diff --git "a/texts/mahabharata/mahabharata_book_15.json" "b/texts/mahabharata/mahabharata_book_15.json" new file mode 100644--- /dev/null +++ "b/texts/mahabharata/mahabharata_book_15.json" @@ -0,0 +1,6374 @@ +[ + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 1, + "text": "[ज]\nपराप्य राज्यं महाभागाः पाण्डवा मे पितामहाः\nकथम आसन महाराजे धृतराष्ट्रे महात्मनि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 2, + "text": "स हि राजा हतामात्यॊ हतपुत्रॊ नराश्रयः\nकथम आसीद धतैश्वर्यॊ गान्धारी च यशस्विनी" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 3, + "text": "कियन्तं चैव कालं ते पितरॊ मम पूर्वकाः\nसथिता राज्ये महात्मानस तन मे वयाख्यातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 4, + "text": "[वै]\nपराप्य राज्यं महात्मानः पाण्डवा हतशत्रवः\nधृतराष्ट्रं पुरस्कृत्य पृथिवीं पर्यपालयन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 5, + "text": "धृतराष्ट्रम उपातिष्ठद विदुरः संजयस तथा\nयुयुत्सुश चापि मेधावी वैश्यापुत्रः स कौरवः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 6, + "text": "पाण्डवः सर्वकार्याणि संपृच्छन्ति सम तं नृपम\nचक्रुस तेनाभ्यनुज्ञाता वर्षाणि दश पञ्च च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 7, + "text": "सदा हि गत्वा ते वीराः पर्युपासन्त तं नृपम\nपादाभिवन्दनं कृत्वा धर्मराज मते सथिताः\nते मूर्ध्नि समुपाघ्राताः सर्वकार्याणि चक्रिरे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 8, + "text": "कुन्तिभॊजसुता चैव गन्धारीम अन्ववर्तत\nदरौपदी च सुभद्रा च याश चान्याः पाण्डव सत्रियः\nसमां वृत्तिम अवर्तन्त तयॊः शवश्रॊर यथाविधि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 9, + "text": "शयनानि महार्हाणि वासांस्य आभरणानि च\nराजार्हाणि च सर्वाणि भक्ष्यभॊज्यान्य अनेकशः\nयुधिष्ठिरॊ महाराज धृतराष्ट्रे ऽभयुपाहरत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 10, + "text": "तथैव कुन्ती गान्धार्यां गुरुवृत्तिम अवर्तत\nविदुरः संजयश चैव युयुत्सुश चैव कौरवः\nउपासते सम तं वृद्धं हतपुत्रं जनाधिपम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 11, + "text": "सयालॊ दरुणस्य यश चैकॊ दयितॊ बराह्मणॊ महान\nस च तस्मिन महेष्वासः कृपः समभवत तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 12, + "text": "वयासस्य भगवान नित्यं वासं चक्रे नृपेण ह\nकथाः कुर्वन पुराणर्षिर देवर्षिनृप रक्षसाम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 13, + "text": "धर्मयुक्तानि कार्याणि वयवहारान्वितानि च\nधृतराष्ट्राभ्यनुज्ञातॊ विदुरस तान्य अकारयत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 14, + "text": "सामन्तेभ्यः परियाण्य अस्य कार्याणि सुगुरूण्य अपि\nपराप्यन्ते ऽरथैः सुलघुभिः परभावाद विदुरस्य वै" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 15, + "text": "अकरॊद बन्धमॊक्षांश च वध्यानां मॊक्षणं तथा\nन च धर्मात्मजॊ राजा कदा चित किं चिद अब्रवीत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 16, + "text": "विहारयात्रासु पुनः कुरुराजॊ युधिष्ठिरः\nसर्वान कामान महातेजाः परददाव अम्बिका सुते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 17, + "text": "आरालिकाः सूपकारा रागखाण्डविकास तथा\nउपातिष्ठन्त राजानं धृतराष्ट्रं यथा पुरा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 18, + "text": "वासांसि च महार्हाणि माल्यानि विविधानि च\nउपाजह्रुर यथान्यायं धृतराष्ट्रस्य पाण्डवाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 19, + "text": "मैरेयं मधु मांसानि पानकानि लघूनि च\nचित्रान भक्ष्यविकारांश च चक्रुर अस्य यथा पुरा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 20, + "text": "ये चापि पृथिवीपालाः समाजग्मुः समन्ततः\nउपातिष्ठन्त ते सर्वे कौरवेन्द्रं यथा पुरा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 21, + "text": "कुन्ती च दरौपदी चैव सात्वती चैव भामिनी\nउलूपी नागकन्या च देवी चित्र अङ्गदा तथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 22, + "text": "धृष्टकेतॊश च भगिनी जरा सन्धस्य चात्मजा\nकिंकराः समॊपतिष्ठन्ति सर्वाः सुबलजां तथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 23, + "text": "यथा पुत्र वियुक्तॊ ऽयं न किं चिद दुःखम आप्नुयात\nइति राजन वशाद भरातॄन नित्यम एव युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 24, + "text": "एवं ते धर्मराजस्य शरुत्वा वचनम अर्थवत\nसविशेषम अवर्तन्त भीमम एकं विना तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 1, + "shloka": 25, + "text": "न हि तत तस्य वीरस्य हृदयाद अपसर्पति\nधृतराष्ट्रस्य दुर्बुद्धेर यद्वृत्तं दयूतकारितम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 2, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nएवं संपूजितॊ राजा पाण्डवैर अम्बिका सुतः\nविजहार यथापूर्वम ऋषिभिः पर्युपासितः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 2, + "shloka": 2, + "text": "बरह्म देयाग्र हारांश च परददौ स कुरूद्वहः\nतच च कुन्तीसुतॊ राजा सर्वम एवान्वमॊदत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 2, + "shloka": 3, + "text": "आनृशंस्य परॊ राजा परीयमाणॊ युधिष्ठिरः\nउवाच स तदा भरातॄन अमात्यांश च महीपतिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 2, + "shloka": 4, + "text": "मया चैव भवद्भिश च मान्य एष नराधिपः\nनिदेशे धृतराष्ट्रस्य यः सथास्यति स मे सुहृत\nविपरीतश च मे शत्रुर निरस्यश च भवेन नरः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 2, + "shloka": 5, + "text": "परिदृष्टेषु चाहःसु पुत्राणां शराद्धकर्मणि\nददातु राजा सर्वेषां यावद अस्य चिकीर���षितम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 2, + "shloka": 6, + "text": "ततः स राजा कौरव्यॊ धृतराष्ट्रॊ महामनाः\nबराह्मणेभ्यॊ महार्हेभ्यॊ ददौ वित्तान्य अनेकशः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 2, + "shloka": 7, + "text": "धर्मराजश च भीमश च सव्यसाची यमाव अपि\nतत सर्वम अन्ववर्तन्त धृतराष्ट्र वयपेक्षया" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 2, + "shloka": 8, + "text": "कथं नु राजा वृद्धः सन पुत्रशॊकसमाहतः\nशॊकम अस्मत कृतं पराप्य न मरियेतेति चिन्त्यते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 2, + "shloka": 9, + "text": "यावद धि कुरुमुख्यस्य जीवत पुत्रस्य वै सुखम\nबभूव तद अवाप्नॊतु भॊगांश चेति वयवस्थिताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 2, + "shloka": 10, + "text": "ततस ते सहिताः सर्वे भरातरः पञ्च पाण्डवाः\nतथा शीलाः समातस्थुर धृतराष्ट्रस्य शासने" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 2, + "shloka": 11, + "text": "धृतराष्ट्रश च तान वीरान विनीतान विनये सथितान\nशिष्यवृत्तौ सथितान नित्यं गुरुवत पर्यपश्यत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 2, + "shloka": 12, + "text": "गान्धारी चैव पुत्राणां विविधैः शराद्धकर्मभिः\nआनृष्यम अगमत कामान विप्रेभ्यः परतिपाद्य वै" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 2, + "shloka": 13, + "text": "एवं धर्मभृतां शरेष्ठॊ धर्मराजॊ युधिष्ठिरः\nभरातृभिः सहितॊ धीमान पूजयाम आस तं नृपम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 3, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nस राजा सुमहातेजा वृद्धः कुरुकुलॊद्वहः\nनापश्यत तदा किं चिद अप्रियं पाण्डुनन्दने" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 3, + "shloka": 2, + "text": "वर्तमानेषु सद्वृत्तिं पाण्डवेषु महात्मसु\nपरीतिमान अभवद राजा धृतराष्ट्रॊ ऽमबिका सुतः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 3, + "shloka": 3, + "text": "सौबलेयी च गान्धारी पुत्रशॊकम अपास्य तम\nसदैव परीतिम अत्यासीत तनयेषु निजेष्व इव" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 3, + "shloka": 4, + "text": "परियाण्य एव तु कौरव्यॊ नाप्रियाणि कुरूद्वह\nवैचित्रवीर्ये नृपतौ समाचरति नित्यदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 3, + "shloka": 5, + "text": "यद यद बरूते च किं चित सा धृतराष्ट्रॊ नराधिपः\nगुरु वा लघु वा कार्यं गान्धारी च यशस्विनी" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 3, + "shloka": 6, + "text": "तत स राजा महाराज पाण्ण्डवानां धुरंधरः\nपूजयित्वा वचस तत तद अकार्षीत परवीरहा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 3, + "shloka": 7, + "text": "तेन तस्याभवत परीतॊ वृत्तेन स नराधिपः\nअन्वतप्यच च संस्मृत्य पुत्रं मन्दम अचेतसम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 3, + "shloka": 8, + "text": "सदा च परातर उत्थाय कृतजप्यः शुचिर नृपः\nआशास्ते पाण्डुपु��्राणां समरेष्व अपराजयम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 3, + "shloka": 9, + "text": "बराह्मणान वाचयित्वा च हुत्वा चैव हुताशनम\nआयुष्यं पाण्डुपुत्राणाम आशास्ते स नराधिपः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 3, + "shloka": 10, + "text": "न तां परीतिं मराम आप पुत्रेभ्यः स महीपतिः\nयां परीतिं पाण्डुपुत्रेभ्यः समवाप तदा नृपः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 3, + "shloka": 11, + "text": "बराह्मणानां च वृद्धानां कषत्रियाणां च भारत\nतथा विट शूद्र संघानाम अभवत सुप्रियस तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 3, + "shloka": 12, + "text": "यच च किं चित पुरा पापं धृतराष्ट्र सुतैः कृतम\nअकृत्वा हृदि तद राजा तं नृपं सॊ ऽनववर्तत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 3, + "shloka": 13, + "text": "यश च कश चिन नरः किं चिद अप्रियं चाम्बिका सुते\nकुरुते दवेष्यताम एति स कौन्तेयस्य धीमतः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 3, + "shloka": 14, + "text": "न राज्ञॊ धृतराष्ट्रस्य न च दुर्यॊधनस्य वै\nउवाच दुष्कृतं किं चिद युधिष्ठिर भयान नरः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 3, + "shloka": 15, + "text": "धृत्या तुष्टॊ नरेन्द्रस्य गान्धारी विदुरस तथा\nशौचेन चाजात शत्रॊर न तु भीमस्य शत्रुहन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 3, + "shloka": 16, + "text": "अन्ववर्तत भीमॊ ऽपि निष्टनन धर्मजं नृपम\nधृतराष्ट्रं च संप्रेक्ष्य सदा भवति दुर्मनाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 3, + "shloka": 17, + "text": "राजानम अनुवर्तन्तं धर्मपुत्रं महामतिम\nअन्ववर्तत कौरव्यॊ हृदयेन पराङ्मुखः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 4, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nयुधिष्ठिरस्य नृपतेर दुर्यॊधन पितुस तथा\nनान्तरं ददृशू राजन पुरुषाः परणयं परति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 4, + "shloka": 2, + "text": "यदा तु कौरवॊ राजा पुत्रं सस्मार बालिशम\nतदा भीमं हृदा राजन्न अपध्याति स पार्थिवः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 4, + "shloka": 3, + "text": "तथैव भीमसेनॊ ऽपि धृतराष्ट्रं जनाधिपम\nनामर्षयत राजेन्द्र सदैवातुष्टवद धृदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 4, + "shloka": 4, + "text": "अप्रकाशान्य अप्रियाणि चकारास्य वृकॊदरः\nआज्ञां परत्यहरच चापि कृतकैः पुरुषैः सदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 4, + "shloka": 5, + "text": "अथ भीमः सुहृन्मध्ये बाहुशब्दं तथाकरॊत\nसंश्रवे धृतराष्ट्रस्य गान्धार्याश चाप्य अमर्षणः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 4, + "shloka": 6, + "text": "समृत्वा दुर्यॊधनं शत्रुं कर्ण दुःशासनाव अपि\nपरॊवाचाथ सुसंरब्धॊ भीमः स परुषं वचः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 4, + "shloka": 7, + "text": "अन्धस्य नृपतेः पुत्रा मया परिघबाहुना\nनीता लॊ���म अमुं सर्वे नानाशस्त्रात्त जीविताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 4, + "shloka": 8, + "text": "इमौ तौ परिघप्रख्यौ भुजौ मम दुरासदौ\nययॊर अन्तरम आसाद्य धार्तराष्ट्राः कषयं गताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 4, + "shloka": 9, + "text": "ताव इमौ चन्दनेनाक्तौ वन्दनीयौ च मे भुजौ\nयाभ्यां दुर्यॊधनॊ नीतः कषयं ससुत बान्धवः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 4, + "shloka": 10, + "text": "एताश चान्याश च विविधाः शल्य भूता जनाधिपः\nवृकॊदरस्य ता वाचः शरुत्वा निर्वेदम आगमत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 4, + "shloka": 11, + "text": "सा च बुद्धिमती देवी कालपर्याय वेदिनी\nगान्धारी सर्वधर्मज्ञा तान्य अलीकानि शुश्रुवे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 4, + "shloka": 12, + "text": "ततः पञ्चदशे वर्षे समतीते नराधिपः\nराजा निर्वेदम आपेदे भीम वाग बाणपीडितः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 4, + "shloka": 13, + "text": "नान्वबुध्यत तद राजा कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः\nशवेताश्वॊ वाथ कुन्ती वा दरौपदी व यशस्विनी" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 4, + "shloka": 14, + "text": "माद्रीपुत्रौ च भीमस्य चित्तज्ञाव अन्वमॊदताम\nराज्ञस तु चित्तं रक्षन्तौ नॊचतुः किं चिद अप्रियम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 4, + "shloka": 15, + "text": "ततः समानयाम आस धृतराष्ट्रः सुहृज्जनम\nबाष्पसंदिग्धम अत्यर्थम इदम आह वचॊ भृशम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 1, + "text": "[धृ]\nविदितं भवताम एतद यथावृत्तः कुरु कषयः\nममापराधात तत सर्वम इति जञेयं तु कौरवाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 2, + "text": "यॊ ऽहं दुष्टमतिं मूढं जञातीनां भयवर्धनम\nदुर्यॊधनं कौरवाणाम आधिपत्ये ऽभयषेचयम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 3, + "text": "यच चाहं वासुदेवस्य वाक्यं नाश्रौषम अर्थवत\nवध्यतां साध्व अयं पापः सामात्य इति दुर्मतिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 4, + "text": "पुत्रस्नेहाभिभूतश च हितमुक्तॊ मनीषिभिः\nविदुरेणाथ भीष्मेण दरॊणेन च कृपेण च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 5, + "text": "पदे पदे भगवता वयासेन च महात्मना\nसंजयेनाथ गान्धार्या तद इदं तप्यते ऽदय माम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 6, + "text": "यच चाहं पाण्डुपुत्रेण गुणवत्सु महात्मसु\nन दत्तवाञ शरियं दीप्तां पितृपैतामहीम इमाम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 7, + "text": "विनाशं पश्यमानॊ हि सर्वराज्ञां गदाग्रजः\nएतच छरेयः स परमम अमन्यत जनार्दनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 8, + "text": "सॊ ऽहम एतान्य अलीकानि निवृत्तान्य आत्मनः सदा\nहृदये शल्य भूतानि धारयामि सहस्रशः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 9, + "text": "विशेषतस तु दह्यामि वर्षं पञ्चदशं हि वै\nअस्य पापस्य शुद्ध्य अर्थं नियतॊ ऽसमि सुदुर्मतिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 10, + "text": "चतुर्थे नियते काले कदा चिद अपि चाष्टमे\nतृष्णा विनयनं भुञ्जे गान्धारी वेद तन मम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 11, + "text": "करॊत्य आहारम इति मां सर्वः परिजनः सदा\nयुधिष्ठिर भयाद वेत्ति भृशं तप्यति पाण्डवः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 12, + "text": "भूमौ शये जप्यपरॊ दर्भेष्व अजिन संवृतः\nनियमव्यपदेशेन गान्धारी च यशस्विनी" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 13, + "text": "हतं पुत्रशतं शूरं संग्रामेष्व अपलायिनम\nनानुतप्यामि तच चाहं कषत्रधर्मं हि तं विदुः\nइत्य उक्त्वा धर्मराजानम अभ्यभाषत कौरवः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 14, + "text": "भद्रं ते यादवी मातर वाक्यं चेदं निबॊध मे\nसुखम अस्म्य उषितः पुत्र तवया सुपरिपालितः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 15, + "text": "महादानानि दत्तानि शराद्धानि च पुनः पुनः\nपरकृष्टं मे वयः पुत्र पुण्यं चीर्णं यथाबलम\nगान्धारी हतपुत्रेयं धैर्येणॊदीक्षते च माम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 16, + "text": "दरौपद्या हय अपकर्तारस तव चैश्वर्यहारिणः\nसमतीता नृशंसास ते धर्मेण निहता युधि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 17, + "text": "न तेषु परतिकर्तव्यं पश्यामि कुरुनन्दन\nसर्वे शस्त्रजिताँल लॊकान गतास ते ऽभिमुखं हताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 18, + "text": "आत्मनस तु हितं मुख्यं परतिकर्तव्यम अद्य मे\nगान्धार्याश चैव राजेन्द्र तदनुज्ञातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 19, + "text": "तवं हि धर्मभृतां शरेष्ठः सततं धर्मवत्सलः\nराजा गुरुः पराणभृतां तस्माद एतद बरवीम्य अहम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 20, + "text": "अनुज्ञातस तवया वीर संश्रयेयं वनान्य अहम\nचीरवल्कल भृद राजन गान्धार्या सहितॊ ऽनया\nतवाशिषः परयुञ्जानॊ भविष्यामि वनेचरः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 21, + "text": "उचितं नः कुले तात सर्वेषां भरतर्षभ\nपुत्रेष्व ऐश्वर्यम आधाय वयसॊ ऽनते वनं नृप" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 22, + "text": "तत्राहं वायुभक्षॊ वा निराहारॊ ऽपि वा वसन\nपत्न्या सहानया वीर चरिष्यामि तपः परम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 5, + "shloka": 23, + "text": "तवं चापि फलभाक तात तपसः पार्थिवॊ हय असि\nफलभाजॊ हि राजानः कल्याणस्���ेतरस्य वा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nन मां परीणयते राज्यं तवय्य एवं दुःखिते नृप\nधिन माम अस्तु सुदुर्बुद्धिं राज्यसक्तं परमादिनम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 2, + "text": "यॊ ऽहं भवन्तं दुःखार्तम उपवासकृशं नृप\nयताहारं कषितिशयं नाविन्दं भरातृभिः सह" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 3, + "text": "अहॊ ऽसमि वञ्चितॊ मूढॊ भवता गूढबुद्धिना\nविश्वासयित्वा पूर्वं मां यद इदं दुःखम अश्नुथाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 4, + "text": "किं मे राज्येन भॊगैर वा किं यज्ञैः किं सुखेन वा\nयस्य मे तवं महीपाल दुःखान्य एतान्य अवाप्तवान" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 5, + "text": "पीडितं चापि जानामि राज्यम आत्मानम एव च\nअनेन वचसा तुभ्यं दुःखितस्य जनेश्वर" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 6, + "text": "भवान पिता भवान माता भवान नः परमॊ गुरुः\nभवता विप्रहीणा हि कव नु तिष्ठामहे वयम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 7, + "text": "औरसॊ भवतः पुत्रॊ युयुत्सुर नृपसत्तम\nअस्तु राजा महाराज यं चान्यं मन्यते भवान" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 8, + "text": "अहं वनं गमिष्यामि भवान राज्यं परशास्त्व इदम\nन माम अयशसा दग्धं भूयस तवं दग्धुम अर्हसि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 9, + "text": "नाहं राजा भवान राजा भवता परवान अहम\nकथं गुरुं तवां धर्मज्ञम अनुज्ञातुम इहॊत्सहे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 10, + "text": "न मन्युर हृदि नः कश चिद दुर्यॊधनकृते ऽनघ\nभवितव्यं तथा तद धि वयं ते चैव मॊहिताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 11, + "text": "वयं हि पुत्रा भवतॊ यथा दुर्यॊधनादयः\nगान्धारी चैव कुन्ती च निर्वेशेषे मते मम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 12, + "text": "स मां तवं यदि राजेन्द्र परित्यज्य गमिष्यसि\nपृष्ठतस तवानुयास्यामि सत्येनात्मानम आलभे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 13, + "text": "इयं हि वसुसंपूर्णा मही सागरमेखला\nभवता विप्रहीणस्य न मे परीतिकरी भवेत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 14, + "text": "भवदीयम इदं सर्वं शिरसा तवां परसादये\nतवदधीनाः सम राजेन्द्र वयेतु ते मानसॊ जवरः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 15, + "text": "भवितव्यम अनुप्राप्तं मन्ये तवां तज जनाधिप\nदिष्ट्या शुश्रूषमाणस तवां मॊक्ष्यामि मनसॊ जवरम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 16, + "text": "[धृ]\nतापस्ये मे मनस तात वर्तते कुरुनन्दन\nउचितं हि कुले ऽसमाकम अरण्यगमनं परभॊ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 17, + "text": "चिरम अस्म्य उषितः पुत्र चिरं शुश्रूषितस तवया\nवृद्धं माम अभ्यनुज्ञातुं तवम अर्हसि जनाधिप" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 18, + "text": "[वै]\nइत्य उक्त्वा धर्मराजानं वेपमानः कृताञ्जलिम\nउवाच वचनं राजा धृतराष्ट्रॊ ऽमबिका सुतः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 19, + "text": "संजयं च महामात्रं कृपं चापि महारथम\nअनुनेतुम इहेच्छामि भवद्भिः पृथिवीपतिम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 20, + "text": "गलायते मे मनॊ हीदं मुखं च परिशुष्यति\nवयसा च परकृष्टेन वाग वयायामेन चैव हि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 21, + "text": "इत्य उक्त्वा स तु धर्मात्मा वृद्धॊ राजा कुरूद्वहः\nगान्धारीं शिश्रिये धीमान सहसैव गतासुवत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 22, + "text": "तं तु दृष्ट्वा तथासीनं निश्चेष्टं कुरु पार्थिवम\nआर्तिं राजा ययौ तूर्णं कौन्तेयः परवीरहा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 23, + "text": "[य]\nयस्य नागसहस्रेण दश संख्येन वै बलम\nसॊ ऽयं नारीम उपाश्रित्य शेते राजा गतासुवत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 24, + "text": "आयसी परतिमा येन भीमसेनस्य वै पुरा\nचूर्णीकृता बलवता सबलार्थी शरितः सत्रियम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 25, + "text": "धिग अस्तु माम अधर्मज्ञं धिग बुद्धिं धिक च मे शरुतम\nयत्कृते पृथिवीपालः शेते ऽयम अतथॊचितः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 26, + "text": "अहम अप्य उपवत्स्यामि यथैवायं गुरुर मम\nयदि राजा न भुङ्क्ते ऽयं गान्धारी च यशस्विनी" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 27, + "text": "[वै]\nततॊ ऽसय पाणिना राजा जलशीतेन पाण्डवः\nउरॊ मुखं च शनकैः पर्यमार्जत धर्मवित" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 6, + "shloka": 28, + "text": "तेन रत्नौषधिमता पुण्येनच सुगन्धिना\nपाणिस्पर्शेन राज्ञस तु राजा संज्ञाम अवाप ह" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 7, + "shloka": 1, + "text": "[धृ]\nसपृश मां पाणिना भूयः परिष्वज च पाण्डव\nजीवामीव हि संस्पर्शात तव राजीवलॊचन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 7, + "shloka": 2, + "text": "मूर्धानं च तवाघ्रातुम इच्छामि मनुजाधिप\nपाणिभ्यां च परिस्प्रष्टुं पराणा हि न जहुर मम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 7, + "shloka": 3, + "text": "अष्टमॊ हय अद्य कालॊ ऽयम आहारस्य कृतस्य मे\nयेनाहं कुरुशार्दूल न शक्नॊमि विचेष्टितुम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 7, + "shloka": 4, + "text": "वयायामश चायम अत्यर्थं कृतस तवाम अभियाचता\nततॊ गलान मनास तात नष्टसंज्ञ इवाभवम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 7, + "shloka": 5, + "text": "तवामृत समस्पर्शं हस्तस्पर्शम इमं विभॊ\nलब्ध्वा संजीवितॊ ऽसमीति मन्ये कुरुकुलॊद्वह" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 7, + "shloka": 6, + "text": "[वै]\nएवम उक्तस तु कौन्तेयः पित्रा जयेष्ठेन भारत\nपस्पर्श सर्वगात्रेषु सौहार्दात तं शनैस तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 7, + "shloka": 7, + "text": "उपलभ्य तथ पराणान धृतराष्ट्रॊ महीपतिः\nबाहुभ्यां संपरिष्वज्य मूर्ध्न्य आजिघ्रत पाण्डवम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 7, + "shloka": 8, + "text": "विदुरादयश च ते सर्वे रुरुदुर दुःखिता भृशम\nअतिदुःखाच च राजानं नॊचुः किं चन पाण्डवाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 7, + "shloka": 9, + "text": "गान्धारी तव एव धर्मज्ञा मनसॊद्वहती भृशम\nदुःखान्य अवारयद राजन मैवम इत्य एव चाब्रवीत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 