnri itur, qualis finis cft vcnis?& refpondcd- dum cft,quoctcftillein quo eftcKatitas.Quxritur,quan- do eft charitas?# dicendum cft, quod eft tunc quadoo cft parienna H.I.T H. Quxritur,vbi eft maiorcharitas? # tcfpondcndum cft, quod cft, vbi cftmaidtvtritas. Quae- ritur, quando cft maiorcharitas ? & refpondendum cll# quod efttunc/quandoeftmaiorveritas H.LT.1. Quxri- tur, voluntas# veritas vbi funt «quales? &refpodendum DE QVjESTIONIBVS. 4» tft,quodin fubie&oin quo conucrtuntur, Quaeritur, pa- tientia & charicas quado fune xqualesJSc relpoudepdum eft, quod eft tunc, quando virtus &veiicAS fuat aequale» H. G. T. H. Quarritur, quando voluntas eft maior? &re» fpoudendu eft, quod maior quando fe habet ad maiorem finem extra fuas vires per charitatem. Qmeritui , quali* chariras eft tnaior?& dicendum eft, quod e it illa quae cum maiori fpe habet conuenienna H G.T.l. Quaeritur, qua- do in fine e(l «qualitas? Cui dicendum eft, quod cft tunc, quando in ipfo fine funt proportionatxfpes, cbaritas St patietia. Quxritur,qualis «qualitas eft vircuofa?&refp6- denduro cft, q uod cft illa, quae confiftit per «quales fines virtuoibs. Queritur, vbi fint «quales fines virtuofi? & di- cendum eft,quod eft m proportionefpci.patietix & cha- ricarisH.T.H I. Maior «qualitas vbi cft?Cui diccndu cft, quod eft m illa lege, in qua virtutes magis pofiunt cfie *- quales. Qtxrri;ur, quando cft maior «qualius? Ad quod dicendum cit quod eft tunc quando eft maior (pes & pa» Cientia 1.7 .G H Q,i]«ritur,qualis veritas eft maioi :St di- candum eft , quod eft illa qu« ic habet ad maiore finem.- Quxritur, vbi fpes eft maior ? Scdiccdum eft, q> eft in illa lege, perquam homofperat maiorem finem. Maiorlex quando fuit inceptalCui dicendum cft.quod tunequan- do maior veritas fuit incepta G. T. G 1. Quarritur, vbi fpes & patientia funt «quales J Ad q? dicendum eft, quod cft in fine earum. Quarrittfr , qualis «qualitas elt magis vera ? & relpondendum eft, quod eft illa qu« fehabec ad veriorem finem G.T.H I. Quatitur, in qua ventate cft maior «qualitasr&tefpondendu eft, quod eftinilla,qu« habet veriores corrclatiuos Qmtrirur, quando eft maior «qualitas? Ad quod dicendum cft, quod tunc quando ha» bet maiores correlatiuos T.G.H.l Quarritur, inquofinC) virtutes efie pofiunt magis xquales?& refpondedumf ft, quod cft in illo , in quo (pes, patientia &charitas habent maiores apticudincs. Quxrirur, qualis homo eft maior? & refpondendum.quod eft ille, in quo virtutes funt ma- gis «quales, aut fuerunt. Quarritur , quando fuit maior homo? & refpondeodum cft, quod tunc quando nuiOC finis fuu inceptus. Dd 3 • 4»*. VNDEGIMA P A R $ Deqtujlionibus fepunucolumn c H.l.K.T. neaut,- ✓'"'N Vacitur, quando habet charitas patientia 8? picra^ Jholib** Vanden,du cft, quod cifvbi chaiitascft, patientia 8fpi«- H.I.K.T . tas.Qu*ritur,via gloriae quando ctU&rcfppdcndum eft^ ipla cft per tpodum quem habent inuicc ch.a.ritas, pati- entia 5v pictas. Qt£rrituc,cum quo cft via glori*? & re^. (pondendum cft , quod eft cqmcharitate paticntiq&jpic-. tate ^ l.T.H,- Quaeritur, quado charitas & patientia fun* maiores?&refpondendu,cft,quodeft tunc, quando fiint contra maiorem iram & fallitatcm- Quatitur, in quo, (uni matpres homine charitas & patientia? & reconde- dum cft , quod cft in illo,qui aedificauit tnaiorero legcn^ Sc magis virtuolamH.L T.I.. Quaeritur, ybiignjs vegeta^ tur?& rcfpondendum eft, q> cft in vegetatiua: ficut vcgft- ta iaa «egetatin (cnfitiua. Quaeritur, quare virtps& ve- ntas (untscquales ? & refpoodcndum cft, quod eft in fui* corrdatitusH.l.T K Quaeritur, vbi virtqscftin minori-; tatf?A* rttur, quando charitas & partentiafc pietas fuut in mino-. *it3tc ? Cui dicendum cft.quodeft tunc quando ira.falf* tas Si mconftantia pugnant fortiter cootra illas. Quaeri- tur, quando ira , falGcas &inconftantia pugnant contra, charitatc, patientiam & pietatem? & rcfpondendum cft» quod cft cum roiooritate charitatis,patienri*& pietati* H.K T.K Quteritur, quado charitas & pietas funt m?io- res;& rcfpondendum cft, quod cft tunc, quando charitas $c pietas pugnant viriliter contrairara &inconftantiara. Quaeritur , quando charitas & pietas vincunt iram & in- conftantiam? & rcfpondendum eft, quod vincunt eas pet modum maiorem quem habent contra minorem mo- dum ir* & inconftantiae. Quaeritur, pnm q uo charitas SJ pictas vineput ira &incoftantiam?Ad quoddicedum elq q,cum maioribus anibus quos habent H. K T.I. Qu*- titur, vbi charitas h abet maiore deleftatione?&dicendu eft,quod in maiori «qualitate fuorum corrclatiuorutq. Q9*- > \ f I DP QV jE S T I O N I R V S. 4ij Quaerit wr,qu%do charitas habet maiore dcle&acionein? tc dicendu eft, quod tunc quando eft coniundia cum pie- tate & patientia. Quaeritur, quando charitas efteon- iun&a cum patientia & pietate ? Ad qttod dicendum eft, qj» per modum iundtarum fimilitudinum Queritur, cum quo charitas eft coniun&a cum pietate &patientia?& re- spondendum eft, quod cum correlatiuis fuarum virtutum H K.T.K. Quaeritur, quado charitas 8c pietas diftat a mi- nocitace ? & rcfpondcndum eft, quod tunc quando fun$ maiores contra iram & inconftantiam. Quaeritur, quo- modo charitas & pietas diftanjt a minoritate ? & rcfpon- dendum eft, quod tunc quado funt maiqrcs contra irati} fle inconftaciam. Quaeritur, quomodo charitas & pietas diftat a miuo.ritate? &rc(pondendu eft, q> eft per modum que habent in exiftedo a maioritate. Qjtaeritur, cum qua charitas & pietas diftant a minoritate? & re lpondcndum eft,q> cum maiotitate qua habent ad inuicera H.T.H.I. Qusecitur,vbi charitas eft maior?& refpondcndum eft, q» in maiori fubftantia abomniaccidente denudata Quae- ritur, quado «qualitas eft in maiori aequalitate?Ad quod dicedum eft, quod tunc habet maiprem a&um iun&utq fum a&u patientiae H.T.H.K. Quaerirur,quando chati- tas 8f pietas funt maiotes? & refpondendu eft, q> quando iunt in pra&ica contra minorem iram Sf inconftantiam. Quaeritur , quando charitas 8c pietas diftant a minorita- i te?Be refpondcndum eft, quod per modum queip habene per maioritatera. Quaeritur, cum quo Ira & inconftantia deuincunt cbaritatcm & pietatem? & refpopdcndvim eft, quod cum minoritate charitatis & pietatis H- T. I.K. Quxritur, quando charitas patientia 5c pietas funt mino xes?&refpondedum eft, quod tunc quando ira, falfitas 8$ inconftatia funt maiores. Quarritut,vbi charitas, patien- tia & pictas Iunt minores?&; refpopdcndu eft, quod in il- lp fubiefto in quo ira , falfitas & inconftantia expellun^ ipfas.Quaeritur, quomodo ira,falfitas &incoftantia cor- rumpunt ch aritatem , pietatem & patientiam ?& rcfpon- defcdumcft, quod per modum quem habent, co^quan- dofeadinuicem contra charitatem , patientiam & piq. Mtcxp. Quaeritur ^ cum quo ira falfitas & inconftantia Pd ^ VNPECIMA P A Jl $ Corrumpunt charitatcm , patientiam 5f pjctatciti ? & r§- fpondeudu eft quod cum minoritate quam habent chac fitas, patientia pictas l.K.T.H Quxritur, vbiglprij? acquilicacft maior ?-& refpondendum cft, quod in niaip- riratelegis. Quaeritur, quomodo maipr gloria fuit ac- .quifica,3 & refpondendum cft, quod quaudo veriot homp sdificauit vetiorem legem. Quariitur.quompdo veriof gloriafuitacquifica ?& rcfpodendum eft, quod per ruar >prem modum quem habebant charitas, patientia & pic- tas- Quxritur, cum quo maior gloria hiitacquifita ?5f refpondendum eft, quod eum homine de maiori chari- pte, patientia &pietatehabitaato I.K.T. I. Quxiitjirt ybi veritas & gloria funt squales ? & refpondendum eltf quod in fubftanria ab omni acci dente feparaca. Quaeri- tur, quomodo veritas & gloria funt squales; & refpon- dendum eft, quod per modum quem habent ad irpicem per squales corrclatiuos. Quxritur , cum quo veritas & gloria funt xqua}cs.;& refpondendum eft, quod cum fui? 'f prrclatiuis squalibus I.fC.T.K. Quxritur, minor glori^ ybi ef!?& rcfpondendurr eft, quod eft in minore veritate, charitace, patientia & pietate. Quxritur, quando minor gloria cft in veritate ? & refpondendum eft, quod tunc quando charitas, patientia & pietas habent lentos actus? Quxritur. quando minor gloria eft in veritate /Ad quo4 fhcedumcft, q? per modum que habent charitas, patieq- fia $c pietas. Quxritur, cum quo minor gloria eft in ifci- porj veritate ? Ad quod dicendum eft, quod cum minori- bus a&ibus charitacjs.patietix & pietatis I.T..K I. Qus- fitur,vbi eft maior veritas ?& refpondendum eft, quod eftvbi eft fua maior xqualicas.Qu£ritur,quando eft ma- jor v;ritas;§: dicendum eft, quod tunc quando eft fua ma- jor xqua!iras I-T-fd K. Quaeritur, vbi eft minor cftaritasc Ad quod difendjjm eft, quod eft in minori charitate, pa- tientia Sf pietate Quxritur, quado cft minor charitas? 8c refpondendum eft, quod tunc quando patientia & picta? fpnt minores Qusricur.quomodo charitas cft minor?& refpondendum cft,quodper modum quem habentpa- fientia & pietas. Quxritur, cum qup clnritas eft minor/ ad qupd dicendum cft , quod cum minoritate , patientia r P E QJ4STI O NIB VS. nf ic pier*ite I.T. I.JC Quaeritur, vbi v«ritas eft minor? 8f pfpondcndum eft, quod eft minor in fua minori aequali- .ate. quaeritur, quando vciitas eft minor? Se refponden- ium eft:, quod per modum minorem quem habet jn fua £• qualitate qusritur,cun) quo yeritas eft minor?& rcfppn- dendum eft, quod cum minori lege K.T.H.I. Quxri.tur, ybip It maior gloria ? £:rdpondedum eft, quod eft, vbi eft fua maior aequalitas, quaeritur, quando eft maior glojia? jg£ refpondcndum eft,quod eft tunc quando eft fua maior sequaliras. quaeritur, quomodo eft maior gloria? & rcfpo* «dendum tft.quodeft permoduin quem habentfuacotrp- iatigaconfubftantialiaexiftentia^qualia ab omnibus ac- cidentibus feparara, Qjrxrirur.cum quo eft piaior gloria» §c recondendum eft , quod eft cum maiprftate (uorym correlatiuorum.qusritur.quando maiorglpria & minor gloria funtinuicem ? &rcfpondendum eft, quod eft tunc quando anima coiuncta eft cura corporc.quxritur,quan- do maior gloria & minor gloria conbftunt in minori fub- jeifto?& refpondcndum eft, quod eft per modum queha- bept fcnfitiua&imaginatiuacuiTi mi not irate, &ratioci- patiua cym maipntate. Qusritur, quomodo minor glo- ria & maior gloria confiftunt in fubiedto adinuicem?& refppndendum eft, quod eft per a&us fubft.intiales 8: ac- cidentales. Quxrirur,cum quo maior gloria & mippjf gloria confiftuuc in fubietfto ?& refpondcndum eft, quod eftcumfenfitiuis , imagin^tiuis guatiocinatipis K. T. H. K. Qtwitur, quando eft maior gloria ? & refpondendunj. eft, quod eft per modum fubicdti ab qmm minoritaterp- motum. quaeritur, cum quo eft minor gloria ? ad quod di- cendum eft.qupd eft cum minori aiftu ipfius gloriae T.H. I,K. Quiritur,vbi eft maior minoricas? &refpondenduna eft, quod eft jn peccato fiuc in minori squalitate. quxri- tur,quandoeft minor squalitas? & refpondcndum eft, quod eft tunc quando eft maior squalitas inpriuatione. 3uxrirur,cum quo eft minus peccatum ? & rcfponden- um eft, quod eft cum fenfitiua fine cledtionc animz. qustitur, quando eft minus peccatum ? ad quod dicen- dum eft,quod eft cum fcufi tiua tantum j 5c tunc eft pecca- tum veniale. D4 5 DE Q^VjE S TIONIB V$. 4*? tenendo affirmatiuam aut negatiuam. Et ifta regula cft infallibilis: faute*cmplificauiinus dediuinaboniutedc tnagni t udine:i ta poteft dici fuo modo dc boniratc& ma- gnitudine angelica ; & de bonitate fitmagnitudine iufti- ci*;&de hoqitate&magnitudinepiudenti* ; &dema- licia; & magnitudine auarici* ;Et dc malicia & magni- tudino gulae. Et ficut diximus dc camera B. C. fic poteft dici dequxftioqibus, quaifuntimplicatxin camera B.D. & incamera B. E- Et fic de aliis cameris qux funt in ter- tia figura. Et hape fufiician t caufa breui tatis de quaeftionir bus qux poftunt fieri per tertiam figuram. Et in iftopaflir Cognofcit intellectus, quod tertia figura cft valde genera- le,a qua poliunt abftrahi quafi innumerabiles qu^ftiones particulares &folutiones carum. De quafitontbus multiplicationis quarte figura. \ A Vltiplicatio quartae figurxeft quinque modis, vt di- Tertia JLViduraeft. Ethcut fit multiplicatio quinque modis: .arsieci^ ficpofluntfietiquxftioncs quinque modis. Et ficdepri- mA mo modo & aliis aliquid dicemus. Primus modus fubdi prtnctp*. qidi tur in quatuor partes. Prima eft : quado probat, quod iu ^ u ^ mundus cft nouus per viginti rationes. Et hoc per colu- mnam B.C.D. Et ficut dicitur de mundo :fic poteft dici de his quae lignantur per B.C. E. in alphabeto , faciendo, {elutiones cuiuslibet (ignati fuo modo, ficut B. quod fi- gnificat Deum, bonitatem, differentiam, iufticiam,aua- rlciam. Et fic dc C. quod fignificat angelum, magnitudi- nem, &c.EtD. quod fignificat coelum, aeternitatem, Stc. Et fic quaelibet quaeftio particularis fuam folutionem im- plicatam habet.Quje quidem folutio poteft reduci ad ar- tem tenendo modum lftius artis. Et ficut diximus de pri- mo modo: ita poteft dici dc aliis fuo modo. EthaecfuHi- piant demultiplicatione quartae figurae caula breuitatis. Quarta, Dequaftionibut mixtionis principiorem & f*rs decs? ngulaum. *££* TN mixtione principiorum & regularum oftenditur IU de 5»^ JL quando quodlibcc principium ddeurretur per alia fiiontbu^, • t • • • •* 4*? VNDECIMA PARS principia & regulas, faciendo defubiettoprxdicatum,® cconuerfo : ficut bonitas magna, bonitas aeterna, bonitas potens, &c.Magmtudo bona, magnitudo xterna, magni- tudo potens, &c. Idcirco fi fiat quxlUo dc bonitate & ma- gnitudine ? & de bonitate & a'tcrnitatc,&c.tecurraturad capitulum bonitatis 8s'on- tcxcum lolucre, ad dandum dodrinam.quomcdoartifia dectr/.M fciatabftralicrc quarflioncs a textu, & foluerecas per ii- purot lum rcxrum,a quoabftrahuntur. Alias quaeftionesinten- prtntipn- diruas facere, & a tcxcuabftr ahere ; (cd non folucre caufa / n > jW breui tatis: fed ad textum debitum cas reducere, ad dan- eftdtqun dara dobtriuam , per quem modum arriftafciat folucre ftiomb** quaeftiones per textum debitum. Qai quidem textus tft nouefub* feneralis ad multas quaftiones: Et illum modum Scor- teiibrumi inem propommustcncrcin aliis fixbiedhs. Vtrum pera- &• prtmo liquem moduin fit ncccdarium, quod Dcuspioducatbo- de pnmt nam? Solutio : vade ad fubicdam Dei in paragrapho {ubtsiio, bonitatis.QuxriturjquareDeus crcauicmuudum? Solu- quod eft tio: vadeadlecuudum paragrr.phum. Vtcuui Deus pro- Deui. Ei ducar bonuni infinitum; Solutio iu tercio paragrapho. primo ptt Verum Deuspoflit creare ens infinitum JSoluciomquar- ptinapioL to paragraphocftfignata.Vtrumattcrnitas habeat adum infinitum & connatuialeJ Solutio in quinto paragrapho* Vtrum Deus potuifrctcreaflc corium infinitum Sc alter- num ? Solutio in fexto paragrapho. Verum Deus fit ne- tcftitacus ad producendum infinitum ? Solutio in fepti- jno paragrapho. Vtrum potTe ptimu (it caufa omnis poffc tteati ? Solutio in o&auo paragrapho. V trum Deus cum fuo intelledu neceffiter fe ad producendum infinitum incclligibife? Solutio in nono paragrapho. Quaeritur, quare in via ignoratur ab aliquibus lummus produdus? Solutio in decimo paragrapho. Vtrum fit darcvolitum produdum infinitum? Solucioinvndecimo paragrapho. Qurritur.quq e(l caufa c hamatis crcatxJSolutio io duo» decimo paragrapho. Vitcrias rcfpondcndum tft, vtvo' I 4jo VN DE CIMA i»ARS luntas creata obicftarct fummum amatum fupcrftiiivi* iibus, adiuuante charitace. Vtrum Detis mediante fui virtute infinira producat virtuofum infinitum ? Solutio in decimotertid paragrapho. Qnxritur, qux cft primi caufa virtutum moralium ? Solutio in decimoquarto. V- trum diuina veritas pollit efle ociofa , quoad fuam ratio* tiem ? Solutio in 15. Qrueritur, quare funt virtutes creataei Solutio iu 1«. Vtrum Deus pollit tantum de fua gloria quantum ipleeft? Solutio 1017. Quaeritur, quare di alia vita? Solutio in 18. Vtrum diuinar rationes fine ali qua di- ffinitione polline habere adtus infinitos i Solutio in Quxritur, quid ell prima caufa multitudinis entium dif- ferentium genere, ipccie,& numero? Solutio in zo. V - trum in Deo fit cocfien tialis concordantia ? Solutio in zn Quaeritur , quare Deus creauit vnura mundum & non xmiltos ? Soluti j in zz. Quxritur, quare in Dconon eft contrairietas? Solutio in z?. Quaeritur, quareDcushabec nolle, cum fuum velle fitinfinicumPSolutioin z+. Vtruni Deus fit principium in fc perfectum ? Solutio in zj. Quae- ritur, quare Deiis creauit principiare ? Solutio in zfi. Vl- terius vt cbgndlcerctur creare infinitum: vtrum Deui tantum fit idiinitus per fuum intrinfecum agere,ficut per fuum intrinlecum ciifterc ? Solutio in z7.Quatritur,qua* xc Deus creauit media naturalia ? foldtio in z8. V trum di. uinae rationes quiefont in feipfis? Solutio in 19. Quaeri, tur, quare Deus creauit fihes perfe£tos?Sblutioin jo. V- trum Deus eifet maior fimpliciter : pofito quod fuae dia. gnitates non haberent aftusidfinitosPSolutio in ji.Qus- xitur, quare Deus creauit maioritaws, fircum quo crea* tjitillasPSolutioinjz. Vtrum in Deo fit aequalitas ? Sb- tio injj. Quaeritur, quare Deus creauit aequalitates ?So^ lutio in 34. Vlterius Creauit Deus aequalitates fic cum fiii- stquahtatc , ficut creauit bonitates cum fua bonitatem Quaeritur, quare in Deo non cft minbritas ? S0W10 in 3); Cum in Deo non fit minoritas , quare creauinninb- litatcs ? Solutio in 3 i. Vlterius :quia vnum contrarium magis cognoicituc per reliquum. v' > v '■•.‘"i - : ' * : ‘ jb i Qj&STt O utb VS. 4 ji £>e quijlionibm Vei per r egulas fitttis. ■\ Vscritut > vtrum Deus fit ens ncceflarium : vide ad Deqitii. ^primum paragraphum regularum primi fubie&i. erius quaeritur, quomodo probacur Deum efle ? Solu- ^ ra eodem paragrapho, & ih aliis. Quaeritur, quid eft regultti ! ncceflarium ? Solutio in fecundo paragrapho, & in [confequcrttibus. Quaeritur, quomodo Deus dilfini- 1 ? Solutio: vade ad capitulum diffinitionis Dei primi ie&ii' Vtrum Deus de fe fit a&us purus ? Solutio ia v lia regula primi fubicfti. Quaeri tur , vtrum in Deo a- iid fit de aliquod Solutio in cademregula in fecunda cie. Quaeritur, quare Deus eft ncceflarium ens i Solu. in quarta regula in pnmafpecle. Vtrum DeUsfic Deus Deo i Solutio in eadem regula in fecunda fpecie. V • m in Deo (it quantitas ? Solutio in rcgUlaF Quaeritur Deo per squalitatem ?& refpondendum eft per regu- i G. Vtrum atbus aeternus fit in tempore ? Solutio iU ulaH. Vtrum Deus fit collocatus flue contentus ? So- 0 in regula I. Quaeritur, per quem modum Deus exi* Solutio in primi regula K Quacriturjquomodo Deus ;? Solutio in eadem regula. Quaeritur, Deus cum » eft hbc quod eft ? Solutio in fecunda regula & ae ritui, Deus cum quo agit hoc quod agit ? Solutio id em regula. Fecimus quaeftiones ds Deo per princi. & regulas: quapropter fi liat qtueftio peregrina de », applicetur ad textum flue locum ei competentem; fluatur per ipfum , terlendo affirmationem aut nega- tem, tali modo quod textus nondeftruatur. Vlteriufe Deo multae fiunt quaeftiones, teneatur modus tet- igurse & feptcrii Columnarum praediftarum , ih qiii- fteimus quaeftiones :&dcntut cis folutiones per feia- fignatas. Et hoc docet capitulum applicationis; uc fi artifta vult habete multa media ad probam: 1 aliquid de Deo , recurratur ad capitulum multipli* anis quartae figar* , qiibd docet inucnirc multi !ia,& docet probare pfct prius & poftetius. Quoa . n dc Deo non poceft probare aliquid per prius , St > fi quaeftio indiget probatione per xqui . irantiami '4 fi VNOficiMA Par $ flcut (i aliquis vellet probare, vtrum (it aliqua & infiniti < poteftas, pfobetur per infinitam aeternitatem. Vlteriufi qui vult ptobare perxquiparantiain: ficut quando qux- 1 ritur, quare in anima intellc&us, memoria & voluntas funt aequales? Ad quod rc(pondeatur,qtf ia Deus eft xqui- liccrintel!igibilis,& amabilis, & recolibilis. Vltcrius (i quaeratur, quare (ufficiunt in qualibet potentia animae tria corrclatiua per fecundam ('pedem C. defignata ? Et rcfpondcndumeftquodiri qualibet ratione diurna fuffi- Cianr tria Corrclatiua. Si quaeratur, quate Deus creauit v- num mtindu,&non mulcos?Sic probetur, videlicetquod! Deus eftvnum : idcirco creauit vnum mundum. Si quat- iatur, quare Deus diligit vnam creaturam plus quam a- liam ? Refpondendum eft, quia quandocieauit mundum,' intelligit maiorem finem creationis quam potuit incel- ligere. Adhuc fi qnxrarur, vtrum Deo competat magis creare maiora quam minora? Refpoodenduro eft, quod fic.Nam maiora magiscorrucniuntcumfuisdiguicatibuf quam minora ; &fic de aliis. tie quaflionilut fecundi fubiefti , quod tft de ange-* , lo : & primo per principia. J3etfu*- Vare angelus peccauit, poftqua Deus creauit ipfutrf fitontbm V^xtotura bonum ? Errefpondendumeftperdiffinititf- jicundt nem maioritatis & minoritaris. Adhuc, vtrum angeit in' fabiefit, fualocudone habeant inftrumentum? Et refpondendum juod eft eft, quod fic : videlicet bonitatem &.alia principia eis co- de *nge~ naturalia, quodlibct habente (ua corrclatiua, & hoc fi- Io.