7, + "shloka": 10, + "text": "इतरास तु सत्रियः सर्वाः कुन्त्या सह सुदुःखिताः\nनेत्रैर आगतविक्लेशैः परिवार्य सथिताभवन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 7, + "shloka": 11, + "text": "अथाब्रवीत पुनर वाक्यं धृतराष्ट्रॊ युधिष्ठिरम\nअनुजानीहि मां राजंस तापस्ये भरतर्षभ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 7, + "shloka": 12, + "text": "गलायते मे मनस तात भूयॊ भूयः परजल्पतः\nन माम अतः परं पुत्र परिक्लेष्टुम इहार्हसि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 7, + "shloka": 13, + "text": "तस्मिंस तु कौरवेन्द्रे तं तथा बरुवति पाण्डवम\nसर्वेषाम अवरॊधानाम आर्तनादॊ महान अभूत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 7, + "shloka": 14, + "text": "दृष्ट्वा कृशं विवर्णं च राजानम अतथॊचितम\nउपवासपरिश्रान्तं तवग अस्थि परिवारितम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 7, + "shloka": 15, + "text": "धर्मपुत्रः स पितरं परिष्वज्य महाभुजः\nशॊकजं बाष्पम उत्सृज्य पुनर वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 7, + "shloka": 16, + "text": "न कामये नरश्रेष्ठ जीवितं पृथिवीं तथा\nयथा तव परियं राजंश चिकीर्षामि परंतप" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 7, + "shloka": 17, + "text": "यदि तव अहम अनुग्राह्यॊ भवतॊ दयितॊ ऽपि वा\nकरियतां तावद आहारस ततॊ वेत्स्यामहे वयम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 7, + "shloka": 18, + "text": "ततॊ ऽबरवीन महातेजा धर्मपुत्रं स पार्थिवः\nअनुज्ञातस तवया पुत्र भुञ्जीयाम इति कामये" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 7, + "shloka": 19, + "text": "इति बरुवति राजेन्द्रे धृतराष्ट्रे युधिष्ठिरम\nऋषिः सत्यवती पुत्रॊ वयासॊ ऽभयेत्य वचॊ ऽबरवीत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 1, + "text": "[वयास]\nयुधिष्ठिर महाबाहॊ यद आह कुरुनन्दनः\nधृतराष्ट्रॊ महात्मा तवां तत कुर���ष्वाव्विचारयन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 2, + "text": "अयं हि वृद्धॊ नृपतिर हतपुत्रॊ विशेषतः\nनेदं कृच्छ्रं चिरतरं सहेद इति मतिर मम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 3, + "text": "गान्धारी च महाभागा पराज्ञा करुणवेदिनी\nपुत्रशॊकं महाराज धैर्येणॊद्वहते भृशम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 4, + "text": "अहाम अप्य एतद एव तवां बरवीमि कुरु मे वचः\nअजुज्ञां लभतां राजा मा वृथेह मरिष्यति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 5, + "text": "राजर्षीणां पुराणानाम अनुयातु गतिं नृपः\nराजर्षीणां हि सर्वेषाम अन्ते वनम उपाश्रयः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 6, + "text": "[वै]\nइत्य उक्तः स तदा राजा वयासेनाद्भुत कर्मणा\nपरत्युवाच महातेजा धर्मराजॊ युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 7, + "text": "भगवान एव नॊ मान्यॊ भगवान एव नॊ गुरुः\nभगवान अस्य राज्यस्य कुलस्य च परायणम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 8, + "text": "अहं तु पुत्रॊ भगवान पिता राजा गुरुश च मे\nनिदेशवर्ती च पितुः पुत्रॊ भवति धर्मतः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 9, + "text": "इत्य उक्तः स तु तं पराह वयासॊ धर्मभृतां वरः\nयुधिष्ठिरं महातेजाः पुनर एव विशां पते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 10, + "text": "एवम एतन महाबाहॊ यथा वदसि भारत\nराजायं वृद्धतां पराप्तः परमाणे परमे सथितः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 11, + "text": "सॊ ऽयं मयाभ्यनुज्ञातस तवया च पृथिवीपते\nकरॊतु सवम अभिप्राय मास्य विघ्नकरॊ भव" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 12, + "text": "एष एव परॊ धर्मॊ राजर्षीणां युधिष्ठिर\nसमरे वा भवेन मृत्युर वने वा विधिपूर्वकम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 13, + "text": "पित्रा तु तव राजेन्द्र पाण्डुना पृथिवीक्षिता\nशिष्यभूतेन राजायं गुरुवत पर्युपासितः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 14, + "text": "करतुभिर दक्षिणावद्भिर अन्नपर्वत शॊभितैः\nमहद्भिर इष्टं भॊगश च भुक्ताश पुत्रश च पालिताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 15, + "text": "पुत्र संस्थं च विपुलं राज्यं विप्रॊषिते तवयि\nतरयॊदश समा भुक्तं दत्तं च विविधं वसु" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 16, + "text": "तवया चायं नरव्याघ्र गुरुशुश्रूषया नृपः\nआराधितः सभृत्येन गान्धारी च यशस्विनी" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 17, + "text": "अनुजानीहि पितरं समयॊ ऽसय तपॊ विधौ\nन मन्युर विद्यते चास्य सुसूक्ष्मॊ ऽपि युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 18, + "text": "एतावद उक्त्वा वचनम अनुज्ञाप्य च पार्थिवम\nतथास्त्व इति च तेनॊक्तः कौन्तेयेन ययौ वनम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 19, + "text": "गते भगवति वयासे राजा पाण्डुसुतस ततः\nपरॊवाच पितरं वृद्धं मन्दं मन्दम इवानतः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 20, + "text": "यद आह भगवान वयासॊ यच चापि भवतॊ मतम\nयद आह च महेष्वासः कृपॊ विदुर एव च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 21, + "text": "युयुत्सुः संजयश चैव तत कर्तास्म्य अहम अञ्जसा\nसर्वे हय एते ऽनुमान्या मे कुलस्यास्य हितैषिणः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 8, + "shloka": 22, + "text": "इदं तु याचे नृपते तवाम अहं शिरसा नतः\nकरियतां तावद आहारस ततॊ गच्छाश्रमं परति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततॊ राज्ञाभ्यनुज्ञातॊ धृतराष्ट्रः परतापवान\nययौ सवभवनं राजा गान्धार्यानुगतस तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 2, + "text": "मन्दप्राणगतिर धीमान कृच्छ्राद इव समुद्धरन\nपदातिः स महीपालॊ जीर्णॊ गजपतिर यथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 3, + "text": "तम अन्वगच्छद विदुरॊ विद्वान सूतश च संजयः\nस चापि परमेष्वासः कृपः शारद्वतस तथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 4, + "text": "स परविश्य गृहं राजा कृतपूर्वाह्णिक करियः\nतर्पयित्वा दविजश्रेष्ठान आहारम अकरॊत तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 5, + "text": "गान्धारी चैव धर्मज्ञा कुन्त्या सह मनस्विनी\nवधूभिर उपचारेण पूजिताभुङ्क्त भारत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 6, + "text": "कृताहारं कृताहाराः सर्वे ते विदुरादयः\nपाण्डवाश च कुरुश्रेष्ठम उपातिष्ठन्त तं नृपम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 7, + "text": "ततॊ ऽबरवीन महाराज कुन्तीपुत्रम उपह्वरे\nनिषण्णं पाणिना पृष्ठे संस्पृशन्न अम्बिका सुतः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 8, + "text": "अप्रमादस तवया कार्यः सर्वथा कुरुनन्दन\nअष्टाङ्गे राजशार्दूल राज्ये धर्मपुरस्कृते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 9, + "text": "तत तु शक्यं यथा तात रक्षितुं पाण्डुनन्दन\nराज्यं धर्मं च कौन्तेय विद्वान असि निबॊध तत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 10, + "text": "विद्या वृद्धान सदैव तवम उपासीथा युधिष्ठिर\nशृणुयास ते च यद बरूयुः कुर्याश चैवाविचारयन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 11, + "text": "परातर उत्थाय तान राजन पूजयित्वा यथाविधि\nकृत्यकाले समुत्पन्ने पृच्छेथाः कार्यम आत्मनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 12, + "text": "ते तु संमानिता राजंस तवया राज्यहितार्थिना\nपरवक्ष्यन्ति हितं तात सर्वं कौरवनन्दन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 13, + "text": "इन्द्रियाणि च सर्वाणि वाजिवत परिपालय\nहिताय वै भविष्यन्ति रक्षितं दरविणं यथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 14, + "text": "अमात्यान उपधातीतान पितृपैतामहाञ शुचीन\nदान्तान कर्मसु सर्वेषु मुख्यान मुख्येषु यॊजयेः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 15, + "text": "चारयेथाश च सततं चारैर अव्विदितैः परान\nपरीक्षितैर बहुविधं सवराष्ट्रेषु परेषु च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 16, + "text": "पुरं च ते सुगुप्तं सयाद दृढप्राकारतॊरणम\nअट्टाट्टालक संबाधं षट पथं सर्वतॊदिशम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 17, + "text": "तस्य दवाराणि कार्याणि पर्याप्तानि बृहन्ति च\nसर्वतः सुविभक्तानि यन्त्रैर आरक्षितानि च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 18, + "text": "पुरुषैर अलम अर्थज्ञैर विदितैः कुलशीलतः\nआत्मा च रक्ष्यः सततं भॊजनादिषु भारत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 19, + "text": "विहाराहार कालेषु माल्यशय्यासनेषु च\nसत्रियश च ते सुगुप्ताः सयुर वृद्धैर आप्तैर अधिष्ठिताः\nशीलवद्भिः कुलीनैश च विद्वद्भिश च युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 20, + "text": "मन्त्रिणश चैव कुर्वीथा दविजान विद्या विशारदान\nविनीतांश च कुलीनांश च धर्मार्थकुशलान ऋजून" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 21, + "text": "तैः सार्धं मन्त्रयेथास तवं नात्यर्थं बहुभिः सह\nसमस्तैर अपि च वयस्तैर वयपदेशेन केन चित" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 22, + "text": "सुसंवृतं मन्त्रगृहं सथलं चारुह्य मन्त्रयेः\nअरण्ये निःशलाके वा न च रात्रौ कथं चन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 23, + "text": "वानराः पक्षिणश चैव ये मनुष्यानुकारिणः\nसर्वे मन्त्रगृहे वर्ज्या ये चापि जड पङ्गुकाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 24, + "text": "मन्त्रभेदे हि ये दॊषा भवन्ति पृथिवीक्षिताम\nन ते शक्याः समाधातुं कथं चिद इति मे मतिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 25, + "text": "दॊषांश च मन्त्रभेदेषु बरूयास तवं मन्त्रिमण्डले\nअभेदे च गुणान राजन पुनः पुनर अरिंदम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 9, + "shloka": 26, + "text": "पौरजानपदानां च शौचाशौचं युधिष्ठिरः\nयथा सयाद विदितं राजंस तथा कार्यम अरिंदम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 10, + "shloka": 1, + "text": "[धृ]\nवयवहाराश च ते तात नित्यम आप्तैर अधिष्ठिताः\nयॊज्यास तुष्टैर हितै राजन नित्यं चारैर अनुष्ठिताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 10, + "shloka": 2, + "text": "परिमाणं विदित्वा च दण्डं दण्ड्येषु भारत\nपरणयेयुर यथान्यायं पुरुषास ते युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 10, + "shloka": 3, + "text": "आदान रुचयश चैव परदाराभिमर्शनः\nउग्रदण्डप्रधानाश च मिथ्या वयाहारिणस तथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 10, + "shloka": 4, + "text": "आक्रॊष्टारश च लुब्धाश च हन्तारः साहस परियाः\nसभा विहारभेत्तारॊ वर्णानां च परदूषकाः\nहिरण्यदण्ड्या वध्याश च कर्तव्या देशकालतः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 10, + "shloka": 5, + "text": "परातर एव हि पश्येथा ये कुर्युर वययकर्म ते\nअलंकारम अथॊ भॊज्यम अत ऊर्ध्वं समाचरेः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 10, + "shloka": 6, + "text": "पश्येथाश च ततॊ यॊधान सदा तवं परिहर्षयन\nदूतानां च चराणां च परदॊषस ते सदा भवेत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 10, + "shloka": 7, + "text": "सदा चापररात्रं ते भवेत कार्यार्थनिर्णये\nमध्यरात्रे विहारस ते मध्याह्ने च सदा भवेत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 10, + "shloka": 8, + "text": "सर्वे तव आत्ययिकाः कालाः कार्याणां भरतर्षभ\nतथैवालंकृतः काले तिष्ठेथा भूरि रक्षिणः\nचक्रवत कर्मणां ताथ पर्यायॊ हय एष नित्यशः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 10, + "shloka": 9, + "text": "कॊशस्य संच्चये यत्नं कुर्वीथा नयायतः सदा\nदविविधस्य महाराज विपरीतं विवर्जयेः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 10, + "shloka": 10, + "text": "चारैर विदित्वा शत्रूंश च ये ते राज्यान्तरायिणः\nतान आप्तैः पुरुषैर दूराद घातयेथाः परस्परम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 10, + "shloka": 11, + "text": "कर्म दृष्ट्याथ भृत्यांस तवं वरयेथाः कुरूद्वह\nकारयेथाश च कर्माणि युक्तायुक्तैर अधिष्ठितैः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 10, + "shloka": 12, + "text": "सेना परणेता च भवेत तव तात दृढव्रतः\nशूरः कलेशसहश चैव परियश च तव मानवः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 10, + "shloka": 13, + "text": "सर्वे जानपदाश चैव तव कर्माणि पाण्डव\nपौरॊगवाश च सभ्याश च कुर्युर ये वयवहारिणः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 10, + "shloka": 14, + "text": "सवरन्ध्रं पररन्ध्रं च सवेषु चैव परेषु च\nउपलक्षयितव्यं ते नित्यम एव युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 10, + "shloka": 15, + "text": "देशान्तरस्थाश च नरा विक्रान्ताः सर्वकर्मसु\nमात्राभिर अनुरूपाभिर अनुग्राह्या हितास तवया" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 10, + "shloka": 16, + "text": "गुणार्थिनां गुणः कार्यॊ विदुषां ते जनाधिप\nअविचाल्याश च ते ते सयुर यथा मेरुर महा���िरिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 11, + "shloka": 1, + "text": "[धृ]\nमण्डलानि च बुध्येथाः परेषाम आत्मनस तथा\nउदासीनगुणानां च मध्यमानां तथैव च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 11, + "shloka": 2, + "text": "चतुर्णां शत्रुजातानां सर्वेषाम आततायिनाम\nमित्रं चामित्रमित्रं च बॊद्धव्यं ते ऽरिकर्शन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 11, + "shloka": 3, + "text": "तथामात्या जनपदा दुर्गाणि विषमाणि च\nबलानिच कुरुश्रेष्ठ भवन्त्य एषां यथेच्च्छकम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 11, + "shloka": 4, + "text": "ते च दवादश कौन्तेय राज्ञां वै विविधात्मकाः\nमन्त्रिप्रधानाश च गुणाः षष्टिर दवादश च परभॊ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 11, + "shloka": 5, + "text": "एतान मण्डलम इत्य आहुर आचार्या नीतिकॊविदाः\nअत्र षाड्गुण्यम आयत्तं युधिष्ठिर निबॊध तत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 11, + "shloka": 6, + "text": "वृद्धिक्षयौ च विज्ञेयौ सथानं च कुरुनन्दन\nदविसप्तत्या महाबाहॊ ततः षाड्गुण्य चारिणः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 11, + "shloka": 7, + "text": "यदा सवपक्षॊ बलवान परपक्षस तथा बलः\nविगृह्य शत्रून कौन्तेय यायात कषितिपतिस तदा\nयदा सवपक्षे ऽबलवांस तदा संधिं समाश्रयेत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 11, + "shloka": 8, + "text": "दरव्याणां संचयश चैव कर्तव्यः सयान महांस तथा\nयदा समर्थॊ यानाय नचिरेणैव भारत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 11, + "shloka": 9, + "text": "तदा सर्वं विधेयं सयात सथानं च न विभाजयेत\nभूमिर अल्पफला देया विपरीतस्य भारत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 11, + "shloka": 10, + "text": "हिरण्यं कुप्य भूयिष्ठं मित्रं कषीणम अकॊशवत\nविपरीतान न गृह्णीयात सवयं संधिविशारदः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 11, + "shloka": 11, + "text": "संध्यर्थं राजपुत्रं च लिप्सेथा भरतर्षभ\nवविपरीतस तु ते ऽदेयः पुत्र कस्यां चिद आपदि\nतस्य परमॊक्षे यत्नं च कुर्याः सॊपाय मन्त्रवित" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 11, + "shloka": 12, + "text": "परकृतीनां च कौन्तेय राजा दीनां विभावयेत\nकरमेण युगपद दवंद्वं वयसनानां बलाबलम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 11, + "shloka": 13, + "text": "पीडनं सतम्भनं चैव कॊशभङ्गस तथैव च\nकार्यं यत्नेन शत्रूणां सवराष्ट्रं रक्षता सवयम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 11, + "shloka": 14, + "text": "न च हिंस्यॊ ऽभयुपगतः सामन्तॊ वृद्धिम इछता\nकौन्तेय तं न हिंसेत यॊ महीं विजिगीषते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 11, + "shloka": 15, + "text": "गणानां भेदने यॊगं गच्छेथाः सह मन्त्रिभिः\nसाधु संग्रहणाच चैव पापनिग्रहणात तथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 11, + "shloka": 16, + "text": "���ुर्बलाश चापि सततं नावष्टभ्या बलीयसा\nतिष्ठेथा राजशार्दूल वैतसीं वृत्तिम आस्थितः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 11, + "shloka": 17, + "text": "यद्य एवम अभियायाच च दुर्बलं बलवान नृपः\nसामादिभिर उपायैस तं करमेण विनिवर्तयेत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 11, + "shloka": 18, + "text": "अशक्नुवंस तु युद्धाय निस्पतेत सह मन्त्रिभिः\nकॊशेन पौरैर दण्डेन ये चान्ये परियकारिणः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 11, + "shloka": 19, + "text": "असंभवे तु सर्वस्य यथामुख्येन निष्पतेत\nकरमेणानेन मॊक्षः सयाच छरीरम अपि केवलम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 1, + "text": "[धृ]\nसंधिविग्रहम अप्य अत्र पश्येथा राजसत्तम\nदवियॊनिं तरिविधॊपायं बहु कल्पं युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 2, + "text": "राजेन्द्र पर्युपासीथाश छित्त्वा दवैविध्यम आत्मनः\nतुष्टपुष्टबलः शत्रुर आत्मवान इति च समरेत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 3, + "text": "पर्युपासन काले तु विपरीतं विधीयते\nआमर्द काले राजेन्द्र वयपसर्पस ततॊ वरः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 4, + "text": "वयसनं भेदनं चैव शत्रूणां कारयेत ततः\nकर्शनं भीषणं चैव युद्धि चापि बहु कषयम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 5, + "text": "परयास्यमानॊ नृपतिस तरिविधं परिचिन्तयेत\nआत्मनश चैव शत्रॊश च शक्तिं शास्त्रविशारदः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 6, + "text": "उत्साहप्रभु शक्तिभ्यां मन्त्रशक्त्या च भारत\nउपपन्नॊ नरॊ यायाद विपरीतम अतॊ ऽनयथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 7, + "text": "आददीत बलं राजा मौलं मित्रबलं तथा\nअटवी बलं भृतं चैव तथा शरेणी बलं च यत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 8, + "text": "तत्र मित्रबलं राजन मौलेन न विशिष्यते\nशरेणी बलं भृतं चैव तुल्य एवेति मे मतिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 9, + "text": "तथा चारबलं चैव परस्परसमं नृप\nविज्ञेयं बलकालेषु रज्ञा काल उपस्थिते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 10, + "text": "आपदश चापि बॊद्ध्यव्या बहुरूपा नराधिप\nभवन्ति राज्ञां कौरव्य यास ताः पृथग अतः शृणु" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 11, + "text": "विकल्पा बहवॊ राजन्न आपदां पाण्डुनन्दन\nसामादिभिर उपन्यस्य शमयेत तान नृपः सदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 12, + "text": "यात्रां यायाद बलैर युक्तॊ राजा षड्भिः परंतप\nसंयुक्तॊ देशकालाभ्यां बलैर आत्मगुणैस तथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 13, + "text": "तुष्टपुष्टबलॊ यायाद राजा वृद्ध्युदय��� रतः\nआहूतश चाप्य अथॊ यायाद अनृताव अपि पार्थिवः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 14, + "text": "सथूणाश्मानं वाजिरथप्रधानां; धवजद्रुमैः संवृतकूलरॊधसम\nपदातिनागैर बहु कर्दमां नदीं; सपत्ननाशे नृपतिः परयायात" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 15, + "text": "अथॊपपत्त्या शकटं पद्मं वज्रं च भारत\nउशना वेद यच छास्त्रं तत्रैतद विहितं विभॊ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 16, + "text": "सादयित्वा परबलं कृत्वा च बलहर्षणम\nसवभूमौ यॊजयेद युद्धं परभूमौ तथैव च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 17, + "text": "लब्धं परशमयेद राजा निक्षिपेद धनिनॊ नरान\nजञात्वा सवविषयं तं च सामादिभिर उपक्रमेत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 18, + "text": "सर्तथैव महाराज शरीरं धारयेद इह\nपरेत्येह चैव कर्तव्यम आत्मनिःश्रेयसं परम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 19, + "text": "एवं कुर्वञ शुभा वाचॊ लॊके ऽसमिञ शृणुते नृपः\nपरेत्य सवर्गं तथाप्नॊति परजा धर्मेण पालयन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 20, + "text": "एवं तवया कुरु शरेठ वर्तितव्यं परजाहितम\nउभयॊर लॊकयॊस तात पराप्तये नित्यम एव च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 21, + "text": "भीष्मेण पूर्वम उक्तॊ ऽसि कृष्णेन विदुरेण च\nमयाप्य अवश्यं वक्तव्यं परीत्या ते नृपसत्तम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 22, + "text": "एतत सर्वं यथान्यायं कुर्वीथा भूरिदक्षिण\nपरियस तथा परजानां तवं सवर्गे सुखम अवाप्स्यसि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 12, + "shloka": 23, + "text": "अश्वमेध सहस्रेण यॊ यजेत पृथिवीपतिः\nपालयेद वापि धर्मेण परजास तुल्यं फलं लभेत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nएवम एतत करिष्यामि यथात्थ पृथिवीपते\nभूयश चैवानुशास्यॊ ऽहं भवता पार्थिवर्षभ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 2, + "text": "भीष्मे सवर्गम अनुप्राप्ते गते च मधुसूदने\nविदुरे संजये चैव कॊ ऽनयॊ मां वक्तुम अर्हति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 3, + "text": "यत तु माम अनुशास्तीह भवान अद्य हिते सथितः\nकर्तास्म्य एतन महीपाल निर्वृतॊ भव भारत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 4, + "text": "[वै]\nएवम उक्तः स राजर्षिर धर्मराजेन धीमता\nकौन्तेयं समनुज्ञातुम इयेष भरतर्षभ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 5, + "text": "पुत्र विश्रम्यतां तावन ममापि बलवाञ शरमः\nइत्य उक्त्वा पराविशद राजा गान्धार्या भवनं तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 6, + "text": "तम आसनगतं देवी गान्धारी धर���मचारिणी\nउवाच काले कालज्ञा परजापतिसमं पतिम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 7, + "text": "अनुज्ञातः सवयं तेन वयासेनापि महर्षिणा\nयुधिष्ठिरस्यानुमते कदारण्यं गमिष्यसि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 8, + "text": "[धृ]\nगान्धार्य अहम अनुज्ञातः सवयं पित्रा महात्मना\nयुधिष्ठिरस्यानुमते गन्तास्मि नचिराद वनम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 9, + "text": "अहं हि नाम सर्वेषां तेषां दुर्द्यूत देविनाम\nपुत्राणां दातुम इच्छामि परेत्य भावानुगं वसुम\nसर्वप्रकृतिसांनिध्यं कारयित्वा सववेश्मनि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 10, + "text": "[वै]\nइत्य उक्त्वा धर्मराजाय परेषयाम आस पार्थिवः\nस च तद वचनात सर्वं समानिन्ये महीपतिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 11, + "text": "ततॊ निष्क्रम्य नृपतिस तस्माद अन्तःपुरात तदा\nसर्वं सुहृज्जनं चैव सर्वश च परकृतीस तथा\nसमवेतांश च तान सर्वान पौरजान पदान अथ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 12, + "text": "बराह्मणांश च महीपालान नानादेशसमागतान\nततः पराह महातेजा धृतराष्ट्रॊ महीपतिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 13, + "text": "शृण्वन्त्य एकाग्रमनसॊ बराह्मणाः कुरुजाङ्गलाः\nकषत्रियाश चैव वैश्याश च शूद्राश चैव समागताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 14, + "text": "भवन्तः कुरवश चैव बहु कालं सहॊषिताः\nपरस्परस्य सुहृदः परस्परहिते रताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 15, + "text": "यद इदानीम अहं बरूयाम अस्मिन काल उपस्थिते\nतथा भवद्भिः कर्तव्यम अविचार्य वचॊ मम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 16, + "text": "अरण्यगमने बुद्धिर गान्धारी सहितस्य मे\nवयासस्यानुमते राज्ञस तथा कुन्तीसुतस्य च\nभवन्तॊ ऽपय अनुजानन्तु मा वॊ ऽनया भूद विचारणा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 17, + "text": "अस्माकं भवतां चैव येयं परीतिर हि शाश्वती\nन चान्येष्व अस्ति देशेषु राज्ञाम इति मतिर मम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 18, + "text": "शरान्तॊ ऽसमि वयसानेन तथा पुत्र विनाकृतः\nउपवासकृशश चास्मि गान्धारी सहितॊ ऽनघाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 19, + "text": "युधिष्ठिर गते राज्ये पराप्तश चास्मि सुखं महत\nमन्ये दुर्यॊधनैश्वर्याद विशिष्टम इति सत्तमाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 20, + "text": "मम तव अन्धस्य वृद्धस्य हतपुत्रस्य कागतिः\nऋते वनं महाभागास तन मानुज्ञातुम अर्हथ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 21, + "text": "तस्य तद वच���ं शरुत्वा सर्वे ते कुरुजाङ्गलाः\nबाष्पसंदिग्धया वाचा रुरुदुर भरतर्षभ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 13, + "shloka": 22, + "text": "तान अविब्रुवतः किं चिद दुःखशॊकपरायणान\nपुनर एव महातेजा धृतराष्ट्रॊ ऽबरवीद इदम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 14, + "shloka": 1, + "text": "[धृ]\nशंतनुः पालयाम आस यथावत पृथिवीम इमाम\nतथा विचित्रवीर्यश च भीष्मेण परिपालितः\nपालयाम आस वस तातॊ विदितं वॊ नसंशयः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 14, + "shloka": 2, + "text": "यथा च पाण्डुर भराता मे दयितॊ भवताम अभूत\nस चापि पालयाम आस यथावत तच च वेत्थ ह" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 14, + "shloka": 3, + "text": "मया च भवतां सम्यक शुश्रूषा या कृतानघाः\nअसम्यग वा महाभागास तत कषन्तव्यम अतन्द्रितैः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 14, + "shloka": 4, + "text": "यच च दुर्यॊधनेनेदं राज्यं भुक्तम अकण्टलम\nअपि तत्र न वॊ मन्दॊ दुर्बुद्धिर अपराद्धवान" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 14, + "shloka": 5, + "text": "तस्यापराधाद दुर्बुद्धेर अभिमानान महीक्षिताम\nविमर्दः सुमहान आसीद अनयान मत्कृताद अथ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 14, + "shloka": 6, + "text": "तन मया साधु वापीदं यदि वासाधु वै कृतम\nतद वॊ हृदि न कर्तव्यं माम अनुज्ञातुम अर्हथ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 14, + "shloka": 7, + "text": "वृद्धॊ ऽयं हतपुत्रॊ ऽयं दुःखितॊ ऽयं जनाधिपः\nपूर्वराज्ञां च पुत्रॊ ऽयम इति कृत्वानुजानत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 14, + "shloka": 8, + "text": "इयं च कृपणा वृद्धा हतपुत्रा तपस्विनी\nगान्धारी पुत्रशॊकार्ता तुल्यं याचति वॊ मया" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 14, + "shloka": 9, + "text": "हतपुत्राव इमौ वृद्धौ विदित्वा दुःखितौ तथा\nअनुजानीत भद्रं वॊ वरजावः शरणं च वः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 14, + "shloka": 10, + "text": "अयं च कौरवॊ राजा कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः\nसर्वैर भवद्भिर दरष्टव्यः समेषु विषमेषु च\nन जातु विषमं चैव गमिष्यति कदा चन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 14, + "shloka": 11, + "text": "चत्वारः सचिवा यस्य भरातरॊ विपुलौजसः\nलॊकपालॊपमा हय एते सर्वे धर्मार्थदर्शिनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 14, + "shloka": 12, + "text": "बरह्मेव भगवान एष सर्वभूतजगत्पतिः\nयुधिष्ठिरॊ महातेजा भवतः पालयिष्यति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 14, + "shloka": 13, + "text": "अवश्यम एव वक्तव्यम इति कृत्वा बरवीमि वः\nएष नयासॊ मया दत्तः सर्वेषां वॊ युधिष्ठिरः\nभवन्तॊ ऽसय च वीरस्य नयासभूता मया कृताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 14, + "shloka": 14, + "text": "यद्य एव तैः कृतं किं चिद वयलीकं वा सुतैर मम\nयद्��� अन्येन मदीयेन तदनुज्ञातुम अर्हथ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 14, + "shloka": 15, + "text": "भवद्भिर हि न मे मन्युः कृतपूर्वः कथं चन\nअत्यन्तगुरु भक्तानाम एषॊ ऽञजलिर इदं नमः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 14, + "shloka": 16, + "text": "तेषाम अस्थिरबुद्धीनां लुब्धानां कामचारिणाम\nकृते याचामि वः सर्वान गान्धारी सहितॊ ऽनघाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 14, + "shloka": 17, + "text": "इत्य उक्तास तेन ते राज्ञा पौरजानपदा जनाः\nनॊचुर बाष्पकलाः किं चिद वीक्षां चक्रुः परस्परम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nएवम उक्तास तु ते तेन पौरजानपदा जनाः\nवृद्धेन राज्ञा कौरव्य नष्टसंज्ञा इवाभवन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 2, + "text": "तूष्णींभूतांस ततस तांस तु बाष्पकण्ठान महीपतिः\nधृतराष्ट्रॊ महीपालः पुनर एवाभ्यभाषत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 3, + "text": "वृद्धं मां हतपुत्रं च धर्मपत्न्या सहानया\nविलपन्तं बहुविधं कृपणं चैव सत्तमाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 4, + "text": "पित्रा सवयम अनुज्ञातं कृष्णद्वैपायनेन वै\nवनवासाय धर्मज्ञा धर्मज्ञेन नृपेण च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 5, + "text": "सॊ ऽहं पुनः पुनर याचे शिरसावनतॊ ऽनघाः\nगान्धार्या सहितं तन मां समनुज्ञातुम अर्हथ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 6, + "text": "शरुत्वा तु कुरुराजस्य वाक्यानि करुणानि ते\nरुरुदुः सर्वतॊ राजन समेताः कुरुजाङ्गलाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 7, + "text": "उत्तरीयैः करैश चापि संछाद्य वदनानि ते\nरुरुदुः शॊकसंतप्ता मुहूर्तं पितृमातृवत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 8, + "text": "हृदयैः शून्यभूतैस ते धृतराष्ट्र परवासजम\nदुःखं संधारयन्तः सम नष्टसंज्ञा इवाभवन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 9, + "text": "ते विनीय तम आयासं कुरुराजवियॊगजम\nशनैः शनैस तदान्यॊन्यम अब्रुवन सवमतान्य उत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 10, + "text": "ततः संधाय ते सर्वे वाक्यान्य अथ समासतः\nएकस्मिन बराह्मणे राजन्न आवेश्यॊचुर नराधिपम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 11, + "text": "ततः सवचरणे वृद्धः संमतॊ ऽरथविशारदः\nसाम्बाख्यॊ बह्व ऋचॊ राजन वक्तुं समुपचक्रमे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 12, + "text": "अनुमान्य महाराजं तत सदः संप्रभाष्य च\nविप्रः परगल्भॊ मेधावी स राजानम उवाच ह" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 13, + "text": "राजन वाक्यं जनस्यास्य मयि सर्वं समर्पितम\nवक्ष्यामि तद अह��� वीर तज जुषस्व नराधिप" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 14, + "text": "यथा वदसि राजेन्द्र सर्वम एतत तथा विभॊ\nनात्र मिथ्या वचः किं चित सुहृत तवं नः परस्परम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 15, + "text": "न जात्व अस्य तु वंशस्य राज्ञां कश चित कदा चन\nराजासीद यः परजा पालः परजानाम अप्रियॊ भवेत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 16, + "text": "पितृवद भरातृवच चैव भवन्तः पालयन्ति नः\nन च दुर्यॊधनः किं चिद अयुक्तं कृतवान नृप" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 17, + "text": "यथा बरवीति धर्मज्ञॊ मुनिः सत्यवती सुतः\nतथा कुरु महाराज स हि नः परमॊ गुरुः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 18, + "text": "तयक्ता वयं तु भवता दुःखशॊकपरायणाः\nभविष्यामश चिरं राजन भवद्गुणशतैर हृताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 19, + "text": "यथा शंतनुना गुप्ता राज्ञा चित्राङ्गदेन च\nभीष्म वीर्यॊपगूढेन पित्रा च तव पार्थिव" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 20, + "text": "भवद बुद्धियुजा चैव पाण्डुना पृथिवीक्षिता\nतथा दुर्यॊधनेनापि राज्ञा सुपरिपालिताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 21, + "text": "न सवल्पम अपि पुत्रस ते वयलीकं कृतवान नृप\nपितरीव सुविश्वस्तास तस्मिन्न अपि नराधिपे\nवयम आस्म यथा सम्यग भवतॊ विदितं तथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 22, + "text": "तथा वर्षसहस्राय कुन्तीपुत्रेण धीमता\nपाल्यमाना धृतिमता सुखं विन्दामहे नृप" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 23, + "text": "राजर्षीणां पुराणानां भवतां वंशधारिणाम\nकुरु संवरणादीनां भरतस्य च धीमतः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 24, + "text": "वृत्तं समनुयात्य एष धर्मात्मा भूरिदक्षिणः\nनात्र वाच्यं महाराज सुसूक्ष्मम अपि विद्यते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 25, + "text": "उषिताः सम सुखं नित्यं भवता परिपालिताः\nसुसूक्ष्मं च वयलीकं ते सपुत्रस्य न विद्यते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 15, + "shloka": 26, + "text": "यत तु जञातिविमर्दे ऽसमिन्न आत्थ दुर्यॊधनं परति\nभवन्तम अनुनेष्यामि तत्रापि कुरुनन्दन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 1, + "text": "[बराह्मण]\nन तद दुर्यॊधनकृतं न च तद भवता कृतम\nन कर्ण सौबलाभ्यां च कुरवॊ यत कषयं गताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 2, + "text": "दैवं तत तु विजानीमॊ यन न शक्यं परबाधितुम\nदैवं पुरुषकारेण न शक्यम अतिवर्तितुम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 3, + "text": "अक्षौहिण्यॊ महाराज दशाष्टौ च समागताः\nअष्टादशाहेन हता दशभिर यॊधपुंगवैः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 4, + "text": "भीष्मद्रॊणकृपाद्यैश च कर्णेन च महात्मना\nयुयुधानेन वीरेण धृष्टद्युम्नेन चैव ह" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 5, + "text": "चतुर्भिः पाण्डुपुत्रैश च भीमार्जुनयमैर नृप\nजनक्षयॊ ऽयं नृपते कृतॊ दैवबलात्कृतैः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 6, + "text": "अवश्यम एव संग्रामे कषत्रियेण विशेषतः\nकर्तव्यं निधनं लॊके शस्त्रेण कषत्रबन्धुना" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 7, + "text": "तैर इयं पुरुषव्याघ्रैर विद्या बाहुबलान्वितैः\nपृथिवी निहता सर्वा सहया सरथ दविपा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 8, + "text": "न स राजापराध्नॊति पुत्रस तव महामनाः\nन भवान न च ते भृत्या न कर्णॊ न च सौबलः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 9, + "text": "यद विनष्टाः कुरुश्रेष्ठा राजानश च सहस्रशः\nसर्वं दैवकृतं तद वै कॊ ऽतर किं वक्तुम अर्हति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 10, + "text": "गुरुर मतॊ भवान अस्य कृत्स्नस्य जगतः परभुः\nधर्मात्मानम अतस तुभ्यम अनुजानीमहे सुतम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 11, + "text": "लभतां वीरलॊकान स ससहायॊ नराधिपः\nदविजाग्र्यैः समनुज्ञातस तरिदिवे मॊदतां सुखी" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 12, + "text": "पराप्स्यते च भवान पुण्यं धर्मे च परमां सथितिम\nवेद पुण्यं च कार्त्स्न्येन सम्यग भरतसत्तम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 13, + "text": "दृष्टापदानाश चास्माभिः पाण्डवाः पुरुषर्षभाः\nसमर्थास तरिदिवस्यापि पालने किं पुनः कषितेः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 14, + "text": "अनुवत्स्यन्ति चापीमाः समेषु विषमेषु च\nपरजाः कुरु कुलश्रेष्ठ पाण्डवाञ शीलभूषणान" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 15, + "text": "बरह्म देयाग्रहारांश च परिहारांश च पार्थिव\nपूर्वराजातिसर्गांश च पालयत्य एव पाण्डवः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 16, + "text": "दीर्घदर्शी कृतप्रज्ञः सदा वैश्रवणॊ यथा\nअक्षुद्र सच्चिवश चायं कुन्तीपुत्रॊ महामनाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 17, + "text": "अप्य अमित्रे दयावांश च शुचिश च भरतर्षभ\nऋजु पश्यति मेघावी पुत्रवत पाति नः सदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 18, + "text": "विप्रियं च जनस्यास्य संसर्गाद धर्मजस्य वै\nन करिष्यन्ति राजर्षे तथा भीमार्जुनादयः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 19, + "text": "मन्दा मृदुषु कौरव्यास तीक्ष्णेष्व आशीविषॊपमाः\nवीर्यवन्तॊ महात्मानॊ पौराणां च हिते रताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 20, + "text": "न कुन्ती न च पाञ्चाली न चॊलूपी न सात्वती\nअस्मिञ जने करिष्यन्ति परतिकूलानि कर्हि चित" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 21, + "text": "भवत कृतम इमं सनेहं युधिष्ठिर विवर्धितम\nन पृष्ठतः करिष्यन्ति पौरजानपदा जनाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 22, + "text": "अधर्मिष्ठान अपि सतः कुन्तीपुत्रा महारथाः\nमानवान पालयिष्यन्ति भूत्वा धर्मपरायणाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 23, + "text": "स राजन मानसं दुःखम अपनीय युधिष्ठिरात\nकुरु कार्याणि धर्म्याणि नमस ते भरतर्षभ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 24, + "text": "[वै]\nतस्य तद वचनं धर्म्यम अनुबन्ध गुणॊत्तरम\nसाधु साध्व इति सर्वः सजनः परतिगृहीतवान" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 25, + "text": "धृतराष्ट्रश च तद वाक्यम अभिपूज्य पुनः पुनः\nविसर्जयाम आस तदा सर्वास तु परकृतीः शनैः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 26, + "text": "स तैः संपूजितॊ राजा शिवेनावेक्षितस तदा\nपराञ्जलिः पूजयाम आस सजनं भरतर्षभ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 16, + "shloka": 27, + "text": "ततॊ विवेश भुवनं गान्धार्या सहितॊ नृपः\nवयुष्टायां चैव शर्वर्या यच चकार निबॊध तत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nवयुषितायां रजन्यां तु धृतराष्ट्रॊ ऽमबिका सुतः\nविदुरं परेषयाम आस युधिष्ठिर निवेशनम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 2, + "text": "स गत्वा राजवचनाद उवाचाच्युतम ईश्वरम\nयुधिष्ठिरं महातेजाः सर्वबुद्धिमतां वरः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 3, + "text": "धृतराष्ट्रॊ महाराज वनवासाय दीक्षितः\nगमिष्यति वनं राजन कार्तिकीम आगताम इमाम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 4, + "text": "स तवा कुरु कुलश्रेष्ठ किं चिद अर्थम अभीप्सति\nशराद्धम इच्छति दातुं स गाङ्गेयस्य महात्मनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 5, + "text": "दरॊणस्य सॊमदत्तस्य बाह्लीकस्य च धीमतः\nपुत्राणां चैव सर्वेषां ये चास्य सुहृदॊ हताः\nयदि चाभ्यनुजानीषे सैन्धवापसदस्य च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 6, + "text": "एतच छरुत्वा तु वचनं विदुरस्य युधिष्ठिरः\nहृष्टः संपूजयाम आस गुडा केशश च पाण्डवः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 7, + "text": "न तु भीमॊ दृढक्रॊधस तद वचॊ जगृहे तदा\nविदुरस्य महातेजा दुर्यॊधनकृतं समरन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 8, + "text": "अभिप्रायं विदित्वा तु भीमसेन��्य फल्गुनः\nकिरीटी किं चिद आनम्य भीमं वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 9, + "text": "भीम राजा पिता वृद्धॊ वनवासाय दीक्षितः\nदातुम इच्छति सर्वेषां सुहृदाम और्ध्व देहिकाम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 10, + "text": "भवता निर्जितं वित्तं दातुम इच्छति कौरवः\nभीष्मादीनां महाबाहॊ तदनुज्ञातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 11, + "text": "दिष्ट्या तव अद्य महाबाहॊ धृतराष्ट्रः परयाचति\nयाचितॊ यः पुरास्माभिः पश्य कालस्य पर्ययम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 12, + "text": "यॊ ऽसौ पृथिव्याः कृत्स्नाया भर्ता भूत्वा नराधिपः\nपरैर विनिहतापत्यॊ वनं गन्तुम अभीप्सति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 13, + "text": "मा ते ऽनयत पुरुषव्याघ्र दानाद भवतु दर्शनम\nअयशस्यम अतॊ ऽनयत सयाद अधर्म्यं च महाभुज" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 14, + "text": "राजानम उपतिष्ठस्व जयेष्ठं भरातरम ईश्वरम\nअर्हस तवम असि दातुं वै नादातुं भरतर्षभ\nएवं बरुवाणं कौन्तेयं धर्मराजॊ ऽभयपूजयत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 15, + "text": "भीमसेनस तु सक्रॊधः परॊवाचेदं वचस तदा\nवयं भीष्मस्य कुर्मेह परेतकार्याणि फल्गुन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 16, + "text": "सॊमदत्तस्य नृपतेर भूरिश्रवस एव च\nबाह्लीकस्य च राजर्षेर दरॊणस्य च महात्मनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 17, + "text": "अन्येषां चैव सुहृदां कुन्ती कर्णाय दास्यति\nशराद्धानि पुरुषव्याघ्र मादात कौरवकॊ नृपः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 18, + "text": "इति मे वर्तते बुद्धिर मा वॊ नन्दन्तु शत्रवः\nकष्टात कष्टतरं यान्तु सर्वे दुर्यॊधनादयः\nयैर इयं पृथिवी सर्वा घातिता कुलपांसनैः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 19, + "text": "कुतस तवम अद्य विस्मृत्य वैरं दवादश वार्षिकम\nअज्ञातवास गमनं दरौपदी शॊकवर्धनम\nकव तदा धृतराष्ट्रस्य सनेहॊ ऽसमास्व अभवत तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 20, + "text": "कृष्णाजिनॊपसंव्वीतॊ हृताभरण भूषणः\nसार्धं पाञ्चाल पुत्र्या तवं राजानम उपजग्मिवान\nकव तदा दरॊण भीष्मौ तौ सॊमदत्तॊ ऽपि वाभवत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 21, + "text": "यत्र तरयॊदश समा वने वन्येन जीवसि\nन तदा तवा पिता जयेष्ठः पितृत्वेनाभिवीक्षते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 22, + "text": "किं ते तद विस्मृतं पार्थ यद एष कुलपांसनः\nदुर्वृत्तॊ विदुरं पराह दयूते किं जितम इत्य उत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 17, + "shloka": 23, + "text": "तम एवं वादिनं राजा कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः\nउवाच भरातरं धीमाञ जॊषम आस्वेति भर्त्सयन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 18, + "shloka": 1, + "text": "[अर्ज]\nभीम जयेष्ठॊ गुरुर मे तवं नातॊ ऽनयद वक्तुम उत्सहे\nधृतराष्ट्रॊ हि राजर्षिः सर्वथा मानम अर्हति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 18, + "shloka": 2, + "text": "न समरन्त्य अपराद्धानि समरन्ति सुकृतानि च\nअसंभिन्नार्थ मर्यादाः साधवः पुरुषॊत्तमाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 18, + "shloka": 3, + "text": "इदं मद्वचनात कषत्तः कौरवं बरूहि पार्थिवम\nयावद इच्छति पुत्राणां दातुं तावद ददाम्य अहम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 18, + "shloka": 4, + "text": "भीष्मादीनां च सर्वेषां सुहृदाम उपकारिणाम\nमम कॊशाद इति विभॊ मा भूद भीमः सुदुर्मनाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 18, + "shloka": 5, + "text": "[वै]\nइत्य उक्ते धर्मराजस तम अर्जुनं परत्यपूजयत\nभीमसेनः कटाक्षेण वीक्षां चक्रे धनंजयम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 18, + "shloka": 6, + "text": "ततः स विदुरं धीमान वाक्यम आह युधिष्ठिरः\nन भीमसेने कॊपं स नृपतिः कर्तुम अर्हति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 18, + "shloka": 7, + "text": "परिक्लिष्टॊ हि भीमॊ ऽयं हिमवृष्ट्य आतपादिभिः\nदुःखैर बहुविधैर धीमान अरण्ये विदितं तव" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 18, + "shloka": 8, + "text": "किं तु मद्वचनाद बरूहि राजानं भरतर्षभम\nयद यद इच्छसि यावच च गृह्यतां मद्गृहाद इति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 18, + "shloka": 9, + "text": "यन मात्सर्यम अयं भीमः करॊति भृशदुःखितः\nन तन मनसि कर्तव्यम इति वाच्यः स पार्थिवः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 18, + "shloka": 10, + "text": "यन ममास्ति धनं किं चिद अर्जुनस्य च वेश्मनि\nतस्य सवामी महाराज इति वाच्यः स पार्थिवः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 18, + "shloka": 11, + "text": "ददातु राजा विप्रेभ्यॊ यथेष्टं करियतां वययः\nपुत्राणां सुहृदां चैव गच्छत्व आनृण्यम अद्य सः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 18, + "shloka": 12, + "text": "इदं चापि शरीरं मे तवायत्तं जनाधिप\nधनानि चेति विद्धि तवं कषत्तर नास्त्य अत्र संशयः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 19, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nएवम उक्तस तु राज्ञा स विदुरॊ बुद्धिसत्तमः\nधृतराष्ट्रम उपेत्येदं वाक्यम आह महार्थवत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 19, + "shloka": 2, + "text": "उक्तॊ युधिष्ठिरॊ राजा भवद वचनम आदितः\nस च संश्रुत्य वाक्यं ते परशशंस महाद्युतिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 19, + "shloka": 3, + "text": "बीभत्सुश च महातेजा निवेदयति ते गृहान\nवसु तस्य गृहे य�� च पराणान अपि च केवलान" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 19, + "shloka": 4, + "text": "धर्मराजश च पुत्रस ते राज्यं पराणान धनानि च\nअनुजानाति राजर्षे यच चान्यद अपि किं चन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 19, + "shloka": 5, + "text": "भीमस तु सर्वदुःखानि संस्मृत्य बहुलान्य उत\nकृच्छ्राद इव महाबाहुर अनुमन्य विनिःश्वसन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 19, + "shloka": 6, + "text": "स राज्ञा धर्मशीलेन भरात्रा बीभत्सुना तथा\nअनुनीतॊ महाबाहुः सौहृदे सथापितॊ ऽपि च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 19, + "shloka": 7, + "text": "न च मन्युस तवया कार्य इति तवां पराह धर्मराट\nसंस्मृत्य भीमस तद वैरं यद अन्यायवद आचरेत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 19, + "shloka": 8, + "text": "एवं परायॊ हि धर्मॊ ऽयं कषत्रियाणां नराधिप\nयुद्धे कषत्रिय धर्मे च निरतॊ ऽयं वृकॊदरः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 19, + "shloka": 9, + "text": "वृकॊदर कृते चाहम अर्जुनश च पुनः पुनः\nपरसादयाव नृपते भवान परभुर इहास्ति यत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 19, + "shloka": 10, + "text": "परददातु भवान वित्तं यावद इच्छसि पार्थिव\nतवम ईश्वरॊ नॊ राज्यस्य पराणानां चेति भारत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 19, + "shloka": 11, + "text": "बरह्म देयाग्रहारांश च पुत्राणां चौर्ध्व देहिकम\nइतॊ रत्नानि गाश चैव दासीदासम अजाविकम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 19, + "shloka": 12, + "text": "आनयित्वा कुरुश्रेष्ठॊ बराह्मणेभ्यः परयच्छतु\nदीनान्ध कृपणेभ्यश च तत्र तत्र नृपाज्ञया" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 19, + "shloka": 13, + "text": "बह्व अन्नरसपानाढ्याः सभा विदुर कारय\nगवां निपानान्य अन्यच च विविधं पुण्यकर्म यत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 19, + "shloka": 14, + "text": "इति माम अब्रवीद राजा पार्थैश चैव धनंजयः\nयद अत्रानन्तरं कार्यं तद भवान वक्तुम अर्हति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 19, + "shloka": 15, + "text": "इत्य उक्तॊ विदुरेणाथ धृतराष्ट्रॊ ऽभिनन्द्य तत\nमनश चक्रे महादाने कार्तिक्यां जनमेजय" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 20, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nविदुरेणैवम उक्तस तु धृतराष्ट्रॊ जनाधिपः\nपरीतिमान अभवद राजा राज्ञॊ जिष्णॊश च कर्मणा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 20, + "shloka": 2, + "text": "ततॊ ऽभिरूपान भीष्माय बराह्मणान ऋषिसत्तमान\nपुत्रार्थे सुहृदां चैव स समीक्ष्य सहस्रशः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 20, + "shloka": 3, + "text": "कारयित्वान्न पानानि यानान्य आच्छादनानि च\nसुवर्णमणिरत्नानि दासीदास परिच्छदान" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 20, + "shloka": 4, + "text": "कम्बलाजिन रत्नानि गरामान कषेत्रान अजाव��कम\nअलंकारान गजान अश्वान कन्याश चैव वरस्त्रियः\nआदिश्यादिश्य विप्रेभ्यॊ ददौ स नृपसत्तमः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 20, + "shloka": 5, + "text": "दरॊणं संकीर्त्य भीष्मं च सॊमदत्तं च बाह्लिकम\nदुर्यॊधनं च राजानं पुत्रांश चैव पृथक पृथक\nजयद्रथ पुरॊगाश च सुहृदश चैव सर्वशः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 20, + "shloka": 6, + "text": "स शराद्धयज्ञॊ ववृधे बहु गॊधनदक्षिणः\nअनेकधनरत्नौघॊ युधिष्ठिर मते तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 20, + "shloka": 7, + "text": "अनिशं यत्र पुरुषा गणका लेखकास तथा\nयुधिष्ठिरस्य वचनात तद आपृच्छन्ति तं नृपम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 20, + "shloka": 8, + "text": "आज्ञापय किम एतेभ्यः परदेयं दीयताम इति\nतद उपस्थितम एवात्र वचनान्ते