($pn- gnatum eft per primum paragraph uni capituli angelo- Mo fer rum Queritur, Vtrum vnus angelus producat alium art- fimctptd . gelum ? Solutio in primo paragrapho.Quxritur,qux eft Caufa plagis angeli?SoIutio in fecundo paragrapbo. quae- ritur , vtrum angelus fic corruptibilis ? Sofutio in' tertio paragrapho.Quxritur,qiixfintinftrumenta angelorum? Solutio in quarto pacagrapho Cum angelus non habear Oculos, quomodo imelligir colotes ?Solut(o in quinto. E QV & S T t 6 N I B V S. rntiitajfblutibiri feptimo. cju*ricur,cUm quales rtiuiralkerflolutib in 17. Cum angelus fit bonUS ituulitcr, qnxfcftcaufe, quare clt malus moralitcr ffdi tib in dfccimo odtauo, pe quitftiombus angeli per 'regulat * Vdtrltuc, per quem modum ptobatur, qiiod angeli oi 'tjtta. I T J-V* lr M 1 • 1 O •* ^Jinc ? Folutio in prima regula! Quxiicurj angelus jhamkus a^iodo diffinitur Plolutio in fecunda. QUxritur , quid «ngcbftr natura artgeli. quxritur.de adionibus « paflionibus riguUt. ;e!orum. Cum angelus nbu habeat imaginationem* n quo inteiligit imaginabilia ? Omnes iftxquxftione* luntur per fccudam regulam fupradidam. Quaeritur* , efunrprincipiainnataangcli:quxritur,quxcltforriU A ;eli, Sc quX elt cius taatoria ? quxritur, ahgelus malus iseft? folutio in tertia tegula. Quxriiur* angelus per . ni modum habet caufas ? quxriiur, vtrum aUgelus sicat tum vno fine* aut cuin pluribus? folutiones iii rea regula. Quxritur, de quantitate continua &dif- , < a angelorum : polito qtiod angelus non habete ma- im : vtrum pbffic recipere paflidnes ? folutiones iti ita regula, quxritur dc qualitatibus fpccificis angeli: 1 quibus agit fpeci fice : & Grailitet de qualitatibus ap- j*n*tis,cum quibus agit motalittrffolutionas iafcxtd 4*4 VN DECIMA PARS. - ~ 1 regula» Quaeritur dc fucccflione & continuatione augt* ; Iorum , cum angelus non fit corporeus : vtrum haber ? men furas temporis 3 folutiones io feptiraa regula. Vtrum Angelus fit collocatus? Vtrum angelus tranfeat per me* dium ? folutiones in odaua regula, quaeritur, per quem modum angelus exiftit in fcipfo, & agit extra feipfum? Quaeritur, per q uem modum angelus patitut? folutiones in nona regula, quaeritur , vnus angelus cura quo intelli- • git alium; Quasntur,ang0luscumquotenrat homines? quaeritur, angelus cum quo mouct lapides? folutiones in decima regula per K.fignata* V trura angelus patiatur per Jgncm? dicim usquod fic:vt patet per prius & per primam ipeciem E. &pcr fecundam G.& per diffinitionem diuinx poteftaris. Nam fi Deus vult, quod angelus poffitmoue- rc IaP'dcs finc corpore : fimili ter per diuinam poteftarcm poteftpati per ignem, quscritur, vtrum angeli fimnoftri nunen i ficadiutores 3 &refpondcndum cft,quodfic. Quo. inam ficut coelum cum fuis principiis innatis «fi coadiu- uatiuum principiis dementatis cfFe<3iue & naturaliter, vt habeant adtus fuos : fic angeli adiuuant, non vt habea- mus virtutes morales, & hocper regulam B. & C.probari De qutftionibus tertii fubktti , quod elide calo per principia. ftionibtu VTmm ^>t>n’tas coe^ caufetbonitatcs inferiores.quar- tcrtnfab- r ritur» {luarc^u“cmon^ruofitatcs ? Quaeritur, quod uaiiuoi^ Eu.rnus.<1,c,tPr maluS; cum non fit ex contrariis ?Solu- tfi dee*. ”° PnmoParag*rapho bonitatis tertii fubicdi. Pofito Uperprm ^uoJc Solutio in quinto, tum caelum non habeat volutarem; quid cftcaufa quod moueat inferiora ad habendum appetitum? Solutio in \ J*?°' t™Inco5^a,ncuniIna virtute moueat virtutes ini. Xenorcs hiprapofTcelcmcntati, vegetati «tfenfati efieur ‘ charitat * £>e QjvjfeiTrd NifeVi w laritas induet voluntatem fupra ftias vires ad amandum minum obiedhim & fuurn inimicum ? & refpondedum ' 1 quod fic; ccelurn tamen naturaliter, charitas aurem oraiiter: vade ad ?.Qi^sritur, vtrum cOelum habet ve- tarem innatam, cum qua caufct veritates inferiorcs?S©- tioin o&auo. Cum coelum non habeat voluntatem* laemur, vtrum ipfom habeat delegationem ? folntio ia ano. Vtrumccelum habeat differentias innatas addiG. mendum differentias inferiorum dementatorum? fo- lio imo. V trom concordantia coeli lit ei principium ift- irtira,cum qua difponatc6ncordancias& apritudinrt i feriores? folutio in ii. V rrum coelum habear contrarie^, tera innatam ? folutio in ii. Vtrum coelum habeat prim. pium innatum, cum quo principiat aptitudines interioi s? &rcfpondendumeft)quadfic.Namficat artifex cum lima deducit figuram arch* de potentia in a&urarfii imas fenfibiles Sc vegetabiles ; vade ad rj. Vtrum ccct m habeat medium innatum, cum quo moneat & di- onatmcdiainferioraPfolutioitt 14. Quaeritur, quiseft aior finis coeli naturalircr ,fine quo quiefccre non po- ft ? folutio in if. Vtrum coelu habeat maiorrtatem cum . ladifponac & habituet aptitudines inferiores? folutio 1 6. Vtrum coelum habeat aequalitatem innatam cum lacoaequet & proportronet aequalitates inferiores ? fo- tio in decimo feptimo. Quaeritur , quid eft minoriras eli? Solutio in 18. De qtttftnmibut coeh per regulas Vaeritur, quate coelum nOneft ab ^tcrno.cum ipfultt Di f*4- ^jion fit corruptibile? Vade ad regulam 6. tertii fub- fitenibm Eh. Pofito quod coelum nbn moueac feipfum : quaeri- eceli ptt x, vtrum ellet primum mobile naturaliter? Solario in regulnt gula C. Quaeritur , Vtrum coelum habeat cotrclariuos f/Utiti natos formaliter ;& naturaliter fine quibus nOn poffet ufarecocrelatiuosinfcriorcs ? folutio in fecunda fpccie • Quaeritur, vtrum coelum recipiat maius & minus ? fo- tio in tertia fpccie C. Quseritur , quid habet coelum inferioribus ? folutio in Quarta fpccic C. Quaeritur * nare coelum eft incorruptibile. Solutio in prima fpe- e D. Vtrum coelum habeat principia fpccificata,cunt Ec a . v 4)f VN DECIMA t»Aft*. quibus agat fpecifice? Solutio in (ccunda fpccicD. QOjfc»' ntur, vtrum motus coeli pofltt reddere miraculis) Sola», tio in tertialpecie D. Queritur, vtrum coelum iit necclla* • rium ? Solutio iu prima lpccie E. Vttum fu.emotucceli poilinteiTc mobilitates inferiores naturaliter? Etieipoa* ciendum cit quod non. Nam iicut voluntas line charitatc non pollet habere ad amandum Deum fupra feipfatn,ne* que ad amandu fuum inimicum : fic ignis, &c. non fepoC fet habere ad moueudum aquam naturaliter fine mora coeli. Caelum cilimeft prius? ignis autem pofterius Etva- dead fecundam fpecicm E. Quaeritur, quareCtrlutn agit cum quantitate obliqua in fe .-cum re&a autem extra Ici Quxritu^vtrum caelu habeat quantitates difcretasrcuid ipfumfitin continuo mocu?Solutioncs in regula F.Quq* xitur, quare caelum agit per fpeciem fpccificam ? Quaeri* tut, vtrum caliditas&ficcitasfint qualitates appropriarA {olis ? Solutiones in regula G. Quaeritur , per quem mo* dum tempus coeli habet rationem caulae &caufati, caelo exiftente cifubiefto ?Solutioin regulaH. Virum ca-luitt fit in loco? Solutio in regula 1. Quaeritur, per quem mo* dum caelum agit in inferioribus? Er rcfpondendunieft, quod agit per fuum modum in modo infcriorhficutptius in pofterioritate per fuum modum. Quaeritur > coelu cum quo agit in inferioribus ? & rcfpondcndum cft,quodcum luis principiis innatis : ficut caufa , quae cum luis caufil Caufas cauta t. De quefiionibus 4.f(ibietti,qMd tfi de homine : & primo per principia, Z>e /'^Vxritur, vtrum homo igatbonu perfuam fpetiemfr fiionilmi V^ASoIutio in principio in quarto fubiedo capituli ho- 4 .fiibte- minis. Vtrum in homine multae magnitudinesfint eira- flt,t]uod tionesquod agat magnum? Solutio infecundo paragra* eft dth»- pho. V tru homo dura t dupliciter ? Solutio in tertio. V tru tmne : & homo habeat fpeciiicam poteftatem ad agendum ? Solo* primo per tio in quarto. Vtrum in fpeciehumanafitvnicusintell«* principia, &usadplures? Solutio in quinto.Vtrum in (peciehurtU- na fic vna voluntas aut piures? Solutio in 6. Quaeritur, virtutes morales a quo cauftacur ? Solucioin y. Vtrum. , iutclic* VE QVjESTIONIBVS. ntcllcdkus humanos attingat eficntias rerum ? folutio in t. Cum anima non fit de natura corporis : quaeritur, qua- re triftatur de labore corporis ? foiutio in 9. Quaeqtur.pec quem moduraboraofacitfcientiam,amationem&mc’- morationem? folutio in tq. Pofito quod' homonqn effer coniunftus: vtrurn anima feftfitiua, imaginatiua & ra- tiocinatiua poflic obie^are idem obieftum? folutio in 11. Vtrurn peccatum fit naturale? folutio io u. Verum pri- * mitiua caufalia includantur in hominf ? folutio in ij. ' Quaeritur, per quem modum anima & corpus coniun* guntur ? Quxtitur, vtrurn humtdaim radicalc vniaturnu- trimcntali ? Vlteriusquxmur, per quem modum homo' yiui t & moritur ? Adhuc quaeritur, per quem moduqi ho- mo tranfir in tertium numerum, lfixquxfiionesfunc fi- gnatae & folutae in 14 medii. 4. fubiefti. Vtrurn in homine coniungantur multi fines differentes fpecie& numero? folutio in 15- Quaeritur, quare funt maiores porentix Sc minores in homine? folutio in ni. Vtrurn homo fitxqua- jiter coniuq&us iccfipofitus ? folutio in t7.Quxtitur,pet quem modum homa habet inclinationem ad peccan- dum ? folutio in 18. paragrapho, 1 / De yuejlmibus hominis per regulas» Q Vare hamo cognofcitur magis per affirmationem Dt quam per negationem ? folutio in regula B. quarti f homtm fubici^i. Quxritur,pcrquem modum de homine poffiint hominu fieri plurestiiffiniriones , quam de aliquo alioente crea per regHm to. Vtrurn homo fit magis cognofcibilis quam angelus, U*. autccpliim,autbrutum>autplanra,ainlapis,autelciiien- tum?Hxquxftionesfoluunturin paragiaphorcgulxC. in prjma fpccie. Quxtitur, ex quibus homp cft compofi- tus? folutio infecunda fpecieC. Vtrurn cmbriQ in matri- centuriat fe,aut nutriatur : moucat fc, aut moqeatur ? fo- lutioin J.fpccieC. Qnxriturjquidhahcthomo infeipf©?- folutioin 4. fpecic. Quaeritur, qux funt principia piimi- liua hominis? folutio iu prima fpccieD. Pofito quod ho- mo non effer com pofitus exanima 8c corpore. Quxricur, ipfedc quoefiet? folutio in fecunda fpecie D. Vicerim - .* ! 5« 1 f Jl torulo* quinti Jultefli, quod cft 4** YNDECIMA EARf quaeritur , vtrum bomo moriatur , vel pars eius l lohiti® in eadem fpecie. Polito quod anima moreretur: vtrum, Deus elTet G.biroet i ullus ?.folutio in j. fpecie D. Quaeri- tur.qgitehoraoper Cuam animam cft ens ncccflitatum l folutio i u prima IpecicE. Vtrum anima hominis Ut im* mortalis ? folutio in fecunda fpecie E. Polito quodhoma non elfet coniunftus : vtrum haberer quantitatem con- tinuam ? folutio iu prima fpecie F. Cura anima non fit in corpore per contractum : quaeritur, per quem modum homo cft quanrtis?folutio in fecunda (pecie F.V trum bo- tnimficatio Iit magis propria qualitas in homine quam rh- fibilitas ? folutio in regula G- Quaeritur , vtrum nomo fic magis qualis per virtutem quam per vicium ?. & recon- dendum eft,quod fic : habitus enim pofitinus plus portae quam habitus priuatiuus: & vade ad fecundam {pedem G. Vtrum homo fit iq fieri» aut in fado eflclfolutio in re- gula H. V trum homo fit in fcipfo ? folutio in regula B. Vw trum homo fit tenfibilis ? & refpondcndum cft quod nosu Nam accidentia fimt fcnlibilra: fubilant ia autem non, fed iiuclligibilis. Cum homo non fit feofibilis : quaeritur* quomodo ipfc imclligitur:& refpondcndum cft, quod iutcljc&us pluspotcft per fe, & per imaginationem, & pci Icnfum quam per fijnfum tantum. Et vade ad regulam K. Quaeritur, cum quo homoeft vniuerlalis Jlolutto infe- cunda regula K. Cum elfentia hominis non fitfenfibifir, fum quo cft lutelligibilis 3 & refpondcndum cft quod fic- tu Deus cft amarus fuper vires voluntatis per cbaritatem s fic humanitas eft intelligibilis per iBtelle&um fuper vires {enliis. Quaeritur, cum quo homo refufcitabicur: & r«- fpon-lcudum eft,quod cum. iuftkia Dei & filis meritis. 4 •-'« ■ Qeqtidftionibw quinti jubiefti , quod c0 imaguuk- tiua per principia dtfcurfa. ■-4 >2 VTrum elfcntia imaginationis fit maximeper obie* dationem , vt abundantia bonitatis confutat inter itu* fer potentiam intellcdiuam &fenlitiium? Vade ad primum principia, paragtaphum bonitatis quinti fubicdi. Vtrum magni* dtfcurfa. w4o imaginationis fit inlUumcnwm obicdiua poin. * tuexs* • < DE Qjf jESTIONIBVS. 4*' tis ratiocinatiux ? Solutio in fecundo paragrapho. V" trurn in brutis imaginatio fit potentia altior ? folutio iit tcttio. Vtrum imaginatiua habeat poteflatcm in fcnfiti- ua, Sc non econuerlo ? folutio iu quarto. Vtrum imagina- liua habeat inftin&ura fpccificum , vc agat per Tuam fpe- ciera ? folutio in quinto. Vtrum imaginatiua habeat ap* petitum fpecificum , vt agat per fuam fpecicm ? folutio in (dtto.Vtrum imaginatiua habeat fpecificam virtutem} folutio in feptimo. Vtrum brutum per imaginationem attibgat fuam eflcntiam & aliorum e dentias ? & rcfpon- denduraeft quod non: quia aliter ipfum faceret fcien- tiam , quodeft impoflibile : & vade ad o&auurn paragra* phum. Vtrum imaginatio in brutis moucatfe cum obie- &o, aut obic&umhioueat cara? folutio innono. Vtrum imaginatiua fine fuadiffetcntia fpecifica efiet fuificiens potentia ?(blutio in decimo. Et vtrum fpeculum fit ma- xime imago Sc fignum imaginationis ? folutio in eodem, Vtrum imaginatio fit potentia obie&iua per concordan- dam potentis &obielti ? folutio in vndccimo. Vtrum imaginatio fit potentia communis Ixticix & trifticix? folutio in duodecimo. Vtrum imaginatio fine fua fpeci- fica materia poflet recipere fpecies peregrinas ? folutio in decimotertio. Vtrum imaginatione deficiente fiue ipfa non cxiftentcintcrintellc&um &fcnfum,ipfeintcllcdus poflet facere feientiam? folutio in 14. Vtrum imaginatio habeat quietem fpecificam Sc perfedam ? folutio in xj. Verum imaginatio habeat fpecificam maioritatem? fo- lutio in 17. Vtrum potentia imaginationis confiftat x- , qualiter inter potentiam ratiocinatiuam & fenficiuam ? & refpondetur, quod fic ptoportionaliter : fed quo ad pondus non. Ecvadeadiy. paragraphum. Vtrum ima' Sinatio fit minor in bruto quam in homine ? & refpon- endumcft,quodfic:Brutumcnimnonpoteftimagiuari montem aureum. E^vidc ad i8.paragrapham. , , De qtuftionibtu imtgmtiwe per regulis, fiiombtu , hnrtgWH- X TTTrum imaginatio fit dccflcmiacorp oris? folutio in tftt*. per V regula 6. Quxritur , per quem modum de imagi. rtgHLas. Ec 4 • \ De tjuji- fitontbus 6 fubicftt ' quod eft iefatfiti-. V* fer fnnctptA. dedud*. 44q vNPfcQlMA VARI Oariopemaiornoticiahaberipoteft? folutio mrcgutaC* in^rima fpecie. Vcvum ipjagipatiohab^atiniagtpabilflt ?ommuncci fpeci ficum ? folutio infecunda fpecwregu* laeC. Quaruur,c^ui4crt imaginatio in homine & in bru- to? folutio in y lpccic C. Verum imaginatio habeat V ptitudincsSf receptiones in fenfatis? folutio in. 4, fpccift C. Vtrnmimaginatiofit fpccies ? folutio io prima fpccig P, Vtrum imaginatio lipe fua fpecifica maceria poflit et fe materia paftuia ? Solutio ip fecunda fpecie p. Vtrun\ ttnaginatio (ttinftcurncntum? folutio in tertia fpecic Q, Vtrum imaginatio habeat caufas Ipceificas? folutio in prima fpecie. E. Vtrum mundus clfet petfeftus abfque imaginatione ? folutio in fecunda fpecic E, Quarruur x imaginatioquantaeft? folutio in primafpccicF. Quaeri- tur , quo; eft caufa quate imaginatio crefeit aut dcctefcft fuum n^um fineaugraentatione & diminutionc fuse et (entiae ? folutio in fecunda fpecie F. Quaeritur , quid eft propria proprietas imaginationis ? folutio in prima fpc-. Cie. G, Vtrum imaginatio habeat habitum , cum ipfaftc. habitus intelieftus.3 folutio ui fecunda fpecie G. Quaeri- tur, per quem modum imaginatio fit in tempore, ‘cum perfe fi c immobilis 3 folutio in regula H. Quaeritur.ima* ginatio vbi habet fuum aftum ? folutio in rcgulal. Qtue*- ritur, imaginatio quomodo obiedlat obieftum ? folutio in prima tegula K. Quaeritor, imagiunio cum quacom-. plexione cfta&iua fiue receptiua? folutio in fecunda re- gula K. Quaeritur,cum quo imaginatiua decipitur 3 $cru- ipondendum cft, quod cum nimio ipftinftu & appetitu.. Quaeritur, quare imaginatiuueft iufenfibilis ? & refpon- dendum eft : potentiae namque inferiores OOP afccndunc. udaccingendum fuperiores potenti»* 1 * t 1 . \ De qiufiionibus 6.fulietti,quod e(l dtfinjttiuaper : principia dedufta. \ 7Trum (enfus pofTct fentire fenfatpm fine bonitate f Y Solutio in primo paragrapho fe*ti fubiedu Quaeri- tur, in quo fenfu particulari fenfitiuaeft magis magna? Solutio in fecundo, quaeritur , fcnfitiua cum quo durat f folutio © E Q V M S T I Q N I B V S. 44* Solutio miij. Vtrum fenfijs fenfctper fuam Ipeciera ?So- lutioiniii;. Vtrum fenfus habeat inftmdlum? Solutio in. T, V trum fepfus habeat appetitum, & quare vifus fe dele- bat in videndo? Solutio in fexto, Vtium fenfus habeat virtutes fpecificas ? Solutio in vij. Et vtrum fepfus vete fcpfat (enfatum?Solutio in viij.Quaeritur.quare pulchri- tudo eftdifpofitio fenfus rSgluuo in ix- Vtrum iudiciutu fenfus conuftat per communem fenfum aut particula*. tem? Solutio in x. Quaeritur, quae cftcaula, quare fenfus fenGttfenfatum? Solutio in ^i. Quarritur, quid decipit fenfum? Solutio in xij. Quaeritur, per quem modum len- • fus eftaflituatus in fuis caulis? Solutio mxiij. Vtrum fen- fus particularis fit medium inter fenfum communem Sc fenfibilem ? Solutio in xiiij. Vtrum fenfare peregrinum defeendat a fenfare intrinfcco?Solutio in eodem. Vtrum olfattus fit fenfus i Solutio ipeode Vtrum fenfus habeat finem innatum? Solutio in xv, Vtrum aliqua maiot itas fit principium innatum fenfui?Solutio in xvi, Qu.vrirur , vtrum aliqua aequalitas fit principium innatum leafuit Solutio in xvij. Vtrum aliqua minoritas fit de cifcntia fepfus?Solutio in xvii]. De qtufiionibus Jenftu per regulas difiurfi. /"'VVaeruur, vtrum fenfus fic de fcnfu? Etvtrum lenius De tfu*~ V^_fit infert u$(in vegetato?. Et quando homo moritur, /hcndnte fenlus quo vadunt ? Solutiones in regula B.fcxtifubie?(blutioinipfarcgu*. 'vcgetgti. Ia. VitLi' J5 cft refpondendum quod fic; vt animal polfit tranfirc in tertium numeturn. Quaeritur, quid eft vege- •y •• wm V h ntiua?folutioinpiima fpecie E. Virum vegetatiua poflce habere adura fine correlatiuis fibi innatis ? folutio infc- eunda fpecic CQuarritur, per quem modum vegetatu» cft affituata m elemenratiua, & in z. praedicamentis ? fo- lii :io in iij.fpccieC. Vtrum vcgctatiua fir|in elcmentaciua phmata?fo!utio in iiij. fpccic C.Vtmm vcgctatiua fit po- tentia primitiuaad vegetandum? folutio in ptima fpecie D.Vtnxra vegetaciuapoffit c(Te fine fixis corrcUtiuis in- natis ? folutio in fecunda fpecie D. Vtrum vcgctatiua fit fubdita animali in quo efl?folutio in tertia fpccic D. V- tru.n vcgctatiua fit habitus ncceflitatus in fubie&o ia quoefi?folutioinprimafpecieE Qu*ritur,mum vege- tatum fit in vcgctatiua , aut in feipfo per illam. Vtrum vegetatiua poflit clfc fine quantitate continua cum con- tinun motu?folutioin prima fpecic F. Pofito quod vege- tatiua non haberet quantitatem difetetam : vtrum ipfit vcgctatiua polfct efle de fua c/Tcntia, fine qua ipfa non poirctefic in motu fuccefiiuo ? folutio in fecunda fpecic F. V trnm vcgctatiua poffi t agere fine proprietate fpecifi-, ca Adhuc quxritur , quod tft nomen illius proprietatis? folutio in prima fpecie G- Quaeritur , quae cft qualitas approptiata vegetatiuae?folutio in fecundaipecie G. V- trum vcgctatiua confiftat in motu continuo per fixam quantitatem continuam, & in motu fucceffiuo petfuam quantitatem difcrctam?folutio in regula H* Quaeritur, vtrum vegetatiua habeat locum fibi contjaturalem ? fo- Jutio in regula I.Cum potentia vifiua vegetatiua, quae eft altior potentia quam vegctatiua:quara non attipgit fub- ftantiam plantq.ficut vcgetatiuaactiugit camrex eo quia vegetatiua participat cum ea per contadum : vifiua aute n6. Quaeritur, per que modum vegetatiua vegetet? folu- tio in prima tegula K Quaeritur,cum quo aliquod vege- tatu vegetat aliud vegetatum?folutio in regula K, Quae- ritur D £ C^ViE STiO MIB VJ. 44J Cittir, vttutn vcgecatiua fit fenfibilis? Ad quod dicendum tft.quod non:co quiaeft inferior potentia quam /cnfiu- ua. Vtrum vegetatiuaraoucatfcipf.;m?