परदृश्यते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 20, + "shloka": 9, + "text": "शते देये दशशतं सहस्रे चायुतं तथा\nदीयते वचनाद राज्ञः कुन्तीपुत्रस्य धीमतः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 20, + "shloka": 10, + "text": "एवं स वसु धाराभिर वर्षमाणॊ नृपाम्बुदः\nतर्पयाम आस विप्रांस तान वर्षन भूमिम इवाम्बुदः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 20, + "shloka": 11, + "text": "ततॊ ऽनन्तरम एवात्र सर्ववर्णान महीपतिः\nअन्नपानरसौघेन पलावयाम आस पार्थिवः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 20, + "shloka": 12, + "text": "सवस्त्र फेनरत्नौघॊ मृद अङ्गनिनद सवनः\nगवाश्वमकरावर्तॊ नारीरत्नमहाकरः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 20, + "shloka": 13, + "text": "गरामाग्रहार कुल्याढ्यॊ मणिहेमजलार्णवः\nजगत संप्लावयाम आस धृतराष्ट्र दयाम्बुधिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 20, + "shloka": 14, + "text": "एवं सपुत्रपौत्राणां पितॄणाम आत्मनस तथा\nगान्धार्याश च महाराज परददाव और्ध्व देहिकम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 20, + "shloka": 15, + "text": "परिश्रान्तॊ यदासीत स ददद दानान्य अनेकशः\nततॊ निर्वर्तयाम आस दानयज्ञं कुरूद्वहः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 20, + "shloka": 16, + "text": "एवं स राजा कौरव्यश चक्रे दानमहॊत्सवम\nनटनर्तक लास्याढ्यं बह्व अन्नरसदक्षिणम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 20, + "shloka": 17, + "text": "दशाहम एवं दानानि दत्त्वा राजाम्बिका सुतः\nबभूव पुत्रपौत्राणाम अनृणॊ भरतर्षभ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 21, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततः परभाते राजा स धृतराष्ट्रॊ ऽमबिका सुतः\nआहूय पाण्डवान वीरान वनवास कृतक्षणः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 21, + "shloka": 2, + "text": "गान्धारी सहितॊ धीमान अभिनन्द्य यथाविधि\nकार्त्तिक्यां कारयित्वेष्टिं बराह्मणैर वेदपारगैः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 21, + "shloka": 3, + "text": "अग्निहॊत्रं पुरस्कृत्य वल्कलाजिनसंवृतः\nवधू परिवृतॊ राजा निर्ययौ भवनात ततः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 21, + "shloka": 4, + "text": "ततः सत्रियः कुरव पाण्डवानां; याश चाप्य अन्याः कौरव राजवंश्याः\nतासां नादः परादुरासीत तदानीं; वैचित्रवीर्ये नृपतौ परयाते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 21, + "shloka": 5, + "text": "ततॊ लाजैः सुमनॊभिश च राजा; विचित्राभिस तद्गृहं पूजयित्वा\nसंयॊज्यार्थैर भृत्यजनं च सर्वं; ततः समुत्सृज्य ययौ नरेन्द्रः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 21, + "shloka": 6, + "text": "ततॊ राजा पराञ्जलिर वेपमानॊ; युधिष्ठिरः सस्वनं बाष्पकण्ठः\nविलप्यॊच्चैर हा महाराज साधॊ; कव गन्तासीत्य अपतत तात भूमौ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 21, + "shloka": 7, + "text": "तथार्जुनस तीव्रदुःखाभितप्तॊ; मुहुर मुहुर निःश्वसन भरताग्र्यः\nयुधिष्ठिरं मैवम इत्य एवम उक्त्वा; निगृह्याथॊदीधरत सीदमानः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 21, + "shloka": 8, + "text": "वृकॊदरः फल्गुनश चैव वीरौ; माद्रीपुत्रौ विदुरः संजयश च\nवैश्यापुत्रः सहितॊ गौतमेन; धौम्यॊ विप्राश चान्वयुर बाष्पकण्ठाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 21, + "shloka": 9, + "text": "कुन्ती गान्धारीं बद्धनेत्रां वरजन्तीं; सकन्धासक्तं हस्तम अथॊद्वहन्ती\nराजा गान्धार्याः सकन्धदेशे ऽवसज्य; पाणिं ययौ धृतराष्ट्रः परतीतः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 21, + "shloka": 10, + "text": "तथा कृष्णा दरौपदी यादवी च; बालापत्या चॊत्तरा कौरवी च\nचित्राङ्गदा याश च काश चित सत्रियॊ ऽनयाः; सार्धं राज्ञा परस्थितास ता वधूभिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 21, + "shloka": 11, + "text": "तासां नादॊ रुदतीनां तदासीद; राजन दुःखात कुररीणाम इवॊच्चैः\nततॊ निष्पेतुर बराह्मणक्षत्रियाणां; विट शूद्राणां चैव नार्यः समन्तात" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 21, + "shloka": 12, + "text": "तन निर्याणे दुःखितः पौरवर्गॊ; गहाह्वये ऽतीव बभूव राजन\nयथापूर्वं गच्छतां पाण्डवानां; दयूते राजन कौरवाणां सभायाम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 21, + "shloka": 13, + "text": "या नापश्यच चन्द्रमा नैव सूर्यॊ; रामाः कदा चिद अपि तस्मिन नरेन्द्रे\nमहावनं गच्छति कौरवेन्द्रे; शॊकेनार्ता राजमार्गं परपेदुः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततः परासादहर्म्येषु वसुधायां च पार्थिव\nसत्रीणां च पुरुषाणां च सुमहान निःस्वनॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 2, + "text": "स राजा राजमार्गेण नृनारी संकुलेन च\nकथं चिन निर्ययौ धीमान वेपमानः क���ताञ्जलिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 3, + "text": "स वर्धमानद्वारेण निर्ययौ गजसाह्वयात\nविसर्जयाम आस च तं जनौघं स मुहुर मुहुः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 4, + "text": "वनं गन्तुं च विदुरॊ राज्ञा सह कृतक्षणः\nसंजयश च महामात्रः सूतॊ गावल्गणिस तथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 5, + "text": "कृपं निवर्तयाम आस युयुत्सुं च महारथम\nधृतराष्ट्रॊ महीपालः परिदाय युधिष्ठिरे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 6, + "text": "निवृत्ते पौरवर्गे तु राजा सान्तःपुरस तदा\nधृतराष्ट्राभ्यनुज्ञातॊ निवर्तितुम इयेष सः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 7, + "text": "सॊ ऽबरवीन मातरं कुन्तीम उपेत्य भरतर्षभ\nअहं राजानम अन्विष्ये भवती विनिवर्तताम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 8, + "text": "वधू परिवृता राज्ञि नगरं गन्तुम अर्हसि\nराजा यात्व एष धर्मात्मा तपसे धृतनिश्चयः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 9, + "text": "इत्य उक्ता धर्मराजेन बाष्पव्याकुललॊचना\nजगादैवं तदा कुन्ती गान्धारीं परिगृह्य ह" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 10, + "text": "सहदेवे महाराज मा परमादं कृथाः कव चित\nएष माम अनुरक्तॊ हि राजंस तवां चैव नित्यदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 11, + "text": "कर्णं समरेथाः सततं संग्रामेष्व अपलायिनम\nअवकीर्णॊ हि स मया वीरॊ दुष्प्रज्ञया तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 12, + "text": "आयसं हृदयं नूनं मन्दाया मम पुत्रक\nयत सूर्यजम अपश्यन्त्याः शतधा न विदीर्यते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 13, + "text": "एवंगते तु किं शक्यं मया कर्तुम अरिंदम\nमम दॊषॊ ऽयम अत्यर्थं खयापितॊ यन न सूर्यजः\nतन्निमित्तं महाबाहॊ दानं दद्यास तवम उत्तमम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 14, + "text": "सदैव भरातृभिः सार्धम अग्रजस्यारि मर्दन\nदरौपद्याश च परिये नित्यं सथातव्यम अरिकर्शन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 15, + "text": "भीमसेनार्जुनौ चैव नकुलश च कुरूद्वह\nसमाधेयास तवया वीर तवय्य अद्य कुलधूर गता" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 16, + "text": "शवश्रू शवशुरयॊः पादाञ शुश्रूषन्ती वने तव अहम\nगान्धारी सहिता वत्स्ये तापसी मलपङ्किनी" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 17, + "text": "एवम उक्तः स धर्मात्मा भरातृभिः सहितॊ वशी\nविषादम अगमत तीव्रं न च किं चिद उवाच ह" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 18, + "text": "स मुहूर्तम इव धयात्वा धर्मपुत्रॊ युधिष्ठिरः\nउवाच मातरं दीनश चिन���ताशॊकपरायणः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 19, + "text": "किम इदं ते वयवसितं नैवं तवं वक्तुम अर्हसि\nन तवाम अभ्यनुजानामि परसादं कर्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 20, + "text": "वयरॊचयः पुरा हय अस्मान उत्साह्य परियदर्शने\nविदुराया वचॊभिस तवम अस्मान न तयक्तुम अर्हसि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 21, + "text": "निहत्य पृथिवीपालान राज्यं पराप्तम इदं मया\nतव परज्ञाम उपश्रुत्य वासुदेवान नरर्षभात" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 22, + "text": "कव सा बुद्धिर इयं चाद्य भवत्या या शरुता मया\nकषत्रधर्मे सथितिं हय उक्त्वा तस्याश चलितुम इच्छसि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 23, + "text": "अस्मान उत्सृज्य राज्यं च सनुषां चेमां यशस्विनीम\nकथं वत्स्यसि शून्येषु वनेष्व अम्ब परसीद मे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 24, + "text": "इति बाष्पकलां वाचं कुन्तीपुत्रस्य शृण्वती\nजगामैवाश्रु पूर्णाक्षी भीमस ताम इदम अब्रवीत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 25, + "text": "यदा राज्यम इदं कुन्ति भॊक्तव्यं पुत्र निर्जितम\nपराप्तव्या राजधर्माश च तदेयं ते कुतॊ मतिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 26, + "text": "किं वयं कारिताः पूर्वं भवत्या पृथिवी कषयम\nकस्य हेतॊः परित्यज्य वनं गन्तुम अभीप्ससि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 27, + "text": "वनाच चापि किम आनीता भवत्या बालका वयम\nदुःखशॊकसमाविष्टौ माद्रीपुत्राव इमौ तथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 28, + "text": "परसीद मातर मा गास तवं वनम अद्य यशस्विनि\nशरियं यौधिष्ठिरीं तावद भुङ्क्ष्व पार्थ बलार्जिताम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 29, + "text": "इति सा निश्चितैवाथ वनवास कृतक्षणा\nलालप्यतां बहुविधं पुत्राणां नाकरॊद वचः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 30, + "text": "दरौपदी चान्वयाच छवश्रूं विषण्णवदना तदा\nवनवासाय गच्छन्तीं रुदती भद्रया सह" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 31, + "text": "सा पुत्रान रुदतः सर्वान मुहुर मुहुर अवेक्षती\nजगामैव महाप्राज्ञा वनाय कृतनिश्चया" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 22, + "shloka": 32, + "text": "अन्वयुः पाण्डवास तां तु सभृत्यान्तःपुरास तदा\nततः परमृज्य साश्रूणि पुत्रान वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 23, + "shloka": 1, + "text": "[कुन्ती]\nएवम एतन महाबाहॊ यथा वदसि पाण्डव\nकृतम उद्धर्षणं पूर्वं मया वः सीदतां नृप" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 23, + "shloka": 2, + "text": "दयूतापहृत राज्याना��� पतितानां सुखाद अपि\nजञातिभिः परिभूतानां कृतम उद्धर्षणं मया" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 23, + "shloka": 3, + "text": "कथं पाण्डॊर न नश्येत संततिः पुरुषर्षभाः\nयशश च वॊ न नश्येत इति चॊद्धर्षणं कृतम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 23, + "shloka": 4, + "text": "यूयम इन्द्रसमाः सर्वे देवतुल्यपराक्रमाः\nमा परेषां मुखप्रेक्षाः सथेत्य एवं तत कृतं मया" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 23, + "shloka": 5, + "text": "कथं धर्मभृतां शरेष्ठॊ राजा तवं वासवॊपमः\nपुनर वने न दुःखी सया इति चॊद्धर्षणं कृतम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 23, + "shloka": 6, + "text": "नागायुत समप्राणः खयातिविक्रमपौरुषः\nनायं भीमॊ ऽतययं गच्छेद इति चॊद्धर्षणं कृतम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 23, + "shloka": 7, + "text": "भीमसेनाद अवरजस तथायं वासवॊपमः\nविजयॊ नावसीदेत इति चॊद्धर्षणं कृतम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 23, + "shloka": 8, + "text": "नकुलः सहदेवश च तथेमौ गुरुवर्तिनौ\nकषुधा कथं न सीदेताम इति चॊद्धर्षणं कृतम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 23, + "shloka": 9, + "text": "इयं च बृहती शयामा शरीमत्य आयतलॊचना\nवृथा सभा तले कलिष्टा मा भूद इति च तत कृतम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 23, + "shloka": 10, + "text": "परेक्षन्त्या मे तदा हीमां वेपन्तिं कदलीम इव\nसत्री धर्मिणीम अनिन्द्याङ्गीं तथा दयूतपराजिताम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 23, + "shloka": 11, + "text": "दुःशासनॊ यदा मौढ्याद दासीवत पर्यकर्षत\nतदैव विदितं मह्यं पराभूतम इदं कुलम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 23, + "shloka": 12, + "text": "विषण्णाः कुरवश चैव तदा मे शवशुरादयः\nयथैषा नाथम इच्छन्ती वयलपत कुररी यथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 23, + "shloka": 13, + "text": "केशपक्षे परामृष्टा पापेन हतबुद्धिना\nयदा दुःशासनेनेषा तदा मुह्याम्य अहं नृप" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 23, + "shloka": 14, + "text": "युष्मत्तेजॊ विवृद्ध्य अर्थं मया हय उद्धर्षणं कृतम\nतदानीं विदुरा वाक्यैर इति तद वित्तपुत्रकाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 23, + "shloka": 15, + "text": "कथं न राजवंशॊ ऽयं नश्येत पराप्य सुतान मम\nपाण्डॊर इति मया पुत्र तस्माद उद्धर्षणं कृतम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 23, + "shloka": 16, + "text": "न तस्य पुत्रः पौत्रौ वा कृत एव स पार्थिव\nलभते सुकृताँल लॊकान यस्माद वंशः परणश्यति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 23, + "shloka": 17, + "text": "भुक्तं राज्यफलं पुत्रा भर्तुर मे विपुलं पुरा\nमहादानानि दत्तानि पीतः सॊमॊ यथाविधि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 23, + "shloka": 18, + "text": "साहं नात्म फलार्थं वै वासुदेवम अचूचुदम\nविदुर���याः परलापैस तैः पलावनार्थ तु तत कृतम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 23, + "shloka": 19, + "text": "नाहं राज्यफलं पुत्र कामये पुत्र निर्जितम\nपतिलॊकान अहं पुण्यान कामये तपसा विभॊ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 23, + "shloka": 20, + "text": "शवश्रू शवशुरयॊः कृत्वा शुश्रूषां वनवासिनॊः\nतपसा शॊषयिष्यामि युधिष्ठिर कलेवरम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 23, + "shloka": 21, + "text": "निवर्तस्व कुरुश्रेष्ठ भीमसेनादिभिः सह\nधर्मे ते धीयतां बुद्धिर मनस ते महद अस्तु च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nकुन्त्यास तु वचनं शरुत्वा पण्डवा राजसत्त्नम\nवरीडिताः संन्यवर्तन्त पाञ्चाल्या साहितानघाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 2, + "text": "ततः शब्दॊ महान आसीत सर्वेषाम एव भारत\nअन्तःपुराणां रुदतां दृष्ट्वा कुन्तीं तथागताम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 3, + "text": "परदक्षिणम अथावृत्य राजानं पाण्डवास तदा\nअभिवाद्य नयवर्तन्त पृथां ताम अनिवर्त्य वै" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 4, + "text": "ततॊ ऽबरवीन महाराजॊ धृतराष्ट्रॊ ऽमबिका सुतः\nगान्धारीं विदुरं चैव समाभाष्य निगृह्य च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 5, + "text": "युधिष्ठिरस्य जननी देवी साधु निवर्त्यताम\nयथा युधिष्ठिरः पराह तत सर्वं सत्यम एव हि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 6, + "text": "पुत्रैश्वर्यं महद इदम अपास्या च महाफलम\nका नु गच्छेद वनं दुर्गं पुत्रान उत्सृज्य मूढवत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 7, + "text": "राज्यस्थया तपस तप्तं दानं दत्तं वरतं कृतम\nअनया शक्यम अद्येह शरूयतां च वचॊ मम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 8, + "text": "गान्धारि परितुष्टॊ ऽसमि वध्वाः शुश्रूषणेन वै\nतस्मात तवम एनां धर्मज्ञे समनुज्ञातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 9, + "text": "इत्य उक्ता सौबलेयी तु राज्ञा कुन्तीम उवाच ह\nतत सर्वं राजवचनं सवं च वाक्यां विशेषवत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 10, + "text": "न च सा वनवासाय देवीं कृतमतिं तदा\nशक्नॊत्य उपावर्तयितुं कुन्तीं धर्मपरां सतीम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 11, + "text": "तस्यास तु तं सथिरं जञात्वा वयवसायं कुरु सत्रियः\nनिवृत्तांश च कुरुश्रेष्ठान दृष्ट्वा पररुरुदुस तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 12, + "text": "उपावृत्तेषु पार्थेषु सर्वेष्व अन्तःपुरेषु च\nययौ राजा महाप्राज्ञॊ धृतराष्ट्रॊ वनं तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 13, + "text": "पाण्डवा अपि दीनास ते दुःखशॊकपरायणाः\nयानैः सत्री सहिताः सर्वे पुरं परविविशुस तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 14, + "text": "तम अहृष्टम इवाकूजं गतॊत्सावम इवाभवत\nनगरं हास्तिनपुरं सस्त्री वृद्धकुमारकम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 15, + "text": "सर्वे चासन निरुत्साहाः पाण्डवा जातमन्यवः\nकुन्त्या हीनाः सुदुःखार्ता वत्सा इव विनाकृताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 16, + "text": "धृतराष्ट्रस तु तेनाह्ना गत्वा सुमहद अन्तरम\nततॊ भागी रथी तीरे निवासम अकरॊत परभुः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 17, + "text": "परादुष्कृता याथा नयायम अग्नयॊ वेदपारगैः\nवयराजन्त दविज शरेष्ठैस तत्र तत्र तपॊधनैः\nपरादुष्कृताग्निर अभवत स च वृद्धॊ नराधिपः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 18, + "text": "स राजाग्नीन पर्युपास्य हुत्वा च विधिवत तदा\nसंध्यागतं सहस्रांशुम ऊपातिष्ठत भारत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 19, + "text": "विदुरः संजयश चैव राज्ञः शय्यां कुशैस ततः\nचक्रतुः कुरुवीरस्य गान्धार्या चाविदूरतः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 20, + "text": "गान्धार्याः संनिकर्षे तु निषसाद कुशेष्व अथ\nयुधिष्ठिरस्य जननी कुन्ती साधुव्रते सथिता" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 21, + "text": "तेषां सांश्रवणे चापि निषेदुर वविदुरादयः\nयाजकश च यथॊद्देशं दविजा ये चानुयायिनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 22, + "text": "पराधीत दविजमुख्या सा संप्रज्वालित पावका\nबभूव तेषां रजनी बरह्मीव परीतिवर्धनी" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 23, + "text": "ततॊ रात्र्यां वयतीतायां कृतपूर्वाह्णिक करियाः\nहुत्वाग्निं विधिवत सर्वे परययुस ते यथाक्रमम\nउदङ्मुखा निरीक्षन्त उपवासा परायणाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 24, + "shloka": 24, + "text": "स तेषाम अतिदुःखॊ ऽबभून निवासः परथमे ऽहनि\nशॊचतां शॊच्यमानानां पौरजानपदैर जनैः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 25, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततॊ भागी रथी तीरे मेध्ये पुण्यजनॊचिते\nनिवासम अकरॊद राजा विदुरस्या मते सथिताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 25, + "shloka": 2, + "text": "तत्रैनं पर्युपातिष्ठन बराह्मणा राष्ट्रवासिनः\nकषत्रविट शूद्र संघाश च बहवॊ भरतर्षभ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 25, + "shloka": 3, + "text": "स तैः परिवृतॊ राजा कथाभिर अभिनन्द्य तान\nअनुजज्ञे सशिष्यान वै विधिवत परतिपूज्य च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 25, + "shloka": 4, + "text": "सायाह्ने स महीपालस ततॊ गङ्गाम ���पेत्य ह\nचकार विधिवच छौचं गान्धारी च यशस्विनी" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 25, + "shloka": 5, + "text": "तथैवान्ये पृथक सर्वे तीर्थेष्व आप्लुत्य भारत\nचक्रुः सर्वाः करियास तत्र पुरुषा विदुरादयः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 25, + "shloka": 6, + "text": "कृतशौचं ततॊ वृद्धं शवशुरं कुन्तिभॊजजा\nगान्धारीं च पृथा राजन गङ्गातीरम उपानयत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 25, + "shloka": 7, + "text": "राज्ञस तु याजकैस तत्र कृतॊ वेदी परिस्तरः\nजुहाव तत्र वह्निं स नृपतिः सत्यसंगरः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 25, + "shloka": 8, + "text": "ततॊ भागी रथी तीरात कुरु कषेत्रं जगाम सः\nसानुगॊ नृपतिर विद्वान नियतः संयतेन्द्रियः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 25, + "shloka": 9, + "text": "तत्राश्रमपदं धीमान अभिगम्य स पार्थिवः\nआससादाथ राजर्षिः शतयूपं मनीषिणम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 25, + "shloka": 10, + "text": "स हि राजा महान आसीत केकयेषु परंतपः\nसपुत्रं मनुजैश्वर्ये निवेश्य वनम आविशत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 25, + "shloka": 11, + "text": "तेनासौ सहितॊ राजा ययौ वयासाश्रमं तदा\nतत्रैनं विधिवद राजन परत्यगृह्णात कुरूद्वहम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 25, + "shloka": 12, + "text": "स दीक्षां तत्र संप्राप्य राजा कौरवनन्दनः\nशतयूपाश्रमे तस्मिन निवासम अकरॊत तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 25, + "shloka": 13, + "text": "तस्मै सर्वं विधिं राजन राजाचख्यौ महामतिः\nआरण्यकं महाराज वयासास्यानुमते तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 25, + "shloka": 14, + "text": "एवं स तपसा राजा धृतराष्ट्रॊ महामनाः\nयॊजयाम आस चात्मानं तांश चाप्य अनुचरांस तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 25, + "shloka": 15, + "text": "तथैव देवी गान्धारी वल्कलाजिनवासिनी\nकुन्त्या सह महाराज समानव्रतचारिणी" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 25, + "shloka": 16, + "text": "कर्मणा मनसा वाचा चक्षुषा चापि ते नृप\nसंनियम्येन्द्रियग्रामम आस्थिताः परमं तपः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 25, + "shloka": 17, + "text": "तवग अस्थि भूतः परिशुष्कमांसॊ; जटाजिनी वल्कलसंवृताङ्गः\nस पार्थिवस तत्र तपश चकार; महर्षिवत तीव्रम अपेतदॊषः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 25, + "shloka": 18, + "text": "कषत्ता च धर्मार्थविद अग्र्यबुद्धिः; ससंजयस तं नृपतिं सदारम\nउपाचरद घॊरतपॊ जितात्मा; तदा कृशॊ वल्कलचीरवासाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततस तस्मिन मुनिश्रेष्ठा राजानं दरष्टुम अभ्ययुः\nनारदः पर्वतश चैव देवलश च महातपाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 2, + "text": "दवैपायनः सशिष्यश च सिद्धाश चान्ये मनीषिणः\nशतयूपश च राजर्षिर वृद्धः परमधार्मिकः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 3, + "text": "तेषां कुन्ती महाराज पूजां चक्रे यथाविधि\nते चापि तुतुषुस तस्यास तापसाः परिचर्यया" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 4, + "text": "तत्र धर्म्याः कथास तात चक्रुस ते परमर्षयः\nरमयन्तॊ महात्मानं धृतराष्ट्रं जनाधिपम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 5, + "text": "कथान्तरे तु कस्मिंश चिद देवर्षिर नारदस तदा\nकथाम इमाम अकथयत सर्वप्रत्यक्षदर्शिवान" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 6, + "text": "पुरा परजापतिसमॊ राजासीद अकुतॊभयः\nसहस्रचित्य इत्य उक्तः शतयूप पितामहः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 7, + "text": "सा पुत्रे राज्यम आसज्य जयेष्ठे परमधार्मिके\nसहस्रचित्यॊ धर्मात्मा परविवेश वनं नृपः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 8, + "text": "स गत्वा तपसः पारं दीप्तस्य स नराधिपः\nपुरंदरस्य संस्थानं परतिपेदे महामनाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 9, + "text": "दृष्टपूर्वः स बहुशॊ राजन संपतता मया\nमहेन्द्र सदने राजा तपसा दग्धकिल्बिषः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 10, + "text": "तथा शैलालयॊ राजा भगदत्तपितामहाः\nतपॊबलेनैव नृपॊ महेन्द्र सदनं गतः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 11, + "text": "तथा पृषध्रॊ नामासीद राजा वज्रधरॊपमः\nस चापि तपसा लेभे नाकपृष्ठम इतॊ नृपः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 12, + "text": "अस्मिन्न अरण्ये नृपते मान्धातुर अपि चात्मजः\nपुरु कुत्सॊ नृपः सिद्धिं महतीं समवाप्तवान" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 13, + "text": "भार्या सामभवद यस्य नर्मदा सरितां वरा\nसॊ ऽसमिन्न अरण्ये नृपतिस तपस तप्त्वा दिवं गतः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 14, + "text": "शशलॊमा च नामासीद राजा परमधार्मिकः\nस चाप्य अस्मिन वने तप्त्वा तपॊ दिवम अवाप्तवान" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 