&rdpondenTttura elementa lint compofita, Scfi fun» fhontbm V^jcompofita.qusricur.vbifuntcorapofitaffolurio ia . tlemetm- regula B. quaeritur, quid cftdemcntadua?fbludo in o&a* tiuAper uo fubiecto. Vtrum correlatiua elcmetaduse fintfubftav tialia? folutio in fecunda regula C. V trum cleraen tatiua vel elementa poffint agere de fcipfis (tue elementario! * folutio in tertia Ipecie C. Item quzritur,vtruniincl&- mentatiua (it imagoiufinitatik Dei. Vtrum elementati- ua habeat in elementis & elementatis fuum efle? folutio in+Xpccie C. Qj^ritur,vtrumclcmentatiuafitprincu pium primitiuum ad dementandum ?folutio in ptima ipecie D Qmeritur,vtru elementatiua dtm6teceleracn>. tata ex clementis : (icut vegetadua ex elementis vegetat ipfa?folutioin fecunda fpccic D Vtrum cleracntariua fit poflcfla ab elementis aut ab dementatis. folutio in tercia ipecie D. Quaeritur.quse funt caufae elcmetatoru ? folutio in prima fpecieE. Quxrirur,vtru abfentads demetis ab demecatiua, ipfaelle poffet inquiete. folutio int. fpec dE Vrru elementadua habeat continua quantitate per xnniaclement3?folutioinprimafpccieF.QuzrituF,qaa* re elementauua habet diferetas quantitates ?&Fcfpon<- dendum eftquod ficiexeo quiaipfacft ex demetis, & va- de ad fecunda fpeciem F. Quzritur, quae cftpropria qua»- litas elemetatiuz : & vtrum (int duae caliditates differen* tes genere , & fic de duabus ficcitatibus , folutio in prima Ipecie G Vtrum elementatiua habeat qualitates appre* priatas? folutio in fecunda fpccic G.Vtrum elementatiua fit mouens & mota?folutio in regula H. V trum elcmcn» tatiua fit in elementatis eflentiainer : & vtrum trdnfit in fpharram ignis? folutiones in regula I. Quzritur.elcme- ta per quem modum intrant com politionem ?folutio in prima regula K. QufEritur.elernentatiuacutr.quocoo* fiftit in motu generationis & corruptionis? folutio in fe- cunda regula K. Queritur, dementatiuaquomodoeft afficuatam clcmcncaris? Vade ad regulam modaliuttis* Vuum elementatiua fit habitus dementatorum? Vada DE QVASTIONIBVS. 447 ad capitulum habicus in centu fermis.Quaeritur, vtrura dementa tiua dementet dementata in materia elemen- tarorum? rade ad Tuos corrclatiuos per fecunda (peciem regulz C.fignificaros. Vrrum fit vnus ignis aut plurcs:& vtrumfit quintum elementum? Vade ad diffinitionem finis & concordanti*. De quafiionibus noni fubiettUquodeftdc virtutibus & vitiis. SIcvt fenfus communis cum fuis fenfibus : parti- cularibus fenfat fenfibilia , fic anima cum fuis po- tentiis virtuificat virtuificabilia , & vitiat vitiabilia. /hom^ Et quia hoc facit mediantibus principiis huius artis, noni vtituc virtutibus & vitiis artificialiter, ficut logicus qui itcls^uod cum principiis logicae vtitur fyllogifmis; quapropter fe- ) eundum modum praedidumintcndimusraccrequxftio- tuttb. & ncs,& per ipfum modum fignificantur folutiones, Sc prU mo deiuftitia dicemus. De quaftionibus iuftitia per principia. QVxritur vtrum iuftitia cum fua bonitate caufctbo» /y^Vlf. na iufta?loIutio:Jvade ad primum paragraphum iu- fltQntbm ftitiaeinnono fubiedlo. V crura iufti tia cum maro agnitu- iufiitU dine magnificet magna iuftificabilia? folutio in i. para- per prm* grapho Quaeritur, per que modum durat iuftitia?fo Luti o in iij.Quxritur, vtrura anima habituet fe depoffe iuftu tixtquomodocaufcntiufta? folutio in iiij. Quaeritur, pet quem modu iuffitia exfiftit in potetia?folutio in t.Qii*. ritutperquem modum iuftitia cftamabilis?folutio in vj. Quaeritur, quomodoiuftitiaoritur,& ad iura applicatur? folutio in vij.Vtrum anima fine virtute poflitcaufarciu- ftitiam , & iuffitia iuftificabilia? folutio in viij. Adhuc quaeritur, perquem modum iurifta faciliter poffit addi- fcereiura naturalia? folutioincodem.Vtru iuffitia cau» fet quietem cum iuftificabil ibus? folutio iu ix.Quxrituf, cum quo principio iurifta potefteognofcreiuftitiam in- tenfam&extenfam? folutio in x. Quxritur, per quem raodum cognofcituriuflitia?folutio in vndecimo Quae*. . ricur,cum quo cognofcitur iniuria?folutio in xij.Quxri- *or,pcr que modum i uftitia&ius differ yt? folutio mxiij. jfj&V mm m wjf icr 44% VMDfiClMA ?Ak$ Irem quatritur, per quem raodu iuftitia fe habet ad phft* tipia nacutalia Molutioin eodem. Velum iuftitia habeat medium lpecificum » fotui io in xiiij. Quaeritat, quid eft fi.ns inftitix?folutio in xv. Quacmur/qu* fuu caufdema- ioritatis iuftuix? folutio in xvi.Qu*ritttr,cum quo priri* cipto huius artis iuftitia habet maiorem couenientiami folutio in xvij Quaeritur» cum quo minor iuftitia cO- jgtiofcitur? folutio m xViij. De qtuftmibut iuflituper regulat. = /'“'v VjrritUr vtrum iuftitia corrupta in homine ipfare- eeJM*’ \ ) ueit3turitt eundem numerum .quando iniuriacor- tuiLnT rumpiturMolutioiu prima regula videlicet B.incapirulo . -L, . iuftitia* in nono fubicfta Quidtut.quid eft lUfticu Jfo. •. * U Cmrii- f.. O i erirui . iuftitia cum ciuibul luno i h prima fpecic C. Qjxritut, iuftitia cum quiboi tfthab cus fpecilicus? foluuo in fecunda rpedeC.Qu». jirur.quid eft iuftitia in iuftifieabihbus.?& rcfpondenduia eft , quodeftlic iu iuftificabtlibus caula moralirenficUt fenfitiua in feniibilibus naturaliter * 6c vade ad ternam foedem C. Qustritur, vttuni iuftitia babcit diipofitio- fteiti ooieeUuamJ folutio in quarta fpecic G. Queritur, -«V qus funtpiincipiaprimit.ua iuftitii i folutio in prima foede D Qnxruur,qux funt principia fpccifica iuftitia:* cum quibus eft forma fpecifica? folutio in fecunda fpccid D. Quxcicur, quid eft pofleflbriuftitia?folutioir tertia fpeciclT Quxritur, quare iuftitia eft necclTitata? folutio in prima fpecic E. Quxritur, quare iuftitia eft? folutio ia fecunda lpccie E. Quxrimr-vtrUm iuftitia habeatquam. titatemcofltiniiam? lolutid in ptimafpccieF. Vcrumiu^ ftitiaiit fubiedo in quo eft fu in heri, aut in fado cfTeJfo- lutio iri fecunda fpecic F.Qftxritur.qu* eft qUalitasprd- pria iuftitix ? folutio in prima fpecic G. Quartirur, qu£ qualitates funt appropriatx iuftitix 3 folutio in fecunda fpecic G Quxritun per quem modutri iuftitia exiftit lo- caliter fucceifiuc? folutio in tegula H. Cum iuftitia nori fit pun£hlis neq; linealis, per quem moduni confiftitirt loeo,& vincat iuftificabilia?folutio in regula I.Quxrituf* per quem modum conliftit iuftitia in theorica & pradti- Ja? folutio in prima rcgulaK. Qmeritui iuftitia cum qujr - r • - » yjw. J n i: 1 FlW D E $f I O N IB V§. 44^ Ws eft hoo quod eft ? (blatio ih fecunda regula (l£; Quxrithr.mftitia cum quo gentratur & corriiru j»»rut? & rcfpbndctldurtl eft » quod getteratitf- ciitn fuis prid- ■tipiispbfitiuiv & corrumpi tui cum priuaiibne fuoruafc- ciderium. Quatitur, ius naturale quomodo eft ? Wdfc ad paragraphutn modalitaus fupradnftutty. Quaeritur , ius poliiiuum cum quoeft, & relpbdendum cH.qubd ipfunt tft cum credere & fupponr re,& cuth cotuibgen tibus obi ictftatisi voluntate & .i memoria citra iucelligere. v: bequifiiombus pr udent u prt primipiai \ "Trum anima fic caufet priidentificdbilia cum jmii Deqni- dentia, ficut fenfus cbmiiutriis fenfat cum fuisp ar- ticulartbuslcnfibihbusfenfibiiiar&relpondendum eft.q) pm aerii fictalioquin prudetia non eftctfpeci fica viftus:neq;am pe> prtUs’ ina haberet illud cuqiio poflctprxutderc & eligere bb ibiik humj&fcultareibaliiiti.Quqrirur.perquem mouum'lio- inofchabituctde priidettarlblinibin priinbparagraphb prudcbtiatinnonofubiefto. Quaeritur, vtiuin tnnguifi- b carc bonitatem fit de ratiotic prudchiix?foliftio in iecun- Hb.Qua:ritur,perqtiem modum vna prudentia prxualc£ alteririolutib ihtertia.Vtrum prudentia fiilcprduicientia iit itapotcns?folutioin iiij. Qwarittir, prudetia cum? cCt ^abirn$?folutioinv. Qttarttur, qualis ptudentiafcft pri-; biitiua &qdalisconfecutiua?(blutib iri vi Qmfeiitur, pru- dentia per quetri moduni eft per redfam uueamilit per bbliquatri Flolutioin vij.Vtrlun otnhiapriutdibilia firit , vtiliarfolutioin viij. Quxruurjquarcprudentiaeligttla- borcm?fo(utioin ii.Quxritur , per querii modQ pruded- iia &imprtidentiadi(Fcrum?(blutio in x.Vcrutn pruden- tia abfq; alia virtute poific habere exiftentiam? folutio iii ii. Qiixritur, prudentia dcimprudcritia per qux> medii funt cotrarictas ad inuicemilblutio in iij. Qnxritiir, per ejuem modum prridcntia& iiflprudentia bellant infub- \ ie« tfui. mate? folutio 'in xvi. Qusritur, vtrum prudentia & iltU prudentia fcimpugnanr in aequalitate? folutio inxvij. Vtrum prudentia cum minotitatepoflitefTe in fubie&o! , & refpondendum eft ? quod non. Nam de ratione pn»i .dentix eft eligere maiori tarem, & vade ad xviij. De quafiionilus prudentia per - regulas.' ' flitHtbta Vsritur, quare prudentia fupponit cotingentiafti? prudeti 4 folutio in regula B. Quaeritur, quid eft prudentia? ferre- * folutio in prima (pecie regulxC. Vtruin correlatiui in- guUe. *" tellc&usfint habituari ex correlatiais prudentis? Et re- fpondendum eft quod fic:vadc ad fecundam /pccicmC. Quaeritur, prudensquidhabet per ptudentiam? folutio in quarta fpecic C. Quaerittu, qu* funt principia pri- minua prudentis?folutio in prima fpccieD. Qusritur» per quem modu prudetia eft virtus fpecificaPfolutio in fe- cunda fpecie D. Qusritur, vtrum prudentia aliquo aio. do pollitelTe peccatum ?& refpondendum eft quod fici ratione fubic&i quod ipfa male vtitur:fic amare quod eft peccatum, quomodo per iplum diligitur, & vadt ad ter- tiam fpccicmD. Quaeritur, de prudentia quare ipfa eft formaliter? folutio in primafpccieE.Vtrum dilctctioit difpofitio fint de genere prudentis? & refpondendum eft quod fic: &vadeadfecunda fpeciem E. Verum prudentia fit roenfura prudentis? Sc refpondendum eftquod fic:8t vade ad primam fpeciem F. Qu^rirur, qus eft caula qua- te prudentia habet quantitates dilcretas? folutio in Ce- f eunda fpecie F. Vtrum prudentia fit propria quantitas prudcutis?folutio in fecunda (pecie G.Qusritur , vtrum malitia aliquo modo pollit efle qualitas prudentis ?& & refpondendum eft quod fic: ficutfnftrumeatum quod potefteirc malum, quandomalusagcns cum ipiomale agit :& vade ad fecundam fpeciem G. Qusritur, vtrum prudentia ftetmagis per prauiderefutur.», quam pereli- gere prxfentia? Ad quod dicendum eftquod.ficiratio funus eft.quia futura funt plura per contingentia, quam cnua prxfentia per experientiam, & vade ad regulam H. , QjJjE* *>E QjV JLSTtdNlBVS. 4^ ^ttaeritut , prudentia in quibus principiis magis confi- iiiiic? Se refpondcndum eft, quod in b o uita tc,in tcllcdlir, virtute, differentia fihe & maiori tatc:& vade ad regulant 1. Quaeritur, per quem modum homo vtitur prudentia! ' folutio in prima regula K. Quatitur, prudentia cum qui- bus principiis eft tortis ? lolurio in fecunda regula Ki Etquaritur , vtrum effentiaprudentijequic(cat,'cre(cat iur decrcfcat in fubiefto m quo eft ? & refpondcndum eft quodnomeo quia habitus indiuifibilis eft, quia iplanotk tftpun&alis, ueque linealis. Seddehoc miratur intelle- '&us:quarea » «ictas quantitates, quasbabet. De qtuflimbui fortitudinis : &prinfi per principia. - . . Deavk- Vaeritur , vtrtfm pofita fortitudine, ponantur for /FUnUtA ' > V^tificabilia:ficut pofita potentia vifiua ponuntur »i- fortittutis. •fibiiia iSc refpondcndum eft quod fic t quia fi non , iara & Fortitudo nonpoflec habere pbantafmatarficutpotett primo tu vifiua non pollet habere nfibilia. Quaeritur, fortitlu- perYri* a do cum quibusnutritur &gubcmarur ? lblutto in primb apt*. . paragrapho fortitudinis noni fubie&i. Qnaeritur,fom- * tudo cum quibus eft impugnabllis? folutio in lecundo. Quaeritur, per quem modum fortitudo eft vincens St dominans? fofutio in tertio. Qiyeritur.quac cfteaufa quare fortitudo eft fortis? folutio id quarto. Qusrritur, fottitudo cum quo eft magis fortis ? folutio in quinto. Vtrupi fortitudo fit fortior cum timore quam cum a- 'tnore?Ad quod dicendum eft, quod cum amore. Amor euim eft caula timoris. Et vade ad (citum paragraph uni; Quaeritur i vtrum abfquc fortitudine aliqua virtus pol*- 1 - fiteffe fortis? &refpOndendurti eftquodnon. Namali- tereflent duae fortitudines differentes fpecic. Et vadeaff feptimum. Quaeritur, per quem mbdum homo eft au- daxJfolutio in odfcmo. Queritur , quare homo eft ma- gnanimus ? folutio in nono. Quaeritur, per quem mdi dum fortitudo Sc prudentia conueniunt ad;haic. itt? Cd* lutio in x. Quaeritur, fortitudo cum quo eft maior?ioiuU Ff a \ I * ' ) *{» VNDECIMA PARS tio in xi. Qusritur, fortitudo quomodo corrumpitur* folutio in xij. Vtrum fortitudo fine phantafmatibus po- teft e fle fpccifica virtus? folutioin xiij. Vtrum fortitudo cxiftat medium i nteriuftitiain & prudentiam, & inter ju- ftitiam & temperantiam ,&inrerprudcntiam & teropo- ranttam?& relpondendum cft quod ficzvt virtutes line maiores inmcdioquainextrcmicatibus:&vadeadxiiii. Fortitudo cum quo caufatvidoriam ? lolutio inxv.For- , 7 utudo quomodo vincit accidentia? folutioin xvi. Quae- . ritur, quare fortitudofottior cft cum squalitate quam cum inaequalitate ? & rcfpondendum cft ex eo quod lua cotrclatiua funt squalia:& vadead tegulam B.&inxvij. Quaeritur, fortitudo cura quo dcuincitur? lolutio in de- cimoodauo. * / l * • y. . t . Dc quiflienibw fortitudinis per regulas. Dctfua- Vare charitaseft fortior cura profpericatibus quam Jh»ntbuf cum aducrficatibu$?lblutio in regula B noni fubic- fortitudi di. Qu*ritur,quidcft fortitudo?lolutio in prima, (pecie nitperre reguLe CQtisritur,fortirudo vtrum habeat fortificabu gnlat. lia in potentia per fortificabile innatu ? lolutio raij.fpc- cie C. Vtru forcitudo lit habitus aliaru virtuttL&refpoo- dendu eft quod lic. Na lineiplanon ellcnt fortes, lolutio in iij. Vtrum fortitudo habeat in principiis fuisfuaphan- tafmata?folutio iuiiij.lpecic C.Qu&ricur,qua: funt prin- cipia primitiua fortitudinis,? folutio in prima fpecic D. Qui ntur, per qua naturam fortitudo habent fuaphan- talmata? folutio in fecunda (pecie D. Vtrum fortitudo lit fubiedi in quo eft line difpolitione ? folutio iu tertia fpe- eieD. Quaeritur quare fortitudo habet in potentiafor- tificabiha fpecificabilia? Et in adu quomodo eftinpra* dica?folutio in prima Ipecic. Quaeritur, quare alis vir* "tutes in bello habent vidoriam contra vitia {folutioin . fccundafpecie E. Qiisritur, fortitudo quanta cft in aliis virrutibusj&refpodendum eft, quod ipfaeft tanta quan- ta eft vidotia earum :& vade ad primam fpcciemF. V- trum fortitudo habeat ndus raenfuratos ? lolutio in (c- cundalpecieF.Vtrumeflcntia.prudcntiacrelcatautde- crelca t? lolutio in prima IpccieG. Qua:iicur,quareadus J. t ■ ' chari- _ DE QViE STION IB VS. 45g * charitatis crefcit aut decrefcic ad placitura ? (blatio in fe- cunda {pecia G. Quxritur,vtrum fortitudo fit in rempo- re:cum per fe fit in continuo inftanri?folutio in regula H. Quxritur, vtrum fortitudo fit in vi&oria virtutum? folu- tioinregulal. Quxritur, fortitudo quomodo caufatui? n • folutio in prima regula K.Quxritur,fortitudocum,qui- . bus habitibus cft magis habituata? folurio in l.rcgulaK. Quaeritur , fortitudo vtrum fortior fit cum iraaginatiua, quam cum fenfitiua ? & refpondendum cft, quod fic , eo quod cum iraaginatiua cft delibcratiua ,cum fenfitiua nequaquam. ■De quafiionibus temperanti* : & prima per principia. XTTrumpofita temperantia, ponantur temperabilia: ^ ^ V ficut pofita potentia auditiua , ponuntur audibi- S lia?& refpondendum eftquodfic? nam ficut auditus efler * 0 ' ^ fruftrafineaudibilibus :fic temperatiafine temperabili- ,emffra“% bus.EtiniftopalTucognofcitintclleilus, quod quaelibet tu’ * c c r r C 'C tTJOpCT yicms tpccihca cauiatlaasipccihcas virtutes : (icuc ante T . cedens fuum confequens. Et ideo intelleduspereaqux^r/wf#^/A Cognofigfceft valde moralis. Quaeritur, quare temperan- tia cft amabilis? folutio in primo paragrapho temperan- ti*. Quxritur, vtrum temperantia fitmagna, quomodo cft difticilis?folutioin fecundo. Vtium temperantia noua fitfacilis?folutioin tertio. Vtrum temperantiapofiieex- iftere per fe?folutio in quarto Quxritur, vtrum terope- 1 rantia extra (cibilitatem fit a contingentia ? folutio iiy quinto. Virum temperantia fine amabilitate pericli- _ tetur? folutio in fexto. Quxritur,quare temperantia fre- quentius cft ncccflaria quam alia virtus? & refponden- dum eft, quia gula quotidie pugnat contra illam? folu- tio in feptimo. Quxritur, quare temperantia conuenic cum virtute?8$refpondendumeftperhoc,quiafincvirtu- te non poflet vincere gulam ?8t folutio in 8. Quaeritur, quare temperatiacft vtilis. folutio in nono. Quxritur, temperantia cum quo principio habet maiorem vigo- teih?(blutioindccimo.Qu*ritur,teropetantiacumquo - i Ff 5 • v . a.*- 4JI VNDECIHA pars pendit ad quietero?folutio in rndccimp. Quaeri tur,qvu<| magis inimica temperantiae, aut gula, aut auaritiafc folutioin duodecimo. Queritur, teperantiain quo tem- pore magisindigctfortitudine?lblutioinij. Quaeritur* tempcratiavbimenfuratPfolutjio in 14. Qiiaeritur, quare, labor eft quies temperantiae? &|refpondcndum eit,vt ac- quirat meritum cum, labore: & vade ad ij. Quaeritur* temperantia cym quo eft maior? folutioiru6. Quaeri- tnr,a<^us temperantiae cum quo eft? fohitio in 17. Fera-, peramia cuin qup eft infirn)a?iQlutio in r8, Jfequaftionibiu temperantia per regutae. pe ?!»> i; *• f- jtr ,Vv'. - ■* t , i .j ■ * . ® f Uffc HT' ^ . a ' • ‘vi /^\ Varritpr.qqod meritum fitpviusant fideiYautintcl- V^Je6lusJ foluuo in regula fi. Queritur quid fid«t fp.hiuoin t./pecie C. Qjj.xritur, perquem m°du fides eft habitus?foluiioini.feciind^fpeeip ^.Quaeritur perquf ItJodum vnus habitus confidit fuper aIium?folutio in rcr^ tia fpecje £. Quaeritur, quid habet fides in potentia ani- cconueffo? folutio in quarta fpecie C-Vtrnm fide? fit agcqcrapte,autacreantt?rolutioini,rpecieD.Vtru fi- des agat per forma fpecificam?(a{utio in (ecuda fpecie^}. V erum fides fit pofiefia ab intellc&u ? & rcfpondendum edquod |ic:nam ipfa efthabitusipfiusintellettus, &va- dc* ad tertiam ipeciem l). Quae ritttr, fides a quo depen- det? rojutia inpriqVafpccieE. Vtrum fides fit, vt intelle- ctus habeat altum intelligere fiue credere ? folutiq jn fis- punda fpecie E Queritur, fides qujntaeft?lolurio : »adc ?d primam Ipcciein F. Quaeritur, qua: fune quantitate? dficretqe fidei ? & rdppndendum eA,quod fuce crudeli??- t^s: vade ad (ccqndara lpe<:icm regula F. Q^xritur, fi- des cum quo agit? (olutio in prima Ipccie G. Quaeritur^ quid eft difpofuio fidei -folutiain fecund?fpeeie G Quae- ritur , per quem modum fides ccmfiftit in tempore, cum fit immobilis, &quapdoip(a corrumpitur, vtrum eadem fides refurgat? (olutio in regula H- Vt?um fidesfit inteW le&us? folutio in regula I. Quaeritur, per quem modnm Deus caufat fidem? (plurio inprimaregula J(. Quae?i- t ur fides cum quo efbfblutio in fecunda regula /£ V trum fides fitinprima?^refpddendum eftquod noqrco quod incelleltus & ipfa non pofTunt effe in eodem gradu. Vi- trum infidelis habeat fidem ?&refpondendum eft quod, non : eo qupd non 5 fides enim abfque eius veritate effit ponpotcft. ; ' V I*. Di . * .> * 3» '* i ■i -I Ulf TMm '' ' PE. QV jESTIONIB V S, Pe qudfiionibtu Jpei in nono fubtecio; & primo per principia. TTruro fpes fit c*ofefpcrabiIium,ficutguftus gufta- pe qua* Y bilium ? Et refpondcndum eft quod lic : altoquin Rtonthn* ' . HOp eflet yirtus, verumtamen fpes caufat fperabilia mo- JJwintH* :aliter:guftu$ autem guftabilia naturaliter. Virum fpes no [jthabicus memoriae, ncutcharitas voluntatis 8{ fides in- oi(firitcfte in cqdcm fubiedlo? folutio in u- Quaeritur, |uae eft infirmitas memoria:? folutio in ij. Quaeritur, fpes V'. :ey quem modum cft medium inter Deum Se hominem ? olutio in r^. Quaeritur, per quem modum fpes caufat juietem ? folutio in iy. Quxritur, per quem modum fpc? :ft lignum verae legis ? folutio in i<$. Vtrum fperare & jrc- ralere ft polfint coaequare iqaffumendo fummum obie- ftum ?folutioini7. quxritur , per quem modum pecca.-, pres cadunt in dcfperationem ? folutio in iS. v , y - * - • 4 ' ' • • ' ■ V. .i • ; , • * ‘ \ . V v De qudflioritbus Jpei per regt{lasx fTTrum (pes fit habitus memoriae >folutio in 9 fubic- De qui^ Y ' • V 4* » ■■ 1 ■ • ■ 'x 'v • * S WM ’• j: ■m 1 •V-- 19 K I Ff Y/ "■ . / ■ .v.;-. m • ' \ ^ i • (i t>9 1**- JhoHthut ( b*rtt *- pio fer principi*. 458 VNDECIMA PARS cuius eft apti tudo ? folutio in 4. fpecieC. Vtrum (pes fit \ generante aut a creante ? k refpondenduin eft.quod ipfa cft creante , eo quia fupra fubic&um eft aedificata : (icut cappaj fupi a cappatum ■, & vide in primaipede O. Quaeri- tur, correlatiuifpci a qaibusderiuantur? folutio in i.fpe-' cicD. Quaeritur, fpes cuius cft inftrumentum : (olutio in tertia (pecieD. quaeritur, fpes quare eft (pes? folutioin 1. fpecie E. Quaeritur, fpes quare eft? folutioin fecunda fpecie E. Vtrum (pes (itindiui(ibilis ? folutioin prima fpe- cie F. Quaeritur, fpes in quocrefcit & dccrcfcit ? folutio in fecundaTpecieF. Quaeritur, quid cft propriusadlus (pei? folutio in prima fpecie G. Quaeritur, quae fint fecundariat proprietates fpei ? folutio in fecunda (pecie G. Quaeritur, per quem modum omnia tempora in (pecompraehen* duntur? folutio in regula H. Quaeritur, fpes vbi caufat ‘ fuas fpecics ? (olutio in regula J, quaeritur , (pes cura quo generatur aut corrumpitur? (olutio in pritaa regula K. Vtrum fpes (ircum difpolinoncfubic&iinquoeftlblutio in 1. regula K. Vtrum (pes (it altior virtus quam iufticia?& dicendu eft quod (ic: eoquiaiufticiamenlurat cummen- fura ; Spes autem fupra menfuracn. Vtrum fpes (it amica jnilcricordix ? rcfpondendum eft, quodlic : eo quia (iia ancilla eft. Vtrum fpes fit thelaurus pauperum ?& dicen- dum eft quod (ic : eo quia caufat Ixticiam & fugat triftt- ciara. Quaeritur, quid eft inimica (pei? Et dicimus quod obliuio. Vtrum fpes caufat iufticiam?& tefpondenduna eft quod (Ic: homo enim (perans inPeoiuftumlc reddit. De qtujltonibm char itatis , & primo fer principia. VTrumcharitas fit caufa charitabilium : (icut ta&tu eft cauta tadibilium ? & dicimus Gc : (i enim charitas non eflet caufa charitabilium, non po(Tct effe habitus vo- luntatis j (icut ta&us fenfus communis non effer caufa ad iudicandum (cnfibilia. Quxritur, quare charitas cft ha- bitui voluntatis ? folutio in primo paragrapbo chan tatis in nono fubic&o. Quaeritur, quare charitas facit omnia bona communia? folutio in (ccundo. Quaeritur, chaci- (0cum quo facit durare fcipfam ? folutio in j. Quaeritur, ... r «bari. » * 4- 1 ■ . ucra modum chatitas eftdilpofitiointcllc&usadintel- gcndum fummum intclligibilc ? folutipin j. Quatitur, * ' umquo voluntas fedifponit adamandnm fumrauma. ubilel folucio in 6. quaeritur , quare charitas eft altior irtus quam alia virtutes? folutio in 7. Quatitur, cum - 1 uo charitas vincitiir , & cum quo vincit imaginabilia & :nfibilia ifblutio in 8. Quaeritur, quare charitas in om- ' 'V ibusinuenit delegationem» &refpondendumeftexeo, uia ipfa eleuat voluntatem fupra imaginabilia & fenfi- ilia ?& folutio in 9. Quatitor > quate charitas non qua. t ea qua fuafunt? folutio in decimo. Quarirur, qua eft • e rgtione charitatis ? folutio in vndccimo. Quaiitur,' * uare chatitas non inuenit contrarium jRefpomJendum ilperhoc quia ipfa vincit illud : & folutio induodecimo, / x"'\. patitur, per quem modum charitas habet prius pofte- us ? folutio in decimo tertio. Quaeritur, quid eft muu f \ us inter amicum &fummum amatum ? folutio in deci- 10 quarto.Qmeritur, voluntas cum quo in omnibus qui. r» I & r r 7* VN DECIMA PARS '3') vv |J* y«4- Jhombut patienti* in nono jubtefto $ primo per prin- tifi*. &v. TTWdl ■ -«^Vv -tf ' i \ 'j 4/.’ 'T _JC ■». - i •’ k ' i r r >. , . . ** *. \ . rV* • : » , ' ««a»** 'V V ' DE QV jESTIONIBVS. 4*1 nexa? folutio in vndccimo. Quaeritur, quare patienda vincic ? folutio imi. Queritur,, patientia quid habet in caufis? folutio in 13. Quaeritur, patientia inter quaeeft medium ? folutio in 14. Quaeritur, homopaties cum quo ", , :]uiefcit? folutio in rj.quarritur, patietia cum quo cftma- orvirtui? folutio in rd.Qi^ritur, quodeftofficiumpa- jentiaePfolutio in decimofeptimo. Quaeritur patientia, ;um quo perif litatur ? folutio in 18. 4; . ' : v J V ^ De quAponlbui patientia per regulpatientiacuquib. patienti* acitur? folutio in fecunda fpecicC.Vtrum patientia Iit in per regit* haritatemanfucta, &inprudentiadifcrcta? folutio in 3, las. peciejC. Vtrum voluntas per patientiam habeat eaqua: ult ? folutio in 4. Ipecie C. quaeritur , quae funt principia rimitiua patientia:? folutio 1. fpecie D. quaeritur, quae intprincipia (ecundaria patientiae? folutio in z.fpccicD. Quaeritur, voluntas cum quo defeendit ad eligendum allioncs ? folutio in 3. fpecie D. quteritur, patientia cum uibus virtutibus eil neccflitata ? folutioinprima Ipccic * \ .quaeritur, patientia quare eft? folutio infecunda fpc- cE. Vtrum cflentia patientiae habear cum quo crcfcat? dutio in prima fpecie F. Vtrumpatienciahabeatquali- .tcs dilcretas? folutio infecunda fpccieF. quaeritur, quae t propria proprietas patientiae ? folutio in prima (pecis Quaeritur , quae funt fecundariae qualitates patientia: ? '• . luno in lecunda fpecie G. quaeritur, per quem modum itientiaell in tempore inftatanea per illam nouitatem lam accipit in fui creatione i & fuccciliua de vno ih a- id . 1 folutio in regula H. Quaeritur, qux funt loca pati- i tiae ? folutio in regula 1. quaeritur, patientia quomodo quiricur ? folutioin primarcgulaK.quaeritur, patientia mquo fortificatur ? folutioin fecunda regula K. Quid ancecontra ivam,autpaticntia aurabftmcntra?&je- ' indendum ell quod patientia. Nam iplaabftinentia k cientia oritur. Verum patientia caufctut aequaliter l 4*1 VNDECIMA PAfc* fortitudine & prudentia ? Rcfpondcndumeft quod alio quin iam patientia non eflet fons abftinentiae. • % De qtu/lionibus pietatis in nono fubietto : & primo per principia. ”1 TTrum pietas fiteaufa pictabilium : ficutimaginatid V eft caula imaginabilium ?& dicimus quod fic. Qttia i)e f »<*- fiioutbus _ _ putatu ficut imaginatio non etTet habitus fine imaginabilibus! t» nono fic pietas tine pictabilibiu. Quaeritur, cum quo voluntas fubterto, fe (iifponitadhabendum dolores proximi fili ? folutio in & primo primo paragrapho pietatis in nono fubie&o. quaeritur, pei prtH- trum fiifpina & iletus firit figna magni pietatis: folutio apta. Detjut- fiionibut pietati* per repH' la*. in fecundo paragrapho. quaeritur, pietas ciim quo durat? iolutioin tertio. Queritur, quae funt figna potcftatis pie- tatis? folutio in quarto, quaeritur, cum quo intelletius cognofcit pietatem ? folutio in quihto. quaeritur, quare pietas cfi amabilis ? folutio in fex to. Pietas cum quibusfe oftenditetre virtutem?folutioihfcptimo.Qilaeritur,quid eft medicina crudelis voluntatis ?>folutio in o&auo. Vd- lutiras cum quo fe confulat ? folutio in nono. Quirirur j ciuare pietas non diitinguic ititer proprium & cbmmu1 tie? (oiutio in decimo. Homo pius cum quo pacificat inimicum? folutio in vndccimo. Pictas cuin quo vincit impietatem? folutio in duodecimo. Qujcritur , quid eft materia pietatis? Et rcfpondendum eft quod fupetbiai non tamen dico perre&am lineam ; (ed per obliquams vi- delicet eft occafio, fcd non tamen caufa ? Sc vade ad dcci- mu tertium. V tr u pietas fit in extremis? folutio in decimo quarto. Quaeritur, cum quo voluntas fe deledat itt fuis aduerfitatibus ? folutio in decimo quinto. Vtrum maior pietas fit maius fignum ver£ legis folutio in decimo fextd. .Qosritur, pictas cura qud menfutat?folutioini7. Qua; ritur,vtrum abfentia fufpirii & fletus fic fignuip minoris pietatis Pfolutioin decimo odauo. De quajliombtu pietatis per regula^ VT rum charitas fit habitus pietatis ? folutio itl iegu- la B. in nono fubic&o in capitulo pietatis. Quzrifc »ur. BE ayMS TIONIBVS. -0 ** Inr, quid eft pictas? foluti;o in prima Ipecic C. Quaeritur, pictas 5 um quibus agit Ipccifice? folutio in fecunda fpccie G. quaeritur, pietas cuius eftfignum ? folutio in tertia fpe- - . cicC.Qu*ritur,c^uidhabctpictasinfubiedoinquocft? ! folutio in quarta ipccie C. Quaeritur, quae fune principia priora pietatis? folutio in prima Ipecic D. Vtrum fufpiria ■ & flCcus fintiigna fignificantia materiam pictatis?loluno in fecunda fpccie D. Vrrum pictas fit voluntatis ?|6r re- condendum cftfic:eoquiafimsprimusraotoreft,&va'* ^ - - ~ de ad tertiam fpecicm D. Qu eritur , cum quo cognofci- tur quantitas pietatis? (olutio in prima (pecicF. Quaeri- tur, cum quo pietas crefcit aut decrelciradumfuum? fo- lutio infecunda fpccie. Quaeritur, qua: eft propria quali- tas pietatis? folutio in prima fpecicG. Quaeritur, quxeft • fecundatia qualitas pietatis ? folutio,' in iccunda fpccie G. Quaeritur, quomodo cognofcitur pietas ? folutio in rc- »ulaH.Quxritur>vbi eft pictas {folutio in regula l.Quae- :itur, pietas quomodo acquiritur ? folutio in prima regu- aK. Quaeritur, piceas cum quibus eft : folutio in fecunda egula Quaeritur, pietas cum quibus eft: quomodo ge- icrat fufpiria & fletus, dicendum eft, quod per modum juctn habet charitas ad mouendum cum pictarc imagi- ,v- ratita moucntcm fcnfitiuam calefaciendo cor, vt influat ufpiria, cum quibus Calefaciat afeendentem ad oculos :alefados, a quorum calore aquam fugit lachrimando. diximus detioucm virtutibus: & ficut diximus de illis per irincipia & regulas ; fio poteft dici dc vitiis «i contrariis nodo contrario, videlicet de iniuna, imprudentia,dcbi- b* fuM* itate cordis, intemperantia, infidelitate, delpctatione^ Jhonttui', :rudclitate,impatientia& impietate.' T ^tnidruxa De qtLtftioriibm vitior dm in nono fabietto per pritf fa™#* cipia & regulas deductorum :E t primo fer frmA de anatina.. ctpta. <& Trum auaritia habeat fuas fpecies, ficut largitas regulat fuas. Et dicimus quod ficraiioqmp ipfse non habe- dedaflo. ent cum quo eflent contrariae. Quaeritur, auaricia ru&pri* nm quo impedit largitatem? Solutio itl primo paragra me dea* ho ia capitulo auarici * innono fubic&o. Qmentur, uaruia» V V 4«4 VNbEd iMA E Ars ftionibus Muttriei 4 fer regu- Ui>? ,m*.- ■■ ■* ■ v.4 * s*** v. iiuaritia cnm quo magnificat malum ? Solutio in i.Qti£» titur, q uatc auarus non qtaiclcit ? folutio in $. V trurh aua- ius poili t quicfccrc auatitia? folutio in 4. Quaeritur, qua* tc auatus creditur clTc largus»? folutio in 5. Vtrum auari- riaclcuetvolutatem fuper viribus largitatis ? folutio in S. . Vtrum homo auarus fub habitu aiiariciaecredataut intel- ligat ? folutio in 7. Queritur, an homo auatus hoc quod eftveturtt credat eftcfaifum ? Solutio in 8. Vtrum auarus habeat cum auatitia aliquid in qiio quiefeat? folutio in folutio id. regula B. quaeritur, quid cftauaricla ? folutio in pris. ma fpccie C. quatitur,quae funt corrclatiua auaricia; ? Id- lutio in r. fpccie C. quaeritur, quate auaricia cft de generi! paupertatis, folutioin j.fpecieC. Quaeritur, quid habet homo auarus in fuis diuitiis ? folutio in 4. fpccie C. V truttt auariciahabcatnaturam? &refporidedum cft quod non: eo quod largitas habeat eam , & vide in prima Ipecic D. quaeritur, peccatum auaricia: de qtfd cft ? folutio in fecun- da fpccie D. Vtrum homo auarus fit auaricia: ?& refport- dendum cft quod fic:quia ficut largus cft largita tis,& vide in tertia fpccie O quaeritur, auaricia quare cft i folutio m prima fpccie E. quaeritur, vtrum auaricia fi c,vt homo nott quiefeat ? folutio in fecunda fpccie E. Vtrum auaricia fit Commixta cum largitate ? folutio in prima fpccie f.qoat- rttnry Be 'QVJt STibNiB vs. 43 itiir, auaticia cum quo crelcitauc decrelcit adtus fub$? Solutio injcdilnda fpecie F. Quaeritur > 'quarehorao aufc tus quan to magis habct,tan tb pliis appetit habere ? folti- lio in primi fpecie G/Quarritur, quaefunt proprietates appropriata: auariciac ? Solutioin fecunda (pecie G Qiffi- rirur,quomodb tiouio aiiarus vtitUr tempore? Solutio id regula R Quaeritur, aaariciavbi eftPSolutibin reguli i; Qua:rUur,quomotfoauaricia eft?Sblutioin prirti a regula K rciporiaendtlm eft, q uodipfa eft pe rmoduni Mi- letidi tricat largitas eft per modum volendi. Qutrituri aliariciacum duo eft? Solutio in fecuda regula K. Vrruiii peruerfum velle &peruerfiim notie fint caulae auariciae?Sc dicimus, quod fic. Ratio huius eft , quia reblum vfcllc it ccblu&i uolie fubteaufae largitatis. De qiikfi ionibtisguU, & primo per 'principia. T7"Trum gula fic caufet guibfititcm videlicet fiias Ipe- hefyii V cies rficlit temperantia tcttiperaiitatcs? & dicimus, fitohtbui quod fic: quia fi hon,iam guli hoh haberet cum quo cifct g"*U f £? peccatdm fpeci ficum : ficuc temperantia habet cum quo frtmoptf :ft virtus f^ecifica. Quarritur,hbmo gulbfiis,vtru cbgnd- f'nhcipi4. cit quod nimia comeftio Facit fibi malum, ittame credit qffod faciat fibi bonum? St refpbiidcndum eft quod habi- [uSguIdfirafls facit ipfamcrederehoc qUodcftfuprifuil ntclligcre; & vide in primo pairagrapl.o nonifubiedfiiii C.gul». quare homo gulofuscredit, qubdnimiapotatib aon fit malum?& reljpondenciumeft quod magna gulofi- :as magnificat credere i & paruificatintelligere:& vide iii L. Qusntu^quare homo eft gulofusipoftqua delegatio. aes quas habet pergulam, non durant tantum quantum poenae qdas per Illas patitur ? & dicendum eft, qudd eft ex :o, quia fupponit & non intclligit :& vide in tertio. QuS- , ritur, quare homo gulofiisfub habitu gulxeftligatusMb- i? lutib in 4.QiUeritur,qii* eft difpofitio ad peccandum? fo- lutio in 5. Quaeritur , quae eft caufa peruerfi appetitusvq- liin tatis ? foliitio in i. Quare gula eft contra brahes ^irtu- te^?folUti6id7. Q^ritur,cuni quo homo ihrhenla de- Eipicfcipfum Pfolutioin 8. Quaerit(ir,cG quo gula, iri qdd Itafd cauftt delcttatibncs,&m quo dolbrei? lolutio in C; (3 g 0Z % m a^r. Bsf ’^?sS iBS '> 'yrt vn decima ipaIU Quare gulofusnon diftinguit interinfirmicatcm Stfanh- tarem ?lolutioinio. Quaeritur , homogulofus cura qu<* vticuiconcordantiaJfblurroinvndecimo Gulaquoru ei* inimic3?iblutiomii.Qua’ritur,q.uarfuntfignagula:?fo- lutioinij. Vtrura gtttofusperuefratmefuiain jtirninen? furam ?folutioin decimo quarto. Quaeritur, quare homo gulofus non iuuenit quietem ^folucioin 15- Itera refpon- " dendum eft, quia ipfe cum gula inquirit quietem, quaeri- tur, quae fum maiores prolpcritafcs gulofi ? folutio in 1 6. Quaeritur, cum qua raeiifuragulofus menfurat principia innata vegetatiu^? folutio in decimo ieptirao.Quxtiturt cum quo homo gulofuseft contra charitatem ? folutio in decimo oiftauo. De q uaft tortibus gul* per regula • 'v' bequ*- \T Trum gula dependeat magis a voluntate quam ab ftionibm ▼ intelledhi ? Solutio in regula B. quaeritur, quid eft JcuU fer gula ? folutio in prima fpccie C. Quaeritur, qiuj funt raon- reettlL. ftruofitates gula: - folutio in fecunda fpccie C. Quarrityr, * r quid eft gula in fubic&o in quo eft? folutio in tema fpecic C. Quaeritur, gula quid habet in fubie&o in quo eft? fo- lutioin quarta fpecic C. quaeritur, gula quare don eft de aliquo ? folutio in prima fpccie U. Vtrum gula fir de habi- ‘ tibus pridatiuis ? folutio in 1. fpecic D. Quaeritur, vtrum gula fit anitnx aut corporis ? & rcfpondcndqeft.qubd i- ‘ ' ■ pfa eft animae primo : fecundarie autem corporis. Nam v peccatum in anima & per animam incipit ,& deinde per ' corpus, & videin tertiafpecieD. Vtrum guUfiranecefR- ‘iV’ V .... tace autacomingcntia ? folutioih prima fpecic E. Quatf- ritur,gula quare eft? folutio va fccundafpccie E. Quaeri* tur, quare gulofusnon poteft moralirer laturari : fcd tan- tum faruratur fenfibiliter ? /blutio in primafpecie E. Ad* 'huc eftrcfpondcndura, quod ipfa eft tanca,quantum gu- lofusfuumatfu augmen tarepoteft Quaeritur, per quem inodum gula fubleuac appetitum voluntatis, imaginatio* nis & guttus? folutio in ptima fpccie Q quatitur, quae fpc- cies gulae competunt animae, & quaecorpori? folutio in fecunda fpccie G. Quaeritnr, quando fe habet gula in tempore? folutio in regula H. Quaruur,qme funt loca C a. >■ • t * fx — «S' ar'*r •i ft E QjtJE S T It) V S. Ej^ilae? folutio in regula i. Quaericur , gula quomodo eft> Lefpondendum eft,quodiplaeft per contrarium modum :emperantiae, & vade ad primam regulam K. quserirur , jula cum quo cft ? lolutio mfecunda-regula K. Queritur, 'trumguladiftec fn.igis a iufticia quam a prudentia : ic efpondendum tft quod fic? eo quia temperantia qu« cft illini oppofitum,c6nfiftit per aequalitatem. Vtrum gula liftet aqualiiera fortitudme &prudentia? & refponden • lum eftquod fic : eo quia abfque temperantia inipfis clfc tonpoteft. De qtidtfiiombus juxtm&perpmcipib, t7"Trum luxuria caufecluxuriabilia: ficuc cafti caseati- rirjfo; V fat caftabilia ?& dicimus quod fic. Alioquin luxuria J}tontb& on-haberet-curh quorcfiftcrctcaftitaci. Quperiqur,cum luxurut uo luxuria refiftit caftttati ? lolutio rn primo partrgra- per prtn* bo. Quaeritur, per quem modum luxuria eftoccafio iipi». cmlcicntiae? lolutio ir. fecundo, quaeritur ,-culpa'de quo yrat?folurio in tertio. Quaeritur, pcr’quem itfodunvlu- ariofuseft ligatus?folutro in 4. quxritur , luxuriolus an edat quodlururia non fit peccatum ; folutio in quinto., [uaeritur.luxuria quare cum plerifquc fignis caufac atftus * bftantiales? folutio in 6. V iram luxuria faciaralccndcrc edere fupra intelligere ? folutio in 7. Quaeritur, luxurio- s cum qUo decipit feipfum ?lblutioin odauo. Luxurio- s cum quo difponit fe ad labores ? folutio iniiono.quae- tur, quare intcllcdusluxuriofi cft oblimatus-, folutio in - :cimo.qu$rimr,anpulchritudo& turpitudo cocordanc? lutio invndecimO. Vtrum luxuria fit habitus contra- > ’ :tatis? Ad quod dicendum cft quod fic : eo quia ipfaeft ibitus perucrfus,& vide in duodecimo. Luxuria quo - odoeftpeccacum? folutio in decimo tertio. Quaeritur» 1 agina tio cft inftrumentuin luxuiii ? folutio in decimo larto. quaeritur, quid eft vltimus finis luxuriofi*? folutio decimo quinto. Maior luxuria cum quo cognofcitur? lucio in decimo lexto.Qutmtur, quare luxuria coaetan- Iemulciplicat?folutioiu i7- Quatitur, per quem m6~ m luxuria in fuo fu b i edo conliftir in vno, & codettl npore in fieri, & in fa&o cfTc ? folutio in 18. ' • <■- Gfi x •X 'l' ■ r ,w$ '* Vi tIdECIMA PAUi De qutftmibtu luxuria perregulai. v . BS T' ~t>c aut. Y^\Vatcluxuriacitiusincipicur per irn.i.ginatiua quitu a V^£per fcnfunum,cum fu a fignafiuc fculibilia? folutio luxari* inrcgula B. Quxritur , quid cft luxuria ? folutio in primi fpecie C.Qua.’ritur,vtium luxuria agat per fuam fpccieral ^ * folutio in lccundafpecieC.Quxiitur,luxuria vbicftpec- catum intenfum,&vbi inftamaneum. & in inflanti, St vbi eft in fucccllione ? folutio in tertia fpccieC. Quare lu- xuria habet in homine luxuriofotam magnam potcfta- tem ?& refpondcndum cft ex eo» quia fuus habitus eft. Solutio in quarta fpefcieC. Cum luxuria fit habitus cau- fans malum magnum : quare dicitur, quoti ipfa nihil cft} folutio in prima fpecieC). Quiritur, vtrum luxuria de- pendeat a mohftruofitatc morali ? folutio iu fecunda fpe * cie D. Quaeritur, vtrum homo lit luxuriae, & econtra ? fo- lirrio in tercia fpecie D. quaeritur, quare luxuria cft ? & cft . , dicendum, quod ipfaeft,quiafuacaufafuacfl:&vadea4 t» >A, Dc f us-. Jiiontbiu +r c4u fc frin • » ^ - lurioin regula F Qti3?ritur,fu.pcibiaquonnodoeft?folo. tioin prima regula K. Quxiitut, fuperbia cum quo eft ? felutiS in fecunda regula K. Vtrum fuperbia mbxrcat a^ liis peccatis ?& dicendum eft quod fic. Ratio huius cft* quia humilitas iobxret aliis virtutibus. Vtrum fuperbia infic angelo maligno? & dicendum cft, quod fic rutam i- pfe iuhxretmalo. De qusjlwnikus acedii t fer, principia . SVxrirur, vtrum acediahabcat per fua naturamacey ' dibilia: ficut follicicudo foHtcitabilia ? Et refpotv* ara cft quod fic: vt habeant cura quibus fint contra- riae- Q uxritur, vtrum aecdiofus ratione fuxmalicixfita- ccdiofus? folutio in primo paragrapho. Quxritur,qu^a- ccdia ambit pigritiaSdollicituditvcm?folutio in fecundo. Quxritur, acedia cum quibus durat? folutio in tertio. Quare homo volens agere bonum, cft negligens? folutio 104. Quare intelle&us fub habitu accdix ignorat eam? folutio in 5. Cum voluntas fit creata ad diligendum bo- num i quare odi t illud ? folutio in fc*to, Quare acedia iu- v d*C»C % 4, » D E C IV MS T I O RIB V $. 