15, + "text": "दवैपायन परसादाच च तवम अपीदं तपॊवनम\nराजन्न अवाप्य दुष्प्रापां सिद्धिम अग्र्यां गमिष्यसि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 16, + "text": "तवं चापि राजशार्दूल तपसॊ ऽनते शरिया वृतः\nगान्धारी साहितॊ गन्ता गतिं तेषां महात्मनाम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 17, + "text": "पाण्डुः समरतिनित्यं च बलहन्तुः समीपतः\nतवां सदैव महीपाल स तवां शरेयसि यॊक्ष्यति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 18, + "text": "तव शुश्रूषया चैव गान्धार्याश च यशस्विनी\nभर्तुः साल���कतां कुन्ती गमिष्यति वधूस तव" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 19, + "text": "युधिष्ठिरस्य जननी स हि धार्मः सनातनः\nवयम एतत परपश्यामॊ नृपते दिव्यचक्षुषा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 20, + "text": "परवेक्ष्यति महात्मानं विदुरश च युधिष्ठिरम\nसंजयस तवद अनुध्यानात पूतः सवर्गम अवाप्स्यति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 21, + "text": "एतच छरुत्वा कौरवेन्द्रॊ महात्मा; सहैव पत्न्या परीतिमान परत्यगृह्णात\nविद्वान वाक्यं नारदस्या परशस्य; चक्रे पूजां चातुलां नारदाय" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 26, + "shloka": 22, + "text": "तथा सर्वे नारदं विप्रसंघाः; संपूजयाम आसुर अतीव राजन\nराज्ञः परीत्या धृतराष्ट्रस्य ते वै; पुनः पुनः समहृष्टास तदानीम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 27, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nनारदस्य तु तद वाक्यं परशशंसुर दविजॊत्तमाः\nशतयूपस तु राजर्षिर नारदं वाक्यम अब्रवीत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 27, + "shloka": 2, + "text": "अहॊ भगवता शरद्धा कुरुराजस्य वर्धिता\nसर्वस्या च जनस्यास्य मम चैव महाद्युते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 27, + "shloka": 3, + "text": "अस्ति का चिद विवक्षा तु मम तां गदतः शृणु\nधृतराष्ट्रं परति नृपं देवर्षे लॊकपूजित" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 27, + "shloka": 4, + "text": "सर्ववृत्तान्ततत्त्वज्ञॊ भवान दिव्येन चक्षुषा\nयुक्तः पश्यसि देवर्षे गतीर वै विविधा नृणाम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 27, + "shloka": 5, + "text": "उक्तवान नृपतीनां तवं महेन्द्रस्य सलॊकताम\nन तव अस्य नृपतेर लॊकाः कथितास ते महामुने" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 27, + "shloka": 6, + "text": "सथानम अस्य कषितिपतेः शरॊतुम इच्छाम्य अहं विभॊ\nतवत्तः कीदृक कदा वेति तन ममाचक्ष्व पृच्छतः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 27, + "shloka": 7, + "text": "इत्य उक्तॊ नारदस तेन वाक्यं सार्व मनॊऽनुगम\nवयाजहार सतां मध्ये दिव्यदर्शी महातपाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 27, + "shloka": 8, + "text": "यदृच्छया शक्र सदॊ गत्वा शक्रं शचीपतिम\nदृष्टवान अस्मि राजर्षे तत्र पाण्डुं नराधिपम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 27, + "shloka": 9, + "text": "तत्रेयं धृतराष्ट्रस्य कथा समभवन नृप\nतपसॊ दुश्चरस्यास्य यद अयं तप्यते नृपः\nतत्राहम इदम अश्रौषं शक्रस्य वदतॊ नृप" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 27, + "shloka": 10, + "text": "वर्षाणि तरीणि शिष्टानि राज्ञॊ ऽसय परमायुषः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 27, + "shloka": 11, + "text": "ततः कुबेरभवनं गान्धारी साहितॊ नृपः\nविहर्ता धृतराष्ट्रॊ ऽयं राजराजाभिपूजितः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 27, + "shloka": 12, + "text": "कामगेन विमानेन दिव्याभरणभूषितः\nऋषिपुत्रॊ महाभागस तपसा दग्धकिल्बिषः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 27, + "shloka": 13, + "text": "संचरिष्यति लॊकांश च देवगन्धर्वरक्षसाम\nसवच्छन्देनेति धर्मात्मा यन मां तवं परिपृच्छसि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 27, + "shloka": 14, + "text": "देव गुह्यम इदां परीत्या मया वः कथितं महत\nभवन्तॊ हि शरुतधनास तपसा दग्धकिल्बिषाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 27, + "shloka": 15, + "text": "इति ते तस्य तच छरुत्वा देवर्षेर मधुरं वचः\nसर्वे सुमनसः परीता बभूवुः स च पार्थिवः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 27, + "shloka": 16, + "text": "एवं कथाभिर अन्वास्य धृतराष्ट्रं मनीषिणः\nविप्रजग्मुर यथाकामं ते सिद्धगतिम आस्थिताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 28, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nवनं गते कौरवेन्द्रे दुःखशॊकसमाहताः\nबभूवुः पाण्डवा राजन मातृशॊकेन चार्दिताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 28, + "shloka": 2, + "text": "तथा पौरजनः सर्वः शॊचन्न आस्ते जनाधिपम\nकुर्वाणाश च कथास तत्र बराह्मणा नृपतिं परति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 28, + "shloka": 3, + "text": "कथं नु राजा वृद्धः स वने वसति निर्जने\nगान्धारी च महाभागा सा च कुन्ती पृथा कथम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 28, + "shloka": 4, + "text": "सुखार्हः स हि राजर्षिर न सुखं तन महावनम\nकिम अवस्थः समासाद्य परज्ञा चक्षुर हतात्मजः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 28, + "shloka": 5, + "text": "सुदुष्करं कृतवती कुन्तीपुत्रान अपश्यती\nराज्यश्रियं परित्यज्य वनवासम अरॊचयत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 28, + "shloka": 6, + "text": "विदुरः किम अवस्थश च भरातुः शुश्रूषुर आत्मवान\nस च गावल्गणिर धीमान भर्तृपिण्डानुपालकः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 28, + "shloka": 7, + "text": "आकुमारं च पौरास ते चिन्ताशॊकसमाहताः\nतत्र तत्र कथाश चक्रुः समासाद्य परस्परम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 28, + "shloka": 8, + "text": "पाण्डवाश चैव ते सर्वे भृशं शॊकपरायणाः\nशॊचन्तॊ मातरं वृद्धाम ऊषुर नातिचिरं पुरे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 28, + "shloka": 9, + "text": "तथैव पितरं वृद्धं हतपुत्रं जनेश्वरम\nगान्धारीं च महाभागां विदुरं च महामतिम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 28, + "shloka": 10, + "text": "नैषां बभूव संप्रीतिस तान विचिन्तयतां तदा\nन राज्ये न च नारीषु न वेदाध्ययने तथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 28, + "shloka": 11, + "text": "परं निर्वेदम अगमंश चिन्तयन्तॊ नराधिपम\nतच च जञातिवधं घॊरं संस्मरन्तः पुनः पुनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 28, + "shloka": 12, + "text": "अभिमन्यॊश च बालस्य विनाशं रणमूर्धनि\nकर्णस्य च महाबाहॊः संग्रामेष्व अपलायिनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 28, + "shloka": 13, + "text": "तथैव दरौपदेयानाम अन्येषां सुहृदाम अपि\nवधं संस्मृत्य ते वीरा नातिप्रमनसॊ ऽभवन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 28, + "shloka": 14, + "text": "हतप्रवीरां पृथिवीं हतरत्नां च भारत\nसदैव चिन्तयन्तस ते न निद्राम उपलेभिरे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 28, + "shloka": 15, + "text": "दरौपदी हतपुत्रा च सुभद्रा चैव भामिनी\nनातिप्रीति युते देव्यौ तदास्ताम अप्रहृष्टवत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 28, + "shloka": 16, + "text": "वैराट्यास तु सुतं दृष्ट्वा पितरं ते परिक्षितम\nधारयन्ति सम ते पराणांस तव पूर्वपितामहा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nएवं ते पुरुषव्याघ्राः पाण्डवा मातृनन्दनाः\nसमरन्तॊ मातरं वीरा बभूवुर भृशदुःखिताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 2, + "text": "ये राजकार्येषु पुरा वयासक्ता नित्यशॊ ऽभवन\nते राजकार्याणि तदा नाकार्षुः सर्वतः पुरे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 3, + "text": "आविष्टा इव शॊकेन नाभ्यनन्दन्त किं चन\nसंभाष्यमाणा अपि ते न किं चित परत्यपूजयन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 4, + "text": "ते सम वीरा दुराधर्षा गाम्भीर्ये सागरॊपमाः\nशॊकॊपहतविज्ञाना नष्टसांज्ञा इवाभवन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 5, + "text": "अनुस्मरन्तॊ जननीं ततस ते कुरुनन्दनाः\nकथं नु वृद्धमिथुनं वहत्य अद्य पृथा कृशा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 6, + "text": "कथं च स महीपालॊ हतपुत्रॊ निराश्रयः\nपत्न्या सह वसत्य एकॊ वने शवापद सेविते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 7, + "text": "सा च देवी महाभागा गान्धारी हतबान्धवा\nपतिम अन्धं कथं वृद्धम अन्वेति विजने वने" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 8, + "text": "एवं तेषां कथयताम औत्सुक्यम अभवत तदा\nगमने चाभवद बुद्धिर धृतराष्ट्र दिदृक्षया" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 9, + "text": "सहदेवास तु राजानं परणिपत्येदम अब्रवीत\nअहॊ मे भवतॊ दृष्टं हृदयंगमनं परति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 10, + "text": "न हि तवा गौरवेणाहम अशकं वक्तुम आत्मना\nगमनं परति राजेन्द्र तद इदं समुपस्थितम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 11, + "text": "दिष्ट्या दरक्ष्यामि तां कुन्तीं वर्तयन्तीं तपस्विनीम\nजटिलां तापसीं वृद्धां कुशकाशपरिक्षताम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 12, + "text": "परासादहर्म्य संवृद्धाम अत्��न्तसुखभागिनीम\nकदा नु जननीं शरान्तां दरक्ष्यामि भृशदुःखिताम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 13, + "text": "अनित्याः खलु मर्त्यानां गतयॊ भरतर्षभ\nकुन्ती राजसुता यत्र वसत्य असुखिनी वने" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 14, + "text": "सहदेव वचः शरुत्वा दरौपदी यॊषितां वरा\nउवाच देवी राजानम अभिपूज्याभिनन्द्य च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 15, + "text": "कदा दरक्ष्यामि तां देवीं यदि जीवति सा पृथा\nजीवन्त्या हय अद्य नः परीतिर भविष्यति नराधिप" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 16, + "text": "एषा ते ऽसतु मतिर नित्यं धर्मे ते रमतां मनः\nयॊ ऽदय तवम अस्मान राजेन्द्र शरेयसा यॊजयिष्यसि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 17, + "text": "अग्रपादस्थितं चेमं विद्धि राजन वधू जनम\nकाङ्क्षन्तं दर्शनां कुन्त्या गान्धार्याः शवशुरस्य च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 18, + "text": "इत्य उक्तः सा नृपॊ देव्या पाञ्चाल्या भरतर्षभ\nसेनाध्यक्षान समानाय्य सर्वान इदम अथाब्रवीत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 19, + "text": "निर्यातयत मे सेनां परभूतरथकुञ्जराम\nदरक्ष्यामि वनसंस्थं च धृतराष्ट्रं महीपतिम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 20, + "text": "सत्र्यध्यक्षांश चाब्रवीद राजा यानानि विविधानि मे\nसज्जीक्रियन्तां सर्वाणि शिबिकाश च सहस्रशः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 21, + "text": "शकटापण वेशाश च कॊशशिल्पिन एव च\nनिर्यान्तु कॊपपालाश च कुरुक्षेत्राश्रमं परति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 22, + "text": "यश च पौरजनः कश चिद दरष्टुम इच्छति पार्थिवम\nअनावृतः सुविहितः स च यातु सुरक्षितः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 23, + "text": "सूदाः पौरॊगवश चैव सर्वं चैव महानम\nविविधं भक्ष्यभॊज्यं च शकटैर उह्यतां मम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 24, + "text": "परयाणं घुष्यतां चैव शवॊभूत इति माचिरम\nकरियन्तां पथि चाप्य अद्य वेश्मानि विविधानि च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 25, + "text": "एवम आज्ञाप्य राजा स भरातृभिः सह पाण्डवः\nशवॊभूते निर्ययौ राजा सस्त्री बाल पुरस्कृतः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 29, + "shloka": 26, + "text": "स बहिर दिवसान एवं जनौघं परिपालयन\nनयवसन नृपतिः पञ्च ततॊ ऽगच्छद वनं परति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 30, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nआज्ञापयाम आस ततः सेनां भरतसत्तमः\nअर्जुन परमुखैर गुप्तां लॊकपालॊपमैर नरैः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 30, + "shloka": 2, + "text": "यॊगॊ यॊग इति परीत्या ततः शब्दॊ महान अभूत\nकरॊशतां सादिनां तत्र युज्यतां युज्यताम इति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 30, + "shloka": 3, + "text": "के चिद यानैर नरा जग्मुः के चिद अश्वैर मनॊजवैः\nरथैश च नगराकारैः परदीप्तज्वलनॊपमैः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 30, + "shloka": 4, + "text": "गजेन्द्रैश च तथैवान्ये के चिद उष्ट्रैर नराधिप\nपदातिनस तथैवान्ये नखरप्रासयॊधिनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 30, + "shloka": 5, + "text": "पौरजानपदाश चैव यानैर बहुविधैस तथा\nअन्वयुः कुरुराजानं धृतराष्ट्र दिदृक्षया" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 30, + "shloka": 6, + "text": "स चापि राजवचनाम आचार्यॊ गौतमः कृपः\nसेनाम आदाय सेनानी परययाव आश्रमं परति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 30, + "shloka": 7, + "text": "ततॊ दविजैर वृतः शरीमान कुरुराजॊ युधिष्ठिरः\nसंस्तूयमानॊ बहुभिः सूतमागधबन्दिभिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 30, + "shloka": 8, + "text": "पाण्डुरेणातपत्रेण धरियमाणेन मूर्धनि\nरथानीकेन महता निर्ययौ कुरुनन्दनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 30, + "shloka": 9, + "text": "गजैश चाचलसंकाशैर भीमकर्मा वृकॊदरः\nसज्जयन्त्रायुधॊपेतैः परययौ मारुतात्मजः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 30, + "shloka": 10, + "text": "माद्रीपुत्राव अपि तथा हयारॊहैः सुसंवृतौ\nजग्मतुः परीतिजननौ संनद्ध कवचध्वजौ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 30, + "shloka": 11, + "text": "अर्जुनश च महातेजा रथेनादित्यवर्चसा\nवशीश्वेतैर हयैर दिव्यैर युक्तेनान्वगमन नृपम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 30, + "shloka": 12, + "text": "दरौपदी परमुखाश चापि सत्री संग्घाः शिबिका गताः\nसत्र्यध्यक्षयुक्ताः परययुर विसृजन्तॊ ऽमितं वसु" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 30, + "shloka": 13, + "text": "समृद्धनरनागाश्वं वेणुवीणा निनादितम\nशुशुभे पाण्डवं सैन्यं तत तदा भरतर्षभ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 30, + "shloka": 14, + "text": "नदीतीरेषु रम्येषु सरत्सु च विशां पते\nवासान कृत्वा करमेणाथ जग्मुस ते कुरुपुंगवाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 30, + "shloka": 15, + "text": "युयुत्सुश च महातेजा धौम्यश चैव पुरॊहितः\nयुधिष्ठिरस्य वचनात पुरगुप्तिं परचक्रतुः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 30, + "shloka": 16, + "text": "ततॊ युधिष्ठिरॊ राजा कुरुक्षेत्रम अवातरत\nकरमेणॊत्तीर्य यमुनां नदीं परमपावनीम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 30, + "shloka": 17, + "text": "स ददर्शाश्रमं दूराद राजर्षेस तस्य धीमतः\nशतयूपस्य कौरव्य धृतराष्ट्रस्य चैव ह" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 30, + "shloka": 18, + "text": "ततः परमुदितः सर्वॊ जनस तद वनम अञ्जसा\nविवेश स��महानादैर आपूर्य भरतर्षभ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 31, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततस ते पाण्डवा दूराद अवतीर्य पदातयः\nअभिजग्मुर नरपतेर आश्रमं विनयानताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 31, + "shloka": 2, + "text": "स च पौरजनः सर्वॊ ये च राष्ट्रनिवासिनः\nसत्रियश च कुरुमुख्यानां पद्भिर एवान्वयुस तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 31, + "shloka": 3, + "text": "आश्रमं ते ततॊ जग्मुर धृतराष्ट्रस्य पाण्डवाः\nशून्यं मृगगणाकीर्णं कदली वनशॊभितम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 31, + "shloka": 4, + "text": "ततस तत्र समाजग्मुस तापसा विविधव्रताः\nपाण्डवान आगतान दरष्टुं कौतूहलसमन्विताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 31, + "shloka": 5, + "text": "तान अपृच्छत ततॊ राजा कवासौ कौरव वंशभृत\nपिता जयेष्ठॊ गतॊ ऽसमाकम इति बाष्पपरिप्लुतः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 31, + "shloka": 6, + "text": "तम ऊचुस ते ततॊ वाक्यं यमुनाम अवगाहितुम\nपुष्पाणाम उदकुम्भस्य चार्थे गत इति परभॊ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 31, + "shloka": 7, + "text": "तैर आख्यातेन मार्गेण ततस ते परययुस तदा\nददृशुश चाविदूरे तान सर्वान अथ पदातयः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 31, + "shloka": 8, + "text": "ततस ते सत्वरा जग्मुः पितुर दर्शनकाङ्क्षिणः\nसहदेवस तु वेगेन पराधाव्वद येन सा पृथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 31, + "shloka": 9, + "text": "सस्वनं पररुदन धीमान मातुः पादाव उपस्पृशन\nसा च बाष्पाविल मुखी परददर्श परियं सुतम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 31, + "shloka": 10, + "text": "बाहुभ्यां संपरिष्वज्य समुन्नाम्य च पुत्रकम\nगान्धार्याः कथयाम आस सहदेवम उपस्थितम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 31, + "shloka": 11, + "text": "अनन्तरं च राजानं भीमसेनम अथार्जुनम\nनकुलं च पृथा दृष्ट्वा तवरमाणॊपचक्रमे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 31, + "shloka": 12, + "text": "सा हय अग्रे ऽगच्छत तयॊर दम्पत्यॊर हतपुत्रयॊः\nकर्षन्ती तौ ततस ते तां दृष्ट्वा संन्यपतन भुवि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 31, + "shloka": 13, + "text": "तान राजा सवरयॊगेन सपर्शेन च महामनाः\nपरत्यभिज्ञाय मेधावी समाश्वासायत परभुः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 31, + "shloka": 14, + "text": "ततस ते बाष्पम उत्सृज्य गान्धारी सहितं नृपम\nउपतस्थुर महात्मानॊ मतरं च यथाविधि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 31, + "shloka": 15, + "text": "सर्वेषां तॊयकलशाञ जघृहुस ते सवयं तदा\nपाण्डवा लब्धसंज्ञास ते मात्रा चाश्वासिताः पुनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 31, + "shloka": 16, + "text": "ततॊ नार्यॊ नृसिंहानां स च यॊधजनस तदा\nपौरजानपदाश चैव ददृशुस तं नराधिपम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 31, + "shloka": 17, + "text": "निवेदयाम आस तदा जनं तं नामगॊत्रतः\nयुधिष्ठिरॊ नरपतिः स चैनान परत्यपूजयत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 31, + "shloka": 18, + "text": "स तैः परिवृतॊ मेने हर्षबाष्पाविलेक्षणः\nराजात्मानं गृहगतं पुरेव गजसाह्वये" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 31, + "shloka": 19, + "text": "अभिवादितॊ वधूभिश च कृष्णाद्याभिः स पार्थिवः\nगान्धार्या सहितॊ धीमान कुन्त्या च परत्यनन्दत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 31, + "shloka": 20, + "text": "ततश चाश्रमम आगच्छत सिद्धचारणसेवितम\nदिदृक्षुभिः समाकीर्णं नभस तारागणैर इव" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 32, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nस तैः सह नरव्याघ्रैर भरातृभिर भरतर्षभ\nराजा रुचिरपद्माक्षैर आसां चक्रे तदाश्रमे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 32, + "shloka": 2, + "text": "तापसैश च महाभागैर नानादेशसमागतैः\nदरष्टुं कुरुपतेः पुत्रान पाण्डवान पृथुवक्षसः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 32, + "shloka": 3, + "text": "ते ऽबरुवञ जञातुम इच्छामः कतमॊ ऽतर युधिष्ठिरः\nभिमार्जुन यमाश चैव दरौपदी च यशस्विनी" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 32, + "shloka": 4, + "text": "तान आचख्यौ तदा सूतः सर्वान नामाभिनामतः\nसंजयॊ दरौपदीं चैव सर्वाश चान्याः कुरु सत्रियः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 32, + "shloka": 5, + "text": "य एष जाम्बूनदशुद्ध गौर; तनुर महासिंह इव परवृद्धः\nपरचण्ड घॊणः पृथु दीर्घनेत्रस; ताम्रायतास्यः कुरुराज एषः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 32, + "shloka": 6, + "text": "अयं पुनर मत्तगजेन्द्र गामी; परतप्तचामीकरशुद्धगौरः\nपृथ्व आयतांसः पृथु दीर्घबाहुर; वृकॊदरः पश्यत पश्यतैनम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 32, + "shloka": 7, + "text": "यस तव एष पार्श्वे ऽसय महाधनुष्माञ; शयामॊ युवा वारणयूथपाभः\nसिंहॊन्नतांसॊ गजखेल गामी; पद्मायताक्षॊ ऽरजुन एष वीरः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 32, + "shloka": 8, + "text": "कुन्ती समीपे पुरुषॊत्तमौ तु; यमाव इमौ विष्णुमहेन्द्र कल्पौ\nमनुष्यलॊके सकले समॊ ऽसति; ययॊर न रूपे न बले न शीले" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 32, + "shloka": 9, + "text": "इयं पुनः पद्मदलायताक्षी; मध्यं वयः किं चिद इव सपृशन्ती\nनीलॊत्पलाभा पुरदेवतेव; कृष्णा सथिता मूर्तिमतीव लक्ष्मीः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 32, + "shloka": 10, + "text": "अस्यास तु पार्श्वे कनकॊत्तमाभा; यैषा परभा मूर्तिमतीव गौरी\nमध्ये सथितैषा भगिनी दविजाग्र्या; चक्रायुधस्याप्रतिमस्य तस्य" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 32, + "shloka": 11, + "text": "इयं सवसा राजचमू पतेस तु; परवृद्धनीलॊत्पल दाम वर्णा\nपस्पर्ध कृष्णेन नृपः सदा यॊ; वृकॊदरस्यैष परिग्ग्रहॊ ऽगर्यः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 32, + "shloka": 12, + "text": "इयं च राज्ञॊ मगधाधिपस्य; सुता जरासंध इति शरुतस्य\nयवीयसॊ माद्रवतीसुतस्य; भार्या मता चम्पकदामगौरी" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 32, + "shloka": 13, + "text": "इन्दीवरश्याम तनुः सथिता तु; यैषापरासन्न महीतले च\nभार्या मता माद्रवतीसुतस्य; जयेष्ठस्य सेयं कमलायताक्षी" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 32, + "shloka": 14, + "text": "इयं तु निष्टप्त सुवर्णगौरी; राज्ञॊ विराटस्य सुता सपुत्रा\nभार्याभिमन्यॊर निहतॊ रणे यॊ; दरॊणादिभिस तैर विरथॊ रथस्थैः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 32, + "shloka": 15, + "text": "एतास तु सीमन्त शिरॊरुहा या; शुक्लॊत्तरीया नरराज पत्न्यः\nराज्ञॊ ऽसय वृद्धस्य परं शताख्याः; सनुषा विवीरा हतपुत्र नाथाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 32, + "shloka": 16, + "text": "एता यथामुख्यम उदाहृता वॊ; बराह्मण्य भावाद ऋजु बुद्धिसत्त्वाः\nसर्वा भवद्भिः परिपृच्छ्यमाना; नरेन्द्रपत्न्यः सुविशुद्धसत्त्वाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 32, + "shloka": 17, + "text": "एवं स राजा कुरुवृद्ध वर्यः; समागतस तैर नरदेव पुत्रैः\nपप्रच्छ सर्वान कुशलं तदानीं; गतेषु सर्वेष्व अथ तापसेषु" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 32, + "shloka": 18, + "text": "यॊधेषु चाप्य आश्रममण्डलं तं; मुक्त्वा निविष्टेषु विमुच्य पत्रम\nसत्री वृद्धबाले च सुसंनिविष्टे; यथार्हतः कुशलं पर्यपृच्छत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 1, + "text": "[धृ]\nयुधिष्ठिर महाबाहॊ कच चित तात कुशल्य असि\nसहितॊ भरातृभिः सर्वैः पौरजानपदैस तथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 2, + "text": "ये च तवाम उपजीवन्ति कच चित ते ऽपि निरामयाः\nसचिवा भृत्य वर्गाश च गुरवश चैव ते विभॊ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 3, + "text": "कच चिद वर्तसि पौराणां वृत्तिं राजर्षिसेविताम\nकच चिद दायान अनुच्छिद्य कॊशस ते ऽभिप्रपूर्यते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 4, + "text": "अरिमध्यस्थमित्रेषु वर्तसे चानुरूपतः\nबराह्मणान अग्रहारैर वा यथा वद अनुपश्यसि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 5, + "text": "कच चित ते परितुष्यन्ति शीलेन भरतर्षभ\nशत्रवॊ गुरवः पौरा भृत्या व सवजनॊ ऽपि वा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 6, + "text": "कच चिद यजसि राजेन्द्र शरद्धावान पितृदेवताः\nअतिथींश चान्न पानेन कच चिद अर्चसि भारत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 