47* ctfcat diligenciam pro vitio ? folutio in leptimo. Quare a,- eediainvcricateeftpigra?lblutiomo£fcmo. Qaarc ^cc- diolus delc&atur in malis:& pigraturin bonis ? lolutio in tiono. quarcacedia eft inimica (cientia: 'folutio in deci- mo, qustitu^accdia quomodo agit per concordandam? folutio in vndecimo. Quaeritur, acedia cui efteontraria? folutio in duod«cimo. quxritur, pigritia quomodo fc ha- ( beat in cautos? folutio in ij. Quaeritur;, acedia per quem modum impedit bonum ? folutio in 14.. quare acediofus, femper cft in labore? folutio in ij. quatitur, quid eft fons vitiorum } folutio in 16. Quaeritur, per quem modum ace- diaertfortii ? lolutio iur;. Quarritur^mfuor acedia cui eft propinqua ? folutio in 18. Di qtufttonibui actditt per regula. ■ ^ QVaeritur, acedia quare minus cognolcityr quam a- jye liud peccatum? folurio in regula B. Quxritur, quid ctt acedia ? lolutio in prima Ipecie C. Corrciatiua acedia: ace(i,A aquo funt? folutio in fecunda fpecieC: Acedia quideft; in repti: aliis vitiis? folutio in j. Ipecie C- quxritur, quid habet pi gntia in bonis ? & quid habet in malis ? folutio in 4. fpcci? C. Quaeritur, quareacediaefthabituspriuaciuusrfolutio in prima fpccief). Acediadequibuscft?folutioinfccudn (pecieD. Vtrum acedia lit ligamen acedioliad agendum malum? folutio in tertia (pede D. Acedia quare agit pet fuam fpeciem ?folutiainprimafpecieE.Quxritur,quare eft acedia ? folutio in fecunda fpecicE. Vtrum acedia pof* fit elTe mixta cum aliis vitiis line quantitate concinui folutio in prima fpccic F. quare acedia habet aCtus fuc- cclfionis, cum non lit pun&alis , neque linealis ? folutio in fecunda Ipecie F. Quaeritur, qux eft propria qualitas aecdire ? folutio in prima fpecie G. quarritur, qua; fune f •",» palTiones appropriatae ? folutio in fecund alpecic G. Ace- diofus, quando vtitqr tempore ? folutio in regula. H[. Quxritur, acedia vbi eft? lolutio in regula 1. Acedia 3uomodo eft genita? lolutio in ptima regula K. Acc- ia cum quibus efficitur ? folutio in fecunda regula K. Quaeritur acedia a quo caulatur magis, aut ab intel- Ucr quem moduw fe habet ad fua&ada- licna ? folutio in decimo o&auo. ii \ PE QV^SJIQNIBVS^ m De qudzftionibtts 'tnutdiA per regulat. QYxre inuidia eftgeueralius peccatu quam auaritia? Dc,t- fubic^o ? iblntio in tertia fpecie C. quxritur , inuidia d^ !*>• ?uibus cft peccatum (peeificum?. folutio in prima fpccitj X lnuidiade quibus cft fecundarie? folutio infecund.% fpccie bt Vtrum inuid^fitignoratia intellcdius & malq. Volentia voluptatis? folutio iu tertia fpecie O. Inuidia^ a qare eft efFedus;(blutio io prima fpccieE. Vtrpijainuv-v pia fi.tipimica fqbicfti.in quo efU folutio in fecunda fp^ ficE.Inuidia quanta cftrfolutio. in prima fppeie F. Quare inuidia poteft habere multpsadus differentes numero?, fcdiuio in fecunda fpecie F.Qux cft prima pafiio inuidia? folutio in prima fpecie G. Quxritur , qu* eft appropria,- pallio inuidia? fp)utio. in lecunda fpecie Inuidia per quem moduni ponfiftit in tempore? foluuo in reguJaH* Signa inuidix y hi funt? folutio ip regula 1. Quxtuur.in- ' Vidia quomodo, eft? folutio in prima regula K. Inuidia cq quibus (ignis cognofcitur ? (diutio, in iecunda regula^. . Qxjapriiur, utrum inuidia defeendat ab intelle&u aut 3 Ypluntatc?&huic dicendum eft, quod ab vtroque : ab iiy- v tvftc&u quidem ratipne fupcr^ix:fed a voluntate ratio,- ' . neaparitix. Vtrura memoria & imaginatio ftutpoterv- tix communes inuidix? Cui dicendum eft quod (ic: eo, quia ipfx funt potentis communes intelledlui & yp. {bvw»- . • pe qtuflionibus iu, & primo per principia « ' 4 > • YTrurn tot irafeibilia fint fub ira , quod charitabilia De y*** funt fub charitatc ? E.c dicimus quod non, Sicutin fttonihm natura non funt tot monftruofitatcs,ftcut perfedtiones. tr *: & Quqritur,quid eftrcmedium irx?fo]utioin principio C4- frtmo pt$ pituli ftue in primo paragrapho, qui cftidem. Quxritur, prmdpt ^ cum qqo irs^deuinciturftolu^o in fecundo. Vtrum adlus irs (itfua durabo ?folutipit\ tertio. Potcftas ir* cum qua poccftatcdeuincitur?folutio in quarto. Pcrquemodum **. ■ ' >' ' Gg j . • . v : amwxa • ' 474 * VNDECIMA PARS prudentia vincit iram ? folutioin quinto. Cbaritas pe* quem inaduth crefcit a&umfuura ? folutio in vj. 0110«, modo voIudus tranfit dc ira in virtutem ? folucio in fe- ptimo. Per quem modum irafci cft fupraiutelligcre? fo- lutio in octauo. Homo iratus cu quo patitur, & cum quo rcfurgit ab ira? folutio in nono. Quare homo iratus noa diftinguit inter fui malum fealcetius malum ?folutio in dccimo.Homo iratus cu quibus concordat : & cum qui- bus difeordat? folucio in vndecimo. Quxritut* quxcft domina irx? folutio in duodecimo. Ira cum quo genera- tur: A r cum quo corrumpirur ? folutio in decimo tertio. Quaeritur, cum quo ira mcnfucatur ? folutio in decimo* quarto. Quare homo non quiefeiteum ira?Refponden» dueft per boc , quiaira non quiefeit, fcd patietia, & vado ad decimumquintum. Qux eft maior, aut patietia abfo- luta , aut ira abfbluta?folutio in decimofexto. Quxritur, quare coxquabilia fint dc genere irxJlolutio in decimo- feptimo.QaxpotcftclTeminorjautpacientia autira?fo- lutio in xviij. De qusftioritbus ira: fer regulat. «r* ftt 9(£hU». Z>e <] «e- ''I TTruro ira fit generalius peccaturo? folutio in reguti fifOMtbut V B Quxrltur, quid cft ira? folutio in prima fpecieC. Quare ira cft habitus cbfufusifolutioin fecunda fpecie C. quid eft ira in anima? folutio in tertia fpecie C. Quare ira quanto magis tangitur,tanco magis nnjltiplicaturrfblu- tio in quarta fpecie C. Vttum ira fit de leipfa ? lolutio in prima fpecie D. Ira de quibus principiis eft?folutio in fe- cunda fpecie D.Vtrum ira habeat dominium ? folutio in tertia fpecie O.lta quare eftefte&us?folutio in prima fpe- cie E.lra quare di? folutio in fecunda fpecie E. quanta cft - ira continue?in prima fpecie F.lra quare crefcit aut dimi- nuit adus fuos : exeo quia irafcibiliafuntfpecieseius? Ac vide infecunda fpecie F. Vtrum furor fit propria pallio irx?folutio in prima lpccie G. Qux fuut fecundarixpafi- (ionesirx? folutio in fecunda G. Per quem modum ira confiOitin tempore? Et dicimus, quod per luam quanti- tatem cft indiuilibflis: &perdifcietam per quam crefcit autdecrefeit aftusfuos fuccefliue,& vade ad regulam H. ' 1« wk r r. DB QJT jBSTIONIBVS. 47* ha vbi eft?folutio in» recula I.Ira quomodo eft?folutio ia prima regula K. Quaeritur, ka cum quo eft?f©lutio in fe» eunda regula K. Quarrkur, quat eft materia ira:? Adquod: dicendum eft, quod irafcibrlia. Qua cft forma ira ? Ad: quoddiccndum eft, quod iraicibilitas cum qua moucc kafcibilia. Quis eft alutioinde- cimoccrtio. Quire pcrieucrantia.cA inimica ibConftan- tix?folutio in decimoquarto- Vtrfi finis po Alt ellc com- munis couAantix St mconAantix ? folutio in deditu) quinto. Quare maior incon Aan tia non poteftcflc fupra maiorem con Aan tiamtex eo quia tfle antecedens: non cfie autem coniequons>& vide in dccimolcxto. Con Aan- tia ScinconAantia perquem modum funt xqualcs? folu- tiaindecimofeprimo. Quare conAantia faciliter deuirt-* citor? folutio inxviij. Ve qudjlionibus inconfliniu per reguUs. /^VVastitur, inconftantia cum qua potentia aniftifcefl Dequ*- magis connexa?folutio in regula j^Quideft incon- finnjbttt ' ' ftanria ? folutioin prima fpecie C.lnconAahciacutnqUp >neoftaH* eft peccatu fpccificumtfolutio in i fpecie C. Inconftantia f,*?er quid cftin potentiis hominis .'folutio in tertiaipecic C. rcguldi» Quid habet inconftantia in voluntate &in 'intellectu? folutio in quarta fpecie C. Vtrum cflenciainconftantix dcfccndat ab alia cflentia?(olucio in prima fpccieD. In- conftantia cx quibus principiis fpccificiscA. 3 folutio in S JF' ■■■■i t5 ifr.fv?-'. fl- | S' VM * * •. ffig$ ■•% V -A%r iPc ;; > * £ £ a§ . MNT £ m \. r 4 7* VN DECIMA I» A R5 ftconda fpccie D. Cuius eft inconftantiapfolutioihltta fciafpccicD.Quxfimilitudo cdfiftic inter habitus mora» ics & habitus naturales? folutio in prima Ipecie E. Q xy£. ritur, perquem modum inrelle&uscognofcitquod pec- catum nihil eft ?fblucio in (ecuda fpccie E. Quantitas in- eonftanciaecum qua menfura mcnfuratur?foiucioin prn. ma fpccie F. Qumtitasinconftatixinqua potentia eft? folutio in fecunda (pecieF. Qttxeft pallio prima incou- fFantiic ? tolutio in prima fpccie G. Q_ure eft fecundarim paffioincfiftauti* & quar eft fua difpofTtio?fcJutioinfe- «undafpecic G Perquem modum inconftantia confiftit in rempore?lbluiio inregula H.lnconftamia vbi e^l?foltr- tioin regula l. Inconftantia quomodo eft?folutio'in re- , gulaK. Inconftantia cum quo eft? folutio in fecunda re=- gula K.Qua>ritur,conftantia cura quibus virtutibus pu- gnat maximccontra inconftantiain ?& rcfpoodendum eft, quod cum fortitudine fpei &chariratis. Qunrtitur^ incoftantia cum quibus vitiis pugnat magis contra con- ftantiam ? Ad quod dicendum eft,quoacum auaritia> ’ v fupcrbia&gula. Diximus de quarftionibus vitiorum, & etiam de noucm fubiedlis: & data eft doftrina per quem ■nodum poflunt folui quxftioues fupradi&je & etiam percgrioatitcncndo modum quem tenuimus. De quaflionibus vndecima partis principali* • \ ' huius libri, qua efl applicatio t ad 0 ^ centum formas. Jhonibus TN parte iftafaciemus quaftiones,& folutioneS earini 'Sjndccu Itranfmittemus ad rubricas feu capitula , qu* funt iit mapartis decima parte implicataciquasfoluticnes dimittimus in. f rincipa- tellcdlui bene intuenti. Adhuc fiipra quodlibet capittt- tvshuiM lum faciemus multas quacftioncsi&quarhbct folutio itt hbrhtjua quolibet paragrapho , erit implicata i fecundum quod e fide dtp. textus ei competit, videlicet prima quxftioadprimum pltcattt - paragrahpum,& fecundi ad fecundum , & ita tranfmit- ne ad ee- 'tetur. Non autem nominabimus fiuc aflignabimus pa- tum fbr- ragraphurti caufa breuitatis,fcilicetinfincquxftioncsdt folutioines tranfumtemus ad capitulum huc rubcieamt . N r t erutu t ■ i- 3 ■' * 1 • -V' ■ mas. t>fc QV ASTIONIBVS. 47* ^ • Ytruntarnen aliquas quxftiones proponimus confeltira foluere. x , Deqtufltoriibni per expltcitum & implicitum* QVaeritur.perquem modum fiunt applicationes per De qua* explicitum & implicitum ? Quoinodb applicantur fttombut ad qua-ftionemifti termini vttum Deus fittquomodo api furcxpltr plicantur adquaftionem illi termini,vidclicct vtruDtus (*tuvt'& fit *ternus?Quomodo applicatur ad illam quseftioncm» tmpUctti videlicet verum fit bonum quod Deus fit intantum infi- nitus per fuam magnitudinem ,ficurper luam aeternita- tem? Quomodo applicantur ad propoli tum, videlicet v- trum Deus fir magis a&u per fuum intclie&um , quam perluam aeternitatem ? Qupmodoapplieabturadpro- ,v • politum ifla principia, videlicet, vrrum Deus liti uftus? Vade ad decimam partem huius libri ad rubricam pet . explicitum « implicitum, i# qualo lutiones harum quat- ftionum luntimplicarae. De qutjlteniliu per abjlrattum & concretum * 2Vacritur, quomodo fit applicatio principiorum per Detjtok* abllradum & concretum ? Et rclpondendum eft, (hem luet p qiiatuor modos nominatos in decima pattchu- perubjtr* > i us libri, & in prodicta rubricra. Ter primum modum:lic- dum ut fi quaeratur, virum ignis &igncita$ differunt ?appli- concreti tentur ad bonitatem & magnitudinem, &c. cum corrc- iltiuis coru,& apparebit diiFcrentia inter ablha&um & concretum. Per fecundum tvtruminret quantitatem & quantum (indifferentia? applicetur bouitas accidentalis * per abllra$um, & bonum morale concretum quod eft quantum. Pcrtertium,vtrumincorCalidiratera&:cali- dura fit differentia? Ad hoc applicetur bonitas lubftan- rialis ad calidumj& applicetur bonum accidentalircr.Pet quartum» vtrunj inter albsdinem Scalbum fit diffcrctia? Applicetur bonitas accidctalis ad albedihem, & bonum fubftantiale adalbum : ficilt ad hominem album quielt fiibfian tia. Et vade ad decimam partem ad rubricam (U- prafiguatam. ito V^IdeGimA pAUS I) e efua- fittntbtu Apphca- iionu pri toUfigU- 'rd. T>e quaflionilus applicationis pitrhafiguri, VTriira de DeO polii c fieri probatio feparat£ apros batione propter quid per aequ'iparabtlata,&quia vt cum dicitur: vttum id Deo bonitas & magnitudo cttrt- uertan tut ? Ad iftam quxftiotfetn applicentur aeternitas^ pOteftas, 8cc. cum fu is diffinitionibus & cum fuiscorrcla- tiuis earum per regulam C. figuificatis, vt fiat circulatio fubic&i & prxdrcati, & vade ad applicatiofietti primi figurae. t)e quafliltnibtis applicationis fecun- d • Occtur ad primam columna: & quaeracurper regulam fc. Quid eft adfos infinicus:& quid eftin bonitate per Jat>Pi,ea_ diffinitionem bonitatis :& quid eft in magnitudine per diffinitionem magnitudinis:& quid eft in aeternitate per diffinitionem zternitatis?Et hoc per tertiam fpeciem te- gulae C. fignificatum eft: poft concludi tur fecundum hoc quodliteraefignificatit. Etficdealiis. Er vade ad appli- cationem tabular. • • * * , .. * De quaftionibus applicationis & euacud - tionisuj. figura. . APplicatio cuacutionis tertiae figurae fit ifto modo, fttonsk ut videlicet quod fi in quaftione bonitas cftvnus ter- upplicu- minus, & magnitudo alius terminus , aut fi bonitas eft v- funis hus terminus & concordantia cftalius terminus, &fic dc euueuu- iliis:appliccturquaeftioadcameraB.C.&euicuetur;ifta tiomis tij: Camera fecundum modum datum incuacuationc tertiae figura. be qua- V N t> Efc I M A PARS figurae: & applicemur qu* hauriuntur ab ipla camera att propofitum :•& vade ad applica tioucru cuacuacionis ter- tia: figurx. Dequaftiomhu applicationis & multiplica- tionis quarta figura* f~\ Vsritur.per quem modum ad vnam & eadem coii» jentant clufioncm fcir homo inuenixe «.rationes. Quaeri* mppltca tur, quomodo inuenitur medium inter fubicdh! &prx- uanit dicatum ad faciendum fillogiiinuimQuomodo maior flt multtplt- minor propofitiones fillogiiini probantur? Quomodo cmttonn foiuumur fallacia: per iflam arterb ? Quomodo ali* fci- ufuurta enti* per iftam artem facilitcrjaddifci pofiunt?Et vade a4 fyura. applicationem quartx figurae. Dequafiionibus applicationis & mixtionis principiorum & regularum* be j*a- ✓"'v Vxritur, quomodo principium cum principio mi- fitombu* fcetur ad foluendas qua ftioncs?quo principia icrc- gal* mifccnturad folucndum qua-ftionesiquamru^pc* Itonit £9 quem modum principia implicata applicantur ad pnn- mtxttonu cipjaexpiicata:ficutcentum formar,autali*form* pere- prtnctpf- grin*? Vade ad applicationem mixtionis principiorum .tu & re- & regularum. guUium. De applicationis ttouem fub- filViL . „ tectorum Applica- Vxritur, fi qtiarftto ett de Deo , aut deangeloj aut d« ttonii no. V<£ coelo , aut de homine, aut dcimaginatma *aut de vem fui rcnfitiua,autdevcgetatiua,aut elcmentatiua.autde me- ieflorum ralibus,ad qu*loca videlicet recurrere, & folutionem in- jjetjuq ucnire? Vadeadapplicationemnoucmfubiedoium. fitontbui De quaflioritbus applicationis centumformarum, applica- ^ & prm20 fo entitate. ttonis te. 1 informa- VxritUr, quid eftentitas? Quaeritur, quid eftcoti- tu:($pri V^cretu entitaris?QuxeftdifFerentiaimercntitatcra me de en- &ens?&rcfpondcndura eft per fecundam Ipcciem. regu- tttate. 1* C.cum quafuntconcrcta.Hocidcm dici poteft per fc- eundam 't> i Qjt ^StlONIB vi. ^ ^tth^amfpecicrn regulij D.&per prima E.Et vade ad cen- tum forni as ad primum cdpitulum «nitaris. • .* . . ' c i ... 'beJfutflion bus ejfentU, XTTrum edtitas&eflcnriaconiiertantarYfit rcfpon- V dendum eftiquod fic?alioqumc-fl*r-&ens non con- fi1™** Vcrterehrur.Vtruin mr«-r <><£•» ri-.m m, ..er.. . effinti*. i r-'m «vmilllllCOIl. . - Jerterentur.Vtr uui unet cflcnriara & dfc $rdiftw«*dtia* Vade »d centum foimas & ad capitulum dc efflentia. Detjut/hentbiu bonitatis. •/'“Syaeritiir)quid rltvmus?Quareiftfe bonitas eftvna? Pe jtie- %v^_Q^reiftamagoitudocfi vna?mum in cieatisbo- (iZibm taitas , tnagnuudo.&c. differunt? Etfidifferan^quari-Wr*/*, tUr^quarc differant? Ad quod refpoudendumeft, vt vni. *un^a tnultis vnitanbus rficut differentia muli is differentibustmmero Qujdeft concretum vnfknis?&fi yicattfr^numcflcPquactOjCjuarecftfuum concretum -Re- v~ ipondeo,vtynitas habeat fubie&um in quo ftrfubften- tata,& vt differentia potlj: /ic intrare inter vilitatem &r- «numfficut inter cfTcntiam fcvadead ternum ca- fpitulutn^quod eft dc vriitare. Detftujhombits pluralitatis. Varitur.qmd eftp>ralita.s?Qmd eftfonspluralita be*£ >*^tts?quid eft caufa differentia- boni tata & maoni t u fiS.L» s tum capuulum.-quodcftde pluralitate. \ 'tatis Ve quiftionibus natur st, rS VWHtor, quid cft natura? VtruaHquaprineipia^uV. -n.mtlar Vef ftamialiafint natui aha?&rcipondendumdt, quod a • ficiyt patet per fecundam fpecifrcgul* c. quod dW : patet per fecundam fpccif regul* C. qnod effTon tretum natura? Natura cum qurb. ctt muta? Vade ad v. • 'eapinrium>quod cft defia tuta. .r\ T Dequafliombtugtneth. V*^nur,^uideftgcnus?Genus quibus principiis «ft Dtm**. V^applicabilc. Vtrumbonuabfolutumfir gcnusi&fic fl.ltihim de magno, 8cc. Vtru bonitas fit magis generalis fubftatia- ,, litet q accidctaiitet ? & rdpondendum eft q> fic. Bonitas * «nmajper fubftanriam cftp nus^craccidesaifre poftcuua^ K t /V if . 7r H«i a/» -jgpz., SE. ■ VNDECIMA PARS. Vtrum genus fic ens reale extra animam ?& refpbndeita dum cft quod fic: nam aliter anima crearet differentiati! intei fpcciem & fpecicm, quod eft impoffibilc. Veru bru- tum animal poffitimagiuari genus?&rcfpohdcndumcft q*-iod non : aliter enim faceret fidentiam. Adhuc etiam quia imaginatio non attingit obic&um abftraftii cum li- nea, figura,colore, & ficdealiisimagirtationibus/cdipft concretum attingit , fedipfum concretum at tingiteum ipfis: & vade ad vj. capitulum, quod cftdc genere. Dequajlionibue Jpeciei. &e qua- V«ritur,quideftlpecies? Species ad qua: loca huius fltonibut artis cft appiicafbilis?Fotma pet quem modum agit ftccici. perluam fpecicm? Vtrumfptcies fit ens reale extra ani- mam?Vtrum genus finefpecie poflic participare cum in- diuiduo? Qujd eft concretum fpccic ? quxell differentia inter fpeciem naturalem & moralem ? qux funt Ipecies virtutum & vitiorum? vade ad vij. capitulum quod cft dd fpecie. , ' De quajiionibus inditu duitati». DetfUA. Vxritur, quid cft indiuiduitas?quomodo indiuiduia fttombu4 V*£tas cft diffinibilis? Qiue funt ccrrelatiuaindiuidui- indtui- tatisPquarc indiuiduum citindiuifibile? Vtrum indiui- duitatit. duum eflct cxcra animam:pofito quod Ipecies non effiet extra animam?quare corrclatiuaindiuiduitatis non funt fenfibilia ? qflid eft concretum indiuiduitatis : ex eo quii indiuiduitas habet concreta indiuifibilia?Vadc ad viij.cas pitulum quodeffdeindiuiduitate. De quajiionibus proprietati». Vxritur,quid eft proprietas ? Proprietas per queffi V^/niodum cft principium implicitum in hacartc:Di& finitio proprietatis ad quam regulam eft applicabilis! Qaare proprietas cftratio propno:cum ipfum producat proprium. V rrum proprietas fit caufa appropna ndi:fic- nt differentia differedi. Concretum proprietatis ex qui- bus cft? Proprietas quomodo fe habet in naturalibus & moralibus ? Proprietas per quem modum eft caufa fcien. • ti*rum?Et fic dc mechanicis, vado ad nonum capitulum* quod eft dc proprietate. D» * 1 PE Q.V jESTIONIBVS. 4«; * De quajlionibus /implicitatis . QVxritur, quid eft fimplicitas? Simplicitas cuius eft De qu^ caula? Simplicitas quibus cft applicabilis?Qux funt /Itontb m fottelatiuafimphcitatis? Vade ad x.capiculum ,qupd eft Jtmfitcf- dcfimplicitatc. sati*. De quajlionibus compofetionis. i QVxritur, qux cft compofttio? Compofitio quatum Dequa- eft applicabilis?Quacritur,vnde oritur compofitio? funde* qux liuucorrelatiuacompofita? Verum compofitio pof- cempoji- fttefie incompofitQipofitoquodfuaprincipiaftmpiicia t,tH non ftne in fubicdo elfentialitcr?& refpondendumeft quod non:eo quia cpmpoficura non haberet aliquid ex quo e(Tct:& cortclatiua compofttionis & fecunda fpecies D. & prima E in mundo qon cflcnt:& vade ad xi. capitu- lum quodeftdecompofttione. De quaftionibusform t. QVxritur, quid cft forma? Forma qqibus principiis Dequa - eftapplicabilis?Quxeftdiffercciaintcrformacrea- flioaibue fara «cincrcatam?Vttum forma habeat corrclatiu3?qua- forma. rc adtioeftdc ratione formx?vtrum forma poflit agere ftombue reiat1ua?Vtrum omnis fubftantia creata fit compofitaex fHbfi*n- forqaa & materia?quod cft concitum lubftantix ? quare t*a. t Hh | quantitatis*. i9H V N DICI MA PAftt iubfiantia cft pei fe exiflcns? Et rcfpondcndum cft ex eo*, per formam -ft agens : &; per materiam cft patiens: _ rconiun&tonem carum eft compotita j quare (ub- itantia fiihllar accidemibtisexcoquod fine ipfisefle.noa. potel^n^qi agk-(e?.Vrrum lubftanti.i (it lenlibtlis: fctdici-. mu» quod noo?nam Irnfus ncnpouft tanrum obiciflar» Cum accident tb.us , quantum lublhiatia eft, ^inj. capitulum dcquafttonibuslubftaniiz. De quali Ionibus acadentis » -r - v~~-. V ;pri[i\r quid tftaccidens? Accidens vbieftappltca- ff/ont w bilis?Vtrun>accidcns fe habeat ad futim fipem prin- 4eaditu. c^a.Trer auc ad aliunj?Atcideu> a quo oritur? Quod eftt’ conctetum accidenti* ? Qu.rricur, virum duplexut acci* oens, videlicet vnum iimjoltcum : aliud^xcrinlecuroJV** trnrn.lenfus attingat accidens intrinfecuni? Vtrum ima- ginatio poilic imaginari accidens iiminfecnm ab(q; ac* cidciuc exttiplecp liuc lenfibili? Vtrum. intclleftus lina- accidente intrinfeco & cxttialcco pedit facere fcientiam;- ttvadeadxv. capitulum , quod cft De quafhonibut „ , Vxritur.quid cft quantitas v.aae aa qim.nmoqem, >tn>‘ m 's'^bonitatis, & diffinias quantitatem fecundum mo- DB QViESTIONIBVS. De qusftionibus relationu: QVseritur, relatio quibus terminis eft applicabitis, vt Deju*- homo fciatipfam diffinirc?Quidefttciacus> Vyura ft,o»,bm cpcraiftio fit principium relationis? V trum principiu fine rektn* correlatiuis poiTctefle principium} vade adxviij. capilli* ni*. ' lum, quod eft de relacione. De quafliombusattionis. A etio quibus eft applicabilis , vt fit terminus explica- De f *+• XA. tus? Verum aftio fi: ratione cuius agens agit agibi fttombuM le? Vtrum concretum aftionis fit atfionatum? Coacte- a fonti. t tum adionis cum quibus eft defignatum & declaratum? vade ad i;.capitulum,quod eft de a&ioue. . r De qudftiombus ptfionis. T)Alfio quibus principiis eft applicabilis, vt diffiniatur? Jl Vtrum generabiliras fit fons paffionis ? Vtruro paflio j}ton,lu» fttens a quo oritur paffus?V trum palliis fitcocrerum paf fgtjStgH*. fionis? Paffio per quem modum eft accidens? Vade ad r lQ.capitulum,quod cft de paffionc. \ De qudftionibtu habitus. H Abitus per quem modum cft applicabilis ad princi- Df pia huius artis,vt cum ipfis diffiniatur?Per que mo- du habitus naturalis & moralis differunt ? Quid cft con- haiumt cretum habitus & quid habituet cum ? Habitus a quo o- titur ? Vtrum fit dare habitum intrinfecum & extrinfe- «umfvadc ad xt.capitulum, quod eft de habitu. De qudtftiottibus fitus. Situs quibus principiis huius artis eft applicabilis?cum quo poteft diffiniri?Vtrum fitus fit accidens?inquo J , _ correlatiua entium allituacur^Qttid eft concretum fitus.' fitus a quo qritur \ Sc vbi eftjvadc ad ix. capitulum, quod / «ft dc fitu. ^ HI» 4 ^ V 4 '*-* r 488 *! •> De que. fttontbut temporii. Dew- ftiontlta loci. Deque- fhontbue met me. Deque- JllOmbut immobi- li t ut it. De que- fliombus inflmilue nature. YN DSC IMA PARS De quaflmtbus temporis. rT"Empus quid eft? Quzritur, tempus quibus princf- A piiscft applicabile ? Tempus cum quo cftmulplica- tum ? V trum motus fit lignum temporis ? Quid eft con- cretum temporis? Vade ad ly capitulum quod cfi de tempore. De qutjlionibus loti. T Ocus quid eft? Locus ad quae principia explicata eft JL_»appIicabilis?Vtrum locus fit mobilis?Locusa quibus oriuir?quod eft cpcrctum Ioci?Vtrum collocabile & mo- bile fiat ligna loci? &rcfpondcndum|cftquodfic? Vade ad i4.capitulum,quod eft de loco. ’ • De quafiionibus motus. MOtus ad quae principia eft applicabitis? Correlatiua motus a quibus corrclatiuis oriuntur? Vtrum na- tiscorrelatiuis motus nafcarur motus? Vtrum motus ab- folutusfir innatus? Vtrum motus innatus fit Icn fi bilis? Vtrum mobilefitdilpofitio motus ? vtrum in curfu mo- tus fit moucns:& mptus ? vtrum appetitus fit caula mo- tus?vtrum caelum mediante motu habeat correlatiua i quod eft concretum motus?Vtrum coelum quielcaeih motu aut io mobili ? Vade ad ty capitulum;,quod eft de motu. De quajlionibus immobilitatis. TMmabilitasquideft?immobilitas quibus priqcipiis el^ Xapplicabilis?Quodcft inconcrctu immobilitatis?Qux funt correlatiua immobilitatis ? imqiobile quare eft im- mobile? quaeritur , per quem modum aliquid mobilq eft immobile? vade ad zs.capitulum, quod eft dp immo- bilitate. De quajlionibus injlinttus natura, INftin&us naturalis quid eft ? Inftindus naturalis quib. principiis eft applicabilis?Quod concretum inftindtus naturalis? quatritur, quid eft generalis fons, per quem quzlibct forma agit fecundam fuam fpccicm?vadc ad 37. capitulum,quodcftdciaftindu naturx. v • JH pp QV/ESTIONIBVS. De qutjltoritbus appetitus naturalis. APpetitus naturalis per quem modum diffiniri poteft? 1*** Appetitus naturalis quibus principiis applicari po feft? Quare principia generalia praecedunt appetitum ? *ppe,,t uf «S* lilnt caufse concreti appetitus ? Vtrum appetitus n*tMr*rf. quicfcit extra appetibile ? Appetitus ex quo durat ? Appe. titus exquo crelcit ? Vtrum appetitus lit moueps & mo. ius? vadcadzB. capitulum, quod elide appetitu naturali De qiujhonihtu attrafttonu . QVatritur, diffinitio attradiqnis quomodo fieri po- De •• - **ry? 4» DE Q^V vESTIOfcflBVS. |bam digcftionis ? verum fpccies potenti arma ffigeranc & digeruntur Et ytrutti per eundem modum digeruntur io fcofuiua: ficutin vcgetjtiua&imagnjauua: iicutinfcn- ficiua & irrationatiua : Gcut m imaginatiua ? vade ad j4. quodcft de Jigeifionc. Ds quAjlionibw expuljionv. EXpulfieqn.id efl ? Etinquibuspriacipiis fua diffinitio De- fu+% cliapplicabitis?Qiia;(unt6gnacx^ii’fionis?&inqiii- fiumbuf, busfubie&is ipGtfigna>.anfiftuui? Verum vnum phanuC. txpxijtjtr ma expellit aliud phauiafma : ficui m vcgctatiua folium, r.u. Qjouum expedit foburo vetus ? Vtrum a&us vaius habitus expellit alium a(him aliu>babuus ? Quod efl concretum, cxpullionis J V uum peccatum expellatur agratia diurna? Et refpondendum effiquod uon ;qu’Anun.quamfuit ini- pfa : fed expellitur a peccatore per ipfaqnu V ade ad }£.capi- Sijlum,quod cft de cxpulfione. qtujliombus figtvficMionit*. Significatio quideft?&fua diffinitio quibus principiis De c/us-, eil applicabitis > Vtrum bonus fu lignum bonitatis:& fhoiubuA econucrfo * Occultatio quid cfl 1 tk fua diffinicio quibus (igntficAn principiisefl applicabitis 3 Vtrum occultu* fitfigoumoc- eultationisj&ecoouet Io? Vtrum efle fit fignum cllcntia» & econucrfo 1 Vtrum accidens fit fignum fubftantiae & c- Cooucrlo ? Vtrum magnitudo bouicatis fit fignum bonii tatis, & econucrfo. V itum vnum contrarium fit figuutn fui contrarii, & econucrfo. Vtrum imaginatio fine ligno poffic imaginari :& tntcilcdfus fine figuo poffic ia ccllige» cc 3 Vtrum a dius fit figoum potentiae? Vtrum affatus fit , lignum mentisiVtrum fenfibile fic fignum fenfus? Vtrum fubic&um fit fignum praedicati, &econuetfo \ vade ad jd« Capitulum, quod cft dc fignificatione. De qtuflionibut pulchritudini ». PVlchrimdo quid cft? & fua diffinitio quibus prinei- De Quar fiunt primiriuz caufiar quantitatis continuat & iintd. ditcre^z ? Potito qufcd lihoa non fit ex punitis : vtrum lpfia fitdiuIfibilisJQuzeft caufia longitudinis? Quzcft caula iatitudinis?Superfici« aquo cauiatui?Profunditasaqui- bus oritur ? Quz autem eft in generatione, aut rotundi- tas.autlongitudo, aut latitudo, aut profunditas? Qiye funt principia primitiuacorporis? Quare circumferentia eftaltior figura ? vade ad 44. capitulum , quod eft dc linea; Dequafltonibtu trianguli , 'Riangulus quid eft? &vbi eft triangulus naturalis ? De que. ^ . Per quem raodutn vnus angulus trianguli regnat fu- ftiottibui per aliis. Per quem modum triangulus eft aifituatus ih ttianguii . generatione & corruptione? Quzrnur, angulus trianguli ex quibus eft compotitus in dementaro? quot triaiiguli fime affituati? Corpus ex quibus eft plenum : vtrum alii'' >; t < jf t>e que jhcmibui quuelrAit gvlu tot que- Jiiontbus •arcuit. v rvucV-IMA Suidfir in irit.-llcdu quod nunquam fuerit in (enfutVfe cad44 capitulum 'quod eft dc triangulo. Dtqiujlmulm quadrati gti%, S^grangulusquideft^ Quidranguluseftdiuifibili» n quatuor angulos .-equules. Quidrangulus nata<- abec qnacuot angulos tedos. l\ r quemnrodum ia ■dementatis fit multiplicatio «aturatis. 5 Quare in nata- rdibus prima multiplicatio fic per lineam :&l«:unda per angulum acutum : «crema per angulum redum: & viri», rnaper circulum ? Vtrumtn naturalibus,pundus& cir- culus fint extremitates JQua-caufacfuntrcditudinum» obliquitatum 1 Vade ad 45. capitulum, quod cft de qua- drangulo. De tfUdjliorribus (trudi. Circulus quid eit ? Quare circulus eft vlrhna figura* quare circulus criminet in fc omnes alias figurasex- tehfiu^iionecortuerloJ Qur Ium partes primitiuar clr^ Culi?Circulusquare eft m.>ior figura , quxcfiepoteft? V- trum circulus fit fignum infinitati»? vtrum motus circBr laris (itfignu operis infiniti?vadcad 44. capitulum, quod eftdccirculo. J . •. De (jusjltonibut torporis. , tot que- Orptis quid eft ? Que funt partes corporis difFercil- Jhintbus V^tcs fpecic ? Vtrum corpus lit ex pluribus fpceiebu# ttrftrtt. conftitutum?Qgarc corpus agit perfuarti Ipcciemfvtrum 1 ' aliqua Ipeciesiucx pluribus fpecirbusconftituta ? Quart corpus cautum modo diuifibile fi 1 1 Et quajj» corpus ha- #> betq.ianiitattfin continuam & Jifcretaiu ? Quate vnutA corpus terminatur in alio corpore ? Corpus exquibus eft conipofitwmrQuareodaua Ipharranoncft in loco?Quo- modo corpus confifttt in tcmporC, loco & motu ?quar« ■ ‘ 1 omne corpus eft finitum , vtrum I11 corpore fit motus in- trinfecus Sc extriniecus? vade ad 47. capitulum , quod eft de corpore. 1 De f»a- De quajltonibii' figura. Jhontbm "Tlgura quid eft? Figura per quem modum eft diuerfi- • £***'. oxode fcnfibilisfc ujiaginabilis i Figura exquibus eft J y. Virum &*%%% t**' ■ "V T» b t Q^y iESTlONlBVS. 4?j Vtrurti figuta fit obiedum formae, vel fignum fubiediua: materiae ?Figura cui fcnlui eft maius obiedum ?Vttum a- nima retineat fenlibilitates per figuram poft mortem} Vadead 48. capitulum, quod eft de figura, &c» De qUafiwntbus generalium rtttttudintm. OVarcfuntfexredhudtnesJ&quatc funtfer,&non edures. neaue pauciores ? Ouac (unt centri caucrnx? ” V^jplurcs, neque pauciores ? Qiiar (unt centri cauernat? Et vtrum motus efiet pofUbihs line fex reditudinibus ? &*neri* 1.1. _ itum »‘j Vtrum reditudftiesfcxfintpartescoefientialesipfiusmo l,um '** 6tnudt~ tus? Vrrum linea dumietralis fit vnareditudofeptem re- ditudinum ? Cura odaua fpharra fit corpus ; quare non habet leptera reditudines ,ex eo quia figura odaua non habet in fua edentia lineam dinmetralem ? Vade ad 4?. ca- pitulum,quod eft de leptem reditudintbus. De quajlionibus monJlruofttatU ; \ yfOnftruofiras quideft? Vtrum monftruofitas fitdi- De tjn& iViuinatio motus in n 1 naturalibus? Vtrum monftruofi- fitontbt*» tas confidat in medio habitus po(itiui&priimiui?Vtruin pollit dari generalis monftruofitas, a qua defcendunt monftruofiraccs particulares? Vtrum monftruofitas fit extra correlatiuos naturales ? vade ad 5o.capitulum,quod eftdcmonftruofitare. Adhuc quseritur, vtrum monftruo- fitasfitaconting<*ntibus?dicendumcft,quod(ic:coquia i ipfa non habet redum infiindum & appetitum» De quajlionibui derkathnis » DEriuatio quid eft ? vtrum deriuatio contineat in fe DequiL cortclatiua ? Qme funt caufae deriuationis? qm funt effedus deriuauoms ? Vtrum motus fit pofli bilis fine de deriuAtie riuationc ? vtrum ex difpofitione & proportione liquatur deriuatio? Aquo&quomododeriuantur fcientiatj&fic quaeratur de mechanicis: & vadead ji. capitulum, quod eftdcdcriuatione. De quajlionibtu vmbra. De jhs* '17 Mbraquid ertlvtru vmbra fithabit» priuatluus?Qu? fttombm V eft caula vmbr$?Color cuius eft?acfigur$ vmbrq cums T 4,6 VNDEjCIMA PARS eft ? Vmbra quomodo cft ? v t rum fit vna vmbra generalis kquadcfccndant omnes vmbrx particulares; Cum eri* /talius fic diaphanus : quare cft vmbrofus? Cum fol & luo/ fine corpora diapharia : quare luna cft corpus vmbrofumj ied fol non ? Cum fpeculum fu diaphanumiquare cft vm- brofum. vtriim monftruofitas iit vmbra natur* 1 Virum ignorantia fit vmbra intcllciftus? virum peccatu iit vm- bra virtutis ? vade ad jz. capitulum, quod eft de vmbra. m 'Dequi' jhentbu* jpcculi. i De •[•**- fitontbu* io io tu ctltrutt. Dequdtfttombtu Jpsculi . SPeculum quid cft ? Quare fpeculum recipit figuras: A: vitrum (impliciter non. vmbra fpeculiaquoeft? Quae fune principia vmbra? Ipcculi ? quare fpeculum integrum caufat vnam vmbram : & quandoelt diuifum, plurcs eiu£ dem fpecici:&rcfpondendum eft per hoc quod fuaquan- titasjcft continua ficdiuifa. vade ad jj. capit uliim, quod cft defpeculai. De quaflionibus coleris & colorati. /'"'Olor quid eft? Color quid eft in fupradido ? Corr®- V_>latiua coloris, de quibus correlatiuis funt habicusV Color ex quibus eft ? Vtrurn poilit dari vnus color, fubi quo fune plura colorabilia ? verum color coloret acrcn/ per fuam fpeciem? Color quomodo eft propria pallio Sc appropriaca? Quare vifus non poteftattingeiecolorera abfque figura ?lJcr quem modum vnus habicus eftiuprsi alium? Quare non fiunt mule* albedines differentes fpe- eie ? Et rcipwndendura eft ex eo , quod color cft genus gc- neraliftimuni : & vade ad j4.capitulu, quod eft de colore.' U Detfut- fiiombttt froportto- > tu & pro porttoma- U. De quafiiombus proportionis & proportionati. PRbportio quid eft?& fua diffinitio ad quxjprincipi* cftapplicabilis ? Principia proportionis qu* lunt: V- ttum proportio line difpohtionc &condiuonceiTe poilit? verum piopbrnone lit mouftruolicas ? Quare infinitum & finitum non porportionantur ? Polito quod infinitum non haberet correlaciuum : verum finitum ellct ei pro* poriioaaium?Vaiimnouuaspropoi;uonctuixtcrDitati!r Ft t)E QV^Stl 0 N iBVl 4,7 Et Vtrum in infinitate polfit efle proportio? Vade ad jj. capitulum, quod cft de proportione & proportiouato. be qUtjliotiibus dijpofitionii & dijpcjitt. Dllpofitio quidcft? Qu.steftdilpbliriofubAa0tia1is,& De juti quas accidentalis ? Vtruln lapis fit tantum dipolitus, ftiontbm quod fit fenfatus , quantum lenius efidilpofitUs ad (enti, dtjpofiti* te. Vtrum fenfus fit tantum dilpofitus, quod fit imagina- tas.quantumimaginatioeftdifpolitaadimaginandum ? j fyofitt. Vtrum irtiagihatio iit tantum dilpofita, quod fit intcile- &a, quantum intellcdus ad intelligcrc? Vtrum Deus fit tnagis difpofitUsquodfitintcllcftus,quam intellcdtushil manus adintclligcre? Vtrum intcllcdus fit magis difpo- fi tus ad credere in Deum,quaiti adintelligcndumipfum i ' Et refpondendura cftquod fic. -mediante tamen fide. V- trum Deus fit magis dilpofitus recoli, quam memoria re* Colere ipfum ? & relpondcndum eft quod fic: alioquiri ' fruAraeflet fpes. Vtrum Deus fit magis dilpofitus amati 3uam voluntas humana ad diligendum ipfum) & rcfptm- eudum cft quod fic: alioquin frufira clfet charitas. V* trum Deus fit magis dilpofitus ad creare mundum,q(lam mundus ad efle creatus ? & refpondendum eft quod noni tffcdus enim non tantum eft capax per fuarupafiionera quantum caula per luam a&ioncm. Aliter enim coelum dictita capax ad eflendum magnum cxtcnfiuc&infinite* ficut ad eircndum creatum ab «terno; quod eftim polii* bile: propter quod intcllcdus ccguofcit quod impolli- bile eft ccclum efle ab aetcrno,& de hac cognitione volun* tas valde betatur. Vadead 56. capitulum, quod eft de diC. pofitionc. Adhuc quaericur:vtrum Deus fit tantum difpo- fitusad agendum infinite per filam infinitatem &®terni- tatem, quatum ad intclligendum & volendum per fuum intellcdnm & voluntatem ?& refpondendum efi quod non : nam in Deo non efi prius neque pofierius. Vtrum Deus fit magis difpofitus ad creandum maiorem crcacu- tam quam minorem? Ad quod dicendum c fi quod fic i (. ' 'f ficut maior efficiens efi magis difpofitus ad facicnduni Aaius quam minus. Omnibus ifiis fic confidcratis, intek ledus St voluntas funt valde difpofiti ad lst tan d um. - H V* VV- De que- fiiombue fr*defit- ■nMttcrus. 'V N D E C I M A 1* A R $ D e qutjlioritbits creationis & creati. De que- /^Rcatio quid cft; Quare cft creatio in creatore fliontbu* creato; Creatio per quem modum traivfitdcldcara eredfio- Idearum ? vade ad 57. capitulum , quodeft dc creatione* nis&cre - creato. . . . . Dequffttombw prtaejlmatiom. TjRxdcftinatio quid cft? vtruin prxdcftinatio firjldeaV |f Quare in prxdcftinationc Idea prrccedit Idcatu crea- tum ? Prxdeftmacus per quein medum conliftit in prxdc- ftinationc; Prxdcftinatio per quem modum cftdiuerfi- mode? Per quem modum prxdcftinatro & liberum arbi. trium fe habent in fubie&o in quo funt? Polito quod prae* deftinatio corrumperet liberum arbitrium : vtrum mun- dus cfletcrcabilisi&iufticia Deifuum a&umin ipfoha*. bcre pollet ; vade ad jl. capitulum , quodeft de prsdcfti* natione. . Ve qiufttonwus mtfirtcotdt*. Mlfcricordia quid eft ? V rrum nufericordia fit in xtef- nitateidea? Vtrum aliqua mifericordia lit Deus? Vtram Deus fit magis difpofitus ad parcendum, quam peccator ad peccandum ? Vtrum prxdcftinatio & miferi-: cordia in fubic&o nouoeonueniant? ficut inxeernitate* Verum prxdcftinatio poflit impedire aduro mifericordi$ & iufticix? & lcfpondendum eft quod non. Bt vade ad capitulum, quod eftdernifcricordi-s. Ve qutflmilw necef itatis & pccefiitJth • De *«*. XTEccfl’ta; iHOrtunaquidhaber? Vbieftfubic&urn fortunx? QaSr De qtie- '*-fhnt principia fortuhx? Vtrum fortuna 'habeat plus fttooibtie de eflcper faum efFe&um quam per iemetipfam ? vtrum fortuna fortuna fortunet fortunatum: aut fortunatus fortunet & forti*. icipium cum fortuna: liiucfciensqui facicfcfcientccum nati. intelle&u ? & relpondendum eft quod non: quia fciens •faci t fc feien reni cum intclligere: fortunatus autem facie fc fortunatum cum ignorantia Fortuna quomodo cft? 'vade ad 61. capitulum, quod cft de’ fortuna. De qiuflionibus ordinat mi» & ordinati. ^VRdinaiio quideft ? Ordinatio vbi incipit : 8c vbd qUi- De jue- V-/e(cit ?qux funt principia pnmitiua ordinationis ? v- Jitcmbue erum pr^deftinario &cdc!umpofTiacdeftmcrc ordinatio- ordinati* nem hominis, &plamarnm,& animalium, & elemento- 'nu&or- *mn ? vade ad 61. capitulum,quod cft de ordinatione. dotati. Dequajlionibm confilii&confulti. sjOOiifilium qpidcfl ? Confilium ad quse principia eft De que-. V^>applicabile? vtrum confi lium habeat principia gene- fttontbtie Talia, cum quibus fit generale? vtrum «jonfilium ditcur- tbfilu Qf fum.perprincipia & regulas fir formatum :& non difeui- confnltt. fum.pcr ipfas fit difFormatum ? Vtrum conlilium dilcur- fum per prinripia ®dlas fit afTertinum r & non difeur- fumper iplas Indubitabile & pci iculofum ? vtrum c&rtfi- lium de contingentibus fit. pcriculofum? Quare confi. lium confidit magis per priusquam per pofterius? virum ignorantia & peccatum fint inimiezeonfilii ? vade ad'6j. capitulum. De quetflmtbut gratia & guttati. ^^Ratiaquid cft? Gratia cum quibus-pribcipiiscogno* 'De que* vJfcitur ? vtrum gratia polfit cilein iubicdo in dilpoli- fiiombue to?vtrtfm gratia polfit elleabfquc charuarc ?vtrum lpes oratu f4 cum gratia iit formata ? vtrum fides fine gratia ficfruftra ? gratiam 'Qax virtutes requirunt maiorem difpolitione ad recipi-* * endumgratiainraut cardinalcsauttheologicales. Gratia •* quate cft:&dtiquocft:&quata cft? £tvtru propria palfio? i- ‘fi li 1 ai v < £ ■( * m V- . *< fi • Vc.V. ». joO VNDECtKiA PAR$, Gratia quomodo eft ? & vbi eft ? & cum quo eft ? & Vadi ad 64. capitulum. Dequaftionibus ptrfeftionu & perfert. PErfe&io quid eft? Perfe&io a quo deriuatur? Perfo- dio cum quibus quiefeit : & in quo quiefcir? vtrum ftrfcflto • fumma perfcftio fcit perficere perferum de pcrfc&o ? v- Deque- fltonibm 4*r nu&pcn- ttum perfedum poflit perficere perfedum de imperfe feSt, do ? vtrum pot£tia fihc adu lic perfeda ? virum vlcimuS finis fit de genere perfectionis ? vtrum perfedio moralis fit lignum perfeCtionis naturalis ? vade ad 6j capitulum. • •! >' Dequafitonibus declarationi s & declarati. 