7, + "text": "कच चिच च विषये विप्राः सवकर���मनिरतास तव\nकषत्रिया वैश्य वर्गा वा शूद्रा वापि कुडुम्बिनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 8, + "text": "कच चित सत्रीबालवृद्धं ते न शॊचति न याचते\nजामयः पूजिताः कच चित तव गेहे नरर्षभ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 9, + "text": "कच्च चिद राजर्षिवंशॊ ऽयं ताम आसाद्य महीपतिम\nयथॊचितं महाराज यशसा नावसीदति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 10, + "text": "[वै]\nइत्य एवं वादिनं तं स नयायवत परत्यभाषत\nकुशलप्रश्न संयुक्तं कुशलॊ वाक्यकर्मणि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 11, + "text": "कच चित ते वर्धते राजंस तपॊ मन्दश्रमस्य ते\nअपि मे जननी चेयं शुश्रूषुर विगतक्लमा\nअप्य अस्याः सफलॊ राजन वनवासॊ भविष्यति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 12, + "text": "इयं च माता जयेष्ठा मे वीतवाताध्व कर्शिता\nघॊरेण तपसा युक्ता देवी कच चिन न शॊचति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 13, + "text": "हतान पुत्रान महावीर्यान कषत्रधर्मपरायणान\nनापध्यायति वा कच चिद अस्मान पापकृतः सदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 14, + "text": "कव चासौ विदुरॊ राजन नैनं पश्यामहे वयम\nसंजयः कुशली चायं कच चिन नु तपसि सथितः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 15, + "text": "इत्य उक्तः परत्युवाचेदं धृतराष्ट्रॊ जनाधिपम\nकुशली विदुरः पुत्र तपॊ घॊरं समास्थितः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 16, + "text": "वायुभक्षॊ निराहारः कृशॊ धमनि संततः\nकदा चिद दृश्यते विप्रैः शून्ये ऽसमिन कानने कव चित" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 17, + "text": "इत्य एवं वदतस तस्य जटी वीटा मुखः कृशः\nदिग वासा मलदिग्धाङ्गॊ वनरेणु समुक्षितः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 18, + "text": "दूराद आरक्षितः कषत्ता तत्राख्यातॊ महीपतेः\nनिवर्तमानः सहसा जनं दृष्ट्वाश्रमं परति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 19, + "text": "तम अन्वधावन नृपतिर एक एव युधिष्ठिरः\nपरविशन्तं वनं घॊरं लक्ष्यालक्ष्यं कव चित कव चित" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 20, + "text": "भॊ भॊ विदुर राजाहं दयितस ते युधिष्ठिरः\nइति बरुवन नरपतिस तं यत्नाद अभ्यधावत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 21, + "text": "ततॊ विविक्त एकान्ते तस्थौ बुद्धिमतां वरः\nविदुरॊ वृक्षम आश्रित्य कं चित तत्र वनान्तरे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 22, + "text": "तं राजा कषीणभूयिष्ठम आकृती मात्रसूचितम\nअभिजज्ञे महाबुद्धिं महाबुद्धिर युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 23, + "text": "यु��िष्ठिरॊ ऽहम अस्मीति वाक्यम उक्त्वाग्रतः सथितः\nविदुरस्याश्रवे राजा स च परत्याह संज्ञया" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 24, + "text": "ततः सॊ ऽनिमिषॊ भूत्वा राजानं समुदैक्षत\nसंयॊज्य विदुरस तस्मिन दृष्टिं दृष्ट्या समाहितः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 25, + "text": "विवेश विदुरॊ धीमान गात्रैर गात्राणि चैव ह\nपराणान पराणेषु च दधद इन्द्रियाणीन्द्रियेषु च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 26, + "text": "स यॊगबलम आस्थाय विवेश नृपतेस तनुम\nविदुरॊ धर्मराजस्य तेजसा परज्वलन्न इव" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 27, + "text": "विदुरस्य शरीरं तत तथैव सतब्धलॊचनम\nवृक्षाश्रितं तदा राजा ददर्श गतचेतनम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 28, + "text": "बलवन्तं तथात्मानं मेने बहुगुणा तदा\nधर्मराजॊ महातेजास तच च सस्मार पाण्डवः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 29, + "text": "पौराणम आत्मनः सर्वं विद्यावान स विशां पते\nयॊगधर्मं महातेजा वयासेन कथितं यथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 30, + "text": "धर्मराजस तु तत्रैनं संचस्कारयिषुस तदा\nदग्धु कामॊ ऽभवद विद्वान अथ वै वाग अभाषत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 31, + "text": "भॊ भॊ राजन न दग्धव्यम एतद विदुर संज्ञिकम\nकलेवरम इहैतत ते धर्म एष सनातनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 32, + "text": "लॊकाः सन्तानका नाम भविष्यन्त्य अस्य पार्थिव\nयति धर्मम अवाप्तॊ ऽसौ नैव शॊच्यः परंतप" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 33, + "text": "इत्य उक्तॊ धर्मराजः स विनिवृत्य ततः पुनः\nराज्ञॊ वैचित्र वीर्यस्य तत सर्वं परत्यवेदयत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 34, + "text": "ततः स राजा दयुतिमान स च सर्वॊ जनस तदा\nभीमसेनादयश चैव परं विस्मयम आगताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 35, + "text": "तच छरुत्वा परीतिमान राजा भूत्व धर्मजम अब्रवीत\nआपॊ मूलं फलं चैव ममेदं परतिगृह्यताम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 36, + "text": "यदन्नॊ हि नरॊ राजंस तदन्नॊ ऽसयातिथिः समृतः\nइत्य उक्तः सा तथेत्य एव पराह धर्मात्मजॊ नृपम\nफलं मूलं च बुभुजे राज्ञा दत्तं सहानुजः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 33, + "shloka": 37, + "text": "ततस ते वृक्षमूलेषु कृतवास परिग्रहाः\nतां रात्रिं नयवसन सर्वे फलमूलजलाशनाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nएवं सा रजनी तेषाम आश्रमे पुण्यकर्मणाम\nशिवा नक्षत्रसंपन्ना सा वयतीयाय भारत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 2, + "text": "तत्र तत्र कथाश चासंस तेषां धर्मार्थलक्षणाः\nविचित्रपदसंचारा नाना शरुतिभिर अन्विताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 3, + "text": "पाण्डवास तव अभितॊ मातुर धरण्यां सुषुपुस तदा\nउत्सृज्य सुमहार्हाणि शयनानि नराधिप" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 4, + "text": "यद आहारॊ ऽभवद राजा धृतराष्ट्रॊ महामनाः\nतद आहारा नृपीरास ते नयवसंस तां निशं तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 5, + "text": "वयतीतायां तु शर्वर्यां कृतपूर्वाह्णिक करियः\nभरातृभिः सह कौन्तेयॊ ददर्शाश्रममण्डलम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 6, + "text": "सान्तःपुर परीवारः सभृत्यः सपुरॊहितः\nयथासुखं यथॊद्देशं धृतराष्ट्राभ्यनुज्ञया" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 7, + "text": "ददर्श तत्र वेदीश च संप्रज्वलित पावकाः\nकृताभिषेकैर मुनिभिर हुताग्निभिर उपस्थिताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 8, + "text": "वानेय पुष्पनिकरैर आज्यधूमॊद्गमैर अपि\nबराह्मेण वपुषा युक्ता युक्ता मुनिगणैश च ताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 9, + "text": "मृगयूथैर अनुद्विग्नैस तत्र तत्र समाश्रितैः\nअशङ्कितैः पक्षिगणः परगीतैर इव च परभॊ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 10, + "text": "केकाभिर नीलकण्ठानां दात्यूहानां च कूजितैः\nकॊकॊलानां च कुहरैः शुभैः शरुतिमनॊहरैः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 11, + "text": "पराधीत दविज घॊषैश च कव चित कव चिद अलंकृतम\nफलमूलसमुद्वाहैर महद्भिश चॊपशॊभितम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 12, + "text": "ततः स राजा परददौ तापसार्थम उपाहृतान\nकलशान काञ्चनान राजंस तथैवॊदुम्बरान अपि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 13, + "text": "अजिनानि परवेणीश च सरुक सरुवं च महीपतिः\nकमण्डलूंस तथा सथालीः पिठराणि च भारत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 14, + "text": "भाजनानि च लौहानि पात्रीश च विविधा नृप\nयद यद इच्छति यावच च यद अन्यद अपि काङ्क्षितम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 15, + "text": "एवं स राजा धर्मात्मा परीत्याश्रममण्डलम\nवसु विश्राण्य तत सर्वं पुनर आयान महीपतिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 16, + "text": "कृताह्निकं च राजानं धृतराष्ट्रं मनीषिणम\nददर्शासीनम अव्यग्रं गान्धारी सहितं तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 17, + "text": "मातरं चाविदूरस्थां शिष्यवत परणतां सथिताम\nकुन्तीं ददर्श धर्मात्मा सततं धर्मचारिणीम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 18, + "text": "स तम अभ्यर्च्य राजानं नाम संश्राव्य चात्मनः\nनिषीदेत्य अभ्यनुज्ञातॊ बृस्याम उपविवेश ह" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 19, + "text": "भीमसेनादयश चैव पाण्डवाः कौरवर्षभम\nअभिवाद्यॊपसंगृह्य निषेदुः पार्थिवाज्ञया" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 20, + "text": "स तैः परिवृतॊ राजा शुशुभे ऽतीव कौरवः\nबिभ्रद बराह्मीं शरियं दीप्तां देवैर इव बृहस्पतिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 21, + "text": "तथा तेषूपविष्टेषु समाजग्मुर महर्षयः\nशतयूपप्रभृतयः कुरुक्षेत्रनिवासिनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 22, + "text": "वयासश च भगवान विप्रॊ देवर्षिगणपूजितः\nवृतः शिष्यैर महातेजा दर्शयाम आस तं नृपम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 23, + "text": "ततः स राजा कौरव्यः कुन्तीपुत्रश च वीर्यवान\nभीमसेनादयश चैव समुत्थायाभ्यपूजयन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 24, + "text": "समागतस ततॊ वयासः शतयूपादिभिर वृतः\nधृतराष्ट्रं महीपालम अस्यताम इत्य अभाषत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 25, + "text": "नवं तु विष्टारं कौश्यं कृष्णाजिनकुशॊत्तरम\nपरतिपेदे तदा वयासास तदर्थम उपकल्पितम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 34, + "shloka": 26, + "text": "ते च सार्वे दविजश्रेष्ठा विष्टरेषु समन्ततः\nदवैपायनाभ्यनुज्ञाता निषेदुर विपुलौजसः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nतथा समुपविष्टेषु पाण्डवेषु महात्मसु\nवयासः सत्यवती पुत्रः परॊवाचामन्त्र्य पार्थिवम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 2, + "text": "धृतराष्ट्र महाबाहॊ कच चित ते वर्धते तपः\nकच चिन मनस ते परीणानि वनवासे नराधिप" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 3, + "text": "कच्चिद धृदि न ते शॊकॊ राजान पुत्र विनाशजः\nकच्च चिज जञानानि सर्वाणि परसन्नानि तवानघ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 4, + "text": "कच चिद बुद्धिं दृढां कृत्वा चरस्यारण्यकं विधिम\nकच्च चिद वधूश च गान्धारी न शॊकेनाभिभूयते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 5, + "text": "महाप्रज्ञा बुद्धिमती देवी धर्मार्थदर्शिनी\nआगमापाय तत्त्वज्ञा कच चिद एषा न शॊचति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 6, + "text": "कच चित कुन्ती च राजंस तवां शुश्रूषुर अनहंकृता\nया परित्यज्य राज्यं सवं गुरुशुश्रूषणे रता" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 7, + "text": "कच चिद धर्मसुतॊ राजा तवया परीत्याभिनन्दितः\nभीमार्जुनयमाश चैव कच चिद एते ऽपि सान्त्विताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 8, + "text": "कच चिन नन्दसि दृष्ट्वैतान कच चित ते निर्मलं मनः\nकच चिद विशुद्धभावॊ ऽसि जातज्ञानॊ नराधिप" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 9, + "text": "एतद धि तरितयं शरेष्ठं सर्वभूतेषु भारत\nनिर्वैरता महाराज सत्यम अद्रॊह एव च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 10, + "text": "कच चित ते नानुतापॊ ऽसति वनवासेन भारत\nसवदते वन्यम अन्नं वा मुनिवासांसि वा विभॊ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 11, + "text": "विदितं चापि मे राजन विदुरस्य महात्मनः\nगमनं विधिना येन धर्मस्य सुमहात्मनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 12, + "text": "माण्डव्य शापाद धि स वै धर्मॊ विदुरतां गतः\nमहाबुद्धिर महायॊगी महात्मा सुमहामनाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 13, + "text": "बृहस्पतिर वा देवेषु शुक्रॊ वाप्य असुरेषु यः\nन तथा बुद्धिसंपन्नॊ यथा स पुरुषर्षभः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 14, + "text": "तपॊबलव्ययं कृत्वा सुमहच चिरसंभृतम\nमाण्डव्येनर्षिणा धर्मॊ हय अभिभूतः सनातनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 15, + "text": "नियॊगाद बरह्मणः पूर्वं मया सवेन बलेन च\nवैचित्र वीर्यके कषेत्रे जातः स सुमहामतिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 16, + "text": "भराता तव महाराज देवदेवः सनातनः\nधारणाच छरेयसॊ धयानाद यं धर्मं कवयॊ विदुः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 17, + "text": "सत्येन संवर्धयति दमेन नियमेन च\nअहिंसया च दानेन तपसा च सनातनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 18, + "text": "येन यॊगबलाज जातः कुरुराजॊ युधिष्ठिरः\nधर्म इत्य एष नृपते पराज्ञेनामित बुद्धिना" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 19, + "text": "यथा हय अग्निर यथा वायुर यथापः पृथिवी यथा\nयथाकाशं तथा धर्म इह चामुत्र च सथितः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 20, + "text": "सर्वगश चैव कौरव्य सर्वं वयाप्य चराचरम\nदृश्यते देवदेवः स सिद्धैर निर्दग्धकिल्बिषैः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 21, + "text": "यॊ हि धर्मः स विदुरॊ विदुरॊ यः स पाण्डवः\nस एष राजन वश्यस ते पाण्डवः परेष्यवत सथितः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 22, + "text": "परविष्टः स सवम आत्मानं भराता ते बुद्धिसत्तमः\nदिष्ट्या महात्मा कौन्तेयं महायॊगबलान्वितः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 23, + "text": "तवां चापि शरेयसा यॊक्ष्ये नचिराद भरतर्षभ\nसंशयच छेदनार्थं हि पराप्तं मां विद्धि पुत्रक" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 24, + "text": "न कृतं यत पुरा कैश चित कर्म लॊके महर्षिभिः\nआश्चर्यभूतं तपसः फलं संदर्शयामि वः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 35, + "shloka": 25, + "text": "किम इच्छसि महीपाल मत्तः पराप्तुम अमानुषम\nदरष्टुं सप्रष्टुम अथ शरॊतुं वद कर्तास्मि तत तथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 1, + "text": "[ज]\nवनवासं गते विप्र धृतराष्ट्रे महीपतौ\nसभार्ये नृपशार्दूल वध्वा कुन्त्या समन्विते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 2, + "text": "विदुरे चापि संसिद्धे धर्मराजं वयपाश्रिते\nवसत्सु पाण्डुपुत्रेषु सर्वेष्व आश्रममण्डले" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 3, + "text": "यत तद अश्चर्यम इति वै कारिष्यांमीत्य उवाच ह\nवयासः परमतेज्जस्वी महर्षिस तद वदस्व मे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 4, + "text": "वनवासे च कौरव्यः कियन्तं कालम अच्युतः\nयुधिष्ठिरॊ नरपतिर नयवसत साजनॊ दविज" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 5, + "text": "किमाहाराश च ते तत्र ससैन्या नयवसन परभॊ\nसान्तःपुरा महात्मान इति तद बरूहि मे ऽनघ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 6, + "text": "[वै]\nते ऽनुज्ञातास तदा राजन कुरुराजेन पाण्डवाः\nविविधान्य अन्नपानानि विश्राम्यानुभवन्ति ते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 7, + "text": "मासम एकं विजह्रुस ते ससैन्यान्तःपुरा वने\nअथ तत्रागमद वयासॊ यथॊक्तं ते मयानघ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 8, + "text": "तथा तु तेषां सर्वेषां कथाभिर नृपसंनिधौ\nवयासम अन्वासतां राजन्न आजग्मुर मुनयॊ ऽपरे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 9, + "text": "नारदाः पर्वतश चैव देवलश च महातपाः\nविश्वावसुस तुम्बुरुश च चित्रसेनश च भारत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 10, + "text": "तेषाम अपि यथान्यायं पूजां चक्रे महामनाः\nधृतराष्ट्राभ्यनुज्ञातः कुरुराजॊ युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 11, + "text": "निषेदुस ते ततः सर्वे पूजां पराप्य युधिष्ठिरात\nआसनेष्व अथ पुण्येषु बर्हिष्केषु वरेषु च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 12, + "text": "तेषु तत्रॊपविष्टेषु स तु राजा महामतिः\nपाण्डुपुत्रैः परिवृतॊ निषसादा कुरूद्वहः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 13, + "text": "गान्धारी चैव्व कुन्ती च दरौपदी सात्वती तथा\nसत्रियश चान्यास तथान्याभिः सहॊपविविशुस ततः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 14, + "text": "तेषां तत्र कथा दिव्या धर्मिष्ठाश चाभवन नृप\nऋषीणां च पुराणानां देवासुरविमिश्रिताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 15, + "text": "ततः कथान्ते वयासस तं परज्ञा चक्षुषम ईश्वरम\nपरॊवाच वदतां शरेष्ठः पुनर एव स तद वचः\nपरीयमाणॊ महातेजाः सर्ववेदविदां वरः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 16, + "text": "विदितं मम राजेन्द्द्र यत ते हृदि विवक्षितम\nदह्यमानस्य शॊकेन तव पुत्रकृतेन वै" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 17, + "text": "गान्धार्याश चैव यद दुःखं हृदि तिष्ठति पार्थिव\nकुन्त्याश च यन महाराज दरौपद्याश च हृदि सथितम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 18, + "text": "यच च धारयते तीव्रं दुःखं पुत्रा विनाशजाम\nसुभद्रा कृष्ण भगिनी तच चापि विदितं मम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 19, + "text": "शरुत्वा समागमम इमं सर्वेषां वस ततॊ नृप\nसंशय छेदनायाहं पराप्तः कौरवनन्दन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 20, + "text": "इमे च देवगन्धर्वाः सर्वे चैव महर्षयः\nपश्यन्तु तपसॊ वीर्यम अद्य मे चिरसंभृतम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 21, + "text": "तद उच्यतां महाबाहॊ कं कामं परदिशामि ते\nपरवणॊ ऽसमि वरं दातुं पश्यं मे तपसॊ बलम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 22, + "text": "एवम उक्तः स राजेन्द्रॊ वयासेनामित बुद्धिना\nमुहूर्तम इव संच्चिन्त्य वचनायॊपचक्रमे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 23, + "text": "धन्यॊ ऽसम्य अनुगृहीतॊ ऽसमि सफलं जीवितं च मे\nयन मे समगमॊ ऽदयेह भवद्भिः सह साधुभि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 24, + "text": "अद्य चाप्य अवगच्छामि गतिम इष्टाम इहात्मनः\nभवद्भिर बरह्मकल्पैर यत समेतॊ ऽहं तपॊधनाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 25, + "text": "दर्शनाद एव भवतां पूतॊऽहं नात्र संशयः\nविद्यते न भयं चापि परलॊकान ममानघाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 26, + "text": "किं तु तस्य सुदुर्बुद्धेर मन्दस्यापनयैर भृषम\nदूयते मे मनॊ नित्यं समरतः पुत्रगृद्धिनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 27, + "text": "अपापाः पाण्डवा येन निकृताः पापबुद्धिना\nघातिता पृथिवी चेयं सहसा सनर दविपा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 28, + "text": "राजानश च महात्मानॊ नानाजनपदेश्वराः\nआगम्य मम पुत्रार्थे सर्वे मृत्युवशं गताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 29, + "text": "ये ते पुत्रांश च दारांश च पराणांश च मनसः परियान\nपरित्यज्य गताः शूराः परेतराजनिवेशनम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 30, + "text": "का नु तेषां गतिर बरह्मन मित्रार्थे ये हता मृधे\nतथैव पुत्रपौत्राणां मम ये निहता युधि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 31, + "text": "दूयते मे मनॊ ऽभीक्ष्णं घातयित्वा महाबलम\nभीष्मं शांतनवं वृद्धं दरॊणं च दविजसत्तमम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 32, + "text": "मम पुत्रेण मूढेन पापेन सुहृद दविषा\nकषयं नीतं कुलं दीप्तं पृथिवी राज्यम इच्छता" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 36, + "shloka": 33, + "text": "एतत सर्वम अनुस्मृत्य दह्यमानॊ दिवानिशम\nन शान्तिम अधिगच्छामि दुःखशॊकसमाहतः\nइति मे चिन्तयानस्य पितः शर्म न विद्यते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 37, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nतच छरुत्वा विविधं तस्य राजर्षेः परिदेवितम\nपुनर नवीकृतः शॊकॊ गान्धार्या जनमेजय" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 37, + "shloka": 2, + "text": "कुन्त्या दरुपदपुत्र्याश च सुभद्रायास तथैव च\nतासां च वर नारीणां वधूनां कौरवस्य ह" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 37, + "shloka": 3, + "text": "पुत्रशॊकसमाविष्टा गान्धारी तव इदम अब्रवीत\nशवशुरं बद्धनयना देवी पराञ्जलिर उत्थिता" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 37, + "shloka": 4, + "text": "षॊडषेमानि वर्षाणि गतानि मुनिपुंगव\nअस्य राज्ञॊ हतान पुत्राञ शॊचतॊ न शमॊ विभॊ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 37, + "shloka": 5, + "text": "पुत्रशॊकसमाविष्टॊ निःश्वसन हय एष भूमिपः\nन शेते वसतीः सर्वा धृतराष्ट्रॊ महामुने" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 37, + "shloka": 6, + "text": "लॊकान अन्यान समर्थॊ ऽसि सरष्टुं सर्वांस तपॊबलात\nकिम उ लॊकान्तर गतान राज्ञॊ दर्शयितुं सुतान" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 37, + "shloka": 7, + "text": "इयं च दरौपदी कृष्णा हतज्ञाति सुता भृशम\nशॊचात्य अतीव साध्वी ते सनुषाणां दयिता सनुषा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 37, + "shloka": 8, + "text": "तथा कृष्णस्य भगिनी सुभद्रा भद्र भाषिणी\nसौभद्र वधसंतप्ता भृशं शॊचति भामिनी" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 37, + "shloka": 9, + "text": "इयं च भूरि शवरसॊ भार्या परमदुःखिता\nभर्तृव्यसनशॊकार्ता न शेते वसतीः परभॊ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 37, + "shloka": 10, + "text": "यस्यास तु शवशुरॊ धीमान बाह्लीकः स कुरूद्वहः\nनिहतः सॊमदत्तश च पित्रा सह महारणे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 37, + "shloka": 11, + "text": "शरीमच चास्य महाबुद्धेः संग्ग्रामेष्व अपलायिनः\nपुत्रस्य ते पुत्रशतं निहातं यद रणाजिरे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 37, + "shloka": 12, + "text": "तस्य भार्या शतम इदं पुत्रशॊकसमाहतम\nपुनः पुनर वर्धयानं शॊकं राज्ञॊ ममैव च\nतेनारम्भेण महता माम उपास्ते महामुने" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 37, + "shloka": 13, + "text": "ये च शूरा महात्मानः शवशुरा मे महारथाः\nसॊमदत्तप्रभृतयः का नु तेषां गतिः पर��ॊ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 37, + "shloka": 14, + "text": "तव परसादाद भगवान विशॊकॊ ऽयं महीपतिः\nकुर्यात कालम अहं चैव कुन्ती चेयं वधूस तव" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 37, + "shloka": 15, + "text": "इत्य उक्तवत्यां गान्धार्यां कुन्ती वरतकृषानना\nपरच्छन्नजातं पुत्रं तं सस्मारादित्य संभवम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 37, + "shloka": 16, + "text": "ताम ऋषिर वरदॊ वयासॊ दूरश्रवण दर्शनः\nअपश्यद दुःखितां देवीं मातरं सव्यसाचिनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 37, + "shloka": 17, + "text": "ताम उवाच ततॊ वयासॊ यत ते कार्यं विवक्षितम\nतद बरूहि तवं महाप्राज्ञे यत ते मनसि वर्तते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 37, + "shloka": 18, + "text": "ततः कुन्ती शवशुरयॊः परणम्य शिरसा तदा\nउवाच वाक्यं सव्रीडं विवृण्वाना पुरातनम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 1, + "text": "[कुन्ती]\nभगवञ शवशुरॊ मे ऽसि दैवतस्यापि दैवतम\nसा मे देवातिदेवस तवां शृणु सत्यां गिरं मम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 2, + "text": "तपस्वी कॊपनॊ विप्रॊ दुर्वासा नाम मे पितुः\nभिक्षाम उपागतॊ भॊक्तुं तम अहं पर्यतॊषयम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 3, + "text": "शौचेन तव आगसस तयागैः शुद्धेन मनसा तथा\nकॊपस्थानेष्व अपि महत्स्व अकुप्यं न कदा चन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 4, + "text": "स मे वरम अदात परीतः कृतम इत्य अहम अब्रुवम\nअवश्यं ते गृहीतव्यम इति मां सॊ ऽबरवीद वचः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 5, + "text": "ततः शापभयाद विप्रम अवॊचं पुनर एव तम\nएवम अस्त्व इति च पराह पुनर एव स मां दविजः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 6, + "text": "धर्मस्य जननी भद्रे भवित्री तवं वरानने\nवशे सथास्यन्ति ते देवा यांस तवम आवाहयिष्यसि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 7, + "text": "इत्य उक्त्वान्तर हितॊ विप्रस ततॊ ऽहं विस्मिताभवम\nन च सार्वास्व अवस्थासु समृतिर मे विप्रणश्यति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 8, + "text": "अथ हर्म्यतलस्थाहं रविम उद्यन्तम ईक्षती\nसंस्मृत्य तद ऋषेर वाक्यं सपृहयन्ती दिवाकरम\nसथिताहं बालभावेन तत्र दॊषम अबुध्यती" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 9, + "text": "अथ देवः सहस्रांशुर मत्समीप गतॊ ऽभवत\nदविधाकृत्वात्मनॊ देहं भूमौ च गगने ऽपि च\nतताप लॊकान एकेन दवितीयेनागमच च माम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 10, + "text": "स माम उवाच वेपन्तीं वरं मत्तॊ वृणीष्व ह\nगम्यताम इति तं चाहं परणम्य शिरसावदम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 11, + "text": "स माम उवाच तिग्मांशुर वृथाह्वानं न ते कषमम\nधक्ष्यामि तवां च विप्रं च येन दत्तॊ वरस तव" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 12, + "text": "तम अहं रक्षती विप्रं शापाद अनपराधिनम\nपुत्रॊ मे तवत्समॊ देव भवेद इति ततॊ ऽबरुवम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 13, + "text": "ततॊ मां तेजसाविश्य मॊहयित्वा च भानुमान\nउवाच भविता पुत्रस तवेत्य अभ्यगमद दिवम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 14, + "text": "ततॊ ऽहम अन्तर्भवने पितुर वृत्तान्तरक्षिणी\nगूढॊत्पन्नं सुतं बालं जले कर्णम अवासृजम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 15, + "text": "नूनं तस्यैव देवस्य परसादात पुनर एव तु\nकन्याहम अभवं विप्र यथा पराह स माम ऋषिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 16, + "text": "स मया मूढया पुत्रॊ जञायमानॊ ऽपय उपेक्षितः\nतन मां दहति विप्रर्षे यथा सुविदितं तव" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 17, + "text": "यदि पापम अपापं वा तद एतद विवृतं मया\nतन मे भयं तवं भगवन वयपनॊतुम इहार्हसि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 18, + "text": "यच चास्य राज्ञॊ विदितं हृदिस्थं भवतॊ ऽनघ\nतं चायं लभतां कामम अद्यैव मुनिसात्तम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 19, + "text": "इत्य उक्तः परत्युवाचेदं वयासॊ वेदविदां वरः\nसाधु सर्वम इदं तथ्यम एवम एव यथात्थ माम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 20, + "text": "अपराधश च ते नास्ति कन्या भावं गता हय असि\nदेवाश चैश्वर्यवन्तॊ वै शरीराण्य आविशन्ति वै" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 21, + "text": "सन्ति देव निकायाश च संकल्पाञ जनयन्ति ये\nवाचा दृष्ट्या तथा सपर्शात संघर्षेणेति पञ्चधा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 22, + "text": "मनुष्यधर्मॊ दैवेन धर्मेण न हि युज्यते\nइति कुन्ति वयजानीहि वयेतु ते मानसॊ जवरः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 38, + "shloka": 23, + "text": "सर्वं बलवतां पथ्यं सर्वं बलवतां शुचि\nसर्वं बलवतां धर्मः सर्वं बलवतां सवकम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 1, + "text": "[वयास]\nभद्रे दरक्ष्यसि गान्धारि पुत्रान भरातॄन सखींस तथा\nवधूश च पतिभिः सार्धं निशि सुप्तॊत्थिता इव" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 2, + "text": "कर्णं दरक्ष्यति कुन्ती च सौभद्रं चापि यादवी\nदरौपदी पञ्च पुत्रांश च पितॄन भरातॄंस तथैव च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 3, + "text": "पूर्वम एवैष हृदये वयवसायॊ ऽभवन मम\nयथास्मि चॊदितॊ राज्ञा भवत्या पृथयैव च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 4, + "text": "न ते शॊच्या महात्मानः सर्व एव नरर्षभाः\nकषत्रधर्मपराः सन्तस तथा हि निधनं गताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 5, + "text": "भवितव्यम अवश्यं तत सुरकार्यम अनिन्दिते\nअवतेरुर ततः सर्वे देव भागैर महीतलम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 6, + "text": "गन्धर्वाप्सरसश चैव पिशाचा गुह्य राक्षसाः\nतथा पुण्यजनाश चैव सिद्धा देवर्षयॊ ऽपि च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 7, + "text": "देवाश च दानवाश चैव तथा बरह्मर्षयॊ ऽमलाः\nत एते निधनं पराप्ताः कुरुक्षेत्रे रणाजिरे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 8, + "text": "गन्धर्वराजॊ यॊ धीमान धृतराष्ट्र इति शरुतः\nस एव मानुषे लॊके धृतराष्ट्रः पतिस तव" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 9, + "text": "पाण्डुं मरुद्गणं विद्धि विशिष्टतमम अच्युतम\nधर्मस्यांशॊ ऽभवत कषत्ता राजा चायं युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 10, + "text": "कलिं दुर्यॊधनं विद्धि शकुनिं दवापरं तथा\nदुःशासनादीन विद्धि तवं राक्षसाञ शुभदर्शने" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 11, + "text": "मरुद्गणाद भीमसेनं बलवन्तम अरिंदमम\nविद्धि च तव्वं नरम ऋषिम इमं पार्थं धनंजयम\nनारायणं हृषीकेशम अश्विनौ यमजाव उभौ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 12, + "text": "दविधाकृत्वात्मनॊ देहम आदित्यं तपसा वरम\nलॊकांश च तापयानं वै विद्धि कर्णं च शॊभने\nयश च वैरार्थम उद्भूतः संघर्षजननस तथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 13, + "text": "यश च पाण्डव दायादॊ हतः षड्भिर महारथैः\nस सॊम इह सौभद्रॊ यॊगाद एवाभवद दविधा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 14, + "text": "दरौपद्या सह संभूतं धृष्टद्युम्नं च पावकात\nअग्नेर भागं शुभं विद्धि राक्षसं तु शिखण्डिनम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 15, + "text": "दरॊणं बृहस्पतेर भागं विद्धि दरौणिं च रुद्रजम\nभीष्मं च विद्धि गाङ्गेयं वसुं मानुषतां गतम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 16, + "text": "एवम एते महाप्राज्ञे देवा मानुष्यम एत्य हि\nततः पुनर गताः सवर्गं कृते कर्मणि शॊभने" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 17, + "text": "यच च वॊ हृदि सर्वेषां दुःखम एनच चिरं सथितम\nतद अद्य वयपनेष्यामि परलॊककृताद भयात" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 18, + "text": "सर्वे भवन्तॊ गच्छन्तु नदीं भागीरथीं परथि\nतत्र दरक्ष्यथ तान सर्वान ये हतास्मिन रणाजिरे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 19, + "text": "[वै]\nइति वयासस्य वचनं शरुत्वा सर्वे जनस तदा\nमहता सिंहनादेन गङ्गाम अभि��ुखॊ ययौ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 20, + "text": "धृतराष्ट्रश च सामात्यः परययौ सह पाण्डवैः\nसहितॊ मुनिशार्दूलैर गन्धर्वैश च समागतैः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 21, + "text": "ततॊ गङ्गां समासाद्य करमेण सजनार्णवः\nनिवासम अकरॊत सार्वॊ यथाप्रीति यथासुखम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 22, + "text": "राजा च पाण्डवैः सार्धम इष्टे देशे सहानुगः\nनिवासम अकरॊद धीमान सस्त्री वृद्धपुरःसरः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 23, + "text": "जगाम तद अहश चापि तेषां वर्षशतं यथा\nनिशां परतीक्षमाणानां दिदृक्षूणां मृतान नृपान" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 39, + "shloka": 24, + "text": "अथ पुण्यं गिरिवरम अस्तम अभ्यगमद रविः\nततः कृताभिषेकास ते नैशं कर्म समाचरन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 40, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततॊ निशायां पराप्तायां कृतसायाह्निक करियाः\nवयासम अभ्यगमन सर्वे ये तत्रासन समागताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 40, + "shloka": 2, + "text": "धृतराष्ट्रस तु धर्मात्मा पाण्डवैः सहितस तदा\nशुचिर एकमनाः सार्धम ऋषिभिस तैर उपाविशत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 40, + "shloka": 3, + "text": "गान्धार्या सह नार्यस तु सहिताः समुपाविशन\nपौरजानपदश चापि जनः सार्वॊ यथा वयः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 40, + "shloka": 4, + "text": "ततॊ वयासॊ महातेजाः पुण्यं भागीरथी जलम\nअवगाह्याजुहावाथ सर्वाँल लॊकान महामुनिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 40, + "shloka": 5, + "text": "पाण्डवानां च ये यॊधाः कौरवाणां च सर्वशः\nराजानश च महाभागा नानादेशनिवासिनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 40, + "shloka": 6, + "text": "ततः सुतुमुलः शब्दॊ जनान्तर जनमेजय\nपरादुरासीद यथापूर्वं कुरुपाण्डवसेनयॊः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 40, + "shloka": 7, + "text": "ततस ते पार्थिवाः सर्वे भीष्मद्रॊणपुरॊगमाः\nससैन्याः सलिलात तस्मात समुत्तस्थुः सहस्रशः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 40, + "shloka": 8, + "text": "विराटद्रुपदौ चॊभौ सपुत्रौ सह सैनिकौ\nदरौपदेयाश च सौभद्रॊ राक्षसश च घटॊत्कचः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 40, + "shloka": 9, + "text": "कर्णदुर्यॊधनौ चॊभौ शकुनिश च महारथः\nदुःशासनादयश चैव धार्तराष्ट्रा महारथाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 40, + "shloka": 10, + "text": "जारासंधिर भगदत्तॊ जलसंधश च पार्थिवः\nभूरिश्रवाः शलः शल्यॊ वृषसेनश च सानुजः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 40, + "shloka": 11, + "text": "लक्ष्मणॊ राजपुत्रश च धृष्टद्युम्नस्य चात्मजाः\nशिखण्डिपुत्राः सर्वे च धृष्टकेतुश च सानुजः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 40, + "shloka": 12, + "text": "अचलॊ वृषकश चैव राक्षसश चाप्य अलायुधः\nबाह्लीकः सॊमदत्तश च चेकितानश च पार्थिवः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 40, + "shloka": 13, + "text": "एते चान्ये च बहवॊ बहुत्वाद ये न कीर्तिताः\nसर्वे भासुरदेहास ते समुत्तस्थुर जलात ततः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 40, + "shloka": 14, + "text": "यस्य वीरस्य यॊ वेषॊ यॊ धवजॊ यच च वाहनम\nतेन तेन वयदृश्यन्त समुपेता नराधिपाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 40, + "shloka": 15, + "text": "दिव्याम्बर धराः सर्वे सर्वे भराजिष्णु कुण्डलाः\nनिर्वैरा निरहंकारा विगतक्रॊधमन्यवः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 40, + "shloka": 16, + "text": "गन्धर्वैर उपगीयन्तः सतूयमानाश च बन्दिभिः\nदिव्यमाल्याम्बरधरा वृताश चाप्सरसां गणैः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 40, + "shloka": 17, + "text": "धृतराष्ट्रस्य च तदा दिव्यं चक्षुर नराधिप\nमुनिः सत्यवती पुत्रः परीतः परादात तपॊबलात" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 40, + "shloka": 18, + "text": "दिव्यज्ञानबलॊपेता गान्धारी च यशस्विनी\nददर्श पुत्रांस तान सर्वान ये चान्ये ऽपि रणे हताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 40, + "shloka": 19, + "text": "तद अद्भुतम अचिन्त्यं च सुमहद रॊमहर्षणम\nविस्मितः सजनः सर्वॊ ददर्शानिमिषेक्षणः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 40, + "shloka": 20, + "text": "तद उत्सव मदॊदग्रं हृष्टनारी नराकुलम\nददृशे बलम आयान्तं चित्रं पटगतं यथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 40, + "shloka": 21, + "text": "धृतराष्ट्रस तु तान सर्व्वान पश्यन दिव्येन चक्षुषा\nमुमुदे भरतश्रेष्ठ परसादात तस्य वै मुनेः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nततस ते भरतश्रेष्ठाः समाजग्मुः परस्परम\nविगतक्रॊधमात्सर्याः सर्वे विगतकल्मषाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 2, + "text": "विधिं परमम आस्थाय बरह्मर्षिविहितं शुभम\nसाम्प्रीत मनसः सर्वे देवलॊक इवामराः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 3, + "text": "पुत्रः पित्रा च मात्रा च भार्या च पतिना सह\nभराता भरात्रा सखा चैव सख्या राजन समागताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 4, + "text": "पाण्डवास तु महेष्वासं कर्णं सौभद्रम एव च\nसंप्रहर्षात समाजग्मुर दरौपदेयांश च सर्वशः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 5, + "text": "ततस ते परीयमाणा वै कर्णेन सह पाण्डवाः\nसमेत्य पृथिवीपालाः सौहृदे ऽवस्थिताभवन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 6, + "text": "ऋषिप्रसादात ते ऽनये च कषत्रिया नष्टमन्यवः\nअसौहृदं परित्यज्य सौहृदे पर्यवस्थिताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 7, + "text": "एवं समागताः सर्वे गुरुभिर बान्धवैस तथा\nपुत्रैश च पुरुषव्याघ्राः कुरवॊ ऽनये च मानवाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 8, + "text": "तां रात्रिम एकां कृत्स्नां ते विहृत्य परीतमानसाः\nमेनिरे परितॊषेण नृपाः सवर्गसदॊ यथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 9, + "text": "नात्र शॊकॊ भयं तरासॊ नारतिर नायशॊ ऽभवत\nपरस्परं समागम्य यॊधानां भरतर्षभ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 10, + "text": "समागतास ताः पितृभिर भरातृभिः पतिभिः सुतैः\nमुदं परमिकां पराप्य नार्यॊ दुःखम अथात्यजन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 11, + "text": "एकां रात्रिं विहृत्यैवं ते वीरास ताश च यॊषितः\nआमन्त्र्यान्यॊन्यम आश्लिष्य ततॊ जग्मुर यथागतम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 12, + "text": "ततॊ विसर्जयाम आस लॊकांस तान मुनिपुंगवः\nकषणेनान्तर्हिताश चैव परेक्षताम एव ते ऽभवन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 13, + "text": "अवगाह्य महात्मानः पुण्यां तरिपथगां नदीम\nसरथाः सध्वजाश चैव सवानि सथानानि भेजिरे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 14, + "text": "देवलॊकं ययुः के चित के चिद बरह्म सदस तथा\nके चिच च वारुणं लॊकं के चित कौबेरम आप्नुवन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 15, + "text": "तथा वैवस्वतं लॊकं के चिच चैवाप्नुवन नृपाः\nराक्षसानां पिशाचानां के चिच चाप्य उत्तरान कुरून" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 16, + "text": "विचित्रगतयः सर्वे या अवाप्यामरैः सह\nआजग्मुस ते महात्मानः सवाहाः सपदानुगाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 17, + "text": "गतेषु तेषु सर्वेषु सलिलस्थॊ महामुनिः\nधर्मशीलॊ महातेजाः कुरूणां हितकृत सदा\nततः परॊवाच ताः सर्वाः कषत्रिया निहतेश्वराः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 18, + "text": "या याः पतिकृताँल लॊकान इच्छन्ति परमस्त्रियः\nता जाह्नवीजलं कषिप्रम अवगाहन्त्व अतन्द्रिताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 19, + "text": "ततस तस्य वचः शरुत्वा शरद्दधाना वराङ्गनाः\nशवशुरं समनुज्ञाप्य विविशुर जाह्नवीजलम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 20, + "text": "विमुक्ता मानुषैर देहैस ततस ता भर्तृभिः सह\nसमाजग्मुस तदा साध्व्याः सर्वा एव विशां पते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 21, + "text": "एवं करमेण सर्वास ताः शीलवत्यः कुलस्त्रियः\nपरविश्य तॊयं निर्मुक्ता जग्मुर भर्तृसलॊकताम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 22, + "text": "दिव्यरूपसमायुक्ता दिव���याभरत भूषिताः\nदिव्यमाल्याम्बरधरा यथासां पतयस तथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 23, + "text": "ताः शीलसत्त्वसंपन्ना वितमस्का गल कलमाः\nसर्वाः सर्वगुणैर युक्ताः सवं सवं सथानं परपेदिरे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 24, + "text": "यस्य यस्य च यः कामस तस्मिन काले ऽभवत तदा\nतं तं विसृष्टवान वयासॊ वरदॊ धर्मवत्सलः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 25, + "text": "तच छरुत्वा नरदेवानां पुनरागमनं नराः\nजर्हृषुर मुदिताश चासन्न अन्यदेहगता अपि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 26, + "text": "परियैः समागमं तेषां य इमं शृणुयान नरः\nपरियाणि लभते नित्यम इह च परेत्य चैव ह" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 27, + "text": "इष्टबान्धव संयॊगम अनायासम अनामयम\nय इमं शरावयेद विद्वान संसिद्धिं पराप्नुयात पराम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 41, + "shloka": 28, + "text": "सवाध्याययुक्ताः पुरुषाः करिया युक्ताश च भारत\nअध्यात्मयॊगयुक्ताश च धृतिमन्तश च मानवाः\nशरुत्वा पर्व तव इदं नित्यम अवाप्स्यन्ति परां गतिम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 42, + "shloka": 1, + "text": "[सूत]\nएतच छरुत्व नृपॊ विद्वान हृष्टॊ ऽभूज जनमेजयः\nपितामहानां सर्वेषां गमनागमनं तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 42, + "shloka": 2, + "text": "अब्रवीच च मुदा युक्तः पुनरागमनं परति\nकथं नु तयक्तदेहानां पुनस तद रूपदर्शनम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 42, + "shloka": 3, + "text": "इत्य उक्तः स दविजश्रेष्ठॊ वयास शिष्यः परतापवान\nपरॊवाच वदतां शरेष्ठस तं नृपं जनमेजयम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 42, + "shloka": 4, + "text": "अविप्रणाशः सर्वेषां कर्मणाम इति निश्चयः\nकर्मजानि शरीराणि तथैवाकृतयॊ नृप" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 42, + "shloka": 5, + "text": "महाभूतानि नित्यानि भूताधिपति संश्रयात\nतेषां च नित्यसंवासॊ न विनाशॊ वियुज्यताम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 42, + "shloka": 6, + "text": "अनाशाय कृतं कर्म तस्य चेष्टः फलागमः\nआत्मा चैभिः समायुक्तः सुखदुःखम उपाश्नुते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 42, + "shloka": 7, + "text": "अविनाशी तथा नित्यं कषेत्रज्ञ इति निश्चयः\nभूतानाम आत्मभावॊ यॊ धरुवॊ ऽसौ संविजानताम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 42, + "shloka": 8, + "text": "यावन न कषीयते कर्म तावद अस्य सवरूपता\nसंक्षीण कर्मा पुरुषॊ रूपान्यत्वं नियच्छति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 42, + "shloka": 9, + "text": "नानाभावास तथैकत्वं शरीरं पराप्य संहताः\nभवन्ति ते तथा नित्याः पृथग्भावं विजानताम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 42, + "shloka": 10, + "text": "अश्वमेधे शरुतिश चेयम अश्वसंज्ञपनं परति\nलॊकान्तर गता नित्यं पराणा नित्या हि वाजिनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 42, + "shloka": 11, + "text": "अहं हितं वदाम्य एतत परियं चेत तव पार्थिव\nदेव याना हि पन्थानः शरुतास ते यज्ञसंस्तरे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 42, + "shloka": 12, + "text": "सुकृतॊ यत्र ते यज्ञस तत्र देवा हितास तव\nयदा समन्विता देवाः पशूनां गमनेश्वराः\nगतिमन्तश च तेनेष्ट्वा नान्ये नित्या भवन्ति ते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 42, + "shloka": 13, + "text": "नित्ये ऽसमिन पञ्चके वर्गे नित्ये चात्मनि यॊ नरः\nअस्य नाना समायॊगं यः पश्यति वृथा मतिः\nवियॊगे शॊचते ऽतयर्थं स बाल इति मे मतिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 42, + "shloka": 14, + "text": "वियॊगे दॊषदर्शी यः संयॊगम इह वर्जयेत\nअसंगे संगमॊ नास्ति दुःखं भुवि वियॊगजम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 42, + "shloka": 15, + "text": "परापरज्ञस तु नरॊ नाभिमानाद उदीरितः\nअपरज्ञः परां बुद्धिं सपृष्ट्वा मॊहाद विमुच्यते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 42, + "shloka": 16, + "text": "अदर्शनाद आपतितः पुनश चादर्शनं गतः\nनाहं तं वेद्मि नासौ मां न च मे ऽसति विरागता" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 42, + "shloka": 17, + "text": "येन येन शरीरेण करॊत्य अयम अनीश्वरः\nतेन तेन शरीरेण तद अवश्यम उपाश्नुते\nमानसं मनसाप्नॊति शारीरं च शरीरवान" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 43, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nअदृष्ट्वा तु नृपः पुत्रान दर्शनं परतिलब्धवान\nऋषिप्रसादात पुत्राणां सवरूपाणां कुरूद्वह" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 43, + "shloka": 2, + "text": "स राजा राजधर्मांश च बरह्मॊपनिषदं तथा\nअवाप्तवान नरश्रेष्ठॊ बुद्धिनिश्चयम एव च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 43, + "shloka": 3, + "text": "विदुरश च महाप्राज्ञॊ ययौ सिद्धिं तपॊबलात\nधृतराष्ट्रः समासाद्य वयासं चापि तपस्विनम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 43, + "shloka": 4, + "text": "[ज]\nममापि वरदॊ वयासॊ दर्शयेत पितरं यदि\nतद रूपवेष वयसं शरद्दध्यां सर्वम एव ते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 43, + "shloka": 5, + "text": "परियं मे सयात कृतार्थश च सयाम अहं कृतनिश्चयः\nपरसादाद ऋषिपुत्रस्य मम कामः समृध्यताम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 43, + "shloka": 6, + "text": "[सूत]\nइत्य उक्तवचने तस्मिन नृपे वयासः परतापवान\nपरसादम अकरॊद धीमान आनयच च परिक्षितम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 43, + "shloka": 7, + "text": "ततस तद रूपवयसम आगतं नृपतिं दिवः\nशरीमन्तं पितरं राजा ददर्श जनमेजयः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 43, + "shloka": 8, + "text": "शमीकं च महात्मानं पु��्रं तं चास्य शृङ्गिणम\nअमात्या ये बभूवुश च राज्ञस तांश च ददर्श ह" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 43, + "shloka": 9, + "text": "ततः सॊ ऽवभृथे राजा मुदितॊ जनमेजयः\nपितरं सनापयाम आस सवयं सस्नौ च पार्थिवः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 43, + "shloka": 10, + "text": "सनात्वा च भरतश्रेष्ठः सॊ ऽऽसतीकम इदम अब्रवीत\nयायावर कुलॊत्पन्नं जरत्कारु सुतं तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 43, + "shloka": 11, + "text": "आस्तीक विविधाश्चर्यॊ यज्ञॊ ऽयम इति मे मतिः\nयद अद्यायं पिता पराप्तॊ मम शॊकप्रणाशनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 43, + "shloka": 12, + "text": "[आस्तीक]\nऋषेर दवैपायनॊ यत्र पुराणस तपसॊ निधिः\nयज्ञे कुरु कुलश्रेष्ठ तस्य लॊकाव उभौ जितौ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 43, + "shloka": 13, + "text": "शरुतं विचित्रम आख्यानं तवया पाण्डवनन्दन\nसर्पाश च भस्मसान नीता गताश च पदवीं पितुः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 43, + "shloka": 14, + "text": "कथं चित तक्षकॊ मुक्तः सत्यत्वात तव पार्थिव\nऋषयः पूजिताः सर्वे गतिं दृष्ट्वा महात्मनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 43, + "shloka": 15, + "text": "पराप्तः सुविपुलॊ धर्मः शरुत्वा पापविनाशनम\nविमुक्तॊ हृदयग्रन्थिर उदारजनदर्शनात" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 43, + "shloka": 16, + "text": "ये च पक्षधरा धर्मे सद्वृत्तरुचयश च ये\nयान दृष्ट्वा हीयते पापं तेभ्यः कार्या नमः करियाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 43, + "shloka": 17, + "text": "[सूत]\nएतच छरुत्वा दविजश्रेष्ठात स राजा जनमेजयः\nपूजयाम आस तम ऋषिम अनुमान्य पुनः पुनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 43, + "shloka": 18, + "text": "पपृच्छ तम ऋषिं चापि वैशम्पायनम अच्युतम\nकथा विशेषं धर्मज्ञॊ वनवासस्य सत्तम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 1, + "text": "[ज]\nदृष्ट्वा पुत्रांस तथा पौत्रान सानुबन्धाञ जनाधिपः\nधृतराष्ट्रः किम अकरॊद राजा चैव युधिष्ठिरः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 2, + "text": "[वै]\nतद दृष्ट्वा महद आश्चर्यं पुत्राणां दर्शनं पुनः\nवीतशॊकः स राजर्षिः पुनर आश्रमम आगमत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 3, + "text": "इतरस तु जनः सर्वस ते चैव परमर्षयः\nपरतिजग्मुर यथाकामं धृतराष्ट्राभ्यनुज्ञया" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 4, + "text": "पाण्डवास तु महात्मानॊ लघु भूयिष्ठ सैनिकाः\nअनुजग्मुर महात्मानं सदारं तं महीपतिम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 5, + "text": "तम आश्रमगतं धीमान बरह्मर्षिर लॊकपूजितः\nमुनिः सत्यवती पुत्रॊ धृतराष्ट्रम अभाषत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 6, + "text": "ध��तराष्ट्र महाबाहॊ शृणु कौरवनन्दन\nशरुतं ते जञानवृद्धानाम ऋषीणां पुण्यकर्मणाम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 7, + "text": "ऋद्धाभिजन वृद्धानां वेदवेदाङ्गवेदिनाम\nधर्मज्ञानां पुराणानां वदतां विविधाः कथाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 8, + "text": "मा सम शॊके मनः कार्षीद इष्टेन वयथते बुधः\nशरुतं देव रहस्यं ते नारदाद देव दर्शनात" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 9, + "text": "गतास ते कषत्रधर्मेण शस्त्रपूतां गतिं शुभाम\nयथादृष्टास तवया पुत्रा यथा कामविहारिणः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 10, + "text": "युधिष्ठिरस तव अयं धीमान भवन्तम अनुरुध्यते\nसहितॊ भरातृभिः सर्वैः सदारः ससुहृज्जनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 11, + "text": "विसर्जयैनं यात्व एष सवराज्यम अनुशासताम\nमासः समधिकॊ हय एषाम अतीतॊ वसतां वने" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 12, + "text": "एतद धि नित्यं यत्नेन पदं रक्ष्यं परंतप\nबहु परत्यर्थिकं हय एतद राज्यं नाम नराधिप" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 13, + "text": "इत्य उक्तः कौरवॊ राजा वयासेनामित बुद्धिना\nयुधिष्ठिरम अथाहूय वाग्मी वचनम अब्रवीत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 14, + "text": "अजातशत्रॊ भद्रं ते शृणु मे भरातृभिः सह\nतवत्प्रसादान महीपाल शॊकॊ नास्मान परबाधते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 15, + "text": "रमे चाहं तवया पुत्रपुरेव गजसाह्वये\nनाथेनानुगतॊ विद्वान परियेषु परिवर्तिना" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 16, + "text": "पराप्तं पुत्रफलं तवत्तः परीतिर मे विपुला तवयि\nन मे मन्युर महाबाहॊ गम्यतां पुत्र माचिरम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 17, + "text": "भवन्तं चेह संप्रेक्ष्य तपॊ मे परिहीयते\nतपॊ युक्तं शरीरं च तवां दृष्ट्वा धारितं पुनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 18, + "text": "मातरौ ते तथैवेमे शीर्णपर्णकृताशने\nमम तुल्यव्रते पुत्र नचिरं वर्तयिष्यतः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 19, + "text": "दुर्यॊधनप्रभृतयॊ दृष्टा लॊकान्तरं गताः\nवयासस्य तपसॊ वीर्याद भवतश च समागमात" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 20, + "text": "परयॊजनं चिरं वृत्तं जीवितस्य च मे ऽनघ\nउग्रं तपः समास्थास्ये तवम अनुज्ञातुम अर्हसि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 21, + "text": "तवय्य अद्य पिण्डः कीर्तिश च कुलं चेदं परतिष्ठितम\nशवॊ वाद्य वा महाबाहॊ गम्यतां पुत्र माचिरम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 22, + "text": "राजनी��िः सुबहुशः शरुता ते भरतर्षभ\nसंदेष्टव्यं न पश्यामि कृतम एतावता विभॊ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 23, + "text": "इत्य उक्तवचनं तात नृपॊ राजानम अब्रवीत\nन माम अर्हसि धर्मज्ञ परित्यक्तुम अनागसम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 24, + "text": "कामं गच्छन्तु मे सर्वे भरातरॊ ऽनुचरास तथा\nभवन्तम अहम अन्विष्ये मातरौ च यतव्रते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 25, + "text": "तम उवाचाथ गान्धारी मैवं पुत्र शृणुष्व मे\nतवय्य अधीनं कुरु कुलं पिण्डश च शवशुरस्य मे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 26, + "text": "गम्यतां पुत्र पर्याप्तम एतावत पूजिता वयम\nराजा यद आह तत कार्यं तवया पुत्र पितुर वचः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 27, + "text": "इत्य उक्तः सा तु गान्धार्या कुन्तीम इदम उवाच ह\nसनेहबाष्पाकुले नेत्रे परमृज्य रुदतीं वचः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 28, + "text": "विसर्जयति मां राजा गान्धारी च यशस्विनी\nभवत्यां बद्धचित्तस तु कथं यास्यामि दुःखितः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 29, + "text": "न चॊत्सहे तपॊविघ्नं कर्तुं ते धर्मचारिणि\nतपसॊ हि परं नास्ति तपसा विन्दते महत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 30, + "text": "ममापि न तथा राज्ञि राज्ये बुद्धिर यथा पुरा\nतपस्य एवानुरक्तं मे मनः सार्वात्मना तथा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 31, + "text": "शून्येयं च मही सर्वा न मे परीतिकरी शुभे\nबान्धवा नः परिक्षीणा बलं नॊ न यथा पुरा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 32, + "text": "पाञ्चालाः सुभृशं कषीणाः कन्या मात्रावशेषिताः\nन तेषां कुर कर्तारं कं चित पश्याम्य अहं शुभे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 33, + "text": "सर्वे हि भस्मसान नीता दरॊणेनैकेन संयुगे\nअवशेषास तु निहता दरॊणपुत्रेण वै निशि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 34, + "text": "चेदयश चैव मत्स्याश च दृष्ट पूर्वास तथैव नः\nकेवलं वृष्णिचक्रं तु वासुदेव परिग्रहात\nयं दृष्ट्वा सथातुम इच्छामि धर्मार्थं नान्यहेतुकम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 35, + "text": "शिवेन पश्य नः सर्वान दुर्लभं दर्शनं तव\nभविष्यत्य अम्ब राजा हि तीव्रम आरप्स्यते तपः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 36, + "text": "एतच छरुत्वा महाबाहुः सहदेवॊ युधां पतिः\nयुधिष्ठिरम उवाचेदं बाष्पव्याकुललॊचनः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 37, + "text": "नॊत्सहे ऽहं परित्यक्तुं मातरं पार्थिवर्षभ\nपरतियातु भवान कषिप्रं तपस तप्स्याम्य अहं वने" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 38, + "text": "इहैव शॊषयिष्यामि तपसाहं कलेवरम\nपादशुश्रूषणे युक्तॊ राज्ञॊ मात्रॊस तथानयॊः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 39, + "text": "तम उवाच तथा कुन्ती परिष्वज्य महाभुजम\nगम्यतां पुत्र मैव तवं वॊचः कुरु वचॊ मम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 40, + "text": "आगमा वः शिवाः सन्तु सवस्था भवत पुत्रकाः\nउपरॊधॊ भवेद एवम अस्माकं तपसः कृते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 41, + "text": "तवत सनेहा पाशबद्धा च हीयेयं तपसः परात\nतस्मात पुत्रक गच्छ तवं शिष्टम अल्पं हि नः परभॊ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 42, + "text": "एवं संस्तम्भितं वाक्यैः कुन्त्या बहुविधैर मनः\nसहदेवस्य राजेन्द्र राज्ञश चैव विशेषतः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 43, + "text": "ते मात्रा समनुज्ञाता राज्ञा च कुरु पुङ्गवाः\nअभिवाद्य कुरुश्रेष्ठम आमन्त्रयितुम आरभन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 44, + "text": "राजन परतिगमिष्यामः शिवेन परतिनन्दिताः\nअनुज्ञातास तवया राजन गमिष्यामॊ विकल्मषाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 45, + "text": "एवम उक्तः स राजर्षिर धर्मराज्ञा महात्मना\nअनुजज्ञे जयाशीर्भिर अभिनन्द्या युधिष्ठिरम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 46, + "text": "भीमं च बलिनां शरेष्ठं सांत्वयाम आस पार्थिवः\nस चास्य सम्यङ मेधावी परत्यपद्यत वीर्यवान" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 47, + "text": "अर्जुनं च समाश्लिष्य यमौ च पुरुषर्षभौ\nअनुजज्ञे स कौरव्यः परिष्वज्याभिनन्द्य च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 48, + "text": "गान्धार्या चाभ्यनुज्ञातः कृतपादाभिवन्दनाः\nजनन्या समुपाघ्राताः परिष्वक्तश च ते नृपम\nचक्रुः परदक्षिणं सर्वे वत्सा इव निवारणे" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 49, + "text": "पुनः पुनर निरीक्षन्तः परजग्मुस ते परदक्षिणम\nतथैव दरौपदी साध्वी सर्वाः कौरव यॊषितः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 50, + "text": "नयायतः शवशुरे वृत्तिं परयुज्य परययुस ततः\nशवश्रूभ्यां सामनुज्ञाताः परिष्वज्याभिनन्दिताः\nसंदिष्टाश चेतिकर्तव्यं परययुर भर्तृभिः सह" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 51, + "text": "तथ परजज्ञे निनदः सूतानां युज्यताम इति\nउष्ट्राणां करॊशतां चैव हयानां हेषताम अपि" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 44, + "shloka": 52, + "text": "ततॊ युधिष्ठिरॊ राजा सदारः सहसैनिकः\nनगरं हास्तिनपुरं पुनर आयात सबान्धवः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 1, + "text": "[वै]\nदविवर्षॊपनिवृत्तेषु पाण्डवेषु यदृच्छया\nदेवर्षिर नारदॊ राजन्न आजगाम युधिष्ठिरम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 2, + "text": "तम अभ्यर्च्य महाबाहुः कुरुराजॊ युधिष्ठिरः\nआसीनं परिविश्वस्तं परॊवाच वदतां वरः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 3, + "text": "चिरस्य खलु पश्यामि भगवन्तम उपस्थितम\nकच चित ते कुशलं विप्र शुभं वा परत्युपस्थितम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 4, + "text": "के देशाः परिदृष्टास ते किं च कार्यं करॊमि ते\nतद बरूहि दविजमुख्य तवम अस्माकं च परियॊ ऽतिथिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 5, + "text": "[नारद]\nचिरदृष्टॊ ऽसि मे राजन्न आगतॊ ऽसमि तपॊवनात\nपरिदृष्टानि तीर्थानि गङ्गा चैव मया नृप" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 6, + "text": "[य]\nवदन्ति पुरुषा मे ऽदय गङ्गातीरनिवासिनः\nधृतराष्ट्रं महात्मानम आस्थितं परमं तपः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 7, + "text": "अपि दृष्टस तवया तत्र कुशली स कुरूद्वहः\nगान्धारी च पृथा चैव सूतपुत्रश च संजयः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 8, + "text": "कथं च वर्तते चाद्य पिता मम स पार्थिवः\nशरॊतुम इच्छामि भगवन यदि दृष्टस तवया नृपः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 9, + "text": "[नारद]\nसथिरी भूय महाराज शृणु सर्वं यथातथम\nयथा शरुतं च दृष्टं च मया तस्मिंस तपॊवने" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 10, + "text": "वनवास निवृत्तेषु भवत्सु कुरुनन्दन\nकुरुक्षेत्रात पिता तुभ्यं गङ्गाद्वारं ययौ नृप" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 11, + "text": "गान्धार्या सहितॊ धीमान वध्वा कुन्त्या समन्वितः\nसंजयेन च सूतेन साग्निहॊत्रः सयाजकः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 12, + "text": "आतस्थे स तपस तीव्रं पिता तव तपॊधनः\nवीटां मुखे समाधाय वायुभक्षॊ ऽभवन मुनिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 13, + "text": "वने स मुनिभिः सर्वैः पूज्यमानॊ महातपाः\nतवग अस्थि मात्रशेषः स षण मासान अभवन नृपः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 14, + "text": "गान्धारी तु जलाहारा कुन्ती मासॊपवासिनी\nसंजयः षष्ठ भक्तेन वर्तयाम आस भारत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 15, + "text": "अग्नींस तु याजकास तत्र जुहुवुर विधिवत परभॊ\nदृश्यतॊ ऽदृश्यतश चैव वने तस्मिन नृपस्य ह" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 16, + "text": "अनिकेतॊ ऽथ राजा स बभूव वनगॊचरः\nते चापि सहिते देव्यौ संजयश च तम अन्वयुः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 17, + "text": "संजयॊ नृपतेर नेता समेषु विषमेषु च\nगान्धार्यास तु पृथा राजंश चक्षुर आसीद अनिन्दिता" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 18, + "text": "ततः कदा चिद गङ्गायाः कच्छे स नृपसत्तमः\nगङ्गायाम आप्लुतॊ धीमान आश्रमाभिमुखॊ ऽभवत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 19, + "text": "अथ वायुः समुद्भूतॊ दावाग्निर अभवन महान\nददाह तद वनं सर्वं परिगृह्य समन्ततः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 20, + "text": "दह्यत्सु मृगयूथेषु दविजिह्वेषु समन्ततः\nवराहाणां च यूथेषु संश्रयत्सु जलाशयान" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 21, + "text": "समाविद्धे वने तस्मिन पराप्ते वयसन उत्तमे\nनिराहारतया राजा मन्दप्राणविचेष्टितः\nअसमर्थॊ ऽपसरणे सुकृशौ मातरौ च ते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 22, + "text": "ततः स नृपतिर दृष्ट्वा वह्निम आयान्तम अन्तिकात\nइदम आह ततः सूतं संजयं पृथिवीपते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 23, + "text": "गच्छ संजय यत्राग्निर न तवां दहति कर्हि चित\nवयम अत्राग्निना युक्ता गमिष्यामः परां गतिम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 24, + "text": "तम उवाच किलॊद्विग्नः संजयॊ वदतां वरः\nराजन मृत्युर अनिष्टॊ ऽयं भविता ते वृथाग्निना" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 25, + "text": "न चॊपायं परपश्यामि मॊक्षणे जातवेदसः\nयद अत्रानन्तरं कार्यं तद भवान वक्तुम अर्हति" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 26, + "text": "इत्य उक्तः संजयेनेदं पुनर आह स पार्थिवः\nनैष मृत्युर अनिष्टॊ नॊ निःसृतानां गृहात सवयम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 27, + "text": "जलम अग्निस तथा वायुर अथ वापि विकर्शनम\nतापसानां परशस्यन्ते गच्चः संजय माचिरम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 28, + "text": "इत्य उक्त्वा संजयं राजा समाधाय मनस तदा\nपराङ्मुखः सह गान्धार्या कुन्त्या चॊपाविशत तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 29, + "text": "संजयस तं तथा दृष्ट्वा परदक्षिणम अथाकरॊत\nउवाच चैनं मेधावी युङ्क्ष्वात्मानम इति परभॊ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 30, + "text": "ऋषिपुत्रॊ मनीषी स राजा चक्रे ऽसय तद वचः\nसंनिरुध्येन्द्रिय गरामम आसीत काष्ठॊपमस तदा" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 31, + "text": "गान्धारी च महाभागा जननी च पृथा तव\nदावाग्निना समायुक्ते स च राजा पिता तव" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 32, + "text": "संजयस तु महामात्रस तस्माद दावाद अमुच्यत\nगङ्गाकूले मया दृष्टस तापसैः परिवारितः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 33, + "text": "स तान आमन्त्र्य तेजस्वी निवेद्यैतच च सर्वशः\nपरययौ संजयः सूतॊ हिमवन्तं महीधरम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 34, + "text": "एवं स निधनं पराप्तः कुरुराजॊ महामनाः\nगान्धारी च पृथा चैव जनन्यौ ते नराधिप" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 35, + "text": "यदृच्छयानुव्रजता मया राज्ञः कलेवरम\nतयॊश च देव्यॊर उभयॊर दृष्टानि भरतर्षभ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 36, + "text": "ततस तपॊवने तस्मिन समाजग्मुस तपॊधनाः\nशरुत्वा राज्ञस तथा निष्ठां न तव अशॊचन गतिं च ते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 37, + "text": "तत्राश्रौषम अहं सर्वम एतत पुरुषसत्तम\nयथा च नृपतिर दग्धॊ देव्यौ ते चेति पाण्डव" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 38, + "text": "न शॊचितव्यं राजेन्द्र सवन्तः स पृथिवीपतिः\nपराप्तवान अग्निसंयॊगं गान्धारी जननी च ते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 39, + "text": "[वै]\nएतच छरुत्वा तु सर्वेषां पाण्डवानां महात्मनाम\nनिर्याणं धृतराष्ट्रस्य शॊकः समभवन महान" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 40, + "text": "अन्तःपुराणां च तदा महान आर्तस्वरॊ ऽभवत\nपौराणां च महाराज शरुत्वा राज्ञस तदा गतिम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 41, + "text": "अहॊ धिग इति राजा तु विक्रुश्य भृशदुःखितः\nऊर्ध्वबाहुः समरन मातुः पररुरॊद युधिष्ठिरः\nभीमसेनपुरॊगश च भरातरः सर्व एव ते" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 42, + "text": "अन्तःपुरेषु च तदा सुमहान रुदितस्वनः\nपरादुरासीन महाराज पृथां शरुत्वा तथागताम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 43, + "text": "तं च वृद्धां तथा दग्धं हतपुत्रं नराधिपम\nअन्वशॊचन्त ते सर्वे गान्धारीं च तपस्विनीम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 45, + "shloka": 44, + "text": "तस्मिन्न उपरते शब्दे मुहूर्ताद इव भारत\nनिगृह्य बाष्पं धैर्येण धर्मराजॊ ऽबरवीद इदम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 46, + "shloka": 1, + "text": "[य]\nतथा महात्मनस तस्य तपस्य उग्रे च वर्ततः\nअनाथस्येव निधनं तिष्ठत्स्व अस्मासु बन्धुषु" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 46, + "shloka": 2, + "text": "दुर्विज्ञेया हि गतयः पुरुषाणां मता मम\nयत्र वैचित्रवीर्यॊ ऽसौ दग्ध एवं दवाग्निना" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 46, + "shloka": 3, + "text": "यस्य पुत्रशतं शरीमद अभवद बाहुशालिनः\nनागायुत बलॊ राजा स दग्धॊ हि दवाग्निना" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 46, + "shloka": 4, + "text": "यं पुरा पर्यवीजन्त तालवृन्तैर वरस्त्रियः\nतं गृध्राः पर्यवीजन्त दावाग्निपरिकालितम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 46, + "shloka": 5, + "text": "सूतमागध संघैश च शयानॊ यः परबॊध्यते\nधरण्यां स नृपः शेते पापस्य मम कर्मभिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 46, + "shloka": 6, + "text": "न तु शॊचामि गान्धारीं हतपुत्रां यशस्विनीम\nपतिलॊकम अनुप्राप्तां तथा भर्तृव्रते सथिताम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 46, + "shloka": 7, + "text": "पृथाम एव तु शॊचामि या पुत्रैश्वर्यम ऋद्धिमत\nउत्सृज्य सुमहद दीप्तं वनवासम अरॊचयत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 46, + "shloka": 8, + "text": "धिग राज्यम इदम अस्माकं धिग बलं धिक पराक्रमम\nकषत्रधर्मच धिग यस्मान मृता जीवामहे वयम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 46, + "shloka": 9, + "text": "सुसूक्ष्मा किल कालस्य गतिर दविज वरॊत्तम\nयत समुत्सृज्य राज्यं सा वनवासम अरॊचयत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 46, + "shloka": 10, + "text": "युधिष्ठिरस्य जननी भीमस्य विजयस्य च\nअनाथवत कथं दग्धा इति मुह्यामि चिन्तयन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 46, + "shloka": 11, + "text": "वृथा संतॊषितॊ वह्निः खाण्डवे सव्यसाचिना\nउपकारम अजानन स कृतघ्न इति मे मतिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 46, + "shloka": 12, + "text": "यत्रादहत स भगवान मातरं सव्यसाचिनः\nकृत्वा यॊ बराह्मणच छद्म भिक्षार्थी समुपागतः\nधिग अग्निं धिक च पार्थस्य विश्रुतां सत्यसंधताम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 46, + "shloka": 13, + "text": "इदं कष्टतरं चान्यद भगवन परतिभाति मे\nवृथाग्निना समायॊगॊ यद अभूत पृथिवीपतेः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 46, + "shloka": 14, + "text": "तथा तपस्विनस तस्य राजर्षेः कौरवस्य ह\nकथम एवंविधॊ मृत्युः परशास्य पृथिवीम इमाम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 46, + "shloka": 15, + "text": "तिष्ठत्सु मन्त्रपूतेषु तस्याग्निषु महावने\nवृथाग्निना समायुक्तॊ निष्ठां पराप्तः पिता मम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 46, + "shloka": 16, + "text": "मन्ये पृथा वेपमाना कृषा धमनि संतता\nहा तात धर्मराजेति समाक्रन्दन महाभये" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 46, + "shloka": 17, + "text": "भीम पर्याप्नुहि भयाद इति चैवाभिवाशती\nसमन्ततः परिक्षिप्ता माता मे ऽभूद दवाग्निना" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 46, + "shloka": 18, + "text": "सहदेवः परियस तस्याः पुत्रेभ्यॊ ऽधिक एव तु\nन चैनां मॊक्षयाम आस वीरॊ माद्रवतीसुतः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 46, + "shloka": 19, + "text": "तच छरुत्वा रुरुदुः सर्वे समालिङ्ग्य परस्परम\nपाण्डवाः पञ्च दुःखार्ता भूतानीव युगक्षये" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 46, + "shloka": 20, + "text": "तेषां तु पुरुषेन्द्राणां रुदतां रुधित सवनः\nपरासादा��ॊग संरुद्धॊ अन्वरौत्सीत स रॊदसी" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 1, + "text": "[नारद]\nनासौ वृथाग्निना दग्धॊ यथा तत्र शरुतं मया\nवैचित्रवीर्यॊ नृपतिस तत ते वक्ष्यामि भारत" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 2, + "text": "वनं परविशता तेन वायुभक्षेण धीमता\nअग्नयः कारयित्वेष्टिम उत्सृष्टा इति नः शरुतम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 3, + "text": "याजकास तु ततस तस्य तान अग्नीन निर्जने वने\nसमुत्सृज्य यथाकामं जग्मुर भरतसत्तम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 4, + "text": "स विवृद्धस तदा वह्निर वने तस्मिन्न अभूत किल\nतेन तद वनम आदीप्तम इति मे तापसाब्रुवन" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 5, + "text": "स राजा जाह्नवी कच्छे यथा ते कथितं मया\nतेनाङ्गिना समायुक्तः सवेनैव भरतर्षभ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 6, + "text": "एवम आवेदयाम आसुर मुनयस ते ममानघ\nये ते भागीरथी तीरे मया दृष्टा युधिष्ठिर" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 7, + "text": "एवं सवेनाग्निना राजा समायुक्तॊ महीपते\nमा शॊचिथास तवं नृपतिं गतः स परमां गतिम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 8, + "text": "गुरुशुश्रूषया चैव जननी तव पाण्डव\nपराप्ता सुमहतीं सिद्धिम इति मे नात्र संशयः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 9, + "text": "कर्तुम अर्हसि कौरव्य तेषां तवम उदकक्रियाम\nभरातृभिः सहितः सर्वैर एतद अत्र विधीयताम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 10, + "text": "[वै]\nतथा स पृथिवीपालः पाण्डवानां धुरंधरः\nनिर्ययौ सह सॊदर्यैः सदारॊ भरतर्षभ" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 11, + "text": "पौरजान पदाश चैव राजभक्तिपुरस्कृताः\nगङ्गां परजग्मुर अभितॊ वाससैकेन संवृताः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 12, + "text": "ततॊ ऽवगाह्य सलिलं सर्वे ते कुरुपुंगवाः\nयुयुत्सुम अग्रतः कृत्वा ददुस तॊयं महात्मने" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 13, + "text": "गान्धार्याश च पृथायाश च विधिवन नामगॊत्रतः\nशौचं निवर्तयन्तस ते तत्रॊषुर नगराद बहिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 14, + "text": "परेषयाम आस स नरान विधिज्ञानाप्त कारिणः\nगङ्गा दवारं कुरुश्रेष्ठॊ यत्र दग्धॊ ऽभवन नृपः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 15, + "text": "तत्रैव तेषां कुल्यानि गङ्गा दवारे ऽनवशात तदा\nकर्तव्यानीति पुरुषान दत्तदेयान महीपतिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 16, + "text": "दवादशे ऽहनि तेभ्यः स कृतशौचॊ नराधिपः\nददौ शराद्धानि विधिवद दक्षिणावन्ति ���ाण्डवः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 17, + "text": "धृतराष्ट्रं समुद्दिश्य ददौ स पृथिवीपतिः\nसुवर्णं रजतं गाश च शय्याश च सुमहाधनाः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 18, + "text": "गान्धार्याश चैव तेजस्वी पृथायाश च पृथक पृथक\nसंकीर्त्य नामनी राजा ददौ दानम अनुत्तमम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 19, + "text": "यॊ यद इच्छति यावच च तावत स लभते दविजः\nशयनं भॊजनं यानं मणिरत्नम अथॊ धनम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 20, + "text": "यानम आच्छादनं भॊगान दासीश च परिचारिकाः\nददौ राजा समुद्दिश्य तयॊर मात्रॊर महीपतिः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 21, + "text": "ततः स पृथिवीपालॊ दत्त्वा शराद्धान्य अनेकशः\nपरविवेश पुनर धीमान नगरं वारणाह्वयम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 22, + "text": "ते चापि राजवचनात पुरुषा ये गताभवन\nसंकल्प्य तेषां कुल्यानि पुनः परत्यागमंस ततः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 23, + "text": "माल्यैर गन्धैश च विविधैः पूजयित्वा यथाविधि\nकुल्यानि तेषां संयॊज्य तदाचख्युर महीपतेः" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 24, + "text": "समाश्वास्य च राजानं धर्मात्मानं युधिष्ठिरम\nनारदॊ ऽपय अगमद राजन परमर्षिर यथेप्सितम" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 25, + "text": "एवं वर्षाण्य अतीतानि धृतराष्ट्रस्य धीमतः\nवनवासे तदा तरीणि नगरे दश पञ्च च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 26, + "text": "हतपुत्रस्य संग्रामे दानानि ददतः सदा\nजञातिसंबन्धिमित्राणां भरातॄणां सवजनस्य च" + }, + { + "book": 15, + "chapter": 47, + "shloka": 27, + "text": "युधिष्ठिरस तु नृपतिर नातिप्रीत मनास तदा\nधारयाम आस तद राज्यं निहतज्ञातिबान्धवः" + } +] \ No newline at end of file