2>e que- T-\Eclaratio quid eft 5 Intelledusvbi declarat dubiural fltontbus J / Declaratio per quem modum oritur.tanquam habi- ter/*/-*- tus ? quid cft materia declarationis io hac arte. vade ad 06. ttonu & capitulum. » declarat/ ^ qutftionibus tranjfubfiantiat tonis } & tranjfubjlantiati , toequa- '-p,Ranfiub Itantia tio q> fltontbus A CIO fit in fieri aut in fado effe. Tranflubftatiatio qua- tranffub- rc • Tranflubftantiatio quomodo fit ? Cum quo fit flantia tranfiubftatltiatio ? Tranflubftantiatio ex quocft?Tranf- t ion is, & fubftan tiatio quomodo confiftit in tepore & loco ? vade tranjfub. ad 67. capitulum. ftannatt . Df quafiionibus alter attenti * De que- A Lteratio quid cft? Altcratio naturalis &'alteratio fltontbus /x moralis per quem modum differunt ? V rrutti altera* altcratio tio naturalis conliftir per potentiam innatam : & mori- lisper natam? Altcratio ex quo cft ?& quare cft ? fic quo* modo cft ?& vbi eft? &cu quo eft? vade ad 68. capitulunli DequafliOnibus infinitatis & infinitati. 'RanfTubftantiatio quid eft? vtrum tranflubftanthU nu. De que- 1 fltontbus TNfinitas quid eft ? Vtrum infinitSs habet corrclatiUos infinita- Afibicoeffentialcs & naturales? Infinitas cum quibus eft tu & tn- condiponata. Vtrum infinitas poflit impediri. Vtrum ent fimtatt . infinito competant magis infinite quam finito finire Vtrum, d: T>& QVAS T IO NIB V S. Vtrum potentia quam habet ignis ad comburendum in- finita ligna, fi haberet illa/it fignura infinitatis diuinaeSe, infinirediuini ? Vtrum virtus qmm habet inrelle&us h«- tttanus durans in «ternum, & haberet fufficientiam ob- iedtorum , & multiplicaret numerum infinitum intelli- gendo, & lit de voluntate diligendo , fit fignum infinita- tis & fui infinire. Polito quod coelum haberet memoriam innatam* & motum in «ternum numeraret & recoleret dies iufini ros : quaeritur, vtrum ifta memoria efiet fignum infinitatis & aeternitatis «caduum carum, fcilicet in finire & aeternare ?& refpondcndum eft quod lic; vt per locum a minori patet :®ulaB. hoc negare non poieftjSc vsr- dc ad 6y. capitulum. De quajhonibus deceptionis & decepti. >Eceptio quid eft? habirus pofitiui & priaatiui pef Det,ue- quem modum differunt in deceptione? Vtrum deci a' l piens decipiat fcipfum: S( fic de decepto? Deceptio exj*'**' quo ficr^c quomodo fit :& quomodo cognofciiurific cum ‘"bJj’ quo fit: &cu quo cognofcatur ? & vade ad ;o. capitulum. De quaflionibus bonork cr honorati. rOnor quid eft ?QijLare honorans eft per prius: &ho- _ Inoratus perpoftcrius? Quare vituperans eft magis peratus quam ille cui infertur vituperatio? Qu:T re V '°n ■ petens fibi honorem no poreftabipfofaturari ? & refpon- - dendum cftex eo, quia foli Deo debetur honotabomni- ™ • *" bus. Quaeritur, vtrum petes magis honorem pro fc quam r-W' pro Deo, peccet plus quam alius qui peccat per auart- ciam? aut per aliud peccatum? V trum Deus requirat aliud ab hominibus, nifi honore fibi? Quod eft magis fignum honoris Dei,authonor honorantis, aut honor honorati? vade ad 71. capitulum, ' De qua ftionibtu capacitatis &incapacitatis, Apaeitas quid eft?Capacitas & incapacicas in quo dif ***?' ferunt ? Quid eft caufa ruditatis intelleftus ? Quare ' tombm intelleiftus eft magis capaxad numerandum vnitates in- finitas in numero: polito quod fufficere? ei obic&a quam ** ™ ignis ad comburendum omnia corpora, fi de lignis habe- cat*(tt*' li | • 1 foi VNDECtMA PARS- rctfufHciemiam. Verum intclleClusde felit magis capa* adintelligendum quam, ad ignorandum ? vade ad 7J.CAr- pitulum. • f Deqtufiionibus txtflent'u& agenti*. Bcque- "p Xiftcntia q.uid eft? Agentia quid eft? vtrum aliqua. fliantbu* JLlcxiftentia pedit tantam agemiam in fe continere,. exifiettj. quanca ipfaeft? Vtrum principia primae figura; poflinte*-. & *ien- iilevein aliqua edentia fine agentia? vtrum intellcCtus fe- **• paratus podit tantum inteiligerequantu cxiftercJ^truir» principia podim cfle in fubic&oabfqucpolTepotjeftaiis?? vade ad 73.capitulum, quod cft de exiftentia. De quafimiibus comprthenfionU &apprabenfibnis* ~pe que- >-> Ompra:henfio quid cft ? Sc apprshenfio quid eft ? in* pontkut V_>tcl!cftus pcc quem modum eft comprehendens 5c comprs - apptafhendens ? Quare lcnfus nou poteft tantum com- henlioHU prehendere fien(ibilefenucndo,quam intellcCtus intelli- ^’*A/’r*-.gendo? vtrum intelleClus podtr magis compradiendcrc kfnfiaait. inteliigibilia quam ignis ignibilia? Quare potentiaura* pediunturper apprathenfionem & non per comprxhcnr fionem ?. Vtrum coelum moucns io aeternum coprihen- derct plu.es dies quam ignis plura ligna ad comburendu? Ad quod dicendum eft quod fic : eo quia coslum ca ufaret dies in fila edentia: ignis autem non cautaretiu fc, neque in alio ligna. Vtrum percomptaehenfiooem &appra-hen- fionem intelicdus, cotium & ignis fint fimilia ligna infi- nitatis Dei creationis mundi 3 Vadead capitulum 74. Di qusfimibus inuentionu & inuenti. Deque- TNuentio quideft 2Quid eft inuentum? Intelle&us vbi fltorubu* linuenit inuentum? V trum inuentio fic habitus innatus? ptuentto- Vtrum intellectus podeimuenire inuentum extra fuam af* & ia- ellcntiam 3 Intelle&us quomodo &cum quo inuenitia- ue*tt. ucncum?Vtrum inuentum fitfubie&um fcientiae ?Vtrum imaginatio inueniac imaginature extra fuam cflenriam ? Et vtrum lcnfus inueniat fimfibilc extra luamelTen tiam? Vade ad 73. capitulum. - '•* -it-. .. .. .• „ . . . ( ■ r - Tkqtum L1 D E QT T I O N I B V S. *of De quaflionibns fimi lit udinis & fimilati . Similitudo quid eft? Similitudo a quibus oritur? Simi- f**"1 litudo cx quibus cft ? Agens & patiens in quibus funt /"*'***• fimilcs ? Quxritur, quomodo diuerla funtfimilia? Quare fimi litudo iinc concordantia efle non poteft?Qtue fiunt Ww fimilitudines fuperiores & inferiores ? Prius & pofterius Jsmtlatt, in quibus fune iimilia? Vtrum Deus habeat fibi fimile? Vtrura vnafimilitudo,moueataliam? Vtrum vnum fimi» Icfitdcaltero fimili? Vtrum intellcdhis habeat confinai- lia?Vcruraplurcsfintfimilituduiesquam.diilimilitudi* «LCS?Vade ad 76. capitulum. 1 Dequafiionibus antecedentis & conferentis. A Nteccdensq-uid cft? Et confequens quid cft? Verum De qu* jTVinter antecedentem & confequentcm firdare mc- ftttntbu» dium ncceflarium?V trum antecedens & confequens poft nntece • funt elfe abfque correlatiuis principiorum ? Vtrum vici A™tK ££ mus finis fii antecedens aut confequens ? Vade ad 77. ra eonfequa pitulum. Adhuc quxritur.curahomoficinfcrius.&ani mal fupetius : quare horao eft antecedens \ animal autem confequens i Quare antecedens cltpriusrconfequcnsau- tem pofterius ? folutiones in prxdidlo capitulo. De qua/honibus potentia, obiefti& aftns. POtentia, obiedtum & a&us qui fune? Vtrura a&us. De que-, confift.it in medio potentiae & obiecli ? Virum a£lus fiiontbtu fit moucns& motus? Vtrum poteutia fit mouens& tno potenti x, ta?Vtrum potentia moueat fe cura obiecto aut obic&um tbitftt , fimplicitcr moueat potentiam ? Vtrum mobilitas obie- fti fit per prius aueper pofterius?Vtrum fit dareobiedlum >* intrinfecum &cxtr»nfccutnai e ad 44 capitulum quod eft de triangulo. Deqiujttumlnts quadrjngutu De que /''^NVagrangulus quid eft? Quadrangulus eftdiuifibilii Jh anibus V,^in quatuor angulos *qu.tles. Quidrangulusnatm- qu*tlr*n rs iis habet quatuot angulos re&os. Per quem modum ia gulu dementatis fit multiplicatio naturalis. 1 Quare in nata- raiikms prima multi plicat io fi; per lineam :&iccunda per angulum acutum :& ratia per angulum rectum : & vitii jna per circulum ? Vtrum in naturalibus, pun&us& cir- culus fint extremitates ?Qurcaufiefuntreditudinum 8t ■ - • obliquitatum ? Vade ad 4j. capitulum, quod cftde qua- drangulo. De qudtfttonibus (tradi . £>e que- y^lfculus quid elt ? Quare circulus eft vlthna figura? jiiombus v_>quarccirculus connnrr in fc omnes alias figurasex- virctth. tenfiu^sjiion ecortuerio ! Qux funt partts primuiuar cip- culi ?Circuius quare eft m .nor figura, quateflepoteft? V- V’ trum circulus fit fignum infinitati»? vtrum motus circQr laris fit fignu operis infiniti? vade ad 44. capitulum, quod eftdecitculo. De qusfltonibm m potis. . De q**- Orpus quid eft ? Que funt partes corporis differen- Jhambus V_>icfigur$vmbr5cuuu :^aa- i • L 49« VND E|C IMA PARS eft ? Vmbra quomodo cft ? v trum fu vna vmbra generalis uadclccndant omnes vmbrx particulares; Cum eri- ftallus fu dtaphanus : quare cft vmbrofus? Cum fol & luna fint corpora diaphana : quare luna cft corpus vmbrofumj led fol non? Cum fpeculum fit diaphanum:quare cft vm- brofum. vtnim monftruofitas fu vmbra naturae 1 Vcruna ignorantia fitvmbraintclle&us? virum peccatu fit vrn- bra virtutis ? vade ad 5 1. capi culum , quod eft dc vmbra. Ve qui- jhontbtu jpecult. hratt'.*- * , • %H 1 1 D cqudtjhombut Jpeculi . SPeculum quid eft ? Quare fpeculum recipit figuras: & vitrum (impliciter non. vmbra fpeculiaquoeft? Quae funt principia vmbrx fpeculi ? quare fpeculum integrum caufac vnam vmbram : & quando eft diuifum , plures eiut dem fpcciei.&rcfpoudendum cft per hoc quod luaquari- titas]cft continua ficdiuifa. vade ad jj.capituliim, quod eft defpeculo. De quaftionibus coloris & colorati. i ,De qux- fitombu* io io tu ctUrat/. /^Olor quid eft ? Color quid eft in fupradi&o ? Corr®- v_>latiua coloris, de quibus corrclatiuis funt habitusV Color ex quibus cft ? Verum poffit dari vnus color ,fub quo funt plura colorabilia ? verum color coloret acrend per fuam fpcciem? Color quomodo eft propria paffioSe appropriata ? Quare vifus non poteft attingere colorem abfquc figura ?lJcr quem modum vnus habitus eftfuprai altum? Quare non lunt multae albedines differentes fpe- . • - cie ? Et rclpwndcndura eft ex eo , quod color eft genus ge- ncraliffimum : & vadead j^capitulu, quod eft de colote.' De quaflionibus proportionis &proportionati. De quo ■ Jltontbus profortto- uu & pro perttoHu- u. T)Roportio quid eft?& fua diffinitio ad qua: {principia' X eft applicabilis ? Principia proportionis qux funt: V* trum proportio fiiie difpoiitione &condiuonccffie poffit? verum proportione iit moufttuoiuas? Quate infinitum & finitum non potportionantur ? Polito quod infinitum non haberet correlaciuum : vtrum finitum effiet cipro-, poniooaium? Virum nouuaspropoiuoncturxtcrnitatif ti DE b N IBV$. 4,7 Et Vtrum in infinitate poffit effe proportio ? Vade a djj. capitulum, quod cft dc proportione & proportiouato. bcqUtfliottibus dtjpojitionti & dijpcjiti. Dllpofitio quid cft ? Qust eft dilpofitio fubftantia1is,& be quii qua* accidentalis? Vrrutn lapis fit tantum dipofitus, fihtutm ' quod fitfcnfatus , quantum lenius eftdiipofitUs ad fcnti- dkfpofitis J *e. Vrrunifcnfus fit tantum difpoficus, quod fit imagina- ‘ tus, quantum imaginatio cftdifpolita ad imaginandum ? J fyofitt. Vtrum iitiagihatio fit tantum dilpofita, quod fit intelie- da, quantum intelledus ad intelligere ? Vrrum Deus fit tnagis difpofitus quodfitinrcllc£tus,quamlntclle6tushu manus adintclligcre ? Vtrum intdledus fit magis difpo- fitus ad credere in Deum, quam adintelligendumipfum i •' Et refpondendum eftquod fie.-mcdiantc tamen fide. V- trum Deus fit magis difpofitils recoli, quatn memoria te- tolcre ipfum > & rclpondendum £ft quod fic: alioquirt ' fruftraeflecfpcs. Vtrum Deus fit magis difpofitus amati Suam voluntas humana ad diligendum ipfum ? & remon- endum cft quod fic: alioquin fruftra eflet charitas. V- trum Deus fit magis dilpofitus ad creare mundum,qdam mundus ad efle crc&tus ?& refpondendum eft quod noni fcffedus enim non tantum eft capax jper fuam paflionem quantum caufa per fuam adionem. Aliter enim ecdura efiet ita capax ad cfiendum magnum cxtenfiue &infini te< ficut ad eirendum creatum ab a; terno; quod eft iro polii* bile: propter quod intellcdus ccgnofcit quod impolli- bile cft coelum cfle ab reterno,& de nac coguitione volun - tas valde laetatur. Vadcad capitulum , quod eft de difi. politione. Adhuc quaeritunvtrum Deus fit tantum difpo- fitusadagenduminfinite perfuaminfinitatcm&arterni- tateni, quatura ad intclligendum & volendum per fuum [ • intclledum & voluntatem ? & refpondendum eft quod ' } tton : nam in Deo non eft prius neque pofterius. Vtrum Deus fic magis difpofitus ad creandum maiorem creatu- ram quam minorem 1 Ad quod dicendum cft quod fic i j ficut maior efficiens eft magis difpofitus adfacicnduni maius quam minus. Omnibus iftis fic confideratis, intel- lectus 8t voluntas funt valde dilpofui ad laetandum. De qu*- jhombm fr*d.efh- xiMticnis. #1 VNDEClMA 1* A fe. $ De quajiwnibus creationis & tnatt. Detjud- /^Reatio quid cft? Quare cft creatio in ctcatore&ifc JUontbttt v_ycreato? Creatio per quem modum trairfitdcldcam ttedue- Idearum i vade ad 57. capitulum , quodeft dc creatione® nis&ere - creato. «ti. De qutftiombw prxdejlinati ovis. PRxdcftinatio quid eft? vtruin prrtdeftinatio fitldea> Qiuireinpr«cdcftinaiioneldea pr recedit Ideatu crea- tum ? Prsdeftiuatus perquem medum coniiftitin pratde- ftinationc? Prxdcftinatio perquem modum eftdiuerfi- mode? Per quem modum pratdcftinatio & liberum arbi- trium (e habent in fubic&o in quo funt?Pofito quod prse- dcftinacio corrumperet liberum arbitrium : verum mun- dus effer creabilis :&iufticia Deifuum aftrnn in lpfoha- fcere poflct ? vade ad 5*. capitulum , quod cft de j>rsdcfti* natione. De qudfiionibus miferhotdkt. \ /f Ifcriccrdia quideft?Vrrum mifericordia fit in artetf- iVinitate idea? Vtrum aliqua mifericordia fit Deus? Vtrdm Dcusfit magis difpofitus ad parcendum, quam peccator ad peccandum ? Vtrum prxdcftinatio & miferi- cordia in fubie 1 JE S TJI O ■Nt 'B V S. ^ ■DeqHAjltombtufortur.i&foJtundti. FOrruna quid habet ? Vbieftfubicdhim fortunat? QuS De qtie- funt principia fortuiia:? Vtrum fortuna habeat plus fttombitt de efle-per fuum efFc&um quam per lemetipfam ? vtrum Jeuune fortuna fortuner fortunatum: aut fortunatus fortunet &fort»- fcipfumcumfortuna: feucfciensqui facit fefeiente cura »<•//. 'intellectu ? & refpondendum eft quod non : quia fciens •facitfc (cientem cum intilligerc: fortunatus autem facie lc fortunatum cum ignorantia. Fortuna quomodo eft? 'vade ad 61: capitulum, quod eft de' fortuna. Deqtuftionibus ordinationi* & ordinati, Rdinatio quid eft ? Ordinatio vbi incipit : & vbi qtfi- De que- V_/efcic? qua: funt principia prunitiua ordinationis ? v- ftnmbu* trum pr^deftinaiio&ccielumpolTinrdeftrucre ordinario- ordieutife nem hominis, &plantarnm,& animalium, & elemento- nis & or- vum ) rade ad 61. capitulum, quod eft de ordinatione. dtnuti, Dequaftionibtts confilii&eon fulti. ;i)O Oflfilium quid eft ? Confilium ad quat principia eft Deque- V_>ipplicabilc?vtrumcohfiliumhabcatprincipiagcne- fiientbm talia, cum quibus fit generale? vtrum confiliumdilcur- cofiltt Qf ifum pcrprincipia®ulasfit formatum :&nonaifcux- canjnltt. fomper ipfas fit difformatum ? vtrum confilium dilcur- Tum per principia Sc regiflas fi t aflertinum r& non dilcur- 'fum per iplas titdubitabile & peiiculofuro ? vtrum confi- lium dc contingentibus fit .pcriculofum ? Quare corifi- lium confiftit magis per prius qiiam per poftcrius ? vxrum ignorantia & peccatum finr iniaiicxtronfilii ? vade ad’ tfj. 'capitulum. De qudtjlionibuf gratia &gratiati. Ratia6 VNDECtKiA PAfc$> Gratia quomodo eft? & vbt eft ? & cum quo cft ? & vadt ad 64. capitulum. Deqtujrionibut ptrftftionu &perfe8i. De que- T)Erfedio quid cft? Pcrfedio a quo deriuatur? Perfe- Jhonibsss JL dio cum quibus quiefcit: & in quo quiefcit? vtrum ferfeflio- fumma periedio Icirpetficereperfedumde perfcdo?v- nu&fer- erum perfedum poflir periiccrc perfedum de imperfe* fc3t. do ? vtrum pot£tra fihc adu fic perfeda ? vtrum vltimus finis fit de genere perfe&ionis ? vtrum pcrfedio moralis fit fignuin perfedionis naturalis ? rade ad 65 capitulum. De quafitonibut declarationis & declarati . De que - ITVEclaratio quideft5Intclledusvbideclaratdubium> fitombus J \_J Declaratio per quem modum onturtanquam habi- dtclura tu$ » quid eft materia declarationis in hac arte. vade ad ttonu& capitulum. , De quaflienibus tranjjubftantiationu, & tranjfubjlantiatik De qua- f I 'Ranflubftantiatio quid eft ? vtrum tranflubftahtbU fiionibus tro fit in fieri aut ln fado efle. T ranffubftatiatio qua- tranjfub- ce c^. • T ranflubftantiatio quomodo fit ? Cum quo fit fiuntm tranfl iibftart tiatio ? Trattflubftantiatro cx quo eft? T ranf- t ion is, & fubftan tiatio quomodo confiftit in tepore & loco? vade trumjfub. ad 67. capitulum. Jianttatt. De quafiionibus alteratienis. De que- A LtCratio quid eft? Altcratio naturalis &'alteratid Jitombui >*V moralis per quem modum differunt ? V trulb altera- ultersuio tio naturalis conliftir per potentiam innatam : & raorl* nu. lis per natam ? A Iteratio ex quo eft ? & quare eft ? fit quo- modo cft ? & vbi eft ? & cu quo eft ? vade ad «8. capitulum. De que- De quafiionibus infinitatis & infinitati . Jitorubut TNfinitas quid eft ? Vtrum infinitas habet corrclatitios tnfimta- lfibicocflentialcs & naturales ?Infinitas cum quibus cft tu & tn- condirionata.Vtruminfinitaspoflitimpcdiri.Vuum ent Jimtats, infinito competant magis infinite quam finito finire Vtrum, * •« * ' V- K, V' f 1. v. D£ QViESTIONlBVS. J« Verum potentia quam habet ignis ad comburendum in- finita ligna, fi haberet ilia, fit fignura infinitatis diuinx& ^nfinirediuini ? Ytrum virtus quam habet intellcdus hu- manus durans in aeternum, & haberet fufficienciam ob- icdorurn , & multiplicaret numerum infinitum intelle- gendo, Se fit de voluntate diligendo , fit fignum infinita- tis & fui infinire. Polito quod coelum haberet memoriam innatam, & motum in «ternum numeraret & recoleret dias tufinitos : quxritur, vtrum ifta memoria cflet fignum infinitatis &xtcrnitatis&a ferunt ? Quid cft caufa ruditatis intcllcftus ?Quare JUon,bm intellcdus cft magis capaxad numerandum vnitatesin- “t*"**' finitas in numero: polito quod fufficeret ei obic inter antecedentem & confequentem (u dare mc- fittntbm dium neceflarium?V trum antecedens & conkqucns poP MHUCf' funt etfe abfquc correlatiuis principiorum ? Vtrum viti slentu& mus tinis fu antecedens, aut confequens ?Vadc ad 77. ea "nfeqm pitulum. Adhuc quxritut.cumhomofitinfcrius.&am tu. mal fuperius : quate homoeft antecedens i animal autem confequens l Quare antecedens eftprius:con.fequcnsau- tem pofterius ? folutiones in prxdtfto capitulo. De qua/lionibus potentia, obietti& afttts. POtentia , obie&utn & a&us qui funt? Vtrum a&us De que-, confiftat in medio potentias & obiccti? Vttum a&us. fiiombu* fit moucns& motus? Vtrum potentia fit mouens & mo potenti ta?Vtrum potentia moueat fe cura obie&o aut obic&um obttch , fimpliciter moueat potentiam ? Vtrum nobilitas obie- & oMua. _ / fti (it per prius aur per po(lerius?V trum fit dare obiedtum -• % intrinfecum&cxtrinfccutna&uiquodobic&ucft prius: aut intrin(ccura aut extrinfecum ? Vadead78 capitulum. DC 4MA— Dc quaflionibus gener -vietiis, & corruptionis, p,0»1bus \ c 'rpriuationit . generatio ✓'■>En«ratioquidcft?Corruptioquideft?Priuattoquid nis,£*cor * VJell?Vtru generatio & corruptio &priuatio fint timui ruptionis», &fcmcl in fuUclphxra, fiue alius (itsnikut mundus fiue aliud calum ftcllatumPCum folnonfit ca- afion*. lidus,quare calefacit aerem? Multxalixqiixftiones pofc mm> ient fieri dealtronomia: quarum (olutiones (unt impli- cat* in tertio fubic<$o,quod eft de calo. Sicut fi quxra- tur: polito quod «flet alia fphxra; vtrum eflcntdiftantiai Ii J jo 6 VNDECIMA PARS & propinquitates inter ipfas in a&u aut in potentia ? va- de ad Uptxiij capitulum. ^ . v De qtujhoritbtu arithmetica. De Hctoricaquid eft? Quare rhetoricacft? Qux funt fiunthm i\ principia rhetoricx:Rhcxoricus quomodo cum vno rhetori- principio colorat Sc ornat aliud ? Quomodo fubiecium e4. otnatur cum prxdicato? Quomodo fubie&um ornatur cum fuis corrdatiuis?Quomodo vnum tclatiuum orna- tur cum alio? Per quem modum fubie&a ornamur cum diffinitionibus? Quomodo rhetoricus ornatproporcio- nem cum naturali medio fubie&i & przdicatt ? Rhetor ticus D E QJf & S T I O N I B T S. *•? ticus quomodo oinat propofitioncm cum inedia acci- dcocali. Cuin quibus vocibus fignificatiuis colorat fua verba. Quare vox figuificas turpe fignificaium non eft de ' rationetlmoricae. Quare fcncdus,mors,odobcr & no- ucmber&huiufraodi, funrfigna turpium figmficatoru? Quomodo rhetoricus cum pulchris verbis laudat amir. cum,& vituperat inimicum? Quomodo rhetoricus cum pulchris verbb lecudum ofticium ornat fua verba? Cum quot gradibus rhetoricus ornat fua verba.? Quomodo rhetoricus ornat fubftatuiuum cum adiedliuo? Quo»- modo rhetoricus ornat & colorat formam cum materia &cconuecfo ? Rhetoricus cum quo medio colorat prin- cipium & finem ? Quare rhetoricus ornat magis fua ver- ba cum principiis lubftantialibus quam cum accidenta- libus? Quomodo rhetoricus colorat fua verba cumpof- ■ fibilr & impoflibili ? Quomodo rhetoricus colorat fua vcrbacumprouerbiis fiue exemplis, Vade adlxxxvj.capi- tulum. ; ,v Ve qu£ftonibus togicd. LOgica quid eft? Logicus cum quo condudir necc£ farie? Quomodo logicus inuelhgat & inquirit me- diu inter fubu&um & prardicarum ? Quomodo logicus tradat dc quinque praedicabilibus# de decem praedica- mentis: Logica quibus principiis huius artiseftappiica- bilis ? Quare logicus non poteft ftare contra naturalem? Per quem modum cognolcitui;, quod hxc ars eft gene- ralis & logica particularis ? Quare logica eft labilis & in- fariabilisrfcd haec ars ncquaquam?Quare logica non firf- ficit adinueniendum veram legem ?Haec autem ars fic? quomodo arsifta & logica differunt? Cum fcientiaifta contineatinfe logicam: quare eft magis facilis adaddU fcendu & magis permanens quam logica?vadeadlxxxvij. capitulum. De qiujliombus grammatica G'Rammaticaquid eft? Grammatica in quotmodos ^diuidirur? Quomodo grammatica applicatur >ad hanc artem ? Nomina grammaticae quibus principiis De que» Jiiontbu* logtcA. t>tque» ftitmbtee erumnub ticAx je» VNDECIMA PARS funtapplicabilia ? Pronomen quibus principiis eft appli. cabilc? Verbum quibus locis huius artis eft applicabilel Participium in arte ifta vbi implicatur ? Coniundtio vbi implicata eft in hac arte? Aduerbtum vbiimplicatur:Prq- pofitio vbi implicatur? Interie ftio vbi eft implicata? No- sninatiuus cafus vbi implicatur? Genctiuus cafus vbi im- plicatur? Datiuus cafus vbi applicabitis? Accufatius ca- fus vbi eft implicatus? Vocatiuus cafus vbi eft implicatus? Ablatiuus cafus vbi eft applicandus ? Declinatio vbi eft applicabilis?Coniugatio vbi eft applicanda?Genus vbi eft applicandum ? Regimen vbi implicatur? Conftrudio vbi eft applicanda? Orthographia vbi eft applicanda? Figura ▼bi eft implicanda ? Qusritur , vbi eft fons grammaticas in hac arte ? Vade ad Ixxxviij.capitulum, D equtftionibus morahtAtis. r tju*. \ A Oralitasquid eft? Quxritur, vbi funt loca raoraljU mtbm iVjItatuminhac artc?Quomodo virtus multiplicaturi t*tn. Ve Jl iambi* t MM . .. ... t . ... morali, quomodo vitium muitiplicatut ? quomodo per tertiam figuram homines virtutibus bene vtuntur,& per illam vi- tia corrumpuntur?Quomodo virtutes & vitia funtinue- ftigabiles per quarta hgurara quomodo virtus & vitium inueniuntur? per quem modum homo lucratur virtutes aut peccata ? Et quod eft fubic&um dc iftis? Quarruuc per quem modum homo poteft clfc altus in oratione $c contemplatione ? Vade ad Ixxxix. capitulum, _ Deqiufoonibuspolitite , Deijus- fiornbm politica. T)Oliticaquidcft?Politica vnde oritur? Vtrum politica X fit tra&abilis cum nouo fubicdo? Publica vtiiitas quomodo traftabilis eft. Politica cum quibus corrclaci- uiscognofciturJQuomodo politicaeft ordo in fenfitiuis? Vtrum politica contineat in le bene efie ? V trum politica defeendata rhetorica? Quxfuntconditioncspoliticx? Quas eft forma generalis politicx,&quxcft particularis? Politica cum quibus habitibus eft (ana: & cura quibus eftiafuma?Politicaex quibus viuitj& cum quibus mori- iur?vade ad xc.capitulum. f t>E Q^ViESTiONIBVS. $09 De qtutftionibtu turis. IVs quid eft? quot funt principia primitiua imis ? quod cftfubicftum iuris ? lusdiuinum quibus principiis tur^ tribuitur?lus genciam quibus principiis attribuitur ? Ius batutalc quibus principiis attribuitur?lus pofitiuum qui- bus principiis attribuitur. Ius per quem modum confi- ftitinalio? Quid habet ius in alio? Ius vbi habet fuatn formam &fuara materiam? Iusex quo eft? Ius quare eft? Ius quomodo fe habet in iudicio?V trum iuftitia fit forma iuris, &vtrum fit fubieiftum iuris ?Per quem modum iu- ftitiapotcft effe foritta iuris & fubieftura cius? Iuftitia tum quibus principiis eft difcurfiua & inuenta ? Iuftitia per quem modum tranfit de neceffitatcad contingen- tiam? Per quem raodum cognofcitur ius feriptum efle veTumJquod eft ius difformarum, (iuc fictum, fiuc phan- tafticum?Queritur, per que modumjius eft rerum & ius ncceflarium ? Per quem modum ius pofitiuum adius re- rum &neccflarium reduci poteft ? Vtrumios pofitiuum quod non poceft reduci ad ius neccftariuin,fitius ? Ius qfio eft centabilc & cognofcibilc? Ius per quem modum probatur, &fottificatur,& declaratur? Quiri rur, vtrum iusfit,fcicntia? Vtrum iusfetiptum fit magis per credere qnarn perintelligerc?Pcrquem modum iuraintclligibi- lia & credibilia differunt? Confcicntia per qua: iura ccm- fiftit magis aut per iura Credibilia , autper iura intelligi- bilia? Vtrum fanitasiurisconfiftatperintclligere:&in* firmitas fua confiftat per credere ? Quare ius feriptum conftat magis per memoriam quam per intellc&um? quarcius feriptum tantum prolixum ? Vtrum credere 8C recolere finteaufae prolixitatisiuris?lus feriptum perquS modum eft afiituatum in potentiis animae? Vtrum cfiet bonu tratislatarc ittsde credere adintclligerc?Perquem modum inucniuUturforma& materia iuris? Vtrum iu- riftx faciant iniuttam iuri?Et fi faciaut per quem modum ipfam faciuut ? vade ad xci. capitulum. Multae aliae quae- ftiones poftent fieri: quaru in paragraphis fupradidis fo- lutiones funt implicatae. Sed miratur intellc&us, qua- te maiores domini non seducunt ius ad ipfurn cx co 1 V’ 'y * T>e i QV^STIOttlEVS. 5« fconfiliarium qut hoc fciar cognolcere ? Vrrutn princeps indigeat cognitione hominis:&fi ipfam no habcr,Quae- ritut, verum debear habere hominem cognofcentcm il- lum per quartum fubiedum ? Vtrum principi competat habere cognitionem imaginationis per quintum liibie- dum? Vtrnm principi competat lubcre notitiam Tex- ti fubiedi ? Per quem modum regimen principum ad artem reduci poteft ? Vtrum princeps teneatur docere filium Tuum regimen artificialiter? Vade ad xciij. capi- tulum. ' V De qutftionibus militi». Militia quid eft? Vtrum vidoria fit fubiedum mi- ^ # . litix ? Quare eft militia? Vtrum miles teneatur - fcire quid eft iuftitia ? Vtrnm miles debeat habere Ptu* dentiam ? Vtrum miles debeat habere fortitudinem? Qux funt altiores armatura: militum , vt fint vincentes non deuidi? Vtrum militia ad artem liberalem reduci pofler?Vtrum nobilitasfit habitus militix? Vtrum militi competatimaginatiodifcuifapcrj.fubiedum ?& fenfi- tiua per 6 Quare aliquando pauci milites dcuincunt multos?Et vade ad 94 capitulum. / De qiujlionibus mercatur». MErcatura quid eft? Emens & vendens cum quibus j^gaugC principiis habere Te debent? Quod cftfubicdum mercaturx? Vtrum acquirere maiuspro minori fitfubie „,erCAtttt dummcrcatutx? Per quem modum mercator Te debet r4 habere Cupra fubiedum mercaturx cuin natura poten- tiarumanimx? Vtrum vnilsmercatorfitmclior merca- tor quam alter: perhoc quia iftefcitmeliusvti potentiis inferioribus & fiipcrioribus quam alter ? Per quem rao- • dum vnus mercator fcir vti melius potentiisinfcrioribus &fuperioribus quam alter? Vtrum mercatura pofitiua poftit reduci ad artem iftam ? Per quem modum vnus mercator multiplicatmagis pecunia quam alter? Vtrum mercator cu fubicdo E.Iciat feprolftgarca cotingentia. Per quemodu mercatordcber vti teporc,loco &pfonis? Cum quo mercator fciat vti proprio appvopri&io ltt mci> ■*»r* v> »'»' ♦■■Sii /> Jaj ■*- • -, i**- VNDECIMA PARS J E? catura? Mercatura cum quo cognofcitur, quod ipfa eft % a * _ » — — D« — — » aa aJ aM • — » % X F jk ®S tAlUia . iftwiwaiuiawuiu ^uw vv^««w»v.*—j -f habitus perfectus ementis & reudentis? Vade ad ic?. ca- pitulum. D equtflionilus ruuigdtionis. De t/ud- 'v TAuigatio quid cft ? Nauigatio a quibus artibus dd- fltombus J]\ fcenditJQupd e fi fubie&ura nauigandifQux figu- n.iutoA. a: Vrmm imacrafiue hfiUtafit i ‘V w **> ■ *’j ■ ' 14 1 V ■lia V' V w f rl 1*1, »<***'£*- racftimago nauigationis? Vtrum imagnfiuebgurafit uon*. fubicdum nauigationis? Quaeritur per quem modum miliaria caufanturfic multiplicantur per reftarn lineam & obliquam. Si quatuor miliaria caufant tria, inde quae- ritur quare bis quatuor caufant fex ? Per quem modum * 1 . a. H^nirMrinhp) OinM liiui uuaiv uu\jw«»«w. — - x differunt theorica & pratlica in nauigationc? Quate •• * A quatuor miliaria caufant tria miliaria ? Item quaeritur, quare o&o penes meridiem & tria cum dimidio de L. «fque ad M. caufant 6.miliaria minus quarta? Per quem modum cognofcitur motus compofitus ex lineis redis & obliquis?per quem modum nautae cognofcunt,in quo loco maris eft nauis? perquam artem nautae cognofcunc longitudines & propinquitates motium? per quem mo- dum vnus ventus habet maiorem inhxrentiaro ad vnum ■ventu qua aliu?Quomodo nautae cognofcunt qualitates ▼entorum? Quomodo nautx cognofcunt longitudines & propinquitates ventorum? Quomodo cognofcitut qualitas pluuix? Quomodo per colores nubium cogno- fcuntur venti ? Quomodo pluuia fignificat talem veu- tum & non alium ? Fauonius quos ventos fignificat ? Fi- uonius quomodo eft aflituatus ? Et rade ad xcvj. capi- tulum. De qtufliombut confiientu. Pe qud- Onfcientia quid cft? Confcientia per querti modum flunibut V^eft affituataiuanima? Virum per nouum fubieiftum tonfatn- fitdifpofitio confcicntixrQux efteaufa confcicntix ma- gna?Qux eft caufa confcicntix parux ? Subie£tura con- icientix temperatx cum quibus eft? Confcientia vnde oritur? & vnde non? Confcientia quibus diffinitionibus principiorum cft tra&abilisf Confcientia cum quibus cognofcitur?Qui funt effattus confcicntix ? V ttam cfter Ciw» Ud. DE Q.V1ST10NIBVS. ji* dfusconfciemix fint figna?confcicntia vbi cft cum amo- te, & vbi cum timore ? Per quem modum confcicntia tonfiftitin tempore. Confcicntia cum quibus viuif.Sc cum quibus moritur? Confcicntia cum quo fortifica» tur?Confcicntia quomodo crefcit?Confcicntia cum qui- bus ligat, & cum quibus diiloluit ? Cofeientia quare non dormit? Quomodo in cellctftus artificialiter cognofcit» fle attingit cofeientia artificiali ter?vadc ad 57.capitulun>. De qtutjlmibtu pradicattonis. PRxdicatio quid eft ? Qgid cft fubie&ura praedicatio- De quiu nis?Quxeftraagnamatcm prxdicationis ?' Verum fhomim |>rxdieatio fine artiflciofit magna? V trum prxdicatio fi pradtem» Be arte fit a contingentibus? Per quem modum praedica- ttonit* kio eft facilis & laudabilis? Prxdicatio per quem modum eft frudluofa aut periculofa? Queritur , perquemmo- dum pr^dicaror debet ordinare & coaequare intellectum fuum &voluntatem?vtrum in fermone memoria fine ar- tificio fit ociefa? Per quem modum rana gloria poreft ef- fe quandoque in fermone? Vnumintcllcquoraodo fit bona oratio) Quomodo fit maxima, altiffima Icdulciffima ora- ' tio? Quomodo contemplator alccnditad orandum et Tcntiam Dei cu principiis & regulis primx figurae? Quo- modo contcmplatoralccndit ad orandum Deum & Tuas dignitates cum Fecunda figura -Quomodo orator afeen- dit ad orandum Deum per columnas fiueper tabulam 2 Quomodo contemplator alcendit ad orandum Deum perdium modu per quem ipTe eft difeurfus per primum lubiedum ? Quomodo contemplator alcendit ad oran- dum Deum per y.fiibicifta lignata per C D.E.F.G.H.I.K. Quomodo oratio eft Formata aut diftormata , fru&uola aut damnoTa? Quomodo per iuftitiam fit oratio?Qup- modo fit oratio credendo huc per fidem? Quomodo fit oratio pcrc6fcicmia?Quornodo fit oratio cum prolpe» ritatibus &aduerfitatibus? Quomodo fit oratio per fen- lum & imaginationem rQtiomodo fit oratio per intelle- ctum, memoriam & voluntatem ? Quomodo fit oratio per centum formas? Quomodo contemplator orat pro communi &prolpeciali?vadc ad 99. capitulum. De quaftionibus memoria. \ /Emoria quid eft ? Per quem modum memoria pet» lVJfeiftecognoFcitur? Quat eft cauTa qua memoria fit diTpolita, vt ipTa Tu bona moraliter. Vtrum memoria ha- bear ira magna recolibiliaificutintelledlus im elligibilia. It voluntas amabilia. Quomodo memoria efteonditio- nata a prxtcritis ? Quomodo memor ia poteft per pote- flatem? Quomodo memoria eft conditionay perinrel- JeCium aut voluntatem ? Quomodo memoria fejiabec cum viitutc fiuccum vitio ?Pcr quem modum memoria eft I iucc^^: bE QjfASTIONlBVS. 5(j 'tft veradtie falf»?Per quem habitum mem-oria caufat de- ledarioncaur triftuiam - Verum memoria habtatdiffc- ‘rentiam rccolendo,ficutintelledus intdligendo?Vcrutfi memoria habeat fua concordabilia, (icut tntclledus Sc VoliuuaSjhcbcnj fua?Qu.aie memoria conrradicicintd- — ledui & voluntati : C^uomodo memoria fc habet cum principiorVrrum memoria habeat medium {iuecoelTerr. tiale? QuiscftSnismemoriae? Quomodo memoria eft habitaspriuariuus ? Vtrum vnanvcmoriaficmatoralia? Vtram cflcnria memoriae augeatur aut diminuatur? V- trum memoria litacqualitercorrumuiis inrelledui & vo- luntattfQuomodo memoria Te habet cum intclIigereSC 1 'credere, cum veilc& odirerMemoriaquomodo eftha- feiruspriaatiuu$?Vade ad centcfiinum capitulum. , De quaflionibus n emori* per regulas, QVaetitur, vtrum memoria citius recipiat fpccies ab pe u intelledu quam a voluntate? Cum tam (itquaefi- ^ tum quidelt memoria? Modo qua:rit™, quid habet iu (e rr,t„lorli memoria ertcntialucr ? Memoria quid cfl m (cientia? V- 1 rrum memoria habeat adumin fnbiedo& obiedo? V- ^ re£"* truiti memoria iic fcx feipla? Vrrtim meritoria agat per fuam fpecicm ? Mcmoriacuius eft? Vtrnm memoria fic, cx materia & forma? Memoria quotendit? Quare me- moria eft indiuifibilis ? Verum memoria ablquc quan- titate dilcreta polfit habere corrclatiuos ? quae eft pro- pria aut appropriata padto memoriae? Memoria quo- modo conliftitin tempore ? Quare memoria eft fortior in praeteritis quam in futuris? Memoria vbi conferuat fuasfpecics? Quomodo memotia difponitur ad obie- % 'dum? Memoria cum quo obliuilcitur? Vade ad rubri- cam, in qua eft memoria dilcuriaper rcgu!as:Didiim eft: dcquaeftionibns vndecimae partis huius libri: & data eft dodrina per quam artifta (ciat facete quzftioncs & ad iocatraidmitteie: &in(oluendoquaeftioncs confidit maxime pradica hu- ius artis. Kk i fDuoderi- ■mapxrs 'fnnctpA- Its hui tu epetts '*jU* tff •de habi. ‘tuunene. lierim*, terti* f*rt prin s*p*bs huius o- perts tju* eri de do - ilnn*. 51 6 DVODECIMA PARS DVODECIMA PARS PRIN- CIPALIS HVIVS OPERIS, qud eft de lubituatioue. TT^Ecparserft dchabituationcliuiusartisr&diaidimt 1 i in tres partes. Quarum prima cft de j partibus, »n quas hxc ars diuiditur.Et illas amita huius artis habi- tuare debet ,vt ipfc icint applicare quxflioncm ad illum locum : fiuc loca quxftioni difpofitum ? liue difpofita fe- cundum conditionem materiar quallionis Secunda pars eft, videlicet quod habituet modum & procdlum huius artis tanendo modum textus ari piobandum Stfoluen- dum quartiones peregrinas ifto modo, per quem funt ex- plicata- in textu: licut vnum exemplum quod per aliud eft rxc plifica tum & declaratum.T crtia pars eft , videlicet quodiplc habeat modum multiplicandi quseftioncs & folutioncs ad vnam &eandem conclufionem , vt per ter- ti*fn& quartam^uram fignificatum cft.Et haec de ha*. bi tuationc fufficiant caula breuicatis. DECIMATERTIA PARS PRINCIPALIS HVI^VS OPE- ris,qu Fortitudinis qu^ftiones per principiak regulas 45 1 Fortunae & fortunati quae- ftiones 4 99 Forma quid cft 330 Formae quaeftiones 485 ' G. GRamatica quid fit 373 Grammaticae quaeftio- nes J<>7 Genus quid fit Generis quaeftiones 4*1 Geometriaquidfit 36» Geometris quxftiones joj Generatio&corruprio quid fint 35^1 Generationis & corruptio* nis & priuationis quae* ftiones $oj_ Gloria per regulas deduda »55 . . . . . Gloria per principia dedu- da 117 Gula per principia deduda *94 Gula per regulas deduda Gul* quaeftiones per regu- las Gratiae &_gratiati quaeftio- nes 4 99 H, T T Abitus qu^ftiones 487 1 1 Habitus quid fit 334 Habuuatio quid fit 416 Homo per regulas dcdu« dus ajt Homo cum minoritate pa- tientiae cft in piculo 18* Honor quid fit, & de hono- rante khonoraro 35* Honoris & honorati quae- ftiones jo» I;_ TDez quaeftiones 491, JJndiuiduitas quid fit Indiuiduitatis qftion«S484 Infinitas diuinaruronu 181 Infinitas aduu diuinarum. rationum l8i In fini- I N E Ipfinitatis quxAiones joo Imaginatio quid lic 135 Irnaginatioper regulas de- duda JJ7 Immobilitas quid fit 337 luAitix quqfiioncs per priu cipia&i^gulas 447 Inuidiapci pimcipiadcdu- da 30J Inuidia per tegulas deduda 306 Inuidix qu$ Aiones perprin cipia 47* JnconAamia per priucipia deduda 3U InconAantia per regulas deduda 3:3 IncoiiAantix quxAiones per priucipia & regulas 477 Ira per principia 3c3 Ira per regulas deduda ibi. Jrxquxftiones per princi- pia & regulas 474 Inucutio quid iit, & de in* uento 358 I nuent io mediorum 87 lnuentionis & inueti quje- Aiones 501 InAiqdus quid fit 337 InAindus naturx quxAio- ues 4.88^ Inue Aigatio diuinarum di- gnitatum 179 Ius quid fit J7 9 luris quxAiones 509 ludi titia per principia de- duda 161 Iu Ait ia per regulas deduda •*4_ Jk X, ’ L. T Ocus quid fit 33« X^Loci quxAiones Logica quid fit 37* "Logic* quxAiones 507 Line* quxAiones 49J Luxuria per principia dedu- da 197 Luxuria per regulas dedu- da 198^ Luxutix quxAiones per re- gulas 461 M. Magnitudo deduda per principia 106 Maiomas deduda per prm cipia. n» Maioritas per regulas de- duda 17* Maioritas per priucipia de- duda 119 Minoritas per regulas de- n duda 17« Matcriaquidcft 33» Materi* quxAiones 48y Mercantia quid fit 3 »5 Mercatur* quxAiones 511 Medicina quid fit 38* Medicinx quxAiones JIO Medium dedudu perprin* cipia u£_ Medium per regulas dedu- dum 167 Memoria per regulas dedu- da 400 Militia quid iit 384 Militi* quxAioues ju Mifcricordis q Aiones 49I INDEX. Mixtio principiorum & re- gularum 104 Modus probandi 90 Modus dicendi 101. Monftruofitatis quxftio- nes 42J_ Moralitas quid fit 376 Moralitatis quxftiones 508 Motusquidfit 33 6 Motus immobilitatis qux- ftiones 488 Mundus an fit xtemus& de xternitate mundi 42_ Multiplicatio quarcxfigu- rx 26 Multiplicatio plurium ra- tionum. ibid. Mutica quid fit 368 Muficx quxftiones joo N. 'KTAtura quid fit 3 16 NaturxquxftiocS48| Nauigatioquidfit 387 Nauigationis quxftiones 311 Neceflitatis & neceflitati _ quxftiones 498 Nonum fubicdum quod cft de inftrumentalitate quid eft : &_quot fpecies habet idi_ Nouitatis quxftiones 4 91 Nouem fubic&orum qux- ftiones 419 O. /■'VBic&um quid fit 359 Vy Oratio quid fit 394 Orationis quxftiones 514 Ordinationis ordinati quxftiones 49* , P. PAticntia per principia dedu&a 487 Patientix quxftiones pec principia & regulas 46» Pallio quia fic 334 Patfionis quxftiones 487 Plenitudinisquxftidcs 490 Prxdicatio quid fit 39» Prxd i cat ionis' - q uxft ione« 4h Prxdtftinationis qnxftio- nes 49* Perfc&ionis & perfedi qu$ ftiones joo Per explicitu & implicitum quxftiones 479_ Pcrabftradum & concre- tum quxftiones ibid. Pietas per principia dedti- da 189 Pietas per regulas deducta ibid. Pietatis quxftiones per prin cipia &_regulas 461 Philofophia quid fit 3 6i Philofophix quxftiones J04 Principium per principia dedudum U4 Principium per regulas de- dudum ij_7_ Principia per regulasdedu- da iji_ Politica quid fit 378 Politicx quxftiones j©8 Proprietas quid fit 484 Prophetatis quxftiones ibi. Pote- I N D Potcftas per regulas dedu- Pluralitatis quaftiones 483 Q Valitas quid fit 433 Qualitatis quaftiones 4 bis Quantitas quid fit 3?x Quiritatis quaftiones 486 Quqftio odtaua de loco pet l.Ji gnata. x-j_ Quaftiones de angelo per regulas 433 Quacltiones de Deo per re- gulas fa£tx 43* Quaftiones dc homine per regulas 436 Quiftior.es primflt colum- na B.CD.T. 403 Quaftiores iecundx colu- mna C.D.E.T. 407 Quaftirnes tertix colum- na D.EF.T. 410 Quaftiones qoartx colu* E X. mnxE.F.(LT\_ 4Q_ Quaftiones quinta figurae F. G H.T. 4I*_ Quaftiones fext^column? G. H.I.T. 4*4 Quaftiones fcptimx colu- mna H.I.K.T. 4*x Quaftiones euocationis